enkhmaa

Q

МАНДАХ БҮРТГЭЛ ИХ СУРГУУЛЬ

СҮХБАТ ЭНХМАА

БИЗНЕСИЙН БАЙГУУЛЛАГЫН СОШИАЛ МЕДИА МАРКЕТИНГИЙГ САЙЖРУУЛАХ БОЛОМЖИЙН СУДАЛГАА

Мэргэжлийн индекс: Е04110101

Бизнесийн удирдлагын магистрын зэрэг горилсон бүтээл

УЛААНБААТАР ХОТ 2017 ОН

МАНДАХ БҮРТГЭЛ ИХ СУРГУУЛЬ

СҮХБАТ ЭНХМАА

БИЗНЕСИЙН БАЙГУУЛЛАГЫН СОШИАЛ МЕДИА МАРКЕТИНГИЙГ САЙЖРУУЛАХ БОЛОМЖИЙН СУДАЛГАА (Говь ХК, Гоёо ХХК, Алтай Кашмер ХХК-ны жишээн дээр)

Мэргэжлийн индекс: Е04110101

Бизнесийн удирдлагын магистрын зэрэг горилсон бүтээл

Удирдагч: . . . . . . . . . . . . . . . . /Доктор(Ph.D), Профессор Б.Нацагдорж/ Шүүмжлэгч:. . . . . . . . . . . . . . . /Доктор(Ph.D), Дэд Профессор Ц.Ядамсүрэн/

УЛААНБААТАР ХОТ 2017 ОН

ABSTRACT

Public usage of social media channels has been increased rapidly regarding the extend development of information technology and internet in nationwide. In Mongolia, business entities have been applying social media of marketing heavily and in connection with this, number of individuals, consumers and business entities use different social media channels to expand their business. For this reason, this research work focused on investing some possilities to impove social media applying in Business organization.

The purpose of the thesis is to study possibilitiesof marketing Social Media in business entities, make analysis and increase the possibility of further improvement. We have chosen the cashmere sector as a research study object. Our research study covers the issues of current market development of cashmere products, current status of social media marketing (comparative study of Gobi Co, Ltd, Goyo LLC and Altai Cashmere LLC). Study on consumer tendency (cashmere products) to social media has been undertaken. Sampling method is applied for the study of consumer’s tendency to social media and proceeded out questionnaire from 426 consumers. Our research model was based on widespread research method such as Theory of Reasoned Action andTechnology Acceptance Model to explore tendency of consumers’ understanding, usage and acceptance of social media. As a result of the survey we presented and proved three assumptions. Three analyzing methods, namely, descriptive statistics analysis, factor analysis or group factor analysis, linear regression analysis are used to make research results. Conclusion and recommendations are presented, finally.

The research result showed that, the 3 different companies use some types of social media channels of their business. However there are some needs to develop their marketing channels in further. Consumers, who possess social media, are interested in purchasing via social media. Even they have an interest to purchase on the real situation of differs from the situation at present (68%).

Business entities should focus on applying of social media channels in ellective ways and developing due to internet speed consumption level of consumers.

i

ТАЛАРХАЛ

Магистрын судалгааны ажлыг хийж гүйцэтгэх хугацаанд удирдан, чиглүүлж өөрийн санал зөвлөмжийг өгсөн удирдагч багш Б.Нацагдорж багшдаа талархал илэрхийлье. Мөн хэрэглэгчдийн судалгаа авахад тусалсан дүү Д.Бүрэнтуяа, Г.Нямцэцэг, найз Д.Одончимэг, эгч Д.Оюунцэцэг, Б.Отгонцэцэг нартаа маш их баярлалаа. Түүнчлэн магистрын хөтөлбөрт суралцах хугацаанд өөрийн үнэ цэнэтэй мэдлэгээсээ хуваалцсан бүх эрдэмтэн багш нар болон сургалтын албаны хамт олон, гэр бүл найз нөхөддөө баярлаж талархсанаа илэрхийлье.

ii

АГУУЛГА ABSTRACT ................................................................................................................................................. i ТАЛАРХАЛ ...............................................................................................................................................ii ЗУРГИЙН ЖАГСААЛТ ..........................................................................................................................iv ХҮСНЭГТИЙН ЖАГСААЛТ .................................................................................................................. v УДИРТГАЛ................................................................................................................................................ 1 НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ. СОШИАЛ МЕДИА МАРКЕТИНГИЙН ОНОЛ АРГА ЗҮЙН ҮНДЭС .......... 4

1.1 Сошиал медиа маркетинг, түүний онцлог, дамжуулах хэрэгслүүд ................................ 4 1.2 Сошиал медиа хэрэглээний өнөөгийн байдал ................................................................. 12 ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ. БИЗНЕСИЙН БАЙГУУЛЛАГЫН СОШИАЛ МЕДИА МАРКЕТИНГИЙГ САЙЖРУУЛАХ АРГА ЗАМ .................................................................................................................. 17

2.1 Ноолууран бүтээгдэхүүний зах зээлийн өнөөгийн байдал ........................................... 17 2.2 Сошиал медиа маркетингийн өнөөгийн байдалд хийсэн судалгаа (Компани болон хэрэглэгчийн судалгаа)............................................................................................................ 23 2.3 Сошиал медиа маркетингийг сайжруулах арга зам........................................................ 35 ЕРӨНХИЙ ДҮГНЭЛТ ............................................................................................................................ 40 САНАЛ ЗӨВЛӨМЖ................................................................................................................................ 41 АШИГЛАСАН НОМЫН ЖАГСААЛТ ................................................................................................. 43 ХАВСРАЛТ ............................................................................................................................................... 1

iii

ЗУРГИЙН ЖАГСААЛТ

Зураг 1. 1 Маркетингийн хөгжлийн хандлага ........................................................................................... 4 Зураг 1. 2 Уламжлалт ба сошиал медиа маркетингийн хамрах хүрээ ..................................................... 5 Зураг 1. 3 Сошиал медиагийн чиглэл ........................................................................................................ 7 Зураг 1. 4 Хамгийн өргөн хэрэглэгддэг платформууд .............................................................................. 8 Зураг 1. 5 Дэлхийн хүн ам .........................................................................................................................12 Зураг 1. 6 Дэлхийн интернет хэрэглэгчид ............................................................................................... 12 Зураг 1. 7 Монгол улсын интернет хэрэглэгчдийн өсөлт ...................................................................... 13 Зураг 1. 8 МУ-ын 2017 оны интернэт хэрэглээний тайлан .................................................................... 14 Зураг 1. 9 Facebook хэрэглээ нас ...............................................................................................................14 Зураг 1. 10 Facebook хэрэглээ хүйс ......................................................................................................... 14 Зураг 1. 11 Эхлэл - Интернэйшнл ХХК-ны Alibaba.com сайт дээр худалдаалагдаж буй загварууд ... 15 Зураг 2. 1 Нийт малын тоонд эзлэх ямааны хувь .................................................................................... 18 Зураг 2. 2 Ямааны ноолуурын дундаж үнэ, төгрөгөөр ............................................................................ 18 Зураг 2. 3 Ноолуур үйлдвэрлэлт............................................................................................................... 19 Зураг 2. 4 Монгол улсын нийт ноолуурын нийлүүлэлт бүсчлэлээр /тонн/ ........................................... 19 Зураг 2. 5 Ноолуур боловсруулалтын үйлдвэрүүд .................................................................................. 20 Зураг 2. 6 Ноолуурын салбарын зах зээлийн бүтэц ................................................................................ 20 Зураг 2. 7 Ноолуурын салбарын нийт экспорт ........................................................................................ 22 Зураг 2. 8 Судалгааны загвар ба дэвшүүлсэн таамаглал ...................................................................... 26 Зураг 2. 9 Хүйс.............................................................................................................................................27 Зураг 2. 10 Нас ........................................................................................................................................... 27 Зураг 2. 11 Боловсролын түвшин ...............................................................................................................28 Зураг 2. 12 Ажил эрхлэлт.......................................................................................................................... 28 Зураг 2. 13 Орлого ..................................................................................................................................... 28 Зураг 2. 14 Ноолууран бүтээгдээхүүний хэрэглээ....................................................................................29 Зураг 2. 15 Худалдан авалтын бэрхшээл ................................................................................................. 29 Зураг 2. 16 Интернет ашигладаг сүлжээ .................................................................................................. 29 Зураг 2. 17 Сошиал медиа хэрэглэж байгаа хугацаа................................................................................30 Зураг 2. 18 Сошиал медиа ашиглалт ........................................................................................................ 30 Зураг 2. 19 Ашиглах давтамж.....................................................................................................................30 Зураг 2. 20 Ямар сошиал медиа сувгийг ашигладаг вэ? ......................................................................... 30 Зураг 2. 21 Сошиал медиаг ашиглах зорилго............................................................................................31 Зураг 2. 22 Худалдан авалт/е/ хийдэггүй шалтгаан ................................................................................ 31 Зураг 2. 23 Интернет худалдан авалт ..........................................................................................................31 Зураг 2. 24 Худалдан авсан бүтээгдэхүүн................................................................................................ 31 Зураг 2. 25 Худалдан авалтын бэрхшээл (Вэб) .........................................................................................32 Зураг 2. 26 Сошиал медиа өнөөгийн байдал ....................................................................................... 32 Зураг 2. 27 Стандарт (бэта) коэффицент бүхий судалгааны загвар .................................................... 33 Зураг 2. 28 Сошиал медиа маркетингийг сайжруулах арга зам ............................................................. 39

iv

ХҮСНЭГТИЙН ЖАГСААЛТ

Хүснэгт 1. 1 Уламжлалт ба сошиал медиа маркетингийн харьцуулалт .................................................. 6 Хүснэгт 1. 2 Дэлхийн интернетийн хэрэглээ 2017 он ............................................................................ 12 Хүснэгт 1. 3 Дэлхийн интернет хэрэглэгчдийн өсөлт ............................................................................ 13 Хүснэгт 2. 1 Ноолуурын салбарын татварын орчин ............................................................................... 21 Хүснэгт 2. 2 Сошиал медиа маркетингийн хэрэгжилтийн харьцуулсан судалгаа ............................... 24 Хүснэгт 2. 3 Дотоод орчны шинжилгээний харьцуулалт (Говь ХК, Алтай Кашмер ХХК, Гоёо ХХК) .................................................................................................................................................................... 25 Хүснэгт 2. 4 Нас / сошиал медиагийн талаарх мэдлэг ямар түвшинд байгаа ....................................... 28 Хүснэгт 2. 5 Нас / сошиал медиа сувгуудаар бичсэн мэдээлэл худалдан авалтанд нөлөөлөх ............ 31 Хүснэгт 2. 6 Хэрэглэгчийн судалгааны үр дүн ....................................................................................... 32 Хүснэгт 2. 7 Бүлэг хүчин зүйлийн шинжилгээ........................................................................................ 33 Хүснэгт 2. 8 Шугаман регресийн шинжилгээ ........................................................................................ 33 Хүснэгт 2. 9 Сошиал медиа маркетингийг сайжруулах арга зам(Говь ХК, Гоёо ХХК, Алтай Кашмер ХХК)........................................................................................................................................................... 37

v

УДИРТГАЛ Энэ зуун өнгөрсөн зуунаас ялгагдах хамгийн том ялгаа бол хүн төрлөхтний түүхэнд хүмүүсийн харилцаа холбоо газар зүйн байршлаас үл хамааран интернет, ухаалаг утас, технологийн дэвшилийн ачаар хүн бүр мэдээлэл авах, түгээх хязгааргүй эрх чөлөөтэй болсон. Нийгмийн харилцаа гэж нэрлэгдэж байгаа энэ өргөн сүлжээ цоо шинээр үүсэн бий болж байгаа мэт санагддаг боловч үргэлж л бидний хажууд байсан зүйл юм. Сошиал медиа маркетинг нь уламжлалт маркетингийг бодвол цаг хугацаа, урсгал зардал, хамрах хүрээ болон бусад эрсдэлээс бүрэн сэргийлэх боломжтой. Энэ бол харилцаан дээрээс сайн үр дүнг ургуулан гаргах шинэлэг маркетингийн арга юм. Өнөөгийн нийгэмд бизнес эрхлэгчид бизнестээ интернет маркетингийг хослуулан ажилласанаар асар их амжилт олох боломжийг бүрдүүлж байна. Харин одоо олон бизнесийн байгууллагууд бий болж нэг бол бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээрээ ялгарах, эсвэл сурталчилгаандаа анхаарч, идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулахыг шаардаж байна. Үүний аль аль нь өндөр зардлыг шаарддаг. Гэхдээ орчин үеийн интернетийн хөгжил, түүнийг дагасан сошиал медиагийн хөгжил нь бизнесийн байгууллагуудад маш том давуу талыг бий болгож байна. Судалгааны ажлын үндэслэл Энэ нийгмийн томоохон өөрчлөлт бол нийгмийн мэдээллийн хэрэгслүүдийн хэрэглээ нь онлайн бизнесийн бүхий л салбарын үүсэл, хөгжлийн өсөх хурд болоод байгаа явдал юм. Монголд гурван хүн тутмын хоёр нь интернет хэрэглэгч. Интернет хэрэглэгчдийн тоо сүүлийн долоон жилийн өмнөхтэй харьцуулахад дэлхийн хэмжээнд 1,9 дахин Монгол улсын хувьд 22 дахин, дөрвөн жилийн өмнөхтэй харьцуулахад дөрөв дахин өсөөд байна. Монгол Улсын фэйсбүүк идэвхтэй хэрэглэдэг 18-с дээш насны нийт хүн амын 70% нь 1834 насныхан байна (https://wearesocial.com/). Түүнчлэн нийт фэйсбүүк хэрэглэгчдийн 53% нь эмэгтэй, 47% нь эрэгтэйчүүд байгаа бөгөөд ахимаг насны эмэгтэйчүүд, тус насны эрчүүдтэй харьцуулахад Facebook илүү идэвхтэй хэрэглэдэг. Харин интернетэд нэг минутад Google-д 3,5 сая хайлт, Twitter-т 320 шинэ хэрэглэгч бүртгүүлдэг бол Instagram-д 46200 зураг, Snapchat-д 1,8 сая Snap нэмэгддэг, Facebook-д 900000 хэрэглэгч нэвтэрдэг, Youtube-д 4,1 сая бичлэг үзэж байгаа зэрэг сошиал медиагийн орчинд асар том зах зээл байгааг харж болно. Сошиал медиа нь тогтвортой орлогын эх үүсвэр болох хууль ёсны баялгийг санал болгодоггүй боловч хязгааргүй мэдээллийн урсгал, томоохон худалдааны боломжууд нь аливаа бизнесийг хөгжин цэцэглэхэд тусалдаг. Монголын хувьд ч бизнесийн байгууллагууд энэ төрлийн маркетингийг эрчимтэйгээр хэрэглэж байгаа бөгөөд үүнийг дагаад сошиал медиа сувгуудыг ашиглах бизнесийн байгууллага болон хувь хүмүүс, хэрэглэгчдийн тоо ч нэмэгдсээр байна. Иймээс энэ төрлийн судалгааг хийх шаардлага гарч ирж байгаа юм. Twitter, Facebook, Linkedln, Pinterest, Instragram гэх зэрэг нийгмийн сүлжээнүүдийн сайтууд нь аливаа бизнес болон мөнгө олох аргыг дэмжиж тэтгэх болсон нь өөрчлөлтийн том жишээ болж байна. Иймээс энэхүү дипломын ажилдаа сошиал медиа маркетингийн гол аппликейшнууд болох фэйсбүүк, твиттер, хэрэглээний өнөөгийн байдыг судлах, Facebook, Alibaba гэх мэт олон нийтийн онлайн сүлжээг ашиглан дэлхийн зах зээлд бизнесээ өргөжүүлэх боломжийг илрүүлэх явдал юм. Судалгааны ажлын зорилго Бизнесийн байгууллагын сошиал медиа маркетингийг судалж, дүн шинжилгээ хийж цаашид сайжруулах боломжийг нэмэгдүүлэх. Судалгааны ажлын зорилтууд: 1

- Сошиал медиа маркетингийн онол арга зүйг судлах - Бизнесийн байгууллагууд сошиал медиагийн ашиглалтын судалгаа хийх - Сошиал медиа маркетингийг бизнесийн байгууллагад сайжруулах боломжийг нэмэгдүүлэх Сэдвийн судлагдсан байдал Энэхүү сэдвээр манай орны хувьд эрдэмтэн судлаачид дараах ажлуудыг хийсэн байна. Тухайлбал: • Ө.Хашболд “Сошиал маркетингийн өнөөгийн байдал, цаашдын чиг хандлага, тулгамдаж буй асуудал” гэсэн сэдэвтэй 2015 онд хийсэн судалгааны ажилдаа сошиал маркетингийн өнөөгийн байдал, цаашдын чиг хандлагад нөлөөлж буй хүчин зүйлсийг судалж цаашдын чиг хандлагыг тодорхойлж тулгамдаж буй зарим асуудлуудыг авч үзжээ (Хашболд, 2015).

• Э.Саруулзул “Жижиг дунд бизнес эрхлэгчидийн идэвхижүүлэлтийг интернетээр хийх боломжийн судалгаа” гэсэн сэдэвтэй 2016 онд хийсэн судалгааны ажилдаа Монголын ЖДҮ эрхлэгчдийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг хэрэглэгчдэд хүргэхэд интернэтийн боломжууд, сошиал медиагийн их хэрэглээг хэрхэн оновчтой ашиглах, бага зардал, хүний нөөц ашиглан эерэг үр дүн үзүүлж болох, хэрэглэгчтэй байнгын харилцаа холбоог хэрхэн бий болгох, бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанарыг хэрхэн сайжруулах гэх мэт хэрэглэгч төвтэй байгууллагыг бий болгох боломжуудыг судалж гаргаж ирсэн байна (Саруулзул, 2016).

• Б. Оюун “Сошиал медиа маркетингийг хөгжүүлэх арга зам” гэсэн сэдэвтэй 2016 онд хийсэн эрдэм шинжилгээний өгүүллэгдээ хөгжмийн чиглэлээр сошиал медиаг хөгжүүлэх арга замыг тусгасан байна (Оюун, 2016).

• Г.Цэнд-Аюуш “YOUTUBE маркетингийн гарын авлага” 2017 онд туурвисан номондоо дэвшилтэд арга, тусгай технологийг хэрэглэж, мэргэжлийн үүднээс яаж Youtube-д борлуулалт хийх, амжилт олох талаар оруулсан байна (Цэнд-Аюуш, 2017).

• Б.Балжмаа “Интернет бизнесийг ингэж хийдэг юм” 2017 онд туурвисан номондоо бизнесийн нарийвчилсан бодлого, мөнгөө өсгөн аривжуулах боломжуудаас гадна өмнө хаана ч, хэн ч дурьдаж байгаагүй чухал шаардлагатай, цаг үеээ олсон мэдээллүүдийг оруулж өгсөн байна (Балжмаа, 2016).

• Ч.Батзаяа “Фэйсбүүк маркетинг, зар сурталчилгааны дэлгэрэнгүй гарын авлага” 2017 онд туурвисан номондоо дэвшилтэд арга, тусгай технологийг хэрэглэж, мэргэжлийн үүднээс яаж фэйсбүүк борлуулалт хийх, амжилт олох талаар оруулсан байна (Батзаяа, 2017).

• Б.Чимэд-Оюун “Twitter маркетинг дэлгэрэнгүй гарын авлага” 2017 онд туурвисан номондоо дижитал маркетингийн стратегийн үндсэн зарчмыг тайлбарлан твиттерийн дагагчдынхаа тоог нэмэгдүүлэх боломжийг тусгасан байна (Чимэд-Оюун, 2017). Судалгааны арга зүй Судалгааны дизайныг дараах байдлаар гаргалаа. Хоёрдогч мэдээлэл дээр суурилан харьцуулалтын судалгаа хийнэ. Хандлагыг тодруулах судалгааны түгээмэл хэрэглэгддэг аргууд болох учир шалтгаант үйлийн онол, технологи хүлээн зөвшөөрөх загвар дээр суурилан судалгааны загвараа боловсруулж гурван таамаглал дэвшүүлж батална.

2

Судалгааны загвар ба дэвшүүлсэн таамаглал Хэрэглээний төлөв

Хандлага

Бодит хэрэглээ

Сөрөг тал

Нийт 426 ноолууран бүтээгдэхүүний хэрэглэгчдээс анкетын аргаар судалгаа авч, өгөгдлийг SPSS 18.0 болон Origin 8 програмд оруулж, үр дүнг боловсруулна. Судалгааны обьект Судалгааны обьектоо сонгохдоо ноолуурын салбарын Говь ХК, Гоёо ХХК, Алтай Кашмер ХХК-нуудыг сонгон авсан. Судалгааны ажлын ач холбогдол Энэхүү судалгааны ач холбогдол нь сошиал маркетингийн хэрэглээ өсөн нэмэгдэж байгаа энэхүү өсөлтийг ашиглан бизнесээ өргөжүүлэх, ашиг орлогоо өсгөх, тухайн газраа биш дэлхийн тавцанд өрсөлдөх боломж байгааг илрүүлэх явдал юм. Үүнд: - Бизнесээ хөгжүүлэх боломжийг бий болгох - Сошиал орчинд хэрэглэгчидтэйгээ харилцах - Дэлхийн хэмжээнд өрсөлдөх боломжтой - Ашиг орлогоо өсгөх - Маркетингийн зардлаа багасгах - Үр дүнгээ бодитоор, тоон үр дүнгээр тооцох боломжтой - Вебийн хандалтыг өсгөх, хэрэглэгчийн бааз үүсгэх - Олон улсын зах зээлд гарах боломжийг нээх Судалгааны ажлын бүтэц Энэхүү судалгааны ажил нь хоёр үндсэн бүлэг, таван дэд бүлгээс бүрдэх бөгөөд нийт 12 хүснэгт, 39 зургийн жагсаалтаас багтсан болно.

1-р бүлэг. Энэ бүлэгт онол арга зүйг авч үзсэн бөгөөд сошиал медиа маркетинг, түүний онцлог, дамжуулах хэрэгслүүд болон хэрэглээний өнөөгийн байдал, ноолууран салбарын өнөөгийн байдлыг тусгалаа.

2-р бүлэг. Сошиал медиа маркетингийн хэрэгжилтийн байдал (Говь ХК, Гоёо ХХК, Алтай Кашмер ХХК), хэрэглэгчдийн сошиал медиад хандах хандлагын судалгаа, сайжруулах арга замыг боловсрууллаа.

3

НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ. СОШИАЛ МЕДИА МАРКЕТИНГИЙН ОНОЛ АРГА ЗҮЙН ҮНДЭС

1.1 Сошиал медиа маркетинг, түүний онцлог, дамжуулах хэрэгслүүд

“Маркетинг” гэсэн нэр томъёог анх XX зууны эхээр АНУ-ын их сургуулиудын хичээлийн хөтөлбөрт хэрэглэж эхэлжээ. Пеньсильваний их сургуульд 1905 онд “Компанийн бүтээгдэхүүний маркетинг” нэртэй хичээл орж байсан тухай тэмдэглэгдсэн байдаг (Баярмаа, 2012). Тэр үеэс компаниудад зах зээл судлах нэгжүүд байгуулагдан ажиллаж эхэлсэн нь маркетингийн албаны эхлэлийг тавьсан түүхтэй. Маркетингийг тодорхойлох гадаад эрдэмтдийн олон тодорхойлолт бий. Тэдгээрээс маркетингийн ухааны загалмайлсан эцэг Ф.Котлер маркетингийг нийгэм болон бизнесийн хувьд хоёр янзаар авч үзсэн. Үүнд: 1. Нийгмийн хувьд маркетинг нь хувь хүн болон бүлэг хүмүүсийн хүсэл, хэрэгцээг хангахад чиглэсэн үнэт чанар бүхий бүтээгдэхүүн бүтээх, арилжин солилцох нийгмийн болон удирдлагын үйл явц; 2. Бизнесийн хувьд маркетинг нь хэрэглэгчдэд үнэт чанар бүхий бүтээгдэхүүн бий болгож хүргэх, тэдэнтэй харилцан ашигтай, тогтвортой харилцах үйл явц гэж тодорхойлсон байна. Маркетинг гэдэг ухагдахуун хэдэн зууны турш яаж өөрчлөгдөж ирсэнийг дараах зургаас харах боломжтой (Steve, 2010). Маркетингийн хөгжлийн хандлага

1. Энгийн худалдааны эрин (үйлдвэржилтийн үе)

2. Үйлдвэрлэлийн эрин (1860-1920)

3. Борлуулалтын эрин (1920-1940)

4. Маркетингийн хэлтсийн эрин (1940-1960)

5. Маркетингийн компаний эрин (1960-1990)

6. Харилцааны маркетингийн эрин (1990-2010)

7. Сошиал медиа маркетингийн эрин (2010- одоог хүртэл)

Зураг 1. 1 Маркетингийн хөгжлийн хандлага

Эх сурвалж: Steve.D, The evolution of marketing

Зураг1.1 дээрх маркетингийн хөгжлийн чиг хандлагыг дэлгэрэнгүйгээр тайлбарлавал:

4

1. Энгийн худалдааны эрин (simple era): Энэ үед бүх зүйлийг гараар хийж байсан ба хангамжийн хувьд хязгаарлагдмал байсан. Бүх хүмүүсийн анхаарал эдийн засгийн үйл ажиллагааг идэвхижүүлэх рүү чиглэгдэж байсан юм.

2. Үйлдвэрлэлийн эрин (production era): Энэ үед үйлдвэрлэлд хувьсал болж бүтээгдэхүүнийг массаар нь үйлдвэрлэх боломжтой болж эхэлсэн. Та хийж чадвал тэд нар ирэх болно гэсэн уриа энэ үед үйлчилж байв.

3. Борлуулалтын эрин (sales era): Энэ үеэс зах зээлийн өсөлтийн төлөөх өрсөлдөөн эхэлж, борлуулалтандаа анхаарлаа хандуулж эхэлсэн. Компаниуд өөрийн давуу талыг бий болгохыг оролдож эхэлсэн.

4. Маркетингийн хэлтсийн эрин (marketing department era): Үйлвэрлэгч компаний нэгээхэн хэсэг маркетинг болж зар сурталчилгаа, идэвхижүүлэлт, олон нийттэй харилцах харилцаа эрчимжиж эхэлсэн.

5. Маркетингийн компаний эрин (marketing company era): Компаний ажилчдын ихээхэн хэсгийг маркетингийнхан бүрдүүлж, маркетингийг үзэл баримтлал гэдэг зүйл өргөн хүрээг хамарч эхэллээ.

6. Харилцааны маркетингийн эрин (relationship marketing era): Энэ үе буюу 1990 оноос эхлэн байгууллагууд хэрэглэгчидтэйгээ илүү урт хугацааны үр ашигтай харилцааг тогтоох гэж оролдож эхэлсэн. Эндээс маркетингийн цоо шинэ эрин үе эхлэж байгаа юм.

7. Сошиал медиа маркетингийн эрин (Social Media Marketing): буюу олон нийттэй харилцах мэдээ мэдээллийн сүлжээ цахим хуудсуудын нэгдлийн маркетинг нь орчин үеийн байгууллагуудын маркетингийн нэгдсэн төлөвлөгөөний нэмэлт хэсэг юм. Маркетингийн сүүлийн хувьсал бол яах аргагүй сошиал медиа маркетинг болоод байгаа бөгөөд уламжлалт маркетингийг сошиал медиа маркетингтэй харьцуулахад (Stephen, 2009): Уламжлалт маркетинг

• • • • • •

Сошиал медиа маркетинг

Сонин Сэтгүүл Радио Телевиз Баннер Самбар

• • • • • • •

Блог Форум Интернет Youtube Facebook Twitter Wechat

Зураг 1. 2 Уламжлалт ба сошиал медиа маркетингийн хамрах хүрээ

Эх сурвалж: Stephen T, The complementary Roles of traditional and social media in Driving marketing Performance

Зураг 1.2 –аас харахад сошиал медиа маркетингийн дамжуулах хэрэгслүүд нь зах зээлд хүрч, тэдэнтэй холбогдох арга зам бөгөөд сүүлийн үед хамгийн амжилттай хэрэгжиж байгаа нь байгууллагууд заавал хэрэглэх шалтгаан болж байгаа юм. Сошиал медиа маркетингийн хөтөлбөр нь сонирхолтой, хэрэгтэй агуулга бэлтгэн нийтэлж хүмүүсийн анхаарлыг татах замаар тэдгээр хэрэглэгчдийн сүлжээнд түгээн тараах зорилготой байдаг. Интернетийн хэрэглээ өсөн нэмэгдэж байгаатай холбогдуулан олон нийттэй харилцах мэдээ мэдээллийн сүлжээ цахим хуудсуудын нэгдлээр түгээх мэдээлэл илүү олон хүнд хүрэх болсон бөгөөд үүнийг дагаад брэндийг танилцуулах болон хэрэглэгчидтэй харилцах албаны 5

үйлчилгээнүүд улам боловсронгуй болсоор байна. Сошиал медиа нь байгууллагуудын хувьд маркетингийн кампанит ажлуудыг зохион байгуулахад санхүүгийн хувьд хэмнэлттэй байлгаж чадах талбар болдог. Мөн Твиттэр, Фэйсбүүк гэх мэт шуурхай сувгууд бий болсон учраас олон нийттэй харилцах мэдээ мэдээллийн сүлжээ цахим хуудсуудын нэгдлийн хэрэглээ хүмүүсийн дунд нэмэгдсэн. Хүснэгт 1. 1 Уламжлалт ба сошиал медиа маркетингийн харьцуулалт Уламжлалт маркетинг Давуу тал Сул тал • Аман бус • Нэг цагт зарцуулах харилцаагаар хөлс өндөр ойлголцдог • Газарзүйн хувьд • Бүх сегментэд хязгаарлагдмал зэрэг хүрдэг • Хэрэглэгчээ нарийвчлах боломжгүй

Сошиал медиа маркетинг Давуу тал Сул тал • Хүрч болох бүх • Интернетгүй үед хүмүүст хүрэх харилцаа үүсгэх боломжгүй • Зорилтот хэрэглэгчид рүү чигэлсэн • Харахад хэцүү ялгаварт маркетинг • Борлуулалтын тааз маш бага • Хийсэн зүйлээ өөрчлөх боломж • Зөвхөн борлуулалтын • Байнгын харилцаа бараанд хязгаарлагддаг өндөр • Төлбөр тооцоо шууд • Сэтгэлгээний хийгддэг чадвар шаарддаг • Маркетингийн зардал • Брендлэг байдал руу багатай шилжихэд зардал өндөр байдаг • Уян хатан • Дизайны шийдэл • Салбарлах боломж муу гаргах шаардлагагүй (Сургалт, 2017) Эх сурвалж: Stephen T, The complementary Roles of traditional and social media in Driving marketing Performance

Хүснэгт 1.1- ээс харахад, уламжлалт маркетингийн үед бид массыг чиглүүлэн маш өндөр зардалтай маркетингийн үйл ажиллагаа явуулж, массын дунд манай зорилтот хэрэглэгч байгаа гэж найдан үр дүнгээ хэмжих боломж багатайгаар тэмтчин явдаг байсан. Харин сошиал медиа маркетинг гэсэн нэгэн шинэ үе зөвхөн зорилтот сегментэд чиглэсэн, маш бага зардалтай маркетингийн үйл ажиллагаа явуулж, үр дүнгээ зуун хувь хэмжин үнэлэлт, дүгнэлт хийх боломжтой болж байна. Мөн маркетингийн хэлтсийн үеэс буюу ойролцоогоор 50 орчим жил хэрэглэгчид зар сурталчилгаанд бөмбөгдүүлж ирсэн учраас өнөөдрийн хэрэглэгчид илүү өөр түвшиний маркетингийг шаардах болсон. Тэд зарын шинж чанартай мэдээлэл хүргэдэг байгууллагыг биш өөрсдийг нь асран халамжилдаг байгууллагын бүтээгдэхүүнийг сонгодог болж байна. Өөрөөр хэлбэл та хэрэглэгчийн машинд нь гарсан гэмтлийг яаж засварлах аргыг нь зааж өг, харин хэрэглэгч таны зарж буй сэлбэгийг сонгох болно гэсэн үг юм. Тэдний хүсэж буй байнгын харилцаа, халамжийг сошиал медиа платформуудаар л дамжуулан хийх боломжтой. Сошиал медиа гэсэн хэллэг 2006 оны 6 сараас хүчтэй дэлгэрсэн. Тухайн үед wikipedia дээр гарсан “social media” гэсэн нийтлэлд үүнийг “Ямар нэг нийгмийн замд, сэтгүүлч хянагчдын бүтээсэн медиа болон медиа группуудээс илүүтэйгээр голдуу нэг групп мэт олон хүмүүсийн зохион байгуулсан медиаг тодорхойлоход хэрэглэсэн” үг гэж бичжээ (https://www.google.mn/). Тухайн үед wiki Олон нийттэй харилцах мэдээ, мэдээлэлийн сүлжээ (social media) гэдэг нь (social networking websites), (social news websites), мөн (social bookmarking websites) зэрэг төрөл бүрийн вэб хуудсуудад хүмүүс өөр хоорондоо холбогдож, харилцаж мөн мэдээ, мэдээлэлээ солилцож буй интернэтийн орчин буюу тэдний харилцаа үүсэж буй нөхцөл юм. Интернеэтэд тулгуурласан social media-ийн үндэс нь 2000 оноос Веб 2.0 технологи гарч ирснээр хөгжлийнх нь үндэс нь тавигдсан түүхтэй. Сошиал медиа нь үндсэн гурван бүрэлдэхүүн хэсэгтэй.

6

1. Concept (урлаг, мэдээлэл, соёлын санаа) 2. Media (арга, хэрэгсэл , дамжуулах) 3. Social (хамтын ажиллгааны гэрээ хэлэлцээр, Вирал маркетинг, электрон радио эсвэл хэвлэлийн агентлаг) Сошиал медиа нь таван тодорхой төрөл рүү чиглэсэн байдаг (Evans & Jake, 2010). Үүнд: 1.Нийгмийн сүлжээ сайтууд (social site)

5.Нийгмийн мэдээ (social news)

2.Мэдээлэл хуваалцах (media sharing)

4.Блог (Blog)

3.Микроблог(m icroblog)

Зураг 1. 3 Сошиал медиагийн чиглэл

Эх сурвалж: Dave Evans., Jake Mckee,Social media marketing, Canada., 2010

Зураг 1.3 дээрх платфорт тус бүрдээ хувь хүн эсвэл байгууллага хэрэглэж байгаагаас шалтгаалан өөр өөрийн онцлогтой.

1. Нийгмийн сүлжээ сайтууд: Энэ нь ерөнхий шинж чанараараа төстэй, ижилхэн сонирхолтой хэрэглэгчдийг хооронд нь холбоход ашиглаж байгаа сайтуудын ерөнхий нэр юм. Үүнд хэд хэдэн нийтлэг элементүүд байдаг.

• Хэрэглэгч олон нийтийн болон хагас олон нийтийн хүрээлэл дунд • Тухайн зүйлийг хуваалцахыг хүсэж буй найзуудын жагсаалт • Бусдын зүйлсийг үзэх холболтын жагсаалт Фен хуудас үүсгэх, групп үүсгэх, plug-in зэрэг хаалттай болон нээлттэй харилцааг бий болгож болдог.

2. Нийгмийн мэдээ: Нийгмийн мэдээлэл нь хэрэглэгчдэд мэдээллийн урсгалыг хянахаас гадна тухайн мэдээлэлд санал өгөх боломжийг олгодог. Үүнээс гадна өөрсдийн дуртай холбоосуудыг цуглуулах, устгах, дахин зочлож болдогоороо онцлогтой. Өөрөөр хэлбэл хувь хүн бүр мэдээллийн урсгалыг хянаж, өөрчилж, оролцож байгаа нь ардчилалд ихээхэн хувь нэмэр оруулж байгаа гэсэн үг юм.

3. Mэдээлэл хуваалцах: Энэ нь бусад хэрэглэгчидтэй зураг, видео, хөгжим зэрэг мултимедиа файл хуваалцах хэрэгсэл юм. Энэхүү платформ нь тодорхой сегментийг бий болгож чадсан нь байгууллагууд өөрсдийн сурталчилгааг явуулах том сувгийг бий болгосон.

4. Блог: Блог (Blog) гэдэг нь "Web log" гэсэн үгийн товчлол бөгөөд цахим сэтгүүл төдийгүй агуулгын нэгэн томоохон систем юм. Хувь хүн эсвэл ямар нэгэн бүлэг ч хөтлөн явуулж болдог бөгөөд зураг, бичлэг, холбоосуудыг өөртөө багтаасан сошиал медиа маркетингийн нэгэн хэрэгсэл юм. Нөгөө талаас блогд хэн ч хэвлэн нийтлэх 7

эрхтэй. Редакц гэж байхгүй учир бүтээгдэхүүн, брэндийн нэр хүндэд нөлөө үзүүлж чаддаг.

5. Микроблог: Микроблог нь блогтой ижил төстэй боловч үгийн тоо хязгаарлагдмал байдаг. Мэдээлэл нь маш хурдацтай учир харилцаа холбооны горимд ихээхэн дэмжлэг үзүүлдэг. Микроблог нь хэрэглэгчиддээ гар утсаар эсвэл вэбээр шуурхай мессеж, богино текстүүдийг илгээх боломж олгож байдаг. Жишээлбэл 2006 оноос эхэлсэн Twitter нь сард 300 сая идэвхтэй хэрэглэгч байдаг. Энэхүү платформд 500 сая жиргээг дэлхийн олон хүмүүст явуулдаг бөгөөд тэргүүлэгч бас анхдагч микроблог юм. Сошиал медиа маркетингийн дамжуулах хэрэгслүүд "Маркетинг нь зөвхөн бүтээгдэхүүний тухай байхаа нэгэнт больжээ. Харин та бүхний өгүүлж буй түүхүүдийн тухай болсон" гэж Сэт Годин зохиолч, энтрепренер, маркетер хэлсэн байдаг. Олон нийтийн сувгийн маркетинг нь маркетеруудыг татдаг хамгийн гол зүйл нь маш олон тооны нүд юм. Гэхдээ энэ арга нь одоохондоо том брэндүүдэд илүү ашиг өгч байгаа бол жижиг, дунд бизнесийн хувьд харилцан үйлчлэлийн түвшин доогуур байгаа юм. Тиймээс хэрэглэгчдийнхээ энэ төрлийн мэдээллийн хэрэгсэлд хэрхэн хандахыг шалгаж үзэх хэрэгтэй юм. Өөрөөр хэлбэл Твиттер, Фэйсбүүк сайтуудыг ашиглан компани, бүтээгдэхүүн, хэрэглэгчдийн хандлагын талаар тодорхой ойлголтуудыг авч, хэдэн дагалдагчтай болохыгоо турших нь зүйтэй юм (http://www.socialbackers.com/statistics/).

Linkedin LINKEDIN

INSTAGRAM Instagram

TWITTER Twitter

YOUTUBE

Youtube

FACEBOOK

Facebook

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

сая. хүн

Зураг 1. 4 Хамгийн өргөн хэрэглэгддэг платформууд Эх сурвалж: http://www.socialbackers.com/statistics/

8

1800

2000

1. Фэйсбүүк Онлайн буюу интернет орчинд маш олон сурталчилгааны арга байдгаас Сошиал сурталчилгаа, тэр дундаа Фэйсбүүк сурталчилгаа нь хамгийн үр дүнтэй, дээр нь өртөг зардал багатай сурталчилгааны арга барил юм (Батзаяа, 2017). Фэйсбүүк сурталчилгаа ашиглахад тохиромжтой зүйл, тохиромжгүй зүйл тэр ч бүү хэл Фэйсбүүк сурталчилгаа явуулаад ямар ч ашиггүй улс орон ч гэж байдаг. Гэхдээ манай улсын хувьд Фэйсбүүк сурталчилгаа ашиглахад тохиромжгүй зүйл гэж бараг байхгүй. Өөрөөр хэлбэл Фэйсбүүк сурталчилгааг ямар ч бизнест ашиглахад гайхалтай үр дүн өгдөг. Ер нь манайх шиг хүн ам цөөтэй жижиг улс орнуудад өөрийн гэсэн үндэсний сошиал байдаггүй. Тийм болохоор Фэйсбүүк сурталчилгаа нь хүн ам цөөтэй жижиг улсуудад хамгийн тохиромжтой. Фэйсбүүк сурталчилгааны зарчим Фэйсбүүк сурталчилгаа цэвэр Liberty зарчим дээр үндэслэж явагддаг учраас улс орон бүрт өөр өөр системээр үйлчилдэг. Тухайлбал яг нэг ижил барааг АНУ-д болон Монгол улсад Фэйсбүүк ашиглан сурталчилах нь өөр хоорондоо төлбөрийн хувьд, системийн хувьд тэр ч бүү хэл үр дүнгийн хувьд ялгаа гардаг. Фэйсбүүк сурталчилгааны төлбөр тооцоо цэвэр Р4С, Р4R (Pay for Click and Pay for Reach ) системээр явагддаг. Өөрөөр хэлбэл сурталчилгааг хэр их хүн үзэж, дарна тэрнийхээ хэмжээнд таарсан төлбөрийг л авдаг. Фэйсбүүк сурталчилгааны өрсөлдөөний зарчим Фэйсбүүк орчин дахь зар сурталчилгааны тоо өдөр ирэх тутам маш ихээр өсөн нэмэгдэж байгаа тул Фэйсбүүк компанийн удирдлагын зүгээс зар сурталчилгаануудыг зохион байгуулах дүрэм журам, систем улам боловсронгуй болдог. Өөрөөр хэлбэл Фэйсбүүк анхнаасаа л сурталчилгааны чанарт анхаарч байсан хойшид ч анхаарна. Фэйсбүүк ямар ч хэлбэртэй болж өөрчлөгдсөн бай энэ бол хөдлөшгүй юм. Фэйсбүүк сурталчилгааны ерөнхий төрөл Фэйсбүүк сурталчилгаа нь дотроо маш олон төрөлд хуваагддаг. Гэвч сайтар ажиглах юм бол Фэйсбүүк орчинд нөлөөлөх сурталчилгаа, Фэйсбүүкээс гадаад орчинд нөлөөлөх сурталчилгаа гэсэн ерөнхий 2 ангилал байдаг. Фэйсбүүк сурталчилгааны төлбөрийн төрөл Фэйсбүүк сурталчилгааны төлбөрийг та Олон улсын Кредит болон Дебит карт, PayPal төлбөрийн систем, мөн фэйсбүүк promotion гэсэн 3 хэлбэрээр төлж болно. Манай улсын хувьд хамгийн түгээмэл нь олон улсын карт бөгөөд энэхүү картыг Худалдаа Хөгжлийн Банк, Голомт банк хамгийн түгээмэл олгодог. Paypal ашиглаж төлбөр төлсөн ч Paypal аккаунт цаанаа ямар нэгэн карттай холбогддог болохоор энэ нь мөн л нэг төрлийн карт юм. Харин Promotion бол Фэйсбүүк-ээс өөрөөс нь гаргасан тусгай хөнгөлөлтийн код бөгөөд энэхүү хөнгөлөлтийн кодыг ашиглан та төлбөрөө төлж болно. Facebook Ads Promotion кодыг тусгайлан худалдаалдаг вэб сайтууд байдаг бөгөөд ихэнх тохиолдолд та томоохон газруудаар үйлчлүүлэхэд танд бэлэг болгон өгөгдөгөөрөө нэг ёсондоо Фэйсбүүк орчин дахь хиймэл кредит юм. Фэйсбүүк сурталчилгааны хяналтын зарчим Фэйсбүүк орчинд сурталчилгаа үүсгэхэд дараах зүйлсийг шаардана. Үүнд: • Хувийн аккаунт • Пэйж хуудас • Төлбөрийн карт (Карт, Paypal, Promotion) Эдгээр гурван зүйлс байгаа тохиолдолд сурталчилгаа үүсгэх боломжтой.

9

Фэйсбүүк орчинд бренд үүсгэх, хамгаалах Фэйсбүүк нь олон нийтийн мэдээллийн хэрэгсэл гэдэг утгаараа хэн ч ямар нэрээр аккаунт пэйж, групп үүсгэж болох ч олон хүн хамардаг хүн бүхэн мэддэг сүлжээ учраас алдартай хүн, хамтлаг, бренд, банк гэх мэт оффишалны хувь хүн эсвэл албан байгууллага өөрийнхээ бренд нэрийг хамгаалах хэрэг гардаг (Батзаяа, 2017). Энэ тохиолдлийг Фэйсбүүк хэрхэн шийдвэрлэхээ шийддэг бөгөөд таны аккаунт эсвэл Пэйж хуудсанд Official буюу албан ёсны гэсэн нэр томъёо болон тэмдэгийг олгодог. Энэхүү тэмдэгийг авахын тулд та юуны түрүүнд Фэйсбүүк-рүү уг хүсэлтээ явуулах бөгөөд үнэхээр та энэхүү брэндийг эзэмшигч мөн гэдгийг нотолж чадах юм бол Фэйсбүүк орчинд таниас өөр тухайн брендийг эзэмшигч хүн байхгүй болох болно.

2. Twitter Твиттер бол өнөөгийн нийгмийн тавцанд алдаршсан хамгийн их түгээмэл сайтын нэг юм. Сард 300 сая идэвхитэй хэрэглэгч энэхүү платформд 500 сая жиргээг дэлхийн олон хүмүүст явуулдаг. Твиттер нь улс төр болон өнөөгийн үйл явдлаас хамаарч үзэл бодлоо хуваалцах зорилгоор хөгжүүлэгдсэн бөгөөд энэ нь таны хэзээ ч мэдэхгүй зах зээлийн сонин юм (Чимэд-Оюун, 2017). Эдгээр үзэл бодол болон санаагаа “твийт” хэлбэрт хуваалцах мөн бусад аккаунтаа профайлынхаа дагуу төсөөлөөрэй. Хэрвээ сонирхол татахуйц мэдээллээр хангавал хүмүүст үнэ цэнийг олох болно. Тэд зөвхөн таны үзэл бодлыг л сонсоно. Энэ бол яг л бодит амьдрал гэсэн үг юм. Хангалттай дагагчдыг олж авснаар үзэгчдээ бий болгоно. Нэгэнт үзэгчдээ бий болгосон болохоор бренд болон үзэл бодолд үнэнч байдаг. Борлуулалтаа өсгөхийн тулд бүтээгдэхүүнийхээ сурталчилгааг эхэлж болно, эсвэл вэйбсайтад зочлохыг санал болгож болно. Үүнийг Твиттер маркетинг хэмээн нэрлэдэг.

3. Youtube Сар тутам 800 сая гаран хэрэглэгчтэй болох дэлхийн #1 онлайн хуваалцах, видеог агуулгаар нь хайх, ажиглах, хөгжүүлэх зорилготой систем юм. Google, Youtube хоёр нь сурталчилгаа хуваалцах, хүмүүст нөлөөлөх, асар том дүн шинжилгээ хийсэн зар сурталчилгаа, функционал хамаарлаараа төстэй байдаг. Хэрэглэгчдийн хайлтаар видеогоо хөгжүүлж чадна. Youtube нь асар их хүнийг дагагч, сонсогчид, хэрэглэгчидтэй онлайн нийгмийн бүлгийг бий болгох хамгийн үр дүнтэй шийдэл дээр тулгуурласан (Чимэд-Оюун, 2017). Видео нь туйлын өвөрмөц маркетингийн хүчин чадалтай бөгөөд зар сурталчилгааны бусад хэлбэрүүдтэй адилгүй маш өвөрмөц, сэтгэл хөдөлгөм бөгөөд үзэгч, видео бүтээгчийн хооронд хувийн харилцаа холбоог бий болгодог. Сонсогчийн ажил хэргийн түвшин, үнэнч шударга байдал хийгээд Youtube-д шинэчлэлийг олж болдог нь бусад онлайн системээс хялбар бөгөөд автомат ажиллагаатай. Youtube-н маркетингийн шийдвэрлэх гурван гол тулгуур багана бол (Чимэд-Оюун, 2017):  Үзэгч сонсогчдын анхаарлыг татах – видео сувгаараа шинэ хэрэглэгчдээ татах  Сонсогчдыг уриалах – Youtube – д нэгдэх журмыг хөгжүүлж, дагагчдынхаа сэтгэлийн хөдлөлийг бий болгох  Сонгогчдоо урамшуулах – сонсогчиддоо бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээ хямдруулах 4. Instagram Интернетийн хэрэглэгчид хэдийнээ “Instagram”- тай танилцаж, фото зураг солилцон тэдгээрт сэтгэгдэл бичих найз нөхөдийн өргөн хүрээ үүссэн байна. Гар утасны энэ сүлжээг 10

сэтгүүлчид ч ашиглах болсон. Instagram гэдэг нь фото зураг солилцох интернетийн олон нийтийн сүлжээний үнэгүй программ юм (https://www.google.mn/). Гар утасны тусламжтайгаар авсан фото зургаа хаана, хэзээ, ямар байдлаар авсан мэдээлэлтэй нь хамт энэ программ дээрээ байрлуулж, нийтэд үзүүлэн санал сэтгэгдэлээ хуваалцдаг. Мөн янзалсан зургаа Facebook, Twitter, Flickr, Foursquare, Posterous болон Tumblr зэрэг цахим шуудангаар илгээх боломжтой. Энэ программыг одоогоор дэлхий дээр 15 сая гаруй хэрэглэгч ашиглаж байна.

Instagram-д бичлэг оруулж болдог бөгөөд бичлэг нь дээд тал нь 59 секундын бичлэг байдаг. Мөн түүх оруулж болох ба энэ нь 24 цаг хадгалагдан өөрөө устдаг байна. Instagramнь харилцан яриа хийх буюу чат хэсэг байдаг.

5. Linkedin 2002 онд Рийд Хофмэн гэгч 35 настай эр, бусадтай харилцаа холбоо тогтоох зорилготой Linkedin гэгч сайтыг зохион бүтээсэн нь өдгөө 100 сая гаруй хэрэглэгчтэй болж чадсан байна. Энэхүү сайт нь мэргэжлийн түвшинд танил талаа ихэсгэж, харилцаа холбоогоо бататгах зорилготой сайт юм. Linkedin-ыг бизнесменүүдийн Facebook гэж ойлгож болно (https://www.google.mn/). Linkedin-ыг ашигласнаар яг л Facebook – тэй адил интернет ашиглаж бусадтай харилцаа холбоо тогтоох боломжтой.

11

1.2 Сошиал медиа хэрэглээний өнөөгийн байдал Сошиал медиа бол танилын тоогоор бус чанараар үнэлэгддэг. Үйлчлүүлэгч, хамтран ажиллагсад, бэлтгэн нийлүүлэгчидийн тооноос үл хамааран бид харилцаа бүрээс мэдээлэл цуглуулж түүнийгээ ирээдүйн харилцаандаа хэрэглэх боломжтой болсон. Харин мэдээлэл хэрэгцээтэй байх ёстой бөгөөд хуучирсан мэдээлэл бол ямар ч хэрэгцээгүй зүйлтэй ижил. Мэдээллийг худалдан авч, зарж, түрээслэж бас бэлэглэж болно. Мэдээллийн урсгал нь хязгааргүй огцом хурдаар бүтээж байгаа цаг үед бид амьдарч байна. Тийм учраас сошиал меиа хэрэглээ жил ирэх тусам нэмэгдэж байгаа өнөөгийн байдлыг дэлхийн интернет хэрэглээний өсөлт болон дэлхийн хүн амын өсөлтөөс харж болно (http://www.internetworldstats.com/). Хүснэгт 1. 2 Дэлхийн интернетийн хэрэглээ 2017 он Бүс нутаг

Хүн ам

Нийт хүн амд эзлэх хувь (%)

Африк 1.246.504.865 Ази 4.148.177.672 Европ 822.710.362 Ойрхо Дорнод 647.604.645 Хойд Америк 250.327.574 Латин Америк 363.224.006 Номхон далайн 40.479.3846 орнууд Нийт дэлхийн хүн 7.519028.970 ам Эх сурвалж: www.internetworldstats.com

Дэлхийн хүн ам (бүс нутгаар)

Интернет хэрэглэгчид

16.6 55.2 10.9 8.6 3.3 4.8 0.5

388.104.452 1.909.408.707 650.558.113 392.215.155 146.972.123 320.059.368 28.180.356

Нийт интернет хэрэглэгчдэд эзлэх хувь (%) 10.1 49.8 17 10.2 3.8 8.3 0.8

100.00

3.835.498.274

100.00

Дэлхийн интернет хэрэглэгчид (бүс нутгаар) 17%

10.2% 10.91%

3.8%

55.26%

8.61%

Africa Asia Europe Latin America Middle East North America Oceania

3.3% 4.8% 0.5%

8.3%

49.8% Africa Asia Europe Latin America Middle East North America Oceania

16.62%

Зураг 1. 5 Дэлхийн хүн ам

0.8% 10.1%

Зураг 1. 6 Дэлхийн интернет хэрэглэгчид

Дээрх мэдээллээс харахад нийт дэлхийн хүн амын 51% нь интернет хэрэглэдэг болох нь харагдаж байна. Тэр дундаа Ази, Европ, Америк тивийн орнууд интернетийг өргөн хэрэглэж байна. Энэхүү мэдээллээс маркетингийн үйл ажиллагаа тэр дундаа зар сурталчилгаа, борлуулалтын үйл ажиллагаанд цахим сүлжээг үр дүнтэй ашиглах шаардлага тулгарч байгааг харуулж байна. Ийм учраас дэлхий дээрх нийт интернет хэрэглэгчдийн өсөлтийг өмнөх онуудтай харьцууллаа.

12

Хүснэгт 1. 3 Дэлхийн интернет хэрэглэгчдийн өсөлт №

Жил 1 2009 2 2010 3 2011 4 2012 5 2013 6 2014 7 2015 8 2016 9 2017 Эх сурвалж: www.internetworldstats.com

Интернет хэрэглэгчдийн тоо Монгол Дэлхий 106000 199900 457600 654000 841100 1962100 2430200 2512700

1766403814 2023202974 2231957359 2494736248 2728428107 2956385569 3185996155 3366261156 3835498274

Монгол улсын интернет хэрэглэгчдийн өсөлт 2500 2000 1500 1000 500

2016.06.30(Мянган.хэрэглэгч)

0 2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

On

Зураг 1. 7 Монгол улсын интернет хэрэглэгчдийн өсөлт Дээрх зурагнаас харахад интернетийн хэрэглээ жил бүр хурдацтай өсч байгаа нь харагдаж байна. Интернет хэрэглэгчдийн тоо долоон жилийн өмнөхтэй харьцуулахад дэлхийн хэмжээнд 1,9 дахин, харин Монгол улсын хувьд 22 дахин өссөлттэй байна. Жил бүр “We Are Social” агентлаг дэлхий нийтийн интернэт хэрэглээний тайлан гаргадаг. Энэ 2017 оны тайланд интернэт, гар утас, сошиал сүлжээний хамгийн сүүлийн чиг хандлага, тоо баримтуудыг харуулжээ. 106 хуудас судалгаанд дэлхийн 238 орны тоо баримт хамрагдсан байна (https://wearesocial.com/). Зарим нэг чухал тоо баримтыг харуулбал: • Дэлхийн хүн амын тоо 7.476 тэрбумд хүрсний 54 хувь нь хотод амьдарч байна • Дэлхийн хүн амын 50 хувь нь буюу 3.773 тэрбум хүн интернэт хэрэглэж байна • Дэлхийн хүн амын 37 хувь нь буюу 2.789 тэрбум хүн сошиал сүлжээ ашиглаж байна • Дэлхийн хүн амын 66 хувь нь буюу 4.917 тэрбум хүн гар утас хэрэглэж байна • Дэлхийн хүн амын 34 хувь нь буюу 2.549 тэрбум хүн гар утаснаасаа сошиал сүлжээг ашиглаж байна. Улс орнуудын хүн амын интернэт хэрэглээний нэвтрэлтээр Арабын Нэгдсэн Эмират Улс 99 хувьтайгаар тэргүүлсэн бол Хойд Солонгос 0.1 хувийн нэвтрэлтээр жагсаалтын адагт оржээ. Харин Монголын хувьд 2017 оны байдлаар (https://wearesocial.com/): 13

Зураг 1. 8 МУ-ын 2017 оны интернэт хэрэглээний тайлан Эх сурвалж: “We Are Social” агентлаг

Facebook хэрэглээ Монголд /2017 он/ Монгол Улсад сошиал медиа ялангуяа Facebook хэрэглэгчдийн тоо сүүлийн жилүүдэд нэн эрчимтэй өсч байна. Энэхүү орон зайд Монгол Улсаас идэвхтэй холбогддог 1.6 сая хэрэглэгчдийн нас, хүйс, зан төлөвийн талаарх мэдээллийг “We Are Social” агентлаг гаргасан байна. Нас

Хүйс

Emegtei Эмэгтэй 53%

18%

37%

8% 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

3% 2% 32%

Эрэгтэй Eregtei 47%

47%

Зураг 1. 9 Facebook хэрэглээ нас

Зураг 1. 10 Facebook хэрэглээ хүйс

Монгол Улсын фэйсбүүк идэвхтэй хэрэглэдэг 18-с дээш насны нийт хүн амын 70% нь 18-34 насныхан байна. Түүнчлэн нийт фэйсбүүк хэрэглэгчдийн 53% нь эмэгтэй, 47% нь эрэгтэйчүүд байгаа бөгөөд ахимаг насны эмэгтэйчүүд, тус насны эрчүүдтэй харьцуулахад Facebook илүү идэвхитэй хэрэглэдэг байна. Монгол Facebook хэрэглэгчдийн 41% нь гэрлэсэн бол 32% нь ганц бие хэмээн гэрлэлтийн байдлаа нөхсөн байна. мэдээллээ бүртгүүлсэн хэрэглэгчдийн хувьд 76% нь их, дээд гэсэн мэдээлэл өгсөн байна. Монголд Facebook хэрэглэгчид Андройд үйлдлийн систем

14

бүхий төхөөрөмж агшиглан Facebook-т холбогдох нь элбэг байдаг бөгөөд эмэгтэйчүүдийн дунд зөвхөн гар утас ашиглан Facebook-т холбогддог хэрэглэгчид 50%-г эзэлж байна. Харин Монгол дах Facebook хэрэглэгчид 30 хоногт дунджаар 6 коммент бичиж, 18 пост Like хийж, 3 пост Share хийж, 11 сурталчилгаан дээр дарж сонирхсон байна. Эхлэл - Интернэйшнл ХХК Монгол улсын бизнесийн байгууллагуудын дунд сошиал медиаг хамгийн амжилттай хэрэгжүүлж байгаа нь Эхлэл - Интернэйшнл ХХК юм. Уг компани нь онлайн орчинд зөвхөн дотооддоо худалдаа хийх бус гадаад орчинд нийт 500 гаруй нэр төрлийн бүтээгдэхүүний худалдаа хийж экспортлодог байна. Эхлэл - Интернэйшнл ХХК нь 2006 онд байгуулагдсан, Монголын компани.

2006 оноос анх мэдээ мэдээллийн Эхлэл.ком вэб сайтаар үйл ажиллагаагаа эхэлсэн бөгөөд 2014 оноос Монгол улсын Оюуны өмчийн газрын 15441 тоот патентийн дагуу Эхлэл гэсэн барааны тэмдэгийг эзэмшиж улмаар 2015 онд БНХАУ-ын Гуанжу хотод өөрийн салбар компаниа байгуулж БНХАУ-ын Дэлхийн худалдааны вэб сайт болох Alibaba.com сайт дээр тусгай вендорийн эрх авж http://ehlel.en.alibaba.com өөрийн бараа бүтээгдэхүүнийг уг эрхээрээ дамжуулж Дэлхийн 192 гаруй улсад худалдаалдаг. Монгол брэнд Дэлхийд гарахын түүчээ компани юм. Энэхүү брэнд нь Монгол улс болон БНХАУ-д албан ёсны бүртгэлтэй барааны тэмдэг бөгөөд Монгол үгийн санд ямар нэгэн зүйлийг эхлэх буюу эхлүүлэх гэсэн утгыг агуулдаг. Өнөөдрийн байдлаар брэндийн нэрийн дор эмэгтэй эрэгтэй хүүхдийн гэсэн 3 төрлийн хувцасыг үйлдвэрлэн Монгол болон БНХАУ бусад улс орнуудад худалдаалж байгаа. Энэхүү куртик нь Монгол үндэсний хэв маягыг харуулсан өвөрмөц шийдэл бүхий куртик юм. Монгол туургатны загварын наадмаас Гранпри хүртсэн. Эхлэл - Интернэйшнл ХХК-ны Alibaba.com сайт дээр худалдаалагдаж буй загварууд

Зураг 1. 11 Эхлэл - Интернэйшнл ХХК-ны Alibaba.com сайт дээр худалдаалагдаж буй загварууд 15

Монгол дизайнеруудын зохиосон бараа бүтээгдэхүүнийг Гуанжу хотод олноор үйллвэрлэж Гуанжугийн боомтоор экспорт хийх үүргэтэй. Ер нь улс орнуудын эдийн засгийн хөгжлийн үндсийн үндэс нь экспорт байдаг. Экспорт гэхээр л заавал дотооддоо үйлдвэрлээд гадагшаа зөөхийг хэлэх бус хамгийн ашигтай цэгт үйлдвэрээ байгуулаад олон оронд тухайн үйлдвэрлэсэн бараа бүтээгдэхүүнээ түгээх байдаг. Өөрөөр хэлбэл баялгийг хаана ч бүтээж болно. Баялгийн эзэн нь хэн бэ гэдэг нь л чухал. Иймээс сошиал хэрэглээг одоогийн байдлаар дундаж түвшинд ашиглаж байгаа ирээдүйд бүтээгдэхүүнээ дэлхийн брэнд болгох боломжтой ноолуурын салбарыг сонгон авлаа. Дүгнэлт Уг бүлэгт сошиал медиа маркетингийн онол арга зүйг авч үзлээ. Монгол орны интернет хэрэглэгчдийн судалгааг авч үзэхэд интернет хэрэглэгчдийн тоо сүүлийн долоон жилийн өмнөхтэй харьцуулахад дэлхийн хэмжээнд 1,9 дахин, харин Монгол улсын хувьд 22 дахин өссөлттэй байгаа асар том зах зээл байгааг бизнес эрхлэгчдэд уг тоо баримт сануулсаар байна. Интернэтийн хэрэглээ өсөн нэмэгдэж байгаатай холбогдуулан олон нийттэй харилцах мэдээ мэдээллийн сүлжээ цахим хуудсуудын нэгдлээр түгээх мэдээлэл илүү олон хүнд хүрэх болсон бөгөөд үүнийг дагаад брэндийг танилцуулах болон хэрэглэгчидтэй харилцах албаны үйлчилгээнүүд улам боловсронгуй болсоор байна. Сошиал медиа нь байгууллагуудын хувьд маркетингийн кампанит ажлуудыг зохион байгуулахад санхүүгийн хувьд хэмнэлттэй байлгаж чадах талбар болдог. Мөн Твиттэр, Фэйсбүүк гэх мэт шуурхай сувгууд бий болсон учраас олон нийттэй харилцах мэдээ мэдээллийн сүлжээ цахим хуудсуудын нэгдлийн хэрэглээ хүмүүсийн дунд нэмэгдсэн байна. Манай улсын хувьд сошиал медиа хэрэгслүүдээс фэйсбүүк хэрэглэгчдийн тоо сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй өсч идэвхтэй холбогддог 1,6 сая буюу нийт хүн амын 51%-ийг эзэлж байна. Харин Монгол дах Facebook хэрэглэгчид 30 хоногт дунджаар зургаан коммент бичиж, 18 пост Like хийж, гурван пост Share хийж, 11 сурталчилгаан дээр дардаг гэсэн сонирхолтой тоо баримтаас харахад фэйсбүүк нь манай орны хувьд хамгийн өргөн хэрэглэдэг платформ болох нь харагдаж байна. Иймээс энэ платформыг ашиглах нь манай орны хувьд хамгийн тохиромжтой юм.

16

ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ. БИЗНЕСИЙН БАЙГУУЛЛАГЫН МАРКЕТИНГИЙГ САЙЖРУУЛАХ АРГА ЗАМ

СОШИАЛ

МЕДИА

Өмнөх бүлэгт судалгааны ажилд ашиглах гол онолын судалгаа болох сошиал медиа маркетинг, түүний онцлог, дамжуулах хэрэгслүүд, сошиал медиа хэрэглээний өнөөгийн байдал зэрэг хүчин зүйлсийг тусгасан бол энэхүү бүлэгт ноолууран бүтээгдэхүүний зах зээлийн өнөөгийн байдал болон сошиал медиа маркетингийн өнөөгийн байдалд хийсэн судалгаа, сошиал медиа маркетингийг сайжруулах арга замыг судаллаа.

2.1 Ноолууран бүтээгдэхүүний зах зээлийн өнөөгийн байдал Монгол улсын ноолууран бүтээгдэхүүний зах зээлийн өнөөгийн байдлыг судалж мэдэхийн тулд ноолууран бүтээгдэхүүний зах зээлийн судалгаа хийлээ. Түүхий эд Ямаа нь тухайн улс орны цаг агаарын эрс халуун эсвэл бүр сэрүүн байдлаас хамаарч ямаа элгэн халцгай эсвэл хэт ноосорхог ноолууртай байдаг. Нэг ямаанаас дунджаар 250 грамм ноолуур гардаг. Нэг грамм цэвэр ноолуураар 9- 10 метр утас ээрдэг. Монгол ямааны ноолуурын ширхэгийн голч 13-16.5 мм дундаж урт 38-45 мм бөгөөд монголын эрс тэс цаг ууртай холбогдон дулаан хадгалах чанараараа бусад орны ямааны ноолуураас давуу байдаг. Ямааны ноолууран бүтээгдэхүүн нь хөнгөн, уян зөөлөн, дулаан хадгалах болон хэлбэрээ хадгалах чадвар онцгой сайн, тансаг бүтээгдэхүүн бөгөөд зах зээлд байнгын эрэлт хэрэгцээтэй байдаг (Монголын ноос ноолуурын холбоо, 2016). Монгол ямаа дэлхийн ноолуурын 40 хувийг хангадаг хэдий ч байгалийн гаралтай энэ ноолуур ховор, нандинд тооцогддог юм. Цайруулаагүй, будаагүй Монгол ямааны ноолуур нь дэлхийн өөр хаана ч байхгүй байгалийн үндсэн 4 өнгөтэй. Цагаан, цайвар шаргал, хөх саарал, бор өнгүүд Монгол ямааны зонхилох зүс бөгөөд өнгө бүр өөрийн гэсэн онцлог содон төрхийг агуулдаг. Монголын баруун хэсгээр Алтайн нуруунд оршдог. Баян-Өлгий, Ховд, Завхан, Хөвсгөл аймгууд бор өнгийн ноолуурыг гаргадаг хар зүсмийн ямааны нутаг юм. Дэлхийн хамгийн ховор ноолуурын өнгө бол хөх саарал. Хөх саарал өнгийн ямаа зөвхөн Монголд байдаг. Цайвар шаргал өнгө хамгийн элбэг байдаг. Монголын ямааны бараг 60 хувийг эзлэх энэ өнгө мөн бүх аймгаар тархсан байдаг (http://www.gobi.mn/). Монгол улс одоо 25572200 ямаатай бөгөөд 1. Монгол үүлдрийн ямаа 2. Өнжүүл үүлдрийн хэсэг 3. Залаа жинстийн цагаан 4. Эрчим 5. Баяндэлгэрийн улаан 6. Буурал 7. Өлгийн улаан 8. Уулын бор 9. Алтайн улаан үүлдрийн гэсэн ямааг үржүүлж байна.

17

Нийт малын тоонд эзлэх ямааны хувь NiitНийт maliinмалын too тоо Нийт ямааны тоо Yamaanii too

60

51.983 (42.34%)

50 4040.921 (42.9%)

61.549 (41.55%)

30 20 45.144 (42.59%)

55.979 (42.15%)

10 0

2012

2013

2014

2015

Зургаас харахад 2015 он болон 2016 оны нийт малын тоог нийт ямааны тоотой харьцуулахад 9,05%-иар өссөн байгаа нь төрөөс олгож буй хөнгөлөлттэй зээл, ноосны урамшуулал, ноолуурын үнийн өсөлт зэрэг олон хүчин зүйл нөлөөлсөн байна. Ямаан сүрэг нийт малын 41,55%-ийг эзэлж байгаа нь малчид ямааны тоо толгойг өсгөх сонирхолтой байгаа харагдаж байна.

2016

On Он

Зураг 2. 1 Нийт малын тоонд эзлэх ямааны хувь Улаанбаатар хотын түүхий эдийн захуудын сарын дундаж үнээр ямааны ноолуур 2 0 1 7 о н ы 1 - р с а р д 55000, 2-р сард 60000, 3-р сард 83000, 4-р сард 59333, 5-р сард 48333, 6-р сард 55000 төгрөгийн ханштай болсон байна. Ямааны ноолуурын дундаж үнэ, төгрөгөөр 90000 75000 60000 45000 30000 15000

Зураг 2. 2 Ямааны ноолуурын дундаж үнэ, төгрөгөөр

Эх сурвалж: Үндэсний статистикийн газар (www.1212.mn)

Бэлтгэн нийлүүлэгчид Манай улс 2016 оны байдлаар 9400 тн ноолуур, 25000 тн хонины ноос бэлтгэснээс угаасан ноос, ноолуур Хятад улс руу, самнасан ноолуурыг Итали, Англи, нэхсэл сүлжмэл

18

бэлэн бүтээгдэхүүнийг Америк, Герман, Солонгос, Япон, Белги, Франц зэрэг 2 гаруй оронд экспортолсон ба нийт экспортын 80 хувийг угаасан ноолуур эзэлж байна. Монгол улсын нийт ноолуур үйлдвэрлэл g

10000

Зургаас

9000

байдлаар

9400

ноолуур

үйлдвэрлэлт

тогтмол өсөлттэй байгаа нь энэ зах

8000

зээлийн хувьд эрэлт ихтэй байгааг

7726.9

7000

харуулж байна.

7009.9 6325.9

5471.7 2012

2013

2016 оны байдлаар

9400 тонн ноолуур бэлтгэсэн нь өмнөх

6000

5000

харахад сүүлийн 5 жилийн

2014

2015

онтой

2016

харьцуулахад

8,2%-ийн

өсөллтэй байна.

On

Зураг 2. 3 Ноолуур үйлдвэрлэлт Ноолуур боловсруулах үйлдвэрүүд жилдээ 12980 тн ноолуур угаах, 4606 тн самнах, 1280 тн утас ээрэх, 2,8 сая ширхэг сүлжих, 1868 м нэхэх хүчин чадал суурилагдсан боловч, угаах хүчин чадлаа 100% ашиглаж, самнахын 20%, ээрэхийн 34%, нэхэхийн 25%, сүлжихийн хүчин чадлын 70%-ийг ашиглаж байна. Үүнээс бохир ноолуур 4035 тонн, самнасан ноолуур 630,0 тонн, сүлжмэл бүтээгдэхүүн 300 гаруй мянган ширхэгийн 300 гаруй тэрбум төгрөгийн бүтээгдэхүүн экспортолсон байна. Монгол улсын нийт ноолуурын нийлүүлэлт бүсчлэлээр /тонн/ 2.625.7 2.401.4 2,269

2 151 8

1.894.3

1,819

1 561 5 1,724 657.2

45.2

1.861.6

2.264.5

2 044 8

2.011.5

1.779.2

1.580.5

1.342.9

700.5

644.3

28.7

31.5

751.8

32.6

791.8

33.4

Зураг 2. 4 Монгол улсын нийт ноолуурын нийлүүлэлт бүсчлэлээр /тонн/ Эх сурвалж: Үндэсний статистикийн газар (www.1212.mn)

Сүүлийн 5 жилийн үзүүлэлтийг харьцуулахад жил ирэх тусам нийлүүлэлт нэмэндэж байгаа нь эрэлт ихэссэн болон ямааны тоо толгой ихсэж байгаатай шууд хамааралтай гэж үзэж байна.

19

Өрсөлдөгчид Ноолуур боловсруулах салбар өнөөгийн байдлаар түүхий эдийг хүлээж авахаас эхлээд эцсийн бэлэн бүтээгдэхүүн хүртэлх технологийн иж бүрдэл дамжлагатай үйлдвэр компани 15, ноолууран түүхий эдэд анхан шатны боловсруулалт хийх (угаах, самнах ) үйлдвэр цех 23, гадаад улсаас (Солонгос, Тайвань, Хятад ) болон эх орны ээрэх үйлдвэрүүдээс бэлэн ээрмэл худалдан авч сүлжмэл эдлэл үйлдвэрлэдэг сүлжмэлээр дагнасан үйлдвэр, компани 49, сүлжмэл эдлэл үйлдвэрлэдэг жижиг өрхийн үйлдвэрлэл 150 үйлдвэрлэл үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Нийт түүхий ноолуурын 30% гүн боловсруулалт, 60% анхан шатны боловсруулалт хийж байна. Ноолуур боловсруулалтын үйлдвэрүүд 150

ЖДҮ JDU 49

Сүлжмэл үйлдвэр

suljmel uildver

23

Угаах самнах цех

ugaah samnah tseh

15

Иж бүрэн үйлдвэр

ij buren uildver

0

20

40

60

80

Тоо Too

100

120

140

160

Зураг 2. 5 Ноолуур боловсруулалтын үйлдвэрүүд Дотоод зах зээл: Монголын дотоод зах зээл багтаамж багатай хэдий ч, ноолуурын салбарын нийт бүтээгдэхүүний 60 орчим хувь нь буюу 700.0 гаруй мянган ширхэг бүтээгдэхүүн нь дотоод зах зээл дээр борлогдож байна. Манай улсад ирж буй жуулчид голдуу ноолууран бүтээгдэхүүн худалдан авч байна. Гадаад зах зээл: дэлхийн зах зээл дээр худалдан авагчдад танил болсон бүтээгдэхүүнтэй үйлдвэр, компани одоогоор бага байгаагаас гадаад зах зээл төдийлөн сайн өргөжихгүй байна. Ноолуурын салбарын зах зээлийн бүтэц 11% 9%

68%

2% 2% 2% 6%

Зургаас харахад манай улсын ноолуурын салбарын зах зээлийн 68%-ийг “Говь ХК”, 11%-ийг Гоёо ХХК, 9%-ийг Кашмер холдинг эзэлж байна.

Govi Говь Goyo Гоёо КашмерKholding холдинг Kashmer Блью скай Blyu Skai Kashmer кашмер Uguuj shim Өгөөж шим Goyol Kashmer Гоёл кашмер Busad Бусад

Зураг 2. 6 Ноолуурын салбарын зах зээлийн бүтэц 20

Технологийн орчин Монгол улсын стратегийн түүхий эд болох ноолуурын салбарын технологийн орчин нь жилээм жилд шинэчлэгдсээр байна. 2017 оны байдлаар ноолуурын салбарын суурилагдсан хүчин чадал нь (http://www.gobi.mn/): • Угаах – 13000тн • Самнах -7500тн • Ээрэх – 1400тн • Сүлжих -2,8сая.шир • Нэхмэл -1700мян.метр байна. Хууль эрх зүйн орчин Монгол улсын хэмжээнд нийт 5900 орчим стандарт байгаагаас ноос, ноолуурын салбарт 130-аад стандарт хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байна. Ноос, ноолуурын салбар нь 2007 оноос сорилтын багаж, тоног төхөөрөмжийн дэвшил, олон улсын стандарт арга, аргачлалтай нийцүүлж нийт стандартын 70 гаруй хувийг шинэчилсэн. Өнөөгийн байдлаар ноос, ноолууран бүтээгдэхүүнд зориулсан 33 стандарт, түүний холбогдох үзүүлэлт, шаардлагуудыг тодорхойлдог 90 гаруй стандарт байна (http://www.mta.mn/). Хүснэгт 2. 1 Ноолуурын салбарын татварын орчин № 1 2 3 4

Татварын нэр Импортын татвар (%) НӨАТ (%) ХХОАТ (%) Түүхий ноолууран экспорт (%)

Хэмжээ 5% 5% 10% 10%

Эх сурвалж: Үндэсний татварын ерөнхий газар

Экспорт

Ноолуурын чанарын гол үзүүлэлт болох ноолуурын дундаж голчыг дэлхийн ноолуурын зах зээлийн гол гурван нийлүүлэгчдийн хувьд авч үзэхэд монгол ноолуур 16.016.8 мкм, хятад ноолуурын хувьд 15.6 мкм, иран ноолуурын хувьд 17.4 мкм байна (Монгол банк улирлын тойм, 2015). Ноос ноолуурын салбар нь экспортын баримжаатай томоохон салбар бөгөөд ноолуурын экспортын хувь хэмжээ дараах байдалтай байна. Олон улсад танигдах, экспортыг нэмэгдүүлэх нэг гарц бол олон улсын худалдааны сүлжээнд орох явдал юм. Монгол ноолуур нь ХАА-н салбарын экспортын 88 хувийг, нийт экспортын 5 хувийг бүрдүүлж байна (Монгол банк улирлын тойм, 2015). Харин Монгол улс нь дэлхийн нийт ноолуурын 35-40% гаруй хувийг бэлтгэдэг (Монголын ноос ноолуурын холбоо, 2016). БНХАУ 50%-ийг хангадаг бөгөд үлдсэн 10%-ийг бусад улс нийлүүлж байна (Монголын эдийн засгийн сэтгүүл, 2015).

21

Ноолуурын салбарын нийт экспорт 3%

12%

85%

Угаасан

Самнасан

Бэлэн

Зураг 2. 7 Ноолуурын салбарын нийт экспорт

Эх сурвалж: Аж үйлдвэрийн сайд:Д.Эрдэнэбат 2016.5.31 /demparty.mn/

2016 оны эхний 5 сард 7.1 сая ам.долларын үнийн дүнтэй 109.8 тонн самнасан ноолуур экспортложээ. Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад ноолуурын экспорт 74.2 тонноор бага байна (Монголын Гааль, стастикийн мэдээллийн систем, 2015). Дүгнэлт Монгол улс 61,5 сая малтай бөгөөд тэр дундаа ямаа 25,6 сая байгаа нь нийт малын 42,15%- ийг эзэлж байна. Ямааны гол түүхий эд болох ноолуурыг гүн боловсруулах 15 үйлдвэр байгаа бөгөөд 2017 оны байдлаар жилд бэлтгэдэг нийт түүхий ноолуурын 30% нь гүн боловсруулалт, 60% анхан шатны боловсруулалт хийж байна. Салбарын хүрээнд тулгамдаж буй асуудал нь Монголын дотоод зах зээл багтаамж багатай хэдий ч, ноолуурын салбарын нийт бүтээгдэхүүний 60 орчим хувь нь буюу 700.0 гаруй мянган ширхэг бүтээгдэхүүн нь дотоод зах зээл дээр борлогдож байна. Үүний дийлэнх хувийг манай улсад ирж буй жуулчид голдуу ноолууран бүтээгдэхүүн худалдан авдаг бөгөөд дотоодын хэрэглэгчдийн үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжих хандлагыг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй байна.

22

2.2 Сошиал медиа маркетингийн өнөөгийн байдалд хийсэн судалгаа (Компани болон хэрэглэгчийн судалгаа) 1. Сошиал медиа маркетингийн хэрэгжилтийн өнөөгийн байдалд хийсэн судалгаа (Говь ХК, Гоёо ХХК, Алтай Кашмер ХХК) Энэхүү судалгааны ажилдаа Монголын ноолууран бүтээгдэхүүний зах зээлийн үзүүлэлтийг үндэслэн Говь ХК, Гоёо ХХК болон Алтай кашмер ХХК-г сонгон авч хоёрдогч мэдээлэл дээр тулгуурлан сошиал медиа маркетингийн хэрэгжилтийн судалгаа хийлээ. Судалгаагаа Монголын хэрэглэгчдийн сошиал медиа хэрэглээг үндэслэн Facebook маркетингийн судалгааг тус гурван компанийг харьцууллаа. Сошиал медиа маркетингийн хэрэгжилтийн судалгаа хийхийн тулд дараах сошиал вэбийг үнэлэх аргыг ашиглалаа. Сошиал вэбийг үнэлэх арга Сошиал медиа нь маш өрсөлдөөнтэй ертөнц бөгөөд өөрийн вэб сайтын тоо баримттай байх нь хамгийн том давуу тал болдог. Өсч хөгжихийн тулд дотоод аналитиксаа хөгжүүлэхэд асар их хөрөнгө зардаг компаниуд чадах чинээгээрээ мэдээлэл цуглуулах хэрэгтэй учраас вэб сайтын үйлчилгээ үзүүлэгчид илүү энгийн хандалт тоолох технологи хэрэгтэй (ОюунЭрдэнэ & Номинханд, 2012).

1. Холболтын ажиглалт – хүмүүсийн хийдэг үйлдлийг үнэлэх Хамгийн энгийн нэгжүүдийг тоолохын оронд эдгээр компаниуд хүмүүсийн хийж байгаа үйлдлийг илүү тодорхой шинэчлэх болсон. Хуудасны үзсэн тоо нь бидний хүсч байгаа мэдээллийг ойролцоогоор олгох боловч вэб сайт томорч илүү олон талт болохын хэрээр энэ аргын хэрэглээ нь буурч байна.

2. Зочдын хадгалалт – хэр олон хүн ахин дахин хандаж байна Энэ арга нь нилээд толгой эргэм боловч амжилттай яваа вэб сайтыг үнэлэх үр дүнгүй хэмжүүр юм. Хамгийн түгээмэл арга нь тодорхой хугацааны (нэг долоо хоног г.м) турш хэсэг хэрэглэгчдийг сонгон авч тэдгээрийн зан байдлыг судлах юм.

3. Юүлүүрэн анализ – өөрчлөлтийн түвшинг үнэлэх Сошиал вэбыг үнэлэх нэг гол арга бол юүлүүрэн анализ юм. Энэ аргыг хэрэглэснээр хэрэглэгчдийн хийдэг үйлдлийг үе шатуудад хувааж тэдгээр үеүүдийн хоорондох өөрчлөлтийн харьцааг үнэлэх боломж гарч ирдэг.

23

Хүснэгт 2. 2 Сошиал медиа маркетингийн хэрэгжилтийн харьцуулсан судалгаа Үзүүлэлт

Говь ХК

Гоёо ХХК

Алтай Кашмер ХХК

Вэб сайт

www.gobi.mn

Facebook хаяг

Gobi Cashmere

Goyo Cashmere

Altai Cashmere

Like

196544

200281

23293

Follow

196073

199691

23154

Мэдээлэл оруулалт (7 хоногийн давтамжаар)

5-7 удаа

7-10 удаа

7 сарын 15-с хойш нэг ч ашиглаагүй

Хөгжүүлэлт

+

+

-

Сэтгэгдэлд хариу өгөх байдал

+

+

-

www.goyo-ashmere.mn www.goyolcashmere.mn

Монголын хэрэглэгчдийн сошиал медиа хэрэглээг үндэслэн Facebook орчны ашиглалтын судалгаа тус гурван компанийг харьцууллаа. Судалгааны үр дүнд Гоёо ХХК нь хамгийн их лайк болон дагагчтай, харин хөгжүүлэлтийн хувьд Говь ХХК байна. Харин бидний сонгон авсан гуравдагч компани буюу Алтай Кашмер ХХК нь лайк болон дагагч маш бага, мөн хөгжүүлэлтийн хувьд муу (2017 оны хувьд 1 сард бараг нэг л мэдээлэл оруулж байсан боловч 2017 оны 07 сарын 15 аас хойш хөгжүүлэлт байхгүй ) байгаа нь судалгаагаар харагдсан. Энэ нь фэйсбүүк хөгжүүлэлт болон хэрэглэгчдийн сэтгэгдэл, мэдээ мэдээллийн агуулга, дизайн зэрэг олон хүчин зүйлүүдийг харгалзан үзсэн болно.

24

Хүснэгт 2. 3 Дотоод орчны шинжилгээний харьцуулалт (Говь ХК, Алтай Кашмер ХХК, Гоёо ХХК) Үзүүлэлт

Говь ХК

1.

2

Байгуулагдсан он Үйл ажиллагааны чиглэл

1981-2017 Самнасан ноолуур, ноолууран бэлэн сүлжмэл, нэхмэл, ээрмэл бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх болон тэмээний ноос боловсруулалт

3

Эрхэм зорилго

4

Зорилт

5

Бүтээгдэхүүн

Хүний хөгжил, технологиор тэргүүлэн, хэрэглэгч, харилцагчдын сэтгэл ханамжийг хамгийн өндөрт хүргэж, хөрөнгө оруулагч, ажиллагчдын үнэ цэнэтэй байгууллага байна. Дэлхийн ноолууран хувцасны зах зээлд тэргүүлэгч болно. Байгаль орчинд ээлтэй үйл ажиллагаа явуулна. Байгууллагын соёлыг нэвтрүүлэх, шилдэг үйлчилгээг хүргэх. Эрэгтэй хувцас Эмэгтэй хувцас Хүүхдийн хувцас Ороолт, малгай, бээлий Тэмээний ноосон хөнжил Оймс, плать, гадуур хувцас

7

Хүчин чадал

8 9

Ажилчдын тоо Нийгмийн хариуцлага

Жилд 1100 тонн түүхий ноолуур 1500 УБ-н өвлийн наадмыг ивээн тэтгэсэн

Алтай Кашмер ХХК 1991-2017 Самнасан ноолуур, ноолууран бэлэн сүлжмэл, нэхмэл, ээрмэл бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл

Гоёо ХХК 1993-2017 Самнасан ноолуур, ноолууран бэлэн сүлжмэл, нэхмэл, ээрмэл бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх болон тэмээний ноос боловсруулдаг Монгол ноолуураар дэлхийг гоёно.

Гадаад худалдааг өргөжүүлэх, өөрийн нэрийн брэнд болгох, зах зээл дээр шинэ брэнд нэвтрүүлэх Эрэгтэй хувцас Эмэгтэй хувцас Хүүхдийн хувцас Хэрэглэл Гэр ахуй

Эрэгтэй хувцас Эмэгтэй хувцас Хүүхдийн хувцас Ороолт, малгай, бээлий Тэмээний ноосон хөнжил Оймс, платье, гадуур хувцас

Жилд 800 тонн түүхий ноолуур 200 Мод тарьсан

Жилд 500 тонн түүхий ноолуур 400 Олон нийтийн үйл ажиллгагаа

Сонгон авсан гурван компани дээр дотоод орчны шинжилгээ хийн харьцуулахад Говь ХК болон Гоёо ХХК-ны хувьд эрхэм зорилго зорилт нь тодорхой харагдаж байсан бол Алтай Кашмер компаний хувьд байхгүй байлаа.

2. Хэрэглэгчдийн сошиал медиад хандах хандлагын судалгаа (Ноолууран бүтээгдэхүүн) Судалгааны түүвэр томъёогоор нийт 400 хэрэглэгчээс асуулгыг авахад Улаанбаатар хотын нийт хүн амыг төлөөлж чадна гэж гарсан ч судалгааны найдвартай байдлыг чухалчилж судалгаанд ноолууран бүтээгдэхүүн хэрэглэгч 426 хүнийг хамруулж, судалгааны асуулгыг бэлтгэж өгөгдлөө цуглуулсан. Энэ хэсэгт сошиал медиад хэрэглэгчдийн хандах хандлагыг тодорхойлох судалгаа, түүний үр дүнг шинжилсний үндсэн дээр гаргасан дүгнэлт, шүүмж, цаашид анхаарах зүйлсийг тодорхойлон бичсэн болно (Ганбат, 2013).

25

Судалгааны загвар ба дэвшүүлсэн таамаглал Хэрэглээний төлөв

Хандлага

Бодит хэрэглээ

Сөрөг тал

Зураг 2. 8 Судалгааны загвар ба дэвшүүлсэн таамаглал Дэвшүүлсэн таамаглалууд Таамаглал Т1: Сошиал медиагийн талаарх мэдлэгийн өндөр түвшин нь интернетээр худалдан авалт хийхэд эерэгээр нөлөөлнө. Таамаглал Т2: сошиал сувгуудаар бичсэн мэдээ, мэдээлэлийн өндөр нөлөөлөл нь өнөөгийн худалдан авалтанд эерэгээр нөлөөлнө. Таамаглал Т3: интернетээр бүтээгдэхүүн худалдан авах үед гардаг бэрхшээлүүд нь өнөөгийн худалдан авалтанд сөргөөр нөлөөлнө. Судалгааны арга зүй Судалгааны зорилго: Энэхүү судалгааны зорилго нь ноолууран бүтээгдэхүүн хэрэглэгчдийн сошиал медиад хандах хандлагыг тодорхойлоход оршино. Судалгааны үйл явц • Судалгааны асуулгыг боловсруулах • Цуглуулсан тоон мэдээллээ программ руу оруулах • Шаардлагатай шинжилгээнүүдийг хийж гүйцэтгэх • Хүчин зүйлүүдийг тодорхойлох • Дүгнэлт санал зөвлөмж боловсруулах Хамрах хүрээ: Улаанбаатар хотын нийт хүн амыг хамарсан. Судалгааны түүвэрлэлт: 2017 оны байдлаар Улаанбаатар хотод нийт хүн ам 1380800 байна (http://www.1212.mn/). Үүнээс итгэх магадлал 95%, алдааны түвшин 5%-тай байхаар тооцож, түүврийн тохиромжит хэмжээг 400 хүн байхаар тодотгосныг томъёо (1)-ээр тооцож харууллаа. Энгийн санамсаргүй арга t²∗w∗(1−w)∗N²

2²∗0,5∗(1−0,5)∗1380800

𝑛𝑛 = ∆2 ∗Ν+t2 ∗w∗(1−w)=𝑛𝑛 = 0,05²∗1380800+2²∗0,5∗(1−0,5) = 400

Үүнд: n- Нийт түүвэрлэгдэх нэгжийн хэмжээ N- Нийт эх олонлог е - Алдааны хязгаар Түүврийн тооцооллоос 400 хэрэглэгчээс судалгаа авах нь Улаанбаатар хотын нийт хүн амыг төлөөлж чадахаар байна. Гэвч судалгаанд хамрагсдын хүн ам зүйн тархалт муу гарах зэрэг эрсдэлийг харгалзан үзээд түүврийн тоог нэмэлт 26 түүвэр нэмж, 426 хэрэглэгчээс судалгаагаа авлаа. Уг судалгааг Улаанбаатар хотын ноолууран бүтээгдэхүүний нэрийн дэлгүүрүүд үйл ажиллагаагаа явуулдаг Улсын их дэлгүүр, Номин, Grand Plaza, зэрэг томоохон дэлгүүр үйлчилгээний газруудаас өгөгдлөө цуглуулж, өгөгдлийн шинжилгээг SPSS18 программ ашиглан судалгааны үр дүнг боловсруулсан. Асуулгыг дараах 3-н агуулгаар боловсруулсан болно (Ганбат, 2013). Хэсэг 1: Ноолуурын салбарын хэрэглэгчдийн сошиал медиа хэрэглээний талаарх мэдээлэл 26

Энэ хэсэгт ноолуурын салбарын хэрэглэгчид сошиал медиа ямар зорилгоор ашигладаг, ямар давтамжаар холбогддог зэрэг интернет хэрэглээний талаарх мэдээллийг агуулсан. Хэсэг 2: Ноолуурын салбарын хэрэглэгчдийн сошиал медиад хандах хандлагын талаарх мэдээлэл Энэ хэсэг нь асуулгын үндсэн хэсэг бөгөөд сошиал медиа хэрэглээний түвшин, ямар бүтээгдэхүүнийг худалдан авч байгаа болон сошиал медиа ашиглалт зэргийг судлах зорилготой асуулгыг оруулсан болно. Хэсэг 3: Судалгаанд оролцогчийн хувийн мэдээлэл Энэ хэсэгт оролцогчийн хүйс, нас, боловсрол, орлого, мэргэжил, сошиал медиа хэрэглэсэн хугацаа зэрэг хувь хүний талаарх ерөнхий мэдээллийг авах зорилготой асуулгыг оруулсан болно. Ашигласан шинжилгээний арга Судалгааны дагуу дэвшүүлсэн таамаглалыг батлахын тулд дараах түүврийн шинжилгээний аргуудыг ашигласан: • Тодорхойлох статистикийн шинжилгээ (Descriptive Statistic Analysis) • Фактор анализ буюу бүлэг хүчин зүйлийн шинжилгээ (Factor Analysis) • Шугаман регресийн шинжилгээ (Regression Analysis) Судалгааны үр дүн Тодорхойлох статистикийн шинжилгээний үр дүн Судалгаанд оролцогчдын бүтэц Судалгаанд нийт ноолууран бүтээгдэхүүн хэрэглэгч 426 хүн хамрагдсанаас 68% нь эмэгтэй, 32% нь эрэгтэй хэрэглэгч байна. Зураг 2.10-с харахад насны хувьд 19-36 насныхан тэнцүүхэн хэмжээнд хамрагдсан бол 51-с дээш насныхан 8.5% буюу хамгийн бага оролцсон байна. Хүйс Нас 37.56%

Эрэгтэй eregtei 31.925%

19.25% 18 18хүртэл hurtel

хүртэ

19-25 19-25

Эмэгтэй emegtei 68.08%

26-35 26-35 36-50 36-50

30.99%

3.76% 8.45%

51-ээс 51-s дээш deesh дээш

Зураг 2. 9 Хүйс

Зураг 2. 10 Нас

Харин наснаас хамаараад сошиал медиагийн талаарх мэдлэг харилцан адилгүй байгаа бөгөөд 19-25 насны хүмүүс маш сайн мэддэг гэж хариулсан нь сошиал медиаг ихэвчлэн залуу хүмүүс маш сайн ашигладаг нь харагдаж байна.

27

Хүснэгт 2. 4 Нас / сошиал медиагийн талаарх мэдлэг ямар түвшинд байгаа

Таны нас

Нийт

Таны сошиал медиагийн талаарх мэдлэг ямар түвшинд байна вэ? маш сайн сайн дунд муу маш муу 10 8 18 2 0 46 58 28 0 0 28 72 54 2 2 8 30 34 8 2 0 2 12 0 2 92 170 146 12 6

18 хүртэл 19-25 26-35 36-50 51-с дээш

нийт 38 132 158 82 16 426

Судалгаанд хамрагсадын дийлэнх буюу 68% нь бакалаврын түвшиний боловсролтой хэрэглэгчид бол 9,3% нь магистр болон түүнээс дээш, харин 18,6% нь дунд боловсролтой оролцогчид байна. Зураг 2.11-с харах. Харин хэрэглэгчдийн дийлэнх буюу 54% нь хувийн байгууллагад ажилладаг бол түүний дараагаар судалгаанд оролцогчдын 19% нь төсвийн байгууллагад ажилладаг, харин 12% нь хувиараа хөдөлмөр эрхэлдэг, харин 8.9% нь оюутан, 2,3% нь ажил олгогч гэж хариулсан байна. Боловсрол

Ажил эрхлэлт

67.61%

19.34%

11.79% 2.36% 8.96% 1.89% 1.89%

9.39% huviin Хувь Төсөв tusviin 53.77% Хувийн huviaraa бизнес ajil olgogch Ажил олгогч oyutan Оюутан ajilgui Ажилгүй busad

3.76%

19.25% suuri боловсрол bolovsrol Суурь buren dund Бүрн дунд bakalavr Дээд magistr ba tuunees deesh Магистр түүнээс дээш

53,77%

Бусад

Зураг 2. 11 Боловсроын түвшин

Зураг 2. 12 Ажил эрхлэлт

Судалгаанд оролцогчдоос хамгийн олон хэрэглэгч буюу 36,6% сардаа 500.001000000 төгрөгийн орлоготой, 19,2% нь 1000001-1.500.000 төгрөгийн орлоготой гэсэн бол 6,5% нь 1500001-2000000 төгрөгийн орлоготой гэж хариулсан байна. Орлого busad Бусад 2000.1 deesh 2000001-ээс дээш 1500.1-2000.0 1500001-2000000 1000.1-1500.0 1000001-1500001 500.1-1000.0 500001-1000000 500.0 доош doosh 500000-аас 0

20

40

60

80

100

120

140

160

hereglegchdiin too

Хэрэглэгчдийн тоо

Зураг 2. 13 Орлого Судалгаанд оролцогчдоос та ноолууран бүтээгдэхүүнийг хэр их хэрэглэдэг вэ? гэсэн асуултын хариултанд дийлэнх буюу 70% хүйтэн сэрүүний улиралд гэж хариулсан байна.

28

Эндээс харахад ноолууран бүтээгдэхүүнийг нийт хэрэглэгчид хүйтэн сэрүүний улиралд хэрэглэдэг нь тодорхой харагдаж байна. Харин ноолууран бүтээгдэхүүн худалдан авахад гол бэрхшээлүүд юу вэ? гэсэн асуултанд дийлэнх хувь 53,29% нь санхүү буюу ноолууран бүтээгдэхүүн үнэтэй гэж хариулсан байна. Ноолууран бүтээгдээхүүний хэрэглээ

Худалдан авалтын бэрхшээл (Ноолуур) 9,62% 9.62%

70%

70%

32,16% 32.16%

7%

7%

7,5% 7.5%

Baingiin hereglee Байнгын хэрэглээ bayarёслол yoslol Баяр huiten seruunii uliraldулиралд Хүйтэн сэрүүний Бусдад бэлэглэх busdad belegleh Бусад busad

8%8%

4,93% 4.93%

7.5% 7,5%

53.29% 53,29% Санхүү sanhuu Ноолууран бүтээгдэхүүний мэдлэг муу nooluuran buteegdehuunii medleg muu Гэрийн нөхцөлд цэвэрлэх боломж байхгүй geriin nuhtsuld tseverleh bolomj baga Бусад

busad

Зураг 2. 14 Ноолууран бүтээгдээхүүний хэрэглээ

Зураг 2. 15 Худалдан авалтын бэрхшээл

Судалгаанд оролцогчид та ихэвчлэн интернетийн ямар сүлжээг ашигладаг вэ? гэсэн асуултанд давхардсан тоогоор хамгийн их буюу 274 хүн wifi төхөөрөмж, хамгийн бага буюу 46 хүн үнэгүй интернет сүлжээ бүхий газраас ордог хэмээн хариулсан байна. Интернетийн ямар сүлжээг ашигладаг вэ? Бусад busad suljeeбүхий buhii газар gazar Сүлжээ

suurin internet Суурин интернет

wifi WiFi

hudulguuntдата data Хөдөлгөөнт 0

50

100

150

200

250

Зураг 2. 16 Интернет ашигладаг сүлжээ Судалгаанд оролцогчдоос хамгийн их буюу 37,09% 6-аас дээш жил, хамгийн бага буюу 9,86% нь 1жил сошиал медиаг ашиглаж байгаа нь хүн бүрийн хэрэглээ болж чадсан байна. Харин нийт оролцогчдын 65,74% сошиал медиаг хэр ашигладаг вэ? гэсэн асуултанд өдөр бүр гэж хариулсан бол 3,24% огт хэрэглэдэггүй гэж хариулсан байна.

29

Сошиал медиа хэрэглэж байгаа хугацаа

Сошиал медиа ашиглалт 12,04% 12.04%

30,05%

37,09%

37.09%

30.05%

18,98% 18.98%

3.24% 3,24%

65.74%

65,74% jil hurtel 11 жил хүртэл 23% 2-3жил jil 2-3 23% 4-5 4-5жил jil 6-аас 6-aasдээш deesh jil

udur bur бүр Өдөр haaya Хааяа Интернетэд холбогдсон interneted holbogdson ued үед хэрэглэдэггүй ogtОгт heregledegui

9.86% 9,86%

Зураг 2. 17 Сошиал медиа хэрэглэж байгаа хугацаа

Зураг 2. 18 Сошиал медиа ашиглалт

Судалгаанд оролцогчдоос та ихэвчлэн ямар сошиал сувгийг ашигладаг вэ? гэсэн асуултанд нийт оролцогчдын давхардсан тоогоор facebook 384 хүн буюу 90,14%, youtube 282 буюу 66,2% нь хариулсан байна. Харин сошиал медиа ашиглалтын давтамжийн хувьд өдөрт 1-3 цаг ашигладаг гэж нийт оролцогчдын 56,81% бөглөсөн байгаа нь өдөр болгон тодорхой нэг түвшинд сошиал медиа сувгуудыг хэрэглэдэг нь тодорхой харагдаж байна. Ашиглах давтамж

Ямар сошиал медиа сувгыг ашигладаг вэ?

56,81% 56.81%

busad blog wechat instagram

5.16% 5,16%

udurt 8 deesh tsagдээш Өдөрт 8-аас цаг 31.46% udurt 4-7 tsag Өдөрт 4-7 цаг udurt 1-3 tsag Өдөрт 1-3 цаг heregledeggui Хэрэглэдэггүй

6.57% 6,57% 31,46%

Зураг 2. 19 Ашиглах давтамж

youtube twitter facebook 0

50

100

150

200

250

300

350

400

Зураг 2. 20 Ямар сошиал медиа сувгыг ашигладаг вэ?

Нийт судалгаанд оролцогчдоос та сошиал медиа сувгуудыг ямар зорилгоор ашигладаг вэ? гэсэн асуултанд давхардсан тоогоор хамгийн их буюу 292 хүн мэдээ, мэдээлэл унших, цуглуулах зорилгоор гэж хариулсан бол хамгийн бага буюу 70 хүн бараа бүтээгдэхүүн борлуулах зорилгоор ашигладаг гэж хариулжээ. Харин нийт оролцогчдын худалдан авалт хийж байгаагүй шалтгааны түрүүнд 92 хүн шаардлага гардаггүй, 76 хүн итгэдэггүй, 34 хүн төлбөрийн картгүй, 20 хүн сонирхдог боловч мэдлэг туршлагагүй гэж хариулсан байна.

30

Сошиал медиаг ашиглах зорилго

Худалдан авалт/е/ хийдэггүй шалтгаан

Бусад busad

Бусад busad

Унших

Ойлголт

unshih tsugluulah цуглуулах

байхгүй gui, oilgolt baihgui

usadtaiБусадтай holbogdoh

Итгэдэггүй

холбогдох

ntgedeggui

Мэдлэг туршлагагүй

zugaaцэнгэл tsengel Зугаа

edleg turshlagagui

Мэдлэгээ egee deeshluuleh

Төлбөрийн

дээшлүүлэх

картгүй tulburiin kartgui

avalt ba tulbur hiih Төлбөр хийх

Шаардлага

гардаггүй ardlaga gardaggui

Бүтээгдэхүүн gdehuun borluulah борлуулах

0

50

100

150

200

250

300

0

20

40

60

80

Зураг 2. 21 Сошиал медиаг ашиглах зорилго

Зураг 2. 22 Худалдан авалт/е/ хийдэггүй шалтгаан Судалгаанд хамрагсдын дийлэнх буюу 61,5% нь та интернетээр ямар нэгэн бүтээгдэхүүн худалдан авч байсан уу? гэсэн асуултанд тийм гэж хариулсан бол 38,5% нь үгүй гэж хариулсан байна. Харин ямар бүтээгдэхүүн худалдан авсан бэ? гэсэн асуултанд давхардсан тоогоор хамгийн их буюу 180 хүн бэлэн хувцас, 106 хүн гоо сайхны бараа, хамгийн бага буюу 22 хүн эм бэлдмэл худалдан авсан гэж хариулсан байна. Интернетнээс худалдан авалт хийсэн үү? Үгүй ugui 38,5%

38.5%

Ямар бүтээгдэхүүн худалдан авсан бэ?

Бусад busad avch baigaagugi Авч байгаагүй hevlemel Хэвлэмэлnom ном beleg dursgal

Бэлэг дурсгал

goo saihnii baraa

Гоо сайхан

ger ahuin baraa

Гэр ахуйн бараа

on office.iin tavilga Оффисын тавилга em beldmel

Эм бэлдмэл

tiim 61.5%

snii buteegdehuun

Хүнсний

бүтээгдэхүүн belen huvtsas

Тийм 61,5%

Бэлэн хувцас

Зураг 2. 23 Интернет худалдан авалт

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

Зураг 2. 24 Худалдан авсан бүтээгдэхүүн

Судалгаанд оролцогчдоос сошиал медиа сувгуудаар бичсэн мэдээлэл нь таны худалдан авалтанд хэр нөлөөлдөг вэ? гэсэн асуултанд 26-35 насны 28% маш сайн, 51-ээс дээш насныхны 37,5% огт нөлөөлдөггүй гэж хариулсан нь сошиал медиад оруулж буй мэдээлэл нь насны ангилалтай шууд хамааралтай байна. Хүснэгт 2. 5 Нас / сошиал медиа сувгуудаар бичсэн мэдээлэл худалдан авалтанд нөлөөлөх

Таны нас

Нийт

18 хүртэл 19-25 26-35 36-50 51-ээс дээш

Сошиал медиа сувгуудаар бичсэн мэдээлэл таны худалдан авалтанд хэр их нөлөөлдөг вэ? Маш их Дунд Бага Огт үгүй Мэдэхгүй 2 18 12 2 4 32 62 20 6 9 44 70 30 10 4 6 33 12 14 12 2 4 2 6 2 86 187 76 38 31

Нийт 38 129 158 77 16 418

Судалгаанд оролцогчдоос та интернетээс бүтээгдэхүүн худалдан авах үед гардаг бэрхшээлүүдийг тодорхойлно уу? гэсэн асуултанд дийлэнх буюу 67,6% бүтээгдэхүүн биет 31

байдлаасаа зөрдөг, хамгийн бага 19,7% хүргэлтийн систем муу гэж хариулсан байна. Харин та сошиал медиагаар бүтээгдэхүүн худалдан авах өнөөгийн байдлаа тодорхойлно уу? гэсэн асуултанд 41% сошиал медиагаар хийх худалдаа нэмэгдэж байгаа, 38% сошиал медиаг ашиглан гадаадаас бүтээгдэхүүн худалдан авах нь нэмэгдэж байна, үлдсэн 21% сошиал медиагаар худалдаа хийхийг татгалзана гэж хариулжээ. Сошиал медиа өнөөгийн байдал

Худалдан авалтын бэрхшээл (Вэб) Биет байдал

38,03% 38.03%

biet baidal zurdug зөрдөг

20.89%

hurgelt Хүргэлтmuu муу

20,89% Сонирхсон асуултанд

udaan hariuldag муу хариулдаг

41.08% 41,08%

nemegdej baigaa Нэмэгдэж байгаа gadaadхудалдаа hudaldaa nemegdej Гадаад нэмэгдэжbgaa байгаа Худалдаа хийхийг татгалзана hudaldaa hiihiig tatgalzana

Мэдээлэл

medeelel dutuu дутуу оруулдаг

0

Зураг 2. 25 Худалдан авалтын бэрхшээл (Вэб) Хүснэгт 2. 6 Хэрэглэгчийн судалгааны үр дүн №

1

2

Судалгаанаас авах мэдээлэл

Сошиал медиа хэрэглээний талаарх мэдээлэл

Сошиал медиад хандах хандлага

50

100

150

200

250

300

Зураг 2. 26 Сошиал медиа өнөөгийн байдал

Хэрэглэгчдийн судалгааны дүгнэлт • 19-35 насны хэрэглэгчид сошиал медиагийн талаарх мэдлэгийн түвшин өндөр байна.

• Судалгаанд дийлэнх нь буюу 67,14% нь 2-5 жил сошиал медиаг хэрэглэж байна.

• Судалгаанд дийлэнх нь буюу 56,81% нь өдөрт 1-3 цаг сошиал суваг хэрэглэдэг гэжээ.

• Хэрэглэгчдийн ихэнх нь wifi болон хөдөлгөөнт дата ашиглан интернет сүлжээнд холбогддог байна.

• Судалгаанд ихэнх буюу 90% нь сошиал медиа сувгуудаас фэйсбүүк ашиглаж байна.

• Хэрэглэгчид мэдээ мэдээлэл унших цуглуулах, бусадтай холбогдох , мэдлэгээ дээшлүүлэх зорилгоор сошиал медиа ашигладаг байна.

• Интернетээр хэрэглэгчид 61,5% нь ямар нэг хэмжээгээр худалдан авалт хийсэн байна.

• Харин интернетийн худалдан авалтын бэрхшээл нь бүтээгдэхүүн биет байдлаасаа зөрдөг.

• Хэрэглэгчид интернет худалдаагаар бэлэн хувцас болон гоо сайхны бүтээгдэхүүн ихэвчлэн авдаг байна.

• Сошиал медиагийн өнөөгийн байдлын хувьд дотоод болон гадаад худалдаа хийх нь нэмэгдэж байна.

Фактор анализ буюу бүлэг хүчин зүйлийн шинжилгээ Энэхүү судалгааны хувьсагчдын хооронд нь бүлгийн хүчин зүйлийн шинжилгээ хийж үзлээ. Доорх хүснэгтэд бүлэг хүчин зүйлийн шинжилгээг хураангуйлан үзүүлэв.

32

Хүснэгт 2. 7 Бүлэг хүчин зүйлийн шинжилгээ Хүчин зүйлс 1

Хэрэглээний төлөв байдал

2

Хандлага

3

Сөрөг хүчин зүйлс

Хүчин зүйл 2

1 0.678 -0.634 0.805 0.757

Q4 Q5 Q6 Q7 Q10 Q13 Q12 Q14

3

0.785 0.727 0.726 0.717

Өнгөний код: Но го о н – хэрэглээ, Шар – хандлага, Цэ нхэ р – сөрөг хүчин зүйлс Фактор анализ буюу бүлэг хүчин зүйлийн шинжилгээнээс харахад сөрөг хүчин зүйлс болон хандлагын хүчин зүйлсүүд нь 0,7-с их байгаа нь маш сайн факторлож байгаа нь харагдаж байна. Шугаман регресийн шинжилгээ Шугаман регресийн шинжилгээгээр судалгааны дэвшүүлсэн таамаглалуудыг батлан харууллаа. Хүснэгт 2. 8 Шугаман регресийн шинжилгээ Таамаглал& Тэмдэглэгээ

Үл хамаарах хувьсагчид

Хамаарах хувьсагчид

Бета коэффицент

Р

Т1(+)

Хэрэглээний төлөв Хандлага Сөрөг хүчин зүйл

Хандлага

0.410

0.000

Таамаглал батлагдсан эсэх Тийм

Бодит байдал Бодит байдал

0,380 0.076

0.000 0.133

Тийм Үгүй

Т2(+) Т3(-)

Жич: Хавсралтаас SPSS програмаар хийсэн регресийн шингжилгээг харж болно. Стандарт (бэта) коэффицент бүхий судалгааны загвар Хэрэглээний төлөв

+0.410

Хандлага Сөрөг тал

+0.380

Бодит хэрэглээ

+0.076

Зураг 2. 27 Стандарт (бэта) коэффицент бүхий судалгааны загвар Стандарт Бэта (Вета) коэффицент нь үл хамаарах хувьсагчдын хамаарах хувьсагчид үзүүлэх нөлөөг харуулдаг ба 0-1 хооронд оршдог утга юм (Чимэгээ, 2011). Тиймээс таамаглал 1, 2 таамаглалууд батлагдаж, харин таамаглал 3 батлагдаагүй, учир нь Бэта коэффицент нь сөрөг утгатай гарах ёстой байсан.

33

Дүгнэлт Судалгааг боловсруулалт хийн дүгнэхэд сошиал медиа хэрэглээ нь Улаанбаатар хотын хэрэглэгчдийн хувьд маш өргөн хэрэглэгддэг болсон байна. o Ноолууран бүтээгдэхүүнийг хэрэглэгчдийн 70% хүйтэн, сэрүүний улиралд хэрэглэдэг байна. o Ноолууран бүтээгдэхүүнийг худалдан авахад тулгардаг гол бэрхшээлүүдийн нэгд санхүү гэсэн нь ноолууран бүтээгдэхүүний үнэ өндөр тул хэрэглэгчдийн хувьд тансаг хэрэглээ рүү шилжих хандлага ажиглагдаж байна. o Хэрэглэгчид одоогийн байдлаар сошиал медиаг ихэвчлэн мэдээлэл олж авах, суралцах, бусадтай холбогдох, ажил хэргийн зорилгоор харилцах, дуу хөгжим сонсох, худалдан авалт, төлбөр тооцоо хийх зорилгоор түлхүү ашиглаж байна. o Сошиал медиагаар худалдан авалт хийж байгаагүй хэрэглэгчдийн шалтгааныг тодруулахад ихэнх нь шаардлага гардаггүй бөгөөд итгэдэггүй гэж хариулсан нь сошиал медиа сувгаар худалдан хийх мэдлэг тааруу байгааг харуулж байна. o Сошиал медиагийн сувгуудыг ашиглах нь дэлхийн аль ч цэгээс зайны хамааралгүй хүссэн хүнтэй холбогдож мөн худалдан авалт хийх боломжийг олгож өгдөгт хэрэглэгчид сэтгэл ханамжтай байдаг байна. o Судалгаанд оролцогчдын 62% буюу дийлэнх нь интернетээр худалдан хийж байсан нь сошиал медиаг бизнесийн байгууллага ашиглах нь үр дүнтэй аргын нэг гэж үзэж байна. o Сошиал медиа сувгуудаар тавигдсан мэдээ, мэдээлэл нь хэрэглэгчдийн худалдан авалтанд нөлөөлдөг нь судалгаагаар харагдаж байна. o Интернетээс худалдан авалт хийхэд гардаг бэрхшээлүүдэд бүтээгдэхүүн биет байдлаасаа зөрдөг гэж судалгаанд оролцогчдын дийлэнх нь буюу 68% нь хариулсан байна. o Сошиал медиаг хэрэглэгчид өдөр болгон хэрэглэдэг бөгөөд өдөрт 1-3 цаг тогтмол ашигладаг нь маркетерүүд энэ боломжийг харж чадвал хамгийн бага зардлаар зорилтод хэрэглэгчдээ хүрэх арга зам болж чадна. o Судалгаанд оролцогчдын бараг бүгд буюу 90% нь Facebook ашиглаж байгаа нь маркетерүүдийн хувьд боломж юм. o Судалгаанд оролцогчдын 68% эмэгтэй, 32% эрэгтэй хэрэглэгчид байв. Сошиал медиагийн хамгийн идэвхитэй хэрэглэгчид нь 19-35 насных (68,55%) байна. o Судалгаанд оролцогчдын дийлэнх буюу 77,3% дээд боловсролтой байсан бол үлдсэн 22,7% бүрэн дунд болон суурь боловсролтой оролчид байв. Харин хэрэглэгчдийн дийлэнх буюу 54% нь хувийн байгууллагад ажилладаг бол түүний дараагаар судалгаанд оролцогчдын 19% нь төсвийн байгууллагад ажилладаг, харин 12% хувиараа хөдөлмөр эрхэлдэг, харин 8.9% нь оюутан, 2,3% нь ажил олгогч эзэлж байна. Хэрэглэгчээс судалгаа авч эдгээр үр дүнд хүрсэн бөгөөд энэ бүгдээс дүгнэхэд хэрэглэгчийн хувьд сошиал медиаг эзэмшсэн өндөр түвшинтэй хүмүүс сошиал медиагаар худалдах бүтээгдэхүүн сонирхох боловч мэдээлэл биет байдлаасаа зөрдөг (68%) хэмээн үзсэн. Энэ нь хэрэглэчийн сошиал медиа ашиглалт хэрэглээний түвшин нь интернетийн хурдаа даган улам сайжирч байгааг бизнесийн байгууллагууд анхааралдаа авч энэ боломжийг маш сайн ашиглах хэрэгтэй байна.

34

2.3 Сошиал медиа маркетингийг сайжруулах арга зам Хийсэн судалгаанууд дээрээ үндэслэн ноолуурын салбарын сошиал медиа маркетингийг сайжруулах арга замыг дараах байдлаар боловсрууллаа.

1. Сошиал медиа маркетингийн зорилго, зорилтоо тодорхойлох 2. Маркетер болон хүмүүсийн гаргадаг алдаануудыг тодорхойлох 3. Ямар платформ ашиглахаа тодорхойлох 4. Платформ хөтлөх зарчмаа тодорхойлох 1. Сошиал медиа маркетингийн зорилго, зорилт Бизнесээ өргөжүүлэх, сошиал орчинд хэрэглэгчидтэйгээ харилцах, дэлхийн хэмжээний корпораци болох, ашиг орлого 10 дахин биш 100 дахин өсгөх, дэлхийн тавцанд гарах. Зорилтууд нь: • Бизнесээ хөгжүүлэх боломжийг бий болгох.

• Сошиал орчинд хэрэглэгчидтэйгээ харилцах, • Дэлхийн хэмжээнд өрсөлдөх боломжтой • Ашиг орлогоо өсгөх • Маркетингийн зардлаа багасгах • Үр дүнгээ бодитоор, тоон үр дүнгээр тооцох боломжтой • Вебийн хандалтыг өсгөх, хэрэглэгчийн бааз үүсгэх • Олон улсын зах зээлд гарах боломжийг нээх 2. Маркетерууд болон хүмүүсийн гаргадаг алдаанууд • Хэтэрхий мэргэжлийн үг хэллэг хэрэглэдэг • Хүмүүсийн сэтгэгдэлийг шууд хүлээж авдаг • Тодорхой хэмжээний системийн алдааны улмаас үүссэн стресийг шийдвэрлэж чаддаггүй • Зураг текст оновчтой өгөгдөөгүй • Хэрэглэгчдэд ямар нэгэн юмыг өөрөө хайж олох бололцоог бүрдүүлсэн • Сурталчилгаа бодит байдал 2 зөрсөн • Санаагаа дэлгэрэнгүй илэрхийлсэн Уламжлалт маркетингтэй сошиал медиа маркетингийг хослуулан ажиллах нь хамгийн оновчтой шинэчлэл юм. Маркетингээ дахин дахин явуулалгүй байнга шинэчилж байх хэрэгтэй. Үүнд: • Өвөрмөц үг хэллэг хэрэглэх • Ямар нэг байдлаар бусдаас ялгарах зарчим баримтлах • Жижиг зүйлд ч баярлуулах • Хэрэглэгчдийг дээд зэргээр дээдлэх • Хэрэглэгчтэйгээ илүү дотно найз мэт хандах • Үйл ажиллагааны хувьд хурдан шуурхай байх • Бусдыг дуурайх 3. Ямар платформ ашиглах вэ? Онлайн буюу интернед орчинд маш олон сурталчилгааны арга байдгаас Сошиал сурталчилгаа, тэр дундаа Фэйсбүүк сурталчилгаа нь хамгийн үр дүнтэй, дээр нь өртөг зардал багатай сурталчилгааны арга барил юм.

35

Фэйсбүүк сурталчилгаа ашиглахад тохиромжтой зүйл, тохиромжгүй зүйл тэр ч бүү хэл Фэйсбүүк сурталчилгаа явуулаад ямар ч ашиггүй улс орон ч гэж байдаг. Гэхдээ манай улсын хувьд Фэйсбүүк сурталчилгаа ашиглахад тохиромжгүй зүйл гэж бараг байхгүй өөрөөр хэлбэл Фэйсбүүк сурталчилгааг ямар ч бизнест ашиглахад гайхалтай үр дүн өгдөг. Ер нь манайх шиг хүн ам цөөтэй жижиг улс орнуудад өөрийн гэсэн үндэсний сошиал байдаггүй. Тийм болохоор Фэйсбүүк сурталчилгаа нь хүн ам цөөтэй жижиг улсуудад хамгийн тохиромжтой юм. Манай улсын хувьд сошиал медиа хэрэгслүүдээс фэйсбүүк хэрэглэгчдийн тоо сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй өсч идэвхитэй холбогддог 1,6 сая хэрэглэгч байна. Харин Монгол дах Facebook хэрэглэгчид 30 хоногт дунджаар 6 коммент бичиж, 18 пост Like хийж, 3 пост Share хийж, 11 сурталчилгаан дээр дардаг гэсэн сонирхолтой тоо баримтаас харахад фэйсбүүк нь манай орны хувьд хамгийн өргөн хэрэглэдэг платформ болох нь харагдаж байна. Иймээс фэйсбүүкийг ашиглах нь манай орны хувьд хамгийн тохиромжтой гэж үзэж байна. Иймээс судалгааны ажилдаа Фэйсбүүк платформыг сонгон авч сайжруулах арга замыг боловсрууллаа.

4. Платформ хөтлөх зарчим Ноолуурын салбарт сошиал медиаг ашиглахдаа Facebook, Twitter болон Youtube –ийг түлхүү ашиглана. Сошиал медиа маркетинг ашиглахдаа одоогийн нөхцөлд эхнээс нь зөв ажиллах дараалал болон зарчим дээр тулгуурлан хэрэгжүүлнэ.

1. Зөв ажиллах дараалал  Баялаг (оюуны, биет)  Сурталчилгаа  Хүнд хүргэх  Системчилэх 2. Зөв хийх 5-н бүтэц  Итгэлцэл (таны бизнесийн зүрх)  Амьд харилцаа (таны бизнесийн өнгө зүс)  Маркетинг (таны бизнесийн цусан хангамж)  Хурд (таны бизнесийн нэр хүнд)  Багийн ажиллагаа (таны бизнесийн эд эрхтэн) 3. Гарааны 5-н зарчим  Мэдрэмжтэй байх  Бэлэн бус байх  Системчилэх  Энгийн байх  Үр дүнтэй байх 4. Системийн 6-н бүтэц  Дизайн  Найруулга  Оператор  Төлбөр тооцоо  Хүргэлт  Удирдлага Энэ бүх зарчим болон дараалал бүтцийг ашиглан платформуудаа анхнаас нь зөв ашиглан хэрэгжүүлж чадвал зах зээлээ өргөжүүлэн ашиг орлогоо нэмэгдүүлэх боломж нээгдэх юм.

36

Хүснэгт 2. 9 Сошиал медиа маркетингийг сайжруулах арга зам(Говь ХК, Гоёо ХХК, Алтай Кашмер ХХК) Компаний нэр

Говь ХК

Гоёо ХХК

Алтай Кашмер ХХК

Давуу тал -фэйсбүүк болон вэб сайттай -хөгжүүлэлт сайн -контент сайн оруулдаг -лайк болон дагагч их -мэдээлэлээ үнэн зөв оруулдаг -зорилго зорилт, үнэт зүйлс алсын хараатай -маркетинги сайн

-маркетинги сайн -фэйсбүүк болон вэб сайттай -хөгжүүлэлт сайн -контент сайн -лайк болон дагагч их -зорилго зорилт, үнэт зүйлс алсын хараатай

-фэйсбүүк болон вэб сайттай -лайк болон дагагч бага -нийгмийн хариуцлагатай

Сул тал

Сайжруулах арга

-сэтгэгдэлд хариу өгөхдөө муу -контентын стратеги нь зөвхөн нэг чиглэлийг баримталсан -үнийг тодорхой оруулж өгөх

-сэтгэгдэлд хариу өгөхдөө муу -контентын стратеги нь зөвхөн нэг чиглэлийг баримталсан -үнийг тодорхой оруулж өгөх

-ойрын хэдэн сар ашиглаагүй -алсын хараагаа тодорхойлоогүй

37

-хэрэглэгчдийн асуух асуултанд урьдчилан хариулах -зорилтот хэрэглэгчдээ чиглэсэн үйл ажиллагаа байнга явуулах -фэйсбүүк сувгаа хөгжүүлэх -маркетингийн менежерүүдийг байнга хөгжүүлэх, чиглэлийн дагуу сургалтанд хамруулах -сошиал медиа маркетингийг амжилттай хэрэгжүүлж буй компаниудаас туршлага авах -сошиал медиа маркетингийн урт богино стратегиа тодорхойлж дэлхийн давцанд өрсөлдөх -сошиал медиа хэрэглэгчдийн судалгаа хийх -лайк болон дагагчаа өсгөх -хэрэглэгчдийн асуух асуултанд хариулж байх -зорилтот хэрэглэгчдээ чиглэсэн үйл ажиллагаа байнга явуулах -фэйсбүүк сувгаа хөгжүүлэх -мэдээ мэдээллийн утга санаагаа зөв илэрхийлэх -маркетингийн менежерүүдийг байнга хөгжүүлэх, чиглэлийн дагуу сургалтанд хамруулах -сошиал медиа маркетингийг амжилттай хэрэгжүүлж буй компаниудаас туршлага авах -сошиал медиа маркетингийн урт богино стратегиа тодорхойлж дэлхийн давцанд өрсөлдөх -сошиал медиа хэрэглэгчдийн судалгаа хийх -лайк болон дагагчаа өсгөх 1. сошиал медиагаар мэргэшсэн маркетингийн менежертэй болох 2. сошиал медиа маркетингийн зорилгоо тодорхойдох -борлуулалтын зорилт (ашиг орлогоо өсгөхийн тулд) -борлуулалтын бус зорилт (Хэдэн хүнд хүрч байна, хүмүүст хэр танигдаж байна, хэр олон лайк, коммент, шэйр авч байна зэрэг илүү “хөнгөн” зорилтууд руу чиглэх нь борлуулалтын зорилтуудын адилаар маш чухал) -сошиал медиа хэрэглэгчийн судалгаа хийх 3. фэйсбүүк сувгаа хөгжүүлэх -өөрийн хуудсаа болон оруулж буй постуудаа аль болох хүмүүст анзаарагдахуйц болгох хэрэгтэй -фэйсбүүк хуудасныхаа хайлтаар илрэх талбаруудыг заавал бөглөж оруулах -найзуудыгаа лайк хийхийг урих -фэйсбүүк хуудасныхаа хаягийг онлайн төдийгүй оффлайнаар сурталчилах -фэйсбүүкийн зар сурталчилгаа ашиглан лайк болон дагагчаа өсгөх 4. контентийн стратегиа тодорхойлох -ямар төрлийн контент бүтээхээ тодорхойлох -контентоо байнга хөгжүүлж байх -хэрэглэгчдийн сэтгэгдэлд хариу өгч эргэх холбоо бий болгох 5. маркетингийг менежерүүдээ байнга хөгжүүлэх, чиглэлийн дагуу сургалтанд хамруулах

Сошиал медиа маркетингийн сайжруулах аргууд • Маш амархан тогтоох өнгө болон нэршилтэй байх ёстой Учир нь хүмүүс богинохон нэр содон өнгө хоёрыг маш амархан тогтоодог (Батзаяа, 2017). Тэгэхээр өнгө нэрээ зөв өгч чадвал хэрэглэгч дараагийн удаа таны пэйжийг төвөггүй олно.

• Гарчигаа асуулт байдлаар өгөх ёстой Та гоёмсог даашинзтай болмоор байна уу, гэх мэтчилэн хүмүүсийг сэдэлжүүлсэн асуулт байдлаар өгөх хэрэгтэй.

• Зураг утга санаатайгаа гайхалтай авцалдах ёстой Таны зар сурталчилгааны агуулга болон зар сурталчилгааны зураг хоёр хоорондоо яг сайхан таарч байх нь таны зар сурталчилгааг улам итгэлтэй харагдуулна.

• Өөрөө өөрийгөө хөгжүүлэх боломжийг олгох ёстой Тухайн зарыг үзсэн хэрэглэч цааш нь улам л түгээх утга агуулга бүхий бонусыг шингээх хэрэгтэй. Жишээ нь: энэ постыг шэйр хийвэл 10% хямдарна гэх мэт.

• Нэг хэрэглэгч орсон бол өөр байдлаар орох бүх боломжийг нь хангах ёстой Тухайн зарыг үзсэн хэрэглэгч цааш нь улам л түгээх утга агуулга бүхий бонусыг шингээх хэрэгтэй. Үйлчлүүлэгчийн сэтгэгдлийг ямагт тусгах хэрэгтэй.

• Хамгийн түгээмэл асуудаг асуултанд ямагт урьдчилан хариулсан байх хэрэгтэй Хэдэн төгрөгний үнэтэй, хаанаас яаж авах, яаж очих гэх мэт асуултуудын хариултыг сурталчилгаандаа нэг мөсөн багтааж өгвөл яг л танайхаар үйлчлүүлэх сонирхол бүхий хүмүүс таньтай холбогдох болно.

• Сурталчилгаагаа тодорхой хугацаанд байнга шинэчлэх Нэг зарыг урт хугацаанд олон удаа явуулахаас илүү олон төрлийн байдлаар урт хугацаанд явуулах нь үр дүнгийн хувьд шал өөр гэдгийг анхаарах хэрэгтэй.

• Өвөрмөц үг хэллэг хэрэглэх нь анхаарлыг илүү их татдаг Тогтооход амархан, уран яруу, сонсголтой нэр томьёог түлхүү хэрэглэ. Та зар сурталчилгааны үг сонголтоо товч бөгөөд тодорхой өгвөл хэрэглэгч тантай холбогдохоос цааргалахгүй.

• Сошиал сүлжээ бол ТВ биш гэдгийг бүү март ТВ-р таны дуртай нэвтрүүлэг гарч байтал дундуур нь сурталчилгаа явбал та тэр сурталчилгааг зарим тохиолдолд хүчээр үзээд дуртай нэвтрүүлгээ хүлээдэг бол Сошиал сүлжээ таалагдахгүй л бол хуруу хөдөлгөх төдийд л өөр зүйлийг сонирхох боломжтой. Тийм болохоор сошиал сүлжээн дахь сурталчилгаа аль болохоор хэрэглэгчийг татах, уйдаахгүй байх, сэтгэлийг нь баясгах өнгө ая үг хэллэгтэй байх нь чухал.

• Жижигхээн зүйл дээр хүнийг баярлуулах хэрэгтэй Сошиал сүлжээнд зар сурталчилгаа явуулах гэж байгаа бол тэр дундаа сошиал сүлжээгээр борлуулалт хийх гэж байгаа бол жижигхэн зүйл дээр хүнийг баярлуул. Та энийг авбал ийм зүйлийг бэлэглэнэ. Та энэ постоор дамжсан бол тэдэн хувь хөнгөлнө гэх мэт. Хүн маш жижиг зүйлд баярлаж жижиг зүйлд гомддог гэдгийг бүү март.

• Тухайн хүнтэй илүү дотно яг л найз мэт хандах нөхцлийг бүрдүүлэх хэрэгтэй Хэдийгээр та хэрэглэгчтэй сүлжээгээр харилцаж байгаа ч гэлээ цаана нь яг л тантай адилхан хүн байгаа гэдгийг бүү март. Хэрэглэгчтэй яг л найз мэт, урьд өмнө таньдаг байсан мэт харьц.

• Хэн хурдан байгаа нь ялдаг гэдгийг ямагт баримтлах хэрэгтэй Сошиал сүлжээ бол өрсөлдөөн. Тийм болохоор хэн хурдан нь, хэн түрүүлж сэтгэсэн нь л ялдаг гэдгийг хэзээ ч бүү март. Өдөр бүр өсөн нэмэгдэж буй сошиал сүлжээнд бусдын 38

анхаарлыг татаж чаддаг болж гэмээн та сошиал сүлжээний маркетингийг эзэмшиж чадаж байна гэсэн үг юм. Сошиал медиа маркетингийг сайжруулах арга 1. Сошиал медиа хэрэглээний өнөөгийн байдалд хийсэн судалгаа

• Сошиал медиа хэрэглээний өнөөгийн байдлын судалгаа • Ажиглалтанд дүгнэлт гаргах

2. Ноолуурын салбарын зах зээлд хийсэн судалгаа

• Зах зээлийн өнөөгийн байдлын судалгаа • Ажиглалтанд дүгнэлт гаргах

3. Компаниудын (ноолуур) сошиал медиа маркетингийн хэрэгжилтийн өнөөгийн байдалд хийх судалгаа

• Сошиал медиа хэрэгжилтийн судалгаа • Ажиглалтанд дүгнэлт гаргах

4. Хэрэглэгчдийн сошиал медиад хандах хандлагын судалгаа

• Хэрэглэгчээс судалгаа авах • Судалгааны үр дүнг боловсруулах

5. Ямар платформ ашиглахаа тодорхойлох

• Платформ хөтлөх зарчмаа тодорхойлох • Санал зөвлөмж

Зураг 2. 28 Сошиал медиа маркетингийг сайжруулах арга зам

39

ЕРӨНХИЙ ДҮГНЭЛТ

Бизнесийн байгууллагын сошиал медиа маркетингийг сайжруулах боломжийн судалгаа сэдвийн хүрээнд онол болон практик судалгааны үр дүнд тулгуурлан дараах дүгнэлтэнд хүрсэн болно.

1. Өдрөөс өдөрт өсөн нэмэгдэж байгаа сошиал медиагийн хэрэглээг уламжлалт маркетингтэй хослуулан ашиглаж чадвал маш их боломж байгаа нь харагдаж байна. Учир нь сошиал медиа маркетинг нь харилцаан дээр тулгуурладаг бөгөөд уламжлалт маркетингаас зардал бага, маркетингийн хүртээмжийг хянах дүгнэх боломжтой, хэрэглэчидтэй шууд харилцаа, эргэх холбоо үүсгэх бүхий давуу талтайгаараа онцлог байна.

2. Монголын хүн амын интернетийн хэрэглээ ойрын долоон жилийнхтэй харьцуулахад 22 дахин нэмэгдсэн нь бизнесийн байгууллагын хувьд алдаж болохгүй боломж юм. Мөн сошиал медиагийн дамжуулах гол хэрэгслүүдийн нэг болох Facebook –д нийт 1,6 сая хэрэглэгч байгаа нь маркетерүүдийн хувьд давуу тал болж байна.

3. Сошиал медиа маркетингийн ухагдахуун ид хөгжлийнхөө шатанд явж байгаа бөгөөд арга ажиллагаа улам сайжирч, шинэчлэгдэж байна. Интернетийн хурдтай хөгжлийг дагаад өөрчлөгдөх нь бизнесийн байгууллагын маркетеруудын хувьд байнга хөгжих боломжийг шаардсаар байна. Иймээс сошиал медиа мар (Балжмаа, 2016)кетингийг бизнестээ ашиглаж байгаа тохиолдолд хурдан хөрвөх чадвартай байж, (Батзаяа, 2017)суралцан, шинийг эрэлхийлэх шаардлага гарч байна. Энэ төрлийн маркетингийн үйл ажиллагааг явуулахад гарах зардал болон бүтэц бага байдаг нь хурдан хөрвөх боломжийг олгож байгаа юм.

4. Ноолуурын салбарын гурван компани дээр сошиал медиа маркетингийн ашиглалтын судалгаа хийсэн. Говь ХК-ийн хболон Гоёо ХХК нь сошиал сувгийг ашигладаг байна. Гэхдээ Говь ХК болон Гоёо ХХК-ны хувьд хэрэглэгчдийн асуусан асуултанд хурдан хариулт өгч байх, үнийн хувьд тодорхой мэдээлэл дээрээ оруулах нь зөв гэж үзэж байна. Сүүлийн компани буюу Алтай Кашмер ХХК-ийн хувьд ашиглаж эхэлсэн боловч сүүлийн хэдэн сар огт ашиглаагүй, хөгжүүлэлт байхгүй байна. Иймээс тус гурван компаний хувьд одоогийн байдлаар сошиал медиа маркетингийг эхнээс нь зөв хэрэгжүүлэх, сошиал медиагаар мэргэшсэн маркетингийн менежертэй болох, сошиал медиа маркетингийн зорилгоо тодорхойлох, сошиал медиа хэрэглэгчийн судалгаа хийх, фэйсбүүк сувгаа хөгжүүлэх (өөрийн хуудсаа болон оруулж буй постуудаа аль болох хүмүүст анзаарагдахуйц болгох хэрэгтэй, фэйсбүүк хуудасныхаа хайлтаар илрэх талбаруудыг заавал бөглөж оруулах, найзуудыгаа лайк хийхийг урих, фэйсбүүк хуудасныхаа хаягийг онлайн төдийгүй оффлайнаар сурталчилах, фэйсбүүкийн зар сурталчилгаа ашиглан лайк болон дагагчаа өсгөх), контентын стратегиа тодорхойлох( ямар төрлийн контент бүтээхээ тодорхойлох, контентоо байнга хөгжүүлж байх, хэрэглэгчдийн сэтгэгдэлд хариу өгч эргэх холбоо бий болгох) гэх мэт арга замуудыг ашиглах нь сошиал медиа маркетингийг сайжруулах боломж юм.

5. Сошиал медиа маркетингийг бизнесийн байгууллагууд зөв ашиглаж чадвал бага зардлаар өөрийн компаний нэр хүндээ өсгөхөөс гадна ашиг орлогоо нэмэгдүүлэх асар их боломж байсаар л байна. Сошиал медиад амжилттай ажиллах зарчим нь хэрэглэгчтэйгээ амьд харилцаа үүсгэх, итгэлцэл , зөв маркетинг, хурд, багийн ажиллагаа юм.

40

САНАЛ ЗӨВЛӨМЖ

Нэгдүгээрт – Онолын судалгаан дээр үндэслэн сошиал медиа маркетингийг сайжруулах суурь асуудлуудыг хамруулсан ерөнхий санал зөвөлөмж боловсрууллаа. Үүнд: 1. Сошиал медиа маркетингийн зорилгоо тодорхойлох 2. Сошиал медиа маркетингийг сайжруулах арга замаа боловсруулж үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх, хянах 3. Сошиал медиа маркетинги й г хэрэгжүүлэх ажлыг дотроосоо эхлэх (Удирдлагууд, Менежерүүд, Гүйцэтгэх албан тушаалтнууд гэх мэт байгууллагын алба хэлтэс бүрт байгууллагын бүх ажилчидыг хамарсан байдлаар) 4. Зорилтод хэрэглэгчдийн судалгааг хийх, тэдгээрийн зан төлөвийг судалж арга замуудыг боловсруулах Хоёрдугаарт – Сошиал медиа маркетинг болон сошиал медиа ашиглалтын маркетингийн үйл ажиллагааг үнэлж харьцуулсан судалгаанууд дээрээ үндэслэн сошиал медиа маркетингийг хэрэгжүүлж байгаа бизнесийн байгууллагуудаас суралцах түүнчлэн цаашдаа анхаархуйц асуудлуудыг зөвлөмж байдлаар тусгалаа. Ноолуурын салбарын гурван компани дээр сошиал медиа маркетингийн ашиглалтын судалгаа хийсэн. Говь ХК болон Гоёо ХХК-ны хувьд хэрэглэгчдийн асуусан асуултанд хурдан хариулт өгч байх, үнийн хувьд тодорхой мэдээлэл дээрээ оруулах нь зөв гэж үзэж байна. Сүүлийн компани буюу Алтай Кашмер ХХК-ийн хувьд сошиал медиа маркетингийг одоогийн байдлаар эхнээс нь зөв эхлэх, хөгжүүлэлтийг маш сайн хийх, мэдээ мэдээлэлээ зөв цагт оруулах нь зөв гэж үзэж байна. Иймээс бизнесийн байгууллагын менежерүүд өөрийн хуудасны Insights цэсийг ашиглан сүүлийн долоо хоногт танай хуудсыг хэдэн хүн лайк дарсан, нийт цар хүрээ, аль постууд хэр идэвхжилтэй байсан зэрэг үзүүлэлтүүдийг байнга харж байх. Ялангуяа engagement буюу лайк, коммент, шэйр болон даралтын тоо маш чухал үзүүлэлтүүд учраас Insights цэс дотор бусдын хуудсуудыг ажиглаж байхаар нэмж өгөх. Ингэснээр өрсөлдөгчдийнхээ хуудсыг нэмж оруулан танай үзүүлэлт хэр сайн байгааг харьцуулан харж байх. Ads manager хуудсанд зар сурталчилгаа үүсгэхээс гадна сурталчилгааныхаа үр дүнг харах, тайлан гаргах бүрэн боломжууд байдаг. Ялангуяа Results буюу үр дүн, Reach буюу хүмүүст хүрч буй цар хүрээ, Cost буюу нэгж үр дүнд ногдох зардал гэсэн хэмжүүр үзүүлэлтүүдийг хянах, дүгнэх шаардлагатай. Нэгжийн зардал 3 центээс өндөр байгаа үед өндөр үнэтэй, 1 цент ба түүнээс бага бол хямд гэж үзэж болно. Нэг зар сурталчилгааны багц (Ad set) дотор олон хувилбараар зар сурталчилгаа үүсгэн аль хувилбар илүү үр дүнтэй байгааг шинжилж байх хэрэгтэй. Гуравдугаарт - Дэлхийн томоохон компаниудын туршлага дээр тулгуурлан өнөөгийн нөхцөл байдалд тохирхуйц санал санаачлагууд болон эмпирик судалгааны үр дүнд төвлөрсөн баримт бичгийн судалгаан дээр (Балжмаа, 2016) (Балжмаа, 2016) (Батзаяа, 2017) тулгуурлан санал зөвлөмж боловсруулсан. Бизнесийн байгууллагууд сошиал медиа маркетингийг сайжруулахдаа дараах элементүүдүүдийг сайн нэвтрүүлэхийг зорьж ажиллах шаардлагатай. Үүнд: 1. Бизнесийн байгууллагууд байгууллага урт болон богино хугацааны маркетингийн төлөвлөгөө боловсруулах, маркетингийг стратеги төлөвлөлтөнд нарийвчлан тусгаж өгөх 2. Бизнесийн байгууллагууд маркетингийн төсөвтөө сошиал медиа маркетингийн төсвийг оруулж өгөх 3. Сошиал медиа маркетингийн хэрэгжилтэнд тогтмол хяналт тавих 41

4. Маркетингийн ажилтнуудад байнгын сургалт явуулах, ажиллагсадыг хөгжүүлэх 5. Хэрэглэгчиддээ нээлттэй байдал буюу бүтээгдэхүүн үйлчилгээний тухай мэдээллийг үнэн зөвөөр өгөх, байгууллагын аливаа онцлог үйл ажиллагаанд байнгын үйлчлүүлэгчидээ урьж оролцуулдаг тэдний санал зөвлөмжийг хүлээж авдаг байх 6. Бизнесийн байгууллагын байнгын хэрэглэгчиддээ тусгай эрх эдлүүлэх журамтай болох. Аливаа хэрэглэгч хэрхэн тэрхүү тусгай эрхийг эдлэх боломжтой тухай мэдээллийг түгээх.

7. Бизнесийн байгууллагууд зорилтот хэрэглэгчид болон сошиал медиа хэрэглэгчдийн судалгаа авах, мөн зан төлөвийг судлах Цаашдын судалгаа Энэ судалгаанд бизнесийн байгууллагыг төлөөлж ноолуурын салбарын гурван компаний сошиал медиа маркетингийн хэрэгжилт болон ноолууран бүтээгдэхүүний хэрэглэгчдийн сошиал медиад хандах хандлагыг асуулгын анкет боловсруулан Улаанбаатар хотын 426 хүнээс судалгаа авсан нь нийт хүн амыг хамарч чадаагүй болно. Тиймээс хөдөө орон нутгагт энэ чиглэлийн судалгаа явуулах шаардлагатай юм. Мөн энэ чиглэлээр цаашид бизнесийн байгууллагын сошиал медиа маркетингийг өргөжүүлэх болон дэлхийн хэмжээнд сошиал медиагаар экспорт хийх боломжийн судалгаа хийх.

42

АШИГЛАСАН НОМЫН ЖАГСААЛТ

Монгол хэл дээр 1. Чимэд-Оюун, Б. (2017). Twitter маркетинг дэлгэрэнгүй гарын авлага. Улаанбаатар: Эхлэл агентлаг, хуудас 10.

2. Балжмаа, Д. (2016). Интернет бизнесийг ингэж хийдэг юм. Улаанбаатар: Эхлэл агентлаг, хуудас 14.

3. Баярмаа, Д. (2012). Маркетинг. Улаанбаатар: ШУТИС хэвлэл, хуудас 19.

4. Чимэгээ, Д. (2011). Нийгмийн статистикийн шинжилгээ хийх, үр дүнг тайлбарлах нь . Улаанбаатар: Арвай Бархан ХХК хэвлэлийн газар, хуудас 121.

5. Цэнд-Аюуш, Г. (2017). Youtube маркетингийн гарын авлага. Улаанбаатар: Эхлэл агентлаг, хуудас 8.

6. Ганбат, Ц. (2013). Монголын интернет хэрэглэгчдийн зан төлөвийн хандлагын судалгаа. Улаанбаатар: Ном хур ХХК, хуудас 75.

7. Батзаяа, Ч. (2017). Фэйсбүүк маркетинг зар сурталчилгааны дэлгэрэнгүй гарын авлага. Улаанбаатар: Эхлэл агентлаг, хуудас 7-11. Гадаад хэл дээр 1. Steve, D. (2010). The marketing evolution. хуудас 2.

2. Evans, D., & Jake, M. (2010). Social media marketing. Canada: хуудас 19.

3. Stephen, T. (2009). The complementary Roles of traditional and social media in Driving marketing Performance. Франц. Өгүүлэл 1. Оюун, Б. (2016). Сошиал медиа маркетингийг хөгжүүлэх арга зам 2. Оюун-Эрдэнэ, С., & Номинханд, Н. (2012). Е маркетингийг бизнесийн байгууллагууд үр дүнтэй нэвтрүүлэх нь . Улаанбаатар. Хурал, семнинарын материал, электрон эх үүсвэр 1. www.internetworldstats.com. (n.d.).

2. http://www.1212.mn/. (n.d.).

3. http://www.gobi.mn/. (n.d.).

4. http://www.internetworldstats.com/. (n.d.).

5. http://www.mta.mn/. (n.d.).

6. http://www.socialbackers.com/statistics/. (n.d.).

7. https://wearesocial.com/. (n.d.).

8. https://www.google.mn/. (n.d.).

9. Монгол банк улирлын тойм. (2015).

10. Монголын Гааль, стастикийн мэдээллийн систем. (2015).

11. Монголын ноос ноолуурын холбоо. (2016).

12. Монголын эдийн засгийн сэтгүүл. (2015).

13. Сургалт. (2017). Интернет бизнесийг ингэж хийдэг юм, Эхлэл агентлаг.

43

ХАВСРАЛТ

Хавсралт А: Хүчин зүйлийн шинжилгээ Rotated Component Matrixa Component 1 2 Tanii social mediagiin talaarh .678 medleg yamar tuvshind baina ve?

Tanii social media hereglej bui -.634 hugatsaa Ta social media her ih .805 ashigladag ve?

Ta social media suvguudiig .757 yamar davtamjtai ashigladag ve?

Ta interneteer yamar negen .785 baraa buteegdehuun avch baisan uu?

Social media suvguudaar .727 bichsen medeelel tanii hudaldan avaltand her ih nuluuldug ve?

Tanii interneteer hudaldan avalt hiij baigaagui shaltgaan yu ve?

Ta internetees buteegdehuun hudaldan avah ued gardag berhsheeluudiig todorhoilno uu?

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 7 iterations.

3

.726 .717

1

Хавсралт Б: Регресийн шинжилгээ Model Summary Variables Entered/Removedb Model Variables Variables Entered Removed Method 1 Ta interneteer . Enter yamar negen baraa buteegdehuun avch baisan uu?a a. All requested variables entered. b. Dependent Variable: Tanii social mediagiin talaarh medleg yamar tuvshind baina ve?

Adjusted R Std. Error of the Model R R Square Square Estimate 1 .410a .168 .166 .791 a. Predictors: (Constant), Ta interneteer yamar negen baraa buteegdehuun avch baisan uu?

Model 1

Regression Residual Total

Sum of Squares 53.443 265.254 318.697

ANOVAb df

Mean Square 53.443 .626

1 424

F 85.427

Sig. .000a

425

a. Predictors: (Constant), Ta interneteer yamar negen baraa buteegdehuun avch baisan uu? b. Dependent Variable: Tanii social mediagiin talaarh medleg yamar tuvshind baina ve?

Coefficientsa

Model

1

(Constant)

Unstandardized Coefficients B Std. Error 1.212 .115

Standardized Coefficients Beta

Ta interneteer yamar negen .731 .079 baraa buteegdehuun avch baisan uu? a. Dependent Variable: Tanii social mediagiin talaarh medleg yamar tuvshind baina ve?

Variables Entered/Removedb Model Variables Variables Entered Removed Method 1 Ta interneteer . Enter yamar negen baraa buteegdehuun avch baisan uu?a a. All requested variables entered. b. Dependent Variable: Social media suvguudaar bichsen medeelel tanii hudaldan avaltand her ih nuluuldug ve?

2

.410

t 10.504

Sig. .000

9.243

.000

Model

R

1

.380a

Model Summary Adjusted R R Square Square .144 .142

Std. Error of the Estimate 1.047

a. Predictors: (Constant), Ta interneteer yamar negen baraa buteegdehuun avch baisan uu?

Model 1

Regression Residual Total

Sum of Squares 76.839 455.680 532.519

ANOVAb df

Mean Square 76.839 1.095

1 416

F 70.148

Sig. .000a

417

a. Predictors: (Constant), Ta interneteer yamar negen baraa buteegdehuun avch baisan uu? b. Dependent Variable: Social media suvguudaar bichsen medeelel tanii hudaldan avaltand her ih nuluuldug ve?

Coefficientsa Model

1

(Constant)

Unstandardized Coefficients B Std. Error 1.162 .154

Standardized Coefficients Beta

t 7.534

Ta interneteer yamar negen .884 .106 .380 8.375 baraa buteegdehuun avch baisan uu? a. Dependent Variable: Social media suvguudaar bichsen medeelel tanii hudaldan avaltand her ih nuluuldug ve?

Sig. .000 .000

Variables Entered/Removedb Model Variables Variables Entered Removed Method 1 Ta social . Enter mediagaar buteegdehuun hudaldan avah unuugiin baidlaa todorhoilno uu?a a. All requested variables entered. b. Dependent Variable: Ta internetees buteegdehuun hudaldan avah ued gardag berhsheeluudiig todorhoilno uu?

Model 1

R .076a

Model Summary Adjusted R R Square Square .006 .003

Std. Error of the Estimate 1.118

a. Predictors: (Constant), Ta social mediagaar buteegdehuun hudaldan avah unuugiin baidlaa todorhoilno uu?

Coefficientsa Model

1

(Constant)

Unstandardized Coefficients B Std. Error 3.087 .145

Standardized Coefficients Beta

t 21.325

Ta social mediagaar .112 .074 .076 1.507 buteegdehuun hudaldan avah unuugiin baidlaa todorhoilno uu? a. Dependent Variable: Ta internetees buteegdehuun hudaldan avah ued gardag berhsheeluudiig todorhoilno uu?

3

Sig. .000 .133

Хавсралт В: Асуулгын анкет

Таны энэ өдрийн амгаланг айлтгая!

Энэхүү судалгааны зорилго нь ноолууран бүтээгдэхүүн хэрэглэгчдийн сошиал медиад хандах хандлагыг тодорхойлоход оршино.

1. Та ноолууран бүтээгдэхүүнийг хэр их хэрэглэдэг вэ? a. байнгын хэрэглээ b. баяр ёслолын c. хүйтэн, сэрүүний улиралд d. бусдад бэлэглэх e. бусад 2. Ноолууран бүтээгдэхүүнийг худалдан авахад тулгардаг гол бэрхшээлүүд юу вэ? a. санхүү (ноолууран бүтээгдэхүүн үнэтэй) b. ноолууран бүтээгдэхүүний талаарх мэдлэг, мэдээлэл муу c. ноолууран бүтээгдэхүүнийг гэрийн нөхцөлд цэвэрлэх боломж бага d. бусад 3. Та ихэвчлэн интернетийн ямар сүлжээг ашигладаг вэ?( та хэдэн ч хариулт сонгож болно) a. хөдөлгөөнт дата(3G, 4G) b. wifi төхөөрөмж c. суурин интернет d. үнэгүй интернет сүлжээ бүхий газраас e. бусад 4. Таны сошиал медиагийн талаарх мэдлэг ямар түвшинд байна вэ? a. маш сайн b. сайн c. дунд d. муу e. маш муу 5. Таны сошиал медиа хэрэглэж буй хугацаа a. 1 жил хүртэл b. 2-3 жил c. 4-5жил d. 6 -аас дээш жил 6. Та сошиал медиа хэр их ашигладаг вэ? a. өдөр бүр b. хааяа c. интернетэд холбогдсон үед d. огт хэрэглэдэггүй 7. Та сошиал медиа сувгуудыг ямар давтамжтайгаар ашигладаг вэ? a. өдөрт 8 дээш цаг b. өдөрт 4-7 цаг c. өдөрт 1-3 цаг d. хэрэглэдэггүй 8. Та ихэвчлэн ямар сошиал медиа сувгийг ашигладаг вэ?(та хэдэн ч хариулт сонгож болно) a. facebook b. twitter c. youtube d. instagram 4

e. wechat f. блог g. бусад 9. Та сошиал медиа сувгуудыг ямар зорилгоор ашигладаг вэ?(та хэдэн ч хариулт сонгож болно ) a. бараа, бүтээгдэхүүнийг борлуулах b. худалдан авалт ба төлбөр хийх c. мэдлэг, боловсролооо дээшлүүлэх, суралцах d. зугаа цэнгэлийн (тоглоом тоглох, дуу сонсох) e. бусадтай холбогдох (мэйл, мессенжер) f. мэдээ, мэдээлэл унших, хийх, цуглуулах g. бусад 10. Та интернетээр (онлайн худалдаа) ямар нэгэн бараа бүтээгдэхүүн худалдан авч байсан уу? a. тийм b. үгүй 11. Хэрвээ тийм бол ямар бүтээгдэхүүн худалдан авсан бэ?( та хэдэн ч хариулт сонгож болно) a. бэлэн хувцас b. хүнсний бүтээгдэхүүн c. эм бэлдмэл d. гэр ахуй болон оффисын тавилга e. гэр ахуйн бараа f. гоо сайхны бараа g. бэлэг дурсгал h. хэвлэмэл ном i. авч байгаагүй j. бусад 12. Таны интернетээр худалдан авалт хийж байгаагүй шалтгаан юу вэ?. a. шаардлага гардаггүй b. төлбөрийн картгүй (интернет) c. сонирхдог боловч мэдлэг туршлагагүй d. итгэдэггүй e. энэ талаар сонсоогүй, ойлголтг байхгүй f. бусад 13. Сошиал медиа сувгуудаар бичсэн мэдээлэл (пост) нь таны худалдан авалтанд хэр нөлөөлдөг вэ? a. маш их b. дунд c. бага d. огт үгүй e. мэдэхгүй 14. Та интернетээс (онлайн худалдаа) бүтээгдэхүүн худалдан авах үед гардаг бэрхшээлүүдийг тодорхойлно уу? (та хэдэн ч хариулт сонгож болно ) a. мэдээллээ дутуу оруулдаг учир хүндрэлтэй байдаг b. сонирхсон асуултанд хариу маш удаан өгдөг c. хүргэлтийн систем муу d. бүтээгдэхүүн биет байдлаасаа зөрдөг 15. Та сошиал медиагаар бүтээгдэхүүн худалдан авах өнөөгийн байдлаа тодорхойлно a. сошиал медиагаар хийх худалдаа нэмэгдэж байгаа b. сошиал медиаг ашиглан гадаадаас бүтээгдэхүүн худалдан авах нь нэмэгдэж байгаа 5

16.

17.

18.

19.

20.

c. сошиал медиагаар худалдаа хийхийг татгалзана Таны хүйс a. эрэгтэй b. эмэгтэй Таны нас a. 18 хүртэл b. 19-25 c. 26-35 d. 36-50 e. 51-ээс дээш Таны боловсрол a. суурь боловрол b. бүрэн дунд c. бакалавр d. магистр ба түүнээс дээш Ажил эрхлэлтийн байдал a. хувийн байгууллагад ажиллгадаг b. төсвийн байгууллагад ажилладаг c. хувиараа бизнес эрхлэдэг d. ажил олгогч e. оюутан f. ажилгүй байгаа g. бусад Өрхийн сарын орлогын хэмжээ, төгрөг a. 500000-аас доош b. 500001-1000000 c. 1000001-1500000 d. 1500001-2000000 e. 2000001-ээс дээш Судалгаанд идэвхитэй оролцсон таньд баярлалаа!

6