Pharma & Health Business #32, Ιούλιος-Αύγουστος 2015 by ethosMEDIA

032

# Ι ΟΥΛ - ΑΥ Γ 2 0 1 5

ΠΡΟΦΙΛ Κωνσταντίνος Λουράντος

ΡΕΠΟΡΤΆΖ Ράλι στην αγορά από βιοτεχνολογία και νέα σκευάσματα

ΡΕΠΟΡΤΆΖ Η λιτότητα “ανάχωμα” στην καταπολέμηση των ναρκωτικών

www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961

Ρεπορτάζ OTCs & Cosmetics Conference 2015: Η αυτοφροντίδα στην Ελλάδα

iDΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

/ Νοέμβριος 2011

iDΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

6. Προφίλ Κωνσταντίνος Λουράντος Ο «ραδιοπειρατής» πρόεδρος

8. Ρεπορτάζ OTCs & Cosmetics Conference 2015 Η αυτοφροντίδα στην Ελλάδα 28. Ρεπορτάζ Ράλι στην αγορά από βιοτεχνολογία και νέα σκευάσματα 34. Ρεπορτάζ Η λιτότητα «ανάχωμα» στην καταπολέμηση των ναρκωτικών 42. Ρεπορτάζ Η ελληνική Google

CEO: Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Αιμίλιος Νεγκής negis.e@ethosmedia.eu

     ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ: Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ: Βασιλική Αγγουρίδη agouridi.v@ethosmedia.eu ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ - ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Δήµητρα Ευθυµιάδου efthymiadou.d@ethosmedia.eu

032

# Ι Ο ΥΛ - ΑΥ Γ 2 015 τιμή τεύχους 10€

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Χρήστος Χαραλαμπάκης charalampakis.c@ethosmedia.eu ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Άρης Λαυδής lavdis.a@ethosmedia.eu

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

Ιοκάστη Αλειφεροπούλου aliferopoulou.i@ethosmedia.eu Κοσμάς Ζακυνθινός zakinthinos.k@ethosmedia.eu ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu



48. Άρθρο Γιώργος Σαρελάκος Υψηλή θεραπευτική αξία και δημοσιονομικό κόστος

52. Άρθρο Δώρα Παπασταύρου Ενδυνάμωση των ασθενών 58. Άρθρο Χρυσούλα Νικολάου Απαιτείται ενοποίηση των βιοπαθολογικών εργαστηρίων

64. Επικαιρότητα 71. Virus 76. Χρηματιστήριο Ανάλυση VRS 78. Ραντεβού Υγεία

EΠΙΜΈΛΕΙΑ ΥΛΗΣ - CREATIVE: Θεοδοσία Μαρούτση theodosia.maroutsi@gmail.com ISSN: 2241-0961

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ: Τζένη Ρούσση roussi.t@ethosmedia.eu

ΙΔΙΟΚΤΗΣΊΑ: Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος

    T: 210 9984950, Φ: 210 9984953 E: info@virus.com.gr • www.virus.com.gr • www.phb.com.gr

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ: Σοφία-Αφροδίτη Βουλγαράκη voulgaraki.s@ethosmedia.eu ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος Shutterstock ΕΚΤΎΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

• www.ethosmedia.eu • www.ethosevents.eu • www.alivemag.gr • www.hrima.gr • www.insuranceworld.gr • www.asfalizomai.com • www.bitdaily.gr * Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη

Το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας, είναι τυπωμένο σε πιστοποιημένο χαρτί FSC® και συμβάλλει στην υποστήριξη των δασών του πλανήτη.

EDITΟRIAL

ολα... κ σ ύ δ α τ ουν ζ ί χ ρ η ΕΕ ήταν α α ρ βλέπαμε ότι τί α γι Τώ ς ω Ίσ . Βρυξέλλες. και το ΕΣΠΑ

ΚΠΣ Το τελευταίο τελόρ, το Γ’ τι γίνεται; το πακέτο Ν κονδυλίων. Και τώρα, ι «Τ είρευτη πηγή συνέχεια: στ ν α α ια ύσ μ το ω δή ρ ε Δηλα διάστημα, μ α υρά. Το ΔΝΤ βλέπεις;», «Θ η άλλη πλε ι τα α ς κ ώ ε ν «Π α », . Λάθη έκ μαθαίνεις; η Γερμανία πάμε στη νω απ’ όλα ά ώ;», «Λες να π ρ ι ευ κα ο , στ Ε ε Ε και η μείνουμ νόημα να τα ωνία;»… Σε ίσκω ότι έχει α γίνει συμφ βρ ν «Θ , δε ;» ή ς, ω χμ μ α Ό δρ ει να εγα ότι, αργά μα μας πρέπ ώς πολύ, έλ αυτά. Το θέ σω ιά ε ολ σχ όλους, λίγο Το νία. κάναμε, ώστ άρξει συμφω ι ποια λάθη υπ κα ς θα εί , α εμ ρ ε γο στ είμα ή γρή ναι οψή μου, εί σουμε. κατά την άπ , α μ λη όβ ρ να τα διορθώ π μόσει... ρ α εφ οι άλλοι που ν τη ς θα δεν φταίνε ά ικ σ . υ α ποιος και πώ φ εγ υμε Γιατί είο που έλ για να κάνο ιπόν στο σημ με χρήματα να ίρ ε, α Φτάσαμε λο α μ π ς ου εί έχ εμ ωνία ή γαρύφαλλ ίχνουν, συμφ αν Cayenne ιν έγ ά υτ α ι Όπως όλα δε έργα κα περάσουμε ειάστηκε να υλάδικων. . έστω κι αν χρ εί χθ πίστες των σκ ευ ις ιτ στ επ να α ότομα. Τα α κύματα γι όμαστε απ ν ω από σαράντ ει γ σ ο ρ ό α Τώρα π ναι πως απ πλέον μια νέ ς λοιπόν εί σαν. Αρχίζει ιω λε τέ Το θέμα μα τα α εν ψέμ λά χρόνια α θα είναι μ , και για πολ ίοδος, η οποί ερ π η δω και πέρα α ον ίπ όσ ε επ γίνουν όσουμ γκαία για να ει να εφαρμ ρι η, αλλά ανα ακόμη, πρέπ έχ ολ μ σκ ς, γίας της δύ χώ τυ νία. Δυσ όπο λειτουρ ω τρ φ μ ον συ στ ς η ει θο βά προβλέπ αλλαγές σε το πολιτικό νεί ότι τόσο α φ ει έχ , α ση σήμερ χώρας. μόσια διοίκη ειαστεί να όσο και η δη ό ικ π ω οσ ουμε θα χρ ρ χ π ύ σε ετ υν π α σο ν ή ωρ Για στεί Τα ψέματα τέλειωσαν. θέση να προχ ο. Θα χρεια δεν ήταν σε ε στον δρόμ ι υμ ότ ι σο ά να ιμ εί ρ ια ω και υγιείς Αρχίζει πλέον μια νέα μεταρρυθμίσεις. Η αλήθε οι άνθρωποι νέ ύν θο ιχ . δε με ατικά.. να ανα ι άνθρωποι επίπονη περίοδος, μάλλον δεν ήθελαν πραγμ ι φανερό ότ α ίν Ε ς. . ει μ δυνά ότι ο μείνουν πίσω ες ιδέες θα στ ω η οποία θα είναι μεν Αλήθεια είναι επίσης το ρ ρ ά ι παλιές κα στην α... . Μπήκαμε υν τα δύσκολ δύσκολη, αλλά λαός ήταν ανώριμος ιπόν αρχίζο το λο να α ρ λά Τώ κα λά ση χωρίς κα αναγκαία για να γίνουν Ευρωπαϊκή Ένω αν ως ο πιο στ φανιζόμα μ Ε ε. υμ εγκής βο ως Αιμίλιος Ν αλλαγές σε βάθος στον καταλά ώ ταυτοχρόν εν , ός λα ός οευρωπαϊκ ις αινόμενα στ τρόπο λειτουργίας της φιλ α για τα τεκτ είχαμε άγνοι

χώρας

                                

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

ΠΡΟΦΙΛ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ ΛΟΥΡΆΝΤΟΣ*

Ο "ραδιοπειρατής" πρόεδρος Ο αδιαμφισβήτητος διαπαραταξιακός επικεφαλής των φαρμακοποιών που «αγαπούν» τα media και «τρέμουν» οι κυβερνήσεις

*Πρόεδρος του ΠΦΣ και του ΦΣΑ

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

ολλοί τον μέμφονται για την «κοσμικότητα» του χαρακτήρα του. Άλλοι πάλι για τις έντονες κραυγές που συχνά-πυκνά βγάζει, όπως λένε, στην προσπάθειά του να υπερασπιστεί τις θέσεις του. Ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, ωστόσο, παραμένει πρόεδρος του κλάδου εδώ και 18 χρόνια. Η σχεδόν «μόνιμη» πια συνδικαλιστική του θέση, επί σχεδόν δύο δεκαετίες, ίσως να οφείλεται στην ικανότητά του να είναι «ο φόβος και ο τρόμος» των υπουργών όλων των κυβερνήσεων. Ένας φόβος που προκαλείται και από την προειδοποίηση πως μία του λέξη μπορεί να κατεβάσει τα ρολά όλων των φαρμακείων της χώρας. Από την άλλη, είναι κι εκείνοι που υποστηρίζουν πως ο Κώστας Λουράντος ηγείται του κλάδου τόσα χρόνια εξαιτίας της γενικότερης έλλειψης συνδικαλιστικών ταγών… Θεωρείται πάντως επίτευγμα να παραμένει κανείς στην ίδια θέση για τόσα χρόνια, τη στιγμή μάλιστα που διανύουμε εποχές όπου τα συνδικαλιστικά κινήματα ζουν την απόλυτη απαξίωση. Ενδεικτικό του πώς λειτουργεί ο Κώστας Λουράντος τα τελευταία χρόνια είναι το γεγονός πως ενώ προέρχεται από τη δεξιά παράταξη, γρήγορα έγινε διαπαραταξιακός, αφού τα έβαλε και με τη ΝΔ, όταν ο Άδωνις Γεωργιάδης άλλα υποσχόταν στον κλάδο και άλλα προωθήθηκαν τελικώς στους δανειστές. Γι’ αυτό και για τον ίδιο το όνομα του Άδ. Γεωργιάδη αποτελεί «κόκκινο πανί». Τότε ήταν που ο Κώστας Λουράντος έκανε ανοικτή στροφή προς τον ΣΥΡΙΖΑ,

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

συμπαρασύροντας όμως και πολλούς φαρμακοποιούς προς την αριστερή κατεύθυνση, με την ελπίδα ότι τα αιτήματα του κλάδου θα ικανοποιηθούν με ταχύτατες διαδικασίες. Και η σκέψη του αυτή δεν έγινε τυχαία. Ο υπουργός Υγείας, λίγους μήνες πριν στο συνέδριο των φαρμακοποιών στο Hellaspharm, δήλωσε ξεκάθαρα ενώπιον όλων πως θα λύσει το ιδιοκτησιακό πρόβλημα που είχε φέρει ο Άδωνις, το ωράριο, αλλά και το θέμα με τα ΜΗΣΥΦΑ. Ήταν την ίδια στιγμή που ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου προειδοποίησε τον υπουργό Υγείας πως αν δεν υλοποιήσει τις δεσμεύσεις του, θα βρει τον κλάδο απέναντί του. Μετά τις εξελίξεις –όπου η ελληνική αριστερή κυβέρνηση δέχτηκε τελικά τις αλλαγές στα φαρμακεία, που καιρό τώρα πίεζαν να εφαρμοστούν οι δανειστές– λέγεται πως ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου έγινε έξαλλος πρωτίστως με τον Παναγιώτη Κουρουμπλή. Μάλιστα, έγκυρες πηγές του PhB, που ήταν εκείνη την ώρα κοντά του, έλεγαν πως ο κύριος Λουράντος μόνο που δεν τα έσπασε όλα γύρω του. Τα «γαλλικά» εναντίον του υπουργού Υγείας έδιναν και έπαιρναν, λένε οι ίδιες πηγές, παρότι δημοσίως εμφανίστηκε μάλλον συγκρατημένος. Ωστόσο, υπάρχουν και συνδικαλιστικοί του αντίπαλοι που υποστηρίζουν πως ο επί 18 χρόνια επικεφαλής του κλάδου είναι απλά «θεατράλε». Θεωρούν ότι ο Κώστας Λουράντος αξιοποιεί τα μίντια και τη θεατρικότητά του για προσωπι-

κή προβολή, ενώ στη συνέχεια, μόλις κλείσουν τα φώτα και οι κάμερες, δεν διστάζει να αγκαλιαστεί και να φιληθεί με τους «τηλεοπτικούς» του εχθρούς. Ουδείς όμως, ακόμη και οι συνδικαλιστικοί του εχθροί, δεν παραβλέπουν ότι σχεδόν το σύνολο του κλάδου υπακούει στις οδηγίες του, ειδικά όταν πρόκειται για απεργιακές κινητοποιήσεις. Εξαίρεση αποτελούν οι λεγόμενοι «διευρυμένοι» φαρμακοποιοί, που ακολουθούν το δικό τους ωράριο και δεν υπακούουν στον Κ. Λουράντο όταν προκηρύσσει απεργίες. Ίσως γι’ αυτό ο ίδιος να λέει σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες του ότι στο τέλος αυτοί θα είναι οι χαμένοι… Εντυπωσιακό είναι όμως το ότι ο πρόεδρος των φαρμακοποιών από τη μια καταφέρνει να εξακοντίζει κατηγορίες εναντίον εταιρειών και φαρμακαποθηκών, για παράδειγμα για τις ελλείψεις στην αγορά φαρμάκου, αλλά από την άλλη, με άκρως επικοινωνιακό τρόπο, κατορθώνει να διατηρεί και καλές σχέσεις μαζί τους. Δεν είναι τυχαίο πως ειδικά τις ημέρες της κρίσης κάλεσε όλους τους παράγοντες της αγοράς για να συζητήσουν το θέμα της επάρκειας της αγοράς. Και όλοι μετέβησαν σε αυτό το ραντεβού. Βέβαια, μπορεί απλά ο κύριος Λουράντος να διακατέχεται από το «μικρόβιο» του συνδικαλισμού, που προσφέρει πολιτική δύναμη και προβολή. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς πως όταν πριν από λίγο καιρό είχε τραυματιστεί στο κεφάλι και χρειάστηκε να εισαχθεί σε νοσοκομείο, επειδή κινδύνεψε η ζωή του, ενώ οι γιατροί τον συμβούλευαν να

παραμείνει κλινήρης για δέκα ημέρες, εκείνος από την τρίτη κιόλας μέρα έσπευσε να πάει στα γραφεία του συλλόγου, όπως λένε όσοι τον γνωρίζουν καλά. Μ’ αυτά και μ’ αυτά όμως, ο πρόεδρος του ΠΦΣ καταφέρνει να βγάζει τον κλάδο κερδισμένο. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι οι φαρμακοποιοί, παρότι υπάρχουν και σχετικές διαμαρτυρίες από άλλους κλάδους, πληρώνονται πρώτοι από τον ΕΟΠΥΥ. Επίσης, κανείς από τους υπουργούς των εκάστοτε κυβερνήσεων δεν τους χαλάει χατίρι. Εξαίρεση αποτελεί η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ που, λόγω πιεστικών οικονομικών ζητημάτων, δέχθηκε τα αιτήματα των δανειστών για αλλαγές στο επάγγελμα του φαρμακοποιού. «Δεν θα τους το συγχωρήσω ποτέ» ακούστηκε να λέει ο Κώστας Λουράντος. Άγνωστο παραμένει τι θα σκαρφιστεί το επόμενο διάστημα ο εκπρόσωπος των φαρμακοποιών, εάν οι κινήσεις του στα ευρωπαϊκά όργανα και δικαστήρια, στα οποία έχει προσφύγει, δεν φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Το σχεδόν βέβαιον είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον θα χάσει τις ψήφους του κλάδου, αν τουλάχιστον οι φαρμακοποιοί υπακούσουν και αυτήν τη φορά στον ηγέτη τους…•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

OTCs & COSMETICS CONFERENCE 2015

Η αυτοφροντίδα στην Ελλάδα Επιμέλεια: Βασιλική Αγγουρίδη,

Ιοκάστη Αλειφεροπούλου Φωτογραφίες: Θ. Αναγνωστόπουλος

Η αξία της αυτοφροντίδας ως πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ο ρόλος του φαρμακοποιού, οι ευκαιρίες ανάπτυξης της αγοράς των ΜΗΣΥΦΑ, στην Ελλάδα, αλλά και οι προκλήσεις της διαφήμισης, της ενημέρωσης και της επικοινωνίας OTC και καλλυντικών, βρέθηκαν στο επίκεντρο του πρώτου συνεδρίου του κλάδου

ρος που αναμένεται να κυριαρχήσει στην περιγραφή της παροχής ιατροφαρμακευτικής φροντίδας διεθνώς, τα επόμενα χρόνια, η «αυτοφροντίδα» αποτέλεσε το αντικείμενο της συζήτησης στο OTCs & Cosmetics Conference 2015, που διοργάνωσε η Ethos Media, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Εταιρειών Φαρμάκων Ευρείας Χρήσεως (ΕΦΕΧ).

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Υπάρχουν ευκαιρίες στον κλάδο των OTC Γ. Κοσμάτος

Και όχι τυχαία. Με την πάροδο των χρόνων, τα συστήματα υγείας, τόσο της Ευρώπης όσο και των ΗΠΑ, αλλά και αναπτυσσόμενων χωρών, στηρίζονται όλο και περισσότερο στην αυτοφροντίδα, καθώς η ορθή αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει μπορεί να έχει πολλαπλά θετικά αποτελέσματα τόσο στα δημόσια οικονομικά και τη δημόσια υγεία όσο και στην υγεία και την τσέπη των ίδιων των πολιτών. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τοποθέτησε μεταξύ των κεντρικών αξόνων της στρατηγικής του την «αυτοφροντίδα», με στόχο την προάσπιση της ατομικής υγείας και τη βιωσιμότητα των εθνικών συστημάτων υγείας. Ως «αυτοφροντίδα» ορίζεται η αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων υγείας από τον ίδιο τον ασθενή, χωρίς να απαιτείται επίσκεψη σε γιατρό ή συνταγογράφηση σκευασμάτων. Κατ’ επέκταση, ο ρόλος των φαρμάκων, των οποίων η αγορά και η χρήση δεν απαιτεί ιατρική συνταγή, είναι κεντρικός στο πλαίσιο της «αυτοφροντίδας» και της «αυτοθεραπείας» και αναβαθμίζεται συνεχώς. Τα φαρμακευτικά αυτά σκευάσματα, τα Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ), που αντιστοιχούν, λίγο-πολύ, στον διεθνή όρο OTC (Over The Counter), κατακτούν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς, με θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, ακόμη και στην Ελλάδα, η οποία όμως, σε γενικές γραμμές, ούτε σε αυτήν την περίπτωση μοιάζει να μπορεί να συμβαδίσει με την υπόλοιπη Ευρώπη και υπολείπεται σημαντικά της τελευταίας. Στη χώρα μας, τα τελευταία χρόνια, τα ΜΗΣΥΦΑ βρίσκονται, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, στην επικαιρότητα, κυρίως σε

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

ό,τι αφορά το αίτημα των Ευρωπαίων για πλήρη εφαρμογή των επιταγών της «εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ» για πλήρη απελευθέρωση της αγοράς, τιμολόγηση και διάθεση. Όπως διαφάνηκε στο συνέδριο OTCs & Cosmetics, η συντριπτική πλειονότητα στελεχών και παραγόντων στηρίζει τη διατήρηση της διάθεσης των φαρμακευτικών αυτών προϊόντων από το ασφαλές κανάλι του φαρμακείου. Η τιμολόγησή τους, άλλωστε, αποδεσμεύεται από τη διατίμηση και η αποτελεσματικότητα της απελευθέρωσης των σημείων πώλησής τους αμφισβητείται, ειδικά για την ελληνική πραγματικότητα. Τι πρέπει, λοιπόν, να γίνει προκειμένου να επωφεληθούν από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που μπορούν να προσφέρουν τα ΜΗΣΥΦΑ πολίτες, φαρμακεία, εταιρείες και η Πολιτεία; Αλλά και τι ευκαιρίες ανάπτυξης και αυτοφροντίδας μπορούν να προσφέρουν τα «καλλυντικά προϊόντα»; Σε αυτά τα ερωτήματα, αλλά και σε όσα συνθέτουν τη συζήτηση γύρω από τα ΜΗΣΥΦΑ και τα καλλυντικά επιχείρησαν να απαντήσουν στελέχη της αγοράς και διακεκριμένοι επιστήμονες που συμμετείχαν στο πρώτο OTCs & Cosmetics Conference 2015.

Γεράσιμος Κοσμάτος Πρόεδρος του ΕΦΕΧ και managing director SE Europe της Johnson & Johnson Hellas Consumer Στα πολλαπλά οφέλη από την ανάπτυξη των Μη Συνταγογραφούμενων Προϊόντων στην Ελλάδα αναφέρθηκε ο Γεράσιμος Κοσμάτος, πρόεδρος του ΕΦΕΧ και managing director SE Europe της Johnson & Johnson Hellas Consumer.

Εντοπίζοντας τη θετική προοπτική του κλάδου, ο κύριος Κοσμάτος δεν δίστασε να επισημάνει πως «υπάρχουν ευκαιρίες στον κλάδο των OTC», παρόλο που η Ελλάδα υπολείπεται των υπολοίπων ευρωπαϊκών χωρών, αλλά και των ΗΠΑ σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη της αυτοφροντίδας, και άρα των ΜΗΣΥΦΑ. «Έχουμε κάνει πολλά βήματα και είμαστε σε καλό δρόμο για την ανάπτυξη της κατηγορίας των Μη Συνταγογραφούμενων Προϊόντων στην Ελλάδα» ανέφερε, τονίζοντας πως υπάρχουν πολλαπλά οφέλη: Για το φαρμακείο, με εισαγωγή νέων προϊόντων, αύξηση της κατανάλωσης, του τζίρου και του cash flow. Για το κράτος, με μεγαλύτερα έσοδα από τον ΦΠΑ, αποσυμφόρηση του ΕΟΠΥΥ και του Συστήματος Υγείας, περισσότερες θέσεις εργασίας, επένδυση στη διαφήμιση, καλύτερα και περισσότερα προϊόντα στον ασθενή ή τον καταναλωτή. Χρειάζεται, βέβαια, η δημιουργία ενός σταθερού πλαισίου ανάπτυξης και εργασίας. «Είναι μεγάλη ευκαιρία για όλους μας να αναπτύξουμε τον κλάδο του OTC. Τόσο για τη βιομηχανία, τα φαρμακεία και τα έσοδά τους, όσο και για το κράτος, που θα μειώσει τα κόστη της δαπάνης υγείας, μεταφέροντας προϊόντα στην κατηγορία του OTC» κατέληξε ο κύριος Κοσμάτος.

Θόδωρος Γιαρμενίτης Πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Βιομηχάνων Αντιπροσώπων Αρωμάτων & Καλλυντικών (ΠΣΒΑΚ) «Τα τεράστιας γκάμας προϊόντα των καλλυντικών έχουν καταξιωθεί πλέον στο φαρ-

μακείο» τόνισε στην εισηγητική του ομιλία ο Θ. Γιαρμενίτης, πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Βιομηχάνων Αντιπροσώπων Αρωμάτων & Καλλυντικών (ΠΣΒΑΚ). Ο κύριος Γιαρμενίτης χαρακτήρισε τον φαρμακοποιό τον καλύτερο σύμβουλο του κοινού, την ώρα που τα φαρμακευτικά καλλυντικά είναι εξειδικευμένα προϊόντα περιποίησης, υγείας και καλλωπισμού. «Το φαρμακείο, ως γνωστόν, έχει κατοχυρωθεί ως ένα κανάλι διανομής ειδικό για τις παθολογίες του δέρματος. Σήμερα, το φαρμακείο, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να κάνει και ιδιαίτερη προσπάθεια για την εξέλιξη του καλλυντικού στον χώρο αυτό, γιατί αυτή η αγορά του ανήκει» σημείωσε. Ως γνωστόν, υπό την αυστηρότατη νομοθεσία της Ευρώπης και των ΗΠΑ, η «Όμορφη Βιομηχανία» λανσάρει νέα προϊόντα, καινοτόμα. Κάθε άνθρωπος χρησιμοποιεί ένα από τα προϊόντα προσώπου, σώματος, στοματικής υγιεινής, σαπούνια, σαμπουάν, αποσμητικά, αδυνατιστικά, βαφές, μακιγιάζ, αντηλιακά, προϊόντα ποδολογίας και άλλα πολλά. «Είμαστε μια παγκόσμια αγορά με 72 δισ. στην Ευρώπη, 47 δισ. στις ΗΠΑ, 29 δισ. στη Ρωσία και την Κίνα και 18 δισ. στην Ιαπωνία. Στη χώρα μας, το 2009, η αγορά ανήλθε σε 1.350 δισ. ευρώ, ενώ το 2014 έπεσε στα 860 εκατ. ευρώ. Το φαρμακείο σε ποσοστά είναι της τάξεως του 25,3% αμέσως μετά την ευρεία διανομή, που είναι της τάξεως του 39,1% της αγοράς» σημείωσε ο κύριος Γιαρμενίτης. Ο ΠΣΒΑΚ αποτελείται από 57 εταιρείες, ελληνικές και πολυεθνικές, εισαγωγικές και εξαγωγικές και εταιρείες πρώτων υλών. Περίπου 20.000 άτομα εργάζονται στον κλάδο των καλλυντικών, με τις εταιρείες να ε-

1. Γ. Κοσμάτος, πρόεδρος του ΕΦΕΧ, managing director SE Europe της Johnson & Johnson Hellas Consumer. 2. Θ. Γιαρμενίτης, πρόεδρος του ΠΣΒΑΚ.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Στο μέλλον, η βιομηχανία μας έχει να αντιμετωπίσει προκλήσεις σχετικά με το κανονιστικό πλαίσιο για τα καλλυντικά Θ. Γιαρμενίτης

πενδύουν σε έρευνα, logistics, νέα κτήρια και νέα μηχανήματα. Όπως ανέφερε ο πρόεδρος του ΠΣΒΑΚ, ΜΗΣΥΦΑ και καλλυντικά έχουν μέλλον στο φαρμακείο. Η κρίση άγγιξε, βέβαια, και την ομορφιά, αλλά «ευτυχώς οι φαρμακοποιοί αντιλήφθηκαν εγκαίρως τη δύναμη των προϊόντων μας και προσέθεσαν δυναμικά και τα καλλυντικά μαζί με τα OTC». Οι μελλοντικές προκλήσεις της βιομηχανίας σχετίζονται με το κανονιστικό πλαίσιο για τα καλλυντικά, για το οποίο είναι σε εξέλιξη συναντήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. «Πιστεύουμε στο όραμα. Χωρίς όραμα τίποτα δεν υπάρχει. Αυτό μας βοηθά να επιβιώνουμε και να αντιστεκόμαστε. Καλούμε την νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας να αντιληφθεί τη σπουδαιότητα των δύο κλάδων ΠΣΒΑΚ και ΕΦΕΧ για την οικονομία και την εργασία» κατέληξε.

Δρ Νίκος Μανιαδάκης Καθηγητής στο Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας και αναπληρωτής κοσμήτορας στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Η ευκολότερη πρόσβαση των ασθενών στη θεραπεία, η εξοικονόμηση χρημάτων, που επιτυγχάνεται από τη στιγμή που περιορίζονται στις απαραίτητες οι ιατρικές επισκέψεις, αλλά και η αποτελεσματικότητα αναδεικνύονται ως τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της αυτοθεραπείας. Σύμφωνα με τον καθηγητή και αναπληρωτή κοσμήτορα της ΕΣΔΥ, Ν. Μανιαδάκη, σταθερά, στις περισσότερες χώρες του κόσμου, ένα 10-11% του πληθυσμού επιλέγει την αυτοθεραπεία, γιατί εκτιμάται ότι είναι πιο εύκολο να πας στο φαρμακείο και να

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

πάρεις ένα φάρμακο από το να κλείσεις ένα ραντεβού και να επισκεφτείς τον γιατρό. Τα ΜΗΣΥΦΑ αφορούν το 11% της παγκόσμιας φαρμακευτικής δαπάνης, δηλαδή αντιστοιχούν σε 85 δισ. ευρώ από τη συνολική δαπάνη των 744 δισ. ευρώ. Τα τελευταία χρόνια, ο ρυθμός ανάπτυξης της αγοράς των OTC είναι μεγαλύτερος από εκείνον της ευρύτερης αγοράς φαρμάκων. Συγκεκριμένα, κατά μέσο όρο, αυξάνεται κοντά στο 5% η δαπάνη για ΜΗΣΥΦΑ ετησίως. Στην Ευρώπη, σε αρκετές χώρες, όπως η Ελβετία, η Ιταλία, η Αυστρία, η χρήση των ΜΗΣΥΦΑ αυξάνεται, σε αντίθεση με τη χώρα μας, στην οποία ο κύκλος εργασιών δεν ακολουθεί το πρότυπο των υπόλοιπων χωρών, αν και η παρέμβαση στον τομέα του φαρμάκου είναι η μεγαλύτερη που έχει γίνει σε καιρό ειρήνης σε οποιαδήποτε χώρα, σύμφωνα με τον καθηγητή. Η κατά κεφαλήν δαπάνη για ΜΗΣΥΦΑ στην Ελλάδα είναι χαμηλότερη σε σχέση με ανεπτυγμένες οικονομίες, όπως η Νορβηγία, η Ιταλία, το Βέλγιο, και είναι στα επίπεδα χωρών οι οποίες, μέχρι κάποια χρόνια πριν, ήταν υποδεέστερες στον τομέα της οικονομικής ανάπτυξης, όπως η Σλοβακία, η Τσεχία και η Ρωσία. Αναφερόμενος στην ένταξη στην εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ της απελευθέρωσης των τιμών και των καναλιών διανομής των ΜΗΣΥΦΑ, ο κύριος Μανιαδάκης σχολίασε πως «κακώς απασχόλησε αυτό το ζήτημα μια χώρα με προβλήματα όπως η δική μας, γιατί από οικονομικής πλευράς δεν είναι τόσο σημαντικά τα οφέλη από την απελευθέρωση. Η συζήτηση διαστρεβλώθηκε, έγινε στη βάση λάθος στοιχείων, έγινε δογματική και

συναισθηματική και χάθηκε η ουσία». Σε όσες χώρες έχουν προχωρήσει στην απελευθέρωση του δικτύου διανομής, με εξαίρεση την Ολλανδία και τη Βρετανία, τα ΜΗΣΥΦΑ συνεχίζουν να πωλούνται κυρίως στα φαρμακεία, σε ποσοστό ακόμη και 90%. Βελτίωση της πρόσβασης των πολιτών στα φάρμακα καταγράφηκε μόνο σε χώρες όπως η Δανία και η Νορβηγία, που έχουν το πιο αραιό δίκτυο φαρμακείων στον κόσμο. Εν τω μεταξύ, η Ελλάδα, σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, έχει τον μικρότερο αριθμό δραστικών ουσιών που έχουν κριθεί κατάλληλες από τον ΕΟΦ για να ενταχθούν στη λίστα των ΜΗΣΥΦΑ. Έκθεση εμπειρογνωμόνων εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έδειξε ότι τελικά δεν διαπιστώνεται σχέση μεταξύ της απελευθέρωσης των τιμών και του δικτύων διανομής με τη μείωση τιμών. Είμαστε δε από τις ελάχιστες χώρες που η τιμή των σκευασμάτων συνεχίζει να καθορίζεται από το κράτος. Εννέα στις δέκα χώρες έχουν απελευθερώσει την τιμολόγηση, μάλιστα η Ελλάδα έχει νομοθετήσει τη σταδιακή απελευθέρωσή τους μετά το 2017, όπως έκανε και η Ιταλία. Με την ευρύτερη χρήση των ΜΗΣΥΦΑ, στο πλαίσιο της αυτοφροντίδας, μεταξύ άλλων ωφελείται και εμμέσως η οικονομία, αφού δεν χάνονται εργατοώρες για την επίσκεψη σε γιατρό, αλλά και η άμεση πρόσβαση στο φάρμακο βοηθάει σε πολλές περιπτώσεις στην ταχύτερη αποκατάσταση της υγείας. Ενισχύεται παράλληλα ο ρόλος του φαρμακοποιού, ενώ σημαντικά οφέλη υπάρχουν και για τα ασφαλιστικά ταμεία, αφού η δαπάνη των ΜΗΣΥΦΑ καλύπτεται από τους πολίτες και όχι από την κοινωνική ασφάλιση.

Αντιθέτως, υπάρχουν και δυνητικοί κίνδυνοι από την ευρεία χρήση των ΜΗΣΥΦΑ, καθώς αν δεν είναι εκπαιδευμένος και καλά πληροφορημένος ο ασθενής, μπορεί να επιλέξει λανθασμένο σκεύασμα, μπορεί η αυτοφροντίδα να καθυστερήσει τη συνταγογραφούμενη θεραπεία ή να χρησιμοποιηθεί λάθος φάρμακο ή δόση, ενώ μπορεί και να αλληλεπιδράσει με άλλα φάρμακα. Η ΕΣΔΥ εξέτασε «τι θα γίνει αν από την αρνητική λίστα πάρουμε το 50% των φαρμάκων και από τη θετική το 5% και τα πάμε στη λίστα των ΜΗΣΥΦΑ», ανέφερε ο καθηγητής. Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, το 42% των φαρμάκων από την αρνητική λίστα και το 4,3% από τη θετική θα μπορούσαν να ενταχθούν στη λίστα των ΜΗΣΥΦΑ. Ειδικά στη μεταφορά σκευασμάτων από τη θετική λίστα στα ΜΗΣΥΦΑ επωφελούνται σημαντικά τα ασφαλιστικά ταμεία, καθώς δεν πληρώνουν το κόστος του φαρμάκου και την επίσκεψη στον γιατρό. Συμπέραναν, λοιπόν, πως από τη μείωση των ιατρικών επισκέψεων και τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης μπορεί να υπάρξει ωφέλεια για τον ΕΟΠΥΥ (σε τιμές 2012) μεταξύ 100 και 200 εκατ. ευρώ, αν επεκταθεί η λίστα των ΜΗΣΥΦΑ στην Ελλάδα στα επίπεδα των άλλων χωρών. Βέβαια, με αυτήν την κίνηση ένα μέρος του κόστος της φαρμακευτικής δαπάνης θα μετακυλιστεί στους ασθενείς, ποσό που μπορεί να κυμανθεί μεταξύ 15 και 120 εκατ. ευρώ, αλλά μπορεί να αντισταθμιστεί από τα χρήματα που θα γλυτώνουν από τις επισκέψεις σε γιατρούς. Γενικότερα, για την ελληνική οικονομία μπορούν να εξοικονομηθούν περίπου 150 εκατ. ευρώ από τη χρήση των ΜΗΣΥΦΑ, στα πρότυπα των Ευρωπαίων.

Η Ελλάδα δεν χρησιμοποιεί τα ΜΗΣΥΦΑ στον ίδιο βαθμό με τις υπόλοιπες χώρες Ν. Μανιαδάκης

3, 4. Δρ Ν. Μανιαδάκης, καθηγητής στο Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας και αναπληρωτής κοσμήτορας στην ΕΣΔΥ.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ο φαρμακοποιός πρέπει να γίνει αγωγός υγείας, για να μην υπάρχει αλόγιστη χρήση φαρμάκων Δ. Κούβελας

ΠΑΝΕΛ I: «Η αξία της αυτοφροντίδας διεθνώς και στην Ελλάδα ως πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας» Την ανάγκη να αλλάξει συνολικά η κουλτούρα σχετικά με τα φάρμακα και τη διαχείρισή τους, με στόχο τη βελτίωση των δεικτών υγείας του πληθυσμού, ανέδειξε ο Δημήτριος Κούβελας, M.D., B.Pham, Ph.D, καθηγητής Φαρμακολογίας και Κλινικής Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ. Όπως είπε, ο γιατρός έχει την ευθύνη της συνταγογράφησης και της πορείας της υγείας του ασθενούς και οι φαρμακοποιοί, αν και δεν συνταγογραφούν, οφείλουν να διαφυλάττουν το κύρος της συνταγής, ώστε στο επίκεντρο να είναι ο ασθενής και η υγεία του. «Να βάλουμε στο κέντρο τον ασθενή και όχι ό,τι θα μας βόλευε ή ό,τι δείχνουν πιθανώς κάποιοι δείκτες» τόνισε χαρακτηριστικά. Ο κύριος Κούβελας σημείωσε ότι στην Ελλάδα, δυστυχώς, πολλά φάρμακα εκλαμβάνονται ως ΜΗΣΥΦΑ, ενώ δεν θα έπρεπε να είναι, υπογραμμίζοντας ότι γι’ αυτό είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στη βελτίωση της εκπαίδευσης και της ενημέρωσης του πληθυσμού για τη σωστή χρήση των φαρμάκων. «Ο φαρμακοποιός πρέπει να γίνει αγωγός υγείας, για να μην υπάρχει αλόγιστη χρήση φαρμάκων, καθώς και η πύλη εισόδου του ασθενούς στο σύστημα υγείας, εντέλει ο φαρμακοποιός πρέπει να υποστεί μια μύηση στον επιστημονικό του ρόλο και να πάψει να είναι μεταφορέας κουτιών» κατέληξε. Η αυτοφροντίδα προωθείται πλέον ως βασική παράμετρος δράσης στην Ευρώπη, καθώς ο ρόλος της έχει αναγνωριστεί τόσο σε οικονομικό όσο και

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

σε πολιτικό επίπεδο, όπως επεσήμανε ο Γιώργος Σαρελάκος, Market Access Manager, Association of European SelfMedication Industry. «Πρόσφατα, μια ομάδα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναγνώρισε το γεγονός ότι η αυτοφροντίδα συμβάλλει στη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας και στην εξοικονόμηση των δημοσίων δαπανών, αλλά και σε ό,τι αφορά στην υγεία των ασθενών, έχει αναγνωριστεί ότι κατέχει κομβικό ρόλο στην παρακολούθηση και διαχείριση συγκεκριμένων διαγνωσμένων ασθενειών» είπε χαρακτηριστικά. Ο κύριος Σαρελάκος εξήγησε πως η μετατόπιση που παρατηρείται από την επαγγελματική φροντίδα στην αυτοφροντίδα ωθεί τις εθνικές αρχές σε αλλαγές στα πρωτοβάθμια συστήματα προσφοράς υπηρεσιών υγείας. «Για παράδειγμα, στην Ιταλία, υπάρχει ένα δίκτυο όπου το φαρμακείο δεν είναι απλά ένα σημείο πρόσβασης και κατανομής των ασθενών στις υπηρεσίες υγείας, αλλά και παροχής υπηρεσιών καθώς και παρακολούθησης στις φροντίδες που παρέχονται κατ’ οίκον. Το κράτος διατηρεί έναν εποπτικό ρόλο σε ό,τι αφορά την ασφάλεια, την τεχνολογία και την ποιότητα, χωρίς να εξαναγκάζεται οποιοσδήποτε φαρμακοποιός να εισέλθει σε αυτό το δίκτυο» πρόσθεσε. Την ίδια ώρα, σε ό,τι αφορά την αγορά των ΜΗΣΥΦΑ, ο κλάδος επιδεικνύει αξιοπρόσεκτη ανθεκτικότητα. «Παγκόσμια, υπήρξε μια αύξηση του 0,5% των ΜΗΣΥΦΑ ως προς τις συνολικές φαρμακευτικές πω-

λήσεις από το 2009 έως το 2014, αλλά και αυτήν τη στιγμή, σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα της ASGP, φαίνεται ότι σε 16 ευρωπαϊκές χώρες τα ΜΗΣΥΦΑ είχαν διπλάσιο ρυθμό ανάπτυξης σε σχέση με τις συνολικές φαρμακευτικές πωλήσεις» τόνισε χαρακτηριστικά. Τον ρόλο του φαρμακοποιού ως πραγματικού συμβούλου υγείας, σε μια εποχή όπου υπάρχει σύγχυση ρόλων, συνεχείς αλλαγές πολιτικής στο φάρμακο και υπερεπάρκεια στοιχείων, ανέδειξε με τη σειρά του ο Πέτρος Κασαρτζιάν, φαρμακοποιόςχημικός φαρμάκων και διευθύνων σύμβουλος της PharmaQ. Όπως σημείωσε, πολλές μελέτες αποδεικνύουν ότι ο ασθενής περνάει περισσότερο χρόνο με τον φαρμακοποιό του παρά με τον γιατρό του, τη στιγμή που όλο και περισσότεροι ασθενείς αναζητούν πληροφόρηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Όλα αυτά τα μέσα έχουν υπερπροσφορά στοιχείων αλλά όχι πληροφόρηση. Τα πολλά στοιχεία, αν είναι όλα μαζί, δημιουργούν σύγχυση» είπε σχετικά, τονίζοντας ταυτόχρονα ότι «ο φαρμακοποιός είναι ο μόνος επαγγελματίας υγείας που αφιερώνει πολύ από τον χρόνο του στον ασθενή, και μάλιστα αμισθί, και είναι εκεί για να παρέχει πραγματικές υπηρεσίες υγείας και να τον συμβουλεύει ουσιαστικά πάνω στη φαρμακοθεραπευτική φροντίδα». Στο πλαίσιο αυτό, ο κύριος Κασαρτζιάν υπογράμμισε την ανάγκη ύπαρξης συνεχιζόμενης φαρμακευτικής εκπαίδευσης του φαρμακοποιού και του προσωπικού του, τόσο σε επιστημονικά όσο και σε φαρμακολογικά θέματα, καθώς και σε θέματα ορθής επικοινωνίας, επισημαίνοντας παράλληλα τον ρόλο που θα μπορούσαν να

διαδραματίσουν ο ΕΦΕΧ και ο ΠΣΒΑΚ στο θέμα αυτό. Η ασυνέχεια που παρατηρείται σε επίπεδο πολιτικής για το φάρμακο και η απουσία επιστημονικής τεκμηρίωσης για τη μία ή την άλλη πολιτική επιλογή απασχόλησαν κυρίως τον Δρα Νίκο Μανιαδάκη, καθηγητή στο Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας και αναπληρωτή κοσμήτορα στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας. «Λείπει ένα σοβαρό think tank, που να έχει και σοβαρή σχέση με την πολιτική ηγεσία. Επίσης, συχνά οι πολιτικοί δεν μιλούν με ειλικρίνεια και δεν εξηγούν τους λόγους για τους οποίους κάποιες αποφάσεις είναι σωστές. Πολλές φορές λοιπόν, η συζήτηση για το θέμα των ΜΗΣΥΦΑ δεν είναι ουσιαστική, παρά συναισθηματική και επιφανειακή» υπογράμμισε χαρακτηριστικά. Όπως υποστήριξε περαιτέρω ο κύριος Μανιαδάκης, τη στιγμή που η χώρα μας έχει τους πιο δυσαρεστημένους πολίτες υγειονομικών υπηρεσιών στην Ευρώπη, όσοι κάνουν χρήση αυτοθεραπείας είναι πιο ευχαριστημένοι. «Πρέπει να δούμε τα πράγματα ολιστικά, δηλαδή ναι μεν πληρώνεις το φάρμακο (σ.σ. το ΜΗΣΥΦΑ), αλλά θα πρέπει να το συγκρίνεις με τη συμμετοχή που έχεις όταν το συνταγογραφεί γιατρός, το πραγματικό κόστος της συνταγογράφησης που είναι το κόστος της επίσκεψης συν το κόστος του χρόνου, κ.λπ.» τόνισε σχετικά, συμπληρώνοντας ότι χρειάζεται αλλαγή κουλτούρας για τα ΜΗΣΥΦΑ. Όπως σημείωσε βέβαια, προκειμένου η αυτοθεραπεία να προάγει την υγεία, θα πρέπει να πληρούνται ορισμένες βασικές συνθήκες: ο ασθενής να είναι καλά πληροφορημένος και ο φαρμακοποιός να διεκπεραιώνει σωστά τον ρόλο του.

Ομάδα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναγνώρισε ότι η αυτοφροντίδα συμβάλλει στη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας και στην εξοικονόμηση των δημοσίων δαπανών Γ. Σαρελάκος

5, 6. Π. Κασαρτζιάν, φαρμακοποιός-χημικός φαρμάκων και διευθύνων σύμβουλος της PharmaQ, Γ. Σαρελάκος, market access manager, Association of European Self-Medication Industry, Ν. Μανιαδάκης, καθηγητής στο Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας και αναπληρωτής κοσμήτορας στην ΕΣΔΥ, Δ. Κούβελας, M.D., B.Pham, Ph.D, καθηγητής Φαρμακολογίας και Κλινικής Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Το επίκεντρο της φαρμακευτικής πρακτικής παύει να είναι το προϊόν, αλλά η πρακτική είναι ασθενοκεντρική Κ. Περαντζάκης

Κωνσταντίνος Περαντζάκης Φαρμακοποιός, MSc Κλινικής Φαρμακευτικής, εξειδίκευση Φαρμακευτικής Φροντίδας, μέλος του ΦΣΑ και του ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ Τη μετατόπιση του κέντρου βάρους της φαρμακευτικής πρακτικής σε μια πιο «ασθενοκεντρική» κατεύθυνση περιέγραψε ο Κ. Περαντζάκης, μέλος του ΦΣΑ και του ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ. Όπως εξήγησε, βασική προϋπόθεση για κατάλληλη επικοινωνία με τον ασθενή είναι ο χώρος, η ευρύτερη διαρρύθμιση του φαρμακείου. Ο χώρος του φαρμακείου πρέπει να τροποποιηθεί κατάλληλα, ώστε να υπάρχει και ένα σημείο που θα επιτρέπει την πιο προσωπική επικοινωνία του φαρμακοποιού με τον ασθενή. Ακόμη και η τοποθέτηση των προϊόντων (merchandising) πρέπει να διαφοροποιηθεί, μετατοπίζοντάς τα χωροταξικά, ομαδοποιώντας τα ανά πάθηση. Πλέον, η προσπάθεια επικεντρώνεται όχι στην πώληση και στην αύξηση του μεριδίου αγοράς του προϊόντος, αλλά στη διακριτική προσέγγιση, με στόχο το πρόβλημα του ασθενούς. Η τοποθέτηση των προϊόντων υπό μία επικεφαλίδα, π.χ. του πονοκεφάλου, προσκαλεί τον ασθενή να μιλήσει για το πρόβλημά του και να ψάξει εναλλακτικές. «Σκοπός μας πια στο φαρμακείο δεν είναι να πουλήσουμε στην καλύτερη τιμή το προϊόν ή να το προβάλουμε καλύτερα για να πωληθεί ευκολότερα, αλλά να προβάλουμε την πάθηση, το πρόβλημα υγείας και να αναπτύξουμε τις συνθήκες για τη συζήτηση και την επικοινωνία με τον ασθενή» σημείωσε ο κύριος Περαντζάκης.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

Ωστόσο, το πιο δύσκολο κομμάτι στο σύγχρονο φαρμακείο είναι ο χρόνος. Ο φαρμακοποιός έχει ελάχιστο χρόνο, απασχολείται με πολλά πράγματα ταυτόχρονα, όπως η γραφειοκρατία, η τιμολόγηση, η διαχείριση του προσωπικού. Ο χρόνος για να κερδηθεί, πέραν της μηχανογράφησης και της τεχνολογίας, πρέπει να διεξαχθεί μια συζήτηση για το κατά πόσο μπορούν τα φαρμακεία να αντεπεξέλθουν. Είτε με την προσθήκη προσωπικού, που έχει κόστος, είτε με συνεργασίες με άλλους φαρμακοποιούς. Ο τρίτος πόρος που χρειάζεται το φαρμακείο είναι οι γνώσεις. «Ο φαρμακοποιός έχει επαρκέστατες γνώσεις, αυτό που του λείπει, ίσως, είναι η συστηματοποίησή τους, όχι μόνο για το προϊόν αλλά και για τη διαχείριση των ασθενών», ανέφερε. Οι γνώσεις επί του προϊόντος του ίδιου είναι πολύ σημαντικές, όπως και των διαδικασιών, ενώ απαραίτητη είναι η σωστή επικοινωνία αυτών στον ασθενή και όλα έχουν στόχο την ασφάλεια, σύμφωνα με τον κύριο Περαντζάκη. Τέλος, σημαντική παράμετρος είναι και η διάθεση του φαρμακοποιού, που σχετίζεται με την αλλαγή του μοντέλου προς το ασθενοκεντρικό. Η αλλαγή της διάθεσης μπορεί να επιτευχθεί, ίσως, με βιωματικά σενάρια, σύμφωνα με τα οποία θα βρεθεί στον ρόλο του ασθενούς, ώστε να αντιληφθεί τους κινδύνους αλλά και τους πιθανούς τρόπους αντίδρασής του. Η Ελληνική Εταιρεία Φαρμακευτικής Πρακτικής διαμόρφωσε ένα πρωτόκολλο διάθεσης φαρμάκων αυτοθεραπείας, που σχετίζεται κατά πολύ με έναν συγκεκριμένο αλγόριθμο. Αυτός ο αλγόριθμος επιτρέπει

τη διαχείριση του ασθενούς με μια σειρά ερωτήσεων που βοηθάει στο να φτάσουν στην ουσία, που είναι η λύση του προβλήματός του. Ουσιαστικά, καταφέρνει να χρησιμοποιήσει τις γνώσεις του φαρμακοποιού και με απλές ερωτήσεις να εκμαιεύσει πολύ σημαντικές πληροφορίες για την πορεία του προβλήματος του ασθενούς και να παραπέμψει στον γιατρό, που είναι και ο υπεύθυνος για τις παθολογίες και τη διάγνωση της πάθησης. Ωφέλεια από τη διαχείριση της αυτοθεραπείας στο φαρμακείο υπάρχει και για τον γιατρό, αφού αφαιρείται ένας μεγάλος φόρτος εργασίας περιπτώσεων που δεν απαιτούν την επίσκεψη σε ιατρείο. Σε αρκετές δε περιπτώσεις, ο φαρμακοποιός μπορεί να παραπέμψει στον κατάλληλο ειδικό γιατρό. Για το ίδιο το φαρμακείο, εκτός από τις πωλήσεις του προϊόντος, επωφελείται και από τη διαχείριση των ασθενών, οι οποίοι εκτιμούν περισσότερο τον ρόλο του φαρμακοποιού και το συγκεκριμένο φαρμακείο. Η φαρμακευτική εταιρεία, από την πλευρά της, επωφελείται σημαντικά από τη σωστή διάθεση του προϊόντος, αφού και ο ασθενής μένει ικανοποιημένος από το φάρμακο, αποκτώντας θετική σχέση με το προϊόν και την εταιρεία. Παράλληλα, κέρδος υπάρχει και για το σύστημα υγείας, αφού αν η αυτοφροντίδα «πάρει λάθος δρόμο», όπως χαρακτηριστικά είπε ο κύριος Περαντζάκης, μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση και σε επιβάρυνσή του, σε δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο επίπεδο. Ο ίδιος ο ασθενής καταφέρνει να έχει καλύτερη ποιότητα ζωής και υγείας.

Πάνελ II: «Ο ρόλος του φαρμακοποιού στην αυτοφροντίδα και στη διάθεση ΜΗΣΥΦΑ» Η συζήτηση για την απελευθέρωση του καναλιού διάθεσης των ΜΗΣΥΦΑ, σε συνδυασμό με την ειλημμένη απόφαση για την απελευθέρωση της τιμής τους από το 2017, κυριάρχησε στη 2η Στρογγυλή Τράπεζα του Συνεδρίου. Την πλήρη αντίθεση των φαρμακοποιών σε αυτό το ενδεχόμενο εξέφρασε ο Κωνσταντίνος Λουράντος, πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ). Όπως είπε, με βάση τη διεθνή εμπειρία, αλλά και σύμφωνα με τους κανόνες της αγοράς, η τιμή των ΜΗΣΥΦΑ θα αυξηθεί άπαξ και θα απελευθερωθεί το κανάλι διανομής, ενώ απέρριψε το επιχείρημα περί διασποράς των σημείων πρόσβασης, υπενθυμίζοντας πως η Ελλάδα έχει σήμερα 9.850 φαρμακεία (12.000 προ κρίσης). «Η κυβέρνηση αυτήν τη στιγμή σύρεται πίσω από τεράστια συμφέροντα. Θα κερδίσει η διαφήμιση, τα κανάλια, τα σουπερμάρκετ, θα κερδίσει η βιομηχανία» τόνισε ο πρόεδρος του ΠΦΣ, σημειώνοντας τον μειωμένο κατά 80% τζίρο της διαφήμισης στα ΜΜΕ, αλλά και την πρόθεση της κυβέρνησης να επιβάλει νέο clawback στη φαρμακοβιομηχανία, η οποία θα πρέπει από κάπου να ρεφάρει τις απώλειες στα κέρδη της. Ο κύριος Λουράντος επεσήμανε πως οι πολίτες θα επιβαρυνθούν περαιτέρω κι από τη σταδιακή αύξηση του όγκου των ΜΗΣΥΦΑ, αφού στη συγκεκριμένη λίστα μπαίνουν φάρμακα που δεν αποζημιώνουν τα ασφαλιστικά ταμεία. Μάλιστα, εκτίμησε ότι σε περίπτωση ανεξέλεγκτης πώλησης θα τε-

7. Κ. Περαντζάκης, φαρμακοποιός, M.Sc Κλινικής Φαρμακευτικής, εξειδίκευση Φαρμακευτικής, μέλος του ΦΣΑ και του ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ. 8. Κ. Λουράντος, πρόεδρος του ΠΦΣ, Κ. Περαντζάκης, φαρμακοποιός, M.Sc Κλινικής Φαρμακευτικής, εξειδίκευση Φαρμακευτικής Φροντίδας, μέλος του ΦΣΑ και του ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ, Β. Σερέτης, αντιπρόεδρος του ΕΦΕΧ και διευθύνων σύμβουλος της Olvos Science.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Στη Σουηδία, στην Αμερική και στην Κύπρο, που ήμουν πρόσφατα, η αυτοθεραπεία πάει πάλι στα φαρμακεία Κ. Λουράντος

θεί σε κίνδυνο και η υγεία των ανθρώπων. «Στη Σουηδία, στην Αμερική και στην Κύπρο, που ήμουν πρόσφατα, η αυτοθεραπεία πάει πάλι στα φαρμακεία, διότι γέμισαν τα νοσοκομεία από παρενέργειες των φαρμάκων, αυτών που λέμε μη συνταγογραφούμενα», καταλήγοντας πως «βάζουμε στο τραπέζι κάτι που δεν είναι προς όφελος της Ελλάδας, απλά για να φύγει μια δαπάνη από την τσέπη του ΕΟΠΥΥ». Καθησυχαστικός σε ό,τι αφορά το κανάλι διάθεσης των ΜΗΣΥΦΑ εμφανίστηκε από την πλευρά του ο Βασίλης Σερέτης, αντιπρόεδρος του ΕΦΕΧ και διευθύνων σύμβουλος της Olvos Science. «Η βιομηχανία δεν έχει κανένα κέρδος από το να αλλάξει το κανάλι. Άλλωστε, σε χώρες που έφυγαν τα φάρμακα και πήγαν στα outlets, όπως στην Αυστραλία και στην Ιταλία, τα μερίδα αγοράς είναι αστεία» υπογράμμισε χαρακτηριστικά, σημειώνοντας επίσης ότι στη χώρα μας δεν προκύπτει κανένα θέμα προσβασιμότητας λόγω διασποράς των φαρμακείων. Ο κύριος Σερέτης δήλωσε παράλληλα σίγουρος για τη διεύρυνση της αγοράς των ΜΗΣΥΦΑ, εξαιτίας της αδυναμίας του συστή-

ματος κοινωνικής ασφάλισης να καλύψει τις δαπάνες. «Αυτήν τη στιγμή, ο ΕΟΠΥΥ έχει ανάγκες 2,5 δισ. και έχει πόρους 2 δισ., και μέσα σε αυτό βάλτε και τους ανασφάλιστους. Λέει, ελάτε φαρμακοβιομηχανία και φαρμακοποιοί δώστε μου clawback, δώστε ή πάρτε rebate και προσπαθεί να βγάλει το budget. Μέσα σε αυτό το κομμάτι μπαίνει και η λογική της ανάπτυξης της αυτοθεραπείας, η οποία σε όλο τον κόσμο έχει συμβάλει στην οικονομία του ασφαλιστικού συστήματος, γι’ αυτό και θεωρείται ακρογωνιαίος λίθος» είπε σχετικά. Ο αντιπρόεδρος του ΕΦΕΧ ανέδειξε παράλληλα τον αναντικατάστατο ρόλο του φαρμακοποιού ως συμβούλου ΠΦΥ και του ελληνικού φαρμακείου ως νομικής οντότητας, επισημαίνοντας πως η βιομηχανία επιθυμεί να ελέγχονται τα προϊόντα της από τις αρμόδιες αρχές μέσω νομίμως λειτουργούντων φαρμακείων και τα φάρμακά της να διακινούνται από το χέρι ειδικών επιστημόνων. «Τότε μόνο νιώθουμε σίγουροι ότι το προϊόν μας θα πάει σωστά στον πελάτη, στον ασθενή και νιώθουμε και σίγουροι ότι κι εμείς μπορούμε να κάνουμε

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

σωστά τη δουλειά μας σε περίπτωση ανάκλησης ή οτιδήποτε άλλο» είπε σχετικά, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τη θέληση της βιομηχανίας να επενδύσει στην επιμόρφωση του φαρμακοποιού. Τα αδιέξοδα για έναν φαρμακοποιό που εργάζεται ως υπάλληλος σε σουπερμάρκετ θέλησε να αποτυπώσει από την πλευρά του ο Κωνσταντίνος Ο. Περαντζάκης, φαρμακοποιός (Πανεπιστήμιο Αθηνών), M.Sc Κλινικής Φαρμακευτικής (Πανεπιστήμιο Αθηνών), εξειδίκευση Φαρμακευτικής Φροντίδας (Πανεπιστήμιο Minnesota), μέλος του ΦΣΑ και του ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ, δίνοντας έμφαση στον επιστημονικό ρόλο του φαρμακοποιού. Όπως υποστήριξε, πρόκειται για ένα ξεπερασμένο μοντέλο, που αναιρεί την οικονομική αυτοτέλεια του φαρμακοποιού, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει με απόλυση αν δεν κάνει συγκεκριμένες πωλήσεις, στερώντας του παράλληλα τη δυνατότητα να λειτουργήσει ως πραγματικός σύμβουλος υγείας του ασθενούς. «Πολλές φορές έχει μπει κάποιος στο φαρμακείο μου, μου έχει ζητήσει ένα προϊόν και τον έχω αποτρέψει να το πάρει. Δεν έχει πάρει τίποτα, με έχει ευχαριστήσει και παρόλα αυτά ο άνθρωπος αυτός ξανάρθε, γιατί μπορεί να με εμπιστευτεί σε πιο σοβαρά θέματα υγείας που τον απασχολούν. Δεν μπορώ να φανταστώ έναν φαρμακοποιό που είναι σε έναν άλλο εμπορικό χώρο, όπου δεν θα προωθήσει ένα προϊόν, κι αυτό θα θεωρηθεί λόγος απόλυσης. Υπάρχουν δηλαδή σχέσεις που δυσκολεύουν πολύ. Στην Αμερική, πολλές φορές, έχουν υπάρξει και δικαστήρια γι’ αυτό» είπε χαρακτηριστικά, συμπληρώνοντας ότι το φάρμακο είναι επικίνδυνο όταν δεν δίνεται υπεύθυνα.

OTC Survey in Greece 2015 Πασχάλης Τεμεκενίδης Διευθυντής ερευνών, Παλμός Ανάλυσις ΕΠΕ «Ο κόσμος έχει πλήρη σύγχυση για το ποια σκευάσματα ανήκουν στα ΜΗΣΥΦΑ. Το πώς εννοεί το εν λόγω φάρμακο η αγορά και πώς οι καταναλωτές είναι ενδεχομένως κάτι εντελώς διαφορετικό», τόνισε κατά την παρουσίαση της 1ης συνδρομητικής έρευνας, με θέμα: «OTC Survey in Greece 2015», ο Π. Τεμεκενίδης, διευθυντής ερευνών της Παλμός Ανάλυσις ΕΠΕ. Σύμφωνα με την πανελλαδική έρευνα, που αποτυπώνει την καταναλωτική συμπεριφορά γύρω από τα OTC σκευάσματα, οι Έλληνες επισκέπτονται το φαρμακείο περίπου 25 φορές τον χρόνο, κυρίως για την εκτέλεση μιας συνταγής ή για την αγορά σταθερών φαρμάκων (68%), αλλά και για την αγορά μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων (52%), το 17% για να αγοράσει μη φαρμακευτικά σκευάσματα, το 7% για να λάβει κάποια συμβουλή από τον φαρμακοποιό. Ένα ενδιαφέρον δεδομένο της έρευνας αποκαλύπτει πως η ηλικιακή ομάδα που επισκέπτεται τα φαρμακεία περισσότερο είναι η νεότερη (16-34 ετών). Μάλιστα, είναι η ίδια ηλικιακή ομάδα που επισκέπτεται το φαρμακείο κυρίως για την αγορά ΜΗΣΥΦΑ (58%), με την ηλικιακή ομάδα των 3554 ετών να ακολουθεί (56%). Σε ό,τι αφορά τα μη φαρμακευτικά προϊόντα, η προτίμηση των δύο ηλικιακών ομάδων περιορίζεται στο 21%. Συγκεκριμένα, η συντριπτική πλειοψη-

9. Β. Αγγουρίδη, αρχισυντάκτρια του περιοδικού Ph.B, Κ. Λουράντος, πρόεδρος του ΠΦΣ, Κ. Περαντζάκης, φαρμακοποιός, M.Sc Κλινικής Φαρμακευτικής, εξειδίκευση Φαρμακευτικής Φροντίδας, μέλος του ΦΣΑ και του ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ, Β. Σερέτης, αντιπρόεδρος του ΕΦΕΧ και διευθύνων σύμβουλος της Olvos Science. 10. Η αίθουσα του Συνεδρίου στη διάρκεια της συζήτησης του Πάνελ ΙΙ. 11. Π. Τεμεκενίδης, διευθυντής ερευνών, Παλμός Ανάλυσις ΕΠΕ.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ο κόσμος έχει πλήρη σύγχυση για το ποια σκευάσματα ανήκουν στα ΜΗΣΥΦΑ P. Τεμεκενίδης

φία των ερωτηθέντων δηλώνει ότι πάει στο φαρμακείο για να αγοράσει αναλγητικά και αντιπυρετικά (93%), το 62% για φάρμακα παθήσεως ρινός, το 59% για αναλγητικά gel-αλοιφές. Ακολουθούν τα φάρμακα παθήσεων στοματοφάρυγγα (58%), τα φάρμακα τοπικών λοιμώξεων-δερματολογικά (39%), τα φάρμακα πεπτικού συστήματος (34%), ενώ το 30% δηλώνει ότι πάει στο φαρμακείο για τα συμπληρώματα διατροφής-βιταμίνες. Αναφορικά με τη συχνότητα της χρήσης, η έρευνα έδειξε πως, για παράδειγμα στα αναλγητικά-αντιπυρετικά, το 43% του πληθυσμού άνω των 16 ετών δηλώνει ότι χρησιμοποιεί ένα τέτοιο σκεύασμα τουλάχιστον μία φορά τον μήνα. Αντίστοιχα, το 38% λαμβάνει συμπληρώματα διατροφής μία φορά τον μήνα, το 37% φάρμακα του πεπτικού, το 28% αναλγητικά gel, αλοιφές, κ.ο.κ. Η έρευνα αναφέρει ακόμη ότι το 54% αγοράζει κάποιο OTC μετά από σύσταση γιατρού, το 30% από προσωπική εμπειρία και το υπόλοιπο 30% μετά από σύσταση φαρμακοποιού. Οι γυναίκες φαίνεται πως δείχνουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους γιατρούς, αφού το 56% αυτών απευθύνεται σε αυτούς για να πάρει OTC, σε αντίθεση με το 30% που ζητάει τη γνώμη του φαρμακοποιού. Σε σχέση με τη συνέπεια των καταναλωτών, χρησιμοποιώντας case study με συγκεκριμένο φάρμακο για το πεπτικό, προκύπτει ότι 1,150 εκατ. ανθρώπων που ανήκουν στους λεγόμενους “heavy users”, οι οποίοι το αγόρασαν έστω και μία φορά στο παρελθόν, και αγοράζουν τουλάχιστον μία φορά τον μήνα, και οι οποίοι πρέπει να αποτελούν το target group, μόλις οι μισοί (54%) το αναγνωρίζουν, ενώ θετική γνώμη έχει

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

το 34%. «Η επικοινωνία του συγκεκριμένου σκευάσματος έχει σε μεγάλο βαθμό αστοχήσει» συμπέρανε ο κύριος Τεμεκενίδης. Ειδικότερα σε όσους λαμβάνουν τα φάρμακα (users), ο ρόλος του γιατρού στη λήψη της απόφασης αγοράς του OTC αναβαθμίζεται περαιτέρω (60%), για να ανέλθει στο 63% για τους συχνούς χρήστες (heavy users). Αντίστοιχα, η σύσταση του φαρμακοποιού ανέρχεται στο 35% και το 32%, ενώ από το 7% όπου διαμορφώνεται ο ρόλος της τιμής στον γενικό πληθυσμό, σε χρήστες και συχνούς χρήστες, ανέρχεται σε 10% και 13% αντίστοιχα.

« Ανάλυση αγοράς καταναλωτικών σκευασμάτων στο ελληνικό φαρμακείο» Αλέξης Κύρης Εngagement manager, Consulting and Technology, της IMS Health Την εικόνα της αγοράς των καταναλωτικών σκευασμάτων στο ελληνικό φαρμακείο, όπως την έχει καταγράψει η IMS Health, περιέγραψε ο Αλέξης Κύρης, engagement manager της εταιρείας. Τα τελευταία πέντε χρόνια, η συνολική αγορά φαρμακείου έχει σημαντική πτώση, που υπολογίζεται σε 8% σε αξία κατά μέσο όρο, ανά έτος, και η οποία προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από τα συνταγογραφούμενα φάρμακα (-10,4% κατά μέσο όρο ετησίως). Αντιθέτως, αύξηση κατά 6,4% καταγράφει το κομμάτι της αγοράς που αντιστοιχεί στα OTC, με ή χωρίς κουπόνι. «Η σημαντική πτώση του τζίρου του συνταγογραφημένου φαρμάκου και η αύξηση του OTC δεν οφείλεται τόσο στη μεταβολή των όγκων, που καταγράφουν πτώση 1,8% και 1,5% αντίστοιχα, ετησίως» υπογράμμισε ο κύριος Κύρης, τονίζοντας πως οι διαφοροποιήσεις στην αξία ήταν σημαντικότερες. Η δραματική μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης των αποζημιούμενων φαρμάκων έχει έρθει κυρίως από τη μείωση στις τιμές, η οποία κατά μέσο όρο είναι 9% κατ’ έτος. Σε αντιδιαστολή με το κομμάτι των ΜΗΣΥΦΑ, όπου παρατηρείται μεσοσταθμική αύξηση κατά 8% ετησίως. «Αυτό δεν σημαίνει ότι αυξήθηκαν αναγκαστικά οι τιμές. Άλλαξε και το μείγμα των σκευασμάτων που πωλείται στις επιμέρους κατηγορίες» σημείωσε. Στην Ελλάδα, η διείσδυση των γενοσήμων είναι χαμηλότερη συγκριτικά με άλλες χώρες, καθώς κυμαίνεται στο 17%. Ωστόσο, υπάρχουν δραστικές ουσίες όπου η διείσδυση των γενοσήμων είναι αρκετά υψηλή και αγγίζει το 45%. Αντίστοιχα, σε δραστικές ουσίες που έπεσαν εκτός πατέντας τα τελευταία χρόνια βλέπουμε ότι κατά περίπτωση, επίσης, η διείσδυση μπορεί να είναι πολύ δυναμική, ενώ για τα φάρμακα της αρνητικής λίστας παρατηρείται μια συνεχής πτώση του τζίρου. Ωστόσο, θετική ήταν η επίδραση στους τζίρους των σκευασμάτων που πέρασαν α-

πό την αρνητική λίστα στα ΜΗΣΥΦΑ. Ο ετήσιος τζίρος της αγοράς, σε χονδρικές τιμές, εκτιμάται στα 820 εκατ. ευρώ, με μια σημαντική ανάπτυξη τον τελευταίο χρόνο, και στην οποία τέσσερις βασικές κατηγορίες συνεισφέρουν περίπου το 40% των πωλήσεων. «Πόνος, κρυολόγημα και βιταμίνες έχουν σημαντική ανάπτυξη και συνεισφορά, με τα προϊόντα ομορφιάς να αποτελούν εξίσου έναν μοχλό ανάπτυξης του φαρμακείου», σύμφωνα με τον κύριο Κύρη. Γενικά, τα ΜΗΣΥΦΑ εκπροσωπούν το 25% του τζίρου του φαρμακείου και σε επίπεδο κερδοφορίας καλύπτουν το 29%. Η μέση τιμή τους είναι χαμηλότερη από τα άλλα φάρμακα, ανά τεμάχιο, με σημαντικά υψηλότερη διείσδυση των νέων σκευασμάτων. Βέβαια, «στην ελληνική αγορά υπάρχουν φαρμακεία πολλών διαφορετικών ταχυτήτων» παραδέχθηκε ο κύριος Κύρης. Σε ό,τι αφορά τη συνεισφορά των ΜΗΣΥΦΑ σε τζίρο στα φαρμακεία, αυτή διαμορφώνεται στο 16,7% και το 19,3% σε μικρά και μεσαία φαρμακεία, αντίστοιχα, ενώ εκτινάσσεται στο 30,6% στα μεγάλα φαρμακεία, με παρόλα αυτά ένα μεγάλο εύρος τιμών ακόμη και σε αυτά τα ποσοστά τζίρων, σύμφωνα με την καταγραφή της IMS. Ο υψηλός τζίρος για τα φαρμακεία συσχετίζεται και με τη διάθεση ακριβότερων προϊόντων, αλλά και με τη διάθεση νέων προϊόντων (5% τα ΜΗΣΥΦΑ). «Οι μισές αποδείξεις του φαρμακείου έχουν μόνο συνταγογραφούμενο, αλλά 1 στις 3 έχει και καταναλωτικό προϊόν. Το cross-selling είναι πάντα μια ευκαιρία» σημείωσε ο κύριος Κύρης.

Θετική ήταν η επίδραση στους τζίρους των σκευασμάτων που πέρασαν από την αρνητική λίστα στα ΜΗΣΥΦΑ Α. Κύρης

12. Π. Τεμεκενίδης, διευθυντής ερευνών, Παλμός Ανάλυσις ΕΠΕ. 13. Α. Κύρης, engagement manager, Consulting and Technology, IMS Health.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τα ΜΗΣΥΦΑ αντιπροσωπεύουν το 21% των πωλήσεων σε συσκευασίες της εξωνοσοκομειακής αγοράς φαρμάκων στην Ελλάδα Γ. Δόκιος

Γεώργιος Δόκιος Γενικός διευθυντής του ΕΦΕΧ O Σύνδεσμος Εταιρειών Φαρμάκων Ευρείας Χρήσης (ΕΦΕΧ) υπηρετεί την ανάπτυξη της αυτοθεραπείας της χώρας ως μοχλό της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, τόνισε κατά την ομιλία του ο γενικός διευθυντής, Γ. Δόκιος. Ο ΕΦΕΧ εκπροσωπεί τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην έρευνα, παραγωγή και διανομή ΜΗΣΥΦΑ, συμπληρωμάτων διατροφής, ιατροτεχνολογικών και ομοιοπαθητικών προϊόντων στην Ελλάδα, ενώ έχει ως μέλη του εθνικές και πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες. Όπως ανέφερε ο κύριος Δόκιος, πέραν της ανάδειξης, ανάπτυξης και προώθησης της αυτοφροντίδας σε βασικό μοχλό της ΠΦΥ και της Δημόσιας Υγείας, μέσα από την ορθή και υπεύθυνη ενημέρωση του κοινού, στόχοι του συνδέσμου είναι η συνεχής ενίσχυση της προσφοράς ασφαλών, αποτελεσματικών και καινοτόμων φαρμάκων, που συμβάλλουν στην υγεία και την ευημερία των πολιτών, καθώς και η ενδυνάμωση του ρόλου του φαρμακοποιού ως σημαντικού και απαραίτητου συμβούλου υγείας. Τα ΜΗΣΥΦΑ, σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του ΕΦΕΧ, αντιπροσωπεύουν το 21% των πωλήσεων σε συσκευασίες της εξωνοσοκομειακής αγοράς φαρμάκων στην Ελλάδα». Στην Ευρώπη, η μισή φαρμακευτική αγορά σε συσκευασίες αφορά στα ΜΗΣΥΦΑ, που σε πωλήσεις είναι μόνο στο 16%. Στην Ελλάδα, το 21% της αγοράς σε συσκευασίες αντιστοιχεί στα σκευάσματα αυτά, που μεταφράζεται σε 11% σε πωλήσεις.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

Πρόσφατη έρευνα στις ΗΠΑ έδειξε ότι η αγορά των ΜΗΣΥΦΑ εξοικονομεί ετησίως 102 δισ. δολ. στο σύστημα υγείας, ενώ για κάθε 1 δολ. που δίνεται για την αγορά προϊόντων ΜΗΣΥΦΑ εξοικονομούνται 7 για το σύστημα υγείας. Αντίστοιχα, μελέτη της AESGP σε 7 χώρες της Ευρώπης έδειξε πως με τη μεταφορά ενός 5% συνταγογραφούμενων φαρμάκων στα ΜΗΣΥΦΑ, το συνολικό όφελος για την κοινωνική ασφάλιση ανέρχεται σε 16 δισ. ευρώ. Στη Βρετανία, 51 εκατ. επισκέψεις τον χρόνο ή το 18% του συνολικού φόρτου εργασίας των γιατρών αφορούν ήπιες ασθένειες. Γράφονται 52.000.000 συνταγές, που κοστίζουν συνολικά στο NHS 1,8 δισ. λίρες, ενώ ο γιατρός αφιερώνει σε τέτοια περιστατικά μία ώρα ημερησίως. Η ανάπτυξη της αυτοφροντίδας θα μεταφραστεί σε αυξημένα έσοδα, ελάφρυνση της φαρμακευτικής δαπάνης, επενδύσεις, νέες θέσεις εργασίας, ευκαιρίες ανάπτυξης για τα φαρμακεία και αποσυμφόρηση του ΕΣΥ, τόνισε ο κύριος Δόκιος και αναφέρθηκε και στο «κέρδος» του πολίτη, δηλαδή την ανακούφιση των συμπτωμάτων ή και τη θεραπεία, τις λιγότερες χαμένες εργατοώρες, τη μικρότερη δαπάνη από την ιατρική επίσκεψη και συνταγή και την απόκτηση πολύτιμων γνώσεων για την Υγεία και το φάρμακο. «Τα ΜΗΣΥΦΑ πρέπει να πωλούνται αποκλειστικά διά χειρός φαρμακοποιού από τα νομίμως λειτουργούντα φαρμακεία» τόνισε ο κύριος Δόκιος, αναδεικνύοντας τον ρόλο του φαρμακοποιού.

Πάνελ ΙΙΙ «Προτεραιότητες και ευκαιρίες ανάπτυξης της αγοράς ΜΗΣΥΦΑ στην Ελλάδα» Οι παράμετροι που υπεισέρχονται στην αντιμετώπιση των OTCs ως καταναλωτικών προϊόντων, ως κοινωνικών αγαθών, αλλά και ως προϊόντων των οποίων η μη σωστή χρήση επιφέρει πιθανά σοβαρές συνέπειες στην υγεία των ανθρώπων, καθώς επίσης και η ανάγκη ρύθμισης της αγοράς, αλλά και το ανεκμετάλλευτο πλεονέκτημα της Ελλάδας στα φυτικά προϊόντα αυτής της κατηγορίας, απασχόλησαν τους καλεσμένους στο 3ο Στρογγυλό Τραπέζι. Τη σχέση της ανάπτυξης της λεγόμενης αυτοφροντίδας με την αποσυμφόρηση του εθνικού συστήματος υγείας και την ανάπτυξη της οικονομίας εν γένει ανέδειξε ο Γεράσιμος Κοσμάτος, πρόεδρος του Συνδέσμου ΕΦΕΧ και managing director South East Europe της Johnson & Johnson Hellas Consumer, σημειώνοντας ότι στην Ελλάδα το κομμάτι αυτό αντιπροσωπεύει το 16-17% του συνόλου των φαρμακευτικών προϊόντων, με τεράστιο όγκο αλλά μικρή αξία. Όπως είπε, το 40-50% των προϊόντων που είναι στην αρνητική λίστα φαρμάκων (μη αποζημιούμενα) μπορούν να γίνουν OTC, μειώνοντας το κόστος της υγείας κατά 90150 εκατ. ευρώ και αυξάνοντας παράλληλα τον τζίρο των 30-40 εταιρειών (ελληνικών και πολυεθνικών) που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα ή και σε αυτόν τον τομέα στην Ελλάδα. «Σε μια οικονομία που βάλλεται, νομίζω ότι κάποιος πρέπει να γραπωθεί από ευκαιρίες εξέλιξης. Ο νόμος που άλλαξε πέρυσι, έτσι όπως είναι, έχει φέρει ανάπτυξη γύρω στο 10-15%, ό-

ταν όλες οι άλλες κατηγορίες πέφτουν παντού. Άρα, έχουμε κάνει το πρώτο σωστό βήμα» τόνισε σχετικά. Ο κύριος Κοσμάτος ζήτησε παράλληλα να θεσπιστεί ένα κανονιστικό πλαίσιο από τον ΕΟΦ σε συνεργασία με τις επιχειρήσεις του κλάδου, το οποίο θα ελέγχει τόσο τη διαφήμιση όσο και το προϊόν, προκειμένου να μην υπάρχει παραπλάνηση του καταναλωτή για την ασφάλεια ή τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, και το οποίο θα προβλέπει και θα επιβάλλει ποινές σε όσους λειτουργούν αντιδεοντολογικά. Την απογοήτευσή της για την έλλειψη ενδιαφέροντος τόσο από τον ΕΟΦ όσο και από τις εταιρείες για την αξιοποίηση και την προώθηση των φυτικών φαρμάκων, συμπληρωμάτων διατροφής και καλλυντικών, στη βάση του πλούτου της ελληνικής χλωρίδας, εξέφρασε από την πλευρά της η Δρ Ιωάννα Χήνου, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομάδας Εργασίας Mονογραφιών Φυτικών Φαρμάκων Επιτροπής HMPC, ΕΜΑ, καθηγήτρια Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων στο ΕΚΠΑ. Όπως εξήγησε, η αγορά των φυτικών συμπληρωμάτων διατροφής στην Ευρώπη έχει ετήσιο μέγεθος 2 δισ. ευρώ, και 4 δισ. ευρώ είναι τα φυτικά φάρμακα, από τα οποία το 37% το έχει η Γερμανία. «Η Ελλάδα έχει μια πολύ σπουδαία χλωρίδα. Μπορούμε να επωφεληθούμε και να βγουν καλής ποιότητας φυτικά από ελληνικές και ξένες εταιρείες. Δυστυχώς, δεν υπάρχει κάποιο σχέδιο στον ΕΟΦ. Υπάρ-

14. Γ. Δόκιος, γενικός διευθυντής του ΕΦΕΧ. 15. Η. Γιαννόγλου, Β’ αντιπρόεδρος του ΕΟΦ, γενικός γραμματέας του ΦΣΑ, Δ. Τριανταφυλλίδης, γενικός γραμματέας του ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ, Γ. Κοσμάτος, πρόεδρος του Συνδέσμου ΕΦΕΧ και managing director South East Europe της Johnson & Johnson Hellas Consumer.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Σε μια οικονομία που βάλλεται, νομίζω ότι κάποιος πρέπει να γραπωθεί από ευκαιρίες εξέλιξης Γ. Κοσμάτος

χουν 145 φυτά ασφαλούς χρήσης για τις 28 χώρες μέλη της ΕΕ, μέσα στα οποία είναι τα φύλλα της ελιάς, είναι το τίλιο, τώρα γίνεται η μαστίχα, γίνεται το τσάι του βουνού. Τρελάθηκα όταν είδα ότι η πλούσια Γερμανία έχει τουλάχιστον 20 φάρμακα στην αγορά της για την προστασία του καρδιαγγειακού με φύλλα ελιάς, αν και δεν έχει ελιά, ενώ εμείς που έχουμε ελιά, επιχειρηματικά δεν την ακούμπησε κανένας» είπε η κυρία Χήνου, υπογραμμίζοντας πως ο ΕΟΦ έχει μόνο 60 φυτικά φάρμακα. Στο πλαίσιο αυτό, τόνισε την ανάγκη να υπάρξει μια έρευνα που να αναδεικνύει τα οφέλη των φυτικών OTCs, ζητώντας ταυτόχρονα από τον ΕΟΦ να μειώσει το ΦΠΑ στα φυτικά φάρμακα, πριμοδοτώντας έτσι την τιμή τους για να είναι ευρέως προσβάσιμα. Η κυρία Χήνου τόνισε επίσης την αντίθεσή της στην απελευθέρωση της διάθεσης των φυτικών OTCs, λέγοντας ότι απαιτείται να διακινούνται από κάποιον εκπαιδευμένο φαρμακοποιό που θα ενημερώνει τον καταναλωτή για τους κινδύνους, προσθέτοντας πως αυτό δεν διασφαλίζεται εκτός φαρμακείου. Την απόφαση των συνεταιρισμών να προωθήσουν τα ΜΗΣΥΦΑ, ανεξάρτητα από τη στάση της Πολιτείας, υπογράμμισε με τη σειρά του ο Δημήτριος Τριανταφυλλίδης, γενικός γραμματέας του ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ. Σε ό,τι αφορά την απελευθέρωση του καναλιού διανομής, επιχειρηματολόγησε στη βάση της ασφάλειας, υπογραμμίζοντας ότι οτιδήποτε μπορεί να αλλοιώσει τις λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού δεν μπορεί να δίνεται ελεύθερα. «Είμαστε σε μια φάση αλλαγών, αλλά δεν μπορώ να ξεχάσω ότι το ΜΗΣΥΦΑ είναι φάρμακο.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

Τα συμπληρώματα διατροφής είναι άλλο» είπε σχετικά. Την πολυδιάστατη αντιμετώπιση του θέματος ανέδειξε από την πλευρά του ο Ηλίας Γιαννόγλου, Β’ αντιπρόεδρος του ΕΟΦ και γενικός γραμματέας του ΦΣΑ. «Εάν τα μετράμε όλα με χρήμα, έχω κάθετη διαφωνία. Άκουσα από έγκυρους ομιλητές και με έγκυρα στοιχεία να λένε ότι κέρδισε η Πολιτεία τόσα δισ. ή τόσα εκατομμύρια. Τι σημαίνει κέρδισε; Δεν πλήρωσε το εθνικό σύστημα υγείας κάποιο ποσό που θα έπρεπε να πληρώσει για τη θεραπεία των πολιτών, και τα πλήρωσε ο πολίτης από την τσέπη του. Να σκεφτούμε, όμως, ότι το 28% των εισαγωγών στα νοσοκομεία είναι από παρενέργειες φαρμάκων. Ποιος το επωμίζεται αυτό το κόστος;» διερωτήθηκε. Ο κύριος Γιαννόγλου επεσήμανε παράλληλα την έλλειψη κανόνων που θα ρυθμίζουν την αγορά των 1.160 ΜΗΣΥΦΑ που είναι δηλωμένα στον ΕΟΦ, ενώ εξέφρασε και το παράπονό του για την απαξίωση του οργανισμού. «Αυτήν τη στιγμή, ο ΕΟΦ επιτελεί ένα δύσκολο έργο, με ένα σχέδιο ηθελημένης απαξίωσής του. Έφθασε στους 130 υπαλλήλους, όταν η Σουηδία με αντίστοιχο πληθυσμό έχει 700, η Δανία με τον μισό πληθυσμό έχει 500. Ο οργανισμός υφίσταται χάρη στην αυταπάρνηση των υπαλλήλων του» είπε σχετικά, συμπληρώνοντας ότι η Πολιτεία δεν μπορεί να αφήσει το θέμα της ασφάλειας κι όλων των άλλων θεμάτων στην αυτορρύθμιση και τόνισε ότι το φάρμακο είναι βέβαια ένα καταναλωτικό αγαθό, γιατί έχει μια εμπορική αξία, κυρίως όμως είναι ένα κοινωνικό αγαθό στο οποίο πρέπει να έχει πρόσβαση ο Έλληνας πολίτης.

Πάνελ IV «Ενημέρωση κοινού για την αυτοφροντίδα και τα καλλυντικά-Ευκαιρίες και προκλήσεις στη διαφήμιση και την επικοινωνία» Τα σημαντικά πλεονεκτήματα που μπορεί να προσφέρει η σωστή διαφήμιση και επικοινωνία για την ανάπτυξη της αγοράς των OTCs και των καλλυντικών, ιδιαίτερα στο διαδίκτυο, και η νομοθεσία που διέπει την προβολή των συγκεκριμένων προϊόντων, απασχόλησε την 4η Στρογγυλή Τράπεζα του Συνεδρίου. Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του ΕΦΕΧ, Γεώργιο Δόκιο, η διαφήμιση για τα ΜΗΣΥΦΑ έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία δύο χρόνια, καθώς το τοπίο γι’ αυτά τα σκευάσματα είναι πλέον καθαρότερο, με το μέλλον να προβάλλει ακόμη πιο ελπιδοφόρο για την ανάπτυξη της συγκεκριμένης αγοράς. Επιπλέον, κατέστησε σαφές ότι είναι άλλο η διαφήμιση και άλλο η επικοινωνία, τονίζοντας ότι σε αυτόν τον τομέα το πλεονέκτημα βρίσκεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία αποτελούν πλέον μέρος του στρατηγικού σχεδιασμού μιας εταιρείας. Ο κύριος Δόκιος εξέφρασε πάντως το παράπονο των μελών-εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του φαρμάκου ευρείας χρήσης, αναφορικά με την ελληνική νομοθεσία στο θέμα της διαφήμισης. Ειδικότερα, υποστήριξε πως ορισμένοι υπάλληλοι του ΕΟΦ είναι ιδιαίτερα σχολαστικοί κατά την εφαρμογή της σχετικής ευρωπαϊκής ντιρεκτίβας, με αποτέλεσμα συχνά να θέτουν περιορισμούς που είναι άστοχοι. Τη συνεισφορά της αυτοφροντίδας στην «υγεία» του συστήματος και των ασθενών ανέδειξε με τη σειρά του ο Τάκης Ζερβακάκης, φαρμακοποιός, CEO της ILS

Consulting, ζητώντας παράλληλα ένα μέρος της διαφήμισης και της επικοινωνίας που προορίζεται για τα OTCs να απευθυνθεί στον φαρμακοποιό. Όπως είπε πιο συγκεκριμένα, το 80% των πραγμάτων που πρέπει να κάνει κανείς για να γίνει καλά ανήκει στο πεδίο της αυτοφροντίδας, σε όλες τις διαστάσεις της. Μάλιστα, αν το 2% όσων έχουν ανάγκη αυτοθεραπείας πάει σε γιατρό, τότε οι ιατρικές επισκέψεις αυξάνουν κατά 65% απειλώντας το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τον κύριο Ζερβακάκη, οκτώ στις δέκα διαφημίσεις που αφορούν ΜΗΣΥΦA εμπεριέχουν κάποια πληροφορία που παραβιάζει τους κανόνες της δεοντολογίας. Στον αντίποδα, η επένδυση στην εκπαίδευση του φαρμακοποιού για την επικοινωνία του προϊόντος, με βάση την επιστημονική του ιδιότητα και την καθημερινή του επαφή με τον πολίτη, διασφαλίζει την ασφαλή και αποτελεσματική διάθεση του προϊόντος. Στην αποσαφήνιση του νομικού πλαισίου που διέπει τη διαφήμιση των OTCs και των καλλυντικών στη χώρα μας και διεθνώς στάθηκε ο Ιωάννης Καραφύλλης, οικονομολόγος υγείας, με βάση την εμπειρία του ως Β’ αντιπροέδρου στον ΕΟΦ στο παρελθόν. Όπως υπογράμμισε, για τη διαφήμιση των ΜΗΣΥΦΑ υπάρχει ειδική επιτροπή, η οποία πρέπει μέσα σε 30 ημέρες να έχει εγκρίνει ή απορρίψει την πρόταση που θα της κατατεθεί, ανάλογα με το αν πληροί κάποια κριτήρια. Η μη απάντηση, ω-

16. Η. Γιαννόγλου, Β’ αντιπρόεδρος του ΕΟΦ, γενικός γραμματέας του ΦΣΑ, Δ. Τριανταφυλλίδης, γενικός γραμματέας του ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ, Γ. Κοσμάτος, πρόεδρος του Συνδέσμου ΕΦΕΧ και managing director South East Europe της Johnson & Johnson Hellas Consumer. 17. Λ. Σακελαρίου, διευθύνων σύμβουλος της Shiseido Hellas SA, Η. Μαβίδης, business unit director της Bold Ogilvy & Mather, Ι. Καραφύλλης, οικονομολόγος υγείας, Τ. Ζερβακάκης, φαρμακοποιός, CEO της ILS Consulting, Γ. Δόκιος, γενικός διευθυντής του ΕΦΕΧ.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Άλλο η διαφήμιση και άλλο η επικοινωνία. Σε αυτόν τον τομέα το πλεονέκτημα βρίσκεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης Γ. Δόκιος

18. Λ. Σακελαρίου, διευθύνων σύμβουλος της Shiseido Hellas SA, Η. Μαβίδης, business unit director της Bold Ogilvy & Mather, Ι. Καραφύλλης, οικονομολόγος υγείας, Τ. Ζερβακάκης, φαρμακοποιός, CEO της ILS Consulting, Γ. Δόκιος, γενικός διευθυντής του ΕΦΕΧ.

στόσο, σημαίνει σιωπηρή αποδοχή της επικείμενης διαφήμισης. Σε ό,τι αφορά τα συμπληρώματα διατροφής και τα καλλυντικά, πάλι υπάρχουν επιτροπές οι οποίες όμως δεν εγκρίνουν παρά ενημερώνονται για τη διαφήμιση των προϊόντων. Τέλος, ο κύριος Καραφύλλης απέρριψε τις αιτιάσεις περί σχολαστικότητας του ΕΟΦ στο κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τις διαφημίσεις των ΜΗΣΥΦΑ, τονίζοντας ότι υπάρχει εναρμόνιση με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και τις οδηγίες. Μάλιστα, σημείωσε ότι το ευρωπαϊκό δίκαιο υπερέχει του εθνικού, και έτσι, είτε έχει εκδοθεί σχετική υπουργική απόφαση είτε όχι, είναι ξεκάθαρο ότι ισχύει αυτό που λέει ο κανονισμός ή η οδηγία. Την αυξανόμενη δυναμική του διαδικτύου στην επικοινωνία των OTCs και της διαφήμισης εν γένει για την προώθηση των πωλήσεων ενός προϊόντος που ανήκει σε αυτήν την κατηγορία ανέδειξε από την πλευρά του ο Ηλίας Μαβίδης, business unit director της Bold Ogilvy & Mather. Όπως είπε, στην τηλεόραση η διαφήμιση των ΜΗΣΥΦΑ το τελευταίο πεντάμηνο έχει αυξηθεί κατά 50% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα πέρσι, είναι δεύτερη μετά τα σουπερμάρκετ και προπορεύεται της κινητής τηλεφωνίας, όταν πριν από έξι χρόνια δεν υπήρχε καν. Μάλιστα, η σύνδεση διαφήμισης-πωλήσεων είναι στο 80% σε αυτή την κατηγορία, ενώ μόλις η διαφήμιση σταματήσει, οι πωλήσεις πέφτουν σταδιακά και όχι κατακόρυφα. Σε ό,τι αφορά το διαδίκτυο, ο κύριος Μαβίδης υπογράμμισε ότι επτά στους δέκα Έλληνες έχουν πρόσβαση και ενημερώνονται, με το 95% της χρήσης να αφορά αναζήτηση πληροφοριών που συνδέονται με ζητή-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

ματα υγείας κι ευεξίας, κυρίως μέσα από τα social media. Τόνισε δε την ανάγκη οι εταιρείες να εκμεταλλευθούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αναδεικνύοντας την αξία ύπαρξης experts που θα δουλεύουν σε επίπεδο channel by channel, το καλό περιεχόμενο, την πολύ καλή προετοιμασία και τη δέσμευση όλης της εταιρείας για αυτόν τον σκοπό, για να περάσουν το σωστό μήνυμα και αυτό να μείνει. Την εμπειρία και τις γνώσεις του στην αποτελεσματική επικοινωνία και προώθηση ενός προϊόντος κατέθεσε στη συζήτηση και ο Λάρρυ Σακελαρίου, διευθύνων σύμβουλος της Shiseido Hellas SA, ο οποίος τόνισε ότι οι πιστοί πελάτες χτίζονται στη βάση της διαφήμισης, της προσωπικής επαφής και του “word of mouth”, αρκεί να εδράζονται σε σοβαρή έρευνα και τεκμηρίωση. Στο πλαίσιο αυτό, ανέδειξε την εμπιστοσύνη που εμπνέει στον καταναλωτή ένα προϊόν, η διάθεσή του οποίου γίνεται μέσα από το κανάλι του φαρμακείου, σε μια περίοδο που ο πελάτης νιώθει μια γενικευμένη ανασφάλεια σε συνθήκες κρίσης και θέλει να νιώθει σιγουριά γι’ αυτό που αγοράζει, αναδεικνύοντας παράλληλα τη δυνατότητα συνδυαστικών πωλήσεων που προσφέρει ο συγκεκριμένος χώρος. Όπως είπε επιπλέον ο κύριος Σακελαρίου, οι ευκαιρίες που προσφέρει το διαδίκτυο μέσα από τα social media είναι πραγματικά μεγάλες, γι’ αυτό και όλες οι οργανωμένες εταιρείες γνωρίζουν τι ποσό πρέπει να επενδύσουν και πώς σε αυτόν τον τομέα. Προϋπόθεση για να γίνει αυτό με επιτυχία, κατέληξε, είναι να διέπει την εταιρική κουλτούρα η δέσμευση σε αυτόν τον σκοπό και η ύπαρξη έμπιστων experts στον τομέα.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Στο 1 τρισ. δολ. έως το 2020 οι παγκόσμιες πωλήσεις των συνταγογραφούμενων φαρμάκων

EVALUATEPHARMA

Ράλι στην αγορά από βιοτεχνολογία και νέα σκευάσματα

του Κοσμά Ζακυνθινού

Εξακολουθεί να διατηρεί τους ανοδικούς ρυθμούς και φέτος η παγκόσμια φαρμακευτική αγορά, μετά από δύο χρόνια πρωτοφανούς ανάπτυξης

ε ταχύτητες 5% αναμένεται να τρέξουν στην επόμενη πενταετία οι ρυθμοί ανάπτυξης της αγοράς συνταγογραφούμενων φαρμάκων παγκοσμίως, με τις αναδυόμενες θεραπευτικές κατηγορίες και με μια σειρά νέων εγκρίσεων να πρωτοστατούν στην αύξηση των πωλήσεων στις μεγάλες αγορές της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Οι παγκόσμιες πωλήσεις των συνταγογραφούμενων φαρμάκων υπολογίζεται ότι θα φτάσουν σχεδόν στο 1 τρισ. δολ. έως

το 2020, με μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 4,8% ανάμεσα στο 2014 και το 2020, όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα της μελέ-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ε ταχύτητες 5% θα τρέξει η αγορά φαρμάκων έως το 2020

αξία των χαρτοφυλακίων έρευνας αυξήθηκε κατά 74 δισ. δολ.

της «EvaluatePharma World Preview 2015, Outlook to 2020», τονίζοντας παράλληλα πως η αξία των χαρτοφυλακίων έρευνας και ανάπτυξης αυξήθηκε περίπου κατά 74 δισ. δολ. από το 2014, σε σχεδόν 493 δισ. δολ., με τον θεραπευτικό συνδυασμό της Gilead για την ηπατίτιδα C να αποτιμάται στο υψηλότερο ποσό, τα 24,8 δισ. δολάρια. Μάλιστα, όπως επισημαίνει η έρευνα, στοιχειοθετώντας τους ανοδικούς ρυθμούς ανάπτυξης, το 2014 ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε τη χρήση 50 φαρμάκων, 8 από τα οποία προβλέπεται να σημειώσουν πωλήσεις άνω του 1 δισ. δολ. μέσα σε πέντε χρόνια από την κυκλοφορία τους στην αγορά. Το γεγονός αυτό σύμφωνα με τους αναλυτές έχει καταστήσει εφικτούς τους στόχους της επίτευξης βιώσιμης έρευνας και ανάπτυξης στον κλάδο. «Κάθε φόβος ότι η φαρμακευτική βιομηχανία θα μπορούσε να οδεύει σε μια κατάσταση επιβράδυνσης, μετά από τα τελευταία δύο χρόνια πρωτοφανούς ανάπτυξης μπορεί για την ώρα να αναιρεθεί», όπως επισημαίνει η Lisa Urquhart, συντάκτρια του EP Vantage που εκδίδει η Evaluate, τονίζοντας ωστόσο: «Για να διατηρήσει αυτήν την εντυπωσιακή ανάπτυξη ο κλάδος θα πρέπει να κάνει συμβιβασμούς όσον αφορά την τιμολόγηση και την πρόσβαση στην παγκόσμια αγορά. Οι φαρμακευτικές εταιρείες θα πρέπει είτε να δεχθούν χαμηλότερες τιμές για τα προϊόντα τους είτε να πείσουν τους πληρωτές ότι τα θεραπευτικά οφέλη αντισταθμίζουν το κόστος της νόσου». Ειδικότερα, σύμφωνα με τα επιμέρους αποτελέσματα του EvaluatePharma World Preview 2015, το Humira παρέμει-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

νε το 2014 το φάρμακο με τις υψηλότερες πωλήσεις, ύψους 13,9 δισ. δολ., ενώ ακολούθησε το Sovaldi με πωλήσεις ύψους 10 δισ. δολαρίων. Το ίδιο έτος, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έφτασε σε ρεκόρ εγκρίσεων νέων φαρμάκων, αυξάνοντας τη δυναμική των πωλήσεων κατά 45%. Κορυφαία στις συνολικές πωλήσεις συνταγογραφούμενων φαρμάκων έως το 2020 θα παραμείνει η Novartis, φτάνοντας το ποσό των 53,3 δισ. δολ., ενώ η συνολική αξία των συμφωνιών εξαγοράς και συγχωνεύσεων στον κλάδο σχεδόν διπλασιάστηκε σε 116 δισ. δολ. το 2014. Την ίδια στιγμή, έντονα ανοδική εικόνα παρουσιάζει και η παγκόσμια βιομηχανία της βιοτεχνολογίας, φθάνοντας σε νέα ύψη το 2014. Οι αναλυτές του κλάδου κάνουν λόγο για ρεκόρ σε πολλαπλά οικονομικά επίπεδα συμπεριλαμβανομένων των εσόδων, της κερδοφορίας και των αντληθέντων κεφαλαίων. Οι θετικοί αυτοί δείκτες απόδοσης, σε συνδυασμό με αρκετές επιτυχίες προϊόντων αλλά και μια ισχυρή χρονιά σε επίπεδο εγκρίσεων νέων φαρμάκων, οδήγησε τη συνολική κεφαλαιοποίηση της αγοράς του κλάδου σε πάνω από 1 τρισ. δολ. για πρώτη φορά στην ιστορία της.

Βιοτεχνολογική ανάπτυξη Η 29η ετήσια έκθεση «Beyond borders: Reaching new heights» για τον κλάδο της βιοτεχνολογίας, από τη διεθνή εταιρεία χρηματοοικονομικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών EY, επισημαίνει ότι η βιοτεχνολογία αποτελεί έναν ραγδαία αναπτυσσόμενο σύνθετο επιστημονικό κλάδο, ο οποίος στοχεύει στην αξιοποίηση της προόδου

που έχει πραγματοποιηθεί στις βιολογικές και συναφείς επιστήμες, με σκοπό την ανάπτυξη νέων και προηγμένων προϊόντων και υπηρεσιών. Όπως σχολιάζει ο επικεφαλής του τομέα Global Life Sciences στην EY, Glen Giovannetti, «η εξαιρετική απόδοση και η ωρίμανση του παγκόσμιου κλάδου της βιοτεχνολογίας φέρνουν το αισιόδοξο μήνυμα ότι μια νέα εποχή βιοτεχνολογικής καινοτομίας θα δημιουργήσει μακροπρόθεσμη αξία για τις επιχειρήσεις, τους επενδυτές και τους ασθενείς», επισημαίνοντας παράλληλα πως «οι επενδυτές αναμένουν ανοδικές τάσης ανάπτυξης για το μέλλον, επενδύοντας ιστορικά ποσά στους μικρότερους παίκτες, που θα καθορίσουν τις μελλοντικές ανακαλύψεις». Ωστόσο, η επιτυχία μπορεί να δημιουργήσει και τις δικές της προκλήσεις, όπως επισημαίνουν οι αναλυτές. «Οι εγκρίσεις πρώτων στο είδος τους προϊόντων έφεραν επίσης μιαν άνευ προηγουμένου πίεση στις τιμές», σύμφωνα με τον G. Giovannetti, ο οποίος επισημαίνει ότι «οι εταιρείες θα πρέπει συνεχώς να καταδεικνύουν ότι τα προϊόντα τους προσφέρουν αξία και συμβάλλουν στη συνολική βιωσιμότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης». Σύμφωνα με τα βασικότερα σημεία από την ανάλυση βιοτεχνολογικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη, τα έσοδα των εισηγμένων στο χρηματιστήριο εταιρειών του κλάδου σημείωσαν αύξηση της τάξης του 15% το 2014, φτάνοντας τα 23,9 δισ. δολ. Οι επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη αυξήθηκαν κατά 14% το ίδιο έτος, φτάνοντας τα 5,6 δισ. δολ. Τα καθαρά έσοδα των εισηγμένων βιοτεχνολογικών εταιρειών σημείωσαν άλμα 199%, στα 3,2 δισ. δολ. Το 59%

των επιχειρήσεων πέτυχαν αύξηση στην κεφαλαιοποίηση της αγοράς, η οποία για το ευρύτερο σύνολο αυξήθηκε κατά 41%, ενώ η συνολική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ανήλθε στα 9,2 δισ. δολ., ποσό που είναι αυξημένο κατά 53% σε σχέση με το 2013 και κατά 97% σε σχέση με τον μέσο όρο των δέκα προηγούμενων ετών. Το 2014, η συνολική αξία των 27 συμφωνιών συγχώνευσης ή εξαγοράς ανήλθε στα 6,9 δισ. δολ. Με εξαίρεση τα «megadeals», το ποσό αυτό αποτελεί το δεύτερο υψηλότερο από το 2007. Παρά τις επιτυχίες του, ο κλάδος της βιοτεχνολογίας έχει να αντιμετωπίσει ορισμένες σημαντικές προκλήσεις, όπως υπογραμμίζει η ΕΥ. «Δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις ασχολούνται με τις πιέσεις που δέχονται για τις τιμές αλλά και με την αύξηση του ανταγωνισμού, συμπεριλαμβανομένων των βιοομοειδών φαρμάκων, θα χρειαστούν νέες πηγές ανάπτυξης. Η επίτευξη αυτής της ανάπτυξης μέσω συμφωνιών και εξαγορών θα είναι κατά πάσα πιθανότητα πιο δαπανηρή και δύσκολη», όπως εξηγεί ο Jeffrey Greene, Global Life Sciences Transactions Advisory Services leader στην EY.

ορυφαία στις πωλήσεις συνταγογραφούμενων παραμένει η Novartis

Φαρμακευτική δαπάνη Παράλληλα με τη διάθεση νέων φαρμακευτικών σκευασμάτων στην αγορά, ανοδικά θα κινηθεί και η παγκόσμια φαρμακευτική δαπάνη, φτάνοντας στα 1,3 τρισ. δολ. στην επόμενη τριετία, εμφανίζοντας αύξηση 30% σε σχέση με τα επίπεδα του 2013. Οι ετήσιοι ρυθμοί αύξησης αναμένεται να κινηθούν στα επίπεδα του 4-7%, με τα νέα εξειδικευμένα φάρμακα που θα κυκλοφορήσουν να έχουν περίοπτη θέση, μειώ-

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

η χρήση 50 φαρμάκων ενέκρινε το 2014 ο αμερικανικός FDA

νοντας παράλληλα τις απώλειες από τις λήξεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Ογκολογικά, ανοσοκατασταλτικά, αντιιικά και φάρμακα αυτοάνοσων νοσημάτων και νοσημάτων του αναπνευστικού, θα δώσουν ώθηση 40% στους ρυθμούς ανάπτυξης. Οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και ακόμη 21 χώρες από τις αναδυόμενες αγορές αναμένεται να συμβάλουν κατά 50% στον ρυθμό ανάπτυξης, ενώ στην Ευρώπη εκτιμάται χαμηλότερος ρυθμός ανάπτυξης (στο 4%), κυρίως λόγω των μέτρων λιτότητας. Τα παραπάνω στοιχεία προκύπτουν από έρευνα του IMS Institute (Global Outlook for Medicines Through 2018), σύμφωνα με την οποία το 2014 η διεθνής αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης «έκλεισε» στα 70 δισ. δολ., έναντι 40 δισ. δολ. το 2013. Αναλυτικότερα, στην Ευρώπη, η εφαρμογή μέτρων λιτότητας είχε ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της αύξησης των δαπανών στην υγειονομική περίθαλψη, και ειδικότερα στα φάρμακα. Η λιτότητα αναμένεται να

διατηρηθεί έως το 2018, αποτελώντας τον κύριο ανασταλτικό παράγοντα ανάπτυξης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν η κυριότερη αγορά (33% της παγκόσμιας κατανάλωσης), αναμένοντας ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 5-8% έως το 2018. Στην Κίνα, τη δεύτερη μεγαλύτερη φαρμακευτική αγορά παγκοσμίως, εκτιμάται ότι τα επίπεδα δαπανών θα ανέλθουν στα 155 με 185 εκατ. δολ. το 2018. Στην Ιαπωνία, προβλέπεται ανάπτυξη της τάξης του 1-4%, καθώς ο πληθυσμός ηλικίας άνω των 65 ετών υπερβαίνει το 27% του πληθυσμού (5% υψηλότερα από τις άλλες ανεπτυγμένες χώρες), αναμένοντας μεγαλύτερη αύξηση της ζήτησης για φάρμακα. Στις αναδυόμενες αγορές, το ετήσιο ποσοστό ανάπτυξης αναμένεται μεταξύ 8 και 11%, καταγράφοντας βραδύτερο ρυθμό ανάπτυξης σε σχέση με την τελευταία πενταετία, όταν ανερχόταν, κατά μέσο όρο, στο 13,6%. Κατά τη διάρκεια της επόμενης πενταετίας, η ανάπτυξη νέων φαρμάκων κατά του καρκίνου θα συνεχιστεί με αμείωτο ενδιαφέρον, συμβάλλοντας καθοριστικά στην αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης των φαρμάκων ογκολογίας, φθάνοντας έτσι σε αξία στα 100 δισ. δολ. το 2018, από 65 δισ. δολ. το 2013.

Αντιδράσεις… Στρατηγικές για τη συγκράτηση του ρυθμού αύξησης της φαρμακευτικής δαπάνης έχουν συμπεριληφθεί σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, πολλές από τις οποίες συνδέονται με τη διεθνή αναπτυξιακή ατζέντα. Παγκόσμιες πρωτοβουλίες έχουν επικεντρωθεί στην προώθηση της πρόσβασης σε

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

προϊόντα που διαφορετικά θα ήταν δυσβάσταχτα –όπως τα νέα φάρμακα– και στην ιεράρχηση των προϊόντων ανάλογα με την επίδρασή τους στη δημόσια υγεία, όπως φάρμακα για τη φυματίωση, για τον HIV/ AIDS και την ελονοσία και ειδικά προϊόντα για τη μητρική και παιδική υγεία. Οι εθνικές πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν μείωση των ποσοστών συμμετοχής των ασφαλιστικών φορέων, rebates, κατηγοριοποίηση των δημόσιων συμβάσεων, συμπεριλαμβανομένης της κεντρικής προμήθειας συγκεκριμένων προϊόντων, μειώσεις στα ποσοστά κέρδους του φαρμακείου, αυξήσεις στη συμμετοχή των ασθενών και ενθάρρυνση της μεγαλύτερης χρήσης των γενόσημων και βιοομοειδών. Οι πολιτικές εστιάζονται στη χρήση γενοσήμων ως σημείο της φαρμακευτικής πολιτικής με σημαντικό περιθώριο εξοικονόμησης, όπου μέσω αυτής μπορεί να βελτιωθεί η πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα. Μέτρα για τη μείωση των δαπανών περιλαμβάνουν την ανάπτυξη και εφαρμογή της τεκμηριωμένης συνταγογραφίας. Με τη δημιουργία ενός συστήματος περιοριστικών κριτηρίων για ορισμένα φάρμακα, εκτιμάται ότι η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας μπορεί να βελτιωθεί. Η συνταγογραφία θα μπορούσε θεωρητικά να συμπεριλάβει μόνο έναν περιορισμένο αριθμό φαρμάκων, που θα καλύπτουν την πλειοψηφία των αναγκών των εξωνοσοκομειακών ασθενών με παλαιότερα φάρμακα, για τα οποία υπάρχουν δημοσιευμένα περισσότερα στοιχεία από τη χρήση τους. Με αυτό τον τρόπο εκτιμάται ότι θα επιτευχθεί η συγκράτηση του κόστους, χωρίς να διακυβεύεται η περίθαλψη.

Ο έλεγχος των φαρμακευτικών δαπανών θα εξακολουθήσει να αποτελεί προτεραιότητα στην Ευρώπη (ήδη έγιναν συστάσεις σε τρεις χώρες της ΕΕ για τη φαρμακευτική τους δαπάνη και τη δημοσιονομική τους σταθερότητα).

τα 6,9 δισ. δολ. η αξία των 27 συμφωνιών συγχώνευσης ή εξαγοράς

Έρευνα Πρόσφατες αναλύσεις δείχνουν ότι πάνω από 1.000 προϊόντα βρίσκονται υπό έρευνα σε όλες τις κατηγορίες ασθενειών, το 42% των οποίων είναι βιολογικά προϊόντα, που τιμολογούνται συνήθως μεταξύ 10.000100.000 ευρώ ανά ασθενή κατ’ έτος ή και περισσότερο. Το γεγονός αυτό ανεβάζει τις υπό έρευνα ουσίες σε πάνω από 16.000, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις μελέτες όλων των φάσεων, με πάνω από 6.300 προϊόντα να αφορούν τον καρκίνο. Καθώς ορισμένες χώρες αντιμετωπίζουν ήδη δυσκολίες στην κάλυψη των νέων φαρμάκων, η κατάσταση μπορεί μόνο να χειροτερέψει αν δεν υπάρξει προληπτική αντιμετώπιση του προβλήματος. Ως το 2016, αναμένεται η εισαγωγή στην αγορά περίπου 130 νέων φαρμάκων, μετά από έγκριση του ΕΜΑ. Η εταιρεία μελετών IMS Health, εκτιμά ότι διεθνώς οι δαπάνες υγείας θα επικεντρωθούν σε μη μεταδοτικές νόσους. Στην κατεύθυνση αυτή, χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες ελέγχου του κόστους, όπως εκτίμηση συνολικού κόστους και εξεύρεση πόρων, αξιολόγηση του οφέλους, κινδύνους και δαπάνες για τα νέα φάρμακα, κλινικές οδηγίες χρήσης τους, τιμολόγηση και ασφαλιστική κάλυψη, συμπεριλαμβανομένων των ορφανών φαρμάκων.•••

EKΘΕΣH

• Ευρωπαϊκή Έκθεση για τα Ναρκωτικά 2015

EMCDDA

Η λιτότητα “ανάχωμα” στην καταπολέμηση των ναρκωτικών Επιμέλεια: Ιοκάστη Αλειφεροπούλου

Υγειονομικές και κοινωνικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των χρηστών στην ΕΕ

ο παρόν κείμενο είναι βασισμένο στην «Ευρωπαϊκή Έκθεση για τα Ναρκωτικά 2015» του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (EMCDDA), η οποία, αντλώντας στοιχεία τόσο από ευρωπαϊκά όσο κι από εθνικά δεδομένα, προσφέρει μια γενικότερη επισκόπηση των σημαντικότερων τάσεων, μέτρων και πολιτικών σε αυτόν τον τομέα, παράλληλα με μια εις βάθος ανάλυση επίκαιρων ζητημάτων. Το 3ο Κεφάλαιο, το οποίο παρουσιάζουμε συγκεκριμένα, κάνει μια επισκόπηση των πολιτικών και των παρεμβάσεων που αποσκοπούν στην πρόληψη, τη θεραπεία και τη μείωση της βλάβης από τη χρήση ναρκωτικών. Κυρίως, εξετάζεται το κατά πόσον οι χώρες έχουν υιοθετήσει κοινές προσεγγίσεις, ποιες από αυτές τεκμηριώνονται επιστημονικά και κατά πόσον οι διαθέσιμες υπηρεσίες ανταποκρίνονται στις εκτιμώμενες ανάγκες. Οι βασικοί τομείς πολιτικής που παρακολουθούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι οι εθνικές στρατηγικές και τα σχέδια δράσης για τα ναρκωτικά, καθώς και οι προϋπολογισμοί και οι δημόσιες δαπάνες για τα ναρκωτικά.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

Εθνικές και δημοτικές στρατηγικές για τα ναρκωτικά Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τα ναρκωτικά 2013-2020 και τα σχέδια δράσης που τη συνοδεύουν παρέχουν το πλαίσιο για μια συντονισμένη αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών στην Ευρώπη. Σε εθνικό επίπεδο, αυτό αντικατοπτρίζεται στις εθνικές στρατηγικές, στα εθνικά δημοσιονομικά πλαίσια και στα εθνικά σχέδια δράσης για τα ναρκωτικά. Τα έγγραφα αυτά έχουν σαφή χρονικό ορίζοντα και συνήθως περιέχουν ένα σύνολο γενικών αρχών, στόχων και προτεραιοτήτων και καθορίζουν τις δράσεις και τους αρμόδιους για την υλοποίησή τους φορείς. Εθνικές στρατηγικές και σχέδια δράσης που καλύπτουν τόσο τις νόμιμες όσο και τις παράνομες ουσίες έχουν υιοθετηθεί από 8 χώρες. Υπεύθυνες για τον συντονισμό της τοπικής πολιτικής για τα ναρκωτικά είναι συνήθως οι δημοτικές αρχές των ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων, ενίοτε μάλιστα διαθέτουν και ειδικό προϋπολογισμό.

Λιτότητα και χρηματοδότηση παρεμβάσεων Τα διαθέσιμα στοιχεία για τις δημόσιες δαπάνες που σχετίζονται με τα ναρκωτικά στην Ευρώπη, είτε σε τοπικό είτε σε εθνικό επίπεδο, εξακολουθούν να είναι ελάχιστα και ανομοιογενή. Στις 18 χώρες που διαθέτουν εκτιμήσεις για την τελευταία δεκαετία, οι δημόσιες δαπάνες που σχετίζονται με τα ναρκωτικά υπολογίζεται ότι κυμαίνονται από 0,01% έως 0,5% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος τους, οι δε υγειονομικές παρεμ-

EKΘΕΣH

θεραπεία παρέχεται ως επί το πλείστον σε πλαίσια εξωτερικής παραμονής

βάσεις για τα ναρκωτικά αντιπροσωπεύουν ποσοστό μεταξύ 24% και 73% του συνόλου των δαπανών. Οι διαφορές στο εύρος και την ποιότητα των εκτιμήσεων καθιστούν δυσχερείς τις διακρατικές συγκρίσεις των δημόσιων δαπανών που σχετίζονται με τα ναρκωτικά. Μετά την οικονομική ύφεση του 2008, πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επέβαλαν μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης, άλλως γνωστά ως μέτρα λιτότητας. Η έκταση της οικονομικής ύφεσης, ο αντίκτυπός της, αλλά και ο χρόνος επιβολής των δημοσιονομικών μέτρων και η κλίμακα αυτών, διέφεραν σημαντικά από χώρα σε χώρα. Με βάση τα στοιχεία για το διάστημα 2009-2012, οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία μειώθηκαν στις περισσότερες χώρες σε σύγκριση με το προ ύφεσης διάστημα 2005–2007, οι

ους ανθρώπους, καθώς και των συναφών προβλημάτων, αποτελεί κεντρικό στόχο της πολιτικής και συνιστά έναν από τους πυλώνες της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τα ναρκωτικά 2013-2020. Η πρόληψη της χρήσης ουσιών εφαρμόζει ένα ευρύ φάσμα προσεγγίσεων. Οι Στρατηγικές Περιβαλλοντικής και Καθολικής Πρόληψης απευθύνονται στο σύνολο του πληθυσμού, η Επικεντρωμένη Πρόληψη απευθύνεται σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, οι οποίες ενδέχεται να είναι πιο επιρρεπείς στην προβληματική χρήση ουσιών, ενώ η Ενδεδειγμένη Πρόληψη επικεντρώνεται σε άτομα υψηλού κινδύνου. Την τελευταία δεκαετία δημοσιεύθηκε ένας μεγάλος αριθμός ποιοτικών προτύπων, τα οποία υποστηρίζουν την υλοποίηση

δε περικοπές σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ξεπέρασαν τις 10 ποσοστιαίες μονάδες, σε σταθερές τιμές. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 6η θέση. Δεδομένου του ότι οι υγειονομικές δαπάνες που σχετίζονται με τα ναρκωτικά αντιπροσωπεύουν συνήθως ποσοστό μικρότερο του 1% επί του συνόλου των δημόσιων δαπανών για την υγεία, δεν είναι δυνατόν να βγουν άμεσα συμπεράσματα για τις τάσεις όσον αφορά τη χρηματοδότηση των δράσεων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά. Παρά ταύτα, με βάση τα στοιχεία που υποβάλλονται στο EMCDDA, φαίνεται να έχει πληγεί ιδιαίτερα η χρηματοδότηση των Ερευνών για τα ναρκωτικά και των Δράσεων Πρόληψης.

παρεμβάσεων και τις βέλτιστες πρακτικές. Στο πλαίσιο του έργου «Ευρωπαϊκά ποιοτικά πρότυπα στον τομέα της πρόληψης της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών», αναπτύχθηκαν εργαλειοθήκες που διευκολύνουν την εφαρμογή των προτύπων στην πρόληψη. Η αποτελεσματικότητα ορισμένων προσεγγίσεων πρόληψης που μπορούν να εφαρμοστούν στο σχολικό πλαίσιο έχει τεκμηριωθεί σχετικά επαρκώς. Οι περισσότερες χώρες αναφέρουν ότι εφαρμόζεται η απαγόρευση του καπνίσματος στα σχολεία και ότι υπάρχουν σχολικές πολιτικές για τις ουσίες (προσεγγίσεις για την αποτελεσματικότητα των οποίων υπάρχουν στοιχεία), ταυτόχρονα όμως αναφέρουν ότι εφαρμόζονται ευρέως και προσεγγίσεις πρόληψης που βασίζονται αποκλειστικά στην παροχή πληροφόρησης. Η παροχή πληροφοριών για θέματα υγείας μπορεί να είναι σημαντική από την εκπαιδευτική

Πρόληψη της χρήσης ουσιών από τους νέους Η πρόληψη της χρήσης ουσιών από νέ-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

σκοπιά, πλην όμως δεν υπάρχουν παρά ελάχιστα στοιχεία που τεκμηριώνουν ότι η συγκεκριμένη προσέγγιση πρόληψης επηρεάζει τη μελλοντική συμπεριφορά όσον αφορά τη χρήση ουσιών. Ένα καναδικό πρόγραμμα έγκαιρης διάγνωσης και παρέμβασης που έχει αξιολογηθεί θετικά είναι το Preventure, το οποίο απευθύνεται σε νεαρούς πότες που αναζητούν έντονες συγκινήσεις και πρόκειται να εφαρμοστεί στην Τσεχική Δημοκρατία, τις Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Αντίστοιχα, ένα πολύ αξιόλογο πρωτόκολλο συστηματικής παρέμβασης που απευθύνεται σε ανήλικους παραβάτες είναι το FreD, το οποίο εφαρμόζεται σε 15 κράτημέλη της ΕΕ και οδηγεί σε μείωση των ποσοστών υποτροπής.

ρεσιών. Μια νέα εξέλιξη είναι η χρήση των «διαδικτυακών παρεμβάσεων εκτός δομών» για την προσέγγιση νέων ομάδων χρηστών. Ενδεικτικά, αναφέρονται πρωτοβουλίες των ίδιων των χρηστών ναρκωτικών, όπως φόρουμ και ιστολόγια, μέσω των οποίων παρέχονται πληροφορίες για την προστασία του καταναλωτή και συμβουλές. Επί του παρόντος, στην Ευρώπη δεν υπάρχει σημαντικός αριθμός αιτήσεων θεραπείας σε εξειδικευμένα κέντρα από χρήστες νέων ψυχοδραστικών ουσιών, αν και σε κάποιες χώρες αναπτύσσονται πλέον ειδικές υπηρεσίες. Η εμφάνιση των νέων ουσιών εκδηλώθηκε με διαφορετικό τρόπο σε κάθε χώρα και οι διαφορές αυτές αντικατοπτρίζονται στους τρόπους με τους οποίους κάθε χώρα αντιδρά σε αυτές.

Νέα ναρκωτικά και νέες προκλήσεις

Η θεραπεία σε πλαίσια εξωτερικής παραμονής

Η πρώτη αντίδραση των ευρωπαϊκών χωρών στην εμφάνιση νέων ψυχοδραστικών ουσιών ήταν κυρίως κανονιστική και εστιάστηκε στον περιορισμό της προσφοράς τους με τη χρήση νομοθετικών εργαλείων. Πλέον όμως, η προσοχή στρέφεται κυρίως στην ανάπτυξη στοχευμένων εκπαιδευτικών δράσεων και δράσεων πρόληψης, καθώς και δράσεων κατάρτισης και ευαισθητοποίησης των επαγγελματιών. Επιπλέον, οι υπηρεσίες που εργάζονται σε πλαίσια νυχτερινής διασκέδασης ή ψυχαγωγίας συνήθως ενσωματώνουν τις παρεμβάσεις τους για τις νέες ουσίες στο πλαίσιο των προσεγγίσεων που εφαρμόζουν κατά πάγια πρακτική. Το διαδίκτυο αποκτά επίσης ολοένα και μεγαλύτερη σημασία ως υποδομή για την παροχή πληροφόρησης και συμβουλευτικών υπη-

Οι περισσότεροι χρήστες ναρκωτικών στην Ευρώπη παρακολουθούν θεραπευτικό πρόγραμμα σε εξειδικευμένα κέντρα εξωτερικής παραμονής, ενώ ακολουθούν τα γενικά κέντρα υγείας. Στις θεραπευτικές δομές περιλαμβάνονται και τα ιδιωτικά ιατρεία γενικών γιατρών, οι οποίοι συνταγογραφούν θεραπεία υποκατάστασης οπιοειδών σε κάποιες μεγάλες χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία. Σημαντικό είναι και το ποσοστό των χρηστών στην Ευρώπη που παρακολουθούν θεραπευτικό πρόγραμμα σε κέντρα εσωτερικής διαμονής, όπως κέντρα ενταγμένα σε νοσοκομεία (π.χ. ψυχιατρεία), θεραπευτικές κοινότητες και εξειδικευμένα κέντρα εσωτερικής διαμονής. Η σχετική βαρύτητα των υπηρεσιών εξωτερικής και εσωτερικής παραμονής στο πλαί-

ετά την οικονομική ύφεση του 2008, πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επέβαλαν μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης, άλλως γνωστά ως μέτρα λιτότητας

EKΘΕΣH

ι χρήστες οπιοειδών αντιπροσωπεύουν την πολυπληθέστερη ομάδα χρηστών σε θεραπεία σε εξειδικευμένα κέντρα στην Ευρώπη

την Ευρώπη, δεν υπάρχει σημαντικός αριθμός αιτήσεων θεραπείας σε εξειδικευμένα κέντρα από χρήστες νέων ψυχοδραστικών ουσιών

σιο κάθε εθνικού θεραπευτικού συστήματος διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα. Πέραν αυτών, πολλές χώρες διαθέτουν υπηρεσίες άμεσης πρόσβασης. Πολλές εξ αυτών δεν παρέχουν δομημένες θεραπευτικές υπηρεσίες αλλά, σε κάποιες χώρες όπως η Γαλλία και η Τσεχική Δημοκρατία, θεωρούνται αναπόσπαστο τμήμα του εθνικού θεραπευτικού συστήματος. Υπολογίζεται ότι 1,6 εκατομμύρια χρήστες ναρκωτικών παρακολούθησαν θεραπευτικά προγράμματα στην Ευρώπη (1,4 εκατομμύρια στην Ευρωπαϊκή Ένωση) το 2013, αριθμός αυξημένος κατά 0,3 εκατομμύρια σε σύγκριση με την εκτίμηση του 2012. Η αύξηση οφείλεται εν μέρει στις βελτιωμένες μεθόδους υποβολής στοιχείων και στα νέα δεδομένα, ιδιαίτερα στον συνυπολογισμό 200.000 χρηστών που παρακολουθούν προγράμματα εξωτερικής παραμονής στην Τουρκία. Με βάση τα στοιχεία των εισαγωγών σε θεραπεία, μετά τους χρήστες οπιοειδών, τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα χρηστών σε θεραπεία σε εξειδικευμένες υπηρεσίες απεξάρτησης αποτελούν οι χρήστες κάνναβης, ακολουθούμενοι από τους χρήστες κοκαΐνης. Για τους χρήστες αυτούς, η κύρια θεραπευτική επιλογή είναι οι ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις.

Θεραπεία υποκατάστασης οπιοειδών Οι χρήστες οπιοειδών αντιπροσωπεύουν την πολυπληθέστερη ομάδα χρηστών σε θεραπεία, σε εξειδικευμένα κέντρα στην Ευρώπη και απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος των διαθέσιμων θεραπευτικών πόρων. Η θεραπεία υποκατάστασης συνιστά την επικρατέστερη θεραπευτική επιλογή

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

για τους χρήστες οπιοειδών, κατά κανόνα σε συνδυασμό με ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις. Τα διαθέσιμα στοιχεία συνηγορούν υπέρ αυτής της προσέγγισης, καθώς διαπιστώνεται θετική επίδραση όσον αφορά την παραμονή των ασθενών σε θεραπεία, τη μείωση της χρήσης παράνομων οπιοειδών, τη μείωση των επικίνδυνων συμπεριφορών και τη μείωση της βλάβης και της θνησιμότητας λόγω χρήσης ναρκωτικών. Το πιο συχνά συνταγογραφούμενο υποκατάστατο είναι η μεθαδόνη, η οποία χορηγείται στο 69% (άνω των 2/3) των χρηστών που παρακολουθούν πρόγραμμα υποκατάστασης. Στο 28% των χρηστών συνταγογραφείται βουπρενορφίνη, η οποία είναι η κύρια συνταγογραφούμενη ουσία υποκατάστασης σε 6 χώρες. Ο αριθμός των χρηστών οπιοειδών που έλαβαν θεραπεία υποκατάστασης στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζεται ότι το 2013 ανήλθε σε 700.000, τα δε στοιχεία αποτυπώνουν μια ελαφρώς πτωτική τάση από το 2011. Η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των χωρών με τις μεγαλύτερες σχετικές μειώσεις (59%), το διάστημα 2010-2013. Συνυπολογίζοντας τα στοιχεία από την Τουρκία και τη Νορβηγία, η εκτίμηση για τον αριθμό των χρηστών που έλαβαν θεραπεία υποκατάστασης το 2013 ανέρχεται σε 737.000.

Ανταπόκριση μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων Οι στοχευμένες παρεμβάσεις διευκολύνουν την πρόσβαση στη θεραπεία και διασφαλίζουν την κάλυψη των αναγκών διαφορετικών ομάδων χρηστών. Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, οι περισσότερες στοχευμένες παρεμβάσεις επί του παρόντος

απευθύνονται σε νεαρούς χρήστες ουσιών, σε χρήστες που παραπέμπονται από το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης και σε έγκυες γυναίκες. Στοχευμένες παρεμβάσεις για άστεγους χρήστες, χρήστες μεγαλύτερης ηλικίας ή χρήστες ΛΟΑΔ (λεσβίες, ομοφυλόφιλους, αμφιφυλόφιλους και διεμφυλικούς) δεν υλοποιούνται τόσο συχνά, παρότι πολλές χώρες αναφέρουν ότι κρίνονται αναγκαίες.

Θεραπευτικά προγράμματα για χρήστες κάνναβης Αυξάνονται τα ειδικά θεραπευτικά προγράμματα για χρήστες κάνναβης στην Ευρώπη, με τις μισές χώρες να αναφέρουν πλέον ότι παρέχονται. Στις υπόλοιπες χώρες, θεραπεία σε χρήστες κάνναβης παρέχεται στο πλαίσιο γενικών προγραμμάτων για χρήστες ουσιών. Οι υπηρεσίες για τους χρήστες κάνναβης ποικίλλουν, καλύπτοντας ένα φάσμα που ξεκινά από βραχείες παρεμβάσεις μέσω διαδικτύου και φθάνει έως τη μακροχρόνια θεραπεία σε εξειδικευμένα κέντρα. Στη θεραπεία της προβληματικής χρήσης κάνναβης αξιοποιούνται οι ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις. Τα διαθέσιμα στοιχεία, πάντως, συνηγορούν υπέρ της εφαρμογής ενός συνδυασμού γνωσιακήςσυμπεριφορικής θεραπείας, παρακινητικής συνέντευξης και συντελεστικής ενίσχυσης. Υπάρχουν, επίσης, στοιχεία που συνηγορούν υπέρ της πολυδιάστατης οικογενειακής θεραπείας σε νεαρούς χρήστες κάνναβης. Οι παρεμβάσεις μέσω διαδικτύου διευρύνουν τις ομάδες χρηστών κάνναβης που προσεγγίζονται από τα θεραπευτικά προγράμματα, καθώς και τη γεωγραφική τους κάλυψη. Οι παρεμβάσεις αυτές δίνουν μια νέα δυνατότητα επαφής με προβληματικούς χρήστες ουσιών και παρέχουν μια ευκαιρία προσέγγισης ομάδων χρηστών που δεν διατηρούν μέχρι στιγμής επαφή με τις εξειδικευμένες υπηρεσίες απεξάρτησης.

Χρήστες μεγαλύτερης ηλικίας Οι δημογραφικές τάσεις στον πληθυσμό των προβληματικών χρηστών ναρκωτικών στην Ευρώπη εγείρουν σημαντικά ερωτήματα όσον αφορά την καταλληλότητα των θεραπευτικών παρεμβάσεων για τους χρήστες μεγαλύτερης ηλικίας. Σύντομα οι χρήστες άνω των 40 ετών θα αποτελούν την πλειονότητα των προβληματικών χρηστών οπιοειδών σε θεραπεία. Εκτός από τα προβλήματα υγείας που συνδέονται με τη χρήση ναρκωτικών, οι χρήστες οπιοειδών αντιμε-

τωπίζουν όλο και πιο συχνά προβλήματα υγείας, που συνδέονται με τη γήρανση, και μάλιστα οξυμένα λόγω τρόπου ζωής. Ωστόσο, μόνο μικρός αριθμός χωρών αναφέρει ότι διαθέτει στοχευμένα προγράμματα για χρήστες μεγαλύτερης ηλικίας. Στο μέλλον θα απαιτηθεί τροποποίηση και ανάπτυξη των προγραμμάτων θεραπείας και μέριμνας, προκειμένου αυτός ο γηράσκων πληθυσμός να λαμβάνει την ενδεδειγμένη φροντίδα. Είναι ανάγκη να αναπτυχθούν κλινικές κατευθυντήριες γραμμές που θα λαμβάνουν υπόψη τις δημογραφικές αλλαγές στους προβληματικούς χρήστες οπιοειδών στην Ευρώπη. Με τον τρόπο αυτό θα υποστηριχθεί η αποτελεσματική κλινική πράξη, δεδομένου του ότι αυξάνεται η περιπλοκότητα και η σημασία ζητημάτων όπως οι αλληλεπιδράσεις των διαφόρων φαρμάκων, ο τρόπος χορήγησης, η διάθεση δόσεων στον χρήστη και η θεραπεία του πόνου. Αναμένεται επίσης να απαιτηθεί κατάρτιση του προσωπικού και αλλαγές στις παρεχόμενες υπηρεσίες. Δεδομένου του ότι η συγκεκριμένη ομάδα χρηστών μάλλον δύσκολα απευθύνεται στο γενικό σύστημα υγείας και χαρακτηρίζεται από ελλιπή συμμόρφωση στη θεραπεία λοιμώξεων που σχετίζονται με τη χρήση ναρκωτικών, είναι σαφής η αναγκαιότητα της υιοθέτησης μιας διεπιστημονικής προσέγγισης που θα διασφαλίζει την αδιάλειπτη φροντίδα και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας απεξάρτησης.

παρακολούθηση προγράμματος απεξάρτησης προλαμβάνει τη λήψη υπερβολικής δόσης και περιορίζει τον κίνδυνο θνησιμότητας του χρήστη

Πρόληψη της διάδοσης λοιμωδών νοσημάτων Οι χρήστες ναρκωτικών –ιδίως όσοι κάνουν ενέσιμη χρήση– κινδυνεύουν να προσβλη-

EKΘΕΣH

υψηλή συχνότητα εμφάνισης προβληματικής χρήσης ναρκωτικών στους κρατούμενους καθιστά την αξιολόγηση της κατάστασης της υγείας τους σημαντική παρέμβαση

θούν από λοιμώδη νοσήματα, λόγω κοινής χρήσης συνέργων ή μη χρήσης προφυλακτικού. Για τον λόγο αυτό, η πρόληψη της μετάδοσης του ιού HIV, των ιογενών ηπατιτίδων και άλλων λοιμώξεων αποτελεί σημαντικό στόχο των ευρωπαϊκών πολιτικών για τα ναρκωτικά. Στους ΧΕΝ η θεραπεία υποκατάστασης περιορίζει τις αναφερόμενες επικίνδυνες συμπεριφορές, ενώ –σύμφωνα με κάποιες μελέτες– η προστατευτική της επίδραση αυξάνεται όταν συνδυάζεται με προγράμματα διανομής βελονών και συρίγγων. Μεταξύ 2007 και 2013, ο αριθμός των συρίγγων που αναφέρεται ότι διανεμήθηκαν μέσω εξειδικευμένων προγραμμάτων αυξήθηκε από 43 σε 49 εκατομμύρια, σε 24 χώρες που αντιπρο-

Βελτιώνεται η θεραπεία της ηπατίτιδας C

σωπεύουν το 48% του πληθυσμού της ΕΕ. Σε εθνικό επίπεδο, πάντως, παρατηρούνται αποκλίσεις. Στην Ευρώπη, συνολικά, επεκτείνεται η κάλυψη των μέτρων πρόληψης του HIV. Υπάρχουν ωστόσο σημαντικοί πληθυσμοί ΧΕΝ που συνεχίζουν να μην έχουν επαρκή πρόσβαση στις υπηρεσίες. Ανάλυση εκτιμά ότι στο 1/3 των χωρών περίπου διαπιστώνεται αυξημένος κίνδυνος σε κάποιο βαθμό, γεγονός που φανερώνει ότι είναι ανάγκη να συνεχιστεί η επαγρύπνηση και να διασφαλιστεί εντατικότερη εφαρμογή των μέτρων πρόληψης του HIV. Η Ελλάδα είναι μία από αυτές τις χώρες, καθώς διαπιστώνεται αυξημένος επιπολασμός του HIV και τάσεις, αυξανόμενη επικράτηση της ενέσιμης χρήσης ουσιών και τάσεις (κίνδυνος μετάδοσης), χαμηλό ποσοστό κάλυψης των προγραμμάτων διανομής συρίγγων (<100 σύριγγες ανά ΧΕΝ).

θύμητες ενέργειες, ώστε να διευκολύνεται η συμμόρφωση. Ωστόσο, παρά την αύξηση των στοιχείων που μαρτυρούν την αποτελεσματικότητα της αγωγής κατά του ιού της ηπατίτιδας C σε ΧΕΝ, αρκετές χώρες συνεχίζουν να αναφέρουν ότι η διαθεσιμότητά της είναι περιορισμένη. Ο λόγος δεν αποκλείεται να είναι εν μέρει το υψηλό κόστος των νέων φαρμάκων.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

Τα μέτρα πρόληψης της μετάδοσης της ηπατίτιδας C είναι παρόμοια με τα μέτρα πρόληψης του HIV. Σε επίπεδο πολιτικής, αυξάνεται ο αριθμός των χωρών που έχουν υιοθετήσει ή καταρτίζουν ειδική στρατηγική για την ηπατίτιδα C. Οι πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στον εργαστηριακό έλεγχο των ΧΕΝ για την ηπατίτιδα C και στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών αυξήθηκαν μεν τα τελευταία χρόνια, αλλά εξακολουθούν να είναι περιορισμένες. Χρησιμοποιούνται πλέον νέα διαγνωστικά εργαλεία, όπως η ελαστογραφία του ήπατος (Fibroscan), ενώ με τα νέα φάρμακα μειώνεται η διάρκεια της θεραπείας και περιορίζονται οι ανεπι-

Πρόληψη των θανάτων από υπερβολική δόση και των λοιπών συνδεόμενων με τα ναρκωτικά θανάτων Η μείωση των θανάτων από υπερβολική δόση, όπως και των λοιπών συνδεόμενων με τα ναρκωτικά θανάτων, εξακολουθεί να συνιστά μείζονα πρόκληση για την

πολιτική δημόσιας υγείας στην Ευρώπη. Οι στοχευμένες παρεμβάσεις στο πεδίο αυτό αποσκοπούν κυρίως στην πρόληψη της λήψης υπερβολικής δόσης ή στην αύξηση της πιθανότητας επιβίωσης μετά από λήψη υπερβολικής δόσης. Η παρακολούθηση προγράμματος απεξάρτησης, ιδίως προγράμματος υποκατάστασης οπιοειδών, προλαμβάνει τη λήψη υπερβολικής δόσης και περιορίζει τον κίνδυνο της θνησιμότητας του χρήστη. Η ευρύτερα διαδεδομένη παρέμβαση, μεταξύ σειράς επιλεγμένων παρεμβάσεων για την πρόληψη των συνδεόμενων με τα ναρκωτικά θανάτων, αναφέρεται ότι είναι η παροχή πληροφόρησης και ενημερωτικού υλικού για την πρόληψη της λήψης υπερβολικής δόσης. Η εκπαίδευση στην αντιμετώ-

πτουν τη χρήση ναρκωτικών. Τα ναρκωτικά, πάντως, κατορθώνουν να μπαίνουν σε πολλές φυλακές και αρκετοί κρατούμενοι όχι μόνο συνεχίζουν τη χρήση, αλλά και την ξεκινούν στη διάρκεια του εγκλεισμού τους. Στους πληθυσμούς κρατουμένων παρατηρείται επίσης υψηλός επιπολασμός ηπατίτιδας C και άλλων λοιμωδών νοσημάτων. Η υψηλή συχνότητα εμφάνισης προβληματικής χρήσης ναρκωτικών στους πληθυσμούς κρατουμένων καθιστά την αξιολόγηση της κατάστασης της υγείας τους κατά τον εγκλεισμό τους στη φυλακή μια σημαντική παρέμβαση. Ο ΠΟΥ συνέστησε πρόσφατα την εφαρμογή μιας δέσμης παρεμβάσεων πρόληψης, όπως ο δωρεάν έλεγχος για λοιμώδη νοσήματα σε εθελοντική βάση, η διανομή προφυλακτικών και αποστειρωμέ-

πιση της υπερδοσολογίας με χορήγηση ναλοξόνης –ενός ανταγωνιστή οπιοειδών που διατίθεται δωρεάν στους χρήστες– μπορεί να σώσει ζωές σε ανάλογα περιστατικά. Παρά ταύτα, παρεμβάσεις του είδους αυτού δεν είναι τόσο διαδεδομένες.

νων υλικών ενέσιμης χρήσης, η θεραπεία των λοιμωδών νοσημάτων και η θεραπεία απεξάρτησης. Θεραπεία υποκατάστασης οπιοειδών στα σωφρονιστικά καταστήματα αναφέρουν ότι προσφέρεται σε 26 από τις 30 χώρες που παρακολουθούνται από το EMCDDA, αν και σε 3 από τις χώρες αυτές δεν αναφέρεται καμία δραστηριότητα εντός του 2013. Συνολικά, πάντως, φαίνεται ότι αυξάνεται η διαθεσιμότητα της θεραπείας υποκατάστασης εντός των φυλακών, γεγονός που αντικατοπτρίζει την ευρύτερη διαθεσιμότητά της εκτός φυλακών. Η παροχή αποστειρωμένων συνέργων είναι λιγότερο διαδεδομένη, με 4 μόλις χώρες να αναφέρουν ότι προβλέπεται σε καταστήματα κράτησης.•••

Υγειονομική περίθαλψη στις φυλακές: απαιτείται σφαιρική αντιμετώπιση Στους πληθυσμούς κρατουμένων καταγράφονται υψηλότερα ποσοστά χρήσης ναρκωτικών από ό,τι στον γενικό πληθυσμό και πιο επιβλαβή πρότυπα χρήσης, όπως φαίνεται και από πρόσφατες μελέτες που αναφέρουν ότι ποσοστά μεταξύ 6% και 31% των κρατουμένων δηλώνουν ότι έχουν κάνει ενέσιμη χρήση ναρκωτικών τουλάχιστον μία φορά. Με τον εγκλεισμό τους στη φυλακή, οι περισσότεροι χρήστες μειώνουν ή διακό-

πολογίζεται ότι 1,6 εκατομμύρια χρήστες ναρκωτικών παρακολούθησαν θεραπευτικά προγράμματα στην Ευρώπη το 2013

Το πλήρες κείμενο της Ευρωπαϊκής Έκθεσης για τα Ναρκωτικά, βρίσκεται στον ιστότοπο http:// www.emcdda.europa.eu/edr2015.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Φωτογραφικό ρεπορτάζ στα γραφεία της AbbVie στην Αθήνα

AbbVie

Η ελληνική Google

Κείμενο: Βασιλική Αγγουρίδη Φωτογραφίες: Θ. Αναγνωστόπουλος

Το PhB σάς μεταφέρει σε έναν εργασιακό χώρο πολύ διαφορετικό από τον ελληνικό "κανόνα", στην πολύχρωμη και φωτεινή καθημερινότητα των εργαζομένων της φαρμακευτικής εταιρείας AbbVie, που φέρνει τα πρότυπα των γραφείων της Google στην ελληνική πραγματικότητα

ρουτίνα είναι, για τους περισσότερους, συνυφασμένη με την καθημερινότητα στον χώρο εργασίας. Έγγραφα, email, ηλεκτρονικοί υπολογιστές σε γραφεία που χωρίζονται είτε με τοίχους είτε με πλαστικά διαχωριστικά. Εκεί που για άλλους κατάκτηση –μια μορφή «επανάστασης» στη μουντή πραγματικότητα– είναι η προσωπική πινελιά της γλαστρούλας ή της οικογενειακής φωτογραφίας, της αφίσας ή των πολύχρωμων στυλό, μια ομάδα επιχειρήσεων ανατρέπει την αντίληψη του «εργασιακού χώρου».

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Παγκόσμια ηγέτιδα της ομάδας αυτής η Google, έχει εξάψει τη φαντασία και έχει φουντώσει τη ζήλια των εργαζομένων ανά τον πλανήτη, που νοερά έβαλαν τον εαυτό τους να περιδιαβαίνει τους διαδρόμους του Googleplex. Στην Ελλάδα, οι επιχειρήσεις που εφαρμόζουν τους επαναστατικούς κανόνες διαμόρφωσης του εργασιακού χώρου είναι μάλλον ελάχιστες. Ευχάριστα περιβάλλοντα υπάρχουν, αλλά καμία δεν πλησιάζει

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

τις «μαγικές» εικόνες της Google όσο τα γραφεία της φαρμακευτικής επιχείρησης AbbVie, που τυχαίνει βέβαια να είναι επίσης αμερικανικής καταγωγής. Σε ένα συνηθισμένο κτήριο (μόνο εξωτερικά), τα κεντρικά της AbbVie στο Νέο Ηράκλειο φαίνεται πως συμβάλλουν στο να επιτευχθεί ένας και μόνο στόχος: να γίνουν όσο το δυνατόν πιο ευχάριστες οι συνθήκες εργασίας των υπαλλήλων της εταιρείας.

Στην AbbVie οι συσκέψεις λαμβάνουν μιαν άλλη μορφή. Ειδικά τις όμορφες ημέρες, οι ομάδες συναντώνται στο αίθριο, σε έναν «κήπο-ζεν», όπως τον λένε, στον οποίο κυριαρχεί το ξύλο και τα ζωντανά φυτά. Εκεί όπου μπορείς να καθίσεις και να μιλήσεις για επιχειρηματική στρατηγική στη ρομαντική κούνια, στο κρεμαστό οβάλ κάθισμα, με ηχητική υπόκρουση το νερό που κυλάει ανάμεσα στις πέτρες στο σιντριβάνι.

Διαφορετικά, υπάρχει και το playroom. Κι όμως, το στρογγυλό δωμάτιο, με τους πολύχρωμους τοίχους, που στο εσωτερικό προσομοιάζει με ενυδρείο, δεν είναι μόνο ψυχαγωγικός χώρος, αλλά συχνά φιλοξενεί και ενδοεταιρικά meeting. Όλοι οι χώροι στα γραφεία της AbbVie είναι ανοικτοί. Εφαρμόζεται πλήρως η αρχή του open space, με φυσικό φωτισμό και πρόσβαση σε παράθυρο. Ευάεροι και ευήλιοι χώροι, με όλη την έννοια των λέ-

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ξεων. Διαχωριστικά μεταξύ των γραφείων δεν υπάρχουν πουθενά, ούτε καν για τον γενικό διευθυντή. Το γραφείο του Π. Αποστολίδη δεν έχει πόρτα, μόνο μεγάλα παράθυρα και σαλονάκι για τους επισκέπτες. Η οπτική επαφή διευθυντή και υπαλλήλων είναι διαρκής και αναπόφευκτη. Παρόν σε διάφορα σημεία και των δύο ορόφων των γραφείων της AbbVie είναι πάντα το φυσικό περιβάλλον. Φυτά αλλά και εικόνες φέρνουν τη φρεσκάδα

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

του φυσικού περιβάλλοντος εντός του χώρου εργασίας. Για να μη μιλήσουμε για τη σύγχρονη κουζίνα που σχεδόν σε υποδέχεται, τον πάγκο με τα φαγητά για όλα τα γούστα, τις παροχές για κάθε είδους ρόφημα (το δωρεάν πρωινό). Ίσως ο πιο συνηθισμένος –για τα δεδομένα της AbbVie– χώρος είναι το μπαλκόνι, που αποτελεί και το μόνο σημείο στο οποίο οι καπνιστές μπορούν να επιδοθούν

«Είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι για το καινούργιο «σπίτι» της AbbVie, γιατί πρώτα από όλα διαμορφώθηκε μέσα από τη συνεργασία όλων των εργαζομένων μας και εκφράζει τις αξίες από τις οποίες διέπεται η εταιρική μας κουλτούρα. Καινοτομία, διαφάνεια, συνεργασία, ομαδικότητα, εμπιστοσύνη. Σε αυτό το open space περιβάλλον, καθένας από εμάς δημιουργεί, μαθαίνει, αποκτά εμπειρίες, γνώσεις και αναμνήσεις, γιατί για όλους εμάς η εργασία στην AbbVie δεν είναι μια καθημερινή ρουτίνα, αλλά ένα ταξίδι ζωής».

Πασχάλης Αποστολίδης στην ανθυγιεινή τους συνήθεια. Βέβαια, οφείλουμε να σημειώσουμε πως ο σχεδιασμός του εργασιακού χώρου δεν υπηρετεί αυστηρά τις αλτρουιστικές προθέσεις της διοίκησης. Μελέτες έχουν αποδείξει πως οι ευχάριστοι χώροι εργασίας βελτιώνουν την παραγωγικότητα των εργαζομένων. Ένας υπάλληλος ικανοποιημένος από τον χώρο και τις συνθήκες εργασίας του είναι αποτελεσματικότερος και παραγωγικότερος.

Σύμφωνα με μελέτη που διεξήχθη από το RPI, εργαζόμενοι σε χώρους με μεγάλα παράθυρα καταναλώνουν 15% περισσότερο χρόνο στο αντικείμενο της εργασίας τους, ενώ έρευνα του The Human Spaces Report έδειξε πως οι υπάλληλοι που εργάζονται σε περιβάλλοντα με φυσικά στοιχεία αναφέρουν 13% υψηλότερα επίπεδα ευζωίας και παρουσιάζουν αύξηση της συνολικής παραγωγικότητάς τους κατά 8%.•••

ΑΡΘΡΟ

• H αύξηση του αριθμού των νέων φαρμακευτικών σκευασμάτων που κυκλοφορούν στην ΕE συνεπάγεται και αυξημένες δυσκολίες κόστους για τις εθνικές οικονομίες

Η ΠΡΌΚΛΗΣΗ

Υψηλή θεραπευτική αξία και δημοσιονομικό κόστος του Γ. Σαρελάκου, Market Access Manager, Association of European Self-Medication Industry

Κράτη βρίσκονται εγκλωβισμένα μεταξύ του σημαντικού κοινωνικού οφέλους που προκύπτει από τη διάθεση προϊόντων υψηλής θεραπευτικής αξίας και του υψηλού δημοσιονομικού κόστους που απαιτείται για την εξασφάλιση της πρόσβασης των πολιτών σε αυτές τις θεραπείες

αύξηση του αριθμού των νέων φαρμακευτικών σκευασμάτων που κυκλοφορούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνεπάγεται και αυξημένες δυσκολίες κόστους για τις εθνικές οικονομίες, με αποτέλεσμα να δοκιμάζεται η πρόσβαση των ασθενών στις νέες θεραπείες.Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στα πρόσφατα συμπεράσματά του περί της «καινοτομίας για το όφελος των ασθενειών», αναγνωρίζει τη

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

ΑΡΘΡΟ

ο Συμβούλιο της ΕΕ αναγνωρίζει τη σημασία της ανάπτυξης καινοτόμων φαρμάκων για την προαγωγή της δημόσιας υγείας και επισημαίνει το υψηλό κόστος, το ρίσκο και τις σημαντικές επενδύσεις R&D

α 2/3 των φαρμακευτικών δαπανών σε επίπεδο ΕΕ καλύπτονται από δημόσιες δαπάνες

σημασία της ανάπτυξης καινοτόμων φαρμακευτικών σκευασμάτων για την προαγωγή της δημόσιας υγείας. Την ίδια στιγμή, επισημαίνει το υψηλό κόστος, το ρίσκο και τις σημαντικές επενδύσεις για έρευνα και ανάπτυξη που απαιτούνται, προκειμένου να εξασφαλιστεί η διάθεση καινοτόμων προϊόντων στους πολίτες. Σύμφωνα με σχετικές έρευνες, το μέσο κόστος ανάπτυξης ενός νέου συνταγογραφούμενου φαρμάκου ανέρχεται σε 2,6 εκατ. δολ., ενώ για κάθε 5.000 έως 10.000 χημικές ενώσεις που εισέρχονται στη φάση της φαρμακευτικής έρευνας μόλις για ένα φάρμακο εξασφαλίζεται η άδεια κυκλοφορίας. Από την άλλη πλευρά, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει το γεγονός ότι η υψηλή τιμή καινοτόμων προϊόντων πολλές φορές επιδρά στον αποκλεισμό των πολιτών από φαρμακευτικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η αξιολόγηση της προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας από τις εθνικές αρχές πραγματοποιείται κατά βάση στο στάδιο του καθορισμού της τιμής και της αποζημίωσης των σκευασμάτων, παρά το γεγονός ότι θα μπορούσε να διεξάγεται κατά το στάδιο εξέτασης της έγκρισης της άδειας κυκλοφορίας τους στην αγορά. Κοινός ορισμός για την προστιθέμενη θεραπευτική αξία δεν υφίσταται σε διεθνές επίπεδο, ωστόσο στο πλαίσιο της αξιολόγησής της κοινές αρχές και διαδικασίες εντοπίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στα περισσότερα κράτη-μέλη βάση σύγκρισης για την αξιολόγηση των νέων θεραπειών συνιστά η βέλτιστη υφιστάμενη και διαθέσιμη θεραπεία, ενώ και άλλα κριτήρια συνυπολογίζονται, όπως ο δείκτης κόστους-αποτελεσματικότητας, η ασφάλεια, ο ενδεχόμενος αντίκτυπος για τον κρατικό προϋπολογισμό, προκειμένου να καθοριστεί η συμπερίληψη ενός φαρμάκου στη λίστα αποζημίωσης. Δεδομένου του ότι τα 2/3 των φαρμακευτικών δαπανών σε επίπεδο ΕΕ καλύπτονται από δημόσιες δαπάνες, γίνεται κατανοητό λοιπόν πως το επίπεδο πρόσβασης των πολιτών σε νέες θεραπείες εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις αποφάσεις των εθνικών αρχών.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντική η κοινή προσέγγιση της βιομηχανίας και των εθνικών αρχών αξιολόγησης των τεχνολογιών υγείας, η οποία ενθαρρύνει την εναρμόνιση των σχετικών διαδικασιών, προκειμένου να εξασφαλιστούν σημαντικά οφέλη για τους πολίτες, τα συστήματα υγείας και τα δημόσια οικονομικά. Εναρμόνιση η οποία θα πρέπει να συμπεριλάβει και να κεφαλαιοποιήσει τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την αξιολόγηση των τεχνολογιών υγείας (EUnetHTA), αλλά και να θεμελιωθεί στις νέες κατευθύνσεις του Δικτύου για την αξιολόγηση των τεχνολογιών υγείας (HTA Network), στο οποίο συμμετέχουν οι εθνικές αρχές των κρατών-μελών. Η Ελλάδα, χώρα με κατεξοχήν δημοσιονομικούς περιορισμούς και μέγιστη ανάγκη για αξιολόγηση και ιεράρχηση των δαπανών υγείας, είναι το μοναδικό ευρωπαϊκό κράτος που δεν έχει καθιερώσει διαδικασίες αξιολόγησης της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας (χρησιμοποιεί συμπεράσματα άλλων κρατών), με παράλληλη αξιολόγηση του αντίκτυπου της προστιθέμενης θεραπευτικής αξίας στην τιμή των φαρμάκων. Και μόνο απορία προκαλεί το γεγονός πως η Ελλάδα, παρά τη συμμετοχή της στη συ-

νάντηση της 29ης Οκτωβρίου 2014 –η οποία και πραγματοποιήθηκε μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των εθνικών αρμόδιων αρχών των κρατών-μελών για το HTA Network, με σκοπό την αξιοποίηση και επαναχρησιμοποίηση των ευρωπαϊκών συμπερασμάτων και επιτευγμάτων σε εθνικό επίπεδο– δεν εκδήλωσε ενδιαφέρον συμμετοχής. Γενικότερα, πάντως, θα μπορούσε να ειπωθεί πως τα περισσότερα κράτη κατά την υφιστάμενη περίοδο βρίσκονται εγκλωβισμένα μεταξύ του σημαντικού κοινωνικού οφέλους που προκύπτει από τη διάθεση προϊόντων υψηλής θεραπευτικής αξίας και του υψηλού δημοσιονομικού κόστους που απαιτείται για την εξασφάλιση της πρόσβασης των πολιτών σε αυτές τις θεραπείες. Το πλέον ενδεικτικό παράδειγμα σε παγκόσμιο επίπεδο είναι το sofosbuvir, το οποίο επιτυγχάνει σε ποσοστό ανώτερο του 90% την πλήρη αντιμετώπιση της χρόνιας ηπατίτιδας C. Παράδειγμα το οποίο επελέγη λόγω του υψηλού κόστους του σκευάσματος, αλλά και των σημαντικών οφελών που διασφαλίζονται για τον πολίτη και τα δημόσια συστήματα υγείας. Οφέλη που προκύπτουν από την εξοικονόμηση του ιδιαίτερα υψηλού κόστους (νοσηλεία των ασθενών στα νοσοκομεία, περιπτώσεις μεταμόσχευσης ήπατος), το οποίο και συνεπάγεται η μη αντιμετώπιση της ασθένειας. Αρκεί να σημειωθεί πως το κόστος γίνεται αντιληπτό από το εύρος επιπολασμού της νόσου, η οποία αφορά από 7,3 έως 8,8 εκατομμύρια πολίτες στην ΕΕ και 3,2 εκατομμύρια στις ΗΠΑ. Η περίπτωση αυτή, η οποία έχει προκαλέσει έντονο διάλογο σε όλες τις χώρες, αποδεικνύει πως νέοι μηχανισμοί απαιτούνται,

προκειμένου η επίλυση τέτοιων ζητημάτων να μη στηρίζεται αποκλειστικά στον μελλοντικό ανταγωνισμό και τις πιθανές επικείμενες διορθώσεις της αγοράς, καθώς η πρόσβαση των ασθενών πρέπει να εξασφαλίζεται σε πραγματικό χρόνο. Διότι είναι ξεκάθαρο πως σε αντίθετη περίπτωση, όπου η προσδοκία μείωσης της τιμής καινοτόμων προϊόντων, μέσω πιθανών ανταγωνιστικών πιέσεων που θα μπορούσαν να προέλθουν από άλλα προϊόντα σε μελλοντικό χρόνο, εγείρει ηθικά ζητήματα. Στο πλαίσιο αυτό, έχουν ήδη υπάρξει σχετικές προτάσεις βάσει των οποίων θα μπορούσε να επιδιωχθεί η μετακύλιση ή η κατανομή του κόστους πρόσβασης στη θεραπεία σε μακροχρόνιο ορίζοντα. Νέα μοντέλα αποζημίωσης ή πρακτικές αντασφάλισης θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως παράμετροι άμβλυνσης του ρίσκου που αντιμετωπίζουν τα δημόσια ταμεία λόγω του υψηλού κόστος θεραπειών, αλλά και ως παράγοντες διασφάλισης της αδιάκοπτης πρόσβασης των ασθενών σε νέες θεραπείες. Στην υφιστάμενη συγκυρία, η ιατρική και φαρμακευτική έρευνα πραγματοποιεί σημαντική πρόοδο στην αντιμετώπιση χρόνιων παθήσεων την οποία, όμως, τα δημόσια οικονομικά αδυνατούν να επωμιστούν σε επίπεδο κόστους, αλλά σαφώς χρειάζονται σε επίπεδο οφελών. Στην προσπάθεια αυτή η καινοτομία συνιστά οδηγό και οι μέθοδοι αξιολόγησής της αναγκαίο εργαλείο. Και όταν η υψηλή προστιθέμενη θεραπευτική αξία είναι αναμφισβήτητη, υπάρχει το χρέος της διασφάλισης της πρόσβασης. Διότι διαφορετικά θα ήταν οξύμωρο να καταστεί η καινοτομία ελπίδα για τη δημόσια υγεία αλλά και πρόβλημα συνάμα για τα δημόσια οικονομικά.•••

έοι μηχανισμοί απαιτούνται, προκειμένου η επίλυση τέτοιων ζητημάτων να μη στηρίζεται αποκλειστικά στον μελλοντικό ανταγωνισμό και τις πιθανές επικείμενες διορθώσεις της αγοράς

ΑΡΘΡΟ

• Συνειδητή θεραπευτική επιλογή και όχι απλή συγκατάθεση στην ιατρική πράξη • Ο ειδήμων γιατρός και ο αδαής ασθενής • Οι “έμπειροι” ασθενείς

Ενδυνάμωση των ασθενών της Δώρας Παπασταύρου, μέλους του ΔΣ του Συλλόγου ΕΛΕΑΝΑ, εκπροσώπου της Ομάδας Νέων Ατόμων του συλλόγου ΕΛΕΑΝΑ, ιδρυτικού μέλους της Ομάδας Νέων όλων των χωρών της Ευρώπης (EULAR) και μέλους της πανευρωπαϊκής ομάδας εργασίας «Παγκόσμια Ημέρα κατά της Αρθρίτιδας»»

Η σημασία της συνεργασίας ασθενών και επαγγελματιών υγείας στη λήψη σημαντικών αποφάσεων τόσο για την υγεία τους όσο και για τη χάραξη πολιτικών

το πλαίσιο του εθνικού συστήματος υγείας, οι νοσούντες δεν συμμετέχουν σχεδόν σε καμία απόφαση που αφορά την υγεία τους. Οι επαγγελματίες της υγείας (γιατροί, νοσηλευτές, φυσιοθεραπευτές κ.ά.) αποφασίζουν, τις περισσότερες φορές, μονομερώς για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου. Η απουσία των νοσούντων από την ιατρική πράξη γίνεται εξίσου αισθητή και σε επίπεδο στελέχωσης των αρμόδιων οργάνων του Υπουργείου Υγείας, τα οποία είναι επιφορτισμένα με τη λήψη σημαντικών αποφάσεων, τη χάραξη στρατηγικής και τη διαμόρφωση πολιτι-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

ΑΡΘΡΟ

κής στον τομέα της υγείας (π.χ. ΚΕΣΥ, ΚΕΕΛΠΝΟ κ.ά.). Τα εν λόγω όργανα αποτελούνται από εκπροσώπους αποκλειστικά των επαγγελματιών υγείας και όχι των ίδιων των πασχόντων. Το αποτέλεσμα; Πολλά από τα μέτρα που αποφασίζονται σε επιτελικό επίπεδο και αφορούν τον τομέα της δημόσιας υγείας να καθίστανται, εκ των πραγμάτων, ανεφάρμοστα στην πράξη ή, εν πάση περιπτώσει, τυχόν υλοποιούμενα, να μην ανταποκρίνονται στις αναμενόμενες προσδοκίες. Εύλογα όμως, ανακύπτει στο σημείο τούτο το ερώτημα: Γιατί να μην προωθούνται δράσεις που θα ευνοούν τη συνεργασία νοσούντων και γιατρών ή έτερων επαγγελματιών υγείας κατά τη χάραξη των σχετικών πολιτικών στον τομέα της δημόσιας υγείας;

ιατί να μην προωθούνται δράσεις που θα ευνοούν τη συνεργασία νοσούντων και γιατρών ή έτερων επαγγελματιών υγείας;

Δεν θα πρέπει άλλωστε να λησμονείται πως ο ασθενής, ως τελικός αποδέκτης των ιατρικών υπηρεσιών, είναι και αυτός που, κατά κανόνα, βιώνει τα αποτελέσματα της υποδειχθείσης θεραπευτικής αγωγής και, κατά συνέπεια, και εκείνος που δικαιούται να θέτει τον στόχο της θεραπείας. Πώς είναι, λοιπόν δυνατόν ο άμεσα ενδιαφερό-

δικαιώματος της αυτονομίας και της αυτοδιάθεσης του ασθενούς. Οι απόψεις εκείνες που εμμένουν να αποδίδουν στον μεν γιατρό την ιδιότητα του «ειδήμονος» και του «παντογνώστη», στον δε ασθενή την ετικέτα του «αδαούς» και «αμόρφωτου» αποδέκτη των ιατρικών υπηρεσιών, που στερείται των αναγκαίων επιστημονι-

μενος ασθενής να περιορίζεται στον ρόλο του παθητικού υποκειμένου, και μάλιστα όταν πρόκειται περί ζητημάτων που συναρτώνται άμεσα με την πορεία της εξέλιξης της υγείας του; Η αρχή της πληροφορημένης συναίνεσης, σύμφωνα με την οποία οποιαδήποτε επέμβαση σε θέματα υγείας προϋποθέτει την ελεύθερη και πληροφορημένη συναίνεση του ανθρώπου στον οποίο θα γίνει η επέμβαση, κατοχυρώνεται τόσο στην εθνική μας νομοθεσία (βλ. άρθρο 12 Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας) όσο και σε διεθνή κείμενα (βλ. άρθρο 5 της Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τη Βιοϊατρική/Σύμβασης του Oviedo) και αποτελεί εκδήλωση του θεμελιώδους

κών γνώσεων και εφοδίων, ώστε να αναλάβει ενεργότερο ρόλο στη θεραπεία του, στη χειρότερη περίπτωση είναι αποδοκιμαστέα, στην καλύτερη περίπτωση αποτελεί ένδειξη προσκόλλησης σε πεπαλαιωμένες νοοτροπίες. Άλλωστε, τέτοιες απόψεις δεν υποστηρίζονται μόνο στους ιατρικούς κύκλους. Ακόμη και οι ίδιοι οι ασθενείς δείχνουν να ενστερνίζονται ενδόμυχα την πεποίθηση ότι αποτελούν «έρμαιο» στα χέρια του παντογνώστη γιατρού, με αποτέλεσμα να μην τολμούν ούτε καν να εκφράσουν τις σκέψεις τους, από φόβο μήπως αυτές εκληφθούν ως αμφισβήτηση της επιστημονικής παντοδυναμίας του θεράποντος γιατρού. Είναι μά-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

λιστα χαρακτηριστικό ότι ακόμη και όταν κάποιοι συνειδητοποιημένοι και «γενναίοι» πάσχοντες επιχειρούν ένα τέτοιο τόλμημα, συνήθως γίνονται αντικείμενο σαρκασμού ή χλευασμού και πάντως αποθαρρύνονται «ευγενικά» από τους ίδιους τους παντογνώστες γιατρούς: ποιος να τολμήσει, άραγε, να κρίνει επιστήμονες που κουβαλούν στην πλάτη τους χρόνια ολόκληρα σκληρής εκπαίδευσης και πείρα δεκαετιών; Σε σχετικό του άρθρο στο περιοδικό “The New Yorker”, ο Michael Specter είχε εύστοχα παρατηρήσει: «Η εποχή της πατερναλιστικής ιατρικής όπου ο ιατρός ήξερε καλύτερα και ο ασθενής έπρεπε να αισθάνεται τυχερός και μόνο που ο γιατρός τον εξετάζει έχει παρέλθει». Η πατερναλιστική άποψη υποστηρίζει πως οι ασθενείς αδυνατούν να

το πεδίο της «αυθεντίας» και να αναλάβει τον ρόλο ενός αλληλέγγυου συνεργάτη και συνοδοιπόρου του πάσχοντος, που θα ενθαρρύνει την επικοινωνία και την ανταλλαγή απόψεων ως προς τα ζητήματα που αφορούν την υγεία του τελευταίου. Οι νεότερες αντιλήψεις ευνοούν λοιπόν την «αυτοδιαχείριση», εκ μέρους του ίδιου του πάσχοντος, των προβλημάτων που αφορούν την υγεία του. Είναι καιρός ο ίδιος να μάθει να σκέφτεται για τον εαυτό του και να είναι έτοιμος να αποκτήσει μερίδιο ευθύνης στις αποφάσεις που λαμβάνονται για τη θεραπεία του. Γιατρός και νοσών καθίστανται, πλέον, υπεύθυνοι από κοινού,·η γνώμη του ενός εξαρτάται από την απόφαση του άλλου («Patients Included», που σημαίνει ότι οι νοσούντες καλούνται να συμ-

κατανοήσουν, με αποτέλεσμα όλο το βάρος της ευθύνης να επιρρίπτεται αναπόφευκτα στο ιατρικό προσωπικό, κατά τον ίδιο τρόπο που και οι γονείς είναι υπεύθυνοι για την επιμέλεια των παιδιών τους. Η αλλαγή της νοοτροπίας των γιατρών διέρχεται μέσα από μια ανάλογη μεταβολή των κοινωνικών μας πεποιθήσεων αναφορικά με τους παραδοσιακούς ρόλους: ποιος μπορεί να κάνει τι και ποιος είναι ικανός να το πράξει. Ο νοσών σήμερα εγκαταλείπει τη θέση του απλού «παρατηρητή» και καλείται να συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία της αποκατάστασης ή βελτίωσης της υγείας του. Ταυτόχρονα, ο ρόλος του γιατρού μετουσιώνεται αντιστοίχως: καλείται να εγκαταλείψει

μετέχουν και οι ίδιοι στο πρόβλημα υγείας που τους αφορά). Και βέβαια, οι ασθενείς μπορούν να βοηθήσουν! Οι δυναμικοί και ενεργοί συμμέτοχοι πάσχοντες είναι «συνεργάτες», που λαμβάνουν μέρος ενεργά σε όλες τις πτυχές και φάσεις της θεραπείας τους. Τι σημαίνουν όμως οι όροι «δυναμικός» και «ενεργός συμμέτοχος»; Ένα δυναμικό άτομο γνωρίζει τι θέλει και είναι σε θέση να το εκφράσει ανά πάσα στιγμή. Ακόμη κι όταν αντιμετωπίζει μια πρόκληση, σκέφτεται: «Τι μπορώ να κάνω;», «Ποιες εναλλακτικές έχω;». Δεν έχει σημασία πόσες πιθανότητες επιτυχίας υπάρχουν, ή ακόμη και το αν υπάρχουν καν τέτοιες. Το να συμμετέχεις προϋποθέ-

εποχή της πατερναλιστικής ιατρικής έχει παρέλθει

ΑΡΘΡΟ

ι «έμπειροι πάσχοντες» μειώνουν τον βαθμό «τυφλής» εξάρτησης από τη νοσοκομειακή φροντίδα

«έμπειρος ασθενής» χαρακτηρίζεται από τα επτά E: equipped, enabled, empowered, engaged, equal, emancipated, expert

τει να γίνεσαι κοινωνός του προβλήματος, να λαμβάνεις μέρος ενεργά στην αντιμετώπισή του και να ανταποκρίνεσαι δυναμικά στις λύσεις που θα σου προταθούν. Ο πάσχων που συμμετέχει είναι ο ασθενής που ακούει, ανταποκρίνεται, θέτει ερωτήματα, σκέφτεται μόνος του, ενεργεί και, στο τέλος, αναλαμβάνει την ευθύνη. Ένας αμέτοχος ασθενής αντιμετωπίζει την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σαν να βρίσκεται σε πλυντήριο αυτοκινήτων: κλείνει τα παράθυρα, κάθεται στη θέση του και δυστυχώς τον καταβρέχουν. Η νέα «γενιά» ασθενών είναι γνωστή με τον όρο «έμπειροι ασθενείς» (e-patients), φέρνοντας νέα δεδομένα για την ελληνική ιατρική πραγματικότητα. Ο «έμπειρος ασθενής» χαρακτηρίζεται από τα επτά E, πρέπει δηλαδή να είναι «equipped, enabled, empowered, engaged, equal, emancipated and expert». Είναι εξοπλισμένος με τις κατάλληλες δεξιότητες για τη διαχείριση της νόσου του, ώστε οι επιλογές που σχετίζονται με τη φροντίδα της υγείας του να είναι σεβαστές. Είναι ψυχολογικά ισορροπημένος, μετέχει και επικοινωνεί για το θέμα της υγείας του που τον απασχολεί. Αναπτύσσει ισότιμη σχέση με τους επαγγελματίες υγείας που συμμετέχουν στη θεραπεία του και είναι απελευθερωμένος από αγκυλώσεις και προκαταλήψεις που τον κρατούν πίσω. Οι «έμπειροι πάσχοντες» βελτιώνουν την κατάσταση της υγείας τους, αντιμετωπίζουν καλύτερα τα συμπτώματα των χρόνιων ασθενειών τους και μειώνουν τον βαθμό ανικανότητας και τυφλής εξάρτησής τους από τη νοσοκομειακή και, ευρύτερα, από την ιατρική φροντίδα. Μακροπρόθεσμα, συμβάλλουν στην εξυγίανση των διαφόρων τομέων της δημόσιας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης πε-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

ριορίζοντας, δραστικά, το υγειονομικό κόστος από ενδεχομένως άστοχες αποφάσεις και καταχρήσεις. Ο Warner Slack, αρχίατρος στο νοσοκομείο Beth Israel Deaconess Medical Center, στη Βοστόνη, είχε σημειώσει τα εξής: «Ο λιγότερο αξιοποιούμενος στα συστήματα πληροφοριών μας πόρος είναι ο ίδιος ο ασθενής». Πώς γίνεται να παρέχεται υγειονομική φροντίδα με επίκεντρο τον άνθρωπο και ταυτόχρονα να τον χρησιμοποιούν ως «πάροχο» πληροφοριών τόσο ανεπαρκώς; Κανένας δεν μπορεί να αποδώσει το μέγιστο των δυνατοτήτων του, εάν δεν κατέχει τη σχετική πληροφόρηση (την οποία και οι δύο πλευρές φυσικά θα πρέπει να είναι σε θέση να κατανοήσουν και να χρησιμοποιήσουν). Οι ασθενείς αποδίδουν καλύτερα όταν είναι ενημερωμένοι με σαφήνεια και υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός για την αξία της συνεισφοράς όλων των μελών της ομάδας με κοινό στόχο την καλύτερη ποιότητα ζωής. Το νέο μοντέλο οργάνωσης της υγείας και της ιατρικής φροντίδας, στο οποίο συμμετέχει ενεργά ο πάσχων, καθιστάμενος παρατηρητής του ίδιου του εαυτού του σε σχέση με την πορεία της υγείας του υλοποιείται μέσω των συστημάτων της λεγόμενης «ηλεκτρονικής υγείας», τα οποία επιτρέπουν την καταγραφή και ανάλυση δεδομένων εκτός του κλινικού περιβάλλοντος. Η πλειονότητα των μετρήσεων που πραγματοποιούνται, κατ’ αυτόν τον τρόπο, στηρίζεται στο σκεπτικό ότι η υγεία και η ευεξία στις χρόνιες παθήσεις αποτελούν προϊόν μιας σειράς παραμέτρων οι οποίες συνδέονται με τον καθημερινό τρόπο ζωής, π.χ. το άγχος επηρεάζει τον ύπνο, ο δε ύπνος επηρεάζει τον μεταβολισμό και το

σάκχαρο. Μια στείρα παράθεση, ωστόσο, των σχετικών δεδομένων κρίνεται ανώφελη, από τη στιγμή που αυτά τα δεδομένα αφενός δεν καθίστανται μετέπειτα αντικείμενο επεξεργασίας και αφετέρου δεν συσχετίζονται με όλες τις παραμέτρους που αφορούν την υγεία των ασθενών. Μόνον έτσι άλλωστε μπορεί να δοθεί η πραγματι-

κή δυνατότητα στον νοσούντα να απαντήσει σε ερωτήματα για τον εαυτό του μελετώντας το ιατρικό του ιστορικό που αντιστοιχεί σε μεγάλα χρονικά διαστήματα, π.χ. μήνες, με απώτερο στόχο τη σταθεροποίηση και βελτίωση του τρόπου ζωής και τον καλύτερο έλεγχο της υγείας του, όπως επισημαίνει η Δρ Χουβαρδά.

ο νέο μοντέλο οργάνωσης της υγείας και της ιατρικής φροντίδας, στο οποίο συμμετέχει ενεργά ο πάσχων, υλοποιείται μέσω της «ηλεκτρονικής υγείας»

Από τον δόκτορα Danny Sands Χαρακτηριστικές φράσεις γιατρών για την ενθάρρυνση της συμμετοχής των ίδιων των νοσούντων στη θεραπεία τους: «Είμαι εδώ για να συνεργαστούμε για την κατάσταση της υγείας σας. Είμαστε ομάδα». «Μάθετε όσο πιο πολλά μπορείτε για την κατάσταση της υγείας σας. Ορίστε μερικοί τρόποι για να ξεκινήσετε». «Μιλήστε για την κατάσταση της υγείας σας με άλλους νοσούντες που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα». «Σας προτείνω να πάρετε μια δεύτερη γνώμη προτού αποφασίσετε να υποβληθείτε σε μια μεγάλη χειρουργική επέμβαση ή άλλες σοβαρές θεραπείες». «Μιλήσαμε για όλες τις απορίες σας; Υπάρχει κάτι άλλο;». Χαρακτηριστικές φράσεις γιατρών που αποθαρρύνουν τη συμμετοχή των νοσούντων στη θεραπεία τους: «Ορίστε αυτά που πρέπει να κάνετε». «Μακριά από το διαδίκτυο. Μη μας φέρνετε ό,τι βρίσκετε, δεν έχουμε χρόνο για τέτοια».

«Θα σας τηλεφωνήσουμε εάν κάτι δεν πάει καλά. Για τα αποτελέσματα των εξετάσεών σας πρέπει να κλείσετε ραντεβού» (υπαγορεύει τον τόπο και τον χρόνο των ιατρικών επισκέψεων χωρίς να ρωτήσει τον ασθενή). «Κάναμε ό,τι είχαμε προγραμματίσει για σήμερα. Λυπάμαι, αλλά δεν έχουμε χρόνο για άλλες ερωτήσεις. Εάν θέλετε, κλείστε ραντεβού για άλλη φορά». Οι νοσούντες μπορούν να συμβάλουν στην αποφυγή μη αναστρέψιμων καταστροφών της υγείας τους. Η λύση δεν είναι ο αυτοπεριορισμός και ο εξαναγκασμός σε ορισμένη θεραπεία αλλά η παροχή πλήρους, αντικειμενικής και κατανοητής ενημέρωσης και κατάλληλης διαφώτισης και η ενεργοποίησή τους. Αυτό είναι και το μέλλον της ιατρικής. Εφευρίσκοντας νέους τρόπους και διαύλους επικοινωνίας, αφουγκραζόμενοι ο ένας τον άλλο, οδεύουμε, σταδιακά, αλλά με σταθερά βήματα, ως συνοδοιπόροι, προς ένα καλύτερο και ελπιδοφόρο αύριο. Εξάλλου, ας μη λησμονούμε ότι μέχρις ότου οι άνθρωποι αποκτήσουν εμπειρία, θεωρούνται άπειροι.•••

ΑΡΘΡΟ

• Ιατρική Βιοπαθολογία: Από τις πιο παλιές ειδικότητες στον χώρο της ιατρικής

Απαιτείται ενοποίηση των Βιοπαθολογικών Εργαστηρίων της Χρυσούλας Νικολάου καθηγήτριας ΒιοπαθολογίαςΑνοσολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθύντριας του Βιοπαθολογικού Εργαστηρίου στο «Αιγινήτειο» Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, προέδρου της Εταιρείας Ιατρικής Βιοπαθολογίας/Εργαστηριακής Ιατρικής, αντιπροέδρου της Πανελλήνιας Ένωσης Ιατρικής Βιοπαθολογίας (ΠΕΙΒ), μέλους του ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Ανοσολογίας (ΕΕΑ)

ειδικότητα της Ιατρικής Βιοπαθολογίας είναι από τις πιο παλιές στον χώρο της ιατρικής. Τα πρώτα χρόνια δημιουργίας της κάλυπτε τις ανάγκες της ιατρικής κοινότητας στον

Οι σημερινές δυσχερείς οικονομικές συνθήκες αναδεικνύουν τη σημασία της «επανενοποίησης» των εργαστηρίων για την εξοικονόμηση πόρων και την αξιοποίηση του συνεχώς μειούμενου προσωπικού

εργαστηριακό τομέα και είχε την ονομασία «Μικροβιολογία». Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο καθηγητής της Υγιεινής και Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών Κωνσταντίνος Σάββας,

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

ΑΡΘΡΟ

ρωταρχικό αίτημά της είναι η ενοποίηση των εργαστηρίων σε ένα Ενιαίο Βιοπαθολογικό Εργαστήριο

α περισσότερα νοσοκομεία διαθέτουν χωριστά εργαστηριακά τμήματα, με ξεχωριστές διευθύνσεις για το καθένα

σε συνεργασία με τον παιδίατρο Ιωάννη Κασιμάτη, παρά τις οικονομικές και πολιτικές δυσκολίες της χώρας και την έλλειψη υγειονομικών δομών, συνέβαλε σημαντικά στον έλεγχο και τον περιορισμό των λοιμωδών νοσημάτων, όπως η ελονοσία, που μάστιζαν τον πληθυσμό της εποχής εκείνης. Κατά τη διάρκεια των ετών, οι δημογραφικές και κοινωνικές ανακατατάξεις, ο πόλεμος, η περιβαλλοντική ρύπανση, η εμφάνιση νέων απειλών, η επανεμφάνιση παλαιών λοιμωδών νοσημάτων, η αύξηση των χρονίων νοσημάτων και των ψυχικών διαταραχών, επέβαλαν την ανάγκη για έγκαιρη διάγνωση των νοσημάτων και διερεύνηση των αιτιολογικών παραγόντων κάθε νόσου, προς διαφύλαξη της υγείας του πληθυσμού. Η ειδικότητα της Μικροβιολογίας κλήθηκε να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της ραγδαίας ιατροτεχνολογικής ανάπτυξης στον χώρο του ιατρικού εργαστηρίου και τα κατάφερε άριστα. Όμως ο όγκος, η υπέρμετρη αύξηση και η μεγάλη ποικιλία των νέων διαγνωστικών εξετάσεων, και ίσως και κάποιες πολιτικές σκοπιμότητες, οδήγησαν στη δημιουργία και ανεξαρτητοποίηση επιμέρους τμημάτων μέσα στο Μικροβιολογικό Εργαστήριο. Τη δεκαετία του ’80, μαζί με το ΕΣΥ, δημιουργήθηκαν και νέα εργαστηριακά τμήματα, το Βιοχημικό, το Ανοσολογικό, το Αιματολογικό και το Μικροβιολογικό, τμήματα που αφορούν τις εκπαιδευτικές ενότητες της ειδικότητας. Δημιουργήθηκαν πολλές νέες θέσεις εργασίας, τα εργαστήρια αφομοίωσαν τάχιστα και εφάρμοσαν όλες τις σύγχρονες μεθόδους διαγνωστικών εξετάσεων και συνέβαλαν σημαντικά στην έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη των νοσημάτων. Την ίδια ε-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

ποχή, το Ιδιωτικό Μικροβιολογικό Εργαστήριο εξακολουθούσε να λειτουργεί σαν ενιαίο εργαστήριο, προσφέροντας σημαντικές υπηρεσίες στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, στην πρόληψη και διάγνωση των νοσημάτων. Ο όγκος του γνωστικού αντικειμένου της ειδικότητάς μας συνεχώς αυξάνει και δικαιώνει την τότε επιλογή του διαχωρισμού σε επιμέρους τμήματα. Όμως, η δεκαετία του ’90 φέρνει νέες προκλήσεις στην ειδικότητα. Ο εναρμονισμός με τις οδηγίες της Ευρώπης τροποποιεί την ειδικότητα της παλιάς Μικροβιολογίας σε Ιατρική Βιοπαθολογία, με 5 χρόνια εκπαίδευση (ΑΦ 366/29-12-1994/πρ.διάτ. 415). Η ειδικότητα έχει πλέον υποχρεωτική εκπαίδευση στην Παθολογία και στα 4 θέματα της ειδικότητας, την Εργαστηριακή ΑιματολογίαΑιμοδοσία, την Ιατρική Ανοσολογία, την Ιατρική Βιοχημεία και την Μικροβιολογία. Η νέα ονομασία της ειδικότητας είναι Ιατρική Βιοπαθολογία (Μικροβιολογία), με την παρένθεση να δημιουργεί απλά τον συσχετισμό με την παλιά ονομασία.

Σήμερα Πρωταρχικό αίτημα της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής Βιοπαθολογίας/Εργαστηριακής Ιατρικής είναι η ενοποίηση των εργαστηρίων σε ένα Ενιαίο Βιοπαθολογικό Εργαστήριο. Η Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής Βιοπαθολογίας/Εργαστηριακής Ιατρικής αποτελεί μια επιστημονική εταιρεία η οποία ιδρύθηκε για να εναρμονιστεί με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ιατρικών Ειδικοτήτων (UEMS) και περιγράφει την πολυθεματική (polyvalent) ειδικότητα της Ιατρικής Βιοπαθολογί-

ας/Εργαστηριακής Ιατρικής (Medical Biopathology/Laboratory Medicine), δηλαδή Μικροβιολογία, Ανοσολογία, Εργαστηριακή Αιματολογία και Αιμοδοσία, Ιατρική Βιοχημεία. Τα περισσότερα νοσοκομεία διαθέτουν χωριστά εργαστηριακά τμήματα (Μικροβιολογίας, Ανοσολογίας, Εργαστηριακής Αιματολογίας και Αιμοδοσίας, Ιατρικής Βιοχημείας), με ξεχωριστές διευθύνσεις για το καθένα. Σήμερα, μόνο τα μικρά νοσοκομεία της περιφέρειας (επαρχιακά), λίγα εργαστήρια πανεπιστημιακών νοσοκομείων, τα ΚΥ και τα Ιδιωτικά Εργαστήρια διαθέτουν ενιαίο τμήμα. Εν όψει της σημερινής δυσχερούς οικονομικής συγκυρίας στην οποία βρίσκεται η χώρα μας, προτείνουμε την «επανενοποίηση» των εργαστηρίων σε ένα Ενιαίο Βιοπαθολογικό Εργαστήριο, με κοινό υλικοτεχνικό εξοπλισμό, προκειμένου να εξοικονομηθούν πόροι και να αξιοποιηθεί καλύτερα το συνεχώς μειούμενο προσωπικό προς όφελος των αναγκών των νοσοκομείων. Σήμερα, οι ίδιοι αυτόματοι αναλυτές, με τις ίδιες δυνατότητες, λειτουργούν σε όμορα εργαστήρια, αυξάνοντας και το λειτουργικό και το υλικοτεχνικό κόστος. Στο πλαίσιο ενός Ενιαίου Εργαστηρίου, η ορθή διαχείριση της λειτουργίας αυτόματων αναλυτών τελευταίας τεχνολογίας και ο σωστός καταμερισμός των διαγνωστικών εξετάσεων σε έναν αναλυτή θα επιφέρουν σημαντικά οικονομικά οφέλη στους προϋπολογισμούς των νοσοκομείων. Προτείνουμε συντονιστή διευθυντή του Βιοπαθολογικού Εργαστηρίου ιατρό βιοπαθολόγο, ενώ η εσωτερική διοίκηση και

οργάνωση των επιμέρους τμημάτων μπορεί να ρυθμιστεί ανάλογα με το μέγεθος κάθε νοσοκομείου. Οι διευθυντές ή υπεύθυνοι των επιμέρους τμημάτων θα είναι υποχρεωτικά ιατροί βιοπαθολόγοι, όπως ορίζεται από τον νόμο για τα ιατρικά τμήματα των νοσοκομείων (άρθρο 7 παρ.8 του Ν. 2889/2001), απαραίτητη δε προϋπόθεση, προκειμένου τα νοσοκομεία να πληρούν τα βασικά κριτήρια στην αξιολόγηση για την εκπαίδευση των ειδικευομένων ιατρών (Ν3366/1955). Σε κάθε περίπτωση, η εκπαίδευση θα πρέπει να λαμβάνει χώρα από ιατρούς. Στα τμήματα στα οποία έχουν δημιουργηθεί κενά θα ορισθεί διευθυντής/υπεύθυνος βιοπαθολόγος από τους υπάρχοντες των όμορων τμημάτων. Η πρότασή μας για ενοποίηση των εργαστηρίων στα νοσοκομεία θα αποκαταστήσει τη νομιμότητα και θα δώσει λύση στις διοικήσεις των νοσοκομείων με την ανοχή των οποίων (εκούσια ή ακούσια) έχουν οριστεί επιστημονικά υπεύθυνοι εργαστηρίων άλλοι επιστήμονες, μη ιατροί, οι οποίοι υπογράφουν ιατρικά αποτελέσματα και καθιστούν αδύνατη τη νόμιμη εκπαίδευση των ειδικευομένων ιατρών. Η ενοποίηση των εργαστηρίων στα νοσοκομεία έχει ήδη νομοθετηθεί στη Γαλλία και στην Ισπανία, με την αιτιολογία ότι σε περίοδο οικονομικής κρίσης αποφέρει σημαντικό οικονομικό όφελος στις υπηρεσίες υγείας χωρίς να επηρεάζεται η ποιότητα. Επιπλέον, γιατί τα ιδιωτικά εργαστήρια Βιοπαθολογίας λειτουργούν σαν ενιαίο εργαστήριο. Η οικονομική κρίση απαιτεί δραστικές λύσεις και όχι καθήλωση σε πρακτικές άλλων εποχών.•••

ήμερα, οι ίδιοι αυτόματοι αναλυτές, με τις ίδιες δυνατότητες, λειτουργούν σε όμορα εργαστήρια, αυξάνοντας και το λειτουργικό και το υλικοτεχνικό κόστος

AΡΘΡΟ

Μας εµπιστεύονται, γιατί... Νο1 σε αυθηµερόν διακινήσεις Άµεση επιστροφή αντικαταβολών και εισπράξεων Ειδικές εξυπηρετήσεις ανάλογα µε τις ανάγκες κάθε πελάτη Μεταφορές ευπαθών αποστολών (βλαστοκύτταρα, ξηρός πάγος, εµβόλια, κ.λ.π.)

ΤΑΧΥ∆ΕΜΑ C.C.L. ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ: ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 100, 151 25 ΜΑΡΟΥΣΙ, ΤΗΛ: 210 8056550, FAX: 210 8056553 www.tachydema.gr ΓΕΝΙΚΗ Α∆ΕΙΑ ΤΑΧΥ∆ΡΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: E.E.T.T. A.M.: 03-017 86

/ Νοέμβριος 2011

Μας εµπιστεύονται τα µεγαλύτερα ονόµατα της Ελληνικής οικονοµίας!

courier

cargo

logistics

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

1. Amgen Hellas 2. Bayer-Panasonic 3. Biogen-AGTC 4. Actavis-Allergan 5. Novartis 6. Greek Economy 2015 7. Ευρωκλινική 8. Janssen 9. AbbVie-Pharmacyclics 10. Amgen

64 64 65 66 66 67 68 68 69 70

Ο Matti Arvela είναι το νέο «πρόσωπο» της Amgen Hellas, με αρμοδιότητες που καλύπτουν την Ελλάδα και την Κύπρο

γενικός διευθυντής του ελληνικού τμήματος της εταιρείας τα προηγούμενα τρία χρόνια είχε διατελέσει γενικός διευθυντής της Amgen Φινλανδίας. Αναλαμβάνοντας τα νέα του καθήκοντα, δήλωσε: «Η ανάθεση της γενικής διεύθυνσης της Amgen σε Ελλάδα και Κύπρο αποτελεί ιδιαίτερη τιμή και ένδειξη εμπιστοσύνης. Βασιζόμενος στην εξαιρετική δουλειά που έχει γίνει έως σήμερα, στόχος μου είναι η βελτίωση της πρόσβασης των ασθενών στις καινοτόμες θεραπείες της

Στην Panasonic το Diabetes Care

Στην Panasonic Healthcare Holdings Co Ltd πούλησε το τμήμα Diabetes Care η Bayer AG, έναντι 1,022 δισ. ευρώ (JPY 138 δισ.). Η πώληση περιλαμβάνει την κορυφαία σειρά προϊόντων στην κατηγορία των συστημάτων αυτομέτρησης γλυκόζης αίματος Contour™, τις αντίστοιχες ταινίες μέτρησης, καθώς επίσης και άλλα προϊόντα, όπως το σύστημα Breeze™ 2, το Elite™ και τις βελόνες MICROLET™. Η Panasonic Healthcare Holdings Co Ltd είναι μια εταιρεία η οποία υποστηρίζεται από κεφάλαια που προέρχονται από την κορυφαία παγκόσμια εταιρεία επενδύσεων KKR και την Panasonic Corporation. «Είμαστε βέβαιοι ότι η πώληση του τμήματος Diabetes Care στη συνεργαζόμενή μας εταιρεία επί σειρά ετών, Panasonic Healthcare, με την ισχυρή υποστήριξη της KKR, θα συμβάλει στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του

Νέος γενικός διευθυντής

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

τμήματος» δήλωσε ο Werner Baumann, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Bayer AG και διευθύνων σύμβουλος του τομέα υγείας της Bayer. «Για περισσότερα από 20 χρόνια, οι εταιρείες μας έχουν συνεργαστεί έχοντας συμπληρωματικούς στόχους. Από την πλευρά μας, αναμένουμε ότι αυτή η συνεργασία θα φέρει τις δύο ήδη μεγάλες επιχειρήσεις μας σε νέα επίπεδα και καλωσορίζουμε την παγκόσμια ομάδα του τμήματος Diabetes Care της Bayer ως ισότιμους εταίρους στην Panasonic Healthcare» σχολίασε ο Kenji Yamane, πρόεδρος της Panasonic Healthcare και της Panasonic Healthcare Holdings Co Ltd. Αντίστοιχα, ο Johannes Huth, επικεφαλής της KKR Ευρώπης, Αφρικής και Μέσης Ανατολής, και ο Hiro Hirano, διευθύνων σύμβουλος της KKR Ιαπωνίας, δήλωσαν: «Μαζί, θα αξιοποιήσουμε την εμπειρία

στην Amgen Hellas Amgen, καθώς και η ενίσχυση της συμβολής της εταιρείας μας στην ανάπτυξη ενός σταθερού και βιώσιμου εθνικού συστήματος υγείας. Βασιζόμενοι στην υψηλή κατάρτιση των ανθρώπων της Amgen, συνεχίζουμε να επιδιώκουμε την επίτευξη της αποστολής μας, που αποτυπώνεται στο να είμαστε στην υπηρεσία των ασθενών». Ο Matti Arvela διαθέτει περισσότερα από 17 χρόνια εμπειρίας, έχοντας διατελέσει ανώτερο στέλεχος στους τομείς διοίκησης και μάρκετινγκ στον φαρμακευτικό κλάδο, σε εταιρείες όπως η Roche και η Pharmacia & Upjohn. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος (MSc) στη Μοριακή Βιολογία από το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι και έχει εργαστεί ως ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι και το La Jolla Cancer Research Foundation στο San Diego στην California. Η Amgen επικεντρώνεται σε θεραπευτικές περιοχές στις οποίες εντοπίζεται ακάλυπτη ιατρική ανάγκη, αξιοποιώντας την πολύχρονη εξειδίκευση και βαθιά γνώση στην παραγωγή βιολογικών φαρμάκων, προς όφελος της βελτίωσης της ζωής των

και το δίκτυό μας για να δημιουργήσουμε παγκοσμίως έναν παραγωγικό μηχανισμό λύσεων στη διαχείριση του διαβήτη, ώστε με τη συναλλαγή αυτή να φέρουμε σημαντικές αλλαγές στη συγκεκριμένη αγορά». Το τμήμα Diabetes Care της Bayer απέφερε 909 εκατ. ευρώ σε πωλήσεις το 2014, κυρίως με τη σειρά προϊόντων Contour™. Η συναλλαγή αναμένεται να ολοκληρωθεί στο πρώτο τρίμηνο του 2016.

ασθενών. Πρωτοπόρος στον χώρο της βιοτεχνολογίας και της έρευνας από το 1980, η Amgen αποτελεί σήμερα τη μεγαλύτερη ανεξάρτητη εταιρεία βιοτεχνολογίας παγκοσμίως, με θεραπείες που έχουν βοηθήσει εκατομμύρια ασθενείς σε όλο τον κόσμο, αναπτύσσοντας παράλληλα ένα από τα πιο πρωτοποριακά χαρτοφυλάκια νέων μορίων στη βιοφαρμακευτική βιομηχανία, με δυναμική να οδηγήσουν σε νέες, επαναστατικές θεραπευτικές προσεγγίσεις στη μελλοντική αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών.

Συνεργασία Biogen-AGTC στην οφθαλμολογία

Στην αγορά της οφθαλμολογίας εισέρχεται η Biogen, μετά τη συμφωνία με την Applied Genetic Technologies Corp (AGTC), προκειμένου να αναπτύξει μια σειρά από γονιδιακές θεραπείες για τις οφθαλμολογικές παθήσεις. Στο πλαίσιο της συμφωνίας, η Biogen, ηγέτιδα δύναμη σε θεραπείες για τη σκλήρυνση κατά πλάκας, θα καταβάλει 124 εκατ. δολ. Από την πλευρά της, η AGTC θα έχει δικαιώματα ως ποσοστό επί των ετήσιων πωλήσεων που προέρχονται από τη συνεργασία. «Η συνεργασία με την AGTC θα μας βοηθήσει να προωθήσουμε τις δυνατότητες γονιδιακής θεραπείας σε ασθένειες του οφθαλμού» τόνισε ο Δανός επικεφαλής της Biogen. Πρώτος στόχος αποτελεί η θεραπεία σπάνιων ασθενειών του αμφιβληστροειδούς, που μπορεί να οδηγήσουν σε τύφλωση. Το deal περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ένα φάρμακο που ήδη έχει δοκιμαστεί σε ανθρώπους και ένα άλλο ακόμη που βρίσκεται σε προκλινική ανάπτυξη. Η θεραπεία αποσκοπεί στην αντικατάσταση του ελαττωματικού γονιδίου που προκαλεί την κάθε ασθένεια.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

Novartis Hellas: Διάκριση βέλτιστων πρακτικών στα Digital Media

Παγκόσμιο rebranding της Actavis

Την επίσημη ονομασία της σε Allergan άλλαξε η Actavis, μετά την πρόσφατη συγχώνευσή της με την κατασκευάστρια του botox. Ωστόσο, σε Αμερική και Καναδά η Actavis θα συνεχίσει την επιχειρηματική της δραστηριότητα υπό το παρόν brand, λόγω της εξοικείωσης με τους πελάτες της. «Είναι μια συναρπαστική ημέρα για την Allergan και τους 30.000 υπαλλήλους μας σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι μας βοήθησαν να φτάσουμε σε αυτή την ιδιαίτερη στιγμή», τόνισε ο διευθύνων σύμβουλος και πρόεδρος της Allergan, Brent Saunders. «Με την υιοθέτηση του ονόματος Allergan, διασφαλίζουμε ότι η εταιρική μας ταυτότητα αντανακλά το επόμενο βήμα της φαρμακευτικής σε μια δυναμική, νέα γενιά ανάπτυξης» συμπλήρωσε. Η Actavis κατέβαλε τον περασμένο Νοέμβριο 66 δισ. δολ. σε μετρητά και μετοχές για την εξαγορά της Allergan, αποτρέποντας την επιθετική εξαγορά της κατασκευάστριας εταιρείας του botox από τη Valeant Pharmaceuticals International, η οποία είχε προσφέρει 53 δισ. δολάρια.

βιοφαρμακευτική εταιρεία διακρίνεται για τη δεύτερη συνεχή χρονιά στον συγκεκριμένο θεσμό, ο οποίος επιβραβεύει τις βέλτιστες πρακτικές στις ψηφιακές εκδόσεις και μέσα. Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Novartis Ηellas, Riccardo Canevari, δήλωσε σχετικά: «Η πρωτοβουλία αυτή αποδεικνύει ότι η Novartis Hellas, επιστρατεύοντας τις νέες τεχνολογίες και τα ανερχόμενα κανάλια επικοινωνίας, συνεχίζει να προσφέρει υποστήριξη στους ασθενείς οι οποίοι παραμένουν στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων μας». Στόχος της βραβευμένης καμπάνιας ενημέρωσης «Οπαδοί Ζωής» της Novartis Hellas ήταν η ευαισθητοποίηση του κοινού γύρω από τη δωρεά οργάνων. Η εκστρατεία αξιοποίησε τη χρονική συγκυρία του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου, τονίζοντας την ανάγκη των ασθενών που χρειάζονται άμεσα μεταμόσχευση οργάνων για να κρατηθούν στη ζωή. Με πρεσβευτή της προσπάθειας αυτής την Εθνική Ομάδα Ποδοσφαίρου και τη στήριξη του Εθνικού Οργανισμού Μετα-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

Το Bronze Βραβείο στην κατηγορία Best Public Service/CSR Award για την καμπάνια ενημέρωσης «Οπαδοί Ζωής» απέσπασε η Novartis Hellas στο πλαίσιο των Digital Media Awards μοσχεύσεων, του Σωματείου Ηπατομεταμοσχευθέντων Ελλάδος (ΗΠΑρxω), της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νεφροπαθών (ΠΟΝ) και του Συλλόγου Βαρέως Καρδιοπνευμονοπαθών Ασθενών (ΣΥΒΑΚΑΠΑ), η καμπάνια κατάφερε, κυρίως μέσα από την ειδικά διαμορφωμένη σελίδα στο Facebook, να ενημερώσει και να διαδώσει τη θετική στάση προς τη δωρεά οργάνων. Συγκεκριμένα, μέσα από τη σελίδα www.facebook. com/opadoizois οι χρήστες κλήθηκαν να σταθούν δίπλα στην Εθνική Ομάδα Ποδοσφαίρου και στην απόφασή της να στηρίξει τη δωρεά οργάνων μέσω της εφαρμογής «Μπες στην ομάδα». Μπαίνοντας στην εφαρμογή, οι χρήστες είχαν τη δυνατότητα να ανεβάσουν μια δική τους φωτογραφία, να επιλέξουν τη φωτογραφία του αγαπημένου τους παίκτη της Εθνικής Ομάδας και να την κοινοποιήσουν, γνωστοποιώντας έτσι στους φίλους τους τη θετική τους στάση απέναντι στη δωρεά οργάνων. Η σελίδα παρείχε επίσης πληροφορίες σχετικά με τη δωρεά οργάνων αλλά και την πορεία της Εθνικής Ομάδας Ποδοσφαίρου.

Diamonds of the Greek economy 2015

Για την επιχειρηματική τους αριστεία βραβεύτηκαν οι φαρμακοβιομηχανίες ELPEN και ΒΙΑΝΕΧ ΑΕ, στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Diamonds of The Greek Economy 2015», που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 1η Ιουλίου στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», παρουσία της πλειονότητας του επιχειρηματικού κόσμου της χώρας

ς μία από τις δυναμικότερες και πιο επιτυχημένες ελληνικές επιχειρήσεις αναγνωρίστηκε η ELPEN, στην κατηγορία The Most Admired Enterprises. Ο αντιπρόεδρος της εταιρείας και πρόεδρος της ΠΕΦ, Θεόδωρος Τρύφων, δήλωσε σχετικά: «Η ELPEN, παρά την κρίση και την απώλεια εσόδων που υπέστη, επένδυσε και αύξησε το ανθρώπινο δυναμικό σε 880 εργαζομένους, καθώς αυτό αποτελεί στρατηγικό προσανατολισμό της. Παράλληλα, η ELPEN επενδύει στον εκσυγχρονισμό ποιοτικού ελέγχου και παραγωγικών διαδικασιών και στην ανάπτυξη νέων προϊόντων, καθώς ο σχεδιασμός για την επόμενη πενταετία περιλαμβάνει την ανάπτυξη καινοτόμων φαρμάκων με ελληνικές ευρεσιτεχνίες που θα στηρίξουν την επόμενη μέρα του επιχειρείν της ELPEN και της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας, με παρουσία στην Ευρώπη και παγκοσμίως». Ο κύριος Τρύφων επεσήμανε παράλληλα ότι η εταιρεία, έχοντας επίγνωση της ευθύνης της ως μέρος του κοινωνικού ιστού, αναπτύσσει σημαντική κοινωνική δράση, με στόχο την ανακούφιση ευαίσθητων ομάδων του πληθυσμού και την ενίσχυση ιατρικού εξοπλισμού σε παραμεθόριες περιοχές. Το βραβείο εκ μέρους της ΒΙΑΝΕΞ παρέλαβε ο αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Δημήτρης Γιαννακόπουλος, ο οποίος αφού ευχαρίστησε τους 1.200 εργαζομένους της εταιρείας για τη συμβολή τους στην προσφορά της ΒΙΑΝΕΞ, η οποία έχει περιθάλψει «γενιές και γενιές», δήλωσε: «Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την τιμητική αυτή διάκριση. Αποτελεί ιδιαίτερη χαρά για τη ΒΙΑΝΕΞ και την οικογένεια Γιαννακόπουλου να συμμετέχει όλα αυτά τα χρόνια στη σημαντική προσπάθεια που κάνει η Active Business για την ανάδειξη της υγιούς επιχειρηματικότητας στη χώρα». Στο περιθώριο της εκδήλωσης, διακρίθηκε τιμητικά και ο Παύλος Γιαννακόπουλος, ιδρυτής και πρόεδρος της ΒΙΑΝΕΞ.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

Αναγνώριση των δράσεων ΕΚΕ της Janssen Για τις κοινωνικά και

Πιστοποίηση ISO για την Ευρωκλινική Αθηνών

Την άρτια οργάνωση της Ευρωκλινικής Αθηνών πιστοποιεί το αναγνωρισμένο πρότυπο ISO 9001:2008, που έλαβε πρόσφατα το νοσηλευτικό ίδρυμα από τον φορέα πιστοποίησης TUV Austria Hellas. Η Ευρωκλινική Αθηνών αξιολογήθηκε για την υιοθέτηση και την εφαρμογή ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης ποιότητας, σύμφωνα με τα αυστηρότερα διεθνή πρότυπα. Με αφορμή την πιστοποίηση, o διευθύνων σύμβουλος του ομίλου της Ευρωκλινικής, Αντώνης Βουκλαρής, δήλωσε: «Η πιστοποίηση των υπηρεσιών μας κατά ISO 9001:2008 επιβραβεύει την αδιαπραγμάτευτη προσήλωση του ιατρικού, νοσηλευτικού και διοικητικού προσωπικού της Ευρωκλινικής στην ποιότητα. Δέσμευσή μας είναι να εφαρμόζουμε τα αυστηρότερα διεθνή πρότυπα για την άριστη κλινική αντιμετώπιση κάθε περιστατικού υγείας και να βελτιώνουμε συστηματικά τις υπηρεσίες μας, με κριτήριο τις πραγματικές ανάγκες των ασθενών». Τα ιατρικά κέντρα και οι μονάδες της Ευρωκλινικής καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα ιατρικών υπηρεσιών για όλες τις ειδικότητες και υπερσύγχρονα εργαστήρια, ενώ οι διοικητικές της υπηρεσίες διακρίνονται για την ασθενοκεντρική τους λειτουργία.

περιβαλλοντικά υπεύθυνες δράσεις της βραβεύτηκε η Janssen από το Ινστιτούτο Εταιρικής Ευθύνης (Corporate Responsibility Institute)

φαρμακευτική εταιρεία, που ανήκει στον όμιλο της Johnson & Johnson, απέσπασε το CRI Bronze Αward βάσει του Εθνικού Δείκτη Εταιρικής Ευθύνης (CR Index) κατά τη διάρκεια επίσημης εκδήλωσης που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο, την Τετάρτη 10 Ιουνίου 2015, στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας.

Παραλαμβάνοντας το βραβείο, ο διευθύνων σύμβουλος της Janssen Ελλάδας, Νίκος Κεφαλάς, ανέφερε: «Είναι πολύ σημαντικό η επιβράβευση των προσπαθειών μας στην Ελλάδα να έρχεται από έναν εξωτερικό συνεργάτη, από το Ινστιτούτο Εταιρικής Ευθύνης, του οποίου ο στόχος είναι να παρέχει στις ελληνικές επιχειρήσεις και οργανισμούς ένα διεθνώς αναγνωρισμένο εργαλείο αξιολόγησης των επιδόσεών τους σε θέματα ΕΚΕ». Τα πιο σημαντικά προγράμματα των τελευταίων ετών που υλοποιεί προς την κοινότητα η Janssen είναι: «ΔΙΑΤΡΟΦΗ-Πρόγραμμα Σίτισης και Προώθησης Υγιεινής Διατροφής» «Εκπαιδευτικά Σεμινάρια Ληπτών Ψυχιατρικών Υπηρεσιών» Εκστρατείες Ενημέρωσης για HIV/AIDS, Ηπατίτιδα C, Ψωρίαση, Καρκίνο του Προστάτη Αντίστοιχα, τα πιο σημαντικά προγράμματα στον τομέα της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων είναι:

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

Προγράμματα οδικής συμπεριφοράς Πρόγραμμα υγείας και παροχή διαγνωστικών εξετάσεων Δυνατότητα ψυχολογικής συμβουλευτικής Ασφάλεια ζωής Συνταξιοδοτικό πρόγραμμα «Είναι μεγάλη πρόκληση για εμάς να επιτύχουμε μια υγιή ισορροπία μεταξύ της περιβαλλοντικής συνείδησης, της οικονομικής επιτυχίας και της κοινωνικής ευθύνης. Και εργαζόμαστε σκληρά προκειμένου να διαχειριστούμε τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων μας στο περιβάλλον, προστατεύοντας τους φυσικούς πόρους, όπως είναι το νερό, βελτιώνοντας την απόδοση στον τομέα της ενέργειας και των πρώτων υλών και επίσης διαχειριζόμενοι αποτελεσματικά τα απόβλητα» τόνισε περαιτέρω ο κύριος Κεφαλάς. Και συμπλήρωσε: «Ταυτόχρονα, συνεργαζόμαστε με τα συστήματα υγείας διασφαλίζοντας πρόσβαση σε νέες, αποτελεσματικές και καινοτόμες θεραπείες για τους ασθενείς, στοχεύοντας στη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής».

Ολοκληρώθηκε η εξαγορά της Pharmacyclics από την AbbVie

Την εξαγορά της Pharmacyclics ανακοίνωσε η AbbVie, δημιουργώντας μια κορυφαία εταιρεία στον τομέα της αιματολογίαςογκολογίας, ο οποίος έχει ετήσιο τζίρο 24 δισ. δολ. διεθνώς

κοινή εξειδίκευση των δύο εταιρειών, σε συνδυασμό με το υπό εξέλιξη εκτενές πρόγραμμα ογκολογικών προϊόντων της AbbVie, έχει τη δυνατότητα να κάνει ουσιαστική διαφορά στην αντιμετώπιση του καρκίνου, όσον αφορά κακοήθη αιματολογικά νοσήματα, και να βελτιώσει τη θεραπεία και την ποιότητα ζωής των ασθενών» δήλωσε ο CEO της βιοφαρμακευτικής εταιρείας, Richard A. Gonzalez.

Η AbbVie διαθέτει στο χαρτοφυλάκιό της πέντε υπό εξέλιξη ογκολογικά προϊόντα, που αναμένεται να κυκλοφορήσουν τα επόμενα χρόνια, ενώ σκοπεύει να διερευνήσει τις δυνατότητες σημαντικής βελτίωσης των προτύπων θεραπείας των προϊόντων αυτών σε συνδυασμό με το ibrutinib. «Η εξαγορά αυτή σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα μπροστά στις προσπάθειές μας να ενισχύσουμε τη θέση μας ως ανερχόμενος ηγέτης στον τομέα της αιματολογίας-ογκολογίας και να κάνουμε ένα δυναμικό ξεκίνημα στην μακροχρόνια αναπτυξιακή μας στρατηγική» πρόσθεσε ο R. Gonzalez.

Η εξαγορά εξασφάλισε ισχυρές αποδόσεις στις πωλήσεις της AbbVie στο πρώτο τρίμηνο του 2015, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2014, ενώ τα κέρδη ξεπέρασαν τις αρχικές προβλέψεις. Η εταιρεία αναμένει περαιτέρω αύξηση των κερδών της στο δεύτερο εξάμηνο. Η Pharmacyclics είναι πια μια πλήρως ελεγχόμενη θυγατρική της AbbVie, αλλά τα κεντρικά της γραφεία παραμένουν στην Καλιφόρνια. Πρόεδρος είναι ο Wulff-Erik von Borcke, που διετέλεσε επικεφαλής του Global Marketing της AbbVie με μακρόχρονη εμπειρία στον φαρμακευτικό κλάδο.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΕΠΙΚΑΙΡΌΤΗΤΑ

CHMP: "Πράσινο φως" για το evolocumab

10.

Στην τελική ευθεία για έγκριση προς ανθρώπινη χρήση βρίσκεται το evolocumab, που προσφέρει μια νέα θεραπευτική επιλογή για τους ασθενείς με υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, οι οποίοι δεν είναι σε θέση να επιτύχουν τους στόχους της LDL-C με τις τρέχουσες θεραπείες στην Ευρωπαϊκή Ένωση

θετική γνωμοδότηση που έδωσε τον περασμένο Μάιο η αρμόδια επιτροπή (CHMP) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων και τα μέλη της CHMP από την Ισλανδία και τη Νορβηγία τελεί πλέον υπό επιθεώρηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν), η οποία έχει την αρμοδιότητα της έγκρισης φαρμάκων για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Εφόσον το evolocumab εγκριθεί, θα δοθεί μια κεντρική άδεια κυκλοφορίας με ενοποιημένη επισήμανση στις 28 χώρες-μέλη της Ένωσης. Η Νορβηγία, η Ισλανδία και το Λιχτενστάιν, ως μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, θα λάβουν αντίστοιχες αποφάσεις στη βάση της απόφασης της Κομισιόν. «Τα μη ελεγχόμενα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης επιβαρύνουν το σύστημα υγείας και, κατά συνέπεια, προσβλέπουμε στη συνέχιση της συνεργασίας μας με τις ρυθμιστικές αρχές, προκειμένου να καταστεί διαθέσιμο το evolocumab στους ασθενείς σε ολόκληρη την Ευρώπη» δήλωσε σχετικά ο Sean E. Harper, M.D., εκτελεστικός αντιπρόεδρος Έρευνας και Ανάπτυξης της Amgen. Η γνωμοδότηση της CHMP βασίζεται σε δεδομένα από περίπου 6.800 ασθενείς, συμπεριλαμβανομένων άνω των 4.500 ασθενών με υψηλά επίπεδα χοληστερόλης

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

σε 10 μελέτες Φάσης 3. Οι μελέτες Φάσης 3 αξιολόγησαν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του evolocumab σε ασθενείς με αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, συμπεριλαμβανομένων ασθενών που λάμβαναν στατίνες με ή χωρίς άλλες αντιλιπιδαιμικές θεραπείες, ασθενών που παρουσιάζουν δυσανεξία στις στατίνες, ασθενών με HeFH, καθώς και ασθενών με HoFH, μια σπάνια και σοβαρή γενετική διαταραχή. Θα πρέπει να σημειωθεί, πάντως, ότι ακόμη δεν έχει προσδιοριστεί η επίδραση του evolocumab στην καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνησιμότητα.

• Διοικητές με "σφραγίδα" αριστεράς • Ο Άδωνις και τα 50 ευρώ • Οι υπουργοί Υγείας στην εξουσία

της Δήμητρας Ευθυμιάδου Ούτε με τους φαρμακοποιούς αλλά ούτε και με τις ελληνικές φαρμακευτικές εταιρείες δεν του βγήκε τελικά του υπουργού Υγείας, Παναγιώτη Κουρουμπλή.

Ο υπουργός Υγείας έχασε δύο στα δύο στη μάχη με τους δανειστές και το Μέγαρο Μαξίμου. Από τη μία, επιχείρησε να στηρίξει τους φαρμακοποιούς, για να μην περάσουν στο νέο Μνημόνιο τα μέτρα για τα φαρμακεία.

Όμως, όπως έλεγαν και υψηλόβαθμοι κυβερνητικοί παράγοντες, «δεν θα χαλάσουμε τη συμφωνία για τα ΜΗΣΥΦΑ». Από την άλλη, ο Π. Κουρουμπλής έχασε και τη μάχη για τη στήριξη των ελληνικών φαρμακευτικών επιχειρήσεων.

Παρά τις πιέσεις για στήριξη της ελληνικής παραγωγής φαρμάκων, οι εταίροι ήταν τελικά πιο αποτελεσματικοί στις μεθόδους τους, περνώντας μέτρα που χρόνια τώρα επιδίωκαν.

«Σιγά μην τα εφαρμόσουμε» ακούστηκε να λέει ο υπουργός Υγείας σε σύναξη με εκπροσώπους του κλάδου. Οι παρόντες απλά χαμογέλασαν…

VΙRUS

Διοικητές με "σφραγίδα" αριστεράς

Εδώ ο κόσμος καίγεται και το Υπουργείο Υγείας «χτενίζεται»… Μπορεί η χώρα να βρίσκεται στο χείλος του οικονομικού γκρεμού εδώ και εβδομάδες, αλλά για την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας φαίνεται πως κάποια πράγματα δεν αλλάζουν

ην ώρα που η χώρα και η κυβέρνηση καίγονταν, ο ανασχηματισμός ήταν προ των πυλών, οι εκλογές ήταν ένα σοβαρό ενδεχόμενο, στο Υπουργείο Υγείας ετοίμαζαν κανονικά τα ονόματα των νέων διοικητών. Τι κι αν οι νέοι, που θα αντικαταστήσουν τους παλιούς «γαλαζοπράσινους», δεν γνωρίζουν τίποτε από το πώς λειτουργεί στην πράξη το ΕΣΥ; Για τους ιθύνοντες της οδού Αριστοτέλους η αντικατάσταση των διοικητών των νοσοκομείων την ώρα που τα νοσοκομεία δεν έχουν υγειονομικό υλικό ούτε για δείγμα, λόγω της κρίσης, είναι μια φυσιολογική διαδικασία… Από την άλλη, οι «γαλαζοπράσινοι» διοικητές καταφέρονται κατά της αριστερής κυβέρνησης, υποστηρίζοντας ότι ο Παναγιώτης Κουρουμπλής θέλει να διορίσει τους δικούς του. Υποστηρίζουν μάλιστα, ωσάν οι ίδιοι να πέρασαν από Ιερά Εξέταση για να διορισθούν στα δημόσια νοσοκομεία, ότι το τελευταίο διάστημα εργάζονται κανονικά, παρότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει ό-

τι έχουν «κατεβάσει τα μολύβια». «Ξέρετε πόσα έγγραφα έχω υπογράψει τις τελευταίες ημέρες;» υποστήριζε πρόσφατα «γαλάζιος» διοικητής υπερασπιζόμενος το… έργο του. Πού να χρειαστεί να αντιμετωπίσουν και τα βασικά προβλήματα των νοσοκομείων, όπως τις ελλείψεις υγειονομικού υλικού, την ταλαιπωρία των ασθενών, την οργάνωση των τμημάτων κ.λπ.

Τα "χωσίματα" του ανασχηματισμού Διαγκωνίζονταν τις τελευταίες εβδομάδες τα στελέχη στο υπουργείο Υγείας για το ποιος θα δείξει το καλύτερο πρόσωπο στο Μαξίμου, λένε πληροφορίες του PhB. Η έντονη φημολογία περί του ανασχηματισμού που είχε ξεκινήσει πολύ πριν τα δραματικά γεγονότα για τη χώρα, έκαναν την ηγεσία του υπουργείου υγείας να θέλει να δείξει το καλό της πρόσωπο. Σ’ αυτή τη διαδικασία βέβαια ο καθένας από την πλευρά του φρόντιζε όχι μόνο να αναδείξει τα δικά του χαρίσματα αλλά να υπερτονίσει και τα κακά της …άλλης πλευράς. Κοινώς το …χώσιμο του ενός προς τον άλλο εντάθηκε με αφορμή τον πολυσυζητημένο ανασχηματισμό. Και μπορεί ο Α. Ξανθός να θεωρείται άνθρωπος του Μαξίμου και ο Π. Κουρουμπλής όμως φρόντιζε να αναδείξει τις δραστηριότητές του στις συχνές του επικοινωνίες με το Μαξίμου. Ο ανασχηματισμός…τέχνας κατεργάζεται…

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

Ο Άδωνις και τα 50 ευρώ Πολλά μπορεί να του καταλογίσει κανείς του πρώην υπουργού Υγείας, Αδ. Γεωργιάδη. Αυτό όμως που θα πρέπει να του αναγνωρίσει είναι πως κάνει καλό "ρεπορτάζ"!

ριν λίγο καιρό, πριν ακόμη η χώρα πέσει στη βαθιά οικονομική κρίση, με τις αλλεπάλληλες δραματικές εξελίξεις, ο πρώην υπουργός έγινε κάτι σαν μάντης κακών: «Να ξέρεις πως οι τράπεζες, σύντομα, με αυτά που θα γίνουν, θα δίνουν μόνο 50 ευρώ από τα ΑΤΜ» μού είπε σε μια συνάντησή μας. «Αποκλείεται», ανταπάντησα, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα ότι ακόμη και στην Κύπρο το ποσό ήταν πολύ μεγαλύτερο. «Όχι, όχι, εδώ μέχρι 50 ευρώ θα δίνουν» συνέχισε ακάθεκτος εκείνος, συμπληρώνοντας μάλιστα: «Ξέρω εγώ τι σου λέω. Τέτοια περίπτωση σαν τη δική μας δεν θα έχει ξαναϋπάρξει. Μου τα λένε εμένα από την Ευρώπη οι ξένοι. Μιλάω κάθε μέρα μαζί τους». Και ποιες να είναι άραγε οι «πηγές» του Αδ. Γεωργιάδη; Πιθανώς, οι άλλοτε Τροϊκανοί, που σύχναζαν στη χώρα μας και στο Υπουργείο Υγείας. Τροϊκανοί που τώρα μάλλον θα μετονομαστούν σε «κλιμάκιο θεσμών», δεδομένου του ότι αναμένεται να

έχουμε νέα μόνιμη εγκατάσταση επιτρόπων από την Ευρώπη στα Υπουργεία, ώστε να παρακολουθείται στενά η διαδικασία εφαρμογής των μέτρων. Άραγε, ο Άδωνις Γεωργιάδης θα αποκτήσει νέες «πηγές» και στους θεσμούς;

Ο "Πασόκος" και ο Ανδρέας της Αριστερής Πλατφόρμας Πυρ και μανία είναι οι συνδικαλιστές του ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο με τον Παναγιώτη Κουρουμπλή, αλλά και –κυρίως– με τον Ανδρέα Ξανθό, για την ψήφιση του τρίτου Μνημονίου. «Από τον Κουρουμπλή το περιμέναμε. Είναι παλιός Πασόκος, δεν είναι δικός μας. Αλλά από τον Ανδρέα;» ακούστηκαν να λένε συνδικαλιστές του ΣΥΡΙΖΑ που μάλλον είναι πιο κοντά προς την Αριστε-

ρή Πλατφόρμα. Ωστόσο, μπορούσε κανείς να υποψιαστεί πολύ νωρίτερα ότι ο άλλοτε συνδικαλιστής γιατρός της Κρήτης, Ανδρέας Ξανθός, που συγκρουόταν με τα ΜΑΤ στις συγκεντρώσεις για το πρώτο και το δεύτερο Μνημόνιο, όταν ανέλθει στην εξουσία θα ακολουθήσει τις μνημονιακές γραμμές; Άλλωστε, τα Μνημόνια δεν σκίζονται πια με ευκολία… ούτε στην Υγεία.

in brief

δαπάνη που έκοψε την Η ανάσα του Κουρουμπλή! «Εγκεφαλικό» λένε οι πληροφορίες του PhB, του ήρθε του υπουργού Υγείας, Π. Κουρουμπλή όταν έμαθε πως με βάση το νέο πρόγραμμα των δανειστών και το υπολογιζόμενο ΑΕΠ, η φαρμακευτική δαπάνη θα περιοριζόταν στα 1,59 δισ. ευρώ. Εκεί που ο ίδιος δήλωνε πως θα έκανε προσπάθειες να αυξήσει τη δαπάνη από τα €2 δισ., τα οποία θεωρούσε λίγα και όταν ήταν στην αντιπολίτευση, ξάφνου, βρέθηκε μπροστά στο χειρότερό του εφιάλτη: να πρέπει να αποδεχθεί και νεότερο μεγαλύτερο κούρεμα. Όσοι πάντως τον είδαν εκείνη τη στιγμή να ακούει την είδηση για το νέο κούρεμα, λένε πως ήταν για …”υπογλώσσια”. Ευτυχώς ο γνωστός τροικανός Τζ. Καρόνε έσωσε την παρτίδα, δεσμευόμενος οτι θα κρατηθεί στα €2 δισ. ευρώ! Και η αριστερά θέλει τον τροικανό της...

VΙRUS

Οι υπουργοί Υγείας στην εξουσία Το πρώτο σκαλοπάτι για να διεκδικήσει κανείς την προεδρία ενός κόμματος αποδεικνύεται τελικά πως είναι το Υπουργείο Υγείας. Ξεκινώντας κανείς από τον Ανδρέα Λοβέρδο, που διεκδίκησε αλλά έχασε τελικά την προεδρία του ΠΑΣΟΚ, στα ίδια βήματα φαίνεται πως είναι και οι συνάδελφοί του στη ΝΔ

in brief

ταν οι αριστεροί αγάπησαν Ό τον δεξιό πρόεδρο του ΕΟΠΥΥ Και κάπου εκεί, μέσα στην αναμπουμπούλα της κρίσης, πολλοί ήταν εκείνοι από τον ΣΥΡΙΖΑ που εξέφρασαν την άποψη πως ναι μεν πρέπει να αλλάξουν όλα, όχι όμως και ο πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ. Τουλάχιστον όχι τώρα, έλεγαν. Γεγονός βέβαια καθόλου τυχαίο, καθώς ο μεγαλύτερος οργανισμός Υγείας της χώρας βρίσκεται στα «Τάρταρα», έστω κι αν με την αύξηση των εισφορών από τις συντάξεις μετά το τρίτο μνημόνιο αναμένεται να αυξηθεί κάπως η χρηματοδότησή του. Όσοι υποστήριζαν την παραμονή του Δημήτρη Κοντού στη θέση του προέδρου του ΕΟΠΥΥ έλεγαν πως δεν είναι δυνατόν την ώρα που ο τομέας της Υγείας είναι υπό κατάρρευση να αναλάβει κάποιος νέος, που δεν έχει εμπειρία στον οργανισμό. Βέβαια οι σχετικές πιέσεις και φήμες γρήγορα εξανεμίστηκαν, καθότι η άλλη πλευρά υποστήριξε: «Ο Αλέξης είπε να τα αλλάξουμε όλα»… Κάπου εκεί, ο πληροφοριοδότης του PhB αποσύρθηκε ησύχως, κουνώντας με θλίψη το κεφάλι…

ο όνομα του Μάκη Βορίδη, του τέως υπουργού Υγείας, έχει διαρρεύσει άλλωστε, το τελευταίο διάστημα, πως θα περιλαμβάνεται στη λίστα των υποψηφίων για την ηγεσία της ΝΔ. Ο ίδιος, άλλωστε, στις τηλεοπτικές του εμφανίσεις δεν το διαψεύδει. Όμως η αλήθεια φαίνεται ότι κρύβεται αλλού.

Πληροφορίες του PhB αναφέρουν πως ο τέως υπουργός σκέφτεται ακόμη και να μην κατέβει για την προεδρία της ΝΔ. Είναι, εξάλλου, και αρκετοί συνεργάτες του που τον αποτρέπουν από μια τέτοια κίνηση, τη στιγμή μάλιστα που η ΝΔ φθίνει μέρα με τη μέρα, όπως λένε. Και κάπου εκεί εμφανίζεται ένας άλλος υπουργός Υγείας: ο Άδωνις Γεωργιάδης. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν πως ο

πρώην υπουργός, κ. Γεωργιάδης, προτίθεται να διεκδικήσει την προεδρία του κόμματος, αλλά μόνο στην περίπτωση που δεν κατέβει ο Μάκης Βορίδης. Τώρα, υπάρχουν αμφιβολίες αν ο Άδωνις Γεωργιάδης εκτιμά πως σε αυτήν τη μάχη θα μπορέσει να εκλεγεί, αλλά το βέβαιον είναι πως επιχειρεί να εγγράψει για το μέλλον… Τι άλλο θα δουν τα μάτια μας…

Ο προανασχηματισμένος υπουργός Υγείας Στη λίστα με τους υπουργούς που επρόκειτο να ανασχηματισθούν πριν ακόμη ξεσπάσει η μεγάλη κρίση στην οικονομία και στην κυβέρνηση λένε οι πληροφορίες του PhB πως ήταν ο υπουργός Υγείας, Παναγιώτης Κουρουμπλής. Πολλοί μάλιστα δεν θεωρούν τυχαία την τοποθέτησή του πως θα παραιτηθεί αν κουρευτούν 900 εκατ. ευρώ από την Πρόνοια. Μια αρμοδιότητα που δεν

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

ήταν καν δική του, αφού τα επιδόματα αυτά και οι προνοιακές συντάξεις ανήκουν στο Υπουργείο Εργασίας. Οι κακές γλώσσες λένε πάντως πως ο Παναγιώτης Κουρουμπλής δηλώνοντας πως θα παραιτηθεί πήγε να προλάβει ώστε σε μια πιθανότητα απομάκρυνσής του, να μπορεί να ισχυριστεί ότι απλά διαφώνησε με τη μνημονιακή πολιτική. Ο παλιός είναι αλλιώς…

Αναπόσπαστο κοµµάτι της ενηµέρωσής

Το

αποτελεί

τη νέα πύλη στην ασφαλιστική αγορά. Με συνεχή ανανέωση και ειδήσεις από όλο τον κόσµο, συγκρίσεις προϊόντων και multimedia, αποτελεί τον πιο πλήρη ασφαλιστικό σας οδηγό. Πλοηγηθείτε, σήµερα κιόλας, µε ταχύτητα, ασφάλεια και εγκυρότητα στον κόσµο του

σας!

Αποκαλυπτική ∆ηµοσιογραφία Αποκλειστικότητες Απόψεις Στελεχών Προσωπογραφίες ∆ιεθνή Θέµατα Εκπαιδευτικά Βοηθήµατα Videos

Τ: 210 99 84 950, F: 210 99 84 953

ΑΝΑΛΥΣΗ

[BLOOMBERG TICKER: LLY:US] [REUTERS TICKER: LLY.N]

ELI LILLY ( Όμιλος) Τιμή Μετοχής 1 Ιουλίου 2015 $84,85 Χρηματιστήριο, ΗΠΑ (σε Δολ. ΗΠΑ) Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) 1.109,74 Χρ. Αξία (σε εκατ. $) 94.161,44 Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) 4.421.734 Συντελεστής Beta 0,64 Στατιστικά Στοιχεία Μέγ. 52 εβδ. ($) 86,59 USD Χαμ. 52 εβδ. ($) 60,35 USD Απόδ. 1-Μ 7,41% Απόδ. 6-Μ 21,70% Απόδ. 12-Μ 35,33% Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο, ΗΠΑ

Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, ΗΠΑ Βασικός κλάδος δραστηριότητας: Φαρμακευτικές εταιρείες

Συνοπτικό προφίλ εταιρείας Η Εταιρεία «Eli Lilly and Company» ιδρύθηκε το έτος 1876. Ως Όμιλος Εταιρειών δραστηριοποιείται σήμερα στους τομείς της έρευνας, ανάπτυξης, παραγωγής και διάθεσης δύο βασικών κατηγοριών φαρμάκων, για ανθρώπινους και ζωικούς οργανισμούς. Οι παραγωγικές της εγκαταστάσεις εδρεύουν στις ΗΠΑ και σε τουλάχιστον 11 χώρες. Στη διάρκεια του 2014, ο Όμιλος παρουσίασε σημαντική μείωση των κα-

Η Πορεία της Μετοχής-Τελευταίες 52 εβδομάδες (σε Δολάρια ΗΠΑ)

θαρών του κερδών λόγω της λήξης συγκεκριμένων πατεντών του χαρτοφυλακίου φαρμάκων του. Βάσει των επίσημων λογιστικών καταστάσεων, η χρηματοοικονομική διάρθρωση του Ομίλου κρίνεται ικανοποιητική στη διάρκεια των τελευταίων ετών. Σε επίπεδο αποτίμησης, οι πολλαπλασιαστές της μετοχής βάσει ενοποιημένων μεγεθών κυμαίνονται σε επίπεδα ανώτερα του μέσου όρου της χρηματιστηριακής αγοράς.

Αποτελέσματα Α’ Τριμήνου 2015 (από Συνεχιζόμενες Δραστηριότητες) (σε εκατ. δολάρια) Πωλήσεις Καθαρά Κέρδη (μ.φ.&δ.μ.)

3Μ 2015 4.644,7

3Μ 2014

-0,82% 4.683,1

529,5 -27,26%

727,9

Πηγή: Εταιρεία/Όμιλος. Έως την ημερομηνία της παρούσας ανάλυσης, τα τελευταία διαθέσιμα δημοσιευμένα οικονομικά αποτελέσματα αφορούσαν στο Α’ Τρίμηνο 2015.

Πηγή: Χρηματιστήριο, ΗΠΑ

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιρειών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων. Έτος Ίδρυσης: 2002

VALUATION & RESEARCH SPECIALISTS (VRS) - www.vrs.gr Αιόλου 104, Αθήνα 10564 • Τηλ. 210 3219557, 698 3603160 • Email: info@valueinvest.gr

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

Ιστορικοί Δείκτες P/E της Μετοχής σε Σύγκριση με τους Δείκτες της Αγοράς (x)

Πηγή: FACTSET, υπολογισμοί VRS

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες-Περίοδος 2009-2014 (Όμιλος, σε εκατ. δολ. ΗΠΑ) ΔΑΝΕΙΑ EV / / ΙΔΙΑ P/BV EBITDA ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x) (x) (x)

(σε εκατ. Πωλήσεις δολ. ΗΠΑ)

EBITDA

2009

21.836,0

7.577,8

5.357,8

4.328,8

21,8

9,9

12,7

0,7

45%

2010

23.076,0

8.050,4

6.525,2

5.069,5

18,6

7,6

11,8

0,6

41%

2011

24.286,5

7.303,5

5.349,5

4.347,7

21,7

7,0

13,0

0,5

32%

2012

22.603,4

6.477,5

5.408,2

4.088,6

23,0

6,4

14,8

0,4

28%

2013

23.113,1

6.936,6

5.889,3

4.684,8

20,1

5,3

13,8

0,3

27%

2014

19.615,6

4.507,5

3.000,3

2.390,5

39,4

6,1

21,8

0,5

16%

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης-Περίοδος 2009-2014 Σε εκατ. δολ. ΗΠΑ Πωλήσεις Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.) Μικτό Περιθώριο Κέρδους Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους Ταμειακά Διαθέσιμα Ημέρες Αποθεμάτων Αποθέματα Ημέρες Πελατών Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών Προμηθευτές Operating Cycle Cash Cycle

% %

Ημέρες Ημέρες Ημέρες

Ημέρες Ημέρες

ROE %

Πηγή: Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις. Σημείωση: Έως την 3η Ιουλίου 2015, οι λογιστικές καταστάσεις του Α’ Τριμήνου 2015 αφορούσαν στα τελευταία διαθέσιμα δημοσιευμένα αποτελέσματα της Εταιρείας/Ομίλου. Οι ιστορικοί δείκτες αποτίμησης υπολογίζονται βάσει της τρέχουσας τιμής της μετοχής.

(Όμιλος, σε εκατ. δολ. ΗΠΑ)

2009 21.836,00 4.247,00 77,41% 4.328,80 19,8% 4.462,90

2010 23.076,00 4.366,20 81,08% 5.069,50 22,0% 5.993,20

2011 24.286,50 5.067,90 79,13% 4.347,70 17,9% 5.922,50

2012 22.603,40 4.796,50 78,78% 4.088,60 18,1% 4.018,80

2013 23.113,10 4.908,10 78,76% 4.684,80 20,3% 3.830,20

2014 19.615,60 4.932,50 74,85% 2.390,50 12,2% 3.871,60

211 2.849,90 56 3.343,30 83 968,10

210 2.517,70 55 3.493,80 90 1.072,20

166 2.299,80 54 3.597,70 81 1.125,20

201 2.643,80 54 3.336,30 90 1.188,30

218 2.928,80 54 3.434,40 83 1.119,30

203 2.740,00 60 3.234,60 83 1.128,10

267 184

266 176

220 139

255 165

272 189

263 179

VRS-SFiT:Εξειδικευμένες Επιστημονικές Μεταφράσεις. Έτος Ίδρυσης: 2002

VRS – SFiT Αιόλου 104, Αθήνα 10564 • Τηλ. 210 3316358, 6945 851420 • Email: info@iraj.gr

ΡΑΝΤΕΒΟΎ ΥΓΕΊΑΣ

Πόσο επικίνδυνες είναι οι γόβες στιλέτο; Σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των γυναικών κρύβουν οι γόβες στιλέτο

ι ορθοπαιδικοί προειδοποιούν ότι οι γόβες με τακούνι από 8,5 εκ. και πάνω μπορεί να επιφέρουν σοβαρά προβλήματα στην υγεία. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Orthopedic Research, τα ψηλά τακούνια μπορεί να προκαλέσουν πρόωρη οστεοαρθρίτιδα. Αυτό συμβαίνει γιατί οι γόβες στιλέτο θεωρούνται υπεύθυνες για την πρόωρη καταπόνηση των αρθρώσεων του γονάτου, ενώ η συχνή χρήση τους φέρνει το αφύσικο λύγισμα των δακτύλων του ποδιού, το οποίο με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε πολλά προβλήματα, από είσφρυση όνυχος (όταν το νύχι μπαίνει μέσα) έως μη αναστρέψιμες βλάβες στους τένοντες των ποδιών. Οι Αμερικανοί ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου στον γυναικείο πληθυσμό, καθώς μία στις δέκα γυναίκες

συνηθίζει να φορά ψηλοτάκουνες γόβες τουλάχιστον τρεις ημέρες την εβδομάδα.

Ο ψυχοπαθής εγκληματίας από τον εγκέφαλό του φαίνεται

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

Σοβαρές ανωμαλίες στον εγκέφαλό τους φαίνεται πως έχουν οι εγκληματίες που καταγράφονται από τους ειδικούς ως ψυχοπαθολογικές προσωπικότητες, όπως αποδεικνύουν τώρα οι έρευνες. Κι αυτό γιατί, όπως έδειξε έρευνα που δημοσιεύθηκε στην Επιθεώ-

ρηση Lancet Psychiatry, ο εγκέφαλος των ψυχοπαθών είναι ανίκανος να επεξεργαστεί την τιμωρία που επιβάλλεται στο άτομο που εγκληματεί, γι’ αυτό και οι παραβάτες αυτοί δεν συμμορφώνονται ποτέ με τους νόμους. Συγκεκριμένα, οι ανωμαλίες του

Η αϋπνία φέρνει υπέρταση Μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν υπέρταση έχουν όσοι δεν μπορούν να κοιμηθούν τα βράδια. Η χρόνια αϋπνία, και όχι αυτή που ζήσαμε όλοι λόγω των τελευταίων δραματικών εξελίξεων στη χώρα μας, συνδέεται πλέον ανοικτά, από τους ειδικούς, με την υπέρταση. Ειδικότερα, ερευνητές από το νοσοκομείο της Δυτικής Κίνας στο Τσενγκντού συσχέτισαν τη δυσκολία στον ύπνο με την υπερδιέγερση, η οποία μπορεί να αφήσει την υπέρταση μόνιμο κουσούρι στον οργανισμό. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα άτομα που ήθελαν πάνω από 14 λεπτά για να κοιμηθούν αντιμετώπιζαν κίνδυνο υπέρτασης αυξημένο κατά 300%, ενώ το ποσοστό εκτινασσόταν στο 400% για όσους κατάφερναν να κοιμηθούν μετά από 17 λεπτά.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

Η καριέρα "τρώει" την τεκνοποίηση

πορεί οι επιστήμονες να τονίζουν ότι η ιδανική ηλικία για να αποκτήσει μια γυναίκα παιδί είναι μεταξύ 20 και 35 ετών, όμως οι σύγχρονες μέθοδοι διευκολύνουν τις γυναίκες καριέρας, με πολλούς όμως κινδύνους για την υγεία τους.

Είναι ενδεικτικό το ότι η εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη για πρώτη φορά κατά

τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αποτελεί ένα συχνό φαινόμενο στις εγκύους ηλικίας άνω των 35 ετών. Παρόλα αυτά όμως, επειδή η τεχνητή γονιμοποίηση είναι σύμμαχος των γυναικών που εργάζονται, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μεγάλη αύξηση στην τεκνοποίηση σε μεγάλες ηλικίες. Σύμφωνα με στοιχεία του Pew Research Center στη Βρετανία, οι τοκετοί από γυναίκες ηλικίας 30 ετών και άνω έχουν αυξηθεί την τελευταία εικοσιπενταετία: η αύξηση φθάνει στο 47% για τις γυναίκες 35-39 ετών, ενώ για τις ηλικίες 40-44 το αντίστοιχο ποσοστό εκτινάσσεται στο 80%.

εγκεφάλου σε σημεία που σχετίζονται με τη μάθηση από την τιμωρία εμποδίζουν τους ψυχοπαθείς να αλλάξουν συμπεριφορά, γι’ αυτό και η παραβατικότητα στα άτομα αυτά είναι επαναλαμβανόμενη. Στο πλαίσιο της ίδιας έρευνας, πιστοποιήθηκε ότι ένα στα πέντε βίαια παραβατικά άτομα είναι ψυχοπαθή και εμφανίζουν υψηλή συχνότητα υποτροπής καθώς και αδυναμία συμμόρφωσης.

Ποια είναι η πιο επικίνδυνη στάση στο σεξ; Τις πιο επικίνδυνες στάσεις για τα «προσόντα» του άνδρα μελέτησαν ειδικοί ουρολόγοι και τα αποτελέσματα της έρευνάς τους δημοσιεύθηκαν στην Επιθεώρηση Advances in Urology. Όπως αποδείχτηκε, από όλα τα ερωτικά «ακροβατικά», η πιο επικίνδυνη για τη «σημαία» του άνδρα είναι η στάση της «ανάποδα ιππεύουσας καουμπόισσας», μια στάση που μπορεί να προκαλέσει κάταγμα στο πέος του άνδρα. Και δεν θε-

Όλο και περισσότερες γυναίκες στις μέρες μας αποφασίζουν να τεκνοποιήσουν σε μεγαλύτερη ηλικία

ωρήθηκε καθόλου τυχαία η συγκεκριμένη στάση ως η πιο επικίνδυνη για το μόριο του άνδρα, καθώς με βάση την έρευνα ευθύνεται περίπου για τις μισές περιπτώσεις κατάγματος πέους. Η έρευνα δεν ήταν εύκολο να πραγματοποιηθεί, καθώς οι περισσότεροι άνδρες ήταν εξαιρετικά απρόθυμοι να αποκαλύψουν την πραγματική αιτία του τραυματισμού τους: σχεδόν το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων αρνήθηκαν να μπουν σε λεπτομέρειες για το πώς συνέβη το κακό.

"Σουβενίρ" από τα τροπικά ταξίδια οι ιοί

Μπορεί κάποια τροπικά ταξίδια να είναι πιο φθηνά σε σχέση με μια καλοκαιρινή επίσκεψη σε ελληνικό νησί, αποδεικνύονται όμως «πανάκριβα» για την υγεία μας. Άλλωστε, οι ειδικοί του αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) προειδοποιούν ότι η διάρροια είναι η συνηθέστερη ασθένεια των τουριστών που επισκέπτονται εξωτικούς προορισμούς, κατά την πρώτη εβδομάδα του ταξιδιού τους. Συνολικά, 10 εκατομμύρια άτομα πλήττονται από διάρροια, από τα οποία ένα 20-50% βρίσκονται εκτός των συνόρων της χώρας τους. Αυτό σημαίνει ότι κάθε χρόνο περίπου 300 εκατομμύρια τουρίστες επισκέπτονται χώρες στις οποίες κυριαρχούν ιοί που παρουσιάζουν αντοχή στα αντιβιοτικά, και πάνω από το 20% αυτών επιστρέφουν στην πατρίδα τους έχοντας «μεταφέρει στις βαλίτσες τους» βακτήρια.

ΓΊΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΈΣ!

Αλλάξτε την ελληνική αγορά Υγείας! Εγγραφείτε τώρα στο Ph.B (Pharma & Health Business)! ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

E-MAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

*ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ & ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΤΗΣΙΑ: 50€

ΕΤΗΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ: 30€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΣ: 70€

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: 90€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ΕΤΗΣΙΑ: 10€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α 6,5%)

Το Ph.B καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / IBAN GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρίας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομα σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2015

AΡΘΡΟ

/ Δεκέμβριος 2011-Ιανουάριος 2012