HERBESTEMMING ZH
Buitenhaven & De Plantage Schiedam
23 JANUARI 2017
_ PROVINCIE ZUID-HOLLAND _ ERFGOEDHUIS ZUID-HOLLAND
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 1
Herbestemming ZH
De provincie Zuid-Holland is rijk aan monumenten. Er bevinden zich ruim 9.000 rijksmonumenten in onze provincie. Al deze monumenten vertellen het verhaal van Zuid-Holland en geven kwaliteit en identiteit aan hun omgeving. De provincie Zuid-Holland zet zich daarom in voor het behoud van deze monumenten. De beste manier om een monument te behouden is door het een passende functie te geven die voldoende opbrengt om het onderhoud van het monument te kunnen betalen. Zo’n nieuwe functie helpt vaak ook om het omliggende gebied aantrekkelijker te maken. Geslaagde voorbeelden hiervan zijn Villa Augustus in Dordrecht of de Fenixloodsen in Katendrecht te Rotterdam. De provincie Zuid-Holland beseft dat herbestemming van een monument niet gemakkelijk is. Er is niet alleen creativiteit en doorzettingskracht voor nodig. Het programma Herbestemming ZH ondersteunt op drie manieren de herbestemming van het gebouwde Zuid-Hollandse culturele erfgoed: • • •
Ontwikkelen van een intensieve samenwerking met en tussen hogescholen en universiteiten. Studenten gaan, binnen het curriculum van hun opleiding, aan de slag met de uitwerking van ideeën voor de herbestemming van Zuid-Hollandse monumenten. Door het organiseren van enkele expertmeetings rond complexe herbestemmingsopgaven. Met deze bijeenkomsten ontstaan nieuwe inzichten, ideeën en verbanden die de herbestemming van specifieke casussen verder kunnen brengen. Met het uitschrijven van een stimuleringsprijs rond dit thema worden eigenaren en andere belanghebbenden uitgedaagd om OUT-OF-THE-BOX na te denken over herbestemming van het leegstaande erfgoed. HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 3
Insteek van de expertmeeting
Tijdens de expertmeeting genereerden ‘herbestemmingsexperts’ samen met betrokkenen ideeën voor het realiseren van een aantrekkelijk, vitaal en toekomstbestendig verblijfsgebied in de omgeving van de Buitenhavenweg. De deelnemers gingen in groepen aan de slag met verschillende thema’s.
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 5
Aanwezigen
Gerben van Dijk _ Dagvoorzitter Voorzitter _ H-team / Bouwstenen voor Sociaal Anne-Marie van Brecht _ Provincie Zuid-Holland Geert Medema _ Gemeente Schiedam Vera van der Vlerk _ Gemeente Schiedam Huib Sneep _ Bewonersvereniging Geraldine Overgaag _ De Molukken Peter van Velzen _ Sodafabriek Irma van Leeuwen _ Stadsherstel Schiedam Bart Pouw _ Stedenbouwkundige Saskia van Walwijk _ Projectleider Nieuwe Mathenesse Bas Hovens _ RO Jurist Rihilda Keizer _ Stedenbouwkundige Frans van Gaalen _ Beleidsadviseur Milieu Onno Helleman _ Erfgoedhuis Zuid-Holland Mauro Smit _ Erfgoedhuis Zuid-Holland Mischa den Drijver _ Erfgoedhuis Zuid-Holland Ellen Klaus _ Herbestemming NH / Cultureel gebiedsontwikkelaar Koen Houtappels _ Wood&Apples Teun van den Ende _ Werkplaatserfgoed Eelco Dekker _ JADE architecten Noelle Dooper _ TU Delft Kirsten Houweling _ Bewoner van het gebied
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 7
Achtergrond Buitenhaven
Locatie Het gebied dat centraal staat, bevindt zich aan weerszijden van de Buitenhaven in Schiedam. • Aan de oostzijde ligt de Buitenhavenweg waarlangs industriële bebouwing staat. • Aan de overzijde van het water - de westzijde - staat eveneens (voormalige) bedrijfsbebouwing. Achter deze gebouwen staat woonbebouwing langs de Tuinlaan die grenst aan het park De Plantage. Geschiedenis Binnen het beschermde stadsgezicht Schiedam kent het gebied rond De Plantage een eigen karakter. In de achttiende en negentiende eeuw ontstond hier een welvarende woonbuurt rond het in 1767 aangelegde stadspark. Hoewel industriële bebouwing in eerste instantie niet was toegestaan in het gebied, werden uiteindelijk langs de havens toch enkele grote complexen opgetrokken. Dit waren vooral pakhuizen ten dienste van de jeneverindustrie. Langs de Buitenhaven ontstond een afwisselend beeld van diepe tuinen, soms voorzien van tuinkoepels en forse bedrijfsbebouwing die soms pal achter de woonhuizen langs de Tuinlaan stonden. De bedrijfspanden zijn georiënteerd op het water en worden vanuit de Tuinlaan en Makkerstraat slechts door poorten en stegen ontsloten. Aan de overzijde van de Buitenhaven, in het gebied Nieuw-Mathenesse, stonden een groot aantal branderijen en een glasfabriek. Aan het einde van de negentiende eeuw was er een teruggang in de jeneverproductie. Pakhuizen werden getransformeerd tot fabrieken, op achtererven verschenen werkplaatsen
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 9
en grote tuinen werden in gebruik genomen door woningbouw. Aan de zijde van NieuwMathenesse breidde de glasfabriek uit en verdwenen de meeste branderijen. Huidige situatie Vandaag de dag is de plantagebuurt een populaire woonwijk, met veel historische panden. Monumentale panden, zoals een school en een branderijcomplex, werden getransformeerd tot woningen. De Plantage functioneert als buurt- en stadspark. De bebouwing aan de Tuinlaan verkeert over het algemeen in goede toestand. De zone aan de achterzijde, langs de Buitenhaven, is meer gevarieerd. Hier bleef een aantal diepe tuinen bewaard. Deze worden afgewisseld door utilitaire en soms rommelige bebouwing. Aan deze zijde staat een aantal forse beschermde monumenten. Vanwege de slechte bereikbaarheid via stegen en poorten en de positie in een woongebied, lijkt een bedrijfsmatige functie voor deze complexen achterhaald. Tegelijkertijd verhindert de milieucontour van het naastgelegen industrieterrein van Nieuw-Mathenesse transformatie naar wonen. Dit heeft geleid tot jarenlange leegstand. In het afgelopen jaar is hier enigszins verandering in gekomen. In de Sodafabriek en de voormalige pakhuizen Molukken en Sint Petersburg hebben zich ondernemers gevestigd, die ambachtelijke bedrijvigheid uitvoeren. In pakhuis De Molukken is nu opslag van Loopuyt Gin gevestigd en de eigenaar van dit ginmerk heeft ideeĂŤn om op deze locatie uit te breiden. Desondanks staan grote delen van de panden nog leeg.
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 11
Aan de zijde van Nieuw-Mathenesse staan enkele monumentale gebouwen, waaronder een voormalige branderij, het hoofdkantoor van de glasfabriek en het complex van de distilleerderij De Kuyper (rijksmonument). De gemeente heeft recent een ontwikkelstrategie neergelegd voor een deel van het gebied onder de noemer Schiekwartier. Hierin worden de randvoorwaarden en mogelijkheden van het terrein aan de Buitenhavenweg onderzocht, zodat voor de langere termijn richting wordt gegeven, zonder dat het dwingend of beperkend is. Aandachtspunten In het gebied staat een aantal beschermde monumenten: de Sodafabriek (gemeentelijk monument), de Molukken (gemeentelijk monument) en Sint Petersburg (rijksmonument). In het bestemmingsplan hebben deze panden de bestemming Bedrijf (paars) en Gemengd 7 (oranje). • De als ‘Bedrijf’ aangewezen gronden zijn bestemd voor bedrijfsmatige activiteiten. • Bij ‘Gemengd 7’ zijn ambachtelijke bedrijven, ateliers, bed&breakfast, hotel, persoonlijke en zakelijke dienstverlening toegestaan. Hoewel het omliggende gebied gekenmerkt wordt door woonbestemmingen, is in deze gebouwen deze functie niet mogelijk vanwege de geluidscontour van de glasfabriek.
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 13
Resultaten
1. Tegengestelde belangen De fabrieken vormen een belangrijk onderdeel van het DNA van het gebied. Bovendien zijn ze een belangrijke economische factor in de stad. Het is daarom van belang dat ze behouden blijven. [Een dag na de expertmeeting werd de sluiting van de glasfabriek bekend gemaakt. Op het moment van het schrijven van dit verslag is nog onduidelijk welke gevolgen dit zal hebben voor de herbestemmingsopgave. Het is mogelijk dat de milieucontouren zullen worden overgedragen naar een eventuele nieuwe eigenaar van de fabriek] Geen woningen Velen zien een mix van verschillende functies - zowel wonen als fabrieken - als een ideaal toekomstbeeld voor het gebied. Momenteel is een woonbestemming echter niet mogelijk vanwege de strenge milieu- en geluidsregels die er gelden. Om wel een woonfunctie te kunnen realiseren, moeten de fabrieken uit het gebied vertrekken. Er kunnen ook aanpassingen worden gedaan op het vlak van geluid en milieu, maar dit betekent ook dat de fabrieken zeer waarschijnlijk weg zullen gaan. Als er namelijk te veel concessies worden gedaan, zijn ze genoodzaakt om zich te verplaatsen naar een andere plek, wellicht zelfs naar het buitenland. Het één lijkt het ander dus uit te sluiten: om de fabrieken te behouden, mogen er geen woningen in het gebied worden gerealiseerd. Uitbreiden Daarnaast is het van belang om het gebied aantrekkelijker te maken, zodat fabrieken willen - en kunnen - blijven. Zo kan voor fabrieken de mogelijkheid worden gecreëerd om de overstap naar de overkant van het water te maken, zoals Nolet al heeft gedaan. Op deze manier kunnen ze in de directe omgeving uitbreiden en hoeven ze wellicht niet uit het gebied te vertrekken. HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 15
2. Een goede buur Om toekomstige ontwikkelingen in het gebied op gang te brengen of te versnellen, is het van belang dat buurtbewoners en bedrijven samenwerken. De achterliggende gedachte is: goede buren moeten elkaar leren kennen om een vertrouwensband op te bouwen. Samenwerken Het is noodzakelijk dat bewoners en bedrijven hun belangen kunnen uitspreken. Ook is het belangrijk dat ze proberen met elkaar naar oplossingen te zoeken, in plaats van met bezwaren naar de gemeente te gaan. Wellicht is de glasfabriek over te halen om de kwaliteit aan de straatzijde te verbeteren, bijvoorbeeld door etalages te creëren. Bij de gemeente is misschien ‘wisselgeld’ te halen: ze kan wellicht een bijdrage leveren of iets terugdoen. De eerste stap In het gebied lijkt sprake te zijn van koudwatervrees: de stap om te starten met ontwikkelingen lijkt soms té groot. Deze angst is echter niet nodig, want tijdens een ontwikkeling kan er altijd nog worden bijgestuurd. Als eerste stap kunnen tijdelijke functies worden geïntroduceerd; dan is er meer mogelijk en het is minder definitief. Er kan vervolgens een permanente functie van worden gemaakt. Een voorbeeld van zo’n ‘probeersel’ of ‘tijdelijke functie’ vond plaats in de Sodafabriek. Zo’n 120 jongeren wilden daar een feest geven. Van te voren gingen ze bij de buurtbewoners langs om te vragen of zij dit goed zouden vinden. Ook kregen alle omwonenden een telefoonnummer dat ze konden bellen bij overlast. Een dag na het feest gingen de jongeren opnieuw naar de buurtbewoners. Dit keer om te vragen of ze overlast hadden ervaren. Er is geen enkele klacht binnengekomen. HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 17
Het beste plan van de buurt Voor toekomstige ontwikkelingen is het dus belangrijk dat ook de buurtbewoners worden gehoord en bij de plannen worden betrokken. Zij hebben namelijk ook duidelijke ideeën over de toekomst van het gebied. Buurtbewoners willen graag een mix van wonen en bedrijvigheid. Hierbij is het van belang dat er een verbinding met het water wordt gecreëerd. Dit kan door woningen of restaurants met terrassen op het water te realiseren. Ook vinden ze dat de verbindingen in het gebied moeten worden verbeterd. Dit kan eveneens in samenhang met het water, bijvoorbeeld door het verwezenlijken van doorsteekjes met water en een pontje. Voor degenen die met de auto naar het gebied komen, kunnen parkeerplaatsen worden gerealiseerd op ruimtes die vrij komen. Om dit ‘beste plan van de buurt’ tot stand te laten komen, is het belangrijk om alle bedrijven, eigenaren en bewoners van het (omliggende) gebied erbij te betrekken. Ook de gemeente kan een bijdrage leveren: gebieden die in beheer van de gemeente zijn, kunnen wellicht sneller worden ontwikkeld.
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 19
3. Functiemenging Functies In het gebied staan grote delen van panden leeg, maar er zijn veel functies die in deze gebouwen een plaats kunnen krijgen. • • • • •
Ambachtelijke bedrijvigheid Zo kunnen de panden onderdak bieden aan ondernemers die ambachtelijke bedrijvigheid uitvoeren, zoals een meubelmaker of -restaurator, riet- of vlechtwerker, grafisch ontwerper, kunstenaar of kledingmaker. Food market Ook kan een gebouw een horecafunctie krijgen, bijvoorbeeld in de vorm van een ‘food market’. Een mooi voorbeeld is de Fenix Food Factory in een oude havenloods te Rotterdam: klein begonnen, maar nu heel groot. Een ander voorbeeld is de Markthal, eveneens in Rotterdam. Short stay Hoewel een permanente woonbestemming in de panden niet mogelijk is vanwege geluids- en milieuregels, is een woonfunctie misschien wel te realiseren in de vorm van flexibel of tijdelijk wonen (short stay). Museum Een andere optie is om een gebouw te gebruiken voor een tentoonstelling of in te richten als museum. Overig Er zijn ook nog veel andere functies die in de panden ondergebracht kunnen worden, zoals een bed and breakfast, hotel, tuinmarkt, kantoor (zakelijke dienstverlening), kinderdagverblijf of opleidingsinstituut (leerlingwerkplaats). HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 21
“Een mooi voorbeeld is de markthal in Barcelona. Er zijn daar grote bedrijven gevestigd, maar ze zoeken naar verfijning. Een grote lunchroom vraagt bijvoorbeeld een kleine bakker voor speciale taartjes. Doordat de grote bedrijven 125% van de huur betalen, kunnen deze kleine speciaalzaakjes hun verfijnde producten in de markthal produceren.� Koen Houtappels
Functiemenging De verschillende functies kunnen in combinatie met elkaar in één pand worden gerealiseerd, zodat er een mix van functies ontstaat. Van belang is om een gebouw in dat geval ook functiemenging uit te laten stralen. Dit concept van functiemenging biedt ook goede mogelijkheden voor starters en startups, zoals bij B. Amsterdam in het voormalige gebouw van IBM. Tijdelijk De functies kunnen een permanente plaats krijgen, maar er kan ook worden gestart met een tijdelijk programma. Dit biedt de mogelijkheid tot het uitproberen van functies: wat werkt wel en wat werkt niet? Gemeente De gemeente kan op verschillende manieren helpen bij het realiseren van bovenstaande opties. • Zo is het van belang om de markt zijn eigen weg te laten vinden en dit ook in het bestemmingsplan mogelijk te maken. • Vanwege het tijdelijke karakter kan er misschien een (bouw)vergunning voor 5 of 10 jaar worden afgegeven. Zo kan men experimenteren. • Het is ook belangrijk om de bereikbaarheid van het gebied te verbeteren. Zo kunnen er parkeerplaatsen worden gerealiseerd. Er kan ook een verbinding via het water worden verwezenlijkt, bijvoorbeeld door middel van een pont. • Om functies aan het water te kunnen realiseren, is een nieuwe damwand noodzakelijk. Ook hier kan de gemeente aan bijdragen.
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 23
4. Grensverleggend verbinden
Er zijn verschillende manieren om van het gebied een aantrekkelijke omgeving te maken. Grensverlegging Allereerst is het van belang om de kwaliteit aan het water te verbeteren. Om dit te bereiken, kunnen in de panden aan het water een soort grenzen tussen functies worden gecreëerd. Op deze manier worden de gebouwen als het ware in tweeën gedeeld. Het is de bedoeling dat de rustige activiteiten - met open deuren - bijdragen aan een levendige straat en de uitstraling van het gebied. Daarom is het van belang om voor deze kant op zoek te gaan naar ‘waterfrontversterkende’ functies. Dit zijn bijvoorbeeld functies die in verbinding staan met het water of het water bij hun activiteiten betrekken. Behoud ‘parels’ Daarbij is het van groot belang om historische panden - de ‘pareltjes’ - in stand te houden. Ook dit draagt namelijk bij aan de aantrekkelijkheid van het gebied. Verbinding Het is ook belangrijk om de verbindingen tussen de gebouwen te verbeteren. Dit kan door het realiseren van een route langs het water. Zo’n pad langs de oever kan eventueel worden verbonden met een route langs de ‘achterkant’ van de gebouwen. Zo ontstaat er aan weerskanten een publieksfunctie en wordt het leefgebied aan de industrie gekoppeld. Ook de oevers kunnen met elkaar worden verbonden, bijvoorbeeld door een trekschuit, pontje of brug te realiseren.
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 25
Samenwerking: van groot belang! Om dit allemaal te kunnen bereiken is het van cruciaal belang om samen te werken met verschillende partijen, zoals eigenaren, bedrijven (Glasfabriek, De Kuyper, Bingham), bewoners (bewonersvereniging), het Schiekwartier, de gemeente, de provincie (fondsen en subsidies), de havendienst (pont), de binnenvaart, de VVV, citymarketing en reisorganisaties. Door overleg kunnen deze partijen proberen tot een visie voor het hele gebied te komen. Hierbij kan ook aansluiting worden gezocht met de rest van de stad. Investering Voor de totstandkoming is een investering vereist, maar het resultaat zal een waardevermeerdering voor het gebied opleveren. Het zal bijvoorbeeld de bezoekersaantallen vergroten. Aan de provincie kan worden gevraagd om kleine gedeeltes op te knappen, zoals de vaarwegen. Ook de gemeente kan een bijdrage leveren door bijvoorbeeld de geluidszones of het bestemmingsplan aan te passen.
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 27
Business Canvas Model Grensverleggend verbinden Waarde & Aanbod • Verbeteren kwaliteit • Route/Profiel aantrekkelijk • Zonering • Verbinden oevers
Kernactiviteiten • Overleg met álle partners. • Trekschuit/Brug realiseren. • Geluidszones aanpassen. • BP aanpassen. • Organisatie/ Project optuigen • Transitiezone • Nieuwe functies betrekken • Branding
Inkomsten • Waardevermeerdering panden? • Bezoekersaantallen vergroten. • Fondsen en subsidies? Provincie?
Partners • Bedrijven Mathenesse • Glasfabriek • De Kuyper • Bingham (dekzeilen) • Gemeente • Eigenaren panden • Bewoners (Bewonersvereniging) • Binnenvaart • Havendienst
Klantrelaties • Citymarketing • Gemeente • Schiekwartier • VVV • Reis-organisaties
Klantsegmenten • Bezoekers • Toeristen • Gerelateerde bedrijven (jeneverstokers e.d.). • Bewoners • Eigenaren panden.
Kosten • Proceskosten • Inrichting Trekschuit/Brug
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 29
5. Gin City
Bij toekomstige ontwikkelingen kan het ‘verhaal’ - de historie - van het gebied een belangrijke rol spelen. Gin & Bread Het verhaal van het gebied komt tot uiting in oude pakhuizen, molens, jenever en gin. De pakhuizen en molens zijn onderdelen van het maakproces; de jenever en gin zijn de eindproducten. In andere woorden: het maakproces - van grondstoffen (graan) naar het eindproduct (gin of brood) - vertelt het verhaal van het gebied. Gin City Er zijn verschillende mogelijkheden om dit verhaal bij ontwikkelingen in het gebied te gebruiken. Zo kan het gebied - of de hele stad Schiedam - een pakkende naam krijgen, zoals ‘Gin City’. Deze naam maakt het verhaal van het gebied duidelijk. Een fontein, een glaswand of een prijsvraag Het verhaal kan ook op diverse manieren zichtbaar en beleefbaar worden gemaakt. Er kan bijvoorbeeld een fontein van gin- of jeneverflessen worden gecreëerd. Een andere optie is om een fontein te realiseren die gin of jenever spuit. Hier kan ook een combinatie van worden gemaakt: een fontein die bestaat uit flessen, waar drank uit komt. Zo’n fontein is een goede publiekstrekker voor het gebied. Gin- of jeneverflessen kunnen ook worden gebruikt om een glaswand te maken.
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 31
Geraldine, eigenaar van De Molukken, ziet de fontein met gin wel zitten: “De fontein mag bij mij komen!�
Om één van bovenstaande ideeën uit te laten werken, kan er een publiekswedstrijd of prijsvraag worden georganiseerd, bijvoorbeeld in samenwerking met de TU Delft. Zo’n wedstrijd of prijsvraag kan ook op touw worden gezet om meer ideeën voor het gebied te vergaren. In dat geval kan de volgende vraag worden gesteld: ‘Wat kun je van gin- of jeneverflessen maken?’ De projecten kunnen worden gerealiseerd door middel van crowdfunding. De fontein, de glaswand en de prijsvraag zijn opvallend. Hier kan de pers mee worden gehaald en dat betekent reclame voor het gebied. Activiteiten Het verhaal kan ook zichtbaar en beleefbaar worden gemaakt door het organiseren van diverse activiteiten in het gebied, zoals bedrijfsbezoeken, wandelroutes of vaarroutes. Mensen kunnen met een ’Gin City Card’ deelnemen aan dit soort activiteiten. Deze ‘card’ levert inkomsten op voor de organisatie. De activiteiten kunnen in de vorm van arrangementen worden aangeboden: een combinatie van meerdere activiteiten tegen een voordelige prijs.
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 33
Realisatie
Samenwerken Om één of meerdere van bovenstaande projecten tot stand te laten komen, is het van belang om samen te werken. Er zijn veel partijen die erbij betrokken kunnen worden, zoals eigenaren, huurders, gebruikers, producenten, de gemeente, Promotie Schiedam (citymarketing), de horeca, omwonenden, randbedrijven en grondstoffenleveranciers. Het is ook belangrijk om grote partners te zoeken: probeer bedrijven die wereldspelers zijn te verleiden om mee te doen, zodat het plan meer ‘smoel‘ krijgt. Er kunnen ook ‘nieuwkomers’ bij betrokken worden. Zorg wel dat de nieuwkomers die zich in het gebied willen vestigen, bij het verhaal passen, zoals een brouwerij of een specerijenwinkel. Het is van belang dat al deze partijen tot een gezamenlijk doel komen. Zo’n gezamenlijk doel geeft namelijk richting. Er kan eventueel een ‘kwartiermaker’ of ‘aanjager’ worden aangesteld: iemand die de leiding heeft over het samenwerkingsverband of ontwikkelingen op gang brengt of versnelt. ‘Schie you later’ Het verhaal van Gin City kan heel groot worden gemaakt. De hele stad Schiedam is er namelijk aan te verbinden. Het kan zelfs nog omvangrijker worden. Schiedam verwelkomt binnenkort namelijk 1500 Chinese toeristen. Deze toeristen vertellen hun beleving weer thuis in China en zo wordt het verhaal nog groter. Aan toeristen kan merchandise, zoals T-shirts, worden verkocht.
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 35
Business Canvas Model Gin City Waarde & Aanbod Synergie door samenwerkende partijen die maatschappelijk kapitaal verenigen in een keten.
Kernactiviteiten • Gezamenlijke beleving • Bootjes • Routes • Bedrijfsbezoeken • Arrangementen • Ontw. glaswand van jeneverflessen. • Ontw. gin/jenever fontein.
Inkomsten • Gin City Card • Gin & Bread • Belasting • Merchandise (t-shirts) • Huurinkomsten/Grondverkoop
Partners • Producenten • Horeca • Grondeigenaren • Gemeente • Schiedamse promotie/ Citymarketing • Randbedrijven • Potentiële huurders & gebruikers • Omwonenden • Grondstoffenleveranciers
Klantrelaties
Klantsegmenten • Toeristen/ Gebruikers • Huurders • Eigenaren • Bewoners
Kosten • Marketing/Communicatie/Promotie • Aanjager/Kwartiermaker • Ontwikkeling fontein (kunst budget) • Ontwikkeling glaswand (kunst budget)
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 37
Conclusie
Het doel is om een aantrekkelijk, vitaal en toekomstbestendig verblijfsgebied te creëren. Er zijn verschillende mogelijkheden om dit te realiseren. Behoud ‘parels’ Allereerst is het van belang om de historische panden - de ‘pareltjes’ - te behouden. Bereikbaarheid Daarnaast is het belangrijk om de verbindingen in het gebied te verbeteren. Dit kan door een route langs het water, een pontje, een trekschuit of een brug te realiseren. Kwaliteit Het is ook van belang om de kwaliteit aan het water te verbeteren. Om dit te bereiken, kunnen aan de waterkant (voorkant) van de panden rustige activiteiten worden gerealiseerd, zoals restaurants met terrassen op het water. De ‘drukke’ fabrieksactiviteiten kunnen aan de andere kant (achterkant) van de gebouwen worden ondergebracht.
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 39
Verhaal Bij toekomstige ontwikkelingen kan het ‘verhaal’ van het gebied een belangrijke rol spelen. Zo kan het gebied - of de hele stad Schiedam - een pakkende naam krijgen, zoals ‘Gin City’. Het verhaal kan ook zichtbaar en beleefbaar worden gemaakt, bijvoorbeeld door middel van een fontein die gin of jenever spuit of activiteiten zoals bedrijfsbezoeken, wandelroutes of vaarroutes. Leegstand Er zijn veel verschillende functies die in het gebied een plaats kunnen krijgen, zoals ambachtelijke bedrijvigheid, een woonfunctie in de vorm van flexibel of tijdelijk wonen, een horecafunctie, een museum, een tuinmarkt, een kantoor, een kinderdagverblijf of een leerling-werkplaats. Dit soort functies kunnen worden ondergebracht in de leegstaande delen van panden. Verschillende functies kunnen in combinatie met elkaar in één pand worden gerealiseerd.
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 41
Tijdelijk Om één of meerdere van bovenstaande opties in het gebied te realiseren, kan worden gestart met een tijdelijk programma. Dit biedt de mogelijkheid tot experimenteren: wat werkt wel en wat werkt niet? Er kan vervolgens een permanente functie van worden gemaakt. Samenwerken Om ontwikkelingen in het gebied op gang te brengen, is het van belang dat verschillende partijen samenwerken. Er zijn veel partners die erbij betrokken kunnen worden, zoals bewoners, bedrijven, eigenaren, de gemeente, de provincie, de horeca, de havendienst en de VVV. Er kan een ontmoetingscentrum of ‘clubhuis’ worden gerealiseerd waar men kan samenkomen. Tegelijkertijd kan een heldere website worden gecreëerd, waar mensen zich kunnen abonneren op een nieuwsbrief. Het is belangrijk dat alle partijen hun (tegengestelde) belangen kunnen uitspreken en dat ze met elkaar naar oplossingen zoeken. Samen kunnen ze proberen tot een plan voor het hele gebied te komen. Binnen het samenwerkingsverband kan een ‘kwartiermaker’ of ‘aanjager’ worden aangesteld om ontwikkelingen op gang te brengen of te versnellen. De provincie en de gemeente kunnen helpen bij de realisatie van projecten. Ze kunnen bijvoorbeeld vaarwegen opknappen, parkeerplaatsen realiseren of het bestemmingsplan aanpassen. Investering Voor de totstandkoming van bovenstaande mogelijkheden is een investering vereist, maar het resultaat zal een waardevermeerdering voor het gebied opleveren.
HERBESTEMMING ZH _ EXPERTMEETING BUITENHAVEN & DE PLANTAGE 43
grafisch ontwerp: Debbie Saul
HERBESTEMMING ZH