Η Γη φωνάζει

«Εγώ ακούω όλη τη γη να φωνάζει. Ακούω τα βουνά γύρα μου, τους ποταμούς, τα δέντρα, τα ζώα να μου φωνάζουν: “Δώσε μου πρόσωπο να μη χαθώ, κοίταξέ με να ζήσω!”» (Ν. Καζαντζάκης, «Ταξιδεύοντας στο Μοριά»). Με τις παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες που πνίγουν την Κύπρο και τη γύρω περιοχή, τις φονικές πυρκαγιές και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, είναι δύσκολο να μην σκεφτείς ότι η γη δεν φωνάζει εκλιπαρώντας βοήθεια.

 

Η κλιματική αλλαγή και τα επακόλουθά της είναι πλέον πραγματικότητα και όσο και αν δεν θέλουμε να το αντιμετωπίσουμε οι επιπτώσεις τους δύσκολα μπορούν να περάσουν απαρατήρητες. Οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες απειλούν ανθρώπινες ζωές, ζώα και καλλιέργειες, ενώ ταυτόχρονα πιέζουν τις υποδομές ενέργειας και μεταφορών. Τα θερμόμετρα παγκοσμίως σπάνε καθημερινά τα ρεκόρ ήδη από τον Ιούνιο –ακόμα και σε χώρες με άκρως ήπια καλοκαίρια μέχρι πρότινος όπως η Βρετανία– απειλώντας την υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλον τον πλανήτη. Το φετινό καλοκαίρι έχει χαρακτηριστεί ως το πιο ζεστό καλοκαίρι ενώ προβλέπεται ότι θα είναι το πιο «δροσερό» για το επόμενα 20 χρόνια. Οι κίνδυνοι από την υπερθέρμανση στις πόλεις δεν έχουν πλήρως ποσοτικοποιηθεί, αλλά είναι γνωστό πώς και πόσο οι υψηλές θερμοκρασίες και ειδικά οι καύσωνες επηρεάζουν την υγεία, την εργασία, την εκπαίδευση και την οικονομία. Ειδικότερα σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, με λίγους χώρους πρασίνου και μεγάλες επιφάνειες από άσφαλτο και τσιμέντο που απορροφούν θερμότητα αντί να την αντανακλούν, το φαινόμενο του καύσωνα είναι πιο έντονο και επίπονο.

Έχουν γίνει αμέτρητες μελέτες, συζητήσεις, συστάσεις, αποφάσεις για πολιτικές προς αντιμετώπιση και προσπάθειες αναστροφής της κλιματικής αλλαγής σε συνόδους κορυφής, σε εθνικό επίπεδο, στην τοπική αυτοδιοίκηση, σε διάφορες πρωτοβουλίες, από ακτιβιστές κ.ο.κ., με στόχο τη μείωση του αποτυπώματος του CO2 σε ατομικό, εθνικό ακόμη και παγκόσμιο επίπεδο. Παράδειγμα η Συμφωνία του Παρισιού που έχει θεσπίσει η ΕΕ ώστε να εκπληρώσει τις διεθνείς δεσμεύσεις της σχετικά με την κλιματική αλλαγή φιλοδοξώντας να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη οικονομία και κοινωνία έως το 2050.

Με τον ραγδαίο ρυθμό που ο πληθυσμός συσσωρεύεται στα αστικά κέντρα η ανάγκη να γίνουν οι πόλεις βιώσιμες, για όλους τους κατοίκους, θα γίνεται όλο και πιο πιεστική. Κατά καιρούς υπήρξαν διάφορες προσπάθειες οι οποίες θα μπορούσαν να υιοθετηθούν ακόμα και σε μικρή κλίμακα για έναν πιο βιοκλιματικό σχεδιασμό των πόλεων, όπου αυτός θα ξεκινούσε από το μικροκλίμα της κάθε οικίας και θα επεκτεινόταν μέχρι τον πολεοδομικό ιστό όπως τα παραδείγματα βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Επίσης, υπάρχει η προσπάθεια για ομαλή ένταξη των πράσινων κτηρίων στην πόλη, όπου ο σχεδιασμός εντάσσει τη χρήση της τεχνολογίας στην κατασκευή των κτηρίων με τη χρήση υλικών μεγάλης θερμοχωρητικότητας και θερμικής αδράνειας, καλή θερμομόνωση, βαφή των ταρατσών με ανακλαστικά χρώματα, οριζόντια και κάθετη φύτευση στα κτήρια που συντείνουν σε μια πιο φιλική προς το περιβάλλον κατασκευή.

 

Γενικότερα οι μηχανικοί έχουν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, στη δημιουργία ενός πιο «πράσινου» πλανήτη και στη δημιουργία εργαλείων που μπορούν να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της. Από τον σχεδιασμό κατασκευών που επηρεάζουν το μικροκλίμα μιας περιοχής, μέχρι την αξιοποίηση της τεχνολογίας των υλικών, τη μείωση του αποτυπώματος του CO2 σε βιομηχανίες και γραμμές παραγωγής ή την ανάλυση λογισμικών συστημάτων, αυτοματισμών, ΙοΤ για σκοπούς προληπτικής πολιτικής και εξοικονόμησης πόρων, διαχείριση αποθεμάτων νερού, διαχείριση αποβλήτων, και τόσα άλλα που εξυπηρετούν τον σύγχρονο τρόπο ζωής οι αποφάσεις που καλούνται να πάρουν οι μηχανικοί μπορούν να αποφέρουν αλλαγή.

Σε έναν μικρό τόπο όπως η Κύπρος, θα μπορούσε να υποθέσει κάποιος ότι οι δράσεις που θα μπορούσε να κάνει κανείς δεν έχουν άμεση επίδραση στον πλανήτη, αλλά έχουμε διερωτηθεί ποτέ το πόσο επιβαρύνει η εξόρυξη και η μεταφορά του μαζούτ το περιβάλλον, πέρα από τους ρύπους που παράγονται ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες παραγωγής ενέργειας; Τα παραδείγματα μικρών ή μεγάλων αποφάσεων που παίρνονται ακόμη και καθημερινά είναι αμέτρητα. Για να καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής χρειάζεται πραγματικά να αποκτήσουμε όραμα για κλιματικά ουδέτερη κοινωνία και οικονομία.

 

Μαρία Θεοδούλου

Ηλεκτρολόγος Μηχανικός