Terdege dagjes uit 14 juni 2017 by Erdee Media Groep

omdat er méér is

14 juni 2017

» 34E JAARGANG » NUMMER 19 // 20

14 juni 2017

NR 19 // 20

€4,50

5X VAKANTIE

Mét zomerse recepten

liefde

”Ik gooide het briefje met mijn telefoonnummer in de soep van zijn vader...”

» WWW.TERDEGE.NL

en verder...

HELP! IK WIL NAAR HUIS: 8 TIPS S TEGEN HEIMWEE MEVR. N. OOMEN: „GOD ZORGDE VOOR ONS ÉN ONZE KINDEREN” DIK VAKANTIEKATERN MET LEUKE PUZZELS, KLEURPLAAT EN PRIJZEN!

6/2/2017 3:29:46 PM

20170614-002-TDE-MAIN-CVR.pdf 2

Op reis door deze wereld De apostel Paulus is gevangengenomen omwille van het Evangelie. Hoe het verder zal gaan met zijn leven is onzeker. De mogelijkheid bestaat dat hij uiteindelijk vrijgelaten zal worden en in leven mag blijven. Voor de gemeenten zou dat een grote zegen zijn. Maar anderzijds is er ook de mogelijkheid dat deze gevangenschap zal uitlopen op de dood. Paulus wordt door die twee mogelijkheden gedrongen. Als hij zou moeten kiezen tussen leven en sterven, dan zou hij het niet weten. EĂŠn ding weet hij wel, dat ontbonden worden en eeuwig met Christus zijn verreweg het beste is. Ontbonden worden betekent voor hem immers thuiskomen. De apostel weet dat hij op deze aarde een reiziger is. Leven op deze aarde betekent voor hem leven in den vreemde. Hoe goed dat leven op aarde ook is, hij kijkt met verlangen uit naar het moment van ontbinding. Een woord dat gebruikt wordt voor een schip dat de trossen losgooit en van de kade wegvaart, of voor een tent die wordt afgebroken. Zoals we aan het einde van de vakantie ernaar verlangen kunnen om weer naar huis te gaan, om de tent af te breken, zo verlangt de apostel ernaar om ontbonden te worden, te sterven, om met Christus te zijn. Dit verlangen is onlosmakelijk verbonden aan zijn levenshouding. Voor hem betekent het leven: Christus. Christus en Zijn verzoeningswerk is de inhoud van zijn leven geworden. Christus is in het middelpunt van zijn leven komen te staan. Het leven draait niet langer om zichzelf, om zijn positie en om zijn presteren, maar helemaal om Christus en om de genade van God. Dat middelpunt blijkt uit zijn verlangen: dat Christus zal worden grootgemaakt in leven en sterven. En omdat het leven hem Christus is, kan hij zeggen dat sterven winst is. Ontbonden worden betekent altijd met Christus zijn. Hem zien van aangezicht tot aangezicht. Als we nadenken over en leven midden in de vakantie, laten we dan bedenken dat wij op reis zijn door deze wereld. Kunnen we het de apostel nazeggen: ontbonden worden en met Christus zijn is verre het beste? Nazeggen, omdat we hem ook leerden nazeggen: het leven is mij Christus?

Tekst DS. W.J.C. VAN BLIJDERVEEN, WOUDENBERG

20170614-003-TDE-MAIN-AR01.pdf 3

6/2/2017 1:33:12 PM

104 Speciaal katern Vakantie!

103

Columns

Bezinning 02 MEDITATIE 17 PSALM 121 26 MEVROUW N. OOMEN:

„Wij hebben mogen ervaren dat de Heere niet alleen voor ons, maar ook voor onze kinderen wilde zorgen” 38 BIJBELSTUDIE 41 OGENBLIK 44 DS. A.K. WALLET:

23 35 85 97

Mensen 08 HEIMWEE: IK WIL NU NAAR HUIS. 18 HELP! WAAROM GA IK EIGENLIJK OP VAKANTIE? 24 VAKANTIELIEFDE #1 36 VAKANTIELIEFDE #2 52 VAKANTIELIEFDE #3 55 PSYCHOLOGIE 62 JOHAN VAN ARNHEM:

„Als vandaag mijn moeder wordt gevonden, zit ik binnen enkele dagen in het vliegtuig”

„Als je de Heere liefhebt, wil je de hele zondag aan Hem wijden” 56 KERKGESCHIEDENIS

Ignatius van Loyola 70 BIBLE JOURNALING 87 JOUW VRAGEN

20170614-004-TDE-MAIN-AR02.pdf 4

68 80 92 98

VAKANTIELIEFDE #4 OPVOEDING VAKANTIELIEFDE #5 VORSTELIJK

REINALD RITA RABBIJN JACOBS PIET KATS

Ontspanning 06 BRIEVENPAGINA 33 VANALLESWAT 48 FEUILLETON 50 ZOEK HET UIT 58 ONDER ONS 74 TERUGBLIK OP DE TERDEGE VROUWENDAG 78 DE STIJL VAN INEKE MULDER 88 CULINAIR

Bijna te mooi om op te eten: petitfours 91 EROPUIT 94 CREATIEF 154 PUZZELS 161 JARIG!

6/2/2017 3:28:13 PM

Pech

Gisette van DalenHeemskerk

â&#x20AC;&#x17E;Geen benzine tanken, pap!â&#x20AC;? Als we op vakantie gaan, is er altijd wel een van onze vier dochters die dat grapje nog even moet maken. Mijn man grijnst dan als een boer met kiespijn. Het herinnert hem aan een heenreis van een vakantie die bepaald niet vlekkeloos verliep. Eerlijk is eerlijk: daar had ik natuurlijk net zo goed schuld aan. Want in een auto stappen naar Oostenrijk zonder ook maar even na te denken over de route is niet slim. Net over de grens kwamen we al in een forse ile terecht. Vervolgens belandde er benzine in de dieseltank. Uren later dan gepland kwamen we aan bij het vakantieadres. Om daar tot de ontdekking te komen dat er thuis een koffer vol kleren naast de bank was blijven staan... Gelukkig bleef de pech beperkt tot de heenreis en was de rest van de vakantie wel geslaagd. De moraal van het verhaal? Ook bij een vakantie is een goede voorbereiding het halve werk. Fijne vakantie!

gisette@terdege.nl tt t d l

Ps: Kijk voor leuke zomerse recepten op pag. 104.

terdege *

20170614-005-TDE-MAIN-AR02.pdf 5

14 JUNI 2017

6/2/2017 3:30:49 PM

Hebt u een leuke brief, wilt u iemand bedanken of gewoon iets laten weten? Stuur een mailtje naar redactie@terdege.nl. Volg ons ook op Facebook en Instagram!

5000 punten Mevrouw Lerensveld (77) uit Hendrik-Ido-Ambacht is de eerste Terdegepuzzelaar die 5000 punten heeft verzameld. „Puzzelen is mijn hobby”, zegt ze. „Ik doe al vanaf het begin af aan mee. Soms is het weleens zweten, want er zitten moeilijke puzzels tussen. Maar ik ga altijd door tot ik de oplossing heb.”

Vakantieblooper (1) De familie van Heleen Pasterkamp (27) uit Urk heeft het nog geregeld over hun vakantie in Denemarken, nu 20 jaar geleden. Het gezin Pasterkamp plus een oom en tante van Heleen arriveert dan na een lange rit bij het vakantiepark. Auto uitladen en koffiedrinken dus. Maar waar Heleens tante nu toch is? En hé, er mist ook bagage. „Joehoe”, klinkt er ineens een bekende stem drie huizen verderop. „Komen jullie een bakje doen?” Wat blijkt? Heleens tante is het verkeerde vakantiehuisje binnengelopen, heeft daar het vlees al in de diepvries gestopt en de koffie al gezet. Heleen: „We hebben snel alles uitgeruimd en niets tegen de beheerder van het park gezegd.”

20170614-006-TDE-MAIN-AR03.pdf 6

TROUWE ABONNEES Elk nummer bedanken wij drie trouwe abonnees. Deze keer zijn dit:

* * *

A. Beukers uit Barendrecht A. Walhout uit Goes S.A. Oosterhuis uit Zwolle

Zij krijgen het boek ”Luther, een mens zoekt God” (uitg. De Banier) geschreven door prof. dr. H.J. Selderhuis, thuisgestuurd.

6/2/2017 3:27:50 PM

CONTACT!

Vakantieblooper (2) Het was flink schrikken voor Jolanda van Wijngaarden (51) uit Ouderkerk aan den IJssel, dertien jaar geleden. Ze is dan met haar gezin op vakantie in Kroatië. Haar man besluit op een middag met een aantal kinderen in hun 3 meter lange Zodiac de Adriatische Zee over te steken naar een onbewoond eiland. Nog voor ze terug kunnen varen, steekt er een zware storm op. Om hulp bellen gaat niet: ze hebben alleen hun zwemkleding aan. Jolanda maakt zich intussen flink zorgen. De waterpolitie wordt gebeld, maar die kan niets doen. De uren verstrijken. Dan, als de storm iets afneemt, komt er een politievaartuig hun kant op. Erachter hangt het bootje van de familie Van Wijngaarden. Leeg. Jolanda: „Gelukkig is mijn man lang en zag ik hem al van ver in de politieboot zitten. Toen wist ik dat alles waarschijnlijk in orde was.” De Van Wijngaardens steken om halftwaalf ’s avonds de barbecue nog aan om de honger te stillen. Van de waterpolitie krijgen ze een forse reprimande en een boete, die omgerekend 25 euro bedraagt. Jolanda: „We hebben de volgende dag ook nog maar een kratje bier bij het politiebureau afgeleverd.”

Meesters zijn er maar weinig, ook op de school waar Diana Westhuis als kleuterjuf werkt. Daar zit er welgeteld maar een. Reden voor sommige kleintjes om link in verwarring te raken. Een kind dat nog maar pas op school zat, zag de meester op het kleuterplein lopen met wat leerlingen uit zijn klas. De kleuter kwam naar de juf Westhuis toe en zei, wijzend naar de meester: „Kijk daar, een jongensjuf!”

Een kaartje voor... COBI VAN DER HOEK hoopt op 30 juni 61 jaar te worden. Ze woont begeleid zelfstandig. Wie stuurt haar een kaartje? Dr. Van Stratenweg 348, 4205 LP Gorinchem

JULIA COLIJN werd na een oproepje in het ziekenhoekje van de Terdege verrast met 360 kaarten. Voor al die mooie kaarten en goede wensen willen wij u hartelijk bedanken. Ook de tante die het oproepje heeft geplaatst: hartelijk bedankt. Julia heeft geen buikpijn meer en is al 2 kilo aangekomen. Familie Colijn, Wijk en Aalburg

terdege *

20170614-007-TDE-MAIN-AR03.pdf 7

14 JUNI 2017

6/2/2017 3:27:59 PM

„Ik WIL naar huis!” OVER HEIMWEE IN DE VAKANTIE...

20170614-008-TDE-MAIN-AR04.pdf 8

6/2/2017 2:33:34 PM

Samen met mijn broertje mocht ik, toen ik een jaar of acht was, bij een kennis logeren. Het logeerbed stond maar een kilometer of 10 verderop. We hoorden boomtakken tegen het raam, geluiden die we niet kenden. De volgende morgen waren we blij dat het logeeravontuur voorbij was. Heimwee is iets waar alleen kinderen last van hebben. Of niet? tekst: GISETTE VAN DALEN-HEEMSKERK beeld: ISTOCK

20170614-009-TDE-MAIN-AR04.pdf 9

6/2/2017 2:33:43 PM

Klinisch psycholoog Kees Roest: ”Houd jezelf voor dat heimwee beslist niet kinderachtig is. Alleen al die gedachte kan helpen”

20170614-010-TDE-MAIN-AR04.pdf 10

6/2/2017 2:33:45 PM

et getrouwd? Dan ‘hoor’ je natuurlijk op huwelijksreis te gaan. Dus boekten wij ruim zestien jaar geleden een huwelijksreis. Een midweek net over de grens leek ons wel aardig. Al op dag één bekroop me het gevoel: Wat doe ik hier? Thuis staat een heerlijk huis op ons te wachten... De omgeving was gelukkig prachtig. We trokken er veel op uit. En –hiep hiep hoera– er trouwde op donderdag een schoolvriendin van vroeger. Opgelucht gooide ik de sleutel van het vakantiehuisje een dag eerder door de brievenbus bij de ingang van het park. Wat een prachtig excuus om onze huwelijksreis iets te verkorten. En zo kwamen we een volle dag eerder dan gepland thuis.

KATTENHEIMWEE Typisch een geval van lichte kattenheimwee, zegt klinisch psycholoog Kees Roest. „Je kunt heimwee grofweg indelen in twee categorieën: honden- en kattenheimwee. In het eerste geval verlang je naar vertrouwde personen, in het tweede geval vooral naar je eigen plekje.”

„Volwassenen komen niet graag voor heimweegevoelens uit. Ze zijn bang dat ze als zwakkeling worden gezien”

Bijna iedereen heeft volgens hem weleens last van heimwee. „Ik kan me zelf van vroeger ook herinneren dat ik logeerde en dat ik op bed mijn familieleden voor me zag en dan heftig naar ze verlangde. De volgende dag verdwenen die gevoelens weer als sneeuw voor de zon.” Bij kinderen komen heimweegevoelens volgens hem meer voor dan bij volwassenen. Maar bij die laatste categorie rust er veel meer een taboe op. „Niemand vindt het vreemd dat een schoolkind heimwee naar thuis heeft. In de puberteit ligt dat al wat gevoeliger. Dat is sowieso een schaamtegevoelige periode. Maar ook veel volwassenen komen niet graag voor heimweegevoelens uit. Ze zijn bang als zwakkeling te worden gezien.” Terwijl heimwee echt niet alleen een kinderkwaal is, maar ook bij volwassenen volop voorkomt. Sterker nog. Juist bij volwassenen werd het ontdekt. Het woord heimwee komt uit het Duits en heeft oude papieren: al in 1592 staat het lastige kwaaltje voor het eerst zwart op wit in een Zwitsers geschrift. Het omschrijft het ziekelijke verlangen (”Weh”) naar huis (”Heim”) van Zwitsers die in het buitenland verkeren.

ZWITSERSE ZIEKTE Heimwee heet in de volksmond zelfs enige tijd de Zwitserse ziekte. Dat komt doordat in 1678 de Zwitserse arts Johann Höfer symptomen die hij aantreft bij militairen uitgebreid op schrift stelt. De mannen

Stelling:

Stiekem heb ik op vakantie (SomS) heimwee naar huiS Zo reageerden lezers op Facebook: nita visser: haha, ja! ik was mee met een Daniëlkamp in oudemirdum en belde mijn ouders omdat ik hen miste. en ben daarna zo ziek geworden van heimwee dat mijn ouders me moesten komen halen, vanuit rotterdam. ik huilde, was misselijk en spuugde. toen ik thuis was, was het gelijk over. Suus Zuiddam-van turenhout: nee, echt niet. ik zit juist vaak te tellen hoeveel dagen ik nog over heb voor we weer naar huis ”moeten”. en ik baal altijd van het kantelpunt dat we over de helft van de vakantie zijn. Carlijn de bruijn: twee jaar geleden had ik voor het eerst geen heimwee op vakantie. we zaten toen in Friesland in een heerlijk huisje. Dat hielp!

terdege *

20170614-011-TDE-MAIN-AR04.pdf 11

14 juni 2017

6/2/2017 2:33:46 PM

Zoals het klokje thuis tikt ...

tikt het nergens! 12

20170614-012-TDE-MAIN-AR04.pdf 12

6/2/2017 2:33:57 PM

4 % van de kinderen en 1 tot 2% van de volwassenen heeft ernstige heimweegevoelens. Zij krijgen naast sterke verlangens naar huis ook last van onder andere hoofdpijn, maag- en darmklachten, huilbuien en slaapstoornissen.

zijn extreem verdrietig, denken veel aan huis, slapen slecht, hebben geen eetlust, een snelle ademhaling en zijn bang. Als ze naar huis gaan, blijken de verschijnselsen te verdwijnen. Een situatie die Roest bekend voorkomt. „In mijn militaire diensttijd moest ik dienstplichtigen beoordelen die last van dezelfde klachten hadden. Zij kregen letterlijk geen hap door hun keel. Als je er nog nooit mee te maken gehad heb, kun je het gewoon niet voorstellen hoe het voelt. Maar ik hoor het een knaap uit de Achterhoek nog zo zeggen: „Ik kan hier gewoon niet wezen.” Dan was er in zo’n situatie nog maar één oplossing: Zo snel mogelijk naar huis.”

wee krijgt en de ander niet? „Dat heeft met je karakter te maken. Of je erg gevoelig bent bijvoorbeeld. Hooggevoelige mensen hebben over het algemeen eerder last van heimwee. Stel je jezelf graag open voor nieuwe ervaringen of hou je van voorspelbaarheid? Dat speelt ook een rol.” Ook ervaringen uit de jeugd kunnen meespelen. „Heb je op een prettige manier geleerd om van huis te zijn? Of heb je juist een traumatische ervaring meegemaakt, doordat je als kind onverwachts in het ziekenhuis terechtkwam? Over het algemeen geldt ook dat veilig gehechte mensen minder last van heimwee hebben. Onveilig gehechte mensen hebben daarentegen niet perse meer last. Soms ontbreekt het hen juist volledig aan heimwee.”

GRADATIES Er zijn volgens Roest veel gradaties van heimwee. Verreweg de meeste mensen hebben last van milde heimwee. Ze verlangen in meer of mindere mate naar huis. Maar zo’n 4 procent van de kinderen en 1 tot 2 procent van de volwassenen heeft last van ernstige heimwee die sterke lichamelijke reacties oproept. In de ernstigste vorm liggen mensen zelfs ziek op bed. Waarom de een wel last van heim-

UITHOEK VAN HET LAND Sommige mensen hebben als kind geen last gehad van heimwee, maar krijgen er op latere leeftijd toch last van, weet Roest. „Een huwelijk kan bijvoorbeeld een aanleiding zijn om het te ontwikkelen. Ik denk zelfs dat dat vroeger relatief vaak gebeurde, omdat je toen minder makkelijk dan nu contacten kon onderhouden. Ik weet bijvoorbeeld van een vrouw die verhuisde naar een uithoek van het

Elisabeth van Vuuren: ik had vroeger altijd heimwee. Zelfs toen ik voor mijn opleiding in een zuster at ging wonen, was dat in het begin erg lastig. ik belde ook nooit naar huis; ik was bang dat ik dan zou te gaan huilen. Christina van den OudenRozengarden: Als kind van 7 ging ik op kamp. Er was thuis net een klein zusje geboren. tijdens dat kamp kreeg ik verschrikkelijk heimwee. ik at niet, ik dronk niet. De kampleiding wilde mij bijna naar het ziekenhuis brengen. uiteindelijk hebben ze me thuisgebracht. hoe dichter ik bij huis kwam, hoe beter ik me voelde. toen ik bij de wieg van mijn zusje stond, was alles weer goed. Die heftige klachten heb ik niet meer, maar nog steeds heb ik altijd heimwee tijdens vakanties. Dus gaan we altijd maar een paar dagen en niet te ver van huis.

terdege *

20170614-013-TDE-MAIN-AR04.pdf 13

14 juni 2017

6/2/2017 2:34:01 PM

8 tips & trucs 01 Neem iets vertrouwds mee van thuis

05 Maak thuis niet mooier dan het is

Neem een voorwerp –bijvoorbeeld een kus-

Natuurlijk slaapt het eigen bed prettiger. Maar

sen of voor kinderen een knuffel– van thuis

is het vakantieadres nu echt zo beroerd? Stel

mee. Het voorwerp zal per persoon verschil-

je open voor de andere omgeving.

lend zijn. Kijk wel uit dat je niet juist iets een kan een foto helpen, terwijl de ander juist

06 Bel niet zeven keer per dag naar huis

in tranen uitbarst bij het zien van de bekende

Als je weet dat het horen van vertrouwde

gezichten.

stemmen je verdrietig maakt, bel dan zo min

meeneemt wat heimwee activeert. Bij de

mogelijk. Natuurlijk ligt het anders als elke

02 Leer gedachten over

dag een korte peptalk je blij maakt.

Uit je gevoelens. Spreek je gedachten over

07 Houd de routine van

heimwee herkennen

heimwee uit. Het is niet kinderachtig om ze

thuis aan

te hebben. Vraag maar eens na in je omge-

Ontbijt je thuis altijd met koffie en een bruine

ving hoeveel mensen er last van hebben!

boterham met hagelslag? Maak je ’s avonds altijd een wandeling? Doe dat op je vakantie-

03 Zoek aleiding

adres dan ook. Gewoontes van thuis aanhou-

Ga niet in een hoekje zitten kniezen. Trek je

den, helpt tegen heimweeklachten.

vooral niet terug, maar zoek afleiding. Tijdens een druk dagprogramma heb je nauwelijks tijd om aan heimwee te denken.

08 Besef dat ook aan de

vakantie een einde komt Houd jezelf voor dat heimwee over het al-

04 Licht de omgeving in

gemeen maar kort duurt. Die ene week in

Zeker bij kinderen, bijvoorbeeld als ze op

Duitsland of die twee weken in Noorwegen

kamp gaan, is het goed dat de leiding van

zijn voorbij voor je het weet. Heimwee is een

mogelijke heimweeklachten af weet. Zij kan

soort golfbeweging. Soms heb je het iets er-

subtiel even vragen of alles nog goed gaat.

ger, dan weer iets minder. Als je dat patroon

Als een kind zich groot moet houden, bouwt

doorziet, accepteer je de heimweegevoelens

het juist meer spanning op.

gemakkelijker.

20170614-014-TDE-MAIN-AR04.pdf 14

6/2/2017 2:34:05 PM

„Je kunt last hebben van honden- of kattenheimwee. In het eerste geval verlang je naar vertrouwde personen, in het tweede geval vooral naar je eigen plekje” land. Zij richtte haar woning precies zo in als haar ouderlijk huis. Dat gaf haar een gevoel van veiligheid.” Ook door een ingrijpende gebeurtenis, zoals bijvoorbeeld recent de aanslag in Manchester, kunnen zich gevoelens van heimwee ontwikkelen. Roest: „Mensen zijn dan bang dat ze nooit meer thuiskomen.”

AANSLAGEN Meteen borrelt een herinnering bij me op die deze opmerking onderstreept. Op 11 september 2001 vertrokken mijn man en ik ’s morgens heel vroeg naar Zwitserland voor een tiendaagse vakantie. Halverwege de middag kwamen we aan op de plaats van bestemming. We slenterden wat door het dorpje. De koeien kwamen net die middag uit de bergen naar beneden. Overal klonk het vrolijke geklingel van de koeienbellen. Er heerste een feeststemming in het kleine dorpje. Opeens klonk het gerinkel van ons mobieltje. Mijn vader belde. „Hebben jullie al gehoord dat er in Amerika vreselijke aanslagen geweest zijn?” Op dat moment hadden we inderdaad bijna de neiging om in de auto te stappen en terug te gaan. De rest van de vakantie keken we veel meer dan we anders gedaan zouden heb-

ben naar krantenkoppen en volgden we het nieuws. Wat ging er allemaal nog meer gebeuren?

NIET KINDERACHTIG Neem heimwee in ieder geval serieus, is het advies van de klinisch psycholoog. Bedenk dat heimwee altijd een lichamelijke reactie oproept. „Er kan een soort kettingreactie op gang komen die begint met een veranderende ademhaling. De buikademhaling gaat naar een hoge borstademhaling. Dat kan hyperventilatie opleveren. Als daar dan ook nog alarmerende gedachten bij komen als: „Ik red het niet, ik wil naar huis!” ontstaat er een vicieuze cirkel waar het soms moeilijk uitkomen is.” Bij ernstige heimweeklachten door ingrijpende ervaringen adviseert Roest om de zogeheten EMDRtherapie te volgen. „Deze behandelmethode zorgt ervoor dat traumatische ervaringen verwerkt worden. Heb je lichte klachten? Verzet je dan niet met hand en tand tegen je gevoelens, maar accepteer ze. Houd jezelf voor dat heimwee beslist niet kinderachtig is. Alleen al die gedachte kan helpen. Het hebben van heimweegevoelens is in feite heel normaal. Het leren verdragen ervan maakt je sterker.”

Mirjam van der GraafKreuk: Het eerste jaar dat we getrouwd waren, zijn we na negen (in plaats van veertien) dagen al naar huis gegaan. Ik verlangde zo naar mijn mooie huisje! Nu zijn die gevoelens van heimwee veel minder geworden. We gaan altijd veertien dagen weg. Maar na een dag of tien, twaalf begint het te kriebelen. Dan wil ik wel weer terug naar huis. Ellen Tedaldi: Ik heb meestal geen heimwee naar huis, maar naar mensen... En dat blijft lastig, ook 37 jaar na de emigratie. Als ik in Zwitserland ben, mis ik bepaalde mensen in Nederland. En als ik in Nederland ben, mis ik mijn vrienden in Zwitserland.

terdege *

20170614-015-TDE-MAIN-AR04.pdf 15

14 JUNI 2017

6/2/2017 2:34:09 PM

Vicenza Superior is bekroond tot:

De beste

KOOP!

gewoon lekker ﬁetsen.

Stella Vicenza Superior ‘Beste Koop’ door Consumentenbond! De Stella Vicenza Superior is uitgeroepen tot ‘Beste Koop’ door de Consumentenbond! Zo is de elektrische ondersteuning beoordeeld met een 9,7. ‘’Hoge ondersteuning is mogelijk onder alle omstandigheden en de voorwielmotor is ﬂuisterstil. Daarnaast is de Stella Vicenza Superior een lichtgewicht ﬁets.’’, aldus de Consumentenbond.

de beste koop

nu al vanaf

Vicenza Superior Nero

€1349,1

NTIE

ARA 3 JAAR ACCUG

Vicenza

Superior Red

Superior Blue

E-BIKES AL V.A.

Bel voor een gratis proefrit naar 0341 - 25 22 66 of kijk op de website stellaﬁetsen.nl/terdege Garantie tot 5 jaar

5 dagen levertijd

Gratis proefrit en service aan huis

Bezoek één van onze Stella E-bike Testcenters! Assen Zeilmakerstraat 30 Badhoevedorp Nieuw Pelikaanstraat 51B Bemmel Nieuw Klappenburgstraat 36 Best Bosseweg 35 Breda Nieuw Ettensebaan 23A Goes Nieuw Albert Plesmanweg 1J Hengelo Nieuw Hassinkweg 15 Heerhugowaard Nieuw Erasmuslaan 3 Heerlen (Nuth) Nieuw Stationstraat 294 1

Joure Nieuw Produksjewei 14 Nunspeet Oosteinderweg 90 Purmerend Netwerk 3 Ridderkerk Nieuw Noordenweg 26 Rijnsburg Nieuw Tulpenstraat 12 Texel Weverstraat 70 Veenendaal Nieuw Tuinstraat 75 Waddinxveen Beethovenlaan 72 Nettetal (D) Im Windfang 4

Laagste prijs

incl. gratis servic e aan huis

Nederlandse kwaliteit

Ja, stuur mij de gratis brochure! verzekeringen

Drie jaar accugarantie vanaf 8 mei 2017. De standaard garantie op accu’s van de genoemde merken is gecontroleerd op 5 mei 2017. 2 Bij aanschaf van een nieuwe Stella e-bike. Gratis Accu Upgrade geldig op geselecteerde E-bike modellen. Niet i.c.m. lopende acties en inruil. Bestellingen via NFP of BFN uitgezonderd. Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. 3 Garantie op locatie in Nederland, excl. Waddeneilanden. Bij normaal gebruik en onderhoud drie jaar garantie op de accu en twee jaar garantie op het motorpakket.

Dhr.

Mevr.

Naam

Adres

Plaats

E-mail

Postcode

1706 - Terdege

Telefoon Stuur de coupon zonder postzegel naar Stella Fietsen, antwoordnummer 725, 8070 WB Nunspeet

Direct de en? actuele prijz

16.indd 16

999,-

Vraag de

gratis digitale brochure aan op onze website!

1-6-2017 15:39:19

ÂŠ terdege beeld: JANNEKE VISSER

Maak de poster zelf af door de witte letters over te trekken, in te kleuren of alleen de randjes een kleur te geven. Met zwart kan ook, dat geeft contrast. Oefening baart kunst! Knip hem uit en hang je poster op.

20170614-017-TDE-MAIN-AR05.pdf 17

6/1/2017 7:20:02 PM

om ar wa

th ui s! bl ij f ik *

* op * op

tie? * va akan ka op v nt rom i e? * waa

om ar wa

? ie nt ka va

va ka nt ie ?

? ie nt ka va

wa ar om

om ar wa

e? * nti aka

e? * nti aka v p m o aro

v op om r a wa

? ie nt ka va * om ar wa op ? ie nt ka va *

p vakantie? * waarom op vakantie? * waarom op vakantie? * waarom op vakantie? * waarom op v ak an ti e?

tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: JANNEKE VISSER

vakantie? * waarom op vakantie? * waaro waarom op vakantie? * waarom op vakantie? * waarom op op vakantie? *

* w aa ro m

om ar wa

Een schreeuwend kleintje op de achterbank, een enorme berg was en de behoefte om eens lekker een paar nachten op een normaal bed te slapen. Het resultaat van een weekje vakantie met twee kleine kinderen. Waarom wilden we ook alweer weg?

m op vakan tie? * waarom op vakantie? * waarom op vakantie? * waarom op vakantie? * waarom op vakantie? * waarom op vakantie? * waarom o

20170614-018-TDE-MAIN-AR06.pdf 18

6/1/2017 3:55:41 PM

psychologie

p vakantie gaan doe je gewoon. Tenminste: twee derde van de Nederlanders pakt elke zomer schijnbaar zonder morren zijn biezen. Om tot rust te komen. Vertier te zoeken. Even niet geconfronteerd te hoeven worden met huishoudelijke beslommeringen. Voor de kinderen. Of omdat je dol op reizen en ontdekken bent. Ik houd ook van reizen. Maar ik moet opbiechten dat ik er link mijn bekomst van heb sinds we twee kleine kinderen hebben die de luiers nog niet ontgroeid zijn. Reizen is nu vooral een lange afstand aleggen waarin ik soms tenenkrommend de minuten tel tot aan de bestemming. Met veel tussenstops en een heuse stoelendans wanneer het gehuil onbedaarlijk wordt. En met het uitzicht op link wat onrustige nachten en een langdurig onderbroken slaapritme bij de kinderen.

ONBEZET Waarom zouden we onszelf dit aandoen? Omdat iedereen het doet? Of hebben we er ook echt wat aan? Het woord vakantie is afgeleid van het Latijnse werkwoord ”vacare”: vrij zijn van verplichtingen. Daar komt ook het woord vacant vandaan: vrijgekomen, onbezet. Uit diverse recente onderzoeken

blijkt dat vakantie houden positieve gevolgen heeft voor je gezondheid. Zowel mannen als vrouwen die regelmatig op vakantie gaan, hebben minder kans op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Vakantie leidt tot tevredener werknemers. Ook heeft voldoende ontspanning een positief efect op relaties. Een mens heeft het nodig om rust te hebben, erkent ook de Bijbel. Dat is al meteen te lezen in de eerste hoofdstukken van Genesis, als God op de zevende dag rust neemt en Hij de mens verderop in de Bijbel gebiedt ook rust te nemen. De rust die God ons geeft, heeft echter een doel. Het is niet gewoon lui achterover leunen, maar vreugde vinden bij Hem. Jesaja 58 omschrijft het zo: „Indien gij uw voet van den sabbat afkeert, van te doen uw lust op Mijn heiligen dag; en indien gij den sabbat noemt een verlustiging, opdat de Heere geheiligd worde, Die te eren is; (...) Dan zult gij u verlustigen in den Heere, en Ik zal u doen rijden op de hoogten der aarde, en Ik zal u spijzigen met de erve van uw vader Jakob.” Je verlustigen in de Heere, vreugde vinden bij God is dus een van de hoofddoelen van de rust die God elke week geeft.

STRAF Als God Adam en Eva uit het paradijs verdrijft, is er nog iets anders te lezen met betrekking tot vakantie: Adam wordt gestraft. De mens zal in het zweet zijns aanschijns brood eten. Met andere woorden: de rust die ze in het paradijs hadden, was voorbij. Werken voor ons brood, zoals we dat nu kennen, is een vloek, de straf voor onze ongehoorzaamheid aan God. En we ontkomen daar niet aan door lui te zijn: voor luie mensen heeft God geen goed woord over. Het woord vakantie kent de Bijbel niet. Wel het je afzonderen, de rust opzoeken. Stil zijn en naar Hem luisteren in de binnenkamer, de woestijn of op de berg. En het gezamenlijk vieren van feesten waarin Gods wonderen herdacht worden. Ook is er het sabbatsjaar. Eens in de zeven jaar mochten de Joden het land niet bewerken, zodat het zich kon herstellen. Als vanzelf hadden veel Joden dan ook minder werk.

LUXE Als we kijken naar onze geschiedenis, is vakantie een luxe. Honderd jaar geleden was het iets voor de gegoede klasse. Alleen zij konden het zich veroorloven om een paar weken naar de kust te gaan. Voor gewone

terdege *

20170614-019-TDE-MAIN-AR06.pdf 19

14 juni 2017

6/1/2017 3:55:42 PM

„Het is heel prettig om

thuis te zijn.

Alles is er ingericht zoals je wilt”

arbeiders ging het werk door tot ze er soms letterlijk bij neervielen. Pas in de jaren 20 van de vorige eeuw begonnen werkgevers hun personeel door te betalen tijdens vakantiedagen. Het krijgen van vakantiegeld is van na de Tweede Wereldoorlog. Zonder dit extra bedrag konden veel mensen zich geen vakantie veroorloven. De overheid wilde iedereen echter in staat stellen er even tussenuit te gaan, zodat werknemers nadien weer uitgerust aan het werk konden gaan. Sindsdien gaan we massaal op vakantie. Liefst ver weg, naar een land waar het in de zomer nog een paar graden warmer is dan hier. Op vakantie gaan is een ongeschreven regel geworden. De bestemming een imagomaker of -breker.

VAKANTIESTRESS We reizen wat af, wringen ons in duizend bochten om in de tussentijd onze familieleden, ons huis en de huisdieren veilig achter te laten. Soms komen we werkelijk tot rust en zijn we een paar mooie herinneringen rijker. Soms is alleen de reisorganisatie rijker geworden en zijn we zelf nog zeker zo bezet met zorgen en beslommeringen als voordat we weggingen. Af en toe vallen vakanties vierkant in het water vanwege pech of ziekte. Alsof dat nog niet genoeg is, bestaat er ook nog zoiets als vakantiestress. Volgens Jean-Pierre van de Ven, psycholoog bij MIND en Korrelatie, krijgt vrijwel iedereen daar gedurende zijn vakantie mee te maken. „Het kan al beginnen bij de voorbereiding. Bijvoorbeeld als je net zo’n mooie vakantie wilt hebben als je buren, 20

terdege *

maar dat niet kunt betalen.” Er zijn zo veel voorbeelden van vakantiestress. Van de Ven somt op: „Op tijd boeken kan moeilijk zijn voor mensen die niet zo organisatorisch zijn aangelegd. Er kan wrijving zijn bij een stel omdat de een het idee heeft dat hij altijd alles moet regelen. Verder is er de stress van de vakantie zelf: het is afgrijselijk om lang in de ile te staan in de hitte. Je kunt op de camping zomaar een stel bierdrinkende puberjongens als buren hebben. Dan is er nog het lange wachten op een vliegveld, de mogelijkheid van een vies huisje, een tegenvallend dorpje, een vol hotel, een vervelend uitzicht, noem maar op.” Ook zorgen vakanties vaak voor ruzies tussen stellen, zegt Van der Ven. „We verwachten er soms te veel van en denken dat al onze problemen zijn verdwenen zodra we ergens anders zijn. Maar als je dan samen in een tent zit en je elkaar niet kunt ontlopen, spelen oude ruzies weer op.” Wat je er aan kunt doen om vakantiestress te voorkomen? Het antwoord van de psycholoog is eenvoudig: Thuis blijven. Niet op vakantie gaan. „Het is heel prettig om thuis te zijn. Alles is er ingericht zoals je wilt, je weet waar alles staat en waar de winkel is. De meeste mensen in Nederland hebben een stenen huis dat goed verwarmd is. Kortom: het is een uitstekend idee om daar je vakantie door te brengen.” Maar goed, mensen willen nu eenmaal graag op reis, erkent ook Van de Ven. En dus kun je allerlei maatregelen trefen om vakantiestress te voorkomen. Zoals goed uitgerust op vakantie gaan. „Maar het belangrijkste is je mentale instelling.

14 juni 2017

20170614-020-TDE-MAIN-AR06.pdf 20

6/1/2017 3:55:43 PM

Vakantiegangers moeten lexibel zijn en accepteren dat de reis ook kan tegenvallen.”

Tips voor thuisblijvers

BELOOP Vakantie: onbezet zijn, rust houden en tijd vinden voor God en de naaste. Veel van mijn vakantie-ervaringen, hoe prettig sommige ook waren, hebben hier maar weinig mee te maken. Schaamde ik me aan het begin van dit artikel nog bijna om op te biechten dat we al drie of vier jaar vrijwel niet op vakantie zijn geweest, nu vind ik dat niet eens zo erg meer. Tot rust komen is voor ons op dit moment geen kwestie van een verre reis ondernemen met twee kleine kinderen die dat lange autorijden helemaal niet zien zitten. Nee, we doen het gewoon nog een jaartje wat simpeler. Lekker thuis, even niet hoeven werken. Niet per se je telefoon moeten opnemen, de mailtjes op z’n beloop laten. Wat klusjes doen in huis, genieten van het weer en hier een daar een dagje uit. Ik heb er nu al zin in.

Bedenk hoe jij en eventuele gezinsleden tot rust komen en plan die activiteiten in.

neem tijd voor elkaar: voor vrienden, familieleden maar ook voor mensen die je hulp nodig hebben en voor wie je normaal misschien maar weinig tijd heb.

Breng structuur aan in het persoonlijk Bijbellezen en gebed; gebrek aan tijd is zeker nu geen excuus meer.

Bekijk je mailbox één keer per dag, op een vast tijdstip. Beantwoord alleen de e-mails die echt niet kunnen wachten.

neem afstand van werkgerelateerde verplichtingen en telefoontjes.

Geniet je niet van koken en huishoudelijkheden? Verdeel die taken met eventuele andere gezinsleden of kook eens samen met vrienden.

Houd je bezig met dingen waar je nieuwe energie van krijgt: lezen, dagjes uit, rommelmarkten bezoeken of tuinieren.

* *

Doe eens gek en houd een siësta.

Zijn er nog grote taken die zijn blijven liggen qua werk of huishouden? Rond die dan eerst af, anders heb je er de hele vakantie last van.

Zorg voor een normaal dagritme wat opstaan en maaltijden betreft, ook dat geeft rust.

terdege *

20170614-021-TDE-MAIN-AR06.pdf 21

14 juni 2017

6/1/2017 3:55:43 PM

DE MOOISTE KOOKPANNEN VINDT U BIJ HENSBERGEN!

Habonne King Try-Ply 5-dlg pannenset €279,-

WMF Flame Protect 12 pers. 66-dlg €399,-

KOM NAAR SLIEDRECHT EN ERVAAR ONZE ENORME COLLECTIE ZELF!

SR-Design Pure 12 pers. 64-dlg €399,-

Artesano startset 4-pers. 12-dlg €129,-

Edme startset startset 4-pers. 12-dlg €99,-

Onze openings

tijden:

Dinsdag t/m vrijda g 10.00 - 17.30 uur Donderdag 10.00 - 21.00 uu Zaterdag r 10.00 - 17.00 uu r Zondag & Maanda

g gesloten

Gourmet Plus 7-delig pannenset €439,Kwaliteit en functionaliteit geschikt voor elk fornuis.

✔ Showroom 600 m² vol inspiratie ✔ Altijd verzekerd van de laatste trends ✔ Met 60 verschillende pannensets ✔ Online bestellen en directe levering ✔ Echte service en advies ✔ 50 jaar ervaring

Hensbergen Parallelweg 4B Tel. 0184 - 41 10 16 info@hensbergenserviezen.nl

Sliedrecht (A15 afslag 24) gratis parkeren

Geen tijd? Bestel online!

www.thoolseaardappelen.nl/aardappelshop

Nieuwe aardappelen:

Frieslander Frieslander 5 10

kilo kilo

Wat maakt Thoolse aardappelen uniek?

Doré é Bildtstar LLorem or emDor ipsum orem € 2,25 / kilo € 1,85 / kilo

Prijzen zijn inclusief bewaarbox én thuisbezorging in heel Nederland

22.indd 22

• Vroege aardappelteelt onder plastic; v.a. 1 juni nieuwe aardappelen te koop! • Eerlijke prijs-kwaliteitverhouding voor échte smaakvolle aardappelen • Lange houdbaarheid in de meegeleverde bewaarbox

1-6-2017 14:41:44

COLUMN

Geniale zinnetjes REINALD MOLENAAR

JOURNALIST BIJ HET REFORMATORISCH DAGBLAD Kinderboekjes. Ik ben er weg van. Die zinnetjes. Heerlijk. Vooral als het rijmt. Dan blijven ze lekker hangen. Pas kwam ik echt een pareltje tegen in een boek over een prinsesje dat voor het eerst naar school gaat. Haar moeder, de koningin, vindt dat ze er echt aan toe is. Maar haar vader, de koning, wil ook. En dat vindt zijn echtgenote geen goed idee. Hij mag niet. De koning rent boos naar zijn kamer en antwoordt: „Jij bent net als Beatrix. Net zo streng – ik mag hier niks.” Geniaal toch? Het zat meteen in mijn hoofd gebeiteld. Die cadans. „Jij bent net als Beatrix...” Oké, je hebt meteen door dat het boek van voor 2013 is, maar zijn gedachtegang is duidelijk. Er is ergens een koningin die als heel streng bekendstaat en daar lijk jij op, dame. Zo. Dat je het weet. Gelukkig heeft de koningin een oplossing. Ze gaan samen lekker een kleurplaat maken, of zoiets. (Dat ben ik dan wel weer vergeten.) ’s Avonds zei ik tegen mijn vrouw: „Jij bent net als Beatrix, net zo streng – ik mag hier niks.” Nu is ze wel wat rare-zinnetjes-die-zomaar-uit-delucht-komen-vallen van mij gewend, maar hier keek ze toch een beetje verschrikt bij. „Waar heb je het over?” Ik moest haar snel bijpraten en nee, we hebben samen geen kleurplaat hoeven maken. Ze is trouwens helemaal niet zo streng als Beatrix. En Beatrix is vast niet zo streng als de koning wel denkt.

’s Avonds zei ik tegen mijn vrouw: „Jij bent net als Beatrix, net zo streng ik mag hier

Bij onze dochter blijven zinnetjes ook heel goed hangen. Wat dacht je

niks”

van: „Op een dag was Nijntje pluis al heel vroeg opgestaan, ze waste zich van top tot teen. Ziezo dat was gedaan.” De eerste bladzijde van een boekje over Nijntjes verjaardag. Ze kent het hele boekje uit haar hoofd. Nou ja, bijna. Ik bedoel: de laatste paar woorden van iedere zin. En dat is toch al snel de helft van het hele boekje. (Sorry, ik dwaal af. Dat heb ik vaker als ik ga opscheppen.) Wat ik wilde zeggen: het blijft wel altijd een verrassing of het goede zinnetje er op het juiste moment uitkomt. Als ik begin met: „Op een dag...”, kan het zijn dat er volgt: „... was er een schaapje kwijt.” Dat is namelijk een zinnetje uit het verhaal over een schaap dat verloren was. Een beetje geduld en nog iets meer voorlezen dus. Dat laatste is ook wel goed voor mijn schatkamer met fijne zinnetjes.

terdege *

20170614-023-TDE-MAIN-AR07.pdf 23

14 JUNI 2017

6/1/2017 3:56:55 PM

Wie: Wim Blom (58) en Conny Blom-Kardux (57), Gouda. Getrouwd, 6 kinderen.

20170614-024-TDE-MAIN-AR08.pdf 24

6/1/2017 4:07:06 PM

Vakantieliefde #1 Wie: Wim Blom (58) en Conny Blom-Kardux

en zei iets.” Lachend: „Wat, dat blijft geheim.

(57), Gouda. Getrouwd, 6 kinderen.

niëlkamp naar het Zwitserse Rigi-Klösterli. In de zaal waar we ons verzamelden, kwam ik tegenover Conny te zitten. Ze had mooi rood haar en een vriendelijke lach, dat viel me gelijk op. ”

Hoe: „In de loop van de week trokken we

steeds meer met elkaar op. Onze groepsgenoten dachten dat we al een stel waren, maar dat werden we pas na zes dagen.” Lachend: „Conny vond het ook wat lang duren. Het gebeurde toen we tegenover elkaar zaten in de trein op weg naar de berg Titlis. We bestudeerden een kaartje met daarop de route die de trein aflegde. Op een gegeven moment pakte ik haar hand

Ik woonde in Gouda, mijn vrouw in Dirksland. Na de vakantie reisden we in het weekend om beurten naar elkaar toe met het openbaar vervoer, een tocht van twee uur. Op woensdag belde ik naar Conny vanuit een telefooncel, want wij hadden thuis nog geen telefoon. Ook schreven we elkaar brieven ,maar dat heb ik snel afgeschaft. Wat moet je schrijven als je elkaar net nog gezien of gesproken hebt?”

Bijzonder: „De winter van 1979 was ontzet-

tend glad. Mijn vrouw heeft toen lang vastgezeten in een bus bij Oude-Tonge, ik onderaan ”den diek” bij Middelharnis. We hadden natuurlijk nog geen mobiel, dus we moesten maar afwachten of en wanneer de ander zou arriveren.”

terdege *

20170614-025-TDE-MAIN-AR08.pdf 25

tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: SJAAK VERBOOM

Wat: Wim: „We gingen 39 jaar geleden op Da-

14 JUNI 2017

6/1/2017 4:07:19 PM

terdege *

14 juni 2017

20170614-026-TDE-MAIN-AR09.pdf 26

6/1/2017 4:01:31 PM

” In de zending moet je dienen, niet heersen”

”Big mama” in het

warme hart

van Afrika ”nooit stap ik in een vliegtuig”, denkt nees Oomen-Struijk (65) regelmatig wanneer ze als jong meisje hoog in de lucht toestellen over ziet komen. Maar haar leven liep anders. Als predikantsvrouw en moeder van twaalf kinderen vloog ze de hele wereld rond. tekst: GISETTE VAN DALEN-HEEMSKERK beeld: ANTON DOMMERHOLT

terdege *

20170614-027-TDE-MAIN-AR09.pdf 27

14 juni 2017

6/1/2017 4:01:35 PM

e verhuisdozen zijn uitgepakt en de grootste drukte is voorbij. Toch heeft de familie Oomen uit Nederhemert nog geen tijd gehad om –na ruim veertien jaar in Malawi te hebben gewoond– het land te missen. De agenda is weer op Hollandse wijze met veel afspraken gevuld. Bovendien hebben ze net een bruiloft van een zoon achter de rug. Op een interview zit mevrouw Oomen niet te wachten. Sterker nog. „Ik zei tegen mijn man toen het verzoek binnenkwam: Dat doe ik niet hoor.” Maar toen ik er nog even verder over nadacht, vond ik dat ik een interview toch niet mocht afslaan. Wij mogen, ja moeten zelfs, de wonderen die de Heere doet, vertellen. Want wat onmogelijk is bij mensen, is mogelijk bij God. Dat hebben wij de achterliggende jaren ervaren.”

DIA-AVOND Vanuit de gezellig ingerichte woonkamer –met overal houtsnijwerk uit Malawi én veel familiefoto’s– kijkt mevrouw Oomen uit op het huis waar haar man is geboren. Zelf komt ze uit Aalst, een dorpje iets verderop. Na haar huwelijk ging ze in Nederhemert wonen. „Mijn man was boekhouder, we kregen kinderen en niets leek erop dat we ooit uit de Bommelerwaard zouden vertrekken.” Totdat het echtpaar in 1988 een dia-avond over de zending bijwoont. „We kwamen thuis. En allebei mochten we zeker weten dat deze avond een keerpunt in ons leven was. We voelden heel sterk dat de roeping die we sinds 1985 hadden een roeping naar Malawi was. We hebben die avond thuis samen Psalm 87 ge28

terdege *

zongen. En als er op dat moment een vliegtuig gestaan zou hebben, zouden we bij wijze van spreken gelijk ingestapt zijn. Later werd dat wel beproefd. Mensen zeiden tegen ons: jullie zijn niet goed wijs. Wie gaat er nu met een jong gezin de zending in? Het was voor ons echter geen moeten, maar een mogen. Wij wilden gehoorzaam zijn aan de roepstem van de Heere. Ook al hebben we nog jaren moeten wachten voordat we naar het buitenland konden vertrekken. Dat kwam onder andere doordat mijn man eerst een opleiding in Ede en daarna in Amsterdam moest volgen.”

MOEILIJKSTE MOMENT Om de Engelse taal goed onder de knie te krijgen, verhuist het echtpaar Oomen in 1999 naar Amerika. „De oudste vier kinderen bleven in Nederland. Dat is denk ik wel het moeilijkste moment in al die jaren geweest. Ik zie ze nog op Schiphol staan. Je bent toch moeder van vlees en bloed.” Ook het tweede jaar in Amerika ervaart mevrouw Oomen als zwaar. „De kinderen spraken binnen vier maanden vloeiend Engels. Ik had vier jaar ulo gehad en begreep er maar weinig van. In het tweede jaar kreeg ik een zenuwinzinking. Er waren dagen dat ik wel weg wilde kruipen om maar geen Engels te hoeven spreken. Ik durfde bijvoorbeeld echt niet naar de winkel om boodschappen te doen. Tegelijk is het geestelijk een heel goed jaar geweest. De Heere was me zo nabij. Ik had veel tijd om de Bijbel te onderzoeken.” Vaak wordt de familie Oomen wonderlijk geholpen. „We hadden het in die tijd niet breed. Maar regelmatig

stonden er één of twee dozen met boodschappen voor de deur. Lange tijd hebben we niet geweten wie dat deed. De Heere zorgde!”

GRATIS SCHOOLBOEKEN Als de familie drie jaar later naar Malawi vertrekt, blijkt de trouwe zorg van de Heere weer, vertelt mevrouw Oomen. „We hadden een juf nodig die onze kinderen les wilde geven. Er meldde zich meteen een heel geschikte kandidate. Bovendien kregen we de schoolboeken, die duizenden dollars zouden kosten, onverwachts gratis van de school.” Met zeven kinderen vertrekt de familie Oomen in 2002 naar Malawi. Een van de jongens had in Canada een meisje leren kennen en studeerde in Amerika. Daarom bleef hij in Amerika wonen. „Mijn man werd predikant-directeur van een weeshuis van de stichting Stéphanos in Chilangoma. De eerste jaren zaten we ver weg in de bush. Internet was er nog nauwelijks. We belden één keer per week naar onze kinderen in Nederland en Amerika. En als er echt iets was, dan konden zij ons bellen.

”je kijkt na de bevalling zo graag even om het hoekje” Toen we vertrokken uit Nederland, hadden we twee kleinkinderen, nu zesendertig. Hun geboortes waren voor mij zowel blijde als moeilijke momenten. Je kijkt na de bevalling zo graag even om het hoekje. Twee keer ben ik zelfs alleen naar Neder-

14 juni 2017

20170614-028-TDE-MAIN-AR09.pdf 28

6/1/2017 4:01:36 PM

land gereisd. Beide keren werden er in een korte tijd drie baby’s, onder wie een keer ook een tweeling, geboren.”

BELOFTE Voordat het gezin naar Afrika vertrekt, is mevrouw Oomen bang dat de kinderen ziek zullen worden. „We hadden zo’n groot gezin. Het zou toch een wonder zijn als je dan nooit een ziekenhuis nodig zou hebben? En die zitten daar allemaal op afstand. We kregen de belofte uit Exodus 23 dat Hij de krankheden van ons zou weren. Dat heeft de Heere zo waargemaakt. Niemand heeft ooit in het ziekenhuis gelegen. Twee jongens en mijn man hebben ooit een heel lichte vorm van malaria gehad, maar de medicijnen sloegen goed aan. In al die ruim veertien jaar heeft mijn man maar één spreekbeurt af hoeven te zeggen.” Wel krijgt mevrouw Oomen in het tweede jaar opnieuw een zenuwinzinking. Een Japanse arts vertelt haar dat dat geen wonder is. „Eerst waren we vanuit Nederland naar Amerika verhuisd. Een heel andere cultuur, een andere taal en we hadden kinderen achter moeten laten. Vervolgens kwamen we in Afrika weer in een compleet andere cultuur terecht. Op zijn advies heb ik toen via de telefoon contact gezocht met een hulpverlener in Nederland. Na een aantal gesprekken kreeg alles weer een plekje. Nog steeds heb ik daar proﬁjt van. Ik herken de symptomen en weet dat als het druk is ik me beter rustig kan houden, zodat de emmer niet overloopt.”

ONBELEEFD De inwoners van Malawi zijn erg

20170614-029-TDE-MAIN-AR09.pdf 29

6/1/2017 4:01:46 PM

”Ik kan geen kruimel meer weggooien”

gastvrij, is de ervaring van mevrouw Oomen. „Niet voor niets heet het land ”het warme hart van Afrika”. Ik vond het vaak heel beschamend zoals zij deelden in hun armoede. Als we op bezoek in een gemeente kwamen, was er altijd maïspap, rijst en een ei. Soms zelfs kip. Toen wij afscheid namen, kregen we in één gemeente vijf kippen, vijftig pompoenen, suiker en tomaten. We hadden een auto vol. Weigeren is erg onbeleefd. Dus we hebben de geschenken meegenomen en aan het personeel van de Bijbelschool en aan onze wachtmannen uitgedeeld. We hebben er de liefde voor ons uit geproefd. Zelfs een vrouw die dorpshoofd was, kwam om afscheid te nemen. We hadden haar ooit met voedsel en plastic voor haar huisje geholpen. Ze omhelsde me. Dat zijn momenten die je nooit meer vergeet.” Periodes van honger in het Afrikaanse land zijn ook voor de familie Oomen moeilijk. Zelf hebben ze genoeg te eten, maar als ze in een dorpje komen om voedsel te brengen, zien ze hoe de mensen lijden. „Ik kan geen kruimel meer weggooien. In al die jaren ben je gevormd door wat je zag en wat je meemaakte. Zeker in tijden van honger stopten we ons personeel vaak wat extra’s toe. Een paar tomaten, wat brood of fruit. We probeerden een vader en moeder voor hen te zijn.”

MAÏSCHRISTENEN Op zaterdag evangeliseerde ds. Oomen in dorpjes. „De burgemeesters, de chiefs van de dorpjes, nodigden mijn man dan uit. Sommige Nederlanders deden daar weleens wat minderwaardig over. „Dat moet je niet doen, daar krijg je maïschristenen van”, zeiden ze. Want mijn man deelde in tijden van honger ook

20170614-030-TDE-MAIN-AR09.pdf 30

6/1/2017 4:01:53 PM

interview

weleens maïs uit. Maar hij stoorde zich daar niet aan. „Wat er de achtergrond van is dat ze komen luisteren, is voor mij niet zo belangrijk. Ze komen onder het Woord”, zei hij. Ik vond het zelf altijd een ontroerend gezicht. Soms zaten er wel 250 tot 300 mensen onder een boom in de openlucht te luisteren. Dat was zo moedgevend.” In 2007 verhuist de familie Oomen van het weeshuis in Chilangoma naar Zomba. Daar ondersteunt ds. Oomen als zendingspredikant van de Hersteld Hervormde Kerk de Reformed Presbyterian Church (RPC). De afstand naar de gemeentes waar hij evangeliseert, wordt te ver. Daarom gaat hij op de zondagen na de morgendienst in de gemeente, ’s middags naar de gevangenissen om daar te evangeliseren.

GRIJS HAAR Negen jaar lang vertelt mevrouw Oomen Bijbelverhalen op de zondagsschool. „Ze noemden me daar Agogo, dat betekent oma. Moeder van twaalf kinderen van één man, dat komt in Malawi bijna niet voor. Vandaar dat ze me ook wel met ”big

Het was een man die nergens bang voor was, ontzettend driftig ook. Na zijn bekering veranderde hij. Zijn moeder zei weleens tegen ons: Ik ken hem niet meer terug. Hij was zo ootmoedig en stelde ons zo veel vragen. Zijn vrouw accepteerde hem niet meer. Dat was heel verdrietig. Zijn vrouw en hij waren helaas met aids-hiv besmet. Jarenlang heeft hij medicijnen geslikt, maar is uiteindelijk toch aan de ziekte overleden.”

mocht ik ze steeds opdragen aan de genadetroon. Maar zeker toen ook de jongste naar Nederland vertrok voor zijn studie, vond ik dat heel moeilijk. Gelukkig was de laatste tien jaar het contact met het thuisfront makkelijker. Voorheen zagen onze kleinkinderen ons als vreemdelingen als we met verlof kwamen. Maar doordat we in Zomba internet hadden en daardoor videocontact konden hebben, verliep het contact anders.”

BIDVERTREK

TRANEN

De familie Oomen heeft een sterke band met haar personeel. „We probeerden te dienen.” Dat betekent niet dat er nooit nare voorvallen zijn. „Eens hebben we een wachtman moeten ontslaan. Van ’s avonds zes uur tot ’s morgens vroeg hadden we elke nacht twee wakers. Een van de mannen uit de ploeg van wakers dronk heel erg. We hebben hem vaak gewaarschuwd. We wilden hem niet ontslaan, want hij had een vrouw en kinderen. Maar uiteindelijk hebben we toch een daad moeten stellen. Je kunt daar niet zonder bewaking.” Daar komt bij dat ds. Oomen veel

Nu ze weer in Nederland woont, geniet ze extra van het contact met de kinderen en kleinkinderen. „Pas was mijn man jarig. In Malawi vierden we dat de laatste jaren alleen met andere zendingswerkers. Dan zaten we daar hooguit met tien man. Nu kwamen er bijna zeventig familieleden langs. Broers, zussen, kinderen en kleinkinderen. Het was zo gezellig. We hebben ervan genoten. Net voor de verjaardag trouwde onze zoon HenkJan. Tijdens zijn laatste zondag thuis liep ik met hem en onze jongste zoon naar de kerk, net als vroeger toen de oudsten nog klein waren. In de kerk schoven er nog een paar zoons uit Canada bij, terwijl mijn man preekte. Uiteindelijk zat ik daar met zes kinderen in één bank. De tranen sprongen me in de ogen. Zo had ik in geen jaren gezeten.” Nooit heeft mevrouw Oomen een wanklank van haar kinderen over het werk van haar man gehoord. „Ook zij brachten ofers. We hebben bewust altijd alles met hen gedeeld. Ze hebben vanaf het begin af, zo klein als ze toen nog waren, begrepen dat het ons niet om een avontuur ging, maar om de eer van God. Wij hebben mogen ervaren dat de Heere niet alleen voor ons, maar ook voor onze kinderen wilde zorgen. Wie dan roemt, roeme in de Heere.”

”Wij hebben mogen ervaren dat de Heere niet alleen voor ons, maar ook voor onze kinderen wilde zorgen” mama” aanspraken. Bovendien heb ik grijs haar. Dat is daar ook een bijzonderheid die veel respect oplevert.” De tuinman van de familie Oomen vertaalt de verhalen op de zondagsschool in het Chichewa. Met hem had mevrouw Oomen een bijzondere band. „Hij zag ons als zijn ouders.

twee- of driedaagse cursussen geeft en gemeenten bezoekt die soms op grote afstand liggen. „Dan is het ook niet prettig als de wachtman ladderzat bij de poort zit.” Mevrouw Oomen is veel alleen, maar niet eenzaam. „De veranda was menigmaal mijn bidvertrek. Ik had mijn kinderen niet lijfelijk bij me, maar daar

terdege *

20170614-031-TDE-MAIN-AR09.pdf 31

14 juni 2017

6/1/2017 4:01:54 PM

omdat er méér is

31 mei 2017

NR 18

€4,50

ELKE WEEK WEER

Ga op 21 juni mee wandelen in Ouddorp?

verliefd

Nieuwe slogan, omdat onze christelijke identiteit belangrijk is.

Leuke evenementen

Hoe is het als je man de hele week van huis is?

Persoonlijke verhalen

Verrassende extra’s: * kleurplaten * posters * kaarten

en verder...

* * *

ENIG KIND: „IK VROEG REGELMATIG OM EEN BROER OF ZUS” DE MAN VAN MARGREET VAN KOOTEN (37) KREEG EEN LONGEMBOLIE OLIE DS. P.D.J. BUIJS: „HUN EENZAAMHEID SNEED DOOR MIJN ZIEL”

Wij laten je graag extra voordelig kennismaken met de vernieuwde Terdege. Daarom bieden we je nu 6 nummers aan voor slechts € 14,95.

Praktisch & Pastoraal

6x terdege voor € 14,95

Bel 055-5390300 of ga naar terdege.nl/td.

90.indd 90

1-6-2017 15:07:51

Jeannette Zeeman selecteerde de leukste producten.

CHARMANTE STOEL

Haal meer natuur in je woonkamer met de poster String of pearls. En nee, de buurvrouw heeft deze waarschijnlijk niet, want er zijn er maar 300 van gemaakt. www.mydearartshop.nl, € 34,50.

Natuurprints Kussens kunnen je interieur enorm opfleuren. Vandaar dat ze bij HK Living een serie hebben ontworpen met natuurprints, zoals palmbladeren. www.lil.com, € 16,95

Op zoek naar een gezellige stoel? Dan is dit handgemaakte meubel van geweven rotan misschien wat. Een sfeermaker voor in de woonkamer of hal. De stoel is beschikbaar in een klein en een groot model. www.tinekhome.com, € 270,00

Haal de zomer in huis met groen en bamboe. Tropischer kan het haast niet worden. www.ikea.com, € 9,99

Mooie moskleur Een dessert zoals een bolletje ijs erop of een voorgerecht van gekookte mosselen, en dit bord is af. Dit handgemaakt geglazuurd keramiek is onderdeel van de DINE-serie. www.tinekhome.com, € 17,50

terdege *

20170614-033-TDE-MAIN-AR10.pdf 33

14 JUNI 2017

6/1/2017 3:59:47 PM

Anticonceptie en conceptie

I N I ED ER E D EN K BAR E VA RIATIE

Trouwringen voordeel

op natuurlijke basis!

RIKKOERT RINGEN: DE VOORDELIGSTE RING GRATIS!

De cyclus ze co bereke mputer nt met tempe de ra uw vru tuurmethode chtbar e dage Na een n. orale m dagelijkse eting g eeft hij aan of u al da vruchtb n niet aar bent.

KEUZE UIT 330 MODELLEN

SETPRIJS € 720,VOORDELIGSTE RING GRATIS - € 331,U BETAALT

€ 389,-

SETPRIJS € 960,VOORDELIGSTE RING GRATIS - € 434,U BETAALT

€ 526,-

SETPRIJS € 1785,VOORDELIGSTE RING GRATIS - € 847,U BETAALT

€ 938,-

OP ALLE ANDERE MERKEN TROUWRINGEN 10% KORTING*

De Lady-Comp: √ is heel betrouwbaar (99,3 % of Pearl-Index 0,7!), √ is eenvoudig en snel (30-60 seconden), √ geeft meer inzicht in uw cyclus, √ is natuurlijk en werkt zonder hormonen, √ heeft MEER DAN 30 JAAR ERVARING! De modellen van Lady-Comp zijn:

● Lady-Comp basic: u kunt meten en uw vruchtbaarheid zien. €415,met cyclusoverzicht en planningstatistiek. €485,● Lady-Comp: ● Lady-Comp baby: met als extra de zwangerschapsindicatie. €555,* M.U.V. ACREDO, FINGERPRINT, INSIGNETY EN LIESBETH BUSMAN RINGEN. INFORMEER NAAR DE ACTIEVOORWAARDEN IN DE WINKEL.

Bekijk de gehele collectie op W W W. T R O U W R I N G E N H U I S . N L SCHOONHOVEN H AV E N 1 - 1 3 (0182) 38 26 51 I N F O @ R I K K O E R T. N L

In april vieren wij het 30 jarig jubileum van deze methode en geven daarom een korting van € 30.-- op alle modellen!

W W W. B R U I D S S I E R A D E N H U I S . N L

A C R E D O • A L L E R S PA N N I N G A • L I E S B E T H B U S M A N • A N G E L I D I B O S C A FINGERPRINT • INSIGNETY • SAINT MAURICE • RIKKOERT RINGEN

BOWLING DE ZWALUW BIJ MOLEN ‘DE ZWALUW’

Kijk voor meer informatie op

www.ladycomp.nl

LEKKERKERK B U R G . R O O S S T R A AT 2 2 (0180) 66 14 90 W W W. R I K K O E R T. N L

Wim Kanstraat 40 7558 ZW Hengelo

Telefoon: 074 278 09 31 E-mail: info@ladycomp.nl

BOWLING ‘DE ZWALUW’ Kom gezellig bowlen met vrienden of familie bij de compleet nieuwe Bowling ‘De Zwaluw’! De hypermoderne bowlingbanen zijn door spelers middels touch-screens zelf te bedienen en voegen een totaal nieuwe beleving toe aan het spel. De bowling is voorzien van sfeervolle zitjes en open haarden. Niet alleen bij de banen, maar ook in het bargedeelte is het aangenaam vertoeven. En aan de bar kunnen lekkere hapjes en drankjes besteld worden.

TARIEVEN Prijs tot 16.00 uur: 22,50 (per baan / per uur) Prijs vanaf 16.00 uur: 27,50 (per baan / per uur) Reserveer vooraf.

STIJLVOLLE SALON DU CHÂTEAU Op een unieke locatie een bruiloft of andere bijzondere gelegenheid vieren? Molen ‘De Zwaluw’ beschikt over sfeervolle zalen voor feestelijke bijeenkomsten. De nieuwe feestzaal, Salon du Château, is een grote, luxe en stijlvolle zaal met een capaciteit tot circa 500 personen.

Molen ‘De Zwaluw’ • Batterijenweg 19c, Kesteren • Tel. 0488 48 8833 • molendezwaluw.nl

34.indd 34

1-6-2017 14:44:25

COLUMN

Wanhoop RITA MARIS-HUURMAN

MOEDER VAN ZES KINDEREN. HAAR JONGSTE ZOON DANIEL. HIJ HEEFT KLASSIEK AUTISME EN EEN ERNSTIGE ONTWIKKELINGSACHTERSTAND. Afgelopen zondag werden er in onze kerk twee baby’tjes gedoopt. Altijd een mooi moment. Een van deze kindjes huilde erg hard. Als ik de baby van iemand anders hoor huilen, vind ik dat een vertederend geluid. De moeder van dit kindje was, stel ik mij zo voor, wat minder blij op dat moment. Wiegen, sussen, vinger in het mondje, niks hielp. Pas na de doop, tijdens het zingen, werd het kindje stil. Op dat moment dacht ik terug aan bijna drie jaar geleden, toen wij Daniël ten doop hielden. Ik voelde weer een momentje de wanhoop en de zenuwen van toen. Voor mij was die doopdienst iets waar ik erg tegen opzag. Wat normaal een mooi en plechtig moment is, mocht van mij zo snel mogelijk voorbij zijn. Daniël huilde zo vreselijk veel, dat in de twee maanden na zijn geboorte mijn ”nuchtere optimistische ik” was veranderd in een zenuwpees die niets meer zag zitten. Ik was de hele dag bezig met ”troost”-voeden, omdat dat de enige manier was waarop ik hem stil kon krijgen. Hij huilde 22 uur per dag. Als ik hem liet begaan, ging hij overgeven. Ik had alles al geprobeerd. De fysiotherapeut had al gekeken of hij het KISS-syndroom had, ik was op een koemelkvrij dieet overgestapt, de dokter en de kinderarts hadden hem onderzocht. Hij werd zelfs een tijdje ter observatie opgenomen in het ziekenhuis.

Als ik tien minuten achter elkaar kon slapen, was ik al blij

Elke dag werd ik een beetje zenuwachtiger en vermoeider. Aan slaap kwam ik nauwelijks meer toe. Als ik tien minuten achter elkaar kon slapen, was ik al blij. Ik droomde zelfs over huilen en overgeven. Wij liepen op onze tenen en fluisterend door het huis. Iedereen leed eronder. Bij het licht van onze mobieltjes poetsten wij onze tanden. Vriendjes en vriendinnetjes konden niet meer mee uit school, want dat zou Daniël wakker kunnen maken op een momentje dat ik even snel iets in huis probeerde te doen. Met de kennis van nu weten wij dat dit de eerste signalen waren dat er iets aan de hand was met hem. Niet dat wij het anders aan hadden kunnen pakken, want hier zijn geen oplossingen voor. Ik ben wel blij dat we door deze fase heen zijn!

terdege *

20170614-035-TDE-MAIN-AR11.pdf 35

14 JUNI 2017

6/1/2017 4:03:47 PM

Wie: Jeff van Lagen (22) en Gerjanne van Lagen-Vermeij (24), Hoofddorp. Getrouwd, een dochter.

20170614-036-TDE-MAIN-AR12.pdf 36

6/1/2017 4:04:40 PM

Wat:

„Ik ging in september 2013 op vakantie naar Norwich (Canada), omdat mijn nichtje ging trouwen. Zes weken lang bleef ik bij mijn oom en tante in huis. Daar ontmoette ik Jeff, een vriend van mijn neef. Het was liefde op het eerste gezicht, zowel voor hem als voor mij.”

Hoe: „Hij vroeg me een paar keer op een date,

maar ik kon steeds niet. Pas de dag voordat ik weg moest, zijn we iets gaan drinken in een koffietent. Ook heb ik zijn ouders ontmoet. Het was heel moeilijk om de volgende dag op het vliegtuig te stappen. Maar omdat we elkaar erg leuk vonden, wilden we de relatie toch een kans geven. Terug in Nederland sprak ik hem elke dag. Zodra ik naar bed ging, kwam hij thuis uit zijn werk en konden we nog even skypen. Door al die gesprekken werden we steeds

hechter. Soms miste ik hem enorm. Ik had zelfs een kledingstuk van hem waar ik af en toe even aan rook: dat soort dingen doe je als je verliefd bent. Nadat we allebei een paar keer heen en weer zijn gereisd, kwam Jeff in februari 2015 definitief naar Nederland. Inmiddels zijn we getrouwd en hebben we een dochtertje, Jessa.”

Bijzonder: „Het klinkt romantisch om een

vriend te hebben uit het buitenland. Maar het is ook heel zwaar. Jeff heeft het best moeilijk gehad hier, vanwege cultuurverschillen en taalproblemen. Gelukkig gaat het inmiddels beter. Hij spreekt nu goed Nederlands en heeft een baan gevonden die hij leuk vindt. Het was het allemaal waard omdat we van elkaar houden. Maar zou ik het iemand aanraden om een interculturele relatie te beginnen? Nee.”

tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: SJAAK VERBOOM

Vakantieliefde #2

20170614-037-TDE-MAIN-AR12.pdf 37

6/1/2017 4:04:51 PM

week 1

Johannes: zijn sterkste verlangen Amen. Ja, kom, Heere Jezus.” (Openbaring 22 vers 20b)

et slot van het Bijbelboek Openbaring bevat een aantal rijke maar ook waarschuwende woorden. Al die woorden onderstrepen de betekenis van het driemaal (vers 7, 12 en 20) herhaalde getuigenis van Christus: „Ik kom haastiglijk.” Die belofte schalt als het ware van de laatste bladzijde van de Bijbel door de eeuwen heen. Het klinkt uit de mond van Hem, Die niet liegen kan: Hij komt spoedig, met haast. We kunnen erop wachten. We mogen ernaar uitzien. De hoop op die toekomst wordt niet beschaamd. Bij alles wat er gebeurt, en dat is veel, zo lezen wij in dit boek. En het is angstaanjagend, zo zien we bij de verbreking van de zegels en het leeggieten van de schalen en het schallen van de bazuinen. Maar

1. Kent u dat diepe verlangen van Johannes en deelt u het? Waarom wel en waarom niet?

dwars door dat alles heen klinkt de drievoudige belofte van Hem Wiens onbezweken trouw nooit de val van Zijn volk zal gedogen: Ik kom eraan! Met haast! Er zal verlossing komen! Johannes heeft inmiddels veel gezien. Het hart van deze herder van de kudde van Christus heeft meermalen gebeefd. Maar aan het eind blijft het geloofsgetuigenis over in dat ene woordje “Amen”: het zal waar en zeker zijn. Er is niet de minste twijfel overgebleven bij de balling op Patmos. De oude apostel is als een kind dat aan tafel “Amen” zegt na het gebed van vader. Het klinkt als een Psalm: „Mijn ziel bewaart Uw trouw getuigenis; dat heb ik lief.” Johannes laat het daar echter

2. Hopelijk leest u dagelijks Gods Woord. Als het goed is, leest u daar beloften. Legt u daar wel eens de vinger bij en pleit u erop?

niet bij. Nog eenmaal blijkt aan het einde van Gods Woord wat Gods bedoeling is met Zijn vaste en zekere beloften. Die beloften lokken als het ware uit tot het gebed: Heere, U hebt het toch beloofd! Doe dan maar zoals U hebt gezegd. Gods kinderen leven op Zijn vaste toezeggingen. Zij leven erbij en ze leven ervan. Gods beloften zijn “Ja” in Christus. En de Geest leert er “Amen” op zeggen: Ja, kom spoedig. „Daarom verwachten wij die grote dag met een groot verlangen om ten volle te genieten de beloften Gods in Christus Jezus, onze Heere.” (NGB, art. 37, slot)

LEZEN: OPENBARING 22 VERS 12 T/M 21

3. Jongere, besef jij dat we naar die toekomst onderweg zijn en bepaalt dat jouw keuzes? Wat zou jij doen en laten als je wist dat Jezus morgen weer komt?

4. Kinderen, jullie zeggen “Amen” na een gebed. Wat betekent dat en geloof jij dat?

TEKST DS. J. WESTERINK, URK

20170614-038-TDE-MAIN-AR13.pdf 38

6/1/2017 4:05:29 PM

week 2

Jakobus, een zoon des donders Jakobus, de zoon van Zebedeüs (...) en gaf hun toenamen, Boanerges, hetwelk is zonen des donders.” (Markus 3 vers 17)

akobus behoorde met zijn broer Johannes en met Simon Petrus tot het drietal discipelen dat de Heere Jezus soms meenam wanneer de anderen achter moesten blijven. Dat gebeurde bij de opwekking van het dochtertje van Jaïrus, bij de verheerlijking op de berg en in Gethsémané. Wanneer hij samen met zijn broer genoemd wordt, lezen wij zijn naam steeds als eerste. Toch weten wij van zijn broer veel meer. De bijnaam die ze van de Heere Jezus krijgen, wordt vaak verbonden met de geschiedenis die wij gelezen hebben in Lukas 9. Maar het is goed te besefen dat zij die naam al eerder kregen. Markus deelt de bijnamen mee in verband met de roeping van

1. Wat zou het voor ons betekenen wanneer de Heere ons gaf wat wij verdienen?

de beide broers. De Heere wist waar Hij aan begon, toen Hij dit tweetal koos als Zijn discipelen. Daar zit een prachtige les in. Wij vallen de Heere niet tegen. Onze belijdenis (NGB, art. 26) zegt: „Toen God Zijn Zoon aan ons gaf, wist Hij wel dat wij zondaren waren.” Dat geldt ook van Jakobus. Wij mensen vallen onszelf wel tegen en het is goed dat dat gebeurt; dat wij eerlijk worden ten aanzien van onszelf. Maar wij vallen de Heere nooit tegen. Dat is een vernederende en tegelijk een vertroostende boodschap. Overigens is het niet vreemd dat de Heere de beide broers kent. Hun moeder is een zuster van Maria, de moeder des Heeren. Zij zijn dus neven. De broers hebben een opvliegend karakter. Dat blijkt wan-

2. Is er in ons hart en huis plaats voor de Heere Jezus?

neer zij met Jezus onderweg zijn naar Jeruzalem en zij niet welkom zijn in een Samaritaans dorp. Het liefst willen zij dat dorp platbranden met hemelvuur. Ze menen een goed voorbeeld voor dit voorstel te hebben in Elia, de oudtestamentische profeet van de donder! Jezus bestraft hen. Hij komt nu nog niet met het verterende vuur van de donder maar met het vuur van de Geest, dat zondaren bekeert. Pas op de dag van het oordeel zal dat andere vuur gaan branden. Vandaag is er nog genade voor mensen die het vuur van het oordeel verdienen. Dat moest Jakobus nog leren. En hij is niet de enige.

LEZEN: LUKAS 9 VERS 51 T/M 56

3. Jongere, misschien vraag jij wel eens: Waarom grijpt de Heere niet in en laat Hij Zijn vijanden hun gang gaan? Vind je hier een antwoord? Waarheen is de Heere onderweg?

4. Kinderen, welke bijnaam zou de Heere jou geven? Wat denk je en waarom denk je dat?

terdege *

20170614-039-TDE-MAIN-AR13.pdf 39

14 JunI 2017

6/1/2017 4:05:32 PM

Alexander Slapen

een bron van energie! Een gezonde nachtrust levert energie op. Daarvoor is de juiste ‘energiebron’ onmisbaar. Alexander Slapen heeft alles om u deze energie te leveren. Laat u adviseren door onze specialisten!

N ACHT RU ST VAN ALE XAND E R. E NERG IE VOOR D E DA G . Escudostraat 11, 2991 XV Barendrecht • 010 438 41 63 • www.slaapwel.nl

40.indd 40

1-6-2017 14:44:53

COLUMN

Vrijheid van onderwijs

n 1917 werd wettelijk geregeld dat zowel het openbaar als het bijzonder onderwijs voortaan kon rekenen op aanhoudende zorg van de regering. Concreet betekende dit dat beide soorten scholen voortaan overheidssubsidie zouden krijgen. Het duurde echter tot 1922 voordat deze wet van kracht werd. De toenmalige minister van Onderwijs, J. Th. de Visser, viel de eer te beurt dit alles te mogen uitvoeren. Bekend is de spotprent waarop De Visser staat te turen over een onafzienbaar veld met paddenstoelen: gereformeerd, rooms-katholiek, theosoﬁsch, humanistisch, zionistisch enzovoort. De cartoonist zag dat hele scala aan scholen namelijk als paddenstoelen uit de grond schieten. Het aantal soorten is er niet kleiner op geworden. We denken in het bijzonder aan de komst van reformatorische, evangelische en islamitische scholen. Twee derde van de leerplichtigen zit op een bijzondere school. Het is een groot voorrecht dat ook onze scholen gesubsidieerd worden. Niet voor niets werd, toen de nieuwe Schoolwet door koningin Wilhelmina ondertekend werd, een dankdienst gehouden in de Utrechtse Domkerk. Daarover schreef P. de Zeeuw J.G.Zn. in ”De worsteling om het kind”: „Daar in de schaduw dier eeuwenheugende pilaren, is in gebed en gezang alle lof en dank toegebracht aan den Heere in den hemel, die in ons kleine land zulk een wonderwerk had gewrocht. Daar zijn herdacht de dagen van ouds,

de jaren van bittere verdrukking en bange worsteling, daar is geweend en gelachen, daar moest men uitroepen in blijde verrukking: Wij zien het maar doorgronden ’t niet!” Helaas is het beginsel in de loop van de tijd al te vaak zodanig vervaagd, dat er nauwelijks onderscheid meer is tussen een openbare en een christelijke school. In de tijd dat de Schoolwet werd aangenomen, werd een van mijn voorgangers in Elspeet, ds. G. W. Locher, om advies gevraagd met het oog op de start van een christelijke school in zijn vroegere gemeente Sintjohannesga. Locher, inmiddels met emeritaat, antwoordde niet enthousiast. In de plaats waar hij woonde stond een christelijke school, nota bene met eigen middelen opgericht. De zoetsappige manier waarop er christelijk onderwijs werd gegeven, kon zijn goedkeuring echter niet wegdragen. Daarom reageerde hij zo: „Het komt

erop aan of men een leider van de school kan krijgen, die in waarheid Gods Woord onderwijst. Zou men zo iemand vinden, dan zou ik voor oprichting van een christelijke school zijn; anders zou ik wachten tot de Heere uitkomst geeft.” Mijn vader vertelde me dat een onderwijzer van de openbare school in zijn geboorteplaats IJsselstein trouw kerkte onder de prediking van onder anderen ds. H.G. Abma. Het hoofd van de christelijke school was daarentegen een van de koplopers voor een midden-orthodoxe evangelisatie in die plaats... Het is dan ook geen wonder dat Luther destijds al zei: „Als er meer scholen komen, dan staat het er goed bij, en blijft de kerk in stand, als de leer tenminste zuiver is.” Het gevaar van uitholling van binnenuit is groter dan de hete adem van de seculiere inspectie van buitenaf. Zondag 38 van de Heidelbergse Catechismus, waarin het gaat over het onderhoud van de scholen, is daarom van groot belang. Hoewel Ursinus bepaald geen lutheraan was, zou hij van harte hebben ingestemd met Luthers uitspraak: „Ter wille van de kerk moet men christelijke scholen hebben, want God onderhoudt de kerk door scholen en scholen houden de kerk in stand.” Soms is groot onderhoud geboden. Dat moet het eerste agendapunt zijn op christelijke schoolvergaderingen.

Ds. M. van Kooten, Elspeet terdege *

20170614-041-TDE-MAIN-AR14.pdf 41

14 JUNI 2017

6/1/2017 4:16:47 PM

Geen problemen met onze strakke planning â&#x20AC;&#x153;We gingen voor onze nieuwe keuken naar Pelma Keukens in Goes. Op hun website kun je leuke keukens bekijken en ze staan goed bekend. Dus besloten we om hier onze keuken te kopen. En we hebben er geen spijt van! Over alle aspecten rondom de aankoop van onze keuken zijn we heel tevreden,â&#x20AC;? zegt Janne-Marie van Lieburg uit Hendrik Ido Ambacht.

42.indd 42

1-6-2017 14:49:37

Ter vergelijking hadden ze ook nog een offerte bij een ander keukenbedrijf aangevraagd. Maar er was weinig verschil in prijs, dus stond familie Van Lieburg niks meer in de weg om naar Pelma te gaan. “Op internet hadden we al heel mooie keukens gezien in de landelijke stijl, en in die stijl wilde ik graag slagen. Maar wel met strakke elementen, zoals een spatwand. We hadden een maximaal bedrag wat we kwijt wilden aan een nieuwe keuken. De verkoper heeft zijn best gedaan om te zorgen dat we binnen budget bleven,” vertelt Janne-Marie. Laaggeprijsde keukens De keuken is landelijk, en uitgevoerd in de kleur magnolia. De apparatuur in de keuken is van Pelgrim, de vaatwasser van Atag. "Bij de aanschaf van de apparatuur hebben we gekeken naar de energielabels. Alle apparaten zijn nu energiezuinig, dat past bij ons omdat we energiebesparing erg

42.indd 43

belangrijk vinden.” Binnen de planning “Vanaf het moment van aankoop verliep het verder ook heel goed. De plaatsing ging perfect! Alle onderdelen van de keuken werden op tijd geleverd, dat was voor ons heel belangrijk want we hadden een strakke planning. De monteur kwam op tijd en klaarde de klus binnen twee dagen. Alles is netjes gemonteerd, nergens is iets beschadigd en alle apparaten werken naar behoren. Na die tijd hebben we nog wat dingen nabesteld. Dat ging telefonisch, en dat is ook allemaal goed gegaan. Pelma Keukens zouden we iedereen aanraden!” Landelijk modern “Onze nieuwe keuken bevalt prima. Ik geniet van de landelijke sfeer die de keuken uitstraalt, mooi gecombineerd met moderne onderdelen zoals de strak ogende inductiekookplaat. In ons vorige huis kookte ik op gas, maar omdat we in ons nieuwe huis zijn

overgegaan op geheel elektrisch, moest er op inductie worden gekookt. Wat een verschil zeg! In een mum van tijd is het eten klaar. Ideaal gewoon. En het schoonmaken gaat ook zo snel. Even een doek over de inductiekookplaat en klaar ben je. Heerlijk.” “In onze nieuwe woning is de keukenruimte open, je kijkt zo vanuit de woonkamer de keuken in. Daarom zocht ik echt naar een strakkere keuken dan wat ik voorheen gewend was, dus geen bovenkasten meer. En dat kon gerealiseerd worden. De keuken heeft genoeg lades zodat we alles kwijt kunnen. Er zijn zelfs nog lege plekken in de kasten, dat is ook wel een fijn gevoel. En het leuke aan een open keuken is, dat je veel meer contact hebt met de mensen in de woonkamer. Je praat gewoon door terwijl je iets aan het klaar maken bent,” lacht ze. “Ook maakten we de overstap van een kunststof aanrechtblad naar composiet. Er waren

na verloop van tijd toch wel wat beschadigingen van messen gekomen in het aanrecht dat we in onze vorige keuken hadden. Nu wilden we steviger materiaal, wat ook kindvriendelijker zou zijn. Het composiet aanrechtblad dat we hebben uitgekozen zal zeker langer netjes blijven. En de grijs-zwartachtige tint ‘shadow black’ staat ook heel mooi. Kortom, veel keukenplezier voor een redelijke prijs!”

Pelma Keukens in Goes is onderdeel van DB KeukenGroep. DB KeukenGroep bestaat daarnaast uit de volgende bedrijven: Ardi Keukens en Sanitair in Sint-Annaland, Arma Keukens en Sanitair in Nunspeet, Adee Keukens in Rijssen, Avanti Keukens in Kesteren en Keur Keukens in Haarlem.

1-6-2017 14:49:37

terdege *

14 JUNI 2017

20170614-044-TDE-MAIN-AR15.pdf 44

6/1/2017 4:43:19 PM

pastoraal

„DE ONTMOETING VAN GELIJKGEZINDEN ONDER HET WOORD HEEFT IETS FEESTELIJKS”

Lofzang in de ALPEN

Hoe breng je tijdens de vakantie in het buitenland de zondag door? Voor ds. A.K. Wallet is het antwoord eenvoudig. net als thuis en in een gemeente waar de boodschap van zonde en genade klinkt. Ook in de vakantie is de zondag de roem der dagen.” tekst: HUIB DE VRIES beeld: ANTON DOMMERHOLT

terdege *

20170614-045-TDE-MAIN-AR15.pdf 45

14 juni 2017

6/1/2017 4:43:21 PM

onder dat hij het besefte, behoorde ds. A.K. Wallet (77) tot de pioniers in het opzetten van Nederlandstalige kerkdiensten in het buitenland. Het kwam voort uit het leiden van reizen voor de jeugdvereniging van de christelijke gereformeerde Pniëlkerk in Veenendaal, lang voordat hij theologie ging studeren. Hij deed dat samen met zijn vriend Rik Valkenburg, destijds in de gereformeerde gezindte bekend als schrijvende kapper. „Eerst gingen we naar België. Dat was eind jaren vijftig al iets bijzonders: een jeugdvereniging die naar Dinant ging!” Ds. R. Kok, de toenmalige predikant van de Pniëlkerk, vond het maar niets. Dat liet hij zelfs vanaf de kansel weten. „Kok ging nooit op vakantie. ‘Die krijg ik pas op de nieuwe aarde’, zei hij.” In de jaren die volgden, trok de christelijke gereformeerde jeugd uit Veenendaal steeds verder. Van Duitsland via Luxemburg naar Zwitserland. „Daar bivakkeerden we eens op een camping naast een kerk. ’s Morgens bezochten we er de Franstalige dienst. Na aﬂoop vroegen we of wij de kerk ’s avonds mochten gebruiken voor een Nederlandse kerkdienst. Dat was prima. We hebben aanplakbiljetten gemaakt en die her en der opgehangen. De kerk zat tjokvol, Rik Valkenburg heeft gepreekt. ‘Ik heb preekconsent voor het buitenland’, zei hij. De jaren erna deden we het net zo, waar we ook waren. Zo mogelijk strikten we een reformatorische Nederlandse dominee die we ter plekke tegenkwamen.”

BERGEN De eerste jaren van zijn huwelijk trok de voormalige bakker, inmiddels predikant, in de zomer naar Zeeland. Totdat hij tijdens een vakantie een 46

terdege *

ontsteking aan zijn been kreeg. Die bleek veroorzaakt te zijn door de zon. „Ik heb tegen mijn vrouw en de jongens gezegd: ‘Dit was de laatste keer hier, een dominee hoort niet aan het strand.’ Collega’s die daar anders over denken, zal ik niet veroordelen, maar voor mezelf vind ik de sfeer daar niet passen bij het ambt. We gingen daarna in de herfstvakantie een midweek naar Zeeland, om te wandelen door de duinen en over het strand. Dat vonden we heerlijk.” In de zomer trok de christelijke gereformeerde predikant voortaan met zijn gezin naar Zwitserland, later naar Oostenrijk. „Het zien van de bergen vond ik elk jaar weer een geweldige ervaring.” Afstand nemen van het werk viel hem niet eenvoudig. „Het is wel gebeurd dat ik op zondagmorgen even naar de scriba belde, om hem te attenderen op een voorbede die niet moest worden vergeten. Als er iets bijzonders was, belde ik elke dag even. Je neemt je gemeente mee.” Hij raakte ook betrokken bij de Nederlandstalige diensten in Zwitserland en Oostenrijk. „Vakantie was voor mij pas echt vakantie als ik op zondag kon preken. Meestal was er alleen ’s middags een Nederlandstalige dienst. ’s Morgens bezochten we zo mogelijk de dienst van een behoudende lokale gemeente.”

WAARDEVOLLE CONTACTEN In het Zwitserse Sion kwam hij in aanraking met een groepje piëtistische christenen. „Er ging een Duitssprekende evangelist voor, die was opgeleid in Bazel. Die man bracht een rechte prediking. Als we in de buurt van Brig vakantie hielden, kerkten we bij ds. Alder. We gingen ook naar zijn doordeweekse Bijbellezingen.” In grote delen van de Alpenlanden is geen Bijbelgetrouwe prediking te

14 JUNI 2017

20170614-046-TDE-MAIN-AR15.pdf 46

6/1/2017 4:43:26 PM

pastoraal

horen. Dat maakt het voor de emeritus predikant uit Schoonrewoerd onbegrijpelijk als collega’s zich negatief uitlaten over Nederlandstalige diensten in het buitenland. „Ik geloof niet dat we geroepen zijn ons onder een vrijzinnige prediking te zetten. De vakanties in het buitenland hebben me laten zien hoe veel we in ons eigen land nog mogen hebben, zonder dat dit iets is waarop we ons kunnen beroemen.” Het publiek in de Nederlandstalige diensten zag ds. Wallet in de loop der jaren versmallen. „Eerst werden ze bezocht door mensen uit alle soorten kerken. Ik maakte stencils met de liturgie, omdat een deel van de bezoekers de psalmen in de berijming van 1773 niet kende. Geleidelijk haakten deze mensen af, ik denk door een veranderende zondagsopvatting. Als ze op zondagochtend een dienst in een lokale gemeente hadden bijgewoond, vonden ze het mooi geweest. Als ze al gingen.”

bleef ik votum en groet uitspreken. Daar heb ik nooit moeite mee gehad. Voor mij waren het echte erediensten. Ook in de vakantie is de zondag de roem der dagen, die Israëls God geheiligd heeft. Dan moet niet de natuur of de ontspanning, maar moeten het luisteren naar de Schrift en het samen zingen van Gods lof centraal staan. Wat is heerlijker dan dat?”

IN DE VAKANTIE NEMEN WE HET MET DE ZONDAG NIET TE NAUW. „Helaas is dat nogal eens de praktijk. In eigen land gaat men trouw naar de kerk, in het buitenland is dat ineens anders. In de loop der jaren zag ik dat toenemen, door de veranderende zondagsopvatting in veel kerken. Die ontwikkeling gaat heel snel, en wordt helaas ook in de rechterlank van de gereformeerde gezindte zichtbaar. In de vakantie vinden velen het met één dienst wel mooi geweest. Daar kan ik niet bij. Als je de Heere liefhebt, wil je toch de hele zondag aan hem wijden?”

keur. Zeker voor gezinnen met jonge kinderen, die nog geen vreemde taal beheersen. Dan is het niet zo zinvol om een buitenlandse kerk te bezoeken. Het gaat in de kerkgang niet om het proeven van de sfeer, als een vorm van amusement, maar om het horen van de grote werken Gods, in onze eigen taal. Er is geen enkele reden om daar schamper over te doen.”

WE KERKEN TER PLEKKE IN EEN LOKALE KERK, ONGEACHT WAT ER GEBRACHT WORDT. „Ik verbaas me soms over de breedte die mensen krijgen zodra ze de grens passeren. Iemand uit de rechterlank van de gereformeerde gezindte vertelde me dat hij op zijn vakantieadres altijd met zijn gezin naar de roomskatholieke kerk gaat. Anderen zetten zich onder een volslagen vrijzinnige prediking, en praten die ook nog een beetje goed. Dat kan ik niet plaatsen. De waarheid is in ons eigen land niet anders dan in het buitenland.”

ROEM DER DAGEN De emeritus predikant bewaart zelf goede herinneringen aan de Nederlandstalige diensten in het buitenland. Meer dan eens werd hij op straat aangesproken door onbekenden die hem vertelden jaren eerder met zegen onder zijn prediking te hebben gezeten. „In de vakantie zijn mensen ontvankelijk voor het Woord, is mijn ervaring. Ze hebben rust en komen niet zomaar. Ik vond het een voorrecht om voor zo’n interkerkelijk publiek te mogen zaaien. Ondanks alle kerkelijke verscheurdheid ervaar je dan een zekere eenheid.” In het begin ging hij vooraf op zoek naar een ouderling die hem naar de kansel kon brengen. „Later ben ik daarmee gestopt. Van ambtelijk gezag is in die situatie geen sprake. Wel

WE LUISTEREN VIA INTERNET MEE NAAR DE DIENST IN DE THUISGEMEENTE. „Mijn ervaring is dat nogal wat mensen dat op zondagmorgen doen, maar ’s middags de voorkeur geven aan het bezoeken van een Nederlandstalige dienst in de omgeving. Daar kan ik me goed in vinden. De ontmoeting van gelijkgezinden onder het Woord heeft iets feestelijks. Zo heb ik dat tenminste altijd beleefd. Vanuit het vakantiehuis samen naar Gods huis, om daar met elkaar te zingen en ons te laten onderwijzen vanuit de Schrift.”

WE GAAN NAAR EEN NEDERLANDSTALIGE DIENST IN DE OMGEVING. „Dat heeft in het algemeen mijn voor-

WE LATEN DE VAKANTIEBESTEMMING BEPALEN DOOR DE AANWEZIGHEID VAN EEN BIJBELGETROUWE LOKALE KERK IN DE OMGEVING. „Het is heel waardevol om kennis te maken met Bijbelgetrouwe christenen in het buitenland. Het hoeft er niet zo toe te gaan als bij ons, als de rechte prediking van zonde en genade maar klinkt. Zo zijn we eens naar een Bijbelstudieavond van een vergadering van gelovigen in het Kiental geweest. Ik zou ook best een keer bij dominee Latzel in Bremen willen kerken. Maar dan blijft staan dat weinig buitenlandse kerken twee keer dienst houden. Nederlandstalige diensten voorzien ook wat dat betreft in een behoefte.”

terdege *

20170614-047-TDE-MAIN-AR15.pdf 47

14 juni 2017

6/1/2017 4:43:26 PM

aflevering 07

Jij en ik

tekst nelleke wander

aurits zit in de rolstoel op zijn plekje bij het raam te wachten. „Ben je daar? Is het al tien uur?” „Ja. Had je geen erg in de tijd?” „Mijn horloge ligt op het nachtkastje. Er moeten nog wat spullen ingepakt worden. Ik vind het allemaal zo’n gedoe.” „Waar pieker je over? Ik heb gisteravond na het bezoekuur al de dingen meegenomen die je niet meer nodig had.” „O. Nou, regel jij het maar. Ik ben nu al moe.” Christel rommelt wat in de smalle kast. Voorheen zou Maurits nooit gezegd hebben dat zij het maar moest regelen, omdat hij het niet zag zitten. Verlangt hij wel naar huis, naar haar en de jongens? Op het laatste moment moeten er nog wat dingen afgehandeld worden bij de receptie van de afdeling. Dan rijdt ze eindelijk de rolstoel naar de grote lift. Ze drukt op het knopje. Hoe vaak heeft ze in het verpleeghuis bewoners in de rolstoel gereden? Het is toch een heel ander verhaal als je zo je man moet verplaatsen. Ze kijkt neer op zijn dunnende kruin en voelt zich ongemakkelijk, onwennig in deze zorgrol. „Wat blijft die lift lang weg”, moppert ze. „Als ik bij jou vandaan kwam, nam ik vaak de trap; ging veel sneller.” Hij draait zijn gezicht naar haar toe. „Kun je nu niet doen. Lastig, hè?” Wat moet ze hierop antwoorden?

terdege *

Dom van haar, die opmerking. „Ach, wat maken een paar minuten eigenlijk uit.” Uitnodigend schuift de rode liftdeur open. Rood, de kleur van gevaar. Het kost moeite om Maurits vanuit de rolstoel in de auto te krijgen. Als ze zijn riem vastklikt, kan ze het niet laten om heel even haar hand op zijn schouder te leggen, ook al ziet hij er wat afstandelijk uit. „Ben je blij dat je naar huis kunt? Naar mij en de jongens?” „Ach, ja... Maar ik voel me in mijn eigen lichaam niet meer thuis.” Hij kijkt haar vol aan. Zijn mond staat al lang niet meer zo scheef als eerst en zijn spraak is weer behoorlijk duidelijk. „We gaan er samen voor, Maurits.” „Dat is goed. Maar het blijft moeilijk. Misschien is alles mijn eigen schuld wel.” In opperste verbazing kijkt ze hem aan. „Wat bedoel je?” „Laat maar. Ik... Nou ja, ik zei maar wat.” Natuurlijk gelooft ze hem niet, maar dit is niet de gelegenheid om een diepgaand gesprek te voeren. Ze start de motor en denkt opnieuw aan de woorden die ze tegen de jongens uitsprak. Tegenslag kan je dichter bij God brengen. Wat moet ze nu zeggen? De woorden die ze voorhanden heeft, dreigen door de zeef van haar eigen twijfelmoedigheid te zakken. „Het is voor een mens moeilijk te

vatten dat een slaande hand toch ook een zorgende hand kan zijn, Maurits.” Het blijft stil naast haar. Ze durft niet opzij te kijken; ze moet achteruit steken om uit het smalle parkeervak te komen. Je moet ophouden om zo te praten, als je het zelf niet zo beleeft, Christel. Je hebt immers een dubbel gevoel bij alles. Samen stappen ze een andere toekomst in. Zo lijkt het als ze de auto naast het huis parkeert. Eerst klikt ze Maurits’ gordel los, dan stapt ze kwiek uit de auto. Met zijn rechterhand heeft hij zelf het portier al een stukje geopend. Het kost hem veel inspanning om zijn lichaam zo te draaien dat hij uit kan stappen. Christel helpt hem zo goed mogelijk. „Ik kan er zo niet uit!” Gefrustreerd kijkt hij haar aan. „De stoelen zijn te laag!” Daar staan ze nu bij de glanzende Audi, waar hij altijd zo trots op was. Met parkeerassistent, Bang&Olufsen Sound System, comfort airconditioning... Het zweet parelt op zijn voorhoofd. Dan horen ze rennende voetstappen. Ruben. „Ha, pa. Ik help u wel even.” Samen krijgen ze Maurits op de been. Over zijn hoofd kijken ze elkaar aan. De uitdrukking in Rubens ogen logenstraft zijn luchtige aanbod. Die auto wordt nog een probleem in de toekomst. Als Maurits staat, vist Ruben de kruk

14 juni 2017

20170614-048-TDE-MAIN-AR16.pdf 48

6/1/2017 4:08:01 PM

feuilleton

van de achterbank. „Wat wilt u, pa? Tussen ma en mij in, of een steuntje van de kruk?” Het blijft een moment stil. „Je moeder en de kruk”, klinkt het dan krachtig. „Oké. Heeft u de auto al afgesloten, ma?” Christel staat met de afstandsbediening in haar hand, maar heeft hem nog niet gebruikt. Ze kijkt naar de glanzende grijze wagen met de vloeiende lijnen. Ineens heeft ze een hekel aan de luxe auto. Met een zachte klik sluiten de portieren zich. Maurits hangt zwaar aan haar arm. Jawel, met je moeder en de kruk lukt het wel... De kamer wacht hen stil op. „Ik ga me eerst aankleden.” Ruben loopt nog in pyjama, constateert Christel nu pas. Vanmorgen vroeg heeft hij zijn krantenwijk gedaan en daarna is hij weer in bed gedoken.

„Ik kan zo’n ding niet met één hand eten” Op een of andere manier is ze blij dat Gerco er niet is. Hij vertrok vanmorgen al vroeg naar het tuincentrum, waar hij ’s zaterdags en in de vakanties werkt. Dat Ruben thuis is, komt prima uit. En niet alleen omdat hij te hulp kon schieten. „Wil je bij de tafel zitten?” Ze kijkt Maurits, nog steeds aan haar arm, vragend aan. „Liever in mijn eigen stoel.” Ze schuifelen ernaartoe. „Waar is Gerco?” wil hij dan weten. „Werken bij Tuinwereld, zoals iedere zaterdag.”

„O ja.” Langzaam en voorzichtig laat hij zich zakken in de stevige stoel. „Hè hè, ik ben bekaf, Christel.” „Dan gaan we eerst koiedrinken. Ik heb zelf ook reuzezin in koie.” Hij lacht zowaar een beetje. „De koie in het ziekenhuis was niks vergeleken bij de koie uit jouw machine.” „Die is dan ook van jou”, plaagt ze. Hij knikt. „Ik lust er ook wel iets lekkers bij.” „Wat denk je van een tompouce van bakker Vinke?” Ze draait zich op haar hakken om en komt een moment later terug met een doos vol roze tompoucen. Zijn ogen glanzen begerig. „Ik lust er wel twee.” „Meen je dat?” Hij knikt heftig. Zo lijkt Maurits net een knul van twaalf. Als ze naar de keuken terugloopt om schoteltjes te halen, pakt ze meteen een theedoek uit het keukenkastje. Die zal ze hem even voordoen, anders wordt zijn overhemd vuil; hij morst behoorlijk wanneer hij eet. Gek, waarom voelt ze zich nu min of meer verlegen met de situatie? Ze zet het gebaksbordje bij hem neer, op het tafeltje naast de stoel. Meteen prikt hij het vorkje in de roze bovenlaag van de tompouce. Zijn linkerschouder maakt een kleine beweging. De rechterhand valt stil. „Ik kan zo’n ding niet met één hand eten.” Samen kijken ze naar het gebak. „Ik zet hem op een groter bord en snijd hem in stukjes. Misschien is een lepel wel handiger met dit gebak dan een vork.” „Goeie, dat ik niet eens normaal een tompouce kan eten.” „Ik had het kunnen weten”, moppert Christel hardop op zichzelf. „Op het werk snijden we voor de bewoners zulke dingen ook vaak

in stukjes.” „Ja, maar ik ben hier niet in het verpleeghuis”, reageert hij onlogisch. „Hè, zo’n ontbijt zou ik altijd wel willen!” klinkt Rubens vrolijke stem uit de keuken. Christel is blij dat ze even naar hem toe kan lopen. Hij staat te glunderen boven de gebaksdoos. „Heerlijk, ma. Van Vinke zijn ze echt meer dan lekker.” „Pak er maar gauw een, pa en ik zitten net aan de koie.” Wat is het toch makkelijk als je zo ongecompliceerd met alles omspringt. Ze geeft hem een klap op zijn schouder, net als hij voorzichtig een tompouce uit de doos vist. „Kijk uit, ma! Krijg ik iets lekkers, word ik direct mishandeld!” Ze lacht. „Je bent een tofe kerel”, zegt ze warm. Ruben blijft nog even in de keuken als Christel weer naar de kamer loopt. Hij pakt gelijk een cappuccino, dat past prima bij een tompouce. Ma is echt een leuk mens, behalve als ze zeurt dat hij weer eens een puinhoop van zijn kamer heeft gemaakt. Dan is hij gereed voor de strijd.

terdege *

20170614-049-TDE-MAIN-AR16.pdf 49

14 juni 2017

6/1/2017 4:08:05 PM

zoek zoek het uit! *

Weinig mensen zullen het bij het ouder worden ontlopen: ze worden grijs, kaal of beide. Is daar nog wat aan te doen? BART VAN DEN DIKKENBERG

GRAPHIC

GRIEZELIGE GLIBBER REUZENPAALWORM Kuphus polythalamia Voor het eerst is er een levend exemplaar van de reuzenpaalworm gevonden, in de Filipijnen. Hoewel het bestaan ervan al eeuwen bekend is, is tot nu toe nog nooit een levend exemplaar bestudeerd. Sifons: In- en uitlaat voor water Lengte: 1,55 m Diameter: 6 cm Gemiddeld zo groot als honkbalknuppel Huls: Paalworm leeft in buis van calciumcarbonaat, verzonken in modder met kop naar beneden Harde kap: Weer geäbsorbeerd als paalworm groeit en dieper in modder graaft

Langste levende tweekleppige – zelfde groep als kokkels en mosselen

Voedsel: Bacteriën in de kiewen gebruiken zwavelwaterstof in modder om organische koolstof te maken; voedsel voor paalworm

Behoort tot paalwormfamilie. Leden – gewoonlijk veel kleiner – graven zich in rottend hout in en eten het

Spijsverteringsorganen: Gekrompen doordat ze niet gebruikt worden

Wetenschappers uit de VS, Filipijnen en Frankrijk verzamelden vijf reuzenpaalwormen in een baai in Mindanao

Mond

HELP! EEN GRIEZELIGE GLIBBER EN OOK NOG EENS ONWIJS GROOT. ZET DIE MAAR GAUW TERUG IN ZEE. MAAR NEE, HET GAAT OM EEN UNIEKE VONDST VAN EEN REUZENPAALWORM. TERDEGE.NL/ZOEKHETUIT/KOKERWORM

20170614-050-TDE-MAIN-AR17.pdf 50

6/1/2017 4:59:49 PM

ZOEK HET UIT!

VEELZIJDIG VLIEGDEKSCHIP

BIOLOGIE

Maaltje octopus

MEDISCH

AVONDMENS IS PATIËNT Van een avondmens een ochtendmens maken, is een vrijwel onmogelijke opgave. Hoe dat komt? Avondmens zijn ligt genetisch vast. Uit onderzoek blijkt dat mensen die moeite hebben om ’s morgens uit bed te komen niet lui zijn; hun genetische klok loopt simpelweg 2 tot 2,5 uur achter op die van een ochtendmens. De wetenschappers noemen dit de CRY1-mutatie op het gen dat het ritme van de

20170614-051-TDE-MAIN-AR17.pdf 51

biologische klok regelt. „Dragers van deze mutatie hebben echter even lange dagen als een ochtendmens. Dat maakt dat ze zich hun hele leven opgejaagd voelen”, zegt onderzoekleider Alina Patke van The Rockefeller University in New York. Zo’n 10 procent van alle mensen blijkt er last van te hebben. Avondmensen kunnen officieel de medische diagnose DSPD (delayed sleep phase disorder) krijgen.

Als de maaltijd de eter doodt, is er iets grondig mis gegaan. Dat gebeurt weleens bij dolfijnen die een octopus oppeuzelen. Alleen de kop kapotbijten voldoet niet: twee derde van de zenuwknopen zit in de tentakels. Dolfijnen die daar geen rekening mee hielden, overleefden dat niet. Zo werd een dolfijn aangetroffen met de kop van een octopus in zijn maag en een losse tentakel van 1,3 meter lang om zijn bek gedraaid. Dolfijnen leren echter snel. Zeezoogdierenecoloog Kate Sprogis van de Australische Murdoch University ontdekte dat ze een slimme tactiek gebruiken om octopussen onschadelijk te maken. Eerst slaan ze de kop kapot op de golven, vervolgens eten ze tentakel voor tentakel op.

BIOLOGIE

Ouder worden valt niet mee. Mannen worden grijs, kaal of beide. Vrouwen gaan de strijd aan met de sierlijke kroon; kapsels krijgen plots allerlei onnatuurlijke kleuren. Een vergeefse strijd. Maar er is hoop. Wetenschappers heb ben onlangs ontdekt hoe grijsheid en kaalheid ontstaan; een verjongingskuur ligt wellicht in het verschiet. De sleutel is het eiwit KROX20, dat samen met het eiwit SCF bepaalde cellen (melanocyten) aanstuurt om gekleurd haar te produceren. Als een van beide eiwitten ontbreekt, vallen haren uit of kleuren ze grijs.

nen opstijgen en landen (VSTOL). In de VS liep onlangs de Gerald R. Ford (CVN 78) van stapel. Dat schip is nodig voor het nieuwe F35B jachtvliegtuig. Ook Engeland bouwt daarvoor een nieuw vliegdekschip. China en India namen onlangs hun eerste zelfgebouwde vliegdekschip in gebruik. Andere landen zien af van nieuwbouw. Rusland en Frankrijk hebben omvangrijke ombouwprogramma’s in petto voor hun carriers.

MILITAIR

Grijs of kaal

Met een vliegdekschip maakt een marine pas indruk in de wereld. Oud of nieuw, dat maakt niet uit. Tweedehands carriers vonden daarom gretig aftrek in landen als India en Argentinië. Nieuwe eisen maken echter de bouw van nieuwe types vliegdekschepen noodzakelijk. Een vliegdekschip beschikt niet alleen over supersonische gevechtstoestellen, maar ook over helikopters, radarvliegtuigen en gevechtstoestellen die verticaal kun-

terdege.nl/zoekhetuit/dolfijn

6/1/2017 5:02:17 PM

Wie: Annelieke Hoogerland (21),

Oostdijk en Walter van Driel (20), Oosterend. Drie jaar verkering.

20170614-052-TDE-MAIN-AR18.pdf 52

6/1/2017 4:17:03 PM

Wat:

„Ik was in de zomer van 2014 met mijn familie twee weken op Texel. We zaten op vakantiepark De Verrassing, dat beheerd wordt door Walters vader. We zagen Walter weleens lopen met zijn hond. Ik vond hem gelijk leuk.”

Hoe: „Walter liep soms mee met wandelingen

die door het park georganiseerd werden. Zo kwamen we met elkaar in contact.” Walter: „Ik was er niet op uit om in de vakantie een meisje te krijgen, maar ik zag wel dat ze heel leuk was.” Annelieke: „Ik was tot over mijn oren verliefd, maar het leek alsof het op niets zou uitlopen. Op de vrijdag dat we vertrokken ben ik ’s morgens een rondje gaan fietsen, in de hoop hem tegen te komen.” Walter: „Ik zag haar aankomen. Ze zei dat ze foto’s ging maken van schapen. Ik dacht: in Zeeland hebben ze geen

schapen zeker?” Annelieke: „Hij vroeg: Zullen we contact houden? Terug in ons vakantiehuis gilde ik van vreugde alles bij elkaar.” Walter: „Kort na deze vakantie spraken we weer af en kregen we verkering.” Annelieke: „Sindsdien reizen we de weekenden heen en weer. Van mijn deur tot zijn deur is dat vijf uur. Inmiddels hebben we een huisje gekocht op Texel, waar we in aan het klussen zijn. In juli ga ik op Texel wonen, omdat ik hier aangenomen ben als adviseur bij een softwarebedrijf. Ergens volgend jaar hopen we te gaan trouwen.”

Bijzonder: Walter: „De week na onze ont-

moeting ging ik op vakantie naar Denemarken. We hebben elkaar toen zo vaak gebeld, dat er bij terugkomst een telefoonrekening van 200 euro op de mat lag.”

tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: SJAAK VERBOOM

Vakantieliefde #3

20170614-053-TDE-MAIN-AR18.pdf 53

6/1/2017 4:17:14 PM

Wim Blom Administraie en Belasingadvies Uw adres voor: Administraie, jaarrekening en alle soorten belasingaangiten voor ondernemers Aangiten inkomstenbelasing voor pariculieren

e i s s Pa voor vakmanschap

Fiscale en inanciĂŤle vraagbaak Tegen een redelijk tarief zonder verrassingen Thorbeckelaan 2 - 2805 CA Gouda Telefoon: 06 - 36 51 31 86 E-mail: contact@wimblom.info www.wimblom.info

De mooiste dag...

onect; C e m o H s n e Siem nen met ). e i d e b r u u t a r apa end te zien k r e w ( e n o h p smart

De landelijke omgeving, de moderne maar sfeervolle ruimtes en de exclusieve aandacht zijn op zoâ&#x20AC;&#x2122;n bijzondere dag van onschatbare waarde. Bij Mereveld is alles mogelijk: een informele receptie, een sfeervol diner, een spetterend avondfeest of een combinatie ervan. Wij denken graag mee over al jullie wensen!

Mereveldseweg 9 | 3585 LH Utrecht T 030 - 251 47 80 | info@mereveld.nl Voltastraat 1 | 2952 AW Alblasserdam 078 69 32 541 | www.huismanalblasserdam.nl

54.indd 54

www.mereveld.nl

2-6-2017 08:07:58

Zeg buurvrouw ... Beate (27), moeder van een meisje van 2 jaar en een jongetje van 4 maanden, heeft een buurvrouw die haar overstelpt met bezoekjes en cadeautjes voor haar kinderen. „Is het raar”, vraagt ze, „dat ik me daar steeds meer aan erger? Het lijkt alsof ze ruikt wat ik van plan ben. Wilil ik oor de oudste, dan bijvoorbeeld in de komende dagen een nieuw jurkje kopen voor komt zij er prompt mee aanzetten. Ze bedoelt het goed en ze is erg lief voor ons, maar ik voel me er niet fijn meer bij. Ik merk dat ik haar wil ontlopen. Mag ik hier iets van zeggen, en hoe dan? Ik vraag haar ook weleens als oppas. Is dat soms de reden waarom ze zich zo uitslooft?” tekst: HILLEKE HOEKSTRA

et is niet raar dat jij je steeds meer aan dit gedrag van je buurvrouw ergert. Die ergernis maakt duidelijk dat wat je buurvrouw doet niet meer past bij wat voor jou goed en ﬁjn is. Natuurlijk is het leuk om een attente en lieve buurvrouw te hebben. Maar jouw buurvrouw neemt, ongevraagd, taken van jou over. Ze ontneemt je de ruimte om dingen op jouw manier te doen. Op die manier verstikt ze jou als het ware met haar aandacht, bezoekjes en cadeautjes. Het lijkt erop dat jouw buurvrouw jouw leven leeft, in plaats van dat ze zelf een leven heeft. Ze stemt haar geefgedrag niet af op jou, ze lijkt niet te zien dat wat zij doet jouw eigenheid aantast. Natuurlijk wil je zelf kleding uitzoeken voor je kinderen. En het past niet dat je buurvrouw dat overneemt. Jouw ergernis maakt duidelijk dat je

Hilleke Hoekstra GZ-psycholoog buurvrouw hiermee een grens van jou overgaat. Er zit niets anders op dan dit aan te kaarten bij je buurvrouw. Nodig haar uit en zeg daarbij dat je iets wilt bespreken met haar. Misschien is het goed om dit te doen op een moment dat je man bij de kinderen kan zijn, zodat

je je aandacht bij het gesprek kunt houden. Wees zo concreet mogelijk. Begin positief. Zeg bijvoorbeeld dat je blij bent dat je altijd de kinderen even bij haar kunt brengen als dat nodig is. En vertel daarna wat je niet meer wilt. Dat je geen kleding voor de kinderen meer wilt krijgen, dat je dat vanaf nu allemaal zelf wil uitzoeken. Dat je niet meer wil dat ze bijna elke middag komt. Mocht je buurvrouw bezwaren aandragen, blijf dan rustig herhalen wat je wel wilt en wat je niet wilt. Beëindig het gesprek door iets te zeggen als: „We spreken het zo af.” Daarna is het de kunst om je eraan te houden. Mocht ze toch weer met kleding voor je kinderen aankomen, dan geef je die terug en zeg je: „We hebben afgesproken dat je me geen kinderkleding meer cadeau zou doen. Dat wil ik heel graag zelf doen, zoals ik heb gezegd.” Veel succes!

terdege *

20170614-055-TDE-MAIN-AR19.pdf 55

14 JUNI 2017

6/1/2017 4:17:24 PM

40. Ignatius van Loyola tekst: GISETTE VAN DALEN-HEEMSKERK beeld JACK STALLER

e stad overgeven? Dat nooit! Ignatius, een jonge oicier, hoort het bevel van de commandant wel. Maar hij luistert niet. Een echte ridder is dapper en geeft niet op. Zo staat het in de ridderromans die hij zo graag leest. Daarom rent hij met zijn zwaard in zijn hand naar voren. Maar dan ... een klap. Ignatius ligt op de grond. Hij is door een kanonskogel zwaar gewond geraakt aan zijn benen. Ignatius van Loyola wordt in 1491 geboren. Hij is een van de zonen van een edelman die in Baskenland woont, een gebied dat op de grens van Frankrijk en Spanje ligt. Al jong komt hij in dienst van de Spaanse koning Ferdinand. In 1521 breekt er een oorlog uit. Ignatius vecht mee als oicier en verdedigt de stad Pamplona tegen de Franse soldaten. Maar de overmacht is te groot. De Spaanse commandant besluit om de stad over te geven. Maar dat wil Ignatius beslist niet: hij

1491 Ignatius van Loyola geboren.

terdege *

vecht door. Niet veel later velt de kanonskogel hem. Ignatius wordt naar zijn voorouderlijk kasteel gebracht. Op bed verveelt hij zich. „Ik wil een ridderroman lezen”, zegt hij tegen een bediende. Maar die zijn in het kasteel niet te vinden. Wel krijgt Ignatius twee andere boeken: ”Een leven van Christus” en ”Heiligenlevens”. Omdat hij niets anders te doen heeft, begint hij toch maar deze boeken te lezen. En hij blijft lezen. Ondanks operaties zal Ignatius kreupel blijven. Het ridderschap is voor hem niet langer weggelegd. Maar Ignatius ziet een ander levensperspectief: voortaan zal hij ridder van Maria zijn! Zodra Ignatius weer kan lopen, vertrekt hij. Hij gaat op bedevaart naar Montserrat, waar een beeld van Maria staat. Onderweg ziet hij een bedelaar lopen. „Laten we ruilen van kleding”, stelt Ignatius voor. In die bedelaarsplunje knielt hij neer voor het beeld van Maria. Hij belooft plechtig zich aan Maria

te wijden. Hij reist door naar Manresa, in de Spaanse regio Catalonië. Daar mediteert en vast hij in een grot. Vaak bidt hij wel zeven uur per dag. Ook geselt hij zichzelf zo erg dat hij soms bijna dood neervalt. In die toestand meent hij dat Maria aan hem verschijnt. Hij schrijft daar ”Geestelijke exercities”, een handboek dat later voor zijn volgelingen erg belangrijk is. Ignatius beseft dat hij, als hij wat wil bereiken, terug moet naar de schoolbanken. Het studeren valt Ignatius niet mee. Hij leert niet zo makkelijk. Wel ontmoet hij tijdens zijn studie vrienden die hem zijn hele leven trouw zullen blijven. Na drie jaar studeren legt hij tijdens een plechtige mis in de Mariakerk in Parijs de gelofte van kuisheid en armoede af. Ook belooft hij dat hij naar Palestina zal reizen om ongelovigen te bekeren. Als die reis niet door kan gaan, zullen Ignatius en zijn vrienden zich ter beschikking

1524 Ignatius gaat Latijn studeren.

1528 Ignatius gaat in Parijs theologie studeren.

14 juni 2017

20170614-056-TDE-MAIN-AR20.pdf 56

6/1/2017 4:24:31 PM

KERKGESCHIEDENIS

de kerkgeschiedenis in 100 verhalen

van de paus stellen. „Wij zullen overal gaan, waar hij ons zenden zal.” Ignatius richt de Compania de Jesús op. Eigenlijk is deze Jezuietenorde een soort leger van geestelijke soldaten, met aan het hoofd ‘generaal’ Ignatius. Iedereen die bij deze groep mannen wil horen, moet eerst de oefeningen uit de ”Geestelijke exercities” uitvoeren. Ze moeten bijvoorbeeld tien of veertien dagen in een donkere kamer doorbrengen. Vier weken lang wordt de wil van deze geestelijke soldaten gebroken. Ignatius

omschrijft het zo: „We moeten altijd bereid zijn om te geloven dat wat wit schijnt te zijn zwart is, als de kerk het zo bepaalt.” De tocht naar Palestina gaat niet door. Wel trekken Ignatius en zijn vrienden naar Rome. Paus Paulus III ziet de mannen als een geschenk uit de hemel. Hij stelt een bul op, een oﬃcieel document, waarin staat dat Ignatius’ orde wordt erkend. Vijftien jaar lang staat Ignatius aan het hoofd van de orde. Hij zendt zijn mannen twee aan twee over de hele wereld. Ze trekken naar de Indianen van

1540 Paus Paulus III erkent de orde.

Noord-Amerika, de bewoners van India, de Japanners en de Chinezen. Op 31 juli 1556 sterft Ignatius. De orde telt dan meer dan duizend leden. De jezuïeten doen veel goeds. Ze onderwijzen, preken en doen werken van barmhartigheid. Maar al spoedig krijgt de orde in Europa als hoofdtaak de bestrijding van de ketterij. Duizenden protestanten in Italië, Spanje, de Nederlanden en Duitsland worden vermoord. De jezuïeten ontwikkelen zich helaas tot een van de felste tegenstanders van het protestantisme.

1556 Ignatius sterft.

terdege *

20170614-057-TDE-MAIN-AR20.pdf 57

14 JUNI 2017

6/1/2017 4:24:45 PM

Onder ons Voor ‘Onder ons’ kunt u een foto en een korte tekst inzenden: Onder Ons, Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn; redactie@terdege.nl. Op D.V. 22 juni zijn deze aardige, lieve mensen, Jan in ’t Veld en Bep in ’t VeldBijl, 50 jaar getrouwd. We feliciteren hen hiermee van harte. Bovenal Gods onmisbare zegen toegewenst! Vriendelijke groeten van de vriendinnen van de sopclub.

Emens. Dirk Vier generaties Dirk Abraham Abraham in Dirk de vijf de is 017) (11-02-2 grootvaover se trot geslacht Emens. Een midden ons in lang nog hem n hope der, we en. Dirk de te hebben. Groetjes,

20170614-058-TDE-MAIN-AR21.pdf 58

Wij willen graag onze trouwe hulp Wil Schippers uit Lisse in het zonnetje zetten. Als 20-jarige begon Wil in oktober 1970 als hulp in de huishouding in ons gezin. Na het overlijden van onze vader in 2011, bleef zij trouw onze moeder helpen. Toen moeder op 19 januari jl. overleed, hield voor Wil het werkzame leven op. Wil, heel hartelijk bedankt dat je 46,5 jaar voor ons klaargestaan hebt! Theo en Anneke, Focke en Antoinette, Francien en Wil, Marlies en Arjen, Christine en Arie.

6/1/2017 4:19:52 PM

n opa en oma Va n onze lieve ge e Op 6 juni ware hart getrouwd. Van n Trigt 50 jaar hen Gods zege en ns we we en rt, Aa en feliciteerd Carine e en Lenard, ne, le toe. Hilliann He , ut Wo , Marita en Han, Dirk-Jan

Op 7 juni waren onze lieve (o)pa en (o) ma Metske en Metske-Koedood 40 jaar getrouwd. Van harte gefeliciteerd namens alle kinderen en kleinkinderen. Van harte wensen wij jullie Gods zegen toe.

Lieve opa en oma Wassink in Putten, als verrassing een felicitatie voor uw beider verjaardag. Groetjes van uw achterkleinkinderen Deborah en Gerlinde, Joas en Marije.

Op 13 juni vierden onze geliefde (groot) ouders Jan en Ellie Zeeman-Post hun 30-jarig huwelijk. Wij, als (schoon)kinderen en kleinkind, willen hen van harte met dit jubileum feliciteren! Nog vele gezonde en gezegende huwelijksjaren toegewenst!

20170614-059-TDE-MAIN-AR21.pdf 59

Op D.V. 14 juni hop en onze lieve (o) pa en (o)ma Vermeule-Meu rs 60 jaar getrou wd te zijn. Het is onze hartelijke wens dat de Heere hen voor de toekomende tijd goe d en nabij wil zijn. Wilt u hen felici teren met een kaartje? Baden Powellweg 4, 4301

terdege *

14 JUNI 2017

6/1/2017 4:20:16 PM

-ADVERTORIAL-

Rainbow maakt kraanwater schoner, zachter ĂŠn gezonder De grote hoeveelheid vee, autoâ&#x20AC;&#x2122;s en industrie zet de kwaliteit van ons drinkwater onder druk. Dat blijkt uit een rapport van Natuur en Milieu. Kies daarom voor een waterfiltersysteem van Rainbow Benelux dat schadelijke stoffen verwijdert en mineralen toevoegt. Daarmee ben je zeker van schoon, veilig en gezond water om te drinken en mee te koken. Denk ook eens over een Rainbow-waterontharder om droge huid en kalkaanslag op apparaten te voorkomen.

60.indd 60

1-6-2017 15:02:24

Al een kwarteeuw brengt Rainbow Benelux in Nederland het Rainbow Ruimtehygiëne Systeem op de markt. Daarmee houden tienduizenden gezinnen hun huis schoon en voorzien ze het van gezonde, stofvrije lucht. Drinkwatersystemen Sinds enkele jaren vertegenwoordigt Rainbow ook de wereldwijde marktleider op het gebied van drinkwatersystemen, al 40 jaar toonaangevend qua kwaliteit, garanties en milieuvriendelijkheid. “Met die systemen filteren wij 90% van de aanwezige vervuiling, zoals schadelijke metalen, hormonen, medicijnresten en chemicaliën uit het kraanwater”, vertelt

“Mijn kinderen dronken hun limonade niet op als ik per ongeluk gewoon kraanwater gebruikte”

60.indd 61

Rainbow-directeur Edwin Huyzendveld. “We zorgen ervoor dat

“We hoeven geen dure antikalkproducten meer aan te schaffen en de helft minder waspoeder. Wat een besparing!” er schoon, basisch water uit de kraan stroomt, verrijkt met mineralen als calcium en magnesium. Daardoor wordt het niet alleen schoner, maar smaakt het ook lekkerder. Het is dan gezond drinkwater, waar je mee kookt en waar je koffie, thee of een lekker glas limonade voor de kinderen mee maakt.” Waterontharders Naast dit soort filtersystemen brengt Rainbow Benelux Orisoft waterontharders op de markt. Huyzendveld: “Ook hard water heeft een schadelijke uitwerking. Met name op kranen, douche-

wanden, wasmachines en andere elektrische apparaten die op of met water werken, maar het kan ook een droge huid of zelfs eczeem veroorzaken.” Al meer dan een miljoen huishoudens wereldwijd hebben voor dit product gekozen! Op de filtersystemen en de waterontharders geeft Rainbow Benelux tien jaar garantie, omdat het instaat voor de kwaliteit ervan. Kenniscentrum Behalve het aanbieden van producten om lucht en water binnenshuis gezond te houden, is Rainbow Benelux al zo’n drie jaar betrokken bij het Nederlands Kenniscentrum voor drinkwater dat binnenkort online zal gaan.” Huyzendveld: “Het geeft een goed gevoel om gezinnen in Nederland een gezonde leefomgeving te bieden en bij te dragen aan een gezonde levensstijl. De reacties van onze klanten die het

drinkwatersysteem gebruiken, zijn hartverwarmend.”,

“Nu we iedere dag Rainbowwater drinken, voelen we ons beter en hebben we veel meer energie.”

Speciale actie Lezers van het Reformatorisch Dagblad of Terdege betalen in de maanden juni, juli en augustus geen installatiekosten voor een drinkwatersysteem van Rainbow. Rainbow-klanten ontvangen bij het gebruikmaken van de aanbieding ook nog eens 30% korting op onderdelen en service aan hun Rainbow. Vraag een gratis watertest bij u thuis aan!

Contact Rainbow Benelux Energieweg 3 4231 DJ Meerkerk 0183-358000 www.rainbowwatersystemen.nl www.rainbowbenelux.nl info@rainbowbenelux.nl

1-6-2017 15:02:24

20170614-062-TDE-MAIN-AR22.pdf 62

6/1/2017 4:23:47 PM

Staphorster schoolmeester ( MET INDONESISCHE ROOTS )

Ondanks zijn Indonesische wortels voelt hij zich thuis in Staphorst. Johan van Arnhem (38) woont er graag en werkt er ook weer. Hij verruilde recent het directeurschap van een basisschool in Urk voor zijn vertrouwde plekje voor de klas. Ik wilde meer bij mijn gezin zijn. Zo veel mogelijk mooie momenten meemaken.â&#x20AC;? tekst: AD ERMSTRANG beeld: RENATE BLEIJENBERG

20170614-063-TDE-MAIN-AR22.pdf 63

6/1/2017 4:23:49 PM

20170614-064-TDE-MAIN-AR22.pdf 64

6/1/2017 4:24:00 PM

INTERVIEW

e koﬃemokken op tafel herinneren aan de Urker tijd. Op de kopjes staat een beeltenis van een dame in de klederdracht van het voormalige eiland. De inrichting van de royale woonkamer verwijst vooral naar de muzikale voorkeuren van de gezinsleden. Naast de eethoek nemen een piano én een orgel een prominente plek in. Johan heeft bekendheid verworven als voorzitter van de landelijke Psalmzangdag en met het organiseren van concerten en activiteiten voor koren. Thuis wordt er volop muziek gemaakt. „Helaas heb ik mijn eigen orgellessen al op de middelbare school gestaakt. Gelukkig is dat bij de kinderen anders. De oudste houdt van orgelspelen. De tweede speelt, net als mijn vrouw Lydia, piano. Als je hem zijn gang laat gaan, houdt hij niet meer op. Omdat het ’s avonds hier maar zelden stil is, overwegen we een wand in de woonkamer te plaatsen om het muziek- en zitgedeelte van elkaar te scheiden.”

NUCHTER Enthousiast, druk pratend, sociaal. Zo kun je Johan van Arnhem (38) na een eerste kennismaking typeren. Hij is niet alleen bekend vanwege zijn activiteiten op muziekgebied. Zijn afkomst vormde voor hem geen belemmering om te integreren in de Staphorster gemeenschap, waar hij uitgroeide tot een geliefde en gerespecteerde schoolmeester. Hij beseft dat dit voor een adoptiekind niet vanzelfsprekend is. „Ik heb altijd het voordeel gehad dat ik nuchter ben en snel kan schakelen. Dat heeft me wellicht geholpen.” Op 25 januari 1979 zag hij het levenslicht in Jakarta. Volgens zijn papieren was zijn moeder ongehuwd zwanger. „Ze kon niet voor me zorgen. Die zwangerschap was een schande voor de familie.” Onderwijzer Van Arnhem, afkomstig

uit Montfoort en werkzaam in Staphorst, ontfermde zich met zijn vrouw over de Indonesische baby. Een Duits echtpaar dat in Jakarta was, nam hem op de terugweg mee en zijn adoptieouders haalden hem in Frankfurt op. Hij heeft een adoptiezus, maar dat is geen biologische familie. Vele jaren later vraagt hij zich af wat

”Dat viel op, een kleurling in Staphorster dracht. Het toppunt van integratie” er waar is van wat hem werd meegegeven. „Recent kwam naar buiten dat er in Sri-Lanka in de jaren 80 veel gerommeld is met adoptieverhalen en -papieren. Als ik dat lees, denk ik dat mijn adoptie vooral een geldkwestie was.” Hij heeft er alles aan gedaan om zijn familieleden op te sporen, maar alle wegen liepen dood. „Door contacten met de stichting Mijn Roots had ik nog enige tijd hoop, maar dat leidde tot nu toe ook nog niet tot resultaat. Dan moet je nuchter zijn. Als ik al het mogelijke heb gedaan, wil ik erin berusten. Maar als vandaag mijn moeder wordt gevonden, neem ik onbetaald verlof en zit ik binnen enkele dagen in het vliegtuig.”

PESTEN In het Staphorst van de jaren 80 van de vorige eeuw was hij een van de weinige adoptiekinderen. Dat gaf niet veel problemen. Hij had altijd vriendjes. „Natuurlijk ben ik weleens nageroepen, maar daar trok ik me niet al te veel van aan. Ik was op de lagere school niet de enige met een ander kleurtje, er zaten ook enkele kinderen van Surinaamse afkomst in mijn klas.

Bovendien was men al gewend aan de Zuid-Molukse gemeenschap in de buurt, in Rouveen. Ik heb me nooit een buitenstaander gevoeld.” Het heeft hem als leerkracht niet gestempeld in de omgang met pesten in en buiten de school. „Dat gebeurt, dat weet je. Hoewel het zich steeds meer richting de sociale media beweegt. Dat maakt het voor de schoolleiding wel lastig. Waar ben je wel en waar niet verantwoordelijk voor?” Als het tijdens de lessen gaat over andere culturen, schenkt Van Arnhem altijd bijzondere aandacht aan Indonesië. „Ik geef er een extra les over. Ik bezit natuurlijk veel foto’s en kan veel vertellen over wat is uitgegroeid tot het grootste moslimland ter wereld.”

NIET VERHUIZEN Het onderwijs speelde een grote rol in het gezin waarin hij opgroeide. „Uit een test kwam naar voren dat lesgeven mij ook wel zou liggen en zo ben ik naar de pabo in Gouda gegaan. Er was een groot tekort aan leerkrachten en ik vond al snel werk in mijn woonplaats, op de Prins Willem-Alexanderschool.” Johan kreeg verkering met Lydia, nu zijn vrouw. Ze werkt ook uit het onderwijs en staat nog één dag voor de klas. „Zo noemden ons wel Duo Penotti.” Toen ze wilden trouwen, kwam hij erachter dat hij geen geldig geboortebewijs had. „Via de rechtbank heb ik alsnog een geboortebewijs gekregen. Een belangrijk bewijs dat ik besta.” Dertien jaar werkte hij met plezier als groepsleerkracht, totdat hij in 2013 werd benaderd door een bekende, die werkte als interim-directeur op de Petrus Dathenusschool in Urk. „Hij belde me op een zaterdagochtend. Ik dacht direct: dat is niet zomaar voor een praatje. Als spoedig bleek dat hij op zoek was naar een directeur en hij vroeg me of het niets voor mij was. Ik 65

20170614-065-TDE-MAIN-AR22.pdf 65

6/1/2017 4:24:02 PM

sputterde eerst wat over de afstand; het is binnendoor een klein uur rijden. Ik bracht een bezoek en kreeg een rondleiding door Urk. Een assessment en een sollicitatie pakten positief uit. De Urker mentaliteit sprak me aan. Zij zijn, net als ik, heel direct. Ik zag geen reden om het niet te doen en ben dus geswitcht. Eerst een dag Urk en vier dagen Staphorst, omdat ik groep 8 aan het einde van het schooljaar niet in de steek wilde laten.” Verhuizen was geen optie. „We hebben allebei een kleine familie en ze wonen allemaal hier. We woonden eerst in een schoolwoning, maar hebben een aantal jaren geleden dit huis tegenover de Prins Willem-Alexanderschool kunnen kopen. Dat past ons perfect. Nee, we gaan hier niet weg.”

GODSWONDER Het beviel hem uitstekend in zijn nieuwe positie. „Het knetterde af en toe met de ouders, maar dat was juist een uitdaging.” Johan merkte wel dat hij vaker en langer van huis was. „Je bent vierentwintig uur per dag directeur. Ik reed vaak al voor zeven uur weg en kwam dan even na zessen weer thuis. Vaak net te laat voor het avondeten met de kinderen. Regelmatig werd het nóg later, in verband met vergaderingen en andere werkzaamheden. Dan kon het ook gerust tien uur, halfelf worden. Hoewel ik het prima naar mijn zin had, miste ik toch mijn sociale leven. Dat stond min of meer stil.” Breekpunt vormde de komst van hun jongste, Quinten. „Onze oudste zoons zijn nu 13 en 11. Ons derde kindje verloren we halverwege de zwan66

20170614-066-TDE-MAIN-AR22.pdf 66

6/1/2017 4:24:17 PM

INTERVIEW ”Je ziet ook karaktertrekjes die je niet kunt plaatsen. Die schakel met het verleden ontbreekt en het roept opnieuw de vraag op wie je voorgeslacht is en was”

gerschap. We hadden eigenlijk niet verwacht na zo lange tijd nog weer een kindje te krijgen. We hebben nooit gedacht aan adoptie, ik zie hoeveel problemen dat kan geven. Toen is vorig jaar, na bijna elf jaar, Quinten geboren. Echt een Godswonder. Maar vervolgens zag ik hem soms de hele week niet. Je mist alle mooie en minder mooie momenten. Dat geldt natuurlijk net zo goed voor de andere kinderen. Ze hebben de puberleeftijd bereikt. Je bent er niet tijdens het spitsuur, niet tijdens hun orgel- of pianoles en je kunt nauwelijks helpen in het gezin. Tijdens de afgelopen kerstvakantie heb ik nagedacht. Waar doe je het allemaal voor? Zonder Lydia te raadplegen heb ik de knoop doorgehakt en besloten te stoppen. Ze was echt verbluft.” Een bijkomende reden was dat hij soms het lesgeven miste. „Ik was altijd bezig met management en ik vind het voor de klas staan geweldig. Vooral de Bijbelvertellingen. Diep in mijn hart ben ik een echte schoolmeester. Ook mijn vroegere collega’s waren verrast. Mij werd verteld dat er op de Koning Willem- Alexanderschool een vacature kwam. Binnen een week was het geregeld en ik ben in april weer in Staphorst begonnen. Ik kreeg zelfs mijn vertrouwde lokaal terug. De ontvangst was hartelijk, het voelde als een warm bad.” Ook zijn eigen kinderen reageerden opgetogen. „Ik kreeg een kaart waarop stond dat ze blij waren dat ik „weer thuis kwam wonen.””

TOEGEZONGEN Het ging Johan wel aan zijn hart de school in Urk achter te laten. „Bij mijn

afscheid werd ik door 300 kinderen toegezongen uit psalm 134. Dat doet wel wat met je. Gelukkig is al snel een goede interimmer gevonden.” Van het directeurschap naar groepsleerkracht is geen gebruikelijke stap, beseft hij. „Iedereen vraagt me waarom ik dit gedaan heb en dan probeer ik het uit te leggen. Financieel scheelt het voor mij niet eens heel veel. We konden een auto de deur uit doen. Er wordt vaak lelijk gedaan over het onderwijs, maar dat is vooral een imagoprobleem. Grotendeels bepaald door alle administratieve rompslomp die er door de jaren heen ingeslopen is. We hebben het echt niet slecht.” Hun nakomertje riep bij Van Arnhem ook nog andere gevoelens op. „Dat heeft met bloedbanden te maken. Omdat ik geen eigen familie ken, zijn de kinderen de enige waarmee je op die manier verbonden bent. Dat beleef ik na de geboorte van Quinten weer sterker dan ooit. Nu hij alweer bijna een jaar is, herken je karaktertrekken. Van jezelf, van Lydia, van derden. Maar je ziet ook trekjes die je niet kunt plaatsen. Die schakel met het verleden ontbreekt en het roept opnieuw de vraag op wie je voorgeslacht is en was.” Indonesië heeft hij nooit bezocht. „We zouden ernaartoe gaan na ons huwelijk, maar toen kwam het er niet van. Toen kwamen de kinderen. Eigenlijk was het moment weer daar toen onze jongste zich aankondigde. Nu is het in ieder geval opnieuw vertraagd. Maar het blijft een sterke wens. Ik wil graag de kinderen het land laten zien waar hun vader vandaan komt.”

Zijn roots weerhouden hem er niet van zich „een echte Nederlander te voelen. Als ik bijvoorbeeld de Bovenkerk in Kampen binnenga, voelt dat als thuiskomen.”

TRADITIES Hij voelt zich ook een echte Staphorster, „hoewel we misschien wel wat breder denken. Van sommige tradities en gebruiken kijk ik nog steeds op. Nee, ik noem geen voorbeelden. Dat van die tradities geldt natuurlijk voor een groter deel van de gereformeerde gezindte. We zijn als reformatorische mensen heel erg op onszelf gericht, maar beseﬀen niet dat christenen in Afrika of China met grote ogen naar kijken als ze horen hoe we leven. Laten we nuchter zijn. In Noord-Korea krijg je de doodstraf, terwijl er hier –hij wijst naar de Bijbels in de kast– vier naast elkaar staan. Aan de andere kant mag ik graag Staphorst vertegenwoordigen. Met Prinsjesdag gaan we met de klas naar Den Haag. Ik ben een keer in klederdracht mee geweest. Dat viel op, een kleurling in Staphorster dracht. Het toppunt van integratie.” Dankbaarheid overheerst als hij terugblikt. Peinzend: „Als ik in Indonesië was gebleven, was de kans dat ik met het Evangelie in aanraking was gekomen, erg klein geweest. Misschien stond ik dan nu wel aan het hoofd van een criminele bende. Nu mag ik zelf vertellen uit Gods Woord. Vanmorgen was dat naar aanleiding van Mattheüs 28: „En zie, Ik ben met ulieden…” Als je daar zelf iets van mag kennen, behoor je tot de gelukkigste mensen op de wereld. Dat geldt ook voor een adoptiekind.” 67

20170614-067-TDE-MAIN-AR22.pdf 67

6/1/2017 4:24:20 PM

Wie: Leendert-Jan de Ruiter (23) en Annaleen de Ruiter-Van Veen (26), Klaaswaal. Getrouwd, een dochtertje.

20170614-068-TDE-MAIN-AR32.pdf 68

6/1/2017 5:19:19 PM

Wat:

„In 2013 ging ik samen met een vriendin met de christelijke reisorganisatie Beter Uit naar Tunesië. Het was de eerste keer dat we zoiets deden. Op Schiphol ontmoetten we onze reisgenoten, waaronder Leendert-Jan en zijn vriend. Zij gingen ook voor het eerst met zo’n reis mee.”

Hoe: „We waren allebei niet van plan met een

vakantieliefde thuis te komen. Maar in de tien dagen dat we in Tunesië waren, leerden we elkaar steeds beter kennen. Leendert-Jan dacht: dat meisje moet ik hebben. Ik merkte pas aan het eind van de reis dat ik hem leuk vond. Ik had wel door dat dit wederzijds was, want hij deed aardig zijn best. Toen we op het vliegveld waren voor onze terugreis zei Leendert-Jan: Zal ik zo naast je komen zitten? Ik zei: Je doet maar. Ik

wilde hem nog niet meteen laten weten dat ik hem ook meer dan aardig vond. Het werd heel gezellig in het vliegtuig. Het klikte tussen ons, het contact ging vanzelf. En dan zijn leuke ogen... Van lieverlee voelde ik van alles kriebelen. Toen we thuis waren, hebben we elkaar een paar keer gebeld en zijn we twee keer samen uit geweest. Daarna was het beklonken. We passen bij elkaar en vullen elkaar aan. In 2015 zijn we getrouwd en vorig jaar werden we ouders van een dochter.”

Bijzonder: „Leendert-Jan heeft nog vier

broers die ook allemaal hun vrouw ontmoet hebben op een vakantie. Wij waren de laatsten van zijn familie die met hun vakantieliefde trouwden.”

tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: SJAAK VERBOOM

Vakantieliefde #4

20170614-069-TDE-MAIN-AR32.pdf 69

6/1/2017 5:19:30 PM

BijBelse themaâ&#x20AC;&#x2122;s verBeeld

Stille tijd uitgebreid

20170614-070-TDE-MAIN-AR24.pdf 70

6/1/2017 4:20:32 PM

boeken

Waar denk je aan bij stille tijd? Het antwoord zal in veel gevallen iets zijn als: rust en stilte zoeken, de tijd nemen voor gebed en Bijbellezen. In christelijke boekhandels en op sociale media is een toenemende aandacht voor ”nieuwe manieren van stille tijd houden”. Het lezen en overdenken gaat daarbij gepaard met allerlei creatieve uitingen. tekst: ANNEMIEKE VAN DEN BERG beeld: JANNEKE VISSER & ISTOCK

iverse recent verschenen boeken laten creatieve manieren zien om teksten of gedeeltes uit de Bijbel of uit de preek extra tot je door te laten dringen. Zo worden Bijbelteksten of thema’s verwerkt met behulp van creatieve schrijftechnieken (boeken van Coby Kremer en Wilma Poolen) of door te tekenen, te schilderen, te plakken en dergelijke (het zogenoemde biblejournaling). Ook het momenteel razend populaire handlettering kan in dit rijtje genoemd worden, waarbij letters op een mooie manier getekend worden. Vaak worden er Bijbelteksten of gedeeltes uit de preek ”gehandletterd”. Daarnaast zijn er ook de kleurboeken met Bijbelteksten, zoals die met wenskaarten voorzien van Bijbelteksten van uitgeverij De Banier. Wat kenmerkt deze trend? En hoe verbinden de auteurs creativiteit met stille tijd?

BIBLEJOURNALING Vanuit de Verenigde Staten kwam

een aantal jaar geheten het biblejournaling overwaaien naar Europa. Inmiddels houden ook in Nederland en omringende landen steeds meer mensen zich hiermee bezig. Wat het is? Het verbeelden van Bijbelse thema’s, Bijbelteksten of -gedeeltes met (kleur)potloden, pennen, verf, inkt, stickers... kortom op allerlei creatieve manieren, in een tekening of collage. Hierbij wordt er in oude Bijbels gewerkt –rechtstreeks over de tekst heen, hiervoor moeten de dunne bladzijden wel eerst behandeld worden– , of in speciale bijschrijf- of craftbijbels. Deze hebben dikker papier en veel witruimtes, waarop de tekeningen gemaakt kunnen worden. Wie niet wil kleuren en verven in de Bijbel, of wie dit te ver vindt gaan, werkt in een schriftje of blanco notitieboek. De populariteit van biblejournaling is mede te danken aan sociale media. Biblejournalers uit allerlei landen laten op Facebook, Pinterest en Instagram hun werkstukken aan elkaar zien. Ook worden er zogenoemde

challenges georganiseerd, waarbij mensen een bepaalde periode lang werkstukken maken aan de hand van dezelfde thema’s. In Nederland zette creatief onderneemster Kris Bossenbroek de website biblejournaling.nl op. Vanuit deze stal kwam begin dit jaar het eerste nummer van het ”Biblejournaling Magazine” op de markt. „Wat ik mooi vindt aan biblejournaling, is dat het verbindt”, schrijft Bossenbroek hierin. „Kerkmuren en landsgrenzen vallen weg waar we elkaar ”ontmoeten” in het biblejournalen.”

BOEKHANDELS In christelijke boekhandels is de trend ook op te merken. Bij De Vos Lezen en Wonen in Sliedrecht kwam hij ruim een jaar geleden goed in opmars. „Het begon met mooie boekjes waarin je kon meeschrijven met de preek”, vertelt Jantine de Vos. „Nu wordt er veel gevraagd naar de ”Bijschrijfbijbel”, die is uitgegeven in de Nieuwe Bijbelver-

terdege *

20170614-071-TDE-MAIN-AR24.pdf 71

14 junI 2017

6/1/2017 4:20:33 PM

Uit de praktijk... Esther Prijs (36) uit Dordrecht ontdekte biblejournaling zo’n drie jaar geleden op sociale media en een Amerikaanse website. „Via die website heb ik pas nog een compleet pakketje aangeschaft, met stickers, een fineliner en de verf die je volgens hen het beste kunt gebruiken. Ik teken in de Bijbel zelf. Ik heb er meerdere: Bijbels om in te biblejournalen, maar ook exemplaren waar ik niet in kleur. Die gebruik ik alleen om in te lezen. Ik merk niet dat biblejournaling in de plaats komt van het ”gewone” Bijbellezen, dat doe ik ook veel. Het is een aanvulling.

”Ik accentueer de Bijbelteksten. Zo gaan ze meer voor me leven”

Biblejournaling is een verrijking van mijn stille tijd. Doordat ik teksten accentueer, gaan ze als het ware meer voor me leven. Ook mag je hierin om Gods leiding bidden. Verder uit ik me graag creatief, en daar past dit goed bij.”

terdege *

14 JUNI 2017

20170614-072-TDE-MAIN-AR24.pdf 72

6/1/2017 4:20:37 PM

boeken

Wie een tekst uitgebeeld heeft, kan hem letterlijk goed bewaren: in het hoofd, op papier en hopelijk ook in het hart

taling. Hij is er niet in de Herziene Statenvertaling, maar zo’n uitgave zou best weleens goed kunnen lopen”, verwacht ze. Volgens haar zijn het vooral vrouwen die naar dit soort boeken vragen. „Niet iedereen voelt zich thuis bij de ”Bijschrijfbijbel”. Diegenen werken gewoon in een schriftje, dat kan net zo goed.”

BEMOEDIGING Wat heeft het creatief bezig zijn met Bijbelteksten voor meerwaarde volgens de auteurs zelf? Bij uitgeverij Kok verscheen afgelopen voorjaar ”Creativitijd met de Bijbel” van Linette Trapman. Ze laat daarin weten dat het voor haar „extra waarde” heeft gekregen om „een Bijbelgedeelte te bestuderen en het daarna creatief uit te werken.” De teksten gaan zo veel meer voor je leven, vindt ze. Het recent verschenen ”Love Letters” van Mirjam Looij en Calyn Verwijs koppelt handletteropdrachten aan Bijbeloverdenkingen. Stille tijd wordt zo volgens de auteurs een combinatie van bidden, lezen en handletteren. „Door betekenisvolle teksten te letteren, kunnen deze in de week die volgt dienen als herinnering, bemoediging en inspiratie.” Anderen noemen het creatief verwerken een hulpmiddel om Bijbelteksten beter te onthouden en te „beleven.” Wilma Poolen, die cursussen geeft over creatieve schrijftechnieken rondom het Bijbellezen en hierover diverse boekjes schreef, vindt ook dat Bijbelteksten

meer voor haar zijn gaan leven sinds ze tijdens het Bijbellezen is gaan schrijven. Deze aanvulling op het traditionele stille tijd houden helpt volgens haar om het Woord bewuster te lezen en „intensiever met de Bijbelteksten om te gaan.”

FOCUS Het doel van het creatief verwerken van Bijbelteksten, gedeeltes uit de preek of Bijbelse thema’s lijkt dus vooral te zijn: het beter laten beklijven, er nog eens extra mee bezig te zijn, er langer over te mediteren en bij stil te staan. Wie een tekst uitgebeeld heeft, kan hem letterlijk goed bewaren: in het hoofd, op papier en hopelijk ook in het hart – want daar gaat het tenslotte om. Een gevaar dat bij dit alles op de loer ligt, is dat het creatief bezig zijn rondom de Bijbel ten diepste aleidt van het zorgvuldig en aandachtig bestuderen van het héle Woord. En daarop zou voor iedere christen toch in de eerste plaats de focus moeten liggen. Een eventuele creatieve verwerking kan een mooie aanvulling zijn op de dagelijkse stille tijd, maar zou wel op de tweede plaats moeten staan. Deze trend heeft het risico in zich dat het andersom wordt: dat er zo veel aandacht uitgaat naar de creatieve kant, dat de belangstelling en inzet voor het lezen en bestuderen van de Bijbel als geheel naar de achtergrond verschuiven.

COMMERCIE Daarbij is er ook een commercieel

kantje. Als je bijvoorbeeld gaat biblejournalen, kun je aan de slag met eenvoudige materialen zoals een schrift, lineaal, (kleurpot)loden en carbonpapier. Maar zodra je meer wilt, komt er een aardig ‘boodschappenlijstje’ aan te pas: goede aquarelverf en -potloden, brushpennen, waterpastels, pastelkrijt en -potloden, stempels, sjablonen, pigment, zuurvrije lijm, knipvellen en noem maar op. Het ”Biblejournaling Magazine” wijst de potentiële koper door middel van advertenties gelijk de weg naar webwinkels die op dit terrein van alles te bieden hebben.

OVERTREKVOORBEELDEN Ook bij het creatieve karakter van biblejournaling is wel een aantekening te maken. Wat je ziet in boekjes en op internet kun je natuurlijk alleen gebruiken als inspiratie, en er verder je eigen draai aan geven. Maar gemakkelijk ‘kopiëren’ kan ook – en op die behoefte wordt volop ingespeeld. In ”Creativitijd” staan bijvoorbeeld twintig pagina’s met kant-en-klare overtrekvoorbeelden van tekeningen. Hoe creatief is dat nu werkelijk? Aan de andere kant: zo kan iedereen ermee aan de slag op zijn eigen manier, creatief of minder creatief. Vrijwel alle auteurs benadrukken trouwens dat het niet gaat om een ”perfect” eindresultaat, maar om het bezig zijn met het Woord van God. En dat je ook plezier mag beleven aan creativiteit – want ook dat is tenslotte een gave van God.

terdege *

20170614-073-TDE-MAIN-AR24.pdf 73

14 juni 2017

6/1/2017 4:20:38 PM

Ze hebben genoten van de lezingen en workshops, de 200 vrouwen die zaterdag 20 mei aanwezig waren op de vijfde Terdege Vrouwendag. Het thema was ”Ken je karakter”. tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: TINEKE VAN DER EEMS

s. J. Westerink uit Urk gaf de aftrap door na de opening een lezing te houden over het thema ”Karakter en geloof”, met als centraal Bijbelgedeelte 2 Koningen 4. „Een vrouw van karakter”, noemt Westerink de Sunamitische vrouw. „Ze krijgt in haar leven veel te verwerken. Eerst is er de kinderloosheid, dan krijgt ze toch een kind. Maar die zoon sterft. Later moet ze vluchten en raakt ze alles kwijt. Er zijn veel elementen in haar leven die ook vrouwen van nu raken.”

Maar belangrijker dan haar karakter is haar geloof. Als er tegenslagen komen, weet de Sunamitische vrouw naar Wie ze toe moet. Ze klampt zich vast aan God. Wat doen wij? was een vraag die de predikant opriep. Zoeken we Hem om wat Hij voor ons kan doen, of om Wie Hij is? En geloven wij in Gods beloften, ondanks onze omstandigheden en ondanks ons misschien twijfelmoedige karakter? Karakter heeft niet het laatste woord in ons leven, benadrukte de ds. Westerink.

Ds. J. Westerink: Ons karakter heeft niet het laatste woord in ons leven. God kan daar dwars doorheen breken 74

20170614-074-TDE-MAIN-AR25.pdf 74

6/1/2017 5:26:59 PM

„God kan daar dwars doorheen breken.”

SPANNINGSVELD Maatschappelijk werker Maria Vermeulen (salouz.nl) hield aansluitend een lezing over ”Karaktervol”. In de psychologie is er volgens haar veel aandacht voor zelfontplooiing en staat de eigen ontwikkeling centraal. „Ik merk dat veel vrouwen daarin een spanningsveld ervaren. Waar stopt het recht op zelfontplooiing? God vraagt van ons enerzijds gehoorzaamheid aan Zijn geboden. Tegelijk vraagt Hij geen slaafse gehoorzaamheid. Hij wil juist dat we Hem uit liefde dienen.” Ook ging ze in op de vraag wat een karaktervol mens is. Dat word je niet zomaar, daar gaat een vormings- en louteringsproces aan vooraf. Een karakter krijgen we al vanaf de geboorte mee. Maar als we opgroeien moeten we wel de ruimte krijgen om te mogen zijn wie we zijn. „Met alles erop en eraan. Het is nodig dat je een eigen zoektocht mag maken naar wie

je bent, wat je kunt, wat je gelooft en in Wie je gelooft.” Is dat niet erg individualistisch? Toch niet. „Als de Heere zegt: „Geef mij je hart”, dan staat het woord hart voor het centrum van ons voelen, denken en willen. Je hart geven is jezelf helemaal geven aan God. Dat is iets anders dan je aanpassen aan de regels, of nazeggen wat je altijd geleerd hebt.”

WORKSHOPS In de pauze genoten de deelnemers van een heerlijke lunch. ’s Middags waren er workshops. De vrouwen maakten taarten, volgden een workshop handlettering, kregen kledingadvies of zetten een bloemstuk in elkaar. Ook was er de mogelijkheid om met Maria Vermeulen verder door te denken over het thema. De dag werd afgesloten met een prachtig concert van het panﬂuitkwart (Emma Karels, Lisa Groothedde, Anniek van Oosterom en Luis Pijﬀers). Voor meer foto’s: www.terdege.nl. 75

20170614-075-TDE-MAIN-AR25.pdf 75

6/1/2017 5:27:16 PM

PALLETS FRUITKISTEN AARDAPPELKISTEN STELLINGVLONDERS TRANSPORTKISTEN OPZETRANDEN

www.hoekmanhoutindustrie.nl

Maak Maakt t hoog hoogtepu hoogtepunten tepu tepunten nccocompleet! nten ten o ompleet! m p pleet! leet! Feestelijk Fees telijk cuculinair linai zakelijk linair

De inspiratie voor op het werk! Fortune Coffee regio Veluwe | 0342 - 224 004 veluwe@fortune.nl | fortune.nl

www.pineta.nl

Voor jongeren die geen behoefte hebben om zes dagen per week een krant te lezen, is er De Week. GA NAAR DEWEEK.NL/TD OF BEL 055-5390498

Nunspeet

T (0341) 26 00 26

1 MAAND GRATIS TIS

Haal alles uit D De eW Week. eek. e e ek. k. ACHTERGRONDEN EN OPINIE UIT EEN WEEK REFORMA REFORMATORISCH TORISCH DAGBLAD. DEWEEK.NL Reformatorisch Dagblad | magazines

76.indd 76

1-6-2017 14:46:45

Uit de evaluatie: â&#x20AC;&#x153;Het was ontzettend leuk en gezellig!â&#x20AC;?

Kom wandelen in Ouddorp! Ook meedoen met een leuke Terdege-activiteit? Kom op woensdag 21 juni naar Goeree-Overflakkee! Ruisende branding... je voeten in het mulle zand... de warmte van de laatste zonnestralen... Zon, zee, zomer! Op de langste dag van het jaar wandelen wij over het Ouddorpse strand. Geniet van het strand, ontmoet Terdege-redactieleden en andere lezeressen. Speciaal voor Terdege geeft de Ouddorpse reddingsbrigade een inkijkje in haar boeiende werk. Meer info en opgeven: terdege.nl.

20170614-077-TDE-MAIN-AR25.pdf 77

6/1/2017 5:27:24 PM

VOOR

JURK CADADIA € 99,95 • De jurk valt door d e s o e p e l v a ll e n d e stof mooi om Inekes w a t v o ll e r e h e u p e n en verbergt ook de i n s u li n e p o m p . • De boothals geef t verbreding op de schouders.

NA J A S J E TA I F U N € 99,95 • Het jasje past goed b ij d e s t o f v a n d e j u r k . • De lengte van het jasje benadruk t de t a ill e . • De driek war tsmouw leidt de aandacht ook n a a r d e t a ill e .

SCHOENEN H e t li e v e s c h o e n t j e ( p r i v é b e z i t ) p a s t h e l e m a a l b ij d e o u t f i t .

Reactie Ineke: Ik vond het een hele gezellige dag.Het is leuk om zo naar jezelf te kijken en de positieve dingen te benoemen. Heel goed voor je zelfbeeld! Het romantische jurkje met de pasteltinten past echt bij mijn kledingstijl en kleurenkaart. Ik draag alleen maar jurkjes. Ook leuk dat je haar mooi wordt opgestoken.

20170614-078-TDE-MAIN-AR26.pdf 78

6/1/2017 5:29:57 PM

Gezellig motief Ineke Mulder is een gezellige, zorgzame vrouw van 40 jaar, die graag klaarstaat voor anderen. Ineke is getrouwd en heeft 3 kinderen. Ze heeft diabetes type 1 en draagt een insulinepomp, waardoor ze moet uitkijken dat de bovenkleding niet te strak zit. tekst: CAROLIEN LUITJES beeld: SJAAK VERBOOM

neke is met haar mooie blonde haren, blauwe ogen en een roze ondertoon in de huid een zomertype. Zachte, koele, lichte kleuren passen bij haar. Met name lichtblauw is haar topkleur. Niet iedere tint blauw staat haar, deze moet wel aansluiten bij haar oogkleur en bij de ondertoon van de huid.

een print mooi. Haar rokken dienen onopvallender te zijn. Mensen met een peervormig ﬁguur hebben doorgaans wat steviger benen. Ineke heeft juist mooie slanke benen, die bovendien wat langer zijn. Daardoor komen rokjes tot rond de knie goed tot hun recht.

KAPSEL DESSIN EN STIJL Bij Ineke passen bloemendessins, vanwege de ronde vormen in haar gezicht en in haar ﬁguur. Kleding die gezelligheid en toegankelijkheid uitstraalt past bij haar. Haar mooie slanke taille mag ze niet verstoppen. Daarbij is het van belang dat de bovenkant opvallender is dan de onderkant. Een jasje of vestje bij een jurkje gedragen helpt daarin mee. Vanwege Inekes slanke schouders ten opzichte van haar heupen is een lichter bovenstuk of juist iets met

Ineke heeft een wat langer gezicht en ter hoogte van de jukbeenderen wat volume. Het haar zoals ze het normaal gesproken draagt, geeft te veel lengte aan haar gezicht. Het is prachtig als zij het haar wat lager draagt, zodat het de kin opvult. Ook de lok over haar voorhoofd gekamd werkt mee om het gezicht wat ronder te laten lijken. Ze kan er ook voor kiezen het haar in een boblijn te laten knippen. Leuk detail: haar scheiding dient van links naar rechts gedragen te worden. Dit heeft te maken met

het feit dat haar linkermondhoek eerder omhooggaat dan de andere kant. Haar neus staat ook iets naar links. Door de scheiding de juiste kant op te dragen, komt er een mooie symmetrie in het gezicht.

DE OUTFIT Bij Rosedale Collections in Barneveld vinden we een prachtig, soepelvallend jurkje. Een dergelijke soepele stof is belangrijk, omdat het mooi over de heupen valt. Het jurkje heeft een kapmouwtje en dat geeft optisch verbreding bij de schouders. Het jasje eindigt ter hoogte van Inekes slanke taille. Een ronde of boothals is een must, die maakt dat de schouders breder lijken. Het jurkje op de foto ”voor” voldoet ook aan veel van dit soort kenmerken, maar komt door de stof toch zwaarder over. Ook de kleur van de panty is te donker in het geheel.

Meer informatie over Carolien Luitjes en haar kleuren stijladviezen: jijbentexclusief.nl (033-4893280). Meedoen aan deze rubriek? Stuur een mail voorzien van een korte toelichting naar redactie@terdege.nl

terdege *

20170614-079-TDE-MAIN-AR26.pdf 79

14 JUNI 2017

6/1/2017 5:30:13 PM

Vlissingen in plaats van Venetië De wereld is groot en er is veel moois te ontdekken. Nederland is klein en daar, dicht bij huis, valt ook verrassend veel te beleven. Bekijk je eigen omgeving met de ogen van een toerist, door de bril van je kinderen. tekst: Mettie de Braal beeld: eSther leeuwrik

erugkomend van een voortijdig afgebroken vakantie besloten we voortaan, voorlopig althans, vakantie te vieren in eigen land. Elke buitenlands verblijf eindigde voor ons in een bezoek aan de plaatselijke huisarts, die ons aanraadde maar gauw naar huis te gaan met de kinderen. En dat deden we dan maar. Spuugbakjes en pakken vochtige doekjes bij de hand. In de auto half omgedraaid proberen de boel op de achterbank onder controle te houden en af en toe de vluchtstrook op voor een sanitaire noodstop. Zou het niet verstandiger zijn om dichter bij huis te blijven?

We bleven wel kamperen, maar spraken niets meer af. Een telefoontje op de avond voordat we wilden vertrekken bleek meestal voldoende te zijn om een plek te bemachtigen.

STAPELS BOEKEN Onder het deksel van de tot bagagekar omgebouwde vouwwagen stopten we alles wat we nodig dachten te hebben voor een verblijf op de camping. De enorme bungalowtent, een paar slaaptentjes, alle kampeerspullen, het droogrek met de houten wasknijpers –voor ieder vier knijpers met de eigen naam erop– en per persoon een tas. Natuurlijk ook stapels

20170614-080-TDE-MAIN-AR27.pdf 80

6/1/2017 4:30:28 PM

opvoeding

boeken en spelletjes. Op het deksel van de kar monteerde mijn man een stang. Wonderbaarlijk hoeveel ietsen daar links en rechts tegenaan pasten. De ietsen hadden we nodig om het principe van mijn man â&#x20AC;&#x201C;zodra je op de plaats van bestemming bent aangekomen, laat je de auto zo veel mogelijk staanâ&#x20AC;&#x201C; ten uitvoer te kunnen brengen. We zwierven wat door Drenthe, Overijssel en over de Veluwe. In Drenthe was het bikkelen op de natuurcamping met overwegend koud water. Maar de kinderen genoten van het spelen op de zanderige bosgrond, van de schommel aan de boom en het banjeren over de heide die ze alleen maar van een plaatje kenden. Fietsen om het ietsen was aan niemand besteed. We zochten samen iets uit om naartoe te trappen. Dat bleek altijd verder weg te zijn dan we inschatten. Zoals museumdorp Orvelte. Gelukkig was daar veel te zien en te doen. We bleven er een hele dag. Dat verzachtte de pijn. Varen in Giethoorn bleek een prima alternatief

terdege *

20170614-081-TDE-MAIN-AR27.pdf 81

14 juni 2017

6/1/2017 4:30:29 PM

opvoeding

voor gondelen in Venetië. En op de Veluwe, de geboortegrond van mijn moeder, kon ik mijn van mijn vader geërfde drang om historische feitjes te memoreren kwijt. Niet dat het veel indruk maakte, maar dat deed het toentertijd ook niet op mij.

LEKKER VOORSPELBAAR Ook kwamen we jaren achtereen op dezelfde minicamping in Zeeland. Waar ook jarenlang veelal dezelfde gasten stonden. Het voelde vertrouwd, zonder dat we het er benauwd van kregen. Lekker voorspelbaar en toch altijd weer anders. Het echte vakantiegevoel begon zodra we ons kampement hadden opgeslagen. De speciieke geurenmix van tent en gras is moeilijk te beschrijven. De Zeeuwse luchten winnen het glansrijk van welke exotische vergezichten dan ook. ’s Avonds vegen de lichtbundels van de vuurtoren langs de sterrenhemel. In de verte klinkt

het bruisen van de branding. Met pubers, een peuter en wat daar tussen zit, is het zoeken om het voor allemaal leuk te houden. Het idee om in de vakantie krampachtig alles met z’n allen te doen, heb ik los moeten laten. Zodra het ”moeten” eraf was, verliep het maken van een programma veel soepeler. ’s Morgens ging ieder zijns weegs. Kinderen en jongeren zochten elkaar op. ’s Middags vertrok mijn man met (een deel van) het kroost naar het strand en bleef ik bij de tent om jongste te laten slapen. In die uurtjes hield ik stille tijd en las ik de meegebrachte stapel boeken steeds lager. Halverwege de middag ietste ik met de kleinste de rest achterna. Tegen de avond kwamen we terug op de camping. We waren bijna altijd de laatsten en dat betekende een lange wachtrij voor de douches. Maar we hadden de tijd. Meer dan de kleintjes in hun slaapzak stoppen en zorgen dat de groten mee

konden doen met een sportactiviteit of dropping werd niet van me gevraagd. Volgens onze kinderen regende het daar nooit. De foto’s wijzen het tegendeel uit, maar dat hebben ze blijkbaar uit hun geheugen gewist. Het weer moest wel heel somber zijn wilden we het strand links laten liggen. Want ook bij bewolking kun je schelpen zoeken, jutten langs de vloedlijn en met een schepnet visjes vangen tussen de strandpalen. En met een beetje mazzel kreeg ik kinderen mee met een stadswandeling door Middelburg. Ze waren enigszins omgekocht met het vooruitzicht van een frietje aan het einde van de tour. Ik vond het grappig om te merken dat ze eigenlijk best fanatiek zochten naar bijzondere straatjes en gebouwen. Een topper vormde de beklimming van de Lange Jan. Met zo veel moois in de buurt voelden we ons dicht bij huis toch uit.

Tips - Ver weg is niet per definitie interessanter. - Er zijn in Nederland tal van kleine (streek)musea over de Tweede Wereldoorlog. Vaak met een interactieve speurtocht voor kinderen. Even googelen maakt je wegwijs. - Grote en kleine kinderen vinden het leuk om een kasteel te bezoeken. Een leuke gezamenlijke activiteit. - Probeer niet krampachtig het hele gezin alles samen te laten doen. Bij uiteenlopende interesses en leeftijden kun je de club beter splitsen. - Ga voor het echte toeristengevoel langs bij de VVV en maak een lijstje van wat je allemaal wilt zien. - Waarom alleen in het buitenland een mooie kerk

bezoeken? Nederland heeft ook tal van historische kerken waar vrijwilligers graag een rondleiding geven. - Houd plaatselijke initiatieven voor toeristen in de gaten. - Laat kitscherige souvenirs voor wat ze zijn en verzamel producten van de plek waar je bent. Zoals het recept van een plaatselijke lekkernij om thuis na te bakken, schelpen, dennenappels. - Betrek grotere kinderen bij je plannen. Laat hen ook een activiteit of dagje weg voorbereiden. - Wil je je kinderen meer van de natuur laten genieten, kijk dan eens voor activiteiten op de website van Natuurmonumenten of Staatsbosbeheer.

20170614-082-TDE-MAIN-AR27.pdf 82

6/1/2017 4:30:29 PM

83.indd 83

1-6-2017 14:58:13

EEN BLOEIENDE SCHOOL DANKZIJ DE VGS! Kijk op www.vgs.nl/bloeien hoe wij uw school kunnen helpen bloeien.

DOWNLOAD OP ET DE FACTSHESITE ONZE WEB EIEN

VGS.NL/BLO

DE VGS HELPT SCHOLEN BLOEIEN! BETROKKEN PERSOONLIJK BETROUWBAAR BIJBELGETROUW

84.indd 84

1-6-2017 14:59:04

COLUMN

(Geen) vakantie Binnenkort verplaats ik mijn werkkamer van onze woning in Amersfoort naar Beekbergen. En dat is dan mijn vakantie! Ik werk gewoon verder, vanaf een andere locatie. Dezelfde laptop, dezelfde mobiele telefoon en de vaste thuislijn doorgeschakeld naar mijn vakantieverblijf. Een rabbijn hoort mijns inziens geen vakantie te nemen van zijn werk. Waarom niet? Omdat ik werkloos ben! Rabbijn zijn is geen werk, geen vak, geen baan. Hoe ik dan aankijk tegen mijn functie? Ik ben gezegend door G’d om dagelijks met mijn roeping bezig te mogen zijn. En omdat ik geen baan heb en dus ook geen aanspraak op een salaris kan maken, word ik door de gemeenschap onderhouden. Zo kijk ik aan tegen mijn rabbinale positie. Ik denk dat ook gelovige predikanten zo tegen hun positie aankijken. Ik spreek over ”gelovige” predikanten en ”gelovige” dominees, want helaas heb ik in de loop der jaren ook dominees ontmoet die aangeven niet in G’d te geloven. Schrijnend. Mijns inziens zijn dit soort dominees fei-

Ze dachten vast dat wij waren komen aanvliegen vanaf een andere planeet telijk maatschappelijk werkers, maar dan wel in een hogere salarisschaal. Maar ik dwaal af van mijn verhaal. Dat afdwalen tref je trouwens regelmatig aan bij rabbinale toespraken of rabbinale artikelen. Maar na de nodige zijpaden te zijn ingeslagen, komt de rabbijn toch weer uit op de juiste weg! En dus ga ik verder met iets te vertellen over mijn vakantie, die dus kennelijk geen vakantie is. Ik herinner mij dat wij met het hele gezin naar Spakenburg waren op een marktdag in de vakantieperiode. Allen waren wij gekleed in de klederdracht van Spakenburg, om voor een boot een familiefoto te

maken. Niemand keek ons na, we oogden gewoon als autochtone Spakenburgers. Maar toe we weer onze gewone kleding droegen, werden wij uitgebreid nagekeken vanwege onze afwijkende kledij. Onze keppeltjes, de schouwdraden die zichtbaar uit onze broeken hangen, de ingetogen kledij van onze dochters en van mijn zorgzame echtgenote. Wij kregen de indruk dat men vermoedde dat wij waren komen aanvliegen vanaf een andere planeet. Beekbergen: al bijna twintig jaar is in de zomer Hotel De Wipselberg afgehuurd voor orthodoxe Joden vanuit heel Europa. De koosjere maaltijden die daar worden geserveerd, staan onder mijn toezicht. Iedere zomer strijken daar honderden buitenlandse toeristen neer om in de prachtige bosrijke omgeving van Beekbergen te wandelen, te fietsen, te lernen! Lernen? Ja, lernen. Studie van de Thora en van de Talmoed. Niet alleen voor de koosjere maaltijden komen de buitenlandse toeristen, maar ook omdat er iedere dag synagogediensten zijn, er gelernd wordt en de sjabbat strikt in acht wordt genomen. Maar ongeacht hun land van herkomst: de mannen dragen zwarte hoeden of keppeltjes. De vaak zwarte sobere kleding valt op. De vrouwen demonstreren grote ingetogenheid. En het gezin? Veel kleine kinderen op fietsjes, met hun tsietsiet (schouwdraden) uit hun broek hangend. Het trekt veel aandacht. En nu dan de vakantievraag: zijn de orthodoxe Joden in Beekbergen vakantiegangers of vakantieattracties?

terdege *

20170614-085-TDE-MAIN-AR28.pdf 85

14 JUNI 2017

6/1/2017 4:25:46 PM

PLEEGOUDER WORDEN?

Brengt u Hannah

DICHTERBIJ een hoopvolle toekomst?

SGJ Pleegzorg is sinds 2016 onderdeel van Timon. SJG Pleegzorg is bij uitstek sterk in het bieden van hulp aan kinderen en jongeren met een christelijke achtergrond. Pleegouder worden? Kom naar een informatieavond bij u in de buurt!

14 JUNI 2017 | HAREN 19 JUNI 2017 | WOERDEN 20 JUNI 2017 | NUNSPEET

Info en aanmelden: timon.nl/pleegouders

Betrouwbare anticonceptie in harmonie met je eigen lichaam SensiplanÂŽ is een moderne en wetenschappelijke natuurlijke methode voor geboorteregeling, die helemaal past binnen een christelijke beleving van seksualiteit en vruchtbaarheid. Sensiplan is gezond voor je lichaam en het milieu en verrijkt en verdiept je relatie. In de Sensiplan cursus leer je zeer betrouwbaar je vruchtbare en onvruchtbare dagen te bepalen. Daarom helpt Sensiplan ook paren die juist wĂŠl zwanger willen worden.

Vergoeding door Prolife uit de aanvullende verzekering

Info: www.sensiplan.nl - info@sensiplan.nl 038 - 386 85 40

Info: www.sensiplan.nl - info@sensiplan.nl - 038-3868540

Autobedrijf Van Ginkel Buys Ballotstraat 4 6716 BL Ede

116.indd 116

06 25 31 89 50 info@autobedrijfvanginkel.nl www.autobedrijfvanginkel.nl

1-6-2017 15:05:10

HOE KAN HET DAT JE SCHULD ELKE DAG GROTER WORDT, OOK ALS JE VAN GENADE LEEFT?

Een tijdje geleden stelde een jongere mij een vraag naar aanleiding van een preek over Zondag 5 van de Heidelbergse Catechismus. Die zondag gaat over de schuld die wij vanwege onze zonden voor God hebben. Een schuld die door onszelf nooit kan worden voldaan. Integendeel. De catechismus houdt ons in deze zondag voor dat wij de schuld juist dagelijks nog groter maken. De vragensteller keek daar vreemd van op. „Hoe kan een christen de schuld vergroten als hij toch van genade leeft?” Een goede vraag. Om te beginnen is het van belang om te bedenken waar de catechismus deze kwestie ter sprake brengt. Namelijk als het gaat om de vraag hoe een zondaar verlost wordt. En dan met name: hoe hij verlost wordt van de schuld. Verschillende mogelijkheden gaat de catechismus dan na. „Kan een ander voor ons betalen?” „Is er eigenlijk wel een schepsel te vinden dat voor ons zou kúnnen betalen?” En het antwoord op al die vragen is: „Nee…” Dat geldt ook voor de vraag of wij zelf kunnen betalen. Hoe zouden wij de schuld kunnen voldoen of een stuk kleiner maken, als we elke dag zonden doen en daarmee de schuld juist groter maken? Je weet: ons hart is een bron van zonden. Zo zelfs dat aan alles zonde kleeft. Want wij doen niet enkel zonden, wij zijn zondaren. En de Heere neemt de zonde zwaar op. Er staat de zwaarste straf op. Stel nu, dat je vanaf deze dag volkomen de Heere zou kunnen gehoorzamen en eren, dan nog staat er een geweldige schuld open! Ga maar na: al die zonden die we tot hiertoe begaan hebben! Dan zouden we nog niet kunnen wegnemen wat we eerder hebben misdreven. Uiteraard weet jij evengoed als ik, dat het nooit zo

zal zijn –in dit leven– dat wij volkomen de Heere zullen liefhebben en dienen. Geen christen kan dat beweren. Lees maar eens hoe Paulus klaagt over het gebrekkige van zijn Ds. P.C. Hoek, geloven en liefhebben (Romeinen 7). De Sommelsdijk catechismus zegt dan ook dat zelfs de allerheiligsten, zolang ze in dit leven zijn, nog maar een klein beginsel van deze gehoorzaamheid hebben (Zondag 44). Ook zij zijn van zichzelf niet in staat tot ”het goede”, dat wil zeggen tot dat wat in Gods ogen goed is. Klinkt dat niet heel pessimistisch? denkt iemand. Ik zou het liever Bijbels-realistisch noemen. En het betekent niet, als je daar soms bang voor bent, dat een christen niet het goede doet. Integendeel. Bij het geloof horen goede werken. Uit die goede werken blijkt dat geloof ook. Het zijn er de –onmisbare!– vruchten van. Maar die werken zijn ”goed” omdat ze door het geloof gedaan zijn (Zondag 33). Dan zijn ze goed omdat ze in Christus God aangenaam zijn en omdat ze gereinigd zijn door Zijn bloed. Dan is het dankzij Zijn volkomen gehoorzaamheid, mij door het geloof toegerekend en geschonken, dat ik God behaag. Wij zullen de schuld nooit betalen. Voor de verlossing zijn én blijven (!) we geheel op Christus aangewezen. Een leven lang. Een geloofsleven lang. En daarom wordt Hij voor een ieder die Hem liefheeft hoe langer hoe heerlijker. Hoe meer je gaat begrijpen dat je in alles op Hem aangewezen bent, hoe meer je gaat inzien hoe heerlijk en hoe rijk Zijn offer is én hoe meer daarom de liefde tot Hem in je hart oplaait. En we zingen van harte mee: „Niets uit ons, al uit Hem, zo gaat het naar Jeruzalem!”

Reacties en vragen: jouwvragen@terdege.nl terdege *

20170614-087-TDE-MAIN-AR29.pdf 87

14 JUNI 2017

6/1/2017 5:01:30 PM

petitfours met karamel

Bijna tĂŠ mooi om op te eten: petitfours. Maar wie eenmaal een hapje van deze kleine karamelgebakjes heeft geproefd, wil er nog een. En nog een... en vooruit, nog eentje dan. tekst: Jacobine van de bos-segers beeld: renate bleiJenberg

20170614-088-TDE-MAIN-AR30.pdf 88

6/2/2017 10:06:50 AM

CULINAIR

BIJNA TE MOOI OM OP TE ETEN

Favoriet gebak Jacobine v/d Bos

** * * *

KARAMELSAUS: 100 gram suiker 30 ml water 115 ml room 1 tl vanille-extract DEEG: 300 gram bloem 200 gram roomboter 100 gram witte basterdsuiker 1 zakje vanillesuiker snufje zout 1 eidooier AFWERKING: 1 chocoladereep (melk) 200 gram slagroom 20 gram suiker

** * ** ** ** ** ** ** ** *

* *

Begin met de karamelsaus, deze moet goed zijn afgekoeld voordat je verdergaat. Doe het water en de suiker in een steelpan, roer tot het water kookt. Stop dan met roeren en wacht tot het mengsel een karamelkleur krijgt. Voeg de room in stapjes toe en roer goed door. Voeg de vanille toe, laat koken tot het de gewenste kleur heeft. Laat het dan afkoelen. De saus moet goed koud zijn voor gebruik. Dan begin je met het deeg. Meng de boter, suiker en de dooier goed. Voeg de overige ingrediënten toe. Als het deeg erg zacht is, leg het dan even in de koelkast zodat het iets opstijft. Verwarm de oven voor op 190 graden. Rol het deeg uit tot ongeveer 4 mm (koekjesdikte). Steek er dan koekjes uit (vormpjes naar eigen keuze). Bak de koekjes ongeveer 10 minuten. Als de koekjes zijn afgekoeld, kan de slagroom opgeklopt worden met de suiker. Spuit met een spuitzak twee rondjes slagroom op elkaar, zodat er nog een gat zit in het midden. Zet de koekjes met slagroom erop een halfuur in de vriezer. Smelt de chocolade au bain-marie. Als de slagroom bevroren is, kun je de koekjes door de chocolade heen halen. Als laatste komt de karamel in het gat. Nog even laten ontdooien en dan ... eet smakelijk!

20170614-089-TDE-MAIN-AR30.pdf 89

Dit keer een recept van mini-karamelgebakjes. Ook wel petit glacé of petitfour genoemd. Dit is ook weer een van mijn favoriete lekkernijen. Als het maar zoet is, dan vind ik het al snel lekker! Meestal zijn petit glacés met botercrème gevuld. Op mijn werk maken we ze ook altijd op die manier klaar. Zelf houd ik daar niet van. Daarom heb ik aan dit recept mijn eigen draai gegeven door slagroom te gebruiken. Wat mij betreft smaakt dat veel lekkerder. Met dit recept kun je eindeloos variëren. In plaats van karamel is het bijvoorbeeld ook mogelijk om advocaat met witte chocolade, of jam met pure chocolade te gebruiken. Die eindeloze variatiemogelijkheden is een van de redenen waarom ik mijn beroep als patissier zo ontzettend leuk en afwisselend vind. Daar komt nog bij dat ik al dat lekkers niet snel zat zal worden.

terdege *

14 JUNI 2017

6/2/2017 10:07:06 AM

Bent u klaar voor de nieuwe ONE? Eén klavier, vijf orgels, tachtig stemmen en het wereldberoemde Johannusgeluid verpakt in één handzaam, draagbaar orgelkeyboard. Met de Johannus ONE bepaalt niet langer het orgel waar de muziek klinkt, vanaf nu bent u aan zet.

johannus.com

Geniet van onze

Vorstelijke Afternoon Tea en bezoek gratis de ORANJEKAMER, het museum over de band tussen de Oranjes en Sint-Maartensdijk

Op vertoon van deze advertentie ontvangt u een korting van € 2,50 p.p. voor High Tea € 3,50 p.p. voor High Tea Deluxe € 5,50 p.p. voor Vorstelijke Afternoon Tea Markt 2 4695 CE Sint-Maartensdijk 0166-662 626 Hotel

Het Raedthuys

32.indd 32

info@raedthuystholen.nl

www.raedthuystholen.nl

1-6-2017 14:43:55

AGENDA

De leukste uitjes en (rommel)markten van Nederland.

ZATERDAG 17 JUNI (10.00-15.00 uur): Verkoping t.b.v. Adullam/Timotheos bij Rehobothkerk, Dirk Staalweg 43, Ermelo. ZATERDAG 17 JUNI (9.30-13.30 uur): Actiedag rond Westerkerk, Haarstraat 95, Rijssen. Info: www.hhgrijssen. nl. T.b.v. zending en kerk. ZATERDAG 24 JUNI (10.00-14.00 uur): Verkoping bij Woonzorgcentrum Edelweiss, Kortenburglaan 4, Doorn. ZATERDAG 24 JUNI (10.00-15.00 uur): Activiteiten- en fietspoetsdag bij Herst. Herv. Kerk, Vierhouterweg 45, Elspeet. T.b.v. kerk. ZATERDAG 24 JUNI Fietstocht voor Woord en Daad (25/30 km). Start: Chr. Geref. Kerk, Voordijk 252, Barendrecht. Inschrijven: www.woordendaad. nl/wie-zijn-wij/onze-comites/barendrecht of op dag zelf. Kosten: € 5,00; gezin max. € 17,50. ZATERDAG 24 JUNI (10.30-11.30 uur): Fietstocht (25/40 km) t.b.v. Herst. Herv. Gem. Harskamp. Start: EbenHaëzer, Harderwijkerweg 11, Harskamp. Kosten: € 4,0; max. € 12,50 per gezin. Info:

0318-456432 / 0654956877. ZATERDAG 24 JUNI (9.30-14.30 uur): Zomermarkt bij Herv. Centrum Elim, Zuiddijk C entrum E lim, Z uiddijk 19, Nieuwe Tonge. VRIJDAG 30 JUNI (19.30-21.30 uur): Abonneeavond over Amish, door RD-redacteur Richard Donk, in EMG-gebouw, Apeldoorn. Info en aanmelding (voor 26 juni): terdege.nl/abonneevoordeel of tel. 055-5390498. ZATERDAG 1 JULI (9.00-16.00 uur): Veluwse fietsdag t.b.v. ZGG. Kosten max. € 10 per gezin. Start: Barneveld (Ds. J. Fraanjeschool, loc. de Burcht), Elspeet (Nachtegaalweg 11), Ermelo (Hanengewei 69), Nijkerk (Bagijnenstraat 3), Nunspeet (Brinkersweg 17). Info: www. veluwsefietsdag.nl. ZATERDAG 1 JULI (10.00 uur): Fietstocht t.b.v. ZGG. Start: kerkgebouwen Geref. Gem. Ridderkerk, Slikkerveer, Zwijndrecht, Spijkenisse, Nieuw-Beijerland, Barendrecht en H.I. Ambacht. Routes tussen 15 en 80 km. Kosten: € 5,00; tot 12 jaar € 2,50; max. € 15 per gezin.

Dé jurk van koningin Beatrix

De jaren 80 Het was de tijd waarin koningin Beatrix ingehuldigd werd en de Berlijnse Muur viel. De tentoonstelling ”De jaren 80. Doemdenkers en positivo’s” is de nieuwe cultuurhistorische familie-expositie in Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch. In de tentoonstelling wordt ieder jaar gekenmerkt door een mijlpaal: een bijzondere dag, aansluitend bij een van de thema’s. Objecten, foto’s en audio- en videofragmenten, een etalage vol kleding uit de jaren 80 en een ingerichte tienerkamer brengen deze jaren tot leven. Pronkstukken zijn onder andere de inhuldigingsjurk van koningin Beatrix en het ruimtevaartpak van Wubbo Ockels. Entree: € 12,-.

terdege *

20170614-091-TDE-MAIN-AR31.pdf 91

14 JUNI 2017

6/2/2017 10:08:55 AM

Wie: Marco van de Vreede (32) en

Diane van de Vreede-van Maren (29), Nieuw-Lekkerland. Getrouwd, drie kinderen.

20170614-092-TDE-MAIN-AR23.pdf 92

6/2/2017 10:14:05 AM

Vakantieliefde #5

Hoe: „In de loop van de avond liet mijn zus hem

haar telefoon zien, om te laten weten dat we zijn nummer wilden. Ik zei tegen mijn moeder: wij rekenen wel af. Bij de kassa kreeg ik van Marco’s broertje zijn telefoonnummer. Ik heb aan de ober een pen en briefje gevraagd en mijn nummer opgeschreven. Dat gooide ik zonder

dat mijn ouders het zagen op hun tafel. Het belandde in het bord van mijn schoonvader, die lachend zei: „Wat zit er nou weer in mijn soep?” Toen we thuiskwamen, heb ik hem gebeld. Voor de grap vroeg ik of hij langs wilde komen waarna hij de volgende dag, toch iets onverwachts, op de stoep stond. Het duurde een tijdje voordat de vonk tussen Marco en mij oversloeg. Ik heb het zelfs stiekem willen uitmaken. Pas op oudejaarsdag werd het echt wat. Dat kwam door een simpel sms’je van Marco, waaruit ik merkte dat hij echt om me gaf.”

Bijzonder: „God heeft ons op een bijzondere manier bij elkaar gebracht. Hier zijn wij Hem heel dankbaar voor.”

tekst: JACOMIJN ARIAKHAH beeld: SJAAK VERBOOM

Wat:

„We hebben elkaar ontmoet in juli 2005, in Tjechië. Ik zat met mijn familie in een restaurant te eten, toen er een Nederlands gezin binnen kwam dat ook reformatorisch was. De familie ging aan het tafeltje naast ons zitten. Er zat een leuke jongen bij. We lachten een beetje naar elkaar. Toen hij later langs onze tafel liep, knipoogde hij naar me. Ik durfde niet terug te knipogen, omdat mijn ouders een vriendje voor mij even niet zagen zitten.”

20170614-093-TDE-MAIN-AR23.pdf 93

6/2/2017 10:14:18 AM

20170614-094-TDE-MAIN-AR33.pdf 94

6/2/2017 10:07:12 AM

CREATIEF

Wagenspanner â&#x20AC;&#x17E;Manon, jij kunt toch haken? Wil je een wagenspanner maken voor Eunice?â&#x20AC;? vroeg Gerjanne aan mijn dochter. En omdat we toch nog genoeg kralen hadden, ging Manon aan de slag. Zoek een paar lieve kleuren bij elkaar en haken maar! tekst MAAIKE SCHIPHORST EN ARJANNE VAN DER MEER beeld MARIANNE WITVLIET

Nodig 50 cm * Ongeveer hoedenelastiek

* * * * * * *

(werkelijke lengte wordt 38 cm; elke wagen is weer anders) 6 kralen met 2,5 cm doorsnee 4 kralen met 2 cm doorsnee 10 of 12 kleinere kralen, waarvan 4 geverfd met witte grondverf 1 grote bel Houten ring met 5,5 cm doorsnee 2 papierklemmetjes van 4 cm breed Restjes katoen

Beschrijving de kralen met 2 cm doorsnee als volgt om (v = vaste): * Haak 6 v. in een lus, dan in elke v. 2 v. = 12 v. Dan meerderen tot * 18 v. (1 v., 2 v. in 1 v., enz.) Dan 3 toeren 1 v. in elke v. Kraal erin doen en verder haken: 2 samen, 1 gewoon 2 samen, 1 gewoon tot je weer 12 v. hebt. Dan 2 samen, 2 samen, tot 6 v. voor de ring in het midden een strookje van 1 cm * Haak breed en 5 cm lang. Rijg alles aan het elastiek. Maak als laatste de bel met * een katoenen draad aan het gehaakte strookje en naai het strookje dicht om de ring. de klemmetjes stevig aan de uiteinden en doe er een * Knoop druppeltje alleslijm op.

terdege *

20170614-095-TDE-MAIN-AR33.pdf 95

14 JUNI 2017

6/2/2017 10:07:18 AM

Bielzen | Landhekken Bouwhekken | Tuinpalen (Verzinkte) draadmatten Kokers | Buizen | Strippen Dubbelstaafs hekwerken en vele andere producten

Materialen voor tuin en erf www.hardeman.nl/webwinkel (0318) 52 17 00

06 57 68 50 55

bouwproducten@hardeman.nl

Bijbelstudie in de open lucht. Anders dan in Nederland. Maar met dezelfde Bijbel.

RD WOORD IN UW WERELD

ACTIE

2 WEKEN

GRATIS Alles is in beweging. Gebeurtenissen buitelen over elkaar heen. Maar wat zijn de feiten en wat meningen? Is twijfel de maatstaf? Of mag dé waarheid ook nog bestaan? Houd uw blik fris. Lees een krant die de Bijbel, hét Woord, als ijkpunt heeft. Een krant die met beide benen op de grond én in uw wereld staat.

Probeer het RD 2 weken gratis. Ga naar rd.nl/terdege of bel 055-5390498 Reformatorisch Dagblad

54.indd 54

1-6-2017 14:45:27

COLUMN

BELEVENISSEN VAN EEN POLITIEAGENT

Terneergeslagen zit hij op de bank. Ik heb diep medelijden met hem

e krijgen een melding van een gepleegde inbraak. Als mijn collega en ik bij het opgegeven adres aanbellen, wordt er door een man van ver in de tachtig opengedaan. Binnen is het één grote chaos. Alles blijkt overhoop gehaald te zijn. De inhoud van kasten en laden ligt verspreid over de grond. Met een bedroefd gezicht vertelt de man dat hij even boodschappen was gaan doen. Toen hij terugkwam, zag hij dat zijn voordeur openstond. Deze bleek opengetrapt te zijn. Volgens hem lijkt het wel of de inbrekers op de uitkijk gestaan hebben. Ik neem plaats op de bank en vul het aangifteformulier in. Mijn collega maakt foto’s van de situatie. De man vertelt dat de sieraden van zijn overleden vrouw ook zijn gestolen. Je ziet dat dit hem het meest pijn doet. We vragen de Forensische Opsporing ter plaatse om sporenonderzoek te doen naar mogelijke vingerafdrukken of DNA van de dader(s). Omdat de schoot van de deur eruit ligt, vraag ik aan hem of hij misschien familie heeft die hem zou kunnen helpen met de reparatie van het slot. De man vertelt dat hij niet zou weten wie hem zou kunnen helpen. Ik vraag hem of hij kinderen heeft, omdat ik diverse foto’s zie hangen. Hij kijkt vertwijfeld, wijst naar rechts en zegt dan: „Mijn dochter woont met haar gezin in Ierland.” Dan wijst hij naar links en zegt: „Mijn andere doch-

ter woont met haar gezin in Berlijn.” Ten slotte wijst hij vooruit en zegt: „En mijn zoon woont in Lissabon.” Ze hebben gestudeerd en alle drie in het buitenland hun partner ontmoet. Als hij geluk heeft, ziet hij ze één keer in de vier maanden. En hij voegt eraan toe dat ze dan maar een paar uur komen, omdat ze daarna nog allemaal Nederlandse vrienden moeten bezoeken. Terneergeslagen zit hij op de bank. Ik heb diep medelijden met hem. Ik stel voor dat ik even zal kijken of ik het slot kan repareren. Als ik opsta, ben ik helemaal vergeten dat de grote ouderwetse hanglamp voor mijn lengte erg laag hangt. Onderaan de lamp zit een koperen punt. Met een grote klap stoot ik mijn hoofd tegen die koperen punt. In een reﬂex pak ik de hele lampenkap vast; anders was die op de grond gevallen. Ik zet hem weer recht en voel aan mijn hoofd. Dat voelt aan of er zojuist met een hamer op geslagen is. Het enige woord dat ik uitbreng is: „Oeps!” Met een verwrongen gezicht kijk ik naar mijn collega en de oude man, die onbedaarlijk beginnen te lachen. „Hij zegt alleen oeps!” roept de man en hij giert het uit van de lach. Het slot weet ik te repareren. De oude man verontschuldigt zich nog voor zijn lachbui en we vertrekken. Ik had de buts in mij hoofd er dit keer wel voor over.

terdege *

20170614-097-TDE-MAIN-AR34.pdf 97

14 JUNI 2017

6/1/2017 5:05:02 PM

terdege *

14 JUNI 2017

20170614-098-TDE-MAIN-AR35.pdf 98

6/1/2017 5:51:21 PM

KONINGSHUIS

Gezonde kost in Villa Eikenhorst Kleuren zijn belangrijk aan het hof en in de koninklijke keuken. In de negentiende eeuw werd er met regelmaat een oranje toetje geserveerd. Koning Willem-Alexander en koningin Mรกxima doen aan deze traditie niet mee, maar denken wel goed na over hun eetpatroon en het eten dat zij aan hun gasten serveren. TEKST JOSINE DROOGENDIJK BEELD ANP

20170614-099-TDE-MAIN-AR35.pdf 99

6/1/2017 5:51:24 PM

en interview met het koningspaar staat bij veel journalisten hoog op het verlanglijstje. De koning en koningin staan echter slechts bij uitzondering de pers te woord. Zelfs tijdens fotosessies is het lang niet altijd toegestaan om vragen te stellen. Voor de Nederlandse jeugd maken Willem-Alexander en Máxima graag een uitzondering. Enkele dagen voor Koningsdag zijn ze, als het maar even kan, aanwezig bij de Koningsspelen. Kort voor de start mag een verslaggever dan enkele vragen stellen die te maken hebben met sport en een gezonde levensstijl. Een buitenkansje, want juist op dit moment zijn de koning en koningin vrij open over hun privéleven. Zo vertelde haar paar in 2015 uitgebreid over hun eetpatroon. In Villa Eikenhorst gelden strenge regels wat betreft de maaltijden. Koningin Máxima: „Al moeten we er eerder voor opstaan, het ontbijt ’s morgens met zijn allen is heel belangrijk voor ons. De kinderen eten altijd bruin brood met ham of kaas. En vruchten met yoghurt. We hadden het net met de kinderen erover. Ze moesten of

100

terdege *

een appel of drie tomaatjes nemen. Verplicht. Bij ons doen we heel gezond. Een beetje vezels, een beetje eiwit en een beetje vruchten.”

VIS OP TAFEL Het diner op Villa Eikenhorst staat ook in het teken van een gezonde levensstijl. Een kok bereidt de maaltijd en gaat meestal rond etenstijd naar huis. De koninklijke magnetron komt dus goed van pas, want programma’s lopen meer dan eens uit, waardoor gezamenlijk eten niet altijd mogelijk is. Op vakanties kookt Máxima wel graag zelf en daarbij draait ze zelfs voor het ﬁleren van vis haar hand niet om. Tijdens een fotosessie in 2015 werd aan koning Willem-Alexander gevraagd of er ook gezond werd gegeten op de Eikenhorst. De koning moest hartelijk lachen om de vraag en antwoordde: „Gekookt wordt er door ons niet heel veel, maar het is wel ont-zet-tend gezond. Aardappels zitten er op de Eikenhorst niet in, pasta ook niet.” Waarop Máxima reageerde: „Alles met mate. Een goede afwisseling van alle groenten. Vlees, vis en kip.”

14 JUNI 2017

20170614-100-TDE-MAIN-AR35.pdf 100

6/1/2017 5:51:26 PM

Blijkbaar levert de maaltijd nog wel eens wat discussie op, want koning Willem-Alexander reageerde op zijn beurt ook weer gevat. „Nou, het is wel eens zo dat, als er wéér vis op tafel staat, de dochters en ik af en toe weleens beginnen te protesteren en zeggen: En nou is het afgelopen.”

werden er daarom steevast oranje toetjes geserveerd, als verwijzing naar de familie Van Oranje. Voor die tijd kostbare desserts, want sinaasappels en andere exotische fruitsoorten waren een statussymbool en moeilijk te verkrijgen.

KOOKBOEK PIZZA EN PATAT Natuurlijk zijn de prinsessen, net als veel andere tieners, dol op pannenkoeken, pizza en patat. Onlangs werden de koning en zijn dochters gesignaleerd in de McDonalds. Vroeger zou dat ondenkbaar zijn geweest, want alleen het beste was goed genoeg voor de koning en zijn familie. In de negentiende eeuw

Op vakanties kookt Máxima wel graag zelf en daarbij draait ze zelfs voor het ileren

In het boek “Oranje toetjes” hebben culinair historicus Lizet Kruyﬀ en banketbakker Cees Holtkamp koninklijke desserts van vroeger vertaald naar moderne recepten. Het is een interessant kookboek, met een informatie over eetgewoonten aan het hof. Zo liet koning Willem lll in 1882 bij Paleis Het Loo een miniatuurchalet bouwen voor zijn tweejarige dochtertje. In alle rust leerde Wilhelmina hier koken, tuinieren en zelfs gasten ontvangen. Met regelmaat werden vanuit de grote keuken ingrediënten overgebracht naar het paviljoentje: bloem, boter, eieren, melk, poedersuiker, chocolade, dubbele room, citroenen en een ﬂes Duitse aardbeien. Wat zal het lekker hebben geroken in het paleisje van de kleine prinses!

WIN EEN BOEK... Dol op lekkere recepten én op het Oranjehuis? Dan is dit bijzondere kookboek een aanrader. Van uitgeverij Bas Lubberhuizen mag Terdege twee exemplaren weggeven. Kans maken? Stuur voor zaterdag 24 juni een mailtje naar redactie@terdege.nl. Vermeld daarin de adresgegevens en uw/jouw favoriete lievelingsgerecht. Geen mail? Een brief sturen mag ook. Het adres is: Terdege, Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn.

terdege *

20170614-101-TDE-MAIN-AR35.pdf 101

14 JUNI 2017

101

6/1/2017 5:51:34 PM

De Franse topkok Vincent la Chapelle, die aan verschillende Europese hoven kookte, schrijft in zijn boek: „Wie de Gateau de Savoye beheerst, mag zich met recht een chef noemen.” Zo ingewikkeld was het recept in die tijd met de middelen die de kok toen in de keuken ter beschikking stonden. Nu is het een stuk eenvoudiger, met een oven die op een exacte temperatuur in te stellen is en een elektrische mixer om de gewenste luchtigheid te krijgen. Dit recept komt uit zijn boek, waarvan hij de laatste versie opdroeg aan Willem IV.

Gateau de Savoye met abrikozen NODIG VOOR EEN BRIOCHEVORM: 4 eieren, greepje zout, 100 gram suiker, 1 theelepel citroenrasp, 90 gram patentbloem, 10 gram rijstbloem (om de krimp tegen te gaan). VERDER: abrikozenjam, marc de champagne, gepocheerde abrikozen en poedersuiker.

Bereiding: * * * ** ** * **

Klop au bain-marie eieren, zout, suiker en citroenrasp zeer luchtig op. Blijf tien minuten kloppen. Zeef daarna de patentbloem en rijstbloem en spatel die voorzichtig door de eimassa. Stort het mengsel in een met boter besmeerde briochevorm. Verwarm de oven voor op 180 graden Celsius en bak de taart in 25 minuten gaar. Prik er met een mespunt in; het mes moet er schoon uitkomen. Laat de Gateau afkoelen. Snijd heel voorzichtig de taart één of twee keer horizontaal door. Bestrijk de bodem met abrikozenjam. Leg er het middenstuk op, besprenkel de middenlaag met marc de champagne en bestrijk vervolgens deze laag ook met abrikozengelei. Leg dan de toplaag erop. Bestrijk de top eveneens met gelei. Strooi er door een zeef poedersuiker over. Leg vervolgens halve gepocheerde abrikozen op de top en bestrijk die met de verwarmde abrikozenjam (“abricoteren”).

n.B.: Bij au bain-marie mag de pan nooit het water raken; de stoom moet het werk doen. Marc de champagne is behoorlijk sterk van smaak. je kunt die beter iets afzwakken met wat suikersiroop.

102

terdege *

14 juni 2017

20170614-102-TDE-MAIN-AR35.pdf 102

6/1/2017 5:51:44 PM

20170614-103-TDE-MAIN-AR38.pdf 103

6/2/2017 8:20:06 AM

104

terdege *

14 juni 2017

20170614-104-TDE-MAIN-AR50.pdf 104

6/1/2017 3:12:22 PM

LIFESTYLE

Zomer aan tafel Natuurlijk wil je in de zomer het liefst buiten eten. Maar in ons koude kikkerlandje is het altijd handig een plan B achter de hand te hebben. Dus haal je gewoon buiten naar binnen wanneer er onverwachts een zomers buitje valt. En geniet je, binnen of buiten, van een zomers gedekte tafel! productie: LEONIE & TINEKE VAN DER EEMS beeld: TINEKE VAN DER EEMS

terdege *

20170614-105-TDE-MAIN-AR50.pdf 105

14 JUNI 2017

105

6/1/2017 3:12:42 PM

FRIS TOETJE met kiwi en kokosroom 106

terdege *

14 juni 2017

20170614-106-TDE-MAIN-AR50.pdf 106

6/1/2017 3:12:52 PM

- S chu if d e g o rd i j n e n o p e n , z e t d e e e t t afe l b i j h e t ra a m of b i j d e o p e n tu i n d e u re n . D i t g e e f t e e n h e e r l i j k b u i t e ng e v o e l . - Ma a k l e u k e , ”g r o e n e re c e p t e n”, z o a l s g r o e n e ga z p a ch o of e e n f r i s k i w i t o e tje. - Ma a k s e r v e t r i ng e n va n tu i n k r u i d e n … p uu r n a tuu r!

- D e k d e t afe l i n g r o e n e t i nt e n e n c o m bineer dat met fris, zomers wit en h o u t e n e l e m e nt e n . - Pl u k w a t b l o e m e n i n d e tu i n of b e r m . Z e t z e n o n ch a l a nt n e e r i n e e nv o u d i g e ( ja m) potjes. Boterbloemen en madeliefjes g e v e n o o k a l e e n g r o o t s e f fe c t . - E e n s p ra n k e l e n d z o m e r s d ra n k j e e r bij, en laat het heerlijke buiteneten m a a r b e g i nn e n .

terdege *

20170614-107-TDE-MAIN-AR50.pdf 107

14 JUNI 2017

107

6/1/2017 3:13:04 PM

Z o m e r s e i js b l o k j e s: D o e i n e l k va k je va n e e n i js b l o k je sh o u d e r e e n b e s je , s tu k je f r u i t of munt b l a a d j e . Vu l d e va k je s b i j m e t w a t e r en zet in de vriezer tot ze z i jn b e v r o re n .

Ve r z a m e l v e r sch i l l e n d e g l a z e n v o o r e e n s p e e l s e f fe c t e n v u l z e m e t w a t e r. E n d a n z oâ&#x20AC;&#x2122; n h e e r l i j k i js k l o nt je e r i n ... z o m e r i n e e n g l a s!

20170614-108-TDE-MAIN-AR50.pdf 108

6/1/2017 3:13:22 PM

GROENE GAZPACHO voor een warme zomerdag

terdege *

20170614-109-TDE-MAIN-AR50.pdf 109

14 juni 2017

109

6/1/2017 3:13:34 PM

KABELJAUW IN PAPILLOT eenvoudig vispakketje

110

terdege *

14 juni 2017

20170614-110-TDE-MAIN-AR50.pdf 110

6/1/2017 3:13:43 PM

Fris toetje met kiwi en kokosroom INGREDIËNTEN ( 4 o f 8 k l ein e r e w e c k p o t j e s)

g e m al e n k o k o s o f v e rk r uim e l d e k o k o s b is c ui t s .

• • • • •

TIPS: - Ve r v a n g d e s g e w e n s t d e s ui k e r d o o r a g a v e sir o o p e n d e koekjes door noten.

• •

m e l d e k o k o s b is c ui t s 1. S c hil d e k i w i ’s e n m a a k z e s a m e n m e t h e t b o sj e m u n t f ij n . B e w a a r w a t m u n t4 k i w i ’s b l a a dj e s v o o r d e g a r n e r in g . b o sj e m u n t 2 . K l o p d e sl a g r o o m m e t d e 2 5 0 ml sl a g r o o m s uik e r o p t o t b ij n a s t ij f e n 10 0 g G r ie k s e y o g h u r t 3 e e t l e p e ls g e m al e n k o k o s mi x d e G r ie k s e y o g h u r t e n k o k o s e r d o o r. ( b ij d e b a k s p ull e n in d e 3 . Ve r d e e l h e t k i w im e n g s e l supermark t) over de potjes. 2 e e t l e p e ls s uik e r 4 . Schep er wat kokosroom v o o r d e g a r n e r in g w a t bovenop en garneer met e x t r a s c hij f j e s k i w i e n b l a a dj e s m u n t e n v e r k r ui - d e m u n t e n e v e n t u e e l e x t r a

- W il j e di t t o e t j e v a n t e v o r e n m a k e n? K r uim e l d a n pas vlak voor het ser veren h e t k o e k j e e r o v e r, z o d a t d e k r uim e ls l e k k e r k n a p p e r i g b lij v e n .

Groene gazpacho INGREDIËNTEN: • 500 g verse doper w ten (o f die p v r ie s e r w t e n , o n tdooid) • 1 k o m k o m m e r, g e s c hil d e n g r o f in p a r t j e s g e s n e den • 2 r ij p e a v o c a d o’s , g e s c hil d , g e h al v e e r d e n ontpit • 1 b o sj e m u n t , all e e n d e b l a a dj e s • 1 b o sj e p e t e r s e lie, all e e n d e b l a a dj e s • 60 0 ml water of groente-

b o uill o n • h e t s a p v a n 1, 5 lim o e n • z o u t e n p e p e r ui t d e m o len • y o g h u r t , e x t r a v e r gin e o lij f o lie e n e v t . k n a p p e r i g b r o o d v o o r e r b ij 1. B l a n c h e e r d e e r w t e n 3 min u t e n in k o k e n d w a t e r als j e v e r s e g e b r uik t . Gie t z e a f e n l a a t z e s c h r ik k e n o n d e r d e k r a a n . G e b r uik j e die p v r ie s e r w t e n , l a a t d e z e d a n o n t d o o ie n . 2 . Pureer de doper w ten,

k o m k o m m e r e n d e a v o c a d o’s s a m e n m e t h e t lim o e n s a p, k r ui d e n e n h e t w a t e r o f d e g r o e n t e b o uill o n . 3. Proef even en voeg naar smaak zout en peper toe. 4. Zet de gepureerde soep n o g 3 0 min u t e n o f t o t g e b r uik in d e k o e lk a s t . 5 . Ve r d e e l d e g a z p a c h o o v e r k o m m e n, m o k j e s o f gl a a s jes. Druppel er een beetje y o g h u r t e n e x t r a v e r gin e o lij f o lie o v e r e n s e r v e e r e r e v t . k n a p p e r i g b r o o d b ij.

Vispakketjes INGREDIËNTEN ( 4 p e r s o n e n) • • • • • • • • •

4 k a b e lj a u w f il e t s groene pesto c h e r r y t o m a t e n, h a n dj e v o l z w a r t e o lij v e n, h a n dj e v o l 1 b o l m o z z a r e ll a citroensap v e r s e b a sili c u m b l a a dj e s groene pesto zout en peper

1. Ve r w a r m d e o v e n v o o r o p 200˚C H al v e e r d e t o m a a t j e s e n d e o lij v e n e n s nij d d e m o z z a r e ll a in p l a k j e s . Smeer een laagje pesto op d e b o v e n k a n t v a n d e v is e n l e g d e f il e t s o p 4 v e ll e n b a kp a p ie r (o f alu miniu m f o lie) 2 . Ve r d e e l d e p l a k j e s m o z z a r e ll a , d e t o m a a t j e s e n o lij v e n o v e r d e f il e t s . ( H e t k o m t nie t z o n a u w, v in d j e o lij v e n nie t l e k k e r, d a n l a a t

j e z e w e g .) B e s p r e n k e l m e t citroensap. Vo u w h e t p a k k e t j e di c h t , z o d a t e r g e e n s t o o m k a n o n tsnappen en leg ze ongeveer 15 -2 0 min u t e n in d e o v e n . 3 . H a al d e p a k k e t j e s ui t d e o v e n . L e t o p : b ij h e t o p e n e n van een pakketje komt er h e t e s t o o m ui t! B e s t r o o i m e t d e v e r s e b a sili c u m b l a a dj e s en eventueel beetje ex tra p e p e r e n z o u t ui t d e m o l e n n a a r ei g e n s m a a k .

terdege *

20170614-111-TDE-MAIN-AR50.pdf 111

14 JUNI 2017

111

6/1/2017 3:13:49 PM

Slapen

een

als

SOLDAAT in Fort Vuren

Nadat we wat hebben geslingerd over de dijk langs de Waal, zien we opeens Fort Vuren liggen. De omvang van het fort valt pas op als we het hoge hek over de ophaalbrug passeren. Het groene gras op het dak camoufleert de bakstenen muren van de bunker waarachter sinds kort luxe hotelkamers te vinden zijn. TEKST: MARISKA DIJKSTRA BEELD: ANTON DOMMERHOLT

20170614-112-TDE-MAIN-AR39.pdf 112

6/2/2017 10:02:21 AM

JE ZIET DE SOLDATEN BIJNA MARCHEREN OF OP WACHT STAAN.

VLIEGENIERSMUSEUM Op het terrein van Fort Vuren is sinds vorige maand een minimuseum te vinden. Het WOII- en Vliegeniersmuseum is geopend door prof. mr. Pieter van Vollenhoven en gaat over de neergeschoten vliegtuigen in de gemeente Lingewaal en het Rivierenland. In het museum zijn persoonlijke spullen van de vliegeniers te zien en vliegtuigonderdelen van de in deze regio neergestorte vliegtuigen. Ook zijn er persoonlijke zaken te vinden, zoals de zonnebril van een piloot, een keelmicrofoon, kleding gemaakt van een parachute en logboeken van piloten. Het minimuseum is op zaterdag open van 12.00 tot 17.00 uur. Op de site (en via de app) beleefroutes.nl is er een digitale herinneringsroute te downloaden, die langs meer dan twintig informatiepunten loopt, waaronder die over de neergeschoten vliegtuigen. De start is op Fort Vuren.

20170614-113-TDE-MAIN-AR39.pdf 113

6/2/2017 10:02:39 AM

HOLLANDSE WATERLINIE In de 17e eeuw werd de Oude Hollandse Waterlinie aangelegd. Deze liep vanaf Muiden westelijk van Utrecht naar Gorinchem. Door grote stukken land onder water te zetten, werd het de vijand moeilijk gemaakt de steden te bereiken. Tussen 1815 en 1940 werd de 85 kilometer lange Nieuwe Hollandse Waterlinie aangelegd, om aanvallen uit het oosten en zuiden af te slaan. De waterlinie bestaat uit ruim vijftig forten, vijf vestingsteden en vele kazematten en sluizen en ligt tussen Muiden (aan het IJsselmeer) en Gorinchem (bij de Biesbosch). Ooit zaten de manschappenkamers van de forten vol soldaten, klaar om de vijand te verslaan. Maar de vijand kwam niet én het vliegtuig werd uitgevonden, waardoor het systeem van forten in één klap hopeloos verouderd was als verdediging. De forten kwamen leeg te staan. Doordat ze eigendom van Defensie waren, bleven de meeste decennialang verboden terrein. De natuur greep haar kans en kon ongestoord haar gang gaan. Zo werden de bunkers een belangrijke over-

114

terdege *

winterplek voor vleermuizen. De Waterlinie bestaat grotendeels uit gebieden die onder water te zetten zijn. Op plaatsen waar dit niet mogelijk was, bouwde men forten. Elk fort werd aangepast aan de specifieke eisen die het landschap stelde en daarom is elk fort een uniek bouwwerk. Zo’n 80 procent van de linie is bewaard gebleven. De vroegere functie van de linie is vervallen, maar veel forten krijgen een herbestemming – ze worden onder meer beheerd door ondernemers. Zo doen ze dienst als conferentieoord, wijnproeverij, museum of bed and breakfast. Sommige zijn alleen tijdens de Fortenmaand in september toegankelijk, andere kun je hele jaar bezoeken. De Nieuwe Hollandse Waterlinie is zo uniek dat deze op de voorlopige lijst van Werelderfgoed van Unesco voor 2019 staat. De Stelling van Amsterdam, een andere waterlinie, staat al op deze lijst. Bron: www.wff.nl

14 JUNI 2017

20170614-114-TDE-MAIN-AR39.pdf 114

6/2/2017 10:02:45 AM

toerisme

”K

ruitkamer” staat er op het groene bordje bij de toegang die naar ons slaapverblijf leidt. Een zware, houten deur, die alleen opengaat met een enorme sleutel. Een lange, lage gang met bakstenen. Links, rechts. En met deuren, heel veel deuren. Allemaal even zwaar en laag. Het hout kraakt. En wie niet snel het lichtknopje vindt, tast in het donker. Zeker als de luiken dicht zijn. Maar dan volgt de verrassing. Dat achter de deur geen tonnen met buskruit staan, hadden we wel verwacht. Maar de luxe uitstraling van de nieuwe inrichting verwondert ons toch wel.

NET ALS DE SOLDATEN Van twee manschappenkamers is één hotelkamer gemaakt. In één deel bevindt zich het bed, een boxspring. In het andere deel een badkamer én een keukentje. En dan is dit nog maar de ‘gewone’ tweepersoonslodge. Hiernaast zijn er ook nog luxere meerpersoons-fortlodges en appartementen. „De eerste jaren dat we open waren, sliepen gasten met vier man naast elkaar in een hut. Net zoals de soldaten vroeger. Maar dat willen toeristen niet meer”, zegt Ben Spee. Hoewel de mogelijkheid is blijven bestaan voor een groep een bunker af te huren. De oud-docent is in dienst van Staatsbosbeheer en beheert het fort al twintig jaar. In al die jaren woonde hij zelf ook op het terrein. „Wat dat betreft heb ik echt geluk gehad. Het is hier zo mooi wonen. Zo rustig ook.” Inderdaad, de dikke muren en kleine halfronde ramen houden elk geluid van buiten tegen. Wii doet het in ieder geval wel. „Wil je mensen trekken, dan is draadloos internet een must.” Om acht uur ’s avonds schijnt de zon nog en we besluiten op onderzoek uit te gaan. Als gasten mogen we

de tekst ”verboden toegang voor onbevoegden” passeren. Een bordje dat de beheerder heeft opgehangen om vandalisme tegen te gaan. „Je weet niet half wat mensen naar huis meenemen, omdat ze denken dat het hier om het fort vrij terrein is.” Hoewel de kamers aan de eisen van nu zijn aangepast, is het niet moeilijk in te denken hoe het er hier vroeger uitgezien moet hebben. Je ziet de soldaten bijna marcheren of op wacht staan tot de vijand naderde. Zou die komen, dan zou een groot stuk land ten oosten van het Fort onder water worden gezet, zodat het onmogelijk werd door te stoten naar het westen. Ingenieus natuurlijk. Omdat het water tot kniehoogte reikte, konden mens en paard er niet door en was ook varen niet mogelijk. Inmiddels is bekend dat het geweldige idee al snel door de tijd werd achterhaald. Zo kwam er zwaardere munitie, waardoor de bomvrije toren van het fort niet zo veilig bleken als gedacht. Ook de komst van vliegtuigen was niet in het plan meegenomen. En dus landden in de Tweede Wereldoorlog parachutisten achter de verdedigingslinie en namen de Duitsers Fort Vuren simpel in. Ze hielden het vijf jaar

Het bloeiende koolzaad biedt samen met het fluitenkruid en het vele groen een mooie omlijsting. bezet. Na de oorlog is het gebruikt als gevangenis, om foute Nederlanders in op te sluiten. Daarna raakte het gebouw, net als vele andere forten, in onbruik.

Hoewel de geschiedenis van het Fort een heftige is, is het niet moeilijk om vandaag de dag ook gewoon te genieten van het terrein en de omgeving. Het is niet voor niets dat Fort Vuren een startpunt is van diverse wandelen ietsroutes. Het is vanavond extra mooi, omdat de zon met veel kleur ondergaat. Het rode licht geeft een zachte uitstraling aan het vele beton. Het bloeiende koolzaad biedt samen met het luitenkruid en het vele groen een mooie omlijsting.

GRANDIOOS UITZICHT Even verderop botst het water van de Waal kabbelend tegen de stenen dam. Een boot komt langzaam langsvaren. De bemanning zwaait. Wie een stukje doorloopt ziet aan de overkant van het water Slot Loevestein liggen, dat samen met Fort Vuren het achterland van Gorinchem moest verdedigen. Eenmaal weer binnen het hek, ontdekken we achter het fort nog een terrein. Een grasland met een grandioos uitzicht op het water. Een spoelbak bevestigt ons idee dat het hier om het campingterrein gaat, waar gasten met kleine tentjes voor weinig kunnen overnachten. Een idee voor de volgende keer. De geheel verbouwde Fortwachterij, aan de top van het terrein, is dé plek om wat te eten of te drinken. Zeker als de zon schijnt zal het terras een gezellige plek zijn. Het restaurant is echter alleen in het weekend open. En omdat wij er eerder in de week zijn, zetten we koie op onze eigen kamer. Het is niet moeilijk in deze stilte in slaap te vallen en voor we het weten is het ochtend. ’k Weet niet hoe de soldaten hier vroeger sliepen, maar wij worden in ieder geval fris weer wakker. Hoog tijd voor het ontbijt in de Herberg, enkele deuren verderop.

terdege *

20170614-115-TDE-MAIN-AR39.pdf 115

14 juni 2017

115

6/2/2017 10:02:47 AM

• • • • • •

Kaasmakerij IJsmakerij Kinderboerderij Zorgboerderij Pannenkoekrestaurant Landwinkel

Alle ingredienten voor uit! een lekker dagje uit Onze heerlijke geitenkaas is verkrijgbaar bij diverse kaasspeciaalzaken in Nederland. Vraag ernaar bij uw kaasspecialist.

@Mekkerstee

Ki jk oo k ee ns op www. de m ek ke rst ee.n l

Hofdijksweg 34, Ouddorp (ZH) • t (0187) 68 40 50 • i www.demekkerstee.nl

Authentiek Oer Hollands Genieten Op zoek naar een gezellig restaurant met veel sfeer en een geweldige ambiance? Oud-Hollands genieten in ons restaurant! Marktstraat 16 4453 AJ ‘s-Heerenhoek Tel: 0113 351717 info@spekmiestroop.nl www.spekmiestroop.nl

Waan u in de tijd van weleer… Een feest vieren doet u bij de Geveltjes!

Eten, drinken, spelen & genieten!

KNIP UIT EN ONTVANG KORTING OP ONZE HIGH TEA VAN € 18,50 VOOR € 16,00

Marktstraat 16 4453 AJ ‘s-Heerenhoek Tel: 0113 351717 info@degeveltjes.nl www.degeveltjes.nl

---------------------------

------------------------------------------

86.indd 86

1-6-2017 14:59:43

beeld: WILLEKE BROUWER

voor volwassenen

Kans maken op een leuke prijs? Stuur de kleurplaat voor 1 juli op naar Terdege, postbus 75, 7300 AB Apeldoorn. 1e prijs: Dinerbon ter waarde van 50 euro, beschikbaar gesteld door Restaurant

20170614-117-TDE-MAIN-AR40.pdf 117

’t Edelhert, Nunspeterweg 15 in Elspeet. Meer info: www.t-edelhert.nl/ tel. 0577-491234. 2e prijs: Vier toegangskaarten voor ’t Veluws Zandsculpturenfestijn,

Oude Barnevelderweg 5 in Garderen. Meer info: www.zandsculpturen.nl/tel. 0577-462482. 3e t/m 5e prijs: Twee toegangskaarten voor ’t Veluws Zandsculpturenfestijn.

6/2/2017 9:27:51 AM

Fietsen langs

landgoederen en

DONJONS Fietsen langs kastelen en parkbossen in hartje Zuid-Holland. Het klinkt spannender dan het is. Echt ontspannen is het zeker niet. De drukte van de Randstad is alom voelen hoorbaar. tekst: AD ERMSTRANG beeld: HENK VISSCHER

118

20170614-118-TDE-MAIN-AR41.pdf 118

6/2/2017 10:26:10 AM

TOERISME

Tegenover De Keukenhof ligt het gelijknamige landgoed. De hofstede is met torens verfraaid

119

20170614-119-TDE-MAIN-AR41.pdf 119

6/2/2017 10:26:34 AM

Speelpark & Maisdoolhof

Voorthuizen V oorthuizen

Bijschoterweg 2, 3781LP in Voorthuizen Voorthuizen

www.maisdoolhofvoorthuizen.nl

Entree vanaf € 4,00 en eigen picknick toegestaan.

20% korting

Verken op een comfortabele manier de Veluwe Huur een elektrische iets! Wat is er mooier dan de prachtige omgeving van de Veluwe per fiets te verkennen? Fietsen langs heidevelden, zandverstuivingen, kastelen, bossen en dorpen in uw eigen tempo. Met een elektrische fiets neemt u moeiteloos klimmetjes. U bent wel in beweging, maar u raakt niet afgemat. Rijwielhandel Van Beek laat u graag kennismaken met het gemak van een elektrische fiets.

Bel 0342 - 47 36 24 voor reserveringen en vragen. Vermeld ‘actie-Terdege’ bij reservering. Reformatorisch Dagblad | magazines

120.indd 120

op huur twee e-bikes

Informatie: • Plaats: Rijwielhandel Van Beek, Voorthuizen • Actie is geldig t/m 30 september 2017 • Reserveren gewenst Voordeel: u huurt 2 elektrische fietsen • voor een dag van € 50,00 voor € 40,00 inclusief fietsroutes. Kijk voor meer aanbiedingen op terdege.nl/abonneevoordeel

Terdege

1-6-2017 15:06:04

TOERISME

Heb ik nu wel of niet voorrang? Het is een terugkerende vraag

et belooft een mooie dag te worden. Ruim 20 graden en veel zon. Alleen de wind kan voor sommige fietsers spelbreker zijn. De route ligt dicht bij de kust en de zuidoostenwind is inmiddels aangewakkerd tot ongeveer kracht 4. Hele stukken tegen de wind in trappen vergt een behoorlijke inspanning. Het Zuid-Hollands Landschap (ZHL) is de bedenker van de fietsroute, die volgens de aankondiging op de site langs eeuwenoude kastelen voert in de driehoek Leiden, Noordwijk en Lisse. In de praktijk is een groot deel van de tocht geënt op de belangen van de organisatie zelf: de landgoederen rondom de (vroegere) kastelen. De start is bij het toeristisch overstappunt Lisse, een plek waar fietspaden samenkomen en de auto geparkeerd kan worden. Het is vlak bij het oude stationnetje, op de route langs De Keukenhof richting de duinen. Gerekend vanaf dat punt is de tocht 44 kilometer. Het is ook mogelijk om te beginnen bij station Leiden Centraal. Mooi vanuit milieuoogpunt, maar niet erg handig. Buiten de spits kan een fiets in de trein worden meegenomen, huren van een fiets is ook mogelijk, maar dat leidt tot enig zoekwerk in de omgeving. In dat geval komt de afstand vanaf het station erbij en is de Kastelentocht 50 kilometer.

CHINEZEN Het opstappunt bij Lisse vormt een mooie uitvalsbasis. Wel is het druk op de weg ernaartoe. Ook terug, aan het eind van de middag, zijn de wegen in de buurt van

De Keukenhof overvol. Dat zal een groot deel van het jaar het geval zijn. Het bekende park vormt een van de toeristische topattracties van Nederland en dat is te zien aan de eindeloze rij bussen met onder meer Chinezen en Japanners. Langs de weg staat een rij kramen waarin de bloembollen, verpakt als souvenir, gretig aftrek vinden. Tegenover De Keukenhof ligt het gelijknamige landgoed. De hofstede is met torens verfraaid en daarmee tot kasteel verbouwd. Op een deel van het landgoed wordt al sinds 1950 de wereldberoemde bloemententoonstelling gehouden. Het park is tegen betaling te bezoeken, het kasteel in combinatie met een rondleiding. Het nabijgelegen Keukenhofbosch en de hakhoutbossen en weilanden van Wassergeest zijn wel gratis toegankelijk en in beheer bij het ZHL. De ﬁetsroute voert van De Keukenhof af, richting de duinen. Dwars door een gebied waarin de bollenkwekers een hoofdrol spelen. De teelt van dit exportproduct heeft hen geen windeieren gelegd. Op tal van plaatsen staan enorme vrijstaande woningen. De bedrijven ogen modern, evenals het bijbehorende wagenpark.

TANKGRACHT Het eerste stukje van de route –pakweg een kilometer of 10– is nog vrij rustig. Vanaf knooppunt 86 draait het pad de duinen in. Rechts ligt het open duingebied De Blink, waar het Zuid-Hollands Landschap wind en zand vrij spel geeft. Dit levende stuifzand zorgt voor bijzondere vege-

terdege *

20170614-121-TDE-MAIN-AR41.pdf 121

14 JUNI 2017

121

6/2/2017 10:26:44 AM

• • • • • • •

Hotel Inkelshoês Arrangement in het mooie Heuvellandschap al vanaf € 45.50 per persoon per nacht. Reserveer nu uw • • kamer! Voor meer informatie bezoek onze website of bel 043 - 455 17 42.

Bezoek onze website voor de nieuwste arrangementen! Epen, Zuid-Limburg • 043-4551742 • www.inkelshoes.nl Epen, Zuid-Limburg • 043-4551742 • www.inkelshoes.nl

50.indd 122

1-6-2017 15:07:12

TOERISME

tatie en ook de zandhagedis voelt zich hier thuis. Aan de andere kant is een dennenbos, dat deels wordt gekapt om plaats de maken voor loofbomen. Richting Noordwijkerhout passeren we voormalig landgoed Nieuw Leeuwenhorst. Het werd in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers gesloopt omdat er een tankgracht moest komen. Alleen het koetshuis bleef over. Na de oorlog begon het Landschap met een reconstructie van het landgoed. De tankgracht is nu een vijver. Op het landgoed staan bankjes. Het blijkt een goede plek om een boterhammetje te nuttigen. Eenmaal weer op de fiets is Noordwijk verrassend dichtbij. De fietsroute voert tot in het centrum. Vandaar is het maar enkele honderden meters naar de boulevard om even de zilte geur van de zee op te snuiven. Vanaf Noordwijk wordt de tocht, zeker voor een gezin, ingewikkelder. Veel kilometers voeren door de bebouwde kom van onder meer Noordwijk, Leiden en ook Sassenheim. Fietspaden zijn samengevoegd en vol tegenliggers en op de route liggen tal van lastige rotondes waarbij het steeds weer opletten is geblazen of ze nu net binnen of buiten de bebouwde kom zijn. Heb ik nu wel of niet voorrang? Het is een terugkerende vraag. Echt ontspannen fietsen is er niet bij. Verschillende malen moeten we halt houden. Ik mis weer eens een routebordje, waar ligt dat toch aan? Tot overmaat van ramp stuiten we tweemaal op werk-

zaamheden aan de weg met bijbehorende omleidingen. Op één plaats is als gevolg van de aanleg van een nieuw viaduct de routeaanduiding zelfs helemaal verdwenen. Een vriendelijke voorbijganger biedt uitkomst.

DONJON Terug naar de kastelen. Het zijn vooral overblijfselen en enkele landgoedhuizen waar de route langs voert. Landgoederenroute is een betere benaming. Een overzicht: Ten noorden van Leiden bevindt zich het Huys te Warmond. Het witgepleisterde huis is niet te bezoeken. ZHL wijst ook hier vooral op het omliggende parkbos. Voorbij Sassenheim voert de route langs de restanten van het ooit zo belangrijke kasteel Teijlingen, waarvan alleen de donjon –een middeleeuwse woontoren– nog overeind staat. De ruïne is doorgaans te bezichtigen op vrijdag en zaterdagmiddag, in de periode tussen 1 maart en 31 oktober. In de buurt van Lisse is rechtsaf slaan bij knooppunt 57 een voorwaarde om een kijkje te nemen bij ’t Huis Dever, eveneens een middeleeuwse donjon. De aanbouwen uit de 16e en 17e eeuw zijn in de 19e eeuw ingestort. De donjon is op woensdag, donderdag- vrijdag en zaterdagmiddag meestal geopend.

www.zuidhollandslandschap.nl/kastelenroute

terdege *

20170614-123-TDE-MAIN-AR41.pdf 123

14 JUNI 2017

123

6/2/2017 10:27:00 AM

Omhoog tekst: Lianne Biemond BeeLd:istock

124

20170614-124-TDE-MAIN-AR42.pdf 124

6/2/2017 9:30:48 AM

kort verhaal

e zon kleurt de doorschijnende bellen in vloeiend lila, geel en groen en prachtig aquablauw. Evi doopt het bellenblaasvormpje weer in het rode kokertje en blaast geconcentreerd een nieuwe reeks bellen tevoorschijn. Met een zucht die vanuit haar tenen lijkt te komen, kijkt ze al het moois na. Een stel kleine belletjes raakt elkaar, klontert samen en sneuvelt tegen de zijkant van de tent. Een paar andere spatten een voor een uit elkaar tegen de ligusterheg. Ze wil opnieuw gaan blazen als een windvlaag opeens de grootste bel vangt en meeneemt omhoog. De thermiek werkt nu samen met de wind en helpt de bel over de heg, over de rij berkenboompjes erachter en dan nog hoger. Evi kijkt de glimmende bubbel zo lang mogelijk na. Dan draait ze zich naar me om. Haar blauwe oogjes stralen en haar handje druipt van het sop. „Mama, die gaat ver hè?” „Heel ver, schat. Misschien zweeft hij wel helemaal naar opa en oma of naar tante Anneke.” Meteen denk ik aan mijn lieve zus die me het recept voor het mooie bellensop aan de hand deed. „Een theelepeltje glycerine in het sop doet wonderen”, wist ze te vertellen. Ontspannen leun ik achterover, ervan genietend dat ik me weer ontspannen kan. Dat ik het nu ijn vind dat ik hier ben. Samen met Bram en Evi, bivakkerend in een tent. Een paar weken geleden had ik me nog niet voor kunnen stellen dat ik hier zou zitten, terwijl Evi blij bellen blaast en zich vermaakt met een teiltje water en wat speelgoed. En terwijl Bram het prima naar zijn zin

heeft op het springkussen. Evi duwt het vormpje in de bellenblaas en houdt het druipend weer voor haar getuite lipjes. Maar ze blaast toch niet, ze kijkt me aan met een frons boven haar sproetenneusje. „Goed kijken, dan ga ik er nu een naar papa blazen.” Mijn ontspannen gevoel patst weg als een van Evi’s bellen. Ik voel dat mijn mond een mislukte poging doet om naar haar te glimlachen. Het boek waarin ik wilde lezen laat ik met een plof naast mijn stoel in het gras vallen en de tranen die ik voor de avonden had gereserveerd prikken opeens akelig dicht achter mijn ogen. Snel sluit ik ze, laat de stoelleuning achterover zakken en leg mijn blote voeten op de strandbal van Bram. Misschien gaat ze gewoon door met bellen blazen, misschien verwacht ze niet direct een reactie van me. Ik wil wel met haar over haar papa praten en ik realiseer me maar wat goed dat het belangrijk voor haar is om over hem te praten, voor haar en voor Bram… Maar niet nu, niet zo plompverloren. Na die diep donkere avond aan het eind van november was het bijna niet mogelijk geweest om uit mijn bed te komen of me zelfs maar aan te kleden. Hoelang het duurde weet ik niet meer. Nu ik terugdenk beneemt het gemis, het onvermogen om te bevatten me haast weer de adem. Mijn schouders trekken samen alsof ik ook de spanning en de rauwe pijn weer ervaar. Dagenlang voelde het alsof ik in een notendop in een hevige storm op zee was beland. In een notendop?

Op een luchtbedje. Op iets wat me ternauwernood kon dragen en me amper boven water hield. Waarop ik meegesleurd werd in diepe golfdalen en bijna onderging in een bulderende storm. Op iets waar ik mijn handen omheen klauwde om toch weer boven te kunnen komen. Slapen kon ik niet. Het onbegrip, het gemis en het verdriet hadden me bijna overspoeld. Vanuit de diepte schreeuwde ik naar Boven. Wat me het meest uit deze periode is bijgebleven zijn de stemmen van Bram en Evi. De stemmetjes die zich niet lieten afschrikken door mijn wanhoop en de warme lijfjes die tegen me aan kropen. Het leven leek wekenlang langs me heen te gaan. Toch waren er naast Evi en Bram ook steeds die andere stemmen. Van mijn ouders en van Anneke en Frans. Ze zorgden ervoor dat ik het luchtbedje bleef vasthouden, ook als ik daar eigenlijk te moe voor was.

De herinneringen aan andere vakanties buitelden over elkaar Evi klotst nu met de afwasborstel in haar teiltje water. „Zo wassen, wassen. De bekers moeten schoon worden.” Ik voel spetters tegen mijn voeten. Zonder te kijken weet ik dat de bekers nu op de rand van de tuintafel worden gezet, net zoals ik dat zelf steeds doe. Aan de wind de schone taak latend om de vakantievaat te drogen. 125

20170614-125-TDE-MAIN-AR42.pdf 125

6/2/2017 9:30:52 AM

kort verhaal

„Pop, jij mag ook in bad. Even wachten nog.” Toch werden de golven minder hoog, de wind minder krachtig. Eerst haast onmerkbaar, maar de wereld om me heen werd langzaam wat lichter, de pijn minder rauw. Ik kon weer slapen, wat een zegen. Met de slaap kwam de veerkracht terug en daarmee ook weer een beetje energie. Maar ik leefde nog alsof ik in een grote bel zat, waardoor ik wel naar buiten kon kijken maar niet alles helder zag. Waardoor geluiden niet goed tot me doordrongen en waarin mensen me haast niet konden bereiken. Mijn ouders waren er gelukkig vaak en Anneke en Frans en zo veel lieve mensen uit de straat en uit de kerk. Ze brachten eten, de was lag schoon in de kasten en ons huis was iedere keer opgeruimd. Anneke prikte de bel kapot. Anneke, lieve Anneke. Ze was tegenover me gaan zitten. Haar knieën haast tegen die van mij. „Je moet erover nadenken of je weer kunt gaan werken”, had ze zacht gezegd. „Je kunt je het niet permitteren om je baan te verliezen en het zal goed voor je zijn.” „Ik kan het niet!” kreeg ik er benauwd uit. „We helpen je toch?” Leven buiten de bel was moeilijk. Eten klaarmaken deed ik op de automatische piloot en naar buiten gaan om Evi en Bram naar school te brengen was een opgave. Maar hun blije gezichtjes toen ik voor het eerst weer op het schoolplein stond, wogen veel zwaarder dan de nieuwsgierige blikken om me heen. „Niet huilen, pop. Er komt geen zeep in je ogen. Wat veel zand in je

haren!” Glimlachend hoor ik hoe ze mijn woorden gebruikt. Zelfs de intonatie is hetzelfde. Mijn schouders ontspannen weer wat. Er klinken gedempte stemmen vanuit de caravan naast ons en in de verte huilt een baby. Ik hou van deze tijd van de dag, van de lome siëstastilte. De laatste weken is het snel gegaan. Werken deed me werkelijk goed. Het dwong me om me op andere dingen te richten, om eiciënt met mijn tijd om te gaan, om representatief de deur uit te gaan. Maar wat werd en word ik er moe van! Niet alleen het werk maar ook het overeind blijven kost energie. Alle klusjes die vroeger door ons samen werden gedaan, wachten nu op mij. Niets is meer vanzelfsprekend. Toen Anneke met haar vakantieplannen op de proppen kwam en voorstelde dat ik een plek op dezelfde camping zou reserveren, steigerde ik. „Zie je het voor je?” „Zo klaar. Kom maar hier zitten, pop. Ga maar naar Evi kijken. Ik ga weer bellen blazen.” Zeker de eerste dagen hier waren niet makkelijk. De herinneringen aan andere vakanties buitelden over elkaar. Hoe we de taken verdeelden als we van het strand kwamen. „Was jij de kinderen vast? Dan ga ik koken.” Hoe we zonder woorden wisten wie wat zou doen bij het wakker worden. En zo veel meer. Maar de buren hadden spontaan aangeboden om op te passen als ik ’s avonds een keer weg zou willen en steeds waren er Anneke en Frans. Op het andere

veld, maar toch. Een gevoel dat ik lang niet heb ervaren kruipt omhoog en verwarmt me. Ik ben blij. Blij met het mooie weer, met de kinderen, met de lieve mensen om me heen en dankbaar voor mijn ouders. Ik ga het ze zeggen, neem ik me voor, ik ga het ze allemaal vertellen. Dat ik dankbaar ben en dat ik van hen houd. Dat heb ik veel te weinig gedaan. Tussen mijn wimpers door kijk ik naar het tafereeltje voor me. Het zonlicht laat de haren van Evi oplichten en laat vonken spatten van de bellen die ze blaast. Weer sluit ik mijn ogen en dan ontsnapt er toch een traan die langzaam in de richting van mijn oor glijdt. Niet een van die schrijnende tranen die me de laatste maanden zo bekend zijn geworden. Niet de bittere krampen van het gemis voel ik nu. Ik veeg de traan snel weg als ik Brams schelle stemmetje achter de heg hoor. Dan doe ik de stoelleuning weer omhoog, schop de bal een eindje weg en pak mijn boek van de grond. „Ha mam”, begroet Evi me, alsof ik weg ben geweest. In de grote bel die ze trots laat zien, glinsteren wondermooie kleuren. „Kijk mam, een regenboog!” „Ik zie het ook! Wat prachtig is dat. Weet je wat dat betekent?” „Van Noach!” Ze knikt zo heftig dat haar hele lijfje beweegt en de bel de lucht in vliegt. Snel probeert ze hem te vangen, maar de zeebries is sneller. Ze geeft het op, legt haar plakkerige handje op mijn knie en kijkt me ernstig aan. „Er zou geen water meer op de aarde komen.” Ik slik en knik. „Het betekent dat de Heere trouw is.”

126

20170614-126-TDE-MAIN-AR42.pdf 126

6/2/2017 9:30:56 AM

Mijn ontspannen gevoel patst weg als een van Eviâ&#x20AC;&#x2122;s bellen. Ik voel dat mijn mond een mislukte poging doet om naar haar te glimlachen

127

20170614-127-TDE-MAIN-AR42.pdf 127

6/2/2017 9:31:06 AM

DE FRANSEN RUKTEN IN 1794 OP OVER DE BEVROREN VLAKTE.

20170614-128-TDE-MAIN-AR43.pdf 128

6/2/2017 10:49:54 AM

Grebbelinie in

VREDESTIJD

Het is een van de best bewaard gebleven militaire verdedigingswerken van Nederland en loopt van Ochten tot Spakenburg. Heel de Grebbelinie is te verkennen. Te voet, per fiets en deels in een kano. Vandaag de dag is er gelukkig vooral natuurschoon te zien. tekst: WIM LEMSTRA beeld: HERMAN STĂ&#x2013;VER & WIM LEMSTRA

20170614-129-TDE-MAIN-AR43.pdf 129

6/2/2017 10:50:03 AM

Naar

buiten HET LEUKSTE T EN RD ZOMEREVENHEEM GEZIN! VOOR HET LE

Noteer vast in uw agenda

2-5 AUGUSTUS 2017

het gezelligste dagje uit! OP DE UNIEKE LOCATIE VAN LANDGOED DE SCHAFFELAAR BELEEFT U SAMEN EEN GEZELLIG DAGJE UIT MET DEMONSTRATIES EN AANTREKKELIJKE AANBIEDINGEN. NAARBUITEN.NU RD Evenementen

130.indd 130

1-6-2017 15:16:19

e keus aan wandelingen over de Grebbelinie is groot. Het traject tussen natuurgebied de Blauwe Kamer en Rhenen is een van de boeiendste. Daar ligt immers de Grebbeberg... Bij restaurant de Blaauwe Kamer en het bijbehorende informatiepunt, aan de Nederrijn, begint de route. Die gaat van laag naar hoog. In het begin is er niets te merken van het oorlogsverleden van Nederland. Het enige bouwwerk dat zich vertoont, is de voormalige steenfabriek. De dijk Blaauwe Kamer en even later de Grebbedijk bieden een mooi uitzicht over de rivier en de uiterwaarden. Maar de Grebbeberg komt steeds dichterbij. Langs het einde van de Grebbedijk ligt het Hoornwerk aan de Grebbe. Het werd in 1745 aangelegd en in 1940 gebruikt tegen de Duitse invallers. Waar 77 jaar geleden zwaar werd gevochten, heeft nu de natuur het er

helemaal voor het zeggen.

DE BERG OP Na de Grebbesluis begint een fraai ďŹ ets-/wandelpad, de Cuneraweg. Die loopt langs de voet van de Grebbeberg en even later langs de rivier. Maar voor het zover is, wijst een hoge trap de weg naar de top van de berg. Daar markeert de voormalige boswachterswoning (met kantelen) de zogenoemde ringwalburcht. Die bestaat uit aarden wallen en droge grachten en dateert uit de vroege middeleeuwen. Maar ook hier geldt: je moet het weten om het enigszins te kunnen zien. Het uitkijkpunt even verderop is dan ook een stuk populairder. Verschillende mensen staan langdurig te genieten van het indrukwekkende waterlandschap, met Gallowayrunderen en konikpaarden. Een van hen, uitgerust met indrukwekkende fotoapparatuur, heeft tussen het vee

een kraanvogel ontdekt. Hiervandaan heb je ook zicht op de Bastions op de Uiterwaarden, een aarden verdedigingswerk uit 1785, maar alleen als de bomen kaal zijn. Opheusden, aan de overkant van de rivier, is gemakkelijker te zien.

LOOPGRAVEN Het blauwgroen gemarkeerde bospad eindigt bij de Erebegraafplaats. Hier liggen ruim 400 Nederlandse militairen die tijdens de meidagen van 1940 op en rond de Grebbeberg sneuvelden. Het informatiecentrum vertelt (interactief) wat hier in oorlogstijd gebeurd is. De plek waar zich zo veel heeft afgespeeld, trekt terecht tal van oude ĂŠn jonge bezoekers. Even verderop in het Grebbebos, langs de Heimersteinselaan, liggen enkele gereconstrueerde loopgraven. Zo kun je je een klein beetje verplaatsen in onze mannen die hier moedig gevochten hebben.

terdege *

20170614-131-TDE-MAIN-AR43.pdf 131

14 JUNI 2017

131

6/2/2017 10:50:21 AM

Verwenarrangement

Voor € 225 p.p.

Gelegen in het Zuid Limburgse Heuvelland. Een Oase van rust. Een grote zonen schaduwrijke tuin op het zuiden. Comfortabel en sfeervol ingerichte Hotelkamers en Hotelappartementen (met airco). Genieten van ontspannende wellness en heerlijk ontbijtbufet. Verblijf V erblijf in een prachtig gelegen bungalow en laat u verwennen! Met het verwenarrangement van bungalowpark Hoge Hexel heeft u pas echt vakantie! U geniet iedere dag van een heerlijk ontbijt en diner, een meeneemluch en opgemaakte bedden bij aankomst. Voor slechts € 225 p.p. per midweek. * Kijk voor alle prijzen en extra’s op

Een verblijf bij Hotel Creusen... dat is vertrekken met een goed gevoel! info@hotelcreusen.nl Wilhelminastraat 50 | 6285AW Epen 043-4551215

www.bungalowparkhogehexel.nl. Echt genieten, met o.a.: • Gratis koffie bij aankomst

* Op basis van 2 personen.

• Elke dag ontbijt en diner • Toegang overdekt zwembad • En meer...

132.indd 132

1-6-2017 15:25:30

HISTORIE De aanleg van de Grebbelinie startte in de 18e eeuw. De bedoeling ervan was om in oorlogstijd grote stukken land onder water te kunnen zetten. Door dit zogenoemde inundatiegebied zou het oprukken van vijandelijke troepen kunnen worden tegengegaan. Om te voorkomen dat het water wegstroomde, werden een liniedijk, keerkades en sluizen aangelegd. Ter verdediging van de linie werden onder meer forten gebouwd. De Grebbelinie is meermalen in stelling gebracht. In 1794 stond ze voor het eerst helemaal onder water. Toen was Nederland in oorlog met Frankrijk. Na het invallen van de winter konden de Fransen echter over de bevroren vlakte ongehinderd naar Utrecht en Amsterdam oprukken. De verdediging met behulp van water heeft tot het begin van de Tweede Wereldoorlog gewerkt. In augustus 1939 werd de linie (toen Valleistelling genoemd) in staat van verdediging gebracht om de Duitsers tegen te houden. In mei 1940 werd langs de linie zwaar gevochten. Vier jaar later werd ze nog

eenmaal in paraatheid gebracht. Nu door de Duitsers, die de Grebbelinie hadden opgenomen in hun ”Pantherstellung”. In 1976 werd de Grebbelinie een natuurreservaat. Staatsbosbeheer voert sindsdien het beheer over de meeste terreinen. In 2002 werd de Stichting Grebbelinie opgericht, om verdere aantasting door bebouwing tegen te gaan. En in 2011 werd de linie Rijksmonument. Tegenwoordig is de Grebbelinie een groen lint in het landschap. Veel oorlogsmonumenten werden opgeknapt en in hun oorspronkelijke staat teruggebracht.

INFORMATIE ”Wandelgids Grebbelinie”, door Bert Rietberg, uitg. WBOOKS, Zwolle. www.grebbelinie.nl www.grebbelinieinhetvizier.nl

terdege *

20170614-133-TDE-MAIN-AR43.pdf 133

14 JUNI 2017

133

6/2/2017 10:50:25 AM

20170614-134-TDE-MAIN-AR45.pdf 134

6/2/2017 2:10:35 PM

Happy op

Instagram

Waarom zijn sommige Instagramaccounts zo leuk om te volgen. En sommige juist niet? Fotografe Tineke van der Eems geeft 12 leuke tips! tekst & beeld : TINEKE VAN DER EEMS

20170614-135-TDE-MAIN-AR45.pdf 135

6/2/2017 2:11:13 PM

TIP 2 TIP 1 H e t li e f s t p l a a t s i k f o t o’s o p I n s t a g r a m d i e s p o n t a a n g e n o m e n z ij n m e t m ij n iPhone. Daardoor ontstaat er een soor t dagboekje in beelden.

Om te beginnen met fotograferen: P o e t s a l t ij d h e t l e n s j e v a n d e t e l e f o o n . Z e l f s d a t k l e i n e l e n s j e k a n v i e s z ij n w a a r d o o r d e f o t o w a z i g e r lij k t e n e e n k l e i n z a n d k o r r e l t j e k a n j e b e e l d a l v e rknoeien.

TIP 3 W il j e g r a a g v e e l v o l g e r s o p I n s t a g r a m , z o r g d a n v o o r g e v a r i e e r d b e e l d! S c h r ij f e r t e k s t j e s b ij d i e i e t s v e r t e ll e n over de foto. Wees óok geïnteresseerd in de ander d o o r b ij v o o r b e e l d f o t o’s t e li k e n o f e r iets aardigs onder te zet ten.

TIP 4

TIP 5

TIP 6

G a j e o p p a d e n w il j e a ll e e n m e t j e smar tphone fotograferen, zorg dan voor e e n v o ll e b a t t e r ij e n g e n o e g g e h e u g e n . H e t z o u j a m m e r z ij n a l s j e n e t n i e t d a t ene shot kan maken.

P l a a t s f o t o’s d i e v a n u i t v e r s c h ill e n d e p e r s p e c t i e v e n g e m a a k t z ij n . D i t m a a k t je Instagram account interessant om n a a r t e k ij k e n . Een perspectief is de richting of hoek van waaruit je fotografeer t.

I k k ij k a l t ij d n a a r h e t a a a a ll e r m o o i s t e li c h t . E e n I n s t a g r a m a c c o u n t m e t o v e rb e li c h t e o f t e d o n k e r e f o t o’s i s n i e t l e u k o m n a a r t e k ij k e n . Op een warme zomerdag fotografeer ik niet in de zon, het wordt dan een vreemde plat te foto met harde schaduw e n . W il j e t o c h e e n f o t o m a k e n , z o e k d e s c h a d u w, m a a r w a c h t li e v e r t o t d e zon wat gaat zakken.

M a a k e e n s e e n f o t o v a n b o v e n a f. E e n t j e wat schuiner of een mooie close-up. Ga e e n s o p d e g r o n d li g g e n a l s j e e e n b l o e m e t j e w il t f o t o g r a f e r e n . W i s s e l d i t b e e l d a f, h e t o o g t h e e l l e v e n d i g! 136

20170614-136-TDE-MAIN-AR45.pdf 136

6/2/2017 2:11:25 PM

TIP 7

TIP 8

TIP 9

K l e i n e f o t o p r o j e c t j e s z ij n h e e l l e u k o m t e d o e n . H e l e m a a l m e t e e n p a a r m e n s e n! I k f o t o g r a f e e r d e e e n s 10 d a g e n l a n g gele dingen en deed ook een paar keer e e n 10 0 d a g e n p r o j e c t : b ij v i e d e r e d a g m n k o p j e k o f f i e o f t h e e # 10 0 d a y s o f c o ff e e _ t e a o f # 10 0 d a y s o f _ f l o w e r s

L a n d s c h a p s f o t o’s z ij n n a t u u r lij k h e e l m o o i, m a a r o p z o’n k l e i n v i e r k a n t p l a a t j e k o m t d a t s o m s h e l e m a a l n i e t o v e r. G a niet inzoomen met je camera, het beeld w o r d t l e lij k e n k o r r e li g . M a a k d e f o t o krachtig door een goede compositie, e e n r e c h t e h o r i z o n o f m o o i lij n e n s p e l .

Va n n a t u r e p l a a t s i k f o t o’s d i e h e l d e r, k l e u r r ij k e n v r o lij k z ij n , d a t p a s t b ij m ij . P r o b e e r ó o k j e s t ijl t e o n t d e k k e n : F o t o g r a f e e r v e e l e n p l a a t s f o t o’s d i e j e b lij m a k e n o f w a a r j e g r a a g i e t s o v e r w il t v e r t e ll e n . Z o o n t d e k j e v a n z e l f j e s t ijl e n d e m a n i e r w a a r o p j e g r a a g f o t o’s w il delen met anderen.

TIP 10

TIP 11

TIP 12

E e n f ij n e a p p o m e e n v o u d i g e n s n e l t e b e w e r k e n i s P i cTa p G o . D e z e a p p h e e f t o o k m o o i e f il t e r s . Ve e l m o o i e r d a n d i e van Instagram vind ik. Het handige van d e P i cTa p G o a p p i s d a t z o d r a j e d e f o t o bewerk t hebt je deze ook meteen kunt uploaden naar Instagram.

W il j e l e u k e t e k s t j e s o p j e f o t o k i e s d a n voor de app van A Beautiful Mess (A BM) of Rhonna Designs app. Mooie geschreven tekstjes of je bedenk t zelf iets in een favoriet let ter t ype.

C o ll a g e s v a n e e n p r o j e c t j e z ij n m ij n f a v o r i e t! D i t d o e i k g e w o o n m e t d e g r a t i s app InstaFrame +. Wissel ook nu met de f o t o’s v a n p e r s p e c t i e f e n m i x h e t z o d a t het in balans is

Bedenk met een paar vrienden of vriend i n n e n e e n l e u k e # h a s h t a g w a a r j e a ll e s onder ‘ver zamelt’ en ga het gewoon d o e n! K a n n a t u u r lij k o o k 10 d a g e n z ij n .

137

20170614-137-TDE-MAIN-AR45.pdf 137

6/2/2017 2:11:36 PM

Parel

aan de Bergsche Maas Vele malen werd Heusden getroffen door ramspoed, maar na een ingrijpende renovatie is het Brabantse vestingstadje weer een lust voor het oog. En een aanrader voor liefhebbers van een historische wandeling. tekst HUIB DE VRIES beeld ANTON DOMMERHOLT

138

20170614-138-TDE-MAIN-AR46.pdf 138

6/2/2017 1:35:41 PM

TOERISME

139

20170614-139-TDE-MAIN-AR46.pdf 139

6/2/2017 1:36:37 PM

arkeergeld hoeft niet te worden betaald op het parkeerterrein net buiten Heusden. Dat voorkomt gedrang bij ingewikkelde automaten. Over een fraai beklinkerd pad wandelen we richting het vestingstadje. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werd het door de strijd in dit gebied zwaar gehavend, maar het is in zâ&#x20AC;&#x2122;n oude glorie hersteld. De operatie duurde veertig jaar, van 1968 tot 2008. Nu mag het eeuwenoude stadje aan de Bergsche Maas zich rekenen tot de mooiste plekken van Nederland. Niet voor niets ontving Heusden de hoogste Europese restauratieprijs. Een groep scholieren koerst direct richting het centrum. Wij beginnen met een rondwandeling over de stadswal, die wordt begraasd door een kudde schapen. Dankzij de omwalling, later uitgebreid met vestingwerken en grachten, gold de hoofdstad van het land van Heusden als onneembaar. Net voorbij de Bromsluis, een uitwatering van stadsgracht de Demer, liggen de restanten van het kasteel van Heusden. Alleen de fundamenten bleven bewaard. Alles daarboven is toegevoegd, om de bezoeker een

beeld te geven van het oorspronkelijke slot. Het is een geliefd speeloord voor de Heusdense jeugd. Binnen de muren zijn speeltoestellen geplaatst. Een paar tieners klauteren naar het hoogste deel van de ruĂŻne, een voormalige hoektoren. Op de plaats waar eens de voorburcht stond, verrees na de Tweede Wereldoorlog de roomskatholieke Sint Catharinakerk, die door de Grieks-Romeinse stijl wat uit de toon valt.

VOETIUS Het concert van vogels in de bomen langs de wal wordt geregeld overstemd door de klanken van het carillon in het torentje op het stadhuis. Over het Noorder Bolwerk vervolgen we onze wandeling naar de Wijkse Poort, een van de toegangspoorten van de stad. Het poortgebouw, met ernaast een stoer kanon, wordt nu verhuurd als woning. De bewoner heeft een uniek uitzicht op de noordelijke jachthaven. De Drietrompetterstraat brengt ons bij de Stadshaven. Daar staat de eerste van drie standerdmolens, de mascottes van Heusden. Het karakteristieke ophaalbruggetje naast de molen heeft net nieuwe balansbalken

140

20170614-140-TDE-MAIN-AR46.pdf 140

6/2/2017 1:36:48 PM

TOERISME

TREK VOOR EEN TOCHTJE HEUSDEN MINSTENS TWEE UUR UIT gekregen. Een schilder werkt vanuit een bakje aan een kraanwagen de laatste beschadigingen van de verf weg. Langs een haag van bloeiend ﬂuitenkruid vervolgen we onze tocht richting de tweede molen. Aan de binnenkant van de wal ligt heemtuin “De Meulenwerf”, een aanrader voor liefhebbers van groen. Bij de Waterpoort verlaten we de wal. Via de Zustersteeg komen we bij de Putterstraat, de langste straat van Heusden. In een van de woningen kwam Gijsbert Voet ter wereld, die als Gisbertus Voetius naam zou maken in calvinistische kringen. Het pand, met in de voorgevel een afbeelding van Sint Joris en de draak, herinnert aan de tijd dat hier het “Collegie van oude schutters van den voetboog van Sint-Joris te Heusden” bijeenkwam.

COMMIEZENHUIS In de knik van de Putterstraat staat de kolossale protestantse Catharijnekerk, die voor de Tweede Wereldoorlog nog groter was. Tegenover de kerk ligt het oude gouverneurshuis. Een poortje biedt toegang tot de ommuurde binnentuin. In 1617 werd het pand de pastorie van Voetius, die

gedurende twaalf jaar predikant was in zijn geboorteplaats. Nu is het Historisch Museum van Heusden erin ondergebracht. Door de Kerkstraat wandelen we naar de Pelsestraat, waar het nieuwe stadhuis is te vinden. Het beeldschone oude stadhuis werd in de nacht van 4 op 5 mei 1944 opgeblazen door de Duitsers. 134 Heusdenaren die er beschutting hadden gezocht, kwamen om. Het nieuwe pand biedt onderdak aan het Heusdens Buro voor toerisme, waar een maquette van de stad is te zien en een ﬁlmpje historische informatie verstrekt. De Engstraat brengt ons in het hart van Heusden: de Vismarkt. Rond het plein staan panden die stuk voor stuk het bekijken meer dan waard zijn. Vooral de Grieks aandoende Visbank en het oude Commiezenhuis. Aan een tafeltje op het terras voor restaurant De Pannekoekenbakker bestuderen twee toeristen de menukaart. Wij trakteren onszelf op een kop koﬃe in Brouwcafé Kareltje, verderop aan het Burchtplein. Boven ons schijnt de zon. Het carillon laat zich opnieuw horen. Op zulke momenten realiseer je je hoe mooi en vredig Nederland is.

TIP Wie Heusden op z’n gemak wil bekijken, moet daar zeker twee uur voor uittrekken. Bezitters van een auto met etsendrager kunnen het bezoek aan het vestingstadje combineren met een mooie etstocht. Een aanrader is “De Ringdijk van Heusden”. De route is verkrijgbaar bij het Heusdens Buro voor toerisme. De 35 kilometer lange toch kan op verschillende punten worden ingekort.

141

20170614-141-TDE-MAIN-AR46.pdf 141

6/2/2017 1:36:59 PM

Makkelijk mee in de k Koffers pakken. De een doet het zó. De ander staat uren voor zijn kledingkast te dubben wat er in moet. Wat zijn handige sets voor mee op vakantie? Verkoopster Dorine van The Old Barn in Barneveld dacht mee en koos kleding die niet makkelijk kreukt, snel droog is en goed combineert. Fijne reis!

E e n f l e u r i g e s j a a l, v o o r d e k o u , m a a r n a t u u r lij k o o k te gebruiken als tafelkleed. ( € 14 , 9 5 )

styling: OLD BARN beeld: ANDRÉ DORST

Een wit , lang ves t is ideaal om in de kof fer te stoppen, omdat het met elk setje te combineren valt. Draag het op dit blauwe jurkje en flaneer over de boulevard. Wit te s n e a k e r s o f li e v e r e e n p a a r s li p p e r s? H e t k a n a ll e m a a l . H e b j e n o g e e n plekje in je kof fer over v o o r e e n w i t t e k e t t i n g? D o e n! ( B l a u w j u r k j e e n w i t vest van The Old Barn, € 49,95 en € 29,95, k e t t i n g : € 19 , 9 5 )

E e n h o e d j e i s a l t ij d h a n d i g . E n z o’n m o d e l m e t s c h e l p e n staat ook nog eens erg zomers. ( T h e o l d b a r n , € 12 , 9 5 )

142

20170614-142-TDE-MAIN-AR47.pdf 142

6/2/2017 9:55:30 AM

koffer

LIFESTYLE

E e n b l a u w s h i r t é n e e n b l a u w r o kje en klaar ben je. Hoewel een leuke k e t t i n g h i e r o o k g o e d b ij s t a a t . H e t s p ij k e r j a s j e z a t a l i n d e k o f f e r, d a t is voor de koelere dagen wel handig. ( R o k e n s h i r t v a n S t y li s h , € 4 4,95 en € 39,95)

Een bloemenrokje combineer t leuk met een w i t p o l o s h i r t . D r a a g e r e e n w i t t o p j e o n d e r, dan kun je hem ook nog uitdoen als de zon wat f e ll e r b e g i n t t e s c h ij n e n . E e n r o z e v e s t j e i s f ij n voor als het wat frisser wordt. (r o k e n p o l o v a n h v, b e i d e € 6 9 , 9 5 )

E e n s t r a n d t a s i s n i e t a ll e e n ideaal om je handdoek in mee te nemen, maar staat ook nog eens leuk. ( S t r a n d t a s v a n P a l a p a s , € 24 , 9 5 .)

Een blauwe b l o u s e j u r k i n j e k o ffer? Combineer met een felroze rokje en een zelfde kleur shir t, dat fleur t de boel lekker op. Zeker met een roze k e t t i n g e r b ij (l e u k v o o r een avondje uit). ( B l o u s e j u r k v a n S t y li s h , € 69,95, roze shir t en r o k v a n S t y li s h , € 2 9 , 9 5 e n € 3 4 , 9 5 , r o z e k e tt i n g : € 15 , 9 5 )

Een jurkje met kor te mouwen is hand i g v o o r o p h e t s t r a n d . M a a r o o k t ij d e n s e e n g e z e lli g e t e n t j e m e t v r i e n d e n . N e e m e e n s p ij k e r j a s j e m e e , v o o r a l s h e t ‘s avonds afkoelt. (groen jurkje van the old barn, € 4 9,95, s p ij k e r j a s j e , € 3 9 , 9 5 )

143

20170614-143-TDE-MAIN-AR47.pdf 143

6/2/2017 9:55:56 AM

144

terdege *

14 juni 2017

20170614-144-TDE-MAIN-AR48.pdf 144

6/2/2017 1:53:39 PM

Middeleeuws

MACHTSVERTOON

ZOEKTOCHT NAAR SCHAT VAN KASTEELHEER Het is echt zo’n plek om te dromen van riddergevechten en langdurige belegeringen. Toch lag kasteel Doornenburg slechts één keer in de gevechtslinie: tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dankzij een groot aantal activiteiten herleven vooral de Middeleeuwen op het Gelderse slot. tekst: JOHAN LEEFLANG beeld: ANTON DOMMERHOLT

20170614-145-TDE-MAIN-AR48.pdf 145

6/2/2017 1:53:56 PM

VAN 1 JUNI T/M 31 OKTOBER

KAMPEREN

€ 795,-

Prachtige instrumentale bewerkingen van Mark Brandwijk Anja van der Maten - hobo Lydia van Mourik - ﬂuit Mark Brandwijk - piano €14,90 Martin Mans - orgel

€16,90 Katwijkse Mannenzang april 2017

€14,90 Boekje met peuterliedjes-, activiteiten en cd

Chr. Mannenkoor Eiland Urk e.v.a.

Toonaangevend

Gratis verzenden

Gerenommeerde artiesten

Bij aankoop vanaf € 20,00

Geluidsopnames

Webshop

Kwaliteit & Ervaring

Mp3’s CD’s Bladmuziek

sthrecords.nl

Contactgegevens ADRES Bijdorp-west 74

TEL.

2992 LC Barendrecht

14 april t/m 28 oktober 2017

€14,90

0180 - 760999

EMAIL info@sthrecords.nl

“Erop uit in eigen land” bij ‘t Veluws Zandsculpturen Festijn

Bekende gebouwen Mooiste streken Puzzel gezelsch apsspellen Gedeeltelijk overdekt

Gratis parkeren Openingstijden: 14 april t/m 28 oktober ma. t/m za. 10.00 - 17.30 uur Zondag gesloten

Toegangsprijzen: 13 jaar en ouder € 9,50 6 t/m 12 jaar € 4,50 t/m 5 jaar gratis

Oude Barnevelderweg 5 • Garderen • (0577) 46 24 82

www.zandsculpturen.nl

146.indd 146

1-6-2017 15:18:39

TOERISME

ust overheerst op de plek waar de Linge ontspringt in het Pannerdenschkanaal. Groepjes wandelaars en ﬁetsers bevolken de paden. Routes voor recreanten doorkruisen het hele gebied aan de oostkant van Arnhem en Nijmegen. Midden in dit gebied rijst het enorme kasteel Doornenburg op. De kasteelmuur met kantelen en de grote hoofdburcht, die is omringd door een slotgracht, moeten er in de Middeleeuwen sterk genoeg uit hebben gezien om tegenstanders af te schrikken. Via de slotbrug en de halfronde poort komen bezoekers op een ruime binnenplaats. Rechts op de binnenplaats staat een boerderij, daarnaast een herberg en achteraan een kapel, waar met enige regelmaat huwelijken worden voltrokken. De beheerder van het kasteel is Jeroen Maat. De 42-jarige ‘kasteelheer’ is in het dagelijks leven ict’er. Hij zorgt in zijn vrije tijd, samen met zo’n vijftig andere vrijwilligers, voor het onderhoud en de activiteiten van het kasteel. „De eerste keer dat het kasteel ergens staat vermeld, is in 814”, zegt Maat. „Toen stond hier een houten villa met een Doornenhaag eromheen. Vandaar de naam Doornenburg.” Van een stenen kasteel wordt in 1295 voor het eerst melding gedaan. Het groeit uit van een bescheiden versterkt huis tot een groot kasteel.

Het kasteel kent in de loop van de eeuwen tal van eigenaren. In de zeventiende eeuw is de familie Van Amstel er heer en meester. „Zij claimden dat ze afstamden van Gijsbrecht van Amstel, die in 1296 graaf Floris V vermoordde. Maar dat klopt niet. Ze waren geen familie van Gijsbrecht.”

VERWOEST Maat loopt naar de kapel aan de rand van het terrein. Een houten deur met een zware klink geeft toegang tot het gebedsvertrek. In de kapel, waar trouw-, rouw- en doopdiensten worden gehouden, is ruimte voor zo’n vijftig mensen. Voor in de kapel staat een stenen altaar. Midden in het altaar ligt een eeuwenoude zwarte steen. „Er wordt gezegd dat hier een relikwie van de apostel Thomas in zit. Maar dat kunnen we niet controleren, want dan moeten we de steen kapot maken. De steen is ooit met mensen mee geweest op een pelgrimsreis.” Achter in de kapel, op de galerij, zit een dichtgemetselde poort, die in het verleden toegang gaf tot de bovenkant van de muur. „Als het kasteel zou worden belegerd, konden soldaten om de buurt naar de kerkdienst. In geval van nood konden ze ook weer snel naar de muur rennen.” Dit is overigens nooit nodig geweest. Behalve tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er

terdege *

20170614-147-TDE-MAIN-AR48.pdf 147

14 JUNI 2017

147

6/2/2017 1:54:04 PM

n e g a d 12 = n e g 14 da gseizoen hoo Boek nu uw kampeerplaats en profiteer van onze gratis dagen actie. Het aantal weken bepaalt uw korting. Voor elke week dat u een kampeerplaats boekt ontvangt u 1 dag gratis! Deze actie geldt ook voor de comfort en privé sanitair plaatsen.

www.deklimberg.nl 0523 - 261955 Hardenberg

In het voorseizoen kunt u heerlijk genieten van de rust ruimte en gezelligheid. Voor jonge gezinnen is het voorseizoen een leuke tijd om op vakantie te gaan. Speeltuintjes, springkussen het overdekte zwembad en de binnen speeltuin, genoeg vertier voor de kinderen. In het voorjaar is er ook de speciale Peuter & Kleuter week waarin er extra aandacht is voor de jongste bezoekers en hun ouders.

OVERDEKT ZWEMMEN EN SPELEN! HOTEL KAMPEREN 23/6 – 7/7 en van 15/9 – 29/9 · 7 nachten kamperen · ComfortPlusPlaats met eigen sanitair · Incl. elektra en toeristenbelasting · 6 dagen krant na keuze · Elke dag 2 warme broodjes. Voor 2 personen € 170,-

• STACARAVANS • CHALETS • KAMPEREN • BUNGALOWS • FAMILIEHUIZEN

Winkel Ehuys Snackbar PLAZA en Bruin café OPENLUCHTTHEATER Ovrdet speen Ovrdet zwembad Buenzwembad Zwem- Visvijvr Recraieam

RHEEZERWEG 79 HARDENBERG TEL. 0523-26 13 03 WWW.KLEINEBELTIES.NL

Unieke Vlindertuin - Compleet dagje uit De Passiflorahoeve in Harskamp op de Veluwe is een Vlindertuin van ruim 16.000m2 waar je uren kunt genieten van de vlinders en planten in de 5 verschillende vlindertuinen. Rolstoeltoegankelijk. Daarnaast is De Passiflorahoeve een zorgbedrijf voor mensen die Psychische problemen hebben. Toegangsprijzen: Volwassenen € 7,50 Kinderen v.a. 4 jaar € 5,50 GRATIS parkeren

148.indd 148

Open: 27 mei t/m 30 sept

De Passiflorahoeve en Stichting Psychische verwerking Oud Willigerweg 1, Harskamp, (0318) 457 411 www.passiflorahoeve.nl

1-6-2017 15:19:11

TOERISME

nooit vijandige soldaten geweest. De kapel is vrijwel ongeschonden uit de Tweede Wereldoorlog gekomen. Alleen een paar dakpannen sneuvelden door het oorlogsgeweld. Dat kan niet worden gezegd van de hoofdburcht. Donkere stenen in het onderste deel van het bouwwerk tonen aan dat dit gedeelte in de Tweede Wereldoorlog overeind bleef. De rest van het hoofdgebouw van het kasteel werd verwoest door vier duizendponders. Na de oorlog is het weer herbouwd.

UITKIJKPUNT De spietoren is het ongeveer 45 meter hoge uitkijkpunt van het middeleeuwse bouwwerk. Maat neemt meteen een paar foto’s. „Ik kom hier zelf bijna nooit. Bovenin kunnen maar zes mensen bij elkaar staan. Het is er erg krap. In de zomer gaat de toren drie keer een paar uur open voor het publiek. Verder laten we er bijna nooit mensen toe.” Bovenin opent Maat een raam. Op zo’n 10 kilometer afstand is Nijmegen te zien. Vanuit een ander raam is in de verte Arnhem zichtbaar. „Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog zaten hier Duitsers. Ze konden hiervandaan het hele gebied overzien.” Jarenlang vertelden gidsen tijdens rondleidingen dat de Duitsers het kasteel in 1945 hebben

gebombardeerd. „Maar tijdens een rondleiding ergens in de jaren negentig luisterde er een Engelsman mee. Toen het verhaal over het bombardement werd verteld, haalde hij een vluchtplan uit zijn zak. Hij liet zien dat hij met een squadron vliegtuigen het kasteel had aangevallen.” Kopieën van de documenten worden nog steeds in het kasteel bewaard.

SCHAT... Hoewel dus de Tweede Wereldoorlog de roerigste periode was uit de geschiedenis van het kasteel, worden vooral de Middeleeuwen uitgebeeld. Met enige regelmaat zijn er demonstraties, bijvoorbeeld met zwaardvechten, boogschieten en diverse ambachten. In het eerste weekend van juli staan het kasteel en de velden eromheen in het teken van ridderspelen. Ook op andere dagen is er voldoende te beleven. Er kunnen bijvoorbeeld feestjes worden gehouden, waarbij opdrachten moeten worden uitgevoerd. Een groepje kinderen rent intussen joelend het kasteel in. Een vrouw in middeleeuwse kledij wijst waar ze heen moeten. De kinderen zijn haast niet te houden. Op zoek naar de schat van een mysterieuze kasteelheer.

www.kasteeldoornenburg.nl

terdege *

20170614-149-TDE-MAIN-AR48.pdf 149

14 JUNI 2017

149

6/2/2017 1:54:24 PM

ZOMERWOORDZOEKER

LUCHT LUCHTAANVAL LUCHTACROBAAT LUCHTAFWEER LUCHTALARM LUCHTBALLON LUCHTBAND LUCHTBASIS LUCHTBALG LUCHTBED (2X) LUCHTBEL LUCHTBEVOCHTIGER LUCHTBEWEGING LUCHTBOMBARDEMENT LUCHTBOOT LUCHTBORD LUCHTBRUG LUCHTBUIS LUCHTBUKS LUCHTBUS LUCHTCIRCULATIE LUCHTCORRIDOR LUCHTDEELTJES LUCHTDEKKING LUCHTDICHT LUCHTDIENST LUCHTDOEL LUCHTDOOP LUCHTDOORLATEND LUCHTDRUK LUCHTESKADER LUCHTFILTER LUCHTFOTO

150

terdege *

LUCHTGAT LUCHTGEKOELD LUCHTGESTELDHEDEN LUCHTGEVECHT LUCHTGITAAR LUCHTGOLF LUCHTGROEP LUCHTHAPPER LUCHTHARTIG LUCHTHAVEN LUCHTHOUDER LUCHTINLAAT LUCHTKAMER LUCHTKANAAL LUCHTKASTEEL LUCHTKIST LUCHTKLEP LUCHTKOELING LUCHTKOKER LUCHTKUSSEN LUCHTKWALITEIT LUCHTLAAG LUCHTLANDING LUCHTLEDIG LUCHTLEIDING LUCHTLIJN LUCHTLOZING LUCHTMACHT LUCHTMASSA LUCHTMATRAS LUCHTMETER LUCHTMOBIEL LUCHTMONSTER

LUCHTMORGEN LUCHTNORM LUCHTOFFENSIEF LUCHTOORLOG LUCHTOPNAME LUCHTOVEN LUCHTPIJP LUCHTPIRAAT LUCHTPOL LUCHTPOMP LUCHTPOST LUCHTRECHT LUCHTRECLAME LUCHTREIS LUCHTREIZIGER LUCHTREM (3X) LUCHTRING LUCHTROOSTER LUCHTROUTE LUCHTRUIM LUCHTSCHELP LUCHTSCHIP LUCHTSCHROEF LUCHTSLAG LUCHTSLANG LUCHTSLUIS LUCHTSNELHEID LUCHTSPIEGELING LUCHTSPRONG LUCHTSTOF LUCHTSTREEK LUCHTSTRIJD LUCHTSTROMING

LUCHTSTROOM LUCHTTANK LUCHTTEMPERATUUR LUCHTTOEVOER LUCHTTRANSPORT LUCHTTRILLING LUCHTVAART LUCHTVEER LUCHTVERBINDING LUCHTVERDEDIGING LUCHTVERFRISSER LUCHTVERPLAATSING LUCHTVERVOER LUCHTVERVUILING LUCHTVERWARMING LUCHTVIZIER LUCHTVLOOT LUCHTVOCHTIGHEID LUCHTVRAAG LUCHTVRACHT LUCHTVULLING LUCHTWAARDIG LUCHTWACHT LUCHTWAPEN LUCHTWEERSTAND LUCHTWEG (2X) LUCHTWORTEL LUCHTZAAG LUCHTZIEKTE LUCHTZON

PUZZEL: DINY VAN LEEUWEN

VERVOLG

Streep het woord “lucht” eenmaal weg. Verder gaat het om 128 woorden die een combinatie vormen met het woord “lucht”. Streep de woorden “aanval” tot en met “zon” weg. Uiteindelijk blijven er tien letters over. Deze letters vormen het oplossingswoord.

14 JUNI 2017

20170614-150-TDE-MAIN-AR49.pdf 150

6/2/2017 1:20:22 PM

puzzel

Inzenden Zend het oplossingswoord van tien letters uiterlijk 12 juli in. Per e-mail (redactie@terdege.nl) of per post: Terdege Zomerwoordzoeker, Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn. Prijzen: 1e en 2e prijs: “Rebecca” (roman), door Hanna Buckland 3e en 4e prijs: “Verborgen bloem” (roman), door Janny den Besten 5e t/m 7e prijs: “Het geheim van de bakker” (bakkersverhalen en recepten), door Anja Helmink 8e t/m 10e prijs: “Volg gij Mij” (meditaties en preken), door ds. F. Bakker Info: www.debanier.nl

terdege *

20170614-151-TDE-MAIN-AR49.pdf 151

14 juni 2017

151

6/2/2017 1:20:24 PM

Meer dan 50 gezinsuitjes voor jong en oud! Met leuke binnen- en buitenactiviteiten Drenthe

Gelderland

Drukkerijmuseum, Meppel www.drukkerijmuseum-meppel.nl

De Betuwse Stromen, Enspijk www.kano.nl

Korting 50% op de entreeprijzen

€ 10,00 korting op de huur van een 6 pers. sloep

Geldig t/m 31 augustus 2017

Kortingsprijzen (vooraf reserveren): Van 9 tot 12.30 uur € 65,00, Van 13 tot 17 uur en van 17 tot 20 uur € 75,00, Van 9 tot 17 uur € 125,00 Geldig tot 1 oktober 2017

Nationaal Gevangenismuseum, Veenhuizen www.gevangenismuseum.nl

25% korting op de entreeprijs Geldig t/m december 2017 met uitzondering van de Bajesdag en de Landlopersdag Veenpark, Barger-Compascuum www.veenpark.nl

€ 2,- korting op entreeprijs Geldig t/m 28 oktober 2017

Flevoland Bataviawerf – Nieuw Land, Lelystad www.bataviawerf.nl

25% korting combi-ticket Geldig t/m 31 december 2017 De Orchideeën Hoeve, Luttelgeest www.orchideeenhoeve.nl

20% korting op entreeprijs Geldig t/m 31 december 2017 Museum Schokland, Schokland www.museumschokland.nl

25% korting op entreeprijzen Geldig tot 1 augustus 2017 Passagiersschip De Zuiderzee veerdienst Urk-Enkhuizen, (opstapplaats Urk en Enkhuizen) www.de-zuiderzee.nl

€ 2,50 korting Geldig vanaf 3 juli t/m 2 september 2017 Veiligheidsmuseum PIT, Almere Genomineerd publieksprijs 2017 beste uitje www.pitveiligheid.nl

25% korting op entreeprijzen Geldig t/m 13 oktober 2017

Klimbos, Garderen www.klimbosgarderen.nl

€ 2,50 korting voor kids

Kinderparadijs Malkenschoten, Apeldoorn www.kinderparadijsmalkenschoten.nl

€ 0,50 korting op entreeprijs Geldig t/m 31 december 2017 Nederlands Bakkerijmuseum, Hattem www.bakkerijmuseum.nl

50% korting op de entreeprijzen Geldig t/m 6 januari 2018

Geldig t/m 31 augustus 2017

Nederlands Watermuseum, Arnhem www.watermuseum.nl

Museum der Koninklijke Marechaussee, Buren www.marechausseemuseum.nl

15% korting op entreeprijzen

20% korting op de reguliere entreeprijzen

Geldig t/m 31 december 2017

Oude Ambachten & Speelgoed Museum, Terschuur www.ambachtenmuseum.nl

Museum Buren & Oranje, buren www.museumburenenoranje.nl

10% korting op entreeprijs Geldig t/m 30 december 2017

20% korting op entreeprijzen Geldig t/m 31 december 2017

Rederij Randmeer, Elburg www.rederij-randmeer.nl

Museumpark Heilig Land Stichting Orientalis, Heilig Landstichting www.museumparkorientalis.nl

10% korting op rondvaarten van 50 min. in juli en augustus, 10% korting op de dagtocht naar Urk op maandagen van 10 juli t/m 21 augustus

€ 1,50 korting op entreeprijzen Geldig tot 29 oktober 2017

Informeer naar tijden, vooraf reserveren gewenst Geldig t/m 31 augustus 2017

De Passilorahoeve - 5 vlindertuinen, Harskamp www.passiﬂorahoeve.nl

Slot Loevestein, Poederoijen www.slotloevestein.nl

2x gratis koffie, thee of limonade

20% korting op de entreeprijs

Geldig t/m 30 september 2017 De Tuinen van Appeltern, Appeltern www.appeltern.nl

€ 3,00 korting op de entreeprijs voor volwassenen van € 12,50 Geldig tot 26 november 2017 m.u.v. 29 en 30 september en 27 en 28 oktober GeoFort, Herwijnen www.geofort.nl

10% korting op entreeprijs Geldig t/m 28 oktober 2017

Geldig t/m 30 september 2017 De Speulhoeve (Indoor speeltuin), Elburg www.speulhoeve.nl

€ 1,00 korting voor kinderen van 2 t/m 12 jaar, volwassenen gratis. Geldig t/m 30 september 2017 ’t Veluws zandsculpturenfestijn, Garderen www.zandsculpturen.nl

€ 1,50 korting op de entreeprijs Geldig t/m 28 oktober 2017

Het Nederlands Pluimveemuseum, Barneveld www.pluimveemuseum.nl

10% korting op entreeprijzen

Friesland

Geldig t/m 30 december 2017

Kameleondorp Terherne, Terherne www.kameleonterherne.nl

Kijktuinen, Nunspeet (modeltuinen, doolhof en blote voetenpad) www.kijktuinen.nl

€ 3,75 korting op de één twee driekaart Geldig tot 25 oktober 2017

€ 1,50 korting op reguliere entreeprijs van € 7,50 Actie geldig t/m 31 oktober 2017

Noord-Brabant Rondvaartbedrijf Zilvermeeuw, Drimmelen www.zilvermeeuw.nl

25% korting op rondvaart Biesbosch Geldig t/m 30 december 2017

Reformatorisch Dagblad | magazines

152.indd 152

1-6-2017 15:03:13

Kortingen tot

50%

Noord-Holland Bakkerijmuseum De Oude Bakkerij, Medemblik www.deoudebakkerij.com

50% korting op entreeprijzen Geldig tot 31 oktober 2017 Marinemuseum, Den Helder www.marinemuseum.nl

€ 1,00 korting op entreeprijs Geldig t/m 30 december 2017 Museum Kaap Skil (scheepvaart- en openluchtmuseum), Oudeschild (Texel)

15% korting (museumjaarkaarthouders gratis) www.kaapskil.nl Geldig t/m 31 december 2017

Het Polderhuis, musea & meer, Westkapelle www.polderhuiswestkapelle.nl

ld Rotterdam, Rotterdam Miniworld .miniworldrotterdam.com www.miniworldrotterdam.com

25% korting op entreeprijs

25% korting op entreeprijs met rondleiding achter de schermen (45 minuten)

Geldig t/m 30 december 2017 en geldt alleen voor het Dijk- en oorlogsmuseum Deltapark Neeltje Jans, Vrouwenpolder www.neeltjejans.nl

Museum Rotterdam ’40-’45 NU, Rotterdam www.museumrotterdam.nl

€ 4,00 korting van 12 jaar en € 2,00 van 4 – 11 jaar

50% korting op entreeprijzen voor volwassenen

Zeeuws maritiem muZEEum, Vlissingen Het leukste Uitje van Zeeland 2017! www.muzeeum.nl

20% korting op ticket

Zuid-Holland Archeon, Alphen aan den Rijn www.archeon.nl

15% korting op entreeprijzen www.vlindorado.nl Geldig t/m 11 november 2017

Oude en Nieuwe Kerk, Delft www.oudenieuwekerkdelft.nl (Kijk voor de openingstijden op de website)

25% korting op entreeprijzen (t/m 11 jaar gratis) Geldig t/m 30 december 2017

Geldig t/m 31 oktober 2017

€ 1,50 korting op de entreeprijs Vlindertuin Vlindorado, Waarland

Geldig t/m 31 december 2017

Geldig t/m 31 oktober 2017

Speeltuin Linnaeushof, Bennebroek www.linnaeushof.nl

Geldig t/m 21 oktober 2017

Geldig t/m 31 augustus 2017

€ 5,00 op entreeprijs Geldig t/m 30 december 2017 Avifauna, Alphen aan den Rijn www.avifauna.nl

Panorama Mesdag, Den Haag Stap in het grootste schilderij van Nederland www.panorama-mesdag.nl

€ 1,00 korting op entreeprijzen Geldig t/m 31 december 2017 Rederij Leerdam, Leerdam www.rederijleerdam.nl

Korting € 2,00 op rondvaart over de Linge Vooraf reserveren is gewenst! Geldig t/m 1 december 2017

30% korting op entreekaartje

Overijssel Natuurmuseum Holterberg, Holten www.museumholterberg.nl

15% korting p.p. op entreekaartje Geldig t/m 30 december 2017 Rederij Peters, Ommen

10% korting op rondvaart Overijsselse Vecht vanaf Ommen Informeer naar de actuele vertrektijden www.rederijpeters.nl Geldig tot 1 december 2017 Rijssens Museum/Internationaal Brandweermuseum, Rijssen www.rijssensmuseum.nl / www.brandweermuseum.nl.

€ 1,00 korting op entreeprijs Geldig t/m 30 december 2017

Zeeland Bevrijdingsmuseum Zeeland, Nieuwdorp www.bevrijdingsmuseumzeeland.nl

€ 1,00 korting volwassenen + gratis speurkaart voor kinderen Geldig t/m 1 november 2017

Geldig t/m 31 oktober 2017

Nederlands Zilvermuseum, Schoonhoven www.zilvermuseum.nl

CORPUS reis door de mens, Oegstgeest www.corpusexperience.nl

25 % korting op de entree tentoonstellingen:

€ 5,00 korting op het basistarief Reserveren verplicht via www.corpusexperience.nl/RD Geldig t/m 22 december 2017

CROWNED -Royal Designs (tot en met 5 juni 2017) Silver Design in Time (vanaf 15 juni 2017) Geldig t/m 31 december 2017

Katwijks Museum, Katwijk ZH www.katwijksmuseum.nl

€ 1,50 korting op entreeprijzen Geldig t/m 31 december 2017 Mariniersmuseum, Rotterdam (leukste ANWB-uitje van Zuid-Holland 2017) www.mariniersmuseum.nl

20% korting op de entreeprijzen volwassenen voor begeleiders bij boeking kinderfeestje (€ 5,00 per kind) Boeking kinderfeestjes telefonisch 010-412960 of via educatie@mariniersmuseum.nl Geldig t/m 31 december 2017 Mariniersmuseum, Rotterdam (leukste ANWB-uitje van Zuid-Holland 2017) www.mariniersmuseum.nl

Gebruik maken van een aanbieding? Ga naar www.terdege.nl/abonneevoordeel onder uit in nl voor meer informatie en downloaden van de aanbiedingscoupon. De advertenties op deze pagina kunt u niet inleveren aan de kassa’s! Beschikt u niet over internet? Bel dan Abonneeservice 055 - 539 04 98

20% korting op de reguliere entreeprijzen Geldig t/m 31 december 2017

Terdege

152.indd 153

1-6-2017 15:03:13

Pzzel A-19 BIJBELSE TEKSTPUZZEL 2PT De vragen komen uit Handelingen 10. Streep de antwoorden weg in het puzzelhok. Er blijven elf woorden over. Welke tekst van Petrus’ preek lijkt hierop?

SPELREGELS 1. Elke goede oplossing levert punten op. Hebt u vragen over puzzelaantal e.d., stuur dan een aan uzelf geadresseerde, gefrankeerde retourenvelop mee. 2. Zolang de antwoorden nog niet in Terdege staan, kunt u uw puzzeloplossingen inzenden (eventueel twee afleveringen tegelijk). 3. Eén inzending per abonnementadres. 4. Wie in totaal 200 punten heeft, ontvangt een prijs. Overgebleven punten (staan vermeld achter de naam van de winnaar) gaan mee naar de volgende ronde. 5. Stuur oplossingen op één briefkaart (gebruik alleen envelop als u antwoordenvelop meestuurt) naar: mw. A. Sinke-van der Jagt, Koningin Julianastraat 34, 4401 CZ Yerseke of naar puzzelbox@kliksafe.nl. Vermeld de puzzelnummers en uw adres. 6 Zendt u voor het eerst in, zet dan ‘nieuw’ op uw briefkaart. 7. Prijswinnaars verliezen hun punten als ze een jaar niet hebben ingezonden. Ze beginnen dan weer met nul punten.

Inzenden: De elf woorden en de vindplaats.

VERGEVING

OPGESTAAN

NAAM

DIE

RECHTVAARDIG

HEM

ZONDEN

ONTVANGT

WATER

JOHANNES

BIDDEN

DER

RECHTER

HEIDENEN

DOPEN

DRIEMAAL

GELOOFT

ZIJN

CORNELIUS

DOOR

Van links naar rechts: Diny van Leeuwen, Andrea Sinke en Jenneke van der Jagt

1. Hoe heet de hoofdman? 2. Wat doet Petrus op het dak? 3. Hoe vaak hoort Petrus de stem? 4. Wat voor een man is Cornelius? 5. Wie predikte de doop? 6. Wat is Jezus uit de doden? 7. Wat is Hij van levenden en doden? 8. Wie ontvangen ook de Heilige Geest? 9. Wat kan iemand niet weren? 10. Petrus geeft bevel de gelovigen te …

E-19 GEZEGDE 1PT Neem uit de volgende woorden steeds drie opeenvolgende letters en maak zo een gezegde. Steigeren, eikenhout, kaviaar, dissonant, rigoureus, verdwalen, verward. Inzenden: Het gezegde.

154

terdege *

14 JUNI 2017

20170614-154-TDE-MAIN-AR36.pdf 154

6/2/2017 9:41:42 AM

Puzzelen

B-19 OverlaPPer/dOOrlOPer 2Pt De laatste letter van een woord is de eerste van het volgende. Horizontaal: 1. specerij (6) - ontroering (6) - halfblind (7); 2. opwekking (6) - kwaadsprekerij (6) - rijder (6) - muzieknoot (2); 3. boom (3) - zeemijl (5) - leerling (5) - ziekte (5) - s.v.p. (3; afk.); 4. conus (5) - mes (6) - boekwerk (8); 5. snert (10) - dichtkunst (6) - slot (3); 6. vlug (3) - deel van Sumatra (5) - berg in IsraĂŤl (5) - dwarsligger (5) - winkelwagen (3; afk.); 7. vertrekken (4) - jaloezie (6) - gerieflijk (5) - hoofdstad van Japan (5); 8. schoeisel (5) droog (3) - klant (6) - losse draad (4) - nieuw in samenstelling (3). Verticaal: 1. mistig (7) - soort (5) - boerderijgrond (3) - koning van Egypte (5); 2. Aziaat (6) - vlijtig (5) - reus (5) - omroep (4); 3. muziekinstrument (5) - orgaan (3) - balkon in kerkzaal (8) - vlijt (4); 4. neerslag (7) - religieus kunstwerk (5) - leesboek (7); 5. opschrift (5) - slimmigheid (4) - hoogtepunt (3) - gulden (4) - koud (3) - vreemde munt (3); 6. streek in Gelderland (6) - ziektegolf (9) zeestraat (5); 7. bloedader (5) - strijkstok (4) - staat in de VS (4) - boom (3) - doodslag (5); 8. orgaan (4) - bijeenkomst (6) - heel groot (5) - huishoudelijk apparaat (5).

Inzenden: De zin die ontstaat op de uitstekende hokjes, met de klok mee.

D-19 rOndOPuzzel 2Pt Zet rond het cijfer het gevonden woord van vier letters. Het woord kan in elk willekeurig hokje beginnen. Maar wel met de klok mee. 1. model, 2. kenteken, 3. koren, 4. oude munt, 5. heester, 6. vaartuig, 7. zwijn, 8. bereide huid, 9. uitroep, 10. spleet, 11. opgeld, 12. doeltreffer, 13. palmmerg, 14. koning van IsraĂŤl, 15. orgaan, 16. Indonesisch eiland, 17. vis, 18. Europese hoofdstad, 19. beroep, 20. maalstroom, 21. gratie, 22. Europeaan. Inzenden: De twee woorden die ontstaan op regel 1 en 5.

M 12

L 15

O 18

terdege *

20170614-155-TDE-MAIN-AR36.pdf 155

14 juni 2017

155

6/2/2017 9:41:44 AM

C-19 KruiSWoord 2pt Horizontaal: 1. vaartuig, 5. kaassoort, 9. ooievaar, 11. bijdehand, 12. Europees land, 15. zuidvruchten, 16. Europeaan, 17. raming, 20. meisjesnaam, 21. rots, 23. achter, 24. boom, 25. gezicht, 26. voorwaarde, 28. ijver, 29. onderwijs, 30. rit, 32. boom, 34. Europeaan, 36. borg, 37. Grieks eiland, 38. groente, 40. drogisterijketen, 43. opschrift boven het kruis, 45. zekere, 46. loodrecht, 47. nauw, 49. visgerei, 50. familielid, 51. slee, 53. brandstof, 55. scherm, 56. bevoorrading, 58. soort, 60. map, 62. even, 64. ongebruikt, 65. vogel, 66. skelter, 67. deksel. Verticaal: 1. vies, 2. inhoudsmaat, 3. hulde, 4. moment, 5. vrolijk, 6. dichter, 7. prinses, 8. vulkaan, 10. borstbeen, 11. wier, 13. telwoord, 14. sponsachtig, 15. gewicht, 18. watervogel, 19. wat, 22. hemel, 25. show, 27. landcode van Zweden, 29. bergplaats, 31. beeld, 33. roos, 34. kunstwerk, 35. open plek in het bos, 39. onlangs, 41. overdreven, 42. tabak, 43. vader van David, 44. muzieknoot, 45. vroeger, 48. juk, 49. jakobsladder, 50. duw, 52. belemmering, 54. proost, 55. thuis, 56. vreemde munt, 57. drinkgerei, 59. punt, 61. voordeel, 63. beker. Inzenden: Het woord dat ontstaat op de cijfers: 46-9-39-14-1-26-37-29-47-64-12-23-36-59-60-653-11-28-43-38-51-35-19-8.

E-20 Woordpuzzel 1pt Zoek bij de woorden van de eerste rij een woord uit de tweede rij. Voeg er een willekeurige letter tussen en maak zo een nieuw woord. boete eer koren leed kan loos gast oor eind pan angst pen wijze plaat na ren pap room stee ver Inzenden: Het woord dat ontstaat op de tussengevoegde letters. 156

terdege *

5 10

16 22

25 29

28 32

31 34

35 37

36 38 40

39 43

44 47

48 53

52 57

55 61

14 18

11 13

54 58

62 65

64 66

D-20 Slangdoorloper 2pt De laatste letter van een woord is de eerste van het volgende. 1. proef, 2. register, 3. oplosmiddel, 4. zwarte stof, 5. pil, 6. lekkernij, 7. winnaar, 8. vroeger, 9. hekwerk, 10. stormram, 11. vertrouwelingen, 12. omtrent, 13. ontroering, 14. broer van David, 15. tweevingerige luiaard, 16. ooievaar, 17. scheepswiel, 18. overschot. 3

Inzenden: De twee woorden die ontstaan op de even en oneven cijfers.

14 juni 2017

20170614-156-TDE-MAIN-AR37.pdf 156

6/2/2017 9:45:09 AM

puzzel

B-20 Kruiswoord 2pt

Horizontaal: 1. kras, 5. berouw, 10. schaap, 12. nachtdier, 13. muziekstuk, 15. vogel, 17. orgaan, 19. berghok, 20. gil, 22. visvoer, 23. beknopt, 25. handvat, 27. vergrootglas, 29. wat, 30. bouwgrond, 32. priester, 33. verwijderd, 34. cijfer, 36. visnet, 38. slee, 39. dakbedekking, 40. muzieknoot, 42. ontkenning, 43. deftigheid, 44. godsdienst (afk.), 46. windrichting (afk.), 47. plaats in Drenthe, 48. deel van de Bijbel (afk.), 49. mak, 51. kerel, 53. zoogdier, 54. persoon, 56. dwaas, 57. tennisterm, 58. vrucht, 60. gebergte in Duitsland, 61. nagerecht, 64. koning in IsraĂŤl, 66. vuur, 67. huid, 69. oude munt, 71. in werking, 72. spijskaart, 73. dakrand, 75. op, 76. discipel, 77. onderbed. Verticaal: 1. teug, 2. brandstof, 3. paard, 4. zoogdier, 6. heden, 7. horizon, 8. profeet, 9. sluiting, 11. factor, 14. beroep, 15. behoeftig, 16. steen, 18. verlichting, 20. onzin, 21. even, 23. stel, 24. gesel, 26. roem, 28. schelpdier, 30. soberheid, 31. burcht, 33. watergang, 34. verwijderd, 35. leverworst, 37. weg, 39. voor, 41. deel van het gezicht, 45. kruid, 48. opschrijven, 50. tam, 52. gebied in Amsterdam, 53. afval, 55. namaak, 57. varken, 59. halskraag, 60. slot, 62. snel, 63. rivier in Oostenrijk, 64. eerlijk, 65. in het jaar, 67. pont, 68. insect, 70. jongensnaam, 72. ruzie, 74. Kenau, 75. familielid.

24 28

30 34

23 25

12 16

32 36

37 42

43 44

255

54 58

64 69

57 60

63 67

66 70

73 76

Inzenden: Het woord dat ontstaat op de cijfers: 45-8-37-20-6473-55-22-69-2-49.

C-20 Koppeldoorloper 2pt

71 74

75 77

1 2

De laatste letter van een woord is de eerste van het volgende.

1. vlooteenheid (8) - smart (4) - onkundig (3); 2. shag (5) - Duitse domstad (6) - rekening (4); 3. koning van IsraĂŤl (4) - lastbrief (5) - virusziekte (5) - slee (2); 4. oplettend (5) - sluitlusje (5) - Japans gerecht (5); 5. niets (3) - kippeneigenschap (3) - streek (6) - gegevens (4); 6. tochtig (8) - sloot (4) - projectiel (3); 7. senior (6) betaalmiddel (4) - Griekse letter (5); 8. paf (8) - vezelig (6); 9. vlak (5) - meetlat (7) - soort verlichting (3); 10. walvis (6) - inhoudsmaat (5) - zigeunervolk (4); 11. trol (8) - delfstof (6); 12. hetzelfde (6) - boeket (6) - afmeting (3); 13. vleesgerecht (6) - duo (4) - welnu (5); 14. zaadje (4) dun (5) - sierplant (6).

Inzenden: De tien namen die ontstaan op 1, 4, 7, 10 en 13 verticaal.

6 7 8 9 10 11 12 13 14

terdege *

20170614-157-TDE-MAIN-AR37.pdf 157

14 juni 2017

157

6/2/2017 9:45:11 AM

Speciaal voor jou dit coole

ek! enbooek! renttenb ppren “Een heerlijk prentenboek met een speels verhaal, vol van vrolijkheid.” Elly & Rikkert Zuiderveld

Bestel nu

gratis!

Ga naar redeenkind.nl/terdege

Eenmooiegelegenheid vooreenfeestje!

Uwfeestopmaat. Mooie sfeervolle zalen voor 20 tot 400 personen. Professionele licht- en geluidsinstallatie. Eigen uitgebreide keuken. Rolstoelvriendelijk. Professionele bediening. Gratis parkeergelegenheid. Partycentrum Het Dak is een uitstekende gelegenheid voor uw bedrijfsfeesten, vergaderingen, jubilea, congressen, beurzen, verkopingen, productpresentaties en catering. Want... in Het Dak kan het!

Tiendweg 9a • 4142 EG Leerdam • Tel. (0345) 61 36 26 • www.hetdak.nl

158.indd 158

1-6-2017 15:28:05

A-20 BijBelse lettergreeppuzzel 2pt De zinnen komen uit Gezang 5 t/m 12. Maak van de lettergrepen veertien woorden. Vul tien woorden in. Er blijven vier woorden over. Zet ze in de juiste volgorde. In welk berijmd psalmvers zingen we dit?

A / DE / DE / DER / DER / DER / GE / GEN / GOE / HE / LAAT / LE / LIEF / LOOF / MIL / ON / PEN / REN / ROE / TIE / TROU / VA / VEN / VEN / VER / VER / WE / WE WIL / ZE / ZE / ZEN wij ………. U als onze Vader aan o Vader zo Gij ons ………. ja amen ………. Vader ja ’k ………. in God de Vader ter rechterhand Zijns Vaders zit ……….. dit ………. Hij als mijn Vader doen Die één met Zoon en Vader is in ………. o God Die ………. Vader zijt o Vader Die al ’t ………. voedt o Vader dat Uw ………. ons blijk’ Inzenden: De vier woorden en de vindplaats.

Prijswinnaars 1000 punten: A. Alting, Zeewolde (2); G. Blok-van ’t Land, Randwijk (5). 1200 punten: Fam. Van Manen, Waarde (16). 1600 punten: W. Schuitemaker-Tijhuis, Rijssen (7). 2200 punten: P.M. Taal-van Zomeren, ’s-Gravenpolder (11). 3200 punten: W. Slagman, Rijssen (8). 3400 punten: E. Groenendijk, Krimpen a/d IJssel (0). 3800 punten: E. Klaassen, Hierden (8); A. Sybesma, Bitgum (4). 4200 punten: G. Meerkerk, Bleskensgraaf (3). 4400 punten: J. Koetsier-Spelt, Elspeet (3); N. Meijer-Kievit, Driebergen (7). 4600 punten: H.A. Lissenburg, Boven

Hardinxveld (2); A. Verhaar, Kinderdijk (5); W. Verhoog, Eemnes (5). 4800 punten: J. v/d Beek-Quartel, Lisse (4); R. Huls-v/d Vliert, Nieuwleusen (16).

Puzzeloplossingen A-17 (Bijbelse invulpuzzel): Staande blijven

(Efeze 6:13). B-17 (Lettergreepkruiswoord): Horizon-

taal: 1. hedera, 3. aardewerk, 5. geweldig, 7. vuurkracht, 9. zoemer, 10. bronstig, 12. donker, 14. manage, 17. melder, 19. ootmoed, 20. halte, 21. Thamar, 22. gave, 24. summum, 26. gedeelte, 28. onweer, 29. goedkoop, 31. bazin, 33. somber, 35. tenminste, 37. telganger, 38. notaris. Verticaal: 1. hemelvuur, 2. rage, 3. aardig, 4. werknemer, 6. welvaart, 8. krachtbron, 9. zoeker, 11. stigma, 12. Donge, 13. trommel, 15. nering, 16. weemoed, 18. derhalve, 19. Ootmarsum, 22. gazon, 23. nadeel, 25. mummie, 26. geweer, 27. tegoed, 28. onzin, 30. koopsom, 31. bagatel, 32. meermin, 34. berberis, 35. tenger, 36. steno. Hemelvaart, Maranatha C-17 (Figuurpuzzel): 1. graad, 3. welig, 4.

Italië, 5. grens, 6. etang, 7. campus, 8. groei, 9. zwang, 10. poncho, 11. geste, 12. nijdig, 13. leperd, 14. genie, 15. agoog, 16. nukkig. Discipelen, Weeszondag. D-17 (Honingraatpuzzel): 1. pleura, 2. An-

drea, 3. sprint, 4. begrip, 5. reling, 6. solide, 7. Heerle, 8. Ruurlo, 9. absurd, 10. aupair, 11. solair, 12. nietes, 13. stereo, 14. thesis, 15. regaal, 16. bordes, 17. Puerto, 18. orakel, 19. retina, 20. sirene, 21. immens. Plaatsbereider, tegenpand. E-17 (Vlechtpuzzel): 1. vorst, 2. oogst, 3.

oever, 4. regel, 5. beker, 6. ieder, 7. dieet, 8. diner, 9. eivol, 10. riool. Voorbidder, Trooster.

Zie voor de prijzen Terdege van 3 mei, pagina 103.

terdege *

20170614-159-TDE-MAIN-AR37.pdf 159

14 juni 2017

159

6/2/2017 9:45:12 AM

Help Chikoni aan

eten en (Bijbel)onderwijs! Chikoni uit Malawi is vijf. Hij woont met zijn broer en moeder in een schamel hutje. Ze hebben het zwaar te verduren vanwege honger. Vader heeft het gezin verlaten. Chikoni moet nu meehelpen om voor het eten te zorgen. Maar hij wil graag naar school! Wilt u kinderen als Chikoni helpen? Geef voor voedsel, kleding, medische zorg en (Bijbel)onderwijs. Kijk op stephanos.nl of maak uw bijdrage over op IBAN NL74 RABO 0335 3074 50 t.n.v. StĂŠphanos, Hendrik Ido Ambacht

Presentatie? 06 - 301 671 72 of voorlichting@stephanos.nl

Wilfried en Herma de Nobel, Circles Trouwringen Veerplein 14, 3331 LE Zwijndrecht â&#x20AC;˘ Telefoon 078 620 09 66 Internet: www.circles-trouwringen.nl

160.indd 160

www.stephanos.nl

1-6-2017 15:49:56

Lisa Donkersteeg uit Woudenberg is 10 jaar geworden. Mijn verjaardagsfeestje: „Vier ik met Joëlle, Joanne, Gerlinde, Lotte, Dave, Lize, Florieke en Rachel, allemaal uit mijn klas. Liever had ik nog meer kinderen uitgenodigd, maar dat zou teveel worden.”

stick, paarden-tekenblok, paardenstickerblok, zelfklevende memo’s, eetpapier, twee Katriens, oorbellen, ring en ketting, horloge, groene smurrie en paardenposters. Allemaal van familie en vrienden, heel erg veel eigenlijk.”

Mijn gezin bestaat uit: „Papa, mama, Gerson (11) , Joas (7) en Sarah (3).”

Mijn klas: „Groep 6 van de Wartburg in Woudenberg. Veel van mijn vriendinnen zitten in mijn klas, en meester Kloosterman is heel leuk.”

Ik sliep gisteravond om: „Ongeveer tien uur. Dat valt mee hoor, ik lig meestal lang wakker.” De cadeautjes die ik kreeg: „Een hele lijst: Geld, spelcomputer, rip-

Ik trakteerde: „Kleine tompoesjes met een eetbare foto van mij erop.” Voor het laatst gelachen: „Mijn broer Gerson zat weer eens gek te

doen onder het eten net. Hij maakt heel vaak grapjes.” Wat is je lievelingseten? „Groentesoep en patat, dat hebben we allebei gegeten.” Verkering? „Dat hebben ze in onze klas nog lang niet!” Wat wil je later worden? „Juf of kraamverzorgster en moeder, of is dat geen beroep?” Het leukste aan 10 jaar worden: „Ik kreeg een nieuwe hoed voor de kerk. Iedereen vond hem mooi, en papa zei: „Je wordt echt al groot.”

161

20170614-161-TDE-MAIN-AR51.pdf 161

tekst & beeld: NIEK STAM

Dit is de jarige jet

6/2/2017 1:46:21 PM

29 JUNI 2017

Terdege ook uw blad? Neem nu een abonnement.

Met een gezin(netje) in een huis van 20-40 m² wonen: het kan echt! Een mooie reportage over wonen in een verplaatsbaar huisje.

En verder: Dit verkoop ik echt nóóit: Vier keer een voorwerp met bijzondere waarde.

162

terdege *

Ds. S. Maljaars over Gods leiding in ons leven.

Start nieuwe serie: De werkdag van politiek redacteur Kees de Groot

14 JUNI 2017

20170614-162-TDE-MAIN-AR52.pdf 162

6/2/2017 3:07:26 PM

Colofon Organist Janco Belder (45) speelde overal, begeleidde koren en maakte cd-opnames. Totdat hij MS kreeg. Hij verblijft nu in verpleeghuis Salem.

„Ik ben dankbaar met iedere dag.”

Terdege is een reformatorisch familieblad en verschijnt elke twee weken. Terdege is een onderdeel van Erdee Media Groep (EMG). EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst en om u te informeren over producten en diensten van EMG.

Postadres: Terdege, Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn Bezoekadres: Laan van Westenenk 12, 7336 AZ Apeldoorn Telefoon (algemeen): 055 - 5390333 Fax: 055 - 5419318 E-mail: redactie@terdege.nl Directie: Ir. B. Visser Hoofdredactie: Dr. ir. S.M. de Bruijn, Henk van den Berge Bladmanager: Jeannette Zeeman-van Grol, tel. 055 - 5390282 Chef-redacteur: Gisette van Dalen-Heemskerk, tel. 055 - 5390445 Redactie: Jacomijn Ariakhah-Hoekman, Annemieke van den Berg, Mariska Dijkstra-Wolters, Ad Ermstrang, Huib de Vries Ontwerp & lay-out: Janneke Visser-Paalman Vormgeving: Harry Blankestijn, Hans Kraayeveld, Abonnementen en bezorging: Ditje van Huffelen, tel. 055 - 5390300, fax 055 - 5415687, e-mail: administratietd@erdee.nl Advertenties: Tel. 055-5390499, e-mail: advertentietd@erdee.nl. Bij het afsluiten van een advertentiecontract zijn de Rota Regelen van toepassing. ISSN: 1382-9076 Giro 719 502 (Erdee Media Groep) Druk: Koninklijke BDU Grafisch, Bedrijf BV, Barneveld Abonnementsprijs: Per jaar € 92,50 (factuur) € 91,50* (incasso), per kwartaal € 24,20 (factuur) € 23,70* (incasso). *Dit bedrag is inclusief de korting voor incasso. De 34e jaargang loopt tot 1 oktober 2017. Abonnementen kunnen op elk moment ingaan. Opzegging: Een maand voor einde abonnementsperiode, voorzien van opzegreden. Adreswijzigingen: Schriftelijk, drie weken vóór ingangsdatum. Aansprakelijkheid: Terdege is op geen enkele wijze aansprakelijk voor producten en diensten die aangeboden worden door adverteerders in deze Terdege. Dit geldt ook voor de integriteit van de adverteerder. Meer info: terdege.nl; erdeeservice.nl Het is verboden Terdege zonder toestemming op te nemen in, of ter beschikking te stellen van een leesportefeuille. Terdege is op geen enkele wijze verantwoordelijk voor de kwaliteit of integriteit van producten en diensten die in de advertenties worden aangeboden.

De volgende

Terdege in braille, gesproken vorm en groteletterleesvorm: Loket Aangepast - lezen, Den Haag, tel. 070-3381500

gaat over friesland

6/2/2017 3:07:49 PM

14 juni 2017

» 34E JAARGANG » NUMMER 19 // 20

de grootste in LANDELIJK WONEN & SLAPEN.

Al deze producten zijn ook online te bestellen op www.debongerd.nl

20170614-001-TDE-MAIN-CVR.pdf 1

» WWW.TERDEGE.NL

De Bongerd 7.500 m2 | Batterijenweg 19, Kesteren | tel. (0488) 48 8855 | www.debongerd.nl