Yetişkin eğitimi, işyerinde sağlık güvenlik eğitimi ve iletişim by Şeref Yanıköz

Yetişkin Eğitimi, İşyerinde Sağlık Güvenlik Eğitimi ve İletişim

Oturumun Amacı  Yetişkin eğitimi, işyerlerinde sağlık

ve güvenlik eğitimleri ve bu eğitimler sırasında gerekli olan iletişim becerileri hakkında bilgi edinmek.

Öğrenim hedefleri  Yetişkin eğitiminin özellikleri,  Yetişkin eğitim teknikleri,  İşyerinde verilecek eğitimlerin kimler tarafından,

nasıl ve hangi sıklıkla verileceği,  İşyerinde etkili bir iletişim süreci için gerekenler,  İlgili mevzuat hakkında bilgi sahibi olmak.

Alt başlıklar  Yetişkin eğitiminin özellikleri ve teknikleri  Eğitim kurumlarının ve eğiticilerin nitelikleri  Eğitimin niteliği ve periyodu  Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ve mesleki

eğitimi  İşyerinde etkili bir iletişim süreci ile ilgili temel kavramlar  İlgili mevzuat

Halkın sağlık eğitimi  1961 TC 224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Yasası

(50.yılı)  1978 Kazakistan-Almaty Alma Ata Bildirgesi

Sağlık eğitiminin amacı;  Bireyin ve toplumun gereksinimlerini karşılayacak,

sağlıklı yaşam için kişilerin sağlıklarını korumalarını ve geliştirmelerini, tedavi olanaklarından yararlanmaları ve olumlu bir çevre yaratmalarını sağlayacak davranış değişikliğini oluşturmaktır.

Öğrenme; Bireyin çevresiyle etkileşimde bulunarak geçirdiği yaşantıların ürünü olan kalıcı izli davranış değişikliğidir. Öğrenme sonucunda kesinlikle davranış değişikliği olur. 2. Öğrenme yaşantı ürünüdür. 3. Öğrenme kalıcı izlidir. 1.

 Öğrenme sonucu oluşan davranış, istendik ya da

istenmedik olduğu gibi yanlış da olabilir.  Sigara içme istendik olmamakla birlikte, öğrenilmiş bir

davranıştır.

Öğretme;  Öğrenmeyi sağlama ve rehberlik etme etkinliğidir. Planlı

ve programlı öğretme etkinliklerine öğretim denmektedir.

Eğitim ise;  Bireyin davranışlarında kendi yaşantıları yoluyla, kasıtlı

olarak istendik davranışlar oluşturma sürecidir.

Eğitim yoluyla  Bireylerin bilgi ve becerileri, amaçları, beklentileri,

tutumları ve değerleri, hedeflenen yönde (istendik) ve amaçlı olarak (kasıtlı) değiştirilebilir.

Eğitim yoluyla olan değişme,  Bireyin yeni bir davranışı kazanması biçiminde

olabileceği gibi, eskiden sahip olduğu istenmeyen nitelikteki davranışlarını bırakması biçiminde de olabilir.

İşyeri eğitimlerinin;  İŞGÜCÜ KAYBI  ZAMAN KAYBI  PARA KAYBI  ANGARYA  GEREKSİZ

 KOLAY ULAŞILAMAYAN  PAHALI olduğu düşünülür

Bu nedenle eğitimlere;  Sürekli işini kaytaranların gönderilir (iş kaybını azaltmak

için).  Gerçekte eğitime ihtiyacı olanın gönderilmez (yine aynı gerekçeler).  İşyerindeki eğitimler bir zorunluluk, yasal yükümlülüğün yerine getirilmesi olarak algılanmaktadır.

 Duyarsam unuturum,  Görürsem hatırlarım,  Yaparsam öğrenirim.

Conficius

 Tartışırsam olgunlaşırım

Prof. Dr. Nusret Fişek

İletişim Nedir?  Düşünce, bilgi ve duyguların; sözcük, yazı ve resim gibi

semboller kullanarak anlaşılır hale getirilmesi, paylaşılması ve etkileşim sağlanmasıdır.  Etkili iletişimin amacı; iletmek istediğimiz mesajı karşımızdaki

kişiye amaçladığımız biçimde iletebilmek, istenen tutum değişikliğini sağlamak ve ortak bir anlayış oluşturmaktır.

Rus fizikçiler yerin 100 metre altında bakır tel bulduklarını, bunun ise atalarının bundan 1000 yıl öncesinde telefon şebekelerinin olduğunu kanıtladığını duyurmuşlar. Bu olaydan 1 hafta sonra Amerikan gazetelerinde ilginç bir manşet: Amerikan bilim adamları yerin 200 metre altında 2000 yıl öncesine ait fiber-optik hatlar bulduklarını, bunun ise, Amerikan toplumunun Ruslardan 1000 yıl öncesinde gelişmiş dijital haberleşme sistemleri olduğunu söylemişler. .

Bir hafta geçmeden Trabzon, Araklı' da yerel TAKA gazetesinde yeni bir manşet:

Trabzonlu bilim adamlarının yerin 500 metre altına kadar kazdıklarını ve hiçbir şey bulamadıklarını, bunun sebebinin ise atalarının 5000 yıl öncesinde kablosuz (wireless) iletişim sistemlerini kullandığının ispatı olduğunu belirtmişler.

Etkili İletişim için;  Uygun dil seçmek  Açık ve doğru mesaj vermek  Saygı duymak, güven vermek  Göz teması sağlamak  Beden diline dikkat etmek  İki yönlü iletişim kurmak  Geri bildirimde bulunmak

 Dinlemeyi öğrenmek  Empati kurmak

Empati nedir?  Kişinin kendisini diğerinin yerine koyarak ne hissettiğini

anlamaya çalışmasıdır.  Kişinin, diğerinin duygularının yoğunluğunu ve anlatımını

algılama ve anlama yeteneğidir.

Empati ne değildir?

 Empati karşımızdaki ile özdeşleşmek,

ona benzemek, sempati duymak değil; onun bakış tarzını yakalamaya çalışma çabasıdır.

Özet olarak iletişim;  Duyguların, düşüncelerin, tutumların, tavırların, haber

ve mesajların bir kişi, bir grup ya da bir kurum tarafından bir kişi bir grup ya da bir kuruma karşılıklı olarak iletilmesidir.

KAYNAK

MESAJ

KANAL

GERİ BESLEME (dönüt)-FEEDBACK

ALICI

İletişim süreci  Kaynak; başkası ile paylaşacak bir fikre sahip olan birey, grup ya da

kurum  Mesaj; iletişime esas olan haber, bilgi, hareket, jest, mimik, ses, ışık,

resim, yazı,işaret vb. semboller

 Kanal; mesajın alıcıya iletilmesini sağlayan araç ve yöntemler. Ne

kadar çok duyu organı devreye girerse iletişim o derece etkin olur.

 Alıcı; kaynaktan gelen mesajın iletici araç ve yöntemleri takip ederek

ulaştığı kişidir.

 Geri besleme-Dönüt; kaynaktan gelen mesaja alıcının gösterdiği

tepkinin tekrar kaynağa ulaşma sürecidir.

İletişim sürecinde;  Dönüt (feedback) sağlanamıyorsa iletişim tek yönlüdür.  Çift yönlü mesaj alışverişine iletişim,  Tek yönlü olanına iletim denebilir.

Başarılı bir iletişimde  Simgelerin benzer biçimde tanımlanması,  Dilin anlaşılır bir şekilde kullanılması,  Çoklu kanal kullanılması,  Dönüt (feedback) sisteminin sağlanması beklenir.

Eğitimde Program Geliştirme Süreci  Niçin

 Ne

 Nasıl

Amaç-Hedef

İçerik

Ne kadar

Ölçme-Değerlendirme

Öğretme-öğrenme süreci

Kalite Kontrolü

Öğretim yöntemleri  Anlatma yöntemi-sınıf dersi

 Tartışma yöntemi  Örnek olay-olgu sunusu  Gösterip yaptırma yöntemi  Problem çözme yöntemi  Bireysel çalışma yöntemi

Öğretim Teknikleri  GRUPLA ÖĞRETİM TEKNİKLERİ  Beyin fırtınası (Brain storming)  Gösteri (Demonstration)  Soru-Cevap  Drama ve Rol Yapma  Benzetim (Simulation)  İkili ve Grup Çalışmaları  Eğitsel Oyunlar  BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ  Bireyselleştirilmiş öğretim  Programlı öğretim  Bilgisayar destekli öğretim

Eğitimde Kullanılan Araçlar  GÖRSEL  Kitap, dergi, broşür  Yazı tahtaları  Resimler

 Gerçek eşyalar, modeller  Projektörler

 İŞİTSEL  Radyo, teyp, pikap, ses bantları

 GÖRSEL-İŞİTSEL  Film, Tv. Video, DVD, Akıllı tahtalar

Ölçme ve Değerlendirme  Ölçme; bir niteliğin gözlenip gözlem sonucunun

sayılarla veya başka sembollerle gösterilmesidir.  Değerlendirme; ölçme sonuçlarını bir ölçüte

vurarak bir değer yargısına ulaşma işidir.

 Günlük yaşamda her uyarıcı bilgi olarak hafızaya

alınır. Ancak, bilinçaltı bu bilgilerin önemliliğine karar verir ve bilgi saklanır veya 15 saniye içinde silinirler (unutulurlar).

İnsanlar Okuduklarının

% 10’unu

Duyduklarının

% 20’sini

Gördüklerinin

% 30’unu

Görüp, duyduklarının

Görüp, duyup, söylediklerinin

Görüp, duyup, söyleyip, dokunduklarının

% 50’ sini

+ +

% 80’ini

+ % 90’ını

hatırlamaktadır

07.04.2004 TARİH 25426 SAYILI RESMİ GAZETE  Çalışanların İş Sağlığı ve

Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

Yetişkinler nasıl öğrenir?  Eğitimin kendi konularıyla bağıntılı olmasını isterler  Eğitime etkin olarak katılmak isterler  Eğitimde çeşitlilik arzularlar  Olumlu geri bildirim (positive feedback) verilmesini 

   

beklerler Kişisel kaygıları vardır ve güvenli bir ortama ihtiyaç duyarlar Herkesten farklı bilgi, görgü ve deneyime sahip, özgün birer birey olarak görülmek isterler Özgüvenlerini korumaları gerekir Bireysel ihtiyaçları göz önüne alınmalıdır Kendileri ve eğitmenleri için beklenti düzeyleri yüksektir

Olumlu eğitim atmosferi  Yetişkinlerin nasıl, hangi ortamlarda

öğrendiklerini temel alır  Öğrenmeyi destekler, olumlu atmosferin kendisi öğrenmeye aracı olur  Katılımcıların soru sormaya cesaret edebildikleri güvenli bir ortam yaratır  Kursun başarılı olması ve kurs amaçlarına ulaşma sorumluluğunu sadece eğitmene değil herkese yükler

İnteraktif eğitim  Hiçbirimiz hepimiz kadar akıllı değiliz…

Öğrencinin aktif katılımını sağlayan ve eğiticinin kolaylaştırıcı, destekleyici ve öğrenmeyi sağlayan rol üstlendiği, öğrenci merkezli eğitimin temelini oluşturur. Katılımcı ve eğiticilerin karşılıklı etkileşimlerinin sağlanması öğrenilenlerin kalıcı olmasını sağlar

İnteraktif eğitim yaklaşımı;  Gösterdim, gördü anlamına gelmez.  Söyledim, duydu anlamına gelmez.

 Duydu, doğru anladı anlamına gelmez.  Anladı, hak verdi anlamına gelmez.  Hak verdi, inandı anlamına gelmez.  İnandı, uyguladı anlamına gelmez.  Uyguladı, sürdürecek anlamına gelmez.

İnteraktif eğitim  Tanışma  Kurs amaçları, öğrenim hedefleri  Etkinlikler

 Beklentilerin öğrenilmesi  Kurs programı ve gereçleri  Tuvalet, telefon, yemek, çay

 Katılımcıların sorularının yanıtlanması

Isınma egzersizleri  Etkin katılımı ve karşılıklı etkileşimi destekler  Katılımcıların endişelerinin giderilmesine yardımcı

olur  Bu etkinliklere eğitmenin de katılması bütünleşmeyi ve daha kolay iletişim kurmayı sağlar

Sözlü iletişim  Sesin tonu, vurgusu ve yüksekliği iyi    

ayarlanmalı Her bölüm ve her konuya güçlü bir girişle başlanmalı Katılımcılara adlarıyla seslenilmeli Katılımcı soru ve görüşlerine önem verilmeli Belli sözcük ve ifadeleri tekrar tekrar kullanmaktan kaçınmalı

Sözlü iletişim  Sunum şekli ve temposu iyi ayarlanmalı (önemli

bölümler daha yavaş)  Bir konudan diğerine mantıklı ve yumuşak geçişler olmalı  Katılımcıların kabul edebileceği sözcükler kullanılmalı

Sözsüz iletişim  İlk izlenim önemli (kılık, kıyafet),  Yüzleri okumak için göz teması

kurulmalıdır  Olumlu yüz ifadeleri kullanılmalı  Eğitim salonu içinde hareketli olmalı  Yorumlarda veya soru yanıtlarken katılımcıya dönülmeli, baş hafifçe sallanarak ilgi hissettirilmeli, etkin katılım sağlanmalıdır

Sözsüz iletişim  Durmadan kımıldamak, ileri geri sallanmak,

kalemle, anahtarla oynamak, para şıkırdatmak gibi davranışlardan kaçınılmalı,  Kollar bağlanmamalı (Kapalı)  Konuların hevesli ve coşkulu bir şekilde sunulması katılımcıların da coşkusunu artırır.

Sunuma giriş  Tüm grubun ilgisini çekmeli,  Sonradan verileceklere katılımcıları hazırlamalı  Olumlu bir eğitim atmosferi yaratmalı

 Katılımcıların eğitmenin beklentilerini anlamalarını

sağlamalıdır.

Sunuma giriş  Konu hakkında bir dizi soru  

 

sorarak, Toplantının amaçlarını gözden geçirerek, Konunun daha önce işlenen bölümlerle bağlantısını kurarak, Kişisel deneyimleri paylaşarak, Gerçek yaşam deneyimleri

Sunuma giriş  Problem çözme etkinlikleri veya vaka 

  

çalışması Video filmi (görsel işitsel araç kullanarak) Kışkırtıcı ifadeler kullanarak tepki yaratmak, CPR mankeni gibi modelleri kullanmak, Bir uzmandan yardım almak

Sunuma giriş  Oyun, oyunlaştırma veya taklit kullanmak,

 Konunun gelecekteki iş deneyimleriyle ilgisini

kurmak

Sunumu özetleme  Kısa olmalı, ana noktaları toparlamalı,    

katılımcıların etkin katılımı sağlanmalı. Katılımcılardan soru sormalarını iste Katılımcılara soru sor Alıştırma veya test çöz Zaman varsa ana noktaları oyun içinde tekrarla

Etkili soru sorma teknikleri  Soruyu tüm gruba yöneltme,  Katılımcılardan birine önce adıyla seslenerek

sorma,  Soruyu sorma, duraklama ve sonra soruyu belli bir katılımcıya yöneltme,  Katılımcının doğru yanıtını tekrarla,  Doğru yanıtı destekle, ödüllendir.

Etkili soru sorma teknikleri  Katılımcının yanıtı kısmen doğruysa, doğru bölüm

onaylanmalı, hatalı bölüm düzeltilmeli.  Katılımcının yanıtı hatalıysa, eğitmen doğru yanıta götürmek için soruyu başka sözcüklerle yeniden ifade etmeli,  Katılımcı soruyu yanıtlamak için herhangi bir girişimde bulunmazsa, soru başka bir katılımcıya yöneltilmeli, beklenen yanıt alındıktan sonra ilk katılımcıya dönülerek tartışmaya katılması sağlanmalıdır.

Küçük grup etkinlikleri  Eğitmen ya da katılımcılar tarafından ortaya atılan bir sorunu    

çözmek için 4-6 kişilik gruplara çalışmanın amacı önceden katılımcılara bildirilir Eğitmen, rehber, motivatördür Hazırlanan rapor sunulur ve tartışılır

Vaka Çalışması; Olgu  Belli bir konu ya da sorun  Vakalar kayıtlardan, dergilerden, gerçek yaşam deneylerinden seçilir  Eğitmen tarafından vaka yazılı olarak katılımcılara sunulur

 Tartışılmasını istediği konuları net sorar  Aynı soruna farklı çözüm olanakları bulunabilir

Gösterim (Demonstration)  Hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın Bütün-Parça-Bütün yaklaşımı

kullanılmalıdır.  Bir bütün olarak görsel imaj verilmeli, sonra işlem ya da etkinlik küçük parçalara bölünerek tek tek parçaların pratiği yapılmalı ve yeniden bütün olarak gösterilerek katılımcının pratik yapması sağlanır.

Gösterim (Demonstration)  Beceri kazanmada önce bir kişiyi işlemi

uygularken izleriz, zihnimizde yapılması gereken basamakların resmini çizeriz  Aynı işlemi kendimiz uygulamaya çalışırız, yeterli hale gelene kadar pratik yaparız  Olumlu olarak desteklenirsek ustalık seviyesine gelinceye kadar uygulamayı sürdürmeye hevesli oluruz.

Oyunlaştırma (Role Play)  Katılımcıların eğitimin amaçları ile ilgili bir durumu, gerçeğe

uygun olarak oynadıkları bir eğitim tekniğidir.  Oynadıkları rolle empati  Sosyal öğrenme denen gözlem yoluyla öğrenmeyi sağlar

Beyin Fırtınası  Düşünmeyi ve yaratıcılığı uyaran küçük grup tartışmalarıyla

yürütülen bir teknik  Belli bir konu ya da sorunla ilgili çok seçenekli çözümler üretmek  Katılımcıların konu hakkında bilgi sahibi olması gerekir  Sansürsüz, eleştirmeden, mümkün olduğunca çok fikir toplamak amaçlanır.

Grup tartışması  Fikir, düşünce, soru, yanıtların tartışıldığı,  8-10 kişilik  Aktif katılımlı

 Eğitmen moderatör  Ana başlıklar  Konudan fazla uzaklaşmadan yapılan tartışma sonunda

raporu hazırlanan bir teknik

KOÇLUK – Yetiştiricilik Modeli  C (Clear Performance Model) Açık net performans modeli; 



 

öğrenmeleri beklenen beceriler açık bir şekilde gösterilmeli O (Openness to Learning) Öğrenmeye açık olma; eğitmen yeni becerileri öğrenmeye ve kullanmaya daha hazır bir ortam yaratacak etkinlikleri eğitime katmalı A (Assess Performance) Performansın değerlendirilmesi; beceri kursu öğrenilen becerilerdeki yeterliliği ölçebilmeli C (Communication) İletişim; yetiştirici ile katılımcı arasında iki yönlü iletişim olmalı H (Help and Follow-up) Yardım ve izlem; Katılımcıların işyerlerine döndükten sonra becerileri uygulayabilmeleri ve bu sırada ortaya çıkan engelleri aşabilmeleri için katılımcılar daha geri dönmeden izlem ziyaret planlarının yapılması

Beceri basamakları  Bilinçsiz yetersizlik; Katılımcı belirli beceri ve

bilgiden yoksundur ama bu eksikliklerinin farkında değildir,  Bilinçli yetersizlik; Katılımcı becerideki zayıflıklarını fark eder ama henüz beceriyi öğrenmemiştir,  Bilinçli yeterlik; Katılımcı yeni beceriyi öğrenmiştir ama doğru olarak uygulayabilmesi için tüm dikkatini toplaması gerekir,  Bilinçsiz yeterlik; Pek çok pratikten sonra, katılımcı beceriyi rahatlıkla uygulayabilir ve bunu kendi beceri repertuarına dahil eder.

Performans Standartları  Uygunluğu onaylanmış, üzerinde uzlaşmaya

varılmış performans standartlarının bulunması,  Eğitmenlerin kendi aralarında tutarlı olması,  O ülke/bölge koşullarına göre pratik olması,

İnteraktif Eğitim Yöntemlerinin Etkinliği (1=çok kötü; 10=çok iyi)

Yöntem

Bilgi kazanma

Davranış değiştirme

Problem çözme becerisi

İnsanlar arası ilişki becerisi

El Becerisi

Sınıf Dersi

Tartışma

Slayt,Video,Film

Role Play

Vaka Çalışması

Coaching

Çalışma yaşamında eğitim  Kim eğitim verecek?  Kimlere eğitim verilecek?  Hangi konuda eğitim verilecek?

 Nerede eğitim verilecek?  Ne zaman eğitim verilecek?  Nasıl eğitim verilecek?

 Eğitim nasıl değerlendirilecek?

Kim eğitim verecek?  İSGK üyeleri,  İş güvenliği Mühendisi,  İşyeri hekimi

 İşyeri hemşiresi (varsa)  İş psikoloğu (varsa)….

 Konuk eğitmenler  Konusunda uzmanlaşmış profesyoneller,  Toplumda saygınlık kazanmış kişiler (iş

adamları, sanatçılar, biliminsanları)

Kimlere eğitim verilecek?  İşverene  Yöneticilere  İşyerindeki tüm profesyonellere

 İSGK üyelerine  İşçilere  Taşeron firma sahipleri ve çalışanlarına

 İşyeri çevresinde yaşayan mahalle, köy halkına

Hangi konuda eğitim verilecek? 

Yasal düzenlemeler



İşyerinde Riskler, Risk Analizleri ve Çözümler



İş Kazaları – Meslek Hastalıkları



Acil Durumlar –Yangın – Tahliye



Kimyasal Maddeler ve Zehirlenmeler



Kaynak, Kesme ve Taşlama İşlerinde Sağlık Riskleri



İSG Kuralları



İlk yardım



İş Makinesi Operatörlüğü, Kazancı – Elektrikçi vb



Gürültü, Titreşim, Termal Konfor, Aydınlatma,



Yük Taşıma ve Kaldırma



Koruyucu Hekimlik – Hijyen – Hastalıklar



İşyerlerinde İşaretler, Renkler ve Piktogramlar



Kişisel Koruyucu Donanımlar



Güncel Hastalıklar (Deli dana, Kuş gribi, Domuz gribi)



Gerçek gündem konularında (Sigara, trafik kazaları, elektromanyetik alan hastalıkları, baz istasyonları, GDO lu gıdalar….



UYGUN OLMAYAN BİR SLAYT ÖRNEĞİ !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Nerede eğitim verilecek?  Sinema salonu,  Yemekhane,  Çay mola yeri,

 Dershane,  Spor salonu  Atölye içi,

 Tezgah başı,  Hasta bekleme salonu,  Muayene odası,

Ne zaman eğitim verilecek?  Her fırsatta,  Her ortamda,

Ancak, planlı eğitimleri baltalamadan, bıktırmadan… Eğitmen yüzünü eskitmeden… (Yine mi aile planlaması, yine mi sigara?)

Nasıl eğitim verilecek?  Tüm interaktif yöntemler kullanılarak,  Yetişkin eğitimi ilkelerine uygun,  Grubun büyüklüğüne göre uygun mekan, uygun oturma

düzeni,  U, V, O, Balık kılçığı,

 Yetkin eğitmen ile

Eğitim nasıl değerlendirilecek?  Katılımcılarda beklenen istendik davranış değişikliği

ölçülerek,  Kaza sayısında azalma,  KKD kullanımında artış,  Sigara içiminde azalma,

Kayıt  Eğitim programı,  Ön-test  Son test

 İmzalı katılımcı listesi  Yıllık çalışma raporu  Yıllık çalışma planı

 Eğitim onayları