Pharma & Health Business #40, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016 by ethosMEDIA

ΠΡΟΦΙΛ ΠΡΟΦΙΛ

Ο οο διοικητής Ο πιο πιο καλός καλός διοικητής Βασίλης Οικονόμου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Πασχάλης Πασχάλης Αποστολίδης Αποστολίδης Αναστάσιος Τάγαρης

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΡΕΠΟΡΤΑΖ 4ο 4ο Clinical Clinical

MedTech Conference Conference Research Research Conference Think Think Tank Tank για για κλινικές κλινικές µελέτες µελέτες

w ww ww w .. vv ii rr uu ss .. cc oo m m .. gg rr II SS SS N N :: 22 22 44 11 -- 00 99 66 11

Αφιέρωµα Αφιέρωμα

S PO

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ

561

SS POS RE

21-0114

Σακχαρώδης Εµβόλια Διαβήτης

035 ///Νοέμβριος-Δεκέμβριος Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016 040 2016 /// ###035 Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016

ISSN: 2241-0961 2241-0961 ISSN:

0 34 50

## ΙΝΟΕ-ΔΕΚ ΙΑΑΝΝ--Φ ΦΕΕΒΒ 22 00 11 66

ΠΕΡ

ΟΜΕΝΑ

28 32

6. Προφίλ Βασίλης Οικονόμου 8. Συνέντευξη Αναστάσιος Τάγαρης 20. Συνέντευξη Αριστοκλής Ιακωβίδης 27. ΑΦΙΈΡΩΜΑ Σακχαρώδης Διαβήτης 28. Ρεπορτάζ Οι εξελίξεις στη Διαβητολογία 32. Συνέντευξη Νικόλαος Παπάνας 36. Συνέντευξη Χρήστος Δαραμήλας 44. Ρεπορτάζ Η στρατηγική για τον Διαβήτη 50. Τα Infographics του Διαβήτη 52. Άρθρο Αν. Κουτσοβασίλης Ο ρόλος της ινσουλινοθεραπείας στη διαχείριση του σακχαρώδους διαβήτη

040

# NOE-ΔEK 2016 τιμή τεύχους 10€

08 ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ - ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Δήµητρα Ευθυµιάδου efthymiadou.d@ethosmedia.eu

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ: Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

Ιοκάστη Αλειφεροπούλου aliferopoulou.i@ethosmedia.eu

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Αιμίλιος Νεγκής negis.e@ethosmedia.eu

KEY ACCOUNT MANAGER: Χρήστος Χαραλαμπάκης charalampakis.c@ethosmedia.eu

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ: Βασιλική Αγγουρίδη agouridi.v@ethosmedia.eu

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

44 56. Άρθρο Τρ. Ρότσος Διαβήτης και όραση 60. Άρθρο Χρ. Μανές Η πιο «φοβερή» επιπλοκή

36 68

64. Συνέντευξη Στάθης Λιβανός 68. Ρεπορτάζ MedTech Conference Η αξιοποίηση της τεχνολογίας στην Υγεία 84. Συνέντευξη Νίκος Μανιαδάκης 87. Virus 92. Ραντεβού Υγείας 94. Χρηματιστήριο Ανάλυση VRS Εκ παραδρομής, στο προηγούμενο τεύχος, στη σελίδα 23, οι λεζάντες στις δύο φωτογραφίες τοποθετήθηκαν αντίστροφα.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: Πόπη Καλογιάννη popikalogianni@gmail.com

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΉ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗ: Γιούλη Μουτεβελή mouteveli.g@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος Shutterstock

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΕΚΤΎΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

ΙΔΙΟΚΤΗΣΊΑ:

Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ: Μαριάννα Μονόπωλη monopoli.m@ethosmedia.eu

T: 210 9984950, Φ: 210 9984953 E: info@virus.com.gr • www.virus.com.gr • www.phb.com.gr • www.ethosmedia.eu • www.ethosevents.eu • www.alivemag.gr • www.hrima.gr • www.insuranceworld.gr • www.asfalizomai.com ISSN: 2241-0961

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη

EDITΟRIAL

Τι περιμένουμε το

2017;

Προσπάς να απαντήσετε. πώ τε ρε ξέ ν δε οι 2016: ι οι περισσότερ δω τι έλεγα για το Είμαι βέβαιος ότ όμως, έψαξα να , νω ή επιλογή κά ικ το ατ ιν κρ ιο Πρ θησα κι εγώ. οχωρεί στην αξ πρ η ησ ρν βέ κυ είας, η οκληρώνονται οι «Στον τομέα της υγ ία. Σταδιακά, ολ με κο σο νο α στ ν οικητώ και τοποθέτηση δι νοσηλευτών... ψεις γιατρών και λή ιτουργία του... Σε οσ πρ 0 50 νέες 3. υγεία ξεκινά τη λε ην στ xis Ta α ται οι πρώημ στ σύ ς, προσλαμβάνον εία Υγ Το πληροφοριακό μό ισ αν ργ Ο ν Παγκόσμιο συνεργασία με το γιατροί...». ί ορίστηκαν μεν. Αλ κο τοι οικογενεια χει... Διοικητές δι άρ υπ ν λά δε Αλ ς ν. ίλη ις έγινα ι Αϊ-Βασ ατικά. Προσλήψε Έλεγα και τότε ότ η και όχι αξιοκρ ησ έρ έχει κολλήσει. στ θυ xis κα Ta α λη ημ λά με μεγά ΠΝΟ. Το σύστ ΕΛ ΚΕ σω μέ ι κα κών κυρίως επικουρι . Βέγενειακοί γιατροί κο οι μιας φροντίδας. οι ι κα ς Όπω στημα πρωτοβάθ σύ το Βρει υ σε πο νή τύ κι α ξε ημ θα στ , α κρατικό σύ έν Το 2017, λοιπόν για αι είν ης της κυβέρνησ βαια, τα σχέδια ει. κοι εκεί έχει αποτύχ κα ονικά όλα τα νοσο υ τανίας –όπο υνδεθούν ηλεκτρ ασ δι υ θα μο ι ότ ρι χέ νο δομέ ζω το δεδομένα δεν βά Επίσης, θεωρώ δε αξιοποιηθούν τα θα υν τα δεδομέως σο όμ ιή πο αν ιο το αξ α μεία. Γι στελέχη που θα τα ν ου ίπ λε , ώς στη φωτιά. Δυστυχ . ύμε αν η κυικούς ούτε λόγος.. ημο. Μένει να δο να. Για τους πολιτ όσ ορ αι είν θα και αν τα νέα νέα χρονιά Στο φάρμακο, η βαση στη δαπάνη έρ υπ ν τη ι σε ιώ ις νέες θεραπείρει να με βέρνηση καταφέ ση των πολιτών στ βα όσ πρ ν τη ν ου θα πλήξ μέτρα που πήρε ουλή: ς δώσω μια συμβ ες. α. Γι’ αυτό θα σα οξ όδ τε ό,τι σι τεί αι τευ απ οη ω ν θα απογ Δεν θέλω να κλείσ α χρονιά. Έτσι, δε νέ τη για ες κί δο Μην έχετε προσ ώς... κι αν συμβεί τελικ

Μην έχετε προσδοκίες για τη νέα χρονιά. Έτσι, δεν θα απογοητευτείτε ό,τι κι αν συμβεί τελικώς...

Καλή χρονιά!

Αιμίλιος Νεγκής

editorial

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.bms-greece.gr

ΠΡΟΦΙΛ

Βασίλης Οικονόμου*

Μπορεί να τα βάλει με τον Πολάκη; Ο έμπειρος Βασίλης Οικονόμου, η σχέση του με την Υγεία και οι προκλήσεις που θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

ταν η ΝΔ ανακοίνωσε το όνομα του νέου τομεάρχη Υγείας, σίγουρα πολλοί έτριβαν τα μάτια τους. Άλλωστε, ο Βασίλης Οικονόμου, που εντάχθηκε σχετικά πρόσφατα στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ελάχιστη σχέση έχει με τα δρώμενα του τομέα της Υγείας, αν όχι καμία. Ίσως γι’ αυτό και αρκετά στελέχη της κυβέρνησης «έτριβαν τα χέρια τους» και γελούσαν ειρωνικά με τη νέα επιλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη. Μάλιστα, οι κακεντρεχείς έλεγαν με νόημα: «Θα μπορέσει ο Οικονόμου να τα βάλει με τον Πολάκη; Θα τον καταπιεί…». Και ίσως με την πρώτη ματιά τα πράγματα να μοιάζουν κάπως έτσι. Όμως, ο έμπειρος Βασίλης Οικονόμου, που έχει περάσει από πολλά πολιτικά μετερίζια, δηλώνει σε φιλικούς του κύκλους ότι σύντομα θα έχει πλήρη ενημέρωση για το τι συμβαίνει στον τομέα της Υγείας, ώστε να μπορεί να ασκήσει και αξιοπρεπή αντιπολίτευση. Δεν είναι τυχαίο, όπως λένε πηγές του PhB, ότι ήδη έχει αρχίσει να πλησιάζει παλαιά στελέχη της Υγείας, ώστε να τον ενημερώσουν για όσα γίνονται και δεν γίνονται.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

Είναι, άλλωστε, έμπειρος ο Βασίλης Οικονόμου και γνωρίζει πώς να ελιχθεί στα πολιτικά μονοπάτια. Πέρασε, εξάλλου, από πολλά κόμματα, κάτι φυσικά που του καταλογίζουν οι πολιτικοί του εχθροί. Ξεκίνησε από το ΠΑΣΟΚ, από τα νεανικά του χρόνια, αφού, εκτός των άλλων, διετέλεσε Αναπληρωτής Γραμματέας Νεολαίας ΠΑΣΟΚ από το 1998 έως το 2000 και Γραμματέας ΠΑΣΠ ΑΕΙ από το 1994 έως το 1996. Στη συνέχεια, πέρασε από τα βουλευτικά έδρανα και πάλι με τη σφραγίδα του ΠΑΣΟΚ. Μάλιστα, όσοι έβλεπαν τον νεαρό τότε και σήμερα 48χρονο Βασίλη Οικονόμου να δραστηριοποιείται προέβλεπαν ότι ήταν η νέα ελπίδα για το άλλοτε ισχυρό κίνημα που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου. Όμως τα χρόνια πέρασαν και κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι… Κοντά στο 2010, ο Βασίλης Οικονόμου άρχισε να νιώθει δυσαρέσκεια για την πολιτική στροφή του ΠΑΣΟΚ και του Γιώργου Παπανδρέου προς τα δεξιά. Έτσι, τον Απρίλιο του 2011, μετά και τη διαγραφή του από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, ίδρυσε, με τον άλλο διαγραφέντα βουλευτή του ΠΑΣΟΚ, Γιάννη Δημαρά, το

*Βουλευτής Επικρατείας, Υπεύθυνος Τομέα Υγείας Νέας Δημοκρατίας

κόμμα Πανελλήνιο Άρμα Πολιτών. Η νέα περιπέτεια όμως δεν κράτησε πολύ… Τον Νοέμβριο του 2011, αποχώρησε μαζί με άλλα 250 μέλη του Άρματος και ίδρυσε μια νέα πολιτική κίνηση με το όνομα Ελεύθεροι Πολίτες, του οποίου ήταν πρόεδρος. Η νέα πολιτική του κίνηση γρήγορα θα χαθεί από τα βιβλία της ιστορίας, καθώς ο σημερινός τομεάρχης της ΝΔ σύντομα σύναψε συνεργασία με τη ΔΗΜΑΡ, για να εκλεγεί τελικώς βουλευτής στην ίδια περιφέρεια που εκλεγόταν επί χρόνια με το ΠΑΣΟΚ, στο υπόλοιπο Αττικής. Και επανεξελέγη με τη ΔΗΜΑΡ, της οποίας υπήρξε και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος μέχρι το 2014, οπότε και ανεξαρτητοποιήθηκε. Λίγο αργότερα όμως ήρθε η μεγάλη στροφή, που έκανε πολλούς να εκπλαγούν. Τον Ιανουάριο του 2015, και λίγο πριν ανέλθει στην εξουσία ο ΣΥΡΙΖΑ, ο Βασίλης Οικονόμου ψηφίζει τον Σταύρο Δήμα για Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ενώ λίγο μετά ανακοινώνεται η προσχώρησή του στη Νέα Δημοκρατία. Εκλέγεται βουλευτής μέσα από το ψηφοδέλτιο επικρατείας τόσο τον

Ιανουάριο όσο και τον επόμενο Σεπτέμβριο του 2015. Και δεν θα ήταν περίεργο για τα ελληνικά δεδομένα ένα πολιτικό πρόσωπο να μεταπηδά από τη μία παράταξη στην άλλη αν στην τελευταία του αυτή μεταπήδηση προς τη ΝΔ δεν υπήρχε μια κραυγαλέα αντίφαση: ο Βασίλης Οικονόμου ήταν εκείνος που έκανε σκληρή κριτική από τα Αριστερά στον Γιώργο Παπανδρέου όταν ήταν στο ΠΑΣΟΚ, ενώ και στη ΔΗΜΑΡ λέγεται ότι είχε έρθει σε σύγκρουση με πολλά στελέχη για αντίστοιχους λόγους. Ίσως δεν είναι επίσης τυχαίο ότι όσοι επιχειρούν να δικαιολογήσουν τη «μεταγραφή» του Βασίλη Οικονόμου προς τη δεξιά παράταξη, ισχυρίζονται πως ο σημερινός τομεάρχης υγείας ήταν το άλλοθι του Αντώνη Σαμαρά για διεύρυνση και προς την Αριστερά, δεδομένου του ότι το όνομα του 48χρονου φιγουράριζε στο ψηφοδέλτιο επικρατείας της ΝΔ. Όπως και να ‘χει, ίσως οι τελικές του σχέσεις με τη γαλάζια παράταξη να σχετίζονται και με τις στενές σχέσεις που έχει με την εκκλησία επί σειρά ετών. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως ο Βασίλης Οικονόμου έχει πάντα τη

στήριξη των ιεραρχών της εκκλησίας με όποια παράταξη και να είναι, γι’ αυτό κατορθώνει και επιβιώνει πολιτικά. Πιθανώς όμως εξαιτίας της έλλειψης γνώσης στον τομέα της Υγείας, να είναι πολλοί αυτοί που βάζουν στοιχήματα ότι ο νέος τομεάρχης της ΝΔ θα σκοντάψει στον άγριο Κρητικό της οδού Αριστοτέλους, παρά τη στήριξη της εκκλησίας. Άλλωστε, όπως λένε πηγές του PhB, όταν ο ίδιος ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας άκουσε να ανακοινώνεται το όνομα του Βασίλη Οικονόμου για τη θέση του τομεάρχη Υγείας της ΝΔ, ένα μειδίαμα… φώτισε το πρόσωπό του. Άλλοι πάλι λένε πως στενοί του συνεργάτες χαμογελούσαν και «έτριβαν τα χέρια τους» απροκάλυπτα μπροστά στη νέα επιλογή της ΝΔ, ακριβώς επειδή ο Βασίλης Οικονόμου δεν γνωρίζει από Υγεία. Βέβαια, σε αυτήν του την προσπάθεια ίσως να έχει τη στήριξη της συζύγου του, που είναι γιατρός και είναι βέβαιο πως γνωρίζει από το σύστημα. Τώρα, το αν τελικά κατορθώσει να επιβιώσει απέναντι στον άγριο Παύλο Πολάκη και αποδειχθεί αρκούντως σκληροτράχηλος, η πολιτική ιστορία θα το δείξει…•••

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Χάνεται η τύχη των παραπεμπτικών Συνέντευξη: Δήμητρα Ευθυμιάδου Φωτογραφίες: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος

ίναι ο άνθρωπος από τον οποίο εξαρτώνται όλοι οι ασθενείς αλλά και οι συνταξιούχοι. Μέσα από τα ηλεκτρονικά συστήματα που διαχειρίζεται «περνούν» φάρμακα, εξετάσεις, συντάξεις. Ο διευθύνων σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ, της εταιρείας που διαχειρίζεται την ηλεκτρονική συνταγογράφηση και όχι μόνο, Αναστάσιος Τάγαρης, μιλά αποκλειστικά στο PhB για όλους και για όλα. Για το τι μέλλει γενέσθαι με τα πληροφοριακά συστήματα στον τομέα της υγείας, για τις σχέσεις του με τον πρόεδρο του ΕΟΠΥΥ, για τη φημολογούμενη διαμάχη σχετικά με τα δεδομένα των ασθενών και ποιος θα τα διαχειρίζεται, αλλά και για τον νέο Ηλεκτρονικό Φάκελο Υγείας του Ασθενούς. Ο κύριος Τάγαρης απαντά στο PhB για τα

Ο επικεφαλής της ΗΔΙΚΑ σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης για το παρόν της ηλεκτρονικής υγείας και τις δυνατότητές της για τον Φάκελο Υγείας Ασθενούς και τον ΕΟΠΥΥ.

τεχνικά προβλήματα που παρουσιάζει κατά καιρούς το σύστημα, μιλά για τους κανόνες που υιοθετήθηκαν στη συνταγογράφηση, που συχνά είναι αλληλοσυγκρουόμενοι, ενώ υποστηρίζει πως, υπό προϋποθέσεις, τα στοιχεία της συνταγογράφησης φαρμάκων θα μπορούσαν να είναι ελεύθερα και διαθέσιμα σε ασθενείς και φορείς. Μάλιστα επισημαίνει ότι το Υπουργείο Υγείας θα μπορούσε να αποκομίσει και οικονομικά οφέλη από τη διάθεση συγκεκριμένων στατιστικών προς τις φαρμακευτικές εταιρείες. Ξεκαθαρίζει πάντως πως τα απόρρητα δεδομένα των ασθενών και της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης δεν θα πρέπει να είναι διαθέσιμα αποκλειστικά στον ΕΟΠΥΥ, καθότι έτσι θα άλλαζε ο σημερινός του ρόλος, που είναι «αγοραστής υπηρεσιών υγείας».

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

Αναστάσιος Τάγαρης* *Διευθύνων Σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΕΡ_Η ΗΔΙΚΑ εμφανίζεται να παρουσιάζει, συχνά-πυκνά, προβλήματα στην εξυπηρέτηση των γιατρών και των ασθενών, καθώς το σύστημα «πέφτει» σχεδόν πάντα στις αρχές του μήνα. Πού οφείλονται, τελικά, αυτά τα τεχνικά προβλήματα; Δεν συμφωνώ με τη διαπίστωσή σας. Εδώ και δύο χρόνια, το Σύστημα της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης (ΣΗΣ) λειτουργεί χωρίς σοβαρά προβλήματα, χωρίς να «πέφτει» δηλαδή, με μία ή δύο εξαιρέσεις μόνο σε αυτό το διάστημα, όπου υπήρξαν συγκεκριμένα τεχνικά προβλήματα. Η πιο πρόσφατη περίπτωση, για παράδειγμα, οφειλόταν στο ότι κάηκε το ένα από τα δύο μηχανήματα που διαχειρίζονται την κίνη-

Η/Σ είναι ένα συνεχώς εξελισσόμενο σύστημα, με συνεχείς λειτουργικές επικαιροποιήσεις βάσει ρυθμιστικού και νομoθετικού πλαισίου, και αυτό κάποιες φορές μπορεί να επιδρά στη λειτουργία του συστήματος. Και αυτό δεν το λέω ως δικαιολογία, αλλά πρέπει να το καταγράψουμε ως πραγματικό γεγονός.

ση που έρχεται από το δίκτυο και την κατανομή της στους εξυπηρετητές (servers) του ΣΗΣ. Καθαρά πρόβλημα υλικού, που όμως έτυχε να συμβεί ταυτόχρονα με την ενεργοποίηση μιας νέας λειτουργικότητας στη συνταγογράφηση (τη μερική εφαρμογή ενός από τους κανόνες για τις διαγνωστικές εξετάσεις) και συνδέθηκε με αυτό. Προσέξτε, δεν λέω ότι έχουν λυθεί όλα τα προβλήματα του Συστήματος Η/Σ (ΣΗΣ) και είναι όλα τέλεια. Είναι όμως άλλο να λέμε ότι το σύστημα «πέφτει» κάθε αρχή του μήνα και άλλο το να παρουσιάζονται αποσπασματικά κάποιες καθυστερήσεις κάποια στιγμή, οι οποίες ξεπερνιούνται μετά από λίγη ώρα. Οι χρήστες αντιλαμβάνονται ως τεχνικά όλων των ειδών τα προβλήματα, και αυτό είναι κατανοητό. Θα πρέπει όμως να ληφθεί υπόψη ότι η

τέτοιο. Δηλαδή αν η δαπάνη του Ιανουαρίου γίνει τον Φεβρουάριο και αυτή του Φεβρουαρίου γίνει τον Μάρτιο και του Μάρτη γίνει τον Απρίλη κ.ο.κ., τι θα αλλάξει; Η δαπάνη δεν θα γίνει; Θα γίνει. Κοιτάξτε, το ΣΗΣ φτιάχτηκε για να διασφαλίζει την απλοποίηση και τον έλεγχο της διαδικασίας συνταγογράφησης και παραπομπής. Ως εκ τούτου, δεν θα μπορούσε να έχει –και ούτε έχει– τον ρόλο ενός συστήματος επιλεκτικών αποκλεισμών και περιορισμών. Περιττό να προσθέσω, για να κλείσουμε το ερώτημα, ότι η παραπάνω απάντηση δίνεται σε καθαρά τεχνικό-διαδικαστικό επίπεδο, γιατί στην ηθική του διάσταση το ερώτημα δεν μπορεί καν να τίθεται…

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

ΕΡ_Υπάρχουν πολλοί που θεωρούν ότι αυτές οι δυσλειτουργίες, ειδικά στις αρχές του μήνα, δεν είναι τυχαίες, αλλά γίνονται σκόπιμα, για να μη συνταγογραφούνται πολλά φάρμακα και να μετατίθεται η δαπάνη τον επόμενο μήνα. Τι απαντάτε; Είναι τουλάχιστον αφελές να λέγεται κάτι

ΕΡ_Πρόσφατα, ενσωματώσατε στο σύστημα νέα όρια για τις διαγνωστικές

εξετάσεις. Όρια όμως που παρουσιάζουν προβλήματα στη συνταγογράφηση, και οι γιατροί προσπαθούν να τα ξεπεράσουν με διάφορους τρόπους. Γιατί έγιναν αυτά τα λάθη; Όπως συνηθίζω να λέω –και το πιστεύω– η ΗΔΙΚΑ αποτελεί το software house της Πολιτείας και, ανάμεσα σε άλλα, είναι υπεύθυνη για την καλή λειτουργία του ΣΗΣ. Στον τομέα ευθύνης της ανήκει και η ενσωμάτωση κάθε νέας Υπουργικής Απόφασης ή οδηγίας του ΕΟΠΥΥ ή των άλλων ταμείων που εξυπηρετεί. Δεν είναι ρόλος μας ή αρμοδιότητά μας να κρίνουμε τις αποφάσεις αυτές (εκτιμούμε μόνο την τεχνική τους ορθότητα), αλλά να τις μετασχηματίσουμε σε λειτουργία του ΣΗΣ και να θέτου-

είναι λογικό να ζητούνται, φαίνεται πως χρειάζεται να υπάρχει πρώτα περισσότερος χρόνος και μελέτη της υφιστάμενης κατάστασης, ώστε να σχεδιαστούν λύσεις και παρεμβάσεις που θα γίνουν κατανοητές και από όσους χρησιμοποιούν στην καθημερινότητά τους το σύστημα (πρωτίστως γιατρούς και φαρμακοποιούς). Βλέπετε, η Η/Σ, ενώ θα μπορούσε να είναι μια απλή διαδικασία (δεν εννοώ ως σύστημα πληροφορικής, αλλά η διαδικασία αυτή καθ’ αυτή), διέπεται από μια σειρά κανόνων και νόμων που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια, οι οποίοι, στην προσπάθεια να εφαρμοστεί η πολιτική Χ, στη συνέχεια η πολιτική Ψ, ακολούθως ο έλεγχος της δαπάνης με βάση το Α ή το Β

με υπόψη της πολιτικής ηγεσίας τα πιθανά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν. Όλα αυτά συνυπολογίζονται και παίρνονται οι αποφάσεις με στόχο πάντα, πρώτον, την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη, δεύτερον, την ποιότητα των ηλεκτρονικών υπηρεσιών και, τρίτον, τη βελτιστοποίηση της εκμετάλλευσης των διαθέσιμων πόρων του συστήματος υγείας. Κάποιες φορές, όλα τα παραπάνω είναι πιθανόν να μη συμβαδίζουν και τότε κάποιο από αυτά, αναγκαστικά, υστερεί. Δυστυχώς, το πιο εύκολο να παραβλέψει κανείς είναι το δεύτερο, δηλαδή η ποιότητα, και όταν συμβαίνει αυτό, μεταφράζεται σε μη βελτιστοποιημένη λειτουργία του συστήματος. Επίσης, κάποιες φορές, ενώ οι διαδικασίες ή οι απαιτήσεις που πρέπει να υλοποιηθούν είναι στη σωστή κατεύθυνση και

σκεπτικό, έχουν καταλήξει να αποτελούν ένα μείγμα κανόνων και διατάξεων που κάποιες φορές μπορεί να είναι και αλληλοσυγκρουόμενοι! Έτσι, η συνταγογράφηση ενός φαρμάκου ή μιας εξέτασης έχει καταλήξει να είναι μια πολύπλοκη διαδικασία, που απαιτεί μια σειρά από ελέγχους. Το αποτέλεσμα είναι, κάθε φορά που κάτι θέλουμε να αλλάξουμε, να απαιτείται να ξαναελεγχθούν μια σειρά από προηγούμενες συνθήκες, οι οποίες, ενδεχομένως, έρχονται, αν όχι σε άμεση, πιθανότατα σε έμμεση αντίφαση, που είναι και πιο δύσκολο να ανιχνευθεί σε πρώτη ανάγνωση. Κάτι τέτοιο έχει συμβεί και με τα όρια των διαγνωστικών, όπου, υπό προϋποθέσεις, για συγκεκριμένες ειδικότητες, δεν είναι σαφές ποιο ακριβώς είναι το όριο κάποιων εξετάσεων όταν αυτές γράφονται

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

“

Η Η/Σ είναι ένα συνεχώς εξελισσόμενο σύστημα, με συνεχείς λειτουργικές επικαιροποιήσεις

”

για συγκεκριμένη διάγνωση (ICD10 κωδικό.) Είναι όμως προβλήματα που τα έχουμε εντοπίσει, έχουμε ενημερώσει σχετικά το υπουργείο και τον ΕΟΠΥΥ και θα ξεπεραστούν, πιστεύω, άμεσα. ΕΡ_Γιατί εμφανίζεται η διοίκηση του ΕΟΠΥΥ να θέλει να ενσωματώσει στο δικό της σύστημα τα στοιχεία που διαθέτει η ΗΔΙΚΑ; Γράφεται, πολλές φορές, και το διαβάζω, ότι ο ΕΟΠΥΥ θέλει να έχει πρόσβαση στα στοιχεία της Η/Σ που αναπτύσσει και λειτουργεί η ΗΔΙΚΑ και πως υπάρχει μεγάλη διαμάχη για αυτό το θέμα. Θεωρώ πως πρόκειται για παρεξήγηση ή ίσως δεν είναι και τόσο γνωστά κάποια γεγονότα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται λάθος αντίληψη, που οδηγεί με τη σειρά της σε λάθος συμπεράσματα. Το λέω αυτό γιατί οι υπηρεσίες του ΕΟΠΥΥ μπορούν να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες του ΣΗΣ τόσο μέσω κωδικών που υπάρχουν στο σύστημα BI, και είναι για χρήση από εξουσιοδοτημένους χρήστες του ΕΟΠΥΥ, όσο και υπηρεσιακά, μέσω της συνεργασίας που υπάρχει μεταξύ του τμήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης της ΗΔΙΚΑ και των υπηρεσιών του ΕΟΠΥΥ (πληροφορική, στρατηγικός σχεδιασμός, ΥΠΕΔΥΦΚΑ κ.λπ.), όπου υπάρχει καθημερινή συνεργασία, και ένα μεγάλο μέρος της απασχόλησης του προσωπικού μας στο συγκεκριμένο τμήμα είναι στο να εξυπηρετούνται αιτήματα για πληροφορίες που αντλούνται από το ΣΗΣ και διατίθενται για τις ανάγκες του ΕΟΠΥΥ. Επιπλέον, είμαστε ήδη σε συνεργασία ώστε όλη η πληροφορία τη στιγμή που δημιουργείται στο ΣΗΣ να διατίθεται online και στον ΕΟΠΥΥ σε «αντίγραφο» που θα έχει, ώστε να μπορεί να διενεργεί τους απαραίτητους για τον οργανισμό ελέγχους. Πέρα από αυτό όμως, ακόμα και χωρίς πρόσβαση στο σύστημα της ΗΔΙΚΑ, οι υπηρεσίες του ΕΟΠΥΥ έχουν στην κατοχή τους την πληροφορία που υπάρχει στο ΣΗΣ (και ακόμη περισσότερη) μέσω της υπηρεσίας Μηχανογραφικού Ελέγχου της Συνταγογράφησής της (ΚΜΕΣ). Επομένως, σίγουρα, δεν υπάρχουν στοιχεία στη συνταγογράφηση που έχει η ΗΔΙΚΑ και δεν έχει ο ΕΟΠΠΥ, αυτό το θέμα δεν υφίσταται από όποια πλευρά κι αν το εξετάσει κανείς. Επιτρέψτε μου όμως εδώ να εκμεταλλευτώ την ευκαιρία, για να διατυπώσω ένα σημαντικό πρόβλημα που πιστεύω ότι έχει δημιουργηθεί από κακές επιλογές των προηγούμενων διοικήσεων ΕΟΠΥΥ και

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

ΗΔΙΚΑ και που, δυστυχώς, δεν έχει λυθεί ακόμα. Αυτή τη στιγμή, λοιπόν, το σύστημα της συνταγογράφησης είναι «λειψό» αναφορικά με τις εξετάσεις καθώς οι γιατροί που συνταγογραφούν εξετάσεις στους ασθενείς τους δεν μπορούν να έχουν ενημέρωση σχετικά με την πορεία του παραπεμπτικού που έγραψαν. Χάνεται η τύχη του παραπεμπτικού! Εκτελέστηκαν οι εξετάσεις; Όλες; Κάποιες από αυτές; Και πότε; Πήρε, για παράδειγμα, ακτινοβολία ο ασθενής; Μπορεί ο γιατρός να ξαναγράψει την ίδια εξέταση μετά από κάποιο διάστημα; Η ΗΔΙΚΑ και, αντίστοιχα, ο γιατρός δεν έχει την πληροφορία της εκτέλεσης των εξετάσεων των παραπεμπτικών, καθώς κάποτε αποφασίστηκε να μην εκτελούνται οι εξετάσεις μέσω του συστήματος που δημιούργησε το παραπεμπτικό, αλλά από άλλο σύστημα, αυτό του eΔΑΠΥ του ΕΟΠΥΥ. Ακόμα κι έτσι, θα έπρεπε τουλάχιστον, στη συνέχεια, να ενημερώνεται και το σύστημα έκδοσης του παραπεμπτικού (ΣΗΣ) σχετικά με την εκτέλεση των εξετάσεων. Νομίζω πως αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει μία από τις κύριες προτεραιότητες του υπουργείου και του ΕΟΠΥΥ, ώστε να υποστηρίζεται σωστά και ολοκληρωμένα ο ιατρικός κόσμος και να έχουν οι γιατροί, και τα συστήματα που χρησιμοποιούν, ολοκληρωμένη την πληροφορία που απαιτείται για να διαχειριστούν τον ασθενή τους. ΕΡ_Φημολογείται ότι υπάρχει μεγάλη κόντρα με εσάς και τον πρόεδρο του ΕΟΠΥΥ, Σωτήρη Μπερσίμη. Τι ακριβώς ισχύει; Από πλευράς μου, μπορώ να σας διαβεβαιώσω πως δεν υπάρχει και δεν θα μπορούσε να υπάρχει κόντρα σε προσωπικό επίπεδο. Από τη θέση μου, ως διευθύνων σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ, προσπαθώ να ενισχύσω το έργο του υπουργείου και, σε συνεργασία και με τον ΕΟΠΥΥ, να διατηρείται ένα υψηλό επίπεδο υπηρεσιών από την πλευρά της Η/Σ. Ταυτόχρονα, οφείλω να υπερασπιστώ το σοβαρό έργο της ΗΔΙΚΑ και των εργαζομένων της, που προσφέρουν κατά τη γνώμη μου πολύτιμη υπηρεσία στην Πολιτεία. Σκεφτείτε τι θα είχαμε πληρώσει ως Δημόσιο για διάφορα έργα, ή ακόμα και την ύπαρξη ή όχι βασικών έργων υποδομής, αν δεν υπήρχε η ΗΔΙΚΑ. Δεν θέλω να πω ότι η ΗΔΙΚΑ ήταν –ή ότι τώρα έχει γίνει– ένας ιδανικός φορέας του Δημοσίου. Απέχουμε πολύ από αυτό το σημείο, όμως είναι ένα πολύτιμο εργαλείο, που έχει προσφέρει πολλά και

αν το υποστηρίξουμε, αντί να το πετροβολούμε, θα αποφέρει πολύ περισσότερα στην Πολιτεία αλλά και στους ίδιους τους πολίτες. Για να κλείσουμε το θέμα, σέβομαι τη δουλειά και την προσπάθεια του προέδρου του ΕΟΠΥΥ, σε έναν οργανισμό τον οποίο παρέλαβε με πολλά προβλήματα και πολλά μέτωπα ανοιχτά, τα οποία καλείται να αντιμετωπίσει και, ειλικρινά, εύχομαι να πετύχει. Αυτός πρέπει να είναι ο στόχος για κάθε διοίκηση, εξάλλου, όχι σε προσωπικό επίπεδο, αλλά θεσμικά, σε επίπεδο φορέα ο οποίος λειτουργεί για να προσφέρει υπηρεσίες στους πολίτες –δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό. ΕΡ_Εμφανίζεται ο πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ να έχει ζητήσει από την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας να συμβάλει ώστε να μεταφερθούν τα στοιχεία της ΗΔΙΚΑ στον ΕΟΠΥΥ, ενώ έχει ζητήσει βοήθεια και από παρόχους γι’ αυτήν τη διαδικασία. Πώς το σχολιάζετε; Βλέπω κι επιμένετε, οπότε θα προσπαθήσω να το διευκρινίσω όσο καλύτερα μπορώ. Τα «στοιχεία της ΗΔΙΚΑ», τα οποία φαντάζομαι είναι τα δεδομένα της συνταγογράφησης, είναι ήδη στη διάθεση του ΕΟΠΥΥ είτε μέσω της ίδιας της ΗΔΙΚΑ είτε μέσω της ΚΜΕΣ, όπως εξήγησα πιο πριν. Σε κάθε περίπτωση, αυτά τα δεδομένα η γνώμη μου είναι ότι ανήκουν πρωτίστως στον ίδιο τον πολίτη και δευτερευόντως στην Πολιτεία, το Υπ. Υγείας και τριτευόντως, υπό προϋποθέσεις, στην επιστημονική κοινότητα. Ούτε στον ΕΟΠΥΥ ούτε στην ΗΔΙΚΑ. Η πρότασή μου προς το υπουργείο είναι τα δεδομένα αυτά, στον βαθμό που δεν ε-

πηρεάζουν την αγορά υπέρ της μίας ή της άλλης φαρμακευτικής εταιρείας, να είναι ανοικτά (open data) στη διάθεση του κοινού, του ίδιου του πολίτη, της ερευνητικής και της ακαδημαϊκής κοινότητας, προς όφελος όλων. Αν θέλουν οι φαρμακευτικές εταιρείες στατιστικά δεδομένα που αφορούν την κίνηση των προϊόντων τους ή άλλα αντίστοιχα στατιστικά, θα πρέπει να καθοριστεί το νομικό πλαίσιο μέσω του οποίου θα μπορούν να έχουν πρόσβαση, υπό τον έλεγχο του υπουργείου. Σε μια τέτοια περίπτωση, το υπουργείο θα μπορούσε να έχει και οικονομικό όφελος από αυτό, με το οποίο να χρηματοδοτεί τη λειτουργία και συντήρηση αλλά και την περαιτέρω ανάπτυξη των πληροφοριακών συστημάτων ή άλλες σχετικές δράσεις. Βέβαια, μιλάμε πάντα μόνο για ανωνυμοποιημένα στατιστικά στοιχεία, τα οποία, με επιστημονικό τρόπο, έχει ελεγχθεί ότι δεν αποκαλύπτουν προσωπικά δεδομένα πολιτών. Αυτά, για να κλείσει το θέμα των δεδομένων από τη μεριά μου. ΕΡ_Εσείς ποια μέτρα θα πάρετε για να «θωρακίσετε» τα δεδομένα σας και ποιος φορέας πρέπει τελικά να τα διατηρεί; Η θεώρηση ότι τα δεδομένα της Η/Σ χρειάζονται «θωράκιση» από τον ΕΟΠΥΥ με βρίσκει εντελώς αντίθετο. Έτσι κι αλλιώς, όπως ήδη σας ανέφερα, ο ΕΟΠΥΥ είχε, και έχει, απεριόριστη

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

“

Η ΗΔΙΚΑ αποτελεί το software house της Πολιτείας

”

“

Σέβομαι τη δουλειά και την προσπάθεια του προέδρου του ΕΟΠΥΥ

”

πρόσβαση στα δεδομένα της Η/Σ. Αν πάντως αναφέρεστε στο ποιος οργανισμός είναι καλύτερο να συντηρεί το σύστημα και τα δεδομένα, νομίζω ότι το γεγονός ότι η ΗΔΙΚΑ είναι ένας οργανισμός υπεύθυνος για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στον χώρο της Εργασίας και της Υγείας, ενώ ο ΕΟΠΥΥ αγοραστής υπηρεσιών υγείας, θα έπρεπε να είναι αρκετό για να απαντήσει την ερώτηση. Με την ευκαιρία, να αναφέρω και κάτι ακόμα, το οποίο ίσως δεν είναι γνωστό. Έχετε υπόψη σας, ότι το ΣΗΣ δεν εξυπηρετεί μόνο τον ΕΟΠΥΥ αλλά και άλλα ταμεία, τα οποία έχουν τους δικούς τους ασφαλισμένους και καλύπτουν τις παροχές υγείας για αυτούς. Ενδεικτικά, αναφέρω ότι οι εργαζόμενοι στην Εθνική Τράπεζα και την ΕΥΔΑΠ, για παράδειγμα, καθώς και τα έμμεσα μέλη τους δεν καλύπτονται από τον ΕΟΠΥΥ, αλλά από το ΤΥΠΕΤ και την ΕΥΔΑΠ, αντίστοιχα, και το ΣΗΣ λειτουργεί σε πολλά σημεία με διαφορετικό τρόπο για αυτά τα ταμεία. Αντιλαμβάνεστε ότι η λειτουργία και μηχανογραφική υποστήριξη άλλων ταμείων ως προς την ηλεκτρονική συνταγογράφηση ξεφεύγει εντελώς από τον σκοπό λειτουργίας ενός φορέα σαν τον ΕΟΠΥΥ. ΕΡ_Λέγεται, πάντως, ότι δεν είναι τυχαία αυτή η μόνιμη διεκδίκηση των στοιχείων της ΗΔΙΚΑ. Άλλωστε, και στο παρελθόν έχουν υπάρξει ανάλογες κινήσεις, καθώς θεωρείται ένας θησαυρός προς αξιοποίηση. Πώς το σχολιάζετε; Κοιτάξτε να δείτε, για να λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους, είναι σαφές μετά από τόση συζήτηση ότι η διεκδίκηση δεν είναι για τα δεδομένα, αλλά για το εάν το ίδιο το σύστημα της συνταγογράφησης (όχι μόνο τα δεδομένα) θα σταματήσει να το διαχειρίζεται η ΗΔΙΚΑ και θα το διαχειρίζεται ο ΕΟΠΥΥ. Θα μπορούσα να μιλάω ώρες για αυτό, αλλά θα προσπαθήσω να μην το κάνω, γιατί ήδη έχουμε πει πολλά. Με λίγα λόγια λοιπόν: Το επιχείρημα για να γίνει κάτι τέτοιο είναι ότι, ενδεχομένως, ο ΕΟΠΥΥ θα διαχειριστεί καλύτερα ένα τέτοιο πληροφοριακό σύστημα, πιο άμεσα, πιο γρήγορα, πιο οικονομικά… Η γνώμη μου είναι ότι κάτι τέτοιο κατ’ αρχήν ξεφεύγει από το αντικείμενο λειτουργίας του ΕΟΠΥΥ. Η λειτουργία και διαχείριση πληροφοριακών συστημάτων ή η ανάπτυξή τους είναι σαφώς αντικείμενο και αρμοδιότητα ενός φορέα όπως η ΗΔΙΚΑ και όχι του ΕΟΠΥΥ. Δεν βλέπω για ποιο λόγο μπορεί να θεωρήσει κάποιος ότι αν το ΣΗΣ πάει στον ΕΟΠΥΥ, θα λειτουργεί καλύτερα απ’ ό,τι τώρα. Δηλαδή

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

δεν προσφέρει κάτι η μεταφορά της αρμοδιότητας της λειτουργίας του ΣΗΣ από την ΗΔΙΚΑ στον ΕΟΠΥΥ είτε ως προς την αμεσότητα υλοποίησης αλλαγών είτε ως προς τη βελτίωση της λειτουργίας του. Προφανώς και ο στόχος είναι να έχουμε καλύτερη ηλεκτρονική συνταγογράφηση, καλύτερες γενικά ηλεκτρονικές υπηρεσίες προς τους φορείς και τον πολίτη. Όμως, για να συμβεί αυτό, η λύση δεν είναι να αναλάβει ο ΕΟΠΥΥ τη διαχείριση τέτοιων συστημάτων, αλλά να στηριχθεί και να ενισχυθεί ο φορέας που είναι αρμόδιος για τέτοια θέματα, δηλαδή η ΗΔΙΚΑ. Εξετάζοντας όμως και την άλλη άποψη, δηλαδή να αναλάβει ο ΕΟΠΥΥ ένα τέτοιο ρόλο, αυτό συνεπάγεται ότι ο ΕΟΠΥΥ, εκτός από «αγοραστής υπηρεσιών υγείας», που είναι τώρα, γίνεται και «πάροχος υπηρεσιών πληροφορικής». Θεωρώ πως κάτι τέτοιο θέλει πολύ μεγάλη προσοχή, καθώς ο ίδιος φορέας που έχει το ταμείο και πληρώνει (ως αγοραστής υπηρεσιών υγείας) θα είναι και ο μοναδικός ο οποίος έχει πρόσβαση στα δεδομένα. Αυτό, επί της ουσίας, είναι που θα συμβεί αν το ΣΗΣ φύγει από την ΗΔΙΚΑ. ΕΡ_Παρατηρούνται καθυστερήσεις στην ενσωμάτωση των δεδομένων από τις κλινικές των νοσοκομείων όπου νοσηλεύονται ασφαλισμένοι του ΕΟΠΥΥ. Πού οφείλεται αυτή η καθυστέρηση; Εννοείτε καθυστερήσεις σχετικά με την ενημέρωση των υπηρεσιών του ΕΟΠΥΥ για τις χρεώσεις που γίνονται από τα νοσοκομεία ή τις κλινικές στους ασφαλισμένους; Κοιτάξτε, υποθέτω πως αυτό, στον βαθμό που συμβαίνει, οφείλεται στον άναρχο σχεδιασμό εδώ και χρόνια των ηλεκτρονικών υπηρεσιών υγείας, και όχι με τον ΕΟΠΥΥ. Για πολλούς λόγους, που δεν μπορούμε να αναλύσουμε σήμερα, τα πληροφοριακά συστήματα δεν σχεδιάστηκαν για να υποστηρίξουν κάποια συγκεκριμένη ροή πληροφορίας. Υπήρξαν αποσπασματικές λύσεις, οι οποίες είχαν δομικά προβλήματα επικοινωνίας και ανταλλαγής δεδομένων, ανάμεσα σε διαφορετικούς φορείς, πολλές φορές μέσα και στον ίδιο φορέα. Η έλλειψη κεντρικών μητρώων και κωδικοποιήσεων είναι ένα από αυτά. Μιλάμε χρόνια, εγώ θυμάμαι τον εαυτό μου ως μέλος της ερευνητικής κοινότητας, από το 1999, που τονίζουμε την ανάγκη ενός φορέα ή του ίδιου του Υπ. Υγείας που θα είναι υπεύθυνος για τον καθορισμό κωδικοποιήσεων που θα επιβληθεί να υιοθετηθούν από όλους και τους οποίους θα συντηρεί και θα δια-

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

“

Η πρότασή μου είναι τα δεδομένα, στον βαθμό που δεν επηρεάζουν την αγορά, να είναι ανοικτά (open data)

”

θέτει προς χρήση. Επίσης, για τα πρότυπα ανταλλαγής δεδομένων που θα πρέπει να καθοριστούν και να επιβληθεί η χρήση τους και η προσαρμογή των συστημάτων στο να τα ακολουθούν και πιστοποιούνται στη χρήση τους (μέσω είτε των διαγωνισμών είτε των συμβολαίων συντήρησης). Και μιλάω και για καθορισμό των προτύπων επικοινωνίας μετά λόγου γνώσεως, όχι απλά να ονομάσουμε το πρότυπο που θέλουμε να ακολουθείται, αλλά να περιγράψουμε σαφώς τον τρόπο υλοποίησής του. Έναν τέτοιο ρόλο θα έβλεπα στο μέλλον και για τη Διεύθυνση της ΗΔΙΚΑ που ασχολείται με την ηλεκτρονική υγεία, να είναι δηλαδή ο φορέας ο οποίος, εκ μέρους του υπουργείου, θέτει τα πρότυπα και τους κανόνες με τους οποίους θα λειτουργούν και θα διαλειτουργούν τα πληροφοριακά συστήματα στον χώρο της υγείας, είτε αναπτύσσονται από ιδιωτικούς φορείς είτε από φορείς του Δημοσίου. ΕΡ_Έχετε ανακαλύψει μέσα από το σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης οι γιατροί να υπερσυνταγογραφούν συγκεκριμένα φάρμακα; Θα μου επιτρέψετε να πω πως δεν μπορώ να απαντήσω σε αυτήν την ερώτηση. Ο ρόλος του ελέγχου της συμπεριφοράς των συνταγογράφων ιατρών ανήκει στην αντίστοιχη υπηρεσία του ΕΟΠΥΥ. Τα στοιχεία με την αρωγή της ΗΔΙΚΑ είναι όλα στη διάθεση του ΕΟΠΥΥ, ο οποίος έχει την αρμοδιότητα του εντοπισμού και της διαπίστωσης αποδεδειγμένων παραβατικών συμπεριφορών και της επιβολής προστίμων ή κυρώσεων. ΕΡ_Είναι πολλοί οι γιατροί που ξεφεύγουν από τα όρια της συνταγογράφησης και των ποσοστών που έχουν τεθεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ακολουθούν πάντα κατευθυνόμενη συνταγογράφηση; Εξαρτάται τι σημαίνει πολλοί. Αν το δούμε σαν αριθμό, δηλαδή πόσοι γιατροί ξεπερνούν κάποια όρια (ουσιαστικά μιλάμε για συνταγογράφηση εξετάσεων) και πρέπει να αιτιολογούν με κάποιο τρόπο αυτή την υπέρβαση, θα έλεγα είναι αρκετοί. Αν το δούμε σαν ποσοστό, θα έλεγα ότι είναι αναμενόμενο. Μη μου ζητήσετε να σας πω ακριβή νούμερα, δεν τα έχω άλλωστε πρόχειρα τώρα. ΕΡ_Έχετε διαπιστώσει πόσο αυξήθηκε η δαπάνη λόγω της συνταγογράφησης των ανασφάλιστων;

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

Δεν το έχω πρόχειρο αυτή τη στιγμή. Θυμάμαι, στα μέσα Οκτωβρίου, που είχαμε δώσει κάποια στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των ανασφαλίστων που είχαν πρόσβαση σε φάρμακα μέσω του νέου μέτρου και διαπιστώσαμε ότι είχε σχεδόν τριπλασιαστεί. Σε κάθε περίπτωση, στην ΗΔΙΚΑ γνωρίζουμε μόνο τη δαπάνη αναφορικά με τα φάρμακα. Αναφορικά με τις εξετάσεις, ξέρουμε μόνο τη «δυνητική» δαπάνη, δηλαδή το τι εξετάσεις ζητήθηκε να εκτελεστούν. Δεν γνωρίζουμε πόσες από αυτές τελικά εκτελέστηκαν ή πότε εκτελέστηκαν, και επομένως δεν έχουμε καθόλου στοιχεία για την πραγματική δαπάνη σε ό,τι αφορά τις εξετάσεις. Και σε αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να σας παραπέμψω στον ΕΟΠΥΥ για περισσότερες πληροφορίες. ΕΡ_Ετοιμάζετε τον ηλεκτρονικό φάκελο του ασθενούς. Πώς θα χρησιμοποιείται αυτός και τι θα περιλαμβάνει; Ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενούς είναι μια μεγάλη συζήτηση. Εμείς, για να μη λέμε μεγάλα λόγια, μιλάμε για μια πρώτη προσέγγιση στο θέμα, όπου δημιουργείται ο Φάκελος Υγείας για την Πρωτοβάθμια. Έχει ήδη ετοιμαστεί σχετική εφαρμογή, η οποία χρησιμοποιείται, σταδιακά, σε πιλοτική λειτουργία από κάποιους επαγγελματίες υγείας (γιατρούς), με σκοπό να συγκεντρωθούν παρατηρήσεις, αιτήματα, προτάσεις για βελτιώσεις που θα μας οδηγήσουν στο επόμενο βήμα. Ο Φάκελος θα συνδυάζεται με την εφαρμογή των ηλεκτρονικών ραντεβού, με την εφαρμογή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης καθώς και με νέες εφαρμογές που σχεδιάζουμε και έχουν να κάνουν με την πρόσβαση του ίδιου του ασθενούς στα δεδομένα του αλλά και τη δυνατότητα να δίνει ο ίδιος τη συγκατάθεσή του σχετικά με το ποιοι άλλοι θα έχουν πρόσβαση στα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα του. Θα χρησιμοποιείται αρχικά από τους γιατρούς που εργάζονται στην Πρωτοβάθμια, έχοντας το βλέμμα στη μεγάλη μεταρρύθμιση που επιχειρείται από το Υπ. Υγείας σε αυτόν τον χώρο. ΕΡ_Πότε θα υπάρχει διαθέσιμος για όλους τους ασφαλισμένους; Κοιτάξτε, όπως αντιλαμβάνεστε, ξεφεύγουμε πλέον από την αποσπασματική προσέγγιση ενός συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και μιλάμε για μια σουίτα εφαρμογών ηλεκτρονικής υγείας, με στόχο τη διευκόλυνση των επαγγελματιών υγείας αλλά και του ίδιου του πολίτη για καθολική πρόσβαση στο σύστημα υγείας. Για να

γίνουν πραγματικότητα τα παραπάνω θα χρειαστούν επιπλέον επενδύσεις και σε υλικοτεχνική υποδομή, άδειες λογισμικού, υποδομές δικτύου σε κάθε μονάδα υγείας και βέβαια δράσεις εκπαίδευσης του προσωπικού, για να μη γίνει όπως με τη συνταγογράφηση, που έμαθαν οι χρήστες μόνοι τους πώς να χρησιμοποιούν τα συστήματα… Ο Φάκελος της Πρωτοβάθμιας είναι ήδη διαθέσιμος, για να ολοκληρωθεί όμως το πλάνο που σύντομα σας περιέγραψα, θεωρώ ότι θα μπορέσει να γίνει με σταθερά βήματα, αρχίζοντας από το ερχόμενο έτος, το 2017, δηλαδή με τις υποδομές, το θεσμικό πλαίσιο και κάποιες πρώτες πιλοτικές εφαρμογές, ώστε να έχουμε όλες τις υπηρεσίες που σχεδιάζονται

ανά πάθηση σε επίπεδο υγειονομικών περιφερειών. Όμως δεν γνωρίζω κάτι τέτοιο.

σε πλήρη λειτουργία μέσα στο 2018. Είμαστε για όλα αυτά σε στενή συνεργασία με το υπουργείο, ειδικότερα με τον Γενικό Γραμματέα Δημόσιας Υγείας, τον κύριο Μπασκόζο, και την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, όπως και με τον Αναπληρωτή Γενικό Γραμματέα για την Πρωτοβάθμια, τον κύριο Βαρδαρό.

που πέρασαν από τέτοιες λύσεις ψάχνουν τρόπους τώρα να απαλλαγούν. Πλέον, υπάρχουν τεχνικές είτε μέσω smartphones είτε μέσω άλλων έξυπνων συσκευών, ώστε να μη χρειάζεται να έχει κανείς επιπλέον και μια άλλη κάρτα. Οι λύσεις βρίσκονται στα πρότυπα διαλειτουργικότητας και στην επικοινωνία μεταξύ των διαφορετικών συστημάτων. Σε ό,τι αφορά τις υποδομές που απαιτείται να υπάρχουν στις μονάδες υγείας της περιφέρειας, θεωρώ αυτό είναι το μικρότερο από τα προβλήματα που πρέπει να μας απασχολούν. Η επένδυση που απαιτείται για να καλυφθούν τα κενά είναι ελάχιστη, ειδικά αν το δούμε σε σύγκριση με το ανταποδοτικό όφελος που θα υπάρχει από την εξάπλωση της χρήσης του ιατρικού φακέλου και της σουίτας ηλεκτρονικών εφαρμογών που σχεδιάζουμε.•••

ΕΡ_Στον ηλεκτρονικό φάκελο υπάρχει η προδιαγραφή ώστε να χρησιμοποιείται σαν «πιστωτική κάρτα», με προσωπικό όριο ανά ασθενή, για τη χρήση των υπηρεσιών υγείας; Δεν γνωρίζω κάτι τέτοιο, και σας διαβεβαιώνω πως δεν υπάρχει καμία τέτοια λειτουργική συνάφεια και πρόβλεψη. Προφανώς, υπάρχει κάποια σύγχυση σχετικά με προτάσεις κλειστού σφαιρικού προϋπολογισμού

ΕΡ_Πώς κρίνετε εσείς ότι θα ξεπεραστεί το πρόβλημα ότι σε πολλές μονάδες υγείας, ειδικά της περιφέρειας, δεν υπάρχουν καν ηλεκτρονικοί υπολογιστές για να χρησιμοποιηθεί, για παράδειγμα, η ηλεκτρονική κάρτα του ασθενούς; Δεν γνωρίζω κάτι για την ηλεκτρονική κάρτα του ασθενούς. Αυτή είναι μια τεχνολογία που έχει πλέον ξεπεραστεί. Όσοι την υιοθέτησαν, το μόνο που κατάφεραν ήταν να δεθούν στο άρμα κάποιου συγκεκριμένου κατασκευαστή καρτών και έχουν μετανιώσει γι’ αυτό. Η Γαλλία και το Βέλγιο

Hellenic Innovation Forum 2017 / 1

- 2η Μαρτίου 2017, Αθήνα

H Ethos Media S.A. και ο ΜΚΟ SciCo, με τιμή παρουσιάζουν το πολυσυνέδριο Hellenic Innovation Forum 2017.

Όραμα

Σκοπός του Πολυ-Συνεδρίου:

Η καθιέρωση του «Hellenic Innovation Forum» (HIF-17) ως πολυσυνεδριακού θεσμού που θα χρησιμεύει ως μόνιμο βήμα ανάδειξης και προώθησης της καινοτομίας και της ανάπτυξης συνεργασιών και συνεργιών μεταξύ των μερών του τριγώνου «Θεσμικοί Παράγοντες - Ακαδημαϊκή/Ερευνητική Κοινότητα - Επιχειρηματικός Κόσμος».

● Να αναδείξει τις πιο πρόσφατες καινοτόμες δράσεις και πρωτοβουλίες ● Να ενισχύσει τον διάλογο μεταξύ των τριών μερών του τριγώνου «Θεσμικοί Παράγοντες - Ερευνητική Κοινότητα - Επιχειρήσεις», προκειμένου να συνδράμει στη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής εγχώριας υποδομής ● Να δημιουργήσει ευκαιρίες και προοπτικές για την ανάπτυξη της επιχειρηματικής -και όχι μόνο- καινοτομίας ● Να προωθήσει ένα νέο, αποτελεσματικό περιβάλλον μεταφοράς τεχνογνωσίας από το εργαστήριο στην αγορά ● Να προσελκύσει εγχώριους και διεθνείς θεσμικούς και ιδιώτες επενδυτές ● Να ξεκινήσει έναν διάλογο για την προώθηση της καινοτομίας ως μέσου για την αντιμετώπιση των κοινωνικών προκλήσεων στην Ελλάδα

Δραστηριότητα Α΄: Κεντρικά Συνέδρια Ημέρα 1η: Διεθνείς Ομιλητές και Στρογγυλά Τραπέζια: 1. Θεσμικό πλαίσιο ενίσχυσης της καινοτομίας 2. Έρευνα & Καινοτομία ως μοντέλο ανάπτυξης 3. Επιχειρηματική Καινοτομία και ανάπτυξη εργασιών 4. Χρηματοδότηση Καινοτομίας, ο αποφασιστικός παράγοντας

Δραστηριότητα Β΄: Εταιρικές Παρουσιάσεις Καινοτομίας Κατά τη διάρκεια και των δύο ημερών, παράλληλα με τις εργασίες των κεντρικών συνεδρίων, σε παρακείμενες αίθουσες θα λαμβάνουν χώρα, ανά μία ώρα, παρουσιάσεις που θα γίνονται από εταιρείες σε σχέση με καινοτομικά προϊόντα ή υπηρεσίες που διαθέτουν. Θα λάβουν χώρα έξι παρουσιάσεις ανά αίθουσα, ανά ημέρα, οι οποίες θα απευθύνονται σε επαγγελματικό κοινό που θα έχει προσκληθεί από τις ίδιες τις εταιρείες καινοτομίας.

Ημέρα 2η: Κεντρικές Ομιλίες και Θεματικές Ερευνητικές Παρουσιάσεις 1. Υγεία, Βιοτεχνολογία, Φαρμακευτική 2. Τρόφιμα, Ποτά 3. Ενέργεια 4. Περιβάλλον και Οικιστική Ανάπλαση 5. Πληροφορική, Επικοινωνίες, Κοινωνικά Δίκτυα 6. Εφαρμοσμένη Έρευνα 7. Τουρισμός 8. Μεταφορές 9. Πρωτογενής Παραγωγή

Τιμώμενη Χώρα: Ισραήλ

Δραστηριότητα Γ΄: Έκθεση καινοτόμων ιδεών, υπηρεσιών και προϊόντων. Στο ειδικά διαρρυθμισμένο ανοικτό χώρο μεταξύ των αιθουσών του συνεδρίου, θα λειτουργεί έκθεση καινοτομικών ιδεών, δράσεων, προϊόντων και υπηρεσιών, όπου πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα και κέντρα, επιχειρήσεις ή και ιδιώτες ερευνητές, θα έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάσουν τα αποτελέσματα των ερευνών τους στον παραγωγικό και επιχειρηματικό τομέα και σε εν δυνάμει επενδυτές, για την περαιτέρω αξιοποίησή τους.

Επιστημονική Επιτροπή ● Νεκτάριος Ταβερναράκης, Πρόεδρος ΔΣ ΙΤΕ και Μέλος ΔΣ ERC ● Γιάννης Καλογήρου, Διευθυντής του Εργαστηρίου Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας και υπεύθυνος της Μονάδας Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας του ΕΜΠ ● Δημοσθένης Πολύζος, Καθηγητής του Τμήματος Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών ● Γιώργος Κόλλιας, τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Διευθυντής του Τομέα Ανοσολογίας στο Ερευνητικό Κέντρο Βιοϊατρικών Επιστημών "Αλέξανδρος Φλέμιγκ" ● Γιάννης Ιωαννίδης, Πρόεδρος και Γενικός Διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά» ● Μαρία Δούκα, Γενική Διεύθυνση «Έρευνα» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ● Στέλιος Θωμόπουλος, Διευθυντής του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος ● Θεόδωρος Λαόπουλος, Αναπληρωτής Πρύτανης Έρευνας και Συντονισμού, ΑΠΘ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η χρήση φθηνών υλικών αυξάνει το κόστος

Συνέντευξη: Αιμίλιος Νεγκής Φωτογραφίες: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος

Στα εμπόδια, τις προκλήσεις και τους πιθανούς τρόπους εξόδου από τα αδιέξοδα στην αγορά ιατροτεχνολογικών προϊόντων στη χώρα μας αναφέρεται στο PhB ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Μ.Σ. Ιακωβίδης Ελλάς ΑΕ.

ο πρώτο ζητούμενο για να έρθει η πολυπόθητη ανάπτυξη είναι να κερδίσει η Ελλάδα διεθνή αξιοπιστία, όπως τονίζει στο PhB o κύριος Αριστοκλής Ιακωβίδης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Μ.Σ. Ιακωβίδης Ελλάς ΑΕ, η οποία δραστηριοποιείται εδώ και 35 χρόνια στη χώρα μας. Βασικές όμως προϋποθέσεις, όπως υπογραμμίζει, είναι η αναγνώριση και στήριξη της επιχειρηματικότητας, των σταθερών και ξεκάθαρων κανόνων λειτουργίας, της εκλογίκευσης και σταθεροποίησης του φορολογικού συστήματος καθώς επίσης και της ταχείας απόδοσης της δικαιοσύνης. Ο κύριος Ιακωβίδης σημειώνει ότι, σήμερα, η αγορά ιατροτεχνολογικών προϊόντων στη χώρα μας κινείται στα επίπεδα προ του 2000 και υπολείπεται περίπου κατά 50% των πραγματικών αναγκών μας. Όσον αφορά τις προμήθειες του κράτους, επισημαίνει ότι η χρήση υλικών χαμηλού κόστους-ποιότητας αυξάνει τελικά το κόστος περίθαλψης, ζημιώνοντας παράλληλα κράτος και ασθενείς. Πρακτικά, τονίζει, είναι απαγορευτική στην Ελλάδα η χρήση νέων καινοτόμων προϊόντων, και έτσι οι ασθενείς και το σύστημα υγείας δεν επωφελούνται από τις σημαντικές, διεθνώς, εξελίξεις της ιατρικής τεχνολογίας.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

Αριστοκλής Ιακωβίδης* *Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Μ.Σ. Ιακωβίδης Ελλάς ΑΕ 21

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΕΡ_Η εταιρεία σας δραστηριοποιείται εδώ και 35 χρόνια στην Ελλάδα στην αγορά ιατροτεχνολογικών προϊόντων, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει συρρικνωθεί σημαντικά. Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στον χώρο; ΑΠ_Ο κλάδος των ιατροτεχνολογικών προϊόντων αναπτύχθηκε ραγδαία στην Ελλάδα, ιδιαίτερα τη δεκαετία του ’90, και συνέχισε μέχρι την αρχή της κρίσης, το 2009, ακολουθώντας τους ανοδικούς ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ της χώρας αλλά και τις σημαντικές διεθνείς εξελίξεις της ιατρικής τεχνολογίας. Από την περίοδο εκείνη και μετά, υπήρξε δραματική και ανορθόδοξη μείωση των προϋπολογισμών στον κλάδο, που είχε ως

να πραγματοποιείται με άτυπες διαδικασίες εκτός διαγωνισμών. Ποιες είναι οι συνέπειες του φαινομένου αυτού; ΑΠ_Λόγω των συνεχόμενων αλλαγών που προέκυψαν στη διαδρομή των τελευταίων ετών αναφορικά με τις διαδικασίες προμηθειών (αλλαγές στη νομοθεσία, αλλαγές στους φορείς διενέργειας διαγωνισμών, εφαρμογή ηλεκτρονικών προμηθειών κ.λπ.), τα κρατικά νοσοκομεία αδυνατούν να ακολουθήσουν και να εφαρμόσουν τις εξελίξεις, καθώς δεν υπάρχει η αντίστοιχη προετοιμασία που απαιτείται, ούτε η αντίστοιχη εκπαίδευση και στελέχωση. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την πολιτική του κράτους για σημαντική μείωση των δαπανών σε σύντομο χρονικό διάστη-

αποτέλεσμα το 2015 το μέγεθος της αγοράς να βρίσκεται σχεδόν στο 30% αυτού που ίσχυε το 2009. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ICAP, η συνολική αγορά είχε επιστρέψει το 2014 σε επίπεδα προ του 2000 (856 εκατ. ευρώ). Βάσει συγκριτικών στοιχείων (comparables) με άλλες ευρωπαϊκές χώρες που διαθέτει η εταιρεία μας, το συνολικό μέγεθος της αγοράς –λαμβάνοντας υπόψη και την τρέχουσα αγοραστική δύναμη στην Ελλάδα– θα έπρεπε να βρίσκεται κατά 50% υψηλότερα, δηλαδή στο 1,3 δισ. ευρώ, με την αρνητική αυτή διαφορά να έχει εμφανή πλέον αντανάκλαση στο παρεχόμενο επίπεδο περίθαλψης.

μα, έχει επιτρέψει στα δημόσια νοσοκομεία να ακολουθούν τις πιο απλουστευμένες διαγωνιστικές διαδικασίες (μικροπρομήθειες, πρόχειρους διαγωνισμούς κ.λπ.), με μοναδικό κριτήριο επιλογής τη χαμηλότερη τιμή, χωρίς να συνεκτιμάται η ποιότητα, η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα-προστιθέμενη αξία των υλικών. Αυτή είναι μια πρακτική που έχει εξυπηρετήσει τον βραχυπρόθεσμο στόχο του κράτους για δραματική μείωση των δαπανών, μεσοπρόθεσμα όμως είναι αποδεδειγμένο ότι η χρήση υλικών χαμηλού κόστους-ποιότητας αυξάνει τελικά το κόστος περίθαλψης, ζημιώνοντας παράλληλα κράτος και ασθενείς. Ένα μεγάλο πρόβλημα –αποτέλεσμα της κατάστασης που έχει πλέον διαμορφωθεί– είναι ότι δεν δίνεται καθόλου χώρος για την εισδοχή και υιοθέτηση στην Ελλάδα νέων,

ΕΡ_Στα κρατικά νοσοκομεία, η πλειονότητα των προμηθειών εξακολουθεί

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

καινοτόμων προϊόντων, και έτσι οι ασθενείς και το σύστημα υγείας δεν επωφελούνται από τις σημαντικές, διεθνώς, εξελίξεις της ιατρικής τεχνολογίας.

των συμβάσεων σε δύο με τρία χρόνια (από δώδεκα με δεκαπέντε μήνες που είναι σήμερα). Αυτά θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν χρόνο και κόστος απασχόλησης τόσο στα νοσοκομεία όσο και στις εταιρείες.

ΕΡ_Υπάρχει ακόμη γραφειοκρατία στις προμήθειες του ΕΣΥ; Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί; ΑΠ_Σήμερα, εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη γραφειοκρατία στις προμήθειες του ΕΣΥ, λόγω της πληθώρας των επαναλαμβανόμενων πρόχειρων διαγωνισμών, για τους λόγους που προαναφέραμε, αλλά και της «κατά γράμμα και όχι κατά πνεύμα» εφαρμογής ενός γενικού νομικού πλαισίου που αφορά το σύνολο των διαγωνιστικών διαδικασιών των κρατικών προμηθειών.

ΕΡ_Τα νοσοκομεία του ΕΣΥ εξακολουθούν να έχουν χρέη προς τους προμηθευτές. Πώς εξελίσσεται η αποπληρωμή των οφειλών τους; ΑΠ_Τα νοσοκομεία του ΕΣΥ αλλά και άλλα, όπως π.χ. τα στρατιωτικά και τα ΝΠΙΔ, εξακολουθούν να έχουν συσσωρευμένα χρέη με μεγάλες καθυστερήσεις, της τάξης των 13-16 μηνών, παρ’ όλη την ύπαρξη νομοθεσίας και στο ελληνικό Δίκαιο εδώ και χρόνια, για εξόφληση των οφειλών

Η κατηγορία των ιατροτεχνολογικών προϊόντων, που από μόνη της αποτελείται από μια πληθώρα ειδών, είναι ένας ειδικός κλάδος της τεχνολογίας, με κατάτμηση σε μεγάλες κατηγορίες προϊόντων (από απλά αναλώσιμα μέχρι υλικά υψηλής τεχνολογίας, από μικρές συσκευές μέχρι μεγάλα ιατρικά μηχανήματα), που απαιτούν εξατομίκευση του τρόπου αξιολόγησης στις διαδικασίες προμήθειας. Η γραφειοκρατία θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί καταρχήν με κινήσεις όπως: α) η ταχεία διεύρυνση της εφαρμογής των Ηλεκτρονικών Διαγωνισμών, β) η ομαδοποίηση, αλλά όχι κεντρικοποίηση, των διαγωνισμών με συνασπισμό νοσοκομείων ή ανά ΥΠΕ, το οποίο ήδη γίνεται σε μικρό βαθμό με ικανοποιητικά κατ’ αρχήν αποτελέσματα, και γ) η επέκταση της διάρκειας

τους εντός 60 ημερών. Η καθυστέρηση αυτή επιβαρύνεται από τον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ επί του τιμολογίου (24%), γεγονός που προσαυξάνει το ποσό καθώς και το κόστος των καθυστερημένων οφειλών. Είναι γεγονός ότι για πρώτη φορά γίνεται προσπάθεια για ομαλοποίηση του φαινομένου των καθυστερήσεων, το οποίο ταλανίζει για δεκαετίες τον κλάδο. Ένα μεγάλο πρόβλημα όμως, που επαναλαμβάνεται κατά τη διάρκεια υλοποίησης της σταδιακής αποπληρωμής των παλαιών συσσωρευμένων χρεών και ισχύει και σε μεγάλο βαθμό σήμερα, είναι ότι παράλληλα δεν γίνεται έγκαιρη πληρωμή των νέων αγορών των νοσοκομείων. Ένα από τα επιμέρους θέματα στη διαδικασία εξόφλησης, ιδιαίτερα του αναλώσιμου υλικού, είναι ο ανομοιογενής τρόπος

“

Το σχέδιο νόμου αποτελεί ένα πολυδαίδαλο νομοθετικό πλαίσιο, με θετικές αλλά και αρνητικές πτυχές.

”

“

Δεν δίνεται καθόλου χώρος για την εισδοχή και υιοθέτηση στην Ελλάδα νέων, καινοτόμων προϊόντων.

”

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

“

Τα νοσοκομεία του ΕΣΥ αλλά και άλλα, όπως π.χ. τα στρατιωτικά και τα ΝΠΙΔ, εξακολουθούν να έχουν συσσωρευμένα χρέη.

”

αποπληρωμής, που παρατηρείται σε αρκετό αριθμό νοσοκομείων, ίσως λόγω της γραφειοκρατίας αλλά και της έλλειψης επαρκούς προσωπικού για τη διεκπεραίωση, και αυτό είναι κάτι που το υπουργείο οφείλει να συντονίσει καλύτερα. ΕΡ_Τον Αύγουστο, ψηφίστηκε ο νέος νόμος 4412/2016 για τις δημόσιες συμβάσεις, ο οποίος αφορά και στην Υγεία. Ποια είναι η εικόνα που έχετε για τον νέο νόμο; ΑΠ_Το σχέδιο νόμου που ψηφίστηκε, και κατέστη πλέον νόμος στην Ελλάδα, βρισκόταν σε επεξεργασία και διαβούλευση επί μακρόν, και ενόσω βρισκόταν σε αναστολή ο νόμος του 2014, χωρίς όμως παράλληλα να αξιοποιηθεί ο χρόνος αυτός για την απαραίτητη προεργασία και προετοιμασία από τους φορείς του Δημοσίου που καλούνται να τον εφαρμόσουν στη χώρα. Αποτελεί δε ένα πολυδαίδαλο νομοθετικό πλαίσιο, με θετικές αλλά και αρνητικές πτυχές, για το οποίο έχουν ήδη τοποθετηθεί τα αρμόδια συλλογικά όργανα. Η πραγματικότητα είναι ότι η ενημέρωση για τις πρόνοιες του νόμου αυτού βρίσκεται ακόμα σε νηπιακό στάδιο στην Ελλάδα, τόσο στο επίπεδο των φορέων που καλούνται να τον εφαρμόσουν (δημόσια νοσοκομεία, κρατικές υπηρεσίες κ.λπ.) όσο και στο επίπεδο των εταιρειών του κλάδου που καλούνται να τον ακολουθήσουν. ΕΡ_Μία από τις σημαντικές αλλαγές του νέου νόμου είναι ότι προκρίνει τη διενέργεια προμηθειών με βάση τη συμφερότερη προσφορά. Γιατί είναι τόσο σημαντικό αυτό; Ποια προβλήματα υπάρχουν με τους μειοδοτικούς διαγωνισμούς;

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

ΑΠ_Η επιλογή ως κριτηρίου κατακύρωσης αυτού της συμφερότερης προσφοράς έναντι αυτού της χαμηλότερης τιμής δίνει σαφές προβάδισμα στα ποιοτικά κριτήρια κατά την επιλογή αναδόχου, και μάλιστα στην καλύτερη δυνατή τιμή. Ωστόσο, όταν δεν γίνεται τεχνική αξιολόγηση με βαθμολογία σε επιμέρους κριτήρια της τεχνικής προσφοράς και με την εφαρμογή μαθηματικού τύπου για την εξαγωγή του τελικού αποτελέσματος, η τεχνική αξιολόγηση παραμένει ένα είδος “on-off” κριτηρίου. Το διαχρονικό πρόβλημα των μειοδοτικών διαγωνισμών είναι η επικράτηση, ως επί το πλείστον, του φθηνότερου υλικού σε βάρος της ποιότητας. ΕΡ_Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει τους τελευταίους μήνες ότι θα προχωρήσει σε νέο σύστημα προμηθειών για τα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Ανάμεσα στα άλλα, θα δημιουργηθεί μια νέα Κεντρική Επιτροπή Προμηθειών. Πώς βλέπετε μια τέτοια εξέλιξη; ΑΠ_Δεν υπάρχει ακόμα επίσημη ενημέρωση, πέραν κάποιων δημοσιευμάτων, για κάτι τέτοιο. Αυτό πάντως που αποδείχθηκε στην πράξη δεν είναι τόσο η ανάγκη ύπαρξης ενός φορέα στην Ελλάδα για τη διενέργεια κεντρικών διαγωνισμών όσο η συγκρότηση ενός φορέα που να έχει ως ουσιαστικό ρόλο την εποπτεία, τον συντονισμό και τον έλεγχο της σωστής εφαρμογής των διαγωνιστικών διαδικασιών από τα νοσοκομεία, ως ιδιαίτερου κλάδου. Θα ήθελα εδώ να αναφέρω, ότι η διενέργεια κεντρικοποιημένων διαγωνισμών, πέραν του ότι περιορίζει την ανάπτυξη ανταγωνισμού, λόγω και της ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης, καταλήγει στο να αγοράζονται, μέσω της προκύπτουσας τυποποίησης των ανα-

γκών, ιατροτεχνολογικά προϊόντα μέσης με χαμηλής ποιότητας, σε υψηλότερες όμως, τελικά, τιμές. Αυτό έχει αποδειχθεί επίσης και από τη διεθνή πρακτική, ακόμα και σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ, η Γερμανία και η Γαλλία (Eucomed Position Paper, Σεπ. 2004). ΕΡ_Αν είχατε τη δυνατότητα να συναντήσετε κατ’ ιδίαν τον υπουργό Υγείας και να του υποβάλετε μόνο μία πρόταση, ποια θα ήταν αυτή; ΑΠ_Η ορθολογική δαπάνη στα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, πέραν του ότι αποτελεί δείκτη πολιτισμού μιας χώρας, είναι επένδυση με σημαντικά ολιστικά οφέλη, τόσο στο επίπεδο της παροχής περίθαλψης για το σύστημα υγείας όσο και για την οικονομία αλλά και την κοινωνία ευρύτερα. Θα εισηγούμουν λοιπόν να επαναξιολογηθεί το θέμα του επιπέδου των δαπανών σήμερα, καθώς αυτό πλέον βρίσκεται σε επικίνδυνα για την υγεία επίπεδα, όπως προανέφερα. ΕΡ_Η ύφεση και η μείωση των δαπανών υγείας έχει επηρεάσει και τον ιδιωτικό τομέα υγείας, στον οποίο επίσης δραστηριοποιείστε. Ποια είναι η κατάσταση στον τομέα αυτό; ΑΠ_Η ύφεση και η μείωση δαπανών έχει επίπτωση, αντίστοιχα, και στον ιδιωτικό τομέα της υγείας, καθώς ο κλάδος υγείας στην Ελλάδα εξαρτάται στον μεγαλύτερο βαθμό από το κράτος. Έτσι, η καθυστέρηση αποπληρωμής των χρεών του ΕΟΠΥΥ αλλά και η εφαρμογή του υψηλού clawback επηρεάζουν αρνητικά τον ιδιωτικό τομέα, σε μια, μάλιστα, εποχή όπου η συνεισφορά του κατέστη ποιοτικά σημαντικότερη. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία που καταδεικνύουν ότι η χώρα μας τα τε-

λευταία χρόνια κατέχει από τα μεγαλύτερα μερίδια ιδιωτικής δαπάνης υγείας από τις χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ. Παρά τα προβλήματα όμως, τα ιδιωτικά νοσοκομεία εξακολουθούν να επιλέγουν υψηλής ποιότητας ιατροτεχνολογικά προϊόντα για τους ασθενείς τους, εν αντιθέσει πλέον με τα δημόσια νοσοκομεία. ΕΡ_Ο κλάδος σας ταλανίζεται και αυτός από τα λεγόμενα «κόκκινα δάνεια». Ποια είναι η πρότασή σας για την αντιμετώπιση του προβλήματος; ΑΠ_Ο κλάδος υπέστη το μεγαλύτερο πλήγμα, μετά τις τράπεζες, από το PSI το 2012. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μεγάλο μέρος των ιδιωτικών προμηθευτικών εταιρειών, πέραν των λειτουργικών ζημιών που αντιμετωπίζουν από την τεράστια συρρίκνωση του μεγέθους της αγοράς, να έχουν υποστεί επιπρόσθετα εφάπαξ ζημία μεγαλύτερη ακόμα και του τότε κύκλου εργασιών τους. Σημαντικό λοιπόν ρόλο στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που προέκυψαν από αυτήν ακριβώς την κατάσταση έχουν οι τράπεζες, οι οποίες θα πρέπει να στηρίξουν χρηματοδοτικά τις βιώσιμες και υγιείς επιχειρήσεις του κλάδου, όταν οι εταιρείες αυτές υποστηρίζονται οικονομικά και έμπρακτα από τους μετόχους τους. ΕΡ_Όλα αυτά που αναφέραμε προκαλούν άγχος και στρες σε έναν μάνατζερ. Πώς «ξεφεύγετε» εσείς από το στρες της καθημερινότητας; ΑΠ_Η ελληνική πραγματικότητα «εκπαιδεύει» σε βάθος τους επαγγελματίες, οι οποίοι αναπτύσσουν μια διαχρονική ανθεκτικότητα στις δυσκολίες του «επιχειρείν» στη χώρα. Οι δυσκολίες αυτές, παρότι μη απαραίτητες, δίνουν τη δυνατότητα σε στελέχη, επιχειρηματίες και εταιρείες

Eταιρικό προφίλ

H Μ.Σ. Ιακωβίδης Ελλάς ΑΕ, μέλος του Ομίλου MSJ, ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1982. Αντικείμενό της έχει την εισαγωγή, προώθηση, διανομή και υποστήριξη ιατρικού υλικού υψηλής τεχνολογίας από κορυφαίους στον τομέα τους διεθνείς οίκους, στους κλάδους της Αιματολογίας και Μετάγγισης Αίματος, της Προηγμένης Φροντίδας Ασθενών, με εφαρμογές στην Κεντρική Αποστείρωση, στο Χειρουργείο, την Αναισθησία, τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, την Προηγμένη Φροντίδα Τραυμάτων, καθώς επίσης και στον κλάδο της Επεμβατικής Καρδιολογίας & Ακτινολογίας. Η Μ.Σ. Ιακωβίδης απασχολεί, συνολικά, 45 άτομα στα γραφεία που διαθέτει στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, καλύπτοντας έτσι απευθείας όλα τα δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία πανελλαδικά. Η εταιρεία εφαρμόζει σύγχρονες μεθόδους προώθησης των προϊόντων της, που περιλαμβάνουν ειδικά προγράμματα εκπαίδευσης καθώς και υπηρεσίες τεχνικής και επιστημονικής υποστήριξης των πελατών της. Ο όμιλος εταιρειών MSJ ιδρύθηκε το 1944 και σήμερα αποτελείται από 7 εταιρείες, με δραστηριότητες που καλύπτουν όλους τους τομείς των επιστημών Υγείας, απασχολώντας περισσότερα από 360 άτομα στην Ελλάδα και την Κύπρο. Οι εταιρείες του ομίλου έχουν τύχει διακρίσεων από συνεργάτες και ανεξάρτητους οργανισμούς για την εξαίρετη επιχειρηματική τους δραστηριότητα στον κλάδο της υγείας.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

“

Το πρώτο ζητούμενο είναι να κερδίσει η Ελλάδα διεθνή αξιοπιστία.

”

να αναδείξουν ικανότητες ώστε να ξεχωρίσουν θετικά, μετατρέποντας τις προκλήσεις σε ευκαιρίες. Αυτό απαιτεί θετική σκέψη, προσωπική προσπάθεια, επιμονή και αυτοθυσία. Έτσι καταφέρνω, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, να αντιμετωπίζω την πίεση της καθημερινότητας αλλά και τη συνεχή αβεβαιότητα. ΕΡ_Κι όμως, παρά τα υφιστάμενα προβλήματα, το ζητούμενο για την Ελλάδα είναι η ανάπτυξη. Ποια είναι τα βήματα που πρέπει να κάνουμε προς την κατεύθυνση αυτή; ΑΠ_Το πρώτο ζητούμενο είναι να κερδίσει η Ελλάδα διεθνή αξιοπιστία. Για να προκύψει ανάπτυξη χρειάζεται αρχικά σταθεροποίηση των δημοσιοοικονομικών, και στη συνέχεια προσέλκυση ξένων και εγχώριων επενδύσεων, που θα έχει ως αποτέλεσμα την υγιή αύξηση του ΑΕΠ αλλά και της απασχόλησης. Βασικές όμως προϋποθέσεις για αυτά είναι η αναγνώριση και στήριξη της επιχειρηματικότητας, των σταθερών και ξεκάθαρων κανόνων λειτουργίας, της εκλογίκευσης και σταθεροποίησης του φορολογικού συστήματος καθώς επίσης και της ταχείας απόδοσης της δικαιοσύνης.

Who is who

ΕΡ_Έλλειψη πόρων δεν υπάρχει μόνο στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς. Ποιες βλέπετε ότι είναι οι τάσεις που διαμορφώνονται στη διεθνή αγορά ιατροτεχνολογικών προϊόντων; ΑΠ_Είναι γεγονός ότι η έλλειψη και ο περιορισμός πόρων για την υγεία υπάρχουν πλέον σε πολλές χώρες, ακόμα και στις αναδυόμενες αγορές. Αυτή η τάση αναγκάζει τις διεθνείς εταιρείες του κλάδου να ανακαλύπτουν όχι μόνο τεχνολογικά ανεπτυγμένα προϊόντα, αλλά και προϊόντα των οποίων

η αξία που θα προκύπτει από την ευρεία υιοθέτηση και χρήση τους θα έχει αποδεδειγμένο όφελος στους ασθενείς, στο σύστημα υγείας, στην κοινωνία και στην παραγωγικότητα. Οι ραγδαίες εξελίξεις στην ιατρική τεχνολογία, στη βιοτεχνολογία και στην τεχνολογία της πληροφορικής και του διαδικτύου τα τελευταία χρόνια, έχουν οδηγήσει στη δημιουργία προηγμένων ιατρικών συσκευών και προϊόντων με πολλές χρήσιμες εφαρμογές. Για παράδειγμα, μια νέα ιατρική εξέλιξη προϊόντων διεθνώς είναι οι «φορετές» συσκευές, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ατομικά από τον ασθενή (wearable devices). Τα συστήματα που διαθέτουν οι συσκευές αυτές έχουν τη δυνατότητα να συλλέξουν και να επεξεργαστούν στοιχεία συμπεριφοράς και ανταπόκρισης σε θεραπείες συγκεκριμένων ομάδων ασθενών, υποβοηθώντας στη στοχευμένη έρευνα και περαιτέρω ανάπτυξη νέων τεχνολογιών. ΕΡ_Ποια είναι τα σχέδια της εταιρείας σας για το άμεσο μέλλον; ΑΠ_Θα ήθελα να αναφέρω ότι η Μ.Σ. Ιακωβίδης Ελλάς συγκαταλέγεται, με στοιχεία της ICAP: 2014, στο top 8% των εταιρειών –βάσει κύκλου εργασιών– στο σύνολο του κλάδου των ιατροτεχνολογικών προϊόντων (αναλώσιμα ιατρικά προϊόντα, IVD, ιατρικά μηχανήματα). Η εταιρεία μας έχει προσαρμόσει το εταιρικό της μοντέλο στις νέες συνθήκες της ελληνικής αγοράς. Συνεχίζει να επιδιώκει την ανάπτυξή της μέσω της προώθησης νέων ποιοτικών προϊόντων από τις υπάρχουσες ή νέες συνεργασίες με διεθνείς οίκους που διαθέτουν μεγάλη γραμμή ιατροτεχνολογικών προϊόντων και φιλοδοξεί να συνεχίσει να προσφέρει έτσι στο κοινωνικό σύνολο.•••

Γεννημένος το 1956 στη Λευκωσία, ο Αριστοκλής Ιακωβίδης διατελεί πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος στην εταιρεία ιατροτεχνολογικού υλικού Μ.Σ. Ιακωβίδης Ελλάς ΑΕ, ενώ είναι και μέλος του ΔΣ των συγγενών εταιρειών του ομίλου Μ.Σ. Ιακωβίδη (MSJ) στην Κύπρο. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Βιομηχανικής Χημείας του Πανεπιστημίου City του Λονδίνου και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου MBA του Πανεπιστημίου INSEAD της Γαλλίας (1980). Με την ολοκλήρωση της στρατιωτικής του θητείας ως έφεδρος ανθυπολοχαγός, και ακολούθως των σπουδών του, εντάχθηκε στο δυναμικό των οικογενειακών επιχειρήσεων, καταρχάς στην Κύπρο, όπου ανέπτυξε το Τμήμα Ιατροτεχνολογικών Προϊόντων. Το 1982, ανέλαβε την επέκταση της οικογενειακής επιχείρησης στην Ελλάδα με την ίδρυση της Μ.Σ. Ιακωβίδης Ελλάς ΑΕ, της πρώτης ελλαδικής εταιρείας του ομίλου, ενώ το 1997 υπήρξε συνιδρυτής της βιοφαρμακευτικής εταιρείας Γένεσις Φάρμα ΑΕ, στην οποία διατελεί αντιπρόεδρος του ΔΣ.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

αφιέρωμα

σακχαρώδης διαβήτης 28

EASD 2016 Οι εξελίξεις στη Διαβητολογία

Ν. Παπάνας Διαβήτης: Η «πανδημία» που υποδιαγιγνώσκεται

Χρ. Δαραμήλας Η ζωή με τον Διαβήτη στην Ελλάδα

ΠΟΥ Η στρατηγική για τον Διαβήτη

ΡΕΠΟΡΤΑΖ 17 χιλιάδες συμμετοχές στην ετήσια συνάντηση του EASD στο Μόναχο

EASD 2016

Οι εξελίξεις στη Διαβητολογία

της Βασιλικής Αγγουρίδη

ρρηκτα συνδεδεμένος με τον σύγχρονο τρόπο ζωής, ο σακχαρώδης διαβήτης επηρεάζει τις ζωές 422 εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη και ο αριθμός διαρκώς αυξάνεται, έχοντας σχεδόν τετραπλασιαστεί από το 1989. Αν και οι αιτίες της «μάστιγας» του 21ου αιώνα είναι περίπλοκες, ειδικά για τον δεύτερο τύπο της νόσου, η αύξηση συνοδεύεται από άνοδο του αριθμού των υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων, αλλά και την απουσία φυσικής δραστηριότητας. Η ανάγκη για αποτελεσματικότερη διαχείριση της νόσου διαφάνηκε ξεκάθαρα από την υψηλή συμμετοχή στην πρόσφατη 52η Ετήσια Συνάντηση της Ευρωπαϊ-

Μελέτες που αλλάζουν την οπτική στη θεραπευτική αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Μελέτης του Διαβήτη (European Association for the Study of Diabetes-EASD), που πραγματοποιήθηκε στο Μόναχο.

κής Ένωσης για τη Μελέτη του Διαβήτη (European Association for the Study of Diabetes-EASD), τη μεγαλύτερη συνάντηση διεθνώς, που εκτιμάται ότι προσέλκυσε 17 χιλιάδες συμμετέχοντες φέτος. Στο Μόναχο βρέθηκε το PhB. Μεταξύ των ανακοινώσεων που ξεχώρισαν ήταν μεγάλη γαλλική μελέτη ομάδας πληθυσμού, η οποία διαπίστωσε πως ο κίνδυνος περιγεννητικού θανάτου είναι αυξημένος κατά 30% σε εγκύους με διαβήτη κύησης που γέννησαν μετά τις 37 εβδομάδες, σε σύγκριση με τις μη διαβητικές μητέρες. Μάλιστα, το ποσοστό αυτό παρέμενε σταθερό ανεξάρτητα από τη χορήγηση ινσουλινοθεραπείας ή όχι. Παρ’ όλα αυτά, ο κίνδυνος ήταν σαφώς χαμηλότερος από

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

εκείνον που αντιμετωπίζουν οι μητέρες με τύπου 1 ή τύπου 2 διαβήτη. Ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα ήταν τα αποτελέσματα μελέτης του Ινστιτούτου Βιοϊατρικής και Κλινικής Επιστήμης της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Έξετερ. Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως ο διαβήτης τύπου 1 είναι πιθανόν να εκδηλωθεί τόσο σε άτομα άνω των 30 όσο και σε άτομα νεότερης ηλικίας. Στην κλινική πράξη, τα ευρήματα είναι αξιοποιήσιμα στην ακριβή διάγνωση της πάθησης, ιδιαίτερα σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, τα οποία σε κάποιες περιπτώσεις διαγιγνώσκονται, λανθασμένα, με τ. 2 διαβήτη και λαμβάνουν μετφορμίνη, αντί ινσουλίνης. Τη σχέση του διαβήτη με την κατάθλιψη ανέδειξε διεθνής μελέτη, που κατέγραψε υψηλό ποσοστό καταθλιπτικής διαταραχής (10%) σε άτομα με διαβήτη τ. 2. Οι διαφοροποιήσεις μεταξύ των χωρών, ωστόσο, ήταν σημαντικές. Η κατάθλιψη επηρέασε σχεδόν το 30% των ατόμων με διαβήτη τ. 2 στο Μπαγκλαντές, με το Μεξικό, τη Ρωσία και την Πολωνία να καταγράφουν εξίσου υψηλά ποσοστά, σύμφωνα με τα αρχικά ευρήματα της Διεθνούς Μελέτης Επιπολασμού και Θεραπείας. Η μελέτη παρακολουθεί 3 χιλιάδες ασθενείς σε 15 χώρες σε ό,τι αφορά την καταγεγραμμένη διάγνωση κατάθλιψης και συνταγογραφούμενων φαρμάκων ή ψυχολογικής θεραπείας. Την ίδια ώρα, πλήγμα στις προκαταλήψεις που συνοδεύουν τα άτομα με διαβήτη επιφέρουν νέα δεδομένα από τη Βρετανία, που δείχνουν ότι ινσουλινοθεραπευόμενοι διαβητικοί μπορούν να είναι πιλότοι αεροσκαφών, με την ύπαρξη αυστηρού πρωτοκόλλου. Το 2012, το Ηνωμένο Βασίλειο έγινε η δεύτερη χώρα στον κόσμο, μετά τον Καναδά, που εξέδωσε κλάσης 1 ιατρικά πιστοποιητικά για άδειες πιλότων πολιτικής αεροπορίας σε διαβητικούς που λαμβάνουν ινσουλίνη, που αξιολογούνται χαμηλού ρίσκου και ακολουθούν ένα δεδομένο πρωτόκολλο ελέγχου και ρύθμισης της γλυκόζης, διαμορφωμένο από μια ομάδα ειδικών, επιστημόνων υγείας και εμπειρογνωμόνων της αεροπορίας. Περίπου 70 άτομα έχουν λάβει ένα τέτοιο πιστοποιητικό έως σήμερα και δεδομένα 26 εξ αυτών παρουσιάστηκαν στο EASD από την Δρα Julia Hine του Κέντρου Cedar, του Βασιλικού Νοσοκομείου της Επαρχίας Surrey στο Guildford. Όπως ανέφερε, μετά από δύο χρόνια, πάνω από το 95% των μετρή-

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Σημαντική μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου με την προσθήκη σεμαγλουτίδης στη συνήθη θεραπεία

Ουσιαστική κρίνεται η συμμετοχή και ελληνικών κέντρων στη διεξαγωγή της πενταετούς μελέτης LEADER

σεων γλυκόζης ήταν στο προκαθορισμένο ασφαλές εύρος 5 έως 15 mmol/mol (90– 270 mg/dL), ενώ δεν αναφέρθηκαν επεισόδια ιατρικής ανικανότητας των πιλότων, λόγω χαμηλών ή υψηλών επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Στο πεδίο της διάγνωσης, η στρατηγική που αναπτύσσουν ο Solomon Tesfaye και οι συνεργάτες του στο Βασιλικό Νοσοκομείο Hallamshire μπορεί να διευκολύνει τον εντοπισμό των ατόμων που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο νευρικής βλάβης μέσω μιας απλής αξιολόγησης για διαβητική νευροπάθεια ταυτόχρονα με την οφθαλμολογική εξέταση. Σύμφωνα με την εφαρμογή της τακτικής «όλα σε ένα», οι διαβητικοί που εισέρχονται για εξέταση αμφιβληστροειδοπάθειας σε κλινική στο Sheffield υποβάλλονται και σε εξέταση των ποδιών τους, με δύο ιατρικές συσκευές τελευταίας τεχνολογίας, που εξετάζουν την κατάσταση των νεύρων σε 3 λεπτά. Το 80% εξ αυτών χαρακτήρισαν «φανταστική» τη διαδικασία. Τα βλέμματα, βέβαια, τράβηξαν οι εξελίξεις στη θεραπευτική αντιμετώπιση του διαβήτη. Μεταξύ αυτών, η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της μελέτης DURATION-8 για τη συγχορήγηση exenatide, ενός GLP-1 αγωνιστή, με δαπαγλιφλοζίνη, έναν SGLT-2 αναστολέα, της πρώτης πολυκεντρικής μελέτης τέτοιου είδους συγχορήγησης. Η μελέτη έδειξε μεγαλύτερη μείωση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, μεγαλύτερη μείωση σωματικού βάρους και αρτηριακής πίεσης, αποτελεσματικότερη, δηλαδή, αντιμετώπιση παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου, συγκριτικά με κάθε φάρμακο ξεχωριστά. Στο Συνέδριο της EASD παρουσιάστηκαν και τα αποτελέσματα νέας μετανάλυσης από κλινικές μελέτες Φάσης ΙΙΙ (EDITION 1, 2 και 3), σε άτομα με διαβήτη τ. 2. Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε σταθερά χαμηλότερο ποσοστό επιβεβαιωμένων ή

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

σοβαρών υπογλυκαιμικών επεισοδίων σε οποιαδήποτε στιγμή της νύχτας ή της ημέρας για τους διαβητικούς τ. 2 που έλαβαν θεραπεία με ινσουλίνη glargine 300U/ml, σε σύγκριση με όσους λάμβαναν ινσουλίνη glargine 100U/ml. Μία από τις σημαντικότερες ανακοινώσεις αφορούσε στα αποτελέσματα της SUSTAIN 6, που δημοσιεύθηκε ταυτόχρονα στο περιοδικό New England Journal of Medicine. Η μελέτη έδειξε σημαντική μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου με την προσθήκη σεμαγλουτίδης στη συνήθη θεραπεία. Η σεμαγλουτίδη, ένα υπό ανάπτυξη ανάλογο του GLP-1 εβδομαδιαίας χορήγησης, μείωσε κατά 26%, σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο, τον κίνδυνο εμφάνισης μειζόνων καρδιαγγειακών συμβαμάτων, δηλαδή του καρδιαγγειακού θανάτου, του μη θανατηφόρου εμφράγματος και του μη θανατηφόρου εγκεφαλικού. Ειδικότερα, η έρευνα παρατήρησε στατιστικά σημαντική μείωση κατά 39% σε μη θανατηφόρα εγκεφαλικά επεισόδια, μη στατιστικά σημαντική μείωση κατά 26% σε μη θανατηφόρο έμφραγμα μυοκαρδίου καθώς και ουδέτερη επίδραση (2% μείωση) στον καρδιαγγειακό θάνατο μετά από δύο μόνο έτη θεραπείας. Σύμφωνα με αυτήν τη μελέτη έκβασης, 0.5 mg και 1.0 mg σεμαγλουτίδης μείωσαν σημαντικά και την HbA1c (γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη) κατά -1,1% και -1,4%, αντίστοιχα, ενώ η θεραπεία με σεμαγλουτίδη οδήγησε και σε μείωση του σωματικού βάρους. Συγκεκριμένα, με μέση τιμή σωματικού βάρους 92,1 kg, καταγράφηκε μείωση κατά 3,6 kg και 4,9 kg, αντίστοιχα. Ακόμη, παρατηρήθηκαν λιγότερες σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες με τη σεμαγλουτίδη σε σχέση με εικονικό φάρμακο, αλλά η παύση θεραπείας λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών ήταν πιο συχνή με τη σεμαγλουτίδη, κυρίως λόγω των γαστρεντερικών συμβάντων. Από την άλλη, καθυστέρηση της εξέλιξης των νεφρικών συμβαμάτων σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 επιτυγχάνει η λιραγλουτίδη, όπως δείχνουν νεότερα δεδομένα από τη μελέτη LEADER. «Σε συνδυασμό με την καθιερωμένη θεραπεία, αυτός ο GLP-1 αγωνιστής μείωσε τις μικροαγγειακές επιπλοκές, ειδικά τις νεφρικές» δήλωσε κατά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων ο Johannes Mann, MD, του Πανεπιστημίου του Erlangen, στη Γερμανία. Κύριος οδηγός αυτών των αποτελεσμάτων είναι η νέα και ανθεκτική μακρολευκωματινουρία, με μια μείωση του κινδύνου κατά 26% με τη λιραγλουτίδη, σε σύγκριση με το placebo.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ Οι Έλληνες ερευνητές Ουσιαστική κρίνεται η συμμετοχή και ελληνικών κέντρων στη διεξαγωγή της πενταετούς μελέτης LEADER. Το PhB μίλησε με τρεις Έλληνες ερευνητές, στο περιθώριο του EASD για τα αποτελέσματα της μελέτης και τη σημασία της για τους Έλληνες ασθενείς.

Μαριάννα Μπενρουμπή Παθολόγος-Διαβητολόγος, Διευθύντρια ΕΣΥ, Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο ΕυαγγελισμόςΟφθαλμιατρείο-Πολυκλινική» «Η μελέτη ήταν μια δύσκολη και απαιτητική μελέτη και συμμετείχα όχι μόνο ως ερευνήτρια, αλλά και ως συντονίστρια ερευνήτρια. Η παρουσία μας ήταν πολύ σημαντική, γιατί πραγματικά το μήνυμα που έπαιρνα και από το εξωτερικό σε κάθε συνάντηση ήταν πως «δεν πρέπει να χάσουμε ούτε έναν ασθενή». Το γεγονός ότι το καταφέραμε και δεν χάσαμε κανέναν ασθενή σαν χώρα, κανείς δεν έφυγε από τη μελέτη, είναι πάρα πολύ σημαντικό. Διότι μπορεί να είμαστε μικρή χώρα και να μην είχαμε τόσο πολλούς ασθενείς στη μελέτη, αλλά παρ’ όλα αυτά φαίνεται ότι ήταν εξίσου καθοριστική η συμμετοχή μας με τις μεγαλύτερες χώρες, με περισσότερους ασθενείς. Επιπλέον, τα αποτελέσματα αυτά μάς κάνουν να αισθανόμαστε ότι άξιζε τον κόπο, επί 5 χρόνια, να ζητάμε από τους ασθενείς μας να τους χορηγούμε μια ένεση χωρίς να ξέρουμε αν περιέχει το φάρμακο ή το εικονικό φάρμακο. Θα ήταν κρίμα αν δεν είχαμε συμμετάσχει στη LEADER». ΕΡ_Τρεις μήνες μετά την ανακοίνωση των πρώτων αποτελεσμάτων, πώς έχουν επηρεάσει τη διαδικασία επιλογής του θεραπευτικού σχήματος για τους ασθενείς σας; «Δεν βλέπω πια τη λιραγλουτίδη σαν ένα φάρμακο που απλώς βοηθάει να πέσει το ζάχαρο και να μην πάρει βάρος ο ασθενής μου. Πέρα από αυτό, βλέπω ότι έναν ασθενή υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου μπορεί να τον βοηθήσει να αποφύγει νέο καρδιαγγειακό επεισόδιο. Αυτό σε

καθορίζει να το επιλέξεις σαν φάρμακο, σε συνδυασμό με την αποτελεσματικότητά του στη ρύθμιση του βάρους και κυρίως στη ρύθμιση του διαβήτη».

Νικόλαος Τεντολούρης Παθολόγος-Διαβητολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Α’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική και Υπεύθυνος του Διαβητολογικού Κέντρου, Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Λαϊκό» «Η μελέτη LEADER έδειξε πολύ σημαντικά αποτελέσματα. Έδειξε μείωση στα καρδιαγγειακά συμβάματα κατά 13%, μείωση στην ολική θνητότητα κατά 20% και μείωση στις μικροαγγειοπαθητικές επιπλοκές του διαβήτη, και κυρίως στη νεφροπάθεια. Δηλαδή, χορηγώντας ένα φάρμακο για τη θεραπεία του διαβήτη καταφέρνουμε να αντιμετωπίσουμε και να μειώσουμε τη θνητότητα και τα καρδιαγγειακά συμβάματα σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, που είναι αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου. Οπότε είναι ένα αποτελεσματικό και ασφαλές φάρμακο, που έχει ισχυρή θέση στην αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2».

Εμμανουήλ Πάγκαλος Ειδικός Παθολόγος-Διαβητολόγος, Διευθυντής Παθολογικού Τμήματος, Κλινική «Θέρμη» Θεσσαλονίκη «Όλα τα αποτελέσματα της LEADER έδειξαν την ανωτερότητα της λιραγλουτίδης σε σχέση με το placebo, και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Επιβεβαιώνεται, άλλωστε, για δεύτερη φορά σε μελέτη. Κυρίως, όμως, το σημαντικότερο αποτέλεσμα της μελέτης, που στηρίζει και την επιλογή της λιραγλουτίδης, είναι η μείωση του καρδιαγγειακού θανάτου κατά 22%».•••

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 14 Νοεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη

Ιωάννη Βαρθα Διαβήτης: Η πανδημία που υποδιαγιγνώσκεται Συνέντευξη: Βασιλική Αγγουρίδη Φωτογραφίες: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος

14η Νοεμβρίου έχει οριστεί Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη. Ένας ηχηρός «κώδωνας κινδύνου» για την πάθηση που πλήττει πάνω από 381 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και εκατοντάδες χιλιάδες στη χώρα μας. Η «πανδημία» του σακχαρώδους διαβήτη εκτιμάται ότι θα φθάσει να πλήττει 600 εκατομμύρια ανθρώπους έως το 2025. Τα άτομα με διαβήτη έχουν εξαπλασιαστεί κατά τα τελευταία 30 χρόνια, ενώ κάθε χρόνο προστίθενται 35.000-40.000 νέες περιπτώσεις, εκ των οποίων 500 παιδιά ηλικίας κάτω των 16 ετών. Σύμφωνα με προκαταρκτικά αποτελέσμα-

Την «ταυτότητα» του σακχαρώδους διαβήτη συνοψίζει στο PhB ο πρόεδρος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας, Ν. Παπάνας.

τα της «Εθνικής Μελέτης Νοσηρότητας και Παραγόντων Κινδύνου (Ε.ΜΕ.ΝΟ.)», ο επιπολασμός του διαβήτη ανέρχεται σε 9,9% (στο σύνολο του πληθυσμού ηλικίας 20-79 ετών). Πρακτικά, περίπου ένας στους δέκα Έλληνες έχει διαβήτη. Ο διαβήτης τύπου 1 αυξάνεται κατά 3% κάθε χρόνο στα παιδιά και στους εφήβους, ενώ ο διαβήτης τύπου 2 πλήττει πλέον όλο και μικρότερες ηλικίες, ακόμη και παιδιά. Παρότι ο διαβήτης έχει χτυπήσει, με όποια μορφή του, σχεδόν κάθε πόρτα και όλες τις οικογένειες, μεγάλο ποσοστό ασθενών μένει αδιάγνωστο, όπως αναφέρει στο PhB ο πρόεδρος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας, Ν. Παπάνας.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

Εταιρε Παθολ

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

Νικόλαος Παπάνας* ης αλίτης*

*Πρόεδρος της είας Ογκολόγων λόγων Ελλάδας

*Αναπληρωτής καθηγητής ΠαθολογίαςΣακχαρώδους Διαβήτη, Υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου Β’ Παθολογικής Κλινικής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αλεξανδρούπολη, Πρόεδρος Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας 33

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Στη χώρα μας, η συχνότητα του σακχαρώδους διαβήτη ανέρχεται στο 9-11%

ΕΡ_Kύριε Παπάνα, τις τελευταίες δεκαετίες, ο σακχαρώδης διαβήτης έχει αναδειχθεί σε μάστιγα, πλήττοντας άνω των 400 εκατομμυρίων ανθρώπων διεθνώς. Ποια είναι η επίπτωση της νόσου στη χώρα μας; Συνεχίζει να υποδιαγιγνώσκεται; AΠ_Στη χώρα μας, η συχνότητα του σακχαρώδους διαβήτη ανέρχεται στο 9-11% και, δυστυχώς, η υποδιάγνωση συνεχίζεται. Για τη βελτίωση της διάγνωσης χρειάζεται βέβαια ευαισθητοποίηση του κοινού. Για τον λόγο αυτό, η Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία συνεργάζεται στενά με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

βλάβες αυτές, και ιδίως εκείνες των ματιών, μπορεί να εξελίσσονται ύπουλα και να μην οδηγούν σε συμπτώματα μέχρι να προκύψει αιφνιδίως η τελική βλάβη. Για τους λόγους αυτούς, συνιστάται ειδική οφθαλμολογική εξέταση κάθε χρόνο. Ανάλογα, βέβαια, συνιστάται τακτικός έλεγχος για την έγκαιρη διαπίστωση και των λοιπών επιπλοκών, π.χ. εξέταση των ποδιών κάθε χρόνο. Η σχολαστική ρύθμιση της γλυκόζης με την αποφυγή υπεργλυκαιμίας αλλά και διακυμάνσεων γλυκόζης, η αντιμετώπιση της αρτηριακής πίεσης και της υπερλιπιδαιμίας, όπως και η διακοπή του καπνίσματος, αποτελούν τα κύρια μέτρα για να αποφύγουμε τις επιπλοκές του διαβήτη.

ΕΡ_Ποιοι είναι οι κίνδυνοι που καλείται να αντιμετωπίσει ένας διαβητικός; Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη είναι αφιερωμένη στην υγεία των ματιών. Ποιες είναι οι επιπλοκές και ποιοι οι κίνδυνοι για την υγεία του, και τι πρέπει να προσέχει;

ΕΡ_Τα τελευταία χρόνια, έχει συντελεστεί σημαντικότατη εξέλιξη στη θεραπευτική αντιμετώπιση του διαβήτη, τόσο του τύπου 1 όσο και του τύπου 2, που αφορά και τη συντριπτική πλειονότητα των διαβητικών. Πόσο έχει αλλάξει η θεραπεία της νόσου;

AΠ_Ένα άτομο με διαβήτη κινδυνεύει από επιπλοκές στα αγγεία του: αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα, διαταραχή της κυκλοφορίας στα πόδια, βλάβη των νεφρών και των περιφερικών νεύρων και, βέβαια, βλάβες από τα μάτια. Την υγεία των ματιών απειλεί κυρίως η αμφιβληστροειδοπάθεια, η οποία περιλαμβάνει διαταραχές των μικρών αγγείων στο οπίσθιο μέρος του ματιού, που μπορεί να οδηγήσουν σε αιμορραγίες, αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς και σοβαρή μείωση της όρασης, μέχρι και τύφλωση. Πολλές από τις

AΠ_Η θεραπεία έχει βελτιωθεί αισθητά. Οι σύγχρονες ινσουλίνες χαρακτηρίζονται από πολύ λιγότερες υπογλυκαιμίες και αύξηση του βάρους. Επίσης, είναι πιο φιλικές προς τον χρήστη και μάλιστα δεν επιβάλλουν την πραγματοποίηση της ένεσης και την προγραμματισμένη λήψη φαγητού σε αυστηρά χρονικά διαστήματα, όπως στο παρελθόν. Τα αντιδιαβητικά χάπια έχουν αυξηθεί σε αριθμό και διαθέτουμε καινούριες κατηγορίες φαρμάκων, με πρωτοποριακό τρόπο δράσης και μεγαλύτερη ασφάλεια (π.χ. αποφυγή υπογλυκαιμιών

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

και αύξησης σωματικού βάρους). Επίσης, είναι διαθέσιμη μια νέα κατηγορία ενέσιμων φαρμάκων, οι GLP-1 αγωνιστές. Και αυτοί έχουν τις παραπάνω ευεργετικές ιδιότητες, μειώνοντας επιπλέον την όρεξη. ΕΡ_Ιδιαίτερη συζήτηση γίνεται και γύρω από θεραπείες που επιτυγχάνουν διπλούς στόχους. Βοηθούν στον έλεγχο του διαβήτη αλλά και της καρδιαγγειακής υγείας ή βοηθούν στη μείωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και στη μείωση των κιλών. Πόσο σημαντικός είναι ο θεραπευτικός τους ρόλος; AΠ_Γίνεται ολοένα και πιο κατανοητό ότι η ιδανική θεραπεία πρέπει όχι μόνο να μειώνει τη γλυκόζη, αλλά, κατά το δυνατό, να αποφεύγει τις υπογλυκαιμίες και να συμβάλλει στη μείωση του σωματικού βάρους, της αρτηριακής πίεσης και των λιπιδίων (χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων). Ακόμη σημαντικότερη ανάγκη είναι η σύγχρονη θεραπεία να μειώνει όχι μόνο τα νούμερα των εργαστηριακών εξετάσεων αλλά και τα εμφράγματα, τα εγκεφαλικά επεισόδια και τους καρδιαγγειακούς θανάτους. Ορισμένα από τα νεότερα φάρμακα, που είναι διαθέσιμα και στη χώρα μας, διαθέτουν αρκετές από τις παραπάνω ευεργετικές δράσεις και η χρήση τους διευρύνεται. ΕΡ_Τι αναμένεται τα επόμενα χρόνια στο θεραπευτικό πεδίο;

AΠ_Είμαστε στην ευχάριστη θέση να αναμένουμε νεότερες ινσουλίνες και νεότερες άλλες ενέσιμες θεραπείες, που θα χρειάζεται να γίνονται κάθε εβδομάδα σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Για τους τελευταίους αναμένονται περαιτέρω εξελίξεις και με νεότερα χάπια. Επίσης, αναμένεται βελτίωση στα συστήματα μέτρησης και καταγραφής γλυκόζης. Η συνεχώς αυξανόμενη γνώση σε ποικίλους κλάδους της ιατρικής (π.χ. αγγειοπλαστική) εμπλουτίζει τη συνολική στρατηγική αντιμετώπισης των επιπλοκών.•••

Who is who Ο Νικόλαος Παπάνας είναι αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας-Σακχαρώδους Διαβήτη στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Εξειδικεύθηκε στον Σακχαρώδη Διαβήτη και τις επιπλοκές αυτού στο Διαβητολογικό Κέντρο και την Κλινική Διαβητικού Ποδιού του Νοσοκομείου King’s College Hospital, London, όπως και στο Γερμανικό Κέντρο Διαβήτη του Πανεπιστημίου Χάινριχ Χάινε του Ντίσελντορφ Γερμανίας. Έχει περισσότερες από 230 δημοσιεύσεις σε έγκυρα διεθνή περιοδικά και υπηρετεί στη συντακτική επιτροπή 25 διεθνών περιοδικών. Επίσης, έχει συμμετάσχει με πλήθος ανακοινώσεων και ομιλιών σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια, και έχει διατελέσει κριτής εργασιών έπειτα από πρόσκληση σε έγκυρα ξένα περιοδικά (περισσότερα από 400 άρθρα). Διετέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Αγγειολογικής Εταιρείας. Υπηρετεί ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ομάδας εργασίας Σακχαρώδης Διαβήτης και Νευρικό Σύστημα της Γερμανικής Διαβητολογικής Εταιρείας (DDG), καθώς και της Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων του Διαβητικού Ποδιού. Διετέλεσε γενικός γραμματέας της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας και τώρα υπηρετεί ως πρόεδρος αυτής. Πρόσφατα, εκλέχτηκε αντιπρόεδρος της ομάδας εργασίας Diabetic Foot Study Group (DFSG), της European Association for the Study of Diabetes (EASD).

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η ζωή με τον Διαβήτη στην Ελλάδα

Συνέντευξη: Βασιλική Αγγουρίδη Φωτογραφίες: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος

όσοι είναι, τελικά, οι διαβητικοί στη χώρα μας; Για τον Χρήστο Δαραμήλα, πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας ΣωματείωνΣυλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη (ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ), τα στοιχεία της ΗΔΙΚΑ καταδεικνύουν με σαφήνεια το φορτίο της νόσου στην Ελλάδα και οφείλουν να αποτελέσουν οδηγό για τη λήψη αποφάσεων και τον σχεδιασμό δράσεων. Στην έλλειψη στοιχεί-

Μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης γύρω από την καθημερινότητα των ατόμων με διαβήτη στην Ελλάδα παραχώρησε στο PhB ο πρόεδρος της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ

ων προστίθεται και η άγνοια από πλευράς φορέων, όπως ο ΕΟΠΥΥ, για τις θεραπευτικές εξελίξεις, δυσκολεύοντας ιδιαίτερα την καθημερινότητα των Ελλήνων διαβητικών. Αυτήν την καθημερινότητα δυσκολεύει παράλληλα και η έλλειψη επαρκούς εκπαίδευσης των ίδιων των διαβητικών, αλλά και η οριακά τυπική σχέση μεταξύ των περισσότερων ατόμων με διαβήτη και των θεραπόντων γιατρών τους.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

Ιωάννη Βαρθα

Εταιρε Παθολ

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

Χρήστος Δαραμήλας*

ης αλίτης*

*Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας ΣωματείωνΣυλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη

*Πρόεδρος της είας Ογκολόγων λόγων Ελλάδας

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων με διαβήτη στη χώρα μας ανέρχεται σε 1.258.911 άτομα

ΕΡ_Κύριε Δαραμήλα, η ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ, πρόσφατα, δημοσίευσε μια εκτίμηση για τον αριθμό των διαβητικών, βάσει των στοιχείων της ΗΔΙΚΑ, που σε πολλούς φάνηκε υψηλός. Δεδομένης της σοβαρότητας της πάθησης για τους ασθενείς, τις κοινωνίες και τα συστήματα υγείας διεθνώς, τι σημαίνει πρακτικά αυτός ο αριθμός; Η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης (ΗΔΙΚΑ) είναι, μεταξύ άλλων, υπεύθυνη για τη μελέτη, ανάπτυξη, λειτουργία, εκμετάλλευση, διαχείριση και συντήρηση συστημάτων πληροφορικής και επικοινωνιών –εξοπλισμού, λογισμικού και υπηρεσιών– για την εξυπηρέτηση όλων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης και υγείας καθώς και του δημόσιου ή του ευρύτερου δημόσιου φορέα. Επιπλέον, ένας τομέας δραστηριότητάς της είναι η παροχή πληροφοριών στατιστικών ή άλλου τύπου και αξιολογήσεων για την κοινωνική ασφάλιση στην Ελλάδα. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι τα στοιχεία τα οποία μας διέθεσε η ΗΔΙΚΑ, μετά από αίτημά μας, δεν είναι εκτίμηση, αλλά ο επίσημα καταγεγραμμένος αριθμός των ανθρώπων που πάσχουν και συνταγογραφούν τα φάρμακά τους, διότι κάποιοι, ακόμη και σήμερα, αγοράζουν τα φάρμακά τους χωρίς να τα συνταγογραφούν. Έτσι λοιπόν, στη χώρα μας, 992.259 άτομα πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, 181.145 άτομα πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και ανάμεσά τους 354 νεογνά. Επιπλέον, 7.035 γυναίκες παρουσίασαν σακχαρώδη διαβήτη κύησης, ενώ 78.472 πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη «μη καθορισμένο», σύμφωνα με τους κωδικούς των ICD 10 που χρησιμοποιούν οι ιατροί μας, ώστε να κατηγοριοποιήσουν τα άτομα με διαβήτη, για να τους συνταγογραφήσουν τη φαρμακευτική τους αγωγή. Η τελευταία κατηγορία «σακχαρώδης διαβήτης μη καθορισμένος» προκαλεί ποικίλα ερωτήματα, ειδικά στους «μη ιατρούς», όπως «γιατί να υπάρχει τέτοια κατηγορία» ή «τι εξυπηρετεί» και άλλα πολλά, εξαιτίας του αριθμού των ατόμων που κατηγοριοποιούνται εκεί. Ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων με διαβήτη στη χώρα μας ανέρχεται σε 1.258.911 άτομα. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία για τον Διαβήτη (IDF), η πρόβλεψη για τον αριθμό των ατόμων με διαβήτη στην Ελλάδα για το έτος 2015 κυμαινόταν από 650.000 έως 1.285.000, με μέση τιμή περίπου 1.000.000 συνολικά. Παρατηρούμε

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

ότι ο επιπολασμός είναι πολύ υψηλός, και ήδη φτάσαμε πολύ κοντά στην ανώτερη τιμή της IDF. Τα συμπεράσματά μας είναι πως πρέπει να υπάρξει καλύτερη καταγραφή μέσω των ICD10 σε σχέση με την αγωγή που ακολουθεί ο κάθε πάσχων, στο οποίο μπορούν βοηθήσουν τα «θεραπευτικά πρωτόκολλα», εφόσον χρησιμοποιηθούν σωστά. Θα είναι πιθανόν ευκολότερο να κατανοήσουν οι υπεύθυνοι των ελληνικών υπηρεσιών πως «η πρόληψη σώζει», με γνώμονα την επιβράδυνση της εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 καθώς και τη μείωση της εμφάνισης των κοστοβόρων, για όλους, επιπλοκών που προκαλεί ο διαβήτης. Με τον τρόπο αυτό θα επιτευχθεί μείωση των δαπανών για την υποστήριξη των επιπλοκών του διαβήτη αλλά και μείωση στην ταχύτητα αύξησής του. Όλα αυτά όμως απαιτούν μακροπρόθεσμα σχέδια με σωστά θεμέλια, για την πραγματική υλοποίησή τους, και όχι ευκαιριακές λύσεις, όπως συνήθως δίνονται ή καθόλου λύσεις γιατί «θα τα κάνει η επόμενη κυβέρνηση». Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες της IDF, στο 10 με 12% κυμαίνονται οι πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη σε κάθε χώρα του πλανήτη, και παρατηρείται αυξημένο το ποσοστό σε χώρες που έχουν χτυπηθεί πιο έντονα από την οικονομική κρίση, με αποτέλεσμα την αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας, την προτίμηση του φθηνού junk food, την αύξηση της σωματικής κόπωσης και του στρες. Οι Έλληνες σε όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά έχουμε τις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη. ΕΡ_Η νόσος συνεχίζει να υποδιαγιγνώσκεται, και σε τι βαθμό; Δυστυχώς, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 συνεχίζει –και θα συνεχίζει– να υποδιαγιγνώσκεται, διότι τα συμπτώματά του είναι απλά και πολλές φορές αγνοούνται από τον ίδιο τον άνθρωπο που πάσχει, με αποτέλεσμα την εμφάνιση επιπλοκών κυρίως στο καρδιαγγειακό σύστημα. Τότε όμως είναι ήδη αργά και η διάγνωση του διαβήτη γίνεται από κάποια άλλη ιατρική ειδικότητα και όχι από κάποιον κατεξοχήν ειδικό στον διαβήτη ενδοκρινολόγο ή παθολόγο. Δυστυχώς, στη χώρα μας, επίσημες πανελλήνιες μελέτες δεν υπάρχουν που να μας δίνουν ακριβή νούμερα. Βέβαια, αν είχαμε προβλέψει και ενημερώσει την ιατρική κοινότητα πως μέσω των ICD10 μπορείτε να καταχωρείτε κάποιον ως «σακχαρώδης διαβήτης μη καθορισμένος» και στη συνέχεια με την εξέλιξη της πάθησης να

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ κατηγοριοποιηθεί ανάλογα με τον τύπο διαβήτη από τον οποίο πάσχει, μέσω των θεραπευτικών πρωτόκολλων, θα είχαμε με ακρίβεια χιλιοστού τον βαθμό υποδιάγνωσης. Σιγά σιγά όμως πιστεύω πως θα εκπαιδευτούμε όλοι στη χρήση των νέων συστημάτων ηλεκτρονικής ιατρικής καταχώρισης και, αργά ή γρήγορα, θα έχουμε πολλά στοιχεία στα χέρια μας. ΕΡ_Στον τομέα της πρόληψης της νόσου, σε τι επίπεδο βρίσκεται η Ελλάδα; Για να ληφθούν προληπτικά μέτρα για κάτι, πρέπει να αφορά αρκετούς ανθρώ-

πους, πρέπει να γνωρίζουμε τι το προκαλεί, τι μπορεί αυτό να προκαλέσει, να έχει χαρακτηριστεί ως επικίνδυνο για τον παγκόσμιο πληθυσμό. Όπως, παραδείγματος χάριν, το κάπνισμα. Αμέτρητες χώρες παγκοσμίως ξεκίνησαν, χρόνια τώρα, καμπάνιες κατά του καπνίσματος, εξαιτίας του πλήθους των ανθρώπων που κάπνιζαν, με στόχο τη διακοπή του, ώστε να αποφευχθούν οι επιπλοκές που προκαλεί, ή ακόμη και ο θάνατος. Επειδή όμως μιλάμε για τον διαβήτη και όχι για το κάπνισμα, με ειρωνεία θα συνεχίσω την απάντησή μου. Αφορά ο διαβήτης πολύ κόσμο παγκοσμίως ή στη χώρα μας; Παγκοσμίως, σήμερα, 416 εκατομμύ-

ρια ανθρώπους, στη χώρα μας 1.300.000. Λίγοι είναι! Έτσι λειτουργούν όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις τα τελευταία 25 περίπου χρόνια, πάρα το γεγονός ότι για πρώτη φορά ο ΠΟΥ τότε ξεκίνησε την πρώτη καμπάνια πρόληψης για τον σακχαρώδη διαβήτη και παρακίνησε και κάθε άλλη ανεπτυγμένη ή υπό ανάπτυξη χώρα να πράξει. Αντιλαμβάνεστε πως ο βαθμός πρόληψης της Ελλάδας στον σακχαρώδη διαβήτη είναι «μηδέν» και ό,τι αφορά την πρόληψη υποκινείται κυρίως από την ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ και άλλους ΜΚΟ που εμπλέκονται με τον σακχαρώδη διαβήτη.

ΕΡ_Είναι ικανοποιητική η πρόσβαση των διαβητικών σε νέες θεραπείες, φαρμακευτικές και τεχνολογικές, στη χώρα μας; Η χώρα μας και συγκεκριμένα οι ασφαλιστικοί φορείς υπήρξαν πρωτοπόροι στην εισαγωγή νέων φαρμάκων αλλά και ιατροτεχνολογικών προϊόντων σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2012. Όταν νομοθετήθηκε, μέσω του Ενιαίου Κανονισμού Παροχών Υγείας, το «φρενάρισμα» της εισόδου στη χώρα νέων θεραπειών αλλά και ιατροτεχνολογικών προϊόντων. Πώς; Όχι με τους περιορισμούς ή με τα πλα-

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

φόν τιμών, αλλά με την απαγόρευση εκ του νόμου αποφάσεων του ΔΣ του ΕΟΠΥΥ, για αναπροσαρμογή τιμών παλιών προϊόντων, ώστε να αντικατασταθούν από νέα, σύμφωνα με αποδεδειγμένα στοιχεία από ελεγκτικούς μηχανισμούς του ίδιου του κράτους (π.χ. του ΕΟΦ), φάρμακα ή ιατροτεχνολογικά προϊόντα που μπορούν να προσφέρουν πραγματική βελτίωση της ποιότητας της ζωής ενός ατόμου που πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη. Έτσι λοιπόν φτάσαμε στο 2016, με τον ΕΟΠΥΥ να κατανοεί μετά από 8 χρόνια που αποζημιώνει τους αισθητήρες παρακολούθησης γλυκόζης, ότι δεν αναγράφονται με αυτήν τους την επωνυμία σε κανένα νόμο και να σταματά ξαφνικά την αποζημίωσή

ρωτήσει τι έκανε, χορήγησε το σύστημα παρακολούθησης ως αντικαταστάτη των ταινιών μέτρησης γλυκόζης (αναπόσπαστο αναλώσιμο υλικό για τη ρύθμιση του διαβήτη αλλά και για τη λειτουργία του συστήματος παρακολούθησης γλυκόζης). Σα να μην έφτανε αυτό, με την ανακοίνωσή του φωτογράφισε τη μία εκ των δύο εταιρειών που έχουν τέτοια συστήματα (την παλιότερη στον χώρο). Η ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ, με αλλεπάλληλες επιστολές και ραντεβού ακόμη και με τον πρόεδρο και αντιπρόεδρο του ΕΟΠΥΥ, και ενώ οι ίδιοι έδειχναν να καταλαβαίνουν τι τους εξηγούμε και πόσο αρνητικό θα είναι για την εικόνα του ΕΟΠΥΥ να παρουσιάσουν τα συστήματα παρακολούθησης ως συνδεόμενα με την

τους, ενώ ταυτόχρονα πέρα από τη μοναδική εταιρεία που είχε το συγκεκριμένο σύστημα παρουσιάζονται άλλες δύο, η μία εκ των οποίων έχει ένα παρόμοιο σύστημα παρακολούθησης γλυκόζης, ενώ η άλλη κάτι νέο, πρωτότυπο και πρωτοποριακό. Η τελευταία, λόγω υψηλοτέρου κόστους και εξαιτίας του ότι απευθύνεται σε όλους τους διαβητικούς της, απαγορεύεται εκ του νόμου να αποζημιωθεί από τον ΕΟΠΥΥ, οπότε και τα άτομα με διαβήτη πληρώνουν από την τσέπη τους άλλη μία φορά, για να χρησιμοποιήσουν τη νέα τεχνολογία. Σε σχέση με τα δύο άλλα συστήματα... χάος! Ο ΕΟΠΥΥ, μη γνωρίζοντας τι ακριβώς κάνει το σύστημα παρακολούθησης και πώς ακριβώς εξυπηρετεί το άτομο με διαβήτη, αντί να

αντλία ινσουλίνης αντί για συνοδευόμενα, εκείνοι τι έκαναν; Όντως, ενέταξαν εκ νέου τις ταινίες μέτρησης γλυκόζης, όμως εξακολούθησαν να παρουσιάζουν τα συστήματα παρακολούθησης ως συνδεόμενα φωτογραφίζοντας τη μία εκ των δύο εταιρειών! Στην Ελλάδα, δειλά δειλά, θα ξεκινήσουν να κυκλοφορούν το 2017 κάποια νέα συστήματα παρακολούθησης, πολύ πιο εξελιγμένα από τα όσα γνωρίζουμε, καθώς επίσης και νέες αντλίες ινσουλίνης, τα οποία όμως έχουν πολύ πιο ακριβά αναλώσιμα. Συμπέρασμα: για να βελτιώσω την ποιότητα της ζωής μου με τον διαβήτη –που δεν τον επέλεξα– πρέπει να έχω μηνιαίο μισθό αρκετά υψηλό, γιατί θα πρέπει να πληρώνω τις ασφαλιστικές ει-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ σφορές που δεν μου καλύπτουν αυτό που επιθυμώ και να πληρώνω, επιπλέον, αυτά που επιθυμώ, ώστε να μπορώ να ζήσω καλύτερα. ΕΡ_Τα ίδια τα άτομα με διαβήτη πόσο ενεργά στη διαχείριση της πάθησής τους είναι; Ελάχιστα. Όταν δεν έχω λάβει την απαραίτητη εκπαίδευση, ώστε να κατανοήσω τι είναι αυτό από το οποίο πάσχω. Βλέπω τον θεράποντα ιατρό μου μία φορά στους 7 με 9 μήνες, στο καθορισμένο από το νοσοκομείο ραντεβού, για 10 το πολύ λεπτά, ο οποίος με ρωτάει κάθε φορά «πώς πάμε;» και του απαντώ «καλά!». Σκύβει το κε-

φάλι πάνω από το βιβλιάριο υγείας, όπου, ανατρέχοντας στη συνταγή του προηγούμενου τριμήνου, την οποία συνταγή έγραψε άλλος γιατρός, αντιγράφει στην επόμενη καθαρή σελίδα και μου λέει «αφού πάμε καλά, συνέχισε τα ίδια, κλείσε ένα ραντεβού σε 9 μήνες στα εξωτερικά μόλις βγεις», σηκώνεται από το κάθισμα με χτυπά στην πλάτη σα να μου λέει «αργείς», σηκώνεσαι όρθιος και εσύ, σου ανοίγει την πόρτα και σου λέει: «Πέτρος είπαμε;». «Όχι, Χρήστος» απαντάς εσύ. «Ωραία Χρηστάκη, έτσι να συνεχίσεις και θα τα πούμε σύντομα. Γεια σου. Επόμενος ο κύριος Παπαδόπουλος, περάστε παρακαλώ». Για να γίνει λοιπόν ενεργός κάποιος, πρέπει να αρχίσει να διαβάζει, να κατανοεί τι συμβαίνει, να ρωτά και τελικά να διευκρι-

νίζει, να κάνει λάθη και τέλος να παίρνει σωστές απαντήσεις. Επειδή όμως τίποτα από τα παραπάνω δεν συμβαίνει, συνήθως μετά την ηλικία των 16 ετών και έως την ηλικία των 70 ετών οι περισσότεροι επισκέπτονται γιατρό ανά 5 με 7 χρόνια για τυχαίο λόγο. Πριν και μετά τα ηλικιακά όρια που έθεσαν συνήθως μάς πάνε στον γιατρό. Η ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ, για να βοηθήσει και σε αυτόν τον τομέα, εδώ και δύο χρόνια ξεκίνησε και πραγματοποιεί με την επιστημονική υποστήριξη και επιμέλεια της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας τα «Εκπαιδευτικά μαθήματα για τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και 2», βοηθώντας έτσι τους ανθρώπους και να διαχειριστούν

καλύτερα τις πληροφορίες που περνούν από τους ιατρούς τους, αλλά και να τους υποστηρίξει για να επιστρέψουν ξανά στους γιατρούς τους. ΕΡ_Πού οφείλεται, κατά τη γνώμη σας, η αδυναμία συμμόρφωσης των ατόμων με διαβήτη, ιδιαιτέρως των ατόμων με διαβήτη τύπου 2; Οφείλεται στην άγνοια, στους μύθους και τις ανακρίβειες από τις συζητήσεις της «γειτονίας», από τις γνώσεις του γείτονά μας «που έχει και εκείνος διαβήτη τύπου 2 και ο γιατρός του τού έδωσε ένα χάπι που του έδιωξε τον διαβήτη». Έτσι λένε σχεδόν όλοι! Όλα τα παραπάνω συμβαίνουν και επηρεάζουν αρκετούς ώστε να μη συμμορ-

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ένα άτομο με διαβήτη έχει κάποιους περιορισμούς, όμως αυτοί συνήθως το κάνουν πιο δυνατό, πιο σίγουρο, πιο κατασταλαγμένο, πιο ώριμο και πιο κοινωνικό!

φώνονται, εκείνο όμως που πραγματικά φταίει είναι η προσωπική βούληση του ιδίου του ατόμου που πάσχει. Η μη αποδοχή της πάθησης, όπως πολλές επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει παγκοσμίως, οδηγεί τους περισσότερους ανθρώπους που πάσχουν από διαβήτη τύπου 1 ή 2 στην αδυναμία συμμόρφωσης στις οδηγίες για τη βελτίωση της υγείας τους αλλά και την εξασφάλιση της απομάκρυνσης εμφάνισης επιπλοκών. ΕΡ_Έχουμε ακούσει ιστορίες για άτομα με διαβήτη ή και τις οικογένειές τους που έκρυβαν την πάθηση, μετρούσαν το ζάχαρό τους ή έκαναν μονάδες ινσουλίνης στα κρυφά. Έχει, αλήθεια, βελτιωθεί η κατάσταση; Το πρόβλημα στις διάφορες «ιστορίες» που ακούμε, κατά καιρούς, δεν είναι το να κάνω όσα απαιτεί η υγεία μου χωρίς να με βλέπουν οι άνθρωποι γύρω μου, αλλά το να προσπαθώ να «αποκρύψω», δηλαδή να μην αποδέχομαι, την ύπαρξη του διαβήτη στη ζωή μου ή στο στενό οικογενειακό μου περιβάλλον, έχοντας την εντύπωση πως θα με απομονώσουν οι άνθρωποι του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου στο οποίο ανήκω. Αποτέλεσμα αυτού είναι να απομονώνομαι εγώ από τους υπόλοιπους γύρω μου και όχι να με απομονώνουν εκείνοι. Ένα άτομο με διαβήτη, ναι, έχει κάποιους περιορισμούς, όμως αυτοί οι περι-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

ορισμοί, συνήθως, το κάνουν πιο δυνατό, πιο σίγουρο, πιο κατασταλαγμένο, πιο ώριμο και πιο κοινωνικό. Στην Ελλάδα, σήμερα, τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη είναι τόσο πολλά, που σχεδόν σε κάθε οικογένεια στη χώρα μας υπάρχει ένα άτομο με διαβήτη τύπου 1 ή 2. Παρ’ όλα αυτά, δυστυχώς, υπάρχουν ακόμη πολλοί, ειδικά όσον αφορά τον διαβήτη τύπου 1, που επιλέγουν να «αποκρύψουν» την ύπαρξη του διαβήτη στη ζωή τους ή στη ζωή του παιδιού τους. Δυστυχώς όμως, παρά τις προσπάθειες των ίδιων των ατόμων με διαβήτη και των οικογενειών τους να αποδεχθούν τη χρόνια πάθησή τους, εξακολουθούν να υπάρχουν άνθρωποι γύρω μας που με έναν ιδιαίτερα μοναδικό τρόπο καταφέρνουν να μας φέρνουν σε «δύσκολη θέση» και η κάθε προσπάθεια που έχουμε κάνει για «αποδοχή» να γκρεμίζεται. Θα αναφερθώ για άλλη μια φορά στο περιστατικό με την ανήλικη μαθήτρια σε σχολείο της Θεσσαλονίκης η οποία δέχθηκε «ρατσιστική» επίθεση από την καθηγήτριά της στο σχολείο! Η καθηγήτρια δικαιολογήθηκε λέγοντας πως έγινε μία μόνο φορά και δεν είχε επιθυμία να στοχοποιήσει το παιδί. Όμως, αυτό που έπρεπε να κάνει ήταν να ζητήσει συγνώμη δημόσια, διότι: 1) δεν έπρεπε να γίνει ούτε αυτή τη μία φορά και 2) η σύσταση έπρεπε να γίνει προσωπικά στο παιδί, όχι παρουσία των συμμαθητών της, και βέβαια παρουσία των γονιών, διότι πρόκειται για ανήλικο παιδί και αυτό για το οποίο θα γινόταν η σύσταση δεν αφορούσε ζήτημα του σχολείου αλλά προσωπικό θέμα του παιδιού, για το οποίο η καθηγήτρια επιθυμούσε να κουβεντιάσει με τη μαθήτρια και όχι η μαθήτρια με την καθηγήτρια. Η ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ, ως μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τον Διαβήτη (IDF), έχει στα χέρια της ένα εργαλείο της IDF που μεταφράστηκε από την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία, το οποίο είναι οδηγός εκπαίδευσης δασκάλων για την υποδοχή ενός παιδιού με διαβήτη στο σχολείο. Επίσης, δείχνει τον τρόπο παρουσίασης του διαβήτη στους υπόλοιπους μαθητές και, τέλος, εξηγεί μέχρι πού φτάνουν οι αρμοδιότητες των εκπαιδευτικών σε σχέση με το παιδί που πάσχει. Η ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ είναι πρόθυμη να πάει σε όποιο σχολείο στην Ελλάδα το επιθυμεί και να εκπαιδεύσει τους εκπαιδευτικούς στο πώς πρέπει να υποστηρίξουν το παιδί με σακχαρώδη διαβήτη στο σχολείο.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Το «φορτίο» της νόσου και οι στρατηγικές για τη διαχείρισή της

ΠΟΥ

H στρατηγική για τον Διαβήτη Επιμέλεια: Ιοκάστη Αλειφεροπούλου

διαβήτης είναι μια σοβαρή, χρόνια νόσος, που εμφανίζεται είτε όταν το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη (ορμόνη που ρυθμίζει το σάκχαρο στο αίμα ή γλυκόζη) είτε όταν το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την ινσουλίνη που παράγει. Ο διαβήτης αποτελεί σήμερα ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, με τον επιπολασμό στους ενήλικες να έχει σχεδόν διπλασιαστεί από το 1980 (από 4,7% σε 8,5%) και με τον αριθμό των πασχόντων να φτάνει τα 422 εκατομμύρια το 2014. «Τόσο ο αριθμός των περιπτώσεων όσο και ο επιπολασμός του σακχαρώδη δια-

Οι ελλείψεις του συστήματος υγείας στην Ελλάδα και οι συστάσεις στις χώρες-μέλη

βήτη αυξάνονται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες» επισημαίνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), επισημαίνοντας ότι υπάρχει άμεση συσχέτιση με την αύξηση των παραγόντων κινδύνου με τους οποίους σχετίζεται η νόσος, όπως το παραπανίσιο βάρος ή η παχυσαρκία. Έτσι, ο διαβήτης θεωρείται πλέον μία από τις κυρίαρχες τέσσερις Μη Μεταδοτικές Ασθένειες (ΜΜΑ) που έχει μπει στο «στόχαστρο» όλων των κρατών. Θα πρέπει, πάντως, να σημειωθεί ότι ο επιπολασμός της νόσου έχει αυξηθεί ταχύτερα στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος από ό,τι στις χώρες υψηλού εισοδήματος.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ ΔΙΕΘΝΕΣ «ΦΟΡΤΙΟ» Ο διαβήτης αυτός καθαυτόν προκάλεσε 1,5 εκατομμύριο θανάτους το 2012. Επιπλέον, 2 εκατομμύρια θανάτους εκτιμάται ότι προκάλεσαν τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, καθώς αύξησαν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών και άλλων παθήσεων. Μάλιστα, σχεδόν οι μισοί θάνατοι (43%) που αναφέρονται συνέβησαν πριν από την ηλικία των 70 ετών. Και σε αυτήν την περίπτωση, η θνησιμότητα ήταν υψηλότερη στις χώρες χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος. Εκτίμηση για τον επιπολασμό της νόσου σε παγκόσμια κλίμακα δεν υπάρχει, καθώς για τη διάκριση μεταξύ του διαβήτη τύπου 1 (για τον οποίο απαιτούνται ενέσεις ινσουλίνης για επιβίωσης) και του τύπου 2 (όπου το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει σωστά την ινσουλίνη που παράγει) απαιτούνται εξελιγμένες εργαστηριακές εξετάσεις. Είναι γνωστό όμως ότι η πλειονότητα των πασχόντων επηρεάζονται από τον διαβήτη τύπου 2. Ο τύπος αυτός εμφανιζόταν παλιότερα σχεδόν εξολοκλήρου σε ενήλικες. «Πλέον εμφανίζεται και σε παιδιά» σημειώνει ο ΠΟΥ.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ Ο διαβήτης όλων των τύπων μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές και βλάβες σε πολλά μέρη του σώματος, αυξάνοντας έτσι συνολικά τον κίνδυνο του πρόωρου θανάτου. Πιθανές επιπλοκές περιλαμβάνουν καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο, νεφρική ανεπάρκεια, ακρωτηριασμό κάτω άκρου, απώλεια όρασης και νευρική βλάβη. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί ο διαβήτης στην εγκυμοσύνη, καθώς ο ανεπαρκής έλεγχός του αυξάνει τον κίνδυνο τόσο για τον θάνατο του εμβρύου όσο και για την εμφάνιση διαφόρων επιπλοκών.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ Ο διαβήτης και οι επιπλοκές του προκαλούν μεγάλη οικονομική «αιμορραγία» στους πάσχοντες και τις οικογένειές τους, ενώ επιβαρύνουν σημαντικά τα συστήματα υγείας των εθνικών οικονομιών μέσω άμεσων ιατρικών δαπανών, απώλειας εργασίας και μισθών. Τα περισσότερα κόστη αφορούν σε νοσηλείες και εξωνοσοκομειακή περίθαλ-

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ψη. Ταυτόχρονα, «μια σημαντική διαρροή», υπογραμμίζει ο ΠΟΥ, «προκύπτει από τη συνταγογράφηση σκευασμάτων αναλογικής ινσουλίνης1, παρά τις ελάχιστες ενδείξεις που έχουν για την παροχή σημαντικών πλεονεκτημάτων έναντι της φθηνότερης ανθρώπινης ινσουλίνης».

ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΙΑΒΗΤΗ

Ο διαβήτης τύπου 1 δεν μπορεί να προληφθεί με τις τρέχουσες γνώσεις. Αντίθετα, υπάρχουν αποτελεσματικές προσεγγίσεις για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2 46

Ο διαβήτης τύπου 1 δεν μπορεί να προληφθεί με τις τρέχουσες γνώσεις. Αντίθετα, υπάρχουν αποτελεσματικές προσεγγίσεις για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2, καθώς επίσης και για την πρόληψη των επιπλοκών και του πρόωρου θανάτου που μπορεί να προκαλέσουν όλοι οι τύποι διαβήτη. Αυτές περιλαμβάνουν πολιτικές και παρεμβάσεις τόσο στον γενικό πληθυσμό όσο και στοχευμένα (στο σχολείο, στο σπίτι, στον χώρο εργασίας), οι οποίες συμβάλλουν στην καλή υγεία, ανεξάρτητα από το αν έχει κάποιος διαβήτη ή όχι. Τέτοιες είναι η τακτική άσκηση, η υγιεινή διατροφή, η αποφυγή του καπνίσματος, ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης και του επιπέδου των λιπιδίων. «Για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2, όπως και πολλών ακόμη καταστάσεων υγείας, είναι απαραίτητη η υιοθέτηση μιας συγκεκριμένης στάσης ζωής από νεαρή ηλικία» επισημαίνει ο ΠΟΥ. Όπως εξηγεί, για την άμβλυνση του κινδύνου εμφάνισης παχυσαρκίας και του διαβήτη τύπου 2, υπάρχει ένα κρίσιμο σημείο στην ηλικία κατά την οποία διαμορφώνονται οι διατροφικές συνήθειες και οι συνήθειες

φυσικής δραστηριότητας, οι οποίες με τη σειρά τους επιδρούν μακροπρόθεσμα στη ρύθμιση της ενεργειακής ισορροπίας στον ανθρώπινο οργανισμό. «Καμία μεμονωμένη πολιτική ή άλλη παρέμβαση δεν μπορεί να διασφαλίσει ότι θα συμβεί αυτό» προσθέτει ο ΠΟΥ, τονίζοντας ότι απαιτείται μια ολιστική προσέγγιση για την πρόληψη του διαβήτη, στην οποία θα συμμετέχει το σύνολο της κυβέρνησης και της κοινωνίας. Σε αυτήν, όλοι οι τομείς θα λαμβάνουν υπόψη τις επιπτώσεις που έχουν οι εφαρμοζόμενες πολιτικές (στο εμπόριο, στη γεωργία, στην οικονομία, τις μεταφορές, την εκπαίδευση και τον οικιστικό σχεδιασμό) στην υγεία, αναγνωρίζοντας ότι αναλόγως των επιλογών τους αυτή βελτιώνεται ή παρεμποδίζεται.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Για μια καλή ποιότητα ζωής, θεμελιώδης είναι η έγκαιρη διάγνωση της νόσου. Όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ζει ένα άτομο με τη νόσο χωρίς να το γνωρίζει και να λαμβάνει θεραπεία τόσο πιθανότερο είναι να έχει κακή υγεία. Κατά συνέπεια, «πρέπει να διασφαλιστεί η εύκολη πρόσβαση σε βασικές διαγνωστικές εξετάσεις, όπως ο έλεγχος της γλυκόζης του αίματος, μέσω κάποιας δομής πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Απαραίτητα, επίσης, είναι τα συστήματα παραπομπής μεταξύ των δομών υγείας, καθώς οι ασθενείς χρειάζονται περιοδικά εξειδικευμένη αξιολόγηση ή θεραπεία επιπλοκών» αναφέρει ο ΠΟΥ.

1 Πρόκειται για ινσουλίνες που προέρχονται από την ανθρώπινη ινσουλίνη, τροποποιώντας τη δομή του να αλλάξει το φαρμακοκινητικό προφίλ.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

Παράλληλα, για τους πάσχοντες –ανεξάρτητα από τον τύπο του διαβήτη– υπάρχουν μια σειρά από cost-effective παρεμβάσεις που μπορούν να βελτιώσουν την υγεία τους. Αυτές περιλαμβάνουν: Έ λεγχο της γλυκόζης του αίματος μέσω ενός συνδυασμού διατροφής, σωματικής άσκησης και –εφόσον κριθεί αναγκαίο– φαρμακευτικής αγωγής. Έ λεγχο της πίεσης του αίματος και του επιπέδου των λιπιδίων, για τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου και άλλων επιπλοκών.  Τακτική εξέταση για βλάβη στα μάτια, τα νεφρά και τα πόδια, για να διευκολυνθεί η έγκαιρη θεραπεία.

«Η διαχείριση του διαβήτη μπορεί να ενισχυθεί μέσω της χρήσης κατευθυντήριων οδηγιών και πρωτοκόλλων» συμπληρώνει ο ΠΟΥ, επισημαίνοντας ότι για καλύτερα αποτελέσματα τόσο σε ό,τι έχει να κάνει με τη διάγνωση όσο και σε ό,τι έχει να κάνει με τη θεραπεία της νόσου απαιτείται ολιστική διαχείριση των ΜΜΑ. Μια μίνιμουμ προσέγγιση αυτού του επιπέδου προϋποθέτει τον συνδυασμό διαχείρισης του διαβήτη και των καρδιαγγειακών παθήσεων. Το ίδιο θα πρέπει να γίνεται σε περιπτώσεις υψηλού επιπολασμού του διαβήτη και της φυματίωσης ή/και του HIV/AIDS.

ΕΘΝΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ Η εθνική ικανότητα για την πρόληψη και τον έλεγχο του διαβήτη διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα και από περιφέρεια σε περιφέρεια, ανάλογα με το διαθέσιμο εισόδημα, όπως υποδεικνύει σχετική έρευνα του 2015. Ειδικότερα, οι περισσότερες χώρες αναφέρουν ότι διαθέτουν εθνική πολιτική για τον διαβήτη καθώς και για τη μείωση των βασικών παραγόντων κινδύνου, όπως επίσης και κατευθυντήριες οδηγίες ή πρωτόκολλα για τη βελτίωση της διαχείρισης του διαβήτη. Σε ορισμένες περιοχές και στις χώρες χαμηλού εισοδήματος, ωστόσο, οι πολιτικές αυτές και οι κατευθυντήριες γραμμές στερούνται χρηματοδότησης και εφαρμογής. Ακόμη, πολλές χώρες έχουν πραγματοποιήσει εθνικές έρευνες για τον επιπολασμό της σωματικής αδράνειας, το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία κατά τα τελευταία πέντε χρόνια, αλλά λιγότερες από τις μισές έχουν συμπεριλάβει στις έρευνες αυτές τη μέτρηση της γλυκόζης στο αίμα. Όπως μπορεί να δει κανείς στον πίνακα 1, βασικοί παράγοντες κινδύνου, όπως το υπερβολικό βάρος ή η παχυσαρκία, αποτελούν «πληγή» για τη χώρα μας, στην οποία το 9,1% του ενήλικου πληθυσμού

Υπάρχουν μια σειρά από cost-effective παρεμβάσεις που μπορούν να βελτιώσουν την υγεία των πασχόντων

Πίνακας 1: Prevalence of diabetes and related risk factors Diabetes Overweight Obesity Physical inactivity

males females total 9.5% 8.8% 9.1% 69.6% 60.2% 64.9% 23.6% 26.7% 25.1% 12.4% 18.2% 15.4%

Πίνακας 2: National response to diabetes Policies, guidelines and monitoring Operational policy/strategy/action plan for diabetes Operational policy/strategy/action plan to reduce overweight and obesity Operational policy/strategy/action plan to reduce physical inactivity Evidence-based national diabetes guidelines/protocols/standards Standard criteria for referral of patients from primary care to higher level of care Diabetes registry Recent national risk factor survey in which blood glucose was measured

Yes Yes Yes Not available Not available No No

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Πίνακας 3: Basic technologies in primary care facilities Blood glucose measurement Oral glucose tolerance test HbA1c test Dilated fundus examination Foot vibration perception by tuning fork Foot vascular status by Doppler Urine strips for glucose and ketone measurement

● ● ● ❍ ● ❍ ●

Πίνακας 4: Medicines in primary care facilities Insulin Metformin Sulphonylurea

Βασικοί παράγοντες κινδύνου, όπως το υπερβολικό βάρος ή η παχυσαρκία, αποτελούν «πληγή» για τη χώρα μας

έχει διαγνωσμένο διαβήτη. Παρ’ όλα αυτά, η Ελλάδα εξακολουθεί να μη διαθέτει Μητρώο Ασθενών, αλλά ούτε και κάποια πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη, αναφορικά με τους παράγοντες κινδύνου, που να λαμβάνει υπόψη το αυξημένο επίπεδο γλυκόζης στο αίμα (πίνακας 2). Στα θετικά ο ΠΟΥ επισημαίνει την ύπαρξη πολιτικών και Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον διαβήτη, καθώς και για τη μείωση της παχυσαρκίας, ενώ δεν παραλείπει να αναφερθεί και στην πολιτική και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη μείωση της σωματικής αδράνειας. Αν και θα είχε ιδιαίτερη αξία, δυστυχώς, ο ΠΟΥ δεν έχει διαθέσιμα στοιχεία για τη χώρα μας αναφορικά με την ύπαρξη κατευθυντήριων οδηγιών και πρωτοκόλλων που να βασίζονται σε κάποια επιδημιολογική μελέτη. «Κενό» γνώσης διαπιστώνεται και σε ό,τι αφορά την ύπαρξη ή όχι κριτηρίων παραπομπής των ασθενών από τις δομές ΠΦΥ στις τριτοβάθμιες δομές περίθαλψης (πίνακας 2). Ο Οργανισμός κάνει μία ακόμη σημαντική διαπίστωση, η οποία σχετίζεται με τον βαθμό πρόσβασης των επαγγελματιών υγείας σε βασικές ιατρικές τεχνολογίες, οι οποίες τους είναι απαραίτητες προκειμένου να μπορέσουν να βοηθήσουν τα άτομα με διαβήτη να διαχειριστούν σωστά την ασθένειά τους. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά «μόνο 1 στις 3 χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος διαθέτει σε επίπεδο πρωτοβάθμιας περίθαλψης τις βασικές ιατρικές τεχνολογίες για τη διά-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

● ● ●

γνωση και την αντιμετώπιση του διαβήτη». Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, βλέπουμε ότι υπάρχει «κενό» και σε αυτόν τον τομέα, καθώς η βυθοσκόπηση –μια πολύ σημαντική οφθαλμολογική εξέταση– σε γενικές γραμμές δεν είναι διαθέσιμη στις δομές της πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Το ίδιο ισχύει και για μια άλλη, πολύ σημαντική, εξέταση: το triplex αγγείων κάτω άκρων (Doppler). Αντίθετα, το επίπεδο πρόσβασης στη βασική φαρμακευτική αγωγή στην ΠΦΥ είναι ικανοποιητικό, το ίδιο και η πρόσβαση σε θεμελιώδεις ιατρικές πράξεις (πίνακες 3 και 4).

ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΚΑΙ ΣΕ ΑΛΛΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Η έλλειψη πρόσβασης στη φθηνή ινσουλίνη παραμένει βασικό εμπόδιο για την επιτυχή θεραπεία, την αποφυγή των περιττών επιπλοκών και των πρόωρων θανάτων. Η ινσουλίνη και οι από του στόματος υπογλυκαιμικοί παράγοντες είναι γενικά διαθέσιμοι μόνο σε μια μικρή μερίδα χωρών χαμηλού εισοδήματος. Επιπλέον, φάρμακα ζωτικής σημασίας για τον έλεγχο του διαβήτη, όπως παράγοντες μείωσης της αρτηριακής πίεσης και των επιπέδων των λιπιδίων, συχνά δεν είναι διαθέσιμα σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Κατά συνέπεια, απαιτούνται πολιτικές και προγραμματισμένες παρεμβάσεις για τη βελτίωση της ισότιμης πρόσβασης.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ Η πρώτη αυτή Παγκόσμια Έκθεση του ΠΟΥ σχετικά με τον διαβήτη υπογραμμίζει την τεράστια κλίμακα του προβλήματος, καθώς επίσης και τη δυνατότητα να αντιστραφούν οι τρέχουσες τάσεις. Όπως επισημαίνει σχετικά ο Οργανισμός: «Η πολιτική βάση για μια συντονισμένη δράση για την αντιμετώπιση του διαβήτη υπάρχει: στους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, στη Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τις μη μεταδοτικές ασθένειες και στο Παγκόσμιο Σχέδιο Δράσης του ΠΟΥ για τις μη μεταδοτικές ασθένειες». Στη βάση αυτή, καλεί τις χώρες να αναλάβουν μια σειρά από δράσεις ώστε να μειωθούν οι επιπτώσεις του διαβήτη:  Καθιερώνοντας εθνικούς μηχανισμούς, όπως υψηλού επιπέδου πολυτομεακές επιτροπές, για τη διασφάλιση των πολιτικών δεσμεύσεων, την ανακατανομή των πόρων, την άσκηση αποτελεσματικής ηγεσίας για μια ολοκληρωμένη απάντηση για τις μη μεταδοτικές νόσους, με ιδιαίτερη έμφαση στον διαβήτη.  «Χτίζοντας» ικανά Υπουργεία Υγείας, για την άσκηση ηγετικού ρόλου, με στρατηγικό στόχο την εμπλοκή όλων των ενδιαφερόμενων μερών. Θέτοντας εθνικούς στόχους και δείκτες για την ενίσχυση της λογοδοσίας. Εξασφαλίζοντας ότι οι εθνικές πολιτικές και τα σχέδια αντιμετώπισης του διαβήτη είναι πλήρως κοστολογημένα, χρηματοδοτούνται και υλοποιούνται.  Δίνοντας προτεραιότητα σε δράσεις που προλαμβάνουν τη δημιουργία υπερβολικού βάρους και παχυσαρκίας, πριν από τη γέννηση και στην πρώιμη παιδική ηλικία. Εφαρμόζοντας πολιτικές και προγράμματα που προωθούν τον θηλασμό και την κατανάλωση υγιεινών τροφών, ενώ αποθαρρύνουν την κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών, όπως ανθρακούχα αναψυκτικά με ζάχαρη. Δημιουργώντας υποδομές και περιβάλλον που ενθαρρύνουν τη σωματική δραστηριότητα.

«Ο συνδυασμός δημοσιονομικών πολιτικών, νομοθεσίας, αλλαγών στο περιβάλλον και ενίσχυσης της ευαισθητοποίησης για τη συνειδητοποίηση των κινδύνων στην υγεία, έχει καλύτερα αποτελέσματα στην προώθηση υγιεινών προτύπων διατροφής

Ο ΠΟΥ καλεί τις χώρες να αναλάβουν μια σειρά από δράσεις, ώστε να μειωθούν οι επιπτώσεις του διαβήτη και σωματικής δραστηριότητας στην απαιτούμενη κλίμακα» τονίζει ο ΠΟΥ.  Ενισχύοντας το σύστημα υγείας αναφορικά με τις μη μεταδοτικές νόσους, περιλαμβανομένου και του διαβήτη, ιδιαίτερα σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Εφαρμόζοντας τις κατευθυντήριες γραμμές και τα πρωτόκολλα για τη βελτίωση της διάγνωσης και της διαχείρισης του διαβήτη στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Καθιερώνοντας πολιτικές και προγράμματα που διασφαλίζουν ισότιμη πρόσβαση σε βασικές τεχνολογίες για τη διάγνωση και τη διαχείριση της νόσου. Κάνοντας βασικά φάρμακα, όπως οι ανθρώπινες ινσουλίνες, διαθέσιμα και προσιτά σε όλους όσοι τα χρειάζονται.  Επισημαίνοντας βασικά κενά στις γνώσεις για τον διαβήτη, όπως η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων καινοτόμων προγραμμάτων που αποσκοπούν στην τροποποίηση της συμπεριφοράς.  Ενισχύοντας την εθνική ικανότητα για τη συλλογή, ανάλυση και χρήση αντιπροσωπευτικών στοιχείων σχετικά με το «φορτίο» και τις τάσεις του διαβήτη, καθώς και τους βασικούς παράγοντες κινδύνου. Αναπτύσσοντας, συντηρώντας και ενισχύοντας το μητρώο διαβήτη, εφόσον είναι εφικτό και βιώσιμο.

«Δεν υπάρχουν απλές λύσεις για την αντιμετώπιση του διαβήτη, αλλά η συντονισμένη, πολυσύνθετη παρέμβαση μπορεί να “κάνει τη διαφορά” σε μεγάλο βαθμό. Ο καθένας μπορεί να παίξει έναν ρόλο στη μείωση των επιπτώσεων όλων των μορφών διαβήτη. Οι κυβερνήσεις, οι πάροχοι υγείας, οι ίδιοι οι πάσχοντες, η κοινωνία των πολιτών, καθώς επίσης οι παραγωγοί και οι κατασκευαστές τροφίμων, οι προμηθευτές φαρμάκων και ιατρικής τεχνολογίας, είναι όλοι εμπλεκόμενοι. Συλλογικά, λοιπόν, μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά βάζοντας “φρένο” στην αύξηση του διαβήτη και βελτιώνοντας τη ζωή των ατόμων που ζουν με την ασθένεια» καταλήγει ο ΠΟΥ.•••

INFOGRAPHICS

ΔΙΑΒΗΤΗΣ «ΚΑΛΠΆΖΕΙ» Ο ΔΙΑΒΉΤΗΣ

422 εκατ. ενήλικες πάσχοντες

3,7 εκατ. θάνατοι οφείλονται στον διαβήτη και στα υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα

Ο διαβήτης ευθύνεται για 1,5 εκατ. θανάτους

ΔΗΛΑΔΗ 1 ΣΤΑ 11 ΑΤΟΜΑ

Κυριότεροι τύποι διαβήτη

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Ο διαβήτης μπορεί να οδηγήσει σε εκτεταμένες επιπλοκές στο σώμα και να αυξήσει την πρόωρη θνητότητα.

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Τ. 1 Το σώμα δεν μπορεί να παράξει αρκετή ινσουλίνη

Εγκεφαλικό Τύφλωση

Έμφραγμα

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Τ. 2 Το σώμα παράγει ινσουλίνη αλλά δεν μπορεί να την αξιοποιήσει σωστά

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ Μια προσωρινή κατάσταση στην εγκυμοσύνη

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

Νεφρική ανεπάρκεια

Ακρωτηριασμός

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

Παράγοντες κινδύνου στον διαβήτη τ. 2 Η κληρονομικότητα, η ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα να νοσήσει κανείς από διαβήτη. Ορισμένες συμπεριφορές που αυξάνουν τους παράγοντες κινδύνου, όμως, είναι αναστρέψιμες:

Ανθυγιεινή διατροφή

1 στους 3 είναι υπέρβαρος

Έλλειψη σωματικής άσκησης

1 στους 10 είναι παχύσαρκος

ΔΡΑΣΕΙΣ-«ΚΛΕΙΔΙΑ» ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ

ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ Υγιεινού «περιβάλλοντος»

Υγιεινή διατροφή Σωματική δραστηριότητα Φυσιολογικό βάρος

ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ

Έλεγχος γλυκόζης εάν υπάρχει υποψία Ιατρική παρακολούθηση

Πρόσβασης στη διάγνωση και στη θεραπεία

Καλύτερων δεδομένων

ΑΡΘΡΟ Προβληματισμοί ασθενών και γιατρών για τη χρήση της ινσουλίνης και η πραγματικότητα

Ο ρόλος της ινσουλινοθεραπείας στη διαχείριση του σακχαρώδους διαβήτη

του Αναστάσιου Κουτσοβασίλη, MD, MSc, PhD, ΠαθολόγουΔιαβητολόγου, Επιμελητή, Υπεύθυνου Ιατρείου Λιπιδίων Γ’ Παθολογικής Κλινικής & Διαβητολογικού Κέντρου ΓΝ Νίκαιας-Πειραιά

Οι σύγχρονες ινσουλίνες, οι ανησυχίες των ασθενών και η πολύτιμη προσφορά της βασικής θεραπευτικής προσέγγισης του διαβήτη

σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) είναι μια μεταβολική διαταραχή, της οποίας ο επιπολασμός αυξάνεται δραματικά τα τελευταία χρόνια, ακόμη και στη χώρα μας, στην οποία, σύμφωνα με πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες, εκτιμάται ότι τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 αποτελούν το 10% του πληθυσμού, ενώ η επίπτωση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 1 είναι 10,4/100.000 (IDF, 2013). Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 είναι εξελικτική νόσος, που χαρακτηρί-

ζεται από αντίσταση στην ινσουλίνη και προοδευτική έκπτωση της λειτουργικότητας των β-κυττάρων του παγκρέατος, με αποτέλεσμα να απαιτείται αναπροσαρμογή της θεραπείας. Αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της θεραπείας αποτελεί η εξωγενώς χορηγούμενη ινσουλίνη, η χορήγηση της οποίας πρέπει να ξεκινά νωρίς στην πορεία της νόσου, με στόχο την αποφυγή της εξάντλησης ή και της μερικής αντιστρεπτής βλάβης των β-κυττάρων, λόγω της χρόνιας έκθεσης σε υψηλές συγκεντρώσεις γλυκόζης.

Ο 52

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

Ινσουλίνη Το καλοκαίρι του 1921, οι Banting και Best ανακάλυψαν την ινσουλίνη και κατάφεραν το επόμενο έτος να πραγματοποιήσουν την παρασκευή της στο εργαστήριο του Πανεπιστημίου του Τορόντο, δίνοντας ελπίδα σε όλα τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη. Έκτοτε, η επιστήμη έκανε τεράστια βήματα στον τομέα της ινσουλινοθεραπείας, με αποτέλεσμα σήμερα να έχουμε στη διάθεσή μας σύγχρονα ανάλογα ινσουλίνης (και όχι μόνο ανθρώπινου τύπου ινσουλίνες), τα οποία είναι εξαιρετικά ασφαλή και εύχρηστα.

Σύγχρονα δεδομένα ινσουλινοθεραπείας Οι σύγχρονες ινσουλίνες χωρίζονται σε: Μακράς δράσης ινσουλίνη (μόνο ανάλογα ινσουλίνης), ταχείας δράσης (ανθρώπινου τύπου και ανάλογα ινσουλίνης), μέσης δράσης (μόνο ανθρώπινου τύπου) και σε μείγματα ινσουλίνης (ανθρώπινου τύπου και ανάλογα ινσουλίνης). Οι μακράς δράσης ινσουλίνες οι οποίες λέγονται και βασικές παρέχουν μια επίπεδη σταθερή δράση όλο το 24ωρο στους περισσοτέρους ασθενείς και δίνονται μία φορά την ημέρα. Χρησιμοποιούνται τόσο σε σχήματα ινσουλινοθεραπείας ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 όσο και σε τύπου 2. Ειδικά σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, που λαμβάνουν και αντιδιαβητικά χάπια ή σε κάποιο σχήμα μαζί με ταχέα ανάλογα ινσουλίνης, η χρήση της βασικής ινσουλίνης εάν γίνει νωρίς κατά την εξέλιξη της νόσου, θα εξασφαλίσει το μέγιστο δυνατό όφελος. Οι ταχείας δράσης χρησιμοποιούνται προγευματικά, σε σχήματα με βασική ινσουλίνη, κυρίως για την κάλυψη των μεταγευματικών αναγκών των ατόμων με ΣΔτ1 και με ΣΔτ2. Τα μείγματα ινσουλίνης αποτελούν μείγματα ταχείας και ενδιάμεσης δράσης ινσουλίνης. Χρησιμοποιούνται σε σύνθετα σχήματα ινσουλινοθεραπείας σε άτομα με σταθερό ημερήσιο πρόγραμμα άσκησης και διατροφής. Αποτελούν λιγότερο ευέλικτες επιλογές σε σύγκριση με σχήματα τα οποία περιλαμβάνουν βασικής και ταχείας δράσης ινσουλίνη.

ΑΡΘΡΟ

Μακράς δράσης ινσουλίνη, ταχείας δράσης, μέσης δράσης και μείγματα ινσουλίνης, αποτελούν τις σύγχρονες μορφές ινσουλίνης Προβληματισμοί ασθενών και γιατρών για τη χρήση της ινσουλίνης Αρκετοί γιατροί αναβάλλουν τη χορήγηση ινσουλίνης στους ασθενείς, λόγω ανεπαρκούς εκπαίδευσης και συχνά μετακυλίουν αυτόν τον φόβο στους ασθενείς τους, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να συνεχίσουν τη συνδυασμένη χορήγηση αντιδιαβητικών δισκίων, παρ’ όλο που η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη τους (HbA1c) είναι υψηλή, δείκτης κακής γλυκαιμικής ρύθμισης και έμμεσα δείκτης αυξημένου κινδύνου εμφάνισης επιπλοκών. Συχνά, οι ασθενείς πιστεύουν ότι η έναρξη ινσουλίνης αποτελεί ένα είδος τιμωρίας, λόγω της δικής τους ανεπαρκούς προσπάθειας στην αλλαγή του τρόπου ζωής τους, στη διατροφή και στη μείωση του

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

σωματικού βάρους, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι η έγκαιρη έναρξη ινσουλινοθεραπείας θα διατηρήσει τη λειτουργικότητα των β-κυττάρων του παγκρέατος και θα έχουν περισσότερα ποιοτικά έτη με απλά θεραπευτικά σχήματα. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις, η έναρξη ινσουλινοθεραπείας συμπίπτει χρονικά με την εμφάνιση επιπλοκών, οι οποίες λανθασμένα αποδίδονται από τους ασθενείς στην ινσουλίνη, με την πραγματικότητα να είναι διαφορετική. Η καθυστερημένη έναρξη ινσουλίνης και η παραμονή των ασθενών αρκετά έτη σε μια κατάσταση υπεργλυκαιμίας είναι οι αιτίες εμφάνισης των χρόνιων επιπλοκών του διαβήτη. Ένας κοινός «μύθος» είναι αυτός σύμφωνα με τον οποίο η έναρξη ινσουλίνης θα οδηγήσει σε περιορισμό των δραστηριοτήτων των ατόμων με διαβήτη. Η ινσουλίνη όχι μόνο δεν περιορίζει, αλλά επιτρέπει στο άτομο με διαβήτη να συμμετέχει σε ένα πιο ελεύθερο πρόγραμμα και να απολαμβάνει περισσότερες δραστηριότητες μέσω της καλής γλυκαιμικής ρύθμισης την οποία εξασφαλίζει. Συχνός είναι επίσης ο φόβος της ένεσης, η αντίληψη ότι η εξωγενώς χορήγηση ινσουλίνης είναι μια χρονοβόρα και επώδυνη διαδικασία, την οποία ο ασθενής δεν θα καταφέρει να πραγματοποιήσει με ασφάλεια και ανώδυνα. Έχουν περάσει οι εποχές κατά τις οποίες η χορήγηση ινσουλίνης ήταν μια επώδυνη και τραυματική, σε κάποιες περιπτώσεις, ε-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

μπειρία, γιατί γινόταν με μεγάλες βελόνες με σύριγγα, και βέβαια δεν υπάρχει καμία σχέση με την κλασική ενδομυϊκή χορήγηση κάποιων φαρμακευτικών σκευασμάτων. Οι σύγχρονες βελόνες έχουν μήκος μόλις 4-8 χιλιοστά, προκαλούν ελάχιστο έως και καθόλου πόνο και δεν προκαλούν αιμορραγία σε σχέση με τις παραδοσιακές βελόνες. Η ένεση γίνεται υποδόρια, συνήθως στην κοιλιά, τον μηρό ή τον βραχίονα και είναι διαδικασία απλή και εύκολη, που διαρκεί δευτερόλεπτα. Είναι μια διαδικασία που ακόμη και παιδιά ή έφηβοι μπορούν εύκολα να τη φέρουν εις πέρας. Με το πέρασμα του χρόνου, όλοι οι διαβητικοί εξοικειώνονται σε θέματα που έχουν σχέση με τη θεραπεία τους, καθώς εκπαιδεύονται στο να ρυθμίζουν τη δόση τους, να μετρούν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, τη σχέση των γευμάτων με την ινσουλίνη, να προλαμβάνουν και να αντιμετωπίζουν τυχόν υπογλυκαιμία. Έτσι, οποιαδήποτε αρχική εξάρτηση από τις συμβουλές του γιατρού σταδιακά εξαλείφεται. Συνήθως, η ινσουλινοθεραπεία ξεκινά με μία ένεση βασικής ινσουλίνης την ημέρα, γεγονός που επιτρέπει στα άτομα με διαβήτη την εύκολη προσαρμογή τους στη θεραπεία. Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι τα καινούργια ανάλογα ινσουλίνης (ταχείας, παρατεταμένης και μείγματα)

συμβάλλουν στην καλύτερη ρύθμιση των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη, αρκεί να γνωρίζουμε ότι δεν χρειάζεται απλώς η έγκαιρη χορήγηση της ινσουλίνης, αλλά και η συνεχής τιτλοποίηση και προσαρμογή της δόσης της (κάποιες φορές γρήγορα και επιθετικά), για να επιτευχθούν το συντομότερο δυνατόν οι θεραπευτικοί στόχοι. Η συγχορήγηση βασικής ινσουλίνης και δισκίων είναι μία από τις πιο εύκολες σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Όταν ο επιθυμητός γλυκαιμικός στόχος δεν επιτυγχάνεται με ένα συγκεκριμένο σχήμα ινσουλινοθεραπείας, τότε θα πρέπει άμεσα να γίνεται αλλαγή του σχήματος σε κάποιο άλλο, πιο δόκιμο για τον ασθενή. Κάθε ασθενής αποτελεί μια διαφορετική οντότητα, με διαφορετικό ημερήσιο πρόγραμμα διατροφής και άσκησης, με διαφορετικές ανάγκες και απαιτήσεις. Για τον λόγο αυτό, η ινσουλινοθεραπεία θα πρέπει να εξατομικεύεται, με στόχο πάντα τη μείωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, για την αποφυγή των επιπλοκών του σακχαρώδους διαβήτη, και τη διατήρηση της ποιότητας ζωής των ατόμων με διαβήτη. Η έναρξη της ινσουλίνης, ειδικά της μακράς δράσης, θα πρέπει να γίνεται νωρίς στη θεραπευτική προσέγγιση του διαβήτη, αποτελώντας μία από τις πιο σύγχρονες και αποτελεσματικές επιλογές.•••

Οι σύγχρονες βελόνες έχουν μικρό μήκος, μόλις 4-8 χιλιοστά, προκαλούν ελάχιστο έως και καθόλου πόνο και δεν προκαλούν αιμορραγία

Who is who Αναστάσιος Κουτσοβασίλης Ολοκλήρωσε την ειδικότητα της Παθολογίας στην Α’ Παθολογική Κλινική, στο «Τζάνειο» Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά, όπου και παρέμεινε για δύο χρόνια μετά την ολοκλήρωση της ειδικότητάς του ως επικουρικός επιμελητής Β’ στο Διαβητολογικό Κέντρο. Εργάστηκε ως επιμελητής στην Παθολογική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Ιεράπετρας για δύο έτη. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, εργάζεται ως επιμελητής Β’ στο Διαβητολογικό Κέντρο της Γ’ Παθολογικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Νίκαιας-Πειραιά. Έχει ολοκληρώσει ένα διετές Μεταπτυχιακό «Εφαρμοσμένης Στατιστικής στην Ιατρική» στο Τμήμα Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και τη Διδακτορική του Διατριβή στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Έχει παρουσιάσει περισσότερες από 200 εργασίες σε ελληνικά ιατρικά συνέδρια και περισσότερες από 100 εργασίες σε συνέδρια του εξωτερικού, εκ των οποίων 15 έχουν βραβευθεί. Έχει επίσης συμμετάσχει στη συγγραφή 11 ιατρικών βιβλίων καθώς και στην έκδοση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον Σακχαρώδη Διαβήτη. Τα τελευταία δύο έτη, είναι υπεύθυνος του Ιατρείου Λιπιδίων του Γενικού Νοσοκομείου Νίκαιας-Πειραιά και από έτους μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας.

ΑΡΘΡΟ Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια

Διαβήτης και όραση

του Δρος Τρύφωνα Ρότσου, Οφθαλμιάτρου, Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακού Υπότροφου Α’ Πανεπιστημιακής Οφθαλμολογικής Κλινικής Παν/μίου Αθηνών

ια, πλέον, συνηθισμένη διαταραχή που προκαλείται από την ασθένεια του διαβήτη είναι η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Περίπου ένας στους τρεις ασθενείς με διαβήτη –93 εκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή, σε όλο τον κόσμο– εμφανίζει διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, η οποία, σε πολλές περιπτώσεις, εάν ο ασθενής δεν λάβει την απαραίτητη θεραπεία, προκαλεί απώλεια όρασης. Οι διαταραχές της όρασης των ασθενών έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη γενικότερη υγεία και την ποιότητα ζωής τόσο του ασθενούς όσο και των οικείων του. Η έρευνα «Βαρόμετρο για τη Διαβητι-

Πόσο κινδυνεύουν πραγματικά οι ασθενείς με διαβήτη από απώλεια όρασης;

κή Αμφιβληστροειδοπάθεια» (Diabetic retinopathy Barometer), η οποία διεξήχθη σε 41 χώρες ανάμεσα σε 7.000 ασθενείς, έφερε στην επιφάνεια τη μεγάλη ανάγκη για ξεκάθαρες θεραπευτικές κατευθύνσεις και ανάλογη ανταπόκριση από την πλευρά των συστημάτων υγείας, υπογραμμίζοντας, την ίδια στιγμή, τη σημασία της πρόληψης, έτσι ώστε να προλαμβάνονται στον μέγιστο βαθμό οι περιπτώσεις απώλειας όρασης εξαιτίας του διαβήτη. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, παρά το γεγονός ότι οι ασθενείς με διαβήτη φοβούνται το ενδεχόμενο απώλειας της όρασής τους σε διπλάσιο βαθμό

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

ΑΡΘΡΟ

Περίπου ένας στους τρεις ασθενείς με διαβήτη –93 εκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή, σε όλο τον κόσμο– εμφανίζει διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια

από ό,τι άλλες επιπλοκές της ασθένειας (π.χ. καρδιαγγειακή νόσο ή εγκεφαλικό επεισόδιο), ένας στους τέσσερις ασθενείς δεν συμβουλεύεται εξειδικευμένο γιατρό σχετικά με τις επιπλοκές στην όρασή του. Ταυτόχρονα, ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών επισκέπτονται έναν εξειδικευμένο γιατρό όταν τα συμπτώματα έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους. Παρ’ όλα αυτά, όπως αποδεικνύουν τα ευρήματα της έρευνας, τα προβλήματα στην όραση των ασθενών με διαβήτη δυσχεραίνουν σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητά τους. Το 79% των ασθενών με διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι καθημερινές δραστηριότητες, όπως οι δουλειές του σπιτιού και η οδήγηση, γίνονται πιο δύσκολες ή και αδύνατες, λόγω των προβλημάτων στην όρασή τους. Επίσης, το 20% των συμμετεχόντων με διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια και διαβητικό οίδημα ωχράς κηλίδας θεωρούν ότι τα προβλήματα στην όρασή τους δυσκολεύουν τη συνολική διαχείριση της ασθένειάς τους. Μάλιστα, περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς με διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια χαρακτήρισαν την κατάσταση της υγείας τους «κακή έως μέτρια». Οι οφθαλμίατροι, από την πλευρά τους, «κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου» τονίζοντας ότι περίπου τα 2/3 των ασθενών κάνουν οφθαλμολογικό έλεγχο μόνο όταν έχουν ήδη ξεκινήσει οι διαταραχές στην όραση, με αποτέλεσμα να χάνουν την ευ-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

καιρία της πρόληψης. Σύμφωνα, επίσης, με ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των γιατρών που συμμετείχαν στο βαρόμετρο, όσο καθυστερεί η διάγνωση τόσο μειώνονται και οι πιθανότητες αποτελεσματικής θεραπείας. Την ίδια στιγμή, παρουσιάζονται ιδιαίτερα ανησυχητικά προβλήματα στα συστήματα υγείας ανά τον κόσμο, τα οποία αποθαρρύνουν τους ασθενείς να προβούν στις κατάλληλες ενέργειες για την πρόληψη ή την αντιμετώπιση των επιπλοκών στην όρασή τους. Τόσο οι οφθαλμίατροι όσο και οι ασθενείς που συμμετείχαν στο βαρόμετρο ανέφεραν τη «μεγάλη περίοδο αναμονής για ένα ιατρικό ραντεβού» και το κόστος ως σημαντικά εμπόδια, ενώ ένας στους δύο συμμετέχοντες παρόχους υγείας ανέφερε ότι δεν διαθέτει ξεκάθαρα πρωτόκολλα για τη διάγνωση και την αντιμετώπιση των προβλημάτων όρασης που σχετίζονται με τον διαβήτη. Το «Βαρόμετρο για τη Διαβητική Αμφιβληστροειδοπάθεια» είναι μια παγκόσμια πρωτοβουλία της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τον Διαβήτη (International Diabetes Federation, IDF), του Διεθνούς Οργανισμού για την Πρόληψη της Τύφλωσης (International Agency for the Prevention of Blindness, IAPB), της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τον Γηράσκοντα Πληθυσμό (International Federation on Ageing, IFA) και της Ιατρικής Ακαδημίας της Νέας Υόρκης, με σκοπό την αξιολόγηση της τρέχουσας κατάστασης σχετικά με τη συχνότητα

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

εμφάνισης και τη διαχείριση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Το έργο πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της Bayer AG, η οποία το χρηματοδότησε και επίσης υποστηρίζει τη διάδοση και προώθηση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Τα αποτελέσματα του «Βαρόμετρου για τη Διαβητική Αμφιβληστροειδοπάθεια» υπογραμμίζουν τις ανάγκες των ασθενών, προβάλλοντας ως συμπέρασμα τον συνδυασμό των δράσεων που θα οδηγήσουν στη βελτίωση της καθημερινότητάς τους: Τόσο η ενημέρωση όσο και η ευαισθητοποίηση των ασθενών και της επιστημονικής κοινότητας για τις διαταραχές της όρασης που συνδέονται με τον διαβήτη μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση του ποσοστού των έγκαιρων διαγνώσεων, γεγονός που συνδέεται με αυξημένες πιθανότητες επιτυχούς διαχείρισης της νόσου και μείωση του κινδύνου απώλειας όρασης. Την ίδια στιγμή, απαιτούνται ξεκάθαρες θεραπευτικές κατευθύνσεις και αποτελεσματικά συστήματα υγείας, που εξασφαλίζουν εύκολα προσβάσιμη θεραπεία για τους ασθενείς.

Ποια όμως μπορεί να είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση; Ο κύριος τρόπος αντιμετώπισης του ΔΟΩ ήταν –και παραμένει μέχρι και σήμερα– η φωτοπηξία του αμφιβληστροειδούς με laser. Τα τελευταία χρόνια, έχουν προστεθεί και φαρμακευτικές θεραπευτικές επιλογές που στοχεύουν στην αναστολή της δράσης παραγόντων, π.χ. του παράγοντα VEGF, που σχετίζονται με την ανάπτυξη μη φυσιολογικών νέων μικροαγγείων στον οφθαλμό, τα οποία εκδηλώνουν αυξημένη διαπερατότητα των τοιχωμάτων τους και οδηγούν σε οίδημα. Η πλέον πρόσφατη εγκεκριμένη θεραπεία

Τρύφων Ρότσος Απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Τρύφων Ρότσος, ειδικεύτηκε στην Οφθαλμολογία στην Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Αθηνών καθώς και σε νοσοκομεία της Μ. Βρετανίας. Το 2004 ανακηρύχθηκε Διδάκτορας του Τμήματος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το θέμα της διδακτορικής του διατριβής ή-

είναι το aflibercept για ενδοφθάλμια ένεση. Πρόκειται για μια συνθετική, ανασυνδυασμένη πρωτεΐνη, το μόριο της οποίας αποτελείται από τμήματα που δεσμεύουν τον παράγοντα VEGF εμποδίζοντας έτσι τις επαγόμενες δράσεις του. Σε μελέτες του προϊόντος που έγιναν σε ασθενείς με ΔΟΩ, το aflibercept για ενδοφθάλμια έγχυση χορηγήθηκε είτε ως δόση 2 mg ανά ένεση τον μήνα είτε σε δόση των 2 mg ανά ένεση κάθε δύο μήνες, αφού είχαν λάβει αρχικά πέντε ενέσεις μηνιαίως. Και τα δύο δοσολογικά σχήματα επέδειξαν σημαντικά υψηλή βελτίωση της οπτικής οξύτητας των συμμετεχόντων σε σύγκριση με την επέμβαση laser. Συγκεκριμένα, κατά την εξέταση βέλτιστης διορθωμένης οπτικής οξύτητας, οι ασθενείς παρουσίασαν βελτίωση κατά 10,5 γράμματα και 10,7 γράμματα για τα δύο σχήματα του aflibercept, ενώ για την επέμβαση laser, η βελτίωση ήταν 1,2 γράμματα. Επίσης, καταδείχθηκε ότι το aflibercept είναι καλά ανεκτό, ενώ το χαμηλό ποσοστό ανεπιθύμητων ενεργειών ήταν παρόμοιο με εκείνο που παρατηρήθηκε στην ομάδα που αντιμετωπίστηκε με laser. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι βελτίωση κατά 10,7 γράμματα στην εξέταση οπτικής οξύτητας, που ισοδυναμεί με βελτίωση κατά τουλάχιστον 2 γραμμές, σημαίνει βελτίωση της όρασης σε επίπεδο τέτοιο ώστε ο πάσχων να μπορεί να επιστρέψει σε καθημερινές δραστηριότητες σημαντικές για τα άτομα παραγωγικής ηλικίας, όπως η οδήγηση και η ανάγνωση εφημερίδας και βιβλίων. Συνεπώς, η βελτίωση που παρουσιάζεται με το aflibercept για ενδοφθάλμια ένεση δεν είναι απλά βελτίωση της όρασης, αλλά βελτίωση της συνολικής ποιότητας ζωής των ασθενών με ΔΟΩ. •••

ταν «Αντιοξειδωτική θεραπεία στη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια». Μετά το πέρας της ειδικότητάς του, εξειδικεύθηκε στον τομέα Παθολογίας Αμφιβληστροειδούς στο Τμήμα Παθολογίας Αμφιβληστροειδούς του νοσοκομείου Moorfields Eye Hospital του Ην. Βασιλείου. Διετέλεσε επίσης διευθυντής του Τμήματος Αμφιβληστροειδούς στην Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική του Leicester. Από το 2010, ασκεί ιδιωτική ιατρική στον

Το 79% των ασθενών με διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια δήλωσαν ότι καθημερινές δραστηριότητες γίνονται πιο δύσκολες ή και αδύνατες

Who is who χώρο του αμφιβληστροειδούς στην Ελλάδα, ενώ είναι παράλληλα συνεργάτης στην Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική της Αθήνας. Έχει πλήθος ξενόγλωσσων εργασιών που δημοσιεύθηκαν σε peer review journals, αρκετές ελληνικές εργασίες και πολλές συμμετοχές σε ανοιχτές τράπεζες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια, καθώς και πολλαπλό εκπαιδευτικό έργο. Είναι αντιπρόεδρος της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας.

ΑΡΘΡΟ Μία από τις σοβαρότερες επιπλοκές του σακχαρώδους διαβήτη είναι το «διαβητικό πόδι»

ΔΙΑΒΗΤΙΚΌ ΠΌΔΙ

Η πιο «φοβερή» επιπλοκή

τoυ Δρος Χρήστου Μανέ, Παθολόγου με εξειδίκευση στον Σακχαρώδη Διαβήτη Προέδρου της Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού

συνεχής αύξηση των κρουσμάτων σακχαρώδους διαβήτη παγκοσμίως έχει θορυβήσει όχι μόνο την ιατρική κοινότητα, αλλά και διεθνείς πολιτικούς οργανισμούς (χαρακτηρισμός του σακχαρώδους διαβήτη ως πανδημίας-ΟΗΕ 2005). Εκρηκτικές διαστάσεις λαμβάνει κυρίως η έκταση και η σοβαρότητα των επιπλοκών της νόσου, που εμφανίζονται σε όλα τα συστήματα του οργανισμού και προκαλούν βαριές αναπηρίες. Μία από τις σοβαρότερες επιπλοκές είναι το «διαβητικό πόδι». Η Διεθνής Ομοσπονδία για τον διαβήτη χαρακτηρίζει «διαβητικό πόδι» τις

Ένας στους τέσσερις διαβητικούς απειλείται από το διαβητικό έλκος, ενώ η κύρια αιτία των μη τραυματικών ακρωτηριασμών είναι ο σακχαρώδης διαβήτης. Κάθε χρόνο, ένα εκατομμύριο διαβητικοί ασθενείς υφίστανται ακρωτηριασμό σε ένα ή σε δύο κάτω άκρα, ως συνέπεια της νόσου.

βλάβες υπό μορφή ελκών ή γάγγραινας στα πόδια των διαβητικών ασθενών κάτω από την ποδοκνημική άρθρωση ανεξάρτητα από τον χρόνο διάγνωσης του διαβήτη. Επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι οι διαβητικοί ασθενείς έχουν 15 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν ακρωτηριασμό από τον γενικό πληθυσμό και ότι σε ποσοστό 85% των ακρωτηριασμών προηγείται η εμφάνιση έλκους στα κάτω άκρα. Γενικά, μετά την εμφάνιση πολλών επιδημιολογικών ερευνών, οι ακόλουθες διαπιστώσεις είναι αποδεκτές από τους εποπτικούς οργανισμούς (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας-Διεθνής Ομο-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

ΑΡΘΡΟ

Οι διαβητικοί ασθενείς έχουν 15 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν ακρωτηριασμό από τον γενικό πληθυσμό.

σπονδία για τον Διαβήτη): α) ότι περίπου 25% των διαβητικών ασθενών θα αναπτύξουν διαβητικό έλκος κατά τη διάρκεια της ζωής τους και β) ότι κατά προσέγγιση το 2% του διαβητικού πληθυσμού έχει υποστεί κάποιο ακρωτηριασμό στη διάρκεια της ζωής του. Παγκοσμίως, η κύρια αιτία των μη τραυματικών ακρωτηριασμών είναι ο σακχαρώδης διαβήτης. Κάθε χρόνο ένα εκατομμύριο διαβητικοί ασθενείς υφίστανται ακρωτηριασμό σε ένα ή σε δύο κάτω άκρα, ως συνέπεια του διαβήτη. Δεν είναι λοιπόν παράδοξο το ότι οι ακρωτηριασμοί θεωρούνται η πιο «φοβερή» επιπλοκή στον διαβητικό πληθυσμό. Σε ποσοστό 85% των ακρωτηριασμών προηγείται η εμφάνιση έλκους στα κάτω άκρα. Σε επιδημιολογικές μελέτες, ο επιπολασμός (συχνότητα) των ελκών εμφανίζει μια διακύμανση από 1,4%-5,9%. Η πληθυσμιακή μελέτη στην Ελλάδα (Μανές, 2002) εμφανίζει ποσοστό 4,8% διαβητικών ασθενών με εξέλκωση, ενώ αντίστοιχα είναι και τα ποσοστά στη Μ. Βρετανία από τους Walters και συν (1992) και Reid et al (Καναδά) το 2006, με ανάλογη μεθοδολογία. Σε μελέτες από το Ηνωμένο Βασίλειο, υπολογίζεται ότι ποσοστό 2,2% του πληθυσμού θα εμφανίσει διαβητικό έλκος κάθε χρόνο (Abbot et al, 2002). Δύο είναι οι κύριοι προδιαθετικοί παράγοντες για την εμφάνιση του «διαβητικού ποδιού»: Η νευροπάθεια και η περιφερική αγγειοπάθεια. Στη νευροπάθεια, υπάρχει

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

μειωμένη αντίληψη των ερεθισμάτων, π.χ. πόνου, αφής, θερμού κ.λπ. Οποιοσδήποτε λοιπόν τραυματισμός ή έγκαυμα κ.λπ. προκαλεί την εμφάνιση εξέλκωσης, που συνήθως δεν γίνεται έγκαιρα αντιληπτή. Η περιφερική αγγειοπάθεια συντελεί στην εμφάνιση γάγγραινας και έλκους στα κάτω άκρα. Όμως έχει διαπιστωθεί επιπλέον πως κανείς από τους 2 (δύο) παραπάνω παράγοντες δεν προκαλεί εμφάνιση εξέλκωσης αν δεν συνυπάρχει κάποιου είδους τραυματισμός. Σε μελέτη που διεξήχθη ταυτόχρονα στη Μ. Βρετανία και τις ΗΠΑ, διαπιστώθηκε πως ο πιο κοινός συνδυασμός παραγόντων που συντελούν στην εμφάνιση ελκωτικής βλάβης ήταν η «τριάδα» περιφερική νευροπάθεια, δυσμορφία στα κάτω άκρα και τραύμα. Αποτέλεσμα της δημιουργίας της βλάβης αυτής είναι η είσοδος μικροβίων στους εσωτερικούς ιστούς σε άλλοτε άλλο βάθος και η εμφάνιση φλεγμονής. Σε πανευρωπαϊκή μελέτη, έχει διαπιστωθεί ότι λοίμωξη εμφάνιζαν το 60% των νέων περιπτώσεων ελκών (Eurodiale study 2008). Η μη έγκαιρη αντιμετώπιση της λοίμωξης οδηγεί σε ακρωτηριασμό του κάτω άκρου. Επίσης, η περιφερική αγγειοπάθεια θεωρείται σοβαρή αιτία ακρωτηριασμού. Η πλειονότητα των παθήσεων των κάτω άκρων σε διαβητικούς ασθενείς αντιμετωπίζεται σε επίπεδο εξωτερικού ιατρείου. Ωστόσο, η σοβαρή μεταβολική απορρύθμιση ή η εκτεταμένη φλεγμονή αποτελούν

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

αιτίες νοσοκομειακής περίθαλψης των ασθενών αυτών. Στοιχεία της αντιμετώπισης του διαβητικού έλκους είναι επίσης και τα παρακάτω: α) ο χειρουργικός καθαρισμός που περιλαμβάνει την απομάκρυνση νεκρωτικών ιστών αλλά και ξένων σωμάτων από τη βλάβη. Φαίνεται επίσης να μειώνει το βακτηριδιακό φορτίο και την πίεση στην πάσχουσα περιοχή. β) η αποφόρτιση, δηλαδή η μείωση των πιέσεων που ασκούνται στην περιοχή του έλκους με ειδικά υποδήματα ή ακόμη και νάρθηκες σε βαρύτερες περιπτώσεις, και γ) η χρήση επιδεσμικού υλικού (επιθέματα), που δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες επούλωσης. Η απουσία προγνωστικής αξίας για την εμφάνιση εξελκώσεων των νευροπαθητικών συμπτωμάτων που αναφέρει το άτομο με διαβήτη καθιστά επιτακτική την ανάγκη κλινικής εξέτασης σε ετήσια βάση των ποδιών, για τον εντοπισμό ατόμων υψηλού κινδύνου για εμφάνιση του συνδρόμου του «διαβητικού ποδιού». Έχει ερευνηθεί επίσης η δυνατότητα ορισμένων διαγνωστικών δοκιμασιών ή σημείων να προδικάζουν την εμφάνιση εξέλκωσης σε διαβητικούς ασθενείς. Οι μελέτες αναφέρουν ότι δοκιμασίες που σχετίζονται με τη διάγνωση της νευροπάθειας (π.χ. βιοθεσιόμετρο, μονοϊνίδια, αισθητικές διαταραχές και μειωμένα αντανακλαστικά) εμφανίζουν σημαντική συσχέτιση με τη μελλοντική εμφάνιση ελκών. Υπάρχει επίθεμα (με άλας κοβαλτίου) που επικολλάται στο πέλμα και μεταβάλλει το χρώμα από κυανό σε ροζ σε φυσιολογικές συνθήκες (υγρασία, δηλαδή φυσιολογική εφίδρωση), αλλά παραμένει κυανό σε καταστάσεις ξηρότητας στα κάτω άκρα (βλάβη συμπαθητικού νευρικού συστήματος). Η μη μεταβολή του χρώματος σχετίζεται με περιφερική νευροπάθεια και, κατά συνέπεια, με αυξημένο κίνδυνο εξέλκωσης. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι η ύπαρξη αυξημένων πιέσεων στον άκρο πόδα ήταν ισχυρός προγνωστικός παράγων για την εμφάνιση βλαβών στα κάτω άκρα. Δεύτερος τομέας στον οποίο εστιάζεται η προσοχή της Διεθνούς Ιατρικής Κοινότητας για την πρόληψη ακρωτηριασμών είναι η οργάνωση ομάδων φροντίδας «διαβητικού ποδιού» σε πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια περίθαλψη. Η ομάδα «διαβητικού ποδιού» περιλαμβάνει ιατρικό προσωπικό πολλών ειδικοτήτων (παθολόγος με εξειδίκευση στον διαβήτη και στο

Σε ποσοστό 85% των ακρωτηριασμών προηγείται η εμφάνιση έλκους στα κάτω άκρα. «διαβητικό πόδι», αγγειοχειρουργοί, λοιμωξιολόγοι, ορθοπαιδικοί, απεικονιστές κ.λπ.), νοσηλευτές με εξειδικευμένες γνώσεις στην περιποίηση διαβητικών ελκών, ποδολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Ανάλογη με τη βαθμίδα παροχής υπηρεσιών υγείας είναι και η σύνθεση των ομάδων «διαβητικού ποδιού». Στην πρωτοβάθμια περίθαλψη αρκεί γιατρός εξειδικευμένος και νοσηλευτής ή ποδολόγος, στη δευτεροβάθμια απαιτείται η συνεργασία γιατρού χειρουργικής ειδικότητας και απεικονιστή, ενώ η οργάνωση ανάλογης φροντίδας στην τριτοβάθμια περίθαλψη εμπλουτίζεται και με άλλες ειδικότητες (βλ. ανωτέρω). Διάφορες ευρωπαϊκές χώρες έχουν επιτύχει σημαντική μείωση των ακρωτηριασμών όταν θεσπίστηκε οργανωμένη φροντίδα για τα διαβητικά έλκη. Στη Γαλλία μειώθηκαν κατά 33% οι εισαγωγές στα νοσοκομεία (1997), η Ολλανδία εμφάνισε μείωση των ακρωτηριασμών κάτω άκρων κατά 33% (Diab Care, 2004) όπως και η Μεγάλη Βρετανία (2001-2005). Το οικονομικό κόστος για την αντιμετώπιση του «διαβητικού ποδιού» είναι μεγάλο, π.χ. συνολικό κόστος 230 εκατ. ευρώ υπολογίστηκε στον Ελληνικό χώρο (2008) ενώ στη Μ. Βρετανία ανήλθε σε 662 εκατ. λίρες (2010-11).

Ετήσιο κόστος ανά ασθενή στον ελληνικό χώρο Ασθενής με διαβήτη τύπου 2 Ασθενής με διαβητικό έλκος

1.299 ευρώ 6.143 ευρώ

Η εφαρμογή των οδηγιών της διεθνούς ιατρικής κοινότητας, εκτός από τη μείωση των ακρωτηριασμών σε διαβητικούς ασθενείς, έχει σαν αποτέλεσμα και την εξοικονόμηση πόρων, καθώς υπολογίστηκε ότι το τεράστιο κόστος της πάθησης αυτής μπορεί να μειωθεί με τον τρόπο αυτό σε επίπεδο κάτω του 50% σε ορίζοντα τριετίας. •••

Διάφορες ευρωπαϊκές χώρες έχουν επιτύχει σημαντική μείωση των ακρωτηριασμών, με οργανωμένη φροντίδα για τα διαβητικά έλκη.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Novartis Oncology

Οι νεοπλασματικές παθήσεις στον πυρήνα

Φωτογραφίες: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος

Διαχρονική επένδυση στην ανακάλυψη καινοτόμων θεραπειών και ταυτόχρονη στρατηγική ενδυνάμωση του ογκολογικού χαρτοφυλακίου

ΕΡ_Σε ποια νοσήματα δραστηριοποιείται το τμήμα Ογκολογίας της Novartis, και πόσο σημαντικό πυλώνα αποτελεί στο σύνολο της εταιρείας; Το τμήμα της Ογκολογίας δραστηριοποιείται σε ένα πολύ ευρύ φάσμα νοσημάτων, πέρα από ογκολογικές και αιματολογικές παθήσεις. Ενδεικτικά αναφέρω τη θαλασσαιμία, τη μεγαλακρία, την οζώδη σκλήρυνση και άλλες σπάνιες παθήσεις που δεν είναι νεοπλασίες. Παρ’ όλα αυτά, ο πυρήνας των επιχειρησιακών μας δραστηριοτήτων παραμένουν οι νεοπλασματικές παθήσεις, είτε πρόκειται για συμπαγείς όγκους, όπως ο καρκίνος μαστού, το μελάνωμα, ο καρκίνος νεφρού, οι νευροενδοκρινείς όγκοι, είτε πρόκειται για αιματολογικές κακοήθεις νόσους, ό-

πως διάφορες μορφές λευχαιμίας, η μυελοΐνωση, η ιδιοπαθής θρομβοπενία κ.λπ. Σε ό,τι αφορά στο δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, η Novartis έχει επιλέξει να επενδύσει μακροχρόνια και στρατηγικά στον χώρο της Ογκολογίας-Αιματολογίας, αντιλαμβανόμενη το διαρκές εντεινόμενο πρόβλημα που αντιπροσωπεύει ο καρκίνος για τα σύγχρονα συστήματα υγείας. Για να το πετύχει αυτό η Novartis, διαχρονικά, επενδύει σημαντικά στην ανακάλυψη καινοτόμων θεραπειών ενώ ταυτόχρονα προχωρά και σε στρατηγικές κινήσεις ενδυνάμωσης του ογκολογικού χαρτοφυλακίου της, όπως συνέβη πρόσφατα με την εξαγορά των προϊόντων Ογκολογίας της GSK και την εξαγορά της Selexys Pharmaceuticals.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

Στάθης Λιβανός* * Γενικός Διευθυντής του τμήματος Ογκολογίας της Novartis Hellas 65

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

“

Η Novartis έχει επιλέξει να επενδύσει μακροχρόνια και στρατηγικά στον χώρο της ΟγκολογίαςΑιματολογίας

”

ΕΡ_Σε έναν τομέα όπως είναι η Ογκολογία, στον οποίο οι επιστημονικές εξελίξεις είναι σημαντικές τα τελευταία χρόνια, με ποιον τρόπο έχει συνεισφέρει η Novartis; ΑΠ_Στη Novartis Ογκολογίας είμαστε πολύ υπερήφανοι για το γεγονός ότι οι καινοτόμες θεραπείες μας έχουν αλλάξει σημαντικά την έκβαση πολλών μορφών καρκίνου και έχουν δώσει ελπίδα σε χιλιάδες ασθενείς και τις οικογένειές τους. Ενδεικτικά αναφέρω τη χρόνια μυελογενή λευχαιμία, την οποία η ανακάλυψη του imatinib πριν από περίπου 15 χρόνια τη μετέτρεψε από μια θανατηφόρα ασθένεια με πολύ μικρό προσδόκιμο επιβίωσης σε ένα χρόνιο νόσημα,

όπου οι ασθενείς ζουν για πολλά χρόνια. Η Novartis δεν αρκέστηκε σε αυτό, αλλά προχώρησε στην ανακάλυψη αναστολέα ΤΚΙ, ο οποίος, σύμφωνα με πολύ πρόσφατα κλινικά δεδομένα, μπορεί να οδηγήσει ένα σημαντικό ποσοστό αυτών των ασθενών ακόμα και σε οριστική διακοπή της θεραπείας τους. Αντίστοιχα παραδείγματα μπορώ να αναφέρω για τη θαλασσαιμία, όπου η Novartis εδώ και δεκαετίες είναι συνυφασμένη με τη θεραπεία αποσιδήρωσης των ασθενών με θαλασσαιμία, κάτι που άλλαξε δραματικά το προσδόκιμο επιβίωσης και την ποιότητα ζωής τους, ή τον καρκίνο του μαστού, όπου τα τελευταία

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

30 χρόνια έχουμε προσφέρει μια σειρά θεραπειών με θεαματικά αποτελέσματα. Όλα αυτά τα επιτεύγματα είναι αποτέλεσμα ενός φιλόδοξου κλινικού προγράμματος που η Novartis πραγματοποιεί σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Είμαι πολύ υπερήφανος για το γεγονός ότι πολλοί διακεκριμένοι Έλληνες ερευνητές και κέντρα συμμετέχουν στο κλινικό μας πρόγραμμα, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη νέων στοχευτικών θεραπειών, δίνοντας ταυτόχρονα την ευκαιρία σε Έλληνες ασθενείς να λάβουν καινοτόμες θεραπείες πολύ νωρίτερα από τον χρόνο εμπορικής διάθεσής τους στην Ελλάδα. ΕΡ_Οι επιπτώσεις της οικονομικής

κρίσης έχουν επηρεάσει με κάποιον τρόπο τη λειτουργία του τμήματος; ΑΠ_Ασφαλώς και μια κρίση τέτοιου μεγέθους και διάρκειας δεν θα μπορούσε να μας αφήσει ανεπηρέαστους. Δεδομένης της στρατηγικής απόφασης της Novartis να συνεχίσει να έχει σταθερή παρουσία στην Ελλάδα και να διαθέτει τα σκευάσματά της στους Έλληνες ασθενείς, αναθεωρήσαμε το μείγμα των δράσεών μας με γνώμονα τις αυξημένες ανάγκες των ασθενών και του συστήματος υγείας, που δοκιμάζονται από την έλλειψη πόρων. Έτσι, τα τελευταία χρόνια, έχουμε υλοποιήσει μια σειρά από

δράσεις και προγράμματα που έρχονται να δώσουν ουσιαστικές λύσεις για τους ασθενείς και τους επιστήμονες υγείας και να προσφέρουν ένα σημαντικό κοινωνικό έργο. Μπορώ να αναφέρω έναν μεγάλο αριθμό δράσεων οικονομικής υποστήριξης δημόσιων δομών υγείας, στα πλαίσια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, προγράμματα υποστήριξης των ασθενών που αφορούν είτε στη διάγνωση είτε στη διαχείριση της νόσου τους καθώς και μεγάλες εκστρατείες που ξεφεύγουν από τα στενά όρια της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού και προχωρούν σε ολιστική κάλυψη των πολλαπλών αναγκών των ασθενών με καρκίνο.

ΕΡ_Ποιο είναι το όραμα για τα επόμενα δύο χρόνια; ΑΠ_Το όραμά μας είναι να βάλουμε κι εμείς το λιθαράκι μας στην εθνική προσπάθεια να ξεπεράσουμε την οικονομική κρίση και να προχωρήσουμε σε μια περίοδο ανάπτυξης και ευημερίας. Η Novartis Hellas μπορεί να αποτελέσει έναν πυλώνα ανάπτυξης απασχολώντας έναν σημαντικό αριθμό εργαζομένων υψηλού μορφωτικού επιπέδου, διεξάγοντας ένα ακόμα ευρύτερο πρόγραμμα κλινικών δοκιμών, που αποτελούν πυλώνα χρηματοδότησης για το σύστημα υγείας, και βέβαια προσφέροντας προστιθέμενη αξία με τις καινοτόμες θεραπείες της. Ταυτόχρονα, δέσμευσή μας είναι η επένδυση στην άρτια εκπαίδευση της επιστημονικής κοινότητας με έναν τρόπο πολύ πιο αποτελεσματικό και ουσιαστικό απ’ ό,τι γίνεται ώς σήμερα, απευθυνόμενοι και στις νεότερες γενιές των επαγγελματιών υγείας, που αποτελούν τους αυριανούς στυλοβάτες του συστήματος υγείας. Σε ένα σύστημα που δεν έχει λάβει καμιά μέριμνα για την επιμόρφωση των επαγγελματιών υγείας, θεωρούμε χρέος μας να συνεχίσουμε να επενδύουμε σε τοπικές εκπαιδευτικές δράσεις διάχυσης των παγκόσμιων ιατρικών εξελίξεων στο σύνολο της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας με τρόπο δεοντολογικό και συμβατό με τις απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας από εμάς. Τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, στόχος μας είναι να συνεχίσουμε να αποτελούμε ένα ελκυστικό εργασιακό περιβάλλον, μέσα στο οποίο οι εργαζόμενοί μας θα αναπτύσσονται, θα μαθαίνουν και θα ξεδιπλώνουν όλο το δυναμικό τους.•••

“

Στη Novartis Ογκολογίας είμαστε πολύ υπερήφανοι για το γεγονός ότι οι καινοτόμες θεραπείες μας έχουν αλλάξει σημαντικά την έκβαση πολλών μορφών καρκίνου

”

Στάθης Λιβανός

Who is who

Αποφοίτησε από την Κτηνιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1995. Ξεκίνησε την καριέρα του πριν από 20 χρόνια και απασχολήθηκε για 18 χρόνια στον χώρο της Ογκολογίας-Αιματολογίας. Αρχικά, εργάστηκε σαν επιστημονικός συνεργάτης και αργότερα σαν product manager, ενώ στη συνέχεια της καριέρας του ανέλαβε διαφορετικές θέσεις μάρκετινγκ και πωλήσεων αυξημένης ευθύνης. Από το 2008 ανήκει στην ομάδα της Novartis Ογκολογίας, αρχικά με τον ρόλο του επικεφαλής πωλήσεων και τα τελευταία 5 χρόνια σαν επικεφαλής όλης της επιχειρησιακής μονάδας (business unit). Η επαγγελματική του εμπειρία αφορά, σχεδόν αποκλειστικά, διάφορες μορφές συμπαγών όγκων, όπως ο καρκίνος μαστού, το μελάνωμα, ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του πνεύμονα, καθώς και αιματολογικών παθήσεων (χρόνια μυελογενής λευχαιμία, λέμφωμα, θαλασσαιμία κ.ά.).

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η αξιοποίηση της τεχνολογίας στην Υγεία Η ιατρική τεχνολογία διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο τόσο στη διατήρηση και τη βελτίωση της υγείας όσο και στη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας, καθώς και στην εθνική οικονομία. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, όμως η διάχυση και η διαχείριση της ιατρικής τεχνολογίας στο σύστημα υγείας είναι ανορθολογικές, και γι’ αυτό, εν πολλοίς, μη αποδοτικές. Επιστήμονες, εμπειρογνώμονες, πολιτικοί, δημοσιογράφοι και στελέχη της αγοράς ιατροτεχνολογικών προϊόντων αναζήτησαν από κοινού την «άκρη του νήματος» στο 2nd MedTech Conference. 68

/ Noέμβριος-Δεκέμβριος 2016

medtech.ethosevents.eu διοργάνωση σε συνεργασία µε

Επιμέλεια: Ιοκάστη Αλειφεροπούλου, Βασιλική Αγγουρίδη Φωτογραφίες: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος

ιεθνώς, όπως και στην Ελλάδα, οι χρηματοδοτικές πιέσεις που αντιμετωπίζουν τα συστήματα υγείας, λόγω της οικονομικής κρίσης και της δημογραφικής γήρανσης, δημιουργούν μεγάλες προκλήσεις σε κυβερνήσεις και επιχειρήσεις του κλάδου. Πλέον, όλοι οι εμπλεκόμενοι στην Υγεία έχουν αντιληφθεί πως πρέπει να «πετύχουν περισσότερα με λιγότερα χρήματα». Ειδικά στην Ελλάδα, η κατάσταση είναι πιο ασφυκτική, λόγω όχι μόνο της κρί-

σης, αλλά και χρόνιων προβλημάτων και στρεβλώσεων. Η χρήση και αποζημίωση της ιατρικής τεχνολογίας γίνεται άναρχα και χωρίς αξιολόγηση. Τα κρατικά νοσοκομεία εξακολουθούν να προμηθεύονται υλικά, εξοπλισμό και υπηρεσίες χωρίς διαγωνιστικές διαδικασίες, ενώ η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει αλλαγές, αλλά έχουν μείνει «κενό γράμμα». Υπό αυτό το πρίσμα, το MedTech Conference 2016 –που διοργάνωσε η Ethos Events σε συνεργασία με το PhB και το Virus.

com.gr– επιχείρησε να θέσει επί τάπητος τα καίρια ζητήματα που αφορούν τη χρήση της ιατρικής τεχνολογίας στη χώρα και να αναδείξει αποτελεσματικές λύσεις στα προβλήματα που παρατηρούνται στην προμήθεια ιατροτεχνολογικών προϊόντων στα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Ειδικό βάρος στο συνέδριο δόθηκε στις αλλαγές και τις επιπτώσεις που επέρχονται στην προμήθεια ιατροτεχνολογικών προϊόντων από την εφαρμογή του νόμου 4412 για τις δημόσιες συμβάσεις.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Οι εργασίες του συνεδρίου «άνοιξαν» με τον χαιρετισμό θεσμικών εκπροσώπων:

Παύλος Αρναούτης ΠΡΌΕΔΡΟΣ, ΣΎΝΔΕΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΙΑΤΡΙΚΏΝ & ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΏΝ ΠΡΟΪΌΝΤΩΝ (ΣΕΙΒ)

Κωνσταντίνος Μπαργιώτας ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΌΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΌΣ, ΒΟΥΛΕΥΤΉΣ ΛΆΡΙΣΑΣ, ΥΠΕΎΘΥΝΟΣ ΤΟΜΈΑ ΥΓΕΊΑΣ, «ΤΟ ΠΟΤΆΜΙ»

πό διάφορες μελέτες έχει αποδειχθεί ότι ο μόνος τρόπος να μειωθούν μακροπρόθεσμα οι συνολικές δαπάνες για την Υγεία, διατηρώντας τουλάχιστον το ίδιο επίπεδο περίθαλψης, είναι η επένδυση στην παρεχόμενη συνολική αξία. Αυτό προσπαθεί να κάνει και η οδηγία 2014/24 της Ευρωπαϊκής Ένωσης: να στρέψει δηλαδή τις δημόσιες προμήθειες όλων των κρατών-μελών προς την ποιότητα και την παρεχόμενη αξία, παροτρύνοντας τις δημόσιες αναθέτουσες αρχές να μην περιορίζονται στη χρήση της χαμηλότερης τιμής ως μοναδικού κριτηρίου επιλογής. Ο περιβόητος νόμος 4412 για τις δημόσιες προμήθειες, ωστόσο, αφήνει το περιθώριο στους φορείς να χρησιμοποιούν ως κριτήριο επιλογής για την κατακύρωση, την τιμή και μόνο, με αποτέλεσμα όλοι να σπεύσουν να προκηρύξουν διαγωνισμούς με αποκλειστικό κριτήριο τη

υζητώντας ακόμη και σήμερα ως αίτημα τη διαφάνεια και τις ίσες ευκαιρίες με την ενσωμάτωση π.χ. της ευρωπαϊκής οδηγίας για τις προμήθειες, χάνουμε για μία ακόμη φορά την ουσία, που είναι ο εξορθολογισμός, η ανάλυση των αναγκών και ο σχεδιασμός με βάση αυτές. Η σημαντικότερη παράμετρος που συνήθως παρακάμπτεται σε τέτοιες συζητήσεις είναι αυτή της ποιότητας της νοσηλείας και της ασφάλειας των ασθενών. Η χρήση τεχνολογίας και η εισαγωγή καινοτομίας δεν είναι απαραίτητα προς το συμφέρον των ασθενών. Η κατάχρηση και η πλημμελής χρήση μπορούν να δημιουργήσουν σοβαρότατα προβλήματα. Τη δεκαετία του 2000, η Ελλάδα έζησε μια έκρηξη και στον τομέα της τεχνολογίας. Η σπατάλη πόρων, υλικών και ανθρώπινων, σε ένα σύστημα που είχε μάθει να σπαταλά είναι γνωστή και για τα μεγέθη της δεκαετίας που διανύουμε σημαντική, ακόμα και σήμερα. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις χθες εγκαταστάθηκε σε μια πόλη 45.000 κατοίκων ένας ακόμη μαγνητικός, ενώ υπάρχουν ήδη τρεις, μόνο και μόνο επειδή υπήρχαν χρήματα στο ΕΣΠΑ. Την ίδια στιγμή, το δημόσιο σύστημα, που ασθμαίνει, καθυστερεί

/ Noέμβριος-Δεκέμβριος 2016

χαμηλότερη τιμή. Έτσι, θα συνεχίσουμε να σπαταλάμε τα λεφτά του δύσμοιρου πλέον Έλληνα φορολογούμενου, και βεβαίως αποτελεσματικό σύστημα περίθαλψης δεν πρόκειται να αποκτήσουμε ποτέ. Σε συνάρτηση με τα ανωτέρω, θα πρέπει να επισημανθεί πως η διαχείριση της ιατρικής τεχνολογίας προϋποθέτει πρώτα την αξιολόγησή της. Μόνο έτσι οι φορείς θα μπορέσουν να επιλέξουν τις καλύτερες εφαρμογές, αποφεύγοντας τις τεράστιες σπατάλες που προκαλεί η άναρχη και απρογραμμάτιστη υιοθέτηση τεχνολογιών μεγάλου κόστους και αμφιβόλου αξίας. Πρέπει πάντα να έχουμε στον νου μας ότι η εισαγωγή της καινοτομίας στην ιατρική τεχνολογία δεν αποτελεί έναν ακόμη συντελεστή κόστους, αλλά μια επένδυση της οποίας η απόδοση θα αποτελέσει τα θεμέλια ενός αποτελεσματικού, αποδοτικού, ανθεκτικού αλλά κυρίως βιώσιμου συστήματος περίθαλψης.

να εγκαταστήσει τα καινούργια ακτινοθεραπευτικά μηχανήματα –δωρεά του Ιδρύματος Στ. Νιάρχος– παρόλο που η αντιμετώπιση του καρκίνου αποτελεί μια «μαύρη τρύπα» στο ΕΣΥ και η φαρμακευτική δαπάνη εξακοντίζεται με βασική παράμετρο τα σχετικά φάρμακα. Είναι φυσικό. Δεν υπάρχει εθνική πολιτική για τον καρκίνο. Πρακτικά, δεν υπάρχει εθνική πολιτική για την ιατρική τεχνολογία. Το δυστύχημα είναι πως δεν υπάρχει καν κουλτούρα μακροπρόθεσμου σχεδιασμού και οργάνωσης. Οι πολιτικές ανακυκλώνονται σε μεγαλοστομίες και εξαγγελίες που ξεχνιούνται. Με το μέλλον να είναι οικονομικά ζοφερό, η έλλειψη σχεδιασμού και ιεράρχησης φέρνει έναν νέο κίνδυνο: αυτόν της αποεπένδυσης και της τεχνολογικής καθυστέρησης, καθώς η «παχιά αγελάδα» του δημόσιου κορβανά απεβίωσε οριστικά, και η εισαγωγή τεχνολογίας μοιάζει εξαιρετικά δύσκολη, τουλάχιστον σε κλίμακα που να αφορά το σύνολο των ασφαλισμένων. Για την επόμενη δεκαετία το στοίχημα είναι –νομίζω– να συντηρήσουμε ό,τι τουλάχιστον είναι απολύτως απαραίτητο και να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να εισάγουμε καινοτομία.

Οι εργασίες του συνεδρίου συνεχίστηκαν με ομιλίες που εναλλάσσονταν με συζητήσεις:

ο προηγούμενο καθεστώς (ΠΔ 60/2007, 118/2007) για τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών καταργήθηκε από 8.8.2016, εκτός από τον Ν. 3886/2010, ο οποίος καταργείται από 1.1.2017. Με τον νέο νόμο 4412/2016 ενοποιούνται οι ρυθμίσεις για όλες τις συμβάσεις, καθώς και οι διαδικασίες σύναψής τους, ανεξαρτήτως αξίας. Υπάρχει ωστόσο μια αντίφαση, η οποία έγκειται στο γεγονός ότι ο νόμος διακρίνει σε συμβάσεις άνω των ορίων (209.000 ευρώ και άνω-Μη Κεντρικές Κυβερνητικές Αρχές/135.000 ευρώ-Κεντρικές Κυβερνητικές Αρχές) και σε συμβάσεις κάτω των ορίων (μέχρι 60.000 ευρώ). Η διάκριση αφορά αποκλειστικά και μόνο στο καθεστώς των ενστάσεων. Στα θετικά του νομοθετήματος για τις συμβάσεις άνω των ορίων είναι η μείωση του αριθμού των δημοσιεύσεων των διακηρύξεων, καθώς καταργούνται όλες οι δημοσιεύσεις στον ημερήσιο Τύπο και οι σχετικές επιβαρύνσεις στους προμηθευτές. Στα θετικά, ώς ένα σημείο, είναι επίσης η δυνατότητα με την οποία παρέχεται στον προμηθευτή να διευκρινίσει ασάφειες, αλλά όχι για να συμπληρώσει δικαιολογητικά κ.λπ. Προς τα θετικά είναι και η πιο ελαστική δυνατότητα τροποποίησης της σύμβασης η οποία παρέχεται. Στις καινοτομίες του νόμου είναι η αντικατάσταση των υπεύθυνων δηλώσεων του Ν. 1599/1986 από το Ευρωπαϊκό Έγγραφο Σύμβασης, στο οποίο ενσωματώνονται πλέον

ψήφιση του νόμου 4412/2016 για τις δημόσιες συμβάσεις, ο οποίος ενσωμάτωσε και τις ευρωπαϊκές οδηγίες 24 και 25/2014 στο εθνικό μας δίκαιο, θεωρήθηκε ως ένα εμπόδιο για τη λειτουργία των νοσοκομείων και του χώρου της υγείας γενικότερα. Παρουσιάστηκε ως μια τεράστια δυσκολία για τις επιχειρήσεις ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού. Η αλήθεια όμως είναι ακριβώς η αντίθετη. Ο ν. 4412/2016 προβλέπει την απόκτηση καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν ένα σημαντικό εργαλείο ανάπτυξης για την ελληνική επιχειρηματικότητα και

και όλες οι δηλώσεις που απαιτούνται για την εκπλήρωση των κριτηρίων επιλογής. Το σημείο στο οποίο θα δημιουργηθούν πολλά προβλήματα είναι οι μεταβολές για την ανάδειξη αναδόχου. Η διαφορά με το προηγούμενο καθεστώς αφορά στο πρακτικό που θα βγάζει η Επιτροπή και το οποίο δεν φαίνεται από τον νόμο να επικυρώνεται παρά μόνο στο τελικό στάδιο. Μόνο τότε θα υπάρχει δυνατότητα για προδικαστική προσφυγή ή ασφαλιστικά μέτρα. Συνεπώς, η «τύχη» των ενστάσεων πρακτικά μένει στον αέρα μέχρι τότε, ενώ στη συνέχεια ακολουθεί μια τεράστια γραφειοκρατία. Για τις συμβάσεις από 20.000 ευρώ έως 60.000 ευρώ χωρίς ΦΠΑ (κάτω των ορίων) προβλέπεται συνοπτικός διαγωνισμός, ενώ για τις συμβάσεις κάτω των 20.000 ευρώ χωρίς ΦΠΑ (κάτω των ορίων) προβλέπεται απευθείας ανάθεση. Αναφορικά με τα ένδικα βοηθήματα (δικαστική προστασία από 1.1.2017), για τις συμβάσεις 60.000 ευρώ και άνω χωρίς ΦΠΑ προβλέπεται: α) προδικαστική προσφυγή, β) ασφαλιστικά μέτρα (αίτηση αναστολής). Με τον νέο νόμο ενοποιούνται οι σχετικές διαδικασίες και θα εκδίδεται πάντα απόφαση. Συνεπώς, πρόκειται για ένα πιο αποφασιστικό στάδιο σε σχέση με το παρελθόν. Αντίστοιχα, για τις συμβάσεις 60.000 ευρώ και κάτω, προβλέπεται ένσταση επί διαγωνισμών αξίας κάτω των 60.000 ευρώ, χωρίς ΦΠΑ.

Κωνσταντίνος Καταβάτης

την οικονομία. Επίσης, με τον νέο νόμο οι αναθέτουσες αρχές θα πρέπει ν’ αντιμετωπίζουν τους οικονομικούς φορείς ισότιμα και χωρίς διακρίσεις και να ενεργούν με διαφάνεια, τηρώντας την αρχή της αναλογικότητας, της αμοιβαίας αναγνώρισης, της προστασίας του δημόσιου συμφέροντος, της προστασίας των δικαιωμάτων των ιδιωτών, της ελευθερίας του ανταγωνισμού και της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης. Η διενέργεια διαγωνισμών από την ΕΠΥ και τα νοσοκομεία, με βάση τον νέο νόμο και την ηλεκτρονική διαδικασία μέσω

Ιωάννης Καραφύλλης

ΔΙΚΗΓΌΡΟΣ, ΝΟΜΙΚΌΣ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ, ΣΎΝΔΕΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΙΑΤΡΙΚΏΝ & ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΏΝ ΠΡΟΪΌΝΤΩΝ (ΣΕΙΒ)

SUPPLY CHAIN AND PROCUREMENT EXPERT

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

του ΕΣΗΔΗΣ, θα βοηθούσε τη βιομηχανία και τις εταιρείες του χώρου της υγείας, και όχι μόνο, να κατανοήσουν πλήρως τις απαιτήσεις της νέας ευρωπαϊκής νομοθεσίας και θα τους έδινε τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς άλλων ευρωπαϊκών χωρών, που αναζητούν ποιοτικό και οικονομικό ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, και να κερδίσουν κάποιους από αυτούς. Αυτό θα πιστοποιούσε ότι είναι πανέτοιμες να αντιμετωπίσουν επιτυχώς τα νέα δεδομένα και θα μπορούσε να τις κάνει να προσφέρουν στην ανάπτυξη της Ελ-

Αθανάσιος Πετμεζάς ΓΕΝΙΚΌΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ, COSMOONE

ο κόστος προμηθειών για προϊόντα, υπηρεσίες και έργα υφίσταται κάθε χρόνο και εμφανίζεται ως πιεστικός παράγων στους προϋπολογισμούς εταιρειών. Η παρούσα οικονομική κατάσταση δεν επιτρέπει στους προϊσταμένους των τμημάτων προμηθειών των νοσοκομείων, αλλά ούτε και στους διοικητές, την εύκολη διεκδίκηση συμπληρωματικών κονδυλίων, επιπρόσθετων ανθρώπινων πόρων και επιπλέον πληροφοριακών συστημάτων για να αντιμετωπίσουν τον αυξανόμενο φόρτο εργασίας. Το ζητούμενο είναι η βελτιστοποίηση της λειτουργίας προμηθειών, μέσα από την καλύτερη αξιοποίηση των υφιστάμενων πόρων, για τη μείωση του κόστους και τον περιορισμό της σπατάλης. Αυτό απαιτεί την εστίαση στην ποιοτική και ποσοτική διάσταση των νοσοκομειακών δαπανών. Άρα, οι διαδικασίες προμηθειών από τακτική λειτουργία γίνονται στρατηγική επιλογή. Τα περισσότερα προβλήματα στη διαδικασία των προμηθειών των νοσοκομείων οφείλονται συνήθως στην κακή επικοινωνία και συνεργασία με εξωτερικούς εταίρους. Οι προσφερόμενες λύσεις παρέχουν εργαλεία τα οποία επικεντρώνονται σε εσωτερικές διαδικασίες διαχείρισης και ελέγχου της επιχείρησης ή του οργανισμού. Το σύστημα της cosmoONE είναι σαφώς πιο ευέλικτο από το ΕΣΗΔΗΣ, καθώς το τελευταίο εξυπηρετεί μόνο το 4% των συνολικών περιπτώσεων. Η πλατφόρμα εί-

/ Noέμβριος-Δεκέμβριος 2016

λάδος, στην εθνική οικονομία και το ΑΕΠ της χώρας μας. Ο δρόμος για τις εξαγωγές δεν είναι εύκολος. Είναι όμως γνωστός και πλέον προσιτός για όσους πραγματικά το επιθυμούν. Πρέπει να είναι μέρος της στρατηγικής που θα ακολουθήσουν οι ελληνικές εταιρείες του χώρου της υγείας για την αύξηση του μεριδίου τους στην ευρωπαϊκή αγορά, την εξωστρέφειά τους, την ανάπτυξη νέων/καινοτόμων προϊόντων, τη διείσδυση σε νέες αγορές, την επιχειρησιακή και τη χρηματοοικονομική τους βελτίωση, και ταυτόχρονα θα ενισχύσει την αξιοπιστία τους.

ναι στο διαδίκτυο και δεν απαιτεί εγκατάσταση κάποιας εφαρμογής. Ξεκινήσαμε από το γεγονός ότι το 80% των προμηθειών αντιστοιχεί στο 20% του κόστους. Για τον λόγο αυτό, αυτοματοποιήσαμε τα εξής: ηλεκτρονικούς διαγωνισμούς και έρευνες αγορών, δυναμικά συστήματα αγορών, ηλεκτρονικές δημοπρασίες, ηλεκτρονικές παραγγελίες/ηλεκτρονικά τιμολόγια και συστήματα επιχειρησιακής ευφυίας. Όσον αφορά τις υπηρεσίες και τις λύσεις που ήδη λειτουργούν σε δημόσια νοσοκομεία, η εφαρμογή «Ηλεκτρονική Υποβολή & Διαχείριση Προσφορών», τα στατιστικά μηνιαίας χρήσης είναι εντυπωσιακά, καθώς μέσω της πλατφόρμας της cosmoONE διενεργούνται περισσότερα από 1.000 ηλεκτρονικά αιτήματα υποβολής προσφορών από τα δημόσια νοσοκομεία. Ο μέσος χρόνος από την αποστολή του αιτήματος έως την ημερομηνία κλεισίματος δεν ξεπερνά τις 4,79 ημέρες, και ο μέσος χρόνος από την ημερομηνία κλεισίματος του αιτήματος έως το άνοιγμα και την ανακήρυξη των αναδόχων δεν υπερβαίνει τις 1,93 ημέρες. Έχουμε 1.600 διαγωνισμούς τον μήνα με τα νοσοκομεία που συνεργαζόμαστε. Το πρώτο νοσοκομείο ήταν το ΚΑΤ. Το στοίχημα που βάλαμε για το θέμα του χρόνου στην ανάρτηση προμήθειας ήταν κάτω από τα 7 λεπτά, το οποίο κάναμε πραγματικότητα, καθώς χρειάστηκαν μόνο 4 λεπτά!

Α’ ΤΡΑΠΈΖΙ

Αλαλούμ με τις προμήθειες στα νοσοκομεία

Από αριστερά: Β. Κοντοζαμάνης, Ι. Καραφύλλης, Π. Αρναούτης, Γ. Μπέζος, Γ. Οικονομοπούλου.

«Α

υτές οι διαδικασίες οδηγούν σε νέα χρέη» προειδοποίησε ο πρόεδρος του ΣΕΙΒ, Παύλος Αρναούτης, τονίζοντας ότι οι όποιες εισηγήσεις του κλάδου κατά τη διαβούλευση του νόμου δεν εισακούστηκαν. «Ο νόμος είναι βαρύς και τα νοσοκομεία θα δυσκολευτούν» πρόσθεσε, καλώντας το υπουργείο να ετοιμάσει μια ενιαία διακήρυξη σαν υπόδειγμα και να τη στείλει στα νοσοκομεία. Σε ό,τι αφορά τις προσφυγές του κλάδου, ο κύριος Αρναούτης σημείωσε πως οι εταιρείες θεωρούνται ότι θίγονται έννομα συμφέροντα, και δεν είναι στόχος να καθυστερήσει ο διαγωνισμός και να πάμε σε πρόχειρο διαγωνισμό. Σημαντικό πρόβλημα αποτελεί κατά τον πρόεδρο του ΣΕΙΒ το ότι τα νοσοκομεία σήμερα δεν γνωρίζουν πού να αποταθούν για την έγκριση των προδιαγραφών. «Προτείναμε να γίνει πιλοτικά μια προμήθεια ορισμένων υλικών, π.χ. σε επίπεδο περιφέρειας, για να προχωρήσουμε σταδιακά σε αυτήν την υλοποίηση. Δεν μπορεί να γίνονται όλοι οι διαγωνισμοί με τον ίδιο τρόπο» σημείωσε. «Δεν πρέπει να είμαστε αρνητικοί» εκτίμησε, από την πλευρά του, ο Supply Chain

and Procurement expert, Ιωάννης Καραφύλλης. «Το θέμα είναι πόσα χρήματα έχει ο προϋπολογισμός. Το ότι έχουν ανοίξει αρκετά προγράμματα προμηθειών είναι λάθος, γιατί θα εκτιναχθούν τα ληξιπρόθεσμα χρέη» συμπλήρωσε. Υποστήριξε δε πως τα προγράμματα προμηθειών που έχουν βγει είναι λάθος, καθώς ο προϋπολογισμός είναι πιο χαμηλός. «Έχουν ανοίξει 5 προγράμματα προμηθειών, κι αυτό είναι ένα τεράστιο λάθος» τόνισε. «Ειπώθηκε πως το 96% των προμηθειών γίνονται εξωσυμβατικά. Αναθεωρώ, λοιπόν, αυτό που είπα για τα ληξιπρόθεσμα από το 1,5 δισ. ευρώ στο τέλος του 2016 στα 2 δισ. ευρώ» πρόσθεσε. «Δεν με ανησυχεί το νέο πλαίσιο, παρά τις δυσκολίες που βλέπω και αντιμετωπίζω. Είμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο» σημείωσε και ο διοικητής του Γενικού Νοσοκομείου Μεσσηνίας, Γεώργιος Μπέζος. «Οποιοδήποτε νομοθετικό πλαίσιο, το καλύτερο, αν δεν συνοδεύεται από εποπτεία, συντονισμό και καθημερινή παρακολούθηση της πορείας του, τότε οι διαγωνισμοί θα σέρνονται» συμπλήρωσε. Υπογράμμισε δε τις διοικητικές υποχρεώσεις. «Ανεξάρτητα από το αν ένα γραφείο

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

προμηθειών έχει “βολευτεί”, την ευθύνη για την υλοποίηση διαγωνισμών τη φέρει η διοίκηση του νοσοκομείου». Όπως ανέφερε, το Πρόγραμμα Προμηθειών Υγείας για το 2015 έχει εκδοθεί, αλλά δεν έχουν καθοριστεί οι φορείς υλοποίησης. Σημείωσε δε πως υπάρχει έλλειμμα ενημέρωσης για την υποδοχή και εφαρμογή του νόμου. Σε ό,τι αφορά την ΕΠΥ, ο κύριος Μπέζος αναρωτήθηκε ποιος είναι ο στρατηγικός της σχεδιασμός. «Δεν έχουμε συμφωνήσει καν τι πολιτική θέλουμε να έχει η ΕΠΥ και ποιο είναι το αντικείμενο της εργασίας της» τόνισε. «Κολλάμε στη γραφειοκρατεία» ανέφερε χαρακτηριστικά ο σύμβουλος Πολιτικής και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας, Βασίλης Κοντοζαμάνης. «Και με τον προηγούμενο νόμο μπορούσαμε να κάνουμε διαγωνισμό με τη συμφερότερη προσφορά, αλλά όλοι έβλεπαν δόλο πίσω από αυτό» συμπλήρωσε. Αλλά για τον κύριο Κοντοζαμάνη «το σύστημα υγείας έχει πληρώσει ακριβά τους “φθηνούς” διαγωνισμούς, των μικρών ποσών». «Να δούμε τι εργαλεία δίνουμε στα νοσοκομειακά στελέχη, για να τα κρίνουμε. Χρειάζεται κωδικοποίηση και προτυποποίηση ακόμη και των εγγράφων» σημείωσε, στο πλαίσιο του 2nd MedTech

Conference, η Γωγώ Οικονομοπούλου, Senior Hospital Management, Hellenic Health Services Management Association Board Member, European Association of Hospital Managers Executive Committee member. «Κανένας υπάλληλος σε γραφείο προμηθειών δεν θέλει να ακολουθεί την ίδια διαδικασία για 45 αναθέσεις. Θα έπρεπε να υπάρχουν υποδείγματα. Ο νέος νόμος δεν ήρθε για να καταστρέψει ένα ευνοϊκό περιβάλλον» εκτίμησε. Όπως είπε, σύμφωνα με έρευνα του 2015, σε δείγμα 100 επαγγελματιών υγείας (54% κατείχε διοικητική θέση):  Το 76% πιστεύει πως ο ρόλος τους είναι σημαντικός  Το 82% θεωρεί αναγκαία τη γνώση της νομοθεσίας και την προηγούμενη σχετική εκπαίδευσή του  Το 38% απαντά πως τα πρακτικά συντάσσονται από το Γραφείο Προμηθειών  Το 42% απαντά πως τα πρακτικά συντάσσονται από την Αρμόδια Επιτροπή  Το 20% δεν γνωρίζει

Χρήστος Καζάσης ΕΜΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΌΣ, ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΏΜΟΝΑΣ ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗΣ & ΔΙΆΧΥΣΗΣ ΙΑΤΡΙΚΉΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ

ιατρική τεχνολογία σήμερα είναι μια εξίσωση με τέλεια αρμονία στην ασύμμετρη διαχείρισή της. Σύμφωνα με συγκριτική ανάλυση, η Πορτογαλία έχει 1.220 μηχανήματα μαστογραφίας και η Ελλάδα έχει 2.376 μηχανήματα. Οι δύο χώρες έχουν σχεδόν ίδιο αριθμό κατοίκων. Η Ελλάδα όμως έχει και τον ίδιο αριθμό μηχανημάτων υψηλής τεχνολογίας που έχει και η Αμερική σε αυτόν τον τομέα! Μήπως λοιπόν έχουμε υπερκατανάλωση τεχνολογίας; Το σίγουρο είναι ότι δεν έχουμε δείκτες χρησιμότητας. Αυτά αγνοούνται πλήρως στη χώρα μας.

/ Noέμβριος-Δεκέμβριος 2016

Τα προβλήματα των νοσοκομείων, εδώ και πολλά χρόνια, δεν λύνονται, όχι γιατί δεν λειτουργούν ή λείπουν τα συστήματα και οι διαδικασίες. Λείπουν –ή είναι ανεπαρκείς– οι διοικήσεις-άνθρωποι που θα δώσουν τους τρόπους για να λυθούν τα προβλήματα. Και στις επιλογές αυτών των ανθρώπων, δυστυχώς, έχουν αποτύχει όλες ή σχεδόν όλες οι πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου Υγείας. Στην Ελλάδα επιλέγουμε εταιρεία και όχι τεχνολογία, καθώς τις προδιαγραφές τις γράφουν οι γιατροί και όχι τα γραφεία προμηθειών.

Καλλιόπη (Πόλα) Πλατώνη ΦΥΣΙΚΌΣ ΙΑΤΡΙΚΉΣ-ΑΚΤΙΝΟΦΥΣΙΚΌΣ, PHD-ΓΕΝΙΚΉ ΓΡΑΜΜΑΤΈΑΣ, ΈΝΩΣΗ ΦΥΣΙΚΏΝ ΙΑΤΡΙΚΉΣ ΕΛΛΆΔΟΣ (ΕΦΙΕ)

αναθεωρημένη ευρωπαϊκή οδηγία για τον καθορισμό βασικών προτύπων ασφάλειας για την προστασία από τους κινδύνους που προκύπτουν από ιοντίζουσες ακτινοβολίες (Basic Safety Standards-BSS, Οδηγία 2013/59/Ευρατόμ), φέρνει νέες σημαντικές εξελίξεις. Ιδιαίτερης σημασίας είναι το άρθρο 60. Σύμφωνα με αυτό, κάθε εξοπλισμός που χρησιμοποιείται για την επεμβατική ακτινολογία και την αξονική τομογραφία, όπως και κάθε νέος εξοπλισμός που χρησιμοποιείται για σκοπούς σχεδιασμού, καθοδήγησης και επαλήθευσης, πρέπει να διαθέτει διάταξη ή χαρακτηριστικό για την ενημέρωση του γιατρού και όσων εκτελούν πρακτικές πτυχές κατά τις ιατρικές διαδικασίες, σχετικά με την ποσότητα ακτινοβολίας που παράγεται από τον εξοπλισμό κατά τη διαδικασία. Εφόσον απαιτείται, ο εξοπλισμός πρέπει να διαθέτει και την ικανότητα διαβίβασης των πληροφοριών αυτών, στο αρχείο της εξέτασης. Η αναθεωρημένη Οδηγία θα αποτελέσει τη βάση για το νέο εθνικό ρυθμιστικό πλαίσιο για τη ραδιολογική ασφάλεια και ακτινοπροστασία στη χώρα μας. Θα είναι όμως τα ελληνικά νοσοκομεία/εργαστήρια

έτοιμα να εφαρμόσουν τον Αναθεωρημένο Κανονισμό Ακτινοπροστασίας από το 2018; Στην προσπάθεια καλύτερης ενσωμάτωσης και εφαρμογής της νέας νομοθεσίας, η Ένωση Φυσικών Ιατρικής Ελλάδος (ΕΦΙΕ) επισημαίνει την αναγκαιότητα εκπαίδευσης των επιστημόνων που εργάζονται με ακτινοβολίες αλλά και πρόσληψης Φυσικών Ιατρικής στα νοσοκομεία που είναι οι αρμόδιοι-υπεύθυνοι Ακτινοπροστασίας.

«Η αναθεωρημένη Οδηγία θα αποτελέσει τη βάση για το νέο εθνικό ρυθμιστικό πλαίσιο για τη ραδιολογική ασφάλεια και ακτινοπροστασία στη χώρα μας», K. Πλατώνη

Γεώργιος Παναγιωταράκος ΔΙΕΥΘΎΝΩΝ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ, SIEMENS HEALTHINEERS

ι τάσεις της αγοράς δημιουργούν πολλαπλές προσκλήσεις, που δημιουργούν οικονομικά, λειτουργικά και κλινικά αποτελέσματα. Το ζητούμενο είναι η παροχή υπηρεσιών καλύτερης ποιότητας με μείωση των εξόδων. Απαιτείται εξειδίκευση, συγχωνεύσεις, συνεργασίες και αυτοματοποίηση σε όλη τη διαδικασία των προμηθειών. Ως εταιρεία, έχουμε μια μακρά πορεία στον τομέα της διάγνωσης, της πρόληψης και της θεραπείας. Είμαστε αφοσιωμένοι στην καινοτομία πάνω από 120

χρόνια, προσφέροντας win-win καταστάσεις. Μελέτες αποδεικνύουν ότι οι in vitro και in vivo αναλύσεις μας επηρεάζουν κατά 70% το πώς θα διαχειριστεί μια ιατρική πράξη. Είμαστε προσανατολισμένοι στις εξελίξεις και έχουμε το πακέτο για να ανταποκριθούμε στις πραγματικές ανάγκες των δημόσιων νοσοκομείων, να τους προσφέρουμε τη μέγιστη γνώση μέσα από την εμπειρία μας. Θέλουμε να γίνουμε στρατηγικός συνεργάτης των νοσοκομείων, συνεταίρος και σύμβουλός τους.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Β’ ΤΡΑΠΈΖΙ

Άμεση ανάγκη για καταγραφή και αξιολόγηση της ιατρικής τεχνολογίας

Από αριστερά: Β. Καρκαλής, Χ. Καζάσης, Κ. Γεωργιάδης, Σπ. Γκίκας, Ν. Μανιαδάκης.

την Ευρώπη αξιολογείται η νέα τεχνολογία όταν εισάγεται στο σύστημα. Τα πιο εξελιγμένα συστήματα έχουν συνεργασίες ανάμεσα στους παραγωγούς και τους καταναλωτές και οι δύο πλευρές επιμερίζονται το ρίσκο και το όφελος. Για παράδειγμα, η εταιρεία αποζημιώνεται έναν χρόνο μετά ανάλογα με το αποτέλεσμα, ανέφερε ο Δρ Νίκος Μανιαδάκης, καθηγητής και αναπληρωτής κοσμήτορας της ΕΣΔΥ. «Η Ευρώπη έχει δημοσιεύσει οδηγία για όλο τον δημόσιο φορέα με κριτήριο τη συμφερότερη προσφορά, όχι τη χαμηλότερη. Επίσης, λαμβάνει υπόψη συνολικά το πόσο στοιχίζει μια νέα τεχνολογία για να χρησιμοποιηθεί» επεσήμανε, προσθέτοντας ότι στο εξωτερικό αγοράζουν την υπηρεσία και όχι τον εξοπλισμό. Κατά τον Δρα Μανιαδάκη, θα πρέπει να συνδεθεί η αποζημίωση των παραγωγών με το όφελος για το σύστημα υγείας. «Υπάρχουν τεχνολογίες που εξοικονομούν πόρους. Αυτές οι πιο καινοτόμες και προηγμένες τεχνολογίες θα πρέπει να αποζημιώνονται, και κατ’ επέκταση να μην ισχύουν τα ίδια για την αποζημίωση όσων δεν πληρούν τέτοιες προϋποθέσεις». Σημείω-

/ Noέμβριος-Δεκέμβριος 2016

σε δε ότι η αξιολόγηση μιας τεχνολογίας είναι και στη χρήση. Περιγράφοντας μερικά από τα εμπόδια που συναντούν οι πάροχοι τεχνολογίας στη συνεργασία τους με το ΕΣΥ, ο Βασίλης Καρκαλής, διευθυντής της Ιατρικής Απεικόνισης AGFA Healthcare Ελλάδας & Κύπρου, ανέφερε ότι συχνά δεν υπάρχει καν διαδικασία καθορισμένη, «ώστε να μπορούμε να την επιταχύνουμε». «Δεν προσδιορίζεται ο χρόνος στον οποίο θα είναι έτοιμο το σύστημα, αλλά προσδιορίζουν τεχνικά χαρακτηριστικά, όπως ο αριθμός των server, που είναι δικής μας αρμοδιότητας να καθορίσουμε ό,τι χρειάζεται» εξήγησε. Στόχος των εταιρειών δεν είναι να βάλουν βαρύ εξοπλισμό που δεν μπορεί να αλλάξει, συμπλήρωσε. Επιπλέον, όπως είπε, δεν υπάρχουν οι διασυνδέσεις με τα διεθνή πρότυπα, ώστε να διασφαλιστεί η διάχυση της πληροφορίας εντός των νοσοκομείων. «Το προσωπικό χρειάζεται εκπαίδευση για τα βασικά, για την ίδια την τεχνολογία στην Ελλάδα. Γι’ αυτό απαιτείται οι φορείς να ζητούν την υπηρεσία και τα χαρακτηριστικά της για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα» τόνισε.

«Το 2000 καταγράφηκαν 60 χιλ. μηχανήματα σε όλη τη χώρα. Υπήρξε τότε η ευκαιρία να ξέρουμε τι έχουμε, αλλά και τι μπορούν να κάνουν αυτά τα μηχανήματα. Αυτή η ευκαιρία χάθηκε» ανέφερε, από την πλευρά του, ο Σπύρος Γκίκας, διευθυντής Στρατηγικών Έργων στην Ανατολική Ευρώπη της GE Healthcare, τονίζοντας τον χαμένο χρόνο. «Δύο μήνες πριν, το Πανεπιστήμιο Πατρών έκανε το ίδιο φτιάχνοντας ένα “κτηματολόγιο” μηχανημάτων στην ευρύτερη περιοχή» συμπλήρωσε, τονίζοντας πάντως ότι το ζητούμενο είναι η απουσία αξιολόγησης της τεχνολογίας στα νοσοκομεία. «Το κτηματολόγιο θα το βρούμε, αλλά χρειάζεται να γνωρίζουμε και πώς θα συντηρηθεί» επεσήμανε. Όπως εκτίμησε ο κύριος Γκίκας, οι πάροχοι υγείας στον ιδιωτικό τομέα είναι ιδιαίτερα ώριμοι, ενώ στον δημόσιο τομέα δεν υπάρχει ομοιομορφία. «Σ’ ό,τι αφορά στη διαχείριση, στην Ελλάδα εννοούμε τη συντήρηση ενός μηχανήματος, ενώ στην πραγματικότητα η διαχείριση πρέπει να ξεκινάει νωρίτερα, από την ανάλυση αναγκών και τι πρέπει να γίνει για να αποδώσει σε μια μονάδα».

Την απουσία γιατρών από τις επιτροπές προμηθειών ανέδειξε ο Κωνσταντίνος Γεωργιάδης, τεχνολόγος-ακτινολόγος, προϊστάμενος του Τμήματος Παραϊατρικού Προσωπικού στο Β’ Εργαστήριο Ακτινολογίας του ΠΓΝΑ «Αττικόν». Στο μεταξύ, όπως είπε, η πολύτιμη εκπαίδευση γιατρών σε νέες τεχνολογίες μπορεί να γίνει μόνο μέσα από τις εταιρείες και με άδεια του διευθυντή. «Η άδεια αυτή συνήθως δεν δίνεται, αν και η διοίκηση περιμένει να κατέχω αυτή τη γνώμη» σημείωσε σχετικά. «Για το Υπουργείο Υγείας τεχνολογία είναι μόνο οι αξονικοί και μαγνητικοί τομογράφοι» τόνισε ο εμβιομηχανικός, εμπειρογνώμονας Αξιολόγησης & Διάχυσης Ιατρικής Τεχνολογίας, Χρήστος Καζάσης. «Για τους αναπνευστήρες, βηματοδότες, απινιδωτές δεν υπάρχει εικόνα» πρόσθεσε. «Δεν υπάρχει γνώση του εξοπλισμού που υπάρχει, πόσο έχει κοστίσει, πότε χρειάζονται αυτά τα μηχανήματα αντικατάσταση κ.λπ. Δεν υπάρχει ένα γενικό αρχείο» σημείωσε χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να αγοράζονται συμβόλαια δεκαετίας για την υπηρεσία και όχι για τον εξοπλισμό.

Δρ Αθανάσιος Χαλαζωνίτης ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΉΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΟΎ ΕΡΓΑΣΤΗΡΊΟΥ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΙΑΤΡΙΚΉΣ ΥΠΗΡΕΣΊΑΣ, ΓΕΝΙΚΌ ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΟ ΑΘΗΝΏΝ «ΑΛΕΞΆΝΔΡΑ»

ο νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» είναι γενικό νοσοκομείο στο κέντρο της Αθήνας με 470 κλίνες. Το ακτινολογικό εργαστήριο, το οποίο έχει εκσυγχρονιστεί με την εγκατάσταση του συστήματος ροής δεδομένων RIS/PACS, διεκπεραιώνει πάνω από 4.000 εξετάσεις και επεμβατικές τον μήνα σε 24ωρη βάση, λειτουργώντας καθημερινά. Με αυτόν τον ρυθμό και αυτές τις εξετάσεις, έχει υπολογιστεί ότι ο server αντέχει για 10 χρόνια. Το ήδη εν λειτουργία σύστημα PACS/RIS έχει οφέλη τόσο για τον γιατρό ακτινολόγο όσο και για τον κλινικό γιατρό, καθώς και για τη Διοίκηση. Αυτά συνοψίζονται στα εξής:

 Βελτίωση της διάγνωσης και της ποιότητας περίθαλψης Μ είωση της παραμονής του ασθενή στο ακτινολογικό εργαστήριο Κ αλύτερη διαχείριση του όγκου των πληροφοριών (η οποία αυξάνεται εκθετικά) Β ελτίωση της παραγωγικότητας του εργαστηρίου  Μείωση δαπανών (σε διάστημα λειτουργίας ενός έτους μείωση δαπανών προμήθειας ακτινολογικών φιλμ από 90.000 ευρώ σε 50.000 ευρώ) Δ ιενέργεια εξετάσεων μόνο με τη χρήση ΕΑΜΑ Σ τατιστικά στοιχεία και παρακολούθηση ροής εργαστηρίου

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

 Καλύτερη εκπαίδευση ειδικευόμενων του νοσοκομείου μας Ο σχεδιασμός έργου ξεκίνησε πραγματικά από «λευκό χαρτί» με άγνωστο χρονοδιάγραμμα, κυρίως λόγω παντελούς άγνοιας του προσωπικού του νοσοκομείου. Είναι χαρακτηριστικό ότι από την έναρξη της διαδικασίας μέχρι την εγκατάσταση και τη λειτουργία μεσολάβησαν σχεδόν τρία χρόνια. Η μεγάλη καθυστέ-

«Αργήσαμε 10 χρόνια σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα», Δρ Αθ. Χαλαζωνίτης

ρηση δεν οφείλεται πάντως τόσο στις διαγωνιστικές διαδικασίες (υπήρξε μόλις μία ένσταση), αλλά κυρίως στις εγκρίσεις. Αργήσαμε δέκα χρόνια σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα. Η ανεύρεση των χρημάτων διήρκεσε μόλις 6 μήνες. Η λειτουργία «από το φιλμ στην ψηφιακή εποχή» αυτή καθαυτή ολοκληρώθηκε στο ακτινολογικό εργαστήριο του νοσοκομείου σε λιγότερο από τρεις μήνες. Τα προβλήματα που είχαμε ήταν οι διαφορετικοί κατασκευαστές μηχανημάτων (GE, Siemens, Merate, Philips κ.ά.), η απουσία δικτύου και η σχεδόν ανύπαρκτη υπηρεσία πληροφορικής. Υπάρχουν ακόμη πολλές αδυναμίες, τις οποίες προσδοκούμε να ξεπεράσουμε σταδιακά. Στόχος είναι να ενοποιηθούν όλες οι απεικονιστικές μονάδες μεταξύ τους, να μεταφέρονται τα δεδομένα στον κεντρικό server και να δημιουργηθούν σταθμοί θέασης σε όλο το νοσοκομείο.

Γεώργιος Πισσάκας ΠΡΌΕΔΡΟΣ, ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΕΤΑΙΡΕΊΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΉΣ ΟΓΚΟΛΟΓΊΑΣ (ΕΕΑΟ)

ακτινοθεραπεία έχει συνεισφορά στο 40% των ιάσεων και το 60-65% των καρκινοπαθών θα κάνουν κάποια στιγμή ακτινοθεραπεία, ενώ μέχρι σήμερα αποτελεί την πιο φθηνή μέθοδο θεραπείας. Η βιοϊατρική τεχνολογία στον τομέα της ακτινοθεραπείας έχει κάνει πραγματικά άλματα! Τα σύγχρονα ακτινοθεραπευτικά μηχανήματα προσφέρουν τη δυνατότητα θεραπείας με εξαιρετική ακρίβεια και προστασία των φυσιολογικών ιστών (μείωση δόσης ακτινοβολίας). Χρόνο με τον χρόνο, αυτό βελτιώνεται. Για παράδειγμα, η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία μπορεί να αυξήσει τη δόση στον όγκο κατά 10-15% χωρίς αύξηση των παρενεργειών. Ανά εκατομμύριο πληθυσμού αντιστοιχούν 2,2 γραμμικοί επιταχυντές του δημόσιου τομέα και 3,2 συνολικά, όταν η ανάγκη είναι για 5,5 γραμμικούς επιταχυντές ανά εκατομμύριο πληθυσμού, με βάση τη συχνότητα και την κατάλληλη α-

/ Noέμβριος-Δεκέμβριος 2016

κτινοθεραπευτική αντιμετώπιση για κάθε τύπο καρκίνου. Το 2010, στην Ελλάδα, δεν υπήρχε Εθνικό Αρχείο Νεοπλασιών. Τη χρονιά εκείνη, ανακοινώθηκε η προμήθεια 8 νέων γραμμικών επιταχυντών μέσω ΕΣΠΑ. Ο υπουργός είχε δεσμευτεί ότι σε τρεις μήνες θα έχουν ολοκληρωθεί οι απαιτούμενες διαδικασίες, αλλά ενάμιση χρόνο μετά είχαν προχωρήσει οι προκηρύξεις μόνο για τους 4 γραμμικούς επιταχυντές. Όλες σταμάτησαν στις αρχικές φάσεις των ενστάσεων. Στο «Παίδων», για παράδειγμα, οι γραμμικοί επιταχυντές χάθηκαν από τις ενστάσεις. Οι συνέπειες αφορούν στην οδυνηρή περιπλάνηση των ασθενών για να βρουν θεραπεία, με αποτέλεσμα όσοι έχουν ανάγκη από την πολύ εξελιγμένη τεχνολογία ή να τη στερούνται ή να την πληρώνουν (αναμονή 2-4 μήνες για RT). Άλλη σοβαρή συνέπεια αφορά στην εκπαίδευση των ειδικευομένων, αφού η νέα γενιά των συναδέλφων εκπαιδεύεται σε

προηγούμενης εποχής τεχνολογία. Τι άλλαξε λοιπόν στην ακτινοθεραπεία; Μπήκαν προδιαγραφές μέσω της ΕΠΥ κι έτσι πλέον αποκτούμε «ακριβά» μηχανήματα σε λογική τιμή και όχι φθηνά μηχανήματα σε ακριβή τιμή. Δεύτερο βήμα ήταν η κοστολόγηση. Ο πρώτος που πήρε σοβαρά το θέμα αυτό ήταν ο Κ. Δατσέρης. Όσο η τεχνολογία αυξανόταν, οι τιμές μειώνονταν σε σχέση με άλλες χώρες. Ο τότε υπουργός όμως δεν υπέγραψε ποτέ αυτήν την κοστολόγηση. Μετά εμφανίστηκε ο ΕΟΠΥΥ. Ο Γ. Βαφειάδης τότε κατάλαβε το πρόβλημα και πέρασε χωρίς ΦΕΚ την κάλυψη της ακτινοθεραπείας στο 100% (πλην αμοιβής γιατρού) και μπήκε κάλυψη και στον ιδιωτικό τομέα. Στις 31 Αυγούστου 2012, αποκτήσαμε φθηνές αλλά αξιοπρεπείς τιμές. Με τον ΕΟΠΥΥ ο έλεγχος στην ακτινοθεραπεία γίνεται πλέον ηλεκτρονικά (eradiotherapy). Χάρη σε αυτό, μπορούμε πλέον να ελέγξουμε και την ποιότητα. Ο ΕΟΠΥΥ άλλαξε τα δεδομένα μιας άκρως υποβαθμισμένης ειδικότητας. Στην ακτινοθεραπεία, χωρίς να δοθεί ούτε ένα ευρώ την τελευταία δεκαετία, έχουν αλλάξει τόσα πράγματα! Το κράτος όχι μόνο δεν πληρώνει, αλλά και κερδίζει: είναι χαρακτηριστικό ότι η προμήθεια

«Στην ακτινοθεραπεία, όσοι έχουν ανάγκη από πολύ εξελιγμένη τεχνολογία ή τη στερούνται ή την πληρώνουν. Μεγάλη ελπίδα αποτελούν οι δωρεές», Γ. Πισσάκας

γραμμικών επιταχυντών μέσω ΕΣΠΑ, χάρη στην επιστροφή του ΦΠΑ, είχε κέρδος 2,5 εκατ. ευρώ. Μεγάλη ελπίδα αποτελούν οι δωρεές. Στο τέλος του 2017, θα έχουμε 30 μηχανήματα στο Δημόσιο, από τα οποία τα 17 τελευταίας τεχνολογίας και 15 στον ιδιωτικό τομέα, αλλά και επιπλέον 6 κοβάλτια στο Δημόσιο (το κοβάλτιο μπορεί να καλύψει το 25% των αναγκών που καλύπτει ένας γραμμικός επιταχυντής).

Αναστάσιος Ρεντούμης MANAGER ΥΠΗΡΕΣΙΏΝ ΥΓΕΊΑΣ, INNOVATION MANAGER

τροποποίηση της αλλαγής της συμπεριφοράς αποτελεί κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας ενός προγράμματος που στοχεύει στην πρόληψη και στην προαγωγή της υγείας. Οι υπηρεσίες και τα προϊόντα e-health, και ειδικότερα apps και ηλεκτρονικές πλατφόρμες, έχουν δοκιμαστεί σε αρκετές κλινικές δοκιμές την τελευταία πενταετία και οι μετα-αναλύσεις έχουν δείξει ότι αυξάνουν τη γνώση και τη συναίσθηση των τελικών χρηστών και προωθούν τη θετική αλλαγή, βελτιώνοντας τις στάσεις και συμπεριφορές κυρίως σε ό,τι αφορά παράγοντες κινδύνου για χρόνια νοσήματα, όπως ο διαβή-

της και η καρδιακή ανεπάρκεια. Τα προγράμματα SmartCare και likestinygeia, τα οποία έχουν λάβει χώρα σε φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, κινούνται προς αυτήν την κατεύθυνση. Τα αποτελέσματά τους δείχνουν ότι οι παρεμβάσεις πρόληψης και προαγωγής της υγείας που κινούνται στο μοντέλο της ολιστικής φροντίδας, με εξατομικευμένο χαρακτήρα και με την υποστήριξη τεχνολογιών e-health, βελτιώνουν κλινικούς και οικονομικούς δείκτες, ενισχύουν το αίσθημα της ικανοποίησης των τελικών χρηστών και επηρεάζουν τη συμπεριφορά με καθημερινά, μικρά, θετικά βήματα.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Γ’ ΤΡΑΠΈΖΙ

Νέα διεύθυνση για την ιατρική τεχνολογία στον ΕΟΠΥΥ

Από αριστερά: Π. Βάρδας, Α. Χαλαζωνίτης, Γ. Πισσάκας, Γ. Δενδραμής, Σ. Μπερσίμης.

η δημιουργία μιας νέας διεύθυνσης που θα σχετίζεται με την ιατρική τεχνολογία ανακοίνωσε ο πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ, Σωτήρης Μπερσίμης, στο πλαίσιο της συζήτησης του Γ’ Τραπεζιού του 2nd MedTech Conference. Σύμφωνα με τον κύριο Μπερσίμη, στο νέο οργανόγραμμα του ΕΟΠΥΥ θα περιλαμβάνεται ένα νέο ειδικό τμήμα για

«Καθήκον μας να μπορέσουμε να βρούμε οικονομικούς πόρους για να προσφέρει καλύτερες, τεχνολογικά, λύσεις στους πολίτες», Σ. Μπερσίμης

/ Noέμβριος-Δεκέμβριος 2016

τον τομέα της ιατρικής τεχνολογίας, καθώς έως τώρα ο ΕΟΠΥΥ μόνο προτάσεις μπορούσε να υποβάλει. «Είναι καθήκον μας να μπορέσουμε να βρούμε οικονομικούς πόρους για να προσφέρει καλύτερες τεχνολογικά λύσεις στους πολίτες» σημείωσε ο πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ. «Σημασία δεν έχει απλά να παρέχουμε υπηρεσίες, αλλά να τις παρέχουμε την ώρα που πρέπει» διευκρίνισε, ενώ χαρακτήρισε δίκαιο το αίτημα του προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας (ΕΕΑΟ) για εξαίρεση της ακτινοθεραπείας από το clawback. Όπως επεσήμανε, όμως, ο ΕΟΠΥΥ λαμβάνει διαρκώς αιτήματα για νέες πράξεις, θεραπείες και εξετάσεις. «Εφόσον κριθεί σκόπιμο, με τη συμβουλευτική γνώμη του ΚΕΣΥ, προχωράμε στην τιμολόγηση, για να τις παρέχουμε στους ασφαλισμένους» ανέφερε σχετικά. Σύμφωνα με τον κύριο Μπερσίμη, για να ενταχθεί η ψηφιακή μαστογραφία, θα αφαιρεθεί μια εξέταση παλιότερης τεχνολογίας και θα γίνει μια αναδιανομή κωδικών, για τη δαπάνη. «Νομίζω είναι θετικό ότι θα πάρει τιμή η ψηφιακή μαστογραφία, γιατί είναι στη

ζωή μας. Το θέμα είναι να αποφύγουμε την προκλητή ζήτηση» εκτίμησε, από την πλευρά του, ο διοικητής του Γενικού Αντικαρκινικού Ογκολογικού Νοσοκομείου «Αγ. Σάββας», Γεώργιος Δενδραμής. Μάλιστα, όπως ανέφερε, ο «Άγιος Σάββας», σήμερα, πληρώνει τον 7ο μήνα του 2016 στους προμηθευτές, ενώ προσφάτως μια πολυεθνική εταιρεία τον ευχαρίστησε, καθώς το νοσηλευτικό ίδρυμα σταμάτησε να πληρώνει με επιταγές. «Έχουμε δύο υπερσύγχρονα μηχανήματα από το ΕΣΠΑ και την οικογένεια Αγγελόπουλου, που επί του παρόντος δεν λειτουργούν στο 100%. Η αναμονή μειώθηκε και είναι στους 4 μήνες. Λόγω της τεχνολογίας όμως, όλοι οι ασθενείς θέλουν να έρθουν σε εμάς. Αν δεν λυθεί το πρόβλημα σε όλη την Ελλάδα, δεν θα λυθεί η αναμονή στον Άγιο Σάββα» προειδοποίησε. «Πυροτέχνημα» χαρακτήρισε την κοστολόγηση της ψηφιακής μαστογραφίας, ο Δρ Αθανάσιος Χαλαζωνίτης, συντονιστής διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Αλεξάνδρα». Όπως τόνισε, η ανακοίνωση του υπουργείου δεν διακρίνει την ψηφιακή από τη screening μαστογραφία, της οποίας το κόστος θα έπρεπε πρώτα να προϋπολογίσει. «Με την κοστολόγηση της ψηφιακής μαστογραφίας πάμε ένα βήμα παρακάτω, αγνοώντας τα προηγούμενα στάδια, όπως η ψηφιοποιημένη μαστογραφία» εκτίμησε. Σημείωσε δε πως τέσσερις στις δέκα Ελληνίδες από 40 ετών και άνω δεν έχουν κάνει μαστογραφία ποτέ! «Ένας ψηφιακός μαστογράφος θέλει 18 χιλ. ευρώ τον χρόνο συντήρηση χωρίς τα ανταλλακτικά. Στα μισά διαγνωστικά εργαστήρια γίνονται μαστογραφίες, χωρίς διαγνωστικό σταθμό, με αποτέλεσμα να χάνονται οι αποτιτανώσεις. Το υπολογίζει κανείς αυτό;» διερωτήθηκε ο κύριος Χαλαζωνίτης. «Το 2012 δεν ξέραμε καν πόσοι κάνουν ακτινοθεραπεία» υπογράμμισε, από την πλευρά του, ο Γεώργιος Πισσάκας, πρό-

«Οι επενδύσεις στην ιατρική τεχνολογία στην καρδιολογία παρέτειναν κατά δέκα χρόνια το προσδόκιμο ζωής», Π. Βάρδας

εδρος της ΕΕΑΟ. «Με τα νέα μηχανήματα θα καλύψουμε το 70% των αναγκών στο τέλος του 2017, αλλά το προσωπικό δεν επαρκεί για να υπάρχουν δύο βάρδιες» πρόσθεσε. «Αν όλοι οι ασθενείς (30.000) έκαναν ακτινοθεραπεία με τιμή ΦΕΚ, ο ΕΟΠΥΥ θα είχε επιβάρυνση 30 εκατ. ευρώ» τόνισε. «Είμαστε πολύ περήφανοι οι Έλληνες καρδιολόγοι. Η ειδικότητά μας έχει χαρακτηριστικό την ταχύτητα. Δέκα χρόνια παράταση ζωής έδωσε στους ασθενείς η καρδιολογία με τις επενδύσεις ιατρικής τεχνολογίας. Αντίθετα με την ογκολογία, παρά τις τεράστιες επενδύσεις, ο μέσος όρος παράτασης ζωής είναι μόλις 6 μήνες» ανέφερε, τέλος, ο Πάνος Βάρδας, καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Διατύπωσε, ωστόσο, και τον «δικό του αφορισμό» –όπως τον χαρακτήρισε– και τον οποίο εντόπισε σε 4 σημεία: α) Η ιατρική τεχνολογία είναι μια ταχέως εξελισσόμενη, κοστοβόρος τεχνολογία. β) Στη χώρα μας αντιμετωπίστηκε, παραδοσιακά, κομματικά. γ) Δεν υπάρχει εθνικός οργανισμός ιατρικής τεχνολογίας. δ) Η διάθεση πόρων, ειδικά στην υγεία, θέλει σοφή προσέγγιση.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

/ Noέμβριος-Δεκέμβριος 2016

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

«Συνταγή» για την πολιτική φαρμάκου Φωτογραφίες: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος

α χαρακτηριστικά της πολιτικής που θα πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα στο Φάρμακο περιγράφει ο Δρ Νίκος Μανιαδάκης, καθηγητής του Τομέα Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας και αναπληρωτής κοσμήτορας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας. Σύμφωνα με τον καθηγητή, απαιτείται, καταρχάς, σταδιακή, έστω και οριακή, αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης. Ο κύριος Μανιαδάκης αναδεικνύει τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για τη βιώσιμη διάθεση των καινοτόμων θεραπειών στους Έλληνες πολίτες, αλλά και πού πρέπει να ρίξει το βάρος η Αριστοτέλους για την τιμολόγηση off patent και γενοσήμων.

Παραμένει επιτακτική η ανάγκη εφαρμογής πολιτικών ελέγχου της χρήσης των φαρμάκων

ΕΡ_Είναι μάλλον «κοινό μυστικό», πλέον, πως οι πολιτικές των οριζόντιων μέτρων δεν ήταν η κατάλληλη συνταγή για τον εξορθολογισμό της φαρμακευτικής δαπάνης. Πού θα έπρεπε, λοιπόν, να στραφούν οι αποφάσεις του Υπουργείου Υγείας; Υπήρξε, και εξακολουθεί να υπάρχει, επιτακτική ανάγκη εφαρμογής πολιτικών ελέγχου της χρήσης των φαρμάκων, με στόχο την καθολική και ισότιμη κάλυψη της υγειονομικής ανάγκης, τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας και τον έλεγχο της φαρμακευτικής δαπάνης. Προς αυτήν την κατεύθυνση, θα συμβάλει η σταδιακή οριακή διαχρονική αύξηση του

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

Νίκος Μανιαδάκης* * Καθηγητής του Τομέα Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας και Αναπληρωτής Κοσμήτορας της ΕΣΔΥ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

προϋπολογισμού της δημόσιας δαπάνης για ενδονοσοκομειακά και εξωνοσοκομειακά φάρμακα, με βάση τα δημογραφικά και λοιπά δεδομένα της Ελλάδας, σε συνδυασμό με την εφαρμογή δομικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες θα πάψουν να έχουν μόνο δημοσιοοικονομικό προσανατολισμό και δεν θα είναι οριζόντιες, δημιουργώντας στρεβλώσεις και κινδύνους αναφορικά με την πρόσβαση των ασθενών τόσο σε καινοτόμες όσο και σε φθηνές θεραπείες στο μέλλον και, συνεπώς, θέτοντας κινδύνους στο σύστημα. ΕΡ_Μιλήσατε για καινοτόμες θεραπείες. Το τελευταίο διάστημα, τα νέα φάρ-

μακα βρίσκονται στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης, λόγω των σχεδιαζόμενων μέτρων του υπουργείου που κινδυνεύουν να καταστήσουν απαγορευτική την πρόσβαση σε αυτά. Ποια, κατά τη γνώμη σας, πρέπει να είναι η προσέγγιση της Πολιτείας στην αποζημίωση των φαρμάκων αυτών; Αναφορικά με τα καινοτόμα, τα υψηλής, συνολικά, δαπάνης φάρμακα, που είτε θα έρθουν στο μέλλον είτε εισήχθησαν πρόσφατα στο σύστημα υγείας, πρέπει να εφαρμοστεί, κατά τα διεθνή πρότυπα, αξιολόγηση τεχνολογίας υγείας (health technology assessment) από φορέα που είναι σχετικά εύκολο να υλοποιηθεί, ώστε η αποζημίωσή τους να βασίζεται στην «αξία» που αποφέρουν, όπως αυτή μετριέται σε συνάρτηση με το όφελος για τον ασθενή, αλλά και ευρύτερα το σύστημα υγείας και την κοινωνία. Παράλληλα, πρέπει να δο-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

θεί έμφαση στην επέκταση του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και στην εκπαίδευση του προσωπικού των δημόσιων φορέων (τα στελέχη των εταιρειών και η ακαδημαϊκή κοινότητα είναι εκπαιδευμένα), ώστε να συλλέγονται πραγματικά στοιχεία (real word evidence) συγκριτικής αποτελεσματικότητας (relative effectiveness) και να είναι εφικτές αποφάσεις και συμφωνίες ελεγχόμενης εισόδου φαρμάκων (managed entry agreements), επιμερισμού κινδύνου (risk sharing), ελεγχόμενης αποζημίωσης (adaptive or conditional reimbursement) και τιμής όγκου (price volume), αποζημίωσης με συλλογή δεδομένων (reimbursement with evidence generation) και προγράμματα πρώιμης πρόσβασης στη θεραπεία (early access schemes). Επίσης, το πλαίσιο της αξιολόγησης πρέπει να βασίζεται σε καθορισμένα και πολλαπλά κριτήρια (multiple criteria decision analysis), καθόσον η σύγχρονη πραγματικότητα έχει γίνει πολύ πιο σύνθετη σε σχέση με το παρελθόν. ΕΡ_Βέβαια, υπάρχουν και τα υπόλοιπα φαρμακευτικά προϊόντα. Σε αυτά ποια πρέπει να είναι η κατεύθυνση; Για τον μεγάλο όγκο των υφιστάμενων φαρμάκων στην αγορά (off patent-generics) θα πρέπει επίσης να εξασφαλιστεί ότι χρησιμοποιούνται ορθά και στο σωστό μείγμα και τιμές. Η τιμολόγηση των off patent με βάση τις τρεις χαμηλότερες τιμές στην Ευρώπη και των γενοσήμων στο 65% συμβάλλει στην περαιτέρω εξοικονόμηση. Οριζόντιες μειώσεις και υπερβολικά rebates δεν ενδείκνυνται, καθώς ενδέχεται να οδηγήσουν σε απόσυρση φθηνών φαρμάκων και σε αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Αυτό που απαιτείται είναι η προαγωγή της ελευθερίας της επιλογής (freedom of choice) και του ανταγωνισμού (competition) και η ταυτόχρονη μετατροπή των οριζόντων rebates σε rebates όγκου, τα οποία θα συνδέουν τις εκπτώσεις στις τιμές με τον όγκο των πωλήσεων (price volume). ΕΡ_Ποιο μπορεί να είναι το αποτέλεσμα των προτάσεών σας; Τα όσα συστήνω παραπάνω είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε συγκράτηση και εξορθολογισμό της δαπάνης και σε μείωση του clawback, το οποίο δεδομένου του τρόπου λειτουργίας της φαρμακευτικής αγοράς, θα πρέπει να αφορά το σύνολο της δαπάνης (νοσοκομειακή και εξωνοσοκομειακή) και δεν πρέπει να αφορά μη φαρμακευτικά προϊόντα, ενώ θα μπορούσε να περιλαμβάνει και μηχανισμούς εξαιρέσεων ως κίνητρα.•••

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

Η μάχη των συμβούλων δίνεται το τελευταίο διάστημα μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Μήλον της έριδος ο αριθμός των προσλήψεων που έγιναν από τη νυν ηγεσία του Υπουργείου Υγείας. Η οδός Αριστοτέλους κατηγορείται από συνδικαλιστές αλλά και από την αντιπολίτευση ότι προσέλαβε αμέτρητους μετακλητούς υπαλλήλους στο γραφείο του υπουργού κατά τα πρότυπα των άλλων κυβερνήσεων. Οι καταγγελίες προέρχονταν από συνδικαλιστική παράταξη που πρόσκειται στη ΛΑΕ του Λαφαζάνη, από τους πρώην δηλαδή συντρόφους των ΞανθούΠολάκη, που τώρα παλεύουν εναντίον της κυβέρνησης. Λέγεται, μάλιστα, ότι στην Αριστοτέλους «βγάζουν καπνούς» για την επίθεση που δέχονται από τους πρώην συντρόφους και έχουν βάλει συμβούλους από αυτούς που προσέλαβαν να παρακολουθούν εντατικά τις κινήσεις τους. Προσλήψεις με νόημα…

VIRUS

Τα τρολ του ΣΥΡΙΖΑ και στην Υγεία

ραύση κάνουν και στον τομέα της υγείας διάφορα τρολ της κυβερνώσας παράταξης. Ακολουθούν κατά γράμμα όσα «ποστάρει» ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας, Παύλος Πολάκης, που, όπως φαίνεται, παρουσιάζει σημάδια… εθισμού στο facebook. Έτσι, με το που αναρτά

μια είδηση για το έργο του Υπουργείου Υγείας, δεκάδες αυθόρμητοι «λάτρεις» της πολιτικής του, σπεύδουν να αναπαράξουν την είδηση που ο αναπληρωτής ανήρτησε. Και για να μη φαίνεται “copy paste”, δίνουν έναν δικό τους τόνο και μια πινελιά στη δική τους ανάρτηση.

Οι νέοι σύμβουλοι του ΚΕΕΛΠΝΟ και τα νεύρα της Αριστοτέλους

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

Μάλιστα, όπως συνηθίζει και ο Παύλος Πολάκης, έτσι και οι φανατικοί και «αυθόρμητοι» ακόλουθοί του σπεύδουν να απαντήσουν σε αρνητικά σχόλια όταν διάφοροι χρήστες του facebook ισχυρίζονται ότι το ΕΣΥ καταρρέει ή ότι πάμε από το κακό στο χειρότερο. Αυθόρμητες αντιδράσεις, σε αυθόρμητες αναρτήσεις…

ξαλλη έγινε –λένε οι πληροφορίες του PhB– η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας μετά τη δημοσιοποίηση των τριών προσλήψεων ειδικών συμβούλων στο γραφείο του προέδρου του ΚΕΕΛΠΝΟ, προσλήψεις που πέρασαν… νύχτα σε ειδική διάταξη και έφεραν την υπογραφή του πολέμιου του ΚΕΕΛΠΝΟ, Παύλου Πολάκη. Ο αναπληρωτής υπουργός φαίνεται πως θεωρούσε ότι το θέμα δεν θα δημοσιοποιηθεί, δεδομένου του ότι είχε φροντίσει νωρίτερα να καλέσει όλους τους τομεάρχες Υγείας της αντιπολίτευσης για να «σφυρίξουν αδιάφορα» κατά την ψήφιση της διάταξης. Βέβαια, μετά τη δημοσιοποίηση του θέματος, το καλό το παλικάρι βρήκε κι άλλο μονοπάτι… Πηγές του PhB αναφέρουν ότι ακολουθήθηκε η γνωστή τακτική και των προηγούμενων κυβερνήσεων. Τα πρόσωπα του ενδιαφέροντος, ήτοι οι ειδικοί σύμβουλοι, προσελήφθησαν στο γραφείο του υπουργού και από κει θα μεταταγούν στο ΚΕΕΛΠΝΟ.

In Brief

Διοικητές για γέλια και για κλάματα!

σοι ξέρουν καλά τα νοσοκομειακά πράγματα, τρίβουν τα μάτια τους από τα «έργα και τις ημέρες» των νέων διοικητών νοσοκομείων. Μιλούν για πρόσωπα που δεν γνωρίζουν σχεδόν τίποτε για τη δημόσια διοίκηση, με αποτέλεσμα να μη γνωρίζουν και τις διαδικασίες για προμήθειες, αναθέσεις κ.λπ. Και, βέβαια, η άγνοια, που μάλλον μοιάζει και με… άγνοια κινδύνου, δημιουργεί προσκόμματα και για την αγορά φαρμάκων και αναλώσιμων υλικών. Όσοι πάντως έχουν τολμήσει να διαμαρτυρηθούν στο Υπουργείο Υγείας για την άγνοια αυτή των διοικητών των νοσοκομείων, έπεσαν πάνω σε κομματικούς τοίχους, λένε καλά γνωρίζοντες στο PhB. Καθώς ο ένας είναι του… ενός, ο άλλος του άλλου στελέχους του ΣΥΡΙΖΑ, με συνέπεια να είναι υπεράνω επιπλήξεων. Πού καιρός για πρίγκιπες…

Φτιάξτε την καθημερινότητα, και ειδικά τον τομέα της υγείας, λέγεται πως είναι η εντολή του Μεγάρου Μαξίμου προς τους αρμόδιους υπουργούς, δεδομένης της ανησυχίας και της συζήτησης που υπάρχει για πιθανές εκλογές. Υψηλόβαθμες κυβερνητικές πηγές έλεγαν στο PhB ότι σε κεντρικό επίπεδο η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να δώσει βαρύτητα στον τομέα της υγείας, έστω κι επιφανειακά, με στόχο οι πολίτες να δουν κάποιες βελτιώσεις και να αλλάξει η εικόνα τους για την κυβέρνηση. Δεν είναι τυχαίο ότι οι «ένοικοι» της οδού Αριστοτέλους έχουν βαλθεί με κάθε τρόπο να πείσουν πως βελτιώνουν την κατάσταση των νοσοκομείων, ενώ προβαίνουν και σε… χιλιάδες προσλήψεις στο ΕΣΥ. Τώρα, το αν αυτές είναι μέσω ΟΑΕΔ και με ημερομηνία λήξης είναι μάλλον μια άλλη υπόθεση…

Επιτροπές μόνο για τα… χαρτιά!

ι κι αν ο ίδιος δημιούργησε ειδική επιτροπή με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για το φάρμακο; Τι κι αν τους καλούσε τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για να κάνουν προτάσεις για την αλλαγή της φαρμακευτικής πολιτικής; Ο υπουργός Υγείας, όπως φαίνεται, έγραψε τελικά στα παλαιότερα των υποδημάτων του την επιτροπή για το φάρμακο που είχε δημιουργήσει και προχώρησε –χωρίς, φυσικά, καν να την ενημερώσει– κανονικά στις αλλαγές. «Εμείς τότε γιατί πηγαίναμε κάθε εβδομάδα για τις συνεδριάσεις της επιτροπής;» αναρωτιόταν μεγαλοφώνως υψηλόβαθμο στέλεχος της αγοράς φαρμάκου. Είναι γνωστό, πάντως, στην πολιτική ζωή του τόπου πως όπου δημιουργούνται επιτροπές είναι κυρίως κωλυσιεργία. Επιτροπές για το θεαθήναι…

AΡΘΡΟ

Μας εµπιστεύονται, γιατί... Νο1 σε αυθηµερόν διακινήσεις Άµεση επιστροφή αντικαταβολών και εισπράξεων Ειδικές εξυπηρετήσεις ανάλογα µε τις ανάγκες κάθε πελάτη Μεταφορές ευπαθών αποστολών (βλαστοκύτταρα, ξηρός πάγος, εµβόλια, κ.λ.π.)

ΤΑΧΥ∆ΕΜΑ C.C.L. ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ: ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 100, 151 25 ΜΑΡΟΥΣΙ, ΤΗΛ: 210 8056550, FAX: 210 8056553 www.tachydema.gr ΓΕΝΙΚΗ Α∆ΕΙΑ ΤΑΧΥ∆ΡΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: E.E.T.T. A.M.: 03-017 86

/ Νοέμβριος 2011

Μας εµπιστεύονται τα µεγαλύτερα ονόµατα της Ελληνικής οικονοµίας!

courier

cargo

logistics

ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΥΓΕΙΑΣ

Τι έχουν άνδρες και γυναίκες στο μυαλό τους όταν κάνουν σεξ;

εξ χωρίς φαντασιώσεις δεν υπάρχει, λένε συνήθως οι μεγάλοι σεξολόγοι. Και ίσως να έχουν δίκιο αν μελετήσει κανείς τη μεγάλη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Journal of Sexual Medicine και απέδειξε ότι οι φαντασιώσεις των ανδρών είναι

πιο σαφείς και περισσότερο τολμηρές από εκείνες των γυναικών, αφού εστιάζονται είτε στη σεξουαλική πράξη είτε σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος. Με βάση την έρευνα, για τις γυναίκες μια φαντασίωση είναι περισσότερο εγκεφαλική και περιλαμβάνει πιπεράτες λεπτομέρειες, ενώ για τους άνδρες που συμμετείχαν στην ίδια έρευνα αποδεικνύεται ότι η φαντασίωση που τους τρελαίνει ήταν η ιδέα του ομαδικού σεξ. Στην έρευνα συμμετείχαν 800 άνδρες και 790 γυναίκες, που κλήθηκαν να απαντήσουν με ειλικρίνεια σε ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με τις φαντασιώσεις τους. Όπως

προέκυψε, στους άνδρες η τοπ φαντασίωση σε ποσοστό άνω του 80% ήταν το να κάνουν σεξ με δύο γυναίκες, ενώ στις γυναίκες σε ποσοστό άνω του 50% ήταν να κάνουν σεξ με κάποιον άγνωστο και όχι τον σύντροφό τους.

Η διατροφή που «χτυπά» το κρύο του χειμώνα

ταν η θερμοκρασία πέφτει κατακόρυφα, τότε απαιτείται και αλλαγή συνηθειών στη διατροφή, για να ανεβαίνει η θερμοκρασία του οργανισμού μας. Νεότερες μελέτες αναφέρουν ότι η κατανάλωση ορισμένων τροφίμων και ροφημάτων μπορούν να σας ζεστάνει με τον πιο οικονομικό τρόπο: Αποξηραμένα φρούτα: Τα αποξηραμένα φρούτα, όπως οι σταφίδες, τα δαμάσκηνα, τα σύκα και άλλα, έχουν την ιδιότητα να διατηρούν σταθερή τη θερμοκρασία του οργανισμού. Προσοχή στην ποσότητα που καταναλώνετε, καθώς έχουν πολλές θερμίδες. Τσάι με τζίντζερ: Όταν η θερμοκρασία πέφτει, το κλασικό τσάι αποτελεί τη σίγουρη επιλογή. Όμως αν προσθέσετε

χαλκό και θα βοηθήσουν τους μυς σας να χρησιμοποιήσουν περισσότερο οξυγόνο, ώστε να μην αρρωσταίνετε συχνά μέσα στον χειμώνα.

τζίντζερ, τότε θα δείτε μεγάλη διαφορά. Κι αυτό γιατί η θερμογενετική του δράση μπορεί να σας κρατήσει ζεστούς. Έρευνες, μάλιστα, έχουν δείξει πως όσοι εντάσσουν το τζίντζερ στη διατροφή τους παρουσιάζουν και λιγότερο έντονο το αίσθημα της πείνας μετά την κατανάλωσή του. Σούπα μαύρων φασολιών: Τα μαύρα φασόλια είναι πλούσια σε σίδηρο και

Ζεστή σοκολάτα: Το απόλυτο ρόφημα του χειμώνα είναι η ζεστή σοκολάτα. Εκτός του ότι σας ζεσταίνει, περιέχει φλαβονοειδή, ένα είδος αντιοξειδωτικών, που μειώνουν τις επιδράσεις των ελεύθερων ριζών στον οργανισμό σας και τον προστατεύουν από τη γήρανση και από εκφυλιστικές ασθένειες. Τσίλι: Χάρη στην καψαϊκίνη που περιέχουν, οι πιπεριές βοηθούν να αντιμετωπίζεται καλύτερα το κρύο. Παράλληλα, ενισχύουν τον μεταβολισμό και καταπολεμούν τη συσσώρευση λίπους. Επομένως, με την κατανάλωσή τους έχετε διπλό όφελος.

Ποιες τροφές «καίνε» το κοιλιακό λίπος

α επιπλέον κιλά που συγκεντρώνονται γύρω από την κοιλιά αποτελούν μόνιμο άγχος για άνδρες και γυναίκες. Υπάρχουν όμως τροφές που τα «εξοβελίζουν»: Τ ο γιαούρτι είναι, σύμφωνα με τους διατροφολόγους, η πρωτεΐνη που δεν αποβάλλεται αμέσως από τον οργανισμό, και αυτό βοηθά να διατηρήσουμε την αίσθηση του κορεσμού.  Η καυτερή πιπεριά είναι πλούσια σε καψαϊκίνη, η οποία περιορίζει την όρεξη και επιταχύνει τον μεταβολισμό για σύντομο χρονικό διάστημα.

 Το πράσινο τσάι περιέχει κατεχίνες, οι οποίες ενισχύουν τον μεταβολισμό.  Ο χυμός γκρέιπφρουτ περιέχει μεγάλες ποσότητες διαλυτών ινών, οι οποίες αφομοιώνονται αργά από τον οργανισμό.  Το αχλάδι και το μήλο είναι φρούτα που συμβάλλουν στο να εξαφανιστούν τα κιλά από την περιοχή της κοιλιάς. Προτιμήστε τα με τη φλούδα, ώστε να σας κρατήσουν μακριά από το ψυγείο για περισσότερη ώρα.  Τ ο «μαγικό» αυγό συμβάλλει επίσης. Σύμφωνα με μελέτες, η κατανάλωση πρωτεΐνης το πρωί

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

βοηθά να καταπολεμήσετε την πείνα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μην ξεχνάτε ότι ένα αυγό έχει μόλις 75 θερμίδες, αλλά περιέχει 7 γραμμάρια πρωτεΐνης, καθώς και άλλα θρεπτικά συστατικά.

Πέντε φυσικές λύσεις για τους «γρήγορους» του σεξ!

αρότι οι περισσότεροι άνδρες προσπερνούν το πρόβλημά τους όταν είναι «γρήγοροι» και δεν το συζητούν, έρευνες δείχνουν ότι ένας στους πέντε αντιμετωπίζει πρόβλημα πρόωρης εκσπερμάτωσης. Γι’ αυτό, οι ειδικοί δίνουν και φυσικές λύσεις, εκτός από τα φάρμακα, που μεγαλώνουν τον χρόνο διάρκειας στο σεξ. Σύμφωνα με πρόσφατη επιστημονική έρευνα, η κίτρινη κολοκύθα βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος στα ανδρικά επίμαχα σημεία και αυξάνει τη λίμπιντο. Μάλιστα, η γνωστή σεξολόγος, καθηγήτρια Άβα Καντέλ (Ava Cadell) συστήνει σε όσους θέλουν να αυξήσουν τη διάρκειά τους στο σεξ να τρώνε κολοκύθα, είτε σαν γλυκό είτε στο κυρίως πιάτο.

Επίσης, οι γνωστές ασκήσεις Κέγκελ δεν βοηθούν μόνο τις γυναίκες αλλά και τους άνδρες, αφού χάρη σε αυτές επιτυγχάνεται «καλύτερος έλεγχος της εκσπερμάτωσης». Παράλληλα, ιδανικές θεωρούνται οι ταντρικές τεχνικές στο σεξ. Το ταντρικό σεξ στηρίζεται στη μέθοδο της σωστής αναπνοής, οπότε οι ειδικοί το συστήνουν ανεπιφύλακτα. Εξίσου ευεργετική όμως είναι και η γιόγκα, αφού, χάρη στις τεχνικές αναπνοής που συνδυάζει, μπορεί να βοηθήσει όσους αντιμετωπίζουν πρόβλημα. Ακόμη, η κατάλληλη διατροφή μπορεί να αυξήσει φυσικά τη διάρκεια στο σεξ. Τα τρόφιμα που έχουν ευεργετικές ιδιότητες είναι οι μπανάνες, τα μύρτιλα, τα σύκα αλλά και η μαύρη σοκολάτα.

Οι άγνωστες ειδήσεις του… σεξ!

ι όμως, υπάρχουν ακόμη ειδήσεις που αφορούν στο σεξ και είναι άγνωστες στους περισσότερους από εμάς. Τις απαντήσεις δίνουν οι ειδικοί επιστήμονες με τις έρευνές τους. Ενδεικτικά:

 Σύμφωνα με στοιχεία της Mayo Clinic, μία στις πέντε γυναίκες εμφανίζει προβλήματα οργασμού, ενώ το συνολικό ποσοστό των γυναικών με οργασμική διαταραχή αγγίζει το 30% παγκοσμίως.  Η ιδανική διάρκεια στο σεξ. Ερευνητές

του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια των ΗΠΑ απεφάνθησαν ότι για να θεωρείται καλό το σεξ, πρέπει να διαρκεί από 7 έως 13 λεπτά, δηλαδή λίγο περισσότερο από τα πέντε λεπτά, που είναι σύμφωνα με έρευνες ο μέσος όρος διάρκειας της ερωτικής πράξης για ένα ζευγάρι.  Όταν και η καρδιά χτυπά δυνατά. Τη στιγμή του οργασμού οι χτύποι της καρδιάς φτάνουν τους 140 και στους άντρες και στις γυναίκες.  Το ερωτικό παρελθόν: Μία στις τρεις γυναίκες λέει ψέματα στον σύντροφό της σχετικά με τον αριθμό των σεξουαλικών συντρόφων που είχε στο παρελθόν, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους άντρες ανέρχεται στο 49%.  Χωρισμός μέσω κινητού: Το 27% των γυναικών λέει ότι ένας σύντροφός τους τις χώρισε με ηλεκτρονικό τρόπο (e-mail, μήνυμα στο κινητό κ.λπ.).

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

Τα συμπτώματα που δείχνουν ότι το παιδί σας κινδυνεύει από νευρική ανορεξία

νευρική ανορεξία είναι μια διατροφική διαταραχή που «χτυπά» περισσότερο τις γυναίκες. Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι το ασυνήθιστο χαμηλό βάρος αλλά και ο έντονος φόβος ότι καταναλώνοντας ακόμη και μικρές μερίδες φαγητού θα παχύνουν. Σύμφωνα με τους επιστήμονες της Mayo Clinic, η ακριβής αιτία που προκαλεί την πάθηση είναι άγνωστη. Εικάζεται ότι ευθύνεται ένας συνδυασμός βιολογικών, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Συγκεκριμένα, ύστερα από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί αποδείχθηκε ότι κάποια γονίδια ίσως ευθύνονται για τις γενετικές αλλαγές που κάνουν μερικούς ανθρώπους πιο ευάλωτους στη νευρική ανορεξία. Τα σωματικά συμπτώματα είναι μεταξύ άλλων: Ακραία απώλεια βάρους, πολύ λεπτή σιλουέτα, μη φυσιολογικές τιμές στις εξετάσεις αίματος, κούραση, αϋπνία, ζάλη ή λιποθυμία, μπλε χρωματισμός των δακτύλων, έντονη τριχόπτωση, απώλεια εμμήνου ρύσεως, δυσκοιλιότητα, ξηρό ή κιτρινωπό δέρμα, δυσανεξία στο κρύο, ανωμαλίες στον καρδιακό ρυθμό κ.ά.

ΑΝAΛΥΣΗ

Τιμή Μετοχής 6 Οκτωβρίου 2016 $76,21 Χρηματιστήριο ΗΠΑ (σε Δολ. ΗΠΑ) Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) 1.319,66 Χρ. Αξία (σε εκατ. $) 100.571,29 Μέσος Ημ. Όγκος Συν. 10.661.742 (52 εβδ.) Συντελεστής Beta 1,06 Στατιστικά Στοιχεία Μέγ. 52 εβδ. ($) 108,68 USD Χαμ. 52 εβδ. ($) 76,21 USD Απόδ. 1-Μ -1,55% Απόδ. 6-Μ -21,48% Απόδ. 12-Μ -22,82%

[BLOOMBERG TICKER: GILD:US] [REUTERS TICKER: GILD.O]

GILEAD SCIENCES INC. Εισηγμένη στο NASDAQ, ΗΠΑ

Βασικός κλάδος δραστηριότητας: Φαρμακευτικές εταιρείες, Βιοτεχνολογία ΣΥΝΟΠΤΙΚΌ ΠΡΟΦΊΛ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ Η Gilead Sciences Inc. ιδρύθηκε το έτος 1987 και αποτελεί μια φαρμακευτική εταιρεία με παρουσία στον τομέα της βιοτεχνολογίας. Οι κύριες αγορές δραστηριοποίησής της είναι η Βόρεια Αμερική και η Ευρώπη. Οι πωλήσεις του ομίλου διαμορφώθη-

καν σε 15,57 δισ. δολ. κατά το α’ εξάμηνο του 2016 (-1,69% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2015), ενώ τα καθαρά κέρδη μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας υποχώρησαν στα 7,06 δισ. δολ. (-19,97% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2015).

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο των ΗΠΑ

120

Πηγή: Χρηματιστήριο των ΗΠΑ

100

Η ΠΟΡΕΊΑ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΉΣ ΤΕΛΕΥΤΑΊΕΣ 52 ΕΒΔΟΜΆΔΕΣ

(ΣΕ ΔΟΛΆΡΙΑ ΗΠΑ)

60 5/10/2015 20 18

14/12/2015

22/2/2016

2/5/2016

11/7/2016 18,4

Πηγή: FACTSET, υπολογισμοί VRS.

16,4

19/9/2016

16,4

14 12 10

ΙΣΤΟΡΙΚΟΊ ΔΕΊΚΤΕΣ P/E ΣΕ ΣΎΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΊΚΤΕΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΆΣ (X)

8 6

5,6

6,2

4 2 0

Μετοχή Εταιρείας 2015 P/E

Μετοχή Εταιρείας Trailing P/E

Κλάδος P/E 2016

S&P P/E 2016

STOXX 600 P/E 2016

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιρειών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Α ξ ί α ς κ α ι σ τ ο υ ς Το μ ε ί ς τ ω ν Ε ξ α γ ο ρ ώ ν & Σ υ γ χ ω ν ε ύ σ ε ω ν . Έ τ ο ς Ί δ ρ υ σ η ς : 2 0 0 2

VALUATION & RESEARCH SPECIALISTS (VRS) - www.vrs.gr Αιόλου 104, Αθήνα 10564 • Τηλ. 210 3219557, 698 3603160 • Email: info@valueinvest.gr

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

660 S&P 500

METOXH

560 460

Η ΠΟΡΕΊΑ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΉΣ ΣΕ ΣΎΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΔΕΊΚΤΗ S&P 500 ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ 5 ΈΤΗ (ΒΆΣΗ = 100)

360 260 160 Πηγή: Χρηματιστήριο, ΗΠΑ

60 25/10/2011

25/10/2012

25/10/2013

25/10/2014

25/10/2015

σε εκατ. Δολ. ΗΠΑ

ΒΑΣΙΚΆ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΆ ΜΕΓΈΘΗ & ΔΕΊΚΤΕΣ ΠΕΡΊΟΔΟΣ 2010-2015 (Όμιλος, σε εκατ. Δολ. ΗΠΑ) Πωλήσεις EBITDA ΚΠΦ ΚΜΦΔΜ P/Ε P/BV (x) (x)

2010 2011 2012 2013 2014 2015

7.949 8.385 9.703 11.202 24.890 32.639

4.227 4.092 4.288 4.869 16.315 23.291

3.914 3.651 3.612 4.208 14.856 21.659

2.901 2.804 2.592 3.075 12.101 18.108

34,7 35,9 38,8 32,7 8,3 5,6

17,2 14,9 10,8 8,8 6,5 5,4

EV / EBITDA (x)

ΔΑΝΕΙΑ/ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x)

ROE %

25,0 23,8 25,0 21,6 6,3 4,7

0,59 1,13 0,88 0,58 0,80 1,20

49% 42% 28% 27% 78% 98%

Πηγή: Εταιρεία/Όμιλος. Σημείωση: Έως την ημερομηνία της παρούσας ανάλυσης (6 Οκτωβρίου 2016), τα τελευταία διαθέσιμα δημοσιευμένα οικονομικά αποτελέσματα αφορούσαν στο α’ εξάμηνο του 2016.

ΔΕΊΚΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΊΟΥ ΚΊΝΗΣΗΣ ΠΕΡΊΟΔΟΣ 2010-2015 (Όμιλος, σε εκατ. Δολ. ΗΠΑ) σε εκατ. Δολ. ΗΠΑ Πωλήσεις Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.) Μικτό Περιθώριο Κέρδους % Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους % Ταμειακά Διαθέσιμα Ημέρες Αποθεμάτων Ημέρες Αποθέματα Ημέρες Πελατών Ημέρες Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών Ημέρες Προμηθευτές Operating Cycle Ημέρες Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος) Ημέρες

2010

2011

2012

2013

2014

2015

7.949 8.385 9.703 11.202 24.890 32.639 3.927 4.526 5.629 6.535 8.807 9.620 50,60% 46,02% 41,99% 41,66% 64,62% 70,53% 2.901 2.804 2.592 3.075 12.101 18.108 36,5% 33,4% 26,7% 27,5% 48,6% 55,5% 908 9.884 1.804 2.113 10.027 12.851 112 112 113 115 57 74 1.204 1.390 1.745 2.056 1.386 1.955 74 85 66 68 68 65 1.622 1.951 1.751 2.100 4.635 5.854 75 97 86 70 40 45 803 1.206 1.327 1.255 955 1.178 186 197 179 183 125 140 112 100 93 113 86 95

V R S - S F i T: Ε ξ ε ι δ ι κ ε υ μ έ ν ε ς Ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ έ ς Μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς . Έ τ ο ς Ί δ ρ υ σ η ς : 2 0 0 2

VRS – SFiT Αιόλου 104, Αθήνα 10564 • Τηλ. 210 3316358, 6945 851420 • Email: info@iraj.gr

ΓΓ ΊΊ Ν Ν ΕΕ ΤΤΕΕ ΣΣ ΥΥ ΝΝ Δ Δ ΡΡ Ο ΟΜ ΜΗ Η ΤΤ ΕΈ ΣΣ !!

Αλλάξτετην τηνελληνική ελληνικήαγορά αγοράΥγείας! Υγείας! Αλλάξτε Εγγραφείτε τώρα τώρα στο στο Ph.B Ph.B (Pharma (Pharma&&Health HealthBusiness) Business) Εγγραφείτε !! ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ*

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ ΟΔΟΣ

Τ.Κ. Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

E-MAIL E-MAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ ΚΙΝΗΤΟ

FAX FAX

ΑΦΜ* ΑΦΜ*

ΔΟΥ* ΔΟΥ*

*ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ *ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε (Σε έντυπη έντυπη και και ψηφιακή ψηφιακή μορφή) μορφή) ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ΙΔΙΩΤΩΝ & & ΝΟΜΙΚΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΤΗΣΙΑ: 50€ ΕΤΗΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ: 30€ 30€ ΕΤΗΣΙΑ: 50€ ΕΤΗΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ: ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΚΥΠΡΟΣ: 70€ ΚΥΠΡΟΣ: 0€

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: 90€ 90€ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά (Αποκλειστικά σε σε ψηφιακή ψηφιακή μορφή) μορφή) ΑΞΙΑ ΕΤΗΣΙΑ: 10€ 10€ ΕΤΗΣΙΑ: (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α) (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α)

Το Ph.B καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 (089/470271-92 // IBAN IBAN GR46 GR46 0110 0110 0890 0890 0000 0000 0894 0894 7027 7027 192) 192) ΚΑΤΑΘΕΣΗ Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρίας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομα σας στο καταθετήριο. Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρίας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομα σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή. Παρακαλούμε όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

ΕΠΙΤΑΓΗ ΤΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

Υπεύθυνος συνδρομών: συνδρομών: Κωνσταντίνος Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, Σαλβαρλής, 210 210 998 998 4909, 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu salvarlis.k@ethosmedia.eu Υπεύθυνος Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 174 56 56 Άλιμος, Άλιμος, Fax: Fax: 210 210 998 998 4953 4953 Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDA S.A., Θεσσαλίας 29, 174

80 96

Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016 // Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

ΠΡΟΦΙΛ ΠΡΟΦΙΛ

Ο οο διοικητής Ο πιο πιο καλός καλός διοικητής Βασίλης Οικονόμου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Πασχάλης Πασχάλης Αποστολίδης Αποστολίδης Αναστάσιος Τάγαρης

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΡΕΠΟΡΤΑΖ 4ο 4ο Clinical Clinical

MedTech Conference Conference Research Research Conference Think Think Tank Tank για για κλινικές κλινικές µελέτες µελέτες

w ww ww w .. vv ii rr uu ss .. cc oo m m .. gg rr II SS SS N N :: 22 22 44 11 -- 00 99 66 11

Αφιέρωµα Αφιέρωμα

S PO

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ

561

SS POS RE

21-0114

Σακχαρώδης Εµβόλια Διαβήτης

035 ///Νοέμβριος-Δεκέμβριος Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016 040 2016 /// ###035 Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016

ISSN: 2241-0961 2241-0961 ISSN:

0 34 50

## ΙΝΟΕ-ΔΕΚ ΙΑΑΝΝ--Φ ΦΕΕΒΒ 22 00 11 66