Ph.B #015

015

# ΜΑΙ 2013 ΤΙΜΗ 6 €

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΝΤΑΣ

ΠΡΟΦΙΛ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ

ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΦΤΕΙ Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

www.phB.com.gr ISSN: 2241-0961

ΕΡΕΥΝΑ: "ΚΑΜΠΑΝΑΚΙ" ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥΣ

1

1

idπεριεΧΟΜΕΝΑ

08

8 ΠΡΟΦΙΛ Θεόδωρος Αμπατζόγλου Αναζητεί φάρμακο για την ανεργία

24

10 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Γιάννης Τούντας Ανατιμολογήσεις 2 φορές το χρόνο

42

20 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Όσα δεν έκανε ο Ανδρέας 24 ΕΡΕΥΝΑ «Καμπανάκι» κινδύνου για τους εμβολιασμούς

52

42 ΕΡΕΥΝΑ Ανενημέρωτοι οι Έλληνες για τον εμβολιασμό 52 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Σύστημα Εθνικών Λογαριασμών: Επιτέλους και στην Ελλάδα

CEO: Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Αιμίλιος Νεγκής negis.e@ethosmedia.eu

     ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ: Βίκυ Γερασίμου gerasimou.v@ethosmedia.eu ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ - ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Δήμητρα Ευθυμιάδου efthymiadou.d@ethosmedia.eu

015

# ΜΑΙ 2013

2

Γιώργος Καλούμενος kaloumenos.g@ethosmedia.eu Γαλάτεια Μπασέα bassea.g@ethosmedia.eu

/ Μάιος 2013

Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu Δέσποινα Τραυλού travlou.d@ethosmedia.eu ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος Shutterstock ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu



3

idπεριεΧΟΜΕΝΑ

10

56 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

66

66 ΕΡΕΥΝΑ Πέφτει η ποιότητα ζωής των Ελλήνων

76

72 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Τα σημάδια της κρίσης στην υγεία των Ελλήνων 76 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

82

82 ΑΡΘΡΟ Λυδία-Ιωαννίδου Μουζάκα Το Κέντρο «Έλλη Λαμπέτη» έχει ανάγκη στήριξης 85 NEWS 89 VIRUS 94 ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΥΓΕΙΑΣ

Eπιμέλεια ΥΛΗΣ - creative: Θεοδοσία Μαρούτση theodosia.maroutsi@gmail.com

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γιώργος Μελιτσιώτης melitsiotis.g@ethosmedia.eu ISSN: 2241-0961

   

Τμήμα Marketing–Επικοινωνίας & ΔημΟΣΙΩΝ Σχέσεων: Αθηνά Φραδέλου fradelou.a@ethosmedia.eu Σοφία-Αφροδίτη Βουλγαράκη voulgaraki.s@ethosmedia.eu Ζωή Κλωσίδη klosidi.z@ethosmedia.eu

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ: Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu Τζένη Ρούσση roussi.t@ethosmedia.eu Εκτύπωση - Παραγωγή - Συσκευασία: Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

4

Ιδιοκτησία: ETHOS MEDIA S.A.

/ Μάιος 2013

Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T: 210 9984950, Φ: 210 9984953 E: info@PhB.com.gr www.PhB.com.gr • www.ethosmedia.eu * Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη

AΡΘΡΟ

Η ζωή με την ψωρίαση Χρειάζεται πειθαρχία και αποδοχή, αφού η ψωρίαση είναι μια χρόνια πάθηση, που θα πρέπει να μάθεις να ζεις μαζί της, φροντίζοντας να είσαι σε διαρκή ύφεση

Γ Του Κώστα Λούμου, Προέδρου του Σωματείου Υποστήριξης Ασθενών με Ψωρίαση «Καλυψώ»

εννήθηκα στο Ναύπλιο, ένα φθινοπωρινό πρωινό του 1958. Από πολύ νωρίς, ίσως και πριν πάω στο δημοτικό, ήρθε στη ζωή μου η «καλή μας φίλη»: η ψωρίαση. Οι γονείς μου, στα πρώτα βήματα της ασθένειας, ως παιδί και ως έφηβος, προσπάθησαν, και έδωσαν τα πάντα, για να ανακουφιστώ. Επισκέψεις σε δερματολόγους, αλοιφές, πρακτικές δύσκολες στην εφαρμογή τους κάποιες φορές. Υπεύθυνος παραγωγής σε μεγάλη βιομηχανία χυμών του Ναυπλίου. Δημοτικός σύμβουλος Ναυπλίου για 8 χρόνια και 2 χρόνια αντιδήμαρχος. Οι ευθύνες πολλές, οι δραστηριότητες περισσότερες. Η ψωρίαση πάντα εδώ. Διάφοροι γιατροί, πολλές και διαφορετικές θεραπείες, αποτελέσματα προσωρινά. Τα προβλήματα πολλά. Αποφυγή έκθεσης σώματος. Μακριά μανίκια, όχι σορτς, ερημικές παραλίες για μπάνιο, αποφυγή κόσμου και φίλων, απομόνωση και απόρριψη. Ο φόβος, η άγνοια του κόσμου για τη μη μεταδοτικότητα της ψωρίασης με «χτύπησε» σε ευαίσθητα σημεία. Αποφυγή δραστηριοτήτων, συνηθισμένων για άλλους, «απαγορευμένες» για μένα. Ένας αυστηρά κλειστός και μικρός κύκλος δικών μου ανθρώπων το γνώριζε, το ίδιο κι εγώ, αλλά δεν το αποδεχόμουν. Φόβος; Ίσως. Άρχισα να «δουλεύω» με τον εαυτό μου πάνω σε αυτό. Οι δυνατότητες θεραπείας στην επαρχία είναι περιορισμένες. Ξεκίνησα 2 φορές την εβδομάδα το πήγαινε-έλα Αθήνα,

το κόστος σημαντικό και σε χρόνο και σε χρήματα. Και επιπλέον, το διαρκές κόστος θεραπείας. Φάρμακα και κρέμες, συχνές ιατρικές εξετάσεις απαραίτητες για τον έλεγχο της νόσου και ορισμένες φορές αγανάκτηση, αφού αντιμετώπιζα δυσκολία όσον αφορά την πρόσβαση στη θεραπεία που μου είχε συστήσει ο δερματολόγος μου. Έμαθα για το «Καλυψώ», αμέσως έγινα μέλος και η αλλαγή ολοκληρώθηκε. Αυτό που χρόνια ωρίμαζε μέσα μου βρήκε πρόσφορο έδαφος και εκδηλώθηκε. Απέταξα φόβους, ενοχές και είδα την ψωρίαση σαν φίλη. Άνοιξα τον εαυτό μου και άφησα ελεύθερη τη σκέψη μου. Στην επόμενη νύξη περί μεταδοτικότητας απάντησα με έμφαση πως «οι πληροφορίες μεταδίδονται, η ψωρίαση όχι!». Όταν τον Ιούλιο του 2012 εκλέχθηκα πρόεδρος του «Καλυψώ» γνώριζα ήδη, πως το λιγότερο άγχος, η σωστή του διαχείριση, η αισιοδοξία, το χαμόγελο, είναι δομικά στοιχεία στη «μάχη» με την ψωρίαση. Ξέρω πολύ καλά ότι οι αντικειμενικές δυσκολίες είναι αρκετές, οι οποίες μάλιστα μπορεί να σε κάνουν να απογοητεύεσαι και να τα παρατάς, διότι δεν είναι εύκολο να βρίσκεσαι μόνιμα υπό αγωγή, να είσαι συμμορφωμένος σε σχετικούς κανόνες για τη σταθεροποίηση της νόσου και φυσικά να υποβάλλεσαι σε τακτικούς ελέγχους. Χρειάζεται πειθαρχία και αποδοχή, αφού η ψωρίαση είναι μια χρόνια πάθηση, που θα πρέπει να μάθεις να ζεις μαζί της, φροντίζοντας να είσαι σε διαρκή ύφεση. Η έγκαιρη επίσκεψη στον δερματολόγο, η θεραπευτική αγωγή και η πιστή της εφαρμογή δεν αρκούν χωρίς την καλή διάθεση, την αισιοδοξία και προ πάντων την αποδοχή του σώματός σου, ως έχουν. Το κέρδος από την αλλαγή αυτή τεράστιο. Η ζωή με την ψωρίαση έπαψε να είναι φοβική, συμβίωση αντιπαράθεσης και πλέον είναι μια ελκυστική πραγματικότητα αρμονικής συμβίωσης. Πλέον, η γνώση αυτή μοιράζεται με άλλους ασθενείς και μέλη του «Καλυψώ» στις ομάδες προσωπικής ανάπτυξης, που δίνουν την ευκαιρία της αμφίδρομης επικοινωνίας μεταξύ των ασθενών, ή και μεταξύ αυτών και της συμβούλου ψυχικής υγείας, και δημιουργούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις ψυχολογικής αποφόρτισης και, κατά συνέπεια, συνολικής προσωπικής βελτίωσης. •••

Σωματείο Υποστήριξης Ασθενών με Ψωρίαση «Καλυψώ» Έβρου 1, 115 28 Αθήνα • Τηλ.: 210 7212002 • Fax: 210 7212003 Site: www.kalipso.gr • e-mail: info@kalipso.gr facebook: www.facebook.com/somateiokalipso • twitter: twitter.com/#!/SomateioKalipso

5

EDITΟRIAL

α Τρία χρόνι υαλό βάλαμε; ί μ , ο ξεχαρβαλωθε ι ν ό μ οίκηση είχε δι η ια ν όσ μ ς δη Μ Η ατία με 3 ίες αναξιοκρ πληρώνου πό 3 δεκαετ ν

μετά α τό συμ σεις τω ι οι κυβερνή Το μήνα αυ ιο. Στην όν μ νη Μ ματισμού κα ο μ στ κο ν ι ια όν κα φ χρ ν κατά ερα χαμε ολόκληρα τριών ετών δε χρόνο, το εί ν το ίω ώ α ρ π υτ ν νά λε το α τε ικ α αρχή και γι με διαφάνεια ότι «λεφτά . Πιστέψαμε τοποθετήσουν τα να ov μόνο ως ισ φ G ή en ψ p α O ει πάρ μόσιο. Το δη ο στ η έχ στελ ακουστεί… υπάρχουν»… ιο οτο μπορεί να ιμένει. Οι π κδ ερ νέ π α ς α μ νει 2 ε τι ρία, Δεν ξέραμ υχνά να κά διεθνή εμπει α έδειχνε σ ε ρ μ ώ ι χ κα Η πίσω. Η ίς α θε έν μετριοπα προς και φούσκα μ ία τα μ α μ χε ρ βή ή έρχεται βιαστικά αν ότι υπ με αγγελμάτων α παραδέχοντ επ ρ ν έτ μ τω ύν ση θο ω μα επε να ληφ απελευθέρ και αποτέλεσ και πώς έπρ συστήματος ται κάθε τόσο υ χε το έρ η ρ α νσ π ία ι υγ κα όγηση σκοπό την εξ υπερφορολ α έπουμε… Η βλ ν δε και τα έσοδ η υγείας. έρω ύφεσ ιτ α ερ π εν δ σε ς προκάλε αυτοί πάντω Ακόμη και ο πρόχειρα μειώθηκαν. όσ π ν ού στ α φαντ ράγματα ς κάποια π μπόρεσαν να ολιτικό ω π μ το ό ι τα σ α έτ γμ ι πρά νο Έστω κα ιρίζονταν τα πλέον επώδυ τυχώς με τον Ήρθε η ώρα να δούμε τα θα χε και η δημόσια διοίκηση. υσ Δ ν. α ό ιν π έγ υμε α τα σύστημα ληνική ώρα να μάθο ελ η ν θε τη ρ ε Ή μ ο. οι πράγματα νηφάλια και σχετ τρόπ κινηθούμε Ούτε πόσο ά και πέρα να είας θα δω υγ ό ς π τη Α ς. δη α ι μ . λάθη τητα κα με ηρεμία να κοιταχτούμε κμηριωμένα πραγματικό ημένα και τε ετ ελ μ ί. νο ιο π κα τροϊ γματα Την ύμε τα πρά στον καθρέπτη και ήταν οι να ξεχάσω… ώρα να δο τι η ι α ε με κ θ ρ ώ Ή θ α η να κοιτ χτού Τι να θυμ ι με ηρεμία άρμακα, που να κάνουμε λίγο την κα φ α α λι ν στ ά τη φ ση γο νη ω υμε λί ό οριζόντια μεί και να κάνο ρία... Ότι απ τη ιθ α έπ εν θρ κα ός νο υν ον στ ρα αυτοκριτική μας. Όλοι ιομήχα ι, έπεσε σαν κε Όλοι μας. Β ποκτήσαμε ς. α α μ ε, ή οτ ικ π ιτ τί ρ ε αυτοκ είχαμ τήμονες και μας. Βιομήχανοι, πολιτικοί, εκεί που δεν αλιστές, επισ ν πρώτη ικ τη – νδ α συ , στ οί λί είναι ότι πολιτικ ι θετική φοι. Το κακό με… αρνητική κα ά δα γρ εί ιο ν οσ τη συνδικαλιστές, επιστήμονες μ ε ν δείχνουν φυσικά δη α ουδέποτ ι μερικοί δε ότ θετική μάλιστ ω έπ βλ ι στοι. Κα και φυσικά δημοσιογράφοι. με λύπη μου προετοίμα α και ρ υαλό… έτ Ήμασταν α μ ε μ ου να βάζουν μ α εφαρμόσ ν ε Το κακό είναι ότι, με λύπη μ α κ α ή θ κλη μές, κουλτούρ άλλοι με δο μου, βλέπω ότι μερικοί αλλαγές, που ν δεκαετίες. , χρειάστηκα εγκής τεχνογνωσία ι κα Αιμίλιος Ν δεν δείχνουν να βάζουν ν λάθη. υ ο ξ ρ ά π υ ενο να Ήταν επόμ

μυαλό…

                                

6

/ Απρίλιος 2013

7

ΠΡΟΦΙΛ

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ

Αναζητεί φάρμακο για την ανεργία Ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, αλλά και προσφάτως διοικητής του ΟΑΕΔ, Θεόδωρος Αμπατζόγλου, έχει κατορθώσει να επικρατήσει στα πολιτικά πράγματα της χώρας με περισσή άνεση, αλλά και να στρέψει όλα τα βλέμματα πάνω του μέσα σε μια βραδιά

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

8

Κ

άποιοι μιλούν για το πρόσωπο που συνδυάζει την επιστημονική επάρκεια με την πολιτική διπλωματία. Κάποιοι άλλοι, πάλι, περιγράφουν έναν κλασικό πολιτικό, που απλά …έτυχε να είναι και φαρμακοποιός! Όπως και να’ χει, ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, αλλά και προσφάτως διοικητής του ΟΑΕΔ, Θεόδωρος Αμπατζόγλου, έχει κατορθώσει να επικρατήσει στα πολιτικά πράγματα της χώρας με περισσή άνεση, αλλά και να στρέψει όλα τα βλέμματα πάνω του μέσα σε μια βραδιά. Εξάλλου είναι το πρόσωπο που αντικατέστησε, τον πρώην διοικητή του ΟΑΕΔ Ηλία Κικίλια, μετά από αρκετές παρασκηνιακές διαβουλεύσεις και κόντρες στην τρικομματική κυβέρνηση. Και κανείς στον κλάδο των φαρμακοποιών, όπου είναι επικεφαλής ο Θ. Αμπατζόγλου, δεν περίμενε αυτήν τη μετακίνηση. Μετά τον διορισμό του, όμως, επήλθε και η καταιγίδα! Ο 57χρονος Θ. Αμπατζόγλου δέχεται αρκετές επικρίσεις το τελευταίο διάστημα, επειδή ακριβώς επιχείρησε να διατηρήσει τη θέση του προέδρου του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου με αυτήν του διοικητή του ΟΑΕΔ. Πολλοί συνάδελφοί του φαρμακοποιοί, που προφανώς αρχίζουν να βλέπουν με άλλο μάτι τη θέση του Προέδρου του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ), έχουν αρχίσει να εξακοντίζουν κατηγορίες εναντίον του, τόσο φανερά όσο και υπογείως. Το κλίμα ενισχύεται από τις επικείμενες εκλογές που έχουν προγραμματισθεί για τον Νοέμβριο. Εκείνος, πάντως, δεν φαίνεται να έχει διάθεση να εγκαταλείψει τη θέση του στο

/ Μάιος 2013

συνδικαλιστικό όργανο. Μπορεί να διαμηνύει ότι η όποια απόφαση θα ληφθεί από το Δ.Σ του ΠΦΣ, αλλά στην πράξη επιδιώκει να παραμείνει. Και αυτό επειδή – όπως λένε οι κακές γλώσσες - ο Θ. Αμπατζόγλου μπορεί και βλέπει αρκετά μπροστά. Η πιθανότητα να απομακρυνθεί από τον ΟΑΕΔ είναι μάλλον πάντοτε ένα πιθανό σενάριο, αν σκεφτεί κανείς ότι και για την τοποθέτησή του είχαν λεχθεί προηγουμένως πολλά από τους τρεις συμμετέχοντες στην κυβέρνηση. Εκείνος, ωστόσο, φαίνεται να ξέρει καλά το πολιτικό παιχνίδι. Είναι πιθανώς και οι παράλληλες σπουδές του που τον κάνουν εκτός από φαρμακοποιό και πολιτικό επιστήμονα, και του επιτρέπουν να ξέρει καλά το «σκάκι» της πολιτικής. Εκτός αυτού, βέβαια, η στενή φιλία του με τον νυν πρόεδρο της Βουλής Ευάγγελο Μεϊμαράκη, φαίνεται ότι τον έχει «εκπαιδεύσει» στις πολιτικές τριβές. Ο Θεόδωρος Αμπατζόγλου, άλλωστε, φημίζεται για τις διπλωματικές του προσεγγίσεις με τις εκάστοτε ηγεσίες του υπουργείου Υγείας και του ΕΟΠΥΥ, ειδικά όταν πρόκειται για διαπραγμάτευση σχετικά με χρήματα των φαρμακοποιών. Πολλοί, επίσης, τον έχουν κατηγορήσει και για στενές σχέσεις ειδικά με υπουργούς της Ν.Δ., γεγονός που τον αποτρέπει από το να εξαγγείλει απεργίες ακόμη και σε κρίσιμες συγκυρίες για τον κλάδο. Εξάλλου, πολλοί ισχυρίζονται ότι ο πρόεδρος του ΠΦΣ έχει καταφέρει να «τα βρει» ακόμη και με τον Μάριο Σαλμά, που δεν θεωρείται και ο πιο εύκολος άνθρωπος. Παρόλα αυτά, ο Θ. Αμπατζόγλου κατορθώνει και διατηρεί ισχυρές επαφές. Άλλωστε, τον κατηγορούν πολλοί συ-

νάδελφοί του για το ότι οι επαφές του με τους αρμόδιους υπουργούς, τις περισσότερες φορές, είναι καλύτερες από ό,τι θα έπρεπε. Βέβαια ο νυν διοικητής του ΟΑΕΔ - λένε οι δικοί του άνθρωποι - απλά δεν είναι των έντονων αντιπαραθέσεων και προτιμά να λύνει τις διαφορές του «με το γάντι». Έτσι και επιτυγχάνει τον σκοπό του, λένε οι φίλοι του, και δεν προκαλεί και διαμάχες. Εκείνος πάντως φαίνεται να έχει υπομονή. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις, της καριέρας του έχει αποδειχθεί ότι μπορεί και περιμένει. Όπως όταν πρόεδρος του ΠΦΣ ήταν ο Δημήτρης Βαγιωνάς, που καρτερικά ανέμενε να αποχωρήσει για να διεκδικήσει την προεδρία του κλάδου. Βέβαια, στην περίπτωση του ΙΚΑ η ζωή έφερε τα πράγματα λίγο περίεργα και μη αναμενόμενα... Ο Θ. Αμπατζόγλου έγινε διοικητής όχι επειδή είχε έρθει το πλήρωμα του χρόνου, αλλά επειδή ο τότε προϊστάμενός του, Γιάννης Βαρθολομαίος, έφυγε με τραγικό τρόπο από τη ζωή. Βέβαια αυτό δεν άλλαξε την πορεία του Θεόδωρου Αμπατζόγλου, καθώς εργάσθηκε με ιδιαίτερο ζήλο για τον Οργανισμό. Μάλιστα, ακόμη και ο πρώην υπουργός Υγείας, Ανδρέας Λοβέρδος, όταν είχε ορισθεί Υπουργός Εργασίας, μετά τη νίκη των εκλογών από το ΠΑΣΟΚ, του είχε ζητήσει να παραμείνει στη θέση του. Ο ίδιος παρέμεινε τελικά έως τον Αύγουστο του 2010. Εκείνο όμως που φαίνεται πως έχει μείνει στο μυαλό τον περισσοτέρων που τον γνωρίζουν είναι ότι κάποια στιγμή επιδίωκε να γίνει πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ. Η αποχώρηση του Γεράσιμου Βουδούρη από τη θέση φαίνεται ότι δημιούργησε ελπίδες στον νυν πρόεδρο του ΠΦΣ, ο οποίος, όπως λένε διάφορες πηγές, είχε συνομιλήσει αρκετές φορές για το θέμα με υψηλόβαθμα στελέχη του Μαξίμου. Είναι, ενδεχομένως, και ο μεταπτυχιακός του τίτλος στη «Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας», που έκανε τον Θ. Αμπατζόγλου να εκτιμά ότι θα μπορούσε να αντεπεξέλθει στον ρόλο αυτό. Βέβαια τελικά επελέγη ο Λ. Παπαγεωργόπουλος για να αναλάβει καθήκοντα, αλλά όπως αναφέρουν πηγές, είναι μια θέση που ο διοικητής του ΟΑΕΔ δεν ξεχνά. Εξάλλου γνωρίζει καλά τον τομέα της

υγείας, και ειδικά το φάρμακο, σε όλες τις πτυχές του. Τώρα το αν θα παραμείνει για πολύ καιρό εν μέσω κυβερνητικής αναστάτωσης στη νέα του θέση στον ΟΑΕΔ, όπου θα πρέπει να διορίσει, με μάλλον κομματικά κριτήρια και μικρό μισθό, 400.000 ανέργους, η ιστορία θα το δείξει…•••

9

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

10

/ Μάιος 2013

Γιάννης Τούντας*

Ανατιμολογήσεις 2 φορές το χρόνο Συνέντευξη: Δήμητρα Ευθυμιάδου Φωτο: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος

Ε

*Πρόεδρος του ΕΟΦ

πί τρία χρόνια στην ίδια θέση, έχει δει πολλούς υπουργούς Υγείας. Ο ίδιος όμως παρέμεινε στη θέση του, αναλαμβάνοντας μάλιστα, πρόσφατα, επιπλέον αρμοδιότητες. Ο πρόεδρος του ΕΟΦ, καθηγητής Γιάννης Τούντας, μιλά στο PhB για τις αλλαγές στη φαρμακευτική πολιτική εν μέσω κρίσης, για τις ελλείψεις προσωπικού στον ΕΟΦ που οδηγούν σε περιορισμένους ελέγχους, αλλά και για όσα έρχονται στην αγορά φαρμάκου. Μιλά για τα συνέδρια πολυτελείας που κάποιοι συνεχίζουν να

Στόχος μας είναι, σύμφωνα και με τις προδιαγραφές του νέου οργανογράμματος που έχουμε επεξεργαστεί, ο ΕΟΦ να μπορεί να έχει στο ορατό μέλλον 200 στελέχη για να επιτελεί σωστά το έργο του

διοργανώνουν για τους γιατρούς, αλλά και για τα πρόστιμα που ζήτησε να επιβληθούν σε φαρμακευτικές εταιρείες από το υπουργείο Υγείας εξαιτίας της τεχνητής έλλειψης φαρμάκων. Δεν διστάζει επίσης να μιλήσει για την πολυσυζητημένη σχέση του με τον Μάριο Σαλμά, αλλά και για τη φημολογούμενη παραίτησή του. Κατά τη διάρκεια της θητείας σας, ο ΕΟΦ έχει δεχθεί πολύ περισσότερες αρμοδιότητες από αυτές που είχε, όπως το θέμα της τιμολόγησης των φαρμάκων. Εκτιμάτε ότι ο Οργανισμός και

11

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Εκτιμώ ότι ο ΕΟΦ επιτέλεσε σε αυτό το διάστημα τις υποχρεώσεις του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, αφού συνέβαλε αποφασιστικά στη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, της δημόσιας, κατά 1,4 δισ. ευρώ

Ως προς την επιβάρυνση των ασφαλισμένων θα πρέπει να ειπωθεί ότι στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. όπου λειτουργεί η θετική λίστα, η διαφορά μεταξύ της ασφαλιστικής τιμής και της τιμής του φαρμάκου, επιβαρύνει εξολοκλήρου τον ασφαλισμένο

12

οι μηχανισμοί του μπορούν, με τις παρούσες συνθήκες, να αντεπεξέλθουν στα νέα δεδομένα της φαρμακευτικής πολιτικής με το περιορισμένο προσωπικό που διαθέτει; Αυτές τις μέρες η σημερινή διοίκηση του ΕΟΦ και εγώ ως πρόεδρος συμπληρώνουμε τρία χρόνια θητείας. Στο διάστημα αυτό-ένα διάστημα δύσκολο για τη χώρα και ειδικότερα για το φάρμακο, λόγω της οικονομικής κρίσης-ο ΕΟΦ ανέλαβε επιπρόσθετες αρμοδιότητες, πέρα από τις υπάρχουσες, προκειμένου να συμβάλει στην εκπλήρωση των μνημονιακών μας υποχρεώσεων και κυρίως στη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης και στην εφαρμογή των αναγκαίων διαρθρωτικών αλλαγών. Εκτιμώ ότι ο ΕΟΦ επιτέλεσε σε αυτό το διάστημα τις υποχρεώσεις του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, αφού συνέβαλε αποφασιστικά στη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, της δημόσιας κατά 1,4 δισ. ευρώ, ενώ παράλληλα αποφασιστική ήταν και η συμβολή του στην ανάπτυξη της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, στη διαμόρφωση και εφαρμογή πρωτοκόλλων συνταγογράφησης, αλλά και στο πολύ σημαντικό έργο της ηλεκτρονικής παρακολούθησης και ελέγχου της ταινίας γνησιότητας του φαρμάκου. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η συμβολή αυτή του ΕΟΦ πραγματοποιήθηκε παρά τη σημαντική αφαίμαξη του προσωπικού, το οποίο στην τριετία αυτή μειώθηκε από 260 άτομα σε 127. Είναι φανερό ότι η μείωση αυτή του προσωπικού δυσχεραίνει την υλοποίηση του έργου που έχουμε αναλάβει, παρά τον πραγματικά υπερβάλλοντα ζήλο και την α-

/ Μάιος 2013

φοσίωση που επιδείκνυε το υπάρχον προσωπικό. Για τον λόγο αυτόν έχουμε ζητήσει να ενισχυθεί ο ΕΟΦ άμεσα. Διαδικασία όμως που δυστυχώς καθυστερεί κυρίως λόγω της σχετικής κρατικής γραφειοκρατίας σε ό,τι αφορά τις μετατάξεις και τις αποσπάσεις του προσωπικού. Στόχος μας είναι, σύμφωνα και με τις προδιαγραφές του νέου οργανογράμματος που έχουμε επεξεργαστεί, ο ΕΟΦ να μπορεί να έχει στο ορατό μέλλον 200 στελέχη για να επιτελεί σωστά το έργο του. Μέχρι τότε είναι αναπόφευκτο ορισμένες δραστηριότητες να περιορίζονται ή να καθυστερούν, όπως είναι οι επιθεωρήσεις σε εταιρείες, σε φαρμακαποθήκες και φαρμακεία, καθώς και ο χρόνος εγκρίσεων νέων φαρμάκων ή τροποποιήσεων αδειών κυκλοφορούντων. Στο τελευταίο αυτό ζήτημα έχουμε δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην οργάνωση της σχετικής διαδικασίας που είναι σε εξέλιξη και θα συντομεύσει σημαντικά τα σημερινά χρονικά δεδομένα. Η πρόσφατη έκδοση της θετικής λίστας φαρμάκων θεωρήθηκε ότι τελικά ήταν επιβαρυντική για τις τσέπες των Ελλήνων ασθενών, καθώς οι τιμές αναφοράς, σε πολλές περιπτώσεις, απέχουν πολύ από τα φάρμακα που συνηθίζουν να παίρνουν οι ασθενείς… Σε ό,τι αφορά στη θετική λίστα, πρέπει να διευκρινιστεί ότι η διαμόρφωση και η εφαρμογή της δεν αποτελούν ευθύνη του ΕΟΦ, αλλά ειδικής επιτροπής που ορίζει ο αρμόδιος υπουργός υγείας. Ο ΕΟΦ παρέχει υποστήριξη στη λειτουργία της επιτροπής αυτής και συμμετέχει με ένα στέλεχός του ως εκπρόσωπο. Εκτός όμως από την πρωτοβάθμια ειδι-

κή επιτροπή, υπάρχει και δευτεροβάθμια επιτροπή, που εξετάζει τις ενστάσεις των εταιρειών της οποίας προΐσταμαι, αλλά ακόμα δεν έχει αρχίσει να λειτουργεί, αναμένοντας την υπουργική απόφαση για τη νέα σύνθεσή της. Ως προς την επιβάρυνση των ασφαλισμένων θα πρέπει να ειπωθεί ότι στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. όπου λειτουργεί η θετική λίστα, η διαφορά μεταξύ της ασφαλιστικής τιμής και της τιμής του φαρμάκου, επιβαρύνει εξολοκλήρου τον ασφαλισμένο. Στην Ελλάδα η επιβάρυνση αυτή είναι μόνο κατά το ήμισυ. Βέβαια λόγω της οικονομικής κρίσης η επιβάρυνση αυτή, έστω και μειωμένη, είναι δυσβάστακτη για σημαντικό μέρος του ελληνικού πληθυσμού που πλήττεται περισσότερο από την οικονομική κρίση, όπως οι άποροι, οι ανασφάλιστοι και άλλες ευπαθείς ομάδες. Τα νέα δελτία τιμών φαρμάκων θεωρούνται από τις εταιρείες γεμάτα λάθη και ανακρίβειες. Μάλιστα, πρόσφατα, ο ΣΦΕΕ μίλησε ξεκάθαρα για σκοπιμότητες. Γιατί πλέον γίνονται κραυγαλέα λάθη στον καθορισμό των τιμών, ενώ στο παρελθόν όχι; Ο ΕΟΦ δεν εκδίδει τα δελτία τιμών των φαρμάκων. Τα εκδίδει ο αρμόδιος υπουργός. Ο ΕΟΦ επεξεργάζεται τον υπολογισμό των τιμών, τον οποίο εισηγείται στην επιτροπή τιμών που έχει ορίσει ο αρμόδιος υπουργός. Η επιτροπή τιμών γνωμοδοτεί στον υπουργό και ο υπουργός, δια της αρμόδιας διεύθυνσης του υπουργείου, εκδίδει το δελτίο τιμών. Το σύστημα τιμολόγησης εφαρμόζεται με 26 χώρες αναφοράς, όπου κάθε τρεις μήνες πρέπει να εξακριβώνονται και να πιστοποιούνται. Πρόκειται για τιμές χιλιάδων φαρμάκων που κυκλοφορούν σε όλη την Ευρώπη, από ένα σύστημα ιδιαίτερα περίπλοκο, το οποίο παράγει και λάθη. Ο νόμος όμως προβλέπει διαδικασίες για να διορθώνονται αυτά τα λάθη, με την έκδοση διορθωτικού δελτίου τιμών. Η ευθύνη του διορθωτικού δελτίου τιμών παραμένει στο υπουργείο υγείας, ενώ κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να ανατεθεί και αυτή στον ΕΟΦ, εφόσον έχει αναλάβει και τη διαδικασία της τιμολόγησης. Βέβαια πολλές εταιρείες μιλούν και για επιλεκτικές διορθώσεις στις τιμές… Τόσο οι σκοπιμότητες, για τις οποίες μιλούν, όσο και οι επιλεκτικές διορθώσεις στις τιμές δεν αφορούν τον ΕΟΦ, διότι, όπως σας είπα, δεν εμπλέκεται στις διαδικασίες αυτές.

Πρόσφατα δόθηκαν τιμές μόνο σε 436 γενόσημα φάρμακα. Πώς έγινε η επιλογή ανάμεσα στα 1.200 που είχαν κάνει αίτηση και σε 200 και πλέον καινοτόμα; Η πρόσφατη τιμολόγηση 436 γενοσήμων έγινε κατόπιν οδηγιών του αρμόδιου υπουργού, ο οποίος ζήτησε από τον ΕΟΦ να τιμολογηθούν σταδιακά τα γενόσημα με βάση τη χρονολογική σειρά αίτησης που είχαν υποβάλει. Η τιμολόγηση που πραγματοποιήσαμε αφορούσε αιτήσεις που είχαν γίνει μέχρι τις 20.4.2011. Σε ό,τι αφορά τα υπόλοιπα γενόσημα, αλλά και τα καινοτόμα, αναμένουμε τις σχετικές οδηγίες του αρμόδιου υπουργού. Ο υπουργός ανακοίνωσε ότι μέσα στις προθέσεις του είναι η ανατιμολόγηση μέσα στον Ιούνιο. Με ποια κριτήρια θα γίνει και τι θα περιλαμβάνει; Αποτελεί «μνημονιακή» μας υποχρέωση η ανατιμολόγηση κάθε τρεις μήνες όλων των φαρμάκων, γεγονός που σημαίνει ότι μέχρι τις 30 Ιουνίου πρέπει να γίνει η επόμενη. Στο θέμα αυτό πρέπει να εκφράσω τη διαφωνία μου, διότι θεωρώ ότι οι ανατιμολογήσεις πρέπει να γίνονται μία ή δύο φορές τον χρόνο και όχι πιο συχνά, διότι σε κάθε ανατιμολόγηση δημιουργείται σημαντική αναστάτωση στην αγορά, με σοβαρές επιπτώσεις στην επάρκεια των φαρμάκων και στην πρόκληση των ελλείψεων που παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια. Πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν ότι η απαγόρευση των παράλληλων εξαγωγών σε ορισμένα φάρμακα δεν αποτελεί την οριστική λύση για την έλλειψη σκευασμάτων στην αγορά, δεδομένου του ότι μόλις αρθεί η απαγόρευση, τα φάρμακα εξάγονται και πάλι. Πώς το σχολιάζετε αυτό; Οι ελλείψεις των φαρμάκων οφείλονται σε διάφορους παράγοντες, ένας εκ των οποίων είναι αυτός που προαναφέραμε, η ανατιμολόγηση. Ελλείψεις όμως δημιουργούνται και λόγω της οικονομικής κρίσης, που έχει περιορίσει τις πιστώσεις ανάμεσα στους συναλλασ-

13

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Σε ό,τι αφορά στη θετική λίστα, πρέπει να διευκρινιστεί ότι η διαμόρφωση και η εφαρμογή της δεν αποτελούν ευθύνη του ΕΟΦ, αλλά ειδικής επιτροπής που ορίζει ο αρμόδιος υπουργός υγείας

Η ευθύνη του διορθωτικού δελτίου τιμών παραμένει στο υπουργείο υγείας, ενώ κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να ανατεθεί και αυτή στον ΕΟΦ, εφόσον έχει αναλάβει και τη διαδικασία της τιμολόγησης

14

σόμενους, οι οποίοι όμως, λόγω έλλειψης ρευστότητας, δυσκολεύονται να πραγματοποιούν τις αναγκαίες εμπορικές συναλλαγές ώστε το φάρμακο να φθάνει εγκαίρως στα ράφια του ελληνικού φαρμακείου. Επίσης αιτία των ελλείψεων αποτελεί το γεγονός ότι πολλά φάρμακα έχουν λάβει πλέον ιδιαίτερα χαμηλή τιμή, γεγονός που οδηγεί ορισμένες εταιρείες στο να περιορίζουν ή να καθυστερούν την προμήθεια των φαρμάκων στην ελληνική αγορά. Και, τέλος, ασφαλώς αποτελεί αιτία και το φαινόμενο των παράλληλων εξαγωγών, το οποίο βαίνει μειούμενο τα τελευταία χρόνια, αλλά δεν παύει να αποτελεί πρόβλημα για ορισμένα φάρμακα, κυρίως όταν πρόκειται για φάρμακα αναντικατάστατα ή με κυρίαρχο μερίδιο στην αγορά. Για τον λόγο αυτόν η διοίκηση του ΕΟΦ τα τελευταία τρία χρόνια προέβη σε απαγορεύσεις εξαγωγών φαρμάκων. Το μέτρο αυτό υπήρξε αποτελεσματικό, διότι σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις η επάρκεια των φαρμάκων αυτών αποκαταστάθηκε στην ελληνική αγορά και γι’ αυτό και ο ΕΟΦ προχωρούσε χωρίς καθυστέρηση στην άρση των σχετικών απαγορεύσεων. Βέβαια τα μέτρα του ΕΟΦ για την αντιμετώπιση των ελλείψεων δεν περιορίσθηκαν στις απαγορεύσεις εξαγωγών, αλλά εισηγηθήκαμε κατ’ επανάληψη προς το υπουργείο υγείας την επιβολή χρηματικών κυρώσεων σε πολυεθνικές εταιρείες φαρμάκων που ευθύνονταν για μειωμένη διάθεση των προϊόντων τους. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω για την έκβαση αυτών των ποινών ή των προστίμων, διότι το 2011, κακώς κατά τη γνώμη μου, μεταφέρθηκε η ευθύνη της επιβολής των ποινών από τον ΕΟΦ στο υπουργείο υγείας.

/ Μάιος 2013

Έχετε μελετήσει άλλους τρόπους για να διασφαλίζεται στην αγορά η επάρκεια φαρμάκων, καθώς μέχρι στιγμής το νέο σύστημα παρακολούθησης της πορείας ενός φαρμάκου δεν έχει ακόμη εφαρμοσθεί; Το νέο σύστημα ηλεκτρονικής παρακολούθησης της πορείας φάρμακου εφαρμόζεται ήδη, εδώ και λίγες μέρες, και χάρη στο σύστημα αυτό σε συνεργασία με την ΗΔΙΚΑ, ο ΕΟΦ θα μπορεί να παρακολουθεί ηλεκτρονικά και σε πραγματικό χρόνο τη διακίνηση των φαρμάκων από τις εταιρείες στις αποθήκες και στη συνέχεια στα φαρμακεία. Σε αυτή την ηλεκτρονική εφαρμογή, που αποτελεί διεθνή πρωτοπορία για τη χώρα μας, συνέβαλε και η αλλαγή της ταινίας γνησιότητας των φάρμακων, που με τις νέες προδιαγραφές που καθόρισε ο ΕΟΦ δεν μπορεί πια να πλαστογραφείται ούτε να χρησιμοποιείται παράνομα, γεγονός που κατά το παρελθόν επιβάρυνε την κοινωνική ασφάλιση με τουλάχιστον 100 εκατό ευρώ ετησίως. Επίσης, με το σύστημα αυτό, θα μπορούμε εγκαίρως να εντοπίζουμε τις ελλείψεις και να επεμβαίνουμε προληπτικά και όχι κατασταλτικά. Τέλος, σαρώνονται ηλεκτρονικά οι ταινίες γνησιότητας των φαρμάκων που εξάγονται, ώστε και εκεί να υπάρχει ένας άμεσος έλεγχος κα μια ακύρωση των ταινιών στα φάρμακα. Από τις πρώτες ημέρες εφαρμογής του συστήματος έχουν ήδη διαπιστωθεί περιπτώσεις πλαστών ταινιών γνησιότητας παλαιού τύπου. Επίσης έχουν εντοπιστεί περιπτώσεις ακυρωμένων ταινιών που δεν θα έπρεπε να κυκλοφορούν και έχει επίσης σημειωθεί πολύ καλύτερη συμμόρφωση των φαρμακευτικών εταιρειών στη σωστή

επικόλληση της ταινίας γνησιότητας. Ορισμένα από τα προβλήματα που υπήρξαν από τις πρώτες ημέρες εφαρμογής οφείλονταν σε τεχνικά λάθη των εταιρειών στη διαδικασία της κόλλησης. Πρόσφατα ανακοινώσατε μια μεγάλη καμπάνια για την ορθή και ασφαλή χρήση των φαρμάκων. Θεωρείτε ότι με την καμπάνια αυτή θα αποτρέψετε τους Έλληνες από την πολυφαρμακία; Στόχος της καμπάνιας είναι η ορθή χρήση φαρμάκων και, δευτερευόντως, η πολυφαρμακία, μια που λόγω της οικονομικής κρίσης έχει πάψει να αποτελεί πρωτεύον πρόβλημα όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Στη διάρκεια της κρίσης παρατηρείται, άλλωστε, μια μείωση του όγκου κατανάλωσης φαρμάκων κατά 8 με 10% ετησίως την τελευταία διετία. Το πρόβλημα της πολυφαρμακίας, όμως, παραμένει στα αντιβιοτικά, όπου εξακολουθεί να υπάρχει σχεδόν διπλάσια κατά κεφαλήν κατανάλωση σε σχέση με τον μέσο όρο των υπόλοιπων χωρών του ΟΟΣΑ.

15

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

16

/ Μάιος 2013

Όμως πρόβλημα αποτελεί και το γεγονός ότι πολλά συνταγογραφούμενα φάρμακα αγοράζονται χωρίς συνταγή γιατρού. Οι ασθενείς δεν ενημερώνονται σωστά για τις αλληλεπιδράσεις και τις παρενέργειες των φαρμάκων που λαμβάνουν, ενώ κάθε σπίτι έχει μετατραπεί σε ένα μικρό φαρμακείο με ληγμένα φάρμακα, τα οποία δίνονται σε συγγενείς ή φίλους με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Αρκετοί δεν αγοράζουν πλέον, για λόγους οικονομίας, φάρμακα από το διαδίκτυο για τα οποία δεν υπήρχε καμία εγγύηση ούτε για την αποτελεσματικότητα, αλλά κυρίως για την ασφάλειά τους. Για την αντιμετώπιση όλων αυτών των ζητημάτων, η εκστρατεία που ξεκίνησε πρόσφατα ο ΕΟΦ μέσω των ΜΜΕ αποσκοπεί στη ενημέρωση του κοινού αλλά και των γιατρών και φαρμακοποιών, ώστε να υπάρχει μια πιο υπεύθυνη αντιμετώπιση του φαρμάκου. Επίσης μέρος της καμπάνιας αποτελεί η προώθηση των γενοσήμων, η οποία στα φαρμακεία παραμένει ακόμη ιδιαίτερα χαμηλή, μην μπορώντας να ξεπεράσει το μικρό ποσοστό των 16-18% που ήδη κατείχε από το παρελθόν, όταν σε άλλες χώρες της Ευρώπης το ποσοστό αυτό κυμαίνεται από 30% έως και 70%. Για την αντιμετώπιση αυτής της υστέρησης, μέρος της εκστρατείας του ΕΟΦ προβάλλει και προωθεί την εμπιστοσύνη που πρέπει να έχει ο Έλληνας πολίτης απέναντι στο γενόσημο, γιατί όχι μόνο είναι πιο φθηνό για την τσέπη του και το ταμείο του, αλλά είναι και εξίσου αποτελεσματικό. Κάθε φάρμακο που κυκλοφορεί στην Ελλάδα με έγκριση του ΕΟΦ είναι ασφαλές, με βάση τα ευρωπαϊκά κριτήρια, και δεν τίθεται κανένα θέμα αξιοπιστίας του. Η προώθηση των γενοσήμων στα φαρμακεία, εκτός από την εκστρατεία ενημέρωσης, θα ενισχυθεί και με άλλα μέτρα, όπως είναι η πρόσφατη ενσωμάτωση των πρωτοκόλλων στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση και ο έλεγχος του συνταγογραφικού προφίλ κάθε συμβεβλημένου γιατρού. Αν τα μέτρα αυτά δεν επαρκέσουν, θα πρέπει ίσως η Πολιτεία να σκεφθεί και μέτρα που έχουν εφαρμοστεί σε άλλες χώρες, όπως είναι η αποζημίωση των φαρμακο-

ποιών να μη βασίζεται στον τζίρο, άρα και στην προώθηση των ακριβών φαρμάκων, οι κλειστοί προϋπολογισμοί ανά συμβεβλημένο γιατρό ή ακόμα και η οικονομική επιβράβευση των γιατρών που θα επιτυγχάνουν τον στόχο. Πρόσφατα εισαγάγατε νέους κανόνες, πολύ πιο αυστηρούς, για τη διεξαγωγή συνεδρίων από τις φαρμακευτικές εταιρείες. Ωστόσο, κάποιες συνεχίζουν και κάνουν πολυτελή ταξίδια για γιατρούς. Ποινές έχουν επιβληθεί; Η διεξαγωγή ιατρικών συνεδρίων που επιχορηγούνται από φαρμακευτικές εταιρείες αποτελούσε, κατά το παρελθόν, μια ανεξέλεγκτη διαδικασία, η οποία εξέθρεψε σχέσεις εξάρτησης του γιατρού με τις φαρμακευτικές εταιρείες. Για την αντιμετώπιση του φαινόμενου αυτού, μία από τις πρώτες ενέργειες που λάβαμε ως διοίκηση ήταν η έκδοση ειδικής εγκυκλίου με κανόνες και χρονοδιαγράμματα για τις εγκρίσεις των συνεδρίων, και η συγκρότηση ειδικής επιτροπής με καταξιωμένους επιστήμονες για αξιολόγηση των σχετικών αιτήσεων. Στη συνέχεια υπήρξαν βελτιώσεις και τροποποιήσεις στις αρχικές εγκύκλιους, πάντα σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, ώστε η διαδικασία αυτή να μην αποτελεί εμπόδιο για τη συνεχιζόμενη κατάρτιση του ιατρικού σώματος, που δυστυχώς στη χώρα μας δεν τυγχάνει άλλης οικονομικής υποστήριξης. Ωστόσο, δεν πρέπει και να αποτελεί πεδίο τουριστικής ψυχαγωγίας και συναλλαγής. Με τα μέτρα αυτά μειωθήκαν οι σχετικές αιτήσεις οι οποίες κινούνται πλέον σε λογικά πλαίσια, σταμάτησε πλήρως η οργάνωση εκδηλώσεων στο εξωτερικό από ελληνικούς φορείς - πλην Κύπρου και Κωνσταντινούπολης για εθνικούς λόγους - και μπήκαν περιορισμοί στις συμμετοχές των Ελλήνων γιατρών στα συνεδρίου του εξωτερικού. Παράλληλα εντάθηκαν οι έλεγχοι στις πραγματοποιούμενες εκδηλώσεις, γεγονός και είχε ως αποτέλεσμα να διαπιστωθούν περιπτώσεις ακραίας κατάχρησης αυτών των χορηγιών. Στις περιπτώσεις αυτές που εντοπίσαμε, εισηγούμαστε τις προβλεπό-

Η πρόσφατη τιμολόγηση 436 γενοσήμων έγινε κατόπιν οδηγιών του αρμόδιου υπουργού, ο οποίος ζήτησε από τον ΕΟΦ να τιμολογηθούν σταδιακά τα γενόσημα με βάση τη χρονολογική σειρά αίτησης που είχαν υποβάλει

17

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Το νέο σύστημα ηλεκτρονικής παρακολούθησης της πορείας φαρμάκου εφαρμόζεται ήδη, εδώ και λίγες μέρες, και χάρη στο σύστημα αυτό, σε συνεργασία με την ΗΔΙΚΑ, ο ΕΟΦ θα μπορεί να παρακολουθεί ηλεκτρονικά και σε πραγματικό χρόνο τη διακίνηση των φαρμάκων

Βέβαια τα μέτρα του ΕΟΦ για την αντιμετώπιση των ελλείψεων δεν περιορίσθηκαν στις απαγορεύσεις εξαγωγών, αλλά εισηγηθήκαμε κατ’ επανάληψη προς το υπουργείο υγείας την επιβολή χρηματικών κυρώσεων σε πολυεθνικές εταιρείες φαρμάκων που ευθύνονταν για μειωμένη διάθεση των προϊόντων τους

μενες στη νομοθεσία κυρώσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις έχουμε στείλει και το σώμα επιθεωρητών του υπουργείου Υγείας. Συγκριμένα, και μετά από δημοσίευμα, προ ολίγων μηνών για διακοπές γιατρών σε εξωτικά μέρη, ο ΕΟΦ ήλεγξε την υπεύθυνη φαρμακευτική εταιρεία και δεν διαπίστωσε στοιχεία που να τεκμηριώνουν τη συγκεκριμένη καταγγελία. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν υφίστανται. Για τον λόγο αυτόν ο ΕΟΦ έχει ζητήσει την εμπλοκή άλλων, πιο αρμοδίων, ελεγκτικών μηχανισμών, όπως είναι το ΣΔΟΕ, για την περαιτέρω διεύρυνση της υπόθεσης. Διέγνωσε όμως παρατυπίες της εταιρείας αυτής σε άλλες δύο συνεδριακές περιπτώσεις, για τις οποίες ο ΕΟΦ θα εισηγηθεί προς το υπουργείο την επιβολή αυστηρών κυρώσεων. Πληροφορίες αναφέρουν μάλιστα ότι ασκήθηκαν και πιέσεις για να επιτρέψετε τα συνέδρια σε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες. Ισχύουν οι πληροφορίες αυτές; Η εγκύκλιος του ΕΟΦ για τα συνέδρια δεν έθετε περιορισμούς ως προς την κατηγορία των ξενοδοχείων ούτε ως προς την περίοδο την τουριστική. Οι περιορισμοί αυτοί τέθηκαν από τον κώδικα ΣΦΕΕ, λόγω των διεθνών υποχρεώσεων και προδιαγραφών. Το υπουργείο Υγείας, αλλά και ο ΕΟΦ, θεωρούν ότι οι περιορισμοί του ΣΦΕΕ δεν ανταποκρίνονται στα ελληνικά δεδομένα, διότι η χώρα μας διαθέτει συνεδριακά κέντρα κυρίως σε πεντάστερα ξενοδοχεία, τα δε τετράστερα υπολείπονται των αντιστοίχων ευρωπαϊκών σε συνεδριακές υποδομές. Ζητήσαμε από τον ΣΦΕΕ να τροποποιήσει τις σχετικές ρυθμίσεις και να περιορίσει σημαντικά τις περιόδους καλοκαιρινής

18

/ Μάιος 2013

κα χειμερινής σεζόν, αίτημα το οποίο έγινε αποδεκτό πρόσφατα από τον ΣΦΕΕ και έτσι θα διευκολυνθεί η πραγματοποίηση των ιατρικών εκδηλώσεων σε περισσότερα μέρη και για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους. Πιέσεις, ωστόσο, ασκήθηκαν γενικά από τον ξενοδοχειακό χώρο και αυτόν της διοργάνωσης συνεδρίων, καθώς οι φορείς που τους εκπροσωπούν θεώρησαν ότι αυτοί οι περιορισμοί ένα μεγαλύτεροι από ό,τι χρειάζεται. Το τελευταίο διάστημα, διάφοροι δήμοι και φορείς δραστηριοποιούνται στη διανομή δωρεάν φαρμάκων, δεδομένου του ότι οι πολίτες αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Ο ΕΟΦ ελέγχει όλη αυτήν τη διαδικασία για να διασφαλιστεί τόσο η ποιότητα των φαρμάκων όσο και η ορθή διαχείριση; Ο ΕΟΦ δεν είναι σε θέση να ελέγξει πλήρως τη διαδικασία αυτήν, δεν θέλει όμως και να σταθεί εμπόδιο σε αυτήν τη σημαντική ανθρωπιστική δραστηριότητα, γι’ αυτό εξεδόθη οδηγία ώστε τα φάρμακα που δίνονταν δωρεάν να φέρουν τις ταινίες γνησιότητας του ΕΟΦ και να υπάρχει εγγυημένη ασφάλεια κατά τη μεταφορά τους. Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι οι σχέσεις σας με τον πολιτικό σας προϊστάμενο Μάριο Σαλμά δεν είναι και οι καλύτερες. Τι απαντάτε; Στη ζωή μου έχω μάθει να αναζητώ τα κοινά σημεία στις επιστημονικές μου και επαγγελματικές μου συνεργασίες και όχι αυτά που με χωρίζουν. Είναι φυσικό σε ορισμένα θέματα να υπάρχουν και διαφορικές προσεγγίσεις. Αυτό δεν αφορά μόνο

Στη διάρκεια της κρίσης παρατηρείται μια μείωση του όγκου κατανάλωσης φαρμάκων κατά 8 με 10% ετησίως. Το πρόβλημα της πολυφαρμακίας, όμως, παραμένει στα αντιβιοτικά, όπου εξακολουθεί να υπάρχει σχεδόν διπλάσια κατανάλωση σε σχέση με τον μέσο όρο των υπόλοιπων χωρών του ΟΟΣΑ

τη σημερινή ηγεσία του υπουργείου Υγείας, αλλά και τις προηγούμενες της τελευταίας τριετίας. Ως υπεύθυνος όμως δημόσιος λειτουργός έχω υποχρέωση να ακολουθώ και να εφαρμόζω τις οδηγίες της πολιτικής ηγεσίας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Τα σημαντικά επιτεύγματα στον χώρο του φαρμάκου καθιστούν φανερό ότι οι σχέσεις της διοίκησης του ΕΟΦ με την εκάστοτε πολιτική ηγεσία υπήρξαν εποικοδομητικές και καρποφόρες. Επίσης η επικρατούσα φημολογία αναφέρει ότι ακριβώς αυτή η κακή σας σχέση με τον αναπληρωτή υπουργό Υγείας, σας κάνει να σκέφτεστε ακόμη και μια παραίτηση από τη θέση του προέδρου του ΕΟΦ. Ισχύει η φημολογία; Αυτές τις μέρες, ως πρόεδρος του ΕΟΦ, ολοκλήρωσα τρία χρόνια θητείας, που είναι και η διάρκεια μιας κανονικής θητείας σύμφωνα με τον νόμο. Επειδή θεωρώ ότι σε κρίσιμες θέσεις όπως αυτήν του προέδρου του ΕΟΦ πρέπει να υπάρχει εναλλαγή και ανανέωση, όπως και σε κάθε αντίστοιχη θέση στον δημόσιο τομέα, θεωρώ υποχρέωσή μου να ζητήσω την αντικατάστασή μου μόλις θεωρήσω ότι τα σημαντικά έργα που ανέλαβα να διεκπεραιώσω στον ΕΟΦ έχουν ολοκληρωθεί. Πότε δηλαδή μπορεί να είναι αυτό; Δεν εξαρτάται από μένα η ολοκλήρωση αυτών των εργασιών, γιατί σχετίζεται με άλλα ζητήματα που αφορούν έτερα υπουργεία. Βασικό δε ζήτημα είναι οι μετατάξεις, που είναι απαραίτητο να ολοκληρωθούν για να μπορέσει να συνεχίζει να «στέκεται στα πόδια του» ο ΕΟΦ. •••

19

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Οι συγχωνεύσεις των νοσοκομείων πήγαν …περίπατο!

• Η οργάνωση του ΕΣΥ επίσης.

• Η μη επιβάρυνση των ασθενών έγινε μνημονιακό ανέκδοτο

Όσα δεν έκανε ο Ανδρέας!

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

Oι πιέσεις και οι πελατειακές δεσμεύσεις στον χώρο της Υγείας απεδείχθησαν και για τον πάλαι ποτέ ισχυρό γραμματέα του κόμματος της ΝΔ πολύ πιο ισχυρές από τις επιδιώξεις του

Α

ρχικά, οι υποσχέσεις και οι δεσμεύσεις ήταν πολλές. «Το ΕΣΥ θα επιβιώσει». «Θα κάνουμε ορθή διαχείριση δαπανών». «Δεν θα επιβαρύνουμε τους ασθενείς». Αλλά στα χρόνια της κρίσης και του Μνημονίου, τέτοιες δεσμεύσεις αποτελούν μάλλον «όνειρο θερινής νυκτός».

Ο Ανδρέας Λυκουρέντζος, παρότι φαίνεται να κατέβαλε κάποιες προσπάθειες – αν και άσχετος ο ίδιος με το αντικείμενο της

20

Υγείας – τελικά αυτές δεν καρποφόρησαν. Άλλωστε οι πιέσεις και οι πελατειακές δεσμεύσεις στον χώρο της Υγείας απεδείχθη-

/ Μάιος 2013

σαν και για τον πάλαι ποτέ ισχυρό γραμματέα του κόμματος της ΝΔ πολύ πιο ισχυρές από τις επιδιώξεις του. Οι συγχωνεύσεις των νοσοκομείων πήγαν …περίπατο! Η οργάνωση του ΕΣΥ επίσης. Η μη επιβάρυνση των ασθενών έγινε μνημονιακό ανέκδοτο, ενώ και οι ίσες παροχές προς όλους τους Έλληνες έγιναν θυσία στις δανεικές υποχρεώσεις της χώρας.

Οι "αόρατες" συγχωνεύσεις Παρότι αρχικά ο Ανδρέας Λυκουρέντζος είχε δεσμευτεί να ενοποιήσει νοσοκομεία και κλινικές, ώστε να υπάρχει ένα "συμμάζεμα" στο ΕΣΥ, το εγχείρημα δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Οι 664 κλινικές και τμήματα, αλλά και το σφράγισμα νοσηλευτικών ιδρυμάτων που βρίσκονται μόλις λίγα χιλιόμετρα το ένα μακριά από το άλλο, «τα πήρε όλα το ποτάμι». Οι πιέσεις που προήλθαν κυρίως από τοπικό επίπεδο, και έφθασαν μέχρι τα σκαλιά του Μαξίμου, δεν άφησαν τελικά τον υπουργό Υγείας να υλοποιήσει τις μελέτες των ειδικών επιστημόνων που εισηγούνταν το κλείσιμο πολλών νοσοκομείων και ειδικά όσων είχαν μικρή πληρότητα και απείχαν ελάχιστα το ένα από το άλλο. Αυτό που τελικά συνέβη ήταν να μπει λουκέτο ουσιαστικά μόνο στα νοσοκομεία του ΙΚΑ, τα οποία ενσωματώθηκαν σε μεγαλύτερα νοσηλευτικά ιδρύματα του ΕΣΥ, αλλά και σε κάποιες κλινικές και τμήματα της ίδιας ειδικότητας. Η Ελλάδα της κρίσης εξακολουθεί να διατηρεί και να συντηρεί νοσοκομεία που κατασκευάστηκαν κυρίως με κομματικές βλέψεις και χωρίς ίχνος πληθυσμιακών κριτηρίων.

Η μη επιβάρυνση των ασθενών που έγινε «χαράτσι» Από την αρχή ο Ανδρέας Λυκουρέντζος διαβεβαίωνε ότι θα επιχειρούσε να μην επιβαρύνει τους Έλληνες ασθενείς, οι οποίοι ήδη είχαν ζήσει «στο πετσί τους» την κρίση. Αντ’ αυτού, όμως, όχι μόνο δεν τους ελάφρυνε, αλλά αντίθετα σε λίγους μήνες – από την 1.1.2014 - οι άρρωστοι που θα επισκέπτονται το ΕΣΥ θα πρέπει να δίνουν το κατιτίς παραπάνω, καθώς θα πρέπει να καταβάλουν εισιτήριο 25 ευρώ για την είσοδό τους και μόνο. Χωρίς να υπολογίσει κανείς τη συμμετοχή 15% στις διαγνωστικές εξετάσεις που μέχρι πρόσφατα γίνονταν δωρεάν, αλλά και τις τυχόν επιπλέον ιατρικές παροχές.

Η ορθολογική διαχείριση και οι μνημονιακοί προϋπολογισμοί Τον Ιούλιο του 2012 ο υπουργός Υγείας δήλωνε ότι πρέπει να εκπληρώσει στο «ακέραιο τις δεσμεύσεις της χώρας» προς τους δανειστές. Μάλιστα σημείωνε ότι «η ορθολογικότερη περίθαλψη σημαίνει επιβίωση του συστήματος». Ένας σύστημα, βέβαια, που πλέον δεν μπορεί να επιβιώσει, εξαιτίας των συνεχών περικοπών. Υλικά δεν υπάρχουν. Οι εφημερίες βγαίνουν με το ζόρι και φυσικά με τους γιατρούς απλήρωτους, ενώ οι ασθενείς τρέχουν ακόμη και μόνοι τους σε φαρμακεία και αποθήκες για να βρουν τα υλικά που χρειάζονται για την περίθαλψη. Η ορθολογικότερη όμως διαχείριση για τον Ανδρέα Λυκουρέντζο σημαίνει αυστη-

21

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Π

αρότι αρχικά ο Ανδρέας Λυκουρέντζος είχε δεσμευτεί να ενοποιήσει νοσοκομεία και κλινικές, ώστε να υπάρχει ένα "συμμάζεμα" στο ΕΣΥ, το εγχείρημα δεν ολοκληρώθηκε ποτέ

ρή τήρηση των προϋπολογισμών από τους διοικητές, προϋπολογισμοί όμως που δεν επαρκούν ούτε για τον μισό χρόνο για να λειτουργήσουν τα νοσοκομεία. Δεν είναι τυχαίο το ότι πολλοί διοικητές, στο πλαίσιο της αναγκαστικής περικοπής των δαπανών, προχώρησαν ακόμη και στο «τσεκούρωμα» του κρέατος από το μενού των ασθενών. Όπως εργαζόμενοι πολλών νοσοκομείων καταγγέλλουν, το πρόγραμμα διατροφής των ασθενών πλέον περιλαμβάνει ελάχιστες ημέρες τον μήνα κρέας ή ψάρι, καθώς η κρίση και το πρόγραμμα περικοπών των κονδυλίων «έφαγαν» και τα τρόφιμα από τις αποθήκες των νοσηλευτικών ιδρυμάτων.

λευμένα των εργαζομένων θα πληρωθούν στο ακέραιο, παραμένουν πάντα ένα «όνειρο θερινής νυκτός», καθώς αμέτρητοι γιατροί και υπάλληλοι του ΕΣΥ δεν έχουν δει «το χρώμα του χρήματος» εδώ και μήνες από εφημερίες και υπερωρίες. Βέβαια το νέο όραμα του Ανδρέα Λυκουρέντζου, που πρόσφατα δημοσιεύτηκε μάλιστα και σε ΦΕΚ, περιλαμβάνει αντίστοιχους στόχους (κυρίως θεωρητικούς) και είναι άγνωστο αν ακόμη και αυτούς μπορεί η τρικομματική κυβέρνηση να υλοποιήσει. Για τα επόμενα τρία έτη, άλλωστε, ο υπουργός Υγείας βάζει ψηλά τον πήχη, καθώς, μεταξύ άλλων, επιδιώκει:

Το συνεχώς μειούμενο προσωπικό και οι απλήρωτες ώρες εργασίας

Διασφάλιση άριστης και συνεχώς βελτιούμενης ποιότητας και φροντίδας για τον πολίτη. Αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες, μέσω της ορθολογικής λειτουργίας και διαχείρισης των υπηρεσιών του υπουργείου και των εποπτευόμενων φορέων του. Απλούστευση των γραφειοκρατικών διαδικασιών των υπηρεσιών του υπουργείου και των εποπτευόμενων φορέων του κατά 30%, με στόχο έως το 2020 να μειωθεί κατά 60%. Γραφείο «χωρίς χαρτί» (Paperless Office) των υπηρεσιών του υπουργείου και των εποπτευόμενων φορέων του κατά 20%, με στόχο έως το 2020 να αυξηθεί στο 60%.

Οι εκτιμήσεις των συνδικαλιστών γιατρών αναφέρουν ότι αν συνεχισθεί με αυτόν τον ρυθμό η μείωση του προσωπικού στα νοσοκομεία, τότε το 2015 θα βλέπουμε ιατρική μπλούζα «με το κιάλι». Και αυτό γιατί εκτιμάται ότι έως τότε το 40 με 50% των γιατρών θα έχει συνταξιοδοτηθεί, αλλά δεν θα έχει αντικατασταθεί. Και αυτό φαίνεται να το γνωρίζει καλά ο υπουργός Υγείας που συχνά-πυκνά ανακοινώνει, ανά πενηντάδες, προσλήψεις επικουρικών γιατρών, οι οποίοι βέβαια σε έναν χρόνο, συνήθως, αποχωρούν από το σύστημα. Και αυτό γιατί η αρχική εντολή της Τρόικας για προσλήψεις 1 προς 5 (μία πρόσληψη για κάθε 5 αποχωρήσεις) έγιναν 1 προς 10 και πλέον 1 προς 20. Και τα περί δεσμεύσεων του Ανδρέα Λυκουρέντζου, ότι οι εφημερίες και τα δεδου-

22

/ Μάιος 2013

Τώρα αν ο υπουργός Υγείας παραμείνει στη θέση του και καταφέρει ακόμη και να "εξοβελίσει" το χαρτί από την οδό Αριστοτέλους, αυτό μάλλον θα αποτελεί ιστορικό επίτευγμα!•••

Συμβάλλουμε με γνώση στο ανθρώπινο δικαίωμα για Πρόληψη, Υγεία & Ποιότητα ζωής για όλους

w w w . a l i v e m a g . g r 

π ε ρ ί

ε υ ε ξ ί α ς

Μηνιαία εφημερίδα για την Υγεία και την Ευζωία

23

1

ΕΡΕΥΝΑ

• Σε γενικές γραμμές, η εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλή • Η κάλυψη παιδιών που ανήκουν σε οικογένειες μεταναστών είναι γενικά καλή ή μέτρια, ενώ αυτή των παιδιών από οικογένειες Ελλήνων τσιγγάνων είναι γενικά μέτρια ή χαμηλή

"Καμπανάκι" κινδύνου για τους εμβολιασμούς Όσο αυξάνονται στη χώρα οι ανασφάλιστες και φτωχές οικογένειες τόσο αναμένεται να είναι ανεπαρκείς οι υπάρχουσες δημόσιες υποδομές εμβολιασμού

Τ

ον "κώδωνα του κινδύνου"κρούουν οι επιστήμονες για τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στον εμβολιασμό των Ελληνόπουλων. Πρόσφατα, η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας δημοσιοποίησε μια μεγάλη μελέτη για την κατάσταση εμβολιασμού στην Ελλάδα, η οποία δείχνει ότι - παρά τη γενική καλή εικόνα - έχουν ήδη αρχίσει να φαίνονται οι συνέπειες της κρίσης και να προκαλούνται προβλήματα. Φαινόμενο που, αν δεν αντιστραφεί, υπάρχει κίνδυνος να μετατραπεί σε "ωρολογιακή βόμβα" δημόσιας υγείας τα επόμενα χρόνια.

Στόχος της μελέτης ήταν η εκτίμηση της κατάστασης εμβολιασμού στην Ελλάδα, α-

24

φενός στον γενικό πληθυσμό (παιδιά Α’ Δημοτικού) και αφετέρου στα παιδιά Ρομά 2-

/ Μάιος 2013

25

ΕΡΕΥΝΑ

Η

μελέτη έγινε την άνοιξη του 2012 και η μέση ηλικία των παιδιών που συμμετείχαν σ’ αυτήν ήταν 6,8 έτη (έτος γέννησης κυρίως το 2005)

26

6,5 ετών. Για το πρώτο σκέλος της μελέτης ελήφθη ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα μαθητών της χώρας με τυχαία δειγματοληψία σχολικών τμημάτων. Συνολικά, συμμετείχαν 1.046 μαθητές (αναλογία απόκρισης 84%), που κατά 13% ανήκαν σε οικογένειες μεταναστών. Στο δεύτερο σκέλος της μελέτης ελήφθη δείγμα οικισμών Ρομά από όλη τη χώρα και συμμετείχαν 212 παιδιά. Συλλέχθηκαν πληροφορίες από το βιβλιάριο υγείας, την κάρτα εμβολίων ή άλλες καταγραφές και από συνέντευξη με γονείς. Η μελέτη έγινε την άνοιξη του 2012 και η μέση ηλικία των παιδιών που συμμετείχαν σ’ αυτήν ήταν 6,8 έτη (έτος γέννησης κυρίως το 2005). Έτσι, οι δόσεις εμβολιασμού που προβλέπονται για την ηλικία 4–6

Στην Ελλάδα έχουν γίνει πολυάριθμες τοπικές μελέτες εκτίμησης του επιπέδου εμβολιασμού, και τρεις μελέτες σε εθνικό επίπεδο, το 1996-97, το 2001 και το 2006. Η νέα μελέτη έγινε την άνοιξη του 2012, με σκοπό ακριβώς να επικαιροποιηθεί η εικόνα που έχουμε για τον εμβολιασμό των παιδιών της χώρας μας. Σε χώρες που βίωσαν μεγάλη οικονομική και κοινωνική κρίση εμφανίστηκαν, ως επακόλουθο, σοβαρές επιδημίες από «ξεχασμένα» νοσήματα, όπως η διφθερίτιδα και η πολιομυελίτιδα. Παράλληλα, άλλα νοσήματα, όπως η ιλαρά, συνεχίζουν να προκαλούν μεγάλες ή μικρές επιδημίες στην Ευρώπη. Η εκτίμηση του επιπέδου εμβολιασμού αποκτά ειδική σημασία για τον προσανατολισμό των δραστηριοτήτων

ετών (π.χ. η 5η δόση του εμβολίου DTP, η 2η δόση του εμβολίου MMR) αφορούν σε εμβολιασμούς που έγιναν μετά την έναρξη της τρέχουσας οικονομικής και κοινωνικής κρίσης στην Ελλάδα. Αντιθέτως, η πλειονότητα των άλλων εμβολιασμών, που προβλέπονται κυρίως για τα δύο πρώτα έτη ζωής των παιδιών, αντανακλούν το επίπεδο εμβολιασμού πριν την τρέχουσα κρίση. Στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, γίνεται συστηματική παρακολούθηση της κατάστασης εμβολιασμού του παιδικού πληθυσμού με μελέτες που διεξάγονται σε τακτά χρονικά διαστήματα σε εθνικό επίπεδο. Σκοπός των εκτιμήσεων αυτών είναι η εξαγωγή συμπερασμάτων για τον καθορισμό, την παρακολούθηση της εφαρμογής και την περιοδική αναπροσαρμογή των στρατηγικών εμβολιασμού κάθε χώρας.

προαγωγής του εμβολιασμού στη σημερινή συγκυρία της χώρας.

/ Μάιος 2013

ιφθερίτιδα, τέτανος, κοκκύτης Δ και πολιομυελίτιδα Το ποσοστό εμβολιασμού για διφθερίτιδα-τέτανο-κοκκύτη (με τα εμβόλια DTwP ή DTaP) ήταν της τάξης του 99% για τις 4 πρώτες δόσεις και περίπου 90% για την 5η δόση. Το σύνολο σχεδόν των εμβολιασμών έγινε με ακυτταρικό εμβόλιο κοκκύτη (DTaP): περίπου 97% των εμβολιασμών έγινε με ακκυταρικό εμβόλιο στις 4 πρώτες δόσεις και 99% στην 5η δόση. Όσον αφορά την ηλικία εμβολιασμού, το 94% των παιδιών είχαν λάβει τις 3 προβλεπόμενες δόσεις μέχρι την ηλικία των 12 μηνών, ενώ το 83% είχαν εμβολιασθεί με την 4η δόση μέχρι την ηλικία των 2 ετών. Παρόμοια υψηλά ποσοστά εμβολιαστι-

κής κάλυψης βρέθηκαν και για τον εμβολιασμό για πολιομυελίτιδα. Με το (ενέσιμο) αδρανοποιημένο εμβόλιο πολιομυελίτιδας (IPV) έγινε σχεδόν το σύνολο των εμβολιασμών (περίπου 99% για όλες τις δόσεις). Η εμβολιαστική κάλυψη κατά μείζονα περιφέρεια δεν εμφανίζει σημαντικές διαφορές κάλυψης. Ενδεικτικά, το ποσοστό εμβολιασμού με την 4η δόση DTP (μέχρι την ηλικία των 2 ετών) κυμάνθηκε από 79% στην Κρήτη και τα Νησιά Αιγαίου έως 85% στη Βόρεια Ελλάδα. Τόσο για διφθερίτιδα-τέτανο-κοκκύτη όσο και για πολιομυελίτιδα, τα ποσοστά εμβολιασμού των παιδιών από οικογένειες μεταναστών ήταν πολύ υψηλά, παρόμοια ή σχεδόν παρόμοια με αυτά όσων δεν ανήκαν σε ειδική ομάδα του πληθυσμού. Α-

των 12 μηνών, ενώ το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών συνιστά τη διενέργεια των 3 δόσεων κατά το πρώτο εξάμηνο της ζωής. Η τελική κάλυψη των παιδιών με εμβόλιο ηπατίτιδας Β βρέθηκε παρόμοια σε όλες τις μείζονες περιφέρειες της χώρας (η κάλυψη με 3 δόσεις εμβολίου κυμάνθηκε από 97% έως 99%). Ωστόσο, ο έγκαιρος εμβολιασμός είχε σημαντικές διαφοροποιήσεις, με χαμηλότερη κάλυψη αυτήν στην Αττική: 3 δόσεις εμβολίου έως την ηλικία των 12 μηνών είχαν λάβει το 30% των παιδιών στη Αττική και το 28% στην Κεντρική Ελλάδα, σε αντιδιαστολή με 43% στη Βόρεια Ελλάδα και 45% στην Κρήτη και τα Νησιά Αιγαίου. Είναι αξιοσημείωτο το ότι η κάλυψη παιδιών από οικογένειες μεταναστών (που συ-

πόκλιση από αυτόν τον γενικό κανόνα αποτελεί ο εμβολιασμός με την 5η δόση του εμβολίου DTP (που γίνεται στην ηλικία των 4–6 ετών), για την οποία τα παιδιά των μεταναστών υπολείπονταν από τα παιδιά που δεν ανήκαν σε ειδική ομάδα κατά 10 εκατοστιαίες μονάδες περίπου (83% και 92% αντιστοίχως).

χνά βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για το νόσημα αυτό) είναι υψηλή για την ηπατίτιδα Β, ενώ συνολικά γίνεται πιο έγκαιρα από ό,τι στα παιδιά του γενικού πληθυσμού: 3 δόσεις εμβολίου ηπατίτιδας Β είχαν λάβει το 95% των παιδιών από οικογένειες μεταναστών, 2 δόσεις έως την ηλικία των 6 μηνών είχαν λάβει το 60% και 3 δόσεις έως την ηλικία των 12 μηνών το 48% έναντι 98%, 40% και 34% αντιστοίχως για παιδιά που δεν ανήκουν σε ειδική ομάδα του πληθυσμού. Με τις 3 πρώτες δόσεις του εμβολίου για αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b (Hib) είχε εμβολιαστεί ποσοστό της τάξης του 95-98%, ενώ 3 δόσεις έως την ηλικία των 12 μηνών είχε λάβει το 77% των παιδιών. Ουσιώδης είναι η διαφορά που βρέθηκε για το εμβόλιο αυτό μεταξύ παιδιών μεταναστών και παιδιών που δεν ανήκουν σε ειδική πληθυσμιακή ομάδα: 3 δόσεις είχαν λάβει το

πατίτιδα Β και αιμόφιλος Η ινφλουέντσας τύπου b Για ηπατίτιδα Β και για τον αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b βρέθηκε ότι είχε εμβολιαστεί πολύ υψηλό ποσοστό των παιδιών. Με 3 δόσεις εμβολίου ηπατίτιδας Β είχε εμβολιαστεί το 98% των παιδιών. Ωστόσο, για ένα σημαντικό μέρος των παιδιών υπήρξε καθυστέρηση εμβολιασμού: 42% είχαν καλυφθεί με 2 δόσεις έως την ηλικία των 6 μηνών και 36% με 3 δόσεις έως την ηλικία

Σ

τις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, γίνεται συστηματική παρακολούθηση της κατάστασης εμβολιασμού του παιδικού πληθυσμού με μελέτες που διεξάγονται σε τακτά χρονικά διαστήματα σε εθνικό επίπεδο

27

ΕΡΕΥΝΑ

Τ

ο ποσοστό εμβολιασμού για διφθερίτιδα-τέτανο-κοκκύτη (με τα εμβόλια DTwP ή DTaP) ήταν της τάξης του 99% για τις 4 πρώτες δόσεις και περίπου 90% για την 5η δόση

Οι βασικές προτάσεις Χρειάζεται να οργανωθεί συστηματικό σχέδιο αύξησης των δημόσιων ιατρείων εμβολιασμού. Η εφαρμογή ενός τέτοιου σχεδίου έχει κομβική σημασία για την αποτροπή δυσμενών επιπτώσεων στον εμβολιασμό των παιδιών από την τρέχουσα οικονομική κρίση.

Είναι ανάγκη να εφαρμοστεί συστηματικό σχέδιο για τον συντονισμένο εμβολιασμό του παιδικού πληθυσμού των τσιγγάνων στην Ελλάδα, με έμφαση στη σταθερή λειτουργία ιατρείων εμβολιασμού κοντά ή μέσα σε κάθε οικισμό και στη συνεχή παροχή εμβολίων.

Χρειάζεται να γίνει επαναπροσδιορισμός του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών με βάση τις αρχές της «ιατρικής βάσει τεκμηρίωσης» (evidence based medicine), τα επιδημιολογικά δεδομένα της Ελλάδας και τη στάθμιση κόστους-οφέλους, με στόχο την κάλυψη >95% των παιδιών της χώρας με τα απαραίτητα εμβόλια. Απαιτείται επεξεργασία και εφαρμογή σχεδίου προαγωγής των εμβολιασμών σε πληθυσμιακό επίπεδο.

Πρέπει να ληφθούν ειδικά μέτρα για την αύξηση του εμβολιασμού με τη 2η δόση του εμβολίου MMR (για ιλαρά-ερυθρά-παρωτίτιδα) και για την ευρεία εφαρμογή στις μαιευτικές κλινικές της χώρας του εμβολιασμού για φυματίωση (εμβόλιο BCG) των νεογέννητων παιδιών που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για τη νόσο αυτή.

2 1 3 4

Η συμμετοχή στη μελέτη για τα σχολεία, τους μαθητές και τους γονείς ήταν εθελοντική. Οι γονείς ενημερώθηκαν με ειδικό σημείωμα για τυχόν ελλείψεις που διαπιστώθηκαν στους εμβολιασμούς του παιδιού τους. Οι πληροφορίες στα φύλλα καταγραφής εμβολίων και στα ερωτηματολόγια ελήφθησαν ανώνυμα, με τη χρήση κωδικών αριθμών, ώστε να είναι δυνατή η σύνδεση πληροφοριών εμβολιαστικής κάλυψης με αυτές από τα ερωτηματολόγια.

76% των πρώτων έναντι του 98% των δεύτερων, και με 3 δόσεις έως την ηλικία των 12 μηνών είχαν εμβολιαστεί το 48% έναντι του 83%, αντιστοίχως. Μηνιγγιτιδόκοκκος και πνευμονιόκοκκος Με μια δόση συζευγμένου εμβολίου έ-

28

/ Μάιος 2013

ναντι του μηνιγγιτιδόκοκκου οροομάδας C (MCVC) και του πνευμονιόκοκκου (PCV) – που εισήχθησαν στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών το 2006, δηλαδή τη χρονιά μετά το έτος (2005) κατά την οποία, κυρίως, γεννήθηκαν τα παιδιά της μελέτης – βρέθηκε ότι είχε εμβολιαστεί πολύ υψηλό ποσοστό των παιδιών (97% με MCVC και

94% με PCV). Κάλυψη με τουλάχιστον 1 δόση MCVC, που έγινε σε ηλικία μεγαλύτερη από 12 μηνών είχε το 86% των παιδιών, και κάλυψη με τουλάχιστον 2 δόσεις PCV που έγιναν μετά από την ίδια ηλικία είχε το 62%. Δύο δόσεις MCVC έως την ηλικία των 12 μηνών (η συνιστώμενη κάλυψη) είχαν γίνει σε 18% του συνόλου, και 3 δόσεις PCV έως την ηλικία αυτή (επίσης η συνιστώμενη κάλυψη) είχαν γίνει σε 6% των παιδιών, αλλά πρέπει να ληφθεί υπόψη η ηλικία των παιδιών όταν εισήχθησαν στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, όπως προαναφέρθηκε. Παρότι ο εμβολιασμός των παιδιών από οικογένειες μεταναστών υπολειπόταν του εμβολιασμού των παιδιών που δεν ανήκουν σε ειδική ομάδα του πληθυσμού, η κάλυψή τους με μία δόση ήταν αρκετά υψηλή για τον μηνιγγιτιδόκοκκο (90% έναντι 99% αντιστοίχως), αλλά αισθητά χαμηλότερη για τον πνευμονιόκοκκο (77% έναντι 97% αντιστοίχως). Κάλυψη για την προσχολική ηλικία (τουλάχιστον 1 δόση σε ηλικία μεγαλύτερη από 12 μηνών) με MCVC είχε το 86% των παιδιών μεταναστών (παρόμοιο με το ποσοστό στον γενικό πληθυσμό) και με PCV το 75% (χαμηλότερο κατά περίπου 20 εκατοστιαίες μονάδες σε σχέση με τα παιδιά που δεν ανήκαν σε ειδική ομάδα του πληθυσμού). Ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα Η συχνότητα εμβολιασμού για ιλαρά, ερυθρά και παρωτίτιδα ήταν της τάξης του 99% για την 1η δόση, ενώ για τη 2η δόση η κάλυψη ήταν 83%. Το 91% των παιδιών είχαν λάβει την 1η δόση εμβολίου MMR μέχρι την ηλικία των 2 ετών. Το ποσοστό κάλυψης τόσο με την 1η ό-

σο και με τη 2η δόση του εμβολίου MMR (για ιλαρά-ερυθρά-παρωτίτιδα) δεν διέφερε σε στατιστικά σημαντικό βαθμό ανάμεσα στις μείζονες περιφέρειες. Ωστόσο, για το εμβόλιο MMR υπήρχε διαφορά ανάμεσα στα παιδιά μεταναστών και τα παιδιά που δεν ανήκαν σε ειδική πληθυσμιακή ομάδα, μικρή για την 1η δόση (96% έναντι 99% αντιστοίχως) και μεγαλύτερη για τη 2η δόση (75% έναντι 86% αντιστοίχως). Ανεμευλογιά και ηπατίτιδα Α Με μία δόση εμβολίου έναντι της ανεμευλογιάς (μία δόση εισήχθη στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών το 2006 και δύο το 2008) είχε επίσης εμβολιαστεί αρκετά υψηλό ποσοστό παιδιών (89%), ενώ χαμηλότερο ποσοστό είχε λάβει δύο δόσεις (74%). Τα παιδιά από οικογένειες μεταναστών είχαν χαμηλότερη εμβολιαστική κάλυψη σε σύγκριση με τα παιδιά που δεν ανήκουν σε ειδική ομάδα του πληθυσμού: εμβολιασμένα με μία δόση ήταν το 81% και το 92%, και με δύο δόσεις το 68% και το 76% αντιστοίχως. Παρομοίως, αρκετά υψηλό ποσοστό παιδιών βρέθηκαν εμβολιασμένα με εμβόλιο ηπατίτιδας Α (που εισήχθη στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών το 2008): 88% με μία δόση και 82% με δύο δόσεις. Η κάλυψη των παιδιών μεταναστών βρέθηκε – και για το εμβόλιο αυτό – να υπολείπεται: μία δόση είχαν λάβει το 83% των παιδιών μεταναστών και το 89% των παιδιών μη ειδικών ομάδων του πληθυσμού, ενώ δύο δόσεις είχαν λάβει το 76% και το 84% αντιστοίχως.

Κ

άλυψη για την προσχολική ηλικία (τουλάχιστον 1 δόση σε ηλικία μεγαλύτερη από 12 μηνών) με MCVC είχε το 86% των παιδιών μεταναστών (παρόμοιο με το ποσοστό στον γενικό πληθυσμό) και με PCV το 75% (χαμηλότερο κατά περίπου 20 εκατοστιαίες μονάδες σε σχέση με τα παιδιά που δεν ανήκαν σε ειδική ομάδα του πληθυσμού)

Γρίπη Εμβολιασμός για τη γρίπη συνιστάται σε παιδιά (και άτομα γενικότερα) που βρίσκο-

29

ΕΡΕΥΝΑ

νται σε υψηλό κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών από τη νόσο αυτή. Τουλάχιστον μία δόση εμβολίου γρίπης είχε γίνει σε 30% των παιδιών του δείγματος (33% στα παιδιά που δεν ανήκουν σε ειδική ομάδα και 15% σε παιδιά μεταναστών). Σχεδόν κανένα παιδί του δείγματος (μόνο 2 από τα 1.046) δεν είχε εμβολιαστεί με το πανδημικό εμβόλιο γρίπης του 2009. υματινική δοκιμασία και Φ αντιφυματικό εμβόλιο (BCG) στη γέννηση Στο 81% των παιδιών που συμμετείχαν στη μελέτη είχε διενεργηθεί τουλάχιστον μία φυματινική δοκιμασία Mantoux. Το 2,6% των παιδιών είχαν εμβολιασθεί με BCG κοντά

Γ

ια ηπατίτιδα Β και για τον αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b βρέθηκε ότι είχε εμβολιαστεί πολύ υψηλό ποσοστό των παιδιών

στη γέννηση (έως την ηλικία των 3 μηνών). Το σύνολο των παιδιών αυτών γεννήθηκαν και εμβολιάστηκαν εκτός Ελλάδας. Κανένα παιδί από οικογένεια μεταναστών, που γεννήθηκε στην Ελλάδα, δεν είχε εμβολιαστεί στο πρώτο τρίμηνο της ζωής του.

Ανάλυση των δεδομένων Το υψηλό ποσοστό των παιδιών που δηλώθηκε ότι έχουν ασφάλιση υγείας (95%) στον πληθυσμό που μελετήθηκε (παιδιά Α’ Δημοτικού το 2011–12 σε εθνικό επίπεδο) πρέπει να ληφθεί υπόψη για την ερμηνεία των ευρημάτων της μελέτης. Σε γενικές γραμμές, η εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλή (τουλάχιστον έως το 2011, περίοδο που διερευνά η μελέτη) και η εικόνα βρέθηκε βελτιωμένη σε σχέ-

30

/ Μάιος 2013

ση με τη μελέτη του 2006. Στον γενικό πληθυσμό, υπάρχουν προβλήματα στην κάλυψη με συγκεκριμένα εμβόλια και συγκεκριμένες δόσεις (π.χ. με τη 2η δόση του εμβολίου MMR). Επίσης, προβλήματα υπάρχουν στην κάλυψη ειδικών ομάδων του πληθυσμού: η κάλυψη παιδιών που ανήκουν σε οικογένειες μεταναστών είναι γενικά καλή ή μέτρια, ενώ αυτή των παιδιών από οικογένειες Ελλήνων τσιγγάνων είναι γενικά μέτρια ή χαμηλή. Η εμβολιαστική κάλυψη βρέθηκε παρόμοια σε όλες τις μείζονες περιφέρειες της χώρας, σχεδόν για όλα τα εμβόλια (εξαίρεση αποτελεί ο έγκαιρος εμβολιασμός για ηπατίτιδα Β και ο εμβολιασμός για α-

νεμευλογιά). Το καλό γενικό επίπεδο εμβολιασμού συνιστά ευνοϊκό σημείο αφετηρίας για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στον εμβολιασμό των παιδιών, που μπορεί να εμφανιστούν με την αναμενόμενη αύξηση των ανασφάλιστων και φτωχών οικογενειών κατά την τρέχουσα οικονομική και κοινωνική κρίση της χώρας. Η μελέτη έχει ορισμένους περιορισμούς, που πρέπει να ληφθούν υπόψη στην ερμηνεία των ευρημάτων. Τα αποτελέσματα της μελέτης για τα εμβόλια που γίνονται έως την ηλικία των 2 ετών αποτυπώνουν την κατάσταση που υπήρχε περίπου 4 χρόνια πριν τη διεξαγωγή της, καθώς η μελέτη έγινε σε παιδιά Α’ Δημοτικού. Όπως αναφέρεται παραπάνω, η επιλογή αυτής της ηλικίας υπαγορεύθηκε από την ανάγκη να εξασφαλιστεί αντιπροσωπευτικό δείγμα

παιδιών (μέσω των σχολείων). Επίσης, το σκέλος της μελέτης που αφορά τον παιδικό πληθυσμό των Ελλήνων τσιγγάνων έγινε με «δειγματοληψία ευκολίας» (convenience sampling), καθώς δεν είναι δυνατή άλλη προσέγγιση στον πληθυσμό αυτό. Όμως, αυτό μπορεί να έχει οδηγήσει σε συστηματικά σφάλματα (bias) στις εκτιμήσεις εμβολιαστικής κάλυψης, παρότι αφενός ελήφθη μέριμνα για την ευρεία γεωγραφική διασπορά του δείγματος σε όλη την Ελλάδα και την αντιπροσώπευση διαφορετικών τύπων οικισμών (οικισμοί με σπίτια, οικισμοί με παράγκες, μικτοί οικισμοί με σπίτια και παράγκες), και αφετέρου έγινε στάθμιση των αποτελεσμάτων για τους παράγοντες αυτούς.

νούς σειράς και επιπλέον πραγματοποίηση αναμνηστικής δόσης μετά την ηλικία των 2 ετών) ήταν της τάξης του 88–90%. Ακόμη χαμηλότερη βρέθηκε η κάλυψη με δύο δόσεις εμβολίου MMR (83% στο σύνολο του πληθυσμού). Η κάλυψη των παιδιών από οικογένειες μεταναστών με DTP, IPV και MMR είναι παραπλήσια με αυτήν του γενικού πληθυσμού για τις δόσεις που προβλέπεται να γίνονται μέχρι την ηλικία των 2 ετών (για όλες τις δόσεις >95%). Ωστόσο, η κάλυψη με τις αναμνηστικές δόσεις (που συνιστώνται για την ηλικία των 4–6 ετών) βρέθηκε χαμηλότερη κατά περίπου 10 εκατοστιαίες μονάδες. Πολύ σοβαρό ζήτημα είναι η ανεπαρ-

Τ

όσο για διφθερίτιδατέτανο-κοκκύτη όσο και για πολιομυελίτιδα, τα ποσοστά εμβολιασμού των παιδιών από οικογένειες μεταναστών ήταν πολύ υψηλά, παρόμοια ή σχεδόν παρόμοια με αυτά όσων δεν ανήκαν σε ειδική ομάδα του πληθυσμού

Για τα «κλασικά» εμβόλια, που με κάποια μορφή εντάχθηκαν στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών πριν το 1990 (διφθερίτιδας-τέτανου-κοκκύτη [DTP], πολιομυελίτιδας [IPV], ιλαράς-ερυθράςπαρωτίτιδας [MMR]), επιτυγχάνεται σχεδόν καθολικός εμβολιασμός με τις δόσεις που προβλέπονται για τα δύο πρώτα χρόνια ζωής: έως 4 δόσεις DTP, έως 3 δόσεις IPV και 1 δόση ΜΜR είχε λάβει ποσοστό παιδιών της τάξης του 99–100%. Παρά την πολύ υψηλή τελική κάλυψη, εμφανίζεται κάποια καθυστέρηση στην επίτευξή της, π.χ. έως την ηλικία των 24 μηνών είχε εμβολιαστεί το 83% των παιδιών με 4 δόσεις DTP και το 91% με μία δόση MMR. Οι αναμνηστικές δόσεις που προβλέπονται για την ηλικία των 4–6 ετών υπολείπονται. Η κάλυψη με DTP (5 δόσεις) και IPV (ολοκλήρωση της πρωτογε-

κής κάλυψη με δύο δόσεις εμβολίου MMR (σε ηλικία περίπου 6 ετών, 83% στο σύνολο του πληθυσμού, 86% στα παιδιά που δεν ανήκουν σε ειδική ομάδα και 75% στα παιδιά μεταναστών, και σε ηλικία 2–6,5 ετών 7–8% στα παιδιά Ρομά). Πολύ περισσότερο που υπήρξε μικρή μόνο βελτίωση μεταξύ 2006 και 2012 (από 76% σε 83% στο σύνολο του πληθυσμού). Σημειώνεται ότι η δεύτερη δόση του εμβολίου MMR αποτελεί προτεραιότητα: αφενός διακηρυγμένος στόχος του ΠΟΥ από πολλά χρόνια είναι η κάλυψη τουλάχιστον του 95% των παιδιών με δύο δόσεις MMR για την επίτευξη επαρκούς προστασίας από την ιλαρά και αφετέρου τα τελευταία 4–5 χρόνια σημειώνονται πολλές επιδημίες ιλαράς σε όλη την Ευρώπη (και στην Ελλάδα το 2010) [20-21,30]. Το επίπεδο κάλυψης με 2 δόσεις εμβολί-

Πληροφορίες που συλλέχθηκαν

Βασικές πληροφορίες από το σχολείο (κατάλογος μαθητών του ή των τμημάτων που είχαν επιλεγεί στο δείγμα, φύλο, ημερομηνία γέννησης και καταγωγή παιδιών, στοιχεία επικοινωνίας για το ερωτηματολόγιο). Στοιχεία εμβολιαστικής κάλυψης από το «Βιβλιάριο Υγείας του Παιδιού», το οποίο ζητήθηκε να προσκομιστεί στο σχολείο. Καταγράφηκαν όλα τα εμβόλια και οι δόσεις που είχαν γίνει στο παιδί με την ημερομηνία διενέργειάς τους. Καταγράφηκε επίσης ο φορέας εμβολιασμού για επιλεγμένες δόσεις εμβολίων. Βασικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και αντιλήψεις γονέων σε σχέση με τον εμβολιασμό των παιδιών και πιθανά εμπόδια στην εφαρμογή του, που ελήφθησαν με βάση ανώνυμο ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις «κλειστού τύπου», που εστάλη για συμπλήρωση στους γονείς των παιδιών.

31

ΕΡΕΥΝΑ

Η

συχνότητα εμβολιασμού για ιλαρά, ερυθρά και παρωτίτιδα ήταν της τάξης του 99% για την 1η δόση, ενώ για τη 2η δόση η κάλυψη ήταν 83%. Το 91% των παιδιών είχαν λάβει την 1η δόση εμβολίου MMR μέχρι την ηλικία των 2 ετών

ου MMR που διαπιστώθηκε στην παρούσα μελέτη βρίσκεται σε μεγάλη αναντιστοιχία με τις ανάγκες που δημιουργούν τα παραπάνω δεδομένα. Είναι απαραίτητο να ληφθούν ειδικά μέτρα για την αύξηση του εμβολιασμού με τη 2η δόση του εμβολίου MMR: ειδικό σχέδιο ενεργειών δημόσιας υγείας, ευρεία ενημέρωση ιατρικού κόσμου και κοινού, κατά προτεραιότητα εμβολιασμό των παιδιών με το εμβόλιο αυτό, ισόρροπη προβολή των άλλων εμβολίων ώστε να μη δημιουργείται η εντύπωση ότι έχουν προτεραιότητα έναντι του «παλαιού» εμβολίου MMR κ.ά. Επιπλέον, προτείνεται η αλλαγή της ηλικίας στην οποία συνιστάται να γίνεται η 2η δόση MMR. Λαμβάνοντας υπόψη:

32

/ Μάιος 2013

1. τη μικρή μόνο βελτίωση της κάλυψης με δεύτερη δόση MMR μεταξύ του 2006 και του 2012, 2. τον πληρέστερο εμβολιασμό με τις δόσεις που συνιστώνται για τα δύο πρώτα έτη ζωής και 3. το γεγονός ότι η 2η δόση εμβολιασμού με MMR στοχεύει κυρίως στην αντιμετώπιση του προβλήματος της πρωτογενούς αποτυχίας εμβολιασμού και όχι στην αντιμετώπιση απώλειας ανοσολογικής προστασίας, Προτείνεται τροποποίηση του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών ως προς τη δόση αυτή. Προτείνουμε η σύσταση για τη 2η δόση MMR να μετακινηθεί από την ηλικία των 4–6 ετών σε ηλικία γύρω στο 2ο έτος ζωής.

Για τα εμβόλια που εντάχθηκαν στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών έως την αρχή της δεκαετίας του 2000 (ηπατίτιδας Β και αιμόφιλου ινφλουέντσας τύπου b) υπάρχει υψηλή κάλυψη: πλήρης εμβολιασμός για ηπατίτιδα Β (3 δόσεις) είχε γίνει στο 98% των παιδιών και για αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b (3 δόσεις) στο 95%, μικρή βελτίωση σε σχέση με τη μελέτη του 2006. Ο εμβολιασμός των παιδιών από οικογένειες μεταναστών για ηπατίτιδα Β είναι υψηλός και παρόμοιος με αυτόν του γενικού πληθυσμού (95%), ενώ για Hib υπολείπεται σημαντικά, περίπου κατά 20 εκατοστιαίες μονάδες (76% έναντι 98%). Η καθυστέρηση στην έναρξη του εμβολιασμού για ηπατίτιδα Β, που είχε παρατηρηθεί στη μελέτη του 2006, συνεχίζει να υ-

πάρχει, αν και σε μικρότερη έκταση (στην παρούσα μελέτη, το 36% των παιδιών είχαν εμβολιαστεί με 3 δόσεις εμβολίου ηπατίτιδας Β έως την ηλικία των 12 μηνών, ενώ στη μελέτη του 2006 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 20%). Υπενθυμίζεται ότι η σημασία της έγκαιρης έναρξης του εμβολιασμού για ηπατίτιδα Β έγκειται στο γεγονός ότι όσο μικρότερη είναι η ηλικία στην οποία συμβαίνει μόλυνση με τον ιό, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα το άτομο να εξελιχθεί σε χρόνιο φορέα και κατ’ επέκταση η πιθανότητα να αναπτύξει αργότερα κίρρωση του ήπατος ή/και ηπατοκυτταρικό καρκίνο, αλλά και η πιθανότητα να διασπείρει τον ιό στον περίγυρό του [32]. Για τα εμβόλια που εντάχθηκαν στο

Ε

μβολιασμός για τη γρίπη συνιστάται σε παιδιά (και άτομα γενικότερα) που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών από τη νόσο αυτή. Τουλάχιστον μία δόση εμβολίου γρίπης είχε γίνει σε 30% των παιδιών του δείγματος

33

ΕΡΕΥΝΑ

Σ

το 81% των παιδιών που συμμετείχαν στη μελέτη είχε διενεργηθεί τουλάχιστον μία φυματινική δοκιμασία Mantoux

Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών το 2006 και το 2008 (μηνιγγιτιδόκοκκου οροομάδας C, πνευμονιόκοκκου, ανεμευλογιάς, ηπατίτιδας Α), η κάλυψη ήταν αρκετά υψηλή και κατά κανόνα ο εμβολιασμός των παιδιών από οικογένειες μεταναστών βρέθηκε αισθητά ή πολύ χαμηλότερος. Γενικά, το επίπεδο εμβολιαστικής κάλυψης των παιδιών για τον μηνιγγιτιδόκοκκο οροομάδας C (MCVC) ήταν υψηλότερο από το επίπεδο της κάλυψης για τον πνευμο-

Η μελέτη διεξήχθη από ερευνητική ομάδα συνεργατών από διάφορες περιοχές της χώρας, με τη συμμετοχή Διευθύνσεων Υγείας των Περιφερειών, Νοσοκομείων και Κέντρων Υγείας. Οι συνεργάτες-ερευνητές ήταν όλοι επαγγελματίες υγείας (γιατροί, νοσηλευτές/τριες, επισκέπτες/τριες υγείας κ.ά.), οι οποίοι έλαβαν ειδική εκπαίδευση για την έρευνα. Οι συνεργάτες της μελέτης, κατά κανόνα, επισκέφθηκαν τα σχολεία της αρμοδιότητάς τους συνολικά δύο φορές. Αρχικά, ζητήθηκε η συνεργασία των σχολείων για τη διαβίβαση επιστολών προς τους γονείς, την

34

παραλαβή των βιβλιαρίων υγείας των παιδιών και των ερωτηματολογίων από τους γονείς, την παράδοσή τους στους συνεργάτες της μελέτης και την εν γένει υποστήριξη της έρευνας. Κατά την πρώτη επίσκεψη, οι συνεργάτες της έρευνας έδιναν ενημερωτική επιστολή σχετικά με τη μελέτη στον διευθυντή του σχολείου και τους εκπαιδευτικούς, ζητώντας τη συνεργασία τους. Στη συνέχεια, κατέγραφαν τα βασικά δημογραφικά χαρακτηριστικά όλων των μαθητών των τμημάτων που είχαν επιλεγεί στο δείγμα και επέδιδαν υλικό για τους γονείς που περιελάμβανε:

/ Μάιος 2013

νιόκοκκο (PCV). Είναι ενδιαφέρον το ότι η κάλυψη με τουλάχιστον μία δόση εμβολίου MCVC που έγινε σε ηλικία ≥12 μηνών ήταν περίπου ίδια στα παιδιά από οικογένειες μεταναστών και στον γενικό πληθυσμό (86%), ενώ η αντίστοιχη κάλυψη με PCV υπολειπόταν περίπου κατά 20 εκατοστιαίες μονάδες (75% έναντι 94%). Η γενικά χαμηλότερη κάλυψη των παιδιών με PCV ενδεχομένως να σχετίζεται με το υψηλότερο κόστος του ή/και την αξιολόγησή του ως

1. ενημερωτική επιστολή-έγγραφη συγκατάθεση συμμετοχής που ενημέρωνε για τη μελέτη και ζητούσε από τους γονείς να προσκομίσουν στο σχολείο το βιβλιάριο υγείας του παιδιού τους, 2. δομημένο ερωτηματολόγιο για τις αντιλήψεις των γονέων σε σχέση με τον εμβολιασμό. Κατά τη δεύτερη επίσκεψη, οι συνεργάτες-ερευνητές παρελάμβαναν την έγγραφη συγκατάθεση, τα συμπληρωμένα ερωτηματολόγια των γονέων και τα βιβλιάρια υγείας του παιδιού, τμήμα των οποίων φωτοτυπού-

σαν. Στη συνέχεια, συμπλήρωναν ενημερωτικό σημείωμα για τους γονείς για τυχόν ελλείψεις που διαπιστώνονταν στους εμβολιασμούς των παιδιών τους. Όλα τα στοιχεία της μελέτης, μετά το τέλος της συλλογής τους, αποστέλλονταν με ασφαλή τρόπο (π.χ. συστημένη αλληλογραφία) στον Τομέα Υγείας του Παιδιού της ΕΣΔΥ. Το σκέλος της μελέτης που αφορά τον παιδικό πληθυσμό των Ελλήνων τσιγγάνων, έγινε με επιτόπιες επισκέψεις στους οικισμούς που είχαν επιλεγεί στο δείγμα από πολυεπιστημονική ομάδα συνεργατών, στο πλαίσιο ευρύτερης παρέμβασης, με

εμβόλιο χαμηλότερης προτεραιότητας από γονείς και γιατρούς. Περίπου το 90% των παιδιών είχαν εμβολιαστεί με μία δόση εμβολίου ανεμευλογιάς και ηπατίτιδας Α και περίπου το 25% με δύο δόσεις αυτών των εμβολίων. Η κάλυψη των παιδιών μεταναστών βρέθηκε να υπολείπεται περίπου κατά 7–8% για ηπατίτιδα Α και περίπου κατά 10–12% για ανεμευλογιά. Παρότι από καιρό συνιστάται ο εμβολι-

αντικείμενο την παιδιατρική εξέταση και τον εμβολιασμό των παιδιών. Οι επισκέψεις-παρεμβάσεις οργανώθηκαν σε συνεργασία με το Πρόγραμμα «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά» 20102013, το οποίο υλοποιεί το Κέντρο Διαπολιτισμικής Αγωγής (ΚΕΔΑ) του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διεθνής Ιατρική-Διαχείριση Κρίσεων Υγείας» της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και την ΜΚΟ «Αντίρροπον».

ασμός με το εμβόλιο BCG των νεογέννητων παιδιών που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για φυματίωση [33-34], κανένα παιδί που γεννήθηκε στην Ελλάδα δεν βρέθηκε εμβολιασμένο κατά το πρώτο τρίμηνο της ζωής του. Αυτό αφορά τόσο τα παιδιά από οικογένειες μεταναστών όσο και τον παιδικό πληθυσμό των Ελλήνων τσιγγάνων. Το εύρημα αυτό προφανώς αντανακλά την ανύπαρκτη ή πολύ μικρή καθιέρωση της πρακτικής του εμβολιασμού

Ε

ίναι απαραίτητο να ληφθούν ειδικά μέτρα για την αύξηση του εμβολιασμού με τη 2η δόση του εμβολίου MMR: ειδικό σχέδιο ενεργειών δημόσιας υγείας, ευρεία ενημέρωση ιατρικού κόσμου και κοινού, κατά προτεραιότητα εμβολιασμό των παιδιών με το εμβόλιο αυτό, ισόρροπη προβολή των άλλων εμβολίων ώστε να μη δημιουργείται η εντύπωση ότι έχουν προτεραιότητα έναντι του «παλαιού» εμβολίου MMR κ.ά.

35

ΕΡΕΥΝΑ

Π

ολύ σοβαρό ζήτημα είναι η ανεπαρκής κάλυψη με δύο δόσεις εμβολίου MMR (σε ηλικία περίπου 6 ετών, 83% στο σύνολο του πληθυσμού, 86% στα παιδιά που δεν ανήκουν σε ειδική ομάδα, 75% στα παιδιά μεταναστών και σε ηλικία 2-6,5 ετών 7-8% στα παιδιά Ρομά)

36

με BCG των νεογέννητων υψηλού κινδύνου στα μαιευτήρια και τα νοσοκομεία της χώρας όπου λειτουργεί μαιευτική κλινική. Το εύρημα της παρούσας μελέτης ότι το 65–70% των παιδικών εμβολιασμών γίνονται στον ιδιωτικό τομέα είναι αξιοσημείωτο. Στη μελέτη του 2006 είχε βρεθεί παρόμοιο ποσοστό εμβολισμού στον ιδιωτικό τομέα. Ως εκ τούτου, φαίνεται ότι η κατάσταση αυτή έχει εμπεδωθεί. Και αντιστοίχως, το σύστημα των δημόσιων ιατρείων εμβολιασμού στη χώρα μας φαίνεται ότι λειτουργεί επί χρόνια με υποδομές και δυναμικό που καλύπτουν τις ανάγκες περίπου του ενός τρίτου του παιδικού πληθυσμού. Αυτό συνδυάζεται με το εύρημα της μελέτης ότι το πρόβλημα που δηλώθηκε περισσότερο από τους γονείς (περίπου 2 στους 3) σχετι-

παρέχονται δωρεάν (ιατρεία ΕΣΥ, ιατρεία ΕΟΠΥΥ, άλλα δημόσια ιατρεία, ιατρεία ΟΤΑ, ιατρεία ΜΚΟ κ.λπ.). Η υποτίμηση στην πράξη ορισμένων εμβολίων προτεραιότητας που καταδεικνύεται στην παρούσα μελέτη (π.χ. η 2η δόση του εμβολίου MMR, το εμβόλιο BCG σε ομάδες υψηλού κινδύνου), σε συνδυασμό με τη σχετικά υψηλή κάλυψη με εμβόλια δευτερεύουσας σημασίας (π.χ. της ηπατίτιδας Α, που δεν περιλαμβάνεται στο σχήμα εμβολιασμού καμίας άλλης ευρωπαϊκής χώρας) και τη σημερινή οικονομική συγκυρία, καθιστά αναγκαίο τον επαναπροσδιορισμό του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών. Ο επαναπροσδιορισμός αυτός πρέπει να γίνει με βάση τις αρχές της «ιατρικής βάσει τεκμηρίωσης» (evidence

κά με τον εμβολιασμό των παιδιών τους ήταν το υψηλό κόστος τόσο των εμβολίων όσο και της ιατρικής επίσκεψης για εμβολιασμό. Το παραπάνω εύρημα είναι ίσως το σοβαρότερο πρόβλημα σήμερα σε σχέση με τους παιδικούς εμβολιασμούς στην Ελλάδα: όσο στη χώρα αυξάνονται οι ανασφάλιστες και φτωχές οικογένειες τόσο αναμένεται να είναι ανεπαρκείς οι υπάρχουσες δημόσιες υποδομές εμβολιασμού. Η παράμετρος αυτή πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη στον σχεδιασμό ενεργειών για να μη μειωθεί η εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών στη χώρα μας κατά την τρέχουσα οικονομική και κοινωνική κρίση. Είναι ανάγκη να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για την αύξηση των ιατρείων εμβολιασμού στα οποία οι οικογένειες έχουν ελεύθερη πρόσβαση και τα εμβόλια

based medicine), τα επιδημιολογικά δεδομένα της Ελλάδας και τη στάθμιση κόστουςοφέλους. Στόχος πρέπει να είναι η κάλυψη >95% των παιδιών που ζουν στην Ελλάδα με τα απαραίτητα εμβόλια και δόσεις. Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, δεν αρκεί να διατυπωθεί ένα «σχήμα εμβολιασμών», αλλά απαιτείται συστηματική επεξεργασία και εφαρμογή σχεδίου προαγωγής των εμβολιασμών σε πληθυσμιακό επίπεδο, όπως, εξάλλου, επίμονα τονίζει ο ΠΟΥ. Το σκέλος της μελέτης που αφορούσε τον παιδικό πληθυσμό των Ελλήνων τσιγγάνων αποτελεί μια μελέτη με πανελλαδική διασπορά δείγματος οικισμών Ρομά, αντιπροσώπευση όλων των τύπων οικισμών και στάθμιση των αποτελεσμάτων ως προς τους παράγοντες αυτούς. Από όσο γνωρίζουμε, τέτοια μελέτη εκτίμησης της εμβολι-

/ Μάιος 2013

αστικής κάλυψης των παιδιών Ρομά γίνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Βρέθηκε ότι το ποσοστό των παιδιών ηλικίας 2–6,5 ετών που δεν διαθέτουν βιβλιάριο υγείας είναι σχετικά χαμηλό (13%), γεγονός που φαίνεται να διαψεύδει τη διαδεδομένη στερεότυπη αντίληψη ότι τα παιδιά Ρομά κατά κανόνα δεν έχουν βιβλιάριο υγείας. Βρέθηκε ότι ένα σημαντικό ποσοστό των παιδιών της ηλικίας αυτής δεν έχουν κάνει κανένα εμβόλιο (9– 18%). Ωστόσο, μέτριο προς υψηλό, αλλά ανεπαρκές, ποσοστό των παιδιών Ρομά ξεκινούν πολλούς από τους παιδικούς εμβολιασμούς: 8 στα 10 για διφθερίτιδα-τέτανο-κοκκύτη και πολιομυελίτιδα, 7 στα 10 για ηπατίτιδα Β και αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b, λαμβάνοντας υπόψη

διά από την κοινότητα των τσιγγάνων [30]. Ως εκ τούτου, τόσο για την πληρέστερη έναρξη όσο και για τη συνέχιση του εμβολισμού των παιδιών Ρομά, κομβικό ζήτημα αποτελεί η σταθερή και με συνέχεια εξασφάλιση του εμβολιασμού των παιδιών μέσω της σταθερής λειτουργίας των ιατρείων εμβολιασμού, της συνεχούς παροχής εμβολίων και της έμπρακτης καλλιέργειας της αντίληψης ότι οι εμβολιασμοί αφορούν ολόκληρη την παιδική ηλικία. Η πρακτική των εξορμήσεων σε οικισμούς Ρομά χωρίς δέσμευση για συνεχιζόμενη παρουσία, χωρίς ιεράρχηση προτεραιοτήτων και χωρίς συντονισμό των φορέων – που συχνά υιοθετείται από διάφορους φορείς – δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική, καθώς δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσει την

τις χαμηλές εκτιμήσεις κάλυψης. Επίσης, 4 στα 10 παιδιά ξεκινούν εμβολιασμό για ιλαρά-ερυθρά-παρωτίτιδα, μηνιγγιτιδόκοκκο C και πνευμονιόκοκκο, και 1 στα 4 για ανεμευλογιά και ηπατίτιδα Α, λαμβάνοντας τις χαμηλές εκτιμήσεις επίσης. Οι επόμενες δόσεις γίνονται με φθίνουσα και σημαντικά χαμηλότερη πληρότητα. Ακραίο είναι το εύρημα ότι δεν βρέθηκε κανένα παιδί Ρομά εμβολιασμένο στη γέννηση με το εμβόλιο BCG παρά τις σχετικές συστάσεις, που ισχύουν από πολλά χρόνια [25,33-34]. Επίσης ακραίο είναι το εύρημα της χαμηλής κάλυψης των παιδιών με δύο δόσεις του εμβολίου MMR (7–8%), εάν ληφθεί υπόψη η προτεραιότητα του εμβολιασμού για ιλαρά (βλέπε παραπάνω), καθώς και το γεγονός ότι η επιδημία ιλαράς του 2010 στην Ελλάδα προσέβαλε κυρίως παι-

απαιτούμενη συνέχεια. Η πρακτική αυτή πρέπει να σταματήσει. Απαιτείται συστηματικός σχεδιασμός, επικεντρωμένος στη συνεχιζόμενη και σταθερή διενέργεια εμβολιασμών σε επίπεδο οικισμών και στην απρόσκοπτη διάθεση των απαραίτητων εμβολίων. Θα είναι πιο αποδοτικό οι επιμέρους πρωτοβουλίες να εντάσσονται με συντονισμένο τρόπο σε έναν τέτοιο σχεδιασμό.

Οι γονείς ζητούν ενημέρωση Με το ερωτηματολόγιο για τους γονείς διερευνήθηκαν διάφοροι παράγοντες που ενδεχομένως ευνοούν ή αποτελούν εμπόδιο για τον εμβολιασμό των παιδιών. Τα ευρήματα έχουν ενδιαφέρον: Περίπου οι μισοί γονείς θεωρούν ότι έ-

Η ταυτότητα της έρευνας

Η μελέτη έγινε με χρηματοδότηση από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων και εκπονήθηκε από ομάδα επιστημόνων: Τ. Παναγιωτόπουλος1, Δ. Παπαμιχαήλ1, Δ. Σταύρου4, Δ. Λάγγας1, Μ. Γαβανά2, Α. Σαλονικιώτη1, Β. Γκόγκογλου1, Γ. Θεοχαρόπουλος1, Κ. Κουτεντάκης1, Α. Μπένος2, Σ. Γιαννακόπουλος2, Θ. Γεωργακοπούλου3, Κ. Γκολφινοπούλου3, Μ. Δέτσης3, Μ. Κεραμάρου1, Β. Λειβαδίτη1, Κ. Μέλλου3, Κ. Ντάνης1, Ι. Παντελή1, Δ. Περβανίδου3, Θ. Σιδερόγλου3, Μ. Τσάνα1 1. Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Τομέας Υγείας του Παιδιού 2. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ιατρική Σχολή, Εργαστήριο Υγιεινής 3. Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης 4. Υπουργείο Υγείας, Δ/νση Συντονισμού και Συνεργασίας με ΟΤΑ

37

ΕΡΕΥΝΑ

Π

αρότι από καιρό συνιστάται ο εμβολιασμός με το εμβόλιο BCG των νεογέννητων παιδιών που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για φυματίωση [33-34], κανένα παιδί που γεννήθηκε στην Ελλάδα δεν βρέθηκε εμβολιασμένο κατά το πρώτο τρίμηνο της ζωής του

χουν ανεπαρκή ενημέρωση για τους εμβολιασμούς.

1 στους 3 δήλωσαν ότι η στάση τους για τα εμβόλια έγινε πιο επιφυλακτική μετά τη δημόσια συζήτηση για το εμβόλιο της πανδημικής γρίπης του 2009. Περίπου 1 στους 5 ανέφεραν ότι έχουν πρόβλημα με την κακή συμπεριφορά του προσωπικού του ιατρείου στο οποίο συνήθως εμβολιάζεται το παιδί τους. Οι μετανάστες ανέφεραν το πρόβλημα αυτό πιο συχνά (περίπου 1 στους 3 γονείς). Βρέθηκε ότι 95% των παιδιών είχαν ασφάλιση υγείας (83% των παιδιών από

Στον αγώνα κατά των λοιμωδών νοσημάτων, τα εμβόλια προστατεύουν τον οργανισμό έναντι των λοιμωδών νοσημάτων, «εκπαιδεύοντας» το ανοσοποιητικό σύστημα στην αναγνώριση και καταστροφή ιών ή βακτηρίων. Συνιστούν μία από τις αποτελεσματικότερες παρεμβάσεις στον χώρο της δημόσιας υγείας, καθώς αποτρέπουν περίπου 3.500.000 θανάτους και γλιτώνουν περίπου 386 εκατομμύρια έτη ζωής ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο,

38

αποτρέποντας αναπηρίες σε 750.000 παιδιά. Ωστόσο, ο δρόμος είναι, ακόμα, μακρύς, καθώς ο συνολικός αριθμός ετησίων θανάτων που μπορεί να αποτραπεί με τον εμβολιασμό ενάντια σε διάφορες λοιμώδεις νόσους ανέρχεται σε περίπου 3.000.000 (μηνιγγίτιδα, ιλαρά, haemophilus influenzae τύπου β, κοκκύτης, διφθερίτιδα και πολιομυελίτιδα). Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., «εξαιρουμένου του καθαρού πόσιμου νερού, τίποτα

/ Μάιος 2013

οικογένειες μεταναστών). Περίπου 2 στους 3 γονείς θεωρούν ότι το οικονομικό κόστος των εμβολίων και της ιατρικής επίσκεψης αποτελούν πρόβλημα για τον εμβολιασμό των παιδιών τους, ενώ για τους μετανάστες το ποσοστό αυτό είναι κάπως μικρότερο. Παράγοντες που αφορούν την πρόσβαση σε ιατρείο εμβολιασμού (μακρινή απόσταση, ώρες λειτουργίας που δεν εξυπηρετούν τους γονείς) αποτελούν πρόβλημα περίπου για 1 στους 3 γονείς, ενώ το σχετικό ποσοστό για τους μετανάστες είναι υψηλότερο.

άλλο πέρα από τον εμβολιασμό δεν έχει τόσο σημαντικό όφελος στη μείωση της θνητότητας και την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης». Σήμερα έχει σημειωθεί και πρέπει να συνεχιστεί η πρόοδος στον τομέα των εμβολίων, εφόσον παραμένουν ανεκπλήρωτες ανάγκες της δημόσιας υγείας. Είναι χαρακτηριστικό το ότι το 1988 η πολιομυελίτιδα ευθυνόταν για την παράλυση 350.000 ανθρώπων διεθνώς, σε 125 χώρες, ενώ

το 2012 είχαμε 223 αρρώστους από 5 χώρες. Η ερυθρά προκαλούσε εκ γενετής ελλείμματα και νοητική καθυστέρηση σε 20.000 νεογέννητα. Η ιλαρά σκοτώνει 450 παιδιά κάθε μέρα, δηλαδή 18 θάνατοι/ώρα 22.000.000 παιδιά (1 στα 5 παιδιά δεν έχει κάνει εμβόλιο για ιλαρά).

1 παιδί με ιλαρά κοστίζει 100.000 δολ. και με το ποσό αυτό θα εμβολιασθούν 100.000 παιδιά και θα σωθούν άλλα 400.000 παιδιά.

Σύνοψη Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών στην Ελλάδα (2011) για παιδιά 0–6 ετών χωρίς ειδικά προβλήματα υγείας: εμβόλια, έτος ένταξης στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και αριθμός συνιστώμενων δόσεων κατά ηλικιακή περίοδο.

DΤaP: εμβόλιο διφθερίτιδαςτετάνου-κοκκύτη/ακυτταρικό, IPV: εμβόλιο πολιομυελίτιδας/ αδρανοποιημένο-ενισχυμένο, HepB: εμβόλιο ηπατίτιδας Β, Hib: εμβόλιο αιμόφιλου ινφλουέντσας τύπου b, MCVC: εμβόλιο μηνιγγιτιδόκοκκου οροομάδας C/συζευγμένο, PCV: εμβόλιο πνευμονιόκοκκου/ συζευγμένο, MMR: εμβόλιο ιλαράςερυθράς-παρωτίτιδας, Var: εμβόλιο ανεμευλογιάς, HepA: εμβόλιο ηπατίτιδας Α, BCG: εμβόλιο φυματίωσης (Bacillus CalmetteGuérin). ΕΠΕ: Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών.

1

Εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνουκοκκύτη (DTP) εισήχθη στο σχήμα εμβολιασμών το 1961, ενώ εμβολιασμός για διφθερίτιδα είχε καθιερωθεί το 1951. Μετά από διάφορες αλλαγές στο σχήμα (δόσεις, ηλικίες, τύπος εμβολίου κ.λπ.), το 2006 καθιερώθηκε η διενέργεια όλων των δόσεων με το εμβόλιο DTaP. 3 Εμβολιασμός για πολιομυελίτιδα καθιερώθηκε συστηματικά από το 1964 με τη μορφή του εμβολίου Sabin (OPV), αφού κατά τη δεκαετία του 1950 διενεργείτο για κάποιο διάστημα το εμβόλιο Salk (IPV). Μετά 2

από διαδοχικές αλλαγές στο σχήμα εμβολιασμού (δόσεις, ηλικίες, τύπος εμβολίου κ.λπ.), τo 2006 καθιερώθηκε εμβολιασμός με το σύγχρονο αδρανοποιημένο-ενισχυμένο εμβόλιο IPV σε όλες τις δόσεις.

4 Εμβολιασμός με συζευγμένο εμβόλιο πνευμονιοκόκκου, ανεξαρτήτως αριθμού οροτύπων, που περιλαμβάνει (7δύναμο, 10δύναμο ή 13δύναμο).

5 Εμβολιασμός με 1 δόση εμβολίου έναντι της ιλαράς, της ερυθράς και της παρωτίτιδας εντάχθηκε στο ΕΠΕ το 1989 και με 2 δόσεις το 1991 (2η δόση σε ηλικία 11–12 ετών). Το 1999 η ηλικία σύστασης

εμβολιασμού με τη 2η δόση μετακινήθηκε στην ηλικία των 4–6 ετών. Εμβολιασμός έναντι της ιλαράς (1 δόση) είχε περιληφθεί στο σχήμα εμβολιασμού το 1981.

6 Εμβολιασμός με 1 δόση εμβολίου ανεμευλογιάς εντάχθηκε στο ΕΠΕ το 2006 και με 2 δόσεις το 2008.

7 Στα παιδιά οικογενειών σε υψηλό κίνδυνο για φυματίωση (π.χ. παιδιά με ιστορικό φυματίωσης στην οικογένεια, μετανάστες από ενδημικές περιοχές, Ρομά) συνιστάται να γίνεται κατά τις πρώτες ημέρες μετά τη γέννηση, ενώ στα παιδιά του γενικού πληθυσμού συνιστάται στην ηλικία των 6 ετών.

1 παιδί με συγγενή ερυθρά Η ευλογιά ήταν το πρώτο (καταρράκτη, καρδιοπάθεια, λοιμώδες νόσημα το οποίο μικροκεφαλία κ.λπ.) στοιχίεκριζώθηκε. Όφελος από ζει 175.000 δολ. ετησίως. την υλοποίηση: Ο Haemophilus influenzae • 1 εκατομμύριο ανθρώπινες ζωές τύπου b (Hib) προκαλούσε 3 • Εξοικονομούνται περίπου εκατομμύρια σοβαρές παθήσεις και 386.000 θανάτους 2 δισ. δολ. ετησίως Ο κοκκύτης μπορούσε να • Τα προγράμματα ανοσοποίησης παιδιών είναι ασκοτώσει 160.0005 άτομα κατά μέσο όρο ποδοτικά συγκριτικά με την Τα κυριότερα αίτια θανάτου στρατηγική του μη εμβολιασμού καθώς για κάθε σε παιδιά κάτω των 5 ετών είναι η διάρροια και η πνευδολ. το οποίο επενδύεμονία (2.000.000 παιδιά πεται, εξοικονομούνται 31108 δολ. θαίνουν ετησίως)

39

ΕΡΕΥΝΑ

• Παγκόσμια Διάσκεψη για τα Εμβόλια

Γιατροί Χωρίς Σύνορα:

Μειώστε τις τιμές Τον σοβαρό κίνδυνο να μην υπάρχει η δυνατότητα εμβολιασμού των παιδιών στις φτωχές χώρες, εξαιτίας του υψηλού κόστους των νέων εμβολίων, επισημαίνουν οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» (Médecins Sans Frontières/MSF), με αφορμή την Παγκόσμια Διάσκεψη για τα Εμβόλια

Η

διάσκεψη φιλοξενήθηκε από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Μπαν Κι-Μουν, τον Μπιλ Γκέιτς και τον Σεΐχη Μοχάμεντ Μπιν Ζαγιέντ, διάδοχο του θρόνου του Άμπου Ντάμπι, στις 24 και 25 Απριλίου. «Απαιτείται άμεση δράση, για να αντιμετωπιστεί η εκτίναξη του κόστους των παιδικών εμβολίων, που έχει αυξηθεί κατά 2.700% την τελευταία δεκαετία», δήλωσε ο Δρ Μάνικα Μπαλασεγκάραμ, Διευθυντής της Εκστρατείας των MSF για την Πρόσβαση στα Βασικά Φάρμακα. «Σύντομα οι χώρες όπου δουλεύουμε θα χάσουν την υποστήριξη των δωρητών και θα πρέπει να αποφασίσουν από ποιες θανατηφόρες ασθένειες μπορούν και από ποιες δεν μπορούν να προστατεύσουν τα παιδιά τους». Το Πρόγραμμα «Δεκαετία των Εμβολίων», η παγκόσμια πρωτοβουλία για τους

40

εμβολιασμούς για τα επόμενα δέκα χρόνια, εκτιμάται ότι θα κοστίσει 57 δισ. δολ., με περισσότερα από τα μισά να διατίθενται μόνο για τα εμβόλια. Το 2001, ο εμβολιασμός ενός παιδιού για έξι ασθένειες κόστιζε συνολικά 1,37 δολ. Κι ενώ σήμερα το πλήρες πακέτο εμβολιασμού περιλαμβάνει 11 εμβόλια, το συνολικό κόστος έχει φτάσει στα 38.80 δολ., κυρίως λόγω του ότι έχουν προστεθεί δύο νέα ακριβά εμβόλια - κατά του πνευμονιόκοκκου και του ροταϊού - που καλύπτουν ουσιαστικά τα δύο τρίτα του συνολικού κόστους. Παρασκευάζονται μόνο από την Pfizer, την GlaxoSmithKline (GSK), και τη Merck. Τα νέα εμβόλια είναι πολύ πιο ακριβά: ο εμβολιασμός ενός παιδιού κατά της ιλαράς κοστίζει 0,25 δολ., ενώ η προστασία ενός παιδιού από τον πνευμονιόκοκκο κοστίζει, στην καλύτερη περίπτωση, 21 δολ.

/ Μάιος 2013

Οι MSF εμβολιάζουν εκατομμύρια παιδιά κάθε χρόνο και υποστηρίζουν ένθερμα την εισαγωγή νέων εμβολίων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αλλά οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των εταιρειών και της GAVI (Συμμαχία για τα Εμβόλια και την Ανοσοποίηση) - που χρηματοδοτείται από τους φορολογούμενους - για τα νεότερα εμβόλια δεν οδήγησε σε περαιτέρω μείωση των τιμών, που θα ήταν προς όφελος περισσότερων παιδιών. Η έλλειψη διαφάνειας από τις εταιρείες σχετικά με το κόστος παραγωγής των εμβολίων και η έμφαση που δίνεται στο κέρδος παρά στη διασφάλιση προσιτών εμβολίων για τις φτωχές χώρες αποτελούν τη ρίζα του προβλήματος. Η GAVI ανακοίνωσε πρόσφατα μια νέα συμφωνία για τη μείωση της τιμής του πενταπλού εμβολίου. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό παράδειγμα του τι μπορεί να πετύχει η GAVI, ειδικά όταν υπάρχουν πολλοί παρασκευαστές εμβολίων και υγιής ανταγωνισμός σε μια αγορά. Η GAVI θα έπρεπε να προχωρήσει άμεσα σε νέες διαπραγματεύσεις για τα δυο νέα και ακριβότερα φάρμακα και οι φαρμακευτικές εταιρείες θα έπρεπε να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, προσφέροντας στην GAVI καλύτερες συμφωνίες. «Όταν ξεκινάς από τις εξωφρενικά υψηλές τιμές που χρεώνονται στις πλούσιες χώρες, ακόμα και μια μείωση της τάξης του 90% δεν ρίχνει σημαντικά το κόστος ώστε να μπορέσουν οι φτωχές χώρες να το αντέξουν για καιρό», είπε η Κέιτ Έλντερ, Σύμβουλος σε Θέματα Εμβολιαστικής Πολιτικής στην Εκστρατεία των MSF για την Πρόσβαση στα Βασικά Φάρμακα. «Ο στόχος εδώ είναι να εμβολιάσουμε περισσότερα παιδιά με χρήματα των φορολογούμενων. Για να το πε-

τύχουμε αυτό, πρέπει το κόστος των εμβολίων να διατηρηθεί πιο κοντά στο κόστος παραγωγής. H GAVI πρέπει να συμβάλει περισσότερο για να μπουν στο παιχνίδι παρασκευαστές με χαμηλότερες τιμές, ούτως ώστε ο πραγματικός ανταγωνισμός να οδηγήσει σε μείωση των τιμών. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα νεότερα εμβόλια που είναι αδικαιολόγητα ακριβά». Οι MSF προβληματίζονται, επίσης, λόγω του γεγονότος ότι οι μη κυβερνητικές οργανώσεις και οι φορείς παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στις διαπραγματεύσεις της GAVI για τη μείωση των τιμών. Οι MSF είναι συχνά σε θέση να εμβολιάσουν ευάλωτες ομάδες, όπως παιδιά προσφύγων, οροθετικά παιδιά και ανεμβολίαστα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας που δεν καλύπτονται από τα βασικά προγράμματα εμβολιασμού. Δεν είχαν, ωστόσο, τη δυνατότητα συστηματικής πρόσβασης στις διαπραγματεύσεις της GAVI για χαμηλότερες τιμές εμβολίων, με αποτέλεσμα να καταφύγουν σε χρονοβόρες διαπραγματεύσεις με την Pfizer και την GSK τα τελευταία τέσσερα χρόνια, για να έχουν πρόσβαση στο εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου. Κι ενώ οι εταιρείες κάνουν δωρεές στους MSF, αυτό δεν αποτελεί μια βιώσιμη, μακροχρόνια λύση για την οργάνωση, δεδομένου του ότι εργαζόμαστε για να ανταποκριθούμε γρήγορα στις ανάγκες του πεδίου και ευχόμαστε να επεκτείνουμε τον εμβολιασμό των ευάλωτων ομάδων σε όλο και περισσότερες χώρες. «Ζητούμε από τη GAVI να διαθέσει εμβόλια σε μειωμένες τιμές σε ανθρωπιστικές οργανώσεις που έχουν συχνά μεγαλύτερη δυνατότητα εμβολιασμού σε κατάσταση κρίσης», είπε ο Δρ Μπαλασεγκάραμ. •••

41

ΕΡΕΥΝΑ

• Τα πιο συχνά εμβόλια που κάνουν οι ενήλικες είναι του τετάνου, της διφθερίτιδας και του κοκκύτη

Ανενημέρωτοι οι Έλληνες για τον εμβολιασμό Παρά την αυξημένη πληροφόρηση και τις ενημερωτικές εκστρατείες που πραγματοποιούνται τα τελευταία χρόνια για τον εμβολιασμό των ενηλίκων, το 22,5% των ερωτηθέντων δήλωσε πως δεν γνωρίζει αν οι ενήλικες χρειάζεται να εμβολιάζονται

Ο

ι πρακτικές και οι στάσεις των Ελλήνων έναντι του εμβολιασμού στην ενήλικη ζωή διερευνήθηκαν πρόσφατα σε δημοσκόπηση, στο πλαίσιο της πανελλαδικής έρευνας Hellas Health V. Η έρευνα είναι του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής και υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία Kappa Research σε δείγμα 1.087 ατόμων από τον ενήλικο ελληνικό πληθυσμό (ηλικίας 18 ετών και ά-

42

νω, βάσει της απογραφής 2001 της ΕΣΥΕ), κατά την περίοδο Δεκεμβρίου 2012-Ιανουαρίου 2013. Το δείγμα για την παρούσα μελέτη επιλέχθηκε με τη μέθοδο της πολυσταδιακής δειγματοληψίας, με χρήση quota ως προς τη γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού, το φύλο και την ηλικία. Η συλλογή των δεδομένων έγινε με τηλεφωνικές συνεντεύξεις σε νοικοκυριά, με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου. Σχετικά με τον εμβολιασμό των ενηλίκων, τα αποτελέσματα της έρευνας συγκλίνουν στα εξής:

/ Μάιος 2013

43

ΕΡΕΥΝΑ

Τα πιο συχνά εμβόλια που κάνουν οι ενή- περνικούν τους κινδύνους. Η πλειοψηφία λικες είναι του τετάνου, της διφθερίτιδας των ατόμων (52,1%), συμφωνεί ότι ο εμκαι του κοκκύτη (20,7%) και ακολουθούν βολιασμός παρέχει υψηλή προστασία έτο εποχιακό εμβόλιο για τη γρίπη (18,5%), ναντι της εξάπλωσης των μεταδιδόμενων της ηπατίτιδας Β (14%) και του πνευμονι- νοσημάτων, ενώ το 49,4% πιστεύει ότι ο όκοκκου (9,5%). Παρατηρείται ότι τα πο- κίνδυνος από τις ανεπιθύμητες ενέργειες σοστά αυτά είναι ιδιαίτερα χαμηλά σε των εμβολίων είναι μέτριος και το 13,2% σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο ό- υψηλός. Επιπλέον, η πλειοψηφία των αρο. Το συχνότερο εμβόλιο που αναφέρουν τόμων (ποσοστό 35%, περίπου) δηλώνει ότι έχουν κάνει τα άτομα είναι του τετάνου, ότι είναι μέτρια ενημερωμένοι τόσο για της διφθερίτιδας και του κοκκύτη, γεγονός την αναγκαιότητα όσο και για το όφελος, που οφείλεται στο ότι το εμβόλιο χορηγείται αλλά και για τους κινδύνους που απορως τριδύναμο (DTaP/ Tdap) μαζί με εκείνα ρέουν από τον εμβολιασμό. της διφθερίτιδας και του κοκκύτη. Επομέ- Ιδιαίτερης σημασίας είναι το γεγονός όνως είναι φυσικό, όποιος ενήλικας εμβολι- τι η πλειοψηφία των ατόμων ενημεάζεται έναντι του τετάνου, να εμβολιάζεται ρώνεται για τον εμβολιασμό από το έναντι και των υπολοίπων δύο ασθενειών. internet (53.2%), την τηλεόραση, το ραΩστόσο, θα πρέπει να επισημανθεί, ότι έ- διόφωνο, τις εφημερίδες και τον λοιπό έ-

Τι εμβόλια έχετε κάνει μετά τα 18 σας χρόνια (στην ενήλικη ζωή);

Σ

ημαντικό ποσοστό των ατόμων εκτιμούν ότι οι κίνδυνοι από τον εμβολιασμό είναι περίπου ίδιοι με τα οφέλη (34,1%), ενώ μόνο οι μισοί (56,4%) πιστεύουν ότι τα οφέλη από τον εμβολιασμό υπερνικούν τους κινδύνους

44

νας κοινός περιορισμός που απαντάται διε- ντυπο τύπο (49,5%), τον θεράποντα γιατρό θνώς στις μελέτες που διερευνούν την εμβο- (49,3%), τους φίλους και το οικογενειακό λιαστική κάλυψη, είναι το χαμηλό ποσοστό περιβάλλον (20%). ανάκλησης, φαινόμενο που παρατηρήθη- Στην πλειονότητά τους τα άτομα απευθύνονται σε ιδιώτη γιατρό συμβεβλημένο με το κε και στην παρούσα έρευνα. Από την άλλη, είναι τουλάχιστον εντυπω- ασφαλιστικό τους ταμείο, προκειμένου να σιακό το γεγονός ότι παρά την αυξημένη εμβολιαστούν (31,8%), ενώ δεύτερο σε προπληροφόρηση και τις ενημερωτικές εκ- τίμηση έρχεται το φαρμακείο (19,9%) και στρατείες που πραγματοποιούνται τα τε- στη συνέχεια ο ιδιώτης γιατρός που δεν είλευταία χρόνια για τον εμβολιασμό των ναι συμβεβλημένος με το ασφαλιστικό ταενηλίκων, ένα ποσοστό 22,5% των ερω- μείο (12,3%). Ποσοστό 8% των ατόμων δητηθέντων δήλωσε πως δεν γνωρίζει αν λώνουν ότι αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην οι ενήλικες χρειάζεται να εμβολιάζονται. προσπάθειά τους να εμβολιαστούν, αλλά Επιπλέον, σημαντικό ποσοστό των ατό- μόνο το 69,3% δηλώνει ότι δεν αντιμετωπίζει μων εκτιμούν ότι οι κίνδυνοι από τον εμ- δυσκολίες (22,7%-δεν γνωρίζω/δεν απαντώ). βολιασμό είναι περίπου ίδιοι με τα οφέλη Όσον αφορά στα εμπόδια για τον εμβολια(34,1%), ενώ μόνο οι μισοί (56,4%) πιστεύ- σμό, για το 39,9% των ερωτηθέντων το κυριουν ότι τα οφέλη από τον εμβολιασμό υ- ότερο εμπόδιο ήταν το κόστος του εμβολίου.

/ Μάιος 2013

Από όσους εμβολιάστηκαν, το 21,2% δήλωσε ότι επιβαρύνθηκε εξ ολοκλήρου το κόστος, ενώ το 19,8% πλήρωσε μόνο τη συμμετοχή. Τον τελευταίο χρόνο, ποσοστό 47,10% δήλωσε ότι πλήρωσε 5-10 ευρώ για εμβολιασμό, ενώ το 30% 10-20 ευρώ. Επόμενα σε συχνότητα εμπόδια αποτελούν η έλλειψη διαθεσιμότητας εμβολίων (30,8%), η αμέλεια (26,5%), το γεγονός ότι τα άτομα δεν γνώριζαν πού να απευθυνθούν (20,3%), υπήρχε μεγάλη αναμονή για το ραντεβού (20,3%), αλλά και δυσκολία στη συνταγογράφηση του εμβολίου (20,3%).

Παιδικά εμβόλια: πρόβλημα το κόστος Σε σχέση με τον παιδικό εμβολιασμό,

29,7% δυσκολεύτηκε να καλύψει το κόστος του. Τέλος, το 38,7% των γονιών δήλωσαν ότι επιβαρύνθηκαν μόνο τη συμμετοχή, ενώ το 23,7% πλήρωσε εξ ολοκλήρου για το εμβόλιο. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, με βάση το 62,4% των γονιών που πλήρωσαν συμμετοχή ή εξ ολοκλήρου για το εμβόλιο, η μεγαλύτερη δαπάνη φαίνεται να αφορά παιδιά ηλικίας 1-5 ετών, με το ύψος να φτάνει τα 102,36 ευρώ. Η δεύτερη υψηλότερη δαπάνη είναι για τα παιδιά ηλικίας 0-1 έτους, που φτάνει τα 101,43 ευρώ για το τελευταίο έτος, ενώ για τα παιδιά ηλικίας 5-11 ήταν 72,89 και για τα παιδιά ηλικίας 12-16 71,29 ευρώ αντίστοιχα. Για τον εμβολιασμό του παιδιού τους, οι γονείς απευθύνονται κυρίως σε ι-

Σ

την πλειονότητά τους τα άτομα απευθύνονται σε ιδιώτη γιατρό συμβεβλημένο με το ασφαλιστικό τους ταμείο, προκειμένου να εμβολιαστούν (31,8%) Γνωρίζετε ότι και οι ενήλικες πρέπει να εμβολιάζονται;

τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι το 8,6% των παιδιών έχει εμβολιαστεί μερικώς ή καθόλου, σύμφωνα με το βασικό πρόγραμμα παιδικού εμβολιασμού. Οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους οι γονείς έχουν εμβολιάσει μερικώς ή καθόλου τα παιδιά τους είναι η πεποίθηση ότι ο εμβολιασμός ενέχει σοβαρό κίνδυνο για την υγεία των παιδιών (21,3%), ο φόβος για τις παρενέργειες (20,5%), ενώ το 14,9% των γονιών δηλώνει ως κυριότερο λόγο για τη μη επαρκή εμβολιαστική κάλυψη του παιδιού, το κόστος των εμβολίων και το γεγονός ότι το 7,6% των γονιών δεν είναι πια ασφαλισμένοι. Επιπροσθέτως, το 35% των γονιών δήλωσε ότι αντιμετώπισε δυσκολίες στη συνταγογράφηση του παιδικού εμβολίου, ενώ το

διώτη γιατρό συμβεβλημένο με το ασφαλιστικό τους ταμείο (47,4%), σε ιδιώτη παιδίατρο μη συμβεβλημένο με το ασφαλιστικό τους ταμείο (28,3%) και στο Κέντρο Υγείας της περιοχής (8%). Όσον αφορά το εμβόλιο για τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), ένα ποσοστό 26,7% των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι έχουν κόρη ηλικίας 12-26 ετών και μόνο το 37,7% δήλωσαν ότι η κόρη τους έχει κάνει το εμβόλιο έναντι του ιού HPV για προστασία ενάντια στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Οι κυριότεροι λόγοι που αναφέρθηκαν από το υπόλοιπο 60% των γονιών που δεν έχουν κάνει το εμβόλιο στο παιδί τους, είναι: ο φόβος για τις παρενέργειες (32,6%), η πεποίθηση ότι θα πρέπει το παιδί να α-

45

ΕΡΕΥΝΑ

Ο κίνδυνος από τις ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων θεωρείτε ότι είναι:

Τ

ο 49,4% πιστεύει ότι ο κίνδυνος από τις ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων είναι μέτριος και το 13,2% υψηλός

ποφασίσει μόνο του όταν θα μεγαλώσει αρκετά αν επιθυμεί ή όχι να κάνει το συγκεκριμένο εμβόλιο (14,7%), το ότι το εμβόλιο δεν το συστήνει ο οικογενειακός γιατρός (ή

Στο πλαίσιο της έρευνας, διερευνήθηκαν επιπλέον και οι στάσεις και οι πρακτικές των ενηλίκων για το εποχικό εμβόλιο της γρίπης και του πνευμονιόκοκκου. Σε σχέση με το εποχικό εμβόλιο της γρίπης, παρατηρούμε από τα ευρήματα ότι το 30,7% των ατόμων δηλώνει ότι δεν γνωρίζει αν ανήκει σε κάποια από τις ομάδες υψηλού κινδύνου για τις οποίες συστήνεται ο αντιγριπικός εμβολιασμός, σε αντίθεση με το 58,1% που απάντησε ότι γνωρίζει (11,2% δεν γνωρίζω/ δεν απαντώ). Αντίστοιχα, το 45,8% των ατόμων δήλωσαν πως γνωρίζουν ότι ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου, για την οποία συστήνεται ο εμβολιασμός έναντι του πνευμονιόκοκκου, ενώ ποσοστό 41,1% των ερωτηθέντων απάντησε ότι δεν γνωρίζουν αν ανήκουν σε ομάδα υ-

46

ψηλού κινδύνου (13,1% Δεν γνωρίζω/δεν απαντώ). Φαίνεται από τα παραπάνω ότι, παρόλο που τα ποσοστά των ατόμων που είναι ενημερωμένα για τις ομάδες υψηλού κινδύνου για τη γρίπη και τον πνευμονιόκοκκο είναι αρκετά χαμηλά στη χώρα μας, ωστόσο, πιθανόν η αυξημένη δημοσιότητα και πληροφόρηση, λόγω της πανδημίας της γρίπης το 2009, να έχει συμβάλει ώστε τα άτομα να είναι περισσότερο ενημερωμένα για τις ομάδες υψηλού κινδύνου για τις οποίες συστήνεται ο αντιγριπικός εμβολιασμός, σε σχέση με τις αντίστοιχες ομάδες, που αφορούν στο εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου. Ως προς τις ομάδες κινδύνου, οι ερωτηθέντες απάντησαν σε ποσοστό 13% ότι είναι καπνιστές άνω των 50 ετών, ένα 12,1% ότι είναι άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω, ενώ α-

/ Μάιος 2013

ο παιδίατρος, ο γυναικολόγος, παθολόγος, κ.λπ.), η πεποίθηση ότι δεν χρειάζεται να γίνει το εμβόλιο γιατί το παιδί είναι πολύ μικρό (5,8%), όπως και το ότι το εμβόλιο δεν

κολουθούν (ποσοστό 6,8%) τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, κυστική ίνωση ή άλλη χρόνια πνευμονοπάθεια, οι εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (5,8%) και τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με καρδιαγγειακή νόσο (4%). Ως προς τις πρακτικές εμβολιασμού, μόνο το 15,8% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι εμβολιάστηκε για τη γρίπη πέρσι, ενώ το 84,1% δήλωσε ότι δεν εμβολιάστηκε. Ομοίως, το 88,9% δεν εμβολιάστηκε για τη γρίπη φέτος, αντίθετα με το 11% που έκανε το εμβόλιο. Οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους τα άτομα που είχαν εμβολιαστεί στο παρελθόν, δεν επανέλαβαν φέτος το αντιγριπικό εμβόλιο, είναι οι εξής: δεν το σκέφτηκαν/το ξέχασαν (33,2%), δεν θεωρούν ότι χρειάζεται να το κάνουν κά-

θε χρόνο (26,4%), δεν τους το συνέστησε ο θεράπων γιατρός (9,9%), έχουν την πεποίθηση ότι είναι υγιείς και τα υγιή άτομα δεν χρειάζεται να κάνουν εμβόλια (8,2%). Αντίστοιχα, οι βασικότεροι λόγοι για όσους δεν έχουν κάνει ποτέ το εμβόλιο της γρίπης, ήταν οι ακόλουθοι: δεν θεωρούν ότι πρέπει να εμβολιαστούν (41,8%), έχουν την πεποίθηση ότι είναι υγιείς και τα υγιή άτομα δεν χρειάζεται να εμβολιάζονται (19,1%), το γεγονός ότι αρρωσταίνουν σχεδόν ποτέ ή σπάνια (18,3%), δεν είναι καλά πληροφορημένοι/δεν γνωρίζουν αν πρέπει να εμβολιαστούν (17,3%), ο φόβος για τις ανεπιθύμητες ενέργειες (15,6%), αλλά και το ότι δεν τους το σύστησε ο γιατρός (10,1%). Παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγάλη ομοιότητα ως προς τα

χρειάζεται να γίνει γιατί οι γονείς πιστεύουν ότι το παιδί τους δεν είναι σεξουαλικά ενεργό (4,1%). Αξίζει να σημειωθεί ότι η πεποίθηση του

κυριότερα εμπόδια που αναφέρουν τα άτομα, ανεξάρτητα από το αν εμβολιάστηκαν στο παρελθόν ή αν δεν έχουν εμβολιαστεί ποτέ. Το εύρημα αυτό θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο στον σχεδιασμό παρεμβάσεων και στοχευμένων ενημερωτικών εκστρατειών για την αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης έναντι της γρίπης και του πνευμονιόκοκκου, ώστε να υπάρξει μεγαλύτερη προστασία στην υγεία του πληθυσμού, βάσει και των ευρωπαϊκών και διεθνών οδηγιών. Όσον αφορά στον εμβολιασμό για τον πνευμονιόκοκκο, μόλις το 12,1% δήλωσε ότι έχει εμβολιαστεί και μάλιστα εξ αυτών, το 74,1% κατά το διάστημα 2005-2012, το 13,9% μετά το 2000 και μόλις το 8% στην παιδική ηλικία, ενώ το 2,8% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι εμβολιάστηκαν πριν το 2000.

γονιού για το κατά πόσο το παιδί του είναι σεξουαλικά ενεργό ή όχι (μία ακόμη πεποίθηση που σχετίζεται με το αν το παιδί είναι σεξουαλικά ενεργό είναι π.χ. γονείς που

Από το 77,5% των ερωτηθέντων που δήλωσαν ότι δεν έχουν κάνει ποτέ το εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου, αλλά ανήκουν σε ομάδα κινδύνου για την οποία συστήνεται ο εμβολιασμός, το 21,7% δήλωσε ότι δεν έκανε το εμβόλιο επειδή ο γιατρός του δεν συστήνει τον εμβολιασμό για πνευμονιόκοκκο, το 16,2% λόγω του ότι δεν αρρωσταίνει σχεδόν ποτέ ή θεωρεί απίθανο να αρρωστήσει με πνευμονία, το 13,5% δήλωσαν ότι δεν είναι καλά πληροφορημένοι, ενώ ακολουθούν όσοι το ξέχασαν (11,4%), πιστεύουν ότι είναι υγιείς και επομένως δεν χρειάζεται να κάνουν εμβόλιο (11%) ή φοβούνται τις ανεπιθύμητες ενέργειες (10,2%). Από τα αποτελέσματα προηγούμενης έρευνας (Hellas Health IV) που πραγματοποιήθηκε το 2011 είναι γνωστό

ότι ο γενικός πληθυσμός στην Ελλάδα εμπιστεύεται τον θεράποντα γιατρό του σε ποσοστό άνω του 90%. Επομένως, η σύσταση του εμβολίου της γρίπης και του πνευμονιόκοκκου από τον θεράποντα γιατρό θα μπορούσε πιθανόν να συμβάλει σημαντικά στην αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης.

47

ΕΡΕΥΝΑ

Τι όφελος θεωρείτε ότι παρέχει ο εμβολιασμός μειώνοντας τις ασθένειες και εμποδίζοντας την εξάπλωση των μεταδιδόμενων νοσημάτων σε μία κλίμακα από το 1 έως το 10;

Έχετε κάνει ποτέ το εμβόλιο της γρίπης;

Για ποιον ή ποιους λόγους;

έχουν κόρες ηλικίας 17 ετών, να θεωρούν ότι είναι «μικρές» ακόμη για το εμβόλιο, άρα μικρές και για σεξουαλική δραστηριότητα, παρ’ ότι γνωρίζουμε από διεθνή επιστημονικά δεδομένα ότι η ηλικία έναρξης της σεξουαλικής δραστηριότητας είναι πολύ μικρότερη από την ηλικία των 17 ετών, πλέον, στον γενικό πληθυσμό), αποτελεί ένα εμπόδιο που εμφανίζεται πολύ συχνά στην επιστημονική βιβλιογραφία και φαίνεται ότι διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην εμβολιαστική κάλυψη των κοριτσιών έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Από την άλλη, στη χώρα μας διαφαίνεται ότι υπάρχει σημαντική έλλειψη ενημέρωσης τόσο για το συγκεκριμένο εμβόλιο όσο και για τα υπόλοιπα εμβόλια που αφορούν στην παιδική ηλικία, με αποτέλε-

48

/ Μάιος 2013

Γνωρίζετε αν ανήκετε σε κάποια από τις ομάδες υψηλού κινδύνου για τις οποίες συστήνεται ο αντιγριπικός εμβολιασμός

Πώς αξιολογείτε τους κινδύνους και τα οφέλη από τον εμβολιασμό;

σμα οι γονείς να λαμβάνουν καθοριστικές αποφάσεις για την υγεία των παιδιών τους και, κατ’ επέκταση και για τη δημόσια υγεία, χωρίς ωστόσο να στηρίζονται σε επιστημονικά τεκμηριωμένη πληροφόρηση, αλλά περισσότερο σε πηγές αμφίβολης αξιοπιστίας. Το συμπέρασμα αυτό υποστηρίζεται και από το εύρημα που αφορά στο πώς αξιολογούν οι γονείς τα οφέλη και τους κινδύνους από τον παιδικό εμβολιασμό, σύμφωνα με το οποίο μόνο το 65,4% θεωρεί ότι τα οφέλη υπερνικούν τους κινδύνους, ενώ το 24,7% αναφέρει ότι οι κίνδυνοι είναι ίδιοι με τα οφέλη και το 10% ότι οι κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι από τα οφέλη. Από την άλλη, ένα ποσοστό 70,2% των γονιών θεωρεί ότι ο εμβολιασμός αποτελεί

Π

οσοστό 8% των ατόμων δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην προσπάθειά τους να εμβολιαστούν, αλλά μόνο το 69,3% δηλώνει ότι δεν αντιμετωπίζει δυσκολίες

Για ποιον ή ποιους λόγους;

Από ποιες πηγές έχετε ενημερωθεί/ ενημερώνεστε για τον εμβολιασμό; ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΕΠΙΛΟΓΗ

49

ΕΡΕΥΝΑ

Πού απευθύνεστε προκειμένου να εμβολιαστείτε;

Γ

ια το 39,9% των ερωτηθέντων το κυριότερο εμπόδιο ήταν το κόστος του εμβολίου

ένα αποτελεσματικό μέτρο για την εξάπλωση των μεταδιδόμενων νοσημάτων σε επίπεδο δημόσιας υγείας, παρόλο που πάνω από το 50% των γονιών θεωρούν ότι ο κίνδυνος από τις ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων αλλά και από τον εμβολιασμό είναι μέτριος έως υψηλός για το παιδί τους. Τα παραπάνω ερμηνεύονται από την έλλειψη πληροφόρησης και ενημέρωσης, όπως περιγράφηκε νωρίτερα και αποτυπώνεται και στις απαντήσεις των γονιών που αφορούν στο πόσο καλά ενημερωμένοι είναι για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού, με το 29,3% να απαντά ότι είναι μέτρια ενημερωμένοι, το 30,8% αρκετά ενημερω-

Έχετε εμβολιαστεί ποτέ για πνευμονιόκοκκο;

50

Για ποιον ή ποιους λόγους;

/ Μάιος 2013

μένοι και μόνο το 29,1% να είναι πάρα πολύ ενημερωμένοι. Αντίστοιχη εικόνα παρουσιάζεται και στο πόσο καλά ενημερωμένοι είναι οι γονείς για τα οφέλη από τον εμβολιασμό (10% καθόλου-σχεδόν καθόλου, 31% μέτρια, 30,7% αρκετά, 27,4% πάρα πολύ ενημερωμένοι). Σε σχέση με την ενημέρωση για την αναγκαιότητα και τα οφέλη, υπάρχει ελαφρά αύξηση των γονιών που είναι σχεδόν καθόλου ή καθόλου ενημερωμένοι (16,7%) για τους κινδύνους που απορρέουν από τον εμβολιασμό, ενώ το ποσοστό εκείνων που είναι μέτρια (31,5%), αρκετά (27,7%) και πάρα πολύ ενημερωμένοι (24,2%), παρα-

μένει πάνω-κάτω στα ίδια επίπεδα με τα ευρήματα που αφορούν στην ενημέρωση για την αναγκαιότητα και τα οφέλη από τον παιδικό εμβολιασμό. Είναι εντυπωσιακό, ωστόσο, το ότι οι γονείς ενημερώνονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία από τον παιδίατρο (70%), το internet (39,9%), τα μέσα μαζικής ενημέρωσης (26,6%) και το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον (13,6%). Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει και στην Ευρώπη μια περισσότερο συντονισμένη προσπάθεια για την αύξηση της ενημέρωσης (health literacy) του πληθυσμού ειδικά σε θέματα

δημόσιας υγείας, με στόχο να αυξηθεί η εμβολιαστική κάλυψη και στα παιδιά και στους ενήλικες, ώστε να υπάρξει αποτελεσματικότερη προστασία σε επίπεδο δημόσιας υγείας, όλων των Ευρωπαίων πολιτών. Υπό αυτό το πρίσμα, υπάρχει μεγάλο περιθώριο και αναγκαιότητα ανάπτυξης αντίστοιχων παρεμβάσεων και εκστρατειών και στη χώρα μας, με στόχο όχι απλά την ενημέρωση, αλλά και την ενδυνάμωση των ατόμων, ώστε να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες υγείας για να αυξήσουν τον έλεγχο πάνω στους παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία τους και να τη βελτιώσουν.•••

Τ

ον τελευταίο χρόνο, ποσοστό 47,10% δήλωσε ότι πλήρωσε 5-10 ευρώ για εμβολιασμό, ενώ το 30% 10-20 ευρώ

Για ποιον ή ποιους λόγους;

51

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Όταν το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 38,1 δισ. ευρώ, τα 7,2 δισ. ευρώ (ή το 18,9%) ήταν η αύξηση στη δαπάνη υγείας • Στο χρονικό διάστημα 2005-2009 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 19,7%, ενώ η Συνολική Δαπάνη Υγείας κατά 45% και η Δημόσια Δαπάνη Υγείας κατά 73%

ΣΛΥ

Επιτέλους και στην Ελλάδα!

Η χώρα μας είναι η τελευταία από τις 35 χώρες που έχουν εφαρμόσει το Σύστημα Λογαριασμών Υγείας

Ε

πιτέλους, άρχισε να εφαρμόζεται και στην Ελλάδα το Σύστημα Λογαριασμών Υγείας (ΣΛΥ), που εφαρμόζεται εδώ και χρόνια από 35 χώρες του ΟΟΣΑ. Το σύστημα χρησιμοποιείται και από τη Eurostat και επιτρέπει τον ακριβή υπολογισμό της συνολικής, της δημόσιας και της ιδιωτικής δαπάνης υγείας.

Το Σύστημα Λογαριασμών Υγείας – ΣΛΥ προτάθηκε για εφαρμογή από τον ΟΟΣΑ το 2000 και τέθηκε σε εφαρμογή το 2003. Η χώρα μας είναι η τελευταία από τις 35 χώρες που το έχουν εφαρμόσει. Είναι ζω-

52

τικής σημασίας, γιατί θα συμβάλει στον ακριβή προσδιορισμό του ύψους της δαπάνης και την κατανομή της σε επιμέρους δραστηριότητες. Το έργο αναπτύχθηκε από το Πανεπιστή-

/ Μάιος 2013

«Για πρώτη φορά θα ξέρει ο υπουργός Υγείας»

Καθηγητής Λ. Λιαρόπουλος: «Με το νέο σύστημα μέτρησης της δαπάνης υγείας, ο υπουργός, ο Τύπος και όλοι εμείς θα γνωρίζουμε πόσα χρήματα ξόδεψε το κράτος, η Κοινωνική Ασφάλιση και εμείς από τους προϋπολογισμούς μας, για ποιες υπηρεσίες υγείας και σε ποιους προμηθευτές υπηρεσιών και προϊόντων. Από του χρόνου, θα πρέπει να έχουμε και πληροφόρηση για το ποιες κατηγορίες πολιτών επιβαρύνονται πραγματικά και ποιες υπηρεσίες επιβαρύνονται, καθώς επίσης θα μπορεί να γίνει και σύγκριση με συστήματα υγείας άλλων χωρών».

53

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τ

ο ΣΛΥ επιτρέπει τον ακριβή υπολογισμό της συνολικής, της δημόσιας και της ιδιωτικής δαπάνης υγείας. Τα δεδομένα αυτά επιτρέπουν, για πρώτη φορά, την ορθή σύγκριση με την εξέλιξη του ΑΕΠ στην Ελλάδα

Αλλαγή σελίδας στον τρόπο λήψης αποφάσεων

Δρ Όλγα Χρ. Σίσκου «Τα αποτελέσματα της συνήθους μικροκομματικής, ενίοτε διαισθητικής, και σπανίως τεχνοκρατικής προσέγγισης των θεμάτων υγείας κατά το παρελθόν, ήταν τέτοια, ώστε πλέον να έχουμε απολέσει ως χώρα τη δυνατότητα αυτόβουλης άσκησης πολιτικής υγείας. Ελπίζουμε το ΣΛΥ να συμβάλει στην αλλαγή σελίδας στον τρόπο λήψης των αποφάσεων και σύντομα η τεκμηρίωση να είναι η κατευθυντήρια δύναμη του εθνικού υγειονομικού σχεδιασμού».

54

μιο Αθηνών, μέσω του Εργαστηρίου Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας, επικεφαλής του οποίου είναι ο καθηγητής κ. Λ. Λιαρόπουλος. Η ανάπτυξή του έγινε με βάση τη μεθοδολογία του ΟΟΣΑ, ήταν αντικείμενο μνημονίου συνεργασίας μεταξύ του Πανεπιστημίου Αθηνών, του Υπουργείου Υγείας και της ΕΛΣΤΑΤ και εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ. Το έργο παρουσιάστηκε σε ειδική ημερίδα. Ομιλητές ήταν ο κ. Λιαρόπουλος, η Δρ Όλγα Χρ. Σίσκου, συντονίστρια της ομάδας εργασίας, ο κ. Κυριάκος Σουλιώτης, Επ. Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και ο κ. Χαράλαμπος Οικονόμου, Αν. Καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου.

Δαπάνη Υγείας κατά 73%. Θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε αν κάποιος άλλος τομέας έχει δείξει παρόμοια συμπεριφορά. Στο διάστημα 2009 - 2011, το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 22,6 δισ. ευρώ (ή 9,8%), ενώ η Συνολική Δαπάνη Υγείας ΣΔΥ μειώθηκε κατά 4,4 δισ. ευρώ (ή 18,9%). Έτσι, από μηχανή «ανάπτυξης», η υγεία μεταβλήθηκε σε εργαλείο δημοσιονομικής εξυγίανσης. Αν η προηγούμενη διόγκωση οφειλόταν σε σπατάλη και διαφθορά, αυτή αποτελεί μια καλή εξέλιξη. Αν όμως η μείωση της δαπάνης είναι «άρνηση υπηρεσίας» λόγω υποχρηματοδότησης, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι αρνητικά για το επίπεδο της υγείας του ελληνικού λαού.

Το έργο

Εξέλιξη δαπάνης κατά κατηγορία

Το ΣΛΥ επιτρέπει τον ακριβή υπολογισμό της συνολικής, της δημόσιας και της ιδιωτικής δαπάνης υγείας. Τα δεδομένα αυτά επιτρέπουν, για πρώτη φορά, την ορθή σύγκριση με την εξέλιξη του ΑΕΠ στην Ελλάδα: Το ενδιαφέρον είναι ότι μεταξύ 2005 και 2009, όταν το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 38,1 δισ. ευρώ, τα 7,2 δισ. ευρώ (ή το 18,9%) ήταν η αύξηση στη δαπάνη υγείας. Από αυτά, τα 6,8 δισ. ευρώ ήταν η αύξηση στη δημόσια δαπάνη υγείας, δηλαδή το 17,8% της συνολικής αύξησης του ΑΕΠ. Είναι ενδιαφέρον ότι, ως προς το ΑΕΠ, το 2011 γυρίσαμε 5 χρόνια πίσω στο 2006. Η δαπάνη υγείας (τόσο η συνολική όσο και η δημόσια) αυξήθηκε με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι το ΑΕΠ. Στο χρονικό διάστημα 2005-2009 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 19,7%, ενώ η Συνολική Δαπάνη Υγείας κατά 45% και η Δημόσια

/ Μάιος 2013

Οι δύο κύριες κατηγορίες της δαπάνης υγείας είναι η ενδονοσοκομειακή και η φαρμακευτική, με την πρώτη να υπερέχει σταθερά και με αυξητική τάση. Μεταξύ του 2005 και του 2009, η διαφορά της ενδονοσοκομειακής δαπάνης από τη φαρμακευτική αυξήθηκε από 1 δισ. ευρώ σε περίπου 2 δισ. ευρώ, λόγω και της αύξησης ορισμένων ιατρικών μισθολογίων και κάποιων λειτουργικών δαπανών στα δημόσια νοσοκομεία. Αντίθετα, η εξωνοσοκομειακή φροντίδα (στην οποία περικλείεται και η διαγνωστική – εργαστηριακή) δείχνει σαφή υποχώρηση. Ενώ το 2005 υπερέχει σε σχέση με τη νοσοκομειακή κατά 600 εκατ. ευρώ, το 2009 υστερεί κατά 2 δισ. ευρώ. Στην κατηγορία αυτή εντάσσεται το μεγαλύτερο μέρος της δαπάνης που αναφέρεται στη δευτερογενή πρόληψη,

η οποία σχετίζεται με τη διαμόρφωση της νοσηρότητας στη χώρα. Στο διάγραμμα φαίνεται η ταχεία αύξηση της δημόσιας δαπάνης μεταξύ 2005 και 2009. Φαίνεται ότι η δημόσια ενδονοσοκομειακή δαπάνη αυξήθηκε κατά 79%, από 3,9 δισ. ευρώ σε 7 δισ. ευρώ, σε μόλις τέσσερα χρόνια. Μεταξύ 2008 και 2009, η δημόσια ενδονοσοκομειακή δαπάνη αυξήθηκε κατά 900 εκατ. ευρώ. Μερική εξήγηση μπορεί να δοθεί και από την αύξηση στις αποδοχές των αναπληρωτών διευθυντών γιατρών στα νοσοκομεία του ΕΣΥ, που προήχθησαν μαζικά στο βαθμό του διευθυντή. Η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, αντίστοιχα, αυξήθηκε από 3,6 δισ. ευρώ το 2006 σε 5,2 δισ. ευρώ το 2009, δηλαδή κατά 44%, προσθέτοντας 400-600 εκατ. ευρώ ετησίως. Η πτώση και των δύο μεγεθών μετά το 2009 είναι εμφανής, ενώ προβληματίζει η πτώση της εξωνοσοκομειακής δαπάνης κατά 500 εκατ. ευρώ από το 2009 έως το 2011. Δεδομένου του ότι μεγάλο μέρος της καλύπτει οδοντιατρικές και υπηρεσίες δευτεροβάθμιας πρόληψης (π.χ. εργαστηριακές διαγνωστικές υπηρεσίες και εξετάσεις) προκαλούνται ερωτήματα ως προς τις μακροχρόνιες

συνέπειες στην υγεία του πληθυσμού. Είναι εμφανής η σταθερά ανοδική πορεία της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης κατά 0,2% του ΑΕΠ κάθε έτος από το 2005 έως το 2009. Μετά το 2009 η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη μειώθηκε κατά 0,2% του ΑΕΠ, ενώ εντονότερη ήταν η μείωση και της δημόσιας ενδονοσοκομειακής κατά 0,5% του ΑΕΠ από το 2009 έως το 2011, ως αποτέλεσμα των δραστικών περικοπών που επιβλήθηκαν από την Τρόικα και στις δύο κατηγορίες δαπάνης. Από τα δεδομένα προκύπτει ότι τα νοικοκυριά χρηματοδοτούν σε πολύ μεγάλο βαθμό τους παρόχους εξωνοσοκομειακής φροντίδας. Η Κοινωνική Ασφάλιση, παρά την παρουσία του ΙΚΑ με τις δομές του, «σηκώνει» μόλις το 1/4 του συνολικού βάρους των 5-6 δισ. ευρώ για εξωνοσοκομειακή φροντίδα. Το μεγάλο μέρος της δαπάνης των νοικοκυριών είναι προς οδοντιατρεία στα οποία κατευθύνονται περίπου 1,5 - 2 δισ. ευρώ ετησίως. Τα έτη 2005-2009 η δαπάνη των νοικοκυριών προς οδοντιατρεία παρέμενε σχεδόν αμετάβλητη, κοντά στα 2 δισ. ευρώ. Το 2010 μειώθηκε και το 2011 έπεσε κάτω από 1,5 δισ. ευρώ, λόγω της οικονομικής κρίσης. •••

Η κατανομή της δημόσιας δαπάνης κατά είδος υπηρεσιών (€ και % ΑΕΠ)

1,1 1,1

14 0,9

12 10 8 6 4

0,7

0,8

0,8

1,5

1,5

1,6

2,2

2,5

3

1,7

2,2 1,9 4,2

4,2

3,9

2,6 5,2

4,6

1,2 2,3 4,6

1,2 2,1 4

3,6 5,6

4,4

1,4

6,1

7

6,1

5,2

4,5

2 0

Διαφάνεια και αξιολόγηση

Επ. καθηγητής Χαράλαμπος Οικονόμου «Ένα βασικό ερώτημα στη διαμόρφωση πολιτικής υγείας είναι ο καθορισμός και η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων. Είναι αναγκαία η παρακολούθηση των χρηματοδοτικών ροών στον τομέα υγείας, γιατί έτσι επιτυγχάνεται καλύτερη πληροφόρηση, διαφάνεια στη λήψη αποφάσεων, καλύτερη διακυβέρνηση και αξιολόγηση για κάθε μεταρρυθμιστική παρέμβαση. Ο συνδυασμός δε των οικονομικών δεδομένων των Εθνικών Λογαριασμών Υγείας με άλλα κοινωνικά δεδομένα μπορεί να προσφέρει μια πολυδιάστατη εικόνα της επίδοσης του Εθνικού Συστήματος Υγείας, ενώ αυξάνεται στην παρούσα δυσμενή οικονομική συγκυρία όπου καλούμαστε να λάβουμε δύσκολες αποφάσεις».

18 16

Καλύτερη διαπραγμάτευση με τους δανειστές…

Επ. καθηγητής κ. Κυριάκος Σουλιώτης «Με την ολοκλήρωση του έργου, η κεντρική διοίκηση μπορεί αφενός να σταθεί με τεκμήρια έναντι των προκλήσεων της εποχής – π.χ. διαπραγματεύσεις με τους δανειστές - και αφετέρου να υποστηρίξει το διαφαινόμενο κενό στο διαθρωτικό εγχείρημα του ΕΟΠΥΥ, ήτοι την αλλαγή του χρηματοδοτικού υποδείγματος. Τη μεταρρύθμιση θα πρέπει να την αναλάβει η κεντρική διοίκηση η οποία πλέον γνωρίζει».

Δημόσια ενδονοσοκομειακή δαπάνη Δημόσια φαρμακευτική δαπάνη και άλλα υγειονομικά αναλώσιμα Δημόσια εξωνοσοκομειακή δαπάνη και εργαστήρια Λοιπές υπηρεσίες (π.χ. Διοίκηση τομέα υγείας, πρόληψη κ.λπ)

Διάγραμμα. Δημόσια Ενδονοσοκομειακή, Δημόσια Φαρμακευτική, Δημόσια Εξωνοσοκομειακή Δαπάνη και Δημόσια Δαπάνη για Λοιπές Υπηρεσίες σε δισ. ευρώ

55

Οικονομική επικαιρότητα

1. Sanofi 56 2. Σύμμαχοι Υγείας 56 3. Οζώδης Σκλήρυνση 58 4. Ε υρωκλινική Αθηνών 60 5. MSD & Bristol-Myers Squibb 60 6. Πλατφόρμα για την UCB 61 7. Νόσος Fabry 62 8. Hotel Athens-Chandris 62 9. Centrum Performance 64 10. ΥποΣΤΗΡΙΖΩ 65

2.

1.

Η απώλεια της πατέντας σε ορισμένα βασικά προϊόντα, όπως το Plavix, είχε σοβαρό αντίκτυπο στα οικονομικά αποτελέσματα του ομίλου της Sanofi για το πρώτο τρίμηνο του 2013. Οι Γάλλοι προσδοκούν επιστροφή στην ανάπτυξη στο δεύτερο τρίμηνο του έτους

Τ

α ενοποιημένα καθαρά κέρδη ήταν 1.004 εκατ. ευρώ, έναντι των 1.809 εκατ. ευρώ του πρώτου τριμήνου του 2012, και τα ενοποιημένα κέρδη ανά μετοχή το α’ τρίμηνο του 2013 ήταν 0,76 ευρώ έναντι 1,37 ευρώ για το α’ τρίμηνο του 2012. Σχολιάζοντας την απόδοση του ομίλου κατά το α’ τρίμηνο του 2013, ο διευθύνων σύμβουλος της Sanofi, Christopher A. Viehbacher, δήλωσε: «Ως αναμενόταν, η απώλεια αποκλειστικότητας του Plavix, του Aprovel/Avapro και του Eloxatin στη διάρκεια του 2012 στις ΗΠΑ είχε αρνητική επίπτωση στα αποτελέσματα του α’ τριμήνου. Παρόλα αυτά, οι πλατφόρμες ανάπτυξής μας συνεχίζουν να επιφέρουν ισχυρά αποτελέσματα με τον διαβήτη, τα εμβόλια και την Genzyme, και να σημειώνουν διψήφια ανάπτυξη. Πράγματι, τα αποτελέσματα σε άλλους τομείς είναι ιδιαίτερα θετικά: Οι πωλήσεις των πλατφορμών ανάπτυξης ανήλθαν σε 5.723 εκατ. ευρώ, μια αύξηση της τάξης του 8,6%, και αντιπροσωπεύουν το 71% των συνολικών πωλήσεων.

Συμφωνία του Δήμου Αθηναίων

Σε συμφωνία για την ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που παρέχεται από τα δημοτικά ιατρεία και τις Λέσχες Φιλίας κατέληξαν ο Δήμος Αθηναίων και η πρωτοβουλία «Σύμμαχοι Υγείας». Η συμφωνία υπεγράφη από τον δήμαρχο Αθηναίων, κ. Γιώργο Καμίνη, και από αντιπροσωπεία πανεπιστημιακών του Πανεπιστημίου της Αθήνας που ηγούνται της πρωτοβουλίας «Σύμμαχοι Υγείας», και πιο συγκεκριμένα τους κ.κ. Ιωάννη Τούντα, καθηγητή κοινωνικής και προληπτικής ιατρικής, Γιώργο Βουγιουκλάκη, καθηγητή οδοντικής χειρουργικής και Κωνσταντίνο Συρίγο, αναπληρωτή καθηγητή παθολογίας του τμήματος ογκολογίας. Ο Δήμος Αθηναίων, στο πλαίσιο της άσκησης των αρμοδιοτήτων του στον τομέα κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης, έχει δημιουργήσει και λει-

56

Μείωση κερδών για τη Sanofi

/ Μάιος 2013

τουργεί δημοτικά ιατρεία, παρέχοντας πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας με έμφαση στην πρόληψη και προαγωγή της υγείας. Το προσωπικό των δημοτικών ιατρείων παρέχει υπηρεσίες στα μέλη των Λεσχών Φιλίας που έχει συστήσει και λειτουργεί ο Δήμος Αθηναίων στα σχολεία και τον γενικότερο πληθυσμό που διαμένει στα διοικητικά του όρια. Οι «Σύμμαχοι Υγείας» υλοποιούν προγράμματα εθελοντικής προσφοράς ιατρικής, οδοντιατρικής, φαρμακευτικής και ψυχοκοινωνικής φροντίδας σε άπορους, ανασφάλιστους και άλλες ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού του λεκανοπεδίου Αττικής. Στόχος της συμφωνίας είναι να ενισχυθεί η λειτουργία των δημοτικών ιατρείων του δήμου Αθηναίων και η παροχή ιατρικής φροντίδας και συναφών υπηρεσιών στους παιδικούς σταθμούς του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών,

στους μαθητές των σχολείων, στα μέλη των Λεσχών Φιλίας και στον γενικότερο πληθυσμό. Επίσης στόχος είναι να αξιοποιηθεί η εθελοντική προσφορά όσων συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Σύμμαχοι για την Υγεία», είτε με την παροχή εθελοντικής εργασίας είτε προσφέροντας δωρεάν αγαθά και υπηρεσίες σε δημότες της Αθήνας, με στοχευμένες δράσεις σε γειτονιές και οικογένειες με αυξημένες ανάγκες υγείας, όπως και σε ευπαθείς ομάδες υψηλού υγειονομικού κινδύνου. Αντικείμενο της παρούσας συμφωνίας είναι η ενίσχυση, όπου δύναται, των δημοτικών ιατρείων του Δήμου Αθηναίων με επαγγελματίες υγείας που μπορούν να προσφέρουν τις εξειδικευμένες γνώσεις τους και την εμπειρία τους. Ειδικότερα: Α. Οι γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων σε εθελοντική βάση, σε συνεργασία με

Οι πωλήσεις των αναδυόμενων αγορών ανήλθαν σε 2.719 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας αύξηση κατά 6,5%, και αντιστοιχούν στο 33,7% των συνολικών πωλήσεων του ομίλου. Οι πωλήσεις στις χώρες BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) αυξήθηκαν κατά 10,7%. Ο τομέας του διαβήτη κατέγραψε ένα ακόμη ισχυρό τρίμηνο, με αύξηση των πωλήσεων κατά 19,6% σε 1.542 εκατ. ευρώ, ωθούμενη από τη Lantus. Οι πωλήσεις του τομέα καταναλωτικών προϊόντων υγείας έφθασαν τα 811 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας μιαν αύξηση της τάξης του 3,1%. Οι πωλήσεις του τομέα εμβολίων για ανθρώπινη χρήση αυξήθηκαν κατά 15,9%, φθάνοντας τα 697 εκατ. ευρώ, ωθούμενα από τα παιδιατρικά και αντιγριπικά εμβόλια. Οι πωλήσεις της Genzyme αυξήθηκαν κατά 25,5%, στα 493 εκατ. ευρώ, αποτυπώνοντας την ανάκαμψη του Fabrazyme και την επιτυχημένη εμπορική διάθεση του Aubagio (Πολλαπλή Σκλήρυνση).

τους γιατρούς των δημοτικών ιατρείων.

1. Δημοτικά ιατρεία: θα ενισχύουν το ήδη υπάρχον ιατρικό προσωπικό στην παραπομπή για εξετάσεις και τη συνταγογράφηση, ενώ θα συμμετέχουν και στις δράσεις που πραγματοποιούνται στα σχολεία για εξέταση και εμβολιασμό των μαθητών.

2. Στις Λέσχες Φιλίας: θα γίνεται οδοντιατρικός έλεγχος, καθώς και έλεγχος της συνταγογράφησης στα βιβλιάρια υγείας των ηλικιωμένων και θα παρέχονται συμβουλές πρόληψης για χρόνια νοσήματα.

3. Ειδικά προγράμματα: Σε στοχευμένες ομάδες, όπως στα βρέφη και στα παιδιά των παιδικών σταθμών που εποπτεύονται από το Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών, σε συνεργασία με τον παιδίατρο και την επισκέπτρια υγείας, θα συμμετέχουν στη διενέργεια προσυμπτωματικού ε-

λέγχου (καρδιολογικός έλεγχος, δοκιμασίες οπτικής οξύτητας, ακουστικής οξύτητας, κ.ά.) και γενικότερα σε θέματα αγωγής υγείας σε εργαζόμενους γονείς. Ενημέρωση και ενεργοποίηση των γυναικών ηλικίας 25-65 ετών για την πραγματοποίηση της εξέτασης Παπανικολάου από γυναικολόγους και μαίες. Προσφορά σε κοινωνικό επίπεδο, ακόμα και από εθελοντές που δεν είναι επαγγελματίες υγείας, σε συνεργασία με την κοινωνική υπηρεσία του δήμου και τις επισκέπτριες υγείας, καλύπτοντας ανάγκες ατόμων που χρειάζονται βοήθεια στο σπίτι, σε εξωτερικές εργασίες, κ.α. Εταιρείες «Σύμμαχοι Υγείας» του δημοσίου ή ιδιωτικού τομέα θα μπορούν να προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες και προϊόντα, π.χ. φάρμακα, τρόφιμα κ.ά., στο πλαίσιο της συνεργασίας.

57

Οικονομική επικαιρότητα

Στις 15 Μαΐου, η Ελληνική Εταιρεία Οζώδους Σκληρύνσεως, μαζί με τις αντίστοιχες οργανώσεις σε όλο τον κόσμο, γιόρτασε τη δεύτερη Παγκόσμια Ημέρα Οζώδους Σκληρύνσεως. Την ημέρα αυτήν, χιλιάδες ασθενείς και οι οικογένειές τους ενώθηκαν για να ενημερώσουν το κοινό γι’ αυτήν τη σπάνια πάθηση και να μοιραστούν την ιστορία τους

Φ

Παγκόσμια Ημέρα Οζώδους

3.

έτος, η Ημέρα Οζώδους Σκληρύνσεως είχε ως κεντρικό άξονα την πρόσφατη δημοσίευση των νέων διαγνωστικών και κλινικών οδηγιών για την αντιμετώπιση της πάθησης. Η νέα ενημέρωση, η οποία αντικαθιστά την προϋπάρχουσα, που δημιουργήθηκε το 1998, είναι αποτέλεσμα του Παγκόσμιου Συνεδρίου για την Οζώδη Σκλήρυνση για το έτος 2012 στην Ουάσινγκτον, στο οποίο συμμετείχαν περισσότεροι από 100 από τους κορυφαίους ειδικούς για την πάθηση. Η οζώδης σκλήρυνση είναι μια γενετική πάθηση η οποία προκαλεί καλοήθεις όγκους σε διάφορα όργανα, όπως ο εγκέφαλος, τα μάτια, η καρδιά, οι νεφροί, το δέρμα και οι πνεύμονες. Είναι επίσης η κύρια γενετική πάθηση που προκαλεί αυτισμό και επιληψία. Περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα στον κόσμο πάσχουν από οζώδη σκλήρυνση, ενώ στη χώρα μας αναλογούν περίπου 1.500 άτομα.

19ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Γενόσημων Το 19ο Ευρωπαϊκό Ετήσιο Συνέδριο Γενόσημων διοργανώνει ο Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Γενόσημων Φαρμάκων (EGA) με θέμα: «Αναμένοντας τις προκλήσεις του νέου κανονιστικού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος». Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στις 12-14 Ιουνίου 2013, στο ξενοδοχείο Hilton. Στο συνέδριο θα αναπτυχθούν οι παρακάτω ενότητες : Το ευρωπαϊκό σύστημα υγείας και το τοπίο της φαρμακευτικής αγοράς Μέτρα για τη μείωση του κόστους και η διατήρηση του ανταγωνισμού στην αγορά φαρμάκου

Το θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο καθώς και οι πιέσεις στη μεί-

58

/ Μάιος 2013

ωση των τιμών που αντιμετωπίζει η φαρμακευτική βιομηχανία Είναι αισιόδοξο το μέλλον των αναδυόμενων αγορών; Συνεργασίες για την επιτυχία στη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας Η βιομηχανία των γενοσήμων φαρμάκων, όπως αντιμετωπίζεται από τους επενδυτές και τους αναλυτές Η βιομηχανική πολιτική φαρμάκου: Δημιουργία θέσεων απασχόλησης και οικονομική ανάπτυξη Επιβεβαιωμένοι ομιλητές: • Gudbjorg Edda Eggertsdottir, President, EGA • Frank Bongers, European Affairs, Bogin • Annalisa Belloni, Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) • Alan Sheppard, Global Head Generics, IMS Health • Panos Kanavos, Deputy Director at LSE Health, London School of Economics • Aurelie Vandeputte, Member of the Task Force for Greece, European Commission • Emile Loof, President and Chief Executive Officer, Teva Pharmachemie • Anish Mehta, Vice President, Southern European Generics, Actavis • Andreas Pittas, Executive Chairman, Medochemie • Victor Mendonça, Head of Pharmaceutical Policy & Health Economics, EGA • Prof. Steven Simoens, Chair in Pharmaco-economics, University of Leuven • Enrico Baroncia, President, Mylan Europe • Piedad Ferré, Technical Adviser, Spanish Ministry of Health • Humberto Martins, Ministry of Health Portugal • Giovanni Tafuri, Italian Medicines Agency (AIFA) • Warwick Smith, Director General, British Generic Manufacturers Association (BGMA) • Beata Stepniewska, Acting Director General, EGA • Nick Haggar, Head Western Europe, Middle East and Africa, Sandoz • Gwenole Cozigou, Director Resources Based, Manufacturing and Consumer Goods Industries, DG Enterprise and Industry (ENTR), European Commission • Sabine Vogler, Head of WHO Collaborating Centre for Pharmaceutical Pricing

Σκλήρυνσης and Reimbursement Policies • Aidan Fry, Editor, Generics Bulletin • Jérôme Silvestre, President, Zentiva • Vladimir Afenliev, Chief Director Business Operations, Strategic & Organizational Development, Sopharma • Ewald Kreid, Partner and Managing Director, The Boston Consulting Group • Georg Nederegger, Director, McKinsey & Company Inc. • Isabel Klinnert, Health Economics Officer, EGA • John Chave, Secretary General, Pharmaceutical Group of the European Union (PGEU) • Thomas Ehmann, Head of Pharma Services, PHOENIX Group • Carol H. von Gersdorff, Joint Managing Director, AET • Guy Villax, Chief Executive Officer, Hovione • Lars Ramneborn, Senior Vice President Europe Commercial, Actavis

• Jesùs Carrasco Abad, Director Corporate Finance, Healthcare, Société Générale • Dominic Hollamby, Vice Chairman, Rothschild • Greg Perry, Executive Director, Medicines Patent Pool • Prof. Sérgio Simôes, Vice President for Business and Product Development, Bluepharma • Richard Bergström, Director General, European Federation of Pharmaceutical Industries and Associations (EFPIA) • Representative of DG Enterprise, European Commission Για περισσότερες πληροφορίες και ηλεκτρονική εγγραφή: www.gpaconferences.com/ega13.htm or www.egagenerics.com Cristina Romagnoli • T: +377-93-501348 • F: +44-208-0825368 • E: info@gpaconferences.com

59

Οικονομική επικαιρότητα

Εμπορική συμφωνία MSD και Bristol-Myers Squibb

5.

Νέος ιατρικός διευθυντής στην Ευρωκλινική Αθηνών

4.

Ο κ. Ανδρέας Κωνσταντίνου ανέλαβε τη θέση του διευθυντή ιατρικής υπηρεσίας της Ευρωκλινικής Αθηνών, μετά από 12 χρόνια μιας ιδιαίτερα επιτυχούς πορείας στον όμιλο ως διευθυντής παθολογικής κλινικής. Ο κ. Παύλος Τρυποσκιάδης, διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Ευρωκλινικής, δήλωσε: «Δέσμευσή μας στον Όμιλο Ευρωκλινικής είναι η συνεχής βελτίωση του υψηλού επιπέδου παρεχομένων υπηρεσιών υγείας, ανταποκρινόμενοι πλήρως στις διεθνείς ιατρικές και νοσηλευτικές πρακτικές και ικανοποιώντας όλες τις ανάγκες υγείας των ασθενών μας. Το υψηλό επιστημονικό επίπεδο και η μακρά πείρα του κ. Ανδρέα Κωνσταντίνου αποτελούν κορυφαία εχέγγυα για την υλοποίηση των δεσμεύσεών μας και την συνέχιση της επιτυχημένης πορείας της Ευρωκλινικής Αθηνών».

60

Η MSD και η Bristol-Myers Squibb προχώρησαν σε εμπορική συμφωνία, με σκοπό τη διεξαγωγή κλινικής μελέτης για έναν συνδυασμό φαρμάκων που αφορούν στη θεραπεία της χρόνιας ηπατίτιδας C, γονότυπου 1

H

μη αποκλειστική συμφωνία προβλέπει τη διεξαγωγή κλινικής μελέτης Φάσης ΙΙ για την αξιολόγηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας μιας συνδυαστικής αγωγής (που χορηγείται μία φορά την ημέρα δια του στόματος), η οποία αποτελείται από τον αναστολέα NS5A (Daclatasvir) της Bristol-Myers Squibb και τον αναστολέα μη δομικής πρωτεΐνης NS3/4A (MK-5172) της MSD. «Στον τομέα της χρόνιας ηπατίτιδας C, συμφωνίες όπως αυτή, οι οποίες συνδυάζουν νέα πειραματικά φάρμακα, είναι σημαντικές για την αξιολόγηση των δυνατοτήτων των νέων δια του στόματος χορηγούμενων αγωγών, νωρίς στον κύκλο ανάπτυξής τους», δήλωσε ο Eliav Barr M.D., Vice President, Infectious Diseases, Project Leadership and Management της Merck Research Laboratories. «Είμαστε στην ευχάριστη θέση να συνεργαζόμαστε με την Bristol-Myers Squibb, προκειμένου να εξελίξουμε αυτόν τον πιθανό συνδυασμό». Η προγραμματισμένη έναρξη της κλινικής μελέτης Φάσης ΙΙ ακολουθεί την ολοκλήρωση της αξιολόγησης ασφάλειας της πειραματικής συνδυαστικής αγωγής από την κλινική μελέτη Φάσης Ι. Υπό την παρούσα συμφωνία, η MSD θα διεξάγει την κλινική μελέτη Φάσης ΙΙ. Στο πλαίσιο της παρούσας συνεργασίας δεν καλύπτεται ε-

/ Μάιος 2013

πιπλέον δραστηριότητα κλινικής ανάπτυξης. Περισσότερες λεπτομέρειες για τη συνεργασία δεν γνωστοποιήθηκαν. Το MK-5172 είναι ένας αναστολέας της μη δομικής πρωτεΐνης NS3/4A που χορηγείται από το στόμα, ο οποίος, προς το παρόν, αξιολογείται σε συνδυασμό με άλλες εγκεκριμένες και πειραματικές φαρμακευτικές αγωγές σε κλινικές μελέτες Φάσης ΙΙ. Αυτό περιλαμβάνει όλα τα δια του στόματος χορηγούμενα φάρμακα σε συνδυασμό με MK-8742 (τον πειραματικό αναστολέα της NS5A της MSD που χορηγείται δια του στόματος). Το Daclatasvir είναι ένας αναστολέας NS5A, ο οποίος μελετάται εκτενώς ως βασικό συστατικό, με δυνατότητα άμεσης αντιικής δράσης (DAA) σε θεραπευτικές αγωγές της ηπατίτιδας C. Μέχρι σήμερα, έχει μελετηθεί σε περισσότερους από 4.100 ασθενείς και βρίσκεται σε Φάση ΙΙΙ ανάπτυξης.

Νέα εμπορική πλατφόρμα για την UCB

6.

Η φαρμακοβιομηχανία UCB επέλεξε τη λύση e-detailing της LEAP, για την προώθηση των ιατροφαρμακευτικών προϊόντων της από τους επιστημονικούς συνεργάτες και τους ιατρικούς επισκέπτες. Η πλατφόρμα e-detailing της LEAP θα υλοποιηθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, σε 24 χώρες

Η

συγκεκριμένη πλατφόρμα δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας και διανομής διαδραστικού επικοινωνιακού υλικού, συλλογής πληροφοριών μέσω ερωτηματολογίων, κεντροποιημένου συστήματος διανομής αρχείων, συστήματος καταγραφής στατιστικών, αναφορών και αποτελεσμάτων (reports, analytics & metrics). Η επιλογή της LEAP ως κεντρικού παρόχου ενιαίας λύσης e-detailing για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες δραστηριοποιείται η UCB, ήταν απόρροια τριών παραγόντων: 1. Της υψηλής ποιότητας της παρεχόμενης υπηρεσίας 2. Της γρήγορης ανταπόκρισης και της ευελιξίας της LEAP στις ανάγκες της αγοράς του φαρμακευτικού μάρκετινγκ και, τέλος, 3. Της ήδη επιτυχημένης συνεργασίας της

LEAP με την UCB Ελλάδος από το 2011 Η LEAP ιδρύθηκε το 2005, με στόχο την παροχή εξειδικευμένων και καινοτόμων λύσεων στον χώρο των εφαρμογών πληροφορικής, που κυμαίνονται από τη δημιουργία διαδικτυακών πυλών, e-learning app, διαδικτυακών διαφημίσεων, κοινωνικής δικτύωσης και ψηφιακών εκδόσεων. Από το 2010 η LEAP ειδικεύτηκε στην ανάπτυξη εφαρμογών για φορητές συσκευές, προσφέροντας τη δική της λύση και σε iOs, αλλά και android. Η LEAP σήμερα κατέχει ηγετική θέση στην ελληνική αγορά στην ανάπτυξη εφαρμογών για iPad, iPhone και android, καθώς επίσης και στην υλοποίηση ψηφιακών διαδραστικών εκδόσεων. Με τη χρήση ιδιόκτητης καινοτόμου πλατφόρμας και του μοναδικού εικαστικού σχεδιασμού, η LEAP έκανε αισθητή την παρουσία της στον φαρμακευτικό και τουριστικό κλάδο.

61

Οικονομική επικαιρότητα

7. Στη Μαδρίτη της Ισπανίας πραγματοποιήθηκε φέτος το «13ο Ευρωπαϊκό Στρογγυλό Τραπέζι για τη νόσο Fabry» (13th European Fabry Disease Roundtable). Η νόσος Fabry είναι ένα σπάνιο κληρονομούμενο νόσημα, που σχετίζεται με το χρωμόσωμα Χ, και εκτιμάται ότι επηρεάζει περίπου 1 στα 117.000 άτομα του γενικού πληθυσμού

Τ

ο «Στρογγυλό Τραπέζι» αποτελεί μια επιστημονική συνάντηση που συγκεντρώνει περισσότερους από 200 συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο, στους οποίους συγκαταλέγονται γιατροί, ακαδημαϊκοί, ερευνητές και εκπρόσωποι οργανώσεων ασθενών. Η εκδήλωση πραγματοποιείται με την υποστήριξη της Genzyme.

Το θέμα της φετινής συνάντησης ήταν η «Βελτίωση της εξειδικευμένης φροντίδας για τη νόσο Fabry», με ιδιαίτερη έμφαση στην πολυπαραμετρική περίθαλψη και σε νέα δεδομένα και απόψεις σχετικά με τη διάγνωση και την αντιμετώπιση των ασθενών με νόσο Fabry. «Παρέχοντας μια πλατφόρμα τόσο για τους γιατρούς που θεραπεύουν ασθενείς Fabry όσο και για γιατρούς που πρόσφατα έχουν ξεκινήσει να ασχολούνται με τη νόσο Fabry, έχουμε την ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή και να συγκροτήσουμε μια κοινότητα ώστε να διδαχθούμε ο ένας από τον άλλο, να ανταλλάξουμε γνώσεις για τη διαδικασία της διάγνωσής και την κλινική διαχείριση της νόσου, με στόχο τη βελτιστοποίηση της φροντίδας του ασθενούς», δήλωσε

To Metropolitan Hotel Athens – Chandris είναι το πρώτο ξενοδοχείο σε παγκόσμιο επίπεδο που θα πιστοποιηθεί ως «Medical Tourism Friendly Hotel» (MTFH) από την TÜV Rheinland Hellas. Η απονομή του πιστοποιητικού θα γίνει στις 13 Ιουνίου 2013, σε ειδική εκδήλωση, κατά την οποία θα παρουσιαστούν στη διεθνή τουριστική αγορά οι προδιαγραφές MTFH, θα αναλυθεί εκτενώς η δομή του συστήματος διαχείρισης ιατρικών τουριστών ή διεθνών ασθενών σε μονάδες φιλοξενίας, και θα διανεμηθεί επισήμως για πρώτη φορά το πλαίσιο προδιαγραφών MTFH στο ευρύ κοινό. Η TÜV Rheinland Hellas, μέλος του διεθνούς δικτύου TUV Rheinland Group, εκπόνησε ένα εξειδικευμένο πλαίσιο προδιαγραφών ποιότητας και ασφάλειας, το οποίο στοχεύει στην αποτελεσματική διαχείριση του ιατρικού τουρίστα ή του διεθνούς ασθενή στους χώρους φιλοξενίας. Το εν λόγω σύστημα προδιαγραφών οργάνωσης MTFH, μοναδικό και καινοτόμο

62

Διεθνής συνάντηση

/ Μάιος 2013

παγκοσμίως, είναι ταυτόχρονα εγκεκριμένο από τον Διεθνή Οργανισμό Πιστοποίησης Ιατρικών Υπηρεσιών TEMOS International, τον μοναδικό διεθνώς πάροχο με εξειδίκευση και αναγνώριση στην πιστοποίηση υπηρεσιών ιατρικού τουρισμού στον κόσμο. Το 2011 τουλάχιστον 3 εκατομμύρια ταξίδια πραγματοποιήθηκαν από Ευρωπαίους πολίτες για λόγους ιατρικούς/ευεξίας, σε συνδυασμό με τις διακοπές τους. Από αυτά, 2 εκατομμύρια ταξίδια φαίνεται να πραγματοποιήθηκαν αποκλειστικά για ιατρικούς λόγους. Το μέγεθος της παγκόσμιας αγοράς ανέρχεται με στοιχεία του 2009 - 2010, σε 30 δισεκατομμύρια, βασιζόμενο σε περίπου 5 εκατομμύρια ασθενείς που ξοδεύουν παγκοσμίως, κατά μέσο όρο, 6.000 δολ. ανά περίπτωση, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών μετακίνησης και διαμονής. Η εσωτερική σχέση δαπανών ιατρικών υπηρεσιών έναντι υπηρεσιών ταξιδίου και φιλοξενίας, συμπεριλαμβανομένων και των συνοδών, προσδιορίζε-

ο Δρ Franco Cecchi, αναπληρωτής καθηγητής καρδιολογίας του Πανεπιστημίου της Φλωρεντίας στην Ιταλία και προεδρεύων της φετινής «Στρογγυλής Τράπεζας». «Το Στρογγυλό Τραπέζι για τη νόσο Fabry συνιστά μια μοναδική ευκαιρία, ώστε να έρθουν σε επαφή ειδικοί από ολόκληρο τον κόσμο και να ανταλλάξουν ιδέες, να συζητήσουν και να ενισχύσουν περαιτέρω την κατανόησή μας σχετικά με αυτήν τη νόσο», δήλωσε ο επικεφαλής του τμήματος Σπάνιων Νόσων της Genzyme, Rogerio Vivaldi, MD. «Ενώ συνεχίζουμε να κατανοούμε καλύτερα τον αρτιότερο τρόπο για να προσφέρουμε φροντίδα στους ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο Fabry, δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στο πώς η υιοθέτηση μιας πολυπαραμετρικής προσέγγισης μπορεί να βελτι-

ται κατά μέσο όρο στο 1:1. Με βάση τα ανωτέρω, υπολογίζεται ότι περίπου 650.000 Αμερικανοί ταξίδεψαν εκτός ΗΠΑ για να λάβουν υπηρεσίες ιατρικής φροντίδας. Στον αριθμό αυτόν δεν περιλαμβάνονται οι αριθμοί των ταξιδιωτών σε προορισμούς ευεξίας-spa ή αυτοί που ταξιδεύουν για διαγνωστικούς προληπτικούς ελέγχους. Εκτιμάται ότι ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας αγοράς του ιατρικού τουρισμού αγγίζει το 25-35%. Ο ισχυρότερος φόβος για τον τουρίστα που επισκέπτεται την Ελλάδα, ακόμα και χωρίς εμφανή προβλήματα υγείας, είναι η διαχείριση ενός έκτακτου περιστατικού, που μπορεί να προκύψει από παθολογικά αίτια ή ατύχημα. Ταυτόχρονα λειτουργικοί ασθενείς από διάφορες χώρες επιθυμούν να επισκεφθούν τη χώρα μας, αλλά διστάζουν και αναζητούν βάσιμα πειστήρια αναφορικά με την ασφαλή και ποιοτική διαμονή τους. Η ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχα-

για τη νόσο Fabry ώσει επίσης το θεραπευτικό αποτέλεσμα». Η νόσος Fabry οφείλεται στη γενετική ανεπάρκεια ενός ενζύμου γνωστού ως άλφαγαλακτοσιδάση Α (alpha-GAL) και χαρακτηρίζεται από την υπερβολική συσσώρευση του λιπιδίου GL-3 σε διάφορα όργανα και ιστούς. Τα σημεία και τα συμπτώματα αρχίζουν στην παιδική ηλικία και οδηγούν σε

προοδευτική εμφάνιση επιπλοκών απειλητικών για τη ζωή, που σχετίζονται με τους νεφρούς, την καρδιά τα αγγεία και τον εγκέφαλο. Ως αποτέλεσμα, οι ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο Fabry συνήθως εμφανίζουν μειωμένη διάρκεια ζωής, και συχνά τα παιδιά αντιμετωπίζουν ένα σημαντικό ποσοστό πόνου και αναπηρίας.

νίας, σήμερα, εξαρτάται σημαντικά από τον βαθμό αξιοπιστίας, αλλά κυρίως από το αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς που αυτή εκπέμπει έναντι των επισκεπτών στη χώρα μας. Ταυτόχρονα, η διαμόρφωση ενός διεθνούς προφίλ των υπηρεσιών τουρισμού και υγείας, είναι σε θέση να αναπτύξει εναλλακτικές αγορές-στόχους, με αποτέλεσμα την οικονομική ανέλιξη και για τους δύο αυτούς κλάδους. Η ανάδειξη ενός ισχυρού και αναγνωρισμένου δικτύου ξενοδοχειακών μονάδων φιλικών προς τον διεθνή ασθενή – Medical Tourism Friendly Hotels, πρέπει να αποτελεί τη βασική προτεραιότητα της βιομηχανίας του τουρισμού τα επόμενα χρόνια. Ταυτόχρονα ο τομέας της υγείας θα αναπτυχθεί σημαντικά και θα μεγαλώσει στο πλευρό του ελληνικού τουρισμού, αφού για την ανάπτυξη του δικτύου Medical Tourism Friendly Hotels απαιτείται η σύμπραξη με πιστοποιημένες δομές υγείας και αναγνωρισμένους επαγγελματίες του κλάδου.

63

Οικονομική επικαιρότητα

9.

Νέο Centrum Performance Επειδή ο σύγχρονος και έντονος τρόπος ζωής απαιτεί, όλο και περισσότερο, μέγιστες αποδόσεις, η Pfizer Consumer Healthcare κυκλοφορεί και στην ελληνική αγορά το νέο Centrum Performance

Π

ρόκειται για μια νέα πολυβιταμίνη της σειράς Centrum, με πλήρη σύνθεση βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων, με την προσθήκη των φυτικών συστατικών Ginseng και Ginkgo biloba. Τα Ginseng και Ginkgo biloba, όπως επίσης και τα υψηλά επίπεδα βιταμινών του συμπλέγματος Β που περιέχονται στο Centrum Performance, συμβάλλουν στην ενίσχυση της πνευματικής και σωματικής απόδοσης. Συγκεκριμένα: Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β συμμετέχουν στη μεταβολική μετατροπή των πρωτεϊνών, λιπών και υδατανθράκων σε ενέργεια, η οποία είναι απαραίτητη για να μπορεί ο οργανισμός να εκτελέσει τις διάφορες δραστηριότητες και ζωτικές λειτουργίες του. Το Ginseng προέρχεται από τη ρίζα του ασιατικού φυτού Panax ginseng και χρησιμοποιείται ευρέως, εδώ και χιλιάδες χρόνια, για τις μοναδικές θεραπευτικές, προστατευτικές και τονωτικές ιδιότητές του.

64

/ Μάιος 2013

Το Ginkgo biloba προέρχεται από το αρχαιότερο δέντρο στον κόσμο, το δέντρο Ginkgo. Είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό. Με βάση τα δεδομένα κλινικών μελετών, το Ginkgo μπορεί να βελτιώσει τη συγκέντρωση, την προσοχή και τη γενική διάθεση, συμπεριλαμβανομένης της εγρήγορσης και της ηρεμίας. Το Centrum Performance απευθύνεται σε ανθρώπους με σύγχρονο και απαιτητικό τρόπο ζωής, που λόγω εργασίας ή άθλησης έχουν έντονη φυσική δραστηριότητα. Επίσης, συνιστάται η χρήση του σε περιόδους ανάρρωσης, εντατικής μελέτης, stress, κ.λπ.

Η Γραμμή Βοηθείας ΥποΣΤΗΡΙΖΩ τώρα και στο Skype!

10.

Η Γραμμή Βοηθείας ΥποΣΤΗΡΙΖΩ, του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, επεκτείνει τη λειτουργία της τώρα και στο Skype, προσφέροντας συμβουλευτική υποστήριξη σε παιδιά, εφήβους και τις οικογένειές τους καθημερινά, Δευτέρα-Παρασκευή, και ώρες 16:00-17:00

Σ

το πλαίσιο της προώθησης πιο άμεσων και προσωπικών μορφών επικοινωνίας με τα παιδιά και τους εφήβους, η δημιουργία λογαριασμoύ Skype της Γραμμής (YpoSTIRIZO 8001180015) στοχεύει στο να εγκαινιάσει μια πλατφόρμα διαλόγου πιο κοντά στις ανάγκες των νέων, ώστε να μπορέσουν να θίξουν θέματα συμπεριφορών εξάρτησης, προβλήματα με σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και οτιδήποτε τους απασχολεί στο διαδίκτυο.

Η Γραμμή Βοηθείας 800 11 800 15, κατά την περίοδο λειτουργίας της από τον Σεπτέμβριο του 2009 έως και τον Δεκέμβριο του 2012 δέχτηκε συνολικά 4.900 αιτήματα, με το 85% να προέρχονται μέσα από τηλεφωνική επικοινωνία και κυρίως από ενήλικες, με ποσοστό 81%. Ακολούθησαν οι επαγγελματίες με ποσοστό 11% και οι ανήλικοι με ποσοστό 8%. Υπενθυμίζεται πως το εξειδικευμένο προσωπικό της Γραμμής παρέχει υποστήριξη και συμβουλές για θέματα που σχετίζονται με τη χρήση του διαδικτύου, του κινητού τη-

λεφώνου και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών (παρενόχληση, συμπεριφορές εξάρτησης, επιβλαβές περιεχόμενο, εκφοβισμός, παιδοφιλία, κ.ά.) καθημερινά από Δευτέρα έως Παρασκευή και ώρες 09:00 – 15:00, είτε καλώντας στον αριθμό χωρίς χρέωση για αστικές και υπεραστικές κλήσεις 800 11 800 15 είτε αποστέλλοντας ηλεκτρονικό μήνυμα στο help@saferinternet.gr. Για να επικοινωνήσει κανείς μέσω Skype με τη Γραμμή, θα πρέπει να δημιουργήσει, εάν δεν έχει ήδη, λογαριασμό στη διεύθυνση http://www.skype.com/el/

65

ΕΡΕΥΝΑ

• Το συχνότερο νόσημα, από το οποίο υποφέρει η πλειοψηφία των ατόμων, είναι η υπερχοληστερολαιμία • Ο συχνότερος λόγος που επισκέπτονται τα άτομα τις υπηρεσίες υγείας είναι η συνταγογράφηση/θεραπεία

Hellas Health V

Πέφτει η ποιότητα ζωής των Ελλήνων Σε σχέση με το 2010, έχει μειωθεί το ποσοστό των ατόμων που αξιολογούσαν την κατάσταση της υγείας του ως "εξαιρετική" και έχει αυξηθεί το ποσοστό των ατόμων που αξιολογούν την υγεία τους ως "καλή"

Α

νησυχητικά είναι τα ευρήματα που προέκυψαν από την τελευταία πανελλαδική έρευνα Hellas Health V του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής, η οποία υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, επικεφαλής του οποίου είναι ο καθηγητής κ. Γ. Τούντας. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία Kapa Research σε δείγμα 1.087 ατόμων από τον ενήλικο ελληνικό πληθυσμό (ηλικίας 18 ετών και άνω, βάσει της απογραφής 2001 της ΕΣΥΕ), κατά την περίοδο Δεκέμβριος 2012-Ιανουάριος 2013. Το δείγμα για την παρούσα μελέτη επιλέχθηκε

66

με τη μέθοδο της πολυσταδιακής δειγματοληψίας, με χρήση quota ως προς τη γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού, το φύλο και την ηλικία. Η συλλογή των δεδομένων έγινε με τηλεφωνικές συνεντεύξεις σε νοικοκυριά, με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου. Με βάση τα αποτελέσματα, το συχνότερο

/ Μάιος 2013

67

ΕΡΕΥΝΑ

Από τις παρακάτω δραστηριότητες που μπορεί να κάνετε στη διάρκεια μίας συνηθισμένης ημέρας, θα ήθελα να μου πείτε εάν και κατά πόσο η κατάσταση της υγείας σας σήμερα περιορίζει αυτές τις δραστηριότητες: Μέτριας έντασης δραστηριότητες, όπως η μετακίνηση ενός τραπεζιού, το σπρώξιμο μιας ηλεκτρικής σκούπας, ο περίπατος στην εξοχή ή οι ρακέτες στην παραλία

Όταν ανεβαίνετε μερικές σκάλες

Κατά τη διάρκεια των 4 τελευταίων εβδομάδων, κατά πόσο ο πόνος εμπόδισε τις

Γενικά θα λέγατε ότι η υγεία σας είναι:

νόσημα από το οποίο υποφέρει η πλειοψηφία των ατόμων είναι η υπερχοληστερολαιμία (15,8%) και ακολουθούν η υπέρταση (12,8%), οι αγχώδεις διαταραχές (12,2%), η κατάθλιψη (9,4%) και η οστεοαρθρίτιδα (8,2%). Από την άλλη, ο συχνότερος λόγος που επισκέπτονται τα άτομα τις υπηρεσίες υγείας είναι η συνταγογράφηση/θεραπεία (42,7%) και οι οξείες καταστάσεις (31,9%) και μόνο το 25,4% για υπηρεσίες πρόληψης. Όσον αφορά στην ποιότητα ζωής, η πλειοψηφία των ατόμων (42,6%) θεωρεί ότι έχει καλή υγεία, ενώ το 37,1% αξιολογεί την υγεία του ως «πολύ καλή», το 10,7% ως «μέτρια», το 3,7% ως «κακή» και μόνο το 5,8% ως «εξαιρετική». Με βάση τα ευρήματα της έρευνας Hellas Health ΙΙΙ (2010), φαίνεται ότι η πλειοψηφία των ατόμων το 2010 αξι-

68

/ Μάιος 2013

Πόσο καιρό τις 4 τελευταίες εβδομάδες:

Νιώθατε ήρεμος/η και γαλήνιος/α;

Είχατε μεγάλη ενεργητικότητα;

Νιώθατε απελπισμένος/η και μελαγχολικός/η;

Η κατάσταση της σωματικής σας υγείας ήταν τέτοια, ώστε να δημιουργήσει κάποιο από τα παρακάτω προβλήματα;

Καταφέρατε να κάνετε λιγότερα από όσα θα θέλατε

Περιορίσατε το είδος της δουλειάς ή των καθημερινών δραστηριοτήτων σας

συνηθισμένες σας δουλειές (εξωτερικές δουλειές και δουλειές του σπιτιού);

ολογούσε την κατάσταση της υγείας του ως «πολύ καλή» σε ποσοστό 33,3%, το 26,5% ως «καλή», το 16,2% ως «μέτρια» και το 6% ως «κακή», ενώ το 17,9% ως εξαιρετική. Παρατηρούμε ότι σε σχέση με το 2010, έχει μειωθεί το ποσοστό των ατόμων που αξιολογούσαν την κατάσταση της υγείας τους ως «εξαιρετική» και έχει αυξηθεί το ποσοστό των ατόμων που αξιολογούν την υγεία τους ως «καλή» και «πολύ καλή». Αυτό πιθανά να μη φαίνεται ανησυχητικό εκ πρώτης όψεως, ωστόσο αν ληφθεί υπόψη ότι η αυτοαξιολόγηση της κατάστασης της υγείας του ατόμου αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους δείκτες για την ποιότητα ζωής που σχετίζεται με την υγεία, διαπιστώνουμε ότι έχουν αυξηθεί τα άτομα που αισθάνονται ότι υπάρχει έκπτωση της κατάστασης της υγείας τους σε χαμηλότερο επίπεδο.

Ό

σον αφορά στην ποιότητα ζωής, η πλειοψηφία των ατόμων (42,6%) θεωρεί ότι έχει καλή υγεία, ενώ το 37,1% αξιολογεί την υγεία του ως «πολύ καλή», το 10,7% ως «μέτρια», το 3,7% ως «κακή» και μόνο το 5,8% ως «εξαιρετική»

Κατά τη διάρκεια των 4 τελευταίων εβδομάδων, για πόσο καιρό η σωματική σας υγεία ή τα συναισθηματικά σας προβλήματα εμπόδισαν τις κοινωνικές σας δραστηριότητες (όπως επισκέψεις σε συγγενείς και φίλους);

Στη διάρκεια των 4 τελευταίων εβδομάδων, τα συναισθηματικά σας προβλήματα (όπως μελαγχολία ή άγχος) ήταν τέτοια, ώστε να δημιουργήσουν στη δουλειά σας ή στις καθημερινές σας δραστηριότητες κάποιο από τα παρακάτω προβλήματα;

Καταφέρατε να κάνετε λιγότερα από όσα θα θέλατε

Δεν κάνατε τη δουλειά σας ή τις άλλες δραστηριότητες τόσο προσεκτικά όσο συνήθως

69

ΕΡΕΥΝΑ

H

αύξηση των ανισοτήτων στην υγεία, λόγω της οικονομικής κρίσης, έχει πολύ σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία και την ποιότητα ζωής των ατόμων, όπως αποτυπώνεται και στα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας

Στο πλαίσιο της πρόσφατης έρευνας Hellas Health V, ποσοστό 15,5% του πληθυσμού, δήλωσε πως εξαιτίας της σωματικής του κατάστασης, περιορίστηκε σημαντικά η καθημερινή του λειτουργικότητα, ενώ ποσοστό 35,8% δήλωσε πως εξαιτίας της συναισθηματικής του κατάστασης, παραβλάφθηκε και η καθημερινή του λειτουργικότητα, σε βαθμό που δεν κατόρθωνε να διεκπεραιώσει τις καθημερινές του δραστηριότητες. Ακόμη, αντιπαραβάλλοντας την κατάσταση της ψυχικής υγείας των ατόμων, όπως αποτυπώνεται με βάση τα αποτελέσματα των ερευνών Hellas Health V (2013) και Hellas Health III (2010), παρατηρούμε ότι, γενικά, τα άτομα την αξιολογούν ως χειρότερη σε σχέση με το 2010. Ειδικότερα, υπάρχει ελαφρά μείωση στο ποσοστό των ατόμων που αισθάνονται συχνά ηρεμία (Πάντα: 14,5%-2010, 6,6%-2013, Τις πιο πολλές φορές: 30,3%-2010, 29,5%-2013, Αρκετά συχνά: 28,9%-2010, 19,2%-2013, Μερικές φορές: 17,3%-2010, 22,8%-2013, Όχι συχνά: 7,5%-2010, 14,7%-2013, Ποτέ: 1,5%-2010, 7,2%-2013) και ενεργητικότητα (Πάντα: 16,3%-2010, 11,2%-2013, Τις πιο πολλές φορές: 28,4%-2010, 26,4%-2013, Αρκετά συχνά: 25,5%-2010, 28,9%-2013, Μερικές φορές:16,7 %-2010, 17,1%-2013, Όχι συχνά: 10,01%-2010, 15,4%-2013, Ποτέ:3 %-2010, 1%-2013), ενώ έχει αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων που δηλώνουν ότι δεν αισθάνονται ποτέ ήρεμοι. Αντίστοιχα, έχει αυξηθεί αρκετά ο αριθμός των ατόμων που αισθάνονται απελπισμένοι και μελαγχολικοί πάντα ή σχεδόν πάντα και έχει μειωθεί, σε μεγάλο βαθμό, το ποσοστό των ατόμων που δηλώνει ότι δεν αισθάνεται ποτέ απελπισία και μελαγχολία (Πάντα: 1,2 %-2010, 5%-2013, Τις πιο πολ-

70

/ Μάιος 2013

λές φορές: 3,9%-2010, 13,2%-2013, Αρκετά συχνά:6,5 %-2010, 12,9%-2013, Μερικές φορές: 16,4%-2010, 27,2%-2013, Όχι συχνά: 24,4%-2010, 19,9%-2013, Ποτέ: 47,5%2010, 21,8%-2013). Η οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις που συνεπάγεται, παρέχουν ένα ικανοποιητικό πλαίσιο ερμηνείας για τα παραπάνω αποτελέσματα. Οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης είναι πολύπλευρες: εκκινούν από την ανεργία που πλήττει τους ανθρώπους σε ατομικό επίπεδο, περιορίζοντας την πρόσβασή τους τόσο σε υγιεινές επιλογές όσο και στις υπηρεσίες υγείας, και εκτείνονται ως το σύστημα υγείας. Το σύστημα υγείας αντιμετωπίζει τα δύο τελευταία χρόνια αυξημένη ζήτηση λόγω της αδυναμίας των ατόμων να πληρώσουν ιδιωτικά για βασικές υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, όπως γινόταν στο παρελθόν. Από την άλλη, ο αποσπασματικός τρόπος που επιχειρείται ο αναπροσανατολισμός του συστήματος υγείας, συμβάλλει σε περαιτέρω στρεβλώσεις και σε μειωμένη ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, με αποτέλεσμα να μην καλύπτονται έγκαιρα, κατάλληλα και επαρκώς οι ανάγκες υγείας του πληθυσμού. Επιπλέον, η αύξηση των ανισοτήτων στην υγεία λόγω της οικονομικής κρίσης, έχει πολύ σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία και την ποιότητα ζωής των ατόμων, όπως αποτυπώνεται και στα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας έχει τεθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Alma Ata Declaration) από το 1979 ως το θεμέλιο για τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων στην υγεία, την πρόληψη και την προαγωγή της υγείας του πληθυσμού.•••

71

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Το 20% των ανδρών στη χώρα μας πίνει περισσότερα από 3 αλκοολούχα ποτά την ημέρα • Το 3% των γυναικών στη χώρα μας πίνει περισσότερα από 2 ποτά την ημέρα

Τα σημάδια της κρίσης στην υγεία των Ελλήνων Τα ευρήματα στο ρεπορτάζ προκύπτουν από έρευνες του Πανεπιστημίου Αθηνών για το βαθμό στον οποίο επηρεάζει η οικονομική ύφεση τη ζωή και την υγεία των Ελλήνων

Α

ύξηση των περιστατικών άγχους, της κατάθλιψης, της κατανάλωσης καπνού, οινοπνεύματος και άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών, παρατηρείται στην Ελλάδα κυρίως λόγω της κρίσης. Οι Έλληνες ανησυχούν για την υγεία τους, ενώ πολλοί φοιτητές δηλώνουν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν επαρκώς στις απαιτήσεις του Πανεπιστημίου! Τα ευρήματα αυτά προκύπτουν από έρευνες του Πανεπιστημίου Αθηνών για τον βαθμό στον οποίο επηρεάζει η οικονομική ύφεση τη ζωή και την υγεία των Ελλή-

72

νων και παρουσιάστηκαν στο 39ο ετήσιο συνέδριο της Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών (ΙΕΑ) που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην Αθήνα. Σύμφωνα με τον Καθηγητή Παθολογίαςκαι Πρόεδρο της Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών, κ. Αθανάσιο Σκουτέλη: «φιλοδοξούμε να παρέμβουμε με υπευθυνότητα στα προβλήματα της κοινωνίας και να παράσχουμε επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες και στοιχεία, που είναι απαραίτητα προκειμένου η Πολιτεία να εστιάσει αποτελεσματικά τις προσπάθειές της στην

/ Μάιος 2013

73

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η

κατάσταση της υγείας του ελληνικού πληθυσμού επιδεινώθηκε μέσα στην περίοδο της κρίσης κατά 10 περίπου ποσοστιαίες μονάδες της κλίμακας του "Υγειόμετρου"

παθογένεια και θεραπεία της σημερινής ζοφερής πραγματικότητας», συμπληρώνοντας: «πρόθεσή μας ως Ιατρική Επιστημονική Εταιρεία, είναι να αποκτήσουν όλοι οι Έλληνες αλλά και οι εμπλεκόμενοι με την υγεία την αναγκαία γνώση προκειμένου να διέλθουν την κρίση με τις λιγότερες δυνατές επιπτώσεις επί της σωματικής και της ψυχικής τους υγείας». Ο Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής της Υγείας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Κυριάκος Σουλιώτης έδωσε στη δημοσιότητα στοιχεία από σειρά δειγματοληπτικών μελετών του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) του Πανεπιστημίου Αθηνών σε τυχαία και αντιπροσωπευτικά πανελλαδικά δείγματα, τα οποία έχουν καταδείξει στατιστικά σημαντική αύξηση της επικράτησης της μείζονος κατάθλιψης στο γενικό πληθυσμό, καθώς και της αυτοκτονικότητας τη χρονική περίοδο 2008-2011. Το 2011 σχεδόν όλες οι ομάδες του πληθυσμού εμφανίζονται ευάλωτες στην εκδήλωση μείζονος κατάθλιψης, ενώ τα υψηλά επίπεδα οικονομικής δυσχέρειας έχουν βρεθεί να αποτελούν παράγοντα επικινδυνότητας για την εμφάνιση κατάθλιψης και αυτοκτονικότητας. Ο κ. Σουλιώτης παρέθεσε παρόμοια ευρήματα τα οποία εντοπίζονται και σε τυχαίο δείγμα ανέργων, εγγεγραμμένων στον ΟΑΕΔ, κατά τους πρώτους μήνες του 2013, ενώ υπογράμμισε ότι η Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη του ΕΠΙΨΥ κατέγραψε το πρώτο εξάμηνο του 2010 απότομη αύξηση στο ποσοστό κλήσεων με άμεση ή έμμεση αναφορά στην οικονομική κρίση. Σε άλλη έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών, που έγινε υπό την ερευνητική ευθύνη

74

/ Μάιος 2013

του Καθηγητή κ. Ι. Υφαντόπουλου, σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 6.000 ατόμων, προέκυψε ότι η κατάσταση της υγείας του ελληνικού πληθυσμού επιδεινώθηκε μέσα στην περίοδο της κρίσης κατά 10 περίπου ποσοστιαίες μονάδες της κλίμακας του «Υγειόμετρου». Αυτό σημαίνει ότι πριν από τη οικονομική ύφεση οι πολίτες αξιολογούσαν την υγεία τους στο 86,06 της κλίμακας του «Υγειόμετρου», ενώ μετά την κρίση η αξιολόγηση ανέρχεται στο 76,7. Στην ίδια έρευνα, ένα μεγάλο ποσοστό των ερωτηθέντων (77.4%) δηλώνει ότι η οικονομική τους κατάσταση έχει επιδεινωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια λόγω της ύφεσης. Παράλληλα οι Έλληνες δεν ικανοποιούνται από το εργασιακό τους περιβάλλον και δεν βλέπουν να υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες απασχόλησης. Σε ό,τι αφορά τους φοιτητές, ο ένας στους δύο (ποσοστό 46%) που ερωτήθηκε δηλώνει ότι η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει σημαντικά την απόδοσή του στα μαθήματα. Σοκαριστικά είναι και τα στοιχεία τα οποία έδωσε στη δημοσιότητα ο κος Σ. Π. Ντουράκης, Παθολόγος – Ηπατολόγος, Καθηγητής της Β’ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου της Αθήνας “Ιπποκράτειο” σχετικά με τη χρήση του αλκοόλ από τον ελληνικό πληθυσμό. Σύμφωνα με αυτά: Το 20% των ανδρών στη χώρα μας πίνει περισσότερα από 3 αλκοολούχα ποτά την ημέρα. Το 3% των γυναικών στη χώρα μας πίνει περισσότερα από 2 ποτά την ημέρα. Σε κατάσταση μέθης έχει βρεθεί, τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του, ένα στα τρία αγόρια και το 20% των κοριτσιών που βρίσκονται στην εφηβεία

Υπερβολική κατανάλωση αλκοολούχων ποτών (περισσότερα από 5 ποτά τη φορά), για τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, αναφέρουν ότι έχουν κάνει το 43% των αγοριών και το 30% των κοριτσιών. Από το ποτό απέχουν μόλις το 8% των ανδρών και το 30% των γυναικών. Ανησυχητικά είναι και τα στοιχεία για τη σημαντική αύξηση του ποσοστού των δεκαπεντάχρονων μαθητών που καταναλώνουν οινοπνευματώδη σε εβδομαδιαία βάση. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη (2010) Πανελλήνια Έρευνα HBSC του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την Ελλάδα: Ένας στους τρεις 15χρονους καταναλώνει κάποιο οινοπνευματώδες ποτό τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Ένα στα τέσσερα αγόρια και ένα στα πέντε κορίτσια ηλικίας 15 ετών πίνουν σε κάθε «έξοδό» τους τουλάχιστον 3 ποτά. Το 5,7% και το 2,3% των 15χρονων αγοριών και κοριτσιών, αντίστοιχα, αναφέρουν τουλάχιστον 3 περιστατικά μέθης τις τελευταίες 30 ημέρες. Τα αγόρια πίνουν περισσότερο από τα κορίτσια. Οι δύο στους πέντε εφήβους, ηλικίας 15 ετών, έχουν μεθύσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Την ανάγκη διερεύνησης του ρόλου των συμπληρωμάτων διατροφής επεσήμανε η κα Θ. Ψαλτοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, «τόσο στη χρήση τους σε καθημερινή βάση, όσο και σε επίπεδο υπερκατανάλωσης η οποία ενδεχομένως να οδηγεί σε οικονομικό ή και υγειονομικό βάρος τις κοινωνίες». Τα χαμηλότερα ποσοστά χρήσης συμπληρωμάτων διατροφής εμφανίζει η Ελλάδα μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, με

2% για τους άνδρες και 6,7% για τις γυναίκες. “Πρωταθλήτρια” στον τομέα αυτόν αναδεικνύεται η Δανία, με 51% για τους άνδρες και 65,8% για τις γυναίκες. Σε κάθε περίπτωση, οι βόρειες ευρωπαϊκές χώρες σημειώνουν υψηλότερη κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής, σε σύγκριση με τις νότιες χώρες, υπογράμμισε η κα Ψαλτοπούλου, και επεσήμανε ότι στις χώρες της Ευρώπης παρατηρούνται χαμηλότερα ποσοστά κατανάλωσης συμπληρωμάτων διατροφής, σε σχέση με τις ΗΠΑ. Από την πλευρά του, ο κ. Διονύσιος Φιλιώτης, Πρόεδρος EPhForT και Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ ΛΙΛΛΥ ΑΕΒΕ ανέφερε ότι 488 αρχικές κλινικές μελέτες και 1.507 τροποποιήσεις κλινικών μελετών αξιολογήθηκαν και έλαβαν γνωμάτευση από τον Ιούνιο του 2010 έως τον Απρίλιο του 2013 στη χώρα μας. Έκανε λόγο για «νοοτροπίες, αρρυθμίες, αναστολές και καθυστερήσεις στην εκτέλεση των κλινικών μελετών στην Ελλάδα, κατά τρόπο που, όταν αρχίζουμε στη χώρα μας μια κλινική μελέτη, οι άλλες χώρες να έχουν τελειώσει. Συνέπεια τούτου, είναι τα συμπεράσματα της Ελλάδας να είναι άχρηστα και αχρησιμοποίητα». Για την αντιμετώπιση αυτών των καθυστερήσεων και αρρυθμιών, ελήφθησαν συγκεκριμένα μέτρα ειδικότερα στην κατεύθυνση διαμόρφωσης μιας Υπουργικής Απόφασης στην οποία απλουστεύονται, κωδικοποιούνται και ελαχιστοποιούνται οι διαδικασίες σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ενώ παράλληλα καθορίζονται συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και νομιμοποιείται για πρώτη φορά η χρηματοδότηση των νοσηλευτικών ιδρυμάτων που πραγματοποιούνται οι έρευνες.•••

Α

νησυχητικά είναι και τα στοιχεία για τη σημαντική αύξηση του ποσοστού των δεκαπεντάχρονων μαθητών που καταναλώνουν οινοπνευματώδη σε εβδομαδιαία βάση

75

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

• Η καταπολέμηση της φαρμακοδιέγερσης «σκοπεί στη διατήρηση, πρώτον, του αθλητικού πνεύματος (fair play), χωρίς το οποίο ο αθλητισμός, είτε ασκείται ερασιτεχνικά είτε επαγγελματικά, παύει να είναι αθλητισμός

Φαρμακοποιοί και ντόπινγκ

Επιμέλεια: Εύα Κίτσιου, Δ.Ν. Δικαίου Υγείας, Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω, «Κρεμαλής Δικηγορική Εταιρεία»

Καθ’ ύλην αρμόδιο όργανο για την επιβολή κυρώσεων είναι ο Ε.Ο.Φ. Σε περίπτωση δε, που εκδίδεται ακολούθως σχετική απόφαση του Νομάρχη περί κλεισίματος του φαρμακείου, η τελευταία συνιστά απλώς πράξη εκτέλεσης της ποινής που έχει ήδη επιβληθεί από τον Ε.Ο.Φ., στερούμενη εκτελεστότητας, δεν προσβάλλεται, δηλαδή, ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων

Η

προβληματική της φαρμακοδιέγερσης έχει αναπτυχθεί σε διεθνές, ενωσιακό και εθνικό πεδίο. Η λήψη μέτρων για την καταπολέμηση της φαρμακοδιέγερσης απαντάται κυρίως σε επίπεδο πρωταθλητισμού, όπου με τη χρήση φαρμακοδιεγερτικών ουσιών σκοπείται η αύξηση των επιδόσεων του αθλητή. Συγχρόνως, όμως, σοβαροί είναι και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν στο πλαίσιο του ερασιτεχνικού α-

76

/ Μάιος 2013

θλητισμού, όπου η χρήση των εν λόγω ουσιών βαίνει αυξανόμενη, συναρτώμενη με ποικίλης φύσεως κίνητρα, όπως λόγους αισθητικής, απόκτηση αυτοπεποίθησης, αίσθημα ευφορίας κ.λπ. Έτσι, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου1, τα κράτη-μέλη καλούνται να προάγουν ένα πλαίσιο ενδεδειγμένων και αποτελεσματικών μέτρων για τη διεξαγωγή ερευνών και την επιβολή κυρώσεων κατά της παραγωγής, της διακίνησης, της διανομής και της κατοχής φαρμακοδιεγερτικών ουσιών στον ερασιτεχνικό αθλητισμό. Με παλαιότερη νομολογία του, το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων2 έχει κρίνει ότι η καταπολέμηση της φαρμακοδιέγερσης «σκοπεί στη διατήρηση, πρώτον, του αθλητικού πνεύματος (fair play), χωρίς το οποίο ο αθλητισμός, είτε ασκείται ερασιτεχνικά είτε επαγγελματικά, παύει να είναι αθλητισμός. Αυτός ο αμιγώς κοινωνικός σκοπός δικαιολογεί από μόνος του την καταπολέμηση της φαρμακοδιεγέρσεως. Δεύτερον, και κατά το μέτρο που τα χρησιμοποιούμενα προϊόντα φαρμακοδιεγέρσεως δεν στερούνται αρνητικών φυσιολογικών αποτελεσμάτων, αυτή η προσπάθεια σκοπεί στην προστασία της υγείας των αθλητών. Έτσι, η απαγόρευση φαρμακοδιεγέρσεως, ως ιδιαίτερη έκφανση της επιταγής του fair play, απορρέει από κανόνα».

1

ΕΕ C 169 της 15ης.06.2012, σελ. 9.

Απόφαση της 30ης Σεπτεμβρίου 2004, T313/02, David Meca-Medina.

2

77

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

Έ

νεκα της διάθεσης των συγκεκριμένων φαρμάκων κατά παράβαση των σχετικών περί των όρων της διάθεσής τους διατάξεων, επεβλήθησαν σε βάρος των φαρμακοποιών, αφενός χρηματικά πρόστιμα και αφετέρου η διοικητική κύρωση προσωρινού κλεισίματος του φαρμακείου τους

Στο πλαίσιο της ενεργοποίησης των διοικητικών διαδικασιών ελέγχου της φαρμακοδιέγερσης στην Ελλάδα, διενεργήθηκαν διοικητικοί έλεγχοι σε φαρμακαποθήκες και φαρμακεία της χώρας, με αντικείμενο τη διακίνηση αναβολικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της επίδοσης των αθλητών. Τα εν λόγω φάρμακα κατατάσσονται, κατά κύριο λόγο, στην κατηγορία των φαρμάκων που χορηγούνται κατόπιν ιατρικής συνταγής, φυλασσόμενης επί διετία στο φαρμακείο που τα διαθέτει. Κατά τη διενέργεια των ανωτέρω ελέγχων, τα αρμόδια όργανα του Ε.Ο.Φ. διαπίστωσαν ότι δεκαέξι (16) φαρμακαποθήκες είχαν προμηθεύσει σημαντικές ποσότητες φαρμάκων της εν λόγω θεραπευτικής ομάδας σε συγκεκριμένα φαρμακεία. Ακολούθως, πραγματοποιήθηκε έλεγχος στα εν λόγω φαρμακεία, όπου και διαπιστώθηκε ότι πολλά εξ αυτών δεν διέθεταν καθόλου απόθεμα από τις σημαντικές ποσότητες φαρμάκων που είχαν προμηθευτεί, δεν διέθεταν όμως ούτε και τις ιατρικές συνταγές, δυνάμει των οποίων είχαν χορηγήσει τα αναβολικά φάρμακα (και οι οποίες φυλάσσονται υποχρεωτικά επί διετία). Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι φαρμακοποιοί δήλωσαν ότι είχαν χορηγήσει τα εν λόγω φάρμακα χωρίς ιατρική συνταγή, ότι αγνοούσαν τον τρόπο διαθέσεως των εν λόγω φαρμάκων, και για τον λόγο αυτόν δεν είχαν πρόθεση παραβιάσεως του νόμου. Ένεκα της διάθεσης των συγκεκριμένων φαρμάκων κατά παράβαση των σχετικών περί των όρων της διάθεσής τους διατάξεων, επεβλήθησαν σε βάρος των φαρμακοποιών, αφενός χρηματικά πρόστιμα και αφετέρου η διοικητική κύρωση προσωρινού

78

/ Μάιος 2013

κλεισίματος του φαρμακείου τους. Οι εν λόγω διοικητικές πράξεις προσβλήθηκαν με αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Με σειρά αποφάσεων του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου (Σ.τ.Ε.

197/2013, 199/2013, 200/2013, 213/2013 κλπ.) κρίθηκαν, ειδικότερα, τα εξής: Καθ’ ύλην αρμόδιο όργανο για την επιβολή κυρώσεων, λόγω της ανωτέρω νομίμου αιτίας (κυρώσεις άρθρου 19 παρ.2 του ν.δ. 96/73), είναι ο Ε.Ο.Φ. Σε περίπτωση δε, που εκδίδεται ακολούθως σχετική απόφαση του Νομάρχη περί κλεισίματος του φαρμακείου, η τελευταία συνιστά απλώς πράξη εκτέλεσης της ποινής που έχει ήδη επιβληθεί από τον Ε.Ο.Φ., στερούμενη εκτελεστότητας, δεν προσβάλλεται, δηλαδή, ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων. Η χορήγηση συγκεκριμένου φαρμακευτικού προϊόντος με ιατρική συνταγή, και η επιβολή στον φαρμακοποιό της υποχρέωσης διαφύλαξης της ιατρικής συνταγής για ορισμένο χρονικό διάστημα ερείδεται στην εκτίμηση, από τα αρμόδια επιστημονικά όργανα, των επιπτώσεων που επάγεται για τη δημόσια υγεία η μη ορθολογική ή μη κανονική χρήση του εν λόγω προϊόντος, καθώς και στην εδραίωση στο καταναλωτικό κοινό της νοοτροπίας της ορθολογικής και νόμιμης χρήσης των φαρμακευτικών προϊόντων. Δια της υποχρέωσης διαφυλάξεως της ιατρικής συνταγής καθίσταται δυνατός ο εκ των υστέρων έλεγχος από τα διοικητικά όργανα ελέγχου τού αν τηρήθηκαν οι όροι διαθέσεως του συγκεκριμένου προϊόντος στο καταναλωτικό κοινό. Η χορήγηση από τον φαρμακοποιό φαρμάκων που κατατάσσονται στην εν λόγω κατηγορία, άνευ ιατρικής συνταγής, φυ-

λασσόμενης, μάλιστα, υποχρεωτικά για ορισμένο χρονικό διάστημα, συνιστά παράβαση των κανόνων διαθέσεων των προϊόντων αρμοδιότητας του Ε.Ο.Φ, ένεκα του καθήκοντος ιδιαίτερης επιμέλειας, που οφείλουν να επιδεικνύουν οι φαρμακοποιοί ως προς τους όρους διάθεσης των φαρμακευτικών προϊόντων στους ασθενείς – καταναλωτές. Έτσι, κρίθηκε ότι «δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι οι φαρμακοποιοί μπορούν ευλόγως να θεωρήσουν ότι η χορήγηση φαρμακευτικού προϊόντος χωρίς ιατρική συνταγή, παρά την περί του αντιθέτου πρόβλεψη στην άδεια κυκλοφορίας του και του σκοπού δημοσίου συμφέροντος στη θεραπεία του οποίου η πρόβλεψη αυτή αποβλέπει, ή χωρίς τη διαφύλαξη της συνταγής δεν επισύρει καμία κύρωση». Στις ιδιαίτερες υποχρεώσεις του φαρμακοποιού περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, και η υποχρέωση να ενημερώνεται ως προς το αν τα φαρμακευτικά προϊόντα που διαθέτει στο κοινό, χορηγούνται, χωρίς ή με ιατρική συνταγή, πολλώ μάλλον η υποχρέωσή τους να γνωρίζουν τις σχετικές επισημάνσεις που αναγράφονται στην εξωτερική συσκευασία των φαρμακευτικών προϊόντων. Σημειωτέον ότι η ευθύνη που απορρέει από την παραβίαση των όρων διαθέσεως που θέτει ο νομοθέτης και η κανονιστικώς δρώσα διοίκηση για κάθε συγκεκριμένο φαρμακευτικό προϊόν, είναι αντικειμενική. Αυτό σημαίνει ότι ουδεμία έννομη επιρροή ασκεί στο αν και ποιες διοικητικές κυρώσεις θα επιβληθούν σε βάρος του παραβάτη, η άγνοια ή η πεπλανημένη πεποίθησή του ως προς τις νόμιμες προϋποθέσεις, τις οποίες υποχρεούται να πληροί κατά τη διάθεση του φαρμακευτικού προ-

ϊόντος από το φαρμακείο του. Οι ανωτέρω ιδιαίτερες νομικές υποχρεώσεις, οι οποίες δεσμεύουν όλους τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας κατά τη συνταγογράφηση και τη διάθεση φαρμάκων στους ασθενείς – καταναλωτές, επάγονται ότι όταν οι όροι διαθέσεως συγκεκριμένου φαρμακευτικού προϊόντος καθορίζονται με εν ισχύ αποφάσεις του Προέδρου του Δ.Σ. του Ε.Ο.Φ, δηλαδή με ατομικές διοικητικές πράξεις διέπουσες το συγκεκριμένο προϊόν, οι εν λόγω πράξεις ισχύουν έναντι όλων (τεκμήριο νομιμότητας erga omnes) και τους δεσμεύουν ως προς τον τρόπο διάθεσης του φαρμακευτικού προϊόντος. Περαιτέρω, οι θεσπιζόμενες δια νόμου κυρώσεις, και μάλιστα, εν όψει του ύψους του δυνάμενου να επιβληθεί προστίμου και της διάρκειας της ποινής κλεισίματος του φαρμακείου (3 μήνες), που μπορούν να επιβληθούν κατ’ ανώτατο όριο, συνάδουν με τη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας, διότι είναι ανάλογες του σκοπού που επιδιώκουν. Λαμβανομένου, ειδικότερα, υπόψη ότι δια της θέσπισης των εν λόγω κυρώσεων σκοπείται η προστασία της δημόσιας υγείας, οι κυρώσεις αυτές είναι ανάλογες του επιδιωκόμενου σκοπού, εφόσον τα συγκεκριμένα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για σκοπό αποδοκιμαζόμενο από την αθλητική νομοθεσία (χρήση για την αύξηση της απόδοσης των αθλητών), συνεκτιμώμενης πάντως υποχρεωτικά, κατά την επιμέτρηση των επιβλητέων διοικητικών κυρώσεων, της ποσότητας των φαρμακευτικών σκευασμάτων που διατέθηκαν από το φαρμακείο άνευ ιατρικής συνταγής. •••

Ο

ι ιδιαίτερες νομικές υποχρεώσεις, οι οποίες δεσμεύουν όλους τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας κατά τη συνταγογράφηση και τη διάθεση φαρμάκων στους ασθενείς – καταναλωτές, επάγονται ότι όταν οι όροι διαθέσεως συγκεκριμένου φαρμακευτικού προϊόντος καθορίζονται με εν ισχύ αποφάσεις του Προέδρου του Δ.Σ. του Ε.Ο.Φ., οι εν λόγω πράξεις ισχύουν έναντι όλων

79

AΡΘΡΟ

Μας εµπιστεύονται, γιατί... Νο1 σε αυθηµερόν διακινήσεις Άµεση επιστροφή αντικαταβολών και εισπράξεων Ειδικές εξυπηρετήσεις ανάλογα µε τις ανάγκες κάθε πελάτη Μεταφορές ευπαθών αποστολών (βλαστοκύτταρα, ξηρός πάγος, εµβόλια, κ.λ.π.)

ΤΑΧΥ∆ΕΜΑ C.C.L. ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ: ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 100, 151 25 ΜΑΡΟΥΣΙ, ΤΗΛ: 210 8056550, FAX: 210 8056553 www.tachydema.gr ΓΕΝΙΚΗ Α∆ΕΙΑ ΤΑΧΥ∆ΡΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: E.E.T.T. A.M.: 03-017 86

/ Νοέμβριος 2011

Μας εµπιστεύονται τα µεγαλύτερα ονόµατα της Ελληνικής οικονοµίας!

courier

cargo

logistics

87

ΑΡΘΡΟ

• Το Κέντρο, μέχρι σήμερα, έχει προσφέρει ψυχολογική στήριξη σε περισσότερα από 4.500 άτομα, γυναίκες με καρκίνο του μαστού και μέλη των οικογενειών τους

Το Κέντρο " Έλλη Λαμπέτη" έχει ανάγκη στήριξης Της Δρος Λυδίας Ιωαννίδου-

Μουζάκα (*)

Η δυσμενής οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα μας, έχει χτυπήσει και το Κέντρο "Έλλη Λαμπέτη", που αγωνίζεται καθημερινά για να επιβιώσει

Η

Ελληνική Εταιρεία Μαστολογίας έχει ιδρύσει, και λειτουργεί εδώ και 11 χρόνια, το Κέντρο Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης Γυναικών με Καρκίνο του Μαστού " Έλλη Λαμπέτη", το οποίο προσφέρει δωρεάν τις υπηρεσίες του στις πάσχουσες από καρκίνο του μαστού γυναίκες, καθώς και στα μέλη των οικογενειών τους.

Το Κέντρο κινδυνεύει να κλείσει σε αυτήν τη δύσκολη οικονομική συγκυρία της χώρας, αφενός λόγω αδυναμίας των φαρμακευτικών εταιρειών και άλλων φορέων, που

82

μέχρι προ διετίας το στήριζαν οικονομικά, και αφετέρου λόγω οικονομικών υποχρεώσεων προς τρίτους. Το Κέντρο " Έλλη Λαμπέτη" ιδρύθηκε α-

/ Μάιος 2013

πό την Ελληνική Εταιρεία Μαστολογίας, το 2002, με επιχορήγηση τότε από τον «Ελληνικό Σύνδεσμο Σούζαν Κόμεν», και παρέχει έκτοτε δωρεάν τις υπηρεσίες του. Σκοπός του είναι να στηρίξει ψυχολογικά τις πάσχουσες από καρκίνο του μαστού γυναίκες και τα μέλη των οικογενειών τους, στη δυσάρεστη κατάσταση που δημιουργείται μετά τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού, και να βελτιώσει γενικότερα την ποιότητα ζωής των γυναικών αυτών. Αποτελεί ένα ανεξάρτητο ελληνικό εξωνοσοκομειακό κέντρο, που επιχορηγείται από ιδιωτικούς φορείς και ιδιώτες και, περιστασιακά, από δημόσιους φορείς. Στη δύσκολη αυτή οικονομική περίοδο που διανύει η Ελλάδα, όπου η κατανάλωση των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων έχει αυξηθεί κατά 200% και οι αυτοκτονίες έχουν ξεπεράσει τις 3.500, μπορεί ο καθένας μας να φαντασθεί το μέγεθος της επιπρόσθετης αρνητικής επίδρασης - εκτός της νόσου αυτής καθαυτήν - που θα είχε στις γυναίκες με καρκίνο του μαστού και στα μέλη των οικογενειών τους η διακοπή της λειτουργίας του Κέντρου " Έλλη Λαμπέτη". Το Κέντρο, μέχρι σήμερα, έχει προσφέρει ψυχολογική στήριξη σε περισσότερα από 4.500 άτομα, γυναίκες με καρκίνο του μαστού και μέλη των οικογενειών τους, που είτε το επισκέφθηκαν είτε έκαναν τηλεφωνική συνεδρία επειδή βρίσκονταν στην επαρχία ή επειδή δεν μπορούσαν να μετακινηθούν ή ακόμη επειδή ήθελαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους. Στο ιδιαίτερα φιλικό και ευχάριστο περιβάλλον του Κέντρου, καταρτισμένοι ψυχολόγοι παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες ψυχολογικής και κοινωνικής υποστήριξης με ραντεβού, τη-

83

ΑΡΘΡΟ

Η

στήριξη που προσφέρει το Κέντρο είναι πραγματικά σημαντική, αφού ο αριθμός των γυναικών που απευθύνονται σε αυτό και ζητούν τη βοήθειά του, συνεχώς αυξάνεται. Τη στιγμή αυτή, εξυπηρετεί ταυτόχρονα 198 γυναίκες που είναι στο πρόγραμμα

ρώντας τις αρχές του ιατρικού απορρήτου. Η στήριξη που προσφέρει το Κέντρο είναι πραγματικά σημαντική, αφού ο αριθμός των γυναικών που απευθύνονται σε αυτό και ζητούν τη βοήθειά του, συνεχώς αυξάνεται. Τη στιγμή αυτή, εξυπηρετεί ταυτόχρονα 198 γυναίκες που είναι στο πρόγραμμα. Το Κέντρο απευθύνεται: Σε όλες τις γυναίκες με πρόσφατη διάγνωση της νόσου Σε όλες τις γυναίκες που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού και ακολουθούν θεραπευτική αγωγή Σε όλες τις γυναίκες που βρίσκονται στο στάδιο της αποθεραπείας Στα άτομα του στενού οικογενειακού, εργασιακού και κοινωνικού τους περιβάλλοντος Στις γυναίκες με καρκινοφοβία

(*) Επ. καθηγήτρια Παν/μίου Αθηνών, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μαστολογίας

84

Το Κέντρο προσφέρει τις παρακάτω υπηρεσίες χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση: Ενημέρωση σε σχέση με τη νόσο Ατομική ψυχολογική και συμβουλευτική υποστήριξη σε γυναίκες με πρόβλημα καρκίνου του μαστού Ψυχολογική και συμβουλευτική υποστήριξη στις οικογένειές τους, τόσο κατά τη διάρκεια της θεραπείας όσο και μετά Υποστήριξη κατά τη διαδικασία της επανένταξης στο οικογενειακό και εργασιακό περιβάλλον Δυνατότητα γνωριμίας και επαφής με άλλες γυναίκες που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα Συμμετοχή σε πολιτιστικές εκδηλώσεις και άλλες δραστηριότητες (ημερίδες, ε-

/ Μάιος 2013

ορταστικές εκδηλώσεις, bazaar, συναυλίες, εκθέσεις ζωγραφικής κ.τ.λ.)

Group therapy Θεραπευτικές ομάδες καλλωπισμού Θεραπευτικές ομάδες διαιτητικής Παροχή ειδικού έντυπου υλικού Το Κέντρο, στους δύσκολους, οικονομικά, καιρούς που διανύει η χώρα μας, αντιμετωπίζει έντονο οικονομικό πρόβλημα και κινδυνεύει να στερήσει από τις πάσχουσες από καρκίνο του μαστού γυναίκες τη δωρεάν παροχή υπηρεσιών του. Η δυσμενής οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα μας, έχει χτυπήσει και το Κέντρο " Έλλη Λαμπέτη", που αγωνίζεται καθημερινά για να επιβιώσει. Η πρόεδρος και τα μέλη του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Μαστολογίας προσπαθούν να κρατήσουν ανοικτές τις πόρτες του και για τον λόγο αυτόν κάνουν έκκληση σε όλους όσους μπορούν να στηρίξουν τη λειτουργία του. Οι αριθμοί λογαριασμών στους οποίους μπορούν να γίνουν οι καταθέσεις είναι: ALPHA BANK 34 900 200 200 31 96 ALPHA BANK 34 900 200 200 53 19 MARFIN BANK 032 763 74 28 Κάθε συμβολή, όπως και αυτή που εσύ θα προσφέρεις, δίνει τη δυνατότητα στις πάσχουσες γυναίκες - που βιώνουν αυτήν τη δύσκολη περίοδο της ζωής τους - να μη στερηθούν την ψυχολογική υποστήριξη που τόσο έχουν ανάγκη. Ας μην αφήσουμε την ελπίδα να σβήσει, ας κρατήσουμε ζωντανό το έργο που προσφέρει το Κέντρο «Έλλη Λαμπέτη» σε χιλιάδες άτομα, σε γυναίκες πάσχουσες και στα μέλη των οικογενειών τους, και ας μεταφέρουμε το μήνυμα της αγάπης, της αλληλεγγύης και της στήριξης. •••

• Εκστρατεία ενημέρωσης για τη χρήση των φαρμάκων • Νέα θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας • Μάστιγα της τρίτης ηλικίας

Οι φαρμακοβιομηχανίες έδωσαν επισήμως το 2012 πάνω από 1 δισ. δολ. σε γιατρούς, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας PharmaShine, που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στους «Financial Times»

Βέβαια, αυτά είναι τα ποσά που δόθηκαν πάνω στο τραπέζι και έχουν δημοσιοποιήσει οι ίδιες οι επιχειρήσεις. Για την ακρίβεια, μόνο οι 12 από τις μεγαλύτερες φαρμακοβιομηχανίες που παρέχουν τέτοια δεδομένα.

Τα ποσά είναι αυξημένα έναντι του 2011, αν και ανά εταιρεία τα χρήματα που δόθηκαν πέρσι είναι λιγότερα. Απλώς το 2012, για πρώτη φορά, δημοσιοποίησαν στοιχεία και άλλες εταιρείες, όπως η AbbVie και η Forest Laboratories.

Φυσικά μη νομίζετε ότι οι επιχειρήσεις το έκαναν από μόνες τους για λόγους διαφάνειας. Ουσιαστικά οδηγήθηκαν σε αυτό λόγω του νόμου Physician Payment Sunshine Act, που συνόδεψε τη μεταρρύθμιση Ομπάμα για την υγεία.

Πρώτη στη λίστα είναι η Merck (MSD στην Ελλάδα) με 226 εκατ. δολ. και ακολουθούν οι Eli Lilly με 219 και η Pfizer με 162 εκατ.

Τα ποσά περιλαμβάνουν αμοιβές για κλινικές μελέτες, που συνολικά ήταν περίπου 700 εκατ.

85

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Εκστρατεία ενημέρωσης για τη χρήση των φαρμάκων O Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) εγκαινίασε πρόσφατα εκστρατεία ενημέρωσης για την ορθή και ασφαλή χρήση των φαρμάκων, η οποία απευθύνεται τόσο στο κοινό όσο και στους επαγγελματίες της υγείας

Διάφορες έρευνες έχουν αποδείξει ότι στην Ελλάδα υπάρχουν σοβαρά προβλήματα στη χρήση των φαρμάκων: Η κατανάλωση αντιβιοτικών το 2010 στη χώρα μας ήταν η υψηλότερη σε σύγκριση με όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, σχεδόν διπλάσια από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένας στους τέσσερις Έλληνες λαμβάνει συνταγογραφούμενα φάρμακα από τον φαρμακοποιό του χωρίς συνταγή γιατρού. Ένας στους δύο δεν γνωρίζει εάν υπάρχουν αλληλεπιδράσεις μεταξύ των φαρμάκων που λαμβάνει. Οι έξι στους δέκα από αυτούς που καταναλώνουν φάρμακα χωρίς συνταγή γιατρού δεν έχουν ερωτηθεί από τον φαρμακοποιό εάν έχουν εμφανίσει αλλεργία ή εάν έχουν βλάβη νεφρών ή ήπατος. Δύο στους δέκα δεν θεωρούν ότι είναι καλά ενημερωμένοι για τα φάρμακα που

λαμβάνουν, ενώ σε ποσοστό 13% δεν γνωρίζουν καλά τις οδηγίες για το πώς πρέπει να λαμβάνουν τα φάρμακά τους. Τα μηνύματα της εκστρατείας είναι: Η μη ορθή χρήση φαρμάκων μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία Έγκριση ΕΟΦ σημαίνει αποτελεσματικότητα και ασφάλεια για όλα τα φάρμακα, πρωτότυπα και γενόσημα Ο ΕΟΦ εγγυάται: Όλα τα φάρμακα με άδεια κυκλοφορίας ΕΟΦ, πρωτότυπα και γενόσημα, είναι ασφαλή, αποτελεσματικά και ίδιας θεραπευτικής αξίας. Η άδεια κυκλοφορίας όλων των φαρμάκων δίνεται με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η ποιότητα, η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων διασφαλίζεται με συνεχείς ελέγχους μετά την άδεια κυκλοφορίας. Τα υλικά της εκστρατείας περιλαμβάνουν: καταχωρίσεις, τηλεοπτικό σποτ, ραδιοφωνικό σποτ, web banners στο διαδίκτυο, ιστοσελίδα εκστρατείας, θεματικά σποτ στο διαδίκτυο. Η ιστοσελίδα της εκστρατείας (http://ekstrateia.eof.gr) περιλαμβάνει αναλυτικές πληροφορίες για τη σωστή και ασφαλή χρήση των φαρμάκων, με απλό και κατανοητό τρόπο για το κοινό. Το βίντεο της εναρκτήριας εκδήλωσης είναι αναρτημένο στη διεύθυνση: http://www.ustream.tv/ channel/mindwork.

Την εκστρατεία και τις δράσεις της παρουσίασε στις επιστημονικές εταιρείες και τους φορείς του τομέα της υγείας, ζητώντας παράλληλα την υποστήριξη και τη συμβολή χαν 32 επιστημονικές εταιρείες και εκπρόσωποι πολλών φορέων του τομέα της υγείας • Την πλήρη υποστήριξή τους στην εκστρατεία εξέφρασαν ο πρόεδρος του Κεντρικού ΕΛΠΝΟ, καθηγήτρια Τ. Κρεμαστινού, ο κοσμήτωρ της ΕΣΔΥ, καθηγητής Β. Κοντός, ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, κ. Μ. Βλασταράκος, ο πρόεδρος του

Ο ΕΟΦ συμβουλεύει • Αγοράζουμε συνταγογραφούμενα φάρμακα μόνο με συνταγή γιατρού.

• Εμπιστευόμαστε γενόσημα ή πρωτότυπα φάρμακα, αφού η θεραπευτική τους αξία είναι ίδια.

• Δεν καταναλώνουμε αντιβιοτικά χωρίς συνταγή γιατρού, όπως στις απλές ιώσεις.

• Δεν αγοράζουμε φάρμακα από το διαδίκτυο.

• Δεν ανταλλάσσουμε φάρμακα με συγγενείς και φίλους.

• Συμβουλευθείτε τον γιατρό και τον φαρμακοποιό σας για τη σωστή χρήση φαρμάκων.

• Ζητήστε να σας χορηγηθούν τα κατάλληλα φάρμακα με το μικρότερο κόστος συμμετοχής

86

/ Μάιος 2013

Νέα θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας

Τ

α πρώτα αποτελέσματα από την εφαρμογή τους είναι ελπιδοφόρα, όπως παρουσιάστηκαν στο «2ο Διεθνές Συνέδριο Αναγεννητικής Ιατρικής», το οποίο πραγματοποιήθηκε πρόσφατα υπό την αιγίδα του Πάπα της Ρώμης στο Βατικανό. «Τα βασικά πλεονεκτήματα από τη θεραπεία με ενήλικα βλαστικά κύτταρα είναι η ελάττωση του πόνου, η μείωση της χρήσης αντιφλεγμονωδών φαρμάκων και κορτιζόνης, η αύξηση της κινητικότητας και λειτουργικότητας της πάσχουσας άρθρωσης και η αναγέννησή της με φυσικό τρόπο», τονίζει ο Δρ Σταύρος Αλευρογιάννης, επιστημονικός διευθυντής της OrthoCell, ο οποίος συμμετείχε στο συνέδριο και εφαρμόζει τη θεραπεία τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Σύμφωνα με όσα ανέφερε ο Δρ Αλευρογιάννης, η μεγάλη αποτελεσματικότητα της μεθόδου, έγκειται στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν επιπλοκές, η μέθοδος είναι αναίμακτη, ο ασθενής κινητοποιείται άμεσα, ελαχιστοποιείται η απαιτούμενη νοσηλεία και η θεραπεία μπορεί να επαναληφθεί, μέχρι να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, και με αυστηρή επιλογή των ασθενών, το αποτέλεσμα είναι θεαματικό: Ο ασθενής καθυστερεί ή και αποφεύγει την ολική αρθροπλαστική της πάσχουσας άρθρωσης, με ό,τι αυτή συνεπάγεται. Σύμφωνα με τους επιστήμονες που εφαρμόζουν τη θεραπεία, τα ενήλικα βλα-

στικά κύτταρα λαμβάνονται από τον ίδιο τον ασθενή. Στη συνέχεια ενεργοποιούνται και πολλαπλασιάζονται σε πιστοποιημένο εργαστήριο. Συγκεκριμένη ποσότητα αποθηκεύεται για μελλοντική χρήση και η θεραπευτικά αναγκαία ποσότητα, κατά περίπτωση, επανατοποθετείται στον ασθενή, ως απλή ιατρική πράξη. Δεν υπάρχουν ηθικοί ή θρησκευτικοί φραγμοί, δεν υπάρχουν κίνδυνοι μετάδοσης νοσημάτων και δεν υπάρχει περίπτωση απόρριψής τους. Τα κύτταρα, μετά την ενεργοποίηση και τον πολλαπλασιασμό τους στο εργαστήριο, εγχέονται στην πάσχουσα περιοχή της άρθρωσης, με τοπική αναισθησία, σε αποστειρωμένο περιβάλλον χειρουργείου, με χρήση ειδικής βελόνας, υπό υπερηχογραφικό ή ακτινοσκοπικό έλεγχο. Επίσης μπορούν να τοποθετηθούν αρθροσκοπικά στο σημείο της βλάβης, μετά από αρθροσκοπικό καθαρισμό με τη μορφή βλαστοσφαιριδίων ή με βιολογική κόλλα, που κατασκευάζεται και αυτή από το αίμα του ασθενούς, ανάλογα με το μέγεθος της βλάβης και την εμπειρία του χειρουργού.

όλων των κοινωνικών εταίρων, ο καθηγητής Γιάννης Τούντας, πρόεδρος του ΕΟΦ • Στην εκδήλωση συμμετείΣυμβουλίου Υγείας, κ. Π. Σκανδαλάκης, ο πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ, κ. Λ. Παπαγεωργόπουλος, η πρόεδρος του ΚΕΙατρικού Συλλόγου Αθηνών, κ. Γ. Πατούλης και η πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Πειραιά, κ. Β. Ανεμοδουρά.

Μάστιγα της τρίτης ηλικίας Η αρθρίτιδα είναι από τα πιο συχνά μυοσκελετικά προβλήματα, που ταλαιπωρούν εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους της τρίτης ηλικίας, και αποτελεί την πιο συχνή πάθηση σε ποσοστό πάνω από 50%. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, προσβάλλει περίπου το 9,6% των ανδρών και το 18% των γυναικών ηλικίας άνω των 60 χρόνων.

Νέους ορίζοντες στην αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας, που πλήττει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο, ανοίγει η χρήση «ενήλικων» βλαστικών κυττάρων

in brief

Η θεραπεία της αρθρίτιδας, μέχρι σήμερα, είναι συνυφασμένη με τη λήψη αναλγητικών, κορτιζόνης, ενδοαρθρικών ενέσεων υαλουρονικού, εγχύσεων κολλαγόνου, σωματικής άσκησης, εξαντλητικής δίαιτας και, φυσικά, επίπονων χειρουργείων. Μέχρι πρόσφατα, η μόνη λύση στις πιο προχωρημένες μορφές αρθρίτιδας ήταν η χειρουργική αντιμετώπιση, με κυριότερη την αρθροπλαστική. Η αντικατάσταση με τεχνητή άρθρωση, όμως, είναι μια μέθοδος η οποία απαιτεί μεγάλο χειρουργικό τραύμα, απώλεια αίματος, παρατεταμένη νοσηλεία και μακρόχρονο πρωτόκολλο αποκατάστασης και φυσιοθεραπείας. Το χειρουργείο, συχνά, κρύβει επιπλοκές και, το κυριότερο, δεν διαρκεί εφ’ όρου ζωής. Η χρήση εξωτερικής βοήθειας είναι απαραίτητη επί μακρόν, ενώ αρκετοί από τους ασθενείς και το οικογενειακό τους περιβάλλον, υφίστανται ταλαιπωρία. Το κόστος των επεμβάσεων για αρθροπλαστικές υπολογίζεται στα 18 δισ. δολ. για το 2012, ενώ αναμένεται να ξεπεράσει τα 25 δισ. δολ. σε παγκόσμια κλίμακα το 2016.

87

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Ο ελληνικός ιατρικός τουρισμός στη Ρωσία! Είσοδο στην πολλά υποσχόμενη αγορά της Ρωσίας επιχειρούν κορυφαίες κλινικές της Ελλάδας αυτήν την περίοδο, προσδοκώντας τη διεύρυνση της πελατειακής τους βάσης. Πρόσφατα, ολοκληρώθηκε με επιτυχία στη Μόσχα η 1η εκδήλωση προβολής του Ελληνικού Ιατρικού Τουρισμού & Υπηρεσιών Υγείας - Greek Medical Tourism Workshop 2013

in brief

Το μέγεθος της παγκόσμιας αγοράς ιατρικού τουρισμού, εκτιμάται ότι ανέρχεται σε περίπου 15 δισ. δολ. Το ποσό αυτό αφορά μόνο στον ιατρικό τουρισμό επιλογής και μόνο στις δαπάνες ιατρικών υπηρεσιών, ενώ οι χώρες με τα περισσότερα έσοδα από ιατρικό τουρισμό είναι: Ινδία, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη, Βραζιλία, Μεξικό, Κόστα Ρίκα, Κούβα, Ουγγαρία, Τουρκία.

Σ

την εκδήλωση έλαβαν μέρος 10 ιδιωτικά νοσηλευτήρια, καθώς και ορισμένα πολυτελή κέντρα ευεξίας και ξενοδοχειακές αλυσίδες. Συνολικά, διενήργησαν περισσότερα από 210 ραντεβού με facilitators, tour operators, τουριστικά γραφεία και ασφαλιστικές εταιρείες, διαμορφώνοντας ειδικά πακέτα για την περίθαλψη Ρώσων ασθενών που θέλουν, ταυτόχρονα, μαζί με την οικογένειά τους, να πραγματοποιήσουν τις διακοπές τους στην Ελλάδα.

Ειδικότερα, συμμετείχαν οι όμιλοι του Ιατρικού Αθηνών, του Ιασώ, το Metropolitan Hospital, η Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική «Ρέα», το Κέντρο Αποθεραπείας & Αποκατάστασης «Φιλοκτήτης», το Κέντρο Αποκατάστασης & Αποθεραπείας «Αναγέννηση», το Doctors’ Hospital, η Κλινική «Ευαγγελίστρια», η Μονάδα Χρόνιας Αιμοκάθαρσης Νεφρολογική, η εταιρεία Facilitators Υγείας Octagon Medical, η Κλινική «Λυσίμαχος Σαραφιανός». Επίσης η αλυσίδα ξενοδοχείων Grecotel και το ξενοδοχείο Thermae Sylla Spa Wellness. Η εκδήλωση των ελληνικών κλινικών πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία της Tourism Today με τον ATOR (Σύνδεσμο Tour Operator Ρωσίας), τελώντας υπό την αιγίδα των υπουργείων Τουρισμού και Εξωτερικών και με την ευγενική υποστήριξη του ΕΟΤ και της ΕΤΑΔ. Στο επίσημο δείπνο της εκδήλωσης παρευρέθηκε ο υφυπουργός Τουρισμού της Ρωσίας, Εβγκένι Πισαρέβσκι, ο οποίος ε-

Οι Ευρωπαίοι φαίνεται πως ταξιδεύουν σχετικά λιγότερο για ιατρικούς σκοπούς, ίσως επειδή οι ανάγκες υγείας τους καλύπτονται σε μεγαλύτερο βαθμό από δημόσια συστήματα υγείας ή ασφάλισης. Αντίθετα η μεσαία τάξη στην Ασία και στην Αμερική τείνει να πληρώνει ιδιωτικά, και ίσως αυτό εξηγεί τη μεγαλύτερη ανάπτυξη προορισμών στην Ασία και τη Νότιο Αμερική. Διεθνώς, εκτιμάται ότι τα τμήματα του τουρισμού που αφορούν την υγεία, τη θαλασσοθεραπεία και τη φυσική κατάσταση – ευεξία αναμένεται να επωφεληθούν, καθώς η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης μεταφράζεται σε μεγαλύτερες ανάγκες για υγειονομική περίθαλψη.

88

/ Μάιος 2013

πεσήμανε ότι το Greek Medical Tourism Workshop σηματοδοτεί το άνοιγμα της ελληνικής αγοράς στη Ρωσία, εκφράζοντας την έκπληξή του για την ποιότητα των ελληνικών νοσοκομείων. Ο κ. Πισαρέβσκι πρόσθεσε ότι η χώρα μας, λόγω κλίματος, γαστρονομίας, αλλά και πολιτισμικής γειτνίασης με τη Ρωσία, μπορεί να κυριαρχήσει τα προσεχή έτη στην αγορά, εφόσον η αρχική προσπάθεια εισόδου της στη συγκεκριμένη εξειδικευμένη αγορά συνεχιστεί. Η γενική διευθύντρια του Συνδέσμου Tour Operators της Ρωσίας, Maya Lomitdze, ανέφερε ότι η Ελλάδα, εμπλουτίζοντας το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν της, υποδηλώνει το ενδιαφέρον της για την επιμήκυνση της τουριστικής σεζόν και την προσέλκυση τουριστών υψηλού βαλαντίου. Όπως τόνισε, η ρωσική αγορά που σχετίζεται με τον ιατρικό τουρισμό ανέρχεται σε 300.000 τουρίστες περίπου, με ετήσιο ρυθμό αύξησης κατά 20%.

Τι αναζητούν οι Ρώσοι Βάσει των σημερινών δεδομένων, οι θεραπείες και ειδικότητες που αναζητούν περισσότερο οι Ρώσοι ασθενείς στο εξωτερικό είναι: ογκολογία, καρδιολογία – διαβητολογικά, ορθοπεδική αποκατάσταση, γυναικολογία (κυρίως εξωσωματικές), νεφρολογικά προβλήματα, ανδρολογικά προβλήματα, θεραπείες για αναπνευστικά προβλήματα, κοσμετολογία, τουρισμός ευεξίας, ιαματικά κ.ά. Οι ιατρικές υπηρεσίες που γίνονται όλο και περισσότερο δημοφιλείς είναι η

οδοντιατρική και πλαστική χειρουργική, όχι μόνο σε ευρωπαϊκά ιατρικά κέντρα, αλλά και σε κλινικές στην Ασία και τη Λατινική Αμερική.

• "Χτυπάει προσοχές" ο Ανδρέας…

• Δωρεάν μοσχεύματα • Νέο μοντέλο διαγωνισμών για φάρμακα

Ασφυκτιά στην οδό Αριστοτέλους, όπως φαίνεται, ο Ανδρέας Λυκουρέντζος, και όταν βρει ευκαιρία, «την κάνει με ελαφρά πηδηματάκια» για το εξωτερικό, προβάλλοντας το έργο της ελληνικής κυβέρνησης στην υγεία!

Στις 20 Μαΐου βρέθηκε στη Γενεύη και πήρε μέρος στη γενική συνέλευση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, όπου ανάμεσα στα άλλα – λέει - αναφέρθηκε στο μεταρρυθμιστικό πλάνο του Υπουργείου Υγείας. Sic…

Είχε και υψηλές επαφές: Συνάντησε, έμαθα, τον ομόλογό του από το Τουρκμενιστάν (μιλάω σοβαρά). Προφανώς, ο Τουρκμένος ήθελε να μάθει για το πλάνο μας…

Πλάκα-πλάκα, του έκατσε και άλλο ταξίδι του Ανδρέα: Ο Τουρκμένος τον κάλεσε για μια διυπουργική συνάντηση τον Δεκέμβριο. Βλέπω να στέλνει τον Μάριο εκεί. Τότε στον Καύκασο θα κάνει ψοφόκρυο – αν μείνουν στη θέση τους μέχρι τότε…

Στις 27 του μηνός πήγε Βρυξέλλες και είδε τους κοινοτικούς. Και ανάμεσα στα άλλα, πέτυχε να λάβει η Ελλάδα επιπλέον 100 εκατ. ευρώ για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση.

Όπως πηγαίνουν τα πράγματα στη χώρα νομίζω ότι θα τα χρειαστούμε…

89

VΙRUS

"Χτυπάει προσοχές" ο Ανδρέας… Ως γνωστόν, επικοινωνιακά, ο Ανδρέας Λυκουρέντζος "δεν το έχει". Οι δημόσιες εμφανίσεις του είναι μετρημένες, ενώ η «συνέντευξη Τύπου» στο υπουργείο Υγείας αποτελεί το πιο σύντομο ανέκδοτο μεταξύ των ιατρικών συντακτών

Υπάρχει όμως μία εξαίρεση στον κανόνα: Ο Ανδρέας δεν χάνει ευκαιρία προκειμένου να σταθεί στο πλευρό της Μαριάνας Βαρδινογιάννη ή της Μαριάνας Λάτση. Εκεί «χτυπάει προσοχές». Πρόσφατα, παρευρέθηκε στο Παίδων «Αγία Σοφία» για την υπογραφή άλλης μίας δωρεάς του συλλόγου «Ελπίδα», που αφορά τα παιδιά με καρκίνο. Η δωρεά είναι σημαντική. Αφορά τη δημιουργία «Τράπεζας Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών», την ίδρυση «Εθνικού Κέντρου Μεταμοσχεύσεων για Παιδιά» και του «Κέντρου Αριστείας» για εξειδικευμένη έρευνα κατά του παιδικού καρκίνου. Παράλληλα, υπεγράφη η σχετική σύμβαση για τη λειτουργία τους στους χώρους της «Ογκολογικής Μονάδας Παίδων».

Βέβαια, θα πει κάποιος: Μην είσαι μεμψίμοιρος. Σε μια εποχή που το δημόσιο δεν διαθέτει πόρους για επενδύσεις στο ΕΣΥ, ο υπουργός Υγείας οφείλει να σταθεί στο πλευρό των δωρητών. Άλλωστε, αρκετά μεγάλα έργα αυτήν την εποχή χρηματοδοτούνται από δωρεές: Η επέκταση στον «Ευαγγελισμό» από την Εθνική Τράπεζα, επεκτάσεις και αναμορφώσεις στον «Άγιο Σάββα» από το ίδρυμα Λάτση κ.λπ. Δεν είδα όμως τον κ. Λυκουρέντζο να κάνει το ίδιο και για τα εγκαίνια του νέου τμήματος στο νοσοκομείο «Ελπίς». Τα έργα εκεί χρηματοδοτήθηκαν από ίδιους πόρους του νοσοκομείου και όχι από ιδιώτες. Στα εγκαίνια του «Ελπίς» πήγε ο Μ. Σαλμάς. Αναρωτιέμαι, αν ήταν δωρεά, ποιος θα πήγαινε;

Δωρεάν μοσχεύματα Η λειτουργία της «Τράπεζας Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών» θα πολλαπλασιάσει τις πιθανότητες εύρεσης συμβατού μοσχεύματος μυελού για παιδιά που χρειάζονται μεταμόσχευση. Αυτή η διαδικασία θα γίνεται πλέον δωρεάν, ενώ μέχρι πριν λίγο καιρό οι γονείς έπρεπε να πληρώνουν για το μόσχευμα 15.000 ευρώ σε τράπεζα της Ευρώπης ή 30.000 δολ. σε τράπεζα της Αμερικής. Η τράπεζα θα στεγάζεται στην ογκολογική μονάδα που λειτουργεί στο Παίδων «Αγία Σοφία» από τον Νοέμβριο του 2010. Μέχρι σήμερα, έχουν πραγματοποιηθεί 7.350 νοσηλείες στα νοσηλευτικά της τμήματα και 37.000 ημερήσιες νοσηλείες.

90

/ Μάιος 2013

Εκστρατεία της Coca-Cola για την παχυσαρκία!

Μ

άλιστα, πολλές χώρες, όπως οι σκανδιναβικές, μελετούν σοβαρά το ενδεχόμενο να λάβουν μέτρα ανάλογα με εκείνα των προϊόντων καπνού, με σκοπό τον περιορισμό της κατανάλωσης έτοιμων τροφίμων, πλούσιων σε ζάχαρη και λίπη, π.χ. με αναλυτική καταγραφή των συστατικών για την ενημέρωση των καταναλωτών, προειδοποιητική σήμανση, μέχρι και αυξημένη φορολόγηση. Στον αντίποδα, οι μεγάλες εταιρείες στον κλάδο των τροφίμων δεν κάθονται «με σταυρωμένα χέρια» και επιχειρούν να διαχειριστούν το θέμα ενεργά, με πρωτοβουλίες που έχουν στόχο να αντιστρέψουν την αρνητική δημοσιότητα. Το πιο χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η CocaCola, η οποία ανακοίνωσε την παγκόσμια δέσμευσή της να υποστηρίξει την καταπολέμηση της παχυσαρκίας! Ειδικότερα, η εταιρεία θα κινηθεί σε 4 άξονες: 1. Ποικιλία επιλογών, προσφέροντας προϊόντα χαμηλών ή μηδενικών θερμίδων σε όλες τις χώρες.

2. Παροχή ξεκάθαρων διατροφικών πληροφοριών, με αναφορά θερμίδων στο μπροστινό μέρος όλων των συσκευασιών της (μια πρακτική που ξεκίνησε στην Ευρώπη εδώ και αρκετά χρόνια).

3. Παρότρυνση των καταναλωτών να αυξήσουν τη σωματική τους δραστηριότητα με την υποστήριξη προγραμμάτων σωματικής άσκησης σε όλες τις χώρες όπου δραστηριοποιείται (έναντι των 115 χωρών μέχρι σήμερα).

4. Υπεύθυνο μάρκετινγκ, συμπεριλαμβανομένης της μη διαφήμισης σε παιδιά κάτω

Διεθνώς, όλες οι μεγάλες εταιρείες τροφίμων δέχονται κριτική για το γεγονός ότι η κατανάλωση των προϊόντων τους συμβάλλει καθοριστικά στην επιδημία παχυσαρκίας που πλήττει τον δυτικό κόσμο και πυροδοτεί άλλη μία επιδημία: τον σακχαρώδη διαβήτη

των 12 ετών σε όλο τον κόσμο (μια πρακτική που τηρεί εδώ και περισσότερα από 50 χρόνια σεβόμενη το δικαίωμα των γονιών να επιλέγουν οι ίδιοι τα προϊόντα που επιθυμούν για τα παιδιά τους). Ίσως όλα αυτά να ακούγονται υποκριτικά. Και πιθανότατα η εταιρεία τα κάνει για να απαλύνει τις αρνητικές εντυπώσεις, δηλαδή, για «ξεκάρφωμα». Ωστόσο, στην πράξη, η πίεση προς τις μεγάλες εταιρείες για πιο υπεύθυνη προώθηση των προϊόντων τους είναι ο μοναδικός τρόπος για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα. Γιατί, ως γνωστόν, κάθε είδους απαγόρευση σχεδόν πάντα οδηγεί σε αντίθετο αποτέλεσμα…

Πρόγραμμα στα σχολεία Τα τελευταία έξι χρόνια, η CocaCola στην Ελλάδα υλοποιεί το διεθνώς αναγνωρισμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «ΜΕΤΡΟ-ΠΟΙΚΙΛΙΑ-ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ», το οποίο παρέχει διατροφική εκπαίδευση σε σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε όλη τη χώρα και προωθεί τη σημασία

της ισορροπημένης διατροφής και της σωματικής άσκησης μέσω επιστημονικά τεκμηριωμένου υλικού, που δεν φέρει καμία λογοτύπηση της εταιρείας. Μέχρι, σήμερα, έχουν εκπαιδευτεί περισσότεροι από 73.000 μαθητές, ηλικίας 5-12 ετών, πανελλαδικά.

in brief

Σημαντικές δράσεις πραγματοποιούνται ήδη από την CocaCola στην Ελλάδα. Όλα τα αναψυκτικά της είναι διαθέσιμα σε light ή zero επιλογές, ενώ τα προϊόντα Nestea και Powerade διατίθενται επίσης με χαμηλές ή χωρίς θερμίδες. Προώθηση ενεργού και ισορροπημένου τρόπου ζωής: Από το 2009 πραγματοποιείται επίσης το Coca-Cola Cup, μια ποδοσφαιρική διοργάνωση 5Χ5, με στόχο την ενίσχυση του αθλητισμού και την υιοθέτηση ενός ενεργού τρόπου ζωής, στην οποία έχουν μέχρι σήμερα συμμετάσχει περισσότεροι από 20.000 νέοι σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Χορηγίες σημαντικών αθλητικών εκδηλώσεων, όπως του Κλασικού Μαραθωνίου της Αθήνας και των Special Olympics του 2011, στα οποία συμμετείχαν χιλιάδες άτομα από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Εδώ και 50 χρόνια στην Ελλάδα εφαρμόζει την πρακτική του υπεύθυνου μάρκετινγκ, συμπεριλαμβανομένης της μη διαφήμισης σε παιδιά κάτω των 12 ετών.

91

VΙRUS

Νέο μοντέλο διαγωνισμών για φάρμακα Ως γνωστόν, οι διαγωνισμοί για την προμήθεια φαρμάκων στα νοσοκομεία, που έγιναν πέρσι με "τυμπανοκρουσίες" επί υπουργίας Α. Λοβέρδου, απέτυχαν παταγωδώς. Η κυριότερη αδυναμία που είχαν είναι ότι αναδείκνυαν έναν «εθνικό» προμηθευτή ανά δραστική ουσία για όλα τα νοσοκομεία, γεγονός που προφανώς, μακροπρόθεσμα, θα ευνοούσε μονοπωλιακές καταστάσεις, πλήττοντας το δημόσιο συμφέρον και την εγχώρια απασχόληση

in brief

Στην Κίνα βρέθηκε πρόσφατα ο Δ. Δέμος, συμμετέχοντας στην αποστολή που συνόδευσε τον κ. Α. Σαμαρά. Τι γυρεύει «η αλεπού στο παζάρι»; Σκοπός δεν ήταν άλλος από το να υπάρξει ένα Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών στον τομέα του φαρμάκου. Η ελληνική πλευρά ενδιαφέρεται διακαώς να επιταχυνθούν οι διαδικασίες έγκρισης των ελληνικών φαρμάκων για την ένταξή τους στην κινεζική αγορά. Οι Κινέζοι, από την άλλη, φαίνεται ότι ενδιαφέρονται να λάβουν τεχνογνωσία σε θέματα ευρωπαϊκών διαδικασιών και ποιοτικών προτύπων.

Ο

ι Έλληνες φαρμακοβιομήχανοι είχαν επισημάνει, επανειλημμένως, την επικινδυνότητα της μονοπωλιακής προμήθειας φαρμάκων σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας από μία και μόνο φαρμακευτική εταιρεία ανά δραστική ουσία, καθώς σε περίπτωση που ο μοναδικός προμηθευτής αδυνατούσε για κάποιο διάστημα να προμηθεύσει τα νοσοκομεία με την αναγκαία ποσότητα φαρμάκων, οι συνέπειες για τη δημόσια υγεία θα ήταν ανυπολόγιστες.

Τώρα η κυβέρνηση προωθεί ένα νέο μοντέλο: Με το καινούριο σύστημα θα αναδεικνύονται νικητές οι τρεις πιο φθηνοί προμηθευτές, που θα συμμετέχουν στον διαγωνισμό βάσει του συστήματος «50-30-20», έτσι ώστε ο πρώτος νικητής του διαγωνισμού να παρέχει το 50% της ζητούμενης ποσότητας φαρμάκου, ο δεύτερος το 30% και ο τρίτος το 20%. Η Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ) χαιρέτισε την καθιέρωση και εφαρμογή του νέου μοντέλου διαγωνισμών προμήθειας φαρμάκων από το Υπουργείο Υγείας. Υποστηρίζει ότι το νέο μοντέλο διασφαλίζει την απαραίτητη εξοικονόμηση πόρων για το σύστημα υγείας και ταυτόχρονα την απρόσκοπτη προμήθεια των νοσοκομεί-

Οι Έλληνες φαρμακοβιομήχανοι πιστεύουν πως αν όλα εξελιχθούν ομαλά, τότε η συνεργασία θα οδηγήσει σε αναβάθμιση των ελληνικών εργοστασίων με τη δημιουργία 200-300 θέσεων εργασίας επιστημονικής κατάρτισης, αλλά και 400-600 θέσεων στην παραγωγή. Επιπλέον, οι ελληνικές εξαγωγές προς την Κίνα υπολογίζεται πως θα αυξηθούν κατά 200-300 εκατ. € ετησίως σε περίοδο τριετίας, δημιουργώντας επιπλέον 1.600-2.400 θέσεις εργασίας στην παραγωγή φαρμάκων στη χώρα μας.

92

/ Μάιος 2013

ων σε φάρμακα, λειτουργώντας προς όφελος της δημόσιας υγείας. Μένει φυσικά να δούμε στην πράξη αν πράγματι θα πέσουν οι τιμές των φαρμάκων στους διαγωνισμούς όσο πρέπει και, δεύτερον, αν πράγματι θα διασφαλιστεί ένα διαφανές και ανταγωνιστικό καθεστώς. Είναι κοινό μυστικό ότι είναι δυνατόν να επιτευχθούν σημαντικές μειώσεις τιμών. Θυμίζουμε ότι το νέο Μνημόνιο προβλέπει, για πρώτη φορά, πλαφόν και στη νοσοκομειακή δαπάνη για φάρμακα. Ειδικότερα, οι δαπάνες για φάρμακα (πλην της εξωνοσοκομειακής) θα πρέπει να μην ξεπεράσουν τα 660 εκατ. το 2013. Το 2009 είχαν ξεπεράσει το 1,3 δις!

Τέλος στο «κρυφτούλι»! Μέχρι πρότινος, τόσο ο ΣΦΕΕ όσο και κάποιοι στον ΕΟΠΥΥ έπαιζαν με τα νούμερα όσον αφορά στη φαρμακευτική δαπάνη. Εύλογα ο ΣΦΕΕ υποστήριζε ότι οι δαπάνες για τα φάρμακα υψηλού κόστους δεν πρέπει να υπολογίζονται στην εξωνοσοκομειακή δα-

πάνη. Όμως, η Τρόικα δεν το δεχόταν. Άλλωστε, λίστα του Ν.3816 δεν υπάρχει σε καμία χώρα. Με τα πολλά, η Τρόικα αποφάσισε να επιβάλει πλαφόν και στη νοσοκομειακή δαπάνη. Έτσι, συνολικά, η δαπάνη για φάρμακα δεν πρέπει να ξεπερνά τα 2,44 και 0,66, δηλαδή, τα 3,1 δις. Το «κρυφτούλι» παίρνει τέλος…

93

Ραντεβού υγείας

Ο μετρητής πόνου είναι εδώ και απλοποιεί τις ζωές μας Μέσα από τα μονοπάτια του εγκεφάλου μπορούμε να μιλάμε πλέον για την αντικειμενικοποίηση της μέτρησης του πόνου ο οποίος, μέχρι πρότινος, θεωρούνταν υποκειμενικό στοιχείο, αφού κάθε άνθρωπος τον αντιλαμβανόταν διαφορετικά

Α

μερικανοί επιστήμονες έφτασαν στη «νευρωνική υπογραφή του πόνου», μετρώντας της θερμότητα που προκαλούσε η πρόκληση πόνου σε 114 ανθρώπους. Οι νευροεπιστήμονες υπέβαλαν τους 114 υγιείς ανθρώπους σε μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου, την ώρα που οι ερευνητές ακουμπούσαν στα χέρια τους θερμά έως καυτά αντικείμενα. Μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή δημιούργησαν μια κλίμακα μέτρησης «έντασης πόνου», κατορθώνοντας να εντοπίσουν τη νευρωνική

«υπογραφή» του πόνου, όπως εκείνος εμφανιζόταν ανάλογα με την ένταση της θερμότητας. Πλέον, οι γιατροί δεν θα προβαίνουν σε εικασίες για το πόσο πονάει ένα παιδί ή ένα βρέφος ή διάφορες κατηγορίες ανθρώπων που αδυνατούν να επικοινωνήσουν, αλλά, αξιόπιστα, θα μετρούν τον πόνο. «Ανοίγει ο δρόμος για να υπάρξει ένα πραγματικά αντικειμενικό τεστ του πόνου, μέσω εγκεφαλικής απεικόνισης. Ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας καθηγητής ψυχολογίας και νευροεπιστήμης, Τορ Γουέιτζερ, συνέστησε υπομονή, αφού θα πρέπει να τελειοποιηθούν οι συσκευές μέτρησης που θα καλύπτουν και διαφορετικές περιπτώσεις (μέση, κεφάλι κ.λπ.). Η ερευνητική ομάδα προσπαθεί να κρατήσει ψηλά τις ελπίδες, αφού θεωρεί ότι η ίδια μέθοδος μπορεί να μετρήσει και υποκειμενικές εμπειρίες, όπως το άγχος, την κατάθλιψη, τον θυμό και άλλα συναισθήματα.

Το κρύο κάνει …κακό στο λίπος!

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

Πρόκειται για μια νέα μέθοδο που δεν έχει καμία σχέση με την κλασική μέθοδο της λιποαναρρόφησης. Ονομάζεται κρυολιπόλυση: αρχικά προκαλεί υπερθέρμανση των λιποκυττάρων και στη συνέχεια τα παγώνει, με αποτέλεσμα την οριστική νέκρωση και την απόπτωσή τους. Η νέα αυτή μέθοδος πρωτοεφαρμόστηκε από Ιταλούς επιστήμονες και μέχρι στιγμής

τα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση του λίπους και της κυτταρίτιδας είναι κάτι περισσότερο από αισιόδοξα. Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου έχει πιστοποιηθεί, μεταξύ άλλων, από κλινικά τεστ που πραγματοποιήθηκαν σε δύο από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της Αμερικής, αυτά του Harvard και της Massachusetts. Αρχικά πραγματοποιείται μια διαδοχι-

Τα smartphones και το … αναβαθμισμένο Υπουργείο Υγείας! Στην τεχνολογία επιχειρεί να διεισδύσει το ελληνικό Υπουργείο Υγείας και να μας βάλει στον κόσμο των smartphones για τα καλά. Γι’ αυτό και σύντομα θα δημιουργήσει ένα ειδικό «app», με το οποίο όσοι θα έχουν smartphone θα μπορούν να ελέγχουν εάν τα φάρμακα που αγοράζουν είναι πλαστά ή όχι. Οι εφαρμογές αυτές θα είναι πολύ σύντομα διαθέσιμες και για το διαδίκτυο, ώστε οι πολίτες να μπορούν μόνοι τους να ελέγχουν αν ένα σκεύασμα είναι πλαστό. Θα μπορούν να σκανάρουν τον κωδικό του φαρμάκου με το υψηλής τεχνολογίας κινητό, και εκείνο θα αποφαίνεται εάν ο αριθμός κυκλοφορίας είναι πραγματικός ή όχι. Για τη διαδικασία θα απαιτούνται μόλις λίγα δευτερόλεπτα.

94

/ Μάιος 2013

Η κρίση μειώνει τη λίμπιντο, αλλά αυξάνει τη βία στα ζευγάρια!

Τ

α αλλεπάλληλα μνημόνια έχουν κάνει τους άνδρες στη χώρα μας βίαιους, καθώς όπως καταγράφει έρευνα της Εταιρείας Μελέτης Ανθρώπινης Σεξουαλικότητας, αλλά και του Ανδρολογικού Ινστιτούτου: Τρεις στις δέκα Ελληνίδες έχουν ζήσει τον εφιάλτη του ξυλοδαρμού από τον σύντροφό τους έστω και μία φορά στη ζωή τους. Ένας εφιάλτης που, για αρκετές γυναίκες, έχει μετατραπεί σε καθημερινή κόλαση τον τελευταίο χρόνο. Αρνητικοί πρωταγωνιστές – συνήθως - άνεργοι άνδρες λίγο μετά την ηλικία των 40, άνδρες με έντονο εργασιακό στρες, με πιεστικές οικονομικές υποχρεώσεις, αλλά και με «κουρεμένη» σεξουαλική δραστηριότητα, καθ’ ομολογίαν των συντρόφων τους, που απάντησαν σε τηλεφωνική έρευνα. Η πρωτόγνωρη αυτή καταγραφή περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, σεξουαλικής και σωματικής κακοποίησης - άμεσα

συνδεδεμένη με τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες στην Ελλάδα - προέκυψε μέσα από ανώνυμη, δειγματοληπτική έρευνα που διενεργήθηκε από την Εταιρεία Μελέτης Ανθρώπινης Σεξουαλικότητας και το Ανδρολογικό Ινστιτούτο. Η έρευνα, με θέμα «Η Ελλάδα της κρίσης και το Μνημόνιο», παρουσιάστηκε πριν λίγες μέρες στο διεθνές επιστημονικό συνέδριο σεξουαλικής υγείας PASSM στο Ντουμπάι και κατέδειξε ότι τα κρούσματα βίας, με θύματα κυρίως γυναίκες, είναι αυξημένα κατά 47% τον τελευταίο χρόνο.

κή διαδικασία έντονης θέρμανσης με ειδική συσκευή και μετά ακολουθεί μια έντονη ψύξη. Η θέρμανση φτάνει τοπικά και τους 60 βαθμούς° και η ψύξη αγγίζει τους -15°. Η αυξομείωση αυτή επιδρά μόνο στα κύτταρα του λίπους της περιοχής όπου εφαρμόζεται η θεραπεία. Περιοχές όπου το τοπικό λίπος δεν αντιμετωπίζεται με σωματική άσκηση, η μέθοδος του «παγώματος» του λίπους μπορεί να δώσει άριστα αποτελέσματα.

Ο σκύλος κάνει καλό & στην καρδιά! Εκτός από πιστός σύντροφος και φίλος του ανθρώπου, ένας σκύλος μπορεί να αποδειχθεί και βάλσαμο για την καρδιά, καθώς η παρέα μαζί του φαίνεται ότι προστατεύει από εμφράγματα. Οι ειδικοί αποφαίνονται ότι όσοι έχουν σκύλο στο σπίτι σαν κατοικίδιο, διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο να πάθουν έμφραγμα, ή κάποιο άλλο καρδιαγγειακό νόσημα, σε σχέση με εκείνους που δεν έχουν κάποιο κατοικίδιο ζώο στο σπίτι. Σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα του καθηγητή Γκλεν Λιβάιν, από την ιατρική σχολή του πανεπιστημίου του Χιούστον, όποιος έχει κατοικίδιο (γάτα, σκύλο, αλλά πολύ περισσότερο σκύλο) μειώνει τον κίνδυνο της καρδιοπάθειας. Η μελέτη της επιστημονικής ομάδας που δημοσιεύθηκε και στο επίσημο περιοδικό του Αμερικανικού Καρδιολογικού Συλλόγου, αλλά και στο περιοδικό «Circulation», αναφέρει ότι υπάρχει συσχέτιση του κατοικίδιου με τη λιγότερη παχυσαρκία και τα χαμηλότερα επίπεδα αρτηριακής πίεσης και χοληστερίνης του ιδιοκτήτη του.

«Ευνουχισμένοι», οικονομικά και ερωτικά, εμφανίζονται οι Έλληνες άνδρες εν μέσω οικονομικής κρίσης, με συνέπεια να τα βάζουν με τις συντρόφους τους.

Πόσες φορές την ημέρα οι άνδρες σκέφτονται το σεξ;

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι οι άνδρες έχουν από το πρωί έως το βράδυ το μυαλό τους στο σεξ. Και δεν είναι επίσης λίγες οι έρευνες που το έχουν αποδείξει. Όμως νεότερη μελέτη έρχεται να μειώσει κάπως τη συχνότητα των ερωτικών σκέψεων του ανδρικού πληθυσμού. Και αυτό γιατί μια έρευνα έδειξε ότι ναι μεν οι άνδρες κατά τη διάρκεια της μέρας σκέφτονται το σεξ περισσότερο από τις γυναίκες, αλλά όχι στον βαθμό που όλοι πιστεύουν. Συγκεκριμένα, η μελέτη έγινε από επιστήμονες του πολιτειακού πανεπιστημίου του Οχάιο και είναι πραγματικά ενδιαφέρουσα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ό,τι ο άνδρας σκέφτεται το σεξ τουλάχιστον 80 φορές λιγότερο, από ό,τι θεωρούσαν μέχρι πρόσφατα οι ειδικοί. Ειδικότερα ο μέσος άνδρας σκέφτεται κατά τη διάρκεια της ημέρας το σεξ 19 φορές (περίπου κάθε ώρα, εάν εξαιρέσουμε και έναν 5ωρο ύπνο). Το φαγητό το σκέφτεται ακόμη και χορτάτος, και κατά μέσο όρο 18 φορές την ημέρα, ενώ τον ύπνο τον σκέφτεται από την ώρα που θα ξυπνήσει μέχρι και 11 φορές τη μέρα.

95

γ ί ν ε τ ε συνδρομητές !

Αλλάξτε την ελληνική αγορά Υγείας! Εγγραφείτε τώρα στο Ph.B (Pharma & Health Business)! ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

E-MAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

*ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ & ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΞΑΜΗΝΗ (5 ΤΕΥΧΗ): 40€

ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ): 50€

ΕΤΗΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (10 ΤΕΥΧΗ): 30€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΣ (10 ΤΕΥΧΗ): 70€

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (10 ΤΕΥΧΗ): 90€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ): 10€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α 6,5%)

Το Ph.B καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ (5028-041137-461 / IBAN GR51 0172 0280 0050 2804 1137 461) ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / IBAN GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρίας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομα σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

96

/ Μάιος 2013

97

AΡΘΡΟ

4

/ Δεκέμβριος 2011-Ιανουάριος 2012