Pharma and Health Business #56, Ιούλιος-Αύγουστος 2019 by ethosMEDIA

// ##056 035 //Ιούλιος-Αύγουστος Ιανουάριος-Φεβρουάριος 20162241-0961 2019 ISSN: ISSN: 2241-0961 / #035 / Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016

0 35 56

## ΙΙΟΥΛ-AYΓ ΑΝ-ΦΕΒ 22 00 11 69 # ΙΑΝ-ΦΕΒ 2 0 1 6

035

ΠΡΟΦΙΛ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο καλός ο διοικητής Μπιο υρσίνη Ουζουνέλλη

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΡΟΦΙΛ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Πασχάλης Αποστολίδης Ο πιοPharma καλός ο&διοικητής 10ο Health Conference

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 4ο Clinical Αποστολίδης Πασχάλης ΡΕΠΟΡΤΑΖ Research Conference Κινητή τηλεφωνία 5G ΡΕΠΟΡΤΑΖ Think Tank για κλινικές και προστασία της υγείας

4ο Clinical µελέτες Research Conference ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ w w wTank . vAzzopardi-Muscat i rγια u sκλινικές .com.gr NThink atasha ISSN: 2241-0961 µελέτες

www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961

Αφιέρωµα Αφιέρωμα

Εµβόλια Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Αφιέρωµα Εµβόλια

διοργάνωση σε συνεργασία με

SAVE THE DATE

31ΑΘΗΝΑ .10.19 medtech.ethosevents.eu

#mtc19

ΠΕΡ

ΟΜΕΝΑ

6 Συνέντευξη Μυρσίνη Ουζουνέλλη

12 Ρεπορτάζ Κινητή τηλεφωνία 5G και προστασία της υγείας 18 Άρθρο Χρήστος Καζάσης «Πρόταση δημιουργίας κτηματολογίου ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού» 25 Αφιέρωμα ΕΚΕ

26 Ρεπορτάζ ICAP: Αυξήθηκαν τα κονδύλια για δράσεις EKE 32 Άρθρο AbbVie Συμμαχία για ευκαιρίες καλύτερης ζωής 36 Άρθρο Όμιλος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη «Εσύ και Εγώ Μαζί Νοιαζόμαστε» 40 Άρθρο MSD Ελλάδος “Life Matters”

056

# ΙΟΥΛ-ΑΥΓ 2019 τιμή τεύχους 10€

12 ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

ΣΥΝΤΆΚΤΡΙΑ: Μαρία Αλιμπέρτη alimperti.m@ethosmedia.eu

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ: Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

KEY ACCOUNT MANAGER: Χρήστος Χαραλαμπάκης charalampakis.c@ethosmedia.eu

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Αιμίλιος Νεγκής negis.e@ethosmedia.eu

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ: Βασιλική Αγγουρίδη agouridi.v@ethosmedia.eu

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

44 Άρθρο Roche Hellas Σεβασμός και συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο 48 Ρεπορτάζ 10th Pharma & Health Conference Επανεκκίνηση στον χώρο της Υγείας 58 Συνέντευξη Ευρωπαϊκό Φόρουμ Υγείας του Gastein Natasha Azzopardi-Muscat 62 Άρθρο Ευάγγελος Φραγκούλης Η αποτυχία της μεταρρύθμισης στην ΠΦΥ

66 Ρεπορτάζ Ουραγός η Ελλάδα στην ανακύκλωση των οικιακών φαρμάκων 70 Ρεπορτάζ Πρόσβαση στο σύστημα υγείας μέσα από παρεμβάσεις αυτοφροντίδας

62 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΉ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗ: Γιούλη Μουτεβελή mouteveli.g@ethosmedia.eu

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: Πόπη Καλογιάννη popikalogianni@gmail.com

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος Shutterstock

MARKETING & MAGAZINE COORDINATOR Αλεξάνδρα Λυμπέρη lyberi.a@ethosmedia.eu

ΕΚΤΎΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

72 Newsroom 78 Ανάλυση VRS

ΙΔΙΟΚΤΗΣΊΑ:

Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ: Μαρία Ανδριώτη andrioti.m@ethosmedia.eu

T: 210 9984950, Φ: 210 9984953 E: info@virus.com.gr • www.virus.com.gr • www.phb.com.gr • www.ethosmedia.eu • www.ethosevents.eu • www.hrima.gr • www.insuranceworld.gr ISSN: 2241-0961

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη

EDITΟRIAL

λίξεων

εξε Σε αναμονή των

υ δεν λογές. Εκείνο πο ε καθαρά στις εκ ησ ύτε κι νίκ Ο ΝΔ ς. η , λια κί αν Κι ς ο Βασίλης Όπως αναμενότ εία Υγ ός ργ ου υπ να γίνει αναμενόταν ήταν η ... νε με ρί οία λειτούργησε πε το εκείνος ταχύτητα με την οπ η ίσιμα ης κρ ίσ ε επ αμ αν είχ ήτ χρόνο-ρεκόρ Σε Μη αναμενόμενη ς. δε μά δο εβ στις πρώτες ι οργανισμούς. κυβέρνηση μέσα ων σε φορείς κα σε κή οι δι ση τη ονή. Η νέα ι τοποθέ σχέδια νόμου κα εκνευριστική αναμ σε η όμ κρίσιμα ακ τε ασ ς, είμ σε μια σειρά από Στην Υγεία, πάντω ίξει τα χαρτιά της» νο «α η όμ ακ ει κυβέρνηση δεν έχ θέματα: ία. ων στα νοσοκομε αλλαγή διοικήσε ει γίν θα α ν ρι τη ιτή κρ ερα με ότε και με ποια Π Υγείας και γενικότ Τοπικές Μονάδες τις με ει γίν θα ι  Τ άκων. οντίδα. όγηση των φαρμ πρωτοβάθμια φρ θα γίνει ανατιμολ ώς στ δαπάνης, που θε ής κα τικ ιο ευ πο ακ ν και με Α εγχο της φαρμ έλ ν το για ν ού φθ οια μέτρα θα λη Π . άζει εκτός στόχου λπ κα να ει χίζ νε συ ν ότι ο ΝΔ– που πιστεύου μη και εντός της κό ίκο» για την –α κρ οι μο είν να εκ δύ οι «α Δεν είναι λίγ εξελιχθεί στον να ν τό να δυ αι ς είν τομέας της υγεία όλους η. είς συμφωνίες με ησ ρν κυβέ τεί να κάνει τριετ ευ ιώματα, σμ κα δε δι ν ει ου έχ ς άν μβ λια που θα περιλα Ο Βασίλης Κικί ίες ων ι μφ Συ ι σε ίς. ους φορε ς έχει δηλώ ότ τους εμπλεκόμεν λης Κοντοζαμάνη σί Βα δε Ο ς. ου ι στόχ υποχρεώσεις κα η του ΕΣΥ. θα μείνει επί την ανασυγκρότησ για » ιο έδ σχ υν αρμογή και δεν εφ «έχο σε ει μπ θα αν το σχέδιο Μένει να δούμε χάρτου... Αιμίλιος Νεγκής

Στην Υγεία είμαστε ακόμη σε εκνευριστική αναμονή

editorial

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Το σύστημα ΗΤΑ πρέπει να εξετάζει όλες τις τεχνολογίες υγείας Συνέντευξη: Βασιλική Αγγουρίδη Φωτογραφίες: Θοδωρής Αναγνωστόπουλος

ε μια εποχή ασφυκτικών πιέσεων στα συστήματα υγείας, κυβερνήσεις και φορείς χάραξης πολιτικής ρίχνουν μεγάλο βάρος στις διαδικασίες αξιολόγησης των τεχνολογιών υγείας για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας. Στην Ελλάδα, το εργαλείο της αξιολόγησης εφαρμόστηκε μόλις πριν από έναν χρόνο, αλλά, όπως εκτιμά η Μυρσίνη Ουζουνέλλη, CEO της MYO Health, εταιρείας αποκλειστικά εξειδικευμένης στο ΗΤΑ, αυτή η καθυστέρηση μπορεί να έχει και πλεονεκτήματα. Αρκεί να είναι αξιόπιστο, κάτι που –όπως εξηγεί η κ. Ουζουνέλλη– δεν είναι δεδομένο. Ειδικά στη χώρα μας, απαιτούνται και σημαντικές βελτιώσεις τόσο στο θεσμικό πλαίσιο όσο και στη στελέχωση. Άλλωστε, το ελληνικό σύστημα υγείας στερείται τα οφέλη της εφαρμογής ΗΤΑ σε άλλες τεχνολογίες, πέραν του φαρμάκου, όπως υπογραμμίζει η CEO της MYO Health.

EΡ_Η αξιολόγηση τεχνολογιών υγείας, το γνωστό πλέον HTA, βρίσκεται τα τε-

Ένα αξιόπιστο, και εν τέλει λειτουργικό, ΗΤΑ έχει ως κύριο στόχο να συμβάλλει στη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας

λευταία χρόνια στο επίκεντρο συζητήσεων, συχνά για τις δυσκολίες και τις καθυστερήσεις που έχουν προκύψει. Έχει αργήσει η Ελλάδα στον τομέα;

ΑΠ_Η Ελλάδα ώς πέρυσι ήταν από τις ελάχιστες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν είχαν αναπτύξει εσωτερικές δομές ΗΤΑ. Πριν ένα χρόνο, όταν ξεκίνησε η λειτουργία της Επιτροπής ΗΤΑ στην Ελλάδα, 25 ευρωπαϊκές χώρες είχαν ήδη θεσμοθετημένο ΗΤΑ σε κάποια μορφή, με 15 από αυτές να έχουν έναν ενιαίο εθνικό οργανισμό ΗΤΑ. Με αυτήν την έννοια, λοιπόν, ναι, μπορεί να πει κανείς πως είχε αργήσει. Αυτό όμως μπορεί να έχει και κάποια πλεονεκτήματα, όπως το ότι πλέον υπάρχει αρκετή εμπειρία και «τεχνογνωσία» όσον αφορά τη θεσμοθέτηση σε εθνικό επίπεδο του ΗΤΑ, και αυτή η εμπειρία διαχέεται προς τα κάτω μέσω των κεντρικών θεσμών (π.χ. EUnetHTA). Επιπλέον, υπάρχει η πρόθεση το κλινικό κομμάτι της συγκριτικής αξιολόγησης να γίνεται κεντρικά στο μέλλον και να μη χρει-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

Μυρσίνη Ουζουνέλλη MD, MBA, MPH

CEO, MYO Health (HTA Consultants) 7

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

άζεται να επαναλαμβάνεται σε επίπεδο κράτους μέλους. Αυτές οι εξελίξεις, λοιπόν, και η μεταφορά τεχνογνωσίας είναι προς όφελος του ελληνικού ΗΤΑ.

Η καθυστέρηση ανάπτυξης ΗΤΑ στην Ελλάδα μπορεί να έχει και κάποια πλεονεκτήματα, όπως ότι πλέον υπάρχει αρκετή εμπειρία και «τεχνογνωσία»

EΡ_Στην Ελλάδα, το HTA έχει εστιαστεί στα φάρμακα. Τι συμβαίνει όμως στις υπόλοιπες χώρες που έχουν αναπτύξει διαδικασίες HTA; Πόσο σημαντικό είναι να επεκτείνουμε την αξιολόγηση και στις άλλες τεχνολογίες υγείας ή και αλλού; ΑΠ_Ναι, πράγματι, στην Ελλάδα, η νομική υποχρέωση για κατάθεση φακέλου ΗΤΑ ώς τώρα έχει θεσπιστεί μόνο για τα φάρμακα, ενώ στις υπόλοιπες χώρες, κατά κανόνα, το ΗΤΑ αφορά φάρμακα και συσκευές ή και άλλες τεχνολογίες. Σε πρόσφατη καταγραφή, 20 (σε σύνολο 25 χωρών) δήλωσαν πως εφαρμόζουν το ΗΤΑ και σε συσκευές, ενώ λιγότερες δήλωσαν πως το εφαρμόζουν και σε «άλλες τεχνολογίες». Αυτές οι άλλες τεχνολογίες μπορεί να είναι συστήματα προληπτικών ελέγχων (screening), προγράμματα εκπαίδευσης ασθενών, προγράμματα πληροφορικής με εφαρμογή στην υγεία, κ.λπ. Σαν μεθοδολογία, εξάλλου, τo HTA δεν διαφοροποιείται καθόλου ως προς την εφαρμογή του, είτε πρόκειται για φάρμακο είτε για ιατρική συσκευή. Ακόμα και οι κατευθυντήριες οδηγίες, στις περισσότερες χώρες που αξιολογούν και τα μεν και τα δε, δεν κάνουν καμία διάκριση μεταξύ τους, αλλά αντιθέτως υπάρχει ένα και μοναδικό κείμενο οδηγιών που εφαρμόζεται και στα δύο. Επομένως, όσον αφορά την ερώτησή σας, ναι, θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό σε ένα σύστημα ΗΤΑ να εξετάζονται όλες οι τεχνολογίες που αφορούν το σύστημα υγείας και όχι επιλεκτικά μία μόνο κατηγορία αυτών (π.χ. τα φάρμακα, αλλά όχι οι συσκευές και οι άλλες τεχνολογίες). Ένα αξιόπιστο, και εν τέλει λειτουργικό, ΗΤΑ έχει ως κύριο στόχο να συμβάλλει στη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας. Κι αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί με επιλεκτική εφαρμογή σε μία μόνο κατηγορία ιατρικών τεχνολογιών. Βέβαια, η προσθήκη και των ιατρικών συσκευών στο ελληνικό ΗΤΑ αναμένεται να υπερδιπλασιάσει τον όγκο εργασίας της Επιτροπής ΗΤΑ, και αυτό απαιτεί την ανάλογη και αποτελεσματική διαχείριση εκ μέρους της νέας κυβέρνησης, ώστε η Επιτροπή να μπορέσει να ανταποκριθεί. EΡ_Πώς μπορούν να συνεισφέρουν αποτελεσματικές πρακτικές αξιολόγησης

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

στην εξισορρόπηση μεταξύ του αυξανόμενου κόστους της ιατρικής τεχνολογίας και της βιώσιμης λειτουργίας των συστημάτων υγείας;

ΑΠ_Η βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας είναι όντως μια μεγάλη πρόκληση, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για όλα τα εθνικά συστήματα υγείας, ακόμα και για τις ΗΠΑ, που δεν έχουν ενιαίο εθνικό σύστημα υγείας, αλλά μια ελεύθερη αγορά που αυτορρυθμίζεται. Η ιατρική τεχνολογία βελτιώνεται ραγδαία, τόσο στο φάρμακο όσο και στη συσκευή. Για παράδειγμα, αναμένεται σημαντική επιτάχυνση στην ανακάλυψη νέων μοριακών στόχων μέσω εφαρμογών machine learning. Επίσης, αναμένονται πολλές φαρμακοθεραπείες που θα εμπίπτουν στο precision medicine, τεχνολογίες που μέσω τεχνητής νοημοσύνης και computer interface με ζωντανούς ιστούς θα εξελίσσουν δραματικά τα τεχνητά μέλη/προθέσεις κ.λπ. Η πρόκληση, επομένως, έγκειται στο πώς θα εξασφαλίζεται η προσβασιμότητα στς νέες και πιο αποτελεσματικές ιατρικές τεχνολογίες με τους περιορισμένους πόρους του κάθε κρατικού προϋπολογισμού, και εκεί ακριβώς είναι που υπεισέρχεται το ΗΤΑ. Για να χρησιμοποιηθεί σαν εργαλείο εξισορρόπησης, λοιπόν, το ΗΤΑ, πρώτα απ’ όλα πρέπει να είναι αξιόπιστο, το οποίο δεν είναι κάτι δεδομένο. Η ζητούμενη δε αξιοπιστία αφορά όλα τα επίπεδα, δηλαδή ασφαλώς το πώς συντάσσονται οι φάκελοι ΗΤΑ και πώς αξιολογούνται από την Επι-

τροπή, αφορά όμως και τις ίδιες τις πρωτογενείς πληροφορίες που χρησιμοποιούνται για τη σύνταξη των φακέλων (π.χ. επιδημιολογικά δεδομένα, κλινικές πρακτικές, στοιχεία χρήσης υπηρεσιών υγείας, δεδομένα ποιότητας ζωής QoL, κ.λπ.). Πέρα όμως από την αξιοπιστία στη σύνταξη και αξιολόγηση των φακέλων και στα πρωτογενή δεδομένα, πρέπει να είναι ορθολογική και η διαδικασία διαπραγμάτευσης για να λειτουργήσει το ΗΤΑ σαν εργαλείο εξισορρόπησης, και πρέπει να διέπεται από ξεκάθαρα κριτήρια. Αυτά όλα είναι απολύτως απαραίτητα για να μπορέσει το ΗΤΑ να λειτουργήσει σαν μοχλός υποστήριξης για τη βιωσιμότητα ενός συστήματος υγείας. EΡ_Είναι η σχέση μεταξύ ιατρικής καινοτομίας και του ΗΤΑ αμφίδρομη; Πώς θα μπορούσαν να εξελιχθούν οι διαδικασίες αξιολόγησης της ιατρικής τεχνολογίας; ΑΠ_Αυτή είναι πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση. Ναι, σαφέστατα είναι αμφίδρομη η σχέση. Το ΗΤΑ σαφώς επηρεάζει την κατεύθυνση ανάπτυξης της ιατρικής τεχνολογίας. Πρώτα απ’ όλα, με το να «ανταμείβει» τεχνολογίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, παρέχει κίνητρο στη βιομηχανία να φέρει στην αγορά τεχνολογίες, φάρμακα ή συσκευές που να καλύπτουν σημαντικά κενά στη θεραπεία των ασθενών. Επιπλέον, επηρεάζει και τον ίδιο τον σχεδιασμό των κλινικών μελετών. Ήδη έχουμε αρχίσει να βλέπουμε συχνά να υπεισέρχονται παράμετροι του ΗΤΑ στον σχεδιασμό των κλινικών μελετών, ακόμα και σε μελέτες Φάσης ΙΙ, όσον αφορά τα κλινικά προγράμματα της φαρμακοβιομηχανίας. Ακόμα και σε επίπεδο βασικής έρευνας από τον ιδιωτικό τομέα ή από ακαδημαϊκούς φορείς, μία από τις παραμέτρους που εξετάζουμε σαν αξιολογητές της Κομισιόν, προκειμένου να επιλεγούν οι καλύτερες ερευνητικές ομάδες και τεχνολογίες για χρηματοδότηση με το πρόγραμμα Horizon-2020, είναι η αναμενόμενη επίπτωσή τους στον προϋπολογισμό. Η κάθε εταιρεία βιοτεχνολογίας ή άλλη ερευνητική ομάδα που καταθέτει πρόταση για χρηματοδότηση είναι υποχρεωμένη μέσα στην πρόταση να έχει και εκτίμηση για την αναμενόμενη επίπτωση στον προϋπολογισμό, όχι με ακριβές νούμερο απαραιτήτως, αλλά τουλάχιστον μια εκτίμηση για το αν η επίπτωση αναμένεται να είναι θετική ή αρνητική, ή αν η τεχνολο-

γία αναμένεται να είναι μέσα στα αποδεκτά όρια κόστους-αποτελεσματικότητας. Με τεκμηρίωση. Και αυτές είναι τεχνολογίες σε πολύ πρώιμα στάδια ανάπτυξης, με TRL (Technology Readiness Level) 68 συνήθως. Επομένως, και με αυτόν τον τρόπο, παράμετροι ΗΤΑ υπεισέρχονται στις επιλογές της Ευρωπαϊκής Κομισιόν για το ποιες τεχνολογίες θα χρηματοδοτήσει. Με συνολική χρηματοδότηση 1,6 δισ. ευρώ, τα χρηματοδοτικά αυτά προγράμματα παίζουν καθοριστικό ρόλο στην κατεύθυνση της έρευνας και, φυσικά, στο ποιες νέες ιατρικές τεχνολογίες θα εισαχθούν στην καθημερινή κλινική πράξη τα επόμενα 5-10 χρόνια. Όπως όμως σωστά αναφέρατε, η σχέση είναι αμφίδρομη. Έτσι και οι ίδιες αυτές οι αλματώδεις εξελίξεις στον τομέα της ιατρικής τεχνολογίας δημιουργούν ανάγκες για την εξέλιξη των μεθοδολογιών αλλά και των κριτηρίων του ΗΤΑ. Έτσι, έχουμε δει πρόσφατα σε κάποιες χώρες διαφοροποιήσεις στα κριτήρια κόστους-αποτελεσματικότητας όσον αφορά, για παράδειγμα, τα ορφανά φάρμακα ή τα φάρμακα για θεραπείες end-of-life, καθώς έχουν προστεθεί πολλές νέες θεραπείες σε αυτές τις κατηγορίες. Περαιτέρω εξελίξεις στις μεθοδολογίες ΗΤΑ αναμένονται και για τις θεραπείες precision medicine, καθώς οι παρούσες μεθοδολογίες δεν επαρκούν για την αξιολόγησή τους. Τέλος, ιατρικές τεχνολογίες που προκύπτουν από τεχνολογικές πλατφόρμες “dual use”, όπως είναι αυτές της συνθετικής βιολογίας, νανοτεχνολογίας, γενετικών παρεμβάσεων με τη μέθοδο CRISPR κ.λπ., προβλέπω ότι θα απαιτήσουν νέες, εξελιγμένες μεθοδολογίες ΗΤΑ, που να λαμβάνουν υπόψη τους πιθανές απρόβλεπτες συνέπειες (bioerror ή bioterror), που μπορούν να προκύψουν από τέτοιες πλατφόρμες. EΡ_Σε αυτό το πλαίσιο, πού βρίσκεται η Ελλάδα και πού πρέπει να «πάει»; Ποια είναι τα πλεονεκτήματα, αν υπάρχουν, του ελληνικού HTA και ποιες οι ελλείψεις που πρέπει να καλύψει; ΑΠ_Η Ελλάδα βρίσκεται σε αρκετά πρώιμο στάδιο στη θεσμοθέτηση του ΗΤΑ. Ενδεικτικά, χρειάζονται πολλά ακόμα να γίνουν σε τρεις τομείς: Θεσμοθετικά, σε επίπεδο διοίκησης και ανθρώπινου δυναμικού, και σε παρεμφερείς υποδομές. Όσον αφορά το θεσμικό πλαίσιο, χρειάζονται σαφέστερες και εκτενέστερες κα-

Σαν μεθοδολογία, τo HTA δεν διαφοροποιείται καθόλου ως προς την εφαρμογή του, είτε πρόκειται για φάρμακο είτε για ιατρική συσκευή

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Who is who

Η Μυρσίνη Ουζουνέλλη είναι CEO της εταιρείας ΜΥΟ Health, η οποία δραστηριοποιείται σε συμβουλευτικές υπηρεσίες ΗΤΑ από το 2004 και πρόσφατα άνοιξε γραφείο και στην Αθήνα. Έχει καταγωγή από τη Μυτιλήνη. Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, με μεταπτυχιακά στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ (MPH, Health Policy/Health Economics) και στο Ιmperial College του Λονδίνου (ΜΒΑ). Έχει δημοσιεύσει μελέτες ΗΤΑ σε μερικά από τα πιο έγκυρα διεθνή ιατρικά περιοδικά. Για τα έτη 2018-2019 διατελεί και σύμβουλος στην Ευρωπαϊκή Κομισιόν στην αξιολόγηση και επιλογή των πλέον πρωτοποριακών και υποσχόμενων ιατρικών τεχνολογιών (φάρμακο και συσκευή), στο πλαίσιο του χρηματοδοτικού προγράμματος Horizon-2020.

τευθυντήριες οδηγίες τόσο για τη σύσταση όσο και για την αξιολόγηση των φακέλων ΗΤΑ. Πέραν τούτου, δεν έχουν ακόμη θεσπιστεί σαφή κριτήρια για τη διαδικασία διαπραγμάτευσης, και αυτό είναι επίσης ένα έλλειμμα που πρέπει να καλυφθεί. Όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό, είναι απαραίτητο η Επιτροπή να προσελκύσει για τις θέσεις των εξωτερικών αξιολογητών έμπειρους οικονομολόγους υγείας, αλλά και να προωθεί προγράμματα διαρκούς επιμόρφωσης για τα ίδια τα μέλη της Επιτροπής σε θέματα αξιολόγησης ΗΤA. Εξίσου σημαντικό είναι να είναι σωστά εμπεριστατωμένοι οι φάκελοι που κατατίθενται από τους ΚΑΚ. Τέλος, όσον αφορά το τρίτο σκέλος, δηλαδή τις παρεμφερείς υποδομές, δεν μπορεί να υπάρχει αποτελεσματικό ΗΤΑ χωρίς αξιόπιστα Real World Evidence (RWE). Και δεν μπορούν να υπάρχουν αξιόπιστα RWE χωρίς ηλεκτρονικά αρχεία ασθενών, αξιόπιστο σύστημα κλειστών ενοποιημένων νοσηλίων-ΚΕΝ (δηλαδή με χαμηλό ποσοστό λάθους στην κωδικοποίηση-coding error) και χωρίς επαρκή κλινικά πρωτόκολλα. Επομένως, στο άμεσο χρονικό διάστημα, χρειάζονται βελτιώσεις στο θεσμικό πλαίσιο και στην επαρκή στελέχωση. Μακροχρόνια, αν θέλουμε να έχουμε ένα ΗΤΑ που πραγματικά να μπορεί να συμβάλει στη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας, είναι εξίσου σημαντικό να εξελιχθούν και τα άλλα υποστηρικτικά συστήματα, συγκεκριμένα τα ηλεκτρονικά αρχεία ασθενών, τα κλινικά πρωτόκολλα και το σύστημα ΚΕΝ. EΡ_Είστε γιατρός, αλλά αφήσατε την Ιατρική για να ασχοληθείτε με ένα αρκετά διαφορετικό πεδίο. Ποιοι ήταν οι λόγοι που σας οδήγησαν σε αυτήν την απόφαση; ΑΠ_Παρότι δεν εξασκώ κλινική ιατρική, δεν θα έλεγα ότι άφησα την Ιατρική, γιατί η γνώση της ιατρικής επιστήμης συνεχίζει να έχει μεγάλο και καθημερινό ρόλο στη δουλειά μου. Η ιατρική και η αξιολόγηση της ιατρικής τεχνολογίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Από την άλλη, έβρισκα την κλινική πράξη επαναληπτική και νομίζω ότι αυτό είναι που με ώθησε σε περαιτέρω σπουδές. Η αξιολόγηση της ιατρικής τεχνολογίας, αντιθέτως, είναι κάτι που σε κρατά στην «πρώτη γραμμή» και δίνει τη «μεγάλη εικόνα» του τι έρχεται στην κλινική πράξη τα επόμενα 5-10 χρόνια, κι αυτό για μένα είναι συναρπαστικό.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

EΡ_Πρόσφατα, σας έγινε πρόταση να είστε κριτής στο Enterprise Forum του πανεπιστημίου MIT για την επιλογή των πλέον υποσχόμενων startups με επαναστατική/καινοτόμο ιατρική τεχνολογία. Επιπλέον, αξιολογείτε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ερευνητικά προγράμματα και εταιρείες startup με τις πλέον καινοτόμες ιατρικές τεχνολογίες. Τι μαθαίνετε από αυτήν την εμπειρία; ΑΠ_Ήταν, και στις δύο περιπτώσεις, μεγάλη τιμή, και είναι κάτι που κάνω ατομικά, και όχι εκπροσωπώντας την ΜΥΟ Health. Για το ΜΙΤ Forum αξιολογώ επενδυτικές προτάσεις από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, ενώ για το πρόγραμμα Horizon-2020 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αξιολογώ προτάσεις από όλη την Ευρώπη και το Ισραήλ, αλλά όχι από την Ελλάδα, λόγω της ελληνικής μου υπηκοότητας. Πρόκειται για ερευνητικά προγράμματα που στη μεγάλη πλειοψηφία τους προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα και αφορούν νέα φάρμακα ή νέες ιατρικές συσκευές σε προκλινικές μελέτες ή μελέτες Φάσης Ι, συνήθως. Αυτές είναι επομένως τεχνολογίες που, αν πάνε καλά, θα βγουν στην κλινική πράξη σε 2-4 χρόνια, αν πρόκειται για συσκευές, και σε 5-10 χρόνια αν πρόκειται για φάρμακα. Υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης να χρηματοδοτήσει τις πλέον υποσχόμενες ανερχόμενες εταιρείες (και τεχνολογίες), κάτι που φυσικά έχει να κάνει με την εμπορική (και όχι μόνο) ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Αυτή τη στιγμή, οι σκανδιναβικές χώρες, η Γαλλία και το Ισραήλ είναι πολύ μπροστά στην ανάπτυξη ιατρικής τεχνολογίας και έχουν, με διαφορά, τα καλύτερα proposals. Η Iσπανία και η Ιταλία βγάζουν αρκετά proposals, αλλά σε γενικές γραμμές οι τεχνολογίες που προτείνουν δεν είναι πρωτοποριακές ή ανταγωνιστικές σε διεθνές επίπεδο. Όσον αφορά το φάρμακο, υπάρχουν αρκετοί νέοι μοριακοί στόχοι, αλλά και εξαιρετικές νέες πλατφόρμες drug delivery, που θα βγουν στην αγορά μέσα στην επόμενη δεκαετία, και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων τα επιχειρησιακά πλάνα στοχεύουν είτε σε πλήρη εξαγορά είτε σε out-licensing της τεχνολογίας σε φαρμακευτικές εταιρείες, για έναν συνδυασμό royalties και milestone payments. Είναι συναρπαστικό να βλέπει κανείς πού

θα «πάει» η Ιατρική και η κλινική πράξη τα επόμενα 5-10 χρόνια και συγχρόνως είναι πολύ ξεκάθαρο ότι τα συστήματα υγείας δεν θα μπορούν να αντεπεξέλθουν σε αυτές τις εξελίξεις χωρίς ένα αξιόπιστο σύστημα ΗΤΑ. EΡ_Τι μπορούν να προσφέρουν οι ιδιωτικές εταιρείες και, συγκεκριμένα η MYO Health, στο πεδίο του ΗΤΑ στην Ελλάδα; ΑΠ_Απ’ όσο γνωρίζω, η ΜΥΟ Health είναι η πρώτη εταιρεία που ανοίγει γραφεία στην Ελλάδα, η οποία είναι αποκλειστικά εξειδικευμένη στο ΗΤΑ, έχοντας ήδη πορεία 15 χρόνων στο εξωτερικό και κυρίως με προετοιμασία φακέλων ΗΤΑ για κατάθεση στην Αμερική, όπου οι διαδικασίες και η μεθοδολογία ΗΤΑ είναι ιδιαίτερα αυστηροποιημένες και απαιτητικές. Επομένως, πιστεύω ότι φέρνουμε πολύ καλή τεχνογνωσία, αλλά και ένα εργασιακό ήθος που στο κέντρο του έχει τον πελάτη και τις ανάγκες του και συνδυάζει την τεχνογνωσία στο ΗΤΑ με αποτελεσματικό project management και customer service σε έναν χώρο που, παραδοσιακά, στην Ελλάδα κυριαρχείτο από συνεργασίες με τον ακαδημαϊκό τομέα. Στόχος μας, επομένως, είναι να αναβαθμίσουμε το επίπεδο των υπηρεσιών ΗΤΑ για τους πελάτες μας στην ελληνική αγορά. Πέρα από αυτό, η ομάδα μας στο γραφείο στην Αθήνα έχει αναλάβει να τρέχει και αμερικανικά ντοσιέ ΗΤΑ, το οποίο είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για αυτά τα νέα παιδιά, να δουλέψουν με ιδιαίτερα αυστηροποιημένες προδιαγραφές και πρότυπα και να πάρουν διεθνή εμπειρία δουλεύοντας από τη χώρα τους και παραμένοντας στη χώρα τους. Αυτή μάλιστα τη στιγμή, ετοιμάζουμε, για λογαριασμό καλιφορνέζικης βιοτεχνολογικής εταιρείας, φάκελο ΗΤΑ για φάρμακο κατηγορίας Α (κατά Αlhqvist-Rastad’s), που στοχεύει δηλαδή νόσο για την οποία δεν υπάρχει άλλη εγκεκριμένη θεραπεία, και αυτό είναι πολύ συναρπαστικό για όλους μας, καθώς αναμένεται και η έγκριση FDA ώς το τέλος του χρόνου. Όσον αφορά την πορεία μας στην ελληνική αγορά, έχουμε περάσει επιτυχώς τις διαδικασίες due diligence και compliance από αρκετές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά, και έχουμε ολοκληρώσει ήδη και κάποια έργα που αφορούν το market access στην Ελλάδα. Πέραν των συνεργασιών μας αυτών με

τον ιδιωτικό τομέα, έχουμε υπογράψει συμφωνία συνεργασίας με το Ερευνητικό Κέντρο «Αλέξανδρος Φλέμινγκ», στα πλαίσια πρότασης για τη χρηματοδότηση μιας πολύ καινοτόμου και φιλόδοξης ιατρικής τεχνολογίας στον χώρο του precision medicine, για την ανάπτυξη της οποίας το «Φλέμινγκ» και η ερευνητική ομάδα της δρος Τσουμακίδου ηγείται μιας διεθνούς ομάδας διακεκριμένων ερευνητών. Επομένως, σε περίπτωση που αυτό το πρόγραμμα χρηματοδοτηθεί, θα τρέξουμε για λογαριασμό τους τη μελέτη αξιολόγησης ΗΤΑ σε δύο επιλεγμένες ευρωπαϊκές χώρες, κι αυτό είναι κάτι που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εμάς, καθώς το precision medicine επιφέρει εξελίξεις στη μεθοδολογία του ΗΤΑ. Νομίζω, για να καταλήξω, πως οι συμβουλευτικές υπηρεσίες ΗΤΑ είναι ένας νέος κλάδος όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και στην Ευρώπη γενικά, σε σχέση τουλάχιστον με την Αμερική. Στην Ελλάδα, υπάρχει πολλή και σοβαρή δουλειά που πρέπει να γίνει από όλους τους εμπλεκόμενους στο ΗΤΑ, και δεν εννοώ μόνο από τον δημόσιο τομέα, αλλά και από τον ιδιωτικό. Αλλά είναι μια δουλειά που είναι σημαντικό να γίνει. Για να έχουμε ένα βιώσιμο σύστημα υγείας, για να ανταμείβονται συγχρόνως οι εταιρείες που φέρνουν καινοτόμο τεχνολογία στους ασθενείς και, το κυριότερο, για να μπορεί και ο Έλληνας ασθενής να έχει πρόσβαση στις νέες, βελτιωμένες θεραπείες που αναμένεται να βγουν στην αγορά τα επόμενα χρόνια.•••

Οι αλματώδεις εξελίξεις στον τομέα της ιατρικής τεχνολογίας έχουν δημιουργήσει την ανάγκη εξέλιξης των μεθοδολογιών ΗΤΑ

AΡΘΡΟ

Κινητή τηλεφωνία 5G και προστασία της υγείας του Κώστα Κάππα, Καθηγητή Ιατρικής ΦυσικήςΑκτινοφυσικής Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

κινητή τηλεφωνία τεχνολογίας 2G μετέδιδε μόνο φωνή. Το 3G μάς έβαλε στον κόσμο του Internet, αλλά όχι του Video. Στο 4G ανταλλάσσουμε videos, «κατεβάζουμε» ταινίες, βλέπουμε livestream κ.ά. Με τη γενιά 5G ανοίγει ένας νέος κόσμος επικοινωνίας, όπου ο χρήστης θα απολαμβάνει υπηρεσίες σε πραγματικό χρόνο (εικονική πραγματικότητα, επικοινωνία κ.ά.). Το μεγάλο πλεονέκτημά της είναι η τεράστια ποσότητα δεδομένων, τα οποία μεταδίδονται στη μονάδα του χρόνου (υψηλή ταχύτητα δεδομένων) και η πολύ χαμηλή καθυστέρηση μιας συσκευής να απαντήσει στο σήμα μιας άλλης όταν καλείται (ελάχιστος χρόνος υστέρησης). Παρ’ όλα αυτά, είναι εντελώς αναμενόμενο κάθε φορά που η τεχνολογία κάνει ένα άλμα σε νέα επίπεδα, να υπάρχει κορύφωση δουλειάς στους επιστήμονες, για την ορθή χρήση της και την προστασία των πολιτών από πιθανές παρενέργειες, άγχος στον πληθυσμό για τη νέα, ελκυστική, αλλά μυστηριώδη εφαρμογή και ντε-

λίριο μυθοπλασίας από τους επαγγελματίες «τρομολάγνους», αλλά και άσχετους με το θέμα (σταχυολόγηση από Tom’s News, Ποντίκι, Pentapostagma, The Real Secret Truth, Holistic Life κ.ά.):  «Θα ψηθούμε όλοι, στα πρώτα πειράματα 5G στην Ολλανδία έπεφταν πουλιά από τον ουρανό»  « Αν έχετε κατοικίδιο, θα το δείτε να τρελαίνεται και να ψοφάει»  « Θα μαραίνονται τα δένδρα στο πέρασμα της ακτινοβολίας»  « 5G = καρκίνος»  « Πρόκειται για μυστικό πρόγραμμα του Διευθυντηρίου για μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού»  «Οι δόσεις ακτινοβολίας είναι νοσογόνες, τρομακτικά υψηλές και μάλιστα σε εξαιρετικά υψηλές συχνότητες (μικροκύματα), που είναι και οι πιο επικίνδυνες»  «Η τεχνολογία 5G θα κάνει τον Χίτλερ να μοιάζει με αλχημιστή συγκρινόμενο με τους σύγχρονους χημικούς»

Ας δούμε νηφάλια και επιστημονικά τι ισχύει:

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

Αναδημοσίευση από το http://artinews.gr

ΑΡΘΡΟ

Με τη γενιά 5G ανοίγει ένας νέος κόσμος επικοινωνίας, όπου ο χρήστης θα απολαμβάνει υπηρεσίες σε πραγματικό χρόνο

Ποια είναι η διαφορά φιλοσοφίας μιας κεραίας σημερινής συμβατικής τεχνολογίας (4G) και μιας κεραίας της νέας γενιάς (5G); Τεχνολογία 4G: Η ισχύς ακτινοβολείται σε ευρεία γωνία. Σε αυτήν τη σταθερή περιοχή του χώρου, ένας πολίτης (όχι κατ’ ανάγκη χρήστης) ο οποίος παραμένει εντός εκτίθεται συνεχώς σε ραδιοκυματική ακτινοβολία. Τεχνολογία 5G: Η μείωση της ανθρώπινης έκθεσης είναι σημείο αναφοράς για την τεχνολογία 5G. Επιτυγχάνεται αξιοποιώντας δύο τεχνολογίες: 1. Κ εραίες “MIMO (Multiple InMultiple Out)”: Πρόκειται για συστήματα πολλαπλών κεραιών εκπομπής ηλεκτρομαγνητικής (Η/Μ) ακτινοβολίας και πολλαπλών κεραιών λήψης, όπου, συνήθως, ένας σταθμός βάσης με πολλά στοιχεία κεραιών (στα “Massive MIMO” πλέον των 100) εξυπηρετεί ταυτόχρονα ένα μεγάλο πλήθος χρηστών (συσκευές τηλεφώνων με πολλαπλές επίσης κεραίες), διατηρώντας ταυτόχρονα υψηλή ροή δεδομένων. Τα MIMO έχουν γίνει αναπόσπαστο τμήμα των τηλεπικοινωνιακών προτύπων και σταδιακά εφαρμόζονται στην πράξη, σε ολόκληρο τον κόσμο. 2. B eamforming (Μορφοποίηση δέσμης): Η ισχύς εστιάζεται μέσω στενών λοβών (σαν τα κλεφτοφάναρα) στους ενεργούς χρήστες (ακολουθώντας τους κατά την κίνησή τους) χωρίς να εκτίθενται σε ακτινοβολία τα άτομα πλησίον τους. Η πραγματική μέση έκθεση, με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία (στατιστικά στοιχεία και μετρήσεις δημοσιευμένα από την International Electrotechnical Commission-IEC) αντιστοιχεί το πολύ στο 25% της ονομαστικής (μεγίστης) ισχύος την οποία μπορεί να εκπέμψει κάθε κεραία. Για την επίτευξη αυτού του στόχου κατασκευάζονται έξυπνοι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης οι οποίοι ανιχνεύουν όλες τις κατευθύνσεις των μικροδεσμών της κεραίας. Αν σε κάποια από αυτές η μέση εξερχόμενη ισχύς υπερβαίνει το προκαθορισμένο ανώτατο όριο του 25%, τότε ενεργοποιείται αυτόματα ο μηχανισμός μείωσης της ισχύος.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

Ποιες συχνότητες χρησιμοποιούνται για την τεχνολογία 5G; Η τεχνολογία 5G εκπέμπει σε χαμηλές (700 MHz), υψηλές (3,5 GHz) και πολύ υψηλές (> 26 GHz ή αλλιώς “mmWave”) Η/Μ συχνότητες. Για την κατανόηση αυτής της επιλογής θα πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας τα κάτωθι στοιχεία: 1. ΕΥΡΟΣ (bandwidth): Για να μπορεί η ακτινοβολία να μεταφέρει ταχέως μια αξιόλογη και χρήσιμη ποσότητα δεδομένων, δεν εκπέμπεται σε μια συγκεκριμένη συχνότητα (π.χ. 600 MHz), αλλά σε ένα «πακέτο» συχνοτήτων γύρω από αυτήν (π.χ. από 595 MHz έως 605 MHz). Το εύρος αυτό αυξάνεται με την αύξηση της συχνότητας (εύρος 10 ή 20 MHz στα 700 MHz, 50 έως 100 MHz στα 3,5 GHz και 400 MHz στις πολύ υψηλές συχνότητες mmWave), με αποτέλεσμα όσο υψηλότερη είναι η συχνότητα τόσο ο χρήστης να έχει τη δυνατότητα να «κατεβάζει» όλο και μεγαλύτερες ποσότητες πληροφορίας σε ελάχιστο χρόνο. Έτσι εξηγείται γιατί στην εποχή του 2G μόνο η φωνή μπορούσε να μεταδοθεί, και όχι τα δεδομένα. Τότε η τεχνολογία επέτρεπε εύρος λίγα μόνο kHz και του 3G μόλις 5 MHz. 2. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ: Όσο πιο χαμηλή είναι η συχνότητα μιας Η/Μ ακτινοβολίας τόσο πιο εύκολα διέρχεται μέσα από εμπόδια (κατοικίες, τοιχία κ.λπ.) και φθάνει στον χρήστη. Όσο αυξάνεται η συχνότητά της τόσο τα υλικά αυτά εμποδίζουν όλο και περισσότερο τη μετάδοση του σήματος, το οποίο απορροφάται επιφανειακά και ανακλάται εν μέρει από αυτά. Οι χαμηλές συχνότητες (700 MHz) είναι προφανώς ιδανικές για επικοινωνία όταν μεσολαβούν κτήρια ή ο χρήστης είναι στο εσωτερικό τους. Ήδη χρησιμοποιούνται οι συχνότητες των 800 και 900 MHz για τις υπάρχουσες τεχνολογίες (2G, 3G, 4G, 4G+). Να σημειωθεί ότι η ψηφιακή τηλεόραση σήμερα εκπέμπει από 470 έως 790 MHz (ΚΥΑ 42800/5-10-2012, ΦΕΚ 2704/Β’/5-10-2012). Οι υψηλές (3,5 GHz) και οι πολύ υψηλές (> 26 GHz) συχνότητες θα χρησιμοποιούνται για την αύξηση της χωρητικότητας, ώστε να αυξάνεται η ταχύτητα μετάδοσης δεδομένων και η εξυπηρέτηση πολύ περισσότερων χρηστών ταυτόχρονα. Χρησιμοποιούνται ήδη επί δεκαετίες σε radars, δορυφόρους και μικροκυματική

επικοινωνία. Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται για «κάτι καινούργιο» στο καθημερινό μας περιβάλλον. 3. ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ: Ο χρήστης επικοινωνεί με την πλησιέστερη κεραία σε πολλές συχνότητες. Αν βρίσκεται στο εσωτερικό ενός κτηρίου και η συχνότητα των 700 MHz (η ιδανική να διαπερνά τους τοίχους) είναι διαθέσιμη, θα επικοινωνήσει μέσω αυτής με τον συνομιλητή του. Αλλιώς θα του δοθεί άλλη συχνότητα. Αν είναι σε εξωτερικό χώρο και θέλει να «κατεβάσει» μια ταινία πολλών MB, η υψηλή συχνότητα των 24 GHz (η οποία θα επιλεγεί αυτόματα από το σύστημα) θα του επιτρέψει να ολοκληρώσει τη διαδικασία ταχύτατα.

Όσο αυξάνεται η συχνότητα αυξάνεται και η έκθεση του ανθρώπου;

Επίσης: 1. Η πραγματική έκθεση των πολιτών περιορίζεται σε ένα εξαιρετικά μικρό ποσοστό των ορίων αυτών. Σε χώρους ανθρώπινης πρόσβασης, τα πεδία είναι σταθερά, εκατοντάδες έως και χιλιάδες φορές κάτω από τα διεθνή και εθνικά όρια. 2. Οι κανονισμοί ακτινοπροστασίας καλύπτουν το Η/Μ φάσμα έως και τη συχνότητα των 300 GHz και πλέον. Αυτό σημαίνει ότι και οι πηγές 5G υπόκεινται στα ίδια standards ασφαλείας και όρια έκθεσης, όπως οι υπάρχουσες δομές 4G, Bluetooth και Wi-Fi. 3. Δεν πιστοποιήθηκε ποτέ επιστημονικά, βιολογικά και ιατρικά, συγκεκριμένος μηχανισμός πρόκλησης καρκίνου λόγω έκθεσης σε μη ιοντίζουσα ακτινοβολία.

Παρατηρείται σύγχυση στους πολίτες μεταξύ των εννοιών «υψηλή συχνότητα» και «υψηλή έκθεση». Υψηλή συχνότητα δεν σημαίνει υψηλή έκθεση. Όσο αυξάνει η συχνότητα της ακτινοβολίας τόσο το εκτιθέμενο σώμα «ανθίσταται», τόσο η ακτινοβολία υφίσταται ισχυρότερη εξασθένηση, τόσο το μέσο βεληνεκές μειώνεται σημαντικά. Στην πράξη, με τις υψηλές συχνότητες της 5G τεχνολογίας, όσο ποσό ακτινοβολίας δεν ανακλάται απορροφάται επιφανειακά από το δέρμα και δεν εισέρχεται σε βάθος.

Τι λένε οι διεθνείς οργανισμοί για τις επιπτώσεις του 5G στην υγεία Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας-World Health Organization (WHO), η Επιστημονική Επιτροπή Νέων Κινδύνων της ΕΕScientific Committee on Emerging and Newly Identified Health Risks (SCENIHR) και η Διεθνής Επιτροπή Προστασίας έναντι της Μη Ιοντίζουσας ΑκτινοβολίαςInternational Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP) έχουν καταλήξει στο κοινό συμπέρασμα ότι: «Η έκθεση σε ΗΜ ακτινοβολία, η οφειλόμενη σε ασύρματα δίκτυα και στη χρήση τους, δεν οδηγεί σε βλαπτικές βιολογικές επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού εάν παραμένει σε επίπεδα χαμηλότερα από τα όρια τα οποία συνιστά η ICNIRP» [WHO 1993, SCENIHR 2015, ICNIRP Guide lines 2009, ICNIRP Guide lines 2018].

4. Η έρευνα απέδειξε ότι τα μόνα βιολογικά συμπτώματα από την έκθεση στη μη ιοντίζουσα ακτινοβολία, στο σύνολό της, οφείλονται αποκλειστικά στην αύξηση της θερμοκρασίας άνω των τεθέντων ορίων ασφαλείας και αφορούν: α) στη «μικροκυματική ακοή» (θερμικό φαινόμενο, μη θεωρούμενο ως επιβλαβές) και ηλεκτροδιαπερατότητα (δεν αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα και γι’ αυτό δεν έχουν προταθεί όρια ασφαλείας για αυτό). Δεν υπάρχουν επιδημιολογικές ενδείξεις ότι η μη ιοντίζουσα Η/Μ ακτινοβολία προκαλεί καρκίνο.

ΑΡΘΡΟ

5. Η πεμπτουσία της έρευνας και της επιβεβαίωσης ενός φαινομένου είναι η επαναληπτικότητα. Δεν υπήρξε ποτέ ερευνητική ομάδα η οποία να επανέλαβε με τις ίδιες πειραματικές συνθήκες τα πειράματα μιας αρχικής ομάδας (η οποία ισχυρίστηκε ότι η μη ιοντίζουσα ακτινοβολία προκαλεί καρκίνο) και να κατέληξε στα ίδια αποτελέσματα: 1. Από βιολογικής άποψης, με την αύξηση της συχνότητας λειτουργίας του δικτύου 5G (> 3,5 GHz) αυξάνεται σημαντικά και το ανώτατο επιτρεπτό όριο ασφαλείας, ακόμη και 100% σε σχέση με το δίκτυο 4G, καθώς μειώνεται η αλληλεπίδραση της ακτινοβολίας με τους ανθρώπινους ιστούς. Εκτιθέμεθα ακτινικά στο 5G πολύ λιγότερο από ό,τι στις προηγούμενες γενιές 2G, 3G, 4G.

2. Πολλές από τις συχνότητες εφαρμογής της τεχνολογίας 5G βρίσκονται σε ήδη χρησιμοποιούμενο τμήμα του φάσματος (LF & Wi-Fi bands) και, σύμφωνα με τον WHO, είναι προφανές ότι δεν απαιτείται επιπλέον έρευνα και δεν αναμένεται η ταυτοποίηση νέων κινδύνων για την υγεία. 3. Υπάρχει στη διάθεση της επιστημονικής κοινότητας μια πρώτη εκτεταμένη βιβλιογραφία άνω των 400 ερευνητικών άρθρων για την επίδραση της υψηλόσυχνης 5G τεχνολογίας στην υγεία. Όλες οι επιστημονικές μελέτες και εκθέσεις λαμβάνονται υπ’ όψιν από τον WHO και την ICNIRP για τον καθορισμό των μέτρων ασφαλείας.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

4. Στις αρχές του 2021, θα έχουν ολοκληρωθεί, ελεγχθεί και δοθεί στη δημοσιότητα για εφαρμογή από την IEC τα πρότυπα μετρήσεων όλων των εξαρτημάτων (κινητές συσκευές, αισθητήρες, συσκευές IoT, ομοιώματα κ.ά.) της τεχνολογίας 5G πολύ υψηλών συχνοτήτων.

Το IoT (Internet of ThingsΔίκτυο Συσκευών) είναι πρόβλημα για την υγεία των πολιτών; Με τη συντομογραφία IoT περιγράφεται ο συντονισμός μεταξύ πολλών μηχανών, συσκευών και ηλεκτρονικών εργαλείων συνδεδεμένων με το Διαδίκτυο μέσω πολλαπλών ενσύρματων και ασύρματων συνδέσεων. Τέτοιες συσκευές είναι ή θα είναι τα κινητά τηλέφωνα, tablets, άλλες ηλεκτρονικές συσκευές, αυτοκίνητα εφοδιασμένα με IoT σύνδεση (ώστε να λαμβάνουν και να στέλνουν σήμα σε «έξυπνα» φανάρια, parking, Διαδίκτυο). Το ΙοΤ πολλαπλασιάζει τη χρήση πηγών ραδιοκυμάτων στο περιβάλλον, με τη διαφορά ότι πρόκειται για πηγές εξαιρετικά μικρής ισχύος (~0,15 mW) και για πολύ μικρό χρόνο εκπομπής. Το Machine-to-machine (M2M) αφορά σε υπηρεσίες οι οποίες εμπλέκουν δύο ή περισσότερες μηχανές, συσκευές και ηλεκτρονικά εργαλεία, τα οποία επικοινωνούν ασύρματα μεταξύ τους, με περιορισμένη άμεση ανθρώπινη επέμβαση. Μια τεράστια ποικιλία αισθητήρων, οργάνων παρακολούθησης, κ.ά. θα μπορούσαν να εξοπλιστούν με αυτήν τη νέα τεχνολογία 5G, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες στην υγεία, τη γεωργία, την ύδρευση, τη μετεωρολογία, τον ηλεκτρισμό και αλλού.

Πόσο επικίνδυνη είναι η χρήση των κινητών συσκευών (wearable devices) στην τεχνολογία 5G; Οι κινητές συσκευές, ιδίως του lifestyle, όπως τα «έξυπνα» ρολόγια, καταγραφείς φυσιολογικών λειτουργιών ή/και αθλητικών δραστηριοτήτων, έχουν γίνει τμήμα της καθημερινότητάς μας. Η αγορά τους έχει επεκταθεί στην υγεία, στις κατασκευές, στον οικιακό εξοπλισμό και αλλού. Αποτελούνται από ηλεκτρονικά, λογισμικό, αισθητήρες και εξαρτήματα συνδεσιμότητας τα οποία συχνά χρησιμοποιούν ασύρματη τεχνολογία. Τα διεθνή και εθνικά όρια ασφαλείας για

την ως άνω τεχνολογία έχουν λάβει υπ’ όψιν τους ακόμη και την 24ωρη/365 ημέρες ετησίως συνεχή λειτουργία τους. Γενικώς, οι συσκευές αυτές μεταδίδουν σήμα κατά διαστήματα και σε βραχείες αποστάσεις, π.χ. σε κοντινό κινητό τηλέφωνο, tablet ή laptop. Οι πηγές εκπομπής είναι γενικώς πολύ χαμηλής συχνότητας και εμβέλειας. Χαρακτηριστικά, κατά την παρακολούθηση ενός video, η συσκευή κυρίως δέχεται πληροφορία, ενώ εκπέμπει σήμα για πολύ σύντομες περιόδους. Το ίδιο συμβαίνει και με τους καταγραφείς δραστηριοτήτων. Οι συσκευές IoT και τα wearable devices τα οποία λειτουργούν σε συχνότητες μεταξύ 30 MHz και 6 GHz καλύπτονται ήδη από τα υπάρχοντα διεθνή τεχνικά standards συμμόρφωσης. Συσκευές οι οποίες θα λειτουργούν σε υψηλότερες συχνότητες θα καλύπτονται από επικαιροποιημένα διεθνή τεχνικά standards συμμόρφωσης, τα οποία ήδη διαμορφώνονται.

Συμπερασματικά: Αυξάνεται ή μειώνεται (ποσοτικά και ποιοτικά) η έκθεση σε Η/Μ ακτινοβολία με την τεχνολογία 5G;  Τα νέα «έξυπνα» δίκτυα θα μειώνουν την ισχύ τους (advanced sleep mode) όταν δεν θα υπάρχει φόρτος επικοινωνίας (low traffic).  Θα χρησιμοποιούνται μικροκεραίες (small cells) κοντά στους χρήστες, καλύπτοντας μικρές περιοχές με ελάχιστη ισχύ εκπομπής. Αυτό μειώνει τη συνολική επιβάρυνση σύμφωνα με την εμπειρία των μετρήσεων.  Υ πάρχουν τρεις κύριοι λόγοι για τους οποίους η πραγματικά εκπεμπόμενη ισχύς είναι πολύ χαμηλότερη από την ονομαστική τιμή: α) δεν αναμένεται να υπάρχει ταυτόχρονη χρήση όλων των λοβών της κεραίας (δηλαδή 100% χρήση των πόρων του συστήματος για 24 ώρες), β) η εκπομπή ακτινοβολίας της κεραίας προς τον χρήστη (down link radiation) διαρκεί μόνο για συγκεκριμένα διαστήματα του χρόνου και όχι συνεχώς (Time Division Duplex Technique), γ) λόγω της εισαγωγής της νέας τεχνικής (Massive MIMO & Beamforming Technique), δεν επικεντρώνεται ποτέ όλη η ισχύς στην ίδια κατεύθυνση για μεγάλο διάστημα του χρόνου.

 Θα εκτελείται με ειδικό software αυτόματος έλεγχος της ισχύος από το δίκτυο (ώστε να βρίσκεται συνεχώς κάτω από το 25% της ονομαστικής ισχύος των κεραιών 5G) και σημαντική μείωση της έκθεσης του χρήστη. Η τεχνική των στενών «λοβών» οδηγεί σε μηδενική επιβάρυνση των μη ενεργών χρηστών και διερχόμενων πολιτών στο περιβάλλον μιας κεραίας.

Υψηλή συχνότητα δεν σημαίνει υψηλή έκθεση

 Οι πάροχοι θα «μοιράζονται» τους Σταθμούς Βάσης. Θα εκπέμπουν από τα ίδια κεραιοσυστήματα δύο πάροχοι ταυτόχρονα. Η συνολική έκθεση αποδεικνύεται ότι είναι μικρότερη από το άθροισμα δύο ξεχωριστών Σταθμών Βάσης. Α υξανομένης της συχνότητας, τα Η/Μ κύματα ανακλώνται σε πολύ υψηλό ποσοστό. Χαρακτηριστικά, στη συχνότητα των 60 GHz, περίπου το 40% της προσπίπτουσας ισχύος ανακλάται επί της επιφανείας του δέρματος. Ταυτόχρονα, η απορροφώμενη ενέργεια στους ιστούς περιορίζεται στο δέρμα και όχι στους εν τω βάθει ιστούς, όπου εισχωρεί η χαμηλής συχνότητας ακτινοβολία. Γ νωρίζουμε ότι η μέγιστη απορρόφηση ραδιοκυματικής (RF) ακτινοβολίας στον ανθρώπινο ιστό ανιχνεύεται στα 80 MHz περίπου. Η τεχνολογία 5G επεκτείνεται προς τις υψηλές συχνότητες της μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας απομακρυνόμενη από τη συχνότητα των 80 MHz. Η προηγμένη τεχνολογία των κεραιών 5G θα επιτρέπει τη μείωση της επιβάρυνσης από Η/Μ πεδία ολόκληρων περιοχών και των κατοίκων τους.

Υστερόγραφο: Πολύ πριν την εφαρμογή του 5G οπουδήποτε στον κόσμο, το 2017 εμφανίστηκε στα ΜΜΕ η είδηση: «180 επιστήμονες από 36 χώρες του κόσμου προειδοποιούν για τις σοβαρές επιπτώσεις του 5G στην υγεία». Τα ίδια ΜΜΕ δεν αναφέρουν ότι: «Όλοι οι διεθνείς, ευρωπαϊκοί και εθνικοί οργανισμοί και δεκάδες χιλιάδες επιστήμονες, και αφού εφαρμόζεται ήδη σταδιακά η τεχνολογία 5G, μετά από την αξιολόγηση πραγματικών μετρήσεων, διαβεβαιώνουν ότι δεν αναμένονται επιπτώσεις του 5G στην υγεία». Ο λόγος; Δυστυχώς, για την πλειοψηφία των ΜΜΕ, ο τρόμος «πουλάει» ενώ η νηφαλιότητα και η αλήθεια όχι…•••

Η προηγμένη τεχνολογία των κεραιών 5G θα επιτρέπει τη μείωση της επιβάρυνσης από Η/Μ πεδία ολόκληρων περιοχών και των κατοίκων τους

ΑΡΘΡΟ

Πρόταση δημιουργίας κτηματολογίου ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού

Οι λόγοι που επιβάλλουν την άμεση καταγραφή του του Χρήστου Καζάση, εξοπλισμού-Πώς ορίζεται, Εμβιομηχανικούαξιολογείται και συμμετέχει εμπειρογνώμονα Αξιολόγησης και Διάχυσης Ιατρικής η τεχνολογία στην παροχή Τεχνολογίας υπηρεσιών υγείας

τομέας του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού των νοσοκομείων αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονες του εκσυγχρονισμού των λειτουργιών και διαδικασιών του σύγχρονου νοσοκομείου, τόσο από την πλευρά αντιμετώπισης της ορθολογικής οργάνωσης, διαχείρισης και εισαγωγής νέων μεθόδων και τεχνικών διάγνωσης και θεραπείας όσο και από την πλευρά αναβάθμισης του περιεχομένου και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας προς τους πολίτες. Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, και ιδιαίτερα στον χώρο της Ιατρικής, έχουν χαρακτηριστεί από την ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση παγίων κεφαλαίων για την

αγορά σύγχρονης τεχνολογίας. Πώς όμως ορίζεται, αξιολογείται και συμμετέχει η τεχνολογία στην παροχή υπηρεσιών υγείας;

Έχουμε δύο ορισμούς της τεχνολογίας: τον «ιατρικό» και τον «οικονομικό» Ο ιατρικός ορισμός της τεχνολογίας περιορίζεται στο πεδίο του χρήστη και αφορά στην κατανόηση της ασθένειας ή τη λήψη των πληροφοριών για τον προσδιορισμό της θεραπείας της ασθένειας. Ο οικονομικός ορισμός της τεχνολογίας είναι πιο ευρύς, καθώς περιλαμβάνει τις τεχνικές και τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση του ιατρικού ορισμού, καθώς και οργανωτικά και εργα-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

σιακά δεδομένα που απαιτούνται για τη χρήση αυτής της τεχνολογίας στον χώρο της παροχής υπηρεσιών υγείας. Σε όλους τους σύγχρονους οργανισμούς παροχής υγείας διεθνώς παρουσιάζεται μια συνεχώς αυξανόμενη πίεση προς την κατεύθυνση της παροχής όσο το δυνατόν περισσότερης, πληρέστερης και πιο ποιοτικής φροντίδας προς τον ασθενή, με παράλληλη ανάγκη για ουσιαστική μείωση των σχετιζόμενων δαπανών. Το νοσοκομείο αποτελεί μια πολύπλοκη συνύπαρξη/συνισταμένη οικονομικού, ιατρικού, κοινωνικού, τεχνολογικού και επιχειρηματικού συστήματος. Στο νοσοκομειακό περιβάλλον η παρουσία της τεχνολογίας –βιοϊατρική, πληροφορική, τηλεϊατρική, νάνο, ρομποτική κ.λπ.– και οι πολιτικές υγείας (επιχειρησιακές, στρατηγικές κ.λπ.) αποτελούν τα δύο βασικά συστατικά της λειτουργίας του. Το νοσοκομείο, ως στοιχείο του συστήματος υγείας, υπόκειται κι αυτό στις τρέχουσες εξελίξεις και στις αρχές της νέας δημόσιας διοίκησης, δηλαδή στις αρχές του χρόνου, της αξίας, της απόστασης, του ανθρώπινου δυναμικού, της αποδοτικότητας, της διάθεσης και της αποτελεσματικότητας. Στο πλαίσιο των συνεχών προκλήσεων στα συστήματα υγείας, το τεχνολογικό περιβάλλον αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονες του εκσυγχρονισμού των λειτουργιών και διαδικασιών ενός σύγχρονου νοσοκομείου, τόσο από την πλευρά αντιμετώπισης της ορθολογικής οργάνωσης, διαχείρισης και εισαγωγής νέων μεθόδων και τεχνικών διάγνωσης και θεραπείας όσο και από την πλευρά αναβάθμισης του περιεχομένου και της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας προς τους πολίτες. Το σύγχρονο νοσοκομείο βασίζεται στην τεχνολογία ως αναπόσπαστο και θεμελιώδες μέρος της λειτουργικής στρατηγικής του, επιτρέποντάς του να αξιοποιεί τις δυνατότητές του για την παροχή φροντίδας υψηλής ποιότητας με επίκεντρο τον ασθενή, με όλο και πιο αποτελεσματικούς τρόπους μέσω της χρήσης της τεχνολογίας και της διαδικασίας επανασχεδιασμού των μεθόδων αξιοποίησης. Στην ουσία, αναπτύσσει τις συνθήκες στις οποίες η ενσωμάτωση της τεχνολογίας δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου η πραγματικού χρόνου πληροφορία διαχέεται πέρα από τα προηγμένα κλινικά συστήματα, προς όφελος του ασθενούς. Η εστίαση στην παροχή υπηρεσιών υγείας μετατοπίζεται σταδιακά από τη μέτρηση των ποσοτήτων και των όγκων προς τη

ΑΡΘΡΟ

μέτρηση των αποτελεσμάτων και των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η μέτρηση μετατοπίζεται από το ποσοτικό στο ποιοτικό. Η απαίτηση είναι για παροχή καταλληλότερης θεραπείας και φροντίδας με τον πιο αποδοτικό δυνατό τρόπο. Τη διεθνή αυτή τάση ακολουθούν και θα ακολουθήσουν στο μέλλον όλα τα σύγχρονα νοσοκομεία, συνειδητοποιώντας ότι θα εξακολουθήσουν να είναι ανταγωνιστικά, μόνο παρακολουθώντας τη διεθνή εμπειρία και εξελισσόμενα προς τις κατευθύνσεις και τις επιταγές της σύγχρονης αντίληψης για την παροχή ποιοτικά διασφαλισμένων υπηρεσιών υγείας. Η μορφή και το είδος των παρεχομένων σήμερα υπηρεσιών υγείας υποστηρίζο-

Μέσα σε αυτά τα νέα και ασφυκτικά πλαίσια ο ρόλος των νέων τεχνολογιών και ειδικότερα της βιοϊατρικής τεχνολογίας και των σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων καθίσταται μια εξαιρετικά κρίσιμη παράμετρος για την υλοποίηση σύνθετων και μακρόπνοων έργων και επιχειρηματικών σχεδίων παροχής υπηρεσιών υγείας. Η καταγραφή του ιατρικού τεχνολογικού εξοπλισμού αναγνωρίζεται σήμερα ως η «λυδία λίθος» της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας ενός σύγχρονου νοσοκομείου, στο πλαίσιο μάλιστα της συμπίεσης των δαπανών υγείας. Η πλήρης καταγραφή του εγκατεστημένου βιοϊατρικού εξοπλισμού αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία να χρησιμοποιηθεί σαν βάση

νται αλλά και επηρεάζονται από την κατανομή των σχετικών οικονομικών πόρων. Παράλληλα, οι σημερινές επενδύσεις στον χώρο της ιατρικής τεχνολογίας θα προσδιορίσουν τη δομή και το είδος των υπηρεσιών που θα παρέχονται από τα νοσοκομεία στο μέλλον. Είναι γνωστό ότι οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν επικεντρώσει τις ενέργειές τους σε τέσσερις βασικούς στόχους:

για τη συνεχή αξιολόγηση και διαχείριση της ιατρικής τεχνολογίας. Η αναμφισβήτητη σχέση του ιατρικού εξοπλισμού με το φάσμα των υπηρεσιών που μπορούν να παραχθούν, με την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα των διαγνωστικών και θεραπευτικών διαδικασιών που εφαρμόζονται, με τα υψηλά κόστη αγοράς και λειτουργίας που αυτός ενέχει, επιβάλλει προσεκτική και τεκμηριωμένη μελέτη καταγραφής και αξιολόγησής του σε όλες τις φάσεις περίπλοκων έργων, όπως είναι η λειτουργία νέων κλινικών μονάδων, η αναβάθμιση υπαρχόντων και η ολική διαχείριση των υπηρεσιών υγείας. Σήμερα, στο ΕΣΥ, είναι ουσιαστικά άγνωστος ο αριθμός των εγκατεστημένων ιατρικών συσκευών, ενώ και για εκείνες

Το νοσοκομείο αποτελεί μια πολύπλοκη συνύπαρξη οικονομικού, ιατρικού, κοινωνικού, τεχνολογικού και επιχειρηματικού συστήματος

σ την αποκέντρωση των υπηρεσιών υγείας  στη συμπίεση του κόστους παροχής υγείας  στην ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών σ την αξιολόγηση της απόδοσης και αποτελεσματικότητας της σύγχρονης τεχνολογίας

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

που ίσως έχει γίνει κάποια καταγραφή δεν υπάρχουν οι δείκτες λειτουργίας και αξιολόγησης. Στην πράξη, τα νοσοκομεία δεν έχουν υιοθετήσει διαδικασίες καταγραφής, κωδικοποίησης και συστηματικής παρακολούθησης του εξοπλισμού. Κι αν οι επιπτώσεις της έλλειψης αυτής είναι σημαντικές σε επίπεδο νοσοκομείου, μπορεί εύκολα να γίνει κατανοητό τι επιπτώσεις μπορεί να έχει σε επίπεδο περιφέρειας και χώρας. Η έλλειψη δεδομένων για τον αριθμό, το είδος και την κατάσταση του εξοπλισμού καθιστά ουσιαστικά αδύνατο να σχεδιαστεί οποιοδήποτε πρόγραμμα οργάνωσης και παρακολούθησης του εξοπλισμού σε εθνικό επίπεδο.

8. Δημιουργία προγράμματος αντικατάστασης ιατρικών μηχανημάτων

Οι λόγοι που επιβάλλουν την άμεση καταγραφή του εξοπλισμού μπορούν επιγραμματικά να συνοψιστούν σε:

τον φορέα, το τμήμα, το είδος, τον serial number, την κωδικοποίηση, την ονοματολογία της συσκευής, το έτος αγοράς, τη σημερινή κατάσταση, το συμβόλαιο συντήρησης, τη χρησιμοποιούμενη τεχνολογία και τον βαθμό αξιοποίησης.

1. Εξοικονόμηση χρημάτων από επιπρόσθετο μη αναγκαίο εξοπλισμό 2. Ορθολογική διάχυση της τεχνολογίας 3. Συγκριτική αξιολόγηση της τεχνολογίας 4. Προγραμματισμό ανανέωσης παλαιού εξοπλισμού ή μη ικανοποιητικής τεχνολογίας 5. Προγραμματισμό εισαγωγής νέων κλινικών εφαρμογών και νέων υπηρεσιών υγείας 6. Ανάπτυξη δεικτών μέτρησης απόδοσης και αποτελεσματικότητας 7. Καθορισμό προτεραιοτήτων και εφαρμογή κοινωνικής πολιτικής

Η καταγραφή θα αποτελέσει ένα δυναμικό εργαλείο στη διαμόρφωση στρατηγικής, στην ανάπτυξη επιχειρησιακού σχεδίου και στη λήψη αποφάσεων στον τομέα του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, γιατί θα γίνεται με βάση διεθνή δεδομένα και η αξιολόγησή της θα στηρίζεται σε διεθνείς δείκτες αξιολόγησης που αναφέρονται παρακάτω.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ 1η Καταγραφή όλου του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού με βάση δελτία καταγραφής εξοπλισμού τα οποία θα περιλαμβάνουν

ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2η Ταξινόμηση του εξοπλισμού βάσει του συστήματος ονοματολογίας ιατροτεχνολογικών προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη δημιουργία του βασικού κτηματολογίου του Υπουργείου Υγείας.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ 3η Παράλληλα με την καταγραφή θα εκπονηθεί σχέδιο συνεχούς ενημέρωσης του κτηματολογίου βιοϊατρικής τεχνολογίας και θα

ΑΡΘΡΟ

Η μέτρηση μετατοπίζεται από το ποσοτικό στο ποιοτικό τεθεί σε εφαρμογή και το πρόγραμμα επαγρύπνησης (Vigilance System). Δέκα χιλιάδες αναφορές γίνονται κάθε χρόνο παγκοσμίως για δυσμενή περιστατικά στα οποία εμπλέκονται ιατροτεχνολογικά προϊόντα. Τα δυσμενή αυτά περιστατικά από τα οποία ένα σημαντικό ποσοστό είναι σοβαρά, οφείλονται σε σχεδιαστικά, κατασκευαστικά ή άλλα προβλήματα του εξοπλισμού αυτού.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ 4η Από την καταγραφή θα προκύψει η ανάγκη τόσο της εκπαίδευσης του προσωπικού στην τεχνολογία όσο και η εκπόνηση μακροπρόθεσμου σχεδίου συνεχούς ενημέρωσης του προσωπικού στην αξιοποίηση της τεχνολογίας και την ασφάλεια του ασθενούς.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ 5η Από την καταγραφή θα προκύψει η δημιουργία προγράμματος αντικατάστασης των ιατρικών μηχανημάτων για τη μείωση του λειτουργικού κόστους του εξοπλισμού και τη μείωση του κλινικού ρίσκου των ασθενών και των χρηστών.

Το πρόγραμμα αντικατάστασης των ιατρικών μηχανημάτων θα βασίζεται μεταξύ άλλων και στους παρακάτω λόγους: 1. Φ θορά ή ζημιά του μηχανήματος που καθιστά ασύμφορη την αποκατάστασή του 2. Αναξιοπιστία του μηχανήματος προερ-

Σήμερα στο ΕΣΥ είναι ουσιαστικά άγνωστος ο αριθμός των εγκατεστημένων ιατρικών συσκευών 22

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

χόμενη από το ιστορικό επισκευών του 3. Ιατρικά ή τεχνολογικά απαρχαιωμένο μηχάνημα 4. Μη ύπαρξη ανταλλακτικών 5. Ύπαρξη άλλων μηχανημάτων, είτε οικονομικότερων στη χρήση είτε πιο κατάλληλων για τη συγκεκριμένη ιατρική ή κλινική χρήση 6. Μη ασφαλή χρήση του μηχανήματος προερχόμενη από λόγους υγιεινής και μολυσματικών συνεπειών

Έλεγχος και διαχείριση βιοϊατρικής τεχνολογίας Το ζήτημα του ελέγχου των δαπανών υγείας παραμένει το μείζον πρόβλημα της πολιτικής υγείας διεθνώς. Στην Ελλάδα το πρόβλημα αυτό υπάρχει, αλλά σε μια λανθάνουσα κατάσταση, που απορρέει μόνο από τους οικονομικούς δείκτες των δαπανών υγείας. Μία από τις συνιστώσες του προβλήματος είναι και ο έλεγχος και η διαχείριση της δαπανηρής βιοϊατρικής τεχνολογίας. Στο πλαίσιο των διαδικασιών αγοράς ιατρικού εξοπλισμού, διαπιστώνεται η έλλειψη προγράμματος ή και στόχου για τον έλεγχο και τη διαχείριση της βιοϊατρικής τεχνολογίας και γενικότερα του εκσυγχρονισμού της προμήθειας της ιατρικής τεχνολογίας. Διαφαίνεται μια άγνοια του τρόπου αναζήτησης νέων μορφών οργάνωσης, μια έλλειψη γνώσης για το πώς θα πρέπει να τεθούν οι βάσεις και οι δείκτες διαχείρισης έτσι ώστε οι παράγοντες που επηρεάζουν τη διαχείριση (αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα) της βιοϊατρικής τεχνολογίας να τίθενται υπό αμφισβήτηση. Τι σημαίνει όμως εκσυγχρονισμός των διαδικασιών προμήθειας του ιατρικού εξοπλισμού; Τι σημαίνει έλεγχος και διαχείριση του ιατρικού εξοπλισμού; Τι σημαίνει ορθολογική κατανομή του ιατρικού εξοπλισμού; Υπάρχει πολιτική εξορθολογισμού στον τομέα της βιοϊατρικής τεχνολογίας; Ε κσυγχρονισμός σημαίνει ιεράρχηση προτεραιοτήτων και χρήση των καταλληλότερων μεθόδων για την επίτευξή τους.  Έλεγχος σημαίνει μετρήσιμα δεδομένα ανάγκης, αξιολόγησης, απόδοσης και αποτελεσματικότητας της ιατρικής τεχνολογίας. Ε ξορθολογισμός είναι μια διαδικασία ανατρεπτική στην υπάρχουσα σήμερα προχειρότητα, σπατάλη ή και αυθαιρεσία στον τομέα της απόκτησης και διαχείρισης της βιοϊατρικής τεχνολογίας. Η μη λοιπόν ύπαρξη εξορθολογισμού ση-

ματοδοτεί ταυτόχρονα και την αδυναμία εκσυγχρονισμού των διαδικασιών. Πόσες όμως είναι οι δαπάνες επένδυσης της βιοϊατρικής τεχνολογίας; Πόση είναι η συμμετοχή της στις συνολικές δαπάνες υγείας; Τα δύο αυτά ερωτήματα θα πρέπει να απαντηθούν με τη θεώρηση αν η σύγχρονη βιοϊατρική τεχνολογία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη και άκριτα αποδεκτή με την εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης ή όχι. Αν η απάντηση είναι ναι, τότε δεν μιλάμε για το κόστος ή τη συμμετοχή της ιατρικής τεχνολογίας στις δαπάνες υγείας, αλλά για την ορθολογική κατανομή της και τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητάς της. Τότε απαιτούνται δι-

αρθρωτικές αλλαγές στις διαδικασίες προμήθειας και διαχείρισης. Η διαχείριση της βιοϊατρικής τεχνολογίας περιλαμβάνει το σύνολο των διεργασιών που αφορούν τις διαδικασίες απόκτησης, αξιολόγησης και μέτρησης της αποτελεσματικότητας της χρησιμοποιούμενης τεχνολογίας.

Οι διεργασίες αρχίζουν με τις διαδικασίες απόκτησης Ποια τεχνολογία χρειαζόμαστε; Γιατί τη χρειαζόμαστε; Πού θα χρησιμοποιηθεί; Πώς θα χρησιμοποιηθεί; Ποιο θα είναι το όφελος και ποια η αποτελεσματικότητα;

Τα ερωτήματα αυτά σήμερα δεν απαντώνται. Δεν υπάρχουν διαδικασίες που ορίζουν τη σκοπιμότητα και την αξιολόγηση της τεχνολογίας. Η απόκτηση της «δαπανηρής», πραγματικά, τεχνολογίας είναι αυθαίρετη, τυχαία και εξαρτώμενη από παράγοντες που δεν σχετίζονται άμεσα με τους σκοπούς της χρήσης της τεχνολογίας, αλλά με τη συνεχιζόμενη εξάπλωση της διαχρονικής κοινωνικής παθογένειας. Σε τι μπορεί να βασίζεται η στρατηγική διαχείρισης της βιοϊατρικής τεχνολογίας σε μια εποχή τόσο γρήγορων αλλαγών, νέων καινοτομιών και πλήρους αβεβαιότητας όπως αυτήν που βιώνει ο κόσμος; Υπάρχουν κάποιες υποθέσεις, δεδομένα, στα οποία μπορεί να βασιστεί η στρατηγική που πρέ-

πει να ακολουθήσει το Υπουργείο Υγείας; Οι υποθέσεις δεν είναι πολιτικές, είναι ποιοτικές, είναι περισσότερο τεχνοκρατικές και βασίζονται σε οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα τα οποία μπορούν να χαρακτηριστούν ως σταθερά δεδομένα: 1. Η απαίτηση παροχής υπηρεσιών υγείας υψηλού βαθμού 2. Το δημογραφικό πρόβλημα 3. Ο προσδιορισμός της απόδοσης 4. Η παγκόσμια ανταγωνιστικότητα 5. Η κοινωνία της πληροφορίας 6. Οι μετατοπίσεις στην κατανομή του διαθέσιμου εισοδήματος είναι η ομάδα σταθερών δεδομένων, πάνω στα οποία πρέπει να υπάρξει μια εντελώς διαφο-

ΑΡΘΡΟ

ρετική αντιμετώπιση στον τομέα χάραξης της στρατηγικής. Η διαχείριση, λοιπόν, της βιοϊατρικής τεχνολογίας πρέπει να γίνεται βάσει των κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών και επιχειρηματικών τεκταινομένων –σε όλο το φάσμα και σε όλη την κλίμακα– που επηρεάζουν αυτήν τη διαχείριση. Το Υπουργείο Υγείας θα πρέπει να επιφέρει ριζικές αλλαγές στο ευάλωτο σύστημα των προμηθειών των νοσοκομείων και τη διαχείριση του ιατρικού εξοπλισμού. Θα πρέπει να δημιουργηθεί ειδικό μητρώο ιατροτεχνολογικών προϊόντων με ενιαία κωδικοποίηση και αντίστοιχες κλινικές προδιαγραφές. Οι προδιαγραφές θα πρέπει να συντάσσονται με βάση τα κλινικά χαρακτηριστικά για τα οποία υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση ότι επηρεάζουν τη δυνατότητα ή την αποτελεσματικότητα της χρήσης του προϊόντος.

Μία από τις συνιστώσες του προβλήματος [ελέγχου των δαπανών] είναι και ο έλεγχος και η διαχείριση της δαπανηρής βιοϊατρικής τεχνολογίας

Τα κριτήρια και οι δείκτες αξιολόγησης της ιατρικής τεχνολογίας, που αποτελεί σήμερα ένα από τα μείζονα θέματα στη διαχείριση της βιοϊατρικής τεχνολογίας, θα πρέπει να βασίζονται σε διεθνή δεδομένα. Ο προγραμματισμός των προμηθειών και η διενέργεια των διαγωνισμών όπως πραγματοποιείται σήμερα περιπλέκει τόσο τις διαδικασίες όσο και την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης της βιοϊατρικής τεχνολογίας. Σήμερα, η απόκτηση και διαχείριση της βιοϊατρικής τεχνολογίας χαρακτηρίζεται επιγραμματικά από:  χ αμηλότατο βαθμό αξιοποίησης και απόδοσης,  έ ντονη χωροταξική ανομοιογένεια,  έ λλειψη κριτηρίων αξιολόγησης και π ροώθηση μη ορθολογιστικής επενδυτικής πολιτικής.

Το πρόβλημα, λοιπόν, βρίσκεται στο ό-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

τι δεν υπάρχουν σήμερα δεδομένα που αφορούν τη βιοϊατρική τεχνολογία βάσει των οποίων θα μπορούσε να σχεδιαστεί και υλοποιηθεί ένα πρόγραμμα διαχείρισης της βιοϊατρικής τεχνολογίας: 1. Δεν υπάρχει πλήρης και σωστή καταγραφή του ιατρικού εξοπλισμού βάσει της οποίας θα αξιολογούνται όλες οι απαιτήσεις των νοσοκομείων. 2. Δ εν υπάρχουν κριτήρια αξιολόγησης καθώς και δείκτες απόδοσης του υπάρχοντος βιοϊατρικού εξοπλισμού. 3. Δεν υπάρχει μελέτη χωροταξικής κατανομής και διάχυσης της ιατρικής τεχνολογίας. 4. Δεν υπάρχει στρατηγικός σχεδιασμός για το σύγχρονο νοσοκομειακό περιβάλλον, τη χρήση της πληροφορικής στα νοσοκομεία και τις επιδράσεις της στη διαχείριση της βιοϊατρικής τεχνολογίας. Το πρόβλημα δεν έγκειται στο ποιος φορέας θα διενεργήσει τον διαγωνισμό, αλλά στα αυστηρά μεθοδολογικά κριτήρια και δεδομένα με τα οποία θα αξιολογήσει τις απαιτήσεις των νοσοκομείων, τις ανάγκες του ιατρικού κόσμου και, τελικά, τις επιπτώσεις των δαπανών στο κοινωνικό όφελος και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Όλα αυτά τα στοιχεία υπάρχουν σήμερα διαθέσιμα σε άρθρα, μελέτες, βιβλιογραφία και, φυσικά, στο Διαδίκτυο. Το πρόβλημα, λοιπόν, μετατίθεται στη διαχείριση αυτών των πληροφοριών, στην αξιολόγησή τους, στη μεταφορά τους στα ελληνικά δεδομένα και στην εφαρμογή τους στο νοσοκομειακό περιβάλλον. Σήμερα, το πρόβλημα και ο προβληματισμός είναι πώς θα διευρυνθεί ο κύκλος εκείνων που θα έχουν πρόσβαση στις διαθέσιμες πληροφορίες και πώς οι πληροφορίες θα είναι διαθέσιμες σε όλους, ανεξάρτητα από το πού βρίσκεται το νοσοκομείο, αφού η δυνατότητα λήψης και αποστολής πληροφοριών έχει καταστεί το νέο τεκμήριο ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού. Η γνώση και η πληροφόρηση είναι πλέον αλληλένδετες και η πρόσβαση στα δεδομένα αποτελεί προϋπόθεση για την πρόοδο και την ανάπτυξη. Ο κ. Shashi Tharoor, συγγραφέας και πρώην βοηθός του ΓΓ του ΟΗΕ σε θέματα επικοινωνίας, υποστηρίζει χωρίς ενδοιασμό ότι «η νέα γραμμή της φτώχειας χαράζεται από το πληκτρολόγιο του ηλεκτρονικού υπολογιστή και όχι μόνο από τους οικονομικούς δείκτες των χωρών.•••

R CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CS CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR R CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CS CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR R CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CS CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR R CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CS CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR R CSR CSR CSR αφιέρωμα CSR CSR CSR CSR CSR CS CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR Εταιρική R CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CS Κοινωνική CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR R CSR CSR CSRΕυθύνη CSR CSR CSR CSR CSR CS

ICAP: Αυξήθηκαν τα κονδύλια για δράσεις EKE

AbbVie

Όμιλος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη

MSD Ελλάδος

Roche Hellas

ΕΡΕΥΝΑ

ICAP

Αυξήθηκαν τα κονδύλια για δράσεις EKE Η καταστροφή στο Μάτι κινητοποίησε µεγάλο αριθµό κοινωνικά υπεύθυνων επιχειρήσεων Επιμέλεια: Μαρία Αλιμπέρτη

ως στην Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη ρίχνει, για όγδοη συνεχόμενη χρονιά, η Διεύθυνση Οικονομικών Ερευνών και Κλαδικών Μελετών της ICAP. Συγκεκριμένα, πραγματοποίησε δειγματοληπτική έρευνα για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) στο πλαίσιο της ετήσιας εκδοτικής πρωτοβουλίας της ΙCAP “Leading Employers in Greece”. Η εν λόγω έρευνα δίνει έμφαση στην αξία των ευρύτερων πρακτικών Διοίκησης και Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού, αλλά και των προγραμμάτων κοινωνικής δράσης και προσφοράς. Στο πλαίσιο αυτό, μελετάται ο βαθµός εφαρµογής των δράσεων ΕΚΕ από τις ελληνικές επιχειρήσεις. Επίσης, η έρευνα αναδεικνύει το κόστος των δράσεων ΕΚΕ ανά έτος, αποτυπώνει τα οφέλη που προκύπτουν από τις πρακτικές ΕΚΕ στις εταιρείες ενώ ακόμη εξετάζει εκείνους τους παράγοντες που δρουν ανασταλτικά στην υλοποίηση των εξεταζόµενων δράσεων στην ελληνική επικράτεια. Σχετικά με τη σημασία που αποδίδουν οι επιχειρήσεις στην ΕΚΕ, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου εταιρειών ICAP, Νικήτας Κωνσταντέλλος, επεσήμανε πως «τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες επιχειρήσεις κατανοούν ότι η στρατηγική προσέγγιση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) είναι σημαντική για την ανάπτυξη και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους. Ιδιαίτερα οι μεγάλου μεγέθους επιχειρή-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

σεις φαίνεται να την κατατάσσουν αρκετά ψηλά στις επιχειρηματικές τους δράσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ΕΚΕ θεωρείται “πολύ” ή “πάρα πολύ” σημαντική στο 86% των επιχειρήσεων (του δείγματος), ενώ ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι μία στις δύο επιχειρήσεις αύξησαν τη δαπάνη για ενέργειες ΕΚΕ το 2018 σε σχέση με το προηγούμενο έτος». Σχολιάζοντας τα ευρήματα, ο κ. Κωνσταντέλλος τόνισε ότι η ΕΚΕ δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη σε ικανοποιητικό βαθμό, αφού το 51% θεωρεί ότι ο βαθμός διείσδυσηςεφαρμογής των πρακτικών της εξακολουθεί να κυμαίνεται σε μέτρια επίπεδα. Ως το κυριότερο όφελος των επιχειρήσεων, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων (87%) θεωρούν την ενίσχυση και προστασία της εταιρικής εικόνας (φήμη, brands κ.λπ.). Tα μεγαλύτερα κονδύλια δαπανήθηκαν για δράσεις που σχετίζονται με την Κοινωνία. Κυριότερες δράσεις ΕΚΕ που αφορούν την κατηγορία αυτή είναι οι δωρεές και χορηγίες σε χρήμα ή και είδος και η ανταπόκριση σε έκτακτες καταστάσεις (πυρκαγιές, φυσικά φαινόμενα κ.ά.). «Πιστεύουμε ακράδαντα ότι οι σύγχρονες επιχειρήσεις πρέπει να θεωρούν τα προγράμματα ΕΚΕ που εφαρμόζουν ως υποχρέωσή τους προς την κοινωνία και να τα αντιμετωπίζουν ως επένδυση και όχι ως πρόσθετο κόστος. Προς αυτήν την κατεύθυνση, η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας και των καταναλωτών, η εκπαίδευση των στελεχών των επιχειρήσεων και η υιοθέτη-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

ση κατάλληλων πρωτοβουλιών και στρατηγικών από την πλευρά της Πολιτείας θα αποτελέσουν τα μέτρα για την αύξηση της διείσδυσης των δράσεων της ΕΚΕ στη χώρα μας» υποστήριξε ο κ. Κωνσταντέλλος.

Ταυτότητα Το διάστημα διεξαγωγής της έρευνας από τη Διεύθυνση Οικονοµικών-Κλαδικών Μελετών της ICAP ΑΕ ήταν από τις 14 Μαΐου έως τις 7 Ιουνίου. Σε ό,τι αφορά τη μεθοδολογία χρησιμοποιήθηκε δομημένο ερωτηματολόγιο µε ερωτήσεις, δηλαδή είτε µίας µόνο απάντησης, είτε πολλαπλών απαντήσεων, είτε ιεράρχησης των απαντήσεων κατά σηµαντικότητα µε βάση συγκεκριµένη κλίµακα. Η επεξεργασία και ανάλυση των δεδοµένων έγινε µε µεθόδους περιγραφικής στατιστικής. Το δείγμα προέρχεται από 79 επιχειρήσεις από διάφορους κλάδους της ελληνικής οικονομίας (βιομηχανία, εμπόριο, υπηρεσίες) που δραστηριοποιούνται σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.

Σημαντικά στοιχεία Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι μέσα από τα ερωτήματα ελέγχθηκε η κατανομή του συνολικού προϋπολογισμού των εταιρειών για δράσεις ΕΚΕ, στους βασικούς άξονες, το Ανθρώπινο Δυναμικό, το Περιβάλλον, την Κοινωνία και την Αγορά. Τα μεγαλύτερα κονδύλια κατά το 2019 δαπανώνται για τις δράσεις που σχετίζονται µε την Κοινωνία, καταλαμβάνοντας μερίδιο 36% (διάγραµµα 1), σημειώνοντας αύξηση 10 ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση µε την έρευνα του 2018. Υπενθυμίζεται ότι την περίοδο 2015-2018 το υψηλότερο μερίδιο του συνολικού προϋπολογισμού κατείχε η κατηγορία Ανθρώπινο Δυναμικό (2015: 35%, 2016: 34%, 2017: 37%, 2018: 39%), ενώ στην παρούσα έρευνα συγκέντρωσε το 29%. Σύμφωνα με την Director Economic Research & Sectorial Studies ICAP ΑΕ, Σταματίνα Παντελαίου, και τη Senior Consultant Economic Research & Sectorial Studies ICAP ΑΕ, Χριστίνα Γκαραγκούνη, τα νέα δεδομένα είναι ενδεικτικά του γεγονότος ότι οι εργοδότες, πέραν της προσπάθειας βελτίωσης του εργασιακού περιβάλλοντος, δίνουν παράλληλα μεγάλο βάρος στην προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, αναδεικνύοντας τις αξίες της αλληλεγγύης και του εθελοντισμού. Κυριότερες δράσεις ΕΚΕ που αφορούν στην Κοινωνία αναδείχθηκαν, μεταξύ άλλων, οι

δωρεές και χορηγίες σε χρήματα ή και είδος και η ανταπόκριση σε έκτακτες καταστάσεις (πυρκαγιές, φυσικά φαινόμενα κ.ά.). Το γεγονός αυτό σχετίζεται άμεσα µε την καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής το 2018, για την αντιμετώπιση της οποίας κινητοποιήθηκαν μαζικά οι επιχειρήσεις, µη κυβερνητικοί οργανισμοί και φορείς, για τη στήριξη και ανακούφιση των πληγέντων. Άξιο λόγου επίσης είναι το ότι, για πρώτη φορά, τέθηκε το ερώτημα σε επιχειρήσεις του δείγματος για το ποια Διεύθυνση/ Τµήµα είναι αρµόδια για τη διαχείριση των δράσεων ΕΚΕ. Η πλειοψηφία δε του δείγματος (45%) δήλωσε ότι η εταιρεία διατηρεί ξεχωριστή Διεύθυνση/Τµήµα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Το γεγονός αυτό μπορεί να μεταφραστεί στην έμφαση που δίνεται από τις περισσότερες επιχειρήσεις καθώς και τη σημασία της Εταιρικής Υπευθυνότητας για αυτές. Σημαντικό είναι το ότι οι επιχειρήσεις επενδύουν ταυτόχρονα σε στελέχη µε τεχνογνωσία και εμπειρία στην υιοθέτηση και ανάπτυξη δράσεων ΕΚΕ. Σημειώνεται ότι το 25% απάντησε ότι είναι η Διοίκηση της Εταιρείας.

Οι περισσότερες επιχειρήσεις υποστηρίζουν ότι ο βαθμός διείσδυσηςεφαρμογής των πρακτικών της εξακολουθεί να κυμαίνεται σε μέτρια επίπεδα

Δαπάνες δράσεων ΕΚΕ Σε ό,τι αφορά το ύψος των κονδυλίων που δαπανούν οι επιχειρήσεις για δράσεις ΕΚΕ, η μεγάλη πλειοψηφία των εταιρειών (73%) δαπανούν έως 200.000 ευρώ, ποσοστό που αυξήθηκε κατά 9% σε σχέση µε την έρευνα του 2018 (62%).

ΕΡΕΥΝΑ

Το 40% των εταιρειών δήλωσαν επίσης ότι επιβραβεύουν τις καινοτοµίες –νέες ιδέες– του προσωπικού της εταιρείας στον µέγιστο βαθµό («πάρα πολύ»).

Για την Κοινωνία

Το 12% των επιχειρήσεων ξοδεύουν από 200.000 ευρώ έως 1 εκατ. ευρώ, ενώ το 15% των επιχειρήσεων δαπανούν από 1 εκατ. ευρώ έως και 5 εκατ. ευρώ (διάγραµµα 3). Σημαντική είναι η εξέλιξη της µεταβολής των δαπανών, καθώς περισσότερες από τις µισές επιχειρήσεις (51%) αύξησαν τα έξοδα για ενέργειες ΕΚΕ το 2018 (διάγραµµα 4), σε σχέση µε το προηγούμενο έτος.

Βαθμός εφαρμογής κυριότερων δράσεων ΕΚΕ Το 85% των επιχειρήσεων του δείγματος δήλωσαν ότι προσφέρει δυνατότητες εκπαίδευσης ή βελτίωσης των δεξιοτήτων του προσωπικού σε βαθμό «πολύ» ή «πάρα πολύ» (διάγραµµα 5). Το 83% των επιχειρήσεων παρέχουν ίσες ευκαιρίες προς όλους τους εργαζοµένους. Ακολουθεί η παροχή πρόσθετης ιατροφαρµακευτικής κάλυψης µε ποσοστό 77%.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

Οι εταιρείες, όπως καταδεικνύεται από τα στοιχεία, αντιλαμβάνονται τη σημασία που έχει για την πορεία τους η Αγορά, δηλαδή το επιχειρηματικό περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργούν, και οι σχέσεις που δημιουργούν µε τους συνεργάτες, πελάτες και προμηθευτές τους. Στο πλαίσιο αυτό, το 77% των εταιρειών δήλωσαν ότι εφαρµόζουν συστήµατα διαχείρισης-διασφάλισης ποιότητας των προϊόντων (π.χ. ISO 9000 κ.λπ.) σε ιδιαίτερα µεγάλο βαθµό («πολύ» και «πάρα πολύ»), αν και το εν λόγω ποσοστό εµφανίζεται µειωµένο κατά 8 μονάδες σε σχέση µε την προηγούμενη έρευνα. Προγράµµατα ΕΚΕ που αναφέρονται στους καταναλωτές (π.χ. διαδικασίες µέτρησης και διαχείρισης παραπόνων κ.λπ.) εφαρµόζει σε «πολύ» ή «πάρα πολύ» µεγάλο βαθµό το 76% των εταιρειών. Η χρήση κριτηρίων ΕΚΕ στην επιλογή προµηθευτών ή συνεργατών εφαρµόζεται σε µικρότερο βαθµό 61% (διάγραµµα 6). Η συντριπτική πλειοψηφία των εταιρειών του δείγµατος (79%) δήλωσαν ότι πραγματοποιούν δωρεές και χορηγίες σε χρήµα ή/ και είδος σε «πολύ» ή «πάρα πολύ» σηµαντικό βαθµό (διάγραµµα 7). Το συγκεκριµένο ποσοστό είναι σημαντικά υψηλότερο σε σχέση µε τις δύο προηγούµενες έρευνες (2017: 67%, 2018: 73%), γεγονός που καταδεικνύει ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις εστιάζουν περισσότερο τις δράσεις τους στον συγκεκριμένο τομέα. Εξίσου σημαντική για τις εταιρείες φαίνεται να είναι η ανταπόκριση σε έκτακτες καταστάσεις (καταστροφές από πυρκαγιές, φυσικά φαινόµενα κ.λπ.), στήριξη των πληγέντων (70%). Η εξέλιξη αυτή σχετίζεται άµεσα και µε τα γεγονότα της καταστροφικής πυρκαγιάς στο Μάτι Αττικής το 2018. Σύμφωνα µε παράγοντες της αγοράς, η τραγική συγκυρία είχε ως αποτέλεσµα µία από τις πιο µαζικές κινητοποιήσεις επιχειρήσεων που έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.

Δράσεις σχετικά µε το Περιβάλλον Οι δραστηριότητες των επιχειρήσεων, ανεξάρτητα από το µέγεθός τους, µπορεί να

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

έχουν επίπτωση στο φυσικό περιβάλλον. Οι δράσεις ΕΚΕ που σχετίζονται µε την αντιµετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων φαίνεται να υιοθετούνται σε µεγάλο βαθµό από τις επιχειρήσεις. Το 75% των εταιρειών του δείγµατος εφαρµόζουν εσωτερικά προγράµµατα ανακύκλωσης σε µεγάλο βαθµό («πολύ» ή «πάρα πολύ»). Ακολουθεί η εφαρµογή προγραµµάτων εξοικονόµησης ενέργειας και διαχείρισης αποβλήτων (70%) και η ένταξη στην επιχείρηση συστηµάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης σύµφωνα µε εθνικά/διεθνή πρότυπα (π.χ. ISO 14001, EMAS κ.λπ.) µε ποσοστό 53% (διάγραµµα 8).

Οφέλη των εταιρειών H πλειοψηφία των επιχειρήσεων (87%) αξιολόγησαν µε τον µεγαλύτερο βαθµό σηµαντικότητας («πάρα πολύ» και «πολύ») την ενίσχυση και προστασία της εταιρικής εικόνας (φήµη, brands κ.λπ.) ως το κυριότερο όφελος που έχουν από τις πρακτικές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, όπως και στην έρευνα του 2018 (πίνακας 1). Ακολουθούν µε ποσοστό 85% η προσέλκυση και διατήρηση υψηλού επιπέδου ανθρώπινου δυναµικού και µε 82% η συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο. Αξίζει να σηµειωθεί ότι οι συγκεκριµένες απαντήσεις λαµβάνουν διαχρονικά τις πρώτες θέσεις σε βαθµό σηµαντικότητας από το πρώτο έτος διεξαγωγής της έρευνας (2012). Από την άλλη, τα οικονοµικά οφέλη αξιολογήθηκαν µε πολύ χαµηλό βαθµό σηµαντικότητας από τις επιχειρήσεις, καθώς 9 στις 10 επιχειρήσεις δήλωσαν ότι οι φοροελαφρύνσεις συνεισφέρουν από «καθόλου» έως «µέτρια». Επίσης µεγάλο ποσοστό εταιρειών (78%) δεν θεωρούν ιδιαίτερα σηµαντική τη συνεισφορά των δράσεων ΕΚΕ στην αύξηση των πωλήσεών τους.

Βαθµός εφαρµογής στην Ελλάδα Οι επιχειρήσεις, σταδιακά, αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο τη σηµασία της ΕΚΕ στην προσπάθεια ανάπτυξής τους. Για τον λόγο αυτό, οι δράσεις ΕΚΕ εντάσσονται στο πλαίσιο της εταιρικής στρατηγικής και αποτελούν µέρος των αξιών και της εταιρικής κουλτούρας. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 86% των επιχειρήσεων του δείγµατος (διάγραµµα 9) θεωρούν την ΕΚΕ «πολύ» ή «πάρα πολύ» σηµαντική. Από την άλλη, οι εταιρείες θεωρούν ότι η ΕΚΕ δεν έχει αναπτυχθεί ακόµη σε ικανοποιητικό βαθµό από το σύνολο των ελληνι-

κών επιχειρήσεων (ανεξαρτήτως µεγέθους). Ειδικότερα, σε ερώτηση για τον βαθµό υιοθέτησης των δράσεων ΕΚΕ από τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, το µεγαλύτερο ποσοστό των εταιρειών του δείγµατος (51%) θεωρούν ότι ο βαθµός διείσδυσης/εφαρµογής πρακτικών ΕΚΕ στην παρούσα φάση κυµαίνεται σε µέτρια επίπεδα και µόλις το 9% του δείγµατος θεωρεί ότι η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη εφαρµόζεται σε πάρα πολύ µεγάλο βαθµό από τις εγχώριες επιχειρήσεις, ποσοστό µικρό, αλλά ενισχυµένο κατά 5 µονάδες σε σχέση µε την έρευνα του 2018 (διάγραµµα 10).

Ανασταλτικοί παράγοντες Ως κυριότερος ανασταλτικός παράγοντας στην υλοποίηση δράσεων ΕΚΕ αναδείχθηκε (για πρώτη φορά στο πλαίσιο διεξαγωγής της έρευνας) η ελλιπής γνώση και κατάρτιση της διοίκησης της εταιρείας σε θέµατα ΕΚΕ (16%), ακολουθούν το οικονοµικό κόστος (15%) και η ελλιπής ενηµέρωση των πολιτών για την έννοια της ΕΚΕ (14%).

ΕΡΕΥΝΑ

Συµπεράσµατα

Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων θεωρούν ότι ενισχύεται η εταιρική τους εικόνα

Παρά την αναγνώριση της σηµαντικότητας της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, η πλειοψηφία των εταιρειών του δείγµατος (51%) θεωρούν ότι ο βαθµός εφαρµογής των πρακτικών ΕΚΕ από το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων εξακολουθεί να μην εμφανίζει υψηλά επίπεδα. Το µεγαλύτερο µερίδιο του συνολικού προϋπολογισµού των επιχειρήσεων για δράσεις ΕΚΕ κατέχει η κατηγορία Κοινωνία µε 36% (έναντι 26% το προηγούµενο έτος). Η πλειοψηφία του δείγµατος (45%) δήλωσε ότι διαθέτει ξεχωριστή Διεύθυνση/Τµήµα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης για τη διαχείριση των σχετικών δράσεων. Ακολουθεί µε 25% η Διοίκηση της Εταιρείας. Το 73% των εταιρειών δαπανούν έως 200.000 ευρώ για δράσεις ΕΚΕ σε ετήσια βάση. Μία στις δύο επιχειρήσεις αύξησε τα έξοδα για ενέργειες ΕΚΕ. Ορισμένες από τις κυριότερες πρακτικές ΕΚΕ που εφαρμόζονται σε «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό βαθμό από τις εταιρείες του δείγματος είναι η παροχή δυνατοτήτων εκπαίδευσης ή βελτίωσης των δεξιοτήτων του προσωπικού (85%), καθώς και η παροχή ίσων ευκαιριών προς όλους τους εργαζομένους (83%), αλλά και οι δωρεές ή οι χορηγίες σε χρήµα ή και είδος (79%). Η ενίσχυση και προστασία της εταιρικής εικόνας και η προσέλκυση και διατήρηση υψηλού επιπέδου ανθρώπινου δυναμικού αξιολογήθηκε από το 87% και το 85% αντίστοιχα των εταιρειών του δείγματος ως «πολύ» ή «πάρα πολύ», σημαντικό όφελος που

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

επιφέρουν οι δράσεις ΕΚΕ. Ακολουθεί η συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο µε 82%. Η ελλιπής γνώση και κατάρτιση της διοίκησης της εταιρείας σε θέµατα ΕΚΕ, µε ποσοστό 16%, και το οικονοµικό κόστος, µε 15%, θεωρούνται οι κυριότεροι ανασταλτικοί παράγοντες υλοποίησης ΕΚΕ από τις ελληνικές επιχειρήσεις. Το 2018 η καταστροφή στο Μάτι αποτέλεσε αφορµή για την κινητοποίηση ενός µεγάλου αριθµού, κυρίως µεγάλου µεγέθους, κοινωνικά υπεύθυνων επιχειρήσεων και τον συντονισµό ενός πλήθους δράσεων και πρωτοβουλιών ΕΚΕ µε κοινό σκοπό την αναζωογόνηση της περιοχής και την ανακούφιση των πληγέντων συµπολιτών. Το γεγονός αυτό δείχνει πως οι επιχειρήσεις µέσω της ΕΚΕ µπορούν να αποτελέσουν παράδειγµα και να αναδείξουν αξίες όπως η αλληλεγγύη, ο εθελοντισµός, η συνεργασία, µε γνώµονα το καλό του κοινωνικού συνόλου. Οι επιχειρήσεις πλέον κατανοούν ότι µια στρατηγική προσέγγιση της ΕΚΕ είναι ολοένα και πιο σηµαντική για την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητά τους, αλλά και πηγή πολλαπλών οφελών για το κοινωνικό σύνολο. Στο πλαίσιο αυτό, κρίσιµα σηµεία θεωρούνται η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας και των καταναλωτών, η εκπαίδευση των στελεχών των επιχειρήσεων και η υιοθέτηση κατάλληλων πρωτοβουλιών και στρατηγικών από την πλευρά της Πολιτείας που θα ενθαρρύνουν µεγαλύτερο ποσοστό επιχειρήσεων προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης των βέλτιστων πρακτικών ΕΚΕ.•••

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

AbbVie

Συμμαχία για ευκαιρίες καλύτερης ζωής Τα σημαντικά πράγματα συμβαίνουν όταν οι άνθρωποι ενώνονται για έναν κοινό στόχο

την AbbVie είμαστε μια πολυμελής οικογένεια 30.000 ανθρώπων, σε όλο τον κόσμο. Παρά τις όποιες διαφορετικές μας ιστορικές καταβολές, την κουλτούρα και τα βιώματα, έχουμε όλοι δεσμευτεί να συνεισφέρουμε ουσιαστικά και με ποικίλους τρόπους σε έναν κοινό σκοπό. Μαζί εργαζόμαστε για να μετασχηματίσουμε τις καλές προθέσεις σε ουσιαστικές πράξεις με ισχυρή επίδραση, προς όφελος της κοινωνίας και

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

των συνανθρώπων μας. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι τα σημαντικά πράγματα συμβαίνουν όταν οι άνθρωποι ενώνονται για έναν κοινό στόχο. Σήμερα, που οι άνθρωποι παρατηρείται να δρουν περισσότερο μεμονωμένα παρά ως ομάδες, εμείς στην AbbVie έχουμε δημιουργήσει μια «συμμαχία», μια ομοιογενή ομάδα με ίδιες αξίες, ίδια φιλοσοφία και κοινό στόχο να δημιουργούμε ευκαιρίες καλύτερης ζωής.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

Η ισχυρή συμμαχία των ανθρώπων μας νοιάζεται έμπρακτα για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους, τους συνεργάτες, τις τοπικές κοινότητες και την ευρύτερη κοινωνία. Πρωτίστως, επενδύουμε και καινοτομούμε με αποφασιστικότητα, ώστε να αντιμετωπίζουμε ανεκπλήρωτες σοβαρές ιατρικές ανάγκες μέσω καινοτόμων και αποτελεσματικών θεραπευτικών λύσεων. Επιδιώκουμε καθημερινά να πράττουμε ορθά, για να διασφαλίζουμε τα υψηλότερα πρότυπα ποιότητας, συμμόρφωσης, ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. Όμως, παράλληλα, εργαζόμαστε για να επηρεάσουμε θετικά τους ανθρώπους και πέραν των ορίων της ιατρικής και φαρμακευτικής επιστήμης, επενδύοντας σε ένα ευρύ φάσμα συνεργασιών. Παρέχουμε υποστήριξη στους ασθενείς και συνεργαζόμαστε με εξειδικευμένους εξωτερικούς συνεργάτες για να κατανοούμε καλύτερα τις ανάγκες τους, με απώτερο στόχο να προσφέρουμε εκπαίδευση και υποστήριξη για αυξημένη και ευκολότερη πρόσβαση στην περίθαλψη. Προς επίρρωση της δέσμευσής μας, αφι-

ερώνουμε ιδέες, πράξεις και χρόνο στον εθελοντισμό και στη βοήθεια των ανθρώπων που έχουν περισσότερο ανάγκη από τη φροντίδα μας. Η φροντίδα και η συνεισφορά στον άνθρωπο μέσα από διαφορετικούς δρόμους είναι η καρδιά της φιλοσοφίας μας, η οποία ενσαρκώνεται στο παγκόσμιο πρόγραμμα “Week of Possibilities”. Ένα πρόγραμμα που πραγματοποιείται μέσω του μη κερδοσκοπικού ιδρύματος AbbVie Foundation, για να συμβάλει θετικά στη ζωή ευάλωτων πληθυσμών και να οικοδομήσει ισχυρές κοινότητες, βιώσιμα συστήματα υγείας και αποτελεσματικά εκπαιδευτικά προγράμματα. Στην πορεία μας μέχρι σήμερα, έχουμε συμβάλει σε ποικίλες δράσεις, όπως στην αναδιαμόρφωση μέρους της δομής φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων της ΑΡΣΙΣ (Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων) στο Μεταξουργείο, έχουμε δώσει τη δυνατότητα σε παιδιά Δημοτικού και Γυμνασίου από τα Παιδικά Χωριά SOS να συμμετέχουν σε προγράμματα STEM Education (Οργανισμός Εκπαιδευτικής Ρομποτικής, Επιστήμης, Τεχνολογίας &

Η ισχυρή συμμαχία των ανθρώπων μας νοιάζεται έμπρακτα για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους, τους συνεργάτες, τις τοπικές κοινότητες και την ευρύτερη κοινωνία

Εξήντα εργαζόμενοι της AbbVie βρέθηκαν πάλι στην πρώτη γραμμή της εθελοντικής προσφοράς

Μαθηματικών), έχουμε σταθεί δίπλα στον «Φάρο του Κόσμου», βάφοντας το νέο κτίσμα του Οργανισμού. Φέτος, 60 εργαζόμενοι της AbbVie βρέθηκαν πάλι στην πρώτη γραμμή της εθελοντικής προσφοράς. Σε συνεργασία με τον Οργανισμό ethelon, πραγματοποιήσαμε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη δύο ανθρωποκεντρικά, προσανατολισμένα στην καινοτομία workshops “Design Thinking”, στηρίζοντας στην Αθήνα την Ομάδα “Steps” και στη Θεσσαλονίκη τον Οργανισμό ΚΜΟΠ - Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας, βοηθώντας και τους δύο Οργανισμούς να αναγνωρίσουν και να αντιμετωπίσουν μερικές από τις πιο δύσκολες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στο έργο τους. Έμφαση δόθηκε στο πρόγραμμα “Livewithoutbullying” κατά του ενδοσχολικού και διαδικτυακού εκφοβισμού που «τρέχει» το ΚΜΟΠ. Παράλληλα, στο πλαίσιο του Κοινωνικού Μαγειρέματος της Ομάδας “Steps” και της δράσης OneStopforAll, οι εθελοντές μας μαγείρεψαν 300 μερίδες φαγητού για τους συνανθρώπους μας που βρίσκονται σε «κατάσταση δρόμου», στον χώρο του Δήμου Αθηναίων «συνΑθηνά». Δεν σταματάμε όμως εδώ! Είμαστε συνεχώς σε αναζήτηση νέων δρόμων προσφοράς. Έτσι εμπνευστήκαμε και χτίσαμε μια δυνατή ομάδα εθελοντών δρομέων, την AbbVie Running Team. Χρόνο με τον χρόνο, η AbbVie Running Team μεγαλώνει και εκπληρώνει ακόμη μεγαλύτερους στόχους θετικής συμβολής στη ζωή περισσότερων συνανθρώπων μας.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

Φέτος μετράμε 7 χρόνια, πάνω από 15.000 χλμ. προσφοράς, 35 δρομικούς αγώνες, πάνω από 335 συμμετοχές και 20 Οργανισμούς και συλλόγους ασθενών που στηρίξαμε. Ξεκινήσαμε το 2013 με 2 αγώνες και 28 άτομα, το 2018 τρέξαμε σε 8 αγώνες με 90 συμμετοχές, ενώ το 2019 κάνουμε ένα βήμα παραπάνω και είμαστε παρόντες σε 9 αγώνες, με αποκορύφωμα τον 37ο Αυθεντικό Μαραθώνιο στις 10 Νοεμβρίου. Από το 2017 υποστηρίζουμε το έργο της μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Μέριμνα», η οποία στηρίζει τη φροντίδα παιδιών και εφήβων που βιώνουν κάποια σοβαρή ασθένεια ή την απώλεια αγαπημένου τους προσώπου με παράλληλη στήριξη της οικογένειας και των οικείων τους. Στο πλαίσιο της δέσμευσής μας, παραμένουμε πάντα ανοιχτοί στην υποστήριξη και άλλων κοινοτήτων που βιώνουν ανισότητες και αποκλεισμούς. Φέτος, στο πλαίσιο του 8ου Κλασικού Ημιμαραθωνίου Αθηνών, στηρίξαμε το έργο της Θετικής Φωνής και των “Checkpoint”, που συμβάλλουν διαχρονικά στην προάσπιση της υγείας, θέτοντας στο επίκεντρο τον άνθρωπο, ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, ηλικία, ταυτότητα, κοινωνική θέση, θρησκεία και οικονομική κατάσταση. Η δράση της AbbVie Running Team εμπλουτίζεται με τη δυνατή παρουσία μας και σε αμιγώς φιλανθρωπικούς δρομικούς αγώνες, όπως το Race for the Cure για το Άλμα Ζωής, το No finish Line για το «Μαζί για το Παιδί» και το Kifisia Run για τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Νεφροπαθών. «Για την AbbVie ο άνθρωπος είναι η πηγή

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

έμπνευσης και η κινητήριος δύναμη για όλα όσα κάνουμε. Είμαστε περήφανοι για τους ανθρώπους μας, τη γενναιοδωρία τους και την αφοσίωσή τους στη βελτίωση της ζωής των συνανθρώπων μας. Η ζεστή και ειλικρινής ανταπόκριση των ανθρώπων με τους οποίους συμπορευόμαστε μάς κάνει πιο δυνατούς και μας γεμίζει ακόμα μεγαλύτερη ευθύνη για να ξεπερνάμε τις δυνατότητές μας και να προσφέρουμε το καλύτερο που μπορούμε» σημειώνει η Άντζελα Βερναδάκη, Market Access & External Affairs Director της AbbVie. Συνοψίζοντας τη στάση της AbbVie ως κοινωνικά υπεύθυνου πολίτη, η κ. Βερναδάκη σημειώνει: «Θα συνεχίσουμε να κάνουμε γρήγορα και τολμηρά βήματα προς όλες τις κατευθύνσεις για να εδραιώσουμε μια ισχυρή κουλτούρα που αγκαλιάζει τη διαφορετικότητα και την ενσωμάτωση όλων των ανθρώπων σε ένα καινοτόμο, προοδευτικό περιβάλλον, που ενεργεί με ακεραιότητα και επιστρέφει πίσω στην κοινωνία. Δεσμευόμαστε να μειώσουμε το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα ακόμη και όσο η εταιρεία μας μεγαλώνει, θέτοντας φιλόδοξους περιβαλλοντικούς στόχους έως το 2025. Δεν εφησυχάζουμε, κοιτάζουμε μπροστά, αξιολογούμε την επίδραση των προγραμμάτων μας σε ασθενείς, τις οικογένειές τους και τους συνεργάτες μας και προχωράμε σε απαραίτητες προσαρμογές που βελτι-

ώνουν ακόμα περισσότερο το θετικό μας αποτύπωμα». Ό,τι κάνουμε δεν είναι εύκολο, αλλά επιμένουμε, γιατί αυτό που επιτυγχάνουμε εμπνέει ελπίδα και αλλάζει ζωές καθημερινά. Χάρη στο ανήσυχο πνεύμα μας, το ισχυρό κίνητρο, τη μεθοδικότητα και τη συνεχή αναζήτηση απαντήσεων που δεν είναι δεδομένες για εμάς, ξεκλειδώνουμε δυνατότητες που μας οδηγούν σε νέους ορίζοντες. Το πάθος και η αφοσίωσή μας μάς φέρνει σήμερα ανάμεσα στις καλύτερες εταιρείες όσον αφορά τόσο τις βιώσιμες πρακτικές ανάπτυξης όσο και το καλύτερο εργασιακό περιβάλλον, όπως αναδεικνύεται από τις διακρίσεις μας με την πρώτη θέση στον Παγκόσμιο Δείκτη Αειφορίας Dow Jones για τις εταιρείες βιοτεχνολογίας σε θέματα για το περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση, όσο και στο πλαίσιο της έρευνας Best Workplaces, με θέσεις στην πρώτη τριάδα τα τελευταία 5 χρόνια. Θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για να βοηθήσουμε όλο και περισσότερο τους ανθρώπους να ζήσουν τη ζωή που ονειρεύονται, και να αποτελούμε σημείο αναφοράς για την κοινωνία, τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, τις τοπικές κοινότητες και την επιστήμη στις πέντε θεραπευτικές κατηγορίες στις οποίες δραστηριοποιούμαστε, την Ανοσολογία, την Ογκολογία, την Αιματολογία, την Ιολογία και τις Νευροεπιστήμες. •••

Εμπνευστήκαμε και χτίσαμε μια δυνατή ομάδα εθελοντών δρομέων, την AbbVie Running Team

Όμιλος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη

« Εσύ και Εγώ Μαζί Νοιαζόμαστε» Με «σημαία» του την υπευθυνότητα, την ηθική και τις αξίες για το καλό της νέας γενιάς, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος

Για τον Όμιλο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη-ΟΦΕΤ ο εθελοντισμός αποτελεί ύψιστη υποχρέωση και ευθύνη, αλλά και βαθιά ικανοποίηση και χαρά

αθώς το περιβάλλον μεταβάλλεται διαρκώς γύρω μας, καλούμαστε όλοι εμείς –ιδιαίτερα οι επιχειρήσεις και οι Οργανισμοί– να αλλάξουμε την εταιρική μας κουλτούρα και φιλοσοφία. Στόχος αυτής της κρίσιμης αλλαγής είναι πρώτα από όλα ο σεβασμός προς την κοινωνία, η εμπιστοσύνη προς τα μέλη της, η οικοδόμηση ενός χρήσιμου κοινωνικού διαλόγου και, εν κατακλείδι, μια αλλαγή που θα μας βοηθήσει να αποκτήσουμε ενσυναίσθηση, ηθική στο επιχειρείν και στο περιβάλλον και μεγαλύτερη ανθρωπιά και κατανόηση. Όλα τα παραπάνω αποτελούν βασικά και κρίσιμα σημεία της στρατηγικής του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη όσον αφορά στην Εταιρική Κοινωνική του Ευθύνη. Ένα δυναμικό πρόγραμμα αιχμής, το οποίο εκπορεύεται από τη διοίκηση, με επικεφαλής τις κυρίες Ιουλία και Ειρήνη Τσέτη, και έχει «αγκαλιαστεί» από όλους σχεδόν τους 500 και πλέον εργαζομένους, οι οποίοι έχουν ενστερνιστεί πλήρως τη στρατηγική αυτή.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

Το σύνθημα που κυριαρχεί στον όμιλο είναι “U&I Care”. U&I, δηλαδή Uni-Pharma & InterMed, αλλά ταυτόχρονα «Εσύ και Εγώ Μαζί Νοιαζόμαστε». Για τον Όμιλο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη-ΟΦΕΤ (ο οποίος περιλαμβάνει δύο ανεξάρτητες ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες, τη Uni-Pharma και την InterMed, καθώς και την εμπορική εταιρεία στην Κύπρο Pharmabelle), ο εθελοντισμός και η προσφορά στην κοινωνία δεν αποτελούν μόνο ύψιστη υποχρέωση και ευθύνη. Αποτελούν, ταυτόχρονα, βαθιά ικανοποίηση και χαρά, καθώς η έννοια του εθελοντισμού συνάδει απόλυτα με την κουλτούρα του. Η φιλοσοφία του ομίλου εκφράζεται με τον καλύτερο τρόπο μέσα από τις αξίες του και γύρω από τη φράση TELEIA®, η οποία σηματοδοτεί τις εξής έννοιες: Teamwork-Ομαδικότητα Ethos-Ηθική Learning-Μάθηση Excellence-Αριστεία Innovation-Καινοτομία Accountability-Ευθύνη

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

Μια εξαιρετικά σημαντική δράση είναι η «Αποστολή Ζωής», η οποία σε συνεργασία με την Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία υλοποιεί δωρεάν ενημέρωση και προληπτικές εξετάσεις θυρεοειδούς σε περιοχές της Άγονης Γραμμής και της επαρχίας. Η «Αποστολή Ζωής» συνεργάζεται επίσης και με τους κατά τόπους οδοντιατρικούς συλλόγους για την υλοποίηση δωρεάν οδοντιατρικής φροντίδας. Μακροχρόνιες συνέργειες με φορείς και Οργανισμούς όπως το Άλμα Ζωής και η Axion Hellas για την πρόσβαση σε εξετάσεις, θεραπεία και ποιότητα ζωής, χορηγίες και στήριξη φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και έκτακτων περιστατικών, εθελοντικές αιμοδοσίες και περιβαλλοντικές δράσεις βρίσκονται στις προτεραιότητες του ομίλου. Για δεύτερη χρονιά, η Green Team των εργαζομένων του ΟΦΕΤ βρέθηκε τον Ιούνιο του 2019 σε νησιά της Ελλάδας (Μύκονο και Τήνο), προκειμένου να καθαρίσει

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

τις θάλασσες και τις ακτές με το σύνθημα “Save the sea!”. Η Ακαδημία ΟΦΕΤ και το Ίδρυμα ΑΜΚΕ Κλέων Τσέτης αποτελούν δύο κορυφαίους ανθρωποκεντρικούς σταθμούς του Ομίλου. Η ΑΜΚΕ Κλέων Τσέτης προσφέρει υποτροφίες σε μεταπτυχιακούς φοιτητές Φαρμακευτικής, ενισχύοντας τη νέα γενιά επιστημόνων. Παράλληλα, στηρίζει και ενισχύει δράσεις ακαδημαϊκών ιδρυμάτων μέσα από χορηγίες εκδηλώσεων, δωρεές εξοπλισμού, χρηματοδότηση ερευνητικών ομάδων. Μια εξαιρετικά καινοτόμα εκπαιδευτική δράση στον άξονα της Στρατηγικής ΕΚΕ για την Επιστήμη και τη Νέα Γενιά αποτελεί το κινητό εργαστήρι επιστήμης του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη “Science on the Go”. Το κινητό εργαστήρι, σε συνεργασία με εκπαιδευτικά ιδρύματα, ταξιδεύει στην Ελλάδα, εκπαιδεύοντας φοιτητές Ιατρικής και Φαρμακευτικής. Η ευαισθητοποίηση σε θέματα περιβάλλοντος και ανακύκλωσης διαπερνά την κουλτούρα όλων των εταιρειών. Ειδικότερα, στις εγκαταστάσεις των μονάδων του ομίλου υλοποιούνται προγράμματα ανακύκλωσης με τη συμμετοχή των εργαζομένων και με τη χρήση ειδικών κάδων ανακύκλωσης, που έχουν τοποθετηθεί στους

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

χώρους εργασίας για τον σκοπό αυτό, στο πλαίσιο των δράσεων “U&I Green-UniPharma & InterMed”. Όραμα της διοίκησης της εταιρείας είναι μια κοινωνία με προοπτική, αριστεία και ακαδημαϊκές ευκαιρίες για όλους, με στόχο να δημιουργηθεί μια νέα γενιά επιστημόνων, η οποία θα παραμείνει στην Ελλάδα (βάζοντας τέλος στο οδυνηρό brain drain), προσδίδοντας αξία και ελπίδα στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Αξίζει να σημειωθεί ακόμη ότι η Uni-Pharma στήριξε το 2018 ως χρυσός χορηγός την έκδοση «Ο όρκος του Ιπποκράτη» και τη μετάφρασή της στα Κινεζικά. Με αυτή τη συμβολική κίνηση ο όμιλος καταδεικνύει τη σημασία που αποδίδει στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας-Κίνας σε οικονομικό, εμπορικό και υγειονομικό επίπεδο. Οι δύο φαρμακοβιομηχανίες Uni-Pharma & InterMed αποτελούν επίσης, από τον Ιανουάριο του 2019, υπερήφανα μέλη του

Ελληνικού Δικτύου Οικουμενικού Συμφώνου των Ηνωμένων Εθνών. Το UN Global Compact αποτελεί ένα πλαίσιο για τις επιχειρήσεις σύμφωνα με το οποίο καλούνται να ευθυγραμμίσουν τις λειτουργίες και τις στρατηγικές τους με 10 παγκόσμια αποδεκτές αρχές στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των συνθηκών εργασίας, του περιβάλλοντος και της καταπολέμησης της διαφθοράς. Ο όμιλος έχει διακριθεί με πολλά βραβεία για την κοινωνική ευθύνη, το περιβάλλον, την ηθική, αλλά και με διεθνείς πιστοποιήσεις. Όπως όλα τα προϊόντα του ομίλου, τα οποία στον πυρήνα τους περιέχουν την καινοτομία και την πρωτοπορία, έτσι και οι δράσεις του για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη εμπεριέχουν ψήγματα καινοτομίας, με στόχο ένα καλύτερο και πιο ανθρώπινο «αύριο» για τα παιδιά μας και την κοινωνία.•••

Η ΑΜΚΕ Κλέων Τσέτης προσφέρει υποτροφίες σε μεταπτυχιακούς φοιτητές Φαρμακευτικής, ενισχύοντας τη νέα γενιά επιστημόνων

Κοινωνική Ευθύνη στην Ελλάδα

MSD Ελλάδος

“Life Matters” Η προσέγγισή μας στην Κοινωνική Ευθύνη

προσέγγισή μας στην Κοινωνική Ευθύνη είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αποστολή της εταιρείας μας να ανακαλύπτει καινοτόμες θεραπείες και υπογραμμίζει τη δέσμευσή μας να ενισχύουμε την πρόσβαση των ασθενών σε θεραπείες, να αναπτύσσουμε και να επιβραβεύουμε τους ανθρώπους μας, να προστατεύουμε το περιβάλλον και να λειτουργούμε σύμφωνα με τα υψηλότερα πρότυπα ηθικής και διαφάνειας. Στην MSD Ελλάδος, η Κοινωνική Ευθύνη αποτελεί μέρος του οράματός μας, αλλά και του μανιφέστο που όλοι οι εργαζόμενοι έχουμε συνθέσει μαζί, και αναδεικνύει κάτι πολύ απλό: για εμάς, κάθε ζωή α-

ξίζει, κάθε ζωή μετράει πάνω από όλα. Για αυτό υιοθετούμε το νέο πρόγραμμα Εταιρικής Κοινωνικής Υπευθυνότητας “Life Matters”. Πρόθεσή μας είναι η βελτίωση της υγείας των Ελλήνων πολιτών, προσφέροντας στην ελληνική κοινωνία, όχι μόνο με καινοτόμες θεραπείες που σώζουν ζωές, αλλά επιπλέον υποστηρίζοντας το Δημόσιο Σύστημα Υγείας, την έγκαιρη διάγνωση και την πρόληψη. Η MSD έχει δεσμευτεί το έργο της να συμβαδίζει με την υλοποίηση αυτών των στόχων, έχοντας θετική επίδραση στις ζωές των ανθρώπων και στην υλοποίηση των επιχειρηματικών στόχων του Οργανισμού. Ως μια ηγέτιδα εταιρεία στην επιστήμη της ζωής, ο στόχος SDG 3 (Καλή υγεία και ευζωία) βρίσκεται στο κέντρο των επιχειρηματικών μας προτεραιοτήτων και συνδέεται άμεσα με την αποστολή μας να σώζουμε και να βελτιώνουμε τις ζωές των ανθρώπων. Παράλληλα, σε παγκόσμιο επίπεδο υποστηρίζουμε τους στόχους: S DG 5: Ισότητα των φύλων S DG 6: Καθαρό νερό-Αποχέτευση S DG 7: Φθηνή και καθαρή ενέργεια S DG 8: Αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη  SDG 12: Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή S DG 13: Δράση για το κλίμα S DG 17: Συνεργασία για τους στόχους

Σέβη Σφακιανάκη Communications & CSR Manager MSD Ελλάδος

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

Στην MSD Ελλάδος, οι προτεραιότητές μας συνδέονται με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης ως εξής:

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης

Προγράμματα και πρωτοβουλίες της MSD

Βελτίωση υγείας του πληθυσμού: Επιθυμούμε να βελτιώνουμε ΚΑΛΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ διαρκώς την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες μέΕΥΗΜΕΡΙΑ σα από την ανάπτυξη καινοτόμων προγραμμάτων σε θέματα πρόληψης και διάγνωσης σημαντικών ασθενειών και νοσημάτων. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να συμβάλουμε στη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού, να προστατέψουμε τη δημόσια υγεία από σοβαρές ασθένειες, αλλά και να προλάβουμε την ανάπτυξη ασθενειών μέσω του εμβολιασμού. Για την αξία του εμβολιασμού, την προστασία από τον ιό θηλωμάτων του HPV και τον έρπητα ζωστήρα, η MSD σε συνεργασία με επιστημονικές εταιρείες και σημαντικούς εταίρους έχει διαδώσει το μήνυμα της πρόληψης σε σημαντικό μέρος του πληθυσμού.

LIVE IT: Πρόγραμμα φροντίδας και ευεξίας για τους εργαζομένους της MSD, το οποίο αφενός παρέχει υπηρεσίες φροντίδας και αφετέρου κινητοποιεί τους ίδιους στη φροντίδα που χρειάζεται να δείχνουν στον εαυτό τους, με σκοπό μια υγιεινότερη ζωή εντός και εκτός γραφείου.

SD Gives back-Πρόγραμμα εθελοντισμού: Η καινοτόμος ποM λιτική εθελοντισμού της MSD σε παγκόσμιο επίπεδο, MSD Gives Back, παρέχει σε κάθε υπάλληλο, σε κάθε τοποθεσία δραστηριοποίησης, την ευκαιρία να διαθέσει έως και 40 ώρες αμειβόμενου χρόνου κάθε έτος για να βοηθήσει έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό της επιλογής του. Από το 2016 μέχρι σήμερα, οι εργαζόμενοι της MSD έχουν διαθέσει περισσότερες από 10.000 ώρες σε ενέργειες εθελοντισμού. Για το 2018 ο απολογισμός είναι ιδιαίτερα πλούσιος και αφορά σε Οργανισμούς όπως η ΕΛΕΠΑΠ, το ΠΕΚΑΜΕΑ, το Χαμόγελο του Παιδιού, το ΜΠΟΡΟΥΜΕ, τα χωριά SOS, το Ορφανοτροφείο του Βόλου και πρόσφατα την Κιβωτό του Κόσμου. Επιπλέον, κάθε χρόνο πραγματοποιείται εθελοντική αιμοδοσία.

Εκστρατείες ενημέρωσης για τον εμβολιασμό

Να περνάς ευχάριστες στιγμές με τα εγγόνια σου

πιο η και 1τις σαι ακόμ να στερεί ές μαζί τους; ρ μικρές χα

Αν έχεις περάσει ανεμοβλογιά, ο έρπητας ζωστήρας μπορεί να εκδηλωθεί ανά πάσα στιγμή, αλλάζοντας τη ζωή σου.1,3 ΤΟ ΕΜΒΟΛΙΟ ΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ ΕΡΠΗΤΑ ΖΩΣΤΗΡΑ ΣΥΣΤΗΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΑΝΩ ΤΩΝ 60 ΕΤΩΝ.2 Συμβουλεύσου τον ιατρό ή / και τον φαρμακοποιό σου. Όπως με κάθε εμβόλιο, το εμβόλιο έναντι του έρπητα ζωστήρα ενδέχεται να μην προστατεύσει όλους τους εμβολιαζόμενους.

VACC-1261952-0000 206/18-ZOS-06/18 VACC-1261952-0000 206/18-ZOS-06/18

Προστατεύσου από τον έρπητα ζωστήρα. Εμβολιάσου!

Βιβλιογραφία: 1. Johnson RW, Bouhassira D, Kassianos G, et al. The impact of herpes zoster and post-herpetic neuralgia on quality-of-life. BMC Med. 2010;8:1-3. ● 2. Εγκύκλιος με θέμα “Πρόγραμμα εμβολιασμών ενηλίκων”, Υπουργείο Υγείας, Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας, Αρ. Πρωτ. Γ1α/Γ.Π.οικ.38872, Αθήνα, 23/5/2017. ● 3. Burke BL; Steele RW; Beard OW; Wood JS; Cain TD; Marmer DJ. Immune Responses to Varicella-Zoster in the Aged. Arch Intern Med 1982;42 : 291-293.

Διοργανωτής & Χορηγός:

Υπό την αιγίδα των:

Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης

Προγράμματα και πρωτοβουλίες της MSD

ΑΞΙΟΠΡΕΠΗΣ Πολιτικές εργασίας της MSD ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Επιθυμία μας στην MSD Ελλάδος είναι να παρέχουμε ένα εργασιαΑΝΑΠΤΥΞΗ κό περιβάλλον που συμβαδίζει με τις ανάγκες του 21ου αιώνα, εκπροσωπεί ισοδύναμα το γυναικείο και το ανδρικό φύλο, αγκαλιάζει τη διαφορετικότητα και αναδεικνύει τα ταλέντα των ανθρώπων μας. Η διαφορετικότητα και ενσωμάτωση (diversity and inclusion) είναι δομικά στοιχεία της επιτυχίας μας ως εταιρείας και απαραίτητα για τις καινοτομίες του μέλλοντος. Καλλιεργούμε καθημερινά ένα περιβάλλον στο οποίο αναγνωρίζεται η αξία και η μοναδικότητα των ανθρώπων μας. Επιπλέον, μέσω της ομάδας Next Generation Network & Women’s Network, επικοινωνούνται στον Οργανισμό νέες ιδέες και προτάσεις που ενισχύουν τη διαφορετικότητα αλλά και τη συνεργασία μεταξύ των φύλων και διαφορετικών γενιών.

Οι δραστηριότητες της εταιρείας στην Ελλάδα δεν συμπεριλαμβάΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ νουν παραγωγή προϊόντων, ωστόσο καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια για:

Τ η μείωση κατανάλωσης νερού Τ η μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου Τ η μείωση αποβλήτων

Εσωτερικά, υλοποιούνται τακτικές ενημερώσεις για την ανάγκη μείωσης κατανάλωσης νερού και χρήσης πλαστικών και έχουν ήδη τοποθετηθεί βρύσες με φωτοκύτταρο, που βοηθούν στην εξοικονόμηση νερού. Προκειμένου να συμβάλουμε στη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, μειώσαμε τα βενζινοκίνητα οχήματα κατά 63% το 2015 και μείναμε πιστοί στον στόχο μας για αντικατάσταση όλων των οχημάτων μας με diesel. Σήμερα, ο στόλος της εταιρείας μας αποτελείται μόνο από οχήματα diesel. Για τη μείωση των αποβλήτων, εφαρμόζουμε διαδικασίες διαχωρισμού των αποβλήτων μας με διαλογή στην πηγή, διαθέτοντας κάδους ανακύκλωσης για το χαρτί, το αλουμίνιο, των μελανοδοχείων και τόνερ, των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, των λαμπτήρων και των μπαταριών. Ενημερώνουμε συχνά τους εργαζομένους μας για πολιτικές που βοηθούν στην προστασία του περιβάλλοντος και συμμετέχουμε σε δράσεις δεντροφύτευσης και καθαρισμού παραλίας.

Αντιλαμβανόμαστε την αναδυόμενη ανάγκη να ανακαλύπτουμε έΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ξυπνους και βιώσιμους τρόπους προκειμένου να επεκτείνουμε την πρόσβαση στη φροντίδα υγείας, ειδικά για πληθυσμούς που έχουν αυξημένες ανάγκες φροντίδας, και συνεργαζόμαστε με άλλους εταίρους για να μπορούμε να συμβάλλουμε τα μέγιστα.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

Πρωτότυπες ενέργειες και δράσεις με μεγάλο αντίκτυπο ήταν πρωτοβουλίες των εργαζομένων, γεγονός που δείχνει την απήχηση της ευαισθητοποίησης

Κλείνοντας, θα πρέπει να πούμε ότι ολοένα και περισσότερο παρατηρούμε ότι η Κοινωνική Ευθύνη που αναπτύσσουν οι Οργανισμοί προς όφελος της ευρύτερης κοινωνίας στην οποία δραστηριοποιούνται αποτελεί ζητούμενο και ανάγκη των ίδιων των εργαζομένων. Συχνά, πρωτότυπες ενέργειες και δράσεις με μεγάλο αντίκτυπο ήταν πρωτοβουλίες των εργαζομένων, γεγονός που δείχνει την απήχηση της ευαισθητοποίησης. Παράλληλα, αναδεικνύει και τη συνειδητοποίηση ότι η αλλαγή προς όφελος της κοινωνίας, της αγοράς, του περιβάλλοντος, και προς όφελος των εργαζομένων, είναι υπόθεση όλων μας. •••

Από το δημιουργικό εργαστήρι για τις ανάγκες των ΕΛΕΠΑΠ, Χαμόγελο του Παιδιού και άλλων ΜΚΟ

Ημέρα εθελοντισμού της MSD

Ημέρα εθελοντικής αιμοδοσίας

Roche Hellas

Σεβασμός και συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο

ια τη Roche Hellas, μια εταιρεία που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα για περισσότερα από 40 χρόνια, η επιχειρηματική επιτυχία είναι ένας στόχος άρρηκτα συνδεδεμένος με τον σεβασμό και τη συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο. Όπως τονίζει η Ξένια Καπόρη, διευθύντρια Εξωτερικών Υποθέσεων της Roche Hellas: «Ως εταιρεία που πρωτοπορεί στην ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών που παρατείνουν και βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής των ασθενών, πιστεύουμε ότι μια επιχείρηση οφείλει να αποτελεί δύναμη για το κοινό καλό. Αυτήν την πεποίθηση εφαρμόζουμε στην πράξη, επενδύοντας συστηματικά στον τομέα της Βιώσιμης Α-

Βασικό πυλώνα του προγράμματος της εταιρείας αποτελεί η στήριξη της απασχόλησης

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

νάπτυξης μέσα από δράσεις και συνεργασίες που παράγουν, μακροπρόθεσμα, αξία για την ελληνική κοινωνία». Βασικό πυλώνα του προγράμματος της εταιρείας αποτελεί η στήριξη της απασχόλησης, ιδιαίτερα για κοινωνικές ομάδες που αντιμετωπίζουν προκλήσεις στον τομέα αυτό, όπως τα άτομα με αναπηρία και οι νέοι απόφοιτοι. Η Roche Hellas υλοποιεί σταθερά τα τελευταία χρόνια το πρόγραμμα Roche Management Trainee, δίνοντας την ευκαιρία σε νέους αποφοίτους να εργαστούν για 18 μήνες έμμισθα, λαμβάνοντας σημαντική εμπειρία και εφόδια για το μέλλον. Οι εκπαιδευόμενοι έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τις δεξιότητες και τα ταλέντα τους, να διευρύνουν τους ορίζοντές τους και να αποκτήσουν τις απαραίτητες βάσεις για μια επιτυχημένη επαγγελματική πορεία. Η μεγάλη ανταπόκριση των νέων μέχρι τώρα στο πρόγραμμα Roche Management Trainee, καθώς και το γεγονός ότι 8 από τους 30 συνολικά αποφοίτους του προγράμματος παραμένουν στην εταιρεία μέχρι σήμερα, καταδεικνύουν ότι τέτοιες πρωτοβουλίες αποτελούν βέλτιστη πρακτική και για τις εταιρείες του κλάδου Υγείας. Παράλληλα, το 2019, η Roche Hellas συμμετείχε ως Πλατινένιος Χορηγός στην Ημέρα Καριέρας για Άτομα με Αναπη-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

ρία (Career Fair.4All 2019), μια σημαντική πρωτοβουλία της μη κυβερνητικής οργάνωσης ethelon για τη δημιουργία ίσων ευκαιριών στην αγορά εργασίας, καθώς και την ενδυνάμωση του επαγγελματικού προφίλ των συμμετεχόντων. Ταυτόχρονα, έγινε η πρώτη φαρμακευτική εταιρεία που προχώρησε σε οικονομική ενίσχυση του ReGeneration, του πρωτοποριακού προγράμματος αμειβόμενης απασχόλησης και προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης, που έχει στόχο να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ του νέου πτυχιούχου και της αγοράς εργασίας και να συμβάλει έτσι στην ενίσχυση της νεανικής απασχόλησης, καταπολεμώντας στην πράξη το brain-drain στις νεανικές ηλικίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσό της χορηγίας αντλήθηκε έναντι της κατασκευής εκθεσιακού περιπτέρου στο πλαίσιο του 25ου Συνεδρίου Κλινικής Ογκολογίας. Η ανάπτυξη του Εταιρικού Εθελοντισμού είναι ένας εξίσου σημαντικός άξονας δράσης στον τομέα της Εταιρικής Υπευθυνότητας για τη Roche Hellas, με σημείο αναφοράς την Παγκόσμια Πεζοπορία για Παιδιά, η οποία υλοποιείται στην Ελλάδα από το 2003. Στο πλαίσιο της φετινής ενέργειας, οι εργαζόμενοι της Roche Hellas και της Roche Diagnostics Hellas δημιούργησαν και

Έγινε η πρώτη φαρμακευτική εταιρεία που προχώρησε σε οικονομική ενίσχυση του ReGeneration

προσέφεραν στα παιδιά της μη κυβερνητικής οργάνωσης Κιβωτός του Κόσμου έναν θερινό κινηματογράφο. Πιο συγκεκριμένα, οι δύο εταιρείες, σε αυτήν την πρώτη συνεργασία με την Κιβωτό, αποφάσισαν να δωρίσουν τον απαραίτητο εξοπλισμό για τη δημιουργία ενός υπαίθριου σινεμά στις εγκαταστάσεις της θερινής κατασκήνωσης της οργάνωσης στη Ραφήνα. Οι περίπου 120 εθελοντές που συμμετείχαν διαμόρφωσαν με αγάπη και μεράκι τον χώρο, ώστε τα παιδιά που φιλοξενούνται εκεί να μπορούν να απολαμβάνουν όλο το καλοκαίρι κινηματογραφικές ταινίες.

Η Παγκόσμια Πεζοπορία για τα Παιδιά (Children’s Walk) αποτελεί μια παγκόσμια πρωτοβουλία της Roche

Οι εργασίες περιλάμβαναν, πέραν της εγκατάστασης του οπτικοακουστικού εξοπλισμού (οθόνη προβολής, projector, ηχεία), την τοποθέτηση ειδικού χλοοτάπητα και τραπεζοκαθισμάτων, ενώ έγινε και διακόσμηση περιμετρικά του χώρου με φυτά και φαναράκια. Μια συλλογή ταινιών για όλες τις ηλικίες καθώς και μηχανή popcorn προσφέρθηκαν για να κάνουν ακόμη πιο ευχάριστη την κινηματογραφική εμπειρία των παιδιών. Οι εθελοντές ανανέωσαν και την παιδική χαρά της κατασκήνωσης, βάφοντας τις κούνιες και τοποθετώντας νέα τσουλήθρα, τραμπάλα και ξύλινα τραπέζια, ενώ εργαζόμενοι της Roche Hellas και της Roche Diagnostics Hellas ήρθαν κοντά με τα παιδιά της κατασκήνωσης μέσω του εργαστηρίου δημιουργικής απασχόλησης, που λειτούργησε ειδικά για την εκδήλωση. Ο ιδρυτής της Κιβωτού, πατήρ Αντώνιος Παπανικολάου, δήλωσε σχετικά με τη συνεργασία: «Θα ήθελα να ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου τη Roche Hellas για την επιλογή της Κιβωτού του Κόσμου μέσα από την πρωτοβουλία Children’s Walk. Η συνεργασία μας ήταν άψογη και το αποτέλεσμα φανταστικό! Με την αγορά και την εγκατάσταση θερινού σινεμά, από τους εργαζομένους της εταιρείας σας, στην κατασκήνωση της Ραφήνας, δίνετε τη δυνατότητα στα παιδιά μας να έχουν έναν επιπλέον τρόπο ποιοτικής ψυχαγωγίας, αλλά και σε εμάς ένα σημαντικό εργαλείο διαπαιδαγώγησης. Η συντήρηση

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

και διαμόρφωση της παιδικής χαράς θα χαρίσει στα παιδιά μας ανέμελες και χαρούμενες στιγμές παιχνιδιού. Επιπλέον, η συμμετοχή και η επικοινωνία των εργαζομένων με τους συνεργάτες μας και η δημιουργική ενασχόλησή τους με τα παιδιά ήταν υποδειγματική και διακριτική. Η γενικότερη οργάνωση των δραστηριοτήτων άψογη. Θα θέλαμε αυτή η συνεργασία να συνεχιστεί και στο μέλλον. Σε όλους σας ευχόμαστε καλό καλοκαίρι και ο φιλάνθρωπος Θεός να σας χαρίζει εκατονταπλάσια την αγάπη που προσφέρετε». «Η Παγκόσμια Πεζοπορία για τα Παιδιά κατέχει μια ξεχωριστή θέση τόσο στο πρόγραμμα Εταιρικής Υπευθυνότητας της Roche όσο και στην καρδιά όλων των εργαζομένων μας. Αυτός είναι και ο λόγος που κάθε χρονιά, εδώ και 16 χρόνια, βλέπουμε αυτήν την πρωτοβουλία να μεγαλώνει την “αγκαλιά” της, για να χωρέσει ακόμα περισσότερα παιδιά που έχουν ανάγκη και όλο και περισσότερους συναδέλφους να προσφέρουν με αφοσίωση και αγάπη εθελοντική εργασία, κάνοντας πράξη τη δέσμευσή μας για τη βελτίωση της ζωής των συνανθρώπων μας» σχολίασε η Ξένια Καπόρη. Σημειώνεται ότι η Παγκόσμια Πεζοπορία για τα Παιδιά (Children’s Walk) αποτελεί μια παγκόσμια πρωτοβουλία της Roche, μέσω της οποίας η εταιρεία στηρίζει από το 2003 φορείς που αναπτύσσουν έργο για το παιδί. Μέχρι σήμερα, περισσότεροι από 230.000 εργαζόμενοι σε όλο τον

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

κόσμο έχουν περπατήσει σε 144 χώρες, συγκεντρώνοντας περισσότερα από 18 εκατ. ελβετικά φράγκα. Το 2019, εργαζόμενοι από 169 θυγατρικές της Roche σε όλο τον κόσμο συμμετείχαν συγκεντρώνοντας χρήματα για περισσότερα από 75 προγράμματα μη κυβερνητικών οργανώσεων. Συμμετέχοντας στην πεζοπορία, οι εργαζόμενοι της Roche κάθε χρόνο συγκεντρώνουν χρήματα για παιδιά που χρειάζονται βοήθεια. Το ποσό που συγκεντρώνεται από τους εργαζομένους διπλασιάζεται από την

εταιρεία και διατίθεται για την ενίσχυση προγραμμάτων εκπαίδευσης, υγείας και φροντίδας παιδιών, στις κοινότητες όπου δραστηριοποιείται η Roche, καθώς και σε αναπτυσσόμενες χώρες. Ειδικότερα στην Ελλάδα, το 50% του συνολικού ποσού διατίθεται για τη στήριξη τοπικών φορέων και δράσεων, ενώ το υπόλοιπο κατευθύνεται σε προγράμματα που υλοποιούνται σε χώρες όπως το Μαλάουι, η Αιθιοπία και οι Φιλιππίνες, μέσω του Roche Employee Action and Charity Trust (Re & Act). •••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

10ο Pharma & Health Conference

Επανεκκίνηση στον χώρο της Υγείας

Η στασιμότητα των δαπανών και η απουσία διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων απειλούν το σύστημα υγείας

α τεκταινόμενα και τα κακώς κείμενα στον χώρο της Υγείας, τα σημεία που χρήζουν βελτίωσης, αλλά και τα «εργαλεία» προς την κατεύθυνση αυτή, συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια του επετειακού 10ου Pharma & Health Conference. Η θεματολογία «Οι προτεραιότητες στην πολιτική Υγείας» ως κεντρικός άξονας του συνεδρίου επέτρεψε να αναπτυχθούν επιμέρους πτυχές, όπως είναι η ενίσχυση της πρόληψης, η αναπτυξιακή προοπτική της φαρμακοβιομηχανίας,

οι αναγκαίες διοικητικές αλλαγές κ.ά. Στο τραπέζι του διαλόγου τέθηκαν παθογένειες όπως η υστέρηση στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, καθώς οι ΤΟΜΥ δεν πέτυχαν τον στόχο να αποσυμφορήσουν τις μονάδες Δευτεροβάθμιας Φροντίδας. Ακόμη, διαπιστώθηκε η τάση και η εμπιστοσύνη των πολιτών στον ιδιωτικό τομέα, με αποτέλεσμα να ξεπεραστεί το όριο των δαπανών και κατά συνέπεια ο εν λόγω τομέας να πληρώνει το αντίτιμο των αυτόματων περικοπών. Σε ό,τι αφορά τη Δευτεροβάθμια Φρο-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

ντίδα Υγείας, τα νοσοκομεία στερούνται ανθρώπινων πόρων, σαφώς λόγω της υποστελέχωσης, αλλά και λόγω των συνταξιοδοτήσεων, καθώς και της μαζικής φυγής των γιατρών στο εξωτερικό. Θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν ότι το ανθρώπινο δυναμικό στον χώρο της Υγείας της Ελλάδας είναι το μισό σε σχέση με τα ποσοστά των υπόλοιπων ανεπτυγμένων χωρών του ΟΟΣΑ. Στο τοπίο παρακμής της Δευτεροβάθμιας Υγείας συντελούν οι περιορισμένες δαπάνες οι οποίες παρεμποδίζουν

διοργάνωση σε συνεργασία µε

pharma.ethosevents.eu #phc19

υγείας και φαρµάκου Pharma & Health Business, .gr, σας προσκαλούν στο 10th Pharma & Health Conference, ο (Λ. Συγγρού 89-93,117 45 Αθήνα),

Φωτογραφίες: Ελένη Παπαδάκη, Θοδωρής Αναγνωστόπουλος

Επιμέλεια: Μαρία Αλιμπέρτη την επίτευξη των στόχων για τη βελτίωση της πραγματικότητας των δημόσιων νοσοκομείων, καθώς και των κλάδων που αναπτύσσονται γύρω από αυτά. Ως εκ τούτου, επιφέρουν κακή ποιότητα εξυπηρέτησης των ασθενών. Αποτρεπτικούς παράγοντες για την ορθή λειτουργία του συστήματος υγείας αποτελούν η απουσία διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, η πολιτικοποίηση του συστήματος υγείας και η χαμηλή αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων της δημόσιας διοίκησης. Η αξιοποίηση «εργαλείων» όπως είναι

η ηλεκτρονική συνταγογράφηση και ο ηλεκτρονικός φάκελος υγείας των πολιτών αναμένεται να βοηθήσουν στην ανασύνταξη και στην καλλιέργεια ενός αξιοπρεπούς συστήματος υγείας. Επανασύνταξη χρειάζεται και η πολιτική για τη φαρμακευτική αγορά, με βιώσιμες μεταρρυθμίσεις για τη ρύθμισή της, αλλά και την αξιοποίηση αναπτυξιακών δυνατοτήτων προς όφελος της εθνικής οικονομίας. Με αυτό το σκεπτικό, οι παράγοντες του χώρου ζητούν να μειωθεί η υπερφορολόγηση, αλλά και το διογκωμένο

clawback, ώστε να διευκολυνθούν οι επενδύσεις και τα ερευνητικά προγράμματα, αποσκοπώντας στην αύξηση του ΑΕΠ και της απασχόλησης, αποφεύγοντας το φαινόμενο του brain drain. Η πλειοψηφία των ομιλητών και των συμμετεχόντων στα πάνελ επεσήμαναν την αναγκαιότητα καλλιέργειας συνθηκών σταθερότητας και προβλεψιμότητας, που έχει χαθεί εξαιτίας των αυτόματων περικοπών, με απώτερο στόχο την καλή εξυπηρέτηση των ασθενών και τη βιωσιμότητα των φαρμακευτικών εταιρειών.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Σύμφωνο συνεργασίας υπουργείου και φορέων

Π Νομοθετική ρύθμιση για την αντιμετώπιση των φαινομένων βίας εις βάρος του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού

ρόσκληση για σύναψη τριετούς συμφώνου συνεργασίας με όλους τους φορείς απηύθυνε ο νέος υπουργός Υγείας, Βασίλης Κικίλιας, κατά την ειδική, κλειστή συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 10ου Pharma & Health Conference. Στο πλαίσιο της πρωινής συνάντησης, ο κ. Κικίλιας ανακοίνωσε ότι θα προβεί σε νομοθετική ρύθμιση για την αντιμετώπιση των φαινομένων βίας εις βάρος του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού. Τόσο ο υπουργός, Βασίλης Κικίλιας, όσο και ο αναπληρωτής υπουργός, Βασίλης Κοντοζαμάνης, είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις με εκπροσώπους της φαρμακοβιομηχανίας, συλλόγων ασθενών, ιδιωτικών κλινικών, διαγνωστικών κέντρων, γιατρών, φαρμακοποιών, φορέων της Πολιτείας, με καθηγητές των Οικονομικών και της Πολιτικής της Υγείας. Η συζήτηση κινήθηκε γύρω από τους πρώ-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

τους στόχους της νέας ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας, όπως τέθηκαν κατά την επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Αριστοτέλους, και ενόψει των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης. Τα πρώτα δείγματα συνεργασίας έδωσε η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας, με άξονα τη δημόσια διαβούλευση, με την ανακοίνωση της υπογραφής τριετών συμφώνων συνεργασίας με όλους τους φορείς του χώρου της Υγείας. Οι συμφωνίες αυτές θα έχουν συγκεκριμένους στόχους και προτεραιότητες που θα δεσμεύουν και τις δύο πλευρές. Τα σύμφωνα αυτά θα προκύψουν από τον πρώτο ευρύ γύρο συναντήσεων που θα έχει η νέα ηγεσία με τους εκπροσώπους των φορέων. Σε μια προσπάθεια διαβούλευσης, ο κ. Κικίλιας κάλεσε τους συμμετέχοντες να καταθέσουν καινοτόμες ιδέες και προτάσεις που μπορούν να φέρουν απτά και μετρήσιμα αποτελέσματα.

Γιώργος Πατούλης ΠΡΌΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΎ ΣΥΛΛΌΓΟΥ ΑΘΗΝΏΝ, ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΆΡΧΗΣ ΑΤΤΙΚΉΣ, ΠΡΌΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΚΕΔΕ ΚΑΙ ΤΈΩΣ ΔΉΜΑΡΧΟΣ ΑΜΑΡΟΥΣΊΟΥ

πανεκκίνηση χρειάζεται ο χώρος της Υγείας, σύμφωνα με τον κ. Πατούλη, η οποία θα επιτευχθεί με αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων, των ευθυνών και των πόρων προς όφελος του ασθενούς και της δημόσιας υγείας. Καθυστέρηση έχει σημειωθεί στην ΠΦΥ, με τις ΤΟΜΥ να μη βοηθούν ουσιαστικά στην ενίσχυσή της. Ο ιδιωτικός τομέας συνέβαλε, αλλά με αντίτιμο το clawback. Σε ό,τι αφορά τη Δευτεροβάθμια Φροντίδα Υγείας, τα νοσοκομεία έχουν αφυδατωθεί από την έλλειψη προσωπικού, ενώ χάνεται ένα κεφάλαιο γνώσης, καθώς δεν μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά γιατρών. Επιπροσθέτως, έμφαση πρέπει να δοθεί στην πρόληψη και στην προαγωγή υγείας, με προγράμματα που θα καλύπτουν

όλες τους πολίτες, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΙΣΑ. Εντός των ορίων δράσης του ως νέου περιφερειάρχη, δήλωσε ότι επί ποδός θα βρίσκονται οι μηχανισμοί της Πολιτείας, ενημερώνοντας τους πολίτες για την αποτροπή επιδημιών. Στην κατεύθυνση αυτή, η Αττική θα αποτελέσει «περιφέρεια-πρότυπο στο Δίκτυο Υγιών Περιφερειών της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, κάτι που ήδη έχουμε ξεκινήσει να χτίζουμε με επιτυχία από το 2004, με το Εθνικό Διαδημοτικό Δίκτυο Υγιών Πόλεων». Στο πλαίσιο αυτό, θα δημιουργηθεί Γενικό Νοσοκομείο Ανατολικής Αττικής, καλύπτοντας τις ανάγκες στις περιοχές του Λεκανοπεδίου που πλήττονται από την έλλειψη υποδομών και ιατρονοσηλευτικού προσωπικού.

Φαίη Κοσμοπούλου ΓΕΝΙΚΉ ΔΙΕΥΘΎΝΤΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΉΝΙΑΣ ΈΝΩΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑΣ (ΠΕΦ)

ε αφορμή τη σημερινή προσπάθεια αυτονομίας μετά από τα δύσκολα χρόνια των μνημονιακών πολιτικών, η κ. Κοσμοπούλου επεσήμανε ότι οι μνημονιακές πολιτικές στον χώρο της Υγείας δεν προώθησαν βιώσιμες μεταρρυθμίσεις και δεν ρύθμισαν την ήδη απορρυθμισμένη φαρμακευτική αγορά. Κυρίως, δεν αξιοποίησαν την αναπτυξιακή προοπτική κλάδων. Επιτακτική ανάγκη αποτελεί μια νέα φαρμακευτική πολιτική, που θα προωθεί ένα σύγχρονο σύστημα ιατροφαρμακευτικής φροντίδας, με πρόσβαση από όλους τους πολίτες. Με κατευθυντήρια αρχή την αναπτυξιακή διάσταση της φαρμακοβιομηχανίας, θα πρέπει να μειωθεί η υπερφορολόγηση που υφίσταται ο κλάδος, που φτάνει μαζί με το τεράστιο clawback το 70%. Η κ. Κοσμοπούλου διατύπωσε την άποψη ότι η ελληνική φαρμακοβιομηχανία μπορεί

να συμβάλει με επενδύσεις περίπου 500 εκατ. ευρώ σε παραγωγικές επενδύσεις και σε έρευνα και οικονομική ανάπτυξη, συμβάλλοντας καθοριστικά στην αύξηση του ΑΕΠ και την απασχόληση, συγκρατώντας το φαινόμενο του brain drain. Σημειώνεται ότι οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες διαθέτουν 28 υπερσύγχρονες μονάδες παραγωγής με τη χρήση τεχνολογίας αιχμής και εξελιγμένων συστημάτων ποιοτικού ελέγχου. Οι εν λόγω μονάδες ειδικεύονται στην ανάπτυξη και παραγωγή επώνυμων γενόσημων φαρμάκων και προϊόντων φαρμακευτικής καινοτομίας, ενώ απασχολούν 11.000 εργαζομένους και 800 επιστήμονες υψηλής εξειδίκευσης, επηρεάζοντας συνολικά 53.000 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας. Οι ελληνικές εταιρείες επενδύουν ετησίως 80 εκατ. ευρώ σε πανεπιστημιακά ερευνητικά προγράμματα αλλά και σε ερευνητικούς φορείς.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Μάκης Παπαταξιάρχης ΠΡΌΕΔΡΟΣ ΤΟΥ PHRMA INNOVATION FORUM, ΔΙΕΥΘΎΝΩΝ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ ΤΗΣ JANSSEN ΕΛΛΆΔΟΣ

υγειονομική πολιτική της χώρας την τελευταία δεκαετία της οικονομικής κρίσης ενσωμάτωσε από την περιφέρεια στο κέντρο της εσωτερικής όξυνσης – όχι άδικα– την πολιτική φαρμάκου. Τα αποτελέσματα αυτής της στόχευσης ήταν η μετατόπιση του κέντρου βάρους της διαχείρισης από ασθενοκεντρικό σε οικονομικό, με κοστολογικό πρόσωπο και μόνο. Οι μεταρρυθμίσεις δεν ευοδώθηκαν, γιατί ήταν αποσπασματικές, άνευρες, συμβιβαστικές και, το κυριότερο, ήταν αναγκαίες, επιβλήθηκαν και δεν αποτελούσαν επιλογές. Η νέα εποχή οφείλει να διαμορφωθεί από

ηγεσίες, συντελεστές, συνομιλητές και παράγοντες που πιστεύουν στον αναγκαίο μεταρρυθμιστικό χαρακτήρα, τον χρησιμοποιούν ως θεμέλιο και οικοδομούν διαφορετικά. Άξονα πολιτικής στρατηγικής αποτελεί η διάκριση του επείγοντος από το σημαντικό και του χρήσιμου από το δημοφιλές. Το φάρμακο ως κοινωνικό αγαθό ενσωματώνει καινοτομία, καθολικότητα, οικονομική και κοινωνική ευμάρεια και δύσκολες αποφάσεις. Απαιτεί επιπλέον μία ακόμη τελευταία διάκριση εννοιών: αυτή ανάμεσα στο κόστος και την αξία.

Οι μεταρρυθμίσεις δεν ευοδώθηκαν, γιατί ήταν αποσπασματικές, άνευρες, συμβιβαστικές

Ολύμπιος Παπαδημητρίου ΠΡΌΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΈΣΜΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΏΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΕΛΛΆΔΟΣ (ΣΦΕΕ)

την ανεξέλεγκτη πορεία της φαρμακευτικής δαπάνης στάθηκε ο κ. Παπαδημητρίου, σχολιάζοντας για τις υποχρεωτικές επιστροφές ότι στη δημόσια υγεία καλούνται να πληρώσουν οι πάροχοι. Χαρακτηριστικά ανέφερε για το θέμα: «Είμαστε όμως στα μέσα του έτους και, όπως φαίνεται, το clawback σε επίπεδο ΕΟΠΥΥ θα κλείνει φέτος στα 750 εκατ. ευρώ, όταν πέρσι έκλεισε στα 571 εκατ. ευρώ. Το νοσοκομειακό clawback θα κλείσει στα 400 εκατ. ευρώ, από 260 εκατ. ευρώ πέρσι, τα 1Α του ΕΟΠΥΥ θα κινηθούν στα 100 εκατ. ευρώ, ενώ 13 εκατ. ευρώ αντιστοιχούν στο Παπαγεωργίου». Συνολικά, το ποσό υποχρεωτικής επιστροφής ανέρχεται στα 1,250 δισ. ευρώ, χωρίς να συνυπολογιστεί το ποσό των rebate, το οποίο εκτιμάται στα περίπου 500 εκατ. ευρώ.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

Αναγκαία είναι η αναθεώρηση του ύψους της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης για το φάρμακο, με βάση τις πραγματικές ανάγκες της Ελλάδας, καθώς και ο εξορθολογισμός του μηχανισμού του clawback, με τον καθορισμό ανώτατου ορίου και τη συνυπευθυνότητα της Πολιτείας με τις φαρμακευτικές εταιρείες στην υπέρβαση της δαπάνης. Προβληματικό για τον κάδο είναι το γεγονός ότι πολλές μεταρρυθμίσεις και νόμοι δεν υλοποιήθηκαν. Ο κ. Παπαδημητρίου τόνισε ότι χρειάζεται σταθερότητα και προβλεψιμότητα στην αγορά του φαρμάκου, για να διασφαλιστούν η επάρκεια φαρμάκων, η βιωσιμότητα των φαρμακευτικών εταιρειών και η ανάπτυξη του κλάδου, σημείωσε ο κ. Παπαδημητρίου. Είναι απαραίτητο ένα συνοπτικό πλάνο 3-5 ετών «σαν συμβόλαιο συνεργασίας μεταξύ Πολιτείας και φαρμακοβιομηχανίας».

Νίκος Κωστάρας ΓΕΝΙΚΌΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΤΗΣ IQVIA ΕΛΛΆΔΑΣ

ίναι κοινός τόπος ότι η πολιτική πρέπει να βασίζεται σε δύο πυλώνες: α) ενοποίηση των δεδομένων (ΗΔΙΚΑ, νοσοκομεία, ΕΟΠΥΥ) σε ένα σύστημα ΒΙ (Business Intelligence) και β) ανάλυση και εξαγωγή συμπερασμάτων από ανθρώπους με γνώση της Υγείας και του Φαρμάκου (και όχι μόνο των data), που είναι πρωταρχικής σημασίας για τη λήψη αποφάσεων στη χάραξη πολιτικής φαρμάκου και υγείας. Η μετάφραση των δεδομένων υγείας και η μετουσίωσή τους σε συμπεράσματα και προτάσεις θα πρέπει να γίνει μόνο από ανθρώπους ή εταιρείες που γνωρίζουν τον χώρο της Υγείας. Όχι γενικά από δεδομένα ή από συστήματα ΒΙ. Παράδειγμα: Πρέπει να μπορεί να καταλαβαίνει κάποιος πώς λειτουργεί το σύστημα υγείας για να προτείνει καινοτόμες

ιδέες, όπως η πρότασή μας να χρησιμοποιηθούν οι επενδύσεις των κλινικών δοκιμών για να μειωθεί το clawback. Η IQVIA (IMS+Quintiles) είναι σύμβουλος σε υπουργεία και κρατικούς φορείς στο εξωτερικό, στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ και αλλού, καθώς είναι η μεγαλύτερη εταιρεία συμβουλευτικής στον χώρο του φαρμάκου και της υγείας. Συνδυάζει τη γνώση των Data, του Consulting, του Technology και φυσικά των κλινικών μελετών μέσω της Quintiles. Με 61Κ υπαλλήλους σε πάνω από 100 χώρες και με περίπου 150 ανθρώπους στην Ελλάδα, όπου λειτουργούμε για 50 χρόνια, πιστεύουμε πως μπορούμε να βοηθήσουμε, συνεργαζόμενοι με την ηγεσία του Υπ. Υγείας. Οι τρόποι συνεργασίας μπορούν να εξεταστούν –π.χ. ΣΔΙΤ ή άλλοι–, αρκεί να είναι δεδομένη η θέληση των Αρχών.

Michele Antognoli ΑΝΤΙΠΡΌΕΔΡΟΣ ΔΙΕΘΝΏΝ ΑΓΟΡΏΝ ΤΟΥ ΟΜΊΛΟΥ BFF BANKING GROUP

ο ελληνικό σύστημα υγείας θα χρειαστεί πόρους για την υγειονομική περίθαλψη, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, όπως και η υπόλοιπη Ευρώπη, εξήγησε ο κ. Antognoli. Τονωτική ένεση θα αποτελέσουν οι αυξανόμενες επενδύσεις, καθώς θα συμβάλουν στη μείωση μέρους του κόστους και στη βελτίωση της ποιότητας της θεραπείας. Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, όσον αφορά τις κατά κεφαλήν δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη, οι δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη ανά κάτοικο στην Ελλάδα μειώθηκαν σχεδόν σε επίπεδα του 2005. Ως εκ τούτου, η αναποτελεσματικότητα ταλανίζει τα δημόσια νοσοκομεία, με τα χρέη να επιφέρουν καθυστέρηση των πληρωμών στους εξωτερικούς συνεργάτες, να επηρεάζουν την ποιότητα της εξυπηρέτησης των ασθενών αλλά και τα δημόσια οικονομι-

κά (καθυστερημένες πληρωμές, πιο ακριβό τιμοκατάλογο κ.ά.), ακόμη και τους διαγωνισμούς του Δημοσίου στο πλαίσιο του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Τρωτά σημεία του συστήματος υγείας είναι οι μειωμένες δημόσιες και ιδιωτικές δαπάνες, λόγω της οικονομικής κατάστασης, οι δυσκολίες στην οργάνωση του έργου των δημόσιων νοσοκομείων, λόγω έλλειψης προσωπικού και οικονομικών περιορισμών, οι μηχανισμοί δημόσιων συμβάσεων στα νοσοκομεία, καθώς και η ελλιπής χρήση του βασικού επιπέδου περίθαλψης. Απειλές για τη λειτουργία του συστήματος υγείας σε βάθος πενταετίας είναι η στασιμότητα στο επίπεδο των δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη και η απουσία διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, η πολιτικοποίηση του συστήματος υγείας και η χαμηλή αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων της δημόσιας διοίκησης.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ I

«Πρόληψη και Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας»

Από αριστερά: Ζαχαρίας Ρακούσης, Ελευθέριος Θηραίος, Άννα Μαστοράκου, Ανάργυρος Μαριόλης.

α αναγκαία βήματα για την ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας ανέδειξε το πρώτο στρογγυλό τραπέζι του συνεδρίου. Τη θωράκιση του χώρου με τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των διαγνωστικών κέντρων και των εργαστηρίων πρόταξε η πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Πατρών, Άννα Μαστοράκου, αναφερόμενη στο clawback. Υπενθυμίζοντας ότι οι συγκεκριμένες πρωτοβάθμιες ιδιωτικές μονάδες αλλά και οι κλινικοεργαστηριακοί γιατροί έχουν δει τα έσοδά τους να «κουρεύονται» την τελευταία πενταετία, η κ. Μαστοράκου υποστήριξε ότι αναμένεται από την πλευρά της Πολιτείας η ενίσχυση του αντίστοιχου κωδικού με τα 50 εκατ. ευρώ περίπου από τα αδιάθετα κονδύλια του ΕΟΠΥΥ. Σημειώνεται ότι το εν λόγω κονδύλι που προέρχεται από την εξυπηρέτηση Ευρωπαίων πολιτών είχε υποσχεθεί η απερχόμενη κυβέρνηση. Σε ό,τι αφορά την πρόληψη, η αλλαγή νοοτροπίας και κουλτούρας είναι το «κλειδί», όπως τόνισε ο διευθυντής στο Κέντρο Υγείας στην Αρεόπολη της Μάνης, δρ Ανάργυρος Μαριόλης. Ωστόσο, διαρθρωτικές αλλαγές χρειάζονται το μοντέλο της Πρωτοβάθμιας Υγείας, αρχής γενομένης με τη χαμηλή αποζημίωση των ασφαλισμένων, σημείωσε ο κ. Μαριόλης, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «ένας 70χρονος με 2,5 νοσήματα στην Ελλάδα αποζημιώνεται κατά μέσο ό-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

ρο με 12 ευρώ στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, ενώ στην Κύπρο με 15 ευρώ». Σε χρήσιμα «εργαλεία» της Πρωτοβάθμιας Υγείας στάθηκε ο γενικός διευθυντής του ΕΣΥ, Ελευθέριος Θηραίος, σχολιάζοντας για τον ηλεκτρονικό φάκελο της ΗΔΙΚΑ που έχει ολοκληρωθεί από το 2014 ότι «θα πρέπει να ανοιχτεί σε όλους τους επαγγελματίες του χώρου της Υγείας». Σύμφωνα με τον κ. Θηραίο, είναι απαραίτητη και η συμμετοχή των φαρμακοποιών στην εφαρμογή του ηλεκτρονικού φακέλου, όπου θα πρέπει να καταγράφονται ακόμη και τα μη συνταγογραφούμενα αλλά και τα παυσίπονα φάρμακα, για την καλύτερη ενημέρωση των γιατρών αλλά και τη θεραπεία των ασθενών. Σε ό,τι αφορά τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες υγείας, τα «εργαλεία» θα πρέπει να γίνουν πιο φιλικά, να συμπληρώνονται γρήγορα και να διασυνδέονται, κατά τα λεγόμενα του κ. Θηραίου, γι’ αυτό θα πρέπει να επιλυθούν τεχνικά ζητήματα. Την αναγκαιότητα δημιουργίας «κουλτούρας πρόληψης» υπογράμμισε στα λεγόμενά του και ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Pfizer, Ζαχαρίας Ρακούσης, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι οι φαρμακοβιομηχανίες στην Ελλάδα έχουν δώσει πολλά χρήματα για καμπάνιες σχετικά με την πρόληψη, χωρίς όμως να είναι σήμερα ορατό το αποτέλεσμα. Διαρθρωτικές κινήσεις πρότεινε ο κ. Ρακού-

σης, όπως τη μεταφορά του εμβολιασμού από τη φαρμακευτική αγωγή, που θα απελευθερώσει κονδύλια για κάποια φάρμακα, αλλά και την υψηλή φορολόγηση τσι-

γάρων, ποτών και τροφίμων με λιπαρά, για τη διασφάλιση χρημάτων που θα αξιοποιηθούν σε εξειδικευμένα ιατρεία, όπως είναι αυτά της διακοπής καπνίσματος.

ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ IΙ

«Πολιτική φαρμάκου και έλεγχος της φαρμακευτικής δαπάνης»

έρα από το πρωτεύον ζήτημα των διογκούμενων κουρεμάτων, λόγω των rebates και των clawback, ο χώρος της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας έχει να αντιμετωπίσει παγίδες, όπως είναι η έλλειψη ενός σταθερού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, τα «εργαλεία», η μέτρηση της αποδοτικότητας, η έλλειψη επαρκών και συνολικών δεδομένων, η αργοπορία δημιουργίας Οργανισμού για την αξιολόγηση, τα αρνητικά πορίσματα των δεικτών κ.ά. Σκόπελο αποτελεί σύμφωνα με την πρόεδρο και διευθύνουσα σύμβουλο της AstraZeneca Ελλάδος & Κύπρου, γραμματέα του PhRMA Innovation Forum, Έλενα Χουλιάρα, το ανεπαρκές ύψος της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, με συνέπεια οι φαρμακευτικές εταιρείες να πληρώνουν υπέρογκα ποσά με μορφή rebates και clawback. Τα δε ποσά αυτά δεν μπορούν να προκαθοριστούν, προκαλώντας πολλά προβλήματα στις φαρμακευτικές επιχειρήσεις.

Για τη σταθεροποίηση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ο πρόεδρος του ΔΣ & διευθύνων σύμβουλος της Astellas Pharmaceuticals Ελλάδας, Κύπρου & Μάλτας και ταμίας του ΣΦΕΕ, Χάρης Ναρδής, επεσήμανε ότι είναι απαραίτητη η υπογραφή συμφωνίας με το Δημόσιο, παρουσία συλλόγων των ασθενών, η οποία θα διασφαλίσει την αναγκαία σταθερότητα στον κλάδο σε βάθος χρόνου. Τα σημεία τομής που θα βρεθούν θα πρέπει να αφορούν όχι μόνο τις αυτόματες περικοπές, αλλά και ζητήματα όπως η ανάπτυξη. Σε ό,τι αφορά τα διαθέσιμα «εργαλεία» για την πολιτική υγείας και την αποδοτικότητα αυτών, ο γενικός διευθυντής της IQVIA Ελλάδας, Νίκος Κωστάρας, υποστήριξε ότι υφίσταται κενό, «δεν υπάρχουν ενοποιημένα στοιχεία», γεγονός που αποστερεί την αποδοτικότητα των προσπαθειών, οι οποίες δεν πρέπει να στέκονται μόνο σε περικοπές. Σχετικά με τη μέτρηση της αποτελεσμα-

Από αριστερά: Χάρης Ναρδής, Νίκος Δέδες, Γεώργιος Γιαννόπουλος, Έλενα Χουλιάρα, Μάρκος Ολλανδέζος, Νίκος Κωστάρας.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

τικότητας των μέτρων, ο επιστημονικός διευθυντής της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ), Μάρκος Ολλανδέζος, εξήγησε ότι υπάρχουν «εργαλεία», όπως κάποια πρωτόκολλα και φίλτρα συνταγογραφήσεων, αλλά θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις ανάγκες, όπως είναι η διαπραγμάτευση, τα πρώτα φάρμακα σε δαπάνη, το θέμα της τιμολόγησης και η ανταποδοτικότητα. Ως μονόδρομο παρουσίασε ο πρώην γενικός γραμματέας του Υπουργείου Υγείας, ιατρός-ρευματολόγος, Γεώργιος Γιαννόπουλος, τη δημιουργία του Οργανισμού HTA (Health Technology Assessment), πέ-

ρα από τη λειτουργία της επιτροπής αξιολόγησης, σε συνεργασία με την επιτροπή διαπραγμάτευσης. Σχολιάζοντας τους σχετικούς δείκτες, ο πρόεδρος της European AIDS Treatment Group και πρόεδρος της «Θετικής Φωνής», Νίκος Δέδες, υπογράμμισε τη λανθασμένη τάση τους, τονίζοντας ότι το προηγούμενο διάστημα «δεν έγινε μικρότερη συνταγογράφηση». Η δαπάνη αυτή θα είχε εκτοξευθεί αν συνυπολογίζονταν και τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, κάτι που αποφεύγουν οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, επιτρέποντας τη διείσδυση των γενόσημων φαρμάκων.

ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ ΙΙI

«Οργάνωση, διοίκηση και χρηματοδότηση του ΕΣΥ»

Ο Από αριστερά: Γιώργος Καλαμίτσης, Θανάσης Παπαμίχος, Αθανάσιος Λοπατατζίδης, Κυριάκος Σουλιώτης, Νίκος Πολύζος.

ι δημόσιες δαπάνες για την Υγεία υστερούν στη χώρα μας, εκτιμώνται στο 4,8%, ενώ θα έπρεπε να βρίσκονται στο 6%, σύμφωνα με τις μνημονικές δεσμεύσεις, δηλαδή «είμαστε μια μονάδα κάτω από αυτό που δικαιούμαστε να ξοδεύουμε για την Υγεία» υποστήριξε ο αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Κυριάκος Σουλιώτης. «Σε όρους κοινής αγοραστικής δύναμης, είμαστε στα μισά της κατά κεφαλήν δαπάνης σε σχέση με τις ανεπτυγμένες χώρες του ΟΟΣΑ» σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Σουλιώτης.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

Οι αριθμοί, όπως είναι οι κυβερνητικές δαπάνες για την Υγεία στο 8,9% (αντίστοιχο 15,5% στις ανεπτυγμένες χώρες του ΟΟΣΑ), καθώς και το χαμηλό ποσοστό του 5,4% του ανθρώπινου δυναμικού που εργάζεται στην Υγεία (ενώ είναι μεγαλύτερο του 10% στις χώρες του ΟΟΣΑ), καταδεικνύουν ότι η Υγεία δεν είναι προτεραιότητα, όπως επεσήμανε ο κ. Σουλιώτης. Νέο σχήμα στη διοίκησή του χρειάζεται το σύστημα υγείας, σύμφωνα με τον καθηγητή Διοίκησης και Οργάνωσης Υπηρεσιών Υγείας στο Τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης του Δημοκριτείου Πανεπι-

στημίου Θράκης, Νίκο Πολύζο. Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση, η νοσοκομειακή δαπάνη υπολογίζεται σε 50 εκατ. ευρώ, καταλαμβάνοντας το 50% των δαπανών του ΕΟΠΥΥ, υποστήριξε ο κ. Πολύζος, προσθέτοντας ότι η νοσοκομειακή δαπάνη είναι υψηλή και στον ιδιωτικό τομέα. Είναι αναγκαία, σύμφωνα με τον καθηγητή, η αποφόρτιση των νοσοκομειακών μονάδων, με την ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Υγείας και τη συγχώνευση νοσοκομείων. Αποδοτικό «εργαλείο» θα μπορούσε να είναι ο έλεγχος των δαπανών νοσηλειών, σύμφωνα με όσα περιέγραψε ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας και αντιπρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Accurate Health Auditing & Consulting, Θανάσης Παπαμίχος. Στη χώρα μας είχε δοκιμαστεί στον δημόσιο τομέα, ανέφερε ο κ. Παπαμίχος, παρουσιάζοντας το παράδειγμα ενός πιλοτικού ελέγχου που επέστρεψε στα ταμεία χρήματα της τάξεως των 2,5 εκατ. ευρώ. Σχολιάζοντας την αναδιοργάνωση στον χώ-

ρο της Υγείας και το πώς αυτή μεταφράζεται για τον ασθενή, ο πρόεδρος του ΔΣ του Συλλόγου Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέα», Γιώργος Καλαμίτσης, καυτηρίασε τις παθογένειες στο σύστημα υγείας καθώς και τη μη συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων. Μεταξύ άλλων, σχολίασε την τάση κομματικοποίησης της όποιας υγιούς θέσης-πρότασης για τη βελτίωση στην Υγεία, αλλά και τις σφοδρές αντιδράσεις, λόγω συμφερόντων, σε όποια απόπειρα αλλαγής. Από την πλευρά του, ο executive commercial director της Affidea, Αθανάσιος Λοπατατζίδης, διαβεβαίωσε ότι «η Ελλάδα έχει εξαιρετικού επιπέδου στελέχη τόσο στο Δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα», αλλά υστερεί όσον αφορά την ύπαρξη ενός σοβαρού στρατηγικού σχεδίου στη διοίκηση των νοσοκομείων. Ο κ. Λοπατατζίδης κατέγραψε στα τρωτά σημεία την έλλειψη οργάνωσης, πρόληψης, χρηματοδότησης και αξιολόγησης: «Λείπει μια αρχή, μέση και τέλος» συμπλήρωσε χαρακτηριστικά. •••

χορηγοί

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ευρωπαϊκό Φόρουμ Υγείας του Gastein (European Health Forum Gastein-EHFG)

“ Business as usual” πρακτικές είναι ατελέσφορες Συνέντευξη: Βασιλική Αγγουρίδη

Ε Natasha Azzopardi-Muscat Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Δημόσιας Υγείας (EUPHA) 58

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

παναξιολόγηση και ανασχεδιασμό των διαδικασιών αποζημίωσης και των τιμολογιακών πολιτικών, σε όλη την Ευρώπη, προτάσσει η Natasha Azzopardi-Muscat, μιλώντας στο PhB, ενόψει του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Υγείας του Gastein (European Health Forum Gastein-EHFG). Όπως εξηγεί, η επιμονή στις ίδιες επιλογές δεν θα επιτρέψει στα συστήματα υγείας να επιβιώσουν και να ακμάσουν στη νέα επιστημονική εποχή της πληροφορίας. Αλλά και οι Βρυξέλλες θα πρέπει να επανεκτιμήσουν τον ρόλο τους στο πεδίο των πολιτικών υγείας, σύμφωνα με την υψηλόβαθμη Μαλτέζα αξιωματούχο, η οποία αναδεικνύει τη σημασία των επαρκών δεδομένων για τη λήψη αποφάσεων. Κατά την κ. Azzopardi-Muscat, διακρατικές ομάδες, όπως η Beneluxa και η Valletta, «είναι αξιέπαινες, αλλά συνεχίζουν να προχωρούν με πολύ αργούς ρυθμούς».

EΡ_Κυρία Azzopardi-Muscat, η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ ενός βιώσιμου συστήματος υγείας και ανεμπόδιστης πρόσβασης σε φάρμακα και υπηρεσίες για όλους παραμένει το «άγιο δισκοπότηρο» για όσους σχεδιάζουν πολιτικές. Ποια πιστεύετε ότι είναι τα βασικά εμπόδια επίτευξης του εν λόγω στόχου;

Δευτερευόντως, μερικά πραγματικά καινοτόμα προϊόντα κοστολογούνται σε απρόσιτες τιμές και το τιμολογιακό μοντέλο είναι αδιαφανές. Το τρίτο πρόβλημα σχετίζεται με το σύνολο της διαδικασίας αποζημίωσης, η οποία θα μπορούσε να εξορθολογιστεί και να καταστεί πιο αποτελεσματική.

ΑΠ_Προφανώς, αυτό είναι ένα βασικό ζήτημα με το οποίο παλεύουν όσοι σχεδιάζουν πολιτικές και εμπλέκονται με τη χρηματοδότηση σε όλη την Ευρώπη. Οι ευρωπαϊκές αξίες για τα συστήματα υγείας επιτάσσουν να παλεύουμε για την εφαρμογή πραγματικής καθολικής υγειονομικής κάλυψης. Αυτό σημαίνει ότι αποτελεσματικές λύσεις περίθαλψης θα πρέπει να είναι διαθέσιμες για όλους όσοι έχουν ανάγκη (δυνατότητα οφέλους). Από την εμπειρία μου έχω διαπιστώσει ότι προβλήματα εντοπίζονται σε διάφορα σημεία. Καταρχάς, είναι το έλλειμμα συγκρίσιμης αποτελεσματικότητας και συγκριτικών μελετών που δείχνει ότι ένα νέο προϊόν το οποίο είναι ακριβότερο πραγματικά προσθέτει αξία στη διάρκεια και ποιότητα της ζωής των ατόμων.

EΡ_Πού θα πρέπει να εστιαστούν οι προσπάθειες; Επιπροσθέτως, πιστεύετε ότι αυτοί οι στόχοι θα πρέπει να είναι διαφορετικοί για μεγαλύτερες και μικρότερες χώρες; ΑΠ_Πιστεύω ότι η Ευρώπη πρέπει να κάνει περισσότερα για να ξεπεράσει αυτό το πρόβλημα. Οι προσπάθειες που γίνονται στο πεδίο του ΗΤΑ και με τις ομάδες κοινών προμηθειών, όπως η Beneluxa και η Valletta, είναι αξιέπαινες, αλλά συνεχίζουν να προχωρούν με πολύ αργούς ρυθμούς για να μπορέσουν να συμβαδίσουν με τους ταχείς ρυθμούς των εξελίξεων σε αυτόν τον τομέα. Όσο αυξάνονται τα επιστημονικά επιτεύγματα στο πεδίο της εξατομικευμένης ιατρικής και της γονιδιακής θεραπείας τόσο τα ισχύοντα μοντέλα τιμολόγησης και

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

προμήθειας, όπως και της διαστρωμάτωσης των ασθενών για τις παροχές, θα καθίστανται όλο και περισσότερο παρωχημένα και ακατάλληλα για τον σκοπό που θα έπρεπε να εξυπηρετούν. EΡ_Η Ευρωπαϊκή Ένωση δραστηριοποιείται αρκετά ή θα έπρεπε όσοι σχεδιάζουν πολιτικές να αλλάξουν την προσέγγισή τους σε ό,τι αφορά τον ρόλο της ΕΕ στην πολιτική υγείας;

Who is who

ΑΠ_Υπάρχει μια σαφής ανάγκη για επαναξιολόγηση και επανεκτίμηση του ρόλου της ΕΕ σε ό,τι αφορά την πολιτική υγείας. Ωστόσο, όσο η συνταγματική ασυμμετρία επιμένει, με τις οικονομικές και δημοσιονομικές παραμέτρους να επισκιάζουν τις κοινωνικές παραμέτρους, πιστεύω ότι τα κράτη-μέλη θα συνεχίζουν σε γενικές γραμμές να διστάζουν να επιτρέψουν τις ευρωπαϊκές μεγαλύτερες δυνάμεις σε ό,τι αφορά στην Υγεία. Χρειάζονται απτά αποδεικτικά στοιχεία της βούλησης να δοθεί προτεραιότητα στην υγεία και ευζωία των Ευρωπαίων πολιτών, να βρεθούν λύσεις που εξισορροπούν την επιδίωξη της οικο-

Η Natasha Azzopardi-Muscat, MD (Melit), MSc Δημόσιας Υγείας (Melit), MSc Διαχείρισης Υπηρεσιών Υγείας (Lond), PhD (Maastricht), FFPH (UK), DLSHTM (Lond), είναι πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Δημόσιας Υγείας (European Public Health Association-EUPHA). Είναι σύμβουλος Ιατρικής Δημόσιας Υγείας στη Διεύθυνση Ενημέρωσης και Έρευνας στην Υγεία στη Μάλτα, ενώ έχει εργαστεί σε υψηλόβαθμες θέσεις στο Υπουργείο Υγείας της Μάλτας, μεταξύ αυτών και ως επικεφαλής Ιατρικών Υπηρεσιών. Λέκτορας Πολιτικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Μάλτας, η κ. AzzopardiMuscat επικεντρώνει την έρευνα και το συντακτικό της έργο στο πεδίο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Υγείας και στα συστήματα υγείας μικρών κρατών.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

νομικής ανάπτυξης με την αξιοποίηση της εν λόγω ανάπτυξης στη στήριξη των ανθρώπων που βρίσκονται σε ανάγκη. EΡ_Συνεπώς, πόσο σημαντική είναι η αναζήτηση ανατρεπτικών ιδεών και η εφαρμογή καινοτόμων και προκλητικών αλλαγών, που αποτελεί και τον κεντρικό άξονα συζήτησης στο φετινό Ευρωπαϊκό Φόρουμ Υγείας του Gastein; ΑΠ_Είναι σαφές, όπως τόνισα και παραπάνω, ότι “business as usual”, η επιμονή δηλαδή στις ίδιες επιλογές, δεν θα επιτρέψει στα συστήματα υγείας να επιβιώσουν και να ακμάσουν στη νέα επιστημονική εποχή της πληροφορίας. EΡ_Η Μάλτα και η Ελλάδα είναι μέρος της Πρωτοβουλίας της Valletta (ηγήθηκαν μάλιστα της δημιουργίας της συμμαχίας) για διακρατική συνεργασία στη διαπραγμάτευση τιμών για την αποζημίωση φαρμακευτικών σκευασμάτων με τη βιομηχανία. Πόσο κοντά πιστεύετε ότι βρισκόμαστε σε κάποιο αποτέλεσμα; Είναι ο σωστός τρόπος να κινηθούν τα κράτη ή χρειαζόμαστε πιο ανατρεπτικές ιδέες; ΑΠ_Οι εργασίες που γίνονται στο πλαίσιο ομάδων, όπως η Πρωτοβουλία της Valletta, είναι όντως στη σωστή κατεύθυνση. Θα πρέπει όμως να θεσμοθετηθούν περαιτέρω στο μέλλον, αλλά μια βαθμιαία προσέγγιση στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης και συναίνεσης είναι απαραίτητη. Ο ρυθμός όμως μπορεί να αμφισβητηθεί, καθώς θα έπρεπε να είναι ταχύτερος. Ωστόσο, αν κοιτάξουμε στο παρελθόν και στην εξέλιξη των πολιτικών στην ΕΕ, μπορούμε να πούμε ότι τελικά πρόοδος επιτυγχάνεται.

EHFG Μια υγιής δόση ανατροπής

ε στόχο την έναρξη ουσιαστικού διαλόγου γύρω από τον τρόπο με τον οποίο το επαρκές επίπεδο ανατροπής μπορεί να φέρει επανάσταση στον τομέα της Υγείας, το EHFG 2019 θα πραγματοποιηθεί 2-4 Οκτωβρίου στο Bad Hofgastein της Αυστρίας. «Μια υγιής δόση ανατροπής; Μετασχηματιστική αλλαγή για την υγεία και την κοινωνική ευημερία»: Ο τίτλος του φετινού συνεδρίου δίνει το στίγμα. Η εναρκτήρια συζήτηση θα εμβαθύνει στην έννοια της ανατροπής/διατάραξης, πέρα από τις τεχνολογικές της προεκτάσεις. Υψηλόβαθμα στελέχη της Υγείας θα επιχειρήσουν να εξηγήσουν τι σημαίνει η ανατροπή για τους ίδιους, ενώ πρωτοποριακές ιδέες για τον μετασχηματισμό της υγείας θα παρουσιαστούν στο πλαίσιο του φόρουμ. Επίσης, το βάρος θα πέσει στην ανατρεπτική φύση του ψηφιακού μετασχηματισμού, και το συνέδριο θα κλείσει διερευνώντας την αλληλεπίδραση μεταξύ της δημόσιας υγείας και της παγκόσμιας κλιματικής κρίσης. Το συνέδριο κινείται σε τέσσερις άξονες:  «Ανατρεπτική καινοτομία»: Στοχεύει στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας, της εφαρμογής, της διαλειτουργικότητας και των ηθικών περιορισμών της ανατρεπτικής (ψηφιακής) καινοτομίας.  « Σύστημα για αλλαγή»: Ερευνά τον ρόλο των συστημάτων υγείας στη διασφάλιση της σωστής δόσης μετασχηματισμού.

 « Μελλοντικές φόρμουλες»: Ασχολείται με τα επίκαιρα διλήμματα στην υγεία και τη βιωσιμότητα, από την αντιπαράθεση γύρω από την ιατρική κάνναβη έως τη διαχείριση του αίματος.  «Μετασχηματίζοντας κοινωνίες»: Εστιάζεται στον τρόπο με τον οποίο το ισχύον καθεστώς στην Υγεία μπορεί να αλλάξει, συζητώντας γύρω από τις παγκόσμιες κοινωνικές προκλήσεις, όπως η μόλυνση του αέρα, η ανισότητα και η αύξηση των αστέγων.

Το EHFG θα πραγματοποιήσει το δεύτερό του hackathon. Ξεκινώντας την 1η Οκτωβρίου, θα εστιαστεί στην ανάδειξη μιας καινοτόμου λύσης για την αυξανόμενη επιφυλακτικότητα στα εμβόλια. To Ευρωπαϊκό Φόρουμ Υγείας του Gastein (European Health Forum GasteinEHFG) ιδρύθηκε το 1998 ως Συνέδριο Ευρωπαϊκής Πολιτικής Υγείας. Στόχος του είναι να αποτελέσει πεδίο συζήτησης για όλους τους φορείς των πεδίων της δημόσιας υγείας και της περίθαλψης, αλλά και της Υγείας ευρύτερα. Την τελευταία δεκαετία, το EHFG έχει συνεισφέρει στην ανάπτυξη κατευθυντήριων οδηγιών, αλλά και στη διεθνή συνεργασία και ανταλλαγή εμπειριών και πληροφοριών. Πραγματοποιείται κάθε χρόνο στην Κοιλάδα του Gastein, στις Αυστριακές Άλπεις, κατά τη διάρκεια τριών ημερών του Οκτωβρίου.•••

ΑΡΘΡΟ

Η αποτυχία της μεταρρύθμισης στην ΠΦΥ Ποιες θα πρέπει να είναι οι άμεσες διορθωτικές κινήσεις

του Eυάγγελου Φραγκούλη, MD, MSc, Γενικού/Οικογενειακού Ιατρού MSc Διοίκηση Μονάδων Υγείας Αντιπροέδρου Β’ της Ελληνικής Εταιρείας Γενικής Ιατρικής

κρίση που χτύπησε την Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελέσει παράλληλα τη χρυσή ευκαιρία να προωθηθούν μεταρρυθμίσεις προς όφελος του πολίτη, μεταρρυθμίσεις που ομάδες συμφερόντων εμπόδιζαν μέχρι τότε. Ένας τομέας που έχρηζε επείγουσας μεταρρύθμισης για να είναι δυνατή η αντιμετώπιση προβλημάτων που πηγάζουν από την κρίση με τη μαζική απασφάλιση και πτωχοποίηση του πληθυσμού ήταν η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ), η «εκ γενετής αναπηρία» του εθνικού συστήματος υγείας.

Η ισχυρή και οργανωμένη ΠΦΥ αποτελεί τη μοναδική προσέγγιση για ένα βιώσιμο σύστημα υγείας και την επίτευξη της καθολικής κάλυψης υγείας του πληθυσμού –κανένας δεν πρέπει να μείνει πίσω– και των Στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Αυτό αποτελεί και το συμπέρασμα της πρόσφατης διακήρυξης στο Παγκόσμιο Συνέδριο για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας που διοργάνωσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας στην Αστάνα και ισχύει τόσο για τις φτωχές αναπτυσσόμενες χώρες όσο και για τις πλούσιες και ανεπτυγμένες.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης, με τον Ν. 4238/2104, ακολουθώντας τις συστάσεις τόσο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έβαλαν τον θεμέλιο λίθο για μια ισχυρή ΠΦΥ, βασισμένη στον οικογενειακό γιατρό (ΟΙ). Οι πολιτικές εξελίξεις ανέκοψαν την προσπάθεια. Την περαιτέρω υλοποίηση της μεταρρύθμισης ανέλαβε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και ο υπουργός Ανδρέας Ξανθός. Παρότι οι προσπάθειές τους διαπνέονταν από τις βα-

σικές αρχές των ΠΦΥ και έγιναν κάποια σημαντικά βήματα εμπρός, δυστυχώς, άστοχοι χειρισμοί και ιδεοληψίες έριξαν τη μεταρρύθμιση στα… βράχια. Πέντε χρόνια μετά, και ακόμη 8-9 στους 10 πολίτες δεν έχουν πρόσβαση σε οικογενειακό γιατρό, με τις ανικανοποίητες ανάγκες υγείας του πληθυσμού στη χώρα μας να διογκώνονται και να την κατατάσσουν στη χειρότερη θέση στην Ευρώπη. Μόλις 127 ΤΟΜΥ λειτουργούν σήμερα, ενώ θα έπρεπε να λειτουργούν 240 από τον Ιούνιο του 2018. Και από αυτές, πολλές, αν

όχι οι περισσότερες, λειτουργούν υποστελεχωμένες, με 1-2 γιατρούς αντί 5. Μόλις το 1/4 από τις 2.800 θέσεις συμβεβλημένων ΟΙ κατελήφθησαν. Το Υπουργείο Υγείας (ΥΥ) δεν κατάφερε να κάνει κοινωνούς του οράματός του τους γιατρούς, οι οποίοι γύρισαν μαζικά την πλάτη στο εγχείρημα. Σε σχέση με τις ΤΟΜΥ, ποτέ ένας γιατρός δεν θα έκλεινε το ιατρείο του, δεχόμενος μια σημαντική μείωση των απολαβών του, για να ενταχθεί σε μια ΤΟΜΥ, με αποζημίωση μέσω ΕΣΠΑ και ορίζοντα 2+2 ετών. Βλέπετε, το ΥΥ προχώρησε στη μη ορθο-

λογική επιλογή να φτιάξει εξαρχής νέες κρατικές δομές στη χώρα με το πυκνότερο δίκτυο ιδιωτών γιατρών στον κόσμο στις αστικές περιοχές, και όχι να δώσει συμβόλαια σε ιδιώτες γιατρούς. Τα δε συμβόλαια προς τους ιδιώτες γιατρούς που πρότεινε στη συνέχεια ήταν με εξευτελιστικούς οικονομικούς όρους, υποδηλώνοντας τη μεροληψία υπέρ του κρατικού συστήματος υγείας και στη χρηματοδότηση. Ένας ασφαλισμένος με οικογενειακό γιατρό σε ΤΟΜΥ κοστίζει στο σύστημα υγείας 29 ευρώ το έτος, ενώ σε συμβεβλημένο 10 ευρώ.

ΑΡΘΡΟ Ποιες είναι οι απαραίτητες άμεσες προσαρμογές που χρειάζονται

Αύξηση της αποζημίωσης των συμβεβλημένων με τον ΕΟΠΥΥ οικογενειακών γιατρών από 10 σε 40 ευρώ, κατά μέσο όρο, ανά άτομο της λίστας, τον χρόνο

Υποχρεωτική εγγραφή πολιτών σε οικογενειακό γιατρό-Σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρότι έχει νομοθετηθεί δεν μπορεί να λειτουργήσει:  σε οποιονδήποτε γενικό γιατρό ή παθολόγο για άνω των 14 ετών και σε οποιονδήποτε παιδίατρο ή γενικό γιατρό σε κάτω των 14 ετών, σ ε διαθέσιμο γιατρό δημόσιων δομών ή ιδιώτη συμβεβλημένο ή και σε αμιγώς ιδιώτη, αν αυτό επιθυμεί ο πολίτης (κατά αντιστοιχία με την ιδιωτική εκπαίδευση)-Πλήρης σεβασμός στην ελευθερία επιλογής.

Η αλλαγή στη διακυβέρνηση της χώρας δεν θα στείλει τον οικογενειακό γιατρό σε διακοπές, όπως εμφανίζεται σε δημοσιεύματα, κι ας αποτελεί αυτό διακαή πόθο αυτών που έχουν καθυστερήσει την εισαγωγή του στο ελληνικό σύστημα υγείας περισσότερα από 30 χρόνια σε σχέση με τον υπόλοιπο ανεπτυγμένο κόσμο. Η νέα κυβέρνηση οφείλει και είμαι πεπεισμένος πως θα προχωρήσει στις απαραίτητες προσαρμογές που θα δώσουν ζωή στην ΠΦΥ και στον θεσμό του οικογενειακού γιατρού, με τους γιατρούς να τον αγκαλιάζουν προς όφελος των πολιτών. Στόχος του Υπουργείου Υγείας οφείλει να είναι η περισσότερο αποδοτική χρήση των σπάνιων πόρων, ώστε να έχουμε τα καλύτερα δυνατόν αποτελέσματα για την υγεία των πολιτών. Ένα οργανωμένο και ισχυρό σύστημα ΠΦΥ, βασισμένο στον οικογενειακό γιατρό και διασυνδεδεμένο λειτουργικά και οργανωτικά με τις υπόλοιπες υπηρεσίες υγείας και επίπεδα του συστήματος υγείας, μπορεί να προσφέρει τα μάλα στην επίτευξη του αποδοτικότερου μονοπατιού φροντίδας. Μπαίνουν σε τάξη οι άναρχες ροές ασθενών μέσα στο σύστημα υγείας. Η προαγωγή της υγείας, η πρόληψη και η πρώιμη ανίχνευση και αντιμετώπιση της ασθένειας είναι προτιμότερες και αποδοτικότερες από τη θεραπεία της προχωρημένης νόσου και των επιπλοκών της. Εξοικονόμηση πόρων επιτυγχάνεται με τη μείωση της απρόσφορης φροντίδας-μη απαραίτητων επισκέψεων σε ΤΕΠ και σε γιατρούς εξειδικεύσεων, νοσηλειών, διαγνωστικών εξετάσεων, ακόμη και επικίνδυνων παρεμβάσεων.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

Όποιος πολίτης δεν εγγραφεί δεν θα έχει δικαίωμα σε παροχές του ΕΟΠΥΥ (συνταγές, παραπεμπτικά κ.λπ.), πλην της αντιμετώπισης επειγόντων περιστατικών. Per capita αποζημίωση ως βάση για την αποζημίωση του ΟΙ: Π ροσαρμογή της για ηλικία αρχικά-Διαφορετική χρήση υπηρεσιών από έναν υγιή 35χρονο από ό,τι από έναν 75χρονο με 5 χρόνια νοσήματα ή από ένα βρέφος. Δ υνατόν, με χρήση των στοιχείων από τον φάκελο υγείας του ασθενούς, προσαρμογή για νοσολογικό φορτίο. Δ υνατόν να υπάρχει και στοιχείο κατά πράξη για κάποιες πράξεις, π.χ. κατ’ οίκον επισκέψεις, επιπρόσθετα 20 ευρώ ανά επίσκεψη και για μέχρι 20 επισκέψεις τον μήνα. Αυτό ισχύει στην Πορτογαλία.

Στην πορεία, καλό θα ήταν να υπάρχει σύνδεση της αποζημίωσης των οικογενειακών γιατρών με την απόδοση και την ποιότητα της φροντίδας που παρέχουν στους πολίτες, κινητοποιώντας τους για συνεχή βελτίωση. Δύσκολο όμως στην παρούσα φάση, καθώς προϋποθέτει καταγραφή data, αξιολόγηση κ.λπ. Αυξημένο βάρος στις συμβάσεις του ΕΟΠΥΥ με ιδιώτες οικογενειακούς γιατρούς, οι οποίες λειτουργούν παράλληλα με τις ΤΟΜΥ, αναπτύσσουν υγιή ανταγωνισμό μεταξύ τους, χωρίς μεροληψίες: Τα αποτελέσματά τους ως προς την αποδοτικότητα και την ποιότητα

της φροντίδας (αποτελέσματα σε υγειονομικούς δείκτες, κόστη λειτουργίας, ικανοποίηση χρηστών κ.λπ.) καταγράφονται και αξιολογούνται. Στο τέλος της τετραετίας, λαμβάνεται απόφαση για το ποια θα είναι η συνέχεια. Αύξηση της απαράδεκτα χαμηλής αποζημίωσης των συμβεβλημένων με τον ΕΟΠΥΥ οικογενειακών γιατρών από 10 ευρώ, που προβλέπει η τρέχουσα σύμβαση του ΕΟΠΥΥ, σε 40 ευρώ, κατά μέσο όρο, ανά άτομο της λίστας, τον χρόνο: Αυτή εμπεριέχει και τα λειτουργικά κόστη χρήσης της μονάδας, ακόμη και τη μισθοδοσία νοσηλευτή ή/ και γραμματέα, και οφείλει να βρίσκεται σε επίπεδα αντίστοιχα με το βάρος και τη σημασία του έργου που αναλαμβάνουν. Αποτελεί μονόδρομο για την προσέλκυση των γιατρών στο σύστημα και για την αποτροπή της εξόδου τους προς το εξωτερικό, όπου τους προσφέρονται δελεαστικά συμβόλαια. Είναι εξωφρενικό η φροντίδα ενός 70χρονου για ένα έτος στην Ελλάδα να κοστολογείται 13 ευρώ, ενώ στην Κύπρο 145 ευρώ. Η αύξηση αυτή απαιτεί πρόσθετους πόρους, που θα πρέπει να επενδυθούν στην ΠΦΥ. Η μεγαλύτερη επένδυση στην ΠΦΥ, με ανακατανομή των πόρων για την Υγεία, είναι επιβεβαιωμένο από διεθνείς μελέτες πως θα φέρει σημαντικές επιστροφές από την επένδυση. Σ την αρχή θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί από την επιβολή συμβολικών φόρων αμαρτίας –15 λεπτών ανά πακέτο τσιγάρου, 10 λεπτών ανά φιάλη αλκοολούχου ποτού ή πακέτου ζάχαρης–, κρίσιμους παράγοντες κινδύνου για τα συνηθέστερα χρόνια νοσήματα. Μ ια άλλη προσέγγιση θα ήταν η συμμετοχή του ασθενούς στο κόστος του οικογενειακού του γιατρού σε ποσοστό ανάλογο με το εισόδημα και την περιουσιακή του κατάσταση και αντιστρόφως ανάλογο με τις ανάγκες υγείας του.

Προσαρμογές στην οργάνωση Μ έγιστος αριθμός εγγεγραμμένων ανά οικογενειακό γιατρό 2.000. Μέγεθος λίστας 2.250, που ισχύει τώρα, είναι εξαιρετικά μεγάλη και δεν συμβαδίζει με την ποιότητα.  Σειρά προδιαγραφών για το ιατρείο και υποχρεώσεων που θα πρέπει να τηρεί

ο γιατρός και θα πρέπει να περιλαμβάνονται στο συμβόλαιο.  Για τους συμβεβλημένους ΟΙ υποχρεωτικό δεσμευμένο για τον ΕΟΠΥΥ ωράριο ανάλογα με το μέγεθος λίστας, μέχρι και 7 ώρες την ημέρα για λίστα 2.000 ασθενών (τώρα, 20 ώρες την εβδομάδα για λίστα… 2.250 ασθενών. Δεν μπορούμε να πιστέψουμε πως ένας οικογενειακός γιατρός θα προσφέρει όλη την απαραίτητη φροντίδα, σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, στους 2.250 ασθενείς που θα έχει στην ευθύνη του δουλεύοντας 20 ώρες τη βδομάδα. Μελέτη από την Αμερική καταλήγει πως απαιτούνται 17 ώρες την ημέρα).  Ραντεβού συμβεβλημένων κλείνονται με απόλυτη διαφάνεια ηλεκτρονικά και τηλεφωνικά. Γ ια λίστες άνω των 1.000 ασθενών είναι υποχρεωτική η απασχόληση νοσηλευτή ή και γραμματέα με αποζημίωσή του από τον γιατρό. Όχι αυστηρό gatekeeping, καθώς είναι δύσκολη η απότομη μετάβαση σε αυτό από την πλήρη απουσία συστήματος αναφοράς. Παροχή κινήτρων όμως στους ασθενείς να χρησιμοποιούν τον οικογενειακό τους γιατρό ως σημείο πρώτης επαφής με το σύστημα-Σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην αναζήτηση του αποδοτικότερου μονοπατιού φροντίδας: Α ύξηση της επίσκεψης σε ειδικό γιατρό στα 20 ευρώ. Ασθενείς: συμμετοχή 50% στο κόστος της επίσκεψης (10 ευρώ) αν επισκέπτονται τον ειδικό, χωρίς παραπομπή από τον οικογενειακό τους. Αντίστοιχα, αυξημένη συμμετοχή (50%) και στο κόστος πράξεων. Α ντίθετα, χωρίς συμμετοχή στο κόστος επίσκεψης όταν έχουν παραπομπή από τον οικογενειακό τους γιατρό: 15% συμμετοχή τους στο κόστος πράξεων ως ισχύει. Επίσης, ταχύτερη εξυπηρέτηση ασθενών, με παραπομπή σε σχέση με αυτούς χωρίς παραπομπή-διαφορετική λίστα αναμονής σε γιατρούς ειδικοτήτων.

Αυξημένο βάρος στην ανάπτυξη και χρήση εφαρμογών ηλεκτρονικής υγείας: Δεν είναι δυνατόν ο Έλληνας ασθενής, ακόμη, να μην έχει ολοκληρωμένο ηλεκτρονικό φάκελο υγείας.•••

Μόλις 127 ΤΟΜΥ λειτουργούν σήμερα, ενώ θα έπρεπε να λειτουργούν 240 από τον Ιούνιο του 2018

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τεχνική Έκθεση για λογαριασμό του ΙΦΕΤ

Ουραγός η Ελλάδα στην ανακύκλωση των οικιακών φαρμάκων Επιμέλεια: Μαρία Αλιμπέρτη

Ανομοιότητες μεταξύ των χωρών της ΕΕ, λόγω διαφορετικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης

α πρωτεία ανάμεσα στους τελευταίους διαθέτει η χώρα μας σχετικά με την απόσυρση και την ανακύκλωση των οικιακών φαρμάκων. Σε Τεχνική Έκθεση για την υφιστάμενη κατάσταση, η οποία εκπονήθηκε για λογαριασμό του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας, διαφαίνεται η υστέρηση της Ελλάδας. Ο μέσος εθνικός στόχος αποσυρόμενων οικιακών φαρμάκων στην Ελλάδα είναι 9,4 γρ. ανά κάτοικο ετησίως, όταν στην Ελβετία, τη Γαλλία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Τσεχία ο εθνικός στόχος που έχει επιτευχθεί είναι 237, 164, 98, 91, 36 γρ. ανά κάτοικο ετησίως αντιστοίχως. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, ο εθνικός στόχος στην Ελλάδα για την ανακύκλωση των οικιακών φαρμάκων θα μπορούσε να κυμανθεί στα 60 γρ. ανά κάτοικο ετησίως, μέγεθος που αποτελεί μέσο όρο των χωρών Βέλγιο, Ουγγαρία και Πορτογαλία. Αξιοσημείωτο είναι το ότι τα πιο επιτυχημένα συστήματα συλλογής και διαχείρισης των οικιακών φαρμάκων, με βάση τα κύρια συμπεράσματα της έκθεσης, λαμβάνουν χρηματοδότηση από τη φαρμακοβιομηχανία, που έχει και την αντίστοιχη περιβαλλοντική ευθύνη βάσει της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», και με αυτόν τον

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

τρόπο διασφαλίζουν την επιτυχία τους. Επίσης, σημαντικός παράγοντας για την επίτευξη των στόχων είναι οι δράσεις ευαισθητοποίησης και επικοινωνίας με το κοινό, όπως αναδεικνύει το παράδειγμα της Γαλλίας με τη δημιουργία ενός προτύπου «περιβαλλοντικά υπεύθυνου πολίτη».

Η «πηγή του κακού» Η ΕΕ εξέδωσε την Οδηγία 2004/27/ΕΚ (σχετικά με τα φάρμακα για ανθρώπινη χρήση), η οποία έχει εισαγάγει την υποχρέωση των κρατών-μελών να εφαρμόζουν κατάλληλα συστήματα συλλογής. Ωστόσο, όπως τονίζεται στην έκθεση, αυτή η Οδηγία είναι σαφής ως προς τα φαρμακευτικά οικιακά απόβλητα, αλλά περιέχει αόριστες οδηγίες σε ό,τι αφορά τα συστήματα συλλογής και διάθεσης για τα αχρησιμοποίητα ή και ληγμένα φάρμακα. Συγκεκριμένα, εναπόκειται στην κρίση των εκάστοτε κυβερνώντων των κρατών-μελών, το πώς θα οργανωθεί και θα λειτουργήσει το σύστημα αυτό. Ως εκ τούτου, διαπιστώνονται αξιοσημείωτες ανομοιότητες μεταξύ των μελών της ΕΕ στην εφαρμογή της σε ό,τι αφορά στα συστήματα διαχείρισης των αχρησιμοποίητων ή ληγμένων οικιακών φαρμάκων. Επιπροσθέτως, είναι δύσκολο να συγκριθεί η αποτελεσματικότητα των συστημάτων μεταξύ τους.

Αποτελέσματα του συστήματος της Πορτογαλίας (έκθεση 2017)

Χάσμα εντοπίζεται σχετικά με τη διαχείριση ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ΕΕ. Από τη μια πλευρά, οι χώρες Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Βέλγιο και Ουγγαρία έχουν δημιουργήσει Ολοκληρωμένα Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) αποσυρόμενων φαρμάκων. Τα συγκεκριμένα συστήματα ακολουθούν τόσο τις επιταγές των εθνικών νομοθεσιών των κρατών-μελών όσο και την Οδηγία 2008/98/ΕΚ σχετικά με τα απόβλητα, τα ρεύματα αποβλήτων και τα συστήματα διαχείρισης, καθώς και την Οδηγία 2004/27/EΚ (άρθρο 127β), η οποία αφορά τη διαχείριση αποσυρόμενων φαρμάκων. Από την άλλη πλευρά, χώρες όπως είναι η Βουλγαρία, η Μάλτα και η Κύπρος, ακόμη, δεν έχουν συστήσει σύστημα για τη διαχείριση των αποσυρόμενων οικιακών ή άλλων φαρμάκων. Σημειώνεται ότι στην Κύπρο έχουν καταγραφεί κάποιες ενέργειες για τη δημιουργία συστήματος για τα οικιακά φάρμακα. Μεγάλες αποκλίσεις καταγράφονται ακόμη μεταξύ των χωρών που διαθέτουν συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης αποσυρόμενων φαρμάκων και αυτών που τα διαχειρίζονται (τα αποσυρόμενα φάρμακα) με ιδιομορφίες, συχνά ελλιπείς δομές και τοπικές πρωτοβουλίες (για παράδειγμα Ιταλία).

Το πρότυπο της Πορτογαλίας Υπόδειγμα αποτελεί η Πορτογαλία, η οποία διαθέτει εθνικό σύστημα διαχείρισης αχρησιμοποίητων φαρμάκων (ανθρώπινα και κτηνιατρικά). Από το 2001 η διαχειρίστρια μη κερδοσκοπική εταιρεία περιορισμένης ευθύνης έχει μετόχους τον Πορτογαλικό Σύνδεσμο Φαρμακοβιομηχανιών, τον Εθνικό Σύλλογο Φαρμακοποιών και την Ένωση Χονδρεμπόρων Χημικών και Φαρμακευτικών Προϊόντων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σύστημα χρηματοδοτείται από εισφορές της φαρμακοβιομηχανίας, με την καταβολή περιβαλλοντικού τέλους (VCR), που καταβάλλει κάθε εταιρεία ανάλογα με τον αριθμό των τεμαχίων φαρμάκων που πωλούνται. Σημαντικά βήματα σημειώθηκαν, καθώς έως το 2008 όλα τα απόβλητα αποτεφρώνονταν, ενώ από το 2009 όλα τα ανακυκλώσιμα υλικά διαχωρίζονται για ανακύκλωση ή ενεργειακή αξιοποίηση και τα υπόλοιπα οδηγούνται στην αποτέφρωση. Τα σημεία συλλογής είναι 2.892 φαρμακεία και εκτιμάται ότι αντιστοιχεί ένα φαρμακείο ανά 3.652 κατοίκους. Τα φαρμακεία συμμετέχουν στο σύστημα εθελοντικά σε ποσοστό 99%. Την τελευταία δεκαετία, σημειώνεται σημαντική πρόοδος, αφού το 2011 το σύστημα συνέλεξε 854 τόνους υλικών, που

Ο εθνικός στόχος στην Ελλάδα για την ανακύκλωση των οικιακών φαρμάκων θα μπορούσε να κυμανθεί στα 60 γρ. ανά κάτοικο ετησίως

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Επισκόπηση εφαρμοζόμενων συστημάτων συλλογής για μη χρησιμοποιημένα φαρμακευτικά προϊόντα σε κράτη μέλη της ΕΕ

περιλάμβαναν υλικά συσκευασίας και υπολείμματα φαρμάκων. Από αυτούς οι 214 τόνοι ήταν ανακυκλώσιμα υλικά. Η αρχική εισφορά των φαρμακοβιομηχανιών ήταν 0,005 ευρώ ανά τεμάχιο, ενώ το 2016 η εισφορά ανήλθε στα 0,00512 ευρώ ανά τεμάχιο. Μέσα σε διάστημα έξι ετών, το 2017 επιτεύχθηκε ανακύκλωση υλικών σε ποσοστό 40,62% επί του συνόλου των αποβλήτων που συλλέχθηκαν. Κι ενώ η συνολική συλλογή οικιακών φαρμακευτικών αποβλήτων, με πληθυσμό της απογραφής του 2011, ανήλθε στα 92,38 γρ. ανά κάτοικο ετησίως, το διάστημα 2016-2017 οι ποσότητες των αποβλήτων έφθασαν στους 1.037,37 τόνους ανά κάτοικο ετησίως.

Άλλα παραδείγματα Στην Ιταλία, όπου το σύστημα βασίζεται στην τοπική διαχείριση, καλύπτεται οικονομικά από τον φόρο αποβλήτων που πληρώνουν οι κάτοικοι του δήμου καταγράφοντας, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2012, 88 γρ. ανά κάτοικο ετησίως, και ο μέσος όρος στον ιταλικό Βορρά ανέρχεται στα 101 γρ. ανά κάτοικο ετησίως. Στην Ουγγαρία, με τη φαρμακοβιομηχανία να είναι υπεύθυνη για την ίδρυση και λειτουργία του συστήματος διαχείρισης (οργάνωση και χρηματοδότηση) και την εισφορά να είναι ανάλογη με τις πωλήσεις του προηγούμενου έτους, η

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

χώρα το 2018 συνέλεξε και διαχειρίστηκε 305,5 τόνους οικιακά φάρμακα. Στο Βέλγιο οι φαρμακαποθήκες φροντίζουν για τη συλλογή των φαρμακευτικών οικιακών αποβλήτων από τα φαρμακεία, καλύπτοντας το κόστος για τη συλλογή, την αποθήκευση και τη μεταφορά. Η φαρμακοβιομηχανία επιβαρύνεται με το κόστος καύσης των αποβλήτων, αναλογώντας σε κάθε εταιρεία ένα ποσό σε συνάρτηση με το μερίδιο φαρμακευτικής αγοράς που κατέχει. Επίσης, τα φαρμακεία πληρώνουν ένα τέλος για κάθε κάδο απορριμμάτων. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι η ποσότητα συλλογής οικιακών αλλά και κτηνιατρικών φαρμάκων αυξήθηκε έως το 2017, με τον μέσο όρο να ενισχύεται κατά 12,5%, δηλαδή να ανέρχεται στα 56 γρ. ανά κάτοικο ετησίως. Εντυπωσιακά είναι τα αποτελέσματα στην Ισπανία, που το 2017 συνέλεξε 4.280,70 τόνους φαρμάκων με μέσο όρο 91,92 γρ. ανά κάτοικο ετησίως. Με τη φαρμακοβιομηχανία να καλύπτει τις δαπάνες και με πρωτοποριακές τεχνολογίες στη διαδικασία διαλογής και ταξινόμησης, συρρικνώθηκε το κόστος λειτουργίας και βελτιώθηκε το ποσοστό των ανακυκλώσιμων υλικών (υλικών συσκευασίας), ενώ τα μη ανακυκλώσιμα και τα υπολείμματα φαρμάκων προωθούνται για καύση (ανάκτηση ενέργειας) ή και καταστροφή. Η δε Γαλλία πέτυχε το 2017 τη συλλογή

11.083 τόνων αχρησιμοποίητων φαρμάκων, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 164 γρ. ανά κάτοικο. Το συγκεκριμένο φορτίο προωθήθηκε για ενεργειακή αξιοποίηση, σε 52 μονάδες ανάκτησης ενέργειας και παρήχθη ενέργεια ισοδύναμη για τον φωτισμό και τη θέρμανση 7.000 σπιτιών όλο τον χρόνο!

Η κατάταξη της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό χώρο

Παράδειγμα προς αποφυγή η Ελλάδα Στη χώρα μας, με την υπ’ αριθ. ΔΥΓ3α/ οικ. 2464/2012 (ΦΕΚ Β 11_2012) Υγειονομική Διάταξη του Υπουργείου Υγείας, η ΙΦΕΤ ΑΕ, υπό την εποπτεία του ΕΟΦ, ανέλαβε την οργάνωση, ανάπτυξη και εφαρμογή, σε όλη την επικράτεια, ενός «ιδιότυπου» συστήματος συλλογής, μεταφοράς, προσωρινής φύλαξης και διαχείρισης οικιακών φαρμακευτικών σκευασμάτων και υπολειμμάτων φαρμάκων οικιακής χρήσεως. Κατά το εγχείρημα αυτό, συλλέγονται και αποθηκεύονται τα φαρμακευτικά σκευάσματα και τα υπολείμματα σε περιέκτες (ειδικούς κάδους) στα κατά τόπους φαρμακεία της χώρας. Το περιεχόμενο αυτών μεταφέρει η Ομοσπονδία Συνεταιριστικών Φαρμακοποιών Ελλάδος και άλλα δίκτυα ιδιωτικής φαρμακοεμπορίας στις εγκαταστάσεις της ΙΦΕΤ ΑΕ. Εκτιμάται ότι συλλέγονται κάθε χρόνο περίπου 120 τόνοι με κόστος για τον οργανισμό 100 χιλιάδες ευρώ ετησίως, «αλλά αυτό είναι το 45% της πραγματικής κίνησης, και αυτό είναι λίγο». Σημαίνει ότι ένα μεγάλο μέρος πάει στη χωματερή, και δεν είναι καθόλου καλό» επισημαίνει ο διευθύνων σύμβουλος της ΙΦΕΤ ΑΕ, Δημήτρης Πανταζής. Ο κίνδυνος παραμονεύει αν αναλογιστούμε ότι υπάρχουν σχετικές ταξινομήσεις από την Ευρώπη και την Αμερική των φαρμάκων σχετικά με την επικινδυνότητά τους και πολλά από τα επικίνδυνα φάρμακα καταλήγουν στις χωματερές, όπως για παράδειγμα είναι τα ενδοκρινολογικά, τα αντικαρκινικά φάρμακα κ.ά. Σημειωτέον ότι οι φαρμακευτικές (δραστικές) ουσίες που περιέχουν επιστρέφουν στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω της τροφικής αλυσίδας. Επιπλέον, η διαδικασία δυσχεραίνεται, καθώς 12 χιλιάδες περιέκτες που διανεμήθηκαν το 2012 στα φαρμακεία πετάγονται ως ακατάλληλα προς ανακύκλωση υλικά, λόγω της ελλιπούς ενημέρωσης του κοινού, όπως τονίζει ο διευθύνων σύμβουλος του ινστιτούτου.•••

Η κατάταξη της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό χώρο, συγκριτικά στοιχεία

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΠΟΥ

Πρόσβαση στο σύστημα υγείας μέσα από παρεμβάσεις αυτοφροντίδας Στο μέλλον, αναμένεται ότι ένας στους πέντε παγκοσμίως θα διαβιοί σε περιβάλλοντα που αντιμετωπίζουν ανθρωπιστικές κρίσεις

Επιμέλεια: Μαρία Αλιμπέρτη

υπηρά στοιχεία έδωσε στη δημοσιότητα ο ΠΟΥ, ανακοινώνοντας ότι 400 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο δεν έχουν πρόσβαση στις πιο σημαντικές υπηρεσίες υγείας. Για πρώτη φορά ο ΠΟΥ προωθεί οδηγό αυτοφροντίδας για την υγεία, εστιάζοντας στη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία, καθώς και τα δικαιώματα επί αυτών. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, μέχρι το 2035 την κατάσταση θα επιδεινώσει η έλλειψη περίπου 13 εκατομμυρίων εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Στο μέλλον, αναμένεται ότι ένας στους πέντε

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

παγκοσμίως θα διαβιοί σε περιβάλλοντα που αντιμετωπίζουν ανθρωπιστικές κρίσεις.

Αυτοφροντίδα Χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας, που παρέχει νέα διαγνωστικά, συσκευές, φάρμακα και ψηφιακές καινοτομίες, ο ΠΟΥ άρχισε μια σειρά παρεμβάσεων προωθώντας την αυτοεξυπηρέτηση για την υγεία, με επίκεντρο τον πρώτο αυτόν τόμο για τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και τα δικαιώματα. Ορισμένες από τις παρεμβάσεις περιλαμβάνουν αυτόματη δειγματοληψία για τον ιό HPV και σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις, αυτοενισχυόμενα αντισυλληπτικά,

σετ εργαλείων πρόβλεψης για την ωορρηξία στο σπίτι, αυτοέλεγχο του HIV και αυτοδιαχείριση των ιατρικών αμβλώσεων.

Σε συνδυασμό Στην κατεύθυνση ενθαρρύνονται παρεμβάσεις εκτός του συμβατικού τομέα υγείας, μερικές φορές με την υποστήριξη ενός παρόχου υγειονομικής περίθαλψης. Ωστόσο, δεν αντικαθιστούν τις υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας, ούτε αποτελούν συντόμευση για την επίτευξη καθολικής κάλυψης για την υγεία. Η αυτοεξυπηρέτηση προωθείται στον άξονα απόκτησης ικανότητας από τα άτομα, τις οικογένειές τους και τις κοινότητες να προάγουν την υγεία, να προλαμβάνουν ασθένειες, να διατηρούν την υγεία τους και να αντιμετωπίζουν ασθένειες καθώς και αναπηρίες με ή χωρίς την υποστήριξη ενός παρόχου υγειονομικής περίθαλψης.

Αυτονομία Στόχος είναι η αποτελεσματικότητα και η αυτονομία των αυτοεξυπηρετούμενων καθώς και των φροντιστών αυτών. Παράλληλα, εξετάζονται από τον ΠΟΥ τρόποι διεύρυνσης της πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας, περιλαμβανομένων και των ευάλωτων πληθυσμών. Με την ενεργή συμμετοχή στη δική τους υγειονομική περίθαλψη, οι πολίτες έχουν δικαίωμα μεγαλύτερης επιλογής, προσαρμοσμένης στις ανάγκες τους καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους.

Για τις ευάλωτες ομάδες Ωστόσο, θα πρέπει να έχουν πρόσβαση, έλεγχο και οικονομικά προσιτές επιλογές για τη διαχείριση της υγείας και της ευημερίας τους. Σημειώνεται ότι οι παρεμβάσεις αυτοε-

ξυπηρέτησης είναι μια συμπληρωματική προσέγγιση της υγειονομικής περίθαλψης που αποτελεί σημαντικό μέρος του συστήματος υγείας. Η αυτοεξυπηρέτηση μπορεί να βοηθήσει άτομα που επηρεάζονται αρνητικά από τη φύση-φύλο τους, την πολιτική, την πολιτισμική και τη δυναμική της εξουσίας, περιλαμβανομένων και εκείνων που εκτοπίζονται βίαια. Συγκεκριμένα, μπορεί να είναι η λύση για αυτούς που δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, καθώς πολλοί άνθρωποι αδυνατούν να λάβουν αποφάσεις σχετικά με τη σεξουαλικότητα και την αναπαραγωγή.

Επέκταση και σε άλλους τομείς Η προώθηση ενός ασφαλούς και υποστηρικτικού περιβάλλοντος, στο οποίο μπορούν να έχουν πρόσβαση, βελτιώνει την αυτονομία και συμβάλλει στη βελτίωση της υγείας και της ευημερίας αυτών των ευάλωτων και περιθωριοποιημένων ατόμων. Η πρώτη ενοποιημένη κατευθυντήρια γραμμή του ΠΟΥ σχετικά με τις παρεμβάσεις αυτοσυντήρησης για την υγεία, με αφετηρία τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία, τοποθετεί τον άνθρωπο στο κέντρο της υγειονομικής περίθαλψης, προσφέροντας ποιοτικές παρεμβάσεις. Οι κατευθυντήριες γραμμές θα επεκταθούν, ώστε να συμπεριληφθούν και άλλες παρεμβάσεις αυτοεξυπηρέτησης, περιλαμβανομένης και της πρόληψης και θεραπείας των μη μεταδοτικών ασθενειών. Ο ΠΟΥ δημιουργεί μια κοινότητα πρακτικής αυτοεξυπηρέτησης και θα προωθήσει την έρευνα και τον διάλογο στον τομέα αυτό κατά τη διάρκεια του μήνα της αυτοεξυπηρέτησης.•••

BFF Banking Group: Επιτυχής η πρώτη αγορά

όμιλος BFF Banking Group ανακοίνωσε την ολοκλήρωση της πρώτης αγοράς απαιτήσεων από οντότητες του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα. Ανταποκρίθηκε στις ανάγκες των προμηθευτών του δημόσιου τομέα και τις στηρίζει μέσω αποτελεσματικών λύσεων κεφαλαίου κίνησης. Το εγχείρημα του ομίλου ενισχύει την κατανεμημένη αγορά στην Ελλάδα από 3 σε 9 δισ. ευρώ (Eurostat, 2017), αυξάνοντας την προσφορά του σε όλα τα τιμολόγια της δημόσιας διοίκησης. Επισημαίνεται ότι πρόκειται για τον μο-

ναδικό εξειδικευμένο «παίκτη» στον τομέα αυτό στην Ελλάδα. Υπενθυμίζεται ότι ο όμιλος BFF Banking Group εισήλθε στην ελληνική αγορά το 2017 και λειτουργεί υπό την ελευθερία παροχής υπηρεσιών. Σήμερα, το ποσό των απαιτήσεων από προμηθευτές του Εθνικού Συστήματος Υγείας εκτιμάται ότι ανέρχεται στα 50 εκατ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο εν λόγω όμιλος καλύπτει ήδη περίπου το 85% των δημόσιων νοσοκομείων στην Ελλάδα. «Η ελληνική αγορά έχει σημαντικές δυ-

νατότητες ανάπτυξης για την BFF. Η συναλλαγή αυτή επιβεβαιώνει, για ακόμα μια φορά, την ικανότητά μας να εξυπηρετούμε τους προμηθευτές της δημόσιας διοίκησης δίνοντάς τους τη δυνατότητα να βελτιώσουν περαιτέρω τη χρηματοοικονομική τους σταθερότητα, το κεφάλαιο κίνησης και τους χρηματοοικονομικούς δείκτες μέσω των λύσεων factoring και διαχείρισης απαιτήσεων» δήλωσε σχετικά ο αντιπρόεδρος Διεθνών Αγορών του ομίλου BFF Banking Group, Michele Antognoli.

Εξαγορά της Allergan από την Abbvie έναντι 63 δισ. δολ.

AbbVie ανακοίνωσε τα σχέδιά της για την εξαγορά της Allergan, της εταιρείας που παράγει το γνωστό Botox. Η συμφωνία αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2020. Οι δύο φαρμακοβιομηχανίες έχουν συνάψει μια οριστική συμφωνία συναλλαγών αξίας περίπου 63 δισ. δολ., με βάση την τιμή κλεισίματος της κοινής μετοχής της AbbVie (78,45 δολ.) στις 24 Ιουνίου 2019. Πρωταρχικός στόχος της συγχώνευσης είναι να επιτευχθεί ένα «διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο προϊόντων που να ανταποκρίνεται στον στρατηγικό μας στόχο να μειωθεί η εξάρτηση από το Humira», σύμφωνα με την AbbVie. Το Humira, που αποτελεί το πρώτο σε πωλήσεις φάρμακο στον κόσμο, άρχισε να χάνει τις πατέντες, ξεκινώντας από την Ευρώπη πέρσι.

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

Οι δύο εταιρείες αναφέρουν ότι ο συνδυασμός των προϊόντων της Allergan με το χαρτοφυλάκιο της AbbVie και το ερευνητικό πρόγραμμά τους θα δημιουργήσει μια κορυφαία βιοφαρμακευτική εταιρεία, με συνολικά έσοδα ύψους 48 δισ. δολ. ετησίως. Δεν είναι λίγοι πάντως οι αναλυτές που σχολιάζουν με επιφυλάξεις ότι προωθείται μια συγχώνευση δύο εταιρειών με τόσο ετερόκλητο χαρτοφυλάκιο προϊόντων. Η Abbvie διαθέτει βιολογικές θεραπείες για σοβαρές ασθένειες, όπως αιματολογικούς καρκίνους, ενώ η Allergan φημίζεται για το Botox. Η συμφωνία είναι η δεύτερη μεγάλη συγχώνευση φέτος, μετά την εξαγορά της Celgene από την Bristol-Myers Squibb, ύψους 74 δισ. δολ.

Η Apple προχωρεί την ψηφιακή υγεία στα iPhones

Apple ανακοίνωσε ότι θα επιτρέψει σε κάθε οργανισμό υγειονομικής περίθαλψης των ΗΠΑ με έναν συμβατό ηλεκτρονικό φάκελο υγείας (EHR) να συνεργαστεί με την εφαρμογή Health Records για κινητά τηλέφωνα. Αυτό θα επιτρέψει στους ασθενείς να κατεβάζουν με ασφαλή τρόπο τα δεδομένα από τον ηλεκτρονικό τους φάκελο σε προσωπικό αρχείο υγείας (PHR) στο iPhone τους, αφού παρουσιάσουν τα στοιχεία τους στο portal ενός ιατρείου ή νοσοκομείου. Η Apple εξέτασε την εφαρμογή Health Records σε 12 συστήματα υγειονομικής περίθαλψης στις αρχές του τρέχοντος έτους και πρόσθεσε 27 επιπλέον οργανισμούς στην πιλοτική εφαρμογή τον Μάρτιο. Επί του παρόντος, περίπου 300 φορείς υγειονομικής περίθαλψης, εργαστήρια και κλινικές με πάνω από 6.500 τοποθεσίες σε ολόκληρη τη χώρα έχουν καταχωριστεί στην εφαρμογή. Τα συμβατά συστήματα ηλεκτρονικών

φακέλων υγείας (EHR) που μπορούν να κατεβάσουν τα αρχεία είναι εκείνα που μπορούν να συνδέουν εφαρμογές με βάση τις προδιαγραφές διαλειτουργικότητας FHIR (Fast Healthcare Interoperability Resources)-ένα πλαίσιο προτύπων για την ανταλλαγή κλινικών δεδομένων μέσω του Διαδικτύου. Τα συστήματα EHR που υποστηρίζει σήμερα η Apple καλύπτουν τα πρότυπα Epic, Cerner, athenahealth και CPSI. Ο ασθενής θα πρέπει να μπορεί να βλέπει στοιχεία που αφορούν τα φάρμακά του, τα προβλήματα υγείας, τα εργαστηριακά αποτελέσματα, τις διαδικασίες, τα ζωτικά στοιχεία και τους εμβολιασμούς από διαφορετικούς παρόχους σε ένα μέρος. Από την άλλη, πάντως, ο Steven Waldren, αντιπρόεδρος και επικεφαλής της υπηρεσίας ιατρικής πληροφορικής της Αμερικανικής Ακαδημίας Οικογενειακών Ιατρών, δήλωσε στο Medscape Medical News ότι όσο απλό ακούγεται τόσο πολύπλοκο και δύσκολο είναι να γίνει πράξη. Τα πρότυπα FHIR εξακολουθούν να έχουν κάποιες ακατέργαστες άκρες, που χρειάζεται να εξομαλυνθούν ώστε οι εφαρμογές που βασίζονται στο FHIR να μπορούν να χρησιμοποιηθούν αξιόπιστα.

Έλληνας πρόεδρος στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα

δρ Χρήστος Χρήστου εξελέγη νέος διεθνής πρόεδρος στην οργάνωση Médecins Sans Frontières (MSF)-Γιατροί Χωρίς Σύνορα και ανέλαβε τα καθήκοντά του την 1η Ιανουαρίου 2019. Ο Χρήστος Χρήστου γεννήθηκε στα Τρίκαλα το 1974. Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το 2011 τελείωσε την ειδικότητα της Γενικής Χειρουργικής και Μεταμόσχευσης Οργάνων στην Α’ Χειρουργική Κλινική του Ευαγγελισμού. Εδώ και 14 χρόνια συμμετέχει σε αποστολές με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα και σε χώρες της

Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, ενώ από το 2012 είναι πρόεδρος του ελληνικού τμήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Παράλληλα, σήμερα, εργάζεται στο Λονδίνο στο νοσοκομείο North Middlesex University Hospital NHS Trust. Όπως έχει δηλώσει ο ίδιος: «Να ζεις για το σήμερα. Αυτό ήταν το άλλο μάθημα που μου δίδαξαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι που δέχτηκαν τη βοήθειά μας. Δέχονται ότι υπάρχουν σήμερα, και αυτό τους αρκεί. Για το αύριο δεν ξέρουν. Αυτό το μάθημα τους το έχει δώσει κάποια ασθένεια ή οι δυσκολίες της ζωής. Αυτό τους κάνει δυνατούς. Και αυτό δίνει και σε μας δύναμη και αισιοδοξία».

NEWSROOM

Η Κομισιόν επενδύει στην πρόληψη του καρκίνου

την επένδυση 35 εκατ. ευρώ για την ανάπτυξη λύσεων τεχνητής νοημοσύνης για πρόληψη θα προχωρήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πρόσκληση υποβολής προτάσεων δημοσίευσε η Κομισιόν, στηρίζοντας με 35 εκατ. ευρώ την ανάπτυξη της ανάλυσης ιατρικών εικόνων για τη διάγνωση του καρκίνου βάσει της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και άλλων εργαλείων και αναλύσεων που εστιάζονται στην πρόληψη, στην πρόβλεψη και στη θεραπεία των συνηθέστερων μορφών καρκίνου. Η πρόσκληση αποτελεί μέρος του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», μέσω του οποίου η Επιτροπή επενδύει συνολικά 177 εκατ. ευρώ στον «ψηφιακό μετασχηματισμό του τομέα της υγείας και της περίθαλψης» και σε «αξιόπιστες ψηφιακές λύσεις και κυβερνοασφάλεια στον τομέα της υγείας και της περίθαλψης». «Η συνεργασία, πέρα από στεγανά, θα ενισχύσει την ικανότητά μας να βοηθήσουμε τους ασθενείς με την ανταλλαγή

και την ερμηνεία της τεχνολογικής προόδου σε ό,τι αφορά την πρόληψη του καρκίνου, τη διάγνωση και την πρόβλεψη θεραπείας σε ολόκληρη την ΕΕ» δήλωσε ο Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, Vytenis Andriukaitis. Από την πλευρά της, η Επίτροπος Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας, Mariya Gabriel, πρόσθεσε: «Η σημερινή επένδυση επιβεβαιώνει την ισχυρή μας

στήριξη σε προηγμένες τεχνολογίες που θα διαμορφώσουν το μέλλον του τομέα της υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μαζί με τα κράτη μέλη, πρέπει να θεσπίσουμε ένα πλαίσιο που θα εξισορροπεί τα ατομικά προβλήματα και τους περιορισμούς των συστημάτων υγείας, ενώ παράλληλα θα απελευθερώνει την καινοτομία στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης προς όφελος όλων των Ευρωπαίων».

Βιταμίνες και συμπληρώματα δεν έχουν οφέλη για την υγεία

λήψη βιταμινών και συμπληρωμάτων διατροφής δεν έχει κανένα όφελος για την υγεία μας! Αυτό έδειξε η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα ανάλυση όλων των τυχαιοποιημένων μελετών που έχουν γίνει για το θέμα αυτό. Η ανάλυση δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Annals of Internal

Medicine. Αξίζει να σημειωθεί ότι περιέλαβε 227 τυχαιοποιημένες μελέτες, στις οποίες συμμετείχαν σχεδόν 1 εκατομμύριο άτομα και αφορούσαν 24 διαφορετικές παρεμβάσεις στη διατροφή με συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες. Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι πρόκειται μόνο για τυχαιοποιημένες και όχι μελέτες παρατήρησης, οι οποίες έχουν χαμηλότερη αξιοπιστία. Τα άτομα που επιλέγουν να λαμβάνουν βιταμίνες, συχνά, ακολουθούν και άλλες υγιεινές συμπεριφορές. Μέχρι σήμερα, η εμπειρία έχει δείξει ότι οι βιταμίνες που έμοιαζαν υποσχόμενες στις μελέτες παρατήρησης απέτυχαν σε μεγάλες τυχαιοποιημένες δοκιμές. Το συμπέρασμα, λοιπόν, στο οποίο κατέληξε η ανάλυση είναι ότι η μοναδική παρέμβαση που έχει, έστω και μέτρια, επίδραση στους θανάτους από όλες τις αιτίες ήταν μόνο η μείωση της κατανάλωσης αλατιού. Κατά τα άλλα, υπάρχουν στοιχεία χαμηλής ποιότητας που δεί-

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

χνουν ότι τα ω-3 λιπαρά οξέα μπορούσαν να προστατέψουν από το έμφραγμα του μυοκαρδίου και τις καρδιακές παθήσεις και ότι το φολικό οξύ θα μπορούσε να προστατεύσει από το εγκεφαλικό επεισόδιο. Από την άλλη, υπήρξαν αποδείξεις μέτριας ποιότητας ότι ένας συνδυασμός ασβεστίου και βιταμίνης D αύξησε τον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο. Βέβαια, η ανάλυση εστιάζεται μόνο στη θνησιμότητα και τα καρδιαγγειακά αποτελέσματα. Δεν ξέρουμε αν και πόσο η λήψη βιταμινών και συμπληρωμάτων διατροφής επηρεάζει και κυρίως βελτιώνει την υποκειμενική ποιότητα ζωής. Όμως, όπως σχολίασε εύστοχα ο γιατρός F. Perry Wilson στο Medscape: «Εκείνο που είναι βέβαιο ότι βελτιώνει τη ζωή μας είναι τα χρήματα. Αν θέλετε, λοιπόν, να γλυτώσετε χρήματα, μην τα ξοδεύετε σε βιταμίνες και συμπληρώματα». Στις ΗΠΑ, ξοδεύονται κάθε χρόνο πάνω από 30 δισ. δολ. σε αυτά.

Νέα θεραπεία για σπάνια νόσο του αίματος

Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το φάρμακο Ultomiris (ravulizumab) της εταιρείας Alexion για τη θεραπεία ορισμένων ενηλίκων με μια εξαιρετικά σπάνια διαταραχή του αίματος, την παροξυσμική νυχτερινή αιμοσφαιρινουρία (PNH). Η απόφαση επιτρέπει τη χρήση του φαρμάκου σε ασθενείς με αιμόλυση και κλινικά συμπτώματα υψηλής δραστηριότητας της νόσου και επίσης σε εκείνους που είναι κλινικά σταθεροί μετά από θεραπεία με Soliris (eculizumab) για τουλάχιστον 6 μήνες. Η παροξυσμική νυχτερινή αιμοσφαιρι-

νουρία είναι μια επίκτητη ασθένεια, η οποία προκαλεί τη μερική ή ολική καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων του σώματος μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται αιμόλυση. Είναι μια πολυσύνθετη ασθένεια, με μη συγκεκριμένα και απρόβλεπτα σημεία και συμπτώματα, που συχνά είναι παρόμοια με αυτά άλλων παθήσεων. Επιπλέον, εκδηλώνεται με μοναδικό τρόπο σε κάθε άτομο. Κάποια συνηθισμένα συμπτώματα είναι ο πόνος στο στομάχι, η δυσκολία στην κατάποση, η αναιμία, το λαχάνιασμα και το αίσθημα κόπωσης. Στις σοβαρότερες επιπλοκές συγκαταλέγονται ο σχηματισμός θρόμβων στο αίμα, η νεφρική ανεπάρκεια και οι βλάβες σε ζωτικά όργανα. Παρόλο που μπορεί να μη γίνει αντιληπτή, η αιμόλυση είναι σταθερή, σιωπηλή, και μπορεί να θέσει τη ζωή των ασθενών σε κίνδυνο. Οι πάσχοντες μπορεί να πάσχουν και από άλλο νόσημα που επηρεάζει τη λειτουργία του μυελού των

οστών, όπως είναι η απλαστική αναιμία (ΑΑ) ή τα μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα (ΜΔΣ). Τα νοσήματα αυτά συχνά προκαλούν μείωση της παραγωγής κυττάρων του αίματος, περιπλέκοντας ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Η έγκριση του Ultomiris βασίστηκε στα δεδομένα της μελέτης Ohase, που έδειξε ότι το φάρμακο δεν ήταν κατώτερο από το Soliris (eculizumab) σε ασθενείς που δεν είχαν λάβει προηγούμενη θεραπεία. «Περισσότερο από μία δεκαετία μετά την έγκριση του Soliris, το Ultomiris αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της θεραπείας της παροξυσμικής νυχτερινής αιμοσφαιρινουρίας. Τώρα, οι ασθενείς μπορούν να έχουν μεγαλύτερη ελευθερία στη ζωή τους, με σημαντικά λιγότερες εγχύσεις ετησίως, χωρίς κανένα συμβιβασμό ως προς την αποτελεσματικότητα ή την ασφάλεια» δήλωσε ο Alexander Röth από το Τμήμα Αιματολογίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Essen, στη Γερμανία.

Leading International Trade Fair

DÜSSELDORF, SELDORF, GERMANY 18 – 21 NOVEMBER 2019 www.medica.de

Member of

BE PART OF THE NO. 1!

WORLD FORUM FOR MEDICINE

MEDICA 2019 – Always a heartbeat ahead! Η αντιπροσωπία της Messe Duesseldorf για Ελλάδα και Κύπρο: MD – GR.I.D. GbR T: +30 210 8088351 E: grid@gridmds.eu

NEWSROOM

Η παχυσαρκία «ξεπερνά» το κάπνισμα

έα ανάλυση από το ίδρυμα Cancer Research UK έδειξε ότι η παχυσαρκία ευθύνεται για περισσότερες περιπτώσεις ορισμένων καρκίνων από ό,τι το κάπνισμα, καθώς ο αριθμός των παχύσαρκων ανθρώπων ξεπερνά τώρα τους καπνιστές 2 προς 1 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σύμφωνα με την ανάλυση, σχεδόν το ένα τρίτο των ενηλίκων του Ηνωμένου Βασιλείου είναι παχύσαρκοι, και η πα-

χυσαρκία είναι σήμερα η κύρια αιτία 4 διαφορετικών τύπων καρκίνου, παρά το γεγονός ότι το κάπνισμα παραμένει το μεγαλύτερο πρόβλημα πρόληψης του καρκίνου και φέρει πολύ υψηλότερο κίνδυνο της νόσου. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η παχυσαρκία προκαλεί περίπου 1.900 περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του εντέρου από ό,τι το κάπνισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο κάθε χρόνο. Το ίδιο «ανησυχητικό πρό-

τυπο» παρατηρείται στον καρκίνο των νεφρών(1.400 περισσότερες περιπτώσεις από το κάπνισμα), των ωοθηκών (460) και του ήπατος (180). «Καθώς τα ποσοστά καπνίσματος μειώνονται και τα ποσοστά παχυσαρκίας αυξάνονται, μπορούμε να δούμε το πρόβλημα. Τα παιδιά μας θα μπορούσαν να είναι μια γενιά χωρίς καπνό, αλλά έχουμε ένα καταστροφικό ρεκόρ για παιδική παχυσαρκία και τώρα χρειαζόμαστε επείγουσα κυβερνητική παρέμβαση για να σταματήσουμε την επιδημία» δήλωσε ο Michelle Mitchell, γενικός διευθυντής του Cancer Research UK. Ακόμη, παροτρύνει την κυβέρνηση να λάβει μέτρα ώστε να μειώσει τα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας έως το 2030 και να απαγορεύσει τις διαφημίσεις ορισμένων προϊόντων στις 9 το βράδυ (junk food). Έχει, επίσης, ξεκινήσει μια νέα εθνική εκστρατεία για να ενισχύσει την ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σχέση μεταξύ της παχυσαρκίας και του καρκίνου.

Θετικά τα αποτελέσματα του Xarelto και σε παιδιά με φλεβική θρομβοεμβολή

έα μελέτη, που παρουσιάστηκε στο 27ο συνέδριο της Διεθνούς Εταιρείας για τη Θρόμβωση και την Αιμόσταση (ISTH) και πραγματοποιήθηκε στη Μελβούρνη της Αυστραλίας, έδειξε ότι το αντιπηκτικό φάρμακο Xarelto (rivaroxaban) μπορεί να βοηθήσει σημαντικά και παιδιά με φλεβική θρομβοεμβολή. «Φλεβική θρόμβωση» ονομάζεται ο σχηματισμός θρόμβου σε μια φλέβα, συνήθως των κάτω άκρων. «Φλεβική

θρομβοεμβολή» αποκαλείται ο συνδυασμός της θρόμβωσης και της πιο βαριάς επιπλοκής της, της πνευμονικής εμβολής. Αυτή μπορεί να συμβεί αν σπάσει κάποιος θρόμβος στα κάτω άκρα και υπάρχει κίνδυνος να φράξει κάποιο αγγείο, πηγαίνοντας προς τους πνεύμονες. Η φλεβική θρομβοεμβολή είναι η τρίτη πιο συχνή αιτία της καρδιαγγειακής νόσου παγκοσμίως, μετά το έμφραγμα και το εγκεφαλικό. Τουλάχιστον 50.000

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019

Έλληνες εκτιμάται ότι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από επιπλοκές που σχετίζονται με τη φλεβική θρομβοεμβολή. Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν τα δεδομένα της κλινικής μελέτης EINSTEIN-Jr, στην οποία συμμετείχαν παιδιά με φλεβική θρομβοεμβολή. Το συμπέρασμα των γιατρών ήταν ότι η χορήγηση του Xarelto μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση του προβλήματος, όπως και στους ενήλικες.

Χρεοκόπησε η Αμερικανική Εταιρεία Πόνου

κούγεται οξύμωρο, αλλά είναι οριστικό: Στις ΗΠΑ, μια χώρα που μαστίζεται από την κατάχρηση αναλγητικών φαρμάκων, η αρμόδια επιστημονική εταιρεία, η American Pain Society (APS), κηρύσσει πτώχευση και βάζει λουκέτο! Η εταιρεία ιδρύθηκε το 1978, με στόχο να προωθήσει τη διεπιστημονική έρευνα και κλινική φροντίδα στη διάγνωση και διαχείριση του πόνου. Όμως, όπως υποστηρίζει η διοίκησή της, πέφτει και η ίδια θύμα από την κατάχρηση των οπιούχων φαρμάκων, καθώς δέχθηκε σωρεία αγωγών. Παράλληλα, παρουσιάστηκε κατακόρυφη μείωση στην εγγραφή νέων μελών,

μείωση των χορηγιών και πολύ μικρότερη συμμετοχή σε συνέδρια και εκδηλώσεις. Ο πρόεδρός της, δρ William Maixner, χαρακτήρισε όλους αυτούς τους παράγοντες «τέλεια καταιγίδα». Ο εκλεγμένος πρόεδρος της εταιρείας, Gary Walco, από το παιδιατρικό νοσοκομείο του Seattle, δήλωσε ότι είναι «τραγική ειρωνεία ότι η επαγγελματική οργάνωση που είναι καλύτερα έτοιμη να προσφέρει για τη βελτίωση της πρόληψης και της θεραπείας του πόνου και της σχετικής κατάχρησης ουσιών σε λίγο δεν θα υπάρχει». Η Αμερικανική Εταιρεία Πόνου (APS) δεν είναι το μόνο «θύμα» της κρίσης των οπιοειδών φαρμάκων, που μαστί-

ζει τις ΗΠΑ. Στα τέλη Ιανουαρίου, ανέστειλε τη λειτουργία της και η Ακαδημία Ορθοδοντικής Ιατρικής (AIPM), επικαλούμενη επίσης τη μείωση της βιομηχανικής υποστήριξης και τις νομικές διεκδικήσεις που σχετίζονται με τα οπιοειδή.

Νέα θεραπεία για τον καρκίνο του δέρματος

Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το φάρμακο Libtayo (cemiplimab) για ενήλικες ασθενείς με έναν τύπο καρκίνου του δέρματος που ονομάζεται καρκίνωμα πλακωδών κυττάρων (SCC) ή ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Η έγκριση αφορά ασθενείς που δεν μπορούν να υποβληθούν σε επέμβαση ή ακτινοθεραπεία. Αυτή η μορφή καρκίνου συναντάται στα ακανθοκύτταρα, από τα οποία αποτελείται το μεγαλύτερο μέρος της επιφανειακής στοιβάδας του δέρματος (η επιδερμίδα). Η χρόνια έκθεση στην ηλιακή

ακτινοβολία αποτελεί την αιτία για τις περισσότερες περιπτώσεις ακανθοκυτταρικού καρκινώματος. Η συχνή χρήση του τεχνητού μαυρίσματος (tanning beds, solarium) επίσης διπλασιάζει τον κίνδυνο. Το cemiplimab είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα, δηλαδή ένας τύπος πρωτεΐνης, που έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να αναγνωρίζει και να προσκολλάται στον υποδοχέα PD-1, ο οποίος υπάρχει σε ορισμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που ονομάζονται Τ κύτταρα. Τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να πα-

ράγουν πρωτεΐνες (PD-L1 και PD-L2), οι οποίες προσκολλώνται σε αυτόν τον υποδοχέα και απενεργοποιούν τη δράση των Τ κυττάρων, εμποδίζοντάς τα να επιτεθούν στον καρκίνο. Το cemiplimab, λοιπόν, προσκολλώμενο στον υποδοχέα, εμποδίζει τις πρωτεΐνες PD-L1 και PD-L2 να απενεργοποιήσουν τη δράση των Τ κυττάρων και ενισχύει με αυτόν τον τρόπο την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να εξοντώνει τα καρκινικά κύτταρα. «Χωρίς άλλες ιατρικές θεραπείες που έχουν εγκριθεί για προχωρημένο δερματικό καρκίνο των πλακωδών κυττάρων, το Libtayo αποτελεί μια σημαντική νέα επιλογή για τους ασθενείς που πάσχουν από αυτόν τον προχωρημένο καρκίνο του δέρματος και δεν μπορούν να θεραπευτούν με χειρουργική επέμβαση ή ακτινοβολία» δήλωσε ο Axel Hauschild, ερευνητής στο Κέντρο Καρκίνου του Δέρματος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Schleswig-Holstein στο Kiel της Γερμανίας. Το φάρμακο που έχει αναπτυχθεί από τη Sanofi είναι επίσης εγκεκριμένο για την ίδια ένδειξη στις ΗΠΑ, τον Καναδά και τη Βραζιλία. Παράλληλα, διερευνάται σε μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

ΑΝAΛΥΣΗ

Τιμή Μετοχής 19 Ιουνίου 2019 64,00 Χρηματιστήριο Διαπραγμάτευσης (GBp) Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) 82,81 Χρ. Αξία (σε εκατ. GBp) 53,00 Μέσος Ημ. Όγκος Συν. 213.653 (52 εβδ.) Συντελεστής Beta 1,032

[BLOOMBERG TICKER: SFE:LN] [REUTERS TICKER: SFES.L]

SAFESTYLE UK plc

Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου, Βρετανία

Κλάδος δραστηριότητας: Καταναλωτικά προϊόντα/Είδη κατοικίας & γραφείου ΣΥΝΟΠΤΙΚΌ ΠΡΟΦΊΛ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ Η Εταιρεία Safestyle UK plc, με έδρα τη Μεγάλη Βρετανία, δραστηριοποιείται στον κλάδο του εξοπλισμού κατοικίας (homeowner market).

Στατιστικά Στοιχεία Μέγ. 52 εβδ. (GBp) 96,50 Χαμ. 52 εβδ. (GBp) 31,20

Όγκος συν/γών

Απόδ. 1-Μ -4,05%

80,00

600.000

60,00

450.000

40,00

300.000

20,00

150.000 0 19/7/2019

19/6/2019

19/5/2019

Πηγή: FACTSET, υπολογισμοί VRS

20 15,5

14,4 13,0

12,1 8,8

ΙΣΤΟΡΙΚΟΊ ΔΕΊΚΤΕΣ P/E ΣΕ ΣΎΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΕΊΚΤΕΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΆΣ (X)

19/4/2019

19/3/2019

19/2/2019

19/1/2019

19/12/2018

0,00 19/7/2018

(ΣΕ GBp ΚΑΙ ΣΕ ΤΕΜΆΧΙΑ ΑΝΤΊΣΤΟΙΧΑ)

750.000

19/11/2018

ΠΟΡΕΊΑ & ΌΓΚΟΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΏΝ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΉΣ ΤΕΛΕΥΤΑΊΕΣ 52 ΕΒΔΟΜΆΔΕΣ

100,00

19/10/2018

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο Διαπραγμάτευσης.

900.000

19/9/2018

Απόδ. 12-Μ 76,07%

Πηγή: Χρηματιστήριο Διαπραγμάτευσης

120,00

19/8/2018

Απόδ. 6-Μ -30,28%

Τιμή Μετοχής (GBp)

5 -4,0

0 -5

Μετοχή 2018 P/E

Μετοχή 2019 P/E

Μετοχή 2020 P/E

Κλάδος P/E 2019

FTSE 100 P/E 2019

STOXX 600 P/E 2019

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιριών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Α ξ ί α ς κ α ι σ τ ο υ ς Το μ ε ί ς τ ω ν Ε ξ α γ ο ρ ώ ν & Σ υ γ χ ω ν ε ύ σ ε ω ν . Έ τ ο ς Ί δ ρ υ σ η ς : 2 0 0 2

VALUATION & RESEARCH SPECIALISTS (VRS) - www.vrs.gr Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr - info@valueinvest.gr

/ Ioύλιος-Αύγουστος 2019

200 180

FTSE Small Cap

METOXH

160 140

Η ΠΟΡΕΊΑ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΉΣ ΣΕ ΣΎΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΟN ΔΕΊΚΤΗ (ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΉΡΙΟ ΔΙΑΠΡΑΓΜΆΤΕΥΣΗΣ) ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ 5 ΈΤΗ (ΒΆΣΗ = 100)

120 100 80 60 40 20

Πηγή: Χρηματιστήριο Διαπραγμάτευσης

0 19/7/2014

19/7/2015

19/7/2016

19/7/2017

19/7/2018

19/7/2019

ΒΑΣΙΚΆ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΆ ΜΕΓΈΘΗ & ΔΕΊΚΤΕΣ ΠΕΡΊΟΔΟΣ 2013-2018 (Όμιλος, σε εκατ. GBp) σε εκατ. GBp

Πωλήσεις Mικτό ΚΠΦ ΚΜΦΔΜ P/Ε P/BV Κέρδος (x) (x)

2013 2014 2015 2016 2017 2018

125 136 149 163 159 116

45 50 55 56 51 26

9 16 18 19 14 -16

6 13 14 16 11 -13

8,2 4,1 3,8 3,4 4,9 -4,0

2,5 1,9 1,4 1,4 1,3 1,8

EV / EBITDA (x)

ΔΑΝΕΙΑ/ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x)

ROE %

4,7 2,6 2,0 1,9 2,7 -3,8

0,03 0,01 0,00 0,00 0,00 0,13

31% 46% 37% 41% 27% -45%

Πηγή: Εταιρεία/Όμιλος.

ΔΕΊΚΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΊΟΥ ΚΊΝΗΣΗΣ ΠΕΡΊΟΔΟΣ 2013-2018 (Όμιλος, σε εκατ. GBp) σε εκατ. GBp Πωλήσεις Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.) Μικτό Περιθώριο Κέρδους % Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους % Ταμειακά Διαθέσιμα Ημέρες Αποθεμάτων Ημέρες Αποθέματα Ημέρες Πελατών Ημέρες Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών Ημέρες Προμηθευτές Operating Cycle Ημέρες Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος) Ημέρες

2013

2014

2015

2016

2017

2018

125 80 36,20% 6 5,2% 5 6 1,4 7 2,4 52 11,4 13 -39

136 86 36,53% 13 9,4% 8 6 1,5 9 3,3 44 10,3 15 -29

149 94 36,61% 14 9,4% 16 6 1,5 9 3,9 39 10,2 15 -24

163 108 34,09% 16 9,5% 13 7 2,2 10 4,6 41 12,0

159 107 32,43% 11 6,8% 11 7 2,0 10 4,6 37 10,9

116 91 22,23% -13 -11,4% 4

18 -23

17 -20

24 -38

10 2,4 14 4,5 62 15,3

Πηγή: Εταιρεία/Όμιλος.

V R S - S F i T: Ε ξ ε ι δ ι κ ε υ μ έ ν ε ς Ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ έ ς Μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς . Έ τ ο ς Ί δ ρ υ σ η ς : 2 0 0 2

VRS – SFiT Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr - info@valueinvest.gr

ΓΊΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ! ΓΊΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΈΣ!

Αλλάξτετην τηνελληνική ελληνικήαγορά αγοράΥγείας! Υγείας! Αλλάξτε Εγγραφείτε τώρα τώρα στο στο Ph.B Ph.B (Pharma (Pharma&&Health HealthBusiness) Business) Εγγραφείτε !! ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ*

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ ΟΔΟΣ

Τ.Κ. Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

E-MAIL E-MAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ ΚΙΝΗΤΟ

FAX FAX

ΑΦΜ* ΑΦΜ*

ΔΟΥ* ΔΟΥ*

*ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ *ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε (Σε έντυπη έντυπη και και ψηφιακή ψηφιακή μορφή) μορφή) ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ΙΔΙΩΤΩΝ & & ΝΟΜΙΚΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΤΗΣΙΑ: 50€ 50€ ΕΤΗΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ: ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ: 30€ 30€ ΕΤΗΣΙΑ: ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΚΥΠΡΟΣ: 70€ ΚΥΠΡΟΣ: 0€

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: 90€ 90€ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά (Αποκλειστικά σε σε ψηφιακή ψηφιακή μορφή) μορφή) ΑΞΙΑ ΕΤΗΣΙΑ: 10€ 10€ ΕΤΗΣΙΑ: (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α) (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α)

Το Ph.B καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / IBAN GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / IBAN GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρίας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομα σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμεπάντα όπωςότι αποστείλετε το καταθετήριο fax στο 210 998 4953, υπόψιν κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.πάντα το όνομα σας στο καταθετήριο. Βεβαιώνεστε ο λογαριασμός στον οποίομεκαταθέτετε είναι της εταιρίας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε Παρακαλούμε όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ Τ ΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDA S.A., Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953 Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953 Αποδέχομαι πως τα προσωπικά μου στοιχεία θα τηρηθούν από την ETHOS MEDIA Εκδοτική-Συνεδριακή AE για τις ανάγκες αποστολής του περιοδικού Pharma & Health Business, στο οποίο είμαι συνδρομητής. Η αποστολή του περιοδικού γίνεται μέσω εταιρείας διανομής ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail). Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με τα προσωπικά σας στοιχεία, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κ. Λαζαράκου Αναστασία, Σύμβουλο Διοίκησης, στο e-mail: lazarakou.n@ethosmedia.eu/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016

80 80 80.indd 80

/ Ιούλιος-Αύγουστος 2019 26/2/2016 3:12:11 μμ

διοργάνωση σε συνεργασία με

SAVE THE DATE

31ΑΘΗΝΑ .10.19 medtech.ethosevents.eu

#mtc19

// ##056 035 //Ιούλιος-Αύγουστος Ιανουάριος-Φεβρουάριος 20162241-0961 2019 ISSN: ISSN: 2241-0961 / #035 / Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016

0 35 56

## ΙΙΟΥΛ-AYΓ ΑΝ-ΦΕΒ 22 00 11 69 # ΙΑΝ-ΦΕΒ 2 0 1 6

035

ΠΡΟΦΙΛ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο καλός ο διοικητής Μπιο υρσίνη Ουζουνέλλη

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΡΟΦΙΛ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Πασχάλης Αποστολίδης Ο πιοPharma καλός ο&διοικητής 10ο Health Conference

4ο Clinical µελέτες Research Conference ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ w w wTank . vAzzopardi-Muscat i rγια u sκλινικές .com.gr NThink atasha ISSN: 2241-0961 µελέτες

www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961

Αφιέρωµα Αφιέρωμα

Εµβόλια Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Αφιέρωµα Εµβόλια