On purge bébé ! - Booklet

ON PURGE BÉBÉ !

PHILIPPE BOESMANS

ON PURGE BÉBÉ !

OPÉRA EN UN ACTE DE PHILIPPE BOESMANS

LIVRET DE RICHARD BRUNEL

D’APRÈS LA PIÈCE ÉPONYME DE GEORGES FEYDEAU

COMPOSITION FINALISÉE PAR BENOÎT MERNIER

PERSONNAGES

BASTIEN FOLLAVOINE baryton

JULIE FOLLAVOINE soprano

ARISTIDE CHOUILLOUX ténor

CLÉMENCE CHOUILLOUX mezzo-soprano

HORACE TRUCHET basse

TOTO (BÉBÉ), 7 ANS rôle parlé

Scène 1

Le cabinet de travail de Bastien Follavoine.

— MONSIEUR FOLLAVOINE

(compulsant son dictionnaire)

Les îles Hébrides ?…

Zébrides…

Zébrides…

Julie, Julie !

Zé ! Zé ! Zé ! Zé ! Incroyable !

Zèbre, zébré, zébrure, mais pas de zébrides.

On ne trouve rien dans ce dictionnaire.

Julie ! Julie ! Julie !

Scène 2

Entre Julie Follavoine. Tenue de souillon ; un seau de toilette à la main.

— FOLLAVOINE

Zébré ! Zèbre !

— JULIE FOLLAVOINE

Tu ne peux pas te déranger, toi, non ?

— FOLLAVOINE

Ah ! Je t’en prie, n’entre donc pas toujours comme une bombe !

— JULIE

Pardon ! Pardon ! Pardon !

Tu ne peux pas te déranger, toi ?

— FOLLAVOINE

Pourquoi faut-il que ce soit toujours moi qui me dérange ?

— JULIE

C’est juste ! c’est juste ! Nous sommes mariés, bien sûr !

Aaaaaaaaa…

— FOLLAVOINE (apercevant le seau)

Ah !

— JULIE Quoi ?

— FOLLAVOINE

Mais t’es folle ? Tu apportes ton seau de toilette ici ?

— JULIE

Quoi, « mon seau » ? Où ça, « mon seau » ?

— FOLLAVOINE (indiquant) Ça !

— JULIE

Ah ! là ! C’est rien.

C’est mes eaux sales.

— FOLLAVOINE

Que veux-tu que j’en fasse ?

— JULIE

Mais c’est pas pour toi ! C’est pour les vider.

— FOLLAVOINE Ici ?

— JULIE

Mais non, mais non pas ici !

Je n’ai pas l’habitude de vider mes eaux dans ton cabinet de travail. J’ai du tact, moi. J’ai du tact !

— FOLLAVOINE

Alors, pourquoi me les apportes-tu ?

— JULIE

Je l’avais en main pour le vider quand tu m’as appelée. Pour ne pas te faire attendre…

— FOLLAVOINE

T’avais qu’à le laisser à l’entrée !

— JULIE

Tu m’embêtes. Tu m’embêtes. T’avais qu’à te déranger, toi. Mais monsieur, mais monsieur était occupé !

À quoi ? À quoi ? À quoi, je te le demande.

— FOLLAVOINE

Je cherchais les îles Hébrides.

— JULIE

Les îles Hébrides ! T’es pas fou ? Tu veux y aller ou quoi ?

— FOLLAVOINE

Mais pas du tout, pas du tout.

— JULIE

Et pourquoi un fabricant de porcelaine veut savoir où sont les îles Hébrides ?

— FOLLAVOINE

Mais c’est pour Bébé.

— JULIE

Pour Bébé ?

— FOLLAVOINE

Les enfants ont de ces questions !

(imitant son fils)

Papa, où c’est, les îles Hébrides ?

(voix normale)

Quoi ?

(imitant son fils)

Papa, où c’est, les îles Hébrides ?

(parlé)

Les îles Hébrides ? Est-ce que je sais, moi ?

(à Julie)

Tu sais où c’est, toi ?

— JULIE

Oui, bien sûr, c’est… c’est…

Je ne me rappelle pas.

(Follavoine pose son dictionnaire ouvert à la page qu’il compulsait.)

— FOLLAVOINE

Ah ! Comme toi, moi aussi ! Mais je ne pouvais pas lui dire ça quand même ! Qu’aurait-il pensé !

— JULIE

Alors, ce petit, tu ne l’as pas aidé ? Tu l’as laissé dans le pétrin ?

— FOLLAVOINE

Comment veux-tu ?

Je lui ai dit : « Essaye de trouver, et si tu n’y arrives pas, je t’indiquerai. »

Je suis sorti de sa chambre avec un air détaché. Et je me suis précipité sur ce dictionnaire. Mais rien.

— JULIE Rien ?

— FOLLAVOINE

Rien du tout !

— JULIE

Rien dans le dictionnaire ?

Mais… c’est dans les Z que t’as cherché ?

— FOLLAVOINE

Mais… oui…

— JULIE

Les Hébrides dans les Z ?

Dans les Z ? Ha ha ha !

Eh bien, je te crois que tu n’as pas pu trouver.

— FOLLAVOINE

Quoi ? C’est pas dans les Z ?

— JULIE

Ah ! Porcelainier, va !…

Tiens, tu vas voir comme c’est dans les Z.

(Elle parcourt la colonne des mots.)

E, é, ébranler, ébrécher…

Mais c’est dans les E, voyons ! Ébroïcien…

Mais… Ça n’y est pas !

— FOLLAVOINE

Ah ! Tu veux toujours en savoir plus que les autres !

— JULIE

Je ne comprends pas, ça devrait y être.

— FOLLAVOINE

Quand je te dis qu’on ne trouve rien dans ce dictionnaire !

On ne trouve que des mots dont on n’a pas besoin !

— JULIE

C’est curieux ! C’est curieux !

— FOLLAVOINE

La « porcelainière » peut aller de pair avec le porcelainier.

— JULIE

Dans les E, c’est plus logique que dans les Z quand même.

— FOLLAVOINE

Et pourquoi pas aussi dans les H ?

— JULIE

Dans les H, dans les H ?

Mais oui, pourquoi pas dans les H ?

(Elle se précipite sur le dictionnaire qu’elle feuillette.)

H ! H ! H H H.

— FOLLAVOINE

Acha acha acha.

— JULIE

Hèbre…

Hébreux…

Hébrides, Hébrides, Hébrides !

— FOLLAVOINE

Tu l’as trouvé !

(Julie lui tend le dictionnaire.) Îles qui bordent le nord de l’Écosse, où des troupeaux d’ovins errent dans les landes.

— JULIE

Des îles qui bordent le nord de l’Écosse, où des troupeaux d’ovins errent dans les landes… Ah, ah, nord de l’Écosse…

— FOLLAVOINE

Des îles qui bordent le nord de l’Écosse…

— FOLLAVOINE ET JULIE

… où des troupeaux d’ovins errent dans les landes…

— JULIE

Et dire qu’on cherchait dans les E et dans les Z…

— FOLLAVOINE

On aurait pu chercher longtemps !

— JULIE

Et c’était dans les H !

— FOLLAVOINE

C’est ce que je disais ! Dans les H ! (Julie ahurie se tourne vers lui.)

— JULIE

Comment, « ce que tu disais » ?

— FOLLAVOINE

Eh ben oui, quoi ! C’est moi qui ai dit : « Pourquoi pas dans les H ? »

— JULIE

Mais c’est moi, c’est moi qui ai eu la vision du mot.

— FOLLAVOINE

La vision du mot. Quelle mauvaise foi !

La vision, la vision, ha ha !

C’est commode ! C’est commode ! (Julie dépose furieusement le seau sur la table.)

— JULIE

C’est moi qui ai cherché dans le dictionnaire.

— FOLLAVOINE

Oui, dans les E !

— JULIE

Dans les E d’abord, comme toi avant dans les Z ; ensuite dans les H.

— FOLLAVOINE

Oui, quand j’ai dit : « Pourquoi pas dans les H » ?

— JULIE

Comme t’aurais dit : « Pourquoi pas dans les Q » ?

— FOLLAVOINE

Oh ! non, non, non. Si nous en arrivons aux grossièretés !…

— JULIE

Des grossièretés ? Des grossièretés ?

C’est moi qui ai trouvé, (Elle secoue rageusement son seau de toilette sur la table.)

c’est moi, c’est moi, c’est moi, c’est moi, c’est moi. (Follavoine se précipite sur le seau pour le lui enlever.)

— FOLLAVOINE

Oui, oui, c’est bon.

Va t’habiller ; nous avons les Chouilloux à déjeuner…

— JULIE

Les Chouilloux. Les Chouilloux. Je m’en fiche, moi, des Chouilloux.

— FOLLAVOINE

Pas moi ! pas moi !

Chouilloux est un homme que j’ai intérêt à ménager…

— JULIE

Possible, possible. Mais il attendra.

Il s’agit de Bébé ; entre Bébé et Chouilloux, y a pas à hésiter !

— FOLLAVOINE

Mais quoi ? Bébé ?

— JULIE

Dis que tu préfères Chouilloux.

— FOLLAVOINE

Mais non ! Ça n’a rien à voir ! Chouilloux doit venir avant le déjeuner pour conférer d’une grosse affaire.

— JULIE

Eh bien, conférez, conférez ! Je m’en fiche. Je m’en fiche.

— FOLLAVOINE

Il ne va pas tarder. Tu ne peux pas le recevoir dans cette tenue.

— JULIE

Et madame Chouilloux, quand elle se lève, elle est en grande toilette, elle ?

— FOLLAVOINE

Je ne sais pas. Mais toi, tu ne l’es pas.

— JULIE

Et toi, et toi ! Si ce n’est pas grotesque. Se mettre en habit à onze heures du matin ! Pour monsieur Chouilloux ! Pour ce cocu !

— FOLLAVOINE

Ce cocu ? Ce cocu ?

— JULIE

C’est toi qui me l’as dit.

— FOLLAVOINE

Moi ?

— JULIE

Oui, cocu, cocu, cocu !

— FOLLAVOINE

Chouilloux, cocu. Si on peut dire !

— JULIE

Faut croire qu’on peut, puisque tu me l’as dit.

— FOLLAVOINE

Je te l’ai dit, je te l’ai dit…

Quand je n’avais pas besoin de lui, mais maintenant, j’ai besoin de lui.

— JULIE

Et il n’est plus cocu.

— FOLLAVOINE

Non !… Si !… Enfin, nous n’avons pas à le savoir.

Ce n’est pas en tant que tel que nous le recevons.

Il peut m’être très utile pour une grosse affaire que je mijote. Ça te gêne qu’il soit cocu ?

— JULIE

Ce qui me gêne, c’est que tu m’amènes sa femme à déjeuner !

— FOLLAVOINE

Je ne pouvais pas inviter monsieur sans madame ; ça ne se fait pas.

— JULIE

Et son amant, monsieur Truchet, t’étais obligé de l’inviter ?

— FOLLAVOINE

Évidemment, c’est l’usage, ma chère amie ! On les invite partout comme ça.

— JULIE

C’est admirable ! Nous les avons tous les trois. L’adultère au complet ! Ah, c’est moral ! (Elle ramasse son seau.)

Joli contact pour ta femme ! Bel exemple pour Toto !

— FOLLAVOINE

Toto, il a sept ans !

— JULIE

Il ne les aura pas toujours.

— FOLLAVOINE

En attendant, il les a.

— JULIE

Évidemment !

Sa santé morale comme sa santé physique, tu t’en soucies comme de l’an quarante ! J’ai à te parler.

— FOLLAVOINE

Eh bien ! Parle.

— JULIE

Le petit n’a pas été ce matin.

— FOLLAVOINE Pas été ?

— JULIE

Il n’a pas été ce matin.

— FOLLAVOINE Pas été ? Pas été ?

— JULIE

Il n’a pas été.

— FOLLAVOINE Pas été ? Où ça ? Où ça ?

— JULIE

Il n’a pas été, un point c’est tout.

— FOLLAVOINE Ah ! Oui…

— JULIE

Nous avons essayé ! Quatre reprises. Pas de résultat !

Une fois, oui ! Oh ! Rien ! (tendant son petit doigt avec l’ongle du pouce contre l’avantdernière phalange)

Grand comme ça ! Et dur.

— FOLLAVOINE

Oui ! C’est de la constipation.

— JULIE

Oui, constipation.

Évidemment, mais ce n’est pas une raison pour laisser crever les gens.

— FOLLAVOINE

Je ne vais pas me mettre à pleurer. Le petit est un peu constipé.

— JULIE

On ne plaisante jamais avec la constipation.

— FOLLAVOINE

Eh bien ! Eh bien ! Il n’y a qu’à le purger. Il n’en mourra pas.

— JULIE

Mais c’est monstrueux, ce que tu dis là.

« Il n’en mourra pas ! », en parlant de ton fils.

Tu n’as pas l’air de t’en douter ; il est de toi.

— FOLLAVOINE

Je l’espère bien !

— JULIE

Je ne suis pas comme madame Chouilloux, moi ! Quand j’ai un enfant, moi, il est de mon mari !

— FOLLAVOINE

En voilà assez ! Va purger Bébé.

— JULIE

Ça va être un drame ! Un drame !

— FOLLAVOINE

Ce sera un drame, tant pis !

Laisse-moi !

(Il va vers un vase de nuit.)

J’ai à me recueillir avant l’arrivée de Chouilloux.

Va t’habiller !

— JULIE

Ce pauvre petit ! J’en suis malade… j’en suis malade…

— FOLLAVOINE

Julie, Julie !

— JULIE Quoi ?

— FOLLAVOINE

Ton seau !

— JULIE

Quoi, mon seau ?

(Elle va chercher son seau. Follavoine exhibe le vase de nuit.)

Mon seau, Chouilloux, mon seau, Chouilloux, mon seau !

On n’entend que ça !

Tu en as du culot, toi ! Tu me fais une scène pour mon seau.

Tu me fais une scène, et tu te balades avec un pot de chambre !

— FOLLAVOINE

Un pot de chambre.

Tu oses comparer ton seau de toilette… à ça !

(Il tend son vase en lui faisant un socle de l’extrémité de ses cinq doigts.)

Mais ton seau de toilette n’est qu’un objet vil qu’on dissimule ! Tandis que ça, c’est…

— JULIE

C’est un objet vil qu’on dissimule.

— FOLLAVOINE

Oui, pour toi, pour n’importe qui ; mais pour moi, c’est quelque chose de noble.

Le produit de mon travail. Ma marchandise, mon gagne-pain !

— JULIE

Eh bien, bon appétit, mange, mange, mon ami.

— FOLLAVOINE

Blague ! Blague ! Tu ne blagueras pas toujours ! Quand nous en ferons trois cent mille de rente.

— JULIE

Trois cent mille de rente pour des pots de chambre ? Ha, ha, ha, ha !

— FOLLAVOINE

Des pots de chambre, parfaitement. Ça t’étonne ! Et pourtant, s’il plaît à Dieu et à Chouilloux, ça se fera !

— JULIE

Mais c’est quoi cette histoire ?

— FOLLAVOINE

Il n’y a pas d’histoire. Aujourd’hui, le gouvernement n’a plus qu’un objectif : améliorer le sort du soldat !

Il vient de décider que chaque soldat de l’armée française aura son vase de nuit.

— JULIE Ça en fera une masse !

— FOLLAVOINE

Et Chouilloux, il est chargé par l’État d’adopter le modèle qui sera imposé.

Tu comprends pourquoi il faut le ménager ?

Et moi, j’ai le brevet de la porcelaine incassable !

— JULIE

Incassable ?

— FOLLAVOINE

Incassable !

Imagine que la commission adopte mon projet. Ma fortune est faite.

— JULIE

Et ça te mènera à quoi, ça ?

— FOLLAVOINE

Mais je deviens le fournisseur exclusif de l’armée française.

— JULIE

Le fournisseur de pots de chambre de l’armée française.

— FOLLAVOINE

De tous les pots de chambre de l’armée française.

— JULIE

Et… on le saura ?

— FOLLAVOINE

Bien sûr ! bien sûr ! On le saura.

— JULIE

Oh ! non. Oh ! non, non, non, non, non, non !

Je ne veux pas être l’épouse d’un monsieur qui vend des pots de chambre.

— FOLLAVOINE

Mais enfin, c’est la fortune.

— JULIE

Ça m’est égal. C’est dégoûtant !

— FOLLAVOINE

Mais, je vends des vases de nuit tous les jours !

— JULIE

Tu es porcelainier. C’est normal que tu en vendes !

Mais vendre exclusivement des pots de chambre !

Même pour le compte de l’État, oh ! non et non !

— FOLLAVOINE

Mais t’es folle ! Mais réfléchis !

— JULIE

C’est tout réfléchi !

Je n’ai pas envie d’entendre dire : « C’est la femme du marchand de pots de chambre ! »

— FOLLAVOINE

Tu ne vas pas dire ça à Chouilloux, j’espère !

— JULIE

Je n’ai rien à dire à Chouilloux !

— FOLLAVOINE

Et, quand il sera là, sois polie, sois aimable.

— JULIE

J’ai l’usage du monde, moi !

— FOLLAVOINE

Je n’en doute pas. Va purger Bébé !

(Il pousse Julie vers la chambre.)

Va t’habiller ! Emporte ton seau !

(On sonne.)

Dépêche-toi ! C’est sûrement Chouilloux.

(Il va s’asseoir à sa table et calcule.)

Voyons, trois cent mille soldats, un vase de nuit par homme.

Si le vase de nuit revient…

(Julie revient avec le seau.)

— JULIE

Bébé ne veut pas se purger.

— FOLLAVOINE

Eh bien, force-le !…

(Il aperçoit le seau au bras de sa femme.)

Remporte-moi ça !

— JULIE

Mais il y a Bébé qui…

— FOLLAVOINE

Je m’en fiche. Ce sont tes eaux sales, pas les miennes !

— JULIE

Je te les donne !

(Elle s’esquive. Entre Chouilloux.)

— FOLLAVOINE

Julie, t’es folle.

(Il court après sa femme.)

— JULIE

Je te les donne, je te les donne !

— FOLLAVOINE

Julie ! Veux-tu rempor…

Scène 3

Follavoine, Chouilloux.

— FOLLAVOINE (se retourne)

Oh, pardon, monsieur Chouilloux ! Déjà !

— MONSIEUR CHOUILLOUX

J’arrive trop tôt ?

— FOLLAVOINE

Du tout ! du tout !

Excusez ! Ma femme est venue ici ; (Il désigne le seau.) avec ça à la main. (Il remonte jusqu’à la porte.)

Et alors, par distraction…

Julie ! Julie ! Viens !

Je suis confus, vraiment ! Surtout un jour où j’ai l’honneur…

— CHOUILLOUX

Je vois qu’on s’occupe de notre affaire !

— FOLLAVOINE Ah ! Oui… Oui !

— CHOUILLOUX

C’est le pot de chambre ?

— FOLLAVOINE

C’est le… Oui !… Vous avez reconnu ?

— CHOUILLOUX

Oui. Ça me paraît pas mal… bien conditionné. C’est de la porcelaine incassable ?

— FOLLAVOINE

Incassable, parfaitement.

— CHOUILLOUX

Je vous demande ça, parce que c’est le point qui avait retenu notre attention.

La porcelaine ordinaire, nous n’en voulons pas. La moindre des choses, et c’est cassé !

— FOLLAVOINE

Tout de suite !

— CHOUILLOUX

Ce serait gaspiller l’argent de l’État.

— FOLLAVOINE

Absolument ! (Il indique son vase.)

Tandis que ça : c’est du solide !

Prenez-le en main, vous qui êtes connaisseur !

— CHOUILLOUX

Oh ! pas plus que ça !

— FOLLAVOINE (prend le vase et le soulève comme un objet sacré) Voyez comme c’est léger !

— CHOUILLOUX Oh ! c’est curieux ! Ça ne pèse pas son poids !

— FOLLAVOINE (prenant le poignet de Chouilloux et l’agitant de façon à imprimer au vase un mouvement de poêle à frire)

Et comme c’est agréable à la main … Nous faisons ça, en blanc et en couleur ; aux couleurs nationales, si vous le désirez ?

— CHOUILLOUX Oh non, oh non ! Ce serait prétentieux.

— FOLLAVOINE Une dépense inutile.

— CHOUILLOUX (repose le vase sur la table)

C’est à voir ! (changeant de ton)

On m’a aussi présenté des vases en tôle émaillée, ce n’est pas mal non plus.

— FOLLAVOINE

Oh ! Monsieur Chouilloux ! Vous n’allez pas prendre de la tôle émaillée ! Ça sent tout de suite mauvais ; ça n’a pas la propreté de la porcelaine ! Son seul défaut, c’est la fragilité ; eh bien, dès qu’on a paré à cet inconvénient ! Tenez, (prenant le vase sur la table) vous allez voir la solidité.

(Il élève le vase en l’air comme pour le lancer par terre, puis se ravise.)

Non, non ! Ici, ça ne prouverait rien !… Mais là… vous allez voir !

(Il indique à Chouilloux le point où il faut regarder.)

Là-bas, monsieur Chouilloux !

(Chouilloux fait mine d’y aller.)

Non, restez ici, regardez là-bas !

Suivez-moi bien !

(Il balance le vase pour lui donner de l’élan.)

Une !… deux !… trois !… Voilà.

(Il lance le vase. Le vase tombe et se brise. Les deux hommes restent bouche bée, comme stupéfiés.)

— CHOUILLOUX

C’est cassé !

— FOLLAVOINE

Ah ?

— CHOUILLOUX

C’est cassé !

— FOLLAVOINE

Oui !

— FOLLAVOINE ET CHOUILLOUX

Cassé.

— CHOUILLOUX

Ça n’est pas un effet d’optique.

— FOLLAVOINE

Non ! non ! non ! non ! C’est bien cassé ! Je ne comprends pas ! Je vous jure, c’est la première fois.

— CHOUILLOUX

Il s’est peut-être trouvé une petite faille.

— FOLLAVOINE

Peut-être, oui !… Au fond, je ne suis pas fâché de cette expérience.

Elle prouve que… que…

Enfin, comme on dit : « L’exception…

— CHOUILLOUX ET FOLLAVOINE

… confirme la règle. »

— CHOUILLOUX

Confirme la…

— FOLLAVOINE

Jamais ! jamais ça ne se casse !

— CHOUILLOUX

Jamais ?

— FOLLAVOINE

Jamais ! Ou alors une fois sur mille !

— CHOUILLOUX Ah ! Une fois sur mille.

— FOLLAVOINE (prend un autre vase dans la bibliothèque)

J’ai là un autre exemplaire ; ne tenez pas compte de celui-là. (Il montre le vase brisé.)

C’est une mauvaise cuisson.

— CHOUILLOUX

Ah oui, mauvaise cuisson.

— FOLLAVOINE

Voilà. Voilà.

Regardez bien : une… deux… (se ravisant)

Non, tenez ! Lancez-le vous-même !

— CHOUILLOUX Moi ? Moi ?

— FOLLAVOINE

Pour mieux vous rendre compte.

— CHOUILLOUX

Mais c’est la première fois que…

— FOLLAVOINE

Allez ! Allez !

— CHOUILLOUX

Une ! Deux ! (Il hésite.)

— FOLLAVOINE Allez !

— CHOUILLOUX Trois ! (Il lance le vase.)

— FOLLAVOINE

Voilà. (Le vase tombe et se brise.)

— CHOUILLOUX Deux sur mille…

— FOLLAVOINE

Deux sur mille, oui !

Ça doit tenir à la façon de le lancer.

Quand c’est mon contremaître qui me l’envoie, jamais… !

— CHOUILLOUX Jamais ?

— FOLLAVOINE Jamais.

— CHOUILLOUX

C’est vraiment très intéressant.

— FOLLAVOINE

Mais ce n’est pas encore ça !…

Vous avez pu vous rendre compte de la différence entre la porcelaine cassable et…

— CHOUILLOUX

… et la porcelaine incassable.

— FOLLAVOINE

Ces expériences ne sont pas très concluantes.

— CHOUILLOUX

Mais si, mais si, je me rends très bien compte…

Ce sont ces mêmes vases-là !

Seulement, au lieu de se casser…

— JULIE

(en coulisse, le plus fort possible)

Bastien ! Bastien !

— CHOUILLOUX

… ils ne se cassent pas !

— FOLLAVOINE ET CHOUILLOUX

Voilà !

Scène 4

Les mêmes, Julie.

Julie rentre dans la même tenue mais sans le seau.

— JULIE

Je t’en prie, je t’en prie ! Ce petit me rendra folle !

— FOLLAVOINE

Tu perds la tête !

Regarde-toi, je t’en prie !

(indiquant Chouilloux)

Monsieur Chouilloux !

— JULIE

Je m’en fiche de ton Chouilloux !

— FOLLAVOINE

Mais je t’en prie !

(Il les présente à tort et à travers.)

Monsieur Chouilloux, ma femme, monsieur Chouilloux.

— JULIE (affolée)

Ah…

— CHOUILLOUX (s’inclinant)

Madame.

— JULIE

Bonjour monsieur Chouilloux. Bonjour. Bonjour ! Vous m’excuserez de me montrer ainsi.

— CHOUILLOUX (très noble)

Madame ! Une jolie femme…

— JULIE

Trop aimable !

— CHOUILLOUX

… est bien de toutes les façons !

— JULIE

Merci !

(à son mari)

Je ne peux pas v’nir à bout de ce petit ! Quand on lui parle de purgation…

— FOLLAVOINE

Je regrette, je suis en conversation avec monsieur Chouilloux. J’ai autre chose à faire que de m’occuper des purgations de ton fils.

— JULIE

Ah ! Voilà un père. Voilà un père ! Monsieur !

— FOLLAVOINE

Va t’habiller !

— JULIE

Si tu crois que je peux m’habiller avec ce petit !

— CHOUILLOUX

Vous avez un enfant souffrant, madame ?

— JULIE

Oui, monsieur, oui !

— FOLLAVOINE

Mais il n’a rien ! Il n’a rien !

— JULIE

Il n’a pas été ce matin.

— FOLLAVOINE

Il est un peu paresseux des intestins. Ce n’est pas grave.

— CHOUILLOUX

Ce n’est pas grave, mais il ne faut pas jouer avec ces choses-là !

— JULIE

Tu vois, tu vois ce que dit monsieur qui a du savoir.

— FOLLAVOINE

Ah ! Vraiment ! Monsieur Chouilloux, vraiment ?

— CHOUILLOUX Évidemment !… Évidemment !…

(à Julie)

Votre enfant est-il sujet, pardonnez-moi le mot, à la constipation ?

— JULIE

Il a une tendance, oui.

— CHOUILLOUX

Eh bien… il faut surveiller ça ! Car un beau jour, ça dégénère en entérite, et c’est le diable pour s’en défaire.

— JULIE

Tu vois ? Tu vois ?

— CHOUILLOUX

J’ai souffert d’une entérite, qui m’a duré cinq ans !

Résultat : trois ans de cure à Plombières.

— JULIE

Alors, pour Bébé, vous croyez que Plombières…

— CHOUILLOUX

Non, non ! Lui, il aurait plutôt l’entérite à forme constipée !

Châtel-Guyon conviendrait mieux.

Moi, j’avais l’entérite, pardonnez-moi cette confidence, l’entérite relâchée…

— JULIE ET FOLLAVOINE

Relâchée ? Relâchée ?

— CHOUILLOUX

Oui ! Relâchée !

Alors Plombières était désignée.

Ah ! Quel régime à Plombières.

Tous les matins, une douche ascendante.

Tous les matins, un litre, un litre et demi.

Tous les matins, un bain, une heure, une heure et demie.

Tous les matins, les effets des étuves et des vapeurs.

Tous les matins, un massage à l’huile de sapin. Oh oui, tout cela, tout cela à Plombières !

— JULIE ET FOLLAVOINE

À Plombières !

— JULIE

Et… qu’est-ce qu’on fait faire, à Châtel-Guyon ?

— FOLLAVOINE

Tais-toi !

— CHOUILLOUX

Tous les jours un repas, mais rien que des plats blancs.

Purée, macaronis, du gâteau de s’moule, du gâteau de riz. Oh oui, tout cela. À Plombières !

— JULIE ET FOLLAVOINE

À Plombières !

— CHOUILLOUX

Oui, à Plombières !

— JULIE

Oui, mais à Châtel-Guyon ?

— FOLLAVOINE

Mais monsieur Chouilloux ne peut te parler que de son régime à Plombières.

— JULIE

Je m’en fiche, moi, de son régime de Plombières. Pour Bébé, c’est Châtel-Guyon !

Je ne suis pas là pour écouter des histoires. J’ai à purger Bébé !

— FOLLAVOINE

Eh bien ! Va purger Bébé !

— JULIE

Vous m’excusez, monsieur ?

— CHOUILLOUX

Je vous en prie, madame.

— JULIE (sortant)

Tu viens ? Tu viens ?

— FOLLAVOINE

Non ! Va t’habiller !

— JULIE

Voilà un père ! Quel père !

Scène 5

Les mêmes, moins Julie.

— FOLLAVOINE

Se montrer dans une tenue pareille ! On n’a pas idée… !

— CHOUILLOUX

Voilà une femme bien charmante.

— FOLLAVOINE

Délicieuse, monsieur Chouilloux !

Elle est parfois un peu… Mais, sans ça, délicieuse.

Mais quand elle s’inquiète pour son fils !

— CHOUILLOUX

Alors il n’a rien, cet enfant !

— FOLLAVOINE

Mais rien, rien, rien ! Seulement, allez donc lui dire cela !

Tenez : vous lui avez parlé de Châtel-Guyon. Ça y est : maintenant, il n’en aura plus que pour Châtel-Guyon !

— CHOUILLOUX

Désolé si, à cause de moi…

— FOLLAVOINE

Du tout, du tout !

Seulement, quand vous lui avez parlé de Plombières, je ne pouvais m’empêcher de me tordre.

(Il commence à rire.)

— CHOUILLOUX

Ça ne l’intéressait pas du tout.

— FOLLAVOINE

Pas du tout, pas du tout !

(Ils s’esclaffent. Entre Julie, traînant Toto de la main droite ; elle a un verre dans la main gauche et serre contre sa poitrine une bouteille de purgatif. Ils s’esclaffent davantage.)

Scène 6

Les mêmes, Julie, Toto (Bébé).

— JULIE

Viens voir ton père !

(Elle entraîne Toto vers son père.)

Il est furieux après toi !

(Elle arrive à Follavoine.)

Veux-tu dire à ton fils…

(Elle aperçoit que Follavoine rit avec Chouilloux. Fin des rires.)

Je t’en prie.

(Elle lui donne un coup de pied dans le tibia.)

— FOLLAVOINE Ah !

— JULIE

Je dis à Toto que tu es furieux après lui ; s’il te voit te tordre avec Monsieur Chouilloux !…

— FOLLAVOINE

Quoi encore, quoi encore ?

— JULIE

Je te prie de faire obéir ton fils !…

Fais-moi plaisir de le purger.

— FOLLAVOINE

Moi ? Moi ?

— JULIE

Oui ! Toi !

Voilà la bouteille ! Voilà le verre !

Moi, j’y renonce !

(Elle s’assied.)

— FOLLAVOINE

Mais ce n’est pas mon affaire.

— JULIE

Tu es son père, son père !

— FOLLAVOINE (lève les yeux au ciel)

Pardon, monsieur Chouilloux.

— CHOUILLOUX

Je vous en prie.

— FOLLAVOINE

Alors bonhomme ? Je suis très mécontent !

— TOTO (BÉBÉ)

Ça m’est égal ! J’veux pas me purger !

— FOLLAVOINE

Comment ? Comment ?

— JULIE

Voilà ce que j’entends depuis une heure !

— CHOUILLOUX

(met sa main amicalement sur l’épaule de Toto.)

Comment, mon petit garçon ! Un grand garçon comme toi. (Toto dégage son épaule avec un geste d’humeur.)

— FOLLAVOINE

C’est quoi ça ?… D’abord, dis bonjour à monsieur !

— BÉBÉ (frappant du pied)

Ça m’est égal ! J’veux pas me purger !

— FOLLAVOINE (en secouant Toto)

On ne te demande pas ce que tu veux ! Espèce de petit garnement, tu t’imagines peut-être…

— JULIE (voyant malmener son enfant)

Ah !

T’as pas fini, toi !

— FOLLAVOINE

Zut !

— JULIE

On ne peut pourtant pas ne pas le purger !

Il a une langue d’un blanc ! d’un blanc !

Fais voir ta langue au monsieur ! Fais « ha » dans son nez !

— CHOUILLOUX

Non, non, merci !

— JULIE

Vous n’êtes pas dégoûté de l’haleine d’un enfant, quand même ?

— CHOUILLOUX

Du tout, du tout, mais…

— JULIE

Fais « haha » dans le nez du monsieur !

— BÉBÉ

Haha.

— CHOUILLOUX

Mais non ! mais non, j’ai très bien vu.

Alors, mon petit ami ? C’est comme cela qu’on est raisonnable ?…

Comment vous appelez-vous ?

(Geste boudeur de Toto.)

— FOLLAVOINE

Réponds !

— BÉBÉ

J’veux pas me purger !

— FOLLAVOINE

Il s’appelle Toto.

C’est le diminutif d’Hervé.

— CHOUILLOUX Ah bon ?…

Quel âge avez-vous ?

— JULIE Sept ans !

— CHOUILLOUX

Quand on a sept ans, on ne fait pas d’histoire pour se purger !

— BÉBÉ

Ça m’est égal, j’veux pas me purger !

— CHOUILLOUX

Quand j’avais ton âge et que mes parents me disaient…

— BÉBÉ Ta gueule !

— CHOUILLOUX Comment ?

— FOLLAVOINE ET JULIE Oh ! Oh !

— FOLLAVOINE

(furieux, secouant Toto)

Tu vas m’obéir ! Espèce d’avorton !

— JULIE (arrachant Toto des mains de Follavoine)

T’es fou ! Mais t’es fou !

— FOLLAVOINE

Il a dit « Ta gueule ! »

— JULIE

Eh bien quoi ? C’est français !

(Elle embrasse Toto.)

Mon pauvre chéri. Prends ta purgation.

— BÉBÉ Non, j’veux pas !

— JULIE Pour faire plaisir à ta maman.

— BÉBÉ Non, j’veux pas !

— FOLLAVOINE

Si tu avales gentiment ta purgation…

— JULIE Ah !

— FOLLAVOINE … je te ferai une surprise.

— JULIE Ah ! Ah ! Ah !

— FOLLAVOINE

Une vraie surprise.

— BÉBÉ Quoi ?

— JULIE

Ah ! Ah ! Ah !

— FOLLAVOINE

Je te dirai où sont, où sont les îles Hébrides.

— BÉBÉ

Ça m’est égal, j’veux pas savoir.

— CHOUILLOUX

Cet enfant a de la volonté.

— FOLLAVOINE

Ah ! oui, il en a.

— JULIE

Si tu prends bien ta purgation, maman te donnera un bonbon ! — BÉBÉ

J’veux le bonbon d’abord !

— JULIE

Non, après. — BÉBÉ Non, avant.

— JULIE

On te donnera le bonbon avant ; mais après, tu prendras ta purgation.

— BÉBÉ Oui.

— JULIE

Tu promets ? — BÉBÉ Oui.

— JULIE

Parole d’honneur ? — BÉBÉ Oui !

— FOLLAVOINE (à Chouilloux)

Pardonnez-moi de vous faire assister à cette scène de famille. (Julie va chercher le bonbon.)

— CHOUILLOUX

Mais c’est très intéressant, surtout si on n’a pas d’enfant.

— JULIE (met le bonbon dans la bouche de Toto)

Là ! C’était bon ?

BÉBÉ Oui !

JULIE

Maintenant mon chéri, bois ta purgation !

BÉBÉ

J’veux pas me purger !

— JULIE

Quoi ? Quoi ?

— FOLLAVOINE

Voilà ! Voilà !

— JULIE

Mais, ce n’est pas sérieux. Je t’ai donné un bonbon.

— BÉBÉ

J’veux pas me purger !

— FOLLAVOINE

C’est honteux de manquer ainsi à ta parole !

N’est-ce pas, monsieur Chouilloux ?

— CHOUILLOUX

Oh ! moi, je ne dis plus rien !

Je ne dis plus rien !

— JULIE

(arrive avec un second verre identique au premier. Elle le remplit.)

Là ! Un autre verre !…

Et pour que Bébé avale bien son verre, eh bien, papa en prendra un avec toi !

(Elle tend le verre sous le nez de Follavoine.)

— FOLLAVOINE Quoi ?

— JULIE

N’est-ce pas ?

— FOLLAVOINE

Moi ? Jamais de la vie !

— JULIE

Tu ne vas pas me dire non ?

— FOLLAVOINE

Absolument, absolument !

— JULIE

Même pas pour ton fils ?

— FOLLAVOINE

Mon fils ! Mon fils ! Il est aussi le tien !

— JULIE

Ton père ne veut même pas se purger pour toi !

— BÉBÉ

Ça m’est égal ! J’veux pas qu’il se purge !

— FOLLAVOINE

Tu entends ! Tu entends ! Il est plus raisonnable que toi.

— CHOUILLOUX

Il ne veut pas qu’on fasse boire son papa !

— BÉBÉ

Je veux qu’on fasse boire le monsieur !

— FOLLAVOINE Quoi ?

— CHOUILLOUX

Comment ?

— JULIE

Eh bien ! Eh bien ! On va faire boire le monsieur !

— FOLLAVOINE

Mais tu n’y penses pas !

— CHOUILLOUX

Comment ! Ce petit est d’un mal élevé ! Oh !

— JULIE

Tenez !

(Elle lui porte le verre aux lèvres. Il boit une gorgée malgré lui.)

— CHOUILLOUX

Pouah ! pouah !

— JULIE

Soyez gentil ! Soyez gentil !

(Elle lui porte à nouveau le verre aux lèvres.)

— CHOUILLOUX

Pfutt ! Pfutt !

Mais non ! Mais non !

— JULIE

Un demi-verre suffira !

— FOLLAVOINE

Tu perds la tête !

— CHOUILLOUX

Mais non, mais non, désolé !

— FOLLAVOINE

Monsieur Chouilloux n’est pas ici pour se purger.

— CHOUILLOUX

Madame, je vous ai dit que l’état de mes intestins…

— FOLLAVOINE

C’est évident !

— JULIE

Ce n’est pas un demi-verre qui lui fera du mal !

— FOLLAVOINE

Julie ! Julie !

— JULIE

Vraiment, entre la santé de Toto et vos intestins, je trouve…

— FOLLAVOINE

Je t’en prie, je t’en prie !

— JULIE

Mais enfin, je me mêle, moi, si sa femme le fait cocu avec Truchet ?

— CHOUILLOUX

Cocu ? Cocu ?

— JULIE Cocu ! Cocu ! Cocu !

— FOLLAVOINE

Nom de Dieu !

— CHOUILLOUX

Quoi ? Cocu ? Ma femme ! Truchet.

— FOLLAVOINE

C’est faux, monsieur Chouilloux.

— CHOUILLOUX

J’étouffe.

(Il se précipite sur le verre de purgation. Il en avale le contenu.)

— BÉBÉ

Maman ! Maman !

(Chouilloux se contracte. Ses yeux deviennent hagards. Il se précipite vers les pots de chambre.)

— FOLLAVOINE

Il n’y en a plus ! (Il pousse Chouilloux vers les toilettes.)

Par là ! Par là ! (Chouilloux court vers les toilettes.)

Scène 7

Julie, Follavoine, Toto.

— FOLLAVOINE

Je te félicite ! Je te félicite ! Aller dire à ce malheureux qu’il est cocu !

— JULIE

Il ne l’est peut-être pas ?

— FOLLAVOINE

Mais il faut pas le lui dire !

— BÉBÉ

Maman ! Maman ! C’est quoi, un cocu ?

— JULIE

C’est ce monsieur qui vient de sortir.

— FOLLAVOINE

Mais non !

Voilà des choses à dire à un enfant.

— JULIE

Si seulement il avait bu tout de suite !

Quand on est invité, on prend ce qu’on vous offre !

Ton Chouilloux n’a aucune éducation ! Il vient ici nous parler de ses intestins relâchés ! (On sonne.)

Scène 8

Les mêmes, Madame Chouilloux, Monsieur Truchet.

Madame Chouilloux rentre en coup de vent, suivie de Monsieur Truchet.

— MADAME CHOUILLOUX (se présentant elle-même)

Madame Chouilloux !

— FOLLAVOINE

Reçois-les ! Je ne veux pas les voir.

— JULIE

Non, je ne les connais pas ! (Follavoine sort.)

— MADAME CHOUILLOUX

Madame Follavoine, je suppose ?

— JULIE Non !… Oui !…

— MADAME CHOUILLOUX

Monsieur Truchet, mon cousin.

— MONSIEUR TRUCHET

Madame, pour la première fois que j’ai l’honneur…

— JULIE Je vous en prie !

— MADAME CHOUILLOUX

Elle est à vous, cette charmante petite fille ?

— JULIE

Oui ! C’est un garçon.

— MADAME CHOUILLOUX À cet âge-là, il n’y a rien pour les distinguer.

— JULIE En effet !

— TRUCHET

Monsieur Follavoine n’est pas là ?

— JULIE Si ! (Elle indique la porte.) Par là !… par là !

— BÉBÉ Avec le cocu !

— JULIE Ah !

— MADAME CHOUILLOUX

Comment !

— JULIE

Rien ! Rien ! C’est un employé de mon mari.

— MADAME CHOUILLOUX

Qui s’appelle Lecocu ! Quel nom fâcheux !

— TRUCHET

Et difficile à porter !

— MADAME CHOUILLOUX « Lecocu » ! « Lecocu » !

Ça me fait penser : mon mari doit être arrivé !

— JULIE

Oui, parfaitement ! Il est là.

— MADAME CHOUILLOUX

Avec monsieur Follavoine et monsieur Lecocu !

— JULIE

Asseyez-vous, je vous en prie ! (Chouilloux surgit, Follavoine le suit.)

Scène 9

Les mêmes, Chouilloux, Follavoine.

— FOLLAVOINE

Monsieur Chouilloux ! Je vous jure, je vous jure… !

— CHOUILLOUX

Laissez-moi ! Laissez-moi !

— MADAME CHOUILLOUX

Mon chou ! Aristide !

— CHOUILLOUX (montrant sa femme)

La voilà, la femme adultère !

— MADAME CHOUILLOUX

Moi ! Moi !

— CHOUILLOUX (indiquant Truchet)

Le voilà, l’ami félon !

— TRUCHET

Mon ami !

— CHOUILLOUX (se désignant)

Le voilà, le cocu !

— MADAME CHOUILLOUX

Mais c’est fou, c’est fou !

— TRUCHET

Mais qui vous l’a dit… ?

— CHOUILLOUX

(indiquant Follavoine)

Demandez à monsieur ! (indiquant Julie)

Demandez à madame !

— FOLLAVOINE

C’est faux, monsieur Chouilloux !

— MADAME CHOUILLOUX

Mon ami… !

— CHOUILLOUX

Arrière, je ne veux plus vous voir. Arrière !

— MADAME CHOUILLOUX

Je t’en prie !

— TRUCHET

Mon ami !

— CHOUILLOUX

Non !

(Il sort, suivi de sa femme.)

— TRUCHET

(s’approchant de Follavoine)

C’est vous qui avez dit cela ?

— FOLLAVOINE

Mais, non ! Mais, non ! C’est un malentendu !

— TRUCHET

Vous m’en rendrez raison.

(Il applique une gifle à Follavoine et il sort furieux.)

— FOLLAVOINE

Nom de Dieu ! Nom de Dieu ! Nom de Dieu !

— JULIE

Tu es content ? Voilà ce qui arrive avec tes histoires !

— FOLLAVOINE

Moi, moi, moi… ?

— JULIE

Oui ! Toi, toi, toi !

(Elle sort furieuse par la porte.)

— FOLLAVOINE

C’est ma faute !

On me gifle à cause d’elle, et c’est ma faute !

(Il s’effondre.)

Non, non, cette histoire me rendra fou !

(Étouffant d’indignation, il aperçoit près de lui l’autre verre. Il se précipite dessus et l’avale d’un trait.)

— BÉBÉ

(le regardant absorber sa purge à part, ravi)

Oh !

— FOLLAVOINE

Ah ! Pouah !

(Il se précipite comme un fou vers les toilettes.)

Scène 10

Toto seul, puis Julie, puis Follavoine.

— BÉBÉ

Maman, maman !

— JULIE

Que veux-tu, mon chéri ?

— BÉBÉ

Voilà, voilà !… J’ai bu !

— JULIE

Quoi ? Quoi ?

— BÉBÉ (renversant le verre pour faire voir qu’il est vide)

La purgation !

— JULIE Tu as bu !

— BÉBÉ

Oui, oui !

— JULIE

Ah ! Mon chéri, que c’est gentil !

Eh bien, tu vois : ce n’était pas bien terrible !

— BÉBÉ (avec un sourire malicieux)

Non, non !

— FOLLAVOINE (faisant irruption)

Non ! Non ! Non !

J’aime mieux m’en aller ! J’aime mieux quitter la maison !

— JULIE (sans même s’apercevoir de l’état de son mari)

Bastien ! Bébé a pris sa purgation.

— FOLLAVOINE

Je m’en fous, je m’en fous ! Merde ! (Il sort furieux.)

— JULIE (indignée)

Il s’en fout ! (plus tendrement, à Toto)

Il s’en fout ! (pour elle-même)

Il s’en fout !

Merde ! Merde ! Merde ! (Elle sort.)

— BÉBÉ

Papa, maman, où c’est, les îles Hébrides ? (Il reste seul dans le désastre familial.) (Noir)

DE KLEINE MOET GEPURGEERD!

OPERA IN ÉÉN BEDRIJF VAN PHILIPPE BOESMANS

LIBRETTO VAN RICHARD BRUNEL

NAAR HET GELIJKNAMIGE TONEELSTUK VAN GEORGES FEYDEAU

COMPOSITIE VOLTOOID DOOR BENOÎT MERNIER

Nederlandse vertaling: Maxime Schouppe

PERSONAGES

BASTIEN FOLLAVOINE bariton

JULIE FOLLAVOINE sopraan

ARISTIDE CHOUILLOUX tenor

CLÉMENCE CHOUILLOUX mezzosopraan

HORACE TRUCHET bas

TOTO (HET KLEINTJE), 7 JAAR gesproken rol

Eerste tafereel

De werkkamer van Bastien Follavoine.

— MIJNHEER FOLLAVOINE

(raadpleegt zijn woordenboek)

De Ibriden …?

Ibriden …

Ibriden …

Julie, Julie!

Ib! Ib! Ib! Ib!

Niet te geloven!

Iberisch, Ibis, Ibuprofen, maar geen Ibriden.

Wat een waardeloos woordenboek!

Julie, Julie, Julie!

Tweede tafereel

Julie Follavoine komt binnen, slordig gekleed, met een toiletemmer in de hand.

— FOLLAVOINE

Iberisch! Ibis!

— JULIE FOLLAVOINE

Jij kunt ook nooit eens moeite doen, hè?

— FOLLAVOINE

Alsjeblieft! Kom niet altijd zo binnenstormen!

— JULIE

Excuus! Excuus! Excuus!

Jij kunt ook nooit eens moeite doen, hè?

— FOLLAVOINE

Waarom moet ik altijd degene zijn die moeite doet?

— JULIE

Juist! Dat is juist! We zijn nu eenmaal getrouwd!

Aaaaaah!

— FOLLAVOINE (merkt de emmer op)

O!

— JULIE

Wat?

— FOLLAVOINE

Maar ben je gek? Breng jij je toiletemmer zomaar hierbinnen?

— JULIE

Hoezo, “mijn emmer”? Waar is “mijn emmer” dan?

— FOLLAVOINE (wijst hem aan)

Daar!

— JULIE

Aha! Daar! Dat is niets.

Dat is mijn vuil water.

— FOLLAVOINE

Wat moet ik daarmee? — JULIE

Maar dat is niet voor jou! Het is om weg te gieten.

— FOLLAVOINE

Hier?

— JULIE

Maar nee! Maar nee, niet hier!

Het is niet mijn gewoonte mijn vuil water in jouw kantoor weg te gieten. Ik ben wel tactvol. Ík ben tactvol!

— FOLLAVOINE

Waarom breng je het dan hierbinnen?

— JULIE

Ik had de emmer vast om hem leeg te gieten, toen je me riep. Dus, om je niet te laten wachten …

— FOLLAVOINE

Kon je hem niet voor de deur laten?

— JULIE

Je ergert me. Je ergert me. Je had zelf maar moeite moeten doen. Maar mijnheer, mijnheer had het te druk!

Waarmee? Waarmee? Waarmee, vraag ik je!

— FOLLAVOINE

Ik was de Ibriden aan het opzoeken.

— JULIE

De Ibriden!? Ben je niet goed snik? Wil je ernaartoe of zo?

— FOLLAVOINE

Nee, helemaal niet. Helemaal niet!

— JULIE

En waarom wil een porseleinfabrikant weten waar de Ibriden zich bevinden?

— FOLLAVOINE

Maar het is voor ons Kleintje.

— JULIE

Voor ons Kleintje?

— FOLLAVOINE

Kinderen stellen van die vragen!

(imiteert zijn zoon)

Papa, waar is dat, de Ibriden?

(met normale stem)

Wat?

(imiteert zijn zoon)

Papa, waar is dat, de Ibriden?

(gesproken)

De Ibriden!? Weet ik veel?

(tot Julie)

Weet jíj waar dat is?

— JULIE

Ja natuurlijk, dat is … eh …

Ik weet het niet meer.

(Follavoine legt zijn woordenboek neer, op de pagina die hij raadpleegde.)

— FOLLAVOINE

Aha! Wel, dat had ik ook! Maar dat kon ik toch niet tegen hem zeggen! Wat had hij wel gedacht!

— JULIE

Dus je hebt die kleine niet geholpen? Heb je hem in de puree laten zitten?

— FOLLAVOINE

Wat wil je?

Ik heb ’m gezegd: “Probeer erachter te komen, en als het je niet lukt, toon ik het je wel.”

Ik heb zijn kamer onbewogen verlaten, en heb me meteen op dit woordenboek gestort.

Maar niets!

— JULIE

Niets?

— FOLLAVOINE

Helemaal niets!

— JULIE

Niets in het woordenboek?

Maar je hebt bij de I gezocht?

— FOLLAVOINE

Maar … ja …

— JULIE

De Ibriden bij de I?

Bij de I? Hahaha!

Dan begrijp ik dat je het niet kon vinden.

— FOLLAVOINE

Wat dan? Staat het niet bij de I?

— JULIE

Och! Zie mijn porseleinfabrikantje eens!

Kijk, je zal eens zien of dat het bij de I staat!

(Ze doorloopt de kolom met woorden.)

e-banking, e-bike, e-boek …

Komaan, het staat toch bij de E!

e-business …

Maar … het staat er niet in!

— FOLLAVOINE

Ha! Jij wil ook altijd slimmer zijn dan een ander!

— JULIE

Ik begrijp het niet, het zou er moeten staan.

— FOLLAVOINE

Zei ik niet dat het een waardeloos woordenboek is?

Er staan alleen woorden in die je niet nodig hebt!

— JULIE

Dat is curieus! Dat is curieus!

— FOLLAVOINE

“Mevrouw de porseleinfabrikante” doet niet onder voor het porseleinfabrikantje!

— JULIE

Bij de E is toch logischer dan bij de I.

— FOLLAVOINE

En waarom ook niet bij de H?

— JULIE

Bij de H, bij de H?

Maar ja, waarom niet bij de H?

(Ze neemt het woordenboek en begint te bladeren.)

H! H! H H H.

— FOLLAVOINE

Hoezo, “hahaha”?

— JULIE

Hebbeding…

Hebreeuws…

Hebriden! Hebriden! Hebriden!

— FOLLAVOINE

Je hebt het gevonden! (Julie reikt hem het woordenboek aan.)

Eilanden langs de noordkust van Schotland, waar kuddes schapen over de heide zwerven.

— JULIE

Eilanden langs de noordkust van Schotland, waar kuddes schapen over de heide zwerven… Aha, noordkust van Schotland…

— FOLLAVOINE

Eilanden langs de noordkust van Schotland …

— FOLLAVOINE EN JULIE

… waar kuddes schapen over de heide zwerven …

— JULIE

En te bedenken dat we bij de I en de E zochten …

— FOLLAVOINE

We hadden nog lang kunnen zoeken!

— JULIE

En het stond bij de H!

— FOLLAVOINE

Wat ik zei! Bij de H!

(Julie draait zich verbouwereerd naar hem om.)

— JULIE

Hoezo, “Wat je zei”?!

— FOLLAVOINE

Wel, ja! Ik zei toch: “En waarom niet bij de H?”

— JULIE

Maar ik was het, ik … die het woordbeeld voor me zag.

— FOLLAVOINE

Het woordbeeld. Wat ben jij hypocriet!

Het woordbeeld, het woordbeeld. Haha!

Dát is makkelijk! Dát is makkelijk! (Julie zet boos de emmer op de werktafel neer.)

— JULIE

Ik heb het in het woordenboek opgezocht.

— FOLLAVOINE

Ja, bij de E!

— JULIE

Eerst bij de E. Zoals jij eerder bij de I. Daarna bij de H.

— FOLLAVOINE

Ja, toen ik zei, “Waarom niet bij de H?”

— JULIE

Zoals jij zou hebben gezegd: “Waarom niet bij de K van kak?”

— FOLLAVOINE

Oh! nee, nee, nee. We blijven wel beleefd, hé!

— JULIE

Hoezo beleefd? Hoezo beleefd?

Ik heb het wel gevonden, hè.

(Ze schudt boos haar emmer heen en weer op de werktafel.)

Ik, ik, ik, ik, ik!

(Follavoine loopt naar de emmer om hem van haar af te nemen.)

— FOLLAVOINE

Ja, ja, het is al goed.

Ga je aankleden. De Chouilloux komen voor de lunch …

— JULIE

De Chouilloux. De Chouilloux!

Ik heb lak aan de Chouilloux.

— FOLLAVOINE

Ik niet! Ik niet!

Chouilloux is iemand die ik maar beter in de watten kan leggen …

— JULIE

Dat kan zijn! Dat kan zijn. Maar hij zal moeten wachten. Het gaat om ons Kleintje. Tussen ons Kleintje en Chouilloux is de keuze snel gemaakt!

— FOLLAVOINE

Hoezo, ons Kleintje?

— JULIE

Durf te zeggen dat Chouilloux voorgaat!

— FOLLAVOINE

Maar nee! Dat heeft er niets mee te maken!

Chouilloux komt vóór de lunch ruggespraak houden over een belangrijke transactie.

— JULIE

Wel, wel. Houden jullie maar ruggespraak! Ik heb er lak aan.

Ik heb er lak aan.

— FOLLAVOINE

Hij zal er zo dadelijk zijn. Je kunt hem niet in die kleren ontvangen.

— JULIE

En mevrouw Chouilloux, begint zij de dag in haar beste jurk, dan?

— FOLLAVOINE

Dat weet ik niet. Maar jij zeker niet.

— JULIE

En jij dan! Als dat niet grotesk is: jij bent om elf uur ’s ochtends al in rokkostuum! Voor mijnheer Chouilloux! Voor die cocu, die koekoek!

— FOLLAVOINE

Die cocu, die koekoek?

— JULIE

Dat heb jij me verteld.

— FOLLAVOINE Ik?

— JULIE

Ja, een koekoek, koekoek, koekoek!

— FOLLAVOINE

Chouilloux, een koekoek? In zekere zin!

— JULIE

Kennelijk heel zeker, want jij hebt het me verteld.

— FOLLAVOINE

Ik heb het je verteld, ja …

Toen ik hem nog niet nodig had! Maar nu heb ik hem nodig.

— JULIE

En dan is hij geen koekoek meer?

— FOLLAVOINE

Nee …! Ja …! Nou, dat hoeven wij niet te weten!

We ontvangen hem niet in die hoedanigheid.

Hij kan erg nuttig zijn voor een grote transactie waar ik op aas.

Stoort het je dat hij een koekoek is?

— JULIE

Wat mij stoort, is dat je ook zijn vrouw gevraagd hebt voor de lunch!

— FOLLAVOINE

Ik kan mijnheer toch niet uitnodigen zonder mevrouw. Dat doe je niet.

— JULIE

En haar minnaar, mijnheer Truchet, moest je die per se ook vragen?

— FOLLAVOINE

Natuurlijk, dat is usance, lieve schat!

Zo worden ze overal uitgenodigd.

— JULIE

Fantastisch! We hebben ze alle drie tezamen over de vloer. De hele driehoek! Mooie zedenles is dat!

(Ze tilt haar emmer op.)

Een fijne connectie voor je vrouw! En een mooi voorbeeld voor Toto!

— FOLLAVOINE

Toto? Die is pas zeven.

— JULIE

Hij blijft niet eeuwig zeven.

— FOLLAVOINE

Maar ondertussen is hij dat wel.

— JULIE

Natuurlijk!

Je geeft geen zier om zijn gezondheid – noch zijn morele noch zijn

fysieke gezondheid!

Ik moet je iets zeggen.

— FOLLAVOINE

Wel, zeg het dan!

— JULIE

De kleine is vanmorgen niet geweest.

— FOLLAVOINE

Niet geweest?

— JULIE

Hij is vanmorgen niet geweest.

— FOLLAVOINE

Niet geweest? Niet geweest?

— JULIE

Hij is niet geweest.

— FOLLAVOINE

Niet geweest? Waar dan? Waar dan?

— JULIE

Hij is niet geweest. Punt, uit.

— FOLLAVOINE

O! Ja …

— JULIE

We hebben het geprobeerd! Vier keer! Geen resultaat!

Een keer, ja! Och, iets van niets!

(Ze houdt de duimnagel tegen het voorlaatste vingerkootje van haar pink.)

Zo groot! En hard.

— FOLLAVOINE

Ja! Hij heeft constipatie.

— JULIE

Ja, constipatie!

Natuurlijk! Maar dat is geen reden om iemand te laten creperen.

— FOLLAVOINE

Ik ga er niet om wenen, hoor. De kleine is een beetje geconstipeerd.

— JULIE

Met constipatie valt niet te lachen!

— FOLLAVOINE

Wel, wel! Geef hem dan maar een purgeermiddel. Hij gaat er niet aan dood.

— JULIE

Maar dat is monsterlijk, wat je daar zegt.

“Hij gaat er niet aan dood”, terwijl je het over je zoon hebt.

Je lijkt het niet te beseffen, maar hij is wel van jou, hoor!

— FOLLAVOINE

Dat mag ik hopen!

— JULIE

Ik ben niet zoals mevrouw Chouilloux!

Als ík een kind krijg, dan is het van mijn echtgenoot!

— FOLLAVOINE

Genoeg zo! Ga ons Kleintje dan een purgeermiddel geven.

— JULIE

Dat wordt een drama! Een drama!

— FOLLAVOINE

Dan wordt het maar een drama!

Laat me alleen!

(Hij reikt naar een kamerpot.)

Ik wil me concentreren voordat Chouilloux aankomt.

Ga je aankleden!

— JULIE

Die arme kleine! Ik ben er niet goed van … Ik ben er niet goed van.

— FOLLAVOINE

Julie, Julie!

— JULIE Wat?

— FOLLAVOINE Je emmer!

— JULIE

Wat, mijn emmer?

(Ze gaat haar emmer halen. Follavoine laat de kamerpot zien.)

Mijn emmer, Chouilloux, mijn emmer, Chouilloux, mijn emmer!

Het gaat nergens anders over!

Jij hebt lef, jij! Je maakt een scène voor mijn emmer.

Jij maakt een scène en je loopt met een kamerpot te pronken!

— FOLLAVOINE

Een kamerpot!

Jij durft je toiletemmer daar te vergelijken … met dit hier!

(Hij houdt zijn kamerpot op en vormt met de toppen van zijn vingers een sokkel.)

Jouw toiletemmer is maar een ordinair voorwerp dat men verstopt!

Terwijl dit hier …

— JULIE … een ordinair object is dat men verstopt.

— FOLLAVOINE

Ja, voor jou, voor gelijk wie. Maar voor mij is het iets nobels. De vrucht van mijn arbeid. Mijn koopwaar, mijn boterham!

— JULIE

Wel smakelijk dan. Eet er maar op los, beste vriend.

— FOLLAVOINE

Lach jij maar! Het lachen zal je wel vergaan!

Wacht maar tot we driehonderdduizend ballen winst maken.

— JULIE

Driehonderdduizend ballen aan winst uit kamerpotten?

Hahahaha!

— FOLLAVOINE

Uit kamerpotten, absoluut. Verbaast je dat? En toch, als het God en Chouilloux belieft, zal het gebeuren!

— JULIE

Maar wat is dat voor een sprookje?

— FOLLAVOINE

Het is geen sprookje.

Tegenwoordig wil de regering maar één ding: het lot van de soldaten verbeteren!

Ze heeft onlangs besloten dat elke soldaat in het Franse leger een eigen kamerpot moet hebben!

— JULIE

Dat zullen er een hoop zijn!

— FOLLAVOINE

En Chouilloux is door de Staat gemachtigd om het model te kiezen dat zal worden aangeschaft. Snap je waarom wij hem in de watten moeten leggen?

En ík heb het patent op onbreekbaar porselein!

— JULIE

Onbreekbaar?

— FOLLAVOINE

Onbreekbaar!

Stel je voor dat de commissie mijn project aanvaardt. Dan ben ik binnen.

— JULIE

En wat levert je dat op?

— FOLLAVOINE

Wel, dan word ik de exclusieve leverancier van het Franse leger.

— JULIE

De kamerpottenleverancier van het Franse leger.

— FOLLAVOINE

Van álle kamerpotten in het Franse leger.

— JULIE

En … komt iedereen dat te weten?

— FOLLAVOINE

Natuurlijk! Natuurlijk zal iedereen dat weten.

— JULIE

Oh, nee. Oh, nee, nee, nee, nee, nee!

Ik wil niet de echtgenote zijn van een meneer die kamerpotten verkoopt.

— FOLLAVOINE

Maar zo worden we rijk!

— JULIE

Dat is mij gelijk. Het is degoutant!

— FOLLAVOINE

Maar ik verkoop dagelijks kamerpotten!

— JULIE

Je bent porseleinfabrikant; dan is het normaal dat je er verkoopt.

Maar exclusief kamerpotten verkopen!

Zelfs voor de Staat, o nee, o nee!

— FOLLAVOINE

Maar je bent gek! Denk toch eens na!

— JULIE

Ik ben er al uit!

Ik wil niet dat mensen zeggen: “Dat is de vrouw van de kamerpottenhandelaar!”

— FOLLAVOINE

Dat ga je niet tegen Chouilloux zeggen, mag ik hopen!

— JULIE

Ik heb Chouilloux niets te zeggen!

— FOLLAVOINE

En als hij er is, wees dan beleefd, wees vriendelijk.

— JULIE

Ík weet mij wel te gedragen!

— FOLLAVOINE

Ik twijfel er niet aan. Ga ons Kleintje zijn purgeermiddel maar geven!

(Hij duwt Julie richting slaapkamer.)

Ga je aankleden! En neem je emmer mee!

(Er wordt aangebeld.)

Schiet op! Dat zal Chouilloux wel zijn.

(Hij gaat aan zijn tafel zitten en begint te rekenen.)

Even kijken, driehonderdduizend soldaten, één kamerpot de man.

Eén kamerpot komt neer op …

(Julie komt terug met de emmer.)

— JULIE

Ons Kleintje weigert het purgeermiddel.

— FOLLAVOINE

Wel, dwing hem er dan toe …!

(Hij merkt de emmer aan de arm van zijn vrouw op.)

En weg daarmee!

— JULIE

Maar ons Kleintje wil …

— FOLLAVOINE

Dat kan me niet schelen. Het is jouw vuil water, niet het mijne!

— JULIE

Ik geef het je cadeau!

(Ze wijkt uit terwijl Chouilloux binnenkomt.)

— FOLLAVOINE

Julie, je bent gek.

(Hij loopt zijn vrouw achterna.)

— JULIE

Ik geef het je, het is van jou!

— FOLLAVOINE

Julie! Wil je dat terug …

Derde tafereel

Follavoine, Chouilloux.

— FOLLAVOINE

(draait zich om)

Oh, pardon, mijnheer Chouilloux! U bent er al!

— MIJNHEER CHOUILLOUX

Kom ik te vroeg?

— FOLLAVOINE

Helemaal niet! Helemaal niet!

Mijn excuses! Mijn vrouw was hier net …

(Hij wijst de emmer aan.)

… met dat daar.

(Hij gaat naar de deur.)

En toen, uit vergetelheid …

Julie! Julie! Kom!

Het spijt me zeer, echt! Vooral nu ik vandaag de eer heb …

— CHOUILLOUX

Ik zie dat u al druk bezig bent met ons project!

— CHOUILLOUX

Is dat dé kamerpot?

— FOLLAVOINE

Dat is de … Ja … ! Herkent u hem?

— CHOUILLOUX

Ja. Hij ziet er goed uit … Volgens de regels der kunst. Hij is dus in onbreekbaar porselein?

— FOLLAVOINE

Onbreekbaar, absoluut.

— CHOUILLOUX

Ik vraag het u, want juist dat aspect heeft onze aandacht getrokken. Gewoon porselein, dat willen we niet. Dat breekt bij het minste!

— FOLLAVOINE Ja, meteen!

— CHOUILLOUX

Het zou een verspilling van belastinggeld zijn.

— FOLLAVOINE

Absoluut!

(Hij wijst zijn kamerpot aan.)

Terwijl deze hier: stevig spul!

Neem hem maar vast, u bent een kenner!

— CHOUILLOUX

Ho, ho! U overdrijft!

— FOLLAVOINE

(neemt de kamerpot vast en houdt hem omhoog, als een gewijd voorwerp)

Zie hoe licht hij is!

— CHOUILLOUX

Wat raar! Hij is veel lichter dan hij eruitziet!

— FOLLAVOINE

(grijpt Chouilloux bij de pols en schudt de kamerpot als was het een koekenpan)

En ligt zo prettig in de hand …

We maken hem in het wit en in kleur – en zelfs in de nationale driekleur, als u dat wenst.

— CHOUILLOUX

O nee, o nee! Dat zou pretentieus zijn.

— FOLLAVOINE

Een overbodige uitgave.

— CHOUILLOUX (zet de pot weer neer)

Dat valt te bezien!

(Hij verandert van toon.)

Ik heb ook kamerpotten in email gezien. Die zijn ook niet slecht.

— FOLLAVOINE

O, mijnheer Chouilloux! U gaat toch geen email nemen!

Dat gaat meteen stinken; het is niet zo hygiënisch als porselein!

Het enige minpunt van porselein is dat het broos is; maar zodra we dat nadeel verholpen hebben … Kijk …

(Hij grijpt de kamerpot op de tafel.)

… ik ga u laten zien hoe stevig hij is.

(Hij houdt de kamerpot in de lucht alsof hij hem op de vloer gaat gooien, maar bedenkt zich.)

Nee, nee! Hier zou het niets bewijzen …! Maar daar … kijk maar!

(Hij wijst Chouilloux aan waar hij moet kijken.)

Daar, mijnheer Chouilloux!

(Chouilloux wil ernaartoe gaan.)

Nee, blijft u hier, maar kijk daar!

Volg mijn bewegingen!

(Hij zwaait met de kamerpot om hem vaart te geven.)

Een …! Twee …! Drie …! Ziedaar.

(Follavoine werpt de kamerpot weg, en die valt in stukken uiteen. Beide mannen kijken met open mond toe, als versteld.)

— CHOUILLOUX

Hij is kapot!

— FOLLAVOINE O?

— CHOUILLOUX

Hij is kapot!

— FOLLAVOINE Ja!

— FOLLAVOINE EN CHOUILLOUX Kapot.

— CHOUILLOUX

Dat is geen gezichtsbedrog.

— FOLLAVOINE

Nee! Nee! Nee! Nee! Hij is echt kapot!

Ik begrijp het niet! Ik zweer het u, dit is de eerste keer.

— CHOUILLOUX

Er zat misschien een heel klein scheurtje in.

— FOLLAVOINE

Misschien, ja …!

Eigenlijk ben ik hier niet rouwig om. Het bewijst dat … eh …

Welja, zoals men zegt: “De uitzondering …

— CHOUILLOUX EN FOLLAVOINE

… bevestigt de regel.”

— CHOUILLOUX

Bevestigt de …

— FOLLAVOINE

Nooit! Hij breekt echt nooit!

— CHOUILLOUX

Nooit?

— FOLLAVOINE

Nooit! Of misschien één keer op de duizend!

— CHOUILLOUX

Zo! Eén keer op de duizend.

— FOLLAVOINE (haalt een andere kamerpot uit de bibliotheek)

Hier heb ik een ander exemplaar; houdt u geen rekening met die daar.

(Hij wijst de kapotte kamerpot aan.)

Die zat niet lang genoeg in de oven.

— CHOUILLOUX

O ja! Niet lang genoeg in de oven.

— FOLLAVOINE

Dat is het. Dat is het.

Kijk nu goed: één … twee …

(Hij bedenkt zich.)

Nee, wacht! Gooit u hem zelf!

— CHOUILLOUX Ik? Ik?

— FOLLAVOINE

Zodat u er een beter idee van krijgt.

— CHOUILLOUX

Maar het is de eerste keer dat …

— FOLLAVOINE

Komaan! Komaan!

— CHOUILLOUX

Een! Twee!

(Hij aarzelt.)

— FOLLAVOINE

Komaan!

— CHOUILLOUX

Drie!

(Hij werpt de kamerpot.)

— FOLLAVOINE

Daar zo!

(De kamerpot valt in stukken uiteen.)

— CHOUILLOUX

Twee op de duizend …

— FOLLAVOINE

Twee op de duizend, ja!

Het ligt waarschijnlijk aan de manier van werpen.

Als mijn voorman hem werpt, nooit!

— CHOUILLOUX Nooit?

— FOLLAVOINE Nooit!

— CHOUILLOUX

Dat is uiterst interessant.

— FOLLAVOINE

Maar we zijn er nog niet!

U hebt zich nu rekenschap kunnen geven van het verschil tussen

breekbaar porselein en …

— CHOUILLOUX

… en onbreekbaar porselein.

— FOLLAVOINE

Deze experimenten zijn niet erg overtuigend.

— CHOUILLOUX

Toch wel, toch wel, ik geef me heel goed rekenschap …

Het zijn diezelfde kamerpotten!

Alleen, in plaats van te breken …

— JULIE

(van achter de schermen, zo luid mogelijk)

Bastien! Bastien!

— CHOUILLOUX

… breken ze niet!

— FOLLAVOINE EN CHOUILLOUX

Zo is het.

Vierde tafereel

Dezelfden, Julie.

Julie komt op in hetzelfde plunje, maar zonder de emmer.

— JULIE

Ik smeek je, ik smeek je! Die kleine maakt me nog gek!

— FOLLAVOINE

Je bent de kluts kwijt!

Kijk toch eens hoe je erbij loopt!

(Hij wijst naar Chouilloux.)

Mijnheer Chouilloux!

— JULIE

Ik heb lak aan die Chouilloux van je.

— FOLLAVOINE

Maar alsjeblieft!

(Hij stelt ze verward aan elkaar voor.)

Mijnheer Chouilloux, mijn vrouw, mijnheer Chouilloux.

— JULIE (onthutst) Ah …

— CHOUILLOUX (maakt een buiging)

Mevrouw!

— JULIE

Goedemiddag, mijnheer Chouilloux. Goedemiddag. Goedemiddag!

Mijn excuses dat ik me zo laat zien.

— CHOUILLOUX (heel nobel)

Mevrouw! Een mooie vrouw…

— JULIE

U bent te vriendelijk!

— CHOUILLOUX … ziet er altijd goed uit!

— JULIE

Bedankt! (tot haar man)

Ik ben ten einde raad met die kleine! Zodra je over het purgeermiddel begint …

— FOLLAVOINE

Het spijt me, ik ben in gesprek met mijnheer Chouilloux. Ik heb wel wat anders aan mijn hoofd dan het purgeren van jouw zoon.

— JULIE

O! Dat is me een vader! Dat is me een vader, mijnheer!

— FOLLAVOINE Ga je aankleden!

— JULIE

Denk je dat ik me kan aankleden met die kleine!

— CHOUILLOUX

Heeft u een ziek kind, mevrouw?

— JULIE Ja, mijnheer!

— FOLLAVOINE

Maar hij heeft niets! Hij heeft niets!

— JULIE

Hij is vanmorgen niet geweest.

— FOLLAVOINE

Hij heeft een beetje last van luie darmen. Het is niets ernstigs.

— CHOUILLOUX

Het is niets ernstigs, maar met die dingen valt niet te lachen!

— JULIE

Zie je, zie je wat deze man met kennis van zaken zegt.

— FOLLAVOINE

O, is dat zo, mijnheer Chouilloux? Is dat zo?

— CHOUILLOUX

Jazeker…! Jazeker…! (tot Julie)

Heeft uw kind last van – mijn excuses voor het woord – constipatie?

— JULIE

Het heeft er aanleg voor, ja.

— CHOUILLOUX

Wel … dat moet u in de gaten houden! Voor u het weet, ontaardt het in een darmontsteking en het is duivels lastig om ervan af te komen.

— JULIE

Zie je wel? Zie je wel?

— CHOUILLOUX

Ikzelf heb een darmontsteking gehad, die wel vijf jaar geduurd heeft! Resultaat: drie jaar kuren in Plombières.

— JULIE

Dus u denkt dat, voor ons Kleintje, Plombières …

— CHOUILLOUX

Nee, nee! Hij lijkt een darmontsteking van de harde soort te hebben!

Dan lijkt Châtel-Guyon aangewezen.

Ik had een – excuseer me voor dit detail – darmontsteking van de lopende soort …

— JULIE EN FOLLAVOINE

Van de lopende soort? Van de lopende?

— CHOUILLOUX

Ja! Van de lopende!

Dus was Plombières aangewezen.

Ach, mijn hemel, die kuur in Plombières!

Elke ochtend een lavement.

Elke ochtend, één tot anderhalve liter.

Elke ochtend een bad, één tot anderhalf uur.

Elke ochtend de weldaden van het stoombad.

Elke ochtend een massage met dennenolie.

O ja, dat allemaal in Plombières!

— JULIE EN FOLLAVOINE

In Plombières!

— JULIE

En … welke kuren bieden ze dan aan in Châtel-Guyon?

— FOLLAVOINE

Zwijg!

— CHOUILLOUX

Eén maaltijd per dag, maar enkel witte gerechten. Aardappelpuree, macaroni, griesmeelpap, rijsttaart.

Ja, dat allemaal in Plombières!

— JULIE EN FOLLAVOINE

In Plombières!

— CHOUILLOUX

Ja, in Plombières!

— JULIE

Ja … maar hoe zit het in Châtel-Guyon?

— FOLLAVOINE

Maar mijnheer Chouilloux kan toch enkel vertellen over zijn kuur in Plombières …

— JULIE

Maar ik heb lak aan zijn kuur in Plombières. Voor ons Kleintje is het Châtel-Guyon!

Ik ben hier niet om naar verhaaltjes te luisteren. Ik moet ons Kleintje een purgeermiddel geven!

— FOLLAVOINE

Wel, ga ons Kleintje dan maar purgeren!

— JULIE

Wilt u me verontschuldigen, mijnheer?

— CHOUILLOUX

Vanzelfsprekend, mevrouw.

— JULIE (gaat af, tot Follavoine)

Kom je? Kom je?

— FOLLAVOINE

Nee! Ga je aankleden!

— JULIE

Mooie vader is dat! Wat een vader!

Vijfde tafereel

Dezelfden, zonder Julie.

— FOLLAVOINE

Zich in die kledij vertonen! Wat denkt ze wel …!

— CHOUILLOUX

Wat een charmante vrouw.

— FOLLAVOINE

Een parel, mijnheer Chouilloux!

Ze is soms een beetje … Maar, anders, een parel!

Maar als ze zich zorgen maakt over haar zoon!

— CHOUILLOUX

Dus dat kind heeft niets?

— FOLLAVOINE

Echt niets, helemaal niets! Maar breng haar dat maar eens aan het verstand!

Kijk. U vertelde haar over Châtel-Guyon. Wel, vanaf nu is het alleen nog Châtel-Guyon wat de klok slaat!

— CHOUILLOUX

Het spijt me als door mijn …

— FOLLAVOINE

Helemaal niet, helemaal niet!

Alleen, toen u haar over Plombières sprak, lag ik dubbel …

(Hij begint te lachen.)

— CHOUILLOUX

Het kon haar helemaal niet boeien.

— FOLLAVOINE

He-le-maal niet!

(Ze proesten het uit. Julie komt op en sleurt Toto met haar rechterhand achter zich aan; in haar linkerhand houdt ze een glas en ze klemt een fles purgeermiddel tegen haar borst. Ze lachen nog harder.)

Zesde tafereel

Dezelfden, Julie, Toto (het Kleintje).

— JULIE

Kom maar naar je vader!

(Ze trekt Toto naar zijn vader toe.)

Hij is erg boos op je!

(Ze komt bij Follavoine.)

Wil je tegen je zoon zeggen …

(Ze ziet Follavoine en Chouilloux schateren; het lachen stopt.)

Alsjeblieft!

(Ze schopt hem tegen zijn schenen.)

— FOLLAVOINE Au! — JULIE

Ik zeg tegen Toto dat je erg boos op hem bent. Als hij je dan ziet schuddebuiken met mijnheer Chouilloux…!

— FOLLAVOINE

Wat nu weer? Wat nu weer?

— JULIE

Ik vraag je met klem je zoon te doen gehoorzamen…!

Doe me een plezier en geef hem dat purgeermiddel.

— FOLLAVOINE Ik? Ik?

— JULIE

Ja! Jij!

Hier is de fles! Hier is het glas!

Ik geef het op!

(Ze gaat zitten.)

— FOLLAVOINE

Maar dat is mijn probleem niet!

— JULIE

Jij bent zijn vader, zijn vader!

— FOLLAVOINE (rolt met zijn ogen)

Mijn excuses, mijnheer Chouilloux.

— CHOUILLOUX

Doe gerust.

— FOLLAVOINE

Zo, kereltje? Ik ben helemaal niet blij!

— TOTO

Kan me nie schelen! ’k Wil nie purgeren!

— FOLLAVOINE

Hoezo? Pardon?

— JULIE

Dat hoor ik dus al een uur lang!

— CHOUILLOUX (legt vriendschappelijk zijn hand op Toto’s schouder)

Wat is dat, kereltje! Zo’n grote bink als jij …

(Toto trekt met een humeurig gebaar zijn schouder weg.)

— FOLLAVOINE

Wat krijgen we nu …? En zeg eerst goeiedag tegen de meneer!

— TOTO (stampvoetend)

Kan me nie schelen! ’k Wil nie purgeren!

— FOLLAVOINE (schudt Toto door elkaar)

We vragen je niet wat jij wilt!

Jij klein lastpak, denk je misschien dat …

— JULIE

(ziet hoe haar kind ruw behandeld wordt)

Zeg! Is het gedaan, ja?

— FOLLAVOINE

Verdorie!

— JULIE

We kunnen toch niet anders dan hem te purgeren!

Zijn tong is helemaal wit! Zo wit!

Laat de meneer je tong zien! Zeg “aaa” voor zijn neus!

— CHOUILLOUX

Nee, nee, dank u wel!

— JULIE

U bent toch niet vies van de adem van een kind?

— CHOUILLOUX

Nee, helemaal niet, maar …

— JULIE

Zeg “aaa” voor de neus van de meneer!

— TOTO Aaa.

— CHOUILLOUX

Nee hoor! Nee hoor! Ik heb het heel goed gezien.

Wel, kleine vriend, is dit nu hoe je je redelijk toont …?

Hoe heet je?

(Toto maakt een nukkig gebaar.)

— FOLLAVOINE

Antwoord!

— TOTO

’k Wil nie purgeren!

— FOLLAVOINE

Hij heet Toto.

Dat is een koosnaam voor Hervé.

— CHOUILLOUX

O ja …?

Hoe oud ben je?

— JULIE

Zeven!

— CHOUILLOUX

Als je zeven bent, dan doe je niet moeilijk over een purgeermiddel, toch?!

— TOTO

Kan me nie schelen, ’k wil nie purgeren!

— CHOUILLOUX

Toen ik jouw leeftijd had en mijn ouders tegen mij zeiden …

— TOTO Hou je bek!

— CHOUILLOUX

Wablief?!

— FOLLAVOINE EN JULIE

Ooo!

— FOLLAVOINE

(schudt Toto woedend door elkaar)

Wil jij eens gehoorzamen, stuk ongeluk!

— JULIE

(trekt Toto uit de handen van haar man)

Jij bent gek! Jij bent knettergek!

— FOLLAVOINE

Hij zei: “Hou je bek!”

— JULIE

En dan? Het is grammaticaal correct!

(tot Toto, die ze omhelst) Arme schat.

Neem nu maar je purgeermiddel.

— TOTO Nee, ’k wil nie!

— JULIE

Om mama een plezier te doen …

— TOTO

Nee, ’k wil nie!

— FOLLAVOINE

Als je braaf je purgeermiddel inneemt…

— JULIE Aha!

— FOLLAVOINE

… krijg je van mij een verrassing.

— JULIE

Ha! Ha! Ha!

— FOLLAVOINE

Een echte verrassing.

— TOTO Wat?

— JULIE

Ha! Ha! Ha!

— FOLLAVOINE

Dan vertel ik je, dan vertel ik je waar de Hebriden zijn.

— TOTO

Kan me nie schelen, ’k wil ’t nie weten.

— CHOUILLOUX

Dat kereltje heeft wel een willetje!

— FOLLAVOINE

O ja! Dat heeft hij zeker.

— JULIE

Als je braaf je purgeermiddel inneemt, geeft mama je een snoepje!

— TOTO ’k Wil eerst het snoepje!

— JULIE Nee, daarna.

— TOTO Nee, eerst.

— JULIE

Je krijgt eerst het snoepje; maar daarna drink je wel het purgeermiddel.

— TOTO Ja.

— JULIE

Beloofd?

— TOTO Ja.

— JULIE

Erewoord?

— TOTO Ja!

— FOLLAVOINE (tot Chouilloux)

Excuus dat u getuige moet zijn van dit familietafereel. (Julie haalt het snoepje.)

— CHOUILLOUX

Maar het is erg boeiend, vooral voor iemand die geen kinderen heeft.

— JULIE (stopt het snoepje in Toto’s mond)

Zo! Was het lekker?

— TOTO Ja!

— JULIE

Drink dan nu je purgeermiddel, lieverd!

— TOTO ’k Wil nie purgeren!

— JULIE

Wat? Hoezo?

— FOLLAVOINE

Zie je wel! Zie je wel!

— JULIE

Maar dat meen je niet! Ik heb je een snoepje gegeven.

— TOTO ’k Wil nie purgeren!

— FOLLAVOINE

Wat een schande om zo je woord te breken! Nietwaar, mijnheer Chouilloux?

— CHOUILLOUX

O, ik zeg al niks meer!

Ik zeg niks meer!

— JULIE

(komt aanzetten met een tweede glas, identiek aan het eerste, en vult het)

Daar zo! Nog een glas …!

En om ons Kleintje te helpen zijn glas goed leeg te drinken … gaat Papa er een meedrinken!

(Ze houdt het glas onder de neus van Follavoine.)

— FOLLAVOINE

Wat?

— JULIE

Nietwaar?

— FOLLAVOINE

Ik? Nooit van mijn leven!

— JULIE

Je gaat me toch geen nee verkopen?

— FOLLAVOINE

Jawel! Zeker weten!

— JULIE

Wil je zelfs niet voor je zoon?

— FOLLAVOINE

“Mijn zoon! Mijn zoon!” Hij is ook van jou!

— JULIE

Je vader wil niet eens een purgeermiddel voor jou innemen!

— TOTO

Kan me nie schelen! ’k Wil nie dat hij een purgeermiddel inneemt!

— FOLLAVOINE

Hoor je dat? Hoor je dat? Hij is redelijker dan jij.

— CHOUILLOUX

Hij wil niet dat zijn papa gedwongen wordt te drinken!

— TOTO

Ik wil dat die meneer het drinkt!

— FOLLAVOINE Wat?

— CHOUILLOUX Hoezo?

— JULIE

Wel, dan gaan we de meneer doen drinken!

— FOLLAVOINE

Geen denken aan!

— CHOUILLOUX

Wat is die kleine toch slecht opgevoed! O!

— JULIE

Hier zo!

(Ze brengt het glas naar zijn lippen. Chouilloux neemt ongewild een slok.)

— CHOUILLOUX

Ugh! Bah!

— JULIE

Wees lief! Wees lief!

(Ze brengt het glas opnieuw naar zijn lippen.)

— CHOUILLOUX

Poeh! Poeh!

Nee! Geen sprake van!

— JULIE

Een half glas is genoeg!

— FOLLAVOINE

Ben je nu helemaal …?!

— CHOUILLOUX

Nee, echt, het spijt me!

— FOLLAVOINE

Mijnheer Chouilloux is hier niet gekomen om te purgeren.

— CHOUILLOUX

Mevrouw, ik heb u toch verteld over de toestand van mijn darmen …

— FOLLAVOINE

Dat spreekt voor zich!

— JULIE

Een half glas kan toch geen kwaad!

— FOLLAVOINE

Julie! Julie!

— JULIE

Echt waar, als ik moet kiezen tussen Toto’s gezondheid en uw darmen, dan vind ik …

— FOLLAVOINE

Alsjeblieft! Alsjeblieft!

— JULIE

Wat dan? Moei ik mij ermee dat zijn vrouw met Truchet een koekoek van ’m maakt?

— CHOUILLOUX

Koekoek? Koekoek?

— JULIE

Koekoek! Koekoek! Koekoek!

— FOLLAVOINE

Nondedju!

— CHOUILLOUX

Hoezo? Koekoek? Mijn vrouw! Truchet.

— FOLLAVOINE

Het is niet waar, mijnheer Chouilloux.

— CHOUILLOUX

Ik krijg geen lucht meer!

(Hij grijpt het glas met purgeermiddel en drinkt het leeg.)

— TOTO

Mama! Mama!

(Chouilloux verkrampt plots en kijkt verwilderd uit zijn ogen.

Hij rent naar de kamerpotten.)

— FOLLAVOINE

Er zijn er geen meer!

(Hij duwt Chouilloux in de richting van het toilet.)

Die kant op! Die kant op!

(Chouilloux rent naar het toilet.)

Zevende tafereel

Julie, Follavoine, Toto.

— FOLLAVOINE

Bravo! Bravo! Die arme man vertellen dat hij een koekoek is!

— JULIE

Is het niet waar soms?

— FOLLAVOINE

Maar dat moet je toch niet tegen hem zeggen!

— TOTO

Mama! Mama! Wat is dat, een koekoek?

— JULIE

Dat is die meneer die net naar buiten ging.

— FOLLAVOINE

Maar nee!

Zoiets zeg je toch niet tegen een kind!

— JULIE

Had hij het spul maar meteen opgedronken!

Als je ergens wordt uitgenodigd, dan drink je toch wat je wordt aangeboden!

Die Chouilloux van jou heeft geen manieren! Hij komt hier voor het eerst en vertelt ons over zijn slappe darmen!

(Er wordt aangebeld.)

Achtste tafereel

Dezelfden, mevrouw Chouilloux, mijnheer Truchet. Mevrouw Chouilloux komt binnenwaaien, gevolgd door mijnheer Truchet.

— MEVROUW CHOUILLOUX

(stelt zichzelf voor)

Mevrouw Chouilloux!

— FOLLAVOINE

Ga hen verwelkomen! Ik wil hen niet zien.

— JULIE

Nee, ik ken ze niet!

(Follavoine gaat af.)

— MEVROUW CHOUILLOUX

U bent zeker mevrouw Follavoine?

— JULIE

Nee…! Ja …!

— MEVROUW CHOUILLOUX

Mijnheer Truchet, mijn neef.

— MIJNHEER TRUCHET

Mevrouw, voor de eerste keer dat ik de eer heb u …

— JULIE Met plezier!

— MEVROUW CHOUILLOUX Is dit schattige meisje van u?

— JULIE

Ja! En het is een jongen.

— MEVROUW CHOUILLOUX

Op die leeftijd kun je ze moeilijk van elkaar onderscheiden …

— JULIE Inderdaad!

— TRUCHET Is mijnheer Follavoine er niet?

— JULIE Jawel!

(Ze wijst naar de deur.)

Hij is daar…! Daar!

— TOTO Met de koekoek!

— JULIE Ahem!

— MEVROUW CHOUILLOUX

Hoezo?

— JULIE

Niets! Niets! Dat is een bediende van mijn man.

— MEVROUW CHOUILLOUX

En die heet Dekoekoek! Wat een lastige naam!

— TRUCHET

Je zal maar zo heten!

— MEVROUW CHOUILLOUX

“Dekoekoek”! “Dekoekoek”!

Dat doet me eraan denken: mijn man is zeker al aangekomen!

— JULIE

Jazeker! Hij is er al.

— MEVROUW CHOUILLOUX

Met mijnheer Follavoine en mijnheer Dekoekoek!

— JULIE

Gaat u alsjeblieft zitten!

(Chouilloux komt tevoorschijn, gevolgd door Follavoine.)

Negende tafereel

Dezelfden, Chouilloux en Follavoine.

— FOLLAVOINE

Mijnheer Chouilloux! Ik zweer u …!

— CHOUILLOUX

Laat me! Laat me!

— MEVROUW CHOUILLOUX

Mijn schat! Aristide!

— CHOUILLOUX (wijst naar zijn vrouw)

Ziedaar de overspelige vrouw!

— MEVROUW CHOUILLOUX

Ik! Ik?

— MIJNHEER CHOUILLOUX (wijst naar Truchet)

Ziedaar de valse vriend!

— TRUCHET Mijn beste!

— CHOUILLOUX (wijst naar zichzelf)

Ziehier de koekoek!

— MEVROUW CHOUILLOUX

Maar dat is onzin! Onzin!

— TRUCHET

Maar wie heeft het jou verteld …?

— CHOUILLOUX (wijst naar Follavoine )

Vraag maar aan mijnheer! (Hij wijst naar Julie.)

Vraag maar aan mevrouw!

— FOLLAVOINE

Het is niet waar, mijnheer Chouilloux!

— MEVROUW CHOUILLOUX

Lieve schat …!

— CHOUILLOUX

Weg! Ik wil je nooit meer zien. Ga weg!

— MEVROUW CHOUILLOUX

Alsjeblieft!

— TRUCHET

Beste vriend …

— CHOUILLOUX

Nee!

(Hij gaat af, gevolgd door zijn vrouw.)

— TRUCHET

(stapt op Follavoine af)

Hebt u dat gezegd?

— FOLLAVOINE

Maar nee! Het is een misverstand!

— TRUCHET

Dit zet ik u betaald.

(Hij deelt een klap uit aan Follavoine en gaat woedend af.)

— FOLLAVOINE

Nondedju! Nondedju! Nondedju!

— JULIE

Ben je tevreden?! Dat komt ervan, met al je verhalen!

— FOLLAVOINE

Ik, ik, ik …?

— JULIE

Ja! Jij, jij, jij!

(Ze loopt woedend de deur uit.)

— FOLLAVOINE

Mijn schuld!

Ik krijg klappen door haar toedoen, en het is mijn schuld!

(Hij stort in.)

O, nee, dit hele verhaal maakt me nog gek!

(Hij barst van verontwaardiging, ziet het andere glas, grijpt het en slikt de inhoud in één teug door.)

— TOTO

(kijkt glunderend toe terwijl zijn vader het laxeermiddel inneemt)

O!

— FOLLAVOINE

Bah! Poeh!

(Hij rent als een bezetene naar het toilet.)

Tiende tafereel

Toto, dan Julie, daarna Follavoine.

— TOTO

Mama! Mama!

— JULIE

Wat wil je, lieverd?

— TOTO

Kijk, kijk…! ’t Is op!

— JULIE

Wat? Hoezo?

— TOTO

(houdt het glas ondersteboven om te laten zien dat het leeg is)

Het purgeermiddel!

— JULIE

Je hebt het opgedronken!

— TOTO

Ja! Ja!

— JULIE

O! Lieverd, wat flink!

Zie je wel? Zo erg was het toch niet!

— TOTO (met een ondeugende glimlach)

Nee, nee!

— FOLLAVOINE (stormt binnen)

Nee! Nee! Nee!

Ik ga nog liever weg! Ik ga nog liever het huis uit!

— JULIE

(merkt niet eens hoe overstuur haar man is)

Bastien! Ons Kleintje heeft zijn purgeermiddel gedronken.

— FOLLAVOINE

Jullie kunnen de pot op! Jullie kunnen de pot op! Verdomme!

(Hij vertrekt woedend.)

— JULIE (verontwaardigd)

We kunnen de pot op!

(liefdevoller, tot Toto)

We kunnen de pot op!

(tegen zichzelf)

We kunnen de pot op!

Verdomme! Verdomme! Verdomme!

(Ze gaat af.)

— TOTO

Papa, mama, waar is dat, de Hebriden?

(Hij blijft alleen achter met de brokken van het gezinsdrama.)

(Licht uit.)

Dit libretto vergezelt het programmaboek van On purge bébé !, december 2022. Ce livret accompagne le programme de On purge bébé !, décembre 2022.