wywiad
Prawdziwa opowieść o Kopciuszku z tropikalnych wysp O Cesárii Évorze i powolnym odkrywaniu skomplikowanej osobowości „bosonogiej divy” i muzycznej ikony Cabo Verde rozmawiamy z Elżbietą Sieradzińską, autorką biografii artystki. „Po co o mnie pisać? – mówiła Cesária. – Moje piosenki mówią o mnie najlepiej". Dlaczego więc zdecydowała się Pani na napisanie, biograficznej książki o Cesárii Évorze? O napisaniu książki myślałam jeszcze zanim poznałam Cesárię, po przeczytaniu jej francuskiej biografii. Wydała mi się świetna merytorycznie, ale daleka od samej postaci Évory. Nie przypuszczałam, że tak trudno do niej dotrzeć. Gdy poznałam Cesárię pomysł pisania szybko porzuciłam, bo Diva odnosiła się do niego niechętnie i nie chciałam nadużyć jej zaufania. Ale mówi się, że człowiek żyje tak długo, jak długo o nim pamiętają. Trzy lata po odejściu Évory podczas pobytu w jej rodzinnym mieście ożyły wspomnienia. Lawina wspomnień. Pomyślałam, że poza piosenkami powinno zostać jak najwięcej o niej samej, że jednak sporo wiem i wróciłam do pomysłu sprzed 10 lat. Cesária Évora była gwiazdą światowej muzyki, spotykała się z największymi tego świata, przyjmowała najwyższe odznaczenia, dawała koncerty w najbardziej prestiżowych salach. A jednocześnie była osobą niezwykle skromną i chroniącą swoją prywatność. Książka pokazuje, że połączyła Panie wyjątkowa relacja. Czy łatwo było do niej dotrzeć, poznać ją? Poznać ją, dosłownie, było łatwo, nigdy nie odgradzała się od ludzi, wręcz przeciwnie, ale dotrzeć do niej? O nie! W ogóle nie wiem, czy poza jej menedżerem José da Silvą ktoś tak naprawdę do niej dotarł. A przekroczenie granicy zwykłej znajomości – o ile Cesária na to pozwoliła – oznaczało powolne odkrywanie jej skomplikowanej osobowości, a im było dalej, tym trudniej. Poza tym, ja tego w ogóle nie planowałam, tylko niezmiennie cieszyłam się jej obecnością. W posłowiu do książki Stanisława Celińska skomentowała „Przekazała ciepło zwykłego człowieka, który się nie wywyższa, a dzięki temu jest kochany”. Co Pani zdaniem leżało u źródła popularności Cesárii? Ba, na to pytanie usiłowało odpowiedzieć wielu dziennikarzy i autorów! Mistrzostwo wykonania nieznanego szerzej gatunku muzyki, świeżego i egzotycznego; naturalność, by nie powiedzieć krańcowa oszczędność scenicznego image’u, charyzmatyczna, silna osobowość, brak jakiejkolwiek
16
była już uznaną gwiazdą i polska publiczność już na nią czekała, czego dowiodły pierwsze koncerty w Polsce. Niewątpliwie szersza publiczność odkryła Cesárię dzięki głośnemu duetowi z Kayah, ale prędzej czy później znać, jak w wielu innych krajach. „Swojego losu nie unikniemy, więc trzeba go przyjmować ze spokojem i nie buntować się” – mawiała Cesária Évora. Czego nauczyła Panią ta kobieta? Czy może Pani powiedzieć, że ta znajomość zmieniła Pani życie? Uczyła, nie tylko mnie, wielu rzeczy, które dla niej były normalne: szacunku dla innych niezależnie od statusu, zasobności portfe© z archiwum E. Sieradzińska
autokreacji, czy to na scenie czy poza nią, i najważniejsze – niepowtarzalny, jedyny w swoim rodzaju głos. I chwytająca za serce prawdziwa opowieść o Kopciuszku z nieznanych, tropikalnych wysp. czyć: charyzma! Światu jest znana przede wszystkim ze swoich wspaniałych pieśni, z czego dwie melodie – „Sodade” i „Miss Perfumado” – zdobyły chyba największą popularność. Pani sama zna świetnie twórczość Cesárii i niejednokrotnie tłumaczyła teksty na język polski. Które z jej pieśni są Pani najbliższe? Czy ona sama lubiła szczególnie jakiś utwór? Pytana o ulubioną piosenkę Cesária niezmiennie powtarzała: „Mar Azul” („Niebieskie morze”), albo „Miss Perfumado”, a z ostatniej płyty wymieniała tytułowy utwór: „Sentimento” („Uczucie”). A gdybym ja miała wybierać, byłyby to klasyczne morny B.Lezy jak „Lua Nha Testemunha” oraz te nieznane mi utwory, których słucham na prywatnych nagraniach z wieczornego muzykowania w Mindelo. Kto odkrył Cesárię dla Polski i jak to się stało, że stała się tak niezwykle popularna i w naszym kraju? Koncertowała tu wielokrotnie, nagrała duety ze znanymi artystkami. Jak czuła się u nas? Cesária wszędzie czuła się świetnie, ale doceniała szczególną atencję ze strony polskiej publicznowpadł na pomysł zaproszenia jej do Wrocławia łała; w tym czasie w Zachodniej Europie Cesária
tysiące książek zawsze pod ręką w salonie...
siebie samej, braku uczucia zazdrości, odegrania się, tolerancji, nymi i cieszenia się drobiazgami. Umiejętności zrozumienia drugiego człowieka ne? Może, tylko czy na pewno jest to proza, którą mówimy na co dzień? No i, bardziej konkretnie, uczyła mnie też, chcąc nie chcąc, kreolskiego! Tylko z tym spokojem trochę mi nie wychodzi: wciąż się buntuję! Czy moje życie się zmieniło? Z pewnością: zwiedziłam kawał świata, o czym zawsze marzyłam, poznałam wielu wspaniałych ludzi, przeżyłam mnóstwo przygód. I miałam szczęście i zaszczyt być w bliskim otoczeniu kogoś, kto wszedł na stałe do światowej historii muzyki. A kto nie chciałby spędzić trochę czasu ze swym idolem? Czy to Edith Piaf, Kurt Cobain czy Miles Davies? Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała Magdalena Orzechowska
• Elżbieta Sieradzińska „Cesária Évora”
nowości
książki
3990
oprawa miękka
Marcin Wilk Tyle słońca. Anna Jantar. Biografia Społeczny Instytut Wydawniczy Znak Wyjątkowa biografia, pełna niepublikowanych materiałów i fotografii ukazuje prawdziwy portret Anny Jantar, gwiazdy największego formatu, a przede wszystkim niezależnej, dojrzałej i mądrej kobiety.
3690
oprawa miękka
4990
Sławomir Koper Zachłanne na życie Wydawnictwo Czerwone i Czarne Najciekawsze kobiety swojej epoki: Agnieszka Osiecka, Małgorzata Braunek, Kalina Jędrusik, Elżbieta Czyżewska w opisie najpoczytniejszego kolekcji” Sławomira Kopra czytelnik znajdzie nowe, nieznane szczegóły z życia bohaterek. Fascynująca lektura i dla fanów twórczości tego autora, i dla tych, którzy po raz pierwszy sięgną po jego książkę.
Wydawnictwo Marginesy Cesária Évora (1941-2011) – „Bosonoga Diva” z Wysp Zielonego Przylądka, jedyna i niepowtarzalna, zdobywczyni Grammy w 2003 roku, uznana za muzyczne odkrycie lat dziewięćdziesiątych – w oczach Polki, osoby z jej najbliższego otoczenia. Cesária, jakiej nie znacie – w szczerej, otwartej opowieści o jej fascynującym, niełatwym życiu. PREMIERA 9.06.2015
3499
oprawa miękka
Elżbieta Sitek-Wasiak Niepokorny Wydawnictwo Czarna Owca Nazywany jest „twórcą polskiego FBI”, „pogromcą mafii” i „Małym Rycerzem”. Autorytet dla policjantów, szanowany przez kolegów, lubiany przez media, niepokorny wobec polityków. Szczera rozmowa z generałem Adamem Rapackim, najbardziej znanym policjantem w Polsce.
oprawa twarda
Elżbieta Sieradzińska Cesária Évora
3990
4499
oprawa twarda
oprawa miękka
Olaf Lubaszenko, Paweł Piotrowicz Chłopaki też płaczą
Bożena Aksamit Batory. Gwiazdy, skandale i miłość na transatlantyku
Wydawnictwo Prószyński Media
Wydawnictwo Agora
Pierwsza tak szczera rozmowa z popularnym aktorem i reżyserem, naszpikowana słodko-gorzkimi refleksjami i błyskotliwymi puentami. Lubaszenko wraca nie tylko do swoich największych życiowych i zawodowych sukcesów, ale rozlicza się też z porażkami.
Historia legendarnego polskiego transatlantyku „Batory”, który przez 33 lata służby był świadkiem wielkich romansów, dramatów, rozstań, szalonych zabaw... Pływali na nim Adolf Dymsza, Hanka Ordonówna, Kalina Jędrusik, Arkady Fiedler, Wojciech Kossak...
... tysiące książek do zamówienia przez
17