bindendvormendsamenwerkendad

Bindend Vormend Samenwerkend Dienaar des Woords in de kerk van 2016 Ds. G.J. van Aalst Ds. A.A. Egas Dr. W. Fieret W.B. Kranendonk

Bindend-vormend-samenwerkend_bw.indd 5

15-08-16 13:48

Inhoud Ds. A.A. Egas BINDEND Zoeken naar eenheid ondanks verscheidenheid 7 Ds. G.J. van Aalst VORMEND Luisteren naar de Schrift en spreken vanuit de Schrift 33 Dr. W. Fieret SAMENWERKEND Samenwerken met anderen met behoud van eigen identiteit 57 W.B. Kranendonk VIER KEER TIEN … IN ZEIST De ambtsbediening van ds. J.J. van Eckeveld 77

Bindend-vormend-samenwerkend_bw.indd 7

15-08-16 13:48

Bindend Zoeken naar eenheid ondanks verscheidenheid Ds. A.A. Egas

Mij is verzocht om met u na te denken over de vraag: Hoe bewaar je de eenheid ondanks de verschillen die zich (ook in de Gereformeerde Gemeenten) steeds nadrukkelijker manifesteren?

Ontwikkelingen binnen Christelijke Gereformeerde Kerken Voordat ik daarop inga wil ik eerst kort de ontwikkelingen schetsen binnen onze Christelijke Gereformeerde Kerken. Op de onder ons bekende website Refoweb was onlangs de vraag te lezen: ‘Waarom zijn de plaatselijke gemeenten binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken zo divers? Ik bedoel: van verschillende modaliteit. Zo ongeveer van evangelisch tot Bewaar het Pand. De CGK is een klein kerkver7

Bindend-vormend-samenwerkend_bw.indd 9

15-08-16 13:48

band en voor een klein kerkverband is het m.i. erg opvallend, omdat de andere kleine kerkverbanden deze verdeeldheid niet kennen.’

Wezenlijke verschillen U ziet dat onze kerken opvallen door hun verschillende modaliteiten. De vragensteller is in de gelukkige veronderstelling dat andere kleine kerkverbanden – waarbij hij ongetwijfeld denkt aan Gereformeerde Gemeenten of Oud Gereformeerde Gemeenten – deze verschillen in ligging en accenten niet zouden kennen. Of dat werkelijk zo is, daar hoop ik later nog op terug te komen. Wat wel zeker is, is dat zijn vraag over onze kerken helaas volkomen terecht is. Ds. J.H. Velema merkte al op: ‘Dat doet een buitenstaander concluderen: Wie zijn die christelijke gereformeerden nu eigenlijk?

Ze lijken een kameleontische natuur te hebben; er is weinig staat te maken op hen als groep.’

De gemeenten binnen ons kerkverband vertonen inderdaad heel grote verschillen in prediking, liturgie, levensstijl enzovoort. Je zou kunnen zeggen dat op alle terreinen van ‘het kerk-zijn’ wezenlijke verschillen openbaar komen.

ndend-vormend-samenwerkend_bw.indd 10

8

15-08-16 13:48

Dr. P. de Vries schrijft bezorgd over onze kerken in zijn kerkbode: ‘Menige Christelijke Gereformeerde Kerk nu is verder van de belijdenis verwijderd dan tal van Gereformeerde Kerken toen, in de jaren ’50.’ We laten die taxering voor zijn rekening, maar het toont wel aan hoe er van buitenaf tegen onze kerken wordt aangekeken.

Verschillen in accenten Een belangrijke vraag hierbij is – zeker in het licht van dit onderwerp: Hoe is dat toch gekomen? De Christelijke Gereformeerde Kerken zijn toch ontstaan in een gemeenschappelijk verlangen naar een Schriftuurlijk-bevindelijke prediking, naar een kerk die georganiseerd was naar de bepalingen van de Dordtse Kerkorde?

Samen kwamen ze in verzet tegen de leer van dr. A. Kuyper met betrekking tot de veronderstelde wedergeboorte.

Op zich is die constatering juist, maar daarbij moet direct gezegd worden dat vanaf het begin van het ontstaan van onze kerken er een zekere verscheidenheid geweest is. Vanaf het eerste uur waren er verschillen in accenten in de prediking, in de mate van bevindelijkheid, 11

Bindend-vormend-samenwerkend_bw.indd 11

15-08-16 13:48

de geloofsbeleving, gedachten rond verbond en belofte en ook in de verwoording van deze zaken. Je zou wel mogen zeggen dat deze vorm van verscheidenheid de kerk van de Reformatie altijd heeft gekenmerkt. Wie denkt niet aan verschillen tussen Luther en Calvijn, tussen Brakel en Comrie. Wel mogen we zeggen dat die verscheidenheid vóór de Tweede Wereldoorlog ondergeschikt was aan de beleefde eenheid.

In de jaren 50 zien we de verscheidenheid echter steeds verder toenemen. Die verwijdering gaat ook gepaard met toenemende spanningen. Na de Tweede Wereldoorlog zijn er allerlei beslissingen genomen die tendeerden naar vernieuwing. We kunnen daarbij denken aan de aanvaarding van de Nieuwe Vertaling van 1951, de nieuwe psalmberijming, het invoeren van actief stemrecht voor de vrouwen in de gemeente, de ruimte die werd gegeven aan het zingen van gezangen. Veel van deze beslissingen werden door het behoudende deel van de gemeenten afgewezen en met bijzondere zorg gadegeslagen. Men ervoer deze ontwikkelingen als het inzetten van een geestelijk verval en een meegaan met de tijdgeest.

Op de synode van 1965 werd een besluit geno-

ndend-vormend-samenwerkend_bw.indd 12

12

15-08-16 13:48

men waarmee toestemming werd verleend tot het uitzenden van kerkdiensten via de televisie in het kader van evangelisatie. Een besluit dat veel onrust veroorzaakte. Mede ingegeven door dit besluit werd in 1966 een nieuw blad opgericht: Bewaar het Pand. De initiatiefnemers beoogden de aloude gereformeerde beginselen te handhaven binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken. Door middel van dit blad en het houden van samenkomsten hoopten zij velen – die verontrust waren over bovengenoemde koers – voor uittreden uit het kerkverband te bewaren. In het blad en op de bijeenkomsten signaleerden zij de verontrustende ontwikkelingen met het doel dat men het onder ogen zag en terugkeerde naar de oude gereformeerde beginselen. Door velen wordt onderkend dat op deze wijze Bewaar het Pand een positieve bijdrage heeft mogen leveren om de eenheid te bewaren.

Wel maakt het ontstaan van deze stroming duidelijk dat de Christelijke Gereformeerde Kerken een ‘meerstromenland’ geworden waren.

In advertenties voor personeel bij reformatorische instellingen verscheen als een bijvoegsel wat de kerkelijke herkomst van de sollicitant 13

Bindend-vormend-samenwerkend_bw.indd 13

15-08-16 13:48

zou moeten zijn: ‘Chr. Ger. Kerk, behorend bij Bewaar het Pand’.

Gezamenlijke bezinning Aan de andere zijde van het kerkelijke spectrum vond ook gezamenlijke bezinning plaats.

Er ontstond de zogenaamde ‘Amersfoortse groep’, die zich bezighield met vragen rondom het ‘kerk-zijn in deze tijd’. Zij publiceerden hun gedachten in het boek De Geest schrijft wegen in de tijd. Een recensent schreef over dit boek: ‘In Chr. Geref. kring krijgt dit boek nogal wat tegenspraak. In deze kerken zijn momenteel vrij ernstige tegenstellingen.’

In het hervormd Gereformeerd Weekblad signaleert de recensent van dit boek een ‘verholen sterk maatschappijkritische tendens’, zegt hij geschrokken te zijn van een ‘midden-orthodoxe’ gedachtegang en leest hij met ‘klimmende verbazing’ een sterk barthiaans getint opstel in dit boek. Hij is beducht voor ‘nieuw sacramentalisme’, wanneer hij als verwijt uit deze hoek leest dat de huidige eredienst in de gemeente zou ingeschrompeld zijn ‘tot een preek-metomlijsting’. Er wordt verwijtend gesproken over het maken van de Schrift tot een statisch

ndend-vormend-samenwerkend_bw.indd 14

14

15-08-16 13:48