Θεσσαλία 2

Page 1

«Κλειδί» για την ανάπτυξη η µείωση της φορολογίας

Ο πρόεδρος του ΣΘΕΒ Αχιλλέας Νταβέλης αποκαλύπτει ότι στις επιχειρήσεις υπάρχει έλλειψη εργαζοµένων µε γνώσεις, εµπειρία και ειδικές δεξιότητες

Συνέντευξη στον ΠΕΡΙΚΛΗ ΚΑΠΕΤΑΝΟΠΟΥΛΟ

T

o σχέδιο για την ανάπτυξη του θεσσαλικού επιχειρείν και

την υλοποίηση στοχευµένων δράσεων για τον βασικό πυλώνα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας µάς αποκάλυψε ο πρόεδρος του Συνδέσµου Θεσσαλικών Επιχειρήσεων και Βιοµηχανιών Αχιλλέας Νταβέλης. Μάλιστα, ως µοχλό αποσυµπίεσης για την ανάπτυξη ο πρόεδρος του ΣΘΕΒ προτείνει τη µείωση των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών µε ισόποση αύξηση των καθαρών αποδοχών των εργαζοµένων, το οποίο θα έχει ως αποτέλεσµα τη µείωση της ανεργίας. Επίσης, έθεσε ως απόλυτη προτεραιότητα την ελαχιστοποίηση της ρύπανσης του περιβάλλοντος και την εξοικονόµηση ενέργειας µέσω της ενσωµάτωσης νέων τεχνολογιών. Κατά την ετήσια συνέλευση του Συνδέσµου Θεσσαλικών Επιχειρήσεων και Βιοµηχανιών αναφερθήκατε, µεταξύ άλλων, σε κοινή προσπάθεια προκειµένου να αναβαθµιστεί το θεσσαλικό επιχειρείν και να υπάρξει η ανάπτυξη που του αρµόζει. Θεωρείτε ότι η περιφέρεια µπορεί να διαδραµατίσει σηµαντικό ρόλο και να αποτελέσει βασικό πυλώνα στην παραγωγική ανασυγκρότησης της χώρας; Η ενίσχυση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας προϋποθέτει να διοχετευθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι πόροι στο τοπικό παραγωγικό σύστηµα και να µην υπάρξει καθυστέρηση ούτε στον σχεδιασµό ούτε, πολύ περισσότερο, στην απορρόφηση πόρων για την υλοποίηση στοχευµένων δράσεων. Αυτό που πρέπει να εξασφαλιστεί γενικά είναι οι δράσεις που σχεδιάζονται για την περιφερειακή ανάπτυξη να έχουν µακροπρόθεσµο χαρακτήρα και όχι συγκυριακή ωφέλεια για µια περιφέρεια. ∆εν πρέπει ακόµη να διαφεύγει της προσοχής κανενός ότι ούτε η περιφερειακή ανάπτυξη µπορεί να επιτευχθεί χωρίς κοινωνική συνοχή, η οποία θα πρέπει να επιδιωχθεί και να παγιωθεί ως παράγοντας συνολικής ανάπτυξης.Εχουµε την πεποίθηση ότι οι περιφέρειες θα διαδραµατίσουν σηµαντικό ρόλο και θα αποτελέσουν τον βασικό πυλώνα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας. Η επίλυση και των περιφερειακών αλλά και των τοπικών προβληµάτων χρήζει της δέουσας αντιµετώπισης. Η περιφερειακή διακυβέρνηση αποτελεί για όλους µας την ύψιστη προτεραιότητα και για τον λόγο αυτόν θα πρέπει όλοι οι παραγωγικοί φορείς να επικεντρωθούµε στη διαµόρφωση ενός καινοτόµου περιβάλλοντος σε όλους τους τοµείς της παραγωγής, ώστε να ενισχυθούν η ανταγωνιστικότητα, η εξωστρέφεια και η επιχειρηµατικότητα. Πρόσφατα προτείνατε ακόµη µία φορά τη µείωση των εργοδοτικών εισφορών µε παράλληλη αύξηση του κατώτατου µισθού. Η συγκεκριµένη πρόταση εκτιµάτε ότι θα τύχει ανταπόκρισης από την κυβέρνηση; Ορθά θυµάστε. Η πρόταση για µείωση των ασφαλιστικών εισφορών µε ισόποση αύξηση των καθαρών αποδοχών των εργαζοµένων θα έχει ως αποτέλεσµα την αύξηση της δηλούµενης απασχόλησης και τη µείωση της ανεργίας, την αύξηση του διαθέσιµου εισοδήµατος των εργαζοµένων και την αποφυγή των απωλειών του. ∆υστυχώς µέχρι σήµερα η πρότασή µας, που αποτελεί πάγια θέση του επιχειρηµατικού κόσµου, δεν έχει βρει ανταπόκριση.

60 | ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Με ποιον τρόπο/µε ποιους τρόπους πιστεύετε ότι µπορούµε να πετύχουµε την ανάκαµψη των εξαγωγών της µεταποίησης µέσω της µείωση του κόστους ενέργειας στη βιοµηχανία; Η µεταποίηση, ως γνωστόν, αποτελεί σηµαντικό τοµέα της εθνικής οικονοµίας. Συµβάλλει το 9,6% στη διαµόρφωση του ΑΕΠ, παράγει το 13,8% της ΑΠΑ (Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία) και συµµετέχει µε ποσοστό 42,6% στις συνολικές εξαγωγές. Περίπου το 25% των συνολικών θέσεων εργασίας σχετίζεται µε τη βιοµηχανία και τις υποστηρικτικές δραστηριότητες. Ισχυρή µεταποίηση σηµαίνει και ισχυρή ελληνική οικονοµία, ποιοτικές θέσεις εργασίας, ένα καλύτερο µέλλον για όλους µας. Στόχος του ΣΘΕΒ είναι µε κάθε τρόπο να συµβάλει ώστε η ελληνική µεταποίηση να γίνει πιο ανταγωνιστική, πιο καινοτόµα, πιο διεθνής. Είναι επιτακτική ανάγκη η ενίσχυση της εξαγωγικής ικανότητας της µεταποίησης µε έµφαση στη µείωση της φορολογίας, στον εξορθολογισµό των ειδικών φόρων που µειώνουν τη διεθνή ανταγωνιστικότητα σε µεταποιηµένα προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, καθώς και σε φάρµακα. Η προστασία των φυσικών πόρων, η µείωση της κατανάλωσης ενέργειας και της χρήσης πρώτων υλών και γενικότερα ο περιορισµός κάθε περιβαλλοντικής επίπτωσης µε δράσεις που στοχεύουν στην ελαχιστοποίηση της ρύπανσης και την εξοικονόµηση ενέργειας µέσω της ενσωµάτωσης νέων τεχνολογιών αποτελούν ζητήµατα απόλυτης προτεραιότητας για µια σύγχρονη βιοµηχανία, τόσο για λόγους εξορθολογισµού και αποδοτικότητας όσο και για λόγους συµµόρφωσης στις αρχές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Απώτερος στόχος όπως και επίσηµη πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι, µεταξύ άλλων, η µετάβαση σε µία κυκλική οικονοµία, όπου όλα τα παραπροϊόντα και απόβλητα επαναχρησιµοποιούνται, ελαχιστοποιώντας τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Η ∆ηµόσια ∆ιοίκηση στην Ελλάδα δεν παίρνει υψηλή βαθµολογία ως προς τη διευκόλυνση των επιχειρήσεων και την προσέλκυση επενδύσεων στη βιοµηχανία. Ειδικά για τις επιχειρήσεις της περιφέρειας η απόσταση από την κεντρική διοίκηση στην Αθήνα λειτουργεί ως ένα πρόσθετο εµπόδιο. Τι θεωρείτε ότι πρέπει να αλλάξει και ποιες είναι οι τοµές που πρέπει να γίνουν ώστε να βοηθηθεί η επιχειρηµατικότητα στην περιφέρεια; O στρατηγικός προσανατολισµός που επιλέγεται µε το νέο αναπτυξιακό πρότυπο επικεντρώνεται στην προώθηση της επιχειρηµατικότητας, βασιζόµενος στα συγκριτικά πλεονεκτήµατα, όπως η γνώση, η έρευνα, η τεχνολογία, η καινοτοµία και η ποιότητα. Ο ΣΘΕΒ όλα αυτά τα χρόνια στηρίζει και προάγει την υγιή και έξυπνη επιχειρηµατικότητα και τις επενδύσεις, αναδεικνύοντας την καινοτοµία αλλά και την εξωστρέφεια ως κεντρικό άξονα της σύγχρονης, βιώσιµης ανάπτυξης. Από την άλλη, η γραφειοκρατία, όπως γνωρίζετε κι εσείς, θέτει συνεχή εµπόδια στις επενδυτικές πρωτοβουλίες και την καθηµερινή λειτουργία των επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Απαιτείται η µείωση της γραφειοκρατίας από την εγκατάσταση στη λειτουργία και µέχρι την παύση δραστηριότητας των εταιριών. ∆εν χρειάζεται επιχειρηµατίες από την περιφέρεια να µετακινούνται καθηµερινά για να βρουν λύση στα θέµατά τους στην Αθήνα. Η αξιοποίηση των τεχνολογικών λύσεων µπορεί να αποτελέσει


«κλειδί» για την αναβάθµιση των υπηρεσιών του δηµόσιου τοµέα, χάρη στην ελαχιστοποίηση της επαφής δηµοσίων υπαλλήλων και επιχειρήσεων, στην εξοικονόµηση χρόνου, στη µείωση λαθών και την ενίσχυση της διαφάνειας. Απαιτείται επίσης κωδικοποίηση και απλοποίηση της νοµοθεσίας. Εµφαση πρέπει να δοθεί στους βασικούς κώδικες που αφορούν την επιχειρηµατικότητα και τις επενδύσεις, µε στόχο τη διευκόλυνση τόσο των επενδυτών όσο και των διοικητικών οργάνων στην εξεύρεση, ερµηνεία και εφαρµογή των σχετικών νοµοθετικών ρυθµίσεων, στην εξάλειψη των γραφειοκρατικών διαδικασιών και την επιτάχυνση των επενδύσεων. Χρειαζόµαστε µεγαλύτερη αξιοποίηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για απλούστευση και αυτοµατοποίηση των διοικητικών διαδικασιών. Ο ΣΘΕΒ επανειληµµένα διατυπώνει και επικοινωνεί τεκµηριωµένες θέσεις για πολιτικές και µέτρα βελτίωσης του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος, ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονοµίας, µεταρρύθµισης του κράτους και αλλαγής του παραγωγικού προτύπου για να διασφαλιστούν η βιώσιµη ανάπτυξη και η κοινωνική ευηµερία για όλους.

της Περιφέρειας Θεσσαλίας και ως εκ τούτου πρέπει να αποτελέσει µία από τις πρώτες προτεραιότητες.

Στα χρόνια της κρίσης εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες έφυγαν στο εξωτερικό αναζητώντας εργασία. Αποψιλώθηκε η Ελλάδα από ικανό εργατικό δυναµικό, µε αποτέλεσµα σήµερα οι επιχειρήσεις να αντιµετωπίζουν πρόβληµα εύρεσης εργαζοµένων. Το πρόβληµα είναι εντονότερο στην περιφέρεια; Ποιες λύσεις προτείνετε; Σε συνθήκες εύθραυστης ανάκαµψης του ΑΕΠ και της απασχόλησης στην Ελλάδα, η οικονοµία βιώνει το παράδοξο φαινόµενο της υψηλής ανεργίας (~20%), µε σχεδόν 1.000.000 ανέργους. Την ίδια στιγµή αρκετές επιχειρήσεις µέλη του ΣΘΕΒ, όπως αυτό καταγράφεται από τους ίδιους, δεν µπορούν να καλύψουν θέσεις εργασίας όχι µόνον υψηλών αλλά και µεσαίων τεχνικών προσόντων λόγω έλλειψης των κατάλληλων υποψηφίων µε γνώσεις, εµπειρία και ειδικές δεξιότητες. Κοινή άποψη όλων των παραγωγικών φορέων είναι να υπάρξει συνδυασµός ταύτισης του εκπαιδευτικού συστήµατος µε την αγορά εργασίας. Αυτό καθιστά ιδιαίτερα σηµαντική, τόσο για τον κλάδο της Πού αποδίδετε την πρωταγωνιστική παρουσία των θεσσαλικών Η γραφειοκρατία οικονοµίας όσο και για τις τοπικές αγορές εργασίας, την προσαρµογή των προϊόντων αγροδιατροφής στις ξένες αγορές; Υπάρχει κάποιος κλάδος θέτει συνεχή εµπόδια συστηµάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, ώστε να µπορούν να παρέχουν ή προϊόν που εµφανίζει ιδιαίτερη δυναµική στη Θεσσαλία; τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες. Ο αγροδιατροφικός κλάδος αποτελεί, όπως γνωρίζετε, έναν από τους στις επενδυτικές Απαιτείται, λοιπόν, µια ευρεία και σε µεγάλη κλίµακα κινητοποίηση πιο δυναµικούς κλάδους της. Η ανάδειξη της Θεσσαλίας σε δυναµικό πρωτοβουλίες και την επιχειρήσεων, εργαζοµένων, φορέων Πολιτείας και ακαδηµαϊκής περιφερειακό πόλο της Ελλάδος µε διακριτή ποιοτική και τεχνολογικά καθηµερινή λειτουργία κοινότητας, για µια ολοκληρωµένη στρατηγική απασχόλησης. καινοτόµο µεταποιητική, αγροδιατροφική, οικοτουριστική και πολιτιστική Χρειάζονται πολιτικές επανακατάρτισης του ανθρώπινου δυναµικού ταυτότητα αποδίδεται σε τοµείς ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των των επιχειρήσεων µε έµφαση στις νέες τεχνολογίες, καθώς και παροχή κινήτρων στις τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών. στην Ελλάδα επιχειρήσεις για την ενίσχυση προγραµµάτων ενδοεπιχειρησιακής Στη Θεσσαλία την τελευταία πενταετία οι εξαγωγές ήταν αυξηµένες εκπαίδευσης. περίπου κατά 15%, χάρη στις υπεράνθρωπες προσπάθειες των Θεσσαλών Ο ΣΘΕΒ έχει θέσει πολλές φορές σε δηµόσιες τοποθετήσεις του το θέµα ενός εξαγωγών. Και αυτό διότι στον Θεσσαλικό Κάµπο, παρά την αποβιοµηχάνιση που προγράµµατος επιχειρηµατικότητας στα σχολεία, που θα έχει στόχο να συνδέσει την παρατηρείται την τελευταία εικοσαετία, εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται µεγάλου επιχειρηµατική κοινότητα µε σχολεία και πανεπιστήµια και να βοηθήσει τους νέους µεγέθους επιχειρήσεις, αρκετές από τις οποίες έχουν φύσει ή δυνάµει εξαγωγικό να κατανοήσουν βασικές επιχειρηµατικές έννοιες και να αναπτύξουν τις απαραίτητες προσανατολισµό. δεξιότητες που απαιτεί το σύγχρονο οικονοµικό περιβάλλον. Κατά συνέπεια, το µόνο πεδίο ανταγωνισµού στο οποίο δύναται µε τα σηµερινά Για να µπορέσουν οι εργαζόµενοι να ενταχθούν στις νέες θέσεις απασχόλησης και οι δεδοµένα να δώσει µάχη ο πρωτογενής τοµέας σε παγκόσµια κλίµακα είναι ο τοµέας επιχειρήσεις να προλάβουν το τρένο της 4ης Βιοµηχανικής Επανάστασης που, πιστέψτε µε, της µοναδικότητας, σε επίπεδο προϊόντων που δεν ευδοκιµούν αλλού ή γεωγραφικής δεν είναι µακριά, επιβάλλεται η ταχύτερη δυνατή ενσωµάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας προέλευσης ή χαρακτηριστικών του προϊόντος. Η συνολική µείωση του κόστους στο εκπαιδευτικό και επιχειρηµατικό µας οικοσύστηµα. παραγωγής µε ταυτόχρονη παραγωγή προϊόντων ποιότητας µε την εισαγωγή καινοτοµίας Η 4η Βιοµηχανική Επανάσταση θα αλλάξει τον τρόπο που ζούµε και εργαζόµαστε. και ερευνητικών αποτελεσµάτων στην παραγωγική διαδικασία µπορεί επίσης να οδηγήσει Θα φέρει µεγάλες προκλήσεις, αλλά και µεγάλες ευκαιρίες για την οικονοµία και τις σε αύξηση της ανταγωνιστικότητας του πρωτογενούς τοµέα. επιχειρήσεις. Ο αγροδιατροφικός τοµέας είναι το µείζον παραγωγικό σύµπλεγµα στην οικονοµία

''

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

| 61


«Το ενεργειακό κόστος θέτει σε κίνδυνο τη βιοµηχανία» Η πρόεδρος του ΣΒΘΣΕ Ελένη Κολιοπούλου αποκαλύπτει τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι βιοµηχανίες, ενώ συνιστά ανεπιφύλακτα τις επενδύσεις σε Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα

Συνέντευξη στον ΠΕΡΙΚΛΗ ΚΑΠΕΤΑΝΟΠΟΥΛΟ

62 | ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Β

ιοµηχανικό κέντρο της χώρας αποτελούν η Θεσσαλία και η Στερεά Ελλάδα, µια και η γεωγραφική θέση τους ευνοεί τις επενδύσεις. Αυτό αναλύει στη συνέντευξή της η πρόεδρος του Συνδέσµου Βιοµηχανιών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδος (ΣΒΘΣΕ) Ελένη Κολιοπούλου. Ωστόσο, χτυπάει καµπανάκι για την κλιµατική αλλαγή, υποστηρίζοντας ότι επιβάλλεται να υιοθετηθεί παγκοσµίως ένα βιώσιµο µοντέλο ανάπτυξης. Η πρόεδρος του ΣΒΘΣΕ µίλησε επίσης και για το υψηλό ενεργειακό κόστος που έχει η ελληνική βιοµηχανία, το οποίο αποτελεί τροχοπέδη και είναι άκρως απαγορευτικό. Παρ’ όλα αυτά, οι δύο Περιφέρειες -βιοµηχανικάπαρουσιάζουν υψηλή εξειδίκευση σε συγκεκριµένους κλάδους παραγωγής, συµβάλλοντας στην ΑΠΑ της Περιφέρειας αλλά και ολόκληρης της χώρας. Επίσης, η κυρία Κολιοπούλου, µιλώντας για την αξιοπιστία των ελληνικών «brand names» στις αγορές του εξωτερικού, αποκάλυψε ότι στα χρόνια της βαθιάς κρίσης πολλά προϊόντα είχαν αυξηµένη ζήτηση, πράγµα καθόλου τυχαίο, αφού οι εξαγωγές δεν αποτελούν ένα ευκαιριακό γεγονός αλλά µια διαδικασία που έχει βάσεις, προγραµµατισµό, προσπάθεια, επιµονή! Πώς µπορεί να µειωθεί το βιοµηχανικό κόστος ενέργειας; Οι επιβαρύνσεις των βιοµηχανικών επιχειρήσεων είναι πραγµατικά ιδιαίτερα υψηλές σε θέµατα κόστους ενέργειας, που διαµορφώνουν το ύψος του ενεργειακού κόστους, σε ένα ποσοστό άνω του 30%, έναντι του µέσου ευρωπαϊκού όρου, µε αποτέλεσµα το κόστος ενέργειας, ως συντελεστής κόστους, να καθίσταται µη ανταγωνιστικός παράγοντας, να λειτουργεί ανασταλτικά, να υπονοµεύει την ανταγωνιστικότητα και να θέτει σε κίνδυνο, σε αρκετές περιπτώσεις, τη βιωσιµότητα της ελληνικής βιοµηχανίας. Εχει επισηµανθεί µια σειρά πρωτοβουλιών νοµοθέτησης που θα πρέπει να αναληφθούν εκ µέρους της κυβέρνησης. Στα άµεσα µέτρα που οι επιχειρήσεις προτείνουν εντάσσονται η νοµοθετική ρύθµιση για παράταση του µέτρου της διακοψιµότητας για τουλάχιστον πέντε χρόνια και η αναθεώρηση της χρηµατοδότησης του µέτρου, δηλαδή, αντί η χρηµατοδότηση να γίνεται από τους παραγωγούς, να γίνεται από την αγορά, δηλαδή τους προµηθευτές, όπως έχει προβλεφθεί και για τον µόνιµο µηχανισµό επάρκειας ισχύος, η εφαρµογή του νέου νόµου για την αντιστάθµιση εκκαθαριστικά για την περίοδο 2013-2015, η σύσταση του µηχανισµού του ∆ΑΠΕΕΠ Α.Ε. για το ΕΤΜΕΑΡ (EEAG) που έχει εγκριθεί από την Ε.Ε. από 01/01/2019, η κατάργηση της χρέωσης

ΥΚΩ από τα τιµολόγια για τις βιοµηχανίες, η µείωση των χρεώσεων χρήσης µεταφοράς και διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας για τη βιοµηχανία να γίνεται στα πρότυπα της Γερµανίας, ο συµψηφισµός της διαφοράς των τιµολογίων διανοµής στο φυσικό αέριο για την περίοδο της χρέωσης των 4 €/MWh µε τα µετέπειτα εγκεκριµένα από τη ΡΑΕ τιµολόγια, η µείωση του συντελεστή ΕΦΚ στο φυσικό αέριο, η εξίσωση του ΕΦΚ για τις µεγάλες βιοµηχανίες Μέσης Τάσης µε ετήσια κατανάλωση >13GWH µε εκείνη της Υψηλής τάσης, ήτοι 2,5 €/MWh αντί 5 €/MWh, η µείωση στα τιµολόγια µεταφοράς αερίου. Τα µεσοπρόθεσµα µέτρα που πρέπει να ληφθούν αφορούν την εφαρµογή όλων των µέτρων υποστήριξης της βιοµηχανίας που προβλέπονται από την Ε.Ε. για µετά το 2020 στα νέα EEAG χωρίς καθυστέρηση και η αντιστάθµιση του ύψους της έντασης ενίσχυσης να είναι στο 100%, στην ενίσχυση για έργα Εξοικονόµησης Ενέργειας - Ενίσχυσης από τα έσοδα των ρύπων για επενδύσεις εξοικονόµησης ενέργειας στις ενεργοβόρες βιοµηχανίες για την οµαλή µετάβαση στους στόχους του 2030, ώστε να αποφευχθεί το carbon leakage,στην εφαρµογή του Target Model και της προθεσµιακής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, την ενίσχυση µέσω των EEAG για τα Α∆Ι σε ενεργοβόρες βιοµηχανίες (πρόταση eurofer). Τα «πράσινα» µοντέλα ανάπτυξης µπορούν να εφαρµοστούν στην ελληνική βιοµηχανία και µε τι προϋποθέσεις; Η κλιµατική κρίση επιβάλλει την υιοθέτηση και την εφαρµογή ενός βιώσιµου µοντέλου ανάπτυξης σε παγκόσµιο επίπεδο. Κατά συνέπεια, ο επαναπροσδιορισµός των όρων ανάπτυξης είναι µονόδροµος και για την Ελλάδα που καλείται να συµβάλει στην παγκόσµια προσπάθεια για τη διασφάλιση των όρων για σύγχρονη και ισοδύναµη, οικονοµική, περιβαλλοντική και κοινωνική ανάπτυξη. Οι βιοµηχανικές επιχειρήσεις θα συµµετάσχουν σε αυτή την προσπάθεια για ένα βιώσιµο µέλλον µε στόχο τη µείωση του αποτυπώµατος της οικονοµικής δραστηριότητας στις πρώτες ύλες και στο περιβάλλον, ωστόσο για το πέρασµά τους στις απαιτήσεις της επόµενης ηµέρας για τον ενεργειακό µετασχηµατισµό, την εφαρµογή της κυκλικής οικονοµίας, την προστασία του περιβάλλοντος χρειάζονται την υποστήριξη της Πολιτείας για την άρση των εµποδίων και των προσκοµµάτων του υφιστάµενου νοµοθετικού πλαισίου, καθώς και τη θέσπιση κινήτρων υποστήριξης και χρηµατοδοτικής ενίσχυσης των επενδυτικών σχεδίων τους.


''

Σε τι φάση θεωρείτε ότι βρίσκεται η πωλήσεις τους το 2017 σε σχέση µε Στα χρόνια της κρίσης το 2016 είναι τα βασικά µέταλλα, η βιοµηχανία στη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα; κατασκευή, η επισκευή και εγκατάσταση πολλά προϊόντα Και οι δύο Περιφέρειες παρουσιάζουν µηχανηµάτων και εξοπλισµού, η είχαν αυξηµένη ζήτηση, υψηλή εξειδίκευση σε συγκεκριµένους κατασκευή µηχανοκίνητων οχηµάτων πράγµα καθόλου τυχαίο, και λοιπού εξοπλισµού µεταφορών, η κλάδους βιοµηχανικής παραγωγής. Η βιοµηχανία στη Θεσσαλία, το έτος ποτοποιία, η παραγωγή χηµικών ουσιών αφού οι εξαγωγές 2016, συµβάλλει στο 16,55% της ΑΠΑ και προϊόντων κ.λπ. δεν αποτελούν ένα της Περιφέρειας και κατά 5,95% ευκαιριακό γεγονός στην ΑΠΑ που προκύπτει από τη Τα ελληνικά προϊόντα αποτελούν ένα βιοµηχανική δραστηριότητα της χώρας, αξιόπιστο «brand name» στις αγορές κατατάσσοντάς τη στην 6η θέση µεταξύ του εξωτερικού; των 13 Περιφερειών της χώρας, µε τάσεις ανόδου. Το 2017, Και κατά τη διάρκεια της οικονοµικής κρίσης η αξία των 391 Τοπικές Μονάδες Παραγωγής εγκατεστηµένες στην εξαγωγών, που προέρχονται από µονάδες εγκατεστηµένες Περιφέρεια πωλούν βιοµηχανικά προϊόντα αξίας 2,357 και στις δύο περιφέρειες εµβέλειας του Συνδέσµου, όχι δισεκατοµµυρίων ευρώ, συµµετέχοντας κατά 6,02% στα µόνο διατηρήθηκε, αλλά αυξήθηκε, ορισµένες φορές πωληθέντα βιοµηχανικά προϊόντα της χώρας. εντυπωσιακά, µεταξύ διαδοχικών ετών, καθώς οι εξαγωγές Οι κλάδοι µε ανοδικές τάσεις στις πωλήσεις τους το δεν αποτελούν ένα ευκαιριακό - τυχαίο γεγονός, αλλά µια 2017, σε σχέση µε το 2016, είναι η παραγωγή βασικών διαδικασία που έχει βάσεις, προγραµµατισµό, προσπάθεια,

προϊόντα τα µέταλλα, µε ποσοστό 48,21%, τα χηµικά πλαστικά µε 20,21%, τα τρόφιµα µε 15%.

µετάλλων, η επισκευή και εγκατάσταση µηχανηµάτων και εξοπλισµού, η κατασκευή µεταλλικών προϊόντων, η ποτοποιία, τα χηµικά και φαρµακευτικά προϊόντα, τα τρόφιµα κ.λπ. Στη Στερεά Ελλάδα ο ευρύτερος βιοµηχανικός τοµέας κατά το έτος 2016 δηµιουργεί το 35,72% της ΑΠΑ της Περιφέρειας και συµβάλλει κατά 11,41% στην ΑΠΑ που προκύπτει από τη βιοµηχανική δραστηριότητα της χώρας, κατατάσσοντας αυτή στην 3η θέση µετά τις Περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας. Με προϊόντα που παράγονται από 521 Τοπικές Μονάδες Παραγωγής, η Περιφέρεια συµµετέχει µε περίπου 6,21 δισεκατοµµύρια ευρώ για το έτος 2017 στη συνολική αξία των πωληθέντων βιοµηχανικών προϊόντων της χώρας, ποσοστό 15,86%. Εδώ οι κλάδοι που παρουσιάζουν ανοδικές τάσεις στις

Ποιες είναι οι δυσκολίες που θα αντιµετωπίσουν οι παραγωγικές µονάδες του Πηλίου µε την τροποποίηση των ορίων των οικισµών του; Ποια είναι η λύση στο πρόβληµα; Η ακύρωση των ορίων των οικισµών του Πηλίου, από τις αποφάσεις του ΣτΕ, δηµιουργεί ζητήµατα που σχετίζονται µε την έκδοση οικοδοµικών αδειών, την εγκατάσταση, την επέκταση αλλά και τη λειτουργία µια σειράς δραστηριοτήτων παραγωγής, επεξεργασίας και τυποποίησης τοπικά παραγόµενων προϊόντων, εξαγωγικού χαρακτήρα οι περισσότερες, δηµιουργώντας πιέσεις στην επιχειρηµατική δραστηριότητα της περιοχής. Το αίτηµα που διατυπώνουν φορείς και επιχειρήσεις είναι η νοµοθετική παρέµβαση για την αποκατάσταση της οριοθέτησης και της επέκτασης των οικισµών του Πηλίου.

επιµονή.Οι εξαγωγές της Θεσσαλίας, η οποία διατηρεί θετικό εµπορικό ισοζύγιο για δέκατη συνεχόµενη χρονιά, για το 2018 ανέρχονται σε 1,349 δισεκατοµµύρια ευρώ περίπου και αποτελούν το 4,04% των εξαγωγών της χώρας και κατευθύνονται κυρίως προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Τα τρόφιµα αποτελούν το κύριο εξαγωγικό προϊόν µε συµµετοχή περίπου 50% στις εξαγωγές της Περιφέρειας. Ακολουθούν η επεξεργασία µετάλλων µε 26,29% και το βαµβάκι µε 13,76%.Οι εξαγωγές της Στερεάς Ελλάδας για το έτος 2018 ανέρχονται σε 1,439 δισεκατοµµύρια ευρώ και αποτελούν περίπου το 4% των εξαγωγών της χώρας, µε βελτιωµένο το εµπορικό ισοζύγιο σε σχέση µε το 2017, που δείχνει αυξηµένες εξαγωγές έναντι των εισαγωγών Τα τρία τέταρτα των εξαγωγών της Περιφέρειας κατευθύνονται σε τρίτες χώρες, µε κύρια εξαγωγικά

Παρουσιάστε µας πέντε λόγους για τους οποίους θα πρέπει κάποιος να επενδύσει στη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα. Οι δύο Περιφέρειες βρίσκονται στο κέντρο της χώρας. ∆ιαθέτουν ένα επαρκές δίκτυο υποδοµών, µεταφορών και δικτύων, το οποίο εξελίσσεται, εκσυγχρονίζεται και αναβαθµίζεται, ενώ αναµένεται να διασυνδεθεί, ώστε να καταστεί αποτελεσµατικότερο και ανταγωνιστικότερο. Και ασφαλώς όποιος τις επιλέξει για να εγκατασταθεί µπορεί να αξιοποιήσει τη σοβαρή βιοµηχανική συγκέντρωση, το αξιόλογο και έµπειρο ανθρώπινο δυναµικό της περιοχής, τα πανεπιστηµιακά Ιδρύµατα και τα ινστιτούτα για να εξελίξει την ανάπτυξη συνεργασιών, για να πετύχει οικονοµίες κλίµακας, να αξιοποιήσει τους υφιστάµενους φυσικούς πόρους, υπό όρους βιώσιµης και περιβαλλοντικά ήπιας ανάπτυξης.

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

| 63


Στρατηγικό όραµα για εύπορο Σ

ε δυναµικό πόλο της ελληνικής οικονοµίας, µε διακριτή, ποιοτική και τεχνολογικά αναπτυξιακός πόλος, µε διαπεριφερειακές και διεθνείς συνδέσεις και ελκυστικότητα στην καινοτόµο ταυτότητα, αναδεικνύεται η Περιφέρεια Θεσσαλίας, µε βασικό στόχο προσέλκυση νέων δραστηριοτήτων. και στρατηγικό όραµα την επιτάχυνση της πραγµατικής σύγκλισης, της χωροΤο παραγόµενο ακαθάριστο προϊόν στην Περιφέρεια Θεσσαλίας αντιπροσωπεύει οικονοµικής και κοινωνικής συνοχής και της αειφορίας µέσω της ανάδειξης της περίπου το 5,5% του παραγόµενου προϊόντος της Ελλάδας. Ο νοµός Λάρισας συνεισφέρει µεταποιητικής, αγροδιατροφικής, οικοτουριστικής και πολιτιστικής ταυτότητάς της στην µε περίπου 42% του ΑΕΠ της Περιφέρειας Θεσσαλίας, ο νοµός Μαγνησίας µε περίπου Ευρώπη αλλά και διεθνώς. 32%, ο νοµός Τρικάλων µε περίπου 14% και ο νοµός Καρδίτσας µε περίπου 12%. Παρά Η Περιφέρεια Θεσσαλίας εστιάζει στη διαµόρφωση καινοτοµικού περιβάλλοντος την ανοδική του τάση σε όλη τη διάρκεια της προηγούµενης δεκαετίας, το ΑΕΠ της σε όλους τους παραγωγικούς τοµείς, µε στόχο την ενίσχυση της Περιφέρειας Θεσσαλίας δεν κατάφερε να ξεπεράσει το 70% του ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας για την προσέλκυση ευρωπαϊκού µέσου όρου των 15, ενώ κυµάνθηκε περί το 75% του επενδυτών. Για τον σκοπό αυτόν εκσυγχρονίζονται όλες οι υποδοµές ευρωπαϊκού µέσου όρου των 27. Το παραγόµενο στον τεχνολογικό τοµέα, ώστε να συνδεθούν πιο αποτελεσµατικά µε Από το 2009 και 2010 το ΑΕΠ της Περιφέρειας Θεσσαλίας ακολουθεί ακαθάριστο προϊόν την παραγωγή. τη γενική πτωτική τάση του ΑΕΠ της χώρας. Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των τοπικών προϊόντων (η της αντιπροσωπεύει Θεσσαλία διαθέτει πολλά ποιοτικά προϊόντα) θα επιδιωχθεί µέσω Με φόντο την ανάπτυξη περίπου το 5,5% της αναβάθµισης της ποιότητάς τους, καθώς και της εφαρµογής Το οικιστικό δίκτυο της Περιφέρειας Θεσσαλίας, µε ισχυρές µεσαίες συστηµάτων πιστοποίησης. Το όραµα της Περιφέρειας Θεσσαλίας προς µεγάλες πόλεις (συνολικά περίπου 20 αστικά και τουριστικά του παραγόµενου είναι πολυδιάστατο, συµπυκνώνοντας µια σειρά από ειδικούς στόχους, οικιστικά κέντρα), οι ορεινοί όγκοι, ο προϊόντος της Ελλάδας οι οποίοι είναι συµβατοί µε τη φιλοσοφία της πολιτικής συνοχής της Ε.Ε., καθώς και µε τις βασικές εθνικές αναπτυξιακές επιλογές. Ειδική έµφαση δίνεται στη βιώσιµη τουριστική ανάπτυξη της Περιφέρειας σε συνδυασµό µε την προστασία του δοµηµένου και του πλούσιου φυσικού περιβάλλοντος και των υδάτινων πόρων της περιοχής. Το µεγάλο συγκριτικό πλεονέκτηµα της Περιφέρειας Θεσσαλίας είναι η γεωγραφική θέση της στο κέντρο της ηπειρωτικής Ελλάδας, άρα και στο µέσο του βασικού αναπτυξιακού άξονα. Η διοίκηση της Περιφέρειας στοχεύει στην αξιοποίηση της κεντροβαρούς θέσης της Θεσσαλίας, ώστε να καταστεί ένας δυναµικός περιφερειακός

64 | ΘΕΣΣΑΛΙΑ


ρο µέλλον

Η Θεσσαλία εκσυγχρονίζεται και γίνεται ένας δυναµικός αναπτυξιακός πόλος, µε διαπεριφερειακές και διεθνείς συνδέσεις, προσελκύοντας έτσι νέες δραστηριότητες

Του ΠΕΡΙΚΛΗ ΚΑΠΕΤΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

µεγάλος κάµπος, τα ποτάµια, οι τεχνητές λίµνες, η θάλασσα, το νησιωτικό σύµπλεγµα και η κεντροβαρής θέση της συνθέτουν ένα περιβάλλον υψηλής αναπτυξιακής δυναµικής. Το κεντρικό ανταγωνιστικό χαρακτηριστικό της Θεσσαλίας είναι η πολυµορφία πόρων, µε την ευρεία έννοια, ο συνδυασµός των οποίων αναδεικνύει µοναδικότητες και διακριτότητες σε πολλά επίπεδα. Με τους κατάλληλους ενεργοποιητές, αν επιτευχθεί το στοίχηµα της µετατροπής των πόρων της Θεσσαλίας από γενικής σε ειδικής φύσης, οι προαναφερθέντες πόροι µπορεί να αποδώσουν πολύ περισσότερο. Ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά Εξειδικεύοντας, τα ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά της Θεσσαλίας είναι:  Τα Μετέωρα είναι µοναδικό µνηµείο παγκόσµιας πολιτιστικής κληρονοµιάς της Unesco και µία από τις χαρακτηρισµένες τοποθεσίες στην Ελλάδα και αποτελούν το ένα και µόνο χαρακτηριστικό µοναδικότητας παγκόσµιας εµβέλειας της Περιφέρειας.

 Η εύφορη πεδιάδα που, σε συνδυασµό µε το µικροκλίµα, οδηγεί σε έναν συγκριτικά ισχυρό πρωτογενή τοµέα και στη µεταποίηση. Η Θεσσαλία κατέχει την πρώτη θέση σε εθνικό επίπεδο στην παραγωγή µιας µεγάλης γκάµας αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων.  Τα ιδιαίτερα αναπτυγµένα µεταφορικά δίκτυα, οδικό και σιδηροδροµικό, στον άξονα Βορράς - Νότος, σε συνδυασµό µε την προσθήκη του αεροδροµίου της Αγχιάλου, δηµιουργούν τις ικανές συνθήκες για τη διακίνηση ανθρώπων και προϊόντων προς τα δύο κύρια µητροπολιτικά κέντρα της χώρας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη) και τη βαλκανική ενδοχώρα.  Τα πλήρως αναπτυγµένα ιδρύµατα Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης (Πανεπιστήµιο και Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ιδρυµα Θεσσαλίας) που εξειδικεύονται θεµατικά σε επιστηµονικά πεδία συναφή µε τη διάρθρωση του παραγωγικού τοµέα.  Η µεγάλη ποικιλία οικοσυστηµάτων και το περιβάλλον, µε ιδιαίτερα υψηλή αισθητική, πολιτιστική και ιστορική αξία και ιδιαίτερο φυσικό κάλλος.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ H συνολική της έκταση είναι 14.036 τ.χλµ. και αντιπροσωπεύει περίπου το 11% της συνολικής έκτασης της ελληνικής επικράτειας. Συνορεύει βόρεια µε τις Περιφέρειες της ∆υτικής και της Κεντρικής Μακεδονίας, νότια µε την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος, δυτικά µε την Περιφέρεια Ηπείρου, ενώ ανατολικά βρέχεται από το Αιγαίο Πέλαγος. Το έδαφος, ως προς τη διαµόρφωσή του, είναι 50% ορεινό-ηµιορεινό και 50% πεδινό. Η πεδιάδα είναι η µεγαλύτερη και ο σιτοβολώνας της ελληνικής επικράτειας, που τη διαρρέει στον άξονα Ανατολή - ∆ύση ο ποταµός Πηνειός, το τρίτο µεγαλύτερο ποτάµι της χώρας. Το υπέδαφος της Περιφέρειας Θεσσαλίας διαθέτει ορυκτό πλούτο, κυρίως χρωµίτη, θειούχα µεταλλεύµατα, αµίαντο, ιλµενίτη και κοιτάσµατα λιγνίτη. Οσον αφορά τους ανθρώπινους πόρους, σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της τελευταίας απογραφής πληθυσµού η Θεσσαλία, µε πάνω από 750.000 κατοίκους (6,9% της χώρας), αποτελεί, κατά αύξουσα σειρά, την τρίτη περιφερειακή ενότητα της Ελλάδας µετά την Αττική (34,3%) και την Κεντρική Μακεδονία (17%).

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

| 65


Ενισχυµένη και µε όραµα Τα τρία στάδια στρατηγικής ανάπτυξης της Συνεταιριστικής Τράπεζας Θεσσαλίας, µε όραµα την ισχυρή περιφέρεια και στόχο την πανελλαδική ισχυροποίησή της, παρουσιάζει ο πρόεδρός της Αναστάσιος Λάππας

Συνέντευξη στον ΠΕΡΙΚΛΗ ΚΑΠΕΤΑΝΟΠΟΥΛΟ

66 | ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Α

σφαλής, ισχυρή και κυρίως χρήσιµη για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, η Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας αναδεικνύεται σε πολύτιµο εργαλείο! Ο πρόεδρός της Αναστάσιος Λάππας, στη συνέντευξή του, µας αναλύει το όραµα του χρηµατοπιστωτικού ιδρύµατος για την ανάδειξη της Περιφέρειας σε παίκτη-κλειδί στα οικονοµικά δρώµενα της Ελλάδας. Επίσης, στόχος της τράπεζας είναι η ανάπτυξή της σε εθνικό επίπεδο. Η Συνεταιριστική, η οποία δεν συµµετείχε σε καµία από τις τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις, ενισχύει τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους µε εργαλεία στήριξης της πρωτογενούς παραγωγής, ενώ συµβάλλει στην ανάπτυξη των µικροµεσαίων επιχειρήσεων και κατ' επέκταση της κοινωνίας. Αναφορά της τράπεζας είναι ο ενεργός πληθυσµός που ζει ή κατάγεται από την Περιφέρεια Θεσσαλίας, έχοντας προοπτική όλοι οι Θεσσαλοί να γίνουν ενεργοί συνεταίροι της. Ποιο είναι το όραµά σας για την περαιτέρω ανάπτυξη της τράπεζας; Το όραµα της διοίκησης της Συνεταιριστικής Τράπεζας Θεσσαλίας είναι ταυτισµένο µε τις σκέψεις των ιδρυτών της που πήραν την ευθύνη και το ρίσκο ίδρυσης µιας τοπικής συνεταιριστικής τράπεζας το 1994. Είναι κύριο στοιχείο και οδηγός της δράσης µας από τότε µέχρι σήµερα. Ετσι, το όραµά µας είναι η ανάπτυξη µιας ισχυρής περιφερειακής και προοπτικά εθνικής Συνεταιριστικής Τράπεζας, που θα έχει στο κέντρο της δράσης της τον συνεταίρο - πελάτη που δραστηριοποιείται ή κατάγεται από την Περιφέρεια Θεσσαλίας και θα διαθέτει ως οργανισµός αναπτυξιακή δυναµική, σύγχρονη λειτουργία, φιλική εξυπηρέτηση και υψηλή αποδοτικότητα. Βάση της αντίληψής µας, η Συνεταιριστική Πίστη, που γεννιέται από την τοπική κοινωνία και πάντα εξυπηρετεί τα συµφέροντά της. Που αξιοποιεί την τοπική αποταµίευση σε χορηγήσεις που στηρίζουν την τοπική επιχειρηµατικότητα, ενώ τα κέρδη, αφενός, στηρίζουν την ενίσχυση των ιδίων κεφαλαίων και, αφετέρου, επιστρέφουν ως µερίσµατα και υπεραξίες στους ίδιους

τους συνεταίρους - πελάτες. Αναφορά µας, ο ενεργός πληθυσµός που ζει ή κατάγεται από την Περιφέρεια Θεσσαλίας, µε προοπτική όλοι οι Θεσσαλοί να γίνουν ενεργοί συνεταίροι πελάτες µας. Πότε θα µπορέσουν οι Θεσσαλοί που µένουν στην υπόλοιπη Ελλάδα, εκτός Θεσσαλίας, Αθήνας και Θεσσαλονίκης, να έχουν δίπλα τους ένα κατάστηµα της Συνεταιριστικής; Ποιος είναι ο σχεδιασµός σας; Η στρατηγική της Ανάπτυξης της Τράπεζας εξελίχθηκε σε τρία στάδια, ήτοι: Το πρώτο στάδιο ανάπτυξης της Συνεταιριστικής Τράπεζας Θεσσαλίας αφορούσε την επιτυχηµένη λειτουργία της στο επίπεδο του νοµού Τρικάλων όπου άρχισε τη δραστηριοποίησή της και τη διαµόρφωση των λειτουργικών και θεσµικών προϋποθέσεων για τη λειτουργία της ως περιφερειακή τράπεζα. Το δεύτερο στάδιο, ως περιφερειακή τράπεζα πλέον, αφορούσε τη δηµιουργία καταστηµάτων στις πρωτεύουσες όλων των νοµών της Θεσσαλίας. Ως τρίτο στάδιο ανάπτυξης προβλέπεται η δηµιουργία καταστηµάτων σε όλους του καλλικρατικούς δήµους και στα νησιά της Περιφέρειας, µια διαδικασία που θα ολοκληρώσει την παρουσία µας µε σηµεία πώλησης σε όλη τη Θεσσαλία. Τέλος, στοιχείο της ανάπτυξής µας θα αποτελέσει η λειτουργία µας σε εθνικό επίπεδο µε τη δηµιουργία καταστηµάτων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη για την εξυπηρέτηση των εκεί δραστηριοποιούµενων Θεσσαλών, καθώς και η ανάπτυξη στις γειτονικές γεωγραφικά περιφέρειες προς κάλυψη του κενού της συνεταιριστικής τραπεζικής που έχει προκύψει, ως απόρροια της παύσης λειτουργίας των κατά τόπους συνεταιριστικών τραπεζών. Η τράπεζα αναµένει το νέο θεσµικό πλαίσιο που διαµορφώνεται και µε βάση αυτό θα υλοποιήσει τη στρατηγική της ανάπτυξής της. Είστε ικανοποιηµένος µε τα µέχρι σήµερα αποτελέσµατα του προγράµµατος µικροχρηµατοδοτήσεων (EaSI);


Το πρόγραµµα EaSI είναι η πρώτη συνεργασία µε το Ευρωπαϊκό Ταµείο Επενδύσεων (EIF) η οποία υπογράφηκε στις 10 Μαΐου 2018 και άρχισε να υλοποιείται από τον Σεπτέµβριο του 2018. Η συµφωνία µας µε το EIF προβλέπει τη χρηµατοδότηση σε πέντε χρόνια 7.500.000 ευρώ σε µικρά δάνεια µέχρι 25.000 ευρώ. Μέχρι σήµερα η τράπεζα έχει ξεπεράσει τον ετήσιο στόχο της για 1.500.000 ευρώ και η ζήτηση και η εξέλιξη είναι σηµαντικές όπως παρουσιάζεται στον κάτωθι πίνακα.

ΕΚΤΑΜΙΕΥΣΕΙΣ EaSI από 1/10/2018 έως 30/09/2019

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΕΛΑΤΩΝ

ΕΚΤΑΜΙΕΥΣΕΙΣ EASI

97

1.657.610 ΕΥΡΩ

Με ποια κριτήρια επιλέξατε από την αρχή οι χρηµατοδοτήσεις της τράπεζας να κατευθυνθούν στα επιχειρηµατικά δάνεια; Η Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας είναι πρωτοβουλία και προσπάθεια των παραγωγικών τάξεων της Θεσσαλίας. Ετσι, στο όραµά µας και στη στρατηγική µας είναι η ενίσχυση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων της Θεσσαλίας και, µέσω αυτής, της στήριξης της κοινωνίας της Θεσσαλίας. Εµείς πιστεύουµε ότι, όταν στηρίζεις τις παραγωγικές επιχειρήσεις, στηρίζεις ταυτόχρονα µόνιµες και καλά αµειβόµενες θέσεις εργασίας, στηρίζεις εν τέλει την κοινωνική συνοχή και ορίζεσαι ως πόλος και εργαλείο για την ανάπτυξη της περιφέρειας. Τι αλλαγές έφερε η ανακεφαλαιοποίηση στο καθεστώς λειτουργίας της Τράπεζας Θεσσαλίας; Η Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας δεν συµµετείχε σε καµία από τις τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις που ταλαιπώρησαν το εγχώριο τραπεζικό σύστηµα, διότι δεν χρειάστηκε πρόσθετα κεφάλαια. Αυτό

χάρη στην υψηλή εµπιστοσύνη και τη στήριξη των συνεταίρων και της κοινωνίας της Θεσσαλίας αλλά και της στρατηγικής των υψηλών αποθεµατοποιήσεων κερδών στη 10ετία 2001-2011. Βεβαίως και η απουσία κρατικών οµολόγων στο χαρτοφυλάκιό της συνέβαλε πολύ σε αυτό, καθότι δεν υπήρξε βίαιη αποµείωση στο ενεργητικό της από το «κούρεµα» των κρατικών οµολόγων (PSI). Ετσι, η τράπεζα παραµένει ισχυρή και κυρίως χρήσιµη για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά της Θεσσαλίας. Με πόσα και ποια χρηµατοδοτικά εργαλεία στηρίζετε την πρωτογενή παραγωγή και τους συνεταιρισµούς νέας γενιάς; Η Θεσσαλία µας είναι η µεγαλύτερη σε µέγεθος παραγωγική αγροτική περιοχή της χώρας, µε µεγάλο µέρος του πληθυσµού να ασχολείται µε την παραγωγή αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων. Το γεγονός αυτό οδήγησε την τράπεζα να παρουσιάσει για τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους µια σειρά προϊόντων, ήτοι:  Αγροτικό ταµιευτήριο µε ειδικό επιτόκιο  ∆άνεια νέων καλλιεργητών µέσω του EaSI  ∆άνεια για τα Σχέδια Βελτίωσης των µέτρων 4.11 και 4.1.3 του υπουργείου Ανάπτυξης  ∆άνεια καλλιεργητικά µε κάλυµµα τις επιδοτήσεις από τον ΟΠΕΚΕΠΕ  ∆άνεια στεγαστικά  ∆άνεια εξοπλισµού, καλλιεργητικών εργαλείων αλλά και εκσυγχρονισµού των κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων  ∆άνεια συµβολαιακής γεωργίας σε οµάδες παραγωγών και συνεταιρισµούς σε συµβόλαιά τους µε παραγωγικές µεταποιητικές επιχειρήσεις (βαµβάκι, ντοµάτα, σιτάρι, κριθάρι, όσπρια)  Ασφαλιστικά προϊόντα για µηχανήµατα και εγκαταστάσεις Η ανταπόκριση του αγροτικού κόσµου είναι παραπάνω από θετική και ενθαρρυντική.

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

| 67


Οχι στην πείνα, τη χειρότερη µορφή βίας Η Τράπεζα Τροφίµων Θεσσαλίας δίνει καθηµερινή µάχη για να γεµίσει το τραπέζι των Ελλήνων που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας

Τ

ην ώρα που στην Ευρώπη η κατασπατάληση των τροφίµων ανέρχεται στο 2,3% της ετήσιας παραγωγής (περίπου 88.000.000 τόνοι), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα φτάνει το 5,1%, ένα ξεχωριστό ίδρυµα έρχεται να κάνει τη διαφορά και να συνδράµει στην καταπολέµηση της πείνας. Αυτό δεν είναι άλλο από την Τράπεζα Τροφίµων Θεσσαλίας, η οποία αξιοποιεί τα πλεονάσµατα παραγωγής προϊόντων µε λάθος συσκευασία ή ελλιποβαρή, αλλά κατάλληλα προς κατανάλωση, γεµίζοντας έτσι το τραπέζι πολλών συνανθρώπων µας που στερούνται ακόµα και τα βασικά είδη διαβίωσης. Η πρόεδρος της Τράπεζας Τροφίµων Θεσσαλίας Φωτεινή Μπλιάτσου µάς αποκαλύπτει τη δράση και τις κοινωνικές παρεµβάσεις του ιδρύµατος -η οποία βασίζεται στον εθελοντισµό-, έχοντας ως στόχο την ενθάρρυνση της κοινωνικής υπευθυνότητας, µε απώτερο σκοπό την εξάλειψη της έλλειψης τροφίµων από το τραπέζι των Ελλήνων και δη των νέων, όπου το 45% -έως την ηλικία των 17 ετών- στερείται βασικά αγαθά. Ποιοι είναι οι στόχοι της Τράπεζας Τροφίµων Θεσσαλίας; Η Τράπεζα Τροφίµων Θεσσαλίας η οποία ιδρύθηκε µε τη µορφή της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας, άρχισε άµεσα τη λειτουργία της στις 6 ∆εκεµβρίου 2018, µε απόλυτα εθελοντική προσφορά και συµµετοχή των εταίρων. Σκοπός µας είναι ο περιορισµός της σπατάλης των τροφίµων µε την ταυτόχρονη καταπολέµηση της πείνας -της χειρότερης µορφής βίας- και τη συνακόλουθη προστασία του περιβάλλοντος. Από ποιες πηγές συγκεντρώνετε τα τρόφιµα τα οποία διαθέτετε σε εµπερίστατους συνανθρώπους µας που απειλούνται µε κοινωνικό αποκλεισµό; Αντικείµενο της δραστηριότητάς µας είναι η αξιοποίηση των πλεονασµάτων τροφίµων και άλλων αναλώσιµων από εταιρίες παραγωγής, τυποποίησης, επεξεργασίας - διανοµής τροφίµων, αλλά και δωρεές ιδιωτών.

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Σε συνεργασία µε εταιρίες, σχολεία και κοινωνικούς φορείς, πραγµατοποιεί δράσεις συλλογής τροφίµων και επισιτιστικά προγράµµατα στοχευµένης υποστήριξης συνανθρώπων µας. Η Τράπεζα Τροφίµων βασίζεται αποκλειστικά στην ιδιωτική πρωτοβουλία και στους εθελοντές της, χωρίς να έχει πάρει από το κράτος ούτε 1 ευρώ! Ενθαρρύνει την κοινωνική υπευθυνότητα, γιατί τα τρόφιµα αποτελούν ακόµα ανάγκη ανεκπλήρωτη για πολλούς! Η Τράπεζα Τροφίµων υποστηρίζει συστηµατικά συσσίτια και ιδρύµατα, ανάµεσα στα οποία:  γηροκοµεία  φορείς υποστήριξης ΑµεΑ  κέντρα ψυχικής υγείας  ιδρύµατα φροντίδας παιδιών  κέντρα απεξάρτησης  δοµές υποστήριξης ευπαθών κοινωνικών οµάδων

Για κάθε δωρεά προς την Τράπεζα Τροφίµων εκπίπτει ο ΦΠΑ αντίστοιχης ποσότητας

INFO ∆/ΝΣΗ: 5ο ΧΛΜ. Λάρισας-Αθηνών ΤΗΛ.: 2410660433, ΚΙΝ.: 6938050504 SITE: www.traptrof.gr. E-MAIL: traptrofh@gmail.com FB: www.facebook.com/TheGreekFoodBank

68 | ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Πόσες οικογένειες και ιδρύµατα έχετε συνδράµει στον έναν χρόνο που λειτουργεί η δοµή σας; Στον έναν χρόνο λειτουργίας διαπιστώσαµε τη µεγάλη, αυθόρµητη συµµετοχή των παραγωγών, µεγάλων αλυσίδων σούπερ µάρκετ και ιδιωτών στο έργο µας. Οι παραδόσεις τροφίµων γίνονται στον αποθηκευτικό χώρο που µας παραχώρησε ο κ. Χώτος, στο 5 χλµ. Λάρισας - Αθηνών. Μέχρι στιγµής έχουµε διακινήσει 21 τόνους τρόφιµα. Τα προϊόντα αυτά προωθήθηκαν κυρίως σε δοµές, όπως είναι τα συσσίτια των Μητροπόλεων Λάρισας, Τρίκκης, Βόλου, Ελασσόνας και Καρδίτσης, η Παιδική Στέγη Λάρισας, ο Ξενώνας «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» µε αυτιστικά άτοµα, το Γηροκοµείο, το Κιρίκειο Ορφανοτροφείο, καθώς και σε συλλόγους γυναικών που µαγειρεύουν και φροντίζουν κατάκοιτους υπερήλικες. Με ποια κριτήρια διανέµετε τα τρόφιµα που συγκεντρώνετε; Πώς γίνεται η διαχείριση; Υπάρχει διασύνδεση µε την ευρωπαϊκή εµπειρία; Κριτήριο διανοµής τροφίµων είναι η ανάγκη κάθε δοµής που υποστηρίζουµε, φροντίζοντας δίκαια να διανέµουµε τις ποσότητες τροφίµων που παραλαµβάνουµε. Ποιες είναι οι πρωτοβουλίες που έχετε αναλάβει για τον περιορισµό της σπατάλης των τροφίµων, που στη χώρα µας παραµένει σε αρκετά υψηλά επίπεδα σε σχέση µε την υπόλοιπη Ευρώπη; Προωθούµε την αρχή του εθελοντισµού στην κοινωνία, σε σχολεία, πανεπιστήµια. Συνεργαζόµαστε µε τη ∆ηµοτική Πινακοθήκη Κατσίγρα Λάρισας, στα παιδικά εργαστήρια, µε θέµα την τροφή, τη σπατάλη της και την επίπτωση στο περιβάλλον, έχοντας στόχο την ευαισθητοποίηση τόσο των παιδιών όσο και των µεγάλων. Ποια είναι η συνδροµή στο έργο σας των επίσηµων φορέων της Πολιτείας, Εκκλησίας, Περιφέρειας και ∆ήµων; Η έκδοση ενός ηµερολογίου καθώς και η έκθεση των έργων των παιδιών στον χώρο του µουσείου είναι το αποτέλεσµα της συνεργασίας της Τράπεζας µε τη ∆ηµοτική Πινακοθήκη. Επίσης, στις 5 ∆εκεµβρίου συνδιοργανώνεται εκδήλωση στο ∆ιαχρονικό Μουσείο Λάρισας µε θέµα «Η ανάγκη της τροφής στο πέρασµα του χρόνου». Στην εκδήλωση συµµετέχουν γιατροί, µουσικοί, αρχαιολόγοι και άλλοι πολλοί οµιλητές. Ωστόσο, δύο καταξιωµένες συγγραφείς, η Μπέττυ Μαγρίζου και η Μαρία Κούτρα, δώρισαν τις εισπράξεις από τα ανέκδοτα παραµύθια τους «Το ΟΝΕΙΡΟ» και «Η ΜΕΛΙΣΣΟΥΛΑ», αντίστοιχα, για την οικονοµική µας ενίσχυση. Τα παραµύθια ήδη έχουν µεταφραστεί στα αγγλικά. ∆ιδάσκουν την ενσυναίσθηση, την αλληλεγγύη και την προστασία του περιβάλλοντος, και είναι προς έκδοση.


ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ ΕΥΚΑΡΠΙΑ

Επανασύνδεση µε τη φύση

INFO: ∆/ΝΣΗ: Λάρισα 41222 Ελλάδα  ΤΗΛ: 6938050504  www.ktima-efkarpia.com  FB: facebook.com/ktimaefkarpia

Σ

τα έξι χρόνια λειτουργίας του ολοκλήρωσε την πρώτη φάση ανάπτυξής του και σχεδιάζει το στρατηγικό του πλάνο για την επόµενη δεκαετία, ενδύοντας στην εξωστρέφεια. Το Αγρόκτηµα Ευκαρπία εκτείνεται σε µια έκταση 130 στρεµµάτων, σε απόσταση δέκα λεπτών από τον αστικό ιστό της πόλης της Λάρισας. Ιδρύθηκε το 2012 και ασχολείται µε την καλλιέργεια, την επεξεργασία και τη συσκευασία οσπρίων, σιτηρών, αραβοσίτου, αρωµατικών φυτών, καθώς και παρασκευασµάτων τους. Παράλληλα, στο κτήµα λαµβάνουν χώρα εγκεκριµένα από το υπουργείο Παιδείας εκπαιδευτικά προγράµµατα, εργαστήρια για παιδιά και ενηλίκους, καλλιτεχνικά γεγονότα, ενώ συχνά φιλοξενούνται στον χώρο καλλιτέχνες και επιστήµονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Το Αγρόκτηµα Ευκαρπία, σήµερα, ύστερα από τα έξι χρόνια λειτουργίας του, ολοκλήρωσε την πρώτη φάση ανάπτυξής του και σχεδιάζει το στρατηγικό του πλάνο για την επόµενη δεκαετία, επενδύοντας στην εξωστρέφειά του, προκειµένου να ολοκληρώσει το όραµά του. Ποια είναι η φιλοσοφία του Η σύγχρονη εποχή της αστικοποίησης και της Τεχνολογικής Επανάστασης δηµιούργησε νέες συνήθειες απασχόλησης και διασκέδασης για τα παιδιά και τους ενηλίκους, η οποία σταδιακά οδήγησε στην αποµάκρυνση τους από το ύπαιθρο και τη φύση. Η επανασύνδεση µε τη φύση και η εκπαίδευση αναφορικά µε τις καλλιέργειες και την προέλευση των τροφίµων αποτελεί βασική ιδέα στη φιλοσοφία µας και αναπτύσσεται στις ακόλουθες δράσεις:  «Γνωριµία µε τον κόσµο των βοτάνων»: Το πρόγραµµα

περιλαµβάνει ξενάγηση στον χώρο της καλλιέργειας των φυτών. Τα παιδιά γνωρίζουν τα βότανα παρατηρώντας τη µορφολογία και το σχήµα του φυτού. Ολοταχώς στην κουζίνα, τρώµε και πίνουµε µε βότανα.  Ακολουθεί το «παιχνίδι των βοτάνων»: Τα παιδιά χωρίζονται σε οµάδες, παίζουν οµαδικά παιχνίδια, λύνουν βοτανοαινίγµατα και µαθαίνουν τραγούδια µε βότανα. Κατά την αποχώρησή τους από το κτήµα, στα παιδιά χαρίζονται συσκευασίες βοτάνων ως αναµνηστικό. Στόχοι του προγράµµατος  Να αυξήσουν την αυτοπεποίθησή τους και τις δεξιότητες τους, την υπευθυνότητά τους και την αυτονοµία τους από µικρή ηλικία.  Να µάθουν να διαχειρίζονται τον χρόνο.  Να κατανοούν µαθηµατικές έννοιες µέσα από τις ποσότητες.  Να µάθουν να αναγνωρίζουν τις γεύσεις και να διευρύνουν τη διατροφική γκάµα τους.  Να αυξήσουν την αυτοπεποίθησή τους και τις δεξιότητές τους, την υπευθυνότητά τους και την αυτονοµία τους από µικρή ηλικία. Εκπαιδευτικά προγράµµατα για εφήβους Στόχος µας, µέσω αυτών των προγραµµάτων, τα οποία αφορούν workshops, είναι να φέρουµε τους εφήβους σε επαφή µε τον πρωτογενή τοµέα της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, όπως και της αστικής οπωρικής, ώστε να εκπαιδευτούν αναφορικά µε τα σύγχρονα επιστηµονικά δεδοµένα και τις τεχνικές της αγροτικής επιστήµης και να καλλιεργήσουν περιβαλλοντολογική αγωγή και συνείδηση.

Να εκπαιδευτούν σχετικά µε τα νέα επιστηµονικά δεδοµένα και επιτεύγµατα ώστε να αναπτύξουν τις σχετικές δεξιότητες προκειµένου να συµµετάσχουν και να δηµιουργήσουν οι ίδιοι projects για τη βελτίωση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, για την πιστοποίηση και την ασφάλεια των τροφών. Ειδικά σεµινάρια κατάρτισης Στόχος των προγραµµάτων αυτών είναι η κατάρτιση εφήβων σε τέτοιο επίπεδο, ώστε να είναι σε θέση για έναν χρόνο να διδάξουν άλλα παιδιά είτε σε σχολεία είτε σε εκπαιδευτικά προγράµµατα αναφορικά µε την υγιεινή διατροφή και τη διατροφική αλυσίδα.

Προϊόντα που παράγονται:  ΒΙΟ ΒΟΤΑΝΑ: λουίζα, µελισσόχορτο, δυόσµος, µέντα, δενδρολίβανο, αρτεµισία, λεβάντα, θυµάρι  ΒΙΟ ΖΥΜΑΡΙΚΑ: 3 ειδών ταλιατέλες µε λουίζα, κατσαρόνι µε µελισσόχορτο, ριγκατόνι µε θυµάρι  Ρεβίθια, φακές  Η ολοκληρωµένη σειρά natural cosmetics bi care. Ολη η σειρά πιστοποιηµένη από τον ΕΟΦ  Με βάση το µελισσόχορτο και τις πολυφαινόλες ελιάς, σειρά φροντίδας και αποκατάστασης του δέρµατος από το βρέφος έως τον υπερήλικα

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

| 69


Η δυναµική του θεσσαλικού αµπελώνα Οι εναλλαγές των τοπίων µε την παραγωγή οίνου κάνουν τον οινοτουρισµό ιδιαίτερα ελκυστικό

Ο

ι αρχαίοι Ελληνες, λαός και άρχοντες, καθώς και οι φιλόσοφοι σχεδόν όλων των ρευµάτων, από τους προσωκρατικούς και τους ιδεαλιστές (Πλάτων, Σωκράτης κ.ά.) µέχρι τους επικούριους, αγαπούσαν το κρασί, ενώ και οι ποιητές δεν παρέλειπαν να το υµνούν. Ο Οµηρος στην «Οδύσσεια» περιγράφει πολλές σκηνές οινοποσίας, ενώ στην «Ιλιάδα» µιλά για την ασπίδα του Αχιλλέα που είναι διακοσµηµένη µε µια σκηνή τρύγου. Ο Ευριπίδης στο σατυρικό δράµα «Κύκλωψ» (στιχ. 616-624) αναφέρει πως ο Οδυσσέας µέθυσε τον Πολύφηµο µε δυνατό κρασί (µαρώνειος οίνος), που του έδωσε ο ιερέας Μάρωνας, και τον τύφλωσε. Ο Αλκαίος, µεγάλος λυρικός ποιητής, µας παροτρύνει να µη φυτέψουµε κανένα άλλο δένδρο παρά µόνο αµπέλι: «Μηδ’ εν άλλο φυτεύσης πρότερον δένδρεον αµπέλω...» Στην αξία του κρασιού αναφέρονται ο Πλάτωνας και ο Ξενοφώντας στα «Συµπόσιά» τους. «Χαλεπόν τοις ανθρώποις η µέθη», δηλαδή «Φοβερό ελάττωµα για τους ανθρώπους η µέθη» (Πλατ. «Συµπόσιον» c, 176), αλλά και ο Αθήναιος στους «∆ειπνοσοφιστές», που αναφέρει: «Οίνος, ο αγαθός δαίµονας». Στο ίδιο έργο, σε ένα απόσπασµα, ο Εύβουλος (κωµικός ποιητής του 4ου π.Χ. αιώνα) βάζει τον ∆ιόνυσο να λέει ότι το κρασί είναι απαραίτητο στον άνθρωπο, αλλά µε µέτρο, γιατί, αν πιει περισσότερο, τότε παραφέρεται. Οσο για τη βιβλική ρήση «Οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου», αυτή η αποδεικνύει τη γνώση που υπήρχε από παλιά περί των ευεργετικών ιδιοτήτων του οίνου και ιδιαίτερα της ψυχολυτρωτικής επίδρασής του, σαφώς από αγροτικούς λαούς! Μ’ αυτά και µ’ αυτά, η αµπελοκαλλιέργεια και η οινοπαραγωγή εξελίχθηκαν µέσα στους αιώνες, µε αποτέλεσµα κάποιες περιοχές να αναπτυχθούν ανάλογα και να παράγουν κρασιά, τσίπουρα και ούζα, η φήµη των οποίων έχει ξεπεράσει τα σύνορα της Ελλάδας. Μία από τις περιοχές που έχουν αναπτυχθεί στον τοµέα αυτόν είναι και η Θεσσαλία! Μάλιστα, οι µεγαλύτερες εκτάσεις αµπελιών βρίσκονται στον θεσσαλικό κάµπο, αφού εκεί υπάρχει η µεγαλύτερη ενιαία πεδινή έκταση της Ελλάδας, που περιβάλλεται από ορεινούς όγκους, στους οποίους ευδοκιµούν ποικιλίες γεµάτες αρώµατα. Το κυριότερο χαρακτηριστικό των θεσσαλικών αµπελώνων είναι ότι βρίσκονται ανάµεσα σε όµορφα φυσικά τοπία και τουριστικούς προορισµούς, κάνοντας τον οινοτουρισµό στη Θεσσαλία ιδιαιτέρως ελκυστικό.

70 | ΘΕΣΣΑΛΙΑ

C

M

Y

CM

MY

CY

Ο αµπελώνας της Θεσσαλίας, ως προς την έκταση, βρίσκεται στην έκτη θέση του οινικού χάρτη της Ελλάδας µεταξύ των εννέα αµπελουργικών περιφερειών. Στην ίδια θέση είναι και ως προς το πλήθος των κρασιών, µε 231 κωδικούς! Τα κρασιά που ξεχωρίζουν εντός αλλά και εκτός Ελλάδας είναι τα παρακάτω: ξινόµαυρο, κρασάτο, σταυρωτό, ληµνιώνα, µαύρο Μεσενικόλα, µοσχάτο Αµβούργου, µπατίκι, συκιώτης. Η αλχηµεία του τσίπουρου Αν το κρασί είναι το δώρο του ∆ιονύσου στην ανθρωπότητα, το ούζο, το τσίπουρο και η ρακή είναι το αποτέλεσµα του πολιτισµού της φτώχειας και της εφευρετικότητας των

απλών ανθρώπων, οι οποίοι ήθελαν να αξιοποιήσουν τα υπολείµµατα της παραγωγής του κρασιού! Μέσα από αυτή την επιθυµία φτάσαµε στην αλχηµεία, µετά στην απόσταξη και από εκεί στην ανακάλυψη του αγαπηµένου ποτού του Ελληνα και όχι µόνο. Στον Τύρναβο το τσίπουρο είναι σήµα κατατεθέν, αφού εκεί η απόσταξή του περνάει από γενιά σε γενιά, παραµένοντας αναλλοίωτη στον χρόνο. Το τσίπουρο σερβίρεται σε µικρά ποτήρια και καταναλώνεται κάποιες φορές σκέτο, αλλά συνήθως συνοδεία µεζέδων. Εκλεκτοί µεζέδες για τσίπουρο θεωρούνται ο παστουρµάς, τα παστά και οι ελιές. Πολλές φορές προστίθεται στο ποτό νερό ή πάγος.

CMY

K


C

M

Y

M

Y

Y

MY

K

ΚΤΗΜΑ ΚΑΤΣΑΡΟΥ

Παραγωγή κρασιού εξαιρετικής ποιότητας

Τ

ο ΚΤΗΜΑ ΚΑΤΣΑΡΟΥ βρίσκεται στην Κρανιά Ολύµπου και είναι δηµιούργηµα του Λαρισαίου γιατρού ∆ηµήτρη Κατσαρού. Το εγχείρηµα ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’80, φυτεύοντας µόλις 3 στρέµµατα αµπελώνα. Αυτόν ακριβώς τον πλούτο θέλησε να ξαναζωντανέψει ο ∆ηµήτρης Κατσαρός και µε την πολύτιµη βοήθεια της γυναίκας του Στέλλας αποφάσισε να πειραµατιστεί µε τη φύτευση διάφορων ποικιλιών αµπελιού. Ετσι, η οικογένεια προχώρησε στην αγορά επικλινών κοµµατιών γης στις πλαγιές του νοτιοανατολικού Ολύµπου. Οι ποικιλίες που φυτεύτηκαν αρχικά κατόπιν έρευνας και πειραµατισµών, έχοντας στόχο την παραγωγή κρασιού εξαιρετικής ποιότητας, ήταν το Cabernet Sauvignon και το Μerlot. Το πρώτο κρασί παρήχθη το 1987 και κυκλοφόρησε στο εµπόριο το 1989 σε µόλις 300 φιάλες. Από τότε πραγµατοποιείται µια συνεχής εξέλιξη της αµπελοοινικής εκµετάλλευσης και επένδυσης στο αµπελουργικό και οινοποιητικό δυναµικό µε προσεκτικά και σταθερά βήµατα. Από το 2007 υπεύθυνος παραγωγής είναι ο Ευριπίδης Κατσαρός, ο οποίος έπειτα από σπουδές γενικής Βιολογίας στο πανεπιστήµιο του Bordeaux και Oινολογίας στο πανεπιστήµιο της Βουργουνδίας συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση. Ο ιδιόκτητος αµπελώνας 105 στρεµµάτων καλλιεργείται πιστοποιηµένα σύµφωνα µε τα πρότυπα της βιολογικής καλλιέργειας και βρίσκεται σε ύψος µεταξύ 650 και 820 µέτρων. Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται είναι το Cabernet Sauvignon, το Μerlot, το Chardonnay και το Ξινόµαυρο. Η φύτευση κάποιων άλλων ελληνικών ποικιλιών είναι προς το παρόν σε πειραµατικό στάδιο. Tο έδαφος του αµπελώνα είναι αµµοαργιλοπιλώδες. Τα επικλινή εδάφη προσφέρουν καλή αποστράγγιση των όµβριων υδάτων, το υψόµετρο στο οποίο βρίσκεται ο αµπελώνας σε συνδυασµό µε τις µικρές στρεµµατικές αποδόσεις του οδηγεί σε οίνους που χαρακτηρίζονται από αρωµατική πολυπλοκότητα, φινέτσα αρωµάτων, πλούσιο σώµα και πολύ καλή οξύτητα. Οι κλιµατολογικές συνθήκες που επικρατούν Press-ad_1(28x17.5cm).pdf 11/22/19 που 7:06συνεισφέρει PM στην περιοχή αποτελούν1 παράγοντα επιπλέον στην παραγωγή οίνων

υψηλής ποιότητας. Κρύοι χειµώνες µε αρκετές βροχές επιτρέπουν στα αµπέλια να µπορέσουν να αντεπεξέλθουν στο σχετικά ξηρό και άνοµβρο καλοκαίρι. Οι µεγάλες διαφορές θερµοκρασίας µεταξύ ηµέρας και νύχτας κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών µηνών επιτρέπουν αργή ωρίµανση των σταφυλιών και οι άνεµοι που πνέουν από το Αιγαίο διασφαλίζουν την υγεία και τη µακροηµέρευση του αµπελώνα. Το ΚΤΗΜΑ ΚΑΤΣΑΡΟΥ αποτελείται σήµερα από 105 στρέµµατα ιδιοκτητών αµπελώνων που καλλιεργούνται (πιστοποιηµένα) σύµφωνα µε τα πρότυπα της βιολογικής καλλιέργειας και η ετήσια παραγωγή του είναι µεταξύ 50.000 και 55.000 φιαλών. Το 35% της παραγωγής του εξάγεται σε ΗΠΑ, Καναδά, Σιγκαπούρη, Κύπρο, Γερµανία, Σουηδία, Ολλανδία και Αγγλία. Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται και οινοποιούνται είναι οι εξής: Cabernet Sauvignon, Merlot, Ξινόµαυρο Chardonnay. Στην αγορά κυκλοφορούν προς το παρόν τρεις ετικέτες κρασιού. Ενα λευκό από την ποικιλία Chardonnay και δύο ερυθρά. Το πρώτο από τα ερυθρά είναι ένα blend από Cabernet Sauvignon και Μerlot και είναι η ναυαρχίδα του κτήµατος και ένα από τα πρώτα ελληνικά κρασιά παλαίωσης, που κυκλοφορεί στην αγορά από το 1990. Το δεύτερο ερυθρό προέρχεται αποκλειστικά από την ποικιλία Merlot και πρωτοκυκλοφόρησε στην αγορά το 2009. Από το 2012 οινοποιούµε και Ξινόµαυρο και τα αποτελέσµατα φαίνονται πολύ ελπιδοφόρα.


Project1

ΤΕΣΣΕΡΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΤΕ ΕΝΑ ΚΑΛΟ ΚΡΑΣΙ Η γευστική δοκιµή ενός κρασιού είναι µια απλή διαδικασία, που αποτελείται από τέσσερα βήµατα και ουσιαστικά βοηθά στην αξιολόγησή του. Στην τελική, θα µπορείς να πεις τι σου αρέσει και τι όχι σε ένα κρασί. Μέσα από αυτά τα βήµατα ένας ειδικός µπορεί να διακρίνει την ποιότητα και την ξεχωριστή γεύση του οίνου που δοκιµάζει, κρίνοντας στην τελική τα δυνατά και τα αδύνατα σηµεία του. Βήµα πρώτο Μεγάλο ρόλο παίζουν η εµφάνιση και το χρώµα! Στην πρώτη δοκιµή βάζετε σε ένα ποτήρι µια µικρή ποσότητα κρασιού (εννοούµε ποτήρι γευσιγνωσίας ή έστω ένα καλό ποτήρι κρασιού). Είναι σηµαντικό το ποτήρι να µην έχει χρώµα και να είναι διάφανο. Γέρνετε ελαφρά το ποτήρι πάνω από ένα λευκό φόντο (χαρτί, τραπέζι κ.λπ.) µε κλίση περίπου 40 µοιρών. Παρατηρήστε το χρώµα του από την άκρη προς τη µέση. Για τα κόκκινα, το χρώµα µπορεί να ποικίλλει από πορφυρό και ρουµπινί µέχρι γκρενά (σκούρο κόκκινο). Για τα λευκά, από λεµονοπράσινο µέχρι κεχριµπαρί. Βήµα δεύτερο Πλησιάζετε το ποτήρι στη µύτη σας. Μυρίζετε και στη συνέχεια κουνάτε ελαφριά και περιστροφικά το ποτήρι σας για 2-3 δευτερόλεπτα. Εκεί οι αρωµατικές ενώσεις του κρασιού είναι πτητικές και µε αυτή την κίνηση απελευθερώνονται και φτάνουν περισσότερες στη µύτη σας. Αν το κρασί που δοκιµάζετε είναι λευκό, ψάξτε για αρώµατα φρούτων, εσπεριδοειδών, πράσινων λαχανικών, βοτάνων, λευκών λουλουδιών, ακόµα και βουτύρου! Στα κόκκινα αναζητήστε αρώµατα κόκκινων

αλλά και µαύρων φρούτων, λαχανικών και λουλουδιών. Αν το κρασί έχει περάσει από βαρέλι, θα µυρίσετε και αρώµατα καραµέλας, καπνού και µπαχαρικών. Βήµα τρίτο ∆οκιµάστε το κρασί βάζοντας µια µικρή ποσότητα στο στόµα σας και ανακινήστε το ώστε να το γευτείτε όσο καλύτερα γίνεται, χωρίς ακόµα να το καταπιείτε. Μπορεί να διακρίνετε τη γλυκύτητα, τα αρώµατα, την οξύτητα, το σώµα και τις τανίνες του (στα κόκκινα); Βάλτε µια δεύτερη γουλιά

κρασί στο στόµα σας και προσπαθήστε να ρουφήξετε και λίγο αέρα για να απελευθερώσει τα αρώµατά του καλύτερα. Η επίγευση είναι ο χρόνος που παραµένει η γεύση του κρασιού στο στόµα αφότου το καταπιείτε. Βήµα τέταρτο Σε αυτό το βήµα βγαίνουν τα συµπεράσµατα για ένα καλό κρασί, το οποίο θα πρέπει να είναι ισορροπηµένο, πολύπλοκο και να έχει ευχάριστη και µακράς διάρκειας επίγευση.


ΚΡΑΣΙΑ ΚΑΡΑΒΑΝΑ

«Ενα µεθυστικό ταξίδι…» µε αφετηρία τη ∆αφνοσπηλιά Καρδίτσας

Ε

να µεθυστικό ταξίδι ξεκίνησε πριν από 25 χρόνια, όταν η επιχείρησή µας δραστηριοποιήθηκε στον οινικό χώρο. Η ιδέα αρχικά φάνηκε ως ένας τρελός και µη επιτεύξιµος στόχος. Ενας απόστρατος αξιωµατικός του Πολεµικού Ναυτικού, µε µόνο εφόδιο την αγάπη του για τη φύση και το χωριό του, γεµάτος µε µπόλικο µεράκι για το κρασί, αρχίζει να καλλιεργεί αµπέλια βασισµένος στην τρέλα της συζύγου του, καθηγήτριας πιάνου και νησιωτοπούλας Ψαριανής, βάζει µπουρλότο στις παρτιτούρες και µπαίνει στον «χορό» των πωλήσεων. Γυρνάει ανάµεσα σε βαρέλια και µπουκάλια φτιάχνοντας ένα παραµύθι για τα παιδιά της, που σύντοµα αρχίζουν να σκαρφαλώνουν σε βαρέλια, να παίζουν συγκρουόµενα σε χωράφια και όχι µόνο σε λούνα παρκ, να κρύβονται ανάµεσα σε αµπέλια και δεξαµενές, και σιγά σιγά να ωριµάζουν σαν ένα «µπρούσκο» σε κελάρι. Τα χρόνια κύλησαν, τα παιδιά µεγάλωσαν, τα «µπουκάλια µε το µπρούσκο» άνοιξαν… και τώρα πια, καθοδηγούµενοι από την εµπειρία των γονιών και εφοδιασµένοι µε τη δύναµη της γνώσης και της επιµονής, κάνουν το δικό τους ξεκίνηµα, ένα ξεκίνηµα που σηµατοδοτεί τη συνέχεια, τη διαδοχή και την αγάπη για αυτό που τόσα χρόνια τούς έχει µοιράσει λύπες, χαρές, αναποδιές, επιτυχίες, «σφαλιάρες» και ορθοποδήµατα. Τα ΚΡΑΣΙΑ ΚΑΡΑΒΑΝΑ είναι µία οικογενειακή επιχείρηση µε έδρα τη ∆αφνοσπηλιά Καρδίτσας και δραστηριότητα στην Αθήνα και στα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου. Project1_Layout 1 15/11/2019 3:37 μμ Page Ενεργεί πάντα αξιοποιώντας την1 ελληνική φύση και τον φυσικό χαρακτήρα των κρασιών,

ενώ επιµένει στην προσπάθεια της ελαχιστοποίησης των παρεµβάσεων. Αυτοί είναι και οι βασικότεροι λόγοι που επιµένουµε να διαχειριζόµαστε βιολογικά σταφύλια από τη δική µας γη. Τα κρασιά µας «κατάγονται» από αµπελώνες χαµηλής στρεµµατικής απόδοσης, κυρίως της ∆αφνοσπηλιάς, αλλά και της ευρύτερης καρδιτσιώτικης και θεσσαλικής περιφέρειας. Κύρια ποικιλία µας είναι το µαύρο µοσχάτο, µια ποικιλία µε ιδιαίτερο χαρακτήρα, που όλα αυτά τα χρόνια προσπαθούµε να αναδείξουµε µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Για όλα τα κρασιά µας δίνεται µεγάλη βαρύτητα στην ανάδειξη των χαρακτηριστικών κάθε ποικιλίας και ακόµη µεγαλύτερη στην αξιοποίηση των ελληνικών γηγενών ποικιλιών. Τέλος, παίρνουµε µέρος συχνά σε πειραµατικές οινοποιήσεις για ερευνητικούς σκοπούς. Σήµερα στο οινοπωλείο µας, που βρίσκεται στην Ηλιούπολη, Σπύρου Μήλιου και Περικλέους 6, θα βρείτε τις δύο βασικές σειρές κρασιών µας. Η πρώτη, που πρωτοεµφιαλώθηκε και κυκλοφόρησε πριν από έξι χρόνια, αποτελείται από οίνο λευκό ξηρό, το «ΕΥΑΓΙΩ∆ΗΜΑ», ροζέ ξηρό, το «ΓΙΩΜΑ», ερυθρό ξηρό, την «ΑΡΧΟΝΤΟ∆ΑΦΝΗ», τα οποία είναι συµβατικής γεωργίας και οινοποίησης. Η δεύτερη πιο «φρέσκια» αποτελείται από οίνο λευκό ξηρό, τον «ΠΑΤΡΟΚΛΟ», ροζέ ξηρό, το «BIJOUX», και ερυθρό ξηρό, τον «ΘΑΝΟ», τα οποία είναι βιολογικής γεωργίας και φυσικής οινοποίησης. Και δεν τελειώνουµε εδώ... Στο οινοπωλείο µπορείτε να βρείτε παραδοσιακά και ιδιαίτερα συνοδευτικά προϊόντα προερχόµενα από τη θεσσαλική γη.

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

| 73


Πολλοί λάτρεις του σκι απολαµβάνουν κάθε χρόνο τη µαγεία της φύσης και τις υπηρεσίες των σύγχρονων χιονοδροµικών κέντρων ΧΙΟΝΟ∆ΡΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΟΛΥΜΠΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Το ΚΕΟΑΧ βρίσκεται στην περιοχή Βρυσοπούλες του Ολύµπου και συγκεκριµένα στη θέση Νίκη, σε υψόµετρο 1.820 µ. Οι εγκαταστάσεις του ΚΕΟΑΧ, συνολικής εκτάσεως 100 στρεµµάτων, ανήκουν στο Ταµείο Εθνικής Αµυνας (ΤΕΘΑ). Η έκταση αγοράστηκε από το Ταµείο το 1973 από τον Οργανισµό ∆ιοικήσεως και ∆ιαχειρίσεως Εκκλησιαστικής Περιουσίας (Ο∆∆ΕΠ). Η όλη περιοχή είναι χαρακτηρισµένη Εθνικός ∆ρυµός. ΠΑΡΟΧΕΣ Α. Καταλύµατα ∆ιανυκτέρευση παρέχεται σε όλο το στρατιωτικό προσωπικό, εν ενεργεία και µη, καθώς και σε οµάδες (συλλόγους) έπειτα από έγκριση της ∆ιεύθυνσης Ειδικών ∆υνάµεων του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Για τη διαµονή παρέχεται το καταφύγιο κάτω από τη λέσχη, όταν πρόκειται για σύλλογο, το οποίο είναι ενιαίο και διαθέτει 30 κλίνες στρατιωτικού τύπου µε στρώµατα, τουαλέτα, λουτρό, καταβάλλοντας το αντίτιµο των 3 ευρώ ανά άτοµο. Επίσης διατίθενται για εν ενεργεία και αποστράτους των 5 και 10 ατόµων καταβάλλοντας το αντίτιµο των 15 ευρώ ανά κοιτώνα. Β. Λοιπά Είδη Στο ΚΨΜ ο επισκέπτης έχει δυνατότητα αγοράς αγαθών όπως ροφηµάτων, αναµνηστικών ειδών κ.λπ. Γ. Ιατροφαρµακευτική Περίθαλψη Το κέντρο έχει δυνατότητα παροχής µόνο Α΄ Βοηθειών µε τον στρατιωτικό ιατρό. Ατοµα µε ιατρικά προβλήµατα, πριν αποφασίσουν να επισκεφτούν το κέντρο, πρέπει να λαµβάνουν υπόψη τις απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες και τα δύσβατα δροµολόγια, που καθιστούν τις διακοµιδές δύσκολες και πολλές φορές αδύνατες. ∆. Ευκολίες Αναβατήρων (LIFT) Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα χρήσης των τριών αναβατήρων (lifts) που λειτουργούν στο κέντρο, κάθε Κυριακή από τις 09.00 έως τις 15.00, καταβάλλοντας αντίτιµο 5 ευρώ. Οι αναβατήρες που διαθέτει το κέντρο είναι ένας (1) µικρός (baby lift) 40 µ. και δύο (2) συρόµενοι 1.200 µ. και 850 µ., αντίστοιχα. Ε. ∆ιαδικασία Ο επισκέπτης κατευθύνεται στο πάρκινγκ του ΚΕΟΑΧ, περνά την Κεντρική Πύλη, καταγράφονται τα στοιχεία του, πληρώνει το αντίτιµο, παραλαµβάνει την απόδειξη πληρωµής και το ειδικό καρτελάκι, λαµβάνει µία (1) υπεύθυνη δήλωση, την οποία συµπληρώνει, και οι οποία αναγράφει «ο Στρατός δεν φέρει καµία ευθύνη σε περίπτωση τραυµατισµού µου». Τη βεβαίωση αυτή παραδίδει µετά τη συµπλήρωσή της. Τηλέφωνο επικοινωνίας για έγκριση διανυκτέρευσης: 2106552904. Η βάση του χιονοδροµικού κέντρου είναι σε υψόµετρο 1.800 µ. Για την είσοδό σας πρέπει απαραιτήτως να έχετε την ταυτότητα ή το διαβατήριό σας. Στη συνέχεια ζητάτε έγκριση από τον υπ. διοικητή. Για τους αλλοδαπούς η ειδική έγκριση δίνεται µόνο από το ΓΕΣ, ∆ιεύθυνση Ειδικών ∆υνάµεων, στην Αθήνα. Τα αυτοκίνητα

74 | ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Σλάλοµ στα χιονοδροµικά κέντρα παραµένουν εκτός στρατοπέδου. Η λειτουργία του κέντρου είναι δωρεάν. Εχει 3 αναβατήρες, για τη χρήση των lifts το µόνο που απαιτείται είναι µια υπεύθυνη δήλωση ότι σε περίπτωση ατυχήµατος δεν ευθύνεται ο Στρατός. Στα όρια του στρατοπέδου υπάρχει καταφύγιο το οποίο συντηρεί ο Στρατός. ∆ιαθέτει περίπου 30 κρεβάτια, µπάνιο και θέρµανση. Για οργανωµένες εκδροµές απαιτείται έγκριση από τη ∆ιεύθυνση Ειδικών ∆υνάµεων και από τη διοίκηση του στρατοπέδου. ΧΙΟΝΟ∆ΡΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΤΟΥΛΙΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Απέχει 40 χλµ. από τα Τρίκαλα και βρίσκεται επί της επαρχιακής οδού Πύλης - Περτουλίου, σε υψόµετρο 1.170-1.370 µέτρων στη θέση Περτουλιώτικα Λιβάδια του όρους Κόζιακα, µία από τις οµορφότερες αλλά και πλέον αξιοποιηµένες τουριστικά γεωγραφικές περιοχές της χώρας µας. Στο χιονοδροµικό υπάρχουν τρεις πίστες αναβάσεων (η µία εκπαιδευτική), τρεις πίστες δρόµου αντοχής, τρεις αναβατήρες (ένας εναέριος διθέσιος, ένας συρόµενος και ένα baby lift), τρία σαλέ, σχολή εκµάθησης σκι και καταστήµατα ενοικίασης εξοπλισµού, ενώ διεξάγονται και βραδιές νυχτερινού σκι. Στη βάση του χιονοδροµικού υπάρχει µεγάλος και άνετος χώρος πάρκινγκ και η πρόσβαση είναι ασφαλής και άνετη χωρίς τη χρήση αντιολισθητικών αλυσίδων, χάρη στα σύγχρονα µηχανήµατα αποχιονισµού που χρησιµοποιούνται για τον καθαρισµό της ασφάλτου. Τα τελευταία χρόνια αποτελεί αγαπηµένο προορισµό οικογενειών µε µικρά παιδιά λόγω των οµαλών κλίσεων που έχουν οι πίστες. Πληροφορίες: http://www.snowreport.gr/pertouli/ | https://xionodromika.gr/ski-centers/xionodromiko-kentro-pertouli/ Τηλ. επικοινωνίας: 2434091382, 2434091545, 2434091297, 2431076817

ΧΙΟΝΟ∆ΡΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΗΛΙΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Απέχει 27 χλµ. από τον Βόλο και δηµιουργήθηκε από τον ΕΟΣ Βόλου το 1967, οπότε και λειτούργησε ο πρώτος εναέριος αναβατήρας. Από το 1997 τη διαχείριση του κέντρου έχει αναλάβει η Αναπτυξιακή Εταιρεία Μαγνησίας (ANEM). Οι αγριολεύκες που το περιβάλλουν του χάρισαν και το όνοµά τους. Μοιάζει µε µεγάλο «µπαλκόνι» µε θέα στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου, όντας το µοναδικό χιονοδροµικό στον κόσµο που βρίσκεται τόσο κοντά στη θάλασσα, ενώ ένα από τα µεγάλα ατού του είναι οι πολύ πετυχηµένες εκδηλώσεις νυχτερινού σκι που πραγµατοποιούνται κάθε Σάββατο βράδυ. Μάλιστα, είναι από τα πρώτα χιονοδροµικά που καθιέρωσαν το νυχτερινό σκι στη χώρα µας. Το υψόµετρο στο οποίο αναπτύσσεται (1.471 µ.) είναι εκπληκτικά χαµηλό για χιονοδροµικό κέντρο και του προσδίδει ιδιαιτερότητες στη χιονόπτωση, στη µορφολογία του εδάφους, αλλά και στο κλίµα. ∆ιαθέτει 6 πίστες συνολικού µήκους 15 χλµ. (4 κύριες πίστες για σκι καταβάσεων, µία πίστα δρόµου αντοχής µοναδική για το φυσικό της περιβάλλον, καθώς η κατάβαση γίνεται ανάµεσα σε οξιές, αγριόλευκες, καστανιές και µε θέα στο Αιγαίο, και µία πίστα cross-country) και 6 αναβατήρες (τρεις εναέριοι - τρεις συρόµενοι). Στον χώρο υπάρχουν, επίσης, τρία πάρκινγκ για περισσότερα από 800 αυτοκίνητα, σαλέ δυναµικότητας 80 ατόµων, εστιατόριο, αναψυκτήριο, ενοικιάσεις-πωλήσεις εξοπλισµού ειδών σκι και snowboard και ιατρείο, ενώ λειτουργεί σχολή σκι και snowboard µε ειδικά τµήµατα για παιδιά τριών χρονών και άνω. Πληροφορίες: http://www.pelionski.gr/ | http://www. snowreport.gr/pilio/ | https://xionodromika.gr/skicenters/xionodromiko-kentro-piliou/ | Τηλ. επικοινωνίας: 2428089021, 2428073719, 2428073702


Παραγωγή προϊόντων µε σταθερή και υψηλή ποιότητα

Η

αγάπη για το κρασί και το απόσταγµα άρχισε µαζί µε τα πρώτα µας επαγγελµατικά βήµατα, µέσα από το εµπόριο, µια και διατηρούµε µέχρι σήµερα µε τον σύζυγό µου Βασίλη και τα τέσσερα παιδιά µας δύο κάβες στα Τρίκαλα και στην Καλαµπάκα. Ερχόµασταν σε επαφή µε Ελληνες οινοπαραγωγούς, δοκιµάζαµε τα κρασιά τους και θαυµάζαµε την προσπάθεια που κρύβεται πίσω από τα προϊόντα τους. ∆εν σας κρύβουµε ότι πολύ συχνά ονειρευόµασταν µε τον σύζυγό µου τη στιγµή που θα δηµιουργήσουµε κι εµείς το δικό µας κρασί και -γιατί όχι;- ένα υψηλής ποιότητας απόσταγµα. Ολα αυτά άρχιζαν να υλοποιούνται το 2004 µε τη φύτευση των πρώτων αµπελιών έκτασης περίπου 50 στρεµµάτων. Αργότερα, το 2008, δηµιουργήθηκε το οινοποιείο, όπου και έγινε η πρώτη µας προσπάθεια! Σήµερα πλέον καλλιεργούµε περίπου 150 στρέµµατα. Η δουλειά ενός αµπελουργού, οινοπαραγωγού και αποσταγµατοποιού δεν είναι εύκολη. Προτεραιότητά µας είναι η καλή πρώτη ύλη, γιατί έτσι θα πετύχουµε υψηλής ποιότητας προϊόντα, οπότε κύριο µέληµά µας είναι η φροντίδα των αµπελώνων. Ως οινοπαραγωγός και αποσταγµατοποιός, ο καθηµερινός µου στόχος είναι να παράγω προϊόντα µε σταθερή και υψηλή ποιότητα, ώστε να είµαι αντάξια στην προτίµηση του καταναλωτή. Οπως µπορείτε να καταλάβετε, από µόνος του αυτός ο στόχος κρύβει πολλή πίεση και σκληρή δουλειά. Αυτή την περίοδο βάζουµε σε εφαρµογή νέα σχέδια για την επιχείρησή µας σε όλους τους τοµείς. Θέλουµε να επεκτείνουµε τους αµπελώνες µας και να πειραµατιστούµε και σε νέες ποικιλίες. Είµαστε στη διαδικασία δηµιουργίας µιας νέας µονάδας που θα φιλοξενεί αποκλειστικά τα κρασιά µας και το ήδη υπάρχον κτίριο θα λειτουργεί αποκλειστικά ως αποστακτήριο. Αυτόν τον καταµερισµό τον κάνουµε για να έχουµε καλύτερο έλεγχο των προϊόντων µας και σαφώς για να αυξήσουµε τη δυναµικότητα της παραγωγής µας. Πάντα βέβαια ο στόχος της υψηλής ποιότητας όχι απλά παραµένει αλλά επιθυµούµε την αναβάθµισή της, η οποία θα έρθει σαφώς και µε την επένδυση σε εξοπλισµό υψηλής

τεχνολογίας. Και κρίνουµε πια ότι όλη αυτή την προσπάθειά µας θέλουµε να τη δείξουµε και στους επισκέπτες, οι οποίοι καθηµερινά µάς το ζητούν. Ετσι, λοιπόν, οργανώνεται από τον µικρότερο της οικογένειας, τον Θοδωρή, το επισκέψιµο κοµµάτι του οινοποιείου - αποστακτηρίου, όπου θα έχει τη δυνατότητα ο επισκέπτης να δοκιµάσει τα προϊόντα µας, να ξεναγηθεί στους αµπελώνες και στους χώρους παραγωγής. Τα κρασιά µας µπορείτε να τα βρείτε στην Κεντρική και τη Βόρεια Ελλάδα και πολύ σύντοµα θα ανοίξει και η αγορά στην υπόλοιπη Ελλάδα, µια και αυτό είναι απαίτηση των καταναλωτών. Ωστόσο τα αποστάγµατά µας είναι ήδη στα ράφια επιλεγµένων καταστηµάτων σε όλη την Ελλάδα. Είναι σηµαντικό να τονίσουµε πως η σχέση εµπιστoσύνης που έχουµε αποκτήσει µε τους καταναλωτές σε συνδυασµό µε τις διακρίσεις που λαµβάνουν όλα µας τα προϊόντα σε διεθνείς διαγωνισµούς αποτελεί την επιβράβευση των κόπων µας και το κουράγιο µας για τη συνεχή προσπάθεια. Τα προϊόντα µας τα εξάγουµε κυρίως σε Γερµανία και Ολλανδία και αποσκοπούµε να ξεκινήσει και η εξαγωγή σε Αµερική. Την όλη προσπάθεια της προώθησης των προϊόντων και του marketing της εταιρίας επιµελείται ο Θοδωρής Τσίνας. Τον επόµενο µήνα θα κυκλοφορήσει για πρώτη φορά από το αποστακτήριό µας το παλαιωµένο απόσταγµα 4 ετών. Πιστεύουµε στη δύναµη που έχει το ελληνικό κρασί. Ιστορικά ο ελληνικός αµπελώνας είναι ο αρχαιότερος του κόσµου. Θεωρώ ότι οι ελληνικές ποικιλίες µπορούν να συναγωνιστούν τις διεθνείς και να αναδείξουν την τυπικότητά τους. Ειδικά στο εξωτερικό έχει γίνει πολύ καλή δουλειά από συναδέλφους και Ελληνες οµογενείς για την προβολή των ελληνικών κρασιών και σήµερα πια ένας Αµερικανός ζητά να πιει ένα ασύρτικο ή ένα ξινόµαυρο, όσο δύσκολο κι αν είναι να προφέρει την ονοµασία τους. Αυτό σίγουρα είναι επιτυχία. INFO: Το οινοποιείο - αποστακτήριο είναι επισκέψιµο καθηµερινά εκτός Κυριακής 10.00-15.00 κατόπιν τηλεφωνικού ραντεβού.

METEORO WINERY

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2431086662, 6934190375, e-mail: meteoro.winery@gmail.com, site: www.meteorowinery.gr


Η θεσσαλική παράδοση στο πιάτο µας

Μπατζίνα Υλικά 2 50 γραµµάρια τυρί φέτα τριµµένη 3 ποτήρια αλεύρι 1 50 γραµµάρια γίδινο βούτυρο  1 ποτήρι γάλα  1 κρασοπότηρο λάδι  1 ποτήρι νερό  λίγο ξύσµα µαγιάς  2 αβγά  αλάτι

Θ

εσσαλία. Ενας τόπος ευλογηµένος, γεµάτος χρώµατα, αρώµατα και γεύσεις. Ο κάµπος, ο σηµαντικότερος σιτοβολώνας της Ελλάδας, παράγει τα καλύτερα και ποιοτικότερα προϊόντα, τα οποία ξεχωρίζουν στη διατροφική µας αλυσίδα. Επίσης, από την κτηνοτροφία της περιοχής παράγονται υπέροχα, άριστα γαλακτοκοµικά προϊόντα, αναγνωρισµένα ΠΟΠ, όπως είναι το τυρί φέτα, η γραβιέρα Αγράφων, τα Μπάτζο, κασέρι, µανούρι. Επίσης ταυτότητα ΠΟΠ έχουν και τα ντόπια κρέατα, τα οποία ξεχωρίζουν γευστικά. Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάµε και τα καλούδια που φυτρώνουν παρθένα στα βουνά, όπως τα άγρια χόρτα, τα λάπατα, τα µυρώνια, οι τσουκνίδες και τα άγρια βότανα, από τα οποία φτιάχνονται οι µοναδικές πίτες της περιοχής. Από τα πιάτα, φυσικά, δεν λείπουν και τα παραδοσιακά γλυκά µε τα γεµάτα πειρασµούς αρώµατα! Ξεχωρίζουν τα γλυκά του κουταλιού και οι µαρµελάδες, µιας και τα µήλα, τα αχλάδια, τα ροδάκινα, τα κυδώνια, τα κεράσια, τα κορόµηλα είναι καρποί γεµάτοι γεύσεις και µε πολλή αγάπη µπαίνουν στο βαζάκι...

Γαλατόπιτα Υλικά  3 φύλλα  1 κιλό γάλα  3 φλιτζάνια του καφέ ρύζι  1 αβγό 1 κουταλιά της σούπας κοφτή βούτυρο  λίγο λάδι 1 /2 φλιτζάνι του τσαγιού ζάχαρη  ελάχιστο αλάτι  λίγη κανέλα

Πλένουµε σε ζεστό νερό και τρίβουµε µε τις παλάµες το ρύζι. Ετοιµάζουµε το ταψί αλείφοντάς το µε λάδι και στρώνοντας τα τρία φύλλα. Βάζουµε το γάλα να βράσει και, µόλις αρχίσει να φουσκώνει, ρίχνουµε µέσα το ρύζι, τη ζάχαρη, ελάχιστο αλάτι και ανακατεύουµε διαρκώς µέχρι να αρχίσει να πήζει, και το κατεβάζουµε από τη φωτιά. Ρίχνουµε µέσα το βούτυρο και το µισό χτυπηµένο αβγό, το ανακατεύουµε καλά και το σκεπάζουµε µε µια πετσέτα για λίγο, για να φουσκώσει. Στη συνέχεια το ρίχνουµε στο ταψί που έχουµε ετοιµάσει, το απλώνουµε και από πάνω το καταβρέχουµε µε το υπόλοιπο αβγό και πασπαλίζουµε µε λίγη κανέλα. Ψήνουµε στο φούρνο σε µέτρια θερµοκρασία περίπου στους 130 βαθµούς, για 45 λεπτά.

Πλαστός (πίτα µε καλαµποκάλευρο) Υλικά  500 γραµµάρια σπανάκι  4 µεγάλα πράσα  2 κρεµµύδια (φρέσκα ή ξερά)  2 πρέζες αλάτι  180 ml ελαιόλαδο  400 γραµµάρια τυρί φέτα  200 ml νερό  µαργαρίνη 5 00 γραµµάρια καλαµποκάλευρο  500 ml γάλα

76 | ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Χτυπάµε τα αβγά µε το λάδι και προσθέτουµε το γάλα, το αλάτι, το νερό όπου µέσα έχουµε διαλύσει τη µαγιά, ανακατεύοντας διαρκώς, και το τριµµένο τυρί. Στη συνέχεια αρχίζουµε και ρίχνουµε σιγά σιγά το αλεύρι ανακατεύοντας, προσέχοντας µη δηµιουργηθούν κόκκοι και φροντίζοντας στο τέλος να µη γίνει η ζύµη σφιχτή, αλλά να είναι αρκετά µαλακή, και την αφήνουµε για 15-20 λεπτά να φουσκώσει. Στρώνουµε στο ταψί λίγο βούτυρο, απλώνουµε τη ζύµη και από πάνω απλώνουµε σε µικρά κοµµάτια το υπόλοιπο βούτυρο παντού. Βάζουµε το ταψί στον φούρνο και, µόλις αρχίσει να ψήνεται, τρυπάµε την πίτα µε ένα πιρούνι για να µη δηµιουργηθούν φουσκάλες. Παλιότερα η νοικοκυρά τρύπαγε την πίτα µε τα δάχτυλα, γι' αυτό κι ονοµαζόταν µουντζωτή, από τη µούντζα (το φάσκελο).

Βάζουµε σε µια µεγάλη λεκάνη το σπανάκι, τα κρεµµύδια και τα πράσα ψιλοκοµµένα. Προσθέτουµε τη φέτα, 90 ml ελαιόλαδο, 200 ml νερό και µία πρέζα αλάτι. Ανακατεύουµε καλά µε τα χέρια. Αλείφουµε το ταψί µε µαργαρίνη. Ανακατεύουµε σε ένα µπολ το καλαµποκάλευρο µε σχεδόν όλο το γάλα και µία πρέζα αλάτι. Τοποθετούµε περίπου το 1/3 από αυτό το µείγµα στο βουτυρωµένο ταψί και το απλώνουµε παντού. Προσθέτουµε από πάνω το µείγµα µε τα χόρτα και τη φέτα. Αραιώνουµε το υπόλοιπο µείγµα καλαµποκάλευρου µε το γάλα που έχει αποµείνει και προσθέτουµε ελάχιστο αλάτι ακόµα. Στη συνέχεια το ρίχνουµε πάνω από τα χόρτα. Αφού το απλώσουµε όλο, στη συνέχεια ρίχνουµε το υπόλοιπο λάδι από πάνω και φροντίζουµε να πάει παντού. Ψήνουµε για περίπου 1 ώρα στους 180-200 βαθµούς µέχρι να ροδίσει από πάνω.


Γλυκό κυδώνι Υλικά  1,5 κιλό κυδώνια (5 κοµµάτια)  7 ποτήρια ζάχαρη  1 ποτήρι νερό 1 00 γραµµάρια αµύγδαλα άσπρα  λίγη αρµπαρόριζα

Πηλιορείτικη κότα γεµιστή Υλικά  1 κότα (όχι κοτόπουλο) µέτρια, περίπου 3 κιλών Για τη γέµιση θα χρειαστούµε:  250-350 γραµµάρια κρέας µοσχαρίσιο  2 µέτρια κρεµµύδια  1 κοφτή κουταλιά της σούπας ζάχαρη  αλάτι  πιπέρι µαύρο 1 0-12 κάστανα ψητά (κατά προτίµηση ψητά και όχι βραστά, γιατί γίνεται πιο νόστιµη)  ελαιόλαδο Για τη σούπα θα χρειαστούµε:  κριθαράκι µέτριο  2 αβγά  1 λεµόνι

Ετοιµασία της γέµισης: Κόβουµε το κρέας σε κυβάκια. Κόβουµε το κρεµµύδι σε φέτες. Στη συνέχεια τα βάζουµε στην κατσαρόλα µε λίγο λάδι, νερό και, µόλις ζεσταθεί το νερό, προσθέτουµε τη ζάχαρη και τα αφήνουµε να βράσουν. Προς το τέλος ρίχνουµε το αλάτι και το πιπέρι. Η γέµιση πρέπει να µείνει χωρίς υγρά, µόνο µε το λαδάκι της. Γέµισµα της κότας: Πλένουµε ολόκληρη την κότα καλά, εσωτερικά και εξωτερικά. Γεµίζουµε την κότα µε τα κάστανα και τη γέµιση που ετοιµάσαµε παραπάνω. Γεµίζουµε όσο µπορεί να χωρέσει η κότα. Στη συνέχεια ράβουµε καλά τα ανοίγµατα της κότας µε άσπρη κλωστή, για να µη µας βγει έξω η γέµιση. Βάζουµε την κότα σε ένα µεγάλο σκεύος, προσθέτουµε νερό και την αφήνουµε να σιγοβράσει. Προσέχουµε να µη βάλουµε πολύ νερό, καθώς θα συµπληρώνουµε στην πορεία. Προσέχουµε η φωτιά να είναι σιγανή, καθώς η κότα χρειάζεται να βράσει περίπου 3 ώρες, ίσως και περισσότερο, ανάλογα µε το πόσο σκληρή είναι. Το ζουµί το χρησιµοποιούµε για να κάνουµε τη σούπα που θα συνοδεύσουµε την κότα µας, γι' αυτό πρέπει να υπάρχει αρκετό µέσα στην κατσαρόλα. Ετοιµασία της σούπας: Βγάζουµε τη βρασµένη κότα µε προσοχή (για να µην ανοίξει) από την κατσαρόλα και τη βάζουµε σε ένα ταψί. Είναι πιο εύκολο να βγάλουµε την κότα όταν αυτή είναι κρύα. Για να κάνουµε τη σούπα, συµπληρώνουµε όσο νερό χρειάζεται, ανάλογα µε τις µερίδες που θέλουµε. Για κάθε µερίδα σούπας (ένα πιάτο βαθύ) υπολογίζουµε ότι πρέπει να βράσουµε στο ζουµί ένα φλιτζανάκι του καφέ κριθαράκι. Βράζουµε το κριθαράκι και συνεχίζουµε µε το αβγολέµονο. Ψήσιµο της κότας: Αλείφουµε την κότα, που µας περιµένει στο ταψί, µε αρκετό βούτυρο, ρίχνουµε αλάτι, πιπέρι και τη βάζουµε στον φούρνο να ψηθεί µέχρι να αποκτήσει µια ωραία κρούστα απέξω. Οταν είναι έτοιµη, αφαιρούµε τις κλωστές µε τις οποίες τη ράψαµε και είναι έτοιµη για σερβίρισµα.

Πλένουµε τα κυδώνια και τα κόβουµε στα τέσσερα. Οση ώρα τα καθαρίζουµε από τα κουκούτσια, τα βάζουµε µέσα σε νερό µε χυµό λεµονιού για να µη µαυρίζουν. Στη συνέχεια τα κόβουµε φέτες και µετά λεπτά µπαστουνάκια. Συνεχίζουµε να τα έχουµε στο νερό µε το λεµόνι. Τα ξεβγάζουµε και αρχίζουµε να τα µετράµε µε ποτήρια. Γεµίζουµε κάθε ποτήρι µέχρι επάνω και τα ρίχνουµε στην κατσαρόλα. Με ίδιο ποτήρι µετράµε και τη ζάχαρη. Βάζουµε ένα ποτήρι λιγότερο από όσα βγήκαν τα κυδώνια. Προσθέτουµε και ένα ποτήρι νερό. Πλένουµε και βάζουµε µέσα στην κατσαρόλα και ένα κλαδάκι αρµπαρόριζα. Ρίχνουµε και τα αµύγδαλα. Ολα µαζί τα βράζουµε σε αρκετά δυνατή φωτιά. Σιγά σιγά το γλυκό µας θα αρχίσει να δένει. ∆εν χρειάζεται να σφίξει πολύ, γιατί όσο κρυώνει θα δένει. Αφαιρούµε την αρµπαρόριζα. Οταν κρυώσει, µπορούµε να το βάλουµε σε βάζα.

Μηλόπιτα Υλικά Για τη ζύµη:  1 φαρίνα  1 ποτήρι του νερού σπορέλαιο  1/2 ποτήρι του νερού κρασί  4 κουταλιές ζάχαρη Για τη γέµιση:  6-7 µήλα  1 κούπα ζάχαρη  λίγο κονιάκ  λίγη κανέλα

Για τη ζύµη λιώνουµε πρώτα τη ζάχαρη µε το λάδι και το κρασί και µετά σιγά σιγά ρίχνουµε τη φαρίνα. Μοιράζουµε τη ζύµη στη µέση και ανοίγουµε δύο φύλλα. Το ένα το βάζουµε για βάση. Για τη γέµιση κόβουµε τα µήλα µικρά κοµµάτια και τα αφήνουµε να βράσουν µαζί µε τα υπόλοιπα υλικά µας. Καλύπτουµε µε το δεύτερο φύλλο την πίτα µας. Ψήνουµε για 4045 λεπτά. Μόλις κρυώσει, ρίχνουµε ζάχαρη άχνη και λίγη κανέλα.

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

| 77


X

Η µαγεία των Χριστουγέννων επιστρέφει στην πόλη της Λάρισας! Ο Αϊ-Βασίλης, µε τη βοήθεια των ξωτικών του, έχει ήδη ετοιµάσει τις λίστες των δώρων και από τις 6 ∆εκεµβρίου θα ξεκινήσει το ταξίδι του από την πόλη µας για να συναντήσει µικρούς και µεγάλους στο Πάρκο των Ευχών

Η

Λίµνη των Χριστουγέννων µε το χριστουγεννιάτικο δέντρο, το πελώριο µαγικό παγοδρόµιο, τα θεµατικά σπιτάκια και το εργαστήρι των ξωτικών είναι µόνο µερικά από αυτά που θα κάνουν την επίσκεψή σας στο πάρκο αξέχαστη. Οι όµορφες µελωδίες και οι µυρωδιές της χριστουγεννιάτικης αγοράς, αλλά και οι γιορτινές εκδηλώσεις θα σας µεταδώσουν το πνεύµα των Χριστουγέννων και θα σας ταξιδέψουν! Το λούνα παρκ δεν θα µπορούσε να λείπει από το πάρκο και έρχεται για να ολοκληρώσει τη διασκέδαση όλων των µικρών φίλων. Οι Καρυοθραύστες περιµένουν να σας υποδεχτούν από τις 6 ∆εκεµβρίου έως τις 6 Ιανουαρίου στο Πάρκο των Ευχών, στο µεγαλύτερο χριστουγεννιάτικο πάρκο της Ελλάδας, εκεί όπου οι ευχές γίνονται... πραγµατικότητα! Τα επίσηµα εγκαίνια θα γίνουν στις 6 ∆εκεµβρίου, κατά τη διάρκεια των οποίων θα πραγµατοποιηθεί συναυλία των Onirama. ΓΝΩΡΙΣΤΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΟ ΠΑΡΚΟ ΤΩΝ ΕΥΧΩΝ ΚΑΙ ΕΤΟΙΜΑΣΤΕΙΤΕ ΓΙΑ ΑΞΕΧΑΣΤΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ Παλάτι της Βασίλισσας του Πάγου Η Βασίλισσα του Πάγου είναι όµορφη, αληθινή και αγαπά πολύ τα µικρά παιδιά. Το παλάτι της χτίστηκε από τεράστιους πάγους, αλλά είναι ζεστό και φιλόξενο. Σε αυτό τα παιδιά θα έχουν τη δυνατότητα να τη γνωρίσουν, να φωτογραφηθούν µαζί της και να ανακαλύψουν πώς η αγάπη και η καλοσύνη την έκαναν να κερδίσει την αιώνια παιδικότητα. Αλίκη στη Χώρα των Ευχών Από τη Χώρα των Θαυµάτων ήρθε να ζήσει µαζί µας το πραγµατικό θαύµα των Χριστουγέννων στο Πάρκο των Ευχών. Είναι χαρούµενη για το νέο της «θαύµα» και παρέα µε τα ξωτικά γίνεται πιο σκανταλιάρα από ποτέ! Θα τη βρείτε στον βοτανικό κήπο του Πάρκου των Ευχών µε τις παιχνιδιάρικες λαγότρυπες και τα πανέµορφα µανιτάρια! Σπίτι Ζωγραφικής Προσώπου Πινέλα, χρώµατα, µαγικές παλέτες, αστερόσκονες και γιορτινά σχέδια, ήρωες και καρικατούρες, όλα είναι εδώ για τις παραµυθένιες µεταµορφώσεις σας! Οι µεγάλοι λένε ότι τα υλικά που χρησιµοποιούνται είναι οικολογικά και δερµατολογικά ελεγµένα ειδικά για χρήση σε παιδιά και αποµακρύνονται µε το νερό…

78 | ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Ακαδηµία Μικρών Μάγων Ταχυδακτυλουργικά, µαγικά κόλπα, ιπτάµενες σκούπες, ξόρκια, άπειρα µαγικά φίλτρα, µαθήµατα, µαγικές παραστάσεις και όλα αυτά πασπαλισµένα µε χριστουγεννιάτικη αστερόσκονη. Ενα συναρπαστικό κάστρο, που θα αναγνωρίσετε αµέσως… Είναι η Ακαδηµία των Μικρών Μάγων του Πάρκου των Ευχών! Και ποιος δεν θα ήθελε να βρεθεί σε µια τόσο µαγική ατµόσφαιρα; Χωριό των Ξωτικών Ηρθε η ώρα να γνωρίσετε το χωριό των µικροσκοπικών βοηθών του Αϊ-Βασίλη. Τα µικρά σκανδαλιάρικα πλασµατάκια έστησαν το χωριό τους δίπλα στο σπίτι του Αϊ-Βασίλη για να µπορούν ακούραστα και ασταµάτητα όλο τον χρόνο να κάνουν τις ευχές των παιδιών παιχνίδια. Είναι οι πιστοί βοηθοί του και θα τους συναντήσετε κάπου εκεί… Παραµυθοχώρα Η φιλόξενη χώρα του παραµυθιού είναι και φέτος στο Πάρκο των Ευχών, για να υποδεχτεί µικρούς και µεγάλους. Μέσα από γλυπτές αναπαραστάσεις και απεικονίσεις διάσηµων παραµυθιών, πρίγκιπες και πριγκίπισσες, µολυβένιους στρατιώτες και επιβλητικά κάστρα, τα παραµύθια ζωντανεύουν και σας ταξιδεύουν στον µαγικό τους κόσµο. Ταχυδροµείο του Αϊ-Βασίλη Ο παραλήπτης των γραµµάτων είναι γνωστός και διάσηµος. Οι αποστολείς, µικροί και µεγάλοι… Και οι ευχές, άπειρες! Εφοδιαστείτε µε µπόλικη χριστουγεννιάτικη διάθεση και τις επιθυµίες σας και όλα τα άλλα θα τα βρείτε εδώ, στο Ταχυδροµείο του Αϊ-Βασίλη. Το όµορφο κόκκινο γραµµατοκιβώτιο σας περιµένει να ρίξετε το γράµµα σας, γιατί εδώ οι ευχές σας µπορεί να γίνουν πραγµατικότητα! Μικρή Σκηνή Η Μικρή Σκηνή ανοίγει την αυλαία της στο Πάρκο των Ευχών. Από αυτή θα παρελάσουν όλοι οι φανταστικοί ήρωες και οι χαρακτήρες µέσα από πλήθος χριστουγεννιάτικων παραµυθοαφηγήσεων και θεατρικών παιχνιδιών για τους µικρούς µας φίλους. Κάθε µέρα, όλη µέρα θα συµβαίνουν µικρά υπέροχα θαύµατα… Εργαστήρι Ξωτικών Σε έναν πανέµορφο χώρο, γεµάτο χρώµατα, παιχνίδια και δώρα, τα σκανδαλιάρικα αλλά… εργατικά ξωτικά σάς περιµένουν για


Facebook Page :Didymos Mens Wear-Δίδυμος Ανδρική Ένδυση Instagram : @didymosfashion


Ιωάννης Χρ. Μέκρας Ποδίατρος - Ειδικός Ποδολόγος Φαρµακευτικός Επιστήµονας Σύµβουλος Υγείας

• Οστεοαρθρίτιδα • Ρήξη Μηνίσκου • ∆ιαβήτη • Φλεβίτιδα - Κιρσοί •'Ακανθα Πτέρνας • Οστεοπόρωση • ∆ισκοκήλη • Νεύρωµα Μόρτον • Τενοντίτιδα • Μυκητίαση Νυχιών • Κάλοι - Τύλοι • Ονυχοκρύπτωση • Μυρµηγκιές • Παθήσεις ∆ακτύλων - Κότσι • Εκζεµα - Ψωρίαση • Νευροπάθεια - Κράµπες

να διασκεδάσετε, φτιάχνοντας χειροτεχνίες, πρωτότυπες κατασκευές και ζωγραφιές χριστουγεννιάτικων εικόνων. Εδώ θα φτιάξετε και στολίδια για το χριστουγεννιάτικο δέντρο του σπιτιού σας. Καρουζέλ Από τη συντροφιά µας δεν θα µπορούσε να λείπει το καρουζέλ των Χριστουγέννων. Μεγάλο, λαµπερό, χρωµατιστό, µουσικό, στροβιλιστό, είναι εκεί για να µας µεταφέρει σε κόσµους µαγικούς. Οι χρυσές άµαξες και τα περίτεχνα άλογα χαρίζουν απλόχερα τη λάµψη και τη µεγαλοπρέπεια των γιορτών. Απόλαυσε τη χαρά γιατί ποτέ µια βόλτα δεν είναι αρκετή… Πολικό Εξπρές Επιβιβαστείτε στο πιο διάσηµο τρενάκι του κόσµου, το Πολικό Εξπρές, και ταξιδέψτε στη µαγεία αυτών των Χριστουγέννων! Το ταξίδι ξεκινάει από το Πάρκο των Ευχών µε µοναδικό προορισµό τον Αϊ-Βασίλη, που σας περιµένει στον Βόρειο Πόλο. Απολαύστε τη διαδροµή, το χιονισµένο σκηνικό και τους χριστουγεννιάτικους ήχους παρέα µε τους φίλους σας! Μεγάλη Σκηνή Συναυλίες γνωστών καλλιτεχνών, µουσικές και χορευτικές παραστάσεις, θεατρικά και χορευτικά shows και πολλές άλλες εκπλήξεις θα φιλοξενηθούν στη Μεγάλη Σκηνή του Πάρκου των Ευχών. Oλες οι παραστάσεις είναι δωρεάν! Σπίτι του Αϊ-Βασίλη Ο Αϊ-Βασίλης υπάρχει και είναι στο σπίτι του, στο Πάρκο των Ευχών! Με φόντο τη Λίµνη των Χριστουγέννων, ο πιο αγαπηµένος άγιος µικρών και µεγάλων περιµένει τους χριστουγεννιάτικους επισκέπτες να τους καλωσορίσει στο σπίτι του και µε µια ζεστή αγκαλιά να βγουν φωτογραφία! Η Λίµνη των Χριστουγέννων Ροµαντική για τους µεγάλους και παιχνιδιάρικη για τους µικρότερους, η Λίµνη των Χριστουγέννων µαγεύει κάθε επισκέπτη. Στο κέντρο της λίµνης το κυκλικό παγοδρόµιο υπόσχεται στιγµές ξεγνοιασιάς και διασκέδασης, ενώ το επιβλητικό δέντρο των Χριστουγέννων, που στέκεται πάνω στο παγοδρόµιο, θα αποτελέσει σηµείο συνάντησης των επισκεπτών! Ολο το χρώµα, το άρωµα και η διάθεση για Χριστούγεννα βρίσκονται εδώ…. Λούνα Παρκ Στο άκουσµά του ξετρελαίνονται µικροί και µεγάλοι... Ενας τεράστιος χώρος που θα φιλοξενήσει ψυχαγωγικές δραστηριότητες για παιδιά όλων των ηλικιών και θα µας ταξιδέψει στα χρόνια της αθωότητας και της ξενοιασιάς. Ενας πολυχώρος δραστηριοτήτων γεµάτος ψυχαγωγία και διασκέδαση, πληµµυρισµένος από γέλια και φωνές. Χριστουγεννιάτικη Αγορά Οι ηµέρες των Χριστουγέννων είναι ταυτισµένες µε την ανταλλαγή δώρων. Στο Πάρκο των Ευχών δηµιουργήσαµε µια Χριστουγεννιάτικη Αγορά βγαλµένη από παραµύθι. Ξύλινα σπιτάκια µε κάθε λογής καλούδια σάς περιµένουν να τα διαλέξετε για τα αγαπηµένα σας πρόσωπα! Μαγικό Παγοδρόµιο Το πιο γιορτινό και φαντασµαγορικό παγοδρόµιο των Χριστουγέννων βρίσκεται εδώ, σε ένα τοπίο βγαλµένο από… πραγµατικό παραµύθι! Ελάτε να δείξετε τις χορευτικές σας φιγούρες στο κυκλικό παγοδρόµιο του Πάρκου των Ευχών ή απλά αφεθείτε στη µαγεία που προσφέρει το πατινάρισµα και η εµπειρία αυτή υποσχόµαστε ότι θα σας µείνει αξέχαστη!



Ο κάµπος των γεύσεων Τέσσερις νοµοί συνθέτουν τη γαστρονοµική κουλτούρα της Θεσσαλίας και καθένας ξεχωριστά προσθέτει διαφορετικές νότες γεύσης σε αυτήν

Η

εδαφική ποικιλοµορφία της Θεσσαλίας έχει εισαγάγει στη µαγειρική και στα τοπικά προϊόντα της επιρροές από την ηπειρώτικη κουζίνα, µε κύρια, όµως, χαρακτηριστικά τα σιτηρά και το κρέας. Με την Πίνδο να χωρίζει την Ηπειρο από τη Θεσσαλία, οι πίτες πρωτοστατούν, τα ζυµαρικά από ντόπιο γάλα και το κρέας βρίσκονται στο καθηµερινό τραπέζι των κατοίκων της περιοχής. Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές συνταγές για αρνί, µοσχάρι ή γίδα, συνήθως ψηµένα για ώρες µαζί µε δαµάσκηνα ή λάχανο, µια συνήθης µαγειρική πρακτική κυρίως της Μακεδονίας. Ο µεγαλύτερος ελληνικός κάµπος κατάφερε να συγκεντρώσει και να δηµιουργήσει έναν γαστρονοµικό συσχετισµό της Ηπείρου, της Μακεδονίας και των παράκτιων περιοχών από την πλευρά του Παγασητικού Κόλπου, όπου υπάρχει µια διαφορετική γαστρονοµική οπτική. Ο γευστικός πίνακας της Θεσσαλίας περιλαµβάνει φηµισµένα γεωργικά και παραδοσιακά προϊόντα, όπως σιτάρι, καλαµπόκι, χαλβάς Φαρσάλων, φέτα Ελασσόνας, τσίπουρο Τυρνάβου, τραχανάς ξινός και γλυκός, πίτες διάφορων ειδών, ζυµαρικά µε πρόβειο γάλα κ.ά. Σήµερα ο εν λόγω πίνακας έχει ολοκληρωθεί και κάθε νοµός διατηρεί πλέον τη µοναδικότητα και τη διαφορετικότητά του. Για την πλήρη ανάπτυξη του γευστικού πίνακα σηµαντικό ρόλο διαδραµάτισαν οι γυναίκες της περιοχής, από τη δεκαετία του ’60 και µετά, οι οποίες αξιοποιούσαν και αξιοποιούν µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο την πρώτη ύλη που διέθεταν για να δηµιουργήσουν παραδοσιακά προϊόντα και πιάτα συµβατά µε τον τρόπο

LUCULLUS

Ουζερί, Μεζεδοπωλείο, Τσιπουράδικο στη Λάρισα

Από το 1985 ο " Λούκουλος " γράφει την δική του ιστορία στη Λάρισα, στο χώρο του εξαιρετικού φαγητού και της διασκέδασης, µε ποικιλία γεύσεων και επιλεγµένες γαστρονοµικές απολαύσεις. ∆ιαχρονική αξία από το 1985. Ένας καλαίσθητος χώρος που είναι το βασίλειο του καλού φαγητού. Απίστευτη ποικιλία πιάτων, ιδιαίτερα θαλασσινών και µεζέδων, πολλοί ντόπιοι µεζέδες που παρουσιάζουν ιδιαίτερη ζήτηση. Υπάρχει ποικιλία κρεατικών και ψαρικών όλα της ώρας, ενώ ξεχωρίζει το άριστης ποιότητας τσίπουρο διπλής απόσταξης από το ∆αµάσι εγκεκριµένο από το Γενικό Χηµείο του Κράτους. Ζεστό- οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον, γρήγορη και σωστή εξυπηρέτηση, από νωρίς το πρωι και το µεσηµέρι ως αργά το βράδυ, σας περιµένουν να περάσετε ευχάριστα αλλά και να φάτε µε λουκούλεια διάθεση!! Το καλοκαίρι και τις ζεστές ηµέρες του φθινοπώρου και του χειµώνα ο πεζόδροµος είναι µαγεία, µόλις 50 µέτρα από το περίφηµο Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας. Θα µας βρείτε

ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 129, ΠΕΖΟ∆ΡΟΜΟΣ, (ΕΝΑΝΤΙ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ) ,ΛΑΡΙΣΑ, ΤΗΛ. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 2410 532672 , ΚΙΝ. 6975 060934.



ζωής των ντόπιων. Οι πολυάριθµες συνταγές παραδοσιακών προϊόντων οδήγησαν στη δηµιουργία γυναικείων συνεταιρισµών στην ευρύτερη περιοχή από το 2000 και µετά, µε κύρια δραστηριότητά τους την παρασκευή παραδοσιακών ζυµαρικών, γλυκών κουταλιού, κυρίως στην περιοχή του Πηλίου, και πιτών. Τα φηµισµένα γλυκά και οι µαρµελάδες του Πηλίου ανταγωνίζονται ευγενικά τις διάφορες πίτες από τους Γόννους της Λάρισας και τα εξαιρετικά ζυµαρικά από το χωριό Ελευθέραι του ίδιου νόµου. Ο Γυναικείος Αγροτικός Συνεταιρισµός Ελευθεραί Λάρισας «Καλλιγεύσις» ιδρύθηκε το 2008 και αποτελείται από εννέα γυναίκες. Η διαδικασία παραγωγής τραχανά και άλλων ζυµαρικών γίνεται στο χέρι, σε ένα σύγχρονα εξοπλισµένο εργαστήριο. Ο Αγροτουριστικός Συνεταιρισµός Γυναικών Γόννων «Αντιγονίδες» ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 2004 από 18 γυναίκες µε σκοπό την παραγωγή και την εµπορία παραδοσιακών προϊόντων, αλλά και τη διάσωση των τοπικών πολιτιστικών θησαυρών, διατροφικών και µη. Οι γυναίκες µέλη και των δύο συνεταιρισµών µε τέχνη, µεράκι και περισσή φροντίδα παρασκευάζουν και συσκευάζουν µε καλαισθησία προϊόντα υψηλής ποιότητας, µε ντόπιες και γνήσιες παραδοσιακές συνταγές, από τοπικές πρώτες ύλες. Τα προϊόντα και των δύο συνεταιρισµών προτιµώνται και από τους καταναλωτές των αστικών κέντρων της χώρας, αναδεικνύοντας µε αυτόν τον τρόπο την ποιότητά τους. Οµως η ιστορία αυτών των προϊόντων, που έγινε παράδοση στο πέρασµα του χρόνου βασιζόµενη στη δηµιουργικότητα και την εργασία των γυναικών της περιοχής, είναι που δηµιουργεί ολοκληρωµένα προϊόντα µε µοναδική αξία για οποιονδήποτε τα καταναλώνει. Μαρία Κλεπετούνια MBA AGRIBUSINESS www.womenassociations.com

Λευκωσίας 6 (Πλατεία Αβέρωφ) Τηλ: 2410 661483 από το μεσημέρι έως αργά το βράδυ

Στο ψητοπωλείο - µεζεδοπωλείο µας ''Η Αυλή του Αβέρωφ'' το οποίο βρίσκεται στην Λάρισα, θα βρείτε παραδοσιακές ελληνικές και µεσογειακές προτάσεις σχάρας, τηγανιών, σαλατών και ορεκτικών που συνθέτουν ένα µοναδικό και λαχταριστό µενού. Φροντίζουµε πάντα να σας προσφέρουν αγνά και ελληνικά εδέσµατα φτιαγµένα µε αγάπη και µεράκι, και πάντα από τις καλύτερες και πιο φρέσκιες πρώτες ύλες. Εργαζόµαστε µε σεβασµό στον πελάτη και συνέπεια στην επικοινωνία µαζί του, διατηρώντας υψηλή την ποιότητα των φαγητών µας και τηρώντας όλους τους κανόνες υγιεινής. Όλα τα πιάτα µας ετοιµάζονται εκείνη τη στιγµή ώστε να απολαµβάνετε ολόφρεσκα και καλοµαγειρεµένα. Παρασκευάζονται πάντα από αγνά υλικά όπως παρθένο ελαιόλαδο, φρέσκα χορταρικά και ντόπια κρέατα προκειµένου να είµαστε σίγουροι για την ποιότητα των πιάτων που σας προσφέρουµε. ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ ΤΟ ΜΕΖΕ∆ΟΠΩΛΕΙΟ ΜΑΣ και αφεθείτε στα εδέσµατα των εκλεκτών κρεατικών και µεζέδων που σας προσφέρουµε και συνοδέψτε τα άριστα µε ένα κρασί που θα επιλέξετε µέσα από την µεγάλη ποικιλία κρασιών που διαθέτουµε ή µία δροσιστική µπύρα. Οι χορταστικές µερίδες µας, η σπιτική διάθεση, ο ζεστός χώρος του ψητοπωλείου - µεζεδοπωλείου µας και η ευγενική εξυπηρέτηση θα σας προτρέψουν να ξανάρθετε. Σας περιµένουµε στον φιλόξενο χώρο µας για να απολαύσετε τις γεύσεις µας.



250 mytaxi Λάρισας είναι στη διάθεσή σας και σας προσφέρουν µια ευχάριστη , γρήγορη και άνετη µετακίνηση. Υπηρεσίες υψηλών προδιαγραφών Ειδικά taxi AMEA.

Τηλ. επικοινωνίας 24 ώρες, 2410 661414


ΔΙΚΤΥΟ TAXI 18300 18300

Σε 26 πόλεις Πανελλαδικά! και συνεχίζουµε.....

Το µεγαλύτερο Ελληνικό ∆ίκτυο Ραδιοταξί!


∆ΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ

Ταξίδι στις ρίζες των Θεσσαλών Αποκαλυπτικά εκθέµατα από την παλαιολιθική εποχή µέχρι και τον 19ο αιώνα

Ο

λόφος του Μεζούρλου, o µαρτυρικός αυτός τόπος, έµφορτος από ιστορικές µνήµες, φιλοξενεί τη διαχρονική µνήµη της ανθρώπινης παρουσίας στη θεσσαλική γη, που στεγάζεται στο ∆ιαχρονικό Μουσείο Λάρισας στις νότιες παρυφές της πόλης. Η κατασκευή των κτιριακών εγκαταστάσεων έγινε αρµονικά µε τον περιβάλλοντα χώρο και, παρά το µεγάλο του µέγεθος, δεν διαταράσσει την αισθητική του άλσους που το περιβάλλει. Το µουσείο λειτουργεί από το 2015 και ως αποστολή έχει την επαναδιαπραγµάτευση της σχέσης των κατοίκων µε το παρελθόν και τη θεµελίωση µιας δυναµικής σχέσης µε τις έννοιες αρχαιολογία, κληρονοµιά, υλικός πολιτισµός και πολιτισµική διαχείριση. Η σχέση αυτή βασίζεται στις µόνιµες υποδοµές του και ενισχύεται περαιτέρω από τις περιοδικές δράσεις του. Η βασική αφήγηση της µόνιµης έκθεσης του µουσείου είναι ο θεσσαλικός χώρος.

88 | ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Προσεγγίζονται διαχρονικά η θεσµική οργάνωση των κοινωνιών και η πορεία που προηγήθηκε µέσα από τη διαδροµή στον χρόνο και τον χώρο. Το τρίπτυχο «κράτος, θεσµοί, εξουσίες» κυριαρχεί. Το εκθέµατα του µουσείου ξεπερνούν τα 3.000 και η µόνιµη έκθεση χωρίζεται σε 11 ενότητες. Περιλαµβάνουν ευρήµατα από την παλαιολιθική περίοδο, τη νεολιθική εποχή, την εποχή του χαλκού, την αρχαϊκή και κλασική περίοδο, την ελληνιστική και ρωµαϊκή περίοδο, την παλαιοχριστιανική, τη βυζαντινή και την οθωµανική περίοδο, έως τον 19ο αιώνα. Ολες οι ενότητες αποτελούνται από ευρήµατα της Θεσσαλίας και της Λάρισας, δίνοντας τη δυνατότητα στον επισκέπτη να ταξιδέψει και να γνωρίσει τον ανθρώπινο πολιτισµό των Θεσσαλών από την παλαιολιθική εποχή µέχρι τον 19ο αιώνα. Σε ορισµένες ενότητες αναδεικνύονται χαρακτηριστικά για την εποχή θέµατα ως διακριτές υποενότητες. Οι επιλογές αυτές καθορίστηκαν από το ίδιο το αρχαιολογικό υλικό.



ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

Μία κιβωτός µνήµης στη Λάρισα Η ιστορία της πόλης την περίοδο 1940-1944 ζωντανεύει στο διατηρητέο κτίριο της παλιάς πυριτιδαποθήκης

T

o Μουσείο Εθνικής Αντίστασης του ∆ήµου Λάρισας λειτουργεί στο κτίριο της παλιάς πυριτιδαποθήκης της οθωµανικής περιόδου, η οποία εφαπτόταν στο εξωτερικό τείχος που περιέβαλλε την πόλη. Πρόκειται για ένα κτίριο του 18ου αιώνα, διατηρητέο και µοναδικό για το φορτίο των ιστορικών πληροφοριών που αποκαλύπτει στον επισκέπτη του. Η χρήση του κτιρίου προσαρµοζόταν κάθε φορά ανάλογα µε τις επιταγές της εποχής. Τα νεότερα χρόνια χρησιµοποιήθηκε ως χώρος φυλάκισης των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης. Οι επισκέπτες µπορούν να δουν στις προθήκες του µουσείου µοναδικά κειµήλια που αφορούν την περίοδο του ελληνοϊταλικού πολέµου, της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης (1940-1944). Στα εκθέµατα περιλαµβάνονται η χειροκίνητη αριθµοµηχανή ενός Ιταλού επιλοχία που µετά τη συνθηκολόγηση της χώρας του το 1943 φυγαδεύτηκε από τους Ελληνες στο βουνό, το κράνος ενός Γερµανού σαµποτέρ που σκοτώθηκε από συµµαχικά αεροπλάνα στο Αρµένιο, δύο στολές του στρατηγού Στέφανου Σαράφη, όπλα που χρησιµοποιήθηκαν στον ελληνοϊταλικό πόλεµο και φωτογραφικά τεκµήρια για τη δράση του Ελληνικού Στρατού στη Θεσσαλία. Ο κατάλογος των εκθεµάτων περιλαµβάνει ακόµη ξιφολόγχες, παγούρια, κύπελλα, γραφοµηχανές και άλλα αντικείµενα. Τα εκθέµατα προέρχονται κυρίως από την Εταιρεία Συλλογής και ∆ιάσωσης Ιστορικών Αρχείων, από το αρχείο του Θεσσαλικού Αντιστασιακού Τύπου, αλλά και από ιδιώτες και φορείς. Η µόνιµη έκθεση του Μουσείου Εθνικής Αντίστασης Λάρισας έχει τον τίτλο «1941 - 1944: Η Θεσσαλία αντιστέκεται». Πραγµατεύεται τον τρόπο µε τον οποίο οι Θεσσαλοί οργανώθηκαν προκειµένου να απελευθερώσουν την πατρίδα από τις δυνάµεις του Αξονα. Υπάρχει επίσης πλούσιο φωτογραφικό υλικό και στο ψηφιακό αρχείο του υπάρχουν ηχογραφηµένες συγκλονιστικές προσωπικές µαρτυρίες αγωνιστών για την περίοδο του πολέµου. Κάθε χρόνο το µουσείο επισκέπτονται χιλιάδες µαθητές και έχουν την ευκαιρία µέσα από εκπαιδευτικά προγράµµατα και εκδηλώσεις να µάθουν την ιστορία του τόπου τους. Στόχος των εκπαιδευτικών προγραµµάτων του µουσείου είναι να προσεγγίσουν οι µαθητές την ιστορία της περιόδου 1940-1944 µε ευχάριστο και δηµιουργικό τρόπο και να εµπλακούν ενεργά στις µουσειακές διαδικασίες. Αλλοι στόχοι είναι να προσδιοριστούν και να ενσωµατωθούν στην ξενάγηση περιεχόµενα και πληροφορίες όπως τις αντιλαµβάνονται οι µαθητές και να αναπτύξουν δεξιότητες σχετικές µε τον εµπλουτισµό του λεξιλογίου που χρησιµοποιούν σε συνδυασµό µε τη χρήση της γλώσσας του ξεναγού. Επιπλέον στόχος, µε τη συµµετοχή τους στο πρόγραµµα, είναι τα παιδιά να αναπτύξουν την αυτοπεποίθησή τους παρουσιάζοντας το δικό τους έργο στους συµµαθητές τους. Επίσης, επιθυµητή είναι η ανάπτυξη εξοικείωσης των µαθητών µε τον µουσειακό χώρο.Μέσα από το πρόγραµµα αναδεικνύεται η δυναµική της σχέσης µουσείου - σχολείου και δηµιουργείται η προσδοκία για µελλοντική αναβάθµιση του προγράµµατος και συνεργασίας µε άλλα σχολεία. ∆ίπλα από το µουσείο βρίσκεται το 3ο ∆ηµοτικό Σχολείο Λάρισας και τα δύο κτίρια συνδέονται µε σηµείο επαφής την ιστορία. Την περίοδο που στο µουσείο στεγάστηκαν, κατά τη διάρκεια του πολέµου, οι φυλακές, στο σχολείο λειτούργησε τα πρώτα χρόνια νοσοκοµείο και στο υπόγειο του κτιρίου υπήρχε καταφύγιο όπου κατέφευγαν οι περίοικοι κατά τη διάρκεια των βοµβαρδισµών. Τέλος, ο χώρος του µουσείου είναι εύκολα προσβάσιµος ώστε να είναι εφικτή η επίσκεψη και µε αµαξίδια, και µε κατάλληλα διαµορφωµένους χώρους ώστε να περιηγηθούν οι επισκέπτες άνετα.

90 | ΘΕΣΣΑΛΙΑ



Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.