HISTORIA OLEJU PALMOWEGO Fakty i liczby
<< poprzednia strona
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 1
następna strona >>
Olej palmowy zapewnia równowagę pomiędzy zawartością składników odżywczych a smakiem i teksturą produktu. W tej broszurze podano informacje i odniesienia dotyczące zawartości składników odżywczych, wartości odżywczej i skutków stosowania oleju palmowego w diecie. Wyjaśniono również, w jaki sposób olej palmowy uzyskiwany jest z owoców palmy. Podkreślono znaczenie zrównoważonej produkcji i wyjaśniono, jakie może być zastosowanie oleju palmowego w różnych produktach spożywczych.
<< poprzednia strona
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 2
następna strona >>
SPIS TREŚCI Czym jest olej palmowy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • Produkcja oleju palmowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • Olej palmowy ze zrównoważonej produkcji. . . . . . . . . . • Spożycie oleju palmowego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • Zastosowanie oleju palmowego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Składnik o wszechstronnym zastosowaniu. . . . . . . . . . • Zawartość kwasów tłuszczowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . • Korzyści ze stosowania oleju palmowego. . . . . . . . . . . • Alternatywa względem tłuszczów trans . . . . . . . . . . . . . Element zrównoważonej diety. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • Zalecenia dotyczące tłuszczów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • Olej palmowy a zdrowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • Zdrowy styl życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Informacje o EPOA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dowody Naukowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Odnośniki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 5 7 9 10 11 11 12 12 13 13 14 15 16 16 17
© EPOA Wszelkie prawa zastrzeżone
<< poprzednia strona
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 3
następna strona >>
CZYM JEST OLEJ PALMOWY? Olej palmowy to najpowszechniej stosowany olej roślinny na świecie. Olej z owoców palmy, znany jako olej palmowy, produkuje się z miąższu owoców palmy olejowej (Elaeis Guineensis). Te tropikalne owoce zawdzięczają swoją czerwonawą barwę wysokiej zawartości beta-karotenu. Wielkością owoc zbliżony jest do dużej oliwki. Ma jedno nasiono – to właśnie tę część wykorzystuje się do produkcji oleju z pestek palmowych. Każdy owoc palmowy składa się z około 30–35 procent oleju. Olej z owoców palmy i olej z pestek palmowych znacząco różnią się zawartością kwasów tłuszczowych, ale mają takie samo pochodzenie roślinne. Dar natury Palma olejowa (olejowiec gwinejski) rośnie w obszarach okołorównikowych. Jest to drzewo tropikalne, którego liście osiągają długość około 5
CIEKAWOSTKI
metrów. Palmy olejowe, początkowo spotykane tylko w Afryce Zachodniej, są obecnie uprawiane najintensywniej w Indonezji i Malezji – kraje te są największymi na świecie producentami oleju palmowego. Z tropikalnego klimatu W historii oleju palmowego ogromną rolę odgrywa natura. Słońce i wilgoć to dwa czynniki, które palma olejowa kocha ponad wszystko. Rozkwita w słońcu, przy temperaturach w zakresie od 24 do 32 stopni Celsjusza i przy opadach rozłożonych równomiernie na cały rok. Dlatego najlepsze obszary do uprawy znajdują się między równoleżnikami 10 stopni na północ i południe od równika. Poza Indonezją i Malezją produkcja oleju palmowego wzrasta też w innych częściach świata, na przykład w Ameryce Południowej i Środkowej, w Tajlandii i Afryce Zachodniej.
Olej z owoców i nasion palmy olejowej stanowi
38
procent ogólnoświatowej produkcji oleju roślinnego. Rocznie produkuje się palmowego.
62 miliony ton oleju 40
Jedna palma olejowa produkuje kilogramów oleju palmowego rocznie. Z jednego hektara palm olejowych można wyprodukować rocznie
3,8 tony oleju. 7
Palmy olejowe zajmują tylko procent powierzchni uprawnej przeznaczonej pod produkcję oleju roślinnego na świecie, ale dzięki największej wydajności uzyskuje
38 procent wszystkich olejów i
się z nich tłuszczów.
85
Indonezja i Malezja dostarczają procent oleju palmowego używanego na całym świecie.
4,5
Łącznie w Indonezji i Malezji około miliona osób utrzymuje się z oleju palmowego. Obecność oleju palmowego w ludzkiej diecie szacuje się na
<< poprzednia strona
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 4
10 000 lat.
następna strona >>
PRODUKCJA OLEJU PALMOWEGO
Palma olejowa jest najbardziej wydajną pod względem wykorzystania powierzchni rośliną oleistą. Przynosi największy plon z hektara w porównaniu z innymi tego typu roślinami uprawnymi. Owoce można zbierać, gdy palma osiągnie wiek od trzech do czterech lat.
Wysoce wydajna roślina uprawna (Oil World 2016) Najwyższa wydajność
0,7
Słonecznik
0,5
Soja
0,8
Rzepak
3,8
Palma
Ogólnoświatowa produkcja oleju palmowego wzrosła z 15,2 milionów ton w 1995 roku do 62,6 milionów ton w 2015 roku. To największa produkcja spośród wszystkich olejów roślinnych – wyprzedza pod tym względem plasujący się na drugim miejscu olej rzepakowy o ponad 10 milionów ton. Większość oleju produkowana w Indonezji (53 procent) i Malezji (32 procent). Wyraźny wzrost produkcji oleju palmowego nastąpił także w innych częściach świata. Większość dodatkowej produkcji pochodzi z Ameryki Południowej i Środkowej (3,4 miliona ton), Tajlandii (1,8 miliona ton) i Afryki Zachodniej (2,4 miliona ton).
olej (w tonach) z hektara
Indonezja wraz z Malezją zapewniają 85% światowej produkcji
Produkcja na całym świecie i główne źródła oleju palmowego, 2000–2015 (Oil World 2016) x mln ton
Globalnie
Indonezja
Malezja
70
62,6
60 50 40
33,4
30 20,0
20 10
2000
2001
<< poprzednia strona
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 5
2010
2011
2012
2013
2014
2015
następna strona >>
Inne kraje/regiony produkujące olej palmowy, w których nastąpił największy wzrost produkcji, 1995–2015 (Oil World 2016) 3,5
x mln ton
3,41
1995
3
2015
2,5 2,39 2 1,83
1,5 1,35
1 0,5
0,88 0,50
0,35 Obszar Andów Ameryka Środkowa
Afryka Zachodnia
Wśród głównych roślin oleistych palmy olejowe zajmują najmniejszy odsetek (6,6 procent) ziemi uprawnej przeznaczonej do produkcji olejów i tłuszczów na całym świecie, ale dają największy odsetek (38,7 procent) całkowitej produkcji. W porównaniu do innych upraw (takich jak słonecznik, soja czy rzepak) wykorzystują o ponad połowę mniejszy obszar ziemi, aby wyprodukować tę samą ilość oleju. Pomimo wymienionych korzyści wpływ palm olejowych rosnących na torfowiskach, obszarach o wysokiej wartości przyrodniczej i w miejscach, gdzie znajdowały się wcześniej lasy tropikalne, to kwestia, którą należy odpowiednio uwzględnić. Produkcja i wykorzystanie oleju palmowego uzyskanego w ramach zrównoważonej produkcji pomoże utrzymać lub wzbogacić biologiczne, ekologiczne i społeczne wartości w kraju pochodzenia.
<< poprzednia strona
0,22
Tajlandia
Papua Nowa Gwinea
Główne nasiona oleiste: obszar w 2015 roku (powierzchnia całkowita to 274,4 miliona hektarów) (Oil World 2016)
Olej palmowy
6,6%
wykorzystanie ziemi
Soja Rzepak Bawełna Słonecznik Olej palmowy Inne: Orzechy ziemne, kopra, len, sezam i rącznik pospolity
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 6
0,40
0,08
Brazylia
Ogólnoświatowa produkcja olejów i tłuszczów w 2015 roku (produkcja całkowita to 179,6 miliona ton) (Oil World 2016)
Olej palmowy
38,7%
produkcji
Olej z owoców i nasion palmy olejowej Soja Rzepak Słonecznik Bawełna Orzechy ziemne Inne
następna strona >>
Światowa produkcja głównych olejów roślinnych w 2015 roku (całkowita produkcja to 177,39 miliona ton) (Oil World 2016) x mln ton
70 60 50 40 30 20 10 Olej palmowy
Olej sojowy
Olej rzepakowy
Olej słonecznikowy
OLEJ PALMOWY ZE ZRÓWNOWAŻONEJ PRODUKCJI
Palmy olejowe są uprawiane zarówno na wielką skalę na terenie plantacji, jak i w mniejszych ilościach na farmach rodzinnych. Wyzwanie związane ze zrównoważoną uprawą opiera się na dwóch aspektach: należy uzyskać najwyższą możliwą wydajność przy jednoczesnym jak najmniejszym wpływie na środowisko. Wzrost liczby ludności i poziomu dobrobytu w krajach takich jak Chiny i Indie sprawia, że popyt na olej palmowy zdecydowanie rośnie. Oczekuje się, że do roku 2020 ogólnoświatowy poziom produkcji oleju palmowego przekroczy 68 milionów ton. W większości krajów, w których produkuje się olej palmowy, handel tym surowcem może w znaczącym stopniu przyczyniać się do wzrostu gospodarczego i zmniejszania poziomu ubóstwa.
<< poprzednia strona
Olej z nasion palmowych
Olej bawełniany
Olej z orzechów ziemnych
Cele długoterminowe Wraz z ogólnoświatowym wzrostem popytu na olej palmowy gwałtownie powiększył się obszar przeznaczony pod uprawę palm. Należy upewnić się, że ekspansja zachodzi w sposób zrównoważony, z poszanowaniem ludności i przyrody w krajach, w których występują obszary o największej bioróżnorodności – a to wielkie wyzwanie. Wycinanie lasów i zmniejszanie pokładów węgla (obszarów, które gromadzą duże jego ilości) to poważne problemy. Jeżeli nie zostaną odpowiednio rozwiązane, produkcja oleju palmowego na wielką skalę może niekorzystnie wpłynąć na cenną przyrodę, spowodować naruszenie praw lokalnej populacji do ziemi i może prowadzić do nadmiernego użycia pestycydów.
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 7
Olej kukurydziany
Olej kokosowy
Oliwa z oliwek
Olej palmowy ze zrównoważonej produkcji W odpowiedzi na pilną i naglącą konieczność rozwiązania tych problemów, w obliczu potrzeby realizowania ogólnoświatowego zapotrzebowania na olej palmowy z produkcji zrównoważonej – w 2004 roku grupa firm i organizacji pozarządowych połączyła swoje siły. RSPO to stowarzyszenie typu non-profit, które łączy interesariuszy z siedmiu sektorów branży związanej z olejem palmowym: hodowców palm olejowych, przetwórców i handlarzy, producentów towarów konsumenckich, sprzedawców, banki i inwestorów, organizacje pozarządowe zajmujące się kwestiami ekologii i ochrony przyrody oraz organizacje pozarządowe zajmujące się kwestiami społecznymi lub rozwojowymi.
następna strona >>
Dzięki nim powstał pierwszy standard dotyczący produkcji zrównoważonej, który miał za zadanie potwierdzić, że olej palmowy został wyprodukowany oraz wykorzystany w sposób zrównoważony. Wspólnie założyli oficjalnie stowarzyszenie Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO). Inne standardy dotyczące produkcji zrównoważonej, takie jak International Sustainability Standard (ISCC) lub Rainforest Alliance, także mają system certyfikacji dotyczący oleju palmowego z produkcji zrównoważonej. Indonezja i Malezja również stworzyły własne standardy dotyczące certyfikacji oleju z produkcji zrównoważonej. Powstanie odpowiednich norm Indonesian Sustainable Palm Oil (ISPO) i Malaysian Sustainable Palm Oil (MSPO) stanowiło ważny krok w kierunku bardziej stabilnego łańcucha dostaw oleju palmowego.
Europejskie inicjatywy dotyczące oleju palmowego ze zrównoważonej produkcji Aby zwiększyć spożycie oleju palmowego z produkcji zrównoważonej, poszczególne ogniwa łańcucha dostaw oleju palmowego muszą połączyć siły. W tym celu firmy i stowarzyszenia branżowe współpracują w ramach „krajowych sojuszy dotyczących zrównoważonego oleju palmowego”. Te sojusze są obecnie rozpowszechnione w całej Europie – zobowiązują wiele firm i sektorów do wykorzystywania oleju palmowego z produkcji zrównoważonej. Wszystkie sojusze krajowe zobowiązały się do stosowania 100% certyfikowanego oleju palmowego z produkcji zrównoważonej, przy czym wiele sojuszy skłania się ku dodatkowym kryteriom i stałemu ulepszaniu standardów certyfikacji.
Te zobowiązania łączy projekt „European Sustainable Palm Oil” (ESPO, europejski olej palmowy z produkcji zrównoważonej) w ramach „Commitment to Support” (Zobowiązanie do wsparcia). Zobowiązanie to ma na celu zwiększenie i ujednolicenie popytu na olej palmowy z produkcji zrównoważonej w Europie przez współpracę z europejskimi stowarzyszeniami z tego sektora, zorganizowanymi w ramach European Sustainable Palm Oil Advocacy Group (ESPOAG), i wprowadzenie standardów certyfikacji, takich jak RSPO. Zobowiązanie do wsparcia jest też popierane przez sześć rządów europejskich w ramach Amsterdamskiej Deklaracji Wsparcia dla Łańcucha Dostaw Oleju Palmowego pochodzącego całkowicie ze zrównoważonej produkcji do 2020 roku.
Aktualne inicjatywy krajowe na rzecz oleju palmowego ze zrównoważonej produkcji w Europie (zielone) Wsparcie dla Deklaracji Amsterdamskiej
17%
ogólnoświatowej produkcji oleju palmowego ma certyfikat RSPO (2016) Roczna produkcja zrównoważona 12,9 9,8
mln ton
5,6
2011
<< poprzednia strona
2013
2015
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 8
następna strona >>
SPOŻYCIE OLEJU PALMOWEGO
Ogólnoświatowe spożycie wzrosło z 14,6 miliona ton w 1995 roku do 61,1 miliona ton w 2015 roku. Olej palmowy jest obecnie najczęściej spożywanym olejem na świecie. Głównymi konsumentami oleju
palmowego sa mieszkańcy Chin, Indii, Indonezji i Unii Europejskiej. Indie, Chiny i UE nie produkują surowego oleju palmowego, więc tamtejszy popyt jest realizowany w całości poprzez import. W 2015 roku
surowiec trans-portowany do Indii, Chin i UE stanowił łącznie 47,9 procent ogólnoświatowego importu.
Główni użytkownicy konsumpcyjni oleju palmowego (Oil World 2016) x mln ton
1995 2000
8
2005 2010
6
2015
4
2
Indie
Chiny
UE
Światowa konsumpcja olejów i tłuszczów w 2015 roku (łącznie to 204,3 miliona ton) (Oil World 2016)
Indonezja
Malezja
x mln ton
60 50 40 30 20 10
Olej palmowy
Olej sojowy
<< poprzednia strona
Olej rzepakowy
Smalec i łój
Olej słonecznikowy
Inne
Masło
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 9
Olej z nasion palmowych
Olej bawełniany
Olej z orzechów ziemnych
Olej kukurydziany
następna strona >>
ZASTOSOWANIE OLEJU PALMOWEGO
Olej palmowy może być wykorzystywany zarówno jako olej surowy, jak i w postaci rafinowanej. Jedynie jedna czwarta oleju palmowego z owoców i nasion na całym świecie wykorzystywana jest w postaci surowej. W Azji Południowo-Wschodniej, Afryce i niektórych regionach Brazylii surowy olej palmowy jest powszechnie wykorzystywany do gotowania. W Europie i Stanach Zjednoczonych olej palmowy jest wykorzystywany głównie w postaci rafinowanej – jasnożółtej cieczy pozbawionej zapachu. Dzięki powyższym cechom olej jest cennym składnikiem nadającym teksturę i smak rozmaitym produktom. Rafinowany olej palmowy to przystępny cenowo składnik występujący w wielu produktach spożywczych, na przykład w margarynie, słodyczach, czekoladzie, lodach i produktach cukierniczych. Jest też powszechnie wykorzystywany w produktach innych niż spożywcze, na przykład do wyrobu mydeł, świec i kosmetyków.
Ponad połowa produktów sprzedawanych w supermarkecie zawiera olej palmowy
Konsumpcja olejów roślinnych na całym świecie x mln ton metrycznych
200
Inne Olej słonecznikowy
150
Olej rzepakowy Olej sojowy Olej palmowy
100
50
95/96
<< poprzednia strona
05/06
06/07
07/08
08/09
09/10
10/11
11/12
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 10
12/13
13/14
14/15
15/16
następna strona >>
SKŁADNIK O WSZECHSTRONNYM ZASTOSOWANIU
Oleje i tłuszcze do zastosowań kulinarnych, niezależnie od swojego pochodzenia, zawierają nasycone i nienasycone kwasy tłuszczowe. Stosunek ich zawartości zależy od rodzaju oleju lub tłuszczu. Termin „nasycone kwasy tłuszczone” często zapisywany jest za pomocą skrótu SAFA (ang. saturated fatty acids). W nasyconych kwasach tłuszczowych atomy węgla są połączone wyłącznie wiązaniami pojedynczymi, co pozwala im na upakowanie się blisko siebie. Oleje i tłuszcze bogate w nasycone kwasy tłuszczowe mają wyższy punkt topnienia i bardziej zagęszczoną strukturę, dlatego zachowują stały stan skupienia w temperaturze pokojowej. Nienasycone kwasy tłuszczowe mogą być jednonienasycone (MUFA, ang. mono-unsaturated fatty acid) lub wielonienasycone (PUFA, ang. poly-unsaturated fatty acid). Nienasycone kwasy tłuszczowe zawierają jedno lub więcej wiązań podwójnych w łańcuchu węglowym. Wiązanie
<< poprzednia strona
Zawartość kwasów tłuszczowych w oleju palmowym 50% Nienasycone kwasy tłuszczowe
50% Nasycone kwasy tłuszczowe
Olej rzepakowy
Olej słonecznikowy
Oliwa z oliwek
Olej palmowy
Smalec
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe Jednonienasycone kwasy tłuszczowe Nasycone kwasy tłuszczowe Kwasy tłuszczowe trans (>1%) Struktura cząsteczki kwasów tłuszczowych Tłuszcz nienasycony (≥ 1 wiązanie podwójne)
Wiązanie podwójne cis (forma wygięta)
Wiązanie podwójne trans (forma prosta) Tłuszcz nasycony (bez wiązań podwójnych)
węgiel
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 11
Łój
Przeciętnie olej palmowy ma w składzie niemal jednakową ilość nasyconych i nienasyconych kwasów tłuszczowych. Odsetek nasyconych kwasów tłuszczowych jest korzystny w porównaniu z zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych w innych tłuszczach o podobnych zastosowaniach, takich jak olej kokosowy, masło i masło kakaowe. Olej palmowy zawiera bardzo niewielkie ilości kwasów tłuszczowych trans (<1 procent całkowitej zawartości tłuszczu). Ze względu na pochodzenie roślinne może występować zmienna zawartość kwasów tłuszczowych wywołana czynnikami geograficznymi, na przykład pogodą, rodzajem gleby i odmianą palmy olejowej.
Masło kakaowe
ZAWARTOŚĆ KWASÓW TŁUSZCZOWYCH
Zawartość kwasów tłuszczowych w różnych tłuszczach i olejach SAFA: >60% SAFA: 45–55% SAFA: <20%
Masło z mleka
podwójne wprowadza wygięcie w łańcuchu węglowym, które sprawia, że kwasom tłuszczowym trudniej ściśle się upakować. Z tego powodu oleje bogate w jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe pozostają często płynne w temperaturze pokojowej – tak jak na przykład oleje spożywcze. Kwasy tłuszczowe trans (TFA, ang. trans fatty acids) to nienasycone kwasy tłuszczowe, w których łańcuch węglowy rozciąga się po przeciwnych stronach wiązania podwójnego. W ten sposób powstaje prosta struktura cząsteczki o podobnych właściwościach funkcjonalnych jak w przypadku SAFA.
Olej kokosowy
Olej palmowy jest powszechnie stosowany przez producentów żywności i innych towarów ze względu na swoją funkcjonalność, wszechstronność i dostępność. Olej palmowy ma rozmaite właściwości funkcjonalne. Zapewnia produktom półpłynną konsystencję i przedłużoną stabilność. Nadaje się również do gotowania w wysokich temperaturach. Gładka, kremowa tekstura oraz brak zapachu sprawiają, że jest to doskonały i przystępny cenowo składnik wielu receptur, korzystnie wpływający na smak i teksturę.
tlen
następna strona >>
KORZYŚCI ZE STOSOWANIA OLEJU PALMOWEGO Oleje i tłuszcze pełnią wiele funkcji w pokarmach, które spożywamy. W produktach spożywczych olej palmowy często jest łączony z innymi olejami i tłuszczami, które łącznie określają zawartość kwasów tłuszczowych oraz funkcjonalność produktu końcowego. Olej palmowy zapewnia różnorodne i funkcjonalne korzyści. Jego główne zalety to:
•
Stabilność podczas gotowania w wysokich temperaturach: olej palmowy zachowuje swoje cechy nawet w wysokich temperaturach. W takich warunkach sprawdza się często lepiej niż niektóre inne oleje i tłuszcze.
•
Stabilność przez długi czas: olej palmowy doskonale nadaje się do stosowania w produktach o długim okresie przydatności. Produkty zawierające olej palmowy zachowują swój smak i strukturę – na przykład kruchość i chrupkość – przez długi czas.
•
Neutralny smak i zapach: olej palmowy można stosować w wielu różnych potrawach – nie wpłynie on na ich smak, nie zmieni też aromatu.
•
Stała lub półpłynna konsystencja w temperaturze pokojowej: większa zawartość cząstek stałych i obecność tłuszczów nasyconych jest często niezbędna, aby uzyskać fizyczne i chemiczne właściwości pewnych produktów spożywczych; na przykład margaryna bez nasyconych kwasów tłuszczowych byłaby płynna.
Dobór tłuszczów i olejów wpływa na wartość odżywczą (wartość energetyczną w procentach) dostępnych komercyjnie zwykłych herbatników. % energii w produktach końcowych
70
71%
Białka (% en)
68%
60 53%
50 40
Węglowodany (% en) Tłuszcze (% en) SAFA (% en*) 41%
30
Gładka, kremowa tekstura: olej palmowy to doskonałe rozwiązanie pozwalające uzyskać stałą postać i lepszą konsystencję produktu. Produkty spożywcze z olejem palmowym mają niezwykle przyjemną konsystencję, dzięki czemu spełniają specjalne wymagania konieczne dla różnych produktów. Olej palmowy zapewnia na przykład gładką, kremową postać oraz łatwość rozsmarowywania margaryny i kremów czekoladowych. Odpowiada także za kruchość ciastek i croissantów.
ALTERNATYWA WZGLĘDEM TŁUSZCZÓW TRANS
Jednym z powodów zwiększenia udziału oleju palmowego w przemyśle spożywczym w latach dziewięćdziesiątych XX wieku była chęć odejścia od niezdrowych tłuszczów trans. Ponieważ olej palmowy jest naturalnie gładki i stabilny, dobrze zastępuje częściowo uwodornione tłuszcze zawierające kwasy tłuszczowe trans. Olej palmowy, podobnie jak większość naturalnych olejów z nasion, zawiera bardzo niewielką ilość tłuszczów trans (<1 procent). W wielu zastosowaniach spożywczych użycie oleju palmowego i frakcji oleju palmowego okazało się kluczowe dla obniżenia poziomu tłuszczów trans – na przykład obniżenie ich zawartości w margarynie jest głównie efektem zastosowania specjalnego połączenia oleju palmowego i olejów płynnych.
24%
23%
20
•
16%
10
11% 6%
7%
6%
4%
Ciastka z olejem palmowym (440 kcal / 100 g) Ciastka maślane (450 kcal / 100 g) Ciastka z olejem słonecznikowym (479 kcal / 100 g)
<< poprzednia strona
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 12
następna strona >>
ELEMENT ZRÓWNOWAŻONEJ DIETY Każdy potrzebuje tłuszczu w diecie. Tłuszcz jest źródłem energii, a niektóre kwasy tłuszczowe zapewniają niezbędny budulec dla komórek organizmu. Tłuszcze pomagają także wchłaniać witaminy A, D, E i K. Nie cały tłuszcz zgromadzony w ciele pochodzi z tłuszczu w diecie – może być też produkowany przez sam organizm z węglowodanów i alkoholu.
ZALECENIA DOTYCZĄCE TŁUSZCZÓW
Tłuszcze to obok węglowodanów i białek główne źródło energii organizmu. Dla zachowania odpowiednio zbilansowanej diety Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA, European Food Safety Agency) zaleca, aby co najmniej 20 procent i maksymalnie 35 procent dziennego spożycia energii pochodziło z tłuszczów (EFSA 2010). Podobne informacje zostały zapisane w wytycznych Organizacji ds. Żywności i Rolnictwa Światowej Organizacji Zdrowia z 2010 roku (FAO–WHO 2010) zawierających rekomendację, aby co najmniej 15 procent i maksymalnie 35 procent dziennego zapotrzebowania energetycznego pokrywały tłuszcze.
Zalecenia dotyczące SAFA Kwasy SAFA pełnią ważne funkcje metaboliczne, jednak mogą być syntetyzowane przez organizm i nie są niezbędne w diecie. Zmniejszenie spożycia kwasów SAFA to główny punkt większości zaleceń dietetycznych mających na celu zapobieganie przewlekłym chorobom, w tym także chorobie wieńcowej (CHD). Krajowe i międzynarodowe panele eksperckie w zakresie dietetyki zalecają, aby spożycie tłuszczów nasyconych nie przekraczało od 10 procent (Niemcy, Holandia, kraje nordyckie, FAO/WHO 2010) do 12 procent (Francja) ogólnego dobowego spożycia energii. EFSA rekomenduje, aby spożycie kwasów SAFA było możliwie jak najmniejsze w kontekście dietetycznych wytycznych dotyczących pokarmów (EFSA 2010). Pomimo ustalonych zaleceń spożycie SAFA w wielu krajach europejskich nadal przekracza zalecane normy (Harika 2013). Jak zastąpić SAFA Samo zmniejszenie poziomu kwasów SAFA – bez zwrócenia uwagi na to, na co są zamieniane – może nie zmniejszyć ryzyka wystąpienia chorób
Zalecenia WHO (WHO/FAO 2010) Składnik diety
Skrót
Tłuszcz
% energii 15–35% E
Nasycone kwasy tłuszczowe
SAFA
< 10% E
Jednonienasycone kwasy tłuszczowe
MUFA
jako różnica
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe
PUFA
6–11% E
•
Kwasy tłuszczowe Omega-6
n-6 PUFA
2,5–9% E
•
Kwasy tłuszczowe Omega-3
n-3 PUFA
0,5–2% E
TFA
< 1% E
Kwasy tłuszczowe trans
<< poprzednia strona
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 13
przewlekłych. Niedawne badania metaanalizy kohorty prospektywnej wykazują, że spożycie SAFA samo w sobie nie łączy się ze zwiększonym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego (Siri-Tarino 2010, Chowdhury 2014, de Souza 2015). Jednak modelowane zastąpienie SAFA kwasami PUFA wiąże się z mniejszym ryzykiem choroby wieńcowej (Jakobsen 2009). Zostało to potwierdzone randomizowanymi badaniami z grupą kontrolną. W niedawnym przeglądzie systematycznym wysunięto wniosek, że zmniejszenie spożycia SAFA zredukowało ryzyko wystąpienia zdarzeń sercowo-naczyniowych o średnio 17%. Zastąpienie SAFA kwasami PUFA wykazało działanie ochronne względem zdarzeń sercowo-naczyniowych, zaś zastąpienie węglowodanami nie wykazało korzystnego efektu (Hooper 2015). FAO twierdzi, że istnieją przekonujące dowody potwierdzające, że zastąpienie SAFA kwasami PUFA zmniejsza ryzyko choroby wieńcowej serca. Istnieją prawdopodobne dowody, że SAFA oraz cukry i szybko trawione skrobie nie mają korzystnego wpływu na chorobę wieńcową – mogą nawet zwiększać ryzyko jej powstawania i sprzyjać rozwojowi zespołu metabolicznego (FAO/WHO 2010). Poszczególne tłuszcze nasycone Poszczególne kwasy SAFA mają określony wpływ na poziom lipidów we krwi (Mensink 2016). Nie ma jednak wielu badań, które oceniałyby wpływ poszczególnych kwasów SAFA na ryzyko określonych chorób. SAFA w środowisku naturalnym występują zawsze jako mieszanina, a poszczególne tłuszcze i oleje znacznie różnią się zawartością kwasów tłuszczowych. Z tego względu trudno jest wyciągać jednoznaczne wnioski dotyczące wpływu określonych kwasów tłuszczowych na zdrowie, co skutkuje różnicami w zaleceniach dietetycznych. We Francji
następna strona >>
Ograniczenie liczby kalorii – nie zaś ograniczenie określonych makrozwiązków odżywczych – jest kluczowym czynnikiem determinującym utratę wagi
normy dotyczące spożycia kwasów SAFA są inne dla poszczególnych kwasów tłuszczowych (ANSES 2011). Według holenderskiej Rady ds. Zdrowia stan wiedzy naukowej jest niewystarczający, aby ustalić zalecane dzienne spożycie dla wszystkich kwasów tłuszczowych osobno (Health Council of the Netherlands 2001).
OLEJ PALMOWY A ZDROWIE
Z punktu widzenia żywienia nie ma żadnych wskazań świadczących o tym, że spożycie oleju palmowego w zrównoważonej diecie wiąże się z jakimikolwiek problemami zdrowotnymi. Związek między substancjami odżywczymi a zdrowiem należy rozważać w kontekście całej diety – nie należy rozgraniczać poszczególnych elementów pożywienia. W porównaniu z innymi tłuszczami i olejami olej palmowy ma przeciętny poziom nasyconych kwasów tłuszczowych. Niedawna metaanaliza wpływu zastąpienia oleju palmowego innymi tłuszczami i
<< poprzednia strona
olejami na walidowane biomarkery chorób serca wykazała, że zamiana oleju palmowego na inne tłuszcze skutkowała mieszaniną korzystnych i niekorzystnych zmian w zakresie markerów choroby wieńcowej i chorób układu sercowo-naczyniowego. Wyraźnie korzystne zmiany nastąpiły, gdy olej palmowy zastąpił kwasy tłuszczowe trans (Fattore 2014). Spożycie oleju palmowego W produktach spożywczych olej palmowy często stosowany jest w połączeniu z innymi olejami i tłuszczami, które łącznie określają zawartość kwasów tłuszczowych w produkcie i ostateczny wpływ na zdrowie. Brak jest ogólnoeuropejskich danych dotyczących spożycia oleju palmowego. We Francji w 2013 roku spożycie oleju palmowego było równe 2,7 grama na dobę, co odpowiada w przybliżeniu 4% całkowitego spożycia SAFA u osób dorosłych (CREDOC 2014).
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 14
Ryzyko nadwagi Kontrola wagi jest kluczowa dla zdrowia i ogólnego samopoczucia. Ryzyko nadwagi to jeden z problemów związanych ze zbyt dużą ilością tłuszczu w pożywieniu. Prace przeglądowe wskazują, że kluczowym czynnikiem determinującym utratę wagi jest raczej ograniczenie kalorii, nie zaś eliminowanie określonych makrozwiązków odżywczych (Mozaffarian 2011). Konsultacje eksperckie na temat tłuszczów i kwasów tłuszczowych w żywieniu ludzi FAO/WHO z 2010 roku wskazują, że równowaga energii jest krytyczna dla utrzymania wagi ciała i zapewnienia optymalnego spożycia substancji odżywczych – niezależnie od rozkładu energii pochodzącej z różnych makrozwiązków odżywczych jako całkowity procentowy udział tłuszczu i węglowodanów (FAO/ WHO 2010).
następna strona >>
ZDROWY STYL ŻYCIA
Aby utrzymać zdrowie fizyczne, musimy skupić się na zdrowej diecie i stylu życia. Mówiąc krótko, zdrowy styl życia opiera się na trzech elementach: różnorodności pokarmów i posiłków, zbilansowanym spożyciu energii oraz wystarczającej aktywności fizycznej, aby zapobiec zwiększaniu się wagi. Zdrowa dieta powinna zawierać duże ilości owoców i warzyw, zrównoważoną dawkę węglowodanów, tłuszczu i białka. Należy unikać nadmiernego spożycia soli, rafinowanych węglowodanów, tłuszczów nasyconych i tłuszczów trans.
Wszystko w jednym Zdrowa i zbilansowana dieta zależy od różnorodności i umiarkowania. Pokarmy bogate w tłuszcze nasycone wymagają odpowiednio mniejszych dawek spożycia. Z punktu widzenia żywienia zastąpienie oleju palmowego innymi tłuszczami i olejami w produktach spożywczych może prowadzić zarówno do korzystnych, jak i niekorzystnych zmian. Jak sugerują dane z Francji, obecny poziom spożycia oleju palmowego nie powinien wzbudzać szczególnych obaw. Zastąpienie oleju palmowego innymi olejami roślinnymi i tłuszczami zwierzęcymi będzie
wymagało wykorzystania większego areału upraw, aby uzyskać równoważną ilość produktu. Może to przynieść względem środowiska efekt odwrotny od zamierzonego. Z punktu widzenia ekologii ważne jest, aby skupić się na zrównoważonej produkcji oleju palmowego. Jeżeli zdołamy produkować i dostarczać olej palmowy w racjonalny sposób, olej palmowy może w dużym stopniu spełnić wymagania związane z oczekiwanym wzrostem ogólnoświatowego popytu na tłuszcze i oleje.
Zdrowy styl życia opiera się na trzech elementach: różnorodności pokarmów i posiłków, zbilansowanym spożyciu energii oraz wystarczającej aktywności fizycznej, aby zapobiec zwiększaniu się wagi
<< poprzednia strona
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 15
następna strona >>
INFORMACJE O EPOA Jako inicjatywa przemysłu Europejski Sojusz na rzecz Oleju Palmowego (European Palm Oil Alliance, EPOA) dąży do stworzenia opartego na dowodach naukowych, zrównoważonego poglądu na kwestie związane z wartością odżywczą i zrównoważoną produkcją oleju palmowego. EPOA przekazuje historię oleju palmowego i ułatwia europejską debatę na jego temat.
DOWODY NAUKOWE Więcej informacji i zrzeczenie się odpowiedzialności: European Palm Oil Alliance Louis Braillelaan 80 2719 EK Zoetermeer Holandia Info@palmoilalliance.eu www.palmoilandfood.eu
Celem Europejskiego Sojuszu na rzecz Oleju Palmowego jest stworzenie zrównoważonego i obiektywnego poglądu na kwestie związane z wartością odżywczą i zrównoważoną produkcją oleju palmowego – w oparciu o informacje mające potwierdzenie w badaniach naukowych. EPOA dąży do zrównoważonej produkcji oleju palmowego.
Nasz naukowy panel doradczy Europejski Sojusz na rzecz Oleju Palmowego – EPOA – wspierany jest przez naukowy panel doradczy (Scientific Advisory Panel, SAP). SAP został ustanowiony w 2013 roku i zapewnia niezależne poglądy, porady i wytyczne dotyczące kwestii i dyskusji związanych z żywieniem, w odniesieniu do oleju palmowego. Jego celem jest obrona silnej podstawy naukowej oraz zapewnianie prawidłowości i wiarygodności w dyskusji i przekazywaniu komunikatów. W SAP uczestniczą wymienieni europejscy eksperci w dziedzinie żywienia i zdrowia:
• •
Aktualni uczestnicy Europejskiego Sojuszu na rzecz Oleju Palmowego to: Bunge Loders Croklaan, Cargill, Indonesian Palm Oil Association, LIPSA, Malaysian Palm Oil Council, MVO - The Netherlands Oils and Fats Industry, Olenex, Sime Darby and Unigra.
•
Prof. dr Jean Michel LeCerf (Institut Pasteur de Lille, Francja) Prof. dr Sebastiano Banni (Universita degli Studi Cagliari, Włochy) Prof. em. dr Gerard Hornstra (NUTRI-SEARCH, Holandia)
Zapraszamy do współpracy firmy i organizacje – pracujmy razem w ramach sojuszu dla wspólnych celów
<< poprzednia strona
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 16
następna strona >>
ODNOŚNIKI
• • • • • • • • • • • • • •
ANSES. Actualisation des apports nutritionnels conseillés pour les acides gras. ANSES, Maj 2011. CREDOC. Comportements et consommations alimentaires en France 2013. CREDOC operations for the French Alliance for Sustainable Palm Oil, Październik 2014. Chowdhury R et al. Association of Dietary, Circulating, and Supplement Fatty Acids With Coronary Risk: A Systematic Review and Meta-analysis. Ann Intern Med. 2014;160(6):398–406. De Souza RJ et al. Intake of saturated and trans unsaturated fatty acids and risk of all cause mortality cardiovascular disease, and type 2 diabetes: systematic review and meta-analysis of observational studies. BMJ. 2015; 351:h3978. EFSA. Panel on Dietetic Products and Allergies (NDA). Scientific Opinion on Dietary Reference Values for fats, including saturated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and cholesterol. EFSA Journal 2010;8(3):1461–568. FAO-WHO. Fats and fatty acids in human nutrition. Report of an Expert Consultation. FAO Food and Nutrition Paper 2010; 91, ISBN 978-92-5-106733-8. Fattore E et al. Palm oil and blood lipid–related markers of cardiovascular disease: a systematic review and meta-analysis of dietary intervention trials. Am J Clin Nutr. 2014;99(6):1331–1350. Harika RK et al. Intake of fatty acids in general populations worldwide does not meet dietary recommendations to prevent coronary heart disease: a systematic review of data from 40 countries. Ann Nutr Metab 2013;63(3):229–238. Health Council of the Netherlands. Dietary Reference Intakes: energy, proteins, fats, and digestible carbohydrates. The Hague: Health Council of the Netherlands, 2001; publication no. 2001/19ER. Hooper L et al. Reduction in saturated fat intake for cardiovascular disease. Cochrane Database Syst Rev. 2015;10(6):CD011737. Jakobsen MU et al. Major types of dietary fat and risk of coronary heart disease: a pooled analysis of 11 cohort studies. Am J Clin Nutr. 2009;89(5):1425–32. Mensink RP. Effects of saturated fatty acids on serum lipids and lipoproteins: a systematic review and regression analysis. Geneva: World Health Organization; 2016. Mozaffarian D et al. Components of a cardioprotective diet. New insights. Circulation 2011; 123(24):2870–2891. Siri-Tarino PW et al. Meta-analysis of prospective cohort studies evaluating the association of saturated fat with cardiovascular diseases. Am J Clin Nutr 2010 91(3):535–546.
<< poprzednia strona
HISTORIA OLEJU PALMOWEGO – 17
następna strona >>
Aby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontakt: info@palmoilalliance.eu www.palmoilandfood.eu
<< poprzednia strona
następna strona >>