Datacolor spyder ebook nl web by ericdejonge

Spyder eBook Alles over kleurmanagement

Hoofdstuk 1

Hoofdstuk 2

Hoofdstuk 3

Hoofdstuk 4

Hoofdstuk 5

Hoofdstuk 6

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 2

Spyder eBook Alles over kleurmanagement Datacolor C. David Tobie â&#x20AC;&#x201C; Global Product Technology Manager

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 4

Hoofdstuk 1: “aha” - Digitale kleur begrijpen Inleiding Hardware voor kleurmeting Wat is de functie van ICC-profielen? Kader ICC-achtergrond ICC in de praktijk 1. Kleurmodellen 2. Kleurruimtes 3. Kleurprofielen Foto's in RAW-formaat RAW-data Van afbeelding naar workflow Voordelen voor fotografen Voordelen voor digitale artiesten en ontwerpers Probleemgebieden DNG (Adobe Digital Negative)

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 6

4 6 10 10 12 14 14 16 16 18 18 20 20 22 22 24

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 2

Inleiding

Inleiding Hoogkwalitatieve digitale fotografie met RAW-bestanden is geen complexe wetenschap meer, en kan nu heel eenvoudig worden gerealiseerd: Een foto wordt op het LCD-scherm van de camera bekeken en vóór het bewerken gedownload op een computer. Op de computer kan worden aangepast en geretoucheerd en een afdrukopdracht worden gegeven. Zelfs voor de meest a-technische persoon zijn deze processen vandaag de dag, na een korte en pijnloze leercurve, goed werkbaar. Maar de professionele fotograaf is niet altijd verantwoordelijk geweest voor kleurmanagement. Voorheen moest de fotograaf een foto maken en vervolgens laten ontwikkelen. Daarna ontving de fotograaf chromes of proefafdrukken van het laboratorium. Als de kleuren niet

nauwkeurig waren, gaf niemand de fotograaf de schuld. Maar als nauwkeurigheid van kleuren vereist was, kon dat alleen worden bereikt door speciale laboratoria tegen hoge prijzen te gebruiken. Het werken in uw huidige digitale “donkere kamer” op uw computer heeft vele voordelen. Maar de fotograaf of ontwerper is nu verantwoordelijk voor de technische problemen die kunnen optreden vanaf het moment van de opname tot de afdruk en voor de uiteindelijke kleur van de foto. Kleuren worden niet automatisch exact zo op het computerscherm weergegeven zoals in het fotobestand gedefinieerd. Technisch gezien is dat niet verwonderlijk, want het werken met drie verschillende apparaten die geen ge-

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 4

meenschappelijke deler hebben, is voldoende reden om tot problemen te leiden. De camerasensor legt het beeld vast met gebruik van een RGB-kleurmodel. “RGB” staat voor rood, groen, blauw en verwijst naar een additieve kleurruimte die soortgelijk is aan de rode, groene en blauwe kleurkegeltjes van het menselijk oog. Na het kopiëren van de foto's naar de computer, zien wij de foto's op een monitor, waarbij de door de camera geproduceerde RGB-kleuren worden gebruikt. Wij hebben nu al te maken met twee apparaten die verschillende kleurmogelijkheden hebben en die kleur anders definiëren. Als de afbeelding naar de printer wordt verzonden, zal de driver van de printer de data nogmaals converteren; waarbij de kleuren die wij hebben waargenomen worden vervangen

door inkt en waarbij - van 4 tot 12 inktkleuren kunnen worden gebruikt. Een ieder die ooit geprobeerd heeft om het verfpalet van een kunstschilder te gebruiken om een exacte kleur te mengen, weet hoe moeilijk het is om met kleurstoffen en pigmenten kleuren te reproduceren die door het menselijk oog worden waargenomen. Vele amateurfotografen kunnen leven met de kleurverschillen van niet gekalibreerde systemen. Maar serieuze fotografen en professionals kunnen dat niet. Het doel van deze serie is om u te leren hoe u uw digitale kleuren het beste kan instellen en beheren.

Hardware voor kleurmeting

Hardware voor kleurmeting Kleurmanagement zonder additionele kleurmetinghardware is mogelijk, maar de resultaten zijn niet zo nauwkeurig. Het gebruik van kleurmanagement met vervolgens slecht beheerde kleuren, lijkt een tegenstelling te zijn. Maar in de praktijk vereist kleurmanagement een nauwkeurige weergave van foto'sÂ op de monitor en overeenkomstige foto'sÂ die door de printer worden afgedrukt. Het proces om deze resultaten te bereiken, vereist meer dan alleen door software-oplossingen wordt geboden.

Iedereen die ooit opnames maakte met een digitale camera of filmcamera, heeft ervaren dat deze apparatuur kleuren op een andere manier interpreteert dan het menselijk oog dat doet. Dit is afhankelijk van het type film- of digitale systeem en de gebruikte optica. Compacte digitale camera'sÂ bieden vaak sterk blauwachtige kleuren, objectieven van mindere kwaliteit produceren een kleurdominantie en vignettering, en elke filmemulsie reageert anders op licht. Gebaseerd op dit soort variabelen is het gebrui-

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 6

ken van kleurcreativiteit, en dus niet een exacte kleurovereenkomst, de eenvoudigste oplossing. Wij kunnen meer controle hebben als een digitale afbeelding op een monitor wordt weergegeven. Maar dan zien wij ook de effecten van de apparatuur op kleur. De helderheid van de weergave, het kleurengamma, hoe het high-

lights interpreteert en de details van schaduw. Als vervolgens de afbeeldingen op papier worden afgedrukt, zien wij nog meer effecten afkomstig van apparatuur, namelijk van de printer, het papier en de inkt. Men hoeft geen fysicus te zijn om te begrijpen dat dit allemaal resulteert in fouten van de kleur en densiteit.

Hardware voor kleurmeting

De tijd die gemoeid is met het lezen van de kleurgrafiek om printerprofielen te maken vermindert, de hele regel kan in een oogopslag worden gelezen. De essentie wordt gevormd door de kleurdefinities voor speciale documenten.

Kortom: Wij gaan verder dan de fysieke wereld van kleur en vertrouwen op meerdere digitale apparaten die kleuren anders interpreteren. Als u alleen met gebruik van uw ogen naar dit grote scala van kleuren kijkt, is het voor de mens onmogelijk om te proberen om voor elk van deze apparaten kleurcorrecties te maken. Een aantal mensen zien geen variaties meer, omdat hun ogen aan de verschillen gewend zijn geraakt en zij dit mentaal hebben geaccepteerd. Mensen die echter wel gevoelig zijn voor kleuren, zijn de wanhoop nabij omdat enerzijds van hen wordt verwacht dat zij met primitieve en inferieure hulpmiddelen de kleuren aanpassen, en anderzijds moeten zij op de alertheid van hun ogen vertrouwen. Helaas past het oog zich

snel aan de kleurdominantie aan, zoals duidelijk wordt uit de wijzigingen van de beeldschermprofielen; wat in eerste instantie onjuist leek, wordt al snel kenmerkend. Onafhankelijk van het feit of de kleuren goed of fout zijn, passen onze hersenen zich binnen enkele minuten aan de kleurdominantie aan, net zo snel als wij ons aan licht en donker in een omgeving kunnen aanpassen. Het is zelfs mogelijk voor een professioneel fotolaboratorium, zelfs als zij met een zwart-witfotograaf werken, om het scherm succesvol aan te passen om met de densiteit van de afdrukken overeen te stemmen. Maar zelfs voor een zwart-witfotograaf is het geld dat wordt geïnvesteerd in de proefafdruk-

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 8

ken minder effectief dan investeren in een goede tool voor beeldschermkalibratie. Hiermee kan een universele correctie worden gegarandeerd, niet een specifieke overeenstemming met slechts één printer. Deze een-op-een overeenstemming van een scherm met een printer verloopt niet goed als een andere weergave gebruikt moet worden, of als een andere printer vereist is, bijvoorbeeld voor een grotere afdruk. Een slimmere keuze is om te investeren in hardware, die deze metingen en aanpassingen voor u realiseert. Hiermee wordt nauwkeurigheid en objectiviteit gereduceerd tot een proces van slechts enkele honderden euro's. In principe hebt u twee verschillende apparaten nodig: een voor de gerealiseerde kleuren op de monitor en

een voor de reflectieve kleuren in afdrukken. Zowel de meetmogelijkheden als de prijzen zijn nu zeer redelijk. Bovendien zijn diverse opties beschikbaar voor de meer gevorderde gebruikers en voor speciale vereisten. Er zijn verschillen in de processen voor printerprofielen. Fabrikanten richten zich op verschillende doelgroepen: sommige fabrikanten zijn gespecialiseerd in het duurdere segment voor specialiteiten voor CMYK offsetdruk, anderen richten zich meer op de betaalbare tools voor de amateurfotografen. In de hedendaagse taal van de marketeer “Prosumers” genoemd. De doelgroep van de producten van Datacolor omvat het middenprijssegment. De producten zijn vooral gericht op gevorderde en professionele fotografen, evenals op druktechniek als fine art of een soort boekdrukkunst. De producten van Datacolor zijn echter ook gericht op videografie en hieraan gerelateerd gebruik.

Wat is de functie van ICC-profielen?

Wat is de functie van ICC-profielen? “Een ICC-profiel wordt gebruikt om de kenmerken van de kleur van de opname en weergave van een apparaat te beschrijven en om de onvolkomenheden in kleurenreproductie te compenseren.” Deze pakkende definitie is van Andreas Kunert (bron: Color Management in Digital Photography, Bonn, 2004) en illustreert het principe van op ICC gebaseerde kleurworkflows: om een nauwkeurige reproductie van alle apparatuur te garanderen, hebben camera, scanner, monitor en printer een beschrijving van hun kleur op het centrale verzamelpunt, namelijk het kleurmanagementsysteem (CMS) van het

besturingssysteem van de computer. Daar worden de variaties gecontroleerd en gecompenseerd. In het ideale geval resulteert dit in een uniforme kleurreproductie voor alle betrokken apparatuur, waardoor betrouwbare resultaten worden geleverd. Helaas is het onvoldoende om gewoon eenmalig een profiel aan elk apparaat toe te voegen, zodat het later in elke situatie gebruikt kan worden. Monitoren wijzigen in de loop der tijd. Om de kleurtemperatuur constant te houden en de kleurkanalen in evenwicht, is herhaaldelijk kalibreren noodzakelijk. Inkjetprinters blijven in

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 10

Kader de loop der tijd relatief constant, maar variëren afhankelijk van het papier en de inkt die wordt gebruikt. Laserprinters variëren echter op basis van de temperatuur en vochtigheid, waardoor het opnieuw profileren per seizoen noodzakelijk is. Digitale camera's moeten gecorrigeerd omdat voor de witbalans en de kleurkalibratie in verschillende lichtomstandigheden en workflows een andere instelling is vereist.

Voordat u zich gaat verdiepen in de details van kleurprofielen, dient u het volgende te onthouden: Het werken met profielen is geen voorwaarde om de visuele elementen te verbeteren, maar het verbetert wel de technische elementen van een foto. Een foto kan er zonder kleurmanagement “mooi” uitzien, maar tegelijkertijd minder nauwkeurig zijn. Nauwkeurigheid en consistentie maken het als eerste mogelijk om op een later moment aantrekkelijkheid te produceren, zonder een compromis met kleurmanagement aan te gaan.

Wat is de functie van ICC-profielen?

Het verschil tussen deze twee kleurprofielen is zelfs voor het ongetrainde oog duidelijk waarneembaar.

Iedereen die met diafilms heeft gewerkt, weet het verschil tussen daglicht en kunstmatig licht in een film. Deze twee soorten licht reproduceren de kleur van het onderwerp op een andere manier, waardoor de kleuren bij niet goed afgestemde kleuren in een dergelijke film, geheel onjuist zijn. Dat is noodzakelijk omdat in tegenstelling tot het menselijk oog, de sensoren zo gevoelig zijn en een zo letterlijke interpretatie geven, dat de film niet wijzigt als een reactie op de diverse intensiteiten en kleuren van het licht. Bij digitale fotografie is de situatie iets complexer, de sensoren zijn zo gevoelig en geven een zo letterlijke interpretatie, dat voor elke lichtsituatie een aanpassing is vereist. In tegenstelling tot het menselijk oog, ziet de sensor een groot verschil tussen een scène verlicht met koud licht, een warme gloeilamp of met TL. Om aan

elke lichtsituatie aan te passen, meten digitale camera's de belichting vóór de witbalans. Zij meten de helderheid en passen vervolgens de schaal van Kelvin voor de kleurtemperatuur aan.

Iedereen die eerder met RAW-bestanden heeft gewerkt, is bekend met deze instellingen. Bij het feitelijke gebruik kunnen complicerende factoren van toepassing zijn. Dit resulteert in een combinatie van automatische camera-instellingen en nauwkeurig door de fotograaf geselecteerde, handmatige instellingen.

Helaas kan dit betekenen dat fotografen die foto's in JPEG-formaat maken, voor elke lichtsi-

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 12

tuatie weer andere profielen of correcties van de camera nodig hebben. Dit wordt opgelost door het maken van foto's in de modus RAW. Deze modus biedt de flexibiliteit om deze instellingen tijdens de postproductie aan te passen.

ICC-achtergrond “ICC” verwijst naar het International Color Consortium, een organisatie bestaande uit vertegenwoordigers van software- en hardwarefabrikanten. Het startpunt voor het consortium was een uitnodiging bij de gemeenschap - Forschungsgesellschaft Druck eV (Fogra) in 1992, met het doel om de toekomst van kleurcommunicatie in open computersystemen te bepalen. Het selec-

teerde methodes uit reeds bestaande oplossingen voor kleurmanagement. In dit veld was het gebruik van "open standaarden" een nieuw fenomeen. Eerder waren scanners, computers, monitoren, printers van diverse fabrikanten niet qua kleur op elkaar afgestemd. Vóór de huidige prepress-systemen, aan het begin van het digitale tijdperk in de jaren tachtig, waren alle systemen, gesloten systemen en gerelateerd aan eigendom, zodat alle componenten van het betreffende systeem van één fabrikant afkomstig waren.

Deze systemen waren niet alleen duur, maar ook uiterst inflexibel. Soms waren zij zelfs niet in staat om externe datacommunicatie te bieden of tot stand te brengen. De eerste ICCnorm werd in 1993 gepubliceerd. Het bood een beschrijving van de manier van de kleurweergave van elk component, als specificatie in een taal die apparaat-onafhankelijk was.

De huidige status van de ICC-norm is versie 4.3 Voor meer informatie over ICC en daaraan gerelateerde normen, zie het internet, via www.color.org.

Wat is de functie van ICC-profielen?

ICC in de praktijk Zelfs iemand die de wereld van digitale kleur met aandacht heeft gevolgd, hoeft niet noodzakelijkerwijze te weten welk profiel het meest geschikt is voor een bepaald doel inkt-kleuren. De problemen beginnen met het feit dat een aantal mensen in Photoshop het beeldschermprofiel hebben ingesteld als hun RGB-werkruimte. Vervolgens vragen zij zich af waarom hiermee hun problemen met kleurmanagement niet zijn opgelost, of erger zijn geworden.

1. Kleurmodellen In principe zou u voordat u met het gebruiken van ICC-profielen start, eerst moeten leren over de drie gebieden van kleurmanagement. Als eerste moet u bepalen welke RGB-kleurruimte u voor het werken met foto's moet gebruiken. Camera's en monitoren werken met het RGBmodel waarin het kleurenspectrum wordt gemaakt op basis van rood, groen en blauw en waarbij gebruik wordt gemaakt van het addi-

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 14

tieve kleurmodel. Hierbij wordt maximaal rood, groen en blauw gebruikt om wit te maken (elke witte pixel op uw monitor wordt op deze manier gemaakt, op basis van rode, groene en blauwe subpixels). De foto's worden vervolgens op papier afgedrukt, waarvoor de situatie niet zo eenvoudig kan worden bepaald. Bij offsetdruk wordt het subtractieve CMYK-kleurmodel gebruikt, waarbij het kleurenspectrum is opgebouwd uit vier basiskleuren (cyaan, magenta en geel, met toevoeging van zwart voor ko-

stenbesparing en het dieper kleuren van zwart). In het fotolab wordt het lichtgevoelige papier aan het additieve kleurmodel blootgesteld, waarbij net als bij een monitor, rood, groen en blauw wordt toegevoegd. Inkjetprinters zijn echter complexer. Ondanks het feit dat inkjetprinters op het subtractieve (CMYK) kleurmodel zijn gebaseerd, is het proces niet gestandaardiseerd. Inkjetprinters kunnen vier, zes, acht tot twaalf inktkleuren gebruiken, zonder ingestelde standaard. Dat wil zeggen dat de beelddata niet in de actuele kleurruimte van de printer kan worden voorbereid, maar dat in plaats daarvan het RGB-kleurmodel wordt gebruikt. Omdat de doel-groep van dit boek met name fotografen betreft, zullen geen workflows voor offsetdruk worden beschreven en zal de inhoud uitsluitend gericht zijn op een fotoworkflow voor RGB.

Wat is de functie van ICC-profielen?

Als foto's in de modus RAW worden gemaakt, maakt het niet uit in welk kleurprofiel u de camera hebt ingesteld. Dit profiel wordt alleen toegepast als de RAW-conversie wordt gebruikt.

2. Kleurruimtes Het RGB-kleurmodel omvat de meeste kleuren die voor het menselijk oog zichtbaar zijn. Camera's, monitoren, inkjetprinters of imagesetters kunnen nooit alle kleuren weergeven die voor het menselijk oog zichtbaar zijn. Zij geven slechts een aantal subsets weer. Het RGB-model begint met een RGB-werkruimte in Photoshop, waarmee de beschikbare kleuren worden bepaald. De keuzes voor de RGB-werkruimte zijn gebaseerd op de kleuren die in het besturingssysteem of in uw fotoprogramma's werden geïnstalleerd. Het is mogelijk dat er veel kleurruimtes zijn, maar voor fotografische doeleinden dienen slechts twee kleurruimtes

bezien te worden: sRGB en Adobe RGB. sRGB is de standaard voor basiscamera's en applicaties die geen keuzes bieden. Voor mensen die foto's op de computer bewerken en vervolgens de foto's naar een goedkoop fotolaboratorium versturen, of foto's op het internet publiceren, is de sRGB-kleurruimte voldoende. Mensen die een meer geavanceerde camera hebben, kunnen de keuze maken of zij foto's willen maken in de (iets kleinere) sRGB-kleurruimte of in Adobe RGB. Als zij voor Adobe RGB kiezen, dan dient deze kleurruimte in Photoshop als hun werkruimte ingesteld te worden. In principe is de richtlijn voor het kiezen van de werkruimte in Photoshop, de kleurruimte van uw camera. Mensen die met meer geavanceerde camera's werken,

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 16

of werken met mensen die dat doen, gebruiken meestal de Adobe RGB-werkruimte. Het wordt echter aanbevolen om data die niet is opgemaakt in Adobe RGB on-delivery, niet automatisch bij het openen te converteren, maar dat de originele kleurruimte behouden blijft (in de kleurinstellingen “Converteren bij het openen" wijzigen in “Vragen bij openen”. Als het later noodzakelijk is, kan de conversie worden uitgevoerd door in Photoshop de optie “Converteren in profiel“ te selecteren en om tijdens de conversie op de foto te blijven letten om te zien welke wijzigingen worden uitgevoerd.

3. Kleurprofielen Het derde gebied van kleurmanagement betreft de standaard gemeten kleurprofielen. Het is hun taak om de kenmerken van de randapparatuur te corrigeren, om het compatibel te maken met de stan-daarden van de workflow van het kleurmanagement. Bijvoorbeeld, als een beeldschermprofiel een eenvoudige tabel met gemeten punten betreft, waarin de gedetecteerde waarden van de apparatuur worden geregistreerd. Op basis van deze metingen bieden het kleurmanagement van het besturingssysteem en de applicatie, de noodzakelijke correctie voor elke kleur. Deze kleurprofielen worden door het besturingssysteem en door de door kleur gestuurde applicaties gebruikt. Individuele programma's bieden toegang tot beeldschermprofielen van het besturingssysteem. Dit werd besproken in het gedeelte Kleurmodel. Terwijl printers technisch reflectieve apparaten zijn die CMYK-inkt gebruiken (en ook vaak andere inktsoorten), blijven de bestanden die naar de printer worden verzonden in RGB. Voor elke printer worden afzonderlijke profielen gemaakt. Niet alleen een afzonderlijk profiel voor elke printer, maar een profiel voor elke combinatie van printer, inkt en papier. Mensen die meerdere papiersoorten of inktsets gebruiken, dienen voor elke combinatie van printer, inkt en papier een overeenkomstig profiel te maken. De profielen worden op de bij het besturingssysteem en de applicaties bekende locatie opgeslagen. RGBdata wordt naar de driver van de printer verzonden. De driver maakt gebruik van het standaard profiel om de kleur en output voor alle inktkleuren van de printer te optimaliseren. Gebruikers van Photoshop, Lightroom en Aperture kunnen deze printerprofielen ook gebruiken om de uitvoer in de modus Softproof te bekijken.

Foto's in RAW-formaat

Foto's in RAW-formaat Een groot aantal fotografen is nog steeds sceptisch over het werken met RAW-bestanden. Ondanks het feit dat hun camera's wellicht mogelijkheden voor RAW hebben, kan het zijn dat de fotografen onvoldoende met RAW-workflows hebben geëxperimenteerd. Hun weigering is op drie eenvoudige redenen gebaseerd: Ten eerste zijn RAW-bestanden groter dan JPEG-bestanden, zodat minder foto'sop een geheugenkaart passen. Ten tweede werd jaren geleden vereist dat voor RAW-workflows ook additionele, gecompliceerde software van de fabrikant van de camera werd geïnstalleerd. En de derde en laatste reden is dat RAW-afbeeldingen niet altijd zo scherp en mooi qua kleur werden weergegeven als in een JPEG-formaat. Nu kunnen kaarten met een geheugen van 32 GB voor een klein bedrag worden gekocht en kaarten met een geheugen van 256 GB zijn ook leverbaar. Daarom vormen de kosten en de opslagcapaciteit van de geheugenkaarten geen belemmering meer. De

huidige versies van Photoshop, Elements en Lightroom ondersteunen RAW-bestanden vanaf vrijwel elk type camera. Er zijn nog steeds specialistische applicaties van andere bedrijven, zoals Capture One, Aperture, DxO Optics Pro of After Shot. Nu lijken de voorbeeldafbeeldingen van RAW-bestanden veel meer op de resultaten die door een JPEG-bestand worden gegeven Om deze redenen is voor de meeste vormen van fotografie een groeiende interesse ontstaan voor RAW-bestanden en digitale negatieven.

RAW-data Om een afbeelding te maken in een standaard formaat, zoals JPEG of TIFF, moet de camera na het vastleggen van de afbeelding, een aantal acties uitvoeren. Als eerste wordt de gemeten kleurtemperatuur gebruikt voor de witbalans op de curve van de afbeelding. Daarna moet de afbeelding wordt verscherpt om voor

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 18

JPEG

RAW

CMOS-technologie aangepast te worden. Dit kan worden gerealiseerd omdat de beeldsensor eigenlijk een grijsschaal is, waarbij voor elke sensor kleurfilters zijn vereist om informatie over de kleur te geven. Omdat elke sensor slechts één kleurfilter heeft, dient veel informatie over de kleur op een later tijdstip geïnterpoleerd te worden. Het resultaat maakt gebruik van low pass filters voor het vervagen van contrast, waardoor een verdere verscherping noodzakelijk is. Dit resulteert in foto's gemaakt door een camera, die het best kunnen worden beschreven als “bros”. Om zeker te stellen dat de foto's aantrekkelijk zijn om te bekijken, worden zowel kleurcontrast als kleurverzadiging versterkt. Hoe lager de kwaliteit van de elektronica en de optische componenten van de camera, hoe meer aanpassingen de programmatuur van de camera moet uitvoeren. Om de handeling af te ronden, worden de resultaten geconverteerd naar het doelformaat. Bij het converteren naar

Ontwikkeld

TIFF wordt de 12 bits per kleur geconverteerd naar de kleurruimte van 8 bits. Voor High Key en Low Key foto's kan dit een probleem zijn, maar het is in meeste gevallen acceptabel. Bij het maken van JPEG-bestanden zorgt de compressie, die noodzakelijk is voor de ruimtebesparing, dat het contrast en extra details op de afbeelding, nog verder verzwakken. Foto's die met dezelfde camera worden gemaakt, maar in het formaat RAW werden opgeslagen, kunnen meer details bevatten dan versies opgeslagen in het formaat TIFF of JPEG. RAW-bestanden bevatten alle informatie die de beeldsensor tijdens het maken van de foto detecteert. RAW's worden in de camera zelf amper gemanipuleerd. Het bestand bevat de originele data van de beeldsensor als gevolg waarvan het geheugen, zoals vereist voor de meeste RAW-bestanden, in principe kleiner kan zijn dan het geheugen voor een TIFF-bestand, omdat er geen drie datakanalen vereist zijn. Een RAW-bestand van een 10-me-

Foto's in RAW-formaat

Van foto naar workflow

1. Belichting in RAW-formaat

2. Ontwikkeling in de RAW-converter

gapixel CMOS-sensor vereist misschien slechts tien tot twaalf megabyte aan geheugen in vergelijking met 30 megabyte voor een 8-bit TIFF, of 60 megabyte voor een 16-bit TIFF. Alle additionele waarden, inclusief witbalans, kleurcorrectie of versterking van het contrast, betreffen slechts EXIF-informatie dat in een klein tekstbestand wordt opgeslagen. Bij overige opnamesystemen zonder CMOS-technologie, zoals Super CCD’s van Fuji of de Foveon-sensoren die in de Sigma DSLR's zijn ingebouwd, is de vereiste geheugencapaciteit van foto's opgemaakt in RAW minder aantrekkelijk, omdat per sensor meer initiële data wordt opgenomen.

3. Afwerking in Photoshop

Van foto naar workflow Bij het bewerken van RAW-afbeeldingen, kan de fotograaf bijna alle parameters aanpassen. Behalve uiteraard de basisfactoren, zoals overbelichting, brandpuntsafstand, diafragma en sluitersnelheid. De correctiemogelijkheden overstijgen alles wat in het verleden in de (chemische) donkere kamer mogelijk was, alles zonder de noodzaak om in het donker met chemicaliën te moeten werken. In plaats daarvan kan de fotograaf nu in een zacht verlichte ruimte zitten en foto's "ontwikkelen" met eenvoudig te gebruiken sliders, waarmee verschillende aspecten van de digitale foto aangepast kunnen worden. Dit is in principe op de andere beeld-

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 20

4. Uitvoer naar een inkjetprinter

bestandsformaten van toepassing. RAW biedt echter aan traditionele fotografen de fantastische mogelijkheid om de instellingen aan te passen die eerder op de camera zelf ingesteld moesten worden, in feite, na het nabewerken. RAW-bestanden hebben ook het voordeel dat de originele data nooit gewijzigd wordt of verloren gaat, alle aanpassingen kunnen ongedaan worden gemaakt en zijn nooit permanent. Aanpassingen worden als een andere versie van de afbeelding opgeslagen, en wijzigen derhalve nooit de originele gegevens. Het resultaat is een aantal beeldversies voor verschillende papierformaten, verschillend gebruik, zoals afdrukken voor de pers of voor gebruik op het internet, alles vanuit één hoofdbestand.

Vele RAW-conversieprogramma's zoals Capture One, Aperture en Lightroom koppelen deze "foto-ontwikkelingsfunctie" met een Image Management System (fotobeheersysteem), waarmee het beheer van bestanden en versies verder wordt behandeld. Het is mogelijk om met één enkele handeling, afbeeldingen van een camera of geheugenkaart te downloaden, indien gewenst herbenoemd, of geschaald volgens de IPTC-richtlijnen voor labels, geconverteerd naar geselecteerde ICC-kleurprofielen voor elk gebruik, en direct geplaatst in de juiste mappen of submappen, met of zonder watermerk, evenals met digitale auteursrechten. Al deze functies kunnen zowel voor één enkele afbeelding als voor een reeks afbeeldingen worden toegepast. Sinds Photoshop CS4 zijn al deze bewerkingen ook beschikbaar voor gebruikers van Photoshop, via de functie Adobe Bridge.

Voordelen voor fotografen Fotografen met grote aantallen foto's hebben in meerdere opzichten voordeel van dergelijke workflows. Zij behouden een maximale controle over de manier waarop de afbeelding of foto wordt aangepast. Dit kan het beste worden vergeleken met een gespecialiseerd fotolaboratorium, waar u met uiterst vakkundige technici samenwerkt, alleen nu zonder de kosten, de

Foto's in RAW-formaat

Het werken met RAWformaat biedt niet alleen voordelen voor de afdrukkwaliteit, maar zoals hier weergegeven in Lightroom 4, kan het ook meerdere versie van een afbeelding maken, zonder veel diskruimte in beslag te nemen. Deze „virtuele kopieën“ worden in de betreffende Lightroom Calatog opgeslagen, niet in de instellingen van de afbeelding voor de RAW-data.

den door aanpassingen in belichting en gradiënt toe te staan, terwijl het soort visuele artefacten die ontstaan als gevolg van JPEG-compressie, worden voorkomen. Omdat het maken van een compositie overeenkomstige kleurtemperaturen en belichting van de componenten vereist, dient de waarde van de in de RAW-bestanden aangebrachte aanpassingen niet onderschat te worden. Er zijn ook gebieden die zich op de grens bevinden van beeldoptimalisatie en het creatief bewerken: RAW-aanpassingen zijn bij uitstek geschikt voor de conversie van kleurenfoto's naar zwart-witfoto's. De uiteindelijke kleurcorrectie van de compositiefoto's wordt vaak eenvoudiger beheerd met de toolset van een RAW-conversieapplicatie dan met de standaard toolset voor beeldbewerking. RAW-converter tools, zoals besturingen voor objectief en vignettering kunnen worden gebruikt om een creatieve look aan foto's te geven, maar ook om objectiefeffecten te verwijderen.

Probleemgebieden

tijd en de communicatieproblemen. Er zijn ook functies die u de mogelijkheid bieden om kleurruis, chromatische aberratie en vignettering te verlagen. Bovendien kunnen automatische functies ingesteld worden om diverse TIFF-versies te maken en om automatische voorbeeldfoto's in JPEG te maken, voor het direct per e-mail verzenden of voor het uploaden op het internet.

Als u deze processen onbevooroordeeld bekijkt, is het mogelijk om een RAW-workflow voor uw individuele behoeften op maat te maken. Het is ook mogelijk om soortgelijke workflows voor specifieke werkzaamheden of klanten op te slaan. Een kleurenworkflow voor studiofotografie kan een kleurconversie van uniforme warme huidtinten bevatten of het versterken van de kleur van een productopname die in een

specifiek type studio-omgeving is gemaakt. Een andere instelling voor de workflow kan de pure beeldoptimalisatie zijn. Dit soort correcties kunnen tijdbesparende automatische handelingen of aanpassingen zijn voor de kleurwaarden, scherpte en beeldkleur.

Voordelen voor digitale artiesten en ontwerpers Creatieve fotobewerkers kunnen het ontwerpaspect van de opname naar de fase van de nabewerking verplaatsen. Een van de resultaten hiervan is dat zij meer onderwerpen fotograferen voor het samenvoegen of het maken van een compositiefoto op een later moment. Als gevolg van de lagere resolutie en kwaliteit

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 22

van het uiteindelijke product werken zij vaak met JPEG-bestanden. Met een paar technische kunstjes kunnen zij de mindere aspecten van de foto verbergen in de achtergrond, waar ze niet worden opgemerkt. Omdat zij veel meer tijd besteden aan het bewerken van individuele afbeeldingen of foto's, is een tijdbesparende workflow voor dit type werkzaamheden niet van groot belang. Hun eerste vereiste is een goede aan content gerelateerde beelddatabase, zodat de gewenste afbeeldingen snel gevonden kunnen worden. De geselecteerde afbeeldingen worden vervolgens gemakkelijk beheerd in een projectmap, op systeemniveau en buiten enige workflow voor beeldbeheer. Maar de creatieve ontwerper zou de waarde van een RAW-workflow niet moeten onderschatten. Het kan resultaten van een hogere kwaliteit bie-

RAW is niet een enkel formaat, maar een algemene beschrijving. Het heeft niets te maken met het RAW-formaat van Photoshop. Al vanaf het begin van RAW hebben fabrikanten van camera's elk een specifiek eigen formaat gebruikt, aangepast aan het model camera, om aan de eigen vereisten te voldoen. Het is pas recent dat deze fabrikanten voor externe toepassingen toegang tot deze RAW-formaten hebben gegeven. Het is mogelijk dat het Adobe DNG-formaat in de toekomst de norm gaat worden, althans voor de kleinere camerafabrikanten. Nu moet u echter nog de meeste RAW-bestandsformaten met de Adobe DNG-converter converteren. Dat heeft consequenties voor RAW-gebruikers. Als de fotograaf met de formaten werkt die het eigendom van de fabrikant van de camera zijn en met de software die door diezelfde fabrikant worden geleverd, is het alleen mogelijk om de daarvoor bestemde, vaak zeer sobere,

Foto's in RAW-formaat

correctieparameters te gebruiken. Het werken in Photoshop biedt veel meer krachtige mogelijkheden, maar deze zijn niet direct gerelateerd aan wat door de fabrikant was bedoeld. Bij het exporteren van afbeeldingen naar DNG kunnen de applicaties van de fabrikant de afbeeldingen niet meer bewerken. Bovendien biedt software van derden, met name databases van afbeeldingen, ondersteuning voor DNG, maar een aantal databases zijn nog steeds niet compatibel. De IPTC-omschrijvingen van RAW-bestanden zijn momenteel problematisch. Sommige editors voegen data in het RAW-bestand in, maar doen dat onnauwkeurig waardoor het kan zijn dat bestanden alleen kunnen worden gelezen door het specifieke programma dat voor de bewerking werd gebruikt. Als RAW-bestanden in Photoshop zijn bewerkt, zal het programma de aanpassingen in een extern, bijbehorend XML-bestand (sidecar-bestand) opslaan. Tenzij de in eigendom gehouden RAW-oplossingen ook met speciale THM-bestanden werken, kan het zijn dat u nu drie bestanden per foto moet beheren: RAW, XML en THM. Als DNG breed zal worden gedragen en door Photoshop en alle overige RAW-editors wordt ondersteund, kunnen deze problemen worden verholpen.

DNG (Adobe Digital Negative) Tot nu heeft elke camerafabrikant in eigendom gehouden RAW-formaten voor elk model camera ontwikkeld. Al deze formaten bevatten min of meer dezelfde informatie en metadata, maar de geringe verschillen hebben geleid tot het verwachten van een grote verscheidenheid aan formaten. De formaten zijn niet alleen afwijkend per fabrikant, maar ook per model van de camera. Voor de gebruiker heeft een dergelijke on-

RAW-bewerking is de enige effectieve manier om de “sinaasappelhuid” in Photoshop of Lightroom te verzachten. Met deze optie hebt u een krachtige, maar zelden gewaardeerde vorm van digitale make up.

gelimiteerde groei van apparaatspecifieke formaten tot ergernis geleid. Ondanks het feit dat de individuele RAW-bestanden door de meest recente versies van de software zoals geleverd door de fabrikant worden ondersteund, zullen alleen mensen die een lange ervaring hebben met een fabrikant en diens software, deze in eigendom gehouden applicaties willen gebruiken. Een aantal van hen biedt slechts een gering aantal besturingsmogelijkheden. Anderen bieden een indrukwekkende reeks van functies, maar deze vragen zoveel van de processor dat zij zelfs een krachtige computer stil kunnen zetten. Eind 2003 introduceerde Adobe de ACR plug-in voor Photoshop 7. Dit biedt ons de mogelijkheid om vele standaard RAW-formaten te bewerken met een snelle, praktische toepassing die vele opties heeft. Maar deze beperkte poging om RAW door Photoshop 7 te bewerken, toonde de wanorde op de markt. Vele modellen van

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 24

camera's die recent op de markt waren gekomen, werden niet ondersteund. In de praktijk was het onderhouden en toevoegen van ondersteuning voor RAW en ACR een aanzienlijke aanslag op de bronnen van Adobe. Mensen die de bestanden direct naar Photoshop 7 exporteerden, bijvoorbeeld vanaf de ondersteunde Canon 60D, troffen geen RAW-ondersteuning aan voor de EOS 10. Tot grote ergernis bleek het enige ontbrekende component een kleine wijziging in de titelgegevens in de EOS 10-bestanden te zijn. Volledige ondersteuning voor deze en andere modellen van Pentax, Olympus en Sigma kwamen pas maanden later beschikbaar, bij een latere versie van Photoshop. Sinds die tijd is het een van de nagestreefde doelen om te garanderen dat fotografen steeds hun kopie van Photoshop blijven bijwerken, zodat RAW-ondersteuning voor de meeste recente modellen van de camera's beschikbaar zijn.

DNG functioneert al vanaf versie CS 1 in Photoshop Camera Raw en vanaf versie 1 in Lightroom Wij kunnen toegang krijgen tot alle nieuwere RAW-bestanden, die met de gratis en frequent bijgewerkte Adobe DNG Converter geconverteerd werden naar DNG-formaat. Na deze stap kunnen de bestanden worden bewerkt in oudere versies van Photoshop, die eerder niet de nieuwere modellen van de camera's ondersteunden.

Foto's in RAW-formaat

De gratis DNG Converter van Adobe converteert bestanden naar de DNG-standaard, zodat de bestanden kunnen worden geopend in oudere versies van Photoshop die niet de laatste modellen van camera's ondersteunen.

Conclusie Gebruikers van Photoshop zullen voordeel hebben van het onderzoek en de standaardisatie van het DNG-formaat. De positie van Adobe binnen de branche zou continuïteit bieden, waardoor gebruikers de mogelijkheid hebben om hun RAW-bestanden te converteren naar DNG en derhalve een grote kans hebben dat zij hun afbeeldingen ook in de verre toekomst kunnen gebruiken. Een bijkomend voordeel is de vermindering van de RAW-data tot slechts één bestand, dat wil zeggen als gebruikers genegen zijn om de RAW-versie na de conversie naar DNG te verwijderen.

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 26

De gratis DNG Converter van Adobe maakt het mogelijk dat RAW-bestanden naar de DNGstandaard in Photoshop kunnen converteren en openen, zonder dat altijd de laatste versie van beeldbewerkingsproces geactiveerd moet zijn.

Hoofdstuk 2: â&#x20AC;&#x153; klik!â&#x20AC;? - Kalibratie van de camera Kalibratie van de camera Neutrale grijswaarde Contrast balanceren CUBE-positie Witbalans Helderheid Zwarte tinten Instellingen overdragen Kleurkalibratie van de camera SpyderCHECKR-meten SpyderCHECKR-software Kalibratie van de scherpstelling

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 2

4 6 8 10 10 12 12 14 16 18 20 22

Kleurmanagement voor fotografen | Klik! Kalibratie van de camera | 2

Kalibratie van de camera

Foto: Oliwer Mews

Kalibratie van de camera

Kleurmanagement voor fotografen | Klik! Kalibratie van de camera | 4

Kleurmanagement moet starten op het moment dat de foto wordt gemaakt. Dat is een onderwerp van gesprek tijdens discussies over digitale kleur. Maar niet alle fotografen gebruiken de standaard camerakalibratie, omdat dit tijd vereist, evenals additionele hardware. Een basisgegeven die op waarheid berust, is de volgende: elk model digitale camera heeft te lijden van de eigen unieke kleurgebreken. Dat heeft zowel goede als minder goede kanten. Als de kleuren in een afbeelding meer verzadigd worden weergegeven dan zij in werkelijkheid zijn, zullen vele amateurs hiermee blij zijn omdat de versterkte kleur aantrekkelijk is om te zien. Vele experts zullen zich echter met afgrijzen afwenden van dergelijke oververzadigde foto's. Het is hun doel dat de kleur zo neutraal mogelijk moet zijn en zo trouw mogelijk aan het origineel. Als de afbeelding kleurrijker gemaakt moet worden dan de werkelijkheid, zou de expert dat moeten doen met de volledige controle op het beeldscherm van de computer, met gebruik van Photoshop. Dat wil dus zeggen dat camerakalibratie niet een eerste prioriteit heeft voor digitale kunstenaars, fotojournalisten die onder tijdsdruk weken of andere fotografen die in hun werk een grote vrijheid voor wat betreft kleur hebben. De standaard kalibratiewaarde voldoet als nauwkeurigheid van groot belang is, zoals bij het reproduceren van kunst en bij productfotografie, maar het biedt ook voordelen voor portretfotografen, omdat het ondersteunt bij verbeterde huidtinten. Camerakalibratie levert het puntje op de i bij kleurworkflows. In theorie is het noodzakelijk

om voor het bereiken van maximale kleurnauwkeurigheid, cameraprofielen voor elke verlichting te maken. De verlichting is het unieke licht in het onderwerp of de scène waarvan een foto wordt gemaakt. Met ICC-cameraprofielen, is de kalibratie voor elke lichtsituatie een basisvereiste. Met andere processen dan ICC, zoals SpyderCHECKR van Datacolor, is het mogelijk om één enkele voorinstelling voor de kalibratie te maken, die bijna alle situaties op redelijke wijze compenseert. Desondanks kunt u verschillende kalibraties blijven maken voor standaard situaties of voor de beste resultaten, maar u kunt ook kalibraties maken voor specifieke kleurkritische taken. Het gebruik van door de fabriek ingestelde profielen wordt alleen schoorvoetend geadviseerd, omdat de toleranties van de fabrikant voor de productie van de beeldsensoren van de camera zeer uiteenlopend kunnen zijn. Derhalve zijn standaard kalibraties niet verantwoordelijk voor het specifieke gedrag van de individuele camerasensor, noch voor de verschillende, unieke lichtsituaties. Specifieke profileringssoftware evenals een compatibele doelkleur zijn vereist om standaard kalibraties te maken, indien mogelijk met een geïntegreerde belichtingstrap. De extra moeite die vereist is om deze standaard kalibraties te maken, resulteert in een hoog niveau van kleurbetrouwbaarheid en nauwkeurigheid. Dit is niet alleen van toepassing op fotografie voor de reproductie van kunst en productfotografie, maar ook voor de werkzaamheden van portret-, glamour- en modefotografen, ter ondersteuning van het leveren van nog mooiere huidtinten.

Foto: Jens Rufenach

Neutrale grijswaarde

Neutrale grijswaarde De functie Pipet in Photoshop, Lightroom en andere applicaties werken vrij goed. U kunt het pipet gebruiken door op een tint van de neutrale grijswaarde te klikken om kleurbalans in de foto te realiseren. Het probleem is het vinden van een deel van de foto dat een neutrale tint bevat. Metalen oppervlakken zijn hier uitstekend geschikt voor, maar zij bevatten vaak een overheersende blauwachtige kleur, met als gevolg een koude tint. Zelfs grijze kleding, zoals bovenstaand weergegeven, is

Kleurmanagement voor fotografen | Klik! Kalibratie van de camera | 6

verre van neutraal, dit is als gevolg van de optische witmakers in het wasmiddel. Een echt neutraal grijs kan alleen worden gegarandeerd door een referentieobject te gebruiken, dat werd ontworpen om in elke lichtsituatie neutraal grijs te zijn. Daarom werken gevorderde fotografen met grijskaarten of andere tools, zoals SpyderCUBE van Datacolor. Voor een serie foto's met een ongeveer gelijke lichtsituatie kunt u één keer een foto maken als referentie voor grijs en vervolgens Adobe Camera Raw of Lightroom gebruiken om dezelfde correctie gelijktijdig op alle gemaakte foto's in de serie toe te passen.

Contrast balanceren

Contrast balanceren Vanuit technische opzicht heeft een goede foto een gebalanceerde relatie tussen de contrastwaarden. De camera moet niet alleen de vele kleurwaarden correct opnemen, maar ook de juiste belichting bepalen, de optimale zwartwitpunten vinden en het neutrale grijs voor de foto bepalen. Omdat bijna alle camera's voor wat betreft deze functies gebreken vertonen, zijn er tools voor het vinden van de neutrale waarde en voor het instellen van de optimale contrastwaarden. Als voorbeeld, de SpyderCUBE registreert de gegevens over de kleurtemperatuur en de lichtbron voor een precieze kleurcorrectie. Het biedt twee neutrale 18% grijze gebieden die gericht zijn op primaire en secondaire lichtbronnen, evenals zwart-wit-oppervlakken. Er is ook een klein "zwart gat" waardoor u de mogelijkheid heeft om een bijna absolute zwarte waarde te registreren. Deze “belichtingstrap” wordt gebruikt om de zwarte punt in de afbeelding in te stellen, terwijl details in de donkere schaduwen beheerd kunnen worden door het gebruik van de zwarte oppervlak eromheen.

Kleurmanagement voor fotografen | Klik! Kalibratie van de camera | 8

De aan de bovenkant gemonteerde chromen bal reflecteert de lichtbronnen, waardoor reflecterende highlightvoorbeelden worden geboden. U gebruikt dit om het “absolute wit” in te stellen in vergelijking met de highlights, die worden gemeten op basis van de primaire en secondaire lichtbron of witte vlakken. U kunt de SpyderCUBE zowel met JPEG- als met RAWafbeeldingen gebruiken. Om de beste kwaliteit van de workflow te krijgen, tonen wij u hoe het proces werkt voor RAW-afbeeldingen.

CUBE-positie

De SpyderCUBE moet duidelijk in de te fotograferen scène worden geplaatst. De opening van de “belichtingstrap” dient direct naar de camera toe gericht te zijn en de beide grijs/witte vlakken moeten zichtbaar zijn. Fotografeer nu de CUBE en u kunt deze foto op een later moment gebruiken om het licht te analyseren en te corrigeren. Het vervolgens optimaliseren van de camera-instellingen op basis van de informatie die werd verkregen uit de eerste foto van de CUBE, biedt u de mogelijkheid om uw camera-instellingen voorafgaand aan het maken van foto's te verbeteren. Als u de instellingen hebt geoptimaliseerd, kunt u de CUBE uit de scène verwijderen en doorgaan met het maken van foto's. Als u de voorwaarden voor de verlichting of belichting wijzigt, dient u een andere referentiefoto met de CUBE te maken, in een juiste positionering in relatie tot de nieuwe lichtbron.

Kleurmanagement voor fotografen | Klik! Kalibratie van de camera | 10

Witbalans

Witbalans Zowel het venster van Lightroom als van Photoshop Camera Raw bieden een tool voor witbalans waarmee u de witbalans handmatig kunt instellen. Tracht het lichtere deel van de grijze vlakken te vinden. Hierdoor wordt uw primaire lichtbron gereflecteerd. Klik met het pipet Witbalans op dit grijze vlak, om de kleurtemperatuur en kleurtint opnieuw te bepalen. Voorkom het gebruik van het witte vlak, omdat dit overbelicht kan zijn. Als overbelichting van toepassing is, genereert dit een onjuiste waarde van de balans. U kunt de mate van de wijziging zien door op de schuifbalk Temperatuur en Tint, de waarde vooraf en achteraf met elkaar te vergelijken.

Helderheid

Zwarte tinten

Helderheid

Zwarte tinten TIP:

Kijk nu naar het histogram en pas de schuifbalk Belichting aan, zodat geen enkele kleurkanaal wordt geklipt, niet bij de highlight noch aan het einde van de schaduw. Hou de CUBE in de gaten. Als de belichtingscorrectie veroorzaakt dat highlights groter worden of schaduwen worden geblokkeerd, kunt u deze met behulp van de schuifbalken Highlights en Schaduwen (rood omcirkelt) corrigeren.

Gebruik het chromen balletje als referentie voor de reflecterende highlight gedeeltes en vergrootte witte vlakken. De vlakke witte vlakken op de CUBE moeten altijd detail weergeven. Optimale instellingen zijn wit 90% belichting, zwart vlak (direct verlicht) 10%, anders: zwart 5%.

Kleurmanagement voor fotografen | Klik! Kalibratie van de camera | 12

Als uw software een tool heeft om de zwarte tinten in te stellen, klik dan op de daarin aanwezige verlichtingstrap. Als, net als bij Lightroom, een dergelijke tool niet beschikbaar is, kunt u de zwarte tinten instellen met de beschikbare tools, zodat u een duidelijk verschil tussen het zwarte vlak op de CUBE en het zwarte gat van de “verlichtingstrap” kunt waarnemen. Als u de tool voor de waarschuwing van "zwart knippen"geactiveerd hebt, wordt dit als het vullen van het grootste deel van de belichtingstrap met de waarschuwingskleur weergegeven. De hieruit resulterende belichtingswaarde van de “verlichtingstrap” moet 0% zijn.

Instellingen overdragen

Instellingen overdragen Om de zojuist door u gemaakte instellingen toe te passen op alle andere door u gemaakte foto's, die onder dezelfde lichtsituaties werden gemaakt, zijn diverse methodes mogelijk. Dit is echter afhankelijk van de software en de voorkeur van de gebruiker. Photoshop Camera Raw heeft twee benaderingen. Voor de eerste benadering worden alle aanpassingen op de foto met de CUBE gemaakt, waarna de foto wordt gesloten. Vervolgens selecteert u in Adobe Bridge alle foto's die onder dezelfde lichtomstandigheden werden gemaakt. Klik met de rechtermuisknop op de foto's en selecteer Vorige conversie. Adobe Bridge zal de door u met de SpyderCUBE gemaakte aanpassingen van de foto, op alle geselecteerde foto's toepassen. De optie wordt aangeboden om alle instellingen of verschillende subsets toe te passen. Controleer of de aanpassingen die u in de SpyderCUBE-foto hebt gemaakt, ook werden toegevoegd.

Kleurmanagement voor fotografen | Klik! Kalibratie van de camera | 14

Bij de twee methode of benadering in Adobe Bridge, selecteert u alle foto's die aangepast moeten worden, inclusief de CUBE-foto, en opent u deze foto's in Adobe Camera Raw. Klik eerst op de CUBE-foto, maak dan als u dan nog niet hebt gedaan, de door u gewenste aanpassingen en selecteer vervolgens de andere foto's. Klik op de knop Synchroniseren. Alle andere foto's worden aangepast om overeen te komen met de wijzigingen die op de foto met de SpyderCUBE werden gemaakt. De eerste methode wordt voor een groot aantal foto's aanbevolen, de tweede methode is afhankelijk van het aantal foto's en de beschikbare geheugencapaciteit die u aan Adobe Camera Raw hebt toegekend. In Lightroom kunnen soortgelijke resultaten ook worden bereikt. Dat kan door naar de volgende foto te gaan en daar in de onderste rechterkolom van de Ontwikkelmodule, de knop "Vorige toepassen" te selecteren, of door de foto in de linkerkolom op te slaan als een "Voorinstelling gebruiker" en vervolgens die voorinstelling op alle foto's toe te passen die onder dezelfde lichtomstandigheden werden gemaakt.

Kleurkalibratie van de camera

Kleurkalibratie van de camera Naast het geoptimaliseerde contrast dat gemakkelijk met behulp van de SpyderCUBE kan worden gerealiseerd, is de tweede belangrijke vereiste voor precieze kleurenfotografie, de kleurkalibratie. Sommige fotografen proberen kleuren in hun foto's te beheren door een kleurdoel in hun foto op te nemen, zonder vervolgens doelspecifieke software te gebruiken. Zij meten de kleur van het doel handmatig en gebruiken de tools voor kleurcorrectie van hun favoriete RAW-converter om handmatig een voorinstelling voor de kleurcorrectie te maken. In theorie is dit geen slechte oplossing, maar het kan erg langzaam zijn, waardoor de nabehandelingstijd erg duur wordt en de resultaten vaak relatief onnauwkeurig zijn. Om sneller consistente resultaten te krijgen, is een van de oplossingen het gebruik van SpyderCHECKR, dat als een combinatie van hardware en software functioneert. De CHECKR biedt betrouwbare kleuren voor de RAW-workflow, kleurkalibraties voor elke camera, en als gevolg daarvan een verlaging van de tijd voor het bewerken van de foto. Naast de opties die

Kleurmanagement voor fotografen | Klik! Kalibratie van de camera | 16

kleurproblemen bij huidtinten compenseren, speciaal voor portretten en modefoto's, biedt het neutrale grijze doelen om een witbalans in de camera in te stellen. De geleverde software werkt met Adobe Lightroom, Photoshop en Camera Raw, evenals met Phocus, de RAW-converter van Hasselblad. De software gebruikt een foto die u hebt gemaakt door het SpyderCHECKR-doel onder specifieke lichtomstandigheden te fotograferen. U kunt snel een kleurprofiel maken en vervolgens met slechts één klik, een serie foto's corrigeren. Het is eenvoudig om SpyderCHECKR voor scène-specifieke kalibratie te gebruiken: als u de instelling voor het licht voor een fotoserie hebt voltooid, maakt u voordat u met het daadwerkelijk maken van foto's begint, in de RAW-modus van de camera, een foto van de CHECKR onder dezelfde lichtomstandigheden. Dit type scène-specifieke kalibratie is alleen noodzakelijk voor de meest veeleisende situaties. Voor de meeste foto's kan één enkele kalibratie, of combinatie van camera en objectief worden gebruikt.

SpyderCHECKR-meten

SpyderCHECKR-meten Eerst de software van SpyderCHECKR installeren en activeren. Open vervolgens de foto die uÂ in uw normale toepassing van de SpyderCHECKR hebt gemaakt, omdat het eerst gebalanceerd moet worden. Hier gebruiken wij Lightroom 4. Om alleen het doel op te nemen, de foto uitsnijden tot de vier witte vierkantjes in de hoeken. (1). Gebruik vervolgens de standaard tool Witbalans op veld E3 van de CHECKR om de kleurtemperatuur (2) te meten en in evenwicht te brengen. Beweeg daarna de muis over veld E1 en lees de RGB-waarden onder het histogram (3). Gebruik de witte schuifbalk om de hel-

Kleurmanagement voor fotografen | Klik! Kalibratie van de camera | 18

derheid aan te passen, zodat veld E1 RGB-waarden van ongeveer 90% (90/90/90) weergeeft. Gebruik vervolgens de zwarte schuifbalk om de waarde voor het vierkant E6 (4) te lezen. Pas de schuifbalk zo aan dat de zwarte waarde van vierkant E6 ongeveer 4% (4/4/4) is. Het is niet altijd mogelijk om de exacte waarde te evenaren. In dergelijke gevallen moet uÂ proberen om de waarde te benaderen en een gemiddelde bereiken, zoals weergegeven zoals in het onderstaande histogram. Deze aanpassingen van de kleurbalans en belichting compenseren de doelfoto, waarmee de meest nauwkeurige kalibratieresultaten mogelijk zijn.

SpyderCHECKR-software

SpyderCHECKR-software Activeer vervolgens de SpyderCHECKR-software in Lightroom, om de doelwaarden te kunnen lezen en een kleurprofiel te maken. Klik eerst met de rechtermuisknop op het doel om een contextueel menu weer te geven. Vervolgens moet u in de optie "Bewerken in" SpyderCHECKR selecteren (uitgaande van het feit dat u SpyderCHECKR als uw optionele externe editor hebt ingesteld). Als u in plaats van Lightroom, Adobe Camera Raw gebruikt, moet u de SpyderCHECKR-toepassing extern activeren, door op het betreffende pictogram in de map Programma's te klikken. U moet de foto van de CHECKR die u zojuist hebt gemaakt, opslaan als een 16-bit TIF-bestand in AdobeRGB. Sleep dit opgeslagen bestand naar het venster

Kleurmanagement voor fotografen | Klik! Kalibratie van de camera | 20

van de CHECKR-software. De software toont vervolgens een bijgesneden doelfoto met een overlapping. Pas de overlapping aan door de foto te draaien en qua afmeting aan te passen, totdat de vierkantjes van de overlapping ongeveer in het midden van het doel zijn geplaatst, zoals weergegeven. Kies daarna een modus voor uw kleurprofiel. Voor letterlijke kleur, selecteert u “Colorimetric”. Als u “Verzadiging” kiest, wordt de kleurintensiteit van de foto's iets sterker. Als u “Portret” gebruikt, wordt de verzadiging van de tinten rood en oranje vermindert, zodat de huidtinten aantrekkelijker ogen. Als laatste slaat u het profiel op voor de toepassing die u op een later tijdstip wilt gebruiken. Om de nieuw gemaakt voorinstelling te gebruiken, start u Lightroom, Adobe Camera Raw of Phocus nogmaals op, zodat de nieuwe voorinstelling wordt herkend. Om te zien wat de invloed van de correctie op een foto is, kijkt u naar het veld “HSL”. Daar wijzigen de kanalen als een van de voorinstellingen wordt toegepast.

Kalibratie van de scherpstelling

Kalibratie van de scherpstelling Eerst plaatst u uw camera op een statief. Als u een tweede statief heeft, plaatst u de SpyderLENSCAL op dezelfde hoogte als uw objectief. De LENSCAL kan ook op een stevig oppervlak worden geplaatst, zoals op een bureau of tafel. Pas uw statief aan zodat het objectief van uw camera op hetzelfde niveau is als de LENSCAL,

Kleurmanagement voor fotografen | Klik! Kalibratie van de camera | 22

en loodrecht is gericht op het doel van de LENSCAL. Stel de camera in op een lage ISO-waarde, zoals ISO 100 of 200, en een korte sluitertijd. Deze combinatie resulteert in lagere ruis en hogere scherpte. (U moet mogelijk extra licht gebruiken om deze instellingen te kunnen realiseren). Richt de focus recht op het midden van het

Kalibratie van de scherpstelling

meetveld zoals met een rood kader wordt weergegeven, met het objectief geheel geopend op het maximale diafragma en laat de ontspanknop los. Bekijk de foto op het beeldscherm van uw camera, zoom in om de foto van de LENSCAL op het scherm van uw camera te controleren. Het rood gemarkeerde deel moet scherp zijn, evenals het getal nul (0) op de liniaal, rechts van het doel. Als het kleine doel en het getal nul (0) beide scherp zijn, werkt uw objectief op de juiste manier en moet u elders zoeken naar de oplossing voor enige resterende problemen met de scherpte.

Kleurmanagement voor fotografen | Klik! Kalibratie van de camera | 24

Als het doel en het getal nul (0) beide niet zo scherp zijn als de andere gedeeltes van de schuin gepositioneerde liniaal, gebruik dan de liniaal om het scherpste punt te vinden. Als uw camera Micro-aanpassing autofocus ondersteunt, kunt u deze functie gebruiken om de scherpstelling van uw camera aan te passen totdat het afgesteld is op nul (0). Zodra u tevreden bent met de resultaten, kunt u deze testprocedure ook voor uw andere objectieven herhalen. Om een overzicht te zien van camera's die fijnafstelling van de scherpstelling als mogelijkheid bieden, zie het gedeelte Vereisten op http://spyder.datacolor.com/portfolio-view/spyderLENSCAL/

Hoofdstuk 3: “als eerste” - Kalibratie van het beeldscherm Het subtiele verschil tussen beeldschermen Kleurgamma Colorimeter of visuele aanpassing? De initiële kalibratie Het installeren van de software Het activeren van de software Eerste scherm Soorten beeldschermen Contrast controleren Kleur controleren Instellingen voor de kalibratie Geavanceerde instellingen voor de kalibratie Kleuren meten Meetinstellingen Meten Omgevingslicht meten Omgevingslicht analyseren Aanpassingen Discussie: Omgevingslicht Profielnaam Locatie In Windows profielen wisselen In Mac OS X profielen wisselen SpyderProof Profieloverzicht Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 2

4 6 8 10 12 12 14 14 16 16 18 18 20 22 22 24 24 26 26 28 28 30 30 32 36

Kleurmanagement voor fotografen | Klik! Kalibratie van de camera | 2

Het subtiele verschil tussen beeldschermen

Het subtiele verschil tussen beeldschermen menselijk oog vaak niet als dusdanig herkend, tenzij een directe één-op-één vergelijking wordt gemaakt.

Als het scherm op de juiste wijze werd gekalibreerd, kunt u op de kleurweergave vertrouwen, dat wil zeggen - voor een bepaalde tijd. LCD-schermen verouderen niet zo snel als de CRT-schermen dat voorheen deden, maar moeten als gevolg van fluctuaties in kleur en helderheid bijna net zo vaak gekalibreerd worden.

Het gebruiken van door de fabrikant geleverde beeldschermprofielen is, in het beste geval, een tijdelijke oplossing. Op maat gemaakte profielen kunnen op twee manieren worden gemaakt. Op basis van een visuele kalibratie of op basis van een kalibratie die door een hulpmiddel uitgevoerd. Voor privégebruik kan voor de kalibratie geprobeerd worden om hulpmiddelen voor visuele aanpassingen te gebruiken. Dit type software vraagt u om op het scherm een aantal visuele keuzes te maken, om de status van uw beeldscherm te verbeteren. Aan het einde wordt een beeldschermprofiel gemaakt dat helpt bij het weergeven van een neutrale kleur. Helaas biedt dit proces alleen een aanpassing op één punt voor het gamma en de grijsbalans; het meet het beeldscherm niet noch analyseert het de primaire kleuren van het beeldscherm, of biedt het aanpassingen op meerdere punten voor het gamma of de grijsbalans.

Afhankelijk van het toestel zijn deze wijzigingen van een verschillend niveau en worden door het

Om de nauwkeurigheid van de kleur en de consistentie op de lange termijn te verbeteren, is

Zelfs personen die slechts zijdelings te maken hebben met “kleurmanagement” leren al in een vroeg stadium dat in de workflow van digitale fotografie, de beeldschermen gekalibreerd moeten worden en dat een profiel moet worden aangemaakt.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 4

Foto: Jens Rufenach

In het beeldscherm vinden fotobewerkers of editors het belangrijkste raakvlak met hun werk. Totdat een foto wordt afgedrukt, blijft het beeldscherm het “kader” van de foto. Daar wordt immers de foto beoordeeld en worden correcties uitgevoerd. Het beeldscherm moet derhalve de mogelijkheid hebben om de meest subtiele kleurschakeringen op de juiste manier weer te geven.

een colorimeter vereist. Dit apparaatje hangt aan een kabel, vóór het scherm. Door het gebruiken van de bij dit apparaatje geleverde software, meet de colorimeter nauwkeurig de kleur en helderheid van het beeldscherm en maakt bovendien een correctieprofiel voor het beeldscherm. Dergelijke apparaten zijn al beschikbaar voor prijzen vanaf ongeveer honderd euro. Een gebruiker die meer geavanceerde opties voor de kalibratie wil hebben, moet in de reeks van apparatuur vanaf EUR 200 zoeken.

Het regelmatig kalibreren met deze apparatuur, garandeert een consistente kleurveiligheid. Uiteindelijk is het onvoldoende om een colorimeter voor eenmalig gebruik te lenen, of om een serviceprovider te vragen deze eenmalig voor uw workflow in te stellen. Op de volgende pagina´s geven wij informatie over het kalibratieproces, waarbij wij als voorbeeld de Spyder4Elite van Datacolor gebruiken.

Kleurgamma

Kleurgamma Deze pagina´s tonen de kleuren die verkregen, weergegeven, afgedrukt kunnen worden door een aantal van de als voorbeeld gebruikte toestellen. Deze kleurreeks of dit gamma is per camera, per beeldscherm en per printerpapier verschillend. Het vergelijken van de verschillen tussen beeldscherm en kleurruimtes is veelzeggend, vooral als wordt vergeleken met AdobeRGB (1998), een kleurruimte die veelvuldig voor het maken en bewerken van foto´s wordt gebruikt. Het doel van het ontwikkelen op basis van AdobeRGB was om de reeks kleuren weer te geven die voor de meeste printers mogelijk was. De AdobeRGB-kleurruimte omvat ongeveer de helft van de kleuren zoals beschreven in de L*a*b*-kleurruimte en biedt een uitbreiding

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 6

voor de hoeveelheid kleurschakeringen van cyaan en groen als deze wordt vergeleken met de kleurruimte van sRGB. Goedkope beeldschermen kunnen een reeks kleuren weergeven die afdoende is voor standaard gebruik op kantoor, maar een groter gamma heeft voordelen voor het bewerken van foto´s. Sommige LCD-schermen bieden nu een aanzienlijk grotere kleurenreeks (gamma), die ongeveer overeenkomt met AdobeRGB.

TIP: Er zijn tools beschikbaar voor het kleurgamma van ICC-profielen onder Mac OS X: de “ColorSync Utility”. Gebruikers van Windows kunnen een tool downloaden voor het bekijken van het profiel op: http://www.color.org/profileinspector.xalter.

Foto: Giannluca Colla

Colorimeter of visuele aanpassing?

Colorimeter of visuele aanpassing? Heb ik echt hardware kalibratie nodig? Alle ambitieuze amateurs stellen deze vraag als zij zich realiseren dat de kleuren van hun afdrukken niet overeenkomen met die van hun beeldscherm. De persoon die een betrouwbaar oog voor kleuren heeft, niet bang is om veel tijd en inspanningen te spenderen, en die een groot aantal testafdrukken kan maken, kan proberen om zonder hardwarekalibratie te werken. Soms is een acceptabel resultaat mogelijk. Als betrouwbare schermkleuren niet met behulp van deze methode kunnen worden verkregen, is het snel en relatief eenvoudig om een op hardware gebaseerde oplossing te vinden die binnen het budget past.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste â&#x20AC;Ś Kalibratie van het beeldscherm | 8

TIP: Deze vraag komt echter bij professionals niet eens op. Zij moeten met een teststandaard werken en kunnen niet zonder het gebruik van een kleursensor, ervan uitgaande dat zij voor hun werk geen compromissen willen sluiten Hun enige overweging is het niveau van de mogelijkheden die het toestel moet hebben.

Visuele kalibratie-software is minder precies en minder consistent dan hardware-oplossingen. Zelfs het ervaren oog kan onder vele omstandigheden, de kleurnuances niet zo nauwkeurig detecteren als de sensoren in een colorimeter.

De initiële kalibratie

De initiële kalibratie Gedurende lange tijd kon kalibratiesoftware geen onderscheid maken tussen de initiële kalibratie en de daaropvolgende kalibraties. Elke keer dat een profiel van het beeldscherm werd gemaakt, moest de gebruiker allemaal dezelfde vragen beantwoorden, om de parameters opnieuw opnieuw in te stellen, die vaak exact hetzelfde waren voor zowel de hardware als de gewenste voorwaarden.

Foto: Jens Rufenach

De gebruikersvriendelijke programma's doen het nu anders. Zij maken onderscheid tussen de eerste kalibratie en de daaropvolgende kalibraties, en wijzigingen van meetparameters zijn alleen noodzakelijk omdat het beeldscherm in de loop van de tijd ouder wordt en aan slijtage onderhevig is.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 10

De eerste kalibratie heeft hier een speciale status. Het is de eerste keer dat het toestel wordt gemeten, dus om zeker te stellen dat de software op de juiste manier functioneert, moet de gebruiker informatie geven. Bijvoorbeeld, welk type toestel wilt u kalibreren? CRT-schermen, LCD-schermen, videoprojectors en notebookschermen vereisen een andere technische bena-

dering en andere standaarden. Spyder 4 omvat nu een database dat het type beeldscherm met het beeldscherm-model weet te combineren, om de nauwkeurigheid te optimaliseren. Dat wil zeggen dat de gebruiker slechts zelden deze informatie hoeft te geven, het proces is volledig automatisch. U moet echter nog wel steeds de opties voor de aanpassingen van de hardware beheren. Moderne LCD-schermen bieden weinig bedieningselementen als zij als computerscherm worden gebruikt. In veel gevallen is de achtergrondverlichting het enige dat kan worden ingesteld. Hiervoor is de optie Helderheid beschikbaar. Toch bieden LDC-schermen soms meerdere modi waaruit gekozen kan worden, zelfs dynamische modi, waarbij de helderheid van het beeldscherm constant wordt aangepast als gevolg van een gewijzigde lichtomgeving, Het combineren van het automatische gedrag met een op maat gemaakt kleurprofiel resulteert in een suboptimale situatie. Daarom moet het combineren worden uitgeschakeld.

Het installeren van de software

Het activeren van de software

Het installeren van de software Plaats de geleverde software-CD en volg de op het scherm weergegeven instructies op. De standaard locatie voor de installatie, plaatst een map met de naam “Datacolor” in de map Programma's. Start vervolgens de Spyder4Utility vanuit het menu Start in Windows, of vanuit de map “Datacolor” in de map Software in MacOS X.

TIP: Het is mogelijk om de laatste versies van de software op de website van de fabrikant te zoeken (www.datacolor.com)., maar de applicaties kunnen ook automatisch controleren of er updates beschikbaar zijn. Hiervoor dient deze optie tijdens de installatie geactiveerd te zijn, ook kunt u deze optie vanuit Voorkeuren activeren.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 12

Het activeren van de software De Spyder 4 colorimeter gebruikt twee applicaties. De eerste, genaamd Spyder3Utility, activeert automatisch bij het opstarten en draait op de achtergrond. Het bewaakt de tijdsinterval tussen kalibraties en garandeert dat het door het profielproces gegenereerde profiel ook door het besturingssysteem wordt gebruikt. Het laatste is noodzakelijk omdat andere programma' soms proberen om de video LUT-gegevens te wijzigen, die een onderdeel zijn van de kalibratie van uw beeldscherm. Start de Spyder 4-kalibratiesoftware vanuit het menu Start in Windows, of vanuit de map “Datacolor” in de map Software in Mac OS X. U kunt de software ook vanuit de menubalk starten, zoals weergegeven. U kunt deze software gebruiken om een profiel van uw beeldscherm te maken en het beeldscherm te kalibreren, maar ook om de omgevingsverlichting en het effect op het beeldscherm te meten. Gebruik hiervoor de Elite- of Pro -versies.

Eerste scherm

Soorten beeldschermen

Eerste scherm Om problemen tijdens de kalibratie en het proces van het aanmaken van een profiel te voorkomen, moet u een paar logische richtlijnen volgen. Laat het beeldscherm ca. 30 minuten opwarmen, voordat u met het meten start. Schakel de functies van de screensavers en energiebesparing uit, zij kunnen de nauwkeurigheid van de uitlezingen verstoren. Zorg dat het beeldscherm op een constante werktemperatuur blijft.

Soorten beeldschermen PRO TIP: Als u altijd op uw kleuren wilt vertrouwen, schakel dan de instellingen voor energiebesparing uit, om te garanderen dat het beeldscherm altijd een constante werktemperatuur heeft.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 14

Vervolgens kunt u bepalen welk type apparaat u hebt dat u wilt kalibreren. In de meeste gevallen is dit een LCD of laptop. Zie deel 4 voor meer informatie over hoe u met deze apparatuur kunt werken en voor details over het maken van een profiel voor videoprojectors.

Contrast controleren

Kleur controleren

Contrast controleren Veel beeldschermen hebben de mogelijkheid om de instellingen van de hardware te wijzigen. Controleer of de functies voor uw beeldscherm ook wijzigingen voor helderheid en contrast mogelijk maken. Stel de juiste instellingen voor uw beeldscherm in en lees de instructies die op de volgende schermen worden getoond, nauwkeurig door.

Kleur controleren TIP: Als u ervaart dat uw beeldscherm niet meer in staat is om voldoende contrast te bieden om onderscheid te maken tussen elke patch of een gefaseerd grijsschaal, moet u het beeldscherm (op termijn) vervangen.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 16

De instellingen voor kleur en wit worden in het algemeen gewijzigd m.b.v. een OSD-menu (on-screen display), dat voor de verschillende beeldschermen op een andere manier wordt weergegeven. Als vóór het maken van een profiel en de kalibratie, de instellingen van de hardware zo goed mogelijk met het doel overeenkomen, hoeft het kalibratieproces minder wijzigingen uit te voeren om de resultaten te verbeteren.

Instellingen voor de kalibratie

Instellingen voor de kalibratie Voordat u met het kalibratieproces start, moet u de doelen Gamma, Witpunt en Helderheid selecteren. Als u al weet welke instellingen u wilt gebruiken, volgt u gewoon wat de software u aangeeft. Als dat niet zo is, kunt u de voorinstellingen gebruiken, die voor de meeste gebruikers optimaal zijn. Dit betreft ook de gebruikers die hun eigen workflow gebruiken met AdobeRGB, sRGB, of beide.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 18

Geavanceerde instellingen voor de kalibratie

Voor geavanceerde gebruikers: Klik op de knop Geavanceerd om naar het scherm Geavanceerde instellingen te gaan, waar u toegang hebt tot drie additionele doelfuncties. U kunt een keuze maken uit een gecombineerde voorinstelling voor de instellingen die u in het vorige venster hebt geselecteerd. U kunt ook de functies uitschakelen die het omgevingslicht, de kalibratie van de grijsbalans en de certificatie van Spyder meten. Om te zien hoe u precies de instellingen voor de kalibratie optimaliseert, leest u het volgende deel: ”en nu!” - Het afstemmen van de beeldschermen.

Kleuren meten

Foto: Jens Rufenach

Dit is het punt waar u de tool gebruikt. Nadat u door de software door de initiële stappen bent geleid, zal Spyder de communicatie met het beeldscherm uitvoeren. In de meeste ideale omstandigheden zal dit slechts enkele minuten in beslag nemen, en eindigen met een hernieuwde kalibratie en beeldschermprofiel.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 20

Helaas zijn de omstandigheden niet altijd ideaal. On dit proces te sturen maakt de software gebruik van een wizard, om u stap-voor-stap te helpen om de onderwerpen te bezien die de kwaliteit van uw kalibratie zouden kunnen verlagen. De software informeert u bijv. als de sensor heeft gedetecteerd dat uw werkgebied te helder is, of als de geselecteerde helderheid voor het beeldscherm te hoog staat ingesteld. In dergelijke gevallen wordt u gevraagd om uw instellingen te wijzigen( of zelfs uw werkomgeving) om de resultaten te optimaliseren.

Zodra het maken van een profiel voltooid is, zijn er ook interessante functies die u laten zien wat het kalibratieproces heeft gewijzigd, door een vergelijking met de standaard instellingen van het apparaat te tonen. In een selecteerbare matrix toont de Spyder 4-software een verscheidenheid aan foto's van verschillende types. Als deze tezamen worden bezien of als hier individueel op wordt ingezoomd, geven de foto's een nauwkeurige indicatie over hoe zowel de kleur als de inhoud van de foto na kalibratie en het maken van en profiel, zal worden weergegeven. Wees niet verrast, de foto's zullen er niet altijd “mooier” uitzien. U zult echter wel bijna altijd meer neutraliteit en verbeterde details zien.

Meetinstellingen

Meten

Meetinstellingen

Meten

Hang de Spyder aan de voorkant van het beeldscherm. Voor een optimaal voordeel, past u het contragewicht van de kabel van de Spyder aan, zodat deze kabel aan de achterkant van het beeldscherm hangt. Plaats vervolgens de Spyder4 op het schone oppervlak van het beeldscherm. Controleer of de Spyder vlak gepositioneerd blijft. Indien mogelijk het beeldscherm iets schuin omhoog instellen, zodat het gewicht van de sensor de positie stabiliseert.

Tijdens de eerste kalibratie moet u vijf minuten wachten terwijl de colorimeter een profiel voor uw beeldscherm maakt en het scherm kalibreert. Gedurende deze vijf minuten bouwt het meetveld in het midden van het scherm, de kleuren rood, groen, blauw en grijs op. Nadat de meting voltooid is, verwijdert u de Spyder van het beeldscherm. Als u de optie "Compensatie omgevingslicht" hebt geactiveerd (en dat is het advies), worden additionele vensters getoond die op de volgende vier pagina's worden beschreven.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 22

Omgevingslicht meten

Omgevingslicht analyseren

Omgevingslicht meten

Omgevingslicht analyseren TIP:

De lichtomstandigheden op de werkplek zijn van groot belang voor een optimale kalibratie van het beeldscherm. Daarom heeft de Spyder4 een sensor voor omgevingslicht aan de voorkant van de eenheid, evenals een blauwe led die aangeeft dat de sensor met een meting bezig is. Als u in "Voorkeuren", de optie "Compensatie omgevingslicht" hebt geactiveerd, meet de Spyder het licht in de ruimte en interpreteert het beeldscherm.

Het niveau van het omgevingslicht kan voortdurend worden bewaakt, om u te waarschuwen als er wijzigingen hebben plaatsgevonden. U krijgt via het pictogram Spyder Utility, zoals weergegeven in de menubalk van Mac of in de "tooltray" (toepassingen) van Windows, toegang tot de functies van de status van het omgevingslicht.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 24

Na de meting, informeert de software (Software Assistant) u over de resultaten en geeft voorstellen voor het wijzigen van het omgevingslicht of uw doelwaarde. In het gunstigste geval omvatten deze wijzigingen het dimmen of verhogen van het licht in de ruimte en zorgt het voor langdurige consistentie. Als u de keuze maakt om de verlichting in de werk ruimte niet te corrigeren, dan moet de voorgestelde wijzigingen voor uw doelwaarden voor de helderheid van het beeldscherm worden geaccepteerd, om overeen te stemmen met de omstandigheden van het omgevingslicht.

Aanpassingen

Discussie: Omgevingslicht

Aanpassingen Nadat u hebt besloten of u de voorgestelde wijzigingen wilt accepteren, of met uw originele doelwaarden wilt blijven werken, gaat u door met het kalibratieproces. De resultaten voor de helderheid worden weergegeven. Als deze helderheidswaarden niet passen binnen de reeks van waarden die door de software werden bepaald, moet u de helderheid van het beeldscherm aanpassen. U kunt dit doen door ofwel het OSDmenu ofwel de schuifbalk Helderheid in het Mac OS X-systeem voor de aanpassing van het beeldscherm te gebruiken.

Discussie: Omgevingslicht MAC TIP: Voor een fijnere controle van de helderheid van het beeldscherm onder OS X 10.7.4 of hoger, kunt u de knoppen Shift & Optie ingedrukt houden om verhogingen van 64 in plaats van 16 voor de aanpassing te realiseren.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 26

De werkomgeving is een cruciale factor die velen bij het kalibreren van hun beeldschermen vergeten. Een goede werkruimte heeft consistente, niet wijzigende lichtomstandigheden. Zonwering of verduistering wordt aanbevolen. Als deze niet worden toegepast, wordt het aanbevolen om in de avonduren, zodra het buiten donker is, aan kleurkritische taken te werken.

Profielnaam

Profielnaam In dit venster kunt u de standaard naam accepteren of een eigen naam invoeren. Beschrijvende namen voor profielen maken het eenvoudiger om snel het juiste profiel te vinden, op het moment dat het nodig is. Onder Windows is het pad voor het opslaan van ICC-profielen als volgt: C:/Windows/System32/Spool/Drivers/Color. Voor Mac OS X is dit in de map: User Name/Library/ColorSync/Profiles.

Locatie

TIP: De map Gebruiker/Bibliotheek (User Library) zal in recente versies van OS X verborgen zijn. Om deze zichtbaar te maken, dient u het hulpprogramma Terminal op uw harde schijf te lokaliseren onder Programma/Hulpprogramma's/Terminal (Applications/Utilities/Terminal.) Start Terminal en plak de volgende tekst in het geopende venster: chflags nohidden ~/Library/ Druk op: Enter en uw bibliotheek wordt zichtbaar.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 28

Locatie Na het installeren van een nieuw profiel, moet u het Windows-systeem opnieuw opstarten. De meeste programma's op een Mac zullen direct een nieuw profiel kunnen gebruiken, maar een aantal vereisen ook het opnieuw opstarten van het systeem. Er zijn twee kleurtools of kleurhulpmiddelen die u mogelijk als praktisch zult ervaren: Mac ColorSync Utility, dat informatie over elk profiel geeft, of de functie Profile Chooser van Datacolor voor Windows, waarmee het mogelijk is om tussen diverse Spyder-profielen te wisselen en die de juiste kalibratiegegevens voor de profielen knipperend weergeven, als deze worden gewijzigd.

In Windows profielen wisselen

In Mac OS X profielen wisselen

In Windows profielen wisselen

In Mac OS X profielen wisselen

De Spyder 4-software installeert automatisch de nieuw gemaakte kleurprofielen op de juiste locatie in het besturingssysteem. Deze kunnen direct worden gebruikt. Het kan echter voorkomen dat er momenten zijn dat u tussen profielen wilt wisselen. Om in Windows van beeldschermprofiel te wisselen, start u Instellingen/Configuratiescherm/Beeldscherm in het venster voor de beeldschermconfiguratie en selecteert u het tabblad “Instellingen”, waar u vervolgens de knop Geavanceerd kunt selecteren om toegang tot een nieuw venster te krijgen. Selecteer het tabblad “Kleurmanagement” en maak een keuze uit de beschikbare profielen. Onder de oude besturingssystemen van Windows, kan het op deze manier toepassen van het profiel mogelijk niet realiseren dat de noodzakelijke kalibratiegegevens naar de videokaart worden verzonden. Het wordt daarom aanbevolen dat u voor het wijzigen van profielen, de tool van Datacolor “Profile Chooser” gebruikt, hetgeen eerder werd beschreven.

De procedure op de Mac is gebruiksvriendelijk. In het menu van Apple selecteert u “Systeemvoorkeuren”, klikt u vervolgens op “Beeldschermen” en daarna op het tabblad “Kleur”. Hier selecteert u uit de lijst met profielen, het profiel van uw beeldscherm dat u wilt wijzigen. Dit zal de gegevens van uw videokaart evenals de wijzigingen van het profiel automatisch bijwerken.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 30

SpyderProof

SpyderProof In SpyderProof kunt u via de optie Beeld en Voor/Na, de weergave van de referentiefoto vóór en na de kalibratie vergelijken. Eerst wordt de foto na de kalibratie getoond, omdat dit de resultaten van uw kalibratie weergeeft. Door te klikken op de knop Wisselen, wordt de foto vóór de kalibratie getoond. Merk op dat de optie Voor, niet verwijst naar een vorig profiel dat werd geladen, maar naar een ongekalibreerde status, die de originele weergave van het beeldscherm toont, zonder aanpassingen van de videokaart.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 32

In het algemeen betreffen de grootste verschillen de densiteit, die vooral in de details van de highlights en schaduw en in de witbalans zichtbaar zijn. Wacht na het wisselen even, totdat uw ogen aan de nieuwe witbalans zijn gewend. Als u terugkeert, zullen uw ogen weer aan de andere witbalans aanpassen. Dat is de reden waarom een apparaat voor het bepalen van de witbalans moet worden ge‑ bruikt en niet het menselijk oog.

SpyderProof

In SpyderProof worden de zestien foto's in vier kwadranten onderverdeeld: verzadigde kleuren, huidtinten, landschap en zwart-wit. Elk van de 16 foto's toont een bepaald kenmerk, deze worden in detail in het Online Help-programma uitgelegd. U kunt op een kwadrant klikken om op de vier foto's in te zoomen, als u nogmaals op Zoom klikt, kunt u een afzonderlijke foto bekijken. Voor het analyseren van de grijsbalans gebruikt u het kwadrant Zwart-Wit, zodat de heldere kleuren uw ogen niet afleiden. De knop Wisselen wijzigt de status van de kalibratie, zodat u de weergaven als Gekalibreerd en Niet gekalibreerd kunt vergelijken.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 34

Twee van de 16 foto's worden weergegeven, waarbij twee kopieën van elke foto naast elkaar worden getoond. In het hier gegeven voorbeeld, bevat de bovenste foto een kunstmatig verloop van magenta, blauw, cyaan, rood, geel, groen en zwart. Deze kunnen worden gebruikt om enige kleuren die buiten het gamma vallen te verifiëren, om te leren welke schaduwen door uw beeldscherm kunnen worden getoond. De zwart-wit testfoto van Datacolor B&W die onder de kleurenfoto staat, bevat een brede reeks van pictorale en grafische elementen. Kijk naar het vergrootte gedeelte boven elke af‑ beelding, om op highlights en schaduwen te controleren.

Profieloverzicht

Profieloverzicht Aan het einde van het kalibratieproces, wordt een grafiek van het beeldschermprofiel weergegeven. Dit biedt u de mogelijkheid om de kleurreeks op uw beeldscherm te vergelijken met de fotografische kleurruimtes sRGB en AdobeRGB, evenals met de kleurruimte NTSC. U kunt ook andere beeldschermprofielen laden en met de respectievelijke kleurgamma's vergelijken. Dat helpt om bij beslissingen van het koopproces de beeldschermen te vergelijken en ook om te be‑ sluiten hoe de kleur op meerdere beeldschermen binnen een omgeving kunnen worden beheerd.

Kleurmanagement voor fotografen | Als eerste … Kalibratie van het beeldscherm | 36

Sommige beeldschermen voldoen mogelijk niet aan de gekozen standaard voor studio en deze beeldschermen dienen verplaatst te worden om het gebruik te ondersteunen, daar waar kleur niet kritisch is. Anders moeten, om alle beeldschermen met elkaar overeen te laten komen, de beste beeldschermen qua kwaliteit verlaagd worden om overeen te stemmen met het beeldscherm van de laagste kwaliteit. Als u dergelijke acties in overweging neemt, lees dan eerst het volgende deel over het afstemmen van de beeldschermen.

Hoofdstuk 4: â&#x20AC;&#x153;...en nu!â&#x20AC;&#x153; - Finetunen van het beeldscherm. Vereisten voor de kalibratie Instellingen voor het doel Pro-functie: Gamma Profielinstellingen: Op maat gemaakte instelling voor het gamma Profielinstellingen: Witpunt Pro-functie: Helderheid Pro-functie: Spyder-certificatie Pro-functie: Kalibratie van de grijsbalans Pro-functie: Compensatie van het omgevingslicht ReCAL & CheckCAL Expert Console Curves Informatie Colorimeter Historie Geavanceerde analyse Geavanceerde tools voor de analyse Kleurgamma Instellingen voor de Tone-response, Helderheid en Contrast, en OSD-instellingen Uniformiteit van het beeldscherm Kleurnauwkeurigheid Twee beeldschermen kalibreren Een Studio kalibreren Kalibratie van de projector Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 2

4 6 6 8 8 10 10 12 12 14 14 16 16 18 18 20 22 22 24 26 28 30 32 34

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 2

Vereisten voor de kalibratie

Vereisten voor de kalibratie Een beeldscherm wordt niet simpelweg gekalibreerd, het wordt op basis van een standaard of norm gekalibreerd. De standaard wordt tijdens het kalibratieproces geselecteerd, op basis van de vereisten voor de specifieke workflow van de gebruiker. Iemand die het beeldscherm voor het bewerken van foto's gebruikt die later op een inkjetprinter, dye sublimation printer of in fotolaboratorium worden afgedrukt, heeft de eenvoudige taak om het doel voor de beeldschermkalibratie te selecteren. Het is een eenvoudige taak, omdat de kleurruimte van de workflow een voor de hand liggende keuze voor het doel voor de beeldschermkalibratie bepaald. De standaard kalibratie wordt vervolgens voor een kenmerkende fotografische workflow uitgevoerd: gamma van 2,2 en het witpunt van 6500 Kelvin. Hetzelfde is van toepassing voor foto's die voor publicatie op het internet of op mobiele telefoons worden voorbereid; bijvoorbeeld om als een online foto-galerij of als PDF gepresenteerd te worden.

gebruikt en de andere voor het beoordelen van de foto's voor prepress. De reden voor het gebruik van de twee verschillende beeldschermprofielen is dat verschillende workflows andere standaarden hebben, en ons doel bij het beoordelen van foto's is niet alleen om de foto's goed op onze eigen beeldschermen te zien, maar ook om de foto's op de juiste wijze voor te bereiden zodat zij aan diverse serviceen outputproviders kunnen worden verzonden. Deze andere providers maken mogelijk gebruik van andere standaarden. Als u video wilt bewerken, kiest u wellicht zelfs voor een derde beeldschermprofiel, zodat het overeenkomt met een van de standaarden voor video. Er is ook een gering aantal toepassingen die heel specifiek zijn, zoals output naar filmschrijvers, die hun eigen speciale workflows en standaarden gebruiken.

Foto: fornok_de-fotolia.com

TIP:

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 4

Het is complexer als u foto's moet bewerken voor het afdrukken van foto's en voor publicatie op het internet evenals voor offsetdruk, zoals voor tijdschriften, boeken of kranten. In een aantal gevallen is het mogelijk dat deze complexe workflow het beste werkt als twee verschillende beeldschermprofielen worden gebruikt, waarbij de ene voor de fotografische workflow wordt

Om meer over de bovengenoemde geavanceerde instellingen te weten te komen, gaat u vanuit het scherm Kalibratie-instellingen naar Geavanceerde instellingen en vervolgens selecteert u de knop Help. De helpfunctie wordt weergegeven, waarin de instellingen voor de beeldschermkalibratie in detail worden toegelicht.

Instellingen voor het doel

Pro-functie: Gamma

Instellingen voor het doel

Pro-functie: Gamma

In dit venster ziet u een lijst met de beschikbare standaarden. Hier kunt u de combinatie van de kleurtemperatuur en het gamma instellen. De kleurtemperatuur is de instelling voor hoe warm of koud de kleuren worden weergegeven, en met gamma wordt het contrast beheerd. Zowel sRGB als AdobeRGB gebruiken een combinatie van 6500 Kelvin kleurtemperatuur (overeenkomstig met het daglicht op het midden van de dag) en een gamma van 2,2 (of een geringe variatie daarvan in sRGB). Als u in prepress werkt, waar de standaarden gebaseerd zijn op een kleurtemperatuur van de D50-norm, kunt u een kalibratie van 5000 Kelvin gebruiken (als uw werkruimte behoorlijk weinig verlicht is, in meer helder verlichte omgevingen zal dit een geringe gele kleur geven), en in bepaalde gevallen een gamma van 1,8 (wat steeds minder gangbaar is geworden). Het klikken op de knop “Geavanceerd” maakt verdere aanpassingen mogelijk.

In de meeste gevallen is gamma ingesteld op 2,2. Dat is ook de standaardwaarde voor zowel Windows als Mac OS X. In prepress workflows kan een gamma van 1,8 worden gebruikt om meer details in de schaduw van de foto weer te geven. Hogere gammawaarden resulteren in een meer verzadigde kleurreproductie; daarom is het een oplossing om L-Star te gebruiken in plaats van een numerieke gamma curve, om meer schaduwdetails weer te geven, zonder dat hierbij de kleurverzadiging aanzienlijk wordt gewijzigd. Softproofing kan problemen met kleurverzadiging voorkomen, maar hierbij is het moeilijk om schaduwdetails weer te geven, dat is de reden waarom sommige workflows L*, gamma 2,1, gamma 2,0 gebruiken, of waarom in een aantal pre-press workflows, gamma 1,8 wordt gebruikt.

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 6

Profielinstellingen: Op maat gemaakte instelling voor het gamma

Profielinstellingen: Op maat gemaakte instelling voor het gamma Als de voorinstelling voor de gammawaarden niet overeenkomen met uw vereisten, kunt u de gammawaarden instellen in het gedeelte Geavanceerd. Elke waarde tussen 0,5 en 3,0, met twee cijfers achter de komma, kan worden gebruikt.

Glossarium: Gamma & Tone Response Curve

Gamma beschrijft de verhoging in de middelste tinten in de foto. Zwart blijft zwart, wit blijft wit en alle overige waarden volgen de gamma curve. Gamma verwijst naar de gevallen waarin deze curve als een enkel getal kan worden bepaald. Meer complexe gevallen, zoals L-Star, worden Tone Response Curves genoemd in plaats van gammawaarden.

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 8

Profielinstellingen: Witpunt

Profielinstellingen: Witpunt Als een op maat gemaakt witpunt wordt ingesteld, krijgt u een selectie van verschillende voorinstellingen tussen 4000 en 9300 Kelvin. U gebruikt ofwel een standaard instelling ofwel u gebruikt de instelling die het dichtst ligt bij het gamma dat u gaat gebruiken. Op maat gemaakte witpunten kunnen ook worden geselecteerd door x- ,y-waarden, die aanpassingen aan de rode naar groene as en de gele naar blauwe as, gecorrigeerd door Kelvin-waarden mogelijk maken.

Pro-functie: Helderheid

Pro-functie: Spyder-certificatie

Pro-functie: Helderheid

Pro-functie: Spyder-certificatie

Als een op maat gemaakt witpunt wordt ingesteld, krijgt u een selectie van verschillende voorinstellingen tussen 4000 en 9300 Kelvin. U gebruikt ofwel een standaard instelling ofwel u gebruikt de instelling die het dichtst ligt bij het gamma dat u gaat gebruiken.

De instelling voor de certificatie van Spyder Certification gaat standaard naar Uit, maar gebruikers die kleurkritisch zijn, zullen mogelijk voor deze optie voor kiezen, vooral grote studio´s met meerdere computers. De certificatie voor Spyder vereist strikte standaarden voor de kalibratiestatus, niveau´s voor omgevingslicht en profielgebruik, om zeker te stellen dat wat u op het scherm ziet, juist is.

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 10

Pro-functie: Kalibratie van de grijsbalans

Pro-functie: Compensatie van het omgevingslicht

Pro-functie: Kalibratie van de grijsbalans

Pro-functie: Compensatie van het omgevingslicht

De representatie van kleur, vooral voor neutrale kleuren, zorgt voor een aanzienlijke verbetering als de optie Kalibratie van de grijsbalans in de software van Spyder wordt gebruikt. Ook de geavanceerde optie Iteratieve grijsbalans is beschikbaar. Deze optie biedt nog meer vloeiende, meer neutrale grijswaarden, het kalibratieproces zal hierdoor echter vertragen. Voor projectors met LCD-technologie zal het optimaliseren van de grijsbalans, de fotokwaliteit verbeteren. Als DLP-technologie echter niet in combinatie met deze optie werkt, moet u deze optie uitschakelen als een profiel voor DLP-projectors wordt gemaakt.

Compensatie voor wijzigingen in het omgevingslicht is vooral belangrijk voor mensen die lange uren werken, omdat omgevingslicht aanzienlijk kan wijzigen met als gevolg daarvan het beïnvloeden van de juiste perceptie van het beeldscherm. Als u deze optie activeert, gebruikt het programma de Spyder om het omgevingslicht in de ruimte te meten en om u te waarschuwen als het omgevingslicht aanzienlijk wijzigt. Het is mogelijk om verschillende profielen voor door u vereiste verschillende lichtomstandigheden te maken, maar het beheren van het omgevingslicht is en blijft de ideale oplossing.

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 12

ReCAL & CheckCAL

Expert Console

ReCAL & CheckCAL

Expert Console

Zodra het scherm voor de eerste keer werd gekalibreerd, kunt u CheckCAL en ReCAL gebruiken om de tijd die gemoeid is met toekomstige kalibraties, tot een minimum te beperken. Als u uw eerdere doelwaarden hebt behouden, is het mogelijk om een kalibratiecontrole in ongeveer één minuut uit te voeren. Het resultaat toont de huidige waarde voor belangrijke parameters, zoals gamma, witpunt, zwarte en witte tinten, vergelijkt het met de vorige metingen en toont een aanbeveling in de vorm van Geslaagd/ Mislukt om aan te geven of de wijzigingen acceptabel zijn.

Deze console is ontworpen voor mensen die precies weten wat zij willen en die geen stap-voor-stap proces willen volgen. U kunt via een afzonderlijk scherm, vanuit de gehele door de wizard bestuurde interface, toegang tot alle functies krijgen. Dit is een ontwerp dat kenmerkend is voor eerdere kleurmanagementsofware, dat werd ontworpen door technici voor andere technici. Momenteel wordt het met name door systeembeheerders en experts gebruikt om tijd te besparen.

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 14

Curves

Informatie

Curves

Informatie

TIP:

Het venster Curves biedt u de mogelijkheid om de waarden Niet gekalibreerd, Gekalibreerd, Gecorrigeerd en Doelwaarden voor elk kanaal afzonderlijk of voor alle kanalen tegelijkertijd uit te voeren. Het biedt een technisch overzicht van hetgeen tijdens het kalibratieproces wordt uitgevoerd. Hier kunt u zien in hoeverre de output-curves afwijken van de ideale gamma-instelling en in welke mate de kalibratie kan worden aangepast om dit te compenseren. Nadat u op “Correctie” hebt geklikt, kunt u ook zien welke kanalen minder wit moesten hebben om dit resultaat te krijgen.

De gemeten waarde van het geselecteerde beeldscherm worden in het venster “Informatie” weergegeven. Het toont informatie die gerelateerd is aan de zwarte en witte punten. Deze informatie is niet voor alle mensen zinvol, maar het kan worden gebruikt om de mogelijkheden van de helderheid van een beeldscherm te traceren, om te weten wanneer het noodzakelijk is om het beeldscherm te vervangen.

De waarde die in het venster Informatie worden weergegeven, kunnen worden afgedrukt via het menu Bestand, gevolgd door de keuze van de optie afdrukinformatie. Voor nog meer gegevens over uw beeldscherm kunt u in het definitieve scherm de Geavanceerde analysetesten uitvoeren.

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 16

Colorimeter

Historie

Colorimeter

Historie

De colorimeter meet elke kleur die als een RGB-waarde is ingevoerd of die op het scherm met de Color Picker (kleurbepaler) werd opgebouwd. U kunt deze optie gebruiken om zelf de kleurreeks en uniformiteit van een beeldscherm te controleren. Voer een maximale RGB-waarde in (zoals 255, 0, 0 voor rood) en meet het resultaat om de kleurreeks van het beeldscherm te zien, of gebruik wit (255, 255, 255) en meet eerst het midden van het beeldscherm, meet daarna de randen en de hoeken, waarbij u het voorbeeldvenster steeds naar een andere locatie verplaatst. U zult zien dat de Kelvin-waarde varieert bij een beeldscherm van lage kwaliteit, tot 1000 Kelvin. Geautomatiseerde tests en nog meer opties zijn voor deze kenmerken beschikbaar, ga hiervoor naar het definitieve scherm en selecteer Geavanceerde analysetesten.

De grafiek toont de gedurende de tijd uitgevoerde wijzigingen. Het toont kwaliteitsverlies als het beeldscherm wordt gebruikt. Een aantal van de variaties op de tijdlijn worden mogelijk veroorzaakt door het meten van het beeldscherm voordat het afdoende werd opgewarmd.

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 18

Geavanceerde analyse

Geavanceerde analyse Het belangrijkste doel is om beeldschermen binnen de context van hun individuele mogelijkheden te kalibreren, met of zonder (fijn)afstemming. Wij zouden elk beeldscherm moeten kalibreren, zodat het alles toont waarvoor het de mogelijkheid heeft.

Foto: svedoliver - Fotolia.com

Toch kan zelfs bij de beste kalibratie van het beeldscherm niet worden weergegeven wat het beeldscherm niet kan tonen. In het algemeen heeft dit geen invloed op de gebruikers, omdat zij niet kunnen zien wat het beeldscherm niet kan tonen.

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 20

Geavanceerde gebruikers hebben al een idee over wat wel en niet op een beeldscherm van een bepaalde kwaliteit kan worden gezien. Ook zullen zij zich bewust zijn van de variaties die op verschillende locaties op het scherm optreden, en dat dit in hogere mate voorkomt bij de goedkopere beeldschermen.

Vergeet ook niet dat beeldschermen ouder worden. In de loop der tijd verliezen beeldschermen zuiverheid, natuurgetrouwheid van de kleuren, helderheid en contrast. Dat is geen leuk nieuws, maar het accepteren en traceren van de wijzigingen maakt een redelijke planning voor het vervangen van het beeldscherm mogelijk. Mensen die oprecht interesse hebben in de nauwkeurigheid van kleuren, zouden de kwaliteit van hun beeldschermen moeten controleren. De door Spyder geleverde tools voor deze controle worden op de volgende pagina'sÂ weergegeven. UÂ kunt deze functies aan het einde van de kalibratiecyclus vinden, nadat SpyderProof werd uitgevoerd. Zie hiervoor Geavanceerde analyse.

Tools voor de geavanceerde analyse

Kleurgamma

Tools voor de geavanceerde analyse

Kleurgamma

De tools voor de Geavanceerde analyse bieden zes verschillende testmogelijkheden voor kleurengamma, representatie van toon of tint, helderheid en contrast, het witpunt op verschillende OSDinstellingen, evenals de kleurnauwkeurigheid van uw beeldscherm. Deze tests kunnen afzonderlijk of achtereenvolgend worden uitgevoerd. Merk op dat het uitvoeren van al deze tests minimaal 15 minuten in beslag zal nemen. Deze tijdsinvestering zal u een zeer specifiek beeld geven van wat uw beeldscherm kan. Als u de tests een jaar later nogmaals uitvoert en de resultaten met elkaar vergelijkt, zult u zien in welke mate uw beeldscherm is verouderd.

In de loop der tijd zullen de kleuren niet zo helder en intens zijn als in de tijd dat het beeldscherm nieuw was. Het verlies van helderheid van het beeldscherm veroorzaakt lagere waarden voor de helderheid en het contrast. Dit venster toont het percentage van onze referenties voor kleurruimtes die het beeldscherm kan weergeven.

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 22

Instellingen voor de Tone Response, Helderheid en Contrast, en OSD-instellingen

Instellingen voor de Tone Response, Helderheid en Contrast, en OSDinstellingen Kort samengevat kunnen de volgende drie tests voor de instellingen van kleurhelderheid, contrast en OSD (on-screen display) het beste tegelijkertijd worden uitgevoerd, omdat zij een goed beeld geven van de invloed van de tijd op uw beeldscherm. Speciale aandacht moet worden gegeven aan het

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 24

meten van het witpunt, waarbij verschillende voorinstellingen van het beeldscherm worden gebruikt. Deze optie kan tijdens de initiĂŤle kalibratie via OSD worden geopend. Deze vooraf ingestelde instellingen passen de standaard instellingen van het beeldscherm aan. Bij veel beeldschermen kunt uÂ de standaard voorinstellingen selecteren voor videospelletjes, kantoorwerkzaamheden, fotobewerking en andere toepassingen. Ondanks het feit dat deze voorinstellingen vaak op de consument zijn afgestemd en niet op het speciale beeldscherm werden gekalibreerd, kunnen zij ook een belangrijk hulpmiddel voor de gevorderde gebruiker zijn. Deze analysefunctie kan worden gebruikt om te bepalen welke voorinstelling de gewenste kalibratiedoelstelling het beste benadert. Het selecteren van deze instelling wil zeggen dat het op maat gemaakte profiel en de kalibratie minder werk hoeven te verrichten en dat de maximale kleurgradatie van de hardware van het beeldscherm kan worden gegenereerd. Het resultaat is een kwalitatief beter beeldschermprofiel en een betere fotoweergave op het scherm.

Uniformiteit van het beeldscherm

Uniformiteit van het beeldscherm Om de kleur en densiteit van een foto op de juiste manier te beoordelen, moet u uw scherm van het midden tot de randen kennen. Indien nodig, kunt u op deze manier de randen van de foto verplaatsen naar een meer centrale positie, om zeker te weten dat u alles op een goede manier beoordeelt en de juiste aanpassingen maakt. De uniformiteit van het scherm verwijst naar de gelijkmatigheid van de kleur en helderheid vanuit het midden tot aan de randen en hoeken. Beeldschermen kunnen aanzienlijk afwijken ten aanzien van de gelijkmatigheid van de achtergrondverlichting. Een van de argumenten voor de hogere kosten voor geavanceerde beeldschermen is de verbeterde uniformiteit.

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 26

TIP: Door op de helderheid en kleuruniformiteit van uw beeldscherm te letten, weet u wanneer u de foto' s op het scherm moet verplaatsen om de kleur en densiteit van de foto te beoordelen die in de gebieden van de hoeken van het scherm worden weergegeven.

Kleurnauwkeurigheid

Kleurnauwkeurigheid Deze test laat zien hoe nauwkeurig specifieke kleuren op het scherm worden weergegeven. Het omvat reeksen van 12, 24 of 48 kleuren, die ontleend zijn aan het doel van de Datacolor ColorCHECKR. De geselecteerde kleurenset wordt weergegeven en gemeten en vervolgens geanalyseerd, om de afwijkingen van elke kleur te tonen. De resultaten worden zowel numeriek als visueel weergegeven: hoe langer de balk, hoe sterker de afwijking van de geselecteerde kleur.

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 28

Het biedt een praktische tool om verschillende beeldschermen met elkaar te vergelijken om te bepalen welk beeldscherm de kleur het meest nauwkeurig weergeeft.

kalibreren Exkurs: Twee Zweibeeldschermen Monitore kalibrieren

Twee beeldschermen Zwei Monitore kalibrieren kalibreren Veel fotobewerkers en grafische ontwerpers werViele Bildbearbeiter und Grafiker arbeiten met mit twee zweibeeldschermen. Monitoren: Einer das ken Het is zeigt niet ongeFoto oder das Layout, dient woon om beide schermen der voorzweite kleurkritische dazu, alle Paletten moderner Bildbearwerkzaamheden te gebruiken, in plaats van een beitungsund Grafikprogramme zum van de beeldschermen voor (kleur)palleten te Direktzugriff bereitzuhalten. reserveren. Selbst bei zwei bauidentischen Bildschirm-Modellen stimmen LinearisieZelfs twee identieke beeldschermen komen zonrung, Luminanz und Weißpunkt der kalibratie en het maken van een ohne profielKaop librierung nichtvisueel überein. Um aber zwei beide schermen, niet geheel met elkaar Monitore zwei overeen. Als mit u echter tweeunterschiedlichen beeldschermen met ICC-Profilen konfigurieren können, ist twee verschillende ICC-profielenzuwilt gebruiken, eine Grafikkarte erforderlich, die für den heeft u een videokaart nodig die ontworpen is Betrieb mit zwei Monitorenteausgelegt om met twee beeldschermen werken en ist, die und verschillende die zwei unterschiedliche Farbprotwee kleurprofielen kan beheren. file verwalten kann. man auch mitwerken zwei U Alternativ kunt ook metkann twee grafische kaarten Grafikkarten die aberwerkt. – zuminals u met ouderearbeiten, Windows-systemen Deze dest beim Einsatz in moeten älterenzijn. Windowskaarten zouden identiek Helaas is Systemen – baugleich sollten. Leider het zo dat onder Windows sein veel videokaarten wel unterstützen vieleondersteunen, „Dualhead“-Modelle – twee beeldschermen maar slechts so werden Karten genannt, an die man één kleurkalibratie. Technisch gezien gebruiken zwei anschließen – table” aber zij eenMonitore kleurentabel oftewel “colorkann lookup nur einvoor Farbprofil. Technisch betrachtet, (C-LUT) het besturingssysteem voor beide halten sie zur die Kommunikation mitworden dem beeldschermen, overschreven kan Betriebssystem nur einen „Lookup-Tadoor een van de beeldschermen te kalibreren. ble“ vor, zweitenenMoEr zijn(LUT) kaarten dieder metbei tweeeiner LUT's werken het nitormessung zou goed zijn als kurzerhand u onderzoekt überschrieben of uw videokaart wird.kaart Es gibt Karten, die mit een is diejedoch dat kan.auch Controleer tijdens het zwei LUT arbeiten. Wenn esdeProbleme testen of u de laatste versie van driver voorgeuw ben sollte, grafische kaartprüfen hebt. Sie zunächst, ob Sie mit der aktuellsten Version des Treibers für Ihre Grafikkarte arbeiten. Der Betrieb

Kleurmanagement fotografen| |......aber en nu! Het–afstemmen van de beeldschermen | 30 Farbmanagement voor für Fotografen dann! Monitor feinjustieren | 30

von mehreren, Monitoren Het gebruik van profilierbaren meerdere beeldschermproist, abgesehen den erwähnten Hardfielen, met enkelevon problemen zoals hierboven wareproblemen, in der Windows-Welt beschreven, wordt sinds Windows XP door het seit XP systemseitig vorgesehen. der besturingssysteem Windows ondersteund.InApple Welt der Apple-Computer gab esvan diesbeondersteunt al veel langer het gebruik meerzüglich früher keineInSchwierigkeiten, erst dere beeldschermen. de meest recente OSXseit Snow Leoprad (10.6) beeinflusst die versies zijn nieuwe uitdagingen aanwezig voor interne Ergebnishet makenFarboptimierung van een profiel voor die meerdere beeldqualität schermen.negativ. Het gebruik van de meest recente SpyWichtig ist es,om darauf achten, der-software helpt zeker zu te stellen dat dass deze beide denselben Zielaspecten Monitore uw resultatenmit niet zullen beïnvloeden. werten, also derselben Farbtemperatur und eingestellt werHet isdemselben belangrijk omGamma te controleren dat de beide den. Sollte dasop System oderdoelwaarde die Hardware beeldschermen dezelfde zijn nicht willens zwei unterschiedliche ingesteld, zodat sein, dezelfde kleurtemperatuur, hetProfile zu akzeptieren, gibt es einenwordt einzelfde gamma en dezelfde helderheid fachen um dennoch gebruikt.Trick, Als het systeem of defarbverlässlich hardware geen zu Kalibrieren nur tweearbeiten: verschillende profielen Sie kan einfach accepteren, is den Bildschirm, aufhoofdscherm dem Sie ineen Zukunft het kalibreren van het mogedie Bilder abstimmen möchten, meist lijk compromis. Om echter zeker te stellen dat also das größere und/oder neuere het beeldscherm met het “palet” uwdas kleurpercepGerät. Die Werkzeugpaletten tie niet verstoord, dient dat scherm op verlieren een lagere ihre Funktion dann nicht,ingesteld wenn sie helderheid dan auch het hoofdscherm te mit Farbstichen dargestellt werden. worden. Die „SpyderTune“-Funktion hilft Ihnen bei der manuellen Angleichung De functie SpyderTune kan voor de visuele von (fijn) zwei Monitoren, die zwar schon kalibriert afstemming van twee beeldschermen worden sind, dieOndanks aber Ihrhet Auge wegen untergebruikt. feit dat beide der beeldscherschiedlichen Lichtquellenart men werden gekalibreerd, kan het (beispielszijn dat uw weise Retina-Display, Backlit-LCD ogen deze schermen als verschillend ervaren.und Dat CCFL-Hintergrund-Display) alsandere leichttechunkomt omdat voor de schermen een terschiedlich wahrnimmt. nologie werd gebruikt, omdat onderdelen mogelijk van meerdere leveranciers afkomstig zijn.

Een studio kalibreren Exkurs: Ein Studio kalibrieren

Ein Studio kalibrieren Een studio kalibreren Wer ein Studio betreibt, hat oft über die Jahre studio's eine Vielzahl von Rechnern De meeste hebben zowel oudere als und Monitoren angehäuft, dietypische alle noch nieuwere beeldschermen. In een stumehr odermet minder wertvolle Dienste dio wordt drie basisinstellingen voor leide sten. In einem typischen computer gewerkt: Een of Szenario meerdere finden relatief sich dreisnelle Grundmodule: mehnieuwe, werkstationsEine met oder beeldscherrere van relativ neue, kwaliteit, schnelleeen Workstations men een hogere of meerdere mit hochwertigen einoudere oder buiten bedrijf gesteldeMonitoren, computers met mehrere ausgemusterte mit beeldschermen die met nameComputer als kantoorcomalten Bildschirmen, die worden hauptsächlich puters of als batchservers gebruikt als en Rechenknechte zum Abarbeiten von voor Staeen of meerdere notebooks die voor zowel pelverarbeitungsjobs laufen, sowie ein reizen, presentaties als kantoorwerkzaamheden oder mehrere worden gebruikt.Notebooks, Op elk van die dezeunterwegs apparaten als Bildbetrachter oder als Präsentationszullen de foto's op een andere manier worden displays undzelfs im Studio vornehmlich als weergegeven, als zij gekalibreerd werden Büroarbeitsplätze dienen. Alle diese Geen een beeldschermprofiel hebben. räte zeigen die Fotos sehr unterschiedlich an –beeldschermen auch wenn sie Nieuwere van kalibriert een hogere wurkwaden. hebben Das hatvaak technische Jeder liteit een grote Gründe. kleurgamma en Monitor kann kleurovergangen. eine bestimmteDe Anzahl an meer vloeiende kalibratie gesättigten darstellen. Je besverbetert dezeFarbtönen factoren niet, het zorgt gewoon ser und je neuer dervan Monitor ist, desto voor een standaardisatie de presentatie van mehr umfasst individe kleur.Farbnuancen Als een beeldscherm van sein lage kwaliteit duellergekalibreerd, „Gamut“. Die Kalibrierung verbeswordt is het neutraal maar heeft sertnog nicht die beperkingen Hardware, voor sondern neuhet steeds wat betreft tralisiert Darstellung. Wenn jetzt ein gamma endie vloeibare kleurovergangen. schlechter Monitor kalibriert wird, stellt

Kleurmanagement fotografen| |......aber en nu! Het–afstemmen van de beeldschermen | 32 Farbmanagement voor für Fotografen dann! Monitor feinjustieren | 32

er anschließend die Farben neutral dar, aber eben nicht besser die HardAlle beeldschermen kunnen als op es eenzelfde helware-Voraussetzungen erlauben. derheid en contrast worden aangepast,Daher maar weichen auf mehreren dat vereistdie datDarstellungen alle schermen overeen moeten qualitativ unterschiedlichen Monitoren komen met het beeldscherm in de groep die de auch der heeft. Neutralisierung hinsichtlaagstenach kwaliteit Na een dergelijke kalilich Brillanz und der farblichen bratieder lijken de beeldschermen allemaal Diffegelijk, renzierungsfähigkeit voneinander maar ook de beeldschermen van eenab. betere Sollenzullen nun nu alle Monitore Bilder kwaliteit beperkt zijn totdie de helderidentisch anzeigen, bereik ist das natürlich heid en het dynamische van het beeldmöglich. aber, scherm metDie de Voraussetzung minste kwaliteit. bleibt Kies daarom dass sichkeuze am gaat schwächsten bewustman als u een maken over Glied welke der Kette orientiert. Damit alle beeldschermen in de standaard vanMonitore de studio gleich man die verLuworden aussehen, opgenomen,begrenzt om een overmatige minanzen derbetere besseren Monitore,teindem laging van de beeldschermen voorman Schwarzden komen.ihre Laptops kunnenund het Weißwerte beste apart gekaschlechteren libreerd worden.angleicht. Praktisch funktioniert das folgendermaßen: startet direkt mit dem MoVoor ditMan proces wordt StudioMatch gedul „StudioMatch“ der Spyder-Software. bruikt. Het meet de helderheid van elk beeldSie misst selbständig nacheinander die scherm waarvan u wilt dat het overeenstemt, Luminanzen der anzugleichenden Moen brengt hen vervolgens op het niveau van de nitore, um sie dann auf einen Nenner zu gemeenschappelijke noemer. Alle monitoren of bringen. beeldschermen zullen vervolgens de kleur uniAnschließend zeigen Monitore form weergeven, maar welalle gebaseerd op die de Farben einheitlich wie van der het mitminst demkwaligehelderheid en het contrast ringsten Dynamikumfang an. tatieve beeldscherm.

Kalibratie van de projector

Foto: Jens Rufenach

Het kalibreren van een projector doorloopt ongeveer hetzelfde proces als voor de kalibratie van een beeldscherm. Als u in het ideale geval een gekalibreerde projector aan een andere computer aansluit, dient u de projector opnieuw te kalibreren en een nieuw profiel te maken, maar het is ook mogelijk om m.b.v. een USB-stick het ICC-profiel van de ene laptop naar de andere te verplaatsen, met name bij Mac laptops die meer consistente videostandaarden hebben.

Kleurmanagement voor fotografen | ... en nu! Het afstemmen van de beeldschermen | 34

Spyder4Elite is het enige niveau van Spyder waarmee projectors gekalibreerd kunnen worden. De Spyder wordt op een statief of lichtstandaard gemonteerd, en op ca. 30 cm vóór het scherm geplaatst, met de sensor gericht op het scherm. De Spyder meet niet

alleen de kleuren van de projector, maar weet tegelijkertijd rekening te houden met de kleureigenschappen van het beeldscherm. Als een projector wordt gekalibreerd, zorgt de software voor de weergave van een zgn. richtkruis op het scherm, voor de afstemming van de Spyder . De Spyder werpt een schaduw over het scherm. De sensor meet een groot schermgebied, waardoor de schaduw geen enkel probleem vormt. TIP: Het programma heeft de optie om drie versies van een projectorprofiel te maken; een standaard profiel en twee anderen voor hogere niveaus van omgevingslicht in de ruimte.

Hoofdstuk 5: Het bekijken van de kleurenafdruk Op maat gemaakte printerprofielen maken Profielinstelling Printerspecificaties Controleren van de afdrukkwaliteit Testen van de voorkeur m.b.t. media Het starten van een profiel Het selecteren van een doel Voorbeelden Kalibratie van de apparatuur Waarborgen van de meting Meten SpyderProof Profielinstelling

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 2

4 8 8 10 10 12 12 14 14 16 16 18 18

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 2

Op maat gemaakte printerprofielen maken

Op maat gemaakte printerprofielen maken In tegenstelling tot beeldschermen die frequent op-

profielen zijn vereist voor het kleinste verschil qua pa-

printers gedurende het verloop van de tijd consistent,

piersoort, papierkwaliteit en coating. Op het eerste ge-

hun profielen kunnen oneindig lang worden gebruikt.

zicht lijkt dit misschien extreem, maar bedenk hoe ver-

Wijzigingen als gevolg van slijtage van de printerkop

schillend een druppeltje inkt reageert op krantenpapier

of inktresidue vereisen mogelijk het opnieuw ka-

wat een poreuze structuur heeft en vergelijk dat met de

libreren, maar op de korte termijn blijven printerpro-

reactie van inkt op glad fotopapier. Als een druppel inkt

fielen geldig, mits het papier en de inkt niet wijzigen.

op het fotopapier komt, zal het zijn vorm behouden en

De uitzondering op deze regel zijn de laserprinters,

opdrogen. Op krantenpapier zal de druppel inkt in het

omdat hierbij de densiteit van de toner of kleurstof als

papier worden opgenomen, zich verspreiden en minder

gevolg van de luchtvochtigheid kan variĂŤren.

intens worden.

Afhankelijk van de vereisten van de opdracht en de esthetische voorkeuren van de fotograaf kan geplastificeerd fotopapier, mat fine art fotopapier, canvas voorzien van een coating of offset press proofing fo-

Foto: Oliwer Mews

topapier in inkjetprinters worden gebruikt. Dit soort

Kleurmanagement voor fotografen | Het bekijken van de kleurenafdruk | 4

onvoldoende voor de algemene papiersoorten. Unieke

nieuw gekalibreerd moeten worden, zijn de meeste

media wordt frequent gewisseld, van de een naar de ander en vice versa. Het werken met diverse papiersoorten op een hoog kwalitatieve fotoprinter vereist op maat gemaakte profielen voor elke papiersoort. Helaas zijn de generieke profielen

gar ausgedehnt, vermittelt Het isacht ook Farben de overweging waard om verschileine davon, te wasgebruiken. sich auf einem QualendeIdee inktsoorten De originele dratzentimeter Papier beim inkt van de fabrikant kan al dan nietDruckvoreen betere gang abspielt und warum schon feinste kleur produceren dan minder dure vervangende Qualitätsunterschiede beim Papier sich inkt of populaire bijvulsystemen. Het is echter erheblich die Farbdarstellung een feit dat auf het veranderen van het merkauswirvan de ken können. inkt altijd een nieuw profiel vereist. Hinzu kommt der Einfluss der Tinte auf die Farbgebung. In het begin is het Originaltinten de beste keuze erzeugen, om te werwenn auch nicht zwingend bessere,en in het jeken met de originele inkt en profielen dem Fallpapier aber andere Farben als dievan günsoriginele die door de fabrikant de tigeren Marken-Tinten oder die noch printer werd geleverd. Deze zijn goed op elkaar günstigeren afgestemd enRefillsysteme. produceren relatief betrouwWerresultaten dann mit vier verschiedenen Pabare in combinatie met het gekapiersorten und jeweils libreerde beeldscherm. Als zwei er voorTintentypen een bepaald an unterschiedlichen Druckern soort zwei papier geen profiel beschikbaar is, zoals arbeitet, braucht insgesamt wanneer u een andere also inkt hebt gekocht of 16 de Druckerprofile. keuze hebt gemaakt om op speciaal papier af den Einsteiger ist es zunächst am te Für drukken, is het noodzakelijk om op maat günstigsten, mit den gemaakte profielen voorOriginal-Tinten, elke combinatie den van Original-Papieren sowie den mitgeliepapier-inkt te maken. Ondanks dat het mogelijk ferten Profilen des Druckerherstellers zu is om voor veel printer-inktcombinaties, profiearbeiten. len op het internet te vinden, worden de meest Diese sind weitestgehend aufeinander exacte resultaten met op maat gemaakte profieabgestimmt und bringen Kombination len gerealiseerd. Deze kunneninhandmatig wormit einem enkalibrierten Monitor den bewerkt houden rekening met derelativ uiterst verlässliche Ergebnisse. individuele kenmerken van elke printer. Gibt es keine mitgelieferten Profile oder werden ästhetischen Het maken van aus een profiel voor eenGründen printer is beziehungsweise um Geld zu sparen, in principe heel eenvoudig: een speciale testFremdtinten und/oder Spezialpapiere grafiek wordt afgedrukt en de kleuren die in eingesetzt, muss man selbst Hand anlede grafiek worden weergegeven, zijn gemegen für jedeswaarden Papier in Kombination ten. und De gemeten worden vergelemit jedem Tintentyp ein eigenes Profil anken met de originele waarden die naar de prinlegen. Zwarverzonden, finden sich auch met im Internet ter werden waarbij gebruik kostenlos Profile manche van speciale ladbare software een profielfür van de vergeDrucker-Tinten-Papier-Kombination, lijking wordt gemaakt. In de praktijk zijn er een doch die maken genauesten aantal erzielt aspectenman die het van eenErgebprofiel

nisse mit den selbst complexer maken dan angelegten het kalibrerenProfilen, van een da diese auch von Hand nachgebessert beeldscherm. werden können, und die die ganz individuellen Eigenheiten des jeweiligen DruMet de hier beschreven benadering worden ckers berücksichtigen. printergrafieken met 225 of 729 kleurpatches, Der Ablauf bei dergrijspatches Druckermet eentechnische optie voor 238 additionele abstimmung theoretisch denkbar eingebruikt, e.e.a isist afhankelijk van het type printer fach: ein dat spezielles Testbild en hetMan soortdruckt afdrukwerk gerealiseerd gaat aus undControleer liest die of gedruckten Farben anworden de EZ -doelen worden schließend wieder ein. Dann werden gebruikt als u deze per strip in plaats van mit per einer Spezialsoftware die Soll-Werte mit patch gaat uitlezen. den Ist-Werten verglichen und am Ende ergibt darausvan ein Profil. Na het sich afdrukken de gewenste grafiek, In der erweist sich die Druckerwordt hetPraxis gemeten met de spectrocolorimeprofilierung als en einprofileringssoftware etwas umfangreicher ter. Een spectro, zoals und zeitaufwändiger Vorgang. Wer SpyderPrint van Datacolor is duurder danproeen fessionelle an die Exaktheit kalibrator voorAnsprüche een beeldscherm, maar met een der Profilierung stelltvoor oder muss, gecombineerde bundel het stellen maken van een arbeitet bei Druckerprofilierung profiel voor eender printer/beeldscherm kunnenmit de einem teureren individuele kosten Spektrokolorimeter. worden verlaagd. Bei dieser Vorgehensweise, die wir auf den Detaildie beschreiDit is nächsten zeker niet Seiten iets voorim mensen gewoon ben, sichafdrukken, je nach Qualitätsanfordeeven lassen iets willen maar het is de in‑ rungen 150, wordt 225 oder 729 vesteringMesscharts waard als demit printer gebruikt Patchfeldern plus 238 Grauverlaufsfelder door gevorderde gebruikers of door mensen die ausdrucken, um die Messdichte um die grote foto's afdrukken. Grauachse zu erhöhen. dem Spektrokolorimeter misst man HetMit beste van alles is dat moderne oplossingen nach dem Druck die het Felder aus. Präziser voor kleurmanagement eenvoudig maken geht Einterug Spektrokolorimeter om zo es snelkaum. mogelijk te keren naar het mitsamt lierungssoftware wie der echte werk,Profi fotografie. SpyderPrint von Datacolor, an dem wir das zeigen, liegt app in der Na deVorgehen installatie zal de nieuwe in dePreismap klasse um 340 Euro.weergegeven. Laat autoProgramma's worden Das istcontroleren sicher nichts Gelegenheitsmatisch of erfürupdates beschikfotografen, doch macht sichdedie Ausbaar zijn. U kunt deze optie tijdens installatie gabe fürofEnthusiasten Profis schnell activeren vanuit de optieund Voorkeuren voor de bezahlt. programma's.

Kleurmanagement fotografen| |vorzeigen Het bekijken van de ausdrucken kleurenafdruk Farbmanagement voor für Fotografen – Farbecht |6|6

Foto: Foto: Oliwer Brandn Mews Rechten

OpDruckerprofile maat gemaakte printerprofielen maken selbst ausmessen

Als u opErstellen maat gemaakte profielen maakt, dient elke strip handmatig gelezen Jedes te worden. Deze muss techniek vereisterfasst enige handigheid. Beim individueller Druckerprofile ist Handarbeit angesagt: Farbfeld einzeln werden.

Schließlich erlauben die modernen Farbmanage ment-Lösungen dank ihres Moeilijke vergelijkingen Komforts vor allem, dass man sich möglichst wieder seiner ArAls bald uw afdruk niet met eigentlichen het beeldscherm beit zuwendenterwijl kann:u na Derhet Fotografie. overeenkomt, maken van een Vor dereen Installation des mit dem Spyderprofiel zorgvuldige afdruk hebt gemaakt, Print kan gelieferten dat door eenSoftwarepakets aantal aspecten sollten worden Sieveroorzaakt. prüfen, ob Als Ihr het Betriebssystem diehelder notbeeldscherm te wendigen erfüllt. Am"valPC is, zal het Vorausetzungen licht direct op het onderwerp muss die Version len",mindestens hetgeen kunstmatig oogt.Windows U moet XP de installiert sein, Apple-Computer helderheid vanbei heteinem beeldscherm lager instelistlen, dasbij Mac OS 10.4 voorkeur opVoraussetzung. de 100-120 candela's die Sie finden nach derworden Installation eine tijdens de kalibratie geadviseerd. Standalone-Applikation in altijd Ihrem ProBeeldschermen zullen echter een andegrammverzeichnis. Sie zur re visuele kwaliteit Prüfen weergeven dan Sicherpapier. heit ob es auf der Omregelmäßig, de weergave van de afdruk op Webseite uw beelddes Herstellers (www.datacolor.com) eine neuere Programmversion gibt.

Schwieriger Vergleich Falls Ihr Druck trotz sorgsamer Druckerprofilierung im direkten Vergleich scherm meer getrouw te laten zijn aan het mit oridem Monitor Abweichnungen zeigt,vanukann gineel, dient u de optie Softproofing das bewerkingsprogramma's verschiedene Gründe te haben. Zum it uw gebruiken. zeigen Monitore,verlichting wenn sie HetBeispiel gebruiken van viele een geschikte eine hohe Leuchtkraft besitzen, Schatten voor softproofing zal ook de resultaten en conzu hellverbeteren. an. Sie können die Leuchtkraft bei sistentie der Kalibrierung auf ein vernüftiges Maß (100 – 120 Candela) senken. Trotzdem bleibt ein Monitor aber ein Monitor und hat völlig andere Reflexionseigenschaften als Papier. Damit Ihre Monitordarstellung dem Papieroriginal näher kommt, aktivieren Sie beim Softproof in Photoshop „Papierfarbe simulieren“.

Pagina-instelling

Printerspecificaties

Pagina-instelling

Printerspecificaties

Als eerste vraagt de software u om de pagina-instelling aan te passen om in de modus Landschap (horizontaal) af te drukken. Als u met een groot formaat printer werkt, is het eenvoudiger om het papierformaat Letter of A4 voor het maken van een profiel te gebruiken. Dit voorkomt papierverspilling en vereenvoudigt de installatie. Na het instellen van het papier volgt de wizard, die u stap-voorstap tijdens het profileringsproces zal begeleiden.

U begint met het invoeren van printergegevens die op een later moment nood zakelijk zijn voor het afdrukken van het doel. In het ideale geval voert u vier gegevens in; de naam van de printer, de inkt die wordt gebruikt (zoals: mat zwart of glans zwart), het papier waarvan een profiel wordt gemaakt en de gebruikte media-instelling (die u ook moet gebruiken als u met gebruik van het profiel afdrukt). De datum en tijd worden automatisch door het besturingssysteem geselecteerd. Daarna begint u met de handelingen voor het controleren van de printer.

Kleurmanagement voor fotografen | Het bekijken van de kleurenafdruk | 8

TIP: Als uw printer in uitstekende conditie is en u het proces goed kent, kunt u het controleren van de afdrukkwaliteit en van de media-instelling overslaan.

Controleren van de afdrukkwaliteit

Testen van de voorkeur m.b.t. media

Controleren van de afdrukkwaliteit

Testen van de voorkeur m.b.t. media

Als u de printer langere tijd niet hebt gebruikt, moet u vóór het maken van een profiel de afdrukkwaliteit controleren, om vooraf eventuele belemmeringen of problemen te detecteren. U kunt in het midden van het vel afdrukken, maar om op media te besparen, kunt u de keuze maken om in een hoek van het papier af te drukken en zo de vier testen op slechts één vel papier af te drukken. In de afbeeldingen die links worden getoond, geeft de testfoto aan dat de inkt in de spuitmond voor rood, magenta en zwart verstopt is en deze met een hulpmiddel voor de printer gereinigd moeten worden. In het midden, ziet u dat de cassette voor magenta bijna leeg is. Rechts ziet u de juiste afdruk.

Als de driver van uw printer u de mogelijkheid biedt om verschillende mediatypes in te stellen, kunt u tot vier testfoto's op één pagina m.b.v. van dit venster afdrukken. Hiermee kunt u achterhalen welke instelling van de driver u de beste resultaten zal geven. De ervaring heeft geleerd dat de beste instelling voor de media, niet altijd de meest voor de hand liggende instelling is.

Kleurmanagement voor fotografen | Het bekijken van de kleurenafdruk | 10

Het starten van een profiel

Het selecteren van een doel

Het starten van een profiel

Het selecteren van een doel

Nadat u de printer op het goed functioneren hebt gecontroleerd, is het volgende scherm dat u kiest, het scherm voor het afdrukken van een testgrafiek, of u gaat door naar het meten van een eerder afgedrukte en gedeeltelijk gemeten grafiek. Het is ook mogelijk om een grafiek opnieuw te lezen, als u meetfouten hebt ontdekt die u graag wilt corrigeren.

Als u in zwart-wit afdrukt, dient u de optie “Uitgebreide grijstinten” toe te voegen, voor een totaal van vier of negen pagina's. De EZ-doelen worden voorbereid voor het snel uitlezen van de strips. Klassieke doelen zijn ontworpen om elke patch afzonderlijk uit te lezen, hetgeen meer tijd vraagt, maar wel een besparing op papier oplevert. Dit wordt door een gereduceerd formaat van de patch gerealiseerd.

In dit venster specificeert u het aantal patches die op uw testgrafiek afgedrukt moeten worden. Een aantal veeleisende opdrachten of problematische printers vereisen 729 patchprofielen, maar 225 patchprofielen functioneren goed in combinatie met recente inkjetprinters met grafische kwaliteiten.

Kleurmanagement voor fotografen | Het bekijken van de kleurenafdruk | 12

Voorbeeld bekijken

Kalibratie van de apparatuur

Voorbeeld bekijken

Kalibratie van de apparatuur

De functie Voorbeeld is praktisch, zie de rechterkant van het venster. Als u deze functie gebruikt, hebt u een beter beeld van datgene dat wordt afgedrukt, en in welke instelling. Bijvoorbeeld: voor het zien van de doelen voor Geavanceerde grijsschaal, selecteert u “Pagina 3”. Gebruik de knoppen aan de onderkant van het scherm om tussen de pagina's te wisselen. Om de spectrocolorimeter voorafgaand aan het gebruikt te kalibreren, plaatst u de colorimeter op het meegeleverde voetstuk voor de kalibratie. Plaats de kop van het apparaat over het witte gedeelte dat ter referentie dient (referentietegel) en controleer of het apparaat op de juiste manier op het voetstuk rust.

Druk kort op de voorkant van het apparaat om de zgn. referentietegel uit te lezen. Als de meting succesvol is, hoort u een klikkend geluid ter bevestiging dat het kalibratieproces is voltooid.

Kleurmanagement voor fotografen | Het bekijken van de kleurenafdruk | 14

Waarborgen van de meting

Meten

Waarborgen van de meting

Meten

Vóór het meten van de patches dient u een beschrijvende naam voor elk gegevensbestand te selecteren. Deze bestanden worden in XML-formaat op uw harde schijf opge slagen en kunnen op elk gewenst moment worden opgevraagd om opnieuw gebruikt te worden. Als u uw meetbestanden voor de lange termijn wilt bewaren, moet u deze ook in de mappen Programmaondersteuning (Application Support) en Profielen (Profiles) in uw backup-systeem opslaan. Op de Mac, kan Time Machine dit automatisch realiseren.

Na het selecteren van de optie Meten, wordt u gevraagd of u een korte introductie over de techniek voor het meten van strips wilt zien. Kijk minimaal één keer naar deze korte animatiefilm, om bekend te worden met de handigheid om de tool over het doel te verplaatsen en meetfouten tot een minimum te beperken. Oefen een paar keer, ga dan terug en start nogmaals.

Kleurmanagement voor fotografen | Het bekijken van de kleurenafdruk | 16

SpyderProof

SpyderProof Druk de testfoto's van SpyderProof met verschillende kleuromzettingen (Rendering Intents) om te zien wat deze te bieden hebben. Rendering Intents biedt verschillende methodes om niet afdrukbare kleuren in het gamma van de printer te brengen. De keuzes zijn Relatief colorimetrisch, Absoluut colorimetrisch, Perceptueel en Verzadiging. Deze vier keuzes zijn ook in Photoshop beschikbaar, maar Lightroom is beperkt tot Relatief colorimetrisch en Perceptueel.

Kleurmanagement voor fotografen | Het bekijken van de kleurenafdruk | 18

Profielinstelling

TIP: Om in Lightroom de optie ver zadiging (Saturation Intent) te krijgen, gebruikt u het keuzevakje in de Voorkeuren van de programma's om naar de optie Verzadiging (Saturation) en Perceptueel (Perceptual) te gaan als u een profiel maakt en kiest u Perceptueel als u vanuit Lightroom gaat afdrukken om de optie Verzadiging te krijgen.

Profielinstelling U kunt de optie Geavanceerd bewerken (Advanced Editing ) gebruiken om het kleurprofiel aan te passen. Deze aanpassingen dienen diverse doelen. Bijvoorbeeld, speciale doelen kunnen voor verschillende soorten fotografie of voor speciale afdrukeffecten worden aangemaakt, zoals voor zwart-wit foto's. Deze tools bieden u de mogelijkheid om profielen af te stemmen voor het optimaliseren van schaduwdetails en overige factoren. Controleer de Online Help voor informatie over de vele functies voor het afstemmen.

Hoofdstuk 6: â&#x20AC;&#x153;echt?â&#x20AC;&#x153; - Softproofing en media Controleren op het beeldscherm Kleurinstellingen in Photoshop Keuzen voor werkruimte Het configureren van uw profielen Softproofing voor het bewerken gebruiken Gamma-waarschuwing Controleren voor het internet Softproofing in Lightroom De kwaliteit van op maat gemaakte afdrukken Afdrukken in RGB Offsetdruk Externe afdrukken Fotoprinters Het fotolaboratorium De wereld van papier Hoogglans Mat Canvas Inkjetfilm Fine Art papier Handgemaakt papier

Kleurmanagement voor fotografen | aha Digitale kleur begrijpen | 2

4 6 6 8 8 10 10 12 14 16 18 18 18 18 20 22 24 26 28 30 32

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 2

Controleren op het beeldscherm

Foto: Oliwer Mews

Het beoordelen van foto's op het beeldscherm lijkt alleen op het eerste gezicht eenvoudig. Het is mogelijk om een pijnlijk verkeerde beslissing te maken over hoe de foto, bewerkt kan worden, vooral voor onervaren gebruikers. Wat op een gekalibreerd beeldscherm een goede foto lijkt te zijn, kan in de afgedrukte versie een afschuwelijke foto zijn. De kleuren kunnen onherkenbaar wijzigen, soms vormt het vreemde oppervlakteeffecten, kan de algehele invloed van de kleuren voldoende onderdrukt worden en verliezen sommige kleuren hun intensiteit.

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 4

De onderliggende logica van deze dubbelzinnigheid herinnert aan het schilderij van René Magritte “The Treachery of Images”. Het schilderij toont een afbeelding van een pijp met de woorden “Dit is geen pijp” eronder. Een eenvoudig woordspel: Je ziet een pijp, maar eigenlijk is het een stuk canvas. Net zoals de pijp geen pijp is, is een op een beeldscherm weergegeven afbeelding die een pijp vertegenwoordigt, geen afdruk. Het is een representatie van de pixel-

waarde, die als de software op de juiste manier werkt, op een foto lijkt. Maar net zoals een pijp van hout is gemaakt en niet van canvas, wordt de representatie van de foto op het beeldscherm weergegeven, waarbij kleuren van uitgestraald licht wordt gebruikt, terwijl een concrete afdruk van verfstoffen en pigmenten wordt gemaakt. Omdat bijna alles berekend kan worden als de computer krachtig genoeg is, kunt u niet alleen de standaard RGB-versie van de foto´s zien, maar ook een simulatie die weergeeft hoe de foto met een speciale inkt en op speciaal papier wordt afgedrukt. In tegenstelling tot echt bewijs, zoals een afdruk op papier, emuleert een ander type afdruk op ander papier (wellicht een krant), hetgeen softproofing wordt genoemd, omdat dit door de computer, op het scherm, wordt gerealiseerd.

Kleurinstellingen in Photoshop

Kleurinstellingen in Photoshop Het eerdere gegenereerde beeldschermprofiel wordt automatisch door Photoshop en andere programma´s gebruikt, dankzij het systeembrede kleurmanagement op de Mac en recente versies van Windows. U moet in Photoshop een kleurruimte kiezen die aan uw vereisten van het gebruik van foto´s voldoet. Het is belangrijk dat de kleuren niet onwillekeurig tussen de verschillende kleurruimtes worden geconverteerd. Adobe RGB is geschikt voor algemeen gebruik, sRGB is voor grafische webtoepassingen of voor andere ruimtes voor speciaal gebruik, zodat u de juiste kleuren in extern geleverde bestanden kunt zien.

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 6

Keuzen voor werkruimte

Keuzen voor werkruimte Nadat u de werkruimte voor de kleur hebt bepaald, werkt u vaak te maken met foto´s die in een afwijkende kleurruimte dan de door u geselecteerde kleurruimte in Photoshop, werden gemaakt. Als u deze foto´s opent, wordt een venster weergegeven waarin u wordt gevraagd hoe u het verschil in kleurruimte van de foto en de kleurruimte waarin u in Photoshop werkt, wilt behandelen. Begin altijd met het selecteren van het behouden van het geïntegreerde profiel. Zodra deze geopend is, kunt u een visuele controle van de foto maken om te beslissen of deze al dan niet naar een ander profiel geconverteerd moet worden. Het toekennen van een ander profiel is alleen van toepassing als u denkt dat het kleurprofiel gekoppeld aan de foto, onjuist was en u het wilt corrigeren. Voor al het andere gebruik is het commando Converteren de juiste keuze om de kleuren hetzelfde te behouden, terwijl de ruimte wijzigt waarin zij worden weergegeven.

Het configureren van uw profielen

Het configureren van uw profielen U kunt softproofing in Photoshop gebruiken door Weergave, Instellen proef, Aangepast (View/ Proof Setup/Custom) te kiezen en vervolgens het printerprofiel voor uw toekomstige afdrukken te selecteren. Als u vervolgens in het menu Beeld de optie “Kleuren testen” (Proof Colors) selecteert, zal de functie Softproofing activeren. Deze functie is vooral waardevol voor mensen die nieuw zijn op het gebied van het op het scherm bewerken van foto's, waarop wordt weergegeven welke kleuren wel en niet bij het afdrukken zullen wijzigen. Voor een nog betere gelijkenis met de afdruk, selecteert u “Papierkleur simuleren” (Simulate Paper Color).

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 8

Softproofing voor het bewerken gebruiken

Softproofing voor het bewerken gebruiken U kunt foto's bewerken in de modus Softproofing. Deze modus maakt het mogelijk om uw foto af te stemmen op een speciale output. U kunt de kleuren, highlights en schaduwdetails aanpassen voor een optimaal effect met een combinatie met printer/inkt/papier. In Photoshop is het noodzakelijk om een op de juiste manier benoemde versie van het apparaat-specifieke bestand op te slaan: MyImageEpson3000Entrada, bijvoorbeeld.

Gamma-waarschuwing

Controleren voor het internet

Gamma-waarschuwing

Controleren voor het internet

De tool Gamma-waarschuwing (Gamut Warning) biedt u de mogelijkheid om te zien welke kleuren in uw foto buiten het gamma (kleurreeks) van de combinatie printer/inkt/ papier vallen. Het is dan mogelijk om tools te bewerken om zelf deze kleuren in het gamma te integreren, in plaats van afhankelijk te zijn van de kleuromzetting die het voor u doet. Softproofing en Gamma-waarschuwing zijn krachtige tools; maar die zijn alleen maar zo goed als uw printerprofiel. Het bewerken van het softproofing-beeld van uw printerprofiel kan de overeenkomst verbeteren, evenals de waarde van beide tools.

Het proces van het opslaan van foto's voor gebruik op het internet varieert met verschillende programma's en zelfs met verschillende app-versies. In Lightroom dient bij het exporteren sRGB geselecteerd te worden, samen met een daarvoor geschikte internetresolutie, die in het algemeen veel lager is dan de resolutie van de originele foto. In Photoshop is het mogelijk om naar sRGB voor het internet te converteren met het commando Converteren naar Profiel, maar er is ook een optie Export naar Internet, die deze conversie met andere functies combineert, zoals een verlaging van de resolutie.

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 10

Softproofing in Lightroom

Softproofing in Lightroom Vanaf versie 4 heeft Lightroom ook een softproofing functie. Terwijl een aantal functies in de versie van Photoshop niet worden geboden, maakt het praktische aspect het gebrek aan besturingen meer dan goed. Om Softproof te activeren, gaat u naar de modus Ontwikkelen (Develop) en selecteert u het keuzevakje Soft Proofing, direct onder het fotogedeelte. Vervolgens wijzigt de titel van het gedeelte rechts, van Histogram naar Soft Proofing. Het histogram wijzigt om de output in plaats van het beeldbestand weer te geven. Outputprofielen voor softproofing worden geselecteerd via het keuzemenu direct onder het venster van het histogram.

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 12

Voor de kleuromzetting kunt u ook ofwel Perceptueel of Relatief Colorimetric selecteren. (zie Tip in het vorige hoofdstuk) Plaats vervolgens een vinkje in het keuzevakje bij Inkt simuleren (Simulate Ink) en Papier (Paper) om het volledige effect van het geselecteerde profiel te tonen. Lightroom biedt de optie “Testkopie maken” (Create Proof Copy), waarbij een virtueel kopie wordt gemaakt zonder diskruimte in beslag te nemen, net zoals een op foto-output afgestemde versie van Photoshop dit doet. Lightroom biedt ook twee kleurgamma-waarschuwingen, een via een klein pictogram op het beeldscherm om u te tonen dat de originele foto gebieden bevat die niet correct op het beeldscherm kunnen worden weergegeven, en een andere met een pagina-pictogram, om gebieden van uw originele foto te tonen die niet afgedrukt kunnen worden.

De kwaliteit van op maat gemaakte afdrukken

Foto: Jens Rufenach

Gedurende een lange tijd waren inkjetafdrukken visueel minder kwalitatief dan die van fotolaboratoria. In de afgelopen jaren produceerden de inkjetprinter met 6 of 12 kleuren afdrukken, die dichtbij bekeken, prachtig waren. Nu is er een nieuw soort papier beschikbaar dat het uiterlijk van Baryta (op glasvezel gebaseerd papier) heeft. Dat is het meest begeerde papiersoort voor fotolaboratoria.

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 14

Dit maakt het afdrukken voor gevorderde fotografen uitdagend, zonder dat zij slapeloze nachten in de donkere kamer hoeven door te brengen. Nu kunnen zij veel sneller en eenvoudiger een uitstekende output, genereren. Fotografen die geen ruimte voor een donkere kamer hebben, hebben wel ruimte voor een virtuele donkere kamer. Het is zelfs mogelijk om "live" aanpassingen te maken, zelfs als de klant aanwezig is. Digitaal afdrukken bespaart tijd en moeite.

Helaas kan niet alles wat gefotografeerd kan worden, op het scherm worden weergegeven of worden afgedrukt. Dat was ook op analoge fotografie van toepassing. Het was echter veel moeilijker om te voorspellen welke kleuren en details op papier in het fotolaboratorium weergegeven zouden worden. Mensen die op de computer met een zorgvuldig kleurmanagement werken, die kwalitatief papier gebruiken, en hun kleurenfoto's vóór het afdrukken in de modus Softproof corrigeren en verscherpen, kunnen op maat gemaakte afdrukken van de kwaliteit van een fotolaboratorium produceren. De technieken die op de volgende pagina's worden besproken, zullen u helpen om naar die perfecte afdruk toe te werken.

Afdrukken in RGB

Afdrukken in RGB Als u uw foto's op een inkjetprinter afdrukt, controleer dan of de foto's in de modus RGB worden afgedrukt. Dit zijn niet de kleuren van de inkt in de printer het is de kleurset waarvan de computer weet hoe het dit moet communiceren. CMYK-bestanden kunnen niet door het besturingssysteem van de computer worden bewerkt. Deze bestanden worden op de achtergrond geconverteerd naar RGB, zonder kleurmanagement. Dit wordt voorkomen door in RGB te werken.

U hoeft alleen de afdrukparameters in het venster Afdrukken in te voeren en te controleren of een vinkje bij de juiste keuzevakjes werden geplaatst. Voor het gebruik van Photoshop: Kleurbewerking – “Photoshop bepaalt de kleuren” Printerprofiel - kies voor uw papier ofwel het profiel van de fabrikant, ofwel uw eigen op maat gemaakte profiel, wat de meeste ideale keuze is. Kleuromzetting (Rendering Intent) - dezelfde die u hebt gekozen bij de instelling voor de “Instelling voor de testfoto” (Proof Setup).

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 16

BELANGRIJKE TIP: Controleer of u in de driver van de printer de kleurcorrectie hebt uitgeschakeld, om een tweede, onjuiste kleurcorrectie te voorkomen.

Offsetdruk Offsetdruk, met de vier standaard kleuren is zeer zeker niet de beste keuze voor het afdrukken van foto's, maar het is een betaalbare keuze bij grote aantallen foto‘s. Of het nu het afdrukken als tijdschrift, boek, krant of andere vorm betreft, een op de standaarden gebaseerd profiel is beschikbaar voor verschillende soorten afdrukken. Deze standaard profielen bepalen een basislijn voor de kleurruimte voor elk apparaat waarmee afgedrukt kan worden. De afdrukprofielen in Photoshop kunnen worden gebruikt voor softproofing en conversie, voor bestanden voor tal van productiemethode. Het is echter altijd beter om eerst af te stemmen met de leverancier van de afdrukken, wat hun specificaties voor het voorbereiden van foto's of afbeeldingen is, inclusief de gewenste kleurruimte, profielversies en kleurscheidingen, voordat u begint met het voorbereiden van uw foto's ter verzending voor het afdrukken. Wij hebben hier te maken met lithografische druk,

Fotoprinters dat wil zeggen dat de foto's geconverteerd worden naar CMYK. Een aantal drukkers in Europa hebben de voorkeur voor het bewerken van uw foto's in ECIRGB of in de kleurruimtes van fotolaboratoria, in plaats van in Adobe RGB of sRGB. Uw eigen drukwerk realiseren vereist wat. U moet de juiste workflow instellen, zodat de afdruk met het beeldscherm overeenkomt, u moet de foto's bewerken, de printer beheren en wachten terwijl de bestanden worden afgedrukt. Thuis afdrukken is niet goedkoop. Printers kosten veel meer als zij groter zijn, maar de kosten voor inkt zijn aanzienlijk lager als de machines groter zijn. Het vereist goed nadenken over wat u wilt doen, en u moet berekeningen maken om te beslissen welk formaat printer voor u realistisch haalbaar is. Voor fotografen die een groot aantal kleine afdrukken, slechts enkele grote afdrukken of gebonden boeken willen maken, kunnen beter gebruik maken van de diensten van een printing serviceprovider.

Externe afdrukken Foto's die naar externe afdrukdiensten worden verzonden, moeten geconverteerd worden naar 8 bits per kanaal en naar sRGB. Deze twee verlagingen van de kwaliteit geven een indicatie van de compromissen die moeten worden gesloten als een externe provider bij het proces wordt

betrokken. Als u foto's aanlevert in een andere kleurruimte of bitdiepte, zullen veel laboratoria u belasten voor een speciale prijs voor de conversie vóór het afdrukken, waardoor de prijs voor de afdrukken aanzienlijker hoger kan worden.

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 18

Als u foto's ter afdruk naar een afdrukservice van hoge kwaliteit verstuurt, zijn de kosten aanzienlijk hoger dan voor het thuis afdrukken, of voor het afdrukken bij een afdrukservice die goedkoop werkt, maar u vermindert hiermee wel uw rol tot slechts het voorbereiden van de foto's voor de serviceprovider. Het kan zijn dat de afdrukser-

vice u voorziet van ICC-profielen voor softproofing, maar u moet zelf het werk doen voor het optimaliseren van de foto's voor het afdrukken.

Het fotolaboratorium Veel fotolaboratoria bieden nu veel meer aan dan alleen maar foto's die op papier zijn afgedrukt. Hun diensten omvatten T-shirts, bekers, kalenders, wenskaarten en fotoboeken in diverse formaten. De prijzen voor eenvoudige afdrukken zijn uiterst laag als u de kosten vergelijkt met die voor het zelf afdrukken, maar de nauwkeurigheid van de kleur is vaak problematisch. De meeste laboratoria voor consumenten bieden de klant geen informatie voor kleurmanagement, of zeggen alleen maar: “stuur sRGB”. Dit maakt softproofing twijfelachtig. Het verkleinen van foto's en automatische aanpassingen voor het helderder en kleurrijker maken van foto's van consumenten, be-

tekent ook dat de kwaliteit wordt aangetast. Ondanks het feit dat het mogelijk is om de automatische aanpassingen uit te schakelen, kunnen andere productieprocessen niet worden voorkomen. Als betaalbare afdrukken met kwalitatieve afdrukken worden vergeleken, dient u deze aspecten in gedachte te houden.

De wereld van papier

Zo worden bijvoorbeeld Fine Art foto's zelden op een glanzende ondergrond afgedrukt. De "fine artist" wil zo veel mogelijk details zichtbaar maken en een afdruk op glanzend materiaal zou dit teniet doen, omdat glans een effect toevoegt in plaats van een subtiele versterking van het contrast te bieden. In de wereld van Fine Art

wordt alleen mat papier aangeboden, inclusief vele verschillende producten waarvan de kenmerken soms amper te begrijpen zijn. Terwijl de fotograaf, die in een analoge donkere kamer thuis afdrukte, alleen de keuze had uit een afwerking in “glans”, “halfglans” of “mat”, vereiste het afdrukken op Baryta-papier voor het verkrijgen van de gewenste resultaten, gecompliceerde bewerkingen met een hete pers voor de afwerking. Alle andere materialen zoals canvas, handgemaakt papier of handgemaakte stof werden door uiterst professionele fotografen gebruikt of door fotolaboratoria die in deze media gespecialiseerd waren. Nu kan iedereen die een inkjetprinter heeft, een foto afdrukken op bijna elk vlak materiaal dat in de printer past. De voor deze printers aanbevolen papiersoorten vertegenwoordigen nu een groter assortiment dan ooit tevoren. Naast de klassiek glansen matafwerkingen zijn er nu andere soorten "art-papier", is er canvas en zijn zelfs transparante films beschikbaar. Deze zijn vaak in verschillende gewichten leverbaar en kunnen bij een ander gewicht, ook anders reageren. Welke media u in uw printer kunt plaatsen, is afhankelijk van de inkt in uw printer en van de mogelijkheid van de printer om dikkere of onbuigzamere media te hanteren.

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 20

Foto: Oliwer Mews

In het verleden was alles eenvoudiger. Bij de fotowinkel werden u slechts twee vragen gesteld “Formaat van de foto?” en “Glans of Mat?”. Momenteel kiezen de meeste fotografen voor "glans", gewoon omdat zij weinig ervaring hebben met "mat". De kleuren van de foto worden schitterend weergegeven en onafhankelijk van de verlichting, is er sprake van een klein beetje extra helderheid. Op basis van deze logica zou je volgens de fotografische voorwaarden, goede, maar niet altijd optimale afdrukken krijgen. Foto's die in zonverlichte scènes zijn gemaakt, zouden geweldig moeten zijn, maar de schittering van het oppervlak werkt niet altijd versterkend voor het doel van de foto. Foto's van een ruig landschap zouden veel indrukwekkender zijn als zij op weefsel zoals canvas, worden afgedrukt. De keuze voor de juiste afdrukmedia versterkt het effect van de foto, tenminste voor hen die het verschil in media kennen en die deze gebruiken voor het versterken van hun afdrukken.

Welk papier u kiest is afhankelijk van wat uw printer kan hanteren en wat het beste voor uw foto's is. Ook is het afhankelijk van uw ervaring met verschillende media. Hoe meer u experimenteert, hoe groter uw wereld zal worden.

Hoogglans

Foto: Oliwer Mews

Glanspapier is in diverse gradaties tussen hoogglans en halfglans beschikbaar. Hoogglans komt het meest voor in fotolaboratoria en in pakken papier voorzien van de naam “glans”. De foto's die op dit papier worden afgedrukt lijken op en voelen als traditionele fotoafdrukken.

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 22

Glanspapier staat een hoge maximale densiteit toe, uiterst verzadigde kleuren, een maximale inktdekking, die tezamen een helder, fris contrast produceren. Helaas is dit soort papier met een glansoppervlak erg gevoelig voor vingerafdrukken. Het is dus het beste deze foto's met handschoenen te bekijken of te voorzien van een brede rand. Bovendien moet de inkt niet snel op een glansoppervlak worden aangebracht, waardoor deze manier van afdrukken trager wordt. Een aantal coatings voor papier hebben dit probleem gereduceerd, maar anderen vereisen nog steeds de instelling van de driver van uw printer in één richting, in plaats van het bidirectioneel afdrukken. Bij afdrukken op glanspapier is het cruciaal dat een droogtijd in acht wordt genomen.

Mat

Mat Mat papier lijkt aanzienlijk meer geraffineerd dan hoogglans en maakt een soort “elegantere” indruk. Deze papierafwerking toont de sterke eigenschappen als het delicate details weergeeft. Dankzij de grote afdrukbare kleurruimte en de uitstekende licht- en schaduwdetails, heeft mat papier de voorkeur van vele professionele fotografen. Mat papier is geschikt voor het afdrukken van foto's die met hoge ISO-instellingen werden gemaakt, zodat ruis in de foto in de structuur van het papier wordt geïntegreerd, wat resulteert in een zachte, filmachtige uitstraling van korreligheid.

Foto: Oliwer Mews

Matte oppervlakken zijn in principe echter kwetsbaar voor vocht, hetgeen de houdbaarheid beperkt. Sommige printers voorzien deze oppervlakken automatisch met een heldere of transparante inkt. Indien niet, kan het noodzakelijk zijn om de afdrukken te voorzien van een coating. Mat papier heeft verschillende namen, zoals “mat”, “semi-mat”, “halfglans” en “pearl” of “luster’.

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 24

Mat papier heeft het voordeel dat het meer kan absorberen, waardoor de droogtijd korter is. Er zijn minder problemen met reflectie dan bij glanspapier, en er is sprake van minder differentie van de glans (een situatie waarbij delen van de foto zonder inkt een andere glans hebben dan delen met inkt op dezelfde foto). Mat papier is ook minder gevoelig voor vingerafdrukken.

Canvas

Canvas In de geschiedenis van de fotografie zijn vele pogingen ondernomen om textiel als medium gangbaar te maken. Het afdrukken van foto'sÂ op textiel bleef echter een nichemarkt, totdat de inkjettechnologie beschikbaar kwam. Klassiek canvas is 100% katoen, gemengd polyester canvas is gebruikelijker dan canvas van 100% katoen.

Foto: Oliwer Mews

Eenvoudig geweven canvas heeft kettingdraden en inslaggaren die samen geweven zijn om een kenmerkend oppervlak te maken. Bij keper weefpatronen worden twee kettingdraden over twee andere inslaggarens geweven om een soort visgraatpatroon te maken.

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 26

Inkjetcanvas in zowel beschikbaar met een glansafwerking als in mat, en met of zonder kalkafwerking, hetgeen het grootste gedeelte van de canvas bedekt, zodat het op canvas van olieverfschilderijen lijkt.

Canvas is als individuele vellen beschikbaar, in kleine formaten, maar het wordt vaker afgedrukt vanaf een rol en vervolgens (zachtjes) uitgerekt op een houten spanframe. Gespannen canvas is aantrekkelijk en bovendien lichter dan traditionele schilderijen en kleiner, als gevolg van het gebrek aan het matteren. Bovendien hoeft glas niet toegepast te worden, verlaagt het de kosten, is eenvoudiger om te verzenden, maar het maakt het bespuiten van afdrukken noodzakelijk. Inkjetcanvas wordt vaak gebruikt voor de reproductie van schilderijen. Reproducties van klassieke evenals van hedendaagse schilderijen op inkjetcanvas wordt populair, maar het is ook een uitstekend medium voor het afdrukken van foto's.

Inkjetfilm

Inkjetfilm Backlit fim is het meest algemene type inkjetfilm. Transparante polyester films afgedrukt met inkjets krijgen hun kleurverzadiging van achtergrondverlichting. Zonder lichtbron zijn de kleuren dof en vervaagd. Het detailniveau is gelijk aan fotopapier en de kleur is vaak beter dan die op papier, zodat het duidelijk is waarom backlit films of films met achtergrondverlichting meer en meer populariteit genieten, zowel voor bedrijven als voor particulieren. Het probleem is de kleurgetrouwheid. Een kleurverschuiving treedt op in de kanalen van zwart en magenta, hetgeen door de dikte van de inkt wordt veroorzaakt. U moet daarom controleren of u werkt met de specifieke ICC-profielen, die voor films met achtergrondverlichting werden gemaakt. Film met achtergrondverlichting wordt in het algemeen afgedrukt op de achterkant, waarmee krasbestendige oppervlakken worden verkregen die geschikt zijn voor buitenste en binnenste coating. Materialen voor binnenshuis blijven

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 28

gedurende de periode van één jaar kleurvast. Door middel van een speciale behandeling kunnen buitenfilms kleurvast gemaakt worden voor een periode van drie jaar, maar deze zullen dan minder krasbestendig zijn. Een speciaal soort transparante film is een zelfklevende heldere film, die van zichzelf al schitterend is als deze op wit acryl wordt bevestigd. Achtergrondverlichting versterkt het effect, maar is niet vereist. Dergelijke films worden met name in helder verlichte ruimtes getoond, zoals op de werkplek, maar kunnen ook gedurende de nacht worden vertoond. Een andere speciale vorm is zelfklevende venster film, zoals wij ons herinneren van vakantiedecoraties. Dit maakt het mogelijk om onaantrekkelijke beelden, weer te geven als kleurrijk gevlekt glas. Sommige zelfklevende films kunnen meerdere keren worden gebruikt, u kunt deze dus periodiek, misschien zelfs per seizoen, wijzigen. Er zijn ook technische films, zoals bijvoorbeeld van metaalfolie, hetgeen een visueel effect van oude films produceert, of uiterst hoogkwalitatieve fotografische processen.

Fine Art papier

Foto: Oliwer Mews

Fotografen die niet gecharmeerd zijn van het typische glans- of mat papier, zouden interesse kunnen hebben in fine art papier. Deze zijn voornamelijk van een zwaar gewicht, met de oppervlaktekleur die weergegeven wordt in zachte, natuurlijke tinten, en soms zelfs met kunstmatige witmakers. Dit papier is vaak duur, heeft een zachte structuur en in de hand geeft het een speciaal gevoel, zoals het papier voor waterverfschilderijen, waar het op gebaseerd is. Omdat het papier de fijnste details weergeeft, is het bij uitstek geschikt voor het afdrukken van kleurenfoto'sÂ en zwart-wit foto's, speciaal voor kunstreproducties met diepte.

Kleurmanagement voor fotografen | Softproofing en media | 30

Fotografen die hun werk als kunst afdrukken en die niet als commerciĂŤle fotograaf werken, is duurzaamheid en bestendigheid tegen het vervagen belangrijk. Eerder in de ontwikkeling van inkjet werd een brede reeks kostbaar papier fine art papier genoemd. Niet al dit papier was geschikt voor fine art, maar de beste van de huidige generatie zijn uitstekend en kunnen reproducties van waterverfschilderijen afdrukken, op een manier die het moeilijk maakt om te onderscheiden wat het origineel is. Wij moeten niet alleen in overweging nemen hoe dit papier er achter glas uit ziet, maar moeten ook de gevoelskwaliteit daarvan in ogenschouw nemen. Een belangrijke overweging is de kwaliteit in archieven. Voor hoogkwalitatieve fotoafdrukken

wordt de kleurstabiliteit voor vele jaren gegarandeerd. Met de huidige inkjettechnologie is het mogelijk om een kleurstabiele afdruk te maken met een geschatte levensduur van meer dan honderd jaar.

Handgemaakt papier Leinwand

Fine-Art-Papiere Handgemaakt papier De meeste mensen denken aan handgemaakt papier voor handgeschreven brieven en bezien het niet zozeer als papier voor fotoafdrukken. Het papier is minder helder dan het meeste andere papier en heeft in het algemeen Wer keine typischen Glossy-Prints mag een oppervlak een textuur of reliëf. Oorund eher mitmetmatten Papierqualitäten liebäugelt, für den könnte Fispronkelijk werd dit papier metdie deWelt handder in een ne-Art Papiere interessant Hierbei vat gemaakt en was gebaseerdsein. op vezelpulp. handelt esook sichmachinaal vornehmlich um schwere Het kan nu worden gemaakt en Qualitäten, Oberfläche sich in is veel beter deren betaalbaar geworden. De oft strucNaturtönen präsentiert undvoorziet ohne künsttuur van handgemaakt papier afdrukliche Aufheller Diese sehr ken gemaakt op auskommt. dit papier van een oft speciaal teuren verfügen zumeist gevoel enPapiere een unieke esthetische kleur. über Het eine weiche van Oberflächenstruktur wordt feine, vaak gemaakte katoenen vodden, sowie eine besondere Haptik. is zuurvrij en uitstekend geschikt voorWeil kunstsie of auch feinste Details darstellen können, illustraties. Er zijn meerdere verschillende texeignen hervorragend den turen vansie het sich oppervlak beschikbaar,für hetgeen Druck von Schwarz-Weißund Farbfotovoor vele fotografen tot verwarring kan leiden grafien für Kunstreproduktionen omdat hetsowie niet eenvoudig is om te achterhamit hoher Bildtiefe.het meest geschikt is voor len welk onderwerp Fürbepaalde Fotografen, die ihre Papierfabrikanten, Arbeit nicht aus een papiersoort. kommerzieller Sicht betreiben, sondern met name Hahnemühle, hebben geprobeerd darin Kunst der om de eine keuzes door sehen, de naamistvan hetAusdruck papier te der Arbeiten Dit aufheeft Materialien, die höchverduidelijken. geresulteerd in namen sten Ansprüchen ein absoluvoor dit type papier alsgenügen, “Albrecht Dürer” op basis tes Seit ein (alhoewel paar Jahren gibt bekendes eine van Muss. zijn aquarellen hij meer fast unüberschaubare Vielfalt von Papieheid geniet omwille van zijn tekeningen), of het ren Hochpreissegment, die sich als papierim met de naam “German Etching”, wat met Fine-Art Papiere ausgeben. alle reliëf sind name geschikt is voor foto's metNicht een soort es, aber die besten von ihnen machen of etstechniek.

Kleurmanagement fotografen| |echt? Softproofing en media | 32| 32 Farbmanagement voor für Fotografen – Softproof & Medien

Als u onzeker bent, maakt u zich dan niet te veel zorgen om de structuren en de soorten papier. Er zijn slechts enkele foto's die van een sterke papierstructuur voordeel hebben. Het is aus einem Abzug ein Original. Und zwar meestal de wisselwerking van kleuren en details eines, das man nicht nuris voor gerne op het papier, wat bepalend de hinter visuele Glas betrachtet, sondern eines, das auch indruk.

haptische Qualitäten besitzt. Zentral ist bei einem guten Fine-Art-Papier jedoch die Haltbarkeitsdauer. Wie hochwertige Fotoabzüge sollten hier schon ein paar Jahre Farbstabilität garantiert werden. Mit den aktuellen Tinten ist das nicht unmöglich, auch wenn die mit hundert und mehr Jahren angegebenen Haltbarkeiten sich wohl erst noch in der Praxis beweisen müssen. Bis dato werden die Daten im Lichtofen ermittelt.

Spyder eBook Alles over kleurmanagement Adres Transcontinenta B.V. Importeur Datacolor Tarwestraat 29 2153 GE Nieuw-Vennep 0252-687555 www.transcontinenta.nl Datacolor AG Europe 8305 Dietlikon / Zurich +41 44.835.3711 info@datacolor.eu http://spyder.datacolor.com