ΧΡΗΜΑ #467, Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023 by ethosMEDIA

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΧΡΗΜΑ

Οι κορυφαίες εισηγμένες του 2023 ΧΡΗΜΑ τ.467/ 11-12.2023

ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

Έρχονται να καλύψουν νέες και πολλαπλές ανάγκες για τις επιχειρήσεις

Αλεξάνδρα Πέτσα Διευθύνουσα Εταίρος, Σαρδελάς Πέτσα Δικηγορική Εταιρεία

«Χρηματοοικονομικές προκλήσεις και πράσινη μετάβαση ανοίγουν νέους δρόμους για τις δικηγορικές εταιρείες» ISSN 1105-0470

Ο τρόπος της παροχής νομικών υπηρεσιών και υποστήριξης έχει αλλάξει ριζικά, κυρίως ως αποτέλεσμα των κοινωνικοοικονομικών εξελίξεων της τελευταίας δεκαετίας της κρίσης.

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.467 / 11-12.2023 / € 6,00

Συνεταιριστικές Τράπεζες: Η μετεξέλιξή τους και ο ρόλος τους στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών

Hotel Sales & Marketing Η εταιρεία Loguers ιδρύθηκε από καταξιωμένους επαγγελματίες του χώρου, με σκοπό να παρέχει υπηρεσίες πωλήσεων και Revenue Management σε ξενοδοχειακές μονάδες, εφαρμόζοντας μία ολοκληρωμένη στρατηγική, που στόχο έχει τη μεγιστοποίηση των εσόδων. Συνεργάζεται με τον εντυπωσιακό αριθμό των 135 ξενοδοχείων σε 25 προορισμούς στην Ελλάδα και το εξωτερικό και πλέον διαχειρίζεται περισσότερα από 6.000 δωμάτια, παρουσιάζοντας υπερδιπλάσια ανάπτυξη χρόνο με τον χρόνο.

Elevating Hospitality Maximizing Revenue

www.loguers.com | 210 6844773 ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΕ: ΑΘΗΝΑ | ΡΕΘΥΜΝΟ | ΗΡΑΚΛΕΙΟ

ΧΡΗΜΑ 1

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

εν αρχή...

Άνοιξε η «πόρτα» για τους ισχυρούς επενδυτές

ην είσοδο στους ισχυρούς μακροπρόθεσμους επενδυτές ανοίγει η αναβάθμιση του ελληνικού αξιόχρεου και από την Fitch. Ο αμερικανικός οίκος αναβάθμισε την ελληνική οικονομία από ΒΒ+ στο ΒΒΒ- (*), με σταθερές προοπτικές, προσβλέποντας σε μείωση του χρέους/ΑΕΠ σε 160,8% (2023), με εφικτό το 141,2% (2027). Η επισφράγιση της προόδου που έχει επιτευχθεί για τη χώρα και από τον αμερικανικό οίκο αποτελεί την πολύ σημαντική παρακαταθήκη ενόψει, καταρχάς, ενός «πονηρού» και για τις αγορές 2024, και έπεται συνέχεια... Γιατί είναι «πονηρή» η χρονιά που έρχεται; Καταρχάς, επειδή το ενδεχόμενο νέων αυξήσεων στα επιτόκια δεν μπορεί να αποκλειστεί –παρά το ότι πολύ δύσκολα θα προχωρούσε η Fed σε αυτές– συνδυαστικά με τις προειδοποιήσεις/απειλές της Κριστίν Λαγκάρντ ότι το λιγότερο και ακριβότερο κόστος χρήματος θα είναι ο κανόνας για το 2024, εντείνοντας το ήδη ασφυκτικό χρηματοδοτικό πλαίσιο λειτουργίας/επιβίωσης της ευρωπαϊκής επιχειρηματικότητας, της πραγματικής οικονομίας και, συνακόλουθα, της κοινωνίας. Το τελευταίο έχει τη σημασία του –και μεγάλη μάλιστα–, καθώς στις αρχές Ιουνίου (6-9 Ιουνίου) είναι προγραμματισμένες οι Ευρωεκλογές, με το εκλογικό σώμα των Ευρωπαίων να κλίνει όλο και προς το «δεξιο-δεξιότερο». Σε αυτό το διεθνές/ευρωπαϊκό περιβάλλον, λοιπόν, θα πορευτούν, το 2024, η ελληνική οικονομία, οι επιχειρήσεις, μεγάλες ή μικρές, οι επαγγελματίες και η κοινωνία, για αυτό και όσο πιο θωρακισμένοι είναι τόσο το καλύτερο. Τη σημασία που έχει το investment grade και από την Fitch δεν νομίζω ότι χρειάζεται 2 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

να την αναλύσουμε ιδιαίτερα. Μόνο να αναφέρουμε ένα, συγκριτικό, μέγεθος ενδεικτικό της τάξης διαφοράς: το 2024, οι ΗΠΑ θα πρέπει να εκδώσουν κρατικό/ομοσπονδιακό χρέος ύψους 1,4 τρισ. (το μεγαλύτερο ever…), οι δε BIG4 της Ευρώπης, δηλαδή η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία, υπολογίζεται πως θα αυξήσουν τις πωλήσεις ομολόγων στο 1,1 τρισ. ευρώ. Από κοντά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που θα αυξήσει κατά 20% τις εκδόσεις, στα 250 δισ. (εκτιμήσεις της HSBC). Πόσα προγραμμάτιζε ο ΟΔΔΗΧ; Γύρω στα 7-8 δισ. –άντε τώρα να τα φτάσει, συνδυαστικά με έντοκα, στα 10 και 12 δισ., κάνοντας «υγιεινό περίπατο» στις αγορές. Τόσο απλά... Με την BofA να προβλέπει εισροές στα ελληνικά κρατικά ομόλογα ύψους 16 δισ. (!) το 2024. (*) ΒΒΒ-: Σημειωτέον πως πρόκειται για το κάτω/χαμηλότατο όριο ενός εύρους που φτάνει μέχρι το άνω/υψηλότερο του απόλυτου Α.

Κ.Μ. Γελαντάλις

10 22 32

10 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

35 χρόνια περιοδικό ΧΡΗΜΑ

22 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΕΣ

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Η μετεξέλιξή τους και ο ρόλος τους στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών

4 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

32 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ

ΒΡΑΒΕΙΑ ΧΡΗΜΑ

Οι κορυφαίες εισηγμένες του 2023

Συνεταιριστικές Τράπεζες: Η μετεξέλιξή τους και ο ρόλος τους στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

τ.467/11-12.2023

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΧΡΗΜΑ

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.467 / 11-12.2023 / € 6,00

περιεχόμενα

Οι κορυφαίες εισηγμένες του 2023 ΧΡΗΜΑ τ.467/ 11-12.2023

ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

Έρχονται να καλύψουν νέες και πολλαπλές ανάγκες για τις επιχειρήσεις

66 ~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

Έρχονται να καλύψουν νέες και πολλαπλές ανάγκες για τις επιχειρήσεις

Αλεξάνδρα Πέτσα Διευθύνουσα Εταίρος, Σαρδελάς Πέτσα Δικηγορική Εταιρεία

74 ~ ΑΠΟΝΟΜΗ GREEK HOSPITALITY AWARDS 2023

Τα κορυφαία ξενοδοχεία της Ελλάδας

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY

88 ~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

Χρηματοδοτικές προκλήσεις, φαρμακευτική παραγωγή, καινοτομία και επενδύσεις

02 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ: Άνοιξε η «πόρτα» για τους ισχυρούς επενδυτές 96 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ: Ήρθε η ώρα να «ξεφουσκώσουν» τα ταμειακά διαθέσιμα

ΧΡΗΜΑ

τεύχος Νοεμβρίου - Δεκεμβρίου 2023 ISSN 1105-0470

Κείμενα και φωτογραφίες που αποστέλλονται για δημοσίευση στο περιοδικό δεν επιστρέφονται και αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία της ethosMEDIA SA, η οποία έχει νόμιμο δικαίωμα για κάθε είδους έντυπη ή ηλεκτρονική χρήση τους. Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική ή μερική, φωτογραφιών και ύλης του περιοδικού και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα άποψη της Διεύθυνσης του περιοδικού.

Κωνσταντίνος Ουζούνης CEO, ethosGROUP ouzounis.k@ethosmedia.eu

Ράντω Μανώλογλου Key Account Manager manologlou.r@ethosmedia.eu

Έλενα Χαραλάμπους Δημιουργικό zoegraph@gmx.net

Χρήστος Κώνστας Διευθυντής Σύνταξης konstas.c@ethosmedia.eu

Χριστίνα Κρούλη Sales Assistant krouli.c@ethosmedia.eu

Αμαλία Λούβαρη Επιμέλεια - Διόρθωση louvari.a@ethosmedia.eu

Κυρέλα Πέτρου Αρχισυντάκτρια petrou.k@ethosmedia.eu

Λωρέττα Μπούρα Υπεύθυνη Συνδρομών boura.l@ethosmedia.eu

Συντάκτες banks-press@ethosmedia.eu Κ.Μ. Γελαντάλις Γιάννης Λεοντάρης Κώστας Παπαγρηγόρης

Γιούλη Μουτεβελή Διοικητική Υποστήριξη mouteveli.g@ethosmedia.eu

Φωτογραφία Photopress Θ&Α Αναγνωστόπουλοι Shutterstock Εκτύπωση-ΒιβλιοδεσίαΣυσκευασία-Ένθεση Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

Νατάσσα Λαζαράκου Υπεύθυνη Λογιστηρίου lazarakou.n@ethosmedia.eu

ιδιοκτησία

Λυσικράτους 64, Καλλιθέα, Τ.Κ. 17674 | T: 210 998 4950 | E: banks-press@ethosmedia.eu Αριθμός ΓΕΜΗ: 00044774007000

www.ethosmedia.eu

www.ethosevents.eu

www.banks.com.gr

www.insuranceworld.gr

www.virus.com.gr

Intelligence, not just news.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Αλεξάνδρα Πέτσα

Διευθύνουσα Εταίρος, Σαρδελάς Πέτσα Δικηγορική Εταιρεία

«Χρηματοοικονομικές προκλήσεις και πράσινη μετάβαση ανοίγουν νέους δρόμους για τις δικηγορικές εταιρείες» ΧΡΗΜΑ 5

xρηματιστήριο

Άνω των 3 δισ. ευρώ οι μερισματικές αποδόσεις Ρεκόρ δεκαπενταετίας

ε χρηματικές διανομές που θα ξεπεράσουν τα 3 δισ. ευρώ προχωρούν οι διοικήσεις των εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Θα πρόκειται για μια χρονιά-ρεκόρ δεκαπενταετίας, έμπρακτη επιβεβαίωση της ανθεκτικότητας του μεγαλύτερου μέρους της εγχώριας επιχειρηματικότητας που έχει επενδυτική/ χρηματιστηριακή παρουσία.

▶

6 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Πιο συγκεκριμένα, η επίδοση-ρεκόρ των 2,4 δισ. ευρώ του 2022 θα καταρριφθεί το 2023 και το συνολικό ποσό στο τέλος του έτους εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 3 δισ. ευρώ. Στο εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2023, οι χρηματικές διανομές ανήλθαν σε 2,8 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 17,5%. Η απόδοση των χρηματικών διανομών για το σύνολο της αγοράς το 2022 διαμορφώθηκε στο 3,6%, ενώ η απόδοση στο εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2023 διαμορφώνεται στο 3,4%, σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου Αθηνών.

Ιστορικά, το 2008, είχε επιτευχθεί η καλύτερη μερισματική απόδοση της ελληνικής αγοράς, με 6,6%, αλλά τότε οι χρηματικές διανομές είχαν φτάσει τα 4,5 δισ. ευρώ, καθώς οι εισηγμένες ήταν πολύ περισσότερες απ’ ό,τι σήμερα και μέρισμα μοίραζαν και οι τράπεζες. Το 2009, οι εισηγμένες διένειμαν το ποσό των 2,96 δισ. ευρώ, ενώ κατά την τελευταία δεκαπενταετία το μεγαλύτερο ποσό καταγράφηκε το 2007, στα 5,42 δισ. ευρώ. Η μέση μερισματική απόδοση των μετοχών στο ΧΑ διαμορφώνεται στο 3,5%, ενώ αν εξαιρεθούν οι τράπεζες, η μέση μερισματική απόδοση της αγοράς αυξάνεται στο 4,5%, στα επίπεδα δηλαδή στα οποία κυμαίνεται σήμερα η μέση μερισματική απόδοση των μετοχών μεγάλης κεφαλαιοποίησης. Το συγκριτικό πλεονέκτημα για έναν επενδυτή ή ακόμη και απλό ιδιώτη ο οποίος αναζητεί εναλλακτικές πέραν του χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι η τεράστια διαφορά απόδοσης. Πράγματι, σε πολλές περιπτώσεις, ξεπερνά ακόμη και το 10%, την ώρα που οι λογαριασμοί ταμιευτηρίου (αν εξαιρεθεί και

ο πληθωρισμός) αφαιρούν ουσιαστικά εισόδημα από τους καταθέτες. Έτσι, ορισμένοι στην αγορά θυμήθηκαν πως παλαιότερα αρκετοί μικροεπενδυτές του ΧΑ επανεπένδυαν μεγάλο μέρος από τα μερίσματά τους, μεγιστοποιώντας αφενός την απόδοσή τους σε ανοδικές αγορές, εισπράττοντας αφετέρου, στην επόμενη χρήση, μεγαλύτερα. Κατά τη δεκαετία της κρίσης, εξάλλου, η ύπαρξη υπολογίσιμου ταμείου στο τέλος κάθε περιόδου ήταν σημαντικότερη ακόμα και από την κερδοφορία της επιχείρησης, καθώς οι συνθήκες ρευστότητας ήταν ιδιαίτερα απαιτητικές, όπως παρατηρούσαν αναλυτές της αγοράς, ενώ οι επενδύσεις και η διαπραγματευτική ικανότητα είχαν ως σημείο αναφοράς τη δύναμη των μετρητών στο ταμείο των επιχειρήσεων. Μετά το 2019, η πολιτική των διοικήσεων έδειξε να αλλάζει και να γίνεται πιο ανοικτή στην αύξηση του ύψους του μερίσματος επί των καθαρών κερδών. Τότε, για 42 εισηγμένες οι διανομές σε μερίσματα έφτασαν τα 2,3 δισ. ευρώ. Ενισχυτικά λειτούργησαν αφενός

η χαμηλότερη φορολογία και αφετέρου η σχεδιάζουν να επενδύσουν ή να επεκτείεξαίρεση από την εισφορά αλληλεγγύης, σε νουν τις δραστηριότητές τους στη χώρα μας, μια συγκυρία στην οποία τα μηδενικά επιτό- στη διάρκεια του επόμενου χρόνου, ενώ σε κια ταμιευτηρίου και η σημαντικά αυξημένη ποσοστό 67% εκτιμούν ότι η ελκυστικότητα της Ελλάδας θα κερδοφορία πολλών βελτιωθεί περαιεπιχειρήσεων ενίτέρω στα επόμενα σχυσαν τα κίνητρα Η μέση μερισματιτρία χρόνια –το των διοικήσεων κή απόδοση των υψηλότερο ποσοστό των εισηγμένων. Α Χ ο στ ν μεταξύ των υπό Το αποτέλεσμα μετοχώ ο σύγκριση ευρωπαήταν οι μερισματιδιαμορφώνεται στ ϊκών χωρών όπου κές αποδόσεις να 3,5%, ενώ αν εξαιπραγματοποιήθηκε αποκτήσουν νόημα , ες εζ άπ τρ οι ύν θο η έρευνα φέτος. και να δελεάσουν ρε ή ικ Αυτά είναι μερικά πολλούς επενδυτές η μέση μερισματ από τα ευρήμαπου έλκονται από άς απόδοση της αγορ τα της μεγάλης τα διανεμόμενα αυξάνεται στο 4,5%. έρευνας EY κέρδη. A t t ra c t i v e n e s s Ωστόσο, πάνω από Survey Ελλάδα το 80% των μερι2023, της πέμπτης έκδοσης με θέμα την ελσμάτων (2,27 δισ. ευρώ) που διανέμουν το 2023 οι εισηγμένες κυστικότητα της χώρας ως επενδυτικού προπεριορίζεται σε μόλις σε 7 εταιρείες: ΟΠΑΠ ορισμού, η οποία διενεργήθηκε από την FT (781,18 εκατ. ευρώ), Jumbo (400,96 εκατ. Longitude για λογαριασμό της EY Ελλάδος. ευρώ), Coca-Cola HBC (290,59 εκατ. ευρώ), Ευρήματα τα οποία παρουσίασε ο διευθύνων ΟΤΕ (255,33 εκατ. ευρώ), Helleniq Energy σύμβουλος της ΕΥ Ελλάδος, Γιώργος Παπα(229,22 εκατ. ευρώ), Μυτιληναίος (177,18 δημητρίου, στο πλαίσιο του 6th InvestGR εκατ. ευρώ) και Μotor Oil (135,60 εκατ. Forum 2023: Staying the Course. ευρώ). Ποσοστό που μεγεθύνεται σε πάνω από 90%, από τη στιγμή που θα συνυπολογιστούν οι διανομές των ΤΙΤΑΝ Cement (46,99 εκατ. ευρώ), ΤΕΡΝΑ Ενεργειακής (44,85 εκατ. ευρώ), Prodea (37,04 εκατ. ευρώ), ΚΑΡΕΛΙΑ (32,56 εκατ. ευρώ), Autohellas (31,60 εκατ. ευρώ), Viohalco (31,10 εκατ. ευρώ), ΟΛΠ (26 εκατ. ευρώ) και ElvalHalcor (22,51 εκατ. ευρώ), που απαρτίζουν την ομάδα των τοπ-15 με τις μεγαλύτερες διανομές μερισμάτων σε αξία φέτος (2,54 δισ. ευρώ). Προφανώς, πρόκειται για τη «δύναμη πυρός» της εγχώριας (εισηγμένης στο ΧΑ) επιχειρηματικότητας, που, ακριβώς λόγω της ανθεκτικότητάς της, μπορεί και σε νέες επενδύσεις να προχωρήσει –δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας–, αλλά και σε διεύρυνση της εξωστρέφειας να συμβάλει. Τα στοιχεία (της ΕΥ) ενδεικτικά: Σε ένα περιβάλλον παγκόσμιων οικονομικών προκλήσεων, η ελκυστικότητα της Ελλάδας ως επενδυτικού προορισμού εξακολουθεί να ενισχύεται. Το 40% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν σε έρευνα της EY Ελλάδος ΧΡΗΜΑ 7

xρηματιστήριο

Ενισχυτική είναι και η Τράπεζα της Ελλάδος: συζητήσεων με τον επόπτη για τη διανομή Το μερίδιο καθαρού κέρδους (που ορίζε- μερίσματος από τα κέρδη του 2023. ται ως ο λόγος “Game changer”, κατά του καθαρού γενική εκτίμηση, , 08 20 το λειτουργικού είναι το θεαματικό , Ιστορικά πλεονάσματος placement για το είχε επιτευχθεί η προς την καθαρή 22% του μετοχικαλύτερη μερισμαπροστιθέμενη κού κεφαλαίου της ς τη η οσ όδ αξία και εκφράζει Εθνικής, διαδικασία τική απ με την απόδοση του που ξεπέρασε τις ελληνικής αγοράς, επιχειρηματικού προσδοκίες ακόμη 6,6%, αλλά τότε οι τομέα σε όρους και των υπεραισιές ομ αν δι ές ικ ατ λειτουργικών όδοξων της κοινόχρημ 5 4, κερδών) υπερκέτητας. Ακολούθηείχαν φτάσει τα ρασε τα προ πανσαν οι «έξοδοι» δισ. ευρώ, καθώς οι δημίας επίπεδα της Eurobank και λύ πο αν ήτ ες έν γμ ση το 2022 (33,2%), της Πειραιώς με ει . έναντι 24,8% το εκδόσεις senior περισσότερες 2019, αλλά και τα preferred (αντλώεπίπεδα του 2021 ντας από 500 (32,5%). Υπολοεκατ. καθεμία, με σχετικά ικανοποιητιγίζεται πως, το 2023, η δημιουργία νέων κούς όρους). Ειδικότερα για την Eurobank, θέσεων εργασίας ήταν διψήφια σε ποσοστό, το ετήσιο τοκομερίδιο διαμορφώθηκε στο το μεγαλύτερο από το 2009 μέχρι και το 5,85%, αισθητά χαμηλότερα από το 7% 2022. που είχε «τιμολογηθεί» τον Ιανουάριο σε Το σύνολο των οικονομικών μεγεθών και αντίστοιχη έκδοση. Σημειωτέον πως, τότε, αριθμοδεικτών παρουσιάζει ισχυρή βελτίω- τα επιτόκια στην ευρωζώνη ήταν 2% (200 ση, αποτυπώνοντας τη συνεχή προσπάθεια μονάδες βάσης) χαμηλότερα. Ακολούθητων εισηγμένων για προσαρμογή στις απαι- σε η Πειραιώς, με αναλυτές να αποδίδουν τήσεις της οικονομίας και παραγωγή προϊό- την υποχώρηση των αποδόσεων τόσο στην ντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης ισχυρή ζήτηση που εκδηλώθηκε όσο και στη αξίας. Τα δεδομένα συνηγορούν και στην μείωση του ρίσκου χώρας μετά την απόδοση εκτίμηση ότι ένας σκληρός πυρήνας που δο- της επενδυτικής βαθμίδας και από την Fitch. κιμάστηκε και αντεπεξήλθε «διά πυρός και Μάλιστα, στις 6 Δεκεμβρίου, η απόδοση του σιδήρου» επάλληλων κρίσεων, πλέον διαθέ- GR10Y διόρθωσε θεαματικά στο 3,345%, τει ισχυρά αντισώματα και, συνακόλουθα, θα πλησιάζοντας σε απόσταση βολής το αντίείναι σε θέση να ανταμείβει τους μετόχους τις στοιχο της Ισπανίας, καθιστώντας εφικτό τον επόμενες χρήσεις. στόχο του ΟΔΔΗΧ για σύγκλιση ακόμη και με το χρέος της Γαλλίας. Και ο τραπεζικός κλάδος στις διανομές Για το συστημικό εγχώριο banking «κρησάρα» αποτέλεσαν τα stress tests που Χρονιά μετάβασης από την επενδυτική... η Eurobank, η Εθνική, η Alpha Bank και η «ανομβρία» στη χρηματιστηριακή ανταμοιβή Πειραιώς ξεπέρασαν (με διαφορετικό rating των μετόχων/επενδυτών θα είναι το 2023 καθεμία) με χαρακτηριστική ευκολία και και για τον επιπρόσθετο λόγο πως θα αποτε- αρκετά πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. λέσει τη βάση για τον τραπεζικό κλάδο. Σύμφωνα με το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Την ευνοϊκή συγκυρία μετά την επιστρο- Σταθερότητας, με όσα αναφέρονται στο τρίτο φή της χώρας στην επενδυτική κατηγορία “HFSF Bulletin” (με θέμα τα αποτελέσματα σπεύδουν να εκμεταλλευτούν οι ελληνικές της Πανευρωπαϊκής Άσκησης Προσομοίωσης τράπεζες για να χτίσουν πρόσθετα κεφαλαι- Ακραίων Συνθηκών των Ελληνικών Συστηακά «μαξιλάρια», ενόψει της έναρξης των μικών Τραπεζών για το 2023), το εγχώριο 8 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

τραπεζικό σύστημα βρίσκεται ήδη στον «προθάλαμο» της σχετικής διαδικασίας για την απόδοση εσόδων (από κέρδη χρήσης 2023) σε μετόχους/επενδυτές, την Άνοιξη του 2024. Σύμφωνα με το ΤΧΣ, οι συστημικές τράπεζες βγήκαν ισχυρότερες από την πιο αυστηρή, μέχρι στιγμής, άσκηση ανθεκτικότητας, καταγράφοντας θεαματικά καλύτερες επιδόσεις σε σύγκριση με τις αντίστοιχες ασκήσεις του 2021 και του 2018. Αποτέλεσμα της δραστικής μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων/ανοιγμάτων (NPLs/NPEs) συνδυαστικά με την αύξηση της κερδοφορίας τους από το 2021 και μετά. Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως το εγχώριο συστημικό banking (Eurobank, Εθνική, Alpha Bank και Πειραιώς) κατέλαβε την 4η θέση μεταξύ 16 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έναντι της 11ης το 2021 και της 15ης θέσης το 2022. Παράλληλα, βρέθηκε στην 1η θέση μεταξύ των τραπεζικών συστημάτων των χωρών του Νότου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γι’ αυτό και, όπως εκτιμά το ΤΧΣ, η απόδοση των τραπεζών δημιουργεί εύλογες προσδοκίες για μείωση των εποπτικών κεφαλαιακών απαιτήσεων (P2G και P2R), ανοίγοντας τη δυνατότητα για την ανταμοιβή των μετόχων τους με τη μορφή μερισμάτων σε μετρητά ή/και επαναγοράς μετοχών στο άμεσο μέλλον. • • •

Ιστορική Αναδρομή ΧΡΗΜΑ

Τ Το χρονικό μιας ιστορικής διαδρομής 10 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

ο περιοδικό ΧΡΗΜΑ γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1988, όταν ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου Αθηνών δεν ξεπερνούσε τις 300 μονάδες και το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ανερχόταν σε 76 δισ. δολάρια. Από το πρώτο τεύχος, πιστέψαμε ότι υπήρχε θέση στην αγορά για μια ανεξάρτητη και αδέσμευτη φωνή. Επιστρατεύσαμε εργαλεία χρηματοοικονομικής και τεχνικής ανάλυσης, τα οποία ήταν άγνωστα εκείνη την εποχή, και πρωτοπορήσαμε, καθώς το περιοδικό ΧΡΗΜΑ ήταν το πρώτο στην Ελλάδα που εκδιδόταν με τη μέθοδο του desktop publishing, κάτι που επέτρεψε στη νεοφυή μας επιχείρηση να ανταγωνιστεί τους εκδοτικούς κολοσσούς της εποχής με επιτυχία. Οι περιβόητες «Προτάσεις Αγοράς», που δημοσιεύαμε κάθε δεκαπενθήμερο, εντόπιζαν τις μετοχές οι οποίες διαπραγματεύονταν κάτω από την πραγματική τους αξία και έθεταν τι-

μές-στόχους για τον επόμενο χρόνο. Η επιτυχία τους ήταν τέτοια που ο «δείκτης ΧΡΗΜΑ» είχε υπερδιπλάσια απόδοση από τον Γενικό Δείκτη του Χρηματιστηρίου Αθηνών επί πολλά χρόνια! Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 35 ετών από την κυκλοφορία του πρώτου τεύχους, επιχειρούμε μια ιστορική αναδρομή στην πορεία εξέλιξης του περιοδικού. Σε κάθε τεύχος που θα κυκλοφορήσει μέσα στο 2023 θα φιλοξενήσουμε εικόνες από εξώφυλλα, θέματα και συνεντεύξεις που παρουσιάστηκαν στο περιοδικό όλα αυτά τα χρόνια και σηματοδότησαν τη δυναμική και την εντυπωσιακή μεγέθυνση και εξέλιξή του. Το ΧΡΗΜΑ, ανανεωμένο και σύγχρονο, συνεχίζει να στηρίζει την επιχειρηματικότητα στη χώρα και τις επενδύσεις, συμβάλλοντας στην εκ νέου ανάδειξη του Χρηματιστηρίου Αθηνών σε ένα εργαλείο χρηματοδότησης των υγιών και δυναμικών ελληνικών επιχειρήσεων.

2019 Στο κατώφλι της ψηφιακής εποχής Με οδηγό επενδύσεων ξεκινάει το τεύχος 438, το πρώτο για το 2019, αλλά και με μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κατάταξη μερισματικών αποδόσεων, στην οποία παρουσιάζονται οι εισηγμένες στο ΧΑ εταιρείες που στήριξαν τους μετόχους τους κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Στην κεντρική συνέντευξη του τεύχους, ο Γιώργος Γεράρδος λέει: «Ευτύχησα να δω τα όνειρά μου να γίνονται πραγματικότητα. Τώρα κάνω σχέδια..». Στο επόμενο τεύχος, γίνεται λόγος για τα 25,3 δισ. που ετοιμάζονται να «ξεφορτωθούν» οι τράπεζες το 2019. Στο προσκήνιο και τα νέα δίκτυα τηλεπικοινωνιών, με την έλευση του 5G. Στο τεύχος Μαΐου-Ιουνίου, ο Άκης Σκέρτσος, με την τότε ιδιότητά του, ως γενικός διευθυντής του ΣΕΒ, και λίγες μόλις ημέρες πριν αναλάβει καθήκοντα στην κυβέρνηση, αναφέρει στην κεντρική συνέντευξη του τεύχους: «Παιδεία, δικαιοσύνη και φορολογία οι άμεσες προτεραιότητες για να αλλάξουμε τις προοπτικές της χώρας». Στο ίδιο τεύχος, ο τουρισμός βρίσκεται σε αναζήτηση ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης, ενώ οι επιχειρήσεις μιλούν για την εταιρική κοινωνική ευθύνη,

αναγνωρίζοντας τη μεγάλη ευθύνη, αλλά και τις ευκαιρίες. Στο τεύχος 441, σε αφιέρωμα για τις μη εξυπηρετούμενες υποχρεώσεις (NPEs), γίνεται εκτενής αναφορά στις προκλήσεις και τα οφέλη της αγοράς των 50 δισ. ευρώ, που τώρα «γεννιέται». Στο επόμενο τεύχος και σε ειδικό αφιέρωμα για την αγορά ενέργειας και πετρελαιοειδών, παρουσιάζονται οι μεγάλες αλλαγές που συντελούνται, μεταβάλλοντας τον ενεργειακό

«χάρτη» της χώρας. Στο τελευταίο τεύχος της χρονιάς, ο Άρης Αρβανιτάκης, Managing Director, UCI Greece Loan Management Services, προβλέπει το μέλλον της διαχείρισης των κόκκινων δανείων και κυρίως χαράσσει τον χάρτη των μεγάλων επιχειρηματικών ευκαιριών που διανοίγονται από τη νέα, μεγάλη «βιομηχανία» των NPEs. Στο ίδιο τεύχος αναδεικνύεται η ψηφιακή εποχή των πληρωμών. ΧΡΗΜΑ 11

Ιστορική Αναδρομή ΧΡΗΜΑ

ΣΤ’ ΜΕΡΟΣ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ (2019-2023)

2020 Νέες ευκαιρίες με επίκεντρο… την πανδημία Στο πρώτο τεύχος της χρονιάς, μαζί με το παραδοσιακό Investor’s Guide, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην αγορά των κρυπτονομισμάτων, με έμφαση στο δωδεκάχρονο bitcoin και τις μελλοντικές προκλήσεις. Στο τεύχος 445 υπάρχει εκτεταμένη αναφορά στις ριζικές αλλαγές που προκαλεί η πανδημία στη δομή και λειτουργία του πιστωτικού συστήματος, αλλά και ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον ranking για τον κατασκευαστικό κλάδο και τα σημάδια ανάκαμψης που παρατηρούνται. Επίσης, αναφορά γίνεται στο θαύμα που συντελέστηκε στον χώρο του e-commerce μέσα στην πανδημία και στις προοπτικές που ανοίγονται. Στο τεύχος Μαΐου-Ιουνίου, ο Στάθης Ποταμίτης, πρόεδρος του Συνδέσμου Δικηγορικών Εταιρειών Ελάδας, αναφέρει ότι «οι νομικές υπηρεσίες εξελίσσονται μαζί με την οικονομία μας» και ότι «η δικηγορική εταιρεία είναι μια σύγχρονη λύση για τις αυξημένες ανάγκες ενός σημαντικού μέρους της δικηγορικής πελατείας. Το επάγγελμα βιώνει ήδη μια τεχνολογική επανάσταση, με την εισαγωγή της Τεχνητής Νοημοσύνης». Στο τεύχος 447 δημοσιεύεται αφιέρωμα για τα εταιρικά ομόλογα που εστιάζει στη διετή «ανομβρία», στις ευκαιρίες που χάθηκαν και τις προϋποθέσεις επανεκκίνησης. Στο ίδιο τεύχος φιλοξενείται αφιέρωμα για τα προγράμματα πιστότητας (loyalty schemes), τα οποία εστιάζουν πλέον στην παροχή προσω12 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

ποποιημένων εμπειριών. Στο επόμενο τεύχος, η υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως, επισημαίνει σε συνέντευξή της ότι: «Η αξιολόγηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αλλά και των εκπαιδευτικών, η εξωστρέφεια της παιδείας και η διασύνδεση των σχολείων και των πανεπιστημίων με τη σύγχρονη οικονομική καθημερινότητα αποτελούν απόλυτη προτεραιότητα». Στο ίδιο τεύχος, παρουσιάζονται «οι νικητές του lockdown» και συγκεκριμένα το top 20 των πλέον κερδοφόρων εισηγμέ-

νων στο ΧΑ. Στο τεύχος Δεκεμβρίου, ο Βασίλης Αποστολόπουλος, διευθύνων σύμβουλος του ομίλου «Ιατρικό Αθηνών», αναφέρει στη συνέντευξή του: «Ο κορωνοϊός ήρθε για να αποδείξει την ανάγκη ενός καλύτερου, ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού σχεδιασμού των συστημάτων υγείας. Αναδείχθηκε η συμπληρωματικότητα της δημόσιας και της ιδιωτικής υγειονομικής περίθαλψης και οι προκλήσεις για την αποτελεσματικότερη συνεργασία μεταξύ τους».

2021 Μια νέα, «έξυπνη» εποχή ξεπροβάλλει… Στο τεύχος Ιανουαρίου δημοσιεύεται συνέντευξη του υφυπουργού Οικονομικών, αρμόδιου για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, Γιώργου Ζαββού, ο οποίος επισημαίνει ότι «οι επόμενοι 18 μήνες είναι κρίσιμοι για τις τράπεζες και το ελληνικό χρηματιστήριο». Στο ίδιο τεύχος δημοσιεύεται αφιέρωμα για τις πράσινες κατασκευές, οι οποίες φαίνεται ότι συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο αγοραστικό ενδιαφέρον. Στο τεύχος Μαρτίου-Απριλίου φιλοξενείται συνέντευξη του υπουργού Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκου Πιερρακάκη, ο οποίος επισημαίνει: «Αντιλαμβανόμαστε τον ψηφιακό μετασχηματισμό ως ένα σύνολο “μικρών επαναστάσεων” που έρχονται υλοποιώντας κάθε μέρα μια μικρή αλλαγή». Στο ίδιο τεύχος δημοσιεύεται αφιέρωμα στο Digital Business Transformation, με τίτλο «Δεν είναι μόδα, αλλά προϋπόθεση επιβίωσης». Στο τεύχος 452 αναδεικνύεται η σπουδαιότητα της εφαρμογής πολιτικών ESG για την προσέλκυση επενδύσεων, ενώ ανοίγουμε και τον φάκελο «Έξυπνες πόλεις», όπου παρουσιάζουμε την πρόοδο στον τομέα της τεχνολογίας, αλλά και τις γραφειοκρατικές –και όχι μόνο– αγκυλώσεις. Στο επόμενο τεύχος μιλάμε για το λιανεμπόριο στη νέα εποχή: Online αγορές, delivery και phygital καταστήματα. Στο ίδιο τεύχος δημοσιεύεται φάκελος για τον χώρο της πληροφορικής, με έμφαση στις τεχνολογίες storage-cloud. 14 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Στο τεύχος Σεπτέμβριος-Οκτώβριος, φιλοξενείται κεντρική συνέντευξη της Έφης Κουτσουρέλη, αντιπροέδρου του Ομίλου Quest, η οποία χαρακτηριστικά αναφέρει: «Η επιτυχία κρύβεται στο όραμα, τις αρχές και τις αξίες, στη φιλοσοφία της διαρκούς εξέλιξης». Στο συγκεκριμένο τεύχος δημοσιεύεται και αφιέρωμα στις 35 ηγέτιδες εταιρείες του Athex ESG Index και τον τρόπο με τον οποίο

προσελκύουν νέα επενδυτικά κεφάλαια. Στο τελευταίο τεύχος της χρονιάς φιλοξενείται συνέντευξη της Ειρήνης Βανταράκη, CEO, Greek House Davos, στην οποία επισημαίνεται ότι «η Ελλάδα έχει ρόλο και χώρο στο Νταβός». Η ίδια σημειώνει ότι «πάντα ήθελα, και θέλω, να υπάρχει ένας μοχλός επανασύστασης της χώρας στη διεθνή σκηνή. Τώρα είναι η ώρα, το momentum».

Ιστορική Αναδρομή ΧΡΗΜΑ

2022 Ο τουρισμός σταθερά «πρωταγωνιστής» Το πρώτο τεύχος του 2022 (αρ. 456) δημοσιεύει κεντρική συνέντευξη του Γιώργου Μυλωνογιάννη, προέδρου του ΔΣ της εταιρείας Ελλάκτωρ, ο οποίος αναφέρεται στις προκλήσεις που άλλαξαν καθοριστικά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι κατασκευαστικοί όμιλοι. Στο ίδιο τεύχος, σε αφιέρωμα για τις χρηματιστηριακές εταιρείες, προβάλλονται οι «πρωταγωνίστριες» του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Στο τεύχος 457 παρουσιάζονται οι νέες τάσεις στην εξεύρεση ανθρώπινου δυναμικού. Προβάλλονται οι νέες δεξιότητες, οι ειδικότητες με ζήτηση και το πρόβλημα της έλλειψης ταλέντων. Στο ίδιο τεύχος, η βιομηχανία τροφίμων και ποτών έχει αρχίσει ήδη να βρίσκεται αντιμέτωπη με τις αυξήσεις στις τιμές των πρώτων υλών. Στο τεύχος Μαΐου-Ιουνίου, προβάλλονται τα ανοιχτά «μέτωπα» και τα «στοιχήματα» στο πεδίο του τουρισμού, ο οποίος, ωστόσο, σε συνδυασμό με την ισχυρή αγορά εργασίας και τη δημοσιονομική στήριξη, αμβλύνει τις επιπτώσεις του πληθωρισμού. Επίσης, στο αφιέρωμα με τίτλο Funding, προβάλλονται τα νέα, σύγχρονα επενδυτικά εργαλεία, που ανταποκρίνονται στους απαιτητικούς καιρούς που ζούμε. Στο επόμενο τεύχος δημοσιεύεται μεγάλο αφιέρωμα για την ακτοπλοΐα και τις μεγάλες προκλήσεις με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη. Προβάλλεται επίσης η αναγκαιότητα της επαγγελματικής διαχείρισης και ο ρόλος των θεσμικών επενδυτών. Στο τεύχος Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου φιλοξενείται συνέντευξη του Τηλέμαχου Λαβίδα,

επικεφαλής του Ομίλου Lavipharm, ο οποίος αναφέρει ότι «σήμερα, μια βιομηχανία, για να πετύχει, πρέπει να επικεντρώσει τις δυνάμεις της σε λίγους και συγκεκριμένους τομείς, εκεί όπου διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα». Στο ίδιο τεύχος ανοίγουμε φάκελο για το μείζον θέμα της ενέργειας, με τίτλο «Επάρκεια, κόστη και το “τρένο” των ΑΠΕ». Στο τελευταίο τεύχος για το 2022, το ΧΡΗΜΑ φιλοξενεί μεγάλη, κεντρική συνέντευξη

του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, Γιάννη Στουρνάρα, ο οποίος, μεταξύ άλλων, αναφέρει: «Δεδομένου ότι το 2023 είναι χρονιά εθνικών εκλογών, απαιτείται σύμπλευση και συνεννόηση των πολιτικών δυνάμεων, ώστε να υλοποιηθούν οι βασικές δεσμεύσεις της οικονομικής πολιτικής και να διαφυλαχθούν όσα έχει επιτύχει η ελληνική οικονομία την τελευταία δεκαετία». ΧΡΗΜΑ 15

φάκελος - ναυτιλία

2023 Ο επενδυτικός «πυρετός» ανεβάζει το «θερμόμετρο» των προσδοκιών Το τεύχος Ιανουαρίου ξεκινά με τις επενδυτικές ευκαιρίες και τις μεγάλες επενδύσεις που υλοποιούνται ήδη στη χώρα, όπως και με ειδικό αφιέρωμα για τις εταιρείες ταχυμεταφορών-courier, που πέτυχαν να μετατρέψουν την κρίση σε ευκαιρία. Στο συγκεκριμένο τεύχος φιλοξενείται συνέντευξη του διευθύνοντος συμβούλου του ΑΔΜΗΕ Συμμετοχών, Γιάννη Καράμπελα, ο οποίος τονίζει: «Υλοποιούμε τον εθνικό μας στόχο: Να καταστεί η Ελλάδα ενεργειακός κόμβος στην Ευρώπη». Στο δεύτερο τεύχος της χρονιάς δημοσιεύεται κεντρική συνέντευξη του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών, Θεόδωρου Σκυλακάκη, ο οποίος αναφέρεται στις προκλήσεις της νέας τετραετίας σημειώνοντας: «Δύο είναι τα κρίσιμα διακυβεύματα της επόμενης τετραετίας: η συνέχιση και αξιοποίηση της καλής πορείας που ακολουθεί τα τελευταία χρόνια η ελληνική οικονομία και ο εκσυγχρονισμός των τμημάτων του Δημοσίου, που παραμένουν ακόμα αιχμάλωτα του “βαθέος κράτους”». Στο τεύχος 464 δημοσιεύεται μεγάλο αφιέρωμα με τίτλο «Women in Business: Οι πρωταγωνίστριες του ελληνικού επιχειρείν». Το αφιέρωμα συνοδεύει κεντρική συνέντευξη της κ. Ιουλίας Τσέτη, CEO του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη, η οποία επισημαίνει ότι «ισότητα, διαφορετικότητα και ισότιμη ανάπτυξη αποτελούν τους βασικούς άξονες της εποχής μας». 16 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Στο τεύχος 465 δημοσιεύεται κεντρική συνέντευξη του Γεώργιου Τανισκίδη, προέδρου της Optima bank, η οποία αποτελεί την πρώτη εισαγωγή τράπεζας στο ΧΑ, μετά από 17 χρόνια. Επίσης, δημοσιεύεται αφιέρωμα για τη νέα εποχή των εισηγμένων ΑΕΕΑΠ, όπως και μεγάλος φάκελος για τη ναυτιλία, με τίτλο «Η παγκόσμια ελληνική πρωτοπορία». Στο τεύχος 466 δημοσιεύεται φάκελος για το ESG αποτύπωμα της εγχώριας επιχειρηματικότητας, όπου παρουσιάζονται οι πρακτικές ESG που ανταποκρίνονται στις τρέχουσες

και ταχέως μεταβαλλόμενες, περιβαλλοντικές και κοινωνικές ανάγκες. Δημοσιεύεται επίσης αφιέρωμα για τα νέα προγράμματα χρηματοδότησης και τους νέους τύπους καταστημάτων που δημιουργούν οι εγχώριες τράπεζες. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται: «Παρελθόν θα αποτελέσει πολύ σύντομα το μοντέλο χρηματοδότησης που είχαν οι τράπεζες εδώ και δεκαετίες, καθώς βρίσκονται προ των πυλών σημαντικές εξελίξεις στο συνολικό μοντέλο λειτουργίας του εγχώριου χρηματοπιστωτικού συστήματος». • • •

ΧΡΗΜΑ 17

Ιστορική Αναδρομή ΧΡΗΜΑ

συνέντευξη

Αλεξάνδρα Πέτσα Διευθύνουσα Εταίρος, Σαρδελάς Πέτσα Δικηγορική Εταιρεία Στον Χρήστο Ν. Κώνστα

Αλεξάνδρα Πέτσα διευθύνει μία από τις μεγαλύτερες και πιο γνωστές ελληνικές δικηγορικές εταιρείες. Μαζί με τον συνεταίρο της, Νότη Σαρδελά, έχουν πετύχει μέσα σε λίγα χρόνια να αναδείξουν τη Δικηγορική Εταιρεία Σαρδελάς Πέτσα ως έναν κορυφαίο πάροχο νομικών υπηρεσιών που έχει κερδίσει την εκτίμηση και τον σεβασμό της επιχειρηματικής κοινότητας τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Είναι δύσκολο να βρει κανείς αρκετό χρόνο για μια αναλυτική συζήτηση με την Αλεξάνδρα Πέτσα. Το τηλέφωνο χτυπά διαρκώς, οι απαιτήσεις της δουλειάς είναι διαρκώς επείγουσες και οι γνώσεις της, ιδιαίτερα σε θέματα μη εξυπηρετούμενων δανείων, κεφαλαιαγοράς και ακινήτων, είναι συνεχώς απαραίτητες για τη διευθέτηση των υποθέσεων της δικηγορικής εταιρείας... Τον τελευταίο καιρό, οι μεγάλες προκλήσεις τόσο της κλιματικής κρίσης όσο και της προσπάθειας αξιοποίησης της αυξανόμενης εισροής κεφαλαίων και επενδύσεων στην ελληνική οικονομία και οι δραματικές αλλαγές που επιφέρουν στη λειτουργία των επιχειρήσεων, με νέες νομοθετικές παρεμβάσεις, ρυθμίσεις και εξελίξεις, αποτελούν έναν ακόμη τομέα έντονης δραστηριότητας της εταιρείας, αλλά και της ίδιας της διευθύνουσας εταίρου. Μια συζήτηση με την Αλεξάνδρα Πέτσα, ακόμη και σε ώρες ή χώρο εκτός γραφείου, είναι δύσκολο να ξεφύγει από το αυστηρό επαγγελματικό πλαίσιο που θέτουν οι προκλήσεις των καιρών. Αναπόφευκτα, η συζήτησή μας ξεκινά από την πρόοδο, τις αδυναμίες αλλά και τα περαιτέρω βήματα που θα πρέπει να κάνει η Ελλάδα για να καταφέρει να επιταχύνει την πράσινη μετάβασή της.

18 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Χρηματοοικονομικές προκλήσεις και πράσινη μετάβαση ανοίγουν νέους δρόμους για τις δικηγορικές εταιρείες

Τι πρέπει να γίνει, κατά την άποψή σας, ώστε να επιταχύνουμε τα βήματα της ενεργειακής αυτονομίας; Έχουν γίνει πολλά, πρέπει να γίνουν περισσότερα. Η Ελλάδα έχει πλέον αποδεδειγμένα τη δυνατότητα να αυξήσει σημαντικά τη διείσδυση των ΑΠΕ στο εγχώριο εθνικό μείγμα, να προωθήσει σημαντικά το πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης και δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης στις πρώην λιγνιτικές περιοχές, να απεξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα και την καύση λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, να μειώσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές φυσικού αερίου και να καταστεί ενεργειακός κόμβος της Ευρώπης, αλλά φυσικά πρέπει να γίνουν τώρα τα επόμενα γρήγορα βήματα. Η χώρα πρέπει να επενδύσει σημαντικά κεφάλαια στον εκσυγχρονισμό, την επέκταση και την αναβάθμιση των δικτύων της, ιδιαίτερα στην αύξηση της χωρητικότητας και της μεταφορικής ικανότητάς τους. Μόνο έτσι θα μπορέσει να καταστεί εφικτή η υποδοχή όλων των υπό ανάπτυξη πράσινων έργων ηλεκτρικής ενέργειας. Συναφής προς αυτό είναι η επιτάχυνση στη θέσπιση ενός ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για την περαιτέρω προώθηση της αδειοδότησης και εγκατάστασης μονάδων αποθήκευσης ενέργειας και η παροχή κινήτρων μέσω επενδυτικών ή/και λειτουργικών ενισχύσεων. Οι πρώτοι διαγωνισμοί ΡΑΕ έχουν δώσει ελπιδοφόρα μηνύματα. Επισημαίνω, ειδικότερα, τη βελτίωση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και την αδειοδότηση. Πρέπει να τονιστεί η σημασία της υιοθέτησης νέου επικαιροποιημένου Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, που θα λαμβάνει υπόψη και θα ενσωματώνει τα νέα δεδομένα. Πράγματι, το υπάρχον Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο, όταν υιοθετήθηκε το 2008, αποτέλεσε εκσυγχρονιστική τομή και σημαντικό κινητήριο μοχλό στον εξορθολογισμό και την αλματώδη ανάπτυξη των ΑΠΕ στη χώρα μας. Μάλιστα, η δικηγορική εταιρεία μας διαδραμάτισε εξαρχής καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία του όλου εγχειρήματος, ως νομικός σύμβουλος του μελετητή-συμβούλου για την εκπόνηση και υποβολή της σχετικής μελέτης στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Θεωρώ όμως ότι, όπως είναι λογικό, δεδομένης της παρόδου δεκαετιών και των σημαντικών επελθουσών εξελίξεων, έχει πλέον εξαντλήσει τα κανονιστικά όριά του. Ένα νέο ειδικό χωρο-

ταξικό, που με σαφή και καθαρό τρόπο θα καθορίζει, στη βάση των σύγχρονων δεδομένων, το πού μπορούν να εγκατασταθούν μονάδες ΑΠΕ, σεβόμενο την επιγενόμενη φέρουσα ικανότητα των περιοχών και τα ιδιαίτερα περιβαλλοντικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά τους, είναι άμεση προτεραιότητα. Αυτό θα συμβάλει επίσης σημαντικά και στην κάμψη μέρους των έντονων κοινωνικών αντιδράσεων –κυρίως στις περιπτώσεις των αιολικών πάρκων– από τις τοπικές κοινωνίες… Να ολοκληρωθεί, επιτέλους, το Εθνικό Κτηματολόγιο και να ενσωματωθούν οι νέοι δασικοί χάρτες. Όλα αυτά θα οδηγήσουν στην επιτάχυνση και απλούστευση των διαδικασιών επίλυσης και της εκδίκασης διαφορών αναφορικά με τις αιτήσεις ακύρωσης αδειών, που με τη σειρά τους συμβάλλουν στην αύξηση των επενδύσεων, ελληνικών και ξένων, στον χώρο. Ας περάσουμε, τώρα, σε έναν τομέα στον οποίο γνωρίζω ότι έχετε μεγάλη εμπειρία και βαθιές γνώσεις. Η κυβέρνηση, διά του αρμόδιου υπουργού, έχει εκφράσει την πρόθεσή της να ενισχύσει τον ρόλο εναλλακτικών –μη τραπεζικών– πηγών χρηματοδότησης των ελληνικών επιχειρήσεων. Δεδομένου του ότι η εταιρεία σας συγκαταλέγεται στις κορυφαίες ελληνικές δικηγορικές εταιρείες στον τομέα των τραπεζικών και εν γένει χρηματοοικονομικών συναλλαγών και στον τομέα της κεφαλαιαγοράς, πώς βλέπετε αυτήν την εξέλιξη και τις θεσμικές προκλήσεις για την αποτελεσματική επίτευξή της; Πράγματι, η συζήτηση αυτή υπάρχει εδώ και αρκετά χρόνια, και όχι μόνο αναφορικά με την ελληνική οικονομία, αλλά και με την ευρωζώνη γενικότερα. Στο επίκεντρο της συζήτησης –που είναι και το μεγάλο ζητούμενο– είναι η διεύρυνση της πρόσβασης όλο και περισσότερων επιχειρήσεων, ιδίως μικρομεσαίων και νεοφυών (startup), σε χρηματοδοτικές χορηγήσεις, η οποία είναι αναγκαία συνθήκη για τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας. Εδώ και χρόνια, έχει γίνει απολύτως αντιληπτό, και στο επίπεδο της ευρωζώνης γενικά, ότι η επίτευξη αυτού του στόχου προϋποθέτει αφενός πάντοτε ένα ισχυρό και εύρωστο τραπεζικό σύστημα, αλλά και αφετέρου την ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης από άλλους μη τραπεζικούς φορείς, όπως

ιδίως επενδυτικά funds παροχής πιστώσεων. Η τάση που επικρατεί στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά τις χορηγήσεις δανείων από μη τραπεζικούς φορείς είναι να εισέρχονται και να δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια και να δημιουργούν ειδικά επενδυτικά χαρτοφυλάκια, μέσω των οποίων παρέχουν δάνεια (κατά κανόνα με εξασφαλίσεις) σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και σε startups. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της ΕΚΤ, Λούις ντε Γκίντος, σε πρόσφατη ομιλία του, το μερίδιο των μη τραπεζικών ιδρυμάτων στα δάνεια έχει σχεδόν διπλασιαστεί μετά την κρίση του 2008 και πλέον πάνω από ένα στα τέσσερα ευρώ δανείων που χορηγούνται στην ευρωζώνη προέρχονται από μη τραπεζικούς φορείς. Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται και η επικείμενη σημαντική θεσμική παρέμβαση επί του τομέα παροχής πιστώσεων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφού αναμένεται να υιοθετηθεί τον Φεβρουάριο η τροποποίηση της Οδηγίας σχετικά με τους διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων (AIFMD), μέσω της οποίας επιδιώκεται το άνοιγμα της ευρωπαϊκής αγοράς διασυνοριακής παροχής πιστώσεων μέσω εναλλακτικών επενδυτικών κεφαλαίων. Σε αντίθεση με την επικρατούσα πανευρωπαϊκή τάση και δυναμική, τόσο σε θεσμικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, το θεσμικό πλαίσιο της χώρας μας, ακόμα, ουσιαστικά δεν επιτρέπει τη χορήγηση δανείων σε ιδρύματα που δεν κατέχουν τραπεζική άδεια. Επομένως, θεωρώ ότι η πρωτοβουλία της κυβέρνησης για επέκταση της παροχής τραπεζικής πίστης, δηλαδή δανείων, από μη τραπεζικά ιδρύματα, με βάση βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, είναι μια απολύτως θετική εξέλιξη, η οποία είναι εντελώς συμβατή με τα ευρωπαϊκά οικονομικά και θεσμικά δρώμενα και μπορεί να δώσει μεγάλη προώθηση στην ελληνική οικονομία, αλλά κυρίως, μεταξύ άλλων, να επιτύχει τη μεγιστοποίηση της διάχυσης των ωφελειών της αναπτυξιακής πορείας της χώρας και της αυξανόμενης εισροής κεφαλαίων και επενδύσεων στο σύνολο του επιχειρηματικού κόσμου. Σε κάθε περίπτωση, αν κάτι μας έχει δείξει η εμπειρία μας, ως νομικών συμβούλων τόσο θεσμικών φορέων αλλά και επιχειρηματιών σε μεγάλο αριθμό χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, είναι ότι η επιτυχία του εγχειρήματος θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ολιστική ΧΡΗΜΑ 19

συνέντευξη

προσέγγιση του ζητήματος των εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. Δηλαδή θα πρέπει οι νομοθετικές παρεμβάσεις να διευκολύνουν τόσο την πρόσβαση των δανειοληπτριών επιχειρήσεων σε αυτές (buyside) όσο και την πρόσβαση των ενδιαφερόμενων παρόχων πιστώσεων στην ελληνική αγορά (sell-side), χωρίς έμμεσα κανονιστικά, φορολογικά κ.λπ. εμπόδια, που ευνοούν de facto κάποιους παρόχους πιστώσεων έναντι άλλων. Και πού εντάσσετε τη δική σας εταιρεία, τη Δικηγορική Εταιρεία Σαρδελάς Πέτσα, σε αυτό το νέο επιχειρηματικό σκηνικό; Έχουμε, πιστεύω, μια θετική συνεισφορά, μια διακεκριμένη διαδρομή τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό για την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών με επαγγελματική σοβαρότητα, επιστημονική αρτιότητα και αποτελεσματικότητα. Ειδικά στους κλάδους του Τραπεζικού και Χρηματοοικονομικού Δικαίου, του Δικαίου της Κεφαλαιαγοράς και Επενδυτικών Υπηρεσιών, του Δικαίου της Ενέργειας, της Ανάπτυξης και Αξιοποίησης Ακινήτων και των Συγχωνεύσεων και Εξαγορών, έχουμε υποστηρίξει με επιτυχία και αποτελεσματικότητα τους πελάτες μας σε μεγάλο αριθμό προβεβλημένων και σύνθετων διεθνών και εγχώριων συναλλαγών. Έχουμε διεκπεραιώσει σύνθετες και καινοτόμες συναλλαγές, συμβουλεύοντας όλες τις ελληνικές τράπεζες, διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και μεγάλες επιχειρήσεις, και αυτό μας βοηθά στην εμβάθυνση και την ολοκληρωμένη ανάλυση περίπλοκων ζητημάτων. Πώς καταφέρνει η δικηγορική σας εταιρεία να εξειδικεύεται σε τόσους περίπλο20 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

κους τομείς και ταυτόχρονα να προσφέρει εξατομικευμένη εξυπηρέτηση; Κοιτάξτε, ο τρόπος της παροχής νομικών υπηρεσιών και υποστήριξης έχει αλλάξει ριζικά, κυρίως ως αποτέλεσμα των κοινωνικοοικονομικών εξελίξεων της τελευταίας δεκαετίας της κρίσης. Είναι εύλογο ότι οι απαιτήσεις των επιχειρήσεων μέσα σε ένα ευμετάβλητο και σύνθετο οικονομικό περιβάλλον, που παράγει όλο και πιο λεπτομερείς και τεχνικούς νομοθετικούς κανόνες σε όλους τους κλάδους δραστηριότητας, είναι συνεχώς αυξανόμενες, τόσο από άποψης εξειδίκευσης και ποιότητας όσο και ταχύτητας ανταπόκρισης. Αυτό, νομοτελειακά, οδηγεί στην προτίμηση της αγοράς, ιδίως των επιχειρηματιών, για μεγάλες και οργανωμένες δικηγορικές εταιρείες, με εξειδικευμένους δικηγόρους, που έχουν τη δυνατότητα παροχής υποστήριξης σε όλους τους τομείς του δικαίου. Καταρχάς, οι επιχειρήσεις απαιτούν πλέον ολοκληρωμένη νομική υποστήριξη για τις δραστηριότητες τους, δηλαδή υποστήριξη σε θέματα που απαιτούν εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία σε περισσότερα του ενός νομικά αντικείμενα ταυτόχρονα. Επίσης, και το κυριότερο, ο ρόλος του νομικού δεν περιορίζεται στην «κατόπιν εορτής» υποστήριξη, δηλαδή την παρέμβασή του εφόσον και εάν ανακύψει κάποιο νομικό θέμα, αλλά οι επιχειρηματίες ζητούν νομική υποστήριξη και πρόταση ήδη κατά τον αρχικό σχεδιασμό και το structuring του επιχειρηματικού στόχου τους. Για παράδειγμα, επιχειρήσεις-πελάτες σπανίως θα ζητήσουν υποστήριξη για μια υπόθεση που αφορά μόνο το δίκαιο των ακινήτων ή της ενέργειας, κατά το στάδιο που έχει παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα. Συνήθως, αυτό που χρειάζονται είναι ο σχεδιασμός και η επίτευξη επιχειρηματικών projects ή συναλλαγών ή ο χειρισμός αντιδικιών, όπου για την υποστήριξή τους απαιτείται σύνθεση γνώσης και εμπειρίας πολλών διαφορετικών εξειδικευμένων τομέων του δικαίου των ακινήτων, των εμπορικών συμβάσεων, ενέργειας, χρηματοδοτήσεων, κεφαλαιαγοράς κ.λπ. Εμείς κατέχουμε κορυφαία θέση στην ελληνική αγορά ως πάροχος ολοκληρωμένης νομικής υποστήριξης και υπηρεσιών, καλύπτοντας πλήρως όλο το φάσμα των παραδοσιακών τομέων του εμπορικού, αστικού και διοικητικού δικαίου, καθώς και των εξειδικευμένων αντικειμένων τα οποία απαιτούνται στις σύγχρονες εμπορικές συ-

ναλλαγές, π.χ. project financing, χρηματιστήριο, ανάπτυξη ακινήτων και ενεργειακών έργων, με μια αποτελεσματική οργάνωση σε εσωτερικές διευθύνσεις εξειδικευμένων ομάδων. Για την πλήρη και αποτελεσματική κάλυψη των πελατών μας και τη διατήρηση της υψηλής ποιότητας των υπηρεσιών μας με την επιδιωκόμενη ταχύτητα ανταπόκρισης, διασφαλίζουμε τη στελέχωση των διευθύνσεων της εταιρείας μας, ανά τομέα δικαίου, με έμπειρους και εξειδικευμένους δικηγόρους και επικεφαλής διευθύνσεων οι οποίοι είναι αναγνωρισμένοι από την αγορά ως κορυφαίοι στο αντικείμενό τους. Έχουμε υιοθετήσει μια ευέλικτη δομή, που επιτρέπει τις άμεσες συνέργειες μεταξύ των εξειδικευμένων διευθύνσεων-ομάδων, ώστε να μεγιστοποιείται η δυνατότητα ταυτόχρονης διεκπεραίωσης διαφορετικών παραδοτέων, που αφορούν πολλαπλά workstreams. Επίσης, επιπλέον των in-house διευθύνσεων, έχουμε αναπτύξει δίκτυο συνεργαζόμενων δικηγόρων οι οποίοι καλύπτουν το σύνολο της ελληνικής επικράτειας, καθώς και μακροχρόνιες και σταθερές συνεργασίες με εγνωσμένου κύρους αλλοδαπές δικηγορικές εταιρείες και νομικούς εμπειρογνώμονες, που καλύπτουν όλους τους τομείς του δικαίου σε όλες τις αλλοδαπές δικαιοδοσίες. Θα ήθελα όμως, στο τέλος, εν τάχει, να προσθέσω κάτι πολύ σημαντικό. Ναι μεν είναι αναπόφευκτη και πλέον δεδομένη η μεγέθυνση και η ανάπτυξη εταιρικής δομής στους παρόχους νομικής υποστήριξης, πλην όμως δεν πρέπει να οδηγηθούμε στην «αποπροσωποποίηση» της νομικής υπηρεσίας. Ως τρίτης γενιάς δικηγόρος, θεωρώ ότι, πολύ περισσότερο από άλλες υπηρεσίες, η νομική υπηρεσία –να το πω πιο παραδοσιακά, η δικηγορία– είναι απολύτως συνυφασμένη με την έννοια της ιδιαίτερης εμπιστοσύνης του πελάτη στο πρόσωπο του δικηγόρου. Για τον λόγο αυτό, έχουμε καταβάλει ιδιαίτερη φροντίδα, τόσο σε επίπεδο στελέχωσης και προσωπικής συμμετοχής όσο και σε επίπεδο οργάνωσης, ώστε το μέγεθος, η πληθώρα στελεχών και η εταιρική μας δομή να μην είναι σε βάρος του προσωπικού στοιχείου, αλλά να παρέχουμε πάντοτε εξατομικευμένη συμβουλή και υποστήριξη σε κάθε πελάτη ξεχωριστά, διασφαλίζοντας καινοτόμες πρακτικές και νομικά ασφαλείς λύσεις για αυτόν ανάλογα με τα δικά του χαρακτηριστικά, και αυτό είναι κάτι που μας αναγνωρίζεται στην αγορά. • • •

[αφιέρωμα] Συνεταιριστικές Τράπεζες

Συνεταιριστικές Τράπεζες:

Η μετεξέλιξή τους και ο ρόλος τους στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών του Κώστα Παπαγρηγόρη

ρθάνοικτος είναι, πλέον, ο δρόμος για τη δημιουργία του πέμπτου τραπεζικού πυλώνα στο εγχώριο πιστωτικό σύστημα, με αποκλειστικό αντικείμενο εργασιών τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και άξονα τις συνεταιριστικές τράπεζες. Εφαλτήριο των εξελίξεων αποτελεί η παράταση του προγράμματος «Ηρακλής», μέσω του οποίου εκκινούν οι διαδικασίες για ταχεία εκκαθάριση των ισολογισμών των μικρότερων τραπεζών από τα κόκκινα δάνεια. Ήδη οι διοικήσεις της Attica Bank και της Παγκρήτιας Τράπεζας έχουν ξεκινήσει την κατάρτιση του κοινού επιχειρηματικού σχεδίου (business plan) που θα οδηγήσει μέσα στο 2024 στη συγχώνευση των δύο τραπεζών. Η Παγκρήτια Τράπεζα ολοκλήρωσε πρόσφατα και την απορρόφηση της Συνεταιριστικής Τράπεζας Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ, μετά και τη λήψη του fit & proper από τους μετόχους της Thrivest (βασικού μετόχου της Παγκρήτιας), η διοίκηση είναι έτοιμη για τα επόμενα βήματα του επιχειρησιακού σχεδιασμού, που προβλέπει τη δημιουργία του πέμπτου τραπεζικού πόλου. 22 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Πέραν του due diligence, η Attica Bank και η Παγκρήτια θα προβούν και στην εκπόνηση κοινού business plan για την επόμενη πενταετία. Τα παραπάνω, καθώς και η πρόσληψη κοινού συμβούλου που θα θέσει και το χρονοδιάγραμμα της συγχώνευσης των δύο τραπεζών, θα διαμορφώσουν τη σχέση ανταλλαγής μετοχών της Παγκρήτιας και της Attica Bank, οδηγώντας στην ολοκλήρωση της συγχώνευσης και στη δημιουργία του νέου Οργανισμού. Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Παγκρήτιας Τράπεζας, Αντώνη Βαρθολομαίο, από το κοινό επιχειρησιακό σχέδιο, το οποίο εξελίσσεται μέχρι στιγμής σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί, και με σύμβουλο την Oliver Wyman, θα προκύψει το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών που θα χρειαστεί ο νέος τραπεζικός όμιλος και φυσικά όλες οι απαραίτητες ενέργειες που θα απαιτηθούν για ένα τέτοιο εγχείρημα. Εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, ο νέος τραπεζικός όμιλος θα λάβει σάρκα και οστά προς το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2024 και θα είναι στο ελληνικό τραπεζικό

σύστημα ο πέμπτος σε μέγεθος κατά σειρά ενεργητικού με κοινά assets (Παγκρήτιας-Attica Bank) της τάξης των 5 δισ. ευρώ. Εν συνεχεία, το κοινό σχήμα θα προχωρήσει, πάντα με βάση την καταρχήν συμφωνία, σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, με στόχο να δημιουργηθεί μια μεγάλη, υγιής και κερδοφόρα μη συστημική τράπεζα, που θα αποτελεί μια ισχυρή εναλλακτική επιλογή για ιδιώτες και επιχειρήσεις.

Τα οφέλη από την εξαγορά της HSBC Την ίδια στιγμή, το ελληνικό δίκτυο της HSBC παρέχει στην Παγκρήτια Τράπεζα μικρό αέρα υπεροχής έναντι της Attica Bank, ενόψει του καθορισμού της σχέσης ανταλλαγής για τη μεταξύ τους συγχώνευση. Συγκεκριμένα, προσέδωσε χαρτοφυλάκιο δανείων 322 εκατ. ευρώ, η προσθήκη των οποίων βελτίω-

σε την ποιότητα του ισολογισμού, καταθέσεις 951 εκατ. ευρώ και μη επαναλαμβανόμενο κέρδος 87,1 εκατ. ευρώ, που τόνωσαν τους κεφαλαιακούς δείκτες. Στις 28 Ιουλίου, διενεργήθηκε η τελική μετάπτωση των αποκτηθέντων από την HSBC στοιχείων ενεργητικού και παθητικού. Ως αποτέλεσμα της μετάπτωσης, η Παγκρήτια απέκτησε ενεργητικό το οποίο ξεπερνούσε, σύμφωνα με όσα ανέφερε στις οικονομικές καταστάσεις εξαμήνου η διοίκησή της, τα 3,5 δισ. ευρώ. Στις 30 Σεπτεμβρίου, ανερχόταν σε 3,36 δισ. ευρώ. Βάσει της συμφωνίας, η καθαρή αξία του αποκτώμενου ενεργητικού (Net Asset ValueNAV) της HSBC ανήλθε σε 95 εκατ. ευρώ, ενώ το τίμημα ήταν συμβολικό (1 ευρώ). Από τα 95 εκατ. ευρώ αφαιρέθηκαν έξοδα συναλλαγής 7,9 εκατ. ευρώ. Το εναπομείναν ποσό των 87,12 εκατ. ευρώ αποτέλεσε κέρδος ευκαιρίας (gain on a bargain purchase) και καταχωρήθηκε στα λοιπά αποτελέσματα στις οικονομικές καταστάσεις τρίτου τριμήνου και εννεάμηνου. Έτσι, στο τρίτο τρίμηνο, η Παγκρήτια εμφάνισε καθαρά κέρδη 88,74 εκατ. ευρώ και στο εννεάμηνο 90 εκατ. ευρώ (σ.σ. ο αναβαλλόμενος φόρος ανήλθε σε 2,3 εκατ. ευρώ στο τρίτο τρίμηνο). Η σημαντικότερη εξέλιξη, όμως, από την απορρόφηση της εν Ελλάδι δραστηριότητας της HSBC αφορά στη διεύρυνση της «πίτας» των εξυπηρετούμενων δανείων και τη μείωση του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων στο σύνολο των χορηγήσεων (NPE ratio). Όπως προαναφέρθηκε, η HSBC πρόσθεσε χαρτοφυλάκιο δανείων 322 εκατ. ευρώ, με σωρευτικές προβλέψεις 51,6 εκατ. ευρώ. Το υπόλοιπο χορηγήσεων της Παγκρήτιας ανήλθε στις 30 Σεπτεμβρίου σε 2,13 δισ. ευρώ, από 1,77 δισ. ευρώ στις 30 Ιουνίου. Τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα διαμορφώθηκαν στις 30 Σεπτεμβρίου σε 1,24 δισ.

ευρώ και αντιστοιχούν στο 58,13% των χορηγήσεων, με τον συντελεστή κάλυψης από προβλέψεις (455,5 εκατ. ευρώ στις 30 Σεπτεμβρίου) να ανέρχεται σε 36,61%. Στις 30 Ιουνίου, τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (Non Performing Exposures-NPEs) της Παγκρήτιας ανέρχονταν σε 1,14 δισ. ευρώ, με το NPE ratio να διαμορφώνεται σε 64,48%. Η απορρόφηση της HSBC ενίσχυσε τα εξυπηρετούμενα δάνεια κατά 220 εκατ. ευρώ ενώ πρόσθεσε NPEs 100 εκατ. ευρώ, με προβλέψεις 51,6 εκατ. ευρώ. Οι συσσωρευμένες προβλέψεις της Παγκρήτιας μετά την απορρόφηση της HSBC ανέρχονταν στις 30 Σεπτεμβρίου σε 396,4 εκατ. ευρώ, με τον δείκτη κάλυψης να διαμορφώνεται σε 34,7%. Η προσθήκη πλεονάζουσας ρευστότητας από την HSBC (καταθέσεις 951 εκατ. ευρώ) επέτρεψε στην Παγκρήτια να προχωρήσει σε πρόωρη αποπληρωμή 440 εκατ. ευρώ, ρευστότητας που είχε αντλήσει μέσω TLTRO III. Η εναπομένουσα ρευστότητα, μέσω TLTRO, ανερχόταν στις 30 Σεπτεμβρίου σε 324 εκατ. ευρώ. Τέλος, η HSBC πρόσθεσε ένα ευρύ πελατολόγιο, με αποτέλεσμα οι πελάτες της Παγκρήτιας να ξεπερνούν πλέον τις 300 χιλιάδες. Το έκτακτο κέρδος των 87,12 εκατ. ευρώ βελτίωσε και τους κεφαλαιακούς δείκτες της τράπεζας. Ο δείκτης κεφαλαίου κοινών μετοχών της κατηγορίας 1 (CET1) διαμορφώθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2023 στο 13,313%, ο δείκτης κεφαλαίου της κατηγορίας 1 (TIER I) σε 14,139% και ο συνολικός δείκτης κεφαλαίου (Total Capital Ratio) σε 15,525%. Χάρη στην HSBC, η Παγκρήτια εξασφάλισε οριακό πλεόνασμα (4 εκατ. ευρώ ή 0,225%) έναντι της ελάχιστης κεφαλαιακής απαίτησης της ΤτΕ. Επισημαίνεται ότι η τράπεζα υπόκειται σε κεφαλαιακές απαιτήσεις τήρησης αποθέματος ασφαλείας διατήρησης κεφαλαίου ύψους 2,50% και τυχόν πρόσθετες απαιτήσεις για κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας. Η ΤτΕ, με την απόφαση ΕΠΑΘ ΧΡΗΜΑ 23

αφιέρωμα - συνεταιριστικές τράπεζες

Σε αντίθεση με ό,τι παρατηρείται στην υπόλοιπη Ευρώπη, το μερίδιο αγοράς των συνεταιριστικών τραπεζών στη χώρα μας ήταν και παραμένει εξαιρετικά χαμηλό.

άρθρο

Γ. Μπούκης: Οι συνεταιριστικές τράπεζες πρέπει να αντιμετωπίζονται ισότιμα με τις συστημικές

Οι συνεταιριστικές τράπεζες πρέπει να αντιμετωπίζονται ισότιμα με τις συστημικές από τις κυβερνήσεις και τις εποπτικές αρχές και θα πρέπει να επισπευσθεί η ένταξή τους στο Ταμείο Ανάκαμψης» αναφέρει, μεταξύ άλλων, στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Γεώργιος Μπούκης, πρόεδρος της Ένωσης Συνεταιριστικών Τραπεζών Ελλάδος και πρόεδρος της Συνεταιριστικής Τράπεζας Καρδίτσας. Ποιο είναι το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των συνεταιριστικών τραπεζών έναντι των συστημικών; Λόγω της γνώσης των τοπικών συνθηκών, οι συνεταιριστικές τράπεζες αφουγκράζονται τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ένας πελάτης και κατανοούν σε βάθος τις ανάγκες του/της προτείνοντας εξατομικευμένα προϊόντα/υπηρεσίες. Χαρακτηριστικό τους είναι η πελατοκεντρική προσέγγιση, η άμεση και φιλική εξυπηρέτηση. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με διαφάνεια και ταχύτητα σε ένα από τα φυσικά καταστήματα των τραπεζών και όχι απομονωμένα από κάποιον υπάλληλο στην κεντρική διοίκηση που δεν έχει επαφή με τον πελάτη. Λόγω του ότι ο τραπεζικός κλάδος έχει υψηλό βαθμό συγκέντρωσης στα μεγάλα αστικά κέντρα, πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις της περιφέρειας αποκλείονται από τις μεγάλες εμπορικές τράπεζες. Οι συνεταιριστικές τράπεζες χρηματοδοτούν βιώσιμες ιδέες και αποδεικνύονται μοχλός τοπικής ανάπτυξης. Τέλος, οι πελάτες των συνεταιριστικών τραπεζών μπορεί να είναι και μέλη τους και να έχουν συμμετοχή στο κεφάλαιο της τράπεζας, κάτι που ενισχύει την κοινωνική συνοχή και αμβλύνει τις οικονομικές ανισότητες. Ποιες συνθήκες επικρατούν σήμερα στον κλάδο και ποιες είναι οι προοπτικές; Στην Ελλάδα, ο θεσμός των συνεταιριστικών

τραπεζών εμφανίστηκε στις αρχές του 1990. Έως το 2012 λειτουργούσαν 16 συνεταιριστικές τράπεζες από τον Έβρο έως την Κρήτη. Κατά τη διάρκεια όμως της οικονομικής κρίσης και με τη συρρίκνωση του τραπεζικού κλάδου, 12 από αυτές έχασαν την άδειά τους, συγχωνεύθηκαν ή άλλαξαν νομική μορφή. Το 2019, η Παγκρήτια μετατράπηκε σε Α.Ε., ενώ αφαιρέθηκε η άδεια λειτουργίας από τις τράπεζες Λαμίας, Λέσβου-Λήμνου, Δυτικής Μακεδονίας, Αχαϊκής, Πελοποννήσου, Ευβοίας και Δωδεκανήσου. Το 2023, η «Όλυμπος» τέθηκε σε ειδική εκκαθάριση και η Κεντρικής Μακεδονίας απορροφήθηκε από την Παγκρήτια. Σήμερα, συνεχίζουν τη λειτουργία τους 4 συνεταιριστικές τράπεζες: η Χανίων, η Ηπείρου, η Καρδίτσας και η Θεσσαλίας. Πολλοί είναι οι παράγοντες που ευθύνονται για αυτήν την κατάσταση. Μέσα σε αυτούς η ελλιπής στήριξη του θεσμού των συνεταιριστικών τραπεζών από την Πολιτεία, η οποία εξαίρεσε τις συνεταιριστικές τράπεζες από τα πακέτα στήριξης. Πέραν όμως των προκλήσεων, οι συνεταιριστικές τράπεζες έχουν και ευκαιρίες ανάπτυξης. Σημαντική στήριξη στις τραπεζικές χρηματοδοτήσεις και συγκράτηση του κόστους χρηματοδότησης των εγχώριων επιχειρήσεων παρέχουν τα δάνεια από τα προγράμματα της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας και οι συνέργειες με διεθνείς φορείς, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων. Οι συνεταιριστικές τράπεζες καλούνται να αξιοποιήσουν τις ευνοϊκές μακροοικονομικές συνθήκες και τις ευκαιρίες που δημιουργεί η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας, ενισχύοντας την κεφαλαιακή τους βάση. Κρίσιμο σημείο είναι η ανάπτυξη συνεργασιών με όλους τους αρμόδιους φορείς εποπτείας και σχεδιασμού πολιτικών, προκειμένου να ενδυναμωθεί ο μη συστημικός τραπεζικός

πυλώνας. Στο περιβάλλον αυτό, οι υγιείς συνεταιριστικές τράπεζες μπορούν να αξιοποιήσουν την αναμενόμενη διεύρυνση του μεριδίου αγοράς. Ποιες συγκυρίες εντείνουν την ανάγκη συγκέντρωσης δυνάμεων; Βασική πρόκληση για τις συνεταιριστικές τράπεζες παραμένει η εξυγίανση του ενεργητικού τους από τα κόκκινα δάνεια. Καθοριστική παράμετρος των μεταβαλλόμενων συνθηκών των τελευταίων ετών είναι η νομισματική σύσφιξη, με τα επιτόκια EURIBOR ρεκόρ του 4% να δοκιμάζουν σκληρά τις αντοχές των δανειοληπτών. Σημαντική, επίσης, είναι η ανάγκη ψηφιοποίησης της λειτουργίας των τραπεζών, ενώ εντεινόμενος παράγοντας κινδύνου είναι η κλιματική κρίση. Απέναντι στις συνθήκες αυτές καλούμαστε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για την ενίσχυση του χώρου που καταλαμβάνουν οι συνεταιριστικές τράπεζες στο τραπεζικό σύστημα. Πώς βλέπετε το μέλλον του θεσμού και τι εκτιμάτε ότι πρέπει να γίνει; Οι συνεταιριστικές τράπεζες, παρά το μέγεθός τους, παρουσιάζουν, τα τελευταία χρόνια, αξιοσημείωτη αύξηση των μεγεθών τους. Οι τέσσερις συνεταιριστικές τράπεζες έχουν, με στοιχεία Σεπτεμβρίου 2023, 1,57 δισ. ενεργητικό, 1,16 δισ. χορηγήσεις, 1,60 δισ. καταθέσεις και 99.000 μέλη. Τα μεγέθη αυτά εξυπηρετούνται από τα 51 καταστήματά τους, με 534 άτομα προσωπικό. Χρειάζεται η Πολιτεία να σταθεί αρωγός στην προσπάθεια των συνεταιριστικών τραπεζών να είναι υγιείς και σταθερές. Οι συνεταιριστικές τράπεζες πρέπει να αντιμετωπίζονται ισότιμα με τις συστημικές από τις κυβερνήσεις και τις εποπτικές αρχές και θα πρέπει να ενισχυθεί το θεσμικό τους πλαίσιο. Τέλος, θα πρέπει να επισπευσθεί η ένταξή τους στο Ταμείο Ανάκαμψης, αφού έχουν αποδείξει ότι μπορούν να διοχετεύσουν τα σχετικά κονδύλια στη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα. Συνεπώς, ο θεσμός έχει μέλλον και μπορεί να καλύψει κενά του συστημικού τραπεζικού συστήματος, αρκεί να πιστέψουμε σε αυτόν. • • • ΧΡΗΜΑ 25

αφιέρωμα - Συνεταιριστικές Τράπεζες

τις τιτλοποιήσεις Cairo και Frontier. Όπως επεσήμανε ο κ. Βαρθολομαίος, ιδιαίτερο περιουσιακό στοιχείο για τη συγχωνευμένη πλέον Παγκρήτια Τράπεζα αποτελούν οι 250 εργαζόμενοι που απορροφήθηκαν από την HSBC, οι οποίοι, λόγω των αξιόλογων «βιογραφικών» και προσόντων που διαθέτουν, στόχος είναι να προαχθούν σε υψηλότερες θέσεις από αυτές από τις οποίες προήλθαν. Σε αυτήν την κατεύθυνση βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη μια εσωτερικού τύπου αξιολόγηση στην τράπεζα, δεδομένου του ότι οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι της HSBC έχουν, πέραν του υψηλού μορφωτικού επιπέδου, ειδική εκπαίδευση, τεχνογνωσία και προσέγγιση στον πελάτη με βάση τα διεθνή πρότυπα. 473/2/21.07.2023, όρισε τον ελάχιστο υποχρεωτικό συνολικό δείκτη κεφαλαίου σε 15,30% (10,55%+2,50%+2,25%), λόγω μεταβολής των πρόσθετων κεφαλαιακών απαιτήσεων του Πυλώνα 2 (Pillar 2 Capital Requirements). Σύμφωνα με το επιχειρησιακό πλάνο της Παγκρήτιας και τα προϋπολογιζόμενα μεγέθη της, η τράπεζα θα ικανοποιεί την παραπάνω ελάχιστη κεφαλαιακή απαίτηση και μετά την ολοκλήρωση της απορρόφησης της Συνεταιριστικής Τράπεζας Κεντρικής Μακεδονίας (σ.σ. η λειτουργική ενοποίηση ολοκληρώθηκε στο τρέχον τέταρτο τρίμηνο). Το μέγιστο υπόλοιπο αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης που δύναται, με τις προϋποθέσεις του άρθρου 27Α του Ν. 4172/13, να μετατραπεί σε οριστική και εκκαθαρισμένη απαίτηση έναντι του Ελληνικού Δημοσίου, ανέρχεται σε περίπου 44,5 εκατ. ευρώ. Στα 19 εκατ. ευρώ τα κέρδη προ προβλέψεων εννεαμήνου Η συμμετοχή στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Attica Bank με 34 εκατ. ευρώ επιφέρει μια μικρή επιδείνωση του κεφαλαιακού δείκτη, με πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες, για τις οποίες η τράπεζα έχει εξασφαλίσει συμβατικά τους πόρους που απαιτούνται για την κάλυψή τους, με τη δέσμευση του νέου βασικού μετόχου (Thrivest). Στο σκέλος των αποτελεσμάτων, τα καθαρά έσοδα από τόκους στο εννεάμηνο ανήλθαν 26 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Σήμερα, από τις τέσσερις συνεταιριστικές τράπεζες που έχουν παραμείνει και λειτουργούν σε τοπικό επίπεδο καμία δεν αντιμετωπίζει κεφαλαιακό έλλειμμα.

σε 54,4 εκατ. ευρώ. Κατά το τρίτο τρίμηνο, τα καθαρά έσοδα από τόκους ανήλθαν σε 22,4 εκατ. ευρώ. Το καθαρό επιτοκιακό περιθώριο (Net Interest Margin) ανήλθε στο εννεάμηνο σε 2,62%, από 2,7% στο εξάμηνο. Τα έσοδα από προμήθειες έφθασαν τα 4,6 εκατ. ευρώ στο εννεάμηνο (1,44 εκατ. ευρώ στο τρίτο τρίμηνο) και το σύνολο των καθαρών εσόδων σε 60,17 εκατ. ευρώ, έναντι 43,9 εκατ. ευρώ πέρσι. Τα λειτουργικά έξοδα ανήλθαν σε 41,2 εκατ. ευρώ και οι προβλέψεις για απομείωση αξίας απαιτήσεων σε 20,3 εκατ. ευρώ. Τα προ προβλέψεων κέρδη άγγιξαν τα 19 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται ότι η Παγκρήτια απέκτησε στις 23 Σεπτεμβρίου, έναντι τιμήματος 38 εκατ. ευρώ, ενήμερα ομολογιακά δάνεια ονομαστικής αξίας 40 εκατ. ευρώ της Alumil από

Συνεταιριστική Χανίων: Αύξηση κεφαλαίου και είσοδο στο ΧΑ το 2024 Τον ουσιαστικό ρόλο που θα κληθεί να διαδραμματίσει τα επόμενα χρόνια στο εγχώριο πιστωτικό σύστημα σχεδιάζει η διοίκηση της Συνεταιριστικής Τράπεζας Χανίων, με βασικούς άξονες την αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου, την είσοδό της στο Χρηματιστήριο Αθηνών και την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας της. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η Συνεταιριστική Τράπεζα Χανίων, μέχρι το τέλος του χρόνου, θα μετατραπεί σε Ανώνυμη Εταιρεία, με στόχο να προσελκύσει μέσω χρημα-

Εν τω μεταξύ, η Συνεταιριστική Τράπεζα Χανίων υλοποίησε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου 7,5 εκατ. ευρώ. Η αύξηση υλοποιείται στη λογιστική τιμή της μερίδας, ενώ παράλληλα η τράπεζα σχεδιάζει έκδοση ομολογιακού δανείου Tier II, ύψους 5 εκατ. ευρώ. Η Συνεταιριστική Τράπεζα Χανίων άντεξε στα χρόνια της κρίσης και κατάφερε να διατηρήσει κεφαλαιακή επάρκεια υψηλότερη των απαιτούμενων δεικτών, στο 16%. Αξιοσημείωτη είναι η απήχηση της τράπεζας, όπως αποτυπώνεται στο μερίδιο καταθέσεων, που φτάνει το 28% των καταθέσεων στον νομό Χανίων (σημειώνεται ότι, στις καλές του εποχές, όλο το συνεταιριστικό σύστημα είχε μερίδιο στις καταθέσεις μόλις 1,5%), καθώς και στην παρουσία της στον χώρο των επιχειρήσεων, αλλά και της κοινωνικής προσφοράς στην τοπική κοινωνία. Για τον λόγο αυτό, η τράπεζα έχει εκλεγεί από το 2019 και τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ηθικών και Εναλλακτικών Τραπεζών (FEBEA). Οι τέσσερις συνεταιριστικές τράπεζες που επιβίωσαν Σήμερα, από τις μόλις τέσσερις συνεταιριστικές τράπεζες που έχουν παραμείνει και λειτουργούν σε τοπικό επίπεδο καμία δεν αντιμετωπίζει κεφαλαιακό έλλειμμα. Καθεμία, όμως, κάνει ασκήσεις επί χάρτου επί των επιχειρησιακών τους σχεδίων για την «επόμενη μέρα». Αναλυτικά, η εικόνα τους, με βάση οικονομικά στοιχεία της 30ής/6/2022, είναι η εξής:

τροπή Κεφαλαιαγοράς, ενώ θα είναι ανοιχτή και στην εισφορά ακινήτων από τρίτους στην πορεία, με την προοπτική της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου. Η «Κρητικά Ακίνητα ΑΕ», που ιδρύθηκε το 2000, ανήκει κατά 75% στη Συνεταιριστική Τράπεζα Χανίων και το υπόλοιπο 25% κατέχουν 150 μέτοχοι, φυσικά και νομικά πρόσωπα. Οι μέτοχοι της «Κρητικά Ακίνητα» θα ανταλλάξουν τις μετοχές τους με την ΑΕΕΑΠ, προκειμένου να επιτευχθεί διασπορά και η εταιρεία να εισαχθεί στο χρηματιστήριο, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχει ενδιαφέρον από εγχώριους «παίκτες» και ξένα funds για να εισφέρουν ακίνητα και κεφάλαια στην ΑΕΕΑΠ.

Συνεταιριστική Τράπεζα Χανίων: Tο επόμενο διάστημα, θα δείξει τις προθέσεις της για το πώς θα κινηθεί ως προς την κατεύθυνση της μεγέθυνσης του ενεργητικού της, το οποίο σήμερα της δίνει την πρώτη θέση στην πίτα των τοπικών τραπεζών, με μερίδιο 38%. Ενεργητικό 693,9 εκατ. ευρώ, δάνεια 358,9 εκατ. ευρώ και καταθέσεις 615,6 εκατ. ευρώ. Τράπεζα Ηπείρου ή, όπως την αποκαλούν στην αγορά, Τράπεζα Ιωαννίνων: Δεν αντιμετωπίζει θέμα κεφαλαίων και έχει συμμαζέψει αρκετά τα NPEs του χαρτοφυλακίου της. Σύμφωνα με πληροφορίες, η τράπεζα φαίνεται να συζητάει με υποψήφιους επενδυτές για κινήσεις που στοχεύουν στην αύξηση του μεγέθους της. Σήμερα, το ενεργητικό της

είναι πάνω από 298,8 εκατ. ευρώ, το δανειακό της χαρτοφυλάκιο είναι ύψους 228,3 εκατ. ευρώ και οι καταθέσεις της 260,4 εκατ. ευρώ. Τράπεζα Θεσσαλίας: Η δεύτερη κατά σειρά μεγέθους ενεργητικού (301,5 εκατ. ευρώ) μεταξύ των τραπεζών της κατηγορίας αυτής που εξακολουθούν και λειτουργούν αυτόνομα, με χαρτοφυλάκιο δανείων 241,9 εκατ. ευρώ και σύνολο καταθέσεων 264,4 εκατ. ευρώ. Τράπεζα Καρδίτσας: Από τις «πολύφερνες νύφες», που δεν γνωρίζουν τη μάστιγα των κόκκινων δανείων, παρά τα 115,5 εκατ. ευρώ που έχει χορηγήσει στην τοπική κοινωνία. Αντλεί τα κεφάλαιά της από τα 163,6 εκατ. ευρώ των καταθέσεών της και έχει το μικρότερο ενεργητικό, 189,7 εκατ. ευρώ, με μερίδιο αγοράς μόλις 10% στην πίτα των συνεταιριστικών. Ο ρόλος των συνεταιριστικών τραπεζών στο νέο τραπεζικό τοπίο Σε αντίθεση με ό,τι παρατηρείται στην υπόλοιπη Ευρώπη, το μερίδιο αγοράς των συνεταιριστικών τραπεζών στη χώρα μας ήταν και παραμένει εξαιρετικά χαμηλό, παρά το γεγονός ότι η περίοδος κατά την οποία δραστηριοποιήθηκαν ήταν σχετικά καλή όσον αφορά τις επιδόσεις και τις δυνατότητες της οικονομίας. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, οι συνεταιριστικές τράπεζες αποτελούν σημαντικό κομμάτι του τραπεζικού τομέα. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Συνεταιριστικών Τραπεζών, το μερίδιο αγοράς σε δάνεια και καταθέσεις ανέρχεται σε περίπου 20% του συνόλου της τραπεζικής δραστηριότητας, με το αντίστοιχο ποσοστό σε ορισμένες χώρες να προσεγγίζει ή και να ξεπερνάει το 30%. Αντίθετα, στην Ελλάδα, οι τέσσερις συνεταιριστικές τράπεζες που λειτουργούν σήμερα, προσφέροντας κυρίως τις βασικές τραπεζικές εργασίες (καταθέσεις-χορηγήσεις) σε πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις της τοπικής αγοράς, είναι μικρού μεγέθους και κατέχουν, όπως προαναφέρθηκε, μόλις ΧΡΗΜΑ 27

αφιέρωμα - συνεταιριστικές τράπεζες

τιστηρίου νέους μετόχους. Με τη μετατροπή της σε ΑΕ, η τράπεζα θα μπορέσει να διευρύνει τη μετοχική της βάση μέσω αυξήσεως μετοχικού κεφαλαίου (εκτιμάται κατά ένα ποσό της τάξης των 50 έως 100 εκατ. ευρώ) που προγραμματίζει το 2024, με προοπτική και την είσοδό της στο χρηματιστήριο. Παράλληλα, η διοίκηση σχεδιάζει την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας της τράπεζας και δρομολογεί την επέκταση των δραστηριοτήτων της στον τομέα των ακινήτων. Σε αυτή την κατεύθυνση θα συστήσει μέσα στον Οκτώβριο εταιρεία επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία (ΑΕΕΑΠ) μαζί με τη θυγατρική της «Κρητικά Ακίνητα ΑΕ». Η συμμετοχή της τράπεζας στη νέα εταιρεία θα ανέρχεται σε 60%, με την «Κρητικά Ακίνητα» να ελέγχει το υπόλοιπο 40%. Η ΑΕΕΑΠ έχει λάβει άδεια από την Τράπεζα της Ελλάδος και την Επι-

αφιέρωμα - Συνεταιριστικές Τράπεζες το 1% της αγοράς πιστώσεων. Αντιστοίχως μικρά είναι και τα υπόλοιπα βασικά τους μεγέθη. Γίνεται αντιληπτό από τα παραπάνω ότι η διείσδυση του θεσμού των συνεταιριστικών τραπεζών στην Ελλάδα υπολείπεται σημαντικά του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Ωστόσο, η υστέρηση αυτή έχει και μια θετική ανάγνωση, δείχνοντας ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια ανάπτυξής του. Είναι χαρακτηριστικό το ότι, κατά τη διάρκεια της κρίσης, ορισμένες συνεταιριστικές τράπεζες ενίσχυσαν την καταθετική τους βάση και διεύρυναν το δανειακό τους χαρτοφυλάκιο, παρά τις αντιξοότητες, ενώ προσέλκυσαν με επιτυχία και στρατηγικούς επενδυτές, οι οποίοι ενίσχυσαν την κεφαλαιακή τους βάση, με τις τάσεις αυτές να συνεχίζονται τώρα που οι οικονομικές συνθήκες είναι πιο πρόσφορες. Προκλήσεις και προοπτικές Για τα επόμενα έτη και με την επιβίωσή τους να παραμένει το βασικό διακύβευμα ενός θεσμού που δοκιμάστηκε σκληρά στη δεκαετή οικονομική κρίση, η πορεία των συνεταιριστικών τραπεζών είναι στρωμένη με προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες. Κόκκινα δάνεια Βασική πρόκληση για τις συνεταιριστικές τράπεζες παραμένει η εξυγίανση του ενεργητικού τους από τα κόκκινα δάνεια. «Ο υψηλός δείκτης NPEs στις συνεταιριστικές τράπεζες (…) παραμένει η κύρια πρόκληση με την οποία είναι αντιμέτωπες. Είναι αναγκαίο, συνεπώς, να ενταθεί η προσπάθεια για να αντιμετωπιστεί αποφασιστικά το ζήτημα (…), καθώς και για να ενισχυθούν οι προσπάθειες βελτίωσης των λειτουργιών διαχείρισης κινδύνων και η εταιρική διακυβέρνηση» επεσήμανε από το βήμα της φετινής Γενικής Συνέλευσης της Ένωσης Συνεταιριστικών Τραπεζών Ελλάδος η υποδιοικήτρια της Τράπεζας της Ελλάδος, Χριστίνα Παπακωνσταντίνου. Όπως τόνισε, η επιτυχία της προσπάθειας αυτής αποτελεί προϋπόθεση ώστε ο κλάδος των συνεταιριστικών τραπεζών να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της τραπεζικής αγοράς. 28 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Νομισματική σύσφιξη

Ψηφιακός μετασχηματισμός

Βασική παράμετρος των μεταβαλλόμενων συνθηκών των τελευταίων ετών είναι η νομισματική σύσφιξη, με τα επιτόκια-ρεκόρ του 4% να δοκιμάζουν σκληρά τις αντοχές των δανειοληπτών. «Τα αυξημένα επιτόκια και η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας δύνανται να οδηγήσουν σε μείωση της ζήτησης για νέα δάνεια, επιδρώντας αρνητικά στην κερδοφορία των τραπεζών» σχολιάζει σχετικά η υποδιοικήτρια. Προειδοποιεί δε ότι, εφόσον χρειαστεί τα επιτόκια να παραμείνουν υψηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι πληθωριστικές πιέσεις, οι τράπεζες θα έρθουν αντιμέτωπες με αυξημένο κόστος χρηματοδότησης, ενώ ενδεχόμενες νέες διαταραχές θα μπορούσαν να αυξήσουν περαιτέρω τις πιέσεις στη ρευστότητα των τραπεζών, ειδικά των μικρότερων. «Η διαχείριση των κινδύνων ρευστότητας και χρηματοδότησης, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις αυτών των κινδύνων στο επιχειρηματικό μοντέλο των συνεταιριστικών τραπεζών, απαιτούν αυξημένη επαγρύπνηση το προσεχές διάστημα» επεσήμανε η κ. Παπακωνσταντίνου.

Η κύρια πρόκληση για το σύνολο των εγχώριων τραπεζών είναι η ψηφιοποίηση της λειτουργίας τους –ιδίως υπό την απειλή του ανταγωνισμού από εταιρείες τεχνολογίας– στον τομέα των πληρωμών, που ήδη συμβαίνει σε ανεπτυγμένες αγορές του εξωτερικού. Από την άλλη πλευρά όμως, η αυξανόμενη σημασία των ψηφιακών μέσων στις τραπεζικές συναλλαγές εκθέτει τα τραπεζικά ιδρύματα σε αυξημένο κίνδυνο πληροφοριακών συστημάτων και, κατ’ επέκταση, σε υψηλό λειτουργικό κίνδυνο. Όπως ανέφερε η κ. Παπακωνσταντίνου, οι τράπεζες καλούνται να δώσουν την πρέπουσα σημασία στην ασφάλεια των πληροφοριακών τους συστημάτων, προσελκύοντας παράλληλα και τα κατάλληλα εξειδικευμένα στελέχη. «Ειδικότερα οι μικρές τράπεζες, οι οποίες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε εξωτερικούς παρόχους για τη λειτουργία, υποστήριξη και ασφάλεια των πληροφοριακών τους συστημάτων, θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι υπηρεσίες που λαμβάνουν είναι υψηλής ποιότητας και δεν τις εκθέτουν σε άλλους κινδύνους».

αφιέρωμα - συνεταιριστικές τράπεζες

ρόλο, στηρίζοντας τις τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, τις μικρές επιχειρήσεις και την οικονομική ανάπτυξη έξω από τα μεγάλα αστικά κέντρα, συμβάλλοντας στην αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας συνολικά» ανέφερε σχετικά η κ. Παπακωνσταντίνου. Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση

Κλιματική κρίση Ένας ακόμη –εντεινόμενος– παράγοντας κινδύνου για το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι η κλιματική κρίση, γεγονός που επιβεβαιώθηκε με τις πρόσφατες φυσικές καταστροφές που υπέστη η Θεσσαλία. Οι συνεταιριστικές τράπεζες, οι οποίες είναι εκτεθειμένες σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας, είναι αντιμέτωπες με ακόμη υψηλότερο ρίσκο, εξαιτίας των ακραίων φαινομένων. Η Τράπεζα της Ελλάδος ενθαρρύνει τα εποπτευόμενα πιστωτικά ιδρύματα να λαμβάνουν υπόψη τον κίνδυνο που συνδέεται με την εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων, καθώς και το κόστος που θα επιφέρει η διαδικασία της μετάβασης προς μια οικονομία μηδενικών εκπομπών ρύπων. Πέραν, όμως, των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν, οι συνεταιριστικές τράπεζες έχουν και σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης σε ένα περιβάλλον όπου ενθαρρύνεται η ενίσχυση του ανταγωνισμού στον κλάδο και η διαφοροποίηση των προϊόντων στον τομέα των πιστώσεων. «Παρά τις προκλήσεις και τις εναπομένουσες αδυναμίες, οι συνεταιριστικές τράπεζες συνεχίζουν να επιτελούν έναν σημαντικό

Σημαντική στήριξη στις τραπεζικές χρηματοδοτήσεις και συγκράτηση του κόστους χρηματοδότησης των εγχώριων επιχειρήσεων παρέχουν τα δάνεια από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), τα προγράμματα της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (ΕΑΤ) και άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα. Σύμφωνα με την ΤτΕ, οι συνεταιριστικές τράπεζες, και ειδικά όσες δεν διατηρούν επαρκή κεφαλαιακά αποθέματα, καλούνται να αξιοποιήσουν τις ευνοϊκές μακροοικονομικές συνθήκες και τις ευκαιρίες που δημιουργεί η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας, ενισχύοντας την κεφαλαιακή τους βάση και επιταχύνοντας την εφαρμογή του σχεδιασμού τους για μείωση του αποθέματος των NPEs. Απαραίτητη προϋπόθεση, βέβαια, για την αξιοποίηση της φθηνής ευρωπαϊκής ρευστότητας είναι η ανάπτυξη των τεχνικών υποδομών που απαιτούνται προκειμένου να εξασφαλίσουν έγκαιρη απορρόφηση των σχετικών κονδυλίων. Και αυτό διότι, μέχρι τώρα, τα προγράμματα της ΕΑΤ απορροφώνται κυρίως από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, με τις συνεταιριστικές να μην έχουν ουσιαστικά πρόσβαση. «Το κράτος δεν μας βλέπει με τον ίδιο τρόπο που βλέπει τις άλλες τράπεζες» δήλωσε πρόσφατα ο πρόεδρος της Συνεταιριστικής Χανίων, Μιχάλης Μαρακάκης, σχολιάζοντας δηκτικά τον αποκλεισμό της τράπεζας από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, παρά το γεγονός ότι υπήρξε η εμπειρία συμμετοχής σε άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα (π.χ. ΕΣΠΑ). Ενίσχυση του πέμπτου πόλου Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί από το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών στη λήψη μέτρων που θα ενισχύσουν τον

Βασική πρόκληση για τις συνεταιριστικές τράπεζες παραμένει η εξυγίανση του ενεργητικού τους από τα κόκκινα δάνεια.

ανταγωνισμό στον τραπεζικό κλάδο, μέσω της ενδυνάμωσης του πέμπτου (μη συστημικού) τραπεζικού πυλώνα. Προς την κατεύθυνση αυτή, το ΥΠΕΘΟ ετοιμάζει νομοσχέδιο που θα προβλέπει τη δυνατότητα χορήγησης δανείων (π.χ. στεγαστικών) και από εταιρείες παροχής πιστώσεων, ενώ αναμένεται να ενισχυθεί και ο θεσμός των μικροπιστώσεων. Στο περιβάλλον αυτό, οι υγιείς συνεταιριστικές τράπεζες –αυτές δηλαδή που δεν έχουν υψηλό δείκτη NPEs– μπορούν να αξιοποιήσουν προς όφελός τους την αναμενόμενη διεύρυνση του μεριδίου αγοράς που αναλογεί στις μη συστημικές τράπεζες. Θυμίζεται ότι οι μη συστημικές τράπεζες έχουν μερίδιο αγοράς κάτω από 5% σήμερα, με τις συνεταιριστικές να ελέγχουν μόλις το 0,5% της εγχώριας αγοράς. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας, η οποία, μέσα από την ενεργητική διαχείριση του χαρτοφυλακίου της, κατόρθωσε να μειώσει τον δείκτη NPE σε 11,57% από 40% που ήταν την περίοδο της χρηματοπιστωτικής κρίσης, με στόχο την επίτευξη μονοψήφιου ποσοστού έως το τέλος του έτους. • • • ΧΡΗΜΑ 29

άρθρο

Η μετεξέλιξη των συνεταιριστικών τραπεζών και ο ρόλος τους στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών του Δημήτρη Τσιμπανούλη, Dr. jur. (J.W. Goethe Univ. Frankfurt), Δικηγόρου, επισκ. καθηγητή Τραπεζικού Δικαίου και Δικαίου της Κεφαλαιαγοράς στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς Ο εταιρικός τύπος του συνεταιρισμού οικοδομήθηκε διεθνώς πάνω στην ιδέα της προαγωγής και ανάπτυξης της οικονομίας των συνεταίρων, με τη δημιουργία σχέσεων αυτούσιας και όχι πρωτίστως χρηματικής ωφέλειας μεταξύ συνεταίρων και συνεταιρισμού. Υπ’ αυτήν την έννοια, ο συνεταιρισμός αναπτύχθηκε ως εταιρεία με σωματειακά γνωρίσματα και χαρακτήρα βοηθητικό, επικουρικό και παρεπόμενο προς την οικονομία των συνεταίρων. Πέριξ αυτού του θεμελιώδους πυρήνα δομήθηκαν τα νομικά στοιχεία που συνθέτουν τη νομική έννοια του συνεταιρισμού, ως ειδικού εταιρικού τύπου που απευθύνεται σε μικρές οικονομικές μονάδες και τοπικές κοινωνίες. Δύο ήταν οι βασικές αρχές του συνεταιρισμού: Η αρχή της ελεύθερης συμμετοχής, που σημαίνει νομική και πραγματική δυνατότητα ελεύθερης εισόδου και ελεύθερης εξόδου των συνεταίρων από τον συνεταιρισμό, και η αρχή της ισοτιμίας των συνεταίρων, με την έννοια ότι τα μέλη του συνεταιρισμού έχουν ίσα δικαιώματα, περιουσιακά και διοικητικά, υπό μορφή δικαιωμάτων ψήφου («μία κεφαλή μία ψήφος»), ανεξάρτητα από το ύψος της κεφαλαιουχικής συμμετοχής τους στον συνεταιρισμό. Οι αρχές αυτές έχουν τις ρίζες τους στην απαρχή του συνεταιριστικού κινήματος και είναι στερρώς συνδεδεμένες με την αντίληψη ότι ο ρόλος του κεφαλαίου είναι καθαρά επιβοηθητικός και συμπληρωματικός στην προώθηση του συνεταιριστικού σκοπού. Δεν συμβαδίζουν, όμως, με την έννοια του πιστωτικού ιδρύματος, όπου είναι καθοριστικό το κεφαλαιουχικό στοιχείο. Και τούτο διότι η αυξομείωση του αριθμού των συνεταίρων και των συνεταιριστικών μερίδων οδηγεί και σε μεταβλητότητα του κεφαλαίου, στο μέτρο που, κατά την έξοδο του συνεταίρου, του αποδίδεται η αξία της συνεταιριστικής του μερίδας. Αυτά τα εγγενή στον συνεταιρισμό ως εταιρικό τύπο προβλήματα άρχισαν να γίνονται εμφανή εδώ και 16 περίπου χρόνια, με τα πρώτα προανακρούσματα της επερχόμενης διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης. Τον πρώτο ανασχετικό παράγοντα για να συμμετάσχουν στον συνεταιρισμό μεγαλύτεροι κεφαλαιο30 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

δότες, λόγω της υφιστάμενης αρχής «μία ψήφος για κάθε συνέταιρο», ανεξάρτητα της συνεισφοράς του σε κεφάλαιο στον συνεταιρισμό, αντιμετώπισε επιτυχώς για τα δεδομένα της εποχής ο Έλληνας νομοθέτης με τον ν. 4340/2015: Η παροχή της δυνατότητας απόκτησης πολλών συνεταιριστικών μερίδων από έναν συνεταίρο με παράλληλη άσκηση περισσότερων δικαιωμάτων ψήφου σήμανε μια θαρραλέα αλλαγή πλεύσης, που ήταν αναγκαία και για τη διασφάλιση επαρκών ιδίων κεφαλαίων και την επιβίωση των συνεταιριστικών τραπεζών, την εποχή της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών. Υπάρχει όμως ένα δεύτερο, ανυπέρβλητο πρόβλημα. Αυτό συνδέεται με την παραδοσιακή αρχή της ελεύθερης εισόδου και αποχώρησης του συνεταίρου. Πάνω σ’ αυτήν την αρχή είχαν αναπτυχθεί οι συνεταιριστικές τράπεζες, όπως εξάλλου το επέβαλλε και ο νόμος. Ο συνεταίρος ήξερε ότι είχε δικαίωμα να ζητήσει να αποχωρήσει από τη συνεταιριστική τράπεζα και να ζητήσει τη ρευστοποίηση της συνεταιριστικής του μερίδας, που σήμαινε απόδοση της τρέχουσας αξίας της. Αυτός ο νομοθετικώς επιτακτικός κανόνας, που ήταν η λογική συνέπεια της αρχής της ελευθερίας εισόδου και αποχώρησης από τον συνεταιρισμό, σημαίνει όμως μεταβλητότητα της περιουσίας και της κεφαλαιακής βάσης της συνεταιριστικής τράπεζας και, άρα, κίνδυνο κεφαλαιουχικής και περιουσιακής αποδυνάμωσής της. Μάλιστα, το 2020, ο νομοθέτης αυστηροποίησε με τον ν. 4701/2020, κατ’ επιταγή και του ενωσιακού δικαίου, τον κανόνα που προϋπήρχε από το 2012 σε ηπιότερη μορφή, που απαγορεύει σε όλα τα πιστωτικά ιδρύματα τη μείωση, εξόφληση ή επαναγορά κοινών μετοχών και συνεταιριστικών μερίδων χωρίς προηγούμενη άδεια της Τράπεζας της Ελλάδος. Ο νομοθέτης, συνεχίζοντας τα νομοθετικά μέτρα που είχε αρχίσει να λαμβάνει προληπτικώς από το 2006 συνιστάμενα στον περιορισμό της δυνατότητας ρευστοποίησης των συνεταιριστικών μερίδων, χάριν της διαφύλαξης της απαραίτητης για μια συνεταιριστική τράπεζα κεφαλαιουχικής βάσης, επαναπροσδιόρισε, διορθωτικά, τα παρα-

δεδομένα χαρακτηριστικά των συνεταιριστικών τραπεζών, αλλοιώνοντάς τα εν τούτοις παραλλήλως ως έναν βαθμό. Μετά τις αλλαγές αυτές δεν αρκεί όμως η προσδοκία της προαγωγής και ανάπτυξης της οικονομίας των συνεταίρων ως λόγος και κίνητρο για δέσμευση κεφαλαίου από τους συνεταίρους, προκειμένου αυτοί, ως μέλη του συνεταιρισμού, να είναι κοινωνοί, μέσω της συνεταιριστικής τους τράπεζας, τραπεζικών προϊόντων που δεν θα τους παρείχαν οι εμπορικές τράπεζες. Η δημιουργία από τον νομοθέτη με τον ν. 4261/2014 των «προαιρετικών μερίδων χωρίς δικαίωμα ψήφου» δεν βρήκε, ευλόγως, ανταπόκριση στην αγορά, αφού το μόρφωμα αυτό εστίαζε στην προνομιακή απόδοση των εν λόγω μερίδων και δεν αντιμετώπιζε το ζέον ζήτημα της δυνατότητας εξόδου του συνεταίρου από τη συνεταιριστική τράπεζα με εξόφληση της μερίδας του αποχωρούντος συνεταίρου. Η στροφή πολλών συνεταιριστικών τραπεζών στο εταιρικό σχήμα της ανώνυμης εταιρείας είναι η απάντηση της αγοράς στις νεότερες νομοθετικές ρυθμίσεις και τα νέα οικονομικά δεδομένα, σε συνδυασμό με την έλλειψη μιας πειστικής και αποτελεσματικής πρότασης από τον νομοθέτη για την αντιμετώπιση της προεκτεθείσας εξέλιξης, που απαξιώνει τις συνεταιριστικές τράπεζες ως εταιρικό μόρφωμα επιλέξιμο για πιστωτικά ιδρύματα. Με τη στροφή αυτή οι συνεταιριστικές τράπεζες επιχειρούν να δώσουν διέξοδο στους υφιστάμενους συνεταίρους, αλλά και να δώσουν κίνητρο σε νέους κεφαλαιοδότες, που θα καταστούν μέτοχοι. Το αν και πόσο οι προερχόμενες από τις συνεταιριστικές τράπεζες ανώνυμες εταιρείες θα εξυπηρετήσουν τις τοπικές κοινωνίες, όπως ήταν ο αρχικός προορισμός τους, ή θα μετεξελιχθούν σε συνήθεις εμπορικές τράπεζες πανελλήνιας εμβέλειας, εναπόκειται στις ίδιες, στους μετόχους και τη διοίκησή τους. Ο σύγχρονος «εκχρηματισμός» του τύπου της συνεταιριστικής τράπεζας, αναγκαία απόρροια της εξελικτικής πορείας του συνεταιρισμού σε πιστωτικό ίδρυμα, μαρτυρεί την επίδραση των οικονομικών εξελίξεων στη μορφολογία των εταιρικών τύπων, αλλά και την προσαρμοστικότητα των εταιρικών μορφών στα οικονομικά δρώμενα και στις νέες διαμορφούμενες οικονομικές συνθήκες. Ο νομοθέτης παραμένει όμως απαθής θεατής του φαινομένου και δεν παρεμβαίνει, όπως θα μπορούσε και, κατά την άποψή μας, θα όφειλε, διευκολύνοντας τον εξορθολογισμό της λειτουργίας των συνεταιριστικών τραπεζών ως μικρότερων σχημάτων πιστωτικών ιδρυμάτων, που θα ενίσχυαν αποφασιστικά τις τοπικές κοινωνίες και τις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις τους. • • •

φάκελος - Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2023

Οι κορυφαίες εισηγμένες του 2023 Ποιες εταιρείες βράβευσαν οι αναγνώστες του περιοδικού ΧΡΗΜΑ, της ηλεκτρονικής εφημερίδας ΧΡΗΜΑ Week και του portal banks.com.gr

32 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Για 21η συνεχόμενη χρονιά, πραγματοποιήθηκε η ψηφοφορία για τα «Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2023», κατά την οποία αναδείχθηκαν οι εισηγμένες στο ελληνικό χρηματιστήριο εταιρείες που διακρίθηκαν στο επιχειρηματικό γίγνεσθαι για το 2022, σε 19 κατηγορίες βραβείων. Τα αποτελέσματα προέκυψαν από online ψηφοφορία στην επίσημη ιστοσελίδα των βραβείων (https://ethosevents.eu/event/epicheirimatikavraveia-chrima-2023/) και το επιχειρηματικό και οικονομικό portal banks.com.gr. Τα «Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ» αναγνωρίζονται από την επιχειρηματική και επενδυτική κοινότητα ως ένας καταξιωμένος θεσμός ετήσιας αξιολόγησης των εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αθηνών εταιρειών. Πρωτοπόρος στην έγκυρη και εις βάθος ενημέρωση στο οικονομικό, επιχειρηματικό και χρηματιστηριακό γίγνεσθαι, το περιοδικό ΧΡΗΜΑ καινοτόμησε το 2003 εισάγοντας τη διοργάνωση των συγκεκριμένων βραβείων στη χρηματιστηριακή αγορά. Σήμερα, διατηρεί την ίδια προσήλωση στην ανάδειξη των επιχειρήσεων που στηρίζουν την ελληνική οικονομία, την εξωστρέφεια και την καινοτομία. Η ψηφοφορία για τα βραβεία διοργανώθηκε από το περιοδικό ΧΡΗΜΑ, σε συνεργασία με την ethosEVENTS, την ηλεκτρονική εφημερίδα ΧΡΗΜΑ Week και το οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.com.gr, με στόχο την ανάδειξη των επιχειρήσεων που στηρίζουν την ελληνική οικονομία

και συμβάλλουν στην ανάπτυξη του χρηματιστηριακού θεσμού. Στην αξιολόγηση συμμετέχει το ευρύ επενδυτικό κοινό, οι αναγνώστες του περιοδικού ΧΡΗΜΑ και της εβδομαδιαίας ηλεκτρονικής εφημερίδας ΧΡΗΜΑ Week, καθώς και οι τακτικοί επισκέπτες του οικονομικού και επιχειρηματικού portal banks.com.gr. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η συμμετοχή του κοινού αλλά και των ειδικών της αγοράς. Πρόκειται για ένα σύνολο 10.000 και πλέον αναγνωστών, που κατά κανόνα είτε είναι επενδυτές του χρηματιστηρίου είτε δραστηριοποιούνται σε συναφείς χώρους (επαγγελματίες του ευρύτερου χρηματοοικονομικού κλάδου, στελέχη εισηγμένων στο ΧΑ εταιρειών, σύμβουλοι επιχειρήσεων κ.ά.). Συνολικά, ψήφισαν 3.422 αναγνώστες, περισσότεροι από κάθε άλλη χρονιά! Τα κριτήρια επιλογής και αξιολόγησης των επιχειρήσεων που διακρίθηκαν ήταν η ανάπτυξή τους, οι επενδύσεις, οι καινοτόμες δράσεις τους, ο διεθνοποιημένος προσανατολισμός τους, τα θετικά αποτελέσματα και η συμπεριφορά τους απέναντι στη χρηματιστηριακή αγορά και στο επενδυτικό κοινό γενικότερα. Τα «Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2023» περιλαμβάνουν 19 επιμέρους κατηγορίες, στις οποίες απονέμονται συνολικά 59 βραβεία. Η λαμπερή τελετή απονομής #hraw23 θα διεξαχθεί την Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου 2024 σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας, με φυσική παρουσία, καθώς και με παράλληλη online μετάδοση από το LiveOn Expo Complex, το καινοτόμο 3D εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο της LiveOn, της ψηφιακής πλατφόρμας Επιχειρηματικής Επικοινωνίας και Εκδηλώσεων.

φάκελος - Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2023

Βραβείο καλύτερης εταιρείας Αξιολογούνται μια σειρά από παράγοντες όπως η πορεία των οικονομικών επιδόσεων, η σταθερότητά τους, η διεύρυνση των μεριδίων αγοράς, η χρηματιστηριακή πορεία και η σχέση με τους επενδυτές, η προσπάθεια διεθνοποίησης, η καινοτομία, η έμφαση στις επενδύσεις κ.ά.

1ο Βραβείο: Motor Oil

2ο Βραβείο: HELLENiQ ENERGY

3ο Βραβείο: ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ

Βραβείο καλύτερης εταιρείας διεθνούς δραστηριοποίησης Αξιολογούνται μια σειρά από παράγοντες όπως η πορεία των οικονομικών επιδόσεων, η σταθερότητά τους, η διεύρυνση των μεριδίων αγοράς, η χρηματιστηριακή πορεία και η σχέση με τους επενδυτές, η έμφαση στις επενδύσεις κ.λπ.

1ο Βραβείο: Μυτιληναίος

2ο Βραβείο: Cenergy Holdings

3ο Βραβείο: Ικτίνος Ελλάς

34 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

ΧΡΗΜΑ 35

φάκελος - Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2023

Βραβείο καλύτερης εταιρείας FTSE LARGE CAP Αξιολογούνται μια σειρά από παράγοντες όπως η πορεία των οικονομικών επιδόσεων, η σταθερότητά τους, η διεύρυνση των μεριδίων αγοράς, η χρηματιστηριακή πορεία και η σχέση με τους επενδυτές, η έμφαση στις επενδύσεις κ.λπ.

1ο Βραβείο: ΓΕΚ Τέρνα

2ο Βραβείο: Βιοχάλκο

3ο Βραβείο: Lamda Development

Βραβείο καλύτερης εταιρείας μεσαίας-μικρής κεφαλαιοποίησης Αξιολογούνται μια σειρά από παράγοντες όπως η πορεία των οικονομικών επιδόσεων, η σταθερότητά τους, η διεύρυνση των μεριδίων αγοράς, η χρηματιστηριακή πορεία και η σχέση με τους επενδυτές, η έμφαση στις επενδύσεις κ.λπ. FOURLIS GROUP ENGLISH LOGO1.pdf 1 11/9/2019 3:15:59 μμ

1ο Βραβείο: Ideal Holdings

2ο Βραβείο: Fourlis Συμμετοχών C

CMY

3ο Βραβείο: Dimand AE

36 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

CMY

ΧΡΗΜΑ 37

φάκελος - Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2023

Βραβείο καλύτερης εταιρείας κοινής ωφέλειας Αξιολογούνται μια σειρά από παράγοντες όπως η πορεία των οικονομικών επιδόσεων, η σταθερότητά τους, η χρηματιστηριακή πορεία και η σχέση με τους επενδυτές, ο βαθμός εξυπηρέτησης των πελατών.

1ο Βραβείο: ΔΕΗ ΑΕ

2ο Βραβείο: ΕΥΔΑΠ

3ο Βραβείο: ΑΔΜΗΕ Συμμετοχών

Βραβείο ανάκαμψης αποτελεσμάτων Αξιολογείται η εταιρεία που βελτίωσε τα οικονομικά της αποτελέσματα, περνώντας από ζημίες το 2021 σε κέρδη το 2022.

1ο Βραβείο: Lamda Development

2ο Βραβείο: Ακρίτας ΑΕ

3ο Βραβείο: Quality & Reliability

38 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

φάκελος - Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2023

Βραβείο καλύτερης τράπεζας Αξιολογούνται παράγοντες όπως οι οικονομικές επιδόσεις, η πορεία αναδιάρθρωσης-εξυγίανσης μετά την κρίση και η συμβολή στη χρηματοδότηση της οικονομικής δραστηριότητας.

1ο Βραβείο: Eurobank

2ο Βραβείο: Εθνική Τράπεζα

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

3ο Βραβείο: Alpha Bank

Βραβείο υψηλών ρυθμών ανάπτυξης Αξιολογείται η επίδοση της εταιρείας ως προς την αύξηση του κύκλου εργασιών το 2022. Στην αξιολόγηση περιλαμβάνονται όλες οι εταιρείες που σημείωσαν αύξηση κύκλου εργασιών άνω του 10%.

1ο Βραβείο: Epsilon Net

2ο Βραβείο: Μοτοδυναμική

3ο Βραβείο: Ιατρικό Αθηνών

40 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Technology Built Around Your Business Europe - Middle East - Africa - Asia - Americas

profilesw.com

φάκελος - Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2023

Βραβείο διεθνοποίησης Αξιολογείται η επίδοση της εταιρείας ως προς την επέκταση των δραστηριοτήτων της κατά το 2022 στο εξωτερικό, είτε μέσω εξαγωγών είτε μέσω παραγωγικής επέκτασης.

1ο Βραβείο: ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ

2ο Βραβείο: Κτήμα Κώστας Λαζαρίδης ΑΕ

3ο Βραβείο: ΚΥΡΙΑΚΟΥΛΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑΙ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑΙ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΑΕ

Βραβείο επιχειρηματικής καινοτομίας Αξιολογείται η επίδοση της εταιρείας ως προς την εφαρμογή προηγμένων τεχνολογιών και καινοτομιών τόσο στη διαδικασία παραγωγής όσο και στην προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών.

1ο Βραβείο: Profile Software

2ο Βραβείο: Epsilon Net

3ο Βραβείο: Space Hellas

42 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

∆ηµιουργήστε wallet passes για τα κινητά των πελατών σας

Coupon

Event Ticket

Store Card

Generic Pass

Boarding Pass

Οι πελάτες µπορούν να αποθηκεύσουν εισιτήρια εκδηλώσεων, κάρτες µαγαζιών, κουπόνια και κάρτες µέλους απευθείας στο κινητό τους. Άμεση επικοινωνία Online ενημερώσεις Notiﬁcations με βάση τοποθεσία και χρόνο

Βασικά χαρακτηριστικά Custom σχεδιασμός ψηφιακής κάρτας Online διαχείριση Αποστολή με email / sms Notiﬁcations Analytics Integrations με ERP

https://epasshub.com/

Developed by

Κονίτσης 11Β, Μαρούσι, 15125, τηλ.: 210 80 29 409

Available in both iOS and Android smartphones

φάκελος - Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2023

Βραβείο υψηλών επενδύσεων Αξιολογείται η επίδοση της εταιρείας ως προς την υλοποίηση φιλόδοξων επενδυτικών προγραμμάτων, ικανών να ενισχύσουν τη μακροπρόθεσμη παρουσία της στην αγορά.

1ο Βραβείο: ΟΤΕ

2ο Βραβείο: Autohellas

3ο Βραβείο: Τέρνα Ενεργειακή

Βραβείο επενδυτικών σχέσεων Αξιολογείται η στάση της εταιρείας απέναντι στο επενδυτικό κοινό (ποιότητα και επάρκεια παρεχόμενων πληροφοριών, ικανοποιητική ιστοσελίδα, προθυμία εξυπηρέτησης μετόχων, στάση των βασικών μετόχων και της διοίκησης απέναντι στη μετοχή και τους μικρομετόχους).

1ο Βραβείο: ΔΕΗ ΑΕ FOURLIS GROUP ENGLISH LOGO1.pdf 1 11/9/2019 3:15:59 μμ

2ο Βραβείο: Τράπεζα Πειραιώς

3ο Βραβείο: Fourlis Συμμετοχών C

CMY

44 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

ΧΡΗΜΑ 45

φάκελος - Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2023

Βραβείο εταιρικής διακυβέρνησης Αξιολογείται η τυπική και ουσιαστική προσαρμογή των εταιρειών στο θεσμικό πλαίσιο περί εταιρικής διακυβέρνησης.

1ο Βραβείο: Alpha Trust

2ο Βραβείο: Quest Συμμετοχών

3ο Βραβείο: Τράπεζα Πειραιώς

Βραβείο καλύτερης εταιρείας εναλλακτικής αγοράς Αξιολογούνται μια σειρά από παράγοντες όπως η πορεία των οικονομικών επιδόσεων, οι επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, η καινοτομία, η προσπάθεια διεθνοποίησης, η έμφαση στις επενδύσεις, η διεύρυνση των μεριδίων αγοράς, η χρηματιστηριακή πορεία και η σχέση με τους επενδυτές, η σταθερότητά τους κ.λπ.

1ο Βραβείο: Euroxx Χρηματιστηριακή ΑΕΠΕΥ

2ο Βραβείο: Dotsoft

3ο Βραβείο: MED ΑΒΕΕ 46 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

εμείς στην

PREMIA PROPERTIES

επιβιβαστήκαμε!

και βάλαμε πλώρη για το μέλλον με αποσκευή μια μοναδική διάκριση!

2ο Επιχειρηματικό Βραβείο Καλύτερης ΑΕΕΑΠ 2023

hybrid event ethosevents.eu

#hraw23

φάκελος - Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2023

Βραβείο καλύτερης εταιρείας του δείκτη ATHEX ESG Αξιολογείται η χρηματιστηριακή απόδοση των εισηγμένων εταιρειών του ΧΑ που υιοθετούν και προβάλλουν τις πρακτικές τους σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG).

1ο Βραβείο: ΟΤΕ

2ο Βραβείο: ΕΥΔΑΠ

3ο Βραβείο: ΑΒΑΞ

Bραβείο καλύτερης χρηματιστηριακής Αξιολογούνται οικονομικές επιδόσεις, μερίδια αγοράς στις χρηματιστηριακές συναλλαγές και καινοτόμες δράσεις το 2022.

1ο Βραβείο: Eurobank Equities ΑΕΠΕΥ

2ο Βραβείο: Beta Χρηματιστηριακή ΑΕΠΕΥ

3ο Βραβείο: Λέων Δεπόλας Χρηματιστηριακή ΑΕΠΕΥ

48 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

φάκελος - Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2023

Βραβείο καλύτερης εταιρείας διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων Αξιολογούνται οι επιδόσεις σε ό,τι αφορά τα ποσά των υπό διαχείριση κεφαλαίων και τις αποδόσεις των επιμέρους Α/Κ.

1ο Βραβείο: Alpha Trust

2ο Βραβείο: Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ

3ο Βραβείο: Alpha Asset Management

Bραβείο καλύτερης εταιρείας Asset & Wealth Management (ΑΕΔΑΚ και ΑΕΔΑΚ ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΟΥ ΣΚΟΠΟΥ & ΑΕΠΕΥ σύμφωνα με την Ένωση Θεσμικών Επενδυτών)

1ο Βραβείο: Eurobank Asset Management ΑΕΔΑΚ 2ο Βραβείο: Εθνική Asset Management ΑΕΔΑΚ 3ο Βραβείο: Optima Asset Management ΑΕΔΑΚ 50 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

φάκελος - Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2023

Βραβείο καλύτερης ΑΕΕΑΠ Αξιολογούνται οι οικονομικές επιδόσεις και οι επενδυτικές πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν το 2022.

1ο Βραβείο: Prodea

2ο Βραβείο: Premia

3ο Βραβείο: Intercontinental International REIC-ICI

52 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

1ο Επιχειρηματικό Βραβείο Καλύτερη Εταιρεία Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων 2023

1ο Επιχειρηματικό Βραβείο Εταιρικής Διακυβέρνησης 2023

Ευχαριστούμε για τις διακρίσεις!

άρθρο

Κωνσταντίνος Παυλάκης Business Development Executive, Quality & Reliability Τα σημαντικά πλεονεκτήματα του νέου λογισμικού προϊόντος ePassHub παρουσιάζει στη συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Κωνσταντίνος Παυλάκης, Business Development Executive της Quality & Reliability. Τον Νοέμβριο, ανακοινώθηκε από την QnR το λανσάρισμα ενός νέου προϊόντος λογισμικού. Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια; Τον Νοέμβριο, η εταιρεία παρουσίασε το νέο της cloud-based προϊόν, που ονομάζεται ePassHub. Πρόκειται για μια πλατφόρμα λογισμικού στο cloud, όπου οι επιχειρήσεις μπορούν εύκολα και γρήγορα να σχεδιάζουν και να στέλνουν ψηφιακές κάρτες στους πελάτες τους, οι οποίες αποθηκεύονται άμεσα στο ψηφιακό πορτοφόλι (wallet) του κινητού τους. Μια καινοτόμα υπηρεσία για τη χώρα μας, η οποία έχει στόχο να ταξιδέψει και εκτός συνόρων και απευθύνεται σε όσους έχουν ανάγκη για άμεση αλληλεπίδραση με τους πελάτες τους και αναζητούν έναν σύγχρονο τρόπο επικοινωνίας. Ποιες επιχειρήσεις και οργανισμοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν το ePassHub; Το ePassHub, εκτός από ένα δυναμικό κανάλι επικοινωνίας με το ευρύ κοινό, αποτελεί και ένα ψηφιακό εργαλείο, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως, ανάλογα το αντικείμενο της κάθε επιχείρησης. Για παράδειγμα, στον χώρο της λιανικής πώλησης, χρησιμοποιείται σαν ψηφιακή κάρτα πιστότητας (digital loyalty card), σαν ψηφιακά εκπτωτικά κουπόνια ή δωροκάρτες. Οι οργανισμοί του 54 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

θεάματος, του πολιτισμού και των μεταφορών το επιλέγουν ως ψηφιακό εισιτήριο ενώ σε άλλες επιχειρήσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν ψηφιακή κάρτα πρόσβασης (access card). Ακόμα, στην εκπαίδευση χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως, σαν ψηφιακό πάσο ή σαν διαπιστευτήριο για πρόσβαση σε χώρους του πανεπιστημίου, όπως, για παράδειγμα, τη βιβλιοθήκη, τα εργαστήρια ή τους χώρους της εστίας. Στην εστίαση, έναν κυρίαρχο κλάδο στη χώρα μας, αλλά και παγκοσμίως, το προϊόν μας χρησιμοποιείται για check-in σε ξενοδοχεία, για ενημέρωση και ειδοποιήσεις για κρατήσεις σε εστιατόρια ή για υλοποίηση προγραμμάτων πιστότητας. Φαίνεται πως το ePassHub έχει διάφορες δυνατότητες, ποιο είναι όμως το συγκριτικό του πλεονέκτημα και πώς προσδίδει προστιθέμενη αξία στις επιχειρήσεις που το έχουν επιλέξει; Στην εποχή μας, παρατηρείται μια ψηφιακή επανάσταση και, πλέον, όλη η πληροφορία μεταφέρεται μέσω κινητών συσκευών. Πρόσφατα, η Πολιτεία κυκλοφόρησε ταυτότητες και διπλώματα οδήγησης σε μορφή wallet, ενώ οι χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες των τραπεζών αποθηκεύονται στο ψηφιακό πορτοφόλι του κινητού για άμεσες και γρήγορες πληρωμές. Εκτιμάται, λοιπόν, ότι τα επόμενα χρόνια το φαινόμενο αυτό θα ενταθεί και οι φυσικές πλαστικοποιημένες κάρτες, τα εισιτήρια κ.λπ. θα είναι πλέον παρελθόν. Οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί που χρησιμοποιούν το ePassHub έχουν τη δυνατότητα, μέσα από ένα εξαιρετικά εύκολο και φιλικό περιβάλλον, να σχεδιάσουν εικαστικά την κάρτα τους και να τη στείλουν άμεσα στον πελάτη τους μέσω email ή/και sms. Η κάρτα αποθηκεύεται στο wallet του κινητού τηλεφώνου και είναι άμεσα προσβάσιμη χωρίς

να απαιτείται ο χρήστης να κατεβάσει κάποιο εξειδικευμένο mobile app της επιχείρησης. Αυτό όμως που κάνει ξεχωριστό το ePassHub είναι οι προσωποποιημένες πληροφορίες που παρέχονται μαζί με την ψηφιακή κάρτα, αναλόγως της φύσης της επιχείρησης. Για παράδειγμα, ο πελάτης μπορεί, οποιαδήποτε στιγμή, να δει το σύνολο των loyal πόντων του, την ημερομηνία λήξης της δωροκάρτας του, τις νέες προσφορές του καταστήματος και πολλές ακόμα πληροφορίες. Τέλος, εκτός από τα παραπάνω, παρέχεται εγγενώς η δυνατότητα στις επιχειρήσεις και στους οργανισμούς να στέλνουν ειδοποιήσεις (push notifications) στο κοινό τους όταν κάποιος πλησιάζει ένα φυσικό κατάστημα ή ενημερωτικές ειδοποιήσεις, όπως, για παράδειγμα, μια προφορά, μια καμπάνια, η λήξη μιας δωροκάρτας κ.λπ. Φυσικά, μέσω του analytics dashboard της πλατφόρμας μας, παρέχουμε στις επιχειρήσεις στατιστικά και αναφορές σχετικά με τη χρήση και τη διανομή των ψηφιακών καρτών. Τα δεδομένα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τις επιχειρήσεις για τη βελτιστοποίηση των στρατηγικών μάρκετινγκ, καθώς και για την καλύτερη κατανόηση των προτιμήσεων και των ενδιαφερόντων των πελατών τους. Ποια είναι τα επόμενα βήματα και τα σχέδια του ομίλου για τη νέα εποχή που διανύει; Η εισηγμένη στο ΧΑΑ εταιρεία πληροφορικής διανύει μια νέα εποχή, που χαρακτηρίζεται από καινοτομία και έντονη ανάπτυξη. Στόχος του ομίλου είναι να διατηρήσουμε τον ηγετικό μας ρόλο στον ψηφιακό μετασχηματισμό του ευρύτερου δημόσιου τομέα, η προσφορά καινοτόμων εφαρμογών στον ιδιωτικό τομέα, καθώς και η επέκταση σε νέες γεωγραφικές αγορές. • • •

Ο Όμιλος FDL δραστηριοποιείται για περισσότερα από 26 χρόνια στους τομείς παροχής υπηρεσιών Third Party Logistics (3PL), διεθνών μεταφορών, πωλήσεων, ανάπτυξης εμπορικών σημάτων, συστημάτων πληροφορικής (IT/IS Services) και τεχνολογιών αιχμής με εφαρμογή αυτοματισμών και ρομποτικών συστημάτων. Προσφέροντας ολοκληρωμένες λύσεις σε όλο το φάσμα της εφοδιαστικής αλυσίδας, δημιουργούμε προστιθέμενη αξία και ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στις επιχειρηματικές δραστηριότητες των πελατών μας. Ο Όμιλος FDL σας προσκαλεί σε ένα κόσμο καινοτόμων λύσεων εξασφαλίζοντας την ταχεία ανάπτυξη της επιχείρησής σας.

Contract Logistics

Διεθνείς Μεταφορές

Πωλήσεις και Ανάπτυξη Εμπορικών Σημάτων

E-Shop Logistics

Ρομποτική και Αυτοματισμοί

Στον Όμιλο FDL Φροντίζουμε για την αποθήκευση και διαχείριση των εμπορευμάτων σας. Στις σύγχρονες εγκαταστάσεις μας άνω των 125.000 τ.μ. σε Ελλάδα και Κύπρο, παρέχουμε χώρους αποθήκευσης σε όλες τις θερμοκρασιακές συνθήκες. Απασχολούμε περισσότερα από 900 άτομα προσωπικό, άριστα εκπαιδευμένο και καταρτισμένο και εφαρμόζουμε συστήματα, τεχνολογίες αιχμής και την τεχνογνωσία που έχουμε αναπτύξει, με γνώμονα το Όραμα και το Πάθος μας για την παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας για τους Πελάτες μας.

Το έμπειρο και καταρτισμένο προσωπικό μας, το ευρύ δίκτυο συνεργατών που έχουμε αναπτύξει παγκοσμίως και o προσανατολισμός μας για παροχή ολοκληρωμένων λύσεων, μας δίνει τη δυνατότητα να προσφέρουμε στους πελάτες μας υψηλού επιπέδου υπηρεσίες Διεθνούς Μεταφοράς, καθιστώντας τον Όμιλο FDL τον ιδανικό συνεργάτη σας.

Στον τομέα των Πωλήσεων και της Ανάπτυξης Εμπορικών Σημάτων (Sales & Brand Development), o Όμιλος FDL έχει αναπτύξει εμπορική δραστηριότητα για την υποστήριξη της διανομής, των πωλήσεων και της ανάπτυξης εμπορικών σημάτων πολυεθνικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα των FMCG. Προσφέρουμε υπηρεσίες σχεδιασμού, μάρκετινγκ, διαχείρισης πελατολογίου (τόσο στο κανάλι του λιανεμπορίου, όσο και στα υπόλοιπα κανάλια διανομής), ανάπτυξης προϊόντων, διανομής και εμπορικής προβολής (merchandising).

Στον Όμιλο FDL έχουμε αναπτύξει σημαντική εμπειρία στη διαχείριση μεγάλων ηλεκτρονικών καταστημάτων ικανοποιώντας σύνθετες απαιτήσεις και προσφέροντας ολοκληρωμένες λύσεις στους πελάτες μας, όπως αποθήκευση και διαχείριση προϊόντων και παραγγελιών, χρηματοοικονομική διαχείριση, υπηρεσίες ταχυμεταφοράς και τηλεφωνική εξυπηρέτηση καταναλωτών.

Στον τομέα των Ρομποτικών Συστημάτων και του Αυτοματισμών, o Όμιλος FDL έχοντας εξασφαλίσει αποκλειστική αντιπροσωπεία ρομποτικών συστημάτων σε Ελλάδα και Κύπρο, αποτέλεσε την πρώτη εταιρεία στην Ελλάδα που προσέφερε αυτοματοποιημένες ρομποτικές λύσεις στον χώρο των Logistics. Συνδυάζοντας το ανθρώπινο στοιχείο και τον μηχανολογικό εξοπλισμό με «έξυπνες τεχνολογίες», δημιουργούμε το πλαίσιο για καλύτερες και ταχύτερες δομές και διαδικασίες.

47 Irinis Ave. (ex ΝΑΤΟ Ave.), Aspropyrgos 19300, Athens, Greece, T.: +30 210 55 17 700 | Fax: +30 210 55 97 621, Email: info@fdlgroup.gr | www.fdlgroup.gr

άρθρο

Παναγιώτης Βασιλειάδης

Διευθύνων Σύμβουλος, IDEAL Holdings

Πλοήγηση με ασφάλεια ανάμεσα στην οικονομική απάτη και το κυβερνοέγκλημα Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η συνεχώς αυξανόμενη χρήση του cloud, αλλά και τα νέα μοντέλα εργασίας, συμβάλλουν στην ολοένα και πιο ευρεία διασπορά ευαίσθητων δεδομένων συχνά εκτός του άμεσου ελέγχου των Οργανισμών. Αυτό τα καθιστά ευάλωτα στην οικονομική απάτη και στα ολοένα και αυξανόμενα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο. Παράλληλα, η ψηφιοποίηση των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών «έχει ανοίξει διάπλατα την πόρτα» σε απειλές απώλειας δεδομένων και οικονομικής ζημίας. Μέσα σε αυτήν τη ζοφερή πραγματικότητα, είναι ζωτικό οι επαγγελματίες να κατευθύνουν τις επιχειρήσεις τους μέσα από τον ταραχώδη κυβερνοχώρο σε ασφαλή «λιμάνια». Στο σύγχρονο τοπίο, οι εγκληματίες του κυβερνοχώρου είναι επίμονοι και καινοτόμοι. Οι οικονομικές απάτες, λόγω της ταχείας ψηφιοποίησης, της πολυπλοκότητας των νέων τεχνολογιών και των ελλιπών μοντέλων κυβερνοασφάλειας, επηρεάζουν επιχειρήσεις κάθε μεγέθους και τομέα. Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, είναι η απώλεια περίπου του 5% των ετήσιων εσόδων τους, τα κανονιστικά πρόστιμα, καθώς και συνέπειες που σχετίζονται με διαταραχές λειτουργίας, αλλά και τον κλονισμό της εμπιστοσύνης των πελατών.

Οι τακτικές οικονομικής απάτης

Η κατανόηση της προέλευσης και του δυνητικού αντίκτυπου κάθε απειλής είναι επιτακτική ανάγκη. Το phishing και οι παραλλαγές του 56 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

είναι από τις πιο διαδεδομένες μεθόδους ηλεκτρονικού εγκλήματος. Οι εγκληματίες εξαπατούν τα θύματά τους κατασκευάζοντας με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης ολοένα και πιο πειστικά phishing emails, δυσκολεύοντας έτσι τον εντοπισμό τους. Η υποκλοπή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου επιχειρήσεων (Business Email Compromise) είναι από τα ταχύτερα αναπτυσσόμενα, και συνάμα πιο καταστροφικά, οικονομικά εγκλήματα, προκαλώντας απώλειες άνω των 43 δισ. δολ., σύμφωνα με το FBI. Σε αυτές τις επικίνδυνες επιθέσεις, οι εγκληματίες, έχοντας συνήθως γνώση εκ των έσω, μιμούνται υψηλόβαθμα στελέχη για να εξαπατήσουν τα θύματά τους μέσω εταιρικών email. Τέλος, οι απάτες τεχνικής υποστήριξης εξακολουθούν να ευημερούν, καθώς εκμεταλλεύονται την ψυχολογική χειραγώγηση, το άγχος και την έλλειψη τεχνικών γνώσεων των θυμάτων. Παριστάνοντας επαγγελματίες τεχνικής υποστήριξης, οι εγκληματίες προσεγγίζουν τα θύματά τους για να αποκτήσουν απομακρυσμένη πρόσβαση στον υπολογιστή τους, να εγκαταστήσουν κακόβουλο λογισμικό και/ή να κλέψουν δεδομένα.

Σύγκλιση εγκλήματος και οικονομικών απατών

Σήμερα, το έγκλημα στον κυβερνοχώρο και η οικονομική απάτη συμπράττουν εκμεταλλευόμενα την παγκόσμια οικονομική διασύνδεση, το ανθρώπινο λάθος και την ανωνυμία του Διαδικτύου. Χρησιμοποιώντας εξελιγμένες τακτικές απάτης, οι εγκληματίες παρακάμπτουν τα παραδοσιακά μέτρα ασφάλειας, στοχεύοντας άτομα και Οργανισμούς για λύτρα.

Βέλτιστες πρακτικές ασφάλειας

Καθώς η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία, απαιτείται συνεχής επανεκτίμηση των κινδύνων και του τρόπου αντιμετώπισης. Οι Οργανισμοί πρέπει να εξετάζουν τακτικά το πεδίο απειλών τους και να προσαρμόζονται βάσει αυτών. Ορισμένα από τα μέτρα που πρέπει να συμπεριλάβουν οι Οργανισμοί στη στρατηγική ασφάλειας στον κυβερνοχώρο είναι τα ακόλουθα: ▶Εκπαίδευση: Η τακτική εκπαίδευση των χρηστών για την έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση απειλών στον κυβερνοχώρο είναι απαραίτητη για την ελαχιστοποίηση του ανθρώπινου λάθους και την ευαισθητο-

ποίηση τόσο των εργαζομένων όσο και των καταναλωτών πάνω σε θέματα ασφάλειας. ▶Ψηφιακή υγιεινή: Η εφαρμογή ισχυρών κωδικών πρόσβασης, 2FA/MFA, οι συχνές ενημερώσεις λογισμικού, οι τακτικοί έλεγχοι ασφάλειας και η διαρκής παρακολούθηση απειλών αποτρέπουν επιθέσεις που εκμεταλλεύονται τρωτότητες ασφάλειας. ▶Στρατηγική ασφάλειας: Η υιοθέτηση μιας πολυεπίπεδης προσέγγισης ασφάλειας δημιουργεί εμπόδια στους επίδοξους εγκληματίες του κυβερνοχώρου. ▶Πλάνο αντίδρασης: Η ύπαρξη ενός οργανωμένου σχεδίου αντιμετώπισης περιστατικών ελαχιστοποιεί τις ζημιές και βοηθά την ταχεία ανάκαμψη από τυχόν παραβιάσεις. ▶Προηγμένες τεχνολογίες: Η χρήση ΤΝ και μηχανικής μάθησης βοηθά στην ανίχνευση ανωμαλιών και στην προγνωστική ανάλυση απειλών. ▶Συμμόρφωση: Η τήρηση ρυθμιστικών κανόνων, όπως το PSD2, το NIS2 και το DORA, δημιουργεί ένα ισχυρό πλαίσιο προστασίας. Παράλληλα, λόγω των σημαντικών κανονιστικών προστίμων που μπορεί να επιφέρουν, κάνει επιτακτική την ανάγκη συμμόρφωσης των Οργανισμών. ▶Συνεργασία: Η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και η ανταλλαγή πληροφοριών απειλών μπορούν να κάνουν τη διαφορά.

Η προληπτική στάση

Η δυναμική φύση των μορφών απάτης και του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο απαιτεί προληπτική και ευέλικτη προσέγγιση, καθώς δεν διακυβεύονται μόνο κεφάλαια, αλλά και η εμπιστοσύνη, η αξιοπιστία και οι υποδομές που στηρίζουν τους Οργανισμούς. Καθώς οι απειλές εξελίσσονται, πρέπει και οι στρατηγικές ασφάλειας να αναπροσαρμόζονται. Η επαγρύπνηση, η συνεχής εκπαίδευση και η τεχνολογική επένδυση, με τη βοήθεια των επαγγελματιών της ADACOM, αποτελούν το τρίπτυχο για την καταπολέμηση των απειλών στον κυβερνοχώρο. Η ADACOM, θυγατρική της IDEAL Holdings, διαθέτει εμπειρία και λύσεις για όλες τις προαναφερθείσες βέλτιστες πρακτικές, εστιάζοντας στη διαρκή παρακολούθηση των απειλών, την εύρεση αδυναμιών, τη βελτίωση της διακυβέρνησης ασφάλειας των επιχειρήσεων και την παροχή σύγχρονων τεχνολογιών για την ενίσχυση της άμυνας κάθε Οργανισμού απέναντι στο κυβερνοέγκλημα. • • •

GLOBAL GREEN ENERGY FUND Management Company: GMM Global Money Managers AIFM Ltd ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΗ ΜΕΡΙΣΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ 5%

ΕΠΕΝ∆ΥΣΤΕ ΣΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 5% ΜΕΡΙΣΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2022 ΚΑΙ ΤΟ Α’ ΕΞΑΜΗΝΟ 2023 ΕΞΑΜΗΝΗ ΠΛΗΡΩΜΗ ΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ

Διατίθεται στην Ελλάδα σε ιδιώτες επενδυτές για ποσά από 100.000 € και άνω, και σε επαγγελματίες επενδυτές.

info@gmmfunds.com i.chatzopoulos@global-mm.com

00 357 22 777337 / 00 357 22 205858 00 30 697 7364295 / 00 357 99 276184

Λεωφ. Αγίων Οµολογητών 43, 1080 Λευκωσία, Κύπρος

www.gmmfunds.com

Το GLOBAL GREEN ENERGY FUND είναι επενδυτικό τµήµα του Milevaco Fund AIF V.C.I.C. Plc, το οποίο έχει συσταθεί στην Κυπριακή Δηµοκρατία και έχει αδειοδοτηθεί από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου ως Οργανισµός Εναλλακτικών Επενδύσεων (ΟΕΕ) µε αριθµό άδειας AIF75_4. O OEE είναι εξωτερικά διαχειριζόµενος από την GMM Global Money Managers AIFM Ltd η οποία είναι αδειοδοτηµένη και εποπτεύοµενη από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου µε αριθµό άδειας AIFM33/56/2013. Ο ΟΕΕ επιδιώκει να επιτύχει τον επενδυτικό του στόχο, επενδύοντας κυρίως σε ιδιωτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τοµέα της πράσινης/ανανεώσιµης ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ. Τέτοιες επενδύσεις είναι µη ρευστοποιήσιµες και φέρουν σηµαντικό κίνδυνο. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε τα χαρακτηριστικά του GLOΒAL GREEN ENERGY FUND και το προφίλ κινδύνου, ανατρέξτε στο “Μνηµόνιο Προσφοράς”, που είναι διαθέσιµο στα Γραφεία της GMM Global Money Managers AIFM Ltd, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα.

Αυτή είναι διαφηµιστική ανακοίνωση. Παρακαλώ ανατρέξτε στο Μνηµόνιο Προσφοράς του ΟΕΕ και στο KID πριν λάβετε τελικές επενδυτικές αποφάσεις. Η αξία των επενδύσεων σε µερίδια ΟΕΕ µπορεί να αυξηθεί καθώς και να µειωθεί και το αρχικό ποσό επένδυσης δεν είναι εγγυηµένο. Η επένδυση σε µερίδια ΟΕΕ δεν έχει εγγυηµένη απόδοση και οι προηγούµενες αποδόσεις δεν διασφαλίζουν τις µελλοντικές. Η απόδοση του Αµοιβαίου Κεφαλαίου υπόκειται σε φορολογία, που εξαρτάται από την προσωπική κατάσταση κάθε επενδυτή και η οποία µπορεί να αλλάξει στο µέλλον.

άρθρο

Εταιρική Διακυβέρνηση: Μια διαχρονική επένδυση Η κ. Εύη Ματθαίου, Head of Legal and Compliance της ALPHA TRUST, υπογραμμίζει πως το κανονιστικό πλαίσιο για την εταιρική διακυβέρνηση μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος των εισηγμένων.

εωρείτε ότι οι επιχειρήσεις υιοθετούν τύποις τις αρχές της Εταιρικής Διακυβέρνησης ή έχουν προβεί σε ουσιαστική ενσωμάτωση αυτών στη λειτουργία τους; Είναι αλήθεια πως μεγάλο ποσοστό των εισηγμένων εταιρειών συνήθιζαν να αρκούνται στην απλή εφαρμογή των επιταγών της νομοθεσίας. Τελευταία, βλέπουμε να γίνονται σταθερά βήματα προς την ουσιαστική υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης, με απώτερο σκοπό την πλήρη διαφάνεια, την ειλικρινή σχέση με τους μετόχους και τις εποπτικές αρχές αλλά και τον εκσυγχρονισμό των μοντέλων διοίκησης. Με τον τρόπο αυτό οι εισηγμένες κερδίζουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών και προσελκύουν περισσότερα κεφάλαια τόσο προς όφελός τους όσο και για την οικονομία της χώρας. Έχει γίνει, πλέον, κατανοητό σε όλους ότι η ουσιαστική συμμόρφωση και η υιοθέτηση κουλτούρας καλής εταιρικής διακυβέρνησης είναι σημαντική όχι μόνο για την αποφυγή επιβολής κυρώσεων, αλλά, κυρίως, για τη δημιουργία υπεραξίας και την προσέλκυση κεφαλαίων. 58 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Σε ποιο βαθμό το νομοθετικό πλαίσιο συμβάλλει στην τήρηση των αρχών της Εταιρικής Διακυβέρνησης; Ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο συμβάλλει πάντοτε θετικά στην εφαρμογή των αρχών εταιρικής διακυβέρνησης, προτρέποντας τις επιχειρήσεις να βελτιωθούν ουσιαστικά και να εναρμονιστούν με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές. Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο περί εταιρικής διακυβέρνησης (ν. 4706/2020) ενισχύει την πολυφωνία και τον διάλογο και καλλιεργεί μακροπρόθεσμα την εταιρική κουλτούρα, ενώ τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και των αντίστοιχων επιτροπών έχουν, πλέον, καθορισμένο διακριτό ρόλο στη λήψη των αποφάσεων. Θεωρώ ότι η αναβάθμιση του ρόλου των μη εκτελεστικών μελών έχει οδηγήσει στη βελτίωση της λειτουργίας των ΔΣ τόσο με την εφαρμογή της πολιτικής καταλληλότητας των μη εκτελεστικών μελών, και ιδιαίτερα κατά την αξιολόγηση της ανεξαρτησίας της κρίσης τους, όσο και με την αξιολόγηση του ίδιου του ΔΣ και των Επιτροπών του όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα αυτών ως συνόλου, καθώς και στην αποτελεσματικό-

τητα των μελών του σε ατομικό επίπεδο. Στο πεδίο αξιολόγησης περιλαμβάνονται η ευθυγράμμιση του ΔΣ με τις στρατηγικές προτεραιότητες της επιχείρησης, τη σύνθεση και την πολυμορφία του ΔΣ, καθώς και κατά πόσον αξιοποιούνται οι δεξιότητες, εμπειρίες και γνώσεις των μελών του. Πώς μπορεί να ενισχυθεί το θεσμικό αυτό πλαίσιο; Στη διακυβέρνηση μιας εταιρείας εντάσσονται οι εσωτερικοί ελεγκτικοί μηχανισμοί. Η Επιτροπή Ελέγχου, για παράδειγμα, παρακολουθεί και αξιολογεί την αποτελεσματικότητα του Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου (ΣΕΕ) ενώ η Επιτροπή Αποδοχών και Υποψηφιοτήτων φροντίζει για την προσέλκυση και παραμονή των κατάλληλων στελεχών, δημιουργώντας μακροπρόθεσμη αξία στην εταιρεία. Ιδιαίτερα σημαντικός αποδεικνύεται στην πράξη, ιδίως μετά την πρώτη αξιολόγηση που διενεργήθηκε εντός του 2023, ο ρόλος του εξωτερικού αξιολογητή του ΣΕΕ και της αντίστοιχης

εποπτείας από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, υπό την προϋπόθεση ότι οι επισημάνσεις και οι τυχόν ελλείψεις που διαπιστώθηκαν μετουσιώθηκαν σε βελτιωτικές ενέργειες από τα ΔΣ των αξιολογούμενων εταιρειών. Ποιες είναι οι κυριότερες προκλήσεις για τη βελτίωση του κοινωνικού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος; Το ενδιαφέρον για το περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμα των επιχειρήσεων αυξάνεται διαρκώς. Εκτός από τους μετόχους και τους επενδυτές, οι εποπτικές αρχές, οι εργαζόμενοι, οι τοπικές κοινωνίες, οι οίκοι αξιολόγησης, οι προμηθευτές και πελάτες ασκούν πίεση στις εταιρείες να ενσωματώσουν περιβαλλοντικές και κοινωνικές παραμέτρους στην επιχειρηματική τους στρατηγική. Οι επιχειρήσεις, όλο και περισσότερο, καλούνται να διαχειριστούν ένα ευρύ φάσμα συμμετόχων/stakeholders. Οι κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης, με τη θέσπιση και πρόβλεψη ειδικών υποχρεώσεων για τα μη

εκτελεστικά μέλη του ΔΣ, είναι καθοριστικοί, ιδίως σχετικά με τη διαχείριση των συμφερόντων τρίτων, που μπορεί να αντικρούουν το εταιρικό συμφέρον. Τα μέλη ΔΣ θα κληθούν να διευκολύνουν τον διάλογο μεταξύ της επιχείρησης και των συμμετόχων της και, ειδικά στο θέμα της διαχείρισης περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων, τα μέλη ΔΣ θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι η εταιρεία διαθέτει αποτελεσματικές διαδικασίες διαχείρισης κινδύνων για τον εντοπισμό, την αξιολόγηση και τον μετριασμό αυτών των κινδύνων. Τέλος, θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι η επιχείρηση μετρά με ακρίβεια και δημοσιοποιεί με σαφήνεια τις επιδόσεις της σε θέματα βιωσιμότητας. Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα θέματα διαφάνειας σχετικά με τη συμβολή των επιχειρήσεων στα θέματα βιωσιμότητας καθώς και τα μέτρα τα οποία λαμβάνουν για να μετριάσουν αρνητικές επιπτώσεις από τις δραστηριότητές τους. Στην ΑLPHΑ TRUST ολοκληρώθηκε

πρόσφατα ο Εταιρικός Μετασχηματισμός. Σε ποια σημεία επικεντρωθήκατε σχετικά με την Εταιρική Διακυβέρνηση; Η αναδιάρθρωση του Ομίλου έχει στόχο τη διεύρυνση των δραστηριοτήτων του και την εξειδίκευση ανά τομέα επενδυτικής δραστηριότητας. Ο διαχωρισμός των δραστηριοτήτων, ως αποτέλεσμα της διάσπασης, αποσκοπεί στη βέλτιστη αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας της εταιρείας και των επενδυτικών ευκαιριών σε παρόμοια περιουσιακά στοιχεία και τη διευκόλυνση πιθανών συνεργειών. Με την ολοκλήρωση αυτής θα επιτευχθεί βελτίωση της οικονομικής και διοικητικής οργάνωσης του Ομίλου, ενώ η νέα εταιρική δομή θα καταστήσει δυνατή την εξειδίκευση ανά τομέα επενδυτικής δραστηριότητας και θα παρέχει τη δυνατότητα επέκτασης σε νέες δραστηριότητες όπου η ALPHA TRUST διακρίνει ευκαιρίες και διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα. Η ALPHA TRUST Συμμετοχών παραμένει εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών και θα διατηρήσει τις υπηρεσίες ενημέρωσης και σχέσεων με επενδυτές, τις υπηρεσίες τήρησης μετοχολογίου καθώς και τις κανονιστικά και θεσμικά προβλεπόμενες υπηρεσίες εσωτερικού ελέγχου. Η νέα ALPHA TRUST Μονοπρόσωπη Ανώνυμη Εταιρεία Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων και Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων, ως εταιρεία αδειοδοτημένη και εποπτευόμενη από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, αναλαμβάνει τη διαχείριση αμοιβαίων κεφαλαίων και οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων καθώς και την παροχή επενδυτικών υπηρεσιών, τηρώντας όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το ειδικό θεσμικό πλαίσιο που διέπει τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χρηματοπιστωτικό τομέα με αυξημένες υποχρεώσεις εταιρικής διακυβέρνησης. Σε κάθε περίπτωση, οι αρχές της Εταιρικής Διακυβέρνησης είναι συνυφασμένες με την επιχειρηματική ηθική που υιοθετεί η εταιρεία από την ίδρυσή της. Οι επιμέρους κανόνες που θεσπίστηκαν αφορούν κυρίως εσωτερικές δικλίδες ασφαλείας, για την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία του Ομίλου. Θα ήθελα, κλείνοντας, να ευχαριστήσω, εκ μέρους της ALPHA TRUST, τους αναγνώστες του περιοδικού ΧΡΗΜΑ, που με την ψήφο τους τίμησαν την εταιρεία μας με το 1ο Επιχειρηματικό Βραβείο Εταιρικής Διακυβέρνησης για το 2023. • • • ΧΡΗΜΑ 59

άρθρο

Όμιλος ΟΤΕ: Καινοτόμες υπηρεσίες για μικρομεσαίες επιχειρήσεις Ο Όμιλος ΟΤΕ συνεχίζει τη δυναμική του διείσδυση στον τομέα των νέων ψηφιακών υπηρεσιών. Μετά το COSMOTE Insurance, την προηγμένη πλατφόρμα σύγκρισης και αγοράς ασφαλειών, το ΒΟΧ, την υπηρεσία delivery για online παραγγελίες φαγητού, αλλά και την mobile εφαρμογή payzy by COSMOTE, που διευκολύνει τις καθημερινές συναλλαγές, ο ΟΤΕ φέρνει το payzy pro, που απευθύνεται σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες. Το άνοιγμα σε νέες αγορές που σχετίζονται με την τεχνολογία αποτελεί βασικό πυλώνα της στρατηγικής του ΟΤΕ και του επιτρέπει να δημιουργεί νέες πηγές εσόδων. Οι υπηρεσίες αυτές, που σημειώνουν σταθερά ανοδική πορεία, απευθύνονται σε όλους τους καταναλωτές, ανεξάρτητα από τον τηλεπικοινωνιακό πάροχο στον οποίο ανήκουν. payzy pro για μικρομεσαίες επιχειρήσεις Εμπλουτίζοντας τις λειτουργικότητές του, το payzy μπαίνει και στον κόσμο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων με το νέο mobile app payzy pro, με προνόμια και για τις ίδιες και 60 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

για τους καταναλωτές. Στόχος του είναι να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Το payzy pro είναι η μόνη εφαρμογή για κινητά με την οποία μπορεί μια επιχείρηση να δημιουργήσει το δικό της πρόγραμμα επιβράβευσης με επιστροφές σε ευρώ (cashback) για τους πελάτες της, όπως η ίδια θέλει και ανάλογα με τις ανάγκες της, ενώ μπορεί ανά πάσα στιγμή να το ενεργοποιήσει, να το επεξεργαστεί ή να το απενεργοποιήσει. Επίσης, με το payzy pro μια επιχείρηση προβάλλεται στην πελατειακή βάση του payzy, ενώ μπορεί να έχει και άμεση ρευστότητα στα ποσά που εισπράττει από την αγορά που κάνουν οι χρήστες του payzy, καθώς το κινητό μετατρέπεται σε «τερματικό» αποδοχής πληρωμών μέσω QR code. Το payzy pro αρχικά διατίθεται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και αναμένεται να επεκταθεί σταδιακά και σε άλλες περιοχές της χώρας. Καθημερινά, oι χρήστες απολαμβάνουν αποκλειστικές προσφορές από τις συνεργαζόμενες επιχειρήσεις του payzy pro και μπορούν να πληρώνουν εύκολα με QR code από το κινητό τους. Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου πληρώνοντας αποκλειστικά με QR code στις

συνεργαζόμενες επιχειρήσεις, το όφελος για τους χρήστες είναι διπλό: πέρα από την προσφορά cashback που έχουν ενεργοποιήσει οι επιχειρήσεις του payzy pro, όλοι θα κερδίζουν extra 5% payzy cashback, αντί για 1% που ισχύει στις άλλες συναλλαγές. Το payzy pro παρέχεται εντελώς δωρεάν για τους δύο πρώτους μήνες, δεν υπάρχει καμία απολύτως δέσμευση συμβολαίου. Οι επόμενοι δύο μήνες διατίθενται με 50% έκπτωση και συνδρομή 10€/μήνα. Ένα ακόμα κίνητρο για μια επιχείρηση να δοκιμάσει το payzy pro είναι ότι δεν χρεώνεται καμία προμήθεια (0%) ανά συναλλαγή για τους 6 πρώτους μήνες. Επίσης, τα cashback που μπορεί να δημιουργήσει μια επιχείρηση είναι απεριόριστα, ενώ δεν υπάρχει κανένα κόστος για την απόκτηση εξοπλισμού. Καφετέριες, εστιατόρια, καταστήματα ένδυσης, υπόδησης, καλλυντικών, ειδών καθημερινής ανάγκης, mini market, ξενοδοχεία, κομμωτήρια, βιβλιοπωλεία, φούρνοι, φαρμακεία, ανθοπωλεία, γυμναστήρια, ακόμα και ταξί, είναι μερικές μόνο από τις πολλές κατηγορίες επιχειρήσεων που θα συμμετέχουν στο payzy pro. • • •

άρθρο

Μοντέλο Franchise της ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ

Μια σίγουρη επιχειρηματική κίνηση με τη στήριξη της ΑΒ!

καταστήματος ευκολίας». Τα καταστήματα αυτά αποτελούν έναν εύκολα προσβάσιμο προορισμό προμηθειών στη γειτονιά, που διευκολύνει τις γρήγορες, έκτακτες αγορές και καλύπτει τις ελλείψεις της τελευταίας στιγμής, ακόμα και εκτός του καθιερωμένου ωραρίου. AB Shop & Go και AB Food Market

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕ ΤΟ ΚΙ ΕΣΥ! Το μοντέλο Franchise της ΑΒ Βασιλόπουλος αριθμεί ήδη πάνω από 250 αστικά καταστήματα πώλησης τροφίμων σε όλη την Ελλάδα και συνεχίζει να αναπτύσσεται συνεχώς, βοηθώντας απασχολούμενους με εμπειρία στον κλάδο, αλλά και νέους που θέλουν να ξεκινήσουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα με μια ασφαλή επένδυση, να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους ξεκινώντας με τις σωστές βάσεις. Το όνειρο της επιχειρηματικότητας είναι πραγματοποιήσιμο και εφικτό για όλους Είναι λογικό να σκεφτούμε ότι η ενασχόληση με τον κλάδο της λιανικής τροφίμων έχει προοπτικές για σταθερό κέρδος και ανάπτυξη τόσο σε περιόδους άνθησης όσο και σε περιόδους κρίσης, αφού αποτελεί ουσιαστικό κομμάτι της διαβίωσης κάθε ελληνικής οικογένειας. Έτσι, μια μεγάλη αλυσίδα σουπερμάρκετ, όπως η ΑΒ, προσφέρει μια επιλογή σίγουρης επαγγελματικής αποκατάστασης με διάρκεια, μοιράζοντας την τεχνογνωσία και την αναγνώρισή της για να διαμορφώσει από κοινού με τους ενδιαφερόμενους μια πραγματικά βιώσιμη επιχείρηση, με μέλλον. Με συνεχή καθοδήγηση και χρηματοδότηση για το μεγαλύτερο μέρος της αρχικής επένδυσης, που περιλαμβάνει το κατάστημα και όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό, χωρίς ρίσκο και με τους πιο ευνοϊκούς όρους, η ΑΒ δίνει τη δυνατότητα σε μεγάλη μερίδα του εργατικού δυναμικού να στραφεί ισότιμα στον κόσμο του επιχειρείν, χωρίς να περιορίζεται από το διαθέ62 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

σιμο κεφάλαιο. Πιο συγκεκριμένα, η ΑΒ βοηθά τον νέο επιχειρηματία στο ξεκίνημα της επιχείρησής του αναλαμβάνοντας: Την επιλογή κατάλληλου ακινήτου και όλη τη χρηματοοικονομική μελέτη για την υλοποίηση της επένδυσης Τη συνεννόηση για την εξασφάλιση του ακινήτου με σταθερό ενοίκιο Την αγορά του τεχνολογικού εξοπλισμού και την προμήθεια με το εμπόρευμα που χρειάζεται για να λειτουργήσει το κατάστημα Την εκπαίδευση από ανθρώπους της ΑΒ για την ομαλή λειτουργία του καταστήματος Η νέα τάση για εύκολες αγορές Ένας ακόμη λόγος που η επένδυση σε αυτόν τον τομέα είναι μια έξυπνη επιχειρηματική κίνηση είναι ότι τα μικρά αστικά καταστήματα πώλησης τροφίμων παρουσιάζουν, τελευταία, ολοένα και μεγαλύτερη ζήτηση και προτιμώνται από μεγάλο μέρος των καταναλωτών ως ένας «νέος τύπος

Ανάλογα με τον τόπο του, ο κάθε επιχειρηματίας μπορεί να επιλέξει να δημιουργήσει τον τύπο καταστήματος που εξυπηρετεί καλύτερα τις ανάγκες της περιοχής. Έτσι, στην πόλη, μπορεί να δημιουργήσει, με πολύ μικρό απαιτούμενο κεφάλαιο, ένα κατάστημα πώλησης τροφίμων μικρού μεγέθους AB Shop & Go, με φιλικό και οικείο περιβάλλον, που βολεύει για τις καθημερινές ή συμπληρωματικές αγορές των καταναλωτών ή για μια γρήγορη αγορά άμεσης κατανάλωσης, κοντά σε πολυσύχναστα μέρη, όπως τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, χώροι εργασίας και υπηρεσίες ή το σχολείο της γειτονιάς. Από την άλλη, διαθέτοντας ένα μεγαλύτερο κεφάλαιο, ο επιχειρηματίας μπορεί να προχωρήσει στη δημιουργία ενός μεσαίου προς μεγάλο καταστήματος AB Food Market, στην περιφέρεια, που λειτουργεί κομβικά σε θέση-κλειδί, στον κεντρικό ιστό της περιοχής ή πάνω σε κάποιο βασικό οδικό άξονα, αποτελώντας «πέρασμα» και καλύπτοντας όλες τις βασικές αγορές των κατοίκων. Σε κάθε περίπτωση, η δημιουργία μιας τέτοιας επιχείρησης εξασφαλίζει ένα σημαντικό ετήσιο κέρδος και ένα αίσθημα ασφάλειας για τον ιδιοκτήτη, αλλά και την καλύτερη δυνατή αγοραστική εμπειρία για τον πελάτη, ενώ η ευέλικτη συνεργασία με την ΑΒ έχει διάρκεια 10 έτη, με δυνατότητα ανανέωσης για άλλα 10 έτη, χωρίς περιορισμό. Μην περιμένεις άλλο, ξεκίνα κι εσύ τη δική σου συνεργασία με την ΑΒ και κάνε ένα σταθερό ξεκίνημα στον πιο αναπτυσσόμενο κλάδο με τη δική σου επιχείρηση! Επικοινώνησε τώρα με το τμήμα Franchise AB https://www2.ab.gr/franchise_form ή στείλε email στο mbaba@ab.gr και μάθε περισσότερα. • • •

Το ESG Προτεραιότητα και Μακροπρόθεσμη Επιχειρηματική Στρατηγική

Η ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ Παγκόσμια κάλυψη. Δεδομένα Βιωσιμότητας συγκεντρώνονται μέσω της πλατφόρμας και του ερωτηματολογίου Εύκολη και αξιόπιστη λύση για την αξιολόγηση και τη βέλτιστη οργάνωση της αλυσίδας εφοδιασμού - ανάλυση και αξιολόγηση προμηθευτών Διαθέσιμο για κάθε εταιρεία, ανεξαρτήτως μεγέθους ή κλάδου: Μικρομεσαίες και μεγάλες εταιρείες, τράπεζες κ.α.

ΓΙΑΤΙ ΤΗΝ ICAP CRIF; Η ICAP CRIF ενισχύει το επιχείρημα για μία ολιστική προσέγγιση της εφαρμογής των στρατηγικών ESG από τις ελληνικές επιχειρήσεις και ως εταιρεία είμαστε εδώ για να τις υποστηρίξουμε να οδεύσουν πετυχημένα προς σε αυτήν την κατεύθυνση

ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Προσαρμοσμένο ερωτηματολόγιο σύμφωνα με το μέγεθος της κάθε εταιρείας που ανταποκρίνεται τόσο στις ανάγκες της αγοράς όσο και στις ρυθμιστικές κατευθυντήριες γραμμές

ΛΑΒΕΤΕ ΤΗΝ ESG ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ

Λήψη πιστοποιητικού, Βαθμολογίας ESG και προτάσεων Βελτίωσης

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΤΕ ΤΗΝ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΣΑΣ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΤΕ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΑΣ! Σκανάρετε εδώ

συνέντευξη

Παναγιώτης Αντωνόπουλος Διευθύνων Σύμβουλος Alpha Asset Management ΑΕΔΑΚ

Αμοιβαία Κεφάλαια: Διαχρονική απάντηση στη δημιουργία εισοδήματος και υπεραξίας

Είμαστε στις κορυφαίες εταιρείες διαχείρισης Α/Κ στην ελληνική αγορά, έχοντας καταφέρει τα τελευταία πέντε χρόνια να τριπλασιάσουμε τα κεφάλαια υπό διαχείριση, τα οποία ανέρχονται σήμερα σε 3,3 δισ. ευρώ. Παράλληλα, έχουμε διαχρονικά ισχυρή παρουσία στην παροχή υπηρεσιών διαχείρισης χαρτοφυλακίου σε θεσμικούς επενδυτές» σημειώνει, μεταξύ άλλων, ο κ. Παναγιώτης Αντωνόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Alpha Asset Management ΑΕΔΑΚ, στη συνέντευξη που ακολουθεί, όπου αναφέρεται στα πλεονεκτήματα του θεσμού των αμοιβαίων κεφαλαίων και στο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που προσφέρει η Alpha Asset Management ΑΕΔΑΚ. 64 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Παρά τον επίμονο πληθωρισμό, δεν παρατηρείται στη χώρα μας στροφή των αποταμιευτών στην ανάληψη ρίσκου και σε επενδύσεις σε αμοιβαία κεφάλαια. Γιατί νομίζετε ότι συμβαίνει αυτό; Είναι χρήσιμο να κάνουμε ένα βήμα πίσω και μια σύντομη αναδρομή, για να αξιολογήσουμε καλύτερα τις σημερινές εξελίξεις. Τη δεκαετία του 2000, σε αντίστοιχο περιβάλλον επιτοκίων, η αγορά των αμοιβαίων κεφαλαίων κυμαινόταν στα 25-30 δισ. ευρώ, δηλαδή σε επίπεδα δύο φορές υψηλότερα από το σημερινό ενεργητικό των 15 δισ. ευρώ. Η κρίση χρέους και η ύφεση που βίωσε η χώρα, η συνακόλουθη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και κυρίως η οικονομική αβεβαιότητα που επικράτησε έστρεψαν τους αποταμιευτές σε ασφαλή καταφύγια, γεγονός που οδήγησε σε σημαντική μείωση επενδύσεων στις κεφαλαιαγορές και στα αμοιβαία κεφάλαια. H επανεμφάνιση του πληθωρισμού και η άνοδος των επιτοκίων που παρατηρείται τα τελευταία δύο χρόνια άφησε, σε

μεγάλο βαθμό, ανεπηρέαστη την περιουσία των Ελλήνων, κυρίως λόγω της μεγάλης έκθεσης σε ακίνητα των οποίων οι τιμές ανακάμπτουν, αλλά και σε καταθέσεις, οι οποίες σταδιακά παράγουν εισόδημα μετά από μια μακρά περίοδο μηδενικών επιτοκίων. Σε αυτό το περιβάλλον, η ανάληψη επενδυτικού κινδύνου απαιτεί υψηλότερες αποδόσεις, με αποτέλεσμα να καλούμαστε να εκπαιδεύσουμε εκ νέου τους αποταμιευτές στη δυνατότητα επένδυσης σε εισοδηματικά Α/Κ, όπως τα Ομολογιακά και τα Διαχείρισης Διαθεσίμων. Ένα πρώτο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση αποτελεί η δημιουργία μιας ενδιάμεσης κατηγορίας Α/Κ, όπως είναι τα Target Maturity Ομολογιακά Α/Κ, τα οποία γνώρισαν σημαντική επιτυχία τον τελευταίο χρόνο, με εισροές ύψους άνω των 3 δισ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί μάλιστα ότι μεγάλο ενδιαφέρον για τη συγκεκριμένη κατηγορία έδειξαν νέοι επενδυτές, γεγονός που αφενός καταδεικνύει τη διεύρυνση της επενδυτικής κουλτούρας στη χώρα και αφετέρου δημιουργεί προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης για τον κλάδο. Δεδομένου του ότι τα υψηλά επιτόκια έχουν αυξήσει σημαντικά τις αποδόσεις ασφαλών επενδύσεων, όπως τα έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου, γιατί να στραφεί κανείς σήμερα στα αμοιβαία κεφάλαια; Τα υψηλά επιτόκια δεν θα μείνουν για πάντα. Ο πληθωρισμός αποκλιμακώνεται και, ήδη από το δεύτερο εξάμηνο του 2024, οι αγορές

προεξοφλούν τις πρώτες μειώσεις επιτοκίων από τις βασικές κεντρικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης της ΕΚΤ. Τα έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου έχουν μέγιστη διάρκεια ένα έτος, ως εκ τούτου αναμένουμε οι αποδόσεις των νέων εκδόσεων να ακολουθήσουν πτωτική πορεία. Ο επενδυτής, όμως, για να μεγιστοποιήσει την πραγματική αξία της περιουσίας του ή των σταδιακών αποταμιεύσεών του πρέπει να έχει μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα, αποκτώντας έκθεση σε ένα σωστά επιλεγμένο καλάθι μετοχών και ομολόγων. Την κατάλληλη σύνθεση αυτού του καλαθιού-χαρτοφυλακίου με βάση τη σχέση κινδύνου-απόδοσης καθώς και την ενεργή διαχείρισή του προσφέρουν οι επαγγελματίες διαχειριστές Α/Κ, και για αυτό πιστεύω ότι, δεδομένου του επιτοκιακού περιβάλλοντος, ο ρόλος μας γίνεται ολοένα και πιο επίκαιρος. Σε πρόσφατη έκθεση του Ευρωβαρόμετρου, η Ελλάδα βρίσκεται 5η από το τέλος στο “Financial knowledge score”, με τους Έλληνες να είναι από τους πιο δύσπιστους σε ό,τι αφορά τις επενδυτικές συμβουλές από μια τράπεζα ή έναν χρηματοοικονομικό σύμβουλο. Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να αλλάξει αυτό; Εκπαίδευση, εκπαίδευση, εκπαίδευση. Είναι ο μόνος τρόπος, από νεαρή ηλικία, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, να μαθαίνουμε για τις επενδύσεις, τον σκοπό της αποταμίευσης και τα εργαλεία που χρειάζονται για να επιτευχθεί αυτός. Παράλληλα, καλούμαστε και εμείς, από την πλευρά μας, ως επαγγελματίες, να εκπαιδεύουμε τους πελάτες μας, να τους παρέχουμε τακτική και εμπεριστατωμένη ενημέρωση, δημιουργώντας έτσι μακροχρόνιες σχέσεις εμπιστοσύνης. Ποια πιστεύετε ότι είναι τα δυνατά σημεία της Alpha Asset Management; Είμαστε στις κορυφαίες εταιρείες διαχείρισης Α/Κ στην ελληνική αγορά, έχοντας καταφέρει τα τελευταία πέντε χρόνια να τριπλασιάσουμε τα κεφάλαια υπό διαχείριση, τα οποία ανέρχονται σήμερα σε 3,3 δισ. ευρώ. Παράλληλα, έχουμε διαχρονικά ισχυρή παρουσία στην παροχή υπηρεσιών διαχείρισης χαρτοφυλακίου σε θεσμικούς επενδυτές,

όπως Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, Ασφαλιστικά Ταμεία Δημοσίου Δικαίου και ασφαλιστικές εταιρείες. Πρόσφατα διευρύναμε την παροχή υπηρεσιών διακριτικής διαχείρισης και στην Κύπρο, όπου αναλάβαμε τη διαχείριση μέρους του χαρτοφυλακίου ενός μεγάλου Ταμείου Προνοίας. Βασικά στοιχεία της επιτυχίας μας αποτελούν η συνεχής επαγρύπνηση για τις τρέχουσες εξελίξεις στον τομέα του asset management, η ικανότητά μας να προσαρμοζόμαστε στις ανάγκες της αγοράς, βελτιώνοντας συνεχώς τις υπηρεσίες και τα προϊόντα μας, καθώς και η υψηλή επαγγελματική κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού της εταιρείας. Σε πρόσφατη ομιλία σας στο Χρηματιστήριο Αθηνών, αναφερθήκατε στα χαρακτηριστικά του Alpha ETF. Θα μπορούσατε να μας πείτε ποια είναι τα κύρια πλεονεκτήματά του; Το Alpha ETF αποτελεί το πρώτο ελληνικό και μοναδικό ελληνικό διαπραγματεύσιμο Α/Κ στο ΧΑ, με ιστορία 15 ετών και αποδεδειγμένο πλέον ιστορικό απόδοσης και υπεραπόδοσης σε σχέση με τον δείκτη αναφοράς. Αποτελεί ένα διαφανές, απλό, προσιτό και με χαμηλό κόστος Α/Κ, παθητικής διαχείρισης, το οποίο ακολουθεί τον Δείκτη FTSE Large Cap του Χρηματιστηρίου Αθηνών, αναπαράγοντας πλήρως τη μετοχική σύνθεσή του. Βασικό πλεονέκτημα του Alpha ETF είναι η τιμολόγησή του, καθώς αποτελεί το ανταγωνιστικότερο από όλα τα αντίστοιχα ETFs που προσφέρουν έκθεση στην ελληνική μετοχική αγορά. Παράλληλα, το Alpha ETF είναι προσιτό σε κάθε επενδυτή που επιθυμεί διαφοροποιημένη έκθεση στην ελληνική μετοχική αγορά, καθώς αποτελεί προϊόν διαπραγμάτευσης στο Χρηματιστήριο Αθηνών και μπορεί να αποκτηθεί όπως οποιαδήποτε άλλη μετοχή. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι, ενδεικτικά, τα τελευταία 7 έτη (30/9/201630/9/2023), η συνολική απόδοση του Alpha ETF ανήλθε σε 128%, υπεραποδίδοντας του δείκτη FTSE Athex Large Cap (95%), τον οποίο ακολουθεί, λόγω της επανεπένδυσης των μερισμάτων. Ο μύθος της «ιδανικής επένδυσης» υπάρχει πάντα στην ιστορία, από τις

παπαρούνες του 1700 μέχρι τα κρυπτονομίσματα του σήμερα, και είδαμε ότι ιδιαίτερα η νέα γενιά είναι πιο εύκολο να γοητευτεί από τις «σειρήνες» του εύκολου κέρδους. Τι θα συμβουλεύατε τους νέους και τις νέες που θέλουν να ξεκινήσουν να επενδύουν σήμερα; Πράγματι, η ιστορία έχει να επιδείξει πολλά τέτοια παραδείγματα όχι μόνο από προϊόντα, αλλά και από διαφόρους «ειδικούς». Εύκολο κέρδος δεν υφίσταται και είναι καθαρά θέμα τύχης όταν συμβεί. Οι νέοι, σήμερα, είναι αναγκαίο να χτίζουν από νωρίς το αποταμιευτικό τους κεφάλαιο με τοποθετήσεις σε αναπτυξιακές επενδύσεις, καθώς έχουν το περιθώριο του χρόνου, μέσω σταδιακών καταβολών, να αναλάβουν μεγαλύτερο κίνδυνο και να επιτύχουν υψηλότερες αποδόσεις μακροπρόθεσμα. Η δύναμη του ανατοκισμού σε βάθος χρόνου δεν είναι επαρκώς κατανοητή και παραθέτω ένα παράδειγμα να ρίξει λίγο φως: Αποταμιεύοντας 100 ευρώ τον μήνα, το κεφάλαιο που συσσωρεύεται μετά από 40 έτη (συνολικές καταβολές 48 χιλ. ευρώ) με την παραδοχή ετήσιας απόδοσης 6%, θα υπερτετραπλασιαστεί σε 211 χιλ. ευρώ. Από το συνολικό κεφάλαιο που σχηματίζεται οι 56 χιλ. ευρώ σχετίζονται με το εισόδημα που παράγει η απόδοση, ενώ οι υπόλοιπες 107 χιλ. ευρώ σχετίζονται με τον ανατοκισμό. Το μεγάλο πλεονέκτημα των νέων είναι ότι «ο χρόνος κυλάει υπέρ τους» και είναι κρίσιμο να παραβλέψουν τη μεταβλητότητα των αγορών, τις «μόδες» και τους «ειδικούς» και να εμπιστευτούν τους επαγγελματίες και τα ρυθμιζόμενα επενδυτικά προϊόντα. Παράλληλα, ο νέος επενδυτής δεν πρέπει να ξεχνάει ότι εξίσου σημαντικό χαρακτηριστικό της απόδοσης που προσφέρει μια επένδυση είναι και ο κίνδυνος που συνεπάγεται. Η τοποθέτηση σε ένα αμοιβαίο κεφάλαιο ή σε ένα πρόγραμμα επένδυσης σε αμοιβαία κεφάλαια προσφέρει ικανή διασπορά επενδύσεων αλλά και επενδυτικού κινδύνου. Το «Alpha Δημιουργώ» που σχεδιάσαμε εξυπηρετεί ακριβώς αυτόν τον σκοπό, καθώς, αξιοποιώντας τα οφέλη των τακτικών συμμετοχών, ο επενδυτής πετυχαίνει αφενός να μειώσει τον κίνδυνο και αφετέρου πολύ ικανοποιητικές αποδόσεις μακροπρόθεσμα. • • • ΧΡΗΜΑ 65

[αφιέρωμα] Δικηγορικές Εταιρείες

Δικηγορικές εταιρείες:

Έρχονται να καλύψουν νέες και πολλαπλές ανάγκες για τις επιχειρήσεις Ποιες είναι οι κορυφαίες προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν

Από την Κυρέλα Πέτρου

τη σημερινή, απαιτητική καθημερινότητα, όπως αυτή διαμορφώνεται από τις συνεχείς κρίσεις και το δαιδαλώδες νομικό και φορολογικό πλαίσιο, οι δικηγορικές εταιρείες μπορούν να καθοδηγήσουν τους πελάτες τους στον σωστό σχεδιασμό των συνεργασιών τους και στην αποτελεσματική επίλυση των θεμάτων που γεννώνται από τη δραστηριότητά τους. Η δικηγορική εταιρεία της νέας εποχής αποτελεί ένα κομβικό σημείο παροχής πολλαπλών υπηρεσιών για την κάθε μεγέθους επιχείρηση. Η σημερινή οικονομική πραγματικότητα στηρίζεται σε θεσμικό πλαίσιο πολύπλοκο, με θεσμούς που συνεχώς εξελίσσονται, από νέους θεσμούς πρωτόγνωρους, που δεν χωρούν στα πλαίσια του γνωστού αστικού και εμπορικού δικαίου. Επομένως, σωρεύεται τεράστιος όγκος κανονιστικών ρυθμίσεων, του οποίου η τιθάσευση 66 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

απαιτεί εξειδίκευση. Επίσης, τα οικονομικά και επιχειρηματικό σχήματα έχουν ανάγκη αντιμετώπισης των θεμάτων τους από πολλές πλευρές δικαίου. Σε κάθε συναλλαγή εμπλέκονται θέματα αστικού, εμπορικού, οικονομικού, φορολογικού, χρηματιστηριακού, ποινικού, ευρωπαϊκού, τραπεζικού και άλλων τομέων του δικαίου. Μέσω μιας δικηγορικής εταιρείας υφίσταται η δυνατότητα παροχής στον εκάστοτε πελάτη one stop shop υπηρεσιών από εξειδικευμένους δικηγόρους, με δυνατότητα εξυπηρέτησης αναγκών διαφορετικών κλάδων δικαίου, έχοντας την πείρα και τη γνώση που απαιτούν η νομική επικαιρότητα και η ιδιαιτερότητα κάθε μεμονωμένης υπόθεσης. Για τη συγκεκριμένη πραγματικότητα μας μιλούν, παρακάτω, οι ιδρυτές δύο μεγάλων δικηγορικών εταιρειών της χώρας μας.

αφιέρωμα - δικηγορικές εταιρείες

Σήμερα, δεν υπάρχει γνώση χωρίς εξειδίκευση και τα νομικά ζητήματα είναι πολύπλευρα και πολυσύνθετα, ώστε να απαιτούν την ανάμιξη πολλών ειδικών.

ΧΡΗΜΑ 67

αφιέρωμα - δικηγορικές εταιρείες

Μάριος Μπαχάς, Διαχειριστής Εταίρος της Δικηγορικής Εταιρείας Μπαχάς, Γραμματίδης & Συνεταίροι Ποιες είναι οι νέες υπηρεσίες που προσφέρουν στις επιχειρήσεις οι δικηγορικές εταιρείες και ποιες ανάγκες έρχονται να καλύψουν, στο νέο επιχειρηματικό και οικονομικό περιβάλλον; Στο νέο, πολυσύνθετο, επιχειρηματικό και οικονομικό περιβάλλον, οι δικηγορικές εταιρείες καλούνται να υιοθετήσουν μια ολιστική και ευέλικτη προσέγγιση στην παροχή των υπηρεσιών τους, προκειμένου να καλύψουν όλες –ανεξαιρέτως– τις ανάγκες των πελατών τους. Οι επιχειρήσεις, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στο διαρκώς μεταβαλλόμενο νομοθετικό, κανονιστικό και θεσμικό πλαίσιο που έχει δημιουργήσει η διεθνοποίηση των αγορών και η αύξηση των νέων μορφών συναλλαγών, έχουν ανάγκη από νομική αρωγή και νομικές λύσεις σε πολλούς κλάδους δικαίου ταυτόχρονα. Για να καλύψουν τις νέες αυτές ανάγκες οι δικηγορικές εταιρείες εξειδικεύτηκαν σε νέους τομείς, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η κλιματική αλλαγή, η προστασία από ηλεκτρονικά εγκλήματα, η ασφάλεια των πληροφοριακών μέσων και συστημάτων, το ηλεκτρονικό εμπόριο, η σύναψη ηλεκτρονικών συμβάσεων, οι σύγχρονες απαιτήσεις της εταιρικής διακυβέρνησης, οι διασυνοριακές σχέσεις των εταιρειών, οι ρυθμίσεις των κόκκινων δανείων, η σύναψη ηλεκτρονικών συμβάσεων κ.ά. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της σύγχρονης δικηγορικής εταιρείας απέναντι στο παραδοσιακό δικηγορικό γραφείο;

δικηγόρους εξειδικευμένους σε συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο, με έμπειρους δικηγόρους ή/και συνεταίρους σε συντονιστικό ρόλο. Έτσι προσφέρουν συνολική και σφαιρική παροχή υπηρεσιών στους πελάτες τους, καλύπτοντας με καινοτόμες και ασφαλείς νομικά λύσεις τις ανάγκες τους, σε όλες τις πολυσύνθετες νέες προκλήσεις του οικονομικού και νομικού γίγνεσθαι του περιβάλλοντος της παγκοσμιοποίησης. ‣ (β) Διαθέτουν τις υποδομές για να προσφέρουν αδιάλειπτα υψηλού επιπέδου νομικές υπηρεσίες (γραμματεία, διοικητικό προσωπικό, μηχανήματα, υλικοτεχνικό εξοπλισμό κ.λπ.), προσφέρουν συνεχή επαγγελματική μετεκπαίδευση στους συνεργάτες τους, διαθέτουν πλούσια –επικαιροποιημένη– βιβλιοθήκη, πρόσβαση σε υψηλού κόστους βοηθητικά νομικά εργαλεία και πλατφόρμες (π.χ. Νόμος, Qualex κ.ά.), καθώς και συνεχή εκπροσώπηση σε συνέδρια και επιστημονικές ημερίδες. ‣ (γ) Συνήθως, είναι μέλη διεθνών δικτύων δικηγορικών ομάδων/εταιρειών που σκοπό έχουν την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και την παροχή νομικών υπηρεσιών υψηλού επιπέδου σε διεθνές επίπεδο. ‣ (δ) Αποτελούν φυτώριο ανελίξεως νέων δικηγόρων, καθώς τους παρέχουν τη δυνατότητα να εργαστούν σε πολυσύνθετα projects, εξελίσσοντας τη γνώση τους και αναπτύσσοντας το ερέθισμα της πρωτοβουλίας, μέσω της εμπειρίας, της σωστής καθοδήγησης και της ωριμότητας ενός οργανισμού.

Συνοψίζοντας, η «προσωπική» σχέση μεταξύ πελάτη και δικηγόρου περνάει Σε σχέση με ένα παραδοσιακό γραφείο, οι σταθερά στο παρελθόν, δίνοντας τη θέση δικηγορικές εταιρείες μπορούν και διαχειρί- της στην εμπιστοσύνη στις δικηγορικές εταιζονται μεγαλύτερο και πιο σύνθετο όγκο και ρείες, δηλαδή στην ομάδα και στην πληρέείδος υποθέσεων, με υψηλότερου επιπέ- στερη εξυπηρέτηση, καθώς η πλειοψηφία δου υπηρεσίες, ταχύτερη εξυπηρέτηση και των σύγχρονων επιχειρήσεων αναθέτουν νομικά ασφαλέστερες συμβουλές. Αυτό επι- το σύνολο των υποθέσεών τους σε δικηγοτυγχάνεται καθώς οι δικηγορικές εταιρείες: ρικές εταιρείες ικανές να συνδράμουν στη ‣(α) Διαθέτουν τμήματα στελεχωμένα από διαρκή νομική υποστήριξή τους. 68 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Τον εικοστό αιώνα, ο δικηγόρος, αν και ελεύθερος επαγγελματίας, απεκαλείτο λειτουργός της Θέμιδας και, υπό τις τότε συνθήκες, κατ’ ακριβολογία. Διότι, πράγματι, αποτελούσε αναγκαίο παράγοντα της απονομής δικαιοσύνης, προασπίζοντας τα δικαιώματα του πολίτη και διευκολύνοντας τους πελάτες του. Αυτό ήταν συνέπεια των κοινωνικών αναγκών. Παραβάσεις ποινικές υπήρχαν, διαφωνίες συνέβαιναν, αστικές διαφορές γεννιόνταν. Αυτά όμως εντός ενός ρυθμιστικού πλαισίου σχετικά απλού, που δεν ήταν κτήμα των ειδικών μόνο, αλλά περισσότερο των χρηστών ή των εφαρμοστών. Αντίθετα, σήμερα, το δίκαιο είναι όχι μόνο εκτεταμένο σε κάθε περίπτωση, αλλά και η αντιμετώπιση των ζητημάτων που δημιουργούνται απαιτεί συνδυασμό με την ένταξή τους και τη συμβατότητά τους με άλλα κανονιστικά πλαίσια. Οι δέκα εντολές της Παλαιάς Διαθήκης αποτελούσαν το κανονιστικό πλαίσιο της εβραϊκής κοινωνίας ενώ οι δώδεκα πλάκες της αρχαίας Φαιστού ένα πλήρες ρυθμιστικό πλαίσιο της ελληνιστικής κοινωνίας της κρητικής Πολιτείας. Σήμερα, δεν υπάρχει γνώση χωρίς εξειδίκευση και τα νομικά ζητήματα είναι πολύπλευρα και πολυσύνθετα, ώστε να απαιτούν την ανάμιξη πολλών ειδικών. Η ατομική δικηγορία περιορίζεται στην εξειδίκευση του δικηγόρου ενώ η πολυμερής σύνθεση της δικηγορικής εταιρείας επιτρέπει την ολόπλευρη αντιμετώπιση των θεμάτων από κάθε άποψη και προσέγγιση. Επίσης, η τεχνολογική εξέλιξη διευκολύνει την επιστημονική εργασία του επαγγελματία. Προϋποθέτει όμως δαπάνες εξοπλισμού και γενικά παγίων πάσης φύσεως, περιλαμβανομένων και των ψηφιακών προγραμμάτων, κόστος το οποίο δικαιολογείται μόνο όταν υπηρετεί πολλούς χρήστες. Επομένως, μια δικηγορική εταιρεία μπορεί να καλύψει τις παντός είδους και πάσης φύσεως νομικές ανάγκες μιας επιχειρήσεως ή και ενός πελάτη γενικότερα με την εσωτερική κατανομή ειδικοτήτων. Επίσης, με τη διαβάθμιση των μελών της με βάση την εμπειρία, την ικανότητα ή και την ηλικία ακόμα,

ελαχιστοποιεί το κόστος παροχής υπηρεσιών, αφού ο ειδικός μελετά την υπόθεση, αλλά είναι γνώστης του ειδικού αντικειμένου, ενώ η κατανομή με βάση την εμπειρία και το επίπεδο επιτρέπει την ενασχόληση των νεότερων για τα απλά θέματα και τον περιορισμό των πλέον εμπείρων μόνο στα σοβαρά θέματα. Επίσης, η δικηγορική εταιρεία όχι μόνο παρέχει λειτουργικά πλεονεκτήματα, αλλά και αποτελεί φυτώριο αναπτύξεως ανθρώπινου δυναμικού. Στην εταιρεία μας, το 90% των δικηγόρων προέρχονται από πτυχιούχους της Νομικής που ξεκίνησαν ασκούμενοι στα γραφεία μας και παρέμειναν σ’ αυτήν παρακολουθώντας τη μεγέθυνσή της. Αλλά και όσοι έκαναν λαμπρή καριέρα είτε στη δικηγορία, είτε στη δικαιοσύνη, είτε αλλού, θυμούνται πάντα τα εφόδια που αποκόμισαν από την πραγματική εξάσκηση κοντά μας. Τέλος, η ύπαρξη αριθμού δικηγόρων επιτρέπει την κάλυψη των αναγκών του πελάτη σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή και όχι μόνο όταν είναι διαθέσιμος ένας συγκεκριμένος δικηγόρος. Ταυτόχρονα, η χορήγηση αδειών, η αντικατάσταση δικηγόρου και ο κάθε είδους συνδυασμός είναι υπόθεση ρουτίνας σε μια δικηγορική εταιρεία αντί αδιεξόδου που αντιμετωπίζει ο πελάτης όταν ο δικηγόρος του απουσιάζει ή είναι δεσμευμένος.

Oι δικηγορικές εταιρείες εξειδικεύτηκαν σε νέους τομείς, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η κλιματική αλλαγή, η προστασία από ηλεκτρονικά εγκλήματα, η ασφάλεια των πληροφοριακών μέσων και συστημάτων, το ηλεκτρονικό εμπόριο και πολλά άλλα.

Οι πέντε κορυφαίες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δικηγορικές εταιρείες Αποδείχθηκε άλλη μια δύσκολη χρονιά στον νομικό τομέα. Έχουμε δει μυριάδες οικονομικές προκλήσεις, που κυμαίνονται από τον υψηλό πληθωρισμό, τα εμπορικά ελλείμματα, τις αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας, την κρίση κόστους ζωής και ούτω καθεξής. Έχουμε δει διάφορες πολιτικές προκλήσεις, που κυμαίνονται από την εισβολή στην Ουκρανία, τη σύρραξη στο Ισραήλ, τις απεργίες

και τις διαμαρτυρίες, την περιβαλλοντική κρίση κ.λπ. Τα δικηγορικά γραφεία και οι δικηγόροι έχουν συνηθίσει να εργάζονται σε δύσκολες οικονομικές και πολιτικές συνθήκες. Η δύναμή τους να αλλάξουν τέτοιες συνθήκες είναι περιορισμένη. Τα παραπάνω αναφέρονται σε σχετικό δημοσίευμα του lexisnexis.co.uk, για τις προκλήσεις με τις οποίες βρίσκονται πλέον αντιμέτωπες οι ΧΡΗΜΑ 69

αφιέρωμα - δικηγορικές εταιρείες

Ιωάννης Κ. Δρυλλεράκης, Δικηγόρος, Διευθύνων Εταίρος, Δρυλλεράκης & Συνεργάτες

αφιέρωμα - δικηγορικές εταιρείες εταιρείες του κλάδου. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται, τα δικηγορικά γραφεία και οι δικηγόροι έχουν τον έλεγχο των προκλήσεων του κλάδου. Τέτοιες προκλήσεις προκύπτουν συχνά λόγω των παραπάνω, αλλά η αντίδραση σε αυτές καθορίζει συχνά την επιτυχία των εταιρειών και των δικηγόρων. Η σωστή αντίδραση απαιτεί γνώση των βασικών θεμάτων. Έτσι, έχοντας αυτό κατά νου, εξερευνούμε πέντε από τις κορυφαίες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα δικηγορικά γραφεία, ξεκινώντας ίσως από το πιο πολυσυζητημένο ζήτημα στον κλάδο. Ενίσχυση της παραγωγικότητας Η πρώτη πρόκληση μοιάζει με διαρκή πρόκληση. Αλλά η παραγωγικότητα έχει γίνει ένα θέμα που συζητήθηκε πολύ το 2023. Μια πρόσφατη εσωτερική έρευνα από το LexisNexis, για παράδειγμα, προσδιόρισε την παραγωγικότητα ως την κορυφαία προτεραιότητα για τους δικηγόρους. Και δικηγορικά γραφεία όλων των σχημάτων και μεγεθών τείνουν να το θεωρούν ως προτεραιότητα. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για να επιτευχθεί μεγαλύτερη παραγωγικότητα. Οι εταιρείες μπορούν να υιοθετήσουν ευέλικτες πρακτικές εργασίας, που επιτρέπουν στους δικηγόρους να εργάζονται χωρίς να τηρούν τα παραδοσιακά όρια, χωρίς ιεραρχίες να δημιουργούν συμφόρηση. Έρευνα από την BPS World διαπίστωσε ότι το 67% των Οργανισμών αναφέρουν σημαντικές αυξήσεις στην παραγωγικότητα μετά την έμφαση στην ευέλικτη εργασία –και τα δικηγορικά γραφεία πιθανότατα δεν διαφέρουν. Η νομική τεχνολογία είναι μια άλλη διαδρομή. Ο αυτοματισμός επιτρέπει στους δικηγόρους να επιτύχουν περισσότερα με λιγότερα, ελευθερώνοντας χρόνο για να επικεντρωθούν σε πιο πολύτιμη εργασία, όπως φαίνεται παραπάνω. Οι εταιρείες μπορούν να ξεκινήσουν μικρής κλίμακας και να αναπτυχθούν από εκεί, αυτοματοποιώντας εργασίες όπως η χρέωση, η συλλογή πληρωμών, η εισαγωγή δεδομένων και η δημιουργία εγ-

70 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

γράφων. Η νομική τεχνολογία βοηθά επίσης τους δικηγόρους με τα βασικά τους καθήκοντα προστιθέμενης αξίας, ιδιαίτερα τη νομική έρευνα. Ειδικές γνώσεις ενσωμάτωσης

«Καθώς οι αγορές γίνονται όλο και πιο περίπλοκες και διασυνδεδεμένες, οι πελάτες απαιτούν τις ολοκληρωμένες δυνατότητες άκρως εξειδικευμένων πρακτικών και τεχνογνωσίας στον κλάδο» λέει ο Andrew Levander, πρόεδρος της Dechert σε μια πρόσφατη έρευνα της LexisNexis, «Τα υπέρ και τα κατά της παγκόσμιας δικηγορικής εταιρείας». Η νομική αγορά, καθοδηγούμενη από τις προσδοκίες των πελατών, απαιτεί ολοένα μεγαλύτερη εξειδίκευση. Αυτή είναι μια ιδιαίτερη πρόκληση για τα μικρότερα δικηγορικά γραφεία, καθώς οι μεγαλύτερες εταιρείες είναι συνήθως σε θέση να προσφέρουν τέτοια εξειδίκευση. Ο David Wilkins, Lester Kissel, καθηγητής Νομικής στη Νομική Σχολή του Χάρβαρντ, συνοψίζει: «Οι Τέσσερις Μεγάλοι μπορούν να προσφέρουν μια πολύ υψηλότερη ενοποίηση τεχνολογίας, διαχείρισης έργων και διαχείρισης διαδικασιών. Απασχολούν έναν τεράστιο αριθμό ατόμων σε ένα τεράστιο φάσμα ειδικοτήτων». Όλα τα δικηγορικά γραφεία πρέπει να ενστερνιστούν εξειδικευμένες γνώσεις. Θα πρέπει να στοχεύουν στο να επιβιβάζονται άτομα εξολοκλήρου αφιερωμένα στη μακρινή τεχνολογία, τη διαχείριση έργων, τις επιχειρήσεις και άλλους τομείς, αν είναι δυνατόν και κυρίως, πρέπει να επικεντρωθούν σε ειδικούς της στρατηγικής, ιδιαίτερα σε τομείς όπως οι περιβαλλοντικές, κοινωνικές και πρωτοβουλίες διακυβέρνησης (ESG). Οι πελάτες, όπως σημειώθηκε στην έρευνα, αναμένουν τώρα από τις εταιρείες και τους δικηγόρους να είναι καλοί γνώστες σε αυτόν τον τομέα, πράγμα που σημαίνει πρόσληψη (ή αναβάθμιση) για την κάλυψη αυτής της τεχνογνωσίας.

Η δικηγορική εταιρεία όχι μόνο παρέχει λειτουργικά πλεονεκτήματα, αλλά αποτελεί και φυτώριο ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού.

‣ Πραγματοποιήστε έλεγχο ασφάλειας στον κυβερνοχώρο: Αυτό θα σας επιτρέψει να σημειώσετε τα δικά σας τρωτά σημεία και να βρείτε τυχόν πιθανές αδυναμίες που οι εγκληματίες του κυβερνοχώρου θα στόχευαν ενεργά να εκμεταλλευτούν. Αύξηση των απειλών στον κυβερνοχώρο Οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο αυξήθηκαν δραστικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αυτή η αύξηση πηγάζει από αυξημένες ευπάθειες, λόγω της απομακρυσμένης εργασίας, των ανακατανεμημένων προτεραιοτήτων, της επισήμανσης της τεχνολογικής υποδομής και του ελάχιστου αντιληπτού κινδύνου. Πάρα πολλά δικηγορικά γραφεία έχουν υποβάλει αίτηση για να εκτιμήσουν την πολύ πραγματική απειλή των επιθέσεων στον κυβερνοχώρο. Τα καλά νέα είναι ότι η άφθονη προστασία είναι σχετικά εύκολη. Μπορείτε να κάνετε απλά βήματα, όπως: ‣ Εκτελέστε ενημερώσεις συστήματος για να συνδέσετε ευπάθειες: Η διαδικασία ονομάζεται “patching” και γενικά διορθώνει πιθανά σφάλματα που μπορούν να εκμεταλλευτούν οι εγκληματίες του κυβερνοχώρου. Η καλύτερη επιλογή είναι να χρησιμοποιήσετε λογισμικό διαχείρισης ενημερώσεων κώδικα –ή, ακόμα καλύτερα, λογισμικό αυτόματης διαχείρισης ενημερώσεων κώδικα–, αλλά αυτό έχει κόστος. ‣ Διασφαλίστε ότι έχετε ισχυρούς κωδικούς πρόσβασης: Οι συμβουλές από το Εθνικό Κέντρο Ασφάλειας στον Κυβερνοχώρο καθιστούν την όλη διαδικασία αρκετά απλή. Για μεγαλύτερες εταιρείες, εξετάστε το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσετε διαχειριστές κωδικών πρόσβασης.

‣ Χρησιμοποιήστε τεχνολογία ασφάλειας στον κυβερνοχώρο: Υπάρχουν πολλές επιλογές της αγοράς, με ποικίλες τιμές και λειτουργίες. Σκεφτείτε τις ανάγκες σας και επιλέξτε την καλύτερη επιλογή για την εταιρεία σας. Ακόμη κι αν ακολουθήσετε τα απλά βήματα που αναφέρονται παραπάνω, θα βελτιώσετε δραστικά την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Πρόσληψη και διατήρηση ταλέντων

Η πρόσληψη και η διατήρηση είναι μια άλλη πρόκληση για τις εταιρείες, ιδιαίτερα με την αυξανόμενη απήχηση των παγκόσμιων εταιρειών. Οι πιέσεις στο κόστος ζωής έχουν οδηγήσει πολλούς δικηγόρους να αναζητούν άλλες θέσεις εργασίας, με στόχο την αύξηση του μισθού, μεγαλύτερη ευελιξία, περισσότερη ελευθερία, λιγότερο χρόνο για κουραστική εργασία κ.λπ. Οι εταιρείες πρέπει να γίνουν πιο ελκυστικές και, κυρίως, πολλά από τα στοιχεία που γίνονται πιο ελκυστικά μπορούν επίσης να ενισχύσουν την παραγωγικότητα, όπως διερευνήθηκε παραπάνω. Η καλύτερη επιλογή είναι ίσως να εστιάσετε στην ευελιξία. Αποδεχτείτε πλήρως την εξ αποστάσεως εργασία και την ευέλικτη εργασία, τουλάχιστον όσο εύλογα μπορείτε. Ενσωματώστε τη νομική τεχνολογία και επιτρέψτε μεγαλύτερη αυτοματοποίηση, για να διευκολύνετε την επαγγελματική ζωή για τους δικηγόρους της επιχείρησής σας.

Πολλοί δικηγόροι εκτελούν κουραστικές και επαναλαμβανόμενες εργασίες, οι οποίες καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος του χρόνου τους, όταν προτιμούν να εργάζονται σε πιο πολύτιμα καθήκοντα. Ο αυτοματισμός είναι μια μέθοδος για τη βελτίωση της πρόσληψης και της διατήρησης, καθώς αυτοματοποιεί την κουραστική εργασία και επιτρέπει στους δικηγόρους να επικεντρωθούν στην πιο σημαντική εργασία, που προσδίδει αξία.

Απόκτηση της σωστής τεχνολογικής υποδομής

Η τελευταία πρόκληση σχετίζεται με την εξειδικευμένη γνώση. Αλλά είναι ένας τομέας εξειδικευμένων γνώσεων που τα δικηγορικά γραφεία δεν έχουν την πολυτέλεια να αγνοήσουν. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρήσαμε μια διαρκή αύξηση της όρεξης για νομική τεχνολογία. Οι εταιρείες χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο τη νομική τεχνολογία, αλλά πολλές αποτυγχάνουν να αξιοποιήσουν στο έπακρο τη νομική τεχνολογία. Μια τεράστια πρόκληση είναι, επιτέλους, να τεθεί σε εφαρμογή όλη η σωστή τεχνολογική υποδομή. Οι εταιρείες θα πρέπει να ελέγχουν την τρέχουσα τεχνολογία τους, να εντοπίζουν αποτυχίες και επιτυχίες, να λαμβάνουν υπόψη τους γενικούς στόχους, να αναπτύσσουν μια στρατηγική τεχνολογίας και, στη συνέχεια, να διεξάγουν αποτελεσματική έρευνα, για να βρουν την καλύτερη τεχνολογία που θα λειτουργήσει για εκείνες. Στη συνέχεια, μετά από όλα αυτά, οι εταιρείες θα πρέπει να αναθεωρούν την τεχνολογία τους, σε τακτική βάση, αναζητώντας πάντα τρόπους βελτίωσης. Η αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης είναι απολύτως απαραίτητη, καθώς βοηθά σε όλες τις παραπάνω προκλήσεις. Η σωστή τεχνολογική υποδομή θα μετριάσει τον κίνδυνο επιθέσεων στον κυβερνοχώρο, θα ενισχύσει την παραγωγικότητα, θα βελτιώσει την πρόσληψη και τη διατήρηση και θα επιδείξει την ικανότητα της επιχείρησής σας να ενστερνιστεί πλήρως τις εξειδικευμένες γνώσεις. • • • ΧΡΗΜΑ 71

αφιέρωμα - δικηγορικές εταιρείες

‣ Ενδυναμώστε το προσωπικό σας με εκπαίδευση: Μπορείτε απλώς να τους ενημερώσετε για βασικά ζητήματα, όπως πώς να εντοπίζουν επιθέσεις phishing, προληπτικά μέτρα για να σταματήσουν τις επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, πώς να αντιδρούν σε επιθέσεις κ.λπ.

άρθρο

Ο «πονοκέφαλος» ESG

ρία γράμματα, τρεις λέξεις, τρία κριτήρια έχουν εγκατασταθεί πλέον στην καθημερινότητά μας, επηρεάζουν ολοένα και περισσότερο την «αξία» μιας επιχείρησης και αποτελούν τη βάση συζήτησης κάθε ιδιώτη, επαγγελματία ή θεσμικού επενδυτή! Το «περιβάλλον», η «κοινωνία» και η «εταιρική διακυβέρνηση» έχουν πλέον ίση –αν όχι μεγαλύτερη– αξία και σημασία για έναν επενδυτή με τις λέξεις «απόδοση», «κέρδος» και «ασφάλεια»! Κάθε επαγγελματίας του κλάδου μας καλείται να βρει και να προσφέρει επενδυτικές λύσεις που πληρούν τα κριτήρια ESG και προσφέρουν τις αποδόσεις που επιθυμεί ο εκάστοτε πελάτης. Όμως, αυτή η άσκηση δεν είναι απλή! Τα κριτήρια ESG δεν είναι εύκολα μετρήσιμα και οι μετρήσεις αυτών δεν είναι απόλυτα αντικειμενικές και κυρίως δεν συνοδεύονται πάντα με κέρδη και θετικές αποδόσεις! «Πονοκέφαλος»…

72 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Μέσα στα τελευταία χρόνια, η περιβαλλοντική αλλά και η κλιματική κρίση, οι κοινωνικές ανισότητες και η επιτακτική ανάγκη για διαφανείς εταιρικές διαδικασίες έχουν δημιουργήσει μια πρωτοφανή –θετική– ανάγκη για ευαισθητοποίηση προς αυτά τα θέματα. Όλο και περισσότερες εταιρείες δέχονται πιέσεις να ενσωματώσουν δράσεις και πολιτικές θετικές προς το Περιβάλλον, την Κοινωνία και την Εταιρική Διακυβέρνηση. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, δαπανούνται τρισεκατομμύρια δολάρια σε δράσεις Βιωσιμότητας ενώ, την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ενθαρρύνει ολοένα και περισσότερο τέτοιας μορφής επενδύσεις στη Γηραιά Ήπειρο.

Τι είναι ESG; ESG είναι ένα πλαίσιο που βοηθά τους ενδιαφερόμενους επενδυτές (καθώς και τους πελάτες, τους προμηθευτές και τους υπαλ λήλους) να κατανοήσουν πώς ένας οργανισμός διαχειρίζεται κινδύνους και ευκαιρίες που σχετίζονται με περιβαλλοντικά, κοινωνικά και κριτήρια εταιρικής διακυβέρνησης και πόσο βιώσιμες είναι οι λειτουργίες. Τα κριτήρια ESG υποστηρίζουν την ολιστική άποψη ότι η βιωσιμότητα εκτείνεται πέρα από απλά περιβαλλοντικά ζητήματα. Τι σημαίνει ESG; Το ESG είναι τα αρχικά τριών λέξεων –περιβαλλοντική, κοινωνική και διακυβέρνηση– και αφορούν τα αντίστοιχα κριτήρια: 1. Περιβαλλοντικό: Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες αναφέρονται στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός οργανισμού και στις πρακτικές διαχείρισης κινδύνου. Αυτές περιλαμβάνουν τις άμεσες και έμμεσες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, τη διαχείριση των φυσικών πόρων και τη συνολική ανθεκτικότητα της επιχείρησης έναντι των κινδύνων φυσικού κλίματος (όπως η κλιματική αλλαγή, οι πλημμύρες και οι πυρκαγιές). 2. Κοινωνικό: Ο κοινωνικός πυλώνας αναφέρεται στις σχέσεις ενός οργανισμού με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Παραδείγματα παραγόντων με τους οποίους μπορεί να μετρηθεί μια επιχείρηση περιλαμβάνουν μετρήσεις διαχείρισης ανθρώπινου κεφαλαίου (HCM), όπως δίκαιους μισθούς και δέσμευση εργαζομένων, ισότητα φύλων, αλλά και τον αντίκτυπο ενός οργανισμού στις κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιείται. 3. Διακυβέρνησης: Η εταιρική διακυβέρνηση αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο ηγείται και διοικείται ένας οργανισμός. Οι αναλυτές ESG θα προσπαθήσουν να κατανοήσουν καλύτερα πώς τα κίνητρα της ηγεσίας ευθυγραμμίζονται με τις προσδοκίες των ενδιαφερομένων, πώς αντιμετωπίζονται και

τηρούνται τα δικαιώματα των μετόχων και ποιοι τύποι εσωτερικών ελέγχων υπάρχουν για την προώθηση της διαφάνειας και της λογοδοσίας από την πλευρά της ηγεσίας. Επενδύσεις και ESG Funds Το ESG έγινε πραγματικά mainstream όταν το πλαίσιο έγινε αναπόσπαστο μέρος των βιβλίων πολλών θεσμικών επενδυτών. Υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός εταιρειών αξιολόγησης ESG που εκχωρούν βαθμολογίες ESG, καθώς και νέα και εξελισσόμενα πλαίσια αναφοράς, τα οποία βελτιώνουν τη διαφάνεια και τη συνέπεια των πληροφοριών ESG που οι εταιρείες αναφέρουν δημόσια (ESG Disclosure). Οι κεφαλαιαγορές μπορούν να είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την αλλαγή και τη μετάβαση σε έναν κόσμο καλύτερο. Πώς; Περιορίζοντας την πρόσβαση στο κεφάλαιο (ή καθιστώντας λιγότερο ευνοϊκούς τους όρους υπό τους οποίους είναι διαθέσιμο) όσων δεν συμμορφώνονται, δίνοντας κίνητρα για βελτίωση απόδοσης σε όλα τα μέτρα E, S ή G, ή, στον αντίποδα, επιβραβεύοντας τις εταιρείες και τις ομάδες διαχείρισης που έχουν καλή απόδοση έναντι των παραγόντων ESG και ενθαρρύνοντας τη συνεχή πρόοδο και βελτιώσεις. Τι είναι ο ειδικός ESG; «Ειδικός ESG» μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα. Γενικά, είναι κάποιος με πολύ ισχυρές αναλυτικές δεξιότητες και πλήρη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι παράγοντες ESG σχετίζονται με τους κινδύνους και τις ευκαιρίες. Οι ειδικοί ESG δραστηριοποιούνται στην κοινότητα των αναλυτών, σε συνεργασία με θεσμικούς επενδυτές ή επενδυτικές τράπεζες. Επίσης, εργάζονται στη βιομηχανία, σε ιδιωτικές ή δημόσιες εταιρείες. Σε όλες τις περιπτώσεις, άμεσα ή έμμεσα, υποστηρίζουν οργανισμούς στις προσπάθειές τους να επιτύχουν καθαρές μηδενικές εκπομπές ή/και ουδετερότητα άνθρακα. Έχουν προκύψει πολλά επενδυτικά οχήματα ESG, συμπεριλαμβανομένων πράσινων ομολόγων, αμοιβαίων κεφαλαίων, ETF και δεικτών (μεταξύ άλλων). Αυτά τα χρηματοοικονομικά μέσα διευκολύνουν τους επενδυτές να ευθυγραμμίσουν τις επενδυτικές τους αποφάσεις πιο στενά με τις δικές τους πεποιθήσεις και αξίες γύρω από τους παρά-

γοντες E, S ή G. Συχνά, όμως, τα οχήματα αυτά βρίσκονται αντιμέτωπα με τη δυσπιστία των επενδυτών. Στις αγορές, ιδιαίτερα τις δημόσιες, υπάρχει αυξανόμενη πίεση από τις ρυθμιστικές αρχές και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς να παράγουν σαφείς, διαφανείς και συγκρίσιμες οδηγίες-κανόνες ESG μαζί με άλλες τριμηνιαίες καταθέσεις και ετήσιες εκθέσεις.

Σεβόμενο το περιβάλλον, με υψηλό αίσθημα κοινωνικής ευθύνης, αποτελεί ένα ενεργό παράδειγμα βέλτιστης πρακτικής και καινοτομίας, που συμβάλλει ενεργά στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. Εισήχθη στην αγορά ώστε να ανταποκριθεί στην ανάγκη των επενδυτών για σταθερές μερισματικές αποδόσεις και επενδύσεις στην υδροενέργεια.

Η πρόταση της GMM Στην GMM προχωρήσαμε ένα βήμα μπροστά! Σεβόμενοι τα κριτήρια ESG και αναγνωρίζοντας το θεσμικό κενό που υπάρχει ακόμα στην αξιολόγηση των εταιρειών-οργανισμών σε επίπεδο ESG, δημιουργήσαμε ένα αμοιβαίο κεφάλαιο που επενδύει σε αυτό που θεωρούμε επιτομή της φιλοσοφίας ESG και των αρχών αυτής. Δημιουργήσαμε το Global Green Energy Fund! Ένα αμοιβαίο κεφάλαιο που επενδύει αποκλειστικά σε μικρά υδροηλεκτρικά εργοστάσια, που παράγουν καθαρή πράσινη ενέργεια, δεν παρεμβαίνουν στο περιβάλλον, δημιουργούν υποδομές, στηρίζουν τις τοπικές κοινότητες και βοηθούν στην ανάπτυξή τους!

1. Ελάχιστη στοχευμένη μερισματική απόδοση 5% ετησίως 2. Εξάμηνη καταβολή μερίσματος 3. Σταθερή τιμή πώλησης ετήσιας παραγωγής ρεύματος με εγγυημένη 20ετή σύμβαση με τη ΔΕΔΗΕΕ ΑΕ (83-97 EUR/ MWH) 4. Πλήρη ασφάλιση των υδροηλεκτρικών έργων κατά παντός κινδύνου και απώλειας κερδών. 5. Χαμηλή συσχέτιση του επενδεδυμένου κεφαλαίου με τις διακυμάνσεις των μετοχικών και ομολογιακών αγορών.

Global Green Energy Fund Το Global Green Energy Fund είναι οργανισμός εναλλακτικών επενδύσεων αδειοδοτημένος από την ΕΚΚ, με διαχειριστή την GMM GLOBAL MONEY MANAGERS AIFM LTD.

Βασικά χαρακτηριστικά του είναι:

Με τη λειτουργία του δεύτερου υδροηλεκτρικού έργου και την αγορά και κατασκευή άλλων 5 έργων, αναμένεται η στοχευμένη μερισματική απόδοση να ανέλθει στο 6%. Κερδίζουν όλοι… Επενδυτές, Περιβάλλον, Οικονομία, Κοινωνία. • • • ΧΡΗΜΑ 73

Με τη συμμετοχή κορυφαίων στελεχών της κυβέρνησης, θεσμικών φορέων καθώς και των σημαντικότερων τουριστικών επιχειρήσεων της Ελλάδας, πραγματοποιήθηκαν τα Greek Hospitality Awards 2023. Τα βραβεία Greek Hospitality Awards, ο πλέον καταξιωμένος θεσμός επιβράβευσης της ελληνικής φιλοξενίας, απονεμήθηκαν για 9η συνεχή χρονιά υπό την αιγίδα του Υπουργείου Τουρισμού και του ΕΟΤ.

Η λαμπρή τελετή #grha23 πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 20 Οκτωβρίου στο ξενοδοχείο Athenaeum Intercontinental, με φυσική παρουσία, καθώς και με παράλληλη online μετάδοση από το LiveOn Expo Complex, το καινοτόμο 3D εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο της LiveOn, της ψηφιακής πλατφόρμας Επιχειρηματικής Επικοινωνίας και Εκδηλώσεων.

Κατά την τελετή βράβευσης, που παρουσίασαν οι δημοσιογράφοι Χάρης Ντιγριντάκης και Μαρία Νικόλτσιου, οι κορυφαίες διακρίσεις απονεμήθηκαν στα ξενοδοχεία:

Top Greek Hotel 2023 Gold Βραβείο: THE DOLLI at Acropolis

Top Greek Resort 2023 Gold Βραβείο: Sani Resort

ΕΠΙΣΗΣ ΑΠΟΝΕΜΗΘΗΚΑΝ ΟΙ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΤΙΜΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ: Greek Hospitality Leader: κ. Αθανάσιος K. Λασκαρίδης, Founder & Chairman of the Laskaridis Group

Top Greek Resort 2023 Silver Βραβείο: Wyndham Grand Crete Mirabello BayZeus International Hotels & Resorts

Κατά την έναρξη της τελετής, θεσμικό χαιρετισμό απηύθυνε ο κ. Χρήστος Σταϊκούρας, υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, ο οποίος συνεχάρη μεταξύ άλλων τους διοργανωτές της εκδήλωσης, που «τιμούν την αριστεία, τιμούν αυτούς που προσφέρουν ποιότητα σε έναν τομέα που αποτελεί πλούτο για τη χώρα».

Greek Hospitality Pioneer: κ. Ανδρέας Ανδρεάδης, CEO του Ομίλου Επιχειρήσεων Sani/Ikos Group Greek Hospitality Personality: κ. Αντώνης Καμπουράκης, Δήμαρχος Ρόδου & Ιδιοκτήτης “Rodos Palace” Greek Hospitality Rising Star: κ. Αλέξανδρος Ζαφειρόπουλος, CEO & Γενικός Διευθυντής του Ομίλου Cleopatra Collection Greek Hospitality Mentor: κ. Κωνσταντίνος Ροδόπουλος, Πρόεδρος του Εκπαιδευτικού Ομίλου Μητροπολιτικό-ΑΚΜΗ Best Greek Hospitality Region: Στην Περιφέρεια Κρήτης και τον Περιφερειάρχη, κ. Σταύρο Αρναουτάκη Best Greek Hospitality Municipality: Στον Δήμο Σκιάθου και τον Δήμαρχο, κ. Θοδωρή Τζούμα 74 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Χρήστος Σταϊκούρας, Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Βουλευτής ΝΔ.

Επιπλέον, συνεχάρη «ιδιαίτερα αυτούς που βραβεύονται για την αναγνώριση της δουλειάς τους». Κάνοντας μια ανασκόπηση της χρονιάς, ο κ. Σταϊκούρας ανέφερε ότι «η φετινή ήταν μια καλή χρονιά, αλλά και μια δύσκολη χρονιά. Ήταν καλή για τις αφίξεις, αλλά με αρκετές προκλήσεις, που σχετίζονται με το διαθέσιμο εισόδημα του πολίτη παγκοσμίως. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα κομμάτι του μη διαθέσιμου εισοδήματος δεν προσφέρθηκε στη χώρα. Παρ’ όλα αυτά, η χώρα κατέγραψε, από άποψης αφίξεων, καλύτερες επιδόσεις τόσο πέρυσι όσο

Τα κορυφαία ξενοδοχεία της Ελλάδας

Έλενα Ράπτη, Υφυπουργός Τουρισμού, Χρήστος Σταϊκούρας, Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Βουλευτής ΝΔ, Χάρης Θεοχάρης, Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.

Επεσήμανε ακόμη: «Θα ήθελα να πω όμως ότι οι προκλήσεις είναι μπροστά μας. Ζητάτε και επιτύχατε να έχετε την Πολιτεία σταθερά δίπλα σας, για να μπορείτε εσείς να παρέχετε καλύτερες υπηρεσίες». Σχετικά με τα δικά του καθήκοντα, ο υπουργός τόνισε: «Η πολιτική ευθύνη που έχω αναλάβει είναι μεγάλη. Οφείλουμε να κάνουμε περισσότερα για να βελτιώσουμε τις υποδομές, τις μεταφορές, να βελτιώσουμε τις πύλες εισόδου, τα αεροδρόμια, τα μέσα μεταφοράς. Οι επενδύσεις για τα ελληνικά αεροδρόμια που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης ανέρχονται στα 107 εκατ. ευρώ και θα ολοκληρωθούν έως τα τέλη του 2024. Άρα θα έχουμε καλύτερες υπηρεσίες στα περιφερειακά αεροδρόμια».

Χάρης Ντιγριντάκης, Οικονομικός Συντάκτης, Talk Radio 989, Ελεύθερος Τύπος, tourismtoday.gr. Μαρία Νικόλτσιου, Παρουσιάστρια-Δημοσιογράφος, Alpha TV, Talk Radio 989.

Αναφορικά με τα λιμάνια, ο κ. Σταϊκούρας σχολίασε: «Σήμερα, είχαμε μια πολύ καλή εξέλιξη για το λιμάνι της Ηγουμενίτσας. Είναι καλύτερη η κατάσταση και σε πολλά λιμάνια ακόμα, όπως αυτό της Αλεξανδρούπολης. Στόχος είναι να αξιοποιήσουμε ευρωπαϊκούς πόρους έτσι ώστε να συμμετάσχουμε σε όλες τις εξελίξεις που αφορούν τους νέους διαδρόμους που ανοίγονται και μας συνδέουν καλύτερα με το εξωτερικό. Εμείς θα δεσμευόμαστε ότι θα συνεχίσουμε να σας βοηθάμε για να μπορείτε εσείς να προσφέρετε καλύτερες υπηρεσίες».

(από αριστερά) Χάρης Θεοχάρης, Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Βουλευτής ΝΔ, Κωνσταντίνος Ουζούνης, CEO, ethosGROUP.

Θεσμικό χαιρετισμό απηύθυνε επίσης ο κ. Χάρης Θεοχάρης, υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, ο οποίος ανέφερε στην έναρξη της ομιλίας του: «Υπηρετούμε και βοηθάμε τον τουρισμό ο

καθένας με τον τρόπο του». Σχετικά με το προηγούμενό του πόστο, ως υπουργός Τουρισμού, πρόσθεσε: «Παραδώσαμε τη σκυτάλη στη νέα υπουγό, την κ. Όλγα Κεφαλογιάννη, που έχει έρθει με όρεξη για να πάει τον τουρισμό μπροστά. Από όπου κι αν βρίσκεται κανείς, είναι σημαντικό να βοηθάμε τον τουρισμό». Μιλώντας για τα νέα του καθήκοντα, ο κ. Θεοχάρης εξέφρασε την ικανοποίησή του για τις λύσεις που δόθηκαν στην πρώτη πρόκληση που κλήθηκε να αντιμετωπίσει ως νέος υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών όσον αφορά την οικονομία του διαμοιρασμού: «To πρώτο πράγμα που μου ανατέθηκε είναι τα ζητήματα της οικονομίας του διαμοιρασμού, μεταξύ άλλων, του Airbnb, του booking κ.λπ. Είμαι αισιόδοξος ότι βρέθηκε μια σωστή λύση που θα στηρίξει την τουριστική βιομηχανία. Ήταν το πρώτο πρόβλημα που κλήθηκα να εισηγηθώ τη λύση του». Χαριτολογώντας, ο κ. Θεοχάρης πρόσθεσε: «Το μόνο πόστο που δεν θέλω να έχω είναι η επιτροπή που αποφασίζει για τα βραβεία αυτά. Κι αυτό διότι έχουμε μια χώρα που η ποιότητα είναι στο DNA του τουρισμού της».

Έλενα Ράπτη, Υφυπουργός Τουρισμού.

Η υφυπουργός τουρισμού, κ. Έλενα Ράπτη, ανέφερε: «Θέλω να πω ένα μεγάλο “ευχαριστώ” στους διοργανωτές για τη δυνατότητα να βρίσκομαι κοντά σας κατά την τελετή απονομής στον πλέον καταξιωμένο θεσμό που επιβραβεύει την ελληνική φιλοξενία». Και συνέχισε: «Τα στοιχεία της ΤτΕ έδωσαν ένα ευοίωνο μήνυμα για τον τουρισμό και τη χώρα. Η επιτυχία του τουρισμού και η αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος είναι μεγάλη. Η βιωσιμότητα αποτελεί έναν μεγάλο στόχο για τουρισμό 365 μέρες τον χρόνο στις 13 περιφέρειές μας». Ως αρμόδια υφυπουργός, επεσήμανε ότι «η τουριστική εκπαίδευση αποτελεί προτεραιότητα για την αναβάθμιση δεξιοτήτων στον τομέα του τουρισμού». Κλείνοντας, τόνισε ότι «η ελληνική φιλοξενία είναι η καρδιά του τουρισμού». ΧΡΗΜΑ 75

απολογισμός - Greek Hospitality Awards 2023

και συγκριτικά με το 2019. Όλο αυτό είναι αποτέλεσμα συστηματικής δουλειάς και εργασίας ανάμεσα στους βασικούς συντελεστές, που είστε εσείς αλλά και η ελληνική Πολιτεία».

απολογισμός - Greek Hospitality Awards 2023 Νικητές-Top Greek Hospitality Awards ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1 BEST GREEK CITY HOTELS Best Greek New City Hotel GOLD: The Chania Hotel | By Loguers GOLD: Thirty Nine Hotel SILVER: Athens Key Hotel-Zeus International Hotels & Resorts SILVER: Dusit Suites Athens SILVER: Grand Patelli Best Greek Apartment City Hotel GOLD: Wyndham Athens Residence-Zeus International Hotels & Resorts SILVER: Athenian Residences Best Greek Boutique City Hotel GOLD: The Newel Psychiko GOLD: Α77 Suites by Axia Hospitality SILVER: The Excelsior BRONZE: Maison 66 Best Greek Business City Hotel GOLD: 3 Pines Design Living by Puro Management Agency GOLD: Athenaeum InterContinental Αthens GOLD: Elite City Resort SILVER: Domotel Olympia Urban Chic Hotel SILVER: Grand Hotel Palace SILVER: Kosta Palace City Hotel SILVER: Lazart Hotel Trademark Collection by Wyndham-Zeus International Hotels & Resorts SILVER: THE MET Hotel, a member of Design Hotels SILVER: Wyndham Grand Athens-Zeus International Hotels & Resorts Best Greek Spa City Hotel GOLD: Castro Hotel Syros GOLD: The Residence Christokopidou Hotel & Spa by Butterfly Hotel Operator Best Greek All Suite City Hotel GOLD: Azur Suites Glyfada Best Greek Romantic City Hotel GOLD: Ikones Seafront Luxury Suites | By Loguers Best Greek Design City Hotel GOLD: THE MET Hotel, a member of Design Hotels SILVER: Athens Utopia Ermou SILVER: The Chania Hotel | By Loguers BRONZE: Saz City Life Hotel

76 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Best Greek Heritage City Hotel GOLD: Siora Vittoria Hotel SILVER: Domotel Arni Historic Hotel SILVER: Seaview Cityscape Hotel SILVER: The Chania Hotel | By Loguers Best Greek Landmark City Hotel GOLD: Kosta Palace City Hotel SILVER: 31 Doors Hotel SILVER: Domotel Xenia Volos City Resort BRONZE: Aenos Hotel Best Greek Lifestyle City Hotel GOLD: Athens Utopia Ermou GOLD: THE MET Hotel, a member of Design Hotels GOLD: The Residence Aiolou Hotel & Spa by Butterfly Hotel Operator SILVER: Chania Flair Deluxe Boutique Hotel 5* SILVER: Saz City Life Hotel SILVER: St. George Lycabettus Lifestyle Hotel BRONZE: The Chania Hotel | By Loguers Best Greek MICE City Hotel GOLD: Athenaeum InterContinental Αthens SILVER: Sofitel Athens Airport SILVER: THE MET Hotel, a member of Design Hotels SILVER: Wyndham Grand Athens-Zeus International Hotels & Resorts BRONZE: Grand Hotel Palace Best Greek Green City Hotel SILVER: 3 Pines Design Living by Puro Management Agency SILVER: Chania Flair Deluxe Boutique Hotel 5* Best Greek Wellness City Hotel SILVER: Dusit Suites Athens Best Greek View City Hotel GOLD: Wyndham Grand Athens-Zeus International Hotels & Resorts Best Greek Adults Only City Hotel GOLD: Chania Flair Deluxe Boutique Hotel 5* ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 BEST GREEK RESORTS Best Greek New Resort GOLD: Ajul Luxury Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts GOLD: Grecotel LUXME Costa Botanica SILVER: Butterflies Zante Luxury Villas & Spa SILVER: Lovia Mykonos

Best Greek Rural Resort GOLD: Leeda’s Village Best Greek Beach Resort GOLD: Eagles Resort GOLD: Grecotel Riviera Olympia & Aqua Park GOLD: Nautilux Hotel SILVER: Abaton Island Resort and Spa, Hersonissos Group Hotels SILVER: Aldemar Olympian Village SILVER: AMMOA Luxury Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts SILVER: Atlantis Hotel SILVER: Domotel Agios Nikolaos Suites Resort SILVER: Giannoulis Santa Marina Beach Resort SILVER: Niriides Beach Hotel SILVER: Porto Carras Grand Resort SILVER: Santo Mangata Boutique Hotel SILVER: Wyndham Grand Crete Mirabello Bay-Zeus International Hotels & Resorts BRONZE: Akrathos Beach Hotel BRONZE: CHC Tylissos Beach Hotel BRONZE: Corissia Hotels & Resort BRONZE: Di Mare Hotel BRONZE: Super Paradise Hotel BRONZE: TUI Blue Oceanis Beach and Spa Resort Best Greek All Inclusive Resort GOLD: Grecotel Casa Marron GOLD: Ikos Resorts GOLD: Mitsis Alila Resort & Spa GOLD: Mitsis Laguna Resort and Spa SILVER: Acrotel Elea beach SILVER: Ajul Luxury Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts SILVER: Aldemar Knossos Royal SILVER: E•GEO Easy Living Resort SILVER: Giannoulis Santa Marina Beach Resort BRONZE: Eretria Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts Best Greek Family Resort GOLD: Anemos Luxury Grand Resort GOLD: Giannoulis Almyra Hotel and Village GOLD: Porto Carras Grand Resort GOLD: Wyndham Grand Crete Mirabello Bay-Zeus International Hotels & Resorts SILVER: Acrotel Athena Pallas & Athena Residence SILVER: Ajul Luxury Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts SILVER: AMMOA Luxury Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts

SILVER: Atlantis Hotel SILVER: Eagles Resort SILVER: Elite City Resort SILVER: Ideales Resort SILVER: Miraggio Thermal Spa Resort SILVER: Sani Verde BRONZE: Utopia Blu Best Greek Adults Only Resort GOLD: Airis Boutique & Suites GOLD: Aloe Boutique & Suites GOLD: Cactus Royal Spa & Resort GOLD: Cora Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts GOLD: Nautilux Hotel SILVER: Celestial All Suites SILVER: La Mer Resort & Spa | By Loguers SILVER: Pepper Sea Club Hotel SILVER: Theros All Suite Hotel SILVER: TUI Blue Oceanis Beach and Spa Resort Best Greek New Boutique Resort GOLD: Avant Mar GOLD:Grecotel Mykonos Lolita GOLD: Minois Hotel by Axia Hospitality GOLD: Santo Mangata Boutique Hotel SILVER: Amyntas Seafront Hotel SILVER: Nysis Koufonia by Puro Management Agency Best Greek Boutique Resort GOLD: Acrotel Lily Ann Boutique GOLD: Aeonic Suites & Spa by Puro Management Agency GOLD: Marillia Village by Puro Management Agency SILVER: Mykonos Earth Suites SILVER: TRYP by Wyndham Corfu Dassia BRONZE: Aggello Boutique Hotel Best Greek Honeymoon Resort GOLD: Abaton Island Resort and Spa, Hersonissos Group Hotels GOLD: Angsana Corfu Resort and Spa GOLD: La Mer Resort & Spa | By Loguers GOLD: Theasis Luxury Suites SILVER: AMMOA Luxury Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts SILVER: CHC Tylissos Beach Hotel SILVER: Wyndham Grand Crete Mirabello Bay-Zeus International Hotels & Resorts BRONZE: Chromata Assos Villas BRONZE: Corissia Harmony Hotel BRONZE: Kouros Palace Hotel Best Greek Romantic Resort GOLD: Aldemar Knossos Royal GOLD: CHC Tylissos Beach Hotel GOLD: Rocabella Santorini Hotel & Spa SILVER: CHC Sound of the Sea ΧΡΗΜΑ 77

απολογισμός - Greek Hospitality Awards 2023

Best Greek Mountain Resort GOLD: Abeliona Retreat SILVER: Domotel Anemolia Mountain Resort

απολογισμός - Greek Hospitality Awards 2023 SILVER: Lindos Sun Hotel SILVER: Marillia Village by Puro Management Agency BRONZE: Cora Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts

BRONZE: Amor Hideaway Villas BRONZE: Epiphany Lefkada Villas BRONZE: Etheres

Best Greek Spa Resort GOLD: Butterflies Zante Luxury Villas & Spa SILVER: Ajul Luxury Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts SILVER: Porto Carras Grand Resort SILVER: Royal Marmin Bay Boutique & Art Hotel

Best Greek All Suites Resort GOLD: Aeonic Suites & Spa by Puro Management Agency GOLD: Celestial All Suites GOLD:Theros All Suite Hotel GOLD: Victoria Caves SILVER: Castello Infinity Suites SILVER: Siete Mares Luxury Suites SILVER: Theasis Luxury Suites

Best Greek Thalasso Resort GOLD: Aldemar Olympian Village Best Greek Thermal Spa Resort GOLD: Miraggio Thermal Spa Resort Best Greek Golf Resort GOLD: Porto Carras Grand Resort Best Greek Sports Resort GOLD: Giannoulis Cavo Spada Luxury Sports and Leisure Resort Best Greek Design Resort GOLD: Amor Hideaway Villas GOLD: Native Eco Villas GOLD: Nema Design Hotel & Spa SILVER: Asty Mykonos Hotel & Spa SILVER: Utopia Blu Best Greek MICE Resort GOLD: Dolce Athens Attica Riviera-Zeus International Hotels & Resorts SILVER: Grecotel Cape Sounio SILVER: Porto Carras Grand Resort SILVER: Wyndham Grand Crete Mirabello Bay-Zeus International Hotels & Resorts Best Greek Green Resort GOLD: Ideales Resort GOLD: Navarino Dunes-Costa Navarino SILVER: La Mer Resort & Spa | By Loguers BRONZE: Atrium Ambiance Hotel | By Loguers BRONZE: Eliros Mare Beachfront Poem Hotel Best Greek Villas & Holiday Homes GOLD: Grecotel Corfu Imperial GOLD: Ideales Resort GOLD: Searocks Exclusive Villas Resort by Puro Management Agency GOLD: Spilia Village Hotel & Villas SILVER: Angsana Corfu Resort and Spa SILVER: Butterflies Zante Luxury Villas & Spa SILVER: Native Eco Villas 80 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Best Greek Historic Resort GOLD: Ammon Zeus Luxury Beach Hotel GOLD: Porto Carras Grand Resort GOLD: The Skiathos Palace Hotel SILVER: Eagles Resort SILVER: Hydrea Best Greek Villa Resort GOLD: Aldemar Knossos Villas GOLD: Eliamos Villas Hotel & Spa Kefalonia GOLD: Utopia Eco Retreat SILVER: Ajul Luxury Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts BRONZE: Acrotel Porto Brava Luxury Resort BRONZE: Anadeo Villas & Suites BRONZE: Casa Del Mar Mykonos Seaside Resort Best Greek City Resort GOLD: Hyatt Regency Thessaloniki SILVER: Atrium Ambiance Hotel | By Loguers SILVER: Azur Boutique Hotel Vouliagmeni BRONZE: Casa Orama Boutique Hotel Best Greek City Wellness Resort GOLD: Dolce Athens Attica Riviera-Zeus International Hotels & Resorts Best Greek View Resort GOLD: CHC Sound of the Sea GOLD: Searocks Exclusive Villas Resort by Puro Management Agency SILVER: Ideales Resort BRONZE: Grand Blue Beach Hotel BRONZE: Theasis Luxury Suites Best Greek Wellness Resort GOLD: Hyatt Regency Thessaloniki SILVER: AMMOA Luxury Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts

BEST GREEK HOTEL FACILITIES Best Greek Hotel Marina GOLD: Miraggio Thermal Spa Resort SILVER: Porto Carras Grand Resort BRONZE: Wyndham Grand Crete Mirabello Bay-Zeus International Hotels & Resorts Best Greek Hotel Dining Experience GOLD: Grecotel LUXME White Palace GOLD: Kenshō Ornos Boutique Hotels & Villas GOLD: Royal Marmin Bay Boutique & Art Hotel GOLD: Sani Resort SILVER: AMMOA Luxury Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts SILVER: Eagles Resort SILVER: Grand Patelli SILVER: Wyndham Grand Crete Mirabello Bay-Zeus International Hotels & Resorts BRONZE: Acrotel Athena Pallas BRONZE: Santo Mangata Boutique Hotel Best Greek Hotel Entertainment Experience GOLD: CHC Marilena Hotel GOLD: Eagles Resort SILVER: Angsana Corfu Resort and Spa Best Greek Hotel Tailor Made Guest Experience GOLD: Ammon Zeus Luxury Beach Hotel GOLD: Sali Boutique Hotel GOLD: Sea Breeze Santorini Beach Resort, Curio Collection by Hilton GOLD: Spilia Village Hotel & Villas GOLD: The Caravan B&B GOLD: Wyndham Grand Crete Mirabello Bay-Zeus International Hotels & Resorts SILVER: Aloe Boutique & Suites SILVER: AMMOA Luxury Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts SILVER: COLORS Hotels SILVER: Racconto Boutique Design Hotel SILVER: Royal Marmin Bay Boutique & Art Hotel SILVER: So Nice Hotel BRONZE: Living Theros Luxury Suites by Puro Management Agency Best Greek Hotel Restaurant GOLD: Avant Mar GOLD: Di Mare Hotel GOLD: Grecotel Corfu Imperial GOLD: Jenny’s Rooftop Restaurant Bar GOLD: Olympos Naoussa SILVER: AMMOA Luxury Hotel & Spa Resort-Zeus International Hotels & Resorts

SILVER: Ikones Seafront Luxury Suites | By Loguers SILVER: Kostas Restaurant SILVER: Rocabella Santorini Hotel & Spa SILVER: Wyndham Grand Crete Mirabello Bay-Zeus International Hotels & Resorts BRONZE: La Mer Resort & Spa | By Loguers BRONZE: Niriides Beach Hotel Best Greek Hotel Bar GOLD: COLORS Hotels GOLD: ON Residence GOLD: The View Roof Garden by Saz SILVER: Kouros Palace Hotel SILVER: Niriides Beach Hotel BRONZE: CHC Marilena Hotel Best Greek Hotel Café GOLD: Casa Orama Boutique Hotel GOLD: Niriides Beach Hotel SILVER: CHC Marilena Hotel Best Greek Hotel Breakfast GOLD: Grecotel Creta Palace GOLD: La Mer Resort & Spa | By Loguers GOLD: THE MET Hotel, a member of Design Hotels SILVER: Anastasia Hotel & Suites Mediterranean Comfort SILVER: Casa Orama Boutique Hotel SILVER: CHC Sound of the Sea SILVER: Chromata Assos Villas SILVER: Kosta Palace City Hotel SILVER: Mirabilia Boutique Hotel SILVER: ON Residence Best Greek Hotel Conference Center GOLD: Domotel Kastri Contemporary Hotel Best Greek Hotel Spa GOLD: Aeonic Suites & Spa by Puro Management Agency GOLD: Asty Mykonos Hotel & Spa GOLD: Kenshō Ornos Boutique Hotels & Villas GOLD: La Mer Resort & Spa | By Loguers GOLD: Mitsis Blue Domes Resort and Spa SILVER: Lovia Mykonos Best Greek Pet Friendly Hotel GOLD: Acrotel Hotels & Resorts GOLD: Avant Mar Best Greek Accessibility Hotel GOLD: Utopia Blu Best Greek Boutique Hotel GOLD: Athens Key Hotel-Zeus International Hotels & Resorts GOLD: Grecotel Mandola Rosa GOLD: Kenshō Ornos Boutique Hotels & Villas ΧΡΗΜΑ 81

απολογισμός - Greek Hospitality Awards 2023

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 3

απολογισμός - Greek Hospitality Awards 2023 GOLD: Lena Mare Boutique Hotel GOLD: ON Residence SILVER: Di Mare Hotel SILVER: Kosea Boutique Hotel-Zeus International Hotels & Resorts Best Greek Retreat Hotel GOLD: Abeliona Retreat GOLD: Azur Retreat Meganisi SILVER: Naxian Rhapsody Best Greek Hotel Concierge GOLD: Ikastikies Suites ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4 SPECIAL AWARDS Best Greek Excellence In Service Hotel GOLD: Giannoulis Cavo Spada Luxury Sports and Leisure Resort GOLD: Rocabella Santorini Hotel & SPA GOLD: THE DOLLI at Acropolis SILVER: Airis Boutique & Suites SILVER: Di Mare Hotel SILVER: Mythos Palace Resort & Spa SILVER: Native Eco Villas SILVER: Nautilux Hotel SILVER: Siete Mares Luxury Suites SILVER: TRYP by Wyndham Corfu Dassia BRONZE: Art Blue Villas BRONZE: Athens Utopia Ermou BRONZE: Boutique Florence Hotel BRONZE: Cleopatra Collection BRONZE: Niriides Beach Hotel Best Greek Studios & Apartments GOLD: Ikastikies Suites SILVER: Almiriki Hotel Apartments SILVER: Mouras Studios Best Greek Serviced Apartment GOLD: Valledi Village Hotel Best International Hotel Brand GOLD: TUI Blue Oceanis Beach GOLD: Zeus International Hotels & Resorts Best Greek Hotel Brand GOLD: Divani Collection Hotels GOLD: Grecotel Hotels & Resorts GOLD: Metaxa Hospitality Group SILVER: Acrotel Hotels & Resorts SILVER: Cleopatra Collection SILVER: COLORS Hotels SILVER: Hersonissos Group Hotels 82 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

SILVER: The Azur Selection SILVER: The Newel Acropolis SILVER: Zeus International Hotels & Resorts Best Greek Hotel Loyalty Programme GOLD: Cleopatra Collection Best Greek Sustainable Hotel GOLD: Grand Blue Beach Hotel SILVER: Grand Hotel Palace Best Greek Innovation Hotel GOLD: Cleopatra Collection Best Greek Hotel Technology Innovation GOLD: Κωτσόβολος - Dixons South-East Europe SILVER: Epsilon Hospitality Best Greek Hotel WebSite GOLD: NELIOS for MarBella Collection Best Greek Hotel Mobile App GOLD: m-hospitality Best Greek Hotel In HR GOLD: Hersonissos Group Hotels Best Hotel Supplier GOLD: LG Electronics Hellas GOLD: Veluda Water Filters GOLD: Κωτσόβολος - Dixons South-East Europe GOLD: Όμιλος Πορτοκαλίδη Istikbal SILVER: Epsilon Hospitality Best Hotel Entertainment & Technology Supplier GOLD: LG Electronics Hellas SILVER: Κωτσόβολος - Dixons South-East Europe Best Hotel IT, Web & Telecoms Supplier GOLD: Epsilon Hospitality SILVER: LG Electronics Hellas SILVER: Κωτσόβολος - Dixons South-East Europe Best Greek Hotel Website Developer GOLD: NELIOS Best Branding Strategy GOLD: WRAPSODY for Minois Hotel Best Greek Hotel Marketing Strategy GOLD: Puro Management Agency SILVER: Loguers Hotel Sales & Marketing SILVER: Mindhaus SILVER: Zeus International Hotels & Resorts

Best Digital Advertising and Performance Campaign GOLD: NELIOS for Giannoulis Hotels & Resorts SILVER: NELIOS for Koia All-Suite Wellbeing Resort BRONZE: ΣΚΥΡΟΣ-Ναυτική Εταιρεία Best Greek Hotel HR Services Provider GOLD: Epsilon Hospitality SILVER: Stepwise-Human Resources Best Hotel Sustainable Solutions Provider GOLD: LG Electronics Hellas SILVER: TÜV Hellas (TÜV Nord) SA SILVER: Veluda Water Filters Best Hotel Marketing & Social Media Provider GOLD: Loguers Hotel Sales & Marketing SILVER: K&M Creative Athens IKE SILVER: WRAPSODY for Nautilux Hotel Best Hotel Management Consultant GOLD: CHC Group-Chnaris Hotel Management, Development & Consulting SILVER: Butterfly Hotel Operator SILVER: Hotelyzer SILVER: Loguers Hotel Sales & Marketing SILVER: Puro Management Agency SILVER: Revitup.direct Best Hotel Sales Representative Company GOLD: Axia Hospitality GOLD: Loguers Hotel Sales & Marketing GOLD: Puro Management Agency SILVER: CHC Group-Chnaris Hotel Management, Development & Consulting SILVER: Hotelyzer SILVER: INcrementUM, Hotel Online Sales Management SILVER: Revitup.direct BRONZE: Reminds Hospitality

Best Greek Sustainable Event Management Company GOLD: Artecniko Productions GOLD: Vista Events Best Hotel Education Provider GOLD: BCA College-Οικονομικό Κολλέγιο Αθηνών GOLD: Μητροπολιτικό Κολλέγιο Best Tour Operator GOLD: Teztour Hellas SA Best Winey Tour Company GOLD: Blue Shades of Greece Best Greek Travel Innovation GOLD: Keybee Best Destination Experience Tours SILVER: Blue Shades of Greece Best Greek initiative promoting Greece Abroad GOLD: Mideast Travel Worldwide Best VIP & Luxury Travel Services GOLD: Mideast Travel Worldwide SILVER: Hermes Royal Travel Services-Zeus International Hotels & Resorts SILVER: Istion Yachting Best Cruise Company GOLD: Κυριακούλης Μεσογειακαί Κρουαζιέραι Ναυτιλιακή ΑΕ Best Yacht Company GOLD: Istion Yachting SILVER: Κυριακούλης Μεσογειακαί Κρουαζιέραι Ναυτιλιακή ΑΕ Best Greek Hotel Architectural Project GOLD: The Newel Metaxourgeio SILVER: Theros All Suite Hotel Best Greek Health and Wellness Experience GOLD: Eminence Hospitality-Katikies Group GOLD: ZOE Bio Regenerative Wellness Clinic SILVER: Pnoé Breathing Life Best Hotel Certification Provider GOLD: TÜV Hellas (TÜV Nord) SA

Best Hotel Digital Marketing Agency GOLD: NELIOS GOLD: Panadvert SILVER: Aboutnet SILVER: FLIP New Media IKE SILVER: Loguers Hotel Sales & Marketing ΧΡΗΜΑ 83

απολογισμός - Greek Hospitality Awards 2023

Best Greek Hotel Management Strategy GOLD: CHC Group-Chnaris Hotel Management, Development & Consulting GOLD: Loguers Hotel Sales & Marketing GOLD: Revitup.direct GOLD: Zeus International Hotels & Resorts SILVER: Grecotel Hotels & Resorts SILVER: Koullias Hotels SILVER: Puro Management Agency BRONZE: The Azur Selection

απολογισμός - Greek Hospitality Awards 2023

84 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

άρθρο

H Loguers είναι μια εταιρεία με δυναμική και διαρκώς εξελισσόμενη πορεία στον τομέα των ξενοδοχειακών πωλήσεων, τόσο online όσο και offline, καθώς και στον τομέα του ξενοδοχειακού marketing. Ειδικότερα, παρέχει στοχευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες και αποτελεσματική διαχείριση ανεξάρτητων ξενοδοχειακών μονάδων υψηλών απαιτήσεων, με στόχο την ανάδειξή τους, την ανάπτυξή τους και τη μεγιστοποίηση των εσόδων τους. Η στελέχωση της Loguers από καταξιωμένους και εξειδικευμένους επαγγελματίες, με μακρόχρονη εμπειρία, βαθιά γνώση της τουριστικής αγοράς και αντανακλαστική διαίσθηση στον τομέα του τουριστικού management, την έχει αναδείξει μεταξύ των ταχύτερα αναπτυσσόμενων εταιρειών στη διαχείριση των ξενοδοχειακών μονάδων στην Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 2018 και, πλέον, το 2023, έπειτα από μόνο 5 χρόνια σταθερά ανοδικής πορείας, η Loguers συνεργάζεται με τον εντυπωσιακό αριθμό των 135 ξενοδοχείων σε 25 προορισμούς στην Ελλάδα και το εξωτερικό και, πλέον, διαχειρίζεται περισσότερα από 6.000 δωμάτια, παρουσιάζοντας υπερδιπλάσια ανάπτυξη χρόνο με τον χρόνο.

Με γραφεία σε Αθήνα, Ρέθυμνο και Ηράκλειο, η εταιρεία Loguers βρίσκεται σε μια συνεχή ανάπτυξη, επεκτείνοντας ολοένα και περισσότερο το δίκτυό της.

Η συνταγή της επιτυχίας! Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Loguers οφείλεται στη γνώση της αγοράς και στην επένδυση σε τεχνολογία αιχμής, πάντα προς όφελος των συνεργατών της. Τα αποτελέσματα που προκύπτουν ανά ξενοδοχειακή μονάδα είναι διαρκώς επικαιροποιημένα και προέρχονται από μετρήσιμους ανταγωνιστικούς δείκτες και ανάλυση δεδομένων, τοποθετώντας τη Loguers πάντα ένα βήμα μπροστά από τους ανταγωνιστές της. Η μεθοδολογία που ακολουθείται είναι εξατομικευμένη, στηρίζεται στη μελέτη της υπάρχουσας κατάστασης, στη συγκριτική ανάλυση ανταγωνιστών αντίστοιχου βεληνεκούς και στον εντοπισμό διαδικασιών που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία, με τελικό σκοπό τον επαναπροσδιορισμό ρεαλιστικών στόχων, που θα οδηγήσουν στη μέγιστη κερδοφορία. Όλα τα παραπάνω βοήθησαν την εταιρεία να διακριθεί και τη φετινή χρονιά στα Greek Hospitality Awards 2023, αποσπώντας συνολικά 6 βραβεία, αλλά και στα Tourism

Awards 2023, αποσπώντας 2 βραβεία. Συγκεκριμένα, στα Greek Hospitality Awards 2023, η Loguers διακρίθηκε με 3 Χρυσά Βραβεία στις κατηγορίες Best Hotel Sales Representative Company - Best Greek Hotel Management Strategy - Best Hotel Marketing & Social Media Provider και με 3 Ασημένια Βραβεία στις κατηγορίες Best Hotel Management Consultant - Best Hotel Digital Marketing Agency - Best Greek Hotel Marketing Strategy, αντίστοιχα. Παράλληλα, η Loguers διακρίθηκε με 2 Ασημένια Βραβεία στα Tourism Awards 2023, με τίτλους “Tour Operating to Online Success Hotel Sales και “Last Minute & Deal Site Sales/Online Sales”. Επικοινωνήστε μαζί μας: Email: hotelier@loguers.com Τηλέφωνο επικοινωνίας: +30 210 6844773 Ηλέκτρας 6, Μαρούσι - Αθήνα | Βασ. Βουλγαροκτόνου 3, Ηράκλειο | Ελ. Βενιζέλου 65, Ρέθυμνο Βρείτε μας διαδικτυακά: Website: www.loguers.com Instagram: loguersteam Facebook: travelloguers LinkedIn: Loguers ΧΡΗΜΑ 85

άρθρο

ανταγωνιστικές λύσεις και να προσελκύουν νέους πελάτες. Στο επίκεντρο της ψηφιακής τραπεζικής βρίσκεται η επιτακτική ανάγκη βελτίωσης της εμπειρίας του πελάτη. Καθώς οι πελάτες επιζητούν εύχρηστες τραπεζικές υπηρεσίες, κρίνεται απαραίτητο για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να λάβουν σημαντική γνώση αναφορικά με τη συμπεριφορά και τις προτιμήσεις των πελατών τους. Αναλύοντας δεδομένα και Η Profile Software συμβάλλει καθοριστικά με την τεχνολογική καινοτο- πληροφορίες που προέρχονται από διάφομία στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, συνεισφέροντας σημαντικά στον ρες πηγές σε πραγματικό χρόνο, παράλληλα ψηφιακό μετασχηματισμό των χρηματοπιστωτικών οργανισμών. με την παρακολούθηση των παγκόσμιων τάσεων, μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τους πελάτες τους και να αναπτύξουν εξατομικευμένες υπηρεσίες. Οι χρήστες σήμερα αναμένουν απρόσκοπτη Ο παγκόσμιος τραπεζικός κλάδος υφίστα- η Profile Software. Διαθέτοντας 33 χρόνια εμπειρία σε όλα τα κανάλια επαφής, η οποία ται έναν ριζικό ψηφιακό μετασχηματισμό δυναμικής πορείας στην ελληνική αγορά χαρακτηρίζεται από γρήγορη επεξεργασία από τις παραδοσιακές διαδικασίες στα νέα και παρουσία σε 48 χώρες, επενδύει συστη- συναλλαγών και σημαντική υποστήριξη επιχειρηματικά μοντέλα. Με γνώμονα τον ματικά περίπου το 25% του ετήσιου κύκλου πελατών. Σε αυτό το πλαίσιο, οι σύγχρονες ισχυρό ανταγωνισμό από τις νεοεισερχόμε- εργασιών της σε Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D). λύσεις ψηφιακής τραπεζικής της Profile νες εταιρείες στον κλάδο, όπως οι Fintechs, Τα ιδιοπαραγόμενα προϊόντα της εταιρείας Software έχουν σχεδιαστεί κατά τέτοιο τρόπο, αλλά και τα διαρκώς μεταβαλλόμενα και αποτελούν πλέον το 95% των εσόδων της ώστε να ανταποκρίνονται πλήρως σε αυτές τις απαιτητικά ρυθμιστικά πλαίσια, τα παραδο- ενώ εξάγει τεχνολογία σε ποσοστό 70% του προσδοκίες, εξασφαλίζοντας μια απρόσκοπτη σιακά ιδρύματα αντιμετωπίζουν την πρόκλη- κύκλου εργασιών της. και ευχάριστη τραπεζική εμπειρία. ση να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα ή Ευρισκόμενη στην πρώτη γραμμή της πα- Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να να παραμείνουν στάσιμα, με αποτέλεσμα να γκόσμιας ψηφιακής επανάστασης, η Profile δράσουν προληπτικά και να προετοιμαστούν καταστούν παρωχημένα. Software προσφέρει μια ευρεία σειρά λύσεων, για τις επόμενες προκλήσεις, μετατρέποντάς Στο επίκεντρο αυτού του μετασχηματισμού που επιτρέπουν στα χρηματοπιστωτικά ιδρύ- τες σε ευκαιρίες ουσιαστικού ψηφιακού μεταβρίσκεται η αυξανόμενη ζήτηση για υπηρεσίες ματα να επιτύχουν στην πράξη τον ψηφιακό σχηματισμού. Η πραγματοποίηση σημαντικών ψηφιακής τραπεζικής. Το καταναλωτικό κοινό τους μετασχηματισμό. Η τεχνογνωσία των επενδύσεων στον εκσυγχρονισμό των ψηεπιζητά, ολοένα και περισσότερο, εξατομικευ- καταρτισμένων στελεχών της εταιρείας εκτεί- φιακών τραπεζικών πλατφορμών τους, που μένες και απρόσκοπτες τραπεζικές εμπειρίες, νεται σε ολόκληρο το φάσμα της ψηφιακής υιοθετούν μια πελατοκεντρική προσέγγιση, αποκτώντας πρόσβαση οποτεδήποτε και τραπεζικής, από υπηρεσίες core banking έως θα τους διαφοροποιήσει σημαντικά από τον οπουδήποτε. Για να μπορέσουν να ανταπο- το mobile banking και τις πλατφόρμες ψηφι- ανταγωνισμό και θα τους προστατεύσει από κριθούν στην τάση της εποχής οι τράπεζες ακής τραπεζικής. απρόβλεπτες συνθήκες. και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εν γένει, Οι λύσεις της Profile Software προσφέρουν Η ψηφιακή τραπεζική δεν αποτελεί πλέον ενσωματώνουν τις ψηφιακές τεχνολογίες, σημαντικά οφέλη στις τράπεζες, μεταξύ των επιλογή. Είναι επιτακτική ανάγκη για τις τράπεπροσαρμόζοντας τις υπηρεσίες τους στις ιδι- οποίων η βελτιστοποίηση λειτουργιών, που ζες, όχι μόνο για να επιβιώσουν, αλλά και για αίτερες ανάγκες του καταναλωτικού κοινού. επιτρέπει βελτιωμένη κατανομή πόρων, να ευδοκιμήσουν στον συνεχώς εξελισσόμενο Υπό αυτό το πρίσμα, οι εταιρείες τεχνολογίας καθώς και εξοικονόμηση κόστους και χρόνου. χρηματοοικονομικό κόσμο. Καθώς διανύουμε διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη μετάβα- Επιπλέον, προσφέρουν εξατομίκευση με αυτόν τον μετασχηματισμό, παρατηρούμε το ση προς την ψηφιακή εποχή, σημειώνοντας βελτιωμένη εμπειρία πελάτη, που επιτρέπει παρελθόν να συναντά το παρόν και το μέλλον, σημαντική πρόοδο και συμβάλλοντας στην στις τράπεζες να ανταποκρίνονται αποτε- όπου τα παλαιού τύπου συστήματα δίνουν τη τόνωση της επιχειρηματικότητας –μέσω της λεσματικά στις εξελισσόμενες ανάγκες των θέση τους στην καινοτομία, ενώ το οικονομικό καινοτομίας– και στην ανάπτυξη της εθνικής πελατών τους. Συν τοις άλλοις, οι πρωτοπο- τοπίο επαναπροσδιορίζεται εξ ολοκλήρου από οικονομίας. ριακές λύσεις της εταιρείας παρέχουν αντα- την τεχνολογία και τον πελατοκεντρικό σχεδιΜεταξύ των εταιρειών που συμβάλλουν κα- γωνιστικό πλεονέκτημα, επιτρέποντας στα ασμό. Το μέλλον των τραπεζών είναι εδώ και θοριστικά στην ενίσχυση της καινοτομίας είναι χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να προσφέρουν είναι ψηφιακό. • • •

Βασικός μοχλός βιώσιμης ανάπτυξης η καινοτομία

86 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

άρθρο

Καινοτομία στις ηλεκτρονικές πληρωμές: Η Worldline Greece ηγετική δύναμη στην ελληνική αγορά

τη σύγχρονη εποχή της ψηφιακής εξέλιξης, η δημιουργία της νέας γενιάς ηλεκτρονικών πληρωμών αποτελεί κρίσιμο κομμάτι για την κατάκτηση ηγετικής θέσης στην ελληνική αγορά. Η Worldline Greece, κορυφαία εταιρεία στον τομέα των πληρωμών, διαμορφώνει τη στρατηγική της ώστε να παρέχει προηγμένες, ασφαλείς και καινοτόμες λύσεις πληρωμών για τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς. Η Worldline Greece προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις πληρωμών με κάρτα για φυσικά σημεία ή και online, οι οποίες ανταποκρίνονται στις ξεχωριστές ανάγκες κάθε επιχείρησης, μικρής ή μεγάλης. Παράλληλα, διαθέτει στις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες όλα τα απαραίτητα εργαλεία που θα βοηθήσουν στην ανάπτυξή τους, εργαλεία όπως το Smart POS app, το Payment Link ή το Live-Pay. Έχοντας ήδη πάνω από 130.000 ελληνικές επιχειρήσεις που την εμπιστεύονται καθημερινά, αποτελεί προτεραιότητα η δημιουργία εμπιστοσύνης μέσω μακροχρόνιων σχέσεων αλλά και ανάπτυξης ανταγωνιστικών και καινοτόμων λύσεων, που θα διευκολύνει την απαιτητική καθημερινότητά τους.

Η Eurobank, με το εκτεταμένο δίκτυο καταστημάτων και τους πελάτες της, συνεργάζεται με την Worldline Greece, ώστε να προσφέρουν από κοινού λύσεις που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα κάθε επιχείρησης. Εξελιγμένα εργαλεία ηλεκτρονικών πληρωμών: Συναλλαγές με ασφάλεια και ευκολία Η Worldline Greece παρέχει κορυφαίες λύσεις για επιχειρήσεις. Το e-Commerce Gateway προωθεί τις ασφαλείς online πωλήσεις σε περιβάλλον 3D Secure. Το Payment Link

βρίσκει ευρεία εφαρμογή σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς, προσφέροντας ασφαλείς πληρωμές με ένα link. Το Live-Pay, το οποίο και πρόσφατα ανανεώθηκε με στόχο να προσφέρει ακόμα καλύτερη εμπειρία πληρωμών, εξυπηρετεί επιχειρήσεις που δεν χρειάζεται να διαθέτουν e-shop. Για συναλλαγές σε φυσικό χώρο, η Worldline Greece προσφέρει προηγμένα Android τερματικά POS, που δέχονται όλες τις πληρωμές με κάρτες, αλλά και μια σειρά από δυνατότητες που κάνουν την καθημερινότητα των επιχειρήσεων ακόμα πιο ευέλικτη. Ενδεικτικά, αναφέρουμε το ανοιχτό πληκτρολόγιο για αγορές από απόσταση, τις άτοκες δόσεις κ.λπ. Επιπλέον, το Smart POS app, η καινοτόμα εφαρμογή που έχουν εμπιστευτεί, εδώ και δύο χρόνια, πάνω από 20.000 επιχειρήσεις και μετατρέπει οποιαδήποτε Android κινητή συσκευή σε POS, τώρα προσφέρει νέες λειτουργικότητες, όπως η Άμεση Μετατροπή Νομίσματος (DCC), το φιλοδώρημα, οι άτοκες δόσεις και το scanning. Οι αυτόματοι πωλητές αποτελούν την ιδανική λύση για πωλήσεις χωρίς την ανάγκη προσωπικού και ήδη έχουν αξιοποιηθεί από εταιρείες ταχυμεταφορών και parking. Συνοψίζοντας, η Worldline Greece ενσωματώνει καινοτομία, ασφάλεια και προηγμένες τεχνολογίες στις υπηρεσίες πληρωμών της, συνιστώντας την κορυφαία επιλογή για επιχειρήσεις και επαγγελματίες που αναζητούν αξιόπιστες και καινοτόμες λύσεις στην ελληνική αγορά. • • • ΧΡΗΜΑ 87

[αφιέρωμα] Υγεία Από τη Βίκυ Καρατζαφέρη

Χρηματοδοτικές προκλήσεις, φαρμακευτική παραγωγή, καινοτομία και επενδύσεις

το ταχύτατα εξελισσόμενο περιβάλλον της Υγείας αλλάζουν πολλά. Δύο πολύ σημαντικές παράμετροι, που σαφώς επηρεάζουν τις εξελίξεις, είναι τα Οικονομικά της Υγείας και η Πολιτική Φαρμάκου. Στο πλαίσιο αυτό, στο αφιέρωμα που ακολουθεί για τον συγκεκριμένο χώρο, θεσμικοί και επιχειρηματικοί φορείς παίρνουν τον λόγο και καταθέτουν τις απόψεις τους και στοιχεία για φλέγοντα θέματα, όπως: η βιωσιμότητα του φαρμακευτικού κλάδου, οι άξονες της νέας στρατηγικής για τον επαναπατρισμό της φαρμακευτικής παραγωγής και οι νέες επενδύσεις, οι χρηματοδοτικές προκλήσεις του συστήματος υγείας, η ενδυνάμωση του συστήματος μέσω του ψηφιακού μετασχηματισμού, τι γίνεται με τις κλινικές μελέτες, τα προβλήματα και τις λύσεις για το νοσοκομειακό clawback. Γιατί δεν έρχονται εύκολα νέα φάρμακα στον νοσοκομειακό τομέα και τι μπορεί να αλλάξει. Μιλούν επίσης για την (απ)αξία της φαρμακευτικής καινοτομίας (η αξία της καινοτομίας είναι πολυεπίπεδη, αλλά υπάρχουν πολλές στρεβλώσεις), όπως και για τις ιδιωτικές δαπάνες και την επιβάρυνση για τους πολίτες. Για τις εξετάσεις που δεν αποζημιώνονται και τα στοιχεία του ΟΟΣΑ.

Ηλίας Κυριόπουλος, επίκουρος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στο London School of Economics and Political Science (LSE)

Οι χρηματοδοτικές προκλήσεις του συστήματος υγείας Δεδομένης της ευρείας κοινωνικής αποδοχής αλλά και των πρόσφατων προεκλογικών δεσμεύσεων, η επόμενη περίοδος είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για τον σχεδιασμό μιας νέας μεταρρυθμιστικής ατζέντας στην Υγεία. Οι πολυετείς δημοσιονομικοί περιορισμοί, σε συνδυασμό με εξωγενείς πιέσεις, που σχετίζονται με δημογραφικές, επιδημιολογικές και 88 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Βασικές προκλήσεις

Ποια είναι, όμως, η «μεγάλη εικόνα» και ποιες οι βασικές προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε; Πρώτον, η συνολική χρηματοδότηση του τομέα της υγείας στην Ελλάδα είναι χαμηλότερη συγκριτικά με άλλες αντίστοιχες χώρες. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, ανέρχεται σε 8,6% του ΑΕΠ έναντι 9,2% μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ και του αρκετά υψηλότερου μέσου όρου μεταξύ των χωρών της Δυτικής Ευρώπης. Σε κατά κεφαλήν όρους, η Ελλάδα έχει μία από τις χαμηλότερες δαπάνες υγείας στην ΕΕ, μαζί με τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, την Κροατία, τη Σλοβακία και την Ουγγαρία. Δεύτερον, παρατηρείται διαχρονική δημόσια υποχρηματοδότηση. Ενδεικτικά, η δημόσια δαπάνη υγείας κυμαίνεται στο 5,1% του ΑΕΠ, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος ανέρχεται σε 7% μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Παράλληλα, το γεγονός ότι οι δημόσιοι πόροι για την Υγεία αντιστοιχούν σε περίπου 10% των συνολικών δημόσιων δαπανών (έναντι μέσου όρου 15% μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ) αναδεικνύει και ένα επιπλέον ζήτημα: ότι ο υγειονομικός τομέας δεν αποτελεί χρηματοδοτική προτεραιότητα έναντι άλλων τομέων δημόσιας πολιτικής. Τρίτον, περισσότερο από 30% της χρηματοδότησης του τομέα της υγείας προέρχεται από απευθείας πληρωμές των νοικοκυριών, με μεγάλο τμήμα αυτών να αφορά σε νοσοκομειακές υπηρεσίες. Μαζί με τη Βουλγαρία, η Ελλάδα έχει τις υψηλότερες απευθείας ιδιωτικές πληρωμές (ως ποσοστό της δαπάνης υγείας) μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Το γεγονός αυτό δημιουργεί μείζονα προβλήματα. Δεδομένου του ότι οι ιδιωτικές δαπάνες είναι αντίστροφα προοδευτικές, η χρηματοδότηση του συστήματος υγείας στην Ελλάδα είναι από τις πιο άνισες μεταξύ των

χωρών της ΕΕ, πλήττοντας τους οικονομικά ασθενέστερους και αυτούς που έχουν αυξημένες ανάγκες υγείας. Παράλληλα δημιουργούνται σημαντικά εμπόδια στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και συχνά απειλείται η οικονομική βιωσιμότητα των νοικοκυριών. Ενδεικτικά, σύμφωνα με στοιχεία για το 2019, το 8,9% των ελληνικών νοικοκυριών υφίσταται καταστροφικές δαπάνες, εξαιτίας των πληρωμών του για υπηρεσίες υγείας. Τέταρτον, το 42% της δαπάνης υγείας αφορά σε νοσοκομειακές υπηρεσίες, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι μόλις 28%. Παράλληλα, η χρηματοδότηση των εξωνοσοκομειακών υπηρεσιών και της μακροχρόνιας φροντίδας είναι σημαντικά χαμηλότερη, γεγονός που αναδεικνύει τον νοσοκομειοκεντρικό χαρακτήρα του συστήματος υγείας. Ενδεικτικά –παρόλο που η Ελλάδα αντιμετωπίζει ήδη σημαντικές δημογραφικές προκλήσεις–, η δαπάνη για τη μακροχρόνια φροντίδα είναι μόλις 2% της συνολικής δαπάνης, έναντι 13% μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Πέμπτον, οι μέθοδοι χρηματοδότησης δεν παρέχουν κίνητρα στους παρόχους, με τον εξορθολογισμό της δαπάνης να στηρίζεται σε ημίμετρα και εμβαλωματικές πολιτικές. Ενδεικτικά, ύστερα από μια δεκαετία και πλέον από τη θεσμοθέτηση του συστήματος ΚΕΝ, δεν έχουν γίνει τα απαιτούμενα βήματα προς την πλήρη προοπτική χρηματοδότηση του νοσοκομειακού τομέα. Αντίστοιχα, η χρηματοδότηση της φαρμακευτικής φροντίδας δεν βασίζεται σε ένα τεκμηριωμένο σύστημα αξιολόγησης τεχνολογιών και τιμολόγησης, με αποτέλεσμα η συγκράτηση της δαπάνης να στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο σε θεσμοθετημένα όρια δαπάνης, που δεν προάγουν τη μεγιστοποίηση του υγειονομικού οφέλους και την οικονομική αποδοτικότητα. Η ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος χρηματοδότησης είναι προϋπόθεση και αναγκαία συνθήκη. Οι προκλήσεις αναφορικά με τη χρηματοδότηση της Υγείας θα ενταθούν τα επόμενα χρόνια. Το ερώτημα είναι εάν θα ενταθεί και ο σχεδιασμός για έναν βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο τρόπο χρηματοδότησης του τομέα της υγείας. Οπότε, ας απαντήσουμε πρώτα στο ερώτημα: ποιοι και γιατί πληρώνουν για την υγεία τους;

Θεόδωρος Τρύφων, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ)

Η Ελλάδα στο top 5 των κέντρων φαρμακευτικής παραγωγής στην Ευρώπη Η πανδημία της COVID-19 ανέδειξε τα τρωτά σημεία στις αλυσίδες εφοδιασμού της Ευρώπης. Ιδιαίτερα στον φαρμακευτικό τομέα, πολλές ευρωπαϊκές χώρες με εμβληματικά συστήματα υγείας βρέθηκαν σε αδυναμία κάλυψης των αναγκών, λόγω της ισχυρής εξάρτησής τους από τις εισαγωγές φαρμάκων και πρώτων υλών από την Κίνα και την Ινδία. Η Ευρώπη υιοθέτησε, το 2020, τη Νέα Φαρμακευτική Στρατηγική και, το 2023, την Αναθεώρηση της Φαρμακευτικής Νομοθεσίας, με σκοπό την επίτευξη στρατηγικής αυτονομίας στο Φάρμακο, τη θωράκιση των ευρωπαϊκών συστημάτων υγείας από μια ενδεχόμενη νέα κρίση, την επάρκεια της αγοράς και τη διασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών στις θεραπείες.

Η Ελλάδα καλύπτει πάνω από 40 εκατομμύρια ασθενείς

Οι άξονες της νέας στρατηγικής αφορούν στον επαναπατρισμό της φαρμακευτικής παραγωγής εντός της ΕΕ, στην προώθηση της βιοϊατρικής έρευνας και καινοτομίας και στην ενίσχυση των ευρωπαϊκών εφοδιαστικών αλυσίδων φαρμάκων. Η Ελλάδα, διαθέτοντας 45 εργοστάσια φαρμάκων, ήδη αναγνωρίζεται ως ένα από τα πέντε πιο σημαντικά κέντρα φαρμακευτικής παραγωγής στην Ευρώπη, καλύπτοντας σήμερα πάνω από 40 εκατομμύρια Ευρωπαίους ασθενείς. Η νέα Φαρμακευτική Στρατηγική ανοίγει νέους ορίζοντες για τις ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες μέσω της διαμόρφωσης στοχευμένων επενδυτικών κινήτρων, που θα τους επιτρέψει να συμμετέχουν ακόμη πιο ενεργά στις ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας του φαρμάκου. Οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες αξιοποιούν την ευνοϊκή συγκυρία που διαμορφώνουν το RRF για την Υγεία και τα κίνητρα του επενδυτικού clawback, ο νέος αναπτυξιακός νόμος, ΧΡΗΜΑ 89

αφιέρωμα - υγεία

τεχνολογικές αλλαγές, δημιουργούν αυξανόμενη πίεση και διαρθρωτικές στρεβλώσεις στη χρηματοδότηση του συστήματος υγείας. Υπό αυτήν την έννοια, ένα πλήρες μεταρρυθμιστικό σχέδιο οφείλει να απαντά στις μείζονες χρηματοδοτικές προκλήσεις και να προτείνει λύσεις που θα ενισχύσουν τη χρηματοδοτική βιωσιμότητα, προάγοντας αφενός την ποιότητα της φροντίδας, αφετέρου την ισότητα και την οικονομική αποδοτικότητα.

αφιέρωμα - υγεία το πλαίσιο των στρατηγικών επενδύσεων, τα κίνητρα για τις δαπάνες Ε&Α, υλοποιώντας ένα σημαντικό πρόγραμμα επενδύσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας ύψους 1,2 δισ. ευρώ σε Παραγωγή και Έρευνα. Το πρόγραμμα αφορά στην αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών και στη δημιουργία 10 νέων εργοστασίων και 14 νέων ερευνητικών δομών. Οι επενδύσεις αυτές θα επιτρέψουν στις ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες να εκτείνουν την παρουσία τους σε νέες κατηγορίες φαρμάκων, να προσφέρουν περισσότερες θεραπευτικές επιλογές στους γιατρούς, να εξασφαλίσουν την πρόσβαση των ασθενών σε ποιοτικές θεραπείες και να διασφαλίσουν συνθήκες επάρκειας στην εγχώρια αγορά, θωρακίζοντας το σύστημα υγείας από έκτακτες μελλοντικές κρίσεις.

Το αποτύπωμα της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας

Ταυτόχρονα, οι επενδύσεις της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας έχουν ένα σημαντικό πολλαπλασιαστικό οικονομικό και κοινωνικό αποτύπωμα μέσω της ενίσχυσης της εξειδικευμένης απασχόλησης με τουλάχιστον 5.500 καλά αμειβόμενες νέες θέσεις εργασίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, για κάθε νέα θέση εργασίας στο Φάρμακο, η συνολική απασχόληση στη χώρα αυξάνεται κατά 3,5 θέσεις. Παράλληλα, η συνεχής εκπαίδευση και κατάρτιση του ανθρώπινου επιστημονικού δυναμικού των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών διασφαλίζουν την ποιότητα της παραγωγής και την ανταγωνιστικότητα του κλάδου. Ανάλογη είναι και η συμβολή των επενδύσεων στον οικονομικό κύκλο μέσω της δημιουργίας προστιθέμενης αξίας και της συμβολής στο ΑΕΠ και στα δημόσια έσοδα από τις εισφορές και τη φορολογία. Οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες διατηρούν διεθνείς συνεργασίες με άλλες φαρμακοβιομηχανίες, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, για την ανταλλαγή γνώσης, την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας και την ανάπτυξη καινοτομίας. Η εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων αποτυπώνεται στην αύξηση των εξαγωγών των ελληνικών φαρμάκων, τα οποία, με διαβατήριο την ποιότητα, βρίσκονται σήμερα σε 147 χώρες –το φάρμακο είναι το δεύτερο πιο σημαντικό εξαγώγιμο προϊόν της ελληνικής οικονομίας. 90 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

Περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις

Οι προσπάθειες αυτές συντελούνται σε περιβάλλον προκλήσεων, καθώς οι νέες περιβαλλοντικές απαιτήσεις για την παραγωγή εντός της Ευρώπης και η επανεμφάνιση του πληθωρισμού προσθέτουν μεγάλο κόστος στη φαρμακοβιομηχανία και καθιστούν άνισο τον ανταγωνισμό με τις τρίτες χώρες. Είναι δεδομένο ότι ο εξορθολογισμός της δημόσιας χρηματοδότησης, ο σχεδιασμός των κατάλληλων επενδυτικών κινήτρων και ο αποτελεσματικός έλεγχος της φαρμακευτικής δαπάνης αποτελούν τη βάση του πλαισίου φαρμακευτικής πολιτικής για την «επόμενη ημέρα». Ενός πλαισίου που θα διασφαλίζει την επάρκεια της φαρμακευτικής αγοράς, θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας και θα εξασφαλίζει την πρόσβαση των ασθενών σε κάθε θεραπεία, με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. Μιχάλης Χειμώνας, γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ)

Σχεδιασμός εθνικής στρατηγικής για το Φάρμακο προς όφελος των Ελλήνων πολιτών

Από το 2012, με την οικονομική κρίση και τα μνημόνια στη χώρα μας, η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη περιορίστηκε στα 2,5 δισ. ευρώ. Η υποχρηματοδότηση αυτή, δυστυχώς, συνεχίζεται έως και σήμερα, παρά την έξοδο από το μνημόνια, και έχει ως αποτέλεσμα η Ελλάδα να υστερεί σημαντικά στη συνολική δημόσια κατά κεφαλήν χρηματοδότηση του Φαρμάκου, κατά -31%, έναντι της Νότιας Ευρώπης (ΝΕ) και κατά -50% έναντι της Δυτικής Ευρώπης (ΔΕ) (πηγή EFPIA, στοιχεία 2021). Παράλληλα, ενώ καταγράφεται μια αύξηση της συνολικής φαρμακευτικής δαπάνης (σε επίπεδο φαρμακείου), κατά μέσο όρο, 10,5% τα τελευταία δύο χρόνια, που είναι μάλιστα από τις πιο χαμηλές στην Ευρώπη, αυτή δεν συνοδεύεται από αντίστοιχη αναπροσαρμογή της δημόσιας χρηματοδότησης από την Πολιτεία.

Οι άμεσες επιπτώσεις

Το αποτέλεσμα της υποχρηματοδότησης είναι

η μετακύλιση του βάρους στη φαρμακοβιομηχανία με τη μορφή υποχρεωτικών επιστροφών, οι οποίες μεταφράζονται σε εξωπραγματική υπερφορολόγηση, και στους ώμους των ασθενών. Το 2022, μάλιστα, είναι η πρώτη χρονιά κατά την οποία η συνεισφορά των φαρμακευτικών εταιριών στη φαρμακευτική δαπάνη (μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών) υπερέβη κατά περίπου 200 εκατ. ευρώ τη δημόσια χρηματοδότηση από την Πολιτεία, ένα πρωτοφανές γεγονός που αποτελεί και ευρωπαϊκό ρεκόρ. Το μοντέλο αυτό δεν είναι βιώσιμο και έχει άμεσες επιπτώσεις στους ασθενείς. Ήδη η εισαγωγή νέων φαρμάκων καθυστερεί κατά έξι μήνες περισσότερο σε σχέση με το παρελθόν και έχει φθάσει στα δύο χρόνια. Η πρόσβαση των ασθενών σε νέα φάρμακα καθίσταται επισφαλής και, δυστυχώς, κάποια μπορεί να μην έρθουν ποτέ στην Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, η χώρα μας αναδεικνύεται σε έναν μη ελκυστικό προορισμό για την προσέλκυση επενδύσεων. Επιπλέον, είμαστε μια χώρα της οποίας ο πληθυσμός μειώνεται ενώ η ηλικία του αυξάνεται. Το δε επιδημιολογικό προφίλ του πληθυσμού μας, σταθερά, χειροτερεύει (παχυσαρκία, χρόνια νοσήματα κτλ.). Τα παραπάνω δεδομένα αναδεικνύουν την ανάγκη η Πολιτεία να προχωρήσει άμεσα σε εξορθολογισμό της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, ώστε να καλύπτονται οι πραγματικές ανάγκες των Ελλήνων ασθενών από το κράτος και όχι από τη φαρμακοβιομηχανία. Αφενός ζητάμε ενίσχυση της χρηματοδότησης σε βάθος χρόνου, αφετέρου είμαστε εμείς οι ίδιοι που απαιτούμε, την ίδια στιγμή, περισσότερο έλεγχο της δαπάνης και βελτίωση της απόδοσης των διατιθέμενων πόρων. Και αυτό γιατί κατανοούμε απόλυτα πως οποιαδήποτε ενίσχυση της χρηματοδότησης θα έχει παρο-

Εθνική στρατηγική για το Φάρμακο

Όλοι οι σχετιζόμενοι στον χώρο του φαρμάκου αναγνωρίζουμε την ανάγκη για τον επανασχεδιασμό της φαρμακευτικής πολιτικής και τη δημιουργία μιας «Εθνικής Στρατηγικής για το Φάρμακο». H πολιτική θα πρέπει να είναι προς όφελος του ασθενή, με γνώμονα τη βιωσιμότητα των φαρμακευτικών επιχειρήσεων και συνεπώς και τη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας. Η πρόσβαση των ασθενών στην καινοτομία και η προσέλκυση επενδύσεων θα πρέπει να αποτελούν βασικές προτεραιότητες της φαρμακευτικής μας στρατηγικής. Τέλος, την περίοδο αυτή, αναθεωρείται και η Ευρωπαϊκή Φαρμακευτική Πολιτική, κάτι που γίνεται κάθε 40 χρόνια και δεν είναι γνωστό στο ευρύ κοινό. Είναι πολύ σημαντικό να εξακολουθήσει η χώρα μας να υποστηρίζει το οικοσύστημα της πατέντας, μέσα από την ενίσχυση των κινήτρων για την πρόσβαση των ασθενών στην καινοτομία. Ο ΣΦΕΕ είναι πάντα δίπλα στην Πολιτεία με ρεαλιστικές και τεκμηριωμένες προτάσεις, ώστε να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός υγιούς και βιώσιμου συστήματος και να διασφαλίσει την απρόσκοπτη πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών στις θεραπείες, καθιερωμένες και νέες, που έχουν ανάγκη. Βάσω-Ραφαέλα Βακουφτσή, πρόεδρος του ΔΣ της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας

φτσή, το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης βρίσκεται σε ανοδική τροχιά εδώ και χρόνια, με τις θεραπείες, τα φάρμακα και τις ιατρικές πράξεις να γίνονται όλο και πιο ακριβά. «Στο σύνθετο τοπίο της υγειονομικής περίθαλψης, οι ιδιωτικές δαπάνες για την Υγεία είναι μια σημαντική ανησυχία για τους πολίτες. Αυτά τα έξοδα, που δεν καλύπτονται, μπορούν να οδηγήσουν σε οικονομική πίεση και να επηρεάσουν τη συνολική ευημερία των ατόμων. Το αυξανόμενο κόστος υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένου του κόστους των συνταγογραφούμενων φαρμάκων και των ιατρικών διαδικασιών, συμβάλλει, επίσης, στην αυξανόμενη επιβάρυνση των ιδιωτικών δαπανών. Το ποσοστό των ιδιωτικών δαπανών για την Υγεία στη χώρα μας ανέρχεται σε 35% και ένα σημαντικό μέρος των ιδιωτικών δαπανών αφορά σε «άτυπες» πληρωμές, ενώ κάποιες άλλες αφορούν σε Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα, συμπληρώματα διατροφής, εξετάσεις που δεν αποζημιώνονται κ.ά. Αυτό το αυξημένο ποσοστό των ιδιωτικών δαπανών για την Υγεία επιβαρύνει την οικονομική ευημερία των πολιτών, οδηγώντας σε αυξημένο άγχος και σε οικονομική αστάθεια, ιδιαίτερα τους πολίτες με χρόνιες ασθένειες, που χρειάζονται συνεχή ιατρική φροντίδα και τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα».

Οικονομικές ανισότητες και άνιση πρόσβαση

Οι ευάλωτοι πληθυσμοί, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με χαμηλό εισόδημα και εκείνων που δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκή ασφάλιση, επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος

των ιδιωτικών δαπανών για την Υγεία, με τις οικονομικές ανισότητες να οδηγούν σε σοβαρά προβλήματα πρόσβασης των ασθενών στην περίθαλψη. Η οικονομική επιβάρυνση, που επιβάλλεται από τις ιδιωτικές δαπάνες για την Υγεία, μπορεί να έχει εκτεταμένες συνέπειες, λέει η κ. Βακουφτσή. «Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να είναι «καταστροφική» –αυτό που αναφέρουμε ως «καταστροφικές» δαπάνες–, αναγκάζοντας ορισμένους να κάνουν δύσκολες επιλογές μεταξύ της πληρωμής για ιατρική περίθαλψη και της κάλυψης άλλων βασικών αναγκών, όπως στέγαση, εκπαίδευση ή διατροφή. Ένα μέρος του πληθυσμού βρίσκεται αντιμέτωπο με «καταστροφικές» δαπάνες για την Υγεία, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν στη φτωχοποίηση ενός νοικοκυριού. Στη χώρα μας, βάσει των τελευταίων στοιχείων του ΟΟΣΑ, το ποσοστό των νοικοκυριών που είναι αντιμέτωπο με «καταστροφικές» δαπάνες για την Υγεία ανέρχεται σε 9,7%, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ».

Ολιστική προσέγγιση

Η αντιμετώπιση του ζητήματος των ιδιωτικών δαπανών για την Υγεία απαιτεί μια πολύπλευρη προσέγγιση. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να εξετάσουν μέτρα για τη μείωση του συνολικού κόστους υγειονομικής περίθαλψης και την παροχή στοχευμένης βοήθειας σε ευάλωτους πληθυσμούς. «Ενώ οι ιδιωτικές δαπάνες υγείας μπορούν να προσφέρουν πρόσθετες επιλογές, είναι

Ιδιωτικές δαπάνες υγείας και επιβάρυνση για τους πολίτες

Η Υγεία αποτελεί έναν πλούτο που συχνά δεν εκτιμούμε επαρκώς, μέχρις ότου αντιμετωπίσουμε κάποιο πρόβλημα υγείας. Σε μια εποχή που οι εξελίξεις της ιατρικής επιστήμης υπόσχονται καλύτερα αποτελέσματα για την Υγεία, είναι απογοητευτικό το γεγονός ότι πολλοί πολίτες αντιμετωπίζουν μια μεγάλη πρόκληση: το βάρος των ιδιωτικών δαπανών. Όπως λέει η πρόεδρος του ΔΣ της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, Βάσω-Ραφαέλα ΒακουΧΡΗΜΑ 91

αφιέρωμα - υγεία

δικό αποτέλεσμα και δεν αρκεί από μόνη της, αλλά χρειάζεται να προχωρήσει η ψηφιοποίηση του συστήματος υγείας και η ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων.

αφιέρωμα - υγεία σημαντικό να βρεθεί ένα ισορροπημένο μοντέλο, που να εξασφαλίζει την ισότητα στην πρόσβαση σε ποιοτική υγειονομική περίθαλψη. Συνεπώς, η δημιουργία συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης που εξυπηρετούν τις ανάγκες όλων είναι ουσιαστική για τη δημιουργία μιας υγιούς κοινωνίας. Καθώς οι κοινωνίες προσπαθούν να οικοδομήσουν δίκαια και προσβάσιμα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, η αντιμετώπιση της οικονομικής πίεσης στους πολίτες είναι πρωταρχικής σημασίας. Εφαρμόζοντας προσεκτικές πολιτικές και συστημικές μεταρρυθμίσεις, μπορούμε να προχωρήσουμε προς ένα μέλλον όπου η Υγεία δεν είναι μόνο θέμα ευημερίας, αλλά και οικονομικής ασφάλειας για όλους τους πολίτες» καταλήγει η πρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας. Ευαγγελία Κοράκη, πρόεδρος του HACRO (Ελληνικού Συλλόγου των CROs), πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της CORONIS Research

Κλινικές μελέτες: Αγώνας για προσέλκυση επενδύσεων, τι πρέπει να γίνει

Το κοινωνικό αποτύπωμα των κλινικών μελετών είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Επιτρέπει στους ασθενείς να αποκτήσουν πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες, αυξάνοντας το προσδόκιμο ζωής ή/και βελτιώνοντας σημαντικά την ποιότητά της. Παράλληλα, η κλινική έρευνα αποτελεί σημαντικό πυλώνα ανάπτυξης, καθώς ενισχύει την εθνική οικονομία με εισροή σημαντικών κεφαλαίων από το εξωτερικό, δίνει τη δυνατότητα επενδύσεων σε δομές υγείας, συνεισφέρει στην αύξηση της απασχόλησης, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στην αξιοποίηση επιστημονικού ανθρώπινου δυναμικού σε εξειδικευμένους τομείς. Σύμφωνα με την πρόεδρο του HACRO, του Ελληνικού Συλλόγου των CROs, πρόεδρο και διευθύνουσα σύμβουλο της CORONIS Research, Ευαγγελία Κοράκη, το ύψος των επενδύσεων R&D σε ευρωπαϊκό επίπεδο από 18 δισ. το 2000 μέσα σε 20 χρόνια υπερδιπλασιάστηκε, 92 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

φτάνοντας τα 39,4 δισ. το 2020 και τα 42,5 δισ. το 2021. Οι ΗΠΑ έχουν την πρώτη θέση με διαφορά στην ανακάλυψη νέων φαρμάκων. Η Κίνα φαίνεται να μπαίνει δυναμικά στην κλινική έρευνα –την τριετία 2018-2021 βρέθηκε στην τρίτη θέση διεθνώς σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις έρευνας και στην ανακάλυψη νέων μορίων.

Ο Νέος Κανονισμός 536/2014 (CTR)

«Αυτή τη στιγμή, λοιπόν, η Ευρώπη προσπαθεί να ανακτήσει τη χαμένη ανταγωνιστικότητά της στην προσέλκυση παγκόσμιων επενδύσεων R&D και να κατακτήσει ξανά την πρωτιά στην ανάπτυξη νέων θεραπειών, που κατείχε 25 χρόνια πριν. Τα ευρωπαϊκά θεσμικά και κανονιστικά όργανα εγκαινίασαν τον νέο Ευρωπαϊκό Κανονισμό 536/2014 και το νέο, ενιαίο Πληροφοριακό Σύστημα Κλινικών Δοκιμών της ΕΕ (CTIS), σηματοδοτώντας μια νέα εποχή στον κλάδο. Στόχος η προώθηση της καινοτομίας και της έρευνας και η διασφάλιση ότι η ΕΕ προσφέρει ένα ελκυστικό και ευνοϊκό περιβάλλον για τη διεξαγωγή κλινικής έρευνας σε μεγάλη κλίμακα, με υψηλά πρότυπα δημόσιας διαφάνειας και ασφάλεια για τους συμμετέχοντες στην κλινική δοκιμή» αναφέρει η κ. Κοράκη. Τα στοιχεία του ΕΟΦ δείχνουν ότι, από το 2019, υπάρχει αύξηση κατά 70% στην Ελλάδα. Ο συνολικός αριθμός εγκρίσεων νέων κλινικών μελετών για φάρμακα και ιατροτεχνολογικά προϊόντα για το 2022 ήταν 262 (232 φάρμακα + 30 ιατροτεχνολογικά) έναντι 154 το 2019. Όπως επισημαίνει η κ. Κοράκη: «Ο συνολικός προϋπολογισμός των εγκεκριμένων κλινικών μελετών το 2022 υπολογίζεται στα 128 εκατ. ευρώ, από τα 55 εκατ. ευρώ το 2019. Τα

μέχρι σήμερα στοιχεία για το τρέχον έτος είναι επίσης ενθαρρυντικά ως προς το ενδιαφέρον των χορηγών για υποβολή αιτήσεων προς τους ρυθμιστικούς οργανισμούς για διεξαγωγή νέων κλινικών μελετών στη χώρα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωσή μας από τον ΕΟΦ, μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2023 είχαν υποβληθεί 177 νέες αιτήσεις για έγκριση κλινικών μελετών με φάρμακο και επιπλέον 24 αιτήσεις που αφορούν σε ιατροτεχνολογικά και διαγνωστικά προϊόντα. Από τις αιτήσεις που αφορούν σε φάρμακο οι 105 έλαβαν έγκριση διεξαγωγής μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2023».

Τι πρέπει να γίνει

Η πρόεδρος και CEO της CORONIS Research εξηγεί τι πρέπει να γίνει, μεταξύ άλλων: ‣ Να συνεχιστούν οι ενέργειες για την επίλυση θεμάτων νομοθετικού περιεχομένου και αποσαφήνισης του θεσμικού πλαισίου. ‣ Να ολοκληρωθεί άμεσα η υλοποίηση του Εθνικού Μητρώου Βιοϊατρικής Έρευνας. ‣ Να ολοκληρωθεί η δημιουργία ενός οικοσυστήματος από νοσοκομεία «πιλότους» στην κλινική έρευνα, που θα αποτελέσουν τον πυρήνα για τις σχετικές διαδικασίες. ‣ Να προχωρήσει η υλοποίηση περισσότερων εκπαιδευτικών δράσεων, με τη συμμετοχή όλων όσοι σχετίζονται με τις κλινικές μελέτες. Δημήτρης Νίκας, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Medtronic Hellas, πρόεδρος του ΔΣ του ΣΕΙΒ

Η ανάπτυξη και οι δυνατότητες της Ψηφιακής Υγείας

Τελευταία, παρατηρείται μεγάλη ανάπτυξη και διαθεσιμότητα ψηφιακών εφαρμογών και μοντέλων, με κύριο στόχο την καλύτερη διαχείριση των ασθενών, τόσο στον χώρο παροχής φροντίδας όσο και στον τρόπο περίθαλψης. Σύμφωνα με τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της Medtronic Hellas, πρόεδρο του ΔΣ του ΣΕΙΒ, Δημήτρη Νίκα: «Τα συστήματα υγείας αναζητούν συνεργασίες στο

Τα οφέλη του ψηφιακού μετασχηματισμού της Υγείας

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός στην Υγεία βελτιώνει: ‣ την ποιότητα των αποτελεσμάτων της περίθαλψης και των υπηρεσιών, ‣ την πρόσβαση, την υγεία του πληθυσμού και την αντιμετώπιση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας, ‣ την εμπειρία των ασθενών και των επαγγελματιών υγείας, ‣ την αποτελεσματικότητα της παροχής υγειονομικής περίθαλψης, ‣ την αποδοτικότητα των πόρων και τη μείωση του κόστους.

Η ψηφιακή υγεία τροφοδοτεί ευκαιρίες ανάπτυξης στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, δημιουργώντας τις ευκαιρίες να υιοθετηθούν νέα επιχειρηματικά μοντέλα. Η αγορά ψηφιακής υγείας έχει διατηρήσει τον ρυθμό σταθερής ανάπτυξης, με έμφαση στην κατ’ οίκον φροντίδα, με βάση την αξία, την επιτάχυνση της ισότητας στον τομέα της υγείας, την αντιμετώπιση της παγκόσμιας έλλειψης εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας και την αύξηση του κόστους υγειονομικής περίθαλψης. «Η ψηφιοποίηση του κλάδου υγείας αποτελεί προτεραιότητα για την ΕΕ, με στόχο την επίσπευση του ψηφιακού μετασχηματισμού. Στον δρόμο προς την ψηφιοποίηση της Υγείας, η Ελλάδα βρίσκεται ακόμη στα πρώτα στάδια. Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ (Μάρτιος 2022), η Ελλάδα βρίσκεται στην 26η θέση στην ΕΕ με βάση τον δείκτη για την υιοθέτηση ηλεκτρονικού φακέλου για τους ασθενείς. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 23η θέση μεταξύ 27 χωρών της ΕΕ στον δείκτη για την υιοθέτηση της ψηφιακής υγείας. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του συστήματος υγείας, που περιλαμβάνει το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας («Ελλάδα 2.0»), θα βοηθήσει αρκετά στη μετάβαση στην ψηφιακή υγεία. Το σχέδιο περιέχει, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη Εθνικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας του Πολίτη, τη βελτίωση της ψηφιακής ετοιμότητας των νοσοκομείων, με έμφαση στην ανάπτυξη κλινικών πληροφοριακών συστημάτων, και την τροφοδότηση του Εθνικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας, πρόγραμμα ψηφιακού μετασχηματισμού για τη διαχείριση του καρκίνου και την ενίσχυση δράσεων τηλεϊατρικής» υπογραμμίζει ο κ. Νίκας.

αφιέρωμα - υγεία

πεδίο της ψηφιακής υγείας, οι πολιτικές υγείας επηρεάζονται όλο και περισσότερα από την ψηφιακή νοοτροπία και το κέντρο βάρους μετακινείται σε λύσεις που θα διασφαλίσουν τη διαλειτουργικότητα και θα εστιάζουν στην απομακρυσμένη παρακολούθηση (τηλεϊατρική). Η σύγκλιση τεχνολογίας και υγείας αλλάζει τον τρόπο παροχής της υγειονομικής περίθαλψης. Η ψηφιακή υγεία μπορεί να βελτιώσει τη διάγνωση ασθενειών και την παρεχόμενη θεραπεία, αλλά και να ενισχύσει την παροχή υγειονομικής περίθαλψης. Οι Ψηφιακές Εφαρμογές Υγείας (ΨΕΥ) έχουν τη δυναμική να προσδώσουν στην Υγεία την απαιτούμενη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, αφού παρέχουν τη δυνατότητα για αποθήκευση, επεξεργασία και μετάδοση/ διαβίβαση δεδομένων σε συνδυασμό με τη διασυνδεσιμότητα και την ασφάλειά τους».

Ψηφιοποίηση: Οι παράμετροι

Ένα από τα εμπόδια στην ευρεία εφαρμογή των ΨΕΥ στη χώρα μας αποτελεί η απουσία μηχανισμών για τη χρηματοδότηση και την αποζημίωσή τους, το οποίο λειτουργεί εις βάρος των ασθενών, των επαγγελματιών υγείας και του συστήματος υγείας. Το εμπόδιο αυτό παρατηρείται σε πολλές ακόμη ευρωπαϊκές χώρες, αν και τελευταία υπάρχει αρκετή κινητοποίηση σε μερικά συστήματα υγείας, όπως του Βελγίου, της Ολλανδίας, της Γερμανίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Η αποζημίωση της εκάστοτε ΨΕΥ πρέπει να περιλαμβάνει: ‣ αποζημίωση του επαγγελματία υγείας που χειρίζεται τις αποστολές της εφαρμογής, ‣ αποζημίωση του επαγγελματία υγείας που παίρνει τις κλινικές αποφάσεις με βάση τα δεδομένα της εφαρμογής, ‣ αποζημίωση του παρόχου της εφαρμογής, που είναι υπεύθυνος για τη συντήρησή της. Η δημιουργία μητρώου ΨΕΥ και η αποζημίωσή τους αποτελούν ένα σημαντικό βήμα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του συστήματος υγείας.

ΧΡΗΜΑ 93

αφιέρωμα - υγεία

Αντώνης Καρόκης, διευθυντής Εταιρικών Υποθέσεων της MSD

Βιώσιμη ή όχι η χρηματοδότηση της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης;

Παρά τα ενθαρρυντικά στοιχεία οικονομικής ανάπτυξης, τα οικονομικά της φαρμακευτικής περίθαλψης εξακολουθούν να ρυθμίζονται με βάση τους μνημονιακούς νόμους, τους οποίους, τόσο η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ όσο και η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, ακολουθούν με ευλάβεια. Το κύριο στοιχείο αυτών των πολιτικών είναι η μετακύλιση του κόστους της περίθαλψης από την Πολιτεία προς τους ασθενείς και τη βιομηχανία. Η πολιτική αυτή εστιάζεται αποκλειστικά στον περιορισμό της κρατικής χρηματοδότησης για τη φαρμακευτική φροντίδα, χωρίς περιορισμό όμως της συνολικής δαπάνης, που καταναλώνεται από τον ΕΟΠΥΥ και τα δημόσια νοσοκομεία. Σαν συνέπεια – δεδομένου ότι η Πολιτεία υιοθετεί παρεμβάσεις που αυξάνουν τη συνολική φαρμακευτική κατανάλωση–, η δαπάνη για τη φαρμακευτική περίθαλψη εκτινάσσεται, ενώ ασθενείς και φαρμακευτική βιομηχανία καλούνται να αναλάβουν ένα χρηματοδοτικό βάρος που αφενός δεν τους αναλογεί, με βάση τις συνταγματικές ρυθμίσεις, αφετέρου δεν μπορούν πλέον να υποστηρίζουν, με βάση οποιαδήποτε έννοια οικονομικής βιωσιμότητας.

Με βάση τα στοιχεία του πίνακα, η συνολική φαρμακευτική δαπάνη το 2023 θα ξεπεράσει τα 7,1 δισ. ευρώ, υπερβαίνοντας τη δαπάνη του 2009, όταν η χώρα εισήλθε στα μνημόνια. Έως το 2026 η συνολική αποζημιούμενη φαρμακευτική δαπάνη από τον ΕΟΠΥΥ και τα δημόσια νοσοκομεία θα πλησιάσει τα 9 δισ. ευρώ. Το 2022, η κυβέρνηση χρηματοδότησε μόνο το 41% της συνολικής φαρμακευτικής δαπάνης, ενώ η βιομηχανία συνέβαλε καλύπτοντας το 47%. Οι ασθενείς συνεισέφεραν ακόμη 11% της δαπάνης ή 753 εκατ. ευρώ. Το 2026, η κυβέρνηση αναμένεται να συνεισφέρει μόνο το 32% της δαπάνης, με τη βιομηχανία να καλείται να συνεισφέρει το 57% και τους ασθενείς να καλούνται να καταβάλουν περίπου 1 δισ. ευρώ ως συμμετοχές στη φαρμακευτική τους περίθαλψη.

Οι ξεχωριστοί προϋπολογισμοί

Η κυβέρνηση έχει διαχωρίσει τη φαρμακευτική περίθαλψη σε ξεχωριστούς επιμέρους προϋπολογισμούς για τα ιδιωτικά φαρμακεία, τα φαρμακεία ΕΟΠΥΥ και εκείνα των δημόσιων νοσοκομείων. Στους προϋπολογισμούς αυτούς διαφοροποιεί τον βαθμό συμμετοχής της στη δαπάνη, ενισχύοντας ουσιαστικά μόνο τη δαπάνη στα ιδιωτικά φαρμακεία, ενώ συμβάλλει σημαντικά λιγότερο στην κάλυψη των φαρμάκων που διακινούνται από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ (όπου η βιομηχανία καλείται να καταβάλει πλέον του 65% της δαπάνης) και τα

δημόσια νοσοκομεία (όπου η συμμετοχή της βιομηχανίας ανήλθε το 2022 σε 77%, ενώ το 2023 ήδη έχει ξεπεράσει το 80%). Δηλαδή η κυβέρνηση ζητά από τη βιομηχανία να καλύψει το κόστος για 8 στους 10 ασθενείς που λαμβάνουν αυτές τις θεραπείες, ενώ αυτή καλύπτει 2 στους 10. Στα ιδιωτικά φαρμακεία η κυβέρνηση καλύπτει περίπου 7 στους 10. Στην ουσία, είναι μια διάκριση εναντίον των ασθενών με τις σοβαρότερες παθήσεις. Οι θεραπείες τους χρειάζονται, μεταξύ άλλων, τη χρήση βιοτεχνολογικών φαρμάκων, τα οποία απαιτούν επισταμένη παρακολούθηση από ειδικό και γι’ αυτό χορηγούνται στο προστατευμένο νοσοκομειακό περιβάλλον. Με την πολιτική της η κυβέρνηση απεκδύεται του ρόλου της ως προστάτη της υγείας και εξαρτά την πρόσβαση των ασθενών αυτών από την ικανότητα της βιομηχανίας να παρέχει αυτές τις υψηλές επιστροφές. Μάλιστα το ύψος των επιστροφών δεν είναι αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης, αλλά αντανάκλαση της κυβερνητικής αβελτηρίας να λάβει μέτρα που θα μειώσουν τη φαρμακευτική δαπάνη και τις συμμετοχές των ασθενών. Τέτοια μέτρα είναι η κατάργηση των αναχρονιστικών προστατευτικών διατάξεων για τις τιμές φαρμάκων, που ανεβάζουν αναίτια το κόστος της περίθαλψης και τις συμμετοχές των ασθενών, η μη θέσπιση ενός ενιαίου προϋπολογισμού της φαρμακευτικής περίθαλψης, που θα μείωνε τη δαπάνη κατά 180 εκατ. ευρώ στην επόμενη τριετία, η καθυστέρηση

Πίνακας: Η εξέλιξη της φαρμακευτικής δαπάνης 2020-2026 94 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

αφιέρωμα - υγεία

διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και η κατάργηση των κυβερνητικών παρεμβάσεων. Είμαστε σε ένα χρονικό σημείο στο οποίο τα προβλήματα θα προκαλέσουν αντιδράσεις, που θα μεταβάλουν το πεδίο της φαρμακευτικής περίθαλψης της χώρας. Οι προτάσεις για τη διέξοδο έχουν κατατεθεί. Εναπόκειται στην κυβέρνηση η ευθύνη για την αναζήτηση διεξόδου.

Θάνος Μπαλασόπουλος, Market Access Manager, Pierre Fabre Farmaka SA

Εθνικό σύστημα υγείας, φάρμακο και συστημικές μεταρρυθμίσεις

Το δημόσιο σύστημα υγείας βρίσκεται στο ίδιο μεταίχμιο όπως το ασφαλιστικό σύστημα πριν από 20 χρόνια. Εάν δεν μεταρρυθμιστεί, θα καταρρεύσει. Και εάν καταρρεύσει, θα χρειαστούν πολλά δισεκατομμύρια ευρώ για να ορθοποδήσει. Μέχρι τότε, όμως, θα έχει μειωθεί το προσδόκιμο επιβίωσης, δεν θα μπορούμε να διαχειριστούμε τον συνεχώς αυξανόμενο γηρασμένο πληθυσμό, λόγω δημογραφικού (ο οποίος θα έχει αυξανόμενες ανάγκες λόγω συννοσηροτήτων), θα έχουμε χάσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και το προσωπικό στα νοσοκομεία μας θα αντιμετωπίζει έλλειψη γνώσης, χωρίς να μπορεί να δώσει τις κατάλληλες λύσεις σε αυτούς που τις έχουν ανάγκη. Το δημόσιο σύστημα υγείας πάσχει από χρόνια οργανωτικά προβλήματα και διαρθρωτικές στρεβλώσεις, οι οποίες συχνά άμβλυναν τη δυναμική του και τη δυνατότητα να επιτύχει υψηλές επιδόσεις σε όρους ισότητας, οικονομικής αποδοτικότητας και κλινικής αποτελεσματικότητας. Αυτό όμως δεν μπορεί να αποτελέσει δικαιολογία να συνεχίσουμε στην ίδια ρότα.

Αναγκαίες οι μεταρρυθμίσεις

Η φαρμακευτική φροντίδα αποτελεί κομβικό κρίκο στην παραγωγή θετικών αποτελεσμάτων υγείας εντός του συστήματος υγείας. Η βιωσιμότητα της φαρμακευτικής αγοράς, όμως, βρίσκεται ίσως στη δυσχερέστερη θέση, με τις φαρμακευτικές εταιρείες κυριο-

λεκτικά να αδυνατούν πλέον να ακολουθήσουν τις αρνητικές εξελίξεις, ενώ το κράτος δεν έχει καταφέρει να προσφέρει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Για να γίνει ξεκάθαρη η κατάσταση σε κάποιον/α που δεν είναι εξοικειωμένος με το ζήτημα, οι φαρμακευτικές εταιρείες στην Ελλάδα, ανάλογα με το κανάλι διανομής, δίνουν, ουσιαστικά, έκπτωση από 40% έως και 77% σε ετήσια βάση. Όσον αφορά τον τομέα του φαρμάκου, η κατάσταση επιδεινώνεται λόγω διαφόρων προβλημάτων, που κατά κύριο λόγο εστιάζουν στις δυσκολίες στη χρηματοδότηση από πλευράς του κράτους, στα υψηλά ποσοστά συμμετοχής των ασθενών στις θεραπείες (2η η Ελλάδα μετά τη Βουλγαρία σε επίπεδο ΕΕ), στην έλλειψη διαφάνειας και διαχείρισης στον τομέα των προμηθειών, στην αρνητική υποκατάσταση μεταξύ παλαιών και νέων φαρμακευτικών σκευασμάτων χωρίς να χρειάζεται, στην καθυστέρηση έγκρισης και διάθεσης νέων φαρμακευτικών σκευασμάτων και στη μη αξιοποίηση ψηφιακών δεδομένων από την ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Η συνδυασμένη επίδραση αυτών των προβλημάτων μπορεί να οδηγήσει σε ανεπαρκή παροχή φροντίδας υγείας και περιορισμένη πρόσβαση σε σημαντικές θεραπείες για τους ασθενείς. Η αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων απαιτεί συστηματικές προσπάθειες από τα Υπουργεία Υγείας, Οικονομικών και Ανάπτυξης και όλους τους λοιπούς φορείς λήψης αποφάσεων.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η κατάσταση

Πιθανές λύσεις αντιμετώπισης των προβλημάτων που σχετίζονται με τον τομέα του φαρμάκου είναι: ‣ η αύξηση της διαφάνειας στην τιμολόγηση των σκευασμάτων, ώστε να διασφαλιστεί πως οι τιμές αντανακλούν το κόστος παραγωγής αλλά και την κλινική αποτελεσματικότητα, ‣ η ενίσχυση της χρήσης γενόσημων σκευασμάτων, με σκοπό τη δημιουργία χώρου για την καινοτομία, ‣ η δημιουργία και επεξεργασία δεδομένων που θα οδηγήσουν στον ορθολογισμό της συνταγογράφησης, ‣ η πλήρης ψηφιοποίηση του συστήματος υγείας, ‣ η αναπροσαρμογή του κρατικού προϋπολογισμού για το φάρμακο, ‣ η δημιουργία ρήτρας συνυπευθυνότητας από το κράτος στην αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης και ‣ οι διαπραγματεύσεις με βάση την κλινική αποτελεσματικότητα και τις ακάλυπτες ανάγκες του πληθυσμού της χώρας. Τα παραπάνω συνοψίζουν, με λίγα λόγια, τα προβλήματα που σήμερα αντιμετωπίζει η πολιτική του Φαρμάκου. Είναι ζωτικής σημασίας προβλήματα, τα οποία χρειάζονται άμεση λύση, με σκοπό να μπορέσει ο πληθυσμός της χώρας να απολαμβάνει επίπεδα υγείας όμοια με αυτά άλλων ευρωπαϊκών χωρών. • • • ΧΡΗΜΑ 95

έρευνα - αγορά αυτοκινήτου

διά ταύτα. . μα σι έ θ ια δ ά κ ια ε μ τα τα » ν υ σο ώ Ήρθε η ώρα να «ξεφουσκ Πολλές φορές, ήρθε στο προσκήνιο, το τελευταίο διάστημα, το περίφημο «μαξιλάρι ρευστότητας» που διατηρεί η Ελλάδα. Το ύψος του ανέρχεται, ακόμη και σήμερα, κοντά στα 37 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου τα 16 είναι «κλειδωμένα» από τον ESM. Καμία άλλη χώρα δεν διαθέτει τόσα λεφτά στην άκρη (αναλογικά με το ΑΕΠ της) και ένας από τους βασικούς λόγους είναι το οικονομικό κόστος. Τα ταμειακά διαθέσιμα είναι προϊόν δανεισμού και για τους τόκους χρειάζεται να καταβάλλει το κράτος περισσότερα από 500-600 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Στο ερώτημα γιατί, μέχρι τώρα, διατηρούσε η χώρα τα ταμειακά διαθέσιμα σε τόσο υψηλά επίπεδα η απάντηση είναι συγκεκριμένη: έπρεπε το «μαξιλάρι» να λειτουργεί ως μηχανισμός καθησυχασμού των επενδυτών, προκειμένου να αγοράζουν ελληνικά ομόλογα. Δεν είναι άλλωστε και τόσο μακρινό το 2012, όταν αποφασιζόταν το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους μέσω του περίφημου PSI. Και τι αλλάζει τώρα; Τώρα, έχουμε επενδυτική βαθμίδα από όλους 96 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2023

τους οίκους αξιολόγησης πλην ενός είναι η απάντηση. Άρα, δυνητικά, μεγαλύτερη ζήτηση για τα ελληνικά ομόλογα, άρα και ασφάλεια ότι τα ετήσια προγράμματα δανεισμού της χώρας (που είναι και πολύ μαζεμένα σε σχέση με άλλες χώρες) θα καλύπτονται χωρίς δυσκολία και χωρίς πιέσεις όσον αφορά τις αποδόσεις. Αρχής γενομένης, λοιπόν, από τις 15 Δεκεμβρίου, ξεκινά η επιχείρηση «ξεφουσκώματος» του «μαξιλαριού». Θα γίνουν οι προγραμματισμένες πρόωρες αποπληρωμές των διμερών δανείων και θα καταρτιστεί πρόγραμμα για αντίστοιχες κινήσεις και μέσα στο 2024. Επίσης, είναι πολύ πιθανό να ξεκινήσει διαπραγμάτευση με το ESM ώστε να «αποδεσμευτεί» το σκληρό μαξιλάρι των 16 δισ. ευρώ, το οποίο δημιουργήθηκε το 2018 προκειμένου να λειτουργεί ως «ασπίδα» για το ελληνικό χρέος. Επιτυχείς διαπραγματεύσεις σε αυτό το επίπεδο θα οδηγήσουν σε ταχεία αποκλιμάκωση της αναλογίας του χρέους ως προς το ΑΕΠ, προς… τέρψιν των αγορών και των επενδυτών.

Elevating Hospitality Maximizing Revenue

www.loguers.com | 210 6844773 ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΕ: ΑΘΗΝΑ | ΡΕΘΥΜΝΟ | ΗΡΑΚΛΕΙΟ

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΧΡΗΜΑ

Οι κορυφαίες εισηγμένες του 2023 ΧΡΗΜΑ τ.467/ 11-12.2023

ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

Έρχονται να καλύψουν νέες και πολλαπλές ανάγκες για τις επιχειρήσεις

Αλεξάνδρα Πέτσα Διευθύνουσα Εταίρος, Σαρδελάς Πέτσα Δικηγορική Εταιρεία

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.467 / 11-12.2023 / € 6,00

Συνεταιριστικές Τράπεζες: Η μετεξέλιξή τους και ο ρόλος τους στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών