Er wordt nog te weinig bemiddeld in de sector, ondanks de vele voordelen ervan

Embuild nam deel aan een seminarie in het kader van de Week van de Bemiddeling, die begin oktober werd gehouden. Getiteld: “De kracht van bemiddeling bij bouwconflicten”. Dit seminarie werd georganiseerd samen de FOD Justitie en de Federale Bemiddelingscommissie. Francis Walschot, jurist, en Christine Lhoste, directeurgeneraal van Embuild, vertegenwoordigden onze beroepsvereniging. We hebben de hoofdzaken samengevat in de vorm van antwoorden op (jullie) vragen.

Wat is bemiddeling?

Bemiddeling is een van de alternatieve methoden om conflicten op te lossen. Andere voorbeelden zijn onderhandeling, verzoening, niet-bindend advies van derden, bindende beslissingen van derden, arbitrage en de rechtsvordering.

De Federale Bemiddelingscommissie stelt deze definitie voor: bemiddeling is een vertrouwelijk en gestructureerd proces waarbij de partijen zelf met de hulp van een onafhankelijke, neutrale en onpartijdige derde een geschil pogen te schikken. Er wordt naar een win-winsituatie gestreefd die tegemoetkomt aan de belangen van alle partijen.

De rechtbanken nodigen partijen steeds vaker uit om een minnelijke schikking te zoeken, zoals bemiddeling. Dit is positief voor zowel bedrijven als burgers.

Wat zijn de kenmerken?

Onthoud drie woorden.

VERTROUWELIJK: Alles wat gezegd of geschreven wordt tijdens de bemiddeling blijft vertrouwelijk. Niets mag openbaar worden gemaakt in juridische, arbitrage- of andere procedures. Afzonderlijk en vertrouwelijk overleg tussen de bemiddelaar en een andere partij is mogelijk in het kader van een caucus, wat een individuele bijeenkomst is tussen de bemiddelaar en elke partij bij het geschil.

VRIJWILLIG: Niemand is gedwongen om deel te nemen en deelnemers kunnen op elk moment de onderhandelingstafel verlaten. De oplossing wordt niet van bovenaf opgelegd.

NEUTRAAL: De partijen doen aan bemiddeling met een onpartijdige, onafhankelijke en neutrale derde partij die geen partij kiest en die getraind is in communicatie- en bemiddelingstechnieken.

Hoe werkt de procedure?

Er zijn twee soorten bemiddeling: door de rechtbank opgelegde bemiddeling, op gezamenlijk verzoek van de partijen of op verzoek van een van de partijen, en buitengerechtelijke bemiddeling, op initiatief van de partijen zelf.

Om een procedure te starten moet over het algemeen een van de partijen het initiatief nemen, vaak na overleg met de andere partij. Dit kan worden geregeld in contractuele bepalingen, die een bemiddelingsclausule kunnen bevatten. Deze clausule verplicht of adviseert de partijen om, in geval van een geschil, eerst bemiddeling te proberen voordat ze een gerechtelijke procedure starten. Als er geen clausule is, kunnen de partijen nog altijd vrijwillig beslissen om een beroep te doen op bemiddeling. In alle gevallen moet er een schriftelijk akkoord worden opgesteld.

Rond de tafel zitten alle besluitvormers van de conflicterende partijen, eventueel de advocaten, een erkende bemiddelaar en eventueel deskundigen met een relevante specialisatie.

Uiteindelijk blijft het bemiddelingsakkoord een minnelijke overeenkomst en is deze alleen geldig tussen de partijen. Als een van de partijen dit akkoord niet nakomt, kan de andere partij haar niet dwingen dit wel te doen. Ze kan bijvoorbeeld geen deurwaarder inschakelen bij een minnelijke schikking. Om het akkoord extra kracht bij te zetten, moet men dit laten homologeren door de rechtbank, die er dan dezelfde waarde aan toekent als aan een vonnis. Bij een geschil stappen de partijen naar de rechtbank.

Wat zijn de voordelen van bemiddeling?

Ze zijn talrijk. De statistieken tonen aan dat 80% van de procedures resulteert in een akkoord. De partijen behouden de controle over de oplossing van het conflict, wat betekent dat ze goede onderlinge relaties moeten onderhouden. Wat kost dat? Minder dan een klassieke rechtsvordering, want de partijen delen de kosten.

Je bent aannemer of installateur, dus je hebt niet veel tijd. Goed nieuws! De procedure is sneller en leidt meestal na een paar zittingen tot een oplossing. Ook belangrijk: je bouwplaats ligt niet stil tijdens de bemiddeling.

Waarom wordt er zo weinig bemiddeld in de sector?

Ondanks de vele voordelen die hierboven zijn genoemd, blijft het een feit dat er in de bouwsector te weinig wordt bemiddeld. De actoren kennen de voordelen van deze procedure niet. Vaak zijn gebreken in de werken of een wanbetaling het uitgangspunt voor geschillen (B2C-, B2B- en B2G-contracten). Als gevolg daarvan nemen ze al snel hun toevlucht tot klassieke rechtsvorderingen, die toch wel erg duur zijn maar als directer en minder "soft" worden beschouwd.

Een ander struikelblok is de moeilijkheid om een bemiddelingsprotocol te sluiten, gezien het grote aantal actoren dat bij een project betrokken is. Maar met de hulp van een bemiddelaar zullen ze weer leren communiceren.

Om het gebruik van deze procedure onder de actoren in de sector te promoten en aan te moedigen, heeft de Federale Bemiddelingscommissie dan ook een speciale afdeling opgericht voor bemiddeling in de bouw. Ze moedigt partijen aan om bemiddelingsclausules op te nemen in de contracten (noot van de redactie:

Embuild neemt een bemiddelingsclausule op in de contracten voor haar leden) en organiseert informatiecampagnes, zoals deze Week van de Bemiddeling.

Deze commissie controleert ook de kwaliteit van de bemiddeling en heeft een lijst van erkende bemiddelaars opgesteld op haar website: https://fbc-cfm.be/. De partijen kunnen dus een beroep doen op deze erkende bemiddelaars en omdat geschillen vaak zeer technisch zijn, kunnen ze ook gebruik maken van de diensten van Buildwise-experts.

Hoe zit het bij overheidsopdrachten?

Bij overheidsopdrachten wordt er maar zelden bemiddeld. Tot het einde van de jaren 1990 kon het Hoog Comité van Toezicht bij een geschil tussen een aanbestedende overheid en een aannemer of installateur een advies uitbrengen, wat er heel vaak toe leidde dat de partijen op basis van dit advies een minnelijke schikking troffen. Dit Comité is verdwenen, waardoor de partijen weer naar de rechtbank stappen. Embuild roept op tot het weer invoeren van een bemiddelingsorganisatie voor deze opdrachten.

Besluit

Als je slechts één punt van dit webinar zou moeten onthouden, raden we je deze passage aan uit de conclusie van Christine Lhoste, de directeur-generaal van onze studiedienst: "Bemiddeling zou meer aandacht moeten krijgen in de bouwsector als een manier om geschillen in der minne op te lossen voordat er gerechtelijke stappen worden ondernomen. Het is sneller, efficiënter en goedkoper, en het helpt harmonieuze relaties tussen de partijen in stand te houden."