ΕστιάΖω 13

ΤΕΥΧΟΣ 13

H έκδοση ΕΣΤΙΑζω κυκλοφορεί στις 29 Ιουνίου με την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ

ζω

Οι φύλακες του ελληνισμού

8

18 50

22

42

60

72

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 6 Εθνική περισυλλογή του ενός λεπτού, του Μανώλη Κοττάκη 8 Οι τελευταίοι φαροφύλακες, οι ερημίτες των θαλασσών 18 Το ωραιότερο ξύλινο ιστιοφόρο στον κόσμο: Η ευλογία και η κατάρα του θρυλικού «Κρεολή», του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά 22 Μαρίνα Ζέας: το πανάρχαιο λιμάνι με τις σύγχρονες εγκαταστάσεις, του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά 28 Ανάσα για την ποντοπόρο οι «διορθωτικές» αποφάσεις του IMO για τα καύσιμα 34 Γιγαντώνεται η παγκόσμια εμπορική αρμάδα. Κόπωση στους ρυθμούς μεγέθυνσης του ελληνόκτητου στόλου 36 Ώρα μηδέν για την Ακτοπλοΐα. Οι επερχόμενες αυξήσεις στα καύσιμα επιτάσσουν μείωση φορολογικών συντελεστών 38 Νηογνώμονες: Οι φύλακες της ασφάλειας για τη Ναυτιλία, του Δημήτρη Καπράνου 42 Προσιτή πολυτέλεια εν πλω 50 «Aegean Regatta»: Ανοίγει πανιά στο Αιγαίο για 19η χρονιά!

56 «Ελληνικό Πρωινό», ένα καινοτόμο πρόγραμμα 60 Το «Ταμ-Ταμ» και τα «Μπιτς πάρτι» μιας άλλης εποχής, του Δημήτρη Καπράνου 62 Ράλι Αιγαίου 15 χρόνια: Η θαλασσινή μου «περιπέτεια» ξεκίνησε το 1985…

72 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2019: Όλη η Ελλάδα ένα φεστιβάλ

• Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας

• Διεθνές Φεστιβάλ Πέτρας

• Τι θα δούμε στο Ηρώδειο το φθινόπωρο

• Φεστιβάλ «Στη σκιά των Βράχων»

• Φεστιβάλ Παπάγου – Χολαργού

• Φεστιβάλ Άνδρου 96 Η δροσόλουστος Δεξαμενή των θεαμάτων 102 Αυτοί που έκαναν την αδυναμία τους προτέρημα 106 Γιάννης Καλπούζος: «Υπήρξαν πολιτικοί που ονόμαζαν τους ποιητές λαπάδες» 110 Γλυκαιµικός δείκτης ή πόσο γρήγορα μία τροφή μάς αυξάνει το σάκχαρο!

114 Οι επικίνδυνες ελιές στο σώμα και πότε σχετίζονται με μελάνωμα 122 Βιβλία: Τοπία στην Ελλάδα, της Χαρικλείας Γ. Δημακοπούλου

ΕΚΔΟΤΗΣ Ι. Ν. Φιλιππάκης ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ Έμιλυ Παπαπαναγιώτου ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Λίνα Δρίκου ΑΤΕΛΙΕ Γιώργος Φούντας ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Ειρήνη Κουμπούρα ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Αλέκος Παλαιόπουλος ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Ηρακλής Ζερμιώτης, Έφη Λυκορδάνου, Έλενα Τζάχα ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ Εφημερίδα «ΕΣΤΙΑ», Ανώνυμος Εκδοτική Εταιρεία ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Μανώλης Κοττάκης ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Μαρία Καραφυλλάκη Τηλεφωνικό κέντρο 213 0170400 Φαξ 213 0170401 Καταχωρίσεις 210 3220482 Συνδρομές 213 0170670 E-mail info@estianews.gr

ΕΣΤΙΑζω | 3

Μαζί, με στόχο την υγεία. Η Alpha Bank, με στόχο την αναβάθμιση παροχών υγείας στα ελληνικά νησιά, προβαίνει στην προσφορά ιατρικών μηχανημάτων και ιατροφαρμακευτικού εξοπλισμού, με τον σχεδιασμό ενός κοινωνικού Προγράμματος, το οποίο ξεκίνησε το 2014 και πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία “ΑΓΟΝΗ ΓΡΑΜΜΗ ΓΟΝΙΜΗ”. Σκοπός του Προγράμματος είναι να συμβάλει στην ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας των κατοίκων, αναφορικά με την ιατρική τους περίθαλψη, καθώς και στην ευρύτερη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους, υποστηρίζοντας εμπράκτως τις υπηρεσίες υγείας των νησιών. Το πρόγραμμα “Μαζί, με στόχο την υγεία” ξεκίνησε τον Μάιο του 2014 από το νησί της Τήλου. Ακολούθησαν η Κάσος, οι Λειψοί και η Νίσυρος.

KX_AgoniGrammiGonimi 2019_560x350_DP.indd Custom V

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2019

Κατά το έτος 2015, στο Πρόγραμμα συμμετείχαν τα νησιά της Αστυπάλαιας, της Καλύμνου, της Καρπάθου, της Κω, της Λέρου, της Πάτμου, της Σύμης και της Χάλκης. Το κοινωνικό Πρόγραμμα της Τραπέζης διευρύνθηκε το 2016 με τη συμμετοχή οκτώ νέων νησιών: Άνδρος, Θάσος, Ικαρία, Κύθνος, Σάμος, Τήνος, Φολέγανδρος, Φούρνοι. Το 2017, το Πρόγραμμα επισκέφθηκε την Αμοργό, την Ανάφη, την Ίο, την Κέα, τη Λέσβο, τη Μήλο, τη Νάξο, τη Σέριφο, τη Σίφνο, τη Σκιάθο, τη Σύρο και τη Σχοινούσα. Το Πρόγραμμα συνεχίστηκε και το 2018, με παραδόσεις ιατροφαρμακευτικού εξοπλισμού στη Λήμνο, στη Χίο, στη Ρόδο, στη Σαμοθράκη, στην Πάρο, στην Αντίπαρο, στη Δονούσα, στη Θύμαινα, στη Σκύρο και στο Καστελλόριζο. Το 2019 το Πρόγραμμα “Μαζί, με στόχο την υγεία” συνεχίζεται με 9 νέα νησιά: Αγ. Ευστράτιος, Αγ. Νικόλαος Κρήτης, Αλόννησος, Θηρασιά, Κίμωλος, Κύθηρα, Πόρος, Ύδρα, Ψαρά.

10/06/2019 10:36

Εθνική περισυλλογή του ενός λεπτού

Τα καλοκαίρια που μυρίζουν μπαρούτι τα οσμίζομαι εύκολα. Κάπως είναι η ατμόσφαιρα ήδη από τις αρχές τους. Από τον Ιούνιό τους... Του Μανώλη Κοττάκη

Κ

άπως έτσι αισθάνθηκα πιτσιρικάς το καλοκαίρι του 1974, μόλις έξι ετών τότε. Θυμάμαι τη μάνα μου να τρέχει κατακόκκινη από τρόμο τον ανήφορο προς το σπίτι μας στο Λεόντι –εκ του Αγίου Λεοντίου– κλαίγοντας και φωνάζοντας: «Επιστράτευση!». Κάπως έτσι αισθανόμουν το καλοκαίρι του 2015. Κλείσαμε την τηλεοπτική σεζόν στο Αction 24, που εργαζόμουν τότε, ήσυχοι πως πάμε για λύση, μεθύσαμε με τσίπουρα και μετά ένα εικοσιτετράωρο... «Δημοψήφισμα!». Φλερτ με τον γκρεμό. Πάλι πίσω στο πόστο μας. Κάπως έτσι νιώθω και στην έναρξη του φετινού καλοκαιριού. Κάτι με «τρώει». Ιδανικά θα ήθελα να ανέβω σε έναν από τους αγαπημένους φάρους της χώρας – λατρεύω της Αλεξανδρουπόλεως και των Χανίων, για να ατενίσω τόπους μαγικούς και ονειρεμένους. Για να ξεκουράσω το βλέμμα μου από την οθόνη του υπολογιστή και από τη διαρκή αναμέτρηση με τις λέξεις και τις σκέψεις στις οποίες είμαι συνήθως «χαμένος». Για να «πετάξω» από την Αλεξανδρούπολη στη μαρτυρική Ίμβρο και την Τένεδο. Για να «διακτινιστώ» από τα Χανιά στο αιγυπτιακό νησί «Φάρος», όπου κατασκεύασε τον πρώτο πύργο ο Έλλην αρχιτέκτων Σώστρατος. Για να «ταξιδέψω» με το μυαλό στα ελληνικά μπάρκα όλης της οικουμένης. Και αυτά που βρίσκονται στην Ουρουγουάη και εκείνα που περνούν με κίνδυνο ζωής από το Ορμούζ και τα άλλα που φθάνουν στη Σιγκαπούρη. Ιδανικά θα ήθελα να «σκαρφαλώσω» στους φάρους της Άνδρου για να «ψηλαφίσω» τους ορίζοντες του ελληνισμού, να «αγγίξω» τα ελληνικά χρώματα, να «αγναντεύσω» τους ελληνικούς ήλιους, να «πιάσω» επαφή με κώδικες και με όνειρα. Ιδανικά φαντασιώνομαι πως πάνω από έναν φάρο έχω τη δυνατότητα να ακούω και να επικοινωνώ με όλους τους καπετάνιους μας και τα πρόσω τους. Μα, δυστυχώς, αυτό το περίεργο καλοκαίρι, κατά τη διάρκεια του οποίου θα πάμε από την παραλία στην κάλπη για πρώτη φορά στη ζωή μας – πρώτη φορά ψηφίζουμε Ιούλιο, δυσκολεύομαι να ονειρευτώ. Δυσκολεύομαι να ταξιδέψω. Δυσκολεύομαι να πετάξω. Κάτι δεν με αφήνει να ανέβω τις κλίμακες των φάρων μας. Κάτι με κρατά κάτω στη γη και δεν με αφήνει να χαρώ τη χαραυγή της νέας εποχής. Από τους φάρους, βλέπετε, μπορείς να διακρίνεις τα πάντα εκτός από τα χαλασμένα μυαλά. Μπορείς να δεις τον κυματισμό, μπορείς να δεις τη συμφόρηση των ναυτικών στόλων, μπορείς να ακούσεις στους ασυρμάτους φωνές και αγωνίες, μπορείς να ανάψεις Από τους φάρους μπορείς το φως για να γλιτώσουν οι τυφλοί τα βράχια, μπορείς να αισθανθείς τον βοριά να «χαστουκίζει» το πρόσωπό σου, να διακρίνεις τα πάντα αλλά ένα δεν μπορείς να αφουγκραστείς. Τα άγρια ένστικτα εκτός από τα χαλασμένα των ανθρώπων. Και ειδικώς εκείνων που γυαλίζει το μάτι τους. Των απέναντι. Χρειάζομαι, χρειαζόμαστε ως έθνος μια μυαλά. Μπορείς να δεις γερή ανάσα. Μια μεγάλη αναπνοή. Φεύγει ο χρόνος νερό τον κυματισμό, μπορείς στα καλύτερά μας χρόνια, δουλεύουμε από πρωίας μέχρι νυκτός χωρίς να μας το ζητά κανείς – απλά πρέπει, μα από να δεις τη συμφόρηση καλοκαίρι σε καλοκαίρι φλερτάρουμε με την τραγωδία έως των ναυτικών στόλων, τη νηνεμία και με την καταστροφή έως την εκεχειρία. Το πολύ. Μέχρι εκεί φθάνει η ευτυχία μας. μπορείς να ακούσεις Ένα καρυδότσουφλο κατήντησε η Ελλάς και εμείς στους ασυρμάτους φωνές παλεύουμε να κρατηθούμε από τα κατάρτια του. Δεν ξέρω σε ποια ακτή θα μας βρει ο Σεπτέμβριος. Το 2015 παραλίγο και αγωνίες, μπορείς να βγούμε στην ακτή «δραχμή», τα καλοκαίρια του 2016 να ανάψεις το φως για και 2017 βγήκαμε στις ακτές της προσφυγιάς, το καλοκαίρι του 2018 στο τσουρουφλισμένο Μάτι, φέτος τι; να γλιτώσουν οι τυφλοί Ως έθνος έχουμε την ανάγκη να ατενίσουμε από τους τα βράχια, μπορείς να φάρους εθνικούς ορίζοντες μέσα στη σιωπή. Ιδανικά να σταματήσει κάθε ομιλία στη χώρα για ένα λεπτό, αισθανθείς τον βοριά να ένα μόνο αιώνιο λεπτό, τόσος ο χρόνος της εθνικής «χαστουκίζει» το πρόσωπό περισυλλογής. Θα ήταν ίσως ο μόνος τρόπος να ακούσουμε τη βοή των επερχομένων γεγονότων και να σου, αλλά ένα δεν μπορείς επικοινωνήσουμε μια φορά με τα χαλασμένα μυαλά των να αφουγκραστείς. Τα άγρια απέναντι. Αλλά φευ. Σιγά μη μας αφήσουν οι «Ούνοι». ένστικτα των ανθρώπων Δεν έχω καλό προαίσθημα. Μακάρι η πρόβλεψή μου να είναι αποτέλεσμα κόπωσης. Αλλά αυτή είναι.

6 | ΕΣΤΙΑζω

Οι τελευταίοι φαροφύλακες, οι ερημίτες των θαλασσών Ο άνθρωπος παλεύει με τα στοιχεία και τα νικάει. Καμιά φορά νικιέται κιόλας. Είτε νικήσει όμως είτε νικηθεί, είναι αδιάφορο για τον φάρο, που πρέπει να ανάψει όπως και να ’χει και που φωτίζει με τη δέσμη του όλη τη νύχτα...

Αρμενιστής, Μύκονος

8 | ΕΣΤΙΑζω

Γιώργος Χαϊκάλης, Ταίναρο

Του Βαγγέλη Ρασσιά

Υ

πάρχει ένας παράξενος μαγνητισμός σε αυτήν τη δέσμη φωτός με την αέναη κίνηση. Υπάρχει το πνεύμα και η υπέρβαση, που θέλει τον φάρο σύμβολο του καλού. Υπάρχει ο φάρος της Αλεξάνδρειας. Το θαύμα. Υπάρχει ακόμα η αίσθηση της μοναχικότητας, η ακροτελεύτια δύναμη, η μάχη με το πέλαγος και η μάχη με το σκοτάδι. Υπάρχει, τέλος, και ένα μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν... Ο φάρος στην άκρη του κόσμου. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει μόνον ο φάρος που πάντα θα μας περιμένει να τον ανακαλύψουμε… Τέλη του 1985, υπηρετούσα στο Πολεμικό Ναυτικό. Πρότεινα στον διευθυντή μου, του γραφείου Τύπου, να πραγματοποιήσω ένα ρεπορτάζ για τους φάρους και τους εναπομείναντες φαροφύλακες, εφόσον σύντομα οι φάροι θα εξελίσσονταν σε αυτόματους ηλιακούς. Έτσι, ξεκίνησε μια φωτογραφική διαδρομή ανακάλυψης, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα, με ανθρώπους και στοιχεία της φύσης, με θάλασσα και ουρανό, και με ένα φως μέσα στο πελαγίσιο σκοτάδι, όμοιο σε γλυκύτητα και ζεστασιά με εκείνο της πανσελήνου. Τώρα πια, οι περισσότεροι φαροφύλακες έχουν εκλείψει. Παραμένουν μόνον 60 από τους 250 που υπήρχαν κάποτε και επιτηρούν 58 πέτρινους φάρους, όπου και διαμένουν για σύντομα χρονικά διαστήματα, ταυτόχρονα με τη γενική επιτήρηση των 1.500 φάρων και φανών στα ελληνικά πελάγη. Είναι οι τελευταίοι μάρτυρες μιας εποχής που πέρασε για πάντα και την οποία σε λίγο θα ιστορούμε σαν παραμύθι.

ΕΣΤΙΑζω | 9

Πέτρος Τσαντάνης, Σπέτσες

Σπέτσες

Φτάνοντας στον φάρο τον Σπετσών, θα γνωρίσουμε το «Παρίσι των φάρων», όπως θα πει ο κυρ Πέτρος Τσαντάνης, ο οποίος δεν θα άλλαζε τη θέση του φαροφύλακα με μια θέση σε γραφείο. «Υπηρέτησα στην Παραπόλα επτά χρόνια, μετά Καντηλούσα, Ταίναρο, Ψαρά και τώρα Σπέτσες, αυτή είναι η ζωή μου τα τελευταία δέκα χρόνια. Είμαι είκοσι πέντε χρόνια στην υπηρεσία, το νησί είναι όμορφο, η οικογένειά μου είναι σχεδόν δίπλα μου και οι τρικυμίες του Αιγαίου πολύ μακριά...». Όμως κάποτε, στα νησιά που υπηρετούσε είχε κακό καιρό και μεγάλη απομόνωση. Και λοιπόν; Ο Πέτρος με κερνάει καφέ μέχρι να έρθει η ώρα που θα ανάψει ο φάρος. Μόλις αρχίζει να σουρουπώνει, ανεβαίνω μαζί του την περιστρεφόμενη σκάλα του φάρου. Η διαδικασία είναι απλή, μιας και πρόκειται για έναν υπεραπλουστευμένο ηλεκτρικό φάρο. Σε λίγο ο φάρος αρχίζει να περιστρέφεται, αργά και σταθερά. Ένα πλοίο περνάει από μακριά και οι ακτίνες του φάρου λούζουν τη θάλασσα...

Φανάρι, Σπέτσες

Βελοπούλα

10 | ΕΣΤΙΑζω

Παραπόλα

Παραπόλα... ή Βελοπούλα επισήμως... Έρημο νησί, είκοσι πέντε μίλια από τις Σπέτσες και πέντε ώρες με το καΐκι. Κάτοικοί του δύο φαροφύλακες, που αλλάζουν κάθε δεκαπέντε μέρες. Μοναδικό του κτίσμα ο πύργος του φάρου, που στέκει επιβλητικός στην κορφή του νησιού Παραπόλα

Ανέστης Μάστορας, Παραπόλα

«Και πώς και το νησί το ονόμασαν Παραπόλα, καπετάν Νικόλα;» τον ρώτησα καθήμενος στην κουπαστή του καϊκιού του, προσπαθώντας να κρατηθώ από τα ρέλια. Είχε εφτάρι. Το καΐκι κυλούσε στα κύματα. Ο καπετάν Νικόλας μού απάντησε κρατώντας γερά τη λαγουδέρα του καϊκιού: «Να σου πω, Βαγγέλη, όταν ακόμα κάναμε τις συγκοινωνίες με πανιά, ζούσε εκεί ο παππούς μου, ο μπαρμπα-Γιαννάκης. Ο καπετάνιος που έφευγε με το καΐκι του για τις Σπέτσες, του έλεγε “ΜπαρμπαΓιαννάκη, τι θες να σου φέρω απ’ έξω;”, “Πάρε απ’ όλα” του έλεγε ο πάππους μου». «Πάρε απ’ όλα, αν θες να επιζήσεις σε αυτό το μέρος που δεν έχει τίποτα» συμπληρώνει ο καπετάν Νικόλας. Καταμεσής του Αιγαίου, η Παραπόλα αρχίζει να φαίνεται σαν γκρίζα κουκκίδα στον ορίζοντα, που ανεβοκατεβαίνει στο οπτικό μου πεδίο από τον έντονο κυματισμό. «Βαγγέλη, να κάνουμε γρήγορα όταν φτάσουμε, να

μη νυχτώσουμε στο πέλαγος με αυτόν τον καιρό». Παραπόλα... ή Βελοπούλα επισήμως... Έρημο νησί, είκοσι πέντε μίλια από τις Σπέτσες και πέντε ώρες με το καΐκι. Κάτοικοί του δύο φαροφύλακες, που αλλάζουν κάθε δεκαπέντε μέρες. Μοναδικό του κτίσμα ο πύργος του φάρου, που στέκει επιβλητικός στην κορφή του νησιού. Ο Ανέστης Μάστορας μαζί με τον σκύλο του με περιμένει στην υποτυπώδη προβλήτα του νησιού. Όταν μπήκα στον κλωβό του φάρου, περιτριγυρισμένος από τα κρύσταλλα Fresnel, που δίνουν τη λάμψη από τη φλόγα της ασετυλίνης, αισθάνθηκα ότι βρίσκομαι στα τέλη του 19ου αιώνα, τότε που η Γαλλική Εταιρεία Φάρων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας άρχισε να τους κτίζει.

Ταίναρο, στον Γερολιμένα

Μετά από μεθοδικό ψάξιμο βρήκα τον Γιώργο Χαϊκάλη, εναπομείναντα φαροφύλακα και επιτηρητή του φάρου

ΕΣΤΙΑζω | 11

στο Ταίναρο. Κάποια χιλιόμετρα μετά τη Βάθεια, ο δρόμος σταματάει. Από εκεί έπρεπε να κάνω μία διαδρομή τεσσάρων χιλιομέτρων παρέα με τον φαροφύλακα σε ένα κακοτράχαλο μονοπάτι, για να φτάσω στον επιβλητικό φάρο του Ταινάρου. Ο φάρος έχει γίνει αυτόματος και λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια. Μέσα σε αυτόν, σκόρπια αντικείμενα μαρτυρούν τη ζωή των ανθρώπων που πέρασαν από εκεί. Τα παράθυρα είναι καρφωμένα, γιατί η θάλασσα τον χειμώνα φτάνει μέχρι τον φάρο και σαρώνει τα πάντα στο διάβα της. «Μια φορά, πήρε δύο τεράστιες γλάστρες με βασιλικούς από το πίσω μέρος του φάρου» μου λέει ο φαροφύλακας. Κατεβαίνω από τα βράχια για να φτάσω δίπλα στη θάλασσα, στο νοτιότερο σημείο της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Σαπιέντζα

Απέναντι από τη Μεθώνη, σε έξι μίλια απόσταση, εντοπίζεται η Σαπιέντζα, ένα μικρό κατάφυτο νησί. Μία ώρα απόσταση από τη στεριά και βρίσκεσαι τόσο μακριά από τον πολιτισμό. Ο φάρος χτίστηκε το 1891. «Είναι δύσκολος φάρος» θα πει ο Γιώργος Βλαχόπουλος, λες και μιλάει για κάποιο δύστροπο παιδί του. «Χθες βράδυ δεν κοιμήθηκα καθόλου, είχα πρόβλημα με τις φιάλες, η μία έχανε αέρα συνέχεια, κάθε τόσο ανέβαινα τα ενενήντα επτά σκαλιά για να δω τι συμβαίνει, μη σταματήσει το φανάρι. Μου λέει ότι του λείπει η οικογένειά του, που βρίσκεται στους Παξούς. Τα παιδιά πρέπει να πάνε σχολείο και αυτός θα είναι πάλι μακριά… Το απόγευμα ανέβηκα μαζί του στον φάρο. «Ανάβουμε πρώτα το καμινέτο κάτω από τη λάμπα και το αφήνουμε δέκα λεπτά να ζεστάνει, μετά ανάβουμε τη λάμπα από αμίαντο, που γύρω της βρίσκονται τα τεράστια μεγεθυντικά κρύσταλλα Fresnel». Αυτά

Ο Δημήτρης Τσουκαλάς έχει βαθμό σημαιοφόρου και είναι είκοσι εννέα χρόνια στην υπηρεσία, από τους πρώτους. «Ίσως να μην είναι κανένας αρχαιότερος» λέει. «Τώρα πια η σχολή έκλεισε. Είμαστε οι τελευταίοι. Σιγά-σιγά, όλοι οι φάροι θα γίνουν αυτόματοι και εμείς θα εκλείψουμε…» διαχέουν το φως συγκεντρωτικά. Η λάμπα αυτή συνδέεται με δύο μπουκάλες, μία αεροδόχο και μία πετρελαιοφόρο. Είναι πολύ δύσκολο φανάρι, θέλει πολύ πετρέλαιο και είναι από τα μεγαλύτερα της Ελλάδας. Πέφτει η νύχτα. Η δέσμη του φάρου φωτίζει τη θάλασσα, ο Γιάννης στο παλιό ξύλινο γραφείο του ανάβει τη λάμπα του πετρελαίου για να γράψει στο ημερολόγιο του φάρου τα καθέκαστα της ημέρας. Μου μαγειρεύει αυγά και λουκάνικα και τρώμε μαζί. Αργά το βράδυ, παίρνω το καΐκι για να γυρίσω πίσω στη Μεθώνη.

Κατάκολο

Μία μουριά, ένα τραπέζι από κάτω, η αυλή ασβεστωμένη. Φάρος του Κατάκολου, απομεσήμερο του Σεπτέμβρη. Ο Δημήτρης Τσουκαλάς μαζί με τον Κώστα Θεοδόση με υποδέχονται με τις στολές του Πολεμικού Ναυτικού. Ο Δημήτρης Τσουκαλάς έχει βαθμό σημαιοφόρου και είναι είκοσι εννέα χρόνια στην υπηρεσία, από τους πρώτους. « Ίσως να μην είναι κανένας αρχαιότερος» λέει. «Τώρα πια η σχολή έκλεισε. Είμαστε οι τελευταίοι. Σιγά-σιγά, όλοι οι φάροι θα γίνουν αυτόματοι και εμείς θα εκλείψουμε…». Κάπου είκοσι εννέα χρόνια, από τη μία άκρη της Ελλάδας στην άλλη, δεν είναι λίγα. Ο φάρος στο Κατάκολο λειτουργεί με ρεύμα εδώ και δέκα χρόνια περίπου. Πριν λειτουργούσε με πετρέλαιο και τώρα, όταν σταματήσει το ρεύμα, μπαίνει σε λειτουργία το παλιό σύστημα. Ο Κώστας Θεοδόσης μού μιλάει για τη δική του ιστορία, που του σημάδεψε τη ζωή. « Ήταν παραμονές Πρωτοχρονιάς, 29 Δεκέμβρη του 1976. Υπηρετούσα στα Στροφάδια, φάρος υπεραπόκεντρος, 35 μίλια νότια της Ζακύνθου. Μαζί με τον συνάδελφο είχαμε “εξόδου”

12 | ΕΣΤΙΑζω

Κατάκολο

Αργυρόνησος

Σαπιέντζα

και είπαμε να πάμε στις οικογένειές μας να κάνουμε Χριστούγεννα. Από το πρωί μαινόταν η καταιγίδα. Παρ’ όλα αυτά, τολμήσαμε να μπούμε σε ένα καΐκι που είχε έρθει για δουλειές στο νησί. Το καΐκι δεν μπορούσε να πλευρίσει από τον αέρα. Το φτάσαμε με βάρκα. Κοίταξα πίσω μου για να δω τους άλλους που έρχονταν με τη βάρκα. Τους είχε πετάξει ένα κύμα έξω στη στεριά... Κατά τις έντεκα το βράδυ, ξέσπασε καταιγίδα 9-10 μποφόρ. Ήταν αδύνατο να κυβερνήσουμε το καΐκι και ο καπετάνιος ήταν άπειρος, για να μην πω ότι δεν ήξερε καθόλου από θάλασσα. Σε λίγο, ένα πελώριο κύμα άρπαξε το τιμόνι και μείναμε ακυβέρνητοι. Ο άλλος συνάδελφος, ο Κυριάκος Πυραμάλης, που ήταν κάποτε ναυτικός και ήξερε κάτι, πάλευε συνέχεια. Μέχρι που χτυπήθηκε από ένα ξύλο κι έμεινε αναίσθητος για μιάμιση ώρα. Δέκα μίλια μόλις από τις ακτές της Ζακύνθου, και να φτιάχνουμε μαδέρια για κουπιά, μήπως και κουμαντάρουμε το καΐκι. Τίποτα...

Δημήτρης Τσουκαλάς και Κώστας Θεοδόσης, Κατάκολο

τα έκοβε η θάλασσα, τα κατάπινε. Από στιγμή σε στιγμή κινδυνεύαμε να καταπιεί κι εμάς. Ο καπετάνιος είχε γύρω στις 100 οργιές σχοινί. Είπαμε να ρίξουμε κάβο, αλλά πού να πιάσει σε τέτοια βάθη. Το βαθύτερο έδειχνε 400 οργιές, λένε όμως ότι εκεί το βάθος είναι πάνω από 1.000 οργιές. Ρίχναμε και κάτι βεγγαλικά, μήπως μας βλέπανε στη Ζάκυνθο, γιατί ο αέρας μάς πήγαινε κατευθείαν στη Σικελία. Η ώρα προχωρούσε και πού να μας ακούσουν από τον φάρο στο Κερί με τον αέρα που λυσσομανούσε και το ανεμοβρόχι. Αποτέλεσμα ήταν κατά τη μιάμιση, όταν πια είχαμε και το τελευταίο μας βεγγαλικό, να μας αντιληφθεί ένας Ούγγρος με ένα καράβι 20.000 τόνων και να έρθει κοντά μας. Έκανε προσπάθεια να μας πλησιάσει, αδύνατον. Τρεις φορές πλησίασε, και τις τρεις η θάλασσα τού αγρίευε. Μας πέταξε ένα σκοινί, “βιλάι” το λένε οι ναυτικοί. Κάθε φορά που απομακρυνόταν, νομίζαμε ότι πάει, μας εγκατέλειψε. Δεν το έκανε όμως. Τελικά, κατάφερε να μας δέσει

Γιώργος Βλαχόπουλος, Σαπιέντζα

Κατάκολο

Σαπιέντζα

Ίος

ΕΣΤΙΑζω | 13

Γερογόμπος, Ληξούρι, Κεφαλλονιά

κι έβαλε άνθρωπο πίσω με προβολέα να μας παρακολουθεί. Ύστερα από πέντε ώρες φτάσαμε στο Κατάκολο». «Πώς περνάνε οι μέρες ενός φαροφύλακα;» τον ρωτάω. «Να ξέρεις ένα πράγμα: και η πολλή ρομάντζα και η πολλή ησυχία, τελικά, κάνουν κακό. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει μόνος του. Περνάνε πολλοί άνθρωποι από εδώ και λένε: “Τι ωραία που είστε εδώ! Είναι θαυμάσια! Θα μπορούσα να ζήσω για πάντα σ’ αυτό το μέρος. Θα μπορούσα να ζήσω για πάντα εδώ. Θα διάβαζα βιβλία, θα ηρεμούσα…». Τους απαντώ πως όταν μείνουν πάνω από μία εβδομάδα και φύγει ο πρώτος ενθουσιασμός, θα ξεχάσουν κι αυτά που ήξεραν! «Η μοναξιά είναι άγριο πράγμα, αγριεύει τον άνθρωπο. Τον σπάει. Άλλοι συνάδελφοι μπορεί να βολοδέρνουν στη θάλασσα, μέσα σε κακουχίες. Ζουν όμως. Έχουν κόσμο να βλέπουν. Ενώ εμείς…» «Αν ξαναγύριζα πίσω στη ζωή, πάλι το ίδιο επάγγελμα θα διάλεγα. Μόνο που τότε θα έπαιρνα μαζί μου μία κάμερα για να καταγράφω... Γιατί αυτά τα 27 χρόνια που είμαι στους φάρους, έχω δει πολλά ναυάγια, πλοία να καίγονται, πέτρες πελώριες να σηκώνονται από τον αέρα, τη φύση ν’ αγριεύεται και να σε πιάνει τρόμος. Ζώα να τα αρπάζει ο άνεμος... Στον Αστακό, κάηκε ένα πλοίο μπροστά στα μάτια μου. Από τότε κοιτάζω πάντα προσεκτικά το πέλαγος. Μη δω κανένα ναυάγιο, μήπως κάποιος χρειαστεί βοήθεια...»

Άγιος Νικόλαος, Ρόδος

14 | ΕΣΤΙΑζω

Σαπιέντζα

Στροφάδια

Μελαγκάβι (Ηραίον), Λουτράκι

Μαντήλι, Κάβο Ντόρο

Περιστέρες, Καπαρέλλι

Ο Γιώργος Σπίνος αρχίζει να μου μιλάει, χρόνια φαροφύλακας... «Η γυναίκα μου γέννησε τέσσερα παιδιά. Και στα τέσσερα που γεννήθηκαν, εγώ έλειπα. Ένα από τα παιδιά μου έγινε τριών χρόνων και δεν με γνώριζε... Όταν με έβλεπε, στην αρχή με φοβόταν!

Βασιλίνα, Εύβοια

Γιάννης Θεοδόσης και Γιώργος Σπίνος, Στροφάδια

Στροφάδια

Η πλώρη του καϊκιού χτυπούσε πάνω στα βράχια. Αδύνατον να πλευρίσουμε... Ήταν το καλωσόρισμα στα Στροφάδια (Στροφάδες), το ερημονήσι του Ιονίου. Κάπου 35 μίλια νότια της Ζακύνθου και 5 ώρες με το καΐκι. Οι φαροφύλακες Γιώργος Σπίνος και Γιάννης Θεοδόσης με περίμεναν στην αφιλόξενη ακτή με ένα τρακτέρ! Ανέβηκα στο φτερό της ρόδας και το ταξίδι στο επίπεδο και καταπράσινο νησί ξεκίνησε... Στον φάρο συνάντησα τους τεχνικούς του Πολεμικού Ναυτικού της υπηρεσίας των φάρων, που μετέτρεπαν τον φάρο από λειτουργούντα με πετρέλαιο σε ηλιακό... Τα παιδιά μόλις είχαν τελειώσει τη δουλειά και περίμεναν την ψαρόσουπα του Γιώργου για μεσημεριανό. Ο Γιώργος Σπίνος αρχίζει να μου μιλάει, χρόνια φαροφύλακας... «Η γυναίκα μου γέννησε τέσσερα παιδιά. Και στα τέσσερα που γεννήθηκαν, εγώ έλειπα. Ένα από τα παιδιά μου έγινε τριών χρόνων και δεν με γνώριζε... Όταν

με έβλεπε, στην αρχή με φοβόταν! Παλιά δεν είχαμε “εξόδου”. Ήταν στην ευχέρεια του προϊσταμένου να σε “ελεήσει” με δύο μέρες άδεια, για να πας να δεις την οικογένειά σου. Α, παλιά δεν υπήρχε δικαιοσύνη... αλλά, θα μου πεις, τώρα είναι καλύτερα;» Τον ρώτησα τι σκέφτεται τώρα που ο φάρος γίνεται ηλιακός... «Δεν ξέρω για τους νεότερους, αλλά εγώ σου λέω, που έχω 26 χρόνια στους φάρους, ότι από προχτές το βράδυ, που οι τεχνικοί τον έκαναν αυτόματο και σταμάτησε να δουλεύει με το πετρέλαιο, να... συγκινήθηκα. Δάκρυσα, σου λέω...» Φεύγω. Είναι αργά. Με συνοδεύει το τραγούδι του φαροφύλακα…

Ιστορία

Από τον πρώτο πυρσό του νεοσύστατου ελληνικού κράτους στον λιμενοβραχίονα της νήσου Αιγίνης επί του εκκλησιδίου του Αγίου Νικολάου του Θαλασσινού το 1829 μέχρι των ημερών μας, η εξέλιξη των φάρων και φανών στα ελληνικά παράλια και νησιά

ΕΣΤΙΑζω | 15

Θέα από τον φάρο στον Πάπα Ικαρίας

Γαϊδουρονήσι, Σύρος

υπήρξε ραγδαιοτάτη και αρρήκτως συνδεδεμένη με την ιστορία του ελληνικού κράτους. Η σύγχρονη κατασκευή των φάρων στον, ελεύθερο και μη, ελληνικό χώρο αρχίζει τον 19ο αιώνα από γαλλική εταιρεία. Στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων και του εκσυγχρονισμού που επικράτησαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά το 1839, συνήφθη ομόρρυθμος εταιρεία μεταξύ του Υπουργείου της Ο.Α. και γαλλικής εταιρείας για την κατασκευή και συντήρηση ενός δικτύου που έπρεπε να δημιουργηθεί. Η επωνυμία της εταιρείας ήταν «Administration Générale des Phares de l’ Empire Ottoman». Το 75% των ακαθαρίστων εισπράξεων της εταιρείας το έπαιρνε το γαλλικό μέλος της. Ο πρώτος πυρσός που ονομάστηκε φάρος, τοποθετήθηκε επί της νησίδας Γαϊδουρονήσι, έμπροσθεν του λιμένος της Σύρου, εκπέμποντας φως σταθερό 14 μιλίων εναλλασσόμενο «πρός λευκήν ἀναλαμπήν 19 μιλίων». Ο φάρος αυτός είχε και εξακολουθεί να έχει τον υψηλότερο πύργο ανάμεσα στους εν Ελλάδι φάρους (29,5 μέτρα). Ήταν, δε, ο πρώτος περιστροφικός φάρος. Ο δεύτερος άρχισε να λειτουργεί τον Μάρτιο του 1855 επί της νησίδας Ψυττάλειας και ο τρίτος το έτος 1856 επί του βορειοανατολικού Ακρωτηρίου Φάσσα της νήσου Άνδρου. Μετά το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων, το φαρικό μας δίκτυο συμπεριέλαβε και τους φάρους οι οποίοι ευρίσκονταν στα νέα εδάφη της προσάρτησης. Μέχρι το 1915, η προαναφερθείσα γαλλική εταιρεία συντηρούσε και κατασκεύαζε φάρους, οι οποίοι ανήκαν πλέον στην Ελλάδα. Την άνοιξη του 1915 υπεγράφη το πρωτόκολλο παραλαβήςπαράδοσης μεταξύ της γαλλικής εταιρείας και του ελληνικού κράτους.

Ο πρώτος πυρσός που ονομάστηκε φάρος, τοποθετήθηκε επί της νησίδας Γαϊδουρονήσι, έμπροσθεν του λιμένος της Σύρου, εκπέμποντας φως σταθερό 14 μιλίων εναλλασσόμενο «πρός λευκήν ἀναλαμπήν 19 μιλίων». Ο φάρος αυτός είχε και εξακολουθεί να έχει τον υψηλότερο πύργο ανάμεσα στους εν Ελλάδι φάρους (29,5 μέτρα)

Βασιλίνα, Εύβοια

Γιάννης Ανεστόπουλος, Αρκίτσα

Μαντήλι, Κάβο Ντόρο

16 | ΕΣΤΙΑζω

Ταίναρο

Η σύγχρονη κατασκευή των φάρων στον, ελεύθερο και μη, ελληνικό χώρο αρχίζει τον 19ο αιώνα από γαλλική εταιρεία. Το γαλλικό ναυτικό, και όχι μόνον, αναγκαζόταν να μισθώνει Έλληνες πλοηγούς, κυρίως από τη Μήλο, για να μην κινδυνεύει ο πλους Σήμερα, το φαρικό δίκτυο της Ελλάδος περιλαμβάνει χίλιους φάρους και φανούς, που βρίσκονται διασκορπισμένοι στα περισσότερα παράλια, νησιά, νησίδες και λιμάνια της ελληνικής επικράτειας. Οι περισσότεροι φάροι λειτούργησαν, μέχρι τη δεκαετία του ’90, με την τεχνική των αερίων πετρελαίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Έκτοτε, η αυτοματοποίησή τους με ηλιακή ενέργεια επέφερε και τη σταδιακή μείωση των ανθρώπων που ζούσαν στους φάρους, των φαροφυλάκων. Τώρα πια η σχολή έχει κλείσει. Είμαστε οι τελευταίοι. Σιγά-σιγά, όλοι οι φάροι θα γίνουν αυτόματοι και εμείς θα εκλείψουμε. Ήταν τα λόγια του Δ. Τσουκαλά, φαροφύλακα με 29 χρόνια υπηρεσίας τον Σεπτέμβρη του 1985, στον φάρο του Κατάκολου. Οι φάροι που εκτίθενται εδώ, είναι μερικοί από τους 80 εναπομείναντες του περασμένου αιώνα με τον χαρακτηριστικό τρόπο λειτουργίας τους, πριν υποστούν την τεχνολογική επέμβαση, που ανήκουν σ’ εκείνα τα έργα σκοπιμότητας κι αποτελούν μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Πρόκειται για μνημεία των οποίων τον χαρακτήρα αποδίδει εύγλωττα το άρθρο 1 του Χάρτη της Βενετίας: «Η έννοια ενός ιστορικού μνημείου δεν καλύπτει μόνο το μεμονωμένο αρχιτεκτονικό έργο, αλλά και την αστική ή αγροτική τοποθεσία, που μαρτυρεί έναν ιδιαίτερο πολιτισμό, μια ενδεικτική εξέλιξη ή ένα ιστορικό γεγονός. Αυτό ισχύει όχι μόνον για τις μεγάλες δημιουργίες, αλλά και για τα ταπεινά έργα, που με τον καιρό απέκτησαν πολιτιστική σημασία». Την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας και μέχρι τον Καποδίστρια, δεν υπήρχε στα ελληνικά παράλια και τα νησιά κανένας φάρος. Η σύγχρονη κατασκευή των φάρων στον, ελεύθερο και μη, ελληνικό χώρο αρχίζει τον 19ο αιώνα από γαλλική εταιρεία. Το γαλλικό ναυτικό και όχι μόνον, αναγκαζόταν να μισθώνει Έλληνες πλοηγούς, κυρίως από τη Μήλο, για να μην κινδυνεύει ο πλους. Ο πρώτος πυρσός που λειτούργησε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, ήταν στην Αίγινα το 1829, και ο πρώτος πυρσός που ονομάστηκε φάρος – κτίσμα του 1847, τοποθετήθηκε επί της νησίδας Γαϊδουρονήσι, έμπροσθεν του λιμένος της Σύρου. Με ύψος 29,5 μέτρα, παραμένει μέχρι σήμερα ο ψηλότερος φάρος μας. Ο Βαγγέλης Κυνηγαλάκης από τα Αντικύθηρα ήταν ο τελευταίος φαροφύλακας των ελληνικών θαλασσών. Το 1983 άναψε για τελευταία φορά με πετρέλαιο τον φάρο στο Ακρωτήριο Μαλέα, πριν αυτός αυτοματοποιηθεί.

Πέτρος Τσαντάνης, Σπέτσες

Λήμνος

Γερογόμπος, Ληξούρι, Κεφαλλονιά

Γιάννης Παπαδιώτης, Αργυρόνησος

ΕΣΤΙΑζω | 17

Το ωραιότερο ξύλινο ιστιοφόρο στον κόσμο: Η ευλογία και η κατάρα του θρυλικού «Κρεολή» Το μεγαλοπρεπές σκάφος με το οποίο ήθελε να θαφτεί στον βυθό της θάλασσας ο εφοπλιστής Σταύρος Νιάρχος Είναι το μεγαλύτερο ξύλινο ιστιοφόρο στον κόσμο, με μήκος 65,3 μέτρα και ονομάζεται «Κρεολή». Όταν κατασκευάστηκε, θεωρήθηκε ό,τι πιο μεγαλοπρεπές, πρωτοπόρο στον σχεδιασμό και την τεχνολογία είχε εμφανιστεί μέχρι τότε.

Μ

ε δύο γεννήτριες, ηλεκτρική ψύξη και κεντρική θέρμανση σε όλες τις σουΐτες μεγέθους διαμερίσματος. Γεννήθηκε με τις καλύτερες προϋποθέσεις, μέσα στα πλούτη και τη χλιδή. Γνώρισε στιγμές ευτυχίας και δυστυχίας, ακμής και παρακμής, πολέμου και αγώνων. Συνεχίζει υπερήφανα και καμαρωτά να ταξιδεύει στις θάλασσες. Γοητεύει όσους το απολαμβάνουν αλλά και όσους το αντικρίζουν. Αποτέλεσε μέρος του ελληνικού ονείρου, αφού βρέθηκε στα χέρια του Σταύρου Νιάρχου (1909-1996), ενός από τους κροίσους που δημιουργήθηκαν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σχεδιάστηκε από τα καλύτερα χέρια και το κατασκεύασε μία από τις πιο φημισμένες εταιρείες του κόσμου. Με το σκάφος αυτό έχουν ταξιδέψει βασιλείς και κυβερνήτες, άνθρωποι που καθόρισαν τις τύχες του κόσμου και προσωπικότητες με διεθνή λάμψη. Σίγουρα όταν το σχεδίαζε ο περίφημος Βρετανός Charles E. Nicholson (1868-1954), δεν θα μπορούσε να φανταστεί τους θρύλους και τις παραδόσεις που θα συνόδευαν το δημιούργημά του περίπου έναν αιώνα αργότερα.

1

18 | ΕΣΤΙΑζω

Κείμενα - Συγγραφή: Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς Έρευνα - Εικαστικό Υλικό: Βασιλική Αθ. Μαντζώρου, Κωνσταντίνος Ελ. Σκιαδάς, Αναστασία Ιορδάνη

Ο πρώτος ιδιοκτήτης

Το περίφημο ξύλινο ιστιοφόρο «Κρεολή» κατασκευάστηκε το 1927 από την κραταιά και παραδοσιακή αγγλική εταιρεία «Camper & Nicholsons Yachts» για τον ιδιοκτήτη της μεγαλύτερης βιομηχανίας κατασκευής χαλιών του κόσμου, αθλητή και φιλάνθρωπο Alexander Smith Cochran (1874-1929). Η αρχική ονομασία του σκάφους ήταν Vira. Σχεδιάστηκε από τον Charles E. Nicholson, αλλά οι εσωτερικοί του χώροι ήταν δημιουργία του Sergio Bassi. Παραμένει, ωστόσο, ένα σκάφος και ακολουθεί τη ζωή, τις συνήθειες και τις παραδόσεις των ναυτικών. Και είναι γνωστό ότι οι ψυχές τους είναι γεμάτες προλήψεις. Γι’ αυτό, όποτε αναφέρονται στο σκάφος αυτό, μιλούν είτε για την ευλογία είτε για την κατάρα του «Κρεολή»! Συνδυάζουν, δε, μια σειρά γεγονότων από τότε που περιήλθε στα χέρια του πρώτου ιδιοκτήτη. Ο Αλεξάντερ Κόχραν διέταξε και έκοψαν τα κατάρτια του σκάφους κατά τρία μέτρα, ενώ έφυγε από τη ζωή χτυπημένος από φυματίωση μόλις έναν χρόνο μετά την αγορά του σκάφους.

Φωτογραφικό αρχείο Ελ. Γ. Σκιαδά

Στον πόλεμο

Η Vira, όπως ήταν το αρχικό όνομα του σκάφους, πέρασε στα χέρια ενός ναυτικού, του Maurice Pope, ο οποίος και το μετονόμασε σε «Κρεολή». Το 1937 θα περιέλθει στην ιδιοκτησία του Sir Connop Thirlwall Robert Guthrie, ο οποίος μόλις είχε τιμηθεί με τον τίτλο του βαρονέτου. Αποκατέστησε με επιτυχία αστοχίες που είχαν επέλθει και, έτσι, το σκάφος ταξίδευε μέχρι το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, το 1939. Ο Guthrie δάνεισε το «Κρεολή» στο Ναυαρχείο, οπότε και έλαβε την ονομασία «Μαγικός Κύκλος» (Magic Circle). Εντωμεταξύ, ο Sir Guthrie φεύγει από τη ζωή το 1945, σε ηλικία 63 ετών, και ο «Μαγικός Κύκλος» επιστρέφει στην οικογένειά του. Αποκτά εκ

ΕΣΤΙΑζω | 19

3

2

1. Σταύρος Νιάρχος – Σαρλότ Φορντ. 2. Επιστολόχαρτο του σκάφους «Κρεολή» (1959). Χειρόγραφη προσωπική πρόσκληση για ούζο πάνω στο σκάφος προς τον Πρόεδρο του Συλλόγου των Αθηναίων Δημήτριο Σκουζέ. Φέρει την υπογραφή του Σταύρου Νιάρχου. 3, 4, 8) Εσωτερικοί χώροι του σκάφους «Κρεολή».

5. O Βρετανός σχεδιαστής του σκάφους Charles Ernest Nicholson. 6. Διακριτικό σήμα ζακέτας του σκάφους «Κρεολή» υφασμένο με σύρμα. 7. Σταύρος Νιάρχος – Ευγενία Λιβανού

προσωπικοτήτων όπως του Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, το 1962. Επίσης, τα ταξίδια του υπουργού Εθνικής Αμύνης των Ηνωμένων Πολιτειών Μακναμάρα τον Ιούλιο 1963, του πρίγκηπα Βερνάρδου, συζύγου της βασίλισσας Τζουλιάνας της Ολλανδίας το 1965 κ.ά. Πόσοι και πόσοι διάσημοι δεν πραγματοποίησαν τον μήνα του μέλιτος με το υπέροχο αυτό σκαρί. Όπως το ζεύγος Μπλάντφορντ (πρώην Τίνα Λιβανού) το φθινόπωρο του 1961. Ή το βασιλικό ζεύγος της Ισπανίας, ο Χουάν Κάρλος και η Σοφία, το 1962, αλλά και ο Έλληνας βασιλιάς Κωνσταντίνος με την Άννα Μαρία το φθινόπωρο του 1964. Ακόμη και σε διάσημους διεθνείς αγώνες συμμετείχε ο Σταύρος Νιάρχος με το ιστιοφόρο του.

νέου την ονομασία «Κρεολή», αλλά το σκάφος είναι σχεδόν αγνώριστο λόγω των αλλαγών που έχουν επέλθει κατά τη διάρκεια του πολέμου. Παρέμενε, λοιπόν, αχρησιμοποίητο και σε λυπηρή κατάσταση.

Σταύρος Νιάρχος

Ώσπου για καλή του τύχη εντόπισε το «Κρεολή» ο Έλληνας μεγιστάνας Σταύρος Νιάρχος. Ήταν το 1947 όταν, όπως και ο συμπατριώτης του Αριστοτέλης Ωνάσης, αποκτούσαν μυθική περιουσία και μετατρέπονταν σε πολίτες του κόσμου. Αγάπησε το σκάφος και διέθεσε πολλά εκατομμύρια για να το επαναφέρει στην αρχική του κατάσταση, όπως το είχε σχεδιάσει ο Charles E. Nicholson. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκε την τρίτη γυναίκα του, την Ευγενία Λιβανού, κόρη του εφοπλιστή Σταύρου Λιβανού. Πρόσθεσε το ευρύχωρο λουστραρισμένο κατάστρωμα και διακόσμησε τις καμπίνες με πολύτιμα έργα τέχνης, αντίγραφα πρωτοτύπων που κατείχε ο ίδιος. Έγινε, στην πραγματικότητα, ένα πλωτό σπίτι για μεγάλες περιόδους και υπήρξε σιωπηλός μάρτυρας ευτυχισμένων στιγμών, τραγωδιών αλλά και συγκλονιστικών μυστηρίων.

4

5

Σαρλότ Φορντ

Αλλά και η γνωριμία του Σταύρου Νιάρχου με τη Σαρλότ Φορντ στο «Κρεολή» οφείλεται! Το παράξενο ειδύλλιο άρχισε το καλοκαίρι του 1965 στις Κάννες. Όταν παραλίγο να συγκρουσθεί η θαλαμηγός των Φορντ «Σάντα Μαρία» με τη θαλαμηγό του Έλληνα εφοπλιστή. Τότε δόθηκε η ευκαιρία να γίνει η πρώτη γνωριμία. Η Σαρλότ επισκέπτεται το «Κρεολή», το οποίο και θαυμάζει. Από εκείνη τη στιγμή ένοιωσε συμπάθεια για τον Σταύρο Νιάρχο. Αλλά, ως γνωστόν, δεν συνέβη το ίδιο και με την οικογένεια Φορντ. Πάντως, το ειδύλλιο συνεχίστηκε και, ως γνωστόν, κατέληξε σε γάμο, στις 17 Δεκεμβρίου 1965. Εκείνος ήταν 56 ετών, εκείνη 24 ετών. Στη συνέχεια απέκτησαν και μία κόρη. Ο γάμος τους κράτησε, όμως, μόλις 14 μήνες.

Μήνες μέλιτος

Τρία πολυτελή γιοτ Ελλήνων κροίσων εφοπλιστών κυριαρχούν στις θάλασσες στις αρχές της δεκαετίας 1950, με πρώτο και καλύτερο το «Κρεολή» του Σταύρου Νιάρχου. Ο Αριστοτέλης Ωνάσης είχε τη θαλαμηγό του «Ολύμπικ Γουΐνερ» (το 1954 αγόρασε τη «Χριστίνα) και ο Σταύρος Κουμάνταρος τη θαλαμηγό «Ντέλφιν». Ο Στ. Νιάρχος ήταν ανεψιός του Στ. Κουμάνταρου και σύγαμπρος του Αρ. Ωνάση, αφού είχαν νυμφευτεί δύο αδελφές, τις κόρες του εφοπλιστή Στ. Λιβανού. Δεν θα ήταν υπερβολή εάν γράφαμε πως το σκάφος του Νιάρχου κυριάρχησε στην ελληνική ζωή επί μία ολόκληρη τριακονταετία· με τις δεξιώσεις του ιδιοκτήτη του αλλά και με τα ινκόγκνιτο ταξίδια σπουδαίων διεθνών

20 | ΕΣΤΙΑζω

Η πώληση 6

Στις 4 Μαΐου 1970, η Ευγενία Λιβανού βρέθηκε νεκρή στη Σπετσοπούλα. Είναι γνωστά τα σενάρια που έχουν γραφτεί για τις αιτίες θανάτου της. Ανεξαρτήτως του τι συνέβη, το «Κρεολή» χρησιμοποιήθηκε για να μεταφερθεί το

σώμα της Ευγενίας. Εντέλει, θάφτηκε στο μαυσωλείο της οικογένειας Νιάρχου στο νησάκι. Μαζί θάφτηκε και η αγάπη του Στ. Νιάρχου για το σκάφος. Όπως γνωρίζουμε, παντρεύτηκε την Τίνα, αδελφή της Ευγενίας και πρώην σύζυγο του Αρ. Ωνάση. Το 1973 απέκτησε τη θαλαμηγό «Ατλαντίς», η οποία θεωρήθηκε «θαύμα ναυπηγικής». Παρά ταύτα, εξέφραζε την επιθυμία μετά τον θάνατό του να ταφεί με το «Κρεολή» του στον βυθό της θάλασσας! Ωστόσο, πώλησε το σκάφος το 1977 στη Δανική Κυβέρνηση, προκειμένου να αξιοποιηθεί για την εκπαίδευση νέων στα πανιά. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε για προγράμματα αποκατάστασης νέων χρηστών εξαρτημένων από ουσίες. Πέντε χρόνια αργότερα όμως, το κόστος συντήρησης ήταν απαγορευτικό και γι’ αυτό αναζητήθηκε αγοραστής.

πλέον ήταν νόμιμη η εξαγωγή κεφαλαίων και δεν αποτελούσε ποινικό αδίκημα.

Τι απέγινε

Στην οικογένεια Gucci

Το 1982, λοιπόν, αρχίζει ο νέος κύκλος ζωής για το «Κρεολή», που μετρά ήδη περισσότερο από μισό αιώνα ζωής. Το σκάφος αγοράζει ο Maurizio Gucci (19481995), γνωστός επιχειρηματίας του ομότιτλου Οίκου Μόδας. Ο 35χρονος τότε Ιταλός εκατομμυριούχος θα διαθέσει μεγαλύτερα ποσά ακόμη και από τον Στ. Νιάρχο, προκειμένου να επαναφέρει το σκάφος στην προγενέστερη μορφή του. Οι εργασίες ανακατασκευής έγιναν σε Ιταλία, Γερμανία και Μαγιόρκα και ο Toto Russo ήταν εκείνος που σχεδίασε το στιλ, επαναφέροντας την κομψότητα της εποχής στην οποία κατασκευάστηκε το σκάφος. Το αποτέλεσμα ήταν λαμπερό. Αλλά η τραγωδία που έμελλε να ζήσει ο νέος ιδιοκτήτης του, ξεπέρασε ακόμη και εκείνη 8 του Έλληνα προκατόχου του «Κρεολή». Ώσπου έγινε κινηματογραφικό στόρι και μιούζικαλ. Παντρεμένος με την Patrizia Reggiani, η οποία ήταν ιδιαιτέρως προληπτική, έζησε τις εμμονές της για την «Κατάρα του “Κρεολή”». Μέχρι που προσέλαβαν και μία πρακτική παραψυχολόγο για να εξορκίσει τα κακά πνεύματα, διότι η Patrizia πίστευε πως το σκάφος ήταν στοιχειωμένο. Λεπτομέρειες για όσα συνέβησαν αναφέρει η Sara Gay Forden στο βιβλίο της «The House of Gucci». Και μπορεί να έδιωξαν τα… κακά πνεύματα από το «Κρεολή», όχι όμως και από τη ζωή τους. Ο M. Gucci κατηγορήθηκε ότι αγόρασε το σκάφος με παράνομη χρήση κεφαλαίων από εταιρεία του Παναμά. Μετά από ελέγχους, κατηγορίες, άπειρα δημοσιεύματα και διαφυγή στο εξωτερικό, το 1988, ο M. Gucci αθωώθηκε, αφού

7

Επέστρεψε στην Ιταλία και σταδιακά πωλούσε μερίδια της εταιρείας του έως το 1993, οπότε και προέβη σε συνολική πώληση εισπράττοντας το ποσό των 170 εκατομμυρίων δολαρίων. Χωρισμένος από την Patrizia, ξοδεύει σημαντικά ποσά για την πολυτελή συντήρηση του «Κρεολή» και τη διακόσμησή του με έργα τέχνης και χειροποίητα τεμάχια κατασκευασμένα από έβενο και μάρμαρο. Και ενώ ο Maurizio απολάμβανε το σκάφος του, η Patrizia ξεσπούσε σε κρίσεις ζήλιας. Τον Μάρτιο 1995 και ενώ ο M. Gucci εισερχόταν στο γραφείο του, δολοφονήθηκε από επαγγελματία, ο οποίος του έριξε και τη χαριστική βολή. Ήταν 46 ετών. Δύο χρόνια αργότερα αποκαλυπτόταν πως ηθικός αυτουργός ήταν η πρώην σύζυγός του Patrizia, η οποία μίσθωσε δολοφόνους για να τον εκτελέσουν. Καταδικάστηκε σε 16 χρόνια φυλακή. To «Κρεολή» κληρονόμησαν οι δύο κόρες του, Allegra και Alessandra, οι οποίες πιστεύουν πως το σκάφος διατηρεί ζωντανή τη μνήμη του πατέρα τους και συνδέεται με ορισμένες από τις πιο ευτυχισμένες στιγμές της σύντομης ζωής του. Το διαχειρίζεται η νεότερη κόρη του, η Allegra, η οποία φροντίζει και για την άρτια συντήρησή του.

Άποψη της Μαρίνας την ημέρα των εγκαινίων (19 Ιουνίου 1970)

Μαρίνα Ζέας: το πανάρχαιο λιμάνι με τις σύγχρονες εγκαταστάσεις Το γραφικό Πασαλιμάνι της δεκαετίας 1950 και οι «εξαφανισμένες» φωτογραφίες των εγκαινίων Του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά

2

Το Πασαλιμάνι συγκέντρωνε τις Κυριακές περισσότερο κόσμο από κάθε άλλο μέρος της Αττικής. Χάριζε κάθε είδους διασκέδαση. Ακόμη και βαρκάδα. Κάτασπρες και πεντακάθαρες βαρκούλες περίμεναν τους επισκέπτες για μια ρομαντική βόλτα στο λιμανάκι. Με ένα δεκάρικο νοίκιαζε όποιος επιθυμούσε βαρκούλα για βόλτα μίας ώρας 1

Σ

την αρχαιότητα αποτελούσε το μεγαλύτερο πολεμικό λιμάνι των Αθηνών, σαφώς μεγαλύτερο από τα άλλα λιμάνια (Μουνιχίας και Κανθάρου). Το όνομά της παραπέμπει στην Αρτέμιδα, της οποίας ιερό βρισκόταν δίπλα από την παραλία του λιμανιού. Καταλαμβάνοντας την ανατολική ακτή της πειραϊκής χερσονήσου, η θαλάσσια περιοχή του λιμανιού χωρίζεται σε δύο λεκάνες. Την εσωτερική, το γνωστό μας Πασαλιμάνι ή λιμάνι Κανάρη, που είναι φυσική, και την εξωτερική, που καλείται Φρεαττύδα και είναι τεχνητή. Ο τόπος αυτός επί 2.500 χρόνια περίπου πρωταγωνιστεί στις εξελίξεις. Οι αρχαίες λιμενικές του εγκαταστάσεις εντυπωσιάζουν ακόμη και τους ερευνητές, οι οποίοι ολοένα και περισσότερα ευρήματα φέρνουν στο φως. Καταγράφουν νεωσοίκους, λιμενοβραχίονες και λιθόκτιστους πύργους, ενώ με υπερηφάνεια γίνεται πάντα λόγος για τη Σκευοθήκη του Φίλωνος, ένα από τα λαμπρά κτίρια του αρχαίου Πειραιώς. Ποτέ δεν χάνει τη λάμψη του το Πασαλιμάνι. Επί δύο αιώνες περίπου, Έλληνες και ξένοι επιστήμονες αποκαλύπτουν τα αρχαία κατάλοιπα. Αλλά ταυτοχρόνως το πανάρχαιο λιμάνι μεταμορφώνεται καθημερινά όλο και περισσότερο. Για να αποκτήσει, στο γύρισμα της δεκαετίας 19601970, την όψη και τη λειτουργία μιας υπερσύγχρονης μαρίνας. Παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει μόλις πέντε δεκαετίες, ελάχιστοι θυμούνται πότε εγκαινιάστηκε η Μαρίνα Ζέας!

Περίπατος με ταλιράκι…

Τι ήταν το Πασαλιμάνι της δεκαετίας 1950; Όταν υπήρχαν διασκεδάσεις που δεν κόστιζαν και ομόρφαιναν την καθημερινότητα του κόσμου; Ανάμεσά τους ο θαλάσσιος περίπατος από το γραφικό Πασαλιμάνι με ένα ταλιράκι. Από κάθε συνοικία και γειτονιά του Πειραιά, τα κυριακάτικα απογεύματα, ο κόσμος κατέβαινε στο Πασαλιμάνι για να ξεσκάσει. Από τη Δραπετσώνα, την Αμφιάλη, τα Ταμπούρια, τον Κορυδαλλό, την Αγιά Σοφιά, τα Καμίνια, το Χατζηκυριάκειο, την Καλλίπολη και την Κοκκινιά· γέμιζαν τα λεωφορεία. Μοναδικός ο περίπατος στο Πασαλιμάνι. Οικογένειες βολεύονταν με μία γκαζόζα και χάζευαν την κίνηση. Η

24 | ΕΣΤΙΑζω

3

νεολαία περπατούσε τιτιβίζοντας ερωτόλογα, ενώ ένας ολόκληρος κόσμος από ηλικιωμένους, γκαρσόνια και μικροπωλητές έφτιαχνε έναν όμορφο λαϊκό πίνακα. Η περιοχή ήταν γεμάτη από κάθε λογής καταστήματα. Στην πλατεία συγκεντρωμένα και τα περίφημα θεάματα. Τρεις χειμερινοί και δύο θερινοί κινηματογράφοι, δύο χειμερινά θέατρα και ένα καλοκαιρινό. Στην αριστερή πλευρά της πλατείας, ασφαλτοστρωμένη λεωφόρος οδηγούσε προς την πλατεία Αλεξάνδρας, την Καστέλλα και το Φάληρο. Από τη δεξιά πλευρά ο περιπατητής συναντούσε το Ναυτικό Μουσείο, που ήταν ανοιχτό τις Κυριακές τα απογεύματα, και παρακάτω, μες στη θάλασσα, ο ιστορικός Όμιλος των Ερετών. Απέναντι, μία μάντρα όπου ο Καραγκιόζης έτερπε το κοινό του με το λαϊκό χιούμορ. Στη δεξιά άκρη του λιμανιού, οι εγκαταστάσεις του Ολυμπιακού με το παραθαλάσσιο γήπεδο μπάσκετ και από πάνω το Ναυτικό Νοσοκομείο Πειραιώς, το «Ρωσικό», όπως το αποκαλούσαν οι παλαιοί Πειραιώτες.

Βαρκάδα

Το Πασαλιμάνι συγκέντρωνε τις Κυριακές περισσότερο κόσμο από κάθε άλλο μέρος της Αττικής. Χάριζε κάθε είδους διασκέδαση. Ακόμη και βαρκάδα. Κάτασπρες και πεντακάθαρες βαρκούλες περίμεναν τους επισκέπτες για μια ρομαντική βόλτα στο λιμανάκι. Με ένα δεκάρικο νοίκιαζε όποιος επιθυμούσε βαρκούλα για βόλτα μίας

ώρας. Αραδιασμένες οι βαρκούλες πλάι στο μουράγιο, περίμεναν τους πελάτες για να λικνιστούν στα ήρεμα νερά του κολπίσκου. Αλλά και στην είσοδο του λιμανιού, βαρκούλες εκτελούσαν την τακτική συγκοινωνία από την Αλεξάνδρας μέχρι απέναντι, δηλαδή έως τις εγκαταστάσεις του Ολυμπιακού, και με ναύλο μόλις μία δραχμή. Έτσι, έβλεπε κανείς να πηγαινοέρχονται συνέχεια στο γραφικό λιμανάκι βαρκούλες με ζευγαράκια, εφηβικές συντροφιές και τραγούδια.

«Εριέττα» και «Φανερωμένη»

Υπήρχε, όμως, και ο ακτοπλοϊκός θαλασσινός περίπατος, στον οποίο δεν χρειαζόταν να τραβάει κουπί ο ρομαντικός επιβάτης. Με ένα ταλιράκι απολάμβαναν ημίωρη θαλασσινή κρουαζιέρα. Από το απόγευμα έως τα μεσάνυχτα, δύο καραβάκια είχαν αναλάβει τον ρόλο των τοπικών «κρουαζιερόπλοιων», η «Εριέττα» και η «Φανερωμένη». Αρκούσε να δρασκελίσεις το μαδέρι που οδηγούσε στα καθίσματα. Παιδιά, νέοι, κοπέλες, μεσόκοποι, γέροι απολάμβαναν την προσωρινή φυγή. Η βαρκάδα περιλάμβανε βόλτα προς τη δαντελωτή ακτή της Καστέλλας. Ο λόφος του Προφήτη Ηλία και ο τρούλος της εκκλησιάς φάνταζαν διαφορετικά από την πλευρά της θάλασσας. Το ακατοίκητο νησάκι του Κουμουνδούρου, ο Ναυτικός Όμιλος, αλλά και τα γρι γρι που ξεκινούσαν

4

1. Ο γενικός γραμματέας του ΕΟΤ κ. Μ. Μπαλόπουλος υποδέχεται τον αντιβασιλέα Γ. Ζωϊτάκη. 2. Άποψη της ημέρας των εγκαινίων. 3. Η Ζέα το 1937. 4. Στιγμιότυπο από την τελετή των εγκαινίων.

5. Πανοραμική άποψη της Μαρίνας Ζέας (19 Ιουνίου 1970) 5

ΕΣΤΙΑζω | 25

για το ψάρεμα της νύχτας. Το καραβάκι συνέχιζε προς το Φάληρο και το Ελληνικό για να πάρει το δρόμο της επιστροφής. Πάλι η μπούκα του Πασαλιμανιού, το οποίο, όταν φωτιζόταν με τα πολύχρωμα λαμπιόνια των κέντρων, ήταν πραγματικό πανόραμα.

Θαλαμηγοί και κότερα

Έτσι είχαν τα πράγματα μέχρι τις αρχές της δεκαετίας 1960, όταν πλέον η τουριστική ανάπτυξη αποτελούσε προτεραιότητα για τη χώρα μας. Η υποδοχή τουριστικών σκαφών ήταν προαπαιτούμενο για την προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού. Η Μαρίνα της Βουλιαγμένης, που γεννήθηκε στις αρχές της δεκαετίας, διέθετε λίγες δεκάδες θέσεις και δεν μπορούσε να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες. Ωστόσο, η ζήτηση που παρουσιάστηκε και τα εντυπωσιακά οικονομικά αποτελέσματα πριμοδότησαν τις σκέψεις για τη δημιουργία εξειδικευμένων λιμενίσκων, προκειμένου να αναπτυχθεί ο τομέας του θαλάσσιου τουρισμού, το «γιότινγκ» όπως το αποκαλούσαν. Δειλά-δειλά η Ελλάδα έστρεφε το βλέμμα της στις χιλιάδες θαλαμηγούς που χρησιμοποιούσαν ως βάσεις τους τη νότια Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία. Ως μοναδική λύση εμφανιζόταν το Πασαλιμάνι και τρεις-τέσσερις ακόμη λιμενίσκοι, που μπορούσαν να δημιουργηθούν στο παραλιακό μέτωπο των Αθηνών. Στα μέσα της δεκαετίας 1960 και με πρωτοβουλία του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) ξεκίνησαν τα έργα. Το αρχαίο λιμάνι μεταμορφωνόταν καθημερινά όλο και περισσότερο σε «μοντέρνα Μαρίνα», που

6

φιλοδοξούσε να γίνει το μεγαλύτερο τουριστικό λιμάνι της Μεσογείου! Ένα λιμάνι που θα φιλοξενούσε στα νερά του τα σκάφη του αποκαλούμενου «υψηλού τουρισμού», δηλαδή θαλαμηγούς, κότερα κ.ά. Πρώτα ανεγέρθηκαν τα κτιριακά συγκροτήματα για τις υπηρεσίες του Τουρισμού, καθώς και το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος.

Έργα

Κατασκευές με επιχωματώσεις, ευρέα κρηπιδώματα περιμετρικά του κόλπου αλλά και χαμηλότερα, προς την παραλιακή λεωφόρο. Επίσης, μία προβλήτα κάθετη προς τη γραμμή της παραλιακής λεωφόρου και με κατεύθυνση προς το κέντρο περίπου της υδάτινης λεκάνης του λιμενίσκου. Το έργο αυτό είχε την πρωτοτυπία ότι δεν δημιουργήθηκε με συμπαγή κατασκευή αλλά στηριζόταν σε υποστυλώματα που άφηναν μεγάλα κενά για την ανανέωση των νερών. Παρόμοια δομή είχαν και οι μικρότερες προβλήτες. Δεν ήταν, βεβαίως, λίγοι εκείνοι που υποστήριζαν ότι η τουριστική αξιοποίηση είχε και αρνητικές επιπτώσεις για το γραφικό λιμανάκι. Αλλοιωνόταν η παραδοσιακή εικόνα της περιοχής, ενώ με τη σταδιακή απόφραξη του λιμενίσκου τα βρώμικα νερά ανέδυαν μονίμως φοβερή κακοσμία. Γι’ αυτό απαιτήθηκε να γίνουν σημαντικά έργα υποδομής. Όπως π.χ. ο αποχετευτικός αγωγός του Κερατσινίου, που έπρεπε να ολοκληρωθεί για να σταματήσει η παροχέτευση ακάθαρτων νερών στο Πασαλιμάνι.

Το αρχαίο λιμάνι μεταμορφωνόταν καθημερινά όλο και περισσότερο σε «μοντέρνα Μαρίνα», που φιλοδοξούσε να γίνει το μεγαλύτερο τουριστικό λιμάνι της Μεσογείου! Ένα λιμάνι που θα φιλοξενούσε στα νερά του τα σκάφη του αποκαλούμενου «υψηλού τουρισμού»

Ταυτοχρόνως, για να αντιμετωπιστεί η κακοσμία που επικρατούσε στην περιοχή, έγιναν εκβαθύνσεις και αφαιρέθηκε βούρκος από τον βυθό. Τα έργα προχώρησαν με ταχείς ρυθμούς, ενώ ταυτοχρόνως υπήρξε μέριμνα για τις υποδομές της ξηράς, δηλαδή τις εγκαταστάσεις και τα καταστήματα της Φρεαττύδος. Εστιατόριο – ζαχαροπλαστείο, κατάστημα «σελφ σέρβις», υποκατάστημα τραπέζης, φαρμακείο, κατάστημα καλλυντικών, πρακτορείο ελληνικού και ξένου Τύπου, ανθοπωλείο αλλά και ένα ναυλομεσιτικό γραφείο για θαλαμηγούς ήταν οι υποδομές που θα εξυπηρετούσαν όσους έφθαναν στη Μαρίνα Ζέας. Αυτά συνέβαιναν στα τέλη της δεκαετίας 1960. Πότε, όμως, εγκαινιάστηκε η «Μαρίνα Ζέας»;

Τα εγκαίνια

Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 19 Ιουνίου 1970 από τον αντιβασιλέα στρατηγό Γεώργιο Ζωϊτάκη, με την παρουσία του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου και των δημάρχων Αθηνών και Πειραιώς. Εντέλει, η «Μαρίνα Ζέας» στη μορφή που εγκαινιάστηκε, μπορούσε να εξυπηρετεί 350 μεσαίες και μεγάλες θαλαμηγούς, και θεωρήθηκε από τα βασικά έργα του προγράμματος που είχε εκπονηθεί για την αξιοποίηση των ακτών του Σαρωνικού. Ωστόσο, ελάχιστοι ήθελαν να θυμούνται ή να φυλάσσουν φωτογραφικά τεκμήρια από εκείνα τα εγκαίνια λόγω της παρουσίας του Μιχαήλ Μπαλόπουλου, ο οποίος τότε ήταν γενικός γραμματέας του ΕΟΤ και, ως γνωστόν, συνδέθηκε με το περίφημο «σκάνδαλο των κρεάτων».

7

8

6, 7, 8. Στιγμιότυπα από την τελετή των εγκαινίων. Διακρίνεται και ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος

26 | ΕΣΤΙΑζω

ΟΜΙΛΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΚΑΤΡΑΔΗΣ High Performance Ropes

Δένουμε γερά σε όλο τον κόσμο! Με τα υψηλής αντοχής σχοινιά πρόσδεσης, αγκυροβολίας και ρυμουλκήσεως.

ΟΜΙΛΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΚΑΤΡΑΔΗΣ Κάβοι και Σχοινιά Προσδέσεως, Αγκυροβολίας και Ρυμουλκήσεως (Υπερ-υψηλού Μοριακού Βάρους Πολυαιθυλενίου, Αραμιδικά, Πολυμερών Υγρών Κρυστάλλων και Μικτά Πολυεστέρα-Πολυπροπυλενίου), Συρματόσχοινα, Ανόδια Καθοδικής Προστασίας, Αλυσίδες, Άγκυρες, Εξοπλισμός Λιμένων και Καταστρώματος Πλοίων

Ψαρών 11, 18648, Πειραιάς, T: +30 2104060300 - F: +30 2104626268 E: info@katradis.com - www.katradis.com

ΕΣΤΙΑζω | 27

Π

αράθυρο για τη διατήρηση της νομιμότητας της πετρέλευσης της ελληνικής ποντοπόρου ναυτιλίας άνοιξε η 74η Σύνοδος της Επιτροπής Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος του ΙΜΟ (Marine Environment Protection Committee – MEPC). Ειδικότερα, την 1η Ιανουαρίου 2020, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO) του ΟΗΕ θα υποχρεώσει όλα τα πλοία στον κόσμο είτε να μειώσουν την περιεκτικότητα σε θείο των καυσίμων τους από 3,5% σε 0,5% είτε να χρησιμοποιήσουν συστήματα καθαρισμού (scrubbers) είτε άλλες, συμβατές με τον στόχο, πηγές ενέργειας. Οι οικονομολόγοι υπογραμμίζουν πως αυτό και θα αυξήσει το κόστος των καυσίμων και θα δημιουργήσει προβλήματα προμήθειας σε πολλά λιμάνια του κόσμου, ωσότου η αγορά αυτορυθμιστεί και καταστεί διαθέσιμο το χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο καύσιμο. Έτσι, ο κίνδυνος να βρεθούν πλοία εκτός νομιμότητας είναι

μεγάλος. Όπως και τα ρίσκα χρήσης μη πιστοποιημένων καυσίμων. Όμως τώρα, η MEPC δέχτηκε να προχωρήσει στις απαραίτητες ρυθμίσεις ώστε να υπάρξει μία οιονεί μεταβατική περίοδος. Απόφαση στην οποία συνέβαλε αποφασιστικά τόσο η Ένωσις Ελλήνων Εφοπλιστών όσο και η επίσημη τοποθέτηση της ελληνικής πολιτείας. Όμως, σημαντική πρόοδος έγινε και στο μέτωπο των στόχων για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Όσον αφορά στο πρώτο ζήτημα, της μείωσης της περιεκτικότητας των καυσίμων σε θείο, αποφασίστηκε η υιοθέτηση μιας σειράς οδηγιών του ΙΜΟ σχετικά με τη συνεπή εφαρμογή από τα πλοία του νέου ορίου (0,50%) ως προς την περιεκτικότητα σε θείο των ναυτιλιακών καυσίμων, από 01.01.2020, καθώς και οδηγιών προς τις Αρχές των κρατών μελών στο πλαίσιο ελέγχου από τις Αρχές Λιμένα για την ορθή αντιμετώπιση περιπτώσεων μη δυνατότητας εφοδιασμού των πλοίων με συμμορφούμενου τύπου καύσιμο.

Ανάσα για την ποντοπόρο

οι «διορθωτικές» αποφάσεις του IMO για τα καύσιμα Καθιερώνεται σύστημα συλλογής δεδομένων, μηχανισμού πληροφόρησης, λίστα για τη μη διαθεσιμότητα συμμορφουμένου καυσίμου και εξαιρέσεις λόγω αιτιών εκτός ελέγχου.

28 | ΕΣΤΙΑζω

Παράλληλα, προχώρησε και η υιοθέτηση οδηγιών του ΙΜΟ για περιπτώσεις βλάβης ή δυσλειτουργίας του συστήματος καθαρισμού καυσαερίων (scrubbers), που δύναται να χρησιμοποιεί ένα πλοίο εναλλακτικά της χρήσης καυσίμου με χαμηλή περιεκτικότητα σε θείο. Όσον αφορά στο θέμα των αερίων του θερμοκηπίου, προχώρησε η λήψη αποφάσεων αναφορικά με την υλοποίηση της αρχικής στρατηγικής του ΙΜΟ για τη μείωση των εκπομπών από τα πλοία, σύμφωνα με το υφιστάμενο πρόγραμμα εργασιών αυτής, όπως η ιεράρχηση και κατηγοριοποίηση, εκ των προτεινομένων βραχυπροθέσμων μέτρων εφαρμογής, εκείνων που θα αναπτυχθούν περαιτέρω και η υιοθέτηση της διαδικασίας εκτίμησης των επιπτώσεων των μέτρων αυτών στα κράτη. «Η Ελλάδα συνέβαλε στην προώθηση ρεαλιστικών μέτρων για τη μείωση των αερίων εκπομπών από τα πλοία ως συνεισφορά της ναυτιλίας στην παγκόσμια προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και της επίτευξης των στόχων της Συμφωνίας των Παρισίων» επεσήμανε ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Φώτης Κουβέλης, με αφορμή την ολοκλήρωση των δεκαήμερων εργασιών στον ΙΜΟ. Σε δήλωσή του αναφέρει πως «η Ελλάδα, ως αρχιπελαγική χώρα κι ως μεγάλη και υπεύθυνη ναυτιλιακή δύναμη, χαιρετίζει τα αποτελέσματα της 74ης Συνόδου της Επιτροπής Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος του ΙΜΟ. Με σταθερό γνώμονα την προώθηση εύρωστων προτάσεων κι αποτελεσματικών λύσεων, που διασφαλίζουν την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη της παγκόσμιας ναυτιλίας, η Ελλάδα συνέβαλε, τόσο στο πλαίσιο του συντονισμού της Ε.Ε. όσο και κατά τις δεκαήμερες

εντατικές εργασίες στον ΙΜΟ, με εποικοδομητικές προτάσεις, στην προώθηση του έργου του ΙΜΟ σε σειρά κρίσιμων θεμάτων». Η 74η Σύνοδος της Επιτροπής Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος (MEPC) του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) έλαβε χώρα στην έδρα του Οργανισμού στο Λονδίνο (13-17 Μαΐου), με τη συμμετοχή περισσοτέρων των 150 κρατών μελών του Οργανισμού. Την εβδομάδα που προηγήθηκε της Συνόδου, πραγματοποιήθηκε η 5η Συνάντηση της Ομάδας Εργασίας για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία. Η προσφάτως υιοθετηθείσα (2018) αρχική στρατηγική του ΙΜΟ, η οποία συμπληρώνει τα υφιστάμενα τεχνικά και λειτουργικά μέτρα του Οργανισμού για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία, προβλέπει μεταξύ άλλων μείωση κατά 50% των εκπομπών έως το 2050, σε σύγκριση με το 2008, με την προοπτική εξάλειψής τους το συντομότερο δυνατόν, καθώς και βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά 40% μέχρι το 2030, με στόχο περαιτέρω μείωση 70% έως το 2050. Σύμφωνα με τον Φώτη Κουβέλη, η υλοποίηση της αρχικής στρατηγικής του ΙΜΟ για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία και η διασφάλιση από 01.01.2020 της διαθεσιμότητας και επάρκειας παγκοσμίως συμμορφουμένων και ασφαλών καυσίμων πλοίων, αποτελούν κύριες ελληνικές προτεραιότητες ως προς τις εργασίες της MEPC. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα, «θέλοντας να υπογραμμίσει τη σπουδαιότητα των θεμάτων αυτών για την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη της ναυτιλίας», υπέβαλε στη MEPC 74, είτε από κοινού με

Όσον αφορά στο θέμα των αερίων του θερμοκηπίου, προχώρησε η λήψη αποφάσεων αναφορικά με την υλοποίηση της αρχικής στρατηγικής του ΙΜΟ για τη μείωση των εκπομπών από τα πλοία, σύμφωνα με το υφιστάμενο πρόγραμμα εργασιών αυτής, όπως η ιεράρχηση και κατηγοριοποίηση, εκ των προτεινομένων βραχυπροθέσμων μέτρων εφαρμογής, εκείνων που θα αναπτυχθούν περαιτέρω και η υιοθέτηση της διαδικασίας εκτίμησης των επιπτώσεων των μέτρων αυτών στα κράτη

ΕΣΤΙΑζω | 29

«Οι Έλληνες εφοπλιστές, οι οποίοι ήταν μεταξύ των πρώτων που ανέδειξαν τις προκλήσεις του παγκόσμιου ορίου θείου για το 2020 και τα βασικά χαρακτηριστικά της ναυτιλίας bulk/ tramp, θα συνεχίσουν να συμβάλλουν με την ουσιαστική πρακτική εμπειρία τους και την τεχνογνωσία τους στις σχετικές περιβαλλοντικές συζητήσεις και στο σημαντικό έργο που συνεχίζεται στο πλαίσιο του IMO και της επικείμενης κρίσιμης Συνόδου της Επιτροπής Ναυτικής Ασφάλειας (MSC 101, Ιούνιος 2019)» τονίζει η ΕΕΕ τα κράτη μέλη της Ε.Ε. είτε αυτοτελώς, σχετικά έγγραφα εργασίας. Η Ένωσις Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ) από την πλευρά της υπογραμμίζει πως σε μια σειρά θεμάτων η MEPC έκανε δεκτές και τις ελληνικές προτάσεις. Συγκεκριμένα, η MEPC σημείωσε πρόοδο ως προς την καθιέρωση ενός συστήματος συλλογής δεδομένων και μηχανισμού πληροφόρησης για την ποιότητα και τη διαθεσιμότητα των νέων ναυτιλιακών καυσίμων, υιοθέτησε το αναθεωρημένο έντυπο για τη μη διαθεσιμότητα συμμορφούμενου καυσίμου (FONAR), λαμβάνοντας υπόψη επιχειρησιακά κωλύματα και ζητήματα ασφαλείας, και εξέτασε μια ρεαλιστική προσέγγιση από τα κράτη λιμένα και σημαίας περιπτώσεων μη συμμόρφωσης πλοίων λόγω αιτιών εκτός ελέγχου τους. Η MEPC ενέκρινε επίσης, όπως σημειώνει η ΕΕΕ, την πρόταση να συμπεριληφθεί ένα νέο θέμα στο πρόγραμμα εργασίας της για την αξιολόγηση των συνολικών επιπτώσεων από τη χρήση συστημάτων καθαρισμού καυσαερίων (EGCS ή scrubbers) και την εναρμόνιση των κανόνων των κρατών μελών σχετικά με τις απορρίψεις των εκπλυμάτων τους στα ύδατα και πιθανώς την αξιολόγηση της «ισοδυναμίας» αυτών των συστημάτων. «Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι που βλέπουμε ότι ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός σημειώνει πρόοδο όσον αφορά την αντιμετώπιση σημαντικών και απρόβλεπτων προβλημάτων σε σχέση με το παγκόσμιο ανώτατο όριο θείου 0,5%, λίγους μήνες πριν από την έναρξη της εφαρμογής του και την επιβολή της νομοθεσίας» σχολίασε ο Πρόεδρος της ΕΕΕ, Θεόδωρος Βενιάμης. «Παρόλο που εξακολουθούν να υφίστανται δυσανάλογες ευθύνες στους πλοιοκτήτες και διαχειριστές πλοίων, έχουμε τουλάχιστον τώρα στη διάθεσή μας κάποια χρήσιμα εργαλεία, τα οποία ελπίζουμε ότι θα βοηθήσουν στην επίτευξη μιας ομαλότερης διαδικασίας

30 | ΕΣΤΙΑζω

εφαρμογής» τόνισε. Εξέφρασε, επίσης, την ικανοποίηση της ΕΕΕ «όσον αφορά στο ζήτημα της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, καθώς αναγνωρίζεται πλέον σε μεγάλο βαθμό ότι ο τρόπος λειτουργίας της ναυτιλίας bulk/tramp απαιτεί τη θέσπιση βραχυπρόθεσμων κανονιστικών μέτρων υποχρεωτικού χαρακτήρα (prescriptive measures), ώστε να εμπλέκονται σημαντικά και οι ναυλωτές». «Η πρόταση που υπέβαλε η Ελλάδα και υποστηρίζει πλήρως η ΕΕΕ, αποτελεί πλέον μέρος του καταλόγου των βραχυπρόθεσμων μέτρων του ΙΜΟ προς περαιτέρω εξέταση» δήλωσε ο πρόεδρος της ΕΕΕ. «Οι Έλληνες εφοπλιστές, οι οποίοι ήταν μεταξύ των πρώτων που ανέδειξαν τις προκλήσεις του παγκόσμιου ορίου θείου για το 2020 και τα βασικά χαρακτηριστικά

της ναυτιλίας bulk/tramp, θα συνεχίσουν να συμβάλλουν με την ουσιαστική πρακτική εμπειρία τους και την τεχνογνωσία τους στις σχετικές περιβαλλοντικές συζητήσεις και στο σημαντικό έργο που συνεχίζεται στο πλαίσιο του IMO και της επικείμενης κρίσιμης Συνόδου της Επιτροπής Ναυτικής Ασφάλειας (MSC 101, Ιούνιος 2019)» τονίζει η ΕΕΕ. «Θα πρέπει να επιδοκιμαστεί ιδιαίτερα η στάση του ΙΜΟ να προτάξει την ασφάλεια και το περιβάλλον έναντι της τυπικής συμμόρφωσης και των εμπορικών κριτηρίων σε αυτά τα κρίσιμα θέματα για τη ναυτιλία, για το διεθνές εμπόριο και για ένα βιώσιμο περιβάλλον, εξασφαλίζοντας ότι οι όποιες αβεβαιότητες και αστοχίες του νέου καθεστώτος δεν θα αποτελέσουν αφορμή για στρέβλωση του ανταγωνισμού» αναφέρει ο Θ. Βενιάμης.

ΕΣΤΙΑζω | 31

Νηολόγιο Λιβερίας: Αρωγός της Ελληνικής & Παγκόσμιας Ναυτιλίας Η παρέμβαση της αντιπροσωπείας της Λιβερίας στις Συνεδριάσεις του ΙΜΟ (MEPC 74 και MSC 101).

H

Λιβερία συμμετείχε ενεργά στην εκπόνηση των αποθείωσης καυσαερίων, που ακολουθεί τα πρότυπα και τις προσεγγίσεις τροποποιήσεων του Παραρτήματος VI της MARπροηγούμενων κανονισμών για τη ναυτιλία (όπως ο BWMC – Κανονισμός POL (Κανονισμού Θαλάσσιας Ρύπανσης) και Διαχείρισης Θαλασσίου Έρματος), μπορεί να οδηγήσει σε μη αποδεκτές υποστήριξε την αναθεώρηση του κανονισμού ημερομηνίες συμμόρφωσης, ανεπαρκείς κατευθυντήριες γραμμές όπως 4, ώστε να επιτραπούν ισοδύναμες μέθοδοι έγινε με την έγκριση του BWTS, δημιουργώντας σύγχυση, έλλειψη συμμόρφωσης, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης Συστημάτων σαφήνειας και κατά περίπτωση θα λέγαμε άτακτη εφαρμογή. Καθαρισμού Καυσαερίων (EGCS), ώστε να πληρούνται τα πρότυπα που ορίζονται στους κανονισμούς 13 και 14 του παραρτήματος VI ΤΟ ΝΗΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΛΙΒΕΡΙΑΣ της MARPOL. Ως εκ τούτου, η Λιβερία υποστηρίζει τη χρήση των Σήμερα, το Νηολόγιο της Λιβερίας, με 4.390 πλοία, ολικής χωρητικότητας συστημάτων καθαρισμού καυσαερίων (EGCS) ως βιώσιμη ισοδύναμη 168,6 εκατ. gtons (μέση ηλικία 11 έτη), αποτελεί την πλέον ποιοτική και μέθοδο συμμόρφωσης, τη χρήση συμβατών καυσίμων χαμηλής συμφέρουσα επιλογή του ελληνικού εφοπλισμού. Οι Έλληνες εφοπλιστές περιεκτικότητας σε θείο, αλλά και άλλες μεθόδους όπως αυτή της μάς έχουν τιμήσει με 1.196 από τα πλοία τους (99,5 εκατ. dwt), καθιστώντας ελεγχόμενης ταχύτητας πλοίου. το νηολόγιο πρώτη επιλογή στην ελληνική ναυτιλία. Τα γραφεία μας O Μιχάλης Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης συνεδρίασης της Επιτροπής στον Πειραιά, στο κέντρο του λιμανιού (Ευπλοίας 2), παρέχουν όλες τις για την Προστασία του Θαλασσίου Περιβάλλοντος (MEPC 74), η Πανταζόπουλος υπηρεσίες που απαιτούνται στη σημερινή ανταγωνιστική ναυτιλιακή Λιβερία υποστήριξε την ανάγκη για διεξαγωγή συμπληρωματικών αγορά, υπηρετώντας με αφοσίωση, υπευθυνότητα, συνέπεια και είναι Αντιπρόεδρος επιστημονικών μελετών, ώστε να αποσαφηνιστεί εάν υπάρχουν, και επαγγελματισμό την ελληνική ναυτιλία και τις ανάγκες της, όπως η σε ποιο βαθμό, περιβαλλοντικές επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον του Liberian εγγραφή πλοίου και υποθήκης, τεχνική υποστήριξη, επιθεωρήσεις, από την έκχυση και αποβολή νερού (εκπλύματα) από τα συστήματα εγκρίσεις ναυτικών εγχειριδίων, έκδοση διπλωμάτων και ναυτικών International καθαρισμού καυσαερίων (EGCS). φυλλαδίων κ.λπ. Η έλλειψη κατανόησης φαίνεται να έχει οδηγήσει πολλά κράτη μέλη Ship & Corporate Σε μία σύντομη αναφορά του ο Μιχάλης Πανταζόπουλος μάς δήλωσε: να λάβουν μονομερείς τοπικούς ή περιφερειακούς περιορισμούς «Η συνταγή της προσφοράς μας στην ελληνική ναυτιλία είναι απλή και Registry (Νηολόγιο ή μέτρα απαγόρευσης. Η Λιβερία τόνισε ότι όλα τα μέτρα για τον της είναι η συνέπεια, υπευθυνότητα, άμεση ανταπόκριση έλεγχο της απόρριψης του νερού από τα συστήματα EGCS πρέπει Λιβερίας) και Γενικός χαρακτηριστικά και ταχεία εξυπηρέτηση, οποιαδήποτε ημέρα και ώρα, μιας και η ναυτιλία να βασίζονται σε έγκυρες επιστημονικές μελέτες και τεκμηριωμένα δεν έχει ωράριο και εργάζεται σε εικοσιτετράωρη βάση. Δουλειά μας Διευθυντής του δεδομένα. Η Λιβερία ζήτησε, επίσης, τη διατήρηση των ακόλουθων είναι να βρίσκουμε λύσεις, να στηρίζουμε πλοίο και τον εφοπλιστή. Η αρχών κατά την εξέταση οποιωνδήποτε μελλοντικών μέτρων: ελληνικού γραφείου πίστη μας στις δυνατότητες των Ελλήνων το εφοπλιστών, που ανεξαρτήτως Οι πλοιοκτήτες που έσπευσαν να συμμορφωθούν εγκαθιστώντας του Νηολογίου συνθηκών ναυλαγοράς, όπως στην παρούσα δύσκολη φάση για πλοία εξοπλισμό EGCS στα πλοία τους σύμφωνα με τον Κανονισμό 4 του υγρού φορτίου αλλά και στο παρελθόν για πλοία ξηρού φορτίου και MARPOL Παράρτημα VI, ως ισοδύναμη μέθοδο συμμόρφωσης με εμπορευματοκιβωτίων, συνεχίζουν να επενδύουν και να συμβάλλουν στην τους κανονισμούς 13 και 14, ενήργησαν καλή τη πίστει. ελληνική οικονομία, μάς δημιουργεί πρόσθετη υποχρέωση στήριξης και Οι πλοιοκτήτες που εγκατέστησαν το EGCS σύμφωνα με τις ισχύουσες αλληλεγγύης στους Έλληνες εφοπλιστές. κατευθυντήριες γραμμές EGCS, δεν θα πρέπει να υποστούν αδικαιολόγητες κυρώσεις, »Στο άκρως ανταγωνιστικό και απαιτητικό σημερινό ναυτιλιακό περιβάλλον, το να είσαι εάν αυτές οι οδηγίες αναθεωρηθούν στο μέλλον. Εάν συμφωνηθούν νέα σχέδια ένα μεγάλο νηολόγιο εξ απόψεως αριθμού πλοίων ή υπηρεσιών είναι μόνο ένα μέρος αναθεωρημένων κατευθυντήριων γραμμών EGCS, θα πρέπει να ισχύουν μόνο για τα νέα της ιστορίας. Ένα άλλο εξίσου επιθυμητό είναι ο ηγετικός ρόλος που απαιτείται σε όλα τα συστήματα EGCS που θα έχουν εγκατασταθεί μετά την ημερομηνία υιοθέτησης των νέων μέτωπα που ενδέχεται να επηρεάσουν τις επιδόσεις, την ασφάλεια, τη φήμη σου, αλλά κατευθυντήριων γραμμών. Η Λιβερία είχε ήδη ενημερώσει ότι τη στιγμή κατά την οποία και την προστιθέμενη αξία που εισάγεις στον διεθνή ναυτιλιακό στίβο.» θα υποβληθούν προτάσεις σχετικά με την EGCS στην Ολομέλεια του MEPC 74, θα είναι Σύντομο Βιογραφικό: Ο κ. Μιχάλης Πανταζόπουλος υπηρετεί πάνω από 30 χρόνια έτοιμη να προβεί στις ακόλουθες παρεμβάσεις: τη ναυτιλία στην Ελλάδα και την Αμερική. Μετά την αποφοίτησή του με Διδακτορικό • Η μακρόχρονη θέση της Λιβερίας είναι ότι οι συζητήσεις και οι αποφάσεις στον ΙΜΟ πρέπει να βασίζονται σε τεχνικές και επιστημονικές μελέτες/δεδομένα, όχι σε πολιτικές Δίπλωμα στο τμήμα Mechanical/Ocean Engineering από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον (University of Washington, Seattle), το 1987, εντάχθηκε στο προσωπικό της πιέσεις.

Exxon Corporation, όπου τα επόμενα 10 χρόνια υπηρέτησε ως ναυπηγός μηχανικός και • Η ισχύουσα απαγόρευση απορρίψεων από συστήματα καθαρισμού ανοικτών βρόχων σε διοικητικές θέσεις, συμπεριλαμβανομένων και 2 χρόνων στην τεχνική υποστήριξη από ορισμένα παράκτια κράτη δεν φαίνεται να βασίζεται σε επιστημονικές μελέτες/ της νομικής ομάδας της Exxon την περίοδο της δίκης της πετρελαιοκηλίδας του Exxδεδομένα. on Valdez. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 1996, προσλήφθηκε στον Αμερικανικό • Οι πλοιοκτήτες που εγκατέστησαν στα πλοία τους εξοπλισμό συστημάτων καθαρισμού Νηογνώμονα (ABS) σε διοικητικές θέσεις σε θέματα ναυτιλίας για την Ελλάδα και τη καυσαερίων σύμφωνα με τον Κανονισμό 4 του MARPOL Παράρτημα VI, ως ισοδύναμη Νότια Ευρώπη αντίστοιχα, και στη συνέχεια εργάσθηκε 4 χρόνια στην Avin International μέθοδος συμμόρφωσης με τους κανονισμούς 13 και 14, ενήργησαν καλή τη πίστει και του Oμίλου Βαρδινογιάννη ως Διευθυντής στο Fleet Services Division. δεν θα πρέπει να τους επιβληθούν κυρώσεις. Από το 2004 και έως σήμερα, ο κ. Πανταζόπουλος ανήκει στο δυναμικό του Νηολογίου Οι πλοιοκτήτες που εγκατέστησαν το EGCS σύμφωνα με τις ισχύουσες κατευθυντήριες της Λιβερίας (Liberian Registry), επικεφαλής του γραφείου του Πειραιά ως Senior γραμμές EGCS, δεν θα πρέπει να «τιμωρηθούν» αδικαιολόγητα, εάν αυτές οι οδηγίες Vice President. Ο κ. Μιχάλης Πανταζόπουλος είναι συχνά ομιλητής και συνεργάτης αναθεωρηθούν. Εάν συμφωνηθούν νέα σχέδια αναθεωρημένων κατευθυντήριων ναυτιλιακών & τεχνικών περιοδικών με ενεργό συμμετοχή σε διάφορους ναυτιλιακούς γραμμών EGCS, θα πρέπει να ισχύουν μόνο για νέα EGCS που θα εγκατασταθούν μετά και τεχνικούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων της INTERTANKO, Society of Naval την έγκριση των νέων κατευθυντήριων γραμμών.

Architects & Marine Engineers of USA & Greece, όπου υπηρέτησε και ως Πρόεδρος, Εν κατακλείδι, η Λιβερία ως ενεργό μέλος του Συμβουλίου του ΙΜΟ εξέθεσε την ανάγκη American Society of Mechanical Engineers, Technical Chamber of Greece, HELMEPA να επανεκτιμηθεί η διαδικασία και η μεθοδολογία του ΙΜΟ όσον αφορά στον τρόπο & Propeller Club, και άλλους. με τον οποίο αναπτύσσονται και εφαρμόζονται οι κανονισμοί. Ο εν λόγω κανονισμός

32 | ΕΣΤΙΑζω

ALL FLAGS ARE NOT ALIKE

ΕΣΤΙΑζω | 33

Γιγαντώνεται η παγκόσμια εμπορική αρμάδα Κόπωση στους ρυθμούς μεγέθυνσης του ελληνόκτητου στόλου

Τον Απρίλιο του 2006, ο παγκόσμιος στόλος ξεπέρασε το ορόσημο του 1 δισ. dwt (χωρητικότητα εκτοπίσματος που βασίζεται σε τόνους «νεκρού» βάρους). Στις αρχές του 2019, η χωρητικότητα αυτή ανερχόταν στο 1,98 δισ. dwt και, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Clarksons στις αρχές Μαΐου, ξεπεράστηκε το δεύτερο ορόσημο των 2 δισ. dwt χωρητικότητας, που μεταφράζεται σε μέση ετήσια αύξηση του στόλου της τάξης του 5,4%.

Σ

ε αριθμό πλοίων από το 2006, σύμφωνα με τα στοιχεία της Clarksons, προστέθηκαν στον παγκόσμιο στόλο 26 χιλιάδες καράβια, με τα φορτηγά να κερδίζουν τη μερίδα του λέοντος: το 50% της νέας δυναμικότητας αφορούσε τον κλάδο των φορτηγών ξηρού φορτίου, που έχουν πλέον φτάσει τα 848 εκατ. dwt. Τα τάνκερ συνεισέφεραν με το 27% της αύξησης της χωρητικότητας εκτοπίσματος, ενώ τα φορτηγά μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων αυξήθηκαν σε χωρητικότητα κατά 15%. Ο ρυθμός αύξησης των φορτηγών ξηρού φορτίου ήταν 7% και υπολειπόταν μόνο του κλάδου των LNG, που κινήθηκε με 10,2%. Ένα ακόμη συμπέρασμα που προκύπτει είναι η τάση για μεγαλύτερα πλοία: τα μεγαλύτερης ηλικίας καράβια αντικαθίστανται από νεότερα και μεγαλύτερα. Το μέσο μέγεθος των πλοίων του παγκόσμιου στόλου αυξήθηκε από τα 14,238 dwt στα 20,755 dwt, αύξηση περίπου 46%. Τα πλοία που «μεγάλωσαν» περισσότερο από όλα ήταν τα φορτηγά μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (containerships), που αυξήθηκαν κατά 64%. Ως προς τις προοπτικές για το μέλλον, αυτή τη στιγμή η Clarksons υπολογίζει ότι βρίσκονται σε παραγγελία 206 εκατ. dwt. Ωστόσο, καθώς οι παραγγελίες νέων πλοίων υποχωρούν τα τελευταία χρόνια και καθώς η προοπτική για αυξημένες διαλύσεις πλοίων ενισχύεται από το νέο αυστηρότερο ρυθμιστικό πλαίσιο, καθίσταται σαφές ότι ο ρυθμός επέκτασης θα είναι μέτριος. Με ρυθμό αύξησης της τάξης του 3%, θα χρειαστούν περίπου 14 χρόνια για να φτάσουμε στα 3 δισ. dwt. Παρά το γεγονός ότι η ελληνική ναυτιλία διατηρεί την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία της, τους πρώτους μήνες του 2019, για πρώτη φορά οι Κινέζοι προηγήθηκαν των Ελλήνων στις παραγγελίες νέων πλοίων. Όπως έδειξαν τα στοιχεία της 32ης ετήσιας έκθεσης της Ελληνικής Επιτροπής Ναυτιλιακής Συνεργασίας του Λονδίνου (GSCC – Committee), κατά τη διάρκεια του τελευταίου

34 | ΕΣΤΙΑζω

έτους (Μάρτιος 2018-Μάρτιος 2019), ο ελληνόκτητος στόλος μειώθηκε ελαφρά όσον αφορά τον αριθμό των πλοίων αλλά και της χωρητικότητας, τόσο σε χωρητικότητα εκτοπίσματος (Dead Weight Tonnage-DWT) όσο και σε ολική χωρητικότητα (Gross Register Tonnage-GT). Συγκεκριμένα, ελληνικά ναυτιλιακά συμφέροντα ελέγχουν 4.017 πλοία διαφόρων κατηγοριών, χωρητικότητας 339.549.357 dwt και 198.164.080 gt. Σε σχέση με πέρυσι, Έλληνες εφοπλιστές ελέγχουν 131 λιγότερα πλοία, ενώ η μείωση σε χωρητικότητα φτάνει τα 2.376.000 dwt ή τα 1.121.933 gt. Σε παραγγελία σε ναυπηγεία βρίσκονται 156 πλοία διαφόρων κατηγοριών συνολικής χωρητικότητας 17.219.847 dwt και 11.811.076 gt. Η σημαντικότερη μείωση σε αριθμό πλοίων και μεταφορική ικανότητα παρατηρείται πρωτίστως στην κατηγορία των bulkers (-55 στα 1.859 πλοία με ανάλογη μείωση σε dwt και gt), στα πλοία μεταφοράς χημικών και προϊόντων (-26 στα 523 πλοία από 549 πλοία) και στα pure containers (-20 στα 343 πλοία από 363 πλοία το 2018). Στα δεξαμενόπλοια, η αρνητική μεταβολή είναι οριακή (-3 στα 798 πλοία το 2019 από 801 πλοία το 2018), ενώ λίγο μεγαλύτερη είναι η μείωση του αριθμού των πλοίων σε άλλες κατηγορίες, όπως αυτή της μεταφοράς υγραερίου. Σε όρους dwt και gt, η μείωση του στόλου είναι μικρότερη, καθώς αυξάνει συνεχώς το μέσο μέγεθος του ελληνόκτητου πλοίου. Αναφορικά με το μερίδιο του ελληνόκτητου στον παγκόσμιο στόλο, στα δεξαμενόπλοια παρατηρείται άνοδος μεριδίου σε αριθμό πλοίων και dwt στο 26,9% από 26,4% και στο 26,2% από 25,9% το 2018, αντιστοίχως. Επίσης, βελτίωση του μεριδίου με όρους dwt καταγράφεται στα πλοία μεταφοράς αερίων (12% από 11,1%). Ο ελληνόκτητος στόλος υπό ελληνική σημαία μειώθηκε τόσο σε αριθμό πλοίων όσο και χωρητικότητα, και περιλαμβάνει 671 πλοία. Τα περισσότερα ελληνόκτητα πλοία έχουν σημαίες Λιβερίας και Marshall Islands, με 840 και 838 ελληνικά πλοία αντιστοίχως.

O ελληνόκτητος στόλος μειώθηκε ελαφρά όσον αφορά τον αριθμό των πλοίων αλλά και της χωρητικότητας, τόσο σε χωρητικότητα εκτοπίσματος όσο και σε ολική χωρητικότητα

ΕΣΤΙΑζω | 35

Ώρα μηδέν για την Ακτοπλοΐα

Οι επερχόμενες αυξήσεις στα καύσιμα επιτάσσουν μείωση φορολογικών συντελεστών

Εντονότατες πιέσεις αναμένεται να δεχτούν οι ελληνικές ακτοπλοϊκές επιχειρήσεις από την επικείμενη υποχρεωτική χρήση αποθειωμένων καυσίμων, η διαθεσιμότητα των οποίων και η τιμολόγηση παραμένει αδιευκρίνιστη τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

36 | ΕΣΤΙΑζω

Έ

τσι, ενώ οι τιμές των καυσίμων έχουν ήδη διαβρώσει την με πολλούς κόπους ανακτηθείσα κερδοφορία των επιχειρήσεων, η νέα πραγματικότητα που θα προκύψει από τους περιορισμούς στις εκπομπές θείου από την 1η Ιανουαρίου του 2020, απειλεί να σπρώξει στην κρίση εκ νέου την ελληνική Ακτοπλοΐα. Μονόδρομος για τη στήριξή τους, κρίσιμη για τη διατήρηση της συνέχειας της ελληνικής επικράτειας στη νησιωτική χώρα, είναι η μείωση των φορολογικών επιβαρύνσεων και η προσαρμογή του σχετικού πλαισίου σε ανάλογα επίπεδα με αυτά που ισχύουν για την υπόλοιπη μεσογειακή Ευρώπη. Το δίδαγμα της Αδριατικής, όπου το ευνοϊκό ιταλικό πλαίσιο για την Ακτοπλοΐα οδήγησε στη γιγάντωση των Ιταλών καταγόντων, μάς είναι σαφές: απαιτούνται άμεσα αλλαγές σε φορολογικούς συντελεστές, λειτουργικά κόστη που συνδέονται με τις επανδρώσεις και άλλα συμβατά με τον ανταγωνισμό μέτρα. Σε κάθε περίπτωση, οι ελληνικές ακτοπλοϊκές επιχειρήσεις βρίσκονται προ κρίσιμων αποφάσεων, καθώς η άνοδος στις τιμές των καυσίμων και οι προοπτικές για περαιτέρω αυξήσεις λόγω των νέων κανονισμών ως προς τις εκπομπές του θείου απειλούν τόσο τη λειτουργική κερδοφορία όσο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, την ικανότητά τους να εξυπηρετούν τον δανεισμό τους. Χαρακτηριστικό της σοβαρότητας του προβλήματος είναι το γεγονός πως μέσα στην τελευταία διετία (2016-2018) το κόστος των καυσίμων έχει αυξηθεί κατά 50% ενώ ήδη από την αρχή του 2019 έως σήμερα έχει σημειωθεί επιπλέον ανατίμηση της τάξης του 25%. Αυτό σημαίνει πως κατά τη διετία 2016-2018 τα αποτελέσματα των ακτοπλοϊκών

επιβαρύνθηκαν κατά 100 εκατομμύρια ευρώ περίπου από τα καύσιμα, ποσό που αντιστοιχεί στο 15% σχεδόν του κύκλου εργασιών του κλάδου. Αλλά και για το 2020 αναμένεται πρόσθετη αύξηση της τάξης του 20%, μόνο και μόνο από την υποχρέωση χρήσης καυσίμων χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο (έως 0,5%), τα οποία είναι σαφώς ακριβότερα από αυτά που χρησιμοποιούνται σήμερα. Η εναλλακτική λύση της χρήσης πλυντηρίδων (scrubbers) –που συγκρατούν το θείο από τα σημερινά, φθηνότερα καύσιμα– είναι αμφιλεγόμενη, καθώς το κόστος για την εγκατάστασή τους είναι υψηλό και, παράλληλα, κάποια από αυτά και ειδικότερα τα ανοικτού κύκλου (open-loop) ελέγχονται ακόμη για το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Είναι, δηλαδή, πιθανόν να απαγορευτούν και να επιτρέπονται μόνο τα κλειστού κύκλου. Το 2020, 32 από τα 45 πλοία των τριών μεγάλων εταιρειών θα έχουν ηλικία άνω των 20 ετών, κάτι που, σύμφωνα με τη συμβουλευτική εταιρεία XRTC, περιορίζει τη βιωσιμότητα της επένδυσης σε τέτοια συστήματα καθαρισμού των καυσαερίων. Έτσι, μεγάλες εταιρείες όπως η Attica Group και η ANEK, που είναι εκτεθειμένες και στις πιο ενεργοβόρες γραμμές της Αδριατικής και της Κρήτης, πρέπει να αξιολογήσουν και διερευνήσουν την προοπτική νέων ναυπηγικών προγραμμάτων αντικατάστασης των πλοίων τους με νέα, που θα χρησιμοποιούν ως καύσιμο το υγροποιημένο φυσικό αέριο. Όμως, για να υλοποιηθούν ναυπηγικά προγράμματα απαιτούνται μεγάλες χρηματοδοτήσεις, που δεν είναι εύκολα διαθέσιμες. Εναλλακτικά επιδιώκεται η ένταξη αυτών των προγραμμάτων σε χρηματοδοτούμενες από κοινοτικούς πόρους δράσεις, κάτι που ακόμα, όμως, παραμένει αδιευκρίνιστο εάν είναι εφικτό.

Ολόκληρη η ακτοπλοϊκή αγορά ομονοεί πως χρειάζονται άμεσα βραχυπρόθεσμα μέτρα εκτόνωσης της πίεσης που δέχονται οι επιχειρήσεις, ώστε να μην εισέλθουν σε έναν νέο φαύλο κύκλο που θα πλήξει αναπόφευκτα και τις πιστώτριες τράπεζες

Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ), στην ελληνική Ακτοπλοΐα, εξαιρουμένων των πορθμείων στο Αιγαίο και το Ιόνιο, το 2018 ήταν δρομολογημένα 74 πλοία, 53 συμβατικά και 21 ταχύπλοα. Από τα 74 πλοία, τα 10 ή το 13,5% είναι ηλικίας άνω των 40 ετών. Στο τέλος της επομένης δεκαετίας, τα 41 πλοία ή το 55,5% θα είναι ηλικίας άνω των 40 ετών, με αποτέλεσμα τα αμέσως επόμενα χρόνια να είναι αναγκαία η αντικατάστασή τους. Ολόκληρη η ακτοπλοϊκή αγορά ομονοεί πως χρειάζονται άμεσα βραχυπρόθεσμα μέτρα εκτόνωσης της πίεσης που δέχονται οι επιχειρήσεις, ώστε να μην εισέλθουν σε έναν νέο φαύλο κύκλο που θα πλήξει αναπόφευκτα και τις πιστώτριες τράπεζες. Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας έχει καταθέσει σειρά προτάσεων. Καταρχήν, τη μείωση των συντελεστών ΦΠΑ στο 13% ή ακόμα και στο 6%, ώστε να είναι δυνατή η κάλυψη των αυξημένων λειτουργικών εξόδων χωρίς να αυξηθεί το μεταφορικό κόστος. Δεύτερον, την επιδότηση των εργοδοτικών εισφορών, όπως κάνουν οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, που επίσης επιστρέφουν την παρακράτηση της φορολογίας των ναυτικών από τις εταιρείες. Τρίτον, την καταβολή κάθε δυνατής προσπάθειας για την εισαγωγή της έννοιας της νησιωτικότητας στις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να εξασφαλιστούν πόροι

για τη χρηματοδότηση λιμενικών έργων άγονων γραμμών και η κάλυψη μέρους έστω του κόστους για την προσαρμογή στους νέους κανονισμούς καυσίμων. Και τέταρτον, την ίση κατανομή των κεφαλαίων που διατίθενται από εθνικούς πόρους στις θαλάσσιες συγκοινωνίες σε σχέση με τις χερσαίες.

• Η Ακτοπλοΐα μέσω των άμεσων και έμμεσων επιδράσεων συμμετέχει στο ΑΕΠ της χώρας με 12,9 δισ. ευρώ ή 7,3%, επίσης στην απασχόληση με 350.000 θέσεις εργασίας, το 50% της απασχόλησης στα νησιά.

• Διαθέτουμε έναν ποιοτικό στόλο, ίσως τον καλύτερο στην Ευρώπη για παρόμοιες υπηρεσίες, και διεκπεραιώνουμε ένα ιδιαίτερα αξιόλογο μεταφορικό έργο, το οποίο το 2017 ξεπέρασε τους 17.500.000 επιβάτες και αναμένεται να ξεπεράσει τα 18 εκ. το 2018.

• Το μεταφορικό έργο των ακτοπλοϊκών πλοίων αποτελεί το 17,5% της συνολικής ευρωπαϊκής κίνησης.

• Το 65%-70% του εισερχομένου τουρισμού έχει προορισμό τα νησιά μας. Ακόμα και η σημαντική τουριστική αύξηση της Αθήνας δεν θα ήταν δυνατή αν δεν υπήρχε η δυνατότητα μονοήμερων ή ολιγοήμερων επισκέψεων στα νησιά.

• Το 65% του μεταφορικού έργου, δηλαδή 11 εκ. επιβάτες (μετάβαση+επιστροφή), αφορά στον τουρισμό. Σύμφωνα με εκτιμήσεις μας, επισκέπτονται τα νησιά μας με ακτοπλοϊκά πλοία 2 εκ. αλλοδαποί και σχεδόν 4 εκ. Έλληνες τουρίστες.

• Η επικοινωνία των νησιών μεταξύ τους επιτυγχάνεται μόνο δια θαλάσσης, όπως επίσης και η εξυπηρέτηση των μικρών νησιών.

• Από τα 95 συνολικά νησιά τα οποία εξυπηρετούνται, στα 69 αυτό γίνεται μόνον ακτοπλοϊκά.

• Περισσότερο από το 85% των εμπορευματικών μεταφορών υποστηρίζεται από την Ακτοπλοΐα. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την τροφοδοσία των νησιών με τρόφιμα, η Ακτοπλοΐα έχει σχεδόν την αποκλειστικότητα, συνεπώς υποστηρίζει το σύνολο των τουριστών ανεξάρτητα εάν χρησιμοποιούν πλοία ή αεροπλάνα για τις μετακινήσεις τους.

ΕΣΤΙΑζω | 37

Νηογνώμονες Οι φύλακες της ασφάλειας για τη ναυτιλία Στην Ελλάδα, ο πολύς κόσμος ακούει τη λέξη «νηογνώμων» όταν σημειωθεί κάποιο ατύχημα στη θάλασσα και αναφερθεί ότι «το πλοίο το παρακολουθούσε ο “τάδε” νηογνώμων». Του Δημήτρη Καπράνου

38 | ΕΣΤΙΑζω

Ο νηογνώμων κατατάσσει τα πλοία σε κλάσεις (classification) και παρακολουθεί τη λειτουργία τους με ειδικούς επιθεωρητές (surveyors) σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, είτε με περιοδικές είτε με έκτακτες επιθεωρήσεις

Ο

νηογνώμων είναι ο ναυτιλιακόςτεχνικός εκείνος οργανισμός ο οποίος καταρτίζει και θέτει προς έγκριση (και εν συνεχεία εφαρμόζει) κανονισμούς ασφαλείας, τόσο σχετικούς με τη ναυπήγηση των πλοίων όσο και αφορώντες τον εξοπλισμό τους. Ο νηογνώμων κατατάσσει τα πλοία σε κλάσεις (classification) και παρακολουθεί τη λειτουργία τους με ειδικούς επιθεωρητές (surveyors) σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, είτε με περιοδικές είτε με έκτακτες επιθεωρήσεις. Φυσικά, δεν αρκεί, για να κριθεί αξιόπλοο ένα πλοίο, το πιστοποιητικό ταξινόμησης ή κλάσεως (certificate of class). Συνήθως απαιτούνται και τα ακόλουθα «χαρτιά»: •Π ιστοποιητικό καταμέτρησης χωρητικότητας (tonnage certificate).

•Π ιστοποιητικό γραμμής φόρτωσης (load line certificate).

•Π ιστοποιητικό αξιοπλοΐας (certificate of seaworthiness).

•Π ιστοποιητικό ασφάλειας φορτοεκφορτωτικών μέσων (cargo gear certificate).

•Π ιστοποιητικό βλαβών, παρακολούθησης (certificate of damages), και άλλα ειδικότερης φύσεως. Όσο κι αν ακούγεται παράξενο, στην αρχαία Ελλάδα λειτουργούσαν παρόμοιοι οργανισμοί, που με διάφορες παραλλαγές (στην εποχή των Ρωμαίων και τους μεσαιωνικούς χρόνους) διατηρήθηκαν μέχρι το τέλος του 17ου αιώνα. Τότε, στη Μεγάλη Βρετανία ιδρύθηκε ο πρώτος «νηογνώμων» με διεθνή επιρροή. Ήταν ο «Lloyd’s Register of Shipping», o οποίος επί πολλές δεκαετίες μονοπώλησε τον τομέα της ασφαλείας στην παγκόσμια ναυτιλία, με τη χαρακτηριστική αγγλική γραφειοκρατία αλλά και το βρετανικό φλέγμα, που έβλεπε τους

πάντες «αφ’ υψηλού» και δεν δεχόταν εύκολα τους νεωτερισμούς. Οι Γάλλοι, αιώνιοι αντίπαλοι των Βρετανών, με τον δικό τους νηογνώμονα (Bureau Veritas), αν και είχαν την επιμέλεια πολύ λιγότερων πλοίων, άνοιξαν τον δρόμο προς κάθε νέα μορφή τεχνολογίας στην ασφάλεια αλλά και στη ναυπήγηση των πλοίων. Κατ’ άλλους, το πνεύμα της ασφάλισης των πλοίων μεταφέρθηκε στην Αγγλία από τη Μεσόγειο, περί τον 14ο αιώνα, από Ιταλούς εμπόρους (Lega Anseatica) που είχαν εγκατασταθεί στη Lombard Str. του Λονδίνου. Το 1600, οι «ανεπιθύμητοι» μεσογειακοί τύποι εκδιώχθηκαν από τη βασίλισσα Ελισάβετ και οι Άγγλοι ίδρυσαν το «Chambers of Assurance», με βάση όμως το δίκτυο που «ξέχασαν» να πάρουν μαζί τους οι Ιταλοί! Ο εν λόγω οργανισμός κρατούσε ειδικό αρχείο πλοίων, με κύριο ενδιαφέρον τις αγοραπωλησίες και την ασφάλισή τους. Στην αρχή, το έργο αυτό

ΕΣΤΙΑζω | 39

Στο τέλος του 17ου αιώνα, στη Μεγάλη Βρετανία ιδρύθηκε ο πρώτος «νηογνώμων» με διεθνή επιρροή. Ήταν ο «Lloyd’s Register of Shipping», o οποίος επί πολλές δεκαετίες μονοπώλησε τον τομέα της ασφαλείας στην παγκόσμια ναυτιλία

το αναλάμβαναν ιδιωτικά γραφεία (συμβολαιογραφικά) σε καφενεία της εποχής (coffee-houses). Σημαντικότερο, δε, αυτών των καφενείων ήταν του Εδουάρδου Λόυδ (Edward Lloyd), που ιδρύθηκε το 1691. Το 1696, ο Λόυδ εξέδωσε την πρώτη ναυτιλιακή εφημερίδα, τη «Lloyd’s News», η οποία δημοσίευε πληροφορίες για την κίνηση των βρετανικών και ευρωπαϊκών λιμένων, καθώς και για τα χαρακτηριστικά των πλοίων με διάφορους συμβολισμούς, όπως με τα φωνήεντα A, E, I, O, U για την αξία του πλοίου, και με τα G, M, B από τις λέξεις good (=καλό), middling (=μέτριο) και bad (=κακό) για την αξία του εξοπλισμού. Τα πλοία που κατασκευάζονταν στον Τάμεση, έπαιρναν την ανώτατη κλάση (Α-G) για 13 χρόνια. Τα ναυπηγούμενα στη Σκωτία και την Ευρώπη, ανεξάρτητα αν ήταν καλύτερα, μόνο για 8 χρόνια και τα αμερικάνικα για 6 χρόνια. Φυσικά, υπήρξε αντίδραση και οι εφοπλιστές της Σκωτίας και της Γαλλίας, προκειμένου να υπερασπίσουν τα συμφέροντά τους, ίδρυσαν τους δικούς τους νηογνώμονες. Κι όταν γίνει η αρχή, ακολουθούν και οι άλλοι... Δυστυχώς, η μεγαλύτερη ναυτιλία στον κόσμο δεν μπόρεσε να κρατήσει σε υψηλό επίπεδο έναν δικό της νηογνώμονα. Ο «ελληνικός νηογνώμων», με ιστορία πολλών ετών, αλλά με όλες τις αμαρτίες της φυλής, δεν

40 | ΕΣΤΙΑζω

σταδιοδρόμησε και σήμερα πελαγοδρομεί, υπό διάλυση. Στην Ελλάδα σήμερα λειτουργούν οι ακόλουθοι νηογνώμονες: AMERICAN BUREAU OF SHIPPING: Στεγάζεται στην οδό Σκουζέ 6, στον Πειραιά. E-mail: abspiraeus@ eagle.org. Website: www.eagle.org.

BUREAU VERITAS: Στην οδό Αιτωλικού 23, στον Πειραιά. E-mail: grc_lpr@gr.bureauveritas.com.

Website: www.bureauveritas.gr.

CHINA CLASSIFICATION SOCIETY: Στην οδό Σκουζέ 26, στον Πειραιά. E-mail: at@ccs-eu.com

Website: www.ccs.org.cn.

DNV GL (Γερμανοί και Νορβηγοί): Στον Πειραιά, Αιτωλικού 5. E-mail: piraeus@dnvgl.com.

Website: www.dnvgl.com.

HELLENIC LLOYD'S SA: Στην Ακτή Μιαούλη 87, στον Πειραιά.

E-mail: piraeus@lr.org.

Website: www.lr.org.

HELLENIC REGISTER OF SHIPPING (ελληνικός νηογνώμων): Στην Ακτή Μιαούλη 23, στον Πειραιά. E-mail: hrs@hrs.gr.

INTERNATIONAL NAVAL SURVEYS BUREAU: Στην οδό Κανθάρου 8 και Σαχτούρη, στον Πειραιά. E-mail: insb@hol.gr.

Website: www.insb.gr.

KOREAN REGISTER OF SHIPPING: Στην οδό Κανθάρου 2, στον Πειραιά.

E-mail: jgkwon@krs.co.kr NIPPON KAIJI KYOKAI (Ιαπωνία): Στο Μοσχάτο, Ποσειδώνος και Πίνδου 1-3. E-mail: pr@classnk.or.jp.

Website: www.classnk.or.jp.

POLISH REGISTER OF SHIPPING (Πολωνία): Στον Πειραιά, Αγ. Νικολάου 5-7. E-mail: prs@otenet.gr.

REGISTRO ITALIANO NAVALE (RINA HELLAS): Αιτωλικού 5 και Κάστορος, Πειραιάς. E-mail: Greece@ rina.org Website: www.rina.org.

PHOENIX REGISTER OF SHIPPING: («Φοίνιξ», Ελλάδα). 2ας Μεραρχίας 16, στον Πειραιά. E-mail: mail@phrs.gr.

Πώς θα σας φαινόταν αν φέτος δεν περνούσατε τις διακοπές σας όπως τα προηγούμενα καλοκαίρια, «συμβατικά», αλλά πιο «εναλλακτικά», πάνω σε ένα σκάφος; Αν θεωρείτε πως οι διακοπές αυτού του είδους απευθύνονται μόνο στους μεγιστάνες, καλύτερα να το ξανασκεφτείτε. Της Γιώτας Φλώρου

T

α τελευταία χρόνια στη χώρα μας, ο θαλάσσιος τουρισμός και, συγκεκριμένα, η ενοικίαση σκάφους −ιστιοπλοϊκού ή μηχανοκίνητου− αποτελεί έναν ιδιαίτερα δημοφιλή τρόπο διακοπών, που ορισμένες φορές μπορεί να αποδειχθεί και πιο οικονομικός απ’ ό,τι περιμένατε.

Γιατί να επιλέξετε διακοπές με σκάφος

Ξυπνάς και το πρώτο πράγμα που μπορείς να κάνεις είναι να φορέσεις το μαγιό σου και να βουτήξεις στο γαλαζοπράσινα νερά. Σε απόσταση λίγων μέτρων βρίσκεται ένας μικρός κολπίσκος με μία ερημική παραλία, την οποία νιώθεις να σε «καλεί» να την επισκεφτείς. Κάπως έτσι θα μπορούσε να περιγράψει κανείς τις διακοπές με σκάφος. Υπάρχει μεγάλη αυτονομία στις κινήσεις, ιδιωτικότητα, κυρίως η δυνατότητα να δεις σημεία που μέσω των συμβατικών διακοπών δεν θα τα έβλεπες καν, όπως απομακρυσμένες παραλίες, σπήλαια και ορμίσκους.

Η ενοικίαση του σκάφους

Στη χώρα μας δραστηριοποιούνται δεκάδες εταιρείες ενοικίασης σκαφών όλων των κατηγοριών και τύπων, με κοστολόγια που ποικίλλουν ανάλογα με τις προσφερόμενες υπηρεσίες, την εποχή και τον εξοπλισμό. Η αρχική σκέψη που θα πρέπει να κάνετε, είναι τι θα σας εξυπηρετήσει και θα καλύψει τις απαιτήσεις σας. Οι επιλογές που έχετε, όσον αφορά στην ενοικίαση ενός σκάφους, είναι δύο. Αν τουλάχιστον δύο άτομα από την παρέα έχουν δίπλωμα από σχολή ιστιοπλοΐας ανοικτής

42 | ΕΣΤΙΑζω

ΠΡΟΣΙΤΉ ΠΟ Λ

Ο ΛΥΤΈΛΕΙΑ ΕΝ ΠΛΩ ΕΣΤΙΑζω | 43

θαλάσσης, τότε θα πάρετε ένα bareboat –είτε μηχανοκίνητο είτε ιστιοπλοϊκό– το οποίο θα «κοντρολάρετε» εσείς. Σε διαφορετική περίπτωση, θα πρέπει να νοικιάσετε επανδρωμένο σκάφος (charter boat), του οποίου τη διακυβέρνηση αναλαμβάνει σε αυτήν την περίπτωση ένας έμπειρος κυβερνήτης (skipper).

To κόστος

Η καλή οργάνωση και ο καταμερισμός των εργασιών είναι βασικές προϋποθέσεις για την ομαλή λειτουργία και την επιτυχημένη διεξαγωγή του εγχειρήματος. Είναι καλό, λοιπόν, να οριστούν οι αρμοδιότητες, ανάλογα με τις γνώσεις και τις δεξιότητες του καθενός

Τα σκάφη κοστολογούνται όπως και τα ξενοδοχεία: υπάρχουν πίνακες που διαχωρίζουν τις περιόδους σε χαμηλή, μέση και υψηλή και σχετίζονται με τη ζήτηση. Ενδεικτικά, για την ενοικίαση ενός ιστιοπλοϊκού στα 36-38 πόδια, κοντά στα 13 μέτρα δηλαδή, εξοπλισμένο με τρεις καμπίνες και δύο τουαλέτες, το κόστος στην υψηλή περίοδο κυμαίνεται περί τα 2.000 ευρώ ανά εβδομάδα και αφορά μόνο το ενοίκιο. Η περίοδος αιχμής υπολογίζεται από τα τέλη Ιουλίου έως τις αρχές Σεπτεμβρίου. Αυτό σημαίνει ότι κάθε άτομο επιβαρύνεται με 60 ευρώ την ημέρα, ποσό ίσο περίπου με την ενοικίαση ενός απλού ξενοδοχείου σε κάποιο από τα δημοφιλή ελληνικά νησιά. Να σημειωθεί ότι την υψηλή περίοδο η κράτηση θα πρέπει να γίνει σχετικά νωρίς, καθώς σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρείται έλλειψη σκαφών. Αυτό που πρέπει να συνυπολογιστεί είναι ότι στην προαναφερθείσα τιμή περιλαμβάνονται και τα έξοδα μετακίνησης από και προς τα νησιά, γεγονός που στην πραγματικότητα καθιστά το ιστιοπλοϊκό πιο συμφέρουσα λύση για διακοπές. Στα έξοδα πρέπει να προστεθούν και τα καύσιμα, τα οποία κυμαίνονται γύρω στα 150-200 ευρώ, ανάλογα

44 | ΕΣΤΙΑζω

πάντα με τη χρήση της μηχανής. Επίσης, ανάλογα με την εταιρεία ενοικίασης, η αμοιβή του skipper κυμαίνεται επίσης από 150 έως 250 ευρώ την ημέρα και το κόστος καθαρισμού είναι περίπου στα 50 ευρώ. Τέλος, το κόστος ενοικίασης αυξάνεται ανάλογα με τις έξτρα παροχές, οι οποίες ενδεχομένως να δώσουν μεγαλύτερη άνεση στο ταξίδι σας (catering, ανέσεις, πετσέτες, σεντόνια κ.λπ.). Από την άλλη πλευρά, το συνολικό κόστος μειώνεται κατά 20% αν η περίοδος ενοικίασης είναι εκτός της υψηλής περιόδου.

Τι να προσέξετε

Ένα από τα μυστικά της επιτυχίας για ένα όμορφο ταξίδι είναι η καλή παρέα. Το σκάφος δεν είναι μία κατοικία των 200 τετραγωνικών ούτε αφήνει περιθώρια για πλήρη απομόνωση. Μιλώντας για ένα ιστιοπλοϊκό των 12-13 μέτρων, εννοείται ότι οι χώροι διανυκτέρευσης και εστίασης είναι τέτοιοι που επιτρέπουν την άνετη διαβίωση και την ευχέρεια κινήσεων, όλα αυτά όμως με τον αμοιβαίο σεβασμό από και προς τους συνταξιδιώτες. Αυτό σημαίνει πως καλό είναι να επιλέξετε την κατάλληλη παρέα, για να αποφύγετε προστριβές και αψιμαχίες κατά τη διάρκεια των διακοπών σας. Επίσης, πριν την αναχώρηση, πρέπει όλοι να έχουν στο μυαλό τους κάποια απλά αλλά απαραίτητα στοιχεία. Η καλή οργάνωση και ο καταμερισμός των εργασιών είναι

βασικές προϋποθέσεις για την ομαλή λειτουργία και την επιτυχημένη διεξαγωγή του εγχειρήματος. Είναι καλό, λοιπόν, να οριστούν οι αρμοδιότητες, ανάλογα με τις γνώσεις και τις δεξιότητες του καθενός. Όσοι επιβιβάζονται πρώτη φορά σε σκάφος οφείλουν να γνωρίζουν τις υποχρεώσεις που αφορούν όλους, όπως η οργάνωση της τροφοδοσίας ή η καθαριότητα του σκάφους. Παράλληλα, θα ήταν πρακτικό να χαραχθεί η πορεία και να μελετηθεί η διαδρομή, αν δεν είναι ήδη γνωστή. Με αυτόν τον τρόπο, εξοικονομείται χρόνος και γίνεται γνωριμία με θαλασσινές οδούς, που σίγουρα θα αποδειχτούν χρήσιμες. Η σωστή πορεία καθιστά το ταξίδι πιο ευχάριστο και −το σημαντικότερο− ασφαλές. Τέλος, αμέσως μετά την επιβίβαση στο σκάφος, καλό είναι να γίνει ένας έλεγχος, ώστε όλοι να έχουν άποψη για τους χώρους του και όλοι να μάθουν πού βρίσκονται οι σημαντικές παροχές που θα χρειαστούν σε έκτακτη περίπτωση, όπως τα σωστικά, τα σωσίβια, οι φωτοβολίδες, το φαρμακείο. Επίσης, καλό θα ήταν να γίνει ένας έλεγχος στα όργανα και τις ενδείξεις.

ΣΥΜΒΟΥΛΈΣ ΓΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΈΣ ΔΙΑΚΟΠΈΣ ΜΕ ΣΚΆΦΟΣ Καλύτερα νωρίτερα

Ο καλύτερος τρόπος να εξοικονομήσετε χρήματα είναι να κλείσετε τις διακοπές σας όσο το δυνατόν νωρίτερα. Εκμεταλλευτείτε τις early booking προσφορές, ακολουθήστε τα κοινωνικά δίκτυα των booking providers, ώστε να προλάβετε έγκαιρα τις προσφορές, ενώ, αν κάνετε κρατήσεις online, εγγραφείτε σε newsletters, για να μαθαίνετε τα καλά και οικονομικά νέα πρώτοι.

Άνοιξη και φθινόπωρο είναι εξίσου καλά

Λιγότερος κόσμος, καλοκαιρία και ασύγκριτα χαμηλότερες χρεώσεις. Αφού το υπέροχο μεσογειακό

κλίμα επιτρέπει ευνοϊκές συνθήκες πλεύσης από τα μέσα Απρίλη έως τον Οκτώβρη, γιατί να μην οργανώσετε τις διακοπές σας τον Μάιο ή τον Σεπτέμβριο; Άλλωστε, με τις υψηλές θερμοκρασίες και τον ήπιο καιρό, ο Σεπτέμβρης είναι ο νέος Αύγουστος!

Χωρίς πλήρωμα

Για να κάνετε διακοπές σε σκάφος, χρειάζεται τουλάχιστον ένας από τους επιβαίνοντες να είναι κάτοχος διπλώματος ιστιοπλοΐας ανοικτής θαλάσσης (skipper). Αν κάποιος από την παρέα διαθέτει δίπλωμα skipper, τα

έξοδα μειώνονται ακόμη περισσότερο, καθώς γλιτώνετε την ημερήσια χρέωση για την αμοιβή του.

καθώς θα σας δώσουν τη δυνατότητα να απολαύσετε τη φρεσκότερη ψαριά που φάγατε ποτέ!

Μαγειρέψτε στο σκάφος

Ποτό στη θαλασσινή αύρα

Όλα τα ενοικιαζόμενα σκάφη για ιστιοπλοϊκές διακοπές διαθέτουν πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα και είναι ιδανικά για τα καθημερινά σας γεύματα. Πριν ξεκινήσετε το ταξίδι σας, οργανώστε τα ψώνια σας από το σούπερ μάρκετ. Στην πορεία, μπορείτε να ανανεώνετε τις προμήθειές σας όποτε χρειάζεται στις κατά τόπους μαρίνες. Όσοι ψαρεύουν ειδικά, θα είναι τα πιο χρήσιμα άτομα στην παρέα σας,

Ξεκινήστε τη νυχτερινή σας έξοδο με δροσιστικά κοκτέιλ στο κατάστρωμα του σκάφους, κάτω από τον καλοκαιρινό ουρανό. Αγοράστε τα εφόδια από την κοντινή κάβα και απολαύστε το ηλιοβασίλεμα από το κατάστρωμα.

Παρασυρθείτε στους τοπικούς ρυθμούς

Ρωτήστε τους κατοίκους της περιοχής για παραδοσιακές γιορτές και εκδηλώσεις. Να είστε σίγουροι ότι θα βρείτε πολύ φθηνούς τρόπους να περάσετε καλά, ενώ θα παίρνετε μια γεύση του τόπου, κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Επιλέξτε φθηνότερους προορισμούς

Αφήστε τη Μύκονο και τη Σαντορίνη και εξερευνήστε λιγότερο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, που κρύβουν και τις περισσότερες φυσικές ομορφιές. Προτιμήστε παραλίες και νησάκια προσβάσιμα μόνο

Ο καλύτερος τρόπος να εξοικονομήσετε χρήματα είναι να κλείσετε τις διακοπές σας όσο το δυνατόν νωρίτερα. Εκμεταλλευτείτε τις early booking προσφορές, ακολουθήστε τα κοινωνικά δίκτυα των booking providers, ώστε να προλάβετε έγκαιρα τις προσφορές ΕΣΤΙΑζω | 45

δυνατότητα να ταξιδέψετε σε αμέτρητους ελληνικούς προορισμούς – και σίγουρα σε περισσότερους από έναν. Όπως στον Αργοσαρωνικό και τη βορειοανατολική Πελοπόννησο, όπου μπορείτε να ανακαλύψετε υπέροχους κόλπους στο πίσω μέρος του Πόρου και της Αίγινας, καθώς και να ανακαλύψετε μοναδικές παραλίες στις δυσπρόσιτες πλευρές της Ύδρας. Υπολογίστε, ενδεικτικά, ότι το ταξίδι από τις μαρίνες του Αλίμου ή του Καλαμακίου για Πόρο μπορεί να διαρκέσει γύρω στις 4 ώρες. Αλλά και στις Κυκλάδες, οι οποίες χάρη στους αέρηδες δημιουργούν κατάλληλες προϋποθέσεις για ταξίδι με τέτοιο σκάφος. Έτσι, μπορείτε από Πειραιά ή Λαύριο

με σκάφος ή γραφικά παραθαλάσσια χωριουδάκια, ήσυχα και φιλικά για τις ανάγκες σας αλλά και για το πορτοφόλι σας.

Προτιμήστε παραδοσιακά σουβενίρ

Επιλέξτε παραδοσιακά προϊόντα για ενθύμια και δώρα από τις διακοπές σας. Κάντε τα ψώνια σας σε υπαίθριες αγορές με τοπικά προϊόντα και χειροτεχνήματα και σφραγίστε τη μνήμη από αυτές τις διακοπές με την αύρα των προορισμών σας.

Για ποιους ενδείκνυνται οι διακοπές με σκάφος;

Για όλους. Οι παρέες μπορούν να ζήσουν ένα καλοκαιρινό πάρτι χωρίς να ενοχλούν κανέναν. Η διαμονή στο σκάφος θα τους δώσει τη δυνατότητα να ζήσουν ανέμελες στιγμές, να κάνουν ηλιοθεραπεία στο κατάστρωμα και αυτοσχέδια γλέντια. Επίσης, οι διακοπές με σκάφος είναι ιδανικές για ζευγάρια και παρέες ζευγαριών. Φανταστείτε γεύματα και κρασί στο κατάστρωμα, αναμμένα κεριά κάτω από το φεγγάρι, βουτιές σε ερημικές παραλίες και πλήρη απομόνωση... Για μία οικογένεια, η εξόρμηση με το σκάφος μπορεί να φέρει τα μέλη της πιο κοντά. Πόσες φορές τα παιδιά αρνούνται να ακολουθήσουν τους γονείς στις διακοπές γιατί πιστεύουν ότι θα βαρεθούν αφόρητα; Όλα αλλάζουν

46 | ΕΣΤΙΑζω

Tο Ιόνιο φημίζεται για τα εξαιρετικά του λιμάνια και τους μοναδικούς κόλπους, οι οποίοι είναι και πιο ήσυχοι. Ιδανικοί προορισμοί είναι η Κεφαλλονιά, οι Παξοί και η Ιθάκη. Για τα νησιά αυτά μπορείτε να νοικιάσετε ιστιοπλοϊκό σκάφος από τοπικά γραφεία-εταιρείες

όμως, όταν πρόκειται για διακοπές με σκάφος. Κάθε ημέρα θα είναι και μια περιπέτεια από νησί σε νησί και από παραλία σε παραλία. Τα παιδιά θα είναι κάθε μέρα στη θάλασσα, να βλέπουν συνεχώς καινούρια πράγματα. Ιδανικά, μία οικογένεια μπορούν να ακολουθήσουν άλλες φιλικές οικογένειες και εκτός από την εμπειρία να μοιραστούν και τα έξοδα!

Προορισμοί

Ανάλογα με το μέγεθος του σκάφους, την πείρα του καπετάνιου και τις ημέρες που έχετε στη διάθεσή σας, το ιστιοπλοϊκό σάς δίνει τη

να βρεθείτε στη Σύρο, την Πάρο, τη Νάξο και όποιο άλλο νησί των Κυκλάδων επιθυμείτε. Η διάρκεια του ταξιδιού από Άλιμο ή Καλαμάκι για Πάρο, χωρίς στάση, υπολογίζεται γύρω στις 10 με 11 ώρες. Επίσης, στο Ιόνιο, το οποίο φημίζεται για τα εξαιρετικά του λιμάνια και τους μοναδικούς κόλπους, οι οποίοι είναι και πιο ήσυχοι. Ιδανικοί προορισμοί είναι η Κεφαλλονιά, οι Παξοί και η Ιθάκη. Για τα νησιά αυτά μπορείτε να νοικιάσετε ιστιοπλοϊκό σκάφος από τοπικά γραφεία-εταιρείες. Υπολογίστε ότι η μέση ταχύτητα με την οποία ταξιδεύει ένα ιστιοπλοϊκό στα ανοιχτά είναι περίπου 7 μίλια ανά ώρα. Μπορείτε να πλεύσετε στα Δωδεκάνησα, με την Κω και τη Ρόδο να κυριαρχούν στις προτιμήσεις, αλλά και στα όμορφα παράλια της Τουρκίας. Τέλος, τις βόρειες Σποράδες (Σκιάθος, Σκόπελος, Αλόννησος), χάρη στην κοντινή απόσταση μεταξύ τους, μπορείτε να τις γυρίσετε σε σύντομο χρονικό διάστημα και να ανακαλύψετε ανάμεσά τους υπέροχα μικρότερα νησάκια με θαλάσσια σπήλαια και απίστευτα φυσικά τοπία.

ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΧΩΡΗΣΕΙΣ ΜΠΡΟΣΤΑ, ΠΡΕΠΕΙ ΠΡΩΤΑ ΝΑ ΚΟΙΤΑΞΕΙΣ ΠΙΣΩ. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΟΜΙΛΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Η παραγωγική μας ιστορία αναβιώνει εδώ. Με τα εννέα θεματικά μουσεία σε όλη την Ελλάδα, τις ειδικές εκδόσεις, τα ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα, τη Βιβλιοθήκη αλλά και το ανεκτίμητης αξίας Ιστορικό Αρχείο που στεγάζεται στην Αθήνα, το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς παρουσιάζει και αναδεικνύει πώς οι Έλληνες ήξεραν να αξιοποιούν τους φυσικούς πόρους, να δημιουργούν, να καινοτομούν, και τελικά να προχωρούν μπροστά. Αυτή είναι η κληρονομιά μας. Αυτή είναι η ταυτότητά μας.

1. ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΕΤΑΞΗΣ (ΣΟΥΦΛΙ) 2. ΥΠΑΙΘΡΙΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΥΔΡΟΚΙΝΗΣΗΣ (ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ) 3. ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΔΙΟΥ (ΣΠΑΡΤΗ) 4. ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΑΣ ΛΕΣΒΟΥ (ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ) 5. ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΛΙΝΘΟΚΕΡΑΜΟΠΟΙΙΑΣ Ν. & Σ. ΤΣΑΛΑΠΑΤΑ (ΒΟΛΟΣ) 6. ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΑΡΜΑΡΟΤΕΧΝΙΑΣ (ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΝΟΥ) 7. ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΥΜΦΑΛΙΑΣ 8. ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΑΣΤΙΧΑΣ ΧΙΟY 9. ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΡΓΥΡΟΤΕΧΝΙΑΣ (ΙΩΑΝΝΙΝΑ)

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ: Αγγ. Γέροντα 6, 105 58 Αθήνα Τηλ. Επικοινωνίας: 210 3256 922 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ: Δωρίδος 2 & Λεωφόρος Ειρήνης 14, 177 78 Ταύρος Τηλ. Επικοινωνίας: 210 3418 051 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ: Σαλαμίνος 72-74, 176 75 Καλλιθέα Τηλ. Επικοινωνίας: 210 3739 651-2 Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης

www.piop.gr

ΕΣΤΙΑζω | 47

Η Luxury Wrapping δραστηριοποιείται στον χώρο της εφαρμογής αυτοκολλήτων μεμβρανών από το 2000. Ιδρυτής ο Νίκος Γεράρδης με πολυετή εμπειρία και πιστοποιημένος εκπαιδευτής της 3Μ στο Di-Noc. Di-Noc! Το μοναδικό υλικό που μεταμορφώνει στην κυριολεξία επιφάνειες, έπιπλα και χώρους. Μέσα από μία τεράστια γκάμα επιλογής υλικών όπως ξύλο, μάρμαρο, δέρμα αλλά και ατόφια χρώματα, η Luxury Wrapping αναλαμβάνει να μεταμορφώσει τους χώρους που εσείς επιλέγετε. Ειδικότερα, στον χώρο των γιοτ, όπου ο χρόνος επισκευών είναι πολύ περιορισμένος, η διαδικασία του Wrapping είναι άμεση και το τελικό αποτέλεσμα πραγματικά εντυπωσιάζει! Φυσικά, εκτός από την εξωτερική μεταμόρφωση των χώρων, μπορούμε πολύ γρήγορα να εφαρμόσουμε αυτοκόλλητη μεμβράνη και στα εξωτερικά μέρη του γιοτ, αλλάζοντας έτσι εντελώς την εικόνα του. Οι τοποθετήσεις αφορούν σκάφη που βρίσκονται τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, με στόχο πάντα το άρτιο αποτέλεσμα και την άμεση παράδοση του έργου. Η Luxury Wrapping εγγυάται για το τελικό αποτέλεσμα και είναι στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε απορία ή διευκρίνηση.

Αναγεννήσεως 3Α, Αιγάλεω | Τηλ.: 2114018541 | Μobile : +306975604042 email: gerardis_n@yahoo.gr, gerardisnikos0@gmail.com | Facebook: Lw Nikos wrapping

Aegean Regatta: Ανοίγει π α

50 | ΕΣΤΙΑζω

π ανιά στο Αιγαίο!

Για 19η χρονιά, τον προσεχή Αύγουστο, η Aegean Regatta θα ανοίξει πανιά και θα ταξιδέψει στα πανέμορφα νερά του Αιγαίου, έχοντας πλέον καθιερωθεί ως το κορυφαίο ναυταθλητικό γεγονός στο Αιγαίο Πέλαγος, με μεγάλη απήχηση στους Έλληνες αλλά και τους ξένους ιστιοπλόους.

Τ

ο κορυφαίο διεθνές ιστιοπλοϊκό γεγονός της χώρας μας διοργανώνεται από τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και την Επιτροπή Ανοιχτής Θαλάσσης της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας. Θα ξεκινήσει στις 18 Αυγούστου και θα ολοκληρωθεί στις 24 του ίδιου μήνα, με τη διαδρομή Μυτιλήνη (Λέσβος) – Πλωμάρι (Λέσβος) – Ψαρά – Οινούσσες. Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος η Αegean Regatta εκτός από τους αγώνες περιλαμβάνει κι ένα πλούσιο πρόγραμμα καλλιτεχνικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

Το πρόγραμμα της Aegean Regatta έχει ως εξής:

Κυριακή 18 Αυγούστου, 10:00 • Εγγραφές και Επιθεωρήσεις, 20:00 • Συγκέντρωση Κυβερνητών, 21:00 • Τελετή Έναρξης Δευτέρα 19 Αυγούστου, 11:00 • Αγώνας Ανοικτής Θάλασσας Μυτιλήνη – Πλωμάρι, περίπου 25ν.μ. Τετάρτη 21 Αυγούστου, 11:00 • Αγώνας Ανοικτής Θάλασσας Πλωμάρι – Ψαρά, περίπου 48ν.μ. Παρασκευή 23 Αυγούστου, 11:00 • Αγώνας Ανοικτής Θάλασσας Ψαρά – Οινούσσες, περίπου 35ν.μ. Σάββατο 24 Αυγούστου, 11:00 • Παράκτιες Διαδρομές, Οινούσσες • Τελετή Λήξης, 21:00 Το ξεχωριστό χαρακτηριστικό του φετινού αγώνα είναι ότι για πρώτη φορά θα περάσει από τα ιστορικά Ψαρά, όπως τονίζει ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ανοικτής Θαλάσσης της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας Λάζαρος Τσαλίκης: «Είμαι σίγουρος ότι η Αegean Regatta του 2019 θα

ΕΣΤΙΑζω | 51

1

είναι το ίδιο επιτυχημένη όπως και οι προηγούμενες διοργανώσεις, που έφεραν χιλιάδες ιστιοπλόους, Έλληνες και ξένους, κοντά στους κατοίκους του Ανατολικού και του Νότιου Αιγαίου, τους έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσουν τις ομορφιές των νησιών μας, αλλά και να γνωρίσουν, από πρώτο χέρι, τα ήθη και τα έθιμα των κατοίκων. Η Aegean Regatta του 2019 θα έχει και μία καινοτομία, καθώς για πρώτη φορά θα περάσουμε από τα ιστορικά Ψαρά, κάτι που μας κάνει όλους ακόμα πιο ανυπόμονους. Ελπίζω και στη φετινή διοργάνωση να συνεχιστεί η μεγάλη συμμετοχή ιστιοπλόων και σκαφών από το εξωτερικό, αλλά και η παρουσία πολλών νεαρών ιστιοπλόων, γεγονός που θα μας γεμίσει με αισιοδοξία για τη συνέχεια και το μέλλον του τόσο επιτυχημένου αυτού ιστιοπλοϊκού αγώνα». Συντονιστής όμιλος για τη διοργάνωση του 2019 είναι ο Λ.Ο.Ι.Α.Θ. Μυτιλήνης και συνδιοργανωτές όμιλοι οι Α.Ο. Αιγαίου, Α.Σ.Ι.Α.Θ. Ρόδου, Ν.Ο. Χίου, Ν.Ο. Σάµου, Ν. Ο. Λέρου, Ι.Ο. Μυτιλήνης, Π.Ε.Κ.Ε.Β.

Για 19 χρόνια ταξιδεύει στο Αιγαίο

H διοργάνωση ξεκίνησε το 2001 έχοντας δύο βασικούς στόχους: αφενός να δώσει την ευκαιρία στους Έλληνες ιστιοπλόους να γνωρίσουν νησιά και προορισμούς που δύσκολα θα έπαιρναν απόφαση να επισκεφθούν και αφετέρου να τονώσει οικονομικά τις τοπικές κοινωνίες και να τους δώσει την ευκαιρία να προσελκύσουν νέους επισκέπτες. Οι δύο στόχοι στέφθηκαν από απόλυτη επιτυχία, καθώς χιλιάδες

52 | ΕΣΤΙΑζω

επισκέπτες βρέθηκαν στα νησιά του Ανατολικού και του Νοτίου Αιγαίου, προσφέροντας πνοή ανανέωσης στους προορισμούς, αλλά και σημαντική οικονομική βοήθεια. Επίσης, είναι πολλοί οι ξένοι που με αφορμή την Aegean Regatta επισκέφτηκαν για πρώτη φορά νησιά εκτός των συνηθισμένων και δημοφιλών τουριστικών προορισμών. Το εγχείρημα της Ρεγκάτας του Αιγαίου ξεκίνησε από την Επιτροπή Ανοικτής Θαλάσσης της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας και το Υπουργείο Αιγαίου. Η προσπάθεια αυτή βρήκε υποστηρικτές και τους βασικούς ναυταθλητικούς ομίλους των ακριτικών νησιών, αλλά και τους κατοίκους, που αγκάλιασαν αμέσως τη νέα διοργάνωση και αντιλήφθηκαν από την πρώτη στιγμή ότι μόνο οφέλη είχε να προσφέρει αυτή η διοργάνωση. Από το 2001 μέχρι και το 2018, η Aegean Regatta πέρασε από τα νησιά Λέσβο, Χίο, Οινούσσες, Σάμο, Λέρο, Ικαρία, Κω, Σύμη, Ρόδο, Λήμνο, Σαμοθράκη, Άνδρο, Λειψούς, Πάτμο, Αστυπάλαια, Τήλο, Σκόπελο, Αμοργό, Κάλυμνο, Νίσυρο, Θάσο, Σύρο και Σκύρο, προορισμοί που στην πλειοψηφία τους δεν είχαν συμπεριληφθεί ποτέ σε μεγάλο ιστιοπλοϊκό αγώνα! Κάθε χρόνο, οι συμμετοχές των σκαφών ξεπερνούν τις 80, πλησιάζοντας κάποιες χρονιές και τις 100, γεγονός που καθιστά την Aegean Regatta τον ιστιοπλοϊκό αγώνα με τις περισσότερες συμμετοχές στο Αιγαίο, ενώ είναι κάθε φορά πολλές και οι συμμετοχές από το εξωτερικό, δικαιολογώντας τον διεθνή χαρακτήρα της.

1. Το πλήρωμα του σκάφους «Ανατέλλουσα Αφροδίτη» του Ναυτικού Ομίλου Θεσσαλονίκης, με κυβερνήτη τον Γιώργο Αυγερινό.

2. Το πλήρωμα του σκάφους «Υψιπύλη» του ΟΘΑ Καβάλας, με κυβερνήτη τον Στάθη Σοφίτση

2

Η Aegean Regatta κατάφερε αυτά τα δεκαοκτώ χρόνια να τονώσει τα ακριτικά νησιά, να φέρει σε επαφή ιστιοπλόους από τη μία άκρη της Ελλάδας στην άλλη, αλλά και να δώσει τη δυνατότητα σε πολλά ξένα πληρώματα να γνωρίσουν τον νησιωτικό πολιτισμό, σκοπούς που θα συνεχίσει να επιτελεί και τα επόμενα χρόνια. «Μέσα σε αυτά τα χρόνια μεγάλωσε μία γενιά ιστιοπλόων η οποία έμαθε ότι μπορεί να ταξιδεύει εύκολα στο Αιγαίο, να έχει ποιοτικούς και αξιόπιστους αγώνες, αλλά πάνω απ’ όλα ανέδειξε την ιστιοπλοΐα όχι μόνον ως μέσο διασκέδασης αλλά και προσφοράς και τρόπου ζωής» λένε οι διοργανωτές. Επίσης, η Ρεγκάτα του Αιγαίου εκτός από τον αθλητικό χαρακτήρα της έχει και πολιτιστική διάσταση, καθώς Η Aegean Regatta κατάφερε αυτά τα δεκαοκτώ στα νησιά-σταθμούς του αγώνα θα διεξαχθούν πολλές χρόνια να τονώσει τα ακριτικά νησιά, να φέρει σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, που επαφή ιστιοπλόους από τη μία άκρη της Ελλάδας καθιστούν την Aegean Regatta την ετήσια γιορτή της θάλασσας στην άλλη, αλλά και να δώσει τη δυνατότητα σε του Αιγαίου. Η Aegean Regatta πολλά ξένα πληρώματα να γνωρίσουν τον νησιωτικό όμως δεν σταματάει εδώ, καθώς θα συνεχίσει κάθε χρόνο να πολιτισμό, σκοπούς που θα συνεχίσει να επιτελεί και επισκέπτεται νέους προορισμούς, τα επόμενα χρόνια προκειμένου να τονώνονται οικονομικά οι τοπικές κοινωνίες.

Με «άρωμα» Ολυμπιακών Αγώνων

Όλα αυτά τα χρόνια είναι πολλοί οι ολυμπιονίκες αλλά και οι πρωταθλητές που πήραν μέρος στην Aegean Regatta. Στην 17η διοργάνωση συμμετείχαν οι ολυμπιονίκες του Ρίο, Παναγιώτης Μάντης και Παύλος Καγιαλής, οι οποίοι μάλιστα πήραν και την πρώτη θέση στην κατηγορία ORCi με το σκάφος «Black Jack – Status Maritime». Στην ίδια διοργάνωση πήραν μέρος και οι Μαρία Μπόζη – Ραφαηλίνα Κλωναρίδη, που έχουν εξασφαλίσει την πρόκριση στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο, το 2020. Στη διοργάνωση του 2015, την εκκίνηση έδωσε η ολυμπιονίκης της ιστιοπλοΐας στο Πεκίνο Σοφία Παπαδοπούλου: «Είμαι χαρούμενη που συμμετείχα κι εγώ με τον τρόπο μου στην Aegean Regatta. Είναι σημαντικό για μένα να προωθώ το άθλημά μου και πρέπει όλοι εμείς οι αθλητές να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο να έρθει πιο κοντά στην ιστιοπλοΐα». Η Παπαδοπούλου, που μαζί με την Μπεκατώρου και την Κραβαριώτου πήρε το χάλκινο το 2008, έκανε και μία μικρή παρουσίαση του αθλήματος σε παιδιά. «Οι διοργανωτές είχαν κανονίσει να συγκεντρώσουν παιδιά από τη Χίο, στα οποία μίλησα για την ιστιοπλοΐα. Είναι ένα άθλημα που έχει φέρει μεγάλες επιτυχίες στη χώρα μας, ταιριάζει στον Έλληνα και μπορούν να το εξασκήσουν όλοι, ειδικά οι κάτοικοι των νησιών».

ΕΣΤΙΑζω | 53

Ο Πρόεδρος της ΕΑΘ της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας, Ακης Τσαλίκης

Τσαλίκης: «Οι ιστιοπλόοι έχουν αγκαλιάσει την Aegean Regatta» Για την Aegean Regatta μιλά στο «ΕΣΤΙΑζω» ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ανοικτής Θαλάσσης της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας Λάζαρος Τσαλίκης και αναλύει πώς ξεκίνησε την πορεία της όλα αυτά τα χρόνια, το όφελος που έχουν τα νησιάπροορισμοί του αγώνα αλλά και τα μελλοντικά σχέδια.

Φροντίσαμε πέρα από το αγωνιστικό πρόγραμμα να εντάξουμε κι ένα πλούσιο καλλιτεχνικό και ψυχαγωγικό πρόγραμμα, που δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να γνωρίσουν την τοπική κουλτούρα, τα ήθη και τα έθιμα 54 | ΕΣΤΙΑζω

Πώς ξεκίνησε η ιδέα για την υλοποίηση της Aegean Regatta; «Είχαμε καταλάβει ότι υπήρχαν νησιά στο Αιγαίο, νησιά πανέμορφα, με ιστορία και υπέροχους κατοίκους, που δεν αποτελούσαν προορισμούς για ιστιοπλοϊκούς αγώνες. Αυτό αποφασίσαμε ότι έπρεπε να αλλάξει, καθώς κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει την ομορφιά των νησιών του Ανατολικού και του Νοτίου Αιγαίου. Έτσι, μιλώντας με τους ανθρώπους των ομίλων που βρίσκονται σε αυτά τα νησιά, αποφασίσαμε να ενεργοποιηθούμε και να δημιουργήσουμε έναν νέο αγώνα, προσιτό στην ευρεία μάζα των ιστιοπλόων που θα προσέγγιζε αυτά τα νησιά και θα τα έβαζε στον ιστιοπλοϊκό χάρτη. Μαζί μας ήταν και το τότε Υπουργείο Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής. Όπως τελικά αποδείχθηκε κι από την επιτυχία που έχει γνωρίσει η Aegean Regatta, ήταν σωστό το όραμα που είχαμε γι’ αυτόν τον αγώνα». Τι διαφορά έχει η Aegean Regatta από τους υπόλοιπους αγώνες; «Ο κάθε ιστιοπλοϊκός αγώνας έχει τις ομορφιές και τις ιδιαιτερότητές του. Η Ρεγκάτα του Αιγαίου βασίστηκε σε αυτό που σας είπα νωρίτερα, ότι τοποθέτησε ως προορισμούς, νησιά που μέχρι τώρα δεν αποτελούσαν προορισμούς για κάποιο μεγάλο αγώνα. Επίσης, φροντίσαμε πέρα από το αγωνιστικό πρόγραμμα να εντάξουμε κι ένα πλούσιο καλλιτεχνικό και ψυχαγωγικό

πρόγραμμα, που δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να γνωρίσουν την τοπική κουλτούρα, τα ήθη και τα έθιμα, αλλά και να ψυχαγωγηθεί στη διάρκεια της παραμονής στα νησιά. Ρίξαμε ιδιαίτερο βάρος στην καλή οργάνωση αλλά και στις παροχές προς τα σκάφη και τους αθλητές, με νέες εγκαταστάσεις και λιμάνια στα σημεία που προσέγγιζε η Ρεγκάτα». Ο αγώνας έχει και διεθνή χαρακτήρα; «Οι συμμετοχές κάθε χρόνο από το εξωτερικό, προς μεγάλη χαρά όλων μας, μεγαλώνει χρόνο με χρόνο. Έχουμε σε κάθε διοργάνωση περισσότερα από 10 σκάφη από το εξωτερικό, γεγονός που τιμά την Aegean Regatta. Και το θετικό είναι ότι πολλά από τα σκάφη αυτά αλλά και τα πληρώματα, ανάλογα με το πρόγραμμά τους, επιστρέφουν τα επόμενα χρόνια. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ΕΟΤ στηρίζει τον αγώνα, ενώ η ιστοσελίδα του Visit Greece φιλοξενεί πάντα άρθρο για τη Ρεγκάτα. Πιστεύουμε ότι τα επόμενα χρόνια, παρότι η Ελλάδα απέχει αρκετά από τα μεγάλα ιστιοπλοϊκά κέντρα της Ευρώπης, ο αριθμός των ξένων συμμετοχών μπορεί να αυξηθεί ακόμα περισσότερο». Για τον φετινό αγώνα υπάρχει κάποια καινοτομία; «Ναι υπάρχει, καθώς θα περάσουμε για πρώτη φορά από τα ιστορικά Ψαρά, ένα νησί που δεν είναι τόσο τουριστικό και δεν το έχουν επισκεφτεί πολλοί συμπατριώτες μας. Πιστεύουμε ότι με την ένταξή του στο πρόγραμμα θα δοθεί η ευκαιρία σε όλους τους μετέχοντες να το γνωρίσουν, να δουν τις ομορφιές του και να το επισκεφτούν ξανά στο μέλλον για διακοπές. Πραγματικά αξίζει μία επίσκεψη στα Ψαρά».

ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ

ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΛΕΣΒΟΣ - ΛΗΜΝΟΣ - ΑΓΙΟΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ - ΧΙΟΣ- ΟΙΝΟΥΣΣΕΣ ΨΑΡΑ - ΣΑΜΟΣ - ΙΚΑΡΙΑ - ΦΟΥΡΝΟΙ - ΘΥΜΑΙΝΑ

Ακολουθήστε τον Αστερισμό των νησιών Βορείου Αιγαίου. Τα δέκα νησιά του Βορείου Αιγαίου ενώνονται από ένα κοινό πάθος, αυτό της ανακάλυψης και της αποκάλυψης. O επισκέπτης θα ακολουθήσει ειδυλλιακά μονοπάτια, θα περιηγηθεί στην ιστορία και στις γεύσεις τους, θα ανακαλύψει την μοναδική αρχιτεκτονική τους, τον πολιτισμό, τις μυθικές παραλίες και το σπάνιο φυσικό τοπίο, που όταν ενωθούν συνθέτουν ένα φαινόμενο εμπειριών.

ΕΣΤΙΑζω | 55

«Ελληνικό Πρωινό», ένα καινοτόμο πρόγραμμα που συνδέει τον γαστρονομικό πλούτο της χώρας μας με την εμπειρία των Ελλήνων και ξένων επισκεπτών των ξενοδοχείων Φανταστείτε να ξυπνάτε το πρωί σε ένα ξενοδοχείο, σε μία από τις όμορφες γωνιές της χώρας μας, σε ένα χωριό μέσα στη φύση, σε ένα νησί «ντυμένο» στα χρώματα του άσπρου και του γαλάζιου ή σε μία από τις μοναδικές πόλεις, και να απολαμβάνετε ένα πρωινό με εδέσματα που βρίσκονται στην καρδιά της μεσογειακής διατροφής και αναδεικνύουν την ιδιαιτερότητα του τόπου. Της Γιώτας Φλώρου

Η

πειρώτικες πίτες με χειροποίητο φύλλο, γεμισμένες με υλικά εποχής, όπως η γαλατόπιτα και η σπανακόπιτα, ένα καλό κομμάτι τυρί νησιωτικής τεχνοτροπίας ή βουνίσιο, που μοσχοβολάει γάλα, ανθότυρο, κασέρι ή γραβιέρα, δυναμωτικό ταχίνι και καλό μέλι, κάποιο εκλεκτό αλλαντικό της Πελοποννήσου ή της Μακεδονίας, καγιανά με φρέσκια ντομάτα, μία πανδαισία χρωματική από κόκκινες, ροδαλές ντομάτες και φρέσκα αυγά ή την ανδριώτικη φρουτάλια, αφράτη, με ή χωρίς λουκάνικα, φρέσκο χυμό πορτοκαλιού από τα εσπεριδοειδή της Λακωνίας ή της Αργολίδας, τσάι από τον Ταΰγετο ή τη Θεσπρωτία, μαρμελάδα από τα ζουμερά φρούτα του κήπου. Όλα αυτά τα αγαθά και ακόμη περισσότερα περιλαμβάνονται στο «Ελληνικό Πρωινό», το εμπνευσμένο

56 | ΕΣΤΙΑζω

εγχείρημα του Ελληνικού Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος και ειδικότερα του Γιώργου Πίττα, το οποίο συνδέει τον γαστρονομικό πλούτο της χώρας μας με την εμπειρία των Ελλήνων και ξένων επισκεπτών των ξενοδοχείων. Στο καινοτόμο πρόγραμμα, το οποίο ξεκίνησε το 2010, συμμετέχουν μέχρι στιγμής 1.074 ξενοδοχεία σε όλη την Ελλάδα, τα οποία απαιτείται να τηρούν συγκεκριμένες παραμέτρους, ώστε

να εξασφαλίζεται η ποιότητα και η αυθεντικότητα των προσφερομένων προϊόντων και συνταγών.

«Zήσε σαν ντόπιος»

«Γιατί να δίνουν τα ξενοδοχεία American και continental breakfast, όταν μπορούν να προσφέρουν μοναδικά προϊόντα σε ένα τραπέζι πρωινού;» σκέφτηκε ο «ιθύνων νους» πίσω από την ιδέα του «Ελληνικού Πρωινού», Γιώργος Πίττας.

Από τη σκέψη στην πράξη όμως, το εγχείρημα δεν αποδείχθηκε διόλου εύκολο, ειδικά αφότου ξεκίνησε εν μέσω της σφοδρής οικονομικής κρίσης. Ο σχεδιασμός αφορούσε τη διερεύνηση σε όλες τις περιοχές της χώρας τών συνταγών και των πρώτων υλών των τροφίμων, γι’ αυτό και η ανάπτυξή του ξεκίνησε αναδεικνύοντας τα τοπικά προϊόντα κάθε εποχής και όχι μόνο ορισμένα χαρακτηριστικά ελληνικά προϊόντα. Σε κάθε περιοχή, εκτός από την τοπική κουζίνα υπήρξε επαφή με τους ντόπιους παραγωγούς, τους μάγειρες, τους πολιτιστικούς συλλόγους και τους συλλόγους γυναικών. Υπήρξε μια γενικότερη κινητοποίηση της τοπικής κοινωνίας, ώστε να ανανεωθεί η σχέση των ανθρώπων με τον πλούτο της γαστρονομικής τους παράδοσης και να αντιληφθούν τον ρόλο που παίζει η γαστρονομία στη συγκρότηση της πολιτιστικής αλλά και της τουριστικής

H ενδεχόμενη αύξηση του κόστους με την παρουσία των ελληνικών προϊόντων αποφέρει περισσότερα αν αναλογιστεί κανείς πως ένα ιδιαίτερο πρωινό συμβάλλει στην αναβάθμιση των υπηρεσιών των ξενοδοχείων, στη διαφήμιση του καταλύματος και στην προώθηση της περιοχής στα κοινωνικά δίκτυα από τους ευχαριστημένους επισκέπτες

ταυτότητας κάθε τόπου. Σε ένα επόμενο στάδιο, οι αρμόδιοι των ξενοδοχείων παρευρέθηκαν στις παρουσιάσεις του «Ελληνικού Πρωινού», ώστε να γνωρίζουν τι θα πρέπει να βρίσκεται στο τραπέζι του πρωινού, με απώτερο στόχο να γίνουν τελικά πρεσβευτές της ελληνικής γαστρονομίας. Βέβαια, δεν έλειψαν τα προβλήματα και οι αντιδράσεις. Είναι χαρακτηριστικό πως οι Έλληνες δεν πίστευαν στην αξία του γαστρονομικού τους πολιτισμού, προβάλλοντας, μεταξύ άλλων, αντιρρήσεις όπως ότι το «Ελληνικό Πρωινό» δεν θα άρεσε στους ξένους ή πως είναι πολύ ακριβό. Όμως, η ενδεχόμενη αύξηση του κόστους με την παρουσία των ελληνικών προϊόντων αποφέρει περισσότερα αν αναλογιστεί κανείς πως ένα ιδιαίτερο πρωινό συμβάλλει στην αναβάθμιση των υπηρεσιών των ξενοδοχείων, στη διαφήμιση του καταλύματος και στην

προώθηση της περιοχής στα κοινωνικά δίκτυα από τους ευχαριστημένους επισκέπτες. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως, σε πολλές περιοχές, πολλά από τα παραδοσιακά ελληνικά προϊόντα θεωρούνταν ακόμα και προϊόντα ντροπής, τα οποία, όμως, μπήκαν στο τραπέζι του «Ελληνικού Πρωινού», κερδίζοντας τους Έλληνες και ξένους επισκέπτες και την αγορά. Τελικά, το «Ελληνικό Πρωινό», που πριν από μερικά χρόνια δεν υπήρχε σαν έννοια στην ελληνική κοινωνία, κέρδισε το στοίχημα –και ξεπέρασε τα προβλήματα– με υπομονή, επιμονή, σχέδιο και δράση, αγκαλιάστηκε από τους μάγειρες και τους σεφ, υιοθετήθηκε από τους ξενοδόχους και αγαπήθηκε

ΕΣΤΙΑζω | 57

από το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας. Το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο έχει ενεργοποιήσει τη διαδικασία ένταξης των επιχειρήσεων στο «Ελληνικό Πρωινό» διαδικτυακά, με τη χρήση της καινοτόμου ηλεκτρονικής πλατφόρμας cert.greekbreakfast.gr, στην οποία τα καταλύματα μπορούν μεταξύ άλλων να συνθέσουν το εδεσματολόγιο του «Ελληνικού Πρωινού», και όταν πάρουν την πιστοποίηση και ενταχθούν στο πρόγραμμα, έχουν τη δυνατότητα ακόμα και να το ανανεώσουν.

Οι «συνθέσεις» του «Ελληνικού Πρωινού»

Υλικά εποχής, χειροποίητα προϊόντα και αυθεντικά νόστιμες γεύσεις: η μοναδική συνταγή του ελληνικού παραδοσιακού πρωινού. Ας μην ξεχνάμε πως, σε πολλές περιοχές της χώρας, μας παραδοσιακά, το πρωί κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες ζωικών λιπαρών, για να αντέξουν τον κάματο της μέρας· για παράδειγμα, στη Μακεδονία το «παραδοσιακό πρωινό» ήταν πίτες, ενώ στα Χανιά ήταν στάκα με βούτυρο, για να τους κρατήσει όλη μέρα!

Αυτό που κάνει το ελληνικό μέλι πραγματικά ξεχωριστό, είναι η πλούσια ελληνική χλωρίδα με τα αναρίθμητα διαφορετικά φυτά και βότανα, που επηρεάζουν τη γεύση και το χρώμα του και δημιουργούν διαφορετικές αλλά και εξαιρετικά καλές ποικιλίες

O εμπνευστής του «Ελληνικού Πρωινού», Γιώργος Πίττας

η κερασόπιτα, η κολοκυθόπιτα ή η καρυδόπιτα. Σε ορισμένες περιοχές, οι πίτες είναι στριφτές, τυλίγονται δηλαδή σε μακρόστενα «μπαστούνια» και στη συνέχεια τοποθετούνται στο ταψί κυκλικά.

Μέλι

Πίτες

Φτιαγμένη με απλά υλικά, άλλοτε αλμυρή κι άλλοτε γλυκιά, και σε διάφορες παραλλαγές, η πίτα κατέχει ξεχωριστή θέση στο ελληνικό τραπέζι. Δύο –ή και περισσότερα– φύλλα ζύμης τυλίγουν μία νόστιμη γέμιση από φρέσκα υλικά εποχής, συνήθως λαχανικά ή χόρτα, στα οποία προστίθενται αυγά και τυρί. Το ελαιόλαδο δίνει νοστιμιά και δένει τα υλικά, και το ψήσιμο γίνεται στον φούρνο ή σπανιότερα στο τηγάνι, δημιουργώντας ένα έδεσμα χαρακτηριστικό της ελληνικής διατροφής. Το φύλλο της πίτας αποτελεί από μόνο του ένα κεφάλαιο στα βιβλία

58 | ΕΣΤΙΑζω

μαγειρικής. Φτιάχνεται με λιτά υλικά, όπως αλεύρι, λάδι, αλάτι και νερό, αλλά δεν είναι σπάνιες και πιο πολύπλοκες τοπικές εκδοχές με γιαούρτι, αυγά, γάλα ή προζύμι. Η δημιουργία του είναι συνδυασμός εμπειρίας και παράδοσης και συχνά διαφέρει από περιοχή σε περιοχή. Διαφορές υπάρχουν, όμως, και στη γέμιση. Συνήθως αξιοποιούνται τα εποχιακά προϊόντα που διαθέτει ο κάθε τόπος. Έτσι, εκτός από την κλασική τυρόπιτα ή σπανακόπιτα, έχουμε τη μανιταρόπιτα, την τσουκνιδόπιτα, την κρεατόπιτα, την κρεμμυδόπιτα, αλλά και γλυκιές πίτες, όπως είναι

Μία πολύτιμη υπερτροφή, γνωστή σε κάθε ελληνικό σπίτι. Μία φέτα φρεσκοψημένο ψωμί, ένα καλό γιαούρτι, απογειώνονται με μια κουταλιά από το «νέκταρ των θεών», που ξεχωρίζει τόσο για τη γεύση του όσο και για τη μεγάλη θρεπτική του αξία, γνωστή ήδη από την αρχαιότητα. Ένα μέλι υψηλής ποιότητας περιέχει περισσότερες από 181 θρεπτικές ουσίες, αποτελεί φυσική γλυκαντική ουσία με λιγότερες θερμίδες από τη ζάχαρη και είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά. Αυτό, όμως, που κάνει το ελληνικό μέλι πραγματικά ξεχωριστό, είναι η πλούσια ελληνική χλωρίδα με τα αναρίθμητα διαφορετικά φυτά και βότανα, που επηρεάζουν τη γεύση και το χρώμα του και δημιουργούν διαφορετικές αλλά και εξαιρετικά καλές ποικιλίες. Το ελληνικό μέλι χωρίζεται σε δύο βασικές κατηγορίες, το –πιο ανοικτόχρωμο– ανθόμελο και το σκουρότερο μέλι των δασών, κυρίως πευκόμελο, μέλι ελάτης και μέλι βελανιδιάς. Ανάμεσα στις πιο γνωστές ποικιλίες ελληνικού μελιού συγκαταλέγονται, επίσης, το θυμαρίσιο μέλι, το μέλι από άνθη πορτοκαλιάς και το μέλι καστανιάς.

Γιαούρτι

Λευκό, με χαρακτηριστικά υπόξινη γεύση, που παντρεύεται μοναδικά με χίλια δυο διαφορετικά υλικά. Αυτό είναι το ελληνικό γιαούρτι. Κουταλιές γνήσιας ελληνικής παράδοσης, πολυταξιδεμένες και αναγνωρισμένες για τη μοναδική τους νοστιμιά και την υψηλή διατροφική τους αξία. Το γιαούρτι αποτελεί μία απολαυστική αλλά και υγιεινή επιλογή για πρωινό. Εύπεπτο, ελαφρύ και ιδιαίτερα θρεπτικό, δημιουργείται από φρέσκο γάλα, αγελαδινό, πρόβειο ή ακόμη και βουβαλίσιο, το οποίο έχει υποστεί ζύμωση, μετατρέποντας τη λακτόζη σε γαλακτικό οξύ. Πλούσιο σε πρωτεΐνες και εξαιρετική πηγή ασβεστίου, είναι ένα φυσικό γαλακτοκομικό προϊόν, ιδανικό ακόμη και για άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη, προσφέροντας πολλά οφέλη για την υγεία.

Μαρμελάδες

Μπορεί να μην είμαστε ο μόνος λαός που κλείνει τα φρούτα της γης μέσα σε ένα βάζο και την πρωτιά στη μαρμελάδα να έχουν οι Γάλλοι, έχουμε όμως αναμφισβήτητα πολύ γευστικά φρούτα. Οι μαρμελάδες έχουν σημαντική διατροφική αξία και συνδέονται άρρηκτα με τη μεσογειακή διατροφή και φιλοσοφία. Το γεγονός ότι περιέχουν σάκχαρα που απορροφώνται γρήγορα από τον οργανισμό, τις καθιστά σημαντική πηγή

ενέργειας και, συνεπώς, μία από τις καλύτερες επιλογές μας για το πρωινό γεύμα. Η περιεκτικότητα σε βιταμίνες ποικίλλει ανάλογα με το φρούτο που περιέχουν. Οι φράουλες είναι πλούσιες σε βιταμίνη C και έχουν αντιοξειδωτική δράση. Τα βερίκοκα είναι πλούσια σε καροτονοειδή, τις φυτικές ουσίες που δίνουν στα φρούτα το πορτοκαλί, κόκκινο και κίτρινο χρώμα τους και έχουν αντιοξειδωτική δράση. Τα κεράσια είναι πολύ πλούσια σε βιταμίνη Α και ούτω καθεξής. Ανάλογα με την περιοχή –και σε αυτήν την περίπτωση– αλλά και την εποχή του χρόνου, επιλέγονται τα καλύτερα φρούτα και λαχανικά, που θα παραμείνουν ολοζώντανα μέσα στα βάζα.

Ψωμί

H παρουσία του χρονολογείται από τους προϊστορικούς χρόνους. Το ψωμί αποτελεί την κυριότερη καθημερινή πηγή υδατανθράκων, δίνοντάς μας την απαραίτητη ενέργεια για τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Το ψωμί περιέχει, επίσης, και σημαντικές ποσότητες πρωτεϊνών, που είναι απαραίτητες για την αναδόμηση του μυϊκού μας ιστού. Επίσης, περιέχει φυτικές ίνες – εκείνο της ολικής άλεσης σε μεγαλύτερες ποσότητες, που βοηθούν στην καλύτερη λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Το ψωμί είναι πλούσιο σε μεταλλικά ιχνοστοιχεία (μαγνήσιο, κάλιο, φώσφορο και άλλα), αλλά και σε βιταμίνες Β (Β1,

Το ψωμί είναι πλούσιο σε μεταλλικά ιχνοστοιχεία (μαγνήσιο, κάλιο, φώσφορο και άλλα), αλλά και σε βιταμίνες Β (Β1, Β2 και νιασίνη), που είναι απαραίτητες για την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και την υγεία του δέρματος

Β2 και νιασίνη), που είναι απαραίτητες για την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και την υγεία του δέρματος, και βιταμίνη Ε, που έχει σημαντική αντιοξειδωτική και αντικαρκινική δράση.

Πορτοκάλι

Στην ελληνική μυθολογία, τα πορτοκάλια αναφέρονται πρώτη φορά στους δέκα άθλους του Ηρακλή. Σήμερα στην Ελλάδα, οι πορτοκαλιές καλλιεργούνται κυρίως στη Λακωνία, την Αργολίδα και την Άρτα. Τα πορτοκάλια Λακωνίας ωριμάζουν γρηγορότερα από τις υπόλοιπες ποικιλίες και ο χυμός τους είναι πιο γλυκός. Στην Αργολίδα, η καλλιέργεια άρχισε την περίοδο του μεσοπολέμου και σήμερα οι πορτοκαλιές της περιοχής αντιπροσωπεύουν το 50% της χώρας. Είτε τα απολαμβάνουμε σε χυμό είτε ολόκληρα, ξεχωρίζουν για τη θρεπτική τους αξία. Τα πορτοκάλια, χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη C, ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού και προφυλάσσουν από ιώσεις, ρυθμίζουν την πίεση, αφού είναι πλούσια σε κάλιο, και έχουν την ικανότητα να μειώνουν τα επίπεδα της «κακής» (LDL) χοληστερόλης στο αίμα. Σύμφωνα με έρευνες, η καθημερινή κατανάλωση ενός ποτηριού χυμού πορτοκαλιού μειώνει αισθητά τον κίνδυνο άνοιας, χάρη στα αντιοξειδωτικά που περιέχει, ενώ η συστηματική κατανάλωσή τους μπορεί να προστατεύσει από την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας στα μάτια.

ΕΣΤΙΑζω | 59

Το «Ταμ-Ταμ»

και τα «μπιτς πάρτι» μιας άλλης εποχής Βλέπω και ακούω με ευχαρίστηση ότι τα «μπιτς πάρτι» έγιναν ξανά της μόδας. Για τους σημερινούς νέους που νομίζουν ότι αυτός ο τρόπος διασκέδασης είναι «δικός τους», έχω να τους πω ότι στη δεκαετία ’60-’70, τα «μπιτς πάρτι» ήταν μέσα στον χάρτη της διασκέδασης. Του Δημήτρη Καπράνου

Κ

αι τότε, η νεολαία δεν καθόταν σε μια γωνιά με ένα κινητό στο ένα κι ένα ποτό στο άλλο χέρι. Τότε η νεολαία χόρευε, τραγουδούσε, φλερτάριζε και προσπαθούσε –με ελάχιστα μέσα– να περάσει καλά. Και κυρίως, οι νέοι επικοινωνούσαν μεταξύ τους δια ζώσης και όχι «virtual»! Βεβαίως, τα «μπιτς πάρτι» του ’60-’70 δεν είχαν ούτε τη σημερινή αφθονία επιλογών, ούτε τα σημερινά ηχητικά και φωτιστικά μέσα, ούτε τα τεράστια μπιτςμπαρ, τα οποία είναι εξοπλισμένα με τα καλύτερα μηχανήματα και τις «έτοιμες μουσικές». Τα καλύτερα «μπιτς πάρτι» ήταν εκείνα που διοργανώνονταν Κυριακή μεσημέρι (!)

60 | ΕΣΤΙΑζω

σε πολυσύχναστες και οργανωμένες παραλίες. Ποιες ήταν τότε οι «οργανωμένες»; Η Βουλιαγμένη, η Βούλα, η Βάρκιζα και ο Άγιος Κοσμάς. Εκεί, δίπλα στις εγκαταστάσεις του «Go Kart», στην παραλία του Αγ. Κοσμά, ο Νίκος Μαστοράκης οργάνωνε τα καλύτερα «μπιτς πάρτι» της εποχής. Χορηγός ήταν το «Ταμ-Ταμ», ένα αναψυκτικό «που έμοιαζε με κόκακόλα»! Τότε, δεν είχε ακόμη έλθει στην Ελλάδα το τρομερό αμερικάνικο αναψυκτικό και η εταιρεία «Φιξ» είχε την ιδέα να λανσάρει την «ελληνική cola» στην αγορά! Το «Tam-Tam» ήταν το αεριούχο ποτό της ζυθοποιίας «Φιξ», που έμοιαζε σε γεύση με την «Coca-Cola», είχε σχεδόν το ίδιο χρώμα, παρόμοιο μπουκάλι (αν όχι ίδιο), ανάλογο καπάκι και αποτελούσε το αγαπημένο αναψυκτικό της νεολαίας. Ο Κάρολος Φιξ, πρωτοπόρος στην αγορά εκείνη την εποχή, με τη «ΦΙΞ» να είναι η μπύρα σήμα κατατεθέν της χώρας, προχωρά σε επέκταση των δραστηριοτήτων της εταιρείας και λανσάρει μία σειρά από νέα αναψυκτικά. «Μήλο-Φιξ» (με γεύση μήλου), «ΡύκοΦιξ» (με γεύση βερίκοκο) και το «TamTam», που είναι η ελληνική cola και σκοπεύει να αποτελέσει το αντίπαλο δέος της «Coca-Cola». Το «Tam-Tam» απολαμβάνει ένα είδος προστασίας από το 1964, που κυκλοφορεί, καθώς το κράτος εκείνης της εποχής εφαρμόζει (μάλλον σωστά) προστατευτισμό για τις ελληνικές

Το «Tam-Tam» ήταν το αεριούχο ποτό της ζυθοποιίας «Φιξ», που έμοιαζε σε γεύση με την «Coca-Cola», είχε σχεδόν το ίδιο χρώμα, παρόμοιο μπουκάλι (αν όχι ίδιο), ανάλογο καπάκι και αποτελούσε το αγαπημένο αναψυκτικό της νεολαίας

επιχειρήσεις και τις ξένες επιχειρήσεις που έχουν την έδρα και την παραγωγή τους στην Ελλάδα. Έτσι, χωρίς την «Coca-Cola», που τη βρίσκαμε μόνο «λαθραία» από Αμερικάνους του «Πι-Εξ», το «TamTam» κινούνταν άνετα στην αγορά. Το «Tam-Tam», με οξύτατη γεύση, αφρώδες και δροσιστικό, έγινε αμέσως το ποτό των νέων. Οι τότε «τηνέιτζερς», σήμερα παππούδες, θυμούνται ασφαλώς τη διαφήμιση στους θερινούς κινηματογράφους: «Διάλειμμα για να πιείτε “Tam-Tam”». Ο Κάρολος Φιξ έπιασε το νόημα και τη δύναμη της διαφήμισης και δεν είχε παρά να μιμηθεί εκείνες που «έπαιζαν» στο εξωτερικό. Δυνατή μουσική, σλόγκαν και νεανική γραμμή. «Εμείς το λέμε “Tam-Tam”. Ζήτω τα νιάτα, ζήτω το “Tam-Tam”!», με μία όμορφη κοπέλα, με μαγιό, να κραδαίνει ένα μπουκάλι του αναψυκτικού. Νέοι της εποχής βρίσκονται δίπλα της, αλλά ενώ τα κορίτσια φοράνε μαγιό, οι άντρες είναι ντυμένοι με παντελόνι και πουκάμισο! «Ναι, εμείς το λέμε “Tam-Tam”, το ίδιο πράγμα που άλλοι μπορούν να ονομάσουν ευτυχία, ξενοιασιά, χαρά της ζωής. Γιατί εμείς βρίσκουμε πιο σύντομες λέξεις για να εκφράσουμε κάτι που μας αρέσει. Έτσι, εμείς ένα χαμόγελο, ένα φλερτ, μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα, τα λέμε “Tam-Tam”. Τώρα που είμαστε νέοι, τώρα που είναι καλοκαίρι, το “Tam-Tam” έγινε συνήθεια της κάθε ώρας, της κάθε στιγμής μας». Κείμενα που άγγιζαν τη νεολαία, η οποία προσπαθούσε να βρει

τον δικό της δρόμο, μέσα από το ροκ εντ ρολ, αλλά και τα άλλα ακούσματα της εποχής. Το «Tam-Tam» άντεξε μέχρι που, το 1972, μπήκε στη ζωή μας η «Coca-Cola». Λες και δεν υπήρξε ποτέ, υποχώρησε εμπρός στην καταιγίδα και στον πακτωλό των δολαρίων και της διαφήμισης! Ο Μαστοράκης, όμως, είχε προλάβει να μας δώσει μερικά υπέροχα μπιτς

πάρτι στον Άγιο Κοσμά, σε απ’ ευθείας, μάλιστα, μετάδοση από την κρατική ραδιοφωνία. Με συγκροτήματα ροκ και ποπ, με «κυνήγι θησαυρού», με αγώνες «καρτ» και με χορό, πολύ χορό. Πηγαίναμε από νωρίς το μεσημέρι και φεύγαμε αργά το βράδυ, ξεθεωμένοι από το κολύμπι και τον χορό. Εκεί, στην παραλία του Αγίου Κοσμά, αλλά και στις παραλίες της Βουλιαγμένης

και της Βάρκιζας, τα καλοκαίρια μας αποκτούσαν άλλη χάρη, καθώς ελάχιστοι είχαν χρήματα για να πάνε διακοπές... Το 1983, ο Λουκιανός Κηλαηδόνης έκλεισε την αλυσίδα των «μπιτςπάρτι» με το αξέχαστο «Πάρτι στην Βουλιαγμένη». Ήταν το καλύτερο, το μεγαλύτερο, το ομορφότερο και το τελευταίο πάρτι μιας εποχής, που έκλεισε εκείνο το υπέροχο βράδυ οριστικά...

ΕΣΤΙΑζω | 61

ΡΆΛΙ ΑΙΓΑΊΟΥ 15 ΧΡΌΝΙΑ

Η θαλασσινή μου «περιπέτεια» ξεκί ν Υπηρετούσα στο Π.Ν. και έλαβα εντολή να καλύψω φωτογραφικά ένα ιστιοπλοϊκό ράλι 400 ναυτικών μιλίων στο Αιγαίο, όπου συμμετείχαν δύο σκάφη της Σχολής Δοκίμων. Ήταν ένα ράλι που είχε όλες τις μορφές της περιπέτειας….

Του Βαγγέλη Ρασσιά

Τ

ο 1964, μία ομάδα μελών του Πανελληνίου Ιστιοπλοϊκού Ομίλου Ανοικτής Θαλάσσης (Π.Ο.Ι.Α.Θ.) σκέφτηκε πως πρέπει να διοργανωθεί ένα αντίστοιχο ράλι στις ελληνικές θάλασσες, που να διατρέχει το Αιγαίο Πέλαγος και να επισκέπτεται κάθε χρόνο τα ελληνικά νησιά. Η κίνηση αυτή συνέπεσε με την προτροπή της πολιτείας για μία ναυταθλητική διοργάνωση στο Ανατολικό Αιγαίο για εθνικούς λόγους και, ως εκ τούτου, ο αγώνας διεξάγεται έκτοτε με την υποστήριξη του Π.Ν. Μεταξύ Μυτιλήνης και Χίου, στο στενό των Οινουσσών, αίφνης εκεί που ανέμελα φωτογραφίζω πάνω στο Σουάν « Ήλιος» του Κωνσταντινίδη, αρχίζουν εκρήξεις από κανόνια στον ορίζοντα! Δημιουργείται πανικός! Μαζεύω τα φωτογραφικά μου και ετοιμάζομαι να πέσω στη θάλασσα… Το κανονίδι συνεχίζεται, το Α/Τ «Αιγαίο», που μας συνόδευε, πλέει πάση δυνάμει προς το μέρος μας, όπου το πλησιάζει μία τουρκική ακταιωρός σε πλήρη πολεμική ετοιμότητα, που με μεγάφωνο ανακοινώνει ότι γίνεται άσκηση και οφείλουμε να αλλάξουμε πορεία διότι υπάρχει κίνδυνος για τη σωματική μας ακεραιότητα, όπως και των σκαφών… Την ίδια ώρα αρχίζει να αχνοφαίνεται από τον Τσεσμέ προς εμάς ο όγκος των πολεμικών πλοίων του τουρκικού στόλου. Οι περισσότεροι ιστιοπλόοι, όπως και εμείς, συμβιβαζόμαστε να μην περάσουμε από τα στενά, ο ολυμπιονίκης Τάσος Μπουντούρης, όμως, αδιαφορεί

62 | ΕΣΤΙΑζω

ί νησε το 1985…

ΕΣΤΙΑζω | 63

Το Αιγαίο έβγαλε καιρό, πολύ καιρό. Διαπλεύσαμε το Αιγαίο με 10 μποφόρ. Ήμουν στη γέφυρα του Α/Τ, όπου με δυσκολία κρατιόμουν και με μεγαλύτερη δυσκολία φωτογράφιζα. Ιστιοπλοϊκά εγκατέλειψαν, κατάρτια έσπασαν, αλλά το Ράλι έγινε

και με το ιστιοπλοϊκό Marvin Again διασχίζει τα στενά εν μέσω εκρήξεων… Η μόνη του αβαρία όταν έφθασε στο λιμάνι της Χίου, ήταν ένα σπασμένο κατάρτι και... τα σπασμένα νεύρα μας. Έπρεπε να πάρω το πρώτο αεροπλάνο, να φθάσω Αθήνα, να εμφανίσω και να παραδώσω το υλικό στο περιοδικό «ΕΝΑ», όπου δούλευα τότε, και να ξαναφύγω άμεσα για να προλάβω το Ράλι στη Σάμο. Ήταν μία εσφαλμένη απόφαση… Το Αιγαίο έβγαλε καιρό, πολύ καιρό. Διαπλεύσαμε το Αιγαίο με 10 μποφόρ. Ήμουν στη γέφυρα του Α/Τ, όπου με δυσκολία κρατιόμουν και με μεγαλύτερη δυσκολία φωτογράφιζα. Ιστιοπλοϊκά εγκατέλειψαν, κατάρτια έσπασαν, αλλά το Ράλι έγινε. Από εκείνη την εμπειρία, τα επόμενα χρόνια το Ράλι Αιγαίου έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της φωτογραφικής μου καριέρας. Το 1988 καλύπτω το Ράλι από το περίφημο Α/Τ «Αετός». Πηγαίναμε για Πάρο, είχε μπουνάτσα, είχα μία ωραία κουβέντα με τον πλοίαρχο και κάποια στιγμή πήγα στο υπόστρωμα των υπαξιωματικών, όπου μου είχε παραχωρηθεί μία

64 | ΕΣΤΙΑζω

κουκέτα. Ήταν 6 το πρωί όταν ακούστηκε ένας τρομερός θόρυβος από λαμαρίνες που έσπαζαν. Πεταχτήκαμε όλοι επάνω μέσα στο σκοτάδι, μονολογώντας και φωνάζοντας «βουλιάζουμε»! Ανέβηκα γρήγορα στο κατάστρωμα. Τι είχε συμβεί; Κοντά στον Κριό, στην Παροικιά, το Α/Τ «έκατσε». Είχε βρει το σόναρ, που είχε στα ύφαλά του το πλοίο, σε αβαθή. Κοίταξα τον πλοίαρχο που ήταν στη γέφυρα, με κοίταξε και μου είπε: «Βαγγέλη, το κάτσαμε το καράβι»… Και άρχισαν τα δύσκολα. Πέφτει δύτης και λέει ότι το πλοίο θέλει ρυμούλκηση. Στο μηχανοστάσιο, οι μηχανές δούλευαν με όλη τους την ιπποδύναμη, μήπως και ξεκολλήσει… τίποτα. Όλο το πλήρωμα μετέφερε τα πυρομαχικά του πλοίου πλώρα-πρύμα… όμως τίποτα. Κάποια στιγμή έπρεπε να αποβιβαστούμε. Πώς; Να πέσουμε στη θάλασσα· μετά από ώρες αναμονής ήρθε μία λάντζα να μας πάρει, όπου είχε μία απίστευτη ρεστία. Έπρεπε να πηδήξουμε από 3 μέτρα ύψος στη λάντζα, όπου ο λαντζέρης μάς περίμενε να μας πιάσει στον αέρα για να μην τσακιστούμε. Τέλος καλό, όλα καλά. Για όλους εμάς· όσο για το πλοίο, ξεκόλλησε μόνο του από τα κύματα που δημιουργούσαν

Στα 56 χρόνια της ιστορίας του, το Ράλι Αιγαίου έχει διανύσει πάνω από μία φορά την περίμετρο της γης σε ναυτικά μίλια (20.000) και έχει επισκεφθεί σχεδόν όλα τα νησιά του Αιγαίου, προσφέροντας ένα απόλυτο θέαμα ναυτοσύνης και αθλητισμού τα πήγαινε-έλα των επιβατηγών που κατέπλεαν και απέπλεαν από την Παροικιά. Όσο για τον πλοίαρχο, είναι μία άλλη πολιτική ιστορία. Πάντως, είναι εν ζωή και διαπρέπει πολιτικά. Και τώρα αρχίζουν τα δύσκολα… Ήλθε άλλο Α/Τ να μας παραλάβει, για να συνεχισθεί το Ράλι προς Ψαρά. Ο «Πάνθηρ», που μόλις είχε τελειώσει ένα εικοσαήμερο ξιφία στο Ανατολικό Αιγαίο. Το καράβι δεν είχε καν νερό. Ευτυχώς που είχα έναν χορηγό τότε, με φημισμένα ανθρακούχα νερά. Είχα μερικές κούτες, με αυτά τα νερά πλύθηκα, όπως και μερικοί άλλοι συνάδελφοι... Το 1987 στην Πάτμο, από μία πλάκα ιστιοπλόων με πρωτεργάτη τον Τάσο Μπουντούρη, αδειάσαμε όλες τις ΕΒΓΑ της Σκάλας της Πάτμου από γιαούρτια. Το τι έγινε δεν περιγράφεται. Το 1992, ενώ βρισκόμασταν με το Α/Τ «Αιγαίο» στην Αντίμηλο με εφτάρι, λαμβάνουμε σήμα s.o.s. από ένα ρωσικό ιστιοπλοϊκό που συμμετείχε στο Ράλι. Τους βρήκαμε ξυλάρμενους μεσοπέλαγα με σπασμένο κατάρτι. Έπρεπε να ρίξουμε κάβο και να τους ρυμουλκήσουμε πίσω στη Μήλο. Όταν καταπλεύσαμε στη Μήλο και το Α/Τ έκανε κράτη, ο κάβος που ήταν δεμένο το ιστιοπλοϊκό έκανε κοιλιά, δέθηκε

γύρω από τις προπέλες που γύριζαν ακόμη και ξαφνικά βλέπω το ρυμουλκούμενο ιστιοπλοϊκό να έρχεται καταπάνω μας με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ευτυχώς, οι προπέλες έκοψαν τον κάβο και απεφεύχθη η πρόσκρουση. Απλά το ιστιοπλοϊκό άνοιξε σαν καρπούζι και εμείς έπρεπε να πριονίσουμε τον κάβο από τις προπέλες… Τα πιο επιτυχημένα γλέντια και πάρτι τα διοργάνωνε ο Πέτρος Γουλανδρής. Έκλεινε συνήθως, όταν έδεναν σε μεγάλα νησιά, ένα κέντρο ολόκληρο για το πλήρωμα του «Big Greek Machine», για να διασκεδάσουν μέχρι το πρωί. Όταν τα νησιά ήταν μικρά, όπως στα Ψαρά, το συνοδευτικό του σκάφος, «Discover», ένα αυθεντικό σκάφος για ψάρεμα ξιφία, γινόταν πίστα χορού με disco μπάλα περιστρεφόμενη και φωτορυθμικά. Στα 56 χρόνια της ιστορίας του, το Ράλι Αιγαίου έχει διανύσει πάνω από μία φορά την περίμετρο της γης σε ναυτικά μίλια (20.000) και έχει επισκεφθεί σχεδόν όλα τα νησιά του Αιγαίου, προσφέροντας ένα απόλυτο θέαμα ναυτοσύνης και αθλητισμού. Εν τέλει, η λιβιδινική ηδονή της ιστιοπλοΐας προσφέρει το απόλυτο, εφόσον η θάλασσα έχει μόνον ανοιχτούς ορίζοντες.

ΚΥΛΛΉΝΗ

RIVIERA OLYMPIA & AQUA PARK Δάση και αμμουδιές. Η Κυλλήνη. Ένα από τα ωραιότερα φυσικά θέρετρα της Μεσογείου. Σε ένα από τα πιο όμορφα σημεία της Πελοποννήσου, με μοναδικό design & αξεπέραστη πολυτέλεια, το Riviera Olympia σας περιμένει προσφέροντας αμέτρητες επιλογές, που θα μετατρέψουν τις διακοπές σας σε μια αξέχαστη εμπειρία. Τέσσερα ξενοδοχεία, το καθένα με το δικό του στιλ, μία απέραντη παραλία με πεντακάθαρα ρηχά νερά και χρυσαφένιους αμμόλοφους, 23 εστιατόρια & μπαρ, καταπράσινους κήπους, ένα φαντασμαγορικό υδροψυχαγωγικό πάρκο, τιρκουάζ πισίνες 4.000 τ.μ. περιτριγυρισμένες από εξωτικούς φοίνικες, ένα state-of-the-art Elixir Κέντρο Θαλασσοθεραπείας, οι εγκαταστάσεις του οποίου φτάνουν τα 4.500 τ.μ., αθλητικές ακαδημίες και ατελείωτη ψυχαγωγία για όλες τις ηλικίες, υπόσχονται ένα συναρπαστικό καλοκαίρι.

OLYMPIA OASIS & AQUA PARK, από 295€ την ημέρα σε Garden Room Side Sea View Ground Floor με ημιδιατροφή.

OLYMPIA RIVIERA & AQUA PARK, από 340€ την ημέρα σε Superior Sea View Guestroom με πρωινό. Δωρεάν είσοδος στο φαντασμαγορικό Olympia Aqua Park! Πληροφορίες: rivieraolympia.com, τηλ.: 26230 64400

66 | ΕΣΤΙΑζω

Καλοκαιρινές διακοπές

στα ωραιότερα μέρη της Ελλάδας ...τα παιδιά δωρεάν Διαμονή, διατροφή & δραστηριότητες

ΡΌΔΟΣ LUX ME RHODOS Το Grecotel Lux Me Rhodos σας προσκαλεί σε μια ανεπανάληπτη εμπειρία διακοπών. Πάνω στην ειδυλλιακή παραλία της Καλλιθέας, με τα κρυστάλλινα νερά και τη χρυσαφένια άμμο, σας προσκαλεί να ζήσετε ένα αξέχαστο καλοκαίρι με τα πιο αγαπημένα σας πρόσωπα. Με εντυπωσιακή διακόσμηση στις μαγευτικές ρόδινες και χρυσαφένιες αποχρώσεις που παίρνει το νησί όταν ανατέλλει ο ήλιος, και το υδάτινο στοιχείο να κυριαρχεί σε όλους τους χώρους, αποπνέει μια ιδιαίτερη ζεστασιά που θα σας γοητεύσει. Οι εντυπωσιακές πισίνες & υδάτινες κατασκευές, τα φωτεινά δωμάτια στο κεντρικό κτίριο και το υπέροχο Χωριό των Βungalows, αναδεικνύουν ιδανικά την άνεση & την κομψότητα του Grecotel Luxe All-Ιn Living. Από 285€ την ημέρα σε Superior Room Side Sea View με Lux AllInclusive Living. Πληροφορίες: rhodos.grecotel.com, τηλ.: 22410 85412

ΣΟΎΝΙΟ

CAPE SOUNIO Σε ένα από τα πιο συγκλονιστικά σημεία του κόσμου, φορτισμένο με τον Μύθο του Αιγαίου, μπανγκαλόου μοναδικής αισθητικής, χτισμένα αμφιθεατρικά, αγναντεύουν τον Ναό του Ποσειδώνα μέσα από τα πεύκα του αττικού τοπίου. Η θέση των εστιατορίων πάνω στη θάλασσα, μέσα στο πευκόδασος, πλάι στην πισίνα ή στις βεράντες με τη χαρισματική θέα, εμπνέει τον βραβευμένο σεφ Σάκη Τζανέτο για μοναδικά φροντισμένα μενού με ολόφρεσκα εκλεκτά υλικά από τη φάρμα μας, Agreco. Χαρίστε στον εαυτό σας την υπέρτατη απόλαυση μιας ειδικής θεραπείας Elixir στο πρόσωπο ή το σώμα, ενώ μοναδικά προγράμματα Ayurveda από Ινδούς θεραπευτές θα σας μυήσουν σε νέα μονοπάτια εσωτερικής γαλήνης. Από 288€ την ημέρα σε Superior Bungalow, με πλευρική θέα θάλασσα και ημιδιατροφή. (Ισχύει ελάχιστη διαμονή 3 διανυκτερεύσεων). Πληροφορίες: Capesounio.com, τηλ.: 22920 69700

68 | ΕΣΤΙΑζω

ΛΑΚΌΠΕΤΡΑ

CASA MARRON

Το ολοκαίνουριο Grecotel Casa Marron φέρνει νέο boho αέρα σε μία περιοχή εξαιρετικής ομορφιάς, ανοίγοντας τον διάλογο ανάμεσα στην παράδοση και τη σύγχρονη αισθητική. Καλύπτοντας 80.000 τ.μ. στην αμμουδερή παραλία της Λακόπετρας, λούζεται στα καταγάλανα νερά του Ιονίου Πελάγους, αναδύοντας μια μοναδική εξωτική αίσθηση και μια «ήρεμη» ζωντάνια. Οι γαστρονομικές επιλογές στα 13 εστιατόρια και μπαρ του Casa Marron, που περιλαμβάνονται σε όλα τα all inclusive πακέτα, εκπλήσσουν και τους πιο apetit-ικούς με τη bohemian ατμόσφαιρα να συμβάλλει σε μια ανεπιτήδευτη ευεξία. Ό,τι κι αν δοκιμάσετε είναι εκπληκτικό. Νόστιμα πιάτα που επιβεβαιώνουν την άψογη παρουσίασή τους, ποικιλία γεύσεων και γαστριμαργικές προτάσεις που συναρπάζουν, φρέσκα φρούτα και λαχανικά και εκλεκτά κρασιά από κάθε γωνιά της γης.

Από 280€ την ημέρα σε Casa Room Fields View & Private Balcony All Inclusive. Μείνετε 5 νύχτες και κερδίστε 10% έκπτωση στη διαμονή (ισχύει ελάχιστη διαμονή 3 διανυκτερεύσεων). Πληροφορίες: casamarron.grecotel.com, τηλ.: 26930 51713

ΕΣΤΙΑζω | 69

ΚΑΛΑΜΆΤΑ

FILOXENIA KALAMATA Στην ομορφότερη γωνιά του μεσσηνιακού κόλπου... και κάτω από τον μυθικό Ταΰγετο, σας υποδέχεται το γνωστό και δημοφιλές Filoxenia. Χτισμένο σε µία καταπράσινη έκταση µε εξωτικούς κήπους και φοινικόδεντρα, πάνω σε µία μαγευτική παραλία µε κρυστάλλινα νερά. Οικογενειακές σουΐτες και εντυπωσιακά deluxe guestrooms αποπνέουν διακριτική πολυτέλεια και στιλ. Πισίνα µε jacuzzi, γήπεδο τένις, γυμναστήριο, zoozoo playroom για τους μικρούς, είναι μερικές από τις ατέλειωτες επιλογές για σπορ διασκέδαση όλη την ημέρα. Από 184€ την ημέρα σε δίκλινο δωμάτιο με πρωινό. Πληροφορίες: Filoxeniakalamata.com, τηλ.: 27210 23166

ΚΩΣ KOS IMPERIAL THALASSO Εξωτικά φοινικόδεντρα, πισίνες, γέφυρες και καταρράκτες συνθέτουν ένα εξωτικό σκηνικό. Bungalows με ιδιωτικές πισίνες, βεράντες με θέα στο Αιγαίο και τα φώτα της Αλικαρνασσού, μία πανέμορφη παραλία με γαλάζια νερά, δραστηριότητες για μικρούς και μεγάλους και φυσικά το πολυτελές ThalassoSpa, που δεν θα μπορούσε να λείπει από το νησί του Ιπποκράτη και είναι ιδανική επιλογή για όσους αγαπούν το υδάτινο στοιχείο. Από 245€ την ημέρα σε bungalow με θέα πισίνα και ημιδιατροφή, δωρεάν χρήση της θαλασσοπισίνας. Απαιτείται ελάχιστη διαμονή 5 διαν/σεων. Πληροφορίες: Kosimperial.com, τηλ.: 22420 58000

C

M

Y

M

MY

Y

MY

K

72 | ΕΣΤΙΑζω

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΌ ΚΑΛΟΚΑΊΡΙ 2019

Όλη η Ελλάδα ένα φεστιβάλ

Από τις Φαίδρα Βασιλάκη και Νεκταρία Μαραγιάννη

Τ

ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας παρουσιάζει παραγωγές με θεματική τον χρόνο και την επίδρασή του στο καλλιτεχνικό έργο και το ανθρώπινο σώμα. Το Διεθνές Φεστιβάλ Πέτρας κάθε καλοκαίρι επί 25 χρόνια φιλοξενεί τα πιο μεγάλα ονόματα της μουσικής και του θεάτρου. Θέατρο, χορό και πολλή μουσική έχει να προσφέρει το φθινοπωρινό πρόγραμμα του Ηρωδείου, το οποίο περιλαμβάνει μεγάλα ονόματα της παγκόσμιας μουσικής σκηνής και όχι μόνο. Το Φεστιβάλ «Στη σκιά των Βράχων» πραγματοποιείται σχεδόν τρεις δεκαετίες, στο Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη» και στο Θέατρο Βράχων «Άννα Συνοδινού», και πρόκειται για ένα φεστιβάλ πολύχρωμο και πολυποίκιλο, με το βλέμμα στην κοινωνία. Μουσική και θέατρο συνθέτουν το πρόγραμμα του 25ου Φεστιβάλ Παπάγου – Χολαργού, του πολυαναμενόμενου πολιτιστικού γεγονότος της βόρειας Αθήνας.

Tο Διεθνές Φεστιβάλ Άνδρου παρουσιάζει ένα υψηλού επιπέδου πρόγραμμα με θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις και συναυλίες

ΕΣΤΙΑζω | 73

1

Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας «Πιστό» στο καλοκαιρινό ραντεβού του, το Φεστιβάλ κλείνει φέτος 25 χρόνια «ζωής» και παρουσιάζει παραγωγές με θεματική τον χρόνο και την επίδρασή του στο καλλιτεχνικό έργο και το ανθρώπινο σώμα.

Π

λούσιο και πολυποίκιλο είναι το πρόγραμμα του 25ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, η κορυφαία συνάντηση δημιουργών του σύγχρονου χορού στη χώρα μας, που φέτος θα πραγματοποιηθεί από τις 19 έως τις 28 Ιουλίου, με θέμα τον χρόνο και «πρωταγωνιστές» τον Βρετανό χορογράφο Akram Khan και τον καταξιωμένο Ούγγρο σκηνοθέτη Béla Tarr. Υπό τη διοργάνωση του Δήμου Καλαμάτας, του Διεθνούς Κέντρου Χορού, που ανήκει στην Κοινωφελή Επιχείρηση Δήμου Καλαμάτας «ΦΑΡΙΣ», και την καλλιτεχνική διευθύντρια Λίντα Καπετανέα, το πρόγραμμα του Φεστιβάλ περιλαμβάνει 11 παραγωγές στο Μέγαρο Χορού, 12 υπαίθριες παραστάσεις χορού στην κεντρική πλατεία της Καλαμάτας, μία υπαίθρια παράσταση στην Costa Navarino και καθημερινή προβολή όλων των υπαίθριων παραστάσεων την επόμενη ημέρα στην Costa Navarino, προβολές ταινιών στο Μέγαρο Χορού, μουσική βραδιά στον ίδιο χώρο σε συνδιοργάνωση με το Φεστιβάλ «Διεθνείς

74 | ΕΣΤΙΑζω

Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας», που διοργανώνει το Δημοτικό Ωδείο Καλαμάτας, εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τέσσερα επαγγελματικά σεμινάρια, μία διάλεξη ανοικτή σε όλους, ένα εργαστήρι για παιδιά και ένα για ενήλικες (άνω των 50 ετών), ένα σεμινάριο για ΑμεΑ, καθώς και παράσταση του εργαστηρίου για παιδιά και μία παράσταση του σεμιναρίου για ΑμεΑ την ημέρα λήξης

του Φεστιβάλ. Συνολικά, δεκαεπτά ξένοι δημιουργοί από τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο, την Ισπανία, τις Φιλιππίνες, τη Γερμανία, την Ιαπωνία, το Μεξικό, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία και την Ιταλία, εκ των οποίων οι εννέα εμφανίζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, και σημαντικοί Έλληνες ερμηνευτές, μεγάλοι δάσκαλοι του χορού, θα παρουσιάσουν παραστάσεις χορού, που συνδυάζουν διαφορετικά είδη – από σύγχρονα ακροβατικά μέχρι hip hop και kathak.

2 To Φεστιβάλ σηκώνει αυλαία (19 & 20 Ιουλίου) στο Μέγαρο Χορού της μεσσηνιακής πρωτεύουσας με δύο παραγωγές που ξεχωρίζουν. Ο λόγος για τα έργα «Babae» της Joy Alpuerto Ritter και το παγκοσμίου φήμης «Τhe Roots» της ομάδας hip pop Cie Accrorap (Εθνικό Χορογραφικό

1. Akram Khan Company, «Until The Lions».

2. Josef Nadj, «Mnémosyne».

3. Joy Alpuerto Ritter, «Babae».

4. CCN de La Rochelle/Cie Accrorap – Kader Attou, «The Roots».

5. κι όμΩς κινείται, «Μάστερ και Μαργαρίτα»

4

3

Κέντρο της La Rochelle/CCN de la Rochelle) του Kader Attou. Η Joy Alpuerto Ritter έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και παρουσιάζει το «Babae», το οποίο σημαίνει «γυναίκα» στα Tagalog (γλώσσα των Φιλιππίνων). Πρόκειται για μία σόλο παράσταση εμπνευσμένη από τον «Χορό των Μαγισσών» της Mary Wigman. Mε αφετηρία το κινησιολογικό υλικό της Wigman, η μεγαλωμένη στη Γερμανία Alpuerto Ritter δημιουργεί τον δικό της χαρακτήρα μάγισσας και εκτελεί μία αρχαία και οικεία τελετουργία, γνωστή μόνο σε εκείνη· εκθέτει τον εαυτό της σε καταστάσεις μετασχηματισμού και έκστασης ενώ ταυτόχρονα εκπέμπει δύναμη μέσω της θηλυκότητας, ενσωματώνοντας στον χαρακτήρα της μάγισσας τις ιστορικές θυσίες των γυναικών και την απόλυτη ελευθερία. Το «Τhe Roots» συνοψίζει μια ανθρώπινη περιπέτεια, ένα ταξίδι, που ερμηνεύουν έντεκα χορευτές hip hop σε ένα σκηνικό αποτελούμενο από ένα τραπέζι, έναν δίσκο βινυλίου σε ένα πικάπ και αναμνήσεις από την παιδική ηλικία. Η μουσική ξεσηκώνει και καλεί τους χορευτές να ενωθούν, καθένας τους εξερευνά τα δυνατά του σημεία, το δικό του μονοπάτι. Σμιλεμένο με τα χρόνια, το μοναδικό στιλ κάθε χορευτή γίνεται το σημείο εκκίνησης ενός ταξιδιού από τις ρίζες του προς τη σωματική μνήμη.

Η Alpuerto Ritter εκπέμπει δύναμη μέσω της θηλυκότητας, ενσωματώνοντας στον χαρακτήρα της μάγισσας τις ιστορικές θυσίες των γυναικών και την απόλυτη ελευθερία

5

Ο Akram Khan, έχοντας επίγνωση του χρόνου επάνω στο σώμα και της μετάβασης από τη δύναμη στην αντοχή, παρουσιάζει (27 & 28 Ιουλίου, Μέγαρο Χορού) το «Until the Lions», έργο εμπνευσμένο από το έπος «Mαχαμπχαράτα» και συγκεκριμένα την πριγκίπισσα Άμπα. Η ηρωίδα βλέπει τη ζωή της να καταστρέφεται, επικαλείται τους θεούς, αμφισβητεί τα όρια του γυναικείου και ανδρικού φύλου και προκαλεί τον χρόνο. Το έργο εξετάζει τι συμβαίνει όταν οι κοινωνικές επιταγές για κάθε φύλο οδηγούν σε αδιέξοδο αντί να προστατεύουν. Ένας από τους καλλιτέχνες που επίσης ξεχωρίζει στη φετινή διοργάνωση είναι ο χορογράφος και εικαστικός Josef Nadj με την «Mnémosyne» (Μνημοσύνη), έργο που αποτελεί προσωπικό φόρο τιμής στο «The Atlas», το ανολοκλήρωτο έργο του Γερμανού ιστορικού τέχνης Aby Warburg. Τριάντα χρόνια μετά την πρώτη του παράσταση, ο Nadj επιστρέφει στην τέχνη που καλλιέργησε παράλληλα με το κύριο έργο του, τη

φωτογραφία, και ανασκάπτει τη μνήμη του για να διευρύνει τον δημιουργικό του ορίζοντα. Στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας (φουαγιέ, 19-23 Ιουλίου) σχεδιάζει μία μεγάλη φωτογραφική έκθεση, όπου κάθε φωτογραφία διηγείται μία ιστορία με ξεχωριστή μνήμη μόνο για τον ίδιο. Στην έκθεση υπάρχει ένα μαύρο κουτί, εντός του οποίου σκηνοθετεί τον εαυτό του (20-22 Ιουλίου), υποδύεται, χορεύει, ερμηνεύει σε μία σύντομη παράσταση σπάνιας πυκνότητας, όπου κάθε κίνηση, κάθε δράση, κάθε δευτερόλεπτο είναι μία ηχώ του προσωπικού και καλλιτεχνικού ταξιδιού του. Ακόμη, η Lali Ayguadé και η ομάδα της αποκαλύπτουν (25 & 26 Ιουλίου, Μέγαρο Χορού) στο έργο «iU an Mi» τι κάνουν οι άνθρωποι όταν έρχονται αντιμέτωποι με μη αναστρέψιμα γεγονότα, με αναπόφευκτες ενέργειες, τις οποίες αδυνατούν να χειριστούν. Και όλα αυτά με το πρόσχημα μιας κηδείας.

φορά στην Ελλάδα, διακρίνονται το «Ιnvisible» της ομάδας «kabinet k» (Joke Laureyns & Kwint Manshoven), μία παράσταση για την κάθαρση, την ελπίδα, την παρηγοριά, με 7 χορευτές διαφορετικών ηλικιών να διερωτώνται τι συμβαίνει όταν οι άνθρωποι χάσουν τα σημεία αναφοράς τους (21 Ιουλίου). Η ομάδα «Le Galactik Ensemble» μας «συστήνει» (23 & 24 Ιουλίου) το έργο «Optraken», τα «ακροβατικά κατάστασης» όπως τα αποκαλεί, τα οποία διερευνούν την άμεση, συγκεκριμένη σχέση του ανθρώπου με ένα ασταθές περιβάλλον και την ικανότητά του να προσαρμόζεται σε αυτό. Ο Link Berthomieux (Cie Le Neil) υποδύεται (28 Ιουλίου) στην «Vendetta» έναν άνδρα στην αμείλικτη ηχώ των πληγών του. Από τις τρεις ελληνικές συμμετοχές, το χορογραφικό δίδυμο «arisandmartha» (Άρης Παπαδόπουλος & Μάρθα Πασακοπούλου) παρουσιάζει (21 Ιουλίου) το έργο «Lucy.

Ανάμεσα στις παραγωγές που θα φιλοξενηθούν επίσης στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας και για πρώτη

ΕΣΤΙΑζω | 75

6. Béla Tarr. 7. kabinet k (Joke Laureyns & Kwint Manshoven), «Invisible».

8. Le Galactik Ensemble, «Optraken». 9. Les Vikings Cie, «L’ Aveuglement»

7 6 8 9

Στην κεντρική πλατεία Καλαμάτας θα παρουσιασθούν σε σταθερό βραδινό ραντεβού δώδεκα παραστάσεις χορού με ελεύθερη είσοδο

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

tutorial for a ritual», το οποίο δανείζεται τον τίτλο του από τον αμφιλεγόμενο, διάσημο σκελετό αυστραλοπιθήκου που ανακαλύφθηκε στην Αιθιοπία το 1974. Πρόκειται για μια «τελετουργική απόπειρα» σύνδεσης ετερόκλητων μεταξύ τους στοιχείων, προτείνοντας να διευρύνουμε το αντιληπτικό πεδίο μας και να αναθεωρήσουμε τρόπους και τόπους τελετουργικών πρακτικών που διασώζονται στην καθημερινότητά μας. Η ομάδα «κι όμΩς κινείται» αφιερώνει (23 Ιουλίου) την παράστασή της «Μάστερ και Μαργαρίτα» –μία σουρεαλιστική μυθοπλασία όπου ο Διάβολος γιατρεύει την έλλειψη πίστης– στο κίνημα των κονστρουκτιβιστών, και η Κατερίνα Ανδρέου μέσα από το έργο «BSTRD» – μία σύντμηση της λέξης «bastard»– πραγματεύεται (27 Ιουλίου) πώς κάποιος παραμένει ελεύθερος και ανώνυμος χωρίς να καταλήγει απαραίτητα μόνος. Στην κεντρική πλατεία Καλαμάτας θα παρουσιασθούν σε σταθερό βραδινό ραντεβού έντεκα παραστάσεις χορού με ελεύθερη είσοδο. Η ομάδα TrashDollys το «Cape Alley» (20 Ιουλίου), ο Andi Xhuma το «Tipping point» (21 Ιουλίου), οι Joy Alpuerto Ritter & Lukas Steltner το «Shall we…?!» (22 Iουλίου), η Ιουλία Ζαχαράκη το «wethericecream weatheriscream», και οι Anna Calsina Forrellad & Quentin Manfroy το «An Ιnvitation to…»

(23 Ioυλίου), η Lali Ayguadé το «Entre dos» και η Εύα Γεωργιτσοπούλου το «miTerra» (24 Ιουλίου), ο Francisco Córdova το «ΟΗΤLI (Path)» (25 Ιουλίου), ο Chey Jurado το «Agua» (26 Iουλίου), η ομάδα Les Vikings Cie το «L’

76 | ΕΣΤΙΑζω

εδάφους, ο Francisco Córdova το «Βody Action» (2127 Ιουλίου), μία δική του μέθοδο που βασίζεται στην κατασκευή σωματικών δράσεων, και η Lali Ayguadé το «From lightness to gravity» (24-28 Ιουλίου), με θεματική τη μελέτη της μεταμόρφωσης μέσα από τη σωματικότητα. Ακόμη, ο Jozef Fruček θα δώσει (23 Ιουλίου) τη διάλεξη «Ageing Body».

Aveuglement» (η παράσταση θα επαναληφθεί στην Costa Navarino στις 28 Ιουλίου) και η Cie Le Neil του Link Berthomieux το «On this ground» (27 Ιουλίου). Πολυαναμενόμενο είναι το διήμερο αφιέρωμα (25 & 26 Ιουλίου) στον φιλοξενούμενο Béla Tarr. Θα πραγματοποιηθεί στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας (Στούντιο) με την προβολή δύο εκ των σημαντικοτέρων ταινιών του: οι «Αρμονίες του Βερκμάιστερ» (2000) και «Το Άλογο του Τορίνο» (2011), στην οποία θα προηγηθεί εισήγησή του για τη σχέση του με την τέχνη, τον χρόνο και τη ζωή. Επιπλέον, θα προβληθεί (22 Ιουλίου, Προαύλιο Μεγάρου Χορού) το ντοκιμαντέρ «Louise Lecavalier: Ιn Motion» του Raymond Saint-Jean για τη ζωή της Καναδής χορεύτριας Louise Lecavalier. Στο Δημοτικό Στάδιο Καλαμάτας θα λάβουν χώρα τα επαγγελματικά σεμινάρια σύγχρονου χορού. Οι Jozef Fruček και Manuel Ronda θα εισηγηθούν (18-20 Ιουλίου) του σεμιναρίου «A minute of lies: acting and dance workshop», με θεματική το πώς κατασκευάζουμε και πλάθουμε μεγάλα ψέματα επί σκηνής, η Joy Alpuerto Ritter του «Hybrid Movement Workshop» (19-22 Ιουλίου), με πυρήνα τις ασκήσεις απομόνωσης των μελών του σώματος, την τεχνική waving, τον ρυθμό και τις ασκήσεις

Το «Καλειδοσκόπιο», το εργαστήρι χορού και χορογραφίας για παιδιά και εφήβους (5-16 ετών), θα διεξαχθεί (12-16 Ιουλίου) στην Κεντρική Σκηνή του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας από τη Βιτόρια Κωτσάλου. Το εργαστήρι εμπνέεται από την ιδέα του φωτός για την ανάπτυξη υλικού κίνησης, και στο τέλος αυτού θα παρουσιασθεί (17 Ιουλίου) η παράσταση που θα προετοιμάσουν. Το εργαστήρι κίνησης για ενήλικες (50+) «Fighting Monkey Practice» –μια πρακτική ανθρώπινης ανάπτυξης μέσα από την κίνηση– του Αντώνη Στρούζα, θα πραγματοποιηθεί (12-16 Ιουλίου) στο Στούντιο του Μεγάρου Χορού. Τέλος, το σεμινάριο χορού για ΑμεΑ «Dancing our way/ Χορεύοντας με τον δικό μας τρόπο» θα διεξαχθεί (23-28 Ιουλίου) στο Αμφιθέατρο «Θόδωρος Αγγελόπουλος». Περιλαμβάνει τα βιωματικά εργαστήρια «Πρωτόγονη Έκφραση» της Μαρίας Γαλάνη και «Το σώμα του φροντιστή: αντίληψη, κατανόηση και διαχείριση όσων δεν λέγονται» της Αναστασίας Νικολίτσα, τα οποία ολοκληρώνονται μέσα από τη διαδραστική εκδήλωση «Ζωντανοί στη σκηνή» (28 Ιουλίου) της Σοφίας Φ. Δρούμπαλη.

C

M

Y

CM

MY

CY

MY

K

ΕΣΤΙΑζω | 77

1

Διεθνές Φεστιβάλ Πέτρας Το έχουμε αγαπήσει, γιατί κάθε καλοκαίρι επί 25 χρόνια φιλοξενεί τα πιο μεγάλα ονόματα της μουσικής και του θεάτρου.

2

Ο

λόγος για το Διεθνές Φεστιβάλ Πέτρας, το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό γεγονός της δυτικής Αθήνας, που διοργανώνει ο Δήμος Πετρούπολης. Φέτος παρουσιάζει ένα πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα, το οποίο απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό. Οι εκδηλώσεις έχουν ξεκινήσει από τις 4 Ιουνίου, ωστόσο αναμένονται πολλές ακόμα. Σάββατο 29 Ιουνίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 8μ.μ.) « Ήθη και έθιμα στον κύκλο του χρόνου», από τον Σύλλογο Μελέτης και Διδασκαλίας Παραδοσιακών Χορών «Τερψιχόρη». Είσοδος ελεύθερη. Κυριακή 30 Ιουνίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 8μ.μ.) «Οι 4 εποχές του χορού», ετήσια εκδήλωση του Συλλόγου Πελοποννησίων Πετρούπολης «Ο Πέλοψ». Είσοδος ελεύθερη. Δευτέρα 1 Ιουλίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9.30μ.μ.) Συναυλία με τους «Locomondo». Τρίτη 2 & Τετάρτη 3 Ιουλίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 9μ.μ.) «Μαρία Πενταγιώτισσα» του Μποστ, από την εφηβική θεατρική ομάδα του Δήμου Πετρούπολης. Είσοδος ελεύθερη. Πέμπτη 4 Ιουλίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9.30μ.μ.) «Κατά φαντασίαν ασθενής» του Μολιέρου, σε σκηνοθεσία Πέτρου Φιλιππίδη. Με τους Πέτρο Φιλιππίδη, Υρώ Μανέ κ.ά.

Χρήστο Χατζηπαναγιώτη, Ελένη Καστάνη, Δημήτρη Μαυρόπουλο, Αργύρη Αγγέλου. Τετάρτη 10 Ιουλίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9.30μ.μ.) Συναυλία με τους UB40 – Αντώνη Ρέμο. Πέμπτη 11 & Παρασκευή 12 Ιουλίου (Πλατεία Ηρώ, 7.30 και 8.30μ.μ.) Στάσεις και Παραστάσεις – Ιστορίες καθ’ οδόν, από το «Θέατρο Εxpress», μια συνεργασία του Εθνικού Θεάτρου με τον Όμιλο ΟΑΣΑ. Πρόκειται για εύθυμες διηγήσεις για τις πρώτες προσπάθειες οργάνωσης του ελληνικού κράτους και της πρωτεύουσάς του, τους ανθρώπους, τις συνήθειες και τις παραδόσεις τους. Είσοδος ελεύθερη. Σάββατο 13 Ιουλίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 8μ.μ.) Συναυλία με μουσικά σχήματα της Πετρούπολης, από τη Φιλοζωική Εταιρεία «Save the Tails». Κυριακή 14 Ιουλίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9.30μ.μ.) «Ιφιγένεια η εν Αυλίδι» του Ευριπίδη. Από τον θίασο της Δραματικής Σχολής «Πέτρας» του Δήμου Πετρούπολης. Τη μετάφραση υπογράφει ο Κ. Γεωργουσόπουλος, τη σκηνοθεσία ο Μίλτος Δημουλής. Είσοδος ελεύθερη.

Σάββατο 6 Ιουλίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9.30μ.μ.) «Λωξάντρα» της Μαρίας Ιορδανίδου, σε σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη. Με τους: Ελένη Κοκκίδου, Γιώργο Αρμένη, Μιχάλη Μητρούση, Ευαγγελία Μουμούρη, Χρύσα Παπά κ.ά.

Δευτέρα 15 Ιουλίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9.30μ.μ.) « Όνειρο Θερινής Νυκτός» του Ουΐλλιαμ Σαίξπηρ, σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα, σκηνοθεσία Αιμίλιου Χειλάκη και με μουσική Σταμάτη Κραουνάκη. Πρωταγωνιστούν οι Βλαδίμηρος Κυριακίδης, Αιμίλιος Χειλάκης, Αθηνά Μαξίμου.

Δευτέρα 8 Ιουλίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9.30μ.μ.) «Μαρία Πενταγιώτισσα» του Μποστ, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Με τους

Τρίτη 16 Ιουλίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 9.30μ.μ.) Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει την οπερέτα του Νίκου Χατζηαποστόλου «Η πρώτη αγάπη», σε

78 | ΕΣΤΙΑζω

4 3

1. Βλαδίμηρος Κυριακίδης, Αιμίλιος Χειλάκης, Μιχάλης Σαράντης και Αθηνά Μαξίμου στο «Όνειρο Θερινής Νυκτός».

2. Ο Πέτρος Φιλιππίδης στον «Κατά φαντασίαν ασθενή».

3. Ελένη Κοκκίδου και Γιώργος Αρμένης στη «Λωξάντρα».

4. Διονύσης Τσαντίνης και Αναστασία Κότσαλη στην «Πρώτη αγάπη»

ΕΣΤΙΑζω | 79

Οι Μανώλης Μητσιάς, Παντελής Θαλασσινός, Ρίτα Αντωνοπούλου, Δημήτρης Μπάσης, Μελίνα Ασλανίδου, Βιολέτα Ίκαρη και Ρίζος θα δώσουν τη συναυλία «Τα τραγούδια της Πέτρας».

Φιλαρμονική Ορχήστρα Αθηνών παρουσιάζουν την όπερα « Αΐντα» του Τζουζέπε Βέρντι. Την ορχήστρα διευθύνει ο Βύρων Φιδετζής.

5

Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9μ.μ.) Συναυλία με τη Νατάσα Θεοδωρίδου. Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 9μ.μ.) Παράσταση χοροθεάτρου από τον θίασο ΑκτίναΑκτίς. «Χθες», σε σκηνοθεσία – χορογραφία της Σοφίας Καραγιάννη.

σκηνοθεσία Προμηθέα Αλειφερόπουλου, ενορχήστρωσηδιασκευή Μιχάλη Παρασκάκη. Από την ομάδα «Ραφή». Ερμηνεύουν οι Διονύσης Τσαντίνης, Αναστασία Κότσαλη, Λητώ Μεσσήνη, Γιώργος Ρούπας και οι μουσικοί Δημήτρης Τίγκας, Μάριο Αδρόβερ Πάρδο, Σταμάτης Πασόπουλος. Είσοδος ελεύθερη.

Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 9μ.μ.) Συναυλία με τον τραγουδοποιό Κώστα Χατζή. Τρίτη 17 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 9μ.μ.) Παραλογές από την Ερευνητική Ομάδα Θεάτρου «Εν Χορώ Θέατρο Μάσκας». Διδασκαλία: Θοδωρής Οικονομίδης.

Σάββατο 20 Ιουλίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 9.30μ.μ.) «Άρης» της Σοφίας Αδαμίδου, σε σκηνοθεσία Βασίλη Μπισμπίκη. Στον ρόλο του Άρη ο Τάσος Σωτηράκης. Δευτέρα 22 Ιουλίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 9μ.μ.) Οι «Δικτυοτέχνες» παρουσιάζουν το έργο «Μοντέρνοι καιροί» σε κείμενο και σκηνοθεσία του Γιώργου Μαρδά. Αντί εισιτηρίου βοηθάμε το κοινωνικό παντοπωλείο του Δήμου Πετρούπολης. Τετάρτη 24 Ιουλίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9.30μ.μ.) «Οι γαμπροί της Ευτυχίας» των Νίκου Τσιφόρου και Πολύβιου Βασιλειάδη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Μπέζου, με μουσική και τραγούδια του Φοίβου Δεληβοριά. Με τους Γιάννη Μπέζο, Δάφνη Λαμπρόγιαννη κ.ά.

6

7

Πέμπτη 25 Ιουλίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9.30μ.μ.) «Δον Ζουάν» του Μολιέρου. Από την 5η Εποχή. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Θέμης Μουμουλίδης, παίζουν οι Νίκος Κουρής, Ιωάννα Παππά κ.ά. Τετάρτη 28 Αυγούστου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 9.30μ.μ.) Το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης ανεβάζει «Το τάβλι» του Δημήτρη Κεχαΐδη με τους Ιεροκλή Μιχαηλίδη και Γεράσιμο Σκιαδαρέση. Τρίτη 3 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9μ.μ.) «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου, σε μετάφραση Δημήτρη Δημητριάδη και σκηνοθεσία Σταύρου Τσακίρη. Με τους Κάθριν Χάντερ, Νικήτα Τσακίρογλου, Πέγκυ Τρικαλιώτη, Νίκο Μπουρδούμη κ.ά. Πέμπτη 5 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9μ.μ.) «Μάλιστα, Κύριε Ζαμπέτα» Μουσικοθεατρική παράσταση σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια. Παίζουν οι Βίκυ Σταυροπούλου, Τάσος Χαλκιάς, Λευτέρης Ελευθερίου κ.ά. Παρασκευή 6 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9μ.μ.) Συναυλία με τους Μαρία Φαραντούρη, Βασίλη Λέκκα, Θοδωρή Βουτσικάκη.

Παρασκευή 20 και Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 8μ.μ.) 6ο Συναπάντημα Παραδοσιακών Χορών με τη συμμετοχή τμημάτων παραδοσιακών χορών από όλη την Ελλάδα.

8

5. Γιάννης Μπέζος και Δάφνη Λαμπρόγιαννη στους «Γαμπρούς της Ευτυχίας».

6. Η Κάθριν Χάντερ στον «Προμηθέα Δεσμώτη».

7. Καρυοφυλλιά Καραμπέτη και Νίκος Καραθάνος στις «Νεφέλες».

8. Η Υρώ Μανέ στη «Ρένα».

9. Η Νατάσα Θεοδωρίδου

Κώστα Σπυρόπουλου. Με τους: Κώστα Σπυρόπουλο, Δημήτρη Σταρόβα, Ναταλία Δραγούμη, Νίκο Πολυδερόπουλο, Φωτεινή Ντεμίρη, Αποστολία Ζώη. Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 9μ.μ.) «Ειδήσεις είναι, θα περάσουν», κοινωνική κωμωδία με τους Γιάννη Φραγκίσκο, Άρη Τσάπη, Αναστασία Παντούση.

Σάββατο 7 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9μ.μ.) «Νεφέλες» του Αριστοφάνη, σε μετάφραση Γιάννη Αστέρη και σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζά. Παίζουν οι Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Λυδία Φωτοπούλου, Νίκος Καραθάνος, Χρήστος Λούλης κ.ά.

Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9μ.μ.) Οι Μανώλης Μητσιάς, Παντελής Θαλασσινός, Ρίτα Αντωνοπούλου, Δημήτρης Μπάσης, Μελίνα Ασλανίδου και Βιολέτα Ίκαρη θα δώσουν τη συναυλία «Τα τραγούδια της Πέτρας». Την ορχήστρα διευθύνει ο Μανώλης Ανδρουλιδάκης.

Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 9μ.μ.) «Ο Τζόνι πήρε τ’ όπλο του» της Σοφίας Αδαμίδου, σε σκηνοθεσία Θάλειας Ματίκα. Με τον Τάσο Ιορδανίδη.

Πέμπτη 12 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 9μ.μ.) «Ρένα» του Αύγουστου Κορτώ, σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη. Στον ομώνυμο ρόλο η Υρώ Μανέ.

Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9μ.μ.) «Τοκ Τοκ» του Laurent Baffie, σε σκηνοθεσία

Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 9μ.μ.) Η Εταιρία Λυρικού Θεάτρου Ελλάδος και η

80 | ΕΣΤΙΑζω

9

Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 8μ.μ.) Εκδήλωση Πολιτιστικού Συλλόγου «Χοροέκφραση». Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 9μ.μ.) «Μάρτυρας Κατηγορίας» της Άγκαθα Κρίστι, από τη θεατρική ομάδα του Δήμου Αιγάλεω. Είσοδος ελεύθερη. Τετάρτη 25 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Μίνως Βολανάκης», 9μ.μ.) Συναυλία – Αφιέρωμα στον Μάνο Ελευθερίου. Τραγουδούν ο Γιώργος Νταλάρας και ο Μίλτος Πασχαλίδης. Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου (Σκηνή «Πήτερ Μπρουκ», 8μ.μ.) «Η ιστορία του πολεμικού πυρρίχιου χορού από την Κρήτη έως τον Πόντο». Από τον Αθλητικό – Πολιτιστικό Σύλλογο «Ιέραξ». Πληροφορίες-εισιτήρια στο τηλέφωνο 210 5012402 και στην ιστοσελίδα viva.gr.

Από αριστερά: ο Executive Director της COSMOTE TV Δημήτρης Μιχαλάκης & ο δημιουργός τού «Έτερος Εγώ-Χαμένες Ψυχές» Σωτήρης Τσαφούλιας

Σε ελληνικές σειρές και νέα τηλεοπτική πλατφόρμα επενδύει η COSMOTE TV Η ελληνική αστυνομική σειρά «Έτερος Εγώ - Χαμένες Ψυχές» έκανε πρεμιέρα στις 16 Ιουνίου, ενώ αναμένεται να ακολουθήσουν κι άλλες πρωτότυπες παραγωγές.

Σ

ε πρωτότυπο ελληνικό περιεχόμενο επενδύει η COSMOTE TV, που κάνει την πρώτη κίνηση στη μυθοπλασία με την αστυνομική σειρά « Έτερος Εγώ - Χαμένες Ψυχές» σε σενάριο και σκηνοθεσία του Σωτήρη Τσαφούλια. Η νέα σειρά μυθοπλασίας, που παρουσιάζει οκτώ διαδοχικά επεισόδια με εγκλήματα βασισμένα στον μύθο του Θησέα, έκανε πρεμιέρα την Κυριακή 16 Ιουνίου στην υπηρεσία COSMOTE TV PLUS, όπου όλα τα επεισόδια είναι διαθέσιμα για συνεχόμενη θέαση. Το « Έτερος Εγώ - Χαμένες Ψυχές» παρουσιάστηκε στο πλαίσιο εκδήλωσης της COSMOTE TV στην Αίγλη Ζαππείου. Στη σχετική συνέντευξη Τύπου, ο Executive Director της COSMOTE TV, Δημήτρης Μιχαλάκης, ανέφερε ότι η νέα σειρά σηματοδοτεί την είσοδο της συνδρομητικής τηλεόρασης του Ομίλου ΟΤΕ στην παραγωγή original content, ενώ σημείωσε ότι η COSMOTE TV ήδη εξετάζει νέα σενάρια τηλεοπτικών σειρών μυθοπλασίας. Η COSMOTE TV προσανατολίζεται και σε πρωτότυπες παραγωγές στην κατηγορία της ελληνικής κωμωδίας και stand-up comedy, με δύο νέες εκπομπές να βρίσκονται σε στάδιο παραγωγής, η μία από τις οποίες με τον Λάμπρο Φισφή, προκειμένου να διατεθούν από τη νέα σεζόν τον Σεπτέμβριο. Παράλληλα, η COSMOTE TV ετοιμάζει τη νέα της over the top πλατφόρμα, που αποτελεί μία ολοκληρωμένη Android TV λύση, με ακόμη πιο φιλικό προς τον χρήστη μενού και ενισχυμένες δυνατότητες για προσωποποιημένη θέαση. Συγκεκριμένα, ο κ. Μιχαλάκης δήλωσε: «Ετοιμάζουμε και θα διατεθεί από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο η νέα πλατφόρμα της COSMOTE TV, η οποία θα είναι σε android περιβάλλον και θα προσφέρει μια ξεχωριστή εμπειρία παρακολούθησης. Η νέα πλατφόρμα θα αλλάξει εντελώς το περιβάλλον που θα πλοηγείται ο συνδρομητής, θα είναι πιο “έξυπνη” και θα μπορεί να προτείνει τα κατάλληλα –βάσει του προφίλ του χρήστη– προγράμματα, δίνοντας την επιλογή στον κόσμο να κάνει απροβλημάτιστα ό,τι θέλει σε επίπεδο επιλογής περιεχομένου». Η νέα πλατφόρμα θα συγκαταλέγεται στις πλέον προηγμένες λύσεις παγκοσμίως και θα είναι κατασκευασμένη στα πρότυπα της αντίστοιχης αμερικανικής Comcast. Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της θα είναι η προβολή προτεινόμενου περιεχομένου ανάλογα με τις συνήθειες του χρήστη, που όμως δεν θα περιορίζεται στο on demand περιεχόμενο αλλά θα περιλαμβάνει και το live πρόγραμμα των καναλιών, των λεγομένων linear προγραμμάτων.

O Executive Director της COSMOTE TV, Δημήτρης Μιχαλάκης, ανέφερε ότι η νέα σειρά σηματοδοτεί την είσοδο της συνδρομητικής τηλεόρασης του Ομίλου ΟΤΕ στην παραγωγή original content, ενώ σημείωσε ότι η COSMOTE TV ήδη εξετάζει νέα σενάρια τηλεοπτικών σειρών μυθοπλασίας

Από αριστερά: οι πρωταγωνιστές της σειράς «Έτερος Εγώ – Χαμένες Ψυχές» Πέτρος Λαγούτης & Πυγμαλίων Δαδακαρίδης

ΕΣΤΙΑζω | 81

Τι θα δούμε στο Ηρώδειο το φθινόπωρο Θέατρο, χορό και πολλή μουσική έχει να προσφέρει το φθινοπωρινό πρόγραμμα του Ηρωδείου, το οποίο περιλαμβάνει μεγάλα ονόματα της παγκόσμιας μουσικής σκηνής και όχι μόνο. Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα του φθινοπώρου δεν αποτελεί τμήμα του Φεστιβάλ Αθηνών.

Ο

ι φθινοπωρινές εκδηλώσεις του Ηρωδείου θα ξεκινήσουν στις 28 Αυγούστου με ένα γκαλά όπερας. Πέρσι το γκαλά ήταν αφιερωμένο στη Μαρία Κάλλας, για το φετινό αναμένεται σχετική ανακοίνωση.

Στις 29-30 Αυγούστου, το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας θα ανεβάσει τον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Σταύρου Τσακίρη και με την Κάθριν Χάντερ στον ομώνυμο ρόλο. Συμπρωταγωνιστούν οι Νικήτας Τσακίρογλου, Πέγκυ Τρικαλιώτη, Αλέξανδρος Μπουρδούμης κ.ά. Στις 31 Αυγούστου θα δώσουν συναυλία οι Μαρία Φαραντούρη, Χρήστος Θηβαίος και Αγγελική Τουμπανάκη. Την 1η Σεπτεμβρίου, ο Σύλλογος Γυναικών Γλυφάδας με καρκίνο του μαστού «Μαζί για τη ζωή» θα παρουσιάσει τη θεατρική παράσταση «Το Γκιουλουχτάνι από τη Σμύρνη», με ζωντανή μουσική. Στις 2 Σεπτεμβρίου θα δοθεί συναυλία με το «Canto General» του Μίκη Θεοδωράκη. Στις 3 Σεπτεμβρίου θα ανεβεί η τραγωδία του Σοφοκλή «Οιδίπους Τύραννος» σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη. Ερμηνεύουν οι Δημήτρης Λιγνάδης, Αμαλία Μουτούση, Νίκος Χατζόπουλος, Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Γιώργος Ζιόβας, Γιώργος Ψυχογιός, Νικόλας Χανακούλας. Συμμετέχει 10μελής ανδρικός Χορός.

82 | ΕΣΤΙΑζω

Στις 4-5 Σεπτεμβρίου, το Εθνικό Θέατρο θα παρουσιάσει τις «Ικέτιδες», σε συμπαραγωγή με τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Στάθης Λιβαθινός· παίζουν οι Κάτια Δανδουλάκη, Θοδωρής Κατσαφάδος, Κατερίνα Λούρα, Αγλαΐα Παππά, Άκης Σακελλαρίου, Χρήστος Σουγάρης, Ανδρέας Τσέλεπος, Κόρα Καρβούνη, Τάνια Τρύπη κ.ά. Επίσης, στις 6 Σεπτεμβρίου, θα ανέβει η κωμωδία του Αριστοφάνη «Νεφέλες», σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά και πρωταγωνιστές τους Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Θεοδώρα Τζήμου, Νίκο Καραθάνο, Χρήστο Λούλη κ.ά. Στις 7 Σεπτεμβρίου θα δοθεί η συναυλία «Queen Symphonic – A Rock & Orchestra Experience». Στις 8-9 Σεπτεμβρίου, το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν θα παρουσιάσει τη μουσική παράσταση «Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη – Η οπερέτα» σε σκηνοθεσία Μαριάννας Κάλμπαρη. Στις 10 Σεπτεμβρίου, η Ένωση

«Μαζί για το παιδί» διοργανώνει τη συναυλία «Τι έχει μείνει από τη φωτιά;». Στις 11 Σεπτεμβρίου, το Ίδρυμα Δράσης κατά του Καρκίνου του Μαστού προσκαλεί τον Αντρέα Μποτσέλι για μία μόνο συναυλία, τα έσοδα της οποίας εξ ολοκλήρου θα διατεθούν για τους σκοπούς του Ιδρύματος.

1

Στις 11 Σεπτεμβρίου, το Ίδρυμα Δράσης κατά του Καρκίνου του Μαστού προσκαλεί τον Αντρέα Μποτσέλι για μία μόνο συναυλία, τα έσοδα της οποίας εξ ολοκλήρου θα διατεθούν για τους σκοπούς του Ιδρύματος

Στις 12 Σεπτεμβρίου, η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία θα παρουσιάσει τη μουσικοθεατρική παράσταση «Ο Χιονάνθρωπος και το Κορίτσι». Στις 13 Σεπτεμβρίου θα δοθεί η συναυλία των Archive «25 The Tour». Στις 15-16 Σεπτεμβρίου, το «Béjart Ballet Lausanne» θα παρουσιάσει παράσταση χορού. Στις 17-18 Σεπτεμβρίου, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών θα δώσει τη συναυλία «Classic Rock III». Στις 19 Σεπτεμβρίου, θα δοθεί η

1. Ο Αντρέα Μποτσέλι.

2. Οι Κάτια Δανδουλάκη και Άκης Σακελλαρίου στις «Ικέτιδες».

3. H Florence.

4. Τα μπαλέτα Béjart Ballet Lausanne

2

συναυλία «Florence and the Machine live at the Acropolis» στο Ηρώδειο.

3

4

Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης κ.ά.

του. ΔΙΦΩΝΙΕΣ». Συναυλία.

Στις 20 Σεπτεμβρίου, «John Cleese live at Odeion of Herodes Atticus».

Στις 25-26 Σεπτεμβρίου, το Σπίτι του Ηθοποιού διοργανώνει τη μουσικοθεατρική παράσταση «Μέρες Ραδιοφώνου».

Την 1η Οκτωβρίου, ο Σταμάτης Σπανουδάκης θα δώσει τη συναυλία «Ψυχή μου, μη λυγίζεις».

Στις 21 Σεπτεμβρίου, η Τζέιν Μπίρκιν θα δώσει τη συναυλία «Gainsbourg Symphonie – Jane Birkin».

Στις 27 Σεπτεμβρίου, «Eric Burdon and The Animals “Farewell Europe” live at Acropolis». Συναυλία.

Στις 22 Σεπτεμβρίου θα παρουσιασθεί η μουσικοχορευτική παράσταση «Latin Jazz Concert/ Paquito d’ Rivera Group».

Στις 28 Σεπτεμβρίου θα δοθεί η συναυλία «Mario Biondi. Best of».

Στις 23-24 Σεπτεμβρίου θα ανεβεί το έργο «Δάφνις και Χλόη» του Λόγγου, σε σκηνοθεσία-διασκευήσκηνογραφία Δημήτρη Μπογδάνου. Ερμηνεύουν οι Γιάννης Φέρτης, Έλλη Πασπαλά, Δημήτρης Μάριζας,

Στις 29 Σεπτεμβρίου, «Βασίλης Σκουλάς: με το δοξάρι της ψυχής… 60 χρόνια του θρυλικού τροβαδούρου της Κρήτης». Συναυλία. Στις 30 Σεπτεμβρίου, «Γιώργος Νταλάρας και οι φίλοι

Στις 4 Οκτωβρίου θα παρουσιασθεί η λαϊκή όπερα του Δημήτρη Παπαδημητρίου «Ο Φτωχούλης της Ασίζης». Στις 5 Οκτωβρίου θα δοθεί η συναυλία «Βαμβακάρης κατά Ξαρχάκο». Συμμετέχει η Δήμητρα Γαλάνη. Στις 6 Οκτωβρίου θα παρουσιασθεί η μουσικοχορευτική παράσταση «Η πόλη της καρδιάς μας». Η αυλαία θα πέσει για φέτος στο Ηρώδειο στις 7 Οκτωβρίου με τη συναυλία «Nigel Kennedy, Vivaldi Four Seasons».

ΕΣΤΙΑζω | 83

84 | ΕΣΤΙΑζω

Πρόγραμμα Εκδηλώσεων Φεστιβάλ Επταπυργίου 2 Ιουλίου, 21:30

Fe l i x M e n d e l s s o h n

Όνειρο

Καλοκαιρινής

17 Ιουλίου, 21:30

Επταπύργιο,

Νύχτας

Ένας αιώνας σε μία μέρα

Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Θεσσαλονίκης διεύθυνση Άλκης Μπαλτάς σκηνοθεσία Μιχάλης Σιώνας

σύλληψη-σκηνοθεσία

9 Ιουλίου, 21:30

19 Ιουλίου, 21:30

Vi e n n a M E T t r i o

Mουσική Πάθους

Παναγή Μπαρμπάτη

10,12,14,16,18 Ιουλίου, 21:30

22 Ιουλίου, 21:30

του

Maria Radutu Edua Zadory Θεόδωρος Κερκέζος

Pi e t r o M a s c a g n i

Cavalleria Rusticana Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης διεύθυνση Ζωή Τσόκανου σκηνοθεσία Αθανάσιος Κολαλάς

από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος

Εύη Σαρμή

...νύχτα Μαγικιά... ένα αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη Συμφωνική Ορχήστρα Νέων ΟΜΜΘ MOYSA διεύθυνση Παναγής Μπαρμπάτης

ο

Ελύτης

συναντά τον

Εluard

καλλιτεχνική επιμέλεια Άννα Μυκωνίου μουσική επιμέλεια Αντώνης Σουσάμογλου απαγγελία

Ιουλίτα Ηλιοπούλου

ΕΣΤΙΑζω | 85

1

Φεστιβάλ «Στη σκιά των Βράχων» Ένα από τα πιο πλούσια φεστιβάλ της Αττικής, το Φεστιβάλ «Στη σκιά των Βράχων», πραγματοποιείται σχεδόν επί τρεις δεκαετίες στο Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη» και στο Θέατρο Βράχων «Άννα Συνοδινού».

Φ

ορέας της διοργάνωσης το Διαδημοτικό Δίκτυο Πολιτισμού των Δήμων Βύρωνα και Δάφνης Υμηττού, που κάθε χρόνο επιδιώκει να φιλοξενεί κάτι διαφορετικό αλλά και ξεχωριστό για τους κατοίκους όλου του λεκανοπεδίου, ένα φεστιβάλ πολύχρωμο και πολυποίκιλο, με το βλέμμα στην κοινωνία. Το Φεστιβάλ έχει ξεκινήσει από τα μέσα Ιουνίου και συνεχίζει με συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις. Δευτέρα 1 και Τρίτη 2 Ιουλίου (9μ.μ.) Συναυλία με τον Σωκράτη Μάλαμα, συμμετέχει η Ιουλία Καραπατάκη (τραγούδι) και η μπάντα του. Τετάρτη 3 Ιουλίου (9μ.μ.) «Λωξάντρα» της Μαρίας Ιορδανίδου, σε σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη. Με τους: Ελένη Κοκκίδου, Γιώργο Αρμένη, Μιχάλη Μητρούση, Ευαγγελία Μουμούρη, Χρύσα Παπά κ.ά.

«Εξολοθρευτής Άγγελος» από τον θίασο «Μοντέρνοι Καιροί», βασισμένη στην ομώνυμη κινηματογραφική ταινία του Luis Buñuel. Η σύλληψη και σκηνοθεσία είναι του Βασίλη Γεωργοσόπουλου, ερμηνεύουν οι Ανδρέας Βελέντζας, Δημήτρης Καπαμάς, Γιούλια Καραχανιάν, Μαρία Μάργαρη, Γιάννης Πετρίδης, Αντωνία Πίντζου. Παρασκευή 12 Ιουλίου (9μ.μ.) Συναυλία «Ερωτόκριτος» του Δηµήτρη Μαραµή, µε το 16μελές μουσικό σύνολο «Vamos Ensemble». Οι ερμηνευτές Θοδωρής Βουτσικάκης (Ερωτόκριτος), Ελένη Δημοπούλου (Αρετούσα), Ιωάννα Φόρτη (Παραµάνα), Gautier Βελισσάρης (Πολύδωρος) και Κωστής Μαυρογένης (Ρήγας), μαζί με τους Vamos Ensemble και τον συνθέτη στο πιάνο και την αφήγηση, παρουσιάζουν μοναδικά το αριστούργημα της Κρητικής Αναγέννησης.

Δευτέρα 8 Ιουλίου (9μ.μ.) «Η μεγάλη μέρα μέσα στη νύχτα» του Αντονέν Αρτώ, σε συναρμογή κειμένων, σκηνοθεσία και ερμηνεία Ιφιγένειας Αστεριάδη και πρωτότυπη μουσική του Γιάννη Αγγελάκα. Κεντρικός άξονας του μονολόγου είναι οι ερωτικές επιστολές του Αρτώ προς την ηθοποιό Genica Athanasiou. Είσοδος ελεύθερη. Πέμπτη 11 Ιουλίου (9μ.μ.) Χοροθεατρική παράσταση

86 | ΕΣΤΙΑζω

3

2

Σάββατο 13 Ιουλίου (9μ.μ.) «Οι περιπέτειες του Μινχάουζεν», βασισμένες στο μυθιστόρημα του Gottfried-August Burger, από τη «Διάθλαση», Θεατρικό Εργαστήρι Δήμου Δάφνης-Υμηττού. Η διασκευή και η σκηνοθεσία είναι του Γιώργου Γιαννακόπουλου, παίζουν οι Κατερίνα Σπυροπούλου, Δέσποινα Κορολόγου, Βασιλική Σιδέρη, Βασίλης Σουβατζόγλου, Νίκος Μαυρόπουλος, κ.ά. Είσοδος ελεύθερη. Δευτέρα 15 Ιουλίου (9μ.μ.) «Ελένη» του Γιάννη Ρίτσου, σε σκηνοθεσία και ερμηνεία Βασίλη Παπαβασιλείου. Συμμετέχει ο Νίκος Σακαλίδης. Είσοδος ελεύθερη. Τρίτη 16 Ιουλίου (9.μ.μ.) «Μάνα Εκάβη», σε διασκευή Εύης Οικονομίδου και σκηνοθεσία Μανώλη Ιωνά. Παρουσιάζονται σκηνές των έργων «Τρωάδες» και «Εκάβη» του Ευριπίδη, οι οποίες καταδεικνύουν τη συγκλονιστική πορεία της Εκάβης. Πρωταγωνιστεί η Ιωάννα Γκαβάκου, ακούγεται η φωνή της Νένας Βενετσάνου. Τετάρτη 17 Ιουλίου (9μ.μ.) «Αντριάνα» του Θανάση Παπαγεωργίου (κείμενοσκηνοθεσία), σε ερμηνεία Εύας Καμινάρη. Μία οικογενειακή κρίση γίνεται η αφορμή για να έρθει μία γυναίκα αντιμέτωπη με τη χαμένη της ζωή. Είσοδος ελεύθερη. Πέμπτη 18 Ιουλίου (9μ.μ.) «Ο Τζόνι πήρε τ’ όπλο του» του Ντάλτον Τράμπο,

ΕΣΤΙΑζω | 87

σε θεατρική διασκευή και απόδοση κειμένου Σοφίας Αδαμίδου και σκηνοθεσία Θάλειας Ματίκα. Ένας αντιπολεμικός μονόλογος με πρωταγωνιστή τον Τάσο Ιορδανίδη. Είσοδος ελεύθερη. Παρασκευή 19 Ιουλίου (9μ.μ.) «Άρης» της Σοφίας Αδαμίδου, έργο βασισμένο στη ζωή του Άρη Βελουχιώτη. Η σκηνοθεσία είναι του Βασίλη Μπισμπίκη, πρωταγωνιστεί ο Τάσος Σωτηράκης. Είσοδος ελεύθερη.

Δευτέρα 2 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) Συναυλία-αφιέρωμα στον Μάνο Ελευθερίου, με τους Γιώργο Νταλάρα, Μίλτο Πασχαλίδη, Ασπασία Στρατηγού. Τρίτη 3 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη. Ερμηνεύουν οι Δημήτρης Λιγνάδης, Αμαλία Μουτούση, Νίκος Χατζόπουλος κ.ά. Χορός: Μιχάλης Αφολαγιάν, Δημήτρης Γεωργαλάς, Δημήτρης Καραβιώτης κ.ά.

Σάββατο 7 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) Συναυλία με τον Λεωνίδα Μπαλάφα. Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) Συναυλία με τον ράπερ Βέβηλο. Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) Συναυλία με τις «Δυνάμεις του Αιγαίου» (Χρίστος Τσιαμούλης: ούτι, νέι, τραγούδι, Νίκος Γράψας: λαούτο, ταμπουράς, κιθάρα, τραγούδι, Γιάννης Ζευγόλης: βιολί, Μιχάλης Κλαμπάνης: κρουστά).

Δευτέρα 22 Ιουλίου (9μ.μ.) «Οι κάτω απ’ τ’ αστέρια» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα, σε σκηνοθεσία και ερμηνεία των Λίλας Μπακλέση, Κωνσταντίνου Μπιμπή. Μία ιστορία ενηλικίωσης και αγάπης με φόντο μία επαρχιακή πόλη.

Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) «Νεφέλες» του Αριστοφάνη, σε μετάφραση Γιάννη Αστέρη, σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά. Παίζουν οι Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Θεοδώρα Τζήμου, Νίκος Καραθάνος, Χρήστος Λούλης κ.ά.

Τρίτη 23 Ιουλίου (9μ.μ.) Μουσικοθεατρική παράσταση «Ερωτόκριτος» του Βιτσέντζου Κορνάρου από την Εναλλακτική Ορχήστρα Φιλαρμονικής του Δήμου Σητείας και τη Θεατρική Ομάδα του Συλλόγου Φίλων Μουσικής Σητείας. Η μουσική διεύθυνση του Γεωργίου Φουρναράκη, η σκηνοθεσία του Αθανασίου Ζαγκότη.

Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) «Φαίδρα» του Ρακίνα, σε μετάφραση Στρατή Πασχάλη και σκηνοθεσία Έφης Θεοδώρου. Τραγωδία του γαλλικού 17ου αιώνα. Ερμηνεύουν οι Μαρία Σκουλά, Γιάννος Περλέγκας, Γιάννης Παπαδόπουλος, Γιωργής Τσαμπουράκης, Μαριάννα Δημητρίου, Πηνελόπη Τσιλίκα, Ελένη Μπούκλη.

Τετάρτη 24 Ιουλίου (9μ.μ.) «Μαρία Πενταγιώτισσα» του Μποστ, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Με τους Χρήστο Χατζηπαναγιώτη, Βίκυ Σταυροπούλου, Δημήτρη Μαυρόπουλο, Αργύρη Αγγέλου κ.ά. Παρασκευή 26 και Σάββατο 27 Ιουλίου (9μ.μ.) «Το μεγάλο μας τσίρκο» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, από το Θεατρικό Εργαστήρι Δήμου Βύρωνα, σε μουσική και τραγούδια του Σταύρου Ξαρχάκου και σκηνοθεσία της Λίλιαν Δημητρακοπούλου. Συμμετέχει ο ηθοποιός Μάριος Μακρόπουλος, τραγουδούν οι Κώστας Τριανταφυλλίδης, Δανιήλ Βεργιάδης, Λίλιαν Δημητρακοπούλου και όλος ο θίασος. Είσοδος ελεύθερη.

4

1. Σκηνή από το έργο «Εξολοθρευτής Άγγελος».

2. Σωκράτης Μάλαμας. 3. Η Ιφιγένεια Αστεριάδη στην παράσταση «Η μεγάλη μέρα μέσα στη νύχτα».

4. «Τρικυμία» του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, από την θεατρική ομάδα «Ρόδα». 5. Αντώνης Μαρτσάκης.

6. Λεωνίδας Μπαλάφας.

Πέμπτη 29 Αυγούστου (9μ.μ.) Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει την οπερέτα του Νίκου Χατζηαποστόλου «Η πρώτη αγάπη», σε σκηνοθεσία-δραματουργική επεξεργασία Προμηθέα Αλειφερόπουλου, ενορχήστρωση-διασκευή Μιχάλη Παρασκάκη. Από την ομάδα «Ραφή». Ερμηνεύουν οι Διονύσης Τσαντίνης, Αναστασία Κότσαλη, Λητώ Μεσσήνη, Γιώργος Ρούπας και οι μουσικοί Δημήτρης Τίγκας, Μάριο Αδρόβερ Πάρδο, Σταμάτης Πασόπουλος. Είσοδος ελεύθερη. Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) «Τρικυμία» του Ουΐλλιαμ Σαίξπηρ, από τη θεατρική ομάδα «Ρόδα», σε σκηνοθεσία Μαρίας Περετζή. Παίζουν οι Σταμάτης Λόγος, Τζέλα Αναγνωστοπούλου, Ιουλία Βεντίκου, Μάνια Μεταξά κ.ά.

88 | ΕΣΤΙΑζω

Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) Συναυλία με τους Πυξ Λαξ.

5

Τρίτη 27 Αυγούστου (9μ.μ.) «Δον Ζουάν» του Μολιέρου, από την 5η Εποχή. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Θέμης Μουμουλίδης, παίζουν οι Νίκος Κουρής, Ζέτα Μακρυπούλια κ.ά.

Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) «Ιφιγένεια η εν Αυλίδι» του Ευριπίδη από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, σε μετάφραση Παντελή Μπουκάλα και σκηνοθεσία Γιάννη Καλαβριανού. Παίζουν οι Ανθή Ευστρατιάδου, Γιώργος Γλάστρας, Γιώργος Καύκας, Νικόλας Μαραγκόπουλος, κ.ά. Χορός οι Μομώ Βλάχου, Στελλίνα Βογιατζή, Δέσποινα Γιαννοπούλου, Ιωάννα Δεμερτζίδου, Δανάη Επιθυμιάδη, Αίγλη Κατσίκη κ.ά.

Τετάρτη 4 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) Συναυλία «Μητέρα Κρήτη τσ’ αρχοντιάς» με τον Αντώνη Μαρτσάκη (βιολί, τραγούδι) και τους συνεργάτες του. Συμμετέχει ο Λαογραφικός Όμιλος «Κουρήτες». Πέμπτη 5 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας, σε σκηνοθεσία Σταύρου Σ. Τσακίρη. Παίζουν οι Kathryn Hunter, Νικήτας Τσακίρογλου, Δημήτρης Πιατάς, Πέγκυ Τρικαλιώτη, Αλέξανδρος Μπουρδούμης, Γεράσιμος Γεννατάς, Ηλιάνα Μαυρομάτη, Αντιγόνη Φρυδά, Κώστας Νικούλι. Παρασκευή 6 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) Ο «Κατά φαντασίαν ασθενής» του Μολιέρου, σε σκηνοθεσία Πέτρου Φιλιππίδη. Παίζουν οι Πέτρος Φιλιππίδης, Μυρτώ Αλικάκη, Τάκης Παπαματθαίου, Τάσος Γιαννόπουλος, Αντίνοος Αλμπάνης, Λαέρτης Μαλκότσης, Ιωάννα Ασημακοπούλου κ.ά.

Τρίτη 17 και Τετάρτη 18 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) Συναυλία με τους Stomp: Οι βασιλιάδες του ρυθμού. Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) «Αισχύλου Ορέστεια: Αγαμέμνων» από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Ιώς 6 Βουλγαράκη. Ερμηνεύουν οι Αργύρης Ξάφης, Δέσποινα Κούρτη, Εύη Σαουλίδου, Αλέξανδρος Λογοθέτης, Στέλιος Ιακωβίδης, Δημήτρης Γεωργιάδης. Χορός ανδρών: Θανάσης Βλαβιανός, Πάρις Θωμόπουλος, Ιερώνυμος Καλετσάνος, Νίκος Καρδώνης, Κωστής Κορωναίος κ.ά. Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) «Αισχύλου Ορέστεια: Χοηφόροι - Ευμενίδες» από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Λίλλυς Μελεμέ. Παίζουν οι Φιλαρέτη Κομνηνού, Γιώργος Χρυσοστόμου, Μαρία Κίτσου, Αγορίτσα Οικονόμου κ.ά. Χορός Γυναικών: Νατάσα Εξηνταβελώνη, Σοφία Κουλέρα, Νεφέλη Μαϊστράλη, Μαρία Μηνά, Νάνσυ Μπούκλη, Αρετή Τίλη, Ιώβη Φραγκάτου, Χριστίνα Χριστοδούλου. Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου (9μ.μ.) Συναυλία με τους V.I.C. (Villagers of Ioannina City), μία μουσική συνάντηση της ροκ με παραδοσιακούς ήχους της Ελλάδας. Πληροφορίες-εισιτήρια στο τηλέφωνο 210 7626438 και στην ιστοσελίδα www.festivalvraxon.gr.

ΕΣΤΙΑζω | 89

1

Φεστιβάλ Παπάγου – Χολαργού Μουσική και θέατρο συνθέτουν το πρόγραμμα του 25ου Φεστιβάλ Παπάγου – Χολαργού, του πολυαναμενόμενου πολιτιστικού γεγονότος της βόρειας Αθήνας. Διοργανώνεται από τον Δήμο Παπάγου – Χολαργού, πραγματοποιείται στο Κηποθέατρο Παπάγου (Κορυτσάς, 6η στάση Παπάγου) και φέτος χρωματίζει τα καλοκαιρινά μας βράδια από τις 21 Ιουνίου έως τις 29 Ιουλίου.

Σ

άββατο 29 Ιουνίου (9μ.μ.) «Βερβερίτσα» του Νίκου Μουτσινά (κείμενο, σκηνοθεσία). Μία βερβερίτσα γίνεται η αιτία για μία σειρά αστείων και τρομοκρατικών γεγονότων που συμβαίνουν στον Μενέλαο Φονιά (Νίκο Μουτσινά) και τη γυναίκα του Άννα-Μαρίζα Φονιά (Μαρία Σολωμού). Το καστ συμπληρώνουν οι Ματίνα Νικολάου, Φανή Γεωργακοπούλου, Στέλλα Ρουσάκη, Νικόλ Παναγιώτου. Δευτέρα 1 Ιουλίου (9μ.μ.) «Λωξάντρα» της Μαρίας Ιορδανίδου, σε σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη, με τους Ελένη Κοκκίδου, Γιώργο Αρμένη, Μιχάλη Μητρούση, Ευαγγελία Μουμούρη, Χρύσα Παπά κ.ά. Μία μεσοαστική ελληνική οικογένεια της Κωνσταντινούπολης ζει την καθημερινότητά της με φόντο τα ιστορικά γεγονότα του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα. Τρίτη 2 Ιουλίου (9μ.μ.) «Ζωή μετά χαμηλών πτήσεων» του Αρκά. Κείμενα και χαρακτήρες του σκιτσογράφου σχολιάζουν την καθημερινότητα του σύγχρονου Έλληνα. Ερμηνεύουν οι Θανάσης Βισκαδουράκης, Σοφία Βογιατζάκη, Γιώργος Γαλίτης, Μάρα Δαρμουσλή, Κατερίνα Θεοχάρη, Πέτρος Μπουσουλόπουλος, Χρήστος Τριπόδης, Γιώργος Χατζής. Μαζί τους οι: Δημήτρης Αγοράς και Αλέξης Βιδαλάκης. Τετάρτη 3 Ιουλίου (9μ.μ.) «Ερωτόκριτος» του

90 | ΕΣΤΙΑζω

1. Ερωτόκριτος» από τους Χαΐνηδες και την ομάδα «κι όμΩς κινείται».

2. Σκηνή από «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο».

3. Η Φωτεινή Φιλοσόφου και ο Νίκος Γιάννακας στη «Μαρία Πολυδούρη»

Βιτσέντζου Κορνάρου, από το μουσικό σχήμα Χαΐνηδες και την ομάδα χορευτών και ακροβατών «κι όμΩς κινείται». Πέμπτη 4 Ιουλίου (9μ.μ.) Παιδική παράσταση «Λάχανα και Χάχανα» του Τάσου Ιωαννίδη, σε σκηνοθεσία των Χρήστου Τριπόδη και Τάσου Ιωαννίδη. Ένα σύγχρονο μιούζικαλ για παιδιά, με ερμηνευτές τους Βασίλη Ζώη, Φαίη Ψωμαδάκη, Άννα Βασιλείου, Αλέξανδρο Σαριπανίδη, Μιχάλη Τριπόδη και Χρήστο Τριπόδη.

2

Σάββατο 6 Ιουλίου (9μ.μ.) «Κατά φαντασίαν ασθενής» του Μολιέρου, σε σκηνοθεσία Πέτρου Φιλιππίδη. Ο Γάλλος δραματουργός σατιρίζει την Ιατρική, η οποία στην εποχή του ασκείτο περισσότερο ως εξαπάτηση. Παίζουν οι Πέτρος Φιλιππίδης, Μυρτώ Αλικάκη, Τάκης Παπαματθαίου, Τάσος Γιαννόπουλος, Αντίνοος Αλμπάνης, Λαέρτης Μαλκότσης, Ιωάννα Ασημακοπούλου, Νεφέλη Κουρή, Ρένος Ρώτας, Θάλεια Σταματέλου, Χάρης Χιώτης, Βαγγέλης Κυπαρίσσης. Τρίτη 9 Ιουλίου (9μ.μ.) «Ο Τζόνι πήρε τ’ όπλο του» του Ντάλτον Τράμπο, σε θεατρική διασκευή και απόδοση κειμένου Σοφίας Αδαμίδου και σκηνοθεσία Θάλειας Ματίκα. Ένας αντιπολεμικός μονόλογος με πρωταγωνιστή τον Τάσο Ioρδανίδη.

3

«Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» του Νίκου Φώσκολου αναφέρεται στις μεγάλες συγκρούσεις που εξελίχτηκαν ανάμεσα σε κολίγους και τσιφλικάδες στον Θεσσαλικό Κάμπο στις αρχές του περασμένου αιώνα, με βασικό αίτημα τη διανομή της γης στους ακτήμονες χωρικούς

Τηλέμαχου Τσαρδάκα, σε σκηνοθεσία και ερμηνεία των Λίλας Μπακλέση, Κωνσταντίνου Μπιμπή. Μία ιστορία ενηλικίωσης και αγάπης με φόντο μία επαρχιακή πόλη. Δευτέρα 22 Ιουλίου (9μ.μ.) Συναυλία «Καλοκαίρι Ρετρό» με τους Θάνο Πολύδωρα και Εβελίνα Νικόλιζα να μας ταξιδεύουν στον χρόνο. Συμμετέχουν ο Δάκης και η Αργυρώ Καπαρού. Το πρόγραμμα επιμελείται ο Δαυΐδ Ναχμίας. Τρίτη 23 Ιουλίου (9μ.μ.) «Οι γαμπροί της Ευτυχίας» των Νίκου Τσιφόρου και Πολύβιου Βασιλειάδη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Μπέζου, με μουσική και τραγούδια του Φοίβου Δεληβοριά. Με τους Γιάννη Μπέζο, Δάφνη Λαμπρόγιαννη, Γιάννη Στόλλα, Γιάννα Παπαγεωργίου, Ντένια Στασινοπούλου, Παναγιώτη Κατσώλη, Κωνσταντίνα Νταντάμη, Θανάση Ισιδώρου.

Τετάρτη 10 Ιουλίου (9μ.μ.) «Μαρία Πολυδούρη» της Βιβής Κοψιδά-Βρεττού, σε σκηνοθεσία Γιάννη Νικολαΐδη. Πρωταγωνιστούν οι Φωτεινή Φιλοσόφου και Νίκος Γιάννακας, αφηγείται ο Γιάννης Νικολαΐδης. Πέμπτη 11 Ιουλίου (9μ.μ.) «Η πρώτη αγάπη» του Νίκου Χατζηαποστόλου. Αισθηματική οπερέτα από την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σε συμπαραγωγή με την ομάδα μουσικού θεάτρου Ραφή. Η σκηνοθεσία και δραματουργική επεξεργασία είναι του Προμηθέα Αλειφερόπουλου. Ερμηνεύουν οι Διονύσης Τσαντίνης, Αναστασία Κότσαλη, Λητώ Μεσσήνη, Γιώργος Ρούπας. Συμμετέχουν οι μουσικοί Δημήτρης Τίγκας (κοντραμπάσο), Μάριο Αδρόβερ Πάρδο (κλαρινέτο, κρουστά), Σταμάτης Πασόπουλος (ακορντεόν).

4

Τετάρτη 24 Ιουλίου (9μ.μ.) Συναυλία «Θέρος – Έρως» με τον τενόρο Σταύρο Σαλαμπασόπουλο, την ορχήστρα του και εκλεκτούς καλεσμένους, την Ελένη Πέτα και τους Μottet, σε ένα μουσικό ταξίδι με μοναδικές αγαπημένες 5 επιτυχίες και διασκευές από την όπερα, τον κινηματογράφο και το έντεχνο τραγούδι. Θα ερμηνεύσουν έργα των Φρανκ Σινάτρα, Αντρέα Μποτσέλι, Μισέλ Λεγκράν, Μίκη Θεοδωράκη, Γιώργου Μουζάκη, Μίμη Πλέσσα κ.ά.

Παρασκευή 12 Ιουλίου (9μ.μ.) Παιδική παράσταση «Πήτερ Παν» του J.M. Barrie, από τις «Μαγικές Σβούρες» και την Marossoulis Productions, σε διασκευή και σκηνοθεσία Δημήτρη Αδάμη. Σάββατο 13 Ιουλίου (8.30μ.μ.) Συναυλία του Αμερικανού κιρτανίστα Krishna Das και της τετραμελούς ορχήστρας του (ινδικό αρμόνιο, κρουστά, βιολί, τάμπλα). Ο «Rockstar της Γιόγκα» συνδυάζει την παραδοσιακή ινδική μουσική με τη μοντέρνα ενορχήστρωση.

4. Η Λίλα Μπακλέση και ο Κωνσταντίνος Μπιμπής στην παράσταση «Οι κάτω απ’ τ’ αστέρια».

5. Η Φωτεινή Μπαξεβάνη στην παράσταση «Η κυρά της Ρω».

6. Ο Νίκος Κουρής στον «Δον Ζουάν» του Μολιέρου

6

Κυριακή 14 Ιουλίου (9μ.μ.) «Δον Ζουάν» του Μολιέρου, σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Παίζουν οι Νίκος Κουρής, Ζέτα Μακρυπούλια, Μάκης Παπαδημητρίου, Ηρώ Μπέζου, Γιάννης Σοφολότης, Μιχάλης Τιτόπουλος κ.ά. Δευτέρα 15 Ιουλίου (9μ.μ.) «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη. Ερμηνεύουν οι Δημήτρης Λιγνάδης, Αμαλία Μουτούση, Νίκος Χατζόπουλος κ.ά. Χορός: Μιχάλης Αφολαγιάν, Δημήτρης Γεωργαλάς, Δημήτρης Καραβιώτης κ.ά. Τρίτη 16 Ιουλίου (9μ.μ.) «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» του Νίκου Φώσκολου, σε θεατρική προσαρμογή Κυριακής Σπανού. Το έργο αναφέρεται στις μεγάλες συγκρούσεις που εξελίχτηκαν ανάμεσα σε κολίγους και τσιφλικάδες στον Θεσσαλικό Κάμπο στις αρχές του περασμένου αιώνα, με βασικό αίτημα τη διανομή της γης στους ακτήμονες χωρικούς. Παίζουν οι Θανάσης Ζέρβας, Ιωσήφ

Πέμπτη 25 Ιουλίου (9μ.μ.) Συναυλία «Οι Ηθοποιοί Τραγουδούν για την Αλληλεγγύη». Γνωστοί ηθοποιοί τραγουδούν για την ενίσχυση των σκοπών του ΤΑΣΕΗ (Ταμείο Αλληλοβοήθειας Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών), που στηρίζει κάθε δοκιμαζόμενο ηθοποιό, ενεργό ή συνταξιούχο. Σάββατο 27 Ιουλίου (9μ.μ.) «Shirley Valentine» του Willy Russell, σε μετάφραση και σκηνοθεσία Αλέξανδρου Ρήγα. Μία γλυκόπικρη κωμωδία-μονόλογος με την Μπέσσυ Μάλφα.

Ιωσηφίδης, Μαρσέλα Λένα κ.ά. Τετάρτη 17 Ιουλίου (9μ.μ.) « Όνειρο Θερινής Νύχτας» του Σαίξπηρ, σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα και σκηνοθεσία των Αιμίλιου Χειλάκη και Μανώλη Δούνια. Ερμηνεύουν οι Αιμίλιος Χειλάκης, Βλαδίμηρος Κυριακίδης, Αθηνά Μαξίμου, Μιχάλης Σαράντης κ.ά. Πέμπτη 18 Ιουλίου (9μ.μ.) «Η συνάντηση», συναυλία των Μίμη Πλέσσα και Γιώργου Κατσαρού. Ερμηνεύουν οι Λένα Αλκαίου, Σπύρος Κλείσσας, Κωνσταντία. Μαζί τους ο βαρύτονος Νίκος Καραγκιαούρης. Παρασκευή 19 Ιουλίου (9μ.μ.) Συναυλία του Γιώργου Περρή με ελληνικά και ξένα τραγούδια. Συμμετέχουν οι μουσικοί Στάθης Σούλης (πιάνο), Κωστής Βήχος (μπάσο), Γιώργος Καρδιανός (κιθάρες), Κώστας Μυλωνάς (τύμπανα). Σάββατο 20 Ιουλίου (9μ.μ.) «Οι κάτω απ’ τ’ αστέρια» του

Κυριακή 28 Ιουλίου (9μ.μ.) Παιδική παράσταση «Το βαλς με τα παραμύθια», σε κείμενο και σκηνοθεσία Κάρμεν Ρουγγέρη. Έξι παραμύθια (Ο βασιλιάς κοκκινοτρίχης, Η βασιλοπούλα και ο βάτραχος, Ο σπόρος του αυτοκράτορα, Οι μουσικοί της Βρέμης, Ο Πινκ και η Πονκ, Η χρυσή χήνα) «ντυμένα» με μελωδίες και τραγούδια του Γιόχαν Στράους. Παίζουν οι Χάρης Αγγέλου, Μάιρα Γεώργαρου, Αθηνά Δημητρακοπούλου, Ιουστίνα Μάτσιασεκ, Γιάννης Νικολάου, Νικόλας Παπακωνσταντίνου, Ορφέας Τσαρέκας. Δευτέρα 29 Ιουλίου (9μ.μ.) «Η κυρά της Ρω» του Γιάννη Σκαραγκά, σε σκηνοθεσία Κατερίνας Μπερδέκα. Το έργο σκιαγραφεί το πορτρέτο μιας ελεύθερης και ασυμβίβαστης γυναίκας, με φόντο την πολύπαθη ιστορία του Καστελλόριζου. Πρωταγωνιστεί η Φωτεινή Μπαξεβάνη. Πληροφορίες-εισιτήρια στα τηλέφωνα 213 2027 185-186-187 και στην ιστοσελίδα viva.gr.

ΕΣΤΙΑζω | 91

1

Φεστιβάλ Άνδρου Για πέμπτη συνεχή χρονιά, το Διεθνές Φεστιβάλ Άνδρου, την καλλιτεχνική διεύθυνση του οποίου έχει ο Παντελής Βούλγαρης, διοργανώνεται από τις 31 Ιουλίου έως τις 20 Αυγούστου, παρουσιάζοντας ένα υψηλού επιπέδου πρόγραμμα με θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις και συναυλίες.

Φ

ιλοξενείται στο Ανοικτό Θέατρο Άνδρου, το οποίο βρίσκεται στη Χώρα, ανάμεσα στο νεοκλασικό Δημαρχιακό Μέγαρο (κτίριο Βούλγαρη) και το Λύκειο. Εμπνευστής και βασικός χρηματοδότης του είναι ο Ανδριώτης Αλκιβιάδης Τάττος. Το θέατρο έχει κτιστεί σε ειδυλλιακή πλαγιά με φυσική κλίση, προστατευμένη από τον άνεμο, και με πανοραμική θέα προς τον νότο. Δημιούργημα των αρχιτεκτόνων Κυριακής Κονδυλάτου και Κωνσταντίνου Λούκου, παραπέμπει στον κανόνα των κλασικών σκηνών και συνιστά μία από τις πιο τολμηρές παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο της Άνδρου. Το Φεστιβάλ θα ξεκινήσει (31/7) με τη Λαϊκή Σκηνή Άνδρου, που θα παρουσιάσει την κωμωδία του Αριστοφάνη « Πλούτος», σε σκηνοθεσία Νίκου Ψαριανού. Ερμηνεύουν οι Χρήστος Κωτσαρίνης (Καρίωνας), Βασίλης Πομόνης (Χρεμύλος), Γιώργος Μαλταμπές (Πλούτος), Γιώργος Ελευθερίου (Βλεψίδημος), Αγγελική Στρατή (Πενία), Δέσποινα Μάνεση (γυναίκα Χρεμύλου), Γιώργος Καΐρης (Δίκαιος), Ταξιάρχης Στρατομήτρος (Συκοφάντης), Βιβή Δανιόλου (Γριά), Μάριος-Αντώνιος Κωνσταντόπουλος (Νεανίας), Ευθυμία Κουλούρη (Ερμής), Γιάννης Δουλγερίδης (Ιερέας). Χορός: Θανάσης Καρπούζης, Βαρβάρα Πατέστα και οι: Έλλη Περτέση, Γκέλυ Χαλά, Νίκη-Φαίδρα Πομόνη, Λεονάρδος Δήμας. Μουσικοί επί σκηνής: Βαγγέλης Χαλάς (βιολί), Θανάσης Καρπούζης (τσαμπούνα, λαούτο). Ο κορυφαίος εκπρόσωπος της αττικής κωμωδίας σατιρίζει τον Πλούτο, ο οποίος επειδή είναι τυφλός, καθώς ο Δίας τον τιμώρησε τυφλώνοντάς τον για να αποφεύγει τους δίκαιους, τους σοφούς και τους έντιμους, διανέμει τα αγαθά του στους κακούς. Όταν ξαναβρίσκει το φως του, χάρη στη γιατρειά που του προσφέρουν ο Χρεμύλος με τον δούλο του, δίνει πλέον τα πλούτη του στους αγαθούς, και τους κακούς τους κάνει φτωχούς. Μέσω αυτής της ανατροπής αποτυπώνεται το μωσαϊκό της κοινωνίας της εποχής του Αριστοφάνη, που στη δίψα της για πλούτο δεν διαφέρει πολύ από τη δική μας.

92 | ΕΣΤΙΑΖΩ

Θα ακολουθήσει (2/8) οι Ορχήστρα των Κυκλάδων – ΜΟΥ.Σ.Α. με τη συναυλία «Μουσική και Τραγούδια Ελλήνων Συνθετών για τον Ελληνικό και Διεθνή Κινηματογράφο». Διευθύνει ο Νίκος Κυπουργός. Με τη φιλική συμμετοχή της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Μουσικού Συλλόγου Άνδρου και της Παιδικής, Νεανικής και Μικτής Χορωδίας του Μουσικού Συλλόγου Άνδρου. Θα ακουστούν μεταξύ άλλων συνθέσεις των Μάνου Χατζιδάκι, Μίκη Θεοδωράκη, Σταύρου Ξαρχάκου, Διονύση Σαββόπουλου, Ελένης Καραΐνδρου, Παναγιώτη Καλαντζόπουλου και Νίκου Κυπουργού.

2

3

Στις 3 Αυγούστου, το Θέατρο «Πορεία» θα παρουσιάσει την παράσταση « Ύψωμα 731» του Άρη Μπινιάρη (κείμενο-σκηνοθεσία-ερμηνεία). Συμπρωταγωνιστεί ο Κωνσταντίνος Σεβδαλής. Το 1941 ο ολιγάριθμος ελληνικός στρατός κατόρθωσε μία συντριπτική νίκη επί του πολυάριθμου ιταλικού στρατού του Μουσολίνι. Στη μάχη που δόθηκε στο Ύψωμα 731, τα γεγονότα άγγιξαν τη σφαίρα του παράδοξου. Ιστορικά δεδομένα, δημοσιεύματα της εποχής, μαρτυρίες και απομνημονεύματα ανθρώπων που συμμετείχαν στη μάχη, γίνονται μέσω της μουσικής, της κίνησης και του λόγου μία μουσικοθεατρική παράσταση, προσδίδοντας στην άνιση σύγκρουση υπαρξιακές και ψυχικές διαστάσεις. Γιατί, όταν ο παράδοξος τρόπος σκέψης περιέχει ως κεντρική έννοια την αξία της ελευθερίας, νικάει. Στις 5 Αυγούστου, ο δημοφιλής Γιάννης Πάριος θα δώσει μία μοναδική συναυλία με τίτλο «Το Ταξίδι του Έρωτα». Θα ερμηνεύσει αγαπημένα τραγούδια δικά του και άλλων μεγάλων Ελλήνων συνθετών. Τραγουδούν οι Κωνσταντίνος Αναγνώστου, Ροδοκλεία Κουταλέλη, Ελένη-Στυλιανή Αλεξανδρή. Τη 10μελή ορχήστρα διευθύνει ο Ντίνος Γεωργούτσος.

4

Στις 9 Αυγούστου, η ομάδα Cie. Toula Limnaios θα παρουσιάσει τη χορευτική παράσταση «Tempus Fugit», σε σύλληψη-χορογραφία Toula Limnaios. Η ομάδα παρουσιάζεται εδώ ως μικρόκοσμος που

1. Το ανοιχτό θέατρο Χώρας Άνδρου. 2. Ο Νίκος Κυπουργός. 3. Σκηνή από το «Ύψωμα 731».

4. Ο Γιάννης Πάριος. 5. «Tempus Fugit» από την Ομάδα «Cie». 6. Ο Δημήτρης Λιγνάδης και η Αμαλία Μουτούση στον «Οιδίποδα Τύραννο». 7. «Adiós Νiña/Αντίο κορίτσι» από το Μικροσκοπικό Θέατρο.

8. «Θεογονία, ένα μεγάλο γλέντι», εμπνευσμένη από τη Θεογονία του Ησιόδου, από το Patari Project

7

5 6

μας βγάζει από τη φυλακή της απομόνωσης και απελευθερώνει νέα δύναμη. Επτά χορευτές ως ένα αέρινο σύνολο δημιουργούν μια παλίρροια, ωθούμενοι από μια εσωτερική ομοφωνία. Ένας κυκλικός χορός που μοιάζει με ενιαία κίνηση, ωστόσο κατά διαστήματα φανερώνει την οντότητα του ατόμου. Τίποτα δεν διαρκεί για πάντα, δεν μπορούμε να καθυστερήσουμε τη ροή του χρόνου. Χορεύουν-δημιουργούν οι Daniel Afonso, Leonardo D’ Aquino, Priscilla Fiuza, Alba de Miguel, Alessio Scandale, Hironori Sugata, Karolina Wyrwal. Η μουσική είναι του Ralf R. Ollertz. Στις 10 Αυγούστου, τα Αθηναϊκά Θέατρα θα ανεβάσουν την τραγωδία «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή, σε μετάφραση Γιάννη Λιγνάδη και σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη. Ερμηνεύουν οι Δημήτρης Λιγνάδης (Οιδίποδας), Αμαλία Μουτούση (Ιοκάστη), Νίκος Χατζόπουλος (Κρέων), Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης (Τειρεσίας), Γιώργος Ζιόβας (Άγγελος), Γιώργος Ψυχογιός (Θεράπων), Νικόλας Χανακούλας (Εξάγγελος). Στον Χορό συμμετέχουν οι Μιχάλης Αφολαγιάν, Δημήτρης Γεωργαλάς, Δημήτρης Καραβιώτης, Κώστας Κοράκης, Αλκιβιάδης Μαγγόνας, Δημήτρης Μαύρος, Βασίλης Παπαδημητρίου, Γιάννης Πολιτάκης, Γιωργής Τσουρής, Βαγγέλης Ψωμάς. Η πόλη της Θήβας πλήττεται από λοιμό και ο βασιλιάς Οιδίποδας ζητά να εξακριβώσει τον λόγο. Ο χρησμός του Απόλλωνα παραγγέλνει ότι για να καθαρίσει η πόλη πρέπει πρώτα να τιμωρηθεί ο φόνος του Λάιου. Ο βασιλιάς αποφασίζει να εξιχνιάσει το αίνιγμα και ξετυλίγει ένα κουβάρι φρικτών αποκαλύψεων. Καθώς φτάνει στο κέντρο του λαβυρίνθου, ανακαλύπτει ότι διώκτης και διωκόμενος είναι ο ίδιος. Στις 12 Αυγούστου, το Patari Project (σύλληψη-ιδέα) θα παρουσιάσει την παράσταση «Θεογονία, ένα μεγάλο γλέντι», εμπνευσμένη από τη Θεογονία του Ησιόδου, σε σκηνοθεσία Σοφίας Πάσχου. Ένα φαντασμαγορικό παραμύθι εμπνευσμένο από το επικό ποίημα του Ησιόδου, όπου περιγράφεται η γέννηση του κόσμου και η γενεαλογία των θεών της ελληνικής μυθολογίας, από το Χάος έως τον θρίαμβο του Δία επί του Κρόνου. Μία παράσταση που χρησιμοποιεί σαν πρώτο υλικό και μέσο αφήγησης το ίδιο το σώμα του ηθοποιού, τις ιδιότητες και τις ικανότητές του. Ένα θέατρο που δεν στηρίζεται στα σκηνικά, στα κοστούμια και τους φωτισμούς αλλά στην ανθρώπινη φαντασία και εφευρετικότητα. Ερμηνεύουν οι Χαρά Κότσαλη, Θεοδόσης Κώνστας, Θάνος Λέκκας, Κατερίνα Μαυρογεώργη, Κίττυ Παϊταζόγλου, Εριφύλη Στεφανίδου, Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος, Αποστόλης Ψυχράμης. Μουσικοί επί σκηνής οι: Σταμάτης Πασόπουλος, Νίκος Γαλενιανός. Στις 14 Αυγούστου, το Μικροσκοπικό Θέατρο θα παρουσιάσει την παράσταση «Adiós Niña/Αντίο κορίτσι», σε χορογραφία Αναστασίας Λύρα. Τα τραγούδια του Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα, ερμηνευμένα σαν μια επική αναπαράσταση του κόσμου με επίκεντρο τη μορφή της γυναίκας. Το δράμα της ζωής και οι σταθμοί του, οι χαρές και οι λύπες, ο έρωτας και η ερωτική απογοήτευση, ο θάνατος, η εργασία και ο αγώνας για την επιβίωση, ο πόλεμος και η ειρήνη.

Στη χορευτική παράσταση «Tempus Fugit», επτά χορευτές ως ένα αέρινο σύνολο δημιουργούν μια παλίρροια, ωθούμενοι από μια εσωτερική ομοφωνία

Τραγουδά η Ρωξάνη Παπαδημητρίου, συνοδεύουν στην κιθάρα οι Δέσπω Βαρουδάκη και ο Μιχάλης Σιδηρόπουλος. Χορεύουν οι Τιτή Αντωνοπούλου, Αναστασία Αργυροπούλου, Αλίκη Κόντζιου Γούσια, Αθηνά Κυρούση, Εύα Παγουλάτου, Ελένη Πανταζάτου, Ελίνα Παπαδοπούλου, Βανέσα Σπινάσα. Στις 17 Αυγούστου, το Θέατρο «Πορεία» θα ανεβάσει «Το Ευχαριστημένο» της Μαρίνας Καραγάτση. Μέσα από το βραβευμένο μυθιστόρημά της αποκαλύπτονται όλα όσα στοίχειωσαν και πλήγωσαν μία από τις πιο γνωστές οικογένειες της Ελλάδας, εκείνη του λογοτέχνη πατέρα της Μ. Καραγάτση. Γεγονότα ωστόσο που μπορούν να στοιχειώνουν οποιαδήποτε οικογένεια. Και αν οι σκοτεινές στιγμές υπερέχουν των φωτεινών, η συμφιλίωση με το παρελθόν αποδεικνύεται ο μόνος δρόμος… Τη διασκευή υπογράφει η Έρι Κύργια και τη σκηνοθεσία ο Δημήτρης Τάρλοου. Ερμηνεύουν οι Καίτη Μανωλιδάκη, Θάλεια Σταματέλου, Σμαράγδα Σμυρναίου, Δανάη Σαριδάκη, Χρήστος Μαλάκης. Στις 18 Αυγούστου, η Ελένη Βιτάλη θα παρουσιάσει τη μουσική παράσταση «Η Βεγγέρα της Ελένης». Οι πρωτότυπες και υψηλής αισθητικής ενορχηστρώσεις του Νίκου Ξύδη και των «Τζουμ» (Ρήγας Βοργιάς - ηλεκτρικό μπάσο, τρομπέτα, Νίκος Ξύδης - ηλεκτρική/ακουστική κιθάρα, λαούτο, Νατάσα Παυλάτου - κρουστά, Νίκος Σαμαράς μπουζούκι, σάζι, τζουράς, τρομπέτα, Δημήτρης Σίντος - πιάνο, λαούτο, Θάνος Τσελεμπής - τύμπανα, σαντούρι) συμπληρώνονται από την εξαιρετική παρουσία της Βιολέτας Ίκαρη και από τη δεξιοτεχνία του σολίστα στο κλαρίνο Μάνου Αχαλινωτόπουλου. Το πρόγραμμα, που επιμελήθηκαν οι Ελένη Βιτάλη και Νίκος Ξύδης, περιλαμβάνει μερικές από τις μεγαλύτερες προσωπικές επιτυχίες της Ελένης Βιτάλη, όπως και άλλα εξαιρετικά τραγούδια αγαπημένων της καλλιτεχνών και δημιουργών (Τόκας, Μητροπάνος, Μάλαμας, Περίδης, Παπάζογλου, Ρασούλης, Σούκας, Καζαντζίδης, Παπαϊωάνου). Το Φεστιβάλ θα ολοκληρωθεί στις 20 Αυγούστου με τον Θεατρικό Όμιλο Σύρου «Απόλλων», που θα ανεβάσει την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα και σκηνοθεσία Γιώργου Πάχου. Η Ηλέκτρα ζει στο Άργος και θρηνεί τον πατέρα της Αγαμέμνονα, αναμένοντας την επιστροφή του αδελφού της Ορέστη. Ελπίζει ότι μόνο αυτός μπορεί να πάρει εκδίκηση από τη μητέρα τους Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της Αίγισθο για τον φόνο του. Όταν εκείνος επιστρέφει, ο παιδαγωγός του τον συμβουλεύει να διαδώσουν στο παλάτι ότι πέθανε. Στο άκουσμα του θανάτου του η Ηλέκτρα θρηνεί τόσο σπαρακτικά, ώστε ο Ορέστης συγκινημένος αναγκάζεται να αποκαλύψει την αλήθεια. Ακολουθεί η ματωμένη εκδίκηση με τον φόνο των δύο σφετεριστών. Ερμηνεύουν οι Εύη Αριστείδου (Ηλέκτρα), Ελισάβετ Αποστολίδου (Κλυταιμνήστρα), Ελίνα Παπαδάκη (Χρυσόθεμις), Θάνος Φώσκολος (Ορέστης), Ιωάννης Τούμπας (παιδαγωγός), Χρήστος Ρούσσος (Πυλάδης), Γιώργος Φρέρης (Αίγισθος). Στον Χορό συμμετέχουν οι Μαρία Αρακά, Άσπα Αριστείδου, Πηνελόπη Ασλάνογλου, Μελίνα Βεζιργιαννίδου, Ζωή Γεωργίου, Νάντυ Γιαννιά, Μόσχα Γεωργίου, Φένια Γώγου, Αριάδνη Λημναίου, Αργυρώ Πανταζή, Γιοβάννα Ρούσσου, Τζώρτζια Ρούσσου, Ελπίδα Σαργολόγου, Αλκμήνη Ψιλοπούλου, Γεωργία Ψύρη. Με τη συνδρομή του Νίκου Κυπουργού στη μουσική των στασίμων.

ΕΣΤΙΑΖΩ | 93

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΗ Π ΡΟΣΦΟΡΑ Αγοράστε τα βιβλία των διακοπών σας και

Κερδίστε 6€ με κάθε αγορά άνω των 20€

Ισχύει από 01/07-31/07/2019 94 | ΕΣΤΙΑΖΩ

Ομήρου 13, Αθήνα, τηλ. για πληροφορίες: 210 3220631

Ισχύει για τις εκδόσεις του Ομίλου Εστία Επενδυτική ΜΜΕ Α.Ε.

σε βιβλία και CD της επιλογής σας

H ΕΛΒΑΛ προωθεί την ανακύκλωση αλουμινίου ΚΑΝΑΛ Κέντρο Ανακύκλωσης Κουτιών Αλουμινίου Η Ελβάλ, στο πλαίσιο της γενικότερης στρατηγικής της για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την προώθηση της ανακύκλωσης του αλουμινίου στην Ελλάδα, έχει δημιουργήσει εθελοντικά και λειτουργεί στο Μαρούσι το Κέντρο Ανακύκλωσης Κουτιών Αλουμινίου (ΚΑΝΑΛ).

Π

ρόκειται για ένα πρότυπο κέντρο ανακύκλωσης, μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα, που δέχεται, διαχωρίζει και συσκευάζει χρησιμοποιημένα αλουμινένια κουτιά. Αυτά τα αγοράζει το Κέντρο από το κοινό προς ένα ευρώ περίπου το κιλό, που αντιστοιχεί σε περίπου 75 κουτιά, προσφέροντας με τον τρόπο αυτό ένα επιπλέον οικονομικό κίνητρο για την ενδυνάμωση της ανακύκλωσης. Στη συνέχεια, τα προωθεί στο εργοστάσιο της Ελβάλ στα Οινόφυτα, για να εισαχθούν ξανά στην παραγωγική διαδικασία, με όλα τα οφέλη που συνεπάγεται αυτό για το κοινωνικό σύνολο. Η διαδικασία αυτή γίνεται από την Ελβάλ με τις πιο σύγχρονες τεχνολογικές μεθόδους και με σεβασμό στο περιβάλλον. Το ΚΑΝΑΛ έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται περίπου 2.800 τόνους χρησιμοποιημένων αλουμινένιων κουτιών ετησίως και εφαρμόζει το Πιστοποιημένο Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης ISO 14001:2015. Το ΚΑΝΑΛ λειτουργεί παράλληλα και ως χώρος επικοινωνίας και περιβαλλοντικής ενημέρωσης, όπου δέχεται καθημερινά διαφόρους φορείς και κυρίως σχολεία. Ειδικευμένοι περιβαλλοντολόγοι πραγματοποιούν ενημέρωση για τη διαδικασία και τα οφέλη της ανακύκλωσης. Στρατηγικό στόχο του ΚΑΝΑΛ αποτελεί η προώθηση της ανακύκλωσης με σκοπό την αύξηση του χαμηλού ποσοστού ανακύκλωσης αλουμινίου στην Ελλάδα. Από το 2004 μέχρι και το 2018, το ΚΑΝΑΛ έχει συγκεντρώσει και προωθήσει προς ανακύκλωση συνολικά 5.214.348 κιλά χρησιμοποιημένων κουτιών αλουμινίου.

Τα οφέλη της ανακύκλωσης κουτιών αλουμινίου

Το αλουμίνιο χαρακτηρίζεται ως «πράσινο» μέταλλο, με την έννοια ότι μπορεί να ανακυκλώνεται συνεχώς, διατηρώντας τις ιδιότητές του. Η ανακύκλωση του αλουμινίου είναι μία πρακτική ιδιαίτερα σημαντική, καθώς συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην εξοικονόμηση φυσικών πόρων και ενέργειας. Με την ανακύκλωση των κουτιών αλουμινίου επιτυγχάνεται πολύ μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 95%, σε σχέση με την ενέργεια που απαιτείται για να παραχθεί ένα κουτάκι από πρωτόχυτο αλουμίνιο. Ένα κουτάκι αλουμινίου είναι σαν μία τράπεζα ενέργειας, καθώς πρέπει να

ανακυκλώνεται συνεχώς, προκειμένου να αξιοποιείται η αποταμιευμένη ενέργεια, αφού διαφορετικά αυτή χάνεται. Για παράδειγμα, με την ανακύκλωση ενός και μόνο κουτιού αλουμινίου εξοικονομείται η ενέργεια για να λειτουργήσει μία τηλεόραση επί 3 ώρες ή μία λάμπα επί 4 ώρες. Γενικότερα, με την ανακύκλωση κουτιών αλουμινίου επιτυγχάνεται: καθαρότερο περιβάλλον για καλύτερη ποιότητα ζωής,εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 95%, εξοικονόμηση πρώτων υλών (βωξίτη), μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2), μείωση του όγκου των απορριμμάτων (έχει υπολογιστεί ότι, αν ανακυκλώνονταν όλα τα κουτάκια, θα χρειαζόμασταν 2,5 εκ. δοχεία απορριμμάτων λιγότερα), δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Αξίζει να επισημανθεί ότι, παρόλο που τα οφέλη της ανακύκλωσης αλουμινίου είναι προφανή και πολύ σημαντικά, στην Ελλάδα επισήμως ανακυκλώνεται μόνο περίπου το 35% των χρησιμοποιημένων κουτιών αλουμινίου, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 68%, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αλουμινίου. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να γίνει πολύ μεγάλη προσπάθεια απ΄ όλους, Πολιτεία, φορείς, επιχειρήσεις και κοινωνία, και σε πολλά επίπεδα, για να βελτιωθεί η κατάσταση και στην Ελλάδα.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα

Το ολοκληρωμένο πρόγραμμα που υλοποιεί το ΚΑΝΑΛ, ικανοποιεί την ανάγκη για περιβαλλοντική εκπαίδευση εντός σχολείου (με πρότυπη βιωματική εκπαίδευση) και εκτός σχολείου (στον χώρο του ΚΑΝΑΛ) και συμβάλλει στο να αλλάξει η νοοτροπία του κοινού απέναντι στην ανακύκλωση, να ενισχυθεί η περιβαλλοντική ευαισθησία και τα ποσοστά ανακύκλωσης στην Ελλάδα. Από το 2003 που ξεκίνησε η λειτουργία του ΚΑΝΑΛ μέχρι και το 2018, επισκέφτηκαν και παρακολούθησαν το ενημερωτικό πρόγραμμα του ΚΑΝΑΛ 60.981 μαθητές. Παράλληλα, μέσα από τη συνεργασία του ΚΑΝΑΛ με το «Βιωματικό Σχολείο», το διάστημα 2006-2018 υλοποιήθηκαν εκπαιδευτικά προγράμματα (υπό την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων) που τα παρακολούθησαν 63.530 μαθητές. Το τρέχον έτος συνεχίζεται στα σχολεία η υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος «Η ζωή χωρίς σκουπίδια:

Μείωση – Επαναχρησιμοποίηση − Ανακύκλωση». Ένα πρωτότυπο πολυεπίπεδο πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που, μέσω ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας (www.lifewithnogarbage.gr) και βιωματικής προσέγγισης, προτρέπει τους μαθητές να εφαρμόσουν τις αρχές της ανακύκλωσης στην καθημερινή ζωή τους. Κατά το σχολικό έτος 2017-2018, ενημερώθηκαν μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας 18.500 μαθητές, εκπαιδεύτηκαν για την ανακύκλωση 11.145 μαθητές. Το πιο σημαντικό είναι ότι, με την έμπρακτη και βιωματική προσέγγιση που εφαρμόζεται με τα εκπαιδευτικά προγράμματα στα σχολεία αλλά και με το πρόγραμμα «Ανακύκλωση τώρα» στον χώρο του ΚΑΝΑΛ, ιδιαίτερα οι νεαρές ηλικίες κάνουν κτήμα τους την ορθή περιβαλλοντική συμπεριφορά απέναντι στη διαχείριση και αξιοποίηση των απορριμμάτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι τo «Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης της μαθητικής κοινότητας για την ανακύκλωση αλουμινίου», που υλοποιεί το ΚΑΝΑΛ με συνέπεια από το 2003, διακρίθηκε πρόσφατα από τον Θεσμό BRAVO 2018 στον Πυλώνα Bravo Society.

15 XΡΌΝΙΑ ΣΤΑΘΕΡΉ ΔΈΣΜΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΎΚΛΩΣΗ ΑΛΟΥΜΙΝΊΟΥ = ✓ 365 εκατ. κουτάκια ανακυκλώθηκαν, ✓ αποτράπηκε η εκπομπή 46.000 tn CO2, ✓ 124.200 μαθητές ενημερώθηκαν/εκπαιδεύτηκαν, ✓ 178.000 πολίτες ενημερώθηκαν. Η ανακύκλωση είναι υπόθεση όλων μας! Τα σχολεία ή άλλοι ενδιαφερόμενοι για τις δράσεις και το πρόγραμμα του ΚΑΝΑΛ μπορούν να επικοινωνούν με τους υπευθύνους του Κέντρου στα παρακάτω στοιχεία:

ΚΑΝΑΛ Κέντρο Ανακύκλωσης Κουτιών Αλουμινίου της Ελβάλ Αμαρουσίου – Χαλανδρίου 43, 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνο: 210 6861 111, 210 6861 449, Fax: 210 6861 449 Δευτέρα-Παρασκευή: 07:30-16:00 Γραμμή επικοινωνίας χωρίς χρέωση: 800 11 616161 e-mail: info@canal.gr www.canal.gr

ΕΣΤΙΑΖΩ ΕΣΤΙΑζω | 95

Η ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΑΝΑΛΑΜΠΉ (ΤΟ 1929) ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΡΑΣΤΆΣΕΙΣ ΤΟΎ ΑΠΌ ΔΩΔΕΚΑΕΤΊΑΣ ΠΕΡΙΟΔΕΎΟΝΤΑ ΣΤΙΣ ΗΠΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΥ ΘΕΟΔΩΡΌΠΟΥΛΟΥ

Η δροσόλουστος Δεξαμενή των θεαμάτων Όταν κάθε καταξιωμένος καραγκιοζοπαίκτης ένιωθε την ανάγκη χάριν γοήτρου να δώσει παράσταση στο «μικρό οροπέδιο του Κολωνακίου, το δροσερότερον σημείον των Αθηνών». Από τον Τάσο Κούζη (Κούζαρο), καλλιτέχνης Θεάτρου Σκιών, φιλόλογος

96 | ΕΣΤΙΑζω

Δ

ύσκολα μπορεί κανείς μας να φανταστεί πως πριν από σχεδόν ενάμιση αιώνα στην αριστοκρατικότερη και πλέον πυκνοδομημένη συνοικία των Αθηνών, το Κολωνάκι, στους πρόποδες του Λυκαβηττού, απλωνόταν μία όαση αναψυχής και ψυχαγωγίας των κατοίκων της παλιάς Αθήνας. Επίκεντρό της η Αδριάνειος Δεξαμενή, που δέσποζε σε ύψος 136 μέτρων, καθώς ανακατασκευάστηκε μετά την ανακάλυψή της το 1870 από τον πολεοδόμο και τοπογράφο Ιωάννη Γενίσαρλη, όταν το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε, για να αντιμετωπίσει τη λειψυδρία της εποχής εκείνης, να αναζητηθεί νερό έξω από την Αθήνα. Η Δεξαμενή, όμως, των Αθηνών δεν υπήρξε απλά ένας ταμιευτήρας νερού αλλά συν τω χρόνω κατέστη ένας χώρος φυγής, ξεκούρασης και δροσιάς, όπως και ένα από τα σημαντικότερα ψυχαγωγικά κέντρα με τις πρωτεϊκές μορφές θεάτρου, τον Καραγκιόζη και τον Φασουλή, που ξεδιψούσαν με άφθονο γέλιο τους εξαντλημένους από τα κυνικά καύματα πρωτευουσιάνους. Η πρώτη παράσταση Καραγκιόζη στη Δεξαμενή αναγγέλλεται από τη «Νέα Εφημερίδα» στις 13 Αυγούστου του 1892, καθώς τότε φτάνουν από την Κωνσταντινούπολη οι ευτράπελοι και ταλαντούχοι παίκτες του καραγκιόζ μπερντέ Λεωνίδας Γορανίτης και Παναγιώτης Γριμήνας, που παίζουν δίπλα στο καφενείο του Δημητρίου Κακούση, πλησίον της Δεξαμενής. Η αυλαία των θεαμάτων είχε πλέον ανοίξει! Δύο χρόνια αργότερα, τον Ιούνιο του 1894, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου εντοπίζει «παρά τό πλευρόν τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου εἰς τό γνωστόν καφενεῖον τοῦ Μαρίνου» έναν αρχάριο νεαρό κουτσαβάκη του Ψυρρή, που παίζει Καραγκιόζη εναλλάξ με την Prima Donna Φώτω και τη νεαρή χορεύτρια Κατίνα, συγκεντρώνοντας τη φτωχολογιά της Νεάπολης. Το καλοκαίρι του ’95 στο ίδιο σημείο, που ήταν γνωστό και ως Σχιστό ή Σχιστή Πέτρα, θα εγκατασταθεί ο πολυθρύλητος Χρήστος Κονιτσιώτης, που με επίκεντρο τη Δεξαμενή και τη γειτονική Νεάπολη θα καταγάγει καλλιτεχνικούς θριάμβους διαχρονικά μέχρι και λίγο πριν

ΕΣΤΙΑζω | 97

από τον θάνατό του, το 1929, καθώς σχεδόν κάθε πρώτη διαμάχη ανάμεσα στο καφενείο της Δεξαμενής καλοκαίρι «…κάτω ἀπό τόν πράσινον αὐτόν θόλον, και σε αυτό του Σταδίου, έχοντας ως μήλον της ὁ ὁποῖος προστατεύει τούς θεατάς ἀπό τήν φλόγαν έριδος τον γνήσιο Μπαρμπα-Γιώργο, που εκείνο τον τοῦ ἐδάφους, ὁ Κονιτσιώτης θά σκορπᾶ ἄφθονα τά καιρό έπαιζε στο Στάδιο. Ο ιδιοκτήτης του καφενείου γέλοια καί τήν ἁλατισμένην λαϊκήν του εὐθυμίαν…» του Σταδίου αντέδρασε άμεσα στην προσπάθεια («Νέον Ἄστυ», 1906). να του υφαρπάξουν τον Ρούλια: Με την είσοδο του νέου αιώνα θα «ΚΑΦΕΝΕΙΟΝ ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΥ Και εκείνη ακριβώς συνεχιστεί η ροή των ανθρώπων προς τα ΣΤΑΔΙΟΥ. Δέν εἶναι ἀληθές ὅτι ὁ άνω, σαν το νεράκι που μαζευόταν στη Μπαρμπα-Γιῶργος ὁ Ρουμελιώτης τη σεζόν ξέσπασε Δεξαμενή. Το 1901 το κέντρο βάρους ἐγκατέλειψε τό Στάδιον γιά νά δώσῃ η πρώτη διαμάχη μετατοπίζεται στο ίδιο το καφενεδάκι παραστάσεις εἰς τήν Δεξαμενή. της, διευθυντής του οποίου είναι ο Τό τοιοῦτον πιθανώτατα ἐγράφη ανάμεσα στο δραστήριος Σωτήριος Δ. Αργυρόπουλος. ἐπίτηδες καί χάριν ρεκλάμας, ἡ ὁποία καφενείο της Ήδη, αξιόλογοι συγγραφείς, ποιητές ὅμως εἶναι ἀνακριβεστάτη, διότι ὁ αλλά και καλλιτέχνες σύχναζαν στο Ἰωάννης Ρούλιας πού παίζει τόν Δεξαμενής και σε καφενεδάκι του: «...Εὐρύς κύκλος Μπαρμπα-Γιῶργο εἰς τό Στάδιον αυτό του Σταδίου, λογίων σχηματίζεται κάθε βράδυ ἐξακολουθεῖ ἐκεῖ τάς παραστάσεις εἰς τό ῥομαντικόν καφενεδάκι τῆς του καί οὔτε κάν συλλογίζεται νά έχοντας ως μήλον Δεξαμενής. Ἔχουν ἐκεῖ νερό κρύο, τό πολυπληθές κοινόν της έριδος τον γνήσιο ἐγκαταλείψῃ Καραγκιόζη καί τέσσαρας τρελλούς μέ πού συχνάζει κάθε βράδυ». Έτσι, Μπαρμπα-Γιώργο, τούς ὁποίους περνοῦν τήν ὥραν των. ο Αργυρόπουλος εμπιστεύτηκε Καί ὁ κύκλος τῶν λογίων εὐρύνεται που εκείνο τον καιρό τον καραγκιοζοπαίκτη Χρήστο ἀπό ἡμέρας εἰς ἡμέραν…» μαρτυρεί Κόντο ως αντίπαλο δέος. Και αυτός, έπαιζε στο Στάδιο η «ΕΣΤΙΑ» τον Ιούλιο του 1901. Και παίζοντας την «Κακούργο Ασπασία», εκείνη ακριβώς τη σεζόν ξέσπασε η μόνο προβλήματα προκάλεσε, γιατί

98 | ΕΣΤΙΑζω

μετέτρεψε τον Καραγκιόζη από κωμικό σε τραγικό και οι περίοικοι ξενυχτούσαν από τους αλλεπάλληλους πυροβολισμούς με μπαρούτι και όχι με καψούλι. Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας και ο Ιωάννης Κονδυλάκης υπήρξαν ανάμεσα στους θεατές, και μάλιστα ο τελευταίος τόσο δυσαρεστήθηκε ώστε να ζητήσει με δημοσίευμά του την επέμβαση του αστυνομικού διευθυντή Στυμφαλιάδη. Καμία επιτυχία, όμως, δεν είχε η παρέμβασή του, αφού τα ίδια και χειρότερα συνεχίστηκαν και την επόμενη χρονιά, όπου σ’ ένα βράδυ μόνο ρίχτηκαν από τον Κονιτσιώτη 20 κουμπουριές. Στο τέλος του καλοκαιριού του 1901 ανέβηκε και ο Ρούλιας στη Δεξαμενή, παίζοντας το «Ναυάγιο του Μπαρμπα-Γιώργου». Δεν παρέλειψε, μάλιστα, και την καθιερωμένη ευεργετική παράσταση υπέρ των υπαλλήλων του καφενείου με το έργο «Πίστις, ελπίς και έλεος». Ο κόσμος που ανηφόριζε, όλο και αυξανόταν χρόνο με τον χρόνο, καθώς απ’ τη μια «…τό μικρό ὀροπέδιο τῆς Δεξαμενῆς εἶνε τό δροσερότερον σημεῖον τῶν Ἀθηνῶν. Μεγάλαι νεοχαρεῖς λεῦκαι ὑψώθησαν ἐκεῖ, συμπλεκόμεναι μέ πλατάνους, καί ὁ ἥλιος αἰωρούμενος ἀπό πάνω των ἐπί ὥρας ὁλοκλήρους δέν κατορθώνει νά περάσει τά πυκνά των φυλλώματα καί νά πυρπολήσει τό ἔδαφος» («Νέον Ἄστυ»,

1906). Απ’ την άλλη, όλο και κάτι πρωτοφανές είχε να παρουσιάσει, όπως τη φιγούρα του Βούλγαρου κομιτατζή, τον οποίο παρουσίασε ο Χρήστος Κόντος το 1902, που τον είχε κάμει με μεγάλη μύτη και ευχαριστούσε τους θεατές του αποκαλώντας τον Κομύτον. Ισχυρός πόλος έλξης υπήρξαν και οι μεγάλοι καραγκιοζοπαίκτες: ο Ιωάννης Μώρος με τις κωμικές του παραστάσεις, που άφησε ανεξίτηλες αναμνήσεις με τον Μπαρμπα-Γιώργο του δασκάλου του, Ρούλια. Ακολούθησε ο σπουδαίος Μίμαρος, που έδωσε τον «Χριστιανομάχο Μπέη», τον Σεπτέμβρη του 1902, και σε ένδειξη θεοσέβειας διέθεσε τις εισπράξεις υπέρ του Ναού του Αγίου Γεωργίου. Όταν, πάλι το 1903, απέσπασε τα πρωτεία η Δεξαμενή με τον καραγκιοζοπαίκτη Θεόδωρο Θεοδωρέλλο, η συρροή του πλήθους άρχιζε από τις 9.30 η ώρα

τη νύχτα, καθώς «…τσόκαρα, σκαρπίνια πού τρίζουν, παντοῦφλαι πού μελωδικῶς θορυβοῦν, προσέρχονται εἰς τήν πλατεῖαν τοῦ θεάτρου καί μετ’ ὀλίγον τά ὑπερδιπλάσια καθίσματά του στένουν ὑπό τό βάρος χονδρῶν νοικοκυράδων, μπακάληδων μέ ἀναδιπλωμένες ποδιές, ἔστιν ὅτε καί νεαρῶν κατακτητῶν μέ ἄψογον περιβολήν», όπως σχολίαζε ο Τίμος Μωραϊτίνης στην «ΕΜΠΡΟΣ», την Τρίτη 10 Ιουλίου. Ο Καραγκιόζης, που συμπάσχει πάντα με τους απλούς ανθρώπους, δεν δίστασε να μετατρέψει σε αστεία παράσταση ακόμη και τη ραγδαία εξαπλούμενη επιδημία τύφου του 1904, πέφτοντας και ο ίδιος θύμα της και μάλιστα φτάνοντας στο υπερβολικό σημείο να… πεθάνει από τύφο! Μη νομίσετε, όμως, πως τα μέλη των ανώτερων κοινωνικών τάξεων απείχαν απ’ αυτό το πανηγύρι. Ήταν αρκετή, το καλοκαίρι

Ισχυρός πόλος έλξης υπήρξαν και οι μεγάλοι καραγκιοζοπαίκτες: ο Ιωάννης Μώρος με τις κωμικές του παραστάσεις, που άφησε ανεξίτηλες αναμνήσεις με τον Μπαρμπα-Γιώργο του δασκάλου του, Ρούλια

100 | ΕΣΤΙΑζω

του 1906, η παρουσία του πρώτου γραμματέα της γαλλικής πρεσβείας στον Πασχάλη του Κονιτσιώτη, για να προκαλέσει ρεύμα προς το λαϊκό θέατρο, καθώς άρχισαν να εμφανίζονται καλοντυμένες κυρίες με τα άσπρα τους υποδήματα, γραμματείς και ακόλουθοι πρεσβειών, κύριοι φορώντας στο κεφάλι παναμάδες, με αποκορύφωση την άφιξη και αυτοκινήτου επίδοξου υπουργού των Εξωτερικών, που συνοδευόταν από καλλονή της εποχής («Νέον Ἄστυ», 1906). Κάθε καταξιωμένος καραγκιοζοπαίκτης πλέον ένιωθε την ανάγκη χάριν γοήτρου να δώσει παράσταση στη Δεξαμενή. Έτσι, ο σπουδαιότερος μαθητής του Μίμαρου, ο Βασίλης Αγαπητός ή Ζεστός, παρουσιάστηκε τον Αύγουστο του 1906 με το έργο «Αἱ Δημοτικαί Ἐκλογαί». Ο ισάξιός του, Παναγιώτης Μπέκος, έκανε το ντεμπούτο του τον Μάιο του 1907, παρουσιάζοντας δύο νέους τύπους, τον Κερκυραίο με τον Λευκάδιο, συνεπικουρούμενος και από φωνόγραφο, που έφερε ο Αργυρόπουλος από τη Νέα Υόρκη. Οι ρυμοτομικές, όμως, ανάγκες της ολοένα αναπτυσσόμενης πληθυσμιακά και οικιστικά πρωτεύουσας οδήγησαν σε σχέδια, τον Απρίλιο του 1910, που απειλούσαν με κοπή τα 16 ωραία δέντρα της Δεξαμενής, ανάμεσά τους και τις γιγάντιες

αργυρόλευκες λεύκες, για να διευρυνθεί ο προ της Δεξαμενής σχεδιαζόμενος δρόμος! Όσοι σκέπτονταν αυτό το κακούργημα φυσικά δεν συγκινούνταν από τη γνωμοδότηση σπουδαίων λογίων, ανάμεσά τους και ο Κωστής Παλαμάς, ότι «ἡ Δεξαμενή ἀποτελοῦσε τήν ὡραιότερη τοποθεσία τῶν Ἀθηνῶν» («ΕΜΠΡΟΣ», Απρίλιος 1910). Τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα κάνει το ντεμπούτο του θεατρικά ο Αντώνης Μόλλας. Ο Αργυρόπουλος ως ιμπρεσάριός του τον καπαρώνει ώς τον Σεπτέμβριο του 1911. Δυστυχώς, όμως, η φιλόδοξη αυτή συνεργασία θα διακοπεί την επομένη χρονιά, προκαλώντας ρήξη στη σχέση των δύο ανδρών, καθώς ο Μόλλας αρνήθηκε τις 1.350 δραχμές τον μήνα που του πρόσφερε ο Αργυρόπουλος, απαιτώντας 100 δραχμές τη βραδιά! Και ο ίδιος, βέβαια, αποκλείστηκε από τους τέσσερις μεγάλους ιδιοκτήτες των καφενείων με συμφωνητικό που προέβλεπε ρήτρα 4.000 δραχμών για όποιον παραβίαζε τον αποκλεισμό του και τον έβαζε να παίξει στο καφενείο του. Το κενό τότε στη Δεξαμενή ήρθε να καλύψει ο περίφημος καραγκιοζοπαίκτης Θεοδωρόπουλος μαζί με κινηματογράφο Γκωμόν. Μεσολάβησαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, ο Μόλλας στρατεύθηκε, πολέμησε, διαδόθηκε πως έπεσε υπέρ πατρίδος! Την παροδική θλίψη των φίλων του Καραγκιόζη διαδέχθηκε ανείπωτη χαρά όταν μαθεύτηκε ότι ήταν ζωντανός και η φήμη του απογειώθηκε. Μετά τη λήξη του Δεύτερου Βαλκανικού, την 1η Αυγούστου 1913, ο τέλειος κωμικός και άριστος τραγουδιστής Μάρκος Ξάνθος θα πρωτοεμφανιστεί στη Δεξαμενή. Ήδη, το περιεχόμενο των παραστάσεων έχει αλλάξει δραματικά. Οι νίκες κατά των Τούρκων εμπνέουν το 1914 τον Μόλλα να παίξει την «Ὑπεροπλίαν εἰς πράξεις δύο καί θωρηκτά δύο» και να παρουσιάσει «τόν Καραγκιόζη ναύαρχο νά βυθίζει τά τουρκικά πολεμικά». Ο Μόλλας θα μονοπωλήσει τη Δεξαμενή και το 1915-1916, ωθώντας τον Αργυρόπουλο, που ήταν έξυπνος επιχειρηματίας,

Κάθε καταξιωμένος καραγκιοζοπαίκτης πλέον ένιωθε την ανάγκη χάριν γοήτρου να δώσει παράσταση στη Δεξαμενή. Έτσι, ο σπουδαιότερος μαθητής του Μίμαρου, ο Βασίλης Αγαπητός ή Ζεστός, παρουσιάστηκε τον Αύγουστο του 1906 με το έργο «Αἱ Δημοτικαί Ἐκλογαί»

να φτιάξει υπαίθριο θέατρο ευρύτατο, το οποίο για να στεγαστεί, όπως μαρτυρεί το «ΕΘΝΟΣ» στις 3 Μαΐου 1916, «θά χρειαζόταν μισό ἑκατομμύριο δραχμές»! Και ήταν τέτοια η κοσμοπλημμύρα, που μόνο την Πέμπτη 28 Απριλίου ο Αργυρόπουλος «…ἀφοῦ ἐπώλησε χίλια εἰσιτήρια, ἠναγκάστη νά κλείσει τό ταμεῖον του καί νά ἀφήσει ἔξω ἄλλους τριακοσίους τουλάχιστον θεατάς. Καί τό πλῆθος ἐκεῖνο ἐσκαρφάλωσεν ἐκεῖ ἐπάνω διά νά θαυμάσῃ τόν Μόλλαν». Καθώς, όμως, τελείωνε ο Αύγουστος του ’16, συνέβη κάτι αναπάντεχο: εκλάπη σχεδόν όλος ο χάρτινος θίασος του Μόλλα, εκτός μερικών μελών, με άγνωστους και άφαντους τους δράστες. Αυτό το θλιβερό περιστατικό, που ανακοίνωσε ο ίδιος στους θεατές του, πιστεύουμε ότι αποτελεί την ιστορική βάση της νουβέλας του Γιάννη Βλαχογιάννη «Τῆς τέχνης τά φαρμάκια», που γράφτηκε το 1917 και πρωτοεκδόθηκε στο περιοδικό «ΕΣΤΙΑ», το 1943, και περισσότερο σχετίζεται ο επινοημένος πρωταγωνιστής του Φούλιας με τον Μόλλα παρά με τον Ιωάννη Ρούλια, που ήδη από το 1905 έχει πεθάνει και λησμονηθεί! Η δράση του Μόλλα εκ διαλειμμάτων θα εξακολουθήσει στο «Πάνθεον» της Δεξαμενής, έως ότου την 29η Ιουνίου 1927 προσκαλείται ο Χαρίλαος Ν. Πετρόπουλος, που προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση με την ποιότητα της τέχνης του. Χαρακτηριστική είναι η ανακοίνωση της «ΕΜΠΡΟΣ»: «…Ἀπό σήμερον Καραγκιόζης μέ τόν διασημότερον Καραγκιοζοπαίκτην τῆς Θεσσαλονίκης ἐπίτηδες μετακληθέντα ἐκεῖθεν…» Η αδυσώπητη πρόοδος δεν μπορούσε παρά να αλλάξει ριζικά τη ρομαντική φυσιογνωμία της Δεξαμενής. Έτος καμπής το 1928, οπότε ο χώρος περιήλθε σε παρακμή, τα δέντρα κόπηκαν και η επέκταση της πόλεως κινήθηκε προς τους πρόποδες του Λυκαβηττού. Ανάγλυφη τη νέα εικόνα της Δεξαμενής και την κατάσταση του βασικού πρωταγωνιστή της διασκέδασης παρουσιάζει η «ΕΜΠΡΟΣ» την 8η Αυγούστου: «…Ὁ Μόλλας ὅμως ἐξελίχθη. Μεγάλωσε τήν τέχνη του, τόν μικρό Καραγκιοζάκο τόν ἔκαμε ἕναν κοτσάμου ἄνθρωπο μέ κεφάλι ἄξιο νά πρωθυπουργεύσῃ κιόλας, ὅταν τά πράγματα ἔλθουν καμμιά φορά βολικά καί – ὁ ἄθλιος! ἐγκατέλειψε τήν Δεξαμενή διά νά ἐγκατασταθῇ κοντά στόν Ἰλισσόν ὁριστικῶς…

στό μέρος πού ἦταν ἄλλοτε τό θέατρο τοῦ Μόλλα χτίζονται τώρα σπίτια. Ἔχουν θεμελιωθῆ οἰκοδομές καί οἱ τοίχοι των ὑψώνονται κάθε μέρα ὅλον ἕν περισσότερον, τό δέ σφυρί πού πελεκάει τήν πέτρα μαρτυρεῖ ὅτι γιά τή Δεξαμενή πέρασε ὁριστικῶς μία ἔνδοξος ἐποχή…». Τελευταία αναλαμπή απετέλεσε η πρόσκληση από τη διεύθυνση της δροσολούστου Δεξαμενής προς τον από δωδεκαετίας περιοδεύοντα στις ΗΠΑ Κωνσταντίνο Θεοδωρόπουλο, τον Αμερικάνο, ο οποίος με τις παραστάσεις του, που ξεκίνησαν στις 15 Ιουνίου του ’29, ανταγωνίστηκε τον Μόλλα, που έπαιζε στο Πανόραμα στο Στάδιο. Ζωντανές μνήμες όσων εξιστορήσαμε πλέον δεν διασώζονται, και μόνον από τις όποιες σωζόμενες γραπτές μαρτυρίες γευόμαστε λίγο από τα 35 χρόνια της ψυχαγωγικής πανδαισίας... «παρά τήν Δεξαμενήν»!

ΕΣΤΙΑζω | 101

102 | ΕΣΤΙΑζω

Αυτοί που έκαναν

την αδυναμία τους

προτέρημα

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι έπασχε από ΔΕΠΥ, ο Μπετόβεν και ο Βαν Γκογκ από διπολική διαταραχή και οι Αϊνστάιν, Ισαάκ Νεύτων και Γκράχαμ Μπελ από Άσπεργκερ. Από τη Νεκταρία Καρακώστα

ΕΣΤΙΑζω | 103

O

Λεονάρντο ντα Βίντσι έζησε τον 16ο αιώνα, ωστόσο μέχρι σήμερα παραμένει μία από τις πλέον πολυσχιδείς, πολυδιάστατες, μεγαλοφυείς και ταλαντούχες προσωπικότητες που περπάτησαν ποτέ πάνω στον πλανήτη. Εφευρέτης, ζωγράφος, αρχιτέκτονας, γλύπτης, μουσικός, αλλά και μηχανικός, μαθηματικός, ανατόμος και αστρονόμος, ο Ντα Βίντσι σπάνια κατάφερνε να ολοκληρώσει κάποιο έργο του. Ακόμη και η διάσημη «Μόνα Λίζα» του δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Μόλις πρόσφατα, 500 ολόκληρα χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Μάρκο Κατάνι του Ινστιτούτου Ψυχιατρικής, Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης του Βασιλικού Κολεγίου (King’s) του Λονδίνου διατείνεται ότι ανακάλυψε την αιτία για την οποία συνέβαινε αυτό. Σύμφωνα με δημοσίευσή του στο επιστημονικό περιοδικό «Brain», η εξήγηση ακούει στο όνομα Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ). H ΔΕΠΥ μπορεί να εξηγήσει όχι μόνο την αναβλητικότητα και τη διάσπαση της προσοχής του Λεονάρντο ντα Βίντσι, αλλά και την εντυπωσιακή δημιουργικότητά του και την επιτυχή ενασχόλησή του με τόσα διαφορετικά αντικείμενα από τα πεδία της τέχνης και της επιστήμης. Ο Ντα Βίντσι ήταν επίσης αριστερόχειρας και πιθανώς δυσλεκτικός, καταστάσεις που συχνά συνυπάρχουν στα άτομα με ΔΕΠΥ.

Ο Ντα Βίντσι δεν είναι η μοναδική σπουδαία προσωπικότητα που έχει διαγνωστεί με ΔΕΠΥ. Δεκάδες διάσημοι, σχεδόν από κάθε χώρο της τέχνης, της επιστήμης και του πολιτισμού, κατάφεραν να κάνουν την αδυναμία προτέρημα και κυριολεκτικά να μεγαλουργήσουν!

104 | ΕΣΤΙΑζω

Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα αφορά το 3%-5% του μαθητικού πληθυσμού και, σύμφωνα με διεθνείς έρευνες, παρουσιάζει αυξητικές τάσεις τα τελευταία χρόνια. Η ΔΕΠΥ επηρεάζει την ικανότητα του ατόμου να ρυθμίζει το επίπεδο της κινητικότητάς του (υπερκινητικότητα), να ελέγχει τη συμπεριφορά του (παρορμητικότητα), να οργανώνει και να συγκεντρώνεται σε συγκεκριμένες δραστηριότητες, χωρίς να διασπάται από άσχετα ερεθίσματα (διάσπαση προσοχής - ελλειμματική προσοχή - απροσεξία). Ο Ντα Βίντσι δεν είναι η μοναδική σπουδαία προσωπικότητα που έχει διαγνωστεί με ΔΕΠΥ. Δεκάδες διάσημοι, σχεδόν από κάθε χώρο της τέχνης,

της επιστήμης και του πολιτισμού, κατάφεραν να κάνουν την αδυναμία προτέρημα και κυριολεκτικά να μεγαλουργήσουν! Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο ολυμπιονίκης κολυμβητής Μάικλ Φελπς των 22 ολυμπιακών μεταλλίων, ο οποίος, αν και έπασχε από υπερκινητικότητα, διοχέτευσε όλη του την ενέργεια στις πισίνες και έφτασε στην κορυφή. Όπως είχε δηλώσει παλαιότερα η μητέρα του, «ως παιδί (σ.σ.: ο Φελπς) δεν μπορούσε να συγκεντρωθεί ή έστω να σταθεί για λίγο ακίνητος». Στο ίδιο μήκος κύματος ένας από τους πιο διάσημους σεφ στον κόσμο, ο Τζέιμι Όλιβερ, έχει δηλώσει ότι η ενασχόλησή του με τη μαγειρική τον βοήθησε πολύ στο

Από σύνδρομο Άσπεργκερ εικάζεται ότι έπασχαν επίσης ο διάσημος εφευρέτης, μαθηματικός και «πατέρας» του ίντερνετ Άλαν Τούρινγκ, ο εφευρέτης του τηλεφώνου Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ, η Αμερικανίδα ποιήτρια Έμιλι Ντίκινσον, ο Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Νίτσε, ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Ουάσινγκτον, ο Άντι Γουόρχολ, αλλά και ο επιστήμονας, μηχανικός και εφευρέτης Νίκολα Τέσλα

θέμα της συγκέντρωσης.

Διπολική διαταραχή

Τα ψυχικά νοσήματα δεν είναι κάτι άγνωστο μεταξύ των καλλιτεχνών· δεκάδες είναι οι καλλιτέχνες που σήμερα βγαίνουν μπροστά και αποκαλύπτουν το πρόβλημά τους, ελπίζοντας ότι έτσι θα βοηθήσουν τον απλό κόσμο που υποφέρει από ψυχικά νοσήματα να βγει από το καβούκι του και να αναζητήσει βοήθεια. Αναλύσεις που έγιναν μετά τον θάνατο του διάσημου μουσουργού Λούντβιχ φαν Μπετόβεν έχουν δείξει ότι η μεγαλοφυΐα της μουσικής έπασχε πιθανότατα από διπολική διαταραχή. Σύμφωνα με μαρτυρίες κοντινών του ανθρώπων, όταν βρισκόταν υπό μανία, ο Μπετόβεν μπορούσε να συνθέσει πολλά έργα ταυτόχρονα! Τα πιο γνωστά έργα του, ωστόσο, τα έγραψε ενώ βρισκόταν σε φάση κατάθλιψης. Από διπολική διαταραχή έπασχε και ο Ολλανδός ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ. Ο γνωστός αυτοτραυματισμός του, στη διάρκεια του οποίου έκοψε

ένα κομμάτι του αυτιού του, έγινε στη διάρκεια μανιακού επεισοδίου. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα καταθλιπτικά επεισόδια ήταν συχνότερα από αυτά της μανίας, οδηγώντας τελικά στην αυτοκτονία του. Ο Έντβαρντ Μουνκ είναι ο καλλιτέχνης που αποτύπωσε τον ψυχικό πόνο καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον στο έργο του «Κραυγή». Ίσως γιατί και ο ίδιος είχε υποστεί μία κρίση πανικού τον Ιανουάριο του 1892. « Ένα βράδυ περπατούσα σε ένα μονοπάτι, η πόλη ήταν στη μία πλευρά και τα φιόρδ κάτω, ένιωσα κουρασμένος και άρρωστος, σταμάτησα και κοίταξα έξω προς τα φιόρδ – ο ήλιος έδυε και τα σύννεφα έπαιρναν το κόκκινο χρώμα του αίματος. Διαισθάνθηκα μια κραυγή να διαπερνά τη φύση» έγραφε ο καλλιτέχνης στο ημερολόγιό του.

Άσπεργκερ

Αν και το σύνδρομο Άσπεργκερ, που εμπίπτει στο φάσμα του αυτισμού, θεωρείται πιο σοβαρό από τη ΔΕΠΥ, θα εντυπωσιαστείτε αν μάθετε ποιοι διάσημοι

επιστήμονες έπασχαν από αυτό: ο Άλμπερτ Αϊνστάιν και ο Ισαάκ Νεύτων! Ο Νεύτων υπέφερε από τεράστια σκαμπανεβάσματα στη διάθεσή του, ενώ η αδυναμία του να συνδεθεί με ανθρώπους ήταν αρκετή για να τον τοποθετήσει στο φάσμα του αυτισμού. Τα βασικά συμπτώματα του συνδρόμου περιλαμβάνουν στερεότυπα ενδιαφέροντα, εμμονική ενασχόληση, δυσκολία στην κοινωνική αλληλεπίδραση, προβλήματα στην επικοινωνία. Ο Νεύτων είχε, επίσης, την τάση να γράφει γράμματα γεμάτα με τρελές παραληρητικές ιδέες, που ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι υποδηλώνουν σχιζοφρένεια. Από σύνδρομο Άσπεργκερ εικάζεται ότι έπασχαν επίσης ο διάσημος εφευρέτης, μαθηματικός και «πατέρας» του ίντερνετ Άλαν Τούρινγκ, ο εφευρέτης του τηλεφώνου Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ, η Αμερικανίδα ποιήτρια Έμιλι Ντίκινσον, ο Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Νίτσε, ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Ουάσινγκτον, ο Άντι Γουόρχολ, αλλά και ο επιστήμονας, μηχανικός και εφευρέτης Νίκολα Τέσλα. Σύμφωνα με απόρρητη έκθεση του αμερικανικού Πενταγώνου, από Άσπεργκερ πάσχει και ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν! Η νοημοσύνη των ατόμων με Άσπεργκερ είναι κανονική ή ανώτερη. Τα άτομα που εμφανίζουν το σύνδρομο έχουν πολύ καλή μνήμη και ιδιαίτερες ικανότητες ή ταλέντα, όπως μία ιδιαίτερη ικανότητα να αφοσιώνονται στη λεπτομέρεια και να ασχολούνται απρόσκοπτα με κάτι που τους ενδιαφέρει. Συχνά παρουσιάζουν το φαινόμενο της υπερλεξίας, δηλαδή επιδεικνύουν ένα θαυμάσιο λεξιλόγιο, χωρίς όμως να καταλαβαίνουν την ακριβή σημασία των λέξεων. Εκεί, όμως, που πραγματικά δυσκολεύονται είναι στη διαπροσωπική επικοινωνία.

ΕΣΤΙΑζω | 105

Γιάννης Καλπούζος «Υπήρξαν πολιτικοί που ονόμαζαν τους ποιητές λαπάδες» Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 2000 με την ποιητική συλλογή «Το νερό των ονείρων» και το μυθιστόρημα «Μεθυσμένος δρόμος». Έκτοτε ακολούθησαν πολλές ποιητικές συλλογές, διηγήματα, μυθιστορήματα. Στο αναγνωστικό κοινό έγινε ευρύτερα γνωστός με το μυθιστόρημά του «Ιμαρέτ», το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου. Έχει γράψει τους στίχους 80 τραγουδιών.

Ο

Γιάννης Καλπούζος γεννήθηκε το 1960 στο χωριό Μελάτες της Άρτας και ζει μόνιμα από το 1983 στην Αθήνα. Στα ελληνικά γράμματα εμφανίζεται το 2000 με την ποιητική συλλογή «Το νερό των ονείρων» και το μυθιστόρημα «Μεθυσμένος δρόμος». Ακολουθούν η συλλογή διηγημάτων «Μόνο να τους άγγιζα», η οποία επανεκδόθηκε το 2017, εμπλουτισμένη ποικιλοτρόπως, με τον νέο τίτλο «Κάποιοι δεν ξεχνούν ποτέ», καθώς και οι ποιητικές συλλογές του «Το παραμιλητό των σκοτεινών θεών» και « Έρωτας νυν και αεί». Με τη δεύτερη ήταν υποψήφιος στη βραχεία λίστα για το Κρατικό Βραβείο Ποίησης, ενώ η παραλογή «Ο λύκος», που εμπεριέχεται στη συλλογή διηγημάτων, βραβεύτηκε στον Διεθνή Διαγωνισμό Ποίησης και Διηγήματος «Γιώργος Σεφέρης» του Πανεπιστημίου του Παλέρμο Ιταλίας. Όλες οι ποιητικές συλλογές του κυκλοφόρησαν μαζί με 50 ανέκδοτα ποιήματα σε έναν τόμο το 2017 με τίτλο «Ποίηση 2000-2017». Ευρύτερα γνωστός στο αναγνωστικό κοινό έγινε με το μυθιστόρημά του «Ιμαρέτ», το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου. Το «Ιμαρέτ» μεταφράστηκε στα πολωνικά και τα τουρκικά, ενώ κυκλοφορεί και σε νεανικό μυθιστόρημα (για παιδιά άνω των 10 ετών), με εικονογράφηση του σκηνογράφου Αντώνη Χαλκιά. Επίσης, έχει γράψει τα μυθιστορήματα «Σάος Παντομίμα Φαντασμάτων», «Άγιοι και δαίμονες - Εις ταν Πόλιν», «Ουρανόπετρα - Όπου πατώ είναι δικός μου δρόμος», « Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου», «Σέρρα - Η ψυχή του Πόντου» και «Γινάτι - Ο σοφός της λίμνης». Ο Γιάννης Καλπούζος συμμετείχε σε συλλογικά έργα, διασκεύασε σε θεατρικό σενάριο το μυθιστόρημά του «Σέρρα - Η ψυχή του Πόντου» και έχει γράψει τους στίχους 80 τραγουδιών, μεταξύ των οποίων τα « Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου», «Δέκα μάγισσες», «Να ’σουν θάλασσα», «Γιατί πολύ σ’ αγάπησα». Είστε ένας συγγραφέας με μεγάλη απήχηση στο αναγνωστικό κοινό. Ποιο πιστεύετε ότι είναι εκείνο το στοιχείο από το έργο σας το οποίο έχει κερδίσει την αγάπη των αναγνωστών; Σ’ αυτό μάλλον θα έπρεπε να απαντήσουν οι ίδιοι οι αναγνώστες. Από την πλευρά μου θεωρώ ότι ανακάλυψαν στα βιβλία μου στέρεους και ενδιαφέροντες χαρακτήρες, περιπετειώδεις μυθοπλασίες, ατμόσφαιρα, το πάντρεμα του σήμερα με το χθες, με εργαλείο και ενίοτε με πρόσχημα την Ιστορία, και προπαντός την αναπαραστατική

106 | ΕΣΤΙΑζω

δύναμη της γλώσσας. Συνάμα διαπίστωσαν τον σεβασμό μου απέναντι στη δουλειά μου και απέναντι στους ίδιους μέσα από την κοπιώδη έρευνα που διεξάγω κάθε φορά, συν την αμερόληπτη προσέγγιση των ιστορικών περιπετειών και γεγονότων. Οι έννοιες ποιοτική αλλά και συγχρόνως λογοτεχνία με υψηλές πωλήσεις είναι έννοιες που είναι συμβατές μεταξύ τους; Ο Ντοστογιέφσκι, ο Χέμινγουεϊ, ο Μπαλζάκ, ο Τζόις, ο Κάφκα και τόσοι άλλοι έχουν επιτύχει εκατομμύρια πωλήσεις. Όμως και στη χώρα μας, ο Ελύτης, ο Καβάφης, ο Γκάτσος, η Δημουλά, ο Μουρσελάς, η Ζατέλη, η Πριοβόλου, ο Ζουργός και τόσοι άλλοι ευτύχησαν, αναλογικά πάντα με τον πληθυσμό μας, να δουν να πωλούνται τα βιβλία τους σε πολλές χιλιάδες αντίτυπα. Συνεπώς, δεν υφίσταται κανένα ζήτημα ασυμβατότητας. Εάν το λογοτεχνικό βιβλίο είναι άξιο, οι αναγνώστες κρίνουν και επιβραβεύουν.

Μία ηλικιωμένη κυρία μού αποκάλυψε ότι δεν είχε διαβάσει ποτέ στη ζωή της βιβλίο, ωσότου ανακάλυψε το «Ιμαρέτ» στα 75 της. Έκτοτε διάβασε όλα τα βιβλία μου

Πώς θα μπορούσατε να ορίσετε το αναγνωστικό κοινό σας; Είναι εύκολο να το κατατάξετε σε κάποια κατηγορία; Κυρίως ως απαιτητικούς αναγνώστες. Ωστόσο, επειδή τα βιβλία μου κτίζονται με πολυεπίπεδη τεχνική, μπορούν να διαβαστούν κι από αναγνώστες που δεν εισχωρούν στα βαθύτερα νοήματά τους, παρακολουθώντας πρωτίστως τη μυθοπλασία, τη δράση και τους χαρακτήρες. Θυμάστε κάποια πολύ συγκινητικά σχόλια που έχετε ακούσει από πλευράς αναγνωστών; Πάρα πολλά. Όμως, θα αναφέρω μόνο τούτο: Μία ηλικιωμένη κυρία μού αποκάλυψε ότι δεν είχε διαβάσει ποτέ στη ζωή της βιβλίο, ωσότου ανακάλυψε το «Ιμαρέτ» στα 75 της. Έκτοτε διάβασε όλα τα βιβλία μου.

Επιχειρώντας μια αναδρομή στο παρελθόν, θα ήθελα να σας ρωτήσω εάν υπήρξε κάποιο ιδιαίτερο γεγονός που σας παρακίνησε να στραφείτε στη λογοτεχνία... Από μικρός αναζητούσα την καλλιτεχνική μου έκφραση, ωστόσο χωρίς συγκεκριμένη στόχευση. Είχα πάντα μια ευχέρεια να γράφω στιχάκια και να σκαρώνω μικρές ιστορίες. Διάφοροι φίλοι και φίλες, στους οποίους άρεσαν όσα τους έδειχνα κατά καιρούς, με παρακίνησαν να ασχοληθώ πιο σοβαρά και επαγγελματικά κι έτσι ανακάλυψα τον δρόμο μου προς τη συγγραφή στίχων για τραγούδια, τα οποία λειτούργησαν ως άσκηση και μαθητεία για να περάσω στη συνέχεια στον πεζό λόγο. Υπήρξαν κάποια βιβλία που σας συγκλόνισαν και σας επηρέασαν στις δικές σας αναζητήσεις; Λόγω των οικονομικών συνθηκών της οικογένειάς μου (γεωργοί και κτηνοτρόφοι), δεν είχα τη δυνατότητα να διαβάσω λογοτεχνία παρά μόνο όταν έγινα 20 ετών. Ό,τι διάβαζα με συνέπαιρνε ή, σε κάθε περίπτωση, κάτι άφηνε μέσα μου. Θυμάμαι κάποια βιβλία που χτύπησαν πιο δυνατά την πόρτα του λογισμού και της ψυχής μου κατά τα νεανικά μου χρόνια: «Το γυμνό ψωμί» του Σουκρί, «Το γεφύρι του Δρίνου» του Άντριτς, « Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα» του Λουντέμη, «Χαμένα όνειρα» του Μπαλζάκ, «Τα σταφύλια της οργής» του Στάινμπεκ, «Ο κοτζάμπασης του καστρόπυργου» του Καραγάτση. Έχουν αυτοβιογραφικές αναφορές τα βιβλία σας; Αν θεωρήσουμε ότι και η ανάγνωση είναι βίωμα, ουδείς μπορεί να ξεφύγει από αυτό. Ασχέτως αν διηθούνται μέσα μου και δεν γνωρίζω ούτε ο ίδιος πώς ακριβώς μπολιάζουν τη γραφή μου. Καθαυτό αυτοβιογραφικά στοιχεία αποφεύγω να εντάσσω στις μυθοπλασίες μου. Ίσως τα περισσότερα υπάρχουν στο μυθιστόρημά μου « Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου». Πώς πυροδοτείται μέσα σας η έμπνευση για να αρχίσετε τη συγγραφή; Μέσα από μικρή ιεροτελεστία, η οποία λαμβάνει χώρα κάθε βράδυ προτού αρχίσω το συνηθισμένο ξενύχτι μου. Διαβάζω ποίηση, ακούω μουσική χωρίς λόγια, φτιάχνω καφέ, ανάβω πολλά τσιγάρα, σημειώνω στο χαρτί με μολύβι ό,τι γεννιέται στον νου μου εν είδει αυτόματης γραφής, στοχάζομαι και ταξιδεύω νοερώς επί ώρα, και αργά αργά περνάω στη γραφή. Ωστόσο, η έμπνευση κάποιες φορές δεν στέργει να με επισκεφτεί, οπότε μπορεί να σημειώνω παύλες επί τρεις και τέσσερις ή πέντε ώρες. Όμως, επιμένω πεισματικά. Τελικά, κατά πόσο ευσταθεί το επιχείρημα που συχνά ακούγεται και σύμφωνα με το οποίο ένας συγγραφέας έχει στο μυαλό του το περιεχόμενο ή τα βασικά σημεία ενός βιβλίου και, όταν αποφασίζει να καθίσει να το γράψει, αυτό θα προχωρήσει με πολύ γρήγορο ρυθμό;

Θυμάμαι κάποια βιβλία που χτύπησαν πιο δυνατά την πόρτα του λογισμού και της ψυχής μου κατά τα νεανικά μου χρόνια: «Το γυμνό ψωμί» του Σουκρί, «Το γεφύρι του Δρίνου» του Άντριτς, «Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα» του Λουντέμη, «Χαμένα όνειρα» του Μπαλζάκ, «Τα σταφύλια της οργής» του Στάινμπεκ, «Ο κοτζάμπασης του καστρόπυργου» του Καραγάτση Προσωπικά έχω την ανάγκη να σχεδιάζω ένα αρχικό σκαρίφημα, το οποίο γνωρίζω ότι, προχωρώντας η γραφή, θα το ανατρέψω έως και 90%. Η γοητεία της γραφής βρίσκεται και για τον συγγραφέα στην αγωνία για το τι θα συμβεί παρακάτω. Αυτό είναι το κίνητρο για να συνεχίσω με πάθος, καθώς και η γενεσιουργός δύναμη της φαντασίας. Σας φοβίζει ή σας έχει ενοχλήσει κατά καιρούς η κριτική από εκείνους οι οποίοι δημοσιεύουν κείμενα σε έντυπα ή στα ελληνικά ΜΜΕ; Η καλοπροαίρετη κριτική ωφελεί και έτσι την αντιμετωπίζω. Προσπαθώ να διερευνήσω εάν έχει δίκιο και πού ο εκάστοτε κριτικός και πώς μπορώ να βελτιωθώ, κι ας με πικραίνει. Όσον αφορά την εμπαθή κριτική, πασχίζω να την αγνοήσω. Πώς κρίνετε την πολιτική διαχρονικά του ελληνικού κράτους απέναντι στο βιβλίο; Ουδέποτε το βιβλίο ανήκε στις προτεραιότητες της ελληνικής Πολιτείας. Υπήρξαν, μάλιστα, πολιτικοί που ονόμαζαν τους ποιητές λαπάδες. Ίσως θα έπρεπε να το πουν στον Μαβίλη, που έπεσε στον Δρίσκο, ή στον Σολωμό και τόσους άλλους, που ενέπνευσαν σε χιλιάδες το πατριωτικό συναίσθημα, πέρα από τη συνεισφορά τους γενικότερα στον πολιτισμό, στα γράμματα και στη διαμόρφωση χαρακτήρων. Σύμφωνα με έρευνες, έχει διαπιστωθεί ότι το 50% των Ελλήνων δεν διαβάζει ούτε ένα βιβλίο κατά τη διάρκεια ενός χρόνου. Πόσο ανησυχητικό είναι αυτό; Μακάρι να ήταν μόνο 50%. Δυστυχώς η ποσόστωση είναι κατά πολύ μεγαλύτερη. Διαβάζω θα πει συνάμα και στοχάζομαι. Εάν αυτό συνέβαινε, δεν θα καταντούσαμε διακονιάρηδες της Ευρώπης.

Εντούτοις, χρόνο με τον χρόνο αυξάνεται ο αριθμός των βιβλίων που κυκλοφορεί στην ελληνική αγορά. Πώς συμβιβάζονται αυτά τα δύο παράδοξα γεγονότα; Νομίζω ότι στα χρόνια της οικονομικής κρίσης ο αριθμός των εκδόσεων έχει περιοριστεί. Υπάρχει, βεβαίως, και το φαινόμενο της αυτοέκδοσης, δηλαδή επί πληρωμή από τους συγγραφείς, πολλών μυθιστορημάτων και κυρίως ποιητικών συλλογών, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο αριθμός τους, ασχέτως εάν έχουν αναγνώστες τα εν λόγω βιβλία. Είναι η εποχή, και όσα διαδραματίζονται σε αυτήν, εκείνη που αναδεικνύει την αξία ενός λογοτέχνη ή το αντίθετο συμβαίνει; Και τα δύο παίζουν τον ρόλο τους. Κάθε εποχή γεννά σημαντικούς δημιουργούς. Όμως, ενίοτε το γενικότερο περιβάλλον και οι προτεραιότητες των κρατούντων δεν επιτρέπουν να φανεί το άξιο έργο τους κατά τον τρέχοντα χρόνο. Εάν, βεβαίως, μιλάμε για την εποχή που διαδραματίζεται κάποιο συγκεκριμένο έργο, νομίζω ότι πάντοτε ο δημιουργός είναι εκείνος που υψώνει σε άξιο το έργο του, ασχέτως εάν τα εκάστοτε γεγονότα φαίνεται να το ενισχύουν. Εάν ο συγγραφέας δεν είναι ικανός,

κινδυνεύει να καεί από τα δραματικά και σπουδαία γεγονότα. Επιτρέψτε μου να σας ρωτήσω: Ποιο από τα βιβλία σας είναι αυτό που σας «παίδεψε» στη συγγραφή του περισσότερο και απαίτησε την πιο έντονη προσοχή σας; Λόγω έλλειψης πείρας ως προς την έρευνα, το πρώτο μου ιστορικό μυθιστόρημα, το «Ιμαρέτ». Επίσης, το «Άγιοι και δαίμονες», το μεγαλύτερο σε έκταση βιβλίο μου, γιατί την εποχή εκείνη εργαζόμουν κανονικό οκτάωρο στο Υπουργείο Οικονομικών, έκανα παρουσιάσεις για το «Ιμαρέτ» και συνάμα ερευνούσα και έγραφα. Κοντολογίς, κοιμόμουν τέσσερις με πέντε ώρες το εικοσιτετράωρο επί δύο χρόνια. Υπάρχει κάποιο θέμα λογοτεχνικό με το οποίο θα θέλατε να ασχοληθείτε και δεν το έχετε αγγίξει έως σήμερα; Αρκετά. Όμως, πρέπει να δέσουν η μυθοπλασία, η χρονική στιγμή, η έμπνευση και η σύλληψη του θέματος σε σχέση με τους χαρακτήρες. Τι ρόλο παίζει στη ζωή σας ο έρωτας και πόσο εύκολα αποτυπώνεται αυτός μέσα στο περιεχόμενο ενός βιβλίου; Για μένα ο έρωτας είναι η πεμπτουσία των συναισθημάτων. Όσον αφορά τη γραπτή αποτύπωσή του, εναπόκειται στο ταλέντο καθενός, αλλά και στον κόπο που καταβάλλει. Τι θα συμβουλεύατε τους νέους λογοτέχνες; Αφού διαπιστώσουν ότι έχουν το ταλέντο της γραφής, να κάνουν καλά τη δουλειά τους και να είναι σίγουροι ότι οι κόποι τους δεν θα πάνε χαμένοι.

ΕΣΤΙΑζω | 107

Προσωπική κάρτα μέλους για τους συνδρομητές της ΕΣΤΙΑΣ Ως αναγνώριση της εμπιστοσύνης που δείχνετε στην εγκυρότερη και ιστορικότερη εφημερίδα γνώμης στη χώρα μας, είμαστε στην ευχάριστη θέση να σας ανακοινώσουμε τη δημιουργία της κάρτας «Εστία Club». ΣΥΝΕΡΓΑΖΌΜΕΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ έκπτωση 20% (σε βιβλία, CD’s) Ομήρου 13, 10672 Αθήνα, τηλ.: 210 3220631 • email: vivliothiki@estiasnews.gr

Με την επίδειξη της προσωπικής σας κάρτας μέλους, επωφελείστε των προσφορών και εκπτώσεων στις συνεργαζόμενες επιχειρήσεις που αναφέρονται παρακάτω:

TM. ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ 1μήνα δωρεάν συνδρομή (για κάθε νέα συνδρομή, προτεινόμενη από ενεργό συνδρομητή) Eρατοσθένους 1 & Βασ. Κωνσταντίνου, 11635 Αθήνα, τηλ.: 213 0170670 email: syndromes@estianews.gr

ΣΥΚΑΡΑΣ έκπτωση10% (σε οπτικά) Golden Hall: Κηφισίας 37, τηλ.: 210 6835010, email: golden@eye-q.gr Κηφισιά: Λεβίδου 5, τηλ.: 210 6233326, email: kifisia@eye-q.gr Αθήνα: Σοφοκλέους 7, τηλ.: 210 3217768, email: sofokleous@eye-q.gr McArthurGlen Athens Designer Outlet: Γυαλού Σπάτα, τηλ.: 210 6835010 email: spata@eye-q.gr

ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ έκπτωση 20% (σε κοσμήματα) Βουκουρεστίου 4, 10564 Αθήνα, τηλ.: 210 3228103 email: xmariaelli@yahoo.com

ΦΕΣΣΑ – ΓΡΑΜΜΕΝΙΔΟΥ έκπτωση 50% (σε χειροποίητα χαλιά) FESSA – Μάρθα Γραμμενίδου: Πλουτάρχου 8, Πλ. Αριστοτέλους, 54623 Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310 222406 FESSA – TAPIS D’ ORIENT: Μητροπόλεως 89, 54622 Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310 240415 www.fessacarpets.gr, email: fessa@otenet.gr Facebook: www.facebook.com/fessacarpets

GALLERY LEFAKIS έκπτωση 20% Τατοΐου 73, 15464 Κηφισιά, τηλ.: 210 7777807, 210 6251731, 6972252522, 6982832779, 6974322322, email: info@galerielefakis.com

NIRIIDES VILLAS έκπτωση 10% Γύθειο – Σελινίτσα – Λακωνία, 23200 Πελοπόννησος, τηλ.: 27330 24497 winter: 210 6811664, mob: 6980 375384, fax: 27330 24498, email: info@niriidesvillas.gr

ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ 10% έκπτωση για ενδύματα που θα φτιάχνουμε επί παραγγελία (πουκάμισα, κοστούμια, σακάκια, παντελόνια, πυζάμες, ρόμπες κ.λπ.) και 20% για έτοιμα ενδύματα από τις συλλογές μας Κεντρικό κατάστημα – εργαστήριο: Κριεζώτου 5, 10671 Αθήνα Κατάστημα προαστίων: Κολοκοτρώνη 1, 1ος όροφος, 14562 Κηφισιά Tηλ.: 210 3613030 email: info@christakisathens.com • www.christakisathens.com

PGC 10% σε πελάτες μέσω ΕΟΠΠΥ, 20% σε πελάτες χωρίς ΕΟΠΠΥ PGC Medical Products Παναγιώτης Χριστόπουλος & ΣΙΑ ΕΕ, Κατσαντώνη 5, Αθήνα, Ναυαρίνου 6, Κολωνάκι, τηλ.: +30 210 6423502, φαξ:+30 210 6423532 e-mail: pgcmedic@otenet.gr, www.pgc.gr

AKOUSTICA MEDICA με την αγορά 2 ακουστικών έκπτωση 20% Πλ. Ομονοίας 12, 10564 Αθήνα, τηλ.: 210 3214463-8001165000, site: akousticamedica.gr, e-mail: info@akousticamedica.gr

CARNICERO (Κρέατα και είδη delicatessen) έκπτωση 10% Δ. Βασιλείου 18, Ν. Ψυχικό, τηλ.: 210 6770050 Λεωφ. Κηφισίας 322, Κηφισιά, τηλ.: 210 8015100

ΚΟΚΚΙΝΟ ΝΗΜΑ (πλέξιμο/κέντημα/ράψιμο) έκπτωση 10% Υμηττού 22, 155 61, Χολαργός. Τηλ.: 210 6510556, e-mail: gia@infolib.gr facebook: kokkinonima, Instagram: kokkino_nima

HANDIBRAND 10% έκπτωση Φιλαρέτου 70, Καλλιθέα, τηλ.: 212 1050952 Site: handibrand.gr • e-mail: info@handibrand.gr

ΞΕΝΩΝΑΣ ΒΑΤΕΡΗ (Vateri guest house) έκπτωση 25% Λίμνη Ευβοίας, 34005 Εύβοια, τηλ.: 22270 32493, www.xenonasvateri.com, e-mail: reservation@xenonasvateri.com, www.facebook.com/xenonas.vateri

Καθώς πρόκειται για μία διαρκώς εξελισσόμενη υπηρεσία, οι προσθήκες νέων επιχειρήσεων και προσφορών θα σας γνωστοποιούνται μέσω των σελίδων του ΕΣΤΙΑζω σε τακτά χρονικά διαστήματα. Το τμήμα συνδρομών είναι στη διάθεσή σας για κάθε πληροφορία και διευκρίνιση στο: 213 0170670 ή στην ηλεκτρονική διεύθυνση: syndromes@estianews.gr

Γλυκαιµικός δείκτης

ή πόσο γρήγορα μία τροφή μάς αυξάνει το σάκχαρο! Τα τρόφιμα χαμηλού Γ∆ είναι συνήθως πλούσια σε φυτικές ίνες, οι οποίες βοηθούν στην καλή υγεία του γαστρεντερικού.

110 | ΕΣΤΙΑζω

Τα τρόφιμα χαμηλού Γ∆ είναι συνήθως πλούσια σε φυτικές ίνες, οι οποίες βοηθούν στον κορεσμό, στην καλή υγεία του γαστρεντερικού συστήματος και στην καλύτερη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου και λιπιδίων στο αίμα

Ε

ίναι σημαντικός όχι μόνο για τους διαβητικούς αλλά και για την υγεία και την ευεξία όλων μας. Ο λόγος για τον γλυκαιµικό δείκτη, που τις τελευταίες δεκαετίες έχει μπει στη ζωή μας. Πρόκειται για ένα «εργαλείο», το οποίο δείχνει πόσο γρήγορα ένα τρόφιμο αυξάνει το σάκχαρο στο αίμα μας. Οι περισσότεροι άνθρωποι με σακχαρώδη διαβήτη δυσκολεύονται να εντάξουν τα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες στο καθημερινό διαιτολόγιό τους. «Ο γλυκαιµικός δείκτης κατηγοριοποιεί τα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες ανάλογα με την επίδραση που έχουν στο σάκχαρο του αίματος. Στην πραγματικότητα, ο Γ∆ δείχνει πόσο αυξάνονται τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα δύο έως τρεις ώρες μετά την κατανάλωση ενός τροφίμου σε σύγκριση με ένα τρόφιμο αναφοράς (συνήθως γλυκόζη ή το άσπρο ψωμί)» εξηγεί η δρ Αιµιλία Παπακωνσταντίνου, διαιτολόγος-διατροφολόγος, λέκτορας ∆ιατροφής και Μεταβολισμού στο Τµήµα Επιστήμης Τροφίμων και ∆ιατροφής του Ανθρώπου. Τα τρόφιμα χαμηλού Γ∆ είναι συνήθως πλούσια σε φυτικές ίνες, οι οποίες βοηθούν στον κορεσμό, στην καλή υγεία του γαστρεντερικού συστήματος και στην καλύτερη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου και λιπιδίων στο αίμα.

Πώς ταξινομούνται τα τρόφιμα

Η κλίμακα ταξινόμησης βάσει του Γ∆ κυμαίνεται από 0 έως 100, με το 100 να αποτελεί την τιμή που αντιστοιχεί στα τρόφιμα αναφοράς (άσπρο ψωμί ή γλυκόζη). Έτσι, όταν η τιμή του Γ∆ είναι έως 55, θεωρείται χαμηλή, όταν είναι 55-69 θεωρείται μέτρια, ενώ όταν είναι πάνω από 70, θεωρείται υψηλή. «Για να καταλάβουμε την έννοια του γλυκαιµικού δείκτη, ας δούμε ένα παράδειγμα. Ένα τρόφιμο υψηλού γλυκαιµικού δείκτη, όπως για παράδειγμα το καρπούζι, ανεβάζει τη γλυκόζη στο αίμα πιο γρήγορα από ένα μήλο. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αποφεύγουμε το καρπούζι και να τρώμε μόνο μήλα; Η απάντηση είναι όχι. Και αυτό, καταρχήν, επειδή ο Γ∆ εξαρτάται από την ποιότητα και όχι από την ποσότητα των υδατανθράκων, κάτι που σημαίνει ότι δεν λαμβάνει υπόψη τη μερίδα του τροφίμου. Στο παράδειγμα με το μήλο και το

καρπούζι, μία μερίδα καρπούζι (120 γρ.) περιέχει έξι γραμμάρια υδατανθράκων, ενώ μία μερίδα μήλο (138 γρ.) περιέχει επίσης έξι γραμμάρια υδατανθράκων. Και η συνολική ποσότητα των υδατανθράκων που περιέχεται σε ένα τρόφιμο, είναι σημαντική για τη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα. Για να ξεπεραστεί αυτό το πρόβλημα, αναπτύχθηκε η έννοια του γλυκαιµικού φορτίου (ΓΦ), στο οποίο λαμβάνεται υπόψη και η ποσότητα των υδατανθράκων. Το καρπούζι (120 γρ.) έχει υψηλό γλυκαιµικό δείκτη – 72, αλλά τελικά έχει χαμηλό γλυκαιµικό φορτίο, δηλαδή 4», επισημαίνει η κυρία Παπακωνσταντίνου. Το γλυκαιµικό φορτίο ενός τροφίμου υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας τον γλυκαιµικό δείκτη του με την ποσότητα των υδατανθράκων σε γραμμάρια που παρέχονται από μία συγκεκριμένη μερίδα και το αποτέλεσμα διαιρείται με το 100 (ΓΦ=Γ∆xΣυνολική ποσότητα υδατανθράκων που υπάρχει σε μία μερίδα/100). Χαμηλό γλυκαιµικό φορτίο έχει ένα τρόφιμο με τιμή κάτω από 10, μέτριο γλυκαιµικό φορτίο είναι μία τιμή μεταξύ 11-20 και υψηλό γλυκαιµικό φορτίο είναι μία τιμή πάνω από 20.

Από τι επηρεάζεται

Πέρα από το είδος των υδατανθράκων, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που ανεβάζουν ή κατεβάζουν τον γλυκαιµικό δείκτη, όπως η μέθοδος παρασκευής και προετοιμασίας ενός τροφίμου, το στάδιο ωρίμανσης των φρούτων, τα φυσικά χαρακτηριστικά ενός τροφίμου, η περιεκτικότητα των γευμάτων σε θρεπτικά συστατικά

ΕΣΤΙΑζω | 111

Αποτελέσματα άλλης μελέτης έδειξαν ότι τα προϊόντα σίτου με χαρούπι είναι χαμηλού γλυκαιµικού δείκτη και χαμηλού γλυκαιµικού φορτίου, βοηθούν να μειωθεί η πείνα και η επιθυμία για φαγητό όπως πρωτεΐνη, λίπος και φυτικές ίνες, η προσθήκη όξινων ουσιών, όπως ξίδι ή χυμός λεμονιού κ.λπ. «Η γλυκιά γεύση δεν σχετίζεται απαραίτητα με τον γλυκαιµικό δείκτη. Για παράδειγμα, το μέλι χαρουπιού είναι γλυκό στη γεύση, αλλά είναι χαμηλού Γ∆ και χαμηλού ΓΦ» τονίζει η κυρία Παπακωνσταντίνου. Σε πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε από την ερευνητική ομάδα της κυρίας Παπακωνσταντίνου και συνεργατών (Gourdomichali T. & Papakonstantinou E., «European Journal of Clinical Nutrition», 2018) του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, βρέθηκε ότι από τις ελληνικές ποικιλίες μελιών τα μέλια ελάτου και καστανιάς ήταν μετρίου γλυκαιµικού δείκτη αλλά χαμηλού γλυκαιµικού φορτίου, ενώ τα μέλια θυμαριού, πεύκου, εσπεριδοειδών και ερείκης υψηλού γλυκαιµικού δείκτη αλλά μέτριου γλυκαιµικού φορτίου. Αποτελέσματα άλλης μελέτης έδειξαν ότι τα προϊόντα σίτου με χαρούπι είναι χαμηλού γλυκαιµικού δείκτη και χαμηλού γλυκαιµικού φορτίου, βοηθούν να μειωθεί η πείνα και η επιθυμία για φαγητό και μειώνουν τη µεταγευµατική γλυκαιμία πολλές ώρες ύστερα από ένα πλήρες γεύμα. Άλλες μελέτες από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο σε συνεργασία με το Γενικό Νοσοκομείο «Λαϊκό» έχουν αναδείξει τον ευεργετικό ρόλο της κορινθιακής σταφίδας στη μείωση των µεταγευµατικών σακχάρων, της γλυκοζυλιωµένης αιμοσφαιρίνης, της αρτηριακής πίεσης και των λιπιδίων του αίματος, πιθανώς και λόγω του χαμηλού γλυκαιµικού δείκτη της.

112 | ΕΣΤΙΑζω

Πόσο αξιόπιστο είναι το γλυκαιµικό φορτίο;

Ο γλυκαιµικός δείκτης και το γλυκαιµικό φορτίο παρουσιάζουν μια μεταβλητότητα και για τους περισσότερους ανθρώπους με ή χωρίς σακχαρώδη διαβήτη. Επομένως, είναι δύσκολο να χρησιμοποιηθούν για τον σχεδιασμό του καθημερινού διαιτολογίου τους. Επιπλέον, δεν υπάρχουν αρκετά αξιόπιστα δεδομένα από μεγάλες μελέτες με ανθρώπους που να αποδεικνύουν ότι τα άτομα με και χωρίς σακχαρώδη διαβήτη στο σύνολό τους μπορούν να ωφεληθούν

σημαντικά από τη χρήση τους. «Βέβαια, οι άνθρωποι με διαβήτη πρέπει να έχουν ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και να ελέγχουν τη συνολική ποσότητα των υδατανθράκων που προσλαμβάνουν καθημερινά, η οποία ποικίλλει ανάλογα με τη φαρμακευτική αγωγή τους, τη σωματική δραστηριότητά τους, τον τρόπο ζωής τους κ.λπ. Επιπλέον, είναι σημαντικό να ελέγχουν και άλλες παραμέτρους του διαιτολογίου τους, όπως είναι η συνολική πρόσληψη ενέργειας, το είδος και η ποσότητα των λιπαρών κ.λπ. Σε ό,τι αφορά στη χρησιμότητα του γλυκαιµικού δείκτη και του γλυκαιµικού φορτίου στην καθημερινότητά μας, και με δεδομένο ότι συχνά τα τρόφιμα με χαμηλές τιμές είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και πολύτιμα θρεπτικά συστατικά, σίγουρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ένας καλός οδηγός, που δείχνει ότι για παράδειγμα η κατανάλωση ενός φρέσκου φρούτου είναι καλύτερη επιλογή από τον χυμό του ή ότι τα όσπρια είναι καλύτερη επιλογή από το ρύζι ή τις πατάτες ή ότι το πολύσπορο ψωμί είναι καλύτερη επιλογή από της ολικής αλέσεως, και το τελευταίο καλύτερη επιλογή από το λευκό ψωμί» λέει η κυρία Παπακωνσταντίνου και καταλήγει στο συμπέρασμα: «Σε κάθε περίπτωση, και επειδή στον κανόνα συνήθως υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, οι άνθρωποι που θέλουν να προλάβουν ή να αντιμετωπίσουν θέματα όπως η διαχείριση του σωματικού βάρους ή του σακχάρου τους είναι καλό να συμβουλεύονται και να ζητούν περισσότερες πληροφορίες από τον γιατρό και τον διαιτολόγο τους».

12:23 9:41

100%

Οι Μετρήσεις Μου ΤΕΤ

ΠΕΜ

ΠΑΡ

Παρασκευή, 21 Οκτωβρίου

9:01

93

mg dL

10:15

59

mg dL

18:31

231

mg dL

21:41

99

mg dL

197

mg dL

Σάββατο, 22 Οκτωβρίου

20:53 Κυριακή, 23 Οκτωβρίου

Οι επικίνδυνες ελιές στο σώμα και πότε σχετίζονται με μελάνωμα Όλοι έχουμε στο σώμα μας ελιές. Οι άνθρωποι με ανοιχτόχρωμο δέρμα έχουν περίπου 20 μικρές ή μεγαλύτερες ελιές σε διάφορα σημεία του σώματός τους, ενώ έχουν λιγότερες όσοι έχουν πιο σκούρο δέρμα.

Ο

ι σπίλοι, όπως ονομάζονται επιστημονικά, είναι βλάβες, οι οποίες σε μεγάλο ποσοστό είναι καλοήθεις. Σε ένα μικρό ποσοστό, όμως, είναι δυνατόν να εξελιχθούν σε πιο επιθετικές βλάβες, ακόμα και σε καρκίνο του δέρματος. Ο αριθμός των περιστατικών καρκίνων του δέρματος έχει αυξηθεί ραγδαία σε όλο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια. Στην Ελλάδα καταγράφονται περίπου 30.000 περιστατικά τον χρόνο, από τα οποία 1.500 αφορούν ανθρώπους που εμφανίζουν μελάνωμα. «Το μελάνωμα είναι η πιο επιθετική και απειλητική μορφή καρκίνου του δέρματος, διότι μπορεί να προκαλέσει γρήγορα μεταστάσεις και είναι δυνητικά θανατηφόρο. Πρόκειται για έναν κακοήθη όγκο του δέρματος που προέρχεται από τα µελανοκύτταρα, τα κύτταρα που παράγουν τη χρωστική του δέρματος, τη μελανίνη. Συνήθως αναπτύσσεται σε κάποιο προϋπάρχοντα σπίλο αλλά και de novo, δηλαδή εμφανίζεται ως νέο σημάδι στο σώμα», εξηγεί η ∆ώρα Πετρακοπούλου, πλαστικός χειρουργός και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Μελανώματος. Τα ακριβή αίτια του μελανώματος δεν είναι γνωστά. Ωστόσο, ως πιο κοινή αιτία θεωρείται η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, είτε με την ηλιοθεραπεία είτε με τη χρήση τεχνητών μέσων μαυρίσματος (σολάριουµ). Η υπεριώδης ακτινοβολία προκαλεί μεταβολές στα δερματικά κύτταρα και καταστρέφει το DNA τους. Αυξημένο κίνδυνο διατρέχουν τα άτομα με μεγάλο αριθμό σπίλων, ανοιχτόχρωμο δέρμα και άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του δέρματος.

Η διάγνωση

Τα ευχάριστα νέα είναι ότι το μελάνωμα μπορεί να αναγνωριστεί έγκαιρα μέσω μίας εξέτασης από έναν δερματολόγο

114 | ΕΣΤΙΑζω

σηκώνονται, προκαλούν κνησμό ή πόνο, και σχετικά εύκολα να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί. εμφανίζουν κρούστα στην επιφάνεια, «Ευτυχώς, το μελάνωμα μπορεί να οίδημα ή αιμορραγία, θα πρέπει να διαγνωστεί εγκαίρως και σχετικά εύκολα οδηγήσουν το άτομο στον δερματολόγο από εξειδικευμένους γιατρούς. Σε αυτή για εξέταση» επισημαίνει η κυρία την περίπτωση, ο ύποπτος σπίλος Πετρακοπούλου. αφαιρείται εύκολα ακόμα και στο ιατρείο με τοπική αναισθησία. Στη συνέχεια, Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές στέλνεται για βιοψία, η οποία θα δώσει Τα άτομα που εμφανίζουν άτυπα την τελική απάντηση. Και, βέβαια, χαρακτηριστικά στους σπίλους τους ο μύθος ότι οι ελιές δεν πρέπει να ή έχουν πάρα πολλούς, πρέπει να αφαιρούνται διότι θα γίνουν κάτι "κακό", παρακολουθούνται σε τακτά χρονικά έχει καταρριφθεί εδώ και πάρα πολλά διαστήματα από τον δερματολόγο ή τον χρόνια. Απλά είναι δύσκολο ακόμα και πλαστικό χειρουργό. σήμερα να καταλάβουν οι ασθενείς πώς «Η μέθοδος της δερµατοσκόπησης έχει μία φαινομενικά αθώα ελιά μπορεί να λύσει το πρόβλημα της άσκοπης, σε δημιουργήσει τόσο μεγάλο πρόβλημα πολλές περιπτώσεις, αφαίρεσης σπίλων. ή ακόμα και να σκοτώσει τον ασθενή» Η εξέταση γίνεται με ειδικό ψηφιακό προσθέτει η ίδια. Οι φυσιολογικοί σπίλοι δερµατοσκόπιο, που καταγράφει έχουν τα εξής χαρακτηριστικά: είναι όλους τους σπίλους (χαρτογράφηση). συμμετρικοί στο σχήμα, έχουν ομαλά Στη συνέχεια, μέσω ηλεκτρονικού όρια, οµοιόµορφο χρώμα, μέγεθος που υπολογιστή γίνεται εξέταση αυτών για δεν ξεπερνά τα 6 χιλιοστά, εμφανίζονται καθένα από τα ειδικά χαρακτηριστικά κυρίως στον κορμό, το πρόσωπο και τα του. Εάν το scoring test είναι υψηλό άκρα, και μέχρι την ηλικία των 35 ετών, σε κάποιον σπίλο, τότε πρέπει να ενώ μοιάζουν όλοι μεταξύ τους. παραπεμφθεί σε πλαστικό χειρουργό για Όταν παρουσιάσουν κάποια συμπτώματα τη σωστή αφαίρεση και τη βιοψία του κατά τη διάρκεια των ετών τα οποία σπίλου» λέει η κυρία Πετρακοπούλου. δεν προϋπήρχαν ή Η ίδια τονίζει ότι αλλαγές, θα πρέπει να μας Tο μελάνωμα μπορεί πολύ σημαντικό κινητοποιήσουν για να ρόλο παίζει και η επισκεφθούμε τον γιατρό. να διαγνωστεί αυτοεξέταση του Αυτά είναι: μία ελιά με ασθενούς. εγκαίρως και ακανόνιστο περίγραμμα, που Περίπου κάθε δεν διαχωρίζεται σαφώς από το σχετικά εύκολα από μήνα θα πρέπει δέρμα, μία ελιά που δεν είναι να κάνει ο ίδιος εξειδικευμένους συμμετρική, μία ελιά που έχει μια επισκόπηση μεγάλο μέγεθος (ξεπερνά τα γιατρούς. Σε αυτή του δέρματος, υπό 6 χιλιοστά, που στην ουσία την περίπτωση, καλό φωτισμό, είναι το μέγεθος της γόμας μπροστά σε μεγάλο που βρίσκεται στο πίσω μέρος ο ύποπτος σπίλος καθρέφτη. Σε του μολυβιού) και εάν είναι αφαιρείται εύκολα δεύτερη φάση, η μόνη που διαφέρει από τις άλλες. «Επίσης, οι ελιές ακόμα και στο ιατρείο με τη βοήθεια ενός μικρότερου που εμφανίζουν έπαρση ή με τοπική αναισθησία καθρέφτη, καλό υπέγερση από την επιφάνεια είναι να παρατηρεί του δέρματος, δηλαδή

και άλλες λιγότερο εμφανείς περιοχές, όπως η πλάτη και το τριχωτό της κεφαλής. Η εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας βοηθά και στην αυτοεξέταση. «Μπορεί πλέον ο ίδιος ο ασθενής να φωτογραφίζει (selfie) τους σπίλους του με το τηλέφωνό του και να αποθηκεύει τις φωτογραφίες, προκειμένου να τις συγκρίνει τον επόμενο μήνα. Αν διαπιστώσει οποιαδήποτε αλλαγή, πρέπει αμέσως να επισκεφθεί τον ειδικό γιατρό» αναφέρει χαρακτηριστικά η ίδια.

Προσοχή στον ήλιο

• Το καλύτερο μέτρο προστασίας από το μελάνωμα είναι η πρόληψη. Άτομα με πολλούς σπίλους, ανοιχτόχρωμο δέρμα, μάτια, και κόκκινα μαλλιά, θα πρέπει να μάθουν να προσέχουν ιδιαίτερα στον ήλιο. «Σαν γενικό κανόνα συστήνουμε όχι άμεση έκθεση στον ήλιο, ειδικά μεταξύ 11.00 π.µ. και 5.00 µ.µ. και βέβαια ποτέ να μη νιώσουν ότι καίγονται από αυτόν. Μελέτες έχουν δείξει ότι το ηλιακό έγκαυμα αυξάνει έως και τρεις φορές τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος» τονίζει η κυρία Πετρακοπούλου.

• Θα πρέπει να αποφεύγεται το σολάριουµ, καθώς και εκεί υπάρχει έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία, που είναι βλαβερή για το δέρμα.

• Η χρήση αντηλιακού είναι πολύ σημαντική κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ιδίως σε άτομα που έχουν πολύ λευκό δέρμα και εκτίθενται πολλές ώρες στον ήλιο, ενώ απαραίτητη είναι και η χρήση καπέλου. «Θα πρέπει να χρησιμοποιούν ευρέος φάσματος αντηλιακό, το οποίο θα εφαρμόζεται μισή ώρα πριν από την έκθεση στον ήλιο και θα ανανεώνεται συχνά. Το αντηλιακό καλό είναι να φοριέται καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, ακόμα και στην πόλη και όχι μόνο στην παραλία» επισημαίνει η ίδια.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

C

M

Y

CM

MY

CY

MY

K

ΕΣΤΙΑζω | 115

s ean in J e l K vin Cal

Τα πολυκαταστήματα ATTICA ντύνουν τις καλοκαιρινές εμφανίσεις σας

ker Ted Ba

Orlebar Brown

Tom For d Boggi

Con vers e

Burberry

Boss

er Bak d e T

Boss

Acqua di Parma

Calvin K lein

e ost Lac

Jeans

Burberry

Prada

Geox

Tommy Hilfiger

La M arti na

Με στιλ από το πρωί ως το βράδυ

Calvin K lein

Jeans

Στις καλοκαιρινές αποδράσεις σας

Lacoste

Tom Ford

Tods

wn i Bro Bobb

Burberry

Zadig & Voltaire

Molto n Bro wn

Estee Lauder

di elou ie D h p So

Pin Up

Sophie D eloudi

Dior

Lancôme

Zadig & Voltaire

ley Sis

Σε διάθεση διακοπών

Wa terc ult

Dior

ne Jo Malo

So ph ie D elo ud i

Για να ζήσετε με στιλ το καλοκαίρι σας

rch Bu ry To

Bannana Moon

Rag & Bone

LancĂ´me

Tods

Zeus&dione

Kilian

Sisley

Sunofabeach

cobs c Ja Mar

Castaner

Sam Edelman

1

Τοπία της Ελλάδος Σε μια εποχή που αρχίζουμε να σκεπτόμαστε όλοι τις διακοπές μας και εκδρομές τα Σαββατοκύριακα σε αναζήτηση δροσιάς και κάποιας ψυχικής αναπαύσεως, επόμενο είναι να στρέφεται η σκέψη και σε παλαιότερους δυτικοευρωπαίους λογίους περιηγητές, που πρώτοι ανακάλυψαν την ομορφιά της Ελλάδος των τελευταίων χρόνων της Τουρκοκρατίας. Της Χαρικλείας Γ. Δημακοπούλου

Ε

ίναι εντυπωσιακό πάντοτε να διαπιστώνουμε πόσο σημαντική παραμένει η πολιτιστική κληρονομία του 19ου αιώνα και πόσα μυστικά μάς επιφυλάσσει ακόμη. Μία από αυτές τις εκπλήξεις είναι και η πολυτελής έκδοση της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος για τα Τοπία της Ελλάδος από τον Ιρλανδό περιηγητή και καλλιτέχνη Edward Dodwell (εφεξής: Έντουαρντ Ντόντουελ). Το λεύκωμα, που διατίθεται προς το παρόν από το πωλητήριο του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, φέρει τον τίτλο: Edward Dodwell, Όψεις και τοπία της Ελλάδας (επιλογή εικόνων και κειμένων, επιμέλεια, μετάφραση Μαρίνος Καχρίλας-Αργυριάδης, εκδ. Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, σελ. 190). Τα κείμενα εισαγωγής οφείλονται στον πρώην Γενικό Γραμματέα της Εταιρείας κ. Ιωάννη Μαζαράκη Αινιάνα και τον Καθηγητή κ. John McK. Camp II, Διευθυντή των ανασκαφών της Αρχαίας Αγοράς. Ο Έντουαρντ Ντόντουελ (Ιρλανδία 1767-Ρώμη 1832) είναι γνωστός στους ειδικούς ως ένας από τους περιηγητές που επισκέφθηκαν την Ελλάδα κατά την πρώτη δεκαετία του 19ου αιώνα και είδαν τόπους και πόλεις λίγο πριν από την έναρξη του Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Το βασικό βιβλίο του, Α Classical and Topographical Tour through Greece, δημοσιεύθηκε στο Λονδίνο το 1819, ενώ ακολούθησε και δεύτερο βιβλίο με τίτλο: Views in Greece (1821) και τρίτο: Views and Descriptions of Cyclopian or Pelasgic Remains in Greece and Italy (Λονδίνο και Παρίσι 1834). Το τελευταίο δημοσιεύθηκε μετά τον θάνατο του συγγραφέως. Τα ταξίδια του Ντόντουελ δεν γίνονταν μόνο για την αναζήτηση του αρχαίου κάλλους και των αρχαίων μνημείων, αλλά αισθανόταν μεγάλο ενδιαφέρον και για τους ανθρώπους που συναντούσε. Ήταν γόνος παλιάς και πλουσίας οικογενείας της Ιρλανδίας. Σπούδασε στο Κολλέγιο Τρίνιτυ του Πανεπιστημίου του Καίημπριτζ και –δοθέντος ότι δεν είχε ανάγκη να εργασθεί– αφιερώθηκε στη μελέτη των πολιτισμών της Μεσογείου, κυρίως στον ελληνικό και τον ρωμαϊκό. Το πρώτο του ταξίδι σε ελληνικούς τόπους έγινε το 1801 μαζί με τον επίσης γνωστό περιηγητή Ουΐλλιαμ Τζελλ, στις Δαλματικές Ακτές, την Κέρκυρα, τη Λευκάδα, την Ιθάκη, τη Βοιωτία, τη Φωκίδα, την Αθήνα, διάφορα νησιά του Αιγαίου και την περιοχή της Τρωάδας. Το 1805-1806 ήλθε στην ηπειρωτική Ελλάδα μαζί με τον ζωγράφο Σιμόνε Πομάρντι (1757-1830). Μαζί περιηγήθηκαν

122 | ΕΣΤΙΑζω

τη Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο και τη Θεσσαλία. Περιέργως δεν ενδιαφέρθηκε να επισκεφθεί την Ήπειρο, ενώ η Μακεδονία και η Θράκη για τους κλασικιστές της εποχής εκείνης δεν ήταν μέρος της «αρχαίας Ελλάδος», καθώς το Μακεδονικό Κράτος αντιμετωπιζόταν ως κάτι διαφορετικό λόγω της επιδράσεως των Φιλιππικών του Δημοσθένη στις αντιλήψεις των ιστορικών! Ο ίδιος ο Ντόντουελ ήταν ικανός στο σχέδιο, ενώ ο Πομάρντι ήταν γνωστός ζωγράφος της Ρώμης και φημισμένος στην εποχή του. Μάλιστα, πρέπει να σημειωθεί ότι εξέδωσε ο ίδιος βιβλίο για τις περιηγήσεις του στην Ελλάδα με τίτλο: Viaggio nella Grecia fatto dα Simone Pomardi negli anni 1804, 1805 e 1806 (Ρώμη 1820). Ο Ντόντουελ είχε την ατυχία να συλληφθεί αιχμάλωτος των Γάλλων κατά τη διάρκεια των Ναπολεοντείων Πολέμων, όπως συνέβη σε πολλούς Άγγλους που έτυχε να ταξιδεύουν στην ηπειρωτική Ευρώπη κατά την περίοδο εκείνη. Αναγκάσθηκε να μείνει στη Ρώμη, χωρίς να δικαιούται να επιστρέψει στην πατρίδα του, και πραγματοποίησε τα ταξίδια του με ειδική άδεια των Γάλλων. Στη Ρώμη παντρεύθηκε και την κατά 30 χρόνια νεότερή του κόμησσα Τερέζα Ζιρώ, που σε δεύτερο γάμο παντρεύθηκε τον κόμητα Σπάουρ, πρέσβη της Βαυαρίας στο Βατικανό. Όμως, τα κατάλοιπα του Ντόντουελ, ημερολόγια και σχέδια, περιήλθαν στην οικογένειά του. Εντοπίσθηκαν από τον κ. John McK Camp II κατά τη διάρκεια τυχαίας γνωριμίας του με τους απογόνους της οικογενείας. Ο Αμερικανός αρχαιολόγος και φιλέλλην, σχεδόν Έλλην πλέον μετά τα μακρά έτη διαμονής του εδώ, διαπίστωσε εμβρόντητος ότι, σε σχέση με τα περίπου 100 γνωστά σχέδια που εικονογραφούσαν τα βιβλία του Ντόντουελ, υπήρχαν ακόμη τουλάχιστον 800 (!) ανέκδοτα και πολύ ενδιαφέροντα. Τα σχέδια αυτά αγοράσθηκαν τελικά από το Packard Humanities Institute στο Λος Άλτος της Καλιφόρνιας κατά το 2002 και εξετέθησαν για πρώτη φορά στο Βρετανικό Μουσείο και εν συνεχεία στη Ρώμη το 2013. Τα σχέδια αυτά ανέρχονται σε 400 διά χειρός Ντόντουελ και ακόμη 600 διά χειρός Πομάρντι. Αποτελεί πραγματικά μεγάλο καλλιτεχνικό και ιστορικό γεγονός ότι εξησφαλίσθη άδεια για την αναπαραγωγή ικανού αριθμού των αγνώστων σχεδίων και υδατογραφιών από την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος. Στο λεύκωμα που έχουμε στα χέρια μας περιλαμβάνονται εικόνες,

υδατογραφίες ή έγχρωμες χαλκογραφίες τόσο από τα εκδεδομένα έργα όσο και από τα ανέκδοτα, έτσι ώστε να δίνεται η ευκαιρία να αντιληφθεί ο αναγνώστηςθεατής πόσο ακριβής είναι η αποτύπωση που έκαναν οι δύο συνεργάτες, Ντόντουελ και Πομάρντι. Κεντρικό ενδιαφέρον γι’ αυτούς είχαν τα αρχαία μνημεία. Όμως, προσφέρουν παντού και μια σύντομη ματιά στην Ελλάδα που συναντούσαν στην τελευταία φάση της οθωμανικής κυριαρχίας. Το λεύκωμα δεν έχει λεπτομερείς αναλύσεις και σχόλια για τα μέρη που αποτυπώθηκαν ούτε αρχαιογνωστικές πληροφορίες. Αντιθέτως, ο επιμελητής επέλεξε τον πιο λιτό τρόπο σχολιασμού των εικόνων, αναζητώντας το κατάλληλο απόσπασμα από τα κείμενα των περιηγητικών έργων του Ντόντουελ. Για τον αναγνώστη είναι πολύ ενδιαφέρον, και για τον ίδιο τον επιμελητή ίσως αρκετά κοπιαστική η ανεύρεση του καταλλήλου κατά περίπτωση αποσπάσματος. Όμως, το αποτέλεσμα δικαιώνει την προσπάθεια. Στις εικόνες που είναι γνωστές και σχολιασμένες ανήκουν οι απόψεις από την Αθήνα, με κορυφαίες εκείνες μέσα στο Κάστρο της Ακροπόλεως. Το τοπίο είναι γεμάτο κατοικίες, αφού μέσα στην Ακρόπολη κατοικούσαν οι σημαντικότεροι από τους Τούρκους της Αθήνας. Ανατριχιαστική είναι η εικόνα και η περιγραφή της συλήσεως των γλυπτών του Παρθενώνα από τους ανθρώπους του Λόρδου Έλγιν, έστω και αν ο Ντόντουελ απέφυγε να τον ονομάσει. Όμως, κατέγραψε λεπτομερώς τις καταστροφές που επέφεραν οι εργάτες του και δεν δίστασε να τις απεικονίσει. Προφανώς ως λάτρης της αρχαιότητος αισθανόταν ντροπή για την καταστροφή που έφερε ο διπλωματικός εκπρόσωπος της πατρίδας του. Στα άγνωστα μέχρι στιγμής έργα του πρέπει να περιληφθεί η εικόνα των κτισμάτων επί της Ακροπόλεως από τα Προπύλαια (αρ. 22) ή της Πύλης του Αδριανού ενσωματωμένης στο γνωστό Τείχος του Αλή Χασεκή, αλλά και του Ολυμπιείου. Επίσης, άγνωστα είναι τα πανοράματα που περιλαμβάνονται στην έκδοση και αποτυπώνουν όχι μόνον την όψη της Αθήνας αλλά και εκείνες της Κέρκυρας και της Πάτρας. Ως προς την καθημερινότητα, πρέπει να σημειώσουμε τα γνωστά έργα που αποτυπώνουν τη φιλοξενία στο Χρυσό, στην κατοικία του Επισκόπου της περιοχής, όπου οι δύο ξένοι έφριξαν με την ανάγκη να πιουν από το κοινό ποτήρι, τη γοητευτική εικόνα της Αγοράς στην Αθήνα με το πολύβουο παζάρι και τα διάφορα πρόσωπα με τα διαφορετικά ενδύματα, τις εικόνες των δερβίσηδων στον Πύργο των Ανέμων (Ωρολόγιο του Κυρρήστου), αλλά και την άγνωστη όψη του κήπου της Μονής των Καπουκίνων στην Αθήνα με το

ενσωματωμένο στο κτίριο Μνημείο του Λυσικράτους. Ακόμα, άγνωστα μας είναι τα τοπία των Δελφών, της Κωπαΐδας με τη Μονή Σκριπούς, του ναού του Απόλλωνα στην Κόρινθο και της Πύλης των Λεόντων των Μυκηνών (υπάρχει και η γνωστή εικόνα αλλά και άλλη άγνωστη), εξαιρετικές απεικονίσεις του ναού της Αφαίας αλλά και εκείνου της Φιγαλείας. Από τα σχόλια του Ντόντουελ, ίσως το πιο χαρακτηριστικό είναι αυτό που επέλεξε ο κ. John McK Camp για να κλείσει τη σύντομη εισαγωγή του: «Αν είχαμε ταξιδέψει χωρίς άλλο σκοπό παρά μόνο για να φτιάξουμε μία συλλογή 2 από γραφικά σχέδια, δεν θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε πάνω από πέντε μίλια τη μέρα σε μία χώρα που σε κάθε βήμα ή στροφή του δρόμου προσφέρει μια χαρακτηριστική διαφορετικότητα στη θέα, η οποία σε πληθώρα γραφικών ομορφιών και αφθονία μαγευτικών τοπίων ξεπερνά οτιδήποτε στην Ιταλία ή ίσως σε οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου». Χρήστος Π. Μπαλόγλου, Οικονομική φιλοσοφία και πολιτική κατά την Τουρκοκρατία και την θεμελίωση του Νεοελληνικού Κράτους. Μελετήματα (εκδ. Κ. & Μ. Αντ. Σταμούλη, Θεσσαλονίκη, σελ. 364, ευρώ 21,20). Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφεύς συγκεντρώνει σειρά παλαιοτέρων επιστημονικών δημοσιευμάτων του, που αναφέρονται στην περίοδο από τα τέλη της Τουρκοκρατίας ως τη βασιλεία του Όθωνος. Από τα πλέον ενδιαφέροντα άρθρα που συναριθμούνται στον τόμο πρέπει να επισημάνουμε εκείνο που αφορά στις αντιλήψεις του Ρήγα Βελεστινλή για τη φορολογία, ένα θέμα που δεν έχει εξετασθεί επαρκώς. Επίσης, ενδιαφέρουσα είναι η μελέτη που αφορά στη διάδοση των ιδεών του οικονομικού φιλελευθερισμού στην Ελλάδα κατά

και έξι βιβλιοκρισίες, που ακολουθούν τον επιστημονικό τρόπο εξετάσεως κάποιων βιβλίων με κρίσεις, καταφατικές ή αντιρρητικές, σε διάφορα σημεία. Το βιβλίο συμπληρώνεται με τα απαραίτητα ευρετήρια. Τα μελετήματα στηρίζονται προσεκτικά στην υπάρχουσα βιβλιογραφία, καθώς και σε δημοσιευμένες αρχειακές πηγές. Εστιάζονται σε μία περίοδο της οικονομικής ιστορίας (τη διακυβέρνηση του Καποδίστρια), που συνήθως παραβλέπεται σε σχέση με τις επόμενες, επειδή και σύντομη ήταν και προκαλεί περισσότερο ενδιαφέρον 3 όσον αφορά άλλους τομείς αναπτύξεως όπως 1. Η αποκαθήλωση των γλυπτών του Παρθενώνος. είναι η παιδεία. Τέλος, 2. Ο Edward Dodwell. 3. Η Πύλη του Αδριανού και το δεν έχουν παύσει και οι Τείχος του Χασεκή μελέτες που εστιάζονται στην αντιπολίτευση το διάστημα μεταξύ των ετών 1828 και κατά του Καποδίστρια. Στον χώρο της 1837. Σημαντική είναι η συμβολή που οικονομίας, οι προσπάθειες ήταν πολλές αναφέρεται στον Γρηγόριο Παλαιολόγο, κατά το διάστημα 1828-1833 αλλά τον πρώτο Έλληνα επιστήμονα γεωπόνο τα αποτελέσματα πενιχρά, καθώς τα και πρώτο Διευθυντή του Αγροκηπίου τραύματα από τον ολοκληρωτικό πόλεμο, της Τίρυνθας, τον άνθρωπο που εισήγαγε που υπήρξε η Ελληνική Επανάσταση νέες καλλιεργητικές μεθόδους στην και η προσπάθεια της Οθωμανικής Ελλάδα κατόπιν προσκλήσεως του Αυτοκρατορίας να την καταπνίξει, δεν Καποδίστρια και συνέβαλε σημαντικά ήταν δυνατόν να θεραπευθούν εύκολα. στη νέα ώθηση για τη γεωργία, που θα Ούτε ήταν εύκολο επίσης να επανέλθουν αποκαθιστούσε την ομαλότητα μετά τα σε ειρηνικές ασχολίες άνθρωποι που είχαν σκληρά έτη του Αγώνος. Στο αυτό πνεύμα χάσει τα πάντα και είχαν συνηθίσει σε ζωή είναι και τα μελετήματα που διερευνούν προσφύγων και μαχητών. τις κατευθύνσεις και τις προοπτικές της οικονομικής πολιτικής του Καποδίστρια, Ευάγγελος Αυδίκος, Οδός αλλά και τους πρωτοπόρους της διαδόσεως Οφθαλμιατρείου (εκδ. Βιβλιοπωλείον της των πρωτοσοσιαλιστικών αντιλήψεων Εστίας, σελ. 216, ευρώ 12). Ο συγγραφεύς του Σαιν-Σιμόν στην Ελλάδα κατά τους είναι Ομότ. Καθηγητής της Λαογραφίας χρόνους του Αγώνα και εν συνεχεία. του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Στο τέλος του βιβλίου περιλαμβάνονται Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, έχει όμως και πλούσιο λογοτεχνικό έργο. Τo νέο μυθιστόρημά του αναφέρεται στoν Κώστα Κρυστάλλη και στην εναγώνια προσπάθειά του να διακριθεί στους λογοτεχνικούς κύκλους της Αθήνας του 1889. Το δραματικό τέλος του ποιητού, που δεν κατόρθωσε να γνωρίσει τη δόξα και την καταξίωση ενόσω ζούσε, συγκίνησε τον συγγραφέα, ο οποίος απεφάσισε να προσφέρει στον ποιητή όσα εκείνος δεν έζησε μέσω του μυθιστορηματικού ήρωα

ΕΣΤΙΑζω | 123

του παρόντος βιβλίου, του Χρήστου. Ο τελευταίος μετατρέπεται σε alter ego του ποιητού και συνδυάζει την Αθήνα των Γεωργιανών χρόνων προς το σήμερα και τις σημερινές εμπειρίες. Είναι ταυτοχρόνως μια προσπάθεια αναγνώσεως της σημασίας της ποιήσεως για το σήμερα και της αγάπης προς έναν λογοτέχνη που πάλεψε με τη φλόγα της δημιουργίας αλλά και τη σκληρή πραγματικότητα της πενίας και της υγείας που κατέρρεε. Το μυθιστόρημα ίσως ηχεί λίγο παράξενο, αλλά θα σας γοητεύσει στην πορεία του. Επίσης, πρέπει να επισημανθεί ότι, όπως δεν συμβαίνει συνήθως στην Ελλάδα, στο τέλος παρατίθεται βιβλιογραφία, από την οποία ο συγγραφεύς άντλησε πληροφορίες, και τα κείμενα του Κρυστάλλη που χρησιμοποίησε σποράδην για να συνθέσει τους μονολόγους του και τις φανταστικές επιστολές που παραθέτει. Ο Κρυστάλλης είναι λησμονημένος αρκετά σήμερα πλέον, καθώς αντιπροσωπεύει μία μορφή εκφράσεως που δεν προκαλεί πια το ενδιαφέρον. Ίσως το μυθιστόρημα αυτό είναι μια αφορμή για να τον ξαναθυμηθούμε.

William Dalrymple, Ταξίδι στη σκιά του Βυζαντίου (μτφρ. Αντώνης Καλοκύρης, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 656, ευρώ 20). Ο συγγραφεύς είναι Σκωτσέζος, γεννήθηκε το 1965 και άρχισε τη συγγραφική πορεία του πολύ νέος, μόλις 22 ετών, με το μπεστ σέλλερ Στα βήματα του Μάρκο Πόλο (In Xanadu), που του εξασφάλισε πολλά βραβεία και διακρίσεις. Το 1989 εγκαταστάθηκε στην Ινδία για να γράψει το επόμενο βιβλίο του, City of Djinns. Το Ταξίδι στη σκιά του Βυζαντίου ακολούθησε την αυτή τροχιά των μεγάλων επιτυχιών, εμπορικών, αλλά και της κριτικής. Ο ίδιος είναι εγκατεστημένος από το 1989 στο Νέο Δελχί και ζει σε δική του φάρμα με τη σύζυγό του και τα τρία τους παιδιά. Παραλλήλως, είναι αρθρογράφος σε έγκυρα έντυπα, όπως τα New Yorker, Guardian, Times Literary Supplement, New York Review of Books, New Statesman. Το βιβλίο δεν είναι, ακριβώς ειπείν, μυθιστόρημα. Είναι μάλλον ένα χρονικό στον κόσμο του παρελθόντος. Ο συγγραφεύς επιλέγει το έτος 578 μ.Χ. επί βασιλείας του Τιβερίου Α΄ και ως ήρωές του τον Ιωάννη Μόσχο και τον εν συνεχεία Πατριάρχη Ιεροσολύμων Σωφρόνιο, οι οποίοι τιμώνται ως άγιοι από την Ορθόδοξο Εκκλησία μας στις 11 Μαρτίου. Οι δύο τολμηροί μοναχοί του 578 επεχείρησαν μια περιπλάνηση από την περιοχή της Ιερουσαλήμ στην Αίγυπτο και στα όρια της ερήμου της Λιβύης, στο Όρος Σινά, στη Νεκρά Θάλασσα, στην Αντιόχεια της Συρίας, στην Κύπρο και εν τέλει στη Ρώμη, αφού πέρασαν από την Κωνσταντινούπολη. Στόχος τους ήταν η αναζήτηση κειμένων των Πατέρων της Ερήμου, που περιέλαβαν στο έργο Λειμών πνευματικός ή Λειμωνάριον, βασικό έργο για την αναζήτηση των εμπειριών και της διδασκαλίας των

124 | ΕΣΤΙΑζω

μοναχών και αναχωρητών των πρώτων αιώνων του Χριστιανισμού στην Ανατολή. Ο συγγραφεύς ακολούθησε τα βήματα του Μόσχου και του Σωφρονίου, ξεκινώντας όμως από το Άγιον Όρος και περιηγούμενος τις κοπτικές μονές της Αιγύπτου, τον Λίβανο, την Κιλικία, όπου σήμερα οι Τούρκοι μάχονται εναντίον των Κούρδων, τη Συρία, όπου δεν είχε αρχίσει ο αγώνας για την απομάκρυνση του υιού Άσσαντ. Ενώ μιλούμε για τα τέλη του 20ού αιώνα και τις αρχές του 21ου, εν τούτοις οι αγώνες στην ανατολική άκρη της Μεσογείου εξακολουθούν μέχρι σήμερα να έχουν σχέση με την ύπαρξη του Χριστιανισμού, όπως και στην εποχή του Ιωάννου Μόσχου, όταν το Βυζαντινό Κράτος αγωνιζόταν να αντιμετωπίσει τον μονοφυσιτισμό και τον μονοθελητισμό. Ενίοτε είναι πολύ λόγιο για τον δυτικό αναγνώστη, όχι όμως και τον Έλληνα, που είναι περισσότερο εξοικειωμένος με τα θέματα της Εκκλησίας μας. Όσο για τη σύγχρονη πραγματικότητα, αυτή είναι γνωστή σε όλους μέσω των δελτίων ειδήσεων και του Τύπου.

Tanguy Viel, Άρθρο 353 του Ποινικού Κώδικα (μτφρ. Χαρά Σκιαδέλλη, εκδ. Πόλις, σελ. 166, ευρώ 14). Ο συγγραφεύς, γεννημένος στη Βρέστη, θεωρείται σήμερα στη Γαλλία ως ένας από τους σημαντικότερους «στιλίστες» του συγχρόνου γαλλικού μυθιστορήματος. Το παρόν έχει βραβευθεί με το Μεγάλο Βραβείο RTL-Lire, το Βραβείο Φρανσουά Μωριάκ, το Βραβείο της Εκθέσεως Βιβλίου της Γενεύης, καθώς και το Βραβείο Αναγνωστών Maison du Livre. Το θέμα είναι απλό: Ένας άνθρωπος, ο Βρετόνος Μαρσιάλ Κερμέρ, συλλαμβάνεται για τη δολοφονία του κτηματομεσίτη Αντουάν Λαζνέκ. Είναι ή δεν είναι ένοχος της

ανθρωποκτονίας; Οδηγείται ενώπιον του ανακριτού και εκεί καλείται να απολογηθεί. Όμως, ο Κερμέρ κάνει κάτι πολύ περισσότερο: εξομολογείται όλη τη ζωή του στον δικαστή. Εξηγεί τα πάντα: το διαζύγιό του, την ατίθαση συμπεριφορά του γιου του, τον οποίο δεν μπορεί να ελέγξει, την απόλυσή του από την εργασία του, τη σημαντική αποζημίωση που έλαβε και την οποία απεφάσισε να επενδύσει σε ένα διαμέρισμα σε πολυτελές συγκρότημα που θα κτιζόταν κοντά στην ακτή. Αλλά ο κτηματομεσίτης τον εξαπάτησε, ο εργολάβος απεδείχθη μέγας απατεών και το διαμέρισμα έμεινε, όπως και όλο το συγκρότημα, απλώς στα χαρτιά. Η πικρία και η οργή, η δικαία αγανάκτηση του Κερμέρ οδηγούν στον θάνατο του κτηματομεσίτη. Αλλά στην ανάλυση της ψυχικής πορείας που τον οδήγησε μέχρι το έγκλημα ο δικαστής βρίσκεται αλληλέγγυος του κατηγορουμένου. Και τότε κάνει χρήση του σημαντικού δικονομικού κανόνος, του άρθρου 353 του Γαλλικού Ποινικού Κώδικα, που δεν επιβάλλει στον δικαστή να αναπτύξει τους λόγους για τους οποίους σχηματίζει πεποίθηση περί της ενοχής ή αθωότητος του κατηγορουμένου. Και απαλλάσσει τον Κερμέρ. Το ολιγοσέλιδο μυθιστόρημα είναι γραμμένο με ένταση και στον ρυθμό του κλασικού «νουάρ» αστυνομικού, αλλά έχει πολύ σημαντικότερες διαστάσεις, καθώς μετατρέπεται σε ψυχογράφημα και σε πνευματική επικοινωνία δύο ανθρώπων που κανονικά έπρεπε να ευρίσκονται αντιμέτωποι!

Μάνος Ελευθερίου, Άνδρες του αίματος (εκδ. Μεταίχμιο, σελ.

440, ευρώ 17,70). Δεν ξέρω πόσο σκόπιμο είναι να δημοσιεύονται αμέσως μετά τον θάνατο των συγγραφέων έργα τους που είχαν αφήσει ημιτελή ή εν πάση περιπτώσει δεν είχαν προλάβει να ολοκληρώσουν και να «χτενίσουν». Στην περίπτωση του Μάνου Ελευθερίου όμως, το βιβλίο του είχε ολοκληρωθεί, όπως θα διακρίνει ο αναγνώστης. Απλώς δεν είχε προλάβει να τυπωθεί και να κάνει ο συγγραφεύς εκείνες τις διορθώσεις που γίνονται πάντα στα τυπογραφικά δοκίμια. Το τελευταίο μυθιστόρημα του Ελευθερίου διαφέρει αρκετά από τα προηγούμενα της τελευταίας περιόδου, που προσέγγιζαν περισσότερο την ευθύγραμμη μορφή του ιστορικού μυθιστορήματος. Εδώ έχουμε πάλι ένα ιστορικό μυθιστόρημα, όπου όμως πρωταγωνιστής είναι μια εποχή, ο 20ός αιώνας, και η ανθρωπότητα ολόκληρη. Η ιδιοτυπία αυτής της επιλογής ίσως πρέπει να αποδοθεί στην προσπάθεια του συγγραφέως να δώσει πανανθρώπινο περιεχόμενο σε συγκεκριμένα πάθη και δοκιμασίες. Το πολύ ενδιαφέρον της γραφής είναι καθαρώς θέμα ύφους: ο Ελευθερίου επέλεξε να λάβει θέση μοναχού χρονογράφου του Βυζαντίου έναντι των γεγονότων και ταυτοχρόνως να υιοθετήσει μεγάλο μέρος του λεξιλογίου των χρονογραφιών εκείνης της περιόδου, με τον θεολογίζοντα λόγο και τις συχνές αναφορές στη δική του αδυναμία και στη θεϊκή παρέμβαση. Αλληγορικό και καταγγελτικό ταυτοχρόνως το κείμενο, γοητεύει με τον τρόπο γραφής, περισσότερο ίσως από ό,τι το ίδιο το θέμα προκαλεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Στιχουργός και δεινός χειριστής του λόγου, ο Ελευθερίου έπαιξε για τελευταία φορά μαζί μας.

Simon Critchley, Σημειώσεις περί αυτοκτονίας (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Ποταμός, σελ. 136, ευρώ 11). Ο βρετανικής καταγωγής συγγραφεύς είναι Καθηγητής της Φιλοσοφίας στη Νέα Σχολή Κοινωνικών Ερευνών στη Νέα Υόρκη και συγγραφεύς πολλών μελετημάτων. Στο δοκίμιό του, που μας προσφέρεται εδώ, προσεγγίζει με διάθεση κατανοήσεως το πρόβλημα της αυτοκτονίας και του επιτρεπτού ή μη αυτής. Προβαίνει σε ιστορική αναδρομή, εξετάζοντας την αντιμετώπιση της αυτοκτονίας από τους αρχαίους Έλληνες (ο Πλάτων την καταδικάζει) και τους αρχαίους Ρωμαίους (εθεωρείτο απολύτως επιτρεπτή και σε πολλές περιπτώσεις επαινετή) έως τον Χριστιανισμό, δια του οποίου η αυτοκτονία κατέστη απολύτως αποδοκιμαστέα

και κατέληξε στη Δυτική Ευρώπη μέχρι τους χρόνους του Διαφωτισμού να θεωρείται έγκλημα κατά του Θεού και του Κράτους. Οι υλιστικότερες αντιλήψεις του Διαφωτισμού επέτρεψαν την αντιμετώπισή της ως δικαιώματος του ανθρώπου επί της ζωής και της προσωπικότητός του. Όμως, ο συγγραφεύς δεν τάσσεται με καμία από τις δύο αντιλήψεις. Αποτιμά τις δυνατότητες, διαπιστώνει τις τάσεις, εξετάζει σημειώματα αυτοχείρων, προσπαθεί να ανατάμει καταστάσεις, αλλά καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν είναι κανείς μας ελεύθερος να επιλέγει τον θάνατο, διότι πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψιν και τον κύκλο της οικογενείας και των φίλων, δηλαδή των προσώπων που επηρεάζονται από τον θάνατό μας. Ελληνικά Εγκλήματα 5. Δεκαπέντε αστυνομικές ιστορίες (επιμ. Δημήτρης Ποσάντζης, εκδ. Καστανιώτης, σελ. 344, ευρώ 15). Η πέμπτη συλλογή αστυνομικών διηγημάτων από την αφρόκρεμα του είδους στην πατρίδα μας: συμμετέχουν οι Ανδρέας Αποστολίδης, Νεοκλής Γαλανόπουλος, Τιτίνα Δανέλλη, Βασίλης Δανέλλης, Θάνος Δραγούμης, Αθηνά Κακούρη, Κώστας Θ. Καλφόπουλος, Ιερώνυμος Λύκαρης, Πέτρος Μάρκαρης,

Τεύκρος Μιχαηλίδης, Κώστας Μουζουράκης, Χίλντα Παπαδημητρίου, Μαρλένα Πολιτοπούλου, Γιάννης Ράγκος, Φίλιππος Φιλίππου. Στους προηγουμένους αντιστοίχους τόμους, που κυκλοφόρησαν αντίστοιχα το 2007, 2008, 2009 και 2011, συμμετείχαν οι περισσότεροι από τους συγγραφείς που μετέχουν και σε αυτόν τον τόμο. Ο καθένας έχει το δικό του ύφος και στιλ. Δεν γίνεται καμία προσπάθεια ενοποιήσεως ύφους και θεματολογίας, γιατί καθένας έχει το δικαίωμα να ακολουθήσει τον δικό του τρόπο γραφής – πώς να γίνει άλλωστε; Τα διηγήματα διαβάζονται είτε όλα μαζί είτε κατά περίπτωση, όποτε θέλετε. Σας υπόσχονται, όμως, μια συνολική εικόνα της σημερινής ζωής στην Ελλάδα της κρίσεως, με αναφορές σε πρόσφατα γεγονότα, με πολύ ενδιαφέρον και τη βεβαία γοητεία του αστυνομικού αφηγήματος. Διερωτώμαι πότε το είδος θα γίνει δεκτό ως πλήρως λογοτεχνικό στιλ και θα αρχίσει να μελετάται σοβαρά από

τους Νεοελληνιστές. Διότι τα διηγήματα του τόμου που έχουμε στα χέρια μας, δεν στερούνται κανενός από τα προσόντα του λογοτεχνήματος. Και κυρίως διακρίνονται για τον κόπο και την αγάπη στη γλώσσα και το ύφος. Την πλοκή δεν σας τη γράφω γιατί θα σας χαλάσω την απόλαυση! Άννα Τσέτουρα, Η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Μοντέλο.

Προκλήσεις προστασίας των αλλοδαπών από το Κοινωνικό Κράτος (εκδ. Παπαζήση, σελ. 362, ευρώ 22). Η συγγραφεύς είναι δικηγόρος και έχει ειδικευθεί στον τομέα της κοινωνικής ασφαλείας και της προστασίας των κοινωνικών δικαιωμάτων. Το βιβλίο μελετά το σοβαρό ζήτημα της διασυνοριακής συνεχίσεως της κοινωνικής ασφαλίσεως, που εγγυάται η ΕΕ. Εξετάζει το πλαίσιο λειτουργίας του θεσμικού μοντέλου συντονισμού των επί μέρους εθνικών συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως και αναδεικνύει τα σοβαρά προβλήματα ισορροπίας μεταξύ του κεκτημένου της ελευθέρας μετακινήσεως και της απαιτήσεως βιωσιμότητος των ασφαλιστικών συστημάτων κάθε χώρας. Στηριζομένη στην πείρα της επί του θέματος, η συγγραφεύς προτείνει μέσα και πλέγμα βελτιωτικών παρεμβάσεων, που θα μπορούσαν να συνδράμουν τους ενδιαφερομένους αλλά και τους φορείς της ΕΕ γενικότερα. Επιχειρεί να άρει ανακολουθίες των διατάξεων και να προωθήσει αποτελεσματικότερα μέσα για την αντιμετώπιση ενός ζητήματος που απασχολεί την Ευρώπη πολύ σοβαρά, καθώς ο πληθυσμός της γηράσκει και αναζητούνται νέες λύσεις για το ασφαλιστικό και την επάρκειά του.

Ένας φωτεινός φάρος να μας οδηγεί σαν πυξίδα σε αχαρτογράφητα μέρη... Καλό καλοκαίρι!

126 | ΕΣΤΙΑζω