ΧΡΗΜΑ #378 by ethosMEDIA

αποκλειστικότητα

ΧΡΗΜΑ

www.hrima.gr

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ 2012 ΧΡΗΜΑ

Οι «χρυσές» ευκαιρίες που δημιουργεί η κρίση

τ.378 / 12.2011-01.2012

GAMING MONEY CONFERENCE 2011 Η απελευθέρωση της αγοράς τυχερών παιχνιδιών στην Ελλάδα Jürgen Creutzmann Ευρωβουλευτής, επικεφαλής για την εσωτερική αγορά και την προστασία καταναλωτή

Η Ελλάδα μπορεί να γίνει το Λας Βέγκας της Ευρώπης «Με την προϋπόθεση ότι θα προσφέρει χαμηλές τιμές στα ξενοδοχεία, η Ελλάδα μπορεί να προσελκύσει εκατομμύρια παικτών, δημιουργώντας μια ειδική κατηγορία τουρισμού. Μπορεί ακόμα να δημιουργήσει τα casinos online με ειδικές άδειες όπως και τα lotto online».

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.378 / 12.2011-01.2012 / € 6,00

Τράπεζες: Η οδυνηρή μετάβαση σε ένα μέλλον συρρίκνωσης

ISSN 1105-0470

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ*

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ε-ΜAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

* ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ΕΞΑΜΗΝΗ (5 ΤΕΥΧΗ) 20,00 € ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΣ (10 ΤΕΥΧΗ) 100,00 €

ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (10 ΤΕΥΧΗ) 30,00 €

ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 45,00 €

ΔΙΕΤΗΣ (20 ΤΕΥΧΗ) 80,00 €

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (10 ΤΕΥΧΗ) 150,00 €

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 60,00 € ΔΙΕΤΗΣ (20 ΤΕΥΧΗ) 110,00 €

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 15,00 € (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κου Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

*Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 17456 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

Yπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu

Το «ΔΩΡΟ ΕΘΝΙΚΗΣ» θα έρθει και θα ξαναέρθει... με διπλάσιους τόκους Χριστούγεννα, Πάσχα και καλοκαίρι. από μηνιαία καταβολή τόκων, σας κάνει δώρο διπλάσιους τόκους κάθε Χριστούγεννα, Πάσχα και Αύγουστο, για όλη τη διάρκεια τήρησης του λογαριασμού.

2 Γιάννης Βερμισσώ, Σύμβουλος Έκδοσης

ΑΠΕΓΚΛΩΒΙΣΤΕΙΤΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΜΜΟΝΗ ΤΗΣ ΤΡΟΪΚΑΣ Ένας δύσκολος χρόνος για την ελληνική επιχειρηματικότητα φεύγει. Αυτό θα μπορούσε να αποτελεί ανακούφιση, αν δεν ήταν όλοι οι επιχειρηματίες βέβαιοι ότι ο νέος που έρχεται – το 2012 - θα είναι πιο δύσκολος.

απολογισμός του 2011 είναι μάλλον θλιβερός και είναι αξιοσημείωτο ότι εν μέσω κρίσης και αντίθετα με ό,τι θα περίμενε η επιχειρηματική κοινότητα, οι αρμόδιοι, δηλαδή η κυβέρνηση, δεν μπόρεσαν να δώσουν λύσεις ούτε στα στοιχειώδη ζητήματα που αποτελούν σκόπελο και στερούν κάθε ελπίδα ανάπτυξης. Η αγορά έμεινε εγκλωβισμένη σε ένα αδιέξοδο, όπου το φορολογικό σύστημα δεν απλοποιήθηκε, τα κοινοτικά προγράμματα δε μπόρεσαν να αξιοποιηθούν, οι πρωτοβουλίες ενίσχυσης των επιχειρήσεων μέσω ΕΤΕΑΝ έμειναν αναξιοποίητες, γιατί παρεμβλήθηκαν οι τράπεζες που δεν ήταν πρόθυμες να ανοίξουν τις στρόφιγγες και το περιβάλλον λειτουργίας των επιχειρήσεων παρέμεινε ασφυκτικό.

Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, η πτώση της κατανάλωσης σηματοδότησε μια καθοδική πορεία χιλιάδων δραστηριοτήτων. Είναι σαφές, όπως αναφέρουν και οι εκπρόσωποι των συλλογικών φορέων των επιχειρήσεων, ότι δεν έγιναν όσα θα έπρεπε να γίνουν. Η ίδια όμως αδράνεια επιδείχθηκε και σε άλλα θέματα όπως η εργασιακή εφεδρεία, η μείωση των δαπανών του κράτους, η δημιουργία υποδομών για την «πράσινη» ανάπτυξη, η βελτίωση των συνθηκών στο κέντρο της Αθήνας. Οι υποσχέσεις ήταν πολλές και ίσως δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν μέσα στο «στριφνό» οικονομικό περιβάλλον.

Όμως θα ήταν φυσικό να έχει γίνει κάτι, ώστε να είναι ικανό να πείσει για την αποτελεσματικότητα των κυβερνώντων. Μπορεί οι εκτιμήσεις αυτές να είναι αυστηρές και σίγουρα μπορεί κάποια πράγματα να έγιναν σωστά. Ωστόσο, είναι όλα παρελθόν. Σημασία έχει πλέον να δούμε μπροστά και κυρίως να γίνουν πράγματα. Δεν μπορεί να συνεχιστεί η ίδια κατάσταση. Δεν μπορεί όλη η πολιτική να ασχολείται μόνο με την τρόικα. Πρέπει να απεγκλωβιστεί η πολιτική σκέψη και η πρακτική, ώστε να μεριμνήσει και για τα απλά εσωτερικά θέματα. Υπάρχουν περιθώρια. Ο σχεδιασμός όμως υστερεί...

ΧΡΗΜΑ

τ.378, Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012 4 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

ΕΝ ΑΡΧΗ...

Επενδυτικός οδηγός 2012 Οι «χρυσές» ευκαιρίες που δημιουργεί η κρίση

Επιχειρηματικά Βραβεία Χρήμα 2011 Οι καλύτερες εισηγμένες του 2011

Αγορά Leasing «Πληρώνει» την υπανάπτυξη και την πτώση στα ακίνητα

62 36

Commerce Money Conference 2011 Στρατηγικές αντιμετώπισης της κρίσης

Gaming Money Conference 2011 Η απελευθέρωση της αγοράς τυχερών παιχνιδιών στην Ελλάδα

ΕΣΠΑ Χλωμές ελπίδες ανάκαμψης σε ένα τοπίο χωρίς ρευστότητα

6 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

περιεχόμενα τ.378/12.2011-01.2012 50 ~ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Κ. ΜΑΡΑΓΚΑΚΗΣ Η αγορά gaming χτίζεται σε σαθρά θεμέλια 56 ~ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Δ. ΠΟΛΙΤΗΣ Ο τραπεζικός ανταγωνισμός περιορίζεται στις καταθέσεις ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

60 ~ ΠΕΙΡΑΙΩΣ WEALTH MANAGEMENT Hedge Funds: Εφήμερη τάση ή επένδυση με προοπτική;

«Με την προϋπόθεση ότι θα προσφέρει χαμηλές τιμές στα ξενοδοχεία, η Ελλάδα μπορεί να προσελκύσει εκατομμύρια παικτών, δημιουργώντας μια ειδική κατηγορία τουρισμού. Μπορεί ακόμα να δημιουργήσει τα casinos online με ειδικές άδειες όπως και τα lotto online».

76 ~ EUROMONEY Τράπεζες: Η οδυνηρή μετάβαση σε ένα μέλλον συρρίκνωσης

ΧΡΗΜΑ

ΔΙΟΡΘΩΣΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Αμαλία Λούβαρη amalia.louvari@gmail.com

τεύχος Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Γιάννης Βερμισσώ vermisso.j@ethosmedia.eu ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Γιώργος Καλούμενος kaloumenos.g@ethosmedia.eu ΣΥΝΤΑΞΗ Bίκυ Γερασίμου gerasimou.v@ethosmedia.eu Λίλιαν Μαργαρίτη margariti.l@ethosmedia.eu Γαλάτεια Μπασέα bassea.g@ethosmedia.eu

Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu Άντα Σεϊμανίδη seimanidi.a@ethosmedia.eu Κωνσταντίνος Χριστοφιλέας oikonomia28@yahoo.gr ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Γρηγόρης Λεωνίδης leonidis.g@ethosmedia.eu ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Ράντω Μανώλογλου manologlou.r@ethosmedia.eu ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Λωρέττα Μπούρα mpoura.l@ethosmedia.eu

ΥΠΕΥΘΥΝΗ MARKETING Αθηνά Φραδέλου fradelou.a@ethosmedia.eu

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ αποκλειστικότητα EUROMONEY

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ Στράτος Μωυσής moisis.s@ethosmedia.eu

μοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ' οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

ΦΩΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ ΦΩΤΟ PRESS Hλίας Αναγνωστόπουλος

ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Σοφία-Αφροδίτη Βουλγαράκη Πόπη Καλογιάννη popikalogianni@gmail.com voulgaraki.s@ethosmedia.eu ΕΚΤΥΠΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Pressious Αρβανιτίδης Kωνσταντίνος Σαλβαρλής Α.Β.Ε.Ε. salvarlis.k@ethosmedia.eu ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu

~ Απαγορεύεται αυστηρά η αναδη-

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

ETHOS MEDIA S.A. Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T:210 9984950, Φ:210 9984953 E:hrima@hrima.gr, www.hrima.gr ISSN 1105-0470

ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ Αλοίμονος Α.Ε. ΔΙΑΝΟΜΗ

~ Το τεύχος που κρατάτε στα

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ: 3648

χέρια σας, είναι τυπωμένο σε πιστοποιημένο χαρτί FSC® και έτσι συμβάλλει στην υποστήριξη των δασών του πλανήτη.

04 ~ Εν αρχή: Απεγκλωβιστείτε από την εμμονή της Τρόικας 10 ~ Επικαιρότητα: Οι επιχειρηματίες αμφισβητούν τα οικονομικά μέτρα 78 ~ Νέα της αγοράς 80 ~ Παρουσιάσεις 82 ~ Δια ταύτα: Όχι στις μαριονετίστικες συμπεριφορές

η σας εύχεται ΕΤΗΟS MEDIA

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Jürgen Creutzmann Ευρωβουλευτής, επικεφαλής για την εσωτερική αγορά και την προστασία καταναλωτή Η Ελλάδα μπορεί να γίνει το Λας Βέγκας της Ευρώπης ΧΡΗΜΑ 7

Τα καλύτερα και η προετοιμασία... για τα χειρότερα Λεζάντα

2 από την

Άντα Σεϊμανίδη

Ο κ. Κλάους Μάγιερ Κόρντιγκ, ανώτατο στέλεχος της Deutsche Bank με αρμοδιότητα σε θέματα ομολόγων, τον οποίο η στήλη είχε συναντήσει στην Αλεξανδρούπολη τον περασμένο Μάιο, με την ευκαιρία της πραγματοποίησης του 2ου Χρηματοοικονομικού Φόρουμ της Θράκης, είχε από τότε επισημάνει με έμφαση ότι «αν η Ευρώπη θέλει ενιαίο νόμισμα, πρέπει να βοηθήσει την Ελλάδα να αντεπεξέλθει στα προβλήματά της. Παρόλα αυτά, η χώρα θα πρέπει να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει και το θέμα της επιστροφής στη δραχμή, αν φυσικά εξακολουθήσει να διατηρεί το εμπορικό έλλειμμα και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών πάνω από το 10% του ΑΕΠ, καθώς θα της είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό των γειτονικών χωρών. Ο κ. Μάγιερ είχε εκτιμήσει, επίσης, ότι θα απαιτηθούν οκτώ χρόνια προκειμένου η ελληνική οικονομία να καταφέρει να δανειστεί με ανεκτά επιτόκια. Αλλά και αυτή η προθεσμία τελεί υπό την προϋπόθεση ότι τα πρώτα δύο χρόνια η τρόικα θα είναι πρόθυμη να συνεχίσει να δανείζει την Ελλάδα με επιτόκια 4%-5%. Ο Γερμανός οικονομολόγος, που θεωρείται ένα από τα πιο ισχυρά «think tanks» της Deutsche Bank, και ανήκει στην ομάδα των στενών συνεργατών του διευθύνοντος συμβούλου της Deutsche Bank, κ. Josef Ackermann, μετέφερε σαφώς τη «γραμμή» Ackermann, με το σκεπτικό ότι θα πρέπει να αυξηθούν τα δάνεια διάσωσης προς την Ελλάδα, τουλάχιστον για τα επόμενα δύο χρόνια, καθώς δεν υπάρχει άλλη λύση.

17 09

Οι προϋποθέσεις παραμονής Προϊδέασε όμως και για την προοπτική εξόδου της χώρας από το ευρώ, σε περίπτωση που μέσα στα δύο αυτά χρόνια (δηλαδή μέχρι το τέλος του 2012), η Ελλάδα δεν έπιανε τους στοιχειώδεις στόχους παραμονήςΛεζάντα της στην Ευρωζώνη. «Ας περιμένουμε λίγο και βλέπουμε» μάς είχαν πει οι Γερμανοί συνομιλητές μας, επιμένοντας όμως ότι η χώρα μας θα γίνει πιο ανταγωνιστική επιστρέφοντας στη δραχμή. Η προχθεσινή έκθεση της Deutsche Bank κινείται εκ νέου προς αυτήν την κατεύθυνση, εκτιμώντας ότι η χώρα μας δεν θα εκδιωχθεί μεν από την Ευρωζώνη, πλην όμως αυτό το ενδεχόμενο δεν είναι πλέον αδιανόητο να συμβεί εντός του 2012. Κι ενώ το μεγάλο διακύβευμα ήταν, είναι και παραμένει η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ, έναντι τόσων θυσιών που υφίσταται ο ελληνικός λαός, ήρθε η ώρα να δούμε κατάματα την αλήθεια την οποία συνόψισε πρόσφατα ο καθηγητής Γκίκας Χαρδούβελης, μέχρι πρότινος chief group economist της Eurobank EFG και επικεφαλής σήμερα του οικονομικού γραφείου του Πρωθυπουργού κ. ΛουκάΛεζάντα Παπαδήμου: «Για την έξοδο από την ύφεση, απαιτείται αύξηση των εξαγωγών, σταθεροποίηση του οικονομικού κλίματος, φραγμός στην πτώση των επενδύσεων και επίλυση της ευρωπαϊκής κρίσης. Σε ό,τι αφορά την επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων της τάξης του 6% του ΑΕΠ, που απαιτούνται για την εκπλήρωση του προγράμματος εξυγίανσης είναι δύσκολη, αλλά όχι αδιανόητη, καθώς η σκληρότερη επιτήρηση από την Ε.Ε. με την επιχειρούμενη νέα αρχιτεκτονική της θα βοηθήσει σε πιθανή επιτυχία. Το χειρότερο πιθανό σενάριο θα ήταν η έξωση από την Ευρωζώνη, που βέβαια δεν αποτελεί καν εναλλακτική για τη χώρα…». Σε κάθε πάντως περίπτωση, αυτό που θα πρέπει να κάνει η χώρα μας είναι να πιστεύει και να συνεχίζει να πολεμά για τα καλύτερα, που είναι σαφώς η παραμονή της στο ευρώ, να ετοιμαστεί όμως και για τα χειρότερα, που θα ήταν μια έξοδος από αυτό.

Λεζάντα

οδός ανάπτυξης... 82 Λεζάντα

8 Δεκέμβριος Οκτώβριος 2011 2011 - Ιανουάριος 2012

επικαιρότητα

ΚΡΙΣΤΙΑΝ ΝΟΥΑΓΙΕ

ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ

Δεν δικαιολογείται η «γαλλική» υποβάθμιση «Η υποβάθμιση δεν μου φαίνεται δικαιολογημένη, σε σχέση με τα οικονομικά θεμελιώδη. Διαφορετικά, θα πρέπει να ξεκινήσουν με την υποβάθμιση της Βρετανίας, η οποία έχει περισσότερα ελλείμματα, χρέος, πληθωρισμό, μικρότερη ανάπτυξη από εμάς και η πίστωσή της υποχωρεί».

ΜΑΡΙΟ ΝΤΡΑΓΚΙ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΕΚΤ

Διαφαίνεται έλλειψη collateral στις τράπεζες «Οι συνθήκες εξακολουθούν να είναι απαιτητικές, με βαθιά αλληλεξάρτηση των οικονομικών, χρηματοοικονομικών και δημοσιονομικών θεμάτων και προκλήσεις σε πολιτικό επίπεδο για πολλές χώρες. Στο τραπεζικό σύστημα μειώνονται οι σταθερές πηγές χρηματοδότησης και διαφαίνεται πλέον έλλειψη collateral σε ορισμένα τμήματα του χρηματοοικονομικού συστήματος, κυρίως για μικρές και μεσαίες τράπεζες. Οι τράπεζες της Ευρωζώνης έχουν τρεις επιλογές: αύξηση κεφαλαίων, πώληση περιουσιακών στοιχείων ή μείωση των προβλέψεων πίστωσης στην πραγματική οικονομία».

ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΥΣΟΧΟΪΔΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ

Σπαταλήσαμε πολύ χρόνο «Το πρόγραμμα διάσωσης της ελληνικής οικονομίας, επικεντρωμένο αρχικά στη συρρίκνωση της ζήτησης και τη φοροδιαφυγή, δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα και τελικά η δημοσιονομική εξυγίανση μείωσε οριζοντίως τις δημόσιες δαπάνες και οδήγησε σε μια απρόβλεπτη κατάρρευση των επενδύσεων σε πάγια κεφάλαια. Πολύς χρόνος σπαταλήθηκε και αυτό ήδη αντανακλάται στην απότομη ύφεση των τριών πρώτων τριμήνων του 2011».

ΒΟΛΦΓΚΑΝΓΚ ΣΟΪΜΠΛΕ ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

Ήταν σωστή απόφαση το ευρώ... τότε «Δεν έχουμε κρίση του ευρώ. Αυτό που έχουμε είναι κρίση και προβλήματα σε μια σειρά από χώρες - μέλη της Ευρωζώνης. Η είσοδος του ευρώ και η εγκατάλειψη του γερμανικού μάρκου δεν ήταν μια εύκολη απόφαση, αλλά τότε ήταν η σωστή απόφαση. Το ευρώ αποτελεί ένα σταθερό νόμισμα, καθώς ο πληθωρισμός, κατά τη διάρκεια όλων των ετών που το ενιαίο νόμισμα είναι σε ισχύ, παρέμεινε σταθερός». 10 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΟΥΝ ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

ναμφισβήτητα το μείζον θέμα του ελλείμματος του χρέους της χώρας προκαλεί έντονη ανησυχία στην ευρωπαϊκή κοινότητα και κυρίως την Ελλάδα, αφού κάτω από την «σκιά» του οι Έλληνες έχουν φορτωθεί ένα τεράστιο βάρος και πληρώνουν σκληρά το τίμημα. Παράμετροι όπως η ανεργία, η πτώση των εισοδημάτων, η απουσία επενδύσεων, η ανεξάντλητη φορολόγηση και η εκρηκτική έλλειψη ρευστότητας βρίσκονται στο ζενίθ. Στο περίγραμμα αυτό κινήθηκαν οι διαπιστώσεις του μεγαλύτερου πυλώνα την ελληνικής επιχειρηματικότητας, που είναι το εμπόριο, κατά τη συνάντηση που είχαν οι εκπρόσωποί του με τους ανθρώπους της τρόικας κατά την πρόσφατη επίσκεψή τους στην Αθήνα. Στο πλαίσιο των συζητήσεων οι άνθρωποι του ελληνικού εμπορίου κατάθεσαν υπόμνημα στο οποίο αναφέρουν ότι έχουν διαφωνίες και ενστάσεις για τους τρόπους επίλυσης του «ελληνικού προβλήματος», το οποίο πλέον έχει επηρεάσει ολόκληρη την Ευρώπη. Όπως υποστήριξαν οι Έλληνες επιχειρηματίες, γνώμονας των μέτρων που λαμβάνονται θα πρέπει να γίνει η επάνοδος της ελληνικής οικονομίας σε τροχιά ανάπτυξης μετά από 5 συνεχή χρόνια συρρίκνωσης του ΑΕΠ. Είναι γνωστό ότι η φοροδοτική ικανότητα της ελληνικής κοινωνίας έχει πλέον εξαντληθεί, η κοινωνική συνοχή βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή και η επιβολή περαιτέρω φορολογικών μέτρων δεν θα επιτύχει τα αναμενόμενα έσοδα. Στο πλαίσιο αυτό υποστηρίχθηκε από τους εμπόρους ότι η «συνταγή» που έχει προταθεί για την ελληνική οικονομία κινείται προς λάθος κατεύθυνση και αυτό δεν αφορά μόνον την ελληνική επιχειρηματικότητα, αλλά και τους δανειστές. Θεωρείται δεδομένο ότι για πολλά χρόνια η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα είχε ενταχθεί σε ένα στρεβλό πρότυπο ανάπτυξης, το οποίο έδινε έμφαση στην κατανάλωση και όχι στην παραγωγή. Η ελληνική οικονομία έχει ζωτική ανάγκη να αναπνεύσει, να της δοθεί λίγος χρόνος ώστε να μπορέσει, μέσα από επενδύσεις και προσεκτική δημοσιονομική διαχείριση, να «πατήσει γερά στα πόδια της» και να επιτύχει μεγέθυνση του ΑΕΠ, αναφέρεται στο υπόμνημα των επιχειρηματιών προς την τρόικα, το οποίο περιέχει τις παρακάτω επισημάνσεις που δείχνουν την εξέλιξη της κατάστασης μέσα από μέτρα που έχουν ληφθεί. ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ Το εμπόριο το 2011 απασχολούσε περίπου 772.854 άνδρες και γυναίκες, μέγεθος που αντιστοιχεί στο 18,6% της συνολικής απασχόλησης στην ελληνική οικονομία και στο 24% της απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα της

ΛΟΥΚΑΣ ΠΑΠΑΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ

Να συμβάλουν και οι επιχειρηματίες στην ανάπτυξη «Ο επιχειρηματικός κόσμος πρέπει να συμβάλει στην προσπάθεια ανάπτυξης της οικονομίας, η οποία την επόμενη περίοδο θα στηριχθεί στις διαρθρωτικές αλλαγές, στον εξορθολογισμό και τη μείωση των δαπανών, την πάταξη της φοροδιαφυγής και όχι σε νέους φόρους».

οικονομίας. Το 2011, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (2010), η απασχόληση στο εμπόριο μειώθηκε κατά 28.260 άτομα, ενώ η απασχόληση στο σύνολο της οικονομίας μειώθηκε κατά περίπου 270.650 άτομα. Σύμφωνα με το Δείκτη Επιβίωσης (δείκτης που διαμορφώθηκε από την έρευνα των κλειστών επιχειρήσεων σε κεντρικούς εμπορικούς δρόμους), από τις 324.000 εμπορικές επιχειρήσεις που λειτουργούσαν το 2008, επιβίωσαν τον Αύγουστο του 2011 οι 255.000 (έκλεισαν δηλαδή οι 68.000 από τον Ιανουάριο 2009). Εάν η συρρίκνωση του εμπορίου συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό, τότε τον Αύγουστο του 2013 εκτιμάται ότι θα λειτουργούν μόνο 201.000 εμπορικές επιχειρήσεις. Θα πρόκειται δηλαδή για μια συνολική «αποχώρηση» από την αγορά 121.000 εμπορικών επιχειρήσεων. Αυτό σημαίνει ότι σήμερα έχουν ήδη χάσει τη δουλειά τους 68.000 έμποροι και προβλέπεται να ακολουθήσουν άλλοι τόσοι, ανεβάζοντας το συνολικό νούμερο των απωλειών σε 136.000 άτομα περίπου. Μπορεί σε μια μικρή χώρα σαν την Ελλάδα ο αριθμός των μικρών εμπορικών επιχειρήσεων να είναι ίσως και υπερβολικός. Όμως στην παρούσα συγκυρία και σύμφωνα με τα δεδομένα της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας το κλείσιμο ενός τόσο μεγάλου αριθμού επιχειρήσεων, και μάλιστα σε τόσο λόγο χρόνο, χωρίς σχεδιασμό ή δυνατότητας εύρεσης απασχόλησης σε άλλον κλάδο, έχει ήδη ανυπολόγιστες επιπτώσεις. Κάθε κλείσιμο μιας επιχείρησης υπολογίζεται ότι επιβαρύνει ετησίως το κράτος από 13.000 έως 285.000 ευρώ, ανάλογα με το μέγεθος, την απώλεια φόρων, δημοτικών τελών, ασφαλιστικών εισφορών, φόρου εισοδήματος από ενοίκια, καταβολή επιδομάτων ανεργίας, κ.λπ. Σωρευτικά, η συνολική απώλεια για το κράτος μπορεί και να ξεπεράσει τα 8 δισ. ευρώ ετησίως. ΦΠΑ – ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ Η αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ, με ανώτερο συντελεστή αυτόν του 23%, που έχει υιοθετήσει η Ελλάδα, και σε συνδυασμό με άλλα φοροεισπρακτικά μέτρα, έχουν πλήξει καίρια την κατανάλωση και έχουν οδηγήσει ένα μεγάλο κομμάτι της χώρας στη φτώχεια. Τα έσοδα όμως του κράτους από την επιβολή των αυξημένων συντελεστών ΦΠΑ στο εμπόριο δεν έχουν αυξηθεί, όπως θα περίμενε ίσως κανείς, αλλά σε σχέση με το 2008 έχουν μειωθεί κατά 22% περίπου (15 δισ. έναντι 11.7 δισ.). Ο λόγος δεν είναι άλλος από τη ραγδαία υποχώρηση της κατανάλωσης, τα έσοδα της οποίας δεν μπόρεσαν να αντισταθμίσουν οι αυξημένοι συντελεστές. Αντίθετα, εάν η το υπουργείο οικονομικών αποφάσιζε μια αποκλιμάκωση των συντελεστών του ΦΠΑ κατά 400 μονάδες βάσης (από 23% σε 19%), εξαιρώντας τον κλάδο των οχημάτων, τότε θα πετύχαινε: α) να εισπράξει τα ίδια έσοδα μέσα στην επόμενη διετία, με αυστηρό έλεγχο της αγοράς και αυστηρές κυρώσεις σε περίπτωση φοροδιαφυγής και παράλληλα συμφωνία κυρίων με τους εμπόρους για συγκράτηση, αν όχι πτώση των τιμών, β) βελτίωση του κλίματος στην αγορά και της εμπιστοσύνης των καταναλωτών μετά τη σφοδρή πτώση τα τελευταία χρόνια (από 108,1 το 2007 σε 74,1 το 2011), γ) να δώσει ανάσα στις επιχειρήσεις με τόνωση των πωλήσεων, διατηρώντας τις έτσι ζωντανές και εισπράττοντας έσοδα, δ) βελτίωση τη ρευστότητας στην αγορά.

ΜΠΕΝ ΜΠΕΡΝΑΝΚΕ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ FED

Δεν θα ρίξουμε «δίχτυ ασφαλείας» στην Ευρώπη «Η Fed ούτε μπορεί ούτε θα ρίξει «δίχτυ ασφαλείας» κάτω από τις προβληματικές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ή τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα. Είμαστε όλοι ανήσυχοι. Θα κληθεί ο Αμερικανός φορολογούμενος να σώσει ευρωπαϊκά κράτη και τράπεζες; Όχι, δεν έχει ούτε την πρόθεση ούτε την εξουσιοδότηση να το κάνει».

ΠΟΛ ΤΟΜΣΕΝ

ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΔΝΤ

Η ελληνική ύφεση μπορεί να υπερβεί το 6% φέτος «Η κυβέρνηση πρέπει να κινηθεί επιθετικά για να κλείσει ΔΕΚΟ και άλλους φορείς του δημοσίου και να προχωρήσει σε εθελούσια, πεδίο στο οποίο προς το παρόν φανερώνει ταμπού. Η ύφεση μπορεί να ξεπεράσει το 6% του ελληνικού ΑΕΠ, ενώ αν δεν προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις, το έλλειμμα θα παγιωθεί στο 10% του ΑΕΠ».

ΑΝΓΚΕΛΑ ΜΕΡΚΕΛ

ΓΕΡΜΑΝΙΔΑ ΚΑΓΚΕΛΑΡΙΟΣ

Το ευρωομόλογο θα ήταν λάθος «Το συνδυαστικό ανώτατο όριο κεφαλαίων για το τρέχον και μελλοντικό ταμείο διάσωσης (EFSF και ESM) δεν πρέπει να ξεπερνά τα 500 δισ. ευρώ. Η έκδοση κοινών ομολόγων για την Ευρωζώνη δεν θα καταπολεμούσε τις ρίζες της κρίσης. Δεν είναι κατάλληλα ως μέτρα διάσωσης. Η πορεία προς τη δημοσιονομική ενοποίηση στην Ευρώπη αποτελεί μονόδρομο».

ΓΙΕΝΣ ΒΑΪΝΤΜΑΝ

ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ

«Ναι» στα δάνεια προς το ΔΝΤ, αλλά με όρους «Η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας ετοιμάζεται να χορηγήσει νέα δάνεια στο ΔΝΤ, προκειμένου να ενισχύσει την ικανότητά της για την αντιμετώπιση της κρίσης, αλλά τα κεφάλαια πρέπει να δοθούν με όρους τόσο για τη χρήση τους όσο και για τη συνεισφορά των κρατών. Η γερμανική κεντρική τράπεζα είναι πρόθυμη να συνεισφέρει στο ΔΝΤ με το ποσό των 45 δισ. ευρώ, αλλά τα κεφάλαια δεν μπορεί να προσημειωθούν για συγκεκριμένη χρήση, όπως η χρηματοδότηση των δημοσίων χρεών των πληγεισών από την κρίση χωρών της Ευρωζώνης. Επίσης, η συγκέντρωση κεφαλαίων δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης. Εάν οι όροι δεν ικανοποιηθούν, τότε δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε σε αυτό».

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

«Πράσινη» φορολογία «Η κυβέρνηση εξετάζει την εφαρμογή και φορολογικών μέτρων για την ενίσχυση της “πράσινης” ανάπτυξης. Για παράδειγμα, ένα προϊόν που παράγεται με συστατικά που δημιουργούν προβλήματα στο περιβάλλον, θα επιβαρύνεται φορολογικά περισσότερο σε σχέση με ένα αντίστοιχο που έχει ηπιότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον». ΧΡΗΜΑ 11

Χ προτάσεις αγοράς

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ 2012 OΙ «ΧΡΥΣΕΣ» ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ Η ΚΡΙΣΗ ✒

Ακόμη και μέσα στο θολό αυτό τοπίο, οι αναλυτές επισημαίνουν ότι υπάρχουν επενδυτικές ευκαιρίες και τις εντοπίζουν, κατά κύριο λόγο, σε εταιρείες με εξαγωγικό προσανατολισμό. Επίσης, ξεχωρίζουν ορισμένους κλάδους που δείχνουν αντοχή στην κρίση, όπως είναι η ενέργεια, τα τυχερά παιχνίδια και οι εταιρείες κοινής ωφέλειας.

από τη Λίλιαν Μαργαρίτη

12 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΡΧΙΖΟΥΝ ΝΑ «ΞΕΧΩΡΙΖΟΥΝ» ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ

ο χειρότερο εννεάμηνο στην ιστορία τους εμφάνισαν οι εισηγμένες στο Χ.Α. εταιρείες και σύμφωνα με τους αναλυτές η «ταλαιπωρία» θα συνεχιστεί, καθώς ούτε στο τελευταίο τρίμηνο του 2011 αναμένεται να αλλάξει το σκηνικό. Μάλιστα, όπως επισημαίνουν οι αναλυτές, το διάστημα Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου του τρέχοντος έτους θα υπάρξουν επιπλέον επιβαρύνσεις, με νέες φορολογικές και έκτακτες εγγραφές. Η ύφεση της ελληνικής οικονομίας αποτυπώνεται στα στοιχεία της περιόδου Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2011 που δημοσιοποίησαν οι εγχώριες εισηγμένες, με τους κλάδους των τραπεζών, των κατασκευών, των εκδόσεων και των μεταφορών να βρίσκονται υπό πίεση. Την ίδια ώρα, ολοένα και περισσότερες εταιρείες αναγκάζονται να προσφύγουν στο άρθρο 99, αδυνατώντας να εξυπηρετήσουν τις οικονομικές τους υποχρεώσεις. Ωστόσο, ακόμη και μέσα στο θολό αυτό τοπίο, οι αναλυτές επισημαίνουν ότι υπάρχουν επενδυτικές ευκαιρίες και τις εντοπίζουν, κατά κύριο λόγο, σε εταιρείες με εξαγωγικό προσανατολισμό. Επίσης, ξεχωρίζουν ορισμένους κλάδους που δείχνουν αντοχή στην κρίση, όπως είναι η ενέργεια, τα τυχερά παιχνίδια και οι εταιρείες κοινής ωφέλειας. Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα εννεαμήνου των εισηγμένων εταιρειών οι αναλυτές της Βeta Securities αναφέρουν ότι η δημοσιονομική ομίχλη αποδείχθηκε αρκετά ισχυρότερη της αρχικής προσπάθειας που είχε σημειωθεί κατά τα πρώτα δύο τρίμηνα του 2011, ανακόπτοντας τη δυναμική κάποιων μικρών κλαδικών βελτιώσεων. Η εποχική συνεισφορά των καλοκαιρινών μηνών επηρέασε μόνο επιμέρους περιπτώσεις που αφορούν τη ζήτηση συγκεκριμένων προϊόντων και υπηρεσιών (μεταφορές – ξενοδοχεία-τρόφιμα), αφού η αύξηση της τουριστικής κίνησης δεν μεταφρά-

στηκε σε ανάλογη ροή εσόδων για την πλειοψηφία των εισηγμένων εταιρειών. Σημειώνεται ότι 241 εισηγμένες εταιρείες εμφάνισαν στο εννεάμηνο 2011 ζημίες ύψους 6,69 δισ. ευρώ, έναντι κερδών 451,5 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Ο κύκλος εργασιών τους την ίδια περίοδο ανήλθε σε 57,3 δισ. ευρώ, έναντι 55,5 δισ. ευρώ το εννεάμηνο του 2010, σημειώνοντας αύξηση κατά 3,3%. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι ο κύκλος εργασιών παρουσιάζει αύξηση, καθώς έχει επηρεαστεί από τις συνεχείς αυξήσεις των φόρων που έχουν μεσολαβήσει από πέρσι, καθώς και από τη μεγάλη συνεισφορά του κλάδου καυσίμων, χωρίς τα οποία θα εμφανιζόταν μειωμένος κατά 2,8%. Από τις 241 εταιρείες, οι 154 εμφάνισαν ζημίες και οι 87 κέρδη. Από τις ζημιογόνες, οι 77 αύξησαν τις ζημίες τους, οι 38 περιόρισαν τις απώλειές τους και οι 39 πέρασαν σε ζημιές από κέρδη την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Όσον αφορά τις κερδοφόρες εισηγμένες, 42 αύξησαν τα κέρδη τους, 30 περιόρισαν την κερδοφορία τους και μόνο 15 εταιρείες κατόρθωσαν εν μέσω κρίσης να επιστρέψουν στην κερδοφορία. Αξίζει να γίνει αναφορά στο σχόλιο της

Beta Securities, που επισημαίνει ότι αν στην παραπάνω ήδη αρνητική εικόνα συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι μια σειρά ζημιογόνων εταιρειών δεν συμμετέχει πλέον στη λίστα με τις εισηγμένες λόγω παύσης δραστηριότητας, διαγραφής από το χρηματιστήριο ή μη δημοσίευσης ισολογισμών, τότε η τελική εικόνα επιδεινώνεται ακόμα περισσότερο. Ο λόγος κερδοφόρων/ζημιογόνων εταιρειών στο Χ.Α. παρέμεινε στο χειρότερο σημείο της τελευταίας δεκαετίας, αφού μόλις μία στις τρεις εισηγμένες είναι κερδοφόρος και μόλις μία στις πέντε εταιρείες έχει πάει καλύτερα από πέρσι. Οι κυριότερες μειώσεις στη δραστηριότητα παρατηρούνται στις κατασκευές (-32%), στις εκδόσεις (-27%) στην ένδυση (-48%) και στα έπιπλα (-49,6%). Ακόμα και ο θεωρητικά μη ελαστικός κλάδος της υγείας έχει υποστεί συρρίκνωση στη δραστηριότητά του κατά 72%, όπως ο επίσης μη ελαστικός κλάδος των τυχερών παιχνιδιών (-22%), αποτέλεσμα της ομοιόμορφης και συστημικής πλέον διάχυσης της ύφεσης στην αγορά, σε ρυθμούς μάλιστα πολύ υψηλότερους από το ξεκίνημα των δύο πρώτων τριμήνων. Η συρρίκνωση της εγχώριας κατασκευαστικής δραστηριότητας έχει επι-

☛

ΣΗΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ΟΤΙ 241 ΕΙΣΗΓΜΕΝΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΑΝ ΣΤΟ ΕΝΝΕΑΜΗΝΟ 2011 ΖΗΜΙΕΣ ΥΨΟΥΣ 6,69 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ, ΕΝΑΝΤΙ ΚΕΡΔΩΝ 451,5 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΕΡΣΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟ. Ο ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΟΥΣ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ ΑΝΗΛΘΕ ΣΕ 57,3 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ, ΕΝΑΝΤΙ 55,5 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ ΤΟ ΕΝΝΕΑΜΗΝΟ ΤΟΥ 2010, ΣΗΜΕΙΩΝΟΝΤΑΣ ΑΥΞΗΣΗ ΚΑΤΑ 3,3%. ΧΡΗΜΑ 13

Χ προτάσεις αγοράς ~ Επενδυτικός Οδηγός 2012: Oι «χρυσές» ευκαιρίες που δημιουργεί η κρίση ☛

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ (-32%), ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ (-27%), ΣΤΗΝ ΕΝΔΥΣΗ (-48%) ΚΑΙ ΣΤΑ ΕΠΙΠΛΑ (-49,6%). ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ Ο ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΜΗ ΕΛΑΣΤΙΚΟΣ ΚΛΑΔΟΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΕΧΕΙ ΥΠΟΣΤΕΙ ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΗ ΣΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑ 72%, ΟΠΩΣ ΕΠΙΣΗΣ ΚΑΙ Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΩΝ ΤΥΧΕΡΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ (-22%) φέρει ανάλογες μειώσεις σε τζίρο και κέρδη σε κοντινούς κλάδους (μεταλλουργία, τσιμέντα, ξυλεία), γεγονός που αποτυπώνεται πολύ έντονα στα εταιρικά μεγέθη τα οποία αφορούν τις μητρικές εταιρείες. ΤΡΑΠΕΖΕΣ: Ο ΑΔΥΝΑΜΟΣ ΚΡΙΚΟΣ Ανάλογα με τη βαθιά ύφεση στην Ελλάδα είναι και τα αποτελέσματα των εισηγμένων εταιρειών στο εννεάμηνο του 2011, αναφέρει ο κ. Νίκος Χριστοδούλου, Υπεύθυνος του Τμήματος Ανάλυσης της Merit Χρηματιστηριακής. Παράλληλα, επισημαίνει ότι υπεύθυνες για το μέγεθος των ζημιών που εμφάνισαν στο σύνολό τους οι εταιρείες του Χ.Α. είναι οι τράπεζες, κυρίως λόγω των απομειώσεων στα ομόλογα και δευτερευόντως λόγω των αυξήσεων των προβλέψεων για επισφάλειες. Συνολικά οι 11 τράπεζες που είναι εισηγμένες πια μετά την αποχώρηση της Proton και της Εμπορικής, εμφάνισαν ζημιές μετά από φόρους ύψους 7,11 δισ. ευρώ από κέρδη 206 εκατ. ευρώ στο εννεάμηνο του 2010. Από εκεί και πέρα, αν εξαιρέσουμε τις τράπεζες, οι υπόλοιπες 222 εταιρείες εμφανίζουν κέρδη 382 εκατ. ευρώ, έναντι κερδών 248 εκατ. στο εννεάμηνο του 2010, σύμφωνα με τα στοιχεία της Merit. Η διαφαινόμενη αύξηση της κερδοφορίας για τις μη τραπεζικές μετοχές είναι βέβαια πλασματική, αφού πέρυσι οι υψηλές ζημιές οφείλονταν σε μεγάλο βαθμό στις λογιστικές ζημιές της MIG. Έτσι, αν αφαιρέσουμε και τη MIG από το δείγμα, τα καθαρά κέρδη έχουν μειωθεί φέτος σε 507 εκατ. ευρώ, από 1,63 δισ. πέρσι, σημειώνοντας πτώση της τάξης του 68,9%.

14 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

Στην ύφεση που βιώνει η Ελλάδα αποδίδει ο κ. Χριστοδούλου το αρνητικό αυτό αποτέλεσμα, αφού η πλειονότητα των κλάδων έχει επηρεαστεί σημαντικά. Ειδικότερα, αρνητικός είναι οι αντίκτυπος στους τζίρους των εταιρειών και στα περιθώρια κέρδους τους, ενώ παράλληλα τα χρηματοοικονομικά έξοδα έχουν αυξηθεί. Πολλές είναι και οι λογιστικές απομειώσεις στις οποίες προβαίνουν οι εταιρείες κυρίως υπεραξιών και επενδυτικών ακινήτων. Από την άλλη, η μη θέσπιση έκτακτης εισφοράς για φέτος βελτίωσε κάπως την άσχημη εικόνα. ΟΙ ΚΕΡΔΙΣΜΕΝΟΙ Εταιρείες και όμιλοι με κύριο χαρακτηριστικό την εξωστρέφεια και τη διατήρηση των περιθωρίων κέρδους σε ικανοποιητικά επίπεδα, κατόρθωσαν να εμφανίσουν μια καλή εικόνα των μεγεθών τους, όπως και στα δύο προηγούμενα τρίμηνα του 2011. Σύμφωνα με τον κ. Μάνο Χατζηδάκη, Yπεύθυνο του Τμήματος Ανάλυσης της Beta Securiries, για τις «Μυτιληναίος», «ΜΕΤΚΑ», «Frigoglass», «S&B», «ΟΛΘ», «ΕΛΒΑΛ», «ΕΥΔΑΠ», «ΕΥΑΘ», «Μotor Οil», «Jumbo» και «Καρέλιας», το τρίτο τρίμηνο της φετινής χρονιάς αποτελεί συνέχεια του εξαμήνου και μάλλον θα έχουν μια πολύ διαφορετική χρήση σε σχέση με την υπόλοιπη αγορά. Σε αυτές τις εταιρείες σε επίπεδο μεγάλης κεφαλαιοποίησης έχουν προστεθεί από το γ’ τρίμηνο και η Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης (α’ τρίμηνο), η ΕΧΑΕ η Autohellas και ο Νηρέας. Σε μικρότερου μεγέθους εταιρείες, σε συνέχεια της περσινής χρονιάς, καλά μεγέθη εμφάνισαν οι εταιρείες Πλαίσιο, Mermeren, Elton, Καραμολέγκος, Ικτί-

νος, Μevaco, Κυριακίδης, Λούλης, Info Quest, ΜLS Πληροφορική, Πλαστικά Κρήτης, Πλαστικά Θράκης και AS Company. ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ Χ.Α. ΓΙΑ ΤΟ 2012 Το 2011 η Ελλάδα και η Ευρώπη βρέθηκαν αντιμέτωπες με τη χειρότερη οικονομική κρίση από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, επισημαίνει ο κ. Σέργιος Μελαχροινός, αναλυτής της Solidus Χρηματιστηριακής ΑΕΠΕΥ. Το τραπεζικό σύστημα της χώρας μας δέχτηκε σημαντικές πιέσεις, ενώ το κύρος και η αξιοπιστία των ελληνικών τραπεζών αμφισβητείται διαρκώς από μετόχους και καταθέτες. Το ελληνικό χρηματιστήριο οδεύει προς κλείσιμο της χρονιάς με απώλειες πάνω από 50%, ενώ ο τραπεζικός δείκτης έχει υποχωρήσει μέσα στο 2011 περίπου 78%. Η διαφορά ανάμεσα στις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων με τις αντίστοιχες των γερμανικών είναι σε δυσθεώρητα ύψη, ενώ οι τιμές των ελληνικών ομολόγων, για όλες τις ημερομηνίες λήξης πέραν του έτους είναι κάτω από το 30% της ονομαστικής τους αξίας. Μέσα σε αυτό το αβέβαιο περιβάλλον οι περισσότερες επενδυτικές επιλογές τείνουν προς την κατεύθυνση της διασφάλισης του κεφαλαίου και λιγότερο προς την αναζήτηση της βέλτιστης απόδοσης. Για το λόγο αυτό, πολλοί Έλληνες επενδυτές προτίμησαν την περασμένη χρονιά για να τοποθετήσουν τα χρήματα τους σε διεθνείς τίτλους, ώστε να διαφοροποιηθούν από τον κίνδυνο της χώρας. ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ Ωστόσο, ο κ. Μελαχροινός εκτιμά ότι στην περίπτωση ενός επενδυτή ο οποίος επιθυμεί να αναλάβει επενδυτικό κίνδυνο στην ελληνική κεφαλαιαγορά, υπάρχουν επιλογές. Όσον αφορά τις τραπεζικές μετοχές, πρέπει να αναζητήσουμε τυχόν ευκαιρίες όταν θα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία των αυξήσεων κεφαλαίων και θα έχει ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς. Μέχρι τότε αξίζουν της προσοχής μας εταιρείες μη τραπεζικές, υψηλής κεφαλαιοποίησης, με ηγετική θέση στον κλάδο τους, κατά προτίμηση εξαγωγικού χαρακτήρα. Οι κλάδοι που μπορούν

H KLEEMANN είναι μία από τις μεγαλύτερες εταιρίες ανελκυστήρων στην Ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά. Δραστηριοποιείται στον τομέα κατασκευής, σχεδιασμού και εμπορίας Ολοκληρωμένων Συστημάτων Ανελκυστήρων από το 1983 με έδρα το Κιλκίς. Κατέχει ιδιόκτητες κτιριακές εγκαταστάσεις 82.500 m2 σε συνολική ιδιόκτητη έκταση 201.500 m2. Η Γερμανική τεχνογνωσία που διαθέτει από την KLEEMANN Hubtechnik GmbH και η υψηλή ποιότητα υλικών εγγυώνται στον χρήστη ένα απόλυτα ασφαλές προϊόν. Εξάγει σε όλο τον κόσμο, σε πάνω από 75 χώρες με κύριες αγορές την Αγγλία, Ιρλανδία, Γερμανία, Βέλγιο, Ρωσία, Ουκρανία, Πολωνία, Σερβία, Τουρκία, Αυστραλία, Σαουδική Αραβία, Καραϊβική, Νότια Αφρική, Σιγκαπούρη, Νιγηρία, Κίνα κ.α. Η KLEMANN έχει παρουσία με παραγωγικές εγκαταστάσεις, θυγατρικές και γραφεία πωλήσεων σε 10 χώρες. Ελλάδα, Τουρκία, Σερβία, Ρουμανία, Αγγλία, Κίνα, Γερμανία, Ρωσία, Ντουμπάι και Πολωνία. Διαθέτει πλήρως καθετοποιημένη παραγωγή. Στις εγκαταστάσεις της στη βιομηχανική περιοχή του Κιλκίς λειτουργούν εργοστάσια Παραγωγής Υδραυλικού και Μηχανικού Ανελκυστήρα. Παράλληλα, παραγωγικές εγκαταστάσεις λειτουργούν και στην Κίνα, στην περιοχή της Σαγκάης. Ακολουθώντας όλα αυτά τα χρόνια τον πιο ενδεδειγμένο τρόπο ανάπτυξης νέων προϊόντων, η KLEEMANN έχει καταφέρει την ευέλικτη σχεδίαση και τη συνεχή εξέλιξη των εξαρτημάτων που απαρτίζουν τον ανελκυστήρα. Η εστίασή της στην συνεχή έρευνα και ανάπτυξη, οδήγησε μάλιστα στην απόκτηση 20 διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας τα οποία αναφέρονται σε ολοκληρωμένους ανελκυστήρες αλλά και σε σχετικά υποσυστήματα. Ο νέος πύργος δοκιμών 61 μέτρων συντελεί στην ανάπτυξη νέων, υψηλοτάχυτων ανελκυστήρων με μεγάλες διαδρομές, κατάλληλους για πολυώροφα κτίρια και δίνει τη δυνατότητα στην εταιρία να προσεγγίσει νέες πιο απαιτητικές αγορές του εξωτερικού.

Πρόσφατα ανέπτυξε και μια σειρά από ηλεκτρονικές υπηρεσίες διαθέσιμες μέσω της ηλεκτρονικής ιστοσελίδας www.kleemann.gr, την online εφαρμογή σχεδιασμού και διαμόρφωσης θαλάμου ανελκυστήρα, Design Your Lift, το online σύστημα παραγγελιοληψίας, KLEEMANN Partners, που δίνει την δυνατότητα στους πελάτες της να λαμβάνουν μελέτη, σχέδιο και προσφορά για το έργο που τους ενδιαφέρει 24 ώρες το 24ωρο και την online υπηρεσία, KLEEMANN Stock House όπου μπορούν να ενημερώνονται για υλικά και προϊόντα άμεσης διαθεσιμότητας και προνομιακής τιμής. Παράλληλα, η εφαρμογή, KLEEMANN Mobile Lift Tester, που ανέπτυξε και είναι διαθέσιμη για «έξυπνα» κινητά ή άλλες κινητές συσκευές, δίνει τη δυνατότητα μέτρησης της απόδοσης του ανελκυστήρα. Χάρη στις εύστοχες στρατηγικές και επενδυτικές κινήσεις που έχει κάνει, έχει καταφέρει να βρίσκεται μεταξύ των υγιέστερων οικονομικά εταιριών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.

www.kleemann.gr

Χ προτάσεις αγοράς ~ Επενδυτικός Οδηγός 2012: Oι «χρυσές» ευκαιρίες που δημιουργεί η κρίση να διαφοροποιηθούν είναι αυτοί της ενέργειας, των τροφίμων, των τυχερών παιχνιδιών και των εταιρειών κοινής ωφέλειας. Οι τοποθετήσεις σε ελληνικά κρατικά ομόλογα εμφανίζουν πολύ υψηλές, αλλά αβέβαιες αποδόσεις, υποστηρίζει ο αναλυτής. Την ίδια εικόνα παρουσιάζουν και τα τραπεζικά ομόλογα, καθώς οι τιμές τους έχουν υποχωρήσει σε επίπεδα που απεικονίζουν την εικόνα απαξίωσης που αναφέραμε προηγουμένως. Την όποια απόφαση για τοποθέτηση σε αυτά ο επενδυτής πρέπει να την πάρει αφού πρώτα σταθμίσει τους κινδύνους που θέλει να αναλάβει. Ωστόσο, υπάρχουν ευκαιρίες σε ομόλογα ελληνικών εταιρειών (π.χ. του ΟΤΕ), η αξιολόγηση των οποίων είναι αρκετές βαθμίδες πάνω από αυτή του ελληνικού δημοσίου και των τραπεζών, ενώ οι αποδόσεις τους δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητες! Η ΚΡΙΣΗ «ΘΑ ΔΕΙΞΕΙ ΤΟ ΔΡΟΜΟ» Τα στάδια μετεξέλιξης της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους και η διαφαινόμενη επιβράδυνση, αν όχι η αντιστροφή, της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης αναμένεται να κυριαρχήσουν ως παράγοντες προσδιορισμού της συμπεριφοράς των διεθνών αγορών κεφαλαίου και χρήματος στη διάρκεια του 2012, υποστηρίζει ο κ. Νικόλαος Γεωργιάδης, Υπεύθυνος Ανάλυσης Αγοράς & Μετοχών της Valuation @ Research Specialists. Στην Ευρωζώνη, το ζήτημα της λεπτής ισορροπίας μεταξύ της διασφάλισης δημοσιονομικής πειθαρχίας αφενός, αλλά και της δημιουργίας προϋποθέσεων οικονομικής ανάπτυξης αφετέρου, θα διαμορφώνει καταρχάς τις βραχυπρόθεσμες αντιδράσεις των αγορών μετοχών στη διάρκεια του 2012. Σε δεύτερο χρόνο, τα τοπικά χαρακτηριστικά της κρίσης τής εκάστοτε οικονομίας θα επιδρούν, σε μικρότερο ίσως βαθμό, στις διακυμάνσεις των μετοχικών αξιών. Οι χρηματιστηριακές, οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις που έλαβαν χώρα στη διάρκεια του 2011 υποδηλώνουν ότι όλα τα πιθανά αρνητικά σενάρια στο παγκόσμιο οικονομικό σκηνικό και ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένουν ανοικτά, με τις επενδυτικές

16 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

προσδοκίες να «δείχνουν» ευάλωτες ακόμη και τις πιο ισχυρές οικονομίες του πλανήτη. Στην ελληνική αγορά, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, δεν διαφαίνονται δυνατότητες «αντίδρασης» της πραγματικής οικονομίας, τέτοιες που θα τροφοδοτούσαν και θα ενίσχυαν καθοριστικά τη δημοσιονομική προσαρμογή μέσω της οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και της ανάκαμψης των περιουσιακών αξιών. Υπό τις συνθήκες αυτές, το έτος 2012 αναμένεται να αποτελέσει περίοδο έντονης δοκιμασίας των αντανακλαστικών της ήδη ασθμαίνουσας ελληνικής οικονομίας και να προδιαγράψει την κατεύθυνση της εγχώριας αγοράς μετοχών για τα επόμενα χρόνια. ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ Τα έως τώρα αποτελέσματα που εμφανίζουν οι εισηγμένες εταιρείες αφήνουν περισσότερο μια οσμή ρίσκου παρά ευκαιρίας, καθώς η συνεχής καταγραφή ζημιών από τρίμηνο σε τρίμηνο έχει επιφέρει σοβαρά χτυπήματα στη ρευστότητα και την κεφαλαιακή θέση των εισηγμένων εταιρειών, αναφέρει ο κ. Μάνος Χατζηδάκης, Υπεύθυνος του Τμήματος Ανάλυσης της Beta Securities. Περιθώρια εξεύρεσης κεφαλαίων δεν υπάρχουν, τουλάχιστον όσο η κατάσταση στις τράπεζες παραμένει ως έχει, ενώ οι εξοικονομήσεις μέσω αναδιαρθρώσεων και περιορισμού κόστους έχουν εξαντληθεί στις περισσότερες περιπτώσεις. Τα χρονικά περιθώρια για να αλλάξει το μίγμα πωλήσεων και να κατευθυνθεί προς το εξωτερικό είτε δεν υπάρχουν είτε δεν μπορούν να υποστηριχθούν από τους υπάρχοντες πόρους. Η νέα γενιά των εταιρειών που θα προσφύγουν στο άρθρο 99 είναι προ των πυλών και αυτό θα πρέπει να εκτιμηθεί άμεσα τόσο από τους μετόχους των εταιρειών αυτών όσο και από τους δανειστές τους. Στο δ’ τρίμηνο οι ζημιές αναμένεται να διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα κυρίως λόγω της αύξησης των τραπεζικών επισφαλειών που ενδεχομένως θα προκύψουν από το διαγνωστικό τεστ της Blackrock, αλλά και της απεικόνισης της έκτακτης εισφοράς και του φόρου ακινήτων σε όλες τις εισηγμένες. Επιπλεόν, εφόσον το PSI αλλάξει και οι

τράπεζες αναγκαστούν να αυξήσουν τις προβλέψεις απομείωσης των κρατικών ομολόγων, τότε τα 10 δισ. ευρώ ζημιές στην τελική γραμμή θα αποδειχθούν μια αισιόδοξη εκτίμηση, επισημαίνει ο κ. Χατζηδάκης. Σε αυτό το περιβάλλον η ρευστότητα θα παραμείνει προτεραιότητα και το πιθανότερο είναι οι επόμενοι μήνες να χαρακτηριστούν από μεγάλη συντηρικότητα στην κατανάλωση, την επένδυση και την χρηματοδότηση. Επιπλέον το ξεκίνημα της επόμενης χρονιάς πιθανόν να έχει προεκλογική χροιά, όπου παραδοσιακά υπάρχει μια σχετική αναστολή σε ό,τι αφορά την κατανάλωση, όπως και καθυστερήσεις στην ανάθεση κάποιων έργων ή την εκτέλεση κάποιων πληρωμών. Σε ό,τι αφορά την αποτίμηση της αγοράς, τα 28 δισ. ευρώ ενσωματώνουν πολλά ακραία σενάρια, όπου σε επιμέρους εταιρείες είναι μάλλον υπερβολικά. Από την άλλη πλευρά η κερδοφορία που θα μπορούσε να υποστηρίξει μια τέτοια αποτίμηση, αν και δεν είναι απαιτητική, δεν φαίνεται να μπορεί να παραχθεί χωρίς τη συμβολή του τραπεζικού κλάδου. Ωστόσο, ο κ. Χατζηδάκης, υποστηρίζει ότι δεν πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός ότι τα αριθμητικά επίπεδα διαπραγμάτευσης της εγχώριας αγοράς είναι τα χαμηλότερα των τελευταίων είκοσι και πλέον ετών. Πολλοί κίνδυνοι έχουν τιμολογηθεί σε σημαντικό βαθμό και αυτό μπορεί να δώσει την ευκαιρία για κάποιο ράλι εξορθολογισμού, εφόσον περιοριστούν οι αρνητικές επιδράσεις από τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας, ενδεχόμενο το οποίο εξαρτάται σχεδόν μονομερώς από εξωτερικούς παράγοντες. Ως εκ τούτου, οι αναλυτές της Beta Securities διατηρούν θετική οπτική για μια σειρά εταιρειών που έχουν πιο λογική έκθεση στην εγχώρια ζήτηση και απέδειξαν ότι τουλάχιστον φέτος είναι σε θέση να παράξουν αξία για το μέτοχο. Σε αυτές τις εταιρείες αναμένεται κάτι καλύτερο από μια άνοδο εξορθολογισμού σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, καθώς θα τύχουν και της πρώτης προσοχής των θεσμικών κεφαλαίων που θα αναζητήσουν περιπτώσεις ελκυστικών ελληνικών εταιρειών. Χ

Ο ΟΤΕ ΥΠΟΣΤΗΡΙζΕΙ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΗΣ ΝΑΥΤΙλΙΑΣ

Ολοκληρωμένες λύσεις επικοινωνίας απO τον Για μία καταξιωμένη εταιρεία, με πολυετή παρουσία στον ανταγωνιστικό χώρο της ναυτιλίας, που είναι προσηλωμένη πιστά στην βελτιστοποίηση των πόρων και των υπηρεσιών της, η αποτελεσματική αξιοποίηση των τηλεπικοινωνιακών της υποδομών είναι νευραλγικής σημασίας. Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση της ΑΝΕΚ LINES, της πρώτης εταιρείας λαϊκής βάσης στην Ελλάδα, που από το 1967 ακολουθεί μία σταθερά ανοδική πορεία και έχει εξελιχθεί σε μία από τις πλέον σύγχρονες ναυτιλιακές εταιρείες, με πανευρωπαϊκή παρουσία και μεγάλο κύρος. Η διάκρισή της από τη Lloyd’s List ως «H Καλύτερη Εταιρεία της Χρονιάς 2008 για την Επιβατηγό Ναυτιλία» έρχεται να βεβαιώσει αυτήν την πορεία της. Με στόλο 10 σύγχρονων ιδιόκτητων πλοίων, όλων πιστοποιημένων με τα Διεθνή Συστήματα Ασφάλειας και Ποιότητας, και με εξειδικευμένο και άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό, βάσει διεθνών προτύπων, η ΑΝΕΚ έχει καταφέρει να αξιοποιήσει εύστοχα επενδυτικές ευκαιρίες και προκλήσεις. Παράλληλα, έχει διευρύνει το εμπορικό της δίκτυο και δημιουργήσει νέες δρομολογιακές γραμμές πάντα με κριτήρια την ασφάλεια του επιβατηγού κοινού και το υψηλό επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών.

Η ανάγκη

Η ΑΝΕΚ αναζητούσε λύση για την αναβάθμιση του τηλεπικοινωνιακού δικτύου της και τη διασφάλιση της άμεσης επικοινωνίας μεταξύ όλων των σημείων παρουσίας της. Λόγω της διάσπαρτης πα-

ρουσίας των γραφείων και πρακτορείων της σε Ελλάδα και Ιταλία, ήταν επιβεβλημένη η διασύνδεση τόσο μεταξύ τους, όσο και με τα κεντρικά της γραφεία με όσο το δυνατόν πιο μειωμένες λειτουργικές δαπάνες. Έτσι, απευθύνθηκε στον ΟΤΕ θεωρώντας τον την πιο αξιόπιστη επιλογή στην παροχή ολοκληρωμένων λύσεων που αφορούν σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών. Ο ΟΤΕ, διαθέτοντας το μεγαλύτερο ιδιόκτητο τηλεπικοινωνιακό δίκτυο στον ελλαδικό χώρο αποτελεί το μεγαλύτερο πολυδιάστατο κανάλι πρόσβασης, μετάδοσης, παροχής και υποστήριξης υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις. Πρόθεσή του είναι να προσφέρει, πέρα από τις βασικές υπηρεσίες διασύνδεσης φωνής και δεδομένων, συνολικά διαχειρίσιμες προηγμένες λύσεις (managed solutions) που να ανταποκρίνoνται ακριβώς στις απαιτήσεις τους.

Η λύση

Ο ΟΤΕ έδωσε άμεσα λύση για τις ανάγκες διασύνδεσης της ΑΝΕΚ με τη δημιουργία εικονικού ιδιωτικού δικτύου (VΡΝ) για τη μεταφορά δεδομένων (data), φωνής μεταξύ των σημείων παρουσίας της. Η τοπολογία του δικτύου αφορά στη διασύνδεση 10 σημείων μέσω μισθωμένων κυκλωμάτων, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο VPN πάνω στο αξιόπιστο και ευέλικτο δίκτυο IP MPLS του ΟΤΕ. Ειδικά για τη διασύνδεση των Κεντρικών Γραφείων της ΑΝΕΚ στα Χανιά χρησιμοποιήθηκε οπτικός φορέας Metro Ethernet στα 6Mbps, ενώ τα γραφεία της εταιρείας στον Πειραιά διασυνδέονται με αντίστοιχο κύκλωμα των 2Mbps. Στο Ηράκλειο και στα υπόλοιπα περιφερειακά σημεία η διασύνδεση για πρόσβαση στο IP VPN γίνεται μέσω κυκλώματος Hellsacom. Να σημειωθεί ότι η ευελιξία που παρέχει η τεχνολογία MPLS στην ανάπτυξη και διαχείριση IP VPN δικτύων, την καθιστά ιδανική για τη δημιουργία δικτύων τοπολογίας Full Mesh, όπου όλα τα σημεία επικοινωνούν μεταξύ τους χωρίς να χρειάζεται η μεσολάβηση κάποιου κεντρικού σημείου. Λόγω της συχνής τηλεφωνικής επικοινωνίας μεταξύ των σημείων παρουσίας της εταιρείας, η το-

οτΕ

πολογία Full Mesh κρίνεται απολύτως απαραίτητη για την απευθείας επικοινωνία τους αλλά και για την αποφυγή μεγάλου όγκου κίνησης στα Κεντρικά Γραφεία. Επιπλέον, τους καλοκαιρινούς μήνες, όπου ο φόρτος εργασίας και οι τρέχουσες απαιτήσεις είναι ιδιαίτερα αυξημένες, οι εισερχόμενες κλήσεις προς Τμήμα Κρατήσεων του Πειραιά εξυπηρετούνται στα Χανιά, καθώς προωθούνται εκεί αυτόματα μέσω του MPLS δικτύου. Ειδικά, δε, για την εσωτερική επικοινωνία ανάμεσα στα Κεντρικά Γραφεία και τους πράκτορες της εταιρείας στην Πάτρα, την Ηγουμενίτσα, τη Βενετία και την Ανκόνα έχει υλοποιηθεί επικοινωνία Voice over IP. Παράλληλα, στα Κεντρικά Γραφεία παρέχεται υπηρεσία πρόσβασης στο διαδίκτυο μέσω οπτικού φορέα Metro Ethernet στα 8Mbps, που προσφέρει εγγυημένη και συμμετρική ταχύτητα και εξυπηρετεί ταυτόχρονα τα περιφερειακά σημεία και το on line σύστημα κρατήσεων της ΑΝΕΚ. Αναφορικά με τα τηλεφωνικά κέντρα, ο ΟΤΕ προμήθευσε, εγκατέστησε και συνεχίζει να συντηρεί τεχνολογικά σύγχρονα κέντρα που στηρίζουν την IP τηλεφωνία και έχουν τη δυνατότητα επέκτασης, ενώ για τις ανάγκες τηλεφωνικής επικοινωνίας προς τρίτους προσφέρει το οικονομικό πακέτο τηλεφωνίας «OTE Business Πακέτο Χρόνου 15.000’».

Τα οφέλη

Η υιοθέτηση των λύσεων που παρείχε ο ΟΤΕ εξασφάλισαν στην ΑΝΕΚ μία σειρά από οφέλη. Έτσι, εξαιρετικά σημαντική, ιδιαίτερα στην περίοδο που διανύουμε, είναι η εξοικονόμηση κόστους από τη μείωση των τηλεπικοινωνιακών δαπανών της εταιρείας, αλλά και η υψηλή διαθεσιμότητα του δικτύου της ειδικά σε περιόδους αιχμής (όπως η καλοκαιρινή περίοδος, όπου η ανάγκη για αναβάθμιση είναι επιβεβλημένη). Τέλος, η ευελιξία επεκτασιμότητας του δικτύου αποτελεί ένα ακόμα εξαιρετικό πλεονέκτημα για την εύρυθμη λειτουργία της εταιρείας καθώς της εξασφαλίζει γρήγορη και με λογικό κόστος δυνατότητα ανταπόκρισης στις επιχειρησιακές της ανάγκες.

Χ προτάσεις αγοράς

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΑΓΟΡΕΣ ΣΕ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΑΞΙΕΣ ΣΤΡΕΦΟΝΤΑΙ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ Μεγάλες αλλαγές στη συμπεριφορά των επενδυτών φέρνει η διατήρηση της κρίσης, καθώς αυτοί προσπαθούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Η λέξη «ασφάλεια» είναι πλέον κυρίαρχη στα χείλη όλων, είτε είναι τραπεζίτες είτε επενδυτές είτε αναλυτές, και οι «αμυντικές» τοποθετήσεις «δεσπόζουν» στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια περισσότερο από ποτέ.

18 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

✒ από τον Γιώργο Καλούμενο

αρόλα αυτά, οι βασικές αρχές που πρέπει να χαρακτηρίζουν ένα χαρτοφυλάκιο δεν μεταβάλλονται σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς. Εξάλλου όλοι συμφωνούν ότι οι επενδύσεις είναι ένας ζωντανός οργανισμός, μια δυναμική διαδικασία που πρέπει να μεταλλάσσεται ανάλογα με τη συγκυρία και την ωρίμανση του επενδυτή, προκειμένου αυτός να αποκομίσει υψηλές αποδόσεις σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Βέβαια, το επενδυτικό περιβάλλον παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς σε συνθήκες κρίσης δεν μπορεί κανείς να είναι τόσο επιθετικός, ενώ αντίστοιχα σε περιόδους ισχυρής ανάπτυξης, αξίζει κανείς να «φλερτάρει» με περισσότερο ρίσκο. Σε γενικές γραμμές πάντως, ξεκινώντας από το ρίσκο των μετοχών, με στόχο το γρήγορο κέρδος, οι επενδυτές σταδιακά μεταφέρονται σε περισσότερο αμυντικές τοποθετήσεις, όπως για παράδειγμα οι επενδύσεις σε χρυσό και σε ομόλογα του εξωτερικού και αναζητούν «ασφαλείς λιμένες» για τα χρήματά τους. Παράλληλα, το «πέρασμα» από τη μία κατηγορία χαρτοφυλακίου στην άλλη μπορεί να γίνει «εν μία νυκτί» ή να διαρκέσει ακόμη και μία πενταετία, ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά, αλλά και τις ιδιαίτερες επιθυμίες του κάθε επενδυτή. H μεταβολή της σύνθεσης του ιδανικού χαρτοφυλακίου είναι μια διαδικασία που μπορεί να κρατήσει από κάποιες μέρες έως και μερικά χρόνια. H συμβουλή των ειδικών είναι οι μεταβολές να γίνονται τμηματικά - χρόνο με το χρόνο - ώστε να συμπίπτουν με την ετήσια αναδιάρθρωση που πραγματοποιείται σε κάθε χαρτοφυλάκιο. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται πως δεν θα υπάρξουν απώλειες από παροδικές μεταβολές της αγοράς, ενώ ο επενδυτής θα έχει την ευελιξία που απαιτείται για τη σωστή επιλογή στις νέες τοποθετήσεις. Τέλος, υπάρχουν διεθνώς οικογένειες αμοιβαίων κεφαλαίων στις οποίες η σύνθεση των επενδύσεων αλλάζει με το πέρασμα του χρόνου, απαλλάσσοντας τον επενδυτή από τον κόπο και το άγχος της αναδιάρθρωσης του χαρτοφυλακίου του. ERNST & YOUNG ΜΕΓΑΛΗ Η ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΗΠΙΑΣ ΥΦΕΣΗΣ ΤΟ 2012 Η πιθανότητα ήπιας ύφεσης στην Ευρωζώνη για το πρώτο μισό του 2012 είναι πλέον εξαιρετικά μεγάλη, σύμφωνα με νέα έκθεση της Ernst & Young Eurozone

Economic Forecast Winter 2011 (EEF). Παρά τις μεταρρυθμίσεις που ανακοινώθηκαν στις 9 Δεκεμβρίου, οι λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής της συμφωνίας παραμένουν ασαφείς, εξασφαλίζοντας έτσι ότι οι διακυμάνσεις θα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα και στο άμεσο μέλλον, μειώνοντας περαιτέρω τις προοπτικές ανάπτυξης, τουλάχιστον για τους επόμενους έξι μήνες. Ωστόσο, ακόμα και αν υποθέσουμε ότι η συμφωνία του Δεκεμβρίου θα υλοποιηθεί, οι προβλέψεις τείνουν σε ήπια ανάπτυξη στην Ευρωζώνη προς το τέλος του 2012. Η πρόβλεψη είναι μόλις 0.1% αύξηση του ΑΕΠ για το 2012, η οποία θα αυξηθεί σε 1.5% - 2% για την περίοδο 2013-15. Η Marie Diron, senior economic adviser του Eurozone Economic Forecast για λογαριασμό της Ernst & Young, σχολιάζει: «Οι μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν στη σύνοδο κορυφής της 9ης Δεκεμβρίου αποτελούν ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση και η ανταπόκριση φαίνεται να είναι σχετικά θετική. Ωστόσο, οι επενδυτές παραμένουν εξαιρετικά επιφυλακτικοί σχετικά με τη δέσμευση και την ικανότητα των κυβερνήσεων της Ευρωζώνης να υλοποιήσουν γρήγορα αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Παρόλο που αυτή η επιβράδυνση δεν μπορεί να συγκριθεί με την αντίστοιχη του 2008, υπάρχουν αρκετές ανησυχίες αναφορικά με το θέμα της ρευστότητας των τραπεζών και της ανεργίας για το 2012». Ο Mark Otty, Area Managing Partner της Ernst & Young για την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Ινδία και την Αφρική, σχολιάζει: «το κλίμα αβεβαιότητας που επικρατεί στην Ευρωζώνη δεν μπορεί παρά να μειώσει την πρόθεση των ευρωπαϊκών εταιρειών να κάνουν μακροπρόθεσμες επενδύσεις και να λάβουν αποφάσεις για νέες προσλήψεις. «Η πραγματική πρόκληση για την Ευρώπη και τις “ανεπτυγμένες οικονομίες” είναι η ανάπτυξη και ο βαθμός στον οποίο οι ώριμες οικονομίες θα καταφέρουν να βρουν τρόπους για να αναπτυχθούν περισσότερο από τις ιστορικές τους τάσεις, προκειμένου να αποπληρώσουν τα χρέη τους και να μάθουν στο μέλλον να ζουν με όσα επιτρέπουν οι δυνατότητές τους». Η ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΝΕΑΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΤ Το EEF χαιρετίζει τις πρόσφατες αποφάσεις που έλαβε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) για αντιστροφή της πρώιΧΡΗΜΑ 19

Χ προτάσεις αγοράς ~ Διεθνείς αγορές: Σε σταθερές αξίες στρέφονται τα κεφάλαια ☛

ΠΑΡΑ ΤΙΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΗΚΑΝ ΣΤΙΣ 9 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ, ΟΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΑΣΑΦΕΙΣ, ΕΞΑΣΦΑΛΙΖΟΝΤΑΣ ΕΤΣΙ ΟΤΙ ΟΙ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ ΘΑ ΔΙΑΤΗΡΗΘΟΥΝ ΣΕ ΥΨΗΛΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΑΜΕΣΟ ΜΕΛΛΟΝ, ΜΕΙΩΝΟΝΤΑΣ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΤΙΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΟΜΕΝΟΥΣ ΕΞΙ ΜΗΝΕΣ

μης αύξησης των επιτοκίων που έγινε στις αρχές του 2011. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η ρευστότητα των τραπεζών, είναι πολύ πιθανό να απαιτηθούν επιπρόσθετες διευκολύνσεις σε συνδυασμό με επιπρόσθετα μέτρα. Επιπλέον, οι συνεχιζόμενες αμφιβολίες σχετικά με την ικανότητα κάποιων χωρών να υλοποιήσουν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, θα σημαίνουν ότι η ΕΚΤ θα αναγκαστεί να συνεχίσει τις αγορές κρατικών ομολόγων. Πολλοί σχολιαστές, συμπεριλαμβανομένου του EEF, πιστεύουν, ότι η ουσιαστική δέσμευση των κυβερνήσεων για τις δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις θα επιτρέψει στην ΕΚΤ την αύξηση του προγράμματος της αγοράς ομολόγων. Παρόλο που οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης έχουν μειωθεί πρόσφατα, παραμένουν ακόμη σε αρκετά υψηλά και απρόβλεπτα επίπεδα. Καθώς οι μεταρρυθμίσεις στις δημοσιονομικές και οικονομικές δομές απαιτούν χρόνο, στο άμεσο μέλλον η ΕΚΤ μπορεί εύκολα να παίξει ένα βασικό ρόλο, εξασφαλίζοντας ότι οι αποδόσεις των ομολόγων δεν θα φτάσουν ούτε θα παραμείνουν σε μη βιώσιμα επίπεδα. Όπως εξηγεί η Diron, «καθώς το 2012 οι αγορές είναι ασταθείς, οι προοπτικές ανάπτυξης μικρές και οι απαιτήσεις για δανεισμό μεγάλες, η ΕΚΤ είναι πιθανό να χρειαστεί να λειτουργήσει ως δανειστής τελευταίας λύσης, προκειμένου να αποφευχθούν τα χειρότερα – ή ακόμη και η πιθανότητα διάλυσης της Ευρωζώνης». ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΡΓΙΑ Σε κάποιες χώρες της Ευρωζώνης, ειδικότερα στην περιφέρεια, η ανεργία αυξά-

20 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

νεται με γρήγορους ρυθμούς από το 2008, αλλά το EEF πιστεύει ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να επιδεινωθεί αυτή η κατάσταση και να επεκταθεί σε κάποιες από τις χώρες του πυρήνα. Δεδομένων των προσδοκιών, τα συνολικά ποσοστά ανεργίας θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα για μια μεγάλη χρονική περίοδο. Το EEF προβλέπει ότι τα ποσοστά της ανεργίας στην Ευρωζώνη δε θα πέσουν κάτω από το 10% πριν το 2015. Η Diron αναφέρει ότι «οι αλλαγές στις αγορές εργασίας της Ευρωζώνης, με στόχο την ενίσχυση της ευελιξίας και τη μείωση του κόστους εργασίας, θα βοηθήσουν να εξασφαλιστεί ότι το ευρώ θα ξεπεράσει αυτή την κρίση, διαμορφώνοντας ισχυρότερες βάσεις». ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΚΛΑΔΟ Η ρευστότητα των τραπεζών είναι ένα άλλο ζήτημα που προκαλεί ανησυχία στην Ευρωζώνη. Ο τραπεζικός δανεισμός στην Ευρωζώνη παραμένει περιορισμένος, καθώς οι τράπεζες αναδιαμορφώνουν τους ισολογισμούς τους και μειώνουν την έκθεσή τους σε κλάδους και χώρες υψηλότερου ρίσκου. Η έρευνα της ΕΚΤ για το δανεισμό κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2011 έδειξε ότι τα κριτήρια δανεισμού έχουν γίνει αυστηρότερα, ενώ οι έρευνες για μεμονωμένες χώρες καταγράφουν ακόμη πιο αυστηρά κριτήρια στις χώρες της Ευρωζώνης. Κάποιοι από τους βασικούς παράγοντες στους οποίους οφείλεται αυτή η κατάσταση είναι η μειωμένη πρόσβαση στις κεφαλαιακές αγορές και οι επιδεινωμένες προβλέψεις των τραπεζών για τις γενικότερες οικονομικές προ-

οπτικές. Αυτά τα στοιχεία σχετικά με το δανεισμό υποδεικνύουν την αύξηση των αρνητικών επιπτώσεων για τις επιχειρηματικές επενδύσεις και τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να αυξήσουν την παραγωγή τους για το 2012. Όπως εξηγεί η Diron, «η ΕΚΤ έχει επεκτείνει το δανεισμό της στις τράπεζες μέχρι και τρία χρόνια, ενώ έχει διευρύνει το εύρος των εγγυήσεων που μπορούν να χρησιμοποιούν οι τράπεζες ώστε να αποκτούν ρευστότητα από την κεντρική τράπεζα. Όλα αυτά τα μέτρα στοχεύουν στη διευκόλυνση της ιδιαίτερα δύσκολης τρέχουσας κατάστασης χρηματοδότησης για τις τράπεζες, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να παίξουν το βασικό τους ρόλο στην οικονομία, λειτουργώντας ως δανειστές». ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ 2012 Η μείωση του πληθωρισμού για το 2012 θα εξασφαλιστεί από μια σειρά παραγόντων. Πρώτον, οι τιμές του πετρελαίου έχουν υποχωρήσει και προβλέπεται ότι θα μειωθούν κατά περίπου 10% μέσα στο 2012. Δεύτερον, οι βασικές επιπτώσεις θα είναι ευνοϊκές. Τρίτον, στις αρχές του 2012 θα υπάρξει μια μείωση στον πληθωρισμό, καθώς οι επιπτώσεις της αύξησης του ΦΠΑ κατά τις αρχές του 2011 θα αρχίσουν να φθίνουν. Το EEF αναμένει ότι ο πληθωρισμός θα είναι κατά μέσο όρο 1.8% μέσα στο 2012, σε σύγκριση με το 2.6% του 2011, με αντίστοιχα ποσοστά για το 2013-14. Η Diron σχολιάζει: «οι τελευταίες εξελίξεις στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία, καθώς και η ευρωπαϊκή συμφωνία, μειώνουν τον κίνδυνο διάσπασης της Ευρωζώνης. Ωστόσο, ο κίνδυνος παραμένει υπαρκτός, ειδικότερα καθώς μέσα στο 2012 πολύ μεγάλα τμήματα του δημόσιου χρέους θα χρειαστούν αναχρηματοδότηση, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει νέες εντάσεις». Το κόστος από τη διάσπαση της Ευρωζώνης θα είναι αναμφισβήτητα εξαιρετικά μεγάλο και θα έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην παγκόσμια οικονομία. Επομένως, το EEF πιστεύει ότι οι αρχές των μεγάλων χωρών θα προσπαθήσουν να διατηρήσουν το ενιαίο νόμισμα. Φαίνεται εξαιρετικά πιθανό ότι το κόστος από τη δράση της ΕΚΤ ως δανειστής τελευταίας λύσης,

θα είναι μικρότερο από ό,τι το μεσοπρόθεσμο κόστος της διάσπασης. ΕΥΝΟΪΚΟΤΕΡΕΣ ΟΙ ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ Παρόλο που οι βραχυπρόθεσμες προβλέψεις για την Ευρωζώνη παραμένουν αρνητικές, έχουν ήδη γίνει βήματα για ένα ευνοϊκότερο μέλλον. Η κατάσταση στην Ιταλία, την Ισπανία και την Ελλάδα είναι ανησυχητική, ωστόσο εάν οι μεταρρυθμίσεις υλοποιηθούν σύντομα, οι αρχές των υπόλοιπων χωρών μπορεί να λάβουν συντομότερα την απαραίτητη εντολή για εφαρμογή παρόμοιων σκληρών μεταρρυθμίσεων. Με αυτό τον τρόπο θα δοθεί μια μεγάλη ψυχολογική ώθηση στις ευρωπαϊκές αγορές. Επίσης, ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί κατά το επόμενο έτος. Η Ιρλανδία έχει αποτελέσει ένα πολύ καλό παράδειγμα σχετικά με τον τρόπου με τον οποίο μπορεί να επιτευχθεί μια μεταρρύθμιση σε μια χώρα οδηγώντας την στην ανάκαμψη. Η Diron καταλήγει: «Παρά τις αποθαρρυντικές βραχυπρόθεσμες προβλέψεις και τους συνεχιζόμενους κινδύνους για περαιτέρω ύφεση, αναμένουμε ότι η Ευρωζώνη θα σταθεροποιηθεί μέσα στο 2012, καθώς το τέλος της κρίσης στην Ιταλία και στην Ελλάδα θα ενισχύσει τις προβλέψεις μεσοπρόθεσμης ανάπτυξης και θα σημάνει την επιστροφή στην οικονομική σταθερότητα. «Επιπλέον, τα συνεχή ερεθίσματα από τις αναδυόμενες αγορές, οι οποίες αναμένεται να κατευθύνουν την παγκόσμια ανάπτυξη κατά τα επόμενα χρόνια και να συναγωνιστούν τις ανεπτυγμένες χώρες διεκδικώντας ένα μερίδιο του παγκόσμιου ΑΕΠ από το 2014, θα βοηθήσουν στην αποκατάσταση του ρυθμού ανάπτυξης της Ευρωζώνης σε περίπου 2% κατά την περίοδο 2014-15, με δυνατότητες βελτίωσης στο μέλλον». ΟΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Το σχέδιο ενός νέου προγράμματος για την αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης χρέους που ανακοινώθηκε στις 26 Οκτωβρίου περιλαμβάνει βαθύτερη απομείωση του κρατικού χρέους που διακρατείται από τον ιδιωτικό τομέα, χρηματοδότηση της διάσωσης ύψους 130 δισ. ευρώ και απαιτήσεις ανακεφαλαιοποίησης για όλες τις τράπεζες της Ευρωζώνης. Ωστόσο, πολλά ερωτήματα γύρω από τη νέα ελληνική συμφωνία παραμένουν ανα-

πάντητα. Πρώτον, οι αρχές της Ε.Ε. υπολογίζουν ότι το χρέος της Ελλάδας θα κυμαίνεται περίπου στο 120% του ΑΕΠ στο τέλος της δεκαετίας. Εάν αυτό το επίπεδο δεν αποδειχθεί βιώσιμο, οι ιδιώτες επενδυτές ενδέχεται να αναγκαστούν να προβούν σε μεγαλύτερο «κούρεμα», δεδομένου του ότι μεγάλο μέρος του χρέους της Ελλάδας ανήκει αυτή τη στιγμή σε επίσημους δανειστές. Επιπροσθέτως, τα στοιχεία για τη δυναμική της ανάπτυξης και του ελλείμματος που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό του επιπέδου του χρέους δεν είναι διαθέσιμα. Η Ελλάδα διαρκώς αποκλίνει από τους στόχους μείωσης του ελλείμματος, επομένως είναι πιθανό οι υπολογισμοί να βασίζονται σε αισιόδοξες υποθέσεις. Παράλληλα, το ΑΕΠ προβλέπεται να συνεχίσει να συρρικνώνεται σε ποσοστό άνω του 6% το 2011 και το 2012, σημειώνοντας απότομη πτώση σε όλα τα επιμέρους στοιχεία της εγχώριας ζήτησης. Τέλος, ο τραπεζικός κλάδος είναι ιδιαίτερα ευάλωτος. Αξιωματούχοι της Ε.Ε. εκτιμούν ότι οι απαιτήσεις για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών θα καλυφθούν από τη χρηματοδότηση της διάσωσης, αλλά οι καταθέσεις αποσύρονται από τον ελληνικό τραπεζικό κλάδο από την αρχή του έτους. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ ΥΦΕΣΗΣ ΤΥΠΟΥ W Η Επιτροπή Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων (Economic and Monetary Affairs Committee – EMAC) της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ομοσπονδίας (European Banking Federation -- EBF) εξέδωσε την εξαμηνιαία της έκθεση σχετικά με τις προοπτικές της οικονομίας της Ευρωζώνης. Η επιτροπή, που αποτελείται από επικεφαλής οικονομολόγους εθνικών

τραπεζικών ενώσεων και ευρωπαϊκών τραπεζών, έχει προχωρήσει σε μια σημαντική αναθεώρηση προς τα κάτω της ανάπτυξης, με το ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ να αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,5% το 2011 και μόλις 0,3% το 2012. Μάλιστα οι κίνδυνοι για ακόμη χαμηλότερη ανάπτυξη το 2012 είναι ιδιαίτερα αυξημένοι. Κατά την άποψη των επικεφαλής οικονομολόγων των ευρωπαϊκών τραπεζών, η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας στις χώρες της Ευρωζώνης αρχικά προήλθε από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η επιβράδυνση της ανάπτυξης του παγκόσμιου εμπορίου και οι αυξημένες τιμές των εμπορευμάτων. Όμως, η αδυναμία εξεύρεσης μιας βιώσιμης μακροπρόθεσμης λύσης για την κρίση χρέους στην Ευρώπη έχει συμβάλει σε μια σημαντική επιδείνωση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της EMAC και Σύμβουλο Οικονομικών Μελετών της Eurobank, καθηγητή Δημήτρη Μαλλιαρόπουλο, «σε αυτή την κρίσιμη περίοδο, η ικανότητα των κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ για έγκαιρη και αξιόπιστη επίλυση της κρίσης κρατικού χρέους είναι αποφασιστικής σημασίας». Πέρα από την κρίση χρέους, ένας ιδιαίτερα ανασταλτικός παράγοντας για την ανάπτυξη θεωρείται ότι είναι η απομόχλευση του τραπεζικού τομέα, η οποία ενισχύθηκε λόγω των νέων κεφαλαιακών απαιτήσεων που έθεσε η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΒΑ) τον Οκτώβριο του 2011. Σύμφωνα με τους επικεφαλής οικονομολόγους των ευρωπαϊκών τραπεζών, οι πρόσθετες κεφαλαιακές απαιτήσεις αναμένεται να έχουν ισχυρό αρνητικό αντίκτυπο στον τραπεζικό δανεισμό προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά, συμβάλλοντας αρνητικά στην ανάπτυξη.

☛

Η ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΛΛΟ ΖΗΤΗΜΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ. Ο ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟΣ, ΚΑΘΩΣ ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΑΝΑΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΥΝ ΤΟΥΣ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥΣ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕΙΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΚΛΑΔΟΥΣ ΚΑΙ ΧΩΡΕΣ ΥΨΗΛΟΤΕΡΟΥ ΡΙΣΚΟΥ ΧΡΗΜΑ 21

Χ προτάσεις αγοράς ~ Διεθνείς αγορές: Σε σταθερές αξίες στρέφονται τα κεφάλαια

ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΛΩΝΙΣΤΙΩΤΗΣ DAILYFX MARKET ANALYST

ΤΟ 2011 ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ «ΑΓΟΡΑΣΑΝ» ΑΣΦΑΛΕΙΑ

ε λίγες ημέρες ολοκληρώνεται μια χρονιά η οποία ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, με κυρίαρχο γεγονός την κρίση χρέους και την εξάπλωσή της σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το αποτέλεσμα αυτής της κρίσης ήταν η σχεδόν μόνιμη παρουσία του φόβου στις αγορές, με αποτέλεσμα το επενδυτικό συναίσθημα να κινείται στο μεγαλύτερο μέρος της χρονιάς σε αρνητικά επίπεδα. Ένα ακόμα χαρακτηριστικό των αγορών ήταν και η σημαντικά αυξημένη μεταβλητότητα, γεγονός που αύξησε κατακόρυφα τις διακυμάνσεις και αποτέλεσε ένα σημαντικό αντίπαλο στην προσπάθεια των αναλυτών να εκτιμήσουν την κατάσταση, αλλά και στην προσπάθεια των επενδυτών να σημειώσουν θετικές αποδόσεις. Το 2011, κατά γενική ομολογία, δεν αποτελεί θετική χρονιά και αυτό γίνεται ξεκάθαρο αν μελετήσουμε τις αποδόσεις των hedge funds που αποτελούν το δείκτη αναφοράς (benchmark) για την απόδοση των επενδυτικών τοποθετήσεων. Τα hedge funds κλείνουν τη χρονιά με απώλειες και μάλιστα, πολλά εξ αυτών αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο να αναστείλουν τις υπηρεσίες τους, καθώς οι ζημιές τους είναι πάρα πολύ μεγάλες. Κάνοντας μια γρήγορη ανασκόπηση του συνόλου τις αγοράς, θα παρατηρήσουμε ότι είναι ξεκάθαρο πως οι επενδυτές αναζήτησαν ασφάλεια και τίποτα περισσότερο. Οι μεγαλύτεροι κερδισμένοι της χρονιάς είναι αναμφισβήτητα ο χρυσός, ο οποίος θα κλείσει με κέρδη για ενδέκατη συνεχόμενη χρονιά, το πετρέλαιο που διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα, τα αμερικανικά ομόλογα, το γεν και το φράγκο. Πλην του πετρελαίου, που αποτελεί μια εξαιρετικά πολύπλοκη περίπτωση, όλα τα υπόλοιπα θεωρούνται ασφαλή επενδυτικά καταφύγια. Ο χρυσός σημειώνει κέρδη* 21,91%, τα οποία είναι υψηλότερα και από το μέσο όρο κερδών των τελευταίων πέντε ετών, το γεν κέρδη 4,82% και το φράγκο κέρδη 0,8%, που θα ήταν πολύ μεγαλύτερα, αν η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας δεν αναγκαζόταν να παρέμβει αποφασιστικά,

22 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

προκειμένου να προστατεύσει την ελβετική οικονομία. Τα αμερικανικά δεκαετή ομόλογα έγιναν ανάρπαστα και ενισχύθηκαν κατά 7,67%. Αυτό σημαίνει ότι το επιτόκιό τους σημείωσε πτώση 39% το ίδιο χρονικό διάστημα, όταν σε όλη την Ευρώπη η τάση στις αποδόσεις των επιτοκίων ήταν ανοδική. Η αγορά μετοχών αναμένεται να ολοκληρώσει τη χρονιά με απώλειες. Και εδώ όμως υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που χρήζουν προσοχής. Τις μεγαλύτερες απώλειες καταγράφουν οι αναδυόμενες οικονομίες. Η αυξημένη μεταβλητότητα και ο φόβος, που περιγράψαμε παραπάνω, αποτέλεσαν την αφορμή για τη μαζική απόσυρση των κεφαλαίων από τις αναδυόμενες αγορές. Αυτό, σε συνδυασμό με τη λήψη μέτρων για το περιορισμό της ανάπτυξης, οδήγησε σε μεγάλες απώλειες τα αντίστοιχα χρηματιστήρια. Στην Ευρώπη οι απώλειες δε μπορούν να αγνοηθούν. Είναι σημαντικές και ξεπερνούν το 10% στο γερμανικό δείκτη DAX. Είναι προφανές ότι η Ευρώπη βρίσκεται στο «κέντρο του κυκλώνα». Απόλυτα κερδισμένη είναι η Αμερική. Παρά τη μαζική εισροή κεφαλαίων στα ομόλογα, οι μετοχές κατάφεραν να κινηθούν είτε κοντά στο μηδέν είτε θετικά, δείχνοντας ότι οι προοπτικές της Αμερικής απλά σκιάζονται από τα γεγονότα που συμβαίνουν στην Ευρώπη. Ο Dow Jones κινείται σε θετικό έδαφος με κέρδη 5,31%, ενώ S&P 500 και Nasdaq δεν καταγράφουν απώλειες μεγαλύτερες του 1,00%. Η γενικότερη εικόνα λοιπόν δείχνει ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει προβλήματα φυγής κεφαλαίων. Μάλιστα καθώς ακόμα δεν έχει διευθετηθεί η κρίση, τα στοιχεία δείχνουν ότι το φαινόμενο αυτό αναμένεται να ενταθεί. Οι μέσες εκτιμήσεις καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν χειρότερα πριν αρχίσουν να γίνονται καλύτερα. Το πρώτο τρίμηνο του 2012 αναμένεται, σύμφωνα με την ανάλυση των στοιχείων, να είναι ένα ιδιαίτερα δύσκολο και σκληρό τρίμηνο. Οι πιέσεις αναμένεται

να συνεχιστούν και σε αυτό ιδιαίτερο ρόλο θα παίξει μια σειρά παραγόντων. Ξεκινάμε από τον κρίσιμο παράγοντα της πραγματικής οικονομίας. Η Ευρωζώνη οδηγείται σε μια νέα ύφεση. Οι εκτιμήσεις της Citigroup κάνουν λόγο για έξι τρίμηνα ύφεσης, σενάριο το οποίο είναι τρομακτικό. Η ύφεση αυτή αναμένεται να έχει αλυσιδωτές αντιδράσεις. Αρχικά θα αυξήσει τις πιέσεις στην αμερικανική οικονομία η οποία δεν είναι ακόμα ισχυρή. Με τη σειρά τους χώρες όπως η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία θα δουν την ανάπτυξή τους να επιβραδύνεται και θα αρχίσουν να μειώνουν τα επιτόκια. Οι αντιδράσεις των επενδυτών θα ασκήσουν πιέσεις στα νομίσματά τους και η διάθεση για ρίσκο θα ελαχιστοποιηθεί. Οι συνέπειες στη χρηματιστηριακή αγορά ενδεχομένως θα είναι μια συνέχεια της εικόνας που παρατηρούμε κατά τη διάρκεια αυτής της χρονιάς, με την ενίσχυση της ζήτησης για ασφάλεια. Άρα ο χρυσός αναμένεται να βγει και πάλι ενισχυμένος από αυτή τη διαδικασία. Όπως επίσης και το ιαπωνικό γεν. Όσον αφορά την επιστροφή των επενδυτών στις τοποθετήσεις αυξημένου ρίσκου, αυτή θα εξαρτηθεί από τη διαχείριση της κρίσης χρέους και από τα μέτρα που θα λάβουν οι μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες. Δεν αποκλείεται τους πρώτους μήνες του 2012 να διογκωθούν επικίνδυνα κάποιες καταστάσεις όπως η άνοδος των αμερικανικών ομολόγων. Αυτό θα αποτελέσει ένα πρώτο δυνητικά θετικό σημάδι. Αν έχει διαμορφωθεί ένα περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων και αυξημένης ρευστότητας, τότε μια λύση στο ευρωπαϊκό πρόβλημα θα μπορέσει να δώσει το εναρκτήριο λάκτισμα για μια επιθετική στροφή προς τις μετοχές, το πετρέλαιο και τα νομίσματα υψηλών αποδόσεων (δολάρια Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας) από τις αρχές του δεύτερου τριμήνου του 2012 *οι αποδόσεις είναι με βάση το κλείσιμο της Παρασκευής 9 Δεκεμβρίου

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΜΠΑΡΔΗΣ

METLIFE ALICO Α.Ε.Δ.Α.Κ., ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

ΕΤΟΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟ 2012

o 2011 αποδείχθηκε μια δύσκολη χρονιά για την Ευρωζώνη, με την κρίση του δημοσίου χρέους να παίρνει διαστάσεις συστημικού κινδύνου. Η επέκταση της κρίσης από τις χώρες του Νότου σε παραδοσιακές δυνάμεις της Ευρώπης, είχε αρνητικό αντίκτυπο στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Το Χ.Α. κατέγραψε σημαντικές απώλειες και η αγορά ελληνικών ομολόγων προεξόφλησε την κατάσταση χρεωκοπίας. Η πρωτόγνωρη ύφεση που βιώνει η οικονομία μας, σε συνδυασμό με την αλματώδη αύξηση της ανεργίας και τη συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος, ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά φέτος. Τα παραπάνω επηρέασαν δυσμενώς τον κλάδο των Αμοιβαίων Κεφαλαίων, τόσο λόγω του mark-to-market όσο και των εξαγορών που εδράζονται στην ανάγκη κάλυψης τρεχουσών αναγκών από αποταμιευτικούς πόρους. Επιπλέον, η παραφιλολογία σχετικά με τη βιωσιμότητα του τραπεζικού συστήματος σε συνδυασμό με την – κατά καιρούς – φημολογία για αποχώρηση της Ελλάδας από την Ευρω-

ζώνη, έδρασαν καταλυτικά στην αύξηση των εκροών στον κλάδο. Τα υπό διαχείριση κεφάλαια υποχώρησαν φέτος 31%, φτάνοντας περίπου στα 5,5 δισ. ευρώ. Η MetLife Alico Α.Ε.Δ.Α.Κ. κατόρθωσε να υποστεί μικρότερη μείωση ενεργητικού σε σχέση με αυτή της αγοράς. Πιο αναλυτικά, η εταιρεία μας αύξησε το μερίδιό της στο 3,93% της συνολικής πίτας καταλαμβάνοντας την 6η θέση μεταξύ 22 εταιρειών στον κλάδο. Παραμένει δε, η πρώτη ΑΕΔΑΚ με βάση το ύψος των υπό διαχείριση κεφαλαίων - στα 216 εκατ. ευρώ - που δεν αποτελεί θυγατρική τραπεζικού ομίλου. Βασικό στοιχείο της στρατηγικής της εταιρείας μας είναι η προσήλωση στην κατανόηση των αναγκών των πελατών μας. Με βάση την ευρεία γκάμα προϊόντων που διαθέτουμε, είμαστε σε θέση να ανταποκρινόμαστε συνεχώς στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς, προσφέροντας ικανοποιητικές λύσεις στους επενδυτές μας (π.χ το ομολογιακό μας αμοιβαίο κεφάλαιο σε δολάριο προσφέρει αξιοσημείωτες θετικές αποδόσεις).

HSBC «BRIC FX PLuS 5%» Νέα Κατάθεση Εγγυημένου Κεφαλαίου στη λήξη

HSBC αναζητά συνεχώς νέες ευκαιρίες με επενδυτικές προοπτικές. Mε δεδομένες τις καθημερινές εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και την ολοένα μεγαλύτερη δυναμική που έχουν αποκτήσει οι αγορές BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα), η HSBC δημιούργησε τη νέα Κατάθεση Εγγυημένου Κεφαλαίου στη λήξη BRIC FX Plus 5%. Συγκεκριμένα, πρόκειται για προϊόν με υποκείμενη αξία τη σχέση των νομισμάτων Βραζιλίας (Ριάλ), Ρωσίας (Ρούβλι), Ινδίας (Ρουπία) και Κίνας (Ρενμίνμπι) με το ευρώ, με μέγιστη δυνατή μεικτή συνολική απόδοση που αγγίζει το 27,5% για καταθέσεις σε ευρώ, 21,25% σε δολάριο ΗΠΑ. Παράλληλα προσφέρει ελάχιστη μεικτή εγγυημένη απόδοση στη λήξη 5%. Η διάρκεια του προϊόντος είναι 5 έτη, με

ελάχιστο ποσό κατάθεσης 3.000 ευρώ ή δολάρια Η.Π.Α. Η προεγγραφή ξεκίνησε στις 5 Δεκεμβρίου 2011 και θα ολοκληρωθεί στις 13 Ιανουαρίου 2012. Όπως δήλωσε ο κ. Απόστολος Παπαναγιώτου, Διευθυντής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Προϊόντων HSBC Ελλάδος, «η παγκόσμια οικονομία δεν βασίζεται πλέον μόνο στην Ευρώπη και την Αμερική, αλλά και σε άλλες χώρες, όπως οι αναδυόμενες, οι οποίες αποκτούν όλο και περισσότερη δυναμική. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν και οι χώρες BRIC, οι οποίες δείχνουν να ανταποκρίνονται διαφορετικά στις δεδομένες οικονομικές συγκυρίες και παράλληλα αποτελούν κύριους παράγοντες διαμόρφωσης του παγκόσμιου εμπορίου. Η HSBC, λαμβάνοντας υπόψη τη δυναμική των χωρών

Τα αμοιβαία κεφάλαια παραμένουν το πιο διαφανές μέσο αποταμίευσης, που θα αποκτήσει ιδιαίτερη αξία στο μέλλον (εν μέσω συρρίκνωσης των εθνικών βασικών και επικουρικών συντάξεων), προκειμένου κάποιος να διατηρήσει το βιοτικό του επιπέδο μετά τη συνταξιοδότηση. Το 2012 θα είναι ακόμα ένα έτος προκλήσεων και προσαρμογής των οικονομιών της Ευρωζώνης στα νέα δεδομένα. Η αποφασιστική λήψη μέτρων στην κατεύθυνση της πολιτικής και οικονομικής ενοποίησης της Ευρωζώνης αποτελεί καταλύτη για την άμβλυνση της κρίσης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα απαιτηθούν θυσίες. Οι αγορές τείνουν να προεξοφλούν νωρίτερα την αλλαγή της οικονομικής τάσης (όπως συνέβη το 2009) και θεωρούμε ότι στα παρόντα επίπεδα τιμών έχει προεξοφληθεί σημαντικό μέρος από τα χειρότερα της ελληνικής οικονομίας. Παραμένουμε αισιόδοξοι και σε κατάσταση ετοιμότητας, προκειμένου να εκμεταλλευθούμε τις ευκαιρίες που θα προκύψουν στο εγγύς και απώτερο μέλλον. αυτών, την αξιοποιεί μέσα από τη νέα κατάθεση εγγυημένου κεφαλαίου στη λήξη BRIC FX Plus 5%». Για οποιαδήποτε διευκρίνιση ή περαιτέρω πληροφορίες, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να καλέσουν στην υπηρεσία τηλεφωνικής εξυπηρέτησης της HSBC, 801 117 17 17 ή στο 210 6962 100 για κλήσεις από κινητό.

∼ To προϊόν διατίθεται με προμήθεια συμ-

μετοχής και προσφέρεται σε περιορισμένη έκδοση. ∼ Η απόδοση της κατάθεσης υπόκειται σε φορολογία (σήμερα 10%, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία). ∼ Το παρόν άρθρο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ως επενδυτική συμβουλή ή ως προτροπή για επένδυση. ∼ Η κατάθεση καλύπτεται από το Financial Services Compensation Scheme του Ηνωμένου Βασιλείου, σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις του. ΧΡΗΜΑ 23

~ αφιέρωμα

Ποιες εταιρείες βράβευσαν οι αναγνώστες του περιοδικού ΧΡΗΜΑ και της ηλεκτρονικής εφημερίδας ΧΡΗΜΑ Week

24 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

ΟΙ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΕΙΣΗΓΜΕΝΕΣ ΤΟΥ 2011

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ

ΧΡΗΜΑ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΟΥΖΟΥΝΗΣ

2011

ια 9η συνεχόμενη χρονιά πραγματοποιήθηκε η ψηφοφορία των «Επιχειρηματικών Βραβείων ΧΡΗΜΑ – Γεώργιος Ουζούνης», κατά την οποία απονεμήθηκαν 16 κατηγορίες βραβείων σε εισηγμένες εταιρείες οι οποίες διακρίθηκαν στο επιχειρηματικό γίγνεσθαι το 2011. Τα αποτελέσματα προέκυψαν από on line ψηφοφορία στην ιστοσελίδα www.hrima.gr, στην οποία συμμετείχαν οι αναγνώστες του περιοδικού ΧΡΗΜΑ και της ηλεκτρονικής εφημερίδας ΧΡΗΜΑ Week. Συνολικά, ψήφισαν περίπου 1.000 αναγνώστες. Οι προτιμήσεις των επενδυτών - αναγνωστών του περιοδικού

ΧΡΗΜΑ και της ηλεκτρονικής εφημερίδας ΧΡΗΜΑ Week εμφάνισαν αρκετά μεγάλη διασπορά, σε διαγωνιστικές κατηγορίες με πολλές συμμετέχουσες εταιρείες, με επακόλουθο οι βραβευθείσες εταιρείες να μη συγκεντρώνουν πολύ εντυπωσιακά ποσοστά, ενώ την ίδια στιγμή εταιρείες με πολύ καλές επιδόσεις να μένουν εκτός τριάδας για λίγες μόνο ψήφους. Επισημαίνεται ότι σε αρκετές περιπτώσεις συγκεκριμένες θέσεις στην κατάταξη κρίθηκαν από διαφορά μόνο μίας ψήφου. Πολυνίκης η Motor Oil, που κέρδισε βραβεία σε τρεις κατηγορίες, καθώς και οι ΟΛΘ, Τράπεζα Κύπρου και ΟΤΕ, που κέρδισαν από δύο βραβεία. ΧΡΗΜΑ 25

Χ αφιέρωμα ~ Επιχειρηματικά Βραβεία «Χρήμα - Γεώργιος Ουζούνης 2011»

ΒΡΑΒΕΙΑ ΚΑΙ ΝΙΚΗΤΕΣ ΤΟΥ 2011 ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΒΡΑΒΕΙΟ

ΒΡΑΒΕΙΟ

ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ - 2011

ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΓΟΡΑΣ - 2011

Αξιολογούνται μια σειρά από παράγοντες όπως η πορεία των οικονομικών επιδόσεων, η σταθερότητά τους, η διεύρυνση των μεριδίων αγοράς, η χρηματιστηριακή πορεία και η σχέση με τους επενδυτές, η προσπάθεια διεθνοποίησης, η καινοτομία, η έμφαση στις επενδύσεις κ.λπ.

1o ΒΡΑΒΕΙΟ

2o ΒΡΑΒΕΙΟ

3o ΒΡΑΒΕΙΟ

ΒΡΑΒΕΙΟ

ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ FTSE-ASE/20 - 2011

ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ FTSE-SMALL CAP/80 - 2011

1o ΒΡΑΒΕΙΟ

2o ΒΡΑΒΕΙΟ 2o ΒΡΑΒΕΙΟ

3o ΒΡΑΒΕΙΟ

26 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

3o ΒΡΑΒΕΙΟ

Χ αφιέρωμα ~ Επιχειρηματικά Βραβεία «Χρήμα - Γεώργιος Ουζούνης 2011»

ΒΡΑΒΕΙΟ

ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ - 2011

ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ - 2011

Αξιολογούνται μια σειρά από παράγοντες όπως η πορεία των οικονομικών επιδόσεων, η σταθερότητά τους, η διεύρυνση των μεριδίων αγοράς, η ευελιξία της εταιρείας στις αλλαγές του εξωτερικού περιβάλλοντος, η χρηματιστηριακή πορεία και η σχέση με τους επενδυτές, ο βαθμός εξυπηρέτησης των πελατών κ.λπ.

Αξιολογείται η εταιρεία που φαίνεται ότι θα καταφέρει το 2011 να ανακάμψει σε μεγάλο βαθμό, διακόπτοντας ζημιές ή την πτωτική πορεία του παρελθόντος ή τέλος παρουσιάζει μεγάλη βελτίωση επιδόσεων μέσα στο 2011.

1o ΒΡΑΒΕΙΟ

2o ΒΡΑΒΕΙΟ

3o ΒΡΑΒΕΙΟ

ΒΡΑΒΕΙΟ

ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ - 2011

ΥΨΗΛΩΝ ΡΥΘΜΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ - 2011

Αξιολογείται η επίδοση της εταιρείας ως προς την επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης κατά το 2011, που εκτιμάται ότι είναι διατηρήσιμοι και στο μέλλον.

1o ΒΡΑΒΕΙΟ 1o ΒΡΑΒΕΙΟ

2o ΒΡΑΒΕΙΟ 2o ΒΡΑΒΕΙO

ΚαραμΟλΕΓΚΟς

3o ΒΡΑΒΕΙΟ 3o ΒΡΑΒΕΙΟ

28 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

Χ αφιέρωμα ~ Επιχειρηματικά Βραβεία «Χρήμα - Γεώργιος Ουζούνης 2011» ΒΡΑΒΕΙΟ

ΒΡΑΒΕΙΟ

ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗΣ - 2011

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ - 2011

Αξιολογείται η επίδοση της εταιρείας ως προς την επέκταση των δραστηριοτήτων της κατά το 2011, στο εξωτερικό, είτε μέσω εξαγωγών είτε μέσω παραγωγικής επέκτασης.

Αξιολογείται η επίδοση της εταιρείας ως προς την εφαρμογή προηγμένων τεχνολογιών και καινοτομιών, τόσο στη διαδικασία παραγωγής όσο και στην προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών.

1o ΒΡΑΒΕΙΟ

2o ΒΡΑΒΕΙΟ

3o ΒΡΑΒΕΙΟ

ΒΡΑΒΕΙΟ

ΥΨΗΛΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ - 2011

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ - 2011

Αξιολογείται η επίδοση της εταιρείας ως προς την υλοποίηση φιλόδοξων επενδυτικών προγραμμάτων, ικανών να ενισχύσουν τη μακροπρόθεσμη παρουσία της στην αγορά.

Αξιολογείται η στάση της εταιρείας απέναντι στο επενδυτικό κοινό (ποιότητα και επάρκεια παρεχόμενων πληροφοριών, ικανοποιητική ιστοσελίδα, προθυμία εξυπηρέτησης μετόχων, στάση των βασικών μετόχων και της διοίκησης απέναντι στη μετοχή και τους μικρομετόχους κ.λπ.).

1o ΒΡΑΒΕΙΟ

2o ΒΡΑΒΕΙΟ

3o ΒΡΑΒΕΙΟ

30 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

ΒΡΑΒΕΙΟ

ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ - 2011

ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ - 2011

Αξιολογείται η τυπική προσαρμογή των εταιρειών στο θεσμικό πλαίσιο περί Εταιρικής Διακυβέρνησης, αλλά και η πρόθεση των εταιρειών για την ουσιαστική Εταιρική Διακυβέρνηση, σε ανταπόκριση των αυξημένων απαιτήσεων του ανταγωνισμού και των κεφαλαιαγορών.

Αξιολογούνται μια σειρά από παράγοντες όπως η πορεία των οικονομικών επιδόσεων, οι επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, η καινοτομία, η προσπάθεια διεθνοποίησης, η έμφαση στις επενδύσεις, η διεύρυνση των μεριδίων αγοράς, η χρηματιστηριακή πορεία και η σχέση με τους επενδυτές, η σταθερότητά τους κ.λπ.

1o ΒΡΑΒΕΙΟ

2o ΒΡΑΒΕΙΟ

Foodlink 3o ΒΡΑΒΕΙΟ

3o ΒΡΑΒΕΙΟ

ΒΡΑΒΕΙΟ

ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ - 2011

(Εξαιρουμένων των «Τράπεζα Κύπρου» και «Marfin Popular Bank»)

ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΤΟΥ Χ.Α.Κ. - 2011

Αξιολογείται η έμφαση των εταιρειών στο γενικότερο κοινωνικό τους ρόλο (εργαζόμενοι, καινοτομία, προστασία περιβάλλοντος, ενίσχυση τοπικών κοινωνιών, χορηγικό έργο, αθλητισμός, κοινωνική μέριμνα, πολιτισμός κ.λπ.).

1o ΒΡΑΒΕΙΟ

2o ΒΡΑΒΕΙΟ

3o ΒΡΑΒΕΙΟ

Tsokkos Hotels tsokkos.com

ΧΡΗΜΑ 31

Χ συνέντευξη

Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΤΟ «ΛΑΣ ΒΕΓΚΑΣ» ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ JÜRGEN CREUTZMANN

ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

32 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

2 Συνέντευξη στην Άντα Σεϊμανίδη

Μετά από μια ώρα - και βάλε - συζήτησης με το Γερμανό ευρωβουλευτή Jürgen Creutzmann, επικεφαλής της Επιτροπής για την Εσωτερική Αγορά και την Προστασία του Καταναλωτή, καταλήξαμε σε ένα ενδιαφέρον συμπέρασμα: Η Ελλάδα μπορεί να μετατραπεί στο «Λας Βέγκας» της Ευρώπης και να έχει πολλαπλά οφέλη, αν το κάνει σωστά.

λλά και άλλες διαπιστώσεις του κ. Creutzmann, ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, είναι ουσιαστικά ο εμπνευστής της «Πράσινης Βίβλου» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το διαδικτυακό στοιχηματισμό, που στοχεύει στο «ξεκαθάρισμα» της διαδικτυακής (online) αγοράς, είναι άμεσα επίκαιρες. Για τους μη γνωρίζοντες, ο κ. Creutzmann είναι ο συντάκτης οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που ψηφίστηκε με συντριπτική πλειοψηφία στην αρμόδια Επιτροπή IMCO του ευρωκοινοβουλίου και η οποία χαρακτηρίστηκε ως «θαρραλέα» για τους εξής λόγους: Πρώτον, γιατί, όπως επισημαίνει ο ίδιος, υποδεικνύει το ρόλο της Επιτροπής ως το θεματοφύλακα των Συνθηκών, ο οποίος θα πρέπει να κυνηγά συστηματικά τις περιπτώσεις παραβίασης που εκκρεμούν. Δεύτερον, γιατί αναγνωρίζει ότι, ενώ ισχύει η αρχή της επικουρικότητας, σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως η προστασία των καταναλωτών και η καταπολέμηση του αδικήματος της απάτης, προτιμάται η κοινή προσέγγιση. Τρίτον, γιατί καλεί την Επιτροπή να δημοσιεύει περισσότερα στατιστικά στοιχεία για όλα τα κανάλια, τόσο τα διαδικτυακά όσο και τα μη διαδικτυακά.

Ενόψει σχεδίου δράσης Στην παρούσα φάση, η Επιτροπή έχει παρουσιάσει ήδη την «Πράσινη Βίβλο» για τα διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια, καλύπτοντας ζητήματα εθισμού, προστασίας του καταναλωτή και εγκληματικής πρόληψης. Στις αρχές του 2012 αναμένεται να εκδώσει σχέδιο δράσης στα διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια. Πρόκειται για μια ραγδαία αναπτυσσόμενη αγορά. ΧΡΗΜΑ_Αλήθεια, κύριε Creutzmann, αναφερόμενοι στο διαδικτυακό στοιχηματισμό για τι μεγέθους αγορά μιλάμε; JÜRGEN CREUTZMANN_Είναι αλήθεια ότι το internet άνοιξε μια πληθώρα δυνατοτήτων για τους επιχειρηματικούς παίκτες του χώρου, οι οποίοι προσφέρουν τις υπηρεσίες τους διασυνοριακά. Ως αποτέλεσμα, η αγορά του διαδικτυακού στοιχηματισμού εξελίχθηκε ραγδαία, με αποτέλεσμα έναν ετήσιο τζίρο της τάξης των 8,5 εκατ. ευρώ, που αναμένεται να φθάσει τα 13 εκατ. ευρώ το 2015. Η Ευρώπη, αντιπροσωπεύοντας το 45% της διεθνούς αγοράς, είναι ο leader αυτού του τομέα. Χ_Πώς συνοψίζετε τους κινδύνους αυτής της ανάπτυξης; J.C._Οι καταναλωτές μπορούν πλέον πολύ εύκολα να παίζουν σε websites που είναι παράνομα ή μη ελεγχόμενα. Τα μεμονωμένα λοιπόν κράτη-μέλη δεν είναι πλέον σε θέση να εγγυηθούν αποτελεσματική προστασία για τους πολίτες τους. Τα παιδιά και τα θύματα του εθισμού στα τυχερά παιχνίδια είναι πιο ευάλωτα σε μια τέτοια κατάσταση. ΧΡΗΜΑ 33

Χ συνέντευξη Χ_Από πλευράς φορολογικών εσόδων, τι γίνεται; J.C._ Σαφώς τα κράτη-μέλη χάνουν εκατοντάδες εκατομμύρια φόρων από παράνομους operators. Σκεφτείτε ότι, σύμφωνα με εκτιμήσεις, η μη ρυθμισμένη νομοθετικά αγορά διαδικτυακού στοιχήματος το 2009 ξεπέρασε, μόνο στη Γερμανία, τα 850 εκατ. ευρώ. Χ_Κάθε χώρα-μέλος έχει τη δυνατότητα της δικής της νομοθετικής ρύθμισης; J.C._ Δεν υπάρχουν ευρωπαϊκά στάνταρντς αδειοδοτήσεων, επομένως η Επιτροπή είναι αναγκασμένη να αποφασίσει, ανά περίπτωση, κατά πόσο οι πρακτικές των χωρών-μελών συνάδουν με τους ευρωπαϊκούς νόμους. Έχουμε περιπτώσεις πλήρους απαγόρευσης όπως στην Ουγγαρία, περιπτώσεις πλήρους απελευθέρωσης, όπως η Μάλτα και η Αγγλία, και περιπτώσεις πρόσφατου ανοίγματος της αγοράς όπως η Ελλάδα, η Δανία και η Ισπανία. Χ_Τι αναμένετε εσείς προσωπικά από την «Πράσινη Βίβλο» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής; J.C._ Σαφώς, μια ενισχυμένη ευρωπαϊκή δράση. Η Επιτροπή συγκέντρωσε 250 συνεισφορές από κράτη-μέλη και μετόχους. Τα σχετικά συμπεράσματα θα εκδοθούν στις αρχές του 2012. Παράλληλα, οργάνωσε μια σειρά από workshops για να διευρύνει την ανταλλαγή πληροφοριών με διάφορους μετόχους. Τα workshops φιλοξένησαν αρκετούς ειδικούς σε τομείς όπως: ακεραιότητα αθλητισμού, συστήματα καταμερισμού κερδών, πρόληψη του αδικήματος της απάτης και ξεπλύματος χρήματος, εθνικά μέτρα δράσης και διοικητική συνεργασία.

ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΟΤΙ ΘΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΧΑΜΗΛΕΣ ΤΙΜΕΣ ΣΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ, Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΕΙ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΠΑΙΚΤΩΝ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΜΙΑ ΕΙΔΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ. ΜΠΟΡΕΙ ΑΚΟΜΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙ ΤΑ CASINOS ONLINE ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΤΑ LOTTO ON LINE

Χ_Ποια είναι η γνώμη σας για το νομοσχέδιο που πέρασε τον περασμένο Αύγουστο από τη Βουλή η ελληνική κυβέρνηση; J.C._ Δημιουργεί ανησυχίες αφενός γιατί διατηρεί τη μη διαδικτυακή (offline) αγορά αθλητικού στοιχηματισμού μονοπωλιακή με τον ΟΠΑΠ, ενώ την ίδια στιγμή ανοίγει την online αγορά και την αγορά των μηχανημάτων τυχερών παιχνιδιών. Χ_Όμως τα κράτη-μέλη έχουν τη διακριτική ευχέρεια να ορίζουν τις δικές τους πολιτικές σχετικά με τα τυχερά παιχνίδια, οι οποίες μπορούν να περιλαμβάνουν μονοπωλιακούς περιορισμούς. J.C._ Σε περίπτωση όμως που η εκάστοτε χώρα δεν θεωρεί τα τυχερά παιχνίδια πηγή δημόσιων εσόδων. Χ_Πείτε μας, αλήθεια, και ενόψει όλων αυτών των εξελίξεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πώς θα βλέπατε την προοπτική της Ελλάδας στο χώρο των τυχερών παιχνιδιών; J.C._ Η Ελλάδα μπορεί να μετατραπεί στο «Λας Βέγκας» της Ευρώπης. Με την προϋπόθεση ότι θα προσφέρει χαμηλές τιμές στα ξενοδοχεία, μπορεί να προσελκύσει εκατομμύρια παικτών, δημιουργώντας μια ειδική κατηγορία τουρισμού. Μπορεί ακόμα να δημιουργήσει τα casinos online με ειδικές άδειες όπως και τα lotto online. Χ_Με τι κινδύνους; J.C._ Θα σας πω κάτι: Είναι πιο ασφαλές το διαδικτυακό παιχνίδι από το offline, γιατί είναι πιο ελεγχόμενο. Ο παίκτης εγγράφεται, παίρνει την κάρτα του, η διαδικασία είναι πιο ασφαλής. Χ_ Εσείς παίζετε online; J.C._ Θα σας καταπλήξει αυτό, αλλά δεν παίζω ούτε online ούτε offline. Πρόσφατα πήγα στην Καραϊβική, όπου έβλεπα να παίζουν τόσοι άλλοι και μου άρεσε, αλλά εγώ απέχω. Χ

34 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

O κ. Γιώργος Νικητιάδης, υφυπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού.

36 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

~ αφιέρωμα

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΩΝ ΤΥΧΕΡΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Το νέο θεσμικό πλαίσιο και η απελευθέρωση της αγοράς τυχερών παιχνιδιών στην Ελλάδα ήταν το θέμα της συζήτησης στο συνέδριο Gaming Money Conference 2011

ΧΡΗΜΑ 37

Χ αφιέρωμα ~ Gaming Money Conference 2011

ε μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε το Gaming Money Conference 2011, στο οποίο συμμετείχαν αξιόλογοι ομιλητές του χώρου και σημαντικά στελέχη του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, θέτοντας ερωτηματικά, αλλά και επιπλέον άξονες εξέτασης του νέου νομοσχεδίου για το άνοιγμα της αγοράς των τυχερών παιγνίων στην Ελλάδα. Χαιρετίζοντας το Συνέδριο, ο κ. Γιώργος Νικητιάδης, υφυπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, τόνισε: «αποφασίσαμε να δούμε σε μεγαλύτερο βάθος τα ζητήματα ρύθμισης τυχερών παιχνιδιών, γνωρίζοντας βέβαια καλά ότι η συγκεκριμένη παροχή υπηρεσιών έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Τα χαρακτηριστικά αυτά προκύπτουν κυρίως από τη μεγάλη ανάγκη να προστατευτεί το κοινωνικό σύνολο, που εκ των πραγμάτων, από την ιδιομορφία αυτών των υπηρεσιών, μπαίνει σε κινδύνους σημαντικούς.

Και αυτό είναι κάτι που το αναγνωρίζουμε όλοι, ενώ αποτελεί και το σημαντικότερο λόγο για τον οποίο η πολιτεία μέχρι σήμερα ασκούσε μονοπωλιακά τη λειτουργία της σε σχέση με τη ρύθμιση των τυχερών παιχνιδιών. Ο πρόσφατος νόμος θεωρώ ότι ήταν προϊόν σημαντικών συνιστωσών. Αρχικώς της μεγάλης εξέλιξης της τεχνολογίας, που σε αναγκά-

ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΤΑΪΚΟΥΡΑΣ Αναπληρωτής Υπεύθυνος του Τομέα Πολιτικής Ευθύνης Οικονομίας της Νέας Δημοκρατίας, Βουλευτής Φθιώτιδας

Ο κ. Χρήστος Σταϊκούρας, στην ομιλία του, δήλωσε: «ο κλάδος των τυχερών παιγνίων είναι ένας κλάδος με ιδιαίτερη δυναμική σε παγκόσμιο επίπεδο, κυρίως λόγω της ραγδαίας διείσδυσης και επέκτασης της χρήσης της ηλεκτρονικής. Ένας κλάδος με ιδιαίτερη δυναμική και στην Ελλάδα, χώρα στην οποία η κατά κεφαλήν δαπάνη για τυχερά παιχνίδια - περίπου στα 300 ευρώ ανά ενήλικα - είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη, υπολειπόμενη μόνο της αντίστοιχης στην Ιταλία και την Ιρλανδία, σε παρόμοιο επίπεδο με το αντίστοιχο της Ισπανίας και της Δανίας και αρκετά υψηλότερο από αυτό 38 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

ζει να δεις με ποιον τρόπο έχει ενταχθεί στη συγκεκριμένη αγορά και πώς οδηγεί στην απώλεια φορολογητέας ύλης από την ανάπτυξη παράνομων παιχνιδιών, όταν μάλιστα η σημερινή δημοσιονομική συγκυρία δεν αφήνει περιθώρια απωλειών. Επίσης είναι προϊόν της σύγκρισης με τα όσα ισχύουν σε άλλες χώρες, καθώς και άλλων παραμέτρων που σχετίζονται με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Το παρελθόν δεν είναι καλός γνώμονας, καθώς δεν συγκεντρώσαμε τα έσοδα που θα μπορούσαμε να έχουμε από τη συγκεκριμένη αγορά, ενώ και οι ρυθμίσεις που έγιναν δεν ήταν παρόμοιες με αυτές των άλλων αγορών. Ωστόσο, πλέον, βρισκόμαστε σε μια νέα κατάσταση. Σήμερα ο έλεγχος εμφανίζεται ως καθοριστική ανάγκη με τον καινούργιο νόμο, που σε μεγάλο βαθμό απελευθερώνει τη λειτουργία των τυχερών παιχνιδιών και θεωρώ ότι πρέπει να παραμένει στόχος όλων μας το υπεύθυνο παιχνίδι και η προστασία του κοινωνικού συνόλου από υπέρμετρη σπατάλη, ο έλεγχος της δαπάνης και το όριο που τίθεται, η προστασία των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων και κυρίως των ανηλίκων και τέλος η αποτροπή εστιών διαφθοράς. Αυτά είμαστε υποχρεωμένοι να τα ελέγξουμε και θεωρώ ότι η καινούργια Αρχή θα κάνει πολλά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Πάνω από όλα όμως πιστεύω ότι ο διάλογος με την πολιτεία θα διασφαλίσει και τις στοχεύσεις της πολιτείας, αλλά και των ιδιωτών που μετέχουν στην αγορά αυτή».

της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας. Η απουσία, επί χρόνια, νομοθετικού ρυθμιστικού πλαισίου στη χώρα μας, το οποίο θα καθιστούσε εφικτή τη νόμιμη οργάνωση, λειτουργία, διεξαγωγή και διαχείριση των τεχνικών παιχνιδιών, εδράζεται σε εύλογες ανησυχίες, τόσο της πολιτείας όσο και ενός μεγάλου τμήματος των πολιτών, ανησυχίες τις οποίες προκαλούν ο εθιστικός χαρακτήρας αυτών των παιχνιδιών και οι εγγενείς κίνδυνοι που συνεπάγονται για τους πολίτες, ιδίως τους ανήλικους και τις θεωρούμενες ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες. Ωστόσο, οι ανησυχίες αυτές καθίστανται κίνδυνος όταν η Πολιτεία δεν παρεμβαίνει και δεν καθορίζει τα όρια και τη λειτουργία αυτής της πραγματικά ευαίσθητης αγοράς. Είναι γεγονός ότι, στη χώρα μας, η καθολική απαγόρευση οδήγησε σε ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που αναμένονταν. Σήμερα, εκτιμάται ότι στη χώρα μας λειτουργούν περισσότεροι από 250 διαδικτυακοί τόποι στοιχηματισμού, έως και 20.000 ηλεκτρονικές μηχανές ψυχαγωγικών παιχνιδιών περιορισμένου κέρδους και έως και 150.000 ηλεκτρονικοί υπολογιστές που παρέχουν παράνομα τυχερά παιχνίδια (όπως φρουτάκια)».

æĈ ææĈĀð÷ĄüĂ ĈĀð÷ĄüĂ ð÷ Ă éôĄÿôýøĈćüýĂĐ Marketing

/Õāòô /ÞôüĀĂćĂÿòô /äĄĂĆôĄÿĂöñ / / éøõĄĂĈôĄòĂĈ àðöôĄĂ ØüøûĀðą æĈĀø÷Ąüôýď ÞðĀćĄĂ ÕûúĀđĀ

×åÕààÕçÙÝÕ äßÛåãéãåÝÙæ çÛÙàÕ WHDP $ö ÞČĀĆćôĀćòĀĂĈ àôĄĂĐĆü ç ) Ù LQIR#WKHPDWHDP JU : ZZZ WKHPDWHDP JU êãåÛ×ãÝ ÙäÝÞãÝáìáÝÕæ

ãå×ÕáìæÛ ÙßßÛáÝÞÛ ÙçÕÝåÝÕ éÕåàÕÞÙèçÝÞãè 0$5.(7,1* çùôõðþþô Ö áðĂ ëĈĊüýď çúþ )D[ ( PDLO HHIDP#RWHQHW JU ZZZ HHIDP JU êãåÛ×ãæ ØÛàãæÝãçÛçÕæ

Χ αφιέρωμα ~ Gaming Money Conference 2011

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΥΚΚΟΥΛΛΗΣ

Managing Partner, «Law Offices C. N. Couccoullis & Associates»

Στην ομιλία του ο κ. Κουκκούλλης δήλωσε: «μεταξύ άλλων ρυθμίσεων, ο Νόμος 4002, που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως την 22α Αυγούστου 2011, αποσκοπεί στο να βάλει τάξη στη μέχρι τότε αρρύθμιστη, ασύδοτη και παράνομη αγορά των τυχερών παιγνίων, επ’ ωφελεία του δημοσίου συμφέροντος και της δημοσίας τάξεως, καθώς και της ασφάλειας και προστασίας των πολιτών. Ο Νόμος 4002 πρωτοπορεί στην Ευρώπη, εισάγοντας κανόνες που διέπουν το υπεύθυνο παιχνίδι, το οποίο αποτελεί τη βασική αρχή διεξαγωγής των τυχερών παιγνίων, τόσο εκείνων που διεξάγονται με παιγνιομηχανήματα όσο και εκείνων που διεξάγονται στο διαδίκτυο. Καθορίζεται δια του Νόμου ο γενικός κανόνας συμμετοχής στα τυχερά παίγνια των ατόμων που έχουν συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας τους. Απαγορεύει απολύτως την παροχή πίστωσης ή έκπτωσης στους παίκτες, με στόχο την προστασία αυτών από υπερβολική στοιχηματική δραστηριότητα και τη συγκράτηση των ποσών που θα παίζονται σε λογικά επίπεδα. Σε άτομα κάτω του 21ου έτους ηλικίας τους απαγορεύεται όχι μόνο η συμμετοχή αλλά ακόμη και η είσοδός τους σε χώρους που διεξάγονται τυχερά παίγνια. Δια των διατάξεων του Νόμου 4002 εισάγεται η ατομική κάρτα παίκτη, που αποτελεί τον πυλώνα του υπεύθυνου παιχνιδιού, καθώς θα μπορεί να εξακριβώνεται με τον τρόπο αυτό η ηλικία, το ΑΦΜ, οι χρηματικές ροές, ο χρόνος συμμετοχής, τα ενδεχόμενα μέγιστα ποσά που παίζει ο παίκτης ανά ημέρα ή ανά μήνα και όλα τα αναγκαία στοιχεία αυτοπροστασίας του».

Για το νομικό πλαίσιο δήλωσε ότι υπάρχει δευτερογενής νομοθεσία που εφαρμόζει σειρά πολιτικών στις οποίες πολλές φορές εξαιρούνται τα παιχνίδια. «Δεν υπάρχει κάποιο «εργαλείο» που να ασχολείται με τα παιχνίδια και αυτό οφείλεται στις πιέσεις που ασκούν κάποια κράτη-μέλη. Χαρακτηριστικά να θυμίσουμε την «πράσινη χάρτα» περί του «no gambling». Τα κράτη-μέλη αποφασίζουν, αλλά πάντα σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Δεν είναι ελεύθερα όταν αναπτύσσουν δραστηριότητες gambling. Υπάρχουν περιορισμοί. Οι νόμοι πρέπει να πληρούν κάποιες προϋποθέσεις και να προστατεύουν τους καταναλωτές. Δεν υπάρχουν όμως περιορισμοί σχετικά με τα έσοδα. Οι ολικές απαγορεύσεις οδήγησαν στα αντίθετα αποτελέσματα. Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή υπάρχουν 20.000 μηχανές και 150.000 κομπιούτερ με «φρουτάκια». Για το λόγο αυτό, τον Αύγουστο η πολιτεία προχώρησε σε νομοθετική ρύθμιση. Εμείς τοποθετούμαστε θετικά στο άνοιγμα της αγοράς, αρκεί να συνοδεύεται από ένα πλαίσιο εποπτείας των αδειοδοτήσεων και προστασίας των καταναλωτών. Η αγορά πρέπει να ρυθμιστεί ώστε να υπάρχει δυνατότητα για επιχειρηματική δραστηριότητα και έσοδα για το δημόσιο. Για παράδειγμα στην Ιταλία η ρύθμιση της αγοράς οδήγησε σε κατακόρυφη αύξηση των εσόδων από τα 400 εκατ. ευρώ στο 1,5 δισ. ευρώ. Ο κλάδος θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, οι οποίες μέχρι στιγμής είναι πολύ μακριά από τους στόχους που έχουν τεθεί. Ιδιαίτερη ώθηση θα δώσει ο ΟΠΑΠ, ο οποίος θα αποτελέσει μια «περιζήτητη νύφη», καθώς κατέχει το 70% της νόμιμης αγοράς στη χώρα. H υλοποίηση των αποκρατικοποιήσεων μπορεί να μειώσει το χρέος και να δημιουργήσει ανάπτυξη.

ANDREW GELLATLY Editorial Director, Gambling Data

MANUEL ESPARRAGO

Brussels Manager, Remote Gambling Association

Ο κ. Manuel Esparrago ανέφερε ότι η RGA είναι η μεγαλύτερη ένωση στη βιομηχανία τυχερών παιχνιδιών, με πάρα πολλά μέλη, τα οποία, όπως τόνισε, πρέπει να έχουν άδειες και να συμμορφώνονται με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Κατά την παρέμβασή του επεσήμανε: «η Ένωση δεν θέλουμε να υποκαταστήσει το νόμο, αλλά να λειτουργεί συμπληρωματικά με αυτόν. Η ένωση χαρακτηρίζεται από υψηλά στάνταρντς και από την ακεραιότητά της και διαθέτει γραφεία στο Λονδίνο και τις Βρυξέλλες». 40 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

«Η κρίση χρέους στην Ευρώπη επιδεινώνει την κατάσταση στην αγορά παιγνίων, με αποτέλεσμα ζητήματα που πριν από ένα χρόνο δεν είχαν μεγάλη σημασία για την εν λόγω αγορά, σήμερα να θεωρούνται “καυτά”. Η Ισλανδία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία πρέπει να κάνουν μεγάλες νομοθετικές ρυθμίσεις. Στην Ελλάδα το εκτιμώμενο μέγεθος της νόμιμης αγοράς από πλευράς εσόδων υπολογίζεται στα 2,3 δισ. ευρώ ετησίως και σύμφωνα με στοιχεία του 2010 το 71% της αγοράς αυτής το κατέχει ο ΟΠΑΠ. Το παράνομο οn line στοίχημα υπολογίζεται ότι ανέρχεται στα 260 εκατ. ευρώ ετησίως και σε αυτό το κομμάτι πρέπει ο έλεγχος των αρμοδίων αρχών να εστιάσει», τόνισε ο κ. Gellatly κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο συνέδριο. Όπως δήλωσε, «στην Ιταλία η αγορά των VLTs «άνθησε» και όλες οι προσδοκίες υπερκαλύφθηκαν, προσφέροντας ημερήσιο κέρδος ανά μηχάνημα 180 ευρώ. Μεγάλες προσδοκίες υπάρχουν και για τα VLTs στη χώρα μας».

Χ αφιέρωμα ~ Gaming Money Conference 2011 ∼ PANEL Ι ∼

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΥΧΕΡΩΝ ΠΑΙΓΝΙΩΝ

Από αριστερά στην φωτογραφία οι ομιλητές: R. Jacchia, Avvocato, Member of the Italian Bar, Martin Cruddace, Chief Legal & Regulatory Officer, M. Esparrago, Brussels Manager, Remote Gambling Association, Betfair, Κ. Μαραγκάκης, Head of Communications, StanleyBet, Γ. Χριστοδουλάκης, Special Secretary for Asset Restructuring & Privatizations, Ministry of Finance και Α. Παπαγιαννίδης, «Οικονομία»

Στο πρώτο πάνελ συμμετείχαν οι ομιλητές κ.κ. Γιώργος Χριστοδουλάκης, Special Secretary for Asset Restructuring & Privatizations, Ministry of Finance, Martin Cruddace, Chief Legal & Regulatory Officer, Betfair, Manuel Esparrago, Brussels Manager, Remote Gambling Association, Roberto Jacchia, Avvocato, Member of the Italian Bar, Κωνσταντίνος Μαραγκάκης, Head of Communications, StanleyBet με συντονιστή τον κ. Αντώνη Παπαγιαννίδη, Γενικό Δ/ντή «Οικονομία». Ο κ. Γιώργος Χριστοδουλάκης ανέφερε ότι πριν το νόμο υπήρχε μια κατακερματισμένη αγορά, στην οποία όλοι ήταν ελεύθεροι να κάνουν ό,τι επιθυμούσαν και γενικά ήταν μια αγορά σε πορεία φθίνουσα. Οι καινούριες τεχνολογίες έφεραν την αγορά ενώπιον της νέας πραγματικότητας του ηλεκτρονικού παιχνιδιού που κανείς δεν μπορεί να απαγορεύσει. «Έπρεπε να συνδυάσουμε τα παιχνίδια με κάποιους περιορισμούς, ώστε το άνοιγμα της αγοράς να υποδεχτεί συνετούς καταναλωτές. Μέσα από τους κανονισμούς βγαίνουν τα κίνητρα. Η παραβίαση των κανόνων θα πρέπει να έχει κάποιο τίμημα, οικονομικό ή άλλο. Το offline gaming θα πρέπει να παραμείνει μονοπωλιακό, αλλά οι άδειες του ΟΠΑΠ να μπορούν να επεκταθούν ενώ υπάρχουν τα καζίνο αλλά και ο ιππόδρομος. Στην online αγορά θα υπάρξει πλήρης ανταγωνισμός. Το ρυθμιστικό καθεστώς πρέπει να συνθέσει όλες τις παραπάνω παραμέτρους, ενώ η κατάτμηση της αγοράς θα διευκολύνει τις παραχωρήσεις. Η επιτροπή έρχεται να ρυθμίσει την αγορά και να αναπτύξει κανόνες θεμιτού ανταγωνισμού. Ήδη έχει λυθεί το θέμα των vlt’s αδειών με τον ΟΠΑΠ και οδεύουμε σε πλήρη θεσμοθέτηση ☛

ΟΙ OPERATORS ΕΧΟΥΝ ΥΨΗΛΑ ΣΤΑΝΤΑΡ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΤΟΥΣ ΝΟΜΟΘΕΤΕΣ, ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΚΟΜΑ Η ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ 42 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

με το διαγωνισμό για τις άδειες. Πολλοί συμμετέχοντες ακόμα διαμαρτύρονται, αλλά ο νόμος προσπαθεί να λάβει υπόψη όλη την κριτική της αγοράς. Δεν γίνεται να ικανοποιηθούν όλοι, καθώς πρέπει να προστατεύσουμε τα δικαιώματα του πολίτη. Ο κ. Martin Cruddace τόνισε τη σπουδαιότητα της ύπαρξης μιας ρυθμιζόμενης αγοράς με δίκαιη φορολόγηση. «Η Betfair θέλει τους κανονισμούς, θέλουμε την κλιμάκωση της φορολόγησης. Το ελληνικό νομοθετικό μοντέλο μοιάζει με το γαλλικό. Είναι σημαντική η προστασία του πολίτη, αλλά δεν θα υπάρξει κέρδος για κανέναν, όπως στη Γαλλία. Η τεχνολογία είναι μπροστά από οποιαδήποτε ρύθμιση. Είναι ευκαιρία για την Ελλάδα να κάνει ένα βήμα πιο πέρα. Η κυβέρνηση αφιέρωσε χρόνο για κανόνες, αλλά δεν είμαι βέβαιος ότι αυτοί θα καλύψουν τους στόχους, καθώς υπάρχει μονοπωλιακή προσέγγιση. Δεν μπορείς να δημιουργείς κανόνες που επιτρέπουν την παράνομη δραστηριότητα στην Καραϊβική και να υπάρχει απώλεια εσόδων. Προσπαθούμε να έχουμε ένα ευκρινές κανονιστικό καθεστώς, ώστε να μη χρειάζεται συνεχώς η παρέμβαση των δικαστηρίων. Στην Ελλάδα θα ήταν καλό κυβέρνηση και πάροχοι να εξομαλύνουν το δρόμο, ώστε να υπάρχει το πλαίσιο, καθώς οι operators δείχνουν έτοιμοι να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους. Είναι πιο σωστό να υπάρχει συνεννόηση, παρά να «τρέχουμε» στα δικαστήρια. Ο κ. Manuel Esparrago, μεταξύ άλλων, τόνισε ότι οι operators έχουν υψηλά στάνταρ γνώσης και μπορούν να βοηθήσουν τους νομοθέτες, όμως δεν υπάρχει ακόμα η απαιτούμενη αμοιβαία εμπιστοσύνη. Οι διάφοροι τεχνικοί περιορισμοί έχουν στόχο τους operators, σύμφωνα πάντα με τον ίδιο. Με λίγες τροποποιήσεις στο νόμο μπορεί να επιτευχθεί πολύ καλύτερο αποτέλεσμα. Επίσης τόνισε ότι «δεν πρέπει να φοβόμαστε το ευρωπαϊκό δικαστήριο, καθώς θα είναι χρήσιμο για χώρες που δεν έχουν τεχνογνωσία να περάσουν τις μεταρρυθμίσεις. Υπάρχουν χώρες που από μόνες τους δεν κάνουν καμία κίνηση». Ο κ. Roberto Jacchia, από την πλευρά του, ξεκίνησε την ομιλία του λέγοντας: «Είμαι ο δικηγόρος που εκπροσώπησε στο ευρωπαϊκό δικαστήριο όλες τις ιταλικές υποθέσεις. Η Ιταλία σκιαγραφείται σαν το

«καλό παιδί» της Ευρώπης. Όλα ξεκινάνε από ένα αυστηρό κρατικό μονοπώλιο του 1948, που άρχισε να ανοίγει το 1999 με ένα διαγωνισμό που εξαιρούσε κάποιους operators. Όταν κάποιοι ξένοι άρχισαν να λειτουργούν διασυνοριακά, αμέσως τα ιταλικά δικαστήρια παρέπεμψαν τις υποθέσεις στο ευρωδικαστήριο. Έτσι η ιταλική αγορά άρχισε να ανοίγει σταδιακά με αποφάσεις των δικαστηρίων». Ο κ. Jacchia ανέφερε ότι η πραγματικότητα δεν είναι όπως φαίνεται στον τομέα των τυχερών παιχνιδιών, καθώς αποτελεί ένα πολύ ιδιαίτερο τμήμα της ευρωνομοθεσίας και τα νομοθετικά κείμενα είναι πολύ λεπτά. Υπάρχει θέμα ανοίγματος των διαδικασιών. Τα πράγματα δεν είναι απλά σε νομικό επίπεδο και το θέμα είναι πολύ ανοικτό, καθώς πολιτικοποιήθηκε πολύ στην Ιταλία. Υπήρξε χάσμα μεταξύ των ιταλικών δικαστικών αρχών και της πολιτικής πλευράς. Η αγορά της Ιταλίας είναι τεράστια, καθώς ο τζίρος της φτάνει τα 62 δισ. ευρώ, δηλαδή είναι πιο μεγάλος από αυτόν του κλάδου ενέργειας και της αυτοκινητοβιομηχανίας. Εάν δεν γίνεται φορολόγηση στην πηγή, κάθε άλλος τρόπος είναι πολύ δύσκολος. Ο κ. Κωνσταντίνος Μαραγκάκης υπογράμμισε ότι τα περισσότερα κράτη - μέλη έχουν ένα τομέα offline παιγνίων που επιτρέπει τη συμμετοχή ιδιωτών παρόχων. Πολύ λίγα είναι τα κράτη που δεν επιτρέπουν το offline. Ένα από αυτά είναι η Ελλάδα. Βλέπω την Ελλάδα να μεταρρυθμίζει τη νομοθεσία και, από το 2008, να μένει σε εκκρεμότητα το offline για μυστήριους λόγους. Οι περισσότερες αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων περιγράφουν αυτή την κατάσταση ως εξής: «Το θέμα των μονοπωλίων δεν ρυθμίζεται και δεν έχουμε απαντήσεις

στα θέματα που μας θέτουν οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι εταίροι. Να δούμε το παράδειγμα άλλων κρατών - μελών για να έχουμε ένα μοντέλο». Παρόλα αυτά, παραμένω αισιόδοξος και ελπίζω να έχουμε πρόοδο ώστε τα νομοθετήματα να μη γυρίζουν προς τα πίσω την ελληνική αγορά.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΟΥΤΣΑΣ

Director retail services, Greece & Albania Colliers International

«Υπάρχουν δύο πολύ σημαντικές προυποθέσεις στη βιομηχανία του gaming. Και αυτές έχουν να κάνουν με τους ανθρώπους και τις μηχανές. Κάθε εργαζόμενος πρέπει να έχει υψηλή αίσθηση ευθύνης και να είναι απόλυτα έμπιστος. Όσον αφορά τις μηχανές, θα πρέπει να επιθεωρούνται τακτικά και να βρίσκονται δίκαιες σε κάθε στιγμή». Όσον αφορά στα πρακτορεία - καταστήματα τόνισε ότι «η γνωστή σε όλους όσους ασχολούνται με το Real Estate, και δη αυτό των εμπορικών ακινήτων σε κεντρικές και περιφερειακές αγορές, ρήση ότι τα τρία σημαντικότερα χαρακτηριστικά για να γίνει αποδοτικότερη η επένδυση είναι location, location, location θεωρώ αδιαμφισβήτητα ότι ισχύει και στην περίπτωση των καταστημάτων με μηχανές τυχερών παιχνιδιών».

∼ PANEL IΙ ∼

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΕ ΜΙΑ ΡΥΘΜΙΣΜΕΝΗ ΑΓΟΡΑ

Από αριστερά στην φωτογραφία οι ομιλητές: Ντ. Στρανομίτης, Trading & Managing Director, Consultant E.I. Malta, Κ. Ιατρίδου, Associate, Karageorgiou & Associates Law Firm, Γ. Δελλής, Ass. Professor of administrative law, Kapodistrian University of Athens και Β. Μανδραβέλλης, «Καθημερινή»

Τις ευκαιρίες και τις προοπτικές της ελληνικής αγοράς παιγνίων με βάση το νομοθετικό πλαίσιο που τη διέπει ανέλυσαν διεξοδικά οι κ.κ. Γιώργος Δελλής, Ass. Professor of administrative law, Kapodistrian University of Athens, Κρυσταλλία Ιατρίδου, Associate, Karageorgiou & Associates Law Firm και Ντίνος Στρανομίτης, Trading & Managing Director, Consultant E.I. Malta, με συντονιστή τον κ. Βαγγέλη Μανδραβέλλη, δημοσιογράφο της εφημερίδας «Καθημερινή». Την ανάγκη ύπαρξης στη χώρα μας μιας πλήρως ρυθμισμένης αγοράς μέσω της λειτουργίας ανεξάρτητης αρχής, που θα έχει τη δυνατό-

τητα να παίρνει και σκληρές αποφάσεις, επεσήμανε ο κ. Ντίνος Στρανομύτης. Αναφερόμενος στην αγορά του στοιχήματος στη Μάλτα, που είναι πλήρως ρυθμισμένη, δήλωσε ότι «η αγορά του στοιχήματος εκεί διέπεται από μια πολιτιστική κουλτούρα παρόμοια με την αγγλική, με αποτέλεσμα να προσελκύει επενδύσεις, ενώ ταυτόχρονα η φορολογία προσελκύει τους παίκτες». Στην ελληνική αγορά πρέπει να υπάρξει υπεύθυνο gaming, χωρίς βίαιη ανακατανομή των εισοδημάτων των τοπικών κοινωνιών. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι οι εταιρείες να φροντίσουν ώστε να προΧΡΗΜΑ 43

Χ αφιέρωμα ~ Gaming Money Conference 2011 στατεύσουν το καταναλωτικό τους κοινό. Σχετικά με τα VLTS, δήλωσε ότι προβλέπει πως ο αντίκτυπος που θα έχει στην αγορά θα είναι ίδιος με του ΚΙΝΟ σε σχέση με το ΣΤΟΙΧΗΜΑ. Από την πλευρά του, ο κ. Γιώργος Δελλής είπε ότι θεωρεί πως «το νέο νομοθετικό πλαίσιο εξυπηρετεί πρωτίστως εισπρακτικούς σκοπούς και δευτερευόντως κοινωνικούς». Όπως δήλωσε: «ο συγκεκριμένος νόμος δεν δημιουργήθηκε από το μηδέν. Ο σκοπός του ήταν να μη χάσει ο ΟΠΑΠ την πρωτοκαθεδρία του στην αγορά». Τα προβλήματα που απαρίθμησε ότι προκύπτουν από το νέο πλαίσιο που διέπει την αγορά τυχερών παιγνίων είναι:

~ Ημιτελής απελευθέρωση, καθώς ο ΟΠΑΠ διατηρεί την πρωτοκαθεδρία

~ Δημιουργία συστήματος εποπτείας, χωρίς καθολική αρμοδιότητα ~ Υπέρμετρη ρύθμιση και φορολόγηση στο διαδικτυακό στοίχημα Όπως είπε: «σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, η αγορά τυχερών παιγνίων πρέπει να διέπεται από τις αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και της συνέπειας στη νομοθετική διαδικασία. Στην ελληνική αγορά η διαφάνεια δεν επιτυγχάνεται στο βαθμό που είναι δυνατή. Ταυτόχρονα υπάρχει διακριτική διαχείριση μέσω μιας μορφής κρατικής ενίσχυσης προς τον ΟΠΑΠ με τα VLTS. Επίσης υπάρχουν διαφορές στο φορολογικό καθεστώς του ΟΠΑΠ με τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους στην αγορά, με αποτέλεσμα όλες αυτές οι παράμετροι να θέτουν υπό αμφισβήτηση την ιδιωτικοποίηση του οργανισμού». Σε σχέση με τις προοπτικές στην ιδιωτικοποίηση του ΟΠΑΠ ανέφερε ότι η αποκρατικοποίησή του μπορεί να αποφέρει θετικά αποτελέσματα αν πραγματοποιηθεί σε σωστές βάσεις. «Ίσως να ξεφύγει από το “δηλητηριασμένο” νομικό δώρο του μονοπωλίου. Αν ιδιωτικοποιηθεί όμως και συνεχίσει να λειτουργεί με το ίδιο καθεστώς, το μοναδικό αποτέλεσμα που θα έχουμε θα είναι ένας ιδιώτης που θα αντλεί υπερκέρδος». Όσον αφορά στη στάση της κυβέρνησης για τα «ανταλλακτήρια», τόνισε ότι «το πρόβλημα είναι το ξέπλυμα μαύρου χρήματος και προφανώς η πολιτεία αυτό φοβήθηκε. Τα ανταλλακτήρια αποτελούν τον πιο επικίνδυνο θεσμό». Στην πρόβλεψη του νέου νόμου σχετικά με την άρση της αντίφασης μεταξύ ψυχαγωγικών και τυχερών παιχνιδιών αναφέρθηκε η κα Κρυσταλλία Ιατρίδου, που είπε πως: «Ο λόγος που η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Δικαστήριο της Ε.Ε. ήταν η απαγόρευση των ψυχαγωγικών παιχνιδιών χωρίς να προβεί στη διαφοροποίησή τους από τα τυχερά παιχνίδια. Ο νόμος φαίνεται πως αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα με την εισαγωγή μηχανημάτων VLTS. Σε δεύτερο επίπεδο, όσον αφορά στην παροχή υπηρεσιών και την εγκατάσταση στη χώρα μας των μηχανημάτων αυτών, θεωρώ ότι υπάρχει διστακτικότητα». Όσον αφορά στο on line στοίχημα, είπε: «προβλέπεται πως ο πάροχος

44 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

θα πρέπει να έχει ένα domain με κατάληξη gr. Πέρα από αυτά όμως πρέπει να πούμε ότι ο νόμος παραβλέπει κάποιους τομείς στοιχήματος, όπως το θέμα των ανταλλακτηρίων στοιχημάτων». Σε σχέση με τη λειτουργία της Επιτροπής Ελέγχου που θα έπρεπε να λειτουργεί από το 2006, τόνισε: «το κράτος οφείλει να συστήσει μια Επιτροπή που θα συνεισφέρει ουσιαστικά στην αγορά. Η διαδικασία αυτή θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα με τη δημοσίευση του νόμου, καθώς υπάρχει σωρεία διατάξεων που προβλέπει την παρέμβαση της αρχής αυτής για την ύπαρξη σαφέστερου νομικού πλαισίου. Σίγουρα δεν νοείται ο νόμος χωρίς την Επιτροπή σε πλήρη λειτουργία. Αφήνουμε έτσι το περιθώριο στο νόμο να δίνει την εξουσιοδότηση είτε στον υπουργό είτε στην Επιτροπή για να ρυθμίσει τις τεχνικές λεπτομέρειες». Στην αρχή, όπως δήλωσε, ο νόμος φαίνεται να είχε επίπτωση στη στάση των εταιρειών, καθώς από την 1η διαβούλευση εκδηλώθηκε ενδιαφέρον από δικηγορικό γραφείο στο εξωτερικό, όμως από το Μάρτιο και μετά που φάνηκε το μονοπώλιο του ΟΠΑΠ το ενδιαφέρον των εταιρειών μειώθηκε. Η αγορά παιγνίων έχει ετήσιο τζίρο που αγγίζει τα 7 δισ. ευρώ και είναι υποχρέωση της πολιτείας να προχωρήσει στο άνοιγμα της αγοράς ως ένα υπεύθυνο μέρος της αγοράς της διασκέδασης.

ΧΑΡΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ

Έλληνας Πρόεδρος του Ελληνοβρετανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου

Από τη δική του πλευρά, ο κ. Χάρης Οικονομόπουλος είπε: «τα βασικότερα προβλήματα της αγοράς είναι η έλλειψη κυβερνησιμότητας, η αδιαφάνεια και η έλλειψη κινήτρων ανάπτυξης» και πρόσθεσε: «η αγορά των τυχερών παιγνίων μπορεί να είναι εξαιρετικά αποδοτική και με άμεσα οφέλη για τη χώρα όταν λειτουργεί με τις απαραίτητες προϋποθέσεις και συγκεκριμένα με βάση τις αρχές της ίσης μεταχείρισης και της διαφάνειας. Σήμερα η αγορά παραμένει περιορισμένη και δεν μπορεί να είναι υποχείριο μιας άλλοτε κρατικής και άλλοτε ιδιωτικής επιχείρησης». Για την ιδιωτικοποίηση του ΟΠΑΠ ανέφερε πως «το δημόσιο ανέκαθεν αποκτούσε επιχειρήσεις επειδή αδυνατούσε να τις ελέγξει. Η ιδιωτικοποίηση επιβάλλεται για λόγους δημοσίου συμφέροντος, που σχετίζεται με ανταγωνιστικές, άμεσες και ξένες επενδύσεις, αλλά και με τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Αποτελεί σίγουρα ένα μέσο που μπορεί να αποφέρει σημαντικά φορολογικά έσοδα και να οδηγήσει σε ανάπτυξη. Όμως αυτό που μέχρι τώρα γίνεται, είναι να παραβιάζονται οι διαδικασίες ανάθεσης από μια ιδιωτική εταιρεία».

∼ PANEL IIΙ ∼

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΠΟΚΡΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ ΣΤΟ ΑΝΟΙΓΜΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΥΧΕΡΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Από αριστερά στην φωτογραφία οι ομιλητές: Ν. Ρουμνάκης, Σύμβουλος στη Δικηγορική Εταιρεία «Σινανίδης & Σινανίδης», Η. Λάππας, Γενικός Γραμματέας του ΔΣ της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Επαγγελματιών Παιχνιδιών Πρόγνωσης ΟΠΑΠ (ΠΟΕΠΠΠ), Δ. Πολίτης, Managing Director & Head of Global Banking, HSBC, Γ. Χριστοδουλάκης, Ειδικός Γραμματέας Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων, Ν. Χρυσικόπουλος, capital.gr και Εμ. Σκούρτης, Director - Head of Restructuring & AAS, KPMG

Στην τρίτη ενότητα του συνεδρίου συμμετείχαν οι κ.κ. Εμμανουήλ Σκούρτης, Director - Head of Restructuring & AAS, KPMG, Δημήτρης Πολίτης, Managing Director & Head of Global Banking, HSBC, Γιώργος Χριστοδουλάκης, Ειδικός Γραμματέας Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων, Ηρακλής Λάππας, Γενικός Γραμματέας του Δ.Σ. της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Επαγγελματιών Παιχνιδιών Πρόγνωσης ΟΠΑΠ (ΠΟΕΠΠΠ) και Νικόλαος Ρουμνάκης, Σύμβουλος στη Δικηγορική Εταιρεία «Σινανίδης & Σινανίδης», με συντονιστή τον κ. Νίκο Χρυσικόπουλο, δημοσιογράφο του capital.gr. Αναφερόμενος στην πολιτική διαχείρισης της δημόσιας περιουσίας και στο πώς αυτή εξειδικεύεται στον τομέα του «gaming», ο κ. Γιώργος Χριστοδουλάκης, Ειδικός Γραμματέας Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων, σημείωσε ότι η ελληνική κυβέρνηση εγκατέστησε και εφάρμοσε τις αρχές διαχείρισης της δημόσιας περιουσίας, έχοντας ως πρωταρχικό στόχο τη μεγιστοποίηση της αξίας της. Στο εν λόγω πλαίσιο, υπογράμμισε ότι οι ιδιωτικοποιήσεις και, κατ’ επέκταση, το άνοιγμα της αγοράς των τυχερών παιγνίων στην Ελλάδα, αποτελεί ένα μακροπρόθεσμο στόχο που απαιτεί νομικές διαπραγματεύσεις, καθώς και διαβουλεύσεις, προκειμένου να επιλεχθεί και να εγκατασταθεί ένας στρατηγικός επενδυτής. «Το χαρτοφυλάκιο του δημοσίου περιλαμβάνει και το 34% του ΟΠΑΠ, ο οποίος εκμεταλλεύεται δικαιώματα παιγνίων υπό ορισμένους όρους και για ορισμένο χρόνο». Σε σχέση με την ιδιωτικοποίηση του ΟΠΑΠ, ο κ. Δημήτρης Πολίτης δήλωσε: «η κυβέρνηση έχει δείξει ισχυρή πρόθεση για την ιδιωτικοποίηση του Οργανισμού. Πρέπει όμως να υπάρξει περαιτέρω ρύθμιση και “άνοιγμα” της αγοράς. Η ιδιωτικοποίηση δεν πρέπει να γίνει βεβιασμένα». Αναφερόμενος στο νέο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει την αγορά, επεσήμανε ότι σταδιακά θα μεταβούμε σε μια πιο ξεκάθαρη αγορά για τους επενδυτές και τους καταναλωτές. Μέσω των VLTS θα υπάρξει επίσης ένα νέο κοινό και ταυτόχρονα μέσω της ιδιωτικοποίησης στα κρατικά λαχεία και το ιπποδρομιακό στοίχημα θα έχουμε θετικά αποτελέσματα, καθώς θα περιοριστεί το παράνομο στοίχημα σημαντικά και το κράτος θα έχει φορολογικά έσοδα.

«Ο νέος νόμος δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να “ανοίξει” η αγορά παιγνίων και να προκύψουν ευκαιρίες για τους ικανούς παίκτες του κλάδου. Ο ΟΠΑΠ θα αποτελέσει μια πιο κερδοφόρα εταιρεία και μέσω της συμπίεσης κερδών θα γίνει πιο προσιτός στο καταναλωτικό κοινό και θα οδηγήσει τις εταιρείες στην προσφορά καλύτερων προϊόντων», δήλωσε εν συνεχεία ο κ. Ηρακλής Λάππας. Πρόσθεσε ότι «επιτέλους πρέπει να καταρρεύσει ο μύθος του “κακού γίγαντα” για τον ΟΠΑΠ, καθώς αφενός έχει προσφέρει δισεκατομμύρια στο ελληνικό κράτος και αφετέρου τα δικαιώματα που έχει ο Οργανισμός τα αγόρασε». Μιλώντας για τα VLTS, τόνισε «ότι η εφαρμογή που αφορά στα 35.000 μηχανήματα θα αποτελέσει πρόβλημα, καθώς προκύπτουν συμβατικά δικαιώματα». Ο κ. Εμμανουήλ Σκούρτης μίλησε για τη σημασία του φορολογικού καθεστώτος στην αγορά παιγνίων, που αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την εξέλιξη της αγοράς. Συγκεκριμένα υπάρχουν δύο βασικά φορολογικά συστήματα: α) η επιβολή φόρου στον τζίρο, που μετακυλίεται στον καταναλωτή και β) η επιβολή φόρου στο ποσό που κερδίζει ο νικητής. Αυτό που επελέγη από την ελληνική κυβέρνηση είναι η φορολόγηση στα μικτά κέρδη. Όσον αφορά το νέο νόμο, θεωρεί ότι για τους καταναλωτές θα υπάρξει μια νέα αγορά και το κράτος θα επωφεληθεί αυξάνοντας τα έσοδά του. Από την πλευρά του, ο κ. Νικόλαος Ρουμνάκης υποστήριξε ότι η ελληνική αγορά δεν ήταν ποτέ περιορισμένη, εξαιτίας της πληθώρας των παράνομων τερματικών (VLTs) που λειτουργούσαν στη χώρα και, ως εκ τούτου, είναι ιδιαίτερα σημαντικό το κράτος να προχωρήσει κατά προτεραιότητα, με έναν ολοκληρωμένο έλεγχο της αγοράς. Ο έλεγχος της «μαύρης» αγοράς μπορεί να επηρεάσει θετικά τις επενδύσεις, καθώς σύμφωνα με εκτιμήσεις οι παράνομες παιχνιδομηχανές στην Ελλάδα ανέρχονται στις 200.000. Πρόσθεσε ότι μπορεί να ελεγχθεί με τεχνολογικά μέσα η αγορά όπως και στην Ιταλία, όπου για κάθε στοίχημα δίνεται ένας μοναδικός κωδικός, μέσω του οποίου γίνεται αντιληπτό αν το στοίχημα έχει παιχτεί σε νόμιμο ή παράνομο πάροχο. ΧΡΗΜΑ 45

Χ αφιέρωμα ~ Gaming Money Conference 2011

JüRGEN CREUTzMANN Ευρωβουλευτής, μέλος της Επιτροπής για την Εσωτερική Αγορά και την Προστασία του Καταναλωτή

«Η ΟΠΑΠ Α.Ε., παρόλο που διατείνεται ότι προάγει το δημόσιο συμφέρον, είναι μια κερδοσκοπική εμπορική εταιρεία που λειτουργεί προς όφελος των μετόχων της. Συνεπώς δεν μπορεί να διατηρεί μονοπωλιακό δικαίωμα, το οποίο μάλιστα απέκτησε χωρίς ανταγωνιστική διαδικασία. Επιπλέον, οι αδειοδοτικές αρχές πρέπει να λειτουργούν με απόλυτη διαφάνεια και να προσφέρουν ίσες ευκαιρίες για όλους», τόνισε ο Ευρωβουλευτής, προσθέτοντας ότι τα μονοπώλια χάνουν συνεχώς έδαφος και παραχωρούν τη θέση τους σε ρυθμισμένες και ανοικτές αγορές. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή γνωρίζει ότι υπάρχει πεδίο δράσης στα τυχερά παίγνια. Στην «Πράσινη Βίβλο» αναφέρει τις πολιτικές που υιοθετεί και σύντομα αναμένεται να αναλάβει δράση. Αυτό που πρέπει να επιτευχθεί είναι να βρεθεί μια συμβιβαστική λύση ανάμεσα σε αυτούς που υποστηρίζουν την πλήρη απελευθέρωση της αγοράς και τους υποστηρικτές του μονοπωλίου με κύριο στόχο την προστασία του καταναλωτή».

MALCOLM BRUCE Director of Corporate Responsibility, Betfair

Σημαντικά στοιχεία για το υπεύθυνο «gaming» παρουσίασε ο κ. Malcolm Bruce. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας που παρουσίασε, οι παίκτες που αυτοαποκλείονται από τα τυχερά παιχνίδια είναι κυρίως νέοι άνδρες. Οι λόγοι που ένας παίκτης αυτοαποκλείεται από το παιχνίδι είναι γιατί σκέφτεται ότι χάνει χρήματα ή χρόνο, επειδή του το ζητάει η οικογένειά του, κατά λάθος ή επειδή θέλει να λήξει το λογαριασμό του. Προτάσεις που θα οδηγήσουν σε πιο υπεύθυνο gaming: ~ Να ενημερωθούν οι πελάτες της συγκεκριμένης αγοράς για το φάσμα των διαθέσιμων εργαλείων προστασίας των παικτών ~ Να αναπτυχθεί μια σειρά από διαδραστικές μεθόδους (όπως το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, pop-up μηνύματα), ώστε ένας παίκτης που πιθανώς να «κινδυνεύει» να έρθει σε επαφή με όλα τα διαθέσιμα εργαλεία ~ Target - μηνύματα σε διαφορετικές υπο-ομάδες παικτών οι οποίοι μπορεί να διατρέχουν κίνδυνο

∼ PANEL IV ∼

ΥΠΕΥΘΥΝΟ «GAMING»: ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΘΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΥΧΕΡΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ

Από αριστερά στην φωτογραφία οι ομιλητές: Α. Γεροντικός, Business Consultant, Ν. Σερδάρης, Εκπρόσωπος, ΟΣΗΠΕ, Euromat, Pieter Remmers, Director, Assissa Consultancy Europe, Κατερίνα Κατσούλη, Managing Director, Sustainable Development Consulting, M. Bruce, Director of Corporate Responsibility, Betfair και Ν. Νώτης, www.24H.gr.

Στην τελευταία ενότητα του συνεδρίου συμμετείχαν οι κ.κ. Malcolm Bruce, Director of Corporate Responsibility, Betfair, Αλέξανδρος Γεροντικός, Business Consultant, Κατερίνα Κατσούλη, Managing Director, Sustainable Development Consulting, Pieter Remmers, Director, Assissa Consultancy Europe και Νίκος Σερδάρης, Εκπρόσωπος, ΟΣΗΠΕ, Euromat, με συντονιστή τον κ. Νεκτάριο Νώτη, www.24H.gr. «Στη διεθνή αγορά, σε αντιδιαστολή με την Ελλάδα, η προστασία του καταναλωτή αποτελεί σημαντική παράμετρο, με αποτέλεσμα οι εται46 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

ρείες να αναπτύσσουν εργαλεία που δεν βλάπτουν τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Μια εταιρεία για να υφίσταται στο μέλλον θα πρέπει με έναν αειφόρο τρόπο ανάπτυξης να προστατεύσει τον παίχτη, τον εργαζόμενο και το περιβάλλον», δήλωσε η κα Κατερίνα Κατσούλη. Από την πλευρά του και ο Νίκος Σερδάρης ανέφερε ότι «οι εταιρείες φέρουν ευθύνη για τους όρους του παιχνιδιού και στο πλαίσιο αυτό πρέπει να σκεφτούμε πώς θα αποφευχθεί ή θα περιοριστεί ο εθισμός του παίχτη». Επεσήμανε ότι «πρέπει τα τυχερά παιχνίδια εκτός καζίνο να περιοριστούν από το νόμο και να μην υφίστανται κρυφοί χώροι και εξωτερικά jackpot».

Είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε τον εθισμό στα τυχερά παιχνίδια σχολίασε κατά την παρέμβαση του ο κ. Pieter Remmers και πρόσθεσε ότι η δυνατότητα αυτοαποκλεισμού είναι ίσως μια έξυπνη λύση για κάποιον που παίζει συνέχεια. Αναφερόμενος στην πολιτική που ακολουθούν άλλες χώρες, δήλωσε ότι «στη Γερμανία, αν κάποιος παίζει για 45 λεπτά, η μηχανή κλείνει. Στην Αυστραλία πριν μερικά χρόνια σε κάθε κουλοχέρη υπήρχε ένα ρολόι που ειδοποιούσε για το χρόνο που ο πελάτης παίζει». Ο κ. Αλέξανδρος Γεροντικός υποστήριξε ότι «η τεχνολογία θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ως προς το να έχουμε υπεύθυνη συμμετοχή των πελατών στα τυχερά παιχνίδια και ταυτόχρονα να επιτυγχάνονται οι επιχειρηματικοί στόχοι. Μπορούν να υπάρξουν διάφορα διαφημιστικά μηνύματα που συνοδεύουν ένα παιχνίδι όπως

«don’t let the game play you», «It’s no longer fun walk away», «winners know when to stop» κ.λπ.». Στη δική του παρέμβαση ο κ. Malcolm Bruce τόνισε ότι στη Μεγάλη Βρετανία οι παίκτες λαμβάνουν συνεχώς μηνύματα ευαισθητοποίησης, τα οποία όμως δεν ξέρουμε κατά πόσο τα λαμβάνουν υπόψη τους. Αυτό που έχει σημασία είναι να υπάρξει σωστή ενημέρωση για τους νέους και τα παιδιά». Το συνέδριο οργανώθηκε από τα Money Conferences της εταιρείας Ethos Media S.A., που δραστηριοποιούνται στη διοργάνωση υψηλού κύρους κλαδικών επιχειρηματικών συνεδρίων. Τα Money Conferences ξεκίνησαν το 2007 και ήδη συγκαταλέγονται μεταξύ των πλέον επιτυχημένων επιχειρηματικών συνεδρίων στην Ελλάδα. Χορηγοί του συνεδρίου ήταν οι:

Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλούμε απευθυνθείτε: κα Σοφία-Αφροδίτη Βουλγαράκη, Communication and PR Manager, Ethos Media S.A., voulgaraki.s@ethosmedia.eu, Τηλ:210 9984 901. ΧΡΗΜΑ 47

03/BRUCE GAMING INTERVIEW_Layout 1 12/23/11 11:07 AM Page 48

Χ συνέντευξη

MALCOLM BRUCE DIRECTOR

ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΜΕ ΑΔΙΑΚΟΠΑ ΓΙΑ OF CORPORATE RESPONSIBILITY, ΤΟ «RESPONSIBLE BETFAIR GAMING» Ο Malcolm Bruce καταθέτει την άποψή του για το πρόσφατο νομοσχέδιο που αφορά στη ρύθμιση της αγοράς τυχερών παιχνιδιών στην Ελλάδα, μιλάει για το «responsible gaming» και περιγράφει πώς οι εταιρείες του online στοιχηματισμού μπορούν να λειτουργήσουν ως «σύμβουλοι» για τη βελτίωση των κανόνων λειτουργίας της αγοράς προς όφελος του Έλληνα καταναλωτή.

2 Συνέντευξη στον Γιώργο Καλούμενο

ΧΡΗΜΑ_Η νέα νομοθεσία «μπλοκάρει» τις στοιχηματικές συναλλαγές ως επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Ποια είναι η αντίδραση της Betfair, μέχρι στιγμής, σε αυτή την απόφαση από το ελληνικό κοινοβούλιο; Σκέφτεται η διοίκηση το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε νέες ενέργειες κατά της Ελλάδας; MALCOLM BRUCE_Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κάποιο ζήτημα, προς το παρόν, για την Betfair. Έχουμε μελετήσει τη νομοθεσία και δεν υπάρχει ακριβής προσδιορισμός στο τι είναι στοιχηματική συναλλαγή. Δεν πιστεύουμε ότι έχει γίνει κάποια σαφής διάκριση μεταξύ της Betfair και ενός παραδοσιακού bookmaker. Δεν θεωρούμε ότι υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο ζήτημα, μέχρι στιγμής, και δεν βλέπουμε την ώρα να κάνουμε αίτηση για να λάβουμε άδεια λειτουργίας στην Ελλάδα. Χ_Πιστεύετε ότι η νέα νομοθεσία στην Ελλάδα επιτρέπει το υπεύθυνο παιχνίδι ή αυτό είναι κάτι που θα προστεθεί στο μέλλον από τη «δευτερογενή» νομοθεσία; M.B._Η προστασία του καταναλωτή είναι ο τομέας με τον οποίο ασχολούμαι στην Betfair, ο οποίος βασίζεται στη σωστή νο48 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

μοθεσία και η πρωτογενής νομοθεσία μπορεί να καλύψει κάθε πτυχή που επηρεάζει τις διασυνοριακές αρχές συναλλαγών. Σεβόμαστε τις αρχές που η ελληνική νομοθεσία προβλέπει για την Ελλάδα και με χαρά θα δουλέψουμε με το ελληνικό κράτος για να δημιουργήσουμε τους κανόνες που είναι τόσο σημαντικοί. Πιστεύω ότι αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα στο οποίο όλες οι εταιρείες καλούμαστε να παίξουμε σημαντικό ρόλο, δηλαδή στο να βοηθήσουμε στην ανάπτυξη των κανονισμών, καθώς μπορούμε να δώσουμε σημαντικό feedback στο νομοθέτη, σε σχέση με το τι λειτουργεί και τι όχι και με τον τρόπο αυτό οι κανονισμοί να βελτιωθούν. Σε πολλές, μάλιστα, περιπτώσεις, ιδιαίτερα στο online, η τεχνολογία μπορεί να γίνει πλεονέκτημα για τον ίδιο το νομοθέτη. Οπότε είναι πολύ σημαντικά αυτά που οι εταιρείες ανακαλύπτουν για τις αγορές και τους καταναλωτές και γενικά για το πώς λειτουργεί η αγορά μέσω της τεχνολογίας, κάτι που μπορεί να «γυρίσει» σαν πληροφορία προς το νομοθέτη. Συνεπώς, ένας καλός διάλογος εκεί μπορεί να βοηθήσει το νομοθέτη να «χτίσει» μια καλύτερη νομοθεσία για την προστασία του

03/BRUCE GAMING INTERVIEW_Layout 1 12/23/11 10:37 AM Page 49

καταναλωτή. Για παράδειγμα, στην Αγγλία έχουμε ένα νόμο που ψηφίστηκε το 2007 ο οποίος άλλαξε τον προηγούμενο νόμο, καλύπτοντας ένα πολύ μεγαλύτερο εύρος ζητημάτων σε ό,τι αφορά στην προστασία του καταναλωτή και ιδιαίτερα των νέων. Αλλά και αυτός ο νόμος δεν είναι φτιαγμένος από «πέτρα», αλλά αναζωογονείται κάθε ένα με δύο χρόνια με βάση την εμπειρία της λειτουργίας της αγοράς, με το feedback που οι εταιρείες δίνουν στις αρχές και βάσει ανησυχιών που εκφράζονται από οργανισμούς εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, ομάδες προβληματισμού και ακαδημαϊκούς που εργάζονται σε αυτόν τον τομέα. Οπότε υπάρχει ένα πολύ μεγάλο μέγεθος σημαντικών πληροφοριών που πρέπει να εισαχθούν για να γίνει η νομοθεσία καλύτερη. Πρόκειται για μια συνεχόμενη διαδικασία ιδιαίτερα στο online gaming, όπου η τεχνολογία θα βρίσκεται πάντα ένα βήμα μπροστά. Χ_Είναι εφικτό το «υπεύθυνο παιχνίδι», δεδομένης της ανάπτυξης της τεχνολογίας, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων (μέσω λάπτοπ, smartphones, internet κ.λπ.); Ποια είναι τα εργαλεία που χρησιμοποιεί η Betfair για να αποκλείσει τη νεολαία από τα τυχερά παιχνίδια; M.B._Η προστασία των νέων είναι αναμφισβήτητα ένα ζήτημα - «κλειδί» για εμάς. Έχουμε δείξει, ειδικά στη Βρετανία, ότι ο αποκλεισμός των ανήλικων από το online gaming μπορεί να γίνει πολύ αποτελεσματικά. Η τεχνολογία μάς δίνει αυτή τη δυνατότητα. Κάθε νέος πελάτης πρέπει να επιβεβαιώσει την ηλικία του. Αν σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα δεν καταφέρει να βεβαιώσει την ηλικία του, δεν μπορεί να παίξει. Έχουμε τράπεζα πληροφοριών σε κάθε χώρα, συνήθως από τη λίστα των ανθρώπων που έχουν τη δυνατότητα να ψηφίζουν, άρα είναι ενήλικοι, αλλά και άλλες πηγές πληροφοριών, όπως «τρίτες» επιχειρήσεις, που έχουν τη δυνατότητα μέσω της τεχνολογίας να μας δώσουν μέσα σε ένα δευτερόλεπτο πληροφορίες για το αν κάποιος παίκτης έχει τη σωστή ηλικία ή όχι για να ανοίξει λογαριασμό. Αυτή η μέθοδος είναι πολύ πιο αποτελεσματική από ό,τι συμβαίνει στο offline beting, καθώς οι αρχές στη Βρετανία έχουν δοκιμάσει κατά πόσο η ηλικία ενός παίκτη ελέγχεται σε ένα «φυσικό» κατάστημα και αποδείχτηκε ότι σε πολλά από αυτά δεν προστατεύονται οι ανήλικοι όπως θα έπρεπε. Σε πολλές πε-

☛

ΣΕΒΟΜΑΣΤΕ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΠΟΥ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΜΕ ΧΑΡΑ ΘΑ ΔΟΥΛΕΨΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ. ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΚΑΛΟΥΜΑΣΤΕ ΝΑ ΠΑΙΞΟΥΜΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΡΟΛΟ, ΔΗΛΑΔΗ ΣΤΟ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ, ΚΑΘΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΔΩΣΟΥΜΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ FEEDBACK ΣΤΟ ΝΟΜΟΘΕΤΗ, ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΤΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΚΑΙ ΤΙ ΟΧΙ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΑΥΤΟ ΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΝΑ ΒΕΛΤΙΩΘΟΥΝ ριπτώσεις, μόνο στο 60% των ανήλικων απαγορεύθηκε να στοιχηματίσουν. Στο online της Betfair υπάρχει ένα, κυριολεκτικά μικροσκοπικό, ποσοστό κάποιων που ξεφεύγουν από τον έλεγχο. Το ψάξαμε ανεξάρτητα και το ποσοστό αυτό είναι σχεδόν μηδενικό. Ακόμα και αυτές οι περιπτώσεις, όπως φάνηκε από τον έλεγχο, συνέβησαν επειδή ο γονέας επέτρεπε στο παιδί του να «τζογάρει» και όπου το ανακαλύψαμε, κλείσαμε και αυτούς τους λογαριασμούς. Κανείς ανήλικος δεν επιτρέπεται να παίζει ακόμα και αν του το επιτρέπει ο κηδεμόνας του. Είναι παράνομο. Οπότε έχουμε πολλούς τρόπους για να σταματήσουμε τους ανήλικους από το να παίζουν τυχερά παιχνίδια.

Χ_Από όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, το ελληνικό κράτος δεν έδωσε ένα ζεστό καλωσόρισμα στην Betfair ως νεοεισερχόμενη εταιρεία στην ελληνική αγορά τυχερών παιχνιδιών. Γιατί η εταιρεία σας επιμένει να εισέλθει σε αυτή την αγορά; M.B._Η Ελλάδα είναι μια πολύ σημαντική αγορά για την Betfair, όπως και για όλες τις εταιρείες τυχερών παιχνιδιών. Χαιρετίζουμε τη δημιουργία νομικού πλαισίου σε όλα τα κράτη - μέλη και, όπου είναι δυνατόν, κάνουμε αίτηση για άδεια λειτουργίας, σεβόμενοι τη νομοθεσία. Οπότε βλέπουμε την Ελλάδα ως μια ευκαιρία για την Betfair, θέλουμε να λειτουργήσουμε σε αυτήν και είναι στην πολιτική της Betfair να εξασφαλίζει άδειες σε τέτοιες αγορές. Χ ΧΡΗΜΑ 49

Χ συνέντευξη

STANLEYBET

Η ΑΓΟΡΑ ΧΤΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΣΑΘΡΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΑΚΗΣ STANLEYBET

HEAD OF COMMUNICATIONS 2 Συνέντευξη στον Γιώργο Καλούμενο

Ο κ. Μαραγκάκης θεωρεί ότι η αγορά τυχερών παιχνιδιών στη χώρα μας χτίζεται σε σαθρά θεμέλια, αλλά παρόλα αυτά τη χαρακτηρίζει ως μια αγορά με εξαιρετικό ενδιαφέρον, στην οποία η Stanleybet θα εξαντλήσει, όπως ο ίδιος τονίζει, κάθε νόμιμο μέσο για να προασπιστεί το δικαίωμά της να συμμετέχει σε αυτήν

50 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

ΧΡΗΜΑ_Πού βρίσκεται η υπόθεση της προσφυγής της Stanleybet στο Συμβούλιο της Επικρατείας και πότε αναμένετε να υπάρξει κάποια απάντηση του Δικαστηρίου της Ε.Ε. στο προδικαστικό ερώτημα που έχει τεθεί από το ελληνικό δικαστήριο; ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΡΑΓΚΑΚΗΣ_Όπως γνωρίζετε, το Μάρτιο του 2011 έγινε παραπομπή της υπόθεσης στο δικαστήριο, δημοσιεύθηκε δηλαδή στην επίσημη εφημερίδα του δικαστηρίου. Τον Αύγουστο του 2011 ολοκληρώθηκε ο πρώτος κύκλος των γραπτών παρατηρήσεων όλων των μερών προς το δικαστήριο. Από εκεί και πέρα, αναμένουμε να λάβουμε μεταφρασμένες όλες τις γραπτές παρατηρήσεις και θα υπάρξει μια συζήτηση με το δικαστήριο, μέσω αλληλογραφίας, για το αν θα πρέπει να γίνει κάποια ακροαματική διαδικασία. Εν ολίγοις αναμένουμε ότι μέχρι το τέλος του 2012 ή με το πρώτο τετράμηνο του 2013 θα έχουμε απόφαση. Μετά ένα σημαντικό θέμα είναι το πότε θα επιληφθεί του ζητήματος το Συμβούλιο της Επικρατείας, αλλά θεωρώ ότι εάν και εφόσον έχουμε μια θετική προς εμάς απόφαση, θα μπορούμε πλέον να λειτουργήσουμε στην Ελλάδα.

Χ_Πώς εξηγείτε τη σωρεία προσφυγών κατά της Ελλάδος που ακολούθησε την ψήφιση του ν. 4002/2011; Κ.Μ._Νομίζω ότι η απάντηση είναι πολύ απλή. Η σωρεία προσφυγών εξηγείται από το ότι χτίζεται ένα πράγμα πάνω σε σαθρά θεμέλια, που σημαίνει ότι διατηρούνται κάποια μονοπωλιακά πλεονεκτήματα σε ό,τι αφορά το offline αθλητικό στοίχημα στην ΟΠΑΠ Α.Ε. και άλλα προνόμια που δίνονται χωρίς τις κατάλληλες διαδικασίες διαφάνειας όπως προβλέπεται από το κοινοτικό δίκαιο. Έχουμε δηλαδή ένα οικοδόμημα που στήνεται σε αυτά τα θεμέλια και αυτό το οικοδόμημα νομίζω ότι δεν ξεκινά από μια σαφή πρόθεση να ρυθμιστεί η αγορά των τυχερών παιχνιδιών, γιατί η αγορά τυχερών παιχνιδιών δεν γίνεται να ρυθμίζεται κατά τομέα. Πρέπει να ρυθμιστεί στο σύνολό της. Εφόσον αυτό δεν γίνεται και έχουμε αυτές τις μικρές διαστρεβλώσεις, που δημιουργούν η μία πάνω στην άλλη ένα ατελές αποτέλεσμα, είναι λογικό να υπάρχουν πολλές προσφυγές και αναμένεται να έχουμε ακόμα περισσότερες στους επόμενους μήνες. Χ_Πιστεύετε ότι η οικονομική κρίση στην Ελλάδα δικαιολογεί την όποια παρέκκλιση της χώρας από τους κοινοτικούς κανόνες

(εσωτερικής αγοράς, ανταγωνισμού), ειδικά όταν πασχίζει για δημοσιονομικά έσοδα απέναντι στους δανειστές της; Κ.Μ._Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση. Η απάντηση νομικά είναι σαφής: «Όχι». Δηλαδή δεν υπάρχει τέτοια πρόβλεψη από το κοινοτικό δίκαιο, ως προς αυτό. Οπωσδήποτε, σε πολιτικό επίπεδο, κάποια πράγματα λαμβάνονται υπόψη. Έχουμε δει παραδείγματος χάριν κάποιες απαντήσεις που έδωσε ο επίτροπος Μπαρνιέ -σε άλλον τομέα βέβαια, που δεν αφορούσε σε τυχερά παιχνίδια- σε ερωτήσεις του Ευρωβουλευτή κ. Χουντή, που υπονοούσε κάτι τέτοιο, αλλά φαντάζομαι ότι στις περιπτώσεις όπου υπάρχει μια αυταπόδεικτη και τεράστια παρέκκλιση, θα είναι πολύ δύσκολο για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ιδιαίτερα εφόσον υπάρξει αρνητική απόφαση για το μονοπώλιο της ΟΠΑΠ, από το δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκεί το βρίσκω πάρα πολύ δύσκολο. Επομένως «ναι», σε πολιτικό επίπεδο, ίσως να μπορούσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή - και ίσως να κάνει ήδη κάποιες παρεκκλίσεις αν όχι να τις αποδέχεται - να παραπέμπει την εξέτασή τους στις καλένδες, αλλά οπωσδήποτε δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι αν αυτές οι παρεκκλίσεις

☛

ΕΝ ΟΛΙΓΟΙΣ ΑΝΑΜΕΝΟΥΜΕ ΟΤΙ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ 2012 Ή ΜΕ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΤΟΥ 2013 ΘΑ ΕΧΟΥΜΕ ΑΠΟΦΑΣΗ. ΜΕΤΑ ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΘΕΜΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΟΤΕ ΘΑ ΕΠΙΛΗΦΘΕΙ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ, ΑΛΛΑ ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΕΑΝ ΚΑΙ ΕΦΟΣΟΝ ΕΧΟΥΜΕ ΜΙΑ ΘΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣ ΕΜΑΣ ΑΠΟΦΑΣΗ, ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΠΛΕΟΝ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ δημιουργούν μια μόνιμη κατάσταση, όπως υπονόησα για τη διαμόρφωση της ελληνικής αγοράς στοιχήματος offline και online, τότε είναι αναπόφευκτο ότι θα πρέπει να ασχοληθεί με αυτές η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Χ_Από όσο γνωρίζω, το ελληνικό κράτος δεν υποδέχθηκε με θέρμη τη Stanleybet στην ελληνική αγορά. H Stanleybet γιατί επιμένει στην είσοδό της σε αυτή; Κ.Μ._Καταρχάς, ως εταιρεία, η ιταλική μας εμπειρία έχει δείξει ότι παραμένουμε πιστοί στις αρχές μας. Δηλαδή εφόσον εκφράσουμε τη θέλησή μας να μπούμε σε μια αγορά και έχουμε

το νόμιμο δικαίωμα να το ασκούμε αυτό, δεν κάνουμε πίσω. Είναι μια αρχή της εταιρείας μας. Πέρα όμως από αυτό, οπωσδήποτε η ελληνική αγορά, και βάσει των στοιχείων που παρατέθηκαν στο συνέδριο Gaming Money Conference, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον και θεωρούμε, επίσης, ότι μια ρυθμιζόμενη offline αγορά αθλητικού στοιχήματος στην Ελλάδα θα μπορούσε να δώσει πολλά κέρδη, σαφώς στις εταιρείες και τους μετόχους τους, αλλά και στην κοινωνία στο σύνολό της, τόσο από πλευράς θέσεων εργασίας όσο και ως μια καλύτερη επιλογή για τον καταναλωτή, αλλά και μια διαφανή και ρυθμιζόμενη αγορά. Χ

Χ άρθρο

Η ΙΚΕΑ ΤΟΥ ΟΜIΛΟΥ FOURLIS ΑΝΑΔΕIXΤΗΚΕ

«RETAILER ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ»

Στη 10η διοργάνωση των RETAILBUSINESS AWARDS 2011, σε μια πραγματική γιορτή για το λιανεμπόριο η ΙΚΕΑ αναδείχτηκε και βραβεύτηκε ως «RETAILER THΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ».

Η HOUSEMARKET (ΙΚΕΑ) του Ομίλου FOURLIS ευχαριστεί την Ελληνική αγορά για τη μεγάλη αυτή αναγνώριση, τους διοργανωτές του θεσμού αλλά περισσότερο από όλους τις Ελληνίδες και τους Έλληνες καταναλωτές που την τιμούν αυτά τα 10 χρόνια και υπόσχεται να συνεχίσει να προσφέρει ποιοτικά προϊόντα, σε πραγματικά προσιτές τιμές. To βραβείο παρέλαβε ο Πρόεδρος του Ομίλου, κύριος Βασίλης Φουρλής. ΧΡΗΜΑ 51

Χ ρεπορτάζ

ΕΣΠΑ

ΧΛΩΜΕΣ ΕΛΠΙΔΕΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ, ΣΕ ΕΝΑ ΤΟΠΙΟ ΧΩΡΙΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ Ο κύριος Χορστ Ράιχενμπαχ, επικεφαλής της «Ομάδας Δράσης» που συνέστησε ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο για την απορρόφηση του ΕΣΠΑ και την υλοποίηση του μνημονίου, θα περνά εφεξής μεγάλο μέρος του χρόνου του στην Ελλάδα. Ήδη, πριν από λίγες μέρες βρέθηκε στην Αθήνα με την ομάδα του, «συμπίπτοντας» με τους επικεφαλής της τρόικας Πόουλ Τόμσεν (ΔΝΤ), Ματίας Μορς (Κομισιόν) και Κλάους Μαζούχ (ΕΚΤ), αλλά και με τον Επίτροπο για την Περιφερειακή Πολιτική της Ε.Ε., κ. Γιοχάνες Χαν.

ετά την πρόσφατη υστέρηση στην είσπραξη ∼ Ο ελληνικός λαός έκανε υπερδιπλάσιες προσπάθειες σε εσόδων και τη σοβαρή απόκλιση από τον αρσχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους που αντιμετωπίχικό στόχο για έλλειμμα 9% που υπάρχει στον ζουν τη δημοσιονομική κρίση. Λόγου χάριν, ενώ οι Ιρλαν✒ προϋπολογισμό του 2012, ένα δεύτερο πρόγραμμα μέδοί και οι Πορτογάλοι έχασαν το 7% του διαθέσιμου από την Άντα τρων «αιωρείται» ήδη στην ατμόσφαιρα. Και το καλό εισοδήματος και οι Ισπανοί το 5%, οι Έλληνες έχασαν Σεϊμανίδη ερώτημα είναι, πώς θα διαμορφωθεί τελικά ο ειδικός πάνω από το 15%. ρόλος του κ. Ράιχενμπαχ στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ασφυκτικής ∼ Θα προωθηθούν άμεσα τα σημαντικότερα «εργαλεία» που υπάρεπιτροπείας. χουν για να δοθεί τόνωση στη ρευστότητα, τα οποία είναι: η χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και οι Σίγουρα, ο Γερμανός οικονομολόγος, μέχρι πρότινος αντιπρόεδρος αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν από την Ε.Ε. σε θεσμικό επίτης Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, έχει έναν πεδο, ιδιαίτερα αυτές που περιμένουν έγκριση στο Ευρωπαϊκό άλλο ρόλο από αυτόν που έχει η ομάδα Τόμσεν. Έχει το ρόλο του Κοινοβούλιο. «καλού», δουλειά του οποίου είναι να φροντίσει και για την ανάπτυξη, ενώ οι συνάδελφοί του έχουν αποκλειστικά σχεδόν το ρόλο ∼ Σε σχέση με τις απαιτήσεις της δεύτερης δανειακής σύμβασης μετου «κακού», γιατί πρέπει να φροντίσουν για τη συγκέντρωση των ταξύ Ελλάδας και τρόικας, ενδέχεται να εφαρμοστούν κάποια εσόδων. υποστηρικτικά μέτρα. Προς αυτήν μάλιστα την κατεύθυνση, έχει κάνει πρόσφατα σε γερ- ∼ Σε σχέση με την τεχνική βοήθεια και τη συμβουλευτική υποστήμανικές εφημερίδες, αλλά και στη Financial Deutschland, με την ριξη προς τις ελληνικές περιφέρειες, η ομάδα Ράιχενμπαχ θα επιοποία διατηρεί εξαιρετικές σχέσεις, ορισμένες θετικές δηλώσεις. Τις κεντρώσει το επόμενο διάστημα τις προσπάθειές της στην ίδιες περίπου έκανε και κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τους καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και στις δυσκολίες που αντιΈλληνες περιφερειάρχες στις Βρυξέλλες. Σταχυολογούμε τις σημανμετωπίζουν οι περιφερειάρχες στην εξασφάλιση αδειών για την τικότερες: υλοποίηση αναπτυξιακών έργων στις περιοχές τους. ΤΙ ΥΠΟΣΧΕΤΑΙ ∼ Η πραγματική οικονομία δεν έχει πλήρη πρόσβαση στη χρηματοδότηση, άρα θα πρέπει να διασφαλισθεί ρευστότητα για την πραγματική οικονομία.

52 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

Οι σχετικές τοποθετήσεις έχουν μεγάλη σημασία, ενόψει και του νέου τοπίου που διαμορφώνεται μετά την τελική έγκριση της αύξησης της κοινοτικής χρηματοδότησης για το ΕΣΠΑ στο 95%, με άμεσο όφελος 800 εκατ. ευρώ τα οποία προκύπτουν από τη διαφορά. Η εμπρο-

☛

Ο Κ. ΡΑΪΧΕΝΜΠΑΧ, ΜΕΧΡΙ ΠΡΟΤΙΝΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΕΧΕΙ ΕΝΑ ΡΟΛΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΑΠΟ ΑΥΤΟΝ ΠΟΥ ΕΧΕΙ Η ΟΜΑΔΑ ΤΟΜΣΕΝ. ΕΧΕΙ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΟΥ «ΚΑΛΟΥ», ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΦΡΟΝΤΙΣΕΙ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΜΕΝΕΙ ΔΕ ΝΑ ΤΟΝ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙ ΜΕ ΟΡΘΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΟΤΡΥΝΣΕΙΣ

σθοβαρής χρήση των κοινοτικών κονδυλίων είναι άλλωστε η μοναδική λύση προκειμένου η Ελλάδα να μπορέσει να ξεφύγει από την «αιχμαλωσία» της ύφεσης και να κινήσει κάποια έργα και επενδύσεις. Τώρα, λοιπόν, που η Κομισιόν αποδέχθηκε την εξαφάνιση των προκαταβολών, το μείζον θέμα είναι πώς θα αξιοποιηθούν κατά τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ. ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΚΛΑΔΟΙ Οι πέντε σημαντικοί τομείς στους οποίους στοχεύει η καλύτερη αξιοποίηση του ΕΣΠΑ είναι: η τόνωση του κατασκευαστικού τομέα με το σκεπτικό ότι ο δραστικός περιορισμός του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων ευθύνεται για το 1/3 της ύφεσης. Προωθείται μάλιστα ταμείο εγγυοδοσίας 1,5 δισ. ευρώ για να «ξεκολλήσει» η χρηματοδότηση των έργων, κυρίως των οδικών αξόνων. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, κ. Πάνο Καρβούνη, έχουν ήδη οριστικοποιηθεί 180 έργα άμεσης προτεραιότητας. Ένας άλλος τομέας είναι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις για τις οποίες προωθείται η σύσταση εγγυοδοτικού μηχανισμού 500 εκατ. ευρώ, με στόχο την παροχή ρευστότητας προς τις ΜΜΕ ύψους 1 εκατ. ευρώ, η οποία θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως κεφάλαιο κίνησης (με τροποποίηση των υφιστάμενων κανονισμών). Ο τουρισμός, τα περιβαλλοντικά έργα και οι υποδομές στην ενέργεια, τα προγράμματα κατάρτισης και αντιμετώπισης της ανεργίας και η προώθηση προγραμμάτων στον τομέα της πληροφορικής περιλαμβάνονται επίσης στις προτεραιότητες του ΕΣΠΑ. Στην παρούσα φάση, μάλιστα, ο καθ’ ύλην αρμόδιος για την Περιφερειακή Ανάπτυξη Επίτροπος, κ. Γιοχάνες Χαν, ετοιμάζει επιστολή με τις προτεραιότητες των έργων που θα ενταχθούν στο ΕΣΠΑ, με αποδέκτη τον πρωθυπουργό κ. Λ. Παπαδήμο. Η Κομισιόν εκτιμά ότι η απορροφητικότητα του ΕΣΠΑ θα φτάσει το 32% το 2012 (έναντι στόχου 36%), ενώ η απορροφητικότητα για τα κοινωνικά ταμεία υπολείπεται του ευρωπαϊκού μέσου όρου κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες, κινείται δηλαδή μόλις στο 22%. Οι Βρυξέλλες «κρούουν των κώδωνα του κινδύνου» για το ενδεχόμενο να επιστραφούν κονδύλια ύψους 3,5 δισ. ευρώ από έργα που δεν υλοποιήθηκαν την περίοδο 2000-2006.

Βέβαια ένα «φάουλ» του κ. Ράιχενμπαχ έχει θέσει τους γνωρίζοντες καλά τα θέματα ανάπτυξης σε επιφυλακή. Είπε λοιπόν σε γερμανικό περιοδικό ότι οι επενδυτές δεν ενδιαφέρονται ακόμα για την Ελλάδα, θεωρώντας ότι οι επιπτώσεις της κρίσης δεν έχουν ακόμα φθάσει στον «πάτο του βαρελιού»… Σίγουρα, το καλό ερώτημα είναι ποιον θεωρεί η τρόικα και η Taskforce ως «πάτο» και τι ακόμα θα μεσολαβήσει μέχρι να τον πιάσουμε, όταν μάλιστα όλοι γνωρίζουμε ότι για την ανάπτυξη απαιτείται, πέρα από τη χρηματοδότηση, κλίμα και προοπτική. Τώρα, που ο επικεφαλής της ομάδας Δράσης μετακομίζει στην Αθήνα ίσως να καταλάβουμε και την απάντηση… ΟΙ ΑΠΕ ΚΑΙ ΤΟ ΕΣΠΑ Ένας από τους πλέον υποσχόμενους για ανάπτυξη τομείς οι οποίοι προσβλέπουν στο ΕΣΠΑ είναι η ενέργεια και, ειδικότερα, οι υποδομές, οι ΑΠΕ και τα περιβαλλοντικά έργα. Σημειώνεται, ότι ανάμεσα στα σημαντικά στελέχη της Ομάδας Δράσης είναι ο Ολλανδός νομικός κύριος Βαν ντε Χούτε, με αρμοδιότητες στον τομέα της ενέργειας. Μάλιστα, σημαντικοί ‘Ελληνες επενδυτές στο χώρο της ενέργειας, όπως οι κ. Ε. Μυτιληναίος και Γ. Περιστέρης, αλλά και φορείς όπως η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) έχουν ήδη διαμηνύσει στα καθ’ ύλην αρμόδια υπουργεία και στην Task-force, τα προβλήματα χρηματοδότησης του συγκεκριμένου τομέα, επισημαίνοντας, ανάμεσα σε άλλα: Πρώτον, την ανάγκη ενίσχυσης του τραπεζικού συστήματος για επενδύσεις Α.Π.Ε. και αξιοποίησης του ΕΣΠΑ, δεύτερον, μέτρα και πολιτικές για τη μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ (συστήματα αποθήκευσης, διασπορά με ενίσχυση των έργων χαμηλού αιολικού δυναμικού, διασυνδέσεις κ.λπ.), αλλά και των μικρών ανεμογεννητριών, τρίτον, ενίσχυση της ασφάλειας του επενδυτικού περιβάλλοντος με εγγύηση της αξιοπιστίας και της σταθερότητας του μηχανισμού στήριξης και αντιμετώπισης της στρέβλωσης που προκαλείται από το λεγόμενο Ειδικό Τέλος Α.Π.Ε. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΤΩΝ 25 ΔΙΣ Σημειώνεται, ότι για την υλοποίηση του στόχου του 2020 για τις ΑΠΕ απαιτούνται κεφάλαια της τάξης περίπου των 25 δις, σύμφωνα με πρόσφατη εκτίμηση του διευθυντή της διεύθυνσης σύνθετων χρηματοδοτήσεων της Εμπορικής Τράπεζας, κ. Μάνου Ζωζωνάκη. Το νούμερο είναι ενδεικτικό των αναγκών χρηματοδότησης που έχει ο μέχρι σήμερα πολλά υποσχόμενος ενεργειακός τομέας. Κατά την ίδια πάντα εκτίμηση, προκειμένου να υλοποιηθεί ο παραπάνω στόχος την επόμενη οκταετία δεν αρκεί το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, αλλά απαιτείται και η συνδρομή διεθνών τραπεζών. Στην Ο επικεφαλής της ομάδας της τρόικας, Πόουλ Τόμσεν

ΤΟ «ΦΑΟΥΛ» ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΤΟ Με αυτά τα δεδομένα, μπορούν λοιπόν να αναμένονται, έστω και χλωμές, «ακτίνες φωτός» στον τομέα της ανάπτυξης; Θα μπορούσε κανείς να απαντήσει πως «ναι». ΧΡΗΜΑ 53

Χ ρεπορτάζ ∼ ΕΣΠΑ: Χλωμές ελπίδες ανάκαμψης, σε ένα τοπίο χωρίς ρευστότητα Ο Επίτροπος Χαν

☛

ΦΟΡΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΟΠΩΣ Ο ΕΛΕΤΑΕΝ ΚΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ, ΟΠΩΣ ΟΙ Κ. Ε. ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ ΚΑΙ Γ. ΠΕΡΙΣΤΕΡΗΣ, ΕΧΟΥΝ ΗΔΗ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ ΣΤΟ ΥΠΕΚΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ TASK-FORCE ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΕ ΜΕΣΩ ΕΣΠΑ

παρούσα φάση όμως, η όποια χρηματοδότηση γίνεται από οργανισμούς εξαγωγικών πιστώσεων, οι οποίοι είναι επίσης επιφυλακτικοί, προφανώς δε, οι αποφάσεις της 26ης Οκτωβρίου είναι μονόδρομος για να επιστρέψει η εμπιστοσύνη στο χρηματοοικονομικό περιβάλλον. Η ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΕΓΓΥΗΣΕΩΝ Επιπλέον, όπως επιβεβαίωσε πρόσφατα και εκπρόσωπος του γερμανικού ασφαλιστικού οργανισμού Hemes-Εuler, ακόμα και σε περίπτωση αμέσου επενδυτικού ενδιαφέροντος, τουλάχιστον από γερμανικής πλευράς, απαιτείται η εξεύρεση και τραπεζικής χρηματοδότησης, που σε αυτήν όμως τη φάση είναι αβέβαιη. Προς το παρόν, μια άμεση εναλλακτική λύση που διαφαίνεται στον ορίζοντα και η οποία έχει επίσημα προταθεί προς την ηγεσία του ΥΠΕΚΑ από το βασικό μέτοχο του ομίλου «ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ», κ. Γιώργο Περιστέρη, είναι η εξής: προκειμένου να διασφαλιστούν οι εγγυήσεις των ινστιτούτων εξαγωγικών πιστώσεων ξένων κρατών να χρησιμοποιηθούν ως εγγυήσεις – collateral κονδύλια του ΕΣΠΑ. Στην αγορά δε ακούγεται ότι η συγκεκριμένη πρόταση προωθήθηκε ήδη στην ομάδα δράσης του κ. Χορστ Ράιχενμπαχ και συγκεκριμένα στο νομικό σύμβουλο της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της Κομισιόν, τον Ολλανδό κ. Μπεν βαν Χούτε. ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΠΡΟΧΩΡΗΣΟΥΝ Μέχρι λοιπόν να διασφαλισθούν εφικτές λύσεις χρηματοδότησης, τα περισσότερα από τα μεγάλα έργα στον τομέα των ΑΠΕ που έχουν ήδη αδειοδοτηθεί και βρίσκονται σε μια αρχική πορεία υλοποίησης, παραμένουν παγωμένα, ενώ και μικρότερα, επίσης με άδειες, περιμένουν να διευκρινισθεί το τοπίο. Το θετικό είναι ότι οι επενδυτές στην ενέργεια και ειδικά στις ΑΠΕ δεν το βάζουν κάτω, αλλά παραμένουν σε ετοιμότητα προκειμένου, μόλις βελτιωθούν οι συνθήκες έστω και ελάχιστα, να προχωρήσουν στις επενδύσεις τους. Η στήλη ερεύνησε και σταχυολόγησε, ενδεικτικά, ορισμένα από τα πιο σημαντικά «ώριμα» έργα στον τομέα των ΑΠΕ, που είναι: στον τομέα των αιολικών πάρκων η Αιγαία Ζεύξη (προωθείται από τον ισπανικό 54 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

όμιλο Rokas Renewables), ο Αϊ Γιώργης (πάρκο ανεμογεννητριών στην ομώνυμη βραχονησίδα της «ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή»), το υπεράκτιο αιολικό πάρκο Λήμνου 500 MW (προωθείται από την R-F Energy, εταιρεία συμφερόντων του εφοπλιστή Βίκτωρα Ρέστη και του Μ. Φειδάκη), το Πάρκο Καρύστου, που έχει ήδη δρομολογηθεί από τον ίδιο όμιλο, ο Υβριδικός σταθμός στην Κρήτη (θεωρείται πολύ χρήσιμο έργο στον τομέα της αποθήκευσης ενέργειας), που αναπτύσσεται από την εταιρεία «Κτίστωρ», θυγατρική του γαλλικού ομίλου Energies Nouvelles, το αιολικό πάρκο της Σκύρου του ομίλου ΕΝΤΕΚΑ Α.Ε., το αιολικό πάρκο της Ικαρίας που προωθεί ο όμιλος Μυτιληναίου, το φιλόδοξο σχέδιο του Ομίλου Κοπελούζου για εγκατάσταση μεγάλων αιολικών πάρκων στην Κρήτη και διασύνδεση της Κρήτης με την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου (θα καταλήξει στην Πελοπόννησο και από εκεί η ενέργεια θα μεταφερθεί στην κεντρική Ελλάδα), αλλά και άλλα σημαντικά έργα που προωθούν η ισπανική Gamesa και άλλες εταιρείες. Στα προαναφερθέντα φιλόδοξα αιολικά θα πρέπει να προστεθεί το αιολικό πάρκο της Ροδόπης 200-300 MW και η μονάδα παραγωγής ανεμογεννητριών στη Θράκη, που πρόσφατα προωθεί η ΔΕΗ μέσω της συνεργασίας της με τη Sinovel, τον κινεζικό κολοσσό του χώρου. ΤΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ Στον τομέα πάλι των μεγάλων φωτοβολταϊκών, δρομολογούνται το πολυσυζητημένο μεγάλο φωτοβολταϊκό πάρκο στην Κοζάνη, 200MW, της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, το φωτοβολταϊκό πάρκο της Μεγαλόπολης 50MW (στο οποίο έχει ήδη εγκατασταθεί ο επιλεγείς κατασκευαστικός όμιλος J&P Άβαξ), οι φωτοβολταϊκοί σταθμοί 126,82 MW της Silcio Φωτοβολταϊκά Πάρκα (όμιλος Κοπελούζου), τα 39 φωτοβολταϊκά πάρκα στην Πελοπόννησο και τη Στερεά, δυναμικότητας 131,074 MW, του ομίλου Solar-Cells Hellas, τα οποία έχουν μάλιστα ενταχθεί και στη διαδικασία του fast-track. Σε σχέση πάλι με το πολυσυζητημένο επενδυτικό πρότζεκτ του τομέα, τον «Ήλιο», που θα αξιοποιηθεί ανάμεσα σε άλλα, προΟ κύριος Χορστ Ράιχενμπαχ, επικεφαλής της «Ομάδας Δράσης» για την απορρόφηση του ΕΣΠΑ

κειμένου η Ελλάδα να αποπληρώσει στη Γερμανία μέρος του χρέους της, επικρατεί μεγάλη κινητικότητα, τόσο από την ελληνική όσο και από τη γερμανική πλευρά. Το όλο θέμα χειρίζεται ο υπουργός ΠΕΚΑ, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, και αναμένονται σύντομα σχετικές εξελίξεις και ανακοινώσεις. ΠΡΟΣΕΞΤΕ ΤΑ ΔΙΚΤΥΑ «Last but not least», όπως λένε οι Εγγλέζοι, θα πρέπει να γίνουν σοβαρές επενδύσεις στα δίκτυα ΑΠΕ, οι οποίες μάλιστα προηγούνται των λοιπών επενδύσεων, καθώς αποτελούν αναγκαία προϋπόθεση για να υλοποιηθούν αυτές. Οι εκτιμώμενες επενδύσεις σε ενίσχυση του συστήματος, σε διασυνδέσεις των νησιών και σε διεθνείς διασυνδέσεις, εκτιμώνται σε πάνω από 5 δισ. ευρώ και το θέμα είναι ότι θα πρέπει να υλοποιηθούν μέσα στην προσεχή πενταετία με επταετία, προκειμένου να συμβαδίσει η χώρα μας με την πρόοδο που θα συντελεστεί στην Ευρώπη. Ο βασικός επενδυτής πάντως που καλείται να υλοποιήσει τα έργα υποδομής, δηλαδή η ΔΕΗ, αντιμετωπίζει επίσης στην παρούσα φάση θέματα χρηματοδότησης. Πρόσφατα, μάλιστα, ο διευθύνων σύμβουλος της επιχείρησης κ. Αρθούρος Ζερβός, σε επιστολή του προς την ηγεσία του ΥΠΕΚΑ, στην οποία ζητούσε να αυξηθεί η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, περιέγραφε ανάμεσα σε άλλα και τη δυσκολία χρηματοδότησης της επιχείρησης από τις εγχώριες τράπεζες οι οποίες αντιμετωπίζουν τα γνωστά προβλήματα ρευστότητας. Όπως πάντως εκτιμάται, παρά την πρωτοφανή δυσκολία στη χρηματοδότηση που αντιμετωπίζουν σήμερα οι επενδυτές στον τομέα των

Ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ, κ. Αρθούρος Ζερβός

ΑΠΕ, η δυναμική του τομέα της ενέργειας, που μέχρι τώρα ανέμενε να διπλασιάσει το ρυθμό των επενδύσεων της προηγούμενης πενταετίας (10 δισ. ευρώ) δεν θα ανασταλεί. Οι μεγάλοι επενδυτές του χώρου «κρατούν την αναπνοή τους», γνωρίζοντας ότι ακόμα και στην περίπτωση που βελτιωθεί η ροή χρηματοδότησης θα έχουν να αντιμετωπίσουν και τον ανταγωνισμό των ξένων ομίλων, κάτι που μπορεί να αντιμετωπισθεί εν μέρει και μέσα από συνεργασίες επωφελείς και για τις δύο πλευρές. Χ

Χ άρθρο

Ο Όμιλος ΙΚΤΙΝΟΣ ΕΛΛΑΣ δραστηριοποιείται στον τομέα του μαρμάρου, της ενέργειας και του real estate. Πιο συγκεκριμένα, η ΙΚΤΙΝΟΣ ΕΛΛΑΣ Α.Ε. είναι πρωτοπόρος βιομηχανία μαρμάρου στην Ελλάδα, με μεγάλη διεθνή δραστηριότητα, με καθετοποιημένη λειτουργία, με ιδιόχρηστα λατομεία τα οποία εξορύσσουν τα περιζήτητα μάρμαρα Golden Spider, το ολόλευκο Θάσου και τα ημίλευκα Βώλακα και Νέστου, εργοστάσια κοπής και επεξεργασίας, δίκτυα πωλήσεων στο εσωτερικό και εξωτερικό, υποκαταστήματα και εξειδίκευση στις εφαρμογές και στις καινοτόμες αρχιτεκτονικές λύσεις. Στον τομέα της αιολικής ενέργειας, ο Όμιλος δραστηριοποιείται μέσω της εταιρείας ΙΔΕΗ Α.Ε., στην οποία κατέχει το 100% του μετοχικού κεφαλαίου της. Η ΙΔΕΗ Α.Ε. λειτουργεί ήδη το πρώτο αιολικό της πάρκο στην περιοχή «Μεγαλοβούνι» στο Δήμο Νικηφόρου του Νομού Δράμας ισχύος 22 MW, και έλαβε την αντίστοιχη άδεια λειτουργίας τον Μάρτιο του 2011. Επίσης η ΙΔΕΗ Α.Ε. διαθέτει άδεια εγκατάστασης θα κατασκευάσει αιολικό πάρκο ισχύος 8,0 MW στην περιοχή «Σύνορα» στο Δήμο Νικηφόρου του Νομού Δράμας, και αναμένεται να λειτουργήσει εντός του 2013. Παράλληλα, η ΙΚΤΙΝΟΣ ΕΛΛΑΣ Α.Ε. στο πρόγραμμα της για την δυ-

ναμική της παρουσία στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, έχει δημιουργήσει τις ακόλουθες κατά 100% θυγατρικές εταιρείες: α) ΑΙΟΛΙΚΗ ΜΕΓΑ ΙΣΩΜΑ Α.Ε. Διαχειρίζεται το αιολικό πάρκο ΜΕΓΑ ΙΣΩΜΑ στον Νομό Φθιώτιδας, ισχύος 24 MW, β) ΑΙΟΛΙΚΗ ΜΑΥΡΟΛΙΘΑΡΟ Α.Ε. Διαχειρίζεται τα αιολικά πάρκα ΜΑΥΡΟΛΙΘΑΡΟ Ι, ισχύος 18 MW και ΜΑΥΡΟΛΙΘΑΡΟ ΙΙ, ισχύος 10,8 MW, στον Νομό Γρεβενών, γ) ΑΙΟΛΙΚΗ ΛΥΚΟΦΩΛΙΑ Α.Ε. Διαχειρίζεται το αιολικό πάρκο ΛΥΚΟΦΩΛΙΑ στον Νομό Δράμας, ισχύος 9 MW. Για τα παραπάνω έχει λάβει άδειες παραγωγής και βρίσκεται στο στάδιο υποβολής των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την χορήγηση αδειών εγκατάστασης. Συνολικά, ο Όμιλος ΙΚΤΙΝΟΣ ΕΛΛΑΣ διαθέτει : α) Αιολικά πάρκα σε λειτουργία 22 MW β) Αιολικά πάρκα υπό κατασκευή 8 MW γ)Αιολικά πάρκα με άδεια παραγωγής 61,8 MW Σύνολο 91,8 MW Τέλος, στον τομέα του real estate ο Όμιλος δραστηριοποιείται μέσω της κυπριακής εταιρείας Latirus Enterprises Ltd, στην οποία κατέχει ποσοστό 20,3%, και η οποία αναπτύσσει (μέσω της συμμετοχής της στην ΙΚΤΙΝΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗ & ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ Α.Ε.) project στη Σητεία Κρήτης για την δημιουργία τουριστικής μονάδας, συνεδριακού κέντρου, κέντρου θαλασσοθεραπείας, μαρίνα σκαφών, γήπεδο Golf, καθώς και δύο οικιστικές περιοχές, σε συνεργασία με την εταιρεία Dolphin Capital Investors. ΧΡΗΜΑ 55

Χ συνέντευξη

Ο ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ

MANAGING DIRECTOR, HEAD OF GLOBAL BANKING HSBC

56 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

2 Συνέντευξη στους Γιάννη Βερμισσώ και Γιώργο Καλούμενο

Ο κ. Δημήτρης Πολίτης αναλύει τις πρόσφατες εξελίξεις στο εγχώριο, αλλά και διεθνές τραπεζικό περιβάλλον, περιγράφοντας πώς οι εξελίξεις αυτές επηρεάζουν τις προοπτικές του κλάδου, αλλά και τη γενικότερη στρατηγική της HSBC, στην Ελλάδα και παγκοσμίως. Επίσης, μοιράζεται μαζί μας τις σκέψεις του για τις κατευθύνσεις που θα ακολουθήσει η τράπεζα στο άμεσο μέλλον. ΧΡΗΜΑ_Πόσα χρόνια έχει παρουσία η HSBC στην ελληνική αγορά; ΔΗΜ. ΠΟΛΙΤΗΣ_H HSBC ξεκίνησε στην Ελλάδα το 1981 ως Midland Bank. Άρα φέτος κλείσαμε αισίως 30 χρόνια συνεχούς και επιτυχούς παρουσίας. Χ_Ποια ήταν για εσάς η αιχμή του δόρατος στην ελληνική αγορά; Δηλαδή πού στοχεύατε εσείς ως ξένη τράπεζα; Δ.Π._Η αιχμή του δόρατος για εμάς ήταν αρχικά η ναυτιλία και η τραπεζική επιχειρήσεων. Όπως αντιλαμβάνεστε στόχος μας δεν θα μπορούσαν να είναι οι μικρές και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Άρα προτεραιότητά μας ήταν οι μεγαλύτερες εταιρείες, για να προσφέρουμε προϊόντα και υπηρεσίες και να καλύψουμε γεωγραφικά περιοχές όπου έχουμε συγκριτικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Στον τομέα της ιδιωτικής τραπεζικής απευθυνόμαστε κυρίως σε ιδιώτες πελάτες, που ουσιαστικά τους ενδιαφέρει το wealth management ή αν θέλετε οι υπηρεσίες διαχείρισης περιουσίας. Χ_Σε αυτά τα τριάντα χρόνια έχετε πετύχει αυτούς τους στόχους που λέτε; Δ.Π._Απόλυτα. Γι’ αυτό και είμαστε, αν θέλετε, ίσως η πιο ανεπτυγμένη και ενεργή από τις ξένες τράπεζες που έχουν υποκατάστημα στην Ελλάδα.

Χ_Θα θέλαμε να μας πείτε κ. Πολίτη πώς έχουν επηρεάσει οι διεθνείς εξελίξεις τη λειτουργία της HSBC στην Ελλάδα; Δ.Π._Είμαστε πολύ προσεκτικοί απέναντι στο ρίσκο της Ευρωζώνης. Θέλουμε να καταλάβουμε ποιες θα είναι οι συνέπειες σε όλα τα πιθανά ενδεχόμενα, ακόμα και στο σενάριο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ ή ακόμα και της διάλυσης της Ευρωζώνης. Κάθε σοβαρός επιχειρηματίας οφείλει να έχει μελετήσει όλα τα σενάρια, όσο απίθανα και να είναι αυτά. Άρα και εμείς έχουμε εξετάσει τα πιθανά σενάρια, ακόμα και για να αντιμετωπίσουμε αυτό το ενδεχόμενο, το οποίο εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι έχει πολύ μικρές πιθανότητες να συμβεί, να βγει δηλαδή η Ελλάδα από την Ευρωζώνη. Φυσικά ακόμη μικρότερες έχει το ενδεχόμενο να μην υπάρχει Ευρωζώνη. Χ_Αυτή η νέα προσέγγιση και το σκεπτικό που μας αναφέρατε έχει αλλάξει την πολιτική της HSBC στην Ελλάδα; Δ.Π._Δεν θα μπορούσε να την αφήσει ανεπηρέαστη. Ειδικά σε ό,τι αφορά το cross border currency risk. Ουσιαστικά, στόχος μας είναι τα δάνεια προς τους πελάτες μας στην Ελλάδα να χρηματοδοτούνται από καταθέσεις πελατών στην Ελλάδα. Παρά τη συνολική μείωση των καταθέσεων στην Ελλάδα

το τελευταίο διάστημα, η σχέση δανείων προς καταθέσεις σε εμάς δεν έχει μεταβληθεί ιδιαίτερα. Χ_Η σχέση που έχετε οικοδομήσει με τους πελάτες σας αυτά τα τριάντα χρόνια παρουσίας σας στην Ελλάδα, σε τι έχει αλλάξει σήμερα μετά από τα θέματα που έχουν απασχολήσει την τελευταία διετία την παγκόσμια οικονομία; Δ.Π._Η ερώτησή σας είναι πολύ γενική. Στον τομέα της εταιρικής τραπεζικής εφαρμόζουμε κριτήρια δανειοδότησης πιο αυστηρά και έχει αυξηθεί το επιτοκιακό κόστος. Στο χώρο της ιδιωτικής πελατείας έχει γίνει μια σημαντική στροφή των πελατών προς τις ξένες τράπεζες, για λόγους προστασίας της περιουσίας τους και των καταθέσεών τους. Από την άλλη, φυσικά, ήταν πολύ πιο εύκολο για εμάς, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του χαρτοφυλακίου μας, να περιορίσουμε την έκθεσή μας σε καταναλωτικά δάνεια και να επιβάλουμε πιο αυστηρά κριτήρια στα στεγαστικά. Χ_Για να εξειδικεύσω την ερώτησή μου, οι εταιρικοί πελάτες που είχατε μέχρι σήμερα διαμαρτύρονται για τις αλλαγές; Δ.Π._Όταν βάζεις κάποιου είδους πίεση σε οποιονδήποτε ή κάνεις πιο αυστηρά τα κριΧΡΗΜΑ 57

Χ συνέντευξη τήρια δανειοδότησης, σίγουρα εισπράττεις κάποια δυσφορία. Αλλά δεν νομίζω ότι σήμερα κάποιος που είναι στην αγορά, δεν καταλαβαίνει τους λόγους για τους οποίους υπάρχουν αυτές οι εξελίξεις. Εξάλλου, οι επιχειρήσεις αλλά και οι ιδιώτες πελάτες προσαρμόζουν συνεχώς τη συναλλακτική τους συμπεριφορά σύμφωνα με τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά. Χ_Νέοι πελάτες έρχονται στην τράπεζα; Σας «χτυπούν την πόρτα» επειδή είστε μια ξένη τράπεζα; Δ.Π._Στο κομμάτι της ιδιωτικής πελατείας ουσιαστικά δηλαδή των καταθέσεων και των επενδυτικών προϊόντων - ο ρυθμός απόκτησης νέων πελατών έχει αυξηθεί πολύ τον τελευταίο καιρό. Στην εταιρική τραπεζική έχουμε ένα συγκεκριμένο target group, όπου στόχος μας είναι να αυξήσουμε το μερίδιό μας στις τραπεζικές υπηρεσίες που «αγοράζουν» από εμάς οι πελάτες που έχουμε ήδη επιλέξει.

ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ ΠΙΟ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ, ΤΗΣ ΝΟΤΙΑΣ ΔΗΛΑΔΗ ΚΥΡΙΩΣ ΕΥΡΩΠΗΣ. ΜΕ ΑΛΛΑ ΛΟΓΙΑ, ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΑΠΕΧΕΙ ΠΟΛΥ ΑΠΟ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ, ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ, ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ, ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ ΚΑΙ ΝΩΡΙΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΙΡΛΑΝΔΙΑ. ΚΑΙ ΣΕ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΧΩΡΕΣ, ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΕΧΟΥΝ ΤΙΣ ΙΔΙΕΣ ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ ΚΑΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΟΙ ΙΔΙΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

58 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

Χ_Είπατε ότι τελευταία έρχονται πελάτες σε εσάς κυρίως στο retail για την προστασία των καταθέσεών τους. Πιστεύετε ότι η τράπεζά σας παρέχει καλύτερη προστασία από αυτήν που παρέχει μια άλλη τράπεζα που φέρει ελληνικό όνομα; Δ.Π._Υπάρχουν αντικειμενικοί προσδιορισμοί πιστοληπτικής ικανότητας και ευρωστίας των τραπεζών, αλλά τελικά η απόφαση για το ποια τράπεζα θα εμπιστευθεί ο καταθέτης έχει και υποκειμενικά κριτήρια, όπως το πώς αντιλαμβάνεται το ρίσκο που αναλαμβάνει με την κατάθεση των χρημάτων του σε συγκεκριμένο πιστωτικό ίδρυμα. Αυτό που θέλω όμως να τονίσω είναι ότι καλό θα είναι όλες οι τράπεζες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, είτε ξένες είτε ελληνικές, να παραμείνουν ενεργές. Αν ένας κρίκος κοπεί, αυτό κάνει κακό σε όλους όσους δραστηριοποιούνται σε μια συγκεκριμένη αγορά. Χ_Εσείς πιστεύετε, ως άνθρωποι της ελληνικής HSBC, στην προοπτική ανάπτυξης εργασιών στην ελληνική αγορά; Δ.Π._Καταρχάς, η δραστηριότητα γενικότερα της οικονομίας έχει μειωθεί. Άρα λογικό είναι να μειώνεται και η ζήτηση τραπεζικών προϊόντων. Μειώνονται οι πωλήσεις των εταιρειών, γίνονται λιγότερες αγοραπωλησίες ακινήτων, οι καταναλωτικές δαπάνες όλων μας μειώνονται. Άρα είναι λογικό να μειώνονται και τα επιχειρηματικά δάνεια και τα στεγαστικά και τα υπόλοιπα των πιστωτικών καρτών.

Χ_Που σημαίνει ότι πέφτουν τα έσοδά σας; Δ.Π._Το βασικό είναι ότι η δραστηριότητα μειώνεται και αυτό οπωσδήποτε έχει συνέπεια και στα έσοδα. Χ_Σε σχέση με τις άλλες ξένες τράπεζες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, ποια είναι τα δικά σας ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα; Δηλαδή τι είναι αυτό που πιστεύετε ότι δελεάζει τον επιχειρηματία ή τον καταναλωτή να έρθει στην HSBC; Δ.Π._Η HSBC είναι μία από τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες τράπεζες στον κόσμο. Αυτό από μόνο του είναι πολύ σημαντικό, όταν σήμερα οι περισσότεροι ψάχνουν για ασφάλεια στις συναλλαγές τους. Δεύτερον, η HSBC αποτελεί ίσως τη μοναδική ξένη τράπεζα υποκατάστημα στην Ελλάδα που διαθέτει στον ιδιώτη ή επιχειρηματία πελάτη της το σύνολο σχεδόν των χρηματοοικονομικών προϊόντων. Και τελευταίο, αλλά αρκετά σημαντικό στην παγκοσμιοποιημένη πλέον οικονομία, είναι το ότι η HSBC έχει παρουσία σε περισσότερες από 85 χώρες παγκοσμίως, άρα ο πελάτης μας μάς βρίσκει σχεδόν παντού όπου δραστηριοποιείται. Χ_Πώς βιώνετε το επίπεδο του τραπεζικού ανταγωνισμού στην Ελλάδα; Δ.Π._Αυτή τη στιγμή, στην ουσία, δεν υπάρχει τραπεζικός ανταγωνισμός, με εξαίρεση την προσέλκυση ή καλύτερα τη διατήρηση των καταθέσεων. Εμείς, ως HSBC, είμαστε ουσιαστικά «θεατές» σ’ αυτό, καθώς ως υποκατάστημα έχουμε ρευστότητα από τη «μητρική». Στις χρηματοδοτήσεις, ιδιωτικές ή εταιρικές, όλες οι τράπεζες έχουν αυστηροποιήσει τα κριτήριά τους και αυξήσει σημαντικά το κόστος δανεισμού. Η διαφοροποίηση μεταξύ τους είναι πολύ περιορισμένη. Χ_Αυτό δεν οδηγεί σε διαδικασία ύφεσης την τραπεζική αγορά; Δ.Π._Προφανώς, τα έσοδα των τραπεζών μειώνονται πάρα πολύ, η συνολική «πίτα» μειώνεται, τα υπόλοιπα μειώνονται. Από την άλλη φυσικά περιορίζονται, έστω και με έμμεσο τρόπο, τα φαινόμενα υπερδανεισμού. Χ_Ποιοι είναι οι βραχυπρόθεσμοι, αλλά και οι πιο μακροπρόθεσμοι στόχοι της HSBC για την ελληνική αγορά; Δ.Π._Οι βραχυπρόθεσμοι είναι να εξακολουθήσουμε να παρέχουμε το επίπεδο και το εύρος των υπηρεσιών που παραδοσιακά προσφέρουμε στους πελάτες μας. Η κατάσταση είναι πολύ ρευστή, επομένως δεν μπορούμε

να μιλήσουμε για νούμερα και πολιτικές. Άρα βραχυπρόθεσμα ο στόχος μας είναι να είμαστε ενεργοί στην αγορά, στους τομείς που έχουμε επιλέξει και με τους πελάτες εκείνους που έχουμε επιλέξει να συνεργαζόμαστε, οι οποίοι μας τιμούν με την εμπιστοσύνη τους. Χ_Προτίθεστε να περικόψετε και προσωπικό; Δ.Π._Αν οι συνθήκες στην αγορά και στην οικονομία παραμείνουν ως έχουν, είναι ένα θέμα που πρέπει να το εξετάσουμε. Όταν η συνολική δραστηριότητα μιας επιχείρησης ή μιας τράπεζας μειώνεται χωρίς εμφανή προοπτική ανάκαμψης, τότε και το θέμα του προσωπικού τίθεται υπό διερεύνηση. Όπως αντιλαμβάνεστε, η λήψη τέτοιων αποφάσεων δεν είναι εύκολη και απαιτεί αναλυτική αξιολόγηση όλων των παραμέτρων. Χ_Πόσα υποκαταστήματα έχετε στην Ελλάδα; Δ.Π._Η προσέλκυση και εξυπηρέτηση της πελατείας μας δεν στηρίζεται στη φυσική παρουσία καταστημάτων. Ως εκ τούτου, έχουμε μόνο δεκαπέντε. Οι πωλήσεις μας γίνονται κυρίως μέσω Direct Sales, Phone και Internet Banking. Ο δικός μας πελάτης δεν είναι αυτός που έχει άμεση ανάγκη το υποκατάστημα. Χ_Πώς βλέπετε τις εξελίξεις στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα; Δ.Π._Εκεί τα πράγματα είναι αρκετά δύσκολα. Οι τράπεζες πρέπει να σηκώσουν αρκετά κεφάλαια ώστε να πετύχουν τους δείκτες κεφαλαιοποίησης. Σημειώστε όμως αυτό: Ο δείκτης κεφαλαιοποίησης είναι ένα κλάσμα με αριθμητή και παρανομαστή. Έτσι, όταν θες να πετύχεις ένα δείκτη 9% για παράδειγμα, το πετυχαίνεις «επεμβαίνοντας» και στον αριθμητή και στον παρανομαστή. Αριθμητής είναι τα κεφάλαιά σου, παρανομαστής είναι το μέγεθός σου, ουσιαστικά δηλαδή τα δάνεια που έχεις δώσει. Εάν δεν μπορείς να σηκώσεις αρκετά κεφάλαια σε μια λογική αποτίμηση, κοιτάζεις να «επέμβεις» στον παρανομαστή σου. Άρα, λοιπόν, μη σας κάνει εντύπωση όταν μια τράπεζα λέει ότι θέλει να μειώσει τα δάνειά της, την πιστωτική της έκθεση. Με αυτό τον τρόπο μειώνει τον παρανομαστή και είναι πιο εύκολο να πετύχει το κλάσμα. Χ_Οι ελληνικές τράπεζες, το τελευταίο διάστημα, διατηρούσαν στάση αναμονής ενόψει των εγχώριων μακροοικονομικών αλλαγών. Μπορείτε να κάνετε κάποια πρό-

βλεψη για το πώς θα διαμορφωθεί το εγχώριο τραπεζικό τοπίο μετά και τις τελευταίες εξελίξεις; Δ.Π._Εγώ δεν θεωρώ ότι τηρούν στάση αναμονής. Το τελευταίο εξάμηνο έχουν επιδείξει ιδιαίτερα καλή προσαρμογή στις συνθήκες. Αν δείτε τα αποτελέσματα των τραπεζών, ένα πράγμα που κάνουν είναι να μειώνουν πάρα πολύ τα κόστη τους. Αυτό δεν είναι εύκολο να γίνει. Είναι μια σημαντική επιτυχία. Προσπαθούν επίσης, μέσω μιας πιο ενεργής διαχείρισης στοιχείων του ισολογισμού τους, να βελτιώσουν τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας, δηλαδή να αυξήσουν τις αντιστάσεις τους στις μελλοντικές δυσκολίες που πιθανόν να κληθούν να αντιμετωπίσουν. Χ_Στο εξωτερικό όμως «μαζεύονται»... Δ.Π._Ναι, είναι λογικό να «μαζεύονται», γιατί για να επιβιώσεις, πρέπει και να μικρύνεις. Προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν όλα τους τα «δυνατά χαρτιά», που ενδεχομένως να βρίσκονται και εκτός Ελλάδος προκειμένου να ισχυροποιηθούν. Θεωρώ ότι κάνουν πράγματα. Πιθανώς να μην κάνουν πράγματα που εύκολα δημιουργούν «τίτλους», π.χ συγχωνεύεται η Alpha με τη Eurobank και αυτό δημιουργεί τίτλο, αλλά στο μεταξύ μόνες τους κάνουν σημαντικά βήματα. Θα είναι αυτά αρκετά; Μένει να φανεί, κανείς δεν το ξέρει. Αλλά θεωρώ ότι το πρόβλημα της Ελλάδας προέρχεται από την οικονομία γενικότερα. Χ_Τα περί συγχωνεύσεων του τραπεζικού τομέα στην ελληνική αγορά, οι οποίες θα δώσουν προοπτικές δυνατότητες ή μια διέξοδο διαφυγής, εσείς τα συμμερίζεστε; Πιστεύετε ότι κάποιοι επιχειρηματικοί τραπεζικοί «γάμοι» θα διευκολύνουν την κατάσταση που υπάρχει; Δ.Π._Θεωρητικά, ναι. Όμως οι επιχειρηματικοί «γάμοι» πρέπει να δημιουργούν αξία πέραν της απλής άθροισης των δύο μερών και με τις τωρινές συνθήκες της οικονομίας δυσκολεύομαι να δω πώς οι αναμενόμενες συνέργειες δεν θα προκύψουν αποκλειστικά και μόνο από περικοπές κόστους. Χ_Έχετε προβλήματα με τους πελάτες σας; Έχετε πελάτες που δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους και πώς τους αντιμετωπίζετε; Δ.Π._Καταρχάς πρέπει να είσαι αρκετά ευέλικτος απέναντι στον πελάτη σου και να τον προστατεύεις για να μη φτάσει σε σημείο που δεν θα μπορεί να πληρώσει. Τότε και οι δύο χάνουν. Άρα ευελιξία υπάρχει και στόχος μας

☛

ΑΝ ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ, ΕΝΑ ΠΡΑΓΜΑ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΜΕΙΩΝΟΥΝ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΤΑ ΚΟΣΤΗ ΤΟΥΣ. ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΥΚΟΛΟ ΝΑ ΓΙΝΕΙ. ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ είναι να προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε τον καλόπιστο πελάτη, ο οποίος είναι πραγματικά διατεθειμένος να αντεπεξέλθει στις οικονομικές του υποχρεώσεις. Χ_Δηλαδή είστε μια φιλική τράπεζα; Δ.Π._Είμαστε μια τράπεζα που προσεγγίζει τους πελάτες σε ρεαλιστικά και απολύτως διαφανή πλαίσια. Θα έλεγα ότι ο πελάτης μας γνωρίζει από την αρχή τι «παίρνει», χωρίς αρνητικές ή θετικές εκπλήξεις. Χ_Έχετε πελάτες που έκαναν εξωδικαστικό συμβιβασμό για την αποπληρωμή χρεών; Δ.Π._Αν δεν κάνω λάθος, μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού. Χ_Ποιες θα είναι οι επενδυτικές επιλογές σας για το 2012; Δ.Π._Γεωγραφικά, δίνουμε βάρος στις αναδυόμενες αγορές, ενώ «προϊοντικά» εκεί όπου διαθέτουμε μέγεθος ικανό να κάνει την ουσιαστική διαφορά στα αποτελέσματά μας. Χ_Γενικά στον υπόλοιπο κόσμο κινείται διαφορετικά η τραπεζική αγορά από ό,τι στην Ελλάδα; Δηλαδή η κρίση μάς έχει κάνει να απέχουμε πολύ από τις άλλες αγορές ή και εκεί η κρίση έχει αλλάξει τα πράγματα; Δ.Π._Αυτό που αντιμετωπίζει η Ελλάδα είναι κάτι που αντιμετωπίζουν και οι πιο ασθενείς χώρες της Ευρωζώνης, της νότιας δηλαδή κυρίως Ευρώπης. Με άλλα λόγια, αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα δεν απέχει πολύ από αυτό που συμβαίνει, για παράδειγμα, στην Ισπανία, στην Ιταλία και νωρίτερα στην Ιρλανδία. Και σε αυτές τις χώρες, οι τράπεζες που συμμετέχουν έχουν τις ίδιες ανησυχίες και υπάρχουν οι ίδιες αντιδράσεις. Το ζήτημα είναι εάν και πόσο γρήγορα θα υπάρξει αντίδραση στην οικονομία, έτσι ώστε να βγούμε όσο το δυνατόν συντομότερα από την κρίση. Δυστυχώς, δεν βλέπω ιδιαίτερη κινητικότητα στην Ελλάδα. Χ ΧΡΗΜΑ 59

Χ παρουσίαση

ΠΕΙΡΑΙΩΣ WEALTH MANAGEMENT

HEDGE FUNDS

ΕΦΗΜΕΡΗ ΤΑΣΗ Ή ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΜΕ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ; Στην Ελλάδα, παρά τις προηγμένες δυνατότητες που παρέχουν οι περισσότερες μονάδες private banking, τα hedge funds αποτελούν μάλλον τη λιγότερο προσιτή και ίσως την πιο «παρεξηγημένη» κατηγορία επενδύσεων. Υπάρχουν ορισμένες, συγκεκριμένες, δημοφιλείς προκαταλήψεις, για τις οποίες οι επενδυτές συχνά τα απορρίπτουν πριν καν τα λάβουν υπόψη. Η ισχυρότερη τέτοια προκατάληψη είναι ότι «πρόκειται για αδιαφανή μαύρα κουτιά, με εξαιρετικά επικίνδυνες στρατηγικές, που μόνο χειραγωγούν τις αγορές»!

του ενεργητικού τους παγκοσμίως οριακά υπερβαίνει το 1% Είναι γεγονός ότι τα hedge funds συχνά αποτελούν επενδυτης συνολικής αξίας των μετοχών και ομολόγων που διατικά οχήματα που έχουν την έδρα τους σε υπεράκτιες περιοπραγματεύονται διεθνώς. Αντίθετα, μπορεί κανείς να επιχειχές, προκειμένου να απολαμβάνουν τη μέγιστη δυνατή ρηματολογήσει ότι λειτουργούν «ευεργετικά» σε κάποιο ευελιξία. Οι πρακτικές τους ωστόσο, καθώς και η πλειονόβαθμό στις αγορές, παρέχοντας ρευστότητα και διορθώνοντητα των διευθυντικών στελεχών τους, καταγράφεται και ✒ τας επιμέρους ανισορροπίες. ελέγχεται αυστηρά από τις εκάστοτε οικονομικές αρχές όπου από τον αυτά διατίθενται, όπως είναι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς στις Βασίλη Κοσμά* Τι είναι λοιπόν τελικά τα hedge funds; Είναι μια κατηγορία επενδύσεων με ιστορία άνω των 60 ετών. Το πρώτο hedge Ηνωμένες Πολιτείες ή η FSA στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο βαθμός διαφάνειας που παρέχεται από τα hedge funds διαφέρει από τη fund δημιουργήθηκε το 1949 από τον Alfred Winslow Jones, με μια εταιρεία διαχείρισης στην άλλη. Πολλοί διαχειριστές αποστέλ- σκοπό να προσφέρει στους επενδυτές προστασία από την πτώση των λουν τακτικά εκθέσεις για τους επενδυτές τους, αναφέροντας λεπτο- μετοχών. Σε αυτό το διάστημα, αυτή η μορφή διαχείρισης έχει ξεπεμερώς προβλέψεις για την απόδοση και τις στρατηγικές που ράσει διάφορες κρίσεις, με αποτέλεσμα να καταστεί ουσιαστικό μέρος χρησιμοποιούν. Ως προς τις τελευταίες, ένας από τους κύριους στό- της διαφοροποιημένης κατανομής επενδύσεων, τόσο για ιδιώτες όσο χους των hedge funds είναι να προσφέρουν μια ικανοποιητική σχέση και για θεσμικούς επενδυτές. Σκοπός τους είναι (όπως άλλωστε το κινδύνου - απόδοσης για μια συγκεκριμένη επενδυτική περίοδο ή με λέει και το όνομά τους) να «αντισταθμίζουν» (hedge) κινδύνους, ώστε άλλα λόγια να επιτύχουν την προστασία του επενδεδυμένου κεφα- να ελαχιστοποιούν το αναλαμβανόμενο επενδυτικό ρίσκο. Βεβαίως, λαίου με την ελαχιστοποίηση της μεταβλητότητας. Το μέγεθος και η σε αυτήν τη διαδρομή προστέθηκαν πολλές επιπλέον στρατηγικές διαφοροποίηση που παρέχουν τα hedge funds (περίπου 9,230 funds ακόμη και με τεράστια μόχλευση και επενδυτικά ρίσκα, που όχι μόνο με 1.44 τρισ. ευρώ ενεργητικό στα τέλη του 2010) σημαίνει ότι μπο- δεν δικαιούνταν το όνομα αυτό, αλλά ήταν μάλλον παραπλανητικό. ρούν να προσφερθούν πολύ διαφορετικά επίπεδα κινδύνου και από- Είναι κεφαλαιώδους σημασίας να μπορεί κανείς να διακρίνει τις διαδοσης. Εξάλλου, ο κίνδυνος της επένδυσης μπορεί να ρυθμιστεί φορές μεταξύ των funds και σε αυτό ακριβώς αξίζει να σταθούμε. Βαμεταβάλλοντας διάφορες πτυχές της, όπως την επιλεγόμενη επενδυ- σική ποιοτική ειδοποιός διαφορά μεταξύ τους είναι η χαμηλή τική στρατηγική ή την επιλογή μεταξύ ενός μόνο hedge fund και ενός μεταβλητότητα και (ιδανικά) η σταθερότητα των αποδόσεων. Το ανfund από hedge funds. Όσον αφορά στη χειραγώγηση των αγορών, τάλλαγμα που παρέχει ο επενδυτής στο διαχειριστή, είναι η αυξημένη αξίζει να σημειωθεί ότι παρόλο που πράγματι ενδέχεται να προκα- ελευθερία κινήσεων και πολύ συχνά η χρονική δέσμευση διακράτηλούν διακυμάνσεις λόγω των συναλλαγών που διεξάγουν, το σύνολο σης της επένδυσης, καθώς και οι υψηλές αμοιβές διαχείρισης, που

60 Ιούνιος 2011

συνδέονται συνήθως με την επίτευξη υπεραπόδοσης έναντι ενός προκαθορισμένου δείκτη αναφοράς. Παράλληλα, ένα ζήτημα που αποθαρρύνει κάποιους επενδυτές είναι η πολυπλοκότητα ορισμένων στρατηγικών (που όμως είναι περισσότερο σύνθετες στην εκτέλεση παρά στην κατανόησή τους) και συχνά η προϋπόθεση υψηλών ελάχιστων ποσών επένδυσης. Πρόκειται λοιπόν για ένα χώρο επενδύσεων προορισμένο για εξαιρετικά λίγους; Η απάντηση είναι «όχι». Αντίθετα η εξέλιξη των δυνατοτήτων και των προσβάσεων στην «επενδυτική βιομηχανία» έχει πλέον καταστήσει προσιτά τα hedge funds και σε μεσαίου μεγέθους χαρτοφυλάκια. Τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο έχουν περιοριστεί τα ελάχιστα απαιτούμενα ποσά επένδυσης, όχι μόνο έχουν εκλογικευτεί οι χρεώσεις και προμήθειες και διευρυνθεί οι δυνατότητες εξόδου (ρευστοποίησης) στα hedge funds, αλλά, επιπλέον, πολλοί διαχειριστές διαθέτουν «εκδόσεις» των πιο δημοφιλών τους hedge funds σε νομικές μορφές παραπλήσιες με τα αμοιβαία κεφάλαια. Πρόκειται για τα επονομαζόμενα «newcits» που πήραν το όνομά τους από τον Jonathan Miller, στέλεχος της Citywire UK, που επινόησε τον όρο για να περιγράψει hedge funds που πληρούν πολλές από τις προϋποθέσεις της οδηγίας UCITS III. Σε κάθε περίπτωση εκείνο που παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον και βεβαίως προσδιορίζει το αποτέλεσμα της διαχείρισης είναι η ακολουθούμενη στρατηγική. Για λόγους συγκρισιμότητας έχει επιχειρηθεί ενός βαθμού «τυποποίηση» των στρατηγικών, προκειμένου οι μη επαγγελματίες επενδυτές να μπορούν να αντιληφθούν ευκολότερα περί τίνος πρόκειται. Σχετικά με τα είδη των στρατηγικών στα hedge funds, μπορούν πολύ συνοπτικά να ειπωθούν τα εξής: ξεκινώντας από τα γενικότερα προς τα ειδικότερα, οι στρατηγικές αρχικά κατατάσσονται σε δύο ευρύτερες κατηγορίες: σε εκείνες που τοποθετούνται προς κάποια κατεύθυνση της αγοράς που δραστηριοποιούνται (directional) και σε εκείνες που επιχειρούν ιδανικά να μηδενίσουν το ρίσκο της αγοράς επωφελούμενες από οποιαδήποτε κατεύθυνση (market neutral). Στην πρώτη (directional) εντάσσεται η κατηγορία «Global Macro», που επιχειρεί να ανιχνεύσει παγκόσμιες μακροοικονομικές τάσεις και να αναλάβει συνήθως σημαντικό ρίσκο, ενδεχομένως με μόχλευση, η κατηγορία «Long/Short» που επιχειρεί να ανιχνεύσει σχετικές αποκλίσεις μεταξύ της αξίας «ομοειδών» επενδύσεων και να τοποθετηθεί στις υποτιμημένες, έχοντας προβεί σε ανοιχτή πώληση (short θέση) στις υπερτιμημένες, και η κατηγορία «Event Driven», που επιχειρεί να εντοπίσει δυνατότητες arbitrage, συνήθως με αφορμή συγκεκριμένες εταιρικές εξελίξεις (εξαγορές, αναδιαρθρώσεις, ανταλλαγές χρέους κ.τ.λ.). Στη δεύτερη (market neutral) εντάσσεται η κατηγορία «Relative Value», όπου οι διαχειριστές επιχειρούν να επωφεληθούν από περιστασιακές ανισορροπίες των αγορών, μεγεθύνοντας τις αποδόσεις τους μέσω σημαντικής μόχλευσης, αναλαμβάνοντας πιστωτικό κυρίως κίνδυνο. Μέσα σε αυτές τις γενικές διατυπώσεις έχουν αναπτυχθεί πάρα πολλές εξειδικευμένες υποπεριπτώσεις με τα δικά τους ιδιαίτερα ρίσκα, το δικό τους κοινό και τελικά τη δική τους «γοητεία». Είναι προφανώς άτοπο να διαχωρίσει κανείς τις στρατηγικές σε

«καλές» και «κακές», καθώς αφενός κρίνονται τελεσίδικα από το αποτέλεσμα της εφαρμογής τους και αφετέρου κάθε μία είναι κατάλληλη και προτιμητέα για ορισμένους μόνο επενδυτές και όχι για κάποιους άλλους. Σε αυτή τη βάση έχει αναπτυχθεί και άλλη μια κατηγορία, γνωστή ως «Multi-Strategy» που δραστηριοποιείται σε μίγμα εναλλασσόμενων στρατηγικών, περιπλέκοντας ωστόσο την εξωτερική εικόνα προς τον επενδυτή. Επίσης, δεδομένου του ότι η μακροχρόνια αξιολόγηση των hedge funds είναι μια εξειδικευμένη και αρκετά δαπανηρή (λόγω συνδρομητικής συνήθως πρόσβασης σε πληροφόρηση) διαδικασία, αλλά και επειδή ορισμένα από αυτά διατηρούν ακόμη υψηλά επίπεδα ελάχιστης επένδυσης, έχει αναπτυχθεί μια ακόμη ενδιαφέρουσα αγορά: αυτή των funds από hedge funds. Έχουν δηλαδή αναπτυχθεί οργανισμοί με εξειδίκευση στη λεπτομερή παρακολούθηση των hedge funds και μάλιστα των επιμέρους διαχειριστών και στη διαφοροποιημένη επένδυση στα καλύτερα από αυτά μέσω μεγαλύτερων funds. Το προφανές πλεονέκτημα αυτής της επιλογής είναι η διασπορά του ρίσκου σε πολύ περισσότερες από μία ή δύο επιλογές, με το τίμημα βέβαια ορισμένων πρόσθετων προμηθειών. Η επιλογή ανάμεσα στα δύο, ανάμεσα σε μεμονωμένα hedge funds ή funds από hedge funds δεν είναι εύκολη υπόθεση, αν τουλάχιστον δεν υπάρχει κάποιος οργανισμός που να παρέχει κάποια εχέγγυα (εμπειρία, τεχνογνωσία) για τη «διαλογή» των πρώτων. Το συμπέρασμα ωστόσο από όλα τα παραπάνω είναι ότι τα hedge funds δεν αποτελούν μια εφήμερη τάση στη διαχείριση επενδύσεων, αλλά συνιστούν μια επιλογή που, λόγω της πληθώρας των δυνατοτήτων που παρέχει, κατακτά σταδιακά όλο και μεγαλύτερα μερίδια στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια. Χ *Chief Investment Officer Πειραιώς Wealth Management

Πηγή: BNP Paribas Wealth Management Απρίλιος 2011, HFRI (Hedge Fund Research) στοιχεία Δεικτών από 01/01/1990 έως 31/12/2010 ΟΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΔΕΝ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ

ΧΡΗΜΑ 61

62 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

~ αφιέρωμα

Τα συμπεράσματα του συνεδρίου

ΕΜΠΟΡΙΟ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

ΜΕ ΤΟ «ΡΑΝΤΑΡ» ΝΑ ΔΕΙΧΝΕΙ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ

✒

Επεξεργασία συμπερασμάτων: Άντα Σεϊμανίδη

ην ώρα που η Ευρώπη προωθεί την υλοποίηση του «κουρέματος» του ελληνικού χρέους, η πολυπληθής ελληνική εμπορική τάξη εντοπίζει το δικό της business plan επιβίωσης στα δύσκολα διεθνή και εσωτερικά δεδομένα. Ο καθημερινός κίνδυνος απώλειας της επιχείρησης, της περιουσίας και της επαγγελματικής τους υπόστασης, ενεργοποιεί τους ανθρώπους του εμπορίου, που αναλαμβάνουν πρωτοβουλία συμφωνώντας σε μια κοινή διαπίστωση: Πίσω από το «βουνό» του χρέους, ο μαχόμενος και καθόλου «τεμπέλης» - όπως έχει αποκαλεστεί - Έλληνας της μεσαίας τάξης πρέπει να διαγνώσει τη μελλοντική του προοπτική και να κάνει ενέργειες για να τη διασφαλίσει. Απ’ ό,τι δε φαίνεται, η προοπτική αυτή εντοπίζεται κυρίως μέσα από την εξωστρέφεια, την οποία καλούνται να υλοποιήσουν οι εμπορικοί φορείς σε συνεργασία με την Πολιτεία η οποία, και από τη δική της πλευρά, θα πρέπει να προσφέρει τα απαραίτητα, γι’ αυτό το σκοπό, μέσα. Η εκπαίδευση των εμπορικών επιχειρήσεων και κυρίως των εισαγωγικών, προκειμένου να στραφούν εξαγωγικά, αλλά και η προσπάθεια εντοπισμού νέων αγορών εκτός Ελλάδας με ελληνικά και μη πρoϊόντα, θα αποτελέσουν τα πρώτα θετικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Τα επόμενα θα έχουν ασφαλώς να κάνουν με την έμπρακτη ενθάρρυνση των εμπορικών επιχειρήσεων να τολμήσουν τον εναλλακτικό δρόμο της επιβίωσης.

Προς αυτήν την κατεύθυνση, οι επίκαιρες πρωτοβουλίες που ανακοινώθηκαν κατά τη διάρκεια των εργασιών του συνεδρίου με τίτλο: «Εμπόριο: Στρατηγικές Αντιμετώπισης της Κρίσης», που διοργανώθηκε πρόσφατα από το περιοδικό ΧΡΗΜΑ και τα «Money Conferences», υπό την αιγίδα της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου και του Ελληνικού Οργανισμού Προώθησης Εξωτερικού Εμπορίου, αναμένουν υλοποίηση. Στο συνέδριο συμμετείχαν, επίσης, ενεργά η ΓΣΕΒΕ, η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων, ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Λιανικής Πώλησης Ελλάδος και άλλοι σημαντικοί φορείς. ΕΧΟυΜΕ ΣΧΕδιΟ… Οι σχετικές προτάσεις που έγιναν, επικεντρώνονται στις εξής προτεραιότητες: Πρώτον, στην συστηματική υποστήριξη της στροφής των εμπορικών επιχειρήσεων στις εξαγωγές. Μέσα από αυτήν, μπορούν να δοθούν άμεσα εναλλακτικές λύσεις επιβίωσης στις εισαγωγικές πρωτίστως επιχειρήσεις που ήδη διαθέτουν την απαραίτητη υποδομή και τις διεθνείς επαφές, προκειμένου να μετατραπούν σε εξαγωγικές. δεύτερον, στη συνέχιση της στοιχειώδους στήριξης της αγοράς και των επιχειρήσεων από τις ελληνικές τράπεζες. Ο χειρότερος εφιάλτης θα ήταν μια πιθανή παρατεταμένη περίοδος διακοπής της δανειοδότησης των εταιρειών, λόγω των επιπτώσεων του «κουρέματος» στις ελληνικές τράπεζες. Σε αυτήν την περίπτωση, ακόμα και οι μέχρι σήΧΡΗΜΑ 63

Χ αφιέρωμα ~ Commerce Money Conference 2011 μερα υγιείς επιχειρήσεις θα πτωχεύσουν, αφού οι τραπεζικές εγγυήσεις που ζητούν οι οίκοι του εξωτερικού είτε για εισαγωγές είτε για εξαγωγές είτε για άλλες ανάγκες δεν θα γίνονται αποδεκτές όταν προέρχονται από ελληνικές τράπεζες. Τρίτον, στην αξιοποίηση με μεγαλύτερη ευελιξία για το εμπόριο των ευρωπαϊκών αναπτυξιακών προγραμμάτων που δικαιούται η χώρα. Τέταρτον, σε ένα εναλλακτικό σύστημα φορολογικών κινήτρων που θα αναγνωρίζει τον αναπτυξιακό ρόλο του εμπορίου. Πέμπτον, στην προώθηση άμεσων μέτρων, όπως η ενίσχυση των υπαρχουσών εμπορικών συστάδων στο κέντρο της Αθήνας, η παροχή κινήτρων για τη δημιουργία των open malls, η ενίσχυση του προγράμματος εκπαίδευσης των στελεχών του λιανικού εμπορίου σε συνεργασία με την ΕΣΕΕ και τη ΓΣΕΒΕ, η άρση των περιορισμών σε ό,τι αφορά στις αδειοδοτήσεις και στα νομοθετικά εμπόδια, η συγκρότηση επιτροπής διακανονισμού για την επίτευξη συμφωνιών σε ό,τι αφορά στον καθορισμό του ύψος του ενοικίου μεταξύ ιδιοκτητών και ενοικιαστών. Έκτον, στην πιο ορθά κατανεμημένη χωροταξική αναδιάρθρωση της εμπορικής δραστηριότητας, που μπορεί να περιορίσει τις επιπτώσεις της κρίσης και μιας μελλοντικής επιχειρηματικής αποτυχίας. Έβδομον, σε ένα στοχευμένο στον πελάτη μάνατζμεντ (στρατηγικό και τακτικό-λειτουργικό) τιμών και ποικιλιών προϊόντων ως κεντρικού μοχλού επιτυχίας. Όγδοον, σε πιο σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα μάρκετινγκ, ώστε να γίνει συγκεκριμένη στόχευση πελατών. Ένατον, στην ιδιαίτερη έμφαση στην αλλαγή της «γεωγραφίας» του εμπορίου και στην πρόληψη λαθών σε σχέση με την εγκατάσταση ή τη μετεγκατάσταση των επιχειρήσεων. δέκατον, στην υιοθέτηση ευέλικτων συντηρητικών πολιτικών, με επανεπένδυση και με ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού τους. Ενδέκατον, στην ανάπτυξη της οικονομικής παιδείας, που λείπει από πολλούς Έλληνες καταστηματάρχες. δωδέκατον, στη στροφή προς το νέο μοντέλο του ηλεκτρονικού εμπορίου, που αποτελεί μια δεδομένη διέξοδο στην κρίση. δέκατον τρίτον, στη δημιουργία ενός στοιχειώδους θεσμικού πλαισίου για τη λειτουργία των e-shops, προκειμένου να ενδυναμωθεί η εμπιστοσύνη του καταναλωτικού κοινού. δέκατον τέταρτον, στην αντιμετώπιση των αντικινήτρων της καθημερινής λειτουργίας των e-stores και κυρίως την επιβάρυνση από το κόστος της μεταφοράς. δέκατον πέμπτον, στην υιοθέτηση της έννοιας της καινοτομικότητας από όλες τις εμπορικές επιχειρήσεις. Αναλυτικότερα: Σε σχέση με τη στροφή των εμπορικών επιχειρήσεων στις εξαγωγές, τόσο ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ κ. Βασίλης Κορκίδης όσο και οι άλλοι κορυφαίοι εκπρόσωποι των φορέων του εμπορίου και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που επίσης τοποθετήθηκαν στο συνέδριο, συμφώνησαν στην ανάγκη άμεσης υλοποίησης του μοντέλου «Παράγω-Εμπορεύομαι-Εξάγω». Ένα μοντέλο, που όπως τόνισε και από τη δική του πλευρά, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος (ΣΕΒΕ) κ. δημήτρης Λακασάς, αποτελεί τη μοναδική λύση εξόδου της ελληνικής οικονομίας από την κρίση. Από τη δική του πλευρά, ο αντιπρόεδρος της ΓΣΕΒΕ κ. Γιώργος Καββαθάς επέμεινε στην παράλληλη υιοθέτηση του κινήματος «καταναλώνουμε ό,τι παράγουμε». Επεσήμανε επίσης την ανάγκη άμεσης αλλαγής των καταναλωτικών προτύπων και συνηθειών, με το ρόλο του εμπορίου να είναι καταλυτικός, καθώς αποτελεί το σύνδεσμο μεταξύ παραγωγού, βιοτέχνη και επαγγελματία με τον Έλληνα καταναλωτή-πολίτη και μπορεί να αναδείξει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των αγροτικών, κτηνοτροφικών προϊόντων και όχι μόνο. 64 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

ΟΠΕ: ΠΡΟΤΑΣΗ ΣυνΕΡΓΑΣιΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗν ΕΣΕΕ Στην κατεύθυνση της εξωστρέφειας βαίνει και η επίσημη πρόταση συνεργασίας από το διευθύνοντα σύμβουλο του Ελληνικού Οργανισμού Προώθησης Εξωτερικού Εμπορίου(ΟΠΕ), κ. Α. Καλαμπόκη προς τον πρόεδρο της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ) κ. Β. Κορκίδη, για τη συνεργασία ανάμεσα στους δύο φορείς. Τελικός στόχος είναι η μετατροπή των εισαγωγικών επιχειρήσεων σε επιχειρήσεις και εξαγωγικού χαρακτήρα. Ο πρόεδρος του ΟΠΕ εκτίμησε ότι η στροφή του εμπορίου προς τις εξαγωγές ευνοείται, στην παρούσα φάση, από τις βασικές ρυθμίσεις του νέου εξαγωγικού νόμου με τις οποίες: Πρώτον, καταργείται η άδεια εξαγωγών που απαιτούνταν μέχρι σήμερα από έναν έμπορο, προκειμένου να στέλνει τα προϊόντα του στις διεθνείς αγορές. Δεύτερον, το Μητρώο Εξαγωγέων μετατρέπεται σε Μητρώο Εξαγωγών, που θα ενημερώνεται αυτόματα και χωρίς ιδιαίτερες διοικητικές διαδικασίες. Τρίτον, καταργείται η εγγραφή των εξαγωγέων στα επιμελητήρια. Με το νέο νομοσχέδιο θα αρκεί η εγγραφή μόνο στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ). Τέταρτον, καθιερώνεται το «Single Window», που είναι ένα ενιαίο ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα το οποίο θα διευκολύνει το διασυνοριακό εμπόριο. Σε αυτή τη βάση δεδομένων θα υπάρχουν στοιχεία για τις εξαγωγές, τις ξένες αγορές και διάφορες πληροφορίες. Επίσης, μέσα από το «Single Window» θα διεκπεραιώνονται και οι όποιες διοικητικές συναλλαγές με το Δημόσιο. Πρόκειται ουσιαστικά για την «Υπηρεσία Μιας Στάσης», όπου με ηλεκτρονικό τρόπο οι επιχειρηματίες θα προσκομίζουν ή θα παίρνουν τα δικαιολογητικά που χρειάζονται. Aναφερόμενος, εξάλλου, στο προτεινόμενο επιχειρησιακό πρόγραμμα για το 2012–2013, ο κ. Καλαμπόκης επεσήμανε ότι έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση σε καινοτόμους κλάδους όπως αυτοί των καλλυντικών, της γούνας, τoυ design, της τεχνολογίας, των ΑΠΕ, οι οποίοι και αποδεικνύουν ότι πράγματι η Ελλάδα μπορεί να στραφεί και σε μη παραδοσιακούς κλάδους και να πετύχει. ΚινΗΤΡΑ, ΣΤΟΧΕυΣΗ, ΠΡΟϊΟνΤΑ Από τη δική του πλευρά, ο κ. Γιώργος Καρανίκας, γενικός γραμματέας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου, επεσήμανε ότι η στροφή στις εξαγωγές αποτελεί προτεραιότητα για ένα σημαντικό αριθμό εμπορικών επιχειρήσεων, που κινούνται ειδικά στο χώρο των εισαγωγών. Πλην όμως, προκειμένου να επιτύχει, απαιτούνται και κίνητρα από την Πολιτεία για να αντιμετωπιστούν τα πρακτικά θέματα που ενδέχεται να προκύψουν. Λόγου χάριν, μέχρι στιγμής, στις εκθέσεις του ΟΠΕ στο εξωτερικό δεν είναι δυνατόν να συμμετάσχουν εμπορικές επιχειρήσεις ή να τους παρασχεθεί ειδική εκπαίδευση και άλλα πολλά σχετικά θέματα. Αυτά θα είναι καλό να ρυθμιστούν σε ένα μόνιμο πλαίσιο, προκειμένου να γίνει δυνατή προς τις εμπορικές επιχειρήσεις η παροχή της απαραίτητης τεχνικής υποστήριξης. Σε ό,τι αφορά την ώθηση των εμπορικών επιχειρήσεων προς τις αγορές του τουρισμού, επεσήμανε την ανάγκη ειδικής κατάρτισης των εμπορικών στελεχών στις νησιωτικές και τουριστικές περιοχές, ανά-

λογα με τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής. Τονίστηκε, επίσης, ο ειδικός ρόλος του Κέντρου Ανάπτυξης Ελληνικού Εμπορίου στη Δωδεκάνησο, των συνεργειών με τον ξενοδοχειακό κλάδο και της αξιοποίησης ελληνικών παραδοσιακών προϊόντων. Από πλευράς Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος (ΣΕΒΕ), ο κ. Αναστάσιος Ρόγκας, γενικός διευθυντής της DK Consultants, επέμεινε ιδιαίτερα στη σημασία που έχει για την επιτυχία της εξαγωγικής στροφής του εμπορίου η προηγούμενη εντατική έρευνα των ξένων αγορών και η στόχευση στα προϊόντα που έχουν άμεσες και θετικές προοπτικές. Παράλληλα, όμως, εξίσου σημαντική είναι η συνεχής και ποιοτική συμβουλευτική υποστήριξη - δεδομένου του ότι οι εμπορικές επιχειρήσεις στερούνται εξαγωγικών στελεχών - όπως επίσης και η σταδιακή εκπαίδευση των εμπορικών στελεχών προς αυτήν την κατεύθυνση. Στο κρίσιμο ερώτημα, με ποια και πόσα ελληνικά προϊόντα θα γίνει δυνατή η στροφή του εμπορίου στις εξαγωγές, το συμπέρασμα από τις τοποθετήσεις όλων των ομιλητών ήταν ότι το ελληνικό εμπόριο μπορεί να αξιοποιήσει και μη ελληνικά προϊόντα εφόσον έχουν αποδεδεγμένη ζήτηση και ικανοποιητικές τιμές, επανεξάγοντάς τα. Αναφέρθηκαν συγκεκριμένα παραδείγματα εταιρειών που πέτυχαν μεγάλες εξαγωγικές παραγγελίες, συμπεριλαμβάνοντας σε αυτές και μη ελληνικά προϊόντα, ενώ επισημάνθηκε το γεγονός ότι, μέχρι κάποιο βαθμό, οι ελληνικές εμπορικές επιχειρήσεις θα μπορούσαν να λειτουργήσουν και ως trading companies. ΑνΑΓΚΗ ΚΕφΑΛΑιων ΚινΗΣΗΣ… Σε σχέση με το επίμαχο θέμα της στοιχειώδους έστω στήριξης της αγοράς και των επιχειρήσεων από τις ελληνικές τράπεζες, στις σχετικές τοποθετήσεις που έγιναν, φάνηκε ότι μια προσωρινή ανάσα ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες και αντίστοιχα στην αγορά, είναι πιθανόν να δοθεί με την ενεργοποίηση του πακέτου εγγυήσεων των 30 δις. Σε ένα περιβάλλον όμως στο οποίο ο περιορισμός της κατανάλωσης αναμένεται να φτάσει στο -22%, παρά τη διατήρηση του πληθωρισμού στο 3%, και την ώρα που 8 στους 10 Έλληνες δηλώνουν ότι έχει περιοριστεί όσο ποτέ άλλοτε η αγοραστική τους δύναμη, το εμπόριο έχει μεγάλη ανάγκη από προγράμματα υποστήριξης. Αυτά όμως θα πρέπει να είναι σχεδιασμένα, όπως επεσήμαναν οι ομιλητές, σε μια ρεαλιστική βάση. Τα στοιχεία που έδωσε ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ κ. Βασίλης Κορκίδης αποκαλύπτουν μια «ζοφερή» πραγματικότητα: Ενώ, σύμφωνα με το νέο σχεδιασμό του ΕΣΠΑ, αναμένεται τους επόμενους μήνες, να αυξηθούν οι εντάξεις των έργων και σύμφωνα με το υπουργείο Ανάπτυξης να φτάσουν το 88%, από τα οποία θα συμβασιοποιηθεί το 52%, στην πραγματικότητα θα υλοποιηθεί μόνο το 24%. Αυτό θα συμβεί γιατί οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις δεν διαθέτουν πλέον ούτε τα απαιτούμενα κεφάλαια για την ίδια συμμετοχή, αλλά ούτε και τις απαραίτητες φορολογικές και ασφαλιστικές ενημερότητες για να ενταχθούν σε αυτά. Ενδιαφέρονται κυρίως για κεφάλαιο κίνησης, για δανειοδότηση με επιδότηση επιτοκίου και για εγγυητικές επιστολές. Η δημιουργία επομένως διαφόρων Ταμείων εγγυοδοσίας μέσω ΕΣΠΑ, όπως το Ταμείο Εγγυήσεων, το Εγγυοδοτικό Ταμείο Επιχειρήσεων και το Ταμείο Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων,

θα μπορούσαν να συμβάλουν όχι τόσο στην ανάπτυξη, όσο στην επιβίωση των επιχειρήσεων. …ΚΑι ΑΠΟΡΡΟφΗΤιΚΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗν ΑΠΟδΟΤιΚΟΤΗΤΑ Με ποιους επομένως επιμέρους τρόπους και κριτήρια θα μπορούσε να διευκολυνθεί άμεσα η χρηματοδοτική ροή προς τις επιχειρήσεις; Σε σχέση ειδικά με τα ευρωπαϊκά προγράμματα, αυτό που θα πρέπει να αντιληφθεί και η τρόικα είναι ότι ο στόχος δεν είναι η απορροφητικότητα με κάθε κόστος, αλλά η αποδοτικότητα. Το επεσήμανε ιδιαίτερα ο κ. ιωσήφ Χασσίδ, καθηγητής Βιομηχανικής Οικονομικής και υπεύθυνος της Μονάδας Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας (ΜΟΚΕΠ) στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Για να προσθέσει, ότι ο σχεδιασμός με βάση τον οποίο θα δρομολογηθεί η απορροφητικότητα πρέπει να είναι διαφορετικός σε σχέση με το παρελθόν, ώστε να υλοποιηθούν τελικά επενδύσεις ουσίας σε τοπικό επίπεδο. Σε ό,τι αφορά τα ευνοϊκά επενδυτικά δάνεια για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις από το Ταμείο Επιχειρηματικότητας του ΕΤΕΑΝ, με τη χορήγηση 900 εκατ. για εγγυήσεις και άλλων 500 εκατ. που αφορούν δράσεις για την επιχειρηματικότητα των νέων, το θεματικό τουρισμό, την αφαλάτωση, τη διαχείριση απορριμμάτων, τις «πράσινες» υποδομές, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων και ποτών, οι περισσότεροι ενδιαφερόμενοι συνεχίζουν να διαμαρτύρονται ότι τα υποκαταστήματα των τεσσάρων αναδόχων τραπεζών δηλώνουν άγνοια… ΣΤΟΧΟΠΟιΗΣΗ ΚΑι ΕνΑΛΛΑΚΤιΚΗ φΟΡΟΛΟΓιΚΗ ΠΟΛιΤιΚΗ Κι ενώ γίνεται, κατά κόρον, λόγος για την ουσιαστική συμβολή και αναγνώριση του εμπορίου στην ανάπτυξη, η στρεβλή αντίληψη ότι το εμπόριο αποτελεί διαμεσολάβηση παραμένει, παρά το γεγονός ότι ο κλάδος ασκεί σαφώς μια αναπτυξιακή λειτουργία. Η αντίληψη αυτή, σε συνδυασμό με τη συνολικότερη στοχοποίηση του επιχειρηματία στην Ελλάδα, κάνει πολύ κακό στο εμπόριο, δεδομένων και των ειδικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει λόγω της κρίσης: Ενώ ο κλάδος αποτελεί ακόμα το μεγαλύτερο εργοδότη της χώρας, εκτιμάται ότι θα απωλέσει συνολικά γύρω στις 100.000 θέσεις εργασίας, ενώ μια δεύτερη επίπτωση είναι η απώλεια εισοδήματος για τους ιδιοκτήτες των ακινήτων. Επιπλέον, ο κλάδος παραμένει και αυτός «αιχμάλωτος» της συνολικότερης λανθασμένης φορολογικής πολιτικής που εφαρμόζεται. Κατά τον κ. Χασσίδ, μάλιστα, η δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων το 2012 δεν θα καταστεί εφικτή σε μεγάλο βαθμό, λόγω της λανθασμένης φορολογικής πολιτικής που ακολουθείται στην Ελλάδα από το Μάρτιο του 2010. «Το μνημόνιο», όπως είπε, «ισοδυναμεί με ιατρική εντολή για “αφαίμαξη” από έναν ήδη άρρωστο, χωρίς όμως να έχουν διασφαλιστεί οι προϋποθέσεις για να μη θιγούν οι ζωτικές του λειτουργίες». Για να προσθέσει, ότι στο πρώτο άρθρο του μνημονίου υπάρχει όρος που προβλέπει, ότι αν κατά την εφαρμογή του διαπιστωθούν σημαντικές ζημίες για την ελληνική οικονομία, η κυβέρνηση μπορεί με Προεδρικά Διατάγματα να οδηγηθεί στη λήψη διορθωτικών μέτρων. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει χώρος για εναλλακτική φορολογική πολιΧΡΗΜΑ 65

Χ αφιέρωμα ~ Commerce Money Conference 2011 τική, με την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοστεί με αναπτυξιακούς όρους. Οι καθοριστικοί παράγοντες που θα την προσδιορίσουν είναι: το ύψος της φορολογίας, η πιθανότητα σύλληψης αυτού που φοροδιαφεύγει και η πιθανότητα, εάν συλληφθεί ο φοροφυγάς, να οδηγηθεί σε δίκη. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤιΚΟι ΛΟΓΑΡιΑΣΜΟι Με ποιες προϋποθέσεις θα πειστούν οι ελληνικές, αλλά και οι ευρωπαϊκές αρμόδιες αρχές, να αντιμετωπίσουν την εμπορική επιχείρηση ως «όχημα» της ανάπτυξης για την επόμενη μέρα; Σε ό,τι αφορά τη φοροδιαφυγή, αλλά και τους βαρείς φόρους που επιβαρύνουν αυτή τη στιγμή την επιχειρηματικότητα και το ελληνικό εμπόριο, κατατέθηκαν από τον αντιπρόεδρο του ΣΕΛΠΕ, κ. Αντώνη Μακρή, συγκεκριμένες προτάσεις που αφορούν: την καθιέρωση επαγγελματικών λογαριασμών για όσους διαχειρίζονται χρήματα (πλην των νοικοκυριών), την ηλεκτρονική τιμολόγηση, τη δυνατότητα αξιοποίησης των δημοσίων υπαλλήλων που θα υπαχθούν στο καθεστώς εφεδρείας σε φορολογικούς ελέγχους, αλλά και τη δυνατότητα εναλλακτικής φορολογικής πολιτικής με μείωση των φορολογικών συντελεστών και άλλων πιθανών ελαφρύνσεων. Προς αυτήν την κατεύθυνση βαίνει και η πρόταση επιβολής συντελεστή φορολογίας επί των αγορών ή του τζίρου. ΓΕωΒΑΣΗ: Η ΓΕωΓΡΑφιΑ ΤΟυ ΕΜΠΟΡιΟυ ΑΛΛΑζΕι Ποια είναι η όμως η προοπτική που έχει η εμπορική επιχειρηματικότητα στις μεγάλες πόλεις (Αθήνα, Θεσσαλονίκη), αλλά και στις πόλεις της περιφέρειας με βάση τις εκεί ιδιαιτερότητες; Το ερώτημα είναι κρίσιμο, καθώς οι εμπορικές επιχειρήσεις έχουν, πέρα από όλα τα άλλα, να αντιμετωπίσουν και την αλλαγή της «γεωγραφίας» του εμπορίου. Ειδικά στα αστικά κέντρα της περιφέρειας, ο προσανατολισμός φαίνεται ότι κατευθύνεται πλέον στα «ανοιχτά χωριά». Σε ό,τι αφορά ειδικά το Αθηναϊκό Εμπορικό Κέντρο, συνεχίζει να κυριαρχεί σε ό,τι αφορά τη συγκέντρωση εμπορικών επιχειρήσεων, καταλαμβάνοντας το 34,5% της συνολικής εμπορικής δραστηριότητας του λεκανοπεδίου, αν και πλήττεται σημαντικά από την κρίση. Φαίνεται όμως ότι η κατάσταση που επικρατεί στις συγκοινωνίες θα συνεχίσει να ευνοεί τη δημιουργία εμπορικών πόλεων απομακρυσμένων από τον εμπορικό ιστό της πόλης. Σε σχέση επομένως με την πρόληψη επιχειρηματικών λαθών, η πρωτοβουλία «Γεώβαση» του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών (ΙΝΕΜΥ) της ΕΣΕΕ, αποτελεί το μοναδικό κατάλληλο εργαλείο. Κι αυτό, γιατί αποτυπώνει τον χωροταξικό χάρτη του εμπορίου και μπορεί να αξιοποιηθεί από τις επιχειρήσεις, προκειμένου να κάνουν επιτυχημένες επιλογές σε σχέση με την εγκατάσταση ή τη μετεγκατάστασή τους. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε η κ. δήμητρα Γούναρη, εκπροσωπώντας το INEMY, η «Γεώβαση» αποτελεί μια βάση δεδομένων που απεικονίζει την πραγματική θέση μιας επιχείρησης και βοηθά τον επιχειρηματία να επιλέξει τον τρόπο που θα εγκατασταθεί ή μετεγκατασταθεί. Σε κάθε πάντως περίπτωση, οι μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις πρέπει να 66 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

αξιοποιήσουν τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα, να εκπαιδεύσουν και να καταρτίσουν τα στελέχη τους και να συνδεθούν με την αγροτική παραγωγή και τον τουρισμό με έμφαση στις ιδιαιτερότητες κάθε τόπου. Σημειώνεται ότι με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία της ΕΣΕΕ, το εμπόριο συνεχίζει να παραμένει ο μεγαλύτερος εργοδότης της ελληνικής οικονομίας με 772.000 θέσεις εργασίας. ΑΡΓΕΣ ΑνΤιδΡΑΣΕιΣ ΣΕ ΡΑΓδΑιΕΣ ΕξΕΛιξΕιΣ Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, η οικονομία της οποίας από αρχαιοτάτων χρόνων συνδεόταν πάντα με το εμπόριο, αποδεικνύεται ιστορικά ότι η εμπορική δραστηριότητα «συνερχόταν» μετά από τις μεγάλες κρίσεις: Με αυτήν την έννοια και η περίφημη διαπίστωση των παλιών ότι το εμπόριο αρρωσταίνει μεν, αλλά δεν πεθαίνει. Πού πάμε λοιπόν σήμερα; Ενώ κάποτε το εμπορικό κέντρο ήταν ο βασικός πυλώνας της εμπορικής δραστηριότητας, σήμερα έχουν δημιουργηθεί «περιφερειακά πολυκέντρα» που κρατούν τους καταναλωτές μακριά από το κέντρο. «Έχουμε μάθει να κινούμαστε αργά, ακόμα και όταν οι εξελίξεις είναι ραγδαίες», επεσήμανε χαρακτηριστικά ο γενικός γραμματέας Εμπορίου κ. Στέφανος Κομνηνός. «Δεν έχουμε αντιληφθεί ότι ο πληθυσμός έχει αυξηθεί κατά 10% λόγω μεταναστών. Δανειστήκαμε πολύ και δεν αντιληφθήκαμε ότι κάποια στιγμή έπρεπε να πληρώσουμε τους τόκους. Σήμερα η χώρα έχει το μεγαλύτερο αριθμό λιανεμπορικών καταστημάτων ανά 10.000 κατοίκους. Για τις στρεβλώσεις όμως που υπάρχουν στην ελληνική αγορά έχει ευθύνη και ο ίδιος ο εμπορικός κόσμος, ο οποίος πίεζε για ρυθμίσεις δικής του αυτοπροστασίας, γεγονός που συνέβαλε τελικά σε ένα εσωστρεφές εσωτερικό εμπόριο». KινΗΤΡΑ ΓιΑ open Malls ΚΑι ΕΚΠΑιδΕυΣΗ Πέρα επομένως από τη ρευστότητα, η αναζήτηση νέων εργαλείων που θα ενισχύσουν την εμπορική επιχείρηση είναι «εκ των ων ουκ άνευ». Οι δράσεις που έχουν ήδη συζητηθεί πρόσφατα μεταξύ Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και ΕΣΕΕ θα δρομολογηθούν άμεσα, προκειμένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα του λιανικού εμπορίου, το οποίο και επιβεβαίωσε ο κ. Κομνηνός. Ανάμεσα στις πρωτοβουλίες αυτές περιλαμβάνονται: Ενίσχυση των υπαρχουσών εμπορικών συστάδων στο κέντρο της Αθήνας, κίνητρα για τη δημιουργία των open malls, ενίσχυση του προγράμματος εκπαίδευσης των στελεχών του λιανικού εμπορίου σε συνεργασία με την ΕΣΕΕ και τη ΓΣΕΒΕ, άρση των περιορισμών σε ό,τι αφορά τις αδειοδοτήσεις και τα νομοθετικά εμπόδια, καθώς και συγκρότηση επιτροπής διακανονισμού για την επίτευξη συμφωνιών σε ό,τι αφορά τον καθορισμό του ύψος του ενοικίου μεταξύ ιδιοκτητών και ενοικιαστών. ΕυΕΛιΚΤΕΣ ΑΠΟφΑΣΕιΣ ΚΑι ΠΑιδΕιΑ Η αγορά πάντως βρίσκεται στον πέμπτο χρόνο ύφεσης και όσοι επιβιώνουν το καταφέρνουν με συντηρητικές πολιτικές, με επανεπένδυση και με ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού τους. Κατά τον πρόεδρο του Εμπορικού Συλλόγου Πειραιά κ. νίκο Μανεσιώτη, οι επιχειρήσεις που είναι ευέλικτες και παίρνουν γρήγορα σωστές αποφάσεις είναι και αυτές που τελικά επιβιώνουν. Σημαντικό πάντως στοιχείο για την επιβίωση είναι και η οικονομική παιδεία, που όμως

λείπει από πολλούς Έλληνες καταστηματάρχες. Όταν, για παράδειγμα, πολλά καταστήματα αύξαναν κατακόρυφα τον τζίρο τους κατά τη διετία 2007-8, ή και παλιότερα, δεν έκαναν επανεπένδυση των εσόδων αυτών ώστε να μειώσουν την τραπεζική τους εξάρτηση ή, για παράδειγμα, να εξαγοράσουν το ακίνητο που στεγάζει την επιχείρησή τους. Έτσι, σήμερα, σε συνδυασμό με τις αντιαναπτυξιακές φορολογικές επιβαρύνσεις, αντιμετωπίζουν ένα «βουνό» από υποχρεώσεις. Στις εκατοντάδες μάλιστα επιχειρήσεις που κλείνουν σήμερα στην Αθήνα και στον Πειραιά θα προστεθούν μετά το Δεκέμβριο πολλά ακόμα κλεισίματα, καθώς πολλοί επιχειρηματίες που βρίσκονται στα πρόθυρα «λουκέτου» περιμένουν τις γιορτές. Μέσα σε αυτήν την περίοδο, πραγματοποιείται συνήθως το 30% του τζίρου ολόκληρης της χρονιάς. Η ΕΠιΒιωΣΗ Των ΕΜΠΟΡιΚων ΚΕνΤΡων Τα τελευταία χρόνια είχαμε συνηθίσει να βλέπουμε τις μικρότερες επιχειρήσεις του εμπορίου να δοκιμάζονται από τις εξελίξεις στο χώρο. Σήμερα, ακόμα και μεγάλες επιχειρήσεις του λιανικού εμπορίου υποφέρουν, οδηγούμενες συχνά σε συρρίκνωση του αριθμού των καταστημάτων τους, σε μείωση τουυ προσωπικού τους κ.λπ. Πάντως, την ίδια ώρα που η πτώση στο οργανωμένο λιανεμπόριο αγγίζει μεσοσταθμικά το 20-25%, τα εμπορικά κέντρα φαίνεται να «διασώζονται» με σαφώς μικρότερη μείωση τζίρου. Αυτό συμβαίνει κατά τον κ. Αντώνη ζαΐρη, γενικό διευθυντή του ΣΕΛΠΕ, στο πλαίσιο της μετεξέλιξης των αγορών, αλλά και επειδή καλύπτουν ανάγκες άμεσης εξυπηρέτησης, προσφέρουν window shopping και δυνατότητες αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου των καταναλωτών. Επίσης, τα malls συνέβαλαν στη μείωση του «αέρα» και των ενοικίων στις περιφερειακές αγορές. Σε κάθε πάντως περίπτωση, με δεδομένα τα δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, οτιδήποτε καλό θα προέλθει εφεξής μόνο από τον ιδιωτικό τομέα, όπου θα απορροφηθούν μελλοντικά και οι απολυμένοι εργαζόμενοι του δημοσίου. Σε αυτό το πλαίσιο, αυξάνεται και ο ρόλος του εμπορίου στην απασχόληση. ΑνΑΛυΣΗ ΑΓΟΡων ΚΑι ΚΑινΟΤΟΜιΑ Προκειμένου το ελληνικό λιανεμπόριο να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά την κρίση, χρειάζεται μια ανάλυση των συνθηκών που επικρατούν σήμερα και, στη συνέχεια, μια διατύπωση προτάσεων. Καταρχάς διαπιστώνεται μια περισσή δυναμικότητα σε σχέση με τον κύκλο εργασιών, μια ασαφής τοποθέτηση στην αγορά και ένας επιθετικός πόλεμος τιμών, γεγονότα που οδηγούν σε συρρίκνωση του κύκλου εργασιών και σε μείωση των κερδών. Η μίμηση των ανταγωνιστών, η διαίσθηση και η εμπειρία κυριαρχούν στις επιχειρηματικές αποφάσεις και όχι οι τεκμηριωμένες αναλύσεις, με αποτέλεσμα η μείωση των δαπανών και των περιθωρίων κέρδους να χάνονται άσκοπα. Κατά τον κ. νικόλαο Παπαβασιλείου, ομότιμο καθηγητή μάρκετινγκ στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, είναι προφανές ότι οι λια-

νεμπορικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε ένα μη ευνοϊκό περιβάλλον, πλην όμως απουσιάζουν τα εξής στοιχεία: Πρώτον, δεν υπάρχει καμία διαφοροποίηση στις ποικιλίες των προϊόντων και στη διαμόρφωση των καταστημάτων και η τιμολόγηση αποτελεί το μόνο εργαλείο διαφοροποίησης. Δεύτερον, δεν υπάρχει καμία αξιοποίηση του ελεύθερου χώρου κινήσεων στην τιμολόγηση. Η ανάπτυξη της τιμολογιακής πολιτικής είναι προσανατολισμένη στον ανταγωνισμό και η προσφορά νέων προϊόντων στις συστάσεις των προμηθευτών. Τρίτον, οι προμηθευτές απαντούν με βελτιωμένες εθνικές μάρκες, ενώ οι λιανέμποροι προβαίνουν σε μείωση των τιμών των προϊόντων ιδιωτικής επωνυμίας και όχι σε βελτιώσεις. Τέταρτον, δεν υπάρχει συνεργασία μεταξύ εφοδιασμού και πωλήσεων και στον εφοδιασμό κυριαρχεί η επικέντρωση στο προϊόν και όχι στον καταναλωτή. Πέμπτον, οι έμποροι προσφέρουν, χωρίς προγραμματισμό, όλο και περισσότερες ποικιλίες προϊόντων, για να ανταποκριθούν σε περισσότερες ομάδες καταναλωτών, κάτι που αυξάνει την πολυπλοκότητα στην τιμολόγηση και σε μια μη αναγκαία αύξηση του δεσμευμένου κεφαλαίου. Έκτον, δεν υπάρχει νέος στρατηγικός προσανατολισμός λόγω έλλειψης ρευστότητας. ΠΕΛΑΤΟΚΕνΤΡιΚΟ ΜΑνΑΤζΜΕνΤ Χρειάζεται, επομένως, ένα στοχευμένο στον πελάτη μάνατζμεντ (στρατηγικό και τακτικό-λειτουργικό) τιμών και ποικιλιών προϊόντων ως κεντρικός μοχλός επιτυχίας. Πρέπει να υπάρχουν εστιασμένες ποικιλίες προϊόντων, ποιότητα προϊόντων, εξυπηρέτηση και ποιότητα συμβουλών για την απόκτηση νέων πελατών και τη φροντίδα των ήδη υφιστάμενων, εξασφάλιση των απαραίτητων ιδίων κεφαλαίων, των καλών και δίκαιων όρων δανεισμού, καθώς και των στρατηγικού χαρακτήρα συμβουλών από τις τράπεζες, χαμηλού κόστους εναλλακτικά δίκτυα πωλήσεων (αγορές μέσω διαδικτύου) και τέλος σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα μάρκετινγκ, για να γίνει συγκεκριμένη στόχευση πελατών. ΣΕ ΑνΑζΗΤΗΣΗ ΚΑινΟΤΟΜιΑΣ Στην Ελλάδα υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες για εμπορική δραστηριότητα στην αλυσίδα από την παραγωγή στην κατανάλωση. «Το εμπόριο δεν έχει όρια», επιβεβαίωσε χαρακτηριστικά ο κ. ιωάννης Παπαδόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Attica Ventures – μέλος του ομίλου της Attica Bank - που βραβεύτηκε πρόσφατα από το ΕΒΕΑ για την αύξηση της απασχόλησης που δημιουργούν οι επενδύσεις της. Με βάση την εμπειρία της Attica Ventures, από επενδύσεις σε καινοτόμες μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις που βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης, ο κ. Παπαδόπουλος επιμένει στην εισαγωγή της καινοτομίας και στο εμπόριο, έναντι της επιχειρηματικότητας ανάγκης, η οποία δεν έχει προστιθέμενη αξία ούτε για τα προϊόντα ούτε για τις υπηρεσίες. Για να προσθέσει ότι, σε κάθε περίπτωση, ένα πιο απλό σύστημα αδειοδότησης και καθημερινής λειτουργίας των εμπορικών επιχειρήσεων θα συμβάλει και στον περιορισμό του φαινομένου της φοροδιαφυγής. ΧΡΗΜΑ 67

Χ αφιέρωμα ~ Commerce Money Conference 2011 ΗΛΕΚΤΡΟνιΚΟ ΕΜΠΟΡιΟ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΣΤΑθΜΟΣ ΣΤΟ ΧΑΡΤΗ Των ΑΛΛΑΓων Σε αντίθεση με το παραδοσιακό εμπόριο, το οποίο βρίσκεται σήμερα σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία, το ηλεκτρονικό ανθεί. Στη χώρα μας, την τελευταία διετία, τα ηλεκτρονικά καταστήματα έχουν τουλάχιστον τριπλασιαστεί και πλέον υπολογίζονται σε περισσότερα από 1.500. Παρά δε την «ανωριμότητα» που συναντάται σε πάνω από το 50% των ελληνικών ηλεκτρονικών καταστημάτων (δεν λειτουργούν όλα σύμφωνα με τη νομοθεσία και τους κανόνες ασφάλειας), το σίγουρο είναι ένα: Το μέλλον του εμπορίου θα είναι σε μεγάλο βαθμό ηλεκτρονικό. Πώς μπορούμε, το ταχύτερο δυνατό, να αξιοποιήσουμε αυτήν την εξέλιξη; Σύμφωνα με έρευνα της Focus Bari, που παρουσίασε στο συνέδριο η κ. ξένια Κούρτογλου, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της εταιρείας, οι Έλληνες επιχειρηματίες αρχίζουν να επενδύουν ολοένα και περισσότερο σε καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες και εντείνουν τις προσπάθειες για βελτίωση της παραγωγικότητάς τους. Παράλληλα, εξετάζουν ευκαιρίες για την επέκτασή τους στο εξωτερικό και εγκαταλείπουν πρακτικές πάνω στις οποίες στήριζαν την ανάπτυξή τους, όπως ο τραπεζικός δανεισμός και οι κρατικές επιχορηγήσεις. Στο «επίκεντρο» των ευκαιριών αυτών βρίσκονται οι κλάδοι του τουρισμού, του ηλεκτρονικού εμπορίου, αλλά και των new media (ίντερνετ, facebook, twitter κ.ά.), ενώ έντονο ενδιαφέρον υπάρχει και για τους κλάδους της πληροφορικής και των τροφίμων και ποτών, οι οποίοι παρουσιάζουν μεγαλύτερες αντιστάσεις στην κρίση, αλλά και στη γενικότερη κάμψη της κατανάλωσης. Οι τρεις οθόνες που μας πάνε στο μέλλον είναι, κατά την κ. Κούρτογλου, το κινητό, τα tablets και οι smart TV. Μέσα από αυτές μπορούμε να επικοινωνήσουμε, να πραγματοποιήσουμε αγορές, αλλά και να ψυχαγωγηθούμε. Αυτό που επίσης φαίνεται ότι προχωρά πολύ γρήγορα είναι η δημιουργία εφαρμογών σε κινητά τηλέφωνα. Σε ό,τι αφορά ειδικά τις οn line πωλήσεις, το πρώτο είδος που αγοράζεται ηλεκτρονικά είναι τα αεροπορικά εισιτήρια, ενώ ακολουθούν κατά πόδας οι ηλεκτρικές συσκευές. Το 40% μάλιστα των καταναλωτών, πριν αγοράσει μια ηλεκτρονική συσκευή μπαίνει στο διαδίκτυο για να κάνει έρευνα. Κι ενώ στο e-business ο τζίρος συνεχίζει να σημειώνει άνοδο σε περίοδο κρίσης εκτιμάται ήδη ότι το 2015 το 50% των πωλήσεων θα πραγματοποιείται μέσω facebook. ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤιΣΜΟΣ ΠΑΡΑδΟΣιΑΚΟυ ΜΟνΤΕΛΟυ Το παραδοσιακό επομένως μοντέλο του εμπορίου μετασχηματίζεται, κατευθυνόμενο στο νέο μοντέλο του ηλεκτρονικού εμπορίου, με τελικό όφελος του καταναλωτή τη δραματική μείωση του κόστους αναζήτησης. Σύμφωνα με στοιχεία σχετικών ερευνών που έδωσε ο Δρ Γιώργος Λεκάκος, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, η διείσδυση της χρήσης του ίντερνετ στην Ελλάδα έχει φτάσει το 68 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

60%. Στο εμπόριο «B to C», ο τζίρος έχει φτάσει στο ύψος του 1 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ το 20% των καταναλωτών πραγματοποιεί ηλεκτρονικές αγορές με ένα μέσο όρο της τάξης των 10-20 αγορών ετησίως. Το γεγονός ότι το e-commerce αποτελεί μια διέξοδο στην κρίση είναι δεδομένο. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛιΤΕιΑΣ ΣΤΟ e-CoMMerCe Το μεγαλύτερο πάντως εμπόδιο για την παραπέρα ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ελλάδα παραμένει το θέμα της εμπιστοσύνης και συναρτάται άμεσα από την εμπειρία της επαφής με το φυσικό κατάστημα. Σε αυτό το θέμα, ο ρόλος της Πολιτείας είναι καθοριστικός, καθώς θα πρέπει να δημιουργήσει ένα στοιχειώδες θεσμικό πλαίσιο, όπως η εγγραφή των e-shops σε κάποιο μητρώο. Αυτό θα ενδυναμώσει και την εμπιστοσύνη του καταναλωτικού κοινού. Στην παρούσα φάση, το 15% των ηλεκτρονικών καταστημάτων δεν έχουν ούτε στοιχεία επικοινωνίας, ενώ το 40% δεν καθιστά σαφείς τους όρους χρήσης. Πέρα από τις παραλείψεις του θεσμικού πλαισίου, η Πολιτεία προσπαθεί να στηρίξει το ηλεκτρονικό εμπόριο με προγράμματα και διαγωνισμούς. Ωστόσο, τα νέα παιδιά που διαθέτουν καινοτόμες ιδέες χρειάζονται περισσότερο οικονομική και συμβουλευτική υποστήριξη. ΕΡΓΑΛΕιΟ ΑνΑζΗΤΗΣΗΣ ΤιΜων Με δεδομένο το ότι το βασικό πλέον κριτήριο του καταναλωτή είναι η τιμή, το διαδίκτυο αποτελεί ένα εργαλείο εύκολης αναζήτησης τιμών κατά την εκτίμηση του κ. Γιώργου Μπουρλέκα, γενικού διευθυντή της Electronet. Όπως δε ανέφερε, παρά το γεγονός ότι στην αγορά των ηλεκτρονικών συσκευών το πρώτο εννεάμηνο του 2011 σημειώθηκε πτώση 22%, οι πωλήσεις των e-stores δεν έχουν επηρεαστεί και οι ρυθμοί είναι αυξητικοί σε σχέση με πέρσι. Επομένως, αποδεικνύεται στην πράξη ότι το ίντερνετ δίνει πράγματι διέξοδο στην κρίση, αποτελώντας μια αγορά χωρίς σύνορα. Μάλιστα, το ηλεκτρονικό κατάστημα της «Electronet» παρέχει πολλές δυνατότητες και ενισχύεται ακόμα περισσότερο, ενώ μέσα στο επόμενο τρίμηνο, ο όμιλος θα μπει και στα social media. Στα σημαντικά αντικίνητρα της καθημερινής λειτουργίας του e-store συμπεριλαμβάνεται η επιβάρυνση από το κόστος της μεταφοράς. Κατά τον κ. Μπουρλέκα, ο τομέας των logistics δεν έχει προετοιμαστεί για να αντιμετωπίσει τις πρακτικές ανάγκες του ηλεκτρονικού εμπορίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι, για να παραδοθεί μια τηλεόραση 20 κιλών στην Κάλυμνο, το κόστος είναι 20 ευρώ, ενώ για να έρθει από την Κίνα το κόστος είναι 4 ευρώ! Ο ΚΑΤΑνΑΛωΤΗΣ δΕν ΓνωΡιζΕι ΤΑ διΚΑιωΜΑΤΑ ΤΟυ Η Ελλάδα, στο πλαίσιο του e-commerce, δεν έχει να ζηλέψει κάτι από το θεσμικό πλαίσιο της Ευρώπης. Το ζήτημα είναι αν ο καταναλωτής γνωρίζει τα δικαιώματά του, κατά την εκτίμηση του κ. Αρσένη Πασχόπουλου, Managing Partner της Just online. Στους παράγοντες που προσελκύουν τον ‘Ελληνα καταναλωτή στο e-commerce συμπεριλαμβάνονται η τα-

χύτητα και η ποιότητα σύνδεσης του διαδικτύου, που προσφέρονται τα τελευταία δύο χρόνια στον καταναλωτή, ο κακός καιρός, οι απεργιακές κινητοποιήσεις ή τα κυκλοφοριακά προβλήματα, που επίσης ωθούν τον καταναλωτή να πραγματοποιήσει τις αγορές του στα ηλεκτρονικά καταστήματα. Αντικίνητρο για την αξιοποίηση του e-commerce είναι το γεγονός ότι οι Έλληνες συνδυάζουν συχνά τα ψώνια με βόλτα και παρέα. Σε ό,τι αφορά την εξάπλωση του θεσμού της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, δεν συνδέεται μεν με το ηλεκτρονικό εμπόριο. αλλά με τη συνολικότερη εξοικείωση του καταναλωτή με τις αγορές μέσω διαδικτύου. ΠΡωΤΟΓνωΡΕΣ Οι ΗΛΕΚΤΡΟνιΚΕΣ δΗΜΟΠΡΑΣιΕΣ Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το διαδίκτυο στην Ελλάδα συνεχίζει να αποτελεί κάτι πρωτόγνωρο και ένα μεγάλο μέρος του κοινού δεν είναι εξοικειωμένο με αυτό. Όπως χαρακτηριστικά επεσήμανε ο κ. δημήτρης Τριτάρης, γενικός διευθυντής της Ricardo Internet Ελλάς, χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της έλλειψης εξοικείωσης αποτελούν οι ηλεκτρονικές δημοπρασίες που, ενώ εδώ και 20 χρόνια είναι γνωστές στο εξωτερικό, στη χώρα μας αποτελούν κάτι εντελώς καινούριο. Στην περίπτωση της Ricardo Internet Ελλάς, ο καταναλωτής προσελκύεται στα καταστήματά της για τέσσερις λόγους: πρώτον γιατί έχει απόλυτο έλεγχο των κινήσεών του, δεύτερον γιατί βρίσκει καλύτερες τιμές, τρίτον γιατί έχει άμεση αγορά και διαθεσιμότητα προϊόντων και τέταρτον γιατί έχει επιλογές στους όρους παράδοσης.

Σημειώνεται ότι η Ricardo Internet Ελλάς κλείνει εφέτος τρία χρόνια στην Ελλάδα, αριθμεί 200.000 ενεργά μέλη και 50.000 επισκέπτες καθημερινά. Οι επιστροφές που έχει, όπως ανέφερε ο κ. Τριτάρης, είναι της τάξης του 15% και οι συναλλαγές πραγματοποιούνται κατά το 80% με αντικαταβολή. Ανάμεσα στους εκλεκτούς ομιλητές που έκαναν τοποθετήσεις περιλαμβάνονται ο γενικός γραμματέας του Υπουργείου Ανταγωνιστικότητας κ. Στ. Κομνηνός, ο γενικός γραμματέας της ΕΣΕΕ κ. Γιώργος Καρανίκας, ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος του ΣΕΛΠΕ κ. Αντώνης Μακρής, ο Δρ Ιωσήφ Χασσίδ, Καθηγητής του Τμήματος Οικονομικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, ο κ. Αντώνης Ζαΐρης, γενικός διευθυντής της ΣΕΛΠΕ, η κ. Δήμητρα Γούναρη, Στέλεχος του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών (ΙΝΕΜΥ) της ΕΣΕΕ, ο κ. Νίκος Μανεσιώτης, Γενικός Γραμματέας του Εμπορικού Συλλόγου Πειραιώς, ο κ. Νίκος Παπαβασιλείου, Ομότιμος Καθηγητής Marketing στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο κ. Γιάννης Παπαδόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Attica Ventures, ο κ. Αναστάσιος Ρόγκας, Σύμβουλος Εξαγωγών του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος, γενικός διευθυντής της DK Consultants, η κ. Ξένια Κούρτογλου, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Focus Bari, ο Δρ Γιώργος Λεκάκος, Επίκουρος Καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο κ. Γιώργος Μπουρλέκας, γενικός διευθυντής της Electronet, ο κ. Αρσένης Πασχόπουλος, Managing Partner της Just online, ο κ. Δημήτρης Τριτάρης, Διευθυντής της Ricardo.gr και πολλοί άλλοι, εξαιρετικοί ομιλητές. Τις επιμέρους ενότητες του συνεδρίου συντόνισαν οι δημοσιογράφοι κ. Βαγγέλης Μανδραβέλης από την εφημερίδα «Καθημερινή», Άντα Σεϊμανίδη από το περιοδικό «ΧΡΗΜΑ» και Χρήστος Κώνστας.

XoΡΗΓΟι ΤΟυ ΣυνΕδΡιΟυ

Corporate Participation

Under the Auspices of

Academic Partner

Communication Partner

Supporter

Communication Sponsors

ασφαλίζομαι ΧΡΗΜΑ 69

∼ αφιέρωμα

ΑΓΟΡΑ LEASING

«ΠΛΗΡΩΝΕΙ» ΤΗΝ ΥΠΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΣΤΑ ΑΚΙΝΗΤΑ

∼

ύριος λόγος αυτής της πτώσης, εκτός βέβαια από τη γενικότερη κακή οικονομική κατάσταση, η οποία αναγκάζει τις τράπεζες να μειώνουν τις χορηγήσεις τους, είναι και η συνεχής υποχώρηση της αξίας των ακινήτων τα οποία προσφέρονται ως εγγύηση στο sales and lease back, που πλέον αποτελεί περίπου το 60% της συνολικής αγοράς leasing. Βέβαια και οι ίδιες οι επιχειρήσεις έχουν παγώσει σε μεγάλο βαθμό τα επενδυτικά τους σχέδια, βοηθώντας και αυτές στη συρρίκνωση του κλάδου. Ειδικότερα, με βάση τα στοιχεία της Ένωσης Εταιρειών Χρηματοδοτικής Μίσθωσης, οι νέες συμβάσεις, που υπογράφτηκαν τους πρώτους έξι μήνες του 2011 από τις εταιρείες leasing, έφτασαν μόλις τα 298,8 εκατ. ευρώ, έναντι 618,1 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2010, καταγράφοντας μια υποχώρηση της τάξης του 51,65%. Μάλιστα, αν ο ρυθμός αυτός συνεχιστεί, τότε το έτος θα κλείσει με την αξία των νέων συμβολαίων να μη φτάνει καν τα 600 εκατ. ευρώ, δηλαδή στο 20% της αγοράς πριν από μία τετραετία και στο ήμισυ που ήταν στο τέλος του 2010. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ένωσης, το υπολειπόμενο κεφάλαιο των υπογεγραμμένων συμβάσεων διαμορφώθηκε πέρσι στο τέλος του Ιουνίου στα 7,44 δισ. ευρώ, από 8,11 δισ. ευρώ, σημειώνοντας πτώση 8,3%. Κυρίαρχο ρόλο στον κλάδο εξακολουθούν να παίζουν οι συμβάσεις στον τομέα των ακινήτων (Direct και Sale and Lease Back), κλάδος ο οποίος αναπτυσσόταν με εντονότατους ρυθμούς τα τελευταία χρόνια, αποσπώντας το 55%-60% των συνολικών συμβάσεων και απο-

70 Δεκέμβριος 2011 - Iανουάριος 2012

τελώντας το μοχλό αύξησης των εργασιών του κλάδου. Στο εξάμηνο ο κλάδος απέσπασε μερίδιο 52,2%, όταν μάλιστα το 2010 το μερίδιό του ήταν άνω του 60%, γεγονός το οποίο αντικατοπτρίζει και τη μείωση της αξίας των ακινήτων. Οι συμβάσεις στα ακίνητα πάντως αποσπούν και το μεγαλύτερο μερίδιο όσον αφορά στα υπόλοιπα υπογεγραμμένα συμβόλαια που φτάνουν στα 5,52 δισ. ευρώ ή στο 74,2% του συνόλου. Ακολούθησε ο ευρύτερος κλάδος του εξοπλισμού με συμβάσεις 98,33 εκατ. ευρώ (από 160,86 εκατ. ευρώ πέρσι) και μερίδιο 32,9%, με μερίδιο της τάξης του 15% ο κλάδος των οχημάτων και μόλις 43,3 εκατ. ευρώ αξία συμβάσεων. ΑΝΟΔΙΚΟ ΤΟ LEASING ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Σύμφωνα με τα στοιχεία της ομοσπονδίας εταιρειών leasing και των εταιρειών μακροχρόνιας μίσθωσης αυτοκινήτων Leaseurope για την ευρωπαϊκή αγορά leasing, στο δεύτερο τρίμηνο του 2011, σε αντίθεση με την Ελλάδα, η αγορά εμφάνισε άνοδο 7,4% όσον αφορά στις νέες εργασίες, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 20,67 δισ. ευρώ, ενώ και κατά το πρώτο τρίμηνο είχε επίσης κινηθεί ανοδικά (+13,5%) με νέες εργασίες 17,99 δισ. ευρώ. Τα υπόλοιπα όλων των εταιρειών leasing στο τέλος του Ιουνίου ήταν 227,55 δισ. ευρώ. Αν και στα στοιχεία που ανακοίνωσε η ένωση δεν αναφέρονται τα μερίδια των εταιρειών του κλάδου, υπενθυμίζεται ότι με βάση τις εργασίες για το 2010 η Eurobank Leasing κατέχει την πρώτη θέση και μαζί με τις Κύπρου, Alpha και Πειραιώς αποσπούν το 66%. Όσον αφορά στο υπολειπόμενο κεφάλαιο, οι ίδιες εταιρείες κατέχουν το 63% περίπου του συνόλου των υπολειπόμενων συμβολαίων.

ΠΑΝΩ ΑΠΟ 50% ΗΤΑΝ Η ΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΚΑΤΕΓΡΑΨΕ Ο ΚΛΑΔΟΣ LEASING ΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΤΟΥ 2011, ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΤΟΥ 2010, ΕΠΙΔΟΣΗ ΠΟΥ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΤΑΙ ΩΣ Η ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ, ΙΣΤΟΡΙΚΑ, ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ

Κ ΧΡΗΜΑ 71

Χ αφιέρωμα ∼ Leasing ☛

ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ, ΟΙ ΝΕΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ, ΠΟΥ ΥΠΟΓΡΑΦΤΗΚΑΝ ΤΟΥΣ ΠΡΩΤΟΥΣ ΕΞΙ ΜΗΝΕΣ ΤΟΥ 2011 ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ LEASING, ΕΦΤΑΣΑΝ ΜΟΛΙΣ ΤΑ 298,8 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ, ΕΝΑΝΤΙ 618,1 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ ΤΟ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΤΟΥ 2010, ΚΑΤΑΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ 51,65%

ΠΤΩΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟ 2010 Η ΑΓΟΡΑ Μεγάλη υποχώρηση κατέγραψε και το 2010 ο ρυθμός ανάπτυξης στην αγορά leasing, καθώς η αξία των νέων συμβάσεων έπεσε κατά 42%. Την πτώση των νέων εργασιών ακολούθησε και ο συνολικός τζίρος του κλάδου, στον οποίο συμπεριλαμβάνεται η αξία των νέων και των παλαιότερων συμβάσεων (υπολοίπων), που διαμορφώθηκε

στα 8,1 εκατ. ευρώ, έναντι 8,4 δισ. ευρώ το 2009. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε τη συνολική αξία των νέων συμβάσεων σε επίπεδα χαμηλότερα του 2000, όταν ακόμη δεν είχε επιτραπεί η χρηματοδότηση ακινήτων με leasing, ρύθμιση που βοήθησε τα μέγιστα την αγορά. Παρά την κάμψη της ζήτησης στα ακίνητα, αλλά και το δραστικό περιορισμό των εγκρίσεων, οι συμβάσεις για ακίνητα διατήρησαν την υπεροχή τους, καθώς η αξία τους διαμορφώθηκε σε 742 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο 62,4% της συνολικής αξίας των νέων συμβάσεων που πραγματοποιήθηκαν πέρσι. Ο τομέας των μηχανημάτων βρέθηκε στη δεύτερη θέση, με τις συμβάσεις αυτής της κατηγορίας να ανέρχονται στα 185 εκατ. ευρώ, δηλαδή στο 15,5% επί του συνολικού τζίρου της αγοράς. Ακολουθούν τα επαγγελματικά οχήματα, τομέας για τον οποίο ζητήθηκε από τις εταιρείες leasing να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις 86 εκατ. ευρώ, (δηλαδή 7,2%), ενώ για τα επιβατικά αυτοκίνητα το ποσό αυτό διαμορφώθηκε στα 50,8 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 4,3%. Οι χρηματοδοτήσεις για αγορά εξοπλισμού γραφείου διαμορφώθηκαν στα 50 εκατ. ευρώ και αφορούσαν μόλις το 4,3% των νέων συμβάσεων που πραγματοποιήθηκαν πέρσι. ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΤΑΣΧΕΜΕΝΑ ΠΑΓΙΑ Μεγάλες ευκαιρίες και εκπτώσεις, που φτάνουν μέχρι και το 70%, προκύπτουν από τα κατασχεμένα πάγια που οι εταιρείες διατηρούν, είτε σε ιδιόκτητες ή μισθωμένες αποθήκες, αν πρόκειται για βιομη-

ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 2010 ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ (ΠΟΣΑ ΣΕ EKATOM. ΕΥΡΩ)

ALPHA LEASING 122,879

Ακίνητα Μηχανήματα Εξοπλισμός Γραφείου Επαγγελματικά Οχήματα Επιβατικά Αυτοκίνητα Άλλα ΣΥΝΟΛΟ

55,652 46,101 10,044 5,014 4,204 1,864 122,879

Βιομηχανία Εμπόριο Υπηρεσίες Άλλες Δραστηριότητες ΣΥΝΟΛΟ

38,404 46,556 26,293 11,626 122,879

0 έως 3 χρόνια 4 έως 5 χρόνια 6 έως 9 χρόνια 10 χρόνια και άνω ΣΥΝΟΛΟ

14,386 44,583 8,258 55,652 122,879

Αττική Βόρεια Ελλάδα Κεντρική Ελλάδα Λοιπή Χώρα ΣΥΝΟΛΟ ΥΠΟΛΕΙΠΟΜΕΝΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 31/12/10

80,113 30,132 3,253 9,381 122,879

72 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

1,152,202

T LEASING 17,768

Α.Τ.Ε ΑΤΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗ LEASING LEASING LEASING 10,305 21,169 34,916 ΕΙΔΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ 5,321 3,239 15,778 28,505 1,642 4,891 3,402 1,228 679 1,005 216 982 4,997 548 1,579 562 419 623 194 0 4,710 0 0 3,639 17,768 10,305 21,169 34,916 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 768 3,019 3,194 332 4,442 3,980 5,080 1,526 11,475 3,306 12,322 32,213 1,083 0 573 844 17,768 10,305 21,169 34,916 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΥ 1,876 467 1,435 539 6,134 5,663 3,745 5,872 4,438 1,056 212 0 5,320 3,120 15,777 28,505 17,768 10,305 21,169 34,916 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ 6,334 3,721 10,796 2,832 2,477 3,138 5,292 28,243 4,642 1,066 2,117 253 4,315 2,381 2,964 3,588 17,768 10,305 21,169 34,916 69,004

328,292

257,428

132,505

ΚΥΠΡΟΥ LEASING 170,007

ΕΛΛΗΝΙΚΗ LEASING 63,441

ΕΜΠΟΡΙΚΗ LEASING 90,470

117,337 6,968 4,060 7,933 9,934 23,775 170,007

59,649 2,351 95 858 419 69 63,441

24,744 26,675 588 15,966 1,115 21,382 90,470

4,880 37,998 25,978 101,151 170,007

1,280 6,248 55,889 24 63,441

10,001 25,633 23,677 31,159 90,470

12,465 31,382 7,684 118,476 170,007

248 3,404 140 59,649 63,441

12,434 47,210 6,082 24,744 90,470

88,744 29,496 7,443 44,324 170,007

20,707 7,672 35,007 55 63,441

36,188 17,189 4,524 32,569 90,470

1,321,250

71,648

624,427

χανικό και ιατρικό εξοπλισμό ή είδη μικρότερου όγκου, όπως εξοπλισμός γραφείου, είτε σε μάντρες, αν είναι επαγγελματικά οχήματα ή μηχανήματα έργου. Οι μάντρες και οι αποθήκες δεν περιορίζονται στο λεκανοπέδιο, αλλά βρίσκονται σε όλη την Ελλάδα. Άμεση πώληση απαιτούν τα πάγια που διακρίνονται από γρήγορη απαξίωση, όπως συστήματα μηχανογράφησης, έπιπλα, οχήματα και ορισμένες κατηγορίες μηχανολογικού εξοπλισμού. Αυτό οδηγεί τις εταιρείες leasing σε «ξεπούλημα», δημιουργώντας ελκυστικές ευκαιρίες για επιχειρηματίες ή ακόμη και καταναλωτές που ενδιαφέρονται για εξοπλισμό από «δεύτερο χέρι». Έτσι, όποιος επιθυμεί μπορεί να αποκτήσει ηλεκτρονικούς υπολογιστές, laptops, φωτοτυπικά μηχανήματα, έπιπλα γραφείου και άλλα σχετικά είδη σε τιμές έως και 70% χαμηλότερες από την αρχική. Για παράδειγμα, αν ένας καταναλωτής θέλει ένα laptop παλαιότερης τεχνολογίας, μπορεί να το αποκτήσει καταβάλλοντας μόλις το 30% της αρχικής του αξίας. Από την άλλη πλευρά, ένα επαγγελματικό όχημα τετραετίας μπορεί να πουληθεί στο 50% ή ακόμη και στο 45% της αξίας που είχε όταν ήταν καινούργιο. Αν ο ενδιαφερόμενος αναζητεί επαγγελματικό όχημα, π. χ. φορτηγό, μπορεί να το εξετάσει από κοντά στη μάντρα όπου φυλάσσεται. Η μάντρα προσφέρει δωρεάν το χώρο στην εταιρεία leasing και μπορεί να δώσει όλες τις λεπτομέρειες για το όχημα το οποίο βέβαια ανήκει στην εταιρεία leasing. Σε ό,τι αφορά τα εκτυπωτικά μηχανήματα, των

οποίων οι τιμές διαμορφώνονται κατά περίπτωση, υπάρχουν ορισμένα εξειδικευμένα sites τα οποία μπορεί ο ενδιαφερόμενος να τα μάθει από τις εταιρείες leasing, ενώ υπάρχει και ηλεκτρονικό κατάστημα όπου γίνονται δημοπρασίες εκτυπωτικών μηχανημάτων. Τέλος, ο Τύπος είναι ο βασικός χώρος προβολής των κατασχεμένων ακινήτων και συχνά δημοσιεύονται σχετικές αγγελίες από τις εταιρείες leasing. Η Ένωση Εταιρειών Leasing, προκειμένου να εξυπηρετήσει τόσο τις εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης να προβάλουν ευκολότερα τα πάγια που πωλούν όσο και τους ιδιώτες και επιχειρηματίες που ενδιαφέρονται να κάνουν έξυπνες αγορές εν μέσω κρίσης, δημιουργεί αυτήν την περίοδο μια ηλεκτρονική σελίδα στην οποία θα συγκεντρώνονται όλα τα κινητά και ακίνητα πάγια - με σχετικές φωτογραφίες και λεπτομέρειες - που πωλούνται από τις εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης. Το site θα είναι έτοιμο σε ένα περίπου μήνα. Μέχρι τότε, ο ενδιαφερόμενος πρέπει να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τις εταιρείες προκειμένου να βρει το πάγιο που τον ενδιαφέρει, στη χαμηλότερη τιμή. Πρέπει να δηλώσει στον υπάλληλο το πάγιο που ψάχνει και να ρωτήσει αν η εταιρεία διαθέτει κάτι σχετικό, ποια είναι τα χαρακτηριστικά και η τιμή του, αλλά και πού φυλάσσεται προκειμένου να το δει από κοντά. Σημειώνεται ότι κάποιες εταιρείες leasing, αλλά όχι όλες, έχουν αναρτήσει στις ηλεκτρονικές τους σελίδες τα πωλούμενα πάγια με φωτογραφίες και λεπτομέρειες.

ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 2010 ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

EFG EUROBANK ERGASIAS LEASING (ΠΟΣΑ ΣΕ EKATOM. ΕΥΡΩ) 333,539 Ακίνητα Μηχανήματα Εξοπλισμός Γραφείου Επαγγελματικά Οχήματα Επιβατικά Αυτοκίνητα Άλλα ΣΥΝΟΛΟ

255,708 35,802 14,491 10,907 16,422 209 333,539

Βιομηχανία Εμπόριο Υπηρεσίες Άλλες Δραστηριότητες ΣΥΝΟΛΟ

29,606 74,189 229,141 603 333,539

0 έως 3 χρόνια 4 έως 5 χρόνια 6 έως 9 χρόνια 10 χρόνια και άνω ΣΥΝΟΛΟ

18,175 52,971 6,685 255,708 333,539

Αττική Βόρεια Ελλάδα Κεντρική Ελλάδα Λοιπή Χώρα ΣΥΝΟΛΟ ΥΠΟΛΕΙΠΟΜΕΝΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 31/12/10

280,808 28,708 5,909 18,114 333,539 1,604,583

ΕΘΝΙΚΗ MARFIN ΠΕΙΡΑΙΩΣ LEASING LEASING LEASING 83,829 60,546 158,559 ΕΙΔΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ 42,138 36,826 94,520 22,082 13,649 9,552 550 3,456 12,664 8,258 1,168 25,285 8,725 5,447 2,738 2,077 0 13,800 83,829 60,546 158,559 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 9,996 15,957 18,217 9,917 3,863 31,806 57,754 40,726 104,199 6,162 0 4,337 83,829 60,546 158,559 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΥ 8,221 7,045 10,959 22,839 15,791 39,918 10,005 884 9,686 42,764 36,826 97,996 83,829 60,546 158,559 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ 66,474 36,535 118,079 12,730 1,341 12,933 2,396 2,469 8,803 2,229 20,201 18,744 83,829 60,546 158,559 699,229

485,791

1,131,395

PROBANK LEASING 14,021

PROTON LEASING 7,507

TOTAL

1,188,956

100.00%

3,040 8,003 514 2,173 28 263 14,021

0 2,520 0 487 500 4,000 7,507

742,456 184,866 49,344 85,735 50,768 75,787 1,188,956

62.45% 15.55% 4.15% 7.21% 4.27% 6.37% 100.00%

7,794 1,862 4,296 69 14,021

1,100 430 5,977 0 7,507

144,548 253,530 633,247 157,631 1,188,956

12.16% 21.32% 53.26% 13.26% 100.00%

1,175 8,738 241 3,867 14,021

1,500 5,800 207 0 7,507

90,924 294,050 55,578 748,404 1,188,956

7.65% 24.73% 4.67% 62.95% 100.00%

7,346 1,685 2,919 2,071 14,021

4,100 2,500 907 0 7,507

762,777 183,536 81,708 160,935 1,188,956

64.16% 15.44% 6.87% 13.54% 100.00%

162,206

72,707

8,112,667 ΧΡΗΜΑ 73

Χ αφιέρωμα ∼ Leasing

☛

ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΡΟΛΟ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΝΑ ΠΑΙΖΟΥΝ ΟΙ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ (DIRECT ΚΑΙ SALE & LEASE BACK), ΚΛΑΔΟΣ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΤΑΝ ΜΕ ΕΝΤΟΝΟΤΑΤΟΥΣ ΡΥΘΜΟΥΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ, ΑΠΟΣΠΩΝΤΑΣ ΤΟ 55%-60% ΤΩΝ ΣΥΝΟΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΩΝΤΑΣ ΤΟ ΜΟΧΛΟ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ SALE & LEASE BACK H πώληση και επαναμίσθωση - Sale & Lease Back - είναι μια μορφή χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) που αφορά στην πώληση ενός ακινήτου από μια επιχείρηση σε μια εταιρεία χρηματοδοτικής μισθώσεως και στη συνέχεια τη μίσθωση του ακινήτου στην ίδια επιχείρηση (μισθωτής). Το Sale & Lease Back αποτελεί μια εξειδικευμένη σύμβαση, σύμφωνα με την οποία η εταιρεία leasing αγοράζει το πάγιο από τον πελάτη και

το εκμισθώνει πάλι σ’ αυτόν (ταύτιση πωλητή - πελάτη), σύμφωνα με τους όρους που έχουν συμφωνηθεί (διάρκεια, μίσθωμα, πρόγραμμα αποπληρωμής κ.ά.). Μετά το πέρας - εξόφληση της σύμβασης, το ακίνητο περιέρχεται ξανά στην κυριότητα της επιχείρησης που το πούλησε. Το Sale & Lease Back απευθύνεται σε οποιοδήποτε νομικό πρόσωπο και μπορεί να εφαρμοστεί σε ακίνητα για όλες τις επιχειρήσεις εκτός από τους ελεύθερους επαγγελματίες (φυσικά πρόσωπα). Η σύμβαση Sale & Lease Back εξυπηρετεί καλύτερα εταιρείες με υψηλό δείκτη παγιοποίησης, υψηλά κέρδη και ανάγκη αναδιάρθρωσης του ισολογισμού τους. Μπορεί ο ενδιαφερόμενος να κάνει leasing παγίων της ιδιοκτησίας του, το οποίο καλύπτει είτε την αναπόσβεστη αξία τους είτε την αξία που προκύπτει από σχετική εκτίμηση μηχανικού για την τρέχουσα εμπορική αξία τους. Εξαιρούνται οι ελεύθεροι επαγγελματίες για ακίνητα ιδιοκτησίας τους. Ακίνητα που μπορούν να γίνουν leasing είναι γραφεία μεμονωμένα ή συγκροτήματα γραφείων, καταστήματα, πολυκαταστήματα, σουπερμάρκετ, αποθήκες, βιομηχανοστάσια, σταθμοί αυτοκινήτων, ξενοδοχεία, πρατήρια βενζίνης, κέντρα διασκέδασης, κινηματογράφοι, θέατρα, εκπαιδευτήρια, ιατρεία, φαρμακεία, και γενικά κάθε χώρος που εξυπηρετεί επαγγελματικές ανάγκες του μισθωτή. Δεν γίνονται συμβάσεις leasing σε μεμονωμένα οικόπεδα, παρά μόνο στο μέρος του οικοπέδου που, με βάση το συντελεστή δόμησης, αντιστοιχεί στο κτήριο έτσι ώστε κτήριο και οικόπεδο να συναποτελούν το αντικείμενο του leasing. Η ελάχιστη αξία για σύναψη συμβάσεως χρηματοδοτικής μισθώσεως ακινήτου διαμορφώνεται περίπου στα 75.000 ευρώ. Υπάρχει δυνατότητα χρηματοδότησης του 100% της αξίας του ακινήτου και των εξόδων μεταβίβασης, ενώ στα δάνεια, κατά κανόνα, το ποσοστό χρηματοδότησης περιορίζεται περίπου στο 70%. H διάρκεια αποπληρωμής ξεκινά από 10 έτη και φτάνει μέχρι τα 15. Το ποσοστό των μισθωμάτων που αναλογεί στο κτήριο εκπίπτει από τα φορολογητέα κέρδη, με συνέπεια να μειώνεται η φορολογική επιβάρυνση. Υπάρχει απαλλαγή από το φόρο μεταβίβασης σε περίπτωση που η σύμβαση εξελιχθεί ομαλά. Σε αντίθεση με το leasing κινητών, όπου το μίσθωμα υπάγεται σε Φ.Π.Α., στο leasing αστικών ακινήτων (χώροι και κτήρια γραφείων, καταστήματα, τουριστικές μονάδες) τα μισθώματα δεν υπάγονται σε Φ.Π.Α. ούτε και σε χαρτόσημο. Εξαίρεση, αποτελούν τα βιομηχανοστάσια (βιομηχανικά και βιοτεχνικά κτήρια) που υπάγονται σε Φ.Π.Α. (18%), ο οποίος και συμψηφίζεται μόνο κατά την αναλογία του κτηρίου.

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ (1ο ΕΞAΜΗΝΟ 2011) ΜΕΣΩ ΤΗΣ EΝΩΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ (ΕΕΕΧΜ)

ΣΥΝΟΛΟ ΚΙΝΗΤΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ (συμπεριλαμβανομένων των οχημάτων) - Εξοπλισμός - Οχήματα ΑΚΙΝΗΤΑ ΣΥΝΟΛΟ

74 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

ΝΕΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1ου εξαμήνου 2010 (εκατ. Ευρώ)

ΝΕΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1ου εξαμήνου 2011 (εκατ. Ευρώ)

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ

245.64

141.63

-42.34 %

ΥΠΟΛΕΙΠΟΜΕΝΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ στις 30/06/2011 (εκατ. Ευρώ) 1636.48

160.68 84.96 372.48 618.12

98.33 43.3 157.21 298.84

-57.79 % -51.65 %

1047.46 589.02 5808.07 7444.55

ΕΤΑΙΡΙΕΣ LEASING - ΘΥΓΑΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ∼ ALPHA LEASING ∼ Εταιρεία του Ομίλου Alpha Bank, η Alpha Leasing προσφέρει υπηρεσίες χρηματοδοτικής μίσθωσης σε όλη την Ελλάδα μέσω των υποκαταστημάτων της στη Θεσσαλονίκη και στο Ηράκλειο, του γραφείου της στη Λάρισα και του δικτύου των καταστημάτων της Alpha Bank. Τα 370 καταστήματα της Alpha Bank, με το εξειδικευμένο προσωπικό τους, αποτελούν τα σημεία πώλησης των προϊόντων της Alpha Leasing, όπως είναι μια απλή χρηματοδοτική μίσθωση (Direct Leasing), η πώληση και επαναμίσθωση πάγιων στοιχείων (Sale & Lease Βack) και η συνεργασία της εταιρείας leasing με τον προμηθευτή και τον μισθωτή (Vendor Leasing). ∼ ΑΤΕ LEASING ∼ Θυγατρική εταιρεία της ATEBank, η ΑΤΕ Leasing απευθύνεται σε κάθε νομικής μορφής επιχείρηση και ελεύθερο επαγγελματία που θέλουν να εκσυγχρονίσουν ή να αναπτύξουν το παραγωγικό τους δυναμικό χωρίς να δεσμεύουν τα δικά τους κεφάλαια. Η ATE Leasing παρέχει τις κάτωθι μορφές leasing: χρηματοδοτικής μίσθωσης (Financial Leasing), πώλησης και επαναμίσθωσης (Sale & Lease Back), χρηματοδοτικής μίσθωσης με συνεργασία προμηθευτών (Vendor Leasing), διασυνοριακής χρηματοδοτικής μίσθωσης (Crossborder Leasing), κοινοπρακτικής μίσθωσης (Syndicated Leasing), leasing ακινήτων, επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών που ασκούν εμπορική δραστηριότητα. ∼ GENIKI LEASING ∼ Θυγατρική της Γενικής Τράπεζας της Ελλάδας Α.Ε., ιδρύθηκε το 1987 από τη Citibank N.A. με την επωνυμία Citileasing και με αποκλειστικό σκοπό τη χρηματοδοτική μίσθωση κινητών πραγμάτων. Εξαγοράστηκε από τη Γενική Τράπεζα τον Αύγουστο του 2001, με σκοπό την επέκταση των εργασιών του Ομίλου της Γενικής Τράπεζας και στις χρηματοδοτικές μισθώσεις. Η εταιρεία σήμερα δραστηριοποιείται στη χρηματοδοτική μίσθωση κινητών, καθώς και ακινήτων, κλάδος στον οποίο έχει εισέλθει δυναμικά. Σημεία εξυπηρέτησης των πελατών είναι όλα τα υποκαταστήματα της Γενικής Τράπεζας, καθώς και τα γραφεία της εταιρείας. ∼ ΕΘΝΙΚΗ LEASING ∼ Η Εθνική Leasing είναι η εταιρεία χρηματοδοτικής μίσθωσης του Ομίλου της Εθνικής Τράπεζας, με πολυετή δραστηριότητα και δυναμική παρουσία στο γοργά αναπτυσσόμενο χώρο της χρηματοδοτικής μίσθωσης. Ως θυγατρική του Ομίλου της Εθνικής Τράπεζας αντλεί από αυτόν όλα τα πλεονεκτήματα της πρώτης δύναμης στην τραπεζική αγορά, εξασφαλίζοντας παράλληλα μεγάλη ευελιξία στην εξυπηρέτηση των πελατών της. Η Εθνική Leasing απευθύνεται σε πελάτες ενεργούς σε κάθε τομέα της οικονομικής δραστηριότητας, με έμφαση στις υπηρεσίες, στη βιομηχανία, στη βιοτεχνία, στο εμπόριο, στις κατασκευές και στους ελεύθερους επαγγελματίες. Στις δυνατότητες της Εθνικής Leasing περιλαμβάνεται κάθε είδους σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης (Leasing) σε ακίνητα και κινητά, καθώς και συμβάσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης για εξοπλισμό επενδύσεων που εντάσσονται στους αναπτυξιακούς νόμους.

∼ EFG EUROBANK ERGASIAS LEASING ∼ Δύο εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης διαθέτει ο Όμιλος EFG Eurobank. Η EFG Eurobank Ergasias Χρηματοδοτικές Μισθώσεις Α.Ε. (Leasing) είναι 100% θυγατρική εταιρεία της τράπεζας EFG Eurobank Ergasias. Δραστηριοποιείται στις χρηματοδοτικές μισθώσεις (Leasing) παντός είδους κινητού εξοπλισμού και ακινήτων για επαγγελματική χρήση, με ηγετική θέση στην ελληνική αγορά του leasing. H ΕFG Eurobank Fin & Rent ΑΕΤΕ, εταιρεία του ομίλου της τράπεζας EFG Eurobank Ergasias, έχει δεσπόζουσα θέση στον τομέα των λειτουργικών μισθώσεων αυτοκινήτων. ∼ ΕΜΠΟΡΙΚΗ LEASING ∼ Τα προϊόντα χρηματοδοτικής μίσθωσης της Εμπορικής Leasing είναι σχεδιασμένα να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του ελεύθερου επαγγελματία και της επιχείρησης για την απόκτηση κινητού ή ακίνητου εξοπλισμού. Στην Εμπορική Leasing μπορεί κανείς να χρηματοδοτήσει έως και το 100% της αξίας της επένδυσής του, χωρίς να απαιτείται κατά κανόνα ίδια συμμετοχή ή περαιτέρω εξασφάλιση. Σημεία εξυπηρέτησης των πελατών είναι ένα από τα 371 καταστήματά της. ∼ MARFIN LEASING ∼ Η εταιρεία Marfin Leasing είναι θυγατρική εταιρεία χρηματοδοτικών μισθώσεων (Leasing) της Marfin Egnatia Bank, η οποία προσφέρει στην επιχείρησή σας τα εξής προϊόντα χρηματοδοτικής μίσθωσης: Κάθε είδους εξοπλισμό, μηχανήματα ή ακίνητα που χρησιμοποιούνται για βιομηχανικό, βιοτεχνικό ή επαγγελματικό σκοπό, όπως διάφορος μηχανολογικός εξοπλισμός, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, εξοπλισμός γραφείων και καταστημάτων, έπιπλα κ.λπ., μέσα μεταφοράς (λεωφορεία, φορτηγά, θάλαμοι, βυτία, επιβατηγά αυτοκίνητα κ.λπ.), που χρησιμοποιούνται από εταιρείες ή επαγγελματίες, μηχανήματα τεχνικών έργων (εκσκαφείς, γερανοί, φορτωτές, χωματουργικά κ.λπ.), ιατρικά μηχανήματα και τεχνολογικός εξοπλισμός. ∼ ΚΥΠΡΟΥ LEASING ∼ Έχοντας ιδρυθεί το 1997, η Κύπρου Leasing, μέλος του συγκροτήματος της Τράπεζας Κύπρου, αποτελεί ηγετική μορφή στην αγορά του leasing. Στηριζόμενη στην εξειδίκευση των στελεχών της και επενδύοντας στη συνεχή βελτίωσή τους, η Κύπρου Leasing συνεργάζεται ευρέως με οίκους προμηθευτών (Vendor Leasing) και προχωράει δυναμικά στη μίσθωση πάγιου εξοπλισμού και ακινήτων. Η εταιρεία έχει πετύχει σταθερή παρουσία σε ηγετική θέση της αγοράς. ∼ PROTON BANK LEASING ∼ Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, η ProtonBank εξελίχθηκε σε έναν ολοκληρωμένο χρηματοπιστωτικό όμιλο που, εκτός από επενδυτικές υπηρεσίες, προσφέρει τραπεζικές εργασίες, χρηματιστηριακές και ασφαλιστικές υπηρεσίες, καθώς και υπηρεσίες leasing. Η ProtonBank απευθύνεται σε ιδιώτες πελάτες, εταιρείες, θεσμικούς και ιδιώτες επενδυτές που έχουν την ανάγκη εξειδικευμένων επενδυτικών υπηρεσιών, σύγχρονων επενδυτικών εργαλείων και πρακτικών. Συγκεκριμένα, παρέχει προϊόντα leasing: Leasing Οχημάτων & Εξοπλισμού, Direct Leasing Ακινήτων και Leaseback Ακινήτων. Χ ΧΡΗΜΑ 75

~ αποκλειστικότητα

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Η ΟΔΥΝΗΡΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΕ ΕΝΑ ΜΕΛΛΟΝ ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΗΣ Οι επενδυτές σε μετοχές και ομόλογα δεν είναι διατεθειμένοι πλέον να υποστηρίξουν το μεγάλο τραπεζικό μοντέλο το οποίο κυριάρχησε σε παγκόσμιο επίπεδο εδώ και τουλάχιστον μία ολόκληρη γενιά. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στον «τεμαχισμό» μεγάλων, πολύπλοκων, πολυεθνικών τραπεζών σε πολύ μικρότερα και εξειδικευμένα ιδρύματα. Ο Peter Lee εξετάζει πώς μια «αργή» τράπεζα, καθοδηγούμενη από τους επενδυτές, μπορεί να καταφέρει αυτό στο οποίο πολιτικοί και κανονιστικές αρχές απέτυχαν

σόρισμα στην έκδοση μιας σειράς από βραχυπρόθεσμα ομόι διοικητές των τραπεζών βρίσκονται σε κα✒ λογα και πιο μακροπρόθεσμες εκδόσεις ομολόγων από τάσταση άρνησης. Το ίδιο και πολλοί ανώτααπό τον «εθνικούς πρωταθλητές» - που άνοιξαν τις αγορές τον Οκτώτοι και ανώτεροι τραπεζίτες που βρίσκονται Peter Lee βριο - έδειξε ότι η «ψυχραιμία» των τραπεζιτών ήταν απλά υπό τη διοίκησή τους και κερδίζουν τα «προς για το «θεαθήναι». το ζην» συμβουλεύοντας άλλα χρηματοπιστωτικά Από τις ατέλειωτες συναντήσεις σε όλη την Ευρώπη, καταδείχθηκε ιδρύματα στο πώς να χρηματοδοτούνται. Καθ’ όλη σαφές το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα έπρεπε να «ματη διάρκεια του περασμένου καλοκαιριού έως και το ζέψουν» τουλάχιστον άλλα 100 δισ. ευρώ σε κεφαλαιοποίηση. Η τέλος του Σεπτέμβρη, οι αγορές χρεών ήταν «αεροστεγώς» κλειαγορά θα χρειαστεί να είναι ανοιχτή σε παραπάνω από λίγους επιστές για τις τράπεζες. Κυριολεκτικά δεν γινόταν κανένα ντιλ. λεγμένους «παίκτες», αν ο ιδιωτικός τομέας θέλει να αποφύγει την Οι τραπεζίτες το αποδίδουν αυτό σε ένα συνδυασμό παραγόντων. αποτυχία, κάτι που όμως είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα συμβεί. Ο κυριότερος είναι η τεράστια αβεβαιότητα που περιέβαλε την ΕυΕν τω μέσω όλης αυτής της σύγχυσης, φαίνεται πως υπάρχει ένα ρωζώνη, η οποία ανέβασε τόσο τα σπρεντ που οι περισσότερες τράπιο «βαθύ» πρόβλημα που τα τραπεζικά στελέχη μάλλον αγνοούν, πεζες δεν ήταν προετοιμασμένες να τα πληρώσουν. παραμένοντας απασχολημένα με το να πείθουν τους πολιτικούς να Όσο η χρηματοδότηση πάγωνε τα σπρεντ, οι τραπεζίτες προσπαβρουν ένα πιο πειστικό σχέδιο για τα δημοσιονομικά των κρατών θούσαν να πείσουν το «Euromoney» ότι τα δικά τους ιδρύματα δεν θα που θα στηρίξουν τις τράπεζές τους. επηρεάζονταν τόσο πολύ. Είχαν προχρηματοδοτήσει τις ανάγκες Η τραπεζική αγορά χρήματος αντιμετωπίζει μια κρίση πολύ πέρα τους για το 2011 στο πρώτο εξάμηνο του έτους, όταν οι αγορές ήταν από το ελληνικό «κούρεμα». Οι τράπεζες δεν χρειάζονται απλά να πολύ πιο «δεκτικές», ενώ παρέμειναν ενεργές στις ασφαλείς κεφαυιοθετήσουν νέα κεφαλαιακά επίπεδα, αλλά πρέπει να συνηθίσουν λαιαγορές και στις ιδιωτικές τοποθετήσεις. Το ενθουσιώδες καλω-

76 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

σε πολύ υψηλότερα κόστη για τα κεφάλαια αυτά, αν μάλιστα είναι διαθέσιμα. Τόσο εκείνοι που επενδύουν σε χρεώγραφα όσο και εκείνοι που επενδύουν σε μετοχές, αρνούμενοι να χρηματοδοτήσουν τράπεζες, αλλά και πουλώντας τραπεζικές μετοχές με τέτοια discounts, θα οδηγήσουν, ίσως πολύ σύντομα, την τραπεζική βιομηχανία σε μια πολύ σημαντική δομική αλλαγή, που οι θεσμικές αρχές έχουν δειλά υπαινιχθεί ότι θα συμβεί, εδώ και πολλά χρόνια. Οι τραπεζίτες τώρα μιλούν για απομόχλευση και συρρίκνωση των προϋπολογισμών τους. Αλλά αυτό που πρόκειται να εξελιχθεί θα προσομοιάζει περισσότερο σε ένα νέο Glass-Steagall: μια, καθοδηγούμενη από τους επενδυτές, διάσπαση των μεγάλων, πολύπλοκων, παγκόσμιων τραπεζών σε μικρότερα και πιο εξειδικευμένα ιδρύματα. ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΙΤΕΣ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟΙ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ «Οι μόνοι άνθρωποι που δεν το έχουν καταλάβει και είναι ακόμα πιο ένοχοι και από τους πολιτικούς είναι οι τραπεζίτες», λέει ένας σύμβουλος ανώτατων στελεχών, σε επιλεγμένα μεγάλα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. «Οι τραπεζίτες πάντα διαμαρτύρονται για τους Ευρωπαίους πολιτικούς ότι βρίσκουν πάντα το πιο “ανεκτό”, δημοσίως, σχέδιο, προκειμένου να αντιμετωπίσουν το τελευταίο στάδιο της κρίσης, αλλά οι τραπεζίτες είναι ακόμα χειρότεροι». Ο συγκεκριμένος σύμβουλος έχει απογοητευτεί από την έλλειψη θέλησης των πελατών του να δουν τις μεγαλύτερες ανησυχίες των επενδυτών για την τραπεζική βιομηχανία, που ξεπερνούν το άμεσο θέμα της έκθεσής τους σε τοξικά ομόλογα. Όπως τονίζει ο ίδιος: «Οι επενδυτές χρεωγράφων έχουν αναγνωρίσει ότι τα τραπεζικά επιχειρηματικά μοντέλα δεν είναι βιώσιμα και αποφάσισαν να μην τα χρηματοδοτούν. Οι επενδυτές μετοχών, κατά παρόμοιο τρόπο, διορθώνουν τις τιμές, ενόψει των εξελίξεων, καθώς θεωρούν ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν διοικούνται σωστά και ότι ακολουθούν λανθασμένα επιχειρηματικά μοντέλα, με αποτέλεσμα να χρειάζονται ανακεφαλαιοποίηση». Αυτό είναι και το σημείο στο οποίο φαίνεται η απογοήτευσή του. Γιατί έχει προτείνει μια σειρά προτάσεων σε τράπεζες - πελάτες του για να βγουν από δραστηριότητες και να «μαζέψουν» κεφάλαια, οι οποίες έχουν όλες απορριφθεί τους τελευταίους μήνες στο όνομα της διατήρησης της μακροπρόθεσμης στρατηγικής τους να «τρέχουν» διάφορα επιχειρηματικά μοντέλα που υποτίθεται ότι διατηρούν τη δυνατότητα των τραπεζών να αποκομίζουν έσοδα από πολλαπλές πηγές. Μια τράπεζα απέρριψε την πρόταση να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για να πουλήσει το τμήμα asset management, ενώ μια άλλη δεν θέλησε να πουλήσει θυγατρική της σε μια ασταθή αναδυόμενη αγορά και αποφάσισε να τη διατηρήσει επειδή ενδεχομένως θα είναι μια μεγάλη πηγή εσόδων σε πέντε ή δέκα χρόνια. ΑΝΕΣΗ ΧΡΟΝΟΥ Οι τράπεζες, θεωρεί, ότι δεν έχουν άνεση χρόνου και θα έπρεπε κανονικά να συμβουλεύονται για να εξασφαλίζουν κεφάλαια όσο περισσότερο μπορούν, παρά να αφήνουν τις κυβερνήσεις να τους κάνουν ενέσεις ρευστότητας που όμως συνοδεύονται από αυστηρούς κανόνες. «Οι τραπεζίτες παραπονιούνται ότι οι μέτοχοι υποτιμούν άδικα τις μετοχές των ιδρυμάτων κατά 0,6 ή κατά 0,4, απλά και μόνο λόγω του φόβου των κρατικών χρεών. Αν όμως προσέξει κανείς τις δραστηριότητες των τραπεζών ξεχωριστά, θα διαπιστώσει καθαρά ση-

☛

Η ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ ΜΙΑ ΚΡΙΣΗ ΠΟΛΥ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ «ΚΟΥΡΕΜΑ». ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΑΠΛΑ ΝΑ «ΥΙΟΘΕΤΗΣΟΥΝ» ΝΕΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ, ΑΛΛΑ ΝΑ ΣΥΝΗΘΙΣΟΥΝ ΣΕ ΠΟΛΥ ΥΨΗΛΟΤΕΡΑ ΚΟΣΤΗ ΓΙΑ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΑΥΤΑ, ΑΝ ΜΑΛΙΣΤΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ μάδια υποτίμησης. Δραστηριότητες όπου οι τράπεζες φαίνεται να πιστεύουν ότι έχουν αξία 4 δισ. δολ., στην πραγματικότητα το πιθανότερο είναι να αξίζουν τα μισά ή και λιγότερα αν η ύφεση συνεχίσει. Οι επενδυτές έχουν δίκιο». Η θέση του είναι ότι οι τραπεζίτες που δραστηριοποιούνται στις αγορές χρεωγράφων και που ακροβατούν μεταξύ της προσπάθειας εξεύρεσης κεφαλαίων και επενδυτών σε χρεώγραφα που βγάζουν τις τράπεζές τους εκτός αγοράς, έχουν αρχίσει να καταλαβαίνουν τι συμβαίνει. Οι περισσότεροι τραπεζίτες, απαντώντας στο ερώτημα αν τα ένα-δύο ντιλ του Οκτωβρίου στην πρωτογενή αγορά ομολόγων σηματοδοτούν την επαναλειτουργία τής εν λόγω αγοράς, είπαν ότι το πιθανότερο είναι πως «όχι». Ο Ντέιβιντ Λάιον, επικεφαλής του χρηματοπιστωτικού τομέα κεφαλαιαγορών της Barclay’s Capital, αναφέρει: «Περνάμε μια περίοδο μεγάλων αλλαγών. Θα χρειαστεί κάποιος χρόνος για τους επενδυτές για να αποτιμήσουν το ρίσκο σε μη ασφαλισμένα τραπεζικά χρεώγραφα και για να καταλήξουν στο τι απαιτούν σε αντάλλαγμα γι’ αυτό. Στο μεταξύ βρισκόμαστε ενώπιον μιας τεράστιας διαδικασίας απομόχλευσης. Και πού θα τελειώσει αυτό; Ίσως η τραπεζική βιομηχανία να επιστρέφει σε μια δομή παρόμοια με αυτήν που επικρατούσε στη δεκαετία του 1980, όπου υπήρχε ένας αριθμός από “εθνικούς πρωταθλητές” και πολύ περισσότεροι μικρότεροι, εξειδικευμένοι δανειστές, εκ των οποίων κάποιοι ήταν χρηματοδότες στοιχείων ενεργητικού. Μπορεί να πάμε πίσω, σε ένα πολύ πιο μικτό τραπεζικό σύστημα». Δεν είναι άμεσα προφανές πόσο τα μεγάλα τραπεζικά νέα των τελευταίων μηνών, όπως η κατάρρευση της Dexia, η οποία ήταν εξειδικευμένος χρηματοδότης των τοπικών κυβερνήσεων, ταιριάζουν με αυτήν τη θεωρία. Ωστόσο δίνεται έμφαση στη δυνητική αστάθεια που μπορεί να προκύψει από την υπερβολική εξάρτηση στη χωρίς διακρίσεις χρηματοδότηση. Η Dexia ήταν σοβαρά εκτεθειμένη σε βραχυπρόθεσμα δάνεια στις τοπικές αρχές που υποστήριζαν ένα χαρτοφυλάκιο, υποτίθεται, χαμηλού ρίσκου. Αν άλλες τράπεζες το λάβουν αυτό ως ένα σήμα κινδύνου, ώστε να περιορίσουν όσες δραστηριότητές τους στηρίζονται κυρίως σε σταθερή βάση στη βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση, αυτό σημαίνει ότι πολλές από αυτές θα μειώσουν την εμπορική δραστηριότητά τους, θα περιορίσουν τα τμήματα επιχειρηματικών δανείων και investment banking και θα ρίξουν μεγαλύτερο βάρος στην προσέλκυση καταθέσεων μέσω της λιανικής τραπεζικής, ενώ θα δείξουν μεγαλύτερη πειθαρχία στην προσέγγιση της απόδοσης στοιχείων ενεργητικού. Χ ΧΡΗΜΑ 77

τα νέα της αγοράς

12-11/01-12 Χ Saxo Bank

Συνεχίζεται η πορεία ανάπτυξης στην Ελλάδα

Saxo Bank, ειδική στις διαδικτυακές συναλλαγές και επενδύσεις, συνεχίζει τη δυναμική της πορεία στην ελληνική αγορά και δύο χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας του γραφείου της στην Ελλάδα, καταγράφει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, στηρίζοντας τους επενδυτές για να πραγματοποιούν αποδοτικότερες επενδύσεις εν μέσω της τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας. Συγκεκριμένα, η πελατειακή βάση της Saxo Bank στην Ελλάδα έχει αυξηθεί κατά επιπλέον 20% το δεύτερο χρόνο λειτουργίας της, δηλαδή συνολικά κατά 70% από το 2009, ενώ ο όγκος συναλλαγών των πελατών παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα. Παράλληλα, το ενδιαφέρον των επενδυτών – υφιστάμενων πελατών και μη – για τα εκπαιδευτικά σεμινάρια της Saxo Bank συνεχίζεται με αμείωτους ρυθμούς, καθώς σημειώθηκε 100% αύξηση στους νέους συμμετέχοντες κατά το δεύτερο έτος, στα 2.000 άτομα, εκ των οποίων η πλειοψηφία έχει παρακολουθήσει το σύνολο των θεματικών ενοτήτων. Ο κ. Εμμανουήλ Λεμονάκης, Διευθυντής του γραφείου της Saxo Bank Ελλάδας και Κύπρου, δήλωσε σχετικά: «Η Saxo Bank συμπλήρωσε δύο χρόνια επιτυχημένης παρουσίας στην Ελλάδα, στη διάρκεια των οποίων συνεχίζουμε να καταγράφουμε ανοδικούς ρυθμούς ανάπτυξης, παρά την τρέχουσα οικονομική συγκυρία και τις προκλήσεις που ανακύπτουν τόσο στο εγχώριο όσο και στο διεθνές περιβάλλον. Η αύξηση πελατών που καταγράψαμε κατά το δεύτερο χρόνο λειτουργίας μας στην ελληνική αγορά, σε συνδυασμό με τα υψηλά ποσοστά όγκου συναλλαγών και την αυξημένη συμμετοχή των επενδυτών στα σεμινάρια που διοργανώνουμε, επιβεβαιώνουν την ορθότητα της στρατηγικής που εφαρμόζουμε και επιβραβεύουν τις προσπάθειές μας να παραμείνουμε στην κορυφή των διαδικτυακών συναλλαγών».

Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο

Δημιούργησε «Ταμιευτήριο Αγάπης»

ια διοργάνωση διαφορετική από τις άλλες, δεκαπέντε οργανισμοί και σωματεία φιλανθρωπικού χαρακτήρα και εκατοντάδες παιδιά που έχουν ανάγκη από τη φροντίδα όλων μας, σκιαγραφούν την ταυτότητα του Ταμιευτηρίου Αγάπης, του bazaar που τείνει να εξελιχθεί σε θεσμό για το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Χριστουγεννιάτικα στολίδια, κάρτες, παιχνίδια, χειροποίητα και μη αντικείμενα των ΜΚΟ που θα συμμετάσχουν, πρόκειται να διατεθούν προς πώληση στις 12, 13 και 14 Δεκεμβρίου από τις 10:00 έως και τις 17:00, στην αίθουσα του Παλαιού Χρηματιστηρίου (Πεσμαζόγλου 1). Στο χριστουγεννιάτικο Bazaar «Ταμιευτήριο Αγάπης» θα δώσουν το «παρών» οι οργανισμοί ΕΛ.Ε.Π.Α.Π., Ε.Ψ.Υ.Π.Ε., Θεοτόκος, Make-A-Wish (Κάνε-μία-Ευχή Ελλάδος), Παιδικά Χωριά S.O.S., Πίστη, UNICEF, Χαμόγελο του Παιδιού, Φλόγα, Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα, Κιβωτός, Αγκαλιά, Ορίζοντας, Ελληνική Εταιρεία Σκλήρυνσης κατά Πλάκας και Κέντρο Βρεφών «Η ΜΗΤΕΡΑ». Ο μεγάλος κουμπαράς που θα δεσπόζει στον προαύλιο χώρο της αίθουσας θα βρίσκεται στη διάθεση του κοινού, ώστε να μπορούν όλοι να προσφέρουν ρούχα και παιχνίδια σε καλή κατάσταση για τα παιδιά που φιλοξενούνται στο κέντρο βρεφών «Η ΜΗΤΕΡΑ». Το «Ταμιευτήριο Ευχών», ένα διαδικτυακό παιχνίδι θα είναι σε ισχύ από την 1η έως την 31η Δεκεμβρίου μέσω της ηλεκτρονικής σελίδας της τράπεζας (www.ttbank.gr) και θα λειτουργεί υποστηρικτικά στο bazaar, με σκοπό να συγκεντρωθούν επιπλέον χρήματα. Συγκεκριμένα, οι επισκέπτες της σελίδας θα μπορούν να μαζεύουν πόντους παίζοντας. Οι πόντοι αυτοί θα μεταφραστούν σε χρήματα από το Τ.Τ. και θα διατεθούν στις ΜΚΟ του «Ταμιευτηρίου Αγάπης». 78 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

SCA

GAEA

Ανακοινώνει παραγωγή Διάκριση «Ruban d’Honneur» στη Βαρκελώνη στην Ελλάδα

SCA Hygiene Products προχωρά σε συστηματική εγχώρια παραγωγή, που αγγίζει το 10% του όγκου πωλήσεων στις κατηγορίες χάρτου και προσωπικής υγιεινής, επενδύοντας στην ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας. Η SCA Hygiene Products, η οποία δραστηριοποιείται στην ελληνική αγορά τα τελευταία 25 χρόνια, με τα προϊόντα TENA, Libero, Zewa και Libresse, προχωρά στην παραγωγή σε εργοστάσια της Ελλάδας σε ποσοστό που αγγίζει το 10%. Συγκεκριμένα, η εταιρεία, εδώ και δύο χρόνια, έχει ξεκινήσει πιλοτικά να παράγει εγχώρια μέρος των προϊόντων της και τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Μάλιστα, ανακοινώνει ότι στην Ελλάδα παράγονται ήδη 13 προϊόντα χάρτου στην παραγωγική μονάδα της εταιρείας Πλαστικά Ελλάδος και 3 προϊόντα ακράτειας στην παραγωγική μονάδα της εταιρείας Ατομικής Φροντίδας, αριθμός ο οποίος θα αυξηθεί τους επόμενους μήνες. Ο κύριος Ιωάννης Κοττεάκος, Γενικός Διευθυντής της SCA Hygiene Products Α.Ε. δήλωσε σχετικά: «Είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι για το γεγονός ότι μπορούμε να παράγουμε μέρος των προϊόντων μας σε ελληνικά εργοστάσια, από ελληνικά χέρια. Ύστερα από μεγάλη έρευνα καταλήξαμε στα δύο εργοστάσια τα οποία ανταποκρίνονται πλήρως στα ανεπτυγμένα πρότυπα ποιότητας που αναζητά η SCA παγκοσμίως από όλους τους προμηθευτές της. H αποκλειστική συνεργασία με τα παραπάνω αναφερόμενα εργοστάσια επήλθε μετά από εξαντλητικούς ελέγχους σε θέματα παραγωγικών διαδικασιών και δυνατοτήτων, ποιοτικών παραμέτρων και οικονομικών στοιχείων, μεταξύ των οποίων και audit από εξειδικευμένη ομάδα της μητρικής εταιρείας στη Σουηδία. Τα αποτελέσματα από το πιλοτικό πρόγραμμα εγχώριας παραγωγής που εφαρμόζουμε τα τελευταία 2 χρόνια επιβεβαιώνουν την αρχική μας πεποίθηση ότι η ελληνική βιομηχανία βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα προσφερόμενων υπηρεσιών και ποιότητας. Πλέον επενδύουμε στη χώρα μας και ελληνικά χέρια θα παράγουν συνολικά ποσοστό που αγγίζει το 10% του όγκου πωλήσεων προϊόντων χάρτου και ακράτειας της εταιρείας μας. Είμαστε βέβαιοι ότι το επενδυτικό πρόγραμμα που θα εφαρμόσουμε τους επόμενους μήνες θα μας επιτρέψει να αυξήσουμε περαιτέρω τα ποσοστά εγχώρια παραγόμενων προϊόντων, ώστε να είμαστε σε θέση να συνεχίσουμε να παρέχουμε τα προϊόντα μας σε χαμηλές τιμές και να μειώνουμε το ποσοστό εισαγωγών της χώρας μας».

GAEA, η μόνη ελληνική εταιρεία τροφίμων που συμμετείχε στα European Business Awards, ξεχώρισε λαμβάνοντας τη διάκριση εξαιρετικής επιχειρηματικής απόδοσης «Ruban d’Honneur» στην κατηγορία Import/Export. Στο φετινό διαγωνισμό συμμετείχαν πάνω από 15.000 εταιρείες από 30 χώρες της Ευρώπης, οι οποίες απασχολούν 2,7 εκατ. άτομα και συνολικά αντιπροσωπεύουν κύκλο εργασιών άνω των 1.000 δισ. ευρώ, ισοδύναμο, δηλαδή, με το 8,23% του ΑΕΠ της Ευρώπης. Από τις 3.000 εταιρείες που πέρασαν στο δεύτερο στάδιο του διαγωνισμού, μόνο οι 405 επιλέχθηκαν ως εκπρόσωποι των χωρών τους για να συναγωνιστούν στο τελικό στάδιο του διαγωνισμού. Η GAEA τις συναγωνίστηκε με απόλυτη επιτυχία σε όλα τα στάδια του διαγωνισμού και διεκδίκησε το Import/Export Award των European Business Awards σε μια εντυπωσιακή τελετή απονομής που πραγματοποιήθηκε στις 22 Νοεμβρίου στη Βαρκελώνη. Η διάκριση της GAEA με το βραβείο «Ruban d’Honneur» στην κατηγορία Import/Export επιβεβαιώνει τον έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό της εταιρείας και την ηγετική της θέση στις διεθνείς αγορές. Η GAEA, κερδίζοντας το βραβείο «Ruban d’Honneur» βρέθηκε ανάμεσα στις 100 κορυφαίες πανευρωπαϊκά εταιρείες σε 10 κατηγορίες βραβείων, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά τον καινοτόμο χαρακτήρα και τη συνεχή αναπτυξιακή της πορεία της. Ο θεσμός European Business Awards είναι μια ανεξάρτητη πανευρωπαϊκή διοργάνωση, με αντικείμενο την αναγνώριση και την επιβράβευση της αριστείας, των βέλτιστων πρακτικών και της καινοτομίας στην ευρωπαϊκή επιχειρηματική κοινότητα. Αποδέκτες των βραβείων είναι σύγχρονες επιχειρήσεις, οι οποίες συμβαδίζουν με τους ευρύτερους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Διευθύνων Σύμβουλος της GAEA, κ. Άρης Κεφαλογιάννης, ευχαρίστησε τους διοργανωτές και δήλωσε: «Είμαστε πολύ χαρούμενοι στη GAEA για την παρουσία μας στο τελικό στάδιο του διαγωνισμού των European Business Awards και περήφανοι που διακριθήκαμε με “Ruban d’Honneur” στην κατηγορία Import/Export. Εδώ και 16 χρόνια, η GAEA, ακολουθώντας τη δέσμευσή της για επιχειρηματική υπευθυνότητα, περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και προώθηση της γαστρονομικής κληρονομιάς, επενδύοντας στην καινοτομία και την πρωτοτυπία, αποδεικνύει έμπρακτα με τη διάκριση αυτή τη δυναμική παρουσία της στην ελληνική και διεθνή αγορά αυθεντικών ποιοτικών προϊόντων ελαιολάδου και ελιάς. Τα εξαιρετικά μας προϊόντα, καθώς και οι δυνατότητες που δίνουμε τόσο στο ανθρώπινο δυναμικό όσο και στους συνεργάτες μας, να ενεργούν με τρόπο αποτελεσματικό και υπεύθυνο, αναγνωρίζονται για άλλη μια φορά με τη βράβευση του “Ruban d’Honneur” Το 2012 η GAEA στοχεύει να βρεθεί στην κορυφή των European Business Awards». Ο Adrian Tripp, CEO των European Business Awards ανέφερε, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Θα ήθελα να συγχαρώ την εταιρεία σας για την παρουσία της στη φετινή απονομή των European Business Awards στη Βαρκελώνη. Η βράβευση “Ruban d’Honneur” συγκαταλέγει την εταιρεία σας στις ηγετικές επιχειρήσεις σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή κοινότητα. Στο φετινό διαγωνισμό η κριτική επιτροπή έλαβε ένα ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο συμμετοχών από επιχειρήσεις που επέδειξαν επιχειρηματική αριστεία σε μια δύσκολη εποχή για την παγκόσμια οικονομία και αγορά». Μεγάλος χορηγός των European Business Awards είναι η HSBC, ενώ στους υπόλοιπους χορηγούς ανήκουν η βρετανική κυβέρνηση, μέσω της κρατικής υπηρεσίας UK Trade & Investment, η RSM και η Infosys.λησης μέσω της «Anytime». ΧΡΗΜΑ 79

παρουσιάσεις 12-2011/01-2012 ΟΜΙΛΟΣ TALANX

ΘΕΤΙΚΟ ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΤΡΙΜΗΝΟ 2011

ετικές επιδόσεις στο εννεάμηνο σημείωσε ο Όμιλος Talanx, ο οποίος εκπροσωπείται στη χώρα μας από το ελληνικό υποκατάστημα της HDI-Gerling Industrie. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα εννεαμήνου, τα αυξημένα έσοδα από ασφάλιστρα – ειδικά στους τομείς στρατηγικής ανάπτυξης – το σημαντικά βελτιωμένο τεχνικό αποτέλεσμα, παρά τις υψηλές αποζημιώσεις, τα ικανοποιητικά έσοδα από επενδύσεις στο δυσμενές οικονομικό περιβάλλον, καθώς και η δραστική μείωση των εξόδων για φόρους επέτρεψαν στον Όμιλο Talanx να υπερδιπλασιάσει τα καθαρά έσοδά του κατά το πρώτο εννεάμηνο του 2011. «Είμαστε ικανοποιημένοι από την απόδοσή μας στο τρίτο τρίμηνο – ειδικά μετά από τις υψηλές αποζημιώσεις του πρώτου τριμήνου», δήλωσε ο Herbert K. Haas, CEO της Talanx AG. «Για μία ακόμη φορά τα αποτελέσματα πιστοποιούν τη διασπορά και την ανθεκτικότητα της τοποθέτησης του Ομίλου Talanx, που μας επιτρέπει να εξισορροπούμε την αστάθεια στα αποτελέσματα των διαφορετικών κλάδων». Ο κ. Haas εξέφρασε την ικανοποίησή του και για τα έσοδα από επενδύσεις του Ομίλου, σε ένα εξαιρετικά δυσμενές οικονομικό περιβάλλον. «Χάρη στη συνετή επενδυτική μας στρατηγική, οι επιπτώσεις της κρίσης στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές είχαν περιορισμένη επίδραση στον Όμιλο». Η μικρή πτώση του 2% στα έσοδα από επενδύσεις αποδίδεται κυρίως στη χαμηλή τοποθέτηση σε αγορές κεφαλαίου στο 1% και στις επενδυτικές αποφάσεις αναφορικά με τα κρατικά ομόλογα των χωρών GIIPS (Ελλάδας, Ιταλίας, Ιρλανδίας, Πορτογαλίας και Ισπανίας). Συνολικά η διακράτηση τέτοιων ομολόγων αντιστοιχεί σε μόλις 1,5% του συνολικού επενδυτικού χαρτοφυλακίου του Ομίλου. Ο Όμιλος προχώρησε σε απομειώσεις ελληνικών κρατικών ομολόγων ύψους 8 εκατ. ευρώ. Η έκθεση του Ομίλου στις 30 Σεπτεμβρίου του 2011 ανέρχεται σε 6 εκατ. ευρώ. 80 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

INTERAMERICAN

ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ING

συνεργασία που ξεκίνησε, τον Ιούνιο του 2009, η Interamerican με την ING Μεσιτική για τη διάθεση νοσοκομειακών προγραμμάτων, βρίσκεται σε πολύ καλό δρόμο και μετουσιώνεται, πλέον, σε αποτελέσματα. Όπως αποδεικνύεται, για την Interamerican αναπτύχθηκε ουσιαστικά μία ακόμη δυνατότητα διανομής στον τομέα υγείας, ο οποίος αποτελεί τον «κορμό» των δραστηριοτήτων της, ενώ για την ING, η συνεργασία αυτή αποτέλεσε μια ευκαιρία διάθεσης προϊόντων δεδομένης αξιοπιστίας και ποιότητας. Πριν λίγες μέρες, σε μια πανηγυρική εκδήλωση, γιορτάστηκαν τα 2,5 χρόνια συνεργασίας των δυο μεγάλων ασφαλιστικών επιχειρήσεων, όπου βραβεύθηκαν οι ασφαλιστικοί σύμβουλοι του δικτύου ING που ξεχώρισαν με τις επιδόσεις τους στις πωλήσεις προγραμμάτων υγείας Medisystem κατά το εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2011. Κατά την εκδήλωση μίλησαν ο Ι. Πολλάλης, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Πειραιά με εξειδίκευση σε θέματα διοίκησης της υγείας, ο οποίος αναφέρθηκε στις διανοιγόμενες ανάγκες ασφάλισης της υγείας και περίθαλψης υπό τις σημερινές συνθήκες, καθώς και ο Γ. Βελιώτης, γενικός διευθυντής Ζωής και Υγείας της Interamerican, που έδωσε το στίγμα της ασφαλιστικής αγοράς στον κλάδο υγείας, της ηγετικής θέσης της εταιρείας και της οργάνωσης των υπηρεσιών της. Με το μότο «Μαζί πρώτοι στην Υγεία» o Γ. Μαυρέλης, γενικός διευθυντής Πωλήσεων και Marketing της Interamerican υπογράμμισε την αναγκαιότητα του ρόλου των ασφαλιστικών συμβούλων στην ασφάλιση υγείας και τη μοναδικότητα των προγραμμάτων και υπηρεσιών της εταιρείας που έχουν αποδώσει στο εννεάμηνο του 2011 νέα παραγωγή υγείας 13,8 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας ότι το 9,4% της νέας παραγωγής προέρχεται από το δίκτυο της ING. Όπως τόνισε ο κ. Μαυρέλης, «σήμερα, μέσα σε αυτό το περιβάλλον των ραγδαίων μεταβολών, οι συνεργασίες αυξάνουν την αξία που παρέχουμε στους καταναλωτές και αποτελούν μονόδρομο για την ανάπτυξη των φερέγγυων εταιρειών που βλέπουν μπροστά», αναφέροντας ως χαρακτηριστικά επιτυχημένο το παράδειγμα της συνεργασίας Interamerican – ING.

MYTHOS

ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΟ FACEBOOK

ε ένα πρωτότυπο διαγωνισμό στο facebook, η μπύρα Mythos, για μία ακόμα φορά, βρίσκεται κοντά στη μουσική με έναν πολύ διασκεδαστικό τρόπο. Για 6 εβδομάδες, κάθε Τρίτη και Πέμπτη, η μπύρα Mythos στο Official Fan Page της στο Facebook, σας προσκαλεί να αναγνωρίσετε ποιος είναι ο τίτλος του τραγουδιού, καθώς οι στίχοι θα έχουν μεταφραστεί κυριολεκτικά λέξη προς λέξη στα ελληνικά! Mythos Σονγκς λοιπόν, με στίχους ξενόγλωσσων κομματιών στα ελληνικά, αναζητώντας το σωστό τραγούδι. Σε περίπτωση που δεν αναγνωρίσετε αμέσως το κομμάτι, μπορείτε να αναζητήσετε βοήθεια από τη mythos playlist που βρίσκεται στο mythosbeer.gr.

HTC

Ο Γ. ΝΙΑΡΧΟΣ SERVICE MANAGER ΓΙΑ ΤΗ ΝΑ ΕΥΡΩΠΗ

Γιάννης Νιάρχος ανέλαβε καθήκοντα Service Manager της HTC για την αγορά της νοτιοανατολικής Ευρώπης τον περασμένο Ιούνιο. Στα καθήκοντά του περιλαμβάνεται ο σχεδιασμός και η υλοποίηση της στρατηγικής εξυπηρέτησης πελατών στην περιοχή αυτή, με σκοπό την περαιτέρω ικανοποίηση των πελατών της HTC. Οι χώρες διαχείρισης του Γιάννη Νιάρχου συμπεριλαμβάνουν την Ελλάδα, την Κύπρο, την Τουρκία, το Ισραήλ, τα Βαλκάνια, την πρώην Γιουγκοσλαβία και συνολικά καλύπτουν 14 αγορές. Στην αγορά της Ελλάδος και της Κύπρου, η HTC συνεργάζεται από τον Οκτώβριο του 2011 με την εταιρεία Arvato Teleservice, μέλος του γερμανικού ομίλου εταιρειών Bertelsmann, με στόχο την περαιτέρω βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στους πελάτες μας. Ο Γιάννης διαθέτει σημαντική εμπειρία πολλών ετών στο χώρο των τηλεπικοινωνιών, καθώς ειδικεύεται σε θέματα προμηθειών και διαχείρισης εφοδιαστικής αλυσίδας, ενώ μέχρι πρόσφατα κατείχε τη θέση του Director of Strategic Sourcing στην εταιρεία Brightstar Corporation. Από το 2008 έως το 2010 εργαζόταν στη Vodafone Ελλάδος ως Purchasing Manager, ενώ παλιότερα κατείχε τη θέση του Logistics Manager στην ίδια εταιρεία.

DELOITTE ACADEMY

ΔΥΟ ΝΕΑ ΕΜΠΕΙΡΑ ΣΤΕΛΕΧΗ

υνεχίζοντας τη στρατηγική της να επενδύει σε ανθρώπους που μπορούν να κάνουν τη διαφορά, η Deloitte εντάσσει στη Διεύθυνση Υπηρεσιών Ανθρώπινου Δυναμικού (Human Capital Services) ακόμα δύο έμπειρα στελέχη, την Ειρήνη Αποστολίδου (ως Manager) και τον Φίλιππο Ζάχο (ως Senior Manager) για να ενισχύσει τις υπηρεσίες της Deloitte Academy, που δημιουργήθηκε με στόχο την παροχή εκπαίδευσης σε στελέχη, επιχειρήσεις και ιδιώτες. Σε πολλές από τις χώρες που δραστηριοποιείται η Deloitte λειτουργούν εδώ και αρκετά χρόνια αντίστοιχες Ακαδημίες, οι οποίες έχουν εκπαιδεύσει μεγάλο αριθμό πελατών, στελεχών της εταιρείας και ανεξάρτητων φυσικών προσώπων και έχουν διακριθεί για την ποιότητα των υπηρεσιών τους και για το υψηλό επίπεδο των διδασκόντων. Η Ελεάνα Γιαμπανά, Partner της Διεύθυνσης Υπηρεσιών Ανθρώπινου Δυναμικού της Deloitte, δήλωσε: «H Deloitte ενδυναμώνει την Deloitte Academy με δύο νέα στελέχη, με στόχο να ενισχύσει περισσότερο τις εκπαιδευτικές υπηρεσίες που προσφέρει. Η πολυετής εμπειρία τόσο της Ειρήνης Αποστολίδου όσο και του Φίλιππου Ζάχου, σε συνδυασμό με τη βαθειά γνώση της ελληνικής αγοράς, αλλά και την παγκόσμια παρουσία που διαθέτει η Deloitte, εγγυώνται το υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικό αποτέλεσμα».

ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ

ΕΠΕΝΔΥΕΙ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΙΘΑΡΙ

Ολυμπιακή Ζυθοποιία, από την ίδρυσή της και το επαναλανσάρισμα της ιστορικής FIX Hellas, το Μάρτιο του 2010, επιβεβαιώνει την προσφορά της στην ελληνική επιχειρηματικότητα. Υλοποιώντας σταθερά το επενδυτικό της πρόγραμμα, κάνει ένα ακόμα βήμα, με στόχο να συμβάλει στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας στην εγχώρια αγορά της μπίρας. Γι’ αυτό και ξεκινά την πειραματική καλλιέργεια ελληνικού κριθαριού για την παραγωγή των προϊόντων της, στηρίζοντας στην πράξη την τοπική αγροτική παραγωγή και τους Έλληνες γεωργούς. Έχοντας στο επίκεντρο αυτού του εγχειρήματος την ιστορικότητα του προϊόντος της, η Ολυμπιακή Ζυθοποιία επενδύει στην πρώτη ύλη, δημιουργώντας έναν πειραματικό αγρό, έκτασης 200.000 τ.μ., στην περιοχή της Θήβας, μέσω του προγράμματος Συμβολαιακής Καλλιέργειας Κριθαριού. Με τη σημαντική συμβολή του αγροτικού παράγοντα, αναπτύσσει δύο διαφορετικές ποικιλίες κριθαριού, βάσει των κλιματολογικών συνθηκών που ευνοούν τη χώρα μας, προσδοκώντας στην παραγωγή 100.000 κιλών ελληνικού κριθαριού υψηλής ποιότητας, έως τις αρχές καλοκαιριού του 2012. Παράλληλα, με υπευθυνότητα σε όλο το φάσμα των λειτουργιών της, η εταιρεία διασφαλίζει την ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος, με τη διενέργεια τακτικών επιτόπιων δειγματοληπτικών ελέγχων, σε συνεργασία με εξειδικευμένους γεωπόνους, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Με την υλοποίηση αυτού του προγράμματος, η Ολυμπιακή Ζυθοποιία θέτει ως προτεραιότητα την περαιτέρω ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής κριθαριού και σε άλλες περιοχές, ευελπιστώντας να καλύψει σταδιακά τις ανάγκες της με 100% ελληνικό προϊόν. Ο κ. Γιάννης Χήτος, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Ολυμπιακής Ζυθοποιίας, δήλωσε σχετικά: «Βρισκόμαστε στο επίκεντρο μιας δύσκολης οικονομικής συγκυρίας, που επηρεάζει οριζόντια όλα τα νοικοκυριά και δυσχεραίνει τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Στην Ολυμπιακή Ζυθοποιία συνεχίζουμε να σκεφτόμαστε και να πράττουμε ελληνικά, σε μια προσπάθεια να αντιστρέψουμε το αρνητικό κλίμα. Γι’ αυτό και πάμε ένα βήμα παραπέρα, επενδύοντας στις προοπτικές εξέλιξης της αγροτικής οικονομίας, στηρίζοντας έμπρακτα τους Έλληνες αγρότες. Με τη συμμετοχή μας στο πρόγραμμα της Συμβολαιακής Γεωργίας μάς δίνεται η δυνατότητα να αναπτύξουμε σταδιακά τη δική μας παραγωγή κριθαριού, δημιουργώντας οφέλη όχι μόνο για μας, αλλά και για ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Με όχημα την ιστορικότερη ελληνική μπίρα, οραματιζόμαστε το “αύριο” με τις δικές μας δυνάμεις». ΧΡΗΜΑ 81

Χ δια ταύτα...

✒ από τον Γιάννη Βερμισσώ

«Όχι»

ς ε κ ι τ σ ί τ ε ν ο ι ρ α μ στις ! ς έ ρ ο φ ι ρ συμπε Τα λόγια, πολλές φορές, είναι περιττά μπροστά στα γεγονότα. Η κατάσταση στην οικονομία δεν συγχωρεί καθυστερήσεις και πλέον δεν δικαιολογείται οτιδήποτε συνιστά χρονοτριβή…

μέχρι σήμερα στάση των κυβερνώντων έχει δείξει ότι δεν άκουγαν τα μηνύματα της αγοράς και αγνοούσαν τα χιλιάδες θύματα της κρίσης, αλλά και της οικονομικής πολιτικής που εφαρμόστηκε. Μια πλειάδα μέτρων από αυτά που ελήφθησαν, αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά και βλαβερά για την αγορά, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες. Ακόμα και αν η συνταγή ήταν επιβεβλημένη, θα μπορούσε να έχει γίνει και μια μικρή, αλλά καθοριστικής σημασίας παρέμβαση. Δεν πάει άλλο, σε κανένα επίπεδο. Οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις είναι κάτι περισσότερο από καταστροφικές. Όπως αναφέραμε στην αρχή, «τα λόγια είναι περιττά». Τα αποτελέσματα όμως είναι απτά. Πρέπει άμεσα, από τις αρχές του νέου έτους, να εφαρμοστεί ένα διαφορετικό, πιο δίκαιο, και κυρίως σταθερό, φορολογικό σύστημα. Ένα σύστημα που λείπει από τη χώρα και θα έπρεπε να έχει εφαρμοστεί εδώ και χρόνια. 82 Δεκέμβριος 2011 - Ιανουάριος 2012

Καθοριστική θεωρείται και η αλλαγή των συντελεστών ΦΠΑ, με στόχο τη μείωσή τους, καθώς αποδείχθηκε ότι η αύξησή τους δεν απέδωσε στο κράτος έσοδα, ενώ εξόντωσε τους καταναλωτές, γιατί αύξησε τις τιμές και προκάλεσε αναδουλειά στους επιχειρηματίες. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να δοθεί βαρύτητα και στο θέμα της εργασίας, αφού όλα τα μέτρα εκτίναξαν την ανεργία και προκάλεσαν ισχυρή βλάβη στην κοινωνική ομαλότητα. Παράλληλα, θα πρέπει να αποδειχθεί από την – νέα - κυβέρνηση ότι υπάρχει όραμα και στρατηγική. Θεωρείται αδιανόητο μια ευρωπαϊκή χώρα, όπως η Ελλάδα, έστω και με μια λανθασμένη πορεία, να καταδικάζεται σε μαρασμό και ο λαός της να «αρμενίζει» στον «ωκεανό» της περιρρέουσας αστάθειας, ασάφειας και αβεβαιότητας από τις μαριονετίστικες συμπεριφορές.

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ*

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ε-ΜAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

* ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (10 ΤΕΥΧΗ) 30,00 €

ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 45,00 €

ΔΙΕΤΗΣ (20 ΤΕΥΧΗ) 80,00 €

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (10 ΤΕΥΧΗ) 150,00 €

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 60,00 € ΔΙΕΤΗΣ (20 ΤΕΥΧΗ) 110,00 €

ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

*Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 17456 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

Yπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu

αποκλειστικότητα

ΧΡΗΜΑ

www.hrima.gr

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ 2012 ΧΡΗΜΑ

Οι «χρυσές» ευκαιρίες που δημιουργεί η κρίση

τ.378 / 12.2011-01.2012

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.378 / 12.2011-01.2012 / € 6,00

Τράπεζες: Η οδυνηρή μετάβαση σε ένα μέλλον συρρίκνωσης

ISSN 1105-0470