MAGAZINE Belang oliën- en vettenindustrie voor
Nederlandse economie toegenomen
DO-IT: alles voor een duurzame wereld Met minister Sigrid Kaag op handelsmissie naar Maleisië
MVO - de ketenorganisatie voor oliën en vetten
MVO MAGAZINE NR 29 - 2018
Inhoud
De wetenschap als brug
DUURZAME ONTWIKKELING
Is dit nog een tijd om optimistisch te zijn? Deze vraag stond centraal tijdens de opening van het academisch jaar van Wageningen University & Research in september jl. In een tijd waarin steeds meer mensen belang lijken te hechten aan feitenvrij politiek bedrijven en eigen ervaringen beter scoren dan harde cijfers, benadrukte ik dat de wetenschap als basis voor optimisme nieuwe manieren moet vinden om mensen aan te spreken.
Daarom openen wij op 15 maart a.s. onze deuren. Het jaarlijkse MVO Netwerkevent en het 100-jarig bestaan van Wageningen University & Research zijn aanleiding om de bestaande banden tussen Nederlandse oliën- en vettenindustrie en de WUR te verstevigen. Deelnemers krijgen de gelegenheid nader kennis te maken met de expertise en mensen achter WUR en omgekeerd. We geven u een kijkje in de keuken van de wetenschap en hopen u hiermee op ideeën te brengen, zodat de oliën- en vettensector van betekenis kan blijven bij het oplossen van de wereldwijde vraagstukken op het gebied van voedselveiligheid, gezonde voeding en duurzaamheid, en de wetenschap voorziet in het fundament voor optimisme.
12 - 13 14 - 15
MVO mini-symposium 3-MCPD esters goed bezocht
6
ALGEMEEN
Belang oliën- en vettenindustrie voor Nederlandse economie toegenomen Met minister Sigrid Kaag op handelsmissie naar Maleisië DO-IT: alles voor een duurzame wereld MVO bij Grüne Woche 2018 ‘MVO ontmoet Wageningen University & Research’ Kort nieuws
Prof. dr. ir. Louise O. Fresco Voorzitter van de Raad van Bestuur van Wageningen University & Research
Louis Braillelaan 80 2719 EK Zoetermeer info@mvo.nl 2
8 - 9
VOEDING EN GEZONDHEID
Foto: Jeroen Oerlemans
Dit jaar bestaat de WUR 100 jaar en dat vieren we met symposia, kunstexposities en activiteiten voor medewerkers, studenten, alumni en onze relaties over de hele wereld. We willen heel nadrukkelijk een brug slaan met de maatschappij en laten zien hoe de wetenschap positieve bijdragen kan leveren aan creatieve en goed doordachte oplossingen voor de problemen waar onze samenleving voor staat.
Plannen voor Nederland Circulair aangeboden aan staatssecretaris Consortium slaat handen ineen voor bleekaarde extractie-installatie Het Grote Palmolie Debat
MVO MAGAZINE NR 29 - 2018
4-5 7 10 - 11 13 16 17
MVO Magazine is een digitale uitgave van MVO - de ketenorganisatie voor oliën en vetten en is bestemd voor leden en externe relaties. Voor meer informatie zie: www.mvo.nl 3
ALGEMEEN Exportwaarde meer dan € 8 miljard en importwaarde € 9,4 miljard
Belang oliën- en vettenindustrie voor Nederlandse economie toegenomen
De Nederlandse in- en uitvoer van oliën, vetten en oliehoudende zaden is in 2017 sterk gegroeid. Met ruim 8 miljard euro staat de export van oliën en vetten (5 miljard euro) en oliehoudende zaden (3,1 miljard euro) in de top van de belangrijkste productgroepen bij de Nederlandse export van landbouwgoederen. Ook bij de import van landbouwgoederen is de betekenis van de sector toegenomen. Met 5,5 miljard euro aan oliën en vetten en 3,9 miljard euro aan oliehoudende zaden bereikten zowel import als export in 2017 een recordhoogte. 4
Dat blijkt uit ‘De Nederlandse Landbouwexport’, een gezamenlijke jaarlijkse publicatie van het CBS en Wageningen Economic Research dat wordt gemaakt in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
omdat mengels en bereidingen van oliën en vetten voor toepassingen in zowel food als non-food veel uit dit land werden geïmporteerd. Voor de gehele landen top vijf nam de importwaarde toe, Indonesië was daarbij de belangrijkste groeier.
Overige sectoren Betekenis Nederland De belangrijkste productgroepen bij de Nederlandse In totaal wordt de export van landbouwgoederen import van landbouwgoederen waren met name aard- voor 2017 geraamd op 91,7 miljard euro. Dat is ruim appelen, groenten en fruit (8,4 miljard euro), bereide 7 procent meer dan in 2016 (85,5 miljard euro). De producten voor menselijke consumptie (6,7 miljard landbouwimport groeit naar schatting met 9 procent euro) en graanproducten (5,6 miljard euro). Voor de van 57,5 miljard euro tot 62,6 miljard. Het landbouwDe belangrijkste Nederlandse landbouwexportproducten waren export waren vooral aardappelen, groente en fruit handelsoverschot komt daarmee uitin 2017 op 29,1 miljard aardappelen, groenten en fruit (AGF) met 12,1 miljard euro, bereide producten (12,1 miljard euro), bereide producten voor menselijke euro in 2017. voor menselijke consumptie (zoals bewerkt vlees, vis en groenten) en levende consumptie, en dieren en vlees (beide 10,7 miljard Als de op één na grootste landbouwexporteur ter dieren en vlees (beide 10,7 miljard euro), sierteeltproducten (9,1 miljard euro) en euro) belangrijk. wereld is Nederland al vele jaren een belangrijke zuivel en eieren (8,9 miljard euro). AGF droeg in 2017 ruim 13 procent bij aan de wereldspeler inBereide de agribusiness. In export moet het totale landbouwexportwaarde. producten en dieren en vlees waren beide Oliën en vetten de Verenigde Staten voor laten gaan, in netto-export goed voor bijna 12 procent en sierteelt en zuivel en eieren hadden beide een De stijging van het totale Nederlandse importcijfer (export minus import) alleen Brazilië en Argentinië. aandeel van bijna 10 procent. kwam vooral voort uit de stijging bij oliën en vetten. Indonesië was in 2017 het be1.6.1 Exportaandeel per productgroep, 2017 Exportaandeel per productgroep 2017 langrijkste land met een aandeel van ruim 17 procent in de landbouwimport van oliën Graanproducten, Rest, 6,0% en vetten. Vanuit dit land was de import6,1% Aardappelen, Zuivel en Dieren en groente eieren, vlees, 11,6% waarde een stuk hoger dan in 2016. Palmen fruit, 13,2% 9,7% olie werd vooral uit Indonesië geïmporteerd, Olieho... Dranken, koolzaadolie kwam vooral uit Duitsland. Uit Veevoer, zaden/ 5,7% 4,8% vrucht... België passeerde een heel breed scala aan 3,4% Ov. bereide oliën en vetten de grens met Nederland. producten voor Sierteelt, Cacao en menselijke Bij Colombia, importland nummer vier Oliën en 9,9% zoetwaren, consumptie, Vis, Tabak, vetten, 7,1% 11,7% 3,2% 2,0% voor Nederland bij oliën en vetten, was de 5,5% palmolie-import belangrijk. De Verenigde Bron: CBS tot en met okt. 2017, raming nov. en dec. 2017 door WUR en CBS. Staten stond in de top vijf importlanden, MVO MAGAZINE NR 29 - 2018
5
Alle samengestelde productgroepen in de agrarische sector lieten een stijging
VOEDING EN GEZONDHEID
ALGEMEEN
MVO mini-symposium 3-MCPD esters goed bezocht
Met minister Sigrid Kaag op handelsmissie naar Maleisië
Het door MVO op 17 januari jl. georganiseerde minisymposium over 3-MCPD esters voldeed duidelijk aan een behoefte. Zo’n tachtig bezoekers werkzaam bij bedrijven, brancheorganisaties en overheids instellingen uit binnen- en buitenland werden in het Amstel Boathouse in Amsterdam geïnformeerd over de actuele stand van zaken wat betreft onderzoek, analysemethoden, risico’s en getroffen maatregelen. Een belangrijk doel van de bijeenkomst was het wegnemen van vragen van binnen en buiten de sector over 3-MCPD esters. De themamiddag vond plaats een week na het verschijnen van een rapport van de European Food Safety Authority (EFSA) over 3-MCPD esters. Dit nieuwe EFSA-rapport kwam dan ook uitgebreid aan de orde. Een van de sprekers lichtte toe waarom
6
EFSA de TDI (Toelaatbare Dagelijkse Inname) heeft verhoogd naar 2,0 microgram per kilogram lichaamsgewicht en dat de inname van 3-MCPD esters via het voedsel als veilig wordt beschouwd voor de meeste consumenten. Alleen bij jonge kinderen met een hoge consumptie wordt de veilige norm lichtelijk overschreden. De sprekers gaven aan dat de veiligheid van de voeding, en niet in het minst de voeding die bestemd is voor kinderen, door de sector als top prioriteit wordt gezien. Aan het eind van de dag werd geconcludeerd dat de MVO-bedrijven er alles aan doen om het ontstaan en de toename van 3-MCPD esters tegen te gaan. Voor nadere informatie over dit onderwerp kunt u contact opnemen met Janneke van der Bijl via vanderbijl@mvo.nl of 079 363 43 60.
Minister Sigrid Kaag voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking leidde b egin februari samen met voorzitter Hans de Boer van ondernemingsorganisatie VNO-NCW een handelsmissie naar Vietnam en Maleisië. MVO-directeur Frans Claassen nam deel aan het bezoek aan Maleisië. Het was een belangrijke missie, die in het teken stond van versterking van de bilaterale samenwerking. Onderwerpen waren onder meer duurzame handel, investeringen, wetenschappelijke samenwerking en de circulaire economie. Natuurlijk werd er ook gesproken over het voorstel van het Europees Parlement voor een verbod op het gebruik van palmolie voor biobrandstof na 2021. Minister Kaag gaf duidelijk aan tegen discriminatie te zijn van één specifiek gewas en graag samen met Maleisië te willen werken aan verdere verduurzaming. Tijdens het bezoek ondertekende Wageningen UR een samenwerkingsverband met MVO MAGAZINE NR 29 - 2018
MPOB (Malaysian Palm Oil Board) voor biomassaverwerking in de palmolie-industrie. Na het bezoek aan Maleisië reisde Frans Claassen door naar Indonesië waar hij constructief overleg voerde met onder andere de Council of Palm Oil Producing Countries (CPOPC), de Indonesische palmolie producenten (GAPKI) en de Indonesia Palm Oil Smallholders Association (APKASINDO). Gespreks onderwerpen waren samenwerking, de politieke ontwikkelingen in Europa rond palmolie en het belang van duurzame palmolie voor de sociaal-economische ontwikkeling van kleine boeren. 7
DUURZAME ONTWIKKELING
Plannen voor Nederland Circulair aangeboden aan staatssecretaris
De plannen voor een duurzame, circulaire economie in Nederland in 2050 zijn begin dit jaar aangeboden aan staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat). De 5 agenda’s gaan over de sectoren Biomassa & Voedsel, Bouw, Consumptiegoederen, Kunststoffen en Maakindustrie. MVO is nauw betrokken bij een aantal van deze plannen.
De 5 aangeboden agenda’s zijn het vervolg op het vorig jaar gesloten Grondstoffenakkoord. 1. De agenda Biomassa en Voedsel beschrijft wat ervoor nodig is om onze voedselvoorziening circulair te maken. Bijvoorbeeld door het tegengaan van verspilling. 2. De transitieagenda Bouw gaat over onze gebouwen en infrastructuur, zoals wegen, bruggen, dijken, spoor en riolering. Meer grondstoffen hergebruiken betekent direct minder uitstoot van CO2. 3. De agenda Consumptiegoederen gaat zowel over producten met een korte omloopcyclus, zoals verpakkingen en wegwerpmaterialen, als producten met een langere omloopcyclus, zoals kleding en wasmachines. 4. Volgens de agenda Kunststoffen zijn alle producten over ruim 30 jaar circulair. Ze hebben een kleine milieuvoetprint en zijn gemaakt van hernieuwbare kunststoffen van een gegarandeerde kwaliteit. 5. Tot slot beschrijft de transitieagenda Maakindustrie hoe we de voorzieningszekerheid van kritische materialen kunnen vergroten, de milieudruk van producten uit deze industrie kunnen verlagen en de kringloop van producten uit de maakindustrie kunnen vervolmaken. MVO neemt actief deel aan de overgangsagenda’s Biomassa & Voedsel en Kunststoffen, en zal ook deelnemen aan de Taskforce Herijking Afvalstoffen, die in mei 2018 gepland is van start te gaan. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Frank Bergmans via bergmans@mvo.nl of 079 363 43 56.
8
MVO MAGAZINE NR 29 - 2018
Taskforce Herijking Afvalstoffen Met het oog op de transitie naar een circulaire economie is voorgesteld dat een nieuwe Taskforce Herijking Afvalstoffen belemmeringen in wetgeving én de regimes van vergunningverlening, toezicht en handhaving tegen het licht gaat houden. De nieuwe taskforce moet eind 2019 oplossingen voor de in de transitieagenda’s blootgelegde knelpunten aan het kabinet hebben gerapporteerd. De taskforce zal uit een brede vertegenwoordiging van publieke en particuliere belanghebbenden bestaan, waaronder decentrale overheden, Omgevingsdiensten, havenbedrijven en de grote brancheorganisaties uit het bedrijfsleven, waaronder MVO. Voormalig minister en huidig lid van de Raad van State Winnie Sorgdrager zal de taskforce leiden.
9
ALGEMEEN
DO-IT: alles voor een duurzame wereld
ALGEMEEN Aan de voedingsmiddelenindustrie verkoopt het bedrijf biologische ingrediënten en adviseert over het industrieel gebruik ervan. Daarnaast levert DO-IT consumentenproducten, waaronder de consumentenmerken ‘la BIO IDEA’ en ‘Amaizin’. Deze biologische producten hebben hernieuwbare en composteerbare verpakkingen, passend bij de filosofie van de onderneming: een bijdrage leveren aan een duurzame wereld. Kwaliteit Niet alleen de producten zijn van hoge kwaliteit, ook streeft DO-IT naar een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven van de lokale bevolking en het behoud van de aarde voor toekomstige generaties. Oprichter en directeur Poppe Braam: “DO-IT is van mening dat we kunnen bijdragen aan een duurzame wereld door middel van biologische landbouw en handel in biologische voedsel ingrediënten en klantmerken. We streven naar gecertificeerde biologische producten van topkwaliteit en hebben langetermijnrelaties met leveranciers en klanten.”
Met 100% biologische producten in 14 productcategorieën is DO-IT in meer dan 25 jaar uitgegroeid tot een toonaangevend bedrijf van Nederlandse bodem met een wereldwijd netwerk van leveranciers en kopers. De biologische ingrediënten en consumentenproducten komen uit alle delen van de wereld, waar DO-IT dicht bij de bron samenwerkt in landbouwprojecten. 10
Projecten Poppe Braam: “Onze holistische aanpak wordt niet alleen toegepast op de biologische landbouw, maar ook op het welzijn van de boeren in zowel sociale als economische zin. Onze projecten in Brazilië, Bolivia, Paraguay, China, India en Thailand zijn gebaseerd op onze langetermijnvisie”. Samen met Fair Trade IBD werkt DO-IT aan diverse duurzaamheidsprojecten om deze filosofie te ondersteunen. “We onderschrijven de criteria van Fair Trade IBD van harte en dragen op die manier bij aan betere levensomstandigheden in de regio’s waar onze producten vandaan komen”. MVO MAGAZINE NR 29 - 2018
Biologische oliën en vetten DO-IT is een specialist in biologische oliën en vetten die in diverse toepassingen gebruikt worden in de voedingsmiddelenindustrie en door de consument. Er is Europese zonnebloemolie en olijfolie in verschillende soorten beschikbaar, afhankelijk van de toepassing. Kokosolie is een olie met een hoog percentage aan verzadigde vetzuren, geschikt voor industrie en consument. Biologische palmolie heeft zijn oorsprong in Zuid-Amerika, Colombia of Ecuador, van bestaande plantages en altijd RSPO-IP gecertificeerd. De palmolie is een stabiele olie en wordt hoofdzakelijk in Nederland verwerkt, onder andere tot margarine voor bakkers en andere levensmiddelen. Er is ook een margarine van diverse andere plantaardige vetten. Speciale oliën zoals sesamolie worden ook allemaal in biologische kwaliteit geleverd.
Breed assortiment DO-IT is gevestigd in Barneveld. De meer dan 65 medewerkers zijn zeer betrokken bij de onderneming, de filosofie van het bedrijf en de ruim 150 verschillende producten en meer dan 800 biologische voedselingrediënten die het bedrijf verhandelt. DO-IT richt zich op de voedingsmiddelenindustrie, de foodservice (restaurants en kantines), distributeurs en consumenten. De belangrijkste groepen zijn soja (15%), merkproducten (13%), suiker (10%) en oliën en vetten (10%). Meer informatie vindt u op de website.
11
DUURZAME ONTWIKKELING
Consortium slaat handen ineen voor bleekaarde extractie-installatie
Het is wellicht het minst bekende afvalproduct in het Rotterdamse havengebied: bleekaarde. Een nieuw te bouwen extractie-installatie gaat nieuwe grondstoffen maken, onder andere door olie uit de bleekaarde terug te winnen. MVO begeleidt het project, dat een mooi voorbeeld is van hoe meerdere bedrijven uit de keten gezamenlijk werken aan verduurzaming en bijdragen aan een circulaire economie. Voordeel van hergebruik van bleekaarde Bleekaarde wordt gebruikt om plantaardige olie te zuiveren. Afhankelijk van hoe intensief de bleekaarde wordt gebruikt, is de bleekaarde na enkele weken verzadigd. Op dat moment wordt het nu vooral afval. Ketenaanpak Cargill, IOI Loders Croklaan, Neste en Olenex hebben overeenstemming bereikt over het werven van een gespecialiseerde partner voor de bouw 12
en exploitatie van de nieuwe extractie-installatie. De gemeente Rotterdam en het Havenbedrijf Rotterdam ondersteunen het initiatief. De installatie levert zo’n 50 banen op tijdens de bouwfase en 12 permanente banen na oplevering. Unieke faciliteit De teruggewonnen olie kan bijvoorbeeld worden toegepast als biobrandstof en de resterende bleekaarde in bouwmaterialen. Het terugwinnen van verzadigde bleekaarde is uniek in Europa. Het proces is vrij nieuw: er zijn momenteel drie faciliteiten actief in de hele wereld, allemaal in Azië. Nederlandse research & development op dit vlak kunnen de installatie verder helpen verduurzamen. Het initiatief past goed bij het streven naar duurzaamheid; het draagt niet alleen bij aan een circulaire economie, helpt
in het voorkomen van klimaatverandering en is een prachtige kans om nieuwe duurzame technologieën daadwerkelijk toe te passen. Partners De werving van een partner voor de bouw en exploitatie van de installatie wordt ondersteund door de gemeente Rotterdam, het Havenbedrijf Rotterdam en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Zij dragen bij aan de recycling en het hergebruik van schaarse grondstoffen met kennis en financiële middelen. MVO juicht het project van harte toe omdat het past in onze ambities voor een duurzame en circulaire economie. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Frank Bergmans via bergmans@mvo.nl of 079 363 43 56.
MVO bij Grüne Woche 2018 Elk jaar presenteert Nederland zich tijdens de Grüne Woche aan de Duitse markt. MVOdirecteur Frans Claassen nam dit jaar deel aan de delegatie die samen met minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit de Nederlandse agri & food sector representeerde. Voor Nederland geldt de Grüne Woche als de start van het politieke agrarische jaar. De aanwezigheid van diverse Tweede Kamerleden en gedeputeerden, de presentatie van de gerealiseerde handelscijfers over 2017 en diverse officiële netwerkmomenten maakten deelname tot een waardevol evenement.
MVO MAGAZINE NR 29 - 2018
13
DUURZAME ONTWIKKELING
Het Grote Palmolie Debat Op vrijdag 16 februari jl. organiseerde Vice Versa, een journalistiek platform over mondiale samenwerking, in samenwerking met onder andere Milieudefensie, Initiatief Duurzame Handel (IDH) en de Rabobank ‘Het Grote Palmolie Debat’ in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. MVO- directeur Frans Claassen lichtte het belang van verduurzaming van de palmolieproductie toe.
Tijdens het avondvullend programma gingen vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, NGO’s en politici in gesprek over een aantal dilemma’s zoals: • Stoppen met palmolie gebruiken of juist kiezen voor duurzame palmolie? • Zijn palmolieplantages goed of slecht voor rurale bevolking? • Samenwerken met palmoliebedrijven of niet? Frans Claassen verduidelijkte dat stoppen met palmolie geen oplossing is voor problemen. Hij benadrukte dat duurzame palmolie de enige oplossing is, dat er de afgelopen jaren veel is verbeterd en dat de industrie serieus werkt aan zaken als traceerbaarheid, landschapsbenadering en verbeteren van de sociale omstandigheden. Duurzame palmolie is goed voor de lokale bevolking in de producerende landen omdat palmolie miljoenen kleine boeren voorziet van een inkomen, gezondheidszorg, scholing en een fatsoenlijk huis. Hij benadrukte dat de Nederlandse industrie samen met NGO’s als WNF, Oxfam Novib en Solidaridad aan het begin heeft gestaan van en altijd verantwoordelijkheid heeft genomen voor de verduurzaming van palmolieproductie en -consumptie. Hoewel de ruim 280 aanwezigen bij het debat verschillend tegen palmolie aankeken, was men het erover eens dat problemen in de palmoliesector moeten worden aangepakt. Bas Rüter, directeur Duurzaamheid van de Rabobank zei het als volgt: “De vraag is niet of we duurzame voedselproductie willen en mens en natuur willen beschermen, de vraag is hoe we daar komen”. De verschillende visies lieten
14
MVO MAGAZINE NR 29 - 2018
Deelnemers aan de discussie waren onder meer: • Suzanne Kröger, Tweede Kamerlid voor GroenLinks • Bas Rüter, directeur Duurzaamheid bij de Rabobank • Birka Wicke, assistent professor bij Universiteit Utrecht, gespecialiseerd in bio-energie • Annelies Zoomers, professor International Development Studies aan Universiteit Utrecht, voorzitter van LANDac • Joost Oorthuizen, Executive Director bij IDH The Sustainable Trade Initiative • Rolf Schipper, Campagneleider Bossen bij Milieudefensie • Frans Claassen, directeur MVO - de ketenorganisatie voor oliën en vetten de complexiteit van problemen als ontbossing en landconflicten zien. De meeste deelnemers waren het erover eens dat wegkijken van problemen geen oplossing is, en dat meer ondersteuning in de producerende landen nodig is. Het debat maakte duidelijk dat niet alleen het stimuleren van duurzame palmolie voor MVO een belangrijk onderwerp blijft, maar dat dat ook geldt voor het uitleggen van de complexiteit ervan.
15
ALGEMEEN
KORT NIEUWS
MVO Netwerkevent: 15 maart 2018
MVO-positie biobrandstoffen vastgesteld
‘MVO ontmoet Wageningen University & Research’ Dit jaar organiseert MVO haar jaarlijkse netwerkevent samen met Wageningen University & Research (WUR). Het 100-jarig bestaan van WUR in 2018 is een mooie aanleiding de bestaande banden te versterken.
Drie instituten openen hun deuren voor een kijkje achter de schermen: • Het RIKILT, • Food & Biobased Research, • Agrotechnology & Food Science (cluster Humane Voeding). Belangstellenden kunnen zich inschrijven voor maximaal twee bezoeken. De bezoeken starten om 12:30 uur. Meer informatie over de bezoeken vindt u hier. Presentaties Vanaf 14:30 uur volgt een aantal interessante presentaties. • Prof. dr. ir. Louise O. Fresco, voorzitter van de Raad van Bestuur van Wageningen University & Research: ‘From agricultural to food policy and beyond’. • Dr. ir. Frans Kampers, Coördinator Innovatieve technologieën van Wageningen University & Research: ‘Food Transitions 2030’. 16
Ook vertellen de volgende wetenschappers over hun onderzoek: • MSc. Jing Yan (Rikilt) over de authenticiteit van oliën en vetten; • MSc. David Franciolus (Food and Biobased Research) over wax op plantaardige oliebasis in industriële toepassingen; • Dr. Gonne Beekman (Economic Research) over het belang van inclusieve duurzame handel. Het MVO Netwerkevent begint om 12:00 uur met een lunch in gebouw Orion, op de campus van Wageningen University & Research. We sluiten af met een netwerkborrel in gebouw Forum. U kunt zich voor de diverse onderdelen van het programma aanmelden via dit registratieformulier.
In januari 2018 heeft het bestuur de MVO-positie ten aanzien van het RED II-voorstel (hernieuwbare energie) van de Europese Commissie vastgesteld. Het MVOstandpunt is bedoeld als input voor de politieke discussie. Op 27 februari 2018 start de trialoog tussen Europees Parlement, Europese Raad van ministers en Europese Commissie met als doel een gezamenlijk standpunt over de wettekst te bereiken. Het is onduidelijk hoe snel de drie partijen tot een akkoord kunnen komen. MVO pleit voor een gelijk speelveld en bescherming van bestaande investeringen. MVO dringt erop aan om producten te beoordelen op de eigen duurzaamheidsprestaties en om niet op voorhand onderscheid te maken tussen verschillende grondstoffen. Een beoordeling moet plaatsvinden op de werkelijke en eenduidig bepaalde prestatie van de individuele productieketens t.a.v. emissiereductie, vindt MVO. MVO pleit voor consistent en stabiel overheidsbeleid dat beMVO MAGAZINE NR 29 - 2018
staande investeringen beschermt en is tegen een verlaging van het plafond van 7% op conventionele biobrandstoffen. Klik hier voor de tekst van het MVO-standpunt biobrandstoffen.
Nieuwe infokaart voor gezondheidsprofessionals
Noud gelukkig met hulphond
MVO heeft een Oliën & vetten en verhitting nieuwe infokaart uitgebracht met informatie over het verhitten van oliën en vetten. Door verhitting wordt ons voedsel smakelijker en beter verteerbaar en kunnen we voedsel langer bewaren. Maar verhitten heeft niet alleen gewenste effecten, er treden ook ongewenste effecten op. De infokaart geeft duidelijk aan hoe de gunstige eigenschappen van oliën en vetten bij verhitten zo goed mogelijk behouden blijven en welke olie- en vetproducten geschikt zijn voor verhitting. Deze infokaart is hier te downloaden of te bestellen. INFOKAART
Door verhitting wordt ons voedsel smakelijker en beter verteerbaar en kunnen we voedsel langer bewaren. Maar verhitten heeft niet alleen gewenste effecten, er treden ook ongewenste effecten op. Ook in de oliën en vetten die je gebruikt om het voedsel in te verwarmen, kunnen ongewenste effecten optreden. In deze infokaart lees je hoe de gunstige eigenschappen van oliën en vetten bij verhitten zo goed mogelijk behouden blijven en welke olie en vetproducten geschikt zijn voor verhitting.
Sinds jaar en dag zijn er tal van mogelijkheden om voedsel te bereiden door verhitting. Voorbeelden zijn koken, bakken, braden, frituren, wokken, barbecueën, grillen, stomen en stoven. In de onderstaande tabel worden kort de eerste vijf technieken beschreven met vermelding van de bijbehorende temperaturen.
Verhitting algemeen
Bij het verhitten van voedsel vinden er vele reacties plaats, zowel gewenst als ongewenst. Een veel voorkomende reactie die tegelijkertijd zowel gewenst als ongewenst is, is de Maillard reactie. Deze reactie vindt plaats in vrijwel alle producten die geroosterd, gebakken of gebraden worden. Onder warmte reageren aminozuren met suikers uit het product; de reactie die zorgt voor een lekkere smaak en bruinkleuring. Bij temperaturen boven de 120 graden wordt bij deze reactie ook de schadelijke stof ‘acrylamide’ gevormd. Door de omvang van het probleem zijn er momenteel op Europees niveau richtlijnen in voorbereiding om de vorming van acrylamide terug te dringen. Een andere veel voorkomende reactie bij verhitting is de verbranding of verkoling van voedsel. Bij verbranding van organisch materiaal, zoals voorkomt bij barbecueën of roken boven houtvuur ontstaan er polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAKs). Ook deze stoffen zijn schadelijk. Het eten van verbrand voedsel (zwarte randjes) kan daarom beter vermeden worden.
Bereidingstechniek
Koken
Bakken in de pan
Oliën en vetten
Bij het verhitten van voedsel hebben oliën en vetten de functie van warmtegeleider. Oliën en vetten zijn goed bestand tegen hoge temperaturen. Afhankelijk van de bereidingstemperatuur en -tijd, kunnen toch ongewenste stoffen ontstaan die in het bereide product terecht kunnen komen. Chemische reacties die bij verhitting voorkomen zijn hydrolyse(reactie van vetzuren met water waardoor de olie gaat walmen en een afwijkende geur kan krijgen), polymerisatie(reactie waarbij moleculen samenvoegen tot lange ketens en de olie stroperig wordt) en de oxidatiereactie. Bij deze laatste reactie reageren moleculen met zuurstof waardoor afbraakproducten ontstaan en er een ranzige geur vrijkomt. Tot slot kunnen (stoffen in) de oliën en vetten verbranden waardoor ze donker verkleuren. De stoffen die bij deze reacties ontstaan kunnen schadelijk zijn.
Oliën en vetten bestaan uit een combinatie van verzadigde en onverzadigde vetzuren. Onverzadigde vetzuren zijn van nature vrij reactief vanwege de dubbele bindingen in de chemische structuur. Meervoudige onverzadigde vetzuren reageren (bijvoorbeeld oxideren) sneller dan enkelvoudige onverzadigde vetzuren en deze weer sneller dan verzadigde vetzuren. Door toevoeging van antioxidanten wordt het bereidingsvet stabieler. Oliën en producten gemaakt uit oliën zoals vloeibare margarine, bevatten vitamine E als een natuurlijke antioxidant.
Kenmerken
Koken is het gaar maken van voedingsmiddelen in kokende vloeistof, vaak water. Bakken is het bruin/krokant en gaar maken van voedingsmiddelen in een open pan met een geringe hoeveelheid margarine, boter, olie of bak- en braadvet.
Bakken in de oven
Met bakken in de oven maak je gerechten bruin/krokant en gaar. Er wordt gebruik gemaakt van hete lucht in een gesloten oven.
Braden
Braden is het verhitten van vlees of gevogelte in weinig vet in een gesloten braadpan. Door braden wordt het voedingsmiddel bruin, van buiten krokant en van binnen gaar.
Frituren
Frituren is het verhitten van voedingsmiddelen
Wokken
Wokken is het snelle verhitten van
door onderdompeling in heet vet
voedingsmiddelen in een gietijzeren
of olie.
pan met bolle bodem.
Temperatuur (°C)
100 °C
120-220 °C
140-240 °C
150-225 °C
150-180 °C
160-240 °C
Begin vorig jaar ondersteunde de campagne ‘Frituurvet Recycle Het!’ de actie ‘Help Noud aan een hulphond’. Inmiddels is Noud trotse eigenaar van een witte Zwitserse herder genaamd ‘Youtube’. Noud heeft cerebrale parese waardoor hij kampt met epileptische aanvallen. Een hulphond zou deze eerder kunnen signaleren. Bovendien wil Noud zoveel mogelijk zelfstandig zijn. Met een professionele hulphond kan dat. De hond kan bijvoorbeeld helpen met aankleden en de deur opendoen. Daarnaast zorgt de hulphond voor afleiding en is een speelkameraadje. Noud is inmiddels samen met ‘Youtube’ begonnen aan de opleiding tot hulphond. Ondertussen zet hij zich ook in voor kinderen met een handicap in arme landen door een actie met het Liliane Fonds. 17