EDUSHOCK Leerfestival Na ons vijfde Edushock leerfestival en enkele geslaagde Edushock In-teamsessies zullen we meer dan 2000 mensen geïnspireerd hebben om met onderwijsvernieuwing aan de slag te gaan. Ook via de sociale media delen we veel sterke voorbeelden en verbinden we heel wat mensen, zowel van binnen als buiten onderwijs. We willen in de toekomst de missie van onze/de VZW Onderwijzigersnetwerk:‘Onderwijs van binnenuit veranderen om mensen te laten schitteren’ nog verder uitdragen (met nog meer impact). Daartoe ondernemen we naast het leerfestival nog volgende activiteiten: Transformatiecoaching: Sinds 1 december 2016 heeft onze VZW twee transformatiecoaches. Zij kunnen u helpen om uw school holisitisch te veranderen en de leerling écht centraal te zetten. Meer info in workshock nr 23 of via ons contactadres hier onder. Edushock In-team is dan weer een sessie in een authentieke setting, rond een grote tafel met een kleine groep. Intensief, met een goeie spreker en met enkele leden van de vzw aanwezig. Vooral gericht op directies. Edushock on tour: Het kan voor een klik zorgen als je een onderwijsinnovatie elders met je eigen ogen kan zien. Daarom organiseren we vanaf dit jaar ook bezoeken aan innovatieve scholen. Lees er meer over op onze website.
Bent u geïnteresseerd of hebt u vragen? Aarzel niet en neem contact op met contact@edushock.be of surf naar http://www.edushockvzw.be.
Maak kennis met hĂŠt lichthuis van educatie. In een ideale school zijn er vijf werelden/domeinen/themagebieden: een atelier, een Boeddhistisch klooster, Harvard, een marktplaats (cafĂŠ) en de Efteling. (quote Sjef Drummen) We nodigen u uit in het lichthuis van educatie waar verschillende themagebieden worden voorgesteld (zie grondplan).
KEYNOTE: Hét lichthuis van educatie Jan Fasen Jan Fasen is directievoorzitter van het Mundium College, vier prachtige scholen voor voortgezet onderwijs in Roermond. Hij is mede bedenker van Agora, een concept voor middelbaar onderwijs vanuit de belofte '100 kinderen, 100 persoonlijke leerroutes'. AGORA is geen school, maar een plein. Zoals we dat kennen uit de Griekse Oudheid. Een marktplaats in het hart van de polis waar het sociale, commerciële en politieke leven zich afspeelde. Een ontmoetingsplaats voor iedereen. Centraal op dat plein staat de nieuwsgierigheid van kinderen. Alles wat op dat plein gebeurt en iedereen die er komt, handelt en denkt op een manier waardoor die nieuwsgierigheid steeds opnieuw wordt aangewakkerd en waardoor kinderen een brede groei en ontwikkeling doormaken. AGORA is een optimale vorm van persoonlijke ontwikkeling en persoonlijk leren. Voor elk kind een persoonlijke leerroute, te midden van andere kinderen, leraren, ouders en vele relevante mensen voor de ontwikkeling van kinderen. AGORA gaat niet uit van het standaard curriculum, maar van vijf
werelden die de bron zijn van een evenwichtige leerinhoud. Kinderen onderzoeken, bevragen en doorvorsen deze werelden als basis van hun groei en ontwikkeling. Omdat er niets in deze wereld is, dat niet interessant en belangrijk genoeg is om te bestuderen. Kinderen tussen 12 en 18 jaar krijgen binnen AGORA volop kansen en ruimte. Op een natuurlijke manier stimuleert AGORA de ontmoeting en verbinding met de schoonheid en de rijkdom van de wereld. Op die manier garanderen we voor elk kind een diploma. Komen jullie mee aan de lippen van Jan Fasen hangen? Maak kennis met hét lichthuis van educatie!
KEYNOTE Marco Mout #ConfronterendLeren Pittig maar productief, in een niet alledaagse omgeving voor niet alledaagse leerlingen. Een directe, uitdagende en realistische adressering van jeugd. Leren leren en onderwijs versimpelen. Het WALHALLAb leert jongeren te leren. Door uitdagingen, relevante maatschappijgeöriënteerde projecten, bergen verzetten, strakke regels en ongekend vrije ruimte. Gebaseerd op de visie van Marco Mout (ConfronterendLeren, DoenDenken en OndernemendLeren) leren en werken talloze jongeren van alle leeftijden en achtergronden samen. Écht samen. Vele braken al door met hun in het WALHALLAb ontwikkelde talent. Hoe doet deze niet-gesubsidieerde stichting dit? Wees voorbereid op een visieveranderend verhaal.
Marco Mout en zijn jongeren komen vertellen over het Walhallab.
Workshockx Vasco Da Gama - 0.07 Innovatieve schoolinfrastructuur - debat met 3 vernieuwende architecten (13:30) STE(A)WORK (15:15) Portfolie als middel voor maatwerk en motivatie (16:30) Pizarro - 1.24 Blauwdruk van de virtuele school als lerend ecosysteem (13:30) Evolueren van kleine klassieke school naar eigentijds dynamisch onderwijs? (15:00) Door middel van Lesson Study (16:30) Amundsen - 1.26 De leerling Êcht centraal zetten (13:30) Inspelen op de instructiebehoefte van je leerlingen (15:00) Pop-up klas als verbinding van de school met de buitenwereld (16:30) Sacagawea - 0.04 LAB - Sint Amands - ouders richten nieuwe school op (13:30) Lesgeven in de 21ste eeuw (14:45) Een alternatieve kijk op leren: de visie van de BroeBELscholen (16:30) Colombus - 0.09 De school als sterke partner in het lokale netwerk (13:45) Doorbraakproject Onderwijs en ICT (14:45) ESBZ Schule Berlin (16:30) - Skype Cortes - 1.21 Je hebt een punt ‌ Djapo trekt (je over) de streep (13:45) Leren leven en welgevormde identiteitsontwikkeling stimuleren (15:15) Wat elke leraar moet weten (16:45) Drake - 1.08 De ideale klas: creatieve leeromgevingen en de 3de pedagoog (14:00) Lab 21.0 - klas van de toekomst (15.15) Werkplekleren als overstap naar duaal leren (16:30) Cabot - 1.06 De toekomst van het opleiden van leraren (14.00) De school - innovatieve basisschaal Zandvoort (15.15) Wonderwijs onderwijs in 1OK! (16:30)
1) Lesgeven in de 21ste eeuw Peter Verheyden De opdracht van de scholen wordt steeds complexer: hoe maken we onze leerlingen klaar voor een onzekere, onvoorspelbare toekomst waarin ze jobs zullen uitoefenen die vandaag nog niet bestaan? Hoe ga je in de klas aan de slag met 21st century skills? Aan de hand van een praktijkvoorbeeld gaan we op zoek naar het antwoord op deze vragen en komen we uit bij team-teaching. De leerkracht krijgt dit in zijn eentje immers niet meer klaargespeeld. De hele schoolorganisatie zal moeten aangepakt worden zodat het team gefaciliteerd kan worden om de school futureproof te maken. In de middenschool Prins Van Oranje in Diest hebben ze dit in de B-stroom succesvol toegepast. Daarbij is het meer dan duidelijk dat dat team-teaching veel meer is dan een extra leerkracht voor de klas zetten. Je zal ook aandacht moeten hebben voor de leeromgeving, de manier van lesgeven, het leren onder leerkrachten, een andere evaluatie, … Kom in deze workshock ontdekken wat er allemaal bij komt kijken en hoe je het zelf kan aanpakken. Directeur Peter Verheyden zal het proces en de te vermijden valkuilen toelichten en gaat met plezier in op jullie vragen.
2) Innovatieve schoolinfrastructuur - debat met drie vernieuwende architecten Wie vreest dat dit een totaal nieuwe school betekent, het zal in deze workshock ook gaan over kleine ingrepen en toepasbare voorbeelden. In een panelgesprek gaan drie architecten op zoek naar de gepaste leeromgeving en lichthuis van educatie, voor kinderen en jongeren die voorbereid worden op en die gestalte geven aan de maatschappij: • • •
• •
Wat zijn vernieuwende vormen van schoolinfrastructuur? Welke trends stellen architecten op vlak van pedagogie en architectuur vast? Hoe zullen onze studenten leren en wat is de rol hierbij voor onderwijzers? Hoe kan de toekomstige schoolinfrastructuur eruitzien en welke maatschappelijke meerwaarde kan deze infrastructuur leveren? Bestaan er actueel minimale investeringen met maximale meerwaarde?
De architecten wikken de vereisten van een pedagogisch project dat zich leent tot fysische doorvertaling en architectonische kwaliteit.
3) Pop-upklas als verbinding van de school met de buitenwereld Pieter Sprangers Pieter Sprangers bedacht binnen de Karel de Grote hogeschool een drietal jaar geleden het KDG Antwerp Learning Lab als antwoord op een aantal onderwijskundige fricties. Met de pop-upclass krijgt urban-learning en ‘nomadisch leren’ voor hogeschoolstudenten concreet vorm in de context van de grootstad Antwerpen. Bovendien verbindt de pop-upclass de ‘school’ met de buitenwereld die wezenlijk deel uitmaakt van het leerproces. Maar bovenal is KDG Antwerp Learning Lab een proeftuin van onderwijsinnovatie. Wat was het vertrekpunt? Hoe verliep het innovatieproces? Hoe kan je innoveren in ruimte? Als je je immers onderzoekend opstelt, sta je versteld van de innovatie-uitdagingen die ‘voor het rapen’ liggen voor je school. Goede innovaties vertrekken vanuit concrete fricties en creëren waarde voor zowel leerlingen, medewerkers, ouders én lokale gemeenschappen. Krachtige innovaties spelen in op concrete behoeften die (nog) niet ingevuld worden. Hoe ga je nu met innovatie om in jouw specifieke schoolsetting? We verkennen al deze vragen samen met jou tijdens deze workshock. Pieter Sprangers is co-auteur van het boek Edushock en is als docent werkzaam binnen de Karel de Grote hogeschool en de Universiteit Antwerpen.
4) De ideale klas: creatieve leeromgevingen en de 3e pedagoog – Gerhard Jäger Art Basics for Children (ABC) is het geesteskind van Gerhard Jäger. Het is een open en dynamisch onderzoekscentrum rond kunst, cultuur en educatie. Het huis is opgevat als een interactief en artistiek labo voor spel, werk, onderzoek, ontdekking en expressie en heeft diverse ateliers. ABC gebruikt het artistieke proces als aanzet tot dialoog, en als reflectief instrument om jong en oud te ondersteunen in de zoektocht naar integratie van kunst in het dagelijks leven. De achterliggende gedachte is dat ieder, ongeacht leeftijd of achtergrond, zelf op onderzoek gaat in en met een ruime collectie referentiemateriaal, en deze onderzoekshouding ook integreert in de dagelijkse realiteit. Naast dit directe impulswerk werkt ABC aan strategieën om d.m.v.. informele leerervaringen (toekomstige) leerkrachten te inspireren tot een meer artistieke, persoonlijke manier van onderwijzen. ABC werkt aan een nieuwe, vakoverschrijdende onderwijscultuur waarbij ’kunst’ in alle gebieden van het curriculum zit verweven, met volgende doelstellingen: • Kunst en cultuur integreren in de samenleving. • Aanbieden van een esthetische ervaring in een ruimtelijk doordachte context. • Stimuleren van spelplezier en spelend leren/talentontwikkeling. • Bewuster leren kijken, luisteren, leven. • Aanzetten tot burgerschap, empathie, tolerantie. Gerhard Jäger maakt op het leerfestival duidelijk dat een betere leeromgeving pas mogelijk wordt als er een proces van bewustwording aan voorafgaat.
5) De school als sterke partner in het lokale netwerk – John Caron John Caron, campusdirecteur Sint-Hendrik Deinze zal in deze sessie uiteenzetten hoe je via het gericht uitbouwen van een schoolnetwerk waardevolle relaties kan ontwikkelen met de buitenwereld en dat dit enorme mogelijkheden kan scheppen voor de school, de leerlingen en de leerkrachten. Hij zal hierbij ingaan op concrete voorbeelden uit Sint-Hendrik, ASO school in Deinze: • een netwerk over waarderend leren met alle Deinse scholen (over de koepels heen!). • samenwerkingen met de stad/gemeente. • de school openstellen voor middenveldorganisaties, jeugdbewegingen, sportverenigingen. • ouders als sprekers voor lezingen over ondernemen, kerntalenten,…). • samenwerking met Straffe Hendrik (bier) om merknaam sterker uit te dragen. • samenwerking met basisscholen, universiteiten en hogescholen. • meedoen aan innovatietrajecten (in casu Go4Talent, de positieve revolutie, ...). John zal het in deze parallelsessie hebben over hoe je het potentiële netwerk in kaart kan brengen, hoe je continu uitgaat van ‘wat kan ik betekenen voor jou’ en consequent mensen aanspreekt in hun kracht en hoe je zo ook de kansen tot innovatie in de school kunt maximaliseren.
6) Portfolio als middel voor maatwerk en motivatie – Thom Devries – Peppels Peppels.net is een digitale leer- en werkomgeving gebouwd rondom een interactief portfolio. Het portfolio speelt een sleutelrol bij veel onderwijsvernieuwingen. Het maakt maatwerk mogelijk, stimuleert innovatie en laat onderwijs aansluiten bij de kwaliteiten en motivaties van individuele leerlingen. Het stimuleert de ontwikkeling van de vaardigheden die leerlingen nodig hebben, en biedt ruimte voor vak- en leerjaaroverstijgende ontwikkeling. Het portfolio betrekt het gehele netwerk rondom de leerling bij het leer- en ontwikkelproces: klasgenoten, ouders, voetbalcoach, begeleiders van bijbaantjes…. Het gebruik van het portfolio helpt een cultuur te versterken waarin het voortdurend leren en jezelf ontwikkelen centraal komt te staan. Tijdens zijn presentatie laat Thom Devries zien hoe het portfolio binnen het onderwijs kan worden ingezet. Daarbij gaat het over het eigenaarschap bij de leerling leggen, maatwerk ten aanzien van elke leerling afleveren, klas- en vakoverstijgend onderwijs stimuleren, de docent activeren in zijn of haar begeleidende rol, het leren in een netwerk laten plaatsvinden, dit zowel binnen als buiten de school. Het portfolio van Peppels maakt de ontwikkeling van elke leerling zichtbaar en brengt samenhang in alle leerprocessen. Hierdoor wordt de realisering van individuele leerpaden mogelijk. Het stimuleert leerlingen ook om verantwoordelijkheid te nemen waar mogelijk en biedt docenten de mogelijkheid te sturen waar nodig. Ervaar hoe het portfolio onderwijs eigentijds, relevant en aantrekkelijk maakt.
7) STE(A)MWORK – leerkrachten van de Sint-Jozefschool in Mere
8) De toekomst van het opleiden van leraren - CVO De Oranjerie
Vorig jaar was het Fablab Erpe-Mere te gast op het leerfestival en konden de deelnemers een gepersonaliseerde robot creëren met gelasercutte onderdelen en programmeerden ze hem daarna in Arduino. Dit jaar komt de pedagogische kant van het verhaal aan bod ...
Lut Lippeveld, Andy Thys en Tim Christiaens vertellen het waargebeurde verhaal van het ontstaan van zelfsturende lectorenteams in de specifieke lerarenopleiding omringd door een coördinatieteam. Met een elektronische leer- en werkomgeving in eigen beheer daagt de opleiding toekomstige leraren uit het beste van zichzelf te geven waarin blended learning, cocreatie en co-teaching een prominente plaats innemen. Het zorgt er niet alleen voor dat leerkrachten specifiek opgeleid worden, het geeft ook een boost aan de kracht van het lerarenteam. Deze formule beantwoordt wonderwel aan de verwachtingen van de gemotiveerde zij-instromer die het onderwijs zal versterken.
Wij zijn leerkrachten van de Sint-Jozef school in Mere en zijn fier om de eerste secundaire school in België te zijn met een FabLab. We laten je graag proeven van onze ervaringen met STE(A)M. Kom ervaren hoe wij met onze leerlingen projectmatig aan de slag gaan met STEM en welke plaats Art daarbij inneemt. Het gaat immers niet alleen om wetenschap, wiskunde en techniek, zoals je vaak hoort. Hoe je daar samen met leerlingen en leerkrachten mee om gaat, is net zo belangrijk. We laten jullie graag proeven van onze ervaringen met STE(A)M en dit op diverse vlakken: • • • •
leren vanuit een project co-teaching nieuwe technologie evaluatie
Kom het smaken hoe wij in onze school STE(A)M aanpakken van 1 tem 6.
Ben je benieuwd hoe het werkt om samen verantwoordelijk te zijn voor een groep cursisten? Wil je weten wat de ervaringen zijn met team-teaching ? Wil je lectoren en cursisten hier zelf over aan het woord horen? Kijk je uit naar praktijkvoorbeelden van leraren in opleiding in projecten in en met scholen als deel van het team? Hoe begin je er zelf aan? Graag deelt SLO CVO De Oranjerie met jouw deze workshock.
9) Werkplekleren als opstap naar duaal leren – VTI Ieper – Pedro Ligneel Een school voor Wetenschap en Techniek stoomt leerlingen voor het hoger onderwijs en de arbeidsmarkt klaar. Om de aansluiting met de arbeidsmarkt te versoepelen innoveert het VTI van Ieper met werkplekleren. Via een clustering van bedrijven, waarbinnen leerlingen aan werkplekleren doen, realiseert de school een gedeelte van het leerplan en van de opleiding buiten de school. Deze vorm van werkplekleren is de aanloop naar duaal leren. Het VTI startte het eerste schooljaar op specifieke vraag van een bedrijf uit de houtsector. Na de positieve evaluatie herhaalden we dit initiatief. Intussen werken we met vijf bedrijven samen. Een tweede project is dit schooljaar in samenwerking met acht bouwbedrijven opgestart. Hiervoor was de school initiatiefnemer. Deze concepten maken de drempel tussen school en bedrijf lager. Leerlingen worden zo in een reële arbeidssituatie opgeleid en krijgen op die manier een beter beeld van het beroep. Wil je op het leerfestival ontdekken hoe je het leren buiten de schoolmuren vorm kan geven en hoe je een netwerk van bedrijven opbouwt dat mee instapt? Directeur Pedro Ligneel vertelt het je in geuren en kleuren.
10) Wonderwijs onderwijs in 1OK! klas @ Atheneum Herzele Anno 2017 is het voor scholen vaak een zoektocht om in de B-stroom leerlingen op een gepaste manier te begeleiden en daarnaast voldoende uitdaging te bieden binnen het traditionele onderwijs. Daarnaast schieten scholen vaak te kort in het inzetten op de talenten van jongeren. Drie enthousiaste vrienden/collega’s en een energieke directeur in het Zuiden van Oost-Vlaanderen besloten dat het anders moest en kon. Met een vernieuwd project, het doorbreken van het traditionele systeem, het dagelijks inzetten op de talenten van de jongeren en het ontwikkelen van de zelfstandigheid van hun leerlingen breken ze de ban met het traditionele onderwijs en bewijzen ze dat moeilijke leerlingen niet bestaan. Vanuit eigen schoolervaringen, wat mosterd uit de middenschool Prins Van Oranje in Diest en Roermond en met een gezonde dosis creativiteit bewandelen ze hun eigen pad binnen het wettelijke onderwijskader met als doel kinderen graag naar school laten komen en hen te begeleiden in hun groei naar zelfstandige burgers. Ben je benieuwd hoe het leerrendement en het zelfbeeld van de jongeren kan stijgen terwijl ze toch geen examens of huiswerk hebben? Kom dan naar deze workshock van de gedreven leerkrachten van Atheneum Herzele.
11) Een alterantieve kijk op leren: de visie van de BroeBEL scholen – Bina Bervoets
12) LAB - Sint-Amands – ouders richten nieuwe school op – Kristien Bruggeman
BroeBEL vzw, een initiatief van jeugdauteur en inspirator Marc De Bel, gaat voor onderwijsinnovatie en meer onderwijsZIN. Samen met de samenwerkingspartners creëert de school een veilig nest waar kinderen én leerkrachten elke dag met plezier naartoe vliegen. Waar het opnieuw fijn is om te leren! Het geeft traditionele scholen de kans om het met deze visie over een andere boeg te gooien en een nieuwe, verfrissende bril op te zetten zonder zich te binden aan één bepaalde methode. Om de scholen hierin te inspireren en aan te moedigen stelt BroeBEL 10 pijlers voorop die ze stap voor stap kunnen integreren. Deze 10 pijlers vertrekken vanuit een holistisch schoolbeeld, waarbij kinderen vanuit hun persoonlijkheid zoveel mogelijk geholpen worden om hun talenten te ontwikkelen. Het betekent ook dat de school als een micro kosmos gezien wordt, verbonden met alle facetten van het leven. Het leert de kinderen, met het nodige faalplezier, kiezen voor hun unieke weg, als krachtige personen die in zichzelf geloven maar in verbinding met hun medemens en de natuur. Het leert leerkrachten lesgeven vanuit hun hart en te kijken voorbij de leerstof, die moeilijke leerling met dit of dat "probleem" etiket, ..
LAB is een nieuwe middelbare school die zich onderscheidt door haar innovatieve onderwijsorganisatie. LAB-leraren nemen een ‘school’opdracht op zich waardoor co-teaching, samenwerking, professionalisering en differentiatie op maat van elke leerling echt mogelijk worden. Deze nieuwe secundaire school in Sint- Amands wil jongeren pas in het vijfde jaar een opleiding laten kiezen. De eerste vier jaren krijgt iedereen een heel brede basisopleiding die wordt aangevuld met projecten en modules. Bovendien werkte LAB een geïntegreerd STEM-curriculum uit: grenzen tussen vakken vervagen en creëren zo verrijkende synergiën. LAB werkt ook samen met architectenvennootschap Ar-te om zo haar onderwijsvisie te vertalen naar haar infrastructuur. Een aangepaste leeromgeving is immers belangrijk en nodig om deze innovaties mogelijk te maken.
BroeBEL is een manier van "zijn". Bina Bervoets neemt jullie heel graag mee in onze visie!
Tijdens deze workshock neemt Kristien Bruggeman, ouder en onderwijswetenschapper, u graag mee in hun verhaal van gedreven onderwijs!
13) De School Zandvoort - Rosanne Maters en Andrea Koopmans ‘Als je gelijke kansen wil bieden, moet je ongelijk onderwijs geven’ In 2015 verscheen het boek ‘Scholen om van te leren’ waarin Frans Schouwenburgs acht Nederlandse scholen beschrijft die qua innovatie de kroon spannen. Een daarvan is De School, een basisschool in Zandvoort, waar de kinderen persoonlijk onderwijs krijgen. De school is de mening toegedaan dat, als je gelijke kansen wil bieden, je ongelijk onderwijs moet geven. Door de budgetten van buitenschoolse opvang en onderwijs samen te voegen en die schotten weg te halen, werkt De School met ruimere openingstijden en heeft ze mogelijkheden om echt maatwerk te bieden. De school is overigens ook bijna het ganse jaar open. Het jaar is verdeeld in 5 perioden van 10 weken. Elke 10 weken staat een thema zoals energie, verkeer en vervoer of kunst centraal. In De School worden geen klassieke vakken gegeven, de leerstof wordt geordend in thema’s die schoolbreed zijn. Dat zorgt voor structuur, gezamenlijkheid en boeiend onderwijs. Daarmee garandeert De School dat elke leerling aan alle kerndoelen werkt en dat er voor elke leerling voldoende keuze- en planningsvrijheid is. Rosanne en Andrea zullen verhalen vertellen uit de praktijk. Verhalen van kinderen, van ouders, van ouders en hun kinderen, uiteengezet in het kader van het persoonlijk onderwijs dat door een combinatie en integratie van werk, zorg, onderwijs en opvang mogelijk wordt gemaakt.
14) Door middel van Lesson Study betere lessen ontwerpen – Sui Lin Goei Lesson Study komt oorspronkelijk uit Japan, waar samenwerkende teams van docenten in geprotocolleerde cycli op basis van een gemeenschappelijk doel in detail lessen ontwerpen, live geven, nabespreken, herontwerpen en opnieuw geven. Lesson Study is een vertaling van het Japanse woord ‘jugyokenkyu’, wat in twee woorden is in te delen: ‘jugyo’ en ‘kenkyu’. In deze workshop gaan de deelnemers, na een uitleg over Lesson Study, samen een onderzoeksles rekenen/wiskunde binnen een Lesson Study simuleren. Japanse Lesson Study voor het leren en lesgeven in (rekenen) wiskunde is gebaseerd op probleemoplossen, en wel zo dat alle leerlingen een rol (kunnen) vervullen. Deze aanpak staat in de workshop centraal. De deelnemers aan de workshop worden verdeeld in:
• docenten die een Lesson Study-team vormen (die de onderzoeksles voorbereiden) • docenten die de onderzoeksles ‘als leerling’ ondergaan • docenten die toekijken. De live onderzoeksles wordt gegeven door de workshopleider, terwijl het Lesson Study-team de ‘leerlingen’ observeert. Daarna vindt plenair de post-lesson discussie plaats. Sui Lin Goei is lector aan de universiteit van Windesheim in Nederland. Kom ontdekken hoe je als een team van docenten op systematische wijze je eigen lespraktijk kan bestuderen en verbeteren.
15) Doorbraakproject Onderwijs en ICT – Theo Mensen De stap naar meer gepersonaliseerd onderwijs, ondersteund door ict, blijkt niet gemakkelijk. Ook al is het de bedoeling van het Doorbraakproject Onderwijs en ICT om bestaande belemmeringen te doorbreken, obstakels weg te nemen en omstandigheden te realiseren, waardoor scholen de noodzakelijke stappen kunnen zetten, dan nog is het een moeizaam proces. In deze workshock worden de "lessons learned" in de deelname aan zo'n doorbraakproject besproken. Bij de gezamenlijke pogingen om een succesvolle pedagogisch-didactische onderwijspraktijk in het basisonderwijs te ondersteunen, verder te verbeteren door invoering van een eportfoliosysteem en deze door te ontwikkelen tot leerlingvolg-jezelf-systeem, wordt de spanning tussen technische en sociale innovaties voelbaar en zichtbaar. Ook de strijd tussen gevestigde publieke en private belangen, wordt in deze workshock niet onder stoelen of banken gestoken. De uitdaging is om met de betrokken partners en partijen op basis van verworven inzichten en bereikte resultaten een doeltreffende aanpak voor het vervolg van deze bijzonder leerzame ontdekkingstocht te ontwerpen. In deze workshock staat eveneens de confrontatie tussen gedroomd ideaal en weerbarstige werkelijkheid, alsmede de strategische kloof tussen beleidsstukken en onderwijspraktijk op de agenda. Ideeën en suggesties voor het overbruggen van tegenstellingen en een doeltreffende gezamenlijke aanpak zijn welkom
16) The Rite Journey: Leren leven. Welgevormde identiteitsontwikkeling stimuleren middels cirkelwerk – Luc Laeremans e.a. Wie ben ik? Welke mens wil ik worden? Met welke waarden? Waar sta ik voor? Wat is mijn plaats, mijn opdracht in deze wereld? TRJ biedt scholen de mogelijkheid om tieners ondersteuning te bieden bij hun identiteitsontwikkeling tot jongvolwassene. Dit verloopt via een jaartraject geïntegreerd in de schoolwerking, In dit traject wordt de hele gemeenschap rond de jongere actief betrokken: ouders, familie, betekenisvolle personen enz... Het maakt tieners, in een kwetsbare periode in hun leven, weerbaar en zelfbewuster in de zoektocht naar volwassenwording. Begeleiding hierin is een van de mooiste geschenken die je als gemeenschap aan een jongvolwassene kan geven. Het vraagt een bep. setting en vaardigheden om een veilige context te kunnen creëren waarin jongeren en begeleiders zichzelf openstellen om te spreken vanuit hun authentieke zelf. De cirkel is daar een uiterst geschikte setting voor. Samen oefenen in het verbindend leren dialogeren, in het in-voelend en niet oordelend luisteren en in het uitdrukken van de eigen gevoelens en diepere ervaringen draagt bij aan het welzijn van alle betrokkenen. Tijdens deze workshop krijg je de kans om de mogelijkheden van de cirkel als werkvorm binnen je school te ervaren. Methodieken worden aangereikt om met de cirkel aan de slag te gaan, in je klas, in je team. Luc Laeremans, Michaël Sleeckx en Anouk Pierre, het kernteam van TRJ begeleiden deze workshock. Deze methodiek wordt inmiddels toegepast in athenea Merksem, Anderlecht en Antwerpen.
17) Djapo trekt je over de streep – Stijn Loenders Kinderen en jongeren zijn van nature systeemdenkers. We moeten ze er enkel nog van overtuigen om deze vaardigheid te gebruiken in een wereld die zorgen heeft omtrent duurzaamheid. Systeemdenken zit in ieder van ons. We zijn nieuwsgierig, gaan op onderzoek, bekijken het in zijn geheel of vanuit verschillende perspectieven. Maar hiervoor wordt niet steeds tijd en ruimte voorzien. Naast de vaardigheden zijn er in het onderwijssysteem de feiten en de kennis… en die nemen het soms over van de aangeboren vaardigheden. Systeemdenken helpt je om de aangeboden informatie te benaderen op een manier waardoor je ze jezelf meer eigen kan maken en ze langer blijft hangen. Maar het gaat verder: systeemdenken zorgt ervoor dat je die zelfde informatie anders gaat bekijken waardoor het niet beperkt blijft tot enkel kennis, maar je ermee aan de slag kan. Duurzame thema’s lenen zich perfect voor systeemdenken aangezien enkel het besef niet voldoende is. Als we naar een toekomst willen streven die oplossingen biedt aan de duurzaamheidsproblemen van vandaag zal dit een toekomst zijn waar systeemdenkers zich met de zaken hebben gemoeid. En starten doe je bij het begin.. bij de kinderen en jongeren van vandaag. Djapo gaat dieper in op deze belangrijke vaardigheid en biedt tools om het systeemdenken van die kinderen van vandaag te bevorderen.
18) Lab 21.0 - Klas van de toekomst – Rhizo Kortrijk - Tim Vuylsteke en Marieke Pieters Het Rhizo Lyceum in Kortrijk wilde een school zijn waar leerlingen in inspirerende leeromgevingen en op een actieve manier vaardigheden ontwikkelen die in het latere (beroeps)leven onontbeerlijk zijn. In het lab 21.0 kunnen leerlingen in groepjes werken aan opdrachten. Ze kunnen op het gemeenschappelijke scherm in hun ‘pod’ de verschillende schermen van hun medeleerlingen volgen. Op die manier ontstaat een dynamische werkomgeving die tot betere leerresultaten leidt. Tegelijkertijd kan de leerkracht de verschillende groepjes vanop zijn eigen scherm monitoren en bijsturen. Ze maken daarbij gebruik van onder meer het draadloze ClickShare-systeem van de Kortrijkse technologiebedrijf Barco (audiovisuele apparatuur), waarmee met één klik vanop elk toestel kan gestreamd worden. Voor het design en de inrichting van het lokaal deed het Lyceum een beroep op Ocular. Ocular bouwt interactieve audiovisuele ervaringen voor musea en bezoekerscentra (van o.a. in Flanders Fields Ieper en het Zwin). In de workshock wordt op interactieve manier de manier van werken voorgesteld en de verschillende didactische en pedagogische voordelen uitgediept. Daarnaast wordt uitgelegd hoe leraren kunnen ondersteund worden om in dergelijke omgevingen te werken.
19) Inspelen op de instructiebehoefte van je leerlingen - Wouter Smets Studenten van de lerarenopleiding van de Karel de Grotehogeschool ontwikkelden leermaterialen om te differentiëren in de les wiskunde. Doelstelling daarvan is proactief inspelen op verschillen in de klas onder de vorm van pre-teaching en verlengde instructie in de klas. In deze workshock bekijken we de materialen en stellen we de vraag hoe deze in de praktijk kunnen bijdragen tot gedifferentieerd onderwijs op maat van de instructiebehoefte van leerlingen. Door leerlingen meer of minder instructie te bieden in functie van hun echte instructiebehoefte zorgen we voor onderwijs op maat van elke leerling in de klas. We delen tijdens de workshock ook ervaringen van leraars die met het materiaal werkten, en we gaan op zoek naar hoe je zelf gelijkaardig materiaal kan ontwikkelen voor tijdens jouw lessen. Wouter Smets is onderzoeker aan de Karel De Grote Hogeschool Antwerpen
20) Evolueren kleine klassieke school naar eigentijds dynamisch onderwijs? Het kan! Kris Zaman & Patrick Van Cauteren – Berkenboom Basisschool De Fontein 1994: Een kleine school in een middelgrote provinciestad. De verouderde gebouwen en het beeld dat mensen van de school hebben, zorgen ervoor dat de school op sterven na dood is. 2014: Berkenboom Basisschool De Fontein wordt door de internationale organisatie Ashoka geselecteerd als een van de eerste Changemaker Schools in België. Wat is er in die 20 jaar veranderd? Hoe is de school geëvolueerd naar de dynamische leer- en ontdekplek die ze vandaag is? Door als team steeds actief op zoek te gaan naar innovatieve aspecten op pedagogisch en didactisch vlak. De twee grote pijlers van de werking zijn welbevinden en betrokkenheid. Het team ontleende deze aan de principes van het Ervaringsgericht Onderwijs. Tijdens de workshock willen we graag vertellen en illustreren op welke manier we deze uitgangspunten in de praktijk brengen. Kring, niveaugroepen, contractwerk, verkorte instructie, weekopening, ateliers, vrije activiteit, relaxatie, meditatie, filosoferen… het is slechts een gedeeltelijke opsomming van wat er aan bod komt. Gaandeweg blijkt dat kinderen door deze aanpak ook groeien in het krijgen en nemen van verantwoordelijkheid. We bieden u een menukaart aan met praktische tips en voorbeelden. Hieruit kan u uw persoonlijke schoolmenu samenstellen.
21) Blauwdruk van de virtuele school als lerend ecosysteem – Katja Schipperheijn Sociale media en de digitalisatie van ons leven hebben een grote impact op hoe we informatie delen, onderwijs organiseren en studenten ondersteunen in hun zoektocht naar kennis. Hoe kunnen we scholen ondersteunen met lerende netwerken die verder gaan dan de klassieke muren en openingstijden van onze scholen? In een ecosysteem staat iedereen centraal, maar zijn we allen een noodzakelijk onderdeel van het grotere geheel. Hoe kunnen we de “student” in zijn zoektocht naar kennis ondersteunen door bijvoorbeeld lerende netwerken, ouderparticipatie of de brede school? Waar kunnen “living learning labs” en open “communities” een toegevoegde waarde bieden aan onderzoek en innovatie voor het onderwijs? Wat is de impact van digitaal sociaal verantwoord onderwijs op onze jeugd? In deze workshop wordt gekeken naar enkele voorbeelden van lerende ecosystemen en maken we een aanzet tot blauwdruk om de eigen school te ondersteunen met een lerend ecosysteem of virtuele school.
24) Wat elke leraar moet weten, cognitieve wetenschap informeert over wat werkt en niet werkt binnen onderwijs - Tim Surma De vraag of leraren op de hoogte moeten zijn van de 'wetenschap van het leren' lijkt retorisch. Als hun job is om didactische beslissingen te nemen die het leren van elk kind bevorderen, moeten ze ook weten wat werkt en wat niet werkt. De voorbije 20 jaar leverde meer cognitieve wetenschap op dan de 2000 jaar ervoor. Deze basisinzichten vormen de goedkoopste, efficiëntste én effectiefste hoekstenen voor het onderwijs van de toekomst, tot ver voorbij de 21ste eeuw. Tim Surma deelt vanuit zijn perspectief van leraar, lerarenopleider en beginnend onderzoeker hoe de essentiële inzichten van de cognitieve wetenschap kunnen doorwerken tot op de werkvloer en hoe het onderwijsonderzoek een innoverende impuls kan betekenen voor de verdere professionalisering van het leraarschap.
Sessies 22 en 23 op volgende bladzijden
22) ESBZ – Christian Hausner live vanuit Berlijn, moderator Katrien De Schrijver The ESBZ school in Berlin is one of the examples mentioned in Frédéric Laloux’ book Reinventing Organizations. The school works for all learning content with four pillars: • Learning to gain knowledge • Learning to live together • Learning to be • Learning to act In the schedule, there is time for an open beginning, learning spaces, workshops, tutor talks, challenge-based learning, class council, reading hour and elective courses. Teacher Christian Hausner will explain how the school works via an online connection. There will be a moderator in ALM to interact with the participants. The workshock will be in English.
23) Het leren van de leerling ÉCHT centraal zetten – Annemie Decavele en Kristof Bleus De leerling echt centraal. Dit gooit alles radicaal (w)ondersteboven! Niet het systeem, het kader, de leerkrachten, de praktische zijde… maar de passie om vanuit de zorg voor de lerende te starten. Sinds 1 december 2016 zijn Annemie en Kristof actief als innovatiecoaches voor de VZW Onderwijzigersnetwerk, inrichters van het Edushock Leerfestival. Zij helpen om van jouw school ‘een lichthuis van educatie’ te maken. Een inspirerende en brede leeromgeving waar aandacht is voor de hele lerende persoon vanuit een open houding en met een persoonlijk curriculum. Ze vertrekken daarbij vanuit verbinding. Vanuit het geloof dat de kracht voor de verandering reeds aanwezig is. Samen met jou op de nieuwe weg voor beter onderwijs voor ieder. In dienstbaarheid maken zij van jullie visie hun doel. Daarbij zijn zelfkennis en communicatie als brandstof voor een geoliede schoolorganisatie. Op weg naar lichthuizen van educatie of was het lichthuizen van communicatie? De tijd dat je als directie, leerkracht of ouder door je functie mensen in beweging bracht, is voorbij. Medewerkers, leerkrachten, leerlingen, kinderen vragen communicatie en innovatie waardoor ze geïnspireerd raken en met goesting mee op de kar springen. Daarvoor heb je als directie, leerkracht of ouder visie, strategie en zelfkennis nodig. In deze sessie houden we het niet louter bij voorbeelden maar kan je ook even je eigen verandergoesting onder de loep nemen.
Hoofdsponsor aan het woord
Co-creatief samenwerken en leiding geven (20’)
Schoolmakers
14u45 tot 15u15 in het Lichthuis
Schoolmakers begeleidt leer- en veranderprocessen in scholen, van kleuter- tot volwassenenonderwijs. Schoolmakers is niet alleen in staat om duidelijke antwoorden te bieden op concrete vragen, in de vorm van advies of opleiding, maar ook om meer complexe vraagstukken te behappen. Schoolmakers werkt het liefst trajectmatig, bijvoorbeeld in veranderprocessen of bij visie-ontwikkeling, en daarbij samen met de actoren van de school op weg gaat. Via de ondersteuning van scholen, wil Schoolmakers bijdragen aan de vorming van veerkrachtige en zelfbewuste directies, leerkrachten, jongvolwassenen en kinderen. www.schoolmakers.be
Je wil een gedragen aanpak voor de uitdagingen waar je school voor staat? Dan creĂŤer je de oplossingen sĂĄmen met de leerkrachten en andere betrokkenen. Dat vergroot de slaagkansen van de bedachte aanpak, versterkt het zelfsturend vermogen van de teamleden en draagt bij tot een motiverend schoolklimaat. In deze korte sessie maak je (verder) kennis met de belangrijkste aspecten van co-creatief leiderschap. De sessie is in handen van Yves Larock van Schoolmakers.
Hoofdsponsor aan het woord
Onderwijsadvocaat Onterecht gebuisd? Weigering tot inschrijving? Een onrechtvaardige tuchtmaatregel? Misschien is niet alles verloren. Christophe Vangeel is immers een advocaat met een passie voor onderwijs en vernieuwing! Hij behandelt met veel overgave de meest uiteenlopende dossiers in het domein van het onderwijsrecht. Dit maakt hem - als één van de weinige - bijzonder vertrouwd met deze zeer specifieke materie. Door zowel studenten, onderwijzers als besturen bij te staan, kan hij elke zaak vanuit diverse invalshoeken benaderen. Open en directe communicatie, passie, vertrouwen en pragmatisme : dat mag u verwachten. www.onderwijsadvocaat.be
Meester vs. Rechter : wie heeft het laatste woord? (20’) 14u10 tot 14u30 in het Lichthuis Tussen vele schoolmuren waart het spook van de oprukkende juridisering. Is de angst hiervoor terecht? Christophe Vangeel, onderwijsadvocaat, herleidt aan de hand van een korte en praktische schets van enkele basisprincipes de angst tot zijn juiste proporties. Niet te missen dus !
Hoofdsponsor aan het woord
Harvard ‘dorm’ tafel van KlasCement (20’)
KlasCement
16u tot 16u30 in het Lichthuis
KlasCement is het drukst bezochte Leermiddelennetwerk in Vlaanderen. Ruim 100 000 leden delen dagelijks gratis lesmateriaal. De website bevat meer dan 46 000 leerobjecten. Gaande van kant-en-klaar lesmateriaal, tot artikels, filmpjes, software, apps, online tools, tips van collega’s, interessante activiteiten en nascholingen en zelfs mogelijke subsidiekanalen. Maar KlasCement is onder andere ook: Classy.be, de gratis 500 megabyte webruimte exclusief voor leerkrachten; Oefen.be, een platform met duizenden online oefeningen voor je leerlingen; WAI-NOT, een aangepaste interactieve, educatieve, recreatieve en informatieve online omgeving voor mensen met een verstandelijke beperking. www.klascement.net
Een informele babbel waarin KlasCement studentikoos en informeel polst wat je nu echt vindt van KlasCement, met de nodige brownies. En KlasCement droomt van de toekomst ;-) Er loopt tegelijkertijd een Facebook live event, zodat de rest van de wereld zich kan mengen in het gesprek.
Sponsor aan het woord
Sponsor aan het woord
Fab Lab factory
D-Teach
In deze one-stop-shop vind je bijna alles wat nodig is om een fablab, makerspace, hackerspace of STEAM-klas te bouwen. Eat your own dogfood! Dit is ons leitmotif. Wij weten wat het is om FabLabs op te starten, uit te rusten en te beheren - en hoe moeilijk het soms kan zijn om het juiste (prijs/service/kwaliteit) materiaal te kiezen. Dat is een van de redenen waarom we dit bedrijf zijn gestart. Alles wat we verkopen, gebruiken we ook zelf in ons eigen FabLab - tijdens onze workshops, opleidingen en bootcamps. Op die manier garanderen we de beste service. http://www.fablabfactory.com/
D-Teach biedt Vlaams onderwijs aan via online leren voor kinderen en jongeren van het basis- en secundair onderwijs. Wij hanteren het principe van online blended learning, zowel synchrone (virtuele klas met leerkracht) als asynchrone communicatie (video’s, online games, fora enz.). www.d-teach.com
Een fablab bij jou op school? (10’) - 13u30 Hoe begin je er aan? Sessie gegeven door Stijn De Mil van de FabLab Factory Erpe-Mere
VAN IN Uitgeverij VAN IN is toonaangevend in het ontwikkelen van innovatieve leermiddelen. We ondersteunen de school en de leerkrachten optimaal en streven ernaar om het beste uit elke leerling te halen. Onze enthousiaste medewerkers en auteurs zetten zich elke dag in om het onderwijs van morgen mee vorm te geven. Naast de kwalitatieve content ontwikkelen we digitale leerplatformen die gepersonaliseerd leren mogelijk te maken. Meer info via www.vanin.be
Sponsor aan het woord
Sponsor aan het woord
Provinciaal Onderwijs Vlaanderen
Kweetet
Provinciaal Onderwijs Vlaanderen bouwt partnerschappen uit met (provinciale) scholen, centra en inrichtende machten om bezield onderwijs te versterken. Een innovatieve arbeidsorganisatie met sterke focus op groeimindset, autonomie, competentie en verbondenheid. Een organisatie met een hart voor creatieve wisselwerking rond onderwijsthema’s. http://www.pov.be/site/
Co-working spaces (10’) - 14u30 De leraar pendelt nog te vaak tussen school en thuis. De leraar staat nog te vaak alleen voor de klas. Met het project ‘co-working spaces voor leraren’ wil POV inzetten op creatieve en inspirerende werkplekken buiten de school. Knooppunten van onderwijsinspiratie en synergie. Werkplekken waar de leraar kan co-worken met gelijkgestemden en zich spontaan en continu professionaliseert. Deze sessie wordt verzorgd door Bram Bruggeman.
Het online oefenplatform voor lager onderwijs: • Eenvoudig en snel taken klaarzetten • Eenvoudig en discreet differentiëren • Tijd besparen • Spelen als beloning Je vindt een schat aan oefeningen voor de vakken Taal, Wiskunde, Frans, WO, verkeer. En dat allemaal in een veilige, afgesloten internetomgeving! Ontdek het snel op www.kweetet.be!
Sponsor aan het woord
Sponsor aan het woord
Rhombus
Studieshop
Rhombus is de leverancier voor school, leraar en student met een uniek aanbod met ICT & STEMtools, alsook traditionele schoolbenodigdheden. Met het nieuwe platform Schoolsupply geeft Rhombus aan scholen de mogelijkheid om heel efficiënt groepsaankopen te organiseren. Vragen over producten en oplossingen, aarzel niet ons te contacteren via info@rhombus.be
Ik heb niet kunnen studeren, mevrouw. Ik kon mijn huistaak niet maken, meneer. Het secretariaat had mijn maat niet meer, turnmeester. Sorry aan iedereen die bij ons schoolmateriaal bestelde. Excuus ‘boeken niet geleverd’ helaas niet meer bruikbaar www.studieshop.be
“Ceci n’est pas STEM” (10’) - 16u45
Oplossingen voor tekort aan parkeerplaatsen. Mogelijkheden om files te verminderen. Tips om de drukke kassarij te vermijden. Suggesties om tijdig in het post- en bankkantoor te geraken. En hoe een extra vakantiedag te winnen. Plus… de link met onderwijs. Deze sessie wordt verzorgd door studieshop.be
Tegenwoordig gaat er in heel wat Vlaamse scholen een grote aandacht naar STEM. Als contactpersoon en adviseur van veel scholen (SO) merkt Rhombus dat bijna elke school zegt nog ‘zoekend’ te zijn naar geschikt lesmateriaal, onderwerpen en of (de betaalbare) apparatuur, de kennis om het te geven en de aanpak van STEM projecten.
Bulk is Bull (10’) - 17u15
Sponsor aan het woord
Sponsor aan het woord
sCOOL
THE RITE JOURNEY (TRJ)
sCool ondersteund mediawijsheid en burgerschap ontwikkeling van kinderen in het basisonderwijs via lespakketten en kennisdeling, alsook een online oefenomgeving: https://scooledu.org/over_scool De oefenomgeving is exclusief voor kinderen en bevordert op actieve wijze mediawijsheid, online veiligheid en een cultuur zonder pesten.
TheRiteJourney is een uniek jaarprogramma voor het secundair onderwijs dat focust op positieve identiteitsontwikkeling van jongeren, begeleid door leerkrachten met een groot hart. Want zo krijgen jongeren zin om volwassen te zijn. www.theritejourney.be, zoveel meer dan een nieuw schoolvak!
sCOOL verzorgt een workshock in het reguliere programma.
TRJ verzorgt een workshock in het reguliere programma.
Xerius Bij Xerius kan je onder meer terecht als je een eigen onderneming wil beginnen. Je vindt er alles wat je nodig hebt: coaching, voorbereiding, voorwaarden om je eigen zaak te starten, tarieven, eenmanszaak en vennootschap online oprichten. http://www.xerius.be/
NOTITIES
NOTITIES
Vzw Onderwijzigersnetwerk dankt je van harte voor jouw aanwezigheid.
Ontwerp programmaboekje: Erik Devlies