Terdege vakantienummer 2016

Reformatorisch Dagblad | magazines

„RIJKE WEKEN”

Vakanties voor mensen met een beperking.

JAN MAURITZ

portret van Rijssen

„We moeten naast onze jongeren gaan zitten.”

15 JUNI 2016

» 33E JAARGANG » NUMMER 19 // 20

+

15 JUNI 2016 . 33E JAARGANG NUMMER 19/20 . LOSSE NUMMERS € 3,95 \TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\1506-01-TD-vpg_0 1 Pag 148.indd 1

1-6-2016 11:47:30

7-6-2016 15:26:07

Marjolein Bastin Kamperfoelie

Marjolein Bastin Soft Roses pink

Marjolein Bastin Vogeltje

Beddinghouse Oban black

Marjolein Bastin Guirlande multi

Beddinghouse Nautic dream sand

In dit nummer: Nu Reizen voor gehandicapten 100 achterkleinkinderen Portret van Rijssen Berkenhof Tropical Zoo

COLUMNS 55 Ir. B.J. van der Vlies 71 Heleen Polinder 81 Burg. Pieter Verhoeve

RUBRIEKEN INTERVIEWS 20 52 74 84

Jan Mauritz Ds. G. Gerritsen Stefan en Anne Siudzinski Chiel Jan van Hofwegen

BEZINNING 04 18 72 77 83

Meditatie Pastoraal Bijbelstudie Jouw vragen Ogenblik

14 26 36 38 51 60 64 66 78 90 133 139

Psychologie Opvoeding Kerkgeschiedenis Terdege weet raad Politiebelevenissen Mijn stijl Zoek het uit Vervolgverhaal Vorstelijk Digitale media Getrouwd Tussen de oren

144 Vakantiepaklijst 145 Mijn familie

Beddinghouse Honolulu taupe

16 48 56 134 143

Beddinghouse Warm socks sand

Modern, klassiek of romantisch slapen

Culinair Creatief Op het erf Puzzels Eropuit

Moderne, klassieke en romantische dekbedovertrekken van Beddinghouse. Naast Marjolein Bastin nu ook weer nieuwe dessins. Alles van honderd procent katoen, verfijnd afgewerkt en heerlijk zacht. Met instopstrook (20 cm) en slopen van 60 x 70 cm. En weer met een korting van ruim 35%!

EXCURSIE 94 100 106 112 122 126

Irrland (Kevelaer)

Gent Dierenpark (Nordhorn) Voerstreek (België) Romeinse stad (Xanten) Londen

35%

Dailytrend Dailytrend korting

Digibron Digibron

• 1-persoons,140 x 200/220: van € 39,95 voor € 24,95

• 2-persoons, 200 x 200/220: van € 69,95 voor € 44,95 KitsKits • lits jumeaux, 240 x 200/220: van € 79,95 voor € 49,95

Kijk voor meer aanbiedingen op terdege.nl/abonneevoordeel Reformatorisch Dagbl Reformatorisch Dagblad

Deze actie loopt tot 30 aug. 2016 of zolang de voorraad strekt.

Verzendkosten € 5,95. Bestel via www.fhshop of bel 055 - 5390678.

Reformatorisch Dagblad | magazines

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\LAYOUT\1506-02-TD-inh_0 2

Beddinghouse Kelowna sand

HOBBY

BEELD ISTOCK

REPORTAGES 06 30 42 68

Pag 147.indd 1

Wegwijs Wegwijs Terdege Terdege

7-6-2016 1-6-2016 14:47:07 12:08:53

Vakanties Het vakantieseizoen staat weer voor de deur. Sommige mensen trekken al in juni eropuit, maar voor de meeste gezinnen breekt een vrije periode pas aan zodra in juli de schoolvakanties starten.

Deze extra dikke Terdege verkeert om die reden in zomerse sferen. In dit nummer treft u onder andere meer dan vijftig voordeeluitjes. Ons blad staat verder voor een groot deel in het teken van dagtrips. We hebben gezocht naar niet al te dure uitstapjes met een relatief beperkte reistijd.

We gaan wandelen in de Belgische Voerstreek, net over de grens, en brengen een bezoek aan Gent, de derde stad van de zuiderburen. Daar komen liefhebbers van cultuurhistorie zeker aan hun trekken.

In Duitsland pakt een bezoek aan een dierenpark in Nordhorn voor een gezin verrassend voordelig uit. Een bezoekje aan het Romeinse Xanten is evenmin duur en educatief de moeite waard. En dan hebben we nog Irrland, net over de grens bij Nijmegen, met 8000 vierkante meter aan glijbanen, klimtoestellen, speelschuren, hooibergen en skelterbanen.

Voor wie iets verder wil reizen: een dagje Londen kan ook. Met het vliegtuig ben je er zo. We plaatsen een verslag van een wandeltocht langs bezienswaardigheden.

Ons hoofdverhaal gaat over vakanties voor mensen met een verstandelijke beperking. Ds. W. van Weelden geniet ervan, samen met honderden vrijwilligers. „Het Godsvertrouwen van onze gasten is tot verwondering.�

AD

aermstrang@terdege.nl

DE KITS GAAT HELEMAAL OVER DE ZOMER!

Zie pagina 16.

1506-03-TD-INH_0.pdf 3

Zie Kits!

6/6/2016 2:22:09 PM

„Ik ben een

vreemdeling op de AARDE, verberg Uw

GEBODEN niet voor mij.”

*

Psalm 119 vers 19

1506-04-TD-BEZ_0.pdf 4

6/6/2016 1:11:09 PM

In den vreemde „Ik ben een vreemdeling op de aarde, verberg Uw geboden niet voor mij.”

Psalm 119 vers 19 TEKST DS. M.A. KUIJT, WIJK (BIJ HEUSDEN)

oor sommigen is de vakantietijd aangebroken.

Voor anderen nog niet.

Over een maand zijn de straten leger, de winkels... en de kerken.

Dan zijn velen eropuit getrokken.

Zij zijn in den vreemde.

Er zit iets aantrekkelijks in: vreemde landen en plaatsen bezoeken.

Enkele weken in een totaal andere omgeving zijn. Toch zijn sommigen blij als ze weer de vertrouwde kerktoren zien... Want we zijn in den vreemde toch niet (helemaal) thuis.

Nu lezen we in Psalm 119 over een dichter die zich een vreemdeling op aarde voelt. Niet in zijn eigen land maar op áárde. Dat gaat nog verder. En dat is bijzonder. Want in de regel voelen we ons best thuis op aarde. Velen hebben genoeg aan hun gezin, hun werk, hun familie, hun vakantie. Hun wereldje is niet zo groot. Maar in dat kleine wereldje voelen ze zich wonderwel thuis.

Laten we niet op hen neerkijken en doen alsof wíj anders zijn. Onze godsdienstigheid, ons kerkelijk meeleven maakt ons nog niet tot vreemdelingen op aarde. Onder een dekmantel van vroomheid kunnen we een werelds leven leiden. En ons zeer wel thuis voelen

V

in de wereld. Om een vreemdeling op aarde te zijn, is meer nodig.

Abraham woonde in het heidense Ur en hij voelde zich er goed thuis.

Maar de stem van de levende God kwam in zijn leven: „Ga uit uw land, uit uws vaders huis.” En Abraham ging. En... voelde hij zich thuis in het aardse Kanaän?

Nee, want hij heeft er gewoond als in een vréémd land. Hij verwachtte de stad die fundamenten heeft, waarvan God de Kunstenaar en de Bouwmeester is. Wonderlijk! In het land der belofte wonen en tóch een vreemdeling blijven...

Op deze reis kunnen we één ding niet missen: Gods geboden. „Verberg Uw geboden niet voor Mij!” In Psalm 119 lezen we aan één stuk door: „Uw wet, Uw geboden, Uw inzettingen, Uw rechten!” In allerlei toonaarden komt dit terug: ik heb Gods gebod als gids nodig in een vreemd land.

Sommigen weten altijd precies wat goed en fout is. Ze hebben direct hun oordeel klaar. Meestal

Ik heb Gods gebod als gids nodig in een vreemd land

over een ander. Maar voor Gods kinderen ligt het niet altijd even duidelijk. Ze veroordelen liever zichzelf dan dat ze voortijdig een oordeel vellen over een ander.

De Bijbel spreekt meer dan eens over de vreemdeling. Israël heeft geleerd om niet op de vreemdeling neer te zien. Israël was immers in Egypte ook een vreemdeling!

David zegt tegen God: „Wij zijn vreemdelingen en bijwoners voor Uw aangezicht, gelijk al onze vaderen.” (1 Kronieken 29:15a) Wie in onze tijd over vreemden en vreemdelingen iets wil zeggen, die bedenke: ik ben zelf ook een vreemdeling. Van nature hoor ik niet bij Gods volk. Ik ben een heiden. Ik sta erbuiten. Ik heb mij buiten Gods gemeenschap gezondigd. Ik ben van mezelf een verloren mens. Een vloekwaardige. Geneigd tot alle kwaad. Alles wat ik méér ben, is genade. Is verkiezende genade. God heeft mij erbij gezet. Geroepen, getrokken, gedoopt in de drie-enige Naam, opgenomen in Zijn verbond, mag ik Hem kennen en dienen.

Nu geen vreemde meer van genade! Ondanks mijn vele omzwervingen kind aan huis!

En straks... voor altijd thuis.

terdege • 15 JUNI 2016

1506-05-TD-BEZ_0.pdf 5

5

6/6/2016 1:11:18 PM

6

*

“We kiezen bewust voor een rustig programma, omdat onze gasten veel zorg nodig hebben” terdege • 15 juni 2016

1506-06-TD-AR01_0.pdf 6

6/6/2016 2:27:10 PM

reportage

Vreugdevolle vakanties

„Je zit tijdens een vakantieweek als het ware met elkaar op een eiland. Daardoor ontstaat verbondenheid.”

Ds. W. van Weelden geniet van de vakanties voor mensen met een verstandelijke beperking. Hij is niet de enige.

Jaarlijks zetten honderden vrijwilligers zich in voor deze doelgroep. „Het Godsvertrouwen van onze gasten is tot verwondering.” tekst Gert De Looze beeLD Diverse orGanisaties

terdege • 15 juni 2016

1506-07-TD-AR01_0.pdf 7

7

6/6/2016 2:27:19 PM

Beeld Martin Droog

HILDA MOLENAAR Woonplaats: Moerkapelle, De Zesling, woonvoorziening van Siloah.

Leeftijd: 57.

Vakantie: vakantieweek voor mensen met een verstandelijke beperking van de Vrouwenbond Gereformeerde Gemeenten.

HOE VAAK BENT U AL OP VAKANTIE GEWEEST? „Minstens dertig keer. We gaan met een groepje uit Moerkapelle naar hetzelfde vakantieadres, met drie bewoners uit De Zesling en twee bewoners uit De Eersteling.

We zijn al op veel plekken geweest. Ik heb een stapel plakboeken van al die vakanties. Het is leuk als een staflid daarin schrijft: ‘Je bent een fijne meid. We zien je graag volgend jaar weer terug.’

Er is één keer iets vervelends gebeurd. Toen ben ik van de trap gevallen en had ik een gat in mijn hoofd en een gebroken sleutelbeen. Toen heb ik een paar dagen in het ziekenhuis in Hoogeveen gelegen. Daarna ben ik met de ziekenauto naar het ziekenhuis in Gouda gebracht.”

WAT DOET U GRAAG? „Ik ben slechtziend en kan daardoor niet zo veel. Wandelen vind ik leuk, ik geniet van de verwendag en ik zit graag op een terrasje. Ik vergeet bijna te vertellen dat met elkaar zingen fijn is en dat ik graag naar een zangavond ga.”

HOE VIND U HET DAT ER ELKE DAG UIT DE BIJBEL WORDT GELEZEN?

„Als dat niet gebeurde, zou ik mij niet thuis voelen. We horen elke dag een Bijbels verhaal en doen daarna Bijbelstudie. We praten in groepjes over vragen.

Dat is allemaal leerzaam en belangrijk. Waarom? Wat je thuis doet, moet je ook tijdens een vakantie doen. We leren ook een psalmvers dat bij het thema van de week hoort. Op zondag gaan we twee keer naar de kerk.

Tijdens de vakantieweek komt er weleens een dominee, een ouderling of een evangelist op bezoek. Een evangelist vertelde ons hoe hij op straat mensen aanhoudt en hen vertelt over de Bijbel. Hij geeft hen een Bijbel of een folder. Sommigen komen later naar de kerk. Dat is mooi om te horen.”

8

1506-08-TD-AR01_0.pdf 8

6/6/2016 2:27:37 PM

Vakantieschip Prins Willem-Alexander (beeld Stichting Varende Recreatie)

et levenstempo ligt tijdens een vakantieweek lager dan thuis. Zo is er tijdens de maaltijden ruimschoots gelegenheid om met elkaar van gedachten te wisselen. Dit zorgt voor vreugdevolle momenten, vertelt de predikant van de hervormde gemeente in Oud-Alblas. Hij gaat sinds 2000 jaarlijks als gastheer mee met een vakantieweek van de Hervormde Vrouwenbond.

De gasten staan centraal tijdens een vakantieweek. „Vooraf beleggen we met de vrijwilligers een vergadering, waarin de taken worden verdeeld.

Het is de bedoeling dat iedereen zich goed voorbereidt, zodat tijdens de vakantie alle aandacht naar de gasten kan gaan. Het komt de sfeer ten goede als gasten en begeleiders samen optrekken.”

De aandacht voor het Woord en voor het geestelijk leven stempelt de week, merkt de predikant. „Ik heb gesprekken over het leven met de Heere. Daarin valt het geloofsvertrouwen van de gasten op, dat gevoed wordt door het Woord en het lied.”

Wat leert de predikant van de gesprekken? „Ze onderstrepen dat

H

je onbevangen moet luisteren als je dicht bij iemand wilt komen.”

KLEINE DINGEN Het leiden van een reis is inspannend, maar ook verrijkend, weet Hanna de Jong. „De eenvoud van het leven van mensen met een verstandelijke beperking en hun Godsvertrouwen treffen mij elke keer weer.

Ze genieten van kleine dingen. Wanneer ik terugkom in de maatschappij verbaas ik mij regelmatig dat wij ons zo druk kunnen maken over onbelangrijke dingen.”

Hanna de Jong is binnen de Hervormde Vrouwenbond onder andere het aanspreekpunt voor de vakantieweken voor mensen met een verstandelijke beperking. De leiding van deze weken berust bij een kernteam dat uit een gastheer, altijd een predikant, en een gastvrouw bestaat. Zij sturen de vrijwilligers aan.

De Hervormde Vrouwenbond kiest er bewust voor om de zondagse diensten in het vakantieonderkomen te houden. „Daardoor kan iedere gast de diensten bijwonen. Daarnaast is er elke dag een Bijbelvertelling, die

aansluit bij het weekthema. We zingen iedere dag het nieuwe themalied, dat elk jaar op ons verzoek wordt geschreven door R. Bartels uit Rijssen.”

De vakantieweken voorzien in een behoefte. „De gasten kijken ernaar uit. Ze kunnen dankzij de plakboeken die de vrijwilligers maken lang nagenieten.” De gasten krijgen veel individuele aandacht. „Vrijwilligers doen op die momenten dingen met hen die de gasten leuk vinden, zoals kleuren, voetballen of wandelen.”

BIJBELVERHAAL De Hervormde Vrouwenbond, de Vrouwenbond Gereformeerde Gemeenten en de werkgroep van de Christelijke Gereformeerde Kerken organiseren alleen vakanties in Nederland. Om de kosten binnen de perken te houden en met het oog op familieleden die gasten naar een oord brengen. „Er is voor ons nog een reden”, vertelt Meiny Heikoop-Gorter, secretaresse van de Commissie vakantieweken voor mensen met een beperking van de Vrouwenbond Gereformeerde Gemeenten. „Wij hechten aan het bezoeken van kerkdiensten

terdege • 15 JUNI 2016

1506-09-TD-AR01_0.pdf 9

9

6/6/2016 2:27:46 PM

Beeld André Dorst

JAN EN MARIJKE VOS Woonplaats: Huizen.

Leeftijd: Jan 76, Marijke 79 Vakantie: week voor mensen met een lichamelijke beperking van de Christelijke Gereformeerde Kerken.

WAAROM KIEST U VOOR DEZE VAKANTIES? „Mijn man kreeg in 2013 kort na elkaar twee hersenbloedingen.

Daardoor is hij tweezijdig verlamd en kan hij niet meer praten. Hij woont sindsdien in verpleeghuis Voor Anker in Huizen. Elke dag, behalve woensdag, bezoek ik mijn man. Het is fijn om bij elkaar te zijn, hoe confronterend Jans beperkingen soms ook zijn. God geeft mij elke dag nieuwe kracht, anders zou ik het niet volhouden.

Een nichtje attendeerde ons op de bootreis. Vorig jaar zijn we

voor het eerst mee geweest. De reis ging toen naar Zuid-Holland en Zeeland. Dit jaar hebben we op het IJsselmeer en op de Waddenzee gevaren.”

HOE HEBBEN U EN UW MAN DE VAKANTIES ERVAREN? „Het was fijn om een week lang elke dag bij elkaar te zijn. Normaal gesproken zorg ik voor mijn man als ik bij hem ben. Nu werd ál die zorg uit handen genomen en werd er ook voor mij gezorgd. De betrokkenheid van de vrijwilligers heeft mij geraakt. Niets was hen te veel. Overigens bleek het best lastig om alles uit handen te geven.

Mijn man herkende verschillende gasten en vrijwilligers die er vorig jaar ook bij waren op de bootreis.

Hij lachte toen van oor tot oor.

Hij genoot van de reis, al was die best vermoeiend voor hem. Ik zette hem vaak met zijn rolstoel voor een raam, zodat hij goed naar buiten kon kijken.”

IS HET BELANGRIJK VOOR U DAT ELKE DAG DE BIJBEL OPENGAAT? „Ontzettend belangrijk. Die viering van het Heilig Avondmaal op de boot, dit jaar onder verantwoordelijkheid van de christelijke gereformeerde kerk in Enkhuizen, was indrukwekkend.

Op zo’n moment ervaar je dat we kinderen van één Vader zijn.

Iedere morgen wekten de vrijwilligers ons met het zingen van een psalm, een gezang of een lied uit de bundel Opwekking of die van Johannes de Heer.”

10

1506-10-TD-AR01_0.pdf 10

6/6/2016 2:28:02 PM

van een gereformeerde gemeente of van een evangelisatiepost in de buurt.”

Meiny Heikoop hoopt dit jaar voor de zevende keer als vrijwilliger met een vakantieweek mee te gaan. Ze kijkt ernaar uit. „Het is verrijkend om met mensen met een beperking om te gaan. Het valt mij elke keer weer op hoe velen denken aan het belangrijkste, het leven met de Heere. Treffend is ook hun afhankelijkheid van God. Als ze zien dat het regent, zeggen ze: ‘Zullen we eerst aan de Heere vragen of Hij ons toch een goede en fijne dag wil geven?’”

De Bijbel staat centraal tijdens de vakantieweken. „We zingen dagelijks veel psalmen. Na het Bijbelverhaal praten we over het vertelde door. Elk jaar wordt een ander thema gekozen, bijvoorbeeld de wonderen van de Heere Jezus of een van de profeten.

Eén keer in de week komt een predikant of een ouderling op bezoek.

Hij eet vaak mee, knoopt gesprekken met de gasten aan en verzorgt de Bijbelvertelling van die dag.”

Een vakantieweek is intensief. „Als vrijwilliger ben je continu met de gasten bezig. Je moet er echt zijn voor hen. Maar je krijgt daar veel liefde voor terug. Op de afscheidsavond geven de gasten vaak niet alleen een cadeautje, maar ook een hartelijke omhelzing aan de vrijwilligers.”

De leiding van een vakantieweek ligt bij de kernstaf, die uit een man en een vrouw bestaat. Zij bepalen met de stafleden in belangrijke mate het programma. „Mogelijke activiteiten zijn een bezoek aan het Zuiderzeemuseum, een vaartocht door de Weerribben of een bezoekje aan de plaatselijke kerk, op uitnodiging van leden van de vrouwenvereniging, die pannenkoeken hebben gebakken. De zangavond in de plaatselijke kerk beleven de gasten als een hoogtepunt.

We vragen vaak of het koor van de gemeente meezingt en vormen zelf een vakantiekoor.”

RUSTIG PROGRAMMA „Mensen vertellen ons dat ze het fijn vinden om in een andere omgeving te zijn. Ze genieten van de rust en waarderen het om met de meereizende predikant en met elkaar over het geloof te praten en vreugde en verdriet te kunnen delen”, vertelt Jeanet Heeren. Ze is betrokken bij de werkgroep Recreatie Lichamelijk Gehandicapten van de Christelijke Gereformeerde Kerken, die jaarlijks drie vakanties voor mensen met een lichamelijke beperking organiseert. „We kiezen bewust voor een rustig programma, omdat onze gasten veel zorg nodig hebben. Tijdens de bootreis varen we ’s morgens. ’s Middags leggen we ergens aan en gaan dan met hulp van vrijwilligers uit de plaatselijke christelijke gereformeerde kerk aan wal. Zo’n gemeente zet vaak in samenspraak met ons een middag- en avondprogramma in elkaar. Bij de reis voor jongvolwassenen – een groep van circa acht mensen – staat het programma niet van tevoren vast. De gasten mogen zelf aangeven welke activiteiten hen

aanspreken.”

Het aantal aanmeldingen voor de reizen loopt de laatste jaren wat terug. Jeanet Heeren vermoedt dat dit te maken heeft met de veranderingen in de zorg, waardoor mensen een hogere eigen bijdrage betalen. „Mogelijk blijft daardoor te weinig geld over voor een vakantie. Ze kunnen natuurlijk aankloppen bij een diaconie, maar de ervaring leert dat ze dit niet snel doen.”

De Bijbel gaat tijdens de reizen elke dag open. „Onder andere tijdens de dagsluiting. Op zondag vindt bij de bootreis ’s morgens een kerkdienst aan boord plaats. ’s Middags bezoeken de gasten een dienst in de plaatselijke gemeente. We proberen te regelen dat dan ook het Heilig Avondmaal wordt gevierd. Bij de vakantie in Doorn wordt de vakantie op vrijdag afgesloten met de viering van het Heilig Avondmaal.”

Het valt vaak niet mee om afscheid te nemen. „Sommigen zien ertegen op om weer alleen te zijn. Anderen beseffen dat ze er een volgend jaar misschien niet meer bij zullen zijn.

Het raakt iedereen als we hen aan het eind van de vakantieweek ‘Zegen mij op de weg die ik moet gaan’ toezingen.”

terdege • 15 JUNI 2016

1506-11-TD-AR01_0.pdf 11

11

6/6/2016 2:28:11 PM

Beeld Anton Dommerholt

BENJAMIN DE JAGER Woonplaats: Barneveld, in een woonvoorziening van Siloah.

Leeftijd: 24.

Vakantie: vakantieweek voor mensen met een verstandelijke beperking van de Hervormde Vrouwenbond.

Verteld door: Benjamins moeder, Jezien de Jager uit Harderwijk.

GENIET BENJAMIN VAN DE VAKANTIES? „Benjamin hoopt dit jaar voor de tiende keer mee te gaan. Hij heeft er steeds meer zin in. Het is het enige uitje waarvoor hij de laatste jaren uit zichzelf in de auto gaat zitten. Dan gaat zijn duim omhoog en roept hij: ‘Yes, vakantie.’ Als we op het vakantieadres aankomen, begint Benjamin te zwaaien.

Eenmaal binnen geeft hij alle aanwezigen een hand. De eerste keer

12

dat hij meeging, was best spannend, want hij had nog nooit een week gelogeerd. Toen wij hem aan het eind van de vakantieweek ophaalden, hoorden we dat hij had genoten. Dit bleek ook uit het plakboek dat Benjamin meekreeg.

Op de eerste foto’s keek hij nog een beetje sip, maar later brak zijn brede glimlach door. Voor ons een teken dat het goed met hem gaat.

De vrijwilligers doen dit werk vol liefde. Er groeit een hechte onderlinge band. Bij het afscheid wordt menig traantje weggepinkt.”

WELK EFFECT HEBBEN DE VAKANTIES? „Benjamin trok zich vaak terug op zijn kamer als we visite kregen.

Tegenwoordig geniet hij zichtbaar van de mensen om hem heen en wil hij tijdens een verjaardag opblijven tot de laatste gast vertrekt.

Ik denk dat dit mede te danken is aan de gezellige sfeer in de vakantieweken. Mijn man en ik gaan tijdens Benjamins vakantie een paar dagen weg om bij te tanken. Dat was echt nodig, toen Benjamin nog thuis woonde.”

IS HET BELANGRIJK DAT DE BIJBEL ELKE DAG OPENGAAT? „Ja, we kiezen bewust voor een vakantieweek waar dat gebeurt.

Thuis wordt dagelijks uit de Bijbel gelezen. Elke zondag gaat Benjamin twee keer mee naar de kerk. Dat is tijdens de vakantieweek niet anders. Iedere dag hoort hij een Bijbelvertelling aan de hand van een thema. Er wordt gezongen en gekleurd. Wat er bij Benjamin binnenkomt, is voor ons moeilijk te peilen. Dat weet en werkt de HEERE alleen.”

terdege • 15 JUNI 2016

1506-12-TD-AR01_0.pdf 12

6/6/2016 2:28:27 PM

Vakantieweken voor

MENSEN MET EEN BEPERKING » De werkgroep Recreatie Lichamelijk Gehandicapten, die uitgaat van het deputaatschap pastoraat in de gezondheidszorg van de Christelijke Gereformeerde Kerken, verzorgt sinds 1977 reizen voor mensen met een lichamelijke beperking. Vandaag de dag organiseert de werkgroep drie reizen in Nederland, een vaarvakantie, een vakantie in Nieuw Hydepark in Doorn en een vakantie voor jongvolwassenen. In totaal genieten jaarlijks zo’n vijfennegentig gasten van deze vakanties.

» De Hervormde Vrouwenbond in de Protestantse Kerk in Nederland organiseert sinds 1975 zogeheten Voor Elkaar Vakantieweken. Tegenwoordig voor mensen met een lichamelijke en/of een verstandelijke beperking (zeer moeilijk lerend of moeilijk lerend), voor jongeren met

een stoornis in het autismespectrum en voor mensen met lichte dementie en hun mantelzorger. Dit jaar zijn er 21 vakantieweken voor circa 600 gasten op tal van bestemmingen in Nederland.

» De Vrouwenbond Gereformeerde Gemeenten verzorgt sinds 1972 vakantieweken. Op dit moment voor mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking, voor jongeren met een gedragsbeperking, voor zorgbehoevende ouderen en voor mensen met dementie en hun mantelzorger. Dit jaar zijn er 31 vakantieweken voor circa 650 gasten ergens in Nederland.

» Ook reformatorische organisaties die zorg bieden voor mensen met een verstandelijke beperking doen het nodige. Binnen Adul-

lam organiseren de verschillende woonlocaties zelfstandig een bewonersvakantie. Bewoners van woonvoorzieningen waar ‘Op weg bij de ander’ bij betrokken is, trekken er ook met elkaar op uit. Bij De Schutse gaan alle woongroepen op vakantie. Degenen die niet mee kunnen vanwege de zware zorg die zij nodig hebben, krijgen een zogenoemde verwenweek. Ook vanuit verschillende woonlocaties van Siloah worden bewonersvakanties georganiseerd.

» Naast bovengenoemde kerken en organisaties bieden de christelijke organisaties De Karavaan en Stichting Ichthus reizen naar het buitenland voor respectievelijk mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een lichamelijke beperking. terdege • 15 JUNI 2016

1506-13-TD-AR01_0.pdf 13

13

6/6/2016 2:28:33 PM

MIJN VRAAG

Onder behandeling „We hebben tien kinderen. De helft is inmiddels het huis uit.

Verschillende kinderen zijn bij een psycholoog onder behandeling. Bij een van hen is recent ADHD vastgesteld. Een ander kind heeft een burn-out, een derde een PTSS (posttraumatische stress-stoornis).” e moeder van dit gezin vraagt zich af: „Is het mijn schuld dat er kinderen in de hulpverlening terechtkwamen? Ik merk dat ik krampachtig mijn best doe om mijn fouten te bespreken met hen en dingen goed te maken.”

D

Zelfs wanneer één kind psychische problemen heeft, kunnen ouders zich al vertwijfeld afvragen wat ze fout hebben gedaan.

Ik maak daar een paar relativerende opmerkingen over: 1. Een kwart van alle Nederlanders krijgt met een psychische aandoening te maken. In een gezin van tien kinderen zijn dat er dus twee of drie. In die zin is uw situatie normaal.

2. ADHD is erfelijk. U kunt er niets aan doen dat uw kind deze

“Zes kinderen en geen enkele opvoedtheorie meer...”

14

Kees Roest, klinisch psycholoog stoornis heeft. U kunt hem of haar wel helpen hier zo goed mogelijk mee om te gaan. PTSS loop je op door een traumatische gebeurtenis. Elk kind kan een trauma oplopen, ook zonder dat ouders daar een rol in spelen.

Een burn-out is het gevolg van overbelasting. Steeds meer jeugdigen hebben daarmee te maken, doordat er zoveel op hen afkomt. Ook daar kunt u als vader of moeder maar weinig aan doen, zeker wanneer het gaat om oudere kinderen.

3. De perfecte opvoeding bestaat niet. Opvoeden blijft mensenwerk. We hebben allemaal onze blinde vlekken. Fouten maken betekent niet dat je een waardeloze ouder bent.

4. Zelfs wie veel over opvoeding heeft gelezen, merkt dat de

praktijk weerbarstig kan zijn, zeker omdat elk kind anders is.

Een Engelse dichter zei eens: „Voordat ik trouwde, had ik zes theorieën over kinderopvoeding. Nu heb ik zes kinderen en geen enkele theorie meer.”

5. U staat open voor een gesprek met uw kinderen over wat zij als moeilijk hebben ervaren.

U durft zich kwetsbaar op te stellen. Dat is een van de grootste geschenken die ouders hun kinderen kunnen geven.

6. Uw bezorgdheid en schuldgevoel laten zien dat u erop gericht bent geweest om uw kinderen een goede opvoeding te geven. U hebt hen regels willen bijbrengen en ook liefde willen geven. U hebt hen willen beschermen voor gevaren en hen het goede voorbeeld willen geven. Dat dat niet altijd zo goed lukt als u had gehoopt, is geen kwade opzet.

7. Het belangrijkste is niet dat onze kinderen er zonder lichamelijke of psychische narigheid doorheen komen, maar dat ze Christus mogen leren kennen als hun Verlosser. En wanneer we niet meer met onze kinderen kunnen spreken over God, kunnen we en mogen we met God spreken over onze kinderen. Dan is er te midden van al ons tekort toch een vaste hoop!

Heeft u ook een vraag? Mail naar psycholoog@terdege.nl

terdege • 15 JUNI 2016

1506-14-TD-RU01_0.pdf 14

6/6/2016 11:22:12 AM

Verhoeks & Provily is een professioneel en psychologisch adviesbureau dat gespecialiseerd is in studiekeuze, loopbaanontwikkeling en assessments.

Studiekeuze ‘Welke studie past bij mij?’

Loopbaan ‘Welke loopbaanmogelijkheden passen bij mij?’

Assessment ‘Is mijn werknemer geschikt voor deze functie?’

Wij zijn nieuwsgierig naar jou! Neem vrijblijvend contact met ons op. www.vp-advies.nl

Pag 15.indd 1

06 55 22 00 21

6-6-2016 5:29:05

Amandel Zwitsers, een heerlijke koek Van amandelen kun je de lekkerste dingen maken: macarons, gevulde koeken, paleisbanket, roomboterletters, gevuld speculaas... Dit keer een recept van Amandel Zwitsers.

TEKST JACOBINE VAN DEN BOS-SEGERS BEELD SJAAK VERBOOM

*

16

*

*

**

INGREDIËNTEN:

*

*

300 gram amandelspijs 15 gram citroenrasp 1 eidooier 2 eiwitten 3 plakjes bladerdeeg 100 gram poedersuiker 6 gram zetmeel

terdege • 15 JUNI 2016

1506-16-TD-AR02_0.pdf 16

6/6/2016 2:21:46 PM

CULINAIR

* * ** * * ** * * *

AL EEN HEEL OUD RECEPT

BEREIDING: Kneed de spijs, de eidooier en de citroenrasp tot een soepele, rolbare massa.

Pak 3 plakjes bladerdeeg en prik hier gaatjes in met een vork.

Maak de plakjes bladerdeeg licht vochtig Verdeel de spijs in 3 gelijke stukken.

Druk de spijs gelijkmatig over de bladerdeegplakjes en zorg dat ze mooi glad is.

Meng de poedersuiker en het zetmeel met het eiwit tot een gladde massa.

Strijk de glazuur over de spijs heen.

Snijd de plak in 4 gelijke stukken en leg ze op een bakplaat.

Maak de koeken af met een amandel in het midden.

Laat ze dan een uur drogen.

Bak de koeken vervolgens af op 15 graden. Ze moeten 15 tot 20 minuten bakken.

Als het glazuur gaat kleuren, zijn ze klaar.

Ik maakte deze koek op mijn allereerste stagedag

Amandelen Jacobine v/d Bos Amandelen behoren tot de belangrijkste ingrediënten in de banketbakkerij. De nootjes worden al eeuwenlang door bakkers gebruikt, bijvoorbeeld voor het maken van amandelspijs. Al in de Middeleeuwen werden amandelen volop gebruikt in de Arabische en de WestEuropese keuken.

Het recept om Amandel Zwitsers koeken te maken, is al een heel oud recept. Ze worden echter nog steeds in veel banketbakkerijen gemaakt.

Zelf maken is natuurlijk nog leuker.

Aan dit recept bewaar ik een bijzondere herinnering. Ik maakte deze koek op mijn allereerste stagedag van mijn eerste jaar op de banketbakkersopleiding. Dus als ik dit recept zie, moet ik daar altijd weer aan denken.

Amandel Zwitsers zijn niet moeilijk te maken. Het is alleen erg belangrijk dat je de koeken even goed laat rusten, zodat het glazuur een klein beetje opdroogt. En met het afbakken moet je er even goed op letten dat de koeken niet in één keer te hard kleuren.

Jacobine@terdege.nl. terdege • 15 JUNI 2016

1506-17-TD-AR02_0.pdf 17

17

6/6/2016 2:21:52 PM

PASTORAAL

Ten derde...

In deze tijd breekt in veel gemeenten de Avondmaalszondag weer aan. De week ervoor staat in het teken van de voorbereiding. Een wezenlijk element daarin (de kern daarvan) is de „waarachtige beproeving van onszelf”. Die bestaat uit drie stukken... ot hiertoe hebt u hopelijk niets nieuws gelezen. Het formulier om het Heilig Avondmaal te houden, werkt de zelfbeproeving uit aan de hand van de drie stukken, die ons bekend zijn uit onder andere de Catechismus. Het zijn de drie stukken van ellende, verlossing en dankbaarheid. Het is de drieslag die het wezen van het geloof en het geloofsleven benoemt.

Daarbij is elk van deze drie onmisbaar. Het besef zondaar voor God te zijn, maakt dat Christus hoe langer hoe heerlijker voor ons wordt.

En de verwondering vanwege de verlossing door Hem laat de dankbaarheid bloeien. Elk van de drie wordt ook hoe langer hoe meer verdiept. Ze verdiepen elkaar.

Het gaat nu niet om de drie stukken in de prediking, maar om de drie stukken in het geestelijke leven. Het geestelijke leven waarvan het Avondmaalsformulier dit ‘signalement in drievoud’ geeft. Het geestelijke leven waarop de Avondmaalganger zichzelf heeft te beproeven. In de voorbereidingsdienst wordt daar in de prediking in de regel ook nadrukkelijk de aandacht op gevestigd. Samengevat: „Ten eerste bedenke een ieder bij zichzelf zijn zonden en vervloeking... Ten andere onderzoeke een ieder zijn hart, of hij ook deze gewisse belofte van God gelooft... Ten derde onderzoeke een ieder zijn geweten, of hij ook gezind is, voortaan met zijn ganse leven waarachtige dankbaarheid jegens God de Heere te bewijzen...”

T

Vergis ik mij als ik stel dat wij, als het over de beproeving van onszelf gaat, vooral bezet zijn met het ‘Ten eerste...’ en het ‘Ten andere’?

En dat we ons met name richten op het be-

18

denken van onze zonden en het overdenken van het wonder van de verzoening daarvan door het bloed van het Lam? Ik voer hier geen pleidooi voor meerdere aandacht voor het derde stuk ten koste van de eerste twee stukken. Ik denk wel dat we scherp moeten toezien dat we dat derde stuk niet vergeten. Of dat we dat minder ernstig nemen. Of van mening zijn dat dat er toch wat minder toe doet.

Waarover het ‘Ten derde...’ gaat? Het gaat over de gezindheid om ons hele leven in het teken te zetten van de waarachtige dankbaarheid. Het gaat over het vaste voornemen om oprecht te wandelen. En om het afleggen van alle vijandschap, haat en nijd. En om het leven in waarachtige liefde en enigheid met onze naaste. Ik zou zeggen: Laten we de vinger er eens bij leggen en deze woorden voor onszelf stuk voor stuk nog eens wegen. Wat wordt hier veel gezegd!

Bent u het niet met mij eens dat het leven in de gemeente er wat anders uit zou zien als het ‘Ten derde...’ ernstiger werd genomen?

Als we, waar we leven van het wonder van Gods genade in Christus, werkelijk met alle krachten staan naar dat dankbare leven? En het écht opnemen tegen alle vijandschap, haat en nijd in ons bestaan? In plaats van deze te verontschuldigen of te vergoelijken? En ons écht geven aan dat leven in ware liefde en eenheid met onze naaste?

Ik meen dat, naast het goede dat deze gezindheid meebrengt, ze ook veel kwaad in het midden van de gemeente voorkomt. Nog daargelaten wat de zegen daarvan zou zijn voor hen die buiten zijn.

We moeten toezien dat we het derde stuk niet vergeten of minder ernstig nemen

Ds. P.C. Hoek, Sommelsdijk

terdege • 24 DECEMBER 2015

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\1506-18-TD-BEZ_0 18

6-6-2016 14:51:35

Pag 19.indd 1

1-6-2016 8:39:19

JAN HENDRIK MAURITZ Jan Hendrik Mauritz (1947) groeide op in Opheusden. Hij volgde van 1974 tot 1978 een deeltijdstudie aan de Sociale Academie in Ede en de Voortgezette Opleiding in Zwolle (1984-1986). Van 1974 tot 1986 was hij jeugdwerkadviseur van de Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten (JBGG) in Woerden. In 1986 werd hij directeur. Sinds 2007 is hij directeur Toerusting van de CGO. Mauritz is gehuwd en heeft acht kinderen.

20

terdege • 15 JUNI 2016

1506-20-TD-AR03_0.pdf 20

6/7/2016 11:19:07 AM

“DE HEERE GAAT DOOR MET ZIJN WERK”

Generaties verbinden Bijna tien jaar geleden nam hij afscheid van de Jeugdbond van de Gereformeerde Gemeenten.

De liefde voor jongeren is gebleven. Bij de Cursus Godsdienstonderwijs (CGO) vraagt Jan Mauritz (69) in ontmoetingen met ambtsdragers doorlopend aandacht voor hen. „Ik pleit altijd voor onze jeugd.”

TEKST AD ERMSTRANG BEELD ANTON DOMMERHOLT

terdege • 15 JUNI 2016

1506-21-TD-AR03_0.pdf 21

21

6/7/2016 11:19:12 AM

ij is deze ochtend al voor vijf uur opgestaan. In alle vroegte bracht Mauritz de uit Jeruzalem afkomstige dominee Anthony Simon naar luchthaven Schiphol. „Hij heeft tijdens zijn verblijf in Nederland bij ons gelogeerd.”

Simon is een van de vijf ‘reformed pastors’ in Israël, van wie werk wordt ondersteund door het interkerkelijke Da Costafonds. Mauritz is secretaris van Da Costa.

Niet alleen voor het fonds bezoekt hij regelmatig Israël. Mauritz stond aan wieg van de jaarlijkse reizen van de CGO/deputaatschap voor Israël naar dat land. Glimlachend: „Bij mijn afscheid van de jeugdbond kreeg ik een plastic vliegtuig en een cheque voor een bezoek aan Israël. Ik wilde natuurlijk graag samen met mijn vrouw. Toen bedacht ik dat ik me als reisleider nuttig zou kunnen maken.

Een advertentie leverde direct dertig aanmeldingen op. Toen kon mijn vrouw de cheque gebruiken.”

Hij is inmiddels twaalf keer in Israël geweest. Het zijn voor hem geen toeristische uitjes. „We bezoeken mensen in Jeruzalem, dominee David Zadok in Kanot en Maarten Dekker in Nazareth. Dekker heeft nu een eigen gemeente. Dominee Zadok brengt het Woord in zijn gemeente en onder overlevenden van de Holocaust. Onder circa 250 christensoldaten wordt lectuur verspreid. We hadden dit najaar een conferentie. Daar waren ongeveer 150 Messiasbelijdende Joden, die luisterden naar lezingen over de sola’s van de Reformatie. Is dat niet bijzonder? Je ziet dat de Heere ook in Israël met Zijn werk doorgaat.”

Hij pakt er zijn Bijbeltje bij, waarin verschillende passages zijn onderstreept. „In Romeinen 10 schrijft Paulus: ‘Zal de Heere Zijn volk verstoten? Dat zij verre.’ En iets

H

1000 “Een maximum van zou zielen per gemeente veel beter zijn”

22

verderop staat dat dit ‘tot zegen van de heidenen zal zijn’. Dat wordt bevestigd als je ziet dat een Joodse predikant onder Syrische vluchtelingen het Woord verkondigt.”

PASTORALE GESPREK Op 60-jarige leeftijd maakte de bevlogen inwoner van Kamerik bij de jeugdbond plaats voor een opvolger. „Er is me gevraagd om voor de CGO te gaan werken. Dat is toen gesplitst in een afdeling HBO en een afdeling Toerusting. Ik heb het als een bijzondere zegen ervaren dat ik bij de CGO mijn opgedane kennis en ervaring kon benutten.”

Onder Mauritz’ leiding is het aantal cursussen uitgebouwd. Recent schreef hij, samen met ds. L. Terlouw, een boek over het pastorale gesprek. „Eerdere readers over dit onderwerp hebben we daarin verwerkt. Er bleek behoefte aan te zijn. Binnen het kerkverband was daarover nauwelijks materiaal voorhanden.”

Het CGO-werk kost hem ‘enkele dagen per week’. Daarnaast is Mauritz ouderling in de gereformeerde gemeente in Woerden. „Zeker de afgelopen jaren, toen we vacant waren, nam dat aardig wat tijd in beslag.” Verder is de voormalige JBGG-directeur ook voorzitter van de classicale commissie die evangelisatiewerk in de grote nieuwe Utrechtse wijk Leidsche Rijn verricht.

HEBT U WEL VRIJE TIJD? „Eigenlijk is mijn werk mijn hobby.

En mijn vrouw staat hier van harte achter. Vrije tijd heb ik wel. Die besteed ik, samen met mijn echtgenote, aan onze kinderen en kleinkinderen. Van onze acht kinderen wonen er twee hier in de buurt, vijf zijn verspreid over het hele land.

terdege • 15 JUNI 2016

1506-22-TD-AR03_0.pdf 22

6/7/2016 11:19:16 AM

“we hoeven niet ines te alles dezelfde keuz maken” Een dochter woont met haar man en kinderen in China. Ze zijn aangesloten bij de gereformeerde gemeente van Wageningen. Zij is verbonden aan een kindertehuis en brengt daar in haar werk de bijbelse boodschap.

Het ene jaar komen ze hiernaartoe, het andere jaar gaan we daarheen.

Soms is het wel wat te veel. Dat was nog meer het geval in de tijd dat ik nog volop in de opbouwfase van het jeugdwerk zat. Achteraf constateer ik dat ik toen mijn vrouw wel eens te veel alleen heb belast met de opvoeding.”

U BENT NU IN UW 70E LEVENSJAAR. DENKT U ER WEL EENS OVER OM TE STOPPEN? „Het werk voor de afdeling HBO van het CGO heb ik al afgebouwd, ik geef nog maar een enkel college meer.

Onlangs ben ik gestopt als bijzonder ambtenaar van de burgerlijke stand.

Ik heb in die functie zeker tachtig huwelijken voltrokken. Met het werk voor toerusting hoop ik, zolang me daarvoor de gezondheid is gegeven, door te gaan. Dat doe ik grotendeels vanuit huis.”

ze zich ervan doordrongen dat uit een onreine alleen een onreine kan voortkomen. Dat bracht haar op de knieën, voor ieder kind weer. En dan zie je dat de Heere dat wil zegenen.

Hij wil erom gebeden worden.”

BIJ HET CGO-WERK ONDER AMBTSDRAGERS ZIJN JONGEREN REGELMATIG ONDERWERP VAN GESPREK, GAF U AAN. WAT GEEFT U HEN MEE? „Onze jongeren staan in een heel andere maatschappij dan die waarin de ouderen opgroeiden. Een wereld die onder meer bezet wordt door de social media. Er ontstaat een kloof tussen ouderen en jongeren. Er dreigt ook een taalkloof, want als jongeren minder lezen en minder in de traditie van de ouderen staan, valt het hen moeilijker om geestelijke zaken te begrijpen. We moeten naast onze jongeren gaan zitten. De sleutel ligt in een verstaanbare prediking. Bijbelse kernwoorden als bekering, droefheid naar God en toevluchtnemend geloof

interview

moeten uitgelegd worden. Datzelfde geldt voor catechisatie, huisbezoeken, preekbespreking, jeugdwerk en andere contacten. We moeten daarbij samen de Bijbel openen. En dat begint natuurlijk bij huisgodsdienst. Als een jongere tijdens een huisbezoek ‘ik weet niet’ antwoordt, als wordt gevraagd of hij of zij de Heere nodig heeft, is alleen maar aangeven dat dat wel nodig is niet voldoende. Dan is het gesprek voorbij. We moeten proberen generaties te verbinden en vooral samen luisteren naar de Schrift. Om dat te bereiken, moet je in gesprek blijven.”

Dat kan al met jonge kinderen, geeft Mauritz aan. In het gezin en het kinderclubwerk. Hij citeert uit de levensbeschrijving van de jonge Schotse predikant Robert Murray M’Cheyne. „Daarin staat een voorbeeld van een jong overleden meisje, dat nu bij de Heere mag zijn. Dan schrijft M’Cheyne: ‘Willen jullie ook zo vergaderd worden? Begeef je dan naar een eenzame plaats, kniel

LAURENS KROON OVER JAN MAURITZ DE JEUGDBOND, WAAR U ZOVEEL TIJD DOORBRACHT, HEEFT HET DE LAATSTE JAREN ERG MOEILIJK. DOET DAT PIJN? „Dat is zeker verdrietig. Het is moeilijker geworden om jongeren te bereiken. Vooral de groep die wat jonger is en nog niet bewust voor de kerk heeft gekozen. Een deel van de jongeren is niet betrokken of waaiert uit naar ‘Jij Daar’. Er zijn gelukkig ook jongeren die wel meedoen. Het jeugdwerk moet gewoon doorgaan.

Dat kan alleen met Gods hulp. Wel is de houding van de ouders belangrijk.

Ik ken een moeder van een groot gezin. Bij de komst van ieder kind was

„Jan Mauritz heeft zijn leven besteed in dienst van Gods Koninkrijk. Het kerkelijk jeugdwerk vroeg jarenlang zijn aandacht. Zijn toewijding daarvoor heeft mij altijd bijzonder aangesproken”, aldus Laurens Kroon, nu directeur van de JBGG. „Het ging hem om het welzijn en het heil van jongeren.

Daarover sprak hij, schreef hij, discussieerde hij. Hij zocht het persoonlijke contact met jongeren, maar ook met leidinggevenden, ouders en ambtsdragers. Huize Mauritz is in de loop van de jaren voor veel mensen bekend terrein geworden. Dat is overigens nog steeds zo.

Je merkte dat het hem diep raakte wanneer anderen de zorg voor jongeren onvoldoende serieus namen of bekritiseerden. Dan nam hij het voor hen en voor het jeugdwerk op. Het kenmerkte zijn drive. Hij combineerde dat met bewogenheid. Hij zag uit naar vruchten van geloof en bekering in het hart van jongeren. Het ging hem erom dat ze de Heere Jezus leerden kennen als hun Zaligmaker. Als het daarover ging, was hij heel teer en kwetsbaar.”

terdege • 15 juni 2016

1506-23-TD-AR03_0.pdf 23

23

6/7/2016 11:19:17 AM

Ja sfeervolle

onze bruiloft op een

ik wil

Restaurant Landlust Landlustweg 1 Nieuwdorp 0113 612 589

locatie

Restaurant De Schelvenaer Korenmolen 1 Krimpen aan den IJssel 0180 594 949

landlust.nl

schelvenaer.nl

Wij maken uw dak en muren weer als nieuw!

Restaurant De Wevershoeve Noldijk 41a Rijsoord 0180 621 220

wevershoeve.nl

Tevens dé oplossing bij moeizame verkoop van uw huis

HC Dakbehandeling: ‘Ervaar de onvoorstelbare metamorfose!’

REGIO - Het begon allemaal met het

van het dak; dit is het op kleur spuiten van

idee dat de daken van huizen wel heel

de bestaande kleur van de pan en dit zorgt

erg onder het mos en korstmossen

er tevens voor dat de pan minder ruw wordt.

zaten. De oplossing tot dan toe: het

Hierdoor krijgt de pan een betere isolerende

vervangen van een compleet dak, uiter-

laag en kunnen korstmossen zich niet meer

aard een zeer kostbare aangelegen-

hechten. Resultaat: uw dak ziet eruit als

heid. HC Dakbehandeling kwam - nu

nieuw!

alweer 12 jaar geleden - met dé oplos-

Voor de behandeling

Na de behandeling

sing. Inmiddels behandelt het succes-

Verkocht!

volle bedrijf elk jaar zo’n 1500 woningen

Naast het esthetische aspect zijn er meer

in Nederland, België, Luxemburg en

voordelen wanneer u uw huis onder handen

Duitsland.

laat nemen door HC Dakbehandeling. Zo bespaart u bijvoorbeeld 2% tot 6% op ener-

Holland Tel: +31 113 56 75 82 Mob: +31 650 89 67 96 E-mail: info@hc-dakbehandeling.nl

De behandelingen die wij verzorgen: • Het dak schoonmaken en impregneren (5 jaar garantie) • Het dak schoonmaken, impregneren en coaten (10 jaar garantie) • Het dak schoonmaken, impregneren, coaten en glazuren (12 jaar garantie) • Het is ook mogelijk om de bestaande kleur van uw dak te wijzigen (keuze uit div. kleuren) • Het vernieuwen van daken (inclusief platte daken) • Reinigen, impregneren en stralen van muren.

Mensen vergeten vaak dat het dak van een

giekosten.

huis één van de belangrijkste onderdelen van een huis is en ook uit esthetisch oogpunt zeer

De medewerkers van HC Dakbehandeling

belangrijk. Op lange termijn heeft een dak

vertellen ons enthousiast dat ze bovendien

te maken met weersinvloeden, zoals zon en

regelmatig een bedankje krijgen van mensen

zure regen. Daarbij lijdt het dak onder diverse

die hun te koop staande huis na de behande-

mossen en korstmossen. Dit kan op termijn

ling in een mum van tijd weten te verkopen.

leiden tot schade aan uw dakpan.

Uw investering heeft u er als klant van HC Dakbehandeling dan meteen weer uit.

Uniek systeem De oplossing zit hem in het systeem van

Nieuwsgierig?

werken van HC Dakbehandeling, de volgende

HC Dakbehandeling maakt naast daken ook

bewerkingen kunnen worden gedaan:

muren, terrassen en andere objecten brandschoon. U leest het: uw huis wordt van top

Het schoonmaken van het dak met stoom

tot teen weer als nieuw. Nieuwsgierig gewor-

van 150 graden (zónder chemicaliën). Het

den naar de mogelijkheden die wij u kunnen

• Reinigen van bestratingen

impregneren van het dak; dit zorgt ervoor dat

bieden? Wij komen vrijblijvend bij u langs en

• Coaten van garagevloeren (keuze uit c.a. 150 kleuren)

er geen vocht meer in de pan kan dringen en

voorzien u van een gerichte offerte. Neem

• 10 jaar lang je bestrating onkruidvrij!

zorgt ook voor een goede hechting tussen de

contact op via: 0113-56 75 82.

coating en de pan. Het uiteindelijke coaten

Of kijk op: www.hc-dakbehandeling.nl.

w w w. h c - d a k b e h a n d e l i n g . n l

Pag 24.indd 1

1-6-2016 8:52:14

neer en roep de Heere Jezus aan.

Sta pas van je knieën op als je Hem gevonden hebt. Bid of Hij je met Zijn arm wil vergaderen en in Zijn schoot wil dragen. Grijp de zoom van Zijn kleed vast, en zeg: Ik mag, ik durf, ik wil u niet laten gaan, tenzij Gij mij zegent’.”

TIJDENS UW AFSCHEID BIJ DE JBGG GAVEN VERSCHILLENDE MENSEN AAN VAN U GELEERD TE HEBBEN OM REKENING TE HOUDEN MET DE KERKELIJKE VERSCHILLEN. ZIJN DIE SINDSDIEN NIET ALLEEN MAAR GROTER GEWORDEN? Hij aarzelt even. Bedachtzaam: „Hoe moet je dat beoordelen? Als het om de kern gaat, zie ik - zeker vanuit de CGO - overal een grote betrokkenheid, waardering en ook veel overeenstemming. Het gaat erom verbindingen te zoeken. Tegelijk zijn we geen volmaakte kerk en zijn er, in de gebrokenheid van onze samenleving, verschillen. Dat is niet heel erg. We hoeven niet in alles dezelfde keuzes te maken. We moeten wel rekening met elkaar houden. In het westen van het land accepteren ouders van tieners soms meer dan in de zogenaamde biblebelt. Het is goed om te beseffen dat het vaak meer een worsteling is om jongeren vast te houden.”

ER IS IN TOENEMENDE MATE SPRAKE VAN OVERGANG NAAR ANDERE, NIET ALTIJD AAN SCHRIFT EN BELIJDENIS GEBONDEN KERKVERBANDEN OF ZELFS KERKVERLATING. NIET ALLEEN ONDER DE JEUGD. HOE KIJKT U DAARTEGENAAN? „Je moet vaststellen dat velen, zeker ouderen, door het welvaartsdenken zijn beïnvloed. Als je altijd met materie bezig bent, hoe kun je dan verwachten dat een jongere de Heere nodig heeft? Daarnaast is er de aantrekkingskracht van evangelische kringen. Die sleurt niet alleen jonge-

ren, maar hele gezinnen mee. Door contacten en soms ook familieleden zien ze bepaalde zaken erg geïsoleerd. Als er dan ook sprake is van gebrek aan fundamentele kennis, kan de zuigkracht erg groot zijn.”

ZIJN ER SPECIFIEKE OORZAKEN AAN TE WIJZEN DIE DIT PROCES VERSTERKEN? „Allereerst speelt natuurlijk mee dat deze mensen onvoldoende geworteld zijn en innerlijk al een andere visie hebben ontwikkeld, ook als ze zich nog binnen de gemeente bevinden.

Als bepaalde situaties dan veranderen of ze worden aangesproken, haken ze af. Persoonlijk vind ik dat veel van onze gemeenten te groot zijn geworden. Ik besef dat er niet gemakkelijk wat aan te doen is en dat het predikantentekort een rol speelt, maar een maximum van duizend zielen per gemeente zou beter zijn.

Daarboven neemt de cohesie af en is er onvoldoende ruimte voor contactmomenten tussen de kerkenraad en de leden en doopleden.

Door de reformatorische scholen is het verschil tussen kerken voor jongeren vervaagd. Daarbovenop is in de voorbije jaren de gereformeerde gezindte verder verbreed, mede door

het toedoen van bijvoorbeeld Jij Daar, Heart Cry en het optreden van sommige bijbelleraren. Ze brengen in de ogen van sommigen een bevrijdende boodschap. Het is belangrijk daarop een antwoord te hebben. Dat kan door de waarde van de kinderdoop te onderstrepen en de grote betekenis van het werk van de Heilige Geest te benadrukken. Het is ook belangrijk om in onze gezinnen rustmomenten te hebben en tijd te besteden aan het geestelijke gesprek. De zondagse preek of een toerustingsavond kan daarvoor aanknopingspunten bieden.

Jongeren mogen ook gestimuleerd worden om betrokken te zijn. Voor doordeweekse activiteiten rond het Woord is steeds minder tijd. En dat is niet goed.”

ZIET U DE TOEKOMST SOMBER IN? „Als je naar de omstandigheden kijkt, ben ik zeker bezorgd, maar niet somber. Want, zoals ik al aangaf, de Heere gaat door met Zijn werk.

Dat heeft Hij zelf beloofd. ‘Niet door kracht, noch door geweld, maar door Mijn Geest zal het geschieden’, staat in Zacharia 4:6. En: ‘Het zaad zal Hem dienen.’ Dàt moeten we doorgeven.”

terdege • 15 JUNI 2016

1506-25-TD-AR03_0.pdf 25

25

6/7/2016 11:19:21 AM

Lastige vraag?

Goede vraag!

Als we een spelletje Kwistet doen, ga ik steevast onderuit. „Wat is het vierde gebod?” vragen ze dan. Dat weet ik niet. Om die vraag te kunnen beantwoorden, moet ik de wet opzeggen en op m’n vingers bijhouden bij welk gebod ik ben. Ik voel me dan altijd een beetje dom, want de kinderen kunnen het antwoord zo uit hun mouw schudden. teKst MArgreet vAn Den Berg-vAn BrenK BeelD MArIsKA vOs

O

ndertussen troost ik mezelf met de gedachte dat het niet gaat om dat nummertje, maar om de inhoud van de geboden. Neem nou dat sabbatsgebod. Daar krijg ik een lastige vraag over van m’n kind. „Waarom hebben wij de zondag als rustdag? Er staat toch dat we op de sabbat niet mogen werken?”

Ja, op zondag gaan we naar de kerk en die dag houden we ook echt apart om ons te richten op de Heere God en op elkaar. Maar wat zeg ik nu tegen m’n kind? Ik heb nu niet alle redenen paraat die ik ooit heb geleerd voor

26

het aanhouden van de zondag als rustdag. Toch wil mijn kind weten waarom we niet doen wat er in de wet staat. En ik vind het een goede vraag. Blijkbaar denkt hij na over de

Eérlijkheid in het geven van antwoorden is een eerste vereiste

terdege • 15 juni 2016

1506-26-TD-AR04_0.pdf 26

6/7/2016 1:26:36 PM

opvoeding

Wie heeft eigenlijk God gemaakt?”

Je kunt natuurlijk wachten tot je kind met een bepaalde vraag komt. Je kunt ook zelf het initiatief nemen en tijd vrijmaken om veel voorkomende vragen te bespreken. Begin juni verscheen een boekje van de hand van Nieske Selles-ten Brinke dat je hierbij kan helpen.

In “Wie heeft eigenlijk God gemaakt?” stelt ze veertig moeilijke vragen aan de orde.

Over de ziel, over oorlog, over de opdracht om Izak te doden, over het horen van de stem van God en nog veel meer. Ze geeft bijbelse richtlijnen, (lees) tips en verwerkingsmogelijkheden. Zeker weten dat dit niet alleen voor je kind verhelderend werkt!

terdege • 15 juni 2016

1506-27-TD-AR04_0.pdf 27

27

6/7/2016 1:26:43 PM

Een

kind stelt een Q VRAAG uit nieuwsgierigheid

Q

en niet om je in

verlegenheid

geboden. En wil hij weten waarom wij schijnbaar niet doen wat er staat.

Maar wat als ik het antwoord nou niet weet? Ik zeg het gewoon eerlijk. „Joh, dat is een goede vraag. Waarom houden we ons niet letterlijk aan dat gebod? Op die vraag wil ik zelf ook wel graag het antwoord weten.

Hoe zouden we daar achter kunnen komen?” „Er staat vast wel iets op internet”, klinkt het gelijk.

En natuurlijk. Refoweb heeft een antwoord op onze vraag. Een van de redenen voor de zondag is dat de Heere Jezus die dag heeft geheiligd.

Hij stond op de eerste dag van de week op uit de dood. Dat antwoord vergeten we sinds onze zoektocht niet meer.

Vragen van een kind kunnen lastig zijn. Hoe ga je ermee om? Eérlijkheid in het geven van antwoorden is een eerste vereiste. Doe niet alsof je het weet, als je het helemaal niet weet.

Daar heeft een kind niets aan. Het staat even intelligent, maar een kind prikt daar snel doorheen. En hij vindt het echt volstrekt normaal dat een ouder niet alles weet. En eerlijk is eerlijk, sommige vragen blijven moeilijk.

28

De vraag en daarmee de vragensteller serieus nemen, is ook van belang. Leer je kinderen maar dat domme vragen niet bestaan.

Domme antwoorden van volwassenen wel. Een voorbeeld van een wijs antwoord? „Ik ben blij met je vraag. Ik kan je daar niet direct een pasklaar antwoord op geven, maar wil graag met je op onderzoek uitgaan. Waar zullen we beginnen met zoeken?”

Ga ervan uit dat je kind een vraagt stelt uit nieuwsgierigheid en interesse en niet om je in verlegenheid te brengen. Kinderen zijn (meestal) geen Farizeën. Die zijn goed in het stellen van strikvragen. Als ouder kun je je wel ongemakkelijk voelen bij een vraag van je zoon of dochter.

Dat kan alles te maken hebben met jezelf en hoeft niets te zeggen over het waarom van de vraag.

Probeer er in zo’n situatie achter te komen waarom die vraag wordt gesteld. Zeg bijvoorbeeld: „Dat is een moeilijke vraag. Fijn dat je me die stelt, want het lijkt me heel wat als je daarmee loopt. Ik wil er graag met je over nadenken. Kun je me vertellen hoe je op die vraag komt?”

te brengen Krijg je nooit vragen van je kind?

Begin dan zelf met vragen stellen, bijvoorbeeld na het lezen uit de Bijbel. „Wat staat er toch in vers 5? Begrijp jij dat?” Als het een gewoonte wordt om elkaar vragen te stellen, is de kans groot dat hij die gewoonte gaat overnemen. Dit is niet bedoeld om een kind kritisch te maken, maar om een kind te leren nadenken bij wat er op zijn pad komt.

Stelt je kind vragen waar je geen raad mee weet, roep dan de hulp in van een andere volwassene. Laat het niet alleen met grote vragen rondlopen.

Kijk kritisch naar jezelf. Hoe ouder een kind wordt, hoe kritischer hij naar z’n ouders kijkt. Doen ze ook wat ze zeggen? Als je hoog opgeeft over het belang van het leven naar Gods geboden en ze zelf met voeten treedt, kun je kritische vragen verwachten. Zo kan een kind je terechtwijzen. Dank God voor zo’n kind! Hij houdt je een spiegel voor, die je helpt om weer op het juiste pad te komen. Ontken je zonden niet, maar belijd ze. Voor God en voor je kind.

terdege • 15 JUNI 2016

1506-28-TD-AR04_0.pdf 28

6/7/2016 1:26:48 PM

- ADVERTORIAL -

Te koop: chaletpark in Schotse hooglanden Wel eens gedroomd over de koop van een buitenlands vakantiepark?

Er is er nu één in de aanbieding: Ranch Chalet Park in de Schotse Hooglanden.

Wie durft de uitdaging aan?

H. VAN DIJK MAKELAARDIJ Binnenweg 9 6745 XC DE KLOMP - EDE 0318-571338 www.hvandijk.nl

RANCH CHALET PARK Eddy en Corrie Robberts 0044-1862842122 www.ranchchalet.nl

Pag 29.indd 1

Loch Ness, Drumnadrochit, Fort William - aansprekende namen in de sfeervolle streek rond Ranch Chalet Park. Zo’n 40 jaar geleden zetten Eddy en Corrie Robberts uit Ede er voet aan de grond, toen ze hun droom -de start van een reformatorisch vakantiepark in Schotland- gingen verwezenlijken. Vanwege hun leeftijd moeten ze ermee stoppen. En dus staat hun park nu te koop. Bij H. van Dijk makelaardij in Ede. Voor iets meer dan 2 miljoen euro.

gehele jaar open; het restaurant en de bar tussen april en oktober en tijdens de kerstvakantie.

Voor dat geld krijgt de koper een goed renderend vakantiepark op 5 hectare, 40 kilometer ten noorden van de Schotse hoofdstad Inverness. Het terrein herbergt 21 compleet ingerichte lodges in verschillende uitvoeringen, een restaurant met bar, een wasserette, een kinderspeelplaats en een beheerderswoning met receptie. Het park is het

Parkbezoekers mogen vissen en roeien op een nabijgelegen meer en kunnen pony’s en fietsen huren voor trektochten in de omgeving. En die is werkelijk fantastisch: zowel in natuurlijk als in cultuurhistorisch opzicht. Rondom Ranch Chalet Park liggen bossen, bergen en meren en ook de zee met zijn pittoreske vissersplaatsjes is niet ver weg. De roemruchte

historie is er bijna tastbaar: highlandgames, middeleeuwse kastelen en het duistere water bij Loch Ness zijn er slechts enkele voorbeelden van.

Onder reformatorische christenen bestaat nog steeds grote belangstelling voor de Schotse kerkgeschiedenis; een deel van hen reist speciaal naar Schotland om de sporen van het puritanisme te ontdekken. Zo ook een groot deel van de bezoekers van Ranch Chalet Park, van wie meer dan de helft uit Nederland of Vlaanderen komt. ”Met het oog op die parkbezoekers willen de eigenaren graag dat een Nederlander het koopt”, vertelt H. van Dijk, directeur van de makelaardij in Ede. “Zo mogelijk iemand met een reformatorische achtergrond.”

Wie gaat de uitdaging aan?

6-6-2016 11:52:18

Melus Terlouw houdt op een lijstje bij hoeveel achterkleinkinderen hij heeft.

30

terdege • 15 juni 2016

1506-30-TD-AR05_0.pdf 30

6/7/2016 1:30:09 PM

REPORTAGE

“ER ZIJN ER ALWEER DRIE ONDERWEG”

Op de foto met C100 Zelf groeide hij op als enig kind. Nu heeft Melus Terlouw (84) uit Hendrik-Ido-Ambacht een groeiende schare kleinkinderen en achterkleinkinderen.

Onlangs sloot hij zijn honderdste achterkleinkind in zijn armen. Terdege was erbij.

TEKST NELINE BOOGERT-FLOOR BEELD CEES VAN DER WAL

terdege • 15 JUNI 2016

1506-31-TD-AR05_0.pdf 31

31

6/7/2016 1:30:19 PM

* “Als ik jarig ben, belt hij bijna altijd”

ILSE TERLOUW OVER OUWE OPA Ilse Terlouw is nummer 18 in de telling van haar overgrootvader.

Ze is 14 jaar oud en zit in 2havo op de Fruytier. „Ik ben geboren in de buurt van Maartensdijk. Toen ik zes was, zijn mijn ouders verhuisd naar Vaassen”, vertelt ze. „Daar wonen we op een boerderij.”

HOE ZIET JULLIE GEZIN ERUIT? „Mijn vader is 43, mijn moeder 44. Ik ben de middelste van vijf kinderen. De oudste is 20, de jongste 0.”

HOE IS HET OM ZO’N GROTE FAMILIE TE HEBBEN?

32

„Ik weet natuurlijk niet beter. Het is wel zo dat ik de helft van de mensen niet ken als we naar de nieuwjaarsreceptie gaan. We zien de anderen niet zo vaak, omdat het toch wel anderhalf uur rijden is. De meeste familie woont in de buurt van Hendrik-Ido-Ambacht of nog verder naar het westen. Wij zijn een beetje een uitschieter de andere kant op.”

WAT IS JE OVERGROOTVADER VOOR IEMAND? „Ik spreek hem niet zo vaak, want we komen elkaar vooral tegen op feestjes. En dan zijn er altijd veel meer mensen om mee te praten.

Maar de keren dat ik hem spreek,

is hij aardig en gezellig.”

HEB JE EEN GOEDE BAND MET HEM? „Ja, dat kun je wel zeggen. Als ik jarig ben, belt ouwe opa bijna altijd. Hij heeft een boekje waarin al onze namen en verjaardagen op een rij staan, zodat hij het allemaal kan bijhouden. Af en toe schrijven we ook briefjes naar elkaar.

De eerste keer had ik een brief op de computer getypt, maar opa stuurde een met de hand geschreven briefje terug. Toen dacht ik: dat kan ik voortaan ook wel doen. Dus nu schrijven we soms een handgeschreven briefje naar elkaar.”

terdege • 15 JUNI 2016

1506-32-TD-AR05_0.pdf 32

6/7/2016 1:30:26 PM

om maar eens hier, jongen.

Je ziet er goed uit! Je lijkt op de familie, Janneke had ook van die grote ogen. Ondanks de vriendelijke woorden van zijn overgrootvader zet Sander, net 5 weken oud, een keel op. „O, gaat het niet goed? Je komt ook uit een ander land, hè? Helemaal uit Zeeland.”

Sander Terlouw, eersteling van Gertjan en Lenny Terlouw, werd op 25 april geboren in Ritthem, onder Middelburg. Omdat dat zo ver weg is, komt hij vandaag met zijn ouders naar Hendrik-Ido-Ambacht voor een kraambezoekje. Opa Gerrit Terlouw uit Middelburg is er ook, net als de oudtante Nel Maaskant en oudtante Pieta Tulp met haar man Hans. Er is taart, koffie en thee. En een heleboel gezelligheid.

Alleen Sander heeft het in het begin niet zo naar zijn zin. „Wat doet die opa toch met jou?” zegt tante Pieta. „Je moet zijn hoofdje in het hol van je arm leggen, dan heeft hij wat steun.” Ondertussen blijft Terlouw zijn achterkleinzoon bemoedigend toespreken. „Wat is er toch? Het valt ook niet mee, hè, als je zo’n hoog nummer hebt.”

Sander is nummer C100, volgens Terlouws telling. Zijn dertien kinderen noemde hij wel eens A1 tot en met A13, verklaart hij. Toen de kleinkinderen kwamen, was dat generatie B. Inmiddels zijn er daar 71 van. De derde generatie werd logischerwijs C. „C1 is inmiddels alweer 23.” Hij pakt er een lijstje bij. In een minuscuul lettertype staat daarop welke achterkleinkinderen er zijn geboren en wie hun vader en moeder zijn. De laatste zijn met de hand toegevoegd.

K

“We woonden met vijf kinderen in een kamer van 4 bij 4 meter”

En is C101 al in aantocht? Terlouw lacht. „Die is er inmiddels al. En er zijn er ook nog een paar onderweg.

Ik moet even mijn computer raadplegen”, grapt hij. Uit een portefeuille diept hij een briefje op. „Voor zover als ik het weet, zijn het er drie”, zegt hij. „Eentje wordt eind juli verwacht, een in augustus en eentje in oktober.” In mei is overigens de eerste van generatie C getrouwd. Het zou dus zomaar kunnen dat D1 niet lang meer op zich laat wachten.

BRUILOFTEN Terlouw voelt zich gezegend met zijn uitdijende nageslacht. „De kinderen zorgen goed voor me en we zien elkaar regelmatig. Als de kleinkinderen jarig zijn, ga ik erheen zolang ze nog niet getrouwd zijn. En als het eerste achterkleinkind geboren wordt, kom ik op kraambezoek. Op de bruiloften van de kleinkinderen mag ik ook altijd de hele dag mee. Dat zijn er inmiddels heel wat geweest. Een paar weken geleden had ik er zelfs twee achter elkaar.”

Op nieuwjaarsdag komt de familie traditiegetrouw bij elkaar. „Dan huren we een bijzaal van een kerk in Papendrecht. De meeste zalen zijn niet groot genoeg voor ons. Inmiddels komen we met alle aangetrouwden en kinderen erbij op 243 personen.”

VASTGEBONDEN „We zijn erg jong getrouwd”, vertelt Terlouw. Dat verdiende geen schoonheidsprijs, maar het was wel zo. We woonden eerst in een kamertje van 4 bij 4 meter, bij opa en oma in. Daar hebben we nog met vijf kinderen gewoond. De kinderstoel stond naast het fornuis. Op een keer legde Nellie haar handje er zo op. Toen had ze vier blaren, op elk vingerkootje een.

We hebben haar hand in een washandje gedaan om te voorkomen dat ze zich nog een keer zou branden.

Bij onze oudste zoon hebben we later zijn arm zelfs vastgebonden aan de

Verwend Terlouw groeide op als enig kind. „Ik was dus niks gewend: nooit broers of zussen om me heen. En ik was natuurlijk verwend. Mijn vrouw – ze is zestien jaar geleden helaas overleden – zei wel eens: ‘Je moeder heeft je verwend en ik ben ermee doorgegaan.’ En ze had gelijk.” Alleen tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen was er niet zoveel te verwennen. „Ik was acht toen de oorlog begon. Speelgoed was er niet, en eten op een gegeven moment ook niet meer zo veel.

Het is nooit zo ver gekomen dat ik ’s avonds zonder eten naar bed moest, maar het is wel gebeurd dat we drie keer op een dag erwten aten. Ik vind erwten trouwens nog steeds lekker, maar dan wel met iets erbij. Mijn klein- en achterkleinkinderen zeggen soms voor de grap tegen elkaar: ‘Je had de oorlog eens mee moeten maken.’ Maar ik denk wel eens: een klein oorlogje zou nog niet zo gek zijn.”

terdege • 15 JUNI 2016

1506-33-TD-AR05_0.pdf 33

33

6/7/2016 1:30:30 PM

TWENTY-THIRTY leuning van de kinderstoel, zodat hij niet bij het fornuis kon. Die jongen is nu links, en volgens zijn vrouw komt het doordat hij toen zo vaak met zijn hand vast heeft gezeten. Dat zou tegenwoordig nooit meer mogen, maar er was nu eenmaal geen andere plek voor de kinderstoel.”

Later verhuisde de familie naar een ‘onbewoonbaar verklaarde’ woning. „Die werd onverklaarbaar bewoond, door ons dus.” „Dat was toch ook het huis waar we geen wc hadden?” vraagt Pieta. Terlouw lacht. „Ja, maar dat is een verhaal apart. En niet geschikt voor Terdege.”

Terlouw werkte in een betonfabriek en kluste in die tijd ook nog wat bij.

„Het geld wat ik verdiende gaf ik aan moeder. Die kon van weinig veel maken. Bijkomend voordeel was dat we geen huur hoefden te betalen. In een jaar tijd konden we 1000 gulden opzij leggen. Daarvan hebben we ons volgende huis ingericht.”

kon mijn vrouw gerust even gaan zitten als er gegeten was. De één ging stofzuigen, de ander ging borden wassen, nog iemand anders droogde af.”

Al liep dat afwassen en afdrogen niet altijd „helemaal synchroon. Op een gegeven moment merkte ik dat de bodem van een koekenpan – het was zo’n dunne blikken pan – bol de andere kant op stond. Ik zei: ‘Ik snap niet hoe dat kan.’ Maar Plonie en Pieter, die de vaat hadden gedaan, wisten het wel. Er had iemand flink met die pan ervan langs gekregen.”

Gelukkig is de onderlinge verstandhouding in de familie goed, zegt Terlouw. „Als je kinderen gaan trouwen en zelf ook kinderen krijgen, zie je soms natuurlijk dat ze dingen anders doen dan je eigenlijk zou willen. Maar ik had een heel wijze vrouw – veel wijzer dan ik. Die zei dan: ‘Bemoei je er niet mee, want dan krijg je alleen maar problemen.’ Dat was een heel wijze raad.”

Zijn dertien kinderen mag hij allemaal nog hebben. „Ze hebben allemaal een goed huwelijk en gaan allemaal naar de kerk. Dat zijn mijn wijsheid en goedheid niet, hoor. En het is al helemaal niet mijn verdienste. Ik kan er alleen maar dankbaar voor zijn.”

IN HET TRAPGAT

LUIDRUCHTIG

„We waren met weinig tevreden”, vervolgt hij even later. „Onze Gerrit leerde voor onderwijzer – dat is hij nog steeds, directeur zelfs tegenwoordig. Hij heeft zijn papieren in het trapgat gehaald. Dan zat hij op de trap met een typemachine op zijn knieën.”

Het was met dertien kinderen vooral druk voor zijn vrouw, denkt hij. „Ik deed mijn werk op de fabriek, en ik ben ook nog 25 jaar diaken geweest in de gereformeerde gemeente. Mijn vrouw was thuis bij de kinderen. Ze komen natuurlijk niet allemaal gelijk, dat scheelt. Op een gegeven moment

„Nou, je hebt een luidruchtige zoon, hoor”, zegt hij dan tegen Gertjan.

Gerrit Terlouw loopt ondertussen met Sander op de arm door de kamer.

Zolang hij in beweging blijft, gaat het goed. „Hij heeft er wel slag van”, zegt zijn zwager Hans bewonderend. „ Ik heb ook vaak zo gelopen met dat ventje daar”, zegt Gerrit, met een hoofdknik in de richting van Gertjan.

Als Sander weer begint te sputteren, geeft hij hem toch maar aan zijn zoon. Direct wordt het jongetje rustig. „Kijk”, zegt Terlouw, „zijn vader kan er beter mee overweg dan alle opa’s bij elkaar.”

“Het afwassen en afdrogen liep niet altijd helemaal synchroon”

34

terdege • 15 JUNI 2016

1506-34-TD-AR05_0.pdf 34

6/7/2016 1:30:39 PM

Bezoek dé grootste showroom van Nederland

Grafmonumenten Gedenkstenen Maatwerk kijk op onze website voor een verkoopadres bij u in de buurt...

www.skledar.nl

Rentemeesters:

Wilt u ook meer rendement op uw spaargeld ? Rentemeesters biedt met investeren in vastgoed jaarrentes tot 4,5% Bel 0318-652783 voor meer informaie of kijk op www.rentemeesters.nl Wij bouwen graag een renterelaie met u op!

Let op!

U belegt buiten AFM-toezicht.

Geen prospectusplicht voor deze aciviteit.

0183 - 352056 MEERKERK Nijverheidsstraat 1

Waar emotie vorm krijgt

Rentemeesters staat ingeschreven bij KvK te Arnhem onder nr. 64919927

BOUWPLANNEN? VOLOP GENIETEN, MOOI WONEN Bouwplannen? Bestel het gratis SelektHuis magazine!

160 pagina’s · volop inspiratie • • • • • • •

Ontwerp & indeling op maat Traditionele bouw Energiezuinig (EPC ≤ 0.4) Korte bouwtijd Scherpe prijs door uitgekiend bouwsysteem Eén aanspreekpunt tot en met de oplevering Met 6 vestigingen altijd bij u in de buurt

GRATIS BROCHURE Tel. 0548-537555 www.selekthuis.nl Volg ons op social media!

AMERSFOORT 0000151905-01 nw.indd 1

Pag 35.indd 1

• HEDEL • MOORDRECHT • RIJSSEN • SNEEK • THOLEN 8-3-2016 8:44:23

30-5-2016 8:12:45

17. Patrick de zendeling tekst Gisette van Dalen-Heemskerk beelD Jack staller

atrick schrikt wakker. In zijn droom heeft hij een stem gehoord: „Vlucht!

Je schip ligt klaar.” De jonge varkenshoeder staart in het donker voor zich uit. Zou hij nu eindelijk weer vrijkomen?

P

Patrick wordt rond het jaar 389 in Engeland geboren. Hij groeit op in een christelijk gezin. Zijn vader is diaken, zijn opa presbyter (oudste). Maar Patrick wil niets van de Heere weten. Hij doet zijn ouders veel verdriet.

Als Patrick zestien jaar oud is, gebeurt er iets ergs. Rovers uit Ierland nemen hem gevangen en voeren hem mee naar hun eigen land. Daar moet hij jarenlang op de varkens van een boer passen.

Tijdens dat werk heeft Patrick veel tijd om na te denken. Er gebeurt een wonder, net als bij de verloren zoon in de gelijkenis: De Heere opent Patricks ogen.

Daardoor ziet hij hoe zondig hij is. Patrick smeekt de Heere dag en nacht om vergeving. En de Heere hoort! Hij versterkt en

troost Patrick zoals een vader zijn zoon troost.

Zes jaar lang is Patrick een gevangene. Hij zwerft elke dag met zijn kudde over bergen en door bossen. Dan krijgt hij op een nacht een droom waarin hij een stem hoort spreken. Patrick vlucht naar de kust. Daar vindt hij inderdaad een schip. Patrick gaat aan boord.

Na een zwerftocht verblijft hij vijf jaar in het klooster van Auxerre. Hij volgt er een opleiding tot priester.

Na die vijf jaar vertrekt hij naar Engeland. Toch kan hij Ierland niet vergeten. Net als Paulus zou Patrick ook een gezicht gekregen hebben.

Midden in de nacht ziet Patrick een Ierse man met de naam Victoricus. De man heeft een stapel brieven in zijn hand. Patrick krijgt een van die brieven en leest hem. Ondertussen hoort hij roepen: „Kom toch, heilige jongen! Kom en wandel weer onder ons.”

Na die droom wil Patrick graag

naar Ierland toe. In 435 wordt hij gewijd tot bisschop van Ierland.

Patrick is niet de eerste evangelist die de blijde boodschap aan de Ieren gaat vertellen. Hij is wel de belangrijkste geworden.

Hij sticht zo’n 700 kerken en wijdt duizenden priesters.

Met grote vasthoudendheid en ijver probeert Patrick steeds de koningen van al de verschillende stammen voor het christendom te winnen. Zelfs op de meest eenzame plaatsen in Ierland komt hij. Een werk dat niet zonder gevaar is. Maar Patrick is bereid om voor het Evangelie te sterven. „Elke dag ben ik gereed om vermoord te worden, verraden, tot slaaf gemaakt, wat er ook op mijn weg komt. Maar ik heb geen vrees voor deze zaken vanwege de beloften uit de hemel; want ik heb mij overgegeven aan de almachtige God.” Patrick sticht veel kloosters. Het zijn slechts houten hutten met een kerk. Toch gaat er van deze zendingsscholen veel invloed

± 389 * Patrick geboren.

36

terdege • 15 juni 2016

1506-36-TD-AR06_0.pdf 36

5/31/2016 2:25:50 PM

KERKGESCHIEDENIS

Patrick is oud geworden. Waarschijnlijk is hij in het jaar 461 overleden. Zijn sterfjaar en ook de plaats waar hij begraven ligt, zijn onbekend.

uit. De mannen die er komen, willen Gods Woord beter leren kennen. Ierland wordt zelfs eiland van heiligen genoemd.

Het belangrijkste klooster wordt gesticht in Bangor, een plaats vlak bij het huidige Belfast. Daar wonen zo’n drieduizend mon-

435 *

Patrick gewijd tot bisschop.

niken. Maar ze blijven niet in het klooster wonen. In groepjes trekken de monniken het land door.

Ook buiten Ierland vertellen ze de mensen van Jezus. Als zendelingen trekken ze door heel Europa. Ook door Nederland!

Wel zijn twee boeken van hem bewaard gebleven: ‘Belijdenis’ en ‘Brief aan de soldaten van Coroticus’. ‘Belijdenis’ heeft Patrick aan het einde van zijn leven geschreven.

Eigenlijk zijn de woorden in dat boek veel belangrijker dan Patricks sterfjaar of zijn graf.

In dit boek vertelt de bisschop namelijk over zijn leven met God. „Daarom dank ik God zonder ophouden, Die mij staande hield gedurende de dag van mijn beproeving, zodat ik nu vol vertrouwen het offer van mijn leven mag brengen – aan Jezus Christus, mijn Heere, Die mij bewaarde in al mijn moeilijkheden.”

± 461 Patrick overleden.

terdege • 15 JUNI 2016

1506-37-TD-AR06_0.pdf 37

37

5/31/2016 2:26:11 PM

Contactloos betalen, is dat wel VEILIG? Op veel betaalpassen staat een nieuw symbooltje: vier gebogen, evenwijdig lopende streepjes. Met zo’n pas kun je contactloos betalen. Even de pas lang de betaalautomaat strijken en klaar.

Maar is dat wel veilig?

TEKST PETER BOER BEELD ISTOCK

inkels waar je contactloos kunt betalen, zijn herkenbaar aan hetzelfde, wifi-achtige logo als op de pas. In de pas is een zogenaamde NFC-chip ingebouwd. NFC betekent Near Field Communicatielijn, ofwel communicatie van dichtbij. Je houdt je pas simpelweg vlak bij de betaalautomaat en het bedrag wordt afgeschreven.

Zonder een pincode in te geven of op een oké-toets te drukken. De betaling wordt direct van je rekening afgeschreven. Je hoeft de pas niet op te laden, zoals vroeger bij de chipknip.

Als je het maximumbedrag van 50 euro hebt bereikt, is contactloos betalen niet meer mogelijk. Je moet dan je pas een keer in de betaalautomaat steken en de pincode intoetsen.

Daarna kun je weer tot 50 euro gaan.

Met sommige mobiele telefoons is op deze manier betalen ook al mogelijk.

Dan moet je wel een bepaald type telefoon hebben en de juiste app installeren.

W

ZAKKENROLLEN Het is ongetwijfeld een gemakkelijke 38

manier van betalen, maar ik doe er nog niet aan mee. Er zullen, zo dacht ik, toch wel apparaatjes in de handel zijn waarmee je langs iemands portemonnee (met pasje) strijkt om zo contactloos te zakkenrollen? Mijn vermoeden bleek juist, zo geeft het volgende verhaal aan.

Een medewerker van de Consumentenbond schreef zich in bij de Kamer van Koophandel en kocht een draagbaar betaalautomaatje, kleiner dan een telefoon. (Je kunt zo’n ding zelfs als particulier huren!) Hij ging achter een vrouw staan die geld pinde en keek de pincode af. Ze stak de betaalpas in haar jaszak. De man gaf een bedrag van 200 euro in, liep in een drukke winkelstraat achter de vrouw

Een handige crimineel kan op één dag een hoop geld ’ophalen’

aan, passeerde haar en zorgde ervoor dat het betaalautomaatje vlak langs haar jaszak streek. Vervolgens toetste hij haar pincode in. Een paar tellen later stond er 200 euro op zijn rekening. Zelfs een pas die in een stevige damestas zat, bleek zo ‘gerold’ te kunnen worden.

PINCODE ‘LEZEN’ Natuurlijk was deze situatie gespeeld, maar criminelen zijn nog gehaaider. Wie een pincode ingeeft, verwarmt de toetsen een heel klein beetje. Het afkoelen gaat in volgorde van intoetsen. Er zijn infraroodcamera’s die precies weergeven welke toetsen in welke volgorde zijn ingedrukt: pincode bekend. Afkijken is dus niet eens nodig. Voor bedragen tot 25 euro is geen pincode nodig, dus dat gaat wel heel simpel.

Een handige crimineel kan zo bij een aantal verschillende slachtoffers op één dag in totaal toch een hoop geld ‘ophalen’.

De banken zeggen dat er op zo’n manier nooit meer dan 50 euro per persoon gestolen kan worden, maar

terdege • 15 JUNI 2016

1506-38-TD-AR07_0.pdf 38

5/31/2016 2:27:08 PM

PRAKTISCH

WEET RAAD

IN HET KORT • Betalen zonder pincode: handig, maar niet zonder risico.

• Ook met sommige mobiele telefoons mogelijk.

• Veel pasjes hebben standaard deze mogelijkheid.

• Schakel de mogelijkheid uit via uw bank of scherm uw pas af.

• Aluminiumfolie of een speciale pasjeshouder helpt.

de 200 euro van de Consumentenbondmedewerker werd er in één keer afgehaald. Het blijkt dus mogelijk hoge bedragen contactloos te betalen. En daardoor is ook diefstal van hoge bedragen mogelijk.

VOORKOMEN Wat kun je eraan doen om contactloos zakkenrollen te voorkomen?

• Het eenvoudigste is om de mogelijkheid geheel uit te schakelen.

Dat kan bij alle banken via internetbankieren of op een bankkantoor, behalve bij ABN Amro. Daar moet u

een nieuwe pas aanvragen, zonder NFC-chip.

• Vindt u het toch wel een handige manier van betalen, dan kunt u de pas afschermen met aluminiumfolie of met een speciaal metalen hoesje.

Er zijn ook al beschermende pasjeshouders/portemonnees te koop waarin zes tot twaalf pasjes passen.

• Scherm tijdens het pinnen de toetsen zo veel mogelijk af. Raak na het pinnen het hele toetsenbord even aan. Dan worden alle toetsen warm en raakt een eventuele camera op een dwaalspoor.

• Verlaag bij uw bank de dagelijkse limiet voor pinbetalingen.

• Banken vergoeden eventuele schade, maar dan moet u kunnen aantonen dat u zorgvuldig met uw pas bent omgegaan. Los in uw zak steken, is bijvoorbeeld niet toegestaan.

U kunt het filmpje van de in scène gezette ‘zakkenrollerij’ hier bekijken: http://www.consumentenbond. nl/test/geld-verzekering/blogcontactloos-zakkenrollen/

terdege • 15 JUNI 2016

1506-39-TD-AR07_0.pdf 39

39

5/31/2016 2:27:15 PM

- ADVERTORIAL -

”Aan het gesprek met de verkoper hadden we echt iets”

“Onze keuken hadden we 27 jaar toen het ene na het andere apparaat kapot ging. Dus gingen we om ons heen kijken voor een nieuwe keuken.

We wisten dat er in Rijssen heel veel keukencentra zitten. We dachten: we gaan eens kijken bij Adee Keukens. Samen met onze kinderen gingen we de showroom binnen, gewoon om eens rond te neuzen.

De verkoper was heel vriendelijk en beslist niet opdringerig. Hij maakte een praatje en stelde voor om even wat te schetsen voor ons. En met een tekening gingen we weer naar huis. Met best een goed gevoel!

En dus besloten we om bij Adee Keukens terug te komen “Zelf had ik me er al een beetje in verdiept hoe onze nieuwe keuken eruit moest komen te zien. Dus ik ging al met een globaal idee naar de showroom van Adee Keukens. Maar ook bij het tweede bezoek hadden we

Pag 40.indd 1

een leuk gesprek waar we echt wat aan hadden. We vonden de verkoper heel plezierig en hij had goede ideeen. Zo adviseerde hij ons om op een paar plekken lades te nemen in plaats van kastjes. Dat blijkt nu heel handig te zijn. Lades zijn veel overzichtelijker.

Bovendien kun je er meer in kwijt. En je kunt ook moeiteloos overal bij in een la, heerlijk is dat.”

Monteurs werken met plezier ”De plaatsing is prima gegaan.

Je kunt zien dat de monteurs met

plezier hun werk doen. Ze hebben ons ook van goede suggesties voorzien. Aanvankelijk was het mijn idee om de achterwand van de keuken te betegelen. Daar had ik al mooie tegels voor uitgezocht, helemaal in de kleur van de keuken.

Toen vroeg de monteur aan me hoe ik de achterwand wilde. Ik zei: Nou, een deel grijs en een deel licht sauzen, en dan de tegels over de smetplint plaatsen. De monteur stelde voor om eerst te sauzen zodat ik het zou zien. En toen ik de gesauste

31-5-2016 9:20:18

muur zag, wilde ik helemaal geen tegels meer. Ik was blij dat hij nog niet getegeld had. Ik heb ze weer naar Adee Keukens gebracht. En ze deden er helemaal niet moeilijk over.”

Nieuw aanrechtblad “Bij plaatsing bleek dat er in de fabriek een fout was gemaakt met het maken van het composiet aanrechtblad. Het was de bedoeling dat het composiet doorliep in de gootsteenbak. Maar de bak was te hoog, hij stak boven het aanrechtblad uit. Dat was natuurlijk niet goed.

De monteur ging gelijk bellen.

Met een week had ik een nieuw aanrechtblad. Nou, dat was ontzettend ijn natuurlijk.”

Glanzend zwart fornuis “Nu de keuken staat, ben ik heel

Pag 41.indd 1

blij met het resultaat. Het ziet er mooi uit. Ik had in het blad Landelijk Wonen Falcon fornuizen gezien.

Nou, die wilde ik dolgraag in mijn nieuwe keuken. Nu staat er een glanzend zwart fornuis met vier gaspitten, een wokbrander, een oven, een combi-oven en een grill. Op de grill ga ik binnenkort vis grillen. En in de oven komt vast en zeker een heerlijke prei- of zuurkoolschotel, daar is het nu echt de tijd voor.

Met de apparatuur ben ik ook blij.

Ik heb weer voor een vaatwasser van Bosch gekozen. Voorheen had ik ook een Bosch, maar in deze kan ik veel meer kwijt. Ook mijn wijnglazen passen nu in het bovenste rekje. En de automaat is stiller. En wat ook handig is, wanneer de vaatwasser draait schijnt een rood lampje op de vloer. Dan is iedereen die hem wil

openen gewaarschuwd.

We zijn over alles met betrekking tot de aankoop heel tevreden. We zouden anderen zeker aanraden om bij Adee Keukens te kopen.

Een superbedrijf!”

Adee Keukens in Rijssen is onderdeel van DB KeukenGroep.

DB KeukenGroep bestaat uit de volgende bedrijven: Ardi Keukens en Sanitair in Sint-Annaland, Arma Keukens en Sanitair in Nunspeet, Pelma keukens in Goes, Avanti Keukens in Kesteren en Keur Keukens in Haarlem.

31-5-2016 9:20:51

n e s s j i R

De twee gezichten van

Van het oude Rijssen is weinig over. Het calvinistische eiland in rooms Twente ging nogal slordig om met z’n cultureel erfgoed. De flanken van het stadje maken gelukkig veel goed.

TEKST HUIB DE VRIES BEELD ANTON DOMMERHOLT

De Oosterhof.

42

terdege • 15 JUNI 2016

1506-42-TD-AR08_0.pdf 42

5/31/2016 3:03:13 PM

ls een onwankelbare burcht staat de Schildkerk in het hart van Rijssen. Jan van de Maat (63), kenner van de lokale historie, weet feilloos welk deel uit welke periode dateert. De noordelijke tufstenen muur is het oudst. Die dateert uit de 12e eeuw.

Pal tegenover de kerk verrees een modern gemeentehuis. Het oude is geslecht, tot verdriet van Rijssenaren met gevoel voor cultureel erfgoed. Er zijn zelfs plannen om het te herbouwen. Het stadhuis was niet het enige historische pand dat verdween.

Vooral onder burgemeester G.J. Smit ging het hard met de afbraak van het oude Rijssen. Het industrieterrein van het stadje groeide als kool, maar tal van historische panden vielen onder de slopershamer.

Op het plein voor de Schildkerk verrees in 1993 een monument ter herdenking van het feit dat Rijssen 750 jaar eerder stadsrechten kreeg.

Dankzij Otto van Holland, bisschop van Utrecht. „Die had ruzie met de burggraaf van Goor, een van zijn leenmannen”, vertelt Van de Maat. „Daardoor kon hij niet meer bij Goor over de Regge. Bij Rijssen vond hij een andere doorwaadbare plaats.

Daarom gaf hij het kerspel Risnen stadsrechten.”

Het monument, in de vorm van drie marmeren zuilen, biedt in het plaatselijke dialect informatie over markante historische feiten. In 1508 logeerde Maurits op havezate De Oosterhof. In 1717 stortte een deel van de Schildkerk in door „een verhemente stormwindt”. In 1835 stichtte G.H. ter Horst Dzn. een textielfabriek.

A

JUTE De opkomst van de textielindustrie dankte Twente aan de afscheiding van België, in 1830. Daar stonden de textielfabrieken van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Na het verlies van het zuidelijke rijksdeel besloot koning Willem I dat het armetierige Twente deze vorm van nijverheid moest gaan ontwikkelen. In Rijssen verwierf de familie Ter Horst op dit gebied faam, aanvankelijk met katoenindustrie. Toen de aanvoer van katoen door de Amerikaanse burgeroorlog stagneerde, schakelden de heren Ter Horst over op jute. De Koninklijke Jutespinnerijen en -Weverijen van Ter Horst & Co bepaalden meer dan 125 jaar de economie van de Reggestad.

Ook gezelschapsvrouw Mientje Vrijdag wordt door het monument in herinnering gehouden. “Eu’r leawn was n getugenis van wat zee skreef: De Heere gedenkt nog stadig Zijns Verbonds en laat nooit varen het werk Zijner handen.” Ietwat hoger staat de naam van Herman Pieter Schönfeld Wichers (1902-1990), zoon van een notaris die zich in Rijssen vestigde. Broer Karel, een zonderling die jarenlang in een houten bouwsel in het bos woonde, ging in het voetspoor van zijn vader. Herman werd arts en schrijver. Hij publiceerde zijn boeken onder de naam Belcampo.

‘Het grote gebeuren’, over het laatste oordeel in Rijssen, veroorzaakte een lichte storm. Van de Maat kan het zich nog vaag herinneren. „Hij liet in dat boek Rijssenaren ophalen door engelen of duivelen. Ja, dan ga je een grens over.”

Plaats MET

KARAKTER Deel 1

Rijssen AANTAL INWONERS: 29.000 OPPERVLAKTE: 2806 hectare KERKEN: Rooms-katholiek (1650), PKN (9000), HHK (750), GG (6750), GGiN (450), OGG (150), vrij OGG (265) TYPISCH RIJSSEN: Rijssens hartje, dialect, chauvinisme GEBIED: Weide, heide, bos

terdege • 15 JUNI 2016

1506-43-TD-AR08_0.pdf 43

43

5/31/2016 3:03:18 PM

Rijssens hartje Terwijl de rest van Nederland pepernoten en oliebollen eet, doet Rijssen zich in december ook tegoed aan het Rijssens hartje. Buiten december wordt het bij bruiloften en andere feestelijke gelegenheden genuttigd.

Alle Rijssense bakkers geven hun eigen accent aan het baksel, door bescheiden variaties in het recept. Het speculaasproduct wordt handmatig versierd met crème en een fondantlaag.

Het Rijssens hartje is mogelijk ontstaan als alternatief voor de omstreden speculaaspop.

Mientje Vrijdag.

Mientje Vrijdag Mientje Vrijdag (1884-1943) genoot in gezelschapskringen grote bekendheid. Na haar kortstondige huwelijk met Jan ter Haar deelde ze het leven met Jan junior, die twee maanden na het overlijden van zijn vader ter wereld kwam. De weduwe schreef tal van brieven aan zielsvrienden en -vriendinnen.

Op 27 juli 1943 overleed ook zij, na een ernstige ziekte. In twee woon-

44

huizen werd een rouwbijeenkomst gehouden, waarin de predikanten J. Fraanje en M. Heikoop van de gereformeerde gemeenten in Barneveld en Utrecht voorgingen. De bekende ouderling Bart Roest uit Scherpenzeel publiceerde in 1947 ‘Het leven en sterven van Mientje Vrijdag’, dat verschillende keren werd herdrukt.

Het bestaat voor een groot deel uit brieven van de weduwe, over

wie Roest schreef: „Altijd had zij de minste plaats in haar schatting, onder Gods gunstgenooten. Het waren haar de Heiligen van hooge plaatsen. Zij was een planting Gods en een hoeksteen in Gods huis. Dat alles gaf haar een plaats in Gods Kerk. In geheel Rijssen en later in Nederland werd deze Weduwe in het werk der genade, hoog geacht.”

terdege • 15 JUNI 2016

1506-44-TD-AR08_0.pdf 44

5/31/2016 3:03:33 PM

STADSBOERDERIJEN Achter de Schildkerk begint de Grotestraat, de belangrijkste winkelstraat van Rijssen. Ooit stonden hier voornamelijk stadsboerderijen, sommige met gevels van vakwerk. Twee ervan bleven gespaard. In de ene zit nu herenmodezaak Willem Koedijk, in de andere een brasserie. De begane grond van de woning van notaris Schönfeld Wichers doet anno 2016 dienst als winkelruimte voor een vrouwenmodezaak en een juwelier.

Van de Grotestraat wandelen we naar de heilige Dionysiuskerk, uit 1927.

De kosten ervan werden gedragen door de rooms-katholieke familie Tusveld, eigenaar van een blauwververij.

Van de honderden zitplaatsen zijn er op zondag nog slechts enkele tientallen bezet, weet Van de Maat van een rooms-katholieke kennis.

BLEEKSTRAAT De Bleekstraat is vooral voor oude Rijssenaren van betekenis. In nummer 9 groeiden de it-pioniers Jan en Paul Baan op. Ietwat verder woonde Dika Baan, een vriendin van Mientje Vrijdag. In Rijssen genoot ze bekendheid als Duuskers Dika. Wat dat ‘Duuskers’ betekent, kan Van de Maat niet vertellen. „We hebben hier heel veel bijnamen.” De pastorie van ds. Van Dieren, een van de dominees van de gereformeerde gemeente, heeft de omvang van een weeshuis en een perfect verzorgde tuin. „We zorgen goed voor onze predikanten”, lacht mijn gids. „Dan blijven ze langer.”

Aan het eind van de straat ligt de voormalige stadsbleek, destijds een begrip onder voorname vrouwen in

de regio. „Het huwelijkslinnen uit de Gelderse Achterhoek werd hier gebleekt. Voor de Tweede Wereldoorlog stuurden rijke Joodse dames uit Almelo en Enschedé hun damasten tafellakens naar Rijssen.”

De bijzondere positie van de bleek was te danken aan de ernaast gelegen bron. In een gebouwtje aan de rand van het omheinde veld sliep de nachtwaker, met zijn hond en het geweer op de grijp. Om rovers van het linnen af te schrikken. Nu dreigt een ander gevaar. „Pas op”, waarschuwt Van de Maat, „want er worden hier honden uitgelaten.”

BOUWVAKKERS Van de jutefabrieken is niets meer over. De tientallen steenfabrieken van Rijssen ondergingen hetzelfde lot. Het verlies aan werkgelegenheid werd gecompenseerd door de opkomst van grote bouwbedrijven, waaronder Volker Wessels. Elke morgen vindt in alle vroegte een uittocht van Rijssense bouwvakkers plaats.

Zolang de rit niet meer dan twee uur kost, enkele reis, rijden ze dagelijks op en neer.

Van het imperium van de familie Ter Horst resteert alleen nog de Pelmolen uit 1752, gebouwd in opdracht van Jan ter Horst. In de jaren zeventig van de twintigste eeuw werd hij van de ondergang gered. Nu draait hij weer in volle glorie. Ernaast staat een stokoude beuk. Achter de molen meandert de Regge door het coulisselandschap. Aan de flanken is Rijssen nog altijd fraai.

Molenaar Gerard Bolink, in dienst van Stichting Pelmolen Ter Horst, is druk met het schilderen van de kap,

Rode Stenen Het oude Rijssen bestond uit huizen van rode baksteen uit een van de plaatselijke steenbakkerijen. Ze werden gemaakt van leem uit het bos rond Rijssen.

Vandaag moet je de panden die zijn opgebouwd met Rijssense bakstenen met een lampje zoeken. De heilige Dionysiuskerk, ontworpen door de befaamde architect Cuypers, is er een van. De stenen daarvan werden gebakken in de veldoven van de rooms-katholieke familie Struik.

De laatste steenfabriek sloot in 2007 de deuren.

terdege • 15 JUNI 2016

1506-45-TD-AR08_0.pdf 45

45

5/31/2016 3:03:39 PM

Rijssens dialect Veel Rijssenaren spreken onderling nog in het plaatselijke dialect, een variant van het Nedersaksisch. Volgens Gerrit Dannenberg (53), eindredacteur van dialectenblad Bodbreef, onderscheiden ze feilloos het subtiele verschil tussen de taal van Rijssen en die in het buurdorp Enter. „Hoe verder uit de buurt, hoe groter de verschillen.” Sinds halverwege de 20e eeuw groeit de Rijssense jeugd tweetalig op. „In de kerk en op school wordt Nederlands gesproken, thuis en op het schoolplein in het dialect.”

Voorlopig zal dat niet veranderen, schat Dannenberg in. Tot zijn genoegen. „De taal- en klankrijkdom is in dialecten veel groter.”

De Schildkerk.

46

terdege • 15<%D> JUNI <%M> 2016 <%Y>

1506-46-TD-AR08_0.pdf 46

De Pelmolen.

5/31/2016 3:03:53 PM

De Oosterhof Havezate De Oosterhof, een van de oudste gebouwen van Rijssen, dankt zijn bestaan aan de proost van de abdij van Münster. Nu biedt het ‘kasteel’ onderdak aan het Rijssens museum. Dat beheert en exposeert een deel van de unieke collectie van jutefabrikant M.G. van Heel, met name aardewerk, antieke horloges, miniaturen en glaswerk. Zijn weduwe liet in 1967 de collectie na aan de Oudheidkamer Riessen. Op het terrein is ook het Internationaal Brandweermuseum gevestigd. De begane grond van dit pand biedt bezoekers een beeld van de verdwenen jute-industrie, turfstekerij en steenbakkerijen.

met ecoleum. Vanuit de wieken, op achttien meter hoogte. „Prachtig uitzicht daar”, laat hij weten als hij weer op de begane grond staat. „Ik keek zo op de Holterberg.” Onder de molenstenen ligt lijnzaad, uit de vlasplant.

In de olie- en pelmolen wordt het verwerkt tot lijnolie. Volgens gezondheidsfreaks is het een probaat middel tegen ADHD, het premenstrueel syndroom, hoge bloeddruk, slechte stoelgang en tal van andere klachten. „Op advies van dokter Baan zijn we ermee begonnen”, zegt Bolink. „We sturen dat spul nu het hele land door; het is echt een hype. Om aan de vraag te kunnen voldoen, zouden we dag en nacht wind moeten hebben.”

PARKGEBOUW Gerrit ter Horst, nazaat van Jan ter Horst en voorzitter van de Stichting Pelmolen Ter Horst, trok in de oude molenaarswoning. Met een kruiwagen loopt hij door de tuin. Een broer van hem zit ook in het bestuur. Dat

heeft het druk, want er staat een nieuwe renovatie voor de deur. „Drie en een halve ton hebben we nodig.

Als we die bij elkaar krijgen, kunnen we weer 25 jaar vooruit.”

In de nabijheid van de Pelmolen ligt het Volkspark, dat door de heren Ter Horst voor de Rijssenaren werd aangelegd. In het park verrees een muziekkoepel en het Parkgebouw, bestemd voor culturele en ontspannende activiteiten onder de vlag van TOVA: Tot Ontspanning van Arbeiders. „De fabriek had zelfs een eigen wijkverpleegster voor de werknemers”, vertelt Van de Maat.

Het is alles verleden tijd. Behalve het park. In het Parkgebouw vindt vrijwel elke zaterdagavond een culturele activiteit plaats. In de muziekkoepel treedt het Rijssens Mannenkoor soms op, onder monumentaal geboomte. „In Rijssen zelf is weinig moois meer te vinden”, constateert Van de Maat. „Maar het buitengebied is nog steeds de moeite waard.”

FIETSEN LANGS DE REGGE Ooit was de Regge zo’n negentig kilometer lang. Door kanalisering van het Twentse riviertje werd de afstand teruggebracht tot dertig kilometer. Inmiddels wordt alweer jaren gewerkt aan het herstel van de oude Regge. Met succes. Her en der kan het water ook weer buiten de oevers treden. Dat maakt het riviertje niet alleen mooier, maar ook aantrekkelijker voor tal van vogels. En voor de fietsers, voor wie een fraai fietspad is

De Regge.

1506-47-TD-AR08_0.pdf 47

aangelegd. Op oude akkers groeit weer rogge. In de weilanden langs de oevers graast vee van boeren uit de omgeving.

Het riviertje is te bevaren met een fluisterboot of de Enterse zomp, een licht schip met geringe diepgang, dat in Enter werd gebouwd.

Wie aan de Regge vakantie wil houden, kan terecht in vakantiepark Mölke in buurtschap Zuna bij Rijssen. Een ideale stek om te onthaasten. terdege • 15 JUNI 2016

47

5/31/2016 3:03:57 PM

Wegwijzer in de tuin

Een paar jaar geleden maakte mijn dochter een wegwijzer voor in de tuin. Helaas was het bord niet in de lak gezet en door weer en wind zagen we al gauw niet meer hoeveel kilometer Londen was.

Dus dit jaar een nieuwe gemaakt.

We hadden inspiratie voor wel vijftig wegwijzers. Van ‘zwembad’ tot ‘kerk’ en ‘opa en oma’.

TEKST MAAIKE SCHIPHORST EN ARJANNE VAN DER MEER BEELD MARIANNE WITVLIET

DIT HEB JE NODIG

48

EEN PAAR OUDE OF NIEUWE PLANKEN

(GOUACHE VARNISH GLOSSY) VAN TALENS

PLAKKAATVERF: ROOD, GEEL, BLAUW, GROEN EN WIT

DIKKE STOK (WIJ WONEN VLAK BIJ HET BOS)

LAK VOOR PLAKKAATVERF

KWAST EN PENSEEL

terdege • 15 JUNI 2016

1506-48-TD-HO01_0.pdf 48

5/31/2016 2:37:48 PM

CREATIEF

• Verzin eerst welke plaatsnamen, landen of woorden je erop wilt. Ik heb op google gekeken hoeveel kilometer een plaats vanaf hier was.

• Zaag planken van verschillende lengtes, afhankelijk van het aantal letters.

• Verf eerst de planken in een leuke kleur, ook de achterkant. En voor een mooi kleurtje kun je heel goed mengen met plakkaatverf.

• Ik heb alles met de losse hand erop geschilderd, maar je kunt ook eerst heel licht met potlood de namen erop schrijven. De letters hoeven niet superstrak op het bord.

• Alles goed laten drogen en dan een dikke laag vernis erop.

• Schroef of spijker alle borden in een mooie volgorde op de stok.

Maak een wegwijzer met alle plaatsen waar je ooit op vakantie bent geweest!

terdege • 15 JUNI 2016

1506-49-TD-HO01_0.pdf 49

49

5/31/2016 2:38:12 PM

HET ZIT‘M IN DE DETAILS. Elke dag weer, al meer dan veertig jaar lang, werken we aan het perfectioneren van ons geluid. Tot in de kleinste details. Zodat we u de ultieme geluidservaring van een authentiek pijporgel kunnen bieden. Gewoon in uw eigen huiskamer. Geniet ervan.

Classic 250

www.johannus.com

Bielzen Landhekken (Verzinkte) draadmatten Kokers / Buizen / Strippen

Kastanjehout Hardhouten tuinpalen Bouwhekken en vele andere producten

Uw adres voor al uw ijzer- en bouwmaterialen voor tuin en erf! www.hardeman.nl/webshop

Pag 50.indd 1

H. Hardeman bv

Generatorstraat 27a

Tel.: (0318) 52 17 00

Postbus 376

Industrieterrein ‘Nijverkamp’

Fax: (0318) 52 04 18

3900 AJ Veenendaal

Veenendaal

www.hardeman.nl

30-5-2016 8:13:49

COLUMN

”Joehoe, hier zijn we!”

PIET KATS

BELEVENISSEN VAN EEN POLITIEAGENT olitieagenten beledigen is aan de orde van de dag. De meningen over wat belediging is, lopen soms uiteen. Maar het woord ‘kanker’ met alle aanvullingen erbij vind ik vreselijk. Soms wens ik de beledigers toe dat ze eens ervaren wat die vreselijke ziekte teweegbrengt, door een werkstraf op de afdeling Oncologie van een ziekenhuis.

P

Tijdens een surveillance, ’s avonds laat in het donker, zien mijn collega Arno en ik een groep jongelui ‘hangen’ onder de overkapping van een laad/losplaats van een supermarkt. Een van de jongens staat te urineren tegen de muur van de supermarkt. Als we keren, zien we dat de groep uiteenstuift, maar de urinerende jongeman hebben we te pakken. Deze wordt voorzien van een rijksbeloning.

Terwijl we staan te schrijven, staat een van de andere jongens een stuk verderop te schreeuwen, in het bijzijn van zijn vrienden. Hij is het kennelijk niet met de gang van zaken eens.

De woorden die hij gebruikt, zijn ver beneden peil en ze zijn duidelijk hoorbaar gericht tegen ons. Het woord ‘kanker’ wordt veelvuldig gebruikt en natuurlijk doet hij dit buiten bereik van ons. Zo’n held is het wel.

Mijn nekharen gaan overeind staan en ik ben vastbesloten om hem te pakken. Ik kan nog net niet de gedachten van Arno lezen, maar aan zijn gezicht te zien, denkt hij er hetzelfde over.

Als we klaar zijn met de bekeuring lopen we in de richting onze belediger. Deze zet het op een lopen en rent naar de hoek van de supermarkt. Daar staat onze held, achter een muur en om het hoekje kijkend. We verzinnen een list. Ik roep naar Arno dat we een spoedmelding krijgen. We

Hij schrikt zich een hoedje en zet het dan op een lopen

rennen samen naar de politieauto en vertrekken met ‘toeters en bellen’.

Met een omweg parkeren we onze auto aan de andere kant en we lopen behoedzaam het winkelcentrum op. Onze belediger blijkt nog steeds op dezelfde hoek te staan, kennelijk toch niet helemaal zeker van zijn zaak. Hij kijkt steeds om de hoek heen. Nu komen we echter van de andere kant aanlopen.

Arno stoot me aan en grijnst van oor tot oor. Ik fluister dat ik hem zal verrassen en sluip naar hem toe. Als ik vlak bij hem ben, roep ik hard: „Joehoe, hier zijn we!”

Hij schrikt zich een hoedje, is even uit het veld geslagen en zet het dan op een lopen.

Na gezellig een stukje meegerend te hebben, vraag ik hem te stoppen. Bij het naar achteren kijken ziet hij een betonnen paaltje over het hoofd. Hij knalt ertegenaan en smakt op het wegdek. Met geschaafde knieën en armen en een geschaafd gezicht wordt hij door mij geboeid. De grote mond is voorbij.

Ik moet u eerlijk bekennen dat we ons lachen niet in konden houden, onderweg naar het bureau.

www.politieverhalen.blogspot.nl terdege • 15 JUNI 2016

1506-51-TD-COL_0.pdf 51

51

5/30/2016 2:48:44 PM

INTERVIEW

De

PREEK Deel 4

52

terdege â&#x20AC;¢ 15 JUNI 2016

1506-52-TD-AR09_0.pdf 52

5/30/2016 2:51:08 PM

„Separerende prediking hard nodig” Zo’n vijf keer per week beklimt ds. G. Gerritsen, predikant van de Oud Gereformeerde Gemeente in Nederland van Echteld, een kansel om Gods Woord uit te dragen. „In elke preek moet naar voren komen hoe ernstig onze doodstaat is, maar ook hoe de Heere de bekering uitwerkt in het hart van een verloren zondaar.” tEkst L. VOGELaar bEELd VIdIpHOtO

e deuren van de kerk aan De Molenhof in Ochten staan wagenwijd open. Achter in het gebouw loeit een stofzuiger. De kerk wordt gereed gemaakt voor de Bijbellezing die ds. Gerritsen er elke donderdag houdt. Hij behandelt dan het leven van Jozef.

Het bedehuis kon worden aangekocht van de Gereformeerde Gemeente in Nederland, omdat die een nieuwe kerk betrok. Ds. Gerritsen woont twee straten verderop.

Op 22 januari vorig jaar hield hij de eerste weekdienst in de aangekochte kerk. „Er komen 350 à 400 mensen.

Ons eigen gebouw heeft slechts 130 zitplaatsen. Die eerste dienst zal ik niet licht vergeten. Ik sprak over de wonderbare spijziging, met de wens of de Heere dat ook hier zou willen doen. De Heere heeft ons beloofd in Echteld vrucht op het werk te geven.” ’s Zondags blijft de gemeente vooralsnog samenkomen aan de Waalbandijk, dicht bij IJzendoorn, maar het gebouwtje zit inmiddels vol. Ds. Ger-

D

ritsen is de eerste predikant van de gemeente. Sinds hij er op 21 oktober 2014 werd bevestigd, groeide ze van 48 tot ongeveer 150 personen.

ZELFSTUDIE Nadat ds. Gerritsen op 26 januari 1998 was toegelaten als proponent, hield hij twee maanden later zijn eerste preek: in Beekbergen sprak hij over Petrus’ verloochening (Matth.

26:69-75). „Ds. D. Monster heeft me onderricht gegeven. Tegenwoordig is er meer opleiding, en dat is ook echt nodig.

Gelukkig had ik altijd al veel lust tot zelfstudie. Ik had veel boeken aangeschaft. Vanaf mijn 27e jaar was het mijn eten en drinken.

Van jongsaf had ik veel gelezen in zowel de Hollandse als de Engelse en Schotse oudvaders. Toen ik ging preken, heb ik voor mezelf daartussenin een lijn gevonden. Ik heb me veel mogen vermaken in de werken van de Erskines, die Christus zo rijk uitstalden. Ik zie echter ook hoe gemakkelijk er misbruik gemaakt wordt van

de Engelse schrijvers. Dan komen we in oppervlakkige wateren terecht. De Hollandse oudvaders besteden meer aandacht aan het plaatsmakende werk des Geestes: de bekering begint niet met kennis van Christus; daarvoor moet plaats gemaakt worden. In elke preek moeten we proberen uit te leggen hoe de Heilige Geest werkt voordat een zondaar tot Christus komt. Maar daar kan het niet bij blijven, want Christus is de enige Weg om tot God weder te keren.

Het verdriet me dat die bevindelijke prediking schaars begint te worden.

Zoveel mensen denken op grond van verstandsredeneringen dat ze het ware geloof hebben, zonder ooit verloren gegaan te zijn onder Gods wet en rechtvaardigheid. De stank van de eerste Adam niet verspreid, vergeefs wordt de liefdegeur van Christus verbreid.

Het is zo nodig dat er wordt gesepareerd. Overigens doen de Engelsen dat zeker ook wel. Denk aan ‘De bijna-Christen ontdekt’ van Matthew Mead.”

terdege • 15 juni 2016

1506-53-TD-AR09_0.pdf 53

53

5/30/2016 2:51:10 PM

DS. G. GERRITSEN (69) Kerkverband: Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland Predikant sinds: 2001 Gemeenten: Giessendam, Stavenisse, Salford (Canada) en Echteld

VOORBEREIDING De studeerkamer bevindt zich aan de achterkant van de pastorie, onder aan de dijk. Eén wand bestaat uit boekenkasten. Glazen deuren beschermen het oude goud tegen het stof. „Ik houd veel van de preken van Justus Vermeer”, zegt ds. Gerritsen. „Hij is uitgebreid in zijn verklaring.

Dat doen wij minder. Maar zeker in het toepasselijke is Vermeer uitmuntend.

Als ik een tekst zoek, is dat in biddend opzien of de Heere licht wil geven en of er wat opening in de overdenking mag komen: ‘’Och, schonk Gij mij de hulp van Uwen Geest.’ Het gebeurt niet zo veel dat je een tekst kennelijk krijgt, maar het gaat er wel om of je er een aantrek op

hebt. Die tekst ga ik dan uitwerken, maar naar de kansel neem ik alleen een klein kaartje met enkele kernpunten mee. Ik kan niet typen, dus ik schrijf alles met de pen. Bij het mediteren gebruik ik vooral de kanttekeningen. Ook wel andere boeken. De verklaring van Patrick, Polus en Wells staat voor mij bovenaan vanwege de historieverklaring en de geestelijke uitleg. Het is belangrijk Schrift met Schrift te vergelijken, anders worden we kortzichtig en onsamenhangend.

Bij de catechismusprediking behandel ik altijd een zondag in zijn geheel.

Ik gebruik onder meer het Schatboek van Ursinus. Zelf heb ik veel onderwijs gekregen uit de verklaringen van Van der Groe en Beukelman.”

BEGRIJPELIJK PREKEN

”De stank van de eerste Adam niet verspreid, vergeefs wordt de liefdegeur van Christus verbreid” 54

Van de 52 zondagen per jaar is ds.

Gerritsen er ongeveer 38 in zijn eigen gemeente. Naast de donderdagse Bijbellezing in Ochten gaat de predikant doorgaans nog in twee weekdiensten voor. Daarbij kiest hij gewoonlijk steeds een andere tekst.

In zijn eigen gemeenten hield ds.

Gerritsen drie series preken over het leven van Christus. „Over de wonderen, de gelijkenissen en Zijn gehele leven. Elke serie telde veertig

tot vijftig preken. Dat heb ik met vermaak mogen doen.”

Ds. Gerritsen legt zich erop toe begrijpelijk te preken. „Niet alledaags of modern, maar wel zo dat jong en oud het kunnen volgen.

Het blijft een tegenopzien, maar ik mag toch zeggen dat ik opmerkelijk veel wordt geholpen. Dan mag ik ervaren dat de Heere me er onder het spreken smaak in geeft.”

Onvergetelijk werden twee opeenvolgende zondagmorgens in Stavenisse. „Toen kwam de eeuwigheid zo op me aan, dat ik de gemeente heb moeten aanzeggen hoe ernstig het leven is en dat het nu de tijd is om de Heere te zoeken. Ik heb toen gevoeld dat een prediker daar altijd mee bezet zou moeten zijn, maar ook dat mijn lichaam het gewicht ervan bijna niet kon dragen.”

CANADA Van 2008 tot 2014 stond ds. Gerritsen in de enige buitenlandse gemeente van zijn kerkverband: Salford in de Canadese provincie Ontario. „Ik kende bijna geen Engels, dus eerst hield ik beide diensten in het Hollands. De preek werd dan door twee diakenen beurtelings vertaald. Zij zaten in de

terdege • 15 JUNI 2016

1506-54-TD-AR09_0.pdf 54

5/30/2016 2:51:22 PM

RUBRIEK consistoriekamer en hoorden me door hun koptelefoon spreken. Ze hadden een microfoon voor zich en vertaalden de preek direct in het Engels. Ik spreek niet zo vlug, dus dat ging wel.

Degenen die het Hollands niet konden verstaan, zaten in de kerk met een koptelefoon op en hoorden de vertaling. Dat was eerst wel een beetje vreemd, maar je went eraan. Zo gaat het ook als een van de andere leraren er voorgaat. Als er een Hollandse leesdienst is, leest een ambtsdrager in de consistoriekamer dezelfde preek in het Engels voor, en dat wordt in de kerk via de koptelefoon beluisterd.

Het tweede jaar deed ik in de avonddiensten het woord vooraf in het Engels. Dat was voor me vertaald en ik las het voor. Na een jaar wilde ik het voorwoord uit m’n hoofd in het Engels uitspreken. Na de eerste keer liep dat er al op uit dat ik de hele preek zoveel mogelijk in het Engels hield. Voor de voorbereiding bleef ik mijn Hollandse boeken gebruiken. De morgendiensten bleven Hollandstalig.

Behalve een heel kleine afdeling die we in Grand Rapids stichtten, waren er geen gemeenten waar ik kon voorgaan, dus ik had in die jaren de tijd om veel preken uit te werken. Daarvan heb ik nu gemak.

Ik ben de enige bij ons die in het Engels preekt, dus ik ga nu twee keer per jaar naar Salford en ben er dan twee zondagen.”

Op 8 december nam ds. Gerritsen er de nieuwe kerk in gebruik. Hij sprak over Jesaja 4:5c: ‘Over alles wat heerlijk is, zal een beschutting wezen.’ „Dat is een bijzondere dienst voor me geworden”, zegt de Betuwse predikant. „Dat heerlijke is niet het gebouw, maar Gods werk in zondaarsharten. Ik mocht geloven dat dat er ook in Canada nog is en in de toekomst zal zijn.”

Identiteit IR. B.J. VAN DER VLIES

OUDFRACTIELEIDER SGP IN DE TWEEDE KAMER Dodenherdenking in het herinneringskamp te Westerbork. Een vriend van me raakte er zeer onder de indruk van het persoonlijke verhaal van een nu oudere man, telg uit een Joodse familie.

Hem was van stap tot stap zijn identiteit (en vrijheid van bewegen en dergelijke) ontnomen door de Duitsers. Toen het hem te benauwd werd, vluchtte hij. Toen dit was gelukt, was het eerste wat hij deed die davidster van zijn kleren rukken.

Het ging hem om zijn eigen identiteit. Het verhaal was indrukwekkend.

Het kan niemand zijn ontgaan dat er rond 4 en 5 mei een discussie is gevoerd over onze nationale identiteit. Hebben we die eigenlijk nog wel? Waaruit blijkt die dan? Niet zo eenvoudig allemaal. Je wilt nu eenmaal niet overal bij horen.

Regels van fatsoen die aan de laars worden gelapt, verruwing van de omgangsvormen. Zo is heel veel meer te noemen. Je kunt verwijzen (en terecht!) naar onze gemeenschappelijke wortels in kerk- en vaderlandse geschiedenis, naar

NA DE VLUCHT WAS HET EERSTE WAT HIJ DEED DIE DAVIDSTER VAN ZIJN KLEREN RUKKEN gevormde tradities. Naar het Huis van Oranje, naar vlag en volkslied. Naar onze verdraagzaamheid en ijver en ons verantwoordelijkheidsgevoel (die calvinistische trekjes), ook naar het zoeken van consensus (polderen). Maar is onze identiteit daarmee afdoende verwoord? Nou, nee.

Onlangs reed ik in Zoetermeer achter een kennis aan naar zijn volkstuin. Wat stekken ophalen die hij voor mij had. Kom ik daar langs een grote nieuwe kerk. Wat is dat voor een kerk? Van de Mormonen. Er bekroop mij, eerlijk gezegd, een wat ongemakkelijk gevoel. Veel vaderlandse kerken moeten sluiten, deze nieuwe werd voor hen gebouwd. Over identiteit gesproken!

vandervlies@terdege.nl

Volgende keer: Ds. A. Beens 55

terdege • 15 JUNI 2016 1506-55-TD-AR09_0.pdf 55

5/30/2016 2:51:28 PM

Het werd een spel wie z’n bak het volst was

56

terdege • 15 JUNI 2016

1506-56-TD-HO02_0.pdf 56

5/30/2016 2:49:55 PM

OP HET ERF

Erwten doppen: iedereen hielp mee Erwten plukken vind ik een leuk karwei. Na al het onderhoud kan er nu geoogst worden!

TEKST JOLANDA BLOOS BEELD JOLANDA BLOOS, ISTOCK EN FOTOLIA

en paar jaren heb ik het ras Meikoning gehad.

Een mooi, fijn, rond erwtje. Maar het gewas wordt behoorlijk hoog en je moet vaak plukken. Ze dragen lang. Ik heb ook Eminent gehad. Smakelijk maar gauw melig, dus moesten ze echt jong geplukt worden.

Sinds vorig jaar heb ik Vada.

Smaakt ook prima. En een groot voordeel was dat ik in één pluk de hele oogst bij elkaar had.

E

emmer na emmer.

Tegensputteren hielp niet, en ach, al gauw vlogen de klinkslagen over tafel. Wij hadden elk een bak op schoot en het werd een spel wie z’n bak het volst was.

Ik was een van de jongsten van het gezin, dus bij mij ging dat toen nog niet zo snel. Ik vond het leuk als ik toch zoveel had, dat ik mijn hand zo lekker door de rollende erwtjes kon laten gaan.

GROTE BERG Na het plukken moeten de erwten uit hun jasjes worden gehaald. Misschien vindt u het raar, maar ook dat doe ik graag.

Erwtjes doppen.

Vroeger bij ons thuis zat het hele gezin aan de keukentafel.

Midden op de tafel lag een grote berg met erwten, die allemaal gedopt moesten worden. Iedereen moest meehelpen, inclusief de logés, als die er waren, van oud tot jong. Alleen mijn vader hielp niet mee. Die plukte ze,

IN DE VRIEZER Tegenwoordig krijg ik nogal eens assistentie van onze jongste. Die vindt het ook leuk: je duwt op het topje van de peul en dan komt er een opening, waarna je zo de hele peul openritst en de erwtjes in de bak laat rollen.

Ik doe erwten altijd rauw en droog in de vriezer. Zo kan ik er precies de benodigde hoeveelheid per keer eruit halen. Erg gemakkelijk!

Nieuwe oogst.

terdege • 15 JUNI 2016

1506-57-TD-HO02_0.pdf 57

57

5/30/2016 2:50:03 PM

- ADVERTORIAL -

â&#x20AC;?The sky is the limitâ&#x20AC;? voor interieurbouwer Het hele huis ingericht met op maat gemaakt meubilair. Keuken, kastenwanden, een werkkamer of zelfs een walk-in-closet.

Alles op elkaar afgestemd, gespoten in de juiste kleur en perfect passend binnen de ruimte.

Pag 58.indd 1

30-5-2016 8:05:27

Het kan. “The sky is the limit”, zegt

grote balie in hoogglans wit wacht

machines werden aangeschaft, de

Jan de Jong van het gelijknamige

op transport. Op de hoeken loopt het

mogelijkheden van de computer nog

interieurbouwbedrijf in Bergambacht.

blad rond. Een chique geheel.

beter benut. Inmiddels wordt het

“We kunnen alles maken wat men-

pand te klein: binnenkort staat een

sen willen. Zo hebben we eens een

Verderop wordt gewerkt aan een

uitbreiding met de unit van de buren

complete woning ingericht, waarin

kastenwand voor een directieruimte.

op het programma.

onder meer een grote inloopkast

Het mdf, gespoten in een warme

moest komen, met in het midden

houtkleur en antraciet, is gecombi-

De Jong geeft een stevige klap op de

een soort eiland met allemaal kastjes

neerd met een natuurstenen blad.

rand van zijn bureau. Geen demon-

en laatjes. Problemen zijn er wat

Gefreesde groeven wekken de sug-

stratie van spierkracht, maar van

ons betreft niet: voor alles is een

gestie van een afwerking met losse

kwaliteit. “Kijk, geen putje of krasje te

oplossing te bedenken.”

planken - een slimme vondst. Wat je

zien!” zegt hij. Dat is nu het voordeel

niet ziet, is dat de wand geluidsdicht

van het werk van de interieurbou-

De bedrijfsruimte van Jan de Jong

is gemaakt, zodat erachter in alle rust

wer. Je krijgt niet alleen iets unieks,

Interieurbouw, op een industrieterrein

gewerkt of vergaderd kan worden.

maatwerk en eindeloze mogelijkhe-

in Bergambacht, oogt aan de buiten-

Zelfs een koelkast blijkt erin wegge-

den, maar ook de hoogste kwaliteit.

kant weinig opvallend. Binnen is een

werkt te zijn.

Om een bureau zit bijvoorbeeld een

kleine kantoorruimte, waar onder

Pag 59.indd 1

stootvaste rand. Er dagelijks tegenaan

andere de werkvoorbereiding wordt

Terug in het kantoor vertelt De Jong

rijden met de leuningen van een bu-

gedaan. Maar in de hal ernaast

verder over zijn bedrijf, dat hij 26 jaar

reaustoel is dan geen enkel probleem

wachten de grootste verrassingen.

geleden opstartte. Destijds had hij

meer.

Mannen lopen bedrijvig rond, het

één medewerker in dienst. Inmiddels

geluid van machines vult de ruimte.

werkt er negen man, onder wie zijn

Een grote, computergestuurde frees-

twee zoons, vertelt hij zichtbaar trots.

machine vormt met uiterste precisie

De twee hadden aanvankelijk een

platen om tot meubelonderdelen.

heel andere richting gekozen, maar

Op karren staat plaatmateriaal

kwamen uiteindelijk toch in het bedrijf

klaar om straks in de juiste kleuren

van hun vader terecht. De nieuwe

gespoten te worden. Hier ontstaan

generatie bracht het nodige jeugdig

werkelijk de prachtigste dingen. Een

enthousiasme mee. De modernste

JAN DE JONG INTERIEURBOUW Transportstraat 3 2861 DX Bergambacht Tel. 0182 - 35 27 48 www.dejonginterieurbouw.nl

30-5-2016 8:07:09

Het is vooral een kwestie van durven combineren 60

terdege â&#x20AC;˘ 15 JUNI 2016

1506-60-TD-AR10_0.pdf 60

5/30/2016 2:50:52 PM

MIJN STIJL

Goedgekleed op stage Sandra Morée is 19 jaar, studeert maatschappelijk werk en gaat na de zomervakantie stage lopen. Ze wil graag weten welke kleuren en stijlen haar mooi staan, zodat ze zo natuurlijk mogelijk kan overkomen en laten zien wie zij is.

TEKST CAROLIEN LUITJES BEELD SJAAK VERBOOM

andra heeft humor, maar kan ook goed serieuze gesprekken voeren. Rustig, stabiel, duidelijk en eerlijk zijn Sandra’s karaktereigenschappen.

Prachtige bruine ogen, een mooi gezicht, donkere haren, een huid met een rozige ondertoon; Sandra is een donker wintertype. Sprekende kleuren die diep en koel van tint zijn, passen het beste bij haar. We maken een kleurenkaart die helemaal overeenstemt met Sandra’s persoonlijke kenmerken.

Voor Sandra’s toekomstige werk en tijdens haar stage is het belangrijk dat ze zich kleedt in overeenstemming met haar functie en rol als maatschappelijk werkster.

Zwart is een kleur die in Sandra’s kleurenkaart zit, maar als zij alleen zwart draagt, communiceert zij

S

afstandelijkheid, en die draagt niet bij aan een open en ontvankelijke houding richting haar cliënten. Maar in haar kleurenkaart zitten heel veel tinten die zij goed kan combineren met zwart.

CONTRASTEN De topkleuren van Sandra zijn aubergine en donkergroen. Bij het uitzoeken van een passende outfit vonden we geen kleding in haar topkleuren, maar wel een prachtig stijlvol setje in diep mintgroen, gecombineerd met zwart. Het jurkje is aan de achterkant in een effen zwarte kleur, die doorloopt naar de zijkant. Precies op de juiste plek brengt deze donkere tint optisch een versmalling op de heupen, die een tikkeltje breder zijn dan Sandra’s schouders. De jurk heeft een stevige stof, waardoor zij dit mo-

del kan dragen. Als de stof van een dunne tricot zou zijn geweest, zou het te veel tekenen op haar heupen.

Het korte groene jasje maakt het tot een pittig geheel en accentueert haar taille. Het driekwart mouwtje van het jasje leidt de aandacht eveneens naar de slanke taille. De contrasten in deze kleding sluiten perfect aan bij Sandra.

Grote contrasten in haar kleding vormen een harmonieus geheel met haar gezicht.

KETTING Het leuke setje dat Sandra draagt op de voor-foto is voor haar te bleek. Dit zou ze kunnen oplossen door er een sjaal of een top bij te dragen in een krachtige kleur. Een hoge halslijn is voor Sandra een must. Zij heeft op haar bovenlichaam minder volume dan rond haar heupen.

terdege • 15 JUNI 2016

1506-61-TD-AR10_0.pdf 61

61

5/30/2016 2:50:57 PM

Wie jarig is trakteert!

140 JAAR = 140 0 VOORDEEL * o Rikk

6

ar 140 jaert A N N O 187

BIJ AANKOOP VANAF € 75,DEELCHEQUE ONTVANGT U EEN VOORDEELCHEQUE KOOPBEDRA !

T.W.V. 14% VAN UW AANKOOPBEDRAG!

016

- 2 geldt op bijna de gehele collectie, m.u.v. enkele 1876actie *Deze artikelgroepen, aanbiedingen en eerder gedane aankopen.

Vraag naar de voorwaarden.

ver hap in goud & zil

VOORDEEL CHEQUE

140 jaar vakmansc

r jaa 140 koert 6

Rik

A N N O 18

1876

7

16

- 20

Haven 1-13 Schoonhoven Tel. (0182) 38 26 51 info@rikkoert.nl

VIER H E FEEST M T E ONS M T EE!

Burg. Roosstraat Lekkerkerk Tel. (0180) 66 14 90

22

www.rikkoert.nl

Het jubileumfeest duurt een heel jaar.

Let op onze acties en aanbiedingen!

Haven 1-13 Schoonhoven Tel. (0182) 38 26 51 info@rikkoert.nL

Burg. Roosstraat 22 Lekkerkerk Tel. (0180) 66 14 90 www.rikkoert.nl

V r i j d a g k o opav o n d .

Gr a t i s pa r k e r e n n a bi j h e t S c ho o n ho v e ns e v e e r .

Kom snel naar Bremmer voor de

OPRUIMING HÉÉL VEEL KOR TING OP HÉÉL VEEL SCH OEN EN!

www.bremmerwaddinxveen.nl

schoenen

Pag 62.indd 1

lederwaren

pedicure

podologie

schoenreparatie

Schoenen Kerkweg-Oost 173-177, Waddinxveen  0182 - 61 20 12 Lederwaren Promenade 82b, Waddinxveen  0182 - 63 34 77

30-5-2016 8:09:38

Bij Sandra’s figuur is een boothals of een ronde hals het mooist. Een korte ketting helpt daarin ook mee en leidt de aandacht naar de bovenkant. Accenten op borsthoogte, zoals borstzakjes, of een accent op de schouders, bijvoorbeeld schoudervullingen, helpen allemaal mee om de balans te creëren. Sandra heeft lange, goedgevormde en slanke benen, waardoor zij veel verschillende roklengtes kan dragen.

CREATIEF Sandra’s kledingstijl is heel divers.

Elegant met een mooie pump, sportief-klassiek, een tikje romantisch.

Het is leuk om te zien dat Sandra van nature kiest voor creatieve kleurencombinaties. Een kleuring als paars met groen met een tikkeltje geel kan lang niet iedereen dragen. Bij Sandra

past het. De creatieve kledingstijl is voor haar prachtig. Het is even zoeken in de winkels, maar het is vooral een kwestie van durven combineren.

De mooie schuine visgraatvlecht, met wat krullen in het haar, geeft haar de uitstraling waar ze naar op zoek is. Creatief, een romantische touch, elegant en tegelijkertijd passend bij haar leeftijd.

De kleding die Sandra draagt op de foto na de metamorfose is elegant en ook dat past bij haar. We vinden deze kleding bij Van Silfhout Mode in Lunteren. Sandra is direct verliefd op haar nieuwe outfit en gaat deze kleding met plezier dragen tijdens haar stage.

TERUGBLIK Sandra: „Ik dacht dat ik mezelf al heel goed kende, maar deze dag heb

ik nog meer geleerd over mezelf. Het is fantastisch om te zien wat kleuren met me doen. Door deze mooie ervaring ben ik erachter gekomen welke kleuren mij puur en echt maken, zoals ik ben. Ik weet zeker dat ik in mijn verdere loopbaan nog veel profijt zal hebben van de toffe kleur- en stijlanalyse!”

ALGEMENE TIPS • Draag op je breedste deel geen tricot stofjes die tekenen, maar een soepelvallende stof.

• Kies contrast in je kleding, passend bij je gezichtskenmerken.

(Als je een zwart-wit foto maakt van jezelf, hoeveel contrast zie je dan?) Iemand met zwart haar en een lichte huid kan het zwart-wit contrast in haar kleding dragen.

Voor iemand met lichtblonde haren en blauwe ogen zijn de ton-sur-ton kleuren over het algemeen mooier in harmonie.

• Ben je smaller aan de bovenkant dan aan de onderkant, kies dan hoge halslijnen. Heb je weinig boezem, draag dan geen wikkellijnen of V-halzen.

• Heb je een hartvormig gezicht, zorg dan dat er geen volume aan de bovenkant komt, maar juist meer ter hoogte van je kin.

ADVIES

Meer informatie over Carolien Luitjes en haar kleur- en stijladviezen: jijbentexclusief.nl (033-4893280).

Meedoen aan deze rubriek?

Stuur een mail, voorzien van een korte toelichting, naar redactie@terdege.nl.

terdege • 15 JUNI 2016

1506-63-TD-AR10_0.pdf 63

63

5/30/2016 2:51:01 PM

* *

De ontdekking van buitenaardse wezens laat nog altijd op zich wachten. Hoopvol richten astronomen zich nog steeds op planeten die op de aarde lijken. Maar of dat zal helpen?

BART VAN DEN DIKKENBERG

GRAPHIC

BIG BEN VALT STIL Grote klok deelt bijnaam ‘Big Ben’ met toren en uurwerk.

Genoemd naar Benjamin Hall, de eerste die aanzet gaf tot werkzaamheden Kwartierklokken Ieder kwartier spelen vier kleinere klokken melodie gebaseerd op Handel’s Messiah.

Eerste grote klok barstte bij proefluiden. Gerepareerde klok sloeg eerste uur op 11 juli 1859 13,7 ton Gewicht: 2,2 m Hoogte: 2,7 m Diameter: Gewicht kleppel: 200 kg

7 meter

Wijzerplaat Vier smeedijzeren wijzerplaten opgebouwd uit 312 delen opaalglas

Gewichten Slinger

Fly fans Waaiers: Luchtrem reguleert daling van gewichten

Urenwijzer 2,7 m Lengte: Gewicht: 300 kg Materiaal: Kanonstaal Minutenwijzer 4,2 m Lengte: Gewicht: 100 kg Materiaal: Koperplaat

HET BEROEMDE KLOKKENSPEL VAN DE BIG BEN ZWIJGT NA 157 JAAR VAN BIJNA ONONDERBROKEN DIENST. HET BEKENDE KLOKKENSPEL VAN LONDEN MOET NODIG EEN AANTAL REPARATIES ONDERGAAN. 64

terdege • 15 JUNI 2016

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\1506-64-TD-AR11_0 64

30-5-2016 14:53:13

ZOEK HET UIT!

Huilen is gezond voor je oog!

Raketonderdelen, implantaten en kunst rollen tegenwoordig al uit een 3D- printer. Realistische skeletten inmiddels ook dankzij het werk van wetenschappers van de Massey University in Nieuw-Zeeland.

Ze stellen 3D-modellen van skeletten van een pad en een doornhaai gratis digitaal beschikbaar. Er er komen er nog veel meer.

Haai walvis!

BIOLOGIE

GEZONDE TRANEN Tranen laten emotie zien. Of iemand huilt of lacht, ze stromen soms over zijn wangen. En dat is uniek voor mensen. Dieren hebben geen traanklier, ze kunnen ook niet lachen of huilen.

Tranen houden de ogen in topconditie. Zo is traanvocht nodig om de oogbol vochtig te houden. Gemiddeld elke 10 seconden knippert iemand daarom wel met zijn ogen.

ook verder. „Mogelijk ontdekken we ergens, rond een ster als onze zon, een nieuwe aarde”, meent een hoopvolle Ellen Stofan, afdelingshoofd bij NASA. Een paar maanden geleden meenden astronomen bewijs te hebben voor een enorm en onverklaarbaar voorwerp dat om een ster draaide, mogelijk een reuzenbouwwerk van aliens. Die waarneming bleek echter een vergissing; de telescopen waren gebrekkig gebruikt.

Ook bevat traanvocht lysozym, een effectief middel om bacteriën en virussen onschadelijk te maken. Zonder lysozym zou een simpele infectie aan het oog iemand blind kunnen maken.

Het blijkt gezond om in emotionele omstandigheden te huilen.

De tranen die dan verschijnen, helpen om giftige stoffen uit het lichaam te verwijderen die zijn ontstaan door stress.

Wie denkt dat de roofzuchtige haaien geen vijand hebben, komt bedrogen uit. Een drone heeft videobeelden gemaakt van zwarte zwaardwalvissen die een jonge haai te grazen nemen voor de kust bij de Australische stad Sydney.

Op de beelden van dronehobbyist Bruno Kataoka is te zien hoe de grote dolfijnachtigen jacht maken op de haai, het dier door het water sleuren en ten slotte verscheuren. „Het zijn verbazingwekkend professionele beelden, vooral ook omdat ze niet in scene kunnen worden gezet”, aldus de Australische bioloog Georgina Wood.

De zwarte zwaardwalvis leeft meestal in open zee. Het dier komt gewoonlijk zelden bij de Australische kust.

ECOLOGIE

TECHNIEK

Skelet geprint

De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA maakte vorige maand bekend dat er 1284 nieuwe planeten zijn ontdekt buiten het zonnestelsel. Negen ervan zouden bewoonbaar kunnen zijn.

De meeste exoplaneten worden ontdekt doordat ze het licht van een ster met enige regelmaat onderbreken. In totaal zijn er nu 1935 exoplaneten bekend. Intussen gaat de zoektocht naar kansen voor buitenaards leven op deze planeten

ASTRONOMIE

WAAR BLIJVEN DE ALIENS?

terdege.nl/zoekhetuit/haai

terdege • 15 JUNI 2016

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\1506-64-TD-AR11_0 65

65

30-5-2016 14:53:55

AFLEVERING 23

Er is geen brug TEKST NELLY VAN DIJK-HAS ILLUSTRATIE RINO VISSER

ader zei kortaf tegen Walt: „Hebben ze het je dan toch verteld? Ze hadden beloofd...” „Ik heb madame uitgehoord.

Vanmorgen vroeg. Dacht u dat ik niet merkte dat ze wat voor me verborgen? Hoe is het met moeder?

Waarom mocht ik niet weten dat ze daar was?” „En halsoverkop hiernaartoe komen, hè, terwijl je maar amper op die school was. En dan hier natuurlijk weer blijven omhangen en niks uitvoeren.”

Walt gooide een natte theedoek van een van de twee stoelen op de rommelige tafel en plofte erop neer. „Zult u ooit betere gedachten van mij krijgen?” zei hij bitter. „Als ik dit geweten had... Het was beter geweest dat ik regelrecht naar moeder gegaan was! Maar dat kon ik niet, omdat ik niet eens wist waar ik haar zou moeten zoeken! Siem heeft me dat nu verteld en ik wilde dat ik meteen maar gegaan was!” „Alsof je daar om deze tijd toegelaten zou worden. Als moeder eerste klas lag, dan natuurlijk wel. Maar dat zit er niet aan, het zal toch al schatten kosten. Je zult tot drie uur moeten wachten.” „Zo lang?” „Ja. Gooi die jas dus maar uit. Wil je koie? ’t Is opgewarmde. Dat moet je maar voor lief nemen.”

V

Nadat Walt z’n jas in de gang had gehangen, gluurde hij voorzichtig om de hoek van de woonkamerdeur.

Hunkerend. Als moeder daar maar weer op haar oude plaatsje zou zit66

ten! Het was er netjes, alles stond er nog op z’n gewone plaats. Maar het was er koud. Brandde de verwarming niet meer?

Huiverend trok hij de deur voorzichtig dicht. Wat leek alles triest!

Hij kwam vader tegen met een kop koie in de hand. „Voor Siem”, verklaarde hij somber. „Laat mij dat maar doen!” bood hij snel aan.

Hij dacht opeens aan de frangipanes, die hij in de zakken van z’n overjas gevonden had en nog niet had verorberd. Hij haalde er snel een uit en legde die op de schotel.

Siem merkte het gebak al op toen Walt nog op meters afstand was. Het was of er een lichtje in z’n wat waterige ogen ging schijnen. „Wat een traktatie!” zei hij dankbaar, toen Walt de kop voor hem op de toonbank zette. „Daar moet ik even bij gaan zitten!”

“Ik ben alleen maar vreselijk moe” Hij zakte moeizaam neer. „Heb je pijn, Siem?” informeerde Walt. „Och, wat reumatiek.” „Van de kou natuurlijk.” „Misschien wel. Maar er zijn ergere dingen. Walt, denken ze daar ook dat ze op de een of andere dag zullen binnenvallen?” „Ze hopen er het beste van”, zei Walt voorzichtig. „Ja, dat doen wij ook, maar het zal

niets helpen.” „En als ze zouden komen, wat ga jij dan doen, Siem?”

Die keek eerst schuw naar de straatdeur en bekende toen luisterend: „Als ik geen christen zou zijn, maakte ik er een eind aan. Maar nu... Wat kan ik doen? ’t Blijft afwachten. Geld om te vluchten bezit ik niet. En waar zou ik naartoe moeten?” „Naar de Ravenhorst!” dacht Walt opeens met iets van een wanhoopsgevoel. „Daar is een schuilplaats!”

Hij kon wel huilen. De Ravenhorst.

Waar hij zelf nooit van z’n leven meer zou kunnen komen. Waar Inge nu woonde, maar ook...

Hij merkte verschrikt dat Siem hem vreemd zat aan te staren. Zei snel: „Ik wou dat ík er raad op wist!” „Je bent een beste jongen”, prees Siem.

Hij reikte Walt de kop en schotel. „Ga weer naar je vader, Walt”, zei hij gedempt. „Hij heeft het erg moeilijk. Te denken dat dit vroeger een drukke zaak was! Nu staan die prachtige meubelen er voor niks. Ik moet ze alleen maar onderhouden.”

Vader bleek intussen de tafel op een paar dingen na te hebben leeggeruimd. Dat maakte toch een betere indruk. „Ik scharrel maar wat om”, mompelde hij. „Je moet maar niet te nauw kijken. Een mens zou in zulke tijden zonder eten moeten kunnen; dat geeft de meeste soesa.

Ik doe dan ook maar wat. Heb je trek?” „Helemaal niet, vader. Bovendien heb ik heel wat meegekregen.”

terdege • 15 juni 2016

1506-66-TD-RU02_0.pdf 66

5/30/2016 2:51:05 PM

VerVolgVerhaal Hij liep meteen naar de gang om z’n tas, zette die op tafel en begon uit te pakken. „Dat is nogal wat!” zei vader verbluft. „Wat zijn die mensen toch altijd royaal. Maar je bent dan ook bij de bakker in eigen persoon.”

Hij keek gretig toe terwijl Walt verscheidene pakjes open maakte. Die schoof er verlegen een paar naar z’n vader toe. „We zullen maar eerlijk delen, vindt u niet? Dan hoeft u voor uzelf niets klaar te maken.” „Ja maar... Het is allemaal voor jou bedoeld!” „Toe nu maar, vader. En laten we alles maar uit het papier eten.” „Ja, alsjeblieft! Aan de afwas heb ik een hekel. Ik spaar de vuile boel soms dagenlang op en dan komt Siem alles beredderen. Hij is de ordelijkheid in eigen persoon.” „Wat ziet hij er slecht uit, vader.” „Hoe kan het anders! Wat er van hem worden moet, wanneer ze hier zullen komen huishouden, ik weet het niet.

We kunnen alleen maar hopen dat God hem, en ons, genadig zal zijn.

Maar laten we bidden, ik heb trek.”

Wat at vader gretig! Was hij zoveel tekortgekomen, terwijl hij het zelf in alle opzichten zo goed had gehad?

Tussen twee happen door zei vader opeens: „Ik heb bedacht dat jij straks maar moet gaan, dan ga ik om zeven uur. Je hebt mij er niet bij nodig als je bij moeders bed zit. Je mag er tot half vijf blijven.”

Walt gaf geen antwoord. Eigenlijk had hij vader willen bedanken. „Hier is het”, zei de jonge zuster, aan wie Walt verlegen de weg had gevraagd. Ze duwde zelfs de deur voor hem open en knikte vriendelijk tegen hem.

Bedremmeld deed Walt een stap het lichte, witte zaaltje in. Tussen twee andere ledikanten in zag hij z’n moeder meteen, hoog tegen een paar kussens, half rechtop zitten, met haar gezicht naar de deur gekeerd. Ze leek even te schrikken. Maar terwijl hij op haar toeliep, straalden haar ogen. „Walt”, stamelde ze. „Lieve jongen!”

Hij sloeg z’n arm voorzichtig om haar hals en kuste haar. „Bent u niet boos op me?” vroeg hij.

„Nee. Ik lag juist zo hevig naar je te verlangen! En nu bén je er opeens.”

Hij trok de stoel tot vlak bij haar en vroeg: „Waarom mocht ik het niet weten?” „Och, vraag daar maar niet naar...” „Vader, hè?”

Ze gaf geen antwoord.

Hij wist al genoeg: het was helemaal alleen van hem uitgegaan, al heette het ook namens moeder. „Heeft vader ’t nu geschreven?” „Nee. Ik heb madame uitgehoord.

Vanmorgen. Ze was er blij om. Zij vonden het erg.”

Moeder legde verzoenend haar hand op de zijne. „Probeer het vader niet kwalijk te nemen, Walt. Hij wist dat je het daar goed had. Ik verwachtte vader nu.” „En toen was ik het maar”, glimlachte hij. „Ja, toen was jíj het!”

Hij kon nauwelijks geloven dat ze ziek was. Ze had zo’n mooi rood kleurtje op haar wangen. En wat schitterden haar ogen! Maar haar handen waren wel heel smal, en wat een dunne polsjes! Als die van een heel jong meisje, dacht hij ongerust. „Bent u erg ziek, moeder?” durfde hij eindelijk te vragen. „Heeft u pijn en zo?” „Pijn, nee. Niet lichamelijk tenminste. Ik ben alleen maar verschrikkelijk moe.” „Evenals verleden zomer?” „Erger. Wat was die zeelucht heerlijk, hè?” „Ja, heel erg.”

En toen zweeg hij. Die weken nog eens te kunnen overdoen! Met moeder. En met Inge. En met Abe. Hij had alles onherstelbaar verknoeid! „Zou u daar van de zomer wel weer naartoe willen? Samen met mij? Ik krijg een lange vakantie!”

Ze glimlachte weemoedig. „We hebben niets te willen, Walt. God alleen weet hoe het dan met ons allen zal zijn.”

Wordt vervolgd terdege • 15 juni 2016

1506-67-TD-RU02_0.pdf 67

67

5/30/2016 2:51:06 PM

Slangen aaien in de polder Een mini-jungle in de Zeeuwse polders van ZuidBeveland. Zo zou Berkenhof Tropical Zoo kunnen worden omschreven. Educatie is belangrijk in deze grotendeels overdekte attractie. „We geven graag uitleg over onze dieren.”

TEKST AD ERMSTRANG BEELD ANTON DOMMERHOLT

e wijken geen millimeter en kijken de bezoekers brutaal aan. De gifkikkertjes, met hun opvallende groen-zwarte huid met een gouden glans, kennen geen angst voor mensen. „Ze zijn aan de drukte gewend geraakt”, weet Jeroen Antes.

Z

Als ze zich vrij kunnen bewegen, behoren de diertjes tot de allergiftigste op de aarde. De minibeestjes bevatten dan voldoende batrachotoxine om vijftig mensen te laten overlijden.

Ze zijn gelukkig veilig opgeborgen achter een dikke glasplaat. Eigenlijk zijn ze niet echt gevaarlijk meer. „In het wild eten ze giftige insecten, die op hun beurt weer giftige planten nuttigen. In gevangenschap verdwijnt de giftigheid na verloop van tijd.”

De vitrines met de kikkers en andere junglediertjes hebben een plekje

gevonden in de kas waarin ook de vlindertuin is ondergebracht. De zon schijnt, maar alleen in de tropische kas is het echt warm. In de speelplaatsen voor de kinderen, in de aangrenzende kassen, zijn de zijkanten geïsoleerd en de geopende dakramen laten veel frisse lucht naar binnen stromen.

BOERDERIJ Slager Johan Antes uit Bergen op Zoom kocht in 1979 een onbewoonbaar verklaarde boerderij in Kwadendamme om zo wat dichter bij zijn

“Nu trekken we vooral gezinnen” 68

terdege • 15 JUNI 2016

1506-68-TD-AR12_0.pdf 68

6/2/2016 8:09:31 AM

LEZERSAANBIEDING

slagerij in Goes te wonen. Een jaar later verhuisde hij met zijn vrouw Leny vanuit Bergen op Zoom naar het Zeeuwse dorpje. De braakliggende landbouwgrond (ongeveer een hectare) begon hij gaandeweg om te bouwen tot een prachtige siertuin met borders, oosterse ornamenten en waterpartijen. Tegelijkertijd werkte Antes aan een grote collectie fuchsia’s. Het was de start van wat later sier- en fuchsiatuin Berkenhof zou gaan heten, vertelt zijn zoon Jeroen. Hij is nu de marketeer van het familiebedrijf.

Het was de toenmalige burgemeester van de gemeente Borsele die met Johan Antes sprak over de toeristische mogelijkheden van de sier- en fuchsiatuin, in verband met het promoten van de stoomtrein. Het spoorlijntje loopt pal langs het bezit van Antes.

Pal voor de deur verrees vervolgens een stationnetje. Bezoekers kunnen in Goes opstappen en (onder meer)

met de stoomtrein richting Kwadendamme. „Mijn ouders stelden de tuin open voor publiek. Dat begon heel kleinschalig. Tussen het stofzuigen en andere huishoudelijke klussen door ontving mijn moeder bezoekers en serveerde ze een kopje koffie.”

VLINDERS Tijdens buitenlandse reizen naar onder meer Costa Rica en Florida kwam Antes senior in aanraking met de bijzondere wereld van de vlinders.

Jeroen: „Hij was direct verkocht en heeft een kasje gebouwd, waarin ook de niet-winterharde kuipplanten een plek kregen.”

De Vlindertuin was een feit. Er kwam een restaurant met vijftig zitplaatsen en de slagerij werd van de hand gedaan. In 2003 werd een grotere kas voor de vlinders in gebruik genomen.

Tevens werd het restaurant vergroot naar honderd zitplaatsen binnen en nog eens tachtig terrasplaatsen.

TROPICAL ZOO Berkenhof Tropical Zoo is op doordeweekse dagen en op zaterdag geopend van 10.00 tot 17.00 uur. Op maandagen is de dierentuin meestal dicht, met uitzondering van de schoolvakanties. Een jaarkalender staat op de website. Kinderen betalen 10 euro en volwassenen 11 euro entree. Parkeren is gratis. www.tropicalzoo.nl terdege • 15 JUNI 2016

1506-69-TD-AR12_0.pdf 69

69

6/2/2016 8:09:36 AM

LEZERSAANBIEDING In de loop van de jaren kwam Jeroen, die de Hotelschool volgde, in het bedrijf. Hij boog zich met zijn vader over de toekomst. „Duidelijk was dat we met vlinders alleen erg kwetsbaar zijn. Ze vliegen bijvoorbeeld vooral op mooie dagen. We wilden hen daarom uit de hoofdrol halen en doorgroeien naar een jaarrond-attractie.”

De familie vroeg een volledige dierentuinvergunning aan en richtte zich vervolgens vooral op gezinnen met kinderen. De horeca werd vergroot met honderd zitplaatsen. Er kwamen onder meer reptielen, toekans, kikkers, aapjes en spinnen. „We hebben nu ongeveer vijftig diersoorten.” Onder Jeroens leiding werden een kidsjungle en een fossielenmijn gebouwd en werd een natuurschool ingericht. „Allemaal gericht op educatie en beleving rondom de natuur in de tropen.” Het publiek veranderde zichtbaar en nam getalsmatig fors toe. „Voorheen kwamen er groepjes ouderen of damesclubs om de vlinders te bewonderen. Nu trekken we vooral gezinnen.”

REGENDAGEN De dierentuin trekt de laatste jaren ongeveer 50.000 bezoekers. Daar-

“Wij zijn natuurliefhebbers en willen graag onze kennis overdragen” mee neemt Berkenhof Tropical Zoo & Restaurant, zoals de voormalige vlindertuin nu officieel heet, een niet onbelangrijke plaats in op de lijst van de belangrijkste toeristische binnenattracties van Zeeland. Antes is er trots op dat hij de afgelopen jaren verschillende malen de ANWB-publieksprijs van het leukste uitje van de provincie Zeeland won. „Zeeland is nog te veel afhankelijk van het strandtoerisme. Dat is sterk van het weer afhankelijk. Bovendien is de tijd van de vanzelfsprekendheid voorbij.

Zonnige bestemmingen liggen om de hoek en een natte periode of een minder mooie zomer doet het bezoek direct teruglopen, ook in het jaar daarna. Je moet steeds weer erg je best doen. Daarnaast willen wij niet alleen een zogenaamde slechtweerattractie zijn en afhankelijk zijn van veel bezoek op regenachtige dagen.

Berkenhof Tropical Zoo, Kwadendamme (Zeeland) Korting:

geldig:

€ 2,- p.p. korting op de entreeprijs van € 10,- voor kinderen van 3 t/m12 jaar en 65+, vanaf 13 t/m 64 jaar op de prijs van € 11,00 p.p. t/m 31 augustus 2016

alleen geldig tegen inlevring van deze originele bon!

Reformatorisch Dagblad | magazines

70



MaxiMaal 4 personen per bon.

Terdege

terdege • 15 JUNI 2016

1506-70-TD-AR12_0.pdf 70

6/2/2016 8:09:44 AM

Column Daarom hebben we vorig jaar, weer in een jungleachtige setting, een buitenspeelplaats geopend.”

Verder verzorgen zij een breed aanbod op het gebied van feesten en partijen. „Dat is niet onbelangrijk, zeker niet in de wintermaanden.”

FAMILIAIR Berkenhof Tropical Zoo is een echt familiebedrijf. Vader en moeder Antes zijn nog steeds voor een link deel werkzaam, Jeroens vrouw Loes werkt in de horeca en gaat over het personeelsmanagement. „Het familiaire is voor ons de basis. We zijn regelmatig tussen de bezoekers te vinden, maken een praatje en geven, net als de andere teamleden, graag uitleg over onze dieren. Dat wordt erg op prijs gesteld, zo merken we.”

Educatie vindt de familie belangrijk. „Wij zijn natuurliefhebbers en willen graag onze kennis overdragen.” Dat gebeurt op de meest directe wijze in de zogenaamde natuurschool, waar schoolklassen uitleg krijgen over onder meer slangen en spinnen. Ze mogen de niet-gevaarlijke soorten ook aanraken of over hun hand laten lopen. De natuurschool is op de eerste verdieping van een omgebouwde kas aangebracht. „Op drukke dagen doen we dat op de begane grond, gewoon tussen het publiek.

Twee keer per dag worden de dieren dan aan de kinderen getoond.”

AAPJES Berkenhof Tropical Zoo wil de komende jaren graag nog wat verder doorgroeien. „Tot 60.000, misschien wel 70.000 bezoekers.”

Maar dat is niet eenvoudig, geeft Jeroen aan. „De meeste bezoekers rijden liever niet langer dan een uur. Dat betekent dat Zeeland, een stukje Noord-Brabant en een stukje België interessante gebieden voor ons zijn”. Daarnaast krijgen we, vanuit de verblijfsrecreanten, veel Duitse bezoekers.”

Had de dierentuin niet beter op Walcheren gesitueerd kunnen zijn? „Misschien wel, maar het is hier ontstaan en er zijn nu ook emotionele banden met deze plaats.”

Jeroen Antes zou de komende jaren ook graag dieren buiten een plekje geven. „Bijvoorbeeld loslopende aapjes, net als in de Apenheul. We willen dat wel educatief onderbouwen. We zijn daarover nu onder meer in gesprek met de stichting AAP.”

Goed voorbereid?

HELEEN POLINDER

getrouwd en moeder van drie kinderen Een tijd geleden ging ik goed voorbereid op reis naar Afrika. Ik nam een groep jongelui mee op sleeptouw. Des te meer reden om goed over alle mogelijke situaties na te denken. Wat doe ik als iemand malaria krijgt? Wat doe ik als de hotelboeking per ongeluk fout is gegaan? Wat doe ik als er iets gebeurt met iemands familielid in Nederland?

Maar de vraag waar ik niét over had nagedacht, was: Wat doe ik als de hele groep de vlucht mist?

Precies dát gebeurde. Tot twee keer toe waren ze, op weg naar Schiphol, in de ile terechtgekomen. Ze waren nog net op tijd op het vliegveld, waren zelfs al ingecheckt, maar toen ze hun koffers wilden afgeven, bleek dat het hiervoor te laat was.

Tien uur lang hing ik in de lucht zonder te weten wat de groep nu precies zou doen. Zou omboeken nog kunnen? Zo ja, wanneer zouden ze dan aankomen? Zo nee, wat moest ik dan doen? De volgende dag gelijk weer terugvliegen?

IK VERTELDE HET HELE VERHAAL GELIJK AAN MIJN BUURMAN, DIE EEN AMERIKAANSE JOOD BLEEK TE ZIJN Flink gestrest zat ik dus in dat vliegtuig. Ik kon het niet laten om het hele verhaal gelijk aan mijn buurman te vertellen. Dat bleek een Amerikaanse Jood te zijn.

Al gauw ontstonden er boeiende gesprekken.

Even was ik vergeten in welke benarde situatie ik terechtgekomen was.

Bij aankomst deed ik direct mijn telefoon aan en las ik het bericht dat de groep met 15 uur vertraging aan zou komen. De reis kon gelukkig worden voortgezet. Maar de volgende keer ga ik nóg beter voorbereid op reis.

terdege • 15 juni 2016

1506-71-TD-AR12_0.pdf 71

71

6/2/2016 8:09:49 AM

BIJBELSTUDIE WEEK 1

Een radeloze moeder uit Syro-Fenicië „Heere, Gij Zone Davids, ontferm u mijner; mijn dochter is deerlijk van den duivel bezeten.”

Mattheüs 15 vers 21-28

n Jezus vandaar gaande, vertrok naar de delen van Tyrus en Sidon. Zo begint Mattheüs zijn geschiedenis over de Kananese vrouw.

Markus zegt: „Deze nu was een Griekse vrouw, van geboorte uit Syro-Fenicië.” Dit is niet met elkaar in tegenspraak. Deze vrouw is een heidin, maar woont in het gebied van de nakomelingen van Cham, Kanaäns eerstgeboren zoon. Daarom wordt ze een Kananese vrouw genoemd.

Verder meldt Markus dat de Heere Jezus in een huis was gegaan (7:24). Maar: „Hij kon nochtans niet verborgen zijn.” De Grote Medicijnmeester wist dat er een ‘verloren schaap uit een heidens huis’ zou komen, die het om Hem te doen was geworden.

Eén ding hebben al die ‘verloren mensen’ gemeen: Ze weten Jezus te vinden, omdat ze zien dat er buiten Hem alleen dood is.

Haar dochter was „deerlijk” (jammerlijk) door de duivel bezeten. In het Grieks staat: „Kakoos daimonizetai” - ze is betoverd.

Haar moeder „riep”. Ze durfde niet dichterbij te komen. Maar

E

72

haar nood drijft haar uit tot Christus. M. Henry schrijft: „Het was het lijden harer dochter, dat haar de gelegenheid bood om zich tot Christus te wenden. Het is goed om de beproevingen van een ander tot de onze te maken, in besef en medegevoel, opdat wij ze ook tot de onze maken in de geestelijke zegen, die eruit voortvloeit.” Ouders, zijn de beproevingen van onze kinderen de onze? En brengt dit dan op dezelfde plaats?

De Kananese vrouw vraagt: „Ontferm u mijner!” De nood is de hare geworden. Wie zo tot Christus komt, zal Hij geenszins uitwerpen. Ook al stelt Hij de vrouw op de proef.

Misschien ben jij wel zo’n dochter. Bezeten van muziek, films of je IPhone, van haat of jaloezie.

Weet je dan dat je een vader of moeder hebt die ‘roept’ tot Hem om hulp? Wat vind je daarvan?

Ouders, misschien hebt u een dochter of zoon die niet meer te bereiken is. Is uw gang dan getekend in die van deze vrouw? De Heere gaat haar niet wegzenden maar wel op de proef stellen.

VRAGEN 1. Ouders, hoe gaat u om met de beproevingen van uw kinderen?

2. Jongens en meisjes, waarom is het verdriet om kinderen voor ouders zo zwaar?

3. Praktische opdracht: Zijn er zorgen in het leven van gezinsleden te benoemen die je als gezin bij de Heere hebt gebracht? Bespreek ze eens met elkaar.

4. Voor de kleintjes in het gezin: Waarom kunnen mama en papa wel eens verdrietig worden om zorgen van de kinderen, denk je?

TEKST J. KRIEKAARD, GODSDIENSTDOCENT

terdege • 15 JUNI 2016

1506-72-TD-AR13_0.pdf 72

6/2/2016 8:15:34 AM

WEEK 2 BIJBELSTUDIE

Een beproevende en helende Medicijnmeester „En zij kwam en aanbad Hem, zeggende: Heere, help mij!”

Mattheüs 15 vers 21-28

amuel Rutherford schrijft: „Het gebed van Gods kinderen heet ‘roepen’, omdat het, net als een pijl die van verre afgeschoten wordt, sneller zijn doel bereikt. Deze gebeden zijn zo vermogend, dat God ze beantwoord.” De vrouw is nog van ver, ze „roept”. Weet u wat de Heere Jezus doet? Ze moet ‘dichterbij’ komen. „Riep tot Hem, zeggende...” De vrouw durft nauwelijks dichterbij te komen. Ze is immers een heidin, zelfs een nakomeling van die vervloekte Cham!

Dan wordt ze beproefd door de Heere: „Doch Hij antwoordde haar niet één woord.” M. Henry merkt op dat Hij dit deed omdat Hij wist dat haar geloof krachtig genoeg was om deze beproeving te dragen. Wat kunnen zorgen soms op ons afkomen. Dan bidden we de Heere of Hij ons eruit wil halen, maar lijkt de hemel van koper!

Maar het kan zijn dat, hoe donkerder het wordt, hoe dichter u

S

De Heere wil u zo graag dicht bij Hem zien

bij Zijn verlossing staat.

De discipelen zeggen: „Laat haar van U, want ze roept ons na.”

De Heere lijkt eerst naar hen te luisteren: „Ik ben niet gezonden, dan tot de verloren schapen van het huis van Israël.” De vrouw wordt erbuiten gezet. Kennen we dat? Dat de Heere zegt: Voor u, voor jou is het niet. Waarom?

Iemand zei ooit: „Met Zijn ene hand duwt Hij haar van Zich af, terwijl Hij haar met Zijn andere hand naar Zich toe trekt.” Zo is het. Ze blijft aanhouden. Dan volgt een geloofsdaad: „En zij kwam en aanbad Hem.” Ze stamelt: „Heere, help mij!”

Dan beproeft Hij haar nog éénmaal: „U bent maar een hond, die niet mag en niet kan meeeten.” Ze mag ‘amen’ zeggen: „Ik ben een hond, maar die eten toch wel eens van de stukjes die van de tafel vallen?” Dan prijst de Heere haar om haar geloof en verhoort Hij haar gebed. Iedereen die zo tot Hem gaat, zal Hij geenszins wegsturen. Al moet u/jij klagen dat het maar zo lang duurt voor er verbetering te zien is. De Heere wil u zo graag dicht

VRAGEN 1. Ouders, welke ‘stappen’ ziet u de Heere maken om haar te beproeven?

2. Jongens en meisjes, waarom deed de Heere alsof Hij haar niet horen wilde?

3. Praktische opdracht, om te bespreken: De Heere hoort alle gebeden, maar verhoort ze niet altijd.

4. Voor de kleintjes in het gezin: Wat kan jij leren van het bidden van deze vrouw?

bij Hem zien. ‘Ja, maar... ik kan niet komen.’ Bid of Hij komt!

‘Ja, maar... ik kan niet roepen!’

Fluister dan! De Heere roept het ons toe: „Kom herwaarts tot Mij, allen die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven.”

terdege • 15 JUNI 2016

1506-73-TD-AR13_0.pdf 73

73

6/2/2016 8:15:38 AM

„Veel mensen denken dat wij een stelletje zijn.”

“Onze opa kwam uit Polen”

„We hebben onze eigen agenda.”

De vrienden van Anne zijn bijna ook de vrienden van Stefan.

74

terdege • 15 JUNI 2016

1506-74-TD-AR14_0.pdf 74

6/2/2016 7:43:00 AM

JONGEREN

Tweeling ben je voor het leven Zij maakt samenvattingen, hij legt wiskunde uit. Stefan en Anne Siudzinski (16) zijn tweeling. „We delen ook echt onze geheimen met elkaar. Maar als één van ons verliefd is, heeft de ander dat al door voordat we het verteld hebben.”

TEKST HENRIEKE VAN DAM BEELD SJAAK VERBOOM

un moeder is één van een tweeling en in de familie komen allerlei tweelingen voor. Samen opgroeien is voor Stefan en Anne Siudzinski uit het Zeeuwse Hoek heel normaal. En vaak dezelfde kleren aanhebben, of in ieder geval dezelfde kleuren dragen, dat hoort daar gewoon bij. „Maar we hebben wel onze eigen agenda”, vertelt Stefan. „En zij is veel met haar mobiel bezig, terwijl ik in mijn vrije tijd buiten werk.” En dan met een schuin oog naar Anne: „Buuten doe je eigenlijk niet echt wat, hé!” Maar dat laat zij zich niet zeggen: „Ik vul gieters water om de tuin nat te houden. En jouw uitspraak is plat-Zeeuws, terwijl ik Nederlands praat.” Beiden grijnzen.

H

STELLETJE Ook al ben je tweeling, alles is

niet altijd koek en ei. „We hebben af en toe goeie onenigheid.

Ik kan over kleine dingen zo heerlijk overhoop liggen”, lacht Anne. „Maar dat kan niet lang, met Stefan. Omdat wij geen andere broers en zussen hebben, moet je toch meteen weer met elkaar verder. Dus we lachen snel weer naar elkaar en dan is het over ook.”

Want dat is nóg een overeenkomst tussen Stefan en Anne: beiden zijn sociaal. Ze praten veel met anderen en doordat hun karakters zo hetzelfde zijn, kunnen ze het altijd goed vinden met elkaars vrienden. „Als ik verkering krijg, is dat een goede graadmeter”, lacht Anne. „Stefan moet het wel goed met mijn vriend kunnen vinden, anders klopt er iets niet in onze relatie.”

Qua uiterlijk zijn Ste-

fan en Anne niet identiek. „Veel mensen denken dat wij een stelletje zijn. Maar door de naam Siudzinski komen ze erachter dat we tweelingen zijn. We hebben een Poolse achternaam omdat onze opa uit Polen kwam.”

DOORSLUIZEN Dat er ook nadelen kleven aan het tweeling zijn, weten Stefan

“ IK ZIT NU OP DE 10.000.000 FOTO'S”

“Het is niet alles koek en ei“ 1506-75-TD-AR14_0.pdf 75

terdege • 24 DECEMBER 2015

6/2/2016 7:43:20 AM

“IK DENK DAT WE HOOGUIT EEN EILAND UUT ELKOAR VERHUIZEN” en Anne uit de praktijk. „Op school worden we altijd met elkaar vergeleken. In de tweede klas was ik dat helemaal zat”, bekent Anne. „Ik zat niet zo goed in mijn vel en dat wisten ze op school. Als ik een opdracht inleverde, dachten ze dat ik de opdracht van Stefan overgenomen had. Daarom kreeg ik onterecht veel slechte cijfers.”

HUISWERK Inmiddels vinden Stefan en Anne het vooral gezellig dat ze beiden in havo 4 zitten. Stefan: „We hebben een verschillende stamklas, maar je loopt wel snel bij elkaar binnen. De vrienden van Anne zijn bijna ook mijn vrienden. Andersom geldt het-

76

zelfde. Dat is toch leuk?”

Zelfs de oude verhalen over het uitwisselen van huiswerk en toetsopgaven blijken te kloppen bij Stefan en Anne. Degene die tijd heeft, maakt het huiswerk.

De ander neemt het over en stuurt het in veel gevallen door naar de hele klas. „Niemand heeft toch zin om huiswerk te maken. Dan kunnen er maar beter veel mensen mee geholpen zijn. Bij ons wisselen heel wat opdrachten en opgaven van klas”, lachen beiden. Vooral Anne is de persoon van de samenvattingen, in havo 4. En Stefan biecht op: „Als ik een samenvatting van iemand anders krijg, heb ik altijd het gevoel dat die veel slechter is dan de

samenvatting van Anne. Het is toch mijn zus.”

Of de twee in de toekomst ver uit elkaar gaan wonen? „Ik bluuf op Hoek”, weet Stefan heel stellig. „Ik denk dat we hooguit een eiland uut elkoar verhuizen. En dan zoeken we elkoar in ieder geval vaak op.” Want dat Stefan en Anne niet zonder elkaar kunnen, bleek weer eens heel duidelijk in het voorjaar. „We waren op werkweek met school. Stefan zat in Parijs en ik in Berlijn. Normaal sms’t Stefan nooit, want we zien elkaar elke dag. Maar ineens begon hij berichtjes te sturen.

We ontdekten dat we elkaar echt misten, al na twee dagen. Tweeling zijn is gewoon heel mooi.”

terdege • 15 JUNI 2016

1506-76-TD-AR14_0.pdf 76

6/2/2016 7:43:29 AM

JOUW VRAGEN

Vervuld met de Heilige Geest 3. Wie dronken is, heeft moeite

„WAT GEBEURT ER MET JE ALS DE HEILIGE GEEST JE HART VERVULT? WORD JE DAN LEEG VAN DE ZONDE? ZIE JE DIE DAN NIET MEER BIJ JEZELF?” oals je weet, schrijft Paulus in zijn brief aan de gemeente van Efeze over de vervulling met de Heilige Geest. In hoofdstuk 5:18 lees je: „Wordt niet dronken in de wijn, waarin overdaad is, maar wordt vervuld met de Geest.”

Paulus plaatst dronkenschap door alcoholische drank tegenover vervulling met de Geest. Opmerkelijk, nietwaar? Toch is de vergelijking ook weer niet zo vreemd. Met Pinksteren dachten vele Joden dat de discipelen dronken waren, terwijl ze in werkelijkheid vol van de Geest waren.

de ene voet recht voor de andere te krijgen. Vult de Heilige Geest je hart, dan zorgt Hij ervoor dat je het pad van Gods geboden gaat bewandelen.

Dat wordt ook je verlangen. „Schraag op dat spoor mijn wankelende gangen.” (Psalm 119:18)

Z

Wat gebeurt er als de Heilige Geest je vervult? Ik noem drie dingen.

1. Word je beheerst door sterkedrank, dan zie je alles dubbel. Heel anders is het als je vervuld raakt met de Geest. Dan zie je alles juist heel scherp. Wat waar is, wordt waar.

Genade wordt genade. Zonde wordt zonde.

De Heilige Geest zet goddelijke zaken in zo’n helder licht voor je, dat je diep in je hart overtuigd raakt van de waarheid ervan. Je krijgt een levendig besef van Gods hoogheid en heiligheid. Je raakt ervan doordrongen dat de Heere Jezus niet alleen anderen nodigt tot Hem te komen, maar ook jou. En dat Hij aan het kruis Zijn kostbaar bloed ook voor jou liet druppelen.

Vervulling met de Heilige Geest is

DS. B.L.P. TRAMPER, OUD-BEIJERLAND niet eenmalig. Keer op keer wil Hij je hart vervullen, de ene keer meer, de andere keer minder. De ene keer laat Hij dit facet van het heil oplichten, de andere keer dat facet.

2. Vervult de Heilige Geest je, brengt Hij je in de nabijheid van de Heere en laat Hij je geloven dat je vrede met God hebt door Christus’ lijden en sterven, dan wil je niets liever dan er met anderen over spreken. Dan ga je er ook over zingen. Paulus wijst daarop in Efeze 5:19.

Ben je onder invloed van alcoholica, dan sla ja al snel wartaal uit.

Maar als de Heilige Geest je hart vult, sla je zuivere tonen aan. Dan gebeurt wat we lezen in Psalm 119:86: „Dan vloeit mijn mond steeds over tot Uw eer, gelijk een bron zich uitstort op de velden.”

Kom je, als de Geest je vervult, het kwaad in jezelf niet meer tegen? Het is juist andersom is. Je ziet duidelijk dat er in jou geen goed woont, maar dat je vleselijk bent, verkocht onder de zonde (Rom. 7:14). Helemaal.

Maar... tegelijk mag je ook geloven: al dat vlees, al dat zondige, al wat je bij jezelf waarneemt, heeft Christus op Zich genomen en weggedragen, het graf in. Het is er niet meer. Ja, je ervaart het bij jezelf. Maar toch mag je voor waar houden dat het weg is.

Vervulling met de Geest maakt je daarom gelukkig en hemelsgezind.

Tegelijk blijf je heel nederig. Je kunt je niet boven anderen verheffen, ook niet boven jongeren die zich laten vollopen met alcoholica. Die gun je graag al wat in Christus te vinden is.

Hoe vervult de Geest je?

Door het Woord! Efeze 5:18 kun je vergelijken met Kol. 3:16. Paulus schrijft: „Het woord van Christus wone rijkelijk in u, in alle wijsheid; leert en vermaant elkander met psalmen en lofzangen en geestelijke liederen.”

Hoor de goddelijke oproep: Laat je vervullen met Woord en Geest!

JE ZIET ALLES HEEL SCHERP

REACTIES EN VRAGEN: JOUWVRAGEN@TERDEGE.NL terdege • 15 JUNI 2016

1506-77-TD-AR14_0.pdf 77

77

6/2/2016 7:43:37 AM

Koningin Máxima had op één dag twee prijsuitreikingen: zowel de Appeltjes van Oranje als de Koning Willem I Prijs en de Koning Willem I Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap.

78

terdege • 15 JUNI 2016

1506-78-TD-AR15_0.pdf 78

6/2/2016 3:14:18 PM

Het bijzondere groen/paars ensemble werd in 2002 voor het eerst werd gedragen door de toenmalige prinses (foto links).

Koningin reikt prijzen uit „Een dorp is meer dan een verzameling huizen en huishoudens. Dorpen en wijken gaan pas leven als er plekken zijn waar je elkaar kunt ontmoeten. Maar dat laatste spreekt niet altijd meer vanzelf.” Aan het woord is koningin Máxima, die op 26 mei de Appeltjes van Oranje mocht uitreiken.

TEKST JOSINE DROOGENDIJK BEELD ANP

terdege • 15 JUNI 2016

1506-79-TD-AR15_0.pdf 79

79

6/2/2016 3:14:24 PM

lk jaar gaan in mei de deuren van Paleis Noordeinde open voor de uitreiking van de Appeltjes van Oranje. Hiermee bekroont het Oranje Fonds jaarlijks initiatieven die op succesvolle wijze verschillende groepen mensen verbinden en een inspiratie zijn voor anderen. De prijs bestaat uit een bronzen beeldje, gemaakt door prinses Beatrix, en een geldbedrag van 15.000 euro.

Dit jaar zijn de Appeltjes van Oranje bestemd voor gemeenschappelijke voorzieningen die helemaal gerund worden door vrijwilligers. De Appeltjes zijn toegekend aan multifunctioneel centrum De Gaveborg in Oostwold, Dorpshuis Ons Genoegen in Nieuwer ter Aa en Ontmoetingscentrum De Pracht in Waalre.

Natuurlijk zijn de initiatieven zorgvuldig geselecteerd. De winnaars worden immers een jaar lang in het zonnetje gezet en kunnen bovendien rekenen op koninklijke visite.

E

TOESPRAAK Al ruim van tevoren worden meer dan honderd uitnodigingen verstuurd. Ook de pers komt steevast opdraven. Geen wonder, want de toespraak van koningin Máxima zorgt 80

nog wel eens voor leuke anekdotes.

Zo kreeg Máxima in 2003 de lachers op haar hand toen ze sprak over Pluk van de Petteflet en haar integratie.

In de toespraak van dit jaar deelt koningin Máxima helaas geen persoonlijke ervaringen of grappige anekdotes, maar toch is de boodschap laagdrempelig en tegelijkertijd veelzeggend. Zo spreekt de koningin over samenwerken, het benutten van talenten en het voorkomen van eenzaamheid.

Koningin Máxima: „Als voorzieningen sluiten, gaat veel moois verloren. Want een bakker is méér dan een plek waar je brood koopt. Een sporthal is meer dan een gebouw om te werken aan je conditie. (...)

Het zijn juist de ontmoetingen met andere mensen die al deze plekken zo waardevol maken. Een bakker biedt meer dan een halfje bruin. Het

Toespraak van Máxima bevat soms leuke anekdotes

gaat ook om aandacht, contact. In de eerste tien jaar van deze eeuw is het aantal winkels voor de dagelijkse boodschappen in plattelandsgemeenten met een kwart afgenomen. Veel mensen hebben een auto en vinden het niet erg om wat verder te rijden.

Maar we mogen niet vergeten dat één op de veertien inwoners van kleine dorpen géén auto heeft. Dat zijn vaak de mensen die ook niet meer zo gemakkelijk op de fiets stappen. (...) Ik heb grote bewondering voor u allemaal. U brengt nieuwe dynamiek in onze dorpen. U versterkt het wij-gevoel in onze wijken. U doet het samen zelf!”

De winnaar van de Grote Appel is dit jaar de Gaveborg in Oostwold.

Er klinkt luid gejuich als koningin Máxima de naam voorleest. Koning Willem-Alexander en prinses Beatrix kijken glimlachend toe hoe het winnende gezelschap het podium betreedt voor de overhandiging van de prijs.

KONING WILLEM I PRIJS Na het feestelijke moment is het tijd voor een hapje, een drankje en de groepsfoto. Het koninklijke gezel-

terdege • 15 JUNI 2016

1506-80-TD-AR15_0.pdf 80

6/2/2016 3:14:29 PM

COLUMN

Koninklijk compliment MR. DRS. P. VERHOEVE

BURGEMEESTER VAN DE GEMEENTE OUDEWATER

schap blijft gezellig even napraten, maar met name koningin Máxima moet een beetje de tijd in de gaten houden. Later op de dag heeft zij namelijk nog een afspraak. In Eindhoven wordt ze verwacht bij de uitreiking van de Koning Willem I Prijs en de Koning Willem I Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap 2016.

De ondernemersprijzen worden al sinds 1958 uitgereikt, maar voor koningin Máxima is het allemaal nog relatief nieuw. In 2013 nam zij het stokje over van koning WillemAlexander.

De dresscode van de avond is black tie. De prachtige lichtblauwe japon die Máxima draagt tijdens de uitreiking van de Appeltjes van Oranje voldoet hier niet aan. Toch hoeft de koningin niet op zoek naar wat nieuws. In haar kast hangt namelijk nog een bijzonder groen/paars ensemble, dat al in 2002 voor het eerst werd gedragen door de toenmalige prinses. Dankzij haar slanke lijn past Máxima de avondrok en top nog steeds. De duurzame ondernemersprijs wordt dus omlijst door de aanwezigheid van Máxima en een ‘oude’ jurk, die perfect past bij het thema van de avond.

U heeft nog ongeveer een maand. Althans, wanneer een lezer misschien iemand anders een lintje gunt, dient de aanvraag nog voor de zomer bij de burgemeester binnen te zijn.

Een Koninklijke Onderscheiding gelijkt een bestuurlijke bevalling. Het proces duurt normaliter negen maanden. De burgemeester toetst in eerste instantie of iemand aan de criteria voldoet.

15 jaar lang ‘onbaatzuchtige inzet’ van gemiddeld 6 uur per week minimaal is nodig om tot Lid benoemd te worden in de orde van Oranje Nassau. Is het vrijwilligerswerk van bovenregionale betekenis, dan maakt deze persoon kans om de Riddergraad te verkrijgen.

De gemeente moet voor 1 september een advies maken richting de Commissaris van de Koning. Ook wordt nagegaan of betrokkene een strafblad heeft.

Het kabinet van de CvK controleert opnieuw en stuurt een advies door naar het Kapittel voor de Civiele Orden. Deze vijf burgers geven een

DIT JAAR WAREN ER 2752 DECORANDI BIJ DE ALGEMENE GELEGENHEID OFWEL DE ‘LINTJESREGEN’ zwaarwegend advies aan de betrokken minister.

Na diens positieve advies volgt een Koninklijk Besluit.

Dit jaar waren er 2752 decorandi bij de Algemene Gelegenheid, die beter bekend staat als ‘lintjesregen’. Het uitreiken ervan is echt een feest. Vrijwilligers worden doorgaans plots overvallen door bekenden die hen één dag voor de verjaardag van het staatshoofd meetronen naar de uitreikingsplechtigheid.

Het krijgen van een KO is echt geen automatisme meer. Een koninklijk compliment dankzij aanbeveling van dierbaren, daar mag je dankbaar voor zijn.

terdege • 15 JUNI 2016

1506-81-TD-AR15_0.pdf 81

81

6/2/2016 3:14:38 PM

Wij zijn er voor ú.

Bij het verlies van uw dierbare moet u kunnen rekenen op de begrafenisondernemer die u met rust en kennis van zaken begeleidt, met u meedenkt en zorgt voor een respectvolle begrafenis.

Uitvaartcentrum De Olm Krimpen aan den IJssel

Uitvaartcentrum Linquenda Schoonhoven

Uitvaartcentrum Lekkerkerk Lekkerkerk

Aula Hoflaan Stolwijk

 0180 52 22 55

www.stoppelenburguitvaart.nl

uitvaart@stoppelenburg.nl

‘Je opleiding halen met persoonlijke begeleiding van docenten’

Pag 82.indd 1

30-5-2016 8:30:45

OGENBLIK

Datheens psalmberijming it jaar is het 450 jaar geleden dat de ex-priester Petrus Datheen een complete psalmberijming in onze eigen taal schonk. Dat was precies op tijd want in 1566 begonnen de hagepreken en werden verschillende kerken door de Beeldenstorm ‘verbouwd’ tot bedehuizen waar deze psalmen massaal konden worden gezongen.

Het was een haastklus maar mogelijk heeft Datheen zich geruggesteund geweten door de Schriftwoorden ‘De zaak des Konings heeft haast’.

Het is in ieder geval een berijming geworden die respect afdwingt. ’t Is geen kleinigheid dat hij de berijming die Calvijn gebruikte van het Frans in het Nederlands vertaalde, terwijl het allemaal moest rijmen en kloppen met de melodieën van Genève.

Toch kwam er op den duur ook kritiek. Niet van de minsten. Jacobus Revius, Jodocus van Lodenstein, Wilhelmus à Brakel, Abraham Trommius en Arnoldus Rotterdam toonden de gebreken van het ‘kreupelrijm’ aan. Revius vervaardigde zelfs een nieuwe berijming, die overigens nooit is ingevoerd. Zo scherp als Constantijn Huijgens reageerden zij echter niet. Deze schreef: Ja Dat Een van Datheen, daar is de wereld zot na Hoe zo? ’t Is ’t oudste kind en daarom goed en zoet.

De vromen zijn er mee tevreen in haar gemoed. ’t Mag wezen: maar ik vrees, ’t is al te vreen op God na.

nog wordt gezongen. In een van de dorpen daar gaf een ondeugend meiske op de vraag van de meester ‘Welke psalm van Datheen zullen we zingen?’ prompt Ps. 73:4 op: ‘Haar ogen pruisten zeer hoog op uit haren vette dikke kop.’ Ik zei toen dat de verschillende (oud) gereformeerde gemeenten (in Nederland) én de bloeiende evangelische gemeente te Tholen zich aan Budding hadden verplicht, om diens ijver voor het diep ernstige psalmgezang van Datheen en de vrolijke opwekkingsliederen van het juichend christendom.

D

Op last van de hoogmogende heren Staten-Generaal kwam er een nieuwe

berijming, die in 1773 werd ingevoerd. Velen protesteerden, maar het baatte niet. Ook Theodorus van der Groe, die klaagde dat men de gouden tempelvaten had verwisseld voor zilveren, kon niet voorkomen dat deze berijming ook in RotterdamKralingen werd ingevoerd.

Het was de verdienste van de merkwaardige ds. H.J. Budding te Biggekerke (in 1836 scheidde hij zich af van de Hervormde Kerk) om met name in Zeeland te ijveren voor hergebruik van de berijming van Datheen. Opmerkelijk is dat van de kleine dertig (oud) gereformeerde gemeenten (in Nederland) de overgrote meerderheid in het Zeeuwse is gesitueerd.

Nu was Budding niet alleen pleitbezorger van Datheen maar in zijn latere tijd ook van het opwekkingslied. ’k Hield eens een lezing voor de Heemkundekring op Tholen, waar in verschillende gemeenten Datheen

Toen ‘Datheen’ plaats moest maken voor de berijming die nu binnen het overgrote gedeelte van de gereformeerde gezindte wordt gezongen, profeteerde Theodorus van der Groe: „Het psalmgezang van Datheen dat met het bloed der martelaren rood is geverfd en in de vlammen van het heetste vuur is beproefd, zal God op de dag van de wraak over Nederland die eer aandoen dat het niet in weeklacht zal veranderen omdat het dan niet meer gezongen wordt. Nee, dat droevig lot zal gaan over onze nieuwe gezangen en liederen, die van beschaafder taal en van sierlijker en hoogdravender berijming zijn en die nu in Gods heilige tempel worden gezongen.”

Gezien de vasthoudendheid van Datheen minnende gemeenten klopt tot op heden die profetie niet. Wat mij betreft blijft dat zo, al ben ik opgegroeid met ‘de nieuwe rijm’.

Ds. M. van Kooten, Elspeet terdege • 15 JUNI 2016

1506-83-TD-BEZ_0.pdf 83

83

6/1/2016 3:29:23 PM

Bewonderaar van Bach en Bolt Voor kerkorganist en muziekdocent Chiel Jan van Hofwegen zet een voorspel de toon voor een te zingen Psalm. Zijn leerlingen brengt hij naast het reguliere literatuurspel ook de improvisatiekunst bij. „Ik wil hun voorstellingsvermogen tevoorschijn halen.” tekst WIm Lemstra beeLd sJaak Verboom

WELKE ERVARING HEEFT U MET HET BEGELEIDEN VAN GEMEENTEZANG? „Op mijn 15e speelde ik mijn eerste kerkdienst en dat ben ik tot op vandaag blijven doen. Het is bijna een vanzelfsheid geworden. Ik heb ontdekt dat, hoe meer je als organist de leiding neemt, hoe beter de mensen gaan zingen. Maar ook: hoe meer ervaring je krijgt, hoe beter je naar een gemeente leert luisteren.

Heel belangrijk is dat een organist de mensen kan horen zingen.”

HEEFT U VOORKEUR VOOR BEPAALDE PSALMMELODIEËN? „Heel veel melodieën vind ik mooi.

ChieL JaN VaN hOFWeGeN Leeftijd: 38 Woonplaats: Alblasserdam Organist van: Grote Kerk in Alblasserdam en Maranathakerk in Rotterdam-Zuid Gestempeld door: Henk van Egmond, Klaas Bolt en Jos van der Kooy Website: www.chieljanvanhofwegen.nl

84

Bijvoorbeeld Psalm 6, 68, 107 en 149.

Sommige melodieën, zoals die van Psalm 4, komen minder goed tot hun recht als je ze op hele noten zingt.

Het is jammer dat het ritmisch zingen in vroeger tijden op een gegeven moment is losgelaten. Aan de andere kant zijn de Psalmmelodieën dermate sterk, dat je ze ook goed op hele noten kunt zingen.”

VAAK ZINGEN WE MAAR ÉÉN OF TWEE COUPLETTEN VAN EEN PSALM... „Ik weet dat het niet kan, maar het heeft mijn voorkeur om een Psalm in zijn geheel te zingen. Bij Calvijn gebeurde het. Dan zong men wel 25 coupletten per dienst. In drie maanden werd het hele Psalmboek doorgenomen. Het zangtempo lag wel vrij hoog, terwijl dat in Nederland lange tijd erg laag geweest is.”

HOE BELANGRIJK IS EEN VOORSPEL? „Het zet de toon voor een te zingen Psalm. Met de melodie kan de organist iets creatiefs doen, zolang dit maar past bij de gemeente. Bij een onbekende Psalm krijgt het voorspel ook een educatieve functie. Belangrijk is om hetzelfde tempo aan te

“Ik heb diverse klavarleerlingen die fantastisch goed spelen” houden als daarna onder het zingen.

Lange voorspelen maken kerkgangers ongedurig.”

WAAR MOET EEN PSALMBEWERKING AAN VOLDOEN? „Die moet speelbaar zijn, van creativiteit getuigen en een goede kwaliteit hebben. Kies je voor ‘Barok’, hanteer dan ook de regels van die stijl.”

IS EEN RITMISCHE ZETTING OOK NIET-RITMISCH TE GEBRUIKEN? „In de meeste gevallen wel, zeker als het een noot-tegen-noot-zetting betreft.”

U GEEFT OOK LES AAN KLAVARSPELERS. HOE WAARDEERT U KLAVARSKRIBO? „Het is een ingenieus systeem en een uitkomst voor leerlingen die moeite hebben met noten lezen. Ook zij hebben recht op goed les. Ik heb diverse klavarleerlingen die fantastisch goed

terdege • 15 juni 2016

1506-84-TD-AR18_0.pdf 84

6/1/2016 3:08:20 PM

INTERVIEW spelen. De praktijk is echter dat veel klavarspelers zichzelf de kunst aanleren, en daardoor bijvoorbeeld moeite hebben met het hanteren van een goed ritme. Het handige van notenschrift is dat het universeel is, maar verder is het van ondergeschikt belang waar je voor kiest. Het gaat om je muzikale voorstellingsvermogen.”

WAAR HAMERT U OP BIJ UW ORGELLEERLINGEN? „Onder andere op improvisatietechniek. Ik wil hun voorstellingsvermogen te voorschijn halen. Daarnaast is natuurlijk een goede speeltechniek van belang, evenals kennis van hoe muziek in elkaar zit en training van het gehoor.”

DOOR WELKE COMPONISTEN EN ORGANISTEN BENT U GESTEMPELD? Johann Sebastian Bach staat bovenaan. Maar ik ben net zo goed een enorme fan van Max Reger en geniet van de muziek van Olivier Messiaen.

Gaat het om organisten, dan denk ik aan Henk van Egmond. Hij heeft me leren improviseren. Hij was bovendien bevriend met mijn vader, die overleed toen ik nog maar 2,5 jaar was. Henk heeft mij veel verteld over mijn vader, wiens muzikaliteit én muziekbibliotheek ik heb geërfd. Voor mij was hij als een vader.

Verder is Klaas Bolt een inspirator voor mij, evenals Jos van der Kooy, die me de weg heeft gewezen in de moderne muziek. Ik ben zijn vaste registrant geweest in de Amsterdamse Westerkerk. Toen leerde ik nog meer dan op het conservatorium.”

KLAVARSKRIBOMUZIEK Abonnees kunnen tot 1 juli de klavarskriboversie van de twee psalmbewerkingen van Chiel Jan van Hofwegen aanvragen, via redsecr@refdag.nl, tel.

055-5390333 of Redactie Terdege, Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn. U ontvangt de muziek dan kosteloos.

„Henk van Egmond leerde me improviseren.” terdege • 15 JUNI 2016

1506-85-TD-AR18_0.pdf 85

85

6/1/2016 3:08:29 PM

Psalm 20

Registratievoorstel: Voor Henri van der Wiel, Gorinchem I: Prestant 8' of fluit 8' en 4' II: Zacht tongwerk, aangevuld met 8' en eventueel 4' Ped: 16', 8' Andante

## 4 & 4 ú II

## 4 & 4

Organ

I

? # # 44 4

Org.

# & # Ï &

##

Org.

& &

## ##

Ï Ï

Ï

Ï Ï

ú

3

nÏ

Ï

Ï

Ï ú

Ï Ï

Ï 3

3

3

Ï nÏ Ï

Ï Ï Ï nÏ

Ï 3

Ï Ï ÏÏn Ï Ïb Ï Ï Ï Ï Ï# n ÏÏ Ï Ï

Ï #Ï ú

?

nÏ Ï î

bÏ

ú

Ï

Ï

Ï

3

3

3

3

3

Ï Ï Ï

3

3

nÏ

Ï bÏ Ï

Ï

Ï nÏ Ï

Org

Ï Ï#Ï Ï

ÏÏ Ï ÏÏ ÏÏ n ÏÏ Ï # Ï n Ï n Ï Ï Ï Ï Ï Ï ÏÏ# Ï Ïn Ï ÏÏ# ÏÏ Ï Ï Ï Ï úÏ# Ï Ï Ï Ï Ï Ï ÏÏ Ï Ï Ïn Ï & 3

Org

3

3 3 3 3 j j j Ï Ï Ï Ï b Ï Ï Ï Ï Ï Ï ÏÏnÏÏÏ ÏÏ Ï Ï ÏÏ Ï Ï Ï Ï Ï n Ï Ï b Ï n Ï ÏÏ ÏÏ ÏÏ n Ï ÏÏ ÏÏ # ÏÏ Ï Ï ÏÏ Ï Ï Ïú Ï Ï#Ïn Ï Ï Ï 3

terdege • 15 juni 2016

1506-86-TD-AR19_0.pdf 86

Ï

#Ï

3

3

3

î

? ## n Ï # Ï Ï

86

Ï ú

Î 3 Ï Ï Ï ÏÏ Ï Ï Ï Ï Ï Ï ÏÏ ÏÏ ÏÏ Ï Ï Ï Ï ÏÏ Ï Ïú Ï Ï Ï Ï # Ï Ï Ï n Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï #Ï Ï Ï Ï ú ÏÏ 3 3 3 Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï 3

Ï ú

? ## Ï 8

Ï

Ï Ï Ï

Chiel Jan van Hofwegen

Ï #Ï Ï Ï

6/1/2016 3:08:51 PM

Org

2

Psalm 20

# Ï ú & # Ï

ú

12

Org.

&

##

? ##

3

Ï Ï

ú

Ï.

î

Ï ÏnÏ Ï Ï ? ## ÏÏÏ Ï n ú ÏÏÏ 3

? ## n Ï

Ï

## î &

20

Ï ú

Ï

ú

Ï Ï

3

Ï

Ï

Ï

nÏ

Ï ÏÏÏ

Ï

Ï Ï Ï

3

nÏ

nÏ #Ï Ï

3

Ï

Ï

Ï

ú

3

ú

3

3

3

Ï Ï

3

3

Ï

Ï Ï

Ï n Ï Ï Ï Ï Ï ÏÏ ÏÏ ÏÏ ÏÏ ÏÏÏÏ ÏÏ ÏÏ n ÏÏ ÏÏ# ÏÏ ÏÏ # Ï Ï # Ï Ï Ïú Ï n Ï Ï ÏÏ Ï äJ ú Ï 3

3

? ## n Ï

3

nÏ Ï Ï b Ï Ï Ïn Ï Ï Ï nÏ

Ï

Ï n Ï Ï Ï Ï ÏÏ Ï Ï ÏÏ b Ï Ï Ï Ï Ï n Ï Ï # Ï # Ï ÏÏ Ï Ï# Ï Ï n Ï Ï ? ## Ï Ï 3

3

3

j Ïú

3

Ï Ï Ï Ï

# & # ú

1506-87-TD-AR19_0.pdf 87

Ï

? Ï # Ï Ï ÏÏ ÏÏ Ï Ï ÏÏ n Ï # ÏÏ Ï Ïú Ï Ï Ïn ÏÏ Ï Ï # Ï # Ï ÏÏ Ï n ÏÏ n Ï Ï ÏÏ # ÏÏ ÏÏ ÏÏ n ÏÏ n ÏÏ Ï Ï# Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï ÏÏ

3

Org.

Ï

3

16

Org.

ú

î

ú

ú

Ï. jú #Ï

ÏÏ Ï Ï ÏÏ ÏÏ n Ï Ï Ï Ï #Ï

3

Ï n Ï# Ï

3

w

ÏÏ Ï n Ï# ÏÏ ÏÏ úú

Ï# Ï w

3

terdege • 15 juni 2016

87

6/1/2016 3:08:51 PM

Psalm 83

Registratievoorstel: I: Prestant 8', fluit 8', octaaf 4 II: Tongwerk 8' Ped: 16', 8'

Voor CornŽ Verkerk, Henrik Ido Ambacht

Chiel Jan van Hofwegen j j # # 4 ä Ïj ä j ä Ï Ï Ï ä # ÏÏ ÏÏ Ï Ï Ï Ï # Ï Ï Ï Ï n Ï ä j & 4 ÏÏ n ÏÏ n ÏÏ Ï ÏJ # Ï J Ï # Ï # Ï Ï n Ï n Ï Ï ÏÏ # Ï n ÏÏ n ÏÏ Ï # Ï Ï Ï J J J ú Ï Ï ú Ï Ï ú ú ? ## 4 ú î 4 Adagio

Organ

? ## 4 Î 4

5

Org.

Org.

ä n JÏ Ï

Ï Ï nÏ

#Ï

Ï Ï Ï

j j Ï Ï Ï Ï ä ÏjÏ ÏÏ # # ÏÏ # ÏÏ Ï ä Ï Ï ä Ï Ï & Ï # ÏÏ ÏÏ ÏÏ J Ï Ï nÏ J J Ï Ï Ï Ï ú Ï Ï ? ## ú ##

? ##

88

Ï Ï Ï Ï Ï ä # ÏJ Ï ä # ÏJ

Ï Ï ä Ïj Ï

Ï

j j #Ï j j Ï n Ï # Ï Ï n Ï Ï Ï j Ï Ï #Ï Ï ## ä Ï Ï Ï ä # Ï Ï ä Ï ä Ï Ï Ï ä Ï n ÏÏ n ÏÏ Ï n Ï # ÏÏ Ï # Ï & # Ï Ï Ï J J J J J Ï Ï ú ú ú ? ## Ï Ï î ? ## ä Ï Ï J

8

Ï

Ï

Ï ä ÏJ Ï

terdege • 15 juni 2016

1506-88-TD-AR19_0.pdf 88

Ï

ä Ïj Ï #Ï Ï

Org

#Ï

j Ï ä Ï Ï Ï # Ï Ï Ï Ï ä Ïj Ï Ï Ï Ï n Ï Ï b Ï ÏÏ J J Ï ú î ú

ä JÏ Ï ä # Ï Ï Ï Ï Ï # Ï Ï J Ï

Org

Ï

ä Ïj b Ï n Ï Ï 6/1/2016 3:08:52 PM

Org

2

j j ä ä Ï ÏÏ ÏÏ Ï & J Ï J ? ## Ï Ï Ï

12

Org.

Psalm 83

##

j j Ï ÏÏÏÏ ÏÏ n Ï ä ä Ï ÏÏ Ï JÏ ÏÏ n Ï ÏÏ Ï Ï ú J ú Ï Ï ú î

Ï Ï ÏÏ # ÏÏ Ï Ï Ï n Ï ÏÏ ú #Ï Ï Ï

Ï

? ## ä Ï Ï ä # Ï Ï J J

#Ï

Ï ú

Ï Ï #Ï

nÏ Ï

j Ï Ï # Ïj Ï j ## j Ï Ï & ä # ÏÏ n ÏÏ ä ÏÏ Ï Ï ä ÏÏ Ï ä Ï Ï Ï n Ï Ï ÏÏ Ï äJ J J J J Ï Ï ú ú ? ## Ï Ï î

16

Org.

? # # ä n Ï Ï Ï ä n Ïj Ï J

j j Ï #Ï ä nÏ #Ï

# # Ï Ï# Ï Ï Ï Ïn Ï & Ï ÏÏ Ï Ï Ï # äú # Ï #Ï J ú Ï Ï ú ? ##

20

Org.

ä

? ## Ï

1506-89-TD-AR19_0.pdf 89

Ï

#Ï

Ï Ï

ä Ï Ï # Ï ä ÏJ # Ï J

j j Ï Ïj ÏÏ Ï ÏÏ # # ÏÏ ä ÏÏ ÏÏ Ï Ïú #Ï J ú Ï Ï ú Ï

Ï n Ï ä Ïj Ï ä Ï Ï J

Ï Ï ÏÏ Ï Ï Ï # Ï n Ï Ï Ï # úú Ï ú

j #Ï Ï Ï Ï # Ï Ï #Ï. Ï

w

Ï #Ï ú

terdege • 15 juni 2016

89

6/1/2016 3:08:52 PM

S Stop met

MULTITASKEN en neem geregeld

pauzes

Het boek ‘Ontketen je brein’ van Theo Compernolle is een absolute aanrader. Het kan een zinvolle inhoud geven aan het gesprek over het gebruik van digitale media. Meer nog dan dat: het in praktijk brengen van de tips en aanbevelingen zorgt voor meer orde in je hoofd en dus meer ruimte voor reflectie en bezinning.

90

terdege • 15 juni 2016

1506-90-TD-AR17_0.pdf 90

6/1/2016 3:09:53 PM

DIGITALE MEDIA

PANELLID

K. (Korstiaan) Karels MSc. onderwijsadviseur bij Ds. G.H. Kerstencentrum

olgens de ondertitel van het boek worden onze hersenen gegijzeld. Door de onweerstaanbare drang die velen hebben om steeds online te zijn en door het multitasken: ‘twee of meer dingen tegelijk doen’.

Dit zijn twee negatieve gewoonten die de vorm aannemen van een volksverslaving. In dit boek wordt duidelijk uitgelegd dat dit funest is voor een goed gebruik van je hersenen. ‘Breinboeien’ noemt Compernolle ze en hij beschrijft ook hoe je eraan kunt ontsnappen.

V

Het boek bestaat uit drie delen.

Het eerste deel is een uitleg over de functies van ons brein. Het tweede deel gaat over de breinboeien: We verknoeien onze hersenen door voortdurend online te zijn en te multitasken. Deel drie is buitengewoon praktisch: Hoe je je hersenen uit hun boeien kunt bevrijden.

Theo Compernolle, die overigens uitgaat van de evolutietheorie, is in staat om zoiets ingewikkelds als de werking van ons brein eenvoudig uit te leggen. Bovendien begint het boek met een ‘tienvragentest’, om erachter te kunnen komen in hoeverre je dit boek nodig hebt.

In het eerste deel legt Compernolle uit dat ons brein drie functies heeft.

Hij noemt het reflecterende brein het

Reflexbrein neemt de leiding over als we moe zijn

deel van de hersenen waarmee we echt nadenken. Dit brein is langzaam en heeft voortdurend aandacht en concentratie nodig. Daarom gebruikt het veel energie en raakt het gemakkelijk vermoeid.

De kern van de boodschap van dit boek is dat het reflecterende brein maar met één gedachte tegelijk bezig kan zijn. Het is uniek menselijk; dieren hebben dit niet.

Wat dieren wel met mensen gemeen hebben, is het reflexbrein. Dit werkt razendsnel op basis van eerste indrukken en gevoelens. Het maakt gebruik van onbewuste relaties in de hersenen, waardoor het gemakkelijk fouten maakt. Het reflexbrein heeft geen bewuste aandacht of wilskracht nodig. Het gebruikt dus weinig energie. Nadeel is dat ons reflexbrein de ‘leiding overneemt’ als we moe zijn.

De derde functie van de hersenen is het archiverende brein. Dit zorgt ervoor dat alle informatie die je in de loop van de dag opdoet ordelijk wordt ‘opgeslagen’ in de hersenen. Dit kan alleen gebeuren tijdens rustpauzes en vooral tijdens de slaap.

In deel twee gaat de schrijver in op wat hij noemt de breinboeien. De belangrijkste daarvan zijn het altijd online zijn (1), multitasking en taakwisseling (2) en gebrek aan pauzes en slaap (3). Op een overtuigende

manier wijst hij op risico’s, zonder ongenuanceerde conclusies te trekken.

In deel drie reikt Compernolle praktische en haalbare oplossingen aan. De belangrijkste zijn eenvoudig, maar niet gemakkelijk toe te passen, omdat ze een gedrags- en gewoonteverandering vragen.

De kern van het boek is samen te vatten in drie aanbevelingen: 1. Ga niet multitasken, maar werk zoveel mogelijk aan één taak tegelijk, zonder onderbreking. Bekijk berichten op enkele vaste momenten per dag. Bundel emails met hetzelfde thema en verwerk ze op een gepland moment. Ruim alle mogelijke afleidingen en onderbrekingen uit de weg, als je aan een taak begint.

2. Ga offline om je aandacht te focussen. Concentreer je op een taak die je zelf kiest. Anders reageer je op elk piepje en trilsignaal en ben je een slaaf van de prikkels uit je apparaten.

3. Neem geregeld pauzes: minipauzes, lange pauzes en voldoende slaap. Dit geeft het vermoeide reflecterende brein de tijd om te herstellen. Rust en slaap geven het archiverende brein de kans om weldoordachte, creatieve en wijze beslissingen te nemen.

N.a.v. ‘Ontketen je brein’, door Theo Compernolle; Uitg. Lannoo; 423 blz.; 29,95 euro.

terdege • 15 JUNI 2016

1506-91-TD-AR17_0.pdf 91

91

6/1/2016 3:09:54 PM

Hét adres voor: + Nieuwe uitgaven + Veel voordeelboeken + Tweedehands boeken

Kijk ook eens op www.boekhandelvanderboom.nl

Maïsdoolhof Voorthuizen

Zie ook onze mini camping ‘RoMaLo’ : www.campingromalo.nl

Zin in een gezellig en goedkoop dagje uit?

Dan bent u bij ons aan het juiste adres!

Er is genoeg te beleven voor jong én oud! Én dat voor maar € 4,00 per persoon.

Eigen picknick is toegestaan en u kunt hier

gratis parkeren!

Tegen inlevering van deze advertentie ontvangt u als lezer van het RD gratis een waterijsje of koffie (max. 4 pers.)

Voor meer informatie zie onze site: www.maisdoolhofvoorthuizen.nl

Baron van Nagellstraat 104, 3781 LM Voorthuizen, tel. 0342 - 47 26 62. Geopend: vanaf 22 juni 2016

Pag 92.indd 1

30-5-2016 8:17:15

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\1506-93-TD-AR20_0 93

1-6-2016 16:19:58

1506-94-TD-AR21_0.pdf 94

6/1/2016 11:30:01 AM

Glijden, skelteren én barbecuen Parkeerkosten? Geen. Toegangsprijs?

Laag. Is het vreemd dat het parkeerterrein van Irrland in het Duitse Kevelaer grotendeels gevuld is met Nederlandse auto’s?

TEKST GISETTE VAN DALEN-HEEMSKERK BEELD TINEKE VAN DER EEMS

terdege • 15 JUNI 2016

1506-95-TD-AR21_0.pdf 95

95

6/1/2016 11:30:08 AM

Eenmooiegelegenheid vooreenfeestje!

Amore Bruidsmode is persoonlijk, vertrouwd en betaalbaar.

Wij leveren o.a. als enige in Zeeland de exclusieve merken: Cosmobella, Orea Sposa en White One

By Pronovias Fashion Group.

Amore Bruidsmode | Paul Krugerstraat 63A | 4382 MB Vlissingen Tel: 0118 85 15 13 | info@amorebruidsmode.nl | www.amorebruidsmode.nl

Uwfeestopmaat.Mooiesfeervollezalenvoor20tot400personen.Professionelelicht-engeluidsinstallatie. Eigen uitgebreide keuken. Rolstoelvriendelijk. Professionele bediening. Gratis parkeergelegenheid.

Partycentrum Het Dak is een uitstekende gelegenheid voor uw bedrijfsfeesten, vergaderingen, jubilea, congressen, beurzen, verkopingen, productpresentaties en catering. Want... in Het Dak kan het!

Tiendweg 9a • 4142 EG Leerdam • Tel. (0345) 61 36 26 • www.hetdak.nl

Acties geldig t/m 30-6-2016

Mááám, die is leuk!

Blue Rabbit Speelhuis Penthouse Nu 669,00

GreenPlay robinia duikelrek dubbel RVS Van 319,00 voor 269,00

k Nú oo a! d in Gou Trampoline Jump Arena serie Tijdelijk v.a. 379,00

Gratis!

Tweepositie schommel robinia met oversteek Van 519,00 voor 439,00

Bij aankoop van een grote skelter GRATIS duostoel

Dáárom Van Ee: • Meer dan 32.000 tevreden klanten • Uitsluitend merk- en kwaliteitsproducten • Showroom in Gouda en Kootwijkerbroek

www.vaneebuitenspeelgoed.nl • 0342 443 437 • 06 13 686 447 • WhatsApp advies van 9.00 tot 21.00 uur (op werkdagen)

“de wereld van Rien Poortvliet” bij ‘t Veluws Zandsculpturen Festijn 15 april t/m 29 oktober 2016

Jacht, dieren en boerderijleven 40 jaar Rien Poortvlietkabouter Expositie schilderijen Puzzel spreekwoo rden raden

Gedeeltelijk overdekt

Gratis parkeren

Openingstijden: 15 april t/m 29 oktober ma. t/m za. 10.00 - 17.30 uur Zondag gesloten

Toegangsprijzen: 13 jaar en ouder € 9,50 6 t/m 12 jaar € 4,50 T/m 5 jaar gratis

Oude Barnevelderweg 5 • Garderen • (0577) 46 24 82 • www.zandsculpturen.nl

Pag 96.indd 1

30-5-2016 8:18:39

eer dan 8000 m2 aan glijbanen, klimtoestellen, speelschuren, hooibergen, skelterbanen. Het maakt dat kinderen bij de ingang bijna last krijgen van keuzestress. Bijna dan hè?

Want lang duurt hun vertwijfeling niet. Binnen de kortste keren vliegen ze op het dichtstbijzijnde vrije klimtoestel af. Handig, want dan kunnen de ouders of begeleiders ondertussen even rustig op de plattegrond staren welk onderdeel ze het eerst zullen gaan bezoeken.

Keus is er in Irrland, gelegen in het Duitse Kevelaer, net over de grens bij Nijmegen, genoeg.

M

VOOR DE GRAP Het park opende achttien jaar geleden voor het eerst zijn deuren.

Als maïsdoolhof. En eigenlijk meer voor de grap. Maar het maïsdoolhof sloeg zo aan, dat sinds die tijd het park ieder jaar een stuk werd uitgebreid.

Inmiddels trekt Irrland jaarlijks een miljoen bezoekers. Een groot deel daarvan is afkomstig uit Nederland. „Op sommige dagen komt de helft van het bezoekersaantal uit Nederland”, zegt Josi Winkels van Irrland.

Een van de redenen dat het park

zoveel bezoekers uit het buurland trekt, is de lage toegangsprijs.

Volwassenen en kinderen betalen 6 euro per persoon, groepen 5 euro.

Het park kan de toegangsprijs mede zo laag houden doordat het met een minimum aan personeel werkt.

Neem de enorme skelterbaan met zo’n honderd skelters van het Nederlandse merk Berg. De enige vorm van toezicht is het kleine kastje waarmee de skelter is vastgeketend aan de zijkant van het parcours. Wil een kind rijden, dan moet het een euromuntstuk in het kastje stoppen. Exact hetzelfde systeem als bij winkelwagentjes in Nederlandse supermarkten. Werkt het? Zeker weten! Of kinderen waren met de skelters aan het rijden óf de grote trapkarren stonden keurig vast aan de kant. Ook zijn er geen achtbanen of andere dure attracties te vinden.

In Irrland houden de kinderen zichzelf bezig.

Het park is verdeeld in drie stukken: noord, zuid en west. Elk deel is net iets anders van opzet, maar lijkt door de vaste elementen als glijbanen en springkussens toch ook weer op de rest van het park.

Zeker op warme dagen kan het geen kwaad om een extra set kleding in

terdege • 15 JUNI 2016

1506-97-TD-AR21_0.pdf 97

97

6/1/2016 11:30:14 AM

25% KORTING

Niet aan schoolvakanties gebonden?

Dan kunt u profiteren van één van onze voordelige arrangementen in het voor- en naseizoen.

€ 280,- € 210,-

TER WEEK PEUTER & KLEU 07 08/ 01/07r de jongste Extra aandachthuvoo ders. bezoekers en n ou

Stacaravan vanaf € 21

2,-

EMENT! CHALET ARRANG sonen 03/06-08/07 voor 2 per en, dag 7 r voo let cha ur Hu bedlinnen, Wii € 358,- € 268,50 Type F € 409,- € 306,75 G e Typ TOPPER! KINDERKAMPEER 03/06-08/07 een Bij het boekentsvan voor minimaaldeéén kampeerplaa per e zijn kin ren iod e dez week in tot 4 jaar grais!

“

RANGEMENT! LOW-BUDGET AR 09-14/10, voor 16/ 03/06-08/07 en van en 2 person en A/B voor 7 dagak, Huur huisje typi,e ein hoonma dsc Wi en, linn bed toeristenbelasing

GENIET VAN ONS VROEGZOMER VOORDEEL!

Hét adres voor de betere stereoset!

Arcam Versterkers

Wij hebben alijd een oplossing voor u.

Bent u op zoek naar een nieuwe stereoset of wilt u over op de nieuwe van afspelen (streamen)?

Wij kunnen u hier in adviseren.

Aria Musicservers

Ook het adres voor het digitaliseren van uw complete CD collecie.

Amphion luidsprekers

TelluriumQ bekabeling

Streaming4home - Hallehuis 1 - 3471 EC - Kamerik - 0348-746130 - www.streaming4home.nl - Open op afspraak, zodat wij u goed van dienst kunnen zijn.

Pag 98.indd 1

30-5-2016 8:19:55

de tas te stoppen. Dat spaart een natte achterbank uit.

HOGE GLIJBANEN Ook tijdens regenachtige dagen kunnen bezoekers bij Irrland terecht. In vier grote hallen zijn indoorspeeltuinen, grote plastic blokken om mee te bouwen, een maïszwembad en ander binnenvertier.

Maar natuurlijk is het park bij zonnig weer leuker. Dan lonken bijvoorbeeld de hoge glijbanen bij de nagebouwde airport. Vanaf het plateau net voor de glijbaan hebben de kinderen een prachtig uitzicht over het park. Maar lang kijken ze niet.

Ze storten zich veel liever gillend van de pret weer naar beneden.

Ook populair zijn de vele springkussens door het hele park heen. Lang niet elke ouder kan aan die springpret meedoen. De overal aanwezige bordjes spreken duidelijke taal. “60 kilo of nog meer, dan stoor je hier de atmosfeer.” Wel een erg ruime vertaling van “60 kilo oder mehr?

Dan bist du hierfür viel zu schwer.”

Voor jongeren heeft Irrland duidelijke regels opgesteld. Wie de site van het park bezoekt, kan er niet omheen. Er verschijnt meteen een pop-up waarin staat dat jongeren

vanaf twaalf jaar óf hun identiteitskaart óf een actuele foto met naam, adres en een borg van twintig euro bij de kassa moeten achterlaten.

Bij de ingang van het park staan de regels op grote borden te lezen. „Noodzakelijk”, zegt Josi Winkels. „In het verleden gaven jongeren regelmatig overlast. Sinds we deze regels toepassen, hebben we geen problemen meer.”

SPARTAANSE TOILETTEN Toe aan eten? Ook daar is in Irrland aan gedacht. Overal staan picknicktafels met een stalen barbecue ernaast. Houtskool meeslepen kun je als zuinige Hollander natuurlijk doen. Maar de prijzen zijn in Irrland zo klantvriendelijk, dat dat nagenoeg niet loont. Voor 3,50 is de bezoeker een zak houtskool rijker.

Aansteekblokjes en lucifers kosten 0,50 cent. Terwijl een frikandel of barbecueworstje 1 euro per stuk kost.

Wie zich niet stoort aan de wat spartaanse uitvoering van toiletten en de hier en daar wat kitscherige sfeer, beleeft bij Irrland een fijn dagje uit.

MEER INFO: IRRLAND.DE. terdege • 15 JUNI 2016

1506-99-TD-AR21_0.pdf 99

99

6/1/2016 11:30:37 AM

Gezelliger dan Brugge, mooier dan Antwerpen Ooit was Gent een van de grootste Europese steden. In de zestiende eeuw speelde de stad een belangrijke rol bij de opkomst van het calvinisme. Daar zijn niet veel sporen van terug te vinden, hoewel het Woord er nog steeds wordt gebracht.

TEKST AD ERMSTRANG BEELD ANTON DOMMERHOLT EN ISTOCK

100

1506-100-TD-AR22_0.pdf 100

6/1/2016 2:57:34 PM

et is druk in het historische centrum. Op deze zonnige dag in mei werpen touringcars grote groepen mensen uit. Er lopen ook opvallend veel scholieren.

Klassen van het voortgezet onderwijs en (in kleurige hesjes) leerlingen van de bassischool.

De Sint Baafskathedraal, het Belfort (tegen betaling te beklimmen) en de Sint-Niklaaskerk staan hier pal achter elkaar opgesteld. De kathedraal is wel het meest indrukwekkend. In de kerk, die in de 14e eeuw is gebouwd, hangen zeven luidklokken met een gewicht van 5500 kg.

Het bedehuis is gratis toegankelijk.

Binnen is het stil. Korte tijd stond hier Petrus Datheen op de kansel.

Zijn naam ging recent bij velen over

H

de tong doordat enkele wetenschappers hem aanwijzen als de opsteller van het Wilhelmus.

Wereldberoemd is het altaarstuk van de gebroeders van Eyck, veilig opgeborgen in een glazen kooi, in de doopkapel aan de voorkant van de Sint Baafs. Om dat te zien, moet 4 euro worden neergelegd. In de schemerdonkere ruimte, alleen verlicht door de lampen die het omvangrijke stuk met twaalf panelen beschijnen, klinkt gregoriaanse muziek uit meegekregen audioapparatuur. De nonnen begeleiden de gesproken informatie bij het schilderij, dat tot de hoogtepunten van de Europese schilderkunst gerekend wordt en onlosmakelijk is verbonden met de geschiedenis van de stad. Wie â&#x20AC;&#x2DC;Het

Lam Godsâ&#x20AC;&#x2122; niet heeft gezien, kent Gent niet, zo wordt wel gezegd.

KASTEEL Behoort de torensite, zoals de Gentenaren de bundeling van belfort en kerken omschrijven, samen met het laat-gotische stadhuis en het bisschoppelijk paleis, tot de drukste en meest bezochte plekken van de stad, de rest mag er ook zijn. Enkele honderden meters verderop, voorbij het oude postkantoor, stroomt het riviertje de Leie. Aan de overkant ervan ligt kasteel Gravensteen. Langs de straten Gras- en Korenlei staat een aantal prachtige panden, waarvan er enkele uit de Middeleeuwen stammen. Er vertrekken in deze omgeving op meerdere plaatsen rondvaart-

terdege â&#x20AC;˘ 15 JUNI 2016

1506-101-TD-AR22_0.pdf 101

101

6/1/2016 2:57:40 PM

Abonneeprijs

Abonneedag naar het Belgische Gent

Є 69,95

Boottocht door het historische centrum en bezoek evangelisatiepost U verkent het oude stadscentrum van Gent met bootjes. ”Hier staat het kleinste huisje van Gent. En hier werd keizer Karel V geboren”., klinkt de stem van een vriendelijke Vlaamse kapitein.

U vaart door de grachten en over de Leije. U vaart o.a. langs de Chinese theehuisjes, het oude justitiepaleis, de Handelsbeurs en de St.-Pietersabdij.

Na de rondvaart kunt u zelf door het centrum wandelen. U krijgt een lunchpakket mee. We hebben een toegangskaartje voor u geregeld in de Sint-Baafskathedraal, waarin u het wereldberoemde schilderstuk ”De aanbidding van Het Lams Gods” aantreft in een aparte kapel. Dit is geschilderd rond 1432 door de gebroeders van Eyck. Op dit veelluik, met 20 beschilderde panelen, is de aanbidding van een lam te zien, die symbool staat voor Jezus Christus als het Lam Gods.

In de schaduw van de Sint-Jozef, een imposant rooms bedehuis, ligt de evangelisatiepost Rehobôth. Een oase middenin het stadsgedruis. In de sfeervolle kerkzaal klinkt elke zondag Gods goede boodschap voor rusteloze, opgejaagde mensen.

Sinds september 2010 is Van Luttikhuizen hier evangelist, als opvolger van Henk Bor. Dick van Luttikhuizen haalt u rond 14.00 uur op voor een bezoek aan deze evangelisatiepost.

Ga mee naar Gent en wandel een historisch verleden binnen!

Meld u vóór 1 augustus aan via terdege.nl/abonneevoordeel onder abonneedagen, of meld u telefonisch aan vóór 1 augustus bij abonneeservice 055 - 53 90 498.

Reformatorisch Dagblad | magazines

Pag 102.indd 1

Informatie: • Datum: D.V. donderdag 15 september 2016 van 8.00 tot 18.00 uur • Opstapplaats: Van der Valk hotel Ridderkerk (gratis parkeren) • Deze abonneedag is alleen geschikt voor mensen die goed ter been zijn • Deelname abonneeactiviteiten geschiedt op eigen risico Bij de prijs is inbegrepen: • Koffie/thee (2x) met gebak • Vervoer per luxe touringcar • Goed gevuld lunchpakket • 1,5 uur durende boottocht door Gent o.l.v. gids • Entree kapel St. Baafs-kathedraal schilderstuk “Het Lam Gods” • Bezoek evangelisatiepost met koffie/thee Abonneeprijs: € 69,95 p.p. Maximaal 2 personen per abonnement, waarvan ten minste één persoon zelf abonnee dient te zijn.

Niet-abonnees betalen € 77,95 p.p.

Extra bij te boeken: 3-gangendiner bij Van der Valk (soep, vlees, ijs) voor € 19,95 p.p. U betaalt dit ter plekke.

Kijk voor nog meer abonnee-uitjes op terdege.nl/abonneevoordeel onder abonneedagen

Terdege

30-5-2016 8:25:42

“Wie het schilderij 'Het Lam Gods’ niet heeft gezien, kent Gent niet” boten. In een tochtje over het water krijgen bezoekers in korte tijd een heleboel (historische) weetjes over Gent voorgeschoteld.

Gravensteen is een fraai bouwwerk, waarvan delen uit de Romeinse tijd dateren, met een lange en bewogen geschiedenis. In het kasteel zijn twee musea te bezoeken, het Gerechts- en het Wapenmuseum. Eigenlijk staat Gent boordevol musea, wel vijftien in totaal. Voor de liefhebber loont het om bij een meerdaags bezoek een driedaagse museumpas aan te schaffen. Die wordt aangeboden in deelnemende musea, toeristische infopunten, hotels en stads- en lijnwinkels.

De pas is eveneens geschikt voor trams en bussen in de stadszone.

MARKTEN Gent is een compacte stad. Veel is te voet bereikbaar, anders dan in bijvoorbeeld Antwerpen, dat een veel

rommeliger indruk maakt en waar verschillende bezienswaardigheden ver uit elkaar liggen.

In tegenstelling tot Brugge is het overgrote deel van Gent niet autovrij. Dat maakt de stad levendiger en geeft het minder de indruk van een openluchtmuseum. Vlakbij het centrum liggen verschillende parkeergarages.

De derde stad van België is niet alleen voor liefhebbers van cultuurhistorie interessant. De stad zit werkelijk boordevol eethuisjes, restaurantjes en al dan niet overdekte terrassen. Er zijn vele soorten markten. De bekendste is de Vrijdagmarkt, op een van de oudste pleinen van de stad. Midden op het plein staat een standbeeld van de bekende Gentenaar Jacob van Artevelde, die in 1340 op deze plaats koning Eduard de Derde van Engeland ontving.

Vroeger werden op deze plaats

terechtstellingen uitgevoerd. Een laatste onthoofding met het mes van de guillotine had plaats in 1822.

WANDBORD Nog even terug naar Datheen. Tussen 1577 en 1584 speelde Gent een belangrijke rol bij de opkomst van het calvinisme. Van 1587 tot 1584 was Datheen er stadspredikant. Er zijn niet veel sporen van hem terug te vinden. Een van de weinige is te zien in de protestantse kerk – Brabantdam, een voormalige Kapucijnerkerk. Daar staat de naam van Datheen vermeld op het bord met predikantsnamen.

Of de kerk op een doordeweekse dag te bezoeken is, blijft de vraag. Een herhaald bezoek aan het Godshuis, gesitueerd in een mindere wijk van Gent, levert niet veel meer dan een gesloten deur op. De koster is op deze dag helaas niet te vinden.

terdege • 15 JUNI 2016

1506-103-TD-AR22_0.pdf 103

103

6/1/2016 2:57:48 PM

BOEK E! ONLIN

PRESENTEER GRATIS UW VAKANTIEVERBLIJF OP:

Speciale aanbieding

MIJN VAKANTIESTEK

3 uur varen incl. een uitgebreid warm / koud buffet.

DE VAKANTIEWEBSITE MET EEN CHRISTELIJKE IDENTITEIT

voor vaartijden zie vaarkalender op www.rederijleerdam.nl Bent u met 25 of meer personen dan kunnen wij dit arrangement inplannen op de datum en het tijdstip van uw wens.

Tegen inlevering van deze advertentie van

€ 50,00 voor € 25.00

Reserveren is noodzakelijk

* Wilt u varen met uw gasten op exclusief afgehuurd schip incl. catering?

Er zijn vele mogelijkheden. Vanaf 80 personen geen boothuur.

Ook ‘s avonds

zeer uitgebreide

buffetten

Veerstoep 3, Leerdam www.rederijleerdam.nl Onze schepen zijn rolstoeltoegankelijk en voorzien van grote rolstoeltoiletten

Pag 104.indd 1

WWW.MIJNVAKANTIESTEK.NL

Werk ze!

Bijbel en praktijk op de werkvloer

Arne Schaddelee

9,95 78 pagina’s full color

Bestel nu op www.debanier.nl/werkze, ga naar de boekhandel of bel 055 - 539 06 50

31-5-2016 7:00:11

„KERKGANG GEEN GEWOONTE” Een gemeente in opbouw. Zo omschrijft Dick van Luttikhuizen evangelisatiepost Rehoboth in Gent, waar hij samen met vrouw Marlyse werkzaam is.

Aan de overkant staat de Sint-Jozef, een groot rooms bedehuis, dat de omgeving een groot deel van de dag in de schaduw zet. Nu al weer bijna zes jaar wordt het woonhuis aan de straat, met daarachter de nog vrij nieuwe kerkzaal met bijbehorende ruimten, bewoond door het echtpaar Van Luttikhuizen.

De post, die uitgaat van de christelijke gereformeerde gemeenten van Barendrecht, Dordrecht-Centrum, Middelharnis, Bethel in Sliedrecht en Werkendam, vormt een bijbelse oase in de door de roomse cultuur gestempelde Vlaamse stad, die overigens in hoog tempo ontkerkelijkt. Iedere zondag klinkt er vanaf 10.00 en 18.00 uur het Woord.

Het is een divers gezelschap dat de diensten bezoekt, weet Van Luttikhuizen. „We zijn een gemeente met leden en doopleden, maar er is grote diversiteit. Mensen uit de reformatorische gezindte hebben daar soms een verkeerde voorstelling van.

Ze denken hier een gemeente aan te treffen, vergelijkbaar met wat ze op zondag in hun woonplaats gewend zijn. Hier komen Vlamingen, zowel van allochtone als van autochtone afkomst, toeristen, schippers en studenten.

Van Luttikhuizen heeft, voor zover hij daar ooit vatbaar voor was, afgeleerd om te tellen en te rekenen. „Het aantal bezoekers wisselt sterk. De vaste kern is gegroeid en ik geloof echt dat de Heere hier Zijn gemeente bouwt. Anderzijds is het ook een komen en gaan.” Marlyse vult hem aan: „Vlamingen laten zich niet binden. Daar hebben we echt aan moeten wennen. De kerkgang is geen gewoonte.

Je gaat omdat je er behoefte aan hebt. Zo is hier de cultuur.” Het komen en gaan, ook omdat leden weer teruggaan naar de plek waar ze vandaan kwamen, heeft al die jaren (ook toen voorganger Bor er werkzaam

was) de groei beperkt. „Soms zijn er op zondag enkele tientallen, maar andere keren wel vijftig. Maar de vaste kern is gegroeid.”

Doordeweeks trekt hij op vaste momenten eropuit. Zo staat hij, met hulp van een broeder uit Terneuzen en gemeenteleden, eens in de twee weken op vrijdag met de evangelisatiebus op het Wilsonplein. „We zetten een partytent neer en melden op een bord dat er gratis Bijbels klaar liggen. Verder moet je afwachten.

Op de mensen afstappen blijkt niet de juiste werkwijze.” Meestal heeft hij wel gesprekken. Vaak niet heel diepgravend. „Maar wat is een dieper gesprek?

Al is er heel even over God en Zijn werk in de Heere Jezus Christus gesproken...”

Daarnaast zijn er bijbelstudies. Marlyse, door hem getypeerd als een onmisbare schakel in zijn werk, leidt de vrouwenavonden. „We willen ook een cursus voor beginnende bijbellezers opzetten.” Er zijn plannen voor een inloophuis, in een pand grenzend aan Rehoboth.

De maandag is gereserveerd voor zijn studie. Hij hoopt volgend jaar klaar te zijn met zijn predikantstudie. Er zijn tal van andere activiteiten die dagen vol maken. „Vanochtend moest de evangelisatiebus naar een keuringsstation. Je bent niet alleen evangelist, maar ook koster. Ik speel regelmatig orgel tijdens de diensten. Er zijn tal van zaken die je werk stempelen. Belangrijk is daarbij dat je het grote doel voor ogen houdt. Mensen vragen me vaak wat ik meemaak, maar ik heb niet zoveel grote verhalen. Het is wonderlijk dat de Heere hier nog wil werken.”

Terdege organiseert een abonneedag met de bus naar Gent met onder meer een bezoek aan Rehoboth op D.V. 13 september. Voor meer informatie zie de advertentie in dit nummer. terdege • 15 JUNI 2016

1506-105-TD-AR22_0.pdf 105

105

6/1/2016 2:57:52 PM

106

terdege â&#x20AC;¢ 15 juni 2016

1506-106-TD-AR24_0.pdf 106

6/1/2016 2:39:19 PM

Mooie mix van zoo en kinderboerderij Het is geen Artis, want de olifanten en leeuwen ontbreken.

Maar het is ook geen kinderboerderij: daarvoor loert de eenzame panter te gretig door de tralies. Tierpark Nordhorn is een mooie mix met een aantrekkelijke entreeprijs.

TEKST EN BEELD MAARTEN DIJKSTRA

terdege â&#x20AC;¢ 15 JUNI 2016

1506-107-TD-AR24_0.pdf 107

107

6/1/2016 2:39:33 PM

Beleef de nieuwe

Johannus LiVE III

S. de Wit & Zn. 0252 – 67 28 05

Gelegen in het Zuid Limburgse Heuvelland. Een Oase van rust.

Een ruime zon- en schaduwrijke tuin op het zuiden. Comfortabel ingerichte Hotelkamers (met airco). Sfeervolle Appartementen.

Genieten van ontspannende Wellness.

Speciaal voor Terdege lezers: 5% korting, gebruik de code TD2016 en u krijgt tevens een wandelkaart bij aankomst en een Limburgse Vlaai mee bij vertrek!

www.sdewit.nl

VAN DALEN NATUURSTEEN Goes Onze specialiteit-vakwerk, grafmonumenten Zaagmolen 32b, 4461 BL Goes Tel. (0113) 22 79 19, fax (0113) 25 10 75 info@vandalen-natuursteen.nl www.vandalen-natuursteen.nl

Een verblijf bij hotel Creusen... dat is vertrekken met een goed gevoel! www.hotelcreusen.nl | info@hotelcreusen.nl Wilhelminastraat 50 | 6285 AW Epen | 043 - 455 12 15

50%

Een dagje in de wolken!

MAF VIP-behandeling op Luchtvaartpark Aviodrome.

Mis deze dag niet! Bestel nu MAF-tickets met 50% korting en de VIP-behandeling. Er is veel te beleven in het museum met een oppervlakte van 6000 m2, waaronder een permanente buitententoonstelling met historische en nieuwe vliegtuigen en een luchtvaartgebouw.

Bestel uw kaarten op www.maf.nl/aviodrome.

U krijgt dan e-tickets per mail.

Reformatorisch Dagblad | magazines

Pag 108.indd 1

korting met VIPbehandeling

Informatie: • Datum: D.V. zaterdag 27 augustus 2016 • Locatie: Nationaal Luchtvaart-themapark Aviodrome op vliegveld Lelystad De VIP behandeling bestaat uit: • Vrije toegang tot het hele Aviodrome park • Speurtocht, poster en ijsje voor de kinderen • Ontmoeting met piloot en medewerkers MAF Voordeel: Abonnees betalen € 8,45 i.p.v. € 16,95 p.p., kinderen van 3 t/m 11 jaar betalen € 7,45 i.p.v. € 14,95 p.p Kijk voor meer informatie op terdege.nl/abonneevoordeel

Terdege

30-5-2016 8:27:58

er is het Duitse dierenpark niet, tenminste, niet als je in het oosten van Nederland woont. Nadat je bij Oldenzaal de grens met Duitsland oversteekt, rijd je zo’n 15 kilometer naar het noorden, en je bent er.

De parkeerplaats is voor een kwart gevuld met auto’s. De helft ervan heeft een Nederlands kenteken. De zoektocht naar een kaartjesautomaat levert de eerste verrassing op: parkeren is gratis!

De tweede verrassing volgt bij de kassa. Betaal je voor een dierentuin in Nederland al snel 25 euro per persoon, in het Duitse Nordhorn ben je niet meer dan 26 euro voor een heel gezin kwijt. (En op de ‘Familienkarte’ staat niet hoeveel kinderen er maximaal op naar binnen kunnen...) Dan zal het wel heel klein zijn, denk je onwillekeurig.

Zeker als er bij de entree voer te koop is. Dat zie je in Nederland alleen bij kinderboerderijen.

Een verkeerd vooroordeel, blijkt al snel. Tierpark Nordhorn heeft een heel behoorlijke oppervlakte. Ongeveer net zo groot als Ouwehands Dierenpark in Rhenen. En heel mooi aangelegd: kronkelige paadjes, houten loopbruggen, vlonderpaden, meertjes. De dieren zijn aanvankelijk nog niet zo exotisch,

V

maar de Duitsers schotelen wel meer voor dan de gemiddelde kip, koe en ezel van een zichzelf respecterende, Nederlandse kinderboerderij.

BIZONS De bordjes ‘Rundgang’ (de enige die daarnaast geen Nederlandse vertaling tonen) leiden je allereerst naar de bizons. Enorme beesten! Met een roemrucht, maar ook heftig verleden. „Er zijn schattingen dat alleen al in de dertien jaar van 1868 tot 1881 meer dan 30 miljoen bizons het loodje legden”, meldt een bordje. „Hele landstreken lagen bedekt met zongebleekte botten.”

Kwam dat door een ziekte? Nee, door de mens. „Om de indianen hun bestaansbronnen te ontnemen, gingen de immigranten ook de bizons doden.

Er werden speciaal voor dit doel buffelkanonnen ingezet, waarmee veel dieren tegelijk gedood of gewond konden worden. Men organiseerde ‘jachtuitstapjes’, waarbij de bizons vanuit treinwagons geschoten konden worden. Van de oorspronkelijk 60 miljoen steppenbizons overleefden er rond 1890 slechts enkele honderden.”

Aan het handjevol overleveraars in Nordhorn is niets van de bloederige geschiedenis te zien: onverstoorbaar sjokken de reuzekoeien door hun ter-

ritorium.

De ‘Rundgang’ voert verder langs dieren met een minder heftig verleden: prairiehonden die gezellig op stukjes fruit knabbelen, lama’s die dood op het zand lijken te liggen, terwijl ze later gewoon blijken te luieren en ook helemaal geen lama’s blijken te zijn, kangoeroes die niet springen, laat staan boksen (een grote teleurstelling voor de kids).

RIVIERBOS Op weg naar de volgende dieren is er langs het pad opnieuw van alles te doen en te ervaren: de juiste ‘voeten’ bij watervogels zoeken, raden welk pelsdier er bij een onzichtbaar aaibare vacht achter een gordijntje hoort, meten wat jouw spanwijdte is, vergeleken met die van een gier.

Ondertussen blijven er ook steeds bordjes informatie over de flora, fauna en geschiedenis van de streek voorschotelen. Zo leer je dat het water in de verte een dode arm, oftewel een oude meander van de Vecht is. En dat het rivierbos op de oever uit twee soorten bestaat: zachthoutoeverbos en hardhoutoeverbos. Kinderen kunnen de gewichten van de verschillende houtsoorten met elkaar vergelijken. En raden welke naam er bij de plaatjes van

terdege • 15 JUNI 2016

1506-109-TD-AR24_0.pdf 109

109

6/1/2016 2:39:38 PM

Dailytrend Dailytrend

Digibron Digibron

KitsKits

Reformatorisch Reformatorisch Dagblad Dagbla

Nog geen abonnee van Terdege?

Neem nu een proefabonnement!

Ga direct naar terdege.nl/proef, mail naar adm@terdege.nl of bel 055-5390300

5 maanden voor slechts Wegwijs Wegwijs

€ 25,-

Reformatorisch Dagblad | magazines

Terdege Terdege

Hotel Inkelshoês Actief genieten en lekker tot rust komen in het hart van het limburgse heuvellandschap

Reserveer nu!

Bourgondisch arrangement al vanaf € 67,00 p.p.p.d. (incl. 4 gangen diner).

Daarnaast kunt u bij ons terecht voor een lunch, maar ook voor een gezellige High Tea met allerlei zoete en hartige lekkernijen.

✁

Geschikt voor wandelaars, ietsers en voor groepen.

Vraag naar de mogelijkheden!

Bij restaurant Grand Café Buena Vista kunt u genieten van een heerlijk 4-gangen verrassingsmenu van onze Chef . Tegen inlevering van deze advertentie betaalt u voor dit menu € 26,50 i.p.v. € 29,50.

Ook kunt u genieten van onze vernieuwde menukaart met diverse seizoensgerechten.

Tevens beschikken wij ook over een prachtige Panoramazaal die u kunt reserveren voor uw partij, bruiloft of vergadering.

Graag tot ziens in ons restaurant in Kinderdijk

Nu ook luxe vakantiewoningen. Vraag de brochure aan of kijk op onze website!

Epen, Zuid-Limburg • 043 - 4551742 • www.inkelshoes.nl

Pag 110.indd 1

Molenstraat 230, 2961 AR Kinderdijk 078 - 691 24 85 - www.grandcafebuenavista.nl

31-5-2016 11:23:34

ZEEHOND HANNES In 2004 was Tierpark Nordhorn behoorlijk in het nieuws, door zeehond Hannes die ontsnapte en via de Vecht naar Nederland zwom. Uiteindelijk belandde hij in Pieterburen. Hannes werd teruggevorderd door het Duitse dierenpark, wat tot een rechtszaak en protesten in Nederland leidde. De dierentuin werd in het gelijk gesteld, maar tot een teruggave kwam het niet, want Hannes werd uit Pieterburen ‘bevrijd’ door dierenactivisten en in zee gezet. Toch kijkt de dierentuin niet negatief terug op de affaire, want door alle publiciteit namen de bezoekersaantallen, met name uit Nederland, flink toe.

de watervogels hoort. Fuut? Kuifeend?

Waterhoen?

De holen in de oever vormen de woonplaats van ‘moerasbevers’ of ‘beverratten’. Maar het zijn helemaal geen bevers, vertellen de Duitsers. En ook geen ratten! „Ze zijn verwand aan de cavia en komen oorspronkelijk uit Zuid-Amerika.” (Jammer van de spelfout, maar de boodschap is helder.)

PANTER Het ontdekkingspad langs de oevers van de Vecht leidt uiteindelijk naar de Vechtehof, een kinderboerderijachtig deel van het dierenpark: kippen op een mestvaalt, herkauwende koeien, schapen die dommig achter elkaar aan hobbelen.

Na de Vechtehof krijgt Tierpark Nordhorn wat meer het karakter van een echte zoo: de dieren worden exotischer en de streekinformatie verdwijnt. Een gier loert vanaf zijn stenen troon of er nog ergens aas ligt, stokstaartjes verstijven van angst bij het geringste geluidje en een steenbok droomt van hoge pieken, terwijl hij op zijn rotsblokjes heen en weer springt.

De luie zebra verderop heeft bij sommige kinderen duidelijk een streepje voor, misschien omdat ze hem altijd op de weg voor hun school zien liggen.

Ook de wolf doet het goed bij het publiek: sommige bezoekers kijken echt of er een rood kapje uit zijn snuit hangt...

Het spannendste beest is de panter. „Kijk die tanden eens.” Soepel en lenig sluipt hij door zijn kooi. Door de tralies kijken zijn ogen je fel aan. Wel een zielig klein kooitje voor het roofdier.

Maar daaraan wordt gewerkt: binnenkort moet het beest naar een groter hok verhuizen.

SPEELTUIN Naast het voederen van de verschillende dieren is de ‘zeeleeuwenshow’ een van de hoogtepunten. Verwacht geen complete balwedstrijden en snoekduiken door brandende hoepels, maar een applausje met de vinnen en een sprongetje, in ruil voor een visje, zitten er wel in.

Na een diepzinnig gesprek over schepping en evolutie, naar aanleiding van het bezoek aan de gorilla’s, is het tijd voor de speeltuin.

Na een half uurtje glijden, draaien en springen is de energie wel op. Wijzer en minder stuiterig gaan de (voornamelijk Nederlandse) gezinnen weer richting huis. 26 euro voor een dik dagdeel ontspanning en educatie: soms doen die Duitsers het nog niet zo gek.

terdege • 15 JUNI 2016

1506-111-TD-AR24_0.pdf 111

111

6/1/2016 2:39:43 PM

112

terdege â&#x20AC;¢ 15 juni 2016

1506-112-TD-AR25_0.pdf 112

6/1/2016 3:46:38 PM

In het land van Noor en Voer Voor zowel de Nederlanders als de Belgen ligt het fraaie heuvelland van Noor en Voer in een uithoek.

Daardoor bleef het verschoond van oprukkende bebouwing en industrie. Op verkenning in een uniek stukje grensstreek.

TEKST HUIB DE VRIES BEELD HUIB DE VRIES EN ISTOCK

terdege â&#x20AC;¢ 15 JUNI 2016

1506-113-TD-AR25_0.pdf 113

113

6/1/2016 3:46:45 PM

ven Ervaar het echte buitenle Een vakantie bij bungalowpark Hoge Hexel voelt als thuiskomen. Lekker genieten met het hele gezin in het mooie, afwisselende landschap van Overijssel. Vanuit onze prachtig gelegen bungalows geniet u van het echte buitenleven!

Ga voor onze actuele prijzen naar

www.bungalowparkhogehexel.nl.

Om het strรกlende middelpunt te zijn op jouw dag kies je de mooiste bruidsmode. Zoek je de trouwjurk van je dromen of een eigentijds trouwpak? Onze medewerkers staan klaar om jou persoonlijk te adviseren.

bruidscollectie.nl

AANDACHT VOELT BETER

Veenendaal (Bruidegom) Verlaat 2 - (0318) 526159 Bergambacht (Bruid en Bruidegom) Hoofdstraat 105 - (0182) 358129

Pag 114.indd 1

1-6-2016 10:36:17

oor de stokoude Sint Brigidakerk in het hart van Noorbeek staat een bronzen beeld van een geestelijke met opgeheven vinger. De gedenkplaat in de sokkel maakt duidelijk dat het priester C.J. Eygelshoven is. Het beeld werd in 1921 gemaakt in opdracht van zijn “dankbare parochianen”, vanwege het “gouden priesterfeest” van hun geestelijke vader. De kerk dankt zijn naam aan de heilige Brigida, die in 1634 de veepest in het dorp tot stilstand zou hebben gebracht.

Het bepaalt het volk van boven de grote rivieren bij de realiteit dat het Nederland van na de zestiende eeuw slechts in beperkte mate calvinistisch werd. In de zuidelijke provincies bleef de Moederkerk haar macht uitoefenen.

Het vriendelijke Limburgse dorp in het uiterste zuiden van Neder-

V

land toont deze woensdagmorgen uitgestorven. Alleen op het terras voor café d’r Pley zit wat volk, met bergschoenen aan de voeten en wandelstokken onder de stoel. Gereed voor een stevige tocht.

De meeste wandelaars die naar ZuidLimburg afreizen, kiezen voor het Geuldal, veruit het bekendste gebied in de Belgisch aandoende provincie van Nederland. Vooral Epen en omgeving genieten grote bekendheid.

De omgeving van Noorbeek staat minder in de schijnwerpers, maar doet in schoonheid zeker niet voor het Geuldal onder.

NOORBEEMDEN Aan de smalle straat achter de kerk domineren een paar oude Limburgse boerderijen, met indrukwekkende binnenplaatsen. Amper driehonderd meter verderop lopen we het

Limburgse heuvelland in. Het toont hier bijna paradijselijk, met aan onze rechterhand een pruimenboomgaard en in het gloeiende weideland ter linkerzijde glanzend zwartwit melkvee.

Over de grens tussen Nederland en België bestaat geen onduidelijkheid.

Aan Belgische zijde gaat de asfaltweg meteen over in een onverhard pad, dat de sfeer van ongereptheid nog versterkt. In het dal van het beekje de Noor, dat wordt gevoed door de Sint Brigidabron in Noorbeek, ligt kasteel Altembrouck, dat is omgevormd tot een hotel. Vanaf het Nederlandse grensdorp is het landgoed alleen bereikbaar via een Belgische weg, zoals de Noorbekers een slecht begaanbaar pad typeren.

Wij trekken over een smal spoor tussen doornige hagen dieper de Voerstreek in, tot het punt waar we in de verte de mergelgroeve van Lixhe zien

terdege • 15 JUNI 2016

1506-115-TD-AR25_0.pdf 115

115

6/1/2016 3:47:07 PM

ADVIES EN ONTWERP | AANLEG | ONDERHOUD | GROENVOORZIENING | ONDER- EN BOVENGRONDSE INFRA GRONDWERK | DAK- EN GEVELBEGROENING | BERMVERHARDING | GLADHEIDSBESTRIJDING

HET JUISTE EVENWICHT TUSSEN ‘GROEN EN GRIJS’

Al meer dan 25 jaar actief in de groen/grijze sector. Steeds meer opdrachtgevers ontdekken onze kracht.

Lakemondsestraat 13b | 4043 JC Opheusden t (0488) 44 30 93 | e info@vdbh.nl | i www.vdbh.nl

6 zalen met ieder een eigen karakter en sfeer Centraal gelegen en rolstoelvriendelijk Sfeervolle trouwlocatie, ook voor (huwelijks) jubilea etc.

Ruim 140 gratis parkeerplaatsen Uw feest, dus helemaal op uw wensen afgestemd Eigen keukenbrigade, met streek- en seizoenproducten Uitstekende verhouding in prijs en kwaliteit Zondags gesloten Vraag geheel vrijblijvend een offerte aan!

Middenweg 2 • 3474 KC Zegveld Tel. 0348 - 691397 info@milandhof.nl • www.milandhof.nl

Korting

57% Ons mooie Nederland op 21 dvd's Natuur in Nederland geeft een schitterend beeld van het leven in onze bossen, duinen, Noordzee, Waddeneilanden, Veluwe en Biesbosch. 14 dvd's, speelduur 18 uur.

Ontdek je plekje laat de 140 allermooiste stadjes en dorpen in Nederland en België zien.

Om thuis van te genieten, maar ook als tip voor een dagje uit. 7 dvd's, speelduur 23 uur.

Deze actie loopt tot 30 sept. 2016 of zolang de voorraad strekt. Verzendkosten € 5,95.

Bestel via www.fhshop.nl of bel 055 - 5390 678.

Reformatorisch Dagblad | magazines

Pag 116.indd 1

• Van € 93,- voor € 39,95 • Ook los verkrijgbaar: € 29,95 en € 19,95.

Kijk voor meer aanbiedingen op terdege.nl/abonneevoordeel

Terdege

1-6-2016 10:37:16

liggen. Daar stuurt de routebeschrijving ons via een draaihekje, in het jargon van de Vlaamse zuiderburen een “steggelke”, het weiland in.

Sinds 2011 werken natuurorganisaties aan beide zijden van de grens hier aan het herstel van de oude kalkgraslanden, om de verdwenen orchideeën en bijbehorende vlindersoorten terug te krijgen. Natuurgebied de Noorbeemden moet een begrip worden voor liefhebbers van unieke flora.

CRUCIFIX Langs de afrastering van het weiland dalen we af naar de snelstromende Noor, met z’n bescheiden watervalletjes. Oostenrijk op Madurodamformaat. Een lokale boer jaagt met zijn trekker met cyclomaaier over het golvende grasland. Wij volgen de beek, die verderop in ’s Gravenvoeren uit-

mondt in het miniriviertje de Voer.

Het geruis van het water accentueert de stilte in dit gebied. Geen rumoer van auto’s, laat staan van muziek of hinderlijke stemmen.

Vanuit de stroomgebied van de Noor klimmen we weer omhoog, de Voerenberg op. Bovenaan biedt een bankje uitzicht over de gehele Voerstreek en het land van Herve. Een van de paarden in het anderhalve meter hoger gelegen weiland achter ons steekt z’n met vliegen bedekte hoofd over het prikkeldraad, in de hoop een versnapering te ontvangen.

Na het bankje wacht een stevige klim, naar een plateau dat ineens een totaal ander landschap laat zien.

Akkers met aan de einder de oude kerk van Mheer en het naastgelegen kasteel, sinds de 14e eeuw eigendom van de adellijke familie De Loë.

Voor hoeve De Snauwenberg staat

een oude grenspaal. Ook zonder die opvallende grijze spits in het weidse land zou duidelijk zijn dat we de grens passeren. De veldweg gaat weer over in asfalt.

Door een ongerept stukje bos, waar duidelijk wordt waarom de wandelaars bij café d’r Pley wandelstokken bij zich hadden, bereiken we camping Grensheuvel. In de diepte zien we Noorbeek liggen. Het laatste deel van de tocht voert over een adembenemend mooi wandelpad, nog geen halve meter breed. Tegen een boom aan de grens van Noorbeek hangt een crucifix, versierd met bloemen. Aan de onderkant is een bordje bevestigd met de tekst: ‘Geloofd zij Jezus Christus’. Zo’n crucifix houdt voor een calvinist iets ongemakkelijks, maar waar boven de grote rivieren vind je zo’n opmerkelijke lofprijzing in het vrije veld?

terdege • 15 JUNI 2016

1506-117-TD-AR25_0.pdf 117

117

6/1/2016 3:47:21 PM

Meer dan 50 gezinsuitjes voor jong en oud!

Friesland

Drenthe

Kameleondorp Terherne, Terherne www.kameleonterherne.nl

Cowboy & Indianen Speelreservaat, Coevorden www.kinderspeelparadijscoevorden.nl

€ 3,75 korting op de één twee driekaart

25% korting op entreeprijs

Geldig tot 25 oktober 2016

Geldig t/m 30 december 2016 Het Gevangenismuseum, Veenhuizen www.gevangenismuseum.nl

25% korting op de entreeprijs Geldig t/m december 2016 met uitzondering van de Landlopersdag 28 december

Groningen

Openluchtmuseum Ellert en Brammert, Schoonoord www.ellertenbrammert.nl

Openluchtmuseum Het Hoogeland, Warffum www.hethoogeland.com (ANWB Leukste Uitje van Groningen Brons 2016)

25% korting op de entreeprijs Geldig tot 31 oktober 2016

€ 1,00 korting op entreeprijzen Geldig tot 31 oktober 2016 Veenpark, Barger-Compascuum www.veenpark.nl

€ 2,- korting op entreeprijs Geldig t/m 31 oktober 2016

Flevoland

Gelderland Beleef 7 Gelderse kastelen!

Voor locaties en openingstijden zie www.glk.nl/kastelen

25% korting op de entreeprijs Bataviawerf, Lelystad www.bataviawerf.nl

25% korting op het Zeeheldenticket Geldig t/m 31 december 2016 De Orchideeën Hoeve, Luttelgeest www.orchideeenhoeve.nl

20% korting op entreeprijs Geldig t/m 31 december 2016 MAF VIP-behandeling op Luchtvaartpark Aviodrome, Lelystad Bestel kaarten op www.maf.nl/aviodrome (U kunt geen bon downloaden via RD-site)

50% korting met VIP-behandeling Geldig zaterdag 27 augustus 2016 Netl de Wildste Tuin, Kraggenburg Ontdekken, ravotten, spelen en kamperen www.netl.nl

€ 2,50 korting op dagkaarten

Geldig t/m 31 oktober 2016, niet i.c.m. andere acties/evenementen De Betuwse Stromen, Enspijk www.kano.nl

€ 5,00 korting op de Combitocht Arrangement (fietsen en kanovaren) Vooraf reserveren is gewenst!

Geldig t/m 31 oktober 2016 Groencentrum De Bruine Meren, Otterlo www.debruinemeren.nl/workshops

10% korting op creatieve workshops (normale prijs € 13,95), incl. koffie en gebak Actie is geldig tot 29 oktober 2016 Kasteel Huis Bergh, ‘s-Heerenberg www.huisbergh.nl

€ 3,00 korting op de entreeprijs van € 13,50

Geldig t/m 31 augustus 2016

Geldig t/m 30 december 2016 met uitzondering van evenementen

Passagiersschip De Zuiderzee veerdienst Urk-Enkhuizen, Urk (opstapplaats Urk en Enkhuizen) www.de-zuiderzee.nl

Kijktuinen, Nunspeet (modeltuinen, doolhof en blote voetenpad) www.kijktuinen.nl

€ 2,50 korting Geldig vanaf 4 juli t/m 3 september 2016

€ 1,50 korting op reguliere entreeprijs van € 7,50 Actie geldig t/m 31 oktober 2016

Reformatorisch Dagblad | magazines

Pag 118.indd 1

31-5-2016 6:46:11

Kortingen tot

50%

en gratis kinderkaarten Maisdoolhof, Voorthuizen www.maisdoolhofvoorthuizen.nl

Nederlands Watermuseum, Arnhem www.watermuseum.nl

Het 4e portie poffertjes gratis

15% korting op entreeprijzen

Geldig vanaf 22 juni t/m 22 oktober 2016

Geldig t/m 31 oktober 2016

De Tuinen van Appeltern, Appeltern www.appeltern.nl

Oude Ambachten & Speelgoed Museum, Terschuur www.ambachtenmuseum.nl

€ 3,- korting op de reguliere entreeprijs van € 12,50 (tijdens Fleurig t/m 21 juni € 14,50) Geldig tot 27 november 2016 GeoExperience GeoFort, Herwijnen www.geofort.nl

10% korting op entreeprijs Geldig t/m 29 oktober 2016 Het Nederlands Pluimveemuseum, Barneveld www.pluimveemuseum.nl

10% korting op entreeprijzen Geldig t/m 29 oktober 2016

10% korting op entreeprijs Geldig t/m 30 december 2016

Rederij Randmeer, Elburg www.rederij-randmeer.nl

10% korting op rondvaarten in juli en augustus, 10% korting op de dagtocht naar Urk in juli en augustus Informeer naar tijden, vooraf reserveren gewenst Geldig t/m 31 augustus 2016

‘t Veluws zandsculpturenfestijn, Garderen www.zandsculpturen.nl

€ 1,50 korting op de entreeprijs Kinderparadijs Malkenschoten, Apeldoorn www.kinderparadijsmalkenschoten.nl

Geldig t/m 29 oktober 2015

€ 0,50 korting op entreeprijs

Veluwsche Stoomtrein Maatschappij, Beekbergen www.stoomtrein.org

Geldig t/m 31 december 2016

Veluwe Specialist, Garderen www.veluwespecialist.nl

€ 2,50 korting op e-loopiets Geldig t/m 31 augustus 2016

10% korting op een dagkaart (kinderen en volwassenen), niet geldig voor arrangementen Geldig vanaf 1 juli t/m 26 augustus en op 18, 19 en 20 oktober 2016

Klimbos, Garderen www.klimbosgarderen.nl

€ 2,50 korting voor kids Geldig t/m 31 augustus 2016

Beleef de Vrijheid in het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945, Groesbeek Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945, Groesbeek www.bevrijdingsmuseum.nl

Kinderen t/m 17 jaar gratis

Gebruik maken van een aanbieding?

Ga naar www.terdege.nl/abonneevoordeel/uitinnl en print de aanbiedingscoupon.

Geldig t/m 31 december 2016

Nederlands Bakkerijmuseum, Hattem www.bakkerijmuseum.nl

50% korting op de entreeprijzen

De advertenties op deze pagina kunt u niet inleveren aan de kassa’s! Beschikt u niet over internet?

Bel dan Abonneeservice 055 - 539 04 98

Geldig t/m 31 december 2016

Terdege

Pag 119.indd 1

31-5-2016 6:47:46

Meer dan 50 gezinsuitjes voor jong en oud!

Noord-Brabant Rondvaartbedrijf Zilvermeeuw, Drimmelen www.zilvermeeuw.nl

Natuurdiorama Holterberg, Holten www.museumholterberg.nl

25% korting op 2 uur durende rondvaart Biesbosch

15% korting p.p. op entreekaartje Geldig t/m 30 december 2016

Geldig t/m 30 december 2016

Rijssens Museum/Internationaal Brandweermuseum, Rijssen www.rijssensmuseum.nl/ www.brandweermuseum.nl.

Noord-Holland Bakkerijmuseum De Oude Bakkerij, Medemblik www.deoudebakkerij.com

€ 1,00 korting op entreeprijs Geldig t/m 30 december 2016

50% korting op entreeprijzen Geldig t/m 31 oktober 2016 Marinemuseum, Den Helder www.marinemuseum.nl

Utrecht Ouwehands Dierenpark, Rhenen www.ouwehand.nl

€ 1,00 korting op entreeprijs

€ 3,50 korting op entreeprijs

Geldig t/m 30 december 2016

Geldig t/m 31 augustus 2016 Solex Verhuur, Woudenberg www.solexverhuurwoudenberg.nl

Overijssel

€ 2,50 korting bij een solextocht

Dierenpark Taman Indonesia, Kallenkote (bij Steenwijk) www.taman-indonesia.nl

Geldig t/m 31 oktober 2016 JIJ BENT EXCLUSIEF, Woudenberg www.jijbentexclusief.nl Bel Carolien Luitjes: 033-4893280

20% korting op entreeprijs Geldig t/m 31 oktober 2016

Bij workshop kleur en/of stijl gratis mini-high-tea! Vanaf 6 personen

Rederij Peters, Ommen www.rederijpeters.nl

10% korting op rondvaart Overijsselse Vecht vanaf Ommen en op kanoafzaktocht Kano-afzaktocht verplicht telefonisch verplicht reserveren! (0529-451924) Rondvaart: informeer naar de actuele vertrektijden Geldig t/m 15 oktober 2016 Tuinen Mien Ruys, Dedemsvaart www.tuinenmienruys.nl

€ 1,00 korting op de normale entreeprijs Geldig tot 30 oktober 2016 Museum Staphorst, Staphorst www.museumstaphorst.nl

Geldig t/m 31 december 2016

Zeeland Bevrijdingsmuseum Zeeland, Nieuwdorp www.bevrijdingsmuseumzeeland.nl

€ 1,00 korting volwassenen + gratis speurkaart voor kinderen Geldig t/m 1 november 2016 Het Polderhuis, musea & meer, Westkapelle www.polderhuiswestkapelle.nl 25% korting op entreeprijs Geldig t/m 30 december 2016 en geldt alleen voor het Dijk- en oorlogsmuseum Deltapark Neeltje Jans, Vrouwenpolder www.neeltjejans.nl

Gratis kop koffie of thee

€ 5,00 korting van 12 jaar en € 1,00 van 4 – 11 jaar

Geldig tot 31 december 2016

Geldig t/m 31 oktober 2016

Reformatorisch Dagblad | magazines

Pag 120.indd 1

31-5-2016 6:51:24

Kortingen tot

50%

en gratis kinderkaarten Marstrand Rondvaarten, Yerseke www.rondvaartenyerseke.nl

Recreatiepark Linnaeushof, Bennebroek www.linnaeushof.nl

10% korting op ticket rondvaarten schema 2016

€ 1,50 korting op de entreeprijs

Geldig tot 18 december 2016

Geldig t/m 22 oktober 2016

Rederij Leerdam, Leerdam www.rederijleerdam.nl

Zuid-Holland Archeon, Alphen aan den Rijn www.archeon.nl

Korting € 2,00 op rondvaart over de Linge

€ 3,50 op entreeprijs

Vooraf reserveren is gewenst!

Geldig t/m 30 december 2016

Geldig t/m 30 december 2016 Avifauna, Alphen aan den Rijn www.avifauna.nl

Zilvermuseum, Schoonhoven www.zilvermuseum.nl

30% korting op entreekaartje

25 % korting op het entreekaartje tijdens de tentoonstelling ”Georg Jensen - Deens design”

Geldig t/m 31 oktober 2016 Belasting & Douane Museum, Rotterdam www.bdmuseum.nl

50% korting op entreeprijs, kinderen t/m 18 jaar gratis Tijdens de tentoonstelling Opstand! het grootste belastingoproer uit de Nederlandse geschiedenis Geldig tot 11 september 2016 CORPUS ‘reis door de mens’, Oegstgeest www.corpusexperience.nl

Geldig t/m 24 september 2016

Zuid-Limburg Oorlogsmuseum Eyewitness, oog in oog met de Tweede Wereldoorlog, Beek www.eyewitnesswo2.nl

50% korting op het tweede kaartje Geldig t/m 30 december 2016

€ 5,00 korting op het basistarief Reserveren verplicht via www. corpusexperience.nl/RD Geldig t/m 23 december 2016 Mariniersmuseum, Rotterdam www.mariniersmuseum.nl

10% korting op de reguliere entreeprijzen Geldig t/m 31 december 2016 Miniworld Rotterdam, Rotterdam www.miniworldrotterdam.com

25% korting op entreeprijs met rondleiding achter de schermen (45 minuten)

Gebruik maken van een aanbieding?

Ga naar www.terdege.nl/abonneevoordeel/uitinnl en print de aanbiedingscoupon.

Geldig t/m 31 augustus 2016 Oude en Nieuwe Kerk, Delft www.onkd.nl

10% korting op alle volwassene-tickets

De advertenties op deze pagina kunt u niet inleveren aan de kassa’s! Beschikt u niet over internet?

Bel dan Abonneeservice 055 - 539 04 98

Geldig t/m 30 december 2016

Terdege

Pag 121.indd 1

31-5-2016 6:52:53

Romeinse stad herrijst Langs de Rijn bij de Duitse plaats Xanten lag in de tweede eeuw na Christus een Romeinse stad met ruim 10.000 inwoners. Na opzienbarende opgravingen werd de Colonia Ulpia Traiana een openluchtmuseum-inopbouw.

TEKST EN BEELD WIM LEMSTRA

122

terdege â&#x20AC;¢ 15 JUNI 2016

1506-122-TD-AR26_0.pdf 122

6/1/2016 2:47:54 PM

anaf een flinke afstand is de Haventempel al zichtbaar.

Het religieuze bouwwerk is slechts gedeeltelijk gereconstrueerd maar geeft een goede indruk van wat hier vroeger gestaan moet hebben.

Aan welke godheid de tempel was gewijd, is (nog) niet bekend. Duidelijk is wel dat het gebouw ook bedoeld was om indruk te maken op bezoekers van de Colonia (kolonie). En dan was het nog niet eens de grootste tempel van de stad. Die eer viel destijds het Capitool te beurt.

De Colonia Ulpia Traiana was een van de belangrijkste metropolen van de Germaanse provincies van Rome. In de bloeiperiode woonden er meer dan 10.000 mensen in de stad. Militairen en burgers. Hun geschiedenis laat zich afleiden uit de sporen die ze voor ons in de bodem hebben achtergelaten. Die sporen leidden tot het ontstaan van Archeologisch Park Xanten (APX), het grootste archeologische openluchtmuseum van Duitsland.

Het ligt vlak bij Nederland!

Het onderzoek gaat nog steeds door.

De ontelbare restanten uit het verleden liggen slechts enkele centimeters onder het maaiveld. Bezoekers kunnen soms meekijken als archeologen aan het werk zijn.

V

STADSMUUR Alle grote gebouwen in het park zijn ontstaan na jarenlange uitgravingen en speurwerkzaamheden. Qua omvang en gebruikte materialen komen ze overeen met hun Romeinse voorbeelden. Naast de Haventempel zijn er meer belangrijke bouwwerken verrezen: - Amfitheater. Werd (en wordt) gebruikt voor wedstrijden en schouwspelen.

- Stadsmuur. Was meer dan zes meter hoog, liep rondom het gehele stadsoppervlak en had een lengte van 3,4 kilometer. Een deel van de stadsmuur is ‘echt’ herbouwd. De rest is ‘nagebootst’ door lange heggen, zodat je toch het gevoel hebt in een ommuurde stad rond te lopen. Er waren 22 torens en drie grote poorten. In bijvoorbeeld het noordelijke poortgebouw (herbouwd in 1984/’86) kun je naar boven klimmen. Voor een mooi zicht op het museumcomplex, het stadje Xanten en een stukje rivier. Met een beetje geluk laten een of meer uilen zich zien in het torenvenster.

- Romeinse herberg. Met restaurant, dat gerechten volgens Romeins recept serveert.

- Woonhuizen. Ze telden meerdere verdiepingen. De dragende buitenmuren waren niet van steen maar van gestampte leem.

STRATENPLAN Loop je met een plattegrond in de hand door het park, dat bijna net zo groot is als de oorspronkelijke Colonia, dan kun je deze trekpleisters niet missen. Ook kleinere restanten vertellen hun verhaal, zoals een bakoven.

De stad is trouwens grotendeels nog leeg en bestaat vooral uit gras. Een maquette geeft een indruk van hoe alles er ooit uitgezien moet hebben.

Het oorspronkelijk stratenplan is nagemaakt in de vorm van wandelpaden. Langs de paden staan (jonge) bomen. Veel schaduw biedt het park dus nog niet...

Het museum verwelkomt 500.000 bezoekers per jaar. Doordat het terrein ongeveer een vierkante kilome-

terdege • 15 JUNI 2016

1506-123-TD-AR26_0.pdf 123

123

6/1/2016 2:48:05 PM

Geef een

pareltje

Slot Hartenfels in Torgau aan de Elbe

REISBELEVENISSEN IN MOEDERLAND REFORMATIE

Met trots noemt Saksen zich ‘Moederland van de Reformatie’.

De keurvorst beschermde Maarten Luther. In Slot Hartenfels verrees ‘s werelds eerste protestantse kerk en Luther preekte van Dresden, Leipzig tot Torgau. Rond het thema Luther is

van alles te zien: kerken, kastelen, musea en meer. Voor wandelaars is de nieuwe ‘Lutherweg Sachsen’ een aanrader. Deze volgt zijn voetsporen in prachtige natuurgebieden en historische plaatsen. Cultuur en natuur in optimale balans.

Welkom in het land van belevenissen: www.saksen.info

Pag 124.indd 1

Sfeervol Wonen

10% KORTING bij inlevering van deze advertentie

www.paulineswoonwinkel.nl Anthonie Fokkerstraat 25 3772 MP Barneveld Bedrijventerrein De Briellaerd Tel. (0342) 421731

4,95

Belijden

Treffende citaten van puriteinen Bestel nu op www.debanier.nl/ belijden of ga naar de boekhandel

31-5-2016 6:54:31

ter groot is, is het echter niet gauw vol. Ook niet als er veel schoolklassen (uit Duitsland, Nederland en België) op excursie zijn.

LEVENSVERHAAL In de Colonia staat ook een fraai overdékt museum. Dit RömerMuseum toont de bijna 400 jaar oude Romeinse geschiedenis van Xanten, in chronologische volgorde.

Die begon in het jaar 12 voor Christus, toen de eerste Romeinse troepen verschenen. De neergang werd gemarkeerd door de verwoesting van de stad door Germaanse Franken, in 275/276. In latere eeuwen werd met de stenen uit de vervallen en verwoeste bouwwerken de middeleeuwse stad Xanten gebouwd.

Boeiend in het RömerMuseum is een video-dialoog tussen twee Romeinse militairen, naar keuze in het Latijn of het Duits. Tot de verbeelding spreekt ook het levensverhaal van een hooggeplaatste Romein, die in het jaar 12 na Christus werd geboren en acht keizers meemaakte. Hij was onder meer commandant in Xanten, stadhouder in Asia en Britannia en later in Rome

de vervanger van de keizer bij diens afwezigheid.

Verder geven talloze militaire en burgerlijke voorwerpen iets weer van het verleden. Duidelijk wordt dat in de stad heel wat beroepen uitgeoefend werden: veehouder, bronsgieter, (edel)smid, pottenbakker, schoenmaker, wever, bakker, arts... Een deel van het museum wordt ingeruimd voor het opgegraven (warm) waterbadencomplex.

BOOMSTAMBOTEN Vlakbij het RömerMuseum is een scheepswerfje ingericht. Daar bouwen Nederlanders (hoe kan het ook anders) Romeinse boomstamboten en platbodems na. De meeste goederen voor de Colonia Ulpia Traiana, die een haven bezat, werden namelijk over de Rijn aangevoerd. Dat was tien keer voordeliger dan transport over land.

In het museum zelf hangt een originele platbodem, of wat daarvan over is. In 1991 gevonden bij graafwerkzaamheden. Platbodems waren populair, omdat ze ook konden varen bij een lage Rijnwaterstand.

PARK EN MUSEUM - Openingstijden: van maart t/m oktober dagelijks van 9 tot 18 uur; in november dagelijks van 9 tot 17 uur; van december t/m februari dagelijks van 10 tot 16 uur.

- Entree: € 9,00; tot 18 jaar gratis.

- Ingang LVR-Archeologisch Park Xanten: Wardter Straße, 46509 Xanten. Ingang LVR-RömerMuseum: Siegfriedstraße 39, 46509 Xanten.

(LVR staat voor Landschaftsverband Rheinland.)

- Alle informatie in het park en het museum wordt ook in het Nederlands gegeven.

- Voor kinderen is er een water- en avonturenspeelplaats. www.apx.lvr.de terdege • 15 JUNI 2016

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\1506-122-TD-AR26_0 125

125

1-6-2016 16:08:44

Een selfie met de Big Ben Een dagje Londen vliegt voorbij.

Even kijken naar bloemetjesjurken bij Buckingham Palace, te voet over de Tower Bridge en een moment van bezinning in de kerk van Spurgeon.

We moeten haast maken, want de wijzers van de Big Ben tikken verder.

TEKST HENK VAN DEN BERGE BEELD HENK VAN DEN BERGE EN ISTOCK

126

terdege â&#x20AC;¢ 15 JUNI 2016

1506-126-TD-AR23_0.pdf 126

6/1/2016 2:54:00 PM

127

terdege • 15 JUNI 2016

1506-127-TD-AR23_0.pdf 127

terdege • 15 JUNI 2016

127

6/1/2016 2:54:09 PM

ZOMER ACTIES Gratis proeverij dessert!

T/m 2 juli ontvang je bij boeking van een 3-gangen familiediner (tot max.

25 pers.) een overheerlijke proeverij dessert gratis. Reserveer vooraf.

Nieuwe stijlvolle feestzaal Momenteel zijn wij bezig met de bouw van een compleet nieuwe feestzaal welke vanaf voorjaar 2017 gereed is voor bruiloften en partijen. Een grote, luxe en stijlvolle locatie met een capaciteit tot circa 500 personen.

Voor alle acties geldt: Vraag naar de voorwaarden.

10% korting op alle pannenkoeken!

Geldig t/m 2 juli op vertoon van deze advertentie.

Molen ‘de Zwaluw’ • Kesteren • Tel. 0488 48 8833 • www.molendezwaluw.nl

20% korting

Verken op een comfortabele manier de Veluwe Huur een elektrische iets! Wat is er mooier dan de prachtige omgeving van de Veluwe per fiets te verkennen? Fietsen langs heidevelden, zandverstuivingen, kastelen, bossen en dorpen in uw eigen tempo. Met een elektrische fiets neemt u moeiteloos klimmetjes. U bent wel in beweging, maar u raakt niet afgemat. Rijwielhandel Van Beek laat u graag kennismaken met het gemak van een elektrische fiets.

Bel 0342 - 47 36 24 voor reserveringen en vragen.

Vermeld ‘actie-Terdege’ bij reservering.

Reformatorisch Dagblad | magazines

Pag 128.indd 1

op huur twee e-bikes

Informatie: • Plaats: Rijwielhandel Van Beek, Voorthuizen • Actie is geldig tot 31 augustus 2016 • Reserveren gewenst Voordeel: u huurt 2 elektrische fietsen • voor een dag van € 50,00 voor € 40,00 inclusief fietsroutes.

Kijk voor meer aanbiedingen op terdege.nl/abonneevoordeel

Terdege

31-5-2016 6:55:45

anaf vliegveld Gatwick komen we met de trein aan in het overvolle Victoria Station. De massale stroom mensen zwermt met de metro, te voet of met de karakteristieke rode dubbeldekkers en zwarte taxi’s uit over Londen.

In een dag willen we Londen zien. Dat is eigenlijk onbegonnen werk in een wereldstad met zoveel bezienswaardigheden.

V

LONDON EYE We lopen eerst naar de bekendste kathedraal van de Britse hoofdstad, de Westminster Abbey. Dat is niet ver.

Een rij bezoekers staat te wachten bij de ingang. Dat gaat te veel tijd kosten.

Wel even kijken wat de entree kost: 20 pond voor een volwassene, ofwel 27 euro. Dat is niet mis. Jaren geleden was het stukken goedkoper.

Een eindje verder staan de parlementsgebouwen. Zware hoge hekken beschermen de volksvertegenwoordigers. Bij de toegangspoort houden een paar Bobby’s met hun markante zwarte politiehelmen de wacht.

De grote stroom toeristen heeft echter meer oog voor de hoge toren aan de zijkant van de Houses of Parliament.

Het is de Big Ben, misschien wel de bekendste klok van de wereld. Grappig om te zien welke poses mensen doen om een selfie te kunnen maken met de Big Ben op de achtergrond: hoofd naar achteren, gehurkt, gearmd, omstrengeld, knipogend, kussend, het kan niet op.

Aan de andere kant van de Theems staat een attractie die echt de moeite waard is: London Eye, een reuzenrad van 135 meter hoog. In een half uur draait deze langzaam een rondje.

Vanuit de cabines is er een prachtig uitzicht over de stad. Langs de Theems zie je robuuste monumentale gebouwen, een stuk verderop staat het koninklijk paleis, Buckingham Palace, en meer noordelijk de St. Paul’s Cathedral, waar kroonprins Charles met zijn eerste vrouw Diana trouwde. Opvallend zijn de moderne

wolkenkrabbers. Op verschillende plaatsen zie je groene vlekken. De grote parken zijn kenmerkend voor de stad, waar ongeveer acht miljoen mensen wonen.

Weer beneden lopen we terug en gaan we langs het zwaar bewaakte Downing Street 10. Hier woont de Britse premier Cameron. Dan richting het bekende plein en verkeersknooppunt Piccadilly Circus. Op de trappen rond het standbeeld zit het vol met mensen.

Niet ver daarvandaan ligt de Chinese wijk. Voor de ramen van restaurants hangen geroosterde kippen en in een glazen bak lopen enorme krabben en kreeften. Je kunt hier in de smoezelige gelegenheden lekker eten, al is het comfort na een lange wandeling beperkt. We zitten op een hardhouten kruk zonder rugleuning.

HOLLANDSE POFFERTJES Voor het bekijken van de bekende attracties zijn er goede sightseeing tours met een speciale dubbeldekker.

Interessant is om zelf je trip te plannen. Door een mooie wandeling te combineren met stukken met de bus en de metro zie je zeker net zo veel, en proef je veel meer het leven in de hectische wereldstad.

Daarom pakken we de metro om snel naar de Tower Bridge te gaan. Met het uitgebreide metronetwerk in Londen gaat dat goed. Via de lange roltrappen duiken we de volle ‘Underground’ in.

Omdat we nog een paar keer met de metro en ook de bus willen, nemen we een dagkaart want dat is dan aanzienlijk goedkoper.

Op de 244 meter lange Tower Bridge staat het verkeer, net als op veel andere delen van het centrum, vast in een file. Maar als voetganger heb je vrij baan om alles goed te bekijken.

Naast de beroemde brug staat de Tower. Binnen het slot zijn historische tentoonstellingen te bezoeken en liggen ook de kroonjuwelen. De prijs is wel even schrikken: 25 pond (33,75 euro). Misschien is het iets voor een

terdege • 15 JUNI 2016

1506-129-TD-AR23_0.pdf 129

129

6/1/2016 2:54:18 PM

Zomer, tijd voor een boek van € 14,95 voor

€ 5,95

Trouw aan jou

Roman

Genoveva van Brabant

Ann H. Gabhart

Hertogsdochter Genoveva van Brabant maakt kennis met graaf Siegfried. Ze leven als in een sprookje totdat Siegfried opgeroepen wordt om te vechten tegen de Saracenen, die het Frankische Rijk aangevallen hebben. Siegfried legt het bestuur van zijn burg in handen van Golo, zijn allerbeste vriend. Maar Genoveva heeft zo haar twijfels. Is deze man wel te vertrouwen?

E-book van € 10,99 voor € 4,99

€ 9,95

€ 9,95

Roman

Aritha Vermeulen

van € 19,95 voor

van € 19,95 voor

Ik zorg voor jou

Droomvlucht

1936. Kate Meritt, de tweede dochter van Victor en Nadine, doet haar uiterste best om het gezin bij elkaar te houden. Victor, die bovendien lijdt aan een onverwerkt oorlogstrauma, vlucht in de drank. Op een dag vindt Kate op de trap van de kerk een klein meisje, Lorena. Lorena denkt dat Kate en haar familie het antwoord zijn op haar gebed. Maar is het eigenlijk niet precies andersom?

Droomvlucht is een hartverwarmende roman over vervlogen hoop die weer herleeft. Het verhaal speelt zich af in een turbulente tijd, maar het is juist de eenvoud van het leven die de lezer naar een andere wereld brengt.

Roman

E-book van € 14,99 voor € 6,99

van € 19,95 voor

Anne Mateer

E-book van € 14,99 voor € 6,99

van € 19,95 voor

€ 9,95

€ 9,95

Wat de morgen brengt

De ontdekking

September 1857. Het stoomschip Vandervere moet de pasgetrouwde John en Laura Foster naar New York brengen, de eindbestemming van hun huwelijksreis. Een storm maakt ruw een einde aan het sprookje. Met de dood in de ogen vecht John voor zijn behoud, terwijl hij de een na de ander om zich heen ziet verdrinken.

Charleston, VS. De familie van Gerard Warner verzamelt zich bij de notaris om grootvaders testament in te zien en zijn laatste wil te horen.

Algauw is Michael verdiept in een bijzonder verhaal over spionage, sabotage en liefde. Hij ontdekt bovendien iets wat de kracht heeft om niet alleen zijn toekomst, maar ook zijn verleden te veranderen.

Roman

Dan Walsh

E-book van € 14,99 voor € 6,99

Roman

Dan Walsh

E-book van € 14,99 voor € 6,99

Kijk nu op www.debanier.nl/zomer of ga naar de boekhandel

Pag 130.indd 1

31-5-2016 6:56:59

volgende keer, als er meer tijd is.

Dan naar Camden Market. Volgens de reisgidsen moet je deze grote dagelijkse markt met vooral alternatieve kleding, prullaria en souvenirs gezien hebben. In de straat van het metrostation naar de kraampjes vallen vooral de gevels van de vele shops op.

Een nagemaakte olifantenkop, maar ook minder fraaie afbeeldingen trekken de aandacht van de toeristische winkeltjes en shops voor piercings en tattoos.

Het aardigste deel van de markt zijn eigenlijk de vele eettentjes met warme hapjes uit allerlei verschillende landen. Zelfs Hollandse poffertjes zijn er te koop. Het is moeilijk kiezen uit de specialiteiten uit Mexico, Turkije of bijvoorbeeld de Filipijnen, maar gelukkig mag je bij veel kraampjes eerst een vorkje prikken.

Een groot contrast met het rommelige en volkse Camden Market is het exclusieve warenhuis Harrods. Om alle verdiepingen te kunnen bekijken, heb je wel een dagdeel nodig. Er is werkelijk van alles: van speelgoed en kleding tot drank (een bijzondere fles cognac voor bijna 34.000 euro) tot etenswaren.

Later in de middag gaan we nog even naar Buckingham Palace. Voor het paleis houden de soldaten met hun

rood-zwarte kostuums en hoge zwarte bontmutsen stokstijf de wacht.

Langs de hekken staat een lange rij mensen te wachten. Zij zijn uitgenodigd door koningin Elisabeth voor een ontmoeting die avond. Het is een bont geheel: dames in bloemetjesjurken en nette mantelpakjes, met soms bijzondere kleurencombinaties, en bijna niemand draagt panty’s. Ook sommige heren mogen wel iets meer oog hebben voor details. Zij zijn strak in het pak, maar bij verschillende ‘gentlemen’ fladderen de te lange broekspijpen over hun schoenen.

DUUR EN GRATIS Het is tijd voor de terugreis. ’s Avonds laat staan we op Schiphol. Een dagje Londen is pittig. Volgens de iPhone hebben we ruim twintig kilometer gelopen.

Londen is ook duur. De kosten kun je echter drukken door de bezienswaardigheden vooraf te boeken via internet of door bijvoorbeeld een London Pass te kopen voor het vervoer en de entree. Overigens zijn de vele en interessante musea vaak gratis.

Een bezoek aan Londen is de moeite waard. Je kunt er veel over lezen, maar je moet het eigenlijk zelf ervaren. Of zoals de Britten zeggen: „The proof of the pudding is in the eating.”

SPURGEON’S KERK Op de zuidoever van de Theems staat de Metropolitan Tabernacle, de kerk waar de bekende baptistenpredikant Charles Haddon Spurgeon tientallen jaren heeft gepreekt. De kerk werd in de Tweede Wereldoorlog bij een bombardement grotendeels verwoest.

Alleen de voorkant met de zuilen bleef staan.

Sinds 1970 gaat hier dr. Peter Masters twee keer per zondag voor.

Aanvankelijk waren er slechts een dertigtal kerkgangers, maar inmiddels komen er weer zo’n 800 tot 1000 mensen.

De kerk is vandaag dicht. Maar gelukkig is de christelijke boekwinkel aan de achterkant van het gebouw open. Op de toonbank liggen de Institutie van Calvijn en de King James Version van de Bijbel.

Via de winkel mogen we de kerk in. Er staat alleen een elektronisch

orgel. Verder zijn er geen instrumenten. Het gaat hier om de preek, vertelt de verkoopster.

Zij geeft aan dat er in al de jaren niets is veranderd. Het doel staat boven de preekstoel gegraveerd: „Wendt U naar Mij toe, wordt behouden, alle gij einden der aarde!”

Deze boodschap uit Jesaja 45:22 klinkt gelukkig ook in 2016 nog in de jachtige en seculiere wereldstad. terdege • 15 JUNI 2016

1506-131-TD-AR23_0.pdf 131

131

6/1/2016 2:54:26 PM

maak uw be zoe bijzonder e k extra n reservee r een rondle iding

Pag 132.indd 1

6-6-2016 5:32:56

SPUITGASTEN

TEKST NELINE BOOGERT-FLOOR BEELD MATTHIJS VOSKUIL

Op het verlovingsfeestje van zijn neef kon Cees Dorresteijn uit Opheusden zijn ogen niet afhouden van een van de meiden die bedienden. Het bleek Mariëlle van der Ree Doolaard te zijn, ook afkomstig uit Opheusden. Het bleef niet bij die eerste ontmoeting.

Na een jaar kregen ze verkering en 2,5 jaar later, op 7 april, stapten de twee in het huwelijksbootje. Het stel woont nu in Opheusden. Mariëlle (20): „Daar gaan we niet gauw weg.”

Cees (22) had eigenlijk niet zoveel zin in de bruiloft, vertelt zijn vrouw. „Dan zei hij: ‘Ik zou blij zijn als het 8 april is.’ Hij houdt er niet zo van om in de belangstelling te staan. Maar op de dag zelf vond hij het heel leuk.”

Wat voor haar het hoogtepunt was, vindt Mariëlle moeilijk te zeggen. „Alles was gewoon ontzettend leuk.”

Maar ze weet wel wat haar man het mooiste moment vond: „Toen ’s morgens bij mij thuis de deur openging.”

Omdat Mariëlle als onderwijsassistent op de Eben-Haëzerschool in Opheusden werkt, was er ’s middags een kinderreceptie. „Voor de kinderen uit de hulpklas, waar ik ’s morgens altijd werk. Zij waren ook in het gemeentehuis en in de kerk.” Die kerkdienst vond plaats in de gereformeerde gemeente in Nederland van Opheusden. „Ds. Van Voorden, onze eigen predikant, ging voor. We hebben ook bij hem op belijdeniscatechisatie gezeten, dus dan ken je elkaar toch wat beter. Dat is wel fijn.” De tekst die ze meekregen, was Johannes 2 vers 2a: „En Jezus was ook genood.”

Een ander bijzonder moment was de huwelijksvoltrekking in het gemeen-

tehuis. Of eigenlijk vooral wat daarna gebeurde. „Mijn man zit sinds 4,5 jaar bij de vrijwillige brandweer. Van de brandweer komen ze bij een bruiloft van een van de vrijwilligers altijd naar het gemeentehuis. Dan staan ze met bogen van brandweerslangen op de trappen en spuiten ze rook.” Maar op de bruiloft van Mariëlle en Cees werd niet alleen met rook gespoten. „Wij hadden een goede fotograaf, die vroeg of wij niet even met de brandslang mochten spuiten. Dat was geen probleem. Hij heeft toen onder een paraplu superleuke foto’s gemaakt.”

Ook geïnterviewd worden in deze rubriek? Stuur een foto en de tekst van jullie trouwkaart naar redactie@ terdege.nl. Wie weet nemen we contact met jullie op.

terdege • 15 JUNI 2016

1506-133-TD-AR28_0.pdf 133

133

6/7/2016 2:10:59 PM

Puzzel Van links naar rechts: Diny van Leeuwen, Andrea Sinke en Jenneke van der Jagt

D-19 FIGUURPUZZEL 2PT

SPELREGELS

De woorden in de linker kolom beginnen met dezelfde letter als waar de woorden in de rechter kolom mee eindigen.

1. Elke goede oplossing levert punten op. Hebt u vragen over puzzelaantal e.d., stuur dan een aan uzelf geadresseerde, gefrankeerde retourenvelop mee.

2. De inzendingen moeten drie weken na verschijnen van de puzzel(s) in ons bezit zijn. U kunt dus twee afleveringen tegelijk inzenden.

3. Eén inzending per abonnementadres.

4. Wie in totaal 200 punten heeft, ontvangt een prijs. Overgebleven punten (staan vermeld achter de naam van de winnaar) gaan mee naar de volgende ronde.

5. Stuur oplossingen op één briefkaart (gebruik alleen envelop als u antwoordenvelop meestuurt) naar: mw. A. Sinke-van der Jagt, Koningin Julianastraat 34, 4401 CZ Yerseke of naar puzzelbox@kliksafe.nl. Vermeld de puzzelnummers en uw adres.

6 Zendt u voor het eerst in, zet dan ‘nieuw’ op uw briefkaart.

7. Prijswinnaars verliezen hun punten als ze een jaar niet hebben ingezonden. Ze beginnen dan weer met nul punten. •

1. huwelijkssluiting, 3. zeemacht, 4. grasland, 5. vroeg, 6. verbond, 7. gewoonte, 8. kartel, 9. koper, 10. gewrichtsziekte, 11. familielid, 12. deel van een etmaal, 13. netjes, 14. graan, 15. vaartuig, 16. maat, 17. verwaand, 18. loopstok.

Inzenden: De twee woorden op 2 en 3 verticaal.

1

2

3

4 6

5 7

9

8 10

12

11 13

15

14 16 17

134

18

terdege • 15 JUNI 2016

1506-134-TD-HO04_0.pdf 134

6/7/2016 2:11:39 PM

Puzzels

A-19 BijBelse Puzzel 2Pt

B I

Zet de 38 namen op de juiste plaats in de hokjes. De letters in de hokjes met een sterretje vormen samen met de steunletters twee woorden die te vinden zijn in Jesaja.

E

*

ABRIKOOS / ACACIA / ALOE / ANEMOON / BRAAM / BREM / CYPRES / DOLIK / EIK / GRANAATAPPEL / HYSOP / KIWI / KLIMOP / KNOFLOOK / LAURIER / LELIE / LINZE / LIS / MELOEN / MIERIKSWORTEL / MIRTE / MOERBEI / MOSTERD / MUNT / OLIJFBOOM / PALM / PAPYRUS / PEEN / PEER / ROGGE / SALIE / STRO / TAK / TIJM / UI / VAREN / VIJGENBOOM / WIJNSTOK

E Inzenden: De twee woorden en de vindplaats. © PUZZEL: DINY VAN LEEUWEN

* *

L

B-19 zweedse Puzzel 2Pt *

O

palmmeel

N

rivier in Utrecht

niet ziek

teugelriem

3

Aziatisch land

lastdier

4

Breng de letters uit de overeenkomstig genummerde hokjes in het diagram over naar de hokjes in de balk.

Deze letters vormen de oplossing.

deel van een gebouw

belegsel op brood

stop! oude Spaanse munt

groot water

2

kort speelgoed grappig verhaal

toiletartikel

universal serial bus (afk.)

winter groente professor (afk.)

1

netto (afk.) de dato (afk.)

etage (afk.)

alstublieft

9

aangename geur

en omstreden afkomst (afk.)

7

plaats in Zeeland

tegenwoordig

vochtig

soort sluis

Europeaan

bladgroente

manspersoon

6

5 sjouwen

zangstem

watervogel

1

2

8

niet afgewerkt

sloom

3

4

5

6

7

gravure

8

9

terdege • 15 juni 2016

1506-135-TD-HO04_0.pdf 135

135

6/7/2016 2:11:40 PM

C-19 rondopuzzel 2pt

E-19 lettergreeptrap 1pt

Zet rond het cijfer een woord van vier letters. Het woord kan in elk willekeurig hokje beginnen. Met de klok mee.

Vul horizontaal en verticaal dezelfde woorden in.

1. gezegde, 2. letterpuzzel, 3. bestuur, 4. mentor, 5. ontspanning.

1. anker, 2. kledingstuk, 3. vruchtendrank, 4. gammel, 5. boom, 6. drab, 7. deksel, 8. gebouw, 9. vreemd, 10. emmer, 11. geur, 12. maand, 13. modder, 14. insect, 15. haat, 16. kledingstuk, 17. damp, 18. bloedvat, 19. dokter, 20. walvis, 21. Indonesisch eiland, 22. overeenkomst, 23. regel, 24. winkel, 25. lekkernij, 26. werkplaats, 27. wiersoort.

Inzenden: Alle woorden.

1

2

2

3 3

4 4

5 5

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

A-20 BijBelse woordzoeker 2pt Streep de 24 woorden uit Handelingen weg. Welke vijf woorden uit Handelingen 1 blijven over? bekering / christen / daden / gebed / gedoopt / geloof / hemel / Jeruzalem / Koninkrijk / leer / Olijfberg / Paulus / Pinksteren / preken / teken / tijd / volk / vrede / vuur / wind / wolk / wonderen / zalig / zonde Inzenden: De vijf woorden en de vindplaats.

136

L

G

T

IJ

D

E

B

E

G

Z

IJ

T

K

E

N

E

K

E

R

P

A

N

M

N

P

K

L

M

Z

K

Z

U

L

O

E

L

E

O

T

IJ

O

E

M

E

I

IJ

L

R

V

T

O

W

N

R

V

H

G

N

A

IJ

E

R

S

D

D

I

N

K

U

Z

G

F

T

E

I

E

N

A

N

G

N

U

E

E

B

S

D

R

G

W

T

D

D

R

I

R

L

E

K

E

H

W

O

N

D

E

R

E

N

O

R

N

U

C

I

L

G

J

E

N

N

Z

O

G

I

IJ

N

K

S

U

L

U

A

P

F

K

P

!

© PUZZEL: DINY VAN LEEUWEN

Inzenden: De drie woorden die ontstaan op regel 1, 4 en 7.

terdege • 15 juni 2016

1506-136-TD-HO05_0.pdf 136

6/7/2016 2:12:52 PM

Puzzels

B-20 lettergreePkruiswoord 2Pt

Horizontaal: 1. ziekte, 3. mooie woning, 5. alles, 7. aanvoerder, 8. gelijk, 10. van elders afkomstig, 12. marktgeld, 13. tamelijk, 15. kantoorapparaat, 16. niet echt, 17. bedankt, 18. zoogdier, 20. kussen, 22. zwemvogels, 23. lucifer, 25. vleier, 27. auto onderdeel, 28. tralie, 30. geluidssterkte, 31. precies.

Verticaal: 1. Spaanse worstsoort, 2. manie, 3. opperzangmeester, 4. gezinsbudget, 6. schepping, 7. datgene wat. 9. erbij, 11. gebladerte, 12. geldstuk, 14. schoolvak, 15. grondregel, 18. moraal, 19. muur, 21. beschutting, 22. gelijk, 23. familielid, 24. plant, 26. blijkbaar, 27. naamkaartje, 29. plaats in Gelderland.

Inzenden: Het gezegde dat gemaakt kan worden van de hokjes met een sterretje.

1

2

3

5 8

6

* 9

7

10

13

11

*

* 14

12 15

16

*

18 22

4

17 19

23

*

20 24

*

27

28

30

21 25

* 26

*

29 31

D-20 tweelingkruiswoord 2Pt Horizontaal: 1. gevangenis - kledingstuk, 4. uitroep - vlekkenwater, 7. getijde - overdreven, 8. dier - optelling, 10. moe over, 11. eerlijk - netheid, 13. lucht - wachthuisje, 16. droefheid - muziekinstrument, 19. gekleurd - middag, 22. bewijsstuk - vulkaan, 24. ego - water in Friesland, 25. indien - vogel, 27. kiem - reeds, 28. belofte - klip, 29. groente - via.

Verticaal: 1. kreek - weefsel, 2. alfabet - oud, 3. bolgewas - stop, 5. gesel - scherm, 6. bijenhouder - vrouwelijk dier, 8. dierengeluid - heilige, 9. bevel - familielid, 12. bende - klap, 14. gewas - kleurloos, 15. familielid - struisvogel, 17. kelner - vereniging, 18. oprecht - pauze, 20. in orde - uitroep, 21. achter - hogeschool, 22. lengtemaat - rad, 23. ontkenning veel, 26. bergplaats - binnen.

Inzenden: De vier woorden die gemaakt kunnen worden op de cijfers 20-15-1-4; 16-24-14-7; 16-12-17-24-8; 1-28-18-23.

1

2

3

7

8

11

4 9

12

5

6

10

1

2

3

7

13 14

8

11

19

16 18

U 20

24 28

21

5

6

10

13 14

22

25 26 29

E

17

23

19

27

24 28

18

A 20

E-20 lettermix 1Pt De gevraagde woorden bestaan allemaal uit vijf letters. De letters staan in het woord PERSTRIBUNE.

15

R

17

9

12

15 16

4

21

22

23

25 26

1. kleur, 2. afdruk, 3. genezen, 4. gerecht, 5. sproeier, 6. skibaan, 7. ontboezemen, 8. kei, 9. kostuum.

27 29

Inzenden: Het woord dat gemaakt kan worden van de middelste letters.

terdege • 15 juni 2016

1506-137-TD-HO05_0.pdf 137

137

6/7/2016 2:12:54 PM

C-20 Overlapper/dOOrlOper 2pt

1

2

3

4

5

1

De laatste letter van een woord is de eerste van het volgende.

Horizontaal: 1. vooral(5) – opdracht(4) – stad in Oekraïne(4), 2. zot(5) – ongebogen(5) – vogel(3), 3. schelpdier(6) – opstootje(3) – riskant(4), 4. persoon(6) – orgaan(4) – vogel(3), 5. zet(3) – snoer(5) – meisje(5).

Verticaal: 1. alg(7) – overzicht(5), 2. rund(2) – land(5) – voertuig(4) – grap(3), 3. roofdier(6) – navigatiemiddel(5) – muzieknoot(2), 4. maanstand(2) – papegaai(3) – varia(8), 5. terug(5) – gewicht(3) – genre(5).

Inzenden: Het woord dat ontstaat op de uitstekende hokjes. Met de klok mee.

3

4

5

Puzzeloplossingen

Puzzelprijswinnaars

A-17 (Bijbelse puzzel): Stilzwijgen in de hemel, Openbaring 8:1.

200 punten: A. Barten, Woudenberg (3). 800 punten: Fam. Juffer, Elspeet (0); C.T. Mourik, Leerdam (8). 1000 punten: M.M. Imminkhuizen, Lunteren (3). 1800 punten: Fam. Nagtegaal, Zeist (7). 2000 punten: P.M. Taal-van Zomeren, ’s-Gravenpolder (8). 2200 punten: E.P. Kooij-Groenewegen. Moerkapelle (0); J. vaan Urk-Koeling, Tollebeek (8). 2600 punten: L. Riemens, Middelburg (16). 2800 punten: R. Muit-Hofman, Nieuwerkerk a/d IJssel (7). 3200 punten: K. Doornbos, Groningen (1). 4000 punten: P. van Burg-Benne, Ridderkerk (8); R. de Gier-Bruijnes, Benschop (3); G.J. Koerhuis, Hasselt (2); E. v/d Weide, Doornspijk (6). 4200 punten: J.B. Engberts, Vriezenveen (16); A.E. Maijers-de Graaff, Sprang-Capelle (5). 4400 punten: A. Verhaar, Kinderdijk (4). 4600 punten: P.C. Demmers-van Kooten, Alblasserdam (0); R. Huls-v/d Vliert, Nieuwleusen (4); T.T. Kreuger-Roseboom, Baarn (3); K. Kuijers, Staphorst (2).

B-17 (Doorloper): Tijd geeft raad.

C-17 (Honingraat): 1. edelen, 2. estate, 3. streek, 4. tranen, 5. rapier, 6. eoliet, 7. moeite, 8. Lianne, 9. titaan, 10. kompas, 11. Ronald, 12. regaal, 13. glorie, 14. omkeer, 15. senaat, 16. nazaat, 17. kapmes, 18. dwaler, 19. zwaard, 20. reizen, 21. zeepad. Een teken aan de wand.

D-17 (Philipinnepuzzel): 1. waarde, 2. ruimte, 3. gemeente, 4. bezoek, 5. stof, 6. water, 7. lekker, 8. markt, 9. vloed, 10. ketting, 11. helder, 12. afval, 13. machine, 14. handel, 15. middel, 16. straal. Wie zoekt die vindt.

E-17 (Gezegde): Er is veel kaf onder het koren.

138

2

Wilt u bij uw volgende oplossingen aangeven welke prijs u wilt? U kunt kiezen uit: • ‘Troostrijk gesprek over de kracht van het christelijk geloof’, door Willem Teellinck; • ‘Beperkt geloof je vrijheid? En andere vragen over het christelijk geloof’, door W. van Klinken (red.); • ‘Pastorale ontmoetingen’, door ds. H. Zweistra; • ‘Brevier. Woorden voor elke dag’, door Maarten Luther; • ‘Vaarwel, Char Ab. Ontsnapt uit Afghanistan’, door Kate McCord; • ‘Volg je hart’, door Anne Mateer; • ‘Zonder jou’, door Gerdien Nijland; • ‘Thuis zonder ramen’, door Reinald Molenaar; • Dvd-pakket ‘Ontdek je plekje’ (7 dvd’s; de mooiste plaatsen in Nederland/België); Informatie: www.debanier.nl en www.fhshop.nl

terdege • 15 juni 2016

1506-138-TD-HO05_0.pdf 138

6/7/2016 2:12:55 PM

COLUMN

TUSSEN DE OREN Wim van Egdom

Burn-out (4)

l

psy

chisch* allemaa

chisch* allemaa l

De woorden dansten voor z’n ogen chisch* allemaa

l

H

goede volgorde kan zetten om er een woord van te maken. Laat staan dat hij zinnen kan produceren.”

Met Erik had hij het niet meer gehad over die opmerking over het bidden die hij tijdens z’n eerste bezoek had gemaakt. Maar na twee dagen ontdekte Erik bij het bidden voor het eten dat hij geen woorden meer had. En met dat het tot hem doordrong, dacht hij aan die opmerking van de arts én met schaamte aan zijn antwoord. Hij kon natuurlijk bidden, want hij was predikant, had hij gezegd. Zou dit de straf zijn op die hoogmoed? Of was deze burn-out misschien wel een manier allem aa waarop God hem liet zien l dat hij helemaal geen predikant had moeten worden? En waar was God eigenlijk in deze crisis?

Hij pakte z’n Bijbeltje en bladerde erin. Maar waar hij ook begon te lezen, het ging niet.

De woorden dansten voor z’n ogen.

Niet lezen, niet bidden, wat gebeurde er toch met hem?

psy

et duurde dagen voor Erik die woorden van de dokter weer in gedachten kreeg.

Na het vertrek van de arts was hij zo ontzettend moe geweest dat hij een dag en een nacht achter elkaar had doorgeslapen. Nou ja, geslapen? Het was zo’n rare, zweverige slaap geweest. Met wonderlijke dromen. En als hij wakker werd, wilde hij alleen maar weer slapen. Om niet te hoeven denken. Om niet te hoeven vrezen dat dit nooit meer goed zou komen.

Dat dit bed z’n sterfbed zou worden.

Want zo voelde het.

Z’n vrouw had de zaken geregeld met de kerkenraad. En had er ook op toegezien dat hij geen bezoek kreeg.

Van niemand. Geen ouders, familieleden of kerkenraadsleden. Zelfs z’n

beste vriend, die hij al kende vanaf de kleuterschool, had ze niet bij hem toegelaten. En wijs als die vriend was, had hij haar alleen maar sterkte gewenst en gezegd dat hij zou wachtten op een berichtje. „En zeg hem maar dat het weer goed komt”, had hij nog gezegd. „Ik ken hem.” Ze had tranen in haar ogen gehad toen ze de telefoon neerlegde. Omdat ze wist dat dit niet zomaar een cliché was.

Ook voor haar was Erik trouwens niet echt bereikbaar. En ook zij moest dat accepteren, of ze het nu wilde of niet. En dat viel haar nog niet mee, als ze eerlijk was. Ze waren toch niet alleen huwelijkspartners h chisc * maar ook beste vrienden? psy En dan moet je toch juist over zo’n crisis kunnen praten?

De huisarts, die op gezette tijden langskwam, had het begrepen, ook al had ze niets gezegd. „U moet geduld hebben. Hij heeft nog helemaal geen woorden voor wat hij voelt. En dat heeft niets met u te maken, maar alles met hem. Met hoe hij zich voelt. Met hoe leeg de batterij is. Zó leeg dat hij de letters niet in de

psy

Erik (35) was bijna vier jaar predikant in z’n tweede gemeente ergens in het midden van het land. Het was druk, erg druk. En toen, zomaar ineens, ging het helemaal mis. Een burn-out, concludeerde de arts.

Naam en situatie zijn gefingeerd.

terdege • 15 JUNI 2016

1506-139-TD-RU03_0.pdf 139

139

6/7/2016 2:39:42 PM

Getuigen door te helpen Als coach en verpleegkundige in het ziekenhuis in Dirksland heeft Geertje Kalle (38) veel gesprekken met collega’s en met cliënten.

Vooral in haar daden probeert ze iets van haar christen-zijn uit te stralen. „Ik weet uit ervaring hoe belangrijk het is voor anderen een luisterend oor te hebben.” teKst AD ermstrAnG beelD WIm VAn Vossen

WAAR WERKT U EN WAAROM DIT BEROEP?

WIE:

Geertje Kalle-de Bruin WOONPLAATS:

Middelharnis

„Ik werk als verpleegkundige op de kraam- en gynaecologieafdeling van het Van Weel Bethesda ziekenhuis.

Ik ben daar in 1996 begonnen, was in 2000 klaar en heb me daarna gespecialiseerd in de gynaecologie en verloskunde. Twee jaar geleden heb ik een opleiding als praktijkopleider gedaan. Dat betekent dat je leerlingen coacht. Je maakt hen wegwijs, stuurt in hun taken en - belangrijk als je net begint - zoekt met hen naar de juiste werkhouding. Dit werk moet je hart hebben, anders wordt het niets. Zelf heb ik ‘de kraam’ van jongs af boeiend gevonden, het past echt bij mij.

Een geboorte blijft iets bijzonders, altijd weer.”

LEEFTIJD:

38

GEZIN:

Gehuwd, 2 Kinderen KERK:

Protestantse KerK in nederland

140

WETEN UW COLLEGA’S OF PATIËNTEN VAN UW ACHTERGROND? „Wat me opvalt bij de cliënten is dat heel veel mensen een geboorte zien als een wonder. Ook niet-christenen.

Natuurlijk ben ik dat met hen eens, maar veel ruimte om er verder over door te praten is er meestal niet,

zeker niet net na een bevalling.

Zeker de helft van mijn collega’s is niet kerkelijk. De verhouding is dus link gewijzigd vergeleken met toen ik kwam. In iedere kast op een kamer ligt een Bijbel, daar las je toen aan het begin van de dag een stukje uit voor.

Dat is nu niet meer het geval.”

LEIDT DAT TOT GESPREKKEN? „We kennen als collega’s elkaars opvattingen. Anderen zijn stil tijdens het bidden voor het eten, andersom wordt er van jou verwacht dat je respect hebt voor hun mening. Dat wil niet zeggen dat je met hen nooit over het geloof praat. Ik vertel wel eens over het weekend en leg dan uit dat de kerk echt geen kwestie is van regels en moeten. Dat wordt maar al te vaak gedacht. Een collega uit Brabant snapte er in het begin niets van, ook niet van de opvattingen van uit kerkelijke kringen afkomstige cliënten. Ik heb geprobeerd haar het een en ander uit te leggen. Ze heeft een doopdienst van een van onze kinderen bezocht.

Met kerkelijke collega’s heb je soms wel diepere gesprekken, zeker als het gaat om zaken van leven en dood.”

terdege • 15 juni 2016

1506-140-TD-HO03_0.pdf 140

6/8/2016 9:47:29 AM

INTERVIEW

“Een geboorte blijft iets bijzonders, altijd weer”

HOE PROBEERT U DE CHRISTELIJKE BEGINSELEN OVER TE BRENGEN? „Dat is voor een doener als ik vooral een praktische invulling. In je houding, door niet te oordelen over anderen, door positief in het leven te staan en door persoonlijke aandacht voor anderen.

Ik heb zelf een aantal jaren geleden in het ziekenhuis gelegen en dat vormt je. Ik had tijdens een zwangerschap een afsluiting tussen de hersenkamers en ben in Rotterdam enkele malen geopereerd. Je weet hoe het voelt om met tal van vragen ’s nachts wakker te liggen en ook hoe belangrijk het is voor anderen een luisterend oor te hebben en even de tijd te nemen.”

AAN WELKE VORMING HEEFT U HET MEEST GEHAD? „Allereerst aan mijn opvoeding.

Er was thuis altijd ruimte voor een gesprek. Ik ben na het dorpsschooltje in Hardinxveld-Giessendam naar de Guido de Brès in Rotterdam gegaan.

Daar kwam ik in aanraking met de volle breedte van de gezindte. Het

was een heel goede tijd. Daarna volgde de verpleging. Die vormt je echt.”

„Soms mag het van mij wel eens iets meer prikkelen. Kom op, nu nog even verder. Dan denk ik: Wat moet ik daar nu mee in het dagelijkse leven?”

niet kerkelijk waren, wilden ook graag hun kindje behouden. Toen ging de arts overstag. De baby werd uiteindelijk met 29 weken geboren en was gezond. We - de ouders en ik - hebben het achteraf als heel bijzonder gezien dat ik bij dat gesprek was. Vaak is er geen verpleegkundige bij en verschillende collega’s zouden wellicht zijn meegegaan met het advies. Ik heb daar echt moeten zijn en was het middel om de zwangerschap te laten voortbestaan.”

KUNT U EEN VOORBEELD GEVEN VAN EEN BIJZONDERE ONTMOETING?

WORDT HET MOEILIJKER OM VOOR UW CHRISTEN-ZIJN UIT TE KOMEN?

„Bij een jonge vrouw waren de vliezen gebroken toen ze negentien weken zwanger was. De dienstdoende gynaecoloog adviseerde na het maken van een echo tot het innemen van tabletten om de bevalling op gang te brengen. Ik was erbij en heb me daartegen verzet, omdat er volgens mij niets met de baby aan de hand was. Natuurlijk weet ik dat zo’n situatie complicaties tot gevolg kan hebben, maar daar leek het op dat moment niet op. De ouders, die

„Getuigen vind ik best moeilijk.

Het past niet zo bij mijn karakter, dat vooral praktisch en op de zorg is ingesteld. Ik ben wel eens gevraagd voor een evangelisatiestand. Op een jongerenkring, waar ik lid van ben, is er ook over gesproken. We kwamen tot de conclusie dat iets bij je moet passen, maar je wilt je daar niet altijd achter verschuilen. Maar heel eerlijk: als mijn onkerkelijke buurvrouw ziek is, getuig ik liever door haar te helpen.”

MOET ER, BIJVOORBEELD IN DE PREEK, MEER AANDACHT ZIJN VOOR HET CHRISTEN-ZIJN IN DE PRAKTIJK?

terdege • 15 JUNI 2016

1506-141-TD-HO03_0.pdf 141

141

6/8/2016 9:47:32 AM

2 weken vakantie...

Ăłf jaren ďŹ etsplezier?

v.a.

E-bikes tijdelijk al

999,Tot 5 jaar garantie *

5 dagen levertijd

Gratis demo en service bij u thuis

Laagste prijsgarantie

Nederlands kwaliteitsproduct

Profiteer nu van onze

z nnige zomerknallers! e-bikes tot 40% korting * Garantie op locatie in Nederland, excl. Waddeneilanden. Bij normaal gebruik en onderhoud op accu en motor-pakket twee jaar garantie. Prijswijzigingen, druken zetfouten voorbehouden.

Actie loopt t/m 2 juli a.s.

Bezoek onze Stella E-bike Testcenters!

Assen Zeilmakerstraat 30

ASSEN Nieuw

Dhr.

Mevr. Naam

Adres

PURMEREND

Purmerend Netwerk 3 Texel, Den Burg Weverstraat 70

Ja, stuur mij de gratis brochure!

Nieuw

TEXEL

Best Randweg 2

Bel 0341 - 25 22 66 voor de gratis brochure

NUNSPEET Postcode/Plaats

ook verhuur!

Nieuw

Telefoon Email

WADDINXVEEN

Waddinxveen Beethovenlaan 72

BEST

Email

1606-Terdege

Nieuw

Nunspeet Oosteinderweg 90

Fabriek & Testcenter

Stuur de coupon zonder postzegel naar Stella Fietsen, antwoordnummer 725, 8070 WB Nunspeet

Vraag onze gratis brochure aan!

pag 142.indd 1

6-6-2016 5:34:21

AGENDA

TEKST REDACTIE

ZATERDAG 25 JUNI: Fietstocht (25 of 40 km) over ZuidVeluwe. Start (10.30-11.30): Eben-Haëzer, Harderwijkerweg 11, Harskamp. Kosten: € 4,00; gezin max. € 12,50. Opbrengst: Herst. Herv. Gem. Info: 0318456432 of 06-54956877.

ZATERDAG 25 JUNI (19.45 uur): Concert door Chr. Jongerenkoor Tehillah (Dordrecht) in Havenkerk, Ieplaan 9, Alblasserdam. Oratorium ‘Het nieuw Jeruzalem’ (Johan Bredewout).

M.m.v. Rens de Winter (piano), Jeroen de Weerdt (orgel), Lydia van Mourik en Ilse v/d Wulp (dwarsfluit), Corine Hotting-de Ruiter (teksten) en Arjen Holster (dirigent). Toegang gratis, collecte: Woord en Daad.

ZATERDAG 25 JUNI: Fietstocht (30 km) met markt. Start (10.30-14.15 uur): Kapelstraat 3, Nederhemert. Opbrengst: HHK. Info: 06-38606113.

ZATERDAG 25 JUNI (19.30 uur): Concert in Schildkerk, Schild 8, Rijssen. M.m.v.

Jongerenkoor Judah o.l.v. Kees v/d Boogaard, Nederlands Christelijk Symfonisch Orkest

1506-143-TD-HO06_0.pdf 143

TERDEGE

o.l.v. André van Putten, Arjan Wouters (orgel) en Hugo v/d Meij (piano). Toegang gratis, collecte.

ZATERDAG 25 JUNI (9.3014.00 uur): Fair en rommelmarkt (t.b.v. GZB) aan Kerkstraat 1, Bergschenhoek.

ZATERDAG 25 JUNI (8.3014.00 uur): Rommelmarkt rond Oude Kerk, Heinenoord. Opbrengst: kerk en orgel.

ZATERDAG 25 JUNI (10.0015.00 uur): Rommelmarkt op Hoogeind 30a, Leerdam. Info: www.hoogeindsemarkt.nl; opbrengst: kerk.

ZATERDAG 25 JUNI (10.0016.00 uur): Zomerfair St. Vrienden van Parousie, Vlieterweg 17, Scherpenzeel. Opbrengst: woonvorm.

ZATERDAG 25 JUNI (9.0014.30 uur): Kramen- en rommelmarkt rond Hervormd Centrum Elim, Zuiddijk 19, Nieuwe Tonge.

ZATERDAG 25 JUNI (20.00 uur): Zangavond t.g.v. 150 jaar

LEKKER WEG Johannes de Heer in Biesboschkerk, Werkendam.

M.m.v. CGZ Hallelujah o.l.v.

Sjaak Kazen, Bert Kruis (orgel) en Henk Teuling (piano). € 5,00.

ZATERDAG 25 JUNI (19.30 uur): Orgelconcert door André van Vliet in Grote Kerk, Terneuzen. € 8,00; tot 14 jaar gratis.

ZATERDAG 2 JULI (9.0016.00 uur): Veluwse Fietsdag t.b.v. ZGG. Start: Elspeet (Nachtegaalweg 11), Ermelo (Hanengewei 69), Nijkerk (Bagijnenstraat 3), Nunspeet (Brinkersweg 17), Barneveld (Nederwoudeseweg 39). Kosten: € 3,00; gezin max. € 10,00.

NATUURDIA-AVONDEN door Rien Mouw en organist Pieter Heykoop (met samenzang) op 21 en 28 juli en 2, 4, 9, 11, 16, 25 en 30 augustus. Aanvang: 20.00 uur. Locatie: Zalencentrum De Pineta, Elspeterweg 6, Nunspeet. Entree: € 7,00; t/m 12 jaar € 5,00. Reserveren: www.pineta.nl of tel. 0341260026.

6/7/2016 2:10:33 PM

Vakantie

Handige paklijst voor de vakantie Op deze paklijst staat vanzelfsprekend niet alles. Wat u nog mist, kunt u zelf invullen. Blijft u in Nederland, dan vervallen enkele dingen.

VAN TE VOREN REGELEN

KLEDING EN SCHOEISEL

• familie/buren in-

• rokken • jurken • blouses • vesten • truien • sjaal • panty’s • overhemden • t-shirts • lange broeken • ondergoed • sokken • schoenen • zakdoeken • pyjama’s • regenjassen/jacks • laarzen • badpakken • badmutsen • slippers • ’waterschoenen’ • riemen/ceintuurs

lichten over reis • wie zorgt voor planten/tuin/post?

• paspoort/ID-kaart • servicebeurt auto • (vreemd) geld • reisgids • krant op vakantieadres

PAPIEREN

• rijbewijs • kentekenbewijs • groene kaart • NL-sticker • wegenkaart(en) • navigatie-apparatuur • woordenboek • ANWB/WW-lidmaatschapskaart • Europees schadeformulier • verzekeringspapieren • zorgverzekeraarskaart • adreslijst om kaarten te sturen • routebeschrijving • vakantieadres • portefeuille

LINNENGOED

• slaapzakken • lakens • slopen • bedzeiltje • badhanddoeken • theedoeken • vaatdoek 144

TOILETARTIKELEN

• kam • doucheschuim • shampoo • tandenborstel • tandpasta • nagelborstel, -vijltje

• spiegel • crèmes/gel • deodorant • scheergerei • babyspullen • zakdoeken • haarrollers e.d.

• zonnebrandolie • muggenolie • insecticide

• schaartje • eau de toilette • after-shave

• medicijnrecepten • recepten voor bril

LEVENSMIDDELEN

DIVERSEN

• brood • boter • broodbeleg (zoet) • kofie • ilterzakjes • kofiemelk • thee • suiker • zout • melk • limonade • aardappelen • rijst • macaroni • groente • kruiden • sauzen • fruit • (verpakt) vlees • snoepgoed • koek • lucifers • wc-papier • afwasmiddel • paneermeel, maizena, pakjes soep

EERSTE HULP

• reisapotheek, o.a.: • pleisters • aspirine • laxeermiddelen • stopmiddelen • maaloxtabletten (maagzuurremmer) • medicijn tegen wagenziekte • iets tegen insecten

of contactlenzen

• Terdege(s) • koeltas • schoenpoetsdoos • foto-/videocamera • mobiel + lader • laptop / notebook • zonnebrillen • verrekijker • zaklantaarn • boeken • voetbal • badmintonspel e.d.

• pen en papier • tekenspullen • spelletjes • batterijen • paraplu • plakband • elastiekjes • schaar • naaigerei • reiswekker • boodschappentas • rugzak • reservebril/-lenzen • vlekkenwater • wasmiddel (Biotex) • waslijn en -knijpers • kledinghangers • blikopener • vuilniszakken • boterhamzakjes • schort • handtas AUTO

• verbandtrommel • gereedschap • reserve-onderdelen

• reservelampjes • reservesleutels • zekeringen • sleepkabel • pechlamp • gevarendriehoek • reserveband • banden in orde?

VOOR ZONDAG

• lijst kerkdiensten • nette kleding • Bijbels • hoed • kerkgeld • geluidsdrager/boek met preken

VOOR ONDERWEG

• thermoskan • plastic bekertjes • pak(jes) sap • drinkwater • poetsdoekjes • zakdoekjes • zakmes • pen, papier • snoep VOOR VERTREK

• Drupt kraan niet?

• Gas en licht uit?

• Gaan ’s avonds lampen aan?

• Alles op slot?

• Verwarming uit • Afvalemmers legen EN VERDER:

• • • • •

terdege • 15 juni 2016

1506-144-TD-RU04_0.pdf 144

6/8/2016 9:42:21 AM

MIJN FAMILIE

Op de foto: Mark Ebbers (44), Janice Ebbers-Bouman (42), Lois (20), Amber (18), Aron (14), Jefta (10) en pleegzoon Julian ten Kley (3), Doetinchem.

Rustigste moment: Janice Ebbers: „’s Avonds allemaal aan de koffie.”

Leukste gezinsactiviteit: „Het dinsdagavond voetbalmoment: elke week samen voetballen in de tuin.”

Favoriete vakantie: „Naar het buitenland. Heerlijk kamperen op een camping, in Italië, Frankrijk of (dit jaar) in Spanje.

Spitsuur: „Ik run een ijscokar in de voortuin: Het Boerenijsje. Als het heel druk is met bezoekers, verdeel ik zonodig de taken. Amber kookt bijvoorbeeld regelmatig.”

Zakgeld: „Krijgen ze naar leeftijd, maar daar moet wel iets voor worden gedaan: tafel dekken of afruimen, de kleintjes naar bed brengen, de hond eten geven...”

Ergernis: „Smakken aan tafel! Dan krijg je er van iedereen van langs.”

Gezinsritueel: „’s Zaterdags eten we patat; daar mogen we bij lezen.”

Gezinshumor: „Een van de kinderen ging laatst de hond uitlaten. Hij pakte de riem en liep naar buiten, maar kwam er na 500 meter achter dat hij de hond was vergeten.”

Opvoedstijl: „Opvoeden is loslaten en omhoog kijken, biddend dat het kind je blikrichting volgt.”

Een gezin is: „Een warm nest!”

TEKST EN BEELD NIEK STAM

FAMILIE EBBERS

Ook op de foto in Terdege? Of kent u een gezin dat interesse heeft? Mail naar redactie@terdege.nl De foto’s krijgt u cadeau. terdege • 15 JUNI 2016

1506-145-TD-AR30_0.pdf 145

145

6/8/2016 9:46:55 AM

Volgend nummer: VANAF 29 JUNI

JONG OPGEBRAND

Psycholoog Janneke Engelfriet: “Er zijn 12-jarigen met een burn-out.”

DS. A. BEENS

„In het lagedrukgebied van je preek kan iets van hogedruk binnenstromen.”

DRIELING

„Ik was een maand boos toen Reinette verkering kreeg.”

PORTRET VAN ENKHUIZEN . FOTO’S VAN VROUWENDAG . MIJN EERSTE HUIS . VETTE VIS GEZOND?

COLOFON Terdege is een reformatorisch familieblad en verschijnt elke twee weken. Terdege is een onderdeel van Erdee Media Groep (EMG). EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst en om u te informeren over producten en diensten van EMG. Postadres: Terdege, Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn Bezoekadres: Laan van Westenenk 12, 7336 AZ Apeldoorn Telefoon (algemeen): 055 - 5390333 Fax: 055 - 5419318 E-mail: redactie@terdege.nl Directie: Ir. B. Visser Hoofdredactie: W.B. Kranendonk, Henk van den Berge Chef-redacteur: Ad Ermstrang, tel. 055 - 5390445 Redactiecoördinator: Wim Lemstra, tel. 055 - 5390282 Redactie: Neline Boogert-Floor, Gisette van DalenHeemskerk, Huib de Vries

1506-146-TD-VPG_0.pdf 146

Vormgeving: Harry Blankestijn, Hans Kraayeveld, Janneke Paalman Abonnementen en bezorging: Ditje van Huffelen, tel. 055 - 5390300, fax 055 - 5415687, e-mail: administratietd@erdee.nl Advertenties: Tel. 055-5390499, e-mail: advertentietd@erdee.nl. Bij het afsluiten van een advertentiecontract zijn de Rota Regelen van toepassing.

ISSN: 1382-9076 Giro 719 502 (Erdee Media Groep) Druk: Koninklijke BDU Grafisch, Bedrijf BV, Barneveld Abonnementsprijs: Per jaar € 89,50 (factuur) € 88,50* (incasso), per kwartaal € 23,40 (factuur) € 22,90* (incasso). *Dit bedrag is inclusief de korting voor incasso.

De 33e jaargang loopt tot 1 oktober 2016.

Abonnementen kunnen op elk moment ingaan.

Opzegging: Een maand voor einde abonnementsperiode, voorzien van opzegreden.

Adreswijzigingen: Schriftelijk, drie weken vóór ingangsdatum.

Aansprakelijkheid: Terdege is op geen enkele wijze

aansprakelijk voor producten en diensten die aangeboden worden door adverteerders in deze Terdege. Dit geldt ook voor de integriteit van de adverteerder.

Meer info: terdege.nl; erdeeservice.nl Het is verboden Terdege zonder toestemming op te nemen in, of ter beschikking te stellen van een leesportefeuille. Terdege is op geen enkele wijze verantwoordelijk voor de kwaliteit of integriteit van producten en diensten die in de advertenties worden aangeboden.

Terdege in braille, gesproken vorm en groteletterleesvorm: Loket Aangepast - lezen, Den Haag, tel. 070-3381500

6/8/2016 9:44:35 AM

Marjolein Bastin Kamperfoelie

Marjolein Bastin Soft Roses pink

Marjolein Bastin Vogeltje

Beddinghouse Oban black

Marjolein Bastin Guirlande multi

Beddinghouse Nautic dream sand

In dit nummer: Nu Reizen voor gehandicapten 100 achterkleinkinderen Portret van Rijssen Berkenhof Tropical Zoo

COLUMNS 55 Ir. B.J. van der Vlies 71 Heleen Polinder 81 Burg. Pieter Verhoeve

RUBRIEKEN INTERVIEWS 20 52 74 84

Jan Mauritz Ds. G. Gerritsen Stefan en Anne Siudzinski Chiel Jan van Hofwegen

BEZINNING 04 18 72 77 83

Meditatie Pastoraal Bijbelstudie Jouw vragen Ogenblik

14 26 36 38 51 60 64 66 78 90 133 139

Psychologie Opvoeding Kerkgeschiedenis Terdege weet raad Politiebelevenissen Mijn stijl Zoek het uit Vervolgverhaal Vorstelijk Digitale media Getrouwd Tussen de oren

144 Vakantiepaklijst 145 Mijn familie

Beddinghouse Honolulu taupe

16 48 56 134 143

Beddinghouse Warm socks sand

Modern, klassiek of romantisch slapen

Culinair Creatief Op het erf Puzzels Eropuit

Moderne, klassieke en romantische dekbedovertrekken van Beddinghouse. Naast Marjolein Bastin nu ook weer nieuwe dessins. Alles van honderd procent katoen, verfijnd afgewerkt en heerlijk zacht. Met instopstrook (20 cm) en slopen van 60 x 70 cm. En weer met een korting van ruim 35%!

EXCURSIE 94 100 106 112 122 126

Irrland (Kevelaer)

Gent Dierenpark (Nordhorn) Voerstreek (België) Romeinse stad (Xanten) Londen

35%

Dailytrend Dailytrend korting

Digibron Digibron

• 1-persoons,140 x 200/220: van € 39,95 voor € 24,95

• 2-persoons, 200 x 200/220: van € 69,95 voor € 44,95 KitsKits • lits jumeaux, 240 x 200/220: van € 79,95 voor € 49,95

Kijk voor meer aanbiedingen op terdege.nl/abonneevoordeel Reformatorisch Dagbl Reformatorisch Dagblad

Deze actie loopt tot 30 aug. 2016 of zolang de voorraad strekt.

Verzendkosten € 5,95. Bestel via www.fhshop of bel 055 - 5390678.

Reformatorisch Dagblad | magazines

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\LAYOUT\1506-02-TD-inh_0 2

Beddinghouse Kelowna sand

HOBBY

BEELD ISTOCK

REPORTAGES 06 30 42 68

Pag 147.indd 1

Wegwijs Wegwijs Terdege Terdege

7-6-2016 1-6-2016 14:47:07 12:08:53

Reformatorisch Dagblad | magazines

„RIJKE WEKEN”

Vakanties voor mensen met een beperking.

JAN MAURITZ

portret van Rijssen

„We moeten naast onze jongeren gaan zitten.”

15 JUNI 2016

» 33E JAARGANG » NUMMER 19 // 20

+

15 JUNI 2016 . 33E JAARGANG NUMMER 19/20 . LOSSE NUMMERS € 3,95 \TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\1506-01-TD-vpg_0 1 Pag 148.indd 1

1-6-2016 11:47:30

7-6-2016 15:26:07