Vrijheid als gebondenheid aan genade Dr. P.C. Hoek 1. Inleiding Een belangrijk thema binnen de theologie van de Reformatie is dat van vrijheid en gehoorzaamheid. Genade maakt een mens vrij, gebonden als hij is als zondaar. Het gaat echter om een vrijheid die niet gekarakteriseerd wordt door ongebondenheid, maar door de gebondenheid aan de genade van God. In deze bijdrage vragen we naar de betekenis hiervan voor het geloof aan de hand van begrippen als bekering, vernieuwing en volharding. In verband met het feit dat we dit jaar gedenken dat de nationale Synode van Dordrecht precies vier eeuwen eerder samenkwam, wordt daarbij bijzondere nadruk gelegd op de wijze waarop de Dordtse Leerregels uitdrukking geven aan deze theologische erfenis van de Reformatie. We doen dat in de overtuiging dat ‘Dordt’ accenten zet in het belijden van de kerk van de Hervorming en breder nog van de catholica, niet meer en niet minder.1 Hoe heeft Dordt de Schrift verstaan op het punt van de vrijheid? Dan gaat het om de vraag naar de vrijheid van een gevallen mens én over de vrijheid van een vernieuwd mens. De enkele keer dat Dordt de vrijheid ter sprake brengt, gaat het om één van deze twee brandpunten. Die nemen we dan ook nader in ogenschouw: vrijheid in relatie tot de bevrijding van een zondaar én vrijheid in relatie tot de bevrijde zondaar. Om te ontdekken hoe de canones van Dordt zich verhouden tot de theologische erfenis van de Reformatie relateren we de overwegingen ten aanzien van de vrijheid in deze dubbele zin aan respectievelijk de positie van Luther en Calvijn.
1. Cf. G. van den Brink, Dordt in context. Gereformeerde accenten in katholieke theologie, Heerenveen 2018, 24-44; W. van ’t Spijker, ‘Voorgeschiedenis’, in: W. van ’t Spijker et al., De Synode van Dordrecht in 1618 en 1619, Houten 1987, 11-56 (m.n. 26-29).
9
Reformatie toen en nu- deel 2_bw.indd 9
15-01-19 10:07