# 035 2016ΙΑΝ-ΦΕΒ www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961 ΠΡΟΦΙΛ Ο πιο καλός ο διοικητής ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Πασχάλης Αποστολίδης ΡΕΠΟΡΤΑΖ 4ο µελέτεςThinkResearchClinicalConferenceTankγιακλινικές # 035 2016ΙΑΝ-ΦΕΒ www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961 ΠΡΟΦΙΛ Ο πιο καλός ο διοικητής ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Πασχάλης Αποστολίδης ΡΕΠΟΡΤΑΖ 4ο µελέτεςThinkResearchClinicalConferenceTankγιακλινικές # 073 2022ΙΟΥΛ-ΑΥΓ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Παθογένειες του συστήματος υγείας στην Ελλάδα εμποδίζουν την πρόσβαση των πολιτών 13TH PHARMA & HEALTH CONFERENCE Η μεταρρύθμιση του ΕΣΥ από τη θεωρία στην πράξη ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΕΕ: Αυστηρότεροι κανόνες για την ασφάλεια και την ποιότητα αίματος, ιστών και κυττάρων ΠαχυσαρκίαΑφιέρωμα
1
2 / Ιούλιος-Αύγουστος 2022 6 Ρεπορτάζ Παθογένειες του συστήματος υγείας στην Ελλάδα εμποδίζουν την πρόσβαση των πολιτών 20 13th Pharma & Health Conference Η μεταρρύθμιση του ΕΣΥ από τη θεωρία στην πράξη 29 ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ 30 Έρευνα Η παχυσαρκία στην Ελλάδα 36 Ρεπορτάζ Δραματικές οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας 38 Infographic Λανθασμένες αντιλήψεις για την παχυσαρκία 40 Ρεπορτάζ Ελληνικός Φάκελος για την Παχυσαρκία 42 Άρθρο Τα απαραίτητα συστατικά μιας διατροφής 44 Άρθρο Αδυνατίστε μόνιμα αλλάζοντας… τη συμπεριφορά σας 48 Ρεπορτάζ Νέα φάρμακα στη μάχη κατά της παχυσαρκίας # ΙΟΥΛ-ΑΥΓ073 2022 Κωνσταντίνος Ουζούνης CEO, ouzounis.k@ethosmedia.euethosGROUP Νατάσσα Λαζαράκου ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ lazarakou.n@ethosmedia.euΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Αιμίλιος Νεγκής ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ negis.e@ethosmedia.euΣΥΝΤΑΞΗΣ Μαρία Αλιμπέρτη alimperti.m@ethosmedia.euΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Χρήστος Χαραλαμπάκης KEY ACCOUNT charalampakis.c@ethosmedia.euMANAGER Δέσποινα Ροπόδη ADVERTISING ropodi.d@ethosmedia.euEXECUTIVE Αμαλία Λούβαρη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑlouvari.a@ethosmedia.euΔΙΟΡΘΩΣΗ ΠΕΡ ΟΜΕΝΑ 06 40 52
3 52 Ρεπορτάζ Ποια συμπληρώματα διατροφής βοηθούν στο αδυνάτισμα 54 Ρεπορτάζ 10 κορυφαία οφέλη της τακτικής άσκησης 60 Άρθρο Ο μύθος των 10.000 βημάτων την ημέρα για την υγεία μας 62 Άρθρο Πώς δεν θα πάρετε κιλά μετά τη διακοπή του καπνίσματος 64 Newsroom 70 Ρεπορτάζ ΕΕ: Αυστηρότεροι κανόνες για την ασφάλεια και την ποιότητα αίματος, ιστών και κυττάρων 74 Άρθρο Θρόμβωση και κύηση 76 Ρεπορτάζ ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ ΛΙΛΛΥ: 25 χρόνια κλινικής έρευνας 78 Ρεπορτάζ Τι πρέπει να γνωρίζουμε για την Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση Γιούλη Μουτεβελή ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ mouteveli.g@ethosmedia.euΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Λωρέττα Μπούρα ΥΠΕΥΘΥΝΗ boura.l@ethosmedia.euΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Μαρία Ανδριώτη andrioti.m@ethosmedia.euΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Πόπη Καλογιάννη popikalogianni@gmail.comΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος Shutterstock ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε. ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ ιδιοκτησία Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη Λυσικράτους 64, 176 74 Καλλιθέα T: +30 210 998 4950, E: info@virus.com.gr • www.virus.com.gr • www.phb.com.gr • www.ethosmedia.eu • www.ethosevents.eu • www.banks.com.gr • www.insuranceworld.gr ISSN: 2241-0961 70 78 54
EDITΟRIAL Αν ο θεσμός γιατρούπροσωπικούτουκαταφέρεινακάνεισωστάταπρώτατουβήματα,αυτόθαμετρήσει editorialΗΥγείαθαπαίξειρόλοστιςεκλογέςΝαι,οιεξελίξειςστηνοικονομίακαιησυνεχιζόμενηακρίβειαθαπαίξουνκυρίαρχορόλοστιςεπικείμενεςεκλογές.Όχιόμωςμόνοαυτά.Και η Υγεία θα έχει συμμετοχή στην επιλογή των πολιτών. Τον πρώτο λόγο θα έχει –να μην το ξεχνάμε– η διαχείριση της πανδημίας. Ο ιός δεν έχει εκλείψει και είναι πολύ πιθανό ένα νέο κύμα τον χειμώνα. Είναι σαφές ότι δεν θα είναι σαν τον περσινό με την παραλλαγή Δέλτα, αλλά ο ιός έχει αποδείξει ότι μπορεί να βρίσκει νέα μονοπάτια διαφυγής. Κατά δεύτερο λόγο, πιστεύω ότι μείζον ζήτημα θα είναι οι αλλαγές στην Πρωτοβάθμια. Η κυβέρνηση ήδη έχει ξεκινήσει το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά», που δίνει τη δυνατότητα σε όλες τις Ελληνίδες άνω των 50 ετών να κάνουν δωρεάν μαστογραφία. Είναι βέβαιο ότι αυτό θα μετρήσει στις ίδιες και τις οικογένειές τους. Τα κυβερνητικά σχέδια προβλέπουν επέκταση του πληθυσμιακού ελέγχου και για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Θα τεθεί επί τάπητος επίσης η διενέργεια αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης, με στόχο τον καρκίνο του πνεύμονα. Μια νόσο που θερίζει στην Ελλάδα, λόγω του καπνίσματος.Ανγίνουνόλα αυτά, θα μετρήσουν στο μυαλό των πολιτών. Για πρώτη φορά, μια κυβέρνηση θα κάνει πράξη την επένδυση στην πρόληψη –επένδυση η οποία έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στα χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Τα ανώτερα έχουν τη μόρφωση και τα χρήματα για να κάνουν προληπτικές εξετάσεις με δικά τους χρήματα… Κλείνω με το πιο μεγάλο στοίχημα: τον προσωπικό γιατρό. Είναι φανερό ότι αν ο θεσμός καταφέρει να κάνει σωστά τα πρώτα του βήματα, αυτό θα μετρήσει στις κάλπες. Αυτό διαβάζεται και αντίστροφα: είναι μεγάλη πολιτική ευκαιρία για την κυβέρνηση να αξιοποιήσει τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης κάνοντας εμβληματικά έργα στην Υγεία. Όπως πάντα, βέβαια, κρατώ μικρό καλάθι… Αιμίλιος Νεγκής 4 / Ιούλιος-Αύγουστος 2022
5 τοπετυχαίνουμεΜαζί,ακατόρθωτο.Απότηνέρευναέωςτηθεραπεία,δημιουργώνταςένανκαλύτερο,υγιέστεροκόσμο. (v2.0)GR-GIL-2020-03-0001 Η Gilead Sciences είναι μια πρωτοπόρος εταιρεία βιοτεχνολογίας που ερευνά και αναπτύσσει καινοτόμες θεραπείες σε τομείς που υπάρχουν σημαντικά θεραπευτικά Οκενά.πρωταρχικός σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που πάσχουν από νόσους απειλητικές για τη Τοζωή.χαρτοφυλάκιο των προϊόντων μας περιλαμβάνει σειρά φαρμάκων πρώτης γραμμής, όπως ολοκληρωμένα σχήματα ενός δισκίου για την αντιμετώπιση του ιού HIV και της χρόνιας Ηπατίτιδας C, καθώς και την πρώτη CAR-Τ κυτταρική θεραπεία για την αντιμετώπιση προχωρημένης νόσου για δύο τύπους επιθετικού Non-Hodgkin λεμφώματος, σε ενήλικες ασθενείς. Χάρη στις καινοτόμες θεραπείες που έχει αναπτύξει η Gilead Sciences, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν, έχοντας καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής.
6 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 Παθογένειες και τρωτά σημεία του ελληνικού συστήματος υγείας ανα δύονται στην έκθεση «Ιατροφαρ μακευτική περίθαλψη: Ζητήμα τα πρόσβασης στην υγεία στην Ελλάδα» των Γιατρών του Κόσμου στην Ελλά δα. Μπορεί ο θεμέλιος λίθος του ελληνι κού συστήματος υγείας να είναι η ισότιμη περίθαλψη, αλλά αυτό δεν επιτεύχθηκε, αφού πληθυσμιακές ομάδες υποχρεώνο νται να πληρώνουν συχνά υπέρογκα πο σά για υπηρεσίες υγείας ή αδυνατούν να προμηθευτούν τα φάρμακά τους. Το κό στος των υπηρεσιών και του φαρμάκου, η έλλειψη εγγύτητας σε μονάδες υγείας, η ανισομερής κατανομή προσωπικού στην επικράτεια, τα ενδονοσοκομειακά κόστη, η ιδιωτική δαπάνη, οι άτυπες πληρωμές, καθώς και άλλοι παράγοντες, λειτουργούν ως «ανάχωμα» στην καθολική πρόσβαση πληθυσμιακών ομάδων στην υγειονομική περίθαλψη στην Ελλάδα. Η υγειονομική κρίση που διανύουμε ανέ δειξε τα υπάρχοντα προβλήματα, όπως είναι η ανεπάρκεια σε δομές, εξοπλισμό, προσωπικό, ιδιαίτερα σε μονάδες της Πε ριφέρειας, δυσκολεύοντας την πρόσβαση των πολιτών στο σύστημα υγείας. Τα κενά αυτά ήταν γνωστά, καθώς είχε προηγηθεί μια δομημένη προσπάθεια περικοπής δαπανών για το σύστημα υγείας, σύμφω να με τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής στα χρόνια του Μνημονίου. Έντονο αντίκτυπο είχε στην παροχή υ πηρεσιών προς τους πολίτες η περικοπή των δημόσιων δαπανών για τις ιατρικές υπηρεσίες και τα φάρμακα, που επιβάρυνε την τσέπη των πολιτών τόσο σε ατομικό όσο και σε οικογενειακό επίπεδο. Με στόχο τη διαχείριση των δυσκολιών και τη διευκόλυνση της πρόσβασης καθώς και την εξάλειψη των ανισοτήτων στην Υγεία, εκτιμάται ότι χρειάζονται διαρθρωτικές αλλαγές και ανάλογη αύξηση δαπανών. Αναγκαίο κρίνεται να υποσκελιστούν προ βλήματα και αδυναμίες, προκειμένου να εξαλειφθούν οι συνέπειες στην υγεία των πολιτών και, πολύ περισσότερο, των αν Παθογένειες του συστήματος υγείας στην Ελλάδα εμποδίζουν την πρόσβαση των πολιτών Καλές πρακτικές και προτάσεις «αναγέννησης» του ΕΣΥ Έκθεση των Γιατρών του Κόσμου ΡΕΠΟΡΤΑΖ
του
θρώπων που βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση. Με δεδομένο το ότι η υγειονομική κρίση εξελίχθηκε σε κοινωνική, καθώς έφερε στην επιφάνεια τις βαθιές ανισό τητες που χαρακτηρίζουν το εσωτερικό των κοινωνιών, αλλά και τις ανισότητες σε παγκόσμιο επίπεδο, οι Γιατροί του Κόσμου ανοίγουν τον διάλογο μέσω της Έκθεσης για την Υγεία, παραθέτοντας, μεταξύ άλλων, προτάσεις βελτίωσης του ΕΣΥ και επίλυσης σημαντικών προβλημάτων. Η συγκεκριμένη έρευνα εντάσσεται στο έργο «Ανοίγοντας την πρόσβαση στην Υγεία και το Φάρμακο για όλους», που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμ ματος Active Citizens Fund, με φορέα υλοποίησης τους Γιατρούς του Κόσμου Ελλάδας και εταίρους την GIVMED και το The Press Project.
χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας στην Ελλάδα εκτιμήθηκε σε 14,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 8,4 δισ. ευρώ προέρχονταν από δημόσια χρηματοδότηση και τα 5,8 δισ. ευρώ από την ιδιωτική. Συγκεκριμένα, η δημόσια χρηματοδότηση μειώθηκε σε ποσοστό 42,1% από το 2010 (ΙΟΒΕ, 2020) Οι δαπάνες αυτές, κατά τα στατιστικά στοιχεία του ΟΟΣΑ για την Υγεία 2019, μοιράζονται ως εξής: Άμεσες ιδιωτικές πληρωμές 34,8% Ενδονοσοκομειακή περίθαλψη 10,8% Εξωνοσοκομειακή ιατρική περίθαλψη 4,7% Φάρμακα 12,6% Οδοντιατρική Περίθαλψη 4,8% Άλλες 1,8% 7
και
Δημόσιες δαπάνες βάση τον ΟΑΣΑ, η Ελλάδα το 2018 ξό δεψε για υγειονομική περίθαλψη 1.327,8 ευρώ ανά άτομο, ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 3.710 ευρώ. Το ποσό της κρατικής δαπάνης για την Υγεία αντιστοιχεί σε 7,7% του ΑΕΠ, αριθμός επίσης μειωμένος σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ, ο οποίος διαμορφώνεται στο 9,9% (OECD.Stat, 20201). Μάλιστα, κατά το διάστημα 20082013, η κατά κεφαλήν κρατική επιβάρυνση από τις 2.267 ευρώ συρρικνώθηκε κατά ένα τρίτο (OECD, 2019a2). Αυτό είχε ως συνέπεια το κόστος να το «σηκώσουν» τα νοικοκυριά, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το ποσοστό της ιδιωτικής δαπάνης στην Ελλάδα είναι ένα από τα υψηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό δεδομένα Ιδρύματος Οικονομικών Βιομηχανικών (ΙΟΒΕ3), αφού, το 2018, συνολική
Με
η
Ερευνών
προκύπτει και από τα
8 ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022
Στην Ελλάδα, ρόλο παίζει και το γεγο νός της ανισομερούς κατανομής των Για την εξάλειψη των ανισοτήτων στην Υγεία εκτιμάται ότι ανάλογηδιαρθρωτικέςχρειάζονταιαλλαγέςκαιαύξησηδαπανών.
Ωστόσο,
οι ενδονοσοκομειακές υπηρεσίες
Ελληνική πραγματικότητα Στη χώρα μας, τουλάχιστον το 8% του πληθυσμού ανέφερε ορισμένες μη καλυπτόμενες ανάγκες για υγειονομική περίθαλψη. Σχεδόν ο ένας στους πέντε Έλληνες στο πεμπτημόριο χαμηλότερου εισοδήματος δήλωσε ότι δεν είχε κάποια ιατρική περίθαλψη όταν τη χρειαζόταν. Εμπόδιο σε αυτό στάθηκαν οικονομικοί λόγοι, δηλαδή δυσκολίες πρόσβασης στην Υγεία που προκαλούνται από το κόστος. Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως στην Ευρώπη ο δείκτης που χρησιμοποιείται ευρύτερα για τη μέτρηση της χρηματο οικονομικής δυσχέρειας που σχετίζεται με τις πληρωμές των νοικοκυριών είναι η επίπτωση καταστροφικών δαπανών για την Υγεία Κι ενώ ο δείκτης κυμαίνεται χαμηλά, λιγότερο από το 2% των νοικοκυριών για χώρες όπως είναι η Γαλλία, η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιρλανδία, η Τσε χική Δημοκρατία και η Σλοβενία, η χώρα μας, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ (OECD, 202013), ανήκει στην ομάδα χωρών με δείκτη πάνω από το 8% των νοικοκυριών (Πορτογαλία, Πολωνία, Ελλάδα και Ουγγαρία).
τα νοικοκυριά, το τέταρτο μεγαλύτερο ποσοστό στην ΕΕ. Ο αριθμός αυτός είναι μεγάλος, αφού το 2010 τα χρήματα που κατέβαλαν τα νοικοκυριά για την Υγεία αντιστοιχούσαν στο 28% της συνολικής δαπάνης στη χώρα . Χαρακτηριστικό είναι πως το ποσοστό αυτό ανήλθε σε 37% το 2014, χρονιά που σημείωσε τη μεγαλύτερη αύξηση. Άξιο αναφοράς είναι πως, το 2017, η Ελλάδα ερχόταν δεύτερη στην ΕΕ σχετικά με τις αυτοαναφερόμενες μη καλυπτόμενες ανάγκες ιατρικής περίθαλψης, «αφού ένα στα δέκα νοικοκυριά ανέφερε ότι δεν είχε δυνατότητα πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας όταν τις χρειαζόταν. Σχεδόν ένα στα πέντε νοικοκυριά που βρισκόταν στο φτωχότερο πεμπτημόριο εισοδήματος ανέφερε πως δεν ήταν σε θέση να καλύψει τις υγειονομικές ανάγκες των μελών του, ενώ από πλουσιότερα νοικοκυριά το ποσοστό μη καλυπτόμενων αναγκών ανερχόταν μόλις στο 3%, εμφανίζοντας με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο «το μεγαλύτερο χάσμα αφορά την εισοδηματική ανισότητα Ευρώπη» υπογραμμίζει η έκθεση. από το 2017, το ποσοστό είχε για την Ευρώπη δείχνει πως οι άτυπες
Στην Ευρώπη, από το 10% των νοικοκυριών με μη καλυπτόμενες ανάγκες τέσσερα στα πέντε εμφανίζουν το ύψος των δαπανών ως τη σημαντικότερη τροχο πέδη στην πρόσβαση στην περίθαλψη. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, τα ποσοστά άμεσων πληρωμές να κατέχουν πληρωμές φαρμάκων (13%) και (11%).
άμεσων ιδιωτικών πληρωμών για την Υγεία. Συνεπώς, τίθεται ζήτημα ισότιμης πρόσβασης στις υπηρεσίες υγειονομικής
όσον
πληρωμές των νοικοκυριών αντιπροσω
ιδιωτικών πληρωμών ανέρχονται στο 35% του συνόλου των δαπανών υγείας , με τη μερίδα του λέοντος στις άμεσες ιδιωτικές
στην
35% χρηματοδοτείται απευθείας από
πεύουν περισσότερο από το ένα τέταρτο
πτωτική πορεία μετά από μια εξαετία. Διεθνώς, ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι πρόσφατη έκθεση του γραφείου του ΠΟΥ
Συνεπώς, ένα ποσοστό της τάξης του
οι
των
των περίθαλψης. Σύμφωνα με την έκθεση, η προαιρετική ασφάλιση υγείας δεν φαίνεται να βοήθησε, καθώς αποτέλεσε μόνο το 4% των συνολικών δαπανών υγείας το 2017.
9 πόρων, αλλά και του προσωπικού, στην Χαρακτηριστικά,Περιφέρεια. παρατηρείται το φαι νόμενο το υγειονομικό προσωπικό να είναι τριπλάσιο σε κάποιες περιοχές σε σχέση με άλλες. Σύμφωνα με την έκθε ση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 13% των ατόμων που ζούσαν σε αγροτικές περιοχές και χρειάζονταν περίθαλψη είχαν δυσκολίες πρόσβασης το 2014, ενώ μόλις το 3% των ατόμων που ζούσαν σε πόλεις είχαν αντίστοιχο πρόβλημα Λόγω της γεωγραφικής ιδιαιτερότητας στη χώρα μας, έχει αναπτυχθεί το πρόγραμμα ηλεκτρονικής υγείας «Εθνικό Δίκτυο Τηλεϊατρικής» για την αντιμετώπιση αυτών των δυσκολιών. Σχετικά με την πρόσβαση, πρέπει να α ναφερθεί ότι έχει καταγραφεί ένα ακόμη «ανάχωμα» για την εξωνοσοκομειακή περίθαλψη μέσω ΕΟΠΥΥ, καθώς από το 2012 έχει θεσμοθετηθεί όριο στις επι σκέψεις στους συμβεβλημένους γιατρούς. Πιθανότατα, η συγκεκριμένη πρόβλεψη να αύξησε τις ιδιωτικές πληρωμές σε γιατρούς, αλλά και τις άλλες πληρωμές. Αξιοσημείωτη είναι και η διαπίστωση πως η ομάδα των ανέργων και τα εξαρτώμενα άτομα από αυτούς, κατά την οικονομική κρίση, σύμφωνα με την έκθεση για το «Προφίλ Υγείας», αντιμετώπισαν εμπόδια. Εκτιμάται ότι περισσότερα από 2 εκα τομμύρια άτομα αδυνατούσαν να έχουν πρόσβαση στις χρηματοδοτούμενες από το κράτος υπηρεσίες έως το 2015. Με νομοθετικές και διοικητικές παρεμβάσεις δόθηκε λύση το 2016, με χρηματοδότηση για την κάλυψη προηγουμένως ανασφάλι στων ομάδων κατοίκων και εγγεγραμμένων μεταναστών για υπηρεσίες που παρέχονται από το Εθνικό Σύστημα Υγείας, κατά την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο ανθρώπινος παράγοντας
στην
Όσο για τους ανθρώπινους πόρους στη χώρα μας, είναι ορατή η συγκέντρωση προσωπικού στις υγειονομικές μονάδες των αστικών κέντρων. Στην Περιφέρεια καταγράφονται ελλείψεις τόσο σε σχέση με το προσωπικό όσο και σε σχέση και με τις Μπορείεγκαταστάσεις.στηνΑθήνα να υφίσταται ο υψη λότερος αριθμός γιατρών, αλλά την ίδια στιγμή καταγράφεται ο χαμηλότερος αριθμός νοσηλευτών ανά 1.000 κατοίκους στην ΕΕ. Συγκεκριμένα, για τους γιατρούς ισχύει η αναλογία 1 προς 16 για το αντίστοιχο 1 προς 4 στην ΕΕ. Η δε επαρχία υστερεί σε προσωπικό, αλλά και σε ειδικότητες. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το 2018, ο αριθμός των γιατρών ανά 1.000 κατοίκους κυμάνθηκε από 3,47 στην περιοχή του Ν. Αιγαίου και 3,6 στο Β. Αιγαίο σε 7,9 στην περιοχή της Αττικής, σε σύγκριση με τον εθνικό μέσο όρο που ήταν 6,1 (Eurostat, 202017). Το πρόβλημα εκτιμάται ότι είναι μεγαλύτερο αν λάβουμε υπόψη μας: α) τις αναφορές ιατρικών ενώσεων, σύμφωνα με τις οποίες σχεδόν το ένα τέταρτο των εγγεγραμμένων γιατρών είναι πλέον άνεργοι, β) το ότι ο αναφερόμενος αριθμός γιατρών Ελλάδα περιλαμβάνει όσους έχουν άδεια άσκησης και όχι όσους ασκούν το επάγγελμα κατά τη μέτρηση, γ) το ότι καταγράφεται
σημαντική μείωση ιατρικού προσωπικού στα κέντρα υγεί ας που βρίσκονται κυρίως σε αγροτικές περιοχές και σε νησιά (Ήπειρο, Ιόνια Νησιά, Πελοπόννησο, Βόρειο και Νότιο Αιγαίο και Κρήτη) και δ) το αποκαλούμενο “brain drain”, το οποίο αφορά σε πάνω από 18.000 γιατρούς Δαπάνες για την Υγεία στην Ελλάδα: Το ποσοστότέταρτοτααπευθείαςχρηματοδοτείται35%απόνοικοκυριά,τομεγαλύτεροστηνΕΕ!
που εγκατέλειψαν τη χώρα στα χρόνια της κρίσης (ΕΛΣΤΑΤ, 2020, και Τούντας et al, 202018).
Οι προαναφερθείσες δυσκολίες αναδεικνύουν την ανισότητα πρόσβασης στην περίθαλψη και συντελούν στη διαμόρφωση μεγάλων χρόνων και λιστών αναμονής, ειδικά για εξετάσεις από ειδικούς και για διαγνωστικό και εργαστηριακό έλεγχο. Συνεπώς, οι πολίτες που δεν θέλουν να πέσουν στην «παγίδα» των καθυστερήσεων στις εξε τάσεις αναγκάζονται να καλύψουν με ίδιες δαπάνες την οικονομική συμμετοχή που απαιτείται και απευθύνονται σε ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα. Ταυτόχρονα, άτυπες πληρωμές πραγματοποιούνται από τους ασθενείς ή την οικογένειά τους σε γιατρούς, χειρουργούς κ.ά. Επιδίωξή τους είναι να μην εγκλωβιστούν σε μεγάλους χρόνους αναμονής και να είναι σίγουροι ότι θα έχουν υπηρεσίες καλύτερης ποιότητας (ΟECD, 2017 και Souliotis, et al. 201623). Οι μεγάλες ελλείψεις διαφαίνονται και από τους χρόνους αναμονής για εξειδικευμένες χειρουργικές επεμβάσεις. Στην έκθεση αναφέρονται στοιχεία από ρεπορτάζ μεγά λων εφημερίδων, στα οποία περιγράφεται ότι, το 2001, ο μέσος χρόνος αναμονής για τα απλά προγραμματισμένα τακτικά χειρουργεία κυμαινόταν από 14 έως 30 ημέρες, ενώ ο χρόνος αναμονής για εξειδικευμένες χειρουργικές επεμβάσεις από 6 έως 8 μήνες Αντίστοιχα, το 2016, ο χρόνος αναμονής ποικίλλει, αναλόγως το νοσοκομείο και το χειρουργείο: για νόσους χωρίς ή με ήπια συμπτώματα, όπως απλές κήλες, χολοκυ στολιθιάσεις, κιρσούς κ.ά., το χειρουργείο προγραμματιζόταν το μέγιστο σε βάθος 3 έως 6 μηνών. Περιστατικά με συνεχή ενοχλητική συμπτωματολογία μπορεί να ανέμεναν έως και 2 μήνες, ενώ η αναμονή για χειρουργείο σε όγκους και καταστάσεις με βαριά συμπτωματολογία κυμαινόταν από 1 έως 2 εβδομάδες. Σε άλλα περιστατικά, για παράδειγμα πλα στικής χειρουργικής, ο χρόνος αναμονής
Νοσοκομειακές δομές Για
με το αντίστοιχο 8,2 στην ΕΕ Το πρόβλημα με τις ελλείψεις στις δημόσιες μονάδες υγείας αποκαλύφθηκε κατά την περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού SARS-CoV-2, εξαιτίας των κενών σε πολλές μονάδες υγείας, ακόμη και σε απαραί τητες ειδικότητες γιατρών, καθώς, λόγω των ανεπαρκών υποδομών, χρειάστηκε να γίνουν αεροδιακομιδές ασθενών προ σβεβλημένων από τη νόσο Covid-19. Οι ασθενείς μεταφέρθηκαν σε κάποια από τις μεγάλες και πιο οργανωμένες μονάδες υγείας των αστικών κέντρων. Επίσης, από τον «Άτλα Υγείας21» δια φαίνεται ότι η Αττική έχει τη μεγαλύτερη συσσώρευση ενεργού προσωπικού (31.209) και οι Ιόνιοι Νήσοι τη μικρότερη (1.492). τις διαθέσιμες δομές δευτεροβάθμιας υγείας κρίνεται πως
10 ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022
τελευταία θέση (OECD/European Union, 202020): 3,3 ανά 1.000 άτομα σε σχέση
η κατανομή των νο σοκομείων στις 13 περιφέρειες της χώρας είναι ικανοποιητική με βάση τον πληθυσμό των περιοχών. Στην έκθεση της Ευρωπα ϊκής Επιτροπής, αναφέρεται ότι το 2017 διατίθεντο 4,2 νοσοκομειακές κλίνες ανά 1.000 κατοίκους, αριθμός λίγο μικρότε ρος από τον αντίστοιχο που ισχύει για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που διαμορφώνεται στις 5 κλίνες ανά χιλιάδα κατοίκων Η αναλογία είναι σχετική, αφού ασθενείς συχνά προτιμούν τα νοσοκομεία της Αθήνας ή τα μεγάλα πανεπιστημιακά νοσοκομεία, λόγω των καλύτερων παρεχόμενων υπηρε σιών ή των υποστελεχωμένων επαρχιακών νοσοκομείων.
Από τις αφοράΕλλήνωνπληρωμέςιδιωτικέςτωνγιατηνΥγείατο13%ταφάρμακακαιτο11%τιςενδονοσοκομειακέςυπηρεσίες.
Ως προς την υποστελέχωση, η Ελλάδα έχει τη χαμηλότερη αναλογία νοσηλευτών στην Ευρώπη και κατατάσσεται στην
τομέα υγείας και του ανεπαρκούς αριθμού προσωπικού των νοσοκομείων. Επίσης, επικρατεί ακόμη ως νοοτροπία και πρα κτική το «φακελάκι», προκειμένου να διασφαλιστεί η γρηγορότερη χειρουργική εξυπηρέτηση, τοποθετούμενος ο ασθενής πιο πάνω στη λίστα των αναμονών. Φαρμακευτική δαπάνη Επιβαρυντικά για την τσέπη των ασθενών λειτούργησε και η μείωση των κρατικών δαπανών για το φάρμακο. Υπολογίζεται ότι η δημόσια δαπάνη για φαρμακευτικά
έφτανε ακόμα και τους 12 μήνες Οι χρόνοι αυξήθηκαν λόγω της στροφής των ασθενών από τον ιδιωτικό στον δημόσιο
οριστεί
Έλλειψη κριτηρίων και ανισότητες Επιτροπές ποιότητας έχουν θεσπιστεί στα δημόσια νοσοκομεία για την προώθηση της βελτίωσης της ποιότητας των υπηρεσιών, κατά την έκθεση του ΟΟΣΑ του 2017 για την Ελλάδα. Ωστόσο δεν υφίσταται μηχανι σμός δημόσιας υποβολής στοιχείων, με βάση μια σειρά τυπικών δεικτών ποιότητας, όπως π.χ. για την αξιολόγηση της ποιότητας της οξείας νοσοκομειακής περίθαλψης, τα Στην εγκαταστάσεις.καιπροσωπικόσεελλείψειςκαταγράφονταιΠεριφέρειατόσοσχέσημετοόσοσεσχέσημετις
από 1,3 δισ. το 2009 σε 1,8 δισ. το 2018. Παράλληλα, περίπου το ήμισυ των δαπανών για φάρμακα (εξωνοσοκομειακές δαπάνες) προέρχονται
Την ίδια περίοδο, πτωτική πορεία κατα γράφει η δημόσια κατά κεφαλήν δαπάνη για φαρμακευτικά και άλλα υγειονομικά αναλώσιμα στην Ελλάδα: από 430 ευρώ ανά κάτοικο, το 2009, μειώθηκε στα 198 ευρώ το 2017, έναντι των 310 ευρώ το 2017 που ίσχυε για την ΕΕ ή περίπου 112 ευρώ λιγότερα Αντιθέτως, η αντίστοιχη ιδιωτική δαπάνη σημείωσε άνοδο από άμεσες ιδιωτικές πληρωμές, οι οποίες συνιστούν το μεγαλύτερο μερίδιο των δαπανών σε άμεσες ιδιωτικές πλη συνολικά αναγκάζονται να ξοδεύουν περισσότερα χρήματα ώστε να έχουν πρόσβαση στο Επίσης,φάρμακο.έχει ως τέλος συμμετοχής
ρωμές (13%), έναντι 5,5% στην ΕΕ ή 58% υψηλότερα (ΙΟΒΕ, 20205). Συνεπώς, αυτά τα έξοδα μετακυλίστηκαν στην τσέπη, και τα νοικοκυριά
το 25% που καταβάλλει ο ασφαλισμένος για συνταγογραφούμενα φάρμακα. Εξαιρούνται κατηγορίες χρόνιων παθήσεων των οποίων τα φάρμακα χορηγούνται με συμμετοχή 10% ή με μηδενική συμμετοχή. Τα ακρι βά φάρμακα για τον καρκίνο διατίθενται μέσω των φαρμακείων του ΕΟΠΥΥ και των νοσοκομείων, αλλά οι οργανώσεις ασθενών αναφέρουν καθυστερήσεις και διακοπές στην προμήθεια φαρμάκων, κυρίως υψηλού κόστους. Το γεγονός αυτό προκύπτει από τα χρέη που έχουν τα δημόσια νοσοκομεία σε φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες, με τη σειρά τους, διακόπτουν τη ροή προμήθειας. Τα κενά καλύπτονται μέσω της Δωρεάς Φαρμάκων, πρακτική όμως που δεν είναι, φυσικά, σε θέση να καλύψει το σύνολο των αναγκών. Άξια αναφοράς είναι η προσφορά των κοινωνικών φαρμακείων για τη στήριξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Ανασφάλιστοι, άστεγοι, μετανάστες, χαμηλοσυνταξιούχοι καλύπτουν τις φαρμακευτικές τους ανάγκες, χάρη σε δωρεές φαρμάκων από πολίτες, αλλά και εταιρείες. Οι δομές αυτές όμως πάσχουν από έλλειψη χρηματοδότησης, προκειμένου να καλύψουν αρκετές από τις ανάγκες των επωφελουμένων. Ακόμη, τα κοινωνικά φαρμακεία υστερούν, γιατί δεν έχουν πρόσβαση στο σύστημα της ΗΔΙΚΑ προκειμένου να καταγράφονται οι συνταγές που εκτελούνται.
11
και άλλα υγειονομικά αναλώσιμα από 4,8 δισ. το 2009 διαμορφώθηκε σε 1,9 δισ. το 2018, σημειώνοντας έτσι μείωση σε ποσοστό 58,7%
ΠΥΥ,
ερευνών. Αναφορικά με την πρόσβαση στη φροντίδα, επισημαίνονται δύο σημαντικές παράμετροι που δεν φαίνεται να συμπερι λαμβάνονται στους σχετικούς/αντίστοιχους δείκτες των ιδιωτικών πληρωμών. Αυτές είναι οι εκτεταμένες άτυπες πληρωμές καθώς επίσης και το κόστος μεταφοράς για την υγειονομική περίθαλψη, το οποίο είναι αρκετά υψηλό, δεδομένων των γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων της χώρας. Επίσης, έχει επισημανθεί η ανάγκη συλλογής δεδομένων όσον αφορά την προσβασιμότητα και τη χρήση υπηρεσιών υγειονομικής περί θαλψης σε σχέση με τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των χρηστών, δεδομένου του ότι διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στις ανισότητες στην Υγεία (ESPN, 2018). Οι κατάλληλες μέθοδοι με τη μορφή δεικτών μπορούν να υπολογίσουν και να εντοπίσουν το ακριβές επίπεδο των ανισοτήτων, ενώ η παρακολούθηση των σχετικών εναλλαγών που παρατηρούνται σε όλα τα επίπεδα της ανάλυσης (π.χ. κοινωνικές ομάδες, περιο χές, άτομα), σε βάθος χρόνου, επιτρέπουν την ανάλυση των τάσεων-trend analysis (Spinakis et al., Αξιομνημόνευτη201150).είναιη έλλειψη, αυτήν την περίοδο, δαπανών για την πρόληψη, όπως για παράδειγμα, τις θεραπεύσιμες μορφές καρκίνου, ώστε να αποφευχθούν απώλειες πολιτών. Η διάγνωση ογκολογικών περιπτώσεων δεν πραγματοποιείται εγκαί ρως, καθώς δεν υπάρχει τέτοια πρόβλεψη συστηματικών μαζικών δωρεάν εξετάσεων στον πληθυσμό, που να διευκολύνουν και τις οικονομικά ευάλωτες να υποβληθούν σε προσυμπτωματικό έλεγχο. Τέτοια ελλείμμα τα αναδεικνύουν κενά που υπάρχουν στο ελληνικό σύστημα υγείας.
αλλά υπάρχουν περιορισμοί σε άλλους, με αποτέλεσμα να μην καταγράφεται μια σαφής εικόνα ορι σμένων πτυχών του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης (ESPN, 201849). Σε σχέση με τη διαθεσιμότητα φροντίδας υγείας, δεν υπάρχει συστηματοποιημένη μέτρηση και δημοσίευση των σχετικών δεικτών, όπως χρόνοι αναμονής,
την
νομική
παραμέτρους
Οι εγγενείς αδυναμίες του συστήματος λειτούργησαν ανασταλτικά στην αντιμε τώπιση της υγειονομικής κρίσης. Παρά το πλήθος μέτρων, άλλα, σημαντικά σε έμψυχο δυναμικό υλικοτεχνική υποδομή, καθώς και η συνταγογράφηση των τεστ μέσω του ΕΟ δεν πραγματοποιήθηκαν
ποσοστά ενδονοσοκομειακής θνητότητας από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο (OECD, 201747).
και
12 ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022
Δυο χρόνια αργότερα, στην έκθεση του 2019 για την Ελλάδα, αναφέρεται η έλ λειψη συστημάτων παρακολούθησης της ασφάλειας των ασθενών και της ποιότητας της περίθαλψης, καθώς και η έλλειψη διεθνώς συγκρίσιμων δεδο μένων για βασικούς δείκτες ποιότητας της υγειονομικής περίθαλψης με νέο παράδειγμα, αυτήν τη φορά, τις αποτρέψιμες νοσηλείες (OECD, 2019a48). Στην έκθεση του European Social Policy Network σχετικά με τη μέτρηση των ανισοτήτων, γίνεται μνεία στην έλλειψη δεικτών και, συνακόλουθα, στην καταγραφή αντίστοιχων δεδομένων για παραμέτρους πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη. Κάποιοι διαθέσιμοι δείκτες για διαφορετικές της πρόσβασης στην υγειο περίθαλψη πιθανόν να αποδίδουν πραγματική κατάσταση, λίστες στον καθορισμό ραντεβού με γιατρούς ή για διαγνωστική εξέταση ή χειρουργικές επεμβάσεις, και τα αντίστοιχα στοιχεία προκύπτουν μέσω
Αντιμετώπιση της πανδημίας στην Ελλάδα
κατά τους επιδημιολόγους, όπως είναι ο συνωστισμός στα μέσα μαζικής μεταφοράς, η ενίσχυση των μονάδων υγείας
αναμονής, καθυστερήσεις
καθόλου ή ορισμένα από αυτά δεν ήταν επαρκή. Η δυναμικότητα του ΕΣΥ ως προς τις ΜΕΘ, οι διασωληνώσεις εκτός εντατικής, η έλλειψη κλινών, η «ενίσχυση» του ΕΣΥ με προσωπικό, η ανισοκατανομή πόρων στην επαρχία στηλιτεύονται στην έκθεση. Παρά την προσπάθεια με την ηλεκτρονική
13 συνταγογράφηση, πληθυσμιακές ομάδες, όπως είναι οι πρόσφυγες, οι Ρομά, οι άστεγοι, οι τοξικοεξαρτημένοι, και άλλες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες οι οποίες δεν διαθέτουν σύνδεση στο ίντερνετ ή κάποια ηλεκτρονική συσκευή, δεν μπό ρεσαν να συμμετάσχουν στην ηλεκτρονική Γιασυνταγογράφηση.τουςασθενείς που χρειάζονται χειρουργεία τα πράγματα ήταν ακόμη δυσκολότερα, καθώς, πέρα από τα μεγάλα διαστήματα αναμονής που προϋπήρχαν σε ό,τι αφορά τα τακτικά χειρουργεία, ήρθαν αντιμέτωποι και με τη μείωση κατά 80% στα χειρουργεία στις πιο επιβαρυμένες με ιικό φορτίο περιοχές (κόκκινες περιοχές), που αποφασίστηκε μεταξύ των υπολοίπων μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας τον Οκτώβριο του 2020.
Ακόμη επικρατεί ως νοοτροπία και πρακτική το εξυπηρέτηση.χειρουργικήγρηγορότερηδιασφαλιστείπροκειμένου«φακελάκι»,ναη
Παράλληλα, μεγάλα προβλήματα δημιουρ γήθηκαν και από τους ασθενείς με άλλες ασθένειες, πέραν της Covid-19, αφού για την εξυπηρέτηση πανδημικών περιστατι κών για απλή νοσηλεία ή σε ΜΕΘ-Covid, χρειάστηκε να γίνουν μετατροπές κλινών που χρησιμοποιούνταν για τη νοσηλεία πασχόντων από άλλες ασθένειες. Ταυτόχρονα, παρά το γεγονός ότι ο μέσος όρος κρεβατιών ΜΕΘ ανά 100.000 κατοίκους σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι 11,5, στην Ελλάδα ο αριθμός αυτός διαμορφωνόταν τον Σεπτέμβριο σε έξι. Πληθυσμιακές ομάδες που επλήγησαν περισσότερο Σημαντικός ήταν ο παράγοντας της φτώχειας, σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ. Επίσης, επλήγησαν αυτοί που ζουν σε απομονωμένες περιοχές, αλλά και οι μειονότητες, καθώς άτομα από αυτές τις ομάδες είναι πιθανότερο να αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, να είναι ευάλωτα στην παχυσαρκία, αλλά και να έχουν περιορισμένη πρόσβαση στα συστήματα Ταυτόχρονα,υγείας.ηανεπάρκεια των πληροφο ριών για την Covid-19 αλλά και τις παρε χόμενες υπηρεσίες σε μειονότητες που δεν κατανοούν καλά ή και καθόλου τη γλώσσα της εκάστοτε χώρας αποτελεί σημαντική τροχοπέδη για πρόσβαση στο σύστημα περίθαλψης (OECD, 2019d/2019c78). Ειδικότερα, οι διακρίσεις, η φτώχεια, η υπαγωγή σε εθνοτική ομάδα ή σε άλλη μειονεκτική ομάδα και η μη πρόσβαση στην τηλεργασία ανεβάζουν τον κίνδυνο
Υγείας και άλλα κυβερνητικά στελέχη διέψευσαν τις καταγγελίες για ελλείψεις σε υλικοτεχνική υποδομή και ανθρώπινο δυναμικό. Ωστόσο, στο πλαίσιο του σχεδιασμού, περιστατικά κορωνοϊού μεταφέρθηκαν σε άλλες νοσηλευτικές μονάδες με αε ροδιακομιδές, ενώ οι βάρδιες πολλών νοσοκομείων άρχιζαν ακόμα και με 100% πληρότητα στις ΜΕΘ. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως, πέρα από τη μείωση δα πανών στον κρατικό προϋπολογισμό των τελευταίων χρόνων, το ίδιο συμβαίνει και με τον προϋπολογισμό του 2021. Καλές πρακτικές που θα μπορούσαν να εισαχθούν Ενισχυμένο νοσηλευτικό προσωπικό: Σύμφωνα με παραδείγματα χωρών του ΟΟΣΑ και της ΕΕ, οι προηγμένοι ρόλοι νοσηλευτών
14 ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022
προσβολής και, κατ’ επέκταση, θανάτου από κορωνοϊό σε επίπεδο ακόμη και
50% πάνω σε σχέση με τις υπόλοιπες ομάδες του πληθυσμού.
δικαιούνταισμένες-υποεξυπηρετούμενεςαπομακρυπεριοχέςυψηλότερηαμοιβή.Κατά
περιλαμβάνει την προώθηση της τηλεϊατρικής και τη μεταφορά αρμοδιοτήτων από τους γιατρούς σε άλλους τοπικούς παρόχους υγειονομικής περίθαλψης. Ψηφιακές τεχνολογίες: Το 2019, οι γιατροί πρωτοβάθμιας περίθαλψης στη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο προσέφεραν συχνά επιλογές επικοινω νίας μέσω Διαδικτύου στους ασθενείς, π.χ. για ανανέωση τωνανακοίνωση/επεξήγησησυνταγογράφησης,αποτελεσμάεξετάσεω ν, όπως και γιατροί στη Η ανισότητες,φαρμακευτικάδαπάνηδημόσιαγιακαιάλλαυγειονομικάαναλώσιμααπό4,8δισ.το2009διαμορφώθηκεσε1,9δισ.το2018.ΣτηνΕλλάδαδενμπορούνναμετρηθούνοιλόγωτηςέλλειψηςδεικτώνκαιτηςκαταγραφήςαντίστοιχωνδεδομένων.
Διαθεσιμότητα γιατρών: Υιοθέτηση στρατηγικών όπως της Γερμανίας με οικονομικά κίνητρα για γιατρούς που ξεκινούν την άσκηση του λειτουργήματός τους, ενώ γενικοί γιατροί που επιλέγουν να δραστηριοποιηθούν σε το γαλλικό παράδειγμα, προωθήθηκε η ενθάρρυνση της εγκατάστασης νέων γιατρών σε περιοχές με ελλειμματικές υπηρεσίες υγείας, συμπεριλαμβανομένων οικονομικών κινήτρων και βελτιώσεων στις συνθήκες εργασίας τους, ιδίως μέσω της δημιουργίας νέων διεπιστημονικών ιατρικών κέντρων, που επιτρέπουν στους γιατρούς και άλλους επαγγελματίες υγείας να εργαστούν στην ίδια τοποθεσία. Επίσης, το γαλλικό παράδειγμα
Ειδικά για τους ασθενείς με χρόνια νοσή
ματα, η κατάσταση που δημιούργησε ο κορωνοϊός ήταν ιδιαίτερα ανησυχητική. Η πίεση στο ΕΣΥ έφερε την υπολειτουργία ιατρείων, αλλά και ο φόβος μετάβασης σε αυτά, εξαιτίας του κινδύνου μετάδοσης του κορωνοϊού, ανάγκασαν πολλούς ασθενείς να μεταχρονολογήσουν τις ιατρικές τους επισκέψεις. Ως εκ τούτου, σημαντικές εξετάσεις ή και θεραπείες δεν πραγματο ποιήθηκαν, το οποίο συχνά συνεπάγεται την περαιτέρω επιδείνωση της υγείας των ασθενών αυτών. Από τη μια μεριά, γιατροί και νοσηλευτές διαμαρτύρονταν για ελλείψεις σε ΜΕΘ που καθιστούσαν απαραίτητη την επιλογή ασθενών προς διασωλήνωση. Από την άλλη πλευρά, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου συνεισφέρουν στα νοσοκομεία και στην πρωτοβάθμια φροντίδα για την αντιμετώπιση του μειωμένου αριθμού γιατρών, τη βελτίωση της πρόσβασης στην περίθαλψη και την ποιότητα της περίθαλψης ή/και τη μείωση του κόστους.
Αυτό το διαδικτυακό εργαλείο επιτρέπει στους χρήστες να περιηγούνται, να οπτικοποιούν και να κατεβάζουν τα αποτελέσματα του Triple I για την περιοχή που τους ενδια φέρει. Το εργαλείο δημιουργήθηκε γιατί, ενώ υπάρχουν πολλά ξεχωριστά στοιχεία για το πώς συγκεκριμένες παρεμβάσεις επηρεάζουν την υγεία των ατόμων, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι παρεμβάσεις μπο ρεί να επηρεάσουν τις ανισότητες στην υγεία και την υγεία, εν γένει,
Καλές πρακτικές για την ψυχική υγεία Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας του Υ πουργείου Υγείας, οι επισκέψεις ασθενών στα τμήματα επειγόντων περιστατικών, στα εξωτερικά ιατρεία και τις κλινικές ψυχικής υγείας στα γενικά νοσοκομεία του εθνικού συστήματος υγείας αυξήθηκαν κατά 120% κατά την περίοδο 2011-2014. Σύμφωνα με την πρόσφατα δημοσιευμέ νη έκθεση «Τομεοποιημένος
15 Γαλλία, την Ελβετία, τη Νορβηγία και τις Κάτω Χώρες, αλλά λιγότερο συχνά (Mi chelle et al., 201962). Στη χώρα μας, το ΕΔΙΤ, δίκτυο σταθμών τηλεϊατρικής, που λειτουργεί από τις αρχές του 2016 εντός της περιοχής αρμοδιότητας της 2ης ΥΠΕ Πειραιώς και Αιγαίου και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων 30 Σταθμούς Τηλεϊατρικής Ιατρού-Ασθενούς (ΣΤΙΑ) τοποθετημένους σε απομακρυσμένα σημεία: από τα Κύ θηρα μέχρι το Καστελόριζο και από τη Λήμνο και τις Οινούσσες (Κέντρα Υγείας και Πολυδύναμα Περιφερειακά Ιατρεία).
Ανισότητες στην Υγεία: Στη Σκωτία, στην προσπάθειά να μειωθούν οι ανισότητες στην Υγεία, σχεδιάστηκε το εργαλείο “Triple I66”, μελέτη μοντελοποίησης που συγκεντρώνει τα καλύτερα διαθέσιμα στοιχεία για την εκτίμηση του αντι κτύπου διαφορετικών παρεμβάσεων, περιλαμβανομένου και του τομέα των πολιτικών που βασίζονται στο εισόδημα (φορολογία, παροχές, ελάχιστος μισθός κ.λπ.) και που μπορούν να επηρεάσουν την υγεία, γενικά, και τις ανισότητες στην υγεία, ειδικά, τα επόμενα 20 χρόνια. σε επίπεδο πληθυσμού. Το Triple I είναι μέρος της
προσέγγισης του σκωτσέζικου εθνικού συστήματος υγείας για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων και βάσει αποδείξε ων ελλείψεων (evidence based gaps) σε επίπεδο πληθυσμού. Παρέχει στους εθνικούς και τοπικούς ιθύνοντες για την υγεία στην Ελλάδα υπεύθυνους λήψης αποφάσεων διαδραστικά εργαλεία και επεξεργασμένα αποτελέσματα/ ευρήματα προς διευκόλυνση τόσο του σχετικού διαλόγου όσο και της λήψης αποφάσεων σχετικά με την αποτελεσμα τικότητα και επιλογή παρεμβάσεων όπως ενδείκνυται. Το εργαλείο/μελέτη είναι επίσης χρήσιμο για όσους ενδιαφέρονται να βελτιώσουν την υγεία του πληθυσμού και να μειώσουν τις ανισότητες στην υ γεία (Public Health Scotland, 201967). Αυτό καθιστά τη Σκωτία μία από τις λίγες χώρες στις οποίες η καταπολέμηση της φτώχειας και οι κοινωνικοί προσδιορι στές της υγείας βρίσκονται στο επίκεντρο αυτών των παρεμβάσεων. Σχεδιασμός Ανάπτυξης Μονάδων Ψυχικής Υγείας. Υφι στάμενη Κατάσταση και Ανάγκες σε Δομές και Προσωπικό των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας», το Υπουργείο Υγείας εκτιμά ότι
16 ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022
λον υπηρεσιών για
Ένωση Ψυχικής Υγείας Mirakle. Σκοπός είναι να αναπτυχθεί μια κινητή μονάδα πρακτικής βοήθειας για την αντιμετώπιση κρίσεων που βίωναν ηλικιωμένοι, η οποία δυνητικά θα αναπαραγόταν μεταξύ τοπικών κέντρων αντιμετώπισης κρίσεων, καλύπτοντας την πρόληψη της κατάθλιψης και την προώθηση της ανθεκτικότητας, την παροχή πιο προσβάσιμων υπηρεσιών ψυχικής υγείας και την παροχή βοήθειας σε ηλικιωμένα άτομα που βίωναν δύσκολες Οικαταστάσεις.δραστηριότητες του
για την ομαλή λειτουργία του συστήματος ψυχικής υγείας και την υλοποίηση της μεταρρύθμισης απαιτούνται περισσότε ροι από 1.200 νέοι υπάλληλοι και η δημιουργία άνω των 208 νέων δομών Την ίδια στιγμή, η εκτίμηση ανάγκης για την ανάπτυξη εξειδικευμένων υπηρεσιών είναι στις 34 νέες δομές, ενώ οι εξειδικευ μένες υπηρεσίες για παιδιά και εφήβους είναι στις 28 δομές. Ταυτόχρονα, δεν υπάρχει επαρκής χρηματοδότηση για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των ήδη υφιστάμενων δομών Παράλληλα, η επιδημία Covid 19 έχει αυξήσει τον κίνδυνο εκδήλωσης ποι κίλων ζητημάτων,ψυχολογικών/ψυχιατρικών ειδικά σε νέους και άτομα με χαμηλό εισόδημα. Υπάρχουν αρκετά καλά παραδείγματα για δράσεις που εστιάζουν στην ψυχική υγεία, αλλά θα εστιάσουμε σε δύο, λόγω της παρούσας κατάστασης. Εφαρμόσιμο θεωρείται το πιλοτικό έργο Κινητή Μονάδα Κρίσης (Mobile Crisis Work-MCW), που υλοποιήθηκε στην πόλη του Τάμπερε της Φινλανδίας από τη Φινλανδική πιλοτικού προ γράμματος περιλαμβάνουν μία έως πέντε επισκέψεις για υποστήριξη σε άτομα που είχαν ανάγκη και την ανάπτυξη ομαδικών δραστηριοτήτων για ηλικιωμένους. Το πρωτοποριακό πρόγραμμα Mobile Crisis Work είχε ως αποτέλεσμα την προώθηση του αισθήματος ευεξίας στους συμμετέχο ντες. Διαπιστώθηκε, επίσης, η ανάγκη για επιπλέον συναντήσεις, ενώ η χρονική επι μήκυνσή του θα μπορούσε να δημιουργήσει καλύτερη και αποδοτικότερη συνεργασία με τις αντίστοιχες τοπικές υπηρεσίες. Το πρόγραμμα φαίνεται ότι μπορεί σχετι κά εύκολα να αναπαραχθεί σε άλλες περιοχές, καθώς επίσης και να ενισχυθεί με την προσθήκη κι άλλων σχετικών υπο στηρικτικών υπηρεσιών. Τα Ψυχολογικά Ενημερωμένα Περιβάλλοντα-Psychologically Informed Environments-PIE (PIE69) είναι μια συνεχής παρέμβαση, η οποία ξεκίνησε το 2011 στο Ηνωμένο Βασίλειο και συνε χίζει να αναπτύσσεται σε πάρα πολλές περιοχές. Πρόκειται για εργαλείο/μέθοδο που εστιάζει στην παροχή υπηρεσιών, τη δράση και την εκπαίδευση. Ο στόχος του PIE είναι να δημιουργήσει ένα περιβάλ άστεγους
που να προωθεί την ανάρρωση από τραύμα και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας, να επιτρέπει στους ανθρώπους να αναπτύ ξουν ανθεκτικότητα (resilience), καθώς και να ενδυναμωθούν για να μπορούν να λειτουργήσουν αυτόνομα και να χαράξουν μόνοι τους τον δρόμο της απομάκρυνσης από τον κοινωνικό αποκλεισμό. Οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν ένα πλαί σιο παροχής ψυχολογικών υπηρεσιών, αναστοχαστική πρακτική, συμμετοχή Οι ανασταλτικάαδυναμίεςεγγενείςτουσυστήματοςλειτούργησανστηναντιμετώπισητηςυγειονομικήςκρίσης.
στασης και των δομών φροντίδας της ψυχικής υγείας.
17
Προτάσεις πολιτικής
Κατά το υπηρεσίεςμεγιατρώνεγκατάστασηςενθάρρυνσηπροωθήθηκεπαράδειγμα,γαλλικόητηςνέωνσεπεριοχέςελλειμματικέςυγείας.
μογής Εθνικού Προγράμματος Προσυ μπτωματικού Ελέγχου, με τη συνεργασία εμπλεκόμενων φορέων και την Κοινωνία των Πολιτών.
Ενίσχυση της χρηματοδότησης του ΕΣΥ ώστε οι δημόσιες δαπάνες υγείας να αντιστοιχούν τουλάχιστον στο 6% του ΑΕΠ (από 5% που είναι σήμερα).
των εξυπηρετούμενων, δημιουργία κοι νωνικών χώρων, διαχείριση σχέσεων και υποστήριξη για χρήση υπηρεσιών κοινωνικής υποστήριξης.
αναγκών και τη συστηματική κατανομή πόρων σε όλη την επικράτεια, στη βάση διαπιστωμένων αναγκών σύμφωνα με δημογραφικά, κοινωνικοοικονομικά και επιδημιολογικά κριτήρια.
Ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας, των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, των δράσεων ψυχοκοινωνικής αποκατά
Σχεδιασμός οδικού χάρτη υγείας και πρόνοιας για την επιτήρηση ιατρικών
Προσλήψεις ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού για την κάλυψη των ελλείψεων.
Δημιουργία Μονάδων Χρονίων Νοσημάτων, με τη συμμετοχή γιατρών διαφόρων ειδικοτήτων και επαγγελματιών υγείας. Οι μονάδες αυτές θα μπορούν να στεγάζονται σε νοσοκομεία ή σε κέντρα υγείας ή να διασυνδέονται επαρκώς με αυτά.
Εκτίμηση του επιπέδου υγείας των πολιτών μέσω σχεδιασμού και εφαρ
Διεύρυνση των συστημάτων επιτή ρησης νόσων με τη συμπερίληψη της παρακολούθησης των μη μεταδιδόμενων νοσημάτων και συστηματικές δράσεις εκστρατείας για την πρόληψη ασθενειών και τη μείωση του επιπολασμού, την ευαισθητοποίηση και την προαγωγή της υγείας του γενικού πληθυσμού αναφορικά με μη μεταδιδόμενες α σθένειες, όπως η παιδική παχυσαρκία, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η ΧΑΠ, η οστεοπόρωση, ο σακχαρώδης διαβήτης, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, η χρήση καπνού, αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών, με τη συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών. Περαιτέρω αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας, επέκταση της ηλεκτρονικής
Στα αποτελέσματα του PIE αναφέρονται: αύξηση των θετικών μετακινήσεων από ιδρύματα αστέγων, μείωση περιστατικών βίας, αυτοτραυματισμού, αυτοκτονιών, επείγουσας νοσηλείας, καθώς και μείωση των επαναλαμβανόμενων νοσηλειών ατόμων που αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας.
Γεωγραφική διεύρυνση και ενίσχυ ση λειτουργίας των δομών υγείας του ΠΕΔΥ σε συνδυασμό με καλύτερη διεπικοινωνία και διασύνδεση αυτών και ενίσχυση των θεσμών του οικογενειακού ιατρού, της κοινοτικής νοσηλευτικής και της κοινοτικής ψυχικής υγείας, του οικο γενειακού προγραμματισμού, των υπηρε σιών σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και της παιδικής ανοσοποίησης. Επένδυση στην πρόληψη με θεσπισμένες περιοδικές δράσεις προαγωγής υγείας στην κοινότητα (σχολεία, πανεπιστήμια, κέντρα κοινότητας, λέσχες φιλίας τρίτης ηλικίας, δομές ΑμΕΑ, κέντρα υποδοχής και διαμονής αιτούντων άσυλο), με τη συμμετοχή φορέων της κοινωνίας των πολιτών σε συνεργασία με τις αρμόδιες ΔΥΠΕ.
Εγγραμματοσύνη του γενικού πληθυ
Άρση των διακρίσεων και σεβασμό της διαφορετικότητας και της ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού προσανατολι σμού σε υγειονομικές δράσεις, όπως των προϋποθέσεων στην αιμοδοσία (θεσμικός αποκλεισμός ΛΟΑΤΚΙ ατόμων).
σύγχρονων πληροφοριών υγείας.
υγείας» για την ανάπτυξη της δημόσιας
εστιάζουν σε ευάλωτες, κοινωνικά α ποκλεισμένες και περιθωριοποιημένες
προς
υγείας και την υιοθέτηση/εφαρμογή
στασίας και βελτίωσης συνθηκών
των κοινωνικών φαρμακείων, που
Διενέργεια μαζικών τεστ, ιχνηλάτηση και παρακολούθηση των περιστατικών Covid-19 στην κοινότητα, ουσιαστική επίταξη του ιδιωτικού τομέα και ένταξη στον κρατικό σχεδιασμό, άνοιγμα των κλειστών νοσοκομείων, επιτάχυνση του εμβολιαστικού προγράμματος και επίλυση των χρόνιων αιτημάτων των υγειονομικών.
διαβίωσης για όλους, με στόχο την καταπολέμηση των ανισοτήτων στην υγεία
Εκτός των παραπάνω προτάσεων για τη χρηματοδότηση της δημόσιας υγείας, την ενίσχυση του ΕΣΥ, την περαιτέρω ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας φροντίδας και την άρση κάθε είδους οικονομικού εμποδίου στην πρόσβαση όλων στο σύστημα υγείας –μέτρα που συστήνει και ο ΠΟΥ με τις τελευταίες του οδηγίες–, προτείνονται επίσης:
Ανάπτυξης (SDGs), και συλλογή συγκρίσι
και στην εκπαίδευση και την αποφυγή
Χάραξη μακροπρόθεσμης πολιτικής για τη δημόσια υγεία, με στόχο τη μείωση των και οικονομικών ανισοτήτων,
με τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών
χρησιμοποιηθούν για την καταγραφή και την αντιμετώπιση των ανισοτήτων στην υγεία.
μων δεδομένων σε τοπικό, περιφερειακό
Μείωση της συμμετοχής για διε νέργεια διαγνωστικών εξετάσεων όταν απαιτείται άμεση διάγνωση και τα διαθέσιμα ραντεβού σε δημόσιες δομές υγείας ξεπερνούν τα εύλογα χρονικά διαστήματα και φαρμάκων και διευκό της πρόσβασης των ασθενών στα
Καθιέρωση/Ενίσχυση διακυβερνητι
τεκμηριωμένων μέτρων/πολιτικών που
διαδικασία
Απρόσκοπτη πρόσβαση σε προσιτό και άμεσο εμβολιασμό για όλους.
Ενίσχυση του θεσμού των κοινωνικών φαρμακείων και του ανθρωπιστικού ρόλου που επιτελούν με τη διασφάλιση σταθερής χρηματοδότησης.
του κοινωνικού αποκλεισμού, σύμφωνα
και εθνικό επίπεδο που να μπορούν να
καινοτόμα φάρμακα.
υγείας (e-health) σε όλους τους τομείς, καθώς και επέκταση του Εθνικού Δικτύου
Εγγραμματοσύνη Υγείας και Ψηφιακή
κής, διατομεακής και διεπιστημονικής συνεργασίας στη λογική της «ενιαίας
αύξηση του οικονομικού ορίου για τη συμμετοχή στο μέτρο της χαμηλότερης ή μηδενικής συμμετοχής στις δαπάνες υγείας, περιλαμβανομένων και των φαρμάκων. Λήψη περαιτέρω μέτρων για την αύξηση του μεριδίου της αγοράς των γενόσημων
Θέσπιση κανονισμού λειτουργίας
Για την αντιμετώπιση της πανδημίας
Αντιμετώπιση του συνόλου των νοσογόνων παραγόντων (του αιτιολογικού συμπλέγμα τος/κοινωνικών προσδιοριστών της υγείας) για την καταπολέμηση της πανδημίας.
σμού και των επαγγελματιών υγείας, στο πλαίσιο της ανάπτυξης δεξιοτήτων
για την ανάγνωση και κατανόηση των
κοινότητες.
Ενίσχυση μέτρων κοινωνικής προ
Δικαιωμάτων και τους Στόχους Βιώσιμης
Πρόσβαση των κοινωνικών φαρμακείων στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση για δυνατότητα παρακολούθησης εκτέ λεσης των συνταγών που εκτελούνται από κοινωνικά φαρμακεία και δυνατότητα περαιτέρω συνταγογράφησης από τους θεράποντες ιατρούς που εξέδωσαν τις σχετικές συνταγές. Ενίσχυση της συνεργασίας και καλύτε ρος συντονισμός μεταξύ των κοινωνικών φαρμακείων και των δημόσιων νοσοκο μείων, ιδίως σε περιπτώσεις φαρμάκων και υγειονομικού υλικού που βρίσκονται σε έλλειψη στα νοσοκομεία και σε πε ρίσσευμα στα κοινωνικά φαρμακεία. Διασφάλιση των δεδομένων προσωπι κού χαρακτήρα όλων των συμμετεχόντων καθ’ οιονδήποτε τρόπο στη διαδικασία δωρεάς φαρμάκων.
Θέσπιση νομικού πλαισίου για τη και τον τρόπο δωρεάς πε ρισσευούμενων φαρμάκων από ιδιώτες δομές κοινωνικής αλληλεγγύης.
κοινωνικών
για να διασφαλιστεί ότι η πανδημία Covid-19 δεν αυξάνει τις ανισότητες στην Υγεία για τις μελλοντικές γενιές. ••• Οι διακρίσεις, η φτώχεια, η υπαγωγή σε εθνοτική ομάδα ή σε άλλη μειονεκτική ομάδα και η μη πρόσβαση στην κίνδυνοανεβάζουντηλεργασίατονπροσβολήςκαικατ’επέκτασηθανάτουαπόκορωνοϊό.
θα ορίζει ενιαία κριτήρια για τους δι καιούχους τους, αλλά και τον ακριβή τρόπο λειτουργίας τους, σύμφωνα με τη φαρμακευτική νομοθεσία.
18 ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022
λυνση
Τηλεϊατρικής (ΕΔΙΤ).
80 ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 Γιατί να γίνετε συνδροµητής στο στο email: phb-subscriptions@ethosmedia.eu ή στο τηλέφωνο: 210 998 4902 (κα Λωρέττα Μπούρα) Περισσότερες πληροφορίες στο Τµήµα Συνδροµών καιhttps://ethos-group.eu/phb-mag/επιλέξτε FULL PACK ή DIGI PACK Συνεχίστε εδώ: Η Υγεία επί της ουσίας. Πολυσέλιδα ρεπορτάζ για όσα αξίζουν! Το περιοδικό που επηρεάζει τις εξελίξεις. ;
