Φωτοβολταϊκά και αγροτική παραγωγή μπορούν να συνυπάρξουν

Συνέντευξη στο ενημερωτικό δελτίο του ΕΤΕΚ παραχώρησε η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Μαρία Παναγιώτου. Η Υπουργός κλήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις που αφορούν τη δημιουργία της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και τον ρόλο του Επιτρόπου Περιβάλλοντος τον οποίο υπηρέτησε στο παρελθόν, το θέμα της διαχείρισης αποβλήτων, τις προστατευόμενες περιοχές Natura, τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, τα μέτρα πυροπροστασίας αλλά και τη συνεργασία με το Επιμελητήριο.

 

1.      Με τη δημιουργία της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος αναμένεται ότι θα υπάρξει αναβάθμιση του ρόλου του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΥΓΑΑΠ) στα περιβαλλοντικά θέματα του τόπου. Ποιες είναι οι προγραμματιζόμενες ενέργειες του Υπουργείου για προώθηση της αναβάθμισης αυτής;

Η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος (ΓΔΠ) έχει δημιουργηθεί στο ΥΓΑΑΠ μετά από σχετικές αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου οι οποίες βασίστηκαν μεταξύ άλλων και στο γεγονός ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα θέματα περιβάλλοντος τα χειρίζονται υπουργεία/διευθύνσεις που είναι αφιερωμένα στη διαχείριση των περιβαλλοντικών θεμάτων τόσο σε πολιτικό/στρατηγικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο επιβολής. Απώτερος σκοπός της δημιουργίας της ΓΔΠ ήταν η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών θεμάτων μέσα από την αναβάθμιση των μηχανισμών εξέτασής τους και τη διαχείριση των σύγχρονων περιβαλλοντικών προκλήσεων. Στην παρούσα φάση η ΓΔΠ στελεχώνεται από αποσπασμένο προσωπικό. Σίγουρα η έλλειψη δομής είναι μια πρόκληση που αντιμετωπίζουμε μέσα από τη δρομολόγηση της στελέχωσής της με μόνιμο προσωπικό, γεγονός που αποτελεί προτεραιότητα για εμάς. Κύριος στόχος είναι η εύρυθμη λειτουργία και η διασφάλιση της αποδοτικότητας ώστε να υπάρχει έγκαιρη και αποτελεσματική ανταπόκριση στις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η ΓΔΠ.

 

2.      Με τη δημιουργία της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος πώς αντιλαμβάνεστε τον ρόλο του Επιτρόπου και της Γενικής Διεύθυνσης; Υπάρχει αλληλοεπικάλυψη ή οι δύο ρόλοι είναι διακριτοί;

Οι δύο ρόλοι είναι διακριτοί. Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, ο ρόλος της Γενικής Διεύθυνσης είναι η διασφάλιση της ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών θεμάτων που άπτονται των τεσσάρων βασικών περιβαλλοντικών στρατηγικών της ΕΕ (βιοποικιλότητα, κυκλική οικονομία, μηδενική ρύπανση, κλιματική ουδετερότητα) τόσο σε πολιτικό/στρατηγικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο εφαρμογής της νομοθεσίας από τους υπόχρεους φορείς. Πρώτιστη ευθύνη έχει τον συντονισμό και την παροχή κατεύθυνσης προς τα τμήματά της προκειμένου να υλοποιηθούν οι στόχοι και οι πολιτικές του κράτους στους τομείς των αρμοδιοτήτων της.

 

 

3.      Ποιος αναμένεται να είναι ο ρόλος του Συντονιστικού Φορέα Διαχείρισης Αποβλήτων;

Ο νέος αυτός φορέας έχει ως κύριο στόχο την ενδυνάμωση της συνεργασίας μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και συγκεκριμένα του Τμήματος Περιβάλλοντος με τις τοπικές αρχές. Παρόλο που η σύσταση του εν λόγω Συντονιστικού Φορέα Διαχείρισης Αποβλήτων εντάσσεται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου και έρχεται σε άμεση απάντηση στις συστάσεις που έχουμε λάβει από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την ενίσχυση τεχνικής υποστήριξης προς τις τοπικές αρχές, με σκοπό την αποτελεσματικότερη διαχείριση αποβλήτων, το θέμα βρίσκεται υπό μελέτη και αξιολόγηση κυρίως σε ό,τι αφορά τη συσχέτισή του με τα υφιστάμενα Συμβούλια Εκμετάλλευσης Χώρων Διάθεσης και Αξιοποίησης Οικιακών Αποβλήτων αλλά και τους νεοσύστατους Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης. Έχει ετοιμαστεί σχετικό νομοσχέδιο και έχει τύχει διαβούλευσης στο πλαίσιο της οποίας το ΕΤΕΚ έχει υποβάλει τις απόψεις του, οι οποίες και έλαβαν απάντηση. Σκοπός είναι ο Συντονιστικός Φορέας Διαχείρισης Αποβλήτων να αποτελέσει ένα ευέλικτο και αποτελεσματικό εργαλείο που θα μας βοηθήσει να επιτύχουμε αυτούς τους στόχους, καθώς και να ενισχύσει την προώθηση εξειδικευμένων γνώσεων στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων και την ενημέρωση για τις χρηματοδοτικές ευκαιρίες.

 

4.      Έχει διαπιστωθεί ότι στα θέματα διαχείρισης οικιακών αποβλήτων υπάρχουν σημαντικά προβλήματα.

Η διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, δεδομένων των ιδιαίτερα φιλόδοξων στόχων που έχουν τεθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες, η επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των δημοτικών αποβλήτων θα πρέπει να αυξηθεί στο 55% έως το 2025, στο 60% έως το 2030 και στο 65% έως το 2035. Επίσης, οι ποσότητες δημοτικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής θα πρέπει να μειωθούν έως το 2035 στο 10% των συνολικών ποσοτήτων, ενώ θα πρέπει να διασφαλιστεί η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου και κατάλληλου δικτύου εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων.

Στην Κύπρο, το 2022 η συνολική παραγωγή δημοτικών αποβλήτων ανήλθε στους 614.620 τόνους, με την κατά κεφαλή παραγωγή να βρίσκεται στα 673 κιλά δημοτικών αποβλήτων ανά κάτοικο τον χρόνο. Από τη συνολική παραγωγή, ποσοστό 13,1% ανακυκλώθηκε, ενώ ποσοστό 59,1% κατέληξε στους χώρους υγειονομικής ταφής.

5.      Με ποιες ενέργειες θα επιδιώξετε την επίλυση των προβλημάτων αυτών;

Για να επιτύχουμε τους στόχους, προχωράμε με την υλοποίηση του νέου Σχεδίου Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων, το οποίο περιλαμβάνει συνολικά 59 μέτρα με προϋπολογισμό πέραν των €80 εκατ., μερικά από τα οποία συγχρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκά ταμεία.

Τα μέτρα του Σχεδίου στοχεύουν σε δύο σημαντικούς πυλώνες: (α) τη χωριστή συλλογή των δημοτικών αποβλήτων προς αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης και στη μείωση των ποσοτήτων δημοτικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής και (β) τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου και κατάλληλου δικτύου για την επεξεργασία των μεικτών και χωριστά συλλεγέντων αποβλήτων.

Όσον αφορά τον πρώτο πυλώνα, σημαντικό ρόλο στη χωριστή συλλογή και ανακύκλωση παίζουν τα συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού. Πέραν των συστημάτων που ήδη λειτουργούν όπως τα απόβλητα συσκευασιών, ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, ελαστικών κ.ά., θεσπίσαμε κανονισμούς για την ευθύνη του παραγωγού σε απόβλητα φαρμακευτικών προϊόντων οικιακής προέλευσης και προϊόντα καπνού με φίλτρο. Επεκτείνουμε, επιπλέον, την ευθύνη του παραγωγού σε νέα ρεύματα, όπως έπιπλα, στρώματα και αλιευτικά εργαλεία, ενώ εισάγουμε εγγυοδοτικό σύστημα για συσκευασίες ποτών.

Εξίσου σημαντικό σταθμό αποτελούν οι Κανονισμοί για τη διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων από τις τοπικές αρχές, οι οποίες προβλέπουν την υποχρεωτική εφαρμογή συστημάτων διαλογής στην πηγή και χωριστής συλλογής των δημοτικών αποβλήτων και συστημάτων «Πληρώνω Όσο Πετώ». Για στήριξη των τοπικών αρχών στην εφαρμογή των υποχρεώσεών τους, υλοποιούμε συγχρηματοδοτούμενο έργο κάτω από το Πρόγραμμα Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027», ύψους €25 εκατ., καθώς και άλλα συμπληρωματικά έργα με πόρους από το «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027», το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας 2021-2026, το Πρόγραμμα LIFE, το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2023-2027, αλλά και από εθνικούς πόρους ύψους €67 εκατ. περίπου. Αυτά τα έργα περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την εγκατάσταση κοινοτικών και οικιακών κομποστοποιητών στις κοινότητες για τα οργανικά απόβλητα, τη δημιουργία Γωνιών Ανακύκλωσης και Πράσινων Περιπτέρων για ανακυκλώσιμα υλικά σε ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές, την επέκταση του δικτύου Πράσινων Σημείων, τη συμπλήρωση των κινητών μονάδων με σταθερές μονάδες για τα επικίνδυνα οικιακά απόβλητα και τη δημιουργία δύο Κέντρων Επαναχρησιμοποίησης και Επισκευής με υποστηρικτικό δίκτυο καταστημάτων στα αστικά κέντρα.

Στον δεύτερο πυλώνα, έχουμε ξεκινήσει τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου και κατάλληλου δικτύου εγκαταστάσεων επεξεργασίας των μεικτών και των χωριστά συλλεγέντων αποβλήτων. Το πλάνο περιλαμβάνει την αναβάθμιση των υφιστάμενων μονάδων Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Αποβλήτων για την επεξεργασία όλων των μεικτών αποβλήτων της Κύπρου, καθώς και τη διαχείριση των χωριστά συλλεγέντων οργανικών αποβλήτων, καθώς και τη συμπλήρωση του δικτύου με νέες εγκαταστάσεις στις επαρχίες Πάφου και Αμμοχώστου με κατάλληλη επεξεργασία των υπολειμματικών αποβλήτων, στοχεύοντας σε μείωση της υγειονομικής ταφής στο 10% των συνολικών αποβλήτων μέχρι το 2035.

Επίσης, έχει ήδη ξεκινήσει η υλοποίηση του προγραμματισμού μας για την πλήρη αναβάθμιση των ΟΕΔΑ Πεντακώμου και Κόσιης στη βάση μελέτης βιωσιμότητας.

6.      Πώς σχεδιάζετε να διαχειριστείτε τη λεπτή γραμμή ισορροπίας που υπάρχει ανάμεσα στα θέματα της γεωργικής ανάπτυξης του τόπου μας και της προστασίας του περιβάλλοντος;

Στο πλαίσιο της γεωργικής ανάπτυξης η προστασία του περιβάλλοντος παίζει καθοριστικό ρόλο. H Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης υλοποιείται στην Κύπρο μέσα από το Στρατηγικό Σχέδιο Κοινής Αγροτικής Πολιτικής το οποίο εφαρμόζεται από το 2023 με διάρκεια μέχρι το 2027. Τα βασικά στοιχεία της περιβαλλοντικής αρχιτεκτονικής της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής είναι η Αιρεσιμότητα, τα οικολογικά σχήματα και οι περιβαλλοντικές, κλιματικές και άλλες δεσμεύσεις διαχείρισης μέσω των οποίων παρέχεται οικονομική ενίσχυση στους γεωργούς για γεωργικές πρακτικές που είναι επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον.

Βασικός στόχος των πιο πάνω είναι η συμβολή στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης και η προσαρμογή σε αυτές, στην αντιμετώπιση των προκλήσεων όσον αφορά τα ύδατα, στην προστασία και την ποιότητα του εδάφους και στην προστασία και την ποιότητα της βιοποικιλότητας, συμβολή στη δημόσια υγεία και υγεία των φυτών (θέτοντας κανόνες για την ασφάλεια των τροφίμων και τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα) και συμβολή στην καλή διαβίωση των ζώων.

Η γεωργική ανάπτυξη συμβαδίζει με την προστασία του περιβάλλοντος εξ ορισμού. Ας μην ξεχνάμε πως η καλλιέργεια της γης αποτελεί και έναν από τους πιο ισχυρούς προληπτικούς παράγοντες αποτροπής πυρκαγιών.

7.       Είναι κοινώς παραδεκτό ότι ως Κύπρος έχουμε ιδιαίτερα προβλήματα σε θέματα χωροθέτησης βιομηχανικών, γεωργικών και προστατευόμενων περιοχών Natura. Έχετε κάποιο πλάνο εργασίας για επίλυση προβλημάτων αυτού του είδους;

Ο συνδυασμός διαφορετικών χρήσεων γης, εγκαταστάσεων και υποδομών ενδέχεται να επιφέρει δυσκολίες στην αποτελεσματική προστασία των περιοχών Natura 2000. Για αυτόν τον λόγο η χωροθετική πολιτική πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις περιβαλλοντικές παραμέτρους και να προνοεί την προστασία από τον αρχικό κιόλας σχεδιασμό της.

Οι περιοχές του Δικτύου Natura 2000 δεν είναι ιεροί χώροι απόλυτης προστασίας.

Κατά καιρούς προτείνονται καινούργια αναπτυξιακά σχέδια και έργα τα οποία μπορεί να έχουν αντίκτυπο σε περιοχές του Δικτύου Natura 2000. Μπορεί, παραδείγματος χάριν, να αφορούν την κατασκευή ενός καινούργιου δρόμου, ένα τουριστικό σύμπλεγμα, ή το άνοιγμα ενός καινούργιου λατομείου. Μπορεί επίσης να αφορούν μεγάλες αλλαγές σε τωρινές χρήσεις γης μέσα ή πλησίον μιας περιοχής Natura 2000 – όπως παραδείγματος χάριν τροποποίηση τοπικών σχεδίων.

Καμία από αυτές τις δραστηριότητες δεν απαγορεύεται εκ των προτέρων βάσει των Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη φύση. Αντίθετα, υποβάλλονται σε μια εξεταστική διαδικασία έτσι ώστε να προσδιοριστεί αν το σχέδιο ή το έργο μπορεί να εγκριθεί για να προχωρήσει ή όχι.

Ένα καλό παράδειγμα χωροθετικής πολιτικής με γνώμονα το περιβάλλον είναι η Εντολή 1 του 2024 για το Πλαίσιο Αδειοδότησης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), όπου επιδιώκεται να παρασχεθεί ένα σαφές πλαίσιο στις Πολεοδομικές Αρχές, τις Αρμόδιες Αρχές αλλά και άλλους εμπλεκόμενους φορείς και επενδυτές, σχετικά με τη χωροθέτηση των Έργων που αξιοποιούν ΑΠΕ στον Τομέα της Ηλεκτροπαραγωγής. Στο πλαίσιο της Εντολής καθορίζονται οι βασικές παράμετροι που πρέπει να αξιολογούνται στην επιλογή τεμαχίων για εγκαταστάσεις ΑΠΕ, ώστε να είναι ευχερέστερη η θετική αξιολόγηση των πολεοδομικών αιτήσεων.

8.      Το τελευταίο διάστημα έχουν πυκνώσει τα φαινόμενα οικοδομικής αυθαιρεσίας σε περιβαλλοντικά προστατευμένες περιοχές. Ποια είναι τα μέτρα που σκοπεύετε να δημιουργήσετε για να προστατευθεί αποτελεσματικά ο φυσικός πλούτος, το τοπίο, αλλά και δημόσια αγαθά, όπως οι υδάτινοι πόροι;

Οι πολεοδομικές και χωροταξικές διατάξεις, που ισχύουν για την εκτός σχεδίου δόμηση, σε συνδυασμό με τα θεσμοθετημένα όρια των περιοχών Natura, περιορίζουν σε μεγάλο βαθμό τη δυνατότητα δόμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές, κυρίως όσον αφορά την ανέγερση κατοικιών από ιδιώτες. Η διασφάλιση και τήρηση όλων των νομοθετικών πλαισίων που αφορούν έκδοση πολεοδομικής ή οικοδομικής άδειας, αφορά και την εμπλοκή πολλών υπηρεσιών του δημοσίου, που πρέπει να γνωμοδοτήσουν για την έκδοσή της.

Θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς ώστε να εντοπίζονται και να τερματίζονται έγκαιρα οι παρανομίες για αποκατάσταση της νομιμότητας.

Η σχετική νομοθεσία για την προστασία της φύσης προνοεί τον καθορισμό επιθεωρητών για την εφαρμογή της, οι οποίοι όταν εντοπίζουν παράνομες επεμβάσεις προβαίνουν σε καταγγελίες. ΟΙ επιθεωρητές περιλαμβάνουν προσωπικό από το Τμήμα Περιβάλλοντος, το Τμήμα Δασών, το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών και την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας, ώστε να υπάρχει αυξημένη παρουσία τους στο πεδίο. Ταυτόχρονα προωθείται τροποποίηση του νόμου για τη φύση, ώστε να ενσωματωθούν πρόνοιες για εξώδικες ρυθμίσεις και διοικητικά πρόστιμα, αυξάνοντας έτσι τα εργαλεία για μείωση των αυθαιρεσιών.

 

9.       Με ποιο τρόπο προτίθεστε να συμβάλετε ως Υπουργείο στην προώθηση των ΑΠΕ; Κατά καιρούς υπάρχει έντονη αντίδραση από οργανωμένα σύνολα για τη χρήση γης για φωτοβολταϊκά πάρκα. Ποια είναι η θέση του Υπουργείου για το θέμα αυτό;

Η θέση του Υπουργείου είναι ότι η μετάβαση σε ΑΠΕ είναι αναγκαία για τη βιωσιμότητα της χώρας, αλλά αυτό πρέπει να γίνει με υπευθυνότητα και σεβασμό προς το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες. Το Τμήμα Περιβάλλοντος εξέδωσε τον Φεβρουάριο του 2022 Γνωμάτευση σχετικά με τη χωροθέτηση έργων που αξιοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής. Η εν λόγω Γνωμάτευση είναι απόρροια αξιολόγησης Στρατηγικής Μελέτης που υποβλήθηκε από την Υπηρεσία Ενέργειας του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού. Στη Γνωμάτευση αυτή καθορίζονται περιοχές αποκλεισμού και περιοχές όπου η χωροθέτηση έργων ΑΠΕ εξετάζεται κατά περίπτωση με βάση περιβαλλοντικά κριτήρια. Με βάση την εν λόγω Γνωμάτευση, τον Ιούνιο του 2024 ο Υπουργός Εσωτερικών εξέδωσε την Εντολή 1/2024 η οποία καθορίζει το πλαίσιο αδειοδότησης για τις ΑΠΕ. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την αξιολόγηση αιτήσεων για φωτοβολταϊκά πάρκα λαμβάνονται υπόψη θέματα όπως η σφράγιση εδάφους, ο επηρεασμός της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής και αποτρέπεται η χρήση γεωργικών περιοχών οι οποίες εμπίπτουν εντός περιοχών αρδευόμενου ή ξηρικού αναδασμού ή περιοχών που αρδεύονται από κυβερνητικά έργα εκτός και αν διασφαλίζεται η διπλή χρήση γης με αξιοποίηση αγροφωτοβολταϊκών.

Επιπρόσθετα, βασικά μέτρα του «Αναθεωρημένου Προσχεδίου του Εθνικού Σχέδιου για τις ΑΠΕ» είναι:

•             Προώθηση της Αναερόβιας Χώνευσης: Η διαδικασία της αναερόβιας χώνευσης, η οποία μετατρέπει τα κτηνοτροφικά απόβλητα σε ενέργεια, υποστηρίζεται με οικονομικά κίνητρα μέσω του Στρατηγικού Σχεδίου της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ).

•             Ενσωμάτωση ΑΠΕ στις Αγροτικές Υποδομές: Το Υπουργείο υποστηρίζει ενεργά την εγκατάσταση συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως φωτοβολταϊκά συστήματα και συστήματα βιοαερίου, σε γεωργικά κτήρια και μονάδες επεξεργασίας, με στόχο την αύξηση της ενεργειακής αυτάρκειας.

•             Σχέδιο Χορηγιών για Επιχειρήσεις: Το σχέδιο αυτό, που εντάσσεται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, προσφέρει μεταξύ άλλων οικονομικά κίνητρα στις επιχειρήσεις για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, με στόχο τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματός τους.

Αυτά τα μέτρα έχουν σχεδιαστεί για να συμβάλουν στην επίτευξη των εθνικών στόχων για την ενέργεια και το κλίμα μέσω της αύξησης της χρήσης ΑΠΕ.

Το Υπουργείο συνέβαλε σημαντικά στη διαμόρφωση του νέου Πλαισίου Αδειοδότησης για την εγκατάσταση ΑΠΕ με την προώθηση σε γόνιμη, αποδοτική γη μόνο αγροβολταϊκών εγκαταστάσεων, δηλαδή εγκαταστάσεων με χρήση φωτοβολταϊκών πλαισίων είτε στην οροφή των θερμοκηπίων είτε σε υπαίθριες καλλιέργειες σε υπερυψωμένες κατασκευές, έτσι ώστε να επιτρέπεται η διπλή χρήση/αξιοποίηση του αγροτεμαχίου.

Ως Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος έχουμε την άποψη ότι η εγκατάσταση απλών φωτοβολταϊκών πάρκων σε γόνιμη γη θα πρέπει να αποφεύγεται προκειμένου να διασφαλίσουμε τη γεωργική δραστηριότητα στο μέγιστο δυνατό. Ως εκ τούτου το Τμήμα Γεωργίας μετά από σχετικές οδηγίες που του δόθηκαν βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο ετοιμασίας χαρτών στους οποίους θα υποδειχθούν συμπαγείς εκτάσεις γης όπου θα μπορούν να εγκατασταθούν φωτοβολταϊκά πάρκα.

Πέραν τούτου στο πλαίσιο των επενδυτικών παρεμβάσεων του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, το Υπουργείο συμπεριέλαβε για τους γεωργούς δράσεις εγκατάστασης φωτοβολταϊκών και αγροβολταϊκών πλαισίων, αυτόνομων ή σε σύνδεση με το δίκτυο της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου, με σκοπό τη μείωση του κόστους ενέργειας.

10.  Έχει διαπιστωθεί ότι κάποιες αρμοδιότητες που θα αναμενόταν ότι ήταν κάτω από την αρμοδιότητα του ΥΓΑΑΠ βρίσκονται στην αρμοδιότητα άλλων Υπουργείων. Σε ποιες ενέργειες αναμένεται να προβεί το Υπουργείο σας σε σχέση με τη διαχείριση των θεμάτων αυτών;

Πολλά θέματα άπτονται αρμοδιοτήτων πολλών Υπουργείων. Αυτό στο οποίο εμείς εστιάζουμε είναι η συνεργασία με όλους τους φορείς, τμήματα, υπηρεσίες, Υπουργεία ώστε να έχουμε πάντα ένα θετικό αποτέλεσμα που θα βελτιώνει την ποιότητα ζωής των πολιτών με όρους αειφορίας.

 

11.  Το Υπουργείο Γεωργίας έχει κατηγορηθεί στο παρελθόν ότι έχει το δικό του μερίδιο ευθύνης στην ανετοιμότητά μας ως κράτος τόσο για την πρόληψη όσο και την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών.

Όλες οι εμπλεκόμενες στην πυροπροστασία υπηρεσίες του κράτους βρίσκονται σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα με την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου, για αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στην Κύπρο, όπως και σε όλες τις χώρες της Νότιας Ευρώπης, οι δασικές πυρκαγιές, τις τελευταίες δεκαετίες, αποτελούν μια σύνθετη και συνεχώς επιδεινούμενη πρόκληση, λόγω της κλιματικής αλλαγής, με παρατεταμένες ξηρασίες, υψηλές θερμοκρασίες και ισχυρούς ανέμους. Η αύξηση της συχνότητας και της σφοδρότητας των πυρκαγιών δημιουργούν πλέον μια δυσάρεστη πραγματικότητα που, ως κυβέρνηση, λαμβάνουμε πολύ σοβαρά υπόψη και εργαζόμαστε συνεχώς για την εφαρμογή λύσεων που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες προκλήσεις.

Το Τμήμα Δασών είναι υπεύθυνο για την πρόληψη και κατάσβεση των πυρκαγιών σε κρατικά δάση ή σε απόσταση δύο χιλιομέτρων από την οροθετική τους γραμμή, σύμφωνα με τον περί Δασών Νόμο. Για τον σκοπό αυτό, το Τμήμα Δασών εφαρμόζει ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών, που βασίζεται στους πυλώνες της πρόληψης, της ετοιμότητας και της καταστολής των πυρκαγιών, καθώς και της αποκατάστασης των καμένων εκτάσεων. Για κάθε πυλώνα εφαρμόζονται μια σειρά μέτρων και ενεργειών για την προστασία των δασών και τη μείωση των επιπτώσεων των δασικών πυρκαγιών, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της διαχείρισης του ανεκτίμητου αυτού εθνικού μας πλούτου.

Σε σχέση με το πόσο υψηλός είναι ο βαθμός ετοιμότητας, χαρακτηριστικά αναφέρω ότι η μέση καμένη έκταση ανά πυρκαγιά, που αποτελεί δείκτη της αποτελεσματικότητας, στη ζώνη ευθύνης του Τμήματος Δασών είναι από τις πιο χαμηλές σε επίπεδο ΕΕ. Για το 2024, η μέση καμένη έκταση ανά πυρκαγιά ανέρχεται μόλις στα 2,2 εκτάρια και συγκρινόμενη με τη μέση καμένη έκταση ανά πυρκαγιά της τελευταίας δεκαετίας που είναι 3,8 εκτάρια, καταγράφεται μείωση της τάξης του 42%.

Περιθώρια βελτίωσης του συστήματος σίγουρα υπάρχουν και πάντοτε θα υπάρχουν. Η προσπάθεια είναι συνεχής, τόσο προς τον τομέα της ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, όσο και προς την ενίσχυση του υλικοτεχνικού εξοπλισμού πυρόσβεσης. Απτά πρόσφατα παραδείγματα της προσπάθειας αυτής είναι η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για άμεση πρόσληψη 108 ατόμων για την ενίσχυση της στελέχωσης του Τμήματος Δασών σε δασοπυροσβέστες, πυροφύλακες και χειριστές οχημάτων ειδικού τύπου. Επίσης, με απόφαση του Υπουργικού, εγκρίθηκε και η επαναλειτουργία του Δασικού Κολεγίου από το 2025, που αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στην καλύτερη στελέχωση του Τμήματος Δασών. Μια άλλη σημαντική απόφαση είναι η έγκριση έξι τροποποιημένων νομοσχεδίων για ενίσχυση της πρόληψης κατά των πυρκαγιών, τα οποία θα κατατεθούν στη Βουλή προς συζήτηση και έγκριση. Επιπρόσθετα, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε την προκήρυξη σειράς μέτρων με χρηματοδοτικά κίνητρα, τα οποία ενισχύουν την πρόληψη στις παραδασικές περιοχές, όπως είναι το πιλοτικό πρόγραμμα ελεγχόμενης βόσκησης, η καλλιέργεια εγκαταλελειμμένων αγρών, τα δασοκομικά μέτρα και ο καθαρισμός χόρτων και χαμηλών ανεπιθύμητων θάμνων σε ερείσματα δρόμων, καθώς και η 100% χρηματοδότηση σε συμπλέγματα κοινοτήτων που εφάπτονται δασικών περιοχών για αγορά τεμαχιστών / θρυμματιστών βλάστησης.

Σημαντική είναι επίσης η ενίσχυση που επιτεύχθηκε σε ό,τι αφορά τα επίγεια μέσα πυρόσβεσης, με την αγορά νέων πυροσβεστικών οχημάτων, μηχανημάτων και οχημάτων μεταφοράς προσωπικού, που ενισχύουν περαιτέρω τις επιχειρησιακές δυνατότητες των δυνάμεων κατάσβεσης. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι στο πλαίσιο της υλοποίησης του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, κατά το τρέχον έτος το Τμήμα Δασών προμηθεύτηκε 75 οχήματα μεταφοράς προσωπικού και 10 πυροσβεστικά οχήματα ειδικής χρήσης και παντός εδάφους με δυνατότητα μεταφοράς 2 τόνων νερού. Υπενθυμίζεται ότι το προηγούμενο έτος, μέσω του Σχεδίου, είχαν αγοραστεί 8 ερπυστριοφόροι προωθητές γης, 4 τροχοφόροι εκσκαφείς, 6 γεωργικοί ελκυστήρες και 6 τεμαχιστές κλαδιών, ενώ εγκαταστάθηκε σύστημα τροφοδοσίας υλικού πυρόσβεσης για τα αεροσκάφη, στο αεροδρόμιο Πάφου.

Το σημαντικότερο ίσως επίτευγμα, για τη φετινή αντιπυρική περίοδο, είναι το γεγονός ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είχε φέτος στη διάθεσή της έντεκα πρωτεύοντα πτητικά μέσα πυρόσβεσης, σημειώνοντας τον μεγαλύτερο αριθμό πτητικών μέσων σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα, σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια.

 

12.  Ποια είναι τα άμεσα μέτρα και ο μεσοπρόθεσμος σχεδιασμός του Υπουργείου για βελτίωση της εικόνας αυτής;

Για ενίσχυση της πυροπροστασίας των δασών και των παραδασόβιων κοινοτήτων, προγραμματίζουμε άμεσα και μεσοπρόθεσμα μέτρα. Τα σημαντικότερα εξ αυτών είναι η:

i.             Εφαρμογή συστήματος επιτήρησης και άλλων σύγχρονων τεχνολογιών για πρόληψη και αντιμετώπιση πυρκαγιών.

ii.            Δημιουργία πεζοπόρου τμήματος στη δασοπυρόσβεση και εγγραφή του στον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ.

iii.           Ανέγερση νέου Γενικού Κέντρου Επιχειρήσεων στις εγκαταστάσεις του Τομέα Πυροπροστασίας στην Αθαλάσσα.

iv.           Προμήθεια δέκα ιδιόκτητων πτητικών μέσων σε περίοδο πενταετίας και υπαγωγή της Μονάδας Πτητικών Μέσων Πυρόσβεσης στην Εθνική Φρουρά.

Πέρα από αυτά, προγραμματίζεται μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αλλά και από εθνικούς πόρους, η προμήθεια μεγάλου αριθμού πυροσβεστικών οχημάτων παντός εδάφους, φορτηγών/πλατφορμών μεταφοράς προωθητών γαιών και βυτιοφόρων οχημάτων.

Για το έτος 2025 προγραμματίζεται η υλοποίηση αντιπυρικών έργων, μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, όπως η κατασκευή νέων υδατοδεξαμενών στο δάσος Καφίζηδες και στο δάσος Κακορατζιάς, όπως επίσης και πυροφυλακίων, σε σημείο ευθύνης του Δασικού Σταθμού Πλατρών και στο δάσος Σταυροβουνίου. Επιπλέον θα εγκατασταθούν σύστημα πυρασφάλειας στον εκδρομικό χώρο «Πυκνής», στην Πέγεια, σύστημα πυροσβεστικών φωλεών σε Κοινότητες των Επαρχιών Πάφου και Λεμεσού ενώ θα αναβαθμιστεί επιπλέον και το τηλεπικοινωνιακό σύστημα του Τμήματος Δασών.

 

13.  Τι αναμένετε από το ΕΤΕΚ και τους Μηχανικούς του τόπου σε σχέση με τις αρμοδιότητες του Υπουργείου σας;

Το ΕΤΕΚ αποτελεί μόνιμο μέλος σε αρκετές επιτροπές του Τμήματος Περιβάλλοντος ως σύμβουλος προσφέροντας τις εξειδικευμένες γνώσεις του και την τεχνική βοήθειά του σε διάφορα θέματα που το απασχολούν, όπως θέματα εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, διαχείρισης αποβλήτων και πρόληψης της ρύπανσης. Πρόσφατα εκπρόσωπος του ΕΤΕΚ έχει περιληφθεί και σε μία ακόμα επιτροπή του Τμήματος Περιβάλλοντος, την Επιτροπή Μητρώου, η οποία αξιολογεί αιτήσεις για εγγραφή Συντονιστών στο Μητρώο Μελετητών. Το Μητρώο Μελετητών στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας περιβαλλοντικών μελετών και την παροχή υπηρεσιών εκτίμησης επιπτώσεων στο περιβάλλον στα υψηλότερα δυνατά επαγγελματικά πρότυπα και στη διενέργειά τους με τρόπο ανεξάρτητο, αμερόληπτο και αντικειμενικό. Το ΕΤΕΚ ως Τεχνικός Σύμβουλος της Πολιτείας συμβάλλει καθοριστικά προσφέροντας τις εξειδικευμένες γνώσεις των μελών του στην επίτευξη των στόχων των επιτροπών στις οποίες συμμετέχει.