De Oorlog in volle gang
De aanhangers van Hitler in Nederland
Duitsland valt aan!
In Nederland waren er ook mensen blij
Nederland had zich in 1939, net zoals
met de komst van Hitler. Zij waren er
in de eerste wereldoorlog neutraal
van overtuigd dat Hitler veel goede
verklaard. Nederland wilde niks met de
dingen zou brengen in Nederland. Ze
oorlog te maken hebben. Hitler dacht
wilden in Nederland een soortgelijke
hier anders over. Hij stuurde zijn grote
politiek partij als in Duitsland. De NSB
sterke leger naar Nederland.
werd opgericht. NSB staat voor Nationaal- Socialistische beweging in
De inval
Nederland. De partijleider werd Anton
Op 10 mei 1940 viel het Duitse leger
Mussert. De partij werd in 1931
Nederland binnen. Het Duitse leger
opgericht en in 1945, aan het eind van
was veel groter en sterker dan het
de oorlog, weer verboden.
Nederlandse leger. Er werd een paar
De NSB’ers hielpen de Duitsers in
dagen gevochten maar het slecht
Nederland. Bijvoorbeeld door het
bewapende Nederlandse leger had
verraden van Joden en mensen in het
weinig kans. Op 14 mei 1940 eiste
verzet. Aan het einde van de oorlog
Hitler de overgave van de stad
vluchtten veel NSB’ers naar Duitsland.
Rotterdam. Er werd gedreigd
Ze waren bang voor de gevolgen van
Rotterdam te bombarderen. Rotterdam
hun daden. Na de oorlog werden veel
gaf zich over maar werd toch
NSB’ers vervolgd, ze kregen een
gebombardeerd. Dit kwam door een
gevangenisstraf of de doodstraf.
communicatiefout. De schade was groot. 800 mensen waren gestorven en 78.000 mensen waren dakloos geraakt. Na het bombardement gaf Nederland zich in de nacht van woensdag 15 mei over. Ze waren bang dat anders ook andere steden gebombardeerd zouden worden.
Het verzet
Kranten
In Nederland waren niet alle mensen
Maar dat hield ze niet tegen. Er waren
het eens met de ideeën van Hitler. Zij
zelfs groepen die kranten maakten en
waren er tegen, maar de meeste
stiekem verspreidde. Dit alles
mensen durfden niets te doen. Ze
gebeurde in het geheim. Bijvoorbeeld
waren bang om opgepakt te worden
“Vrij Nederland”. Het schrijven,
door de Duitsers. Maar er was een
drukken en verspreiden van kranten
kleine groep mensen die wel in
mocht niemand ontdekken. Je kon
opstand kwamen. De verzetsstrijders.
niemand vertrouwen, daarom hadden
Zij kwamen in verzet op verschillende
veel verzetsstrijders valse namen.
manieren. Ze hielpen bijvoorbeeld
Zelfs vrienden binnen een
Joden met onderduiken, ze brachten
verzetsgroep wisten soms niet de
hen eten, ze vervoerden wapens,
echte naam van een persoon. Dit was
plakten posters op en bliezen bruggen
om te voorkomen dat ze konden
op. Maar ook maakten ze officiële
worden opgepakt. De kranten
papieren na, bijvoorbeeld
schreven dingen die de Duitsers niet
voedselbonnen, persoonsbewijzen en
wilden. De kranten waren illegaal. Er
een vergunning voor het hebben van
waren ook kranten die zich wel aan de
een fiets. Zo hadden sommige
regels van de Duitsers hielden. Deze
verzetsstrijders of joden 2
kranten mochten dus gewoon worden
persoonsbewijzen. Dit was gevaarlijk
uitgegeven. Voorbeelden hiervan zijn
werk, als ze werden ontdekt, werden
“Het Parool” en “De Volkskrant”. Een
ze opgepakt door de Duitsers.
aantal kranten die in de oorlog zijn bedacht, bestaan nog steeds.
Legale en illegale verzetskranten
Radio Het was tijdens de oorlog verboden om een radio te hebben. Deze moesten de mensen aan het begin van de oorlog inleveren. Mensen konden dus niet naar de radio luisteren. Toch waren er mensen die hun radio nog hadden. Zij hebben het niet ingeleverd, ze verstopten de radio. Vooral mensen in het verzet deden dit. Zo konden zij vanaf juli 1940 luisteren naar Radio Oranje. Dit was radio die werd gemaakt vanuit Engeland. Hierin werd verteld hoe de oorlog zich vorderde en later, waar de geallieerden waren. Ook communiceerden verzetsstrijders via deze weg met elkaar. In codetaal werden afspraken bevestigd. Maar erg belangrijk waren de toespraken van de koningin. Koningin Wilhelmina was tijdens de oorlog in Engeland. Zij sprak via Radio Oranje het Nederlandse volk toe. Ze vertelde dat ze moed moesten houden en ze vroeg voor steun voor de joden in Nederland.
Koningin Wilhelmina spreekt het volk moed in via Radio Oranje
Hannie Schaft De meest bekende verzetsstrijder is Hannie Schaft. Ze werd ‘Het meisje met het rode haar’ genoemd. Zij zat vanaf het begin van de oorlog in het verzet. Ze zag meteen dat er iets gedaan moest worden tegen de Duitsers. Ze begon met werk als pakketten opsturen, posters plakken en teksten op muren schrijven. Dat eindigde in aanslagen plegen op belangrijke Duitsers en NSB’ers. Ook heeft zij Joden geholpen door het stelen van persoonsbewijzen van nietJoden. Hannie Schaft was niet haar echte naam. Deze naam heeft ze bedacht, zodat ze niet makkelijk verraden kon worden. Hannie Schaft is zo bekend geworden, omdat er weinig vrouwen in het gewapend verzet zaten. Ze werkte meestal met een vrouw samen, Truus Oversteegen. Omdat het werk gevaarlijk was, had Hannie een vermomming nodig. Ze moest niet herkend worden. Daarom verfde ze haar rode haar zwart, rood
haar valt te veel op. En ze draagt vaak
Joden een Jodenster op hun kleding
een bril. Op 21 maart 1945 wordt
dragen. Hieraan kon men zien wie
Hannie aangehouden door Duitsers,
joods was en wie niet.
met verzetskranten in de fietstas. Ze wordt opgepakt en verhoord. op 17
Ghetto’s
april 1945 werd zij door de Duitsers
De Nazi’s vonden dat de Joden
doodgeschoten.
afgeschermd moesten worden van de samenleving. Daarom moesten alle
Jodenvervolging
joden bij elkaar in één wijk wonen. Dit
Hitler had een hekel aan Joden. Hitler
wordt een ghetto genoemd. De
deelde mensen in rassen. Hitler
leefomstandigheden in de ghetto
geloofde in een groot sterk rijk met
waren rampzalig. Grote gezinnen
daarin alleen übermenschen. Dit waren
moesten met elkaar in een klein
mensen van het Duitse ‘Arische’ ras.
kamertje wonen. In de ghetto was
Zij hadden blond haar en blauwe ogen.
weinig te eten. De hygiëne was ook
De Joden zag hij als een apart
slecht. Het vuilnis werd niet
minderwaardig ras. Zij werden door
opgehaald. Daarom verspreiden
de nazi’s ‘untermensch’ genoemd. Zij
ziektes zich snel.
kregen de schuld van het verlies van de eerste wereldoorlog en de crisis die daarop volgde. Dit was natuurlijk niet zo, maar het was fijn om een zondebok aan te kunnen wijzen. De Joden werden niet gelijk vermoord. Hitler maakte het de Joden stapje voor stapje steeds moeilijker. Voor Joden verboden Het begon in 1933 me wetten tegen de Joden. In deze wetten stonden maatregelen tegen de Joden. Zo waren winkels voor joden verboden en mochten ze bijvoorbeeld ook niet meer naar de bioscoop. Joden die als meester, juf of als ambtenaar werkten werden ontslagen. Ook moesten de
Krotwoningen in een jodenghetto van Amsterdam
Kampen
Anne Frank
De joden woonden nu afgeschermd
Anne Frank was een Joods meisje dat
van de samenleving. Maar dit was voor
woonde in Duitsland. Toen het in
Hitler niet genoeg. Hij wilde helemaal
Duitsland te gevaarlijk werd verhuisde
geen joden in zijn Arische rijk. Daarom
zij met haar vader moeder en zus naar
bedacht hij samen met andere Nazi’s
Nederland. Daar was het gezin
dat de Joden vermoord moesten
gelukkig en Anne en haar zus gingen
worden. Maar niet alleen de Joden.
gewoon naar school. Dit veranderde
Ook Homo’s zigeuners en
snel na de Duitse inval op 10 mei
gehandicapten moesten worden
1940. Toen Margot, de zus van Anne
gedood. Zij werden allemaal gezien als
in 1942 een oproep kreeg om te gaan
een ondergeschikt ras, dat niet paste
werken in Duitsland besloot Otto
in Hitler zijn ideale samenleving. Om
Frank, de vader van Anne om onder te
dit idee waar te maken werden er
duiken. Dat deden zij op de
concentratiekampen gebouwd. De
prinsengracht in Amsterdam. In het
Joden werden hier per trein naartoe
achterhuis van de winkel van Anne’s
gestuurd. Toen ze aangekomen waren
vader. Daar doken zij onder met nog 4
sorteerden de Duitsers de mensen in
andere personen. Zij kregen daarbij
zwak en sterk. Als je zwak was, werd
hulp van vier winkelmedewerkers. Dat
je gedood. Dit waren vooral vrouwen,
onderduiken viel absoluut niet mee. Ze
ouderen en kinderen. De Joden werden
moesten erg stil zijn en er was altijd
gedood in de gaskamers. De Joden
de spanning om ontdekt te worden.
werden in zo’n kamer opgesloten en
Anne schrijft al haar frustraties op in
vervolgens met gifgas vermoord. Als je
een dagboek die zij Kitty noemt. Op 4
sterk was moest je werken, maar ook
augustus 1944 worden de
deze Joden overleefden het vaak niet.
onderduikers ontdekt. Ze worden
In het concentratiekamp moesten ze
afgevoerd naar concentratiekampen.
ontzettend hard werken, maar kregen
Behalve Anne’s vader Otto, overleeft
heel weinig te eten. Ook heersten er
niemand de concentratiekampen.
veel ziektes waar mensen dood aan
Anne overlijdt in concentratiekamp
gingen. In totaal zijn er iets minder
Berge Belsen. Zij is dan 15 jaar. Na de
dan 6 miljoen Joden in de
oorlog is Anne Frank wereldberoemd
concentratiekampen om het leven
geworden om haar dagboek.
gekomen.
De ingang van de schuilplaats lag versholen achter een boekenkast die kon draaien. Slim hè?
Pearl Harbor Op 7 december 1941 wordt de tweede wereldoorlog ook een echte wereldoorlog. Tot deze dag speelde de oorlog zich alleen in Europa af. Landen in AziĂŤ en Amerika hebben zich er nog niet mee bemoeit. Op deze dag wordt Amerika aangevallen door de Japanners. Ze bombarderen de Amerikaanse vloot Pearl Harbor. De volgende dag verklaart Amerika aan Japan de oorlog.
De aanval kwam als een schok voor de Amerikanen. Ze hadden niet verwacht dat bommenwerpers Pearl Harbor zouden kunnen bereiken. Daarom lagen bijna alle gevechtsschepen daar. Maar een verrassing kan het niet genoemd worden. De Amerikaanse overheid had al geruchten gehoord dat de Japanners Pearl Harbor wilde aanvallen. Ze hebben hier niets mee gedaan. In een uur tijd werd Pearl Harbor en nog een paar kleine vliegvelden 2 keer gebombardeerd. Bijna alle slagschepen en vliegtuigen waren verwoest. Ook de USS Arizona. Dit schip zonk 9 minuten na de aanval. Met het schip verdronken bijna alle bemanningsleden. Hier is nu een herdenkingsmonument De aanval op Pearl Harbor was geslaagd. Er zijn bij de aanval 2402 Amerikanen gesneuveld. D-day
Op 6 juni 1944 kwamen honderden boten en vliegtuigen aan voor de Franse kust van NormandiĂŤ. Dit was het begin van D-day. Een grote aanval van de geallieerden om de Duitsers te verdrijven. D-day was het begin van de bevrijding van West Europa. In totaal werden er maar liefst 2,5 miljoen soldaten aan land gezet. Zij moesten door de Duitse linies proberen te breken. De Duitsers
De slag om Arnhem / Operatie
streden dapper terug. De geallieerden
market garden
hadden op het strand geen dekking
Langzaam maar zeker vochten de
tegen de Duitsers die vanuit hun
geallieerden zich tot de Nederlandse
bunkers uit de duinen op ze schoten.
grens. Het zuiden werd bevrijd. Om
Er vielen dan ook gigantisch veel
het Noorden te bevrijden moesten de
doden. 209.000 soldaten kwamen om
soldaten de rivieren over. Ze moesten
het leven. Toch lukte het de
de bruggen proberen te veroveren.
geallieerden om door de Duitse linies
Daarom werd er plan bedacht:
te breken. Dit was een keerpunt in de
Operatie market garden. Geallieerde
oorlog. De aanvallen werden
parachutisten werden gedropt. Zij
doorgezet en dorp voor dorp werd
moesten de bruggen proberen te
bevrijd.
veroveren, zodat de grondtroepen door konden om ook Noord-
Amerikaanse soldaten die aankomen op het strand van NormandiĂŤ
Nederland te bevrijden. Dit mislukte. Het werd al bijna winter en de geallieerden besloten om een nieuwe aanval uit te stellen. , Het noorden van Nederland bleef bezet. Hongerwinter: De winter van 1944 was voor veel mensen de moeilijkste tijd in de oorlog. Achteraf wordt het de hongerwinter genoemd. Er was een tekort aan voedsel. Vooral in de steden
van Noordwest Nederland hadden de mensen het moeilijk. In de gevechten van de geallieerden tegen de Duitsers zijn veel wegen, bruggen en spoorlijnen verwoest. Hierdoor kon er geen voedsel meer naar de grote steden worden gebracht. De mensen leden honger. Soms hadden de mensen zo’n honger dat ze bloembollen aten, om maar niet van de honger om te komen. Veel mensen uit de steden gingen op hongertocht. Ze trokken er op uit met een kinderwagen of handkar naar het platteland , om daar om eten te vragen. Ook was de winter van 1944 een extreem koude winter wat het de mensen nog eens extra moeilijk maakte. Net als het eten waren en ook geen kolen en hout meer om de kachel te laten branden. Daarom sloopte men overal het hout vanaf. Denk hierbij aan huizen, parken en tramrails.