INTERNATIONAAL
nummer 44 5 november 2013 Deze week onder meer:
INTERNATIONAAL 2
Schaliegas biedt VS geen voordeel
EUROPA 3
‘Stille Man’ moet Shell uit moeras trekken
NEDERLAND 4 5 6 7 9
'Grootverbruikers stroom betalen veel meer' Nederland wil 40% CO2reductie Ameland krijgt grootste zonnepark Verplicht energielabel U-bouw EZ compenseert grootverbruikers
OVERIGE 11
Perfect kristal voor zonnecellen
COLOFON EEN GEDEELTE VAN DE BERICHTEN IN ENSOC WEEKLY IS GEBASEERD OP INFORMATIE VAN: PLATTS, TEL: +44 20 8543 1234 INTERNET: WWW.PLATTS.COM
REDACTIE ENSOC, POSTBUS 77 1200 AB HILVERSUM TEL: (035) 683 88 33 FAX: (035) 683 36 88 E-MAIL: INFO@FBBV.NL INTERNET: WWW.FBBV.NL
1
CO2 Groei CO2 vlakt af door duurzaam Mogelijk is er een eerste signaal dat de groei van de mondiale emissies van koolstofdioxide (CO2) afvlakt. Dit stellen het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Joint Research Centre (JRC) van de Europese Commissie in hun jaarlijkse rapport ‘Trends in global CO2 emissions’. In 2012 groeide de wereldwijde uitstoot van CO2 met 1,1% (of met 1,4% als er geen rekening wordt gehouden met de extra dag van het schrikkeljaar). Dat is minder dan de helft van de gemiddelde jaarlijkse groei van 2,9% in het afgelopen decennium. Dit is opmerkelijk omdat de wereldeconomie in 2012 met 3,5% is gegroeid. Dit wijst volgens de auteurs op minder gebruik van fossiele brandstoffen, een groeiende rol voor duurzame energie en meer energiebesparing. Maar of de CO2-uitstoot verder zal vertragen, is volgens het rapport afhankelijk van China. Dat land wil zijn energieverbruik vanaf 2015 terugdringen en deels overschakelen van kolen op gas (10% in 2020). Maar het is afwachten of dat de Chinezen lukt. Ook is het van belang dat de VS verder overschakelen op gas en duurzame energiebronnen. De EU-landen moeten de effectiviteit van het Europese emissiehandelsysteem ETS herstellen. FD, 1-nov-13 VN vraagt om concrete acties VN secretaris-generaal Ban Ki-moon vraagt alle wereldleiders en beleidsmakers om niet met lege handen, maar met een concreet plan naar Warschau te komen. Dat is niet de eerste keer. Klimaatonderhandelingen lijken de laatste jaren weinig concreets op te leveren. ‘Het is tijd om een versnelling hoger te schakelen’, zegt de VN. Hoe komt het dat klimaatonderhandelingen zo stroef verlopen? ‘Misschien zijn landen nog niet klaar om een stap voorwaarts te zetten inzake klimaatbeleid?’, vraagt directeur van het Climate Action Network Europe (CAN-E) Wendel Trio zich luidop af. ‘Het is niet een probleem van de komende jaren, niet van de komende decennia, maar van de volgende eeuwen.’ Tijdens de klimaattop van Warschau zal ook de Internationale Steenkooltop
ENSOC WEEKLY NUMMER 44, 5 NOVEMBER 2013
(International Coal & Climate Summit) plaatsvinden. Over minder dan een maand is er misschien duidelijkheid hoe het nieuwe klimaatverdrag er zal uitzien en hoe vlot (of stroef) de eerste onderhandelingen verlopen. MO.be, 30-okt-13
DUURZAME ENERGIE Koken op gas uit eigen ontlasting Onderzoekers in Singapore hebben een systeem voor het lokaal opwekken van duurzame energie ontwikkeld, waarin een belangrijke rol is weggelegd voor het toilet. De wc-pot is zo ontworpen dat uitwerpselen worden opgevangen en samen met GFTafval in een gasinstallatie terechtkomen. Met het biogas kan vervolgens worden gekookt. De Britse omroep BBC heeft de nieuwe vorm van recycling getoond. Om de ontlasting goed te kunnen vergassen, is het wel noodzakelijk deze zoveel mogelijk gescheiden te houden van vocht. De toiletpot ziet er daarom iets anders uit dan gebruikelijk: hij heeft twee afvoeren in plaats van één. Het eerste exemplaar is geïnstalleerd in een gebouw van de Nanyang Technological University, waar het systeem is bedacht. Na de vergassing blijft restwater over. Ook daar weten de onderzoekers raad mee: ze kweken er algen in die in brandstof omgezet kunnen worden. Volkskrant, 26-okt-13
ENERGIEBESPARING IEA: energiebesparing belangrijk Investeringen in energie-efficiëntie waren twee jaar geleden wereldwijd 300 miljard dollar waard. Daarmee staat energieefficiëntie op gelijke hoogte met hernieuwbare bronnen en fossiele brandstoffen. Dat blijkt uit een rapport van het International Energy Agency (IEA). Aangevoerd wordt dat elf lidstaten van het IEA tijdens de tweede helft van het voorbije decennium gezamenlijk voor 410 miljard dollar geïnvesteerd te hebben in energie-efficiëntie. Dat bedrag ligt hoger dan de investeringen die aan andere energiesectoren werden toegewezen. Volgens Brian Smithers, strategisch directeur bij het Britse hernieuwbare energiebedrijf Rexel, geeft het rapport aan dat efficiëntie-verbeterende maatregelen eindelijk wereldwijd als een bron van energie worden erkend. Hij zegt echter dat
verdere opvoeding van de gebruiker noodzakelijk is om van energie-efficiëntie een echt succes te maken. Express.be, 28-okt-13
GAS Schaliegas biedt VS geen voordeel Ondanks de lage energieprijzen in de VS zijn de productiekosten niet afgenomen. Dit concluderen onderzoekers van de Duitse investeringsbank KfW. Deze conclusie trekken zij na het vergelijken van de productieprijzen in Duitsland en de Verenigde Staten. In beide landen blijken de productieprijzen sinds 2010 met 10 procent te zijn gestegen. Schaliegas leidt volgens hen daarom niet tot concurrentievoordeel voor de VS. Naast de beperkte invloed van schaliegas op de productiekosten beperkt de rijkelijke hoeveelheid van het aanwezige schaliegas ook de stimulans om energie-efficiënter te werken stellen de onderzoekers. Volgens beurscommentator Hans de Geus moet Nederland daarom niet naar schaliegas gaan boren. VEMWdirecteur Hans Grünfeld betwijfelt of schaliegas ten koste gaat van energieefficiëntie. Grünfeld zegt ook een aantal punten in het rapport te missen over clustersamenwerking van bedrijven. Duurzaam Bedrijfsleven, 24-okt-13
OLIE Exxon boekt 18% lagere winst Exxon Mobil Corp (XOM) heeft in het derde kwartaal een 18% lagere nettowinst geboekt, waarbij de winst bij de downstream divisie aanzienlijk daalde vanwege zwakte bij raffinage, waardoor een groei bij de exploratie- en productie-divisies van het bedrijf teniet werden gedaan. Het concern rapporteerde over zijn derde kwartaal een nettowinst van $7,87 miljard, ofwel $1,79 per aandeel, versus $9,57 miljard, ofwel $2,09 per aandeel, een jaar eerder. De omzet steeg 2,4% tot $112,37 miljard. Analisten vooraf geraadpleegd door Thomson Reuters rekenden op een winst per aandeel van $1,77 op een omzet van $107,39 miljard. 's Werelds grootste beursgenoteerde oliemaatschappij is tevens 's de grootste producent van aardgas in de VS sinds de overname van XTO Energy Inc in 2010 voor $25 miljard. De productie van het concern is het afgelopen jaar overwegend lager ten opzichte van een jaar eerder, waarbij de 'boom' in schalie-gas heeft bijgedragen aan schommelingen in de olie- en aardgasprijzen. FD, 31-okt-13
2
Olieprijs sluit lager De olieprijs is donderdag lager gesloten, vanwege de aanhoudend groeiende voorraden. Op maandbasis is het verlies inmiddels opgelopen tot bijna 6%. De decemberfuture voor een vat ruwe olie sloot donderdag $0,39 lager op de New York Mercantile Exchange op $96,38. Dit komt in vergelijking met de prijs van $102,33 per vat aan het einde van september neer op een maandverlies van 5,8%. De toon werd een dag eerder gezet toen bekend werd dat de olievoorraden in de week eindigend op 25 oktober met 4,1 miljoen vaten waren gestegen. Analisten gepolst door Platts hadden gerekend op een toename met 3,5 miljoen vaten. Het was de zesde wekelijkse stijging op rij. De olievoorraden zijn opgelopen tot een totaal van 383,87 miljoen vaten, schreef marktanalist Phil Flynn van Price Futures Group in een dagelijks rapport. De prijzen vonden donderdag geen steun in cijfers over de werkloosheidsuitkeringen, die melding maakte van een daling van 10.000 tot 340.000 in de week eindigend op 26 oktober. En zelfs nadat de Chicago inkoopmanagersindex onverwacht steeg tot 65,9% in oktober verloren de olieprijzen terrein. FD, 31-okt-13 Shell legt geld toe op raffinage Oliemaatschappij Shell wordt geconfronteerd met nieuwe tegenvallers. De winstgevendheid van raffineren — het omzetten van olie in brandstoffen als diesel en benzine — is hard gedaald. In Singapore is het rendement zelfs negatief geworden: Shell legt bijna $ 2 toe op elk vat olie. Dit blijkt uit de kwartaalcijfers van Shell. Mede door deze problemen zakte de winst van Shell met 32% tot $ 4,5 mrd, waar analisten hadden gerekend op $ 5,3 mrd. Het is een nieuwe tegenslag nadat Shell vorig kwartaal al slecht nieuws bracht over de olieproductie in Nigeria en problemen met schalieolie in de Verenigde Staten. Beleggers reageerden teleurgesteld en beoordeelden Shell met een 3,8% lagere waarde. Shell staat hierin niet alleen. Ook de Franse oliemaatschappij Total presenteerde gisteren kwartaalcijfers en liet daarbij duidelijk weten last te hebben van dalende rendementen op raffineren. De Amerikaanse oliemaatschappij Exxon kampt ook met raffinageproblemen. FD, 1-nov-13 Vraag naar olie blijft fragiel De vraag naar olie zal in 2014 als gevolg van het economisch herstel fragiel blijven. Dat meldt ABN Amro in haar Quarterly Commodity Outlook. De oliemarkten bewegen zich in een neutrale bandbreedte in de komende maanden. Dit komt
ENSOC WEEKLY NUMMER 44, 5 NOVEMBER 2013
volgens ABN AMRO doordat de productie langzaam stijgt, de risicopremie wordt afgebouwd en de Fed-tapering is uitgesteld naar 2014. De onzekerheid in de markt houdt de hoge volatiliteit in stand. In de loop van 2014 zal de druk op olieprijzen toenemen als gevolg van de overproductie van olie en de effecten van de Fed-tapering. De vraag naar olie zal als gevolg van het economisch herstel fragiel blijven. Amerikaanse aardgasprijzen zullen verder herstel laten zien door de stijging van seizoensvraag. Hoewel ook op de langere termijn sprake is van een versterking van de Amerikaanse economie, blijft een versnelling van de groei achterwege door de grote productiecapaciteit. Gasprijzen in Europa blijven licht onder druk door het heronderhandelen van aflopende langlopende contracten of het heropenen van onderhandelingen met Rusland. ABN Amro, 31-okt-13 Algerije: grootste olievondst in 20 jaar Het Algerijnse ministerie van energie heeft zaterdag de vondst gemeld van een olieveld dat ongeveer 1,3 miljard vaten olie zou kunnen bevatten. Het gaat om de grootste olievondst in Algerije sinds twintig jaar. Volgens energieminister Youcef Yousfi ligt het veld in de zuidelijke regio Hassi Messaoud, waar zich de voornaamste Algerijnse oliebronnen bevinden. Hij zei dat het staatsoliebedrijf Sonatrach onconventionele technieken - ook wel bekend als fracking - zal gebruikten om 50 procent meer uit de reserves te halen. Het gasveld zal de komende drie, vier jaar benut worden. Algerije is een van de grootste leveraars van gas aan Europa. Volkskrant, 27-okt-13
ENERGIE ALGEMEEN Latijns-Amerika: integratie lastig De Latijns-Amerikaanse landen proberen al een halve eeuw samen te werken op het vlak van energie, maar verder dan studies geraakt men niet. Dat is niet goed voor de ontwikkeling van hernieuwbare energie, zeggen experts. En de regio betaalt zich daardoor ook blauw aan energie. Al in 1964 werd de Commissie voor Regionale Elektriciteitsintegratie (CIER) opgericht. Die bestaat vandaag uit tien landen, waaronder de stichters Argentinië, Bolivia, Brazilië, Chili, Paraguay en Uruguay, en zeven bedrijven. Tot dusver heeft de CIER ongeveer twintig studies afgeleverd over de verbinding van de Latijns-Amerikaanse elektriciteitsnetten. Maar verder dan studies is men nooit geraakt. Struikelblokken zijn een gebrek aan politieke wil en de privatisering van productie- en distributiebedrijven in de jaren negentig, zegt de Uruguayaan Oscar Ferreño, topman van de
CIER. Tussen de oprichters van de Mercosur, Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay, bestaat nu wel een verbinding, maar "het Andesgebergte is een natuurlijke barrière die moeilijk te omzeilen is." MO.be, 31-okt-13 Shell ziet winst fors dalen Olie- en gasreus Shell heeft in het derde kwartaal de winst flink zien dalen. Er werd minder verdiend in de raffinage-industrie, die al een tijd kampt met overcapaciteit en eerder verslechtert dan verbetert, waardoor de winstmarges laag zijn. Verder zorgen de problemen in Nigeria voor wegvallende inkomsten. Shell boekte een winst op basis van geschatte voorraadkosten van 4,25 miljard dollar (3,1 miljard euro), een daling met 31 procent. De productie van olie en gas daalde met 2 procent tot ruim 2,9 miljoen vaten olie-equivalent per dag. Vooral Nigeria drukt de productiecijfers. Daar worden op grote schaal oliepijpleidingen gesaboteerd en illegaal olie afgetapt waardoor een flink deel van de productie is stil komen te liggen. Shell investeert dit jaar voor 45 miljard dollar (32 miljard euro), onder meer in de ontwikkeling van het Libra-veld voor de kust van Brazilië. Maar volgend jaar zullen de investeringen lager zullen zijn, liet Shell weten. NOS, 31-okt-13
EUROPA ELEKTRICITEIT Massale stroomuitval door storm In Groot-Brittannië hebben meer dan 220.000 gezinnen geen elektriciteit. Een woordvoerder van een Brits elektriciteitsbedrijf heeft tegen de BBC gezegd dat vooral het zuidoosten en oosten van het land en de regio rond Londen zijn getroffen. Door de storm zijn op verscheidene plaatsen masten omgewaaid en kabels beschadigd. Er zijn windstoten gemeten van boven de 140 kilometer per uur. Ook in Frankrijk is de elektriciteit op veel plaatsen uitgevallen; daar zitten 75.000 huishoudens zonder stroom. Vooral aan de kust, in Normandië en Bretagne, zijn huizen getroffen. De storm kwam gisteravond in Bretagne aan land. De golven van de zee zijn daar meer dan zeventien meter hoog. NOS, 28-okt-13
DUURZAME ENERGIE Crisis niet oorzaak CO2-reductie De grote toename van duurzame energie heeft meer impact dan de economische recessie op de CO2-reductie. Dat blijkt uit een rapport van CDC Climat. De uitkomst is in tegenstelling tot wat er in het alge3
meen wordt gedacht, ook door de Europese Commissie. “Het goede nieuws is dat de CO2-emissies in Europa sinds 2005 zijn gedaald met 1,1 gigaton CO2," zegt Emilie Alberola, hoofd van de CDC Climat’s CO2markt en energie. "Maar de energiepolitiek in Europa is in conflict gekomen: de grote toename van duurzame energie heeft de CO2-markt volledig ondermijnd". In de tussentijd discussieert de EU over het doel van 30 % reductie van de CO2emissie. Dat is zinnig, aldus CDC Climat study. Aan de ene kant is het 2020 doel bijna gehaald omdat we nu al op 18% zitten sinds 1990. Maar aan de andere kant is het argument van de economische groei niet langer een feit. Euractiv, 31-okt-13
OLIE ‘Stille Man’ moet Shell uit moeras trekken Op 1 januari 2014 krijgt Ben van Beurden de touwtjes in handen bij Shell. Voordat hij de gasactiviteiten van Europa’s grootste oliemaatschappij naar nog grotere hoogten kan opstuwen, moet hij echter eerst opruimen. Shell heeft twee urgente problemen, zo bleek bij de halfjaarcijfers begin augustus. Dat zijn de enorme schade van de oliediefstal en -vervuiling in Nigeria en de gevolgen van veel te duur aangekochte concessies voor de winning van olie en gas uit schaliegesteente in Amerika. Ze zullen waarschijnlijk ook hun sporen trekken door de resultaten in het derde kwartaal, die Shell donderdag bekendmaakt, en wellicht blijven naijlen in de rest van het jaar en in 2014. Toen Shell zo’n vier maanden geleden bekendmaakte een verliespost van USD 250 mln te hebben in Nigeria en USD 2 mrd te moeten afboeken op zijn voorraden schalieolie in de VS, reageerden beleggers onthutst. Van de vijf zogeheten ‘oliemajors’ presteert Shell op de beurs het slechtst. De Shell-veteraan, ooit omschreven als ‘De Stille Man’, saneerde de chemiedivisie en maakte daar een zeer winstgevende tak van. Ook was hij medearchitect van enkele grote lng-projecten bij Shell, van Maleisië tot Nigeria. FD, 30-okt-13
ENERGIE ALGEMEEN ‘Energieprijzen economisch cruciaal’ Energieprijzen zijn cruciaal voor het concurrentievermogen van een regio of een land. Dat zegt Walter Boltz, directeur Energie-Control Oostenrijk en vicevoorzitter raad van toezicht ACER. ‘In de Verenigde Staten is de gasprijs slechts een derde van de Europese gasprijs. Wil Europa deindustrialisering te voorkomen dan moet
ENSOC WEEKLY NUMMER 44, 5 NOVEMBER 2013
er iets gedaan worden om dit prijsverschil te voorkomen. Anders zullen we steeds vaker zien dat energie-intensieve industrieen liever investeren in de Verenigde Staten dan in Europa.’ Boltz is spreker en panellid van het openingsdebat tijdens de komende vakbeurs Emart op 26 en 27 november in Berlijn waar meer dan 850 energiehandelaren zullen vergaderen. Boltz is verbaasd en teleurgesteld dat er nog geen echte concurrentie is op retail niveau, ondanks het feit dat er meer nieuwkomers op de markt zijn geweest, de liquiditeit is verhoogd voor de korte termijn handel in groothandelsmarkten voor energie. Boltz: ‘Om dit te laten gebeuren, moeten we verdere harmonisatie van marktstructuren en regelgevingskader gaan uitvoeren. Concurrentie blijft de beste manier om de prijzen voor de eindgebruikers te verlagen, hoewel verschillende lidstaten liever gereguleerde prijs regimes zouden zien.’ Emart Energy, 31-okt-13 Europese energiemarkt nog ver weg Het was zo’n mooi ideaal: één grote energiemarkt in Europa. Meer hoogspanningskabels tussen landen en één grote energiebeurs. De praktijk laat alleen iets anders zien. Waar tot 2008 de elektriciteits- prijzen naar elkaar trokken en in Duitsland, Frankrijk, België en Nederland zelfs even nagenoeg gelijk waren, sloeg het daarna volledig om. ‘We zijn “by far” het best verbonden land met buurlanden’, zegt een woordvoerder van Tennet over de verbindingen. ‘We zouden de helft van de Nederlandse behoefte aan energie uit het buitenland kunnen halen. Maar dan blijven er grenzen aan wat het net aankan. En die grenzen bereiken we als de prijzen in Duitsland erg laag zijn.’ Toch zijn er verbeteringen te verwachten. Er komt een uitbreiding van de capaciteit met Duitsland in het oosten van het land en er een verbinding open naar Denemarken. En ligt er een goed gebruikte verbinding met Noorwegen. Toch biedt dit geen garantie voor de laagste prijzen. FD, 28-okt-13
NEDERLAND ELEKTRICITEIT Energierekening lager in 2014 Energiebedrijven kunnen voor volgend jaar iets goedkoper inkopen. Dat zullen consumenten merken op hun energierekening, die volgend jaar toch al lager uitvalt door ingrijpen van toezichthouder ACM. Eneco meldde woensdag dat de variabele leveringstarieven van elektriciteit per 1 januari "licht lager" zullen liggen. De prijs van gas blijft vrijwel gelijk. Een gemiddeld huishouden dat klant is van Eneco scheelt dit op
jaarbasis ongeveer 2,50 euro. Ook bij Essent is sprake van een prijsdaling. Daar valt het leveringstarief volgend jaar naar verwachting gemiddeld zo'n 5 euro goedkoper uit. De totale energienota voor een huishouden gaat volgend jaar waarschijnlijk met enkele tientjes omlaag. Dat komt doordat de Autoriteit Consument & Markt (ACM) onlangs bepaalde dat netbeheerders komende jaren minder transportkosten van gas en elektriciteit in rekening mogen brengen. Dit besluit drukt de energierekening op jaarbasis met zo’n 40 tot 50 euro. De hoogte van de energiebelasting en de opslag voor duurzame energie voor 2014 moeten echter nog, in december, door de overheid worden vastgesteld. DeOndernemer.nl, 30-okt-13 'Grootverbruikers stroom betalen veel meer' Nederlandse grootverbruikers van elektriciteit betalen gezamenlijk jaarlijks bijna een half miljard euro meer voor stroom dan hun concurrenten in Duitsland, heeft de Vereniging voor Energie, Milieu en Water (VEMW) berekend. Dat is slecht voor de concurrentiepositie van deze circa 30 bedrijven. Het energiebeleid van de Europese Unie, waarbij wordt ingezet op één grote markt en geen concurrentienadelen tussen landen, is "volledig zoek'', zegt VEMW-directeur Hans Grünfeld maandag. Een paar jaar geleden was er volgens hem nog een gelijk speelveld in Noordwest-Europa. Maar doordat in Duitsland de opwekking van duurzame energie erg wordt gesubsidieerd, moeten Nederlandse bedrijven nu gemiddeld zo'n 14 euro meer neertellen per megawattuur stroom dan op de Duitse markt. In totaal nemen onze grootverbruikers per jaar ongeveer 35 terawattuur af. Dit zijn voornamelijk grote concerns in de chemische en metaalindustrie. Dat de hogere stroomprijs voor hen grote gevolgen kan hebben, bewijst de penibele situatie waarin aluminiumsmelter Aldel momenteel verkeert. Aldel dreigde onlangs ten onder te gaan doordat het bedrijf aanzienlijk meer geld kwijt is aan elektriciteit dan concurrenten in Duitsland. DeOndernemer.nl, 28-okt-13 Stroomverbruik hoger in winter Invoering van de wintertijd heeft effect op het elektriciteitsverbruik van huishoudens. Uit een analyse van Essent blijkt dat het verbruik* tussen 17.00 en 19.00 uur in de wintertijd hoger ligt. Na ingang van de wintertijd ligt het totale elektriciteitsverbruik van Nederlandse huishoudens gemiddeld 2,6 procent hoger. Het effect van enkel de wintertijd is een stijging van ongeveer 0,5 procent. De overige 2,1
4
procent wordt veroorzaakt doordat de dagen korter worden. Invoering van de wintertijd heeft invloed op momenten waarop energie wordt verbruikt gedurende de dag. Huishoudens verbruiken na ingang van de wintertijd tussen 17.00 en 19.00 uur gemiddeld bijna 13 procent meer energie dan in de zomertijd. Toename van het verbruik wordt deels (bijna 7 procent) veroorzaakt door het terugdraaien van de klok en deels doordat de dagen korter worden (bijna 6 procent). …Essent: ga slim om met licht Energiebesparing was de belangrijkste reden om in 1977 de zomertijd in te voeren. Voor wie tijdens de wintertijd ook energie wil besparen, geeft Essent een belangrijke tip: ga slim om met licht. “Voorkom dat licht onnodig brandt door tijdschakelaars of bewegingsmelders te plaatsen”, vertelt woordvoerder Ilse Steenbergen, “Ook helpt het om ouderwetse gloeilampen te vervangen”. Met vijf energiezuinige spaar- of LED-lampen kunnen huishoudens zo’n 35 euro per jaar besparen op de energierekening. “De goedkoopste kWh blijft de kWh die niet wordt verbruikt.” Essent, 25-okt-13 Zuidring dicht gat in stroomnet De hoogspanningsverbinding Zuidring is in gebruik genomen. De aansluiting van dit Randstedelijk netwerk waarborgt hiermee de toekomstige elektriciteitsvoorziening in Nederland. De 80 kilometer lange hoogspanningsverbinding tussen Wateringen en Beverwijk (Randstad380kV) stelt de elektriciteitsvoorziening in de Randstad veilig. Tot voor kort was de Randstad onvoldoende verbonden met het landelijke ‘koppelnet’. Door twee nieuwe verbindingen in het noordelijke en zuidelijke deel van de Randstad verbetert de elektriciteitsaanvoer. De Zuidring (Wateringen-Zoetermeer) is nu klaar. De aanleg van de Noordring (60 kilometer tussen Zoetermeer en Beverwijk) moet nog beginnen. Bij Delft-Zuid ligt de nieuwe 380kV –verbinding onder de grond. In totaal loopt een kwart van Randstad380kV ondergronds. Agentschap NL, 29-okt-13 Borssele in december weer aan De kerncentrale in Borssele zal in de eerste helft van december weer stroom leveren aan het net. Dat meldt exploitant EPZ. In september maakte EPZ bekend dat de kerncentrale stil was gelegd in verband met een defect in de generatorkoeling. Bij een inspectie werd ontdekt dat koelribben -plaatjes die zorgen voor de verspreiding van de kou- van de generatorkoelers waren afgebroken. Delen van deze koel-
ENSOC WEEKLY NUMMER 44, 5 NOVEMBER 2013
ribben waren daarbij in de generator terecht gekomen. Fabrikant van de generatorkoelers is Siemens, dat nu ook de nieuwe koelers zal leveren. Siemens zoekt nu samen met EPZ nog naar de precieze oorzaak van het defect. EPZ heeft overigens de onderbreking aangegrepen om nu alvast onderhoudswerkzaamheden uit te voeren die normaal gesproken pas bij de volgende splijtstofwissel zouden plaatsvinden. EPZwoordvoerder Monique Linger kan geen exacte datum geven, maar verwacht dat de centrale in de eerste helft van december weer aan het net kan gaan leveren. Energeia, 25-okt-13 Provincie hardleers met centrales De provincie Zuid-Holland moet opnieuw kijken naar de bezwaren tegen de vergunningen voor twee nieuwe kolencentrales die in aanbouw zijn op de Maasvlakte. Dat heeft de Raad van State woensdagochtend geoordeeld. Gedeputeerde Staten van ZuidHolland moeten een nieuw besluit nemen over de vergunningen die op grond van de Natuurbeschermingswet zijn verleend voor de bouw van elektriciteitscentrales van de energiebedrijven GDF Suez en E.On. De bouw van de centrales kan ondertussen gewoon doorgaan. Het is voor de tweede keer in deze door Greenpeace, Natuur en Milieu en omwonenden ingestelde beroepszaak dat de bestuursrechter het ZuidHollandse provinciebestuur opdraagt het huiswerk over te doen. Een vergelijkbare procedure loopt nog voor de nieuwe kolencentrales van Essent die in Eemshaven in aanbouw is. FD/Volkskrant, 30-okt-13 Lagere prijs nog niet merkbaar Merkt de consument nog iets van de lagere stroomprijzen in Duitsland? Op dit moment nog niet. De prijzen voor consumenten worden elk halfjaar vastgesteld door de energieleverancier, waarbij 1 januari het nieuwe moment van bijstelling is. Energieleveranciers laten nog niet weten wat hun nieuwe prijzen zullen zijn. ‘We werken er nog aan’, zegt een woordvoerder van Essent. Maar ook als de energieprijzen hard zakken, merken consumenten dat maar beperkt. De stroomrekening van huishoudens bestaat voor een relatief groot deel uit belasting, aansluitkosten en transportkosten. Daarbij nemen Nederlandse huishoudens relatief weinig energie af. Het gemiddelde prijsverschil tussen Duitsland en Nederland was eind september ongeveer € 14 per megaWattuur (MWh), maar in een jaar tijd verbruikt een Nederlands huishouden pakweg 3,3 MWh. Stel dat energieleveranciers dit verschil helemaal zouden doorgeven aan de consument, dan zou het voordeel op jaarbasis ongeveer € 45 zijn. FD, 28-okt-13
CO2 'Strenger 2030-klimaatdoel EU' De Britse overheid roept de Europese Unie op om voor 2030 als doel te stellen 50 procent minder broeikasgassen uit te stoten. Dit zou blijken uit documenten die in bezit zijn van persbureau Reuters. Naar verluidt zou de Europese Unie een doelstelling van 40 procent ten opzichte van het niveau in 1990 onderzoeken. De Britten stellen voor om dit voornemen aan te vullen tot 50 procent door meer emissierechten uit de markt te halen. Naar verwachting komt de EU aan het einde van dit jaar met nieuwe klimaatdoelen voor na 2020. Bedrijven en overheden hebben al eerder opgeroepen snel met een nieuw mikpunt te komen omdat de markt zekerheid nodig heeft. De Britse regering is ambitieus in het beleid tegen klimaatverandering. In 2050 moet het land 80 procent minder broeikasgassen uitstoten ten opzichte van 1990. NuZakelijk.nl, 25-okt-13 Nederland wil 40% CO2-reductie Nederland wil de uitstoot van CO2 in 2030 met 40 procent terugbrengen. Dit staat in de klimaatagenda die de ministerraad heeft goedgekeurd. Staatssecretaris Mansveld van Milieu noemt het plan "ambitieus en haalbaar". Volgens Mansveld loopt Nederland voorop, omdat in Brussel de klimaatdoelen voor 2030 nog vastgesteld moeten worden. "Het kabinet wil de koppositie bereiken door bijvoorbeeld in te zetten op het stimuleren van innovatie voor schone energie, het tegengaan van verspilling van grondstoffen en op meer energiebesparing in verschillende sectoren", stelt Mansveld. De staatssecretaris denkt dat burgers ook een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de CO2reductie. Als iedereen zijn apparaten in huis niet op de standby-stand zet, scheelt dat 10 procent van de energierekening. "We moeten letterlijk werk maken van het klimaat", aldus Mansveld. De staatssecretaris verwacht ook een inzet van het bedrijfsleven, door slimmer ondernemen. Ze wijst er wel op dat de reductie van CO2 een mondiale en Europese aanpak vereist en dat niet alleen Nederlandse bedrijven zich moeten inzetten. NOS, 4-okt-13
DUURZAME ENERGIE Extra banen door biobased economie Vergroening van de agro-, food- en chemiesector kan in Brabant en Zeeland tot drieduizend banen opleveren. Dat stelt onderzoeks- en adviesbureau CE Delft in een rapport voor de Sociaal-Economische Raden van de provincies Zeeland en
5
Brabant. “Beleid, cascadering en de prijs van fossiele grondstoffen zijn essentieel om dat te halen”, zegt Marit van Lieshout, een van de auteurs van het rapport. ‘Agro meets chemistry’ is de slogan waaronder Zeeland en Brabant gaan werken aan de ontwikkeling van de biobased economie. Beide provincies zijn daarin immers sterk. Zowel Zeeland als West-Brabant hebben een sterke agro-sector en flinke chemische industrie. Verder liggen er vanuit de havens van Vlissingen, Moerdijk en Terneuzen prima verbindingen naar het achterland. CE Delft heeft twee scenario’s ontwikkeld: een lage en een hoge variant. In de hoge variant liggen de prijzen voor fossiele grondstoffen veel hoger, wordt cascaderingbeleid de nieuwe regel en zet de overheid ook in op toegepaste kennis. Met grote gevolgen voor het aantal banen: niet 350 à 500 maar twee- à drieduizend. Energie Actueel, 31-okt-13 Vergunning voor windpark Noordzee Rijkswaterstaat verleent een definitieve vergunning aan Eneco voor windpark Q4 West op de Noordzee. Het park komt 26 kilometer uit de kust van Bergen aan Zee te liggen, achter het reeds vergunde windpark Q4. Voor dat park heeft Eneco sinds 2009 al een vergunning. Er is nog geen concreet zicht op de realisatie van beide windmolenparken, maar de doelstellingen uit het Energieakkoord voor wind op zee bieden veel perspectief om de investering rendabel te maken. De huidige locatie is bepaald nadat Eneco van een eerder vergunde locatie moest wijken. Een nieuwe scheepvaartroute zou precies door het geplande park Scheveningen Buiten komen te liggen. Het windmolenpark Q4 West biedt met een oppervlakte van 21 vierkante kilometer ruimte voor 70 windmolens van 3 megawatt. Het park wordt onderdeel van een cluster windmolenparken in de Noordzee, waaronder het reeds gerealiseerde Prinses Amalia Windpark en het Offshore Windpark Egmond aan Zee (OWEZ). Het Q4 West park draagt circa 3,5 procent bij aan de doelstelling van 6.000 megawatt wind op zee die voortvloeit uit het Energieakkoord. …type windturbine nog onzeker Uit een rapport wat Eneco voor de vergunningaanvraag heeft ingediend bij Rijkswaterstaat, blijkt dat het nog niet geheel zeker is voor welke windturbine Eneco kiest. Dit is afhankelijk van een aantal factoren, zoals de economische haalbaarheid, de betrouwbaarheid, leverbaarheid en ook het effect op het milieu. In het huidige voornemen wordt uitgegaan van het type Vestas V112 dat per turbine 3 megawatt oplevert. Er zijn echter recent turbines op de markt gekomen die een
ENSOC WEEKLY NUMMER 44, 5 NOVEMBER 2013
groter vermogen hebben. Vanwege het vergunningsproces is echter het vaak moeilijk om achteraf nog de te gebruiken turbine te wijzigen, zelfs als er intussen innovatieve nieuwe modellen beschikbaar zijn. Eneco kijkt specifiek naar de Vestas V164 turbines met een vermogen van 7 megawatt. De wieken van dit type windturbine hebben een lengte van 80 meter, wat gelijk staat aan ongeveer negen Londense dubbeldekkers. Duurzaam Bedrijfsleven/Eneco, 31-okt-13 Frans topinstituut voor zonne-energie Franse energiebedrijven en onderzoeksinstituten hebben de krachten gebundeld in een poging een nieuw topinstituut op te zetten voor onderzoek naar zonne-energie. Voor het Ile-de-Franse Photovoltaic Institute (IPVF) is 150 miljoen euro vrijgemaakt, zo schrijft persbureau Reuters. Bouw van het project begint volgend jaar in Saclay, ten zuiden van Parijs. Het doel van het IPVF is om te concurreren met andere topinstituten in bijvoorbeeld de Verenigde Staten, Japan en Zwitserland. Onder andere het prestigieuze instituut Polytechnique en de energiebedrijven EDF en Total participeren in de school. “We willen een van de besten zijn, tenminste in de top vijf onderzoekshubs ter wereld”, zo vertelde Jean-Francois Minster, wetenschappelijk directeur bij Total en hoofd van het nieuwe instituut. NuZakelijk.nl, 30-okt-13 Geluid windturbines onschadelijk Het geluid van windturbines leidt tot hinder en mogelijk tot slaapverstoringen, maar tast de gezondheid van omwonenden verder niet aan. Dat blijkt uit onderzoek van LBP Sight in opdracht van Agentschap NL. LBP|SIGHT concludeert dat in de onderzochte literatuur geen aanwijzingen te vinden zijn dat windturbinegeluid tot andere gezondheidseffecten kan leiden dan hinder en mogelijk slaapverstoring. Alleen indirect (via ondervonden hinder en mogelijk via slaapverstoring) kan effect op de gezondheid optreden. Er zijn geen aanwijzingen dat laagfrequent geluid hier een belangrijke rol in speelt. Vooralsnog lijkt met de huidige A gewogen geluidnormering te kunnen worden volstaan. Wel is de verwachting dat het aandeel van laagfrequent geluid in nieuw te ontwikkelen turbines (groter dan 6 à 7 MW) zal toenemen. Het betreft hier relatief beperkte verschillen in de orde van 1 à 3 dB. De volledige rapportage van deze literatuurstudie is gepubliceerd op de website van Agentschap NL. LBP Sight, 31-okt-13
CO2-uitstoot 20% lager door akkoord De uitvoering van het energieakkoord verlaagt de CO2-uitstoot door fossiele brandstoffen in zes jaar met ruim 20 procent. Dat meldt John Kerkhoven op Energiepodium.nl. Kerkhoven: ‘De maatregelen uit het Energieakkoord zorgen voor een ongekende reductie van CO2. Als het ons lukt dit akkoord te realiseren, kom je op 10,2 procent minder CO2-uitstoot ten opzicht van 1990 in 2020. Dat is een daling van ruim 20 procent in zes jaar tijd. Met andere woorden: het Energieakkoord had net zo goed het Klimaatakkoord kunnen heten. Het uitvoeren van het akkoord zal voor het eerst in de geschiedenis in Nederland leiden tot een substantiële daling van de CO2-uitstoot door verbranding van fossiele brandstoffen. De Europese Unie gaat voor 20 procent CO2-reductie in 2020. In dat opzicht dragen we de helft van onze fair share bij.’ Energiepodium.nl, 24-okt-13 SDE+ voor geothermie en vergassing Ruim tweederde van het SDE+-budget voor 2013 is inmiddels toegekend aan concrete projecten. Voor het eerst is geld toegekend aan groengasproductie door middel van vergassing en aan diepe geothermie. Een groot deel van het geld gaat dit jaar echter naar windenergie en biomassaverbranding, de twee belangrijkste pijlers onder het kabinetsbeleid om in 2020 14% van het binnenlandse energieverbruik duurzaam op te wekken. In totaal is nu EUR 2,3 mrd toegekend van het budget van EUR 3 mrd, blijkt uit de meest recente cijfers van Agentschap NL. Daarvan is EUR 535 mln bestemd voor hernieuwbareelektriciteitsprojecten, EUR 1,7 mrd voor hernieuwbare warmte (inclusief WKK) en EUR 90 mln voor hernieuwbaar gas. In de categorie hernieuwbaar gas is voor het eerst geld toegekend aan een project voor vergassing (EUR 51 mln) voor de productie van groen gas. Het meeste geld gaat vooralsnog naar de categorie hernieuwbare warmte, net als vorig jaar. Alleen is het aandeel van geothermie dit jaar een stuk kleiner en gaat het meeste geld tot nu toe naar thermische conversie (verbranding) van biomassa. Energeia, 29-okt-13 Huurwoningen met zonnepanelen Maar liefst 232 zonnepanelen worden geplaatst op 58 huurwoningen in de Groningse Radijsstraat in de Tuinwijk. Dankzij de inzet van de wijkbewoners, en in samenwerking met Grunneger Power en woningcorporatie Patrimonium, kan het project tot uitvoer worden gebracht. Het initiatief is afkomstig van enkele buurtbewoners, die onder de noemer ‘Tuinwijk in het Zonnetje’ de mogelijkheden van
6
zonne-energie hebben onderzocht. Het concrete voorstel is door de corporatie vervolgens aan haar huurders voorgelegd. Zij kreeg hierbij hulp van een aantal enthousiaste bewoners, die andere bewoners hebben benaderd. Huurders die zonnepanelen krijgen geplaatst betalen een kleine huurverhoging in ruil voor de lokaal opgewekte zonne-stroom. Volgens plan gaat de energierekening per maand meer omlaag dan dat de huur stijgt. Afhankelijk van woonsituatie en verbruik, kunnen huishoudens hiermee tussen de 50 en 100 euro op jaarbasis besparen. Naar verwachting wordt er in 2014 50.000 kWh opgewekt in de Radijsstraat. De woningen die meedoen aan het project, krijgen straks een energielabel A. De Tuinwijk wordt met de zonnepanelen een van de wijken met de minste CO2-uitstoot in Groningen. Energieplus.nl, 31-okt-13 Doorbraak in torrefactie Het bedrijf Topell Energie kan hun eigen ontwikkelde torrefactietechnologie nu op commerciële productieschaal toepassen. Het bedrijf is nu in staat om op continue schaal zes ton aan bio-kolen per uur te produceren uit biomassa. Deze bio-kolen, ook wel biopellets genoemd, kunnen in kolencentrales worden bijgestookt voor de productie van ‘groenere’ energie. Het probleem van biomassa is dat het veelal te nat is om direct te gebruiken. De torrefactietechniek zorgt er voor dat biomassa op een efficiëntere manier wordt gedroogd en verkoold zodat er een vochtbestendig en makkelijk brandbaar materiaal overblijft. Topell Energy zet nu in op verdere optimalisatie van het eindproduct. Dat moet leiden tot extra verkoop van de biopellets. Daarnaast wil het bedrijf de eigen ontwikkelde technologie voor torrefactie via licenties ook aan derden beschikbaar stellen. Duurzaam Bedrijfsleven, 28-okt-13 ‘Black-outs zijn bangmakerij’ Grote energiebedrijven roepen dat groene stroom zorgt voor stroomuitval op het net. Dat is pure bangmakerij, zegt de Delftse hoogleraar Ad van Wijk. De energiebedrijven verkeren in zwaar weer doordat onder meer groene stroom de energieprijzen op de markt ernstig aantast. Van Wijk meent dat dit hun eigen schuld is. Volgens Van Wijk zijn niet al die centrales nodig en kolencentrales al helemaal niet. “Door hun inflexibiliteit zijn ze helemaal geen goede aanvulling aan de energiemix om de fluctuaties van zon- en windenergie op te vangen,” zegt Van Wijk tegen BN DeStem. “Natuurlijk is het vervelend als bedrijven moeten sluiten doordat ze geen winst meer maken, maar dat is een gevolg
ENSOC WEEKLY NUMMER 44, 5 NOVEMBER 2013
van hun eigen investeringsbeleid. Ik snap dat het niet leuk is, maar zo werkt de markt,” aldus Van Wijk. Op dinsdag 26 november zal Van Wijk het congres North Sea Energy 2020 in Sociëteit De Maas in Rotterdam openen. Hij zal er spreken over de energie-inzet van de Noordzeelanden, de belangen van de overheden en de industrie en een blik geven in de energiekansen voor de toekomst. Duurzaam Bedrijfsleven, 28-okt-13 Deel windmolens werkt weer Energiebedrijven die windmolens exploiteren, zijn niet blij met de storm van vandaag. Alle windmolens op zee waren vanochtend stilgelegd, maar een aantal draait intussen weer. 'Bij windkracht 10, als er windsnelheden zijn van 85 tot 90 kilometer per uur, gaan de windmolens uit. Dit gebeurt vanzelf, met sensors', zegt een woordvoerder van Nuon. 'Boven die snelheid wordt er niet meer efficiënt stroom opgewekt en er ook het gevaar van schade. Die wil je niet, want een reparatie kost meer dan de stroom die je toch nog kunt opwekken.' Nuon heeft 36 windmolens op zee, voor de kust tussen Egmond aan Zee en Castricum, in een samenwerking met Shell. Op land krijgt het energiebedrijf elektriciteit van 234 molens. Daarvan stonden er in het begin van de middag 60 stil. Het best werken windmolens bij windkracht 5 tot 6, aldus de Nuon-medewerker.'Afgelopen weekeinde was een topweekend. Maar vandaag is er te veel wind.' FD, 28-okt-13 Ameland krijgt grootste zonnepark Ameland krijgt ruim 2,6 miljoen euro subsidie van het Waddenfonds om het grootste zonnepark van Nederland te bouwen. Dat heeft de gemeente woensdag laten weten. Daarnaast wordt 7 ton uitgetrokken voor een project met methaanbrandstoffen. Het zonnepark van circa 10 hectare zal aan de westkant van het vliegveld in Ballum worden gebouwd en jaarlijks 6 megawatt kunnen opwekken, 20 procent van wat het eiland nodig heeft. Door duinen en struiken aan te leggen, worden de zonnepanelen aan het zicht onttrokken. Daarnaast worden bij de gemeente en lokale ondernemers 45 units met zogeheten methaanbrandstofcellen met elk een vermogen van 1,5 kWh geplaatst. Die wekken stroom op door aardgas om te zetten in elektriciteit. Deze en een aantal andere energieprojecten, zoals het toevoegen van waterstof aan aardgas en het plaatsen van milieuvriendelijke HRe-ketels, moeten er uiteindelijk voor zorgen dat Ameland in 2020 geheel in zijn eigen energiebehoefte voorziet. NuZakelijk.nl/Cobouw, 30-okt-13
ENERGIEBESPARING Drenthe gaat energieleningen verstrekken De Drentse Energie Organisatie, een initiatief van de provincie Drenthe, gaat energieleningen verstrekken voor investeringen in duurzame energie en energiebesparing. Het moet financiële knelpunten voor ondernemers en organisaties wegnemen bij het investeren in bijvoorbeeld zonnepanelen, ledverlichtingssystemen of isolatie. De leningen worden verstrekt ‘tegen een aantrekkelijke rente’. Volgens de Drentse Energie Organisatie gaan de exploitatiekosten na installatie van deze investeringen vaak direct omlaag waardoor het geleende bedrag in een aantal jaren is terugverdiend. De financiering kan worden aangevraagd voor 5 of 10 jaar. De Drentse Energie Organisatie is een onafhankelijke stichting die de energietransitie in Drenthe wil versnellen. Bron: Provincie Drenthe EnergieOverheid.nl, 31-okt-13 Verplicht energielabel U-bouw Vanaf 1 juli 2014 moeten ook nieuwe utiliteitsgebouwen beschikken over een energielabel. Daartoe moet bij de oplevering worden getoetst of de energiebesparende maatregelen, zoals die staan in de EPC-berekening, daadwerkelijk zijn gerealiseerd. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zal deze verplichting per januari 2014 publiceren en opnemen in de wet. “Wat per 1 juli 2014 verandert, is dat bij de oplevering een controle plaatsvindt of de energiebesparende maatregelen uit de EPC-berekening, ook in de praktijk zijn waargemaakt. Op basis daarvan wordt het energielabel verstrekt”, aldus Kees Arkesteijn, projectcoördinator bij ISSO. Voor bestaande utiliteitsgebouwen verandert er niets; nu al is het voor deze gebouwen verplicht om bij verkoop een energielabel te hebben. Een gecertificeerde partij moet in deze gevallen de gebouwen ter plekke 'opnemen', op basis waarvan vervolgens een energielabel wordt opgesteld. Voor gebouwen jonger dan tien jaar geldt op dit moment dat de EPC-berekening – die aangeeft wat de verwachte energieprestatie van het gebouw is – gelijkwaardig is aan het hebben van een energielabel. Energieplus.nl, 30-okt-13 Flexibele tarieven werken Bewoners verschuiven hun energievraag als ze stroom goedkoper of meer duurzaam kunnen afnemen. Dat blijkt uit proeven van netbeheerder Enexis in Breda en Zwolle. Bewoners konden met een energiecomputer de momenten bepalen waarop energie het meest duurzaam of voordelig is. Verder
7
hadden bewoners de beschikking over een slimme wasmachine en zonnepanelen. Uit de pilots blijkt dat deelnemers het concept omarmen: zij verschuiven hun energievraag naar een gunstig moment. Daarnaast geeft 91 procent van de in totaal 239 deelnemende huishoudens aan dat zij controle willen over het energiegebruik. 95 procent vindt geld besparen een belangrijk motief. Uit de pilot wil Enexis opmaken in hoeverre consumenten bereid zijn flexibel om te gaan met hun energie. Daarnaast moeten de pilots uiteindelijk duidelijk maken hoe zo efficiënt mogelijk gebruikgemaakt kan worden van duurzame bronnen, zodat we energie betaalbaar en betrouwbaar kunnen houden. De ervaringen van de bewoners in Zwolle en Breda vormen volgens Enexis de basis voor het energienet van de toekomst. Duurzaam Gebouwd, 29-okt-13 Greenchoice geeft besparingstips Energieleverancier Greenchoice geeft bijna vijftig tips die allen moeten leiden tot energiebesparing. Deze tips zijn te vinden op de website van Energiebespaarhuis, een initiatief van Greenchoice. Geïnteresseerden kunnen de keuze maken uit vier verschillende onderdelen; elk onderdeel legt de focus op energiebesparing in een onderdeel van het huis. De onderdelen zijn zolder, slaapkamer en badkamer, werkkamer en keuken, woonkamer en tuin. Door met de muis over een object heen te gaan, lezen bezoekers op welke manier men in kan zetten op energiebesparing. Door op de icoontjes te klikken ontdekt men hoeveel besparing op CO2-uitstoot in kilo’s per jaar en hoeveel besparing in euro’s per jaar behaald kan worden. Zo wordt bijvoorbeeld duidelijk dat, door een zet van zes zonnepanelen op het dak van de woning te plaatsen, € 320 per jaar bespaard kan worden en door gebruik van een energiezuinige droger 56 kg CO2-uitstoot per jaar bespaard kan worden. Naast de website die voor dit doeleinde in het leven is geroepen, is er ook een poster te bestellen die in één oogopslag informeert over energiebesparing. Duurzaam Gebouwd, 29-okt-13 Comfort drijfveer energiebesparing Comfort is de belangrijkste reden voor huiseigenaren om tot energiebesparende maatregelen over te gaan. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Energiebesparende maatregelen bij individuele huiseigenaren’. In dit onderzoek wordt duidelijk wat de drijfveren zijn van huiseigenaren die energiebesparende maatregelen willen nemen en welke verwachtingen zij hebben. Het onderzoek werd uitgevoerd door flowresulting, in opdracht van Agentschap
ENSOC WEEKLY NUMMER 44, 5 NOVEMBER 2013
NL en maakt duidelijk dat comfort voor eigenaren de belangrijkste drijfveer is om tot actie over te gaan. Verder geven respondenten aan dat zij na het nemen van maatregelen tevreden zijn over het resultaat. Zo is 46 procent positief verrast door het gestegen comfort en is 43 procent vrolijk gestemd dankzij de lagere energierekening. Het onderzoek bestaat uit twee delen: een kwalitatief onderzoek, en een kwantitatief onderzoek. Beide rapportages zijn op de website van Agentschap NL in te zien. Duurzaam Gebouwd, 31-okt-13; Agentschap NL, 28-okt-13 'Blok voor blok-aanpak niet haalbaar' Het grootschalig verduurzamen van complete woonwijken middels de Blok voor blok-aanpak is niet haalbaar. Dat blijkt uit onderzoek van Agentschap NL. De uitkomsten van het onderzoek zijn een forse tegenvaller voor de partijen die een snelle verduurzaming van de woningvoorraad in gedachten hadden. Het overheidsprogramma Blok voor blok werd ruim twee jaar geleden gestart door toenmalige minister Donner van Wonen. In eerste instantie ging het om pilotprojecten om minimaal twee energielabelstappen te maken, of op label B-niveau uit te komen. Belangrijkste struikelblok voor de Blok voor blok-aanpak is dat consumenten geen confectieoplossingen willen voor hun specifieke wensen. Cobouw, 28-okt-13 100.000 woningen energieneutraal Banken, bouwers, gemeenten en het Rijk willen de komende jaren huizen van particulieren energieneutraal maken. Het doel is zo’n 100.000 woningen te verbouwen, zodat ze evenveel energie opwekken als ze verbruiken. Dit moet onder meer gebeuren door installatie van zonnepanelen en extra isolatie, meldt de NOS. Onderdeel van het plan is dat banken gemakkelijker een hypotheek gaan verstrekken voor zo’n verbouwing. Bouwbedrijven moeten op hun beurt garanderen dat een woning ook echt energieneutraal wordt. De gesprekken bevinden zich volgens de NOS nog in een verkennende fase. Eerder werd al bekend dat woningcorporaties 100.000 huurwoningen energieneutraal willen maken. FD, 28-okt-13; NOS, 27-okt-13 Voordeel dag-nachttarief achterhaald Nederlanders met een dag- en nachttarief voor stroom besparen gemiddeld slechts 5 euro per jaar ten opzichte van enkel tarief. Dat blijkt uit onderzoek onder ruim 10.000 klanten van prijsvergelijker Energieleveranciers.nl. Daarbij is ook de oorspronkelijke reden voor de verschillende tarieven achterhaald: het voordeel voor het stroomnet is verwaarloosbaar. Een kwart van de
Nederlanders wacht tot na 23 uur of het weekeinde om de wasmachine en vaatwasser aan te zetten om zo in aanmerking te komen voor het lage stroomtarief. Het gemiddelde prijsvoordeel komt neer op nog geen dubbeltje per week, zo rekende Energieleveranciers.nl voor. Slechts 1 procent behaalt een voordeel van 30 euro of meer per jaar, terwijl 20 procent zelfs duurder uit is. Het lagere nachttarief is rond 1960 ingevoerd om de piekbelasting van het stroomnet te verminderen en de kolencentrales door te laten draaien. Tegenwoordig is het dag- en nachttarief echter niet meer nodig volgens Martijn Boelhouwer van Netbeheer Nederland. 'Het effect op het stroomnet is - als iedereen overgaat van dubbel naar enkel tarief verwaarloosbaar.' Volkskrant, 27-okt-13 Wintertijd bespaart geen stroom Het terugschakelen van zomertijd naar wintertijd kent voordelen maar ook nadelen, waaronder het hogere verbruik aan elektriciteit. Dat meldt de Volkskrant. De zomertijd werd in 1977 ingevoerd vanuit het oogpunt van energiebesparing. Omdat het 's avonds langer licht zou zijn, zou het energieverbruik dalen. Maar in deze tijd van klimaatbeheersing en airconditioning zou van die voordelen volgens milieugroepen weinig overblijven. Energiebedrijf Essent meldt dat het elektriciteitsverbruik door de wintertijd met gemiddeld 2,6 procent stijgt. Daarvan is echter maar een half procent te wijten aan de tijdsverandering en 2,1 procent aan het feit dat de dagen korter worden. Netwerkbeheerder Tennet berekende het voordeel op de jaarlijkse energierekening op vijf euro of 125 keer föhnen. Volkskrant, 26-okt-13
GAS Gaswinning Waddenzee kan door De Raad van State heeft bezwaren van inwoners van Ameland en Schiermonnikoog tegen extra gaswinning onder de Waddenzee van tafel geveegd. De tegenstanders vrezen aardbevingen door bodemdalingen als gevolg van de een versnelde gaswinning. Zij vinden dat is ingestemd met de plannen zonder eerst de risico's goed onderzocht te hebben. De hoogste bestuursrechter wijst in een uitspraak de bezwaren af tegen de vergunning die minister van Economische Zaken Henk Kamp (VVD) verleende voor de winning van meer aardgas uit velden onder de Waddenzee. De Nederlandse Aardolie Maatschappij wil uit de velden zo'n vijftien miljard kubieke meter extra aardgas winnen uit de gasvelden bij MLV, Ameland en Anjum. Deze gasvelden zijn gelegen
8
onder de Waddenzee, in de kombergingen Pinkegat en Zoutkamperlaag. De extra gaswinning is voorzien tot uiterlijk het jaar 2036. Met de extra gaswinning wordt bijgedragen aan de zekerheid van de energievoorziening in Nederland. FD, 30-okt-13; Energeia, 28-okt-13
OLIE Prijzen industrie lager De producten van de aardolieverwerkende industrie waren in september 9,9 procent goedkoper. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Producten van de Nederlandse industrie waren in september 2,9 procent goedkoper dan in september 2012. In augustus waren de afzetprijzen van de industrie 2,4 procent lager dan een jaar eerder. De prijsdaling in beide maanden is vooral toe te schrijven aan de aardolieverwerkende industrie. De producten van de aardolieverwerkende industrie waren in september 9,9 procent goedkoper. De afzetprijzen van de chemische industrie lagen 4,6 procent lager dan een jaar eerder. Fabrikanten in de grafische industrie rekenden 2,6 procent minder voor hun producten, net als fabrikanten in de basismetaalindustrie. Voedingsmiddelen, dranken en tabak samen waren 0,4 procent goedkoper. Hiertegenover stonden prijsstijgingen bij de elektrische apparatenindustrie (3,4 procent) en de leerindustrie (2,8 procent). Ten opzichte van augustus 2013 bleven de afzetprijzen van de industrie nagenoeg gelijk. Tegenover een prijsdaling van 0,3 procent op de binnenlandse markt stond een prijsstijging van 0,2 procent op de buitenlandse markt. CBS, 30-okt-13
ENERGIE ALGEMEEN DGBC: “Materiaalberekening moet objectiever” Een consortium van vijf partijen (ERB, IVAM, RIGO, Universiteit van Leiden en Winket) heeft vorige week in Cobouw forse kritiek geuit op de huidige rekenregels voor milieuprestaties van gebouwen. Zo zou de rekenmethode van BREEAM-NL niet objectief genoeg zijn. Volgens het consortium zijn huidige methoden zoals BREEAM-NL en GPR Bouwbesluit niet doelmatig, omdat ze de milieuprestaties per vierkante meter als uitgangspunt nemen. Ook zijn de duurzaamheidsscores van de gebouwen onderling niet te vergelijken, zo luidt de kritiek. De Dutch Green Building Council, die de BREEAMmethode in Nederland ontwikkelt en beheert, ziet vooral problemen met de materiaalberekening. Het rapport van het vijftal loopt vast op complexiteit, vindt
ENSOC WEEKLY NUMMER 44, 5 NOVEMBER 2013
scheidend directeur Stefan van Uffelen. Van Uffelen: “De objectiviteit van BREEAM staat niet ter discussie. De objectiviteit van de materiaalberekening wel. Op dit moment wordt vrijwel niet gescoord binnen Breeam op de materialenberekening (gemiddeld 1,4 procent van de totaalscore). In de praktijk zien wij de materialenberekening slecht werken. Verder zijn de uitkomsten moeilijk communiceerbaar. Minister Blok van Wonen heeft het kritische rapport van het consortium ontvangen en Cobouw laten weten dat de huidige rekenregels niet worden aangepast na één kritisch rapport. Cobouw / Dutch Green Building Council EnergieVastgoed.nl, 28-okt-13 Inzet biomassa moet efficiënter De inzet van biomassa moet op korte termijn efficiënter gebeuren. Dat stelt Stichting Topconsortium voor Kennis- en Innovatie Biobased Economy (TKI-BBE) in een visiedocument. Volgens TKI-BBE wordt ruim 70 procent van de hernieuwbare energie op dit moment geleverd door biomassa bij of mee te stoken. Een belangrijk deel van deze biologisch afbreekbare fractie van producten, afvalstoffen en residuen van de landbouwresiduen wordt door tekorten nu al geïmporteerd. ‘Energie uit biomassa is voor de korte termijn wellicht de enige praktisch haalbare methode om de emissie van broeikasgassen terug te dringen. Maar met de verbranding ervan vernietigen we tegelijkertijd waardevolle groene grondstoffen voor de chemische industrie’, stelt TKI-BBE in de visie. Het Kabinet heeft 9 topsectoren aangewezen. De Chemiesector en de Energiesector zijn daar twee van. Stichting Topconsortium voor Kennis- en Innovatie Biobased Economy (TKI-BBE) gaat het cross-sectorale programma Biobased Economy uitvoeren, wat een onderdeel is van de Topsectoren Chemie en Energie. EnergieOverheid.nl, 30-okt-13 EZ compenseert grootverbruikers Bedrijven die veel energie gebruiken, zoals in de chemische- en staalindustrie, krijgen compensatie voor hun hoge energierekening. Dat meldt het ministerie van Economische Zaken. Volgens minister Kamp wordt deze maatregel genomen om oneerlijke concurrentie met onze buurlanden te voorkomen. Vanaf 2014 is er jaarlijks 78 miljoen euro beschikbaar. In alle landen van de Europese Unie betalen bedrijven die veel energie verbruiken via hun elektriciteitsrekening voor zogeheten ‘emissierechten’. In Duitsland, Engeland, België en Noorwegen worden bedrijven vanaf 2014 gecompenseerd voor deze emissiekosten. Hiermee wordt voorkomen dat bedrijven hun productie verplaatst naar landen waar niet hoeft te worden betaald voor emissie-
rechten. De compensatie gebeurt via de ‘Subsidieregeling Indirecte Emissiekosten ETS’ van Agentschap NL. Bedrijven kunnen zich hier vanaf 1 januari 2014 melden om in aanmerking te komen voor compensatie. Rijksoverheid.nl, 31-okt-13 …‘EZ subsidieert grootverbruikers’ Bedrijven die veel energie verbruiken, bijvoorbeeld in de chemische en staalindustrie, krijgen compensatie voor hun hoge energierekening. Deze maatregel wordt volgens het ministerie van Economische Zaken (EZ) genomen om oneerlijke concurrentie van buurlanden te voorkomen. Vanaf 2014 is er jaarlijks € 78 mln beschikbaar voor de regeling. ‘In de landen om ons heen krijgen grootverbruikers ook compensatie. Dankzij deze maatregel kunnen Nederlandse bedrijven blijven concurreren met het buitenland’, aldus minister Henk Kamp van EZ. ‘Dit zorgt voor behoud van werkgelegenheid in Nederland.’ Agentschap NL zal de subsidieregeling gaan uitvoeren. FD, 1-nov-13 Crisis slecht voor duurzaam ondernemen De crisis heeft groen inkopen op een lager pitje geplaatst bij bedrijven. Dat blijkt uit onderzoek, uitgevoerd op verzoek van tapijtmaker Interface. Het onderzoek laat zien dat voor 43 procent van de ondervraagden duurzaamheid een minder grote rol speelt bij het inkoopproces door de crisis. Voor 79 procent van de ondervraagden is de kostprijs de belangrijkste factor bij het inkopen van producten. De steekproef bestond uit 1750 Nederlanders met een leidinggevende functie. Van deze groep hebben 829 respondenten deelgenomen aan het onderzoek waarvan er 537 ook direct betrokken zijn bij het inkoopproces. Het onderzoek toont een verschil tussen hoog- en laagopgeleiden. Ongeveer een derde van de hoogopgeleiden zegt dat duurzaamheid belangrijk blijft, ondanks de crisis. Dat staat tegenover 17 procent bij laagopgeleiden. Een klein lichtpuntje in het onderzoek is dat 55 procent van de ondervraagden het wel van belang acht om duurzaamheid te integreren in het inkoopproces. Dat staat tegenover de Nationale Duurzaamheidsmonitor, dat concludeert dat het duurzaamheidsbeleid crisisbestendig is. Duurzaam Bedrijfsleven, 28-okt-13 Shell innig met overheid Energieconcern Shell werkt innig samen met de Nederlandse overheid. Hoe innig blijkt uit een artikel in de Groene Amsterdammer. Buitenlandse Zaken detacheert hoge ambtenaren bij Shell, staat in Amerikaanse diplomatieke berichten die via WikiLeaks vrijkwamen. Het omgekeerde
9
gebeurt ook. Uit een ambtsbericht van de Amerikaanse ambassade in Den Haag naar Washington blijkt dat Shell er een eigen diplomatieke dienst op nahoudt die rechtstreeks rapporteert aan de ceo. De government relations advisors van deze dienst ondersteunen de top van Shell bij haar politieke contacten in gevoelige gebieden. Het Amerikaanse ambtsbericht noemt één senior government advisor met naam en toenaam, Simon S., die afkomstig is van het ministerie van Buitenlandse Zaken en in de periode 2006-2008 naar Shell is gedetacheerd. Na zijn detachering is hij naar Buitenlandse Zaken teruggekeerd als directeur Economische Samenwerking. Sinds november 2012 is hij directeur-generaal van het bureau Buitenlandse Economische Betrekkingen. S. vormt zonder twijfel een directe verbinding – een hotline – tussen het Royal Dutch Shell-concern en de Nederlandse regering. Groene Amsterdammer, 23-okt-13
AZIË DUURZAME ENERGIE Opmars zonne-energie in India In India is er meer dan 2 gigawattpiek (GWp) zonne-energievermogen aan het net gekoppeld. Dat meldt het Indiase ministerie van Energie. In juli en augustus dit jaar is er in totaal 210 MWp aan nieuw vermogen toegevoegd. Verschillende staten wedijveren ook met elkaar als het op zonne-energie aankomt. De staat Madya Pradesh, centraal gelegen, wil in 2015 in totaal 1.400 MWp aan zonneenergie vermogen hebben geplaatst. Onlangs werd ook bekend dat in de staat Rajastan het grootste zonne-energiepark ter wereld wil bouwen met een totaal vermogen van 4000 MWp. In totaal is er nu voor ruim 29 duizend MW vermogen aan duurzame energie gerealiseerd. Het overgrote deel (afgerond 68 procent) is afkomstig van windparken. In de jaren 2013 en 2014 wil India in totaal 2500 MW aan nieuw windvermogen aan het totaal toevoegen. De teller staat in september 2013 al op 808 MW. Kijkend naar energieverbruik dan is India na de VS, China en Rusland de vierde grootste verbruiker van de beschikbare energiebronnen ter wereld. EnergieBusiness.nl, 31-okt-13
ENSOC WEEKLY NUMMER 44, 5 NOVEMBER 2013
BELGIË DUURZAME ENERGIE Windenergie breekt records Zondagmorgen leverde windenergie even twintig procent van de verbruikte stroom. Dat meldt Alice Detollenaere van ODE, de koepel van hernieuwbare energieproducenten. Vorige woensdag was dat record nog scherp gesteld op dertien procent. Woensdagmiddag werd 1.200 megawatt aan groene stroom geproduceerd, terwijl het totale Belgische verbruik op dat moment 9.900 MW bedroeg. Zondag tussen 7.15 uur en 7.30 uur lag de geproduceerde windenergie korte tijd nog hoger, op 1.345 MW. Het was echter vooral de lagere afname die het aandeel windenergie de hoogte in stuwde. Met een verbruik van 6.730 MW liep dat op tot twintig procent, aldus Detollenaere. Maandag, toen de wind ook hoge snelheden liet optekenen, werd het record niet meer gebroken. Een aantal windmolens - vooral op zee - werd toen uit veiligheidsoverwegingen enkele uren uitgeschakeld. Eerder raakte al bekend dat het mooie weer zaterdag en de felle wind gisteren voor uitzonderlijk lage stroomprijzen zorgde. DeMorgen.be, 28-okt-13
ENERGIE ALGEMEEN Aantal budgetmeters op recordhoogte De Vlaamse energieleveranciers hebben bij 44.000 gezinnen een budgetmeter voor de voorziening van elektriciteit geplaatst. Bij de gasdistributeurs is er sprake van 27.000 budgetmeters. Dat blijkt uit cijfers van Vlaams ministerie van energie Freya Van den Bossche. Er wordt aan toegevoegd dat het gebruik van de budgetmeter in Vlaanderen tot een recordhoogte is gestegen. Het systeem werd in het midden van het voorbije decennium geïntroduceerd, waardoor gezinnen met financiële problemen een betaalplan kunnen uitwerken en een budgetmeter kunnen installeren om overmatig energieverbruik zoveel mogelijk te beperken. Op het einde van het voorbije decennium werden in Vlaanderen 41.200 gezinnen met een budgetmeter voor elektriciteit geteld. Sindsdien is hun aantal nog met bijna 7 procent toegenomen. Bij de budgetmeters voor gas werd zelfs een toename met 50 procent opgetekend. Het voorbije jaar werden voor het eerst meer dan één miljoen oplaadbeurten geregistreerd. Express.be, 29-okt-13
DUITSLAND DUURZAME ENERGIE RWE gooit verdienmodel om Het Duitse energiebedrijf RWE maakt zich klaar voor ‘de toekomstige energiewereld’. Dat blijkt uit vertrouwelijke documenten. RWE wil voortaan ‘waarde creëren door het leiden van de overgang naar de toekomstige energiewereld.’ Het bedrijf is van plan om een faciliteerder (‘enabler’) te worden in de hernieuwbare energiesector. Die verschuiving zal rusten op technologieën variërend van grootschalige offshore windenergie en waterkracht tot onshore wind- of zonne-energie. “We zullen niet langer streven naar volume- of percentagedoelen in duurzame energie (x TWh / j% in 2025), maar we zullen onze vaardigheden benutten door middel van een ‘capital light’-benadering,” staat in een Strategic Roadmap dat is ingezien door de blog Energy Post. RWE wil dit financieren door fondsen, grotendeels afkomstig van derden om zich te positioneren als een project faciliteerder, uitvoerder en systeem-integreerder van duurzame energie. Het bedrijf moet hiervoor een grondige verandering ondergaan. Om nieuwe business modellen te ontwikkelen moet de bedrijfscultuur, structuur en procesvoering worden aangepast, aldus RWE. Duurzaam Bedrijfsleven, 25-okt-13 ‘Verwachtingen extra banen overtrokken’ De verwachtingen hoeveel extra banen duurzame energie kan opleveren zijn overtrokken. Dat meldt de Duitse werkgelegenheidsonderzoeker Nico Pestel. Het Institut zur Zukunft der Arbeit (IZA) in Bonn waarschuwt voor ongedifferentieerde en overhaaste verwachtingen die de Energiewende op de Duitse werkgelegenheid zou hebben. "Of door de ombouw van de Duitse economie naar een groene economie uiteindelijk extra arbeidsplaatsen ontstaan, kan wetenschappelijk gezien vandaag nog niet serieus worden beantwoord", geeft Nico Pestel, milieu en arbeidsmarktdeskundige bij het IZA, aan. IZA probeert één van de gaten in de informatievoorziening over de arbeidsmarktgevolgen van de groene economie te dichten met een onderzoek naar de werkgelegenheidseffecten van de hoge stroomprijzen voor eindgebruikers in Duitsland die door de EEG-toeslag wordt veroorzaakt. "We moeten veel meer naar de netto-balans kijken", concludeert Pestel. "Het gaat er niet alleen om te weten hoe veel banen er in een groene economie worden geschapen. We moeten tegelijkertijd onderzoeken hoeveel er daardoor vervangen worden of zelfs helemaal wegvallen." Energiepodium.nl, 30-okt-13
10
59% groene stroom zonder schade Zon- en windenergie piekte op 59,1 procent van de Duitse elektriciteitsproductie begin oktober, zonder schade aan het energienet. De energieprijs zakte wel dramatisch. Het gebeurde op een winderige en zonnige middag op 3 oktober. Duitse windmolenparken en zonnepanelen zorgden voor een recordproductie van groene stroom. Op één locatie werd 61 procent behaald, op het stroomnet werden meerdere pieken van 59 procent gemeten. Over de gehele dag leverde zon- en windenergie meer dan 436 gigawatt, waarvan 69 procent windenergie was. Dit is 36,4 procent van de totale geproduceerde stroom Zonnecellen waren goed voor 11,2 procent. Dit blijkt uit een analyse van Bernard Chabot, van BCCONSULT. Het energienet overleefde de piek zonder noemenswaardige problemen – in tegenstelling tot wat traditionele energiebedrijven soms beweren. De energieprijzen daalden wel behoorlijk. De lage vraag waaraan de conventionele krachtcentrales aan moesten voldoen zorgde ervoor dat de stroomprijs op de European Electricity Price Index ELIX (gebruikt door Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk en Zwitserland) daalde tot 2,75 eurocent per kilowattuur rond 2 uur ‘s middags. Duurzaam Bedrijfsleven, 29-okt-13
MIDDEN-OOSTEN OLIE Olieproductie Libië gehalveerd De olieproductie in Libië wordt ernstig gehinderd door protesten van Tuaregs, die strijden voor meer politieke vertegenwoordiging. Om hun eisen kracht bij te zetten, houden de nomadische activisten protesten en sit-ins bij het olieveld elSharara in het westen van het land. Verder bezetten militanten afgelopen zaterdag de Mellitah-terminal, een belangrijke schakel in de olie-uitvoer via het noordwesten van het Afrikaanse land. ‘De raffinaderijen weten niet of zij alsnog aan hun Libische contractuele verplichtingen kunnen worden gehouden wanneer de export weer op gang wordt gebracht’, schrijven analisten van Barclays Capital in een commentaar. Goldman Sachs meent dat de onrust in het westen van Libië op korte termijn kan worden gesust. Mede daardoor blijft de olieproductie van Libië de rest van het jaar verstoord, verwacht Goldman Sachs. De haperende productie in Libië en Irak, gecombineerd met het olie-embargo tegen Iran, hebben slechts beperkte gevolgen voor de wereldolieprijs. FD, 30-okt-13
ENSOC WEEKLY NUMMER 44, 5 NOVEMBER 2013
Iran wil oliebedrijven lokken Iran maakt plannen om westerse oliebedrijven zo ver te krijgen om zwaar te investeren in de ontwikkeling van nieuwe olie- en gasvelden. Dat meldt de Britse zakenkrant Financial Times, op basis van een interview met een hooggeplaatste Iraanse functionaris. Iran gaat gebukt onder strikte internationale embargo’s omdat het Westen wil dat het land zijn nucleaire ambities laat varen. De productie van olie staat daardoor fors onder druk. In september produceerde het land 2,58 miljoen vaten per dag. In 2011, voor de aanscherping van de sancties, waren het er 3,5 miljoen per dag. Kern van het plan zou zijn om westerse oliemaatschappijen als gelijkwaardigere partners te behandelen. Iran heeft een traditie om zeer nationalistisch met zijn fossiele reserves om te gaan. Hierbij moeten buitenlandse partners veel risico nemen terwijl het leeuwendeel van de inkomsten in de staatskas verdwijnt. Het moet een ‘winwinsituatie’ opleveren, die aantrekkelijk is voor zowel 'Amerikaanse en Europese' bedrijven, aldus Mehdi Hosseini, een adviseur van de olieminister van Iran, bijvoorbeeld zoals het karakter krijgt van joint-ventures. Volgens Hosseini zou het plan, dat in maart worden gelanceerd. FD, 29-okt-13
SCANDINAVIË ENERGIE ALGEMEEN Ceo verlaat Vattenfall in 2015 Directeur van Vattenfall Øystein Løseth heeft er voor gekozen zijn vastetermijncontract, dat maart 2015 afloopt, niet te verlengen. De Raad van Bestuur is nu begonnen met het zoeken naar een opvolger. Løseth : “Ik heb het bestuur laten weten dat ik om persoonlijke redenen mijn contract na 2015 niet wil verlengen. Ik heb het bestuur hiervan tijdig op de hoogte gesteld, zodat er voldoende tijd is voor de werving van een opvolger. Ik blijf tot het einde van mijn contract volledig toegewijd aan mijn werk bij Vattenfall.” Øystein Løseth’s contract met Vattenfall werd in 2010 gesloten en zal aflopen op 31 maart 2015. Onderhandelingen over een verlenging van het contract zouden in oktober 2013 zijn begonnen, maar vinden nu niet plaats als gevolg van het besluit van Øystein Løseth. In plaats daarvan start de Raad van Bestuur het wervingsproces om een opvolger voor de heer Løseth te vinden. Nuon, 29-okt-13
VERENIGD KONINKRIJK ENERGIE ALGEMEEN BP verhoogt dividend na meevallend resultaat Het Britse olie- en gasbedrijf BP gaat in het vierde kwartaal 5,6% meer dividend uitkeren dan in de afgelopen drie maanden en gaat de komende jaren nog eens voor USD 10 mrd aan onderdelen afstoten. In het derde kwartaal boekte het bedrijf een winst van USD 3,7 mrd, wat minder is dan de USD 5 mrd van vorig jaar, maar meer dan analisten hadden voorzien. Het winstcijfer verwijst naar het onderliggende resultaat, geschoond voor desinvesteringen, waarbij de huidige vervangingskosten van de voorraden als uitgangspunt worden genomen. ‘Upstream’, dat is de exploratieen productiedivisie, deed het met een winst van USD 4,4 mrd beter dan een jaar geleden. Bij ‘downstream’, waar olie en gas wordt omgezet in marktproducten als benzine, liep de winst juist stevig terug: van USD 3 mrd naar USD 720 mln. BP voorziet voor deze laatste divisie ‘aanhoudende druk’ door grote dieselvoorraden, nieuwe raffinagecapaciteit die in gebruik is genomen en de seizoensmatig altijd lagere vraag in het vierde kwartaal. FD, 29-okt-13 Oudere bezorgd om energierekening Zo'n 3 miljoen ouderen in het Verenigd Koninkrijk vrezen dat zij komende winter in de kou komen te zitten, omdat ze mogelijk de energierekening niet meer kunnen betalen. Dat schrijft de Britse krant The Independent naar aanleiding van een onderzoek van Age UK. Vier van de zes grote energiebedrijven in het Verenigd Koninkrijk hebben aangekondigd de prijzen van elektriciteit en gas met gemiddeld 9 procent op te schroeven. Ruim een kwart van de Britse gepensioneerden noemt het warmhouden van hun woning als voornaamste zorg voor de komende winter. Age UK waarschuwt dat door het koude weer en slecht verwarmde woningen de kans op griep, hartaanvallen en beroertes bij ouderen toeneemt. Elke winter zouden ongeveer 24.000 Britten omkomen. Een deel van de sterfgevallen kan volgens Age UK worden voorkomen. De energiebedrijven die de prijzen willen verhogen, staan onder druk nadat dit weekeinde bleek dat de bedrijven miljoenen euro's winst maakten door belasting te ontwijken. Volkskrant, 28-okt-13
11
Britse energiebedrijven onder vuur Britse energiebedrijven zijn verwikkeld in miljoenenschandalen. British Gas heeft volgens een klokkenluider ruim 23 miljoen euro consumententegoed op haar eigen jaarrekening bijgeschreven. Het energieconcern Scotia Gas en twee Britse elektrabedrijven ontweken bijna 120 miljoen euro aan belastinggeld, meldden Britse media. De onthullingen komen daags nadat vier van de zes grootste energiebedrijven in het Verenigd Koninkrijk bekendmaakten de prijs voor gas en elektriciteit met 8 tot ruim 10 procent te verhogen. British Gas zou voor sommige particulieren en bedrijven te veel geld in rekening hebben gebracht. Klanten die overstapten naar een ander energiebedrijf of om een andere reden geen afnemer meer werden, kregen hun geld niet terug. Volgens het energiebedrijf komt dat doordat het niet in staat is om de voormalige afnemers te traceren. Andere energiebedrijven zouden belasting ontwijken doordat hun moederbedrijven zich in het buitenland bevinden. Politici en belangenorganisaties zijn verontwaardigd en boos. Wat de bedrijven doen is niet illegaal, maar ligt gevoelig wegens de stijgende energieprijzen voor consumenten. Volkskrant, 27-okt-13
VERENIGDE STATEN DUURZAME ENERGIE Windenergie verlaagt CO2-uitstoot Windenergie heeft een grote bijdrage geleverd in het verminderen van de CO2uitstoot in de VS. Dat meldt de website Cleantechnica. Windmolenparken in de VS produceerden in 2012 maar liefst 17,7 miljoen MWh aan stroom. De productie van elektriciteit met kolencentrales daalde in hetzelfde jaar met 36,4 miljoen MWh. Dat blijkt uit cijfers die het Amerikaanse agentschap EPA heeft verzameld in opdracht van de Amerikaanse regering. De cijfers laten zien dat de CO2-uitstoot vermindert doordat meer energiebedrijven overschakelen naar gascentrales voor de productie van elektriciteit. Maar ook windenergie draagt zijn steentje bij aan de CO2-reductie. ‘Welke les kunnen we hieruit trekken. Windenergie draagt in belangrijke mate bij aan de lange termijn strategie van de VS om de CO2-uitstoot te verminderen,’ aldus REVE, een website over windenergie en elektrische auto’s. Cleantechnica, 28-okt-13
ENSOC WEEKLY NUMMER 44, 5 NOVEMBER 2013
Perfect kristal voor zonnecellen Amerikaanse onderzoekers zijn er in geslaagd "het perfecte kristal" te maken voor zonnecellen. Het moet zonnepanelen pakken efficiënter maken. Onderzoekers van de Arizona State University en het Georgia Institute of Technology hebben een nieuwe manier gevonden om zogeheten InGaN-kristallen (gemaakt van indium, gallium en nitride) te maken. De kristallen moeten in lagen worden opgebouwd en dat mislukt vaak. De wetenschappers hebben een methode gevonden om zo'n kristal wel laag per laag te op te bouwen. Het resultaat lijkt op een perfect kristal. Met de nieuwe methode kunnen fotovoltaïsche cellen en ook leds worden gemaakt die veel efficiënter zijn. Volgens de onderzoekers kunnen ze op het vlak van efficiënte alle records breken. "Zonnecellen die records breken, zijn nog niet voor morgen", zegt Alan Doolittle, die het onderzoek leidt. "Maar deze doorbraak kan wel ogenblikkelijk een langdurige impact hebben op lichtgevende apparaten. En ze kan van de op een na grootste groep van halfgeleiders, de IIInitriden, een echte speler maken bij de ontwikkeling van zonnecellen." MO.be, 28-okt-13 Walmart topinvesteerder zonne-energie Walmart, in bruto omzet na Shell het grootste bedrijf ter wereld, investeert van alle Amerikaanse concerns het meeste in zonne-energie. Dit blijkt uit het zogenaamde ‘Solar Means Business’, een initiatief van brancheorganisatie Solar Energy Industries Association (SEIA) en de Vote Solar Initiative (Vote Solar). De retailer heeft in totaal 89 megawatt aan vermogen geïnstalleerd op 215 verschillende locaties. In 2020 wil Walmart maar liefst 7 kWh van hernieuwbare energie opwekken, vergelijkbaar met het verbruik van 620.000 Amerikaanse huishoudens. Volgens de blog Energy Voice is de inkoopkracht van Walmart zo groot dat het trendsettend is in de duurzame energieindustrie. Het concern werkt samen met leverancier SolarCity, waarmee Walmart leasecontracten afsluit voor het gebruik van zonne-energieinstallaties. De komende zes jaar worden er –als uitkomst van deze samenwerking – installaties geplaatst in 6000 winkels. Naast zonneparken investeert Walmart ook in windenergie. Andere concerns die relatief veel investeren in duurzame energie zijn: Costco, Kohl’s, Apple, IKEA, Macy’s en Johnson & Johnson. EnergieOndernemer.nl, 31-okt-13
APX Power NL Dam (EUR/MWH) OP 5 NOVEMBER 2013 (BRON: APX)
TERMIJNMARKTPRIJZEN RUWE OLIE (BRON: WWW.WTGR.COM)
OMREKENINGSFACTOREN I EUR= CHF 1,2305 GBP 0,8450 NOK 8,0538 USD 1,3489
12
ENSOC WEEKLY NUMMER 44, 5 NOVEMBER 2013
EUROPEAN ENERGY EXCHANGE (EEX) (BRON: European Energy Exchange AG)
13
ENSOC WEEKLY NUMMER 44, 5 NOVEMBER 2013
NOVEMBER 7 november
PARTICULIERE ENERGIENETTEN 2013 WTC, Rotterdam Informatie: IIR, (020) 580 54 00 www.iir.nl
29 november
5 – 6 maart
COGEN SYMPOSIUM ENERGIE 2033
WARMTEDISTRIBUTIE
Driebergen Informatie: Cogen, (030) 693 67 68 cogen.nl@cogen.nl www.cogen.nl
DECEMBER
13 maart
11 december
Opleiding F&B Training Center, Hilversum Informatie: FedEC, (035) 683 88 33 info@fedec.nl www.fedec.nl
18-19-25-26 november
ENERGIECOÖRDINATOR Opleiding F&B Training Center, Hilversum Informatie: FedEC, (035) 683 88 33 info@phoe.nl www.fedec.nl 19 - 21 november
OFFSHORE 2013 Frankfurt, Duitsland Informatie: EWEA, (0032) 221 318 60 events@ewea.org www.ewea.org/offshore2013 20-21-27-28 november
ENERGIE PRESTATIE ADVIES UTILITEIT Opleiding F&B Training Center, Hilversum Informatie: FedEC, (035) 683 88 33 info@phoe.nl www.fedec.nl 26 - 27 november
E-MART 2013 Berlijn, Duitsland Informatie: Synergy, (0346) 59 09 01 nel@synergy-events.com www.emart-energy.com 28 november
GEOPOLITICS ON ENERGY Symposium Utrecht Informatie: KVGN, (06) 226 954 57 secr.kvgn@kvgn.nl www.kvgn.nl/bibiliotheek/data-komendebijeenkomsten/28-november-2013-kvgnsymposium-8220geopolitics-on-energy8220
14
Opleiding F&B Training Center, Hilversum Informatie: FedEC, (035) 683 88 33 info@phoe.nl www.fedec.nl
DECENTRALE ENERGIE Cursus Driebergen Informatie: Energy Matters, (030) 691 18 44 info@energymatters.nl www.energymatters.nl/Gebouwdeomgevin g/CursusDecentraleEnergie.aspx
2014 JANUARI 7 januari – 25 maart
INKOOP VAN ENERGIE Post HBO-opleiding F&B Training Center, Hilversum Informatie: PHOE, (035) 683 88 33 info@phoe.nl www.phoe.nl 14 januari
ENERGIE VOOR NIET TECHNICI Opleiding F&B Training Center, Hilversum Informatie: FedEC, (035) 683 88 33 info@phoe.nl www.fedec.nl
MAART 3 – 4 maart
SMART GRIDS Post HBO-opleiding F&B Training Center, Hilversum Informatie: PHOE, (035) 683 88 33 info@phoe.nl www.phoe.nl
ENSOC WEEKLY NUMMER 44, 5 NOVEMBER 2013
ENERGIE VOOR NIET TECHNICI
13 maart – 24 april
DUURZAME ENERGIE Post HBO-opleiding F&B Training Center, Hilversum Informatie: PHOE, (035) 683 88 33 info@phoe.nl www.phoe.nl 20-21-27-28 maart
ENERGIECOÖRDINATOR Opleiding F&B Training Center, Hilversum Informatie: FedEC, (035) 683 88 33 info@phoe.nl www.fedec.nl