terdege 16-2017

3 MEI 2017

» 34E JAARGANG » NUMMER 16

Bezoek onze website en profiteer van aantrekkelijke hoogseizoen arrangementen

DS. J.C. DEN OUDEN

JANNEKE WIEGERS

„De christelijke vrijheid draait om geloof en liefde.”

„Ik bracht het eten rond in de gekaapte trein.”

bij ouderen thuis

De vele voorzieningen maken uw vakantie compleet!

• • • •

www.deklimberg.nl Hardenberg 0523-261955 \TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\20170503-001-TDE-MAIN-CVR 1

BEVRIJD „Dat

Iemand voor jou

STERFT,

kon ik bijna niet » WWW.TERDEGE.NL

Gelegen in het Vechtdal Recreatieteam in schoolvakanties Ruime (comfort) plaatsen Ruime kavels te huur voor chalet en stacaravan met uitgebreide nutsvoorzieningen • Verhuur caravans en chalets • Aangepaste chalets voor zorgvakanties • Authentiek familiehuis voor groepen en gezinnen

geloven” 3 MEI 2017 . 34E JAARGANG NUMMER 16 . LOSSE NUMMERS € 4,50 1-5-2017 11:36:45

Vrijheid kent vele gezichten

8

terdege • 3 mei 2017

De

vrijheid terug

Het thema is, meer dan zeventig jaar na de bevrijding, actueler dan ooit. Vrijheid kent vele gezichten. Drie verschillende mensen vertellen erover. Over het einde van de oorlog, de macht van heroĂŻneverslaving en geloofsvervolging.

Tekst Ad Ermstrang Beeld Anton Dommerholt

terdege • 3 mei 2017

9

20

terdege • 3 mei 2017

interview

“ik heb van agt nog een brief gestuurd”

De koffiejuffrouw van de kapers Jarenlang regeerde de angst. Bijna veertig jaar na de treinkaping bij het Drentse De Punt vertelt Janneke Wiegers (59) hoe de traumatische gebeurtenis haar leven heeft beïnvloed. „Als het over de Molukse kwestie gaat, voel ik nog steeds een lichte spanning opkomen.”

Tekst Ad Ermstrang Beeld Sjaak Verboom

terdege • 3 mei 2017

21

In de vrijheid gezet Het lezen van Luthers traktaat over de vrijheid van een christen leidde in het leven van Jan den Ouden tot een geestelijke doorbraak. Nu mag hij als predikant die vrijheid verkondigen. „Door het geloof ademen wij de vergeving van zonden in, door de liefde ademen we de vrucht daarvan uit.” tekst Huib de Vries beeld Niek Stam

„Ik hoef me niet in een harnas te laten dringen”

28

Interview

Aan niemand en aan allen onderworpen Het begrip christelijke vrijheid wordt door reformatorische christenen vrijwel meteen verbonden aan een van de bekendste traktaten van Luther. Hij schreef het in zijn moedertaal, onder de titel: “Von der Freiheit eines Christenmenschen”.

Korte erna verscheen een vertaling in het Latijn: “De libertate christiana”. Luther droeg het in 1520 geschreven traktaat op aan paus Leo X. Hij vatte zijn theologie daarin samen met twee stellingen: • Een christen is een zeer vrije heer over alle dingen, aan niemand onderworpen.

• Een christen is een zeer dienstvaardige knecht van allen, onderworpen aan allen.

I

n de evangelisatie van Lekkerkerk, waar ds. J.C. den Ouden in zijn jeugd ter kerke ging, klonken de preken van oudvaders.

Toch was hij in die jaren roomser dan hij zelf in de gaten had, constateert de hersteld hervormde predikant van Opheusden. „Ik wilde iets voor God aanbrengen, terwijl een christen leeft uit de vergeving van zonden, door het offer van Christus. Dat is de kern van de Bijbelse boodschap. Het is ook de essentie van het traktaat van Luther over de christelijke vrijheid. Nogal wat mensen denken dat je daaruit kunt leren wat je wel en niet mag, maar daar ging het Luther helemaal niet om. Christelijke vrijheid is de wetenschap dat de vloek van de wet die wij verdienen door Christus is gedragen.”

Wanneer kwam u in aanraking met Luthers boekje over de christelijke vrijheid? „Toen ik een jaar of twintig was. Lu-

ther wilde ermee aangeven wat hem ten diepste dreef. Zelf hechtte hij weinig waarde aan zijn pennenvruchten. Hij zag die als hulpmiddelen om mensen bij de Bijbel te brengen.”

Wat deed het lezen van dit boekje met u?

„Ik had ontdekt dat ik niet voor God kon bestaan en probeerde een goed mens te worden, maar dat lukte niet.

Dit traktaat van Luther opende mijn ogen voor het hart van het Evangelie: de last van zonden en ondeugden die ik met me meesleep, wordt door het geloof van Christus, en Zijn zondeloosheid wordt van mij. Ik heb gehuild van blijdschap, al kon ik de diepte van die vrolijke ruil nog niet bevatten. De mooiste zin in het boekje is voor mij: ‘Al heb ik gezondigd, daarom heeft mijn Christus nog niet gezondigd. Mijn beminde is van mij en ik ben van Hem.’ In zijn stijl is Luther heel direct en levendig, als een bruisende fontein. Hij was geen man

van uitgewerkte verhandelingen, maar iemand van gelegenheidsgeschriften, die hij vol vuur schreef en vervolgens de wereld in wierp.”

Een christen is volgens Luther als vrij heer aan niemand onderworpen en als dienstvaardige knecht aan allen onderworpen. Hoe ziet u de relatie tussen die twee? „Met Christus zijn we koning over alles, maar Christus was behalve koning ook dienstknecht. Daarom worden ook wij geroepen tot de dienstknechtgestalte. Geloof en liefde zijn de kernwoorden waar het in de vrijheid van een christen om draait. Door het geloof ademen wij de vergeving van zonde in, door de liefde ademen we de vrucht daarvan uit. De vrijheid van een christen is nooit de vrijheid om te zondigen.

Paulus schreef aan de Galaten: ‘Gij zijt tot vrijheid geroepen, broeders,

terdege • 3 mei 2017

29

34

terdege • 3 mei 2017

Geen buren, maar ook geen aanloop Ze woont met man en vier kinderen heerlijk vrij: op een bedrijventerrein buiten ’s-Gravenpolder. De weidse polders van Zuid-Beveland bevinden zich op loopafstand. Toch heeft Corina de Nood (32) soms gemengde gevoelens. „De kinderen zouden liever in het dorp wonen.”

Tekst Ad Ermstrang Beeld Dirk-Jan Gjeltema

terdege • 3 mei 2017

35

„Tijd voor mezelf is tijd om op te laden. Een boek lezen, naaien of met een vriendin afspreken, daar krijg ik nieuwe energie van.”

52

terdege • 3 mei 2017

interview

„Ik wil mentaal fit blijven”

Mama even niet bereikbaar Zo, de deur van de badkamer op slot en even een kwartier alleen. Tijd voor jezelf: bestaat dat als je moeder bent van een opgroeiend gezin? tekst Gertrude de Wildt-Brouwer beeld Istock

terdege • 3 mei 2017

53

58

terdege • 3 mei 2017

Interview

Joods leven

na de oorlog: bijna geen familie Net als veel andere Joden in Nederland had David Simon in zijn jeugd nauwelijks verwanten. Geen grootouders, nauwelijks ooms en tantes, vrijwel geen neven en nichten. Een groot deel van zijn familie kwam om tijdens de Tweede Wereldoorlog. „Nee, dat is een eufemisme. Ze zijn vermoord.” De voorzitter van de Stichting Vrienden van Yad Vashem Nederland pleit nu voor het verplicht stellen van onderwijs over de Holocaust. „Te veel docenten durven er nauwelijks over te praten.” tekst L. Vogelaar beeld Henk Visscher

terdege • 3 mei 2017

59

70

terdege • 3 mei 2017

Werken onder OUDEREN

„Ouderen kunnen vaak leuke grappen maken” Tekst Ad Ermstrang Beeld Anton Dommerholt

V

ergeetachtige ouderen kunnen zich hem gemakkelijker herinneren „omdat hij een man is”. Dat valt op tussen al die zusters. Jaap de Waard (19) kan er wel om lachen. Hij heeft het uitstekend naar zijn zin in woonzorgcentrum Uitzicht in Vlaardingen. „Het is hier zeker geen suffe bedoening.”

Een oudere vrouw wordt door een van de zusters begeleid en passeert de hal van het woonzorgcentrum.

Ze herkent Jaap direct en stopt voor een kort praatje. „Ze gaan een eindje lopen omdat ze naar huis wil. Naar Rotterdam. Als je dan even met haar gaat lopen, is ze weer rustig.”

Hij geniet ervan om te weten wat de vaak dementerende mensen belangrijk vinden. „Zoals een stukje van hun levensgeschiedenis. Velen hebben de oorlog meegemaakt of zijn in hun gedachten druk met de periode vlak erna. Maar ook heel kleine dingen zijn belangrijk. Een of twee klontjes suiker in de thee.

Of hun voorkeur voor een plek aan tafel.”

De uit Krimpen aan den IJssel afkomstige broeder combineert zijn studie geneeskunde aan de Erasmus Universiteit met zijn werk in Uitzicht. „Ik zocht iets in de zorg om mijn sterk theoretische opleiding te combineren met praktijk. Ik had niets met de ouderenzorg, maar hier was een vacature.” Op 1 januari 2016

ging hij van start in het woonzorgcomplex. Inmiddels heeft hij de opleiding verzorgende IG gevolgd en werkt de voor 8 uur aangestelde oproepkracht wekelijks vaak 28 uur in Vlaardingen. Druk? „Het kan allemaal net met de studie, maar ik haal uit dit werk veel energie.”

Jaap werkt vaak op de kleine woonzorggroepen met veelal demente ouderen, maar wordt daarnaast in de woongroepen op de zorgafdeling en in het aangrenzende appartementencomplex voor thuiszorg ingezet.

Wassen, ontbijten, medicijnen uitdelen, eten koken, helpen met kousen aantrekken en vooral praten. „Voorop staat natuurlijk dat je de bewoners goede zorg biedt, maar daarnaast is belangstelling voor hen onmisbaar. Ik ben een makkelijke prater en wil hen graag een stukje gezelligheid meegeven.”

Het imago van de ouderenzorg is vaak onjuist, vindt de student. „Veel mensen denken dat hier alleen maar mensen stil aan tafel zitten. Maar ouderen, al hebben ze een vergevorderd stadium van de ziekte van Alzheimer, kunnen vaak ook leuke grappen maken. Je moet hen kennen en daar gebruik van maken. Natuurlijk vraagt dat enig geduld, maar je krijgt er veel voor terug. Ik word er vrolijk van als de sfeer op de groep goed is.”

Zijn drijfveer is het christelijk

geloof. „De basis daarvan is toch de naastenliefde”, aldus de bij de Gereformeerde Gemeenten aangesloten Cedrah-medewerker.

Hoewel hij de meeste tijd doorbrengt op de kleinschalige woongroepen, zijn de uitstapjes naar de thuiszorg en de woonzorgafdeling hem welkom. „Dat geeft wat afwisseling.”

Hij denkt erover om na zijn studie huisarts te worden. „Dan heb je natuurlijk ook met ouderen te maken, maar het is breder en je krijgt meer gelegenheid om je toe te leggen op genezing.”

Jaap beseft dat hij als man enigszins opvalt tussen vele tientallen vrouwen. „Ik heb één mannelijke collega, iemand die fiscaal recht studeert.

Verder is er een verpleegkundige die hier alleen ’s nachts werkt. Maar het voelt niet als een uitzondering.

Wel moet je het vertrouwen van de mensen winnen. Sommigen wilden in het begin alleen door een vrouwelijke collega gewassen worden. Dat is nu helemaal over.”

Hij begrijpt wel dat mannelijke collega’s na een aantal jaren ouderenzorg vaak de overstap maken naar onder meer een ziekenhuis. „Dat biedt hen op termijn toch meer uitdaging. De vrouwelijke collega’s combineren hun werk hier meestal met andere taken en zijn parttime aan het woonzorgcentrum verbonden. Het is prachtig om dat te doen.”

terdege • 3 mei 2017

71

De ideale woonvorm voor ouderen

Er wordt veel geklaagd over de ouderenzorg, maar er gebeuren ook mooie dingen. Zoals in Leerbroek, waar twee “woonboerderijen” voor senioren verrezen, met zorg op loopafstand. „Dit soort complexen moeten ze meer bouwen.” tekst Huib de Vries beeld Niek Stam

74

terdege • 3 mei 2017

Thuis bij senioren

D

e twee “woonboerderijen” van de Hof van Leerbroek liggen op zo’n honderd meter afstand van de doorgaande polderweg. Harry (80) en Els (77) van Linden betrokken er in juli een appartement op de begane grond. De woonkamer ziet uit op een oer-Hollands polderlandschap: uitgestrekte weilanden met koeien, knotwilgen langs de sloten en oude boerenhoeven.

Een grotere overgang was bijna niet mogelijk, vanuit een appartement zes hoog in Ridderkerk. Vooral Els had het daar wel gezien. „Als je ouder wordt, leef je in zo’n flat heel geïsoleerd. Je hebt geen contact met de straat, veel andere bewoners waren overdag aan het werk.” Pogingen om in een van de omliggende dorpen iets te vinden, liepen rond de decenniumwisseling spaak. „Toen kon je ook in de vrije sector lang niet overal iets huren. Dat is nu anders.”

Vorig jaar kwam de gedachte bij haar op iets te gaan zoeken in de omgeving van Leerdam. Zonder een duidelijk aanwijsbare reden. „Ik zie het als besturing. Op 21 juni zijn we hier wezen kijken, op 21 juli zijn we verhuisd. De vorige bewoner had alles keurig achtergelaten, dus we hoefden bijna niets te doen. Dit is ons echt in de schoot geworpen.”

Dorpje

Pas toen ze zich in de Hof van Leerbroek hadden gevestigd, ontdekten ze dat het complex meer te bieden heeft dan een mooie omgeving en mogelijkheden van contact. In hun eigen woongebouw zijn ook een huisartsenpraktijk, een apotheek en een praktijk voor fysiotherapie

terdege • 3 mei 2017

75

80

terdege • 3 mei 2017

Ouderen

Blij met een plekje in Eben-Haëzer Na enkele ernstige valpartijen verhuisde Francina Bustraan-Matthijse (72) eind vorig jaar naar woonzorgcomplex Eben-Haëzer in Middelburg. Omdat het alleen echt niet meer ging, heeft ze er geen moeite mee. „Ik was opgelucht dat ik hier terechtkon.”

Tekst Ad Ermstrang Beeld Sjaak Verboom

Z

e wacht in een rolstoel bij een tafeltje in de woon-slaapkamer op de begane grond van het tehuis van Cedrah. De rolstoel is wel zo veilig in verband met haar evenwichtsstoornissen. Lopen gaat nog wel, maar dan achter de rollator.

Maar door de gangen is wel begeleiding nodig en dat kost veel tijd. En die is in de zorg niet rijk voorhanden.

De kwetterende parkiet maakt in het begin het voeren van een normaal gesprek bijna onmogelijk. Met een handdoek over de kooi wordt het diertje tot bedaren gebracht.

Sien Bustraan-Matthijsse komt oorspronkelijk uit Veere. Ze groeide op in een gezin met elf broers en zussen. Haar vader overleed toen ze nog maar 9 jaar oud was. Haar man

kwam uit het naburige Kamperland, verbonden met Veere door middel van een pontje. Maar toen ze in 1966 trouwden, had Sien er geen enkele moeite mee om in Middelburg te gaan wonen. „Veere vond ik eigenlijk maar niks, Kamperland nog minder.”

De Zeeuwse hoofdstad werd de woonplaats waar ze zich thuis voelde en waar ze tot op de dag van vandaag verbonden is aan de Zuiderkerk, de Gereformeerde Gemeente van Middelburg-Zuid. Haar man verdiende de kost als stratenmaker in dienst van de gemeente. Met een brede glimlach: „Aardbolstoffeerder, zo noemde hij zichzelf.”

Toen hij 69 jaar was, werd bij de actieve Adrie Bustraan – vaak in de weer met oud papier voor de zending

en voor de SGP, druk met klussen en zijn volkstuin – de ziekte van Kahler geconstateerd. Hij overleed drie jaar geleden, op 78-jarige leeftijd, aan deze vorm van beenmergkanker.

Inmiddels was zijn vrouw ook al enige jaren aan het tobben. Bij een aanrijding met de fiets liep ze een dubbele armbreuk op. In 2011 en 2012 onderging de zestiger enkele herniaoperaties. Ook kwam ze enkele malen ten val. „Dat was het gevolg van evenwichtsstoornissen. Dat kan zomaar gebeuren, ik voel dat vooraf niet aankomen.”

Onder het bed

Het meest hachelijke moment beleefde ze in februari 2015. Toen ze ’s avonds naar het toilet wilde gaan,

terdege • 3 mei 2017

81

84

terdege • 3 mei 2017

Dicht bij de mantelzorger Het duurde bijna tien jaar voordat de mantelzorgwoning van Riet Bouwmeester (88) een plekje kreeg achter de woning van haar dochter in Epe. Afgelopen najaar was het zover. „Ik geniet van het uitzicht op de weilanden en de pony’s.”

Tekst Ad Ermstrang Beeld Henk Visscher

terdege • 3 mei 2017

85