Ph.B #014

014

# ΑΠΡ 2013 ΤΙΜΗ 6 €

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΡΗΣ ΣΙΣΣΟΥΡΑΣ

ΠΡΟΦΙΛ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΙΛΙΩΤΗΣ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Η ΝΕΑ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ TASK FORCE

www.phB.com.gr ISSN: 2241-0961

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Το νέο Μνημόνιο στην Υγεία

1

1

idπεριεΧΟΜΕΝΑ

08 8 ΠΡΟΦΙΛ Διονύσης Φιλιώτης Ο διπλωμάτης Προεδρος...

10 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Άρης Σισσούρας Οι τρεις βασικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο ΕΣΥ

32

18 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Το νέο Μνημόνιο στην Υγεία

38

28 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες: Τι πρέπει να γνωρίζετε 32 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Ανδρέας Κωνσταντόπουλος «Εμβολιασμό χρειάζονται και οι ενήλικες»

42

38 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ iTrustMed:Ηλεκτρονικός βοηθός για γιατρούς και φαρμακοποιούς 42 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Η νέα έκθεση της Task Force

CEO: Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Αιμίλιος Νεγκής negis.e@ethosmedia.eu

     ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ: Βίκυ Γερασίμου gerasimou.v@ethosmedia.eu ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ - ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Δήμητρα Ευθυμιάδου efthymiadou.d@ethosmedia.eu

014

# ΑΠΡ 2013

2

Γιώργος Καλούμενος kaloumenos.g@ethosmedia.eu Γαλάτεια Μπασέα bassea.g@ethosmedia.eu

/ Απρίλιος 2013

Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu Δέσποινα Τραυλού travlou.d@ethosmedia.eu ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος Shutterstock ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu

MLTGR13NP01010-01



3

idπεριεΧΟΜΕΝΑ

10

48 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Κώστας Γουργουλιάνης «Ο εμβολιασμός το καλύτερο όπλο έναντι του πνευμονιόκοκκου» 52 ΕΡΕΥΝΑ Αυξάνεται το ηλεκτρονικό εμπόριο

48

56 ΑΡΘΡΟ Χρήστος Καζάσης Δεκαέξι χρόνια το αναλύουμε... τίποτα δεν κάνουμε!

56

62 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

70

70 ΑΡΘΡΟ Η πράσινη χημεία και ο ρόλος της στη σύνθεση των φαρμάκων Ελένη Κοτσαμπασάκου και Δήμητρα Χατζηπαύλου-Λίτινα 83 NEWS 89 VIRUS 94 ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΥΓΕΙΑΣ

Eπιμέλεια ΥΛΗΣ - creative: Θεοδοσία Μαρούτση theodosia.maroutsi@gmail.com

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γιώργος Μελιτσιώτης melitsiotis.g@ethosmedia.eu ISSN: 2241-0961

   

Τμήμα Marketing–Επικοινωνίας & ΔημΟΣΙΩΝ Σχέσεων: Αθηνά Φραδέλου fradelou.a@ethosmedia.eu Σοφία-Αφροδίτη Βουλγαράκη voulgaraki.s@ethosmedia.eu Ζωή Κλωσίδη klosidi.z@ethosmedia.eu

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ: Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu Τζένη Ρούσση roussi.t@ethosmedia.eu Εκτύπωση - Παραγωγή - Συσκευασία: Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

4

Ιδιοκτησία: ETHOS MEDIA S.A. Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T: 210 9984950, Φ: 210 9984953 E: info@PhB.com.gr www.PhB.com.gr • www.ethosmedia.eu * Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη

Το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας, είναι τυπωμένο σε πιστοποιημένο χαρτί FSC® και συμβάλλει στην υποστήριξη των δασών του πλανήτη.

/ Απρίλιος 2013

5

EDITΟRIAL

ργεί… φικτο. Πολύτιμος σύμμαχος για α η σ α τ σ ά Η Αν αλλά όχι ανέ λα δείχνουν τουρισμός. Ό μα της

ιο γράμ φέτος θα είνα γράψω το ηση των μαντική αύξ Κάθισα να το ση ο ί ίγ Λ θε . ω α ει μ σχ ά αγορές, ότι θα ση α στο Π από «καλές» σύνταξης μέσ ς καιρός, ς ίω ρ λό κυ κα ι ο αφίξεων κα κλίμα, λίγο εορταστικό υς δικούς μου α. το ε μ ή οφ ρ όπως η Ρωσί ναστ ά ετ μ ς λίγο η συνα ξο έσοδα από δο ιό πιο αισ αρκούν τα θω εν ιώ δ , νο ια ς, α ου έβ Β ία χρυσή ανθρώπ μως, είναι μ Ό ό. μ ό. ισ ιρ υρ κα το τον επισκέπτες από πολύ είκτες ουμε στους ίξ (δ ς δε ει ξ να εί ία δ ευκαιρ και εν όθυρα ιότητας, Υπάρχουν είναι στα πρ ής δραστηρ ρα μας δεν ικ μ χώ δο η ι κο ότ οι ξέ ολλοί νοι ρχισε ανεργίας, σης, όπως π ίχνουν ότι ά ευ δε ρ ρ ου τά π .) κα π ς κλ τη σεις στα ο ρευστότητας οντας τις ειδή έπ κύλα. Και στ α βλ τρ ν, κα ου η ίζ ι τα αρκεί α νομ να ανακόπτε δίκτυα. Και κά ο φορές μέσ τι δύ οπ κα λε η τη έθ ου βρ διεθνή ηρεσίες εξωτερικό, π ποι με ποιοτικές υπ ω ρ υν νθ βο ά λά οι , να ούμε τρίμηνο φυσικά και όχι να βρ ν την στο τελευταίο ουσες τιμές επαφή έχου έρ σε φ μ ντας θα συ ρ ά ή σε ς ουμε, βγ ζο k”. τους οποίου να τους γδύσ back on trac ία is ιρ e κα ec ευ π re ν “G τη χειμώνα ου αίσθηση ότι υ δύσκολου τι το «ό α ο γ έν ό σμ λ α α τα σπ όμως έκαν Σε όποιον … λύτερα» με κα νε προηγήθηκε ά π θα ύς η εξίσωση , τα α μ τα πράγματα λή για πολλο οβ , ρ η π λ λ Τα ά ν ο. ιν Από τη εξωγή οια μέτρα υχώς, τα όπ κοίταζε σαν στ ινότητά δυ ερ ι μ α θη Κ . κα ει ν θος πιζε στη δεν βγαίν αι είτε σε λά που αντιμετώ ι, υλοποιούντ α ου έμοιαζαν π ντ , νο α να να βά ει το μ π έν νέ λα ε συ του ήταν τόσο θος τρόπο, μ λά αυτός ο ε ν μ α ι τε κα εί ο σο .Ό χρόν έχει ανυπέρβλητα το πηλίκον. μοσιογράφος με μηδέν εις δη ου ς έχ νο ιά υσ ωτευο ι κάπου ήθεια είνα λ Η αλήθεια είναι ότι είτε έτσι πρ και πληροφορίες… α η ς, ω θ έτσι Συνή άκρες είναι είναι ότι είτε . Η αλήθεια υβέρνησης η κ έσ ς μ είτε αλλιώς, η άνοδος της τη ν θα η ς δε στ ό ς μ α της χώρ μία Ο σχεδιασ ς, η άνοδος δώσουμε κα ιώ η μ λλ είναι α α Ν τε θα εί ς: χώρας δεν θα γίνει με… τα, ανηφόρα σχετικά απλό ισωγυρίσμα λεφερίκ. Η π τε α γι ς ε… μ κα ι π όι α νε γί ν τρ . Και ο λό αφορμή στη τελεφερίκ. Η ανηφόρα όνασμα, να ν το Γολγοθά λε π σα ς ή νέ ικ γε στ στ ι το ια κοπ ε πρω νοιώσε ην να πετύχουμ ι λίγο να το λαιοποίηση σε α φ γή ρ κε α να α θα ς η θα είναι κοπιαστική πολίτη ση αργεί ι ομαλά προχωρήσε υ. Η Ανάστα αμέσως το – ό τά η οπ ότ σκ ιν καθημερ ν με τελικό σαν το Γολγοθά. Και ο των τραπεζώ μανία – να ερ Γ η στ ς ακόμη… γέ υ μετά τις εκλο απλός πολίτης θα αργήσει ) κούρεμα το (; κό λι τε ι ο κα κής ζητήσουμε νέ Αιμίλιος Νεγ λίγο να το νοιώσει στην χρέους. ν πράξη, ύσκολο στη καθημερινότητά του δ , ες λ το Απλό να

                                

6

/ Απρίλιος 2013

7

ΠΡΟΦΙΛ

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΙΛΙΩΤΗΣ

Ο διπλωμάτης Πρόεδρος... Οι πλουσιοπάροχες δεξιώσεις που, κατά καιρούς, έχει δώσει ο Διονύσης Φιλιώτης έχουν μείνει στην ιστορία. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι εκεί έχουν κλειστεί και τα καλύτερα ντιλς της αγοράς «μεταξύ τυριού και αχλαδιού»

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

8

Υ

πήρξε ένας από τους πιο δραστήριους προέδρους του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ). Ο Διονύσης Φιλιώτης ή Ντένις, όπως του αρέσει να τον αποκαλούν, μπορεί να αποχώρησε από το ΣΦΕΕ, εξακολουθεί ωστόσο να επηρεάζει τα δρώμενα στον χώρο του φαρμάκου. Άλλωστε, μόλις πρόσφατα διοργάνωσε μια ημερίδα για τις κλινικές μελέτες μέσω του φαρμακευτικού φόρουμ του ΕΒΕΑ, EPhForT (EBEA Pharmaceutical Forum Team), που ο ίδιος δημιούργησε. Ο πολύτεκνος κ. Φιλιώτης, άλλωστε (έχει 5 παιδιά), δεν λέει να αφήσει το φάρμακο, καθότι θεωρεί ότι παραμένει ένας χώρος ανάπτυξης για τη χώρα. Μπορεί ο ίδιος να έχει αφήσει το πεδίο ελεύθερο για τον γιο του Σπύρο στη φαρμακευτική εταιρεία Φαρμασέρβ-Λίλλυ ΑΕΒΕ, της οποίας είναι ιδιοκτήτης, και όχι απλά πρόεδρος, όμως συνεχίζει να αφήνει τα ίχνη του στην αγορά. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι συχνά-πυκνά συναντάται με τους αρμόδιους υπουργούς για να συζητήσει διάφορα ζητήματα που απασχολούν τον κλάδο, και, συνήθως με διπλωματικό τρόπο, πετυχαίνει τον σκοπό του. Εξάλλου φημίζεται για τους διπλωματικούς και επικοινωνιακούς του χειρισμούς. Δεν αρέσκεται να διαπληκτίζεται με τους υπουργούς, καθώς θεωρεί ότι τα πάντα μπορούν να επιτευχθούν με τη διπλωματία. Ίσως γι’ αυτό και προτιμά να τους καλεί για φαγητό ή για φιλοξενία στο εξοχικό του στην ορεινή Αρκαδία. Ενίοτε και στο πολυτελές σπίτι που διατηρεί στην Πάρο, το οποίο αγόρασε από τον Γιάννη Πάριο και τη Σοφία Α-

/ Απρίλιος 2013

λιμπέρτη. Είναι το σπίτι για το οποίο είναι ιδιαίτερα περήφανος, γι’ αυτό και λέει πάντα: «Είναι ανοικτό για όλους τους φίλους». Εκεί, κατά καιρούς, έχουν φιλοξενηθεί διάφοροι επώνυμοι, καθώς ο Διονύσης Φιλιώτης θεωρείται ιδιαιτέρως γαλαντόμος και καλός οικοδεσπότης. Και οι υψηλές του γνωριμίες είναι πολλές, αν σκεφτεί κανείς ότι η επιχειρηματική του δραστηριότητα στον χώρο του φαρμάκου ξεκίνησε πριν από τέσσερις δεκαετίες. Μάλιστα, λέγεται ότι πολλές γοητευτικές κυρίες του επιχειρηματικού κόσμου, αλλά και του ελληνικού τζετ σετ, που έχουν βρεθεί στην Πάρο, έχουν απολαύσει, έστω και για λίγο, την πολυτελή φιλοξενία στο τεραστίων διαστάσεων σπίτι του με τις πολλές πισίνες. Οι πλουσιοπάροχες δεξιώσεις που, κατά καιρούς, έχει δώσει ο Διονύσης Φιλιώτης έχουν μείνει στην ιστορία. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι εκεί έχουν κλειστεί και τα καλύτερα ντιλς της αγοράς «μεταξύ τυριού και αχλαδιού». Βέβαια, αυτό για το οποίο είναι ευρύτερα γνωστός ο πρώην πρόεδρος του ΣΦΕΕ, και νυν επικεφαλής του φαρμακευτικού φόρουμ του ΕΒΕΑ, είναι η δυνατότητά του να κάνει διάσημο ένα φαρμακευτικό προϊόν πριν αυτό κυκλοφορήσει καλά-καλά στην αγορά. Λέγεται δε ότι ο ίδιος δεν διστάζει να προωθήσει προσωπικά ένα φάρμακο αν το πιστεύει, καθώς είναι και ο ίδιος φαρμακοποιός στο επάγγελμα και γνωρίζει καλά την «τέχνη». Ενδεικτική είναι η περίπτωση του χαπιού του έρωτα Cialis. Οι καλά γνωρίζοντες υποστηρίζουν ότι για να το καθι-

ερώσει στην αγορά και να χτυπήσει τον μεγάλο του ανταγωνιστή, το Viagra, ο Διονύσης Φιλιώτης δεν δίσταζε να μιλά ο ίδιος για τις μαγικές ιδιότητες του πράσινου χαπιού. Δεν είναι δε λίγοι εκείνοι που περιγράφουν μια εντυπωσιακή σκηνή κατά την πρώτη συνάντηση Φιλιώτη-Λοβέρδου στο υπουργείο Υγείας, όταν ο δεύτερος ανέλαβε στην οδό Αριστοτέλους: Ο πρόεδρος της Φαρμασέρβ-Λίλλυ δεν δίστασε να τοποθετήσει στο γραφείο του τότε υπουργού υγείας, με επιβλητικό τρόπο, ένα κουτί του ερωτικού χαπιού, χαρίζοντάς το στον Ανδρέα Λοβέρδο. Εκείνος ακόμη μιλά γι’ αυτήν τη σκηνή με πονηρό χαμόγελο. Πάντως, ο Διονύσης Φιλιώτης φημίζεται και για τις άριστες σχέσεις του με τα media. Οι γνωριμίες του δεν περιορίζονται μόνο στον στενό κύκλο των δημοσιογράφων της υγείας, αλλά και σε πολλούς άλλους επώνυμους της ελληνικής δημοσιογραφίας. Ελάχιστες φορές, ωστόσο, αξιοποιεί τις επαφές του αυτές για να εμφανιστεί στην τηλεόραση, καθώς προτιμά τις κατ’ ιδίαν επαφές. Βέβαια, γι’ αυτό που επίσης φημίζεται, ιδιαίτερα, ο πρώην πρόεδρος του ΣΦΕΕ είναι η λατρεία του στο ωραίο φύλο, καθώς και ο ίδιος δεν διστάζει να το δείχνει αρκετά συχνά, προβαίνοντας σε φιλοφρονήσεις, στοιχείο που τον κάνει ευχάριστο τόσο σε ανδρικές όσο και σε γυναικείες παρέες. Ενδεχομένως και εξαιτίας αυτής της χιουμοριστικής του πλευράς, να έχει τη δυνατότητα να διεισδύει με ευκολία σε παρέες με πολιτικούς της κυβέρνησης και όχι μόνο. Τώρα το αν οι διπλωματικές του προσεγγίσεις κατορθώσουν να πείσουν την κυβέρνηση να αποπληρώσει τα χρέη προς τον κλάδο, παραμένει ένα αναπάντητο ερώτημα.•••

9

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

10

/ Απρίλιος 2013

ΑΡΗΣ ΣΙΣΣΟΥΡΑΣ*

Οι τρεις βασικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο ΕΣΥ Συνέντευξη: Δήμητρα Ευθυμιάδου Φωτο: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος

Δεν δημιουργήσαμε στελέχη ικανά να χρησιμοποιούν ορθολογικούς τρόπους ελέγχου των πόρων

Γ

νωρίζει, ενδεχομένως, το σύστημα υγείας της χώρας καλύτερα από όλους. Σίγουρα καλύτερα από κάθε υπουργό οποιασδήποτε κυβέρνησης. Ο καθηγητής Άρης Σισσούρας, άλλωστε, έχει βάλει το δικό του «λιθαράκι» στο στήσιμο ενός συστήματος που βεβαίως, όπως ο ίδιος λέει, δεν ολοκληρώθηκε και δεν υλοποιήθηκε έτσι όπως αρχικά είχε προγραμματισθεί.

*Ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών

Πρόσφατα, μάλιστα, ο καθηγητής Άρης Σισσούρας-σε μια κατάθεση ψυχής που κράτησε 6 με 7 χρόνια-κατέγραψε τις απόψεις του για το ΕΣΥ σε ένα πολυσέλιδο βιβλίο που τιτλοφορείται «Τα μετέωρα βήματα του ΕΣΥ», στο οποίο περικλείονται όλες οι θέσεις του, η κριτική του, αλλά και η εμπειρία του από το σύστημα υγείας. Δεν διστάζει, μάλιστα, να αποκαλύψει και άγνωστες πτυχές του εγχειρήματος ΕΣΥ, που σίγουρα εμείς οι «κοινοί θνητοί» δεν θα μαθαίναμε ποτέ. Ένα βιβλίο που πιθανώς κάθε νέος ή ακόμη και απερχόμενος

υπουργός Υγείας θα πρέπει να διαθέτει ως χρήσιμη «βίβλο» για τα επόμενα βήματα. Στη συνέντευξή του στο «PhB», ο Άρης Σισσούρας μιλά για τα λάθη, τις παραλείψεις, αλλά και τις πιθανές βελτιώσεις, και μοιράζεται μαζί μας τις δικές του γνώσεις. Τελικά, πόσα χρόνια σας πήρε για να εσωκλείσετε τις γνώσεις σας σε αυτό το βιβλίο; Μου πήρε περίπου 6-7 χρόνια. Είναι όμως μια κατάθεση ζωής και σκέψης. Άλλωστε, είδα το εγχείρημα από την αρχή, από

11

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Πρέπει πρώτα να αρχίσει να λειτουργεί ένα σύγχρονο μάνατζμεντ, που θα εξασφαλίζει την αποδοτικότητα, που σημαίνει σωστή κατανομή πόρων

Πρέπει να υπάρξει μέτρηση απόδοσης, έλεγχος των ιατρικών λαθών, διαμόρφωση ενός συστήματος αποζημίωσης σύμφωνα με την απόδοση, έχοντας όμως τις μετρήσεις και τις ιδιαιτερότητες των κλινικών

12

τότε που σχεδιάστηκε από την ομάδα του Παρασκευά Αυγερινού, διότι είναι ανακρίβεια της ιστορίας ότι το ΕΣΥ το έφτιαξε ο Γ. Γεννηματάς. Ήρθε όταν αναπτυσσόταν. Θεωρείτε ότι μετά από τόσα χρόνια και τόσες δυσλειτουργίες, το ΕΣΥ θέλει «γκρέμισμα» και κτίσιμο από την αρχή; Όχι δεν θεωρώ κάτι τέτοιο, γιατί ο βασικός ιστός του ΕΣΥ, που είναι ο νοσοκομειακός, πρέπει να παραμείνει. Αλλά υπάρχει η μεγάλη παράλειψη. Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας δεν έγινε ποτέ. Και το ΕΣΥ χρειάζεται άμεσα αλλαγές. Όσο υπάρχει ο ιστός των νοσοκομείων, μπορεί να λειτουργήσει με τρεις βασικές αλλαγές: Πρέπει πρώτα να αρχίσει να λειτουργεί ένα σύγχρονο μάνατζμεντ που θα εξασφαλίζει την αποδοτικότητα, που σημαίνει σωστή κατανομή πόρων. Επίσης χρειάζεται αξιοποίηση των πόρων και το σπουδαιότερο - εφόσον το ζήσαμε τα τελευταία χρόνια - εντοπισμό των τομέων που παράγουν περισσότερες σπατάλες ώστε να υπάρξει εξορθολογισμός. Το δεύτερο σημείο που πρέπει να αλλάξει είναι το εξής: Χρειάζεται μια επανεξέταση της δομής των κλινικών με βάση τις ανάγκες σε ειδικές μονάδες, όπως είναι οι ΜΕΘ και οι ΜΑΦ. Δεν έχουν καταφέρει να λύσουν ακόμα αυτό το πρόβλημα. Μαζί με αυτό, όμως, χρειάζεται οπωσδήποτε ανασύνταξη των αναγκών σε προσωπικό, ιδιαίτερα νοσηλευτικό. Το τρίτο βήμα - και το σπουδαιότερο για μένα - είναι η διαμόρφωση ενός συστήματος κλινικής διακυβέρνησης το οποίο θα απευθύνεται στο ιατρικό δυναμικό και στη λειτουργία του μέσα στο νοσοκομείο. Πρέπει δηλαδή να υπάρξει μέτρηση απόδοσης, έλεγχος των ιατρικών λαθών, δια-

/ Απρίλιος 2013

μόρφωση ενός συστήματος αποζημίωσης σύμφωνα με την απόδοση τους, έχοντας όμως τις μετρήσεις και τι ιδιαιτερότητες των κλινικών. Π.χ. τα χειρουργεία έχουν διαφορετική ένταση εργασίας. Επομένως πρέπει να διαμορφωθεί και διαφορετικό σύστημα αποζημίωσης. Με βάση αυτό που προσφέρει ο καθένας και βάσει των μέτρων απόδοσης. Μπορούν ακόμη να χρησιμοποιηθούν ορισμένοι δείκτες όπως και σε άλλες χώρες. Και όλα αυτά στο πλαίσιο της αναμόρφωσης της κλινικής διακυβέρνησης, καταλήγουν επιτέλους στην εφαρμογή ενός συστήματος αξιολόγησης του ιατρικού δυναμικού. Ποιος θα αξιολογήσει όμως αυτό το σύστημα; Στον βαθμό που οπωσδήποτε δημιουργείται και εγκαθίσταται ένα σύστημα κλινικής διακυβέρνησης και μέτρησης της απόδοσης, αυτόματα μπορούμε να δεχτούμε ότι μια εσωτερική επιτροπή αξιολόγησης σε κάθε νοσοκομείο μπορεί να λειτουργεί αξιόπιστα. Όταν έχουν μπει δείκτες, τότε θα βασίζεται σε αυτούς τους αντικειμενικούς δείκτες. Τα πράγματα βέβαια τώρα είναι λίγο πιο …ελεύθερα, θα έλεγα επιεικώς… Τώρα, οικειοθελώς, γίνεται

κάποια καταγραφή αποτελεσματικότητας. Πρέπει να γίνεται έλεγχος, να μετρά λάθη και απόδοση και να επεμβαίνει και στην ορθολογική λειτουργία του ιατρικού δυναμικού για να υπάρξει και απαλλαγή από άτυπες παραπληρωμές (φακελάκι) και άτυπη προσοδοθηρία. Αυτό όμως δεν προϋποθέτει καλύτερους μισθούς; Όταν, όπως είπα, ρυθμιστούν θέματα αποζημίωσης, τότε ο καθένας θα πληρώνεται ανάλογα με την απόδοσή του και στο εξωτερικό αυτό γίνεται σε καλά οργανωμένα συστήματα. Πώς ξέφυγαν οι δαπάνες στο σύστημα και έχουμε, χρόνια τώρα, σπατάλες; Σπατάλες έχουμε διότι υπάρχει το τρίπτυχο: 1. Δεν δημιουργήσαμε στελέχη ικανά να χρησιμοποιούν ορθολογικούς τρόπους ελέγχου των πόρων.

2. Δεν εγκαταστάθηκαν ποτέ τεχνικές και πρότυπα διαχείρισης που να διασφαλίζουν την αποδοτική χρήση των πόρων και 3. Όλο αυτό το σύστημα έμεινε ανοικτό στις πιέσεις και στις άτυπες παρεμβάσεις από τις ομάδες τις εξωτερικές συμφερόντων (προμηθευτές και άλλα). Αυτό αφορά την κακή διαχείριση των πόρων.

μα δεν είχε δικλίδες και θεσμικά αντίβαρα ελέγχου και σωστής διαχείρισης έκαναν τις παρεμβάσεις τους. Με αυτόν τον τρόπο θησαύρισαν πολλοί μέσα από το σύστημα. Θεωρείτε ότι τώρα τα πράγματα είναι διαφορετικά; Τώρα ήρθε η Τρόικα και βρήκε την ανωμαλία στη διαχείριση των πόρων. Μια ανωμαλία που οφειλόταν στο ότι δεν υπήρχαν συστήματα διαχείρισης και εκπαιδευμένα στελέχη, αλλά σε ομάδες συμφερόντων και πίεσης που βρήκαν ελεύθερο έδαφος και μπορούσαν να παρεμβαίνουν. Έτσι η Τρόικα στοχοποίησε το ΕΣΥ και τον χώρο της υγείας και θε-

Δεν εγκαταστάθηκαν ποτέ τεχνικές και πρότυπα διαχείρισης που να διασφαλίζουν την αποδοτική χρήση των πόρων

Πώς δρούσαν αυτές οι ομάδες συμφερόντων και, ενδεχομένως, πώς δρουν ακόμη; Οι ομάδες πίεσης και συμφερόντων εντοπίζονταν σε δύο τομείς προμηθευτών: στο φάρμακο και στο ιατροτεχνολογικό υλικό. Είχαν διαμορφώσει μια κατάσταση στην οποία μπορούσαν να επεμβαίνουν στο σύστημα προμηθειών των νοσοκομείων. Τη στιγμή που αυτό το σύστη-

13

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

14

/ Απρίλιος 2013

ώρησε ότι έχει «λίπος» που έπρεπε να κοπεί. Η λύση, ακόμη και σήμερα, τελικά, πού είναι; Αντίβαρο αυτής της πολιτικής είναι το σύστημα να προχωρήσει σε διαρθρωτικές αλλαγές και αυτά ανατέθηκαν στην επιτροπή σοφών, η οποία βέβαια δεν αξιοποιήθηκε καθόλου. Σήμερα οι περικοπές γίνονται ανορθόδοξα, γιατί δεν υπακούουν σε διαρθρωτικές αλλαγές, οι οποίες προϋποθέτουν την εγκατάσταση συστημάτων και μηχανισμών και εργαλείων διαχείρισης για την καλή χρήση των πόρων που θα είναι «value for money». Έτσι γίνεται και το κόψιμο των κλινικών και των νοσοκομείων. Μέσα σε αυτές τις αλλαγές είναι και οι συγχωνεύσεις, η ορθολογική διαχείριση των κλινικών. Τώρα αυτό γίνεται ανορθόδοξα. Γιατί όχι ΣΔΙΤ και όχι πωλήσεις δημοσίων νοσοκομείων. Γιατί αυτό γίνεται τώρα, τα νοσοκομεία θα πουληθούν. Θα μπορείς να δώσεις το μάνατζμεντ των νοσοκομείων, αφού δεν μπορούσαμε 30 χρόνια να τα διαχειριστούμε, να δούμε μοντέλα μάνατζμεντ στη μορφή της ανάθεσης. Θεωρείτε ότι έχουν πραγματοποιηθεί οι συγχωνεύσεις, γιατί αυτό ισχυρίζεται το υπουργείο Υγείας; Το θέμα των συγχωνεύσεων, πολιτικά, δεν έχει προχωρήσει ακόμα. Π.χ. στο τρίγωνο Πύργου-Αμαλιάδας-Κρεστένων και Λιβαδειάς-Θηβών πρέπει να εξετασθεί ποια αναδιοργάνωση και συγχώνευση αυτών των νοσοκομειακών δικτύων πρέπει να γίνει. Βέβαια οι συγχωνεύσεις δεν γίνονται για πολιτικούς λόγους. Φοβούνται ακόμη και να ξεκινήσουν. Στην πρωτεύουσα γίνανε, θεωρείτε, κάποια πράγματα στο «μέτωπο» των συγχωνεύσεων; Στην Αθήνα κλείσανε ήδη κάποια, αλλά μένουν και άλλα. Για παράδειγμα, της Πατησίων. Τα μεγά-

λα νοσοκομεία δεν θα τα πειράξουν, γιατί έχουν μονάδες εξειδικευμένες. Αλλά η συνεργασία ομάδων νοσοκομείων είναι μια απαραίτητη προσέγγιση. Ο φόβος υπάρχει στους εργαζόμενους, αλλά η σωστή οργάνωση μιας τέτοιας συγχώνευσης εξασφαλίζει τη μονιμότητα των στελεχών διότι δημιουργεί άλλες μονάδες που είναι απαραίτητες. Μονάδες οι οποίες μπορούν να απορροφήσουν αυτό το δυναμικό. Άλλωστε, ποτέ δεν είπαμε, εδώ και 30 χρόνια, ότι έχουμε προσωπικό. Έχουμε έλλειψη και ειδικά νοσηλευτικού προσωπικού. Υπήρχε πάντα μια αδυναμία πολιτικής βούλησης να προγραμματισθούν οι ανάγκες του νοσηλευτικού προσωπικού! Δηλαδή ποτέ οι πολιτικές ηγεσίες δεν μπόρεσαν να παρουσιάσουν το πρόβλημα των αναγκών στα νοσοκομεία, ένα πρόβλημα που έπρεπε να ξεφύγει από δημοσιονομικούς περιορισμούς. Επίσης ποτέ δεν προγραμμάτισαν τις ανάγκες βάσει του διαθέσιμου νοσηλευτικού προσωπικού που υπάρχει στη χώρα. Έχουμε νοσηλευτές, αλλά ποτέ οι πολιτικές ηγεσίες δεν έκατσαν να δουν πώς να το αξιοποιήσουν. Επίσης σε αυτό το υπάρχον προσωπικό δεν έχει γίνει ορθολογική κατανομή. Για παράδειγμα, ορισμένα επαρχιακά νοσοκομεία χαμηλής πληρότητας διαθέτουν, δυσανάλογα, υπεράριθμο προσωπικό νοσηλευτών. Να, γιατί τα πρότυπα συγχωνεύσεων είναι απαραίτητο να προχωρήσουν: και για τη σωστή κατανομή του προσωπικού.

Σήμερα οι περικοπές γίνονται ανορθόδοξα, γιατί δεν υπακούουν σε διαρθρωτικές αλλαγές, οι οποίες προϋποθέτουν εγκατάσταση συστημάτων και μηχανισμών και εργαλείων διαχείρισης για καλή χρήση των πόρων που θα είναι «value for money». Έτσι γίνεται και το κόψιμο των κλινικών και των νοσοκομείων

Εκτιμάτε ότι ο ΕΟΠΥΥ μπορεί, κάποια στιγμή, να δώσει ανάσα στο σύστημα και τους ασθενείς; Το σύστημα χρειάζεται μια σημαντική επανασυγκρότηση και επανεκκίνηση. Εννοώ τους τρεις βασικούς πυλώνες: Πρώτα την πρωτοβάθμια φροντίδα υγεί-

15

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ποτέ οι πολιτικές ηγεσίες δεν μπόρεσαν να παρουσιάσουν το πρόβλημα των αναγκών στα νοσοκομεία, ένα πρόβλημα που έπρεπε να ξεφύγει από δημοσιονομικούς περιορισμούς

ας. Δεν νοείται να είμαστε η μόνη χώρα χωρίς σωστά οργανωμένη πρωτοβάθμια φροντίδα. Δεύτερος πυλώνας είναι η ορθολογική χρηματοδότηση του ΕΣΥ. Και αυτό έγινε τελευταία, με άξονα τον ΕΟΠΥΥ, αλλά πέσαμε στην περίπτωση που ο Οργανισμός σήμερα δεν μπορεί να αντεπεξέλθει με τη μεγάλη έλλειψη προϋπολογισμού που έχει, καθώς τον εμποδίζει να προχωρήσει σε μια σωστή οργάνωση. Για 30 χρόνια υπήρχαν εισηγήσεις, τρεις φορές μάλιστα, για αντίστοιχο ΕΟΠΥΥ. Στην αρχή που άρχισε να λειτουργεί ο ιδρυτικός νόμος του ΕΣΥ, προέβλεπε την ενοποίηση των κλάδων υγείας των Ταμείων. Αργότερα το 1994, με την πρόταση του ΕΦΥ του ενιαίου φορέα υγείας επί υπουργίας Κρεμαστινού, έγινε άλλη μια απόπειρα. Και η τρίτη έγινε με τη μεταρρύθμιση Παπαδόπουλου, με τον λεγόμενο οργανισμό διαχείρισης πόρων υγείας, τον ΟΔΙΠΥ. Πήγανε χαμένες αυτές οι τρεις περιπτώσεις και φθάσαμε σήμερα στον ΕΟΠΥΥ, που ήταν μια γενναία απόφαση, με πολιτική βούληση εκ μέρους του Α. Λοβέρδου, αλλά το κρίμα είναι ότι έπεσε στο κλίμα της κρίσης. Και μένουν έτσι «στον αέρα» τα πάντα! Και η χρηματοδότηση και η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, καθώς αυτή η διαδικασία περνά μέσα από τον ΕΟΠΥΥ. Ποιος είναι, κατά τη γνώμη σας, ο πιο κατάλληλος υπουργός Υγείας; Είναι θέμα προσώπων τελικά; Είναι και θέμα προσώπων. Αυτό που μένει στη σημερινή ηγεσία είναι να λύσει το οικονομικό πρόβλημα του ΕΟΠΥΥ και επιμένω ότι από το δάνειο που θα πάρουμε και το τμήμα που αφορά στην εξόφληση χρεών

16

/ Απρίλιος 2013

του δημοσίου, ένα μεγάλο μέρος πρέπει να πάει στον ΕΟΠΥΥ, για να απαλλαγεί από χρέη του παρελθόντος στους γιατρούς, τα διαγνωστικά, τους προμηθευτές κ.ά. Από πού αλλού θα μπορούσαν να προκύψουν έσοδα για τον ΕΟΠΥΥ; Υπάρχουν προτάσεις. Η ομάδα της ΕΣΔΥ και του Γ. Κυριόπουλου έχει διερευνήσει το ζήτημα και προτείνει ένα ειδικό τέλος στην ασφάλιση και, βεβαίως, πρέπει να γίνει άμεσα αύξηση της συμμετοχής του κρατικού προϋπολογισμού. Εγώ, βέβαια, δεν συμφωνώ με την αύξηση της συμμετοχής των ασθενών. Ή, τουλάχιστον, αν γίνει, να είναι αναλογική σύμφωνα με το ύψος των εισοδημάτων, μια πρόταση που υπήρχε και από την επιτροπή σοφών και από την ΕΣΔΥ. Τι θα λέγατε στον Α. Λυκουρέντζο; Η μόνη συμβουλή που θα του έδινα - επειδή λέω πάντα ότι έχουμε μείνει για 30 χρόνια στη θεωρία και στην πραγματικότητα στην έλλειψη πολιτικής βούλησης είναι να μπορεί να τολμήσει την εφαρμογή ορθολογικών μέτρων και να αποφύγει τους υπολογισμούς του πολιτικού κόστους. Να επιμείνει στην εφαρμογή βασικών διαρθρωτικών και θεσμικών αλλαγών στο σύστημα υγείας, καθώς αυτές, από μόνες, το απαλλάσσουν από τα βάρη της οικονομικής σπατάλης και των δαπανών. Στον βαθμό που η Τρόικα κυκλοφορεί ακόμη και επιμένει στην εφαρμογή μνημονίων, αυτοί στο υπουργείο Υγείας θα πρέπει να επιμένουν ότι οι περιορισμοί των δαπανών θα επέλθουν από αυτές τις διαρθρωτικές αλλαγές που, στο τέλος, είναι και αναγκαίες παρεμβάσεις για να μπορεί να συντηρηθεί ένα δημόσιο σύστημα.•••

17

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Το νέο πρόγραμμα έχει στόχο να διατηρήσει την εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη στα 2,44 δισ. ευρώ και τη νοσοκομειακή στα 660 εκατ. ευρώ

ΤΡΟΪΚΑ

Το νέο Μνημόνιο στην Υγεία

Του Αιμίλιου Νεγκή

Στόχος είναι να φτάσει η εξωνοσοκομειακή δαπάνη για φάρμακα στο 1% του ΑΕΠ (σύμφωνα με τον μέσο όρο της Ε.Ε.), δηλαδή, περίπου στα 2 δισ. ευρώ το 2014. Η συνολική δαπάνη για φάρμακα δεν πρέπει να ξεπερνά το 1,5% του ΑΕΠ το 2013 και το 1,3 το 2014

Σ

τον χώρο του φαρμάκου συνεχίζει να πέφτει το βάρος για τη μείωση των δημοσίων δαπανών για την Υγεία και στο νέο Μνημόνιο. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της Τρόικας έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί και σας παρουσιάζουμε κατ’ αποκλειστικότητα το περιεχόμενο της συμφωνίας.

Στόχος παραμένει οι δημόσιες δαπάνες για την Υγεία να μείνουν κάτω από το 6% του ΑΕΠ, με μέτρα όπως η μείωση του κατακερματισμένου μηχανισμού διακυβέρνησης του συστήματος, ενισχύοντας και αναπτύσσοντας το δίκτυο πρωτοβάθμιας φροντίδας,

18

βελτιστοποιώντας το νοσοκομειακό σύστημα, ενισχύοντας τις κεντρικές προμήθειες και αναπτύσσοντας τη δυνατότητα παρακολούθησης και αξιολόγησης του συστήματος μέσω της ηλεκτρονικής υγείας. Το νέο πρόγραμμα έχει στόχο να διατη-

/ Απρίλιος 2013

19

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Α

πό τον Ιανουάριο του 2014, οι νοσοκομειακές υπηρεσίες θα λαμβάνονται απευθείας από τον ΕΟΠΥΥ μέσω προοπτικών προϋπολογισμών, οι οποίοι θα βασίζονται στα Κλειστά Ενοποιημένα Νοσήλια (τα κόστη μισθοδοσίας θα δημοσιοποιούνται)

ρήσει την εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη στα 2,44 δισ. ευρώ και τη νοσοκομειακή στα 660 εκατ. ευρώ. Στόχος είναι να φθάσει η εξωνοσοκομειακή δαπάνη για φάρμακα στο 1% του ΑΕΠ (σύμφωνα με τον μέσο όρο της Ε.Ε.), δηλαδή, περίπου στα 2 δισ. ευρώ το 2014. Η συνολική δαπάνη για φάρμακα δεν πρέπει να ξεπερνά το 1,5% του ΑΕΠ το 2013 και το 1,3 το 2014.

Πριν την εκταμίευση της επόμενης δόσης, η κυβέρνηση θα πρέπει να διασφαλίσει την εφαρμογή της υποχρεωτικής συνταγογράφησης με βάση τη δραστική ουσία, θέτοντας σε ισχύ έναν αυτόματο μηχανισμό στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, ο οποίος θα μπλοκάρει σε πραγματικό χρόνο κάθε συνταγή όταν ανά γιατρό το ποσοστό χρήσης επωνύμων φαρμάκων φθάσει το 15%. Η κυβέρνηση πρέπει να τιμολογήσει τα γενόσημα φάρμακα, που αναμένουν να λάβουν τιμή με ρυθμό 400 φάρμακα κάθε μήνα. Πριν την εκταμίευση της δόσης θα πρέπει να έχουν τιμολογηθεί 400 γενόσημα σκευάσματα.

20

Η κυβέρνηση αυξάνει το ποσοστό των γενόσημων φαρμάκων στην εξωνοσοκομειακή περίθαλψη στο 60% σε όγκο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2013. Αυτό θα επιτευχθεί με τα παρακάτω: Αυτόματη μείωση της τιμής των πρωτότυπων φαρμάκων, όταν λήγει η περίοδος αποκλειστικών δικαιωμάτων (exclusivity period) στο 50% της τιμής που έχει όταν λήγει η πατέντα τους. Περαιτέρω μείωση θα επιτευχθεί μέσω της σύνδεσης της τιμής των εκτός πατέντας φαρμάκων με τις τρεις χαμηλότερες στην Ε.Ε. Οι φαρμακοβιομήχανοι μπορούν να προσφέρουν χαμηλότερες τιμές. Η μέγιστη τιμή των γενοσήμων θα είναι στο 40% της τιμής

/ Απρίλιος 2013

Διακυβέρνηση Η κυβέρνηση διασφαλίζει την αποτελεσματική συγκέντρωση όλων των ταμείων Υγείας στον ΕΟΠΥΥ – χωρίς εξαιρέσεις – παρακολουθώντας τη μεταφορά προσωπικού και του ενεργητικού τους. Ακόμη, διασφαλίζει την αποτελεσματική μεταφορά της λήψης όλων των αποφάσεων για δια-

του αντίστοιχου πρωτότυπου τη στιγμή της λήξης της πατέντας του. Μετά τη μείωση αυτή, η τιμή του γενοσήμου τίθεται στο 80% της αναθεωρημένης τιμής του πρωτοτύπου μετά τη λήξη της πατέντας του και με βάση τον μέσο όρο των τριών χαμηλότερων τιμών στην Ε.Ε. Η κυβέρνηση πρέπει να διασφαλίσει δυναμικό ανταγωνισμό στην αγορά των γενόσημων φαρμάκων, επιταχύνοντας διοικητικές και νομικές διαδικασίες με βάση και το κοινοτικό δίκαιο. Θα πρέπει να επιβάλλει μείωση τιμών τουλάχιστον 10% στη μέγιστη τιμή κάθε τριών νέων γενοσήμων που εισέρχονται στην αγορά μέχρι τον Απρίλιο του 2013.

Η κυβέρνηση πρέπει να αποφασίσει για την αποζημίωση των νέων, πρωτότυπων φαρμάκων στη βάση αντικειμενικών και αυστηρά ιατρικών και κόστους-οφέλους κριτηρίων. Μέχρι να υπάρξει η εγχώρια δυνατότητα γι’ αυτό, θα πρέπει να βασιστεί σε καλές πρακτικές αξιολόγησης της ιατρικής τεχνολογίας που ακολουθούν άλλες χώρες-μέλη της Ε.Ε. Πρέπει να εξαιρέσει από την αποζημίωση φάρμακα τα οποία δεν είναι αποτελεσματικά ή είναι αναποτελεσματικά σε σχέση με το κόστους τους με βάση αντικειμενικά κριτήρια. Ο ΕΟΦ θα πρέπει να αποκτήσει επιστημονική δυνατότητα να συμπεριλάβει κριτήρια

δικασίες και αρμοδιότητες (συμπεριλαμβανομένων των δαπανών μισθοδοσίας) στο υπουργείο Υγείας. Από τον Ιανουάριο του 2014, οι νοσοκομειακές υπηρεσίες θα λαμβάνονται απευθείας από τον ΕΟΠΥΥ μέσω προοπτικών προϋπολογισμών, οι οποίοι θα βασίζονται στα Κλειστά Ενοποιημένα Νοσήλια (τα κόστη μισθοδοσίας θα δημοσιοποιούνται).

κόστους-οφέλους στη διαδικασία αποζημίωσης. Η κυβέρνηση πρέπει να λάβει περαιτέρω μέτρα για να διασφαλίσει ότι τουλάχιστον το 50% του όγκου των φαρμάκων στα νοσοκομεία του ΕΣΥ είναι γενόσημα και εκτός πατέντας φάρμακα. Η κυβέρνηση πρέπει να διασφαλίσει ότι όλα τα δημόσια νοσοκομεία θα προμηθεύονται τουλάχιστον τα 2/3 των φαρμάκων μέσω δραστικής ουσίας, χρησιμοποιώντας κεντρικούς διαγωνισμούς που έχει αναπτύξει η Επιτροπή Προμηθειών Υγείας και επιβάλλοντας τη συμμόρφωση σε θεραπευτικά πρωτόκολλα και οδηγίες συνταγογράφησης.

Ο ΕΟΠΥΥ διασφαλίζει ότι ο αριθμός των γιατρών που απασχολεί θα μειωθεί σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2012 κατά 10% φέτος και άλλο ένα 10% το 2014.

Έλεγχος φαρμακευτικής δαπάνης Με στόχο η δαπάνη να φθάσει το 1%

Η

κυβέρνηση εφαρμόζει έναν αυτόματο μηχανισμό επιστροφής (clawback) κάθε 6 μήνες στις φαρμακοβιομηχανίες, ώστε να διασφαλιστεί ότι η εξωνοσοκομειακή δαπάνη δεν ξεπερνά τους στόχους. Η ενημέρωση για τη συλλογή των χρημάτων από την επιστροφή του Α’ εξαμήνου του 2013 θα πρέπει να υποβληθεί τον Σεπτέμβριο του 2013

21

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ο

ΕΟΠΥΥ διασφαλίζει ότι ο αριθμός των γιατρών που απασχολεί θα μειωθεί σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2012 κατά 10% φέτος και άλλο ένα 10% το 2014

του ΑΕΠ το 2014, η κυβέρνηση ενισχύει τις προσπάθειες και αναπτύσσει περαιτέρω μια σειρά από πρωτοβουλίες και υποχρεώσεις για όλους τους παρόχους στην αλυσίδα φαρμάκων (παραγωγούς, χονδρέμπορους, φαρμακεία, γιατρούς) για την προώθηση της χρήσης γενόσημων φαρμάκων και πιο αποτελεσματικών, σε σχέ-

Το Μνημόνιο κάνει ειδική αναφορά για την προώθηση της παρακολούθησης και αξιολόγησης του συστήματος Υγείας μέσω: Αναλυτικών μηνιαίων εκθέσεων για τη χρήση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στο ΕΣΥ και στους παρόχους που έχουν σύμβαση με τον ΕΟΠΥΥ. Οι εκθέσεις αυτές θα δίδονται και στην Τρόικα. Τακτικής αξιολόγησης των πληροφοριών που λαμβάνονται από την ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Αναλυτικών τριμηνιαίων αναφορών για τη συνταγογράφηση φαρμάκων και τη δαπάνη, οι οποίες θα περιλαμβάνουν πληροφορίες για τον όγκο και την αξία των φαρμάκων, τη χρήση των γενοσήμων και

22

τη χρήση των φαρμάκων εκτός πατέντας, καθώς και τις εκπτώσεις (rebates) που λαμβάνονται από φαρμακεία και φαρμακοβιομηχανίες. Οι αναφορές αυτές δίδονται στην Τρόικα και η επόμενη πρέπει να δοθεί αυτόν τον μήνα. Λεπτομερείς αναφορές για τη συνταγογραφική συμπεριφορά κάθε γιατρού σε σχέση με το μέσο συγκριτικό όρο (ειδικότητα, αριθμό ασθενών) τόσο στο ΕΣΥ και στον ΕΟΠΥΥ όσο και στα άλλα ταμεία μέχρι να ενταχθούν στον ΕΟΠΥΥ. Η πληροφόρηση αυτή παρέχεται τουλάχιστον κάθε μήνα μαζί με μια ετήσια έκθεση, η οποία θα περιλαμβάνει τον όγκο και την αξία των συνταγών κάθε γιατρού σε σύγκριση με τους

/ Απρίλιος 2013

ση με το κόστος (cost-effective), φαρμάκων γενικότερα.

Έκτακτα μέτρα για να επιτευχθεί ο στόχος Η κυβέρνηση εφαρμόζει έναν αυτόματο μηχανισμό επιστροφής (claw-back) κάθε

συναδέλφους του και σε σχέση με τις συνταγογραφικές οδηγίες. Η έκθεση θα περιέχει ακόμη στοιχεία για τη συνταγογράφηση, από κάθε γιατρό, γενοσήμων σε αντιδιαστολή με επώνυμα και πρωτότυπα φάρμακα, καθώς και για τη χρήση αντιβιοτικών. Η κυβέρνηση θα πρέπει να επιβάλλει κυρώσεις και πρόστιμα μετά από την αξιολόγηση και αναφορά της συνταγογραφικής συμπεριφοράς των γιατρών, όταν αυτή δεν συνάδει με τις συνταγογραφικές οδηγίες του ΕΟΦ. Η ηλεκτρονική παρακολούθηση και η εισαγωγή της ακύρωσης των κουπονιών που υπάρχουν στα κουτιά των φαρμάκων θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί σε συνεργασία του ΕΟΦ με

την ΗΔΙΚΑ έως τον Σεπτέμβριο του 2013. Η κυβέρνηση διασφαλίζει ότι: Ολοκληρώνεται η τοποθέτηση εσωτερικών ελεγκτών σε όλα τα νοσοκομεία και πως σε όλα εφαρμόζονται δεσμευτικά μνημόνια (τίθεται νέο χρονικό ορόσημο ο Μάιος του 2013) Ο ΕΟΠΥΥ δημοσιεύει μια μηνιαία αναφορά με ανάλυση και περιγραφή λεπτομερών δεδομένων για τις δαπάνες υγείας 3 εβδομάδες μετά το τέλος κάθε μήνα. Η αναφορά αυτή θα κάνει εφικτή τη στενή παρακολούθηση υλοποίησης του προϋπολογισμού, συμπεριλαμβάνοντας τόσο τις δαπάνες όσο και τις πληρωμές. Αυτή η αναφορά θα πρέπει να περιγράφει την α-

6 μήνες στις φαρμακοβιομηχανίες, ώστε να διασφαλιστεί ότι η εξωνοσοκομειακή δαπάνη δεν ξεπερνά τους στόχους. Η ενημέρωση για τη συλλογή των χρημάτων από την επιστροφή του Α’ εξαμήνου του 2013 θα πρέπει να υποβληθεί τον Σεπτέμβριο του 2013. Η κυβέρνηση ενεργοποιεί έκτακτα μέτρα (συμπεριλαμβανομένων οριζόντιων μειώ-

πόδοση στην εκτέλεση του προϋπολογισμού, καθώς και τη συσσώρευση οφειλών, και να προτείνει μέτρα. Περαιτέρω μέτρα πρέπει να ληφθούν για να βελτιωθεί η λογιστική παρακολούθηση ιατρικών υλικών και η χρέωσή τους μέσω: Της εισαγωγής αναλυτικών λογιστικών συστημάτων σε όλα τα νοσοκομεία μέχρι τον Νοέμβριο του 2013. Της κανονικής ετήσιας δημοσίευσης ισολογισμών. Της εισαγωγής της κωδικοποίησης όλων των ιατρικών υλικών, που αναπτύχθηκε από την ΕΠΥ και το ΕΚΕΒΥΛ, της χρήσης του Παρατηρητηρίου Τιμών και της χρήσης διαγωνισμών.

σεων ή επιβολής στις φαρμακοβιομηχανίες εισιτηρίου εισόδου στη θετική λίστα), αν για οποιονδήποτε λόγο ο μηχανισμός του claw-back δεν πετύχει το στόχο. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να επιτυγχάνουν ισοδύναμα αποτελέσματα εξοικονόμησης και θα πρέπει να έχουν ληφθεί έως τον Οκτώβριο του 2013.

Εισαγωγής νέων συστημάτων διαχείρισης υλικών (inbound logistics) με τη χρήση σκαναρίσματος γραμμωτού κώδικα (barcode) για φάρμακα και υγειονομικό υλικό (Δεκέμβριος 2013) Υλοποίησης αναγκαίων μέτρων για τη διασφάλιση έγκαιρης τιμολόγησης για το κόστος θεραπείας (συμπεριλαμβανομένων των μισθών του προσωπικού) Εφαρμόζοντας τη συγκέντρωση των χρημάτων που πληρώνουν οι πολίτες ως συμμετοχή στο κόστος και την υλοποίηση μηχανισμών που καταπολεμούν τη διαφθορά και εξαλείφουν τις ανεπίσημες πληρωμένες στα νοσοκομεία.

23

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Επιπροσθέτως, και αν κριθεί αναγκαίο, ο ΕΟΠΥΥ παρουσιάζει πρόσθετες πρωτοβουλίες και μηχανισμούς, συμπεριλαμβανομένου ενός νέου συστήματος συνταγογράφησης για τους γιατρούς, για να διασφαλίσει την υποκατάσταση γενοσήμων (Σεπτέμβριος 2013).

Τιμολόγηση φαρμάκων Η κυβέρνηση αναθεωρεί προς τα κάτω τις τιμές των φαρμάκων, με βάση τις τρεις χαμηλότερες τιμές στην Ε.Ε. κάθε τρίμηνο. Η επόμενη αναθεώρηση πρέπει να γίνει τον Ιούνιο. Η κυβέρνηση παραδίδει αναφορά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ, που αφορά

Η

κυβέρνηση αναθεωρεί προς τα κάτω τις τιμές των φαρμάκων, με βάση τις τρεις χαμηλότερες τιμές στην Ε.Ε. κάθε τρίμηνο. Η επόμενη αναθεώρηση πρέπει να γίνει τον Ιούνιο

στην πορεία υλοποίησης των επιπτώσεων στα νέα ποσοστά κέρδους των φαρμακείων, τα οποία ίσχυαν τον Μάρτιο του 2013. Αν η αναφορά δείξει ότι το μέσο ποσοστό κέρδους των φαρμακείων δεν έχει μειωθεί στο 15%, τότε θα πρέπει να υπάρξει αναθεώρησή του έως τον Ιούνιο του 2013. Η κυβέρνηση διασφαλίζει ότι ο ΕΟΠΥΥ διαπραγματεύεται 5% έκπτωση μέσω συμφωνιών τιμής-ποσοτήτων (price-volume agreements) για τα 200 πιο ακριβά φάρμακα τα οποία διατίθενται από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ.

Συνταγογράφηση και παρακολούθηση Η κυβέρνηση θα πρέπει: Να αναθεωρήσει τη θετική λίστα και τον κατάλογο των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Οι λίστες αυτές θα πρέπει να αναθεωρούνται δύο φορές τον χρό-

24

/ Απρίλιος 2013

νο. Η επόμενη αναθεώρηση πρέπει να γίνει τον Ιούνιο του 2013. Να διασφαλίσει την πλήρη κάλυψη της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στους γιατρούς, τις εξωνοσοκομειακές μονάδες και τους συμβεβλημένους παρόχους του ΕΟΠΥΥ και σε όλες τις μονάδες του ΕΣΥ (νοσοκομεία και κέντρα υγείας) έως τον Ιούνιο του 2013. Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση έχει γίνει υποχρεωτική και πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον το 90% όλων των ιατρικών πράξεων που καλύπτει ο ΕΟΠΥΥ (φάρμακα, παραπεμπτικά και διαγνωστικές εξετάσεις). Η κυβέρνηση πρέπει να ολοκληρώσει την υλοποίηση του συστήματος, σύμφωνα με το οποίο τα φαρμακεία καταχωρούν ηλεκτρονικά όλες τις χειρόγραφες

συνταγές (το μέτρο έπρεπε να είχε γίνει από τον Δεκέμβριο και τίθεται νέα προθεσμία έως τον Μάιο). Να συνεχίσει να δημοσιεύει συνταγογραφικά πρωτόκολλα για τους γιατρούς, με προτεραιότητα τα πιο ακριβά ή και τα πιο ευρέως συνταγογραφούμενα φάρμακα. Τα πρωτόκολλα θα είναι υποχρεωτικά. Να ενσωματώσει πρωτόκολλα συνταγογράφησης στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης για τουλάχιστον 5 θεραπευτικές κατηγορίες έως τον Ιούνιο του 2013. Να προχωρήσει σε περαιτέρω ανάπτυξη του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης μέσω της υποχρεωτικής εισαγωγής του συστήματος κωδικοποίησης νόσων και διαγνώσεων ICD-10 και των φίλτρων που συνδέονται με το φύλλο οδηγιών των φαρμάκων (SPC) μέχρι τον Οκτώβριο του 2013.

ΕΟΠΥΥ Η κυβέρνηση παρακολουθεί την εφαρμογή των πολιτικών που εισήχθησαν στα τέλη του 2012 (νέος κανονισμός παροχών κ.λπ.), για να βελτιωθεί η σημερινή οικονομική κατάσταση στον ΕΟΠΥΥ και να διασφαλίσει ότι η εκτέλεση του προϋπολογισμού είναι κοντά σε έναν ισοσκελισμένο το 2013. Τα μέτρα που πρέπει να είναι υπό παρακολούθηση είναι: οι αλλαγές στη συμμετοχή του ΟΓΑ, ο κανονισμός παροχών, τα ποσοστά συμμετοχής στον ιδιωτικό τομέα, καθώς και η χρήση των συμφωνιών με τους παρόχους με βάση τον όγκο των υπηρεσιών.

Βελτιστοποίησης της χρήσης των ιατρικών μηχανημάτων υψηλής τεχνολογίας (τομογράφων, ακτινοθεραπείας κ.λπ.) με βάση τις ανάγκες. Μείωσης του κόστους, με υπηρεσίες outsourcing, όπως πληροφορική, εργαστηριακές υπηρεσίες και άλλες υπηρεσίες, όπως καθαριότητα. Σύνταξης μιας ετήσιας έκθεσης στην οποία θα γίνεται συγκριτική αξιολόγηση της απόδοσης όλων των νοσοκομείων με βάση ειδικούς δείκτες. Η πρώτη έκθεση πρέπει να παραδοθεί τον Ιούνιο του 2013. Η κυβέρνηση επικαιροποιεί μια ετήσια έκθεση για τους ανθρώπινους πόρους σε όλο το σύστημα Υγείας, η οποία θα χρησιμοποιείται ως «εργαλείο» σχεδιασμού του ανθρώπινου δυναμικού.

Η

κυβέρνηση πρέπει να ενσωματώσει πρωτόκολλα συνταγογράφησης στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης για τουλάχιστον 5 θεραπευτικές κατηγορίες έως τον Ιούνιο του 2013

ΕΣΥ

Συλλογή δεδομένων

Η κυβέρνηση υλοποιεί το σχέδιο για την αναδιοργάνωση και την αναδόμηση, όπως έχει τεθεί στον νόμο 4052 του 2012. Αυτό σημαίνει μείωση ενός επιπρόσθετου 5% των λειτουργικών δαπανών των νοσοκομείων και σημαντική μείωση κλινών με βάση την υπουργική απόφαση 1681 (287-2011). Αυτό θα επιτευχθεί μέσω: Αύξησης της κινητικότητας του προσωπικού των νοσοκομείων (συμπεριλαμβανομένων των γιατρών) εντός των μονάδων και των υγειονομικών περιφερειών. Ρύθμισης της παροχής υπηρεσιών εντός και ανάμεσα σε νοσοκομεία της ίδιας περιοχής και της υγειονομικής περιφέρειας. Αναθεώρησης της λειτουργίας των μικρών νοσοκομείων και εξειδίκευσής τους σε κέντρα αποκατάστασης, αντικαρκινικά ή τελικού σταδίου. Αναθεώρησης ενεργών εφημεριών και εφημεριών ετοιμότητας.

Η Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία αρχίζει να παρέχει δεδομένα για τις δαπάνες Υγείας σε συμβατό τρόπο με τη Eurostat, τον ΟΟΣΑ και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, και σε συμφωνία με το μοντέλο των Εθνικών Λογαριασμών Υγείας. Το πρόγραμμα μηχανογράφησης των νοσοκομείων επιτρέπει τη μέτρηση των οικονομικών και λειτουργικών δεδομένων στα νοσοκομεία και τα κέντρα υγείας. Ο υπουργός Υγείας ορίζει μια ομάδα λειτουργικών δεικτών (όχι οικονομικών) σε συμφωνία με τη Eurostat, τον ΟΟΣΑ και τον ΠΟΥ, που λαμβάνει υπόψη τη μελλοντική εφαρμογή των Διαγνωστικών Ομοειδών Ομάδων στα νοσοκομεία. Η κυβέρνηση ξεκινά να εφαρμόζει ένα σύστημα ιατρικού φακέλου τον Μάιο του 2013. Η κυβέρνηση με την τεχνική βοήθεια από Ευρωπαίους ειδικούς, συνεχίζει να βελ-

Βιταμίνες στα σούπερ μάρκετ

Σύγκρουση υπήρξε μεταξύ Τρόικας και κυβέρνησης στο ζήτημα της απελευθέρωσης της αγοράς των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ). Η Τρόικα επιθυμούσε την πλήρη απελευθέρωση, όπως ισχύει σε αρκετές χώρες, ενώ η ελληνική πλευρά αντιδρούσε, επισημαίνοντας ότι σε άλλες χώρες υπάρχουν λίγα φαρμακεία. Ο συμβιβασμός που επήλθε, και περιλαμβάνεται στο νέο μνημόνιο, προβλέπει ότι μέχρι το τέλος Ιουνίου η κυβέρνηση θα αντικαταστήσει το σημερινό σύστημα με τα προκαθορισμένα περιθώρια κέρδους με μέγιστα περιθώρια κέρδους, και ως το τέλος Σεπτεμβρίου θα επιτρέψει την πώληση από τα σούπερ μάρκετ επιλεγμένων προϊόντων, όπως βιταμινών.

25

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ε

πτά απλές δράσεις ηλεκτρονικής διαχείρισης των διαγωνισμών ενάντια στην κακοδιοίκηση και τη διαφθορά, οι οποίες ενισχύουν και τη διαφάνεια

τιώνει τα υπάρχοντα Κλειστά Ενοποιημένα Νοσήλια. Στόχος είναι η ανάπτυξη ενός μοντέρνου συστήματος κοστολόγησης, πάνω στο οποίο θα υπάρξουν συμβόλαια μεταξύ ΕΟΠΥΥ και ΕΣΥ. Μέχρι τον Ιούνιο του 2013 θα πρέπει να συσταθεί ινστιτούτο για τη διαχείριση του θέματος. Τα νέα νοσήλια θα πρέπει να περιλαμβάνουν ένα λεπτομερές μέρος για το κόστος του προσωπικού. Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2013 θα πρέπει η κυβέρνηση να παρουσιάσει μια ανάλυση για το πώς τα λογιστικά συστήματα των νοσοκομείων έχουν ενσωματώσει τα νέα νοσήλια και με τη μελλοντική εφαρμογή προοπτικών προϋπολογισμών.

Κεντρικές προμήθειες Μέχρι το 2014, θα πρέπει το 45% της αξίας των προμηθειών να γίνεται μέσω κεντρικών διαδικασιών προμηθειών. Το ποσοστό αυτό πρέπει να αυξηθεί σε 60% το 2015. Η κυβέρνηση θα πρέπει να κάνει νομοθετική ρύθμιση, η οποία θα επιτρέπει στην Επιτροπή Προμηθειών Υγείας να διενεργεί προμήθειες για λογαριασμό των φαρμακείων του ΕΟΠΥΥ. Σε συμφωνία με τους κανόνες της Ε.Ε., η ελληνική κυβέρνηση διενεργεί τις διαγωνιστικές διαδικασίες για την υλοποίηση ενός ενιαίου πληροφοριακού συστήματος για το σύστημα Υγείας, το οποίο θα περιλαμβάνει τα πλήρη συστήματα των νοσοκομείων.

Τι πρέπει να υλοποιηθεί Προαπαιτούμενα μέτρα πριν την εκταμίευση της δόσης των 8,8 δισ. Νέα ανατιμολόγηση όλων των φαρμάκων Αναπροσαρμογή ποσοστού κέρδους φαρμακοποιών στο 15% Σύνταξη έκθεσης για την συνταγογράφηση φαρμάκων του α΄ τριμήνου Σύνταξη έκθεσης για τη συνταγογράφηση και δαπάνη για διαγνωστικές εξετάσεις του α΄ τριμήνου του 2013 Διαπραγμάτευση με τις φαρμακοβιομηχανίες για 5% έκπτωση στα 200 πιο ακριβά φαρμακα που διατίθενται από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ Ενσωμάτωση πρωτοκόλλων συνταγογράφησης στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης για τουλάχιστον 5 θεραπευτικές κατηγορίες Αυστηροποίηση ποινών και κυρώσεων σε γιατρούς που διαπιστώνεται ότι παραβαίνουν τις οδηγίες συνταγογράφησης Τιμολόγηση 400 γενόσημων φαρμάκων από περίπου 1.200 που είναι στη λίστα αναμονής για έκδοση τιμής. Ενσωμάτωση στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης ενός αυτόματου μηχανισμού, ο οποίος σε πραγματικό χρόνο θα μπλοκάρει κάθε συνταγή όταν ανά γιατρό ξεπερνιέται το πλαφόν του 15% των επώνυμων φαρμάκων. Δυναμική τιμολόγηση στα γενόσημα με μείωση της μέγιστης τιμής τους τουλάχιστον 10% ανά 3 νέα γενόσημα που εισέρχονται στην αγορά

26

/ Απρίλιος 2013

Η

μέχρι τώρα εμπειρία δείχνει πως ο ορθολογισμός, αν και είναι το πιο ενδεδειγμένο φάρμακο για τον «μεγάλο ασθενή» (το νοσοκομείο), δεν έχει ποτέ μέχρι σήμερα χρησιμοποιηθεί για την επίλυση ή τον σχεδιασμό προβλημάτων του χώρου της υγείας. Ουδέποτε μέχρι τώρα έχουν κληθεί εκπρόσωποι των εταιρειών ή επαγγελματικοί φορείς για να εκφράσουν τις απόψεις και τις προτάσεις τους για τα προβλήματα των προμηθειών των νοσοκομείων

27

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Σήμερα έχουν ταυτοποιηθεί περισσότερες από 200 μορφές Π.Α.Α.

• Η πρόγνωση των παιδιών με ανοσοανεπάρκεια έχει βελτιωθεί κατά πολύ τα τελευταία χρόνια

Πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες:

Τι πρέπει να γνωρίζετε Στην Ευρώπη οι ασθενείς υπολογίζονται σε περισσότερους από 650.000, ενώ, μέχρι σήμερα, μόνο 15.052 είναι καταγεγραμμένοι

Έ

ξι εκατομμύρια άνθρωποι σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με επιστημονικές εκτιμήσεις, πάσχουν από πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες (Π.Α.Α.), ενώ μόλις 60.000 είναι διαγνωσμένοι. Στην Ευρώπη οι ασθενείς υπολογίζονται σε περισσότερους από 650.000, ενώ, μέχρι σήμερα, μόνο 15.052 είναι καταγεγραμμένοι (2.27%).

Οι πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες (Π.Α.Α.) είναι νοσήματα σπάνια, κληρονομικά, που εκδηλώνονται συνήθως με βαριές λοιμώξεις (μη ανταποκρινόμενες στη θεραπεία), αλλά και με αυτοάνοσες ή αλλεργικές ή κακοήθεις παθήσεις!

28

«Η καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενειών αυτών είναι η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση ώστε να παρέχεται η καταλληλότερη θεραπεία στους ασθενείς». Αυτό τόνισε σε συνέντευξη Τύπου η κ. Μαρία Κανάριου, Συντονίστρια Διευθύντρια του Τμήματος Α-

/ Απρίλιος 2013

Δεν πρέπει καμία ανοσοανεπάρκεια να μείνει αδιάγνωστη στην Ελλάδα και ταυτόχρονα πρέπει να καταγραφούν όλες οι περιπτώσεις

29

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

1 1. Η κα Π. Κάσσαρη, η κα Μ. Κανάριου και ο κ. Χ. Μανωλακάκης 2. Η κα Μ. Κανάριου 3. Η κα Π. Κάσσαρη, η κα Μ. Κανάριου και ο κ. Χ. Μανωλακάκης

30

νοσολογίας & Ιστοσυμβατότητας, το οποίο είναι Ειδικό Κέντρο & Κέντρο Αναφοράς για Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες – παιδιατρική ανοσολογία, στο νοσοκομείο παίδων «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ». Η συνέντευξη Τύπου δόθηκε με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Ανοσολογίας (29 Απριλίου) και την Παγκόσμια Εβδομάδα για τις Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες (22-29 Απριλίου), που για φέτος έχει σύνθημα: «Επαγρύπνηση-Έλεγχος-Διάγνωση-Θεραπεία». Σύμφωνα με τους γιατρούς, πάρα τις θεαματικές επιστημονικές εξελίξεις της τελευταίας εικοσαετίας, οι γνώσεις για τις πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες παραμένουν σε νηπιακή ηλικία. Σήμερα έχουν ταυτοποιηθεί περισσότερες από 200 μορφές Π.Α.Α. Όμως, αρκετές ακόμη μορφές δεν τις γνωρίζουμε και εκατοντάδες χιλιάδες ασθενείς παραμένουν αδιάγνωστοι. «Λόγω της σπανιότητάς τους και της πολυπλοκότητας της κλινικής προβολής τους, εδώ και αρκετά χρόνια έχει ξεκινήσει και στη χώρα μας προσπάθεια καταγραφής τους, με σκοπό τη συλλογή στοιχείων - εμπειρίας - γνώσεων και εξαγωγής συμπερασμάτων», ανέφερε η κα Κανάριου (παιδίατρος – ανοσολόγος), η οποία είναι επίσης Πρόεδρος της Ιατρικής Συμβουλευτικής Επιτροπής του Συλλόγου Φίλων Ασθενών με Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες & Παιδιατρικής Ανοσολογίας «ΑΡΜΟΝΙΑ», και συμπλήρωσε: «Ως Ειδικό Κέντρο & Κέντρο Αναφοράς Πρωτοπαθών Ανοσοανεπαρκειών – Παιδιατρικής Ανοσολογίας, λάβαμε την πρωτοβουλία για καταγραφή των Π.Α.Α. στη χώρα μας (www.paed-anosia.gr) και την ενημέρωση γιατρών, νοσηλευτών, επιστημόνων στον χώρο της υγείας και των υπηρεσιών Υγείας». / Απρίλιος 2013

Η καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενειών αυτών είναι η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση ώστε να παρέχεται η καταλληλότερη θεραπεία στους ασθενείς Μ. Κανάριου

Την τελευταία τριετία, η προσπάθεια αυτή έχει την υποστήριξη της 1ης Υγειονομικής Περιφέρειας Αττικής του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης - Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας & Ανάπτυξης (Ε.Λ.Κ.Ε.Α.). Επιδιώκεται δε η συνεργασία με άλλα τμήματα και γίνεται σε συντονισμό με την Ευρωπαϊκή Εταιρεία για τις Ανοσοανεπάρκειες (ESID). «Την προσπάθεια αυτή στηρίζουμε κι εμείς. Δεν πρέπει καμία ανοσοανεπάρκεια να μείνει αδιάγνωστη στην Ελλάδα και ταυτόχρονα πρέπει να καταγραφούν όλες οι περιπτώσεις», τόνισε από την πλευρά του ο Πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Ασθενών με Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες & Παιδιατρικής Ανοσολογίας «ΑΡΜΟΝΙΑ», κ. Χρήστος Μανωλακάκης. Ακόμη ο κ. Μανωλακάκης υποστήριξε πως «πρέπει να συνεχιστεί απρόσκοπτα η συνταγογράφηση των αναγκαίων και απαραίτητων φαρμάκων για τη ζωή των ασθενών. Επίσης η Πολιτεία πρέπει να φροντίσει να ξεπεραστούν τα όποια εμπόδια έχουν εμφανιστεί τους τελευταίους μήνες». «Η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή θεραπευτική αγωγή συμβάλλουν καθοριστικά στην αποφυγή σοβαρών και επικίνδυνων επιπλοκών για τη ζωή του ασθενούς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την καλύτερη ποιότητα ζωής του και της οικογένειάς του, ενώ ταυτόχρονα έχουμε και οικονομικό όφελος, με σημαντική περιστολή δαπανών υγειονομικής φροντίδας», εξήγησε η κα Κανάριου. Επίσης, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, έκανε έκκληση λέγοντας: «Καλούμε τους γονείς, τους εφήβους, τους νέους, αλλά και τους μεγαλύτερους, όταν παρατηρήσουν κάποιο από τα ύποπτα-ανησυχητικά συμπτώματα, να απευθυνθούν στον γιατρό

2

τους. Στόχος μας είναι η επαγρύπνηση των γιατρών ώστε να θυμούνται ότι από Πρωτοπαθή Ανοσοανεπάρκεια μπορεί να πάσχουν παιδιά, έφηβοι ή ενήλικες και να υποψιάζονται τη νόσο σε περιπτώσεις ασθενών με βαριές - ασυνήθιστες λοιμώξεις, μη έχουσες ικανοποιητική ανταπόκριση στη θεραπεία ή σε ανοσολογικά νοσήματα με ιδιαίτερη – πολύπλοκη κλινική εικόνα». Η πρόγνωση των παιδιών με ανοσοανεπάρκεια έχει βελτιωθεί κατά πολύ τα τελευταία χρόνια και η προοπτική είναι ακόμη καλύτερη, αφού, με την υπάρχουσα πρόοδο, οι λεπτομέρειες των ανοσοπαθογενετικών μηχανισμών διευκρινίζονται και έτσι επιλέγεται η αποτελεσματικότερη θεραπευτική παρέμβαση.

3

Ωστόσο, καθοριστική παραμένει η έγκαιρη διάγνωση και άμεση / «επιθετική» θεραπευτική αγωγή, ώστε να αποτραπεί η μόνιμη βλάβη ζωτικών οργάνων, να αποφευχθεί η απειλή της ζωής του ασθενούς και να επιτευχθεί καλή ποιότητα ζωής τόσο στην παιδική όσο και στην ενήλικη ζωή. Χρήσιμες διευθύνσεις στο διαδίκτυο: http://www.paed-anosia.gr http://www.esid.org http://www.ingid.org http://www.ipopi.org http://www.info4pi.org http://www.primaryimmune.org http://www.pespa.gr http://www.helsim.gr http://www.worldpiweek.org/

Κ

αθοριστική παραμένει η έγκαιρη διάγνωση και άμεση/«επιθετική» θεραπευτική αγωγή, ώστε να αποτραπεί η μόνιμη βλάβη ζωτικών οργάνων, να αποφευχθεί η απειλή της ζωής του ασθενούς και να επιτευχθεί καλή ποιότητα ζωής τόσο στην παιδική όσο και στην ενήλικη ζωή

(Πηγή: http://www.info4pi.org/)

31

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

• Ο εμβολιασμός προλαμβάνει 2-3 εκατομμύρια θανάτους παιδιών κάθε χρόνο • Αρκετοί ενήλικες δεν γνωρίζουν ότι ο εμβολιασμός συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή

Ανδρέας Κωνσταντόπουλος*

Εμβολιασμό χρειάζονται και οι ενήλικες Του Αιμίλιου Νεγκή

*Καθηγητής παιδιατρικής και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών και της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρείας

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο εμβολιασμός αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές και επωφελείς οικονομικά υγειονομικές παρεμβάσεις, αφού προλαμβάνει 2-3 εκατομμύρια θανάτους παιδιών κάθε χρόνο

Ο

εμβολιασμός δεν είναι αφορά μόνο τα παιδιά. Είναι σωτήριος και για τους ενήλικες. Με την πάροδο του χρόνου, το ανοσοποιητικό μας πέφτει και έχει ανάγκη ενίσχυσης. Αυτό επισημαίνει ο καθηγητής παιδιατρικής και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών και της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρείας, κ. Ανδρέας Κωνσταντόπουλος.

32

/ Απρίλιος 2013

33

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Π

ερίπου το 80% των ενηλίκων μεγαλύτερης ηλικίας πάσχουν από κάποια χρόνια νόσο και 50% πάσχουν από δύο ή παραπάνω, γεγονός που τους καθιστά πιο επιρρεπείς σε μολυσματικές ασθένειες

Ο τελευταίος παρουσιάζει ποια εμβόλια είναι πιο αναγκαία για τους ενήλικες, που καλύπτονται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία, με πιο σημαντικό εκείνο που προστατεύει έναντι του πνευμονιόκοκκου. Το εμβόλιο αυτό έχει να επιδείξει εντυπωσιακά αποτελέσματα από τη χρήση του στην παιδική ηλικία και πρόσφατα έλαβε άδεια για χορήγηση και σε ενήλικες άνω των 50 ετών. Εξηγεί πώς πρέπει να γίνεται ο εμβολιασμός και αναφέρει ότι στο άμεσο μέλλον θα είναι διαθέσιμο εμβόλιο για την έρπη ζωστήρα. Έχουν ανάγκη εμβολιασμού και οι ενήλικες; Γιατί; Καθώς οι άνθρωποι γηράσκουν, η ικανότητά τους για την καταπολέμηση των λοιμώξεων μειώνεται. Το ανοσοποιητικό σύστημα εξασθενεί με την πάροδο του χρόνου, αυξάνοντας τον κίνδυνο πρόσληψης σοβαρών νόσων, που όμως μπορούν να προληφθούν μέσω εμβολιασμού. Τέτοιες λοιμώξεις είναι η γρίπη και η πνευμονιοκοκκική νόσος (λοιμώξεις που προκαλούνται από το κοινό βακτήριο streptococcus pneumoniae). Επιπλέον, η επίπτωση των χρόνιων παθήσεων, όπως η καρδιοπάθεια, ο διαβήτης ή ο καρκίνος, αυξάνεται με την ηλικία. Περίπου το 80% των ενηλίκων μεγαλύτερης ηλικίας πάσχουν από κάποια χρόνια νόσο και 50% πάσχουν από δύο ή παραπάνω, γεγονός που τους καθιστά πιο επιρρεπείς σε μολυσματικές ασθένειες. Προληπτικές ενέργειες, όπως ο εμβολιασμός, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της υγείας των ενηλίκων. Σε ποια ηλικία είναι αναγκαίο να γίνεται ο εμβολιασμός;

34

/ Απρίλιος 2013

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο εμβολιασμός αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές και επωφελείς οικονομικά υγειονομικές παρεμβάσεις, αφού προλαμβάνει 2 - 3 εκατομμύρια θανάτους παιδιών κάθε χρόνο. Εκτός όμως από τα παιδιά, οι εμβολιασμοί μπορούν να προστατεύσουν και τους ενήλικες. Για τον λόγο αυτό, οι διεθνείς Οργανισμοί εστιάζουν πλέον την προσοχή τους όχι μόνο στον εμβολιασμό των βρεφών και των παιδιών, αλλά και των εφήβων και των ενηλίκων. Μια «δια βίου» προσέγγιση θεωρεί ότι τα οφέλη του εμβολιασμού αφορούν σε όλους όσους διατρέχουν κίνδυνο. Νέα και ήδη υπάρχοντα εμβόλια διατίθενται για παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Η χρήση των εμβολίων στους ενήλικες και τους εφήβους ενδέχεται να διατηρήσει, αλλά και να επεκτείνει, την επιτυχία του εμβολιασμού των βρεφών και να παρέχει ευρύτερη προστασία. Τα εμβόλια για τους ενήλικες καλύπτονται από τα ταμεία; Αρκετοί ενήλικες δεν γνωρίζουν ότι ο εμβολιασμός συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή. Ο μαζικός εμβολιασμός παιδιών και εφήβων κατά τον 20ό και τον 21ο αιώνα, συντέλεσε στην εξάλειψη των σοβαρών νοσημάτων. Αντιθέτως, η πολύ μικρή εμβολιαστική κάλυψη των μεγαλύτερων ενηλίκων οδήγησε στην εμφάνιση νοσημάτων που όφειλαν να έχουν εκλείψει. Ο κίνδυνος μετάδοσης των νοσημάτων αυτών και σε άτομα όλων των ηλικιών είναι υπαρκτός, πολύ περισσότερο στη σημερινή εποχή, που ευδοκιμεί η αντιεμβολιαστική εκστρατεία και αυξάνεται το ποσοστό των γονέων που αρνούνται να εμβολιάσουν τα παιδιά τους.

Για τους λόγους αυτούς, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, στην περιοδική αναθεώρηση του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών(Ε.Π.Ε.), και ακολουθώντας τις διεθνείς οδηγίες, θεώρησε σκόπιμο να αναθεωρήσει το ήδη υπάρχον Ε.Π.Ε. για τα παιδιά και να καταρτίσει Νέο Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων και για τη χώρα μας, ώστε να υπάρχουν πίνακες αναφοράς για τους γιατρούς όλων των ειδικοτήτων (και γενικά για τους επαγγελματίες Υγείας) και να εφαρμόζεται ένα ενιαίο πρόγραμμα εμβολιασμών για τα παιδιά και για τους ενήλικες. Τα εμβόλια που προτείνονται βάσει αυτών αποζημιώνονται κατά 100% από όλα τα ασφαλιστικά ταμεία. Αν κάποιος έχει κάποιο χρόνιο νόσημα, όπως π.χ. διαβήτη ή υπέρταση, μπορεί να εμβολιαστεί; Οι ενήλικες, με την πάροδο των χρόνων, έχουν ένα επιβαρυμένο ανοσιακό σύστημα και ειδικά όταν υπάρχουν συνοδά νοσήματα (ΧΑΠ, καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδης διαβήτης κ.ά.). Επομένως, στις περιπτώσεις αυτές, ο εμβολιασμός κρίνεται απαραίτητος. Σε κάθε περίπτωση, ο εμβολιασμός θα πρέπει να πραγματοποιείται με τη σύμφωνη γνώμη του θεράποντος γιατρού. Σε αντίθεση με τα παιδιά, όσον αφορά στους ενήλικες, η Ελλάδα έχει χαμηλό ποσοστό εμβολιασμών ενηλίκων. Γιατί συμβαίνει αυτό; Το γεγονός ότι το κοινό και οι γιατροί δεν βλέπουν πλέον τα θανατηφόρα λοιμώδη νοσήματα του παρελθόντος, έχει οδηγήσει σε μια «χαλαρότητα» όσον αφορά στα εμβόλια - δεν είναι μάλιστα λίγοι και εκεί-

νοι που φοβούνται τον εμβολιασμό. Αυτό που αγνοούν, ωστόσο, είναι ότι οι ασθένειες αυτές εξαφανίστηκαν ή μειώθηκαν σημαντικά, ακριβώς λόγω του μαζικού εμβολιασμού του παιδικού πληθυσμού. Με τον εμβολιασμό των παιδιών, τα συνηθισμένα λοιμώδη νοσήματα έγιναν σπανιότερα. Έτσι, για παράδειγμα, στις ανεπτυγμένες χώρες βλέπουμε σπάνια πια ιλαρά ή παρωτίτιδα και κυρίως με τη μορφή μικροεπιδημιών σε ανεμβολίαστα ή ατελώς εμβολιασμένα άτομα, ενώ σοβαρότερα νοσήματα, όπως η διφθερίτιδα η πολιομυελίτιδα, καταγράφονται, σπάνια και πάλι, στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το ότι δεν βλέπουμε όμως πια αυτά τα νοσήματα δεν σημαίνει ότι δεν κινδυνεύουμε. Εξαιτίας της εύκολης μετακίνησης του πληθυσμού παγκοσμίως, οι λοιμογόνοι παράγοντες μπορεί εύκολα να μεταφερθούν από τον έναν τόπο στον άλλο και να μολύνουν ευπαθή και ανεμβολίαστα άτομα. Για την έλλειψη ευαισθητοποίησης σχετικά με τον εμβολιασμό των ενηλίκων στη χώρα μας, σημαντικό ρόλο έχει παίξει η έλλειψη πληροφόρησης, αλλά και ο φόβος της ένεσης και των πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών των εμβολίων που προβληματίζει πολλούς ανθρώπους.

Ο

μαζικός εμβολιασμός παιδιών και εφήβων κατά τον 20ό και τον 21ο αιώνα, συντέλεσε στην εξάλειψη των σοβαρών νοσημάτων. Αντιθέτως, η πολύ μικρή εμβολιαστική κάλυψη των μεγαλύτερων ενηλίκων οδήγησε στην εμφάνιση νοσημάτων που όφειλαν να έχουν εκλείψει

Ποια είναι τα πιο χρήσιμα εμβόλια που χρειάζονται οι ενήλικες; Το χρονοδιάγραμμα εμβολιασμού των ενηλίκων περιλαμβάνει εμβολιασμό κατά της γρίπης, της διφθερίτιδας, του τετάνου και του κοκκύτη, της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ερυθράς (MMR), της ανεμευλογιάς, του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων/ HPV, του πνευμονιόκοκκου και του μηνιγγιτιδόκοκκου, της ηπατίτιδας Α και Β και,

35

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Τ

ο γεγονός ότι το κοινό και οι γιατροί δεν βλέπουν πλέον τα θανατηφόρα λοιμώδη νοσήματα του παρελθόντος, έχει οδηγήσει σε μια «χαλαρότητα» όσον αφορά στα εμβόλια - δεν είναι μάλιστα λίγοι και εκείνοι που φοβούνται τον εμβολιασμό

τέλος, του έρπητα ζωστήρα, παρόλο που το τελευταίο δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμα στη χώρα μας.

μυαλγία και περιορισμός της κίνησης του βραχίονα, αλλά είναι περιορισμένης εντάσεως και πολύ μικρής συχνότητας.

Σχετικά με τον εμβολιασμό για τον πνευμονιόκοκκο, τι έχει δείξει η εμπειρία από τη χρήση του 13δύναμου συζευγμένου πνευμονιοκοκκικού εμβολίου; Η μείωση των συνολικών κρουσμάτων λόγω του εμβολιασμού με το 13δύναμο εμβόλιο από πνευμονιόκοκκο σε ηλικίες <2 ετών είναι περισσότερο από 50% στο Ηνωμένο Βασίλειο και 43% στη Μαδρίτη της Ισπανίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι και τα πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα της χώρας μας αναδεικνύουν το Prevenar 13 σε αναγκαίο εμβόλιο, καθώς οι επιπλέον ορότυποι που περιλαμβάνονται σε αυτό δείχνουν αρκετά αυξημένη συχνότητα εμφάνισης με προεξάρχοντα ορότυπο τον 19Α. Με αυτόν τον τρόπο η αναμενόμενη κάλυψη στην Ελλάδα σε παιδιά ηλικίας μικρότερης των 5 ετών είναι πάνω από 93% για τη διεισδυτική πνευμονιοκοκκική νόσο έναντι του 6-40% που θα παρείχαν τα παλαιότερα εμβόλια.

Ποια είναι η διαφορά του 13δύναμου συζευγμένου πνευμονιοκοκκικού εμβολίου από το παλαιότερο πολυσακχαρικό 23δύναμο εμβόλιο; Το 13δυναμο εμβόλιο ενεργοποιεί, μέσω μιας πρωτεΐνης-φορέα, αρκετές οδούς του ανοσοποιητικού συστήματος και εδραιώνει μια «ανοσολογική μνήμη», δηλαδή την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να «θυμάται» το μικρόβιο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Σε σχέση με το 23δυναμο παρέχει μακράς διάρκειας ανοσοποίηση και υψηλής εξειδίκευσης αντισώματα. Εξάλλου, χρειάζεται μια εφάπαξ δόση σε αντίθεση με τις 2 επαναλήψεις ανά 5ετία του πολυσακχαριδικού.

Μπορεί το 13δύναμο συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο να χορηγηθεί μαζί με το εποχικό εμβόλιο της γρίπης στους ενήλικες άνω των 50 ετών; Είναι δυνατή η συν-συνταγογράφηση και η συγχορήγηση των δυο εμβολίων (ενδομυϊκά και σε διαφορετικό χέρι). Έχει ανεπιθύμητες ενέργειες; Οι περισσότερο συνηθισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι αντιδράσεις στο σημείο εμβολιασμού, εξάνθημα, αρθραλγία,

36

/ Απρίλιος 2013

Ποια εμβόλια για τους ενήλικες αναμένεται να είναι διαθέσιμα στο άμεσο μέλλον; Στην Ελλάδα ήδη κυκλοφορούν τα εξής εμβόλια για ενήλικες: Τd (τετάνου) Ιλαράς, παρωτίτιδας, ερυθράς (MMR) Έρπη ζωστήρα Ανεμευλογιάς Ηπατίτιδας Α Ηπατίτιδας Β HPV Μηνιγγιτιδόκοκκου Γρίπης Πνευμονιόκοκκου (13δύναμο και 23δύναμο) Άμεσα θα κυκλοφορήσει και το εμβόλιο για την πρόληψη από λοίμωξη έρπητα ζωστήρα. •••

37

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

•Οι παρενέργειες των φαρμάκων είναι η 4η αιτία θανάτου στις ΗΠΑ •Στην Ελλάδα το 4% των εισαγωγών στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων οφείλονταν σε παρενέργειες φαρμάκων

iTrustMed:

Ηλεκτρονικός βοηθός για γιατρούς και φαρμακοποιούς Το πρόγραμμα, στην τελική του – μέχρι στιγμής – μορφή, χρησιμοποιείται από 3 μεγάλα ελληνικά νοσοκομεία, καθώς και από 400 περίπου φαρμακεία

Ο

ι παρενέργειες των φαρμάκων αποτελούν ένα σημαντικό και, ως ένα βαθμό, παραμελημένο ιατρικό πρόβλημα. Πάνω από 2.000.000 επιπλοκές που οφείλονται κυρίως σε ιατρικά σφάλματα, καταγράφονται κάθε χρόνο στις ΗΠΑ, εκ των οποίων οι 100.000 οδηγούν στο θάνατο. Το 16% αυτών συνδέονται με σοβαρές παρενέργειες από τη χορήγηση φαρμάκων.

Το γεγονός αυτό καθιστά τις παρενέργειες των φαρμάκων την 4η αιτία θανάτου στις ΗΠΑ. Για τον ελληνικό χώρο, σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2007, το

38

4% των εισαγωγών στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων οφείλονταν σε παρενέργειες φαρμάκων και το 5% εξ αυτών σε αλληλεπιδράσεις μεταξύ φαρμάκων.

/ Απρίλιος 2013

39

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Η συνεχής εξέλιξη στον τομέα της πληροφορικής δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας νέων υπηρεσιών, οι οποίες θα βοηθήσουν στην αυτοματοποίηση των διαδικασιών, στον περιορισμό του κόστους και στη γενικότερη αναβάθμιση του τομέα της Yγείας. Για την ενίσχυση αυτής της προσπάθειας, το 2008 η εταιρεία Medigene ξεκίνησε συνεργασία με την αμερικανική εταιρεία Genelex. Η τελευταία, σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Βοστώνης και ένα επιτελείο γιατρών, δημιούργησε μια διαδικτυακή εφαρμογή για αλληλεπιδράσεις φαρμάκων με σκοπό την εξατομικευμένη θεραπεία ασθενών. Σε σύντομο χρονικό διάστημα η Medigene, με βάση την εφαρμογή αυτή, δημιούργησε το λογισμικό iTrustMed, με σκοπό την πρόβλεψη αλληλεπιδράσεων φαρμάκων.

1

2

1. Η αρχική οθόνη του iTrustMed 2. Αντιστοίχιση δραστικών ουσιών – Εμπορικών ονομασιών 3. Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων

40

Δίνει, λοιπόν, τη δυνατότητα αντιστοίχισης της δραστικής ουσίας με την εμπορική ονομασία των φαρμάκων, παρέχει έναν πλήρη κατάλογο ανεπιθύμητων ενεργειών σκευασμάτων, επεξηγηματική λίστα μικροβιολογικών εξετάσεων, κατάλογο θεραπευτικών βοτάνων, δέντρων και φυτών, λίστα επικινδυνότητας λόγω έλλειψης ενζύμου G6PD, πληθώρα συνταγών φαρμάκων και καλλυντικών, καθώς και την ισχύουσα φαρμακευτική νομοθεσία. Το iTrustMed είναι ένα διαδικτυακό πρόγραμμα που λειτουργεί σε περιβάλλον windows. Η βάση δεδομένων του εμπλουτίζεται συνεχώς με νέα δεδομένα, στα οποία ο χρήστης (φαρμακοποιός, γιατρός) έχει άμεση πρόσβαση, καθώς ανανεώνονται σε πραγματικό χρόνο. Επιπροσθέτως,

«Το iTrustMed, αρχικά, απευθύνθηκε στην ελληνική αγορά, περιλαμβάνοντας μόνο φάρμακα που κυκλοφορούν στην Ελλάδα, όμως στη συνέχεια επεκτάθηκε και σε αυτήν της Μ. Ανατολής. Σε αυτήν την αρχική φάση, το πρόγραμμα προέβλεπε τις αλληλεπιδράσεις από συνδυασμό φαρμάκων και παρείχε πληροφορίες σχετικά με αυτές», επισημαίνει ο κ. Γιώργος Παπαχαρίσης, φαρμακοποιός και ιδρυτής της Medigene. Παρόλο που το iTrustMed, μέσω της πρόβλεψης αλληλεπιδράσεων φαρμάκων, έλυνε ένα σημαντικό ιατρικό πρόβλημα, η εταιρεία Medigene δεν περιορίστηκε σε αυτό. Το πρόγραμμα εμπλουτίστηκε με επιπλέον λειτουργικότητες, οι οποίες αναπτύχθηκαν με κριτήριο την αναβάθμιση των υπηρεσιών των φαρμακείων που θα το χρησιμοποιήσουν.

/ Απρίλιος 2013

όλες οι πληροφορίες βασίζονται σε δημοσιευμένες μελέτες στο PubMed και άλλες ιατρικές βιβλιοθήκες, τις οποίες ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να διαβάσει και να εκτυπώσει. Ενδεικτικά παραθέτουμε τρεις εικόνες από τις οθόνες του προγράμματος. Το πρόγραμμα, στην τελική του – μέχρι στιγμής – μορφή, χρησιμοποιείται από 3 μεγάλα ελληνικά νοσοκομεία, καθώς και από 400 περίπου φαρμακεία. Η ανάπτυξή του, βέβαια, δεν σταματά εδώ. Τέσσερις ακόμη λειτουργικότητες είναι σε εξέλιξη και αφορούν: τα κτηνιατρικά φάρμακα, τη χρήση των φαρμάκων κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και της γαλουχίας, καθώς και τα φάρμακα για την αντιμετώπιση των δηλητηριάσεων. Το iTrustMed αποτελεί ένα πολύτιμο «εργαλείο», που υποστηρίζει το επιστημονικό έργο του γιατρού και του φαρμακοποιού και κατ’ επέκταση

3

προστατεύει την υγεία των ασθενών τους.

Τα πλεονεκτήματα Από όσα προαναφέρθηκαν, γίνονται φανερά τα πλεονεκτήματα που προσφέρει το iTrustMed: Κατ’ αρχάς, η πρόβλεψη αλληλεπιδράσεων φαρμάκων μπορεί πραγματικά να σώσει ζωές, καθώς η χρήση του προγράμματος από γιατρούς και φαρμακοποιούς εμποδίζει τη χορήγηση μιας συνταγής με αλληλεπιδρώντα φάρμακα. Με αυτόν τον τρόπο, επίσης, μειώνονται και οι επισκέψεις στους γιατρούς, εφόσον αρκετές εξ αυτών αφορούν την αλλαγή της συνταγής λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών που προκαλούνται από κάποια αλληλεπίδραση. Επιπροσθέτως, ένα τέτοιο λογισμικό πα-

ρέχει και στον βοηθό του φαρμακοποιού πληροφορίες για τα φάρμακα και βοηθάει στην κατάρτισή του και στον περιορισμό των λαθών. Φυσικά, είναι αυτονόητο ότι ο περιορισμός των λανθασμένων συνταγογραφήσεων και των επισκέψεων στους γιατρούς συνεπάγεται και μεγάλα οικονομικά οφέλη για το κράτος.

ΦΛΑΣ Με τη μεγαλύτερη βάση δεδομένων φαρμάκων στην Ελλάδα: 35.000 εγγραφές αλληλεπιδράσεων φαρμάκων βασισμένες σε ένθετα φαρμάκων και κλινικών μελετών παγκόσμια. Το iTrustMed είναι το μόνο λογισμικό που είναι συμβατό με όλες τις εφαρμογές φαρμακείου!•••

Τι περιέχει το πρόγραμμα

• Αντιστοίχιση δραστικής ουσίας εμπορικής ονομασίας. Πλήρη κατάλογο δραστικών ουσιών και τις αντίστοιχες εμπορικές ονομασίες, ένθετα φαρμάκων (SPC), εμπορικές μορφές, επικινδυνότητα G6PD, ανεπιθύμητες ενέργειες, ενδείξεις, αντενδείξεις, αλληλεπιδράσεις, διανομέα φαρμάκου.

• Πρόβλεψη αλληλεπιδράσεων των φαρμάκων. Σε πραγματικό χρόνο κατά την εκτέλεση της συνταγής ενημερώνεστε αν υπάρχουν πιθανές αλληλεπιδράσεις.

• Πλήρη κατάλογο ανεπιθύμητων ενεργειών σκευασμάτων. Επιλέξτε μια λίστα από τον κατάλογο ανεπιθύμητων ενεργειών και δείτε ποιες δραστικές ουσίες και ποια φάρμακα μπορεί να τις προκαλέσουν.

• Επεξηγηματική λίστα μικροβιολογικών εξετάσεων. Δείτε επεξηγηματικά τα αποτελέσματα των μικροβιολογικών εξετάσεων.

• Κατάλογο των θεραπευτικών βοτάνων, δέντρων και φυτών. Δείτε τις θεραπευτικές ιδιότητες βοτάνων, δέντρων και φυτών και πληροφορίες γι’ αυτά.

• Λίστα επικινδυνότητας λόγω έλλειψης G6PD. Δείτε ποια φάρμακα και ποιες τροφές θα πρέπει να αποφεύγονται από άτομα με έλλειψη του ενζύμου G6PD. • Συνταγές φαρμάκων, συνταγές καλλυντικών και ανεπιθύμητες ενέργειες συστατικών καλλυντικών. Πρόσβαση σε μια τεράστια βάση δεδομένων από συνταγές της αρχαιότητας (Αγίου Όρους, Διοσκουρίδη, Ιπποκράτη, κ.ά.), καθώς και καλλυντικών με φυσικά συστατικά.

41

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η νέα έκθεση της Task Force Αποστολή της ΟΔΕ είναι να στηρίξει την κυβέρνηση στην επίτευξη της ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής, μεταξύ άλλων, της παροχής στήριξης για τη δημιουργία του Οργανισμού Ανάπτυξης, με σκοπό τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας, καθώς και προσπαθειών ρύθμισης της τεχνικής βοήθειας για την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης πολιτικής στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας 42

/ Απρίλιος 2013

• Η Ελλάδα ενέκρινε στις 26 Μαρτίου 2013 έναν χάρτη πορείας ριζικής μεταρρύθμισης του τομέα υγείας • Δώδεκα υποεπιτροπές για τη μεταρρύθμιση του συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης

Τ

η Μεγάλη Δευτέρα δημοσιοποιήθηκε η τέταρτη τριμηνιαία έκθεση της Task Force για την Ελλάδα. Αναγνωρίζει ότι η χώρα μας έχει κάνει αποφασιστικά βήματα προόδου κατά το πρώτο τρίμηνο του 2013, που ήδη φέρνουν αποτελέσματα, φέρνοντας ως παράδειγμα την επανέναρξη των εργασιών στα μεγάλα οδικά έργα τον Απρίλιο. Ας δούμε την έκθεση και τι αναφέρει για την υγεία:

Η ΟΔΕ (Ομάδα Δράσης για την Ελλάδα) διοργανώνει την παροχή τεχνικής βοήθειας για τη στήριξη ενός ευρέος φάσματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες πρέπει να υλοποιηθούν από την ελληνική κυ-

βέρνηση, μεταρρυθμίσεων που πρωτίστως συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής. Η τεχνική βοήθεια που παρέχεται από την ΟΔΕ αποτελεί πόρο που τίθεται στη διάθε-

43

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Κ

ατά το πρώτο τρίμηνο του 2013, η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε σε ένα ευρύ φάσμα μεταρρυθμίσεων. Ειδικότερα, σημείωσε πρόοδο στον σχεδιασμό της αναδιοργάνωσης των ελληνικών υπουργείων και ξεκίνησε σημαντικές μεταρρυθμίσεις του επιχειρηματικού περιβάλλοντος

ση των ελληνικών αρχών στην προσπάθειά τους να ενισχύσουν τη δημόσια διοίκηση, να εκσυγχρονίσουν το κανονιστικό τους σύστημα και να θέσουν τα θεμέλια ενός αναπτυξιακού μοντέλου βασισμένου στην επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις. Το χρονικό διάστημα από τον Δεκέμβριο έως τον Μάρτιο του 2013 αναλήφθηκαν πολιτικές δεσμεύσεις για διοικητικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, και με προσπάθειες ώστε να αποφέρουν το μέγιστο δυνατό όφελος για τη χώρα. Ωστόσο, μετά από 5 έτη οικονομικής συρρίκνωσης, υπάρχει όλο και μεγαλύτερη πίεση από τον γενικό πληθυσμό για αναστροφή στην οικονομική πορεία. Οι οικονομικές συνθήκες εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά δύσκολες, με αύξηση της ανεργίας (27,2% τον Ιανουάριο 2013) και ευρεία δυσπραγία. Η ανάπτυξη και η κοινωνική συνοχή έχουν καταστεί κύριο μέλημα της κυβέρνησης. Αποστολή της ΟΔΕ είναι να στηρίξει την κυβέρνηση στην επίτευξη των στόχων αυτών μέσω, μεταξύ άλλων, της παροχής στήριξης για τη δημιουργία του Οργανισμού Ανάπτυξης, με σκοπό τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας, καθώς και προσπαθειών ρύθμισης της τεχνικής βοήθειας για την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης πολιτικής στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας. Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2013, η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε σε ένα ευρύ φάσμα μεταρρυθμίσεων. Ειδικότερα, σημείωσε πρόοδο στον σχεδιασμό της αναδιοργάνωσης των ελληνικών υπουργείων και ξεκίνησε σημαντικές μεταρρυθμίσεις του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Οι προσπάθειες αυτές θα πρέπει να διατηρηθούν και να ολοκληρωθούν επιτυχώς. Πρόοδος έχει σημειωθεί σε θεσμικό

44

/ Απρίλιος 2013

επίπεδο στη μεταρρύθμιση της φορολογικής διοίκησης με τη στήριξη της παρεχόμενης τεχνικής βοήθειας. Ωστόσο, είναι πολύ νωρίς ακόμη να διαπιστωθεί εάν οι μεταρρυθμίσεις αυτές έχουν οδηγήσει σε μόνιμη αύξηση της ικανότητας του κράτους να εισπράττει φόρους.

Παραδείγματα μεταρρυθμίσεων Τα παρακάτω είναι μερικά πρόσφατα παραδείγματα μεταρρυθμιστικών βημάτων που έχουν υλοποιηθεί, υποστηριζόμενα από την τεχνική βοήθεια που συντονίζεται από την ΟΔΕ: Μεταρρύθμιση της κεντρικής διοίκησης: Έχει ολοκληρωθεί η επανεξέταση της οργάνωσης των περισσότερων ελληνικών υπουργείων - που αντιστοιχεί σε περίπου 206.000 υπαλλήλους. Το γεγονός αυτό άνοιξε τον δρόμο, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2013, για την έγκριση των προτάσεων από το Ελληνικό Συμβούλιο Μεταρρυθμίσεων υπό την εποπτεία του πρωθυπουργού της Ελλάδας. Συμβάσεις παραχώρησης αυτοκινητοδρόμων: οι επιτόπιες εργασίες άρχισαν εκ νέου τον Απρίλιο του 2013. Συνεχίζονται παράλληλα οι συζητήσεις προκειμένου να εξασφαλισθεί η μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση των έργων, με βάση τη «συμφωνία επαναφοράς» που παρουσιάστηκε τον Ιανουάριο. Η απόφαση σχετικά με τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση αναμένεται ότι θα ληφθεί τον Ιούνιο. Διευκόλυνση των εξαγωγών: Μετά από μια διεξοδική εξέταση των ελέγχων προ του εκτελωνισμού για δύο σημαντικά εξαγόμενα προϊόντα (νωπά φρούτα και

φέτα) ακολούθησε γρήγορα η έκδοση νομοθεσίας για τη θέσπιση ορισμένων αρχικών απλουστεύσεων των ελέγχων και των μεθόδων εργασίας. Εξωδικαστική επίλυση διαφορών: Με βάση την παροχή τεχνικής βοήθειας για τον σχεδιασμό της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, καθιερώθηκε πρόσφατα σύστημα διαμεσολάβησης στην Ελλάδα. Περιλαμβάνει τριετή εκστρατεία που θα βοηθά τους πολίτες να αποφεύγουν χρονοβόρες και δαπανηρές δικαστικές διαδικασίες και την ανάπτυξη κέντρων κατάρτισης διαπιστευμένων διαμεσολαβητών.

Παροχή τεχνικής βοήθειας Κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 2013, οι ελληνικές αρχές έκαναν μεγαλύτερη χρήση της τεχνικής βοήθειας, προκειμένου να στηρίξουν ένα ευρύτερο φάσμα μεταρρυθμίσεων. Η ΟΔΕ (Ομάδα Δράσης για την Ελλάδα) στηρίζει, επί του παρόντος, ένα εκτεταμένο φάσμα προσπαθειών μεταρρύθμισης σε 12 κύριους τομείς πολιτικής: 1. επιτάχυνση των έργων πολιτικής συνοχής 2. πρόσβαση σε χρηματοδότηση/στον χρηματοπιστωτικό τομέα 3. μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης 4. προϋπολογισμό και φορολογία 5. καταπολέμηση της διαφθοράς και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες 6. επιχειρηματικό περιβάλλον 7. δημόσια υγεία 8. μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος 9. αγορά εργασίας, κοινωνική ασφάλιση 10. μετανάστευση, άσυλο και σύνορα, καινοτομία και εκπαίδευση 11. λοιπές δραστηριότητες της ΟΔΕ Εκτός από τους τομείς πολιτικής που περιγράφονται στην τελευταία τριμηνιαία έκθεση, η ΟΔΕ έχει δραστηριοποιηθεί στην παροχή τεχνικής βοήθειας για τη μεταρρύθμιση του κανονιστικού πλαισίου όσον αφορά τις υποδομές μεταφορών και υπηρεσιών κοινής ωφελείας. Το όλο εγχείρημα αποβλέπει στη βελτίωση των επιδόσεων των εν λόγω κρίσιμων τομέων, καθώς και στη στήριξη των ιδιωτικοποιήσεων και την ολοκλήρωση του κτηματολογίου. Η τεχνική βοήθεια έχει επίσης αρχίσει να στηρίζει έργα στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της προστασίας του περιβάλλοντος και του τουρισμού. Η έκταση της εμπλοκής της ΟΔΕ σε κάθε τομέα πολιτικής έχει επίσης αυξηθεί. Κάθε

ένας από τους 12 τομείς πολιτικής περιλαμβάνει έναν ορισμένο αριθμό έργων ποικίλης κλίμακας και πολυπλοκότητας. Συνολικά, η ΟΔΕ έχει ή είχε εμπλακεί σε 93 άξονες δράσης στους 12 τομείς. Από αυτούς: 68 είναι ενεργοί: παρέχεται τεχνική βοήθεια κατά τους τελευταίους τρεις μήνες και έχει προγραμματιστεί περαιτέρω δραστηριότητα για το επόμενο τρίμηνο.

18 περαιτέρω έργα βρίσκονται στο προπαρασκευαστικό στάδιο. Εδώ, η ΟΔΕ διερευνά λύσεις τεχνικής βοήθειας για να ανταποκριθεί σε αιτήματα των ελληνικών αρχών.

3 έργα έχουν ολοκληρωθεί: έχουν υποβληθεί τα προγραμματισμένα παραδοτέα και δεν υπήρξε αίτηση για επακόλουθες ενέργειες. Οι άξονες δράσης των ολοκληρωμένων έργων αφορούν τεχνική βοήθεια για την κατάρτιση χάρτη πορείας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης παράνομων εσόδων και της φοροδιαφυγής, τον νομοθετικό έλεγχο νομικά κατοχυρωμένων επαγγελμάτων, την πρόσβαση στα νομικά επαγγέλματα (επανεξέταση του κώδικα δικηγόρων).

4 έργα είναι ανενεργά από την άποψη ότι, μετά τις αρχικές δραστηριότητες, δεν παρατηρήθηκε καμία εξέλιξη κατά τους τελευταίους 3 μήνες λόγω αλλαγής προτεραιοτήτων. Οι άξονες δράσης των ανενεργών έργων αφορούν σε τεχνική βοήθεια για διαδικασίες εξυγίανσης τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών, μεταρρύθμιση των συστημάτων εγγύησης ασφαλίσεων, πρόσβαση στη χρηματοδότηση (σχεδιασμός νέων χρηματοδοτικών μέσων) και καταπολέμηση της ανεργίας των νέων. Σημαντική ενίσχυση παρατηρήθηκε στην παροχή τεχνικής βοήθειας κατά το πρώτο

Δ

ιευκόλυνση των εξαγωγών: Μετά από μια διεξοδική εξέταση των ελέγχων προ του εκτελωνισμού για δύο σημαντικά εξαγόμενα προϊόντα (νωπά φρούτα και φέτα) ακολούθησε γρήγορα η έκδοση νομοθεσίας για τη θέσπιση ορισμένων αρχικών απλουστεύσεων των ελέγχων και των μεθόδων εργασίας

45

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η

ΟΔΕ (Ομάδα Δράσης για την Ελλάδα) στηρίζει, επί του παρόντος, ένα εκτεταμένο φάσμα προσπαθειών μεταρρύθμισης σε 12 κύριους τομείς πολιτικής

46

τρίμηνο του 2013. Άνω του 30% της τεχνικής βοήθειας (όπως μετράται βάσει των ημερών παρουσίας/συνεδριάσεων εμπειρογνωμόνων) ή του 40% του συνόλου των επισκέψεων εμπειρογνωμόνων, με μέριμνα της ΟΔΕ από την εποχή της σύστασής της, τον Σεπτέμβριο του 2011, παρασχέθηκε κατά τη διάρκεια του εν λόγω τριμήνου. Περισσότερο από το ήμισυ της συντονισμένης από την ΟΔΕ τεχνικής βοήθειας, όπως μετράται βάσει των ημερών επιτόπιας παρουσίας εμπειρογνωμόνων, διοχετεύθηκε στη στήριξη μεταρρυθμίσεων στους τομείς του προϋπολογισμού και της διοικητικής μεταρρύθμισης. Άλλοι τομείς ενεργού πολιτικής σύμφωνα με τον εν λόγω δείκτη περιλαμβάνουν το επιχειρηματικό περιβάλλον, την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσό-

ταμείων για τη στήριξη της τεχνικής βοήθειας. Οι προσπάθειες για την ταχεία αξιοποίηση των πόρων αυτών συνεχίζονται, στο πλαίσιο των κανόνων διαχείρισης των διαρθρωτικών ταμείων. Η ΟΔΕ στηρίζει επίσης τις ελληνικές αρχές με πολλούς άλλους τρόπους. Για παράδειγμα, τα μέλη της ΟΔΕ συνεισφέρουν στον πολιτικό διάλογο (π.χ. στους τομείς της υγείας και των ιδιωτικοποιήσεων) και διευκολύνουν τη διεπαφή μεταξύ των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των ελληνικών υπουργείων σε συγκεκριμένες υποθέσεις παραβάσεων.

δων από παράνομες δραστηριότητες/την καταπολέμηση της διαφθοράς και την υγεία. Εκτός από τη διοργάνωση των βραχυχρόνιων αποστολών, η ΟΔΕ έχει μεριμνήσει για τη διευκόλυνση της σύναψης συμφωνιών επιχορήγησης ή/και συνεισφοράς/ ανάθεσης αρμοδιοτήτων με διεθνείς οργανισμούς (όπως ΔΝΤ, ΟΕΕ/ΟΗΕ, WBG), καθώς και με εθνικούς δημόσιους φορείς για την παροχή τεχνικής βοήθειας στην Ελλάδα, συνολικού ύψους άνω των 8 εκατ. ευρώ. Η ελληνική κυβέρνηση έχει στη διάθεσή της επαρκείς πόρους από τα διαρθρωτικά ταμεία, προκειμένου να χρηματοδοτήσει την τεχνική βοήθεια για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τη δημιουργία ικανών υποδομών στη δημόσια διοίκηση. Λόγω της πιεστικής ανάγκης να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις, επείγει η αναζήτηση τρόπων επιστράτευσης των αχρησιμοποίητων επιλέξιμων κονδυλίων των διαρθρωτικών

έναν χάρτη πορείας («Υγεία σε δράση») ριζικής μεταρρύθμισης του τομέα υγείας, στο πλαίσιο της διευθύνουσας επιτροπής για τη μεταρρύθμιση του τομέα της υγείας (που δημιουργήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2012). Κατά το τελευταίο τρίμηνο, η επιτροπή και η υποεπιτροπή έχουν αρχίσει να ασκούν τις αρμοδιότητές τους. Οι δραστηριότητές τους υποστηρίχθηκαν σε μεγάλο βαθμό από την τεχνική βοήθεια (σειρά αποστολών αξιολόγησης, εκθέσεις και σχέδια προγραμμάτων δράσης). Η νέα κυβέρνηση επιβεβαίωσε τη δέσμευσή της όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, με τη συγκρότηση τον Σεπτέμβριο του 2012 Επιτελικής Επιτροπής Μεταρρύθμισης Υγείας, καθώς και υποεπιτροπών στο πλαίσιο του μνημονίου συμφωνίας. Έχουν συσταθεί οι ακόλουθες υποεπιτροπές: 1. ΕΟΠΥΥ

/ Απρίλιος 2013

Μεταρρύθμιση της υγείας Η Ελλάδα ενέκρινε στις 26 Μαρτίου 2013

2. Νοσοκομειακή διαχείριση 3. Διαγνωστική ομαδοποίηση ασθενών 4. Ηλεκτρονική συνταγογράφηση 5. Τιμολόγηση και επιστροφή δαπανών για φαρμακευτικά προϊόντα 6. Πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη 7. Ανθρώπινοι πόροι 8. Τουρισμός υγείας Η Επιτελική Επιτροπή Μεταρρύθμισης Υγείας είναι αρμόδια για την ανάπτυξη, τον συντονισμό και την παρακολούθηση της εφαρμογής του από κοινού συμφωνηθέντος «χάρτη πορείας» για τις μεταρρυθμίσεις του τομέα υγείας στην Ελλάδα. Οι υποεπιτροπές είναι αρμόδιες για την ανάπτυξη, τον συντονισμό και την εφαρμογή των επιμέρους πυλώνων του «χάρτη πορείας». Η Επιτελική Επιτροπή αποτελείται από

εκπροσώπους του Υπουργείου Υγείας της Ελλάδας, τους επικεφαλής των εθνικών αρχών του τομέα, τους προέδρους των υποεπιτροπών.·Οι εκπρόσωποι της Γερμανίας, ως επικεφαλής τομέα (ως εκπρόσωπος όλων των κρατών-μελών της Ε.Ε.) και η ΟΔΕ συμμετέχουν ως παρατηρητές στις συνεδριάσεις της. Η επιτροπή και οι υποεπιτροπές συνέρχονται σε μηναία βάση. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, η τεχνική βοήθεια υπήρξε καθοριστι-

κή για την τροφοδότηση των εργασιών των υποεπιτροπών: οι περισσότερες από τις αποστολές αξιολόγησης που διοργανώθηκαν από την ΟΔΕ με τους εμπειρογνώμονες των οικείων κρατών-μελών έχουν εκτελεσθεί, με εξαίρεση εκείνη των ανθρωπίνων πόρων και του τουρισμού υγείας. Οι εκθέσεις εκδόθηκαν και διαβιβάσθηκαν. Οι εμπειρογνώμονες συνέβαλαν με μια σειρά σχεδίων δράσης (ηλεκτρονική συνταγογράφηση, τιμολόγηση και επιστροφή των εξόδων για φαρμακευτικά προϊόντα, νοσοκομειακή διαχείριση και ΕΟΠΥΥ - Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας). Σήμερα είναι υπό εξέταση νέοι σημαντικοί τομείς δράσης (δημόσια υγεία, ψυχική υγεία και καταπολέμηση της διαφθοράς στον χώρο της υγείας). Η ΟΔΕ συνεπικου-

Π

ερισσότερο από το ήμισυ της συντονισμένης από την ΟΔΕ τεχνικής βοήθειας, όπως μετράται βάσει των ημερών επιτόπιας παρουσίας εμπειρογνωμόνων, διοχετεύθηκε στη στήριξη μεταρρυθμίσεων στους τομείς του προϋπολογισμού και της διοικητικής μεταρρύθμισης

ρεί παράλληλα τις ελληνικές αρχές κατά τη συγκρότηση χρηματοδοτικού καθεστώτος με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ), που θα μπορούσε να στηρίξει αυτές τις μεταρρυθμίσεις και τη σχετική τεχνική βοήθεια. Για τον σκοπό αυτόν υπεγράφη κοινή δήλωση προθέσεων από τον υπουργό Υγείας, τον επικεφαλής της ομάδας δράσης, τον περιφερειακό διευθυντή της ΠΟΥ και τον επικεφαλής τομέα, στις 10 Απριλίου 2013.

Επόμενα βήματα Κατά την προσεχή περίοδο είναι σημαντικό να υλοποιηθούν η στρατηγική «Υγεία σε δράση», καθώς και τα θεματικά σχέδια δράσης. Αυτό, μαζί με το βιώσιμο χρηματοοικονομικό καθεστώς, θα επιτρέψει την κλιμάκωση της τεχνικής βοήθειας και την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων. •••

47

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

• Ο εμβολιασμός είναι μία από τις σημαντικότερες πράξεις που πραγματοποιούνται για το συμφέρον τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων

Κώστας Γουργουλιάνης*

Ο εμβολιασμός το καλύτερο όπλο έναντι του πνευμονιόκοκκου Του Αιμίλιου Νεγκή

*Καθηγητής πνευμονολογίας και πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι 1,6 εκατ. άνθρωποι (μικρά παιδιά και ενήλικες) χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από την πνευμονιοκοκκική νόσο

Ό

λα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τον πνευμονιόκοκκο, το μικρόβιο, που προκαλεί εκατομμύρια θανάτους παιδιών και ηλικιωμένων κάθε χρόνο, μας παρουσιάζει ο καθηγητής πνευμονολογίας και πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, κ. Κώστας Γουργουλιάνης. Εξηγεί πώς μεταδίδεται, ποιες νόσους προκαλεί, ποια άτομα κινδυνεύουν περισσότερο και έχουν ανάγκη προστασίας. Και το καλύτερο όπλο έναντι της πνευμονιοκοκκικής νόσου είναι ο εμβολιασμός. Τι είναι ο πνευμονιόκοκκος; Είναι ένα βακτήριο που προκαλεί σοβαρές ασθένειες, όπως πνευμονία, μηνιγγίτιδα, σήψη και οξεία μέση ωτίτιδα (λοί-

48

μωξη του μέσου ωτός), συχνά απειλητικές για τη ζωή των μικρών παιδιών, αλλά και των ενηλίκων. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά

/ Απρίλιος 2013

49

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο

πνευμονιόκοκκος, εκτός από πνευμονία, μπορεί επίσης να προκαλέσει μηνιγγίτιδα, σηψαιμία και οξεία μέση ωτίτιδα. Ιδιαίτερα επικίνδυνη είναι η μηνιγγίτιδα και οι βαριές περιπτώσεις πνευμονίας που συνοδεύονται από βακτηριαιμία

ότι 1,6 εκατ. άνθρωποι (μικρά παιδιά και ενήλικες) χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από την πνευμονιοκοκκική νόσο. Πώς μεταδίδεται; Αυτός ο παθογόνος μικροοργανισμός αποικίζει τους βλεννογόνους της μύτης και του φάρυγγα πολλών ανθρώπων (φορείς), σε ποσοστό ως και 60%, ανάλογα με την ηλικία, χωρίς το γεγονός αυτό να σημαίνει ότι θα νοσήσουν. Ο πνευμονιόκοκκος μεταφέρεται μέσω μολυσμένων σταγονιδίων, για παράδειγμα με τον βήχα ή το φτέρνισμα, στις ευπαθείς ομάδες, όπως είναι τα μικρά ανεμβολίαστα βρέφη και οι ενήλικες άνω των 50 ετών. Ποιες νόσους προκαλεί; Ο πνευμονιόκοκκος, εκτός από πνευμονία, μπορεί επίσης να προκαλέσει μηνιγγίτιδα, σηψαιμία και οξεία μέση ωτίτιδα. Ιδιαίτερα επικίνδυνη είναι η μηνιγγίτιδα και οι βαριές περιπτώσεις πνευμονίας που συνοδεύονται από βακτηριαιμία. Για τα παιδιά υπάρχει κίνδυνος θανάτου από τις πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις, καθώς και πρόκληση μόνιμων βλαβών. Στους ενήλικες οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις προκαλούν πνευμονία, βακτηριαιμία, πνευμονικό απόστημα ή εμπύημα, μηνιγγίτιδα. Ποιες ηλικίες κινδυνεύουν περισσότερο; Το ανοσολογικό σύστημα των βρεφών και των μικρών παιδιών παρουσιάζει κάποιες ατέλειες και σε συγκεκριμένες περιπτώσεις αντιδρά διαφορετικά από αυτό των ενηλίκων. Ο πνευμονιόκοκκος είναι ένα βακτήριο που περιβάλλεται από μια κάψα πολυσακ-

50

/ Απρίλιος 2013

χαρίτη. Ως τη συμπλήρωση του 5ου έτους της ηλικίας τους, τα παιδιά έχουν περιορισμένες ικανότητες να αναπτύξουν αντισώματα κατά αυτών των βακτηρίων. Αυτή είναι και η αιτία του συγκριτικά υψηλού κινδύνου μετάδοσης της νόσου και της υψηλής συχνότητας εμφάνισης ασθενειών από τέτοια βακτήρια κατά τα 5 πρώτα χρόνια της ζωής. Οι ενήλικες, με την πάροδο των χρόνων, έχουν ένα επιβαρυμένο ανοσιακό σύστημα και ειδικά όταν υπάρχουν συνοδά νοσήματα (ΧΑΠ, καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδης διαβήτης κ.ά.). Βάσει των συστάσεων του Υπουργείου Υγείας (21/12/2011, Αρ. Πρ. Τ1/Γ.Π.οικ.140958), αν ανήκετε στις παρακάτω ομάδες, τότε η πιθανότητα να νοσήσετε είναι μεγαλύτερη: Παιδιά ηλικίας<5 ετών και ενήλικες > 50 ετών Παιδιά, έφηβοι και ενήλικες που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα: 1. Συγγενείς αντισωματικές ανεπάρκειες 2. Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη εξαιτίας νοσήματος ή θεραπείας) 3. Σπληνική δυσλειτουργία ή ασπληνία, π.χ. δρεπανοκυτταρική νόσο, υπερσπληνισμό, χειρουργική αφαίρεση του σπλήνα 4. Νεφρωσικό σύνδρομο 5. Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα 6. Καρδιακή νόσο με σοβαρές αιμοδυναμικές διαταραχές 7. Χρόνιες πνευμονοπάθειες, συμπεριλαμβανομένων της οξείας βρογχίτιδας, του εμφυσήματος, του άσθματος και της κυστικής ίνωσης 8. Χρόνιοι καπνιστές

9. Διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού από συγγενείς ή επίκτητες αιτίες 10. Κοχλιακά εμφυτεύματα Τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά; Σε γενικές γραμμές, οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις μπορούν να αντιμετωπιστούν με αντιβιοτικά. Ωστόσο, πρέπει να ληφθούν υπόψη δύο προβλήματα σχετικά με τη θεραπεία: Οι βαριές πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις εξελίσσονται ραγδαία. Σε πολλές περιπτώσεις, η θεραπεία με αντιβιοτικά ξεκινά με καθυστέρηση. Τα ανθεκτικά στα αντιβιοτικά στελέχη πνευμονιόκοκκου κερδίζουν συνεχώς έδαφος. Σε παγκόσμιο επίπεδο παρατηρείται συνεχώς αυξανόμενη αντίσταση του πνευμονιόκοκκου στα αντιβιοτικά, και ιδιαίτερα στην πενικιλλίνη και την ερυθρομυκίνη. Αυτή η αντίσταση είναι ιδιαίτερα υψηλή σε κάποιες χώρες της Ευρώπης (π.χ. στην Ισπανία). Στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί για την Ελλάδα, για το διάστημα 20012004, δείχνουν ότι η αντοχή του πνευμονιόκοκκου στην πενικιλλίνη φτάνει το 44,6% και στην ερυθρομυκίνη το 43,6% (τα στοιχεία προέρχονται από παιδιά με πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις). Σύμφωνα με μελέτη από τον ελλαδικό χώρο - από το 2005 έως το 2007 - (μετά την κυκλοφορία του 7δύναμου πνευμονιοκοκκικού εμβολίου), εκτιμήθηκε ότι η αντοχή του πνευμονιόκκοκου στην πενικιλλίνη μειώθηκε κατά 94% στα εμβολιασμένα παιδιά με το7δύναμο συζευγμένο εμβόλιο. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν στελέχη του πνευμονιόκοκκου που εξακολουθούν να παραμένουν ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, όπως ο 19A, ο 19F και ο 6Α.

Αυτό οφείλεται, σε σημαντικό βαθμό, στην ευρεία και άσκοπη χρήση αντιβιοτικών, η οποία οδηγεί σε «προσαρμογή» των παθογόνων μικροοργανισμών στα αντιβιοτικά, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη αντοχής σε αυτά. Πώς αντιμετωπίζονται οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις; Ο εμβολιασμός είναι μία από τις σημαντικότερες πράξεις που πραγματοποιούνται για το συμφέρον τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων, προκειμένου να προστατευθούν από θανατηφόρα λοιμώδη νοσήματα. Σκοπός των εμβολίων είναι να ισχυροποιήσουν το ανοσολογικό σύστημα εναντίον συγκεκριμένων μικροβίων, έτσι ώστε να είναι ικανός ο οργανισμός να αντισταθεί στα συγκεκριμένα μικρόβια όταν ξαναέρθει σε επαφή μαζί τους. Ειδικότερα για τις επικίνδυνες πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις (όπως για παράδειγμα τη μηνιγγίτιδα, τη σηψαιμία και την πνευμονία), υπάρχει το 13δύναμο συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο, που μπορεί να προστατέψει αποτελεσματικά τα βρέφη και τα παιδιά κάτω των 5 ετών. Πρόσφατα το 13δύναμο συζευγμένο εμβόλιο απέκτησε μια νέα ένδειξη για ενήλικες άνω των 50 ετών, για την προστασία τους με μία μόνο δόση, από τη διεισδυτική πνευμονιοκοκκική νόσο, που περιλαμβάνει τη βακτηριαιμική πνευμονία, τη μηνιγγίτιδα και τη βακτηριαιμία. Επίσης, το εμβόλιο αυτό μπορεί να συγχορηγηθεί με το εποχικό εμβόλιο της γρίπης. Το εμβόλιο αυτό συμπεριλήφθηκε στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού των ενηλίκων και καλύπτεται από όλα τα ταμεία κατά 100%.•••

Ο

πνευμονιόκοκκος είναι ένα βακτήριο που περιβάλλεται από μια κάψα πολυσακχαρίτη. Ως τη συμπλήρωση του 5ου έτους της ηλικίας τους, τα παιδιά έχουν περιορισμένες ικανότητες να αναπτύξουν αντισώματα κατά αυτών των βακτηρίων. Αυτή είναι και η αιτία του συγκριτικά υψηλού κινδύνου μετάδοσης της νόσου και της υψηλής συχνότητας εμφάνισης ασθενειών από τέτοια βακτήρια κατά τα 5 πρώτα χρόνια της ζωής

51

ΕΡΕΥΝΑ

• Το 2012 1,9 εκατ. Έλληνες αγόρασαν on-line προϊόντα

Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Αυξάνεται το ηλεκτρονικό εμπόριο

Τη μεγαλύτερη αύξηση στις on-line αγορές η έρευνα κατέγραψε στις ταξιδιωτικές υπηρεσίες, που από την 3η βρέθηκαν στην 1η θέση το 2012

Π

αρά την κρίση, το ηλεκτρονικό εμπόριο στη χώρα μας ανθεί. Σύμφωνα με την ετήσια έρευνα που πραγματοποιεί το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, το 2012 περίπου 1,9 εκατ. Έλληνες αγόρασαν on-line προϊόντα ή υπηρεσίες αξίας 2,9 δισ. ευρώ!

Τα στοιχεία ανακοινώθηκαν στο 8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διαδικτύου και Ηλεκτρονικού Επιχειρείν που οργάνωσε η Ελληνική Εταιρεία Διοικήσεως Επιχειρήσεων και το Οικονομικό Πανεπι-

52

στήμιο Αθηνών, στην «Αθηναΐδα». Όπως έδειξαν τα δεδομένα, οι Έλληνες πραγματοποίησαν κατά μέσο όρο, ετησίως, 20 αγορές μέσω του διαδικτύου μέσης αξίας 1.600 ευρώ!

/ Απρίλιος 2013

Στους βασικούς δείκτες μέτρησης της online αγοράς είχαμε αύξηση το 2012 κατά 25-35%, ενώ στις συνολικές αγορές η αύξηση ήταν πάνω από 50% σε σχέση με το 2011. Η μεγάλη σημασία του διαδικτύου για τις αγορές καταγράφεται επίσης από την τάση ότι οι on-line καταναλωτές για το 50% των αγορών τους που έκαναν το 2012 σε φυσικά καταστήματα είχαν ψάξει, συγκρίνει προϊόντα και κάνει έρευνα αγοράς στο internet πριν κάνουν την αγορά. Όσον αφορά τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που αγοράσθηκαν on-line το 2012, παρατηρούμε ένα μεγάλο εύρος κατηγοριών, που αποτελεί στοιχείο πλέον ωριμότητας της ελληνικής αγοράς. Τη μεγαλύτερη αύξηση είχαμε στις ταξιδιωτικές υπηρεσίες (από την 3η στην 1η θέση), που συνδυάζεται με την επιτυχή λειτουργία πολύ επαγγελματικών on-line ταξιδιωτικών πρακτορείων, που προσφέρουν πλέον ολοκληρωμένες υπηρεσίες εντός και εκτός Ελλάδας. Επίσης μεγάλη αύξηση είχαμε στα είδη ένδυσης και υπόδησης (από τη 10η στην 5η θέση), λόγω των προτιμήσεων των Ελλήνων καταναλωτών για αγορά επώνυμων, αλλά ταυτόχρονα φθηνών προϊόντων, που ήδη προσφέρουν αρκετά ηλεκτρονικά καταστήματα πλέον στην κατηγορία αυτή. Αξιοσημείωτη είναι πλέον η εμφάνιση για πρώτη φορά μιας νέας μεγάλης κατηγορίας υπηρεσιών γύρω από τηλεπικοινωνίες, ασφάλειες, ενοικίαση/πώληση, χρηματοοικονομικά/νομικά. Όσον αφορά τις τρεις σούπερ μεγάλες κατηγορίες αγορών, τα φυσικά προϊόντα έχουν την πρωτιά, με τις υπηρεσίες να έρχονται δυναμικά δεύτερες (λόγω τουρισμού και εμφάνισης των νέων υπηρεσιών) και τα ψηφιακά προϊόντα με αρκετή δια-

53

ΕΡΕΥΝΑ

Εύρος προιόντων και υπηρεσιών για τις on-line αγορές 7% 8% 9% 11% 13% 14% 15%

Υπηρεσίες νομικές - χρηματοοικονομικά Ενοικίαση - αγορά -πώληση αυτοκινητου Ενοικίαση- αγορά-πώληση σπιτιού Ασφάλειες (ζωής, αυτοκινήτου) Υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών Φάρμακα, βιταμίνες, συμπληρώματα διατροφής Βρεφικά-παιδικά είδη Παιχνίδια για Η/Υ Είδη λιανεμπορίου-supermarket E-gambling Κοσμήματα και ρολόγια Προιόντα προσωπικής φροντίδας Διαμονή σε καταλύματα Παραγελία έτοιμου φαγητού Ταινίες-Μουσική Εισητήρια για εκδηλώσεις Οικιακά είδη (έπιπλα - ηλεκτρικές συσκευές) Βιβλία Είδη ένδυσης και υπόδυσης Software Ηλεκτρονικές συσκευές Εξαρτήματα και περιφερειακός εξοπλισμός Η/Υ Ταξιδιωτικές υπηρεσίες

21% 23% 24% 27%

Σ

39% 46% 47% 48% 53% 53% 58% 59% 69% 72% 73% 93%

Εύρος προιόντων και υπηρεσιών για τις on-line αγορές 0

Μ

0,1

εγάλη αύξηση είχαμε στα είδη ένδυσης και υπόδησης (από τη 10η στην 5η θέση), λόγω των προτιμήσεων των Ελλήνων καταναλωτών για αγορά επώνυμων, αλλά ταυτόχρονα φθηνών προϊόντων, που ήδη προσφέρουν αρκετά ηλεκτρονικά καταστήματα πλέον στην κατηγορία αυτή

54

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1

φορά στην 3η θέση. Για την αξία των αγορών υπάρχει ένα εμφανές segmentation της αγοράς, αφού τα 2/3 των χρημάτων ξοδεύονται σε προϊόντα/υπηρεσίες τεχνολογίας και τουρισμού και μόνο το 1/3 σε όλες τις άλλες 20 κατηγορίες. Αναμένουμε βέβαια τα επόμενα χρόνια αυτό το ποσοστό να αυξηθεί στο επίπεδο των δυτικοευρωπαϊκών χωρών. Στις σημαντικές συμπεριφορές των online αγοραστών καταγράφουμε ότι μόνο το 61% των αγορών πραγματοποιήθηκε σε ελληνικά sites (σε αντίθεση με την τάση των ευρωπαϊκών χωρών, όπου το 80% των αγορών είναι από εθνικά/τοπικά sites). Άρα αναμένουμε τα επόμενα χρόνια να αυξάνεται το ποσοστό αυτό και να πλησιάζει σταδιακά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Τα sites των on-line προσφορών επηρεάζουν τον Έλληνα, αφού 8/10 τα επισκέπτονται και 6/10 αγοράζουν μέσω των προσφορών (μόνο βέβαια 7% πολύ συχνά). Στην παραλαβή των προϊόντων η επίσκεψη στο κατάστημα δεν είναι αμελητέα συμπεριφορά (την προτιμούν 1/3 καταναλωτές), ενώ η αξία των on-line αγορών για το 2013 αναμένεται να κυμανθεί στα ίδια επίπεδα. Η δυσπιστία των Ελλήνων για το διαδίκτυο και τις αγορές από απόσταση είναι ο κύριος παράγοντας επιρροής στην επιλογή on-line εταιρείας, αφού 7/10 on-line καταναλωτές αναφέρουν ως πρώτο παράγοντα επιλογής ηλεκτρονικού καταστήματος την «προσφορά ασφαλούς τρόπου πληρωμής μέσω γνωστού φορέα». Στη δεύτερη θέση, όπως και πέρσι, παραμένουν οι ξεκάθαροι όροι χρήσης (π.χ. η επιστροφή προϊόντων), ενώ πολύ κοντά είναι η ευκολία στην πλοήγηση/επιλογή, η εξυπηρέτηση και η ευχρηστία/σχεδίαση του site. Το

/ Απρίλιος 2013

τους βασικούς δείκτες μέτρησης της on-line αγοράς είχαμε αύξηση το 2012 κατά 25-35%, ενώ στις συνολικές αγορές η αύξηση ήταν πάνω από 50% σε σχέση με το 2011

ενδιαφέρον είναι ότι πλέον ο Έλληνας online καταναλωτής αναφέρει όλες τις μεταβλητές επιλογών που ανήκουν στις 4 μεγάλες κατηγορίες θεμάτων που λαμβάνουμε υπόψη στην ανάπτυξη ενός επιτυχημένου ηλεκτρονικού καταστήματος: ασφάλεια/ πιστοποίηση, site (γρήγορο/εύχρηστο), εξυπηρέτηση, branding. Παρόλα αυτά, τα 2/3 αναφέρουν ότι πολύ πιθανόν να αγόραζαν από ένα ηλεκτρονικό κατάστημα, ακόμα και αν δεν κάλυπτε τα παραπάνω κριτήρια, αλλά είχε χαμηλές τιμές και πολλές προσφορές. Αυτό είναι χαρακτηριστικό των εθνικών οικονομιών σε ύφεση. Όσον αφορά τους τρόπους πληρωμής, η αντικαταβολή παραμένει ακόμη στην πρώτη θέση, χαρακτηρίζοντας την ιδιαιτερότητα του Έλληνα on-line αγοραστή. Παρόλα αυτά, τα υψηλά ποσοστά της πιστωτικής κάρτας (με 48%), του Pay Pal (με 43%) και της χρεωστικής κάρτας (με 38%) καταγράφουν τη σταδιακή αλλαγή συμπεριφοράς των Ελλήνων καταναλωτών ως προς την εμπιστοσύνη και την ασφάλεια των συναλλαγών, αλλά και τη σοβαρή προσπάθεια των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στην Ελλάδα για την προσφορά σχετικών ασφαλών υπηρεσιών, καθώς και για τη συνεχή ενημέρωση και εκπαίδευση των Ελλήνων online καταναλωτών. Παρότι οι Έλληνες έχουν πολύ υψηλά ποσοστά αγορών από το εξωτερικό, η έρευνα καταδεικνύει ότι υπάρχουν προβλήματα σε αυτές τις on-line συναλλαγές αφού 1/3 περίπου αντιλαμβάνεται προβλήματα με την ασφάλεια/θεσμικό πλαίσιο, ½ αναφέρεται στην προβληματική κατάσταση των logistics (π.χ. έγκαιρη παράδοση, έξοδα αποστολής), ενώ 1/5 παραλαμβάνει συνήθως το προϊόν σε άσχημη κατάσταση.•••

55

AΡΘΡΟ

• Το όλο θέμα της διαχείρισης, και εμμέσως των προμηθειών των νοσοκομείων, βρίσκεται μετά από 16 χρόνια σε λανθάνουσα κατάσταση

ΕΣΥ

Δεκαέξι χρόνια το αναλύουµε... τίποτα δεν κάνουµε! Του Χρήστου Καζάση, Εμβιομηχανικού, εμπειρογνώμονα βιοϊατρικής τεχνολογίας

Σωτήριον έτος 1997: Οι τεράστιες διαστάσεις των υπερτιμολογήσεων και των µιζών στον χώρο της υγείας, που μαζί µε την κακοδιοίκηση και την αδιαφορία έχουν οδηγήσει στα πρόθυρα

56

«Μία από τις βασικές προϋποθέσεις του Συστήματος Υγείας είναι η ορθολογικοποίηση στη διαχείριση των προμηθειών των νοσοκομείων όπου επικρατεί οργανωμένη αταξία», δήλωνε υπουργός Υγείας το 2001. Δώδεκα χρόνια μετά, το τότε άναρχο σύστημα των προμηθειών ιατρικού εξοπλισμού παραμένει εν ζωή της χρεωκοπίας πολλά ελληνικά νοσοκομεία, αποτελούσαν το μείζον πρόβληµα του υπουργείου Υγείας. Οι αποκαλύψεις αυτές είχαν προκαλέσει τη δικαστική παρέµβαση σε ανώτατο

/ Απρίλιος 2013

57

AΡΘΡΟ

Ε

πτά απλές δράσεις ηλεκτρονικής διαχείρισης των διαγωνισμών ενάντια στην κακοδιοίκηση και τη διαφθορά, οι οποίες ενισχύουν και τη διαφάνεια

Τ

ο γεγονός της ανύπαρκτης διαχείρισης της ιατρικής τεχνολογίας δεν έχει σχέση με το ποιος φορέας έχει την ευθύνη διενέργειας του διαγωνισμού, αλλά με ποιες διαδικασίες και κριτήρια πραγματοποιούνται οι διαγωνισμοί αυτοί

58

επίπεδο και την έρευνα για καταστρατήγηση των όρων του ανταγωνιστού, ενώ ο υπουργός Υγείας δήλωνε αποφασισμένος να καθαρίσει την «κόπρο του Αυγείου» και ανακοίνωνε νέα µέτρα για τον έλεγχο του κόστους των προμηθειών. Το πακέτο µέτρων για τον έλεγχο του κόστους των προμηθειών, αλλά και γενικότερα για τον εξορθολογισµό της διαχείρισης των νοσοκομείων στον τοµέα της υγείας ανακοίνωνε το 1997 ο υπουργός Υγείας. Τα μέτρα ήταν: Εθνικό παρατηρητήριο ή Κέντρο Τεκµηρίωσης για έρευνα της αγοράς και έλεγχο των τιµών της αγοράς και δηµιουργίας προδιαγραφών. Επιτροπή Ανάλυσης και Ελέγχου του κόστους σε κάθε νοσοκοµείο για την επεξεργασία των οικονοµικών δεδοµένων, δίνοντας ιδιαίτερη έµφαση στην κατανάλωση φαρµάκων, υγειονοµικού υλικού, αντιδραστηρίων και γενικά αναλώσιµων προϊόντων και λειτουργικών δαπανών. Η μηχανοργάνωση των νοσοκοµείων για τον έλεγχο της ποσότητας των προµηθειών, που αποτελούσε το πρόγραµµα για την εξυγίανση των προµηθειών στα δηµόσια νοσοκοµεία (νόμος του 1995). Για την αγορά ιατρικού εξοπλισμού θα απαιτείτο: Έγκριση σκοπιµότητας για την τεκµηρίωση της αναγκαιότητας και της αποδοτικότητας (κόστος/ωφέλεια). Σύνταξη προδιαγραφών. Θα πρέπει οι προδιαγραφές να είναι τέτοιες που να επιτρέπουν και να διευκολύνουν τη µεγαλύτερη δυνατή συµµετοχή. ∆εν είναι λίγες οι φορές όπου οι προδιαγραφές, ουσιαστικά, υποκρύπτουν ταυτότητα προϊόντος. Φυσικά, όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν

/ Απρίλιος 2013

και µηχανισµούς ελέγχου. Για τον σκοπό αυτό προβλεπόταν η δυνατότητα πρόσληψης οικονομολόγων και άλλων ειδικοτήτων, ώστε να στελεχωθεί η σχετική υπηρεσία του υπουργείου Υγείας. Το όλο θέμα της διαχείρισης, και εμμέσως των προμηθειών των νοσοκομείων, βρίσκεται μετά από 16 χρόνια σε λανθάνουσα κατάσταση. Πολλοί υπουργοί παρουσίασαν νομοσχέδια και ψηφίσθηκαν νόμοι που θα έβαζαν τέλος στο σύστημα της σπατάλης, της διαφθοράς, αλλά και της αναποτελεσματικότητας. «Μία από τις βασικές προϋποθέσεις του Συστήματος Υγείας είναι η ορθολογικοποίηση στη διαχείριση των προμηθειών των νοσοκομείων όπου επικρατεί οργανωμένη αταξία», δήλωνε υπουργός Υγείας το 2001. Δώδεκα χρόνια μετά, το τότε άναρχο σύστημα των προμηθειών ιατρικού εξοπλισμού παραμένει εν ζωή. Αν ανατρέξει κάποιος στα πρακτικά της βουλής για τις προμήθειες των νοσοκομείων, θα διαπιστώσει με έκπληξη την ανυπαρξία κρίσης, γνώσης και θέσης πάνω στα θέματα διαχείρισης των προμηθειών των νοσοκομείων. Και θα διερωτηθεί, πώς οι άλλες χώρες έχουν λύσει το θέμα των προμηθειών. Γιατί δεν αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις, ενστάσεις, ασφαλιστικά μέτρα, ακυρώσεις, επαναλήψεις, προσφυγές, καταγγελίες και κάθε πιθανό ένδικο μέσο για να μην ολοκληρωθεί ποτέ ένας διαγωνισμός; Η απάντηση είναι απλή: αντιμετωπίζουν το θέμα με γνώση, θέση, αξιολόγηση και κρίση. Ακόμη και ο Συνήγορος του Πολίτη εξέτασε αναφορές σχετικές µε τις προµήθειες δηµόσιων νοσοκοµείων και εστιαζόταν στην έγκαιρη εξόφληση τιµολογίων, στη διαδικασία κατακύρωσης προµήθειας, στα προβλήµατα κοστολόγησης ή, τέ-

λος, στην απόρριψη ειδών. Από τη διερεύνηση των αναφορών διαφάνηκαν ορισµένα σηµεία τριβής στη διενέργεια των προµηθειών, που αντανακλούν γενικότερες αδυναµίες του συστήµατος και, ως εκ τούτου, χρήζουν συνολικής προσέγγισης. Μεταξύ άλλων εντοπιζόταν, ειδικότερα, ανάγκη για: Διασαφήνιση των όρων προκήρυξης, των προδιαγραφών των προϊόντων και της διαδικασίας διενέργειας διαγωνισµών. Την εξεύρεση και την αποτελεσµατικότερη διασφάλιση πόρων των νοσοκοµείων, καθώς και την καταβολή των οφειλών των ασφαλιστικών οργανισµών προς αυτά. Την επανεξέταση του υφιστάµενου συστήµατος προµηθειών των δηµοσίων νοσοκοµείων, µέσα από την ανάληψη σχετικής νοµοθετικής πρωτοβουλίας.

Σωτήριον έτος 2008: Έντεκα χρόνια αργότερα, πάλι υπουργική δήλωση και δέσμευση: Aπό την 1η Σεπτεµβρίου οι προµήθειες υγείας θα γίνονται µε νέο καθεστώς. Πρόκειται για ένα ολοκληρωµένο σύστηµα προµηθειών σύµφωνα µε τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα, µε στόχο τη διαφάνεια και τον θεµιτό ανταγωνισµό. Το νέο σύστηµα προµηθειών συγκεντρώνει τις ανάγκες όλων των νοσοκοµείων της χώρας, ώστε να υπάρχει ένα ισορροπηµένο Ενιαίο Πρόγραµµα Προµηθειών. Οι συµβάσεις - πλαίσιο που καταρτίζονται θα πρέπει να µπορούν να καλύψουν πολλά προϊόντα και υπηρεσίες υγείας. Το σύστημα δηµιουργεί τις προϋποθέσεις άµεσης εξόφλησης των προµηθευτών, µε την απαίτηση µείωσης των τιµών των προϊόντων/υπηρεσιών υγείας. Σε συνδυασµό µε το Μητρώο Προµηθευτών Υγείας, που θα επικαιροποιείται συνεχώς µε αυστηρά κριτήρια και προϋποθέσεις, θα αποκλείονται προµηθευτές αµφιβόλου ποιότητας αγαθών και υπηρεσιών. Βελτίωση αναµένεται να υπάρξει και στις προδιαγραφές των υλικών, για να απαλλαγεί το σύστηµα υγείας από «φθηνά υλικά» που αποδεικνύονται… άχρηστα.

Σήμερα Η ιατρική τεχνολογία (μηχανήματα και υλικά) συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην παραγωγικότητα, την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα του νοσοκομείου. Οι τρεις αυτοί δείκτες εξαρτώνται από τη χρήση και τη διαχείριση της τεχνολογί-

ας, η ύπαρξη της οποίας επηρεάζεται από το σύστημα προμηθειών. Η τεχνολογία δεν αποτελεί δαπάνη υγείας, όπως πολλοί σε αυτήν τη χώρα πιστεύουν και διατυμπανίζουν. Η ανορθόδοξη διαχείρισή της προκαλεί τις δαπάνες και τις συναλλαγές. Το γεγονός της ανύπαρκτης διαχείρισής της δεν έχει σχέση με το ποιος φορέας έχει την ευθύνη διενέργειας του διαγωνισμού, αλλά με ποιες διαδικασίες και κριτήρια πραγματοποιούνται οι διαγωνισμοί αυτοί. Ενδεικτικό παράδειγμα διαδικασίας εκτέλεσης διαγωνισμού: Αξονικός τομογράφος Γενικού Νοσοκομείου Σερρών 1. Στις 13.10.2010, με απόφαση του υπουργού Υγείας, εγκρίνεται η προμήθεια του αξονικού τομογράφου, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ με προϋπολογισμό 500.000 ευρώ. Από τις 13.10.2010 χρειάσθηκαν 14 μήνες για τις διαδικασίες ένταξης, έγκρισης, τροποποίησης του προϋπολογισμού σε 350.000 ευρώ με ΦΠΑ, και διενέργειας του διαγωνισμού με αριθμό διακήρυξης 12/18.10.2010, που προσδιορίσθηκε στις 13.12.2011.

2. Ο διαγωνισμός αυτός ακυρώνεται λόγω των τεχνικών προδιαγραφών και επαναπροκηρύσσεται σαν Α’ επαναληπτικός διεθνής δημόσιος διαγωνισμός με αριθμό διακήρυξης 3/1.2.2012 για τις 27.3.2012. Μέχρι εδώ είμαστε στις 531 ημέρες.

3. Ο διαγωνισμός αυτός ξανά ακυρώνεται λόγω ενστάσεων κατά των τεχνικών προδιαγραφών και επαναπροκηρύσσεται σαν Β’ επαναληπτικός διεθνής δημόσιος διαγωνισμός με αριθμό διακήρυξης 8/30.3.2012 για τις 29.5.2012. Μέχρι εδώ είμαστε στις 593 ημέρες. Για τον

Η

μέχρι τώρα εμπειρία δείχνει πως ο ορθολογισμός, αν και είναι το πιο ενδεδειγμένο φάρμακο για τον «μεγάλο ασθενή» (το νοσοκομείο), δεν έχει ποτέ μέχρι σήμερα χρησιμοποιηθεί για την επίλυση ή τον σχεδιασμό προβλημάτων του χώρου της υγείας. Ουδέποτε μέχρι τώρα έχουν κληθεί εκπρόσωποι των εταιρειών ή επαγγελματικοί φορείς για να εκφράσουν τις απόψεις και τις προτάσεις τους για τα προβλήματα των προμηθειών των νοσοκομείων

59

AΡΘΡΟ

Ε

νιαίο, για όλους τους φορείς, ιστότοπο υποχρεωτικής δημοσίευσης όλων των προκηρύξεων και διαγωνισμών, με αντίστοιχη κατηγοριοποίηση

60

διαγωνισμό κατέθεσαν προσφορά οι εξής εταιρείες: SIEMENS PHILIPS GENERAL ELECTRIC HEALTHCARE TOSHIBA (μέσω της αντιπροσωπείας της στην Ελλάδα, ΠΡΩΤΟΝ Α.Ε.).

4. Στις 12.6.2012 η επιτροπή του διαγωνισμού αποφασίζει τη συμμετοχή όλων των εταιρειών στην επόμενη φάση της αξιολόγησης των τεχνικών προσφορών και τη συνέχιση της διαδικασίας του διαγωνισμού με την αποσφράγιση των τεχνικών προσφορών των εταιρειών και την αξιολόγησή τους. Μέχρι εδώ είμαστε στις 607 ημέρες. Η αξιολόγηση ακόμη δεν έχει αρχίσει.

5. Στις 9.4.2012 ο διοικητής της 4ης ΥΠΕ

Ισπανία, Βαρκελώνη:.Διάρκεια 160 ημέρες Σαμπατέλ: .................Διάρκεια 85 ημέρες Βέλγιο, Λιέγη:............Διάρκεια 126 ημέρες Αμβέρσα:...................Διάρκεια 126 ημέρες Βρυξέλλες: ................Διάρκεια 225 ημέρες Σλοβακία, Κόσιτζε:.....Διάρκεια 265 ημέρες Αυστρία, Βιέννη:.........Διάρκεια 90 ημέρες Ρουμανία, Πλοέστι:....Διάρκεια 107 ημέρες Δεκαέξι χρόνια μελετάμε και αναλύουμε το σύστημα προμηθειών στα νοσοκομεία. Δεκαέξι χρόνια διαβάζουμε και ακούμε δηλώσεις υπουργών Υγείας. Δεκαέξι χρόνια ψηφίζονται νόμοι και προεδρικά διατάγματα, γίνονται ρυθμίσεις για τις προμήθειες στα νοσοκομεία. Δημιουργούνται φορείς. Στελεχώνονται Υπηρεσίες. Ανατίθενται μελέτες μέσω προγραμμάτων ΕΣΠΑ. Αναρτώνται στο διαδίκτυο προδιαγραφές για δια-

αποφασίζει την έγκριση του πρακτικού αξιολόγησης των τεχνικών προσφορών με τον αντίστοιχο πίνακα βαθμολογίας και την ενημέρωση των εταιρειών για τη συμμετοχή τους στο επόμενο στάδιο του διαγωνισμού. Φτάσαμε αισίως στις 909 ημέρες από την απόφαση για την αγορά ενός αξονικού τομογράφου στο νοσοκομείο. Και βρισκόμαστε ακόμη στο δεύτερο στάδιο (από τα 5 συνολικά) του διαγωνισμού. Αν υπάρξουν (το πιο πιθανό) ενστάσεις για τη βαθμολογία ή για τη συμμετοχή στην τεχνική αξιολόγηση, το νοσοκομείο εκτιμάται ότι μπορεί να ελπίζει στην εγκατάσταση του αξονικού τομογράφου το 2014! Αξίζει να δει κανείς τι συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και ποιος είναι ο χρόνος ολοκλήρωσης ενός αντίστοιχου διαγωνισμού:

βούλευση, αλλά δεν λαμβάνονται υπόψη, χωρίς καμία αιτιολόγηση. Κάτι δεν πάει καλά. Τι δεν υπάρχει και τι πρέπει να γίνει; Απλές δράσεις ηλεκτρονικής διαχείρισης των διαγωνισμών ενάντια στην κακοδιοίκηση και τη διαφθορά, οι οποίες ενισχύουν και τη διαφάνεια: 1. Ενιαίο, για όλους τους φορείς, ιστότοπο υποχρεωτικής δημοσίευσης όλων των προκηρύξεων και διαγωνισμών, με αντίστοιχη κατηγοριοποίηση (κανονικών και πρόχειρων).

2. Ενιαίο σημείο υποχρεωτικής δημοσίευσης όλων των βημάτων της διαγωνιστικής διαδικασίας με τους προβλεπόμενους μέγιστους χρόνους διεκπεραίωσης.

3. Ενιαίο σημείο υποχρεωτικής δημοσίευσης των αποτελεσμάτων των διαγωνισμών (τιμές, τύποι προϊόντων, κατασκευαστές, ποσότητες κ.λπ.).

/ Απρίλιος 2013

4. Απλοποίηση των υποβαλλόμενων δικαιολογητικών στους διαγωνισμούς των νοσοκομείων με τη χρήση Βεβαίωσης Εγκεκριμένου Προμηθευτή για τον περιορισμό της γραφειοκρατίας.

5. Δημιουργία εγχειριδίου με τις κατηγορίες των υλικών που θα χρησιμοποιούνται από τους φορείς με καταγραφή κατασκευαστή, τύπου και μέγιστο λειτουργικό κόστος.

6. Σύνταξη κλινικών προδιαγραφών και όχι τεχνικών προδιαγραφών, που θα διαμορφώνονται με βάση τις κλινικές ανάγκες των φορέων, ύστερα από δημόσια διαβούλευση και αιτιολογημένη απόρριψη ή αποδοχή.

7. Νέο ΠΔ ή κανονισμός Προμηθειών Μονάδων Υγείας.

Οι παραπάνω απλές ενέργειες είναι χαμηλού κόστους και άμεσης υλοποίησης, για τις οποίες αρκεί η πολιτική βούληση. Τα δεδομένα αυτά θα αυξήσουν τη διαφάνεια των συναλλαγών, την υπευθυνότητα των υπαλλήλων, θα δημιουργήσουν μια καλή βάση για βελτιώσεις και θα αποκαλύψουν τους «αδύναμους κρίκους» των διαδικασιών, ενώ θα βελτιώσουν και το κόστος λειτουργίας των νοσοκομείων. Η μέχρι τώρα εμπειρία δείχνει πως ο ορθολογισμός, αν και είναι το πιο ενδεδειγμένο φάρμακο για τον «μεγάλο ασθενή» (το νοσοκομείο), δεν έχει ποτέ μέχρι σήμερα χρησιμοποιηθεί για την επίλυση ή τον σχεδιασμό προβλημάτων του χώρου της υγείας. Ουδέποτε μέχρι τώρα έχουν κληθεί εκπρόσωποι των εταιρειών ή επαγγελματικοί φορείς για να εκφράσουν τις απόψεις και

Α

ντί εκπρόσωποι των επαγγελματικών φορέων με γνώσεις στο αντικείμενο να αποτελούν τους τεχνικούς συμβούλους του υπουργείου Υγείας, διάφοροι «ημέτεροι» κομματικοί, ημιμαθείς, δημιουργούν τις σημερινές καταστάσεις

τις προτάσεις τους για τα προβλήματα των προμηθειών των νοσοκομείων. Αντί εκπρόσωποι των επαγγελματικών φορέων με γνώσεις στο αντικείμενο να αποτελούν τους τεχνικούς συμβούλους του υπουργείου Υγείας, διάφοροι «ημέτεροι» κομματικοί, ημιμαθείς, δημιουργούν τις σημερινές καταστάσεις. Πώς είναι λοιπόν δυνατόν να λυθούν τα προβλήματα των προμηθειών, που επιτείνονται ακόμη περισσότεροι από τις συνθήκες της οικονομικής κρίσης, αλλά και από το ίδιο το σύστημα, το οποίο αγνοεί, σκοπίμως ή όχι, πρακτικές ορθολογισμού, σωστής αξιολόγησης της κατάλληλης τεχνολογίας και ανάλογου σχεδιασμού λύσεις. Μήπως διακρίνει κανείς οµοιότητες στη δημιουργία εντυπώσεων και αναποτελεσματικότητα στην υλοποίηση και εφαρμογή των συνεχών δηλώσεων και δεσμεύσεων; •••

61

Οικονομική επικαιρότητα

1. BERGMANN KORD 62 2. Novartis Hellas 62 3. Αρτηριακή Υπέρταση 64 4. Υ γεία 66 5. D EMO 67 6. Αγκυλοποιητική Σπονδυλαρθρίτιδα 68 7. Στοματική υγεία 68

2.

BERGMANN KORD: Νέα μέθοδος

Π

Μια νέα, πρωτοποριακή τεχνική αποκατάστασης μαλλιών για ογκολογικούς ασθενείς εφαρμόζει αποκλειστικά η κλινική μαλλιών BERGMANN KORD στην Ελλάδα και την Κύπρο

ρόκειται για την εξειδικευμένη τεχνική HOS-2 και αποτελεί το πρώτο προϊόν στον κόσμο που εγκρίθηκε από τον FDA (Εθνικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ) ως ιατρικό προϊόν αποκατάστασης των μαλλιών για τις περιπτώσεις απώλειάς τους λόγω ιατρικών καταστάσεων (χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία). Η νέα τεχνική υπερτερεί κατά πολύ σε σχέση με την περούκα παθήσεων. Η υπεροχή αυτή έγκειται στη διασφάλιση των ακόλουθων πλεονεκτημάτων για τον ασθενή: Ο ασθενής μπορεί να διατηρήσει την αρχική εικόνα των μαλλιών του (όπως ήταν πριν την έναρξη των θεραπειών), καθώς η τεχνική εξασφαλίζει απόλυτα φυσικό αποτέλεσμα που δεν έχει καμία διαφορά από τα δικά του μαλλιά προ θεραπείας και επομένως δεν γίνεται αντιληπτή.

πό διάφορους κλάδους της αγοράς, οι οποίες, στο σύνολό τους, απασχολούν 36.498 εργαζόμενους. Από αυτούς, μέρος στην έρευνα έλαβαν 13.159 εργαζόμενοι. Η Novartis Hellas, αναγνωρίζοντας τη σημασία της ισορροπίας ανάμεσα στην επαγγελματική και την προσωπική ζωή, θέσπισε ένα πλήθος δράσεων και πρωτοβουλιών, για τις οποίες και αξιολογήθηκε. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι: Εβδομάδα «Be healthy week», στο πλαίσιο της οποίας γίνονται δραστηριότητες που προάγουν την υγιεινή διατροφή και ζωή γενικότερα, Οργάνωση εταιρικών ομαδικών δραστηριοτήτων με πεζοπορία βουνού, Συμμετοχή στον Κλασικό Μαραθώνιο και στον Ημιμαραθώνιο, Συμβουλές από διατροφολόγο για ισορροπημένη διατροφή, Εκπαίδευση για σωστή ορθοπεδική στάση κατά την ώρα εργασίας, Διοργάνωση ενός «Be Healthy» πάρτι στον χώρο του εστιατορίου με πολλά υγιεινά εδέσματα. Στις παροχές της εταιρείας συμπεριλαμβάνεται γεύμα με πολύ χαμηλό κό-

στος για τον εργαζόμενο, με δυνατότητα να το πάρει και πακέτο, προσφέρονται καλάθι με φρούτα στα γραφεία, δωρεάν πλύσιμο αυτοκινήτου δύο φορές τον μήνα, ανεφοδιασμός καυσίμων, ευέλικτο ωράριο εργασίας (δυνατότητα μία ημέρα την εβδομάδα εργασία από το σπίτι), καθώς και μία ημέρα άδεια όταν ο εργαζόμενος έχει εργαστεί όλο το Σαββατοκύριακο. Επίσης, το 2012 η εταιρεία επιδότησε 31 εργαζομένους για μεταπτυχιακές σπουδές και μαθήματα ξένων γλωσσών, ενώ μέσα σε ένα έτος προώθησε την εξέλιξη 70 ανθρώπων σε ανώτερες θέσεις. Ταυτόχρονα, λειτουργεί πρόγραμμα που υποστηρίζει και προωθεί τη διαφορετικότητα του τρόπου σκέψης και των αντιλήψεων σε ένα περιβάλλον ανοικτής επικοινωνίας, καθώς και την εκπροσώπηση των γυναικών σε ηγετικές θέσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εργαζόμενοι της εταιρείας είναι πολύ ευαισθητοποιημένοι όσον αφορά τον εθελοντισμό. Τον Μάιο του 2012, στο πλαίσιο του εορτασμού της Ημέρας Εθελοντικής Κοινωνικής Προσφοράς της Novartis, περίπου 450 εργαζόμενοι στην Αθήνα και

Novartis Hellas

Πρώτη θέση ανάμεσα στις φαρμακευτικές εταιρείες κατέκτησε η Novartis Hellas στην ετήσια έρευνα Best Workplaces που διοργάνωσε, για 11η συνεχή χρονιά, το Great Place to Work Institute Hellas με την ακαδημαϊκή συνδρομή του ALBA Graduate Business School. Η τελική κατάταξη των μεγάλων επιχειρήσεων (απασχολούν περισσότερους από 250 εργαζομένους) έγινε με γνώμονα τις ανώνυμες απαντήσεις των εργαζομένων, οι οποίοι αξιολόγησαν την πολιτική διαχείρισης ανθρωπίνου δυναμικού των εταιρειών τους, μέσω του ερωτηματολογίου TrustIndex, καθώς και τις απαντήσεις της Διεύθυνσης Ανθρωπίνων Πόρων αναφορικά με τις πρακτικές Διοίκησης Προσωπικού στα δύο ερωτηματολόγια CultureAudit. Γενικότερα, η Novartis Hellas βρέθηκε στην πρώτη δεκάδα των μεγάλων επιχειρήσεων για το καλύτερο εργασιακό περιβάλλον. Η έρευνα Best Workplaces 2013 πραγματοποιήθηκε το φθινόπωρο του 2012 και η αξιολόγηση των εταιρειών ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2013. Συνολικά συμμετείχαν 51 εταιρείες α-

62

1.

/ Απρίλιος 2013

για ογκολογικούς ασθενείς Έχει μόνιμη εφαρμογή των νέων μαλλιών (δηλαδή το hair system παραμένει τοποθετημένο όλο το 24ωρο και δεν αφαιρείται όπως οι περούκες). Μπορεί να περιποιείται τα νέα μαλλιά όπως ακριβώς και τα φυσικά (λούσιμο, χτένισμα, βαφή κ.ά.). Υπάρχει η δυνατότητα οικονομικής κάλυψης της εξειδικευμένης τεχνικής HOS-2 από όλα τα ασφαλιστικά ταμεία. Η τεχνική HOS-2 βασίζεται στη δημιουργία εξατομικευμένου hair system, που αποτελείται από ειδική μεμβράνη στην οποία εμφυτεύονται φυσικά μαλλιά ίδιας ποιότητας με τα μαλλιά του ασθενούς. Στη συνέχεια, η μεμβράνη επικολλάται στο τριχωτό της κεφαλής όπου και εφαρμόζει τέλεια και με απόλυτη σταθερότητα δίχως να υπάρχει η ανάγκη να αφαιρείται. Η μεμβράνη κατασκευάζεται από υπο-

80 στη Θεσσαλονίκη προσέφεραν εθελοντική εργασία σε 8 διαφορετικούς Μη Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς. Βασική προτεραιότητα της εταιρείας αποτελεί η ανάπτυξη των ανθρώπων. Γι’ αυτόν το σκοπό αναπτύχθηκε από την ομάδα εκπαίδευσης ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα που ονομάζεται NLSD και δημιουργήθηκε ειδικά για Commercial Managers, όπως FLMs, NSMs, Περιφερειακούς Διευθυντές Πωλήσεων, Brand Directors και Group Brand Directors, προκειμένου να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους. Το NLSD οργανώνεται σε συνεργασία με ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο, και συγκεκριμένα το Hellenic American University, και λειτουργεί ως προ MBA, παρέχοντας τη βασική γνώση με ακαδημαϊκή αναγνώριση για εκείνους που επιθυμούν να συνεχίσουν σε επαγγελματικό πτυχίο MBA από το Hellenic American University. Ο στόχος του προγράμματος είναι να εξοπλίσει καλύτερα τα εμπορικά στελέχη της εταιρείας, ώστε να αντιμετωπίσουν δραστικά όλες τις αλλαγές στο περιβάλλον του φαρμάκου, αναπτύσσοντας

αλλεργικό υλικό, είναι απολύτως ασφαλής και επιτρέπει στο δέρμα να αναπνέει ελεύθερα χωρίς να επηρεάζεται η υγιεινή του. Επιπλέον, λόγω της εξαιρετικής της λεπτότητας, δεν αφαιρεί από το άτομο την αίσθηση των εξωτερικών ερεθισμάτων. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθυνθούν σε οποιοδήποτε από τα επιστημονικά κέντρα της BERGMANN KORD στην Ελλάδα και την Κύπρο για δωρεάν διάγνωση και ενημέρωση από τους ειδικούς της κλινικής, καθώς και στο 800 11 00 111 (γραμμή χωρίς χρέωση από σταθερό για όλη την Ελλάδα) ή στο www.kord.gr για περισσότερες πληροφορίες.

περαιτέρω τις ηγετικές ικανότητες και τις επιχειρησιακές γνώσεις τους ως το ουσιαστικό μέρος του επιχειρησιακού στρατηγικού πλάνου. Οι συμμετέχοντες αναπτύσσουν περαιτέρω την επιχειρηματική αντίληψή τους και εναρμονίζουν τις αρχές της Novartis με υψηλά πρότυπα ηγεσίας.

O Διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού Γιώργος Γκόλιας μαζί με τον Πρόεδρο & Διευθύνοντα Σύμβουλο της Novartis Hellas Georg Schroeckenfuchs

63

Οικονομική επικαιρότητα

Με κεντρικό μήνυμα «Ο χρόνος μετρά όταν έχεις Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση», πραγματοποιείται φέτος ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας για την Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση (ΠΑΥ), με κύριο χορηγό τη φαρμακευτική εταιρεία βιοτεχνολογίας Actelion

Μ

«Ο χρόνος μετρά όταν έχεις

3.

ε αφορμή τον εορτασμό της ημέρας, ο Σύλλογος Ασθενών «Πνευμονική Υπέρταση Ελλάδος», που αποτελεί το ελληνικό τμήμα του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Ασθενών με Πνευμονική Υπέρταση (PHA EUROPE), διοργάνωσε εκδήλωση στην οποία υπογραμμίστηκε ότι η Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση είναι μια νόσος στην οποία η διάγνωση καθυστερεί, εξελίσσεται ταχύτατα και έχει, παράλληλα, σοβαρό αντίκτυπο στους πάσχοντες και στις οικογένειές τους. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν και τα αποτελέσματα πρόσφατης διεθνούς έρευνας για την ευρύτερη επίδραση της ΠΑΥ στην ποιότητα ζωής των ασθενών και των φροντιστών τους, τις σημαντικές αρνητικές επιδράσεις στη δυνατότητα για εργασία και το οικογενειακό εισόδημα, την ανάγκη για πληροφόρηση των ασθενών και του κοινού, αλλά και για την επίδραση της ασθένειας στις συναισθηματικές και κοινωνικές σχέσεις των ασθενών. Ενδεικτικά, όπως ανέφερε ο κ. Παναγιώτης Καρυοφύλλης, Καρδιολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου: Περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς (56%) και ένας αντίστοιχος αριθμός φροντιστών (57%) είπαν ότι η ΠΑΥ έχει σημαντική επίδραση στην καθημερινότητά τους, με το 85% των ασθενών και το 29% των φροντιστών να δηλώνουν ότι η απασχόλησή τους έχει επηρεαστεί αρνητικά, με τα ποσοστά να αυξάνονται όσο επιδεινώνονται τα συμπτώματα της νόσου.

73% των ασθενών δηλώνουν ότι το οικογενειακό τους εισόδημα μειώθηκε εξαιτίας της νόσου, με αποτέλεσμα πολλές οικογένειες να ζουν κάτω από το όριο του μέσου εθνικού

64

/ Απρίλιος 2013

εισοδήματος.

55% των ασθενών και το ένα τρίτο των φροντιστών τους αισθάνονται απομονωμένοι, κυρίως λόγω της έλλειψης ενημέρωσης και κατανόησης των φίλων και συγγενών για θέματα που αφορούν στην ασθένεια. Σχεδόν το 25% των φροντιστών δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να συνδυάσουν την περιποίηση των ασθενών με ΠΑΥ με την εκπλήρωση των καθημερινών τους υποχρεώσεων. Η έρευνα αυτή, όπως επεσήμανε στη συνέχεια η κα Ιωάννα Αλυσανδράτου, Πρόεδρος του Συλλόγου «Πνευμονική Υπέρταση Ελλάδος», παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για το πώς η ΠΑΥ επηρεάζει τις ζωές των ασθενών και των φροντιστών πέρα από τη σωματική επιβάρυνση που προκαλεί η νόσος, μια διάσταση η οποία δεν είχε μέχρι πρότινος τύχει διεξοδικής διερεύνησης. Αυτό δείχνει ότι οι ευρύτερες ανάγκες των ασθενών με ΠΑΥ και των φροντιστών τους, προς το παρόν, δεν καλύπτονται, και οι προσπάθειες όλων των φορέων θα πρέπει να στοχεύουν στη βελτίωση του επιπέδου περίθαλψης και ενημέρωσης που προσφέρεται στους ασθενείς και τους φροντιστές». Όπως επεσήμανε ο κ. Ιωάννης Λεκάκης, Καθηγητής Καρδιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών & Πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας για την Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας για τη σωστή αντιμετώπιση της Πνευμονικής Αρτηριακής Υπέρτασης (ΠΑΥ), επιβάλλεται ο έλεγχος και η τακτική παρακολούθηση των ασθενών να γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα τα οποία υπάρχουν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, καθώς και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας. Σήμερα, υπάρχουν φαρμακευτικές θεραπείες που συμβάλλουν αποτελεσματικά τόσο στη βελτίωση των συμπτωμάτων και της ποιότητας ζωής των ασθενών όσο και στην καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου. Στο περιθώριο της εκδήλωσης, η κα Ελένη Γ. Τέντου, Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος της Actelion, δήλωσε σχετι-

Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση» κά: «Επιβραβεύουμε το θάρρος, αλλά την ψυχική δύναμη των ασθενών με ΠΑΥ και μας βρίσκουν συνοδοιπόρους στον καθημερινό αγώνα τους. Η Actelion, με μακροπρόθεσμη δέσμευση στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών με ΠΑΥ, διαθέτει διεθνώς πέντε σκευάσματα για την αντιμετώπιση της νόσου σε κάθε στάδιο εξέλιξής της. Όραμα αλλά και πεποίθησή μας είναι ότι συνεχίζοντας την επένδυσή μας στην έρευνα και ανάπτυξη νέων θεραπειών, θα βγούμε νικητές στη μάχη ενάντια σε αυτήν τη σπάνια νόσο». Η Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση είναι μια σπάνια εξελισσόμενη νόσος, που οφείλεται στην προοδευτική στένωση των πνευμονικών αρτηριών που συνδέουν τη δεξιά πλευρά της καρδιά με τους πνεύμονες. Καθώς αναπτύσσεται η ΠΑΥ, η ροή του αίματος διαμέσου των πνευμονικών αρτηριών περιορίζεται και η δεξιά πλευρά της καρδιάς λειτουργεί υπό αυξανόμενη πίεση για να μπορέσει να ωθήσει

το αίμα προς τους πνεύμονες. Επειδή πολλά από τα αρχικά συμπτώματα της ΠΑΥ – δύσπνοια, αίσθημα σύσφιξης στον θώρακα και κόπωση – είναι ήπια και μη ειδικά, οι ασθενείς διαγιγνώσκονται συχνά όταν η νόσος τους είναι ήδη πολύ σοβαρή. Ακόμη και σε ήπια συμπτωματικούς ασθενείς έχει πτωχή πρόγνωση εάν μείνει χωρίς θεραπεία. Ωστόσο, η έγκαιρη διάγνωση, η συστηματική παρακολούθηση και η θεραπευτική αντιμετώπιση έχουν συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της πρόγνωσης των ασθενών αυτών τα τελευταία χρόνια. Παρά το γεγονός ότι ΠΑΥ είναι μια σπάνια ασθένεια, με εκτιμώμενη συχνότητα εμφάνισης 15-50 περιπτώσεις ανά εκατομμύριο, η συχνότητά της είναι σημαντικά υψηλότερη σε ορισμένες ομάδες ασθενών υψηλού κινδύνου, όπως οι ασθενείς με Λύκο, με HIV/AIDS, με Συγγενή Καρδιοπάθεια, με Δρεπανοκυτταρική Αναιμία καθώς και οι ασθενείς με Σκληρόδερμα.

65

Οικονομική επικαιρότητα

Υγεία: Σεμινάριο λαπαροσκοπικής χειρουργικής

4.

Σύγχρονες τεχνολογίες και τεχνικές λαπαροσκοπικής χειρουργικής του παχέος εντέρου παρουσιάστηκαν στον πρώτο κύκλο εκπαιδευτικών σεμιναρίων που συνδιοργανώνουν το Ερευνητικό-Πειραματικό Κέντρο της ELPEN, η 6η Χειρουργική Κλινική του Νοσοκομείου «Υγεία» και η Johnson & Johnson Hellas

Τ

α σεμινάρια πραγματοποιούνται σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Χειρουργικής- European Surgical Institute (ESI – Αμβούργο, Γερμανία) και υπό την αιγίδα της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας και της Εταιρείας Ιατρικών Σπουδών. Οι συμμετέχοντες εκπαιδευόμενοι χειρουργοί λαμβάνουν αναγνωρισμένο δίπλωμα από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Χειρουργικής (ESI) και μόρια συνεχιζόμενης εκπαίδευσης. Τα διήμερα εκπαιδευτικά σεμινάρια θα πραγματοποιηθούν σε 4 κύκλους, από τους οποίους ο πρώτος πραγματοποιήθηκε 2627 Απριλίου, στο Υβριδικό Χειρουργείο του «Υγεία» και στα εργαστήρια του Ερευνητικού - Πειραματικού Κέντρου της ELPEN, με τη συμμετοχή 20 εκπαιδευόμενων χειρουργών. Ακολουθούν άλλοι τρεις κύκλοι, 28 - 29 Ιουνίου, 27 – 28 Σεπτεμβρίου και 29 – 30 Νοεμβρίου. Μέχρι σήμερα, στο πλαίσιο των σεμιναρίων, έχουν εκπαιδευθεί πάνω από 300 χειρουργοί στη λαπαροσκοπική χειρουργική του εντέρου & ορθού και σε ποικιλία επεμβάσεων, όπως χαμηλή πρόσθια εκτομή ορθού, ενδοσφιγκτηριακή εκτομή ορ-

66

/ Απρίλιος 2013

θού, ολική κολεκτομή κ.ά., με χρήση τεχνολογίας αιχμής. Φέτος, οι συμμετέχοντες, στον πρώτο κύκλο του σεμιναρίου, παρακολούθησαν κλινικά εργαστήρια που περιλάμβαναν: παρακολούθηση χειρουργικών επεμβάσεων ζωντανά στο χειρουργείο και μαγνητοσκοπημένων λαπαροσκοπικών κολεκτομών της 6ης Χειρουργικής Κλινικής με επεξήγηση των χειρουργικών χρόνων βήμα προς βήμα, καθώς και τη διενέργεια χειρουργικών επεμβάσεων σε προσομοιωτές από τους συμμετέχοντες χειρουργούς. Σε κάθε χειρουργικό τραπέζι αντιστοιχούν ένας εκπαιδευτής χειρουργός της κλινικής και 2 έως 3 εκπαιδευόμενοι χειρουργοί.

5.

DEMO: Νέο υγρό φακών επαφής Η ελληνική βιομηχανία φαρμάκων DEMO παρουσίασε το νέο υγρό φακών επαφής New Sept Total, συνεχίζοντας μια παράδοση 45 χρόνων κλινικής εμπειρίας

Τ

ο New Sept Total είναι ένα μοναδικό διάλυμα πολλαπλών χρήσεων για όλους τους μαλακούς φακούς επαφής και τους φακούς υδρογέλης. Αυτό που κάνει το New Sept Total μοναδικό είναι η περιεκτικότητά του σε εκχύλισμα χαμομηλιού (αριθ. πατέντας 11386025.8), με τις γνωστές, από την εποχή του Ιπποκράτη έως και σήμερα, επιστημονικά αποδεδειγμένες σε όλους ιδιότητες και δράσεις. Το εκχύλισμα χαμομηλιού, μοναδικό για αντίστοιχα προϊόντα, κάνει το New Sept Total να δρα καταπραϋντικά, προσφέροντας στον χρήστη απαλότητα κατά την εφαρμογή όσο διαρκεί η χρήση. Το New Sept Total παράγεται στην DEMO με την τεχνολογία BFS και παρέχει απόλυτη ασφάλεια στον χρήστη. Κυκλοφορεί σε περιεκτικότητα των 500 ml σε οικονομική τιμή και

στα 100 ml ιδανικό για ταξίδια (travel kit).

H DEMO ΑΒΕΕ είναι μία 100% ελληνική εταιρεία, που κατέχει ηγετική θέση στην παραγωγή ποιοτικών νοσοκομειακών προϊόντων. Ιδρύθηκε το 1965 από τον κ. Σταύρο Δέμο και διαθέτει σήμερα 3 υπερσύγχρονες εργοστασιακές μονάδες συνολικής έκτασης 45.000 τ.μ. Με σύνθημα «επενδύοντας στην Ελλάδα», παράγει και διαθέτει μια μεγάλη σειρά φαρμακευτικών προϊόντων για νοσοκομειακή χρήση στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, κατέχοντας ηγετική θέση στο χώρο. Παράλληλα συνεχίζει την ανάπτυξη νέων προϊόντων. Το τμήμα Διεθνών Πωλήσεων της εταιρείας διαθέτει το 80% της παραγωγής σε περισσότερες από 50 χώρες στον κόσμο. Σήμερα η DEMO ΑΒΕΕ είναι η 60ή μεγαλύτερη βιομηχανία ανάμεσα σε όλους τους κλάδους στην Ελλάδα, κατέχει την 4η θέση στην Ευρώπη και είναι η 82ή μεγαλύτερη εταιρεία γενόσημων φαρμάκων στον κόσμο.

67

Οικονομική επικαιρότητα

6. «Ας δούμε τι κρύβει ο πόνος στη μέση» είναι το μήνυμα της εκστρατείας ενημέρωσης για την Αγκυλοποιητική Σπονδυλαρθρίτιδα, η οποία κορυφώνεται στην Αθήνα στις 4 Μαΐου, που εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα για την πάθηση

Η

Εκστρατεία ενημέρωσης για την

εκστρατεία έχει ήδη πραγματοποιηθεί με επιτυχία σε 5 μεγάλες πόλεις της Ελλάδας (Ιωάννινα, Ηράκλειο, Λάρισα, Πάτρα, Θεσσαλονίκη), όπου περισσότεροι από 15.000 άνθρωποι ενημερώθηκαν για τη νόσο. Ως αποτέλεσμα, σημαντικός αριθμός πολιτών που εντόπισαν συμπτώματα της νόσου μέσα από τα ειδικά έντυπα που συμπλήρωσαν, επισκέφθηκαν ρευματολόγο για να αξιολογηθεί η κατάστασή τους. Πολλοί Έλληνες σήμερα υποφέρουν από Αγκυλοποιητική Σπονδυλαρθρίτιδα και δεν το γνωρίζουν. Πρόκειται για μια χρόνια συστηματική φλεγμονώδη πάθηση, που προσβάλλει κυρίως τη σπονδυλική στήλη και συνήθως ξεκινά με έντονο πόνο στη μέση και δυσκαμψία (δυσκολία κίνησης). Εάν δεν διαγνωστεί και δεν αντιμετωπιστεί σωστά, η νόσος μπορεί να εξελιχθεί και να προκαλέσει σημαντικό βαθμό αναπηρίας. Πλήττει κυρίως τους νεαρούς ενήλικες 15 έως 40 ετών και η συχνότητα εμφάνισής της είναι τριπλάσια στους άνδρες συγκριτικά με τις γυναίκες. Ανάμεσα στα συμπτώματά της είναι ο πόνος στη μέση ή τη ράχη, που βελτιώνε-

Το πρόγραμμα της βιωματικής μάθησης για τη στοματική υγεία, που εφαρμόζεται στα σχολεία από την Ελληνική Οδοντιατρική Ομοσπονδία, με την υποστήριξη της Colgate, έχει απτά αποτελέσματα στη στάση, τη συμπεριφορά, αλλά και τη στοματική υγεία των παιδιών 9 και 12 ετών. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος, που υλοποιείται από το 2001, έχουν εκπαιδευθεί μέχρι σήμερα 340.000 παιδιά σε όλη τη χώρα, στο σωστό βούρτσισμα και τις συνήθειες καλής στοματικής υγιεινής. Από το 2010 διδάσκεται σε νηπιαγωγεία, δημοτικά και γυμνάσια η αγωγή στοματικής υγείας, με τη μέθοδο της βιωματικής μάθησης και μέσα από ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για πρώτη φορά συνεργάζεται ο εκπαιδευτικός με τον οδοντίατρο. Μέχρι σήμερα έχουν συμμετάσχει 2.000 σχολικές μονάδες και περισσότεροι από 39.000 μαθητές. «Με στόχο πάντα τη βελτίωση της στοματικής υγείας του ελληνικού πληθυ-

68

σμού, οι δράσεις μας συνεχίζονται και θα συνεχίζοντα και στις πιο δύσκολες εποχές που περνάμε τώρα. Μπράβο στα παιδιά που βραβεύσαμε, που δημιούργησαν με έμπνευση για την υγεία και το μέλλον», δήλωσε ο κ. Αθανάσιος Κατσίκης, Πρόεδρος της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας. «Σήμερα είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι, γιατί μοιραστήκαμε μαζί σας τα αποτελέσματα μιας έρευνας που αποδεικνύει επιστημονικά ότι η δουλειά που συστηματικά κάνουμε εδώ και 12 χρόνια στα σχολεία όλης της Ελλάδας, όχι μόνο έχει αποτελέσματα, αλλά και ότι αυτά βελτιώνονται, όσο και εμείς εξελίσσουμε τις μεθόδους μας. Στόχος μας να εκπαιδεύσουμε περισσότερα παιδιά και η καλή στοματική υγιεινή να γίνει βίωμα. Μπράβο στα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς για την προσπάθειά του». Δήλωσε ο κ. Κωνσταντίνος Ουλής, Καθηγητής Οδοντιατρικής Σχολή Αθηνών - Επιστημονικός Υπεύθυνος ΕΟΟ.

/ Απρίλιος 2013

ται με την κίνηση και επιδεινώνεται με την ανάπαυση, και συχνά ξυπνά τον πάσχοντα τις πρώτες πρωινές ώρες, αναγκάζοντάς τον να σηκωθεί από το κρεβάτι για να νιώσει καλύτερα. Χαρακτηρίζεται επίσης, από πρωινή δυσκαμψία, η οποία ομαλοποιείται κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά επανέρχεται εάν το άτομο παραμείνει για αρκετή ώρα ακίνητο. Ωστόσο, το ελπιδοφόρο μήνυμα είναι ότι η Α.Σ. αντιμετωπίζεται, εάν διαγνωστεί έγκαιρα, από ειδικό ρευματολόγο και, σε συνδυασμό με σωστή φαρμακευτική αγωγή και καθημερινή άσκηση, ο ασθενής μπορεί να ζήσει μια φυσιολογική ζωή. Η Πανελλαδική Εκστρατεία Ενημέρωσης πραγματοποιείται με την πρωτοβου-

Ο κ. Γιώργος Καραμπέτσος, Διευθυντής Marketing της Colgate Palmolive Ελλάς, αναφέρθηκε στα 12 χρόνια εφαρμογής του Προγράμματος Προαγωγής και Καταγραφής της Στοματικής Υγείας του Ελληνικού Πληθυσμού, σημειώνοντας πως «στην Colgate Palmolive είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι για την υλοποίηση αυτής της δράσης, με συνέπεια εδώ και δώδεκα χρόνια. Νιώθουμε πως συμβάλλουμε, υποστηρίζοντας το έργο της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας, στην ευαισθητοποίηση, την ενημέρωση και την εκπαίδευση για καλύτερη υγεία, των πολιτών του αύριο: των παιδιών μας». Η μελέτη που παρουσιάστηκε με τίτλο «Αγωγή Στοματικής Υγείας, με βιωματική μάθηση σε παιδιά 9 και 12 ετών στο σχολείο», διενεργήθηκε σε δύο φάσεις: η πρώτη πριν την έναρξη του Προγράμματος Ενημέρωσης για τη Στοματική Υγιεινή και η δεύτερη φάση μετά την ολοκλήρωσή του – ύστερα από 6 και 18 μήνες.

Αγκυλοποιητική Σπονδυλαρθρίτιδα λία των ρευματολογικών κλινικών των Πανεπιστημίων Κρήτης, Ιωαννίνων, Πατρών, Θεσσαλίας, της ρευματολογικής κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου «Άγιος Παύλος» και της Κλινικής Παθολογικής Φυσιολογίας του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανε-

πιστημίου Αθηνών, σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α.), τον Σύλλογο Ρευματοπαθών Κρήτης, την Ένωση Ασθενών Νότιας Ευρώπης «Agora» και με την ευγενική χορηγία της MSD.

Από τη μελέτη προέκυψαν τα ακόλουθα συμπεράσματα: Η βιωματική μάθηση βρέθηκε πιο αποτελεσματική από τη συμβατική: • Στη βελτίωση της στοματικής υγιεινής των παιδιών 9 ετών, έξι μήνες μετά το πρόγραμμα.

• Στη βελτίωση της στάσης και συμπεριφοράς των παιδιών 12 ετών, έξι μήνες μετά το πρόγραμμα.

• Στη βελτίωση της στοματικής υγιεινής και στη μείωση της ουλίτιδας των παιδιών 12 ετών, 6 και 18 μήνες μετά το πρόγραμμα. Η βιωματική μάθηση είναι πιο αποτελεσματική στους εφήβους. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της στοματικής υγείας των παιδιών. Επανάληψη του προγράμματος τουλάχιστον μία φορά το χρόνο. Ένταξη της αγωγής στοματικής υγείας με βιωματική μάθηση στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα των σχολείων.

69

AΡΘΡΟ

• Η πράσινη χημεία διέπεται από 12 αρχές • To 1990 υπογράφτηκε στις ΗΠΑ η Πράξη Αποτροπής της Μόλυνσης

Η πράσινη χημεία και ο ρόλος της στη σύνθεση των φαρμάκων

της Ελένης Κοτσαμπασάκου και της Δήμητρας Χατζηπαύλου-Λίτινα*

τομέας φαρμακευτικής χημείας, τμήμα φαρμακευτικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 54124 *Συγγραφέας για αλληλογραφία: hadjipav@pharm.auth.gr

Η πράσινη χημεία διέπεται από 12 αρχές και πρεσβεύει ότι η ιδανική σύνθεση είναι απλή, γίνεται σε ένα στάδιο, είναι ατομικά αποδοτική - οικονομική, χρησιμοποιεί διαθέσιμες πρώτες ύλες, έχει 100% απόδοση, είναι ασφαλής, είναι περιβαλλοντικά αποδεκτή και δεν παράγει κατάλοιπα

Ω

ς πράσινη χημεία (Green Chemistry) ορίζεται ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η αξιοποίηση των χημικών προϊόντων και διαδικασιών κατά τρόπο που να μειώνεται ή να εκμηδενίζεται η παραγωγή και χρήση ουσιών επικίνδυνων για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Αντίστοιχα, σύμφωνα με την Εταιρεία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (US Environmental Protection Agency-EPA), πράσινη χημεία είναι η χρήση της χημείας για αποτροπή της περιβαλλοντικής μόλυνσης και ο σχεδιασμός των χημικών προϊόντων και διαδικασιών ώστε να είναι φιλικότερα προς το περιβάλλον. Η ιδέα της πράσινης χημείας γεννήθηκε στις ΗΠΑ το 1990 όταν η Πράξη Αποτροπής

70

της Μόλυνσης (Pollution Prevention Act) καθιέρωσε τη μείωση της κατανάλωσης

/ Απρίλιος 2013

71

AΡΘΡΟ

Π

ράσινη χημεία είναι η χρήση της χημείας για αποτροπή της περιβαλλοντικής μόλυνσης και ο σχεδιασμός των χημικών προϊόντων και διαδικασιών ώστε να είναι φιλικότερα προς το περιβάλλον

72

των φυσικών πόρων ως την ύψιστη προτεραιότητα για την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Η ιδέα αυτή κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90 άρχισε να κερδίζει έδαφος, άρχισε να υιοθετείται και από άλλα κράτη πλην των ΗΠΑ και κερδίζοντας διαρκώς υποστηρικτές έφτασε μέχρι τις μέρες μας. Ο όρος πράσινη χημεία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1991 από τον Paul Anastas. Η πράσινη χημεία διέπεται από 12 αρχές και πρεσβεύει ότι η ιδανική σύνθεση είναι απλή, γίνεται σε ένα στάδιο, είναι ατομικά αποδοτική - οικονομική, χρησιμοποιεί διαθέσιμες πρώτες ύλες, έχει 100% απόδοση, είναι ασφαλής, είναι περιβαλλοντικά αποδεκτή και δεν παράγει κατάλοιπα. Οι τομείς και οι διαδικασίες της συμβατι-

παιξε και η μείωση του κόστους, καθώς και η δημόσια εικόνα των εταιρειών απέναντι στην κοινή γνώμη. Φυσικά σε αυτή την προσπάθεια σημαντικός είναι και ο ρόλος που καλούνται να παίξουν οι επιστήμονες, καθώς και οι εκάστοτε κυβερνήσεις προκειμένου η πράσινη χημεία να εδραιώνει ολοένα και περισσότερο τη θέση της στην κοινωνία του μέλλοντος.

κής χημείας που η πράσινη χημεία προσπαθεί να βελτιώσει είναι η κατάλυση, τα στερεά οξέα, οι διαλύτες, τα πολυμερή, οι ανανεώσιμες/βιολογικές πρώτες ύλες, οι συνθετικές μεθοδολογίες, ο σχεδιασμός ασφαλέστερων χημικών προϊόντων και οι αναλυτικές μέθοδοι. Συνεπώς η πράσινη χημεία μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ χρήσιμο και σύγχρονο «εργαλείο» για τη σύνθεση φαρμάκων, που αφενός θα ελαχιστοποιεί τους κινδύνους για το περιβάλλον και αφετέρου θα μπορεί ακόμη και να βελτιστοποιήσει την αποδοτικότητα συμβατικών διαδικασιών. Όπως ήταν αναμενόμενο, η πράσινη χημεία κίνησε το ενδιαφέρον και των φαρμακοβιομηχανιών, οι οποίες σιγά σιγά άρχισαν να υιοθετούν τις αρχές της για τη σύνθεση φαρμάκων. Ανάμεσα στους λόγους της στροφής αυτής ήταν μεν η προστασία του περιβάλλοντος, ωστόσο σημαντικό ρόλο έ-

και χρήση ουσιών επικίνδυνων για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. [1],[2],[5],[6] Επίσης, υπάρχει και ο ορισμός που έχει δοθεί για την πράσινη χημεία από την Εταιρεία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (US Environmental Protection Agency-EPA), σύμφωνα με τον οποίο πράσινη χημεία είναι η χρήση της χημείας για αποτροπή της περιβαλλοντικής μόλυνσης και ο σχεδιασμός των χημικών προϊόντων και διαδικασιών ώστε να είναι φιλικότερα προς το περιβάλλον. (http://www.epa.gov/ greenchemistry/whatis.htm) [3] Η EPA αναγνωρίζει τους ακόλουθους τομείς ενασχόλησης της πράσινης χημείας: Χρήση εναλλακτικών συνθετικών οδών, όπως π.χ. η φωτοχημεία, η βιομιμητική σύνθεση ή η αξιοποίηση εναλλακτικών πηγών πρώτων υλών που είναι ανανεώσιμες και αβλαβείς για το περιβάλλον, όπως η βιομάζα.

/ Απρίλιος 2013

Εισαγωγή στην πράσινη χημεία Ορισμός: Ως πράσινη χημεία (Green Chemistry) ορίζεται ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η αξιοποίηση των χημικών προϊόντων και διαδικασιών κατά τρόπο που να μειώνεται ή να εκμηδενίζεται η παραγωγή

Σχεδιασμό εναλλακτικών συνθηκών αντίδρασης, που θα συνδυάζουν χρήση διαλυτών με μειωμένη βλαπτικότητα για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, αυξημένη εκλεκτικότητα και μειωμένα κατάλοιπα και ρύπους ή εκπομπές. Σχεδιασμός οικοσυμβατών χημικών (δηλαδή λιγότερο τοξικών από τα παραπλήσια συμβατικά και ασφαλέστερα όσον αφορά το ενδεχόμενο ατυχήματος. [3] Στο internet υπάρχει on line ένα ειδικό σύστημα που επιτρέπει να ερευνήσει κανείς τον τομέα και να επιλέξει το επιθυμητό σύστημα διαλυτών και τις κατάλληλες συνθετικές μεθοδολογίες και συνθήκες της αντίδρασης. (http://www.epa.gov/ greenchemistry/tools.htm) [3]

Η ιστορία της πράσινης χημείας Στις ΗΠΑ, το 1990 η Πράξη Αποτροπής της Μόλυνσης (Pollution Prevention Act) καθιέρωσε τη μείωση της κατανάλωσης των φυσικών πόρων ως την ύψιστη προτεραιότητα για την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Η αποδοχή της παραπάνω πράξης είχε ως αποτέλεσμα να εγκαταλειφθεί η προσέγγιση «διαταγής και ελέγχου» στην επίλυση θεμάτων που αφορούν το περιβάλλον, ενώ για την αποτροπή της περιβαλλοντικής μόλυνσης κρίθηκε αποτελεσματικότερη η πρόληψη του σχηματισμού ρύπων και καταλοίπων, σε αντίθεση με την προηγούμενη τακτική που προέβλεπε την παραγωγή και μετά τον καθαρισμό τους. Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα της πράσινης χημείας. [1],[3],[6]

Το 1991 το Γραφείο Αποτροπής Μόλυνσης και Τοξικών (Office of Pollution Prevention and Toxics) στην Εταιρεία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (US Environment Protection Agency –EPA) πήρε την πρωτοβουλία για την καθιέρωση του πρώτου Προγράμματος Πράσινης Χημείας (Green Chemistry Program) και την πρόσκληση για έρευνα σε Εναλλακτικές Συνθετικές Οδούς (Alternative Synthetic Pathways). Το 1992 εφαρμόστηκε το πρόγραμμα της Εθνικής Οργάνωσης Επιστημών (National Science Foundation) στις Περιβαλλοντικά Φιλικές Συνθέσεις και Διαδικασίες (Environmentally Benign Syntheses and Processes), σε συνεργασία με την EPA μέσω του Μνημονίου Κατανόησης (Memorandum of Understanding) που εκδόθηκε την ίδια χρονιά. Το 1993

Σ

τις ΗΠΑ, το 1990 η Πράξη Αποτροπής της Μόλυνσης (Pollution Prevention Act) καθιέρωσε τη μείωση της κατανάλωσης των φυσικών πόρων ως την ύψιστη προτεραιότητα για την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων

το πρόγραμμα της EPA ονομάστηκε Πρόγραμμα Πράσινης Χημείας των ΗΠΑ (U.S. Green Chemistry Program). Το πρόγραμμα αυτό, από τη στιγμή της καθιέρωσής του και όλα αυτά τα χρόνια κατείχε πρωταρχικό ρόλο σε μια σειρά δραστηριοτήτων, τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε διεθνές επίπεδο, όπως τα Προεδρικά Βραβεία Πράσινης Χημείας (Presidential Green Chemistry Challenge Awards) (1996) και το ετήσιο Συνέδριο Πράσινης Χημείας και Μηχανικής (Green Chemistry and Engineering Conference). [6] Κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1990, τόσο η Ιταλία όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο άρχισαν να υιοθετούν και να καλλιεργούν την ιδέα της πράσινης χημείας. Αρκετοί ερευνητές στο Ηνωμένο Βασίλειο καθιέρωσαν ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα στην πράσινη χημεία. Στην Ιταλία ένα πολυπανεπιστημιακό πρόγραμ-

73

AΡΘΡΟ

Κ

ατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1990, τόσο η Ιταλία όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο άρχισαν να υιοθετούν και να καλλιεργούν την ιδέα της πράσινης χημείας

μα (INCA) διεξήγαγε έρευνα στην πράσινη χημεία ως ένα από τα κεντρικά θέματά του. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού της ίδιας δεκαετίας, η Ιαπωνία οργάνωσε το Δίκτυο Πράσινης και Αειφόρου Χημείας (Green and Sustainable Chemistry Network), με έμφαση στην προαγωγή της έρευνας και της ανάπτυξης στην πράσινη και την αειφόρο χημεία. Τη δεκαετία του 1990, επίσης, άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα βιβλία, εργασίες και συνέδρια για την πράσινη χημεία. Η εναρκτήρια έκδοση του περιοδικού Green Chemistry, με χρηματοδότηση της Βασιλικής Χημικής Εταιρείας (Royal Society of Chemistry) εμφανίστηκε το1999. Το 1995 ανακοινώθηκαν τα Προεδρικά Βραβεία Πράσινης Χημείας των ΗΠΑ (US Presidential Green Chemistry Challenge Awards) από την ΕΡΑ σε μια ένδειξη αναγνώρισης των επιτευγμάτων των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, των βιομηχανιών και της κυβέρνησης στην πράσινη χημεία. Για τον ίδιο λόγο η καθιέρωση Βραβείων για την πράσινη χημεία υιοθετήθηκε και από άλλα κράτη όπως η Ιαπωνία, η Ωκεανία, ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία κ.ά. [5],[6],[7]

Οι 12 βασικές αρχές της πράσινης χημείας Για την πράσινη χημεία έχουν καθιερωθεί κάποιες βασικές αρχές που καθορίζουν την πορεία που θα ακολουθήσει ο εκάστοτε επιστήμονας που ασχολείται με αυτήν, είτε σε εργαστηριακή είτε σε βιομηχανική κλίμακα. Οι αρχές αυτές είναι οι παρακάτω: 1. Είναι προτιμότερη η πρόληψη της δημιουργίας καταλοίπων, λυμάτων και απορριμμάτων, από τη μετέπειτα επεξερ-

74

/ Απρίλιος 2013

γασία και τον καθαρισμό τους.

2. Οι συνθετικές μέθοδοι θα πρέπει να είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να ενισχύουν τη συμμετοχή όλων των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία ως προς το τελικό προϊόν.

3. Όποτε αυτό είναι πρακτικά δυνατό, οι συνθετικές μεθοδολογίες θα πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε να χρησιμοποιούν και να παράγουν ουσίες που έχουν λίγη ή καθόλου τοξικότητα για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.

4. Τα χημικά προϊόντα πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε να διατηρούν την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας τους, μειώνοντας την τοξικότητα.

5. Η χρήση βοηθητικών ουσιών (π.χ. διαλυτών, διαχωριστικών ουσιών κ.τ.λ.) πρέπει να καθίσταται μη υποχρεωτική, όποτε αυτό είναι δυνατόν, καθώς και ακίνδυνη όταν οι ουσίες αυτές χρησιμοποιούνται.

6. Οι ενεργειακές απαιτήσεις θα πρέπει να χαρακτηρίζονται από το περιβαλλοντικό και οικονομικό τους αντίκτυπο, το οποίο και θα πρέπει να ελαχιστοποιείται. Οι συνθετικές μέθοδοι θα πρέπει να διεξάγονται σε θερμοκρασία και πίεση του περιβάλλοντος χώρου.

7. Ένα ακατέργαστο υλικό τροφοδοσίας είναι προτιμότερο να είναι ανανεώσιμο από το να εξαντλείται, όπου αυτό είναι τεχνικά και οικονομικά δυνατό.

8. Η μη απαραίτητη δημιουργία παραγώγου (προστασία /αποπροστασία, blocking group και η προσωρινή τροποποίηση των φυσικών, χημικών ιδιοτήτων) θα πρέπει να αποφεύγεται.

9. Τα καταλυτικά αντιδραστήρια (όσο το δυνατόν πιο επιλεκτικά) είναι ανώτερα από τα στοιχειομετρικά αντιδραστήρια.

10. Τα χημικά προϊόντα θα πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε στο τέλος της λειτουργίας τους να μην παραμένουν στο περιβάλλον και να αποδομούνται προς αβλαβή προϊόντα.

11. Οι αναλυτικές μεθοδολογίες θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω, ώστε να επιτρέπουν σε πραγματικό χρόνο, κατά τη διάρκεια των εργασιών, την παρακολούθηση και τον έλεγχο για τυχόν σχηματισμό επικίνδυνων ουσιών.

12. Οι ουσίες και η μορφή των ουσιών που χρησιμοποιούνται σε μια χημική διαδικασία πρέπει να επιλέγονται έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται το ενδεχόμενο για χημικά ατυχήματα, όπως διαρροές, εκρήξεις και πυρκαγιές. Δηλαδή, σύμφωνα με την πράσινη χημεία η ιδανική σύνθεση: Είναι απλή Γίνεται σε ένα στάδιο Είναι ατομικά αποδοτική-οικονομική Χρησιμοποιεί διαθέσιμες πρώτες ύλες Έχει 100% απόδοση Είναι ασφαλής Είναι περιβαλλοντικά αποδεκτή Δεν παράγει κατάλοιπα [7], [10] Τομείς ενασχόλησης της πράσινης χημείας Λόγω του ότι η πράσινη χημεία διέπεται από δώδεκα αρχές, συνειδητοποιούμε πως πολλοί είναι και οι τομείς της συμβατικής χημείας που επιδέχονται βελτίωσης ή εναλλακτικής προσέγγισης προκειμένου να πληρούνται οι αρχές αυτές και να παίρνουμε τελικά «πράσινες» διαδικασίες και προϊόντα. Οι τομείς αυτοί αναφέρονται και αναλύονται παρακάτω: Κατάλυση Στερεά οξέα

Διαλύτες Πολυμερή Ανανεώσιμες/βιολογικές πρώτες ύλες Συνθετικές μεθοδολογίες Σχεδιασμός ασφαλέστερων χημικών προϊόντων Αναλυτικές μέθοδοι

Τρέχουσες εξελίξεις στην πράσινη χημεία Εκπαίδευση Όσον αφορά την πράσινη χημεία, παρόλο που έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον από αρκετές χώρες και βιομηχανίες, μένουν ακόμη πολλά εμπόδια να ξεπεραστούν, με κυριότερα την περιορισμένη γνώση και εκπαίδευση σε σχολεία, πανεπιστήμια και βιομηχανίες, καθώς και τη λανθασμένη άποψη ότι η πράσινη χημεία είναι ένα κόστος χωρίς όφελος [7]. Συχνά οι προσπάθειες που γίνονται είναι αποσπασματικές και χωρίς συνοχή, ενώ είναι αδιανόητο οι κορυφαίοι υποψήφιοι διδάκτορες να μην έχουν λάβει καμία επίσημη εκπαίδευση σχετικά με τις συνέπειες που μπορεί να έχει η επιστήμη τους για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Η επιστημονική κοινότητα θα πρέπει: Να εκτιμήσει τη μεγάλη επιστημονική πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει. Να συνειδητοποιήσει πως η βάση μερικών από τις μεγαλύτερες προκλήσεις - είτε πρόκειται για τα προβλήματα είτε για τις λύσεις τους - μπορεί να εντοπιστεί σε μοριακό επίπεδο. Να εκμεταλλευθεί τη δύναμη του σχεδιασμού. Να λάβει υπόψη της τους κύκλους ζωής των πρώτων υλών και των προϊόντων που παράγονται.

Τ

ο 1995 ανακοινώθηκαν τα Προεδρικά Βραβεία Πράσινης Χημείας των ΗΠΑ (US Presidential Green Chemistry Challenge Awards) από την ΕΡΑ σε μια ένδειξη αναγνώρισης των επιτευγμάτων των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, των βιομηχανιών και της κυβέρνησης στην πράσινη χημεία

75

AΡΘΡΟ

Σχήμα 22: Χώρες με παραρτήματα του GCI (εκτός των ΗΠΑ): Αργεντινή, Βραζιλία, Μεξικό, Καναδάς, Ηνωμένο Βασίλειο, Βόρεια Ιρλανδία, Σουηδία, Εσθονία, Ουγγαρία, Ισπανία, Ιταλία, Σενεγάλη (Παράρτημα Δυτικής Αφρικής), Νότιος Αφρική, Ινδία, Νεπάλ, Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, Ταϊβάν, Ιαπωνία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία [6]

Έ

να ακατέργαστο υλικό τροφοδοσίας είναι προτιμότερο να είναι ανανεώσιμο από το να εξαντλείται, όπου αυτό είναι τεχνικά και οικονομικά δυνατό

76

Να αναπτύξει συστήματα σκεπτόμενης και ολιστικής χημείας. [8] Ωστόσο, παρά τα αδιαμφισβήτητα κενά και τις ελλείψεις, έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος για την πράσινη χημεία στον τομέα της εκπαίδευσης. Κατ’ αρχάς, έχει συνειδητοποιηθεί ως ένα βαθμό ότι για την ανάπτυξη της πράσινης χημείας, θα πρέπει η νέα γενιά επιστημόνων να εκπαιδευτεί με βάση τις μεθοδολογίες, τις τεχνικές και τις αρχές που τη διέπουν. Είναι σημαντικό οι νέοι επιστήμονες να γνωρίζουν και την ιδέα της πράσινης χημείας και όχι μόνον τη συμβατική χημεία. Κυρίαρχο ρόλο σε αυτή την προσπάθεια κλήθηκαν να παίξουν οι ΗΠΑ με την Αμερικανική Χημική Εταιρεία (American Chemical Society) - σε συνεργασία και με επαγγελματικές

το μεταπτυχιακό και το πρώτο διδακτορικό πρόγραμμα στην πράσινη χημεία. Διοργανώνονται μαθήματα για επαγγελματίες χημικούς τόσο από επιστημονικές εταιρείες όσο και από μεμονωμένες εμπορικές εταιρείες. Μάλιστα η εκπαίδευση στην πράσινη χημεία στα αναπτυσσόμενα κράτη αποτελεί τομέα ενασχόλησης της IUPAC. Τέλος, η πράσινη χημεία μπορεί να αποδειχθεί ένα χρήσιμο εργαλείο για τη «στρατολόγηση» σπουδαστών στις μοριακές επιστήμες, λόγω του ενδιαφέροντος που παρουσιάζουν για το περιβάλλον πολλοί από αυτούς. [5],[6],[9] Περιοδικά Το περιοδικό Green Chemistry εκδόθηκε από τη Βασιλική Χημική Εταιρεία (Royal Society of Chemistry), με κύριο στόχο την

εταιρείες άλλων κρατών, όπως η Βασιλική Χημική Εταιρεία (Royal Chemical Society) - καθώς και με την εκπαιδευτική κοινότητα. Αυτή η προσπάθεια είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια σημαντική συλλογή εκπαιδευτικού υλικού και προγραμμάτων, η οποία συνεχίζει να μεγαλώνει. Τα τελευταία χρόνια, η Γερμανική και η Ιαπωνική Χημική Εταιρεία ανέλαβαν με τη σειρά τους ηγετικούς ρόλους για την προώθηση της πράσινης χημείας στις χώρες τους. Επιπλέον, ως προς την εκπαίδευση έχουν ληφθεί πρωτοβουλίες που περιλαμβάνουν βιβλία, μελέτες, εργαστηριακά πειράματα, οργανώσεις φοιτητών, καλοκαιρινά σχολεία, εργαστηριακή εκπαίδευση, εκπαίδευση των καθηγητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και εκπαιδευτικά και επαγγελματικά συνέδρια. Επίσης, τα τελευταία χρόνια καθιερώθηκε το πρώτο προπτυχιακό, το πρώ-

επικοινωνία σχετικά με την έρευνα και την πρόοδο σε θέματα πράσινης χημείας. Περιοδικά όπως το Clean Products and Processes, το Journal of Cleaner Production και το Journal of Industrial Ecology παρέχουν σημαντική κάλυψη της πράσινης χημείας. Τέλος, ακόμη και περιοδικά που κυκλοφορούν εδώ και χρόνια, όπως το Environmental Science & Technology και το The Journal of Chemical Education, έχουν αφιερώσει τμήματά τους στην πράσινη χημεία. [6] Δίκτυα και ινστιτούτα Το Ινστιτούτο Πράσινης Χημείας (Green Chemistry Institute-GCI) ιδρύθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’90 και σήμερα έχει διευρυνθεί και έχει παραρτήματα σε 20 κράτη. Αποστολή του είναι να προάγει την έρευνα, την εκπαίδευση και γενικότερα τις δραστηριότητες γύρω από την πράσινη χημεία. [6]

/ Απρίλιος 2013

Συνέδρια Συνέδρια με αντικείμενο την πράσινη χημεία διεξάγονται με προγράμματα των κυριότερων χημικών εταιρειών. Μερικά από αυτά που πραγματοποιούνται σε σταθερή βάση, είναι το Ετήσιο Συνέδριο Πράσινης Χημείας και Μηχανικής στην Ουάσιγκτον, το Ετήσιο Συνέδριο Πράσινης Χημείας στην Κίνα και το διετές Ερευνητικό Συνέδριο Πράσινης Χημείας. Κάποια άλλα μεμονωμένα συνέδρια που έχουν λάβει χώρα είναι το Chemrawn XIV της IUPAC τον Ιούνιο του 2001 και το Συνέδριο Μέτρων και Σταθμών της Πράσινης Χημείας στη Γερμανία. [6] Βραβεία και αναγνώριση Τα διάφορα βραβεία που έχουν θεσπιστεί για τα επιτεύγματα στην πράσινη χημεία

βερνήσεις όσο και από μη κυβερνητικές οργανώσεις, έχει αυξηθεί. Μερικές μη κυβερνητικές οργανώσεις που έχουν δείξει ενδιαφέρον για την πράσινη χημεία είναι: Organization for Economic Cooperation and Development, United Nations Industrial Development Organization, IUPAC. [6]

Πράσινη χημεία και φαρμακοβιομηχανία Αδιαμφισβήτητα, ανέκαθεν η χημεία αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της φαρμακευτικής βιομηχανίας. Ωστόσο, η εκθετική αύξηση των κανονισμών και των ρυθμίσεων που αφορούν περιβαλλοντικά ζητήματα κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα, έδωσε το έναυσμα για τη στροφή

Ο

ι ενεργειακές απαιτήσεις θα πρέπει να χαρακτηρίζονται από τον περιβαλλοντικό και οικονομικό τους αντίκτυπο, ο οποίος και θα πρέπει να ελαχιστοποιείται. Οι συνθετικές μέθοδοι θα πρέπει να διεξάγονται σε θερμοκρασία και πίεση του περιβάλλοντος χώρου

στοχεύουν στο να υπερτονίσουν τις επιτυχίες στο συγκεκριμένο τομέα και να χαρίσουν καταξίωση στους εκάστοτε ερευνητές. Το 1996 θεσπίστηκαν στις ΗΠΑ τα Προεδρικά Βραβεία Πράσινης Χημείας (Presidential Green Chemistry Challenge Awards) από την ΕΡΑ (Environment Protection Agency). Τέτοιου είδους προγράμματα βράβευσης καθιέρωσαν στη συνέχεια με τη σειρά τους και άλλες χώρες, όπως η Ωκεανία, η Ιαπωνία, ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιταλία, για να δώσουν κίνητρα στους επιστήμονες να συνεχίσουν την προσπάθεια. Οι νικητές των βραβείων αυτών δίνουν έμπρακτο παράδειγμα του πώς μπορεί η εφαρμογή των τεχνολογιών της πράσινης χημείας να επιφέρει τεράστιο όφελος για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. [5],[6] Συμμετοχή κυβερνήσεων Η πολυεθνική συμμετοχή, τόσο από κυ-

77

AΡΘΡΟ

Ο

ι ουσίες και η μορφή των ουσιών που χρησιμοποιούνται σε μια χημική διαδικασία πρέπει να επιλέγονται έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται το ενδεχόμενο για χημικά ατυχήματα, όπως διαρροές, εκρήξεις και πυρκαγιές

προς μια φιλικότερη προς το περιβάλλον χημεία. Συγκεκριμένα, στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’70, μια σειρά από Πράξεις (Clean Air Act-CAA 1970, Clean Water Act-CWA 1972, Resource Conservation and Recovery Act-RCRA 1976) έθεσαν τους θεμελιώδεις κανονισμούς που αφορούν τον αέρα, το νερό και επικίνδυνα μολυσματικά κατάλοιπα. Το 2001 η Εταιρεία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (US Environment Protection Agency-EPA) εξέδωσε τα φαρμακευτικά MACT επίπεδα που ρυθμίζουν 187 επικίνδυνους αέριους ρύπους (HAPs-hazardous air pollutants), συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων του μεθυλενοχλωριδίου, του μεθυλο-t-βουτυλαιθέρα, της μεθανόλης, του τολουολίου και του ακετονιτριλίου, τα οποία είναι διαλύτες ευρέως χρησιμοποιούμενοι στη φαρμακευτική βιομηχανία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι φαρμακευτικές βιομηχανίες να αρχίσουν να επανεξετάζουν τη σύνθεση μεγάλων όγκων προϊόντων, για τα οποία φυσικά θα χρησιμοποιούνταν σημαντικές ποσότητες επικίνδυνων διαλυτών. Σήμερα πολλοί HAPs, συμπεριλαμβανομένων του μεθυλενοχλωριδίου και του χλωροφορμίου, δεν χρησιμοποιούνται πλέον ευρέως για τη σύνθεση νέων φαρμακευτικών ουσιών. Εκτός όμως από την αύξηση της αυστηρότητας των κανονισμών που αφορούν το περιβάλλον, άρχισε να ασκείται πίεση για όλο και υψηλότερης ποιότητας τελικά προϊόντα. Αν συνέχιζαν να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά οι συμβατικές χημικές μέθοδοι, η χρήση ακατέργαστων πρώτων υλών και η παραγωγή καταλοίπων θα συνέχιζε να αυξάνεται. Συνεπώς, η φαρμακευτική βιομηχανία θα έπρεπε να στραφεί σε μη συμ-

78

/ Απρίλιος 2013

βατικές και πιο οικολογικές μεθόδους για να παράγει τα προϊόντα της. Έτσι, σιγά σιγά άρχισε να συντελείται στροφή προς την πράσινη χημεία και τις αρχές της. Ωστόσο, εκτός από περιβαλλοντικούς λόγους, υπήρξαν και άλλοι λόγοι που οδήγησαν στην υιοθέτηση πράσινων χημικών μεθόδων από τις φαρμακοβιομηχανίες. Οι λόγοι αυτοί είναι λίγο πολύ παραπλήσιοι και με τους λόγους που επηρέασαν και τη χημική βιομηχανία. Κατ’ αρχάς – και όπως πάντα σε περιπτώσεις όπου εμπλέκονται μεγάλα οικονομικά οφέλη - μεγάλο κίνητρο γι’ αυτή τη στροφή αποτέλεσε η μείωση του κόστους. Αυτή θα επιτυγχανόταν λόγω μείωσης των ακατέργαστων πρώτων υλών που θα χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή του ίδιου προϊόντος. Η χρήση λιγότερων πρώτων υλών προκαλεί ένα «ντόμινο» αναφορικά με τα οφέλη, καθώς ταυτόχρονα έχουμε μείωση του χρόνου κατεργασίας των πρώτων υλών, απλούστευση των διαδικασιών και λιγότερη παραγωγή καταλοίπων και αποβλήτων, τα οποία με τη σειρά τους χρειάζονται λιγότερη κατεργασία και τελικά θα είναι μειωμένο το ποσό αυτών που θα απορριφθεί. Αυτή η μείωση της παραγωγής αποβλήτων, με τη σειρά της, θα μειώσει και την ευθύνη των φαρμακοβιομηχανιών ως προς τη μόλυνση του περιβάλλοντος, αφού οτιδήποτε προκαλεί το σχηματισμό καταλοίπων και αποβλήτων, αναπόφευκτα οδηγεί και σε μόλυνση του περιβάλλοντος. Επιπλέον, η πράσινη χημεία μπορεί να αυξήσει την αποδοτικότητα των διαδικασιών, αυξάνοντας την ποιότητα των προϊόντων ή/και την απόδοση αυτών, ενώ την ίδια στιγμή μειώνεται και ο χρόνος της διαδικασίας. Βέβαια, εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η φαρμακοβιομηχανία είναι

Σχήμα 3: BHC σύνθεση της ιμπουπροφαίνης [1], [2]

ένας τομέας όπου η ποιότητα των προϊόντων παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και δεν θα μπορούσε να υποσκελιστεί για να γίνει οικονομία σε πρώτες ύλες. Εκτός από τους παραπάνω, υπάρχουν κι άλλοι λόγοι που οδήγησαν στη στροφή προς την πράσινη χημεία, οι οποίοι αν και όχι τόσο προφανείς, είναι εξίσου σημαντικοί. Σε αυτούς θα πρέπει να αναφερθεί η ανάγκη για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας για την επιτέλεση των διαφόρων διαδικασιών, με ανάλογη μείωση και των παραγόμενων αέριων ρύπων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο στις μέρες μας αποτελεί ένα σοβαρότατο οικολογικό πρόβλημα. Επιπροσθέτως, η πράσινη χημεία μπορεί να βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας, την ασφάλεια και γενικότερα την υγεία των εργαζομένων, μέσω της χρήσης ασφαλέστερων και μη τοξικών υλικών. Φυσικά η χρήση μη βλαβερών υλικών δεν θα ωφελήσει μόνον τους εργαζομένους – αν και αυτοί είναι οι πρώτοι που πλήττονται ή ωφελούνται - αλλά και το συνολικό πληθυσμό σε περιοχές δίπλα σε φαρμακοβιομηχανίες. Τέλος, είναι λογικό πως αν όλα αυτά τα μέτρα ληφθούν από την εκάστοτε φαρμακευτική βιομηχανία, πέρα από το θετικό αντίκτυπο που θα έχουν για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, θα βελτιώσουν κατά πολύ και τη δημόσια εικόνα της εταιρείας αυτής. [9] Παρακάτω, αναφέρονται ορισμένα παραδείγματα στα οποία η φαρμακοβιομηχανία, εκμεταλλευόμενη την κατάλυση, τον επονομαζόμενο ως «θεμέλιο λίθο» της πράσινης χημείας, κατάφερε να παράγει μερικά πολύ γνωστά φάρμακα, χρησιμοποιώντας «πράσινες» μεθόδους.

Παράδειγμα 1: Σύνθεση της ιμπουπροφαίνης Παραδοσιακά, οι χημικοί κρίνουν την επιτυχία μιας αντίδρασης από το ποσοστό της απόδοσης του σχηματιζόμενου προϊόντος. Αυτός ο συλλογισμός, όμως, δεν λαμβάνει υπόψη του την ποσότητα και τη φύση των παραπροϊόντων που παράγονται κατά την αντίδραση. Η ιδέα της οικονομίας των ατόμων περιλαμβάνει την αποδοτικότητα με την οποία τα αντιδραστήρια μιας αντίδρασης συμμετέχουν και στο τελικό προϊόν. Η ιμπουπροφαίνη είναι ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες αναλγητικό. Η παραδοσιακή της σύνθεση περιλαμβάνει 6 στάδια και τη χρήση μεγάλων όγκων διαλυτών, διαβρωτικών αντιδραστηρίων και στοιχειομετρικές ποσότητες υλικών. Επίσης, το πρωτόκολλο αυτό παρουσιάζει φτωχή οικονομία ατόμων, καθώς μόνο το 40% των ατόμων των αντιδρώντων συμμετέχουν στο τελικό προϊόν. Σε αντιδιαστολή με τα παραπάνω, η καταλυτική BHC σύνθεση της ιμπουπροφαίνης απαιτεί μόλις 3 στάδια, με οικονομία ατόμων που αγγίζει το 80% (99% με ανάκτηση του οξικού οξέος). Το HF παίζει το ρόλο καταλύτη και διαλύτη, ανακτάται και ανακυκλώνεται σε ποσοστό πάνω από 99,9%. Επίσης, έχουμε και μείωση στο σχηματισμό καταλοίπων (αρχή 1η ). [1], [2] (Σχήμα 3) Παράδειγμα 2: Σύνθεση του 6-αμινοπενικιλλανικού οξέος (6-ΑΡΑ) Συχνά, σε μια αντίδραση με πολλά στάδια, είναι απαραίτητο να προστατεύουμε μια ευαίσθητη χημική ομάδα ή να μετατρέπουμε μια ένωση στο αντίστοιχό της άλας

Ε

ίναι προτιμότερη η πρόληψη της δημιουργίας καταλοίπων, λυμάτων και απορριμμάτων, από τη μετέπειτα επεξεργασία και τον καθαρισμό τους. Οι συνθετικές μέθοδοι θα πρέπει να είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να ενισχύουν τη συμμετοχή όλων των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία ως προς το τελικό προϊόν

79

AΡΘΡΟ

Τ

α χημικά προϊόντα πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε να διατηρούν την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας τους, μειώνοντας την τοξικότητα

Σχήμα 8: Παραδοσιακή σύνθεση του 6-ΑΡΑ

Σχήμα 9: Ενζυματική σύνθεση του 6-ΑΡΑ

για εύκολο διαχωρισμό. Όμως, και οι δύο διαδικασίες απαιτούν επιπλέον στάδια με ταυτόχρονη αύξηση σε πρώτες ύλες, χρόνο και ενέργεια. Οι καταλυτικές αντιδράσεις μπορούν, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αυξήσουν την ευαισθησία, πράγμα που μειώνει τον αριθμό των τροποποιήσεων που είναι απαραίτητες να γίνουν. Τα ένζυμα, γνωστά για την υψηλή τους εκλεκτικότητα, δεν χρησιμοποιούνται ευρέως στη βιομηχανία, εξαιτίας της αστάθειάς τους, της ασυμβατότητάς τους με αρκετούς διαλύτες και του υψηλού τους κόστους. Η Altus Biologics ανέπτυξε τα CLECs (Crosslinked enzyme crystals). Σε αντίθεση με τα ελεύθερα ένζυμα, τα CLECs μπορούν να αντέξουν σε ακραίες συνθήκες θερμοκρασίας και pH και να εκτεθούν σε υδατικούς ή οργανικούς διαλύτες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα όπου η βιοκατάλυση μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματική αποτελεί η σύνθεση του 6-αμινοπενικιλλανικού οξέος (6-ΑΡΑ). Η κλασική σύνθεση αυτού του ενδιάμεσου στη σύνθεση της πενικιλλίνης απαιτεί την προστασία της καρβοξυλο-ομάδας της πενικιλλίνης G. Η μετατροπή της πενικιλλίνης G σε 6-ΑΡΑ

80

/ Απρίλιος 2013

μπορεί να πραγματοποιηθεί ενζυματικά σε 1 μόνο στάδιο, χωρίς την ανάγκη προστασίας/αποπροστασίας. [1] (Σχήματα 8,9) Παράδειγμα 3: Σύνθεση της ναπροξένης Η κατάλυση έναντι των στοιχειομετρικών αντιδράσεων πλεονεκτεί, τόσο σε εκλεκτικότητα όσο και σε εξοικονόμηση ενέργειας. Η εκλεκτικότητα ενός καταλύτη μπορεί να ευνοήσει ένα στερεοϊσομερές έναντι του άλλου, ένα regio-ισομερές έναντι ενός άλλου ή τη μονο-υποκατάσταση έναντι της δισυποκατάστασης. Οπότε, οδηγώντας την αντίδραση σε ένα μόνο επιθυμητό προϊόν, μειώνεται η ποσότητα τόσο των παραπροϊόντων όσο και των καταλοίπων. Επίσης, μειώνεται και η απαιτούμενη ενέργεια, καθώς μειώνεται και η ενέργεια ενεργοποίησης της αντίδρασης. Για παράδειγμα, η υψηλή εκλεκτικότητα ενός χειρόμορφου μεταλλικού καταλύτη παίζει σημαντικότατο ρόλο στη σύνθεση του αντιφλεγμονώδους φαρμάκου ναπροξένη. Ο καταλύτης περιέχει BINAP [2,2΄-(diarylphospheno) 1,1΄-binaphthyl], έναν χειρόμορφο συναρμοτή με περιορισμένη ικανότητα περιστροφής, λόγω στε-

ρεοχημικής παρεμπόδισης. Η ναπροξένη παραλαμβάνεται με απόδοση 97%, υπό συνθήκες υψηλής πίεσης, χρησιμοποιώντας το συγκεκριμένο καταλύτη. Μάλιστα αυτή η τάξη καταλυτών έχει αναρίθμητες βιομηχανικές εφαρμογές, κυρίως στον τομέα των φαρμάκων και των γευστικών και αρωματικών υλών. [1], [2] (Σχήμα 10)

Επίλογος Η χημεία δεν είναι μια επιστήμη που απλώς παρατηρεί για να κατανοήσει καλύτερα τη φύση. Είναι μια επιστήμη δημιουργική και παραγωγική, που παρασκευάζει ουσίες και υλικά υψηλής αξίας, σχεδόν από το τίποτα. Η χημική σύνθεση θα πρέπει να επιδιώκει το στόχο της «πρα-

προς την πράσινη χημεία: Το πρώτο είναι να υπάρχουν κίνητρα και η σύγχρονη κοινωνία, με τα πάσης φύσεως προβλήματα που αντιμετωπίζει, διαθέτει αρκετά. Το δεύτερο βήμα είναι το ανθρώπινο και υλικό δυναμικό που θα επιτελέσει αυτές τις διαδικασίες και, όπως έχει αναφερθεί και παραπάνω στη συγκεκριμένη εργασία, υπάρχουν πλέον και οι ειδικά καταρτισμένοι για αυτές τις διαδικασίες επιστήμονες και οι πρώτες ύλες. Τέλος, το τρίτο βήμα μπορεί να χαρακτηριστεί περισσότερο ψυχολογικό. Η πράσινη χημεία είναι μια αλλαγή νοοτροπίας στο πώς οι χημικοί προσεγγίζουν και αναπτύσσουν μια χημική σύνθεση. Πάει πέρα από την άνεση της πεπατημένης οδού, όπου χρησιμοποιούνται ευρέως χρησιμοποιούμενα και δοκιμασμένα αντι-

Βιβλιογραφία

[1] Catalysis Today 55 (2000) 11–22 The role of catalysis in the design, development and implementation of green chemistry Paul T. Anastas, Lauren B. Bartlett, Mary M. Kirchhoff, Tracy C. Williamson [2] Applied Catalysis A: General 221 (2001) 3–13 Catalysis as a foundational pillar of green chemistry Paul T. Anastas, Mary M. Kirchhoff, Tracy C. Williamson [3] C atalysis Today 77 (2003) 287–297 Catalysis and sustainable (green) chemistry Gabriele Centi, Siglinda Perathoner [4] Ind. Eng. Chem. Res. 2010, 49, 10218–10229 Exploiting Neoteric Solvents for Sustainable Catalysis and Reaction Engineering: Opportunities and Challenges Bala Subramaniam [5] Journal of Cleaner Production 16 (2008) 743-750

Σχήμα 10: Παρασκευή ναπροξένης με ΒΙΝΑΡ.

Frontiers in Green Chemistry: meeting the grand challenges for sustainability in R&D and manufacturing

κτικής κομψότητας»: θα πρέπει να παρασκευάζονται χρήσιμες ενώσεις με τρόπο οικονομικό, ενεργειακά αποδοτικό, που θα συμβάλλει στη διατήρηση των πηγών ύλης και ενέργειας και θα είναι φιλικός προς το περιβάλλον. Έτσι, η πράσινη χημεία δεν θα είναι μια «κλισέ» φράση του συρμού, αλλά το «κλειδί» για την επιβίωση της ανθρωπότητας. [10] Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πράσινη χημεία μπορεί και έχει μειώσει την παραγωγή καταλοίπων και αποβλήτων και έχει κάνει τις διαδικασίες πιο αποδοτικές. Ωστόσο, είναι εξίσου αδιαμφισβήτητο ότι η πράσινη χημεία έχει προχωρήσει πέρα από τη μείωση και στην πρόληψη της μόλυνσης. Η πράσινη χημεία βλέπει ολόκληρο των κύκλο των διαδικασιών ύλης και ενέργειας σαν μια ευκαιρία για το σχεδιασμό καινοτομιών, οι οποίες ταυτόχρονα θα έχουν διάρκεια (sustainability) [5] . Τα τρία βασικά στοιχεία της διάρκειας αυτής περιλαμβάνουν την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον, όπως φαίνεται στο σχήμα. Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε πως 3 είναι τα βήματα για να οδεύσουμε

δραστήρια, διαλύτες και τεχνολογίες. Είναι καινοτόμος και ίσως τολμηρή. Ποτέ κανένας δεν είπε πως η πράσινη χημεία είναι εύκολη, δεδομένης της άγνοιας από τη μια πλευρά και της άνεσης που προσφέρουν συχνά τα συμβατικά μέσα από την άλλη.[9] Ωστόσο, δεν θα πρέπει να είμαστε ούτε άδικοι ούτε απαισιόδοξοι. Έχει γίνει σημαντική πρόοδος τις τελευταίες δεκαετίες, η οποία απλώς θα πρέπει να αυξηθεί και να επιταχυνθεί. Παράλληλα, θα πρέπει όλοι οι επιστήμονες να συνειδητοποιήσουν ότι καλούνται να παίξουν ένα ρόλο για την επίτευξη της διάρκειας στο χρόνο, τόσο της επιστήμης τους όσο και του πλανήτη και για να επιτελέσουν το ρόλο τους θα πρέπει να υιοθετήσουν μια καινοτόμο νοοτροπία. Λέγεται ότι «η επανάσταση του παρόντος γίνεται το δόγμα του μέλλοντος». Όταν οι 12 αρχές της πράσινης χημείας ενσωματωθούν ως ένα αναπόσπαστο εργαλείο της καθημερινής χημείας, τότε δεν θα είναι πλέον ανάγκη να εστιάζουμε και να υπερτονίζουμε την πράσινη χημεία. Και όταν έρθει αυτή η μέρα, οι προκλήσεις για την πράσινη χημεία θα είναι πέρα από κάθε φαντασία.[5],[6]•••

Julie B. Manley, Paul T. Anastas, Berkeley W. Cue Jr. [6] A cc. C hem . Res. 2002, 35, 686-694 Origins, Current Status and Future Challenges of Green Chemistry Paul T. Anastas, and Mary M. Kirchhoff [7] Green Chemistry February 1999 Paper 8/07961G Green chemistry: challenges and opportunities James H. Clark [8] Tetrahedron 66 (2010) 1026–1027 Perspective on Green Chemistry: The most challenging synthetic transformation Paul T. Anastas [9] Tetrahedron 66 (2010) 1029–1030 Commentary: an industrial perspective on green chemistry Elizabeth Kang [10 ] Tetrahedron 66 (2010) 1028 Insight: Green chemistry: the key to our future Ryoji Noyori

81

AΡΘΡΟ

82

/ Δεκέμβριος 2011-Ιανουάριος 2012

• Πρόγραμμα για τους χρόνιους ασθενείς στην εργασία • 12 ώρες για την Ελλάδα στις Βρυξέλλες • Το πρόγραμμα «Σύμμαχοι Υγείας»

Κερδίζει το στοίχημα η Abbvie.

To βιολογικό φάρμακο Humira – το μοναδικό της εταιρείας – πέτυχε αυξημένες πωλήσεις ύψους 2,24 δισ. δολ. παγκοσμίως, σημειώνοντας αύξηση κατά 16%!

Αντιθέτως «γροθιά στο στομάχι» δέχθηκε η Pfizer, όταν οι αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές απέρριψαν την αίτηση για το επίσης βιολογικό φάρμακο Xeljand. Η εταιρεία στόχευε σε ετήσιες πωλήσεις 3 δισ. δολ.!

Ναυάγησαν, όπως όλα δείχνουν, οι διαπραγματεύσεις για το deal ύψους 13 δισ. δολ. ανάμεσα στη Valeant Pharmaceuticals και την εταιρεία γενοσήμων Actavis.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων αποφάσισε να προσθέσει την ένδειξη «μαύρο τρίγωνο» σε 100 σκευάσματα, ώστε να προωθήσει την αναφορά ανεπιθύμητων ενεργειών.

Πρόκειται κυρίως για νέα σκευάσματα, που έλαβαν άδεια από το 2011 και κυρίως βιολογικές θεραπείες.

Εμείς δεν ανησυχούμε, αφού δεν έχουν δώσει τιμή σε κανένα, πλην του Gilenya…

83

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Πρόγραμμα για τους χρόνιους ασθενείς στην εργασία Σχεδόν 1 στους 4 πολίτες της Ευρώπης σε ηλικία εργασίας αναφέρει πως αντιμετωπίζει κάποιο μακροχρόνιο πρόβλημα υγείας

Η κυριότερη αιτία αυτών των προβλημάτων είναι οι χρόνιες ασθένειες, οι οποίες είναι συνήθως μη μεταδιδόμενα νοσήματα με μεγάλη διάρκεια και αργή εξέλιξη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τις ορίζει ως ασθένειες που οδηγούν σε προβλήματα υγείας και αναπηρίες, που απαιτούν συνεχή διαχείριση για διάστημα κάποιων ετών. Συνήθεις χρόνιες ασθένειες είναι ο διαβήτης, το άσθμα, η επιληψία, ο καρκίνος, οι μυοσκελετικές παθήσεις, η στεφανιαία νόσος, η ηπατίτιδα, το AIDS, η κατάθλιψη, η χρόνια νεφρική νόσος, κ.λπ. Οι δημογραφικές τάσεις στην Ευρώπη σήμερα δείχνουν μια μείωση στον αριθμό των ατόμων που θα εισέλθουν στην αγορά εργασίας κατά τη διάρκεια των επόμενων δέκα ετών. Παράλληλα, τα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης διευρύνονται και ένα γηράσκον εργατικό δυναμικό πιθανότατα συνεπάγεται την παρουσία περισσότερων προβλημάτων υγείας στο μέλλον. Είναι εμφανές, ωστόσο, ότι οι εργοδότες θα χρειάζεται όλο και περισσότερο να απασχολούν μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους, λόγω της αυξανόμενης μείωσης των νεότερων εργαζομένων, συνεπώς οι πρωτοβουλίες για την προαγωγή της υγείας του εργατικού δυναμικού είναι καίριας σημασίας. Καθώς οι επιχειρήσεις και τα κράτη αναζητούν πάντα καινούριους τρόπους για να προάγουν την παραγωγικότητα, τώρα, πε-

ρισσότερο από ποτέ, πρέπει να στραφεί η προσοχή τους στη βελτίωση και την προαγωγή της υγείας του εργατικού δυναμικού, ως μέσο απόκτησης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και εξασφάλισης της μακροπρόθεσμης οικονομικής ανάπτυξης. Το Εθνικό Δίκτυο Προαγωγής Υγείας στους Χώρους Εργασίας (www.edpyxe. gr) υλοποιεί το ευρωπαϊκό πρόγραμμα με τίτλο «Προαγωγή της υγιούς εργασίας για ανθρώπους με χρόνιες ασθένειες - Δημόσια Υγεία και Εργασία». Το έργο είναι υπό τον συντονισμό του European Network for Workplace Health Promotion (ENWHP, www.enwhp.org) και πραγματοποιείται με τη συγχρηματοδότηση της Ε.Ε. Στο πλαίσιο του έργου υλοποιούνται σε 17 ευρωπαϊκές χώρες εθνικές εκστρατείες με τίτλο «Εργασία Κατάλληλη για Όλους». Ο κύριος στόχος του προγράμματος είναι να ενισχύσει την υλοποίηση αποτελεσματικών δράσεων, οι οποίες θα υποστηρίζουν τους χρόνιους ασθενείς, προκειμένου να παραμένουν στην εργασία τους (retention) ή να επιστρέφουν ομαλά και με ασφάλεια σε αυτήν, μετά από μεγάλη απουσία λόγω ασθένειας (return-to-work), όταν μπορούν και επιθυμούν να εργαστούν. Η προαγωγή και η διαχείριση της υγείας στο εργασιακό περιβάλλον προσφέρει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, που συνδυάζει ατομικές και οργανωτικές παρεμβάσεις για τη στήριξη των εργαζομένων με χρόνιες ασθένειες.

Οδηγός Καλής Πρακτικής Στο πλαίσιο του προγράμματος δημιουργήθηκε ένας Οδηγός Καλής Πρακτικής για την υλοποίηση προγραμμάτων για τους χρόνιους ασθενείς στο εργασιακό περιβάλλον, ο οποίος είναι διαθέσιμος στην ιστοσελίδα www.neahygeia. gr. Οι Οργανισμοί/επιχειρήσεις που υλοποιούν προγράμματα για τους εργαζομένους με χρόνιες ασθένειες, οι πάροχοι υπηρεσιών αποκατάστασης που συνεργάζονται με χώρους εργασίας για την υλοποίηση τέτοιων προγραμμάτων, οι ομάδες συνεργαζόμενων φορέων ή ατομικοί φορείς (π.χ. σύλλογοι ασθενών, ασφαλιστικοί φορείς, κ.λπ.), που έχουν υλοποιήσει κάποια σχετική δράση ή εκστρατεία, μπορούν να επικοινωνήσουν με το ΕΔΠΥΧΕ, ώστε να παρουσιάσουν τις δράσεις τους.

84

/ Απρίλιος 2013

12 ώρες για την Ελλάδα στις Βρυξέλλες

Τ

ο γεγονός αποτελεί μια φιλανθρωπική πρωτοβουλία του Joseph Jamar, επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες. Η οργάνωση και διαχείριση της πρωτοβουλίας αυτής γίνεται από μια ομάδα εθελοντών Βέλγων και Ευρωπαίων πολιτών, οι οποίοι κατοικούν στις Βρυξέλλες.

Η πρώτη εκδήλωση «12 Ώρες για την Ελλάδα», που έγινε πέρσι, συγκέντρωσε πάνω από 2.000 ανθρώπους διαφορετικών εθνικοτήτων (επιπλέον των 10.000 on-line θεατών που παρακολούθησαν την εκδήλωση μέσω web streaming), ενώ δέχθηκε και σημαντική υποστήριξη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης συγκεντρώθηκαν περισσότερα από 12.000 ευρώ, τα οποία δόθηκαν στο «Χαμόγελο του Παιδιού». Η φετινή εκδήλωση θα περιλαμβάνει έργα και ιδέες που προέκυψαν στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της κρίσης, και θα επικεντρώνεται σε ένα από τα πιο σημαντικά δώρα που έχει δώσει η Ελλάδα στην Ευρώπη και τον κόσμο: τη Δημοκρατία. Η εκδήλωση θα περιλαμβάνει: Ζωντανή ανάγνωση της Πολιτείας του Πλάτωνα, η οποία θα διαρκέσει 10 ώρες και θα πραγματοποιηθεί από 200

αναγνώστες, Ολοήμερη γευσιγνωσία ελληνικών φαγητών και κρασιών, Debates βασισμένα στο θέμα της Δημοκρατίας «Democrazy», Φεστιβάλ ελληνικού κινηματογράφου, μύηση στους ελληνικούς χορούς, Παρουσιάσεις από τον Peter Economides, τον Georges Corraface και άλλους διακεκριμένους καλεσμένους Η εκδήλωση θα ολοκληρωθεί με μια μοναδική συναυλία, στην οποία, μεταξύ άλλων, θα συμμετάσχουν η mezzo soprano Αλεξάνδρα Γκράβας (αποτίοντας φόρο τιμής για την 150ή επέτειο της γέννησης του K. Π. Καβάφη) και οι καλλιτέχνες Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Μίλτος Πασχαλίδης, Δήμητρα Παπίου και Δημήτρης Σταρόβας. Η διοργάνωση θα μεταδίδεται ζωντανά σε όλο τον κόσμο μέσω web streaming. Πληροφορίες: http://www.12hoursforgreece.com.

Διεθνές συνέδριο Κλινικής Καρδιολογίας Από τις 9 έως τις 11 Μαΐου 2013 πραγματοποιούνται στην Αθήνα οι εργασίες του 28ου Διεθνούς Συνεδρίου Κλινικής Καρδιολογίας που διοργανώνεται από το Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας και την Α΄ Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο Συνέδριο θα συμμετέχουν κορυφαίοι καρδιολόγοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Θα πραγματοποιηθούν 11 Στρογγυλά Τραπέζια και θα συζητηθεί ό,τι πιο έγκυρο και σύγχρονο όσον αφορά την πρόληψη και την αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών παθήσεων.

Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, η εκδήλωση «12 Ώρες για την Ελλάδα», θα πραγματοποιηθεί στο Halles de Schaerbeek των Βρυξελλών, στις 9 Μαΐου 2013

in brief

Παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, κ. Κάρολου Παπούλια, εγκαινιάστηκε πρόσφατα το πρώτο κέντρο πρώιμης παρέμβασης και αποκατάστασης παιδιών στην Ελλάδα. Το κέντρο ανήκει στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» και λειτουργεί στο παράρτημά του που βρίσκεται στην Καλλιθέα, στη Λεωφόρο Συγγρού 290. Το πρωτοποριακό αυτό έργο έγινε πραγματικότητα χάρις στη δωρεά ύψους 1.500.000 ευρώ από το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», στη μνήμη της Μαίρης Α. Δρακοπούλου. Η δωρεά εξασφαλίσθηκε με πρωτοβουλία της Ένωσης Σωματείων «Μαζί για το Παιδί», η οποία ήταν και φορέας υλοποίησης του έργου. Το νέο τμήμα απευθύνεται σε παιδιά που παρουσιάζουν κινητικά, νοητικά, επικοινωνιακά προβλήματα εξαιτίας μιας πάθησης ή ενός τραυματισμού. Παρέχει ιατρικές και νοσηλευτικές υπηρεσίες, φυσικοθεραπείες, λογοθεραπείες, εναλλακτική επικοινωνία, υδροκινησιοθεραπεία, ψυχολογική στήριξη των παιδιών και των οικογενειών τους. Είναι εξοπλισμένο με μέσα αποκατάστασης τελευταίας τεχνολογίας.

85

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Μια αξιέπαινη προσπάθεια ξεκίνησε πρόσφατα, με σκοπό την ιατρική, οδοντιατρική, φαρμακευτική και ψυχολογική φροντίδα σε απόρους, ανασφάλιστους και άλλες ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού του λεκανοπεδίου Αττικής

in brief

Ποιοι μπορούν να συμμετέχουν: Ένας επαγγελματίας υγείας (γιατρός, οδοντίατρος, νοσηλευτής, φαρμακοποιός, ψυχολόγος, κοινωνικός λειτουργός, κ.τ.λ.) μπορεί να προσφέρει με τις εξειδικευμένες γνώσεις του και την εμπειρία του στην ενίσχυση των ιατρο-ψυχο-κοινωνικών υπηρεσιών δήμων ή άλλων, μη κερδοσκοπικών, φορέων στο λεκανοπέδιο Αττικής. Και άλλα άτομα, μη επαγγελματίες υγείας μπορούν να προσφέρουν σε κοινωνικό επίπεδο, εξυπηρετώντας ανάγκες ατόμων που χρειάζονται βοήθεια στο σπίτι, σε εξωτερικές εργασίες, συνοδεία. Εταιρείες του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα θα μπορούν, ως «Σύμμαχοι Υγείας», να προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες και προϊόντα. Κάθε σύμμαχος υγείας θα είναι εφοδιασμένος με ειδική κάρτα μέλους, την οποία πρέπει να φέρει σε εμφανές σημείο κατά την άσκηση των καθηκόντων του. Για δήλωση συμμετοχής μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www. symmaxoiygeias.uoa.gr ή να καλέσετε στα τηλέφωνα 210-7482015, 210-7487564, 210-7759962.

86

Τ

Το πρόγραμμα "Σύμμαχοι Υγείας"

ο πρόγραμμα φέρει την ονομασία "Σύμμαχοι Υγείας" και Πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής είναι ο καθηγητής και Πρόεδρος του ΕΟΦ, κ. Γιάννης Τούντας. Θα υλοποιηθεί δε από την Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, σε συνεργασία με τα Τμήματα Οδοντιατρικής, Φαρμακευτικής, Νοσηλευτικής και ΦΠΨ (Τομέα Ψυχολογίας) του ΕΚΠΑ.

Πρωταρχικός σκοπός του προγράμματος είναι να καλυφθούν οι διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες για ιατρο-ψυχο-κοινωνική φροντίδα ατόμων που, λόγω της οικονομικής κρίσης, δεν έχουν πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας ή δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να καλύψουν επαρκώς την ιδία συμμετοχή τους σε αυτές. Επιπροσθέτως, οι "Σύμμαχοι Υγείας" αποσκοπούν στην ενίσχυση δημόσιων υπηρεσιών (π.χ. δημοτικά πολυιατρεία, πρόγραμμα «βοήθεια στο σπίτι», κ.ά.), παρέχοντας εθελοντική εργασία και προσφέροντας δωρεάν αγαθά και υπηρεσίες, λειτουργώντας συμπληρωματικά και σε συνεργασία με τους επίσημους φορείς υγείας και πρόνοιας και όχι ανταγωνιστικά ή υποκαθιστώντας αυτούς. «Για τον σκοπό αυτό, οι "Σύμμαχοι Υγείας" θα συνάπτουν προγραμματικές συμφωνίες συνεργασίας με ενδιαφερόμενους δήμους του λεκανοπεδίου Αττικής, καθώς και με άλλους φορείς που παρέχουν ανθρωπιστική ιατρο-ψυχο-κοινωνική φροντίδα. Οι συμβαλλόμενοι δήμοι και φορείς θα προσδιορίζουν τις ανάγκες και τους δημότες ή τα άτομα που θα είναι αποδέκτες των προσφερόμενων υπηρεσιών των "Συμ-

μάχων Υγείας", στο πλαίσιο των ως άνω προγραμματικών συμφωνιών αποκλειστικά αφιλοκερδώς», εξήγησε ο κ. Τούντας, παρουσιάζοντας το πρόγραμμα. Την οργάνωση των προσφερόμενων υπηρεσιών των «Συμμάχων Υγείας» υποστηρίζει το Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας του Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, το οποίο αποτελεί συνεργαζόμενο κέντρο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και κέντρο αναφοράς του ΚΕΕΛΠΝΟ, του οποίου προΐσταται ο κ. Γιάννης Τούντας. Η επιστημονική επιτροπή, σε συνεργασία με το Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας, θα καταγράψει ως "Συμμάχους Υγείας" τα μέλη ΔΕΠ, τους επιστημονικούς συνεργάτες, καθώς και τους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές που θα δηλώσουν συμμετοχή στο πρόγραμμα. Στους "Συμμάχους Υγείας"θα μπορεί να συμμετάσχει εθελοντικά και οποιοσδήποτε άλλος φορέας ή άτομο επιθυμεί να συνδράμει στην ανθρωπιστική αυτή προσπάθεια. Ταυτόχρονα, θα επιδιωχθεί η συνεργασία και η παροχή υποστήριξης προς κάθε ανάλογη πρωτοβουλία, όπως π.χ. αυτήν του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών και της Ιεράς Αρχιεπισκοπής.

Η επιστημονική επιτροπή Την ευθύνη τπυ σχεδιασμού και του συντονισμού του προγράμματος έχει αναλάβει επιστημονική επιτροπή, η οποία αποτελείται από τον Πρόεδρο, κ. Γιάννη Τούντα, και τα μέλη, κ.κ. Ι. Ανδρεάδου (Επίκ. Καθηγήτρια Φαρμακευτικής), Γ. Βουγιουκλάκη (Καθηγητή Οδοντικής Χειρουργικής), Β. Κανελλοπούλου (Αν. Καθηγήτρια Κλινικής Ψυ-

/ Απρίλιος 2013

χολογίας), Ε. Κωνσταντίνου (Αν. Καθηγητή Νοσηλευτικής - Αναισθησιολογίας), Θ. Ρόζενμπεργκ (Αν. Καθηγητή Χειρουργικής), Π. Σακκά (Αν. Καθηγητή Ψυχιατρικής), Κ. Σουλιώτη (Επίκ. Καθηγητή Πολιτικής Υγείας, Επιστ. Συνεργάτη ΚΜΥΥ), Κ. Συρίγο (Αν. Καθηγητή Παθολογίας), Θ. Ψαλτοπούλου (Επίκ. Καθηγήτρια Επιδημιολογίας & Προληπτικής Ιατρικής).

87

AΡΘΡΟ

Αναπόσπαστο κοµµάτι της ενηµέρωσής

Το

αποτελεί

τη νέα πύλη στην ασφαλιστική αγορά. Με συνεχή ανανέωση και ειδήσεις από όλο τον κόσµο, συγκρίσεις προϊόντων και multimedia, αποτελεί τον πιο πλήρη ασφαλιστικό σας οδηγό. Πλοηγηθείτε, σήµερα κιόλας, µε ταχύτητα, ασφάλεια και εγκυρότητα

Τ: 210 99 84 950, F: 210 99 84 953

88

Αποκαλυπτική ∆ηµοσιογραφία Αποκλειστικότητες Απόψεις Στελεχών Προσωπογραφίες ∆ιεθνή Θέµατα Εκπαιδευτικά Βοηθήµατα Videos

στον κόσµο του

/ Δεκέμβριος 2011-Ιανουάριος 2012

σας!

• Κόντρα Πατούλη-Βλασταράκου • Φραγμός στις αποκλειστικές…

• Νέο «σήριαλ» με τις τιμές

Το αμερικανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης προσέφυγε, εις διπλούν, πρόσφατα, εναντίον της Novartis, υποστηρίζοντας ότι προσέφερε «αμοιβές» σε γιατρούς και φαρμακεία για την προώθηση των προϊόντων της

Το «γαργαλιστικό» είναι ότι ανάμεσα στις «αμοιβές», που φέρεται ότι προσέφερε ο ελβετικός κολοσσός, είναι πανάκριβα γεύματα στο διάσημο εστιατόριο NOBU της Νέας Υόρκης.

Όπως ανέφεραν και οι New York Times, σε αυτό το γκουρμέ εστιατόριο που φημίζεται για το σούσι και τις ανατολίτικες γεύσεις, τα στοιχεία δείχνουν ότι η Novartis πλήρωσε ένα γεύμα 10.000 δολ. και τρία γεύματα των 3.000!

Τα στοιχεία σε βάρος της Novartis δείχνουν ότι κατέβαλε συνολικά 65 εκατ. δολ. σε 38.000 «αμοιβές» ομιλιών!

Και υπάρχουν αναφορές για επιστημονικές ομιλίες πάνω σε ιστιοπλοϊκό χωρίς Powerpoint…

Σημείωση: Οι ενέργειες αυτές παραβιάζουν και τον κώδικα συμμόρφωσης που έχει θεσπίσει η ίδια η Novartis. Όπως φαίνεται, όμως, ο κώδικας είναι «για τα μάτια του κόσμου»…

89

VΙRUS

Κόντρα Πατούλη-Βλασταράκου Ήταν θέμα χρόνου να συμβεί. Εδώ και καιρό, τα μέλη του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου δεν έκρυβαν τη δυσφορία τους για τις ενέργειες του Προέδρου του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, κ. Γ. Πατούλη

Ουσιαστικά, εκείνο που τους ενοχλούσε περισσότερο είναι το ότι ο κ. Πατούλης μονοπωλεί το ενδιαφέρον σε επικοινωνιακό επίπεδο… Μέχρι σήμερα υπήρχε συγκεκαλυμμένη δυσφορία, αλλά μέχρις εκεί. Πρόσφατα, όμως, ο πρόεδρος του ΠΙΣ, κ. Ν. Βλασταράκος, βγήκε «φόρα παρτίδα» και τα έσουρε στον Γ. Πατούλη. Αφορμή – και όχι αιτία – ήταν ένα δελτίο τύπου του ΙΣΑ, στο οποίο καταλόγιζε στον ΠΙΣ αδιαφορία για τα προβλήματα των νησιωτικών περιοχών και ιδιαίτερα της Λέσβου. Ο κ. Βλασταράκος δήλωσε: «διχαστική, άκαιρη και απαράδεκτη η επίθεση του ΙΣΑ στον ΠΙΣ». Και ανακοίνωσε ότι, εδώ και καιρό, έχει υποβάλει ολοκληρωμένη πρόταση για τη νησιωτική πολιτική υγείας στο υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Έχει δε πραγματοποιήσει επανειλημμένες παρεμβάσεις και αναμένει την υλοποίηση της εισήγησης για τη στή-

ριξη της νησιωτικής Ελλάδας. Εξάλλου, οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού για τη νησιωτική Ελλάδα προέρχονται και από την κραυγή αγωνίας του ΠΙΣ, για το θέμα αυτό. Φυσικά δεν έλειψαν και οι «μπηχτές» προς τον Γιώργο Πατούλη: «Εργαζόμαστε συστηματικά, χωρίς κωδωνοκρουσίες και φανφαρονισμούς, για την υπεράσπιση των ιατρικών και των θεσμικών θεμάτων της αρμοδιότητας του ΠΙΣ μακριά από την αγωνία της προσωπικής προβολής». Ο πρόεδρος του ΠΙΣ, κ. Μ. Βλασταράκος, ανέφερε ότι μαζί με το μέλος του Δ.Σ. κ. Κ. Κουτσόπουλο, σε συνεννόηση με τον Πρόεδρο του Ιατρικού Συλλόγου Λέσβου, κ. Π. Προβέτζα, θα επισκεφθούν τη Μυτιλήνη την Πρωτομαγιά, προκειμένου να συζητήσουν και να δώσουν από κοινού συνέντευξη Τύπου για τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει η νησιωτική Ελλάδα. Καλά ούζα…

Αίσθηση προκάλεσε η ανακοίνωση του ΣΦΕΕ Ο ΣΦΕΕ βγάζει αρκετές ανακοινώσεις, αφού το φάρμακο είναι στην επικαιρότητα. Ξέρετε όμως ποια είναι εκείνη που προκάλεσε την πιο μεγάλη εντύπωση στην αγορά; Αυτή που αφορούσε τα συγχαρητήρια στον Πρόεδρό του (!) Κώστα Φρουζή για την ανάδειξή του σε μάνατζερ της χρονιάς από την Ελληνική Εταιρεία Διοίκησης Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ). Πολλοί μάλιστα έλεγαν σκωπτικά: Μα καλά ο Φρουζής ανακηρύχτηκε Γενικός Διευθυντής της Novartis για να συμμετέχει στις εκλογές ανάδειξης προέδρου του ΣΦΕΕ…

90

/ Απρίλιος 2013

Νέο "σήριαλ" με τις τιμές των φαρμάκων

Π

ριν ασχοληθούμε με το νέο επεισόδιο στο «σήριαλ», θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τελικά το διορθωτικό δελτίο δεν «διόρθωσε» όλα τα λάθη, που είχαν γίνει στο δελτίο τιμών του Φεβρουαρίου. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΣΦΕΕ, τα λάθη ήταν συνολικά περίπου 600 και εν τέλει είδαν το φως της δημοσιότητας μόλις 70 από αυτές. Μάλιστα, πληροφορίες αναφέρουν ότι υπάρχουν ορισμένες φαρμακευτικές επιχειρήσεις οι οποίες δέχτηκαν να επιστρέψουν τη διαφορά στην τιμή (ανάμεσα στη νέα και την παλιά) ως έκπτωση στον ΕΟΠΥΥ. Να σημειωθεί ότι η έκδοση του διορθωτικού δελτίου τιμών είχε συμπεριληφθεί στα προαπαιτούμενα μέτρα για την έγκριση εκταμίευση της δόσης των 2,8 δισ. ευρώ. Ας έλθουμε τώρα στις τιμές των νέων γενοσήμων: Στις 22-4-2013, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Τιμών Φαρμάκων, κ. Δ. Μπούρος, απέστειλε επιστολή προς το ΣΦΕΕ σχετικά με την επικείμενη έκδοση δελτίου τιμών γενοσήμων φαρμάκων, καθώς και κατάλογο που περιλαμβάνει τα νέα γενόσημα φάρμακα που πρόκειται να λάβουν τιμή. Πρόκειται για γενόσημα φάρμακα που αντιστοιχούν σε δραστικές ουσίες/πρωτότυπα φαρμακευτικά προϊόντα, που δεν καλύπτονται πλέον από την περίοδο προστασίας δεδομένων, και τα οποία δεν έχουν τιμολογηθεί έως την παρούσα χρονική στιγμή. Ακολούθως, η επιτροπή ήταν να συνεδριάσει στις 29 του μηνός. Μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές, δεν είχε γίνει γνωστό τι θα γίνει. Ωστόσο, έχει δημιουργηθεί σοβαρό πρόβλημα με τη λεγόμενη «περίοδο προστασίας δεδομέ-

Τελικά οι τιμές των φαρμάκων, τιμή δεν έχουν. Είδαμε και αποείδαμε να δημοσιευτεί το λεγόμενο «διορθωτικό δελτίο τιμών» και πριν προλάβει να στεγνώσει το μελάνι, μας προέκυψε νέο πρόβλημα: η τιμολόγηση των νέων γενόσημων φαρμάκων

νων», η οποία δεν ταυτίζεται με την πατέντα. Το πιο μεγάλο θέμα αφορά το φάρμακο Crestor (δραστική σορουβαστατίνη) της εταιρείας Astrazeneca. Το υπουργείο Υγείας θεωρεί ότι έχει λήξει η περίοδος προστασίας δεδομένων, ενώ η πατέντα του λήγει το 2017! Άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι το γεγονός ότι τα νέα γενόσημα πρέπει να τιμολογηθούν με τη λεγόμενη δυναμική τιμολόγηση. Δηλαδή, ανά 3 γενόσημα θα έχουμε μείωση της τιμής κατά 10%. Σημειώνω, τέλος, ότι η έκδοση δελτίου τιμών των γενοσήμων αποτελεί προαπαιτούμενο για την έγκριση της επόμενης δόσης των 8,8 δισ. ευρώ…

Στο ΣτΕ το claw-back… Εντός του Μαΐου, σύμφωνα με πληροφορίες, θα ασχοληθεί το Συμβούλιο της Επικρατείας με την προσφυγή των φαρμακοβιομηχάνων εναντίον του claw-back. Θυμίζουμε ότι έχουν προσφύγει ο ΣΦΕΕ και η γερμανική εταιρεία Boehringer Ingelheim. Δεν ξέρω,

πάντως, αν συμφέρει τους φαρμακοβιομήχανους να καταπέσει το μέτρο του claw back. Διότι το νέο μνημόνιο λέει ρητά ότι αν για οποιονδήποτε λόγο δεν πετύχει, τότε πρέπει να εφαρμοστούν έκτακτα μέτρα…

in brief

Τυχεροί σταθήκαμε, μέσα στην ατυχία μας, φέτος όσον αφορά στη γρίπη. Οι SOS ΙΑΤΡΟΙ, μέσα από την καθημερινή και συνεχή συλλογή στοιχείων από τις κατ’ οίκον επισκέψεις τους, έχουν αναπτύξει ένα μαθηματικό μοντέλο πρόβλεψης της γρίπης. Έγκαιρα μπορούν να εντοπίσουν αν κάποιο κύμα γρίπης φτάνει στη χώρα μας. Χαρακτηριστικά, λοιπόν, φέτος, μετά από μια ολόκληρη δεκαετία, δεν καταγράφηκε επιδημικό κύμα γρίπης, παρά μόνο αυξημένα περιστατικά γρίπης (επιπολασμός). Είναι αξιοσημείωτο ότι, παρά τον ελλιπή εμβολιασμό και την έλλειψη θέρμανσης σε πολλά σπίτια, δεν παρατηρήθηκε επιδημικό κύμα στην Ελλάδα, όπως σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό που συντέλεσε πιθανότατα στη μη εμφάνιση του επιδημικού κύματος ήταν ο εξαιρετικός καιρός του φετινού χειμώνα. Το ερώτημα είναι: Τι θα γίνει του χρόνου με την οικονομική κρίση να μαίνεται;

91

VΙRUS

Φραγμός στις αποκλειστικές… Επιτέλους, χρειάστηκε να μπει η χώρα σε μνημόνιο για να τολμήσει το υπουργείο Υγείας να βάλει τα πράγματα σε μια σειρά όσον αφορά τις αποκλειστικές νοσοκόμες. Ο Ανδρέας Λυκουρέντζος εξέδωσε απόφαση που περιλαμβάνει κριτήρια οργάνωσης, εργασίας και επιλογής τους

in brief

Καταγγελία για τη μη αποστολή ενταλμάτων πληρωμής νοσοκομείων Αθήνας κατέθεσε σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς ο Ν. Νανίδης, Γραμματέας του Συλλόγου Ειδικευομένων Ιατρών του «Ευαγγελισμού». Όπως κατήγγειλε εγγράφως, «ενημερωθήκαμε τις τελευταίες μέρες σχετικά με τη μη αποστολή 35 συνολικά ενταλμάτων από την ΥΔΕ του ΥΥΚΑ προς την ΕΑΠ, τα οποία αφορούσαν την πληρωμή των εφημεριών για το Δεκέμβριο του 2012 και τους Ιανουάριο-Φεβρουάριο του 2013». Εύλογα σημειώνει ότι «η εικόνα αυτή σίγουρα δεν τιμά το έργο ούτε της διοίκησης της ΥΔΕ του ΥΥΚΑ ούτε του υπουργικού επιτελείου του ΥΥΚΑ, γεννά ερωτήματα σχετικά με τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα του τρόπου ελέγχου και διαχείρισης των πληροφοριών για τις εφημερίες των ιατρών»… Επιπλέον ζητεί από τον Α. Λυκουρέντζο: «παρακαλώ όπως διενεργήσετε έλεγχο για την απόδοση των ανάλογων πειθαρχικών ευθυνών σε όλους τους εμπλεκόμενους υπαλλήλους και διοικητικούς προϊσταμένους τους, και για την έγγραφη ενημέρωσή μου εντός 15 ημερών». Για να δούμε τι θα γίνει…

92

Ε

ιδικότερα, δημιουργείται Μητρώο Αποκλειστικών Νοσοκόμων σε κάθε Υγειονομική Περιφέρεια (Υ.Πε), προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι οι αποκλειστικές νοσοκόμες οι διαθέτουν τα απαιτούμενα προσόντα. Για την εγγραφή τους σε αυτό απαιτείται άδεια άσκησης επαγγέλματος, άδεια εργασίας ΙΚΑ, πτυχίο, ποινικό μητρώο και πιστοποιητικό ελληνομάθειας για τους αλλοδαπούς. Ακόμη, καταρτίζεται κατάλογος αποκλειστικών νοσοκόμων ανά νοσοκομείο σε ετήσια βάση και με απολύτως αντικειμενικά, βαθμολογούμενα κριτήρια από την Υ.Πε. (και όχι από την προϊσταμένη κάθε νοσοκομείου). Κάθε αποκλειστική μπορεί να εγγραφεί μόνο σε ένα νοσοκομείο ή ιδιωτική κλινική (μεταξύ τριών επιλογών που θα δηλώσει αρχικά), προκειμένου να εξασφαλίζεται η άμεση διαθεσιμότητά της προς εξυπηρέτηση των ασθενών. Τα προσμετρώμενα κριτήρια αφορούν την εμπειρία, την οικογενειακή/κοινωνική κατάσταση (πολυτεκνία, ανήλικα τέκνα, μέλη μονογονεϊκών οικογενειών) και την οικονομική κατάσταση των ενδιαφερομένων. Η διάθεση των αποκλειστικών γίνεται μόνο από τον κατάλογο του νοσοκομείου και με τη σειρά αναγραφής σε αυτόν (rotation), ώστε να εξασφαλίζεται ίση πρόσβαση στην εργασία για όλες/ους τους συμμετέχοντες. Την ευθύνη για τη σωστή διάθεση των αποκλειστικών από τη λίστα έχει τριμελής επιτροπή, που ορίζεται σε κάθε νοσοκομείο και απαρτίζεται από την προϊσταμένη νοσηλεύτρια, τον διευθυντή διοικητικής υπηρεσίας και νοσηλευτή εργαζόμενο, ενώ υποχρεούται να καταθέτει ανά τρίμηνο απολογιστικά στοιχεία στο Δ.Σ. του νοσοκομείου για τη διάθεση των αποκλειστικών. Οι ασθενείς έχουν τη δυνατότητα να επιλέ-

γουν την/τον αποκλειστική/ό νοσοκόμα/ο από τον σχετικό κατάλογο του νοσοκομείου στο οποίο νοσηλεύονται, κατόπιν υπεύθυνης δήλωσής τους. Η παραμονή στο χώρο του νοσηλευτικού ιδρύματος προσώπων ως συνοδών επιτρέπεται μόνο κατόπιν έγκρισης του θεράποντα γιατρού και μόνο σε συγγενικά πρόσωπα. Σε περίπτωση παραμονής συνοδού που απασχολείται κατ’ οίκον με τη φροντίδα του ασθενούς, θα πρέπει να αποδεικνύεται η σχέση απασχόλησης και να προσκομίζεται αντίγραφο του εργοσήμου για τον τελευταίο πλήρη μήνα απασχόλησής του.

Κόβονται οι συνταξιούχοι… Σας έχω νεότερα για τη διαδικασία «αξιολόγησης» των νέων διοικητών και αναπληρωτών διοικητών των νοσοκομείων. Το υπουργείο Υγείας δεν έχει εκδώσει καμία επίσημη ανακοίνωση, αλλά λέγεται ότι συνολικά οι υποψήφιοι έχουν φτάσει τους 1.500. Θυμίζουμε ότι οι θέσεις είναι μόνο 160! Το τελευταίο που έμαθα είναι ότι στην επιτροπή επιλογής έ-

/ Απρίλιος 2013

λαβαν απόφαση να «κόψουν» όλους τους συνταξιούχους με το σκεπτικό ότι το ΕΣΥ χρήζει ανανέωσης. Δεν μπορώ να διαφωνήσω. Αρκεί να μην είναι πρόφαση για να κοπούν κάποιοι και να προωθηθούν άλλοι…

93

Ραντεβού υγείας

Spa με φίδια, σαλιγκάρια Εκτός από τα κλασικά spa με τις αρωματοθεραπείες, υδροθεραπείες κ.λπ., πλέον στη μόδα είναι και εκείνα με περίεργες θεραπείες που περιλαμβάνουν, εκτός των άλλων, φίδια, σαλιγκάρια, ψάρια και άλλα τέτοια "περίεργα"

Διαβάστε μερικές περίεργες θεραπείες σε spa: Μασάζ με φίδια Θέλετε να το ζήσετε; Μπορείτε! Στο αγρόκτημα σαρκοφάγων φυτών της Ada Barak στο Ισραήλ. Η ιδιοκτήτρια οραματίστηκε τη συγκεκριμένη θεραπεία όταν είδε ότι περνώντας ένα συγκεκριμένο είδος φιδιού από τα χέρια των τολμηρών επισκεπτών της, εκείνοι φαίνονταν να είναι πιο χαλαροί και γαλήνιοι. Μια ηλικιωμένη γυναίκα περιέγραψε το φίδι ως καταπραϋντικό, σαν μια κρύα κομπρέσα. Έτσι, για 80 δολάρια, ο πελάτης γδύνεται, ξαπλώνει και «απολαμβάνει» ένα ξεχωριστό μασάζ από μικρά φίδια που σέρνονται πάνω στο δέρμα του! Πεντικιούρ από κυπρίνους Λέγεται ότι ξεκίνησε από την Τουρκία, αλλά γρήγορα εξαπλώθηκε στα spa της Αμερικής. Το πεντικιούρ από πεινασμένους κυπρίνους είναι ιδιαίτερα δημοφιλές,

καθώς τα ψάρια απομακρύνουν τα νεκρά κύτταρα από το δέρμα, αφήνοντάς το λείο και απαλό. Ωστόσο, υπάρχει μια Πολιτεία των ΗΠΑ που απαγόρευσε τη συγκεκριμένη θεραπεία ως επίφοβη για τη μεταφορά μικροβίων και ασθενειών από τον έναν πελάτη στον άλλο. Μασάζ με κάκτο Αν βρεθείτε στο Μεξικό, θα έχετε τη δυνατότητα να κάνετε μια σειρά από θεραπείες που περιλαμβάνουν ηφαιστειακή στάχτη, βανίλια, μέλι, σοκολάτα. Αλλά αν αυτά σας φαίνονται κάπως συνηθισμένα, τότε μπορείτε να δοκιμάσετε το μασάζ με ένα ζεστό μίγμα από κάκτο, που λέγεται ότι απομακρύνει τις τοξίνες και ενυδατώνει την επιδερμίδα, αφήνοντάς σας μια ασύγκριτη αίσθηση αναζωογόνησης. Θεραπεία προσώπου με περιττώματα από αηδόνι Οι γκέισες της Ιαπωνίας συνήθιζαν, όπως

Τι σημαίνει η μεγάλη μύτη στον άνδρα;

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

Αν οι περισσότεροι πιστεύετε ότι η μεγάλη μύτη στον άνδρα συνδυάζεται με τις ...ερωτικές του ικανότητες, μάλλον θα πρέπει να το ξανασκεφτείτε. Οι άνδρες που έχουν μεγάλη μύτη, σύμφωνα με επιστημονική έρευνα από το πανεπιστήμιο της Άιοβα, είναι περισσότερο θωρακισμένοι απέναντι στις ιώσεις και δεν αρρωσταίνουν εύκολα. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν οι επι-

στήμονες αφού έκαναν το εξής πείραμα: Δημιούργησαν 2 τεχνητές μύτες σε ομοιώματα κεφαλής. Η μία κατά δυόμιση φορές μεγαλύτερη από την άλλη. Με τη μεγαλύτερη μύτη το ομοίωμα εισέπνεε περίπου 7% - 10% λιγότερους ρύπους από την ατμόσφαιρα. Η απόσταση δηλαδή εντός της μύτης λειτουργούσε σαν φίλτρο. Εκτός από τους ρύπους οι ερευνητές

Πόσο πονά ο χωρισμός; Όσο παράξενο και εάν σας φαίνεται, επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ο πόνος που βιώνουμε όταν χωρίζουμε, ή χάνουμε ένα λατρεμένο μας πρόσωπο, είναι όμοιος με τον πόνο που θα νιώθαμε εάν μας ακρωτηρίαζαν δίχως αναισθησία κάποιο μέλος του σώματος μας. Επιστήμονες από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια με επικεφαλής την καθηγήτρια νευρολογίας Δρ Μπρίτζελντιν, διαπίστωσαν πως όταν χωρίζουμε ενεργοποιείται το ίδιο ακριβώς σημείο του εγκεφάλου που ενεργοποιείται και στο σωματικό πόνο και συγκεκριμένα όταν ακρωτηριάζεται κάποιο μέλος μας. Τόσο φριχτός σε ισχύ και ένταση είναι αυτού του είδους ο πόνος ο οποίος δεν ξεκινάει από τα νεύρα του σώματος αλλά καταλήγει στο ίδιο σημείο του εγκεφάλου. «Όταν χωρίζουμε, είναι σαν να χάνουμε ένα μέλος του σώματός μας” τόνισε η καθηγήτρια και συνέχισε: “Έτσι εξηγείται γιατί συχνά αποφεύγουμε να χωρίσουμε από μια σχέση κυρίως μακροχρόνια. Ο εγκέφαλος μας, μας αποτρέπει”.

94

/ Απρίλιος 2013

και ...βδέλλες! είναι γνωστό, να καλύπτουν το πρόσωπό τους με ένα βαρύ λευκό μακιγιάζ. Αυτό όμως περιείχε τοξικό μόλυβδο και ψευδάργυρο, συστατικά που προκαλούσαν μεγάλες βλάβες στο δέρμα. Ως θεραπεία, λοιπόν, εφάρμοζαν μια μάσκα που περιλάμβανε περιττώματα από αηδόνι, καθώς αυτά περιέχουν ένζυμα που διασπούν τα νεκρά κύτταρα και δίνουν μια όμορφη χροιά και λάμψη. Στη Νέα Υόρκη λειτουργεί spa που προσφέρει μια πιο εκσυγχρονισμένη θεραπεία προσώπου. Τα περιττώματα των πουλιών περνούν πρώτα από υπεριώδες φως για αποστείρωση και στη συνέχεια αναμιγνύονται με πίτουρο ρυζιού, που χρησιμοποιείται για την απολέπιση του δέρματος. Ενυδάτωση με σάλιο σαλιγκαριού Πρώτοι ανακάλυψαν τις ιδιότητές του αγρότες που δούλευαν στην εκτροφή σαλιγκαριών στη Χιλή. Πρόσεξαν πως η κολλώδης ουσία που αφήνουν πίσω τους τα συμπαθέ-

στατα σαλιγκαράκια βοηθούσε στο να έχουν πιο απαλά χέρια, αλλά και στην επούλωση των πληγών που αυτά έφεραν. Έτσι το «σάλιο» τους μπήκε στη λίστα με τα συστατικά που ενυδατώνουν και φροντίζουν το δέρμα και έτσι δεν χρειάζεται να ταξιδέψετε μέχρι τα εκτροφεία της Χιλής... μπορείτε σε αρκετά spa, ανά τον κόσμο, να δοκιμάσετε το συγκεκριμένο είδος ενυδάτωσης. Αποτοξίνωση με βδέλλες Ακούγεται αρκετά μεσαιωνικό, αλλά διάσημες κυρίες, όπως η Ντέμι Μουρ, το έχουν ήδη δοκιμάσει. Σε κέντρο spa της Αυστρίας εφαρμόζονται θεραπείες αποτοξίνωσης κατά τις οποίες βδέλλες τοποθετούνται πάνω στο σώμα και αρχίζουν να ρουφάνε αίμα. Τις βλέπεις, μάλιστα, να «πρήζονται» και να μεγαλώνουν καθώς «χορταίνουν». Στη Νέα Υόρκη εφαρμόζονται αντίστοιχες θεραπείες για την ανακούφιση της αρθρίτιδας και άλλων παθήσεων.

διαπίστωσαν ότι με τη μεγαλύτερη μύτη το «φίλτρο» λειτουργούσε εξίσου καλά και για τα αερομεταφερόμενα βακτήρια και τους ιούς. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Αnnals of Οccupational Ηygiene», και τελικά το συμπέρασμα ήταν πως η μεγάλη μύτη προστατεύει τον οργανισμό από τις μολύνσεις του αέρα, τις αλλεργικές αντιδράσεις από τη γύρη τώρα την άνοιξη, αλλά και από τις ιώσεις.

Γιατί το γάλα στον καφέ βλάπτει την υγεία Μπορεί οι περισσότεροι να πίνουν τον καφέ ή το τσάι τους με γάλα, ελάχιστοι όμως γνωρίζουν ότι αυτό μπορεί να έχει επιπτώσεις στον οργανισμό. Συνήθως βάζουμε γάλα στον καφέ επειδή θέλουμε να «σπάσουμε» λίγο τη μυρωδιά του και την ένταση του. Αυτή η πράξη όμως δημιουργεί αλυσιδωτές αντιδράσεις μέσα στον οργανισμό μας, με πιο έντονη εκείνη της αποβολής μεγάλης ποσότητας ασβεστίου. Έρευνες έδειξαν πως όταν το γάλα αναμιχθεί με υψηλές ποσότητες καφεΐνης (οι οποίες βρίσκονται στον καφέ φυσικά ή και στο τσάι), τότε αυξάνεται η απέκκριση ασβεστίου από τα ούρα, ενώ μεγάλη ποσότητα από το ιχνοστοιχείο αυτό κατακάθεται στο έντερο. Η ουσία καζεΐνη που έχει το γάλα, όταν έρθει σε επαφή με την καφεΐνη πήζει και δημιουργεί μια μάζα που προκαλεί φούσκωμα, συχνά πόνο στο στομάχι ή την κοιλιά και, ακόμη συχνότερα, κοιλιακές διαταραχές.

Γιατί οι άνδρες κοιμούνται μετά το σεξ;

Αμέτρητες γυναίκες διαμαρτύρονται επειδή μετά την ερωτική πράξη ο σύντροφός τους δεν τις αγκαλιάζει αλλά μέσα σε μία στιγμή, γυρνά πλευρό και κοιμάται. Φαινόμενο ιδιαιτέρως γνωστό. Που οφείλεται όμως στο γεγονός ότι πολλοί άνδρες δε δείχνουν τρυφερότητα μετά το σεξ και προτιμούν τον ύπνο; Το θέμα διερεύνησε μια ομάδα ψυχολόγων από το πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν με επικεφαλής τον καθηγητή Ν.Κρούγκερ, που διαπίστωσε τελικά ότι η τάση των ανδρών να μην μπορούν να κρατήσουν τα μάτια τους ανοιχτά μετά το σεξ, δεν υποδηλώνει αδιαφορία για τη σύντροφο τους, αλλά δείχνει ότι νιώθουν ασφαλείς και είναι δεκτικοί στην συντροφικότητα και την αγάπη της παρτενέρ τους. Ο ίδιος ο καθηγητής δήλωσε μάλιστα ότι: «Όσο περισσότερο είναι πιθανόν να κοιμηθεί ο άνδρας μετά το σεξ, τόσο ισχυρότερη είναι η επιθυμία του να παραμείνει σε μόνιμη σχέση με τη συγκεκριμένη γυναίκα που έκανε σεξ». Η ίδια έρευνα έδειξε ότι μεγάλο ποσοστό γυναικών κοιμούνται και εκείνες μετά το σεξ. Βασική λεπτομέρεια: Το πράττουν όταν δεν έχει ολοκληρωθεί η πράξη, ή δεν έχουν φτάσει σε οργασμό.

95

γ ί ν ε τ ε συνδρομητές !

Αλλάξτε την ελληνική αγορά Υγείας! Εγγραφείτε τώρα στο Ph.B (Pharma & Health Business)! ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

E-MAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

*ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ & ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΞΑΜΗΝΗ (5 ΤΕΥΧΗ): 40€

ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ): 50€

ΕΤΗΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (10 ΤΕΥΧΗ): 30€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΣ (10 ΤΕΥΧΗ): 70€

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (10 ΤΕΥΧΗ): 90€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ): 10€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α 6,5%)

Το Ph.B καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ (5028-041137-461 / IBAN GR51 0172 0280 0050 2804 1137 461) ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / IBAN GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρίας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομα σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

96

/ Απρίλιος 2013

97

AΡΘΡΟ

Όλοι έχουµε ε

Το ίδιο πρέπει να έχουν και τ

Φροντίδα για τον άνθρωπο.

Ελληνικά,

Φροντίδα για τον άνθρωπο.

ELPEN A.E. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Tηλ: 2

4

/ Δεκέμβριος 2011-Ιανουάριος 2012