Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
1ο Γενικό Λύκειο Πεύκων Έκθεση Ερευνητικής Εργασίας
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Επιμέλεια : Π. Χαριστός , Π. Παπαπέτρου , Ε. Πασσιάς , Α. Στράκας , Παπαγιαννόπουλος Κ. , Ε. Παπαδοπούλου , Α.Τομπά , Π. Ποιμενίδης , Σ. Παπαδοπούλου , Ε. Ντάλας , Ε. Νικολαίδης , Δ. Τάχος , Σ. Παπαδοπούλου , Ξ. Παπαδόπουλος , Ε. Τσαβδάρης , Σ. Τανταλίδης , Α. Παναγιωτίδης , Ι. Τανατζής , Α. Πασόπουλος , Δ. Οικονόμου , Ε. Τζιμπιλή, Γ. Χαλάτση , Ν. Τουρσίδης , Ε. Ρεσουλάι Επιβλέπουσα Καθηγήτρια : Τσαούση Ελισάβετ
Σχολικό Έτος : 2014-2015
1
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ………………………………………………………...σελ.3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ……………………………………………………………………σελ.4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………………σελ.5 MΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ……………………………………………………………...σελ. 11 ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ ………………………………………………………………σελ. 14 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ……………………………………………………………σελ.24 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ……………………………………………………………. .σελ. 26 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ…………………………………………………………………σελ.27
2
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπό της παρούσης ερευνητικής εργασίας αποτελεί η διερεύνηση της συσχέτισης του αθλητισμού με την ενδοσχολική βία. Συγκεκριμένα τίθενται δυο βασικά ερευνητικά ερωτήματα: α) Μπορούμε με τα ομαδικά παιχνίδια να καταπολεμήσουμε το bullying και β) Αν αντιλαμβάνονται οι μαθητές τις σωστές αθλητικές συμπεριφορές. Προκείμενου να διερευνηθούν και να απαντηθούν τα προαναφερθέντα ερευνητικά ερωτήματα έγινε επιλογή 5 ομαδικών παιχνιδιών που εκτός από τον κινητικό τους στόχο είχαν ως στόχο την καταπολέμηση του bullying και την υιοθέτηση σωστών αθλητικών συμπεριφορών. Αναφορικά με το δεύτερο ερευνητικό ερώτημα έγινε χρήση ερωτηματολόγιου το οποίο βρίσκεται στο βιβλίο φυσικής αγωγής της Γ΄ γυμνάσιου. Το σύνολο των αποτελεσμάτων και των 5 παιχνιδιών όπως προέκυψε από συζήτηση και συνεντεύξεις των μαθητών που συμμετείχαν σε αυτά ως παίκτες όσο και ως παρατηρητές έδειξαν ότι η φυσική αγωγή με τις άξιες και τους κανόνες που διδάσκει μέσο των παιδαγωγικών μπορεί να συντελέσει στην κοινωνικοποίηση των παιδιών και περεταίρω στην πρόληψη και τη καταστολή του φαινόμενου ενδοσκοπικής βίας. Επίσης όσον αφορά τα ερωτηματολόγια πρόεκυψε ότι οι μαθητές του λυκείου μας, αγόρια και κορίτσια, ότι η συμπεριφορά τους είναι αντιαθλητική.
Λέξεις κλειδιά: bullying, παιχνίδια, ενδοσχολική βία, κοινωνικοποίηση, φυσική αγωγή
3
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία αυτή πραγματοποιήθηκε με την επίβλεψη της κυρίας Τσαούση Ελισάβετ και εντάσσεται στο πλαίσιο του αναλυτικού προγράμματος της Α΄ Τάξης με θέμα: «Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική βία». Η παρούσα μελέτη εκπονήθηκε κατά τη σχολική περίοδο 2014-2015 και ανήκει στον κύκλο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών. Ο τίτλος της παρούσας ερευνητικής εργασίας είναι: Ο ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ. Η παρούσα εργασία συσχετίζεται με ορισμένα διδασκόμενα μαθήματα όπως Λογοτεχνία, Πληροφορική και Φυσική Αγωγή και τα Μαθηματικά. Την επίβλεψη της εργασίας ανέλαβε αποκλειστικά η κα Τσαούση Ελισάβετ ενώ υλοποιήθηκε από το τμήμα Α2. Το θέμα επιλέχθηκε συλλογικά για πολλούς ξεχωριστούς λόγους που περιορίζονται ωστόσο σε έναν γενικότερο. Την άμεση σχέση και των δύο τμημάτων του θέματος (ενδοσχολική βία, αθλητισμός) με τη μέση καθημερινή σχολική ζωή ενός μαθητή. Όπως έχει αποδειχθεί μέσα από ενδελεχείς και πολυάριθμες έρευνες η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες όπου εκδηλώνεται περισσότερο ο ενδοσχολικός εκφοβισμός. Είναι ένα από τα προβλήματα που πολλοί συνομήλικοί μας αντιμετωπίζουν. Έτσι κρίθηκε σωστό από την ομάδα μας να ασχοληθούμε μ’ αυτό. Από επιστημονική πλευρά η εργασία αναζητά να αποδείξει πως μέσω σωστών χειρισμών στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής μπορεί να επιτευχθεί μια πιο σωστή αντίληψη σχετικά με το θέμα του ενδοσχολικού εκφοβισμού. Μέσα από παιχνίδια ερευνούμε, αναπτύσσουμε και κατανοούμε την επίδραση της Φυσικής Αγωγής στον ενδοσχολικό εκφοβισμό. Από πρακτική άποψη η εργασία στοχεύει στη μεταστροφή όσων περισσότερων μαθητών από μία βίαιη συμπεριφορά. Πρώτα στην ομάδα και ύστερα σε όλο το σχολείο θα επιθυμούσαμε να ελαχιστοποιηθεί η βίαιη συμπεριφορά. Η έρευνα λοιπόν που διεξάγεται αντιμετωπίζει καταστάσεις «bullying» μέσα στο σχολείο. Από τη στιγμή που το θέμα της είναι άμεσο, αφορά όλη τη μαθητική κοινότητα. Όλοι οι μαθητές θα μπορέσουν μετά την παρακολούθηση της παρουσίασης της εργασίας να κρίνουν πιο ορθολογικά μία κατάσταση θέτοντας τη χρήση βίας ως τελευταία λύση. Τα Ερευνητικά Ερωτήματα που έχουν τεθεί και μας απασχολούν είναι:
Μπορούμε με ομαδικά παιχνίδια να καταπολεμήσουμε το bullying; 4
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Αντιλαμβάνονται οι μαθητές τις σωστές αθλητικές συμπεριφορές;
Στη συνέχεια θα γίνει αναφορά σε:
Τι είναι το bullying
Τι είναι η κοινωνικοποίηση
Στη μεθοδολογία που εφαρμόστηκε
Στα αποτελέσματα της έρευνας
Για τη συμβολή τους στη διεκπεραίωση της εργασίας ευχαριστούμε τους μαθητές του 1ου ΓΕΛ Πεύκων που συμμετείχαν στις έρευνες αλλά και τους καθηγητές που εξασφάλισαν το απαραίτητο υλικό και διέθεσαν χρόνο για την ολοκλήρωσή της. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα τελευταία χρόνια αυξάνονται τα κρούσματα ενδοσχολικής βίας στα ελληνικά σχολεία, γεγονός που αυξάνει τον προβληματισμό και την ανησυχία τόσο των κρατικών φορέων όσο και των ανθρώπων ενός σχολικού περιβάλλοντος ή μίας οικογένειας. Η παρούσα εργασία πραγματοποιήθηκε με την επίβλεψη της κα Τσαούση Ελισάβετ στο πλαίσιο της Ερευνητικής Εργασίας με τίτλο «Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική βία». Η εργασία εντάσσεται στο αναλυτικό πρόγραμμα της Ά τάξης Γενικού Λυκείου και εκπονείται κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2014-2015. Το θέμα εμπίπτει στον κύκλο «Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες» και συσχετίζεται με τα διδασκόμενα μαθήματα «Φυσική Αγωγή», «Πολιτική Παιδεία», «Πληροφορική» και την «Κοινωνιολογία». Τον σκοπό της παρούσας ερευνητικής εργασίας αποτελεί η διερεύνηση της συμβολής του αθλητισμού και της φυσικής αγωγής στον περιορισμό κι έπειτα στην καταστολή της ενδοσχολικής βίας, της επιθετικότητας και του εκφοβισμού. Μέσω αυτής της ερευνητικής εργασίας επιχειρείται η διερεύνηση του ρόλου οργανωμένων σχεδίων διεξαγωγής μαθημάτων Φυσικής Αγωγής, στον έλεγχο και τη διατήρηση της εφηβικής επιθετικότητας για τη δημιουργία ασφαλούς εκπαιδευτικού περιβάλλοντος.
5
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποίησε το «Χαμόγελο του Παιδιού» σε 16.227 μαθητές από έξι ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Βουλγαρία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία) ένας στους τρεις μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού, ενώ ένας στους δύο μαθητές γίνεται μάρτυρας τέτοιων περιστατικών. Η Ελλάδα βρίσκεται στην τέταρτη θέση στα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού με ποσοστό 31,98%. Υπάρχουν περιθώρια έρευνας και ενασχόλησης με το θέμα που μας οδήγησαν να αρχίσουμε και να ολοκληρώσουμε αυτή την ερευνητική εργασία με το αντικείμενο και ειδικότερα με τη σχέση που μπορεί να έχει ο αθλητισμός με την καταστολή της ενδοσχολικής βίας. Ο στόχος της ερευνητικής εργασίας είναι να μελετήσει και να αναδείξει τις μορφές και τις επιπτώσεις του σχολικού εκφοβισμού και κυρίως πώς ο αθλητισμός με το μάθημα της φυσικής αγωγής μπορεί να συμβάλλει στην ελάττωση και, τέλος, στην καταστολή του φαινομένου της ενδοσχολικής βίας. Οι επιμέρους στόχοι περιλαμβάνουν:
Την ανοχή απέναντι στη διαφορετικότητα
Την ειρηνική επίλυση των διαφορών με τους άλλους
Τη βελτίωση της αυτοπεποίθησης και την ανάπτυξη της κοινωνικότητας.
Τα ερευνητικά ερωτήματα που μας προβλημάτισαν κατά τη διάρκεια της ερευνητικής εργασίας είναι τα εξής: 1. Διερεύνηση της συσχέτισης του ενδοσχολικού εκφοβισμού με την τήρηση κανόνων αθλητικής συμπεριφοράς (Σωστή Αθλητική Συμπεριφορά). 2. Έχουν
κατανοήσει
οι
μαθητές
τους
κανόνες
Σωστής
Αθλητικής
Συμπεριφοράς; 3. Ποια είναι η σχέση βίας με τον ανταγωνισμό-ρατσισμό; (συμμετοχή-νίκηήττα); 4. Ποια η επίδραση των αθλητικών προτύπων στην εμφάνιση φαινομένων βίας μέσα στο σχολικό περιβάλλον; 5. Επιδρούν τα φαινόμενα βίας στους αθλητικούς χώρους που προβάλλονται από τα ΜΜΕ στην εμφάνιση φαινομένων βίας στο σχολικό περιβάλλον; 6. Συμβάλλει η φυσική αγωγή στην εξάλειψη του ενδοσχολικού εκφοβισμού; 7. Ποια η συσχέτιση των αρχών του Ολυμπισμού με την ενδοσχολική βία; 6
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
8. Τα παιχνίδια συμβάλλουν στην εξάλειψη της ενδοσχολικής βίας; Παρακάτω θα αναλύσουμε κάποιους από τους βασικούς επιστημονικούς όρους που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της Ερευνητικής Εργασίας με θέμα «Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική βία». Bullying- Ορισμός & Μορφές Με τον όρο «ενδοσχολική βία» ή κοινώς bullying εκφράζουμε μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόσκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου. Υπάρχουν πολλές μορφές ενδοσχολικής βίας που εκδηλώνονται μεταξύ μαθητών, οι οποίες είναι:
Λεκτική
Σωματική
Ψυχολογική
Σεξουαλική
Ηλεκτρονική
Οπτική
Διάφορες Ρατσιστικές Συμπεριφορές
Η πιο συνηθισμένη μορφή ενδοσχολικής βίας είναι η λεκτική, δηλαδή η χρήση κοροϊδευτικών ονομάτων ή λέξεων με σκοπό να βλάψουν ή να ταπεινώσουν και να εξευτελίσουν ένα άλλο άτομο. Η σωματική βία περιλαμβάνει ενέργειες όπως σωματικές επιθέσεις με κτυπήματα, δαρμό, σπρωξίματα, γροθιές, χαστούκισμα, δάγκωμα, κλοτσιά, απειλή ότι θα χρησιμοποιήσει ή χρησιμοποιεί πράγματι ένα όπλο οποιασδήποτε μορφής. Η ψυχολογική βία είναι η πίεση ενός ατόμου να κάνει κάτι που δεν θέλει, ενώ αυτό δεν έχει ερωτηθεί αν θέλει ή όταν καταπατούνται τα συναισθήματα, οι σκέψεις και γενικώς η αυτογνωσία και
αυτοπεποίθηση των
θυμάτων. Συνδυάζεται και αυτή, όπως και τα περισσότερα είδη βίας, με την λεκτική. Με τον όρο σεξουαλική βία εννοούμε τον εξαναγκασμό ενός ατόμου, με σωματική 7
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
βία ή με απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου, σε συνουσία ή σε άλλη ασελγή πράξη ή σε ανοχή της. Ηλεκτρονική βία είναι όταν χρησιμοποιείται ένα οποιοδήποτε ηλεκτρονικό μηχάνημα εναντίον κάποιου άλλου π.χ. να δημοσιεύουμε φωτογραφίες ή βίντεο κάποιου ενώ βρίσκεται σε προσωπική στιγμή παρά την θέλησή του και να τον κοροϊδεύουμε. Ο όρος οπτική βία χρησιμοποιείται όταν κάποιος δράστης γράφει κάποιο προσβλητικό και υβριστικό σημείωμα και στη συνέχεια το περνάει στους υπόλοιπους συμμαθητές του από χέρι σε χέρι ή από κινητό σε κινητό ή τα περιπαικτικά βλέμματα κάποιων ατόμων σε ένα άλλο. Οι ρατσιστική συμπεριφορά που εκδηλώνεται σε βάρος ατόμων εξαιτίας της καταγωγής τους, της κοινωνικής τάξης, της οικονομικής τους κατάστασης, των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων ή γενικά της διαφορετικότητας των ατόμων αυτών σε σχέση με τους θύτες είναι μία από τις μορφές βίας που πιο συχνά χρησιμοποιείται από παιδιά του Δημοτικού και λιγότερο από παιδιά Γυμνασίου και Λυκείου. Κοινωνικοποίηση- Ορισμός & Οφέλη Η «κοινωνικοποίηση» είναι ένας από τους βασικότερους όρους που μας απασχόλησε κατά τη διάρκεια της ερευνητικής μας εργασίας. Τι εννοούμε με τον όρο κοινωνικοποίηση? Ως κοινωνικοποίηση ορίζουμε τη διαδικασία μετάδοσης ηθών, εθίμων, κανόνων και ιδεολογιών από την κοινωνία προς το άτομο. Εμφανίζεται όταν αλληλεπιδρούμε με άλλους και σχετίζεται με το σχηματισμό ιδεών για το ποιοι είμαστε και τι είναι σημαντικό στη ζωή μας. Μέσω της κοινωνικοποίησης, μεταδίδονται στο άτομο οι δεξιότητες και συνήθειες οι οποίες είναι απαραίτητες για τη συμμετοχή του στην κοινωνία στην οποία ανήκει. Κοινωνικοποίηση επίσης είναι η εσωτερίκευση των κοινωνικών κανόνων και αξιών, η αφομοίωση δηλαδή από το άτομο, των προτύπων συμπεριφοράς που κάθε κοινωνία ή κοινωνική ομάδα θεωρεί αποδεκτά. Οφέλη της κοινωνικοποίησης
Το άτομο έχει την ευκαιρία να διαμορφώσει τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του κατανοώντας τη διαφορετικότητα μεταξύ των ατόμων που αποτελούν την κοινωνία στην οποία ανήκει.
8
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Μελέτες έχουν δείξει ότι η κοινωνικοποίηση βοηθά στην υγεία του ατόμου. Μέσω της κοινωνικοποίησης το άτομο έχει τη δυνατότητα να καταπολεμήσει το άγχος καθώς μοιράζεται τα συναισθήματα του με άλλα άτομα στην κοινωνία που ζει.
Όταν ένα παιδί μαθαίνει από νωρίς να κοινωνικοποιείται τότε θα είναι ικανό να αναπτύξει υγιείς σχέσεις με άλλα άτομα κατά την ενήλικη ζωή του.
Αθλητισμός- Ορισμός & Οφέλη Ο όρος αθλητισμός είναι η βάση της ερευνητικής εργασίας μας καθώς θέλουμε να αποδείξουμε πως παίζει σημαντικό ρόλο στην καταστολή των φαινομένων σχολικού εκφοβισμού ή γενικώς του bullying. Ο αθλητισμός είναι ένα σύνολο φυσικών δραστηριοτήτων
με
κοινωνικό,
εκπαιδευτικό,
ψυχαγωγικό
και
πολιτιστικό
περιεχόμενο με σκοπό την ύψιστη σωματική απόδοση, ως επίδοση σε αθλητικούς αγώνες, στο αθλητικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Οφέλη του αθλητισμού στα παιδιά
Είναι αποδεδειγμένο πως η άσκηση βοηθά την εκτόνωση του άγχους.
Τα παιδιά μαθαίνουν τεχνικές και με την επανάληψη εξασκούν την υπομονή, την επιμονή και την φαντασία τους ως προς το πώς θα καταφέρουν να πετύχουν το στόχο τους.
Αποκτούν υγιείς συνήθειες, για ένα υγιέστερο μέλλον.
Εκτιμάται η προετοιμασία. Το παιδί αθλητής μαθαίνει την διαφορά μεταξύ προσπάθειας και ικανότητας. Αναπτύσσεται η αυτοπειθαρχία και η επίγνωση της σημασίας της καλή προετοιμασίας, διότι βλέπουν την διαφορά στην απόδοσή τους. Μαθαίνουν από τα λάθη τους και δέχονται πιο εύκολα εποικοδομητική κριτική, ως εργαλείο προόδου. Αναπτύσσουν μια αίσθηση δικαίου και μια αυτοπεποίθηση που δεν βασίζεται στο δεκανίκι του εγωισμού.
Είναι μια ευκαιρία να αναπτύξουν τα παιδιά ηγετικές δεξιότητες. Τους δίνεται η δυνατότητα να δοκιμάσουν τον εαυτό τους και να μετρήσουν τα δυνατά τους σημεία αλλά και να εντοπίσουν τις αδυναμίες και τα δυνατά σημεία των συμπαικτών τους. 9
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Ταυτότητα και ισορροπίες. Το να είσαι μέρος του συνόλου είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά, το να ανήκεις.
Διαχείριση χρόνου. Οι νεαροί αθλητές ξέρουν ότι έχουν να κάνουν τα μαθήματά τους, να κοιμηθούν καλά και να διασκεδάσουν, οπότε δεν χάνουν άσκοπα τον καιρό τους.
Ένα ακόμα πλεονέκτημα του αθλητισμού είναι πως τα παιδιά μαθαίνουν τη σημασία του «θυσιάζω τώρα» για να αποκομίσω αύριο. Η σκληρή προπόνηση τους μαθαίνει πως πρέπει να αγωνιστούν για να αποκτήσουν αυτό που θέλουν το όποιο έρχεται ύστερα από σκληρή προπόνηση.
Διαφορετικότητα. Το παιδί έρχεται σε επαφή με παιδιά διαφορετικών στρωμάτων, αλλά πλέον και διαφορετικών εθνικοτήτων, κουλτούρας και ιδεών.
Σχέσεις με τους ενήλικους. Τα παιδιά παίρνουν προσοχή από κάποιον που δεν είναι συγγενείς τους. Τους βοηθά να έχουν υγιή άποψη για την εικόνα τους και τις ικανότητες τους. Η σχέση με τον προπονητή τους μπορεί να είναι σημαντική σε περίοδο κρίσης που μπορεί το παιδί σας να μην νιώθει άνετα αν σας μιλήσει.
Παιχνίδι- Ορισμός & Οφέλη Παιχνίδι, παιγνίδιο ή παίγνιο αποκαλείται
η
δομημένη
δραστηριότητα
που
διεξάγεται με σκοπό την ψυχαγωγία ή ασκείται σαν εκπαιδευτικό εργαλείο. Τα παιχνίδια υπάρχουν σε διάφορες μορφές: επιτραπέζια, ηλεκτρονική, άυλη, υλική κ.ά. Οφέλη των παιχνιδιών
Υποβάλλουν τον παίκτη σε μια ψυχική ή σωματική διέγερση, ή πολλές φορές και τα δύο.
Αναπτύσσεται η συνεργασία και η αποδοχή της διαφορετικότητας μεταξύ των παικτών.
10
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Πολλά παιχνίδια βοηθάνε στην ανάπτυξη πρακτικών δεξιοτήτων, μπορεί να έχουν τη μορφή άσκησης ή να έχουν εκπαιδευτικό, προσομοιωτικό ή ψυχολογικό χαρακτήρα.
Τα άτομα μεταξύ των παιχνιδιών κατανοούν τα όρια και τους κανόνες με αποτέλεσμα να μπορέσουν να κοινωνικοποιηθούν σωστά καθώς τα παιχνίδια μπορούν να χαρακτηριστούν και ως «προσομοίωση» της κοινωνίας.
Έρευνες αποδεικνύουν ότι το παιχνίδι λειτουργεί και ως αντίδοτο στη βία.
Το παιχνίδι καλλιεργεί την δημιουργικότητα, την προσαρμοστικότητα και την ικανότητα για μάθηση.
Το παιχνίδι είναι ένας από τους αποτελεσματικότερους τρόπους για να ενδυναμωθεί και να διατηρηθεί φρέσκια και ενδιαφέρουσα μια σχέση μεταξύ ατόμων.
Επίσης, μέσα από το παιχνίδι αναπτύσσεται εμπιστοσύνη και οικειότητα.
Μέσα από το παιχνίδι μαθαίνουμε να εκτιμούμε τις ικανότητες, τις δυνάμεις και τα όρια μας, καθώς και αυτά των άλλων, συμπαικτών και αντιπάλων μας.
Τέλος, μαθαίνουμε να αποδεχόμαστε μια νίκη ή μια ήττα και κατανοούμε ότι αυτά στη ζωή, όπως και στο παιχνίδι, εναλλάσσονται.
MΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
Πριν προχωρήσουμε στην επεξήγηση της μεθοδολογίας, πρέπει να τονιστεί πως το βασικό ερώτημα του ερωτηματολογίου ήταν αν αντιλαμβάνονται οι μαθητές τις σωστές αθλητικές συμπεριφορές.
Συμμετέχοντες Αρχικά εκτυπώθηκαν περίπου 150 ερωτηματολόγια το καθένα με 21 ερωτήσεις και μοιράστηκαν αντίστοιχα στις τάξεις του ΓΕΛ Πεύκων. Σύνολο μοιράστηκαν 141 ερωτηματολόγια. 24 ερωτηματολόγια (αγόρια 17 /κορίτσια 7) σε ένα τμήμα της Α τάξης, 56 ερωτηματολόγια (αγόρια 30 /κορίτσια 26) σε δύο τμήματα της Β τάξης και 61 ερωτηματολόγια (αγόρια 34 /κορίτσια 27) σε δύο τμήματα της Γ τάξης. Οι ηλικίες
11
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
των παιδιών κυμαίνονταν από 15-18, κυρίως 15-16 στους μαθητές της α’ τάξης, 1617 στους μαθητές της β’ τάξης και τέλος 17-18 στους μαθητές της γ’ τάξης. Επιπλέον, ούτε η ηλικία ,ούτε το φύλο έπαιξαν ρόλο ,είτε στα τελικά αποτελέσματα της ομάδας, είτε στην επιλογή των συμμετεχόντων. Τα άτομα τα οποία συμμετείχαν στην έρευνα επελέγησαν με τυχαίο τρόπο. Κατά κύριο λόγο η επιλογή ήταν ένα τμήμα της Α, δύο τμήματα της Β και δύο τμήματα της Γ ώστε να συμπληρώνεται ο απαραίτητος αριθμός ατόμων για να απαντηθούν τα ερωτηματολόγια. Επίσης, κατά τη διάρκεια της έρευνας δεν αποχώρησαν άτομα. Τέλος, από τα εκτυπωμένα ερωτηματολόγια δεν συμπληρώθηκαν 9 καθώς ο αριθμός των μαθητών δεν ήταν ίσως με τον αριθμό των ερωτηματολογίων. Εργαλεία Κατά την συμπλήρωση των ερωτηματολογίων και την εκτέλεση της εργασίας μας, πέρα από τους μαθητές και τα ερωτηματολόγια που χρησιμοποιήθηκαν, μας φάνηκε χρήσιμο το wiki που χρησιμοποιούμε στο project, μερικά προγράμματα επεξεργασίας στον υπολογιστή και τέλος η αλληλοβοήθεια που υπήρξε στην ομάδα μας. Θα πρέπει να πούμε πως το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο είναι από το βιβλίο της Φυσικής Αγωγής της 3ης Γυμνασίου. Η ομάδα η οποία ηταν υπεύθυνη για τη συλλογή των αποτελεσμάτων ήταν οι Ελένη Ρεσουλάι, Ελένη Τζιμπιλή, Αθανασία Τομπά, Γεωργία Χαλάτση, Στέλλα Παπαδοπούλου και Παναγιώτης Ποιμενίδης. Σχεδιασμός της έρευνας Τις βασικές μας πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο συμπεριφοράς και εκτέλεσης της εργασίας μας της έδωσε η καθηγήτρια μας Κ. Τσαούση ώστε να αποφευχθούν τυχόν λάθη. Κατά την εκτέλεση της εργασίας τα βασικά μας βήματα ήταν η εκτύπωση των απαραίτητων ερωτηματολογίων, το μοίρασμα τους στα τμήματα του σχολείου μας, η συλλογή τους, μία γενική εκτίμηση των αποτελεσμάτων και το ανέβασμα τους στο wiki. Στη διάρκεια των παραπάνω δεν αφέθηκε κανένα μέλος της ομάδας να επιρεαστεί από τις προσωπικές σχέσεις που έχει με τα άτομα στα οποία δόθηκαν τα αποτελέσματα. Προσπαθήσαμε να είμαστε όλοι αμερόληπτοι στο έπακρο.
12
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Όταν μοιράστηκαν τα ερωτηματολόγια ήμασταν χωρισμένοι σε δύο ομάδες: 3 άτομα έδιναν τα φυλλάδια και δύο τα μάζευαν μετά τη συμπλήρωσή τους και αυτό γινόταν αντίστροφα και στα υπόλοιπα τμήματα. Γενικά όλα τα στάδια της εργασίας μας ήταν προμελετημένα και προσχεδιασμένα. Διαδικασία Το πρώτο βήμα για την εκτέλεση της εργασίας ήταν η παράδοση της συγκεκριμένης εργασίας που η καθηγήτρια μας ζητούσε. Μετά την επεξήγηση των ζητουμένων μπήκαμε στην αρχική διαδικασία η οποία περιλάμβανε την εκτύπωση των απαραίτητων ερωτηματολογίων τα οποία εκτιμούνται στα 150. Στη συνέχεια μοιράστηκαν σε ένα τμήμα της Α τάξης, δύο της Β τάξης και δύο της Γ τάξης. Στη συνέχεια, αφού συγκεντρώσαμε τις απαντήσεις των ερωτηματολογίων από όλα τα παιδιά, συλλέξαμε και έγινε η κατανομή των αποτελεσμάτων ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και την απάντηση ( Ναι ή Όχι ) του καθένα στις ερωτήσεις. Γενικά ως συμπέρασμα, οι οδηγίες οι οποίες δόθηκαν στους συμμετέχοντες ήταν να γράψουν στο φυλλάδιο που τους δόθηκε την ηλικία και το φύλλο τους, και έπειτα να το συμπληρώσουν με απόλυτη ειλικρίνεια. Τέλος, αφού ανέβηκαν τα αποτελέσματα στο σάιτ, χρησιμοποιήσαμε τις πίτες με ποσοστά του Microsoft Office Excel για να έχουμε
μια
καλύτερη
εικόνα
των
αποτελεσμάτων
της
έρευνας
H ομάδα μας ανέβασε αναλυτικά τα αποτελέσματα της έρευνας στο διαδίκτυο. Επίσης και τις πίτες από τις ερωτήσεις που είχαμε αναλάβει. Όλα τα παραπάνω βρίσκονται στην ομάδα μας στον ομαδικό ιστότοπο που έχουμε με την τάξη μας. Έπειτα, οι υπόλοιπη τάξη μελέτησε τα αποτελέσματα τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για τις διαφορετικές εργασίες της κάθε ομάδας.
Επιπλέον, προκειμένου να απαντηθεί το ερευνητικό ερώτημα αν μπορούμε με ομαδικά παιχνίδια να καταπολεμήσουμε το bullying. Οι μαθητές σε ομάδες ανέλαβαν να ετοιμάσουν και να παρουσιάσουν στην τάξη παιχνίδια με παίκτες κυρίως εθελοντές μαθητές της τάξης. Ο κύριος σκοπός από όλα αυτά τα παιχνίδια ήταν να τονίσουμε για ακόμα μία φορά πως ο αθλητισμός μπορεί να βοηθήσει στην ελάττωση του bullying και στον να φέρει πιο κοντά και να δέσει ανθρώπους μεταξύ τους, κυρίως παιδιά αυτής της ηλικίας. 13
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Υπήρχε καλή συνεργασία της ομάδας και μπορέσαμε να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα! Μέσα από την έρευνα μας μπορέσαμε να δούμε από μια άλλη γωνία τις απόψεις των ίδιων των παιδιών. Απάντησαν στα ερωτηματολόγια με ειλικρίνεια και μέσα από άλλες έρευνες που έχουμε κάνει ( παιχνίδια ενάντια στο Bullying, ανάγνωση διάφορων άρθρων από το εξωτερικό κλπ. ) καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως ναι, μπορεί να καταπολεμηθεί το bullying μέσω της Φυσικής Αγωγής. Παρακάτω γίνεται εκτενής αναφορά των παιχνιδιών ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Στο παρόν κεφάλαιο θα γίνει εκτενής περιγραφή των παιχνιδιών και των αποτελεσμάτων που προέκυψαν από την ανάλυση των ερωτηματολογίων. Συνοψίζοντας τα παιχνίδια Όπως προαναφέρθηκε στην παρούσα έρευνα ένα από τα ερωτήματα που προσπαθούμε
να
απαντήσουμε
είναι
αν
μέσω
παιχνιδιών
μπορούμε
να
καταπολεμήσουμε τον ενδοσχολικό εκφοβισμό. Για να επιτευχθεί αυτό δοκιμάστηκαν κάποια παιχνίδια, τα οποία αναφέρονται παρακάτω, έτσι ώστε να υπάρχει χειροπιαστή και εμπειρική κρίση, δική μας, στο θέμα αυτό. Αξίζει να σημειωθεί ότι αν και τα παιχνίδια είχαν μια συγκεκριμένη δομή, εμπλουτίστηκαν με ιδέες μας κατά την εκτέλεσή τους. Ακολουθεί μια αναλυτική λίστα των παιχνιδιών όπου αναγράφεται η προετοιμασία, το περιεχόμενο, οι κανόνες και ο στόχος του παιχνιδιού καθώς και το αποτέλεσμά τους πάνω στο δείγμα (Τμήμα Α2). 1) By-Stander Power ! Ball-Bouncing
Στόχος : 14
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Το group των παικτών να ντριμπλάρει τις μπάλες εντός του κύκλου. Επιπλέον μπάλες προστίθενται κάθε 10 δευτερόλεπτα
Συσχετισμός με το bullying :
Ενθάρρυνση του παρατηρητή να ελέγξει το παιχνίδι προσθέτοντας υλικό ή ανακτώντας όποια μπάλα βγει εκτός του κύκλου για να βοηθήσει τους παίκτες μέσα σε αυτόν
Χώρος :
Ένας κύκλος
Εξοπλισμός / Υλικό που χρειάζεται :
μπάλες διπλάσιες από τον αριθμό των παικτών
Περιγραφή του παιχνιδιού :
Χ παίκτες , καθένας με μια μπάλα , ξέκαναν μέσα στον κύκλο
2-3 παρατηρητές ξεκινάνε έξω από τον κύκλο και ελέγχουν την είσοδο του υλικού και επιστρέφουν οποιαδήποτε μπάλα βγει έξω από τον κύκλο
Με την εκκίνηση οι παίκτες πρέπει να αρχίσουν να ντουμπλάρουν τη μπάλα που κρατούν
Κάθε 5-10 δευτερόλεπτα οι παρατηρητές εισάγουν μια μπάλα μέσα στον κύκλο
Αυτό συνεχίζεται μέχρι όλες οι μπάλες να βρίσκονται μέσα στον κύκλο
Ικανότητες που χρειάζονται :
ντριμπλάρισμα
Κανόνες :
Όλοι οι παίκτες πρέπει να παραμείνουν μέσα στον κύκλο
Όλοι οι παρατηρητές πρέπει να παραμείνουν έξω από τον κύκλο
Μια μπάλα προστίθεται κάθε 10 δευτερόλεπτα
Ένας παίκτης μπορεί να ντριμπλάρει περισσότερες από μια μπάλες
Οι παρατηρητές αλλάζουν σε κάθε επανεκκίνηση 15
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Εκτιμήσεις :
Πόσες μπάλες μπορούν να ντριμπλάρουν επιτυχώς οι παίκτες μέσα στον κύκλο κάθε φορά ;
Συνέχιζαν οι παρατηρητές να βοηθούν τους παίκτες μέσα στον κύκλο ;
Πως έλεγχαν οι παίκτες το παιχνίδι ;
Απολογισμός :
Συζήτηση για τον ρολό του καθένα από τους συμμετέχοντες
Συζήτηση για το αν ακολουθηθήκαν οι κανόνες
Συζήτηση για τον ρολό του παρατηρητή σε μια κατάσταση bullying και πως θα ήταν σχετική με το παιχνίδι
Συζήτηση για τον πως θα μπορούσε να ολοκληρωθεί το παιχνίδι αλλιώς
Επεκτάσεις :
Προσθέστε περισσότερες μπάλες
Προσθέστε η αφαιρέστε παρατηρητές
Αλλάξτε τον τύπο της μπάλας
Δημιουργός : John L. Smith ΙΣΤΟΡΙΚΟ Εκτελέσαμε το παιχνίδι και οι κανόνες ακολουθηθήκαν. Επιπλέον αλλάξαμε το μέγεθος του κύκλου για να τροποποιήσουμε το παιχνίδι. Επίσης βρήκαμε την σχέση που έχει με μια κατασταση bullying : όπως και στο παιχνίδι έτσι και κατά τη διάρκεια ενός περιστατικού ενδοσχολικής βίας οι παρατηρητές είναι αυτοί που έχουν την μεγαλύτερη δύναμη και κρίνουν το αποτέλεσμα με βάση το που θα αποφασίσουν να προσφέρουν τη βοήθεια τους. Έχουν περισσότερη δύναμη και από τους θύτες και από τα θύματα. 2) 3 x 3 Ποδόσφαιρο Στόχος Πρέπει να σκοράρουν 5 πόντους (να συλλαβίσουν τη λέξη ΟΜΑΔΑ) πραγματοποιώντας 5 συνεχόμενες πάσες για να καταφέρουν να σκοράρουν 1 πόντο (1 γράμμα) 16
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Έννοια της ευαισθητοποίησης και των στόχων κατά του εκφοβισμού Πρέπει να δουλέψουν ομαδικά και να ανταλλάξουν 5 επιτυχημένες πάσες και υποδοχές Πρέπει να βοηθήσουν τους συμπαίκτες να γίνουν καλύτεροι στην πάσα και στην υποδοχή Προτεινόμενες τάξεις: Από Δημοτικό μέχρι Λύκειο Χώρος Δραστηριότητας: Αρκετά ευρύχωρος χώρος έτσι ώστε οι παίκτες να μπορούν να τρέχουν ελευθέρα και να ανταλλάσουν πάσες. Υλικό/Εξοπλισμός που θα χρειαστεί:
i.
Μπάλα κατάλληλη για παιχνίδι 3x3
ii.
Κώνους ή σημάδια για την οριοθέτηση του χώρου
Περιγραφή Παιχνιδιού/Δραστηριότητας: 1) Μια ομάδα ξεκινά έχοντας την κατοχή της μπάλας 2) Η άλλη ομάδα βρίσκεται στην άμυνα 3) Με το σφύριγμα η ομάδα που κάνει επίθεση προσπαθεί να ανταλλάξει 5 επιτυχημένες πάσες για να σκοράρει 1 πόντο (το γράμμα Ο) 4) Αν τα καταφέρει, τοποθετεί την μπάλα στο έδαφος και τώρα επίθεση κάνει η άλλη ομάδα 5) Αν μια πάσα δεν καταφέρει να φτάσει σε συμπαίκτη ή για κάποιο λόγο χαθεί η μπάλα από τα χεριά του, η άλλη ομάδα κερδίζει την κατοχή 6) Η αντίπαλη ομάδα απαγορεύεται να ακουμπήσει τον επιθετικό 7) Κάθε παίκτης έχει στη διάθεση του μόνο 5 δευτερόλεπτα από την ώρα που έλαβε πάσα μέχρι να κάνει ο ίδιος πάσα σε ένα συμπαίκτη του 8) Η πρώτη ομάδα που θα καταφέρει να συλλαβίσει τη λέξη ΟΜΑΔΑ κερδίζει και το παιχνίδι αρχίζει ξανά από την αρχή Στοιχειά/Τεχνικές Αθλητισμού 17
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
1. Πάσες 2. Υποδοχή/Σταμάτημα 3. Άμυνα Κανόνες: Απαγορεύεται η επαφή μεταξύ των παικτών
I.
Οι παίκτες που έχουν μπάλα μπορούν να κάνουν πίβοτ αλλά δεν μπορούν να
II.
μετακινηθούν Η άμυνα πρέπει να αφήνει το ελάχιστο 3 βήματα απόσταση στον παίκτη που κάνει
III.
πάσα Βαθμολογία/Εκτίμηση
Σημειώνουμε πόσες πάσες έχουν γίνει και ποιοι παίκτες τις έκαναν
Παρατηρούμε τις ικανότητες της άμυνας
Παρατηρούμε την κίνηση στους παίκτες που δεν συμμετέχουν στην επίθεση
Ιδέες Απολογισμού Τι βοήθησε στο να πραγματοποιηθούν επιτυχημένες πάσες; Ποιος βοήθησε περισσότερο στην ομάδα; Πως μπορεί να γίνει αυτό το παιχνίδι πιο αποτελεσματικά; Δηλαδή να γίνουν καλύτερες πάσες κλπ Τι είδους σχεδία χρησιμοποιήθηκαν; Παράταση Κάντε περισσότερες πάσες από ότι χρειάζεται για να κερδίσετε ένα γράμμα Αφήστε την ομάδα που κάνει επίθεση να κρατήσει τη μπάλα αφού έχουν ήδη γίνει 5 πάσες Προσθέστε περισσότερους παίκτες Φτιάξτε κι ένα «Τέρμα» για να σκοράρετε Συμπληρωματικές Ιδέες
18
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Αλλάξτε τα γράμματα σε λέξεις κατά του εκφοβισμού που εκφράζουν την ευαισθητοποίηση σας πάνω στο θέμα 3) No Bullying Hoops Rolling Activities
Αντικείμενα που χρειάζονται: Ένα στεφάνι για κάθε παίκτη και ένας κώνος Πως παίζεται: Ξεκινάς χωρίζοντας τα άτομα σε 2 ομάδες των 2-4 ατόμων. Στη συνέχεια, ένα τυχαίο άτομο επιλέγει σημείο βολής και την απόσταση του κώνου. Όλοι οι παίκτες προσπαθούν να ρίξουν το στεφάνι όσο πιο κοντά στον κώνο. Η ομάδα με τον παίκτη που το έριξε πιο κοντά κερδίζει και επιλέγει παίκτη ώστε να επιλέξει το επόμενο σημείο βολής και απόσταση. Σε κάθε πόντο η νικητήρια ομάδα γράφει ένα γράμμα ώστε να ολοκληρώσουν την έκφραση "No Bullying". Αποτελέσματα: Το παιχνίδι δεν ολοκληρώθηκε καθώς δεν υπήρχε ο απαραίτητος εξοπλισμός. Πιθανότατα θα παιχτεί την επόμενη φορά. Αποδείχτηκε πως δεν μπορείς εύκολα να αντικαταστήσεις τα αντικείμενα που χρειάζονται.
4) Around the world basketball shooting
19
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Στόχος: 1. Οι παίκτες ή οι ομάδες να σουτάρουν και να βάλουν καλάθια από κάθε
σχεδιασμένη θέση στο γήπεδο του μπάσκετ.
Σχετικά με το Bulluing (Στόχοι): 1. Να δουλέψουμε σαν ομάδα και να βάλουμε όσα περισσότερα
καλάθια όσο πιο γρήγορα μπορούμε. 2. Να βοηθήσουμε του συμπαίκτες μας, να βελτιωθούν στην επίτευξη καλαθιών.
Χώρος δραστηριότητας: 1. Γήπεδο μπάσκετ
Εξοπλισμός: 1. Μπάλα μπάσκετ για κάθε παίκτη 2.Μαρκαδόρος/κιμωλία για τον σχεδιασμό των θέσεων βολής
Κανόνες: 1. Ομάδα ξεκινάει σε μια από τις θέσεις βολής 2. Με το σινιάλο , ο παίκτης ξεκινάει να σουτάρει προσπαθώντας να
βάλει καλάθι. 3. Παίρνει ριμπάουντ από το επιτυχημένο καλάθι και πάει στην επόμενη θέση βολής. 4. Παίρνει ριμπάουντ από το αποτυχημένο καλάθι και επιστέφει στην ίδια θέση μέχρι να βάλει καλάθι. 5. Μόλις η ομάδα βάλει καλάθι από κάθε θέση, το παιχνίδι τελειώνει. 20
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Εργασία: 1. Μετρήστε πόσα καλάθια μπαίνουν, από ποιον παίκτη και από ποια
θέση. 2. Μετρήστε τα ριμπάουντ που παίρνουν πριν η μπάλα πέσει στο έδαφος. 3. Τι βοήθησε στην επίτευξη των καλαθιών; 4. Ποιος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ομαδική δουλειά περισσότερο; 5. Πως μπορεί κανείς να το κάνει αυτό πιο αποτελεσματικό;
Άλλοι τρόποι παιχνιδιού: 1. Σχεδιάστε περισσότερες θέσεις βολής. 2. Τοποθετήστε τις θέσεις σε πιο δύσκολες περιοχές. 3. Οι παίκτες να βάζουν πάνω από ένα καλάθι από κάθε θέση. 4. Οι παίκτες να κάνουν δύο σουτ συνεχόμενα από κάθε θέση.
5) Fill it Up! It Takes All of Us!
Στόχος: Η ομάδα που θα γεμίσει πρώτη τον κουβά της με όλες τις μπάλες θα νικήσει. Εξοπλισμός: Διαφόρων μεγεθών μπάλες (ίσος αριθμός στη κάθε ομάδα) 1 κουβά για την κάθε ομάδα 1 κύκλο για την κάθε ομάδα 21
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
Περιγραφή: Τοποθετούμε τους κουβάδες στο κέντρο του κάθε κύκλου. Οι παίκτες στέκονται έξω από τον κύκλο και κρατάνε τις μπάλες. Ένας παίκτης από κάθε ομάδα είναι ο sweeper. Μόνο αυτός επιτρέπεται να μπει μέσα στον κύκλο της ομάδας του και να επιστρέψει στους συμπαίκτες του τις χαμένες μπάλες. Στο αρχικό σήμα, οι παίκτες αρχίζουν να πετάνε τις μπάλες στο έδαφος, με στόχο να μπούνε εκείνες μέσα στον κουβά. Κανόνες: Όλες οι μπάλες μίας ομάδας πρέπει να μπούνε στον κουβά της, για να ανακηρυχθεί νικήτρια. Για να μην ακυρωθεί η βολή ενός παίκτη, οι μπάλες θα πρέπει να χτυπάνε πρώτα στο έδαφος τουλάχιστον μία φορά, και ύστερα στον κουβά. Στον κύκλο επιτρέπεται να μπει μόνο ο sweeper και μόνο αυτός είναι υπεύθυνος για την επιστροφή των μπαλών στους συμπαίκτες του. `Ερωτήματα: Πώς δούλεψε η κάθε ομάδα; Ακολουθήθηκαν οι κανόνες του παιχνιδιού; Πόσο χρόνο διήρκησε το παιχνίδι; ΙΣΤΟΡΙΚΟ: Γενικά, το παιχνίδι φάνηκε να άρεσε στους μαθητές. Τους προκάλεσε αρκετά ερωτήματα, με αποτέλεσμα να τους ευαισθητοποιήσει πάνω στο θέμα. Υπήρξε συνεργασία μεταξύ των συμπαικτών της κάθε ομάδας και επιβραβεύσεις για κάθε εύστοχη βολή. Ωστόσο, δημιουργήθηκαν κάποιες εντάσεις μεταξύ των δύο ομάδων και
υπερβολικός
ανταγωνισμός.
Τέλος,
οι
κανόνες
του
παιχνιδιού
δεν
ακολουθήθηκαν σε όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού.
Αποτελέσματα Τελικά όπως ξεκάθαρα αποδεικνύεται από το σύνολο των αποτελεσμάτων των πέντε παιχνιδιών που προήλθαν από ένα εποικοδομητικό διάλογο, μετά την ολοκλήρωση τους και μέσα από αυτά υπάρχουν πολλές πιθανότητες αντιμετώπισης του bullying. Τα αποτελέσματα είναι θετικά ας μην ξεχνάμε όμως πως το δείγμα ήταν μικρό σε σχέση με τον αριθμό των παιδιών του σχολείου αλλά και της χώρας μας. Ωστόσο 22
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι σχεδόν όλοι αντιλήφθηκαν συσχέτιση των συμβολικών παιχνιδιών με μια κατάσταση εκφοβισμού. Σχεδόν όλα τα παιδιά που συμμετείχαν κατέκριναν τον εκφοβισμό και υποστήριξαν την ενσωμάτωση παρόμοιων παιχνιδιών στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής θα βοηθούσε στην καταστολή αυτού του φαινομένου.
Αποτελέσματα ερωτηματολογίων Από την ανάλυση των ερωτηματολογίων προέκυψε ότι αγόρια και κορίτσια δεν
Δείγμα:
Αγόρια: 81 Κορίτσια:60
ΑΓΟΡΙΑ
ΚΟΡΙΤΣΙΑ
Νο 1.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Χάνεις συχνά την ψυχραιμία σου;
ΝΑΙ 37
ΟΧΙ 44
ΝΑΙ 46
OXI 14
2.
Κοροϊδεύεις όσους και όσες δεν τα
36
45
32
28
23
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21.
καταφέρνουν; Είσαι χαιρέκακος, όταν κερδίζεις και κατσουφιάζεις, όταν χάνεις; Διαμαρτύρεσαι συνέχεια στους διαιτητές; Μιλάς άσχημα στους αντιπάλους; Κλέβεις, αν αυτό σε βοηθάει να κερδίσεις; Προσπαθείς να κάνεις τους αντιπάλους να θυμώσουν; Καυγαδίζεις συνέχεια με τους συμπαίκτες σου; Κλέβεις, αν είσαι σίγουρος/η ότι δε θα σε πιάσουν; Προσπαθείς να χρησιμοποιείς τους κανόνες προς όφελος σου; Ακολουθείς τους κανόνες των παιχνιδιών; Αποδέχεσαι τις αποφάσεις των διαιτητών; Βοηθάς τους συμπαίκτες σου που δεν τα καταφέρνουν πολύ καλά στο παιχνίδι; Χειροκροτείς τις καλές ενέργειες των άλλων; Ενθαρρύνεις τους συμπαίκτες σου; Φέρεσαι ευγενικά, χάσεις – κερδίσεις; Προσπαθείς σκληρά να βελτιωθείς; Δίνεις το χέρι στον αντίπαλο ανεξάρτητα αν κέρδισε ή έχασε; Προσπαθείς σκληρά στο παιχνίδι και ταυτόχρονα είσαι πάντα δίκαιος/η; Επιβραβεύεις τις καλές προσπάθειες των συμπαικτών σου; Συγχαίρεις τους αντίπαλους για την καλή τους απόδοση;
37
44
36
24
22 20 40 43
59 61 41 38
48 41 35 35
12 19 25 25
14 38
67 43
39 26
21 34
24
57
24
36
52 37 49
29 44 32
23 24 19
37 36 41
32 40 26 47 48
49 41 55 34 33
14 8 26 33 15
46 52 34 27 45
33
48
22
38
34
47
13
47
33
48
17
43
αντιλαμβάνονται ότι η συμπεριφορά τους είναι αντιαθλητική γεγονός που φαίνεται από τις απαντήσεις σε συγκεκριμένες ερωτήσεις όπως τα περισσότερα παιδιά, χάνουν την ψυχραιμία τους, είναι χαιρέκακοι όταν κερδίζουν και κατσουφιάζουν όταν χάνουν, κλέβουν αν αυτό τους βοηθάει να κερδίσουν, προσπαθούν να κάνουν τους αντιπάλους να θυμώσουν, δεν αποδέχονται τις αποφάσεις των διαιτητών, προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τους κανόνες προς όφελος τους, δεν χειροκροτούν τις καλές ενέργειες των άλλων, δεν δίνουν το χέρι στον αντίπαλο ανεξάρτητα αν κέρδισε ή έχασε, δεν προσπαθούν σκληρά στο παιχνίδι και ταυτόχρονα δεν είναι πάντα δίκαιος/η, δεν επιβραβεύουν τις καλές προσπάθειες των συμπαικτών τους, δεν συγχαίρουν τους αντίπαλους για την καλή τους απόδοση.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Το παρόν θέμα της ερευνητικής αυτής εργασίας όπως έχει αναφερθεί προηγουμένως είναι ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική βία . Η συμμετοχή σε φυσικές δραστηριότητες προϋποθέτει την τήρηση συγκεκριμένων ρόλων και κανόνων. Τα παιδιά στη σχολική Φυσική Αγωγή μαθαίνουν να υπακούουν και να ανταποκρίνονται στις υποδείξεις του/της εκπαιδευτικού, να ακούν με προσοχή τις οδηγίες και απλές 24
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
επεξηγήσεις, να κατανοούν τη σημασία των ρόλων και των αρμοδιοτήτων του κάθε ρόλου και να αλλάζουν με προθυμία ρόλους. Αναγνωρίζοντας τους διάφορους ρόλους κατά τη διεξαγωγή κινητικών δραστηριοτήτων, τα παιδιά μαθαίνουν να λύνουν απλά προβλήματα, όπως ποιος έχει σειρά, σχηματισμός μιας σειράς κ.λπ.. Επίσης, τα παιδιά μαθαίνουν να τηρούν τους κανόνες, να μεταφέρουν τους κανόνες συγκεκριμένων παιχνιδιών σε άλλα παρόμοια παιχνίδια, να αντιδρούν στις παραβάσεις των κανόνων κ.λπ.. Τα παιχνίδια με κανόνες θεωρούνται τα πιο δημοφιλή παιχνίδια κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Τα παιδιά με επαρκείς κοινωνικές δεξιότητες καταφέρνουν να συνεργαστούν για να παίξουν ομαδικά παιχνίδια με κανόνες (Piaget, 1962). Το κυριότερο οργανωτικό στοιχείο στο παιχνίδι αποτελεί η ύπαρξη κανόνων οι οποίοι καθοδηγούν τη συμπεριφορά της ομάδας. Τα παιχνίδια κανόνων συνήθως εμπλέκουν την έννοια του ανταγωνισμού και τα κριτήρια που έχουν συμφωνηθεί και θα καθορίσουν τον νικητή. Στο πλαίσιο αυτών των παιχνιδιών τα παιδιά αναπτύσσουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες για να μπορέσουν να ενταχθούν και να ακολουθήσουν τους κανόνες του παιχνιδιού, καθώς εμπλέκονται σε κοινές δραστηριότητες και κοινούς στόχους. Το συνεργατικό παιχνίδι αποτελεί ευκαιρία για μια ποικιλία κοινωνικών και επικοινωνιακών αλληλεπιδράσεων. Τα παιδιά μαθαίνουν ότι για να απολαύσουν την αλληλεπίδραση με του άλλους, η επιθετικότητα πρέπει να ελέγχεται και διάφοροι κανόνες πρέπει να ακολουθούνται (McCormick, Frome – Loeb, Schiefelbusch,1997). Είναι ένα φυσικό μέσο με το οποίο τα παιδιά μαθαίνουν αποδεκτούς τρόπους κοινωνικής αλληλεπίδρασης – να μοιράζονται, να περιμένουν τη σειρά τους, να δέχονται τις ευθύνες τους (Tanta, Deitz, White & Billingsley, 2005). Όπως είναι φανερό από τα παραπάνω, ο αθλητισμός μπορεί να συμβάλλει στην καλυτέρευση των βίαιων συμβάντων σε όλους τους τομείς (σχολικός χώρος , στον οποίο και επικεντρωνόμαστε , αλλά και σε άλλους χώρους όπως τα γήπεδα όπου λαμβάνουν χώρα οι περισσότερες αθλητικές δραστηριότητες) . Τα αποτελέσματα της παρούσης εργασίας συμφωνούν με τα τις παραπάνω έρευνες. Συγκεκριμένα έγινε αντιληπτό οτι τα ομαδικά παιχνίδια τα οποία προσεγγίσαμε βιωματικά είναι δυνατό να συμβάλουν στην καταπολέμηση του bullying. Το ομαδικό πνεύμα που δημιουργείται μέσω αυτής της φιλικής ατμόσφαιρας μεταξύ συναθλητών, όταν βέβαια τηρούνται κατά γράμμα οι κανόνες , οδηγεί σε ένα πιο ευχάριστο παιχνίδι αποθαρρύνοντας τις βίαιες συμπεριφορές ( bullying ). Αναφορικά με το αν οι μαθητές αντιλαμβάνονται τις σωστές αθλητικές συμπεριφορές προέκυψαν τα παρακάτω. Τα περισσότερα παιδιά, χάνουν την ψυχραιμία τους, είναι χαιρέκακοι όταν κερδίζουν και κατσουφιάζουν όταν χάνουν, κλέβουν αν αυτό τους βοηθάει να κερδίσουν, προσπαθούν να κάνουν τους αντιπάλους να θυμώσουν, δεν αποδέχονται τις αποφάσεις των διαιτητών, προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τους κανόνες προς όφελος τους, δεν χειροκροτούν τις καλές ενέργειες των άλλων, δεν δίνουν το χέρι στον αντίπαλο ανεξάρτητα αν κέρδισε ή έχασε, δεν προσπαθούν σκληρά στο παιχνίδι και ταυτόχρονα δεν είναι πάντα δίκαιος/η, δεν επιβραβεύουν τις καλές προσπάθειες των συμπαικτών τους, δεν συγχαίρουν τους αντίπαλους για την καλή τους απόδοση. 25
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Corbin, C., Lindsey, R., Welk, G. (2001). Άσκηση, Ευρωστία, Υγεία. Αθήνα: Ιατρικές εκδόσεις Πασχαλίδη. Fahey, T., Insel, P. & Roth, W. (1998). Fit & Well: core concepts and labs in physical fitness and wellness (2nd Eds.) Calif: Mountain View. Fountain, S. & Goodwin, L. (2002). PE to 16 (2nd Eds.). Oxford: Oxford University Press. Weinberg, R., & Gould, D. (1999). Foundations of Sport and Exercise Psychology. Champaign, IL: Human Kinetics. Κοκαρίδας, Δ. (2004). Μαθητές με ειδικές ανάγκες που μπορεί να συναντήσει ο γυμναστής σε κανονικό σχολείο. Θεσσαλονίκη: Α. & Π. Χριστοδουλίδη. Παπαϊωάννου, Α., Θεοδωράκης, Γ. & Γούδας, Μ. (2003). Για μια καλύτερη Φυσική Αγωγή. Θεσσαλονίκη: Α. & Π. Χριστοδουλίδη. Συμεωνίδης, Π. (1992). Ορθοπεδική. Θεσσαλονίκη: University Studio Press www.herointhehallway.com www.stopbullying.gov www.safe4athletes.org www.highmarkhealthyhigh5.com/bullying/index.shtml www.bullypolice.org www.pacer.org/bullying & www.pacerkidsagainstbullying.org www.olweus.org/public/bullying.page www.standtogether.tv www.kidsareworthit.com www.stopbullyingnow.com www.tolerance.org
26
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Άσκηση 5.10 Μπορείς να ξεχωρίσεις ποιες από τις παρακάτω είναι σωστές αθλητικές συμπεριφορές; Αξιολόγησε τον εαυτό σου με ένα ΝΑΙ ή ένα ΟΧΙ σε κάθε ερώτηση. Τι από τα παρακάτω κάνεις στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής ή στα σπορ;
ΝΑΙ
ΟΧΙ
1. Χάνεις συχνά την ψυχραιμία σου 2. Κοροϊδεύεις όσους και όσες δεν τα καταφέρνουν 3. Είσαι χαιρέκακος, όταν κερδίζεις και κατσουφιάζεις, όταν χάνεις 4. Διαμαρτύρεσαι συνέχεια στους διαιτητές 5. Μιλάς άσχημα στους αντιπάλους 6. Κλέβεις, αν αυτό σε βοηθάει να κερδίσεις 7. Προσπαθείς να κάνεις τους αντιπάλους να θυμώσουν 8. Καυγαδίζεις συνέχεια με τους συμπαίκτες σου 9. Κλέβεις, αν είσαι σίγουρος/η ότι δε θα σε πιάσουν 10. Προσπαθείς να χρησιμοποιείς τους κανόνες προς όφελος σου 11. Ακολουθείς τους κανόνες των παιχνιδιών 12. Αποδέχεσαι τις αποφάσεις των διαιτητών 13. Βοηθάς τους συμπαίκτες σου που δεν τα καταφέρνουν πολύ καλά στο παιχνίδι 14. Χειροκροτείς τις καλές ενέργειες των άλλων 15. Ενθαρρύνεις τους συμπαίκτες σου 16. Φέρεσαι ευγενικά, χάσεις - κερδίσεις 17. Προσπαθείς σκληρά να βελτιωθείς 18. Δίνεις το χέρι στον αντίπαλο ανεξάρτητα αν κέρδισε ή έχασε 19. Προσπαθείς σκληρά στο παιχνίδι και ταυτόχρονα είσαι πάντα δίκαιος/η 20. Επιβραβεύεις τις καλές προσπάθειες των συμπαικτών σου 21. Συγχαίρεις τους αντίπαλους για την καλή τους απόδοση
27
Ο αθλητισμός ενάντια στην ενδοσχολική Βία
28