Pharma and Health Business #58, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019 by ethosMEDIA

// ##058 035 //Νοέμβριος-Δεκέμβριος Ιανουάριος-Φεβρουάριος 20162241-0961 ISSN: 2241-0961 / #035 / Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016 2019 ISSN:

0 35 58

## ΙΝΟΕ-ΔΕΚ ΑΝ-ΦΕΒ 22 00 11 69 # ΙΑΝ-ΦΕΒ 2 0 1 6

035

ΠΡΟΦΙΛ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο καλός ο των διοικητής Οιπιο «φύλακες πυλών» της δημόσιας υγείας

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΡΟΦΙΛ Πασχάλης Αποστολίδης Ο πιο καλός ο διοικητής ΑΦΙΕΡΩΜΑ HIV ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 4ο Clinical Αποστολίδης Πασχάλης ΑΦΙΕΡΩΜΑ Research Conference Σακχαρώδης Διαβήτης ΡΕΠΟΡΤΑΖ Think Tank για κλινικές 4ο Clinical µελέτες ΑΦΙΕΡΩΜΑ Research Conference Εμβόλια

w w wTank . v i rγια u sκλινικές .com.gr Think ISSN: 2241-0961

µελέτες

www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961

Αφιέρωµα

Εµβόλια Αφιέρωµα Εµβόλια

5th Med Tech Conference

Η Gilead Sciences είναι μια πρωτοπόρος βιοφαρμακευτική εταιρεία που ερευνά και αναπτύσσει καινοτόμες θεραπείες σε τομείς που υπάρχουν σημαντικά θεραπευτικά κενά. Ο πρωταρχικός σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που πάσχουν από νόσους απειλητικές για τη ζωή. Η γκάμα των προϊόντων μας περιλαμβάνει σειρά φαρμάκων πρώτης γραμμής, συμπεριλαμβανομένων ολοκληρωμένων σχημάτων ενός δισκίου για την αντιμετώπιση του ιού HIV και της χρόνιας Ηπατίτιδας C, καθώς και την πρώτη CAR-Τ κυτταρική θεραπεία για την αντιμετώπιση προχωρημένης νόσου για δύο τύπους επιθετικού Non-Hodgkin λεμφώματος, σε ενήλικες ασθενείς. Χάρη στις καινοτόμες θεραπείες που έχει αναπτύξει η Gilead Sciences, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο

998/GR/19-04//1001

ζουν έχοντας καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής.

GR/PHCA/0008/15

Για να νιώθουν οι άνθρωποι καλύτερα και να ζουν περισσότερο

Λ. Κηφισίας 266, 152 32 Αθήνα, Τηλ.: 210 6882100, www.gr.gsk.com

ΠΕΡ

ΟΜΕΝΑ

6 Ρεπορτάζ Ελλάδα: Προφίλ Υγείας 2019 Υψηλές παραμένουν οι ιδιωτικές δαπάνες 10 Συνέντευξη Χρήστος Χατζηχριστοδούλου Οι «φύλακες των πυλών» της δημόσιας υγείας 15 Αφιέρωμα HIV 16 Συνέντευξη Μ. Κ. Λαζανάς Βασικό πρόβλημα παραμένει το στίγμα

22 Ρεπορτάζ 31ο Πανελλήνιο Συνέδριο AIDS: Πρόοδος αλλά και εμπόδια για τους ανθρώπους που ζουν με HIV 28 Άρθρο Γιώργος Τσιακαλάκης Οι 3 πυλώνες για τον περιορισμό του HIV 30 Ρεπορτάζ Όταν η επιστήμη συναντά την τέχνη του δρόμου

32 Newsroom HIV

058

# NOE-ΔΕΚ 2019 τιμή τεύχους 10€

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

ΣΥΝΤΆΚΤΡΙΑ: Μαρία Αλιμπέρτη alimperti.m@ethosmedia.eu

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ: Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

KEY ACCOUNT MANAGER: Χρήστος Χαραλαμπάκης charalampakis.c@ethosmedia.eu

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Αιμίλιος Νεγκής negis.e@ethosmedia.eu

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ: Βασιλική Αγγουρίδη agouridi.v@ethosmedia.eu

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

37 Αφιέρωμα Διαβήτης 38 Συνέντευξη Χρήστος Δαραμήλας Το σύστημα υγείας προκαλεί και συντηρεί τύψεις και ενοχές

44 Ρεπορτάζ Σχεδόν 10 χιλιάδες οι διαβητικοί στην Ελλάδα 46 Newsroom Diabetes 51 Αφιέρωμα Εμβόλια 52 Ρεπορτάζ Προτεραιότητες της εμβολιαστικής πολιτικής 56 Newsroom Vaccines 62 Ρεπορτάζ 5th Med Tech Conference Ανάγκη εξορθολογισμού στη διαχείριση του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού 70 Άρθρο Δημήτρης Τσουκαλάς Μεταβολομική και ΧΑΠ

72 Newsroom

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΉ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗ: Γιούλη Μουτεβελή mouteveli.g@ethosmedia.eu

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: Πόπη Καλογιάννη popikalogianni@gmail.com

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος Shutterstock

MARKETING & MAGAZINE COORDINATOR Αλεξάνδρα Λυμπέρη lyberi.a@ethosmedia.eu

ΕΚΤΎΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

ΙΔΙΟΚΤΗΣΊΑ:

Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ: Μαρία Ανδριώτη andrioti.m@ethosmedia.eu

T: 210 9984950, Φ: 210 9984953 E: info@virus.com.gr • www.virus.com.gr • www.phb.com.gr • www.ethosmedia.eu • www.ethosevents.eu • www.banks.com.gr • www.insuranceworld.gr ISSN: 2241-0961

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη

EDITΟRIAL

άσεις β μ ε ρ α π τε σ α μ ό Χρειαζ στην πρόληψη ηκε και πέθανε όρι που προσβλήθ αγ ό κρ ο, μι το με ό ατικ σοκαριστικό τρόπ Το τραγικό περιστ νιο, με τον πλέον κή ον οσ στ πρ εις ο άσ στ ε μβ ερ ρε έφ νωμένες πα από διφθερίτιδα ζόμαστε πιο οργα εια χρ ρα χώ ως το γεγονός ότι ν ης. καμπάνια για το τομέα της πρόληψ έκπληξη φέτος. Η η ότι στ ν ρι ου χά ίχν ευ α δε μι α αμε ούς και όλ Από την άλλη, είχ να αποδίδει καρπ ι τα ίνε φα ης ίπ γρ εμβολιασμό της ν και άτομα που δε εμβολιασμών. ι άναρχα, ακόμη θα έχουμε ρεκόρ ντα ζο ι λιά ότ βο λία εμ : βο α θέμα χει αμφι Βέβαια, έχουμε έν . Όμως, δεν υπάρ υψηλού κινδύνου σημαντικό είναι ες σο άδ πό ομ ις ρά στ ν φο ανήκου μία ακόμη για ι ετα ο. ών αι εβ ιβ επ νελλαδικό ίπεδ είναι θετικό και επ εκστρατείες σε πα ές με στόχο την ικ ωτ ως ερ ρί κυ ημ ι εν ι στρατειών κα εκ να διεξάγοντα ων οι τέτ πνισμα, κη άγ ατική αν αθλήτρια στο κά Η χώρα έχει δραμ παραμένει πρωτ δα ει να λά έπ Ελ πρ Η , . υς ής ου ζω , επιτέλο αλλαγή του τρόπ ζωή και η Πολιτεία ή ικ στ θι κα ν η. τη ι ηψ κα ν πρόλ την παχυσαρκία ενημέρωση και τη έχει με έμφαση στην μόσια υγεία και δη τη για μο αναλάβει δράση νό ο νέ ει υ. Ας ήσ χο ογ έγ δρομολ μιακού ελ Η κυβέρνηση έχει ράμματα πληθυσ ογ πρ σε ον ει στ ις ήσ σε ωρ δύ προχ ερες επεν εξαγγείλει ότι θα στε και περισσότ όμως: Χρειαζόμα τε ασ γι’ αυτό. ι όμ σε υβ ού κρ ν μη δεν έχουμε ακ ρα με σή ι χρ μέ ι τομέα αυτό κα ι ομαλά και αν νόμου εξελίσσετα ού τικ νισ μας. απ τικ αν του υγμα για την Υγεία Υ.Γ. Η εφαρμογή μεγαλύτερο επίτε το ει έσ ελ οτ απ ολοκληρωθεί, θα

Αιμίλιος Νεγκής

Χρειαζόμαστε και περισσότερες επενδύσεις στον τομέα αυτό και μέχρι σήμερα δεν έχουμε ακούσει γι’ αυτό

editorial

/ Noέμβριος-Δεκέμβριος 2019

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η κατάσταση της Υγείας στην ΕΕ

ΕΛΛΆΔΑ: ΠΡΟΦΊΛ ΥΓΕΊΑΣ 2019

Υψηλές παραμένουν οι ιδιωτικές δαπάνες

ρος τη σωστή κατεύθυνση, αλλά με αργούς ρυθμούς, φαίνεται πως κινείται το σύστημα υγείας της χώρας μας την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με το Προφίλ Υγείας που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και επεξεργάστηκαν ο ΟΟΣΑ και το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τα Συστήματα και τις Πολιτικές Υγείας. Σύμφωνα με την έκθεση, το ελληνικό σύστημα υγείας μοιάζει να κατευθύνεται αργά προς ένα πιο σύγχρονο, αποτελεσματικό και βιώσιμο σύστημα. «Αφού αρχικά δόθηκε έμφαση στην υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και στη μείωση του κόστους, οι πιο πρόσφατες προσπάθειες εστιάστηκαν επίσης στη θέσπιση και την ενίσχυση μηχανισμών για την επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων. Υπάρχει, πλέον, πλήρης ασφαλιστική κάλυψη υγείας για όλους τους κατοίκους, και η Ελλάδα εργάζεται προς την κατεύθυνση εγκαθίδρυσης ενός λειτουργικού συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας, ενώ αντιμετωπίζονται προη-

γούμενες αδυναμίες, όπως ο κατακερματισμός, οι υπερβολικές φαρμακευτικές δαπάνες, η αναποτελεσματικότητα των δημόσιων συμβάσεων και η ανεπαρκής πρωτοβάθμια φροντίδα» αναφέρεται στο Προφίλ Υγείας. Παρ’ όλα αυτά, ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς και τα εμπόδια που εγείρονται σημαντικά. Τα υψηλά ποσοστά υπερβολικού βάρους και παχυσαρκίας αποτελούν πηγή ανησυχίας, ενώ ποσοστό πάνω από 40% των θανάτων στην Ελλάδα μπορεί να αποδοθεί σε συμπεριφορικούς παράγοντες κινδύνου, με κυρίαρχο το κάπνισμα. Αίσθηση προκαλεί παράλληλα η υψηλή συμμετοχή των πολιτών στις δαπάνες υγείας. Πάνω από το ένα τρίτο των δαπανών υγείας προέρχεται από τα νοικοκυριά. «Το κόστος αποτελεί το κυριότερο εμπόδιο στην πρόσβαση στην περίθαλψη, ιδίως για τα άτομα με χαμηλό εισόδημα» σημειώνεται. Μάλιστα, ένα στα δέκα νοικοκυριά υφίσταται καταστροφικές δαπάνες υγείας και η πρακτική των άτυπων πληρωμών εξακολουθεί να υπάρχει.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

Κατάσταση της υγείας

Το προσδόκιμο ζωής, στα 81,4 έτη, είναι λίγο υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ, ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν ανισότητες όσον αφορά την υγεία ανάλογα με το φύλο αλλά και την κοινωνική θέση. Οι θάνατοι από ισχαιμική καρδιοπάθεια και εγκεφαλικό επεισόδιο έχουν μειωθεί, όμως τα ποσοστά ορισμένων μορφών καρκίνου, του διαβήτη και, Την τελευταία δεκαετία, το Ελληνικό σύστημα υγείας έχε πιο πρόσφατα, της βρεφικής θνησιμότητη διαμόρφωση ενός πιο σύγχρονου, αποτελεσματικού κα τας έχουν αυξηθεί. διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την ενίσχυση της απο Τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω μποπροσπάθειες εστιάστηκαν επίσης στη θέσπιση και την ενί ρούν αναμένουν ότι θα ζήσουν πλέοννα πλήρης ασφαλιστική κάλυψηπερίπου υγείας για όλους τους το 40% της ζωής τους χωρίς αναπηρίες, λειτουργικού συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας, ενώ ποσοστό πουφαρμακευτικές αντιστοιχεί σε δαπάνες, δύο λιγότερα υπερβολικές η αναποτελεσματικ έτη υγιούς ζωής από τον μέσο όρο της ΕΕ.

1 Σημαντικότερα

Κατάστα

81,4 80,9

82 80 78 76

Το προσδόκ εξακολουθο καθώς και επεισόδιο έ πιο πρόσφα άνω μπορο ποσοστό πο

78,6 77,3 2000

2017

1 Σημαντικότερα

Προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση, σε έτη

Παράγον %01 %

Παράγοντες κινδύνου

82 80 78 76

λ Ποσοστό λίγο υψηλότερο από το 27 40% των Ποσοστό Την τελευταία δεκαετία, το Ελληνικό υγείας % σύστημα Κάπνισμα σε συμπερι θανάτων στην Ελλάδα μπορεί να αποδοτη διαμόρφωση ενός πιο σύγχρονου, αποτελεσματικού της ΕΕ), με Ευκαιριακή EU της θεί σε συμπεριφορικούς παράγοντες κιν-ενίσχυση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την 10 % άμετρη κατανάλωση ένας στους Country δύνου (πάνω από το 39% πουεπίσης είναι οστη μέσος αλκοόλ προσπάθειες εστιάστηκαν θέσπιση και την υψηλότερο 17 % όρος τηςπλήρης ΕΕ), με το κάπνισμα να αποτεπλέον ασφαλιστική κάλυψη υγείας για τ Παχυσαρκία και όλους παχυσα λεί τον κυριότερο παράγοντα. Περισσό- φροντίδας, λειτουργικού συστήματος πρωτοβάθμιας ε παιδιών. Τα τεροι από ένας στους τέσσεριςδαπάνες, ενηλίκους υπερβολικές φαρμακευτικές η αναποτελεσμ αλκοόλ απο Ποσοστό % των ενηλίκων καπνίζουν σε καθημερινή βάση, που εί- ευκαιριακή ναι το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό μεταΚατάσ EL χωρών EE της ΕΕ. ξύ των Σύστημα EL EE Τα υψηλά ποσοστά υπερβολικού βάρους 81,4 Το προσ 80,9 και παχυσαρκίας αποτελούν επίσης πηγή Οι πολιτικέ εξακολο ανησυχίας, όπως και η έλλειψη άσκησης ΕΥΡΩSmoking 3 000 αποδοτικότ καθώς κ 17 78,6 των παιδιών. Τα σχετικά χαμηλά ποσοκρίση, με τα επεισόδ 77,3 στά που σχετίζονται με την κατα- δαπάνησε 1 ΕΥΡΩβλαβών 1 500 πιο πρό Bingeαλκοόλ drinking αποτυπώνουν νάλωση τη χαμηλή τον μέσο όρ 22 άνω μπ 2000 2017 ΕΥΡΩ 0 κατανάλωση αλκοόλ από τους ενηλίκους, από τον μέσ ποσοστ 2005 2011 Προσδόκιμο ζωής κατά τηάμετρη γέννηση, σε έτη 2017 ωστόσο η ευκαιριακή κατανάλωαπό τα νοικ Obesity 21 ση αλκοόλ στα παιδιά σημειώνει άνοδο. τα υψηλότε

φάρμακα, ε Παράγ %01

Κατά κεφαλήν δαπάνη (ΙΑΔ σε ευρώ) EL EE

Αποτελεσματικότητα Κάπνισμα

Ποσοστ

Προσβασ σε συμπ

27 %

Η βελτίωση της Ευκαιριακή αποτελεσματικότητας 10 % άμετρη κατανάλωση των υπηρεσιών εξακολουθεί να αποτελεί αλκοόλ πρόκληση, ενώΠαχυσαρκία υπάρχουν ελάχιστα 17 % στοιχεία σχετικά με την ποιότητα της υγειονομικής περίθαλψης. Στη Ποσοστότης % των ενηλίκων διάρκεια κρίσης, η θνησιμότητα από θεραπεύσιμες αιτίες παρουσίασε ενδείξεις επιδείνωσης. Ωστόσο, παρά τις ανεπαρκείς προληπτικές πολιτικές, EL EE η προλαμβανόμενη θνησιμότητα είναι

της ΕΕ) EU Το κόστος ένας στ Coun εμπόδιο στ υψηλότ ιδίως για τ και παχ Ένα στα δέ παιδιών καταστροφ αλκοόλ η πρακτική ευκαιρι εξακολουθ αποτελούν ορίων σε ο Σύστη ιατρικές επ

τη διαμόρφωση ενός πιο σύγχρονου, αποτελεσματικού και βιώσιμου Αφού αρχικά δόθη από τον μέσο όρο της συστήματος. ΕΕ (9,8 %). Πάνω από το ένα τρί

2005 2011 πρωτοβάθμιας 2017 του λειτουργικού συστήματος φροντίδας, ενώ αντιμετωπίζονται προηγούμενες α επεισόδιο έχουν μειωθεί, όμως τα ποσοστά ορισμένων μορφών καρκίνου, διαβήτη και, διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την ενίσχυση αποτελεσματικότητας και στη μείωσητων τουάτυπ κόσ απότης τα νοικοκυριά (συμπεριλαμβανομένων Obesity 21 υπερβολικές φαρμακευτικές δαπάνες, η αναποτελεσματικότητα των δημόσιων συμβάσεων κ πιο πρόσφατα, της βρεφικής θνησιμότητας έχουν εστιάστηκαν αυξηθεί. Ταεπίσης άτομαστη ηλικίας 65 ετών και προσπάθειες θέσπιση και την ενίσχυση μηχανισμών για την επίτευξη καλύτ τα υψηλότερα ποσοστά στην ΕΕ και οφείλεται στις υ πλέον πλήρης ασφαλιστική κάλυψη υγείας για όλους τους κατοίκους και η Ελλάδα εργάζεται προς τη κεφαλήν δαπάνη (ΙΑΔ ευρώ) άνω Ρ Ε μπορούν Π Ο Ρ Τνα Α αναμένουν Ζ ότι θα Κατά ζήσουν περίπου 40 %σε της ζωής τους χωρίς αναπηρίες, φάρμακα, εξωνοσοκομειακή περίθαλψη (ή ανοιχτή ν λειτουργικού συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας, ενώ ποσοστό που αντιστοιχεί σε δύο λιγότερα έτη υγιούς ζωής από τον μέσο όρο της ΕΕ. αντιμετωπίζονται προηγούμενες αδυναμίε

017

Κατάστασητων της υγείαςσυμβάσεων και η ανε EL EE φαρμακευτικές δαπάνες, η αναποτελεσματικότητα υπερβολικές δημόσιων

τη

Country Παράγοντες κινδύνου %01 %01

016

Σύστημα υγείας EL

81,4 80,9

Προσβασιμότητα

Αν

Το προσδόκιμο ζωής, στα 81,4 έτη, είναι λίγο υψ Προσβασιμότητα Κατάσταση της υγείας εξακολουθούν ανισότητες όσον α Το κόστος αποτελείνατουπάρχουν κυριότερο εμπό-

Σύστημα υγείας

2017

τας οτελεί α

Αποτελεσματικότητα

Οι πολιτικές που αποβλέπουν στη μείωση Το κόστος αποτελεί το κυριότερο Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας Ηε καθώς καιπρόσβαση την κοινωνική θέση. Οι θάνατοι από 78,6 σπατάληςεξακολουθεί και την ενίσχυση της81,4 απο- διο στην πρόσβαση στην περίθαλψη, ι- υψηλότερο 82 τωντης υπηρεσιών να αποτελεί εμπόδιο στην στην περίθαλψη, τω Το προσδόκιμο ζωής, στα 81,4 έτη, είναι λίγο 80,9 να αποδοθεί Ποσοστό λίγο υψηλότερο από78 το 40 %δοτικότητας των θανάτων στην Ελλάδα μπορεί επεισόδιο έχουν όμως τα ποσοστά ορι 77,3 ενώ υπάρχουν για με χαμηλό εισόδημα. συνέβαλαν στην ταχεία μεί- δίως πρόκληση, ελάχιστα ιδίως γιατα ταάτομα άτομα μεμειωθεί, χαμηλό εισόδημα. εξακολουθούν να υπάρχουν ανισότητες όσον αφοράιδί τη 80 κινδύνου σε συμπεριφορικούς παράγοντες (πάνω από υγείας τοποιότητα 39 % πουτην είναι ο μέσος όρος πρόσφατα, της βρεφικής θνησιμότητας έχο Ένα στα δέκα νοικοκυριά υφίσταται κα-από ισχαιμικ ωση των δαπανών κατά οικοστοιχεία σχετικά με την Έναπιο στα δέκα νοικοκυριά υφίσταται αν καθώς και την κοινωνική θέση. Οι θάνατοι 78,6 76 άνω μπορούν να αναμένουν ότι θα ζήσουν περί 2000 2017να ταστροφικές της ΕΕ), με το κάπνισμα να αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα. Περισσότεροι από κρίση, με τα επίπεδαΣτη δαπανών δαπάνες υγείας καιποσοστά η πραεπεισόδιο έχουν μειωθεί, όμως τα ορισμένων υγειονομικής περίθαλψης. καταστροφικές δαπάνες υγείας και συ 78 τηςνομική 77,3 EU ποσοστό που αντιστοιχεί σε δύο λιγότερα έτη σταθεροποιούνται από το 2015 και μετά. κτική των άτυπων πληρωμών εξακολουένας στους τέσσερις ενηλίκους καπνίζουν σε καθημερινή βάση, που είναι το δεύτερο πιο πρόσφατα, της βρεφικής θνησιμότητας έχουν αυξηθ Προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση, σε έτη διάρκεια της κρίσης, η θνησιμότητα η πρακτική των άτυπων πληρωμών φρυ Country 76 χωρών Το 2017, η Ελλάδα δαπάνησε 1.623 ευθεί να υπάρχει. άνω μπορούν να αναμένουν ότι θα ζήσουν περίπου 40 % 2000 2017 υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των της ΕΕ. Τα υψηλά ποσοστά υπερβολικού βάρους από θεραπεύσιμες αιτίες παρουσίασε εξακολουθεί να υπάρχει. Άλλα εμπόδια Ηδ Άλλα εμπόδια αποτελούν, μεταξύ άλλων, ρώ κατ’ άτομο για υγειονομική περίθαλποσοστό που αντιστοιχεί σε δύο λιγότερα έτη υγιούς ζω ενδείξεις επιδείνωσης. αποτελούν, άλλων, η επιβολή μέ Προσδόκιμο ζωής κατάόπως τηΩστόσο, γέννηση, σε έτη και παχυσαρκίας αποτελούν επίσης πηγή ανησυχίας, και παρά η έλλειψη άσκησης τωνμεταξύ Country Παράγοντες κινδύνουαποζημιεπιβολή ορίων ψη,ELποσόEE πολύ χαμηλότερο από τον μέ- ηορίων %01σε ορισμένες %01 τις ανεπαρκείς προληπτικές πολιτικές, ορισμένες στρ παιδιών. Τα σχετικά χαμηλά ποσοστά βλαβών που σχετίζονται με την κατανάλωσησε EU αποζημιούμενες ούμενες ιατρικές επισκέψεις και η άνιση σο όρο στην ΕΕ θνησιμότητα (2.884 ευρώ).είναι η προλαμβανόμενη ιατρικέςηεπισκέψεις και η άνιση στό αλκοόλ αποτυπώνουν τη χαμηλή κατανάλωση αλκοόλ από τους ενηλίκους, ωστόσο Country Παράγοντες κινδύνου Ποσοστό υψηλότερο από το 40 % των θαν τωνλίγο πόρων. Το EL ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 8% του ΑΕΠ, κατανομή EE %01 %01 χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ. 27 % κατανομή των σχ EU πόρων. Κάπνισμα σε συμπεριφορικούς παράγοντες κινδύνου (πά ευκαιριακή άμετρη κατανάλωση αλκοόλ στακάτω παιδιά σημειώνει επίσης από τον μέσο άνοδο. όρο της ΕΕ Country Ποσοστό λίγομε υψηλότερο από το % των θανάτων στ της ΕΕ), το κάπνισμα να40 αποτελεί τον κυριό EU Υψηλό Εισόδημα Συνολικός Πληθυσμός (9,8%). Ευκαιριακή 141 Προλαμβανόμενη EU Χαμηλό Εισόδημα Κάπνισμα 10 %27 % σε συμπεριφορικούς παράγοντες κινδύνου (πάνω από άμετρη κατανάλωση ένας στους τέσσερις ενηλίκους καπνίζουν σε Πάνω από το ένα τρίτο των δαπανών υγείας θνησιμότητα της ΕΕ),Country με το κάπνισμα να αποτελεί τον κυριότερο πα αλκοόλ EL Ευκαιριακή EU υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των χωρών της Ε προέρχεται από τα νοικοκυριά (περιλαμ10 % άμετρη κατανάλωση ένας στους τέσσερις ενηλίκους καπνίζουν σε καθημερ 95 Θεραπεύσιμη 17 % EE Country Παχυσαρκία βανομένων άτυπων πληρωμών). και παχυσαρκίας αποτελούν επίσης πηγή ανησ αλκοόλ θνησιμότητακαι των υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Τα υψ EL EE 0%παιδιών. Τα σχετικά 10% 20% 17 % Πρόκειται για ένα από υψηλότερα πο-της και χαμηλά βλαβώνό Παχυσαρκία Οι πολιτικές που αποβλέπουν στη μείωση της σπατάλης και τα στην ενίσχυση παχυσαρκίας αποτελούν επίσηςποσοστά πηγή ανησυχίας, σοστά στην ΕΕενηλίκων και οφείλεται Προτυπωμένος κατά ηλικία δείκτης στις υψηλές αλκοόλ αποτυπώνουν τη χαμηλή κατανάλωση Ποσοστό % των Ποσοστό % που αναφέρει μη καλυπτόμενες παιδιών. Τα σχετικά χαμηλά ποσοστά βλαβών που σχε αποδοτικότητας συνέβαλαν στην ταχεία μείωση των δαπανών υγείας κατά την οικονομική θνησιμότητας ανά 100 000 κατοίκους, άμεσες ιδιωτικές δαπάνες για 2016 φάρμακα, ιατρικές ανάγκες, 2017 ευκαιριακή άμετρη αλκοόλαλκοόλ στα π αλκοόλ αποτυπώνουν τη κατανάλωση χαμηλή κατανάλωση Ποσοστό % των ενηλίκων EU

27 %

α σε ρά κές, ναι ΕΕ.

κρίση, με τα επίπεδα δαπανών να σταθεροποιούνται απόπερίθαλψη το 2015 και(ήμετά. Το 2017 η Ελλάδα εξωνοσοκομειακή ανοιχτή ευκαιριακή άμετρη κατανάλωση αλκοόλ στα παιδιά ση δαπάνησε 1 623 ΕΥΡΩ κατ’ άτομο για υγειονομική περίθαλψη, ποσό πολύ χαμηλότερο από νοσηλεία) και νοσοκομειακές υπηρεσίες. Η Κατάσταση της Υγείας στην ΕΕ · ΕΛ Ανθεκτικότητα τον μέσο όρο στην ΕΕ (2 884 ΕΥΡΩ). Το ποσό κάτω υγείας Σύστημα EL αυτό EE αντιστοιχεί στο 8 % του ΑΕΠ, επίσης ΗΣύστημα επαρκής υγείας χρηματοδότηση των υπηρεσιELτο ένα EE τρίτο των δαπανών υγείας προέρχεται από τον μέσο όρο της ΕΕ (9,8 %). Πάνω από ιδίως που για τη στήριξη της ανάΟι πολιτικές αποβλέπουν στη μείωση της σ από τα νοικοκυριά (συμπεριλαμβανομένων των άτυπων πληρωμών)· πρόκειταιών γιαυγείας, ένα από Οι πολιτικές που συστήματος αποβλέπουν στη μείωση της σπατάλης ΕΥΡΩSmoking 3 000 πτυξης του νέου πρωτοβάθμιαποδοτικότητας συνέβαλαν στην ταχεία μείωση 17 τα υψηλότερα ποσοστά στην ΕΕ και οφείλεται στις υψηλές άμεσες ιδιωτικές δαπάνες για ΕΥΡΩSmoking 3 000 αποδοτικότητας συνέβαλαν στην ταχεία μείωση των δαπ 17 ας φροντίδας, έχει καθοριστική σημασία. κρίση, με τα επίπεδα δαπανών να σταθεροποιού φάρμακα, εξωνοσοκομειακή περίθαλψηΕΥΡΩ (ή ανοιχτή υπηρεσίες. με τα επίπεδα δαπανών να σταθεροποιούνται από 1 500 νοσηλεία) και νοσοκομειακές Ηκρίση, διακυβέρνηση μπορεί ενισχυθεί μέ-υγειονομικ δαπάνησε 1 623 ΕΥΡΩνα κατ’ άτομο για ΕΥΡΩ 1 500 δαπάνησε 1 623 ΕΥΡΩ κατ’ άτομο για υγειονομική περίθα Binge drinking 22 σω του καθορισμού στρατηBinge drinking 22 τονσαφέστερου μέσο όρο στην ΕΕ (2 884 ΕΥΡΩ). Το ποσό αυτ τον μέσο όρο στην ΕΕ (2 884 ΕΥΡΩ). Το ποσό αυτό αντιστ ΕΥΡΩ 0 γικών στοιχειοθετημένων στόχων και ολο- από το έν ΕΥΡΩ 0 από τον μέσο όρο της ΕΕ (9,8 %). Πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ (9,8 %). Πάνω από το ένα τρίτο τ 2005 2011 Προσβασιμότητα Ανθεκτικότητα 2005 2011 20172017κληρωμένου εθνικού σχεδίου. από τα νοικοκυριά (συμπεριλαμβανομένων των Obesity Obesity

2121

από τα νοικοκυριά (συμπεριλαμβανομένων των άτυπων τα υψηλότερα ποσοστά στην και οφείλεται σ τα υψηλότερα ποσοστά στην ΕΕ και ΕΕ οφείλεται στις υψηλ φάρμακα, εξωνοσοκομειακή περίθαλψη (ή ανοιχ φάρμακα, εξωνοσοκομειακή περίθαλψη (ή ανοιχτή νοση

Το κόστος αποτελεί το κυριότερο επαρκής χρηματοδότηση Κατά κεφαλήνΗ δαπάνη (ΙΑΔ ευρώ) Κατά κεφαλήν δαπάνη (ΙΑΔ σεσε ευρώ) εμπόδιο στην πρόσβαση στην περίθαλψη, των υπηρεσιών υγείας, ιδίως για τα άτομα με χαμηλό εισόδημα. ιδίως για τη στήριξη της Αποτελεσματικότητα Προσβασιμότητα Ανθε Αποτελεσματικότητα Προσβασιμότητα Ένα στα δέκα νοικοκυριά υφίσταται Αποτελεσματικότητα ανάπτυξης του νέου καταστροφικές δαπάνες υγείας και Η συστήματος πρωτοβάθμιας Η βελτίωση της Το κόστος αποτελεί το κυριότερο Η επα αποτελεσματικότητας των Η βελτίωσητης τηςαποτελεσματικότητας αποτελεσματικότητας Το κόστος αποτελεί το κυριότερο η πρακτική των άτυπων πληρωμών υπηρεσιών φροντίδας, έχει καθοριστική σημασία. των υπηρεσιών εξακολουθεί να αποτελεί εμπόδιο στην πρόσβαση στην«οπερίθαλψη, των υπ εξακολουθεί να αποτελεί πρόΣύμφωνα με την έκθεση, ελληνικός των υπηρεσιών εξακολουθεί να αποτελεί εμπόδιο στην πρόσβαση στην περίθαλψη, πρόκληση, ενώ υπάρχουν ελάχιστα ιδίως για τα άτομα με χαμηλό εισόδημα. ιδίως εξακολουθεί να υπάρχει. Άλλα εμπόδια Η διακυβέρνηση μπορεί κληση, ενώενώ υπάρχουν ελάχιστα στοιχείανα ενισχυθεί πληθυσμός απολαμβάνει Απαιτούνται πρόκληση, υπάρχουν ελάχιστα ιδίως για τα άτομα μεσχετικά χαμηλόυψηλό εισόδημα. στοιχεία σχετικά με την ποιότητα Ένα στα δέκα νοικοκυριά υφίσταται ανάπτ μεσχετικά την ποιότητα της υγειονομικής προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση, όμως αποτελούν, μεταξύ άλλων, η επιβολή σχετικά μέσω του σαφέστερου καθορισμού στοιχεία με την ποιότητα Ένα στα δέκα νοικοκυριά υφίσταται περαιτέρω της υγειονομικής περίθαλψης. Στη καταστροφικές δαπάνες υγείας και συστή το προβάδισμά του έναντι του μέσου όρου ορίων σε ορισμένες αποζημιούμενες περίθαλψης. στρατηγικών στοιχειοθετημένων της υγειονομικής περίθαλψης. Στη καταστροφικές δαπάνες υγείας και διάρκεια της κρίσης, η θνησιμότητα η πρακτική των άτυπων πληρωμών φροντ Στη διάρκεια της κρίσης, η θνησιμότητης ΕΕ έχει περιοριστεί την τελευταία δεπροσπάθειες ιατρικές επισκέψεις και η άνιση και ολοκληρωμένου εξακολουθεί εθνικού διάρκεια τηςστόχων κρίσης, η θνησιμότητα η πρακτική των άτυπων από θεραπεύσιμες αιτίες παρουσίασε να υπάρχει. Άλλα πληρωμών εμπόδια Η διακ τα από θεραπεύσιμες αιτίες παρουσία- καετία. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα παγιατωντην ενίσχυση από θεραπεύσιμες αιτίες παρουσίασε εξακολουθεί υπάρχει. Άλλα εμπόδια μέσω κατανομή πόρων. σχεδίου. ενδείξεις επιδείνωσης. Ωστόσο, παρά αποτελούν, μεταξύνα άλλων, η επιβολή σε ενδείξεις επιδείνωσης. Ωστόσο, παρά ραμένουν οι κυριότερες αιτίες θανάτου, Country ενδείξεις επιδείνωσης. Ωστόσο, παρά αποτελούν, μεταξύ άλλων, η επιβολή τις ανεπαρκείς προληπτικές πολιτικές, ορίων σε ορισμένες αποζημιούμενες στρατ της συμμετοχής ανεπαρκείς προληπτικές πολιτικές, η ωστόσο η θνησιμότητα από διαβήτη, οριEU Υψηλό Εισόδημα Συνολικός Πληθυσμόςτις η προλαμβανόμενη θνησιμότητα είναι ιατρικές επισκέψεις και η αποζημιούμενες άνιση στόχω τις ανεπαρκείς προληπτικές πολιτικές, ορίων σε ορισμένες προλαμβανόμενη θνησιμότητα είναι χα- σμένες μορφές καρκίνου, παθήσεις του αΕισόδημα και τωνΧαμηλό ασθενών χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ. κατανομή των πόρων. σχεδίο η προλαμβανόμενη θνησιμότητα είναι ιατρικές συστήματος επισκέψεις και και των η άνιση ναπνευστικού νεφρών μηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ. Country EL χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ. κατανομή πόρων.Πληθυσμός η καθιέρωση EU ΕισόδηματωνΣυνολικός έχειΥψηλό αυξηθεί. 141 Προλαμβανόμενη EE Country Χαμηλό Εισόδημα θνησιμότητα Όπως σε Εισόδημα πολλά άλλαΣυνολικός κράτη μέλη της EU και μηχανισμών Υψηλό Πληθυσμός 141 EL 0% 10% 20% Προλαμβανόμενη Χαμηλό Εισόδημα ΕΕ, 95 Θεραπεύσιμη EE ο επιπολασμός παραγόντων κινδύνου θνησιμότητα λογοδοσίας και ELτο κάπνισμα και η παχυσαρκία είόπως θνησιμότητα Ποσοστό % που αναφέρει μη καλυπτόμενες EL EE 0% 10% 20% 95 Θεραπεύσιμη EE υψηλότερος στα άτομα χαμηλόναι πολύ ιατρικές ανάγκες,διαφάνειας 2017 θνησιμότητα Προτυπωμένος κατά ηλικία δείκτηςEL Ποσοστό % που αναφέρει μη καλυπτόμενες EE τερου μορφωτικού επιπέδου, στοιχείο 20% που 0% 10% θνησιμότητας ανά 100 000 κατοίκους, 2016 ιατρικές ανάγκες, 2017 συντελεί στη διαμόρφωση ευρέος κοινωνικατά ηλικία·δείκτης Ποσοστό %3που αναφέρει μη καλυπτόμενες Η Κατάσταση της Υγείας Προτυπωμένος στην ΕΕ · ΕΛΛΑΔΑ Προφίλ Υγείαςκοοικονομικού 2019 χάσματος όσον αφορά την θνησιμότητας ανά 100 000 κατοίκους, 2016 . ιατρικές ανάγκες, 2017της Υγείας στην ΕΕ · ΕΛΛΑ Η Κατάσταση υγεία του πληθυσμού. Από το 2010 οι προσπάθειες που ξεκίνηΗ του Κατάσταση της Υγείας σαν στο πλαίσιο προγράμματος οικο- στην ΕΕ

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

νομικής προσαρμογής έχουν εδραιωθεί. Η Ελλάδα υλοποιεί σειρά φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων για τη βελτίωση της αποδοτικότητας του συστήματος υγείας και τη μείωση της σπατάλης. Ζητήματα όπως ο κατακερματισμός των παροχών και της κάλυψης, οι υπέρμετρες φαρμακευτικές δαπάνες, οι μη αποδοτικές δημόσιες συμβάσεις και η ανεπαρκής πρωτοβάθμια φροντίδα έχουν ήδη αντιμετωπιστεί ή αντιμετωπίζονται επί του παρόντος. Άλλα, όπως η πρόληψη, η συμμετοχή των ασθενών και των πολιτών και η καθιέρωση ουσιαστικών μηχανισμών λογοδοσίας και διαφάνειας έχουν αποτελέσει στόχο ειδικών μέτρων, ωστόσο απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες. Η αντιμετώπιση της εναπομένουσας προκλητής ζήτησης για ορισμένες υπηρεσίες υγείας και οι μη αποδοτικές δαπάνες εξακολουθούν να αποτελούν συγκεκριμένους στόχους. Παρά τη λήξη του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής τον Αύγουστο του 2018, οι οικονομικοί δείκτες της Ελλάδας παραμένουν υπό τη στενή επιτήρηση της ΕΕ και οι δαπάνες για την υγεία θα συνεχίσουν πιθανότατα να δεσμεύονται από δημοσιονομικούς περιορισμούς. Ωστόσο, η μείωση των δημόσιων δαπανών για την υγεία σταμάτησε το 2015 και έχει σταθεροποιηθεί έκτοτε. Επιπλέον, λόγω του εφαρμοζόμενου μηχανισμού αυτόματης επιστροφής (clawback), η αξία της χρηματοδοτούμενης από το κράτος υγειονομικής περίθαλψης είναι υψηλότερη από το επίπεδο των δημόσιων δαπανών για την υγεία κατά περίπου 1% του ΑΕΠ. Οι ιδιωτικές δαπάνες για την υγεία, κυρίως υπό τη μορφή πληρωμών των νοικοκυριών, εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλές, με αποτέλεσμα το ένα τρίτο της υγειονομικής περίθαλψης να πληρώνεται απευθείας από την τσέπη των νοικοκυριών. Με τη θέσπιση νομοθεσίας κομβικής σημασίας το 2016 κατέστη δυνατή η επαναφορά της κάλυψης των δύο εκατομμυρίων ατόμων που είχαν απολέσει την ασφαλιστική τους κάλυψη υγείας κατά τη διάρκεια της κρίσης. Επιπροσθέτως, η κάλυψη επεκτάθηκε σε ομάδες που προηγουμένως δεν καλύπτονταν, όπως οι πρόσφυγες, με αποτέλεσμα το σύστημα υγείας να προσφέρει, πλέον, καθολική κάλυψη. Κατά συνέπεια, οι μη καλυπτόμενες ανάγκες για υγειονομική περίθαλψη μειώθηκαν το 2017, ιδίως μεταξύ των φτωχότερων ατόμων. Ωστόσο, παράγοντες όπως

Το ένα τρίτο της υγειονομικής περίθαλψης πληρώνεται απευθείας από την τσέπη των νοικοκυριών

η επίσημη και η ανεπίσημη επιβάρυνση των ασθενών, τα ανώτατα όρια στις αποζημιούμενες υπηρεσίες και η άνιση διαθεσιμότητα υλικών και ανθρώπινων πόρων εξακολουθούν να συντελούν στα υψηλά επίπεδα αυτοαναφερόμενων μη καλυπτόμενων αναγκών. Τα υφιστάμενα μέτρα οικονομικής προστασίας εστιάζονται κυρίως στα φάρμακα. Για παράδειγμα, από τη συμμετοχή των ασθενών στο κόστος των φαρμάκων εξαιρούνται τα άτομα που πάσχουν από ορισμένες παθήσεις ή έχουν χαμηλό εισόδημα. Παρ’ όλα αυτά, ένα στα δέκα νοικοκυριά υφίσταται καταστροφικές δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης, που είναι από τα υψηλότερα επίπεδα στην ΕΕ. Η ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας φροντίδας από το 2017 και μετά προχώρησε με σχετικά ικανοποιητικούς ρυθμούς, με λίγο περισσότερες από τις μισές (127) σχεδιαζόμενες μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας να λειτουργούν το καλοκαίρι του 2019. Αυτές καλύπτουν σήμερα περίπου το ένα πέμπτο του πληθυσμού, παρέχοντας αναγκαίες υπηρεσίες πρόληψης, πρωτοβάθμιας φροντίδας και ορισμένες εξειδικευμένες υπηρεσίες, ιδίως στις αγροτικές περιοχές. Η περαιτέρω πρόοδος για αυτή τη σημαντική ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διαθεσιμότητα γιατρών, δεδομένου του ότι ο αριθμός των γενικών γιατρών φθάνει το ανώτατο όριο δυναμικότητας και πολλοί γιατροί που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα είναι απρόθυμοι να συμβληθούν. Η επαρκής χρηματοδότηση αποτελεί, επίσης, προϋπόθεση. Οι οργανωτικές και λειτουργικές βελτιώσεις εξαρτώνται από την ενίσχυση της διακυβέρνησης και την κατάλληλη διάθεση πόρων στις προτεραιότητες πολιτικής. Η Ελλάδα θα μπορούσε να επωφεληθεί από ένα γενικό και ολοκληρωμένο σχέδιο μεταρρυθμίσεων που θα λαμβάνει υπόψη την απόδοση του συστήματος υγείας και τις ανάγκες του πληθυσμού και θα προβλέπει κατάλληλο σχεδιασμό και κατανομή των υπηρεσιών».•••

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Οι «φύλακες των πυλών» της δημόσιας υγείας «Οι πύλες εισόδου είναι λίγο ο “μακρινός συγγενής” του συστήματος υγείας»

Συνέντευξη: Βασιλική Αγγουρίδη

πως υπάρχει η παγκοσμιοποίηση στην οικονομία, υπάρχει και στα λοιμώδη νοσήματα» εξηγεί στο PhB ο καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας που συντονίζει την Ευρωπαϊκή Κοινή Δράση “Healthy Gateways”, Χρ. Χατζηχριστοδούλου, υπογραμμίζοντας τη σημασία της θωράκισης των πυλών εισόδου της Ελλάδας, αλλά και του συνόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε συνέντευξη που μας παραχώρησε στο περιθώριο της πρόσφατης διάσκεψης υψηλού επιπέδου για το τρίτο πρόγραμμα της ΕΕ για την υγεία, στις Βρυξέλλες, ο καθηγητής εξέφρασε την ανάγκη ενίσχυσης της δημόσιας υγείας και σε επίπεδο προϋπολογισμών. «Οι πύλες εισόδου είναι λίγο ο “μακρινός συγγενής” του συστήματος υγείας» αναφέρει με νόημα, εξηγώντας πως χρειάζεται να συμπεριληφθεί στην ατζέντα της συζήτησης για τη δημό-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

σια υγεία και το κομμάτι της διασφάλισης των σημείων εισόδων στη χώρα, δηλαδή τα λιμάνια, τα αεροδρόμια και οι χερσαίες διελεύσεις. «Ο ΠΟΥ λέει ότι το τελευταίο κρούσμα πολιομυελίτιδας στη χώρα σου είναι αυτό που καταγράφηκε στο Νέο Δελχί» υπενθυμίζει ο κ. Χατζηχριστοδούλου. «Εμείς οι άνθρωποι της δημόσιας υγείας οφείλουμε να παλέψουμε ώστε η πρόληψη να πάρει μεγαλύτερο κομμάτι του budget» σημειώνει. Όπως οι περισσότεροι τομείς στην Υγεία στη χώρα μας, βέβαια, απαραίτητη είναι η ενίσχυση σε επίπεδο προσωπικού. Το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας έχει αναλάβει εδώ και χρόνια την οργάνωση και θεσμική ενίσχυση των ελέγχων στις πύλες εισόδου. Το εγχείρημα του Ελληνικού Προγράμματος Ελέγχου Πλοίων γεννήθηκε από την ανάγκη να καλυφθεί ένα σημαντικό κενό

Χρήστος Χατζηχριστοδούλου αθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας στο Κ Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας, συντονίζει την Ευρωπαϊκή Κοινή Δράση “Healthy Gateways”

στον υγειονομικό έλεγχο πλοίων, όπως τα κρουαζιερόπλοια και τα ferries, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Από εκεί, η διαδρομή οδήγησε στην Κοινή Δράση (Joint Action) του SHIPSAN ACT του Προγράμματος Υγείας της ΕΕ 2008-2013 και στην Κοινή Δράση “Healthy Gateways” του προγράμματος 2012-2020. Μάλιστα, η εν λόγω Κοινή Δράση ήταν μεταξύ αυτών που αναδείχθηκαν στη Διάσκεψη. Επόμενος στόχος είναι η εγκατάσταση στον Πειραιά της Ευρωπαϊκής Γραμματείας που θα διαχειρίζεται την ευρωπαϊκή βάση δεδομένων της Ναυτιλιακής Δήλωσης Υγείας. ΕΡ_Εξηγήστε μας, καταρχάς, τι αφορά το Joint Action;

ΑΠ_Αφορά τις μεταφορές και την υγεία. Τη δημόσια υγεία, θα έλεγα, και κυρίως την προστασία από τις διασυνοριακές απειλές. Ξεκινήσαμε από τον τομέα της ναυτι-

λίας (maritime sector), πήγαμε στον τομέα των αερομεταφορών και τώρα καλύπτουμε και τις χερσαίες (ground grossing). Όσον αφορά το maritime sector, ξεκινήσαμε αρχικά με τα κρουαζιερόπλοια και τα ferries. Ξεκινήσαμε, μάλιστα, από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, όταν ελλιμενίστηκαν δέκα πλοία για να χρησιμοποιηθούν σαν ξενοδοχεία για τα οποία δεν είχαμε οδηγίες πώς να τα ελέγξουμε. Ούτε ξενοδοχεία ήταν, ήταν πλοία. Τότε αναγκαστήκαμε να φτιάξουμε το Ελληνικό Πρόγραμμα Ελέγχου Πλοίων, το οποίο βασίστηκε στο αμερικάνικο, ευρωπαϊκό, τότε, δεν υπήρχε. Στη συνέχεια, υποβάλαμε την πρώτη πρόταση το ’06, για να εξετάσουμε την κατάσταση στην Ευρώπη και να προτείνουμε λύσεις. Μετά ήρθε το δεύτερο, το SHIPSAN TRAINET, όπου φτιάξαμε το υλικό, ένα manual που περιέχει τα standard υγιεινής για πλοία επιβατηγά και επίσης οδηγί-

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ες για την επιτήρηση των λοιμωδών νοσημάτων πάνω στα πλοία. Αυτά είναι πλοία τα οποία είναι τεράστια. Πολλά από αυτά μεταφέρουν 8.000 επιβάτες, με 40 εστιατόρια, με κολυμβητικές δεξαμενές. Έχουν όλους τους πιθανούς κινδύνους να αναπτυχθούν νοσήματα πάνω στα πλοία και να μεταφέρουν από χώρα σε χώρα. Αυτός είναι ο κίνδυνος. Φτιάξαμε μαζί με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ένα άλλο manual που είναι για όλα τα πλοία που είναι για τα sanitation certificates, που περιλαμβάνονται στον Διεθνή Υγειονομικό Κανονισμό, και είναι για τα εμπορικά πλοία, τα cargo ships, που μεταφέρουν εμπορεύματα, και στη συνέχεια κάναμε training courses βασισμένα πάνω στο manual. Εκπαιδεύσαμε τόσο τους επιθεωρητές υγείας που είναι στα λιμάνια όσο και μέλη των πληρωμάτων που είναι αρμόδια να εφαρμόζουν τα θέματα υγιεινής πάνω στα πλοία. Το manual έχει μεταφραστεί σε πέντε γλώσσες ευρωπαϊκές και μία μη ευρωπαϊκή, στα κινέζικα. Χρησιμοποιείται και σε χώρες μη ευρωπαϊκές, όπως είναι η Τουρκία, η Κίνα, η Ταϊβάν, ακόμα έχου-

EU HEALTHY GATEWAYS: content and objective

EU HEALTHY GATEWAYS is based on results from the EU SHIPSAN ACT Joint Action and the AIRSAN Project Standards & Inspections

European Manual translated in 5 languages with >13,000 downloads 20 EU Member States participate in an annual inspection programme 309 inspections (2013-2018) 11 EU Member States – 6 in process in national legal framework

Supports the risk assessment & response to public health events (65 events)

•Established in 2018 •Delivers training courses to public health personnel & industry •Supports activities of the EU HEALTHY GATEWAYS Joint Action

20 EU Member States and 2 non-EU Member States use on a daily basis the Ship Sanitation Certificate database Records inspection results & issuance of Ship Sanitation Certificates (>19,000)

Improving competencies of Public Health Officers & crew Face-to-face: 5 European/8 National On the job: 104 Public Health Officers E-learning: >1300 users Synchronous & Asynchronous EU MSc in Maritime Health

Guidelines

Uniform response by all EUMS During PHEIC: Ebola, Zika, Plague (>3400 downloads)

Routine: ▪ Healthy voyage advice for travellers

Article 17 of EU Regulation about the European Maritime Single Window environment

AIRSAN

Used by the industry

European Scientific Association for Health and Maritime Transport

European information system

Training

• Points of entry • To support cooperation and coordination between Member States to improve their capacities at ports, airports and ground-crossings • Disease prevention • To prevent and combat cross-border health threats coming from the transport sector • Health security • To contribute to a high level of public health protection in the European Union

•Bibliography •Communication network •Guidance

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

▪ Occupational Health Risk Assessment Tool ▪ Risk assessment of chemical/ radiological events Adopted by EU and non-EU Member States, and industry Referenced by European & international organizations

με συνεργασία με τη Βραζιλία. Έχουν το δικό τους manual, αλλά συνεργαζόμαστε ούτως ώστε να μην έχουμε αντιθέσεις ανάμεσα στα προγράμματα ελέγχου. Γιατί τα πλοία μπορεί να φύγουν από τη Βραζιλία, να έρθουν εδώ, δεν θέλουμε να υπάρχουν αντιθέσεις. Όπως συνεργαζόμαστε και με το VSP, το αντίστοιχο αμερικάνικο πρόγραμμα. Μάλιστα, ένας πρώην διευθυντής του εν λόγω προγράμματος δουλεύει για μας τώρα, στη Θεσσαλονίκη. Η βάση του προγράμματος είναι το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, είμαστε συντονιστές. Συντονίζουμε κάπου 28 χώρες και έχουμε κι ένα παράρτημα στη Θεσσαλονίκη, μέσα στο λιμάνι, σε συνεργασία με τον περιφερειάρχη. ΕΡ_Τι προβλέπουν, δηλαδή, αυτά τα προγράμματα;

ΑΠ_Αυτή τη στιγμή, λοιπόν, εμείς οργανώνουμε τους ελέγχους σε όλα τα λιμάνια της Ευρώπης, για να μην ελέγχεται ένα πλοίο τώρα σε λιμάνι και μετά να ξαναελέγχεται σε άλλο κ.ο.κ. Κάνουμε συντονισμό των ελέγχων, καταχωρούνται σε βάση δεδομένων που έχουμε φτιάξει. Επίσης, έχουμε ένα δίκτυο επικοινωνίας των λιμένων web based, όπου καταχωρείται ένα περιστατικό και είναι διαθέσιμο για το επόμενο λιμάνι στο οποίο πηγαίνει το πλοίο. Αλλά και στην περίπτωση έκτακτης ανάγκης, όπως συνέβη με τον Έμπολα ή τον Ζίκα, εμείς λειτουργούμε ad hoc. Παράγουμε οδηγίες πώς θα αντιμετωπιστεί για τα λιμάνια, για τα αεροδρόμια, μετά από αίτημα της DG SANTE. ΕΡ_Άρα, αντίστοιχο πρόγραμμα υφίσταται και για τα αεροδρόμια;

ΑΠ_Κάθε αεροδρόμιο πρέπει να έχει ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης, ένα σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση απειλών που αφορούν είτε λοιμώδη νοσήματα είτε ακόμη και περιστατικά με χημικά, με βάση τις οδηγίες του ΠΟΥ. Εμείς, από την πλευρά μας, φτιάχνουμε έναν οδηγό για το πώς πρέπει να είναι αυτό το σχέδιο, για όσες χώρες δεν διαθέτουν αντίστοιχο σχέδιο ή όσες χώρες έχουν να ελέγξουν αν πράγματι πληροί όλες τις προϋποθέσεις. Αυτό είναι το πρώτο που κάνουμε. Στη συνέχεια, θα συντάξουμε οδηγίες που αφορούν το “contact tracing”, δηλαδή όταν έχουμε έναν επιβάτη που είχε λοιμώδες νόσημα και ενδεχομένως μπορεί να το μετέδωσε, πρέπει να βρούμε τα

άτομα με τα οποία ήρθε σε επαφή για να τα ελέγξουμε κ.ο.κ. Σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχουν κάποιες οδηγίες, αλλά είναι δύσκολη η πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα από τις αεροπορικές εταιρείες. Έτσι, ετοιμάζουμε κάποια memorandum of understanding, μνημόνια κατανόησης ανάμεσα στις αεροπορικές εταιρείες στις αρμόδιες αρχές, για να διευκολυνθεί αυτή η ανταλλαγή των δεδομένων. Αντίστοιχα, αναπτύσσουμε μνημόνιο κατανόησης, έναν κοινό κώδικα μεταξύ των πολλών και διαφορετικών φορέων που δραστηριοποιούνται στα λιμάνια (φορείς δημόσιας υγείας, τελωνεία κ.λπ.). Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των περιστατικών, όπως ένα περιστατικό φυματίωσης ή Έμπολα σε μια πτήση, πραγματοποιούμε εκπαιδευτικά προγράμματα είτε για τις περιπτώσεις εμφάνισης σε πλοία είτε σε αεροπλάνα, ενώ θα ακολουθήσουν αντίστοιχα σεμινάρια για χερσαίες διελεύσεις με οχήματα. ΕΡ_Ποια θεωρείτε ότι είναι τα σημεία στα οποία πρέπει να εστιάσετε; Ποιες είναι οι παγίδες, τα μεγαλύτερα εμπόδια, όταν έχεις να ελέγξεις ένα πλοίο ή ένα αεροσκάφος μετά από την εμφάνιση περιστατικού;

ΑΠ_Για να είμαι ειλικρινής, είναι το “cross sectorial corporation”, η διατομεακή συνεργασία. Δηλαδή, πρώτα από όλα, να ξέρουν οι αρμόδιες αρχές τι πρέπει να κάνουν. Δεν θέλουμε ούτε να έχουμε υπερβολική αντίδραση ούτε καθόλου αντίδραση. Θέλουμε να έχουμε την κατάλληλη αντίδραση. Γιατί, βάσει και του Διεθνούς Υγειονομικού Κανονισμού, οι μεταφορές δεν πρέπει να παρεμποδίζονται. Τα αεροδρόμια, τα λιμάνια, θεωρούνται βασικές, κρίσιμες υποδομές, για τις οποίες πρέπει να πρέπει να υπάρχει ένα πλάνο διασφάλισης της λειτουργίας τους. Δεν μπορεί ένα αεροδρόμιο να κλείσει επειδή έτυχε μια περίπτωση Έμπολα. Άρα μας ενδιαφέρει η απόκριση σε ένα γεγονός να είναι αυτή που πρέπει να είναι, και για αυτό αναλάβαμε την εκπαίδευση του προσωπικού. ΕΡ_Υπάρχουν άλλα προβλήματα, ελλείψεις που χρειάζονται προσοχή;

ΑΠ_Σ’ όλη την Ευρώπη τα προβλήματα σχετίζονται με το προσωπικό. Και η Ελλάδα έχει τα ίδια προβλήματα, δηλαδή δεν έχουμε το προσωπικό που πρέπει στις πύλες εισόδου. Είναι και το ζήτημα εκπαίδευ-

σης προσωπικού, για το οποίο και αγωνιζόμαστε, και κυρίως είναι risk assessment και risk management, δηλαδή η εκτίμηση κινδύνου και η αντιμετώπιση του κινδύνου σε αυτά τα δύο πράγματα. Οπότε χρειαζόμαστε ενίσχυση σε επίπεδο προσωπικού. Με το forum δημόσιας υγείας έχουμε συναντηθεί με τον γενικό γραμματέα Δημόσιας Υγείας, αλλά και τον περιφερειάρχη Αττικής. Θα δούμε όλους τους περιφερειάρχες. Θα προχωρήσουμε σε memorandum of understanding με την Περιφέρεια Αττικής, αλλά και με τη Θεσσαλονίκη, για να τους στηρίξουμε ως πύλες εισόδου. ΕΡ_Υποδομές υπάρχουν, το θεσμικό πλαίσιο εφαρμόζεται;

ΑΠ_Δυστυχώς, ο Διεθνής Υγειονομικός Κανονισμός, αν και πέρασε στην ελληνική νομοθεσία, στην πράξη δεν εφαρμόζεται. Οι πύλες εισόδου είναι λίγο ο «μακρινός συγγενής» του συστήματος υγείας. Δηλαδή όλοι οι υπουργοί μιλάνε για δημόσια υγεία, αλλά δεν εννοούν δημόσια υγεία, εννοούν τα νοσοκομεία.

EU HEALTHY GATEWAYS: expected results Training

EU POENET

Capacity building on tested best practices, guidelines and validated action plans

European network to communicate and notify rapidly in case of cross border health risks at points of entry

•

Use by Member States

•

Operational level

•

All types of health threats

E-learning and webinars • • • • • • •

Training resources catalogue Bibliography Network of professionals Designated Points of Entries list Best practice catalogues Tools for contingency plan development/assessment Risk profile tool

4 EU level ‘training of the trainers’ courses •Ports, Airports, Ground-crossings, Vectors

National training courses (26)

Exercises

Promote coordinated cross sectoral actions and interoperability of plans to combat all types of health threats at points of entry

Guidelines and model Memorandums of Understanding • • • • • • •

Inter-country communication & information Vector surveillance/control & focused inspections for vectors Options to improve detection & surveillance Chemicals and chemical incidents Focused inspections of conveyances in case of outbreaks Audits for hygiene inspections on ships Model MoU at European & local level

1 table top exercise at EU level (via the web)

26 multisectorial exercises at national level

• • •

Local level: Public health event

Ground-crossings (4 scheduled) Airports (designated in 26 countries) Ports (designated in 26 countries)

EU HEALTHY GATEWAYS: benefits for EU citizens

• EU HEALTHY GATEWAYS will contribute to protect passengers’ health (all means of transport) and prevent the cross-border transmission of diseases • It will support the Member States to implement the requirements on core capacities at points of entry according to IHR (2005) and EU Decision 1082/2013/EU

• EU HEALTHY GATEWAYS will improve the health security of EU citizens in current and future health threats

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Όπως υπάρχει η παγκοσμιοποίηση στην οικονομία, υπάρχει και στα λοιμώδη νοσήματα

Τα νοσοκομεία είναι σημαντικός πυλώνας στην υγεία, αλλά πρέπει να κοιτάξουμε και τη δημόσια υγεία και την πρόληψη. Εάν δεν λειτουργούν καλά οι πύλες εισόδου, καταλαβαίνετε ότι με ένα περιστατικό, αν για παράδειγμα έρθει ένας επιβάτης με Έμπολα με αεροπλάνο και το αεροδρόμιο δεν λειτουργήσει σωστά, έχει διαλυθεί. Θα πρέπει, λοιπόν, να είμαστε προετοιμασμένοι. Η παρούσα κυβέρνηση έβαλε την πρόληψη και στις προγραμματικές της δηλώσεις σε προτεραιότητα και ελπίζω να το κάνει πράξη. Μέχρι τώρα, οι περισσότεροι εστίαζαν στα κρεβάτια νοσηλείας, τις ΜΕΘ. Μάλιστα και το budget μπορώ να πω κατά 99% πηγαίνει προς τα εκεί. Εμείς οι άνθρωποι της δημόσιας υγείας οφείλουμε να παλέψουμε ώστε η πρόληψη να πάρει μεγαλύτερο κομμάτι, μεταξύ άλλων και στο κομμάτι της διασυνοριακής πρόληψης. Σήμερα, όπως υπάρχει η παγκοσμιοποίηση στην οικονομία, υπάρχει και στα λοιμώδη νοσήματα. Μάλιστα, ο ΠΟΥ λέει ότι το τελευταίο κρούσμα πολιομυελίτιδας στη χώρα σου είναι αυτό που καταγράφηκε στο Νέο Δελχί. Δεν είμαστε ξεκομμένοι. Αν υπάρχει μια επιδημία σήμερα στο Κονγκό, μας ενδιαφέρει κι εμάς, κι ας είναι μακριά, γιατί, όπως είπαμε, τα λοιμώδη νοσήματα δεν έχουν σύνορα. ΕΡ_Για να επιστρέψουμε στο Joint Action, ποιο άλλο επίτευγμά του θεωρείται σημαντικό;

ΑΠ_Πολλά από αυτά που δημιουργήσαμε χρησιμοποιούνται ευρέως. Το manual έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, το δίκτυο επικοινωνίας, η βάση δεδομένων που έχουμε, χρησιμοποιούνται από πολλές

χώρες, περίπου 20 ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες έχουν περάσει και σχετική εθνική νομοθεσία ή εγκυκλίους για να χρησιμοποιείται μόνιμα. Επίσης, πέρασε τελευταία ένας κανονισμός που αφορά την Ενιαία Ναυτιλιακή Θυρίδα, το άρθρο 17, που αναφέρεται στο Ship Sanitation Databases, στο οποίο γίνεται λόγος για τη Ναυτιλιακή Δήλωση Υγείας, η οποία θα πρέπει να γίνεται ηλεκτρονικά. Καθιερώνεται έτσι, για πρώτη φορά, ευρωπαϊκή βάση δεδομένων της Ναυτιλιακής Δήλωσης Υγείας, την οποία μέχρι τώρα την έχουμε εμείς. Εμείς την τρέχουμε στο πλαίσιο του Joint Action. Άρα, για πρώτη φορά, θεσμοθετείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και θα ακολουθήσει η εφαρμοστική νομοθεσία που θα καθορίσει τη διαδικασία. Στόχος μας είναι αυτό να λειτουργήσει στην Ελλάδα και να γίνεται στον Πειραιά. Οπότε θα είμαστε σε επικοινωνία με την πολιτική ηγεσία για να το επιτύχουμε, και η αλήθεια είναι ότι έχουμε προβάδισμα. Αξίζει να αναφέρω, βέβαια, ότι η προσπάθεια «έτρεξε» με τη βοήθεια των Γερμανών. ΕΡ_Γιατί είναι σημαντικό να μείνει στην Ελλάδα;

ΑΠ_Θα είναι ένα ευρωπαϊκό secretariat, μια ευρωπαϊκή γραμματεία, ένας ευρωπαϊκός οργανισμός στον οποίο θα εργάζεται μόνιμα προσωπικό. Επιπλέον, θα οργανώνει και διεθνή συνέδρια, θα έχει και έσοδα. Στις επιθεωρήσεις των κρουαζιερόπλοιων θα προβλέπεται ένα τέλος μερικών χιλιάδων. Το έσοδο αυτό θα είναι σημαντικό, γιατί θα επιτρέψει να καλυφθούν κάποια έξοδα. Αλλά θα υπάρχουν κι άλλα έσοδα που σχετίζονται με τα εκπαιδευτικά προγράμματα.•••

Το Πρόγραμμα Υγείας της ΕΕ είναι ένα χρηματοδοτικό πρόγραμμα που δημιουργήθηκε για να εφαρμόσει τη στρατηγική υγείας της ΕΕ. Το τρίτο πρόγραμμα έχει προϋπολογισμό 449.4 εκατ. ευρώ. Βασικοί στόχοι: Π ροώθηση υγείας, πρόληψη νοσημάτων και προαγωγή υποστηρικτικών περιβαλλόντων για υγιείς τρόπους ζωής, σύμφωνα με την αρχή της «υγείας σε όλες τις πολιτικές». Π ροστασία των πολιτών της ΕΕ από διασυνοριακές υγειονομικές απειλές. Σ υνεισφορά σε καινοτόμα, αποτελεσματικά και βιώσιμα συστήματα υγείας.  Διευκόλυνση της πρόσβασης σε καλύτερη και ασφαλέστερη περίθαλψη για τους πολίτες της ΕΕ.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

αφιέρωμα

HIV

Συνέντευξη Μ. Κ. Λαζανάς

Ρεπορτάζ 31ο Πανελλήνιο Συνέδριο AIDS

Άρθρο Γιώργος Τσιακαλάκης

Ρεπορτάζ Όταν η επιστήμη συναντά την τέχνη του δρόμου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Βασικό πρόβλημα παραμένει το στίγμα Επιμένουν οι δυσκολίες στην παρακολούθηση των ατόμων που ζουν με HIV, λόγω των υποστελεχωμένων μονάδων και των επαναλαμβανόμενων εμποδίων στη διενέργεια εξετάσεων

ο προσδόκιμο ζωής των ατόμων που έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV είναι το ίδιο με των συνομηλίκων τους, εξηγεί στο PhB ο Μ. Κ. Λαζανάς, παθολόγος-λοιμωξιολόγος και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (ΕΕΜΑΑ). Παρά τις προόδους της επιστήμης, που έχουν επιτύχει να αποδυναμώσουν τον ιό της ανοσολογικής ανεπάρκειας και να μεταμορφώσουν μια θανατική καταδίκη σε μια χρόνια κατάσταση, στη χώρα μας όσοι φέρουν τον ιό και οι επιστήμονες που τους βοηθούν να το αντιμετωπίσουν έχουν να ξεπεράσουν κι άλλα εμπόδια. Όπως εξηγεί ο κ. Λαζανάς, από τη μια είναι οι επαναλαμβανόμενες ελλείψεις και

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

δυσκολίες στη διενέργεια εξετάσεων, καθώς και οι αποδυναμωμένες μονάδες λοιμώξεων, και από την άλλη το παράλογο στίγμα που συνεχίζει να συνοδεύει τον HIV. ΕΡ_Ποια είναι τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζετε στη διαχείριση της λοίμωξης του HIV; ΑΠ_Τα βασικότερα προβλήματα εντοπίζονται στη δυσκολία που αντιμετωπίζουμε στην παρακολούθηση των ατόμων που έχουν προσβληθεί από τον ιό της ανοσολογικής ανεπάρκειας. Πρώτον, γιατί οι μονάδες έχουν αποδυναμωθεί από προσωπικό, υπάρχει πολύ μεγάλη έλλειψη γιατρών, νοσηλευτών, γραμματέων, αλλά και των

Μ. Κ. Λαζανάς* * Παθολόγος-λοιμωξιολόγος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (ΕΕΜΑΑ)

υπολοίπων υγειονομικών που στηρίζουν τις μονάδες λοιμώξεων. Κατά δεύτερον, συνεχίζουν οι καθυστερήσεις στην παράδοση εργαστηριακών απαντήσεων για την παρακολούθηση των ατόμων, δηλαδή ιικό φορτίο και γονότυπο. Σε κάποια νοσοκομεία, μάλιστα, καταγράφεται πρόβλημα και σε πιο βασικές εξετάσεις, όπως είναι η παρακολούθηση του CD4. Το μόνο αισιόδοξο είναι ότι αυτή τη στιγμή συνεχίζεται ανεμπόδιστα η παρακολούθηση των ασθενών όσον αφορά στη χορήγηση των φαρμάκων, πεδίο στο οποίο είχαμε προβλήματα στο παρελθόν. ΕΡ_Υπάρχουν όμως λόγοι αισιοδοξίας; Ότι κάτι μπορεί να αλλάξει; ΑΠ_Είναι μια κατάσταση που παρατηρείται τα τελευταία πέντε χρόνια. Την περιγράψαμε και στη νέα πολιτική ηγεσία και θέλουμε να πιστεύουμε ότι μπορούν να βρεθούν λύσεις. Άλλωστε, πιστεύω ότι οι λύσεις είναι εύκολες. Αρκεί να υπάρχει βούληση για τη θεσμοθέτησή τους και, φυσικά, να εφαρμοστούν. Μάλιστα οι λύσεις στις οποίες αναφερόμαστε δεν έχουν πάντα οικονομικό κόστος. Δηλαδή ζητάμε από τον ΕΟΠΥΥ, που έχει κοστολογήσει άλλωστε τις εξετάσεις, να τις πληρώνει στα νοσοκομεία, στο πανεπιστήμιο κ.ο.κ. και το κράτος να αναλάβει ως αρωγός να καλύψει όλους τους υπόλοιπους ασθενείς, τους ανασφάλιστους.

ΕΡ_Περιγράψτε μας τον άνθρωπο που ζει με HIV το 2019 στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως. ΑΠ_Η εικόνα του ανθρώπου αυτού έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά σε σχέση με το παρελθόν, ειδικά σε ό,τι αφορά το προσδόκιμο επιβίωσης. Δηλαδή τα άτομα που έχουν προσβληθεί από τον ιό της ανοσολογικής ανεπάρκειας, πλέον, εφόσον ακολουθούν την αντιρετροϊκή τους αγωγή σωστά, λαμβάνοντας τα φάρμακά τους χωρίς να χάνουν δόσεις, και παρακολουθούνται από τις μονάδες τους τακτικά, έχει εκτιμηθεί ότι δεν ζουν λιγότερο από ό,τι τα υπόλοιπα άτομα της ίδιας ηλικίας. Το προσδόκιμο επιβίωσης είναι, λοιπόν, θεωρητικά το ίδιο. Αλλά το βασικό πρόβλημα που συνεχίζει να υφίσταται στην Ελλάδα είναι το στίγμα. Μπορεί να μην είναι τόσο έντονα όσο στο παρελθόν, αλλά υπάρχουν. Σκεφτείτε πόσο δύσκολο θα είναι για έναν δάσκαλο να μαθευτεί ότι έχει προσβληθεί από τον ιό ή για κάποιον μαγαζάτορα σε μια γειτονιά.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Με την PrEP, όπου εφαρμόστηκε, μειώθηκαν πολύ οι λοιμώξεις μεταξύ ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες

Άλλωστε, δεν ξέρω κατά πόσο θα ήταν εφικτό τα άτομα με HIV λοίμωξη να πηγαίνουν στα φαρμακεία της γειτονιάς και να παίρνουν τα φάρμακά τους χωρίς κανένα πρόβλημα, όπως εγώ λαμβάνω τα φάρμακά μου για την υπέρταση. ΕΡ_Πού εντοπίζετε τη ρίζα του προβλήματος στην καταπολέμηση του στίγματος; ΑΠ_Πιστεύω ότι είναι πρόβλημα ενημέρωσης. Βέβαια, στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμη απομακρυνθεί από το στίγμα εν γένει. Στιγματίζουμε τον άνθρωπο που έχει περισσότερα κιλά, που έχει μικρό ανάστημα ή είναι πολύ ψηλός, ή αυτόν που έχει διαφορετικό χρώμα ή τους μετανάστες, τους πρόσφυγες κ.ο.κ. Είναι, λοιπόν, θέμα γενικότερης παιδείας. Όταν αποκτήσουμε γενικότερη παιδεία, πιστεύω ότι και το στίγμα για την HIV λοίμωξη θα εξαφανιστεί.

ΕΡ_Γίνεται αρκετή συζήτηση για την PrEP. Στη χώρα μας τι ισχύει; ΑΠ_Στην Ελλάδα δεν χορηγείται επίσημα. Κάποια άτομα λαμβάνουν PrEP με δική τους πρωτοβουλία μέσω του Διαδικτύου. Μέχρι τώρα, νομίζαμε ότι ο βασικός τρόπος πρόληψης ήταν η χρήση του προφυλακτικού. Δυστυχώς, αυτό απέτυχε. Η πορεία έδειξε ότι το προφυλακτικό δεν χρησιμοποιείται. Απέτυχαν οι καμπάνιες. Αλλά με την PrEP, όπου εφαρμόστηκε, μειώθηκαν πολύ οι λοιμώξεις μεταξύ ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες. Πρέπει, λοιπόν, και εμείς να ακολουθήσουμε τα καινούργια μοντέλα. Να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας και να μιλάμε για μονογαμία ή προφυλακτικό ή να ζητάμε να ακολουθήσουμε ό,τι πει η εκκλησία, το σχολείο κ.ο.κ. σε συγκεκριμένες ομάδες ατόμων δεν έχει αποτέλεσμα.

Το πρώτο βήμα για το «ξεπάγωμα» των εξετάσεων επιβεβαίωσης της διάγνωσης του HIV υλοποιήθηκε με την υπογραφή στον ΕΟΔΥ των Προγραμματικών Συμβάσεων Συνεργασίας με τα Κέντρα Αναφοράς/Εξειδικευμένα Εργαστήρια HIV/ AIDS, στις 20 Δεκεμβρίου. Οι εξετάσεις που θα ξεμπλοκάρουν αφορούν κυρίως στα τεστ επιβεβαίωσης της λοίμωξης, που σημαίνει και την ένταξη του ασθενούς στο μητρώο του ΕΟΔΥ, που με τη σειρά του επιτρέπει τη χορήγηση αντιρετροϊκής αγωγής. Τα Κέντρα Αναφοράς/Εξειδικευμένα Εργαστήρια που θα μπορούν από εδώ και πέρα να συνεχίσουν να παρέχουν τις σχετικές υπηρεσίες δωρεάν και ανώνυμα είναι:  Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Ρετροϊών (ΕΚΑΡ) στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Ε θνικό Κέντρο Αναφοράς AIDS Βορείου Ελλάδος (ΕΚΑAΒΕ) στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ε θνικό Κέντρο Αναφοράς AIDS Νοτίου Ελλάδος στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Ε ξειδικευμένο εργαστήριο HIV/AIDS στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α HIV

Τι είναι η PrEP; «PrEP σημαίνει προφύλαξη πριν την έκθεση. Είναι αγωγή κατά την οποία ένα χάπι που λαμβάνεται συνήθως καθημερινά σε προστατεύει από τον ιό HIV σε ποσοστό περίπου 99%. Λαμβάνεται από κάποιον που είναι αρνητικός στον HIV, με στόχο να παραμείνει αρνητικός. Η PrEP είναι ένα αντιρετροϊκό φάρμακο, το ίδιο είδος χαπιού που λαμβάνεται από κάποιον που ήδη είναι θετικός στον HIV και αποτελεί τη θεραπεία του. Είναι ήδη διαθέσιμη σε αρκετές χώρες σε όλο τον κόσμο (Γαλλία, Νορβηγία, Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδάς, Κένυα, Ταϊλάνδη και Νότια Αφρική, μεταξύ άλλων), ενώ ακόμη δεν είναι διαθέσιμη στη χώρα μας». Πηγή: mycheckpoint

Βασικοί άξονες του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης για τον HIV/AIDS 1) Αξιοποίηση όλων των προληπτικών μέσων, όπως η Θεραπεία ως Πρόληψη (TasP), η Προφύλαξη πριν από την Έκθεση (PrEP), η Προφύλαξη μετά την Έκθεση (PEP), η αυτοεξέταση και η δυνατότητα εύκολης, δωρεάν και ταχείας εξέτασης. 2) Καθολική πρόσβαση των διαγνωσμένων ατόμων με HIV λοίμωξη σε ποιοτικές υπηρεσίες παρακολούθησης και φροντίδας από τη στιγμή της διάγνωσης, βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών. 3) Προστασία και προαγωγή των δικαιωμάτων των οροθετικών ατόμων και των ευάλωτων ομάδων, όπως οι άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, οι χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών και τα άτομα που εργάζονται στο σεξ, με σκοπό την καταπολέμηση των διακρίσεων και την κατάρριψη στερεοτύπων που ωθούν κοινωνικές ομάδες στο περιθώριο και, ακολούθως, τις απομακρύνουν από υπηρεσίες υποστήριξης, πρόληψης και φροντίδας. Πηγή: Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή»

INFOGRAPHICS Μοντέλα κινδύνου μετάδοσης HIV στην Ευρώπη Καταγεγραμμένοι τρόποι μετάδοσης 2018 Σεξ μεταξύ ανδρών Χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών Σεξ μεταξύ ανδρών και γυναικών Σεξ μεταξύ ανδρών και γυναικών

Νέες διαγνώσεις HIV το 2018 Σύνολο: 141.552 Δύση: 23.483 Κέντρο: 6.519 Ανατολή: 111.550

Η Ευρωπαϊκή Περιοχή του ΠΟΥ περιλαμβάνει 53 χώρες, με πληθυσμό σχεδόν 900 εκατομμυρίων ανθρώπων, από τους οποίους 508 εκατομμύρια ζουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο. Δεδομένα για 3 υπο-περιοχές Δύση, Κέντρο, Ανατολή

Τρόποι μετάδοσης HIV σε ΕΕ/ΕΟΧ

Σεξουαλική επαφή μεταξύ ανδρός και γυναικός Σεξουαλική επαφή μεταξύ ανδρών Χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών Άλλα Χωρίς αναφορά

Το 2018, στην ΕΕ και στον ΕΟΧ κάθε δεύτερη διάγνωση καταγραφόταν με καθυστέρηση από τη στιγμή της μόλυνσης. Αυτό σημαίνει αρκετά χρόνια μετά τη μόλυνση.*

*σε όλες τις περιπτώσεις με διαθέσιμο αριθμό CD4 κυττάρων.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

Προειδοποιητικό μήνυμα,

ΠΡΟΣ HIV /AIDS Όποια εμπόδια και εάν δημιουργείς, εμείς θα τα ξεπερνάμε και θα επιστρέφουμε πιο δυνατοί, πιο αποφασισμένοι να εξελίξουμε την επιστήμη και τις συνεργασίες που μας βοηθούν στην μάχη ενάντιά σου και σε ό,τι προκαλείς, μέχρι τη στιγμή που θα καταφέρουμε να σε νικήσουμε.

ViiV Healthcare Είμαστε εδώ, μέχρι τη στιγμή που δεν θα υπάρχεις

Λ. Κηφισίας 266, 152 32 Αθήνα, Τηλ.: 210 6882100 www.gr.gsk.com NP-GR-HVX-ADVR-190001 ΙΣΧΥΣ:11/2019-11/2021

ΡΕΠΟΡΤΑΖ 31ο Πανελλήνιο Συνέδριο AIDS

HIV & AIDS

Πρόοδος, αλλά και εμπόδια, για τους ανθρώπους που ζουν με HIV Επιμέλεια: Βασιλική Αγγουρίδη

Ελλείψεις σε αντιδραστήρια, μειωμένοι προϋπολογισμοί, υποστελέχωση και στίγμα, αλλά και νεότερες θεραπείες και η δυνατότητα για μια πλήρη ζωή, είναι η καθημερινότητα όσων ζουν με τον HIV και των επιστημόνων που διαχειρίζονται τον ιό και τη νόσο

ε νόμισμα με δύο όψεις προσομοιάζει η καθημερινότητα των ατόμων που ζουν με τον HIV. Από τη μια, η επιστημονική πρόοδος και οι νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις έχουν καταστήσει τον ιό κατ’ ουσίαν μη ανιχνεύσιμο, με αποτέλεσμα όσοι ζουν με τον HIV να φθάνουν στα βαθιά γεράματα. Από την άλλη, η ελληνική πραγματικότητα μοιάζει να «γεννά» μόνο εμπόδια, λόγω των ελλείψεων σε αντιδραστήρια, των μειωμένων προϋπολογισμών και της υποστελέχωσης. Την ίδια στιγμή, το «σύννεφο» του στίγματος συνεχίζει να βαρύνει τις ζωές των ίδιων των οροθετικών και των οικογενειών τους. Όπως τονίστηκε στο πλαίσιο του 31ου Πανελληνίου Συνεδρίου AIDS, επί πέντε σχεδόν χρόνια, το ιικό φορτίο δεν διενεργείται ή διενεργείται με μεγάλη καθυστέρηση και συγχρόνως σπανίζουν οι απαντήσεις γονοτυπικής αντοχής. Σύμφωνα με τον Μ.Κ. Λαζανά, παθολόγο-λοιμωξιολόγο και πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (ΕΕΜΑΑ),

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

εξετάσεις γονοτυπικής αντοχής, που καταδεικνύουν την καταλληλότερη θεραπεία, δεν γίνονται ευρύτερα. Εν τω μεταξύ, πολλές Μονάδες Λοιμώξεων υπολειτουργούν και προτίθενται να αναστείλουν τη λειτουργία τους, λόγω ελλείψεων. «Λείπουν ψυχολόγοι, βιοχημικοί, κοινωνικοί λειτουργοί» πρόσθεσε ο κ. Λαζανάς, ο οποίος επιπλέον υπογράμμισε την ανάγκη άμεσης κάλυψης της χορήγησης PrΕP.

O HIV Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΠΟΥ, το 2018 ζούσαν με τον HIV περίπου 37,9 εκατομμύρια άτομα. Το 2018 διαγνώσθηκαν 1,7 εκατομμύρια νέες μολύνσεις, αριθμός που απέχει σημαντικά από τους στόχους που έχουν τεθεί για τον έλεγχο της πανδημίας του AIDS μέχρι το 2030. Αλλά, χάρη στη διευκόλυνση της πρόσβασης των ατόμων στην αντιρετροϊκή θεραπεία κατά τα τελευταία έτη, οι θάνατοι καταγράφουν σημαντική μείωση παγκοσμίως και η ποιότητα της ζωής βελτιώνεται. Στην Ελλάδα, μετά από μια σταθεροποιητική τάση την τελευταία τριετία, παρατηρήθηκε μετά από μια δεκαετία (4,8-9,2 ανά 100.00 πληθυσμού), ο μικρότερος αριθμός νέων διαγνώσεων της HIV λοίμωξης (4,4 άτομα ανά 100.00 πληθυσμού). Αξίζει να σημειωθεί ότι η μείωση είναι ακόμα μεγαλύτερη (266 σε σχέση με 378749 νέες διαγνώσεις την τελευταία δεκαετία), αν λάβουμε υπόψη μόνο τα άτομα ελληνικής προέλευσης. Σύμφωνα με το σύστημα υποχρεωτικής

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α HIV

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Στην Ελλάδα, παρατηρήθηκε, μετά από μια δεκαετία, ο μικρότερος αριθμός νέων διαγνώσεων της HIV λοίμωξης

δήλωσης, μέχρι και την 31η Οκτωβρίου του 2019, είχαν καταγραφεί στον ΕΟΔΥ 17.909 περιστατικά HIV λοίμωξης (82,54% άνδρες). Από το σύνολο των ατόμων αυτών, 4.306 είχαν εμφανίσει AIDS και 10.523 βρίσκονταν υπό αντιρετροϊκή αγωγή. Ο συνολικός αριθμός των θανάτων ανερχόταν σε 2.963. Κυρίαρχος τρόπος μετάδοσης παραμένει η σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη μεταξύ ανδρών (41,9%), ενώ ακολουθεί η ετεροφυλοφιλική σεξουαλική επαφή (28,6%) και η χρήση ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών (8,3%). Ανησυχητικά στοιχεία αποτελούν η αύξηση σε ετεροφυλόφιλους και τα υψηλά ποσοστά (>50%) καθυστερημένης διάγνωσης της HIV λοίμωξης. Αν και ο αριθμός των νέων διαγνώσεων στους χρήστες ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών έχει μειωθεί σημαντικά συγκριτικά με την περίοδο της επιδημίας του 2011-2013, ωστόσο δεν έχει προσεγγίσει τα προ της επιδημίας επίπεδα. Το ποσοστό των νέων διαγνώσεων ατόμων αλλοδαπής εθνικότητας τείνει να αυξάνεται σταθερά μετά το 2015, φθάνοντας το 2019 το 43%, με άτομα κυρίως από χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής και της Κεντρικής Ευρώπης. Στο Συνέδριο της ΕΕΜΑ αναφορά έγινε στον λεγόμενο «καταρράκτη φροντίδας υγείας» (Continuum of Care-CoC) για τον HIV και ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα από 11 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιλαμβανομένης και της Ελλάδας, για το 2016. Ειδικότερα, στο σύνολο των χωρών είχε διαγνωστεί το 87%, το 92% των διαγνωσμένων είχε λάβει θεραπεία, ενώ

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

το 91% των ασθενών που είχαν ξεκινήσει θεραπεία είχαν επιτύχει ιική καταστολή. «Είμαστε πολύ κοντά στην επίτευξη του στόχου 90-90-90» του UNAIDS και στην Ελλάδα, σημείωσε ο Δημήτρης Παρασκευής, αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στο Εργαστήριο Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ. Δηλαδή το 90% των ανθρώπων που ζουν με τον HIV θα το γνωρίζουν, 90% εξ αυτών που έχουν διαγνωστεί θα λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία και στο 90% αυτών ο ιός δεν θα είναι ανιχνεύσιμος. Ειδικότερα, στη χώρα μας, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, έχει διαγνωστεί το 81%, εξ αυτών το 88% έχει λάβει θεραπεία, αλλά μόλις το 59% θεωρείται ότι έχει καταστήσει μη ανιχνεύσιμο τον ιό, κυρίως λόγω του διαχρονικού προβλήματος στη διενέργεια των εξετάσεων. Σε μια άλλη μελέτη, που έγινε ειδικά στην Ελλάδα, έγινε επιπλέον αξιολόγηση του ποσοστού των ατόμων που χάνονται από τη φροντίδα στα διάφορα στάδια, το οποίο είναι από τα βασικά προβλήματα για χρήστες ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών και άτομα με ετεροφυλοφιλική σεξουαλική επαφή, ενώ, ακόμη και για άνδρες που έχουν σεξουαλική επαφή με άνδρες, το ποσοστό αυτό δεν είναι αμελητέο. Σε δύο διαφορετικές εργασίες Μονάδων Λοιμώξεων (Νοσοκομείο «Λαϊκό», ΠΓΝ «Αττικόν») καταγράφεται το νέο ανησυχητικό φαινόμενο των υψηλών ποσοστών χρήσης chemsex (χρήση ψυχοδραστικών ουσιών μεθαμφεταμίνης, μεφεδρόνης, GHB/GBL, κοκαΐνης και κεταμίνης με σκοπό το σεξ)

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α HIV και στην Ελλάδα μεταξύ οροθετικών ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες. Σημαντικός αριθμός ατόμων αναφέρει υψηλά ποσοστά ανεπιθύμητων ενεργειών, εμφάνισης κάποιου σεξουαλικά μεταδιδόμενου νοσήματος καθώς και αρνητικές επιπτώσεις στην εργασία, την οικογένεια/τους φίλους και τις σχέσεις, αλλά μόνο μικρός αριθμός αναζήτησε υπηρεσίες υποστήριξης. Παράλληλα, από το Νοσοκομείο «Α. Συγγρός» παρουσιάζεται μια μελέτη που δείχνει αύξηση των ΣΜΝ, και ιδιαίτερα της σύφιλης και της γονόρροιας, ένα διεθνές φαινόμενο που επιβεβαιώνει την εξελισσόμενη σεξουαλική συμπεριφορά υψηλού κινδύνου στον πληθυσμό των HIV οροθετικών ατόμων. Η ανάδυση μη σχετιζόμενης με το AIDS νοσηρότητας και θνητότητας αλλά και η γήρανση του πληθυσμού των HIV (+) ατόμων εξετάστηκαν από διάφορες εργασίες που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο. Η έναρξη της αντιρετροϊκής αγωγής φαίνεται να οδηγεί σε πρώιμη επιδείνωση του καρδιαγγειακού κινδύνου, λόγω αύξησης του σωματικού βάρους, της αρτηριακής πίεσης και της αορτικής σκληρίας, ιδιαίτερα σε νεαρούς μη καπνιστές ασθενείς με HIV λοίμωξη και σε υποκλινική δυσλειτουργία της αριστεράς κοιλίας της καρδιάς (ΠΓΝ «Αττικόν», ΓΝΑ «Λαϊκό»). Η ύπαρξη πολλαπλών συννοσηροτήτων και το μεγάλο φορτίο δισκίων αποτελούν μείζον πρόβλημα και επιτείνουν την ανάγκη χορήγησης απλούστερων αντιρετροϊκών σχημάτων, με στόχο την επίτευξη βέλτιστης συμμόρφωσης. Από τις εργασίες της Μονάδας Λοιμώξεων του ΓΝΑ «ΕΕΣ» και του ΠΓΝ Πατρών παρουσιάστηκαν δεδομένα για την επιτυχή χορήγηση προφυλακτικής αντιρετροϊκής αγωγής μετά από επαγγελματική ή μη επαγγελματική έκθεση στον HIV, καθώς δεν προέκυψε καμία ορομετατροπή.

Θεραπευτικές προσεγγίσεις Στο θεραπευτικό επίπεδο έχουν γίνει σημαντικά βήματα, όπως ανέφερε η Βησσαρία Σακκά, παθολόγος-λοιμωξιολόγος, επιμελήτρια Α’ ΕΣΥ, ΓΝΑ «ΚοργιαλένειοΜπενάκειο ΕΕΣ». Το 2019, έλαβαν έγκριση στις ΗΠΑ και την Ευρώπη καινούργια αντιρετροϊκά σκευάσματα, τα οποία αναμένεται να κυκλοφορήσουν και στη χώρα μας στο εγγύς μέλλον. Νέες θεραπευτικές στρατηγικές και συνδυασμοί αντιρετροϊκών παρατεταμένης δράσης σε ενέσιμη μορφή αποτελούν

ελκυστική προοπτική για το μέλλον της αντιρετροϊκής θεραπείας. Στην Ελλάδα, βάσει των ευρωπαϊκών και διεθνών κατευθυντήριων οδηγιών, χορηγείται αντιρετροϊκή θεραπεία σε όλα τα άτομα με HIV λοίμωξη το ταχύτερο δυνατόν μετά τη διάγνωση. Η έγκαιρη χορήγησή της συνδέεται σε ατομικό επίπεδο με τη μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας της νόσου και σε επίπεδο δημόσιας υγείας με την ελάττωση της μεταδοτικότητας και τη συνακόλουθη αναχαίτιση της επιδημίας. Η επιτυχής θεραπευτική αντιμετώπιση έχει οδηγήσει το UNAIDS στο να αναθεωρήσει τους στόχους για την εξάλειψη του ιού. Συγκεκριμένα, έως το 2030 θα πρέπει να έχει διαγνωστεί το 95% όσων ζουν με τον ιό, το 95% εξ αυτών να έχει λάβει αντιρετροϊκή θεραπεία και το 95% αυτών να μην έχει ανιχνεύσιμο φορτίο του ιού. Να μετατρέψει, δηλαδή, το «90-90-90» του 2020 σε «95-95-95» έως το 2030, όπως ανέφερε η καθηγήτρια Βιοστατιστικής και Επιδημιολογίας, Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής του ΕΚΠΑ, Γιώτα Τουλούμη. Ωστόσο, «το 1/4 των ατόμων διαγιγνώσκονται έναν χρόνο μετά τη μόλυνση», σύμφωνα με τον κ. Παρασκευή, ο οποίος εξήγησε πως για να διαγιγνώσκονται περισσότεροι και πιο γρήγορα, θα πρέπει να καταπολεμηθεί το στίγμα.

Στίγμα Μεγαλύτερος και δυσκολότερος «εχθρός» ακόμη και από τον ιό του HIV αποδεικνύεται το στίγμα που συνοδεύει τους οροθετικούς. Δεκαετίες μετά τον εντοπισμό των πρώτων κρουσμάτων, και παρότι η γνώση γύρω από τον ιό έχει επιτρέψει την ανάπτυξη θεραπειών που επιτρέπουν στους ανθρώπους με τον ιό να κάνουν σχέσεις, να δημιουργούν οικογένειες και να κάνουν παιδιά, οι κοινωνίες μας ακόμη παλεύουν με το στίγμα. Έρευνες, στοιχεία, βιβλία, ακόμη και ταινίες και σειρές, έχουν αποτυπώσει τους τρόπους μετάδοσης, τη σημασία της πρόληψης, αλλά και την επιτυχία της αντιρετροϊκής αγωγής, ωστόσο πολλοί ανάμεσά μας ακόμη φοβούνται να αγκαλιάσουν, να φιλήσουν έναν οροθετικό ή να μοιραστούν μαζί του το φαγητό τους. Ο Γιώργος Καπουτζίδης περιέγραψε την κατάσταση γλαφυρά, μιλώντας στην επίσημη έναρξη του 31ου Συνεδρίου κατά του AIDS: «Ο ιός είναι ο άγνωστος Χ που δεν ξέρουμε πώς προήλθε. Και αυτόν τον

Στους βασικούς άξονες του Σχεδίου Δράσης είναι η αξιοποίηση όλων των προληπτικών μέσων, όπως η Θεραπεία ως Πρόληψη (TasP), η Προφύλαξη πριν από την Έκθεση (PrEP), η Προφύλαξη μετά την Έκθεση (PEP), η αυτοεξέταση και η δυνατότητα εύκολης, δωρεάν και ταχείας εξέτασης, καθώς και η καθολική πρόσβαση των διαγνωσμένων ατόμων με HIV λοίμωξη σε ποιοτικές υπηρεσίες παρακολούθησης και φροντίδας από τη στιγμή της διάγνωσης, βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών. Ακόμη, αναδεικνύεται η σημασία της προστασίας και προαγωγής των δικαιωμάτων των οροθετικών ατόμων και των ευάλωτων ομάδων, όπως οι άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, οι χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών και τα άτομα που εργάζονται στο σεξ, με σκοπό την καταπολέμηση των διακρίσεων και την κατάρριψη στερεοτύπων που ωθούν κοινωνικές ομάδες στο περιθώριο και, ακολούθως, τις απομακρύνουν από υπηρεσίες υποστήριξης, πρόληψης και φροντίδας.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Μεγαλύτερος και δυσκολότερος «εχθρός» ακόμη και από τον ιό του HIV αποδεικνύεται το στίγμα

άγνωστο τον έχουμε νικήσει. Ενώ το στίγμα, που το έχουμε δημιουργήσει εμείς, δεν μπορούμε να το νικήσουμε ακόμα. Έχουμε καταφέρει το δύσκολο, το άγνωστο, τον εχθρό που μας ήρθε ουρανοκατέβατος. Και τον έχουμε κουμαντάρει, τον δαμάσαμε, τον κερδίζουμε χρόνο με τον χρόνο, μέρα με τη μέρα, και το στίγμα που το ’χουμε φτιάξει μόνοι μας, με δική μας ευρεσιτεχνία, δεν έχουμε καταφέρει να το κερδίσουμε. Η επιστήμη προχωρά, όμως το στίγμα παραμένει ακόμη». “Fake news”, στερεότυπα και σεξιστικές και έμφυλες αντιλήψεις συντηρούν το στίγμα, διατηρώντας ζωντανές αναχρονιστικές αντιλήψεις που έχουν αποδειχθεί λανθασμένες. Δυστυχώς, αυτές οι εστίες «δηλητηρίου» μπορούν να βρεθούν στα πιο απίθανα σημεία. Ακόμη και στο βιβλίο της Βιολογίας του Λυκείου, το οποίο φαίνεται πως δεν έχει ανανεωθεί από τις αρχές της δεκαετίας του ’90: «Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, η επιστήμη δεν διαθέτει κατάλληλα και αποτελεσματικά μέσα αντιμετώπισης του HIV. Η ικανότητα του ιού να μεταλλάσσεται με ταχύτατους ρυθμούς καθιστά αδύνατη την αντιμετώπισή του από το ανοσοβιολογικό σύστημα και δυσκολεύει τη θεραπεία της νόσου. Η επιτυχία μιας θεραπευτικής προσπάθειας εξαρτάται από την έγκαιρη διάγνωση της νόσου», και συμπληρώνει ακόμη: «Υπάρχουν φάρμακα που καθυστερούν την ανάπτυξη του ιού και παρεμποδίζουν

την αντίστροφη μεταγραφή. Τα φάρμακα αυτά, ωστόσο, έχουν σοβαρές παρενέργειες και θα πρέπει να χορηγούνται από ειδικούς γιατρούς και σε εξειδικευμένα ιατρικά κέντρα. Το AIDS, εκτός από ιατρικό πρόβλημα, εξελίσσεται παγκοσμίως σε κοινωνική μάστιγα. Τα ποσοστά κρουσμάτων της ασθένειας αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς και σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής η νόσος έχει πάρει τη μορφή πανδημίας. Γι’ αυτόν τον λόγο η διεθνής κοινότητα, οι διεθνείς οργανισμοί και τα οικονομικώς αναπτυγμένα κράτη πρέπει να χρηματοδοτήσουν σχετικά ερευνητικά προγράμματα. Αισιοδοξούμε ότι η ανθρωπότητα, με την πρόοδο της τεχνολογίας και την αξιοποίησή της στον τομέα της βιολογικής έρευνας, θα αντιμετωπίσει τελικά και αυτό το πρόβλημα». Η ανεπαρκής και αναποτελεσματική προσέγγιση της κοινωνίας στο θέμα του HIV, αλλά και της πρόληψης και της σεξουαλικής εκπαίδευσης συνολικά, οδηγεί σε επικίνδυνες συμπεριφορές, όπως η σεξουαλική επαφή χωρίς τη χρήση προφυλακτικού, όπως έδειξε η μελέτη του ΕΠΙΨΥ. Όπως είπε και ο κ. Καπουτζίδης: «Εμείς, λοιπόν, που είμαστε εδώ και που για να είμαστε εδώ μάλλον το έχουμε κερδίσει, πρέπει να φωνάξουμε πιο δυνατά. Πρέπει να το πούμε: ότι εμείς το νικήσαμε το στίγμα. Όπου μπορεί ο καθένας. Στην τηλεόραση, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στις παρέες. Ας μιλήσουμε».•••

νας στους τέσσερις 15χρονους αναφέρει ότι είχε τουλάχιστον μία ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα του ΕΠΙΨΥ. Ωστόσο, από την έρευνα προκύπτει ότι λιγότεροι έφηβοι χρησιμοποιούν προφυλακτικό κατά τη σεξουαλική επαφή. Σχεδόν διπλάσιο είναι το ποσοστό των σεξουαλικά ενεργών αγοριών (34,3%) σε σχέση με τα κορίτσια (18,6%). Σημειώνεται ότι για σχεδόν 15 χρόνια, από το 2002 έως το 2018, το ποσοστό των 15χρονων αγοριών που αναφέρουν ότι είχαν έστω και μία ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή δεν μεταβάλλεται σημαντικά (33,6% και 34,3%, αντίστοιχα) ενώ το ποσοστό των σεξουαλικά ενεργών κοριτσιών διπλασιάζεται (από 9,6% σε 18,6%). Εξ αυτών τρεις στους τέσσερις εφήβους (75,6%) απαντούν ότι, κατά τη διάρκεια της τελευταίας σεξουαλικής επαφής που είχαν, οι ίδιοι ή ο σύντροφός τους χρησιμοποίησαν προφυλακτικό. Συγκεκριμένα, τα αγόρια υποστήριξαν ότι έλαβαν προληπτικά μέτρα σε ποσοστό 76,7% και τα κορίτσια σε παρόμοια ποσοστά 73,7%, αντίστοιχα. Ωστόσο, ποσοστό 18,3% των εφήβων απαντούν ότι δεν έκαναν χρήση προφυλακτικού, ενώ 6,1% απαντούν «Δεν ξέρω». Ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι αριθμός των νέων που παίρνουν προφυλάξεις παίρνει την κατιούσα την τελευταία 15ετία. Το ποσοστό 15χρονων εφήβων που αναφέρουν χρήση προφυλακτικού μειώνεται σημαντικά από το 86,9% στο 75,6%.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

ΑΡΘΡΟ

Οι 3 πυλώνες για τον περιορισμό του HIV Θεραπεία-Πρόληψη-Ανθρώπινα Δικαιώματα

T του Γιώργου Τσιακαλάκη, Υπεύθυνου Επικοινωνίας του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή»

α πιο πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα του ΕΟΔΥ αποτυπώνουν μια μείωση των νέων διαγνώσεων κατά το πρώτο δεκάμηνο του 2019 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2018. Ωστόσο, η τάση αυτή θα πρέπει να ελεγχθεί μέσα από τα εμπόδια στην πρόσβαση σε δωρεάν και εμπιστευτικές υπηρεσίες εξέτασης. Η Πολιτεία οφείλει να συγκεντρώσει και να αναλύσει τον αριθμό των εξετάσεων που διενεργούνται στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα και να εφαρμόσει ένα σύστημα επιδημιολογικής επιτήρησης δεύτερης γενιάς το οποίο θα καταγράφει τα παραπάνω δεδομένα. Η έρευνα και η επιστήμη παρέχουν, πλέον, τα απαραίτητα εργαλεία για τη μείωση των νέων λοιμώξεων και τη φροντίδα των ατόμων που ζουν με HIV. Ωστόσο, η Ελλάδα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει εμπόδια στους δύο αυτούς πυλώνες. Προκλήσεις όπως το διαχρονικά υψηλό ποσοστό καθυστερημένων διαγνώσεων, η πρόσβαση σε ταχείες διαγνωστικές εξετάσεις, η διάθεση της προληπτικής θεραπείας PrEP, η διανομή συνέργων ασφαλούς χρήσης που θα ανταποκρίνεται στην πραγματική ζήτηση και κυρίως ένας εθνικός στρατηγικός σχεδιασμός και συντονισμός, παραμένουν, εν πολλοίς, αναπάντητες. Ταυτόχρονα, η κοινωνική διάσταση της νόσου, το στίγμα, τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που συνοδεύουν τον HIV επισκιάζουν τη ζωή των οροθετικών ατόμων και των ομάδων που πλήττονται δυσανάλογα από την επιδημία και ορθώνουν εμπόδια στην οριστική αναχαίτισή της.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

Οι άνθρωποι που ζουν με HIV λοίμωξη στην Ελλάδα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια στην πρόσβασή τους στη θεραπεία και συγκεκριμένα στις εξετάσεις μέτρησης του ιικού φορτίου και της γονοτυπικής αντοχής. Η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας έχει δεσμευθεί για την εξεύρεση μιας οριστικής λύσης, χωρίς ωστόσο να έχει προβεί μέχρι στιγμής στην υποβολή προς διαβούλευση μιας ολοκληρωμένης πρότασης. Η απάντηση βρίσκεται στην αξιοποίηση όλων των διόδων που θα μπορούσαν να διασφαλίσουν την απρόσκοπτη πρόσβαση στις εργαστηριακές εξετάσεις. Το σχήμα αυτό περιλαμβάνει τα Κέντρα Αναφοράς, τα εργαστήρια των νοσηλευτικών ιδρυμάτων που διαθέτουν μονάδες λοιμώξεων και τα πιστοποιημένα ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα, με αποζημίωση από τον ΕΟΠΥΥ και για τους ανασφάλιστους. Για τον περιορισμό των νέων λοιμώξεων HIV απαιτείται η πλήρης αξιοποίηση όλης της βεντάλιας πρόληψης. Η χρήση προφυλακτικού αποτελεί ένα σημαντικό προληπτικό εργαλείο, ωστόσο έχει αποδειχθεί διαχρονικά ότι δεν είναι ικανό από μόνο του να περιορίσει δραστικά τη μετάδοση του ιού. Αντίθετα, όλες οι περιπτώσεις αποτελεσματικής αναχαίτισης της επιδημίας συνδέονται παγκοσμίως με την αξιοποίηση της προφυλακτικής θεραπείας PrEP, η οποία δεν είναι ακόμη διαθέσιμη στην Ελλάδα. Συμπληρωματικά, θα πρέπει να εφαρμοστούν μέτρα όπως η δυνατότητα αυτοεξέτασης με ειδικό κιτ που θα διατίθεται στα φαρμακεία και η Προφύλαξη μετά την Έκθεση (PEP).

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α HIV

Απαιτείται, επίσης, η διασφάλιση της εύκολης, δωρεάν και γρήγορης πρόσβασης σε προσυμπτωματικό έλεγχο στα πρότυπα των Κέντρων Πρόληψης και Εξέτασης Checkpoint, τα οποία σε 7 χρόνια έχουν διενεργήσει πάνω από 120.000 εξετάσεις και καταγράφουν 1 στις 4 νέες διαγνώσεις HIV. Για τον συντονισμό, τέλος, των παραπάνω δράσεων, απαιτείται ένας εθνικός στρατηγικός σχεδιασμός με τη συνεργασία της Πολιτείας, του συστήματος υγείας, της επιστημονικής κοινότητας, των ασθενών και της κοινωνίας των πολιτών. Η επιτροπή που ήταν αρμόδια για την εκπόνηση του στρατηγικού σχεδίου έχει ολοκληρώσει τις εργασίες της ήδη από τον Ιούλιο του 2019, ωστόσο το Υπουργείο Υγείας οφείλει άμεσα να θέσει ένα χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή του. Η εθνική απόκριση απέναντι στην επιδημία θα πρέπει να είναι δομημένη πάνω σε τρεις άξονες:  Αξιοποίηση όλων των προληπτικών μέσων, όπως η Θεραπεία ως Πρόληψη (TasP), η Προφύλαξη πριν από την Έκθεση (PrEP), η Προφύλαξη μετά την Έκθεση (PEP), η αυτοεξέταση και η δυνατότητα εύκολης, δωρεάν και ταχείας εξέτασης.

Κ αθολική πρόσβαση των διαγνωσμένων ατόμων με HIV λοίμωξη σε ποιοτικές υπηρεσίες παρακολούθησης και φροντίδας από τη στιγμή της διάγνωσης, βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών. Π ροστασία και προαγωγή των δικαιωμάτων των οροθετικών ατόμων και των ευάλωτων ομάδων, όπως οι άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, οι χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών και τα άτομα που εργάζονται στο σεξ, με σκοπό την καταπολέμηση των διακρίσεων και την κατάρριψη στερεοτύπων που ωθούν κοινωνικές ομάδες στο περιθώριο και ακολούθως τις απομακρύνουν από υπηρεσίες υποστήριξης, πρόληψης και φροντίδας.

Με τις παραπάνω προϋποθέσεις, ο στόχος για τη χώρα μας θα πρέπει και θα μπορεί, πλέον, να τεθεί πάνω από τον παγκόσμιο στόχο του UNAIDS, στο 95-95-95 (95% των ατόμων με ΗΙV να έχει διαγνωσθεί, από αυτούς το 95% να λαμβάνει αντιρετροϊκή αγωγή και από αυτούς το 95% να έχει κατεσταλμένο ιικό φορτίο) για την επόμενη πενταετία, και προς την κατεύθυνση αυτή απαιτείται συνεργασία και συντονισμός όλων των φορέων σε μια εθνική προσπάθεια.•••

ΑΡΘΡΟ

Όταν η επιστήμη συναντά την τέχνη του δρόμου: Εναλλακτική εκστρατεία της Gilead Sciences Ελλάς για τον HIV

της Μαρίας Αλιμπέρτη

ε έναν μοναδικό συνδυασμό επιστήμης και τέχνης, η βιοφαρμακευτική εταιρεία Gilead Sciences Ελλάς δημιούργησε έναν μοχλό κινητοποίησης και αφύπνισης της κοινής γνώμης σε μια εναλλακτική εκστρατεία για τον HIV. Αφουγκραζόμενη τον παλμό της κοινωνίας, και δη των νεότερων γενιών, προτίμησε έναν σύγχρονο τρόπο καλλιτεχνικής έκφρασης, το γκράφιτι, προκειμένου να «μεταγγίσει» την ιδέα της συσπείρωσης κατά του κοινωνικού στίγματος των οροθετικών. Με μια πρωτότυπη προσέγγιση, η Gilead Sciences Ελλάς στόχευσε στην άμεση επαφή με τους πολίτες για να επιτύχει την εξάλειψη των προκαταλήψεων και την κατάρριψη των στερεοτύπων εις βάρος αυτής της ευάλωτης ομάδας ασθενών. Το εγχείρημα αυτό δεν περιορίστηκε μόνο στην Αθήνα. Το δίκτυό της «απλώθηκε» και σε άλλα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως της Θεσσαλονίκης και της Πάτρας, με αφορμή την 1η Δεκεμβρίου-Παγκόσμια Ημέρα AIDS και με σύνθημα #ZeroStigma.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

Νεαροί καλλιτέχνες του γκράφιτι «επιστρατεύτηκαν» για καλό σκοπό. Με τη δημόσια έκφραση του γκράφιτι σε ανοιχτούς και επιλεγμένους κοινούς χώρους, τέθηκε σε δημόσια θέαση ο προβληματισμός των νέων για το εν λόγω θέμα. Στο πλευρό της Gilead στην προσπάθεια αυτή τάχθηκαν η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (ΕΕΜΑΑ) και ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή», υπό την αιγίδα των Δήμων Αθήνας και Θεσσαλονίκης, όλοι φορείς που δημιούργησαν κοινό μέτωπο κατά της άγνοιας. Με στόχο να τονιστεί η σημασία της κοινωνικής συνοχής, της ομαλής συνύπαρξης και του σεβασμού στη διαφορετικότητα, κρίθηκε κατάλληλη η ιδιαίτερη «γλώσσα» της τέχνης του δρόμου (γκράφιτι), ώστε το μήνυμα της εκστρατείας να καλύψει ένα ευρύ φάσμα πολιτών. Το όραμα της Gilead βρήκε μέσο έκφρασης στην καλλιτεχνική ανησυχία των νέων δημιουργών Kez και Same84 της ομάδας UrbanAct, η οποία μεταμορφώ-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α HIV

νει εδώ και 20 χρόνια το δημόσιο τοπίο και είναι ευρύτερα γνωστή από τοιχογραφίες της σε σχολικά κτήρια. Κατά τη συγκεκριμένη προσπάθεια, μετέτρεψαν σε έργα τέχνης την είσοδο του σταθμού Μετρό «Μοναστηράκι», το παλιό αμαξοστάσιο του ΟΣΥ στο Γκάζι, την Αντιδημαρχία Κοινωνικής Πολιτικής στη Θεσσαλονίκη και την πλατεία Τριών Συμμάχων στην Πάτρα. Τόσο η οπτική της Gilead όσο και η επιλογή των γκράφιτι ανάγονται σε ένα συμβολικό επίπεδο, στο οποίο επιδιώκεται να προαχθεί η ομαλή συμβίωση, η ένταξη και η κατανόηση στο διαφορετικό. Ως προς την εικαστική αποτύπωση των μηνυμάτων, μέσα από μια σουρεαλιστική οπτική, τα έντονα χρώματα και σχέδια, οι καλλιτέχνες επιδίωξαν να εκφράσουν ότι ο HIV αφορά όλους, ανεξάρτητα από το φύλο, την ηλικία, τη σεξουαλικότητα, τις επιλογές. Στοχεύοντας στην αμεσότητα και την αποτελεσματικότερη ενημέρωση, με παράλληλες δράσεις σχετικά με την ενημέρωση για τους τρόπους αντιμετώπισής του και στις τρεις πόλεις, δεκάδες πολίτες ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα και φόρεσαν το κόκκινο κορδελάκι της εκστρατείας. Χρήσιμες πληροφορίες προσφέρθηκαν προφορικά, αλλά και με έντυπο υλικό που μοιράστηκε από υπαλλήλους της Gilead, διακεκριμένα μέλη της ιατρικής κοινότητας, ασθενείς και εθελοντές. Αναφερόμενος στη δράση, ο γενικός διευθυντής της Gilead Ελλάς, Σάββας Χαραλαμπίδης, επεσήμανε: «H Gilead είναι εδώ για να στηρίξει την ενημέρωση για την HIV λοίμωξη και κυρίως να συμβάλει στην εξάλειψη του στίγματος αλλά και όλων των προκαταλήψεων που βιώνουν οι άνθρωποι που ζουν με τον ιό HIV. Το HIV, σήμερα, λόγω των διαθέσιμων θεραπειών, έχει

#ZeroStigma με δράσεις σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα

καταστεί χρόνια νόσος. Ωστόσο, δεν πρόκειται να δούμε το τέλος του ΗΙV αν δεν αντιμετωπίσουμε την άγνοια και τις προκαταλήψεις γύρω από το θέμα. Ο φόβος του κοινωνικού στίγματος είναι, πολλές φορές, χειρότερος από την ίδια την ασθένεια. Γι’ αυτό και το μήνυμά μας για την Παγκόσμια Ημέρα AIDS είναι #ΖeroStigma!». Τη δράση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της Gilead Science Ελλάς τίμησαν με την παρουσία τους οι κύριοι Γιώργος Πατούλης, περιφερειάρχης Αττικής, Χαράλαμπος Μπονάνος, αντιπεριφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας, Κώστας Μπακογιάννης, δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Ζέρβας, δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Χάρης Αηδονόπουλος, αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής Θεσσαλονίκης, Δρόσος Τσαβλής, πρόεδρος του ΔΣ του Δήμου Θεσσαλονίκης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Gilead Sciences, Inc. αποτελεί μια πρωτοπόρο βιοφαρμακευτική εταιρεία, η οποία ερευνά και αναπτύσσει καινοτόμες θεραπείες σε τομείς με σημαντικά θεραπευτικά κενά. Αποστολή της είναι να προάγει τη θεραπευτική φροντίδα των ανθρώπων που πάσχουν από ασθένειες απειλητικές για τη ζωή σε όλο τον κόσμο. Η Gilead δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 35 χώρες ανά τον κόσμο, με έδρα το Foster City της California.•••

NEWSROOM

Γονίδιο δυσμορφίας κατά του ΗΙV

σπανοί γιατροί έχουν κάνει μια εξαιρετική ανακάλυψη, που θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στην έρευνα, καθώς περίπου 150.000 άτομα έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV στη χώρα της Ιβηρικής Χερσονήσου. Ο José Alcamί Pertejo πρόσθεσε μία ακόμη επιτυχία σε αυτές των Ισπανών επιστημόνων κατά του HIV, αφού η ομάδα του έκανε μια εξαιρετική ανακάλυψη, που θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στην έρευνα για την καταπολέμηση του AIDS. «Ανακαλύψαμε ότι 50 άνθρωποι από μια οικογένεια είχαν γενετική μετάλλαξη που προκάλεσε μυϊκή νόσο, αλλά που ταυτόχρονα είναι ένα ελάττωμα που τους προστατεύει από το να μολυνθούν από τον ιό HIV» εξηγεί ο Alcamί Pertejo, κορυφαίος ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

Ανοσολογίας και Μικροβιολογίας. Το γονίδιο το οποίο ήταν υπεύθυνο για τη μορφή μυϊκής δυστροφίας φαίνεται ότι έδωσε και την ανοσία από τον ιό HIV. Συγκεκριμένα, η μετάλλαξη επηρεάζει το γονίδιο Transportin 3, το οποίο παίζει ρόλο στο να μεταφέρει τον ιό HIV μέσα στα κύτταρα, όπως προτείνει το όνομά του. «Εάν καταφέρουμε να βρούμε ένα φάρμακο που να μπορεί να αναπαράγει αυτό το φαινόμενο παρεμπόδισης και το οποίο εμποδίζει το Transportin 3 μπορούμε να εμποδίσουμε κάποιον να μολυνθεί από τον ιό» εξηγεί ο Alcamί Pertejo. Πρόκειται για μια σημαντική ανακάλυψη, αν και είναι πιθανό να διαρκέσει μια δεκαετία προτού οδηγήσει σε ένα φάρμακο ή μια γενετική θεραπεία.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α HIV

UNAIDS: SOS για την παγκόσμια επιδημία του HIV

αθυστέρηση σημειώνει η αντιμετώπιση της παγκόσμιας επιδημίας του HIV, σύμφωνα με έκθεση που εκδόθηκε με αφορμή το 10ο International AIDS Society Conference, πρόσφατα, στο Μεξικό. Στην έλλειψη πολιτικής βούλησης που απαιτείται για να δοθεί ένα οριστικό τέλος στην επιδημία αποδίδεται από το πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για τον HIV/AIDS, γνωστό ως UNAIDS, η επιβράδυνση του ρυθμού προόδου σχετικά με τη μείωση των νέων λοιμώξεων. Όπως ανακοίνωσε το UNAIDS, περίπου 1,7 εκατομμύρια άτομα προσβλήθηκαν από τον ιό το 2018 και 770.000 πέθαναν από ασθένειες που σχετίζονται με το AIDS. Στην έκθεση καταγράφεται ότι περισσότερα από 23 εκατομμύρια άτομα λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία παγκοσμίως, ενώ εξαιρετικά μεγάλος παραμένει ο αριθμός όσων δεν έχουν πρόσβαση στη θεραπεία, αφού ανέρχεται στα 15 εκατομμύρια ανθρώπους. Όπως εξήγησε η εκτελεστική διευθύντρια του UNAIDS, Gunilla Carlsson, από την έκθεση προκύπτει ότι οι ευάλωτοι πληθυσμοί και οι σεξουαλικοί τους σύντροφοι αντιπροσωπεύουν περισσότερα από τα μισά νέα περιστατικά. Περισσότερες από τις μισές καταγραφόμενες λοιμώξεις πλήττουν άτομα που εργάζονται στη «βιομηχανία του σεξ», χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών, άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, τρανς άτομα και κρατούμενους σε φυλακές. Οι πληθυσμοί αυτοί υποφέρουν από το βάρος του στίγματος και των διακρίσεων. «Ο κίνδυνος να παραμείνουν αυτοί οι άνθρωποι στο περιθώριο και να μην παρέχουμε ουσιαστική πρόσβαση όχι μόνο στα δικαιώματα, αλλά και στη θεραπεία και στη φροντίδα, απειλεί την επιτυχία της παγκόσμιας απόκρισης απέναντι στον HIV» σημείωσε, χαρακτηριστικά, η κ. Carlsson.

Ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι οι νέες λοιμώξεις σημείωσαν αύξηση κατά 29% από το 2010 στην Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία. Την τελευταία δεκαετία, αυξητική ήταν η τάση των νέων περιστατικών HIV κατά 10% στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Ωστόσο, έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος στη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, αν και ο αριθμός των νέων μολύνσεων και θανάτων παραμένει υψηλός. Επιβεβαιώνοντας και στοιχεία του παρελθόντος, διαπιστώνεται ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων που ζουν με HIV αλλά και των νέων λοιμώξεων καταγράφεται στην Ανατολική και Νότια Αφρική. Αισιοδοξία προκαλούν τα δεδομένα για μια σειρά στοχευμένων και αποτελεσματικών παρεμβάσεων στη Νότια Αφρική, που συντέλεσαν στη μείωση των νέων λοιμώξεων κατά 40%. Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει το UNAIDS, τονίζοντας ότι οι προσπάθειες για να τερματιστεί η επιδημία θα αποτύχουν χωρίς επαρκή χρηματοδότηση. Οι διαθέσιμοι πόροι για την αντιμετώπιση του AIDS έχουν συρρικνωθεί κατά σχεδόν 1 δισ. δολ., ενώ το κόστος του προγράμματος UNAIDS υπερβαίνει τα 7 δισ. δολ., εκτός από τα εκτιμώμενα 26,2 δισ. δολ. που απαιτούνται μέχρι το 2020. Πηγή: www.positivevoice.gr

NEWSROOM

Εξαλείφθηκε ο ιός του AIDS στα ποντίκια

ια πρώτη φορά, οι επιστήμονες κατάφεραν να εξαλείψουν τον ιό HIV του AIDS σε ολόκληρο το γονιδίωμα ποντικιών. Η ανακάλυψη ανοίγει τον δρόμο για θεραπεία και στον άνθρωπο, με τις κλινικές δοκιμές να ξεκινούν τον επόμενο χρόνο. Μέχρι σήμερα, μόνο δύο άνθρωποι έχουν θεραπευτεί από τον ιό HIV. Και οι δύο είχαν καρκίνο του αίματος τελικού σταδίου και υπέστησαν μια επικίνδυνη μεταμόσχευση μυελού των οστών, που κατέστρεψε και τις δύο ασθένειες. Όμως, η τεχνική της μεταμόσχευσης δεν έχει δουλέψει σε κανέναν άλλον, προκαλώντας τον θάνατο άλλων ασθενών και απαιτεί ο ασθενής να έχει HIV και καρκίνο. Γενικά, ο ιός HIV είναι τόσο δύσκολο να καταπολεμηθεί επειδή είναι ένας ιός που μολύνει το γονιδίωμα. Κρύβεται καλά μέσα σε δυσπρόσιτες δεξαμενές μέσα στον οργανισμό και είναι έτοιμος να αναζωπυρωθεί σε οποιοδήποτε σημείο. Η νέα έρευνα έδειξε ότι μπορεί να τον εξαλείψει από όλες τις δεξαμενές μέσα στο γονιδίωμα. Οι ερευνητές στη Νεμπράσκα και τη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ χρησιμοποίησαν μια διττή προσέγγιση για να περιορίσουν τον ιό HIV: αρχικά χορήγησαν ένα φάρμακο για να περιορίσουν τον ιό και στη συνέχεια χρησιμοποίησαν μια τεχνική επεξεργασίας των γονιδίων για να του ε-

πιτεθούν και να τον εξαλείψουν τελείως στα ποντίκια. Η ερευνητική ομάδα ξεκινά τώρα να δοκιμάζει την ίδια τεχνική σε πιθήκους μακάκους και ελπίζει να ξεκινήσει κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους το καλοκαίρι του 2020. Η έρευνά τους δημοσιεύθηκε στο τελευταίο τεύχος του επιστημονικού περιοδικού Nature. Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε ένα αντιρετροϊκό φάρμακο με την ονομασία LASER ART, που στριμώχνει τον ιό, και μια τεχνική επεξεργασίας του DNA (CRISPR Cas9), για να επιφέρουν το τελειωτικό χτύπημα στη νόσο. Αρχικά, οι ερευνητές δεν το πίστεψαν. Επανέλαβαν πολλές φορές την ανάλυση των δεδομένων και, αφού επιβεβαίωσαν την ανακάλυψή τους, την υπέβαλαν προς δημοσίευση σε επιστημονικά περιοδικά. Όμως, και εκεί δεν τους πίστεψαν και αρχικά αρνήθηκαν να τη δημοσιεύσουν. Χρειάστηκε να αποστείλουν πάνω από 20 συμπληρωματικά γραφήματα και πίνακες για να γίνει αποδεκτή η δημοσίευσή τους! Πάντως, οι ερευνητές τονίζουν ότι η ανακάλυψή τους δεν αποτελεί ακόμη θεραπεία της νόσου. Θεωρούν ότι η έρευνά τους αποτελεί απόδειξη της θεωρίας τους ότι μπορεί να εξελιχθεί σε θεραπεία και ανυπομονούν να προχωρήσουν στα επόμενα βήματα: αρχικά στους πιθήκους και στη συνέχεια στον άνθρωπο.

Ο ιός του AIDS θεραπεύει σπάνια νόσο

μερικανοί επιστήμονες χρησιμοποίησαν τον ιό HIV για να κάνουν μια γονιδιακή θεραπεία που ήδη θεράπευσε 8 βρέφη με σοβαρή συνδυασμένη ανοσοανεπάρκεια (SCID). Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύθηκαν στο New England Journal of Medicine. Τα μωρά, που γεννιούνται με τη νόσο έχουν ελάχιστο ή καθόλου ανοσοποιητικό σύστημα και πρέπει να ζουν σε απο-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

λύτως στείρες συνθήκες, αλλά, και πάλι, συνήθως πεθαίνουν ως βρέφη. Η γονιδιακή θεραπεία αφορούσε τη συλλογή του μυελού των οστών των μωρών και τη διόρθωση του γενετικού ελαττώματος στο DNA τους σύντομα μετά τη γέννησή τους. Το «σωστό» γονίδιο, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για τη διόρθωση του ελαττώματος, εισήχθη σε μια τροποποιημένη έκδοση του ιού HIV, που προκαλεί το AIDS.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α HIV

τομα που λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία για τον ιό του AIDS και αυτός πλέον δεν ανιχνεύεται στο αίμα τους δεν μεταδίδουν τον ιό! Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγουν Αμερικανοί επιστήμονες από τα National Institutes of Health σε άρθρο τους στο ιατρικό περιοδικό Jama, αναλύοντας όλα τα δεδομένα από τις κλινικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια. Η αρχή έγινε το 2011 με τη μελέτη HIV Prevention Trials Network (HPTN), στην οποία πήραν μέρος 1.763 ζευγάρια (98% ετεροφυλόφιλα), αλλά τα πιο πειστικά αποτελέσματα ήρθαν με τη μελέτη PARTNER 1, στην οποία συμμετείχαν 1.166 ζευγάρια.

Η μελέτη αυτή έδειξε ότι έπειτα από 58.000 σεξουαλικές πράξεις χωρίς προφυλακτικό, δεν υπήρξε κανένα περιστατικό μετάδοσης του ιού. Παρόμοιο αποτέλεσμα έδειξε η μελέτη Opposites Attract, στην οποία πήραν μέρος 343 ζευγάρια από την Αυστραλία, τη Βραζιλία και την Ταϋλάνδη. Τα ευρήματα επιβεβαιώθηκαν από τη μελέτη PARTNER 2, βάσει της οποίας δεν υπήρξε καμία μόλυνση από τον ιό έπειτα από 77.000 σεξουαλικές συνευρέσεις χωρίς προφυλακτικό! Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, απαραίτητη προϋπόθεση είναι, φυσικά, να λαμβάνεται σωστά η αντιρετροϊκή θεραπεία, ώστε ο ιός να διατηρείται σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα.

Οι ερευνητές δήλωσαν ότι τα περισσότερα από τα μωρά βγήκαν από το νοσοκομείο εντός ενός μηνός και όλα τους έχουν, πλέον, πλήρες και λειτουργικό ανοσοποιητικό σύστημα. Τα βρέφη υποβλήθηκαν σε θεραπεία στο Νοσοκομείο Έρευνας Παιδιών του St. Jude, στο Μέμφις, και στο Παιδικό Νοσοκομείο Benicoff, στο Σαν Φρανσίσκο. Μέχρι πρότινος, η καλύτερη θεραπεία

για τη σπάνια αυτή νόσο είναι η μεταμόσχευση μυελού των οστών από έναν ιστοσυμβατό δότη. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, περισσότερο από το 80% αυτών των ασθενών δεν βρίσκουν τέτοιους δότες και πρέπει να βασίζονται σε βλαστοκύτταρα από άλλους δότες. Αυτή η διαδικασία είναι λιγότερο πιθανό να θεραπεύσει τη νόσο και είναι πιο πιθανό να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες.

Σημαντική ανακάλυψη για τον ιό του AIDS

Προηγούμενες εξελίξεις στη γονιδιακή θεραπεία παρείχαν εναλλακτικές λύσεις σε μεταμόσχευση μυελού των οστών, αλλά αυτές οι θεραπείες ενίοτε περιλάμβαναν χημειοθεραπεία και είχαν συνέπειες με μια σειρά άλλων ασθενειών, περιλαμβανομένων και των διαταραχών του αίματος, της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας και της θαλασσαιμίας και του μεταβολικού συνδρόμου.

NEWSROOM

Νέα θεραπεία για τη λοίμωξη HIV

αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε το πρώτο φάρμακο που συνδυάζει δύο ουσίες σε ένα χάπι για ασθενείς με λοίμωξη HIV που δεν έχουν λάβει ποτέ αντιρετροϊκή θεραπεία. Πρόκειται για το φάρμακο Dovato της GlaxoSmithKline, που συνδυάζει τις ουσίες dolutegravir και lamivudine. Η GSK διαθέτει κι άλλο φάρμακο που είναι συνδυασμός δύο φαρμάκων, το Juluca, αλλά αυτό αφορά ασθενείς που έχουν ήδη λάβει αντιρετροϊκή θεραπεία. Η έγκριση βασίστηκε στις μελέτες Gemini (I και II), οι οποίες περιλάμβαναν περισσότερους από 1.400 ασθενείς που είχαν μολυνθεί με HIV-1 και έδειξαν ότι το Dovato ήταν τόσο αποτελεσματικό όσο το κανονικό θεραπευτικό σχήμα με τον συνδυασμό τριών φαρμάκων. «Σήμερα, το πρότυπο για ασθενείς που δεν έχουν υποβληθεί ποτέ σε θεραπεία είναι ένα σχήμα τριών φαρμάκων. Με αυτήν την έγκριση, οι ασθενείς που δεν έχουν υποβληθεί ποτέ σε θεραπεία έ-

χουν την επιλογή να παίρνουν ένα σχήμα δύο φαρμάκων σε ένα μόνο δισκίο, εξαλείφοντας επιπλέον τοξικότητα και πιθανές αλληλεπιδράσεις φαρμάκων από ένα τρίτο φάρμακο» δήλωσε η Debra Birnkrant, αρμόδια διευθύντρια του FDA. Καθώς οι θετικοί για τον ιό HIV ασθενείς μεγαλώνουν χάρη στην εξαιρετικά αποτελεσματική θεραπεία, η εστίαση των επιστημόνων μετατοπίζεται σε μακροπρόθεσμες παρενέργειες, καθώς σχεδόν οι μισοί ασθενείς με HIV στην κερδοφόρα αγορά της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης είναι, πλέον, άνω των 50 ετών. Το Dovato αναπτύχθηκε από την εταιρεία ViiV (ανήκει στην GSK), στην οποία συμμετέχουν και η Pfizer και η Shionogi. Η εταιρεία αντιπροσωπεύει περίπου το 39% των λειτουργικών κερδών της GSK το 2018, κατέχοντας μερίδιο 23% στην αγορά των αντιρετροϊκών θεραπειών ύψους 26 δισ. δολ., στην οποία κυρίαρχη είναι η Gilead, με μερίδιο 53%.

Νέα θεραπεία του HIV μία φορά τον μήνα

ε επιτυχία έχουν στεφθεί οι δοκιμές μιας νέας θεραπείας κατά του ιού HIV η οποία χορηγείται μία φορά τον μήνα! Πρόκειται για το φάρμακο Edurant (rilpivirine) της Johnson & Johnson, σε συνδυασμό με την ουσία (cabotegravir) που αναπτύσσει η εταιρεία ViiV Healthcare. Οι δοκιμές, που έγιναν σε 1.182 άνδρες και γυναίκες που ζούσαν με τον ιό HIV, έδειξαν ότι ο συνδυασμός διατηρούσε την καταστολή του ιού εξίσου ή πιο αποτελεσματικά από την τρέχουσα θεραπεία, που χορηγείται κάθε μέρα. Τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών ATLAS και FLAIR παρουσιάστηκαν πρόσφατα στο ετήσιο συνέδριο για τα ρετροϊούς και τις ευκαιριακές λοιμώξεις (CROI), που πραγματοποιήθηκε στο Σιάτλ των ΗΠΑ.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

Η νέα θεραπεία χορηγείται ενέσιμα και «μπορεί να προσφέρει στους ανθρώπους που ζουν με τον ιό τη δυνατότητα να διαχειριστούν τη νόσο με μόλις 12 ενέσεις τον χρόνο» δήλωσε ο Brian Woodfall, επικεφαλής ανάπτυξης της Janssen. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ, μέχρι και την 31η Οκτωβρίου του 2018, είχαν καταγραφεί 17.241 περιστατικά HIV λοίμωξης και 10.177 βρίσκονται υπό αντιρετροϊκή θεραπεία. Οι νέες διαγνώσεις ανά 100.000 πληθυσμού για το πρώτο δεκάμηνο του 2018 είναι σε παρόμοια επίπεδα με εκείνα που δηλώθηκαν το αντίστοιχο χρονικό διάστημα των δύο προηγούμενων ετών και προσεγγίζουν τα επίπεδα πριν την επιδημική έξαρση, που σημειώθηκε την περίοδο 2011-2013.

αφιέρωμα

σακχαρώδης διαβήτης

Ρεπορτάζ

Συνέντευξη Χρήστος Δαραμήλας: Το σύστημα υγείας προκαλεί και συντηρεί τύψεις και ενοχές

Ρεπορτάζ Σχεδόν 100 χιλιάδες οι διαβητικοί στην Ελλάδα

Newsroom

ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ

ΔΙΑΒΉΤΗΣ ΚΑΙ ΣΤΊΓΜΑ

Το σύστημα υγείας προκαλεί και συντηρεί τύψεις και ενοχές

Ιωάννη Βαρθα

Άγνοια και ημιμάθεια δημιουργούν μύθους, οι οποίοι συντηρούν εσφαλμένες αντιλήψεις, επηρεάζοντας την καθημερινότητα χιλιάδων ασθενών. Μια καθημερινότητα που δυσκολεύει ακόμη περισσότερο από τις ελλείψεις, που δυσχεραίνουν διάφορες πτυχές της επαφής των ατόμων με διαβήτη με το σύστημα υγείας, την εκπαίδευση και την εργασία.

Συνέντευξη: Βασιλική Αγγουρίδη Φωτογραφίες: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος

ΕΡ_Κ. Δαραμήλα, πρόσφατα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη, αναφερθήκατε στο στίγμα που συνεχίζει να συνοδεύει την πάθηση και τα άτομα που ζουν με διαβήτη. Πού εντοπίζεται το πρόβλημα; ΑΠ_Η διαφορετικότητα του σακχαρώδη διαβήτη, ακόμα και στις μέρες μας, παρά την πρόοδο και την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, σε κάποιες περιπτώσεις φέρνει όλους εμάς, τους πάσχοντες, αντιμέτωπους με το κοινωνικό στίγμα. Η κατάσταση αυτή οδηγεί, πολλές φορές, σε απομόνωση, γιγαντώνει το πρόβλημα και δημιουργεί ενοχές, που επιδρούν αρ-

νητικά στην προσωπικότητα του πάσχοντα και αποθαρρύνουν τις προσπάθειές του τόσο στη διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη όσο και στην προσωπική και την κοινωνική του ζωή. Οι ενοχές θα πάψουν να υφίστανται όταν θα κατανοήσουμε όλοι μας, και ιδιαίτερα ο κοινωνικός μας περίγυρος, ότι ο διαβήτης είναι κάτι που δεν αποτελεί ούτε σπουδή ούτε επιλογή μας, απλά προέκυψε! Η άγνοια, όμως, καθώς και η ημιμάθεια δημιουργούν συχνά μύθους, οι οποίοι συντηρούν εσφαλμένες αντιλήψεις και πολύ εύκολα οι άνθρωποι βάζουν ταμπέλες στους πάσχοντες από διαβήτη, σαν να αποτελεί ο διαβήτης μέρος της ταυτότητάς

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

Εταιρε Παθολ

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

Χρήστος Δαραμήλας*

ης αλίτης*

*Πρόεδρος της είας Ογκολόγων λόγων Ελλάδας

*Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων-Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη (ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ) 39

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Σχεδόν παντελής είναι η απουσία Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού στα νοσοκομεία της χώρας (2.500 οι ακρωτηριασμοί ετησίως στη χώρα)

μας και σαν να μην υπάρχει τίποτα περισσότερο σε εμάς πέρα από τη χρόνια αυτή πάθηση. Τέτοιοι μύθοι συντηρούν και ενισχύουν τις διακρίσεις, μας επιβαρύνουν ηθικά και ψυχολογικά και δρουν ως τροχοπέδη στην ήδη δύσκολη καθημερινότητά μας. Οι τύψεις και οι ενοχές είναι συναισθήματα που και το ίδιο το σύστημα υγείας προκαλεί και συντηρεί στους πάσχοντες, επειδή δεν μπορεί και προφανώς δεν είναι στις προτεραιότητές του να μορφώσει το κοινωνικό σύνολο για τη χρόνια πάθησή μας και παράλληλα να εκπαιδεύσει αποτελεσματικά όλους εμάς για να διαχειριστούμε με επιτυχία και ασφάλεια αυτό που μας συμβαίνει. Συμπερασματικά, θα έλεγα πως ο διαβήτης δεν είναι επιλογή κανενός και για τον λόγο αυτό δεν θα πρέπει να αποτελεί στίγμα ούτε για εμάς τους ίδιους ούτε για το κοινωνικό μας περιβάλλον. Η διαχείρισή του όμως είναι υπόθεση όλων μας. Και αν κινηθούμε όλοι μαζί προς αυτήν την κατεύθυνση, είναι σίγουρο πως θα έχουμε μια ζωή χωρίς ενοχές και εμπόδια. ΕΡ_Τι πρέπει να γίνει για να αντιμετωπιστεί το στίγμα; ΑΠ_Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων-Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη (ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ), μέσα από τις ποικίλες δράσεις της, προσπαθεί με μεγάλες καμπάνιες αφύπνισης και ευαισθητοποίησης να μιλήσει ανοικτά για τον σακχαρώδη διαβήτη και να ενημερώσει τον γενικότερο πληθυσμό, με σκοπό να απαλείψει τα ταμπού που «στοιχειώνουν» και περιβάλλουν τον διαβήτη, ακόμα και στις μέρες μας, και κρατούν όλους εμάς τους πάσχοντες, στις συνειδήσεις πολλών συνανθρώπων μας, «εγκλωβισμένους» στα στερεότυπα των ταμπού του παρελθόντος. Στο πλαίσιο αυτό, ήδη η ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ, από διετίας, σε συνεργασία με την εταιρεία AXEL, δημιούργησε ένα μπρελόκ που απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους, προσπαθώντας να «συστήσει» τον σακχαρώδη διαβήτη στον ευρύτερο πληθυσμό και να καταρρίψει τα ταμπού. ΕΡ_Είναι όμως το στίγμα το μοναδικό εμπόδιο που αντιμετωπίζουν τα άτομα με διαβήτη; ΑΠ_Όχι, δυστυχώς, το στίγμα δεν αποτελεί το μοναδικό εμπόδιο με το οποίο έρχονται αντιμέτωποι οι άνθρωποι με σακχαρώδη

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

διαβήτη. Τα προβλήματα συνεχίζουν να είναι πολλά και αφορούν πολλές πτυχές της καθημερινότητας του πάσχοντα. Μιλάμε για ζητήματα σοβαρά, στην υγεία, την παιδεία, την εργασία. Ειδικότερα, υπάρχουν σημαντικά ζητήματα στον χώρο της υγείας, όπως είναι η μη εφαρμογή του Ενιαίου Κανονισμού Παροχών Υγείας (ΕΚΠΥ) του ΕΟΠΥΥ και η μη πρόσβαση των πασχόντων σε όλες τις νέες τεχνολογίες, η μη ένταξη των προδιαγραφών για τη χορήγηση του θεραπευτικού υποδήματος για τον διαβήτη, η υποστελέχωση των διαβητολογικών κέντρων και ιατρείων, που σε ορισμένες περιοχές της χώρας οδηγεί, στην πραγματικότητα, στην κατάργησή τους, αλλά και η σχεδόν παντελής απουσία Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού στα νοσοκομεία της χώρας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχει καθυστέρηση στον επαναπρογραμματισμό των ραντεβού με τον θεράποντα ιατρό και οι πάσχοντες να μην μπορούν να παρακολουθούνται τακτικά, τουλάχιστον κάθε τρίμηνο ή τετράμηνο, όπως συστήνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Ειδικά για την επιπλοκή του διαβητικού ποδιού, η αναφορά και μόνο των 2.500 ακρωτηριασμών ετησίως στη χώρα μας καθιστά φανερές τις συνέπειες αυτής της απουσίας. Ένα ακόμη μεγάλο ζήτημα στον χώρο της υγείας αφορά τους ανασφάλιστους συμπολίτες μας, οι οποίοι, αν και δικαιούνται, βάσει της κείμενης νομοθεσίας, ό,τι και οι ασφαλισμένοι, εντούτοις πολλές φορές στερούνται βασικών υλικών, όπως είναι οι βελόνες ινσουλίνης και οι ταινίες μέτρησης, ενώ δεν έχουν σχεδόν πρόσβαση σε καμία νέα τεχνολογία. Σημαντικό παραμένει το πρόβλημα της συμμετοχής των ανθρώπων με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 που ακολουθούν το σχήμα εντατικοποιημένης ινσουλινοθεραπείας, που αποτελεί ένα άνισο μέτρο για τους ανθρώπους αυτούς, οι οποίοι επιβαρύνονται οικονομικά, ενώ, σύμφωνα με μελέτη της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, η μείωση της συμμετοχής που καταβάλλουν οι χρόνια πάσχοντες στη φαρμακευτική δαπάνη μπορεί αφενός να επιφέρει σημαντικά κλινικά οφέλη με τη συμμόρφωση των ασθενών, αφετέρου αποτελεί μια επένδυση για το σύστημα υγείας, με απόδοση της τάξης του 123%. Τα προβλήματα της επάρκειας των σκευασμάτων ινσουλίνης, που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια, είναι ένα ακόμη σο-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

βαρό ζήτημα που ταλαιπωρεί τους πάσχοντες, οι οποίοι αναγκάζονται να «τρέχουν» από φαρμακείο σε φαρμακείο για να βρουν τα φάρμακά τους, ενώ δεν είναι λίγες και οι περιπτώσεις που οι συνταγές δεν εκτελούνται και ακυρώνονται. Αντίστοιχα φαινόμενα παρατηρούνται το τελευταίο διάστημα και στο αναλώσιμο υγειονομικό υλικό (ταινίες μέτρησης, βελόνες κ.λπ.). Η εκπαίδευση των ανθρώπων με σακχαρώδη διαβήτη και των οικογενειών τους, που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της αντιμετώπισης μιας χρόνιας πάθησης όπως είναι ο διαβήτης, αλλά και της συμμόρφωσης των πασχόντων στη θεραπεία και στην αντιμετώπιση της πάθησης, στην Ελλάδα αποτελεί ουσιαστικά ουτοπία, καθώς δεν είναι θεσμοθετημένη από την Πολιτεία. Οτιδήποτε γίνεται εναπόκειται σε προσπάθειες τόσο της ίδιας της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ και των συλλόγων-μελών της όσο και στη διακριτική διάθεση κάποιων ιατρών και νοσηλευτών απέναντι στους ανθρώπους που πάσχουν. Προβλήματα εντοπίζονται και στον χώρο της παιδείας. Αν και μετά τις επίμονες προσπάθειες της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ, σε συνεργασία με την ΕΣΑμεΑ, το 2015, δόθηκε η δυνατότητα υποστήριξης των παιδιών με σακχαρώδη διαβήτη με σχολικό νοσηλευτή, εντούτοις υπάρχουν αρκετά προβλήματα, με κυριότερο τον ανεπαρκή αριθμό σχολικών νοσηλευτών, που έχει ως αποτέλεσμα να μην καλύπτονται όλα τα αιτήματα. Υπάρχουν, επιπλέον, και κάποιες περι-

πτώσεις όπου οι σχολικοί νοσηλευτές δεν γνωρίζουν πώς να αντιμετωπίζουν ένα παιδί με σακχαρώδη διαβήτη και, ήδη, μετά τη συνάντηση της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ με την υφυπουργό Παιδείας, συμφωνήθηκε να υπάρξει στενή συνεργασία μεταξύ του υπουργείου και της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων. Ένα επιπλέον ζήτημα αφορά και στο πρόγραμμα «Σχολικά γεύματα», στο οποίο φέτος συμμετέχουν 1.227 σχολεία από όλη τη χώρα. Η ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ έχει ζητήσει επανειλημμένα να είναι υποχρεωτική η αναγραφή των διατροφικών στοιχείων του κάθε γεύματος (υδατάνθρακες, λίπη κ.λπ.), ούτως ώστε να μπορεί να υπολογιστεί η σωστή δόση ινσουλίνης και να αποφευχθούν υπογλυκαιμικά ή υπεργλυκαιμικά επεισόδια στα παιδιά. Στον χώρο της εργασίας, έχουν γίνει βήματα, μετά τις αλλεπάλληλες πιέσεις της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ προς τους αρμοδίους, ωστόσο δεν αρκούν. Το κυρίαρχο πρόβλημα εδώ είναι ο Ενιαίος Πίνακας Προσδιορισμού Ποσοστού Αναπηρίας (ΕΠΠΠΑ), για τον οποίο η ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ έχει καταθέσει τις επιστημονικά τεκμηριωμένες προτάσεις της τόσο στην Ειδική Επιστημονική Επιτροπή όσο και στο Υπουργείο Εργασίας, αλλά και στο Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας (ΚΕΣΥ), χωρίς όμως, μέχρι τώρα, να εισακουστεί. Η απαίτηση εκ μέρους των ιατρών των ΚΕΠΑ να ζητούν την εξέταση του c-πεπτιδίου με δοκιμασία γλυκαγόνης, η μείωση των ποσοστών αναπηρίας στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, η μη ορθή ένταξη του σακ-

Σημαντικό παραμένει το πρόβλημα της συμμετοχής των ανθρώπων με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 που ακολουθούν το σχήμα εντατικοποιημένης ινσουλινοθεραπείας

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Προβλέπω ότι θα καθυστερήσει πολύ να έρθει οτιδήποτε νέο, τουλάχιστον για τους οικονομικά αδύνατους

χαρώδη διαβήτη τύπου LADA στον ΕΠΠΠΑ είναι μόνο μερικά από τα ζητήματα που ταλανίζουν τους πάσχοντες. Τέλος, προβλήματα όπως το θέμα της προϋπάρχουσας αναπηρίας και οι αναπηρικές συντάξεις, όπως επίσης και η διακοπή του επιδόματος αναπηρίας σε παιδιά θανόντων γονέων, εφόσον η σύνταξη του θανόντα γονέα ξεπερνά τα 313 ευρώ, συνεχίζουν να υπάρχουν, και ευελπιστούμε ότι σύντομα η πολιτική ηγεσία του υπουργείου θα μας ακούσει και θα δώσει λύση στα προβλήματα αυτά. ΕΡ_Για αυτά τα εμπόδια ποια θα πρέπει να είναι η αντιμετώπιση της Πολιτείας, κατά τη γνώμη σας; ΑΠ_Η Πολιτεία θα πρέπει να καταλάβει, επιτέλους, ότι αποτελούμε τους πλέον αξιόπιστους συνομιλητές, καθώς όλοι εμείς γνωρίζουμε καλύτερα από τον καθένα ποια είναι τα προβλήματα, αλλά και με ποιο τρόπο μπορούν να αντιμετωπιστούν, μια και η ομαλή και εξορθολογισμένη λειτουργία των κρατικών δομών, ειδικά στον χώρο της υγείας, αφορά την ίδια μας τη ζωή, και όχι απλά σε κέρδη ή ζημίες. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται έχουν άμεση επίδραση στην καθημερινότητά μας και μπορούν να αποβούν επιζήμιες για την ίδια την υγεία μας, αλλά και τη ζωή μας. Γι’ αυτό και είναι επιτακτική η ανάγκη για ουσιαστική συμμετοχή μας στις επιτροπές που υπάρχουν και που πρόκειται να δημιουργηθούν και αφορούν τον σακχαρώδη διαβήτη, με ορισμό τακτικού εκπροσώπου που θα ορίζεται με απόφαση του ΔΣ της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ. Αν τα παραπάνω γίνουν απολύτως αντιληπτά από την Πολιτεία και υπάρξει στε-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

νή συνεργασία, τότε όλα μπορούν να επιτευχθούν σε εύλογο χρονικό διάστημα. Οι προτάσεις που έχουμε αποστείλει στις ηγεσίες όλων των υπουργείων, τώρα και στο παρελθόν, είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες και έχουν διττό στόχο: πρώτον την ποιοτική αναβάθμιση της ζωής των πασχόντων από σακχαρώδη διαβήτη και δεύτερον τον εξορθολογισμό των δαπανών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, για παράδειγμα, ότι η δαπάνη που απαιτείται για τη φροντίδα ενός ανθρώπου που δεν ρυθμίζεται επαρκώς είναι πολλαπλάσια ενός ρυθμισμένου ανθρώπου με διαβήτη. Και αυτό δεν αφορά μόνο τον χώρο της υγείας, όπως μπορούν να υποθέσουν κάποιοι. Αφορά πολλούς τομείς, όπως είναι και αυτός της εργασίας ή της Πρόνοιας. Επομένως, αποτελεί μονόδρομο η συνεργασία και η εκπροσώπηση των πασχόντων στα κέντρα λήψης αποφάσεων μέσω των επίσημων και αναγνωρισμένων εκπροσώπων τους, όπως είναι η ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ και η ΕΣΑμεΑ, καθώς μόνο έτσι μπορούν να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που υπάρχουν και να γίνουν βαθιές τομές σε σπουδαίους και κρίσιμους τομείς. ΕΡ_Τι επιφυλάσσει το μέλλον για τα άτομα με διαβήτη; Υπάρχουν επιστημονικές εξελίξεις που αναμένονται για να βελτιώσουν την καθημερινότητά σας; ΑΠ_Η τεχνολογία έχει κάνει τεράστια βήματα τα τελευταία πέντε με έξι χρόνια. Βήματα προς τη βελτίωση της ρύθμισης του σακχαρώδη διαβήτη τόσο στα φάρμακα όσο και στα ιατροτεχνολογικά προϊόντα. Καθημερινά, διαβάζουμε για νέες θεραπείες στον διαβήτη τύπου 1, με νέες ινσουλίνες ή στον διαβήτη τύπου 2, όπου η λή-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ ψη ενός φαρμάκου θα μπορεί να καλύψει τις ανάγκες μιας ολόκληρης εβδομάδας, ενώ έχουν πάρει έγκριση και φάρμακα (δισκία) που, εκτός από την αντιδιαβητική δράση, παράλληλα μειώνουν και τα καρδιαγγειακά συμβάματα. Επιπλέον, βλέπουμε την κυκλοφορία νέων ιατροτεχνολογικών προϊόντων, τα οποία θα κλείσουν το κύκλωμα της αντιμετώπισης του διαβήτη τύπου 1, χωρίς να χρειάζεται καμιά απολύτως παρέμβαση από το ίδιο το άτομο, παρά μόνο την παρατήρησή του. Όμως, με την οικονομική κατάσταση που επικρατεί ακόμη στη χώρα, την αδυναμία του κράτους να αυξήσει το ΑΕΠ στην Υγεία, την αδυναμία του Υπουργείου Υγείας να απελευθερώσει τους κλειστούς προϋπολογισμούς, χωρίς να επιδιώκω να γίνω «μάντης κακών μαντάτων», προβλέπω ότι θα καθυστερήσει πολύ να έρθει οτιδήποτε νέο, τουλάχιστον για τους οικονομικά αδύνατους, οι οποίοι δεν θα μπορούν να πληρώσουν από την τσέπη τους για να κάνουν χρήση αυτών των νέων τεχνολογιών. ΕΡ_Μιλήστε μας λίγο περισσότερο για τη φετινή εκστρατεία ενημέρωσης της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ… ΑΠ_Από φέτος, η ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ επέλεξε έναν διαφορετικό τρόπο για να μιλήσει για τον σακχαρώδη διαβήτη. Με στόχο τη μεγαλύτερη δυνατή ευαισθητοποίηση και την καλύτερη δυνατή ενημέρωση ολόκληρης της οικογένειας, προσεγγίσαμε το πιο δυναμικό της κομμάτι: τα παιδιά. Η νέα αυτή δράση της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ, με τίτλο: «Βάζουμε τρίποντο στην Υγεία», πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια των δρά-

σεων που πραγματοποιούνται παγκοσμίως, στο πλαίσιο του Μήνα Ευαισθητοποίησης για τον Σακχαρώδη Διαβήτη και της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Σακχαρώδη Διαβήτη, στις 14 Νοεμβρίου. Η Παγκόσμια Ημέρα, και φέτος, για δεύτερη συνεχή χρονιά, έβαλε στο επίκεντρό της την οικογένεια, θέλοντας με τον τρόπο αυτό να αναδείξει τη σημαντική συμβολή της στη διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη. Με κεντρικό σύνθημα «Η μπάλα είναι στα χέρια μας», μιλήσαμε για τον σακχαρώδη διαβήτη με απλά, κατανοητά λόγια. Στα πλαίσια της δράσης, πραγματοποιήθηκαν ενημερωτικές ομιλίες σε σχολεία, όπου δόθηκε η ευκαιρία σε περίπου 2.000 παιδιά ηλικίας 11-17 ετών να ενημερωθούν για τον σακχαρώδη διαβήτη και για τη σημασία της πρόληψης, καθώς και για τη συμβολή της άσκησης και της υιοθέτησης ενός υγιεινού τρόπου ζωής στην κατάκτηση της υγείας και τη διατήρησή της. Η δράση κορυφώθηκε με το τουρνουά μπάσκετ, όπου πήραν μέρος περισσότερα από 90 παιδιά έξι ομάδων, τα οποία συμμετείχαν παράλληλα σε skills challenges, ευχαριστήθηκαν το παιχνίδι και έγιναν, μέσα από τη συμμετοχή τους, πρεσβευτές της συγκεκριμένης καμπάνιας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον σακχαρώδη διαβήτη. Οι ενημερωτικές ομιλίες στα σχολεία πλαισιώθηκαν από ανθρώπους που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη και είναι επιστήμονες, όπως γιατροί, διαιτολόγοιδιατροφολόγοι. Με τον τρόπο αυτό, καταρρίψαμε έμπρακτα κάθε ταμπού και διάκριση τόσο των ανθρώπων που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη όσο και των πολιτών.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Σχεδόν εκατό χιλιάδες οι διαβητικοί στην Ελλάδα Επιμέλεια: Μαρία Αλιμπέρτη

Οι δαπάνες για τους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας για τον Σακχαρώδη Διαβήτη, ανέρχονται στο 12% των πόρων Υγείας

νας στους 10 Έλληνες πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη, σύμφωνα με την ενημέρωση που παρείχε η ΗΔΙΚΑ στην ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ για τον αριθμό των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη στην Ελλάδα κατά το έτος 2019. Κατόπιν του νέου αιτήματος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων-Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη, η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης παρείχε πληροφορίες σχετικά με τον αριθμό των πασχόντων από σακ-

χαρώδη διαβήτη, που πλέον φθάνει τους 973.806 πολίτες. Συγκεκριμένα, από τα στοιχεία της ΗΔΙΚΑ προκύπτει ότι το πλήθος των μοναδικών πασχόντων που έχουν ενταχθεί σε τουλάχιστον ένα θεραπευτικό πρωτόκολλο σακχαρώδη διαβήτη πλησιάζει τους 100 χιλιάδες και, αναλυτικά, ο αριθμός των πασχόντων ανά θεραπευτικό πρωτόκολλο σακχαρώδη διαβήτη έχει διαμορφωθεί ως εξής: Σε ό,τι αφορά τον υπολογισμό, η ΗΔΙΚΑ

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 (ινσουλινοεξαρτώμενος) Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2

938.098

Άλλοι τύποι σακχαρώδη διαβήτη

15.652

Σακχαρώδης διαβήτης κύησης

9.049

Νεογνικός σακχαρώδης διαβήτης

Ινσουλινοπενία μετά από ιατρικές πράξεις

Διαβήτης: η μάστιγα που τείνει να γίνει επιδημία

διευκρινίζει ότι «για το πλήθος των πασχόντων ανά πρωτόκολλο προσμετρούνται τα άτομα που έχουν ενταχθεί σε κάθε πρωτόκολλο. Σε περίπτωση που ένα άτομο έχει ενταχθεί σε περισσότερα του ενός πρωτόκολλα, τότε θα προσμετρηθεί σε καθένα από τα πρωτόκολλα αυτά. Για τον λόγο αυτό, δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να αθροιστεί το πλήθος των πασχόντων ανά πρωτόκολλο για να παραχθεί ο συνολικός αριθμός των πασχόντων από σακχαρώδη διαβήτη στην Ελλάδα».

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

47.315

319

Ιδιαίτερης μνείας χρήζει το γεγονός ότι από τις 14 Μαΐου 2018 όλα τα φάρμακα του σακχαρώδη διαβήτη έχουν «κλειδωθεί» και συνταγογραφούνται μόνο μέσω των θεραπευτικών πρωτοκόλλων του σακχαρώδη διαβήτη στο Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης. Από τα προαναφερόμενα στοιχεία της ΗΔΙΚΑ αποσαφηνίζεται ότι οι άνθρωποι με σακχαρώδη διαβήτη αποτελούν το 9% του πληθυσμού της χώρας, βάσει της επίσημης καταγραφής της ΕΛΣΤΑΤ το 2011.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

Ενδιαφέρον είναι το ότι σε αντίστοιχο ποσοστό, δηλαδή στο 9%, κυμαίνεται και ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη, στοιχεία που αντανακλούν τη ραγδαία εξάπλωσή του και στη χώρα μας. Σύμφωνα με τη συνομοσπονδία, τα νέα δεδομένα καταδεικνύουν την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων από την Πολιτεία, σε συνεργασία με την ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ, «που θα στοχεύουν στην πρόληψη, αλλά και στην ανακοπή της κλιμακούμενης συχνότητας της εμφάνισης του σακχαρώδη διαβήτη».

Διαστάσεις μάστιγας Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο σακχαρώδης διαβήτης έχει αναχθεί σε παγκόσμια μάστιγα, που λαμβάνει διαστάσεις επιδημίας. Η ανησυχία αυξάνεται, καθώς η εν λόγω χρόνια ασθένεια μπορεί να επιφέρει περαιτέρω συνέπειες στον ανθρώπινο οργανισμό, ανεξαρτήτως ηλικίας. Γι’ αυτό απαιτείται σωστή διαχείριση της υγείας των διαβητικών μέσω και της διατροφής, ιδιαίτερα όταν χορηγείται ινσουλίνη. Ενδεικτικό είναι το ότι οι δαπάνες για τους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας για τον Σακχαρώδη Διαβήτη, ανέρχονται στο 12% των πόρων Υγείας. Ωστόσο, η πλειονότητα των πόρων, περίπου 9%, διοχετεύεται για την κάλυψη του κόστους των δαπανών που αφορούν την αντιμε-

τώπιση των επιπλοκών και όχι για τη θεραπευτική αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη. Σε ό,τι αφορά τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 (ΣΔ1), η ασθένεια δεν δίνει πρώιμα σημάδια, αλλά κατά την εμφάνισή του ο ασθενής εκδηλώνει συμπτώματα όπως είναι η πολυουρία, η πολυδιψία, η πολυφαγία ή η απότομη απώλεια βάρους. Σε αυτόν τον τύπο διαβήτη θεωρείται επιτακτική ανάγκη η αποκλειστική εξωγενής χορήγηση ινσουλίνης στον ασθενή. Στην περίπτωση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2), η διάγνωση καθίσταται πιο δύσκολη, καθώς δεν υπάρχουν έντονα συμπτώματα. Εμφανίζεται κυρίως σε ενήλικες άνω των 30 ετών και κυρίως εξαιτίας της παχυσαρκίας ή κληρονομικών λόγων. Προκειμένου να ελεγχθεί, προτείνεται σωστή διατροφή, ζωηρό περπάτημα, αγωγή και λιγότερη χορήγηση ινσουλίνης. Σχετικά με τον διαβήτη της κύησης, αυτός εμφανίζεται πρώτη φορά στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά συμβαίνει συνήθως σε μικρό ποσοστό. Προδιάθεση έχουν οι παχύσαρκες γυναίκες. Ο τύπος αυτός διαβήτη υποχωρεί συνήθως μετά τον τοκετό. Αν δεν εντοπιστεί και δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην υγεία τόσο της μητέρας όσο και του μωρού.•••

ΝEWSROOM

Σακχαρώδης διαβήτης και καρδιακή ανεπάρκεια είναι συγκοινωνούντα δοχεία

σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 παρατηρείται σε ποσοστό 10% του πληθυσμού. Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, αφού ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να προκαλέσει καρδιακή ανεπάρκεια. Περισσότερα από 100.000 άτομα εμφανίζουν διαταραχή στον μεταβολισμό του σακχάρου τους, ενώ η δεκαετής επίπτωση της νόσου έχει φανεί από τη μελέτη ΑΤΤΙΚΗ ότι είναι περίπου 13%.

Η ασθένεια Παράγοντες που συντείνουν στην εμφάνιση της ασθένειας είναι η ανθυγιεινή διατροφή και η κεντρική παχυσαρκία. Χαρακτηριστικά, η αυξημένη περίμετρος μέσης αυξάνει και στα δύο φύλα τον κίνδυνο εκδήλωσης σακχαρώδη διαβήτη κατά 22%. Με τη σειρά του, ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας. Η καρδιά μπορεί να βρεθεί σε δύσκολη θέση, εξαιτίας της πρόκλησης αθηροσκλήρωσης και εμφράγματος του μυοκαρδίου, καθώς και εξαιτίας της διαταραχής του μεταβολισμού των μυοκαρδιακών κυττάρων, που οδηγεί στη πολύ χαμηλή απόδοσή της.

Η καρδιακή ανεπάρκεια Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι οι μισοί από τους ασθενείς που νοσηλεύονται με καρδιακή ανεπάρκεια πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη και η συνύπαρξη αυτών των δύο καταστάσεων επιδεινώνει την κλινική τους πορεία, καθώς ο κίνδυνος θανάτου αυξάνεται κατά 60%. Ωστόσο, η εντατική ρύθμιση της γλυκόζης δεν φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο της ολικής θνητότητας, της καρδιαγγειακής ή του εγκεφαλικού. Μπορεί όμως να μειώνει τον κίν-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

δυνο του μη θανατηφόρου εμφράγματος του μυοκαρδίου. Στην περίπτωση ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια και σακχαρώδη διαβήτη, ο στόχος της ΗA1c πρέπει να εξατομικεύεται με βάση την κλινική λειτουργική κατάσταση (προσδόκιμο επιβίωσης, συννοσηρότητες, παρουσία επιπλοκών διαβήτη), το ιστορικό υπογλυκαιμίας, τη δυνατότητα αυτοσυντήρησης και το συνολικό φαρμακευτικό φορτίο. Η ινσουλίνη χρειάζεται σε μερικές περιπτώσεις, για να ρυθμίσει καλύτερα τη γλυκόζη σε ασθενείς με διαβήτη και καρδιακή ανεπάρκεια, ενώ σε αυτήν την περίπτωση η άσκηση είναι ασφαλής και ωφέλιμη.

Νέα φάρμακα Στη «φαρέτρα» της φαρμακευτικής αγωγής για τον σακχαρώδη διαβήτη έχει προστεθεί μια νέα κατηγορία φαρμάκων, οι αναστολείς SGLT-2, που αποτελούν υπογλυκαιμικά φάρμακα πρώτης γραμμής, αφού έχουν δείξει ότι μειώνουν τις νοσηλείες για καρδιακή ανεπάρκεια σε διαβητικούς και μη διαβητικούς ασθενείς. Εκτιμάται ότι, τώρα, η νέα κατηγορία φαρμάκων με κύριους εκπροσώπους την εμπαγλιφλοζίνη και την νταπαγλιφλοζίνη μπορούν να αποτελέσουν και φάρμακα για την αντιμετώπιση της πιο σημαντικής καρδιαγγειακής κατάστασης, που είναι η καρδιακή ανεπάρκεια. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα νεότερων μελετών, τα φάρμακα αυτά μειώνουν τη θνητότητα και τις νοσηλείες για καρδιακή ανεπάρκεια στους ήδη πάσχοντες και με σακχαρώδη διαβήτη, αλλά και συνολικά μειώνουν κατά 30% την καρδιαγγειακή θνητότητα, την ολική θνητότητα και τη νοσηρότητα σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια χωρίς σακχαρώδη διαβήτη, με αποτέλεσμα να καθίστανται δυνητικά φάρμακα για την καρδιακή ανεπάρκεια.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

Ο «ιδιαίτερος» διαβήτης των ασθενών με κυστική ίνωση

ε αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη, επισημάνθηκε ότι ο Σακχαρώδης Διαβήτης της Κυστικής Ίνωσης (ΣΔΚΙ) είναι μια ιδιαίτερη μορφή σακχαρώδη διαβήτη, που προκαλείται εξαιτίας της νόσου. Η συχνά εμφανιζόμενη ασθένεια στους πάσχοντες από κυστική ίνωση μπορεί να ρυθμιστεί χάρη στη διάγνωση της νόσου και την κατάλληλη θεραπεία. Διευκρινίζεται ότι ο Σακχαρώδης Διαβήτης της Κυστικής Ίνωσης (ΣΔΚΙ) είναι ένας διαφορετικός τύπος διαβήτη, που φέρει χαρακτηριστικά τόσο του διαβήτη τύπου 1 (γνωστού ως νεανικού διαβήτη) όσο και του διαβήτη τύπου 2, που παρατηρείται σε μεγαλύτερες ηλικίες και σε υπέρβαρους ασθενείς.

Εμφάνιση της τάσης Η εκ γενετής παγκρεατική ανεπάρκεια προκαλείται γιατί η παχύρρευστη και κολλώδης βλέννα καταστρέφει το πάγκρεας σταδιακά, με αποτέλεσμα να μην παράγονται από τον οργανισμό τα ένζυμα που απαιτούνται για την πέψη των τροφών και να διακόπτεται ή να υπάρχει μειωμένη παραγωγή

ινσουλίνης. Ως εκ τούτου, εμφανίζεται ο Σακχαρώδης Διαβήτης σε ασθενείς με Κυστική Ίνωση (ΣΔΚΙ). Η τάση αυτή αυξάνεται εξαιτίας των φαρμάκων που λαμβάνουν οι ασθενείς με κυστική ίνωση και εξαιτίας του νοσήματος από το οποίο πάσχουν, αφού αναπτύσσουν ανθεκτικότητα στην ινσουλίνη και δεν ανταποκρίνονται με τον ίδιο τρόπο σε αυτή όπως οι υπόλοιποι διαβητικοί ασθενείς. Ειδικότερα, οι ασθενείς με κυστική ίνωση που πάσχουν από διαβήτη είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν επεισόδια υψηλών επιπέδων σακχάρου στο αίμα, λόγω λοίμωξης ή άλλων φαρμάκων που λαμβάνουν, όπως είναι τα στεροειδή (π.χ. κορτιζόνη) ή τα ανοσοκατασταλτικά που λαμβάνονται από μεταμοσχευμένους ασθενείς. Σε μερικές περιπτώσεις, αυτό το πρόβλημα μπορεί να είναι παροδικό και να λυθεί όταν η λοίμωξη αντιμετωπιστεί με επιτυχία ή αν ο ασθενής μειώσει την ποσότητα στεροειδών που λαμβάνει ή σταματήσει τη θεραπεία με στεροειδή. Συχνά οι ινοκυστικοί ασθενείς αγνοούν ότι πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη και πιθανόν να μην έχουν κάποιο σύμπτωμα μέχρι να εξεταστούν για διαβήτη.

Μέτρα διευκόλυνσης Η δίαιτα που πρέπει να εφαρμόζουν για τον διαβήτη τα άτομα που έχουν κυστική ίνωση είναι τελείως διαφορετική από αυτήν των υπόλοιπων ατόμων που πάσχουν από διαβήτη, εφόσον όμως ο δια-

ΝEWSROOM

βήτης διαγνωστεί εγκαίρως από τον εξειδικευμένο γιατρό που παρακολουθεί τον ινοκυστικό ασθενή και δοθούν οι κατάλληλες οδηγίες και η σωστή θεραπευτική αγωγή, ο σακχαρώδης διαβήτης στους ινοκυστικούς ασθενείς μπορεί να ρυθμιστεί με επιτυχία. Οι ασθενείς με κυστική ίνωση, λόγω της παγκρεατικής ανεπάρκειας και του συνδρόμου δυσαπορρόφησης και της μεγάλης απώλειας άλατος που χάνουν με τον ιδρώτα, συμπτώματα τα οποία παρουσιάζουν εξαιτίας του νοσήματός τους, πρέπει να τρώνε ιδιαίτερα αλμυρές τροφές καθώς και να λαμβάνουν τροφές και διατροφικά συμπληρώματα πλούσια σε θερμίδες, λίπος και πρωτεΐνες. Επειδή οι τροφές που είναι πλούσιες σε υδατάνθρακες, όταν καταναλωθούν, μετατρέπονται σε γλυκόζη στο αί-

Πώς επηρεάζει ο διαβήτης την όραση

ερισσότεροι από 1 στους 2 πάσχοντες από διαβήτη παρουσιάζουν βλάβες στα μάτια εξαιτίας του αυξημένου σακχάρου, αλλά οι μισοί δεν το γνωρίζουν, γιατί δεν κάνουν προληπτικό οφθαλμολογικό έλεγχο. Ωστόσο, η προσβολή των ματιών από το σάκχαρο είναι πολύ σοβαρή και οι παθήσεις που αναπτύσσονται μπορεί να κοστίσουν την όραση αν δεν γίνει εγκαίρως η απαιτούμενη θεραπεία. «Όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μένουν υψηλά για πολύ καιρό, μπορεί να προκαλέσουν βλάβες σε πολλά όργανα και ιστούς, συμπεριλαμβανομένων των ματιών και των αιμοφόρων αγγείων τους» εξηγεί ο χειρουργός-οφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, NYU

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

μα, οι ασθενείς με κυστική ίνωση πρέπει να υπολογίζουν τους υδατάνθρακες στις τροφές που τρώνε, ώστε να χορηγήσουν στον εαυτό τους την απαιτούμενη ποσότητα ινσουλίνης. Η φυσική δραστηριότητα/άσκηση είναι πολύ καλή για την αναπνευστική λειτουργία και μπορεί να βελτιώσει την ανταπόκριση του οργανισμού στην ινσουλίνη. Με σύνθημα «Ανακάλυψε, Πρόλαβε, Διαχειρίσου τον Διαβήτη… Εμπόδισε την εμφάνισή του στη δική σου Οικογένεια!» η Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία καλεί το κοινό να ευαισθητοποιηθεί. Το ποσοστό των διαβητικών στην Ελλάδα κυμαίνεται στο 10%, ενώ παγκοσμίως ανέρχονται σε 425 εκατομμύρια ενήλικες, αριθμός που εκτιμάται ότι θα φθάσει τα 693 εκατομμύρια ενήλικες το 2045.

Medical School. «Αυτό έχει ως συνέπεια την ανάπτυξη διαβητικής οφθαλμοπάθειας, δηλαδή μιας σειράς οφθαλμικών παθήσεων οι οποίες είναι συνέπειες του διαβήτη. Οι παθήσεις αυτές είναι κυρίως η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, το διαβητικό οίδημα της ωχράς, ο καταρράκτης και το γλαύκωμα. Μπορεί επίσης να υπάρξει απόφραξη στην κεντρική φλέβα του αμφιβληστροειδούς ή σε κάποιον κλάδο της». Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια αναπτύσσεται όταν διογκώνονται, αναπτύσσουν διαρροή (διαφυγή) ή αποφράσσονται τα αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς χιτώνα. Μπορεί επίσης να αναπτυχθούν μη φυσιολογικά αιμοφόρα αγγεία στην επιφάνεια του χιτώνα. Οι πάσχοντες από οποιαδήποτε μορφή διαβήτη (τύπου 1, τύπου 2, διαβήτη κυήσεως) έχουν αυξημένο κίνδυνο αμφιβλη-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α : ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ

στροειδοπάθειας. Όσο περισσότερα είναι τα χρόνια που πάσχουν από διαβήτη τόσο περισσότερο κινδυνεύουν. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον το 45% των πασχόντων από διαβήτη έχουν κάποιου βαθμού διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, αλλά μόνο οι μισοί το γνωρίζουν. Έτσι, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια αποτελεί τη συχνότερη αιτία νέων περιπτώσεων τύφλωσης στα άτομα ηλικίας 20-74 ετών. Ειδικά οι γυναίκες με διαβήτη κύησης μπορεί να παρουσιάσουν ταχείας έναρξης ή επιδείνωσης διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Το διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας αναπτύσσεται όταν συσσωρεύεται υγρό στον αμφιβληστροειδή, το οποίο προκαλεί διόγκωση στην ωχρά κηλίδα. Η ωχρά κηλίδα είναι ένας σχηματισμός κοντά στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς και είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση. Το οίδημα της ωχράς μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια της όρασης. Στην πραγματικότητα, αποτελεί τη συνηθέστερη αιτία απώλειας της όρασης στους πάσχοντες από διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Υπολογίζεται ότι περίπου οι μισοί ασθενείς με διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια θα αναπτύξουν οίδημα της ωχράς. Αν και το οίδημα εμφανίζεται συχνότερα στις προχωρημένες μορφές της νόσου, μπορεί να εμφανιστεί και σε πρωιμότερα στάδιά της. Ο καταρράκτης είναι το θόλωμα του φακού του ματιού, το οποίο μπορεί να προκληθεί (και) από τα επίμονα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Όταν αναπτυχθεί καταρράκτης, απαιτείται χειρουργική επέμβαση για να αντικατασταθεί ο θολωμένος φακός. Οι πάσχοντες από διαβήτη έχουν έως και πενταπλάσιες πιθανότητες εκδήλωσης καταρράκτη σε σύγκριση με όσους έχουν φυσιολογικά επίπεδα σακχάρου. Επιπλέον, συχνά παρουσιάζουν τη νόσο νωρίτερα από ό,τι οι υγιείς συνομήλικοί τους. Όσον αφορά το γλαύκωμα, αυτό αναπτύσσεται εξαιτίας βλάβης στο οπτικό νεύρο η οποία οδηγεί σε μη αναστρέψιμη απώλεια της όρασης. Υπολογίζεται ότι ο διαβήτης διπλασιάζει τις πιθανότητες αναπτύξεως γλαυκώματος. Ακόμα όμως κι αν ο διαβήτης δεν προκαλέσει κάποια πάθηση στα μάτια, μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα όρασης.

«Αν τα επίπεδα σακχάρου παρουσιάζουν απότομες αυξομειώσεις, μπορεί να αλλάξουν το σχήμα του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού, προκαλώντας θόλωμα της όρασης», εξηγεί ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος. «Ευτυχώς η όραση συνήθως επανέρχεται όταν σταθεροποιηθεί το σάκχαρο. Το υψηλό σάκχαρο μπορεί επίσης να οδηγήσει σε λανθασμένη συνταγογράφηση διορθωτικών γυαλιών, γι’ αυτό και συνιστούμε στα άτομα με διαβήτη να ρυθμίζουν το σάκχαρό τους πριν πάνε στον οφθαλμίατρο για νέα γυαλιά».

Τι να κάνετε Τα καλά νέα είναι ότι μπορεί να αποτραπεί σχεδόν το 90% των βλαβών στα μάτια και στην όραση λόγω του διαβήτη, σύμφωνα με τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου & Πρόληψης Ασθενειών (CDC). «Το κλειδί της πρόληψης είναι η καλή ρύθμιση του σακχάρου σε συνδυασμό με τον προληπτικό οφθαλμολογικό έλεγχο, ο οποίος απαραιτήτως πρέπει να γίνεται μία φορά τον χρόνο» εξηγεί ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος. «Δυστυχώς, από μελέτες έχουμε δει ότι το 60% των ασθενών με διαβήτη δεν ελέγχουν την όρασή τους, με συνέπεια να υφίστανται ανήκεστες βλάβες σε αυτήν». Ο ετήσιος προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος είναι πολύ σημαντικός, γιατί στα αρχικά στάδιά τους οι διαβητικές παθήσεις των ματιών σπανίως προκαλούν συμπτώματα. Είναι, επομένως, ορατός ο κίνδυνος να γίνουν αντιληπτές από τον ασθενή όταν η όρασή του έχει πληγεί ανεπανόρθωτα. Αν όμως πηγαίνει τακτικά στον οφθαλμίατρο, εκείνος θα αντιληφθεί εγκαίρως τυχόν πρόβλημα και θα αρχίσει νωρίς η κατάλληλη θεραπεία, που μπορεί να διαφυλάξει την όραση. Εκτός από τον ετήσιο οφθαλμολογικό έλεγχο, οι ασθενείς με διαβήτη πρέπει επίσης να ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερόλη τους, καθώς και να αποφεύγουν το κάπνισμα. Κι αυτό γιατί τόσο η υπέρταση και η αυξημένη χοληστερόλη όσο και το κάπνισμα αυξάνουν τον κίνδυνο οφθαλμοπάθειας και απώλειας της όρασης. Απαραίτητο είναι, τέλος, να γυμνάζονται συστηματικά, γιατί η συχνή φυσική δραστηριότητα βοηθά τα μάτια να διατηρούνται υγιή και συμβάλλει στη ρύθμιση του διαβήτη, καταλήγει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος.

ΝEWSROOM

ΕΔΕ: «Ο διαβήτης αφορά κάθε οικογένεια»

ια δεύτερη χρονιά πραγματοποιήθηκε ενημερωτική εκστρατεία κατά του ΣΔ της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας (ΕΔΕ), στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη, στις 14 Νοεμβρίου. Στόχος της εκστρατείας είναι αφενός η ευαισθητοποίηση του κοινού και αφετέρου η ανάδειξη και ενίσχυση του ρόλου της οικογένειας στην Πρόληψη, Διαχείριση, Φροντίδα και Εκπαίδευση, αναφορικά με το νόσημα. «Ο διαβήτης αφορά κάθε οικογένεια» ήταν το κεντρικό μήνυμα της εκστρατείας ενημέρωσης για τον σακχαρώδη διαβήτη (ΣΔ) της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη (IDF) για τα έτη 2018 και 2019. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη (IDF), 1 στους 11 έντεκα ανθρώπους στον κόσμο ζουν με ΣΔ, ενώ 1 στους 2 ανθρώπους με ΣΔ παραμένουν αδιάγνωστοι (212 εκατ.). Από αυτούς, περισσότερο από 1 εκατομμύριο παιδιά και έφηβοι πάσχουν από ΣΔτ1. Ιδιαίτερης μνείας χρήζει το γεγονός ότι 4 εκατομμύρια θάνατοι σημειώθηκαν παγκοσμίως εξαιτίας του ΣΔ (2017), ενώ κάθε 8 λεπτά ένας άνθρωπος πεθαίνει από ΣΔ. Το κόστος αυτό, πέραν της απώλειας των ανθρώπων, μεταφράζεται σε 727 δισ. δολ., τα οποία εκτιμάται ότι ξεπέρασαν οι δαπάνες για νοσηλεία/θεραπείες παγκοσμίως.

«Δυνητικά, o ΣΔ αφορά όλες τις οικογένειες και επομένως η καλή γνώση των συμπτωμάτων και των παραγόντων κινδύνου όλων των τύπων ΣΔ είναι ζωτικής σημασίας για την έγκαιρη διάγνωση και την πρόληψή του» ανέφερε ο πρόεδρος της ΕΔΕ, καθηγητής Παθολογίας του ΕΚΠΑ, Γεώργιος Δημητριάδης. Ανησυχητικό είναι, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΔΕ, το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται κατακόρυφη αύξηση της εμφάνισης παχυσαρκίας και του ΣΔτ2 στα παιδιά, και η ευθύνη βαρύνει αποκλειστικά τις οικογενειακές συνήθειες. Επ’ αυτού ο ίδιος τόνισε ότι «η μείωση της εμφάνισης του ΣΔ ξεκινά επομένως από το σπίτι και η οικογενειακή υποστήριξη είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την πρόληψη, πρώιμη εντόπιση, εκπαίδευση, ψυχική-συναισθηματική στήριξη, φροντίδα και διαχείριση του ΣΔ». Στον επιπολασμό του ΣΔ παγκοσμίως, αλλά και στη χώρα μας, αναφέρθηκε ο αντιπρόεδρος της ΕΔΕ, παθολόγος-διαβητολόγος, δρ Σταύρος Παππάς. «Σε όλο τον κόσμο, 425 εκατομμύρια ενήλικες (18-99 ετών) πάσχουν από ΣΔ (~9% του πληθυσμού), αριθμός ο οποίος αναμένεται να φθάσει τα 693 εκατομμύρια το 2045, με τα δύο τρίτα αυτών να αφορούν παραγωγικές ηλικίες, σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη (IDF, 2017). «Επιπρόσθετα, τις τελευταίες δεκαετίες, παρατηρείται αύξηση της συχνότητας και του ΣΔτ1 (~3% κάθε χρόνο), ο οποίος, αν και αφορούσε κυρίως μικρές ηλικίες, τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται και σε μεγαλύτερες (μετά τα 40) σε ποσοστό άνω του 40%» επεσήμανε ο κ. Παππάς. «Οι χρόνιες επιπλοκές του ΣΔ αποτελούν πραγματικά τη μεγάλη μάστιγα της νόσου, καθώς ο ΣΔ διπλασιάζει έως τετραπλασιάζει τον κίνδυνο

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

καρδιαγγειακών επεισοδίων, είναι η πρώτη αιτία αιμοκάθαρσης, η πρώτη αιτία αμφιβληστροειδοπάθειας που οδηγεί σε τύφλωση, η πρώτη αιτία μη τραυματικού ακρωτηριασμού των κάτω άκρων» σημείωσε ο γενικός γραμματέας της ΕΔΕ, παθολόγος, συντονιστής-διευθυντής της Α’ Παθολογικής Κλινικής-Διαβητολογικού Κέντρου στο ΓΝ Πειραιά «ΤΖΑΝΕΙΟ», Ανδρέας Μελιδώνης. Συμφώνα με τον ίδιο, χρειάζεται οικογενειακή υποστήριξη, ιδίως στα άτομα με ΣΔ, η οποία περιλαμβάνει: α) Δημιουργία υγιεινών συνθηκών ζωής και διαβίωσης. β) Υποστήριξη στην καθημερινή αγωγή και παρακολούθηση: υπενθύμιση, έλεγχος και συμμόρφωση στις οδηγίες. γ) Εκπαίδευση και γνώση όλων των μελών της οικογένειας στις πτυχές του ΣΔ και των επιπλοκών του. δ) Πρόσβαση σε προγράμματα και φορείς εκπαίδευσης. ε) Δ ομημένη συναισθηματική υποστήριξη της οικογένειας στο άτομο με ΣΔ». Στους τρόπους αντιμετώπισης του ΣΔ έδωσε έμφαση η ταμίας της ΕΔΕ, παθολόγος-διαβητολόγος, διευθύντρια ΕΣΥ στο ΓΝ Λαμίας, Μαγδαληνή Μπριστιάνου: «Προέχει η αντιμετώπιση του αυξημένου σωματικού βάρους και της παχυσαρκίας. Για αυτό, χρειάζεται διαφοροποίηση και τροποποίηση του τρόπου ζωής, με εξατομικευμένες παρεμβάσεις στη διατροφή και αύξηση της σωματικής δραστηριότητας. Επιθυμητή είναι η δίαιτα πλούσια σε λαχανικά, φυτικές ίνες, άπαχο κρέας, ψάρι και γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλή συγκέντρωση λιπαρών. Επίσης, θα πρέπει να υπάρξει αύξηση της σωματικής δραστηριότητας. Τριάντα λεπτά μέτριας φυσικής δραστηριότητας κάθε μέρα (περπάτημα, ήπιο τρέξιμο ή άλλης μορφής αερόβια αύξηση) και 5-10% απώλεια βάρους μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης ΣΔτ2 κατά 58%».

αφιέρωμα

Εμβόλια 52

Ρεπορτάζ Προτεραιότητες της εμβολιαστικής πολιτικής

Newsroom

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Προτεραιότητες της εμβολιαστικής πολιτικής Ένταξη των εμβολίων σε έναν προϋπολογισμό πρόληψης, δημιουργία μηχανισμού καταγραφής, αλλά και απλοποίηση της διαδικασίας αξιολόγησης και αποζημίωσης των εμβολίων.

της Βασιλικής Αγγουρίδη

ασικό συστατικό για κάθε πολιτική πρόληψης που επιδιώκει να επιτύχει τους στόχους της ο εμβολιασμός, βρίσκεται στην καρδιά κάθε στρατηγικής για τη δημόσια υγεία διεθνώς. Συνιστά ένα από τα δέκα σημαντικότερα επιτεύγματα του 20ού αιώνα στην προάσπιση της δημόσιας υγείας, καθώς η ανακάλυψη εμβολίων και η ευρεία χορήγησή τους μέσω εμβολιαστικών προγραμμάτων οδήγησαν στην εξάλειψη θανατηφόρων νοσημάτων σε αρκετές χώρες, μειώνοντας το φορτίο των τελευταίων και απελευθερώνοντας πόρους. Χάρη στους εμβολιασμούς, περίπου 2 με 3 εκατομμύρια θάνατοι προλαμβάνονται παγκοσμίως κάθε χρόνο, ενώ 750 χιλιάδες παιδιά γλυτώνουν την αναπηρία. Εκτιμάται δε ότι άλλο 1,5 εκατομμύριο θάνατοι παγκοσμίως μπορούν να αποφευχθούν αν αυξηθεί η εμβολιαστική κάλυψη. Ωστόσο, η επίτευξη των στόχων επαρκούς

εμβολιαστικής κάλυψης των πληθυσμών συνεχίζει να δέχεται επιθέσεις από αρκετά μέτωπα. Σημαντικός εχθρός, που βγήκε από τις σκιές της αμάθειας και της παράνοιας, είναι το αντιεμβολιαστικό κίνημα, εναντίον του οποίου αρχές σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να αναπτύξουν άμυνες. Σύμφωνα με το ευρωβαρόμετρο, το 85% των πολιτών της ΕΕ θεωρούν ότι ο εμβολιασμός αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα στην πρόληψη των λοιμωδών ασθενειών και την προστασία της υγείας όλων μας. Βέβαια, η έρευνα έδειξε ότι περίπου οι μισοί από τους πολίτες της ΕΕ έχουν εμβολιαστεί την τελευταία πενταετία, ενώ η πλειονότητα των ερωτηθέντων (79%) δήλωσαν ότι εμπιστεύονται επαγγελματίες του τομέα της υγείας για να βρίσκουν πληροφορίες σχετικά με τους εμβολιασμούς. Παρ’ όλα αυτά, το 48% των Ευρωπαίων έχουν τη λανθασμένη εντύπωση ότι τα εμ-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α ΕΜΒΟΛΙΑ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

βόλια προκαλούν συχνά σοβαρές παρενέργειες και το 38% αυτών υποστηρίζουν ότι τα εμβόλια μπορούν να προκαλέσουν τις ασθένειες ενάντια στις οποίες προστατεύουν. Για αυτό και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κατατάσσει την παραπληροφόρηση γύρω από τον εμβολιασμό μεταξύ των 10 σημαντικότερων κινδύνων για τη δημόσια υγεία για το 2019. Σε χώρες όπως η δική μας, η ανάγκη για εφαρμογή αποτελεσματικών εμβολιαστικών προγραμμάτων αποδεικνύεται ακόμη πιο σημαντική, λόγω των αυξημένων προσφυγικών ροών. Ωστόσο, ανάχωμα στις προσπάθειες βελτίωσης της ανοσοποίησης των πολιτών μπαίνουν συχνά και οι ανεπαρκείς δαπάνες. Στην Ελλάδα, ειδικά, αυτός ο «εχθρός» αποδεικνύεται και ο μεγαλύτερος. Όπως επισημαίνεται και στο προφίλ της Ελλάδας στην έκθεση για την Κατάσταση

πενδύεται στον εμβολιασμό εξοικονομεί 3 δολ. στο σύστημα υγείας. Η ευρεία εφαρμογή των εμβολιαστικών προγραμμάτων μειώνει τόσο το άμεσο κόστος (ιατρική αντιμετώπιση των σχετιζόμενων με τον εμβολιασμό νοσημάτων και των επιπλοκών τους) όσο και το έμμεσο κόστος (νοσηλεία, απώλεια ωρών εργασίας). Ωστόσο, τα εμβόλια αντιμετωπίζονται δημοσιονομικά σαν φάρμακα και όχι σαν την πρόληψη της ασθένειας, που στη συνέχεια θα βαρύνει το σύστημα υγείας, την κοινωνία και την οικονομία πολλαπλάσια. Ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ) έχει υπογραμμίσει την ανάγκη δημιουργίας ενός ειδικού λογαριασμού πρόληψης, στον οποίο θα ενταχθούν τα εμβόλια. «Ένας τέτοιος προϋπολογισμός θα περιλαμβάνει τις εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού, την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου

της Υγείας στην Ευρώπη, τα ποσοστά εμβολιασμού στη χώρα μας είναι υψηλότερα σε σύγκριση με την ΕΕ, με την κάλυψη «να υπερβαίνει τους μέσους όρους της ΕΕ και το κατώτατο όριο του 95% που συνιστάται από τον ΠΟΥ για τη διατήρηση της συλλογικής ανοσίας». Εντοπίζονται όμως κενά, όπως προκύπτει από την πρόσφατη έξαρση της ιλαράς (3.000 κρούσματα, 4 θάνατοι), αλλά και τη μείωση των ποσοστών στις επαναληπτικές δόσεις. Στην Ελλάδα δαπανάμε μόλις το 1,3% των συνολικών δημόσιων δαπανών υγείας, ποσοστό που μας τοποθετεί προτελευταίους ανάμεσα στις 34 χώρες του ΟΟΣΑ. Η διαχρονική προσέγγιση της χώρας μας στο θέμα φαίνεται πως αποδυναμώνει τις όποιες προσπάθειες. Κάθε 1 δολ. που ε-

εμβολιαστικού προγράμματος, μαζί με το κόστος των εμβολίων, το οποίο στη χώρα μας υπολογίζεται στα 110 εκατ. ευρώ και την καταγραφή της εμβολιαστικής κάλυψης. Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή», είχε αναφέρει σε μήνυμά του ο πρόεδρος του συνδέσμου, Ολ. Παπαδημητρίου. Είναι γεγονός πως από το 2015 η φαρμακευτική δαπάνη –αυτή που αποζημιώνει ο ΕΟΠΥΥ– έχει παραμείνει «παγωμένη», παρότι οι ανάγκες αυξάνονται. Το clawback που καλούνται να πληρώσουν οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις, όταν η δαπάνη αυτή ξεπερνά το θεσμοθετημένο όριο, αυξάνεται διαρκώς. Αυτό σημαίνει ότι και η αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης για την αντιμετώπιση είτε της εποχικής γρίπης είτε της πρόσφατης επι-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α ΕΜΒΟΛΙΑ δημίας ιλαράς κ.λπ., εν τέλει, καλύπτεται αποκλειστικά από δαπάνες των φαρμακευτικών εταιρειών. Οι επιπτώσεις στις επιχειρήσεις από το διογκούμενο clawback είναι σοβαρές. Το τελευταίο διάστημα, εταιρείες έχουν αναγκαστεί να αφήσουν εκτός ελληνικής αγοράς νέα φάρμακα, για να ελέγξουν τις σημαντικές επιβαρύνσεις που δέχονται, περιορίζουν τις δραστηριότητές τους και αναθεωρούν τα πλάνα τους προκειμένου να αντεπεξέλθουν. Κρούουν δε τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον. Αν η αποτελεσματικότητα της εμβολιαστικής πολιτικής εξαρτάται από τις εταιρείες του κλάδου, τόσο για την κάλυψη των αναγκών όσο και για την ενημέρωση των πολιτών, τότε το πλαίσιο χρειάζεται να αναθεωρηθεί σύντομα. Επί της ουσίας, φαίνεται πως δεν δίνεται στον εμβολιασμό η βαρύτητα που του αρμόζει, καθώς υπόκειται στους ίδιους δημοσιονομικούς περιορισμούς με τα υπόλοιπα φάρμακα, παρότι μπορεί να αποτελέσει από μόνος του μέσο ελέγχου της ζήτησης των υπηρεσιών υγείας, σε συνδυασμό με άλλες πολιτικές πρόληψης (καταπολέμησης παχυσαρκίας και καπνίσματος, αύξησης της σωματικής άσκησης κ.λπ.) και, εν τέλει, της υγειονομικής δαπάνης. Μειώνει τη νοσηρότητα, τις αναπηρίες και τους θανάτους, περιορίζει τη μικροβιακή αντοχή. Η δημιουργία του ειδικού προϋπολογισμού, ακολουθώντας τα πρότυπα που έχει θέσει ο ΟΟΣΑ, είναι όμως η μία από τις τρεις προϋποθέσεις για μια αποτελεσματική εθνική εμβολιαστική πολιτική, όπως διατυπώθηκε, σύμφωνα με πληροφορίες του PhB, και σε επιστολή του ΣΦΕΕ προς την πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μ. Θεοδωρίδου. Για να επιτύχει η πολιτική (αλλά και κάθε πολιτική, όπως πρόσφατα τονίστηκε και στο πλαίσιο του Πανελλήνιου Συνεδρίου για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές της Υγείας) χρειάζεται να υπάρχουν και τα δεδομένα. Η απουσία ενός μηχανισμού καταγραφής μόνο εμπόδια μπορεί να προβάλει στην εφαρμογή πολιτικών εμβολιασμού. Δεν έχουμε επικαιροποιημένα δεδομένα ούτε για τα παιδιά, ούτε για τους εφήβους, ούτε για τους ενήλικες ή τις ομάδες υψηλού κινδύνου. Η τελευταία μελέτη σε εθνικό επίπεδο αφορούσε μόνο τον παιδικό πληθυσμό της χώρας και δημοσιεύθηκε το 2012. Τα δεδομένα, βέβαια, υπάρχουν ή, για την ακρίβεια, μπορούν να βρεθούν και να οργανωθούν, υπό την καθοδήγηση της Εθνικής

Επιτροπής Εμβολιασμών. Είτε μέσω της ΗΔΙΚΑ είτε ακόμη και μέσω του ΕΟΠΥΥ, στοιχεία για τις συνταγές που συντάσσονται ή αποζημιώνονται υπάρχουν και μάλιστα ανά περιοχή και ΑΜΚΑ. Η Επιτροπή μπορεί να τα αξιολογήσει και να προτείνει τις αρχές θεσμοθέτησης ενός λειτουργικού μητρώου εμβολιασμών. Επιπροσθέτως, απαραίτητη είναι η αποσαφήνιση του πλαισίου αξιολόγησης και αποζημίωσης των εμβολίων, κι αυτό γιατί η νομοθεσία προβλέπει δύο διαφορετικές διαδικασίες που δεν έχει νόημα να ισχύουν παράλληλα. Είναι προφανές ότι έχουν διαμορφωθεί δύο ξεχωριστές θεσμικές διαδικασίες αξιολόγησης των εμβολίων, οι οποίες όμως δεν μπορούν να συνεχίσουν να κινούνται παράλληλα. Ο Νόμος προβλέπει πως το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών επικαιροποιείται από τον υπουργό Υγείας μετά από γνωμοδότηση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών. Άλλωστε, η Επιτροπή είναι υπεύθυνη για τον «καθορισμό διαδικασιών που διασφαλίζουν την επιστημονική τεκμηρίωση, τη διαφάνεια και την επιστημονική ακεραιότητα στις γνωμοδοτήσεις σχετικά με τη συμπερίληψη εμβολίων στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, καθώς και την εν γένει διαμόρφωση συστάσεων εμβολιασμού. Θυμίζουμε πως τα εμβόλια που εντάσσονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών αποζημιώνονται πλήρως χωρίς συμμετοχή των ασθενών. Την ίδια στιγμή όμως, προβλέπεται πως για να εισαχθεί ένα εμβόλιο στη θετική λίστα αποζημίωσης θα πρέπει να περάσει από Αξιολόγηση και Διαπραγμάτευση στις αντίστοιχες Επιτροπές. Ωστόσο, οι υπό εξέταση παράμετροι, δηλαδή αυτές της κλινικής αξίας, της αποτελεσματικότητας και της επίπτωσης στον προϋπολογισμό, έχουν ήδη αξιολογηθεί για την εισαγωγή του στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών. Βέβαια, οι πρόσφατες νομοθετικές αλλαγές προβλέπουν ταχεία αξιολόγηση ενός μηνός και εξαίρεση από τη διαπραγμάτευση σε εμβόλια που έχουν τιμή ίση ή χαμηλότερη από ήδη αποζημιούμενα. Σύμφωνα με την αγορά, η διαδικασία ενώπιον της Επιτροπής Αξιολόγησης, εκτός από τη σπατάλη σε πολύτιμο χρόνο και πόρους, δεν προσφέρει κάτι ουσιαστικό από πλευράς δημόσιας υγείας, ενώ ακόμα και η αποζημίωση, βάσει του Νόμου, απαιτεί μόνο την ένταξη του εμβολίου στο Εθνικό Πρόγραμμα. Η παράλληλη λειτουργία, λοιπόν, δύο θεσμικών διαδικασιών μόνο περιπλέκει την κατάσταση.•••

Η απουσία ενός μηχανισμού καταγραφής μόνο εμπόδια μπορεί να προβάλει στην εφαρμογή αποτελεσματικών πολιτικών εμβολιασμού

NEWSROOM

Πόσο προστατεύει το εμβόλιο της γρίπης

ύο νέες μελέτες δείχνουν ότι ο εμβολιασμός κατά της γρίπης μειώνει τον κίνδυνο για σοβαρές εκβάσεις σε ενήλικες κατά περισσότερο από το ένα τρίτο και τον κίνδυνο για νοσηλεία στα παιδιά κατά το ήμισυ. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα ευρήματα των νέων μελετών αποτελούν ένα ισχυρό χαρτί ώστε να πείσουν το κοινό για τα οφέλη του εμβολιασμού έναντι της γρίπης. Πολύς κόσμος είναι επιφυλακτικός γιατί ασθενεί ενώ έχει κάνει το εμβόλιο, γεγονός που προκαλεί αμφιβολίες για την αξία του εμβολιασμού. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, αν και το εμβόλιο μπορεί να μην προλαμβάνει πάντα την ασθένεια, μπορεί να μειώσει αποτελεσματικά τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και να αποτρέψει τους θανάτους. Οι ερευνητές αξιολόγησαν δεδομένα 43.608 ασθενών, ηλικίας τουλάχιστον 18 ετών, οι οποίοι νοσηλεύτηκαν κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια πέντε περιόδων γρίπης, 2013/14 έως 2017/18. Τα στοιχεία ελήφθησαν από το δίκτυο επιτήρησης της νοσηλείας της γρίπης (FluSurv-NET), το οποίο περιέχει πληροφορίες από περισσότερα από 250 νοσοκομεία σε 13 χώρες. Σημαντικό είναι το

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

γεγονός ότι η έρευνα καλύπτει πέντε διαφορετικές χρονικές περιόδους και ευρεία γεωγραφική περιοχή. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο κίνδυνος για σοβαρές εκβάσεις ήταν 36% χαμηλότερος σε ασθενείς που είχαν εμβολιασθεί από ό,τι σε αυτούς που δεν είχαν. Συγκεκριμένα, για τους ενήλικες ηλικίας από 18 έως 64 ετών που νοσηλεύονταν με H1N1, ο εμβολιασμός μείωσε τον κίνδυνο θανάτου κατά 36%, τον κίνδυνο εισόδου στη μονάδα εντατικής θεραπείας κατά 19%, τον κίνδυνο μηχανικού αερισμού κατά 34% και τον κίνδυνο πνευμονίας κατά 17%. Επιπρόσθετα, η διαμονή στην εντατική ήταν μικρότερη για τους ασθενείς που είχαν εμβολιαστεί. Για τους ασθενείς ηλικίας 65 ετών και άνω, ο εμβολιασμός μείωσε τον κίνδυνο για εισαγωγή στη ΜΕΘ κατά 28% και τον κίνδυνο για μηχανικό αερισμό κατά 46%. Για τους ασθενείς με ιό H3N2 ή τον ιό Β, δεν υπήρξε σημαντική μείωση των σοβαρών αποτελεσμάτων με εμβολιασμό. Επίσης, άλλη μελέτη ασχολήθηκε με την προστασία του εμβολιασμού στα παιδιά. Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα που αφορούσαν 3.630 παιδιά ηλικίας από 6 μηνών έως 17 ετών που νοσηλεύτηκαν με οξεία αναπνευστική ασθένεια κατά τη διάρκεια δύο περιόδων γρίπης. Η ανάλυση έδειξε ότι τα παιδιά που είχαν εμβολιαστεί είχαν 50% λιγότερες πιθανότητες να νοσηλευτούν σε σχέση με εκείνα που δεν είχαν εμβολιαστεί. Η προστασία ήταν 33% για τους ιούς H3N2, 76% για τους ιούς H1N1 και 59% για τους ιούς Β.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α ΕΜΒΟΛΙΑ

Το εμβόλιο HPV μπορεί να εξαλείψει τον καρκίνο

ο εμβόλιο HPV είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από το αναμενόμενο και τα οφέλη του ξεπερνούν τα άτομα που λαμβάνουν το εμβόλιο, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Lancet. Η μελέτη δείχνει ότι όσο περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν το εμβόλιο τόσο το καλύτερο και για τους υπόλοιπους. Αυτό συμβαίνει επειδή ο εμβολιασμός όχι μόνο μειώνει τα ποσοστά μόλυνσης από τον HPV και την παρουσία προκαρκινικών κυττάρων στον τράχηλο της μήτρας σε άτομα που λαμβάνουν το εμβόλιο, αλλά επίσης μειώνει τα ποσοστά ασθενειών που σχετίζονται με τον HPV σε άτομα που δεν εμβολιάστηκαν. Ο ιός HPV ή ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων είναι η κύρια αιτία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ο ιός μπορεί επίσης να προκαλέσει και άλλους καρκίνους, όπως στο πέος, στο κεφάλι και στον λαιμό, καθώς και καταστάσεις όπως κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων. Διεθνώς, το εμβόλιο HPV κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 2006. Από τότε, περισσότερες από 115 χώρες το έχουν εντάξει στα προγράμματα εμβολιασμών

τους. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά τα κορίτσια ηλικίας από 9 έως 13 ετών να λαμβάνουν δύο δόσεις του εμβολίου. Η νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Lancet επεκτάθηκε μετά από μια μεταανάλυση του 2015 που είχε εξετάσει τις επιπτώσεις του εμβολίου. Η νέα ανάλυση ενημερώθηκε για να περιλαμβάνει συνολικά 65 μελέτες, οι οποίες διήρκεσαν 8 χρόνια και περιλάμβαναν περισσότερα από 60 εκατομμύρια άτομα που ζούσαν σε 14 χώρες. Κάθε μελέτη μέτρησε είτε τις αλλαγές στον αριθμό των νέων μολύνσεων από HPV είτε τις διαγνωστικές δυσλειτουργίες των γεννητικών κονδυλωμάτων ή τις περιπτώσεις μη φυσιολογικών κυττάρων που σχετίζονται με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας σε χώρες πριν και μετά την υιοθέτηση του εμβολιασμού με ΗΡV σε κορίτσια (δύο χώρες που περιλαμβάνονται στην ανάλυση, οι ΗΠΑ και η Αυστραλία, συνιστούν επίσης το εμβόλιο και στα αγόρια). Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι στις χώρες αυτές παρατηρήθηκε σημαντική μείωση στον επιπολασμό δύο στελεχών HPV που προκαλούν το 70% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας, του 16 και του 18.

Υπάρχουν περισσότερα από 100 στελέχη του HPV, 14 από τα οποία είναι γνωστό ότι μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο. Το εμβόλιο HPV προστατεύει από έως και 9 στελέχη. Επιπλέον, παρατηρήθηκε μείωση στον επιπολασμό των προκαρκινικών κυττάρων στον τράχηλο, ο οποίος μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνο. Επιπλέον, σε χώρες στις οποίες ο μισός τουλάχιστον από τον πληθυσμό που έπρεπε να εμβολιαστεί είχε λάβει το εμβόλιο, οι ερευνητές είδαν αποδεικτικά στοιχεία για την επίτευξη «ανοσίας αγέλης». Στις χώρες αυτές διαπιστώθηκε επίσης μείωση των διαγνώσεων των γεννητικών κονδυλωμάτων ακόμη και μεταξύ των μη εμβολιασμένων αγοριών και των ηλικιωμένων γυναικών. Και στα κορίτσια εντός των ηλικιακών ομάδων που απευθύνονται στον εμβολιασμό, υπήρχαν λιγότερες διαγνώσεις τριών στελεχών HPV που το εμβόλιο δεν προστατεύει ειδικά, ένα φαινόμενο που ονομάζεται διασταυρούμενη προστασία. Στις χώρες στις οποίες τα άτομα σε πολλαπλές ηλικιακές ομάδες έλαβαν το εμβόλιο παρατηρήθηκε επίσης μεγαλύτερη μείωση της νόσου που σχετίζεται με τον HPV.

NEWSROOM

Νέο εξαδύναμο παιδιατρικό εμβόλιο διαθέσιμο στην Ελλάδα

ο εξαδύναμο παιδιατρικό εμβόλιο για την πρόληψη έναντι της διφθερίτιδας, του τετάνου, του κοκκύτη, της ηπατίτιδας Β, της πολιομυελίτιδας και των διεισδυτικών νόσων που προκαλούνται από τον αιμόφιλο γρίπης τύπου β (Hib), VAXELIS® (T/D/5Ap/IPV/Hib/ HepB), είναι πλέον διαθέσιμο στη χώρα μας. Πρόκειται για νέο εμβόλιο σε υγρή μορφή, με ένδειξη για τον αρχικό και επαναληπτικό εμβολιασμό βρεφών και νηπίων έναντι της διφθερίτιδας, του τετάνου, του κοκκύτη, της ηπατίτιδας Β, της πολιομυελίτιδας και των διεισδυτικών νό-

σων που προκαλούνται από τον αιμόφιλο γρίπης τύπου β (Hib). Συνδυάζει αντιγόνα από εμβόλια που ήδη χρησιμοποιούνται εκτενώς στην κλινική πρακτική στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Μέσω ενός εκτενούς κλινικού προγράμματος κλινικών μελετών, με τη συμμετοχή 7.500 παιδιών σε διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων και επτά ευρωπαϊκών, η ανοσογονικότητα του VAXELIS® και το προφίλ ασφαλείας του αποδείχθηκαν παρόμοια των εμβολίων σύγκρισης (άλλου εξαδύναμου ή συνδυασμού άλλων πιο ολιγοδύναμων για τα ίδια νοσήματα).

Το πρώτο εμβόλιο για την ελονοσία

εκινά στο Μαλάουι η πρώτη δοκιμή μεγάλης κλίμακας του πρώτου εμβολίου που φαίνεται να προστατεύει μερικώς τα παιδιά από την ελονοσία. Μικρότερης κλίμακας δοκιμές έδειξαν ότι το εμβόλιο προστατεύει σχεδόν το 40% των παιδιών ηλικίας από 5 έως 17 μηνών που το έλαβαν. Το εμβόλιο εκπαιδεύει το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να επιτίθεται στο παράσιτο της ελονοσίας. Τα κρούσματα ελονοσίας αυξάνονται πάλι μετά από μια δεκαετία επιτυχίας στην καταπολέμηση της θανατηφόρας νόσου. Περισσότερο από το 90% των κρουσμάτων και των 435.000 θανάτων αφορούν την Αφρική, με τα παιδιά να είναι ιδιαίτερα ευάλωτα. Το 2017, το Μαλάουι είχε περίπου 5 εκατομμύρια επιβεβαιωμένες περιπτώσεις και έχει επιλεγεί –μαζί με την Κένυα και την Γκάνα– για να χρησιμοποιηθεί στον πειραματικό εμβολιασμό μεγάλης κλίμακας του νέου εμβολίου. Το εμβόλιο έχει αναπτυχθεί εδώ και πε-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

ρισσότερες από τρεις δεκαετίες από επιστήμονες της εταιρείας GSK (1987). Ακολούθησαν πολλά χρόνια δοκιμών, που υποστηρίχθηκαν από πολλές οργανώσεις και την πρωτοβουλία Path Malaria Vaccine Initiative, με κόστος πάνω από 1 δισ. δολ. Αυτή η τελευταία φάση συντονίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), που αναφέρει ότι το εμβόλιο είναι το πρώτο που παρέχει κάποια προστασία στα παιδιά. Η αποτελεσματικότητα (σχεδόν 40%) δεν είναι υψηλή σε σύγκριση με τα εμβόλια για άλλες ασθένειες, αλλά ο ΠΟΥ δηλώνει ότι το εμβόλιο θα προσθέσει ήδη στα προληπτικά μέτρα –όπως τα δίχτυα και τα εντομοκτόνα– που χρησιμοποιούνται ήδη. Το εμβόλιο πρέπει να χορηγείται 4 φορές: μία φορά τον μήνα για τρεις μήνες και στη συνέχεια μία τέταρτη δόση 18 μήνες αργότερα. Οι δοκιμές ξεκινούν στο Μαλάουι και σύντομα στην Κένυα και την Γκάνα, ενώ αναμένεται να ολοκληρωθούν μέχρι το 2023.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α ΕΜΒΟΛΙΑ

Το εμβόλιο του ροταϊού ίσως να μειώνει τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 1

διαβήτης τύπου 1 αυξάνεται παγκοσμίως, με εξαίρεση την Αυστραλία. Μια νέα έρευνα δείχνει ότι αυτό ίσως να οφείλεται στο εμβόλιο κατά του ροταϊού! Για πρώτη φορά μετά το 1980, μειώθηκε ο αριθμός των παιδιών στην Αυστραλία που διαγνώστηκαν με διαβήτη τύπου 1, γεγονός που οι ερευνητές λένε ότι μπορεί να έχει σχέση με το πρόγραμμα ανοσοποίησης της χώρας. Αυτό το εμβόλιο, από μόνο του, έχει τη δυνατότητα να σώσει εκατομμύρια μικρά παιδιά παγκοσμίως από μια σοβαρή και δυνητικά απειλητική για τη ζωή μορφή διάρροιας. Θα μπορούσε επίσης να διατηρήσει υπό έλεγχο την ανάπτυξη του διαβήτη τύπου 1; «Αν και δεν είναι οριστικό, η τελευταία μας μελέτη υποδηλώνει ότι η πρόληψη της λοίμωξης από ροταϊό με εμβολιασμό στα βρέφη μπορεί επίσης να μειώσει τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 1 σε ορισμένα βρέφη με γενετικό κίνδυνο», λέει

ο Len Harrison, κύριος ερευνητής από το πανεπιστήμιο της Μελβούρνης. Αυτή η περίεργη συσχέτιση ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά από τους ερευνητές λίγο πριν τις αρχές του αιώνα, όταν διαπίστωσαν ότι οι δείκτες ανοσίας στον διαβήτη τύπου 1 φαίνονταν αξιοσημείωτα παρόμοιοι με τη λοίμωξη από τον ροταϊό (RV). Από τότε, οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι η λοίμωξη με ροταϊό μπορεί να προκαλέσει ανοσολογική επίθεση στα παγκρεατικά κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη, το όργανο που είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου ενός ατόμου και που παίζει ρόλο-κλειδί στον διαβήτη. Όταν τα δύο από του στόματος εμβόλια για τον ροταϊό εισήχθησαν στο εθνικό πρόγραμμα ανοσοποίησης της Αυστραλίας το 2007, παρουσιάστηκε μια ωραία ευκαιρία για περαιτέρω έρευνα. Χρησιμοποιώντας δημόσια διαθέσιμα δεδομένα, οι ερευνητές συνέκριναν τη συχνότητα εμφάνισης του

διαβήτη τύπου 1 πριν από 8 χρόνια και 8 χρόνια μετά από αυτήν την αλλαγή. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι είναι πολύ πιθανό. Τα χρόνια μετά την εισαγωγή του προγράμματος των δύο εμβολίων –μια εποχή κατά την οποία η εθνική κάλυψη εκτιμήθηκε σε 84%–, η επίπτωση του διαβήτη τύπου 1 μειώθηκε κατά 14% μεταξύ των παιδιών ηλικίας από 0 έως 4 ετών. Παρόλο που αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το εμβόλιο του ροταϊού πράγματι στέκεται εμπόδιο στον διαβήτη, επιβεβαιώνει προηγούμενες έρευνες που υποδηλώνουν ότι η λοίμωξη με ροταϊό μπορεί να αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τον διαβήτη. Από την άλλη, μια μελέτη στη Φινλανδία που χρησιμοποίησε μικρότερο μέγεθος δείγματος και μικρότερο χρονικό διάστημα δεν βρήκε την ίδια συσχέτιση, αν και θα μπορούσε να έχει σχέση με γενετικές και περιβαλλοντικές διαφορές μεταξύ των δύο χωρών.

NEWSROOM

Νέου τύπου εμβόλιο για τον ιό της γρίπης

ΕΕ ενέκρινε ένα νέου τύπου εμβόλιο για τη γρίπη, το οποίο είναι το πρώτο τετραπλό εμβόλιο που κυκλοφορεί στην Ευρώπη και έχει αναπτυχθεί σε κυτταροκαλλιέργεια θηλαστικών και όχι σε αυγά κότας. Το νέο εμβόλιο φέρει την ονομασία Flucelvax Tetra, έχει αναπτυχθεί από τη Seqirus και θα έχει άδεια χρήσης για ανθρώπους από 9 ετών και άνω. Παρέχει ενεργό ανοσοποίηση έναντι 4 στελεχών του ιού της γρίπης (δύο υπότυπους A και δύο υπότυπους B) που περιέχονται στο εμβόλιο. Κάθε χρόνο, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) διατυπώνει συστάσεις για τα στελέχη της γρίπης που πρέπει να περιέχονται στα εμβόλια της επόμενης περιόδου γρίπης για το βόρειο ημισφαίριο. Η σύνθεση του Flucelvax Tetra θα επικαιροποιείται ετησίως σύμφωνα με τις συστάσεις της ΠΟΥ και της ΕΕ. Κατά κανόνα, τα εμβόλια κατά της εποχικής γρίπης περιέχουν τρία στελέχη του ιού της γρίπης: ένα στέλεχος A-H1N1, ένα στέλεχος A-H3N2 και ένα στέλεχος του ιού της γρίπης Β. Το Flucelvax Tetra περιέχει ένα επιπλέον στέλεχος του ιού B. Το Flucelvax Tetra παρασκευάζεται με χρήση κυττάρων Madin Darby Canine Kidney (MDCK). Πρόκειται για τη νέα τεχνολογία της κυτταροκαλλιέργειας, που αντιπροσωπεύει μία από τις σημαντικότερες αλλαγές στον τρόπο πα-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

ρασκευής των εμβολίων κατά της γρίπης από τη δεκαετία του 1940. Τα πραγματικά δεδομένα δείχνουν ότι τα εμβόλια κατά της γρίπης από κυτταροκαλλιέργεια μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικά. Τα εμβόλια που παράγονται από αυγά κότας έχουν ένα μεγάλο μειονέκτημα: οι ιοί υφίστανται αλλαγές όταν αναπτύσσονται σε αυγά, γεγονός που μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα των εμβολίων που προκύπτουν. Δεν έχουν διεξαχθεί τυχαιοποιημένες μελέτες που να συγκρίνουν την αποτελεσματικότητα του Flucelvax Tetra και των τυποποιημένων τετραπλών εμβολίων (Vaxigrip-Fluarix) που βασίζονται σε αυγά (QIVe). Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων αποφάσισε να εγκρίνει το Fluxelvax Tetra με βάση την ανοσογονικότητα και την ασφάλεια του νέου εμβολίου, σε σύγκριση με ένα τριπλό εμβόλιο από κυτταροκαλλιέργεια. Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες του Flucelvax Tetra (ενδέχεται να εμφανιστούν σε περισσότερα από 1 στα 10 άτομα) και είναι: πόνος στο σημείο της ένεσης, ερυθρότητα του δέρματος και σκλήρυνση στο σημείο της ένεσης, κεφαλαλγία, κόπωση και μυϊκός πόνος. Δηλαδή είναι παρόμοιες με εκείνες που παρατηρούνται με τα εμβόλια που περιέχουν τρία στελέχη του ιού της γρίπης και είναι, ως επί το πλείστον, ήπιας έως μέτριας σοβαρότητας.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α ΕΜΒΟΛΙΑ

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ, ΣΩΖΟΝΤΑΣ ΖΩΕΣ Ευρωπαϊκή συνεργασία κατά των νόσων που προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό

Τα εμβόλια προλαμβάνουν κάθε χρόνο διεθνώς

εκατομμύρια ΙΛΑΡΑ εκατομμύρια ΝΕΟΓΝΙΚΟΣ ΤΕΤΑΝΟΣ εκατομμύριο ΚΟΚΚΥΤΗΣ

ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΕ Κάλυψη αντιγριπικού εμβολιασμού στις ηλικίες +65

ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Περισσότερες από 140 χιλιάδες περιπτώσεις ιλαράς & 696 περιπτώσεις ερυθράς το 2017

5.608 ιλαρά 5.098 ιλαρά 929 ιλαρά 967 ιλαρά ΔΥΣΠΙΣΤΊΑ ΣΤΑ ΕΜΒΌΛΙΑ

ΔΡΑΣΗ ΕΕ Διαφάλιση πρόσβασης στα εμβόλια για όλους Έλεγχος όλων των εμβολίων για τη διασφάλιση υψηλών προδιαγραφών ασφαλείας Ανταλλαγή σαφών, ανεξάρτητων και διαφανών πληροφοριών

“ Νομίζω ότι τα εμβόλια δεν είναι ασφαλή”

Περισσότερη έρευνα για την ανάπτυξη νέων εμβολίων

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

5th MedTech Conference

Ανάγκη εξορθολογισμού στη διαχείριση του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού Απαραίτητο το «νοικοκύρεμα» στο σύστημα προμηθειών των νοσοκομείων Επιμέλεια: Μαρία Αλιμπέρτη

/ Noέμβριος-Δεκέμβριος 2019

δαίδαλος των προμηθειών και η λιμνάζουσα πραγματικότητα σε ό,τι αφορά τη διαχείριση του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού τέθηκαν στο τραπέζι του διαλόγου του 5th Med Tech Conference. Στη «δίνη» των προβλημάτων βρίσκεται ο χώρος, με συχνές εκφάνσεις αυτών την καθυστέρηση στην εισαγωγή των εξελίξεων της τεχνολογίας, τη συσσώρευση εξοπλισμού και τη μη ορθή αξιοποίηση αυτού, και με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις αστοχίες στην εγκατάσταση αλλά και στον χειρισμό, καθώς και την αδυναμία εκμετάλλευσης όλων των δυνατοτήτων του. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη διάσταση των προβλημάτων, η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας προανήγγειλε, στο πλαίσιο των εργασιών του συνεδρίου, ότι προβάδισμα δίνει στην αναδιάρθρωση της ΕΚΑΠΥ, για τη βέλτιστη λειτουργία της με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Στόχος είναι ο έλεγχος των διαγωνισμών των προμηθειών για την επίτευξη της κάλυψης των αναγκών του ΕΣΥ. Από τον γόνιμο διάλογο προέκυψε ότι η εφαρμογή χρήσιμων εργαλείων ελέγχων και περικοπών έφερε κάποια αποτελέ-

σματα. Ωστόσο, ακανθώδη προβλήματα παραμένουν τόσο το ζήτημα της ασάφειας του προϋπολογισμού του ΕΟΠΥΥ όσο και εκείνο του αυξημένου clawback, καθώς και η απόσταση μεταξύ τους, που εγκυμονεί κινδύνους για τη βιωσιμότητα του κλάδου, όπως επεσήμαναν εκπρόσωποι του ιατροτεχνολογικού χώρου. Από την πλευρά των ασθενών, τονίστηκε η ανάγκη να λαμβάνονται υπ’ όψιν για τη διαμόρφωση ενός «νοικοκυρεμένου» και ρεαλιστικού προϋπολογισμού και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του εξοπλισμού που παρέχει ο οργανισμός. Το ζήτημα του προβληματικού συστήματος προμηθειών ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού αναδύθηκε επίσης. Το τελευταίο χωλαίνει τόσο στην καταγραφή όσο και στην υπέρβαση του αρχικού κόστους, αφού υφίστανται παραγγελίες χωρίς τιμολόγηση, με δελτία αποστολής ή ακόμη και ονομαστικές παραγγελίες. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι μόλις το ένα τέταρτο των προμηθειών των νοσοκομείων αναρτάται στο ΚΗΜΔΗΣ. Σημεία τριβής αποτελούν η έλλειψη προσωπικού, και δη εξειδικευμένου, καθώς και ο μειωμένος προϋπολογισμός, που

απέχει παρασάγγας από το τελικό ποσό που καταβάλλουν τα νοσηλευτικά ιδρύματα για την κάλυψη των αναγκών τους. Λύσεις προτάθηκαν επί του θέματος, όπως είναι η εφαρμογή διαγωνισμών με ηλεκτρονικούς καταλόγους μέσα από το υπάρχον σύστημα, γεγονός που εκτιμάται ότι θα περικόψει στο ένα τρίτο τις δαπάνες. Αίτημα του κλάδου αποτελεί και η κατάργηση του Παρατηρητηρίου Τιμών όπως και η δημιουργία νέου θεσμικού πλαισίου. Ειδικότερα, από την πλευρά του ΣΕΙΒ ζητήθηκε η δημιουργία Μητρώου Προμηθευτών για την απλούστευση των διαδικασιών. Η κακή διάχυση πληθώρας μηχανημάτων ανά τη χώρα χωρίς σχεδιασμό αναλύθηκε, υπογραμμίζοντας την αδυναμία του συστήματος να εντοπίσει πού υπάρχει πραγματικά ανάγκη ή ακόμη και να αξιοποιηθεί σωστά (εκπαιδευμένο προσωπικό, κτηριακές υποδομές κ.ά.). Ακόμη μείζον θέμα αποτελεί η ποιότητα των υλικών και το επίπεδο της τεχνολογίας που εισάγεται στη χώρα μας, ενώ εξορθολογισμό χρειάζονται και οι δαπάνες για τη συντήρησή τους.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Αναδιάρθρωση της ΕΚΑΠΥ με βάση βρετανικά πρότυπα

ροτεραιότητα θα δοθεί στην αναμόρφωση της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας στα πρότυπα του NHS Supply Chain, όπως ανακοίνωσαν, στο πλαίσιο της κλειστής συνάντησης εργασίας που διεξήχθη στο πλαίσιο του 5th Med Tech Conference, o υφυπουργός Υγείας, Β. Κοντοζαμάνης, και ο ΓΓ του Υπουργείου Υγείας, Γ. Κωτσιόπουλος. Συγκεκριμένα, η ΕΚΑΠΥ θα μετατραπεί σε Ανώνυμη Εταιρεία, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία από το εξωτερικό και συγκε-

H ΕΚΑΠΥ θα μετατραπεί σε Ανώνυμη Εταιρεία

κριμένα την οικοδόμηση ενός νέου μοντέλου, όπως αυτού της Βρετανίας, σύμφωνα με τον κ. Κωτσιόπουλο. Πρωταρχική επιδίωξη είναι η διεξαγωγή κεντρικών διαγωνισμών για την προμήθεια υλικών και υπηρεσιών, προκειμένου να επιτευχθεί ο εθνικός στόχος της κάλυψης του 30% των ετήσιων αναγκών του ΕΣΥ. Στον άξονα αυτό προωθείται η αγορά υπηρεσιών με τις Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Φορέα, με στόχο να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες που συχνά ανακύπτουν στην προμήθεια του αναγκαίου ιατρικού εξοπλισμού εντός χρόνου. Με απώτερο σκοπό την καλύτερη διαχείριση της ιατρικής τεχνολογίας και των υπηρεσιών που παρέχονται στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, στα σχέδια του Υπουργείου Υγείας εντάσσεται η επίσπευση των διαδικασιών εφαρμογής των DRGs, αλλά και η σύνδεση των δομών υγείας, χάρη στην υλοποίηση του Ατομικού Φακέλου Υγείας.

Γεράσιμος Λειβαδάς ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΙΑΤΡΙΚΩΝ & ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (ΣΕΙΒ)

ύγχυση επικρατεί με τον κλάδο του φαρμάκου εις βάρος των ιατροτεχνολογικών προϊόντων, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται στρεβλώσεις, σύμφωνα με τον κ. Λειβαδά. Σχολιάζοντας ακόμη το επίκαιρο ζήτημα των αυτόματων περικοπών, ο ίδιος τόνισε ότι αποτελεί θέμα επιβίωσης των επιχειρήσεων του κλάδου. Προβληματική παραμένει η κατάσταση και με τις πληρωμές νοσοκομείων, αφού οι προμήθειες πραγματοποιούνται χωρίς ΑΔΑ και την έκδοση τιμολογίου, μια «απόλυτη κοροϊδία από μέρους της Πολιτείας», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά. Συγκεκριμένα, ανοιχτό είναι ακόμη και το θέμα του μητρώου των ιατροτεχνολογικών προϊόντων, σε αντίθεση με τα ευρωπαϊκά

/ Noέμβριος-Δεκέμβριος 2019

και παγκόσμια δεδομένα για την εφαρμογή εποπτείας στην αγορά, ενώ ο κλάδος έχει ζητήσει, εκτός από τη σύσταση μητρώου προϊόντων, και μητρώο προμηθευτών. Ο κ. Λειβαδάς επικαλέστηκε τον ΕΟΦ σε ό,τι αφορά τη χρήση από τον ΕΟΠΥΥ του μητρώου του ΕΚΑΠΤΥ, με αποτέλεσμα, όπως εξήγησε ο οργανισμός, να μην είναι σε θέση να εποπτεύει. Επ’ αυτού, ο πρόεδρος του ΣΕΙΒ ζήτησε και τη δημιουργία Μητρώου Προμηθευτών, που θα διευκολύνει τις διαδικασίες. Επίσης, το clawback παραμένει το βασικότερο κώλυμα στις σχέσεις των εταιρειών του κλάδου με τον ΕΟΠΥΥ, από τον οποίο ζήτησε να αλλάξει στάση για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του κλάδου.

Γιάννης Καραφύλλης SUPPLY CHAIN & PROCUREMENT EXPERT

ο 25% των προμηθειών διεξάγονται με δημόσιους διαγωνισμούς, ενώ η κατακύρωση των συμβάσεων μέσω αυτού κοστίζει 160 εκατ. ευρώ για το 2018. Γενικότερα, οι συμβάσεις που αναρτώνται στο ΚΗΜΔΗΣ ανέρχονται στο 25% αυτών που θα έπρεπε να καταχωρούνται για να είναι νόμιμες, σημείωσε ο κ. Καραφύλλης. Συγκεκριμένα, ο κ. Καραφύλλης διευκρίνισε ότι «αυτό δημιουργεί, ληξιπρόθεσμα, και συνεχή ανάγκη για νομιμοποιήσεις των προμηθειών που έχουν πραγματοποιηθεί τους προηγούμενους μήνες. Σύμφωνα με τον κ. Καραφύλλη, αναγκαίο είναι ένα νέο μοντέλο προμηθειών, «όπου η Πολιτεία θα μπορεί να ελέγχει τις δημόσιες δαπάνες κεντρικά και αποκλειστικά με ηλεκτρονικό τρόπο το Δημόσιο και να γνωρίζει επακριβώς τι υπάρχει στις “αποθήκες” των νοσοκομείων, αλλά και τον πάγιο εξοπλισμό που διαθέτουν, απαιτείται και ένα άλλο σύστημα προμηθειών

πέραν της ηλεκτρονικής τιμολόγησης». Οι ηλεκτρονικοί κατάλογοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην προγενέστερη και στη μεταγενέστερη της διαγωνιστικής διαδικασίας. «Η χρήση ηλεκτρονικών καταλόγων είναι αναγκαία σε μεγάλους οργανισμούς και κεντρικούς οργανισμούς αγορών. Στόχος είναι η παροχή ευκολότερων και αποτελεσματικότερων μέσων για την πραγματοποίηση εντολών σε ήδη υπάρχουσες συμβάσεις και συμφωνίες-πλαίσια. Οι ηλεκτρονικοί κατάλογοι αυξάνουν την αποτελεσματικότητα στους μικρότερους οργανισμούς, ιδίως όταν χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με ηλεκτρονικούς διαγωνισμούς» ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο κ. Καραφύλλης. Η ηλεκτρονική παραγγελία μπορεί να αποφέρει οφέλη όχι μόνο με τον εξορθολογισμό των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων, αλλά και στο έμμεσο κόστος των συμβάσεων.

Παναγιώτης Στραβόλαιμος ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ ΔΣ ΤΟΥ ΣΕΙΒ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΗΣ MENARINI DIAGNOSTICS

η δυσλειτουργική σχέση μεταξύ των εταιρειών του κλάδου και του ΕΟΠΥΥ περιέγραψε ο κ. Στραβόλαιμος, τονίζοντας ότι η πολιτική που εφαρμόζει ο ΕΟΠΥΥ καθιστά τους προϋπολογισμούς εκ του πρωίμου εκτροχιασμένους και ελλειμματικούς. Ειδικότερα, το εκτιμώμενο κόστος του clawback είναι μεγαλύτερο του 12% και η επιβάρυνση εταιρειών επί του ετήσιου τζίρου είναι μεγαλύτερη του 27,3%. Παράλληλα, βάσει του νόμου του 2017, οι τιμές αποζημίωσης προκύπτουν κατόπιν διαπραγμάτευσης, πράγμα όμως ανέφικτο, αφού οι τιμές σε όλες τις χώρες διαμορφώνονται χωρίς διατίμηση. Όπως υπογράμμισε ο κ. Στραβόλαιμος,

τέσσερα χρόνια τώρα, οι τιμές και η αποζημίωση αποφασίζονται μονομερώς από τον ΕΟΠΥΥ, με βάση διάταξη προσωρινής ισχύος του 2016. Τροχοπέδη αποτελεί, όπως υποστήριξε ο κ. Στραβόλαιμος, το γεγονός ότι ο ΕΟΠΥΥ έχει παράλληλα και δικό του μητρώο έγκρισης και κατηγοριοποίησης Ι/Π-ΣΕΔ, χωρίς να διαθέτει την απαιτούμενη τεχνογνωσία. Το αποτέλεσμα είναι υλικά εγκεκριμένα από τον ΕΟΦ να απορρίπτονται από τον ΕΟΠΥΥ, χωρίς συγκεκριμένη αιτιολογία. Την ίδια ώρα, κατά τον κ. Στραβόλαιμο, αγνοείται η τύχη της Απόφασης 840 για την αναθεώρηση του πλαισίου διαδικασιών εισαγωγής, καταχώρισης και διαχείρισης στο μητρώο Ι/Π.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Χρήστος Καζάσης ΕΜΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ-ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΥΣΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

πνοια» χαρακτηρίζει τη διαχείριση των ιατροτεχνολογικών προϊόντων στα νοσοκομεία της χώρας ο κ. Χ. Καζάσης. Για αναμόχλευση της κατάστασης εδώ και 20 χρόνια έκανε επίσης λόγο, καθώς ακόμη και για παλινδρόμηση σε προσπάθειες που δεν στέφθηκαν με επιτυχία, όπως αυτή του Εθνικού Παρατηρητηρίου και της Επιτροπής Ανάλυσης και Ελέγχου. Εξετάζοντας τη διαχείριση ιατρικής τεχνολογίας στα ελληνικά νοσοκομεία, ο κ. Καζάσης κατέγραψε περιπτώσεις παλαιότητας, προχειρότητας, αποκλίσεις μεταξύ προϋπολογισμών και συμβάσεων. Στην Ελλάδα βασικό κριτήριο για την απόκτηση ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού από δημόσιες μονάδες νοσηλείας αποτελεί η χαμηλότερη τιμή, καταργώντας κάθε έννοια αξιολόγησης.

Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το γεγονός ότι εντοπίζονται φαινόμενα όπως ένα νοσοκομείο να αγοράζει ίδιους βηματοδότες, συγκεκριμένα 66 τεμάχια με 900 προϋπολογισμό και 8 τεμάχια με 1.200 ευρώ, αλλά στο πρώτο με εγγύηση 5 χρόνια και στο δεύτερο με περισσότερο από 10 χρόνια, με αποτέλεσμα σπατάλη 76 χιλ. ευρώ και επιπλέον με ταλαιπωρία των ασθενών. Με ρυθμούς χελώνας ακόμη κινείται κάθε απόπειρα συντήρησης του υπάρχοντος εξοπλισμού. Σε ό,τι αφορά τις τεχνικές προδιαγραφές, «όλοι ασχολούνται με τα νούμερα», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Καζάσης, σχολιάζοντας ότι με αυτόν τον τρόπο δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί η αγορά “value for money”.

ΠΆΝΕΛ I

Αποζημίωση ιατροτεχνολογικών προϊόντων από τον ΕΟΠΥΥ: Το «χάσμα» προϋπολογισμού και clawback

πίμαχα ζητήματα που αφορούν τον προϋπολογισμό του ΕΟΠΥΥ τέθηκαν προς συζήτηση στο πλαίσιο του πρώτου πάνελ. Ο διάλογος είχε αφετηρία τις πτυχές σπατάλης και υποθέσεις διαφθοράς, που συνέβαλαν στον «εκτροχιασμό» της δαπάνης, ενώ κατατέθηκαν και οι προσπάθειες περιορισμού και ελέγχου τους. Στην εφαρμογή ελεγκτικών μηχανισμών

/ Noέμβριος-Δεκέμβριος 2019

στάθηκε ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, Απόστολος Βαλτάς, καθώς υπήρξαν προβλήματα, μέχρι πρόσφατα, με τα συμπληρώματα ειδικής διατροφής. Αφού εφαρμόστηκαν οι κόφτες και τα συστήματα αυστηροποίησης, τα περιστατικά μειώθηκαν κατά 50-70%. Στο πλαίσιο της συζήτησης για τον εξορθολογισμό των δαπανών, το μέλος του ΔΣ

του ΣΕΙΒ και διευθύνων σύμβουλος της Menarini Diagnostics, Π. Στραβόλαιμος, επεσήμανε ότι ένα ακόμη παράδειγμα αποτέλεσαν τα άυλα barcode. Για τιμωρητική πρακτική έκανε λόγο ο κ. Σταβόλαιμος σχετικά με τις αυτόματες περικοπές. Σύμφωνα με όσα υποστήριξε ο ίδιος, υπάρχουν μεγάλες διαφορές στο clawback σε διαφορετικές κατηγορίες. Επιπρόσθετα, δεν υπάρχει ξεκάθαρο σκεπτικό προϋπολογισμού, ενώ η καθυστέρηση έκδοσής του δεν επιτρέπει στις εταιρείες τον σχεδιασμό ενός business plan. Ο προϋπολογισμός θα προσεγγίζει, κατ’ εκτίμηση, τα 62 εκατ. ευρώ, ενώ οι δαπάνες για το clawback θα φθάσουν τα 70 εκατ. ευρώ. Συνεπώς, οι εταιρείες θα κληθούν να πληρώσουν έως και 27%, αφαιρώντας σημαντικό κομμάτι κέρδους για τη λειτουργικότητά τους. Τη μεριά των ασθενών και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν επεσήμανε ο πρόεδρος της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ, κ. Χρήστος Δαραμήλας. Τα τελευταία τρία χρόνια, σημει-

ώνεται αύξηση 15% του πληθυσμού με σακχαρώδη διαβήτη, ενώ άφησε αιχμές για τη μη σχετική αύξηση του προϋπολογισμού για αυτό. Μάλιστα, οι τελευταίες αναθεωρήσεις του προϋπολογισμού, που επέφεραν μια κατάτμηση του σχετικού κωδικού, με αναδιανομή των ποσών, αφήνουν να αιωρούνται σοβαρές ασάφειες και ανησυχία για την επάρκειά του. Επιτακτική είναι η ανάγκη για ριζικές αλλαγές, καθώς υπάρχουν πολλοί τύποι διαβήτη και διαφορετικές ανάγκες, σύμφωνα με τον κ. Δαραμήλα. Με βάση τα στοιχεία της ΗΔΙΚΑ, ο προϋπολογισμός μόνο για τις ταινίες μέτρησης σακχάρου θα έπρεπε να είναι 151 εκατ. ευρώ, όπως εκτιμά. «Ο ΕΟΠΥΥ χρειάζεται να εισάγει ποιοτικά χαρακτηριστικά των προϊόντων που αποζημιώνει για τον εξορθολογισμό των δαπανών και να αντιλαμβάνεται τις ανάγκες του κάθε ατόμου που έχει απέναντί του. Κάθε ασφαλισμένος έχει διαφορετικές ανάγκες» διευκρίνισε ο ίδιος.

ΠΆΝΕΛ IΙ

Σύστημα προμηθειών ιατροτεχνολογικών προϊόντων: Ο «μεγάλος ασθενής» του ΕΣΥ

α «αναχώματα» που προκύπτουν στις προμήθειες των νοσοκομείων ανέδειξε το δεύτερο πάνελ του συνεδρίου, αφού δεν ακολουθούνται διαγωνιστικές διαδικασίες, με αποτέλεσμα την άνοδο των ληξιπρόθεσμων οφειλών, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του Supply Chain & Procurement expert, κ. Γιάννη Καραφύλλη. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε

στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ), «ανεβαίνει» μόνο το 25% των προμηθειών. Σε αυτά τα στοιχεία ο ταμίας του ΣΕΙΒ και γενικός διευθυντής της Νέας Διαγνωστικής Διάστασης, κ. Κώστας Μαριάκης, πρόσθεσε ότι στα νοσοκομεία για τα έκτακτα περιστατικά, όπως είναι τα ορθοπαιδικά, γίνονται παραγγελίες με δελτία αποστο-

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

λής. Σε άλλες περιπτώσεις, οι παραγγελίες γίνονται ονομαστικά, δηλαδή στο όνομα του ασθενούς, κάτι που το GPDR το απαγορεύει. Τις δυσκολίες ανέδειξε η διοικήτρια του ΠΓΝΑ «Ιπποκράτειο» και επιστημονική συνεργάτιδα του Τομέα Διοίκησης & Οργάνωσης Υπηρεσιών Υγείας ΕΣΔΥ, κ. Αναστασία Μπαλασοπούλου, τονίζοντας ότι τα ελληνικά νοσοκομεία έχουν περιορισμένο “capacity” στη διενέργεια προμηθειών και προσθέτοντας ότι όχι μόνο δεν επαρκεί το προσωπικό, αλλά και δεν είναι εξειδικευμένο. Επιπρόσθετα, οι προμήθειες του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού στο συγκεκριμένο νοσοκομείο κυμαίνονται στα 15 εκατ. ευρώ, όμως η χρηματοδότηση είναι λιγότερη, με αποτέλεσμα να δημιουργείται το γνωστό χάσμα. Το εν λόγω νοσοκομείο έχει επιλεγεί από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας, μαζί με άλλα τρία νοσοκομεία σε πιλοτικό πρόγραμμα, στην επιλογή «παρακαταθήκες». Ένα ενδεχόμενο clawback στον ιατροτεχνολογικό κλάδο θα ήταν καταστροφικό

προειδοποίησε ο κ. Μαριάκης και υποστήριξε για το Παρατηρητήριο Τιμών ότι έχει ζητηθεί η κατάργησή του, καθώς απαγορεύει τη συμμετοχή στη διαδικασία προϊόντων νεότερης τεχνολογίας, που αναγκαστικά έχουν υψηλότερες τιμές. Για την επίλυση των προβλημάτων, ο κ. Καραφύλλης πρότεινε και την εφαρμογή ενός μοντέλου ηλεκτρονικών διαγωνισμών που μπορούν να συμβάλουν στην εξοικονόμηση. Όπως ανέφερε, αν για το 45-50% των προμηθειών, που αφορούν καθημερινά υλικά, γάντια κ.λπ., γίνει διαγωνιστική διαδικασία με ηλεκτρονικούς καταλόγους, η δαπάνη του υγειονομικού υλικού θα μπορούσε να μειωθεί κατά 25-30%! Το μοντέλο αυτό προβλέπει διαγωνιστική διαδικασία, με μια συμφωνία-πλαίσιο, ώστε να δημιουργηθεί ένας κατάλογος αναλωσίμων. Μέσα από την παρακαταθήκη τα νοσοκομεία θα προχωρούν στις αγορές τους. Ο κ. Μαριάκης συμφώνησε με την πρόταση του κ. Καραφύλλη και πρόσθεσε ότι οι εταιρείες του κλάδου προσμένουν νέο θεσμικό πλαίσιο.

ΠΆΝΕΛ IΙΙ

«Αξιολόγηση και διαχείριση ιατρικού εξοπλισμού»: Υπερπληθυσμός μηχανημάτων χωρίς αξιοποίηση

ο θέμα της αξιοποίησης του ιατρικού εξοπλισμού έθιξε ο συντονιστής διευθυντής του Ακτινολογικού Εργαστηρίου στο ΓΝΑ «Αλεξάνδρα», δρ Αθανάσιος Χαλαζωνίτης, ιδιαίτερα για την παρούσα περίοδο, κατά την οποία, λόγω δωρεών των ιδρυμάτων, υπήρξε μια διάχυση νέων μηχανημάτων στα νοσοκομεία.

/ Noέμβριος-Δεκέμβριος 2019

Παρά το γεγονός ότι μηχανήματα υψηλότατης τεχνολογίας εγκαθίστανται στα νοσηλευτικά ιδρύματα, υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες για το αν θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν, εξαιτίας δυσκολιών τοποθέτησης, χειρισμού, παλαιότητας, πιστοποιητικού συντήρησης κ.ά. Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Χαλαζωνίτη,

τη λύση φέρνει η Σύμπραξη Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα για τη διάχυση της τεχνολογίας. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα ο ίδιος ανέφερε 14 νοσοκομεία στην Κωνσταντινούπολη που έχουν προβεί σε ΣΔΙΤ, αλλά και όλα τα δημόσια νοσοκομεία στη Ρουμανία που λειτουργούν με τέτοιες συμπράξεις. Με την παραπάνω θέση συμφώνησε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Ιατρικών και Βιοτεχνολογικών Προϊόντων (ΣΕΙΒ), κ. Γεράσιμος Λειβαδάς, ο οποίος υποστήριξε ότι μεγάλες εταιρείες που θα συμμετάσχουν σε ΣΔΙΤ διαθέτουν τη τεχνογνωσία λόγω εμπειρίας στο εξωτερικό. Με το αίτημα να μη δαιμονοποιούνται τέτοια εγχειρήματα, ο κ. Λειβαδάς διαβεβαίωσε ότι κατασκευαστικές εταιρείες μπορούν να καταθέσουν σοβαρές προτάσεις, που είναι δυνατόν να αξιολογηθούν από οικονομολόγους, αλλά προϋπόθεση αποτελεί να υπάρξουν «ευήκοα ώτα» στο υπουργείο και να γίνουν οι απαραίτητες παρεμβάσεις για να είναι ελεγχόμενες οι συνθήκες συνεργασίας. Χωρίς φειδώ δαπανούμε πόρους σε θέματα ιατρικών συσκευών, ισχυρίστηκε ο

εμβιομηχανικός-εμπειρογνώμονας Αξιολόγησης και Διάχυσης Ιατρικής Τεχνολογίας, κ. Χρήστος Καζάσης, τονίζοντας ότι στη χώρα μας έχουμε τα χειρότερα υλικά, φέρνοντας ως παράδειγμα τη χρήση βηματοδοτών που είχαν ανακληθεί, τη χρήση στεντ δεύτερης και όχι πέμπτης γενιάς κ.ά. Τεράστιες σπατάλες κάνει η χώρα μας σε ό,τι αφορά και τη συντήρηση του τεχνολογικού εξοπλισμού, ενώ, παρά τις προσπάθειες, υιοθετεί λάθος μορφές συμβολαίων συντήρησης: «Κάνουμε σε ετήσια βάση και αποσπασματικά» περιέγραψε ο κ. Καζάσης. Για τη διασφάλιση μακροχρόνιας συντήρησης και την υιοθέτηση του μοντέλου του νοσοκομείου Καρολίνσκα, δηλαδή με σύμβαση για ανανέωση του εξοπλισμού ανάλογα με τις ανάγκες, την τεχνολογική εξέλιξη και τις ανάγκες κάθε τμήματος, θα χρειαστεί η αλλαγή της νομοθεσίας. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ελλάδα έχει υπερπληθυσμό μηχανημάτων. Για παράδειγμα, στην Πορτογαλία έχουν 175 ψηφιακούς μαστογράφους, ενώ στην Ελλάδα έχουμε 376, με τον ίδιο πληθυσμό και τα ίδια οικονομικοκοινωνικά δεδομένα.•••

ΑΡΘΡΟ

METABOLOMIC MEDICINE®

Μεταβολομική και ΧΑΠ

Η Μεταβολομική ως διαγνωστικό εργαλείο στη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)

το διάστημα της τελευταίας πενταετίας, η ομάδα της Metabolomic Medicine®, σε συνεργασία με εθνικά και διεθνή πανεπιστημιακά ιδρύματα, παράγει σημαντικό επιστημονικό έργο στο αντικείμενο της Μεταβολομικής και στην εφαρμογή της ως διαγνωστικό εργαλείο στα χρόνια και στα αυτοάνοσα νοσήματα. Η τελευταία μας έρευνα (δημοσίευση 26 Νοεμβρίου 2019 στο Metabolites) αφορά στην εφαρμογή των μεταβολομικών αναλύσεων στη διάγνωση και στη θεραπεία της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας, γνωστής με τα αρχικά ΧΑΠ. Ο όρος «χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια» αφορά μια ομάδα ασθενειών του αναπνευστικού, παλαιότερα γνωστών ως εμφύσημα και χρόνια βρογχίτιδα. Ο αυξανόμενος αριθμός ατόμων που πάσχουν από ΧΑΠ υπογραμμίζει την ανάγκη για προσεγγίσεις ειδικές για κάθε ασθενή. Μέχρι και λίγα χρόνια πριν, οι ιατρικές διαγνώσεις και θεραπείες απευθύνονταν στον «μέσο ασθενή» και ενώ ήταν αποτελεσματικές για κάποιους ασθενείς, δεν ήταν για όλους. Με την ανάπτυξη νέων διαγνωστικών εργαλείων, η Ιατρική διαμορφώνει εξατομικευμένες θεραπείες, με στόχο την καταγραφή της μοναδικής βιολογικής οντότητας κάθε ασθενή. Η συγκεκριμένη προσέγγιση ονομάζεται Precision Medicine (Ιατρική Ακριβείας) και στοχεύει στη «σωστή αγωγή, στον σωστό ασθενή, τη σωστή στιγμή», με βάση τα χαρακτηριστικά (DNA, μεταβολισμός, ιατρικό ιστορικό, τρόπος ζωής και διατροφής).

Η Μεταβολομική είναι μια αναδυόμενη τεχνολογία που εντοπίζει μεταβολικές αλλαγές ως αποτέλεσμα περιβαλλοντικών παραγόντων, με βάση το γενετικό υπόβαθρο κάθε ατόμου. Έτσι, η μέτρηση των μικρών μορίων, των μεταβολιτών, σε ανθρώπινα βιολογικά υγρά, όπως το αίμα και τα ούρα, μπορεί να δώσει πληροφορίες για τη μεταβολική κατάσταση του ατόμου σε πραγματικό χρόνο και να αποκαλύψει την παρουσία ή την προδιάθεση για μια ασθένεια. Στη συγκεκριμένη μελέτη, αναλύονται τα πλεονεκτήματα και οι πιθανές δυσκολίες στην εισαγωγή της Μεταβολομικής στην κλινική πρακτική σε σχέση με τη ΧΑΠ.

Τι ακριβώς είναι η Μεταβολομική; Η Μεταβολομική είναι η επιστήμη που μελετά τα πολύ μικρά μόρια που συμμετέχουν στις χημικές αντιδράσεις του ανθρώπινου οργανισμού. Η ομαλή διεκπεραίωση χιλιάδων χημικών αντιδράσεων είναι στ’ αλήθεια αυτό που διατηρεί ζωντανό έναν οργανισμό. Μέσω χημικών αντιδράσεων: Π αράγεται ενέργεια Γ ίνεται η σύνθεση συστατικών όπως οι πρωτεΐνες Π αράγονται και απελευθερώνονται ορμόνες Δ ημιουργούνται κύτταρα Π αράγονται αντισώματα Γ ίνεται η πέψη των τροφών Α ποσυντίθενται και αποβάλλονται τοξίνες Δ ιορθώνονται βλάβες Η διάθεσή μας επηρεάζει τη λειτουργία του οργανισμού και το αντίστροφο Το σύνολο των παραπάνω διαδικασιών ονομάζεται μεταβολισμός και η επιστήμη που μελετά και καταγράφει αυτές τις διαδικασίες σε επίπεδο μικρών μορίων Μεταβολομική. Υπάρχουν δύο βασικές προσεγγίσεις της Μεταβολομικής: Η «μη στοχευμένη Μετα-

/ Noέμβριος-Δεκέμβριος 2019

βολομική» και η «στοχευμένη Μεταβολομική». Με βάση αυτές τις δύο προσεγγίσεις μπορούν να μετρηθούν: 1. Όλα τα μικρά μόρια που μπορούν να μετρηθούν σε ένα δείγμα (σε αίμα, ούρα, σάλιο κ.λπ.), και αυτή χαρακτηρίζεται «μη στοχευμένη μεταβολομική ανάλυση» (Untargeted Metabolomics). 2. Συγκεκριμένα μόρια σε ένα δείγμα: Αυτή χαρακτηρίζεται «στοχευμένη μεταβολομική ανάλυση» (Targeted Metabolomics). Οι δύο αυτές διαφορετικές προσεγγίσεις βρίσκουν και διαφορετικές εφαρμογές στην έρευνα και στην κλινική εφαρμογή. Η μη στοχευμένη ανάλυση, ενώ εντοπίζει περισσότερα μόρια (μεταβολίτες) σε ένα δείγμα, δεν μπορεί να μετρήσει με ακρίβεια την ποσότητα των μεταβολιτών. Αυτή η προσέγγιση βρίσκει μεγαλύτερη εφαρμογή στην επιστημονική έρευνα των μηχανισμών ανάπτυξης μιας ασθένειας, για παράδειγμα. Η στοχευμένη ανάλυση, αντίθετα, ενώ μετρά λιγότερους και πολύ συγκεκριμένους μεταβολίτες, μπορεί να καταγράψει με μεγάλη ακρίβεια την ποσότητα των μεταβολιτών σε κάθε δείγμα. Η μέτρηση ζωτικών μεταβολιτών βρίσκει εφαρμογή στη διάγνωση και στην κλινική πράξη. Η στοχευμένη μεταβολομική ανάλυση διαχωρίζει με επιτυχία ασθενείς με νόσο σε σχέση με υγιή άτομα. Έτσι, ενώ ή μη στοχευμένη προσέγγιση αφορά κυρίως την έρευνα, η στοχευμένη

Μεταβολομική έχει εφαρμογές στην πρόβλεψη, την πρόληψη και τη διάγνωση χρόνιων και αυτοάνοσων ασθενειών. Η μέτρηση μόνο των μεταβολιτών που έχουν κλινικό ενδιαφέρον διευκολύνει και απλουστεύει την ανάλυση των αποτελεσμάτων και από την πλευρά των γιατρών, ώστε να διαμορφώσουν την κατάλληλη αγωγή για τον ασθενή τους. Η στοχευμένη μεταβολομική ανάλυση είναι ένα επιπρόσθετο εργαλείο, που, πέρα από την πρόληψη, επιτρέπει την ακριβή διάγνωση και θεραπεία των χρόνιων ασθενειών και παρέχει στοιχεία στον γιατρό στην εφαρμογή της εξατομικευμένης Ιατρικής. •••

«Πράσινο φως» για 6 νέα φάρμακα

αρμόδια συμβουλευτική επιτροπή (CHMP) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ) έδωσε το «πράσινο φως» για την έγκριση 6 νέων φαρμάκων, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει το πρώτο εμβόλιο για τον ιό Ebola. Το εμβόλιο φέρει την ονομασία Ervebo και αναπτύχθηκε από την εταιρεία MSD. Αφορά την ενεργή ανοσοποίηση ατόμων ηλικίας 18 ετών και άνω που διατρέχουν κίνδυνο μόλυνσης με τον ιό Ebola. Υποστηρίχθηκε μέσω του προγράμματος PRIority Medicines (PRIME) του EMA και αξιολογήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος επιταχυνόμενης αξιολόγησης του Οργανισμού. Είναι αποτέλεσμα πολυετών συνεργατικών προσπαθειών σε παγκόσμιο επίπεδο για την εξεύρεση και ανάπτυξη νέων φαρμάκων και εμβολίων κατά του Ebola. Ακόμη, η επιτροπή συνέστησε τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας για το Baqsimi (γλυκαγόνη) της Eli Lilly, την πρώτη θεραπεία για σοβαρή υπογλυκαιμία που μπορεί να χορηγηθεί χωρίς ένεση σε ασθενείς με διαβήτη ηλικίας 4 ετών και άνω. Μέχρι σήμερα, η μοναδική επιλογή θεραπείας για εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι η χορήγηση ενέσιμης γλυκαγόνης. Η χρήση της, συχνά, απαιτεί κατάρτιση, καθώς πρέπει να παρασκευαστεί σε διάφορα στάδια πριν χορηγηθεί στον ασθενή είτε υποδό-

ρια είτε με ενδομυϊκή ένεση. Το Baqsimi έρχεται έτοιμο για χρήση και μπορεί να χορηγηθεί μέσω της μύτης. Οι ασθενείς δεν χρειάζεται να εισπνέουν ή να αναπνέουν βαθιά μετά τη χορήγηση της δόσης, επιτρέποντας την παράδοση φαρμάκων ακόμη και σε ασθενείς που δεν έχουν τις αισθήσεις τους. Θετική γνωμοδότηση από την επιτροπή CHMP έλαβαν και τα φάρμακα: Q uofenix της Menarini για τη θεραπεία οξείας λοίμωξης του δέρματος, όταν δεν μπορούν να χορηγηθούν άλλες θεραπείες. R invoq (upadacitinib) της AbbVie για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. S pravato (εσκεταμίνη) του Janssen για τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή. E venity (Romosozumab) της UCB για τη θεραπεία μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών με σοβαρή οστεοπόρωση, με υψηλό κίνδυνο κατάγματος. Τον Ιούνιο είχε εκδοθεί αρνητική γνωμοδότηση, καθώς οι μελέτες είχαν δείξει ότι το φάρμακο αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επιπλοκών. Περαιτέρω αναλύσεις έδειξαν ότι το φάρμακο μπορεί πράγματι να βοηθήσει γυναίκες με σοβαρή οστεοπόρωση.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

Εκτός από τις νέες εγκρίσεις, η επιτροπή συνιστά την επέκταση των ενδείξεων για τα φάρμακα: D arzalex (daratumumab) της Janssen. Το φάρμακο θα μπορεί να χορηγηθεί σε συνδυασμό με λεναλιδομίδη και δεξαμεθαζόνη ή με βορτεζομίμπη, μελφαλάνη και πρεδνισόνη για τη θεραπεία ενήλικων ασθενών με νεοδιαγνωσμένο πολλαπλό μυέλωμα που δεν είναι επιλέξιμοι για μεταμόσχευση αυτόλογων βλαστικών κυττάρων. K alydeco (ivacaftor) της Vertex. Το φάρμακο θα μπορεί να χορηγηθεί σε βρέφη με κυστική ίνωση από την ηλικία μόλις των 6 μηνών. K eytruda (pembrolizumab) της MSD. Το φάρμακο θα μπορεί να χορηγηθεί και ως μονοθεραπεία ή σε συνδυασμό με τη χημειοθεραπεία με πλατίνη και 5-φθοροουρακίλη (5-FU), για τη θεραπεία πρώτης γραμμής του μεταστατικού ή μη αναστρέψιμου καρκινώματος κεφαλής και αυχένα (HNSCC) σε ενήλικες των οποίων οι όγκοι εκφράζουν PD-L1 με CPS ≥ 1. T oujeo (ενέσιμη ένεση glargine) της Sanofi. Το φάρμακο θα μπορεί να χορηγηθεί σε εφήβους και παιδιά από την ηλικία των 6 ετών.

Οι γυναίκες δυσκολεύονται περισσότερο να κόψουν το τσιγάρο

ι γυναίκες έχουν τις μισές πιθανότητες να σταματήσουν το κάπνισμα σε σύγκριση με τους άνδρες, σύμφωνα με έρευνα που παρουσιάστηκε στο Canadian Cardiovascular Congress. Σημαντικό εμπόδιο ήταν επίσης το κόστος των φαρμάκων διακοπής του καπνίσματος. Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, η μελέτη τους δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά αναδεικνύει την ανάγκη ανάλυσης και αντιμετώπισης του προβλήματος. Επίσης, ορμονικοί ή κοινωνικοί παράγοντες φαίνεται να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. «Στη μελέτη μας, οι γυναίκες είχαν υψηλότερο ποσοστό άγχους ή κατάθλιψης από τους άνδρες –41% έναντι 21%, αντίστοιχα–, γεγονός που διαταράσσει τη διαδικασία διακοπής του καπνίσματος» δήλωσε η επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, δρ Carolina Gonzaga Carvalho, από το νοσοκομείο St. Michael’s Hospital του Τορόντο. Η μελέτη περιλάμβανε 233 ασθενείς που παρακολούθησαν πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος τουλάχιστον δύο φορές μεταξύ του 2008 και του 2018. Οι συμμετέχοντες έλαβαν εξατομικευμένη ιατρική συμβουλευτική και, αν ήταν απα-

ραίτητο, συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης (τσίχλες, έμπλαστρα κ.λπ.), βουπροπιόνη ή βαρενικλίνη, σύμφωνα με τις προτιμήσεις και τις αντενδείξεις κάθε ασθενή. Η μέση ηλικία των ασθενών ήταν 56 έτη και το 35% ήταν γυναίκες. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν το κάπνισμα κατά μέσο όρο 18 τσιγάρων την ημέρα για 37 χρόνια. Τα δύο τρίτα (66%) είχαν δυσλιπιδαιμία, 66% είχαν υπέρταση, 44% είχαν στεφανιαία νόσο και 28% είχαν κατάθλιψη ή άγχος. Μετά από έξι μήνες, 58 συμμετέχοντες (25%) είχαν σταματήσει το κάπνισμα και 68 (29%) είχαν μειώσει τον αριθμό των τσιγάρων κατά περισσότερο από 50%. Η δρ Gonzaga Carvalho ανέφερε ότι το γυναικείο φύλο και η οικονομική προσιτότητα ήταν ανεξάρτητοι προγνωστικοί παράγοντες της αδυναμίας να σταματήσουν ή να μειώσουν σημαντικά το κάπνισμα. Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι μια πολιτική για την κάλυψη του οικονομικού κόστους των φαρμάκων διακοπής του καπνίσματος βελτιώνει τα ποσοστά διακοπής. Ο ισχυρότερος προγνωστικός παράγοντας επιτυχούς διακοπής ή μείωσης του

καπνίσματος ήταν ο αριθμός των επισκέψεων. Δηλαδή όσο περισσότερο οι ασθενείς ήταν συνεπείς με το πρόγραμμα και τις επισκέψεις τους τόσο αυξάνονταν οι πιθανότητες να τα καταφέρουν. Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι η χρήση βαρενικλίνης συνδέεται με μεγαλύτερη επιτυχία στη διακοπή του καπνίσματος, σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο και άλλα φάρμακα, και η παρούσα μελέτη συμφωνεί με αυτά τα ευρήματα. «Η βαρενικλίνη μειώνει τα συμπτώματα στέρησης και μπορεί να μειώσει την επιθυμία για νικοτίνη, ενδεχομένως μειώνοντας την υποτροπή» δήλωσε η δρ Gonzaga Carvalho. Συμπερασματικά, η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη για παρεμβάσεις που αφορούν το φύλο και την οικονομική κάλυψη των φαρμάκων διακοπής του καπνίσματος. «Το μήνυμά μας προς τους καπνιστές είναι ότι η διακοπή του καπνίσματος είναι εφικτή με τη βοήθεια από ειδικούς. Απευθυνθείτε σε ένα πρόγραμμα διακοπής του καπνίσματος, όπου θα αξιολογηθούν οι ατομικές ανάγκες και θα αναπτυχθεί ένα σχέδιο για διακοπή του καπνίσματος. Όσο νωρίτερα τόσο το καλύτερο» τονίζουν οι ερευνητές.

NEWSROOM

Απλό τεστ ούρων για τον προστάτη

να απλό τεστ ούρων, που βρίσκεται σε εξέλιξη για την ανίχνευση του καρκίνου του προστάτη, μπορεί τώρα να χρησιμοποιεί δείγματα ούρων που συλλέγονται ακόμη και κατ’ οίκον, σύμφωνα με νέα έρευνα από το πανεπιστήμιο East Anglia και το πανεπιστημιακό νοσοκομείο Norfolk και Norwich. Η συγκεκριμένη ομάδα ερευνητών πρωτοστάτησε στην ανάπτυξη ενός ειδικού τεστ, που ονομάζεται PUR

(Prostate Urine Risk), που διαγιγνώσκει τον επιθετικό καρκίνο του προστάτη και προβλέπει αν οι ασθενείς θα χρειαστούν θεραπεία έως και 5 χρόνια νωρίτερα από τις συνήθεις κλινικές μεθόδους. Η πιο πρόσφατη μελέτη τους δείχνει πως το τεστ PUR μπορεί να εφαρμοστεί και σε δείγματα που συλλέγονται στο σπίτι, οπότε οι άνδρες δεν χρειάζεται να έρχονται στην κλινική για να δώσουν δείγμα ούρων ή να υποβληθούν

στη γνωστή άβολη εξέταση από τον γιατρό τους. Αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα προόδου, επειδή η πρώτη ούρηση της ημέρας παρέχει επίπεδα βιοδεικτών από τον προστάτη που είναι πολύ υψηλότερα και πιο αξιόπιστα. Έτσι, η ερευνητική ομάδα ελπίζει ότι η μαζική εφαρμογή αυτής της εξέτασης στο σπίτι των ανδρών θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στη διάγνωση της νόσου. Η ερευνητική ομάδα έδωσε σε 14 συμμετέχοντες ένα ειδικό κιτ για να κάνουν την εξέταση στο σπίτι και οδηγίες. Έπειτα, έγινε σύγκριση ανάμεσα στα αποτελέσματα των δειγμάτων ούρων στο σπίτι τους με δείγματα που συλλέχθηκαν μετά από μια εξέταση ορθού. Η ανάλυση έδειξε ότι τα δείγματα ούρων που ελήφθησαν στο σπίτι έδειξαν ότι οι βιοδείκτες για τον καρκίνο του προστάτη ήταν πολύ πιο σαφείς. Επίσης, όπως αναμενόταν, οι συμμετέχοντες δήλωσαν πως προτιμούσαν να κάνουν τη δοκιμή στο σπίτι από το πάνε στο νοσοκομείο. Η ερευνητική ομάδα παρουσίασε τα αποτελέσματα στο περιοδικό Future Science, υποστηρίζοντας ότι τα ευρήματα θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν στην ανάπτυξη ανάλογων τεστ συλλογής δειγμάτων στο σπίτι για καρκίνο της ουροδόχου κύστης ή του νεφρού.

Η πρώτη κλινική μελέτη χωρίς… ιατρικές επισκέψεις

φαρμακοβιομηχανία Janssen ανακοίνωσε ότι ξεκινά την πρώτη αμιγώς ψηφιακή κλινική μελέτη, που θα πραγματοποιηθεί μέσω φορητών συσκευών και χωρίς οι ασθενείς να χρειάζεται να επισκέπτονται τον γιατρό ή κάποιο νοσοκομείο! Η έναρξη της μελέτης ανακοινώθηκε στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου της American Heart Association (AHA), προκαλώντας αίσθηση. Στη μελέτη θα πάρουν μέρος συνολικά 1.900 ασθενείς, αλλά η πρωτοτυπία είναι ότι η συλλογή

των δεδομένων θα γίνει εξ αποστάσεως. Η μελέτη, με την ονομασία CHIEF-HF, θα αξιολογήσει το φάρμακο Invokana (καναγλιφλοζίνη) σε ενήλικες με καρδιακή ανεπάρκεια, με ή χωρίς διαβήτη τύπου 2, σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. Η αξιολόγηση θα γίνει με κλίμακες βελτίωσης της ποιότητας ζωής σε συμμετέχοντες με καρδιακή ανεπάρκεια, είτε με συντηρημένο είτε με μειωμένο κλάσμα εξώθησης. Η δοκιμή θα ολοκληρωθεί, ουσιαστικά, χωρίς να απαιτούνται επισκέψεις των α-

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

σθενών σε κάποιο ιατρικό κέντρο, χρησιμοποιώντας φορητές συσκευές και κινητά τηλέφωνα, για την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη συλλογή και ανάλυση των πραγματικών δεδομένων (Real World Data). «Οι παραδοσιακές κλινικές δοκιμές εξακολουθούν να είναι αναμφισβήτητα καθοριστικές για την ιατρική έρευνα, αλλά είναι συχνά μακρόχρονες και δαπανηρές» αναφέρει ο Paul Stoffels, αντιπρόεδρος της εκτελεστικής επιτροπής της Johnson & Johnson. «Με τη μελέτη

Μύθος ότι τα αγόρια είναι καλύτερα στα μαθηματικά έα έρευνα ανέλυσε διεξοδικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου των νεαρών αγοριών και κοριτσιών. Το συμπέρασμα είναι ότι δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στα δύο φύλα όσον αφορά τόσο τη λειτουργία του εγκεφάλου όσο και την ικανότητα στα μαθηματικά. Η έρευνα διενεργήθηκε από ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής την Jessica Cantlon από το πανεπιστήμιο Carnegie Mellon και τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Science of Learning. «Η επιστήμη δεν ευθυγραμμίζεται με τις λαϊκές πεποιθήσεις. Το βασικό μας εύρημα είναι ότι οι εγκέφαλοι των παιδιών λειτουργούν παρομοίως ανεξάρτητα από το φύλο τους, οπότε ελπίζουμε ότι μπορούμε να επαναπροσδιορίσουμε τις προσδοκίες για το τι μπορούν να επιτύχουν τα παιδιά στα μαθηματικά» δήλωσε η Cantlon. Η ομάδα της χρησιμοποίησε τη λειτουργική μαγνητική τομογραφία για να με-

τρήσει την εγκεφαλική δραστηριότητα σε 104 μικρά παιδιά 3-10 ετών (55 κορίτσια), παρακολουθώντας ένα εκπαιδευτικό βίντεο που καλύπτει τα πρώτα μαθηματικά θέματα, όπως μέτρηση και προσθήκη. Οι ερευνητές συνέκριναν σαρώσεις από τα αγόρια και τα κορίτσια για να αξιολογήσουν την ομοιότητα των εγκεφάλων. Επιπλέον, η ομάδα εξέτασε την ωριμότητα του εγκεφάλου, συγκρίνοντας τις σαρώσεις των παιδιών με αυτές που ελήφθησαν από μια ομάδα ενηλίκων (63 ενήλικες, 25 γυναίκες) που παρακολούθησαν τα ίδια βίντεο μαθηματικών. Μετά από πολυάριθμες στατιστικές συγκρίσεις, η Cantlon και η ομάδα της δεν διαπίστωσαν καμία διαφορά στην ανάπτυξη του εγκεφάλου των κοριτσιών και των αγοριών. Επιπλέον, οι ερευνητές δεν βρήκαν καμία διαφορά ως προς τον τρόπο με τον οποίο τα αγόρια και τα κορίτσια επεξεργάστηκαν τις μαθηματικές δεξιότητες και συμμετείχαν εξίσου, ενώ παρακολουθούσαν τα εκπαιδευτικά βίντεο. Τέλος, η ωριμότητα του εγκεφάλου των αγοριών και των κοριτσιών ήταν στατιστικά ισοδύναμη σε σύγκριση με άνδρες ή γυναίκες στην ομάδα των ενηλίκων. «Δεν είναι μόνο ότι τα

CHIEF-HF, διερευνούμε πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε την τεχνολογία που οι καταναλωτές έχουν ήδη στα χέρια τους, συμπεριλαμβανομένων των smartphones και των φορητών συσκευών, για να αλλάξουμε αυτό το παραδοσιακό μοντέλο». Στο πλαίσιο της μελέτης, οι ερευνητές θα αναλύσουν τα αποτελέσματα που αναφέρονται από τους συμμετέχοντες μέσω ερωτηματολογίων που βασίζονται σε δεδομένα φυσικής δραστηριότητας, που καταγράφονται από μια εφαρμογή στο smartphone, και από στοιχεία από μια

φορητή συσκευή φορητή που καταγράφει τη σωματική δραστηριότητα, όπως τα βήματα που κάνει κάθε ασθενής ή τα σκαλοπάτια που ανεβαίνει. Το Invokana ενδείκνυται για τη θεραπεία ενηλίκων με ανεπαρκώς ελεγχόμενο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 ως επικουρική θεραπεία σε δίαιτα και άσκηση: ω ς μονοθεραπεία όταν η μετφορμίνη θεωρείται ακατάλληλη, λόγω δυσανεξίας ή αντενδείξεων, σ ε συνδυασμό με άλλα φαρμακευτικά προϊόντα για τη θεραπεία του διαβήτη.

αγόρια και τα κορίτσια χρησιμοποιούν το δίκτυο μαθηματικών με τους ίδιους τρόπους, αλλά οι ομοιότητες ήταν εμφανείς σε όλο τον εγκέφαλο. Αυτή είναι μια σημαντική υπενθύμιση ότι ο άνθρωπος είναι πιο ομοιόμορφος ο ένας με τον άλλο από ό,τι είμαστε διαφορετικοί» δήλωσε η Alyssa Kersey, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Ψυχολογίας του πανεπιστημίου του Σικάγο και μέλος της ερευνητικής ομάδας. Οι ερευνητές συνέκριναν επίσης τα αποτελέσματα γνωστής δοκιμασίας στις ΗΠΑ (Test of Early Mathematics Ability) που αφορά την ικανότητα στα μαθηματικά για παιδιά ηλικίας 3-8 ετών, από 97 συμμετέχοντες (50 κορίτσια). Διαπίστωσαν ότι η μαθηματική ικανότητα ήταν ισοδύναμη μεταξύ των παιδιών και δεν εμφάνιζε διαφορά στο φύλο ή με την ηλικία. Δεν βρέθηκε ακόμη διαφορά φύλου μεταξύ της μαθηματικής ικανότητας και της ωριμότητας του εγκεφάλου.

NEWSROOM

Νέες αμφιβολίες για τη χρήση στατινών

ναθερμαίνεται ξανά η διαμάχη για τη χρήση στατινών στην πρωτογενή πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων, καθώς μια νέα ανάλυση έδειξε πως η χορήγηση στατινών σε ασθενείς με χαμηλό κίνδυνο μπορεί να έχει μικρό όφελος και πιθανότητα να προκαλέσει βλάβη! Η ανάλυση δημοσιεύθηκε στο British Medical Journal και οι ερευνητές σημειώνουν ότι η χρήση στατινών σε ορισμένες περιπτώσεις αποτελεί απώλεια πόρων για την υγειονομική περίθαλψη! Ακόμη, ότι υπάρχει αβεβαιότητα για το αν η εκτεταμένη χρήση στατίνης μπορεί να δικαιολογηθεί από κοινωνική άποψη. Για την ανάλυσή τους οι ερευνητές εξέτασαν τις επιδράσεις των αλλαγών στις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές για την πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων από το 1987 έως το 2016, χρησιμοποιώντας δεδομένα από μια ομάδα ηλικιωμένων στην Ιρλανδία. «Τρία τέταρτα των γυναικών που λαμβάνουν στατίνες τις παίρνουν για πρωτοβάθμια πρόληψη σε σύγκριση με λίγο περισσότερο από τους μισούς άνδρες.

Καθώς τόσο πολλοί άνθρωποι παίρνουν στατίνες για πρωτογενή πρόληψη, πρέπει να είμαστε απολύτως σαφείς για τα οφέλη τους σε αυτόν τον πληθυσμό» αναφέρει η επικεφαλής δρ Paula Byrne από το πανεπιστήμιο Galway της Ιρλανδίας. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του 1987, μόνο το 8% του πληθυσμού τους θα ήταν επιλέξιμο για στατίνες, αλλά μέχρι το 2016 οι κατευθυντήριες γραμμές συνιστούσαν πολύ μεγαλύτερη χρήση των στατινών και πως το 61% του πληθυσμού της ανάλυσης έγινε επιλέξιμο για στατίνες. «Αυτή είναι μια τεράστια αύξηση» σχολίασε η Byrne. Στη συνέχεια, οι ερευνητές αναζήτησαν ποια στοιχεία υπήρχαν για να υποστηρίξουν τη χρήση στατινών σε ασθενείς για πρωτογενή πρόληψη. Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι, με βάση τις συστάσεις κατευθυντήριων γραμμών του 1994, ο αριθμός των ασθενών που πρέπει να βρίσκονται σε θεραπεία για να προληφθεί ένα καρδιαγγειακό επεισόδιο στον πληθυσμό ήταν 40. Αριθμός αρκετά λογικός.

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019

Όμως, κατά την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών του 2016, οι ερευνητές βρήκαν ότι ο αντίστοιχος αριθμός αυξήθηκε σε 400! Αυτό, πρακτικά, σημαίνει ότι από κοινωνικοοικονομική άποψη η θεραπεία με στατίνες στην πρωτογενή πρόληψη έχει πολύ χαμηλή αξία. Οι ερευνητές δίνουν παραδείγματα δύο ασθενών με πρωτογενή πρόληψη που θα είχαν πολύ διαφορετικά οφέλη από τη λήψη στατινών. Ο ένας είναι ένας 65χρονος άνδρας που καπνίζει, δεν έχει καρδιακή νόσο, αλλά έχει υψηλά επίπεδα ολικής χοληστερόλης, αυξημένη αρτηριακή πίεση και εκτιμάται πως υπάρχει 38% απόλυτος κίνδυνος να έχει ένα σοβαρό στεφανιαίο επεισόδιο τα επόμενα 10 χρόνια. Η λήψη μιας στατίνης για πρόληψη θα μπορούσε να προσφέρει μείωση του κινδύνου περίπου 9%. Επίσης, ο αριθμός των ασθενών σαν το παράδειγμά μας που πρέπει να λάβουν θεραπεία με στατίνη για να προληφθεί ένα επεισόδιο είναι μόνο 11. Αριθμός που δείχνει ότι σε αυτήν την ομάδα ασθενών η χορήγηση στατίνης είναι αποδοτική.

Το βούρτσισμα των δοντιών προστατεύει την καρδιά μας

ο βούρτσισμα των δοντιών συνδέεται με μικρότερο κίνδυνο κολπικής μαρμαρυγής και καρδιακής ανεπάρκειας, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Preventive Cardiology της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας. Παλαιότερες έρευνες έχουν δείξει ότι η κακή στοματική υγιεινή οδηγεί σε βακτήρια στο αίμα, προκαλώντας φλεγμονή στο σώμα μας. Η φλεγμονή αυξάνει τους κινδύνους κολπικής μαρμαρυγής (η πιο συχνή αρρυθμία της καρδιάς) και καρδιακής ανεπάρκειας (μειώνεται η ικανότητα της καρδιάς να αντλεί αίμα ή να χαλαρώνει και να γεμίζει με αίμα). Η νέα μελέτη, λοιπόν, εξέτασε τη σχέση μεταξύ της στοματικής υγιεινής και της εμφάνισης αυτών των δύο καταστάσεων. Η αναδρομική μελέτη περιλάμβανε 161.286 συμμετέχοντες στο Εθνικό Σύστημα Ασφάλισης Υγείας της Κορέας ηλικίας 40 έως 79 ετών, χωρίς ιστορικό κολπικής μαρμαρυγής ή καρδιακής ανεπάρκειας. Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε ιατρική εξέταση ρουτίνας μεταξύ του 2003 και του 2004. Συλλέχθηκαν πληροφορίες σχετικά με το ύψος, το βάρος, τις ερ-

γαστηριακές εξετάσεις, τις ασθένειες, τον τρόπο ζωής, τη στοματική υγεία και τις συμπεριφορές της στοματικής υγιεινής. Κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης (κατά μέσο όρο 10,5 χρόνια), 4.911 άτομα (ποσοστό 3%) ανέπτυξαν κολπική μαρμαρυγή και 7.971 (4,9%) εμφάνισαν καρδιακή ανεπάρκεια. Το βούρτσισμα των δοντιών τρεις ή περισσότερες φορές την ημέρα συνδέθηκε με 10% χαμηλότερο κίνδυνο κολπικής μαρμαρυγής και 12% χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας. Τα ευρήματα ήταν ανεξάρτητα από διάφορους παράγοντες, όπως η ηλικία, το φύλο, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, η τακτική άσκηση, η κατανάλωση αλκοόλ, ο δείκτης μάζας σώματος και οι συννοσηρότητες, όπως η υπέρταση. Ενώ η μελέτη δεν διερεύνησε τους μηχανισμούς, μια πιθανότητα είναι ότι το συχνό βούρτσισμα των δοντιών μειώνει τα μικρόβια που ζουν μεταξύ των δοντιών και των ούλων, εμποδίζοντας έτσι τη μεταφορά τους στην κυκλοφορία του αίματος.

Ο επικεφαλής των ερευνητών δρ TaeJin Song του πανεπιστημίου Ewha Womans της Σεούλ, στην Κορέα, σημείωσε ότι η ανάλυση περιορίστηκε σε μια χώρα και ως μελέτη παρατήρησης δεν αποδεικνύει κάποια αιτιολογική σχέση, προσθέτοντας όμως: «Μελετήσαμε μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων για μια μεγάλη χρονική περίοδο, στοιχεία που προσθέτουν ισχύ στα ευρήματά μας». «Είναι σίγουρα πολύ νωρίς για να προτείνουμε το βούρτσισμα των δοντιών για την πρόληψη της κολπικής μαρμαρυγής και της συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας. Ενώ ο ρόλος της φλεγμονής στην εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων γίνεται ολοένα και πιο εμφανής, απαιτούνται μελέτες παρέμβασης για τον καθορισμό στρατηγικών για τη σημασία της δημόσιας υγείας» καταλήγουν οι ερευνητές.

Μας εμπιστεύονται γιατί... No1 σε αυθημερόν διακινήσεις Άμεση επιστροφή αντικαταβολών και εισπράξεων Ειδικές εξυπηρετήσεις ανάλογα με τις ανάγκες κάθε πελάτη Μεταφορές ευπαθών αποστολών (βλαστοκύτταρα, ξηρός πάγος, εμβόλια, κ.λπ.)

ΤΑΧΥΔΕΜΑ ΕΛΛΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ: ΚΟΥΡΤΙΔΟΥ 181, 11143 ΑΘΗΝΑ • Τηλ.: 2102512000 • www.tachydema.gr

Μας εμπιστεύονται τα μεγαλύτερα ονόματα της Ελληνικής οικονομίας!

ΓΕΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: Ε.Ε.Τ.Τ. Α.Μ.: 16-063

ΓΊΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ! ΓΊΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΈΣ!

Αλλάξτετην τηνελληνική ελληνικήαγορά αγοράΥγείας! Υγείας! Αλλάξτε Εγγραφείτε τώρα τώρα στο στο Ph.B Ph.B (Pharma (Pharma&&Health HealthBusiness) Business) Εγγραφείτε !! ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ*

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ ΟΔΟΣ

Τ.Κ. Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

E-MAIL E-MAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ ΚΙΝΗΤΟ

FAX FAX

ΑΦΜ* ΑΦΜ*

ΔΟΥ* ΔΟΥ*

*ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ *ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε (Σε έντυπη έντυπη και και ψηφιακή ψηφιακή μορφή) μορφή) ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ΙΔΙΩΤΩΝ & & ΝΟΜΙΚΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΤΗΣΙΑ: 50€ 50€ ΕΤΗΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ: ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ: 30€ 30€ ΕΤΗΣΙΑ: ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΚΥΠΡΟΣ: 70€ ΚΥΠΡΟΣ: 0€

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: 90€ 90€ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά (Αποκλειστικά σε σε ψηφιακή ψηφιακή μορφή) μορφή) ΑΞΙΑ ΕΤΗΣΙΑ: 10€ 10€ ΕΤΗΣΙΑ: (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α) (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α)

Το Ph.B καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / IBAN GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / IBAN GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρίας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομα σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμεπάντα όπωςότι αποστείλετε το καταθετήριο fax στο 210 998 4953, υπόψιν κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.πάντα το όνομα σας στο καταθετήριο. Βεβαιώνεστε ο λογαριασμός στον οποίομεκαταθέτετε είναι της εταιρίας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε Παρακαλούμε όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ Τ ΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDA S.A., Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953 Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953 Αποδέχομαι πως τα προσωπικά μου στοιχεία θα τηρηθούν από την ETHOS MEDIA Εκδοτική-Συνεδριακή AE για τις ανάγκες αποστολής του περιοδικού Pharma & Health Business, στο οποίο είμαι συνδρομητής. Η αποστολή του περιοδικού γίνεται μέσω εταιρείας διανομής ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail). Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με τα προσωπικά σας στοιχεία, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κ. Λαζαράκου Αναστασία, Σύμβουλο Διοίκησης, στο e-mail: lazarakou.n@ethosmedia.eu/ Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016

80 80 80.indd 80

/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019 26/2/2016 3:12:11 μμ

998/GR/19-04//1001

ζουν έχοντας καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής.

// ##058 035 //Νοέμβριος-Δεκέμβριος Ιανουάριος-Φεβρουάριος 20162241-0961 ISSN: 2241-0961 / #035 / Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016 2019 ISSN:

0 35 58

## ΙΝΟΕ-ΔΕΚ ΑΝ-ΦΕΒ 22 00 11 69 # ΙΑΝ-ΦΕΒ 2 0 1 6

035

ΠΡΟΦΙΛ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο καλός ο των διοικητής Οιπιο «φύλακες πυλών» της δημόσιας υγείας

w w wTank . v i rγια u sκλινικές .com.gr Think ISSN: 2241-0961

µελέτες

www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961

Αφιέρωµα

Εµβόλια Αφιέρωµα Εµβόλια

5th Med Tech Conference