NR. 02 - 2018 // UITGAVE VAN ENSCHEDE PROMOTIE
Ontdek EnscheDe
( ADVERTENTIE )
Beleef de stad op haar best in Wilminktheater en Muziekcentrum Enschede Kijk ook eens op wilminktheater.nl voor het rijke aanbod voorstellingen en concerten.
U wilt Enschede meemaken. Deelgenoot worden van het beste wat de stad aan podiumkunst te bieden heeft. Daar samen met Enschedeërs van genieten. In zalen waar het u aan niets ontbreekt. Welkom in Wilminktheater en Muziekcentrum Enschede, hét podium van de stad en de
Wilminktheater: Royaal in alle opzichten. Met de Holland Casino Zaal als uitnodigend middelpunt.
Grote Kerk: al eeuwen een baken en tegenwoordig ook podium. Voor monumentale ervaringen, van wereldmuziek tot orgelconcert.
regio Twente. Trotse thuisbasis van het Orkest van het Oosten en de Nederlandse Reisopera. Bij ons wordt ook de kleinste voorstelling een grootse ervaring. Dankzij vier verschillende locaties in hartje centrum. Stuk voor stuk zijn ze beeldbepalend voor de stad.
De Kleine Willem: Waar in 1889 de theatergeschiedenis van Enschede begon vindt u nu onze charmante kleine zaal, met het accent op cabaret, kleinkunst en jeugdtheater.
wilminktheater.nl
Muziekcentrum: toonaangevende concertzaal voor zowel klassieke programma’s als popconcerten.
// Annemieke Koster “ENSCHEDE EN IK, WE PASSEN BIJ ELKAAR. TOEN IK HIER KWAM VOOR MIJN STUDIE WIST IK NOG ZEKER DAT IK DAARNA METEEN WEER ZOU VERTREKKEN. ONDERTUSSEN WOON IK ER TIEN JAAR. DE STAD IS ER ALLEEN MAAR LEUKER OP GEWORDEN. WAT BLEEF IS HET AANGENAME TEMPO EN HET GEBREK AAN KOUWE DRUKTE.”
NEEM DE TIJD VOOR ENSCHEDE
“Zo heb ik aan den lijve ondervonden wat volgens mij tekenend is voor Enschede en Twente: dat je het even de tijd moet geven. Je geduld wordt beloond, want heb je hier eenmaal relaties opgebouwd dan betekenen die ook echt iets. Alles gaat hier in gemoedelijkheid, het is allemaal niet zo vluchtig. Zelf opgegroeid in Bennekom kende ik Enschede alleen van de vuurwerkramp. Gelukkig kom je ook als je de weg niet weet vanzelf wel op de Oude Markt terecht. Wat me meteen opviel was de vriendelijkheid. Langzamerhand ben ik verliefd geworden op de stad die ik eerst als tussenstop zag. En daarna ben ik ook nog gevallen voor een Tukker. Met Enschede Textielstad wil ik op mijn eigen manier een nieuw hoofdstuk toevoegen aan de textielgeschiedenis. Dankzij mijn duurzame weverij blijven kennis en
vakmanschap levend. Tegelijkertijd zit ik hier dicht op de toekomst van de modeindustrie, dankzij onder meer de opleiding Fashion and Textile Technologies van hogeschool Saxion.
TIPS VAN ANNEMIEKE De textielfietsroute tussen Enschede en het Duitse Gronau. Dertig verrassende kilometers langs sporen van het gedeelde textielverleden: parken, oude fabriekspanden, villa’s, kerken. De Proef Eet. Dat is hier geen wedstrijd in ingewikkelde liflafjes. Restaurants laten met recht zien wat ze in huis hebben. Bij Italiaans restaurant Sorrentino eet ik graag maar ik mag er als amateurkok soms ook in de keuken staan. Een van de mooiste plekken is voor mij de muur aan de Tubantiasingel die is overgebleven van textielfabriek Schuttersveld. Ook zonder de begroeiing van de wilde wingerd is dit een monumentaal stukje Enschede.
3
Met dit magazine ontdek je snel wat Enschede tot een aantrekkelijke stad maakt. Zo heb je des te meer tijd om ervan te genieten!”
// ANNEMIEKE KOSTER Annemieke Koster (1989) kwam in 2007 naar Enschede voor een studie communicatiewetenschap aan de Universiteit Twente. Na de ramp in een confectiefabriek in Bangladesh in 2013 verdiepte ze zich in het hele proces van textielfabricage. Onder het motto ‘verbeter de wereld, begin bij jezelf ’ begon ze Enschede Textielstad. Een duurzame weverij waar met natuurlijke en gerecyclede garens mode- en interieurstoffen worden gemaakt. Sinds 2016 is die gevestigd in hetzelfde pand als A.C. ter Kuile, de laatste weverij die Enschede nog rijk is. Bij KLOF vind je denim kussens van stof die door Annemieke is geweven. (Haverstraatpassage 17)
( ADVERTENTIE )
EEN GASTVRIJ WELKOM IN HOLLAND CASINO ENSCHEDE! ONTDEK DE SPANNENDE WERELD IN HET ENIGE ÉCHTE CASINO MIDDEN IN HET CENTRUM VAN ENSCHEDE • Holland Casino is 364 dagen per jaar geopend van 12.00 tot 03.00 uur. Alleen op 31 december is het casino gesloten. • Er staan circa 390 speelautomaten en 28 speeltafels waar u Black Jack, Amerikaanse Roulette, Poker of Punto Banco kunt spelen. • Het restaurant in ons casino is uitmuntend met een beoordeling van 9,2! Opvallend zijn de openingstijden tot laat middernacht. • Van personeelsfeest tot teamuitje: Holland Casino biedt unieke arrangementen op maat met speluitleg, toernooien, drankje & hapje of een diner inbegrepen. • Sluit de week goed af met de vrijdagmiddagborrel bij Holland Casino. Mogelijk vanaf 20 personen voor € 15,00 p.p. inclusief 5 drankjes, warm borrelgarnituur en speluitleg. • Kraak de kluis in onze Escape Room, het perfecte groepsuitje, minimaal 40 personen. www.hollandcasino.nl/vestigingen/enschede
HOLLANDCASINO.NL VOOR MEER INFORMATIE EN ONZE VOORWAARDEN
HOLLAND CASINO ENSCHEDE Koningsplein 8, 7512 KZ Enschede T 053-7502750 E enschede@hollandcasino.nl W www.hollandcasino.nl/vestigingen/enschede Holland Casino (Enschede) @hollandcasino
Openingstijden speelzaal casino: Dagelijks van 12.00 tot 03.00 uur Openingstijden restaurant: Zo t/m do: 17.00 - 01.00 uur Vrij t/m za: 17.00 - 02.00 uur
// INHOUD 03. WELKOM IN ENSCHEDE!
18. DE MENSEN VAN ENSCHEDE
06. DE STAD VERKENNEN
21. DE MOOISTE VAN WEST- EUROPA
Duurzaam ondernemer Annemieke Koster over haar stad
Over de stad en de sfeer
Wandeling met energie als leidraad
Ontdek de schatten van de synagoge
22. EEN WERELD AAN CULTUUR
10. KLOPPEND HART
Ervaringen op elk formaat
De Oude Markt de klok rond
26. DE PADEN OP
Attracties over de (stads)grens
28. ACTIE VOOR GROOT EN KLEIN De leukste uitjes met kinderen
30. PROEF DE GASTVRIJHEID
Restaurants voor elke gelegenheid
32. VAN ALLE SMAKEN THUIS
12. KIJKEN EN KOPEN
De wereld rond in Twentsche Foodhal
Winkelstad met smoel
15. LUNCHEN EN MEER
Zeven van de beste adresjes
16. EEN MONDJE TWENTS Mooi da’j d’r bint
17. RONDJE ENSCHEDE
34. AANLOKKELIJKE AGENDA
Laat je verrassen langs de stadsgrens
Evenementen het hele jaar door
36. EINDELOOS STRUINEN
Groene zee van ruimte op voormalige vliegbasis
38. WIJK VAN DE TOEKOMST
Voel de kracht van Roombeek
39. STUDENTEN EN STARTUPS Profiel van de stad in het kort
// Colofon HET ENSCHEDE CITY MAGAZINE IS EEN INITIATIEF VAN ENSCHEDE PROMOTIE.
// REDACTIE - Ingrid Bosman, team Enschede Promotie // CONCEPT & VORMGEVING - SPRNKL Creative Company // FOTOGRAFIE - Annina Romita, Annabel Jeuring, Laurens Kuipers, Marjo Baas, Rob Elsjan, Cyril Wermers, Marco Borggreve, Eric Brinkhorst, Laura Clark, Ebo Fraterman, Keijzer Communicatie, Anita reisvlinder.nl, illustratie Roombeek: Judith Hoffmann, coverfoto: Ebo Fraterman (met dank aan Nikki Polman en Sean von Stockhausen) // VERTALINGEN ARTIKELEN - Henriette Brouwer (Eng), Sabine van Vugt Passie voor Talen (D) // DRUKKERIJ - Lulof // CONTACT - info@enschedepromotie.nl
5
VEERKRACHT EN LEVENSLUST WARE SCHOONHEID ZIT VAN BINNEN. DAT GELDT ZEKER VOOR ENSCHEDE, MERK JE TIJDENS EEN STADSWANDELING. TOMELOZE VEERKRACHT MAAKTE DE STAD TOT WAT ZE NU IS. STADSGIDS TON VÖLKER: “MISSCHIEN NIET DE MOOISTE, MAAR DES TE BOEIENDER.” Fier steekt de karakteristieke gevel boven de omringende nieuwbouw uit. Met haar boogvensters, getande daklijst en andere ornamenten trekt het oude fabriekspand vanzelf de aandacht, tussen de standaard jaren 80-architectuur. Hier, tussen de Parallelweg en Van Lochemstraat, gaat het industrieverleden alsnog met de eer strijken. Maar nostalgie is misplaatst, zoals stadsgids Ton Völker snel duidelijk maakt. “Vergis je niet, het was
hier destijds één grote smerige bedoening.” Toch is het goed, vindt ook hij, dat dit partje industrieel erfgoed bewaard is gebleven, omgebouwd tot wooneenheden. Al was het maar omdat we ons daardoor nu nog een klein beetje kunnen voorstellen hoe het was, toen het immense complex van textielfabriek Van Heek & Co. zich vanuit het centrum langs de spoorlijn naar Gronau uitstrekte. Weverijen, spinnerijen, pakhuizen en schoorstenen, zover het oog
6
reikte. In de hoogtijdagen werkten er 6000 mensen en was het de grootste fabriek van Nederland. Na de sluiting kocht de gemeente in 1966 het hele terrein aan. Een actie met vooruitziende blik, want die maakte niet alleen woningbouw mogelijk, maar ook de bouw van het Muziekcentrum en het aanpalende conservatorium.
Carla Twente en Ton Völker van stichting Stadsgidsen Enschede.
CRISES BENUTTEN
Zo is dit stuk binnenstad een goed voorbeeld van de veerkracht die Enschede typeert. Tegenslag overwinnen, crises benutten: het is de rode draad in de geschiedenis van de stad. De eerste mensen die zich hier omstreeks het jaar 700 vestigden moesten er al het beste van maken. De schrale grond leverde weinig op. Maar de nederzetting lag wel op de route tussen de Hanzesteden Münster en Deventer, en met de reizigers ontwikkelde zich een bescheiden handel. Stoffen die de boeren weefden van vlas, en wol van hun schapen, werden aan de passanten verkocht. Zo ontstonden gaandeweg de thuisweverijtjes die de basis zouden vormen voor de latere textielindustrie.
lint van horeca en cultuur, die ooit met de Stadsgravenstraat de binnengracht vormde. De buitengracht stroomde langs wat nu de Noorder- en Zuiderhagen heet.
GRANDEUR
Een paar stappen terug had Völker al verteld waaraan kruispunt De Graaff zijn naam ontleent: het gelijknamige hotel dat hier ooit grandeur uitstraalde. Met de textielindustrie ging ook het hotel ten onder, en nu resteert een pleintje. Gelukkig staat het fraaie warenhuispand
Aan de stadsplattegrond van Enschede is goed te zien hoe de cirkelvorm zich steeds verder uitbreidde. Nadat de bisschop van Utrecht in 1325 stadsrechten had verleend “lagen er binnen de kortste keren grachten ter verdediging”, vertelt gids Ton Völker. “Hier liep het water”, wijst hij naar de Walstraat, nu een bedrijvig
aan de overkant er nog wel. Toen V&D hier in 1939 opende repte de courant van ‘een goede tijding voor Twente’. Het gebouw is nu in afwachting van opnieuw zo’n tijding, en ondertussen doen de stijl van de Amsterdamse school en de art deco-details aan de buitenkant in stilte hun oogstrelende werk. Aan de overkant van de straat vormt een haak in de zijgevel van restaurant Los Ponchos een meer bescheiden hint naar stadse allure van weleer. Ooit droegen die haken de bovenleiding van de tram die hier reed. Zo zit het beeldende verhaal van Völker vol details die diepere lagen blootleggen van de levendige winkel- en horecastad die Enschede nu is. “We nemen mensen mee naar de straatjes waaraan ze anders voorbij lopen”, zegt Völker.
STATIGE PANDEN
Natuurlijk houdt hij halt bij het epicentrum van de binnenstad: het brandmonument voor de Grote Kerk op de Oude Markt. Verhaalt daar over de grote stadsbrand van 1862, die de stad goeddeels verwoestte.
7
( ADVERTENTIE )
GA DE UITDAGING AAN ADRENALINE GEGARANDEERD
MULTI ACTIVITY CENTER NEXT LEVEL FUTURISTISCH
GOED BEREIKBAAR EN GRATIS PARKEREN
WWW.ZERO55.NL
e-K arten
LASERtag
space exit
WWW.GO-PLANET.NL
Maar hij troont je ook mee naar de achterkant van de kerk, waarvan de oudste versie er rond het jaar 1000 al stond. Wijst op het venster waardoor leprozen ooit de communie uitgereikt kregen, en op de statige panden die daar op uitkijken. Zoals het huis met de hoge stoep, directeurswoning en ‘stamhuis’ van textielfamilie Van Heek. Je kunt er nu op z’n Caraïbisch een vorkje prikken. Het naastgelegen pand waar kantoor werd gehouden is tegenwoordig biercafé en onderkomen van studentenverenigingen. Völker herinnert zich hoe groot de klap was toen de poorten van de fabriek werden gesloten. “Ik had een krantenwijk. Zoveel getroffen gezinnen…. En daarna vielen er nog meer fabrieken.”
CREATIEVE SMELTKROES
Gemeentebestuurders probeerden nieuwe werkgelegenheid naar de stad te halen, wat met onder meer de vestiging van Polaroid lukte. Inmiddels heeft ook dat bedrijf de stad alweer verlaten. Zij het dat enkele oudwerknemers de productie op kleine schaal hebben voortgezet. Ze werken vanuit het oude bedrijfscomplex dat nu een creatieve smeltkroes is met de naam Performance Factory. Zoals de eens voor velen onbereikbare Haverstraat (“Hier winkelden de fabrikantenvrouwen”) nu vruchtbare bodem blijkt voor hippe winkelconcepten.
BIERTJE IN DE KERK
Via het Menistenstraatje loopt Völker recht op het kerkje af waar die menisten (doopsgezinden) vroeger samenkwamen. Ook hier blijkt weer hoe de textielhistorie het gezicht van de stad heeft bepaald. “Veel textielfamilies behoorden tot deze geloofsgemeenschap.” Het fraaie kerkgebouw is in afwachting van een nieuwe bestemming als stadsbrouwerij met restaurant en podium. Mocht het daar straks eens een keer uit de hand lopen, dan kunnen de dichtregels op een muur aan de overkant het benevelde gemoed sussen: ‘Deze straat weet wat zwijgen is/in het eerste ochtendlicht weerkaatsen/klinkers de laatste voetstappen/ kauwen pikken wat is achtergelaten.’
TROTS
De volgende dag zal alles er anders uitzien. Want dat is Enschede, zoals Völker met zijn verhaal duidelijk maakt. Hij woont er al zijn hele leven en weet dus waarover hij het heeft als hij zegt dat Enschede een stad is van overlevers. “Vier grote rampen hebben we gehad: de stadsbrand, de bombardementen in de Tweede Wereldoorlog, de teloorgang van de textielindustrie en de vuurwerkramp. Maar dankzij de mentaliteit van schouders eronder is de stad er steeds weer bovenop gekomen.” Trots speelt daarin ook een rol, zegt hij: “De echte Enschedeërs zijn fier op hun stad. Die is misschien niet de mooiste, maar des te boeiender. Je voelt de levenslust en de energie.”
// Dit is een impressie van de historische stadswandeling, een van de drie begeleide tochten van de stichting Enschede Stadswandeling. Deelname kost €4,00 per persoon, met een minimum van €16,00. Alle info op enschedestadswandeling.nl
9
OUDE MARKT: HUISKAMER 09.00 UUR
Wanneer de terrassen nog leeg zijn heeft de Oude Markt zo haar eigen charme. De historische zonnewijzer in de zijmuur van de Grote Kerk is een goede plek om de klokken gelijk te zetten.
09.30 UUR
Brand een kaarsje in de Maria-Ariënskapel in de Jacobuskerk aan de andere kant van het plein, waar ook de herinnering aan de sociale priester Alfons Ariëns levend wordt gehouden. De kerk zelf laat zich van april tot september op zaterdagmiddag bewonderen.
10.00 UUR
Leg een stevige basis voor de dag met Sam Sam's ontbijt (dagelijks vanaf 9.30 uur), Oude Markt 15-17. Een plek waar je graag blijft hangen, bijvoorbeeld aan de leestafel.
11.00 UUR
Bij Kunst & Designwinkel Concordia, Langestraat 56, is het prettig snuffelen. Ook het adres voor originele souvenirs, want het accent ligt op Twents design.
12.00 UUR
Bij NOVI, Oude Markt 2, wordt de lunch een pranzo. Op de kaart verschillende soepen, focaccia en pasta. Die komt net als de tiramisù uit eigen keuken.
13.00 UUR
Het brandmonument heeft een voorname plek in de geschiedenis van de stad. Je kunt er lekker zitten en het stadsgewoel in je opnemen.
14.00 UUR
In de zomer staat de deur van de Grote Kerk op een groot aantal dinsdag- en zondagmiddagen open. Ook tijdens een (orgel)concert of voorstelling kun je van het interieur genieten. De kerk is onderdeel van het Wilminktheater.
15.00 UUR
Kies uit de tientallen smaken bij IJssalon Van der Poel, Oude Markt 23, jouw favoriete combinatie. Nog meer ijspret? In de winter kun je op het plein rondjes draaien op een nostalgische ijsbaan.
16.00 UUR
Pak een filmhuishit mee bij Concordia, Oude Markt 15. Of ga naar Cineast om de hoek (Bolwerkstraat 4), waar het aanbod een tikje meer mainstream is. Liever buiten? Wandel een rondje om het plein met de blik naar boven en verbaas je over de fraaie gevels.
10
VAN VROEG TOT LAAT 17.00 UUR
Doe een drankje en hapje, bijvoorbeeld bij Moeke, die je aan de Oude Markt 8 met open armen ontvangt. Of een deur verder bij Jansen & Janssen, Oude Markt 10, waar gezelligheid geen tijd kent.
18.00 UUR
Dinner-time? Fabels Eten en Drinken, Oude Markt 4, is zo’n adres waar iedereen zich thuis kan voelen. Stijlvol zonder opsmuk en de open haard knettert niet alleen in de winter.
19.00 UUR
Zoek de spanning op in The Escaperoom, Langestraat 58-60. Ontrafel met je gezelschap puzzels en raadsels om te kunnen ontsnappen.
20.00 UUR
Leun achterover in een van de mooiste theaterzaaltjes van het land. In de barokke bonbonnière van Concordia, Oude Markt 15, zit je met je neus bovenop de voorstelling.
21.00 UUR
Vlaamse gezelligheid vind je bij Proeflokaal België, Oude Markt 20, met ook een fijn terras. De medewerkers helpen je graag kiezen uit de meer dan 100 biertjes.
22.00 UUR
Bij FoodBar Bluff krijgt het begrip borrelhap een nieuwe dimensie. Probeer een high wine of high gin, of stort je op een 'belachelijk bomvolle borrelplank'.
23.00 UUR
Dansen! Bijvoorbeeld bij Aspen Valley, erkend feestcafé aan de Oude Markt 18. Of bij Paddy’s op nummer 12, waar na elven de stoelen aan de kant gaan.
02.00 UUR
Trek in een snack? De Muur, Oude Markt 9a, is een begrip onder stappers.
11
PLANET OF SOUND
Dat de naam verwijst naar een album van The Pixies is geen toeval. Precies zo alternatief als deze rockband is de platenzaak waar Petrushka Morsink vooral de liefhebbers van vinyl op hun wenken bedient. // Haverstraatpassage 68
SOOCO FOOTBAR ENSCHEDE
Je hebt schoenenwinkels en je hebt Sooco Footbar Enschede. “Waar schoenen worden verkocht alsof het hippe cocktails zijn”, aldus vakblad Tred, dat Sooco vorig jaar in de nationale top 50 van schoenenzaken plaatste. Of je nou high heels xzoekt of sneakers: hier helpen ze je vooruit. // Langestraat 27a
WINKELEN ZOALS HET IS BEDOELD MATOU BYOUX
Aan doorsnee doen ze niet in deze schatkamer, waar al bijna 30 jaar originele sieraden over de toonbank gaan voor eigenzinnige dragers. Opsmuk zonder overbodige opsmuk. // Stadsgravenstraat 38
FIER
Neem je man of vriend gerust mee naar Fier. Behalve van bijzondere damesmode hebben de vier vrouwen die deze zaak runnen namelijk ook verstand van voetbal. Zo heb jij alle tijd om te neuzen in de collectie met merken als Drykorn, Modström, Jacky Luxury en Summum. // Van Loenshof 14
BOEKHANDEL BROEKHUIS
Dat het boek springlevend is voel je zodra je hier de drempel over stapt. Van roman tot kookboek of tijdschrift, je slaagt altijd. Dankzij 150 jaar ervaring is een goed advies hier vanzelfsprekend. // Marktstraat 12
12
BLOSSOM
Een lifestyle winkel waar je warm van wordt. Met een prachtige collectie woonaccessoires, sieraden en kleding, van merken als Madame Stolz en May collection. // Korte Hengelosestraat 25b
ZAVOR
Wie bij Zavor Coffee Experience koffie drinkt of koopt geeft niet alleen zichzelf een opkikker. Het bedrijf bezorgt koffieboeren in Afrika een beter leven. Met ook keuze uit 52 (!) theespecialiteiten en lekkers als brownies, spekkoek, tosti’s en sandwiches. // Langestraat 47a
ROSEE FASHION & STYLING
Na een reizend bestaan als styliste doet eigenaresse Hermie nu vanuit Enschede waar ze ijzersterk in is: de eigen stijl van vrouwen het beste laten uitkomen. Ze combineert haar persoonlijke aanpak met een onderscheidend aanbod. // Haverstraatpassage 84
CONCEPTSTORE THE UPPERSIDE
TOFF KIDSWEAR
De plek om te grasduinen als je op zoek bent naar een cadeautje. Voor een ander of jezelf. Ruim 90 uiteenlopende webshops presenteren hier hun mooiste aanbod. Van kopjes en hippe kleding tot landkaarten en babyspullen. // Haverstraatpassage 54
Scoor een toffe outfit voor je tiener. Er is keuze uit vele bekende merken zoals Scotch R'Belle, Scotch Shrunk, Tommy Hilfiger en McGregor. Ook voor jongere kids natuurlijk. // Van Loenshof 6
13
SO FIFTIES
Een winkel als een tijdmachine. Met Marlies en Raymon aan de knoppen. Zij bestiert de winkel in kleding en accessoires, hij is heer en meester in de barbershop. Hier gaan de jaren 50 nooit voorbij. // Korte Haaksbergerstraat 14c
HOUSE OF SNOBS
Exclusief is het sleutelwoord. Een mini-warenhuis, al dekt die vlag de lading amper. Van high end kleding of een cosmetische behandeling tot geuren en diamanten. Voor wie het zich kan permitteren. // H.J. van Heekplein 1
GOODS4HOME
Bij Goods4Home draait het om interieur en lifestyle. Hier houden ze ervan trends en stijlen te mixen. Kleurrijk Afrikaans met strak Scandinavisch bijvoorbeeld. Het buitengewone assortiment varieert van loungebank tot sieraad. // Haverstraatpassage 40
In Enschede heeft het winkelaanbod nog een eigen gezicht, dankzij de afwisseling van kleinere speciaalzaken en grotere ketens. Van die laatste vind je er onder meer Go Britain, Xando, Zara (flagstore in Nederland), Zara Home, Superdry, Primark, Hudson’s Bay, Mango, Scotch & Soda, Simon Lévelt en Søstrene Grene.
WARENMARKT
Iedere dinsdag en zaterdag van 08.00-17.00 uur is er markt op het H.J. Van Heekplein. Met een groot aanbod verse producten zoals vis, kaas, brood en bloemen, maar ook kleding, stoffen, accessoires en huishoudelijke artikelen is het de grootste markt van het Oosten van Nederland. De markt, die in 2017 500 jaar bestond, trekt bezoekers vanuit de regio en van ver over de Duitse grens.
OPENINGSTIJDEN WINKELS BINNENSTAD
Ma: 13.00-18.00 uur Di, wo, vr, za: 09.30-18.00 uur Do: 09.30-21.00 uur
KOOPZONDAG
Iedere eerste en laatste zondag van de maand 12.00-17.00 uur
14
7 KEER LUNCHEN MET REURING MEISJE, RAADHUISSTRAAT 23
Vergis je niet: dit is een volwassen koffie- en lunchzaak. Waar Nonna Timorason je met speels gemak en van kindsafaan opgebouwde kookkunst een aangename pauze bezorgt. Van haar moeder leerde ze dat ‘good vibes’ een basisingrediënt zijn en dat proef je hier in alles.
LA BAMBA 2.0, KALANDERSTRAAT 6B
Het kan zomaar toeslaan: je hebt trek in een frietje. Zo doorsnee als dat klinkt, zo bijzonder smaakt het wat je bij La Bamba 2.0 in een puntzak krijgt aangereikt. Perfect gebakken frites van aardappelen in de schil, wat een stevige ‘bite’ oplevert. Tip: de Brandermayonaise.
FELLINI, BOLWERKSTRAAT 2
Een fijne hippe plek om van drankjes te nippen en te genieten van het goede leven. Zien en gezien worden aan een knus straatje.
SALADEBAR ETN, HAVERSTRAATPASSAGE 36
Genieten van een gezonde salade, geheel naar je eigen smaak samengesteld? Welkom bij ETN. Dat verwijst niet zonder reden naar het Twentse woord voor eten: bij Lotte eet je zoveel mogelijk lokale producten.
STOET, PIJPENSTRAAT 15
Stoet is Twents voor brood. Hier eet je stoere broodjes in de inspirerende omgeving van de bibliotheek. Voedsel voor lichaam en geest.
BROODBODE, BRINKSTRAAT 290 EN HAVERSTRAATPASSAGE 70
Iedereen heeft recht op een lekker broodje, vinden ze bij de Broodbode, waar al het brood uit eigen oven komt. Aanschouw het zelf in één van hun lunchkeukens.
TOSTI TIJD & DE PANNENKOEK, KORTE HAAKSBERGERSTRAAT 11
Typisch iets dat er altijd wel in gaat. Een stevige tosti of een royale pannenkoek. En dan hebben ze hier ook nog een oneindige variatie in beleg, zowel bij de tosti’s als bij de pannenkoeken. Lust je die geen van beide, dan kun je nog steeds kiezen. Tussen schnitzel of pasta.
15
TWENTS VOOR BEGINNERS WAT WIL EEN TUKKER VAN JE WETEN ALS HIJ VRAAGT ‘WOAR KOM IE VOT?’ WAAROM MOET JE OP JE HOEDE ZIJN ALS ER ‘JOA JOA’ WORDT GEZEGD? EEN KLEINE INTRODUCTIE IN DE TAAL VAN DE TWENTENAAR, ONTLEEND AAN DE GIDS TWENTS VOOR BEGINNERS. OMDAT HET LEUK IS OM ‘EEN KLEAN BETKEN TWENTS’ TE VERSTAAN EN TE PRATEN.
Hartelijk welkom Wie bent u? Is er een pinautomaat in de buurt? Ik wil een dagje uit Dat smaakt goed Wat is de weersverwachting? Ik ben nog niet overtuigd Wat bedoelt u? Heel graag Het gaat stormen Het motregent Het komt allemaal goed
Mooi da’j d’r bint Woar kom ie vot? Woar kaan’k geld kriegen? Ik wil mie nen dag vertrean Dat kö’j wa binnenhoalden Wat veur weer krie’w? Joa joa Wat mean ie? Liedensgeern Wie kriegt biester weer 't Is slof in de locht Kieken wat ’t wordt
16
8 BIJZONDERE WOORDEN
Brutaal Astraant Dwaas/sufferd Döl Nazomer Krönnenzommer Opzettelijk Wilmoods Rustig/kalm Heanig Onweersbui Grommelschoer Schemering Tweeduuster Pittig (van smaak) Taamper
// Rondje Enschede
VERRASSINGEN LANGS DE STADSRAND Op de grens van bebouwing en buitengebied vind je het Rondje Enschede. Een route van in totaal 52 kilometer, eventueel makkelijk in delen op te splitsen, om te fietsen of te wandelen. Je slingert door een gevarieerd landschap met attractieve pleisterplaatsen. Van theetuin tot kunstatelier en van speelbos tot bosbessenkwekerij. Rondje Enschede voert over nieuw aangelegde en bestaande paden.
De route is te herkennen aan een witgroene pijl. Rondje Enschede is geïnspireerd op de ronde vorm die al eeuwenlang de historische stadsrand van Enschede markeert. De eerste herkenbare stadsrand van Enschede dateert van omstreeks 1800. De singels zijn rond 1930 aangelegd en markeerden toen, als nieuw ‘rondje’, de toenmalige stadsgrens.
17
De huidige stadsgrens is bepalend geweest voor de wandel- en fietsroute.
PLATTEGROND EN ROUTEBOEKJES
De plattegrond en de routeboekjes van Rondje Enschede zijn gratis verkrijgbaar via uitinenschede.nl en bij horeca en ondernemers langs de routes.
AIME
Op het van Heekplein komt Aime ons tegemoet lopen. Hij is onderweg om gereedschap te kopen want zijn douche moet gerepareerd. Dat maakt hem niet minder vrolijk. Aime vertelt dat hij gitaar speelt en graag naar live-muziek luistert. In zijn vrije tijd gaat hij regelmatig een potje poolen bij The Bridge.
ANNEMARIE EN HANNIE
Annemarie en Hannie zitten deze dinsdagmiddag lekker in het zonnetje op het terras van de Broodbode te genieten van de lunch. Moeder en dochter zijn vandaag gezellig samen aan het winkelen in Enschede. Nog meer favoriete locaties van de dames zijn onder meer Bluf en CafĂŠ Jansen en Janssen aan de Oude Markt. Wanneer het broodje op is gaan ze nog even verder shoppen.
18
MENSEN VAN ENSCHEDE ALBERT & HEDY
Op een zonnige dinsdagmiddag komen we Albert en Hedy tegen op het terras van CafĂŠ Jansen & Janssen aan de Oude Markt. Ze hebben een lunchdate en misschien loopt het zelfs nog uit tot borreldate. De favoriete plek van beiden is het Cultureel Vulpunt Tankstation aan de Deurningerstraat. Hier kun je op dinsdag en donderdag terecht voor een vegetarische daghap. Een creatieve plek om te eten, te filosoferen of te genieten van kunst. Met regelmatig live-muziek.
EDSAI
Op het kleurrijke terras van Meisje in de Raadhuisstraat zit Edsai koffie te drinken en notities te maken. Hij komt van oorsprong uit Rotterdam maar is inmiddels verliefd geworden op de stad Enschede. Hij heeft net een heerlijk gebakken visje gegeten op de markt. Zijn favoriete vrijetijdsbesteding is koken. Als het weer het toelaat gaat hij graag fietsen in het buitengebied van Enschede om vervolgens op een terrasje te eindigen.
19
( ADVERTENTIE )
e
PAULA MODERSOHNBECKER TUSSEN WORPSWEDE EN PARIJS
VANAF 8 APRIL T/M 12 AUGUSTUS 2018
20
a
ZE HOORT THUIS IN HETZELFDE RIJTJE ALS DE DOM IN UTRECHT EN DE ONZE LIEVE VROUWE BASILIEK IN MAASTRICHT. DE SYNAGOGE IN ENSCHEDE IS ÉÉN VAN DE DERTIEN BEELDBEPALENDE KERKEN DIE SAMEN HET GROOTSTE MUSEUM VAN NEDERLAND VORMEN. DE MOOISTE SYNAGOGE VAN HET LAND EN VOLGENS VELEN VAN WEST-EUROPA.
SCHATKAMER VAN HET JOODSE LEVEN
Het ruikt er verleidelijk naar gebak. “Appeltaart en boterkoek”, verklapt een vrijwilligster. Koosjer, oftewel bereid volgens de joodse spijswetten, dat spreekt voor zich. Een gezelschap dat net een rondleiding heeft gehad laat het zich in de feestzaal goed smaken. Naast de overrompelende architectuur is dat wat de synagoge in Enschede zo bijzonder maakt: het is meer dan een gebedshuis alleen. Het complex omvat een grote sjoel (gebedsruimte), de kleine dagsjoel, een badhuis, kerkenraadskamer, feestzaal en joodse school, en is daarmee een monument van het joodse leven. Alles is bovendien even gaaf bewaard gebleven, wat gezien de bewogen geschiedenis een wonder mag heten.
SCHOONHEID
Met een audiotour kun je de belangrijkste - en soms verborgen - schatten in een half uur ontdekken. Maar trek vooral meer tijd uit voor je bezoek. Alleen al de grote sjoel, de gebedsruime die alleen op hoogtijdagen nog wordt gebruikt, eist vanzelf ruime aandacht op. Grote kans dat de uitleg over de joodse getalssymboliek een beetje langs je heen gaat, want bij zoveel schoonheid in oriëntaalse stijl staat je verstand even stil. De stem van de audiotour loodst je langs de meest prominente ruimtes van dit totaalkunstwerk, dat in 1928 werd gebouwd naar het ontwerp van architect Karel de Bazel. Het loont om daarna nog wat verder te dwalen door het complex. Om te eindigen in het koosjere sjoelcafé beneden. Want net als in de feestzaal wordt ook daar appeltaart geserveerd.
Open dinsdag tot en met donderdag en zondag van 11.00 tot 17.00 uur. Op zondag en woensdag om 14 uur zijn er rondleidingen met begeleiding van een gids. Elke laatste zondag en tweede woensdag van de maand vanaf 12.30 uur een wijkwandeling langs sporen van het joodse verleden. Er zijn ook Duitstalige rondleidingen. // Prinsestraat 16, synagogeenschede.nl
21
// Kunst en cultuur in Enschede
GROOTSTEEDS AANBOD, GEMOEDELIJKE SFEER NOEM HET TWENTSE NUCHTERHEID. VOOR KUNST EN CULTUUR GELDT HIER: DAAR MOET JE NIET GEWICHTIG OVER DOEN, DAAR MOET JE VAN GENIETEN. DIE VANZELFSPREKENDHEID VIND JE TERUG IN DE MANIER WAAROP JE OVERAL WORDT ONTVANGEN. VAN INTIEM THEATER EN WERELDS JAZZPODIUM TOT RIANTE CONCERTZAAL EN MUSEUM MET NATIONALE FAAM: JE VOELT JE METEEN THUIS.
Het Muziekkwartier aan de Wenninkgaarde is het vlaggenschip van de podiumkunst in Enschede. Onder één dak vind je daar het riante Wilminktheater, het om zijn akoestiek geprezen Muziekcentrum en zalen van poppodium Twente. Het Wilminktheater en het Muziekcentrum zijn tevens de thuisbasis van het Orkest van het Oosten en de Nederlandse Reisopera. Enschede behoort met Amsterdam en Maastricht tot de enige steden in het
land die zowel een symfonieorkest als een operagezelschap en ook nog een conservatorium in huis hebben. Het aanbod is er naar: hier leiden dirigenten uit binnenen buitenland het orkest naar grote hoogten en presenteert de Nederlandse Reisopera haar grensverleggende producties. Op kleinere schaal klinkt die rijkdom door in concerten van jong talent. Op een steenworp afstand liggen nog twee locaties van het Wilminktheater. De Kleine
22
Willem, een charmante kleine zaal, geknipt voor cabaret, jeugd- en muziektheater. En de Grote Kerk op de Oude Markt, behalve icoon van Enschede ook een sfeervolle concertzaal. Waar organisten net zo makkelijk vol op het oude Van Dam-orgel gaan als DJ’s hun dancepubliek opzwepen. // wilminktheater.nl // reisopera.nl // orkestvanhetoosten.nl
Rijksmuseum Twenthe biedt een even compact als rijk overzicht van de kunstgeschiedenis. Van middeleeuwse pronkstukken tot digitale kunst, van grote namen tot rijzende sterren: in 36 zalen mengen oude en moderne kunst zich op prikkelende wijze. In voor Nederland unieke tentoonstellingen, zoals in 2018 over de Duitse kunstenares Paula Modersohn-Becker en het familieportret door de eeuwen heen (Lief & Leed). Maar ook in steeds wisselende opstellingen van de vaste collectie, zoals vanaf 24 juni Ars Longa, Vita Brevis met werk van Armando tot Anne Wenzel. // rijksmuseumtwenthe.nl Een museum waar je verbeelding op hol slaat en je handen gaan jeuken? Welkom in
museum TwentseWelle, dat in een spannend gebouw een interactieve brug slaat tussen het Twentse verleden, het heden en de toekomst. Uitdagende tentoonstellingen laten zien dat vernieuwing in maakregio Twente een lange geschiedenis heeft. De tentoonstelling ‘Frankenstein, ik denk dus ik ben’ zoekt antwoord op de vraag hoe het zal zijn om mens te zijn in de toekomst. Wanneer je dan bent aanbeland in knutselparadijs De Fabriek wil je nog maar één ding: zelf aan de slag. // twentsewelle.nl Tetem Kunstruimte is één van de weinige presentatieplekken in Nederland waar mediakunst een hoofdrol speelt. Tetem programmeert tentoonstellingen en events
23
die een duidelijke link hebben met actuele thema’s in de samenleving. In een voormalige dekenfabriek worden de nieuwste ontwikkelingen getoond, met interactieve installaties, kinetische sculpturen, video’s, licht- en geluidskunst en meer. Liefst met verbindingen naar technologie, wetenschap, design, games en film. // tetem.nl Een culturele parel van de buitencategorie is café Het Bolwerk, anno 1904. Zoals stadsdichter Moes Wagenaar ooit schreef: “Iedereen kan zijn eigen Bolwerk hebben.” De geest van schrijver, dichter en stamgast Willem Wilmink waart er nog altijd rond. // cafehetbolwerk.nl
( ADVERTENTIE )
Concordia maakt kunst vanzelfsprekend, op twee prachtige locaties in hartje centrum. In het mooiste theater van Enschede, aan de Oude Markt, kun je terecht voor voorstellingen van opkomend talent en bekende theatermakers, muziektheater, opera en betoverend jeugdtheater. In de bioscoopzalen zie je spraakmakende topfilms, van Oscarwinnende titels tot kleine pareltjes.
Aan de Langestraat zijn doorlopend gratis exposities te bezoeken in verschillende beeldende kunstdisciplines van (inter-)nationale kunstenaars. En de Kunst- & Designwinkel is ‘the place to be’ als je op zoek bent naar een uniek cadeau, lokaal, bewust en verrassend. We zien je graag verschijnen bij Concordia!
film u theater u beeldende kunst u langestraat 56 u oude markt 15 u www.concordia.nl
Enschede biedt ook tal van kleinere podia met karakteristieke kwaliteiten. Neem Theater Concordia, een snoepje van een bonbonnière aan de Oude Markt, en in 2016 nog uitgeroepen tot meest gastvrije theater. De barokke zaal is een warm bad, of je nou komt voor theater, muziek of een film. Want Concordia biedt behalve theater ook film in drie zalen en - op een tweede locatie aan de Langestraat hedendaagse beeldende kunst in verschillende expositieruimtes. // concordia.nl Klein, kleiner, kleinst. Het Vestzaktheater aan de Walstraat biedt een groot aanbod op huiskamerformaat, van toneel en cabaret tot muziek. Tip: het Mooie Liedjes-programma i.s.m. het Twents Songschrijversgilde. // hetvestzaktheater.nl Theater Sonnevanck maakt toonaangevend jeugdtheater, dat al regelmatig werd bekroond. Het gezelschap brengt dat door
het hele land, maar ook regelmatig in het eigen, sfeervolle theater aan de Walstraat. Sonnevanck neemt haar publiek serieus, of het nou peuters zijn of pubers. // sonnevanck.nl Bij jazzpodium De Tor zit je met je neus bovenop de artiesten. Die zijn niet zelden van wereldformaat. In De Tor, met bijna 50 jaar een van de oudste jazzclubs van het land, zijn coryfeeën uit binnen- en buitenland kind aan huis. In dit geval: een karakteristiek pand aan de Walstraat. // jazzpodiumdetor.nl De Vrijhof is het culturele hart van de Universiteit Twente, met onder meer verschillende theaterzalen en een theatercafé. Ook niet-studenten zijn welkom. Vrijhof Cultuur presenteert professionele voorstellingen, concerten, lezingen, exposities. In de Vrijhof maar ook in andere gebouwen en soms zelfs buiten. Er is ook een fraai openluchttheater. // utwente.nl
25
In het dorpje Boekelo, onder de rook van Enschede, is het Verborgen Theater helemaal niet zo moeilijk te vinden. Geliefd podium bij zowel beginnende als gelouterde cabaretiers. Gerede kans dat je hier een optreden meemaakt van een toekomstige topper. Ook concerten. // verborgentheater.nl Ook in de kunst in Enschede is de textielhistorie nooit ver weg. Dynamo Expo is een expositieruimte in het voormalige Transformatorhuis van textielfabriek De Bamshoeve. Hier tonen (beginnende) Nederlandse en Duitse kunstenaars en vormgevers hun werk. // dynamo-expo.nl
Tip: Kijk voor een uitgebreid overzicht van expositieruimtes in Enschede op kunstnonstop.nl
ONTDEKKINGEN OVER DE (STADS)GRENS DUITS SPROOKJE
KASTELEN TE OVER
BUURTEN BIJ DE DIEREN
ETALAGE VAN NATUUR
Met twee torens, kantelen en een weergang is de burcht in Bad Bentheim een kasteel uit een sprookjesboek. Een spannende combinatie van geschiedenis en avontuur, op een half uurtje rijden van Enschede. De grootste hoogteburcht van Noordwest-Duitsland torent ver boven het stadje uit. Aan de voet vind je behalve een sfeervol centrum en een kasteelpark ook een modern kuuroord voor wellnessplezier. // kasteel-bentheim.nl
Waarom Twente wel het Landgoed van Nederland wordt genoemd? In Hof van Twente wordt het je op slag duidelijk. Zes landgoederen met kasteel of havezathe telt die gemeente. Zoals Twickel, met rondom het trotse kasteel fraaie tuinen. Op loopafstand ligt het nieuwe particuliere kunstmuseum No Hero. Even verderop combineert Diepenheim kastelen met een ongekend aanbod aan hedendaagse kunst. // twickel.nl // deheerlijckheiddiepenheim.nl
Van de kleinste bijen tot de imponerende Perzische luipaarden: in dierenpark Nordhorn zorgen 2000 dieren in 100 soorten voor een boeiend dagje uit. Kenmerkend voor dit park - het hele jaar geopend - is de kleinschalige opzet, waardoor ook de jongste bezoekers zich snel op hun gemak voelen. Bovendien zijn er twee kinderboerderijen en is de speeltuin een attractie op zich. // dierentuin-nordhorn.nl
Natura Docet Wonderryck Twente is het oudste natuurhistorisch museum van het land, gevestigd in een modern architectonisch hoogstandje. Het vormt de poort naar het omliggende Nationaal Landschap Noordoost Twente. Welke rijkdom daar op je ligt te wachten, en hoe die is ontstaan, laat het museum je op een vaak interactieve manier ervaren. Uniek voor Nederland is Funky Forest, waar kinderen hun eigen (digitale) natuur scheppen. // wonderryck.nl
KUNSTSTADJE OOTMARSUM
In Ootmarsum rijgen de galeries zich aaneen, maar proef je ook nog steeds de sfeer van de historische vesting die het ooit was. Het kunststadje heeft een reputatie onder liefhebbers uit het hele land, onder meer dankzij het museum Ton Schulten en de kunstmarkt in augustus. Aan de rand van het stadje laat het openluchtmuseum Het land van Heeren en Boeren zien waar de regio die (bij)naam aan dankt. // ootmarsum-dinkelland.nl
DICHT BIJ DE STERREN
Bij het rustieke dorpje Lattrop trekt Cosmos Sterrenwacht de blik naar boven. Het is een van de grootste sterrenwachten in het land, met behalve een planetarium ook een observatorium. Daar staat de grootste telescoop van Nederland. Elke zaterdag is er sterrenkijkavond. // cosmossterrenwacht.nl
HET SUCCESRECEPT VAN GROLSCH
GOLFEN EN GENIETEN
Met de karakteristieke pilssmaak, de unieke beugelfles en spraakmakende reclames is Grolsch een toonaangevend biermerk dat in Enschede wordt gebrouwen. Wil je meer weten over de rijke geschiedenis - die teruggaat tot 1615 - en de hypermoderne brouwerij van nu in werking zien, boek dan een tour. Natuurlijk kan er ook worden geproefd. // grolsch.nl
Geroemd om zijn gastvrijheid en de fraaie omgeving: golfbaan Het Rijk van Sybrook biedt het beste van Twente. Gelegen op een oud landgoed net buiten de stad is de 27-holes golfbaan geliefd bij golfers uit het hele land. De holes bieden uitzicht op het typisch Twentse coulisselandschap, worden omsloten door bos of zijn gecombineerd met een uitdagende waterpartij. // golfenophetrijk.nl
26
// (Met de klok mee) burcht Bad Bentheim, Natura Docet Wonderryck Twente, Ootmarsum, Dierenpark Nordhorn, Grolsch Brouwerijtour.
27
DROMEN, DURVEN OF DOEN MET JE KROOST TRAMPOLINEPARADIJS
Uitgekeken op die ene trampoline in de (speel)tuin? Krazy Kangaroo is andere koek. Dit eerste indoor trampolinepark van Enschede is een jump-walhalla voor beginners en gevorderden. En als toeschouwer kijk je je ogen uit. Er zijn de standaard aaneengesloten trampolinevelden voor wie het simpel wil houden, maar ook aangepaste ruimtes voor speciale technieken als freejumping en bounceboard. // De Reulver 120, krazykangaroo.nl
SPRINGEN EN BUITELEN
Zelfs aan de allerkleinsten heb je geen kind in de overdekte speeltuin Ballorig. Dit ruim opgezette ravotparadijs heeft een apart gedeelte voor peuters, inclusief een overzichtelijke ballenbak. Op hetzelfde terrein nog meer actie voor jong en wat ouder, zoals glow in the dark-golf, Starworld paintball en lasergame en klimcentrum Arque. // J.J. van Deinselaan 30, ballorig.nl/enschede
TREINREIS VAN TOEN
Haast is er niet bij en hoe voller de trein zit, hoe beter de stemming. De hedendaagse spoorstress is in de treinen van Museum Buurt Spoorweg in Haaksbergen ver te zoeken. Hier reis je als het ware terug in de tijd. De historische stoomtreinen, piekfijn onderhouden door vrijwilligers, rijden tussen de museumlocaties in Haaksbergen en Boekelo. MBS belooft iedereen een eersteklas uitje. Let ook op de speciale activiteiten. // Stationsstraat 3 Haaksbergen, museumbuurtspoorweg.nl
28
PRETBOULEVARD
Je bent op zoek naar vermaak maar niet iedereen wil hetzelfde doen. Op naar Go Planet Parc! Een amusementsboulevard waar je kunt schaatsen, duiken, naar de bios gaan, bowlen, indoor voetbal spelen, (e-)karten, lasertaggen, een highscore neerzetten in escaperoom Space Exit of virtual reality racing ervaren. Uitblazen kan bij verschillende restaurants. // Colosseum 64, go-planet.nl
SPELEN IN HET GROEN
Bij theeschenkerij Wattez, in de voormalige tuinmanswoning in het Van Heekpark, is het aangenaam verpozen. De moestuin is nu een speeltuin, waar je vanaf het terras een goed zicht op hebt. De appeltaart is wereldberoemd in Enschede. // Roessinghsbleekweg 20, schenkerijwattez.nl
KLIMMEN EN KLAUTEREN
Van boom tot boom slingeren alsof je nooit anders hebt gedaan? In het klimbos op recreatiepark Het Rutbeek heb je het (onder begeleiding) zo onder de knie. Via balkjes, planken, netten en kabels leg je een spannend parcours af. Vanaf negen jaar. Voor kinderen van zes tot negen is er een aangepast parcours. // Blikkersmaatweg 15, buitenhoff.nl
ONTDEKKEN EN MAKEN
De toekomst ontdekken, met het verleden van Twente als vertrekpunt. Dat kan in museum TwentseWelle. Als je hier uit een van de uitdagende tentoonstellingen komt wil je nog maar één ding: zelf aan de slag. Daarom ligt in de hal die De Fabriek heet een wereld aan machines, materiaal en gereedschap op je te wachten. Vanaf dit voorjaar zet de tentoonstelling ‘Frankenstein, ik denk dus ik ben’ de toon. Kom de toekomst ervaren! // Het Rozendaal 11, twentsewelle.nl
29
DE STAD OP JE BORD
Zo bijzonder als je zelf wilt ATRIUM
FABELS
Huiselijkheid is troef bij eetcafé Atrium. Al decennia geliefd, mede dankzij de dagschotel. Smaakvolle eenvoud ook op de kaart, van halve haan met appelmoes tot stamppot. Tip: op zondag eet je voor een tientje zoveel saté als je op kunt. // Stadgravenstraat 47
Zo’n plek die voor elk moment van de dag een uitnodigende kaart biedt. Sfeervol zonder poeha, zodat iedereen zich thuis voelt. Dagelijks een wisselende dagschotel voor een vaste lage prijs. // Oude Markt 4
DE BEIAARD
Hier draait alles om ‘de basis’: eerlijk, seizoensgebonden, ambachtelijk bereid eten. Klassiekers uit de Frans-Nederlandse keuken in een moderne jas. Alles is gericht op samen delen. Zodat je na afloop nog maar één voornemen hebt: terug naar De Basis. // Walstraat 15-17
DE BASIS
Bierliefhebbers zitten in dit oergezellige lokaal eerste rang. Maar ook als eetcafé heeft De Beiaard een reputatie hoog te houden. Stoere kost voor prettige prijzen, inclusief bieradvies. Tip: de special waarin het bier van de maand is verwerkt. En elke maandag onbeperkt spare-ribs kluiven. // Oude Markt 24
LOVELY LOCAL
In het huiskamerrestaurant van Gijs en Clarissa voel je je meteen op je gemak. Klein maar fijn is de entourage, groots zijn de daden die kokkin Clarissa in de keuken verricht. De compacte kaart biedt drie gangen voor € 27,50. Let op: beperkt open. Onder de naam Smuls biedt het pandje ook andere culinaire activiteiten. // Walstraat 7
EETCAFÉ CP
De daghapkaart van dit sfeervolle café met eetgelegenheid wordt elke twee weken aangepast. Het verwarmde terras geeft het hele jaar door een buitengevoel. Extra: de befaamde pubquiz. // Langestraat 58-60
30
Internationaal SAPORI E RICORDI
CARLINA’S
Staar je niet blind op de gedrukte menukaart: bij Sapori e ricordi is die niet heilig. Zoals dat hoort in een Italiaanse trattoria, waar zo’n handleiding doorgaans zelfs helemaal ontbreekt. Rosa Mazzarella wijkt in de keuken graag van het gebaande pad. Nog leuker vindt ze het als gasten haar helemaal de vrije hand geven. Met haar team dient ze vooral gerechten op uit de streek Apulië, die je overigens ook allemaal mee naar huis kunt nemen. // Haverstraatpassage 21
De Columbiaanse Sandra Vasquez Burbano veroverde Enschede (en omstreken) met haar latin charme en authentieke gerechten uit Zuid-Amerika. Specialiteiten die soms teruggaan tot de tijd van de Inca’s. Lastig kiezen? Neem een Hapjesmenu, of boek een Culinaire Reis. // Walstraat 69
YUZU
Veel dichter bij het Verre Oosten kun je in Enschede niet komen. De keukens van Vietnam, Thailand, Japan en China laten zich op de kaart van Yuzu van hun beste kant zien. Afhankelijk van het aanbod aan producten verandert het menu per dag, waardoor ook andere Aziatische landen aan bod komen. // Van Loenshof 35
MAZZA
Mazza (of mezze) zijn het Arabische equivalent van de Spaanse tapas. Bij dit restaurant proef je allerlei specialiteiten uit het Midden-Oosten in een kleurrijke ambiance. De Libanese keuken voert de boventoon. // Walstraat 1
BIG BELLY’S
AROY D
Stew met stoete: de Ierse taverne Big Belly’s is stevig geworteld in de Twentse grond. Ierse specialiteiten als Sheperd’s Pie staan gebroederlijk op de kaart met Hollandse stamppotten - hier dan wel omgedoopt tot hodgepodge. Of neem een Big Boerengehaktbal. // Van Lochemstraat 230
Aroy is Thais voor lekker, en D staat voor alles wat goed is. Hier proef je de pure, verse en gevarieerde Thaise keuken. De wieg van eigenaresse Orawan Chaisuwan stond in Thailand, waar ze in Bangkok aan de Wandee Thai Cooking School werd opgeleid. // Noorderhagen 20
31
// Heel veel smaken onder één stoer fabrieksdak
DE WERELD ROND IN TWENTSCHE FOODHAL ROBUUST ‘COUNTRY STYLE’ VLEES, COMFORT FOOD UIT DE ANDES, OF TOCH LIEVER IETS PITTIGS UIT DE INDONESISCHE KEUKEN? IN DE TWENTSCHE FOODHAL HOEF JE NIET TE KIEZEN.
32
Wat drink je op een plek waar duurzaamheid hoog in het vaandel staat? Een lokaal gebrouwen biertje natuurlijk. Het wordt een Eanske Heilige Jacobus. Vernoemd naar de schutspatroon van de stad en ook dankzij een laag alcoholpercentage een veilige keuze. Terwijl Jacobus zich in het glas ontpopt tot een vriendelijke baas met amberkleurige allure gaan we voor het voorgerecht meteen ver weg. Boliviaans restaurant Tinkus is genoemd naar een traditionele dans, die oorspronkelijk staat voor de ontmoeting tussen mannen en vrouwen. Gina BruningImana kwam naar Nederland om haar rechtenstudie af te ronden, maar op een feestje in een studentenhuis in Enschede ontmoette ze haar huidige man. “Ik ben nu tien jaar hier. Koken is al heel lang meer dan een hobby. Nu kunnen we mensen echt laten kennismaken met de Boliviaanse keuken.”
VASTE KLANTEN
Dat ze inmiddels vaste klanten hebben kun je je goed voorstellen zodra Gina de Boliviaanse Proeverij op tafel zet. Een plank met kruidig gehakt, chips van bakbanaan, zeldzaam brosse frites van cassave die je kunt dopen in groenige hukataya-mayonaise, een dip met een korianderachtig kruid. De kleine Cholita, een broodje warm vlees, vormt het middelpunt. Genoemd naar de vrouwen die dit streetfood in Bolivia verkopen. De ambachtelijke sfeer van de Twentsche Foodhal past bij de industriële functie die dit complex ooit had. Aan poespas
doen ze hier niet, maar de open keukens garanderen bedrijvigheid en warmte. Bij Omma’s Kitchen komt daar dan ook nog een graadje Koreaanse pit bij. De kip blijkt precies zo spicy en crispy als de kaart belooft, dankzij het gefrituurde jasje van gochujang: gefermenteerde chilipasta.
KLEINE STAP
Met sla, rijst en wat kimchi (gefermenteerde groenten) kun je er een wrap van maken. Stokjes krijg je er ook bij en anders brengen de bestekbakjes op de tafels redding. Van Korea naar de Achterhoek is hier een kleine stap, zodat we kunnen afsluiten met een fris zuiveltoetje van eigen bodem, van De Melkbus uit Eibergen.
Haar man Johnny en zoon Herwin twijfelen nog, net als schoondochter Annemarie. De opening van de Twentsche Foodhal “past wel bij de ontwikkeling die Enschede doormaakt”, vindt Herwin. Het ongedwongen karakter spreekt de familie aan. Terwijl baby Ties alles langs zich heen laat gaan komt Teun van twee net uit de speelhoek gelopen. Zusje Saar (vier) is nog op onderzoek uit. Opa Johnny: “Ik denk dat ze bij de Koreaan aan het bestellen is.”
Even verderop moeten de drie generaties van de familie Ter Riet uit Enschede nog aan de reis beginnen. “Ik denk dat ik voor Indonesisch ga”, zegt moeder Marion.
Alle keukens van de Twentsche Foodhal zijn geopend van donderdag tot en met zondag van 12.00 tot 22.00 uur. Op vrijdag vanaf 17 uur live-muziek en op zondag kinderactiviteiten. Van maandag tot en met vrijdag ook open voor werken en lunchen van 8.30 tot 18.00 uur. Het culinaire aanbod wisselt regelmatig: check de website twentschefoodhal.nl. De Twentsche Foodhal is gevestigd in de Performance Factory, een voormalig fabriekscomplex. Waar ooit weefgetouwen stonden en later de instantcamera’s van Polaroid van de band rolden gonst het nu van nieuwe bedrijvigheid in kunst, cultuur, ambacht, recreatie, sport en meer. Sinds kort staat trouwens ook de naam Polaroid weer op de gevel, want de oud-werknemers die de productie op kleine schaal een doorstart gaven voeren weer de oude bedrijfsnaam.
33
EVENEMENTEN DIE ENSCHEDE MAKEN 22.04 - MARATHON MET GOUDEN RANDJE
Aan de oude Grieken valt niet te tippen, maar Enschede heeft wel de oudste marathon van Nederland in huis. Het evenement dat naam en faam heeft onder (inter)nationale atleten werd sinds 1947 aanvankelijk tweejaarlijks gehouden en later jaarlijks. In 2018 wordt zodoende de 50e editie gevierd. Behalve de profs vinden ook recreanten alles wat ze nodig hebben om records te vestigen. De bijzondere sfeer maakt Enschede Marathon bovendien tot een publieksattractie // enschedemarathon.nl
19.05 T/M 03.06 - MUZIEK IN DE STRATEN
Winkelen wordt een muzikale belevenis. Klassiek in een muziekkoepel, urban & street music vanuit een giga-geluidsbox, singer-singwriters in een huiskamersetting: de ludieke aankleding en verrassingselementen geven het programma een onweerstaanbare charme. De meeste artiesten hebben een band met de stad. Zo swingend was shoppen nog nooit. // uitinenschede.nl
09.06/10.06 - EEN PARK VOL KUNST
Zo’n 150 kunstenaars stallen elk jaar op een zondag in juni hun werk uit in een van de mooiste parken van Enschede. Kunst in het Volkspark is een publiekstrekker van jewelste. Dit jaar voor de 25e keer, vandaar dat er ook op zaterdag een programma is. De kunstenaars worden geselecteerd door een deskundige jury, waardoor kwaliteit is verzekerd. Voor muzikale omlijsting zorgen onder meer het Orkest van het Oosten en de Nederlandse Reisopera. // kunstinhetvolkspark.nl
19.07/26.07/02.08/09.08/16.08 - GROLSCH SUMMER SOUNDS
Zomerstop? Niet in Enschede. Met Grolsch Summer Sounds wordt er vijf achtereenvolgende donderdagavonden een zomerfeestje gevierd op de Oude Markt. Telkens met een ander thema, zoals het extravagante BĂślke Open Air, de zwoele Rico Latino Salsa Night en Blues Night. // uitinenschede.nl
34
11.10 T/M 14.10 - HERFSTTOPPER
Wanneer de herfstkleuren op hun mooist zijn is het tijd voor de Military: één van Nederlands grootste paardensportevenementen, midden in de Twentse natuur. Topsport, ontmoeten en genieten. De Week van de Military biedt een veelzijdig programma in de aanloop naar wat traditioneel het hoogtepunt is: de cross country op zaterdag. Lekker struinen van hindernis naar hindernis, met ontzag voor ruiters en paarden, maar ook tijd voor najaarsgeneugten als bokbier en stevige kost. // military-boekelo.nl
31.08 T/M 02.09 - DE STAD PROEVEN
Met een traditie van meer dan 30 jaar is de Proef Eet één van de oudste culinaire evenementen van het land. Een zinnenprikkelend festijn waar ambacht en experiment hand in hand gaan. Hier proef je zowel vertrouwde als nieuwe gerechten, bereid door een veelzijdige culinaire brigade. De Oude Markt als openluchtproeftuin, met een aanbod van eetcafé en foodtruck tot sterrenzaak, omlijst met entertainment. // proefeet.nl
01.09 - TUCKERVILLE MET ILSE EN VRIENDEN
Een stukje Nashville in Twente. Dat belooft zangeres Ilse de Lange bezoekers van haar eigen festival Tuckerville. Een sprookje, oordeelde het publiek vorig jaar. Met de vijvers van recreatiepark Het Rutbeek als decor presenteert De Lange een line up met artiesten als Dotan, George Ezra, Jacqueline Govaert en Tim Knol. En ze treedt ook zelf op. De relaxte countrystyle sfeer maakt het festival ook gezinsproof. // tuckerville.nl
08.12 T/M 06.01 - WINTERSE WEELDE
Walking in a Winter Wonderland. De kersthit komt in de decembermaand tot leven in Enschede. Ook al dalen de temperaturen onder het vriespunt, de binnenstad laat zich in de aanloop naar de feestdagen van haar warmste kant zien. Op de Oude Markt staat een romantische schaatsbaan met café, de binnenstad is sfeervol verlicht, in de stadsherberg met culturele activiteiten is plek voor iedereen en overal kom je verrassingen in kerstsfeer tegen. Nou de sneeuw nog... // uitinenschede.nl
35
LUCHTRUIM VOL VERHALEN
36
OP DE VOORMALIGE VLIEGBASIS TWENTHE DELEN WANDELAARS EN FIETSERS DE ZEE VAN RUIMTE NU MET VELDLEEUWERIK EN GRASPIEPER. OUDE SPOREN EN NIEUWE KUNST LATEN DE RIJKE GESCHIEDENIS VAN DIT GEBIED SPREKEN.
Ze zijn vleugellam, al zie je dat er niet aan af. Keurig achter elkaar staan een Boeing 747 van KLM en een Airbus A340 van Air France op de baan. Alsof ze elk moment kunnen vertrekken. In werkelijkheid staan de toestellen op wat je hun laatste rustplaats zou kunnen noemen. Het bedrijf Aircraft End-Of-Life-Solutions, sinds kort hier gevestigd, zal ze ontmantelen. Een bord aan een hek (‘landingsterrein streng verboden toegang’) maakt duidelijk dat de afgedankte vliegtuigen niet uit de lucht zijn komen vallen. Onder de naam Twente Airport blijft het terrein bovendien gedeeltelijk in gebruik voor zakelijk en recreatief vliegverkeer.
IMMENS GEBIED
Die landingsbaan moet je dus links laten liggen, maar verder kun je voet zetten op wat lang verboden terrein was. Er opent zich een immens gebied waar van alles te ontdekken valt aan natuur, landschapskunst en historie. Neem alleen al de klinkers die je naar het zogenoemde Belevingspad leiden: in de oorlog gebruikten de Duitsers dit als rollerbaan. En deze loopt weer langs de allereerste luchthaven, die in 1931 werd geopend. Nu is de 130 hectare van de militaire vliegbasis toegevoegd aan de waardevolle natuur die zich in de loop der tijd rondom dit gebied heeft ontwikkeld. Je kunt er vogels en dus ook nog steeds (zweef )vliegtuigen spotten, wandelen en fietsen, genieten van landschapskunst, op zoek gaan naar zeldzame flora en fauna of de geheimzinnige (militaire) historie van het gebied ervaren. Alleen maar de eindeloze ruimte op je laten inwerken kan ook. In voorjaar en zomer verandert de vlakte dankzij het maaibeheer in een bloemenzee. De veldleeuwerik houdt je bij dit alles wel buiten de deur, voorzover dat hier kan: zijn leefgebied is afgebakend met bordjes die je manen om niet van de paden af te gaan.
37
SPANNENDE BLIK
Een mooie plek om ze te observeren is de uitkijkpost die bijna als een ufo uit de vlakte oprijst. Kunstenaar Paul de Kort toverde een oude brandstofopslag om tot ‘Parallax’. Bovenop de opengewerkte brandstoftanks heb je een weids uitzicht op het omringende gebied, waarin nieuwe kikkerpoelen - aangelegd in de vorm van bomkraters - als blauwe ogen oplichten. In de jonge eikenaanplant beneden scharrelen twee Amerikaanse staffords; hun bazin trekt zich niks aan van het aanlijngebod. Aan de voet van de heuvel biedt een tunnel je op ander niveau een spannende blik op het landschap. Parallax is een van de plekken waar (landschaps)kunstenaars sporen van de militaire geschiedenis voor de bezoeker tot leven brengen. Daarnaast vormen wachthuisjes, hangars en de bij vleermuizen geliefde bunkers met recht stille getuigen. Maar aan het eind van het pad klinkt ineens een kakofonie. In gebouw C-26 werden ooit de motoren van F-16 straaljagers getest, nu is het stalen karkas het geluidskunstwerk Doppler. Hier wisselen het geronk van een oude Messerschmidt en de zangvlucht van een graspieper elkaar af en hoor je een vroegere bewoner vertellen hoe hij met zijn familie door de Duitse bezetter uit het gebied werd verdreven. Meer verhalen zijn te vinden op het Herinneringspad, op de baan waar vroeger de boordwapens werden afgesteld. En niet ver van de parkeerplaats aan de Grefteberghoekweg ligt een luistersteen. Met je mobiele telefoon luister je hier naar een hoorspel in het Twents of Nederlands.
// Er zijn routes voor wandelaars, fietsers, mountainbikers en ruiters. Kijk voor alle informatie (ook over begeleide excursies) op www.vliegbasistwenthe.info
DE NIEUWE ENERGIE VAN ROOMBEEK Je kunt er de vitaliteit en inspiratie bijna aanraken. De wijk Roombeek, vlakbij het centrum van de stad, is een toonbeeld van elan. Op 13 mei 2000 werd Roombeek getroffen door de vuurwerkramp. Er kwamen 23 mensen om, meer dan 1000 mensen raakten gewond en 42,5 hectare stad werd verwoest. Roombeek is
herbouwd tot een eigentijdse, dynamische en inspirerende wijk die bekend staat om haar hoogwaardige architectuur en aansprekende openbare ruimtes. Typerend is de bijzondere mix van oud en nieuw, gedurfd en traditioneel en van ruime en intieme architectuur.
Met het grote aantal culturele instellingen is Roombeek een echte culturele hotspot binnen Enschede. Combineer een wandeling door de interessante wijk met een bezoek aan de uiteenlopende musea, galeries en ateliers die hier gevestigd zijn.
// RONDLEIDINGEN ROOMBEEK Diverse gidsen, die elk om hun eigen reden een band hebben met de wijk, nemen u mee in het verhaal rond Roombeek. Een enerverende wandeling. Huis van Verhalen, huisvanverhalenenschede.nl, T. 053 - 4316288, info@huisvanverhalenenschede.nl // Robin Pater, T. 06 - 14154969, stadswandelingenschede.nl, info@stadswandelingenschede.nl // Titia Boitelle, T. 06 - 27170769, rondleidingenroombeek.nl, titiaboitelle@gmail.com
38
WAT JE (MISSCHIEN) NOG NIET WIST OVER ENSCHEDE Enschede telt 160.000 inwoners, van 160 nationaliteiten. Van hen zijn er 60.000 jonger dan 27 jaar.
Nieuwe, kleinschalige initiatieven bouwen voort op de erfenis van de textielindustrie. Zo gaan de op maat gemaakte jeans van Paul Kruize de hele wereld over. En maken de slaapzakken/jassen van Sheltersuit het leven van daklozen en vluchtelingen een beetje draaglijker.
Enschede werd in twee keer uitgeroepen tot sportgemeente van het jaar, in 2007 en 2008. Behalve door voetbalclub FC Twente (in 2010 landskampioen) is de stad onder sportliefhebbers bekend door de Enschede Marathon, de oudste van Nederland.
Elk jaar worden 50 tot 60 nieuwe start-ups toegevoegd aan de lijst van meer dan 700 technische spin-offs van de Universiteit Twente.
Het meest gefotografeerde object van Enschede is het hartenbankje van kunstenares Guusje Beverdam in de Langestraat.
Innovatie Campus Twente herbergt 380 bedrijven met 6300 commerciële banen.
Partnersteden van Enschede zijn Palo Alto in de VS (sinds 1980) en Dalian in China (sinds 2009).
De bijnaam van Enschede is Krekkelstad. Naar de krekkel, het brosse koekje dat vroeger met een strik om de arm van een jarig kind werd gespeld.
In Enschede ben je nooit langer dan een kwartier verwijderd van natuur. Ook door de vele parken die de stad telt, met dank aan de textielfabrikanten die ze aanlegden voor hun arbeiders. Schrijver/dichter Willem Wilmink en componist Harry Bannink waren allebei geboren Enschedeërs. Samen schreven ze naar schatting 500 liedjes, voor volwassenen en kinderen. Wilmink stierf in 2003, Bannink in 1999.
Aan de Universiteit Twente en Saxion Hogeschool volgen jaarlijks zo’n 26.000 studenten een opleiding. Ze vinden hier de goedkoopste studentenkamers van het land.
39
( ADVERTENTIE )
DISCOVER GROLSCH WITH A BREWERYTOUR
OLSCH.NL BOOK ON GR 2 90
3) 483 3 OR CALL: (05
A history of 400 years of character, the brewhouse, the bottling lines, a famous and iconic bottle. An expert guide will tell the best Grolsch stories and lead you through the Grolsch brewery. And of course a Grolsch beer tasting is included. Minimum age 18 years. Visitors from 12 to 17 years accompanied by 18+.
Met trots voor u gebrouwen. Geen 18, geen alcohol