ΧΡΗΜΑ #430, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2017

ΧΡΗΜΑ

www.hrima.gr

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

Λυγίζει από το άγχος των «εξετάσεων»

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.430 / 9-10.2017 / € 6,00

Mobile Banking: Αναπτύσσεται ραγδαία, αλλά είναι χαμηλά σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ

ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ Ελκυστικές αποδόσεις από ελληνικά ομόλογα και μετοχές Γιάννης Χατζηθεοδοσίου

Πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών

Μοναδικό αντίδοτο στην κρίση η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας

SS POS RE

P

R

ES

T

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ 563

T

P

Ο Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης, μιλάει για το σύνολο των προβλημάτων που απασχολούν την ελληνική επιχειρηματικότητα και οικονομία σήμερα

S PO

S

21-0117

PIRAEUS ASSET MANAGEMENT EUROPE

Νώντας Χαλδούπης

Το Beat και το χθες

Ύ

στερα από… αμέτρητα χρόνια ύφεσης, που αποτελεί τη μεγαλύτερη απόδειξη αποτυχίας του ελληνικού οικονομικού μοντέλου, όλοι οι πολιτικοί μας ομνύουν στο όνομα της ανάπτυξης, των επενδύσεων, της παραγωγικότητας και της εξωστρέφειας. Οι αναπτυξιακές θεωρίες των Ελλήνων πολιτικών όμως μοιάζουν αφόρητα πληκτικές και ρηχές σαν κομματικά σλόγκαν μιας εκλογικής χρήσης. Σε μια οικονομία με γερασμένες δομές και νοοτροπίες, με ένα κράτος που σαμποτάρει την επιχειρηματικότητα και βλέπει τους επιχειρηματίες σαν αγελάδες υποψήφιες για άρμεγμα, οι προτάσεις των πολιτικών μας διακατέχονται από ανεπίτρεπτο συντηρητισμό. Αντί να αναζητούνται καινοτομικές ή –γιατί όχι;– επαναστατικές ιδέες για να χτιστεί το νέο στα ερείπια του παλιού, το πολιτικό σύστημα μοιάζει να προσπαθεί να βρει ιδέες για την αναπαλαίωση ερειπίων. Και πίσω από όσα ακούγονται, βρίσκεται μια άρρητη υπόσχεση στον ταλαιπωρημένο από την ύφεση πολίτη ότι, με διάφορα οικονομικά γιατροσόφια από σκονισμένα βιβλία του χθες, θα βρεθεί τρόπος να επιστρέψει στην ευημερία του 2008. Αυτό που λείπει από τις «σκουριασμένες» θεωρίες των πολιτικών μας για την ανάπτυξη είναι μια τολμηρή στρατηγική για την προσέγγιση της παγκοσμιοποιημένης αγοράς και της οικονομίας της γνώσης. Μια στρατηγική που θα απαντάει σε ένα απλό ερώτημα: πώς η Ελλάδα θα σταθεί στον διεθνή ανταγωνισμό, με προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής αξίας, που δικαιωματικά θα μας επιτρέπουν να απολαμβάνουμε βιοτικό επίπεδο ανεπτυγμένης χώρας;

Δυστυχώς, όλα όσα γνωρίζαμε ως προϊόντα και υπηρεσίες που μπορεί να προσφέρει η Ελλάδα στη διεθνή αγορά έχουν χάσει την αξία τους, και πάντως δεν μπορείς να τα προσφέρεις και να περιμένεις ότι θα σου δώσουν εισόδημα ανεπτυγμένης χώρας. Μπροστά στο ολλανδικό θαύμα της hi-tech αγροτικής παραγωγής, η ελληνική γεωργία μοιάζει να έχει βγει από την εποχή των σπηλαίων. Ο τουρισμός μας φέρνει μεν επισκέπτες, αλλά τα έσοδα είναι πενιχρά. Η low tech και φασονατζίδικη βιομηχανία έχει πεθάνει προ πολλού, από τη στιγμή που εκτέθηκε σε διεθνή ανταγωνισμό. Ελάχιστοι είναι πλέον οι παραγωγικοί τομείς σε αυτή τη χώρα που μπορούν να σταθούν στον διεθνή ανταγωνισμό, είτε από προηγμένες χώρες είτε από χώρες χαμηλού εργατικού κόστους, και να φέρουν αξιοπρεπές εισόδημα στην Ελλάδα. Βρισκόμαστε, λοιπόν, μπροστά σε μια πρωτοφανή κρίση ταυτότητας. Ξέρουμε ότι θέλουμε να διατηρήσουμε και να βελτιώσουμε το βιοτικό μας επίπεδο, αλλά δεν ξέρουμε πού θέλουμε να πάμε και απλώς πασχίζουμε να κρατήσουμε το κεφάλι έξω από τον «ωκεανό» της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, για να αποφύγουμε τον πνιγμό. Αρνούμαστε να δούμε την πραγματική πηγή πλούτου αυτής της χώρας. Το ανθρώπινο δυναμικό υψηλού επιπέδου, τα πανεπιστήμιά μας, που δεν έχουν κάτι να ζηλέψουν στο επίπεδο της έρευνας από τα αντίστοιχα ιδρύματα των ανεπτυγμένων χωρών, τους δημιουργικούς ανθρώπους, που μπορούν να μετατρέψουν την έρευνα σε καινοτομικό προϊόν ή υπηρεσία και να δημιουργήσουν διεθνώς

ανταγωνιστικές επιχειρήσεις. Αυτός ο κόσμος της γνώσης και της καινοτομίας συμβολίζεται με τον καλύτερο τρόπο με το Beat. Με μια εφαρμογή για τα ταξί, μια νεοφυής ελληνική επιχείρηση στάθηκε στην αγορά, κέρδισε την εμπιστοσύνη και τα κεφάλαια μιας ισχυρής αυτοκινητοβιομηχανίας (Daimler) και κατέκτησε τη διεθνή αγορά. Κι όμως, αντί να ψάξει η κυβέρνηση να βρει τον τρόπο να ενθαρρύνει τη δημιουργία και άλλων startup, με καινοτομικές ιδέες, από ανθρώπους με γνώση και δημιουργικότητα, έφθασε στο σημείο να παζαρέψει με τους συνδικαλιστές των αυτοκινητιστών ένα νομοσχέδιο που προοριζόταν να «σκοτώσει» την Beat για μια πολιτικάντικη συναλλαγή. Το Ισραήλ ακολούθησε μια επαναστατική στρατηγική κατάκτησης της παγκόσμιας οικονομίας της γνώσης, με σπουδαία μέτρα ενθάρρυνσης της έρευνας, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας, που έχουν φέρει στη χώρα εντυπωσιακή ανάπτυξη και ευημερία. Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια πια να κάνει κάτι διαφορετικό. Δεν μπορεί να επιμείνει να πουλάει στην παγκόσμια αγορά χύμα λάδι, ήλιο και θάλασσα, περιμένοντας ότι θα διατηρήσει βιοτικό επίπεδο ανεπτυγμένης χώρας. Το «τρένο» της οικονομίας της γνώσης τρέχει με μεγάλη ταχύτητα και οι πολιτικοί μας, αντί να ψάχνουν πώς θα σκοτώσουν δημιουργικές νεοφυείς επιχειρήσεις για να εξυπηρετήσουν κλειστές συντεχνίες, καλά θα κάνουν να προσπαθήσουν να το προλάβουν…

ΧΡΗΜΑ

τ.430, Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017 2 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

ΕΝ ΑΡΧΗ...

20

MOBILE BANKING Αναπτύσσεται ραγδαία, αλλά είναι χαμηλά σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ

26 44

HUMAN RESOURCES «Πηγή» στρατηγικού πλεονεκτήματος για τις επιχειρήσεις

ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 2016 Ελκυστικές αποδόσεις από ελληνικά ομόλογα και μετοχές

52

TELECOMS Τάσεις σταθεροποίησης μετά από οκτώ χρόνια συνεχούς πτώσης 4 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

ΧΡΗΜΑ

www.hrima.gr

τ.430/9-10.2017

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

ΧΡΗΜΑ

Λυγίζει από το άγχος των «εξετάσεων»

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.430 / 9-10.2017 / € 6,00

περιεχόμενα

Mobile Banking: Αναπτύσσεται ραγδαία, αλλά είναι χαµηλά σε σχέση µε τον µέσο όρο της ΕΕ

τ.430/ 9-10.2017

ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ Ελκυστικές αποδόσεις από ελληνικά οµόλογα και µετοχές Γιάννης Χατζηθεοδοσίου

Πρόεδρος του Επαγγελµατικού Επιµελητηρίου Αθηνών

Μοναδικό αντίδοτο στην κρίση η ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας

SS POS RE

P

R

ES

T

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ 563

T

ISSN 1105-0470

08 ~ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ Λυγίζει από το άγχος των «εξετάσεων»

P

Ο Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, σε µια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης, µιλάει για το σύνολο των προβληµάτων που απασχολούν την ελληνική επιχειρηµατικότητα και οικονοµία σήµερα

S PO

S

21-0117

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY

14 ~ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Σταθερή εικόνα βελτίωσης και αντοχή στις δυσκολίες

Ο Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης, μιλάει για το σύνολο των προβλημάτων που απασχολούν την ελληνική επιχειρηματικότητα και οικονομία σήμερα.

78 ~ ΔΙΕΘΝΗ Ευρωζώνη: Ο Σόιμπλε έφυγε, οι ιδέες του μένουν ζωντανές

ΧΡΗΜΑ

~ Απαγορεύεται αυστηρά η

αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

τεύχος Σεπτεμβρίου - Οκτωβρίου 2017

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

KEY ACCOUNT MANAGER Ράντω Μανώλογλου manologlou.r@ethosmedia.eu

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Γιούλη Μουτεβελή mouteveli.g@ethosmedia.eu

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚTΗΣ Γιώργος Καλούμενος kaloumenos.g@ethosmedia.eu

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu

YΠΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ Νώντας Χαλδούπης chaldoupis.n@ethosmedia.eu

DATABASE MARKETING Νίκος Αθανασίου athanasiou.n@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Θοδωρής Αναγνωστόπουλος Shutterstock

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Έλενα Ερμείδου Ermeidou.e@ethosmedia.eu

ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Kωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Στράτος Μωυσής moisis.s@ethosmedia.eu

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ IRIS ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ Α.Ε.Β.Ε.

ISSN 1105-0470

ETHOS MEDIA S.A. Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T:210 9984950, Φ:210 9984953 E:info@hrima.gr www.ethosmedia.eu www.ethosevents.eu www.hrima.gr www.insuranceworld.gr www.virus.com.gr www.alivemag.gr

02 ~ Εν αρχή: Το Beat και το χθες 06 ~ Επικαιρότητα: Δρόμος στρωμένος με «αγκάθια» προς την έξοδο από το μνημόνιο 80 ~ Διά ταύτα: Alexis Tsipras’ Flying Circus

38

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Γιάννης Χατζηθεοδοσίου Πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών

«Μοναδικό αντίδοτο στην κρίση η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας» ΧΡΗΜΑ 5

επικαιρότητα

ΔΡΌΜΟΣ ΣΤΡΩΜΈΝΟΣ ΜΕ «ΑΓΚΆΘΙΑ» ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΈΞΟΔΟ ΑΠΌ ΤΟ ΜΝΗΜΌΝΙΟ Η κυβέρνηση περνά από τη «Σκύλλα» των προαπαιτουμένων στη «Χάρυβδη» των πιέσεων για νέα δημοσιονομικά μέτρα και φοβάται το γερμανικό «όχι» στην ελάφρυνση χρέους

από τον

Νώντα Χαλδούπη

Τ

ο αφήγημα της «καθαρής» εξόδου από το μνημόνιο, τον Αύγουστο του 2018, πασχίζει να επιβάλει η κυβέρνηση στη δημόσια συζήτηση, αλλά ο δρόμος προς την έξοδο από το καθεστώς αυστηρής εξωτερικής επιτήρησης είναι στρωμένος με πολλά «αγκάθια», ενώ η υπό συγκρότηση νέα κυβέρνηση της Γερμανίας αναμένεται να υιοθετήσει πιο σκληρές θέσεις για το ζήτημα της ελάφρυνσης χρέους, δυσχεραίνοντας την προσπάθεια για έξοδο στις αγορές. Από πολιτική άποψη, το αφήγημα της ολοκλήρωσης ενός προγράμματος με επιτυχία και της εξόδου χωρίς κάποια ειδική ρύθμιση για συνέχιση της επιτήρησης είναι ελκυστικό για την κοινή γνώμη και, εάν επαληθευθεί, πιθανόν να δώσει την ευκαιρία στον πρωθυπουργό να προσφύγει στις κάλπες το φθινόπωρο του 2018, όσο θα διαρκούν οι θετικές εντυπώσεις από την «καθαρή» έξοδο και πριν τεθούν σε εφαρμογή τα αντιδημοφιλή μέτρα του 2019 για την περικοπή των συντάξεων. Όμως, άλλη μία φορά, η κυβέρνηση, που

6 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

έχει τώρα ειλικρινή πολιτική βούληση να επισπεύσει την εφαρμογή των μέτρων του προγράμματος και να ολοκληρώσει γρήγορα (τον Δεκέμβριο) την τρίτη αξιολόγηση, θα βρεθεί αντιμέτωπη με δύο γνωστούς «δαίμονες», που έχουν κάνει αισθητή την παρουσία τους και στις δύο προηγούμενες αξιολογήσεις: τις δυσκολίες του κυβερνητικού/κρατικού μηχανισμού να υλοποιήσει τις προαπαιτούμενες δράσεις του μνημονίου και τις πιέσεις των δανειστών για τη λήψη πρόσθετων μέτρων λιτότητας. Σε ό,τι αφορά τα 95 προαπαιτούμενα, που θα πρέπει να ολοκληρωθούν στο πλαίσιο της τρίτης αξιολόγησης, η κυβέρνηση βρίσκεται, ως συνήθως, πολύ πιο πίσω από όσο χρειάζεται για να ολοκληρωθεί η υλοποίησή τους στα τέλη Νοεμβρίου, ώστε στο Eurogroup του Δεκεμβρίου να κλείσει η αξιολόγηση. Ανεπίσημα, ήδη ο στόχος για το κλείσιμο της αξιολόγησης έχει μεταφερθεί στον Ιανουάριο του 2018. Ο πρωθυπουργός ανέβαλε τον ανασχηματισμό και έδωσε αυστηρές οδηγίες

στους υπουργούς, «πειθαρχημένους» και «απείθαρχους», να επισπεύσουν την υλοποίηση των προαπαιτουμένων, ενώ για πρώτη φορά έχει δημιουργηθεί υπό τον υφυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ, Δημήτρη Λιάκο, ένα κέντρο συντονισμού και παρακολούθησης των υπουργικών δράσεων από το Μέγαρο Μαξίμου, ώστε να αποφευχθούν οι δυσάρεστες εκπλήξεις του παρελθόντος με τα «ξεκούρδιστα» υπουργεία και τους απρόθυμους υπουργούς. Παρά ταύτα, ήδη από τα προαπαιτούμενα του Σεπτεμβρίου διαπιστωνόταν παραγωγή έργου σχεδόν… μηδενική, ενώ οι 95 δράσεις που μένουν συνολικά να ολοκληρωθούν το επόμενο διάστημα μπορεί να μην έχουν πολιτικά «εκρηκτικά» θέματα (αναμόρφωση ασφαλιστικού ή φορολογικού συστήματος), αλλά δεν παύουν να έχουν αρκετά υψηλό βαθμό δυσκολίας, πολιτικής και διαχειριστικής, στην υλοποίησή τους. Για παράδειγμα, πρέπει να ολοκληρωθεί ο επανυπολογισμός συντάξεων για το 30% των αιτήσεων συνταξιοδότησης,

που υποβλήθηκαν από τις 13 Μαΐου 2016 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2016, με βάση τα νέα δεδομένα του νόμου Κατρούγκαλου, να γίνει απλούστευση και κωδικοποίηση της εργατικής νομοθεσίας, να απελευθερωθεί το επάγγελμα του μηχανικού, να καταργηθούν αδικαιολόγητοι περιορισμοί στην άσκηση επαγγελμάτων, να προσαρμοστούν (βλ. να αυξηθούν) τα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας, να ολοκληρωθούν όλες οι δράσεις που απαιτούνται για να αρχίσουν τα έργα στο Ελληνικό, να ολοκληρωθεί η πρώτη άσκηση αξιολόγησης στο Δημόσιο, να αλλάξουν οι κανόνες για την κήρυξη απεργιών, να αλλάξει η νομοθεσία για τα οικογενειακά και αναπηρικά επιδόματα κ.ά. Ακόμη κι αν οι επιμέρους αντιδράσεις δεν κάμψουν το φρόνημα της κυβέρνησης για υλοποίηση των προαπαιτούμενων δράσεων, ο όγκος των δράσεων είναι τεράστιος και εκφράζονται πολύ σοβαρές αμφιβολίες για το αν η κυβέρνηση και οι μηχανισμοί του κράτους θα αποδειχθούν όσο αποτελεσματικοί χρειάζεται για να περάσουν τον πήχη της αξιολόγησης, τη στιγμή μάλιστα που οι εκπρόσωποι των Θεσμών θα παρακολουθούν πολύ στενά τις εξελίξεις, για να αποτρέψουν γνωστά από το παρελθόν «κόλπα». Το επόμενο μεγάλο πρόβλημα για την κυβέρνηση είναι ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν έχει πειστεί ότι τα ήσσονος σημασίας μέτρα για το 2018, που συμφωνήθηκαν στη διάρκεια της δεύτερης αξιολόγησης, θα είναι επαρκή για να φθάσει η Ελλάδα τον στόχο για το πρωτογενές πλεόνασμα (3,5%). Το Ταμείο προκάλεσε εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις για την τρίτη αξιολόγηση, πριν ακόμη αρχίσουν, καθώς στην έκθεση Fiscal Monitor προβλέπει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα, από 1,7% του ΑΕΠ φέτος, θα αυξηθεί το 2018 στο 2,2%, δηλαδή θα διαμορφωθεί 1,3% του ΑΕΠ χαμηλότερα από τον στόχο του προγράμματος (3,5% του ΑΕΠ). Πρόκειται για μια εκτίμηση στην οποία λαμβάνεται υπόψη το δημοσιονομικό όφελος από τα πρόσθετα μέτρα (κυρίως περικοπές κοινωνικών επιδομάτων), που συμφωνήθηκαν στη δεύτερη αξιολόγηση, αλλά το Ταμείο κρίνει ότι δεν είναι επαρκή για να φθάσει η Ελλάδα στον στόχο του 3,5%. Στην προηγούμενη εκτίμηση, του εαρινού Fiscal Monitor, στην οποία δεν λαμβανόταν υπόψη η επίδραση των

μέτρων της δεύτερης αξιολόγησης, το Ταμείο προέβλεπε πλεόνασμα 2%. Η απόσταση ανάμεσα στον στόχο του προγράμματος και στην πρόβλεψη του Ταμείου είναι τεράστια: αν ληφθούν μέτρα για να καλυφθεί, θα χρειαστεί η εξοικονόμηση να ξεπεράσει τα 2,3 δισ. ευρώ. Κατά το μεγαλύτερο μέρος (1% του ΑΕΠ), η απόκλιση μπορεί να καλυφθεί αν εφαρμοστούν έναν χρόνο νωρίτερα οι προγραμματισμένες για το 2019 μειώσεις στις κύριες συντάξεις (εξάλειψη προσωπικής διαφοράς). Για τα επόμενα χρόνια, δηλαδή από το 2019 μέχρι και το 2022, το Ταμείο είναι

Το αφήγημα της ολοκλήρωσης ενός προγράμματος με επιτυχία είναι ελκυστικό για την κοινή γνώμη και, εάν επαληθευθεί, πιθανόν να δώσει την ευκαιρία στον πρωθυπουργό να προσφύγει στις κάλπες το φθινόπωρο του 2018.

αισιόδοξο ότι η επίδραση των περικοπών στις συντάξεις (2019) και της μείωσης του αφορολόγητου ορίου (2020) θα σταθεροποιήσουν το πρωτογενές πλεόνασμα στο επίπεδο του στόχου του προγράμματος, 3,5%. Προφανώς, το Ταμείο υπολογίζει ότι θα εφαρμοστούν και τα θετικά «αντίμετρα» της κυβέρνησης, που συμφωνήθηκαν στη δεύτερη αξιολόγηση, δεδομένου του ότι από το 2020 το πρωτογενές πλεόνασμα θα είναι αρκετά υψηλότερο από τον στόχο του 3,5% (τα πρόσθετα μέτρα 2019-2020 θα έχουν συνδυαστική επίδραση δύο μονάδων του ΑΕΠ). Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης διαφωνεί με αυτές τις εκτιμήσεις και έχει εγγράψει στο προσχέδιο του προϋπολογι-

σμού πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% για το 2018. Τόσο σε υψηλό πολιτικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο της διαπραγμάτευσης με τους επικεφαλής των Θεσμών στην Αθήνα, η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να πείσει το Ταμείο για τις δικές της προβλέψεις, χωρίς να είναι σαφές αν μπορεί να «νερώσει» σε τέτοιο βαθμό τις εκτιμήσεις του το ΔΝΤ, ώστε να συμπέσουν με τις ελληνικές. Το άλλο σοβαρό πρόβλημα που πιθανόν να προκαλέσει νέα προβλήματα στην τρίτη αξιολόγηση είναι ότι το Ταμείο θα θέσει εκ νέου το θέμα της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, ζητώντας να διευκρινίσουν οι Ευρωπαίοι δανειστές αν και σε ποιον βαθμό θα εφαρμοστεί το σημαντικότερο μεσοπρόθεσμο μέτρο ελάφρυνσης, δηλαδή η επιμήκυνση της περιόδου χάριτος των δανείων του EFSF, που υπολογίζεται ότι θα πρέπει να φθάσει τα 15 χρόνια για να υπάρξει ουσιώδες αποτέλεσμα. Στις αμέσως προηγούμενες συζητήσεις για το θέμα αυτό, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε δεχθεί, ύστερα από ισχυρή πίεση από τον Πόουλ Τόμσεν του ΔΝΤ, να μνημονευθεί στο ανακοινωθέν του Eurogroup το συγκεκριμένο μέτρο ελάφρυνσης, αλλά με τρόπο που άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο να μην εφαρμοστεί τελικά! Έτσι, η ΕΚΤ και το ΔΝΤ δεν είχαν στα χέρια τους μια βασική παράμετρο της ρύθμισης για το χρέος και δεν μπόρεσαν να εκδώσουν θετικές εκθέσεις για τη βιωσιμότητα του χρέους. Το ερώτημα είναι αν η νέα κυβέρνηση της Άνγκελα Μέρκελ, που βρίσκεται σε στάδιο συγκρότησης συνασπισμού, θα έχει τη διάθεση να προσφέρει κάτι περισσότερο για το χρέος, ώστε να κλείσει το χάσμα Ευρωπαίων δανειστών και ΔΝΤ και να αρχίσει το Ταμείο τις εκταμιεύσεις από το δικό του πρόγραμμα, κάτι που θα είχε ευεργετική επίδραση στην προσπάθεια της κυβέρνησης να κατοχυρώσει την παρουσία της στην αγορά ομολόγων πριν τη λήξη του προγράμματος και να αποφύγει συζητήσεις για προληπτικό μηχανισμό χρηματοδότησης με ένα νέο μνημόνιο, 12μηνης διάρκειας. Δυστυχώς, όλοι οι πολιτικοί αναλυτές προεξοφλούν ότι η νέα κυβέρνηση στο Βερολίνο θα υιοθετήσει ακόμη πιο αυστηρές θέσεις έναντι της Ελλάδας από αυτές που συνήθιζε να εκφράζει ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε… ΧΡΗΜΑ 7

χρηματιστήριο

Το άγχος των «εξετάσεων» λυγίζει το χρηματιστήριο Η τρίτη αξιολόγηση και τα τεστ στις τράπεζες ανέκοψαν την ορμή της αγοράς. Σημαντικά κεφάλαια από fund αναδυόμενων αγορών περιμένουν να τοποθετηθούν.

Η

ορμητική ανοδική πορεία που είχε χαράξει από τον Μάιο η χρηματιστηριακή αγορά ανακόπηκε τον Σεπτέμβριο, που ήταν ο χειρότερος μήνας από την αρχή της χρονιάς, καθώς οι επενδυτές καταλήφθηκαν από το άγχος της «διπλής εξεταστικής περιόδου», ενόψει της τρίτης αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος, αλλά και των προγραμματισμένων τραπεζικών τεστ αντοχής του 2018. Ο Σεπτέμβριος ήταν, με διαφορά, ο χειρότερος μήνας ώς τώρα, με τις μηνιαίες απώλειες να φθάνουν το 8,46% για τον Γενικό Δείκτη και το 22,38% για τον τραπεζικό. Για να βρει κανείς μεγαλύτερη προηγούμενη μηνιαία πτώση, θα πρέπει

8 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

να ανατρέξει στον Ιούνιο του 2016, όταν ο Γενικός Δείκτης είχε υποχωρήσει κατά 16,21%. Η απόδοση του Γενικού Δείκτη από την αρχή του έτους μειώθηκε στο 17,4%, ενώ ο τραπεζικός δείκτης έχασε όλα τα κέρδη της προηγούμενης περιόδου και βρέθηκε στο -4,02%. Ο Σεπτέμβριος ήταν ο πρώτος μήνας μετά από αρκετό καιρό όπου παρατηρήθηκε καθαρή εκροή ξένων κεφαλαίων, που πλησίασε τα 54 εκατ. ευρώ. Η εξέλιξη αυτή συνδέεται, προφανώς, με τις αλλαγές στη σύνθεση των διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων, τα οποία τοποθετούνται στο ΧΑ. Από τη λήξη της δεύτερης αξιολόγησης, το ελληνικό χρηματιστήριο έγινε ένας ασφαλέστερος προορισμός

για τα κεφάλαια αναδυόμενων αγορών, ενώ τα κερδοσκοπικά χαρτοφυλάκια, που είχαν τοποθετηθεί από νωρίς στην Αθήνα, αναζητούν τον δρόμο της εξόδου, ρευστοποιώντας με κέρδη τις θέσεις τους. Σύμφωνα με τη γερμανική επενδυτική τράπεζα Berenberg, στην ελληνική αγορά θα κατευθυνθούν σημαντικά νέα κεφάλαια από τα fund αναδυόμενων αγορών. Οι μέχρι τώρα τοποθετήσεις τους σε ελληνικές μετοχές αντιστοιχούν στο 0,29% των κεφαλαίων που διαχειρίζονται, ενώ η συμμετοχή της Ελλάδας στον δείκτη MSCI Αναδυόμενων Αγορών είναι 0,37%. Προς το παρόν, φαίνεται ότι οι νέοι «παίκτες» της αγοράς ούτε βιάζονται να εισέλθουν ούτε και είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν ακριβά, θεωρώντας ότι η περίοδος αβεβαιότητας που θα μεσολαβήσει μέχρι να ολοκληρωθεί η τρίτη αξιολόγηση –και, ακολούθως, τα τεστ αντοχής των τραπεζών– τους προσφέρει ένα… ορθάνοιχτο παράθυρο ευκαιρίας για σταδιακή είσοδο και σε σχετικά χαμηλά επίπεδα τιμών. Σε ό,τι αφορά τις δύο βασικές πηγές αβεβαιότητας, την αξιολόγηση και τα τεστ για τις τράπεζες, θα πρέπει να σημειωθεί ότι: 1. Η κυβέρνηση μπαίνει στην περιπέτεια άλλης μίας αξιολόγησης, έχοντας βασική προτεραιότητα να κλείσει η διαπραγμάτευση το συντομότερο δυνατό, αλλά, όπως πάντα, δεν είναι αρκετές οι καλές προθέσεις για να πάνε όλα κατ’ ευχήν. Τα εμπόδια σε αυτήν την πορεία είναι δύο: στη συζήτηση για τα δημοσιονομικά, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα επιμείνει ότι ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα (3,5%) δεν θα επιτευχθεί το 2018, αλλά θα υπάρξει μια σοβαρή απόκλιση, 1,3% του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι θα ζητηθούν πρόσθετα μέτρα, ή πρόωρη εφαρμογή των προγραμματισμένων για το 2019 περικοπών στις συντάξεις, κάτι που θέλει πάση θυσία να αποφύγει η κυβέρνηση, καθώς το 2018 σχεδιάζεται να είναι το έτος των εκλογών. Πέραν αυτού του εμποδίου, υπάρχει το μόνιμο πρόβλημα με τη νομοθέτηση και εφαρμογή των προαπαιτούμενων δράσεων. Ο Αλέξης Τσίπρας έχει δώσει εντολές στους υπουργούς να σπεύσουν για την υλοποίηση των 95 προαπαιτούμενων

δράσεων ώς τα τέλη Νοεμβρίου, αλλά οι ρυθμοί της κυβερνητικής μηχανής δεν συμβαδίζουν μέχρι τώρα με τις απαιτήσεις του προγράμματος.

2. Σε ό,τι αφορά τις τράπεζες, βέβαιο είναι ότι το εφιαλτικό σενάριο ενός έκτακτου ελέγχου ποιότητας ενεργητικού έχει αποφευχθεί, αφού ο Πόουλ Τόμσεν (ΔΝΤ) ξεκαθάρισε με δήλωσή του ότι το Ταμείο δεν θα επιμείνει σε αυτήν την απαίτηση, αλλά θεωρεί επαρκή την πρόταση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να εκδοθούν νωρίτερα από το αρχικά προγραμματισμένο τα αποτελέσματα των τεστ αντοχής του 2018, ώστε να υπάρχει χρόνος, εάν χρειάζεται, να ανακεφα-

Ο Σεπτέμβριος ήταν ο πρώτος μήνας μετά από αρκετό καιρό όπου παρατηρήθηκε καθαρή εκροή ξένων κεφαλαίων, που πλησίασε τα 54 εκατ. ευρώ.

λαιοποιηθούν οι τράπεζες πριν τη λήξη του μνημονίου. Δηλαδή με αξιοποίηση των κεφαλαίων που είναι ήδη διαθέσιμα από το δάνειο των 86 δισ. ευρώ και χωρίς να τεθεί ζήτημα εφαρμογής του κανονισμού για «κούρεμα» πιστωτών/καταθετών (“bail-in”). Σε γενικές γραμμές, οι τράπεζες διαθέτουν ικανοποιητικά «μαξιλάρια» κεφαλαίων για να απορροφήσουν πρόσθετες προβλέψεις και να ανταποκριθούν στα δυσμενή σενάρια των τεστ αντοχής, αλλά ο κίνδυνος μία ή περισσότερες τράπεζες να χρειαστούν τελικά νέα κεφάλαια δεν μπορεί να αγνοηθεί από τους επενδυτές, ιδιαίτερα όταν έχουν πικρές μνήμες από τις προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις. Σε γενικές γραμμές, οι αναλυτές παραμένουν αισιόδοξοι για την ελληνική χρηματιστηριακή αγορά, εκτιμώντας ότι οι κίνδυνοι

έχουν περιοριστεί, η οικονομία κινείται σε σωστή κατεύθυνση και οι ανησυχίες για τις τράπεζες είναι υπερβολικές. Μάλιστα, έχει ενδιαφέρον το ότι, πλέον, δεν αποτελεί φόβητρο ο πολιτικός κίνδυνος, αλλά, αντίθετα, η προοπτική των πρόωρων εκλογών εκλαμβάνεται θετικά, καθώς εκτιμάται ότι θα αναλάβει την τύχη της χώρας μια κυβέρνηση περισσότερο φιλική στους επενδυτές. Αυτό τόνισε πρόσφατα, μιλώντας στο Bloomberg, ο διάσημος διαχειριστής hedge fund, Κάιλ Μπας (Hayman Capital Management), ο οποίος έχει κερδίσει μεγάλα ποσά από στοιχήματα στη χρεοκοπία της Ελλάδας και, αργότερα, τοποθέτησε αρκετά κεφάλαια στο χρηματιστήριο. «Η εξέλιξη που θα αλλάξει άρδην τους όρους του παιχνιδιού», ανέφερε ο Μπας, «θα είναι η στροφή προς μια κεντροδεξιά, φιλική προς την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις, κυβέρνηση. Η Ελλάδα μπορεί να μην έχει αυτή τη στιγμή την κατάλληλη ηγεσία, αλλά πιστεύω πως κάτι σπουδαίο θα συμβεί κατά την επόμενη διετία». «Σε αντίθεση με το 2014», επεσήμανε ο Μπας, «οπότε και πάλι τα σημάδια ανάκαμψης ήταν ορατά, τώρα μια πολιτική αλλαγή αναμένεται να λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής και όχι ως σήμα εξόδου από ελληνικές θέσεις, όπως τότε. Δεν γίνονται αυτή τη στιγμή αξιοσημείωτες άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα, και αυτό πιστεύω πως οφείλεται στην τρέχουσα πολιτική κατάσταση. Οι διεθνείς επενδυτές χρειάζονται πιο φιλική στην επιχειρηματικότητα πολιτική ηγεσία πριν αρχίσουν να τοποθετούνται ουσιαστικά, και εκτιμώ πως τα επόμενα χρόνια θα γίνουν μερικές εμβληματικές ιδιωτικοποιήσεις». Η Wood εκτιμά ότι θα διατηρηθεί η αστάθεια στην ελληνική αγορά τους επόμενους μήνες, λόγω των ανησυχιών για τον τραπεζικό κλάδο, των πιθανών καθυστερήσεων στην τρίτη αξιολόγηση, των διαπραγματεύσεων για το θέμα της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους και της λήξης του προγράμματος διάσωσης τον Αύγουστο του 2018. Παρά τις αβεβαιότητες αυτές, η Wood θεωρεί πως η Ελλάδα οδεύει προς τη σωστή κατεύθυνση, με σταδιακή ομαλοποίηση των μακροοικονομικών συνθηκών και χαμηλότερο ασφάλιστρο κινδύνου. Το ΧΡΗΜΑ 9

χρηματιστήριο

ελληνικό κράτος, εκτιμά, έχει καλές πιθανότητες να αποφύγει μια νέα συμφωνία διάσωσης, καθώς το ΑΕΠ ανακάμπτει και οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων υποχωρούν. Για τις τράπεζες, υπογραμμίζει ότι η εφαρμογή του λογιστικού προτύπου IFRS 9 και τα τεστ αντοχής, λογικά, θα είναι διαχειρίσιμα, χωρίς να χρειαστεί να καταφύγουν σε αυξήσεις κεφαλαίου, που θα προκαλέσουν αραίωση της συμμετοχής των μετόχων. Η Wood θεωρεί πως τα κεφαλαιακά «μαξιλάρια» είναι επαρκή για να απορροφήσουν την επίπτωση της εφαρμογής του IFRS 9 και των stress tests. Ωστόσο, οι τιμές των μετοχών θα συνεχίσουν να είναι ευμετάβλητες και θα επηρεάζονται (συχνά αβάσιμα) από δημοσιεύματα του Τύπου που θα υπονοούν πως ίσως χρειαστεί να προχωρήσουν σε νέες αυξήσεις κεφαλαίου. Από τον χώρο των τραπεζών, η Wood συνιστά «αγορά» μόνο για την Εθνική και την Alpha, ενώ διατηρεί θετική στάση για ποιοτικές, μη τραπεζικές μετοχές με ισχυρούς ισολογισμούς και καλά προφίλ ανάπτυξης. Κορυφαίες επιλογές της είναι: Jumbo (αξιοπρεπείς πολλαπλασιαστές, ανάπτυξη στη Ρουμανία αλλά και ισχυρή θέση εν μέσω δύσκολων συνθηκών στην αγορά), ΟΠΑΠ (ευκαιρία με τα VLT, μείωση κόστους και απομόχλευση) και Μυτιληναίος (πολύ φθηνή, με μεγάλο discount έναντι των αντίστοιχων εταιρειών). Επίσης, αξιολογεί θετικά Τιτάνα, Φουρλή και Σαράντη. Στο ίδιο πνεύμα, η Citi υπογραμμίζει ότι η αβεβαιότητα για το αποτέλεσμα των τεστ αντοχής είναι πιθανό να οδηγήσει σε αυξημένη μεταβλητότητα και δικαιολογεί μια ουδέτερη στάση για τον τραπεζικό κλάδο της Ελλάδας. Όπως επισημαίνει, πρέπει να αποσαφηνιστούν περισσότερο τα επικαιροποιημένα σχέδια μείωσης «κόκκινων» δανείων και να υπάρξει μεγαλύτερη σαφήνεια ως προς το αν θα ληφθούν υπόψη στα τεστ αντοχής και στη γενικότερη στάση των εποπτικών αρχών σχετικά με τον σχηματισμό προβλέψεων. «Αγαπημένη» επιλογή της Citi από τις μετοχές του τραπεζικού κλάδου είναι μόνο η Alpha, για την οποία συνιστά «αγορά»,

10 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

ενώ ουδέτερη είναι η στάση της έναντι των τριών άλλων μεγάλων τραπεζών. Για όλες τις μετοχές, ο οίκος προχώρησε σε σημαντικές μειώσεις των τιμών-στόχων. Η Citi, πάντως, «φώτισε» με την ίδια έκθεση, αρκετά, τα αποθέματα που διαθέτουν οι τράπεζες για να αντιμετωπίσουν πρόσθετες ζημιές. Ο οίκος διαπιστώνει ότι τα «μαξιλάρια» κεφαλαίων των ελληνικών τραπεζών είναι επαρκή και σε δύο περιπτώσεις (Πειραιώς, Eurobank) έχουν

«Η εξέλιξη που θα αλλάξει άρδην τους όρους του παιχνιδιού», ανέφερε ο Μπας, «θα είναι η στροφή προς μια κεντροδεξιά, φιλική προς την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις, κυβέρνηση». αυξηθεί αρκετά. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο δείκτης πρωτοβάθμιας κεφαλαιακής επάρκειας (CET1) από 12,2%, το α’ εξάμηνο του 2015, έχει αυξηθεί σε 17,7% το α’ εξάμηνο του 2017. Η Citigroup υπολογίζει για την Αlpha Βank ότι το capital buffer φθάνει τα 4 δισ. ευρώ, για την Εθνική Τράπεζα τα 3,3 δισ. ευρώ, για την Τράπεζα Πειραιώς τα 2,7 δισ. ευρώ και για την Eurobank τα 2 δισ. ευρώ. Τα πλεονασματικά κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας

υπολογίζονται στα 12 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τη Citi, τα τεστ του 2018 θα βασιστούν σε έναν στατικό ισολογισμό στο τέλους του 2017 και θα λάβουν υπόψη τον αντίκτυπο της εφαρμογής του προτύπου IFRS 9, χωρίς όμως να ορίζεται εκ των προτέρων κάποιο όριο (threshold) για την επιτυχία στην άσκηση. Για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η Citi εκτιμά ότι η διαδικασία είναι δύσκολη, αλλά επιτεύξιμη. Υπάρχει βελτίωση στις υποκείμενες τάσεις σχηματισμού NPE/NPL το τελευταίο τρίμηνο. Ο συνολικός σχηματισμός NPE στις τέσσερις συστημικές τράπεζες ήταν κοντά στο μηδέν στο δεύτερο τρίμηνο για όλες τις τράπεζες πλην της Αlpha Βank, επιδεικνύοντας αρνητικό (Eurobank) ή ελαφρώς αρνητικό σχηματισμό (Εθνική Τράπεζα και Τράπεζα Πειραιώς). Ο σχηματισμός NPL έγινε αρνητικός στην Τράπεζα Πειραιώς και την Εθνική Τράπεζα στο δεύτερο τρίμηνο, ενώ στη Eurobank και την Αlpha Βank ο σχηματισμός NPL παρέμεινε θετικός, αλλά μειώθηκε σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του έτους. Συνολικά, ο σχηματισμός NPL στις τέσσερις συστημικές τράπεζες διαμορφώθηκε

ΧΡΗΜΑ 11

χρηματιστήριο

σε αρνητικό έδαφος (-247 εκατ. ευρώ έναντι 917 εκατ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο). Παρέμεινε όμως θετικός για το χαρτοφυλάκιο στεγαστικών δανείων σε όλες τις τράπεζες εκτός από την περίπτωση της Τράπεζας Πειραιώς, ενώ ο τομέας των καταναλωτικών και των επιχειρηματικών δανείων παρουσίασε σαφή βελτίωση στο δεύτερο τρίμηνο. Την εκτίμηση ότι οι τράπεζες δεν έχουν ανάγκες πρόσθετων κεφαλαίων επισημαίνει και η Autonomous Research. Υπογραμμίζει ότι η Εθνική παραμένει η προτιμώμενη τράπεζα και μειώνει τη σύστασή της σε «ουδέτερη», πλέον, για την Alpha Bank, ενώ διατηρεί «ουδέτερη» σύσταση για την Eurobank και σύσταση «υποαπόδοσης» για την Τράπεζα Πειραιώς. Η Autonomous Research εξετάζει τον πιθανό αντίκτυπο του stress test για το 2018, την εφαρμογή του IFRS 9 και του TAR (έλεγχος στα προβληματικά στοιχεία ενεργητικού). Οι φόβοι του AQR, που πυροδοτήθηκαν από το ΔΝΤ, έχουν διαλυθεί τώρα, μετά τα σχόλια του ΔΝΤ ότι δεν είναι απαραίτητο ένα «πλήρες AQR». «Δεν πιστεύουμε ότι το AQR έχει νόημα για τις ελληνικές τράπεζες» εκτιμά ο οίκος. «Αυτό συμβαίνει επειδή πιστεύουμε ότι ο ρυθμιστής έχει μια πολύ καλή εικόνα της ποιότητας των υποκείμενων στοιχείων του ενεργητικού, δεδομένου ότι παρακολουθεί λεπτομερώς ένα σύνολο δεικτών ποιότητας στοιχείων ενεργητικού ανά τρίμηνο, ως μέρος των σχεδίων μείωσης των NPEs». «Το πιο σημαντικό είναι ότι ο SSM διεξάγει επί του παρόντος επισκόπηση των δανειακών βιβλίων των τραπεζών, με στόχο τον εντοπισμό τυχόν παγίδων στα NPEs και στην αναγνώριση των δανείων, καθώς και κατά πόσο οι τράπεζες διαθέτουν τα εργαλεία για να επιτύχουν τη μείωση στα NPEs για το 2018-19 βάσει των στόχων» σημειώνει ο οίκος. Και καταθέτει την εκτίμηση ότι δεν θα χρειαστούν αυξήσεις κεφαλαίου, ενώ οι όποιες αδυναμίες θα αντικατοπτριστούν στις αλλαγές των σχεδίων μείωσης των NPEs. Οι τράπεζες θα μπορέσουν να απορροφήσουν τις πιθανές απώλειες του stress test του 2018, δεδομένου του ότι ανακεφαλαιοποιήθηκαν το 2015 για μακροοικονομικές υποθέσεις που δεν υλοποιήθηκαν ποτέ. «Για λόγους επεξήγησης, προσομοιώνου-

12 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

με τον τρόπο με τον οποίο θα επηρεαστεί το κεφάλαιο των τραπεζών, εάν έπρεπε να αυξηθεί η κάλυψη στο 65% για να ικανοποιηθεί η ανακεφαλαιοποίηση ύψους 10 δισ. ευρώ που προσδιόρισε το ΔΝΤ. Επίσης, προσομοιώνουμε τον αντίκτυπο του κεφαλαίου σε ένα ακραίο σενάριο, στο οποίο οι τράπεζες θα πρέπει να μειώσουν αμέσως τον λόγο NPE τους σε 20%. Και στις δύο περιπτώσεις, η Εθνική Τράπεζα προβάλλει ως η καλύτερη, ενισχύο-

Οι τράπεζες θα μπορέσουν να απορροφήσουν τις πιθανές απώλειες του stress test του 2018. Ανακεφαλαιοποιήθηκαν το 2015 για μακροοικονομικές υποθέσεις που δεν υλοποιήθηκαν ποτέ.

ντας την αξιολόγησή μας για outperform» αναφέρει ο οίκος. «Από την άλλη πλευρά, η Τράπεζα Πειραιώς βρίσκεται στη δυσκολότερη θέση, ενισχύοντας τη σύστασή μας.

Eurobank και Alpha βρίσκονται στη μέση, η πρώτη χάρη στον χαμηλότερο λόγο NPE και την υψηλότερη κάλυψη, αλλά και χαμηλότερο δείκτη κεφαλαίου, και η Alpha Bank χάρη στην ισχυρή της κεφαλαιακή θέση αλλά με υψηλότερη αναλογία NPE». Ο οίκος εκτιμά ότι οι τράπεζες θα προωθήσουν φιλόδοξους στόχους μείωσης των NPEs έως το 2020 και σημειώνει: «Αυξήσαμε τις προβλέψεις μας για την απώλεια δανείων στην Εθνική Τράπεζα, για να αντιμετωπίσουμε ταχύτερους ρυθμούς NPE από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως. Επίσης, αυξάνουμε τις προβλέψεις μας για την απώλεια δανείων στην Alpha, καθώς πιστεύουμε ότι η τράπεζα θα πρέπει να καλύψει τη διαφορά με τις άλλες τράπεζες, λόγω του συνεχώς θετικού σχηματισμού NPE». «Αυξάνουμε τις προβλέψεις μας για

πιστωτικές απώλειες στην Τράπεζα Πειραιώς, καθώς πιστεύουμε ότι η τράπεζα πρέπει να σχηματίσει περισσότερες προβλέψεις για να διαχειριστεί τα NPEs της» αναφέρει η Autonomous Research. «Εκτιμούμε ότι η πλήρης σταδιακή επίδραση του προτύπου 9 είναι περίπου 250 bps κεφαλαίου στη Eurobank, 210 bps στην Alpha, 160 bps στην ΕΤΕ και 150 bps στην Τράπεζα Πειραιώς, αν και ο λογιστικός μηχανισμός σταδιακής απόσβεσης συμβάλλει στην προστασία από κεφαλαιακά ελλείμματα. Παρατηρούμε επίσης υψηλότερο κίνδυνο από την άσκηση TAR στην Εθνική Τράπεζα (περίπου 80 bps), αλλά θεωρούμε ότι είναι διαχειρίσιμος στο πλαίσιο του δείκτη κεφαλαίου 2017E, ύψους 17,9%». Η Axia διατηρεί σύσταση “buy” και υψηλές τιμές-στόχους για τις τραπεζικές μετοχές και βλέπει τα μεγαλύτερα περιθώρια ανόδου στη μετοχή της Πειραιώς. Όπως σημειώνει, σύμφωνα με όσα δήλωσε ο Μάριο Ντράγκι για πραγματοποίηση των stress test έως τον Μάιο-Ιούνιο του 2018, προκύπτει ότι θα έχουν οι Θεσμοί τη δυνατότητα να εξετάσουν την κατάσταση των τραπεζών πριν τη λήξη του προγράμματος, τον Αύγουστο του 2018. Ο οίκος εκτιμά ότι οι σχεδιασμένες ασκήσεις από τις ρυθμιστικές αρχές (η αξιολόγηση προβληματικών στοιχείων ενεργητικού ή TAR και το stress test) καθώς και οι αλλαγές ως προς τα λογιστικά πρότυπα (με το IFRS 9), εντέλει, θα δώσουν στην αγορά περισσότερη σαφήνεια για την πραγματική εικόνα των τραπεζών, χωρίς να απαιτείται αξιολόγηση ποιότητας ενεργητικού (AQR). Οι καταλύτες των ελληνικών τραπεζών παραμένουν άθικτοι, προς το παρόν, και όσο οι εποπτικές αρχές θα εμμένουν στα συμφωνημένα πλάνα αναδιάρθρωσης του 2018 και τους στόχους ποιότητας ενεργητικού του 2019, το σύστημα θα έχει περιθώρια να αντιμετωπίσει τα προβλήματα. Η κατάσταση έχει βελτιωθεί σε σχέση με το stress test του 2015, όταν οι τράπεζες είχαν ανακεφαλαιοποιηθεί με βάση το δυσμενέστερο σενάριο. Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα πιο υποστηρικτικό μακροοικονομικό περιβάλλον και οι τράπεζες έχουν εμφανίσει πρόοδο στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, ενώ διαθέτουν ισχυρότερες κεφαλαιακές θέσεις, καταλήγει ο οίκος.

ΧΡΗΜΑ 13

επιχειρήσεις

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Α’ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΤΩΝ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ Σταθερή εικόνα βελτίωσης και αντοχή στις δυσκολίες. Υψηλότερο το καθαρό αποτέλεσμα, σταθεροποίηση στα λειτουργικά κέρδη, οριακή τελική γραμμή για τις τράπεζες. Καταλύτες για τη συνέχεια: Αξιολόγηση, χαλάρωση των capital controls, έναρξη συζήτησης για το χρέος.

14 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

του Μάνου Χατζηδάκη Υπ. Τμήματος Ανάλυσης, Beta Χρηματιστηριακή

Μ

πορεί να μην ενθουσίασαν, αλλά και δεν απογοήτευσαν οι εισηγμένες εταιρείες στο α’ εξάμηνο της φετινής χρήσης. Ο ρυθμός βελτίωσης των αποτελεσμάτων ήταν μεν μικρός, έρχεται ωστόσο να προστεθεί σε μια σειρά τριμηνιαίων βελτιώσεων που έχουν συστηματικότητα και συνέχεια. Η εξήγηση πίσω από αυτήν την εικόνα έχει να κάνει με την αναιμική εικόνα της ελληνικής οικονομίας, η οποία, λόγω της καθυστέρησης του κλεισίματος της β’ αξιολόγησης, κινήθηκε σε πολύ μετριοπαθή επίπεδα ανάπτυξης. Κοιτάζοντας «μισογεμάτο το ποτήρι», η επίδοση του εξαμήνου δείχνει ότι για άλλη μια περίοδο υπήρξε ένας εξαιρετικός βαθμός προσαρμογής σε δυσμενή δεδομένα (ρευστότητα, ζήτηση, ψυχολογία), καθώς το στρατόπεδο των κερδισμένων της προηγούμενης περιόδου όχι μόνο κράτησε τα κεκτημένα, αλλά ενισχύθηκε με νέα ονόματα. Ο τζίρος των εισηγμένων εταιρειών στο α’ εξάμηνο της χρονιάς διαμορφώθηκε στα 33,3 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 12,6%. Η αύξηση σε απόλυτα νούμερα είναι της τάξεως των 3,7 δισ. ευρώ και οφείλεται κυρίως στη σημαντική αύξηση του κλάδου διύλισης (πάνω από 36 ποσοστιαίες μονάδες ή 2,2 δισ. ευρώ), των τυχερών παιχνιδιών (+9%) και της Coca-Cola (+5,6%). Στον αντίποδα, μειώσεις στη δραστηριότητα παρατηρούνται στις εταιρείες του κλάδου ηλεκτρικής ενέργειας (-4%) και στις τηλεπικοινωνίες (-2%). Στα αξιοσημείωτα η αύξηση της δραστηριότητας των εταιρειών πληροφο-

ρικής (+13%) και κλωστοϋφαντουργίας (+15), κλάδοι ιδιαίτερα ταλαιπωρημένοι τα τελευταία χρόνια από τον ανταγωνισμό και τη χρηματοοικονομική εικόνα των ισολογισμών τους. Σε επίπεδο λειτουργικών αποτελεσμάτων, συνέβη κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο, αλλά όχι απίθανο να συμβεί: Οι εισηγμένες εμποροβιομηχανικές εταιρείες εμφανίζουν σχεδόν το ίδιο μέγεθος σε απόλυτο νούμερο σε σχέση με πέρσι. Η μεταβολή ορίζεται στο τρίτο δεκαδικό, καθώς η φετινή χρονιά υπολείπεται κατά 2,17 εκατ. ευρώ σε σχέση με πέρσι σε ένα άθροισμα λειτουργικών κερδών 4,024 εκατ. ευρώ. Και εδώ, τα πολύ ισχυρά αποτελέσματα των διυλιστηρίων (+8%) έχουν κάνει τη διαφορά, παρά την καταγραφή σημαντικών εκτάκτων από αποθέματα και ισοτιμίες. Χωρίς τη συνεισφορά των εταιρειών του κλάδου, η μείωση στα λειτουργικά αποτελέσματα θα ήταν 1,5%. Κλάδος νικητής, ωστόσο, ήταν ο κλάδος συμμετοχών, ο οποίος εμφανίζει αύξηση +38%, με κυριότερες θετικές επιδράσεις, λόγω ειδικού βάρους, από τον όμιλο Μυτιληναίου (+54%) και τη Βιοχάλκο (+44%). Από τις περσινές απομειώσεις του χαρτοφυλακίου ακινήτων, οι εταιρείες του κλάδου ευνοήθηκαν εμφανίζοντας αύξηση στα EBITDA 51% (96 εκατ. ευρώ). Το λειτουργικό περιθώριο μειώθηκε κατά 152 μονάδες βάσης, στο ικανοποιητικό 12,08%, ενώ εάν εξαιρεθεί από τα λειτουργικά αποτελέσματα ο κλάδος διύλισης, η μείωση του περιθωρίου περιορίζεται στις 104 μονάδες βάσης, στο 13,76%, έναντι του προσαρμοσμένου 14,80%. Κατεβαίνοντας στην τελική γραμμή, η εικόνα βελτιώνεται, καθώς από τα 500 εκατ. ευρώ περίπου του περσινού α’ εξαμήνου η καθαρή κερδοφορία διαμορφώνεται σε 1,04 δισ. ευρώ. Οι χρηματοοικονομικές εταιρείες είχαν θετική συνεισφορά στο σύνολο (102,4 εκατ. ευρώ) μετά από πολλές περιόδους διακυμάνσεων. Εξαιρουμένων των σχετικών κλάδων (τράπεζες, επενδυτικές, ασφάλειες), η αύξηση της κερδοφορίας των εμποροβιομηχανικών εταιρειών βρίσκεται στο +28% ή στα 936 εκατ. ευρώ. Παραδόξως, το καθαρό περιθώριο κέρδους έχει βελτιωθεί κατά 34 μονάδες βάσης, στο 2,81%, έναντι 2,47% πέρσι (2,66%, έναντι 2,20%, χωρίς τον κλάδο διυλιστηρίων). Η εξήγηση πίσω από αυτήν

την ασύμμετρη εικόνα λειτουργικού και καθαρού περιθωρίου έχει να κάνει με την επίδραση έκτακτων θετικών αποτελεσμάτων που σχετίζονται με φετινές αναδιαρθρώσεις (διαγραφές) δανείων, την πώληση συμμετοχών και τη μείωση του χρηματοοικονομικού κόστους έναντι κυρίως αυξημένων επισφαλών προβλέψεων που σχετίζονται με την υπόθεση της «Μαρινόπουλος» και οι οποίες είχαν καταχωρηθεί στις περισσότερες εισηγμένες στο α’ εξάμηνο του 2016.

Ο τζίρος των εισηγμένων εταιρειών στο α’ εξάμηνο της χρονιάς διαμορφώθηκε στα 33,3 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 12,6%. Η αύξηση σε απόλυτα νούμερα είναι της τάξεως των 3,7 δισ. ευρώ και οφείλεται κυρίως στη σημαντική αύξη­ση του κλάδου διύλισης (πάνω από 36 ποσοστιαίες μονάδες ή 2,2 δισ. ευρώ), των τυχερών παιχνιδιών (+9%) και της Coca-Cola (+5,6%).

Οι τράπεζες Φαίνεται ότι για τις ελληνικές τράπεζες η κερδοφορία δεν είναι –ή μάλλον δεν μπορεί να είναι– προτεραιότητα επί του παρόντος. Το δύσκολο σύστημα με τους πολλούς αγνώστους και τη μία και μοναδική λύση περνάει μέσα από τη μείωση των επισφαλών ανοιγμάτων (NPEs), στα οποία οι τράπεζες ξεκινούν κάθε νέο τρίμηνο, με στόχο να πιάσουν τον… στόχο του επόπτη (SSM). Επομένως, ναι μεν οι ελληνικές τράπεζες δεν εμφανίζουν –ακόμη– τα κέρδη που έχουν υποσχεθεί, προστατεύουν ωστόσο τα κεφάλαιά τους όσο οι διαγραφές δανείων επιτρέπουν να επιτυγχάνονται

οι τριμηνιαίοι εποπτικοί στόχοι των μη εξυπηρετούμενων εκθέσεων. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν διαφοροποιήσεις, μικρές μεν, που χρήζουν επισημάνσεων δε: Η Εθνική Τράπεζα έχει χάσει σχεδόν τα μισά έσοδα από τόκους από την έναρξη πώλησης των θυγατρικών της, μειώνοντας ωστόσο την έκθεσή της στον έκτακτο μηχανισμό χρηματοδότησης της ΕΚΤ. Ο βαθμός κάλυψης του στόχου μείωσης των επισφαλών εκθέσεων είναι στο πιο προχωρημένο στάδιο, αφού απομένουν μόλις 100 εκατ. ευρώ για το 2017. Από την άλλη πλευρά, η τράπεζα έφερε μπροστά ζημιές ύψους 150 εκατ. ευρώ που αφορούσαν την πώληση της ρουμανικής και σερβικής θυγατρικής συν 73 εκατ. ευρώ που έρχονται από χρηματοοικονομικές ζημιές, σημαντικό μέρος των οποίων αφορούν αντιστάθμιση της αποτίμησης του swap ομολόγου “titlos” (4,8 δισ. ευρώ). Στην ποιότητα του ενεργητικού καταγράφεται και ο υψηλότερος βαθμός κάλυψης από προβλέψεις (43% στεγαστικά, 93% καταναλωτικά, 78% μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και 111% για τα επιχειρηματικά). Για την Alpha Bank αυτό ήταν το τέταρτο συνεχόμενο θετικό τρίμηνο σε κερδοφορία, έστω με μόλις 1 εκατ. ευρώ καθαρά κέρδη. Η τράπεζα διατηρεί τον υψηλότερο δείκτη φερεγγυότητας, με 17,9%, και την υψηλότερη ενσώματη καθαρή θέση με 9 δισ. ευρώ. Επίσης, έχει τον μικρότερο βαθμό έκθεσης σε αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις (38%) όταν ο ανταγωνισμός κινείται μεταξύ 57% και 72%. Είναι η πιο ευνοημένη από την άνοδο των ελληνικών ομολόγων, καθώς η μείωση των αποδόσεων αύξησε την αξία τους στον ισολογισμό στο 86% της ονομαστικής τους αξίας (2,7 δισ. ευρώ). Μετά από ένα αργό α’ τρίμηνο, η τράπεζα έπιασε τον στόχο των μη εξυπηρετούμενων εκθέσεων βασιζόμενη κυρίως σε διαγραφές, κατεβάζοντας 500 εκατ. ευρώ το απόθεμα των NPEs, φθάνοντας τα 27 δισ. ευρώ, έναντι 27,1 δισ. ευρώ, που ήταν ο εξαμηνιαίος στόχος, ενώ απομένει 1 δισ. ευρώ για το υπόλοιπο του 2017. Η έκθεση στην «ακριβή χρηματοδότηση» του Πυλώνα ΙΙ μηδενίστηκε, οι καταθέσεις εμφανίζονται αυξημένες στο μέσον του γ’ ΧΡΗΜΑ 15

επιχειρήσεις

τριμήνου, σύμφωνα με τη διοίκηση, ενώ η πίεση στο καθαρό εισόδημα του τριμήνου αποδίδεται σε μη επαναλαμβανόμενο έκτακτο που συνδέεται με συναλλαγματικές διαφορές από την πώληση της σερβικής θυγατρικής.

H Eurobank συνέχισε το σερί των κερδοφόρων τριμήνων, φθάνοντας τα έξι, ενώ για τρίτο συνεχόμενο τρίμηνο εμφάνισε αντιστροφή των μη εξυπηρετούμενων εκθέσεων. Ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας (Β3 CT1) βοηθήθηκε και από την πώληση των μετοχών της Grivalia Properties, φθάνοντας στο 14,4%. Η χρηματοδότηση από τον Πυλώνα ΙΙ είναι πλέον οριακή (1 δισ. ευρώ). Στο εξάμηνο, η μείωση των NPEs είναι συμβατή με τον στόχο (0,8 δισ. ευρώ) και απομένουν 1,2 δισ. ευρώ για το β’ εξάμηνο, με τον ετήσιο στόχο να εξυπηρετείται σημαντικά με την πώληση του χαρτοφυλακίου καταναλωτικών δανείων (1,5 δισ. ευρώ) που βρίσκεται σε εξέλιξη. Τέλος, η διοίκηση στην τηλεδιάσκεψη διατήρησε τον στόχο για μονοψήφια αύξηση του οργανικού αποτελέσματος και μείωση του κόστους απομειώσεων στο εύρος 150-200 μονάδων βάσης. Η Τράπεζα Πειραιώς, τέλος, φαίνεται να έχει το πιο βαρύ πρόγραμμα δράσεων έως το τέλος του έτους. Αφενός η πώληση των θυγατρικών θα πρέπει να επιταχυνθεί μετά την πώληση της AVIS και της πιθανής ολοκλήρωσης της πώλησης HSW, με πρώτη στη σειρά τη θυγατρική στη Σερβία. Η μείωση των επισφαλών εκθέσεων πραγματοποιήθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου από διαγραφές (1,3 δισ. ευρώ), πιάνοντας τον στόχο του τριμήνου, ωστόσο η συνέχεια θα απαιτήσει και πωλήσεις δανείων ή θεραπεία κάποιων ακόμα δανείων ώστε να πιαστεί ο στόχος των 2,5 δισ. ευρώ. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η πώληση χαρτοφυλακίου κόκκινων δανείων ύψους 1,4 δισ. ευρώ, που αφορά κυρίως μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και η πώληση στεγαστικών δανείων ονομαστικής αξίας 1,5 δισ. ευρώ.

Όλα τα λεφτά… ο FTSE-26 Σε ό,τι αφορά τη συνεισφορά της κερδοφορίας, οι 26 εμποροβιομηχανικές εταιρείες που απαρτίζουν τον FTSE-26

16 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

εμφανίζουν καθαρά κέρδη 1,04 δισ. ευρώ (+110%), καλύπτοντας το σύνολο της κερδοφορίας των εισηγμένων εταιρειών. Αυτό σημαίνει ότι σε όρους αντιπροσωπευτικότητας, με το 13% του πλήθους των εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αθηνών που είναι ενταγμένες στη μεγάλη κεφαλαιοποίηση, καλύπτεται πλήρως η τάση των κερδών των επιχειρήσεων. Στα υπόλοιπα μεγέθη, ο FTSE-26 μεταφράζει το 67% και το 80% του κύκλου εργασιών και των λειτουργικών κερδών, αντίστοιχα. Η ψαλίδα κερδοφόρων/ζημιογόνων συνέχισε να ανοίγει υπέρ των κερδοφόρων,

Φαίνεται ότι για τις ελληνικές τράπεζες η κερδοφορία δεν είναι –ή μάλλον δεν μπορεί να είναι– προτεραιότητα επί του παρόντος. Το δύσκολο σύστημα με τους πολλούς αγνώστους και τη μία και μονα­δική λύση περνάει μέσα από τη μείωση των επισφαλών ανοιγμάτων (NPEs).

καθώς 8 επιπλέον εταιρείες εμφάνισαν κέρδη. Πλέον, το 57% των εταιρειών κινούνται σε θετικό έδαφος, επίδοση η οποία είχε εμφανιστεί το 2008, αλλά με διαφορετικό αριθμό εισηγμένων εταιρειών (270 εταιρείες έναντι 179). Ποιοτικά, οι 102 εταιρείες που εμφάνισαν κέρδη είδαν βελτίωση στην κερδοφορία στο 50% (51 εταιρείες), ενώ 22 εταιρείες γύρισαν από ζημιογόνο αποτέλεσμα. Σε ό,τι αφορά τις ζημιογόνες, 32 εταιρείες από τις 77 μείωσαν τις ζημιές τους. Δεδομένου ότι τα αποτελέσματα αφορούν εξάμηνο, η χρήση φαίνεται ότι θα έχει θετικό ισοζύγιο βάσει εποχικότητας, καθώς το γ’ τρίμηνο για τις εταιρείες

που επηρεάζονται από τον τουρισμό (ακτοπλοϊκές, ξενοδοχεία κ.λπ.) και το δ’ τρίμηνο για το εμπόριο είθισται να λειτουργούν αυξητικά στην κερδοφορία των σχετικών κλάδων.

Τι επηρέασε το α’ εξάμηνο Αν και τα έκτακτα αποτελέσματα δεν επηρέασαν σημαντικά την τελική γραμμή όσο σε άλλες περιόδους (αναβαλλόμενη φορολογία, επισφάλειες κ.λπ.), οι επιδράσεις των εξωτερικών παραγόντων ήταν σημαντικές. Συνοπτικά, οι βασικές παράμετροι που επηρέασαν τα αποτελέσματα ήταν οι εξής: ~~ Ενεργειακό κόστος: Το υψηλότερο κόστος καυσίμων είχε επίπτωση στα καύσιμα κίνησης σε ικανοποιητικά επίπεδα, ενώ αύξησε το μικτό κόστος σε εταιρείες που έχουν υψηλή έκθεση στην παραγωγή τους (ΔΕΗ, ακτοπλοΐα, μεταφορές κ.λπ.). ~~ Εμπορεύματα: Οι αυξήσεις στις τιμές των εμπορευμάτων και κατά το β’ τρίμηνο είχαν μικτό αποτέλεσμα, καθώς ευνόησαν τους μεταποιητές και πίεσαν τα περιθώρια κερδοφορίας των παραγωγών. ~~ Ισοτιμία Ευρώ/Δολαρίου: Ο συγκεκριμένος παράγοντας είχε διττή επίδραση, καθώς στο ξεκίνημα της χρονιάς η χαμηλή ισοτιμία εμφάνισε αυξημένο κόστος πωληθέντων σε εταιρείες εισαγόμενων προϊόντων ευρείας κατανάλωσης, ενώ προς το τέλος του εξαμήνου το γύρισμα προς την περιοχή του 1,2 είχε επίπτωση στα ταμειακά διαθέσιμα όσων εταιρειών διατηρούν ρευστότητα στο εξωτερικό σε δολάρια. ~~ Διαφορές αποθεμάτων: Ουσιαστικά, αποτελούν τις δύο εταιρείες διύλισης, οι οποίες σε επίπεδο εξαμήνου επιβαρύνθηκαν με 107 εκατ. ευρώ.

Οι πρωταγωνιστές Ελαφρώς υψηλότερη ήταν η εμφάνιση «εκπλήξεων» σε ό,τι αφορά τις εκτιμήσεις των αναλυτών σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο δημοσίευσης. Στους διακριθέντες εντοπίζονται οι Coca-Cola, Μυτιληναίος, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, Motor Oil, Aegean (β’ τρίμηνο) και

ΧΡΗΜΑ 17

επιχειρήσεις

FF Group (τελική γραμμή). Κλαδικά, ξεχώρισαν οι εταιρείες των υπηρεσιών υγείας, καθώς εμφάνισαν σημαντικές βελτιώσεις στην οργανική επίδοση, παρά την οριακή αύξηση της δραστηριότητάς τους. Καλύτερες επιδόσεις από πέρσι είχαν στην τελική γραμμή οι εταιρείες ύδρευσης καθώς και τα λιμάνια. Οι τράπεζες, από την άλλη πλευρά, κινήθηκαν σε χαμηλή πτήση κερδοφορίας, αλλά εντός των εκτιμήσεων των αναλυτών. Δυνατούς ισολογισμούς και ικανοποιητική επίδοση στην τελική γραμμή είχαν ακόμα οι εταιρείες Ελληνικά Πετρέλαια, Βιοχάλκο, Grivalia Properties, Σαράντης, ΟΛΘ, ΕΥΑΘ, Sunlight, Ευρωπαϊκή Πίστη και Καρέλιας. Σε μικρότερες εταιρείες, οι «συνήθεις ύποπτοι» είχαν ένα καλό εξάμηνο: Flexopack, Έλτον Χημικά, Quest Holdings, ΓΕΚΕ, Κρι Κρι, AS Company, ΕΛΤΡΑΚ, Καράτζης, Ικτίνος, Mermeren Combinat, Κανάκης, Entersoft και Autohellas. Στα αξιοσημείωτα και υποσχόμενα turn-around εντοπίζονται οι περιπτώσεις των Λάμψα, Χαλκόρ και Μοτοδυναμική. Αρνητικά μεγέθη ή κατώτερα των προσδοκιών ανακοινώθηκαν από τις MIG, Frigoglass, Ελλάκτωρ, ΑΒΑΞ και Τράπεζα Αττικής.

Η συνέχεια... Σε ένα εξάμηνο στο οποίο υπήρξε μια ελάχιστη κανονικότητα σε ό,τι αφορά την ελληνική οικονομία, οι εισηγμένες εταιρείες έδειξαν ότι μπορούν να επιστρέψουν ή να συντηρήσουν τη δυναμική της κερδοφορίας που ξεκίνησε το 2016. Οι βασικοί μακροοικονομικοί δείκτες (ανεργία, βιομηχανική παραγωγή, μεταποίηση) στέλνουν κάποιες ενθαρρυντικές ενδείξεις για τη συνέχεια της χρονιάς, ενώ έσοδα και πρόγραμμα κινούνται εντός στόχων του προϋπολογισμού. Οι εισηγμένες εταιρείες, έχοντας την εμπειρία πολύ πιο απαιτητικών συνθηκών, έχουν κάνει εξαιρετική διαχείριση των καταστάσεων, βελτιώνοντας πολύ τα περιθώριά τους. Έτσι, με μια μικρή αύξηση στη ζήτηση, το όφελος μεταφέρεται στη γραμμή των λειτουργικών κερδών, αφού το σταθερό κόστος έχει περιοριστεί στο ελάχιστο. Επιπλέον, οι πρόσφατες αναχρηματοδοτήσεις των επιχειρήσεων με χαμηλότερα

18 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

επιτόκια δημιουργούν επιπλέον χώρο για αύξηση των κερδών ανά μετοχή. Το φαινόμενο δεν είναι καθολικό, έχει όμως αποκτήσει τάση και, σταδιακά, θα επωφεληθούν όσες επιχειρήσεις έχουν ισχυρές ταμειακές ροές και ισορροπημένη κεφαλαιακή διάρθρωση. Η βελτίωση στο κόστος δανεισμού δεν σταματάει στις ομολογιακές εκδόσεις, καθώς η ωφέλεια στο προφίλ ρίσκου των εταιρειών έχει αντίκρισμα και στον τραπεζικό δανεισμό. Μεσοπρόθεσμα, οι ωφέλειες θα δημιουργήσουν χώρο, εκτός από τα καθαρά περιθώρια, και στη ρευστότητα, δίνοντας

Σε ό,τι αφορά τη συνεισφορά της κερ­δοφορίας, οι 26 εμποροβιομηχανικές εταιρείες που απαρτίζουν τον FTSE-26 εμφανίζουν καθαρά κέρδη 1,04 δισ. ευρώ (+110%), καλύπτοντας το σύνολο της κερδοφορίας των εισηγμένων εταιρειών.

επιλογές είτε για μεγαλύτερα μερίσματα είτε για την υλοποίηση νέων επενδυτικών πλάνων. Ο μεγάλος «ασθενής» παραμένει ο τραπεζικός κλάδος, ο οποίος έχει μπροστά του να αντιμετωπίσει, εκτός από το προγραμματισμένο τεστ αντοχής, τις αλλαγές από το λογιστικό πρότυπο 9 και την ευθυγράμμιση με τους στόχους μείωσης των μη εξυπηρετούμενων εκθέσεων του πλάνου του SSM. Παράλληλα, πρέπει να συνεχιστούν τα πλάνα των κεφαλαιακών ενισχύσεων είτε με τις πωλήσεις θυγατρικών, είτε με τις πωλήσεις δανειακών χαρτοφυλακίων, είτε με την άντληση κεφαλαίων από ομολο-

γιακές εκδόσεις. Πρόκειται για ένα έργο υψηλού βαθμού δυσκολίας –καθώς οι τράπεζες θα πρέπει να προστατέψουν τα κεφάλαιά τους μειώνοντας τα δάνεια σε καθυστέρηση, χωρίς να μπορούν να δώσουν νέα δάνεια–, που θα βελτίωνε τη σχέση ενήμερων/καθυστερούμενων δανείων. Επίσης, η ασάφεια που υπάρχει αναφορικά με τις υποθέσεις του τεστ και των απαιτήσεων του βαθμού κάλυψης των μη εξυπηρετούμενων εκθέσεων μετά την υιοθέτηση του IFRS 9 βάζει ένα θέμα ποσοτικοποίησης των δεδομένων και επάρκειας των κατά τα άλλα υψηλών δεικτών των βασικών κεφαλαίων (CET-1). Παρ’ όλα αυτά, το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης θα μπορούσε να διατηρήσει την αισιοδοξία στην αγορά και να περιορίσει τα «απόνερα» της αρνητικής φημολογίας. Η πρόσφατη εμπειρία δείχνει ότι οι αξιολογήσεις λειτουργούν θετικά στην ψυχολογία όταν ολοκληρώνονται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις καταθέσεις και τη μείωση των καθυστερήσεων σε δάνεια που είναι «στο κόκκινο». Μετά την τρίτη αξιολόγηση, τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για τη ρύθμιση του χρέους και η ολοκλήρωση του προγράμματος μπορεί να έχουν πιο ευεργετικό χαρακτήρα στη ροή του χρήματος, μειώνοντας τους κεφαλαιακούς περιορισμούς, οι οποίοι έχουν επίδραση και στο επενδυτικό τοπίο. Βέβαια, η έως τώρα εμπειρία έχει δείξει ότι οι αξιολογήσεις περνούν μέσα από πολύπλοκες και χρονοβόρες διαπραγματεύσεις, καθιστώντας όλα τα παραπάνω περισσότερο σαν ευχολόγιο παρά σαν μια ρεαλιστική προσέγγιση των εν δυνάμει λόγων που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την κατάσταση στον τραπεζικό κλάδο. Μετά την ολοκλήρωση των δημοσιεύσεων, αναθεωρούμε τη στάση μας έναντι του τραπεζικού κλάδου, εστιάζοντας στη μετοχή της Εθνικής Τράπεζας ως της τράπεζας που συνδυάζει τα καλύτερα χαρακτηριστικά ισολογισμού, ρίσκου και απόδοσης. Διατηρούμε τη θετική άποψη για Διυλιστήρια, λόγω και της θετικής συγκυρίας περιθωρίων, Μυτιληναίο, Folli Follie και Aegean. Σε ό,τι αφορά άλλες εταιρείες, διατηρούμε τη θετική άποψη για Jumbo, Σαράντη, ενώ σε μικρότερες εταιρείες εστιαζόμαστε σε Quest Holdings, Κρι Κρι και Ευρωπαϊκή Πίστη.

NJ V At hen s Pla za A L e ad i n g Bu si ne ss Hotel Our central Athens location and unparalleled quality of service makes us the ideal choice for business events, from large-scale events to more discreet business meetings in our specially designed Suites.

The NJV Athens Plaza was awarded the GOLD AWARD for Best Greek Business City Hotel at the Greek Hospitality Awards 2017

visit our site

Find us on:

Syntagma Sq., 105 64 Athens, Greece • T. +30 210 33 52 400 welcome@njvathensplaza.gr • www.njvathensplaza.gr

ΧΡΗΜΑ 19

MOBILE BANKING

Αναπτύσσεται ραγδαία, αλλά είναι χαμηλά σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ

20 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

Χ

~ αφιέρωμα

Η εποχή που ένας υπολογίσιμος όγκος τραπεζικών συναλλαγών θα γίνεται από παντού, εκτός από το τραπεζικό κατάστημα, έχει ξεκινήσει. Είχε ακουστεί πολλές φορές στο παρελθόν ως προοπτική ότι θα συμβεί, αλλά αυτήν τη φορά είναι πραγματικότητα.

Τ

α στοιχεία για την εξέλιξη στη χρήση του βάση, κατά 40% και 29% (+11,2 δισ. ευρώ) αντίστοιχα. Ο mobile και του internet banking επιβεβαιώδε αριθμός και η αξία συναλλαγών μέσω mobile banking από τον Γιώργο νουν και δείχνουν τις τάσεις όχι πλέον για αυξήθηκε, σε ετήσια βάση, κατά 142% και 82% (+359 εκατ. Καλούμενο τα επόμενα έτη, αλλά για τους αμέσως επόευρώ) αντίστοιχα. μενους μήνες, που αναμένεται σταδιακά να αλλάξουν Όπως τονίζει η ΕΕΤ σε έκθεσή της, οι νέες τεχνολογίες θα αλλάτον τρόπο συναλλαγών που είχαμε συνηθίσει μέχρι σήμερα. ξουν ριζικά το τραπεζικό σύστημα, τόσο σε ό,τι αφορά την παροχή Η ευελιξία και η καινοτομία είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για υπηρεσιών προς τους πελάτες όσο και σε σχέση με την εισαγωγή την επιβίωση στο σύγχρονο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Πέρα από νέων επιχειρηματικών μοντέλων, που θα συμπληρώσουν ή ενδετον παραδοσιακό τραπεζικό ανταγωνισμό, οι τράπεζες καλούνται χομένως και θα υποκαταστήσουν πλήρως την παραδοσιακή τραπλέον να ανταγωνιστούν τεχνολογικούς κολοσσούς, όπως η Apple, πεζική. η Google και η Samsung, καθώς και εταιρείες τεχνολογίας, γνωστές Από την αρχή της κρίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕΤ, σημειως fintechs, οι οποίες αναπτύσσουν καινοτόμες λύσεις και υπηρε- ώθηκε σημαντική αύξηση των τερματικών αποδοχής συναλλαγών σίες, στοχεύοντας σε κερδοφόρα τμήματα της παγκόσμιας τραπε- καρτών (POS), κατά 100.930 (+79%). Περαιτέρω, παρατηρήθηκε ζικής αγοράς. Επιπλέον, αλλαγές στο κανονιστικό πλαίσιο, όπως αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών με κάρτες κατά 84 εκατ. η ευρωπαϊκή οδηγία PSD2, ενθαρρύνουν περαιτέρω και τον εκτός (+58%) και μεταφορές πίστωσης (+24%). συνόρων ανταγωνισμό από άλλες τράπεζες. Δεδομένων όλων αυ- «Μετά από τη θέσπιση περιορισμών στην ανάληψη μετρητών και τών, η καινοτομία, η ευελιξία και η ανάπτυξη γρήγορων αντανα- στη μεταφορά κεφαλαίων τον Ιούνιο του 2015, επιχειρήσεις και κλαστικών είναι μονόδρομος για τις τράπεζες. καταναλωτές έχουν προσαρμοστεί σε ευρεία κλίμακα στη διενέρΣύμφωνα με στελέχη της αγοράς, παρατηρείται ήδη πολύ σημα- γεια πληρωμών χωρίς τη χρήση μετρητών. Στο πλαίσιο αυτό, οι ντική διείσδυση των ψηφιακών υπηρεσιών στις ηλικίες 40-55 συναλλαγές διενεργούνται μέσω της χρήσης: καρτών πληρωμών ετών, και στόχος των τραπεζών είναι η προώθησή τους στο σύνολο (χρεωστικών, πιστωτικών, προπληρωμένων), υπηρεσιών μεταφοτων πελατών τους. Είναι πολύ ενθαρρυντικό το ότι, σύμφωνα με ράς πιστώσεων και υπηρεσιών άμεσων χρεώσεων» αναφέρει η ΕΕΤ. πρόσφατες μελέτες, ποσοστό μεγαλύτερο του 70% του ελληνικού Πάντως, η χρήση των ταμείων των καταστημάτων παραμένει ακόπληθυσμού έχει πρόσβαση στο internet, ενώ η κατοχή smartphone μη σε υψηλά επίπεδα. Είναι ενδεικτικό το ότι περίπου 30% του ανέρχεται σε ποσοστά άνω του 60%. Ωστόσο, η χρήση του internet συνόλου των συναλλαγών στην Ελλάδα διενεργούνται στα κατακαι mobile banking στην Ελλάδα παραμένει σε χαμηλά επίπεδα στήματα, έναντι 7-15% σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στο πλαίσιο (20-25% των συναλλαγών) σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του ψηφιακού μετασχηματισμού, από τις κύριες δράσεις των τρα(π.χ. 65% στη Βόρεια Ευρώπη). Σωστά όμως παρατηρείται ότι η νέα πεζών είναι η αύξηση στη χρήση των ψηφιακών καναλιών και η γενιά είναι ένα στοχευμένο κοινό, καθώς έχει μεγαλύτερη εξοικεί- σταδιακή μεταφορά των βασικών ταμειακών συναλλαγών από τα ωση με τα νέα εναλλακτικά μέσα της τραπεζικής. καταστήματα σε άλλα μέσα. Η επίτευξη του στόχου αυτού απαιτεί την εξοικείωση και την εκπαίδευση των πελατών στα ψηφιακά Κατακόρυφη αύξηση με τα capital controls μέσα, την οποία και επιδιώκουν καθημερινά οι τράπεζες με τους επισκέπτες των καταστημάτων τους. Η κατακόρυφη αύξηση της χρήσης εναλλακτικών καναλιών, όπως internet, mobile, phone banking, παρατηρήθηκε ιδιαίτερα μετά από Σημαντικά τα οικονομικά κίνητρα τη θέσπιση των περιορισμών στην ανάληψη μετρητών και στη μεταφορά κεφαλαίων, τον Ιούνιο του 2015. Μετά από την εφαρμογή Πέρα από την εξοικείωση και την εκπαίδευση των πελατών, είναι των μέτρων περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, σύμφωνα με επίσης σημαντική και η παροχή των κατάλληλων κινήτρων για στοιχεία της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών (ΕΕΤ), ο αριθμός και η τη χρήση των ψηφιακών μέσων συναλλαγών. Στο πλαίσιο αυτό, αξία των συναλλαγών μέσω internet banking αυξήθηκε, σε ετήσια η καλύτερη τιμολόγηση των συναλλαγών στα ψηφιακά κανάλια, ΧΡΗΜΑ 21

αφιέρωμα

~ MOBILE BANKING

έναντι αυτών στα καταστήματα, είναι ένας παράγοντας που μπορεί να βοηθήσει στην περαιτέρω διάδοση και χρήση τους. Πρόσφατο ενδεικτικό παράδειγμα είναι η πληρωμή του φόρου εισοδήματος, η οποία παρέχεται δωρεάν σε όλα τα ψηφιακά μέσα (internet, mobile, ATM), ενώ, αντίθετα, χρεώνεται στα ταμεία των καταστημάτων. Αυτό που παρατηρείται διεθνώς και σε μικρότερο βαθμό, ακόμη, στην Ελλάδα είναι η συνεχώς αυξανόμενη χρήση του κινητού ως βασικού μέσου ηλεκτρονικών συναλλαγών και πληρωμών. Είναι ενδεικτικό το ότι πολλές νέες υπηρεσίες παρουσιάζονται με προτεραιότητα στο κινητό (mobile first) ή και αποκλειστικά σε αυτό (mobile only). Με αυτό το δεδομένο, η επένδυση στο mobile banking, και γενικότερα στις mobile εφαρμογές, καθίσταται επιτακτική για τις τράπεζες, προκειμένου να διατηρήσουν και να διευρύνουν τη χρήση των υπηρεσιών τους από τους πελάτες τους. Αυτό που παρατηρείται διεθνώς είναι η αυξανόμενη διείσδυση του mobile banking, το οποίο διαδίδεται ταχύτερα σε σχέση με το web banking. Είναι ενδεικτικό το ότι σε κάποιες χώρες (π.χ. Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία), μειώνεται το ποσοστό των ενεργών χρηστών του web banking, καθώς αυξάνονται οι ενεργοί χρήστες του mobile banking, οι οποίοι αποτελούν πλέον περίπου το 50% του συνόλου των ενεργών χρηστών. Επίσης, χαρακτηριστικό του mobile banking είναι το ότι η χρήση του αυξάνεται, επιτυγχάνοντας σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό logins, έναντι του web banking.

Κάρτες πληρωμών Αναφορικά με τις κάρτες πληρωμών (πιστωτικές, χρωστικές, προπληρωμένες), ο συνολικός τους αριθμός αυξήθηκε περαιτέρω το α’ εξάμηνο 2016 κατά 440.000 (εν συγκρίσει με την αντίστοιχη τιμή αναφοράς του β’ εξαμήνου του 2015) και διαμορφώθηκε σε 14,6 εκατ. κάρτες. Η μεγαλύτερη αύξηση παρατηρείται (κυρίως, όχι όμως αποκλειστικά) στις χρεωστικές κάρτες, καθότι εκδόθηκαν επιπλέον 385.000 (έναντι της περιόδου αναφοράς του β’ εξαμήνου του 2015). Ο αριθμός των συναλλαγών με κάρτες πληρωμών ανήλθε σε 233 εκατ. (+58% σε ετήσια βάση) και η αναλογούσα αξία σε 26,2 δισ. ευρώ (+4,4% σε ετήσια βάση). Η μέση αξία ανά συναλλαγή μειώθηκε στα 112 ευρώ, από 171 ευρώ το α’ εξάμηνο του 2015. Η χρήση χρεωστικών καρτών συνεχίζει να έχει πρωτεύοντα ρόλο ως υποκατάστατο των μετρητών, με τον μέσο αριθμό συναλλαγών ανά χρεωστική κάρτα να διαμορφώνεται στις 16 συναλλαγές, με μέση αξία ανά συναλλαγή στα 121 ευρώ. Αντίστοιχα, ο μέσος αριθμός συναλλαγών ανά πιστωτική κάρτα διαμορφώθηκε στις 13, με μέση αξία ανά συναλλαγή στα 60 ευρώ περίπου. Σε ό,τι αφορά περιστατικά απάτης, ο σχετικός δείκτης κυμαίνεται σε 0,0125% και αναλογεί σε 1 συναλλαγή απάτης ανά 8 χιλιάδες συναλλαγές με κάρτες πληρωμών. Σε όρους αξίας απάτης, ο σχετικός δείκτης κυμαίνεται σε 0,01% και αναλογεί σε 1 ευρώ αξία απάτης ανά 10.000 ευρώ αξία συναλλαγών με κάρτες πληρωμών. Πληθώρα συναλλαγών μπορεί να πραγματοποιηθούν μέσω κινητού. Ενδεικτικά, αναφέρονται: μεταφορές χρημάτων μεταξύ των λογαριασμών του πελάτη, σε λογαριασμούς τρίτων στην ίδια και σε άλλη τράπεζα, εξόφληση πιστωτικών καρτών, δόσης δανείου, λογαριασμών (ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ, ΦΠΑ, ΟΑΕΕ, ΙΚΑ, e-Παράβολο, ΟΤΕ, κινητής τηλεφωνίας, συνδρομές Διαδικτύου κ.λπ.). Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα φόρτισης προπληρωμένης κάρτας και ανάληψης από πιστωτική/προπληρωμένη κάρτα κ.λπ.

22 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

ALPHA BANK

Alpha Mobile Banking Είτε θέλετε να δείτε τις κινήσεις του λογαριασμού σας είτε να ανατρέξετε στις πληρωμές που έχετε κάνει, ακόμη και να εκτυπώσετε αποδεικτικό συναλλαγής, μπορείτε να ενημερώνεστε αναλυτικά για τα υπόλοιπα και τις κινήσεις των προϊόντων σας από τις υπηρεσίες Alpha Web Banking, Alpha Mobile Banking και Alphaphone Banking. Ποια προϊόντα μπορώ να συνδέσω στη συνδρομή μου; ~~ Τους λογαριασμούς που διατηρείτε στην Alpha Bank σε ευρώ ή συνάλλαγμα ~~ Οποιαδήποτε χρεωστική ή πιστωτική κάρτα ~~ Τα στεγαστικά ή προσωπικά και καταναλωτικά σας δάνεια ~~ Τα επενδυτικά σας προϊόντα, όπως οι προθεσμιακές καταθέσεις, τα αμοιβαία κεφάλαια αλλά και τα χαρτοφυλάκια Prime ή Private Τι είδους ενημέρωση παρέχεται; ~~ Αναλυτικά, τα υπόλοιπα των προϊόντων σας ~~ Αναλυτικά, οι κινήσεις των λογαριασμών σας ~~ Ιστορικό κινήσεων προϊόντων, με δυνατότητα απεικόνισης σε γράφημα ή λίστα ~~ Ιστορικό μεταφορών και πληρωμών σας, με ενημέρωση για την κατάσταση της κάθε συναλλαγής ~~ Οι bonus πόντοι των καρτών σας ~~ Τα αντίγραφα των λογαριασμών, καρτών και δανείων σας, με δυνατότητα για αποθήκευση σε αρχείο pdf και xls ~~ Ενημέρωση για τις εκκρεμείς συναλλαγές (μεταφορές, πληρωμές) ~~ Τώρα, ενημερώνεστε και για το αφορολόγητό σας ~~ Με το νέο εύχρηστο εργαλείο, υπολογίζετε εύκολα το ελάχιστο ποσό που απαιτείται για την κάλυψη του αφορολογήτου σας, σύμφωνα με το ετήσιο εισόδημά σας ~~ Με το νέο διαδραστικό γράφημα, παρακολουθείτε αναλυτικά και ανά κατηγορία τα ποσά που έχετε ήδη δαπανήσει για αγορές με κάρτες και για ηλεκτρονικές πληρωμές, ελέγχοντας παράλληλα τις δαπάνες σας ανά κατηγορία Επιπλέον υπηρεσίες για πληρέστερη ενημέρωση: ~~ Alpha e-statements, για να τηρείτε ηλεκτρονικά και με ασφάλεια το αρχείο των αντιγράφων των προϊόντων σας (λογαριασμών, καρτών, δανείων) ~~ Alpha alerts, για να ενημερώνεστε σε πραγματικό χρόνο για τις κινήσεις σε λογαριασμούς, κάρτες, την πίστωση της σύνταξής σας, αλλά και για συναλλαγές ηλεκτρονικής τραπεζικής Πρόσθετη ενημέρωση για γενικά θέματα: ~~ Σημαντικά θέματα από την τράπεζα στη νέα θυρίδα μηνυμάτων ~~ Τιμές συναλλάγματος και Alpha Αμοιβαίων Κεφαλαίων

ΧΡΗΜΑ 23

αφιέρωμα

~ MOBILE BANKING

ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Winbank mobile app

Με το νέο Winbank mobile app πραγματοποιούνται οι συναλλαγές εύκολα και γρήγορα: ~~ Ενημέρωση για υπόλοιπα και κινήσεις λογαριασμών, καρτών και δανείων ~~ Αναλυτική ενημέρωση για τις δαπάνες μείωσης φόρου και υπολογιστής δαπανών (ΝΕΟ) ~~ Πληρωμή λογαριασμών ~~ Πληρωμή καρτών Τράπεζας Πειραιώς ή άλλων τραπεζών ~~ Πληροφορίες και φόρτιση προπληρωμένων καρτών ~~ Μεταφορά χρημάτων και έμβασμα σε τράπεζα στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό ~~ Μεταφορά χρημάτων σε κινητό ή ΑΦΜ 24/7 ~~ Ανανέωση χρόνου ομιλίας καρτοκινητού ~~ Πληρωμή e-Παραβόλου ~~ Αποστολή χρημάτων με «Λεφτά στο λεπτό» ~~ Προσωποποιημένη πληροφόρηση για διαθέσιμους προς εξαργύρωση πόντους επιβράβευσης (yellows) ~~ Γρήγορο login με υψηλό επίπεδο ασφαλείας

δικοί, δηλαδή το username & password και extra PIN, το οποίο θα σταλεί στη συσκευή. Η πρόσβαση στο Winbank mobile app γίνεται αποκλειστικά με δακτυλικό αποτύπωμα* ή 4ψήφιο PIN και είναι απόλυτα ασφαλής, καθώς μόνο ο χρήστης μπορεί πλέον να χρησιμοποιεί την εφαρμογή από τη συσκευή του. Γίνεται αυτόματη λήψη του κωδικού extraPIN, χωρίς να χρειάζεται να τον πληκτρολογεί ο χρήστης, και επικύρωση συναλλαγής με quick login. Ενεργοποιώντας την αποστολή ειδοποιήσεων της εφαρμογής, η λήψη και η καταχώριση του κωδικού extraPIN, όταν απαιτείται, πραγματοποιείται αυτόματα στις εγχρήματες συναλλαγές. Ο χρήστης, απλώς, επικυρώνει την εκτέλεση της συναλλαγής με τη χρήση quick login (4ψήφιο PIN ή one touch), εξοικονομώντας έτσι πολύτιμο χρόνο ενώ παράλληλα διατηρείται υψηλό το επίπεδο ασφάλειας των συναλλαγών του. Ανανεωμένη εμφάνιση και εύκολη πλοήγηση Το νέο Winbank mobile app έχει ανανεωμένη εμφάνιση και εύχρηστο design, για να γίνει η πλοήγηση πιο εύκολα από ποτέ.

Τώρα μπαίνει κάποιος στο νέο Winbank mobile app με το δακτυλικό του αποτύπωμα*, αν το υποστηρίζει η συσκευή του, ή 4ψήφιο PIN της επιλογής του. Για την ενεργοποίηση του quick login, ζητούνται οι Winbank κω-

*Αφορά συσκευές που υποστηρίζουν την τεχνολογία ανάγνωσης δακτυλικού αποτυπώματος: iOS 9+ που δεν είναι jailbroken και Android OS 6+ που διαθέτουν την τεχνολογία Trusted Execution Environment (TEE) και δεν είναι rooted.

EΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

Εταιρειών, πιστωτικών καρτών Εθνικής Τράπεζας και άλλων τραπεζών, για χρηματιστηριακές συναλλαγές κ.ά. (οι συναλλαγές αυτές μπορούν να διενεργηθούν εφόσον δεν έρχονται σε αντίθεση με όσα προβλέπονται από το εκάστοτε ισχύον νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο).

i-bank Mobile Banking

Οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες i-bank Mobile Banking της Εθνικής Τράπεζας είναι στη διάθεσή σας παντού και πάντα, από οποιαδήποτε συσκευή smartphone ή tablet με πρόσβαση στο internet και λειτουργικό σύστημα: ~~ Apple iOS 7.0 ή μεταγενέστερο ~~ Google AndroidTM 2.3 ή μεταγενέστερο ~~ Windows®Phone 7.5 ή μεταγενέστερο Το i-bank Mobile Banking φέρνει την τράπεζα κοντά σας 24 ώρες το 24ωρο, καθώς σας παρέχει πρόσβαση σε μια ευρεία γκάμα υπηρεσιών και συναλλαγών:

Επιπλέον, το i-bank Mobile Banking σάς προσφέρει: ~~ Άμεση διενέργεια των καθημερινών, τραπεζικών σας υποχρεώσεων σε ελάχιστο χρόνο ~~ Υψηλό επίπεδο ασφάλειας στις συναλλαγές σας, καθώς δεν αποθηκεύονται πληροφορίες των συναλλαγών σας στο κινητό σας τηλέφωνο ~~ Ευελιξία στην εξυπηρέτησή σας όλο το 24ωρο, από οποιοδήποτε σημείο στην Ελλάδα ή το εξωτερικό, ακόμη και εν κινήσει ~~ Οικονομία, με μηδενικές ή πολύ χαμηλές χρεώσεις

Πληροφόρηση: Για τους λογαριασμούς, τις πιστωτικές και χρεωστικές σας κάρτες, τα δάνεια και τις προθεσμιακές σας καταθέσεις, αλλά και τα πλησιέστερα σε εσάς καταστήματα ή ΑΤΜ της Εθνικής Τράπεζας. Συναλλαγές: Μεταφορές χρημάτων σε λογαριασμούς Εθνικής και άλλων τραπεζών στην Ελλάδα και το εξωτερικό, πληρωμές Δημοσίου, Ενέργειας, Ύδρευσης, Τηλεπικοινωνιών, Ασφαλειών, Δωρεών, Λοιπών 24 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

Με τους κωδικούς πρόσβασης στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες i-bank, έχετε, επιπλέον, άμεσα πρόσβαση στις υπηρεσίες: ~~ Internet Banking, από οποιοδήποτε σημείο υπάρχει σύνδεση στο internet ~~ Phone Banking, από οποιοδήποτε σταθερό ή κινητό τηλέφωνο ~~ Εγκατάσταση εφαρμογής i-bank Mobile Banking Η εφαρμογή i-bank Mobile Banking είναι άμεσα διαθέσιμη (δωρεάν εγκατάσταση).

EUROBANK

m-Banking: Όταν μας χρειαστείτε, όπου κι αν βρεθείτε Η υπηρεσία m-Banking της τράπεζας σας δίνει τη δυνατότητα σύνδεσης με τα οικονομικά σας όποια στιγμή το επιθυμείτε, όπου κι αν βρίσκεστε. Ενημερώνεστε έτσι online για υπόλοιπα και κινήσεις λογαριασμών, καρτών και δανείων, καθώς και για τη θέση των επενδύσεών σας: ~~ Μεταφέρετε χρήματα μεταξύ των λογαριασμών σας και σε τρίτους ~~ Πληρώνετε την κάρτα σας καθώς και τους λογαριασμούς σας ~~ Βρίσκετε το κοντινότερο ΑΤΜ ή κατάστημα της τράπεζας Εάν χρησιμοποιείτε κινητό τελευταίας τεχνολογίας (smartphone) –όπως τα iPhone, Android, Blackberry, Nokia– μπορείτε να εγκαταστήσετε δωρεάν το νέο Eurobank Mobile App και να απολαύσετε την εμπειρία χρήσης με περισσότερες διαθέσιμες υπηρεσίες και νέες δυνατότητες: ~~ Εύκολη και ασφαλή πρόσβαση πληκτρολογώντας ένα 4ψήφιο PIN ή μέσω του δακτυλικού σας αποτυπώματος (Touch ID)* ~~ Ενότητα «Με μια ματιά», στην οποία ενημερώνεστε εύκολα και άμεσα, με γραφική απεικόνιση, για τα υπόλοιπα και τις κινήσεις των λογαριασμών και των καρτών σας ~~ Πρωτοποριακή υπηρεσία PaF-Pay a Friend, για να αποστέλλετε χρήματα στον οποιονδήποτε, χωρίς να γνωρίζετε τον αριθμό

HSBC

Τραπεζικές συναλλαγές όπου κι αν βρίσκεστε Κάντε τις συναλλαγές σας όπου κι αν βρίσκεστε με την εφαρμογή HSBC Mobile Banking της HSBC για iPhone®, iPad® και Android™. Τώρα, για την πλειοψηφία των συναλλαγών σας δεν χρειάζεται η συσκευή token. Διαχειριστείτε τους προσωπικούς σας λογαριασμούς από το κινητό σας τηλέφωνο με ευκολία και ασφάλεια: ~~ Ελέγξτε το υπόλοιπο των λογαριασμών και των πιστωτικών καρτών σας ~~ Ελέγξτε το υπόλοιπο όλων των λογαριασμών σας σε άλλες χώρες μέσω της υπηρεσίας Global View ~~ Ελέγξτε τις τελευταίες 90 κινήσεις που πραγματοποιήθηκαν στους λογαριασμούς σας σε διάστημα 90 ημερών ~~ Ελέγξτε τις πρόσφατες κινήσεις και του τελευταίου λογαριασμού των πιστωτικών καρτών ~~ Μεταφέρετε χρήματα μεταξύ λογαριασμών στην HSBC Ελλάδος ~~ Πραγματοποιήστε πληρωμές και μεταφορές σε δικαιούχους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ~~ Πραγματοποιήστε πληρωμές λογαριασμών προς ιδιώτες ή επιχειρήσεις στην Ελλάδα, προς τους οποίους έχετε προσφάτως πραγματοποιήσει πληρωμές κάνοντας χρήση της υπηρεσίας Internet Banking ~~ Ανοίξτε Προθεσμιακή Κατάθεση

λογαριασμού του, μέσω e-mail, στον αριθμό κινητού τηλεφώνου του, ακόμη και σε φίλους σας στο Facebook ~~ Υπηρεσία είσπραξης πληρωμών PaF Business για επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις μέσω ΑΦΜ, email, αριθμό κινητού και QR Code ~~ Υπηρεσία PaF Donation, για να προσφέρετε χρήματα στον μη κερδοσκοπικό οργανισμό που επιθυμείτε ~~ Υπολογιστή Αφορολόγητου, για να βλέπετε το αφορολόγητο που έχετε χτίσει από αγορές με κάρτες Eurobank και ηλεκτρονικές πληρωμές ~~ Eurobank | Masterpass, το ηλεκτρονικό πορτοφόλι της Eurobank για εύκολες και ασφαλείς αγορές στο internet. ~~ Shake2Logout, που επιτρέπει στους χρήστες του Eurobank Mobile Αpp να αποσυνδέονται κουνώντας απλά τη συσκευή* ~~ Πληρωμές λογαριασμών δανείων, καρτών, ΔΕΚΟ, Δημοσίου και πολλών άλλων Οργανισμών. Δυνατότητα barcode scanning από τα statements ~~ Μεταφορές χρημάτων και εμβάσματα ~~ Αναζήτηση του κοντινότερου καταστήματος ή ΑΤΜ της τράπεζας ~~ Τηλεφωνική εξυπηρέτηση από εκπρόσωπό μας χωρίς αναμονή και χωρίς κόστος *Σημειώνεται ότι οι υπηρεσίες TouchID & Shake2Logout αφορούν συσκευές που υποστηρίζουν την τεχνολογία αναγνώρισης δακτυλικού αποτυπώματος (iOS) και shake control

~~ Διαβάστε, στείλτε ή διαγράψτε τα ασφαλή σας μηνύματα ~~ Δείτε την ενημέρωση για ισοτιμίες ξένου συναλλάγματος και επιτόκια λογαριασμών και προθεσμιακών καταθέσεων Αποκλειστικά για τους πελάτες των υπηρεσιών HSBC Premier & HSBC Advance Χάρη στη μοναδική υπηρεσία Global View, μπορείτε να συνδέετε όλους τους HSBC λογαριασμούς που διατηρείτε σε διαφορετικές χώρες, σε όποιο νόμισμα κι αν είναι, και να τους παρακολουθείτε με μία μόνο σύνδεση μέσω της υπηρεσίας HSBC Mobile Banking.

HSBC Mobile Global Transfers demo Επιπλέον, μπορείτε να μεταφέρετε χρήματα μέσω της υπηρεσίας Global Transfers σε πραγματικό χρόνο, με προνομιακή τιμολόγηση στη συναλλαγματική ισοτιμία. Η υπηρεσία μεταφοράς διατίθεται δωρεάν για τους πελάτες της υπηρεσίας HSBC Premier και με προνομιακή τιμολόγηση (δωρεάν για μεταφορές σε ευρώ σε κράτη-μέλη εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης) στους πελάτες της υπηρεσίας HSBC Advance. Οι υπηρεσίες Global View και Global Transfers σάς επιτρέπουν να ελέγχετε το υπόλοιπο των HSBC λογαριασμών που τηρείτε σε άλλες χώρες από ένα μόνο σημείο πρόσβασης και να μεταφέρετε χρήματα με μία μόνο σύνδεση, ένα μόνο κλικ. ΧΡΗΜΑ 25

Χ

~ αφιέρωμα

HUMAN RESOURCES

«ΠΗΓΉ» ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΎ ΠΛΕΟΝΕΚΤΉΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ 26 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

Σήμερα, όλο και περισσότεροι ακαδημαϊκοί και στελέχη επιχειρήσεων τονίζουν την ανάγκη σύνδεσης της Διοίκησης Προσωπικού με τη διαδικασία λήψης στρατηγικών αποφάσεων. Δίνουν μεγάλη έμφαση στη σπουδαιότητα του ανθρώπινου παράγοντα στην προσπάθεια των επιχειρήσεων να πετύχουν τους τεθέντες μακροπρόθεσμους σκοπούς και στόχους.

H

Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων (Human επίτευξη στόχων και αποδοτικότητα από πλευράς υπαλλήResource Management-HRM) πρέπει λων. Ταυτόχρονα, η παγκοσμιοποίηση έκανε πιο περίπλοαπό τον Γιώργο να έχει μια μακροπρόθεσμη θεώρηση: κο τον ρόλο του HR για εταιρείες που δραστηριοποιούνται Καλούμενο να ασχολείται με τα ζωτικά θέματα της σε περισσότερες από μία χώρες, ενώ η τεχνολογία δημιούρδιαμόρφωσης κατάλληλης επιχειρηματικής γησε μια γκάμα ευκαιριών για αυτοματοποίηση της διοικητικής κουλτούρας και την ανάπτυξη-βελτίωση των απαραίτητων οργα- και πρακτικής εφαρμογής του HR σε όλους τους τομείς (από τα νωτικών ικανοτήτων και τεχνολογικών δεξιοτήτων κάθε ξεχωρι- προγράμματα ηλεκτρονικής μάθησης ως την αυτοματοποίηση μιστού εργαζομένου της επιχείρησης, περιλαμβανομένων και όλων σθοδοσίας και την διαδικασία προσλήψεων). των στελεχών της. Είναι, επομένως, μια δραστηριότητα προληπτι- Φυσικά, οι ευθύνες και οι δραστηριότητες των ανθρώπων του HR κής (proactive) κατεύθυνσης, σε αντίθεση με την παλαιά άποψη διαφέρουν ανάλογα με το μέγεθος της εταιρείας. Σε μια μικρή επιτης Διοίκησης Προσωπικού, η οποία ουσιαστικά αποτελούσε δρα- χείρηση, ο υπεύθυνος ανθρώπινου δυναμικού έχει γενικά καθήστηριότητα κατασταλτικού (reactive) χαρακτήρα: επικέντρωση σε κοντα, ενώ σε μεγάλες εταιρείες θα συναντήσει κανείς ρόλους HR βραχυπρόθεσμο σχεδιασμό –και κυρίως έλεγχο– και σε ζητήματα ειδικούς και γενικούς. Για παράδειγμα, οι μεγάλες εταιρείες κάνουν λειτουργικής διοίκησης, που δεν ενδιέφεραν σχεδόν. διάκριση του τμήματος HR σε εταιρικό, το οποίο είναι υπεύθυνο για τη διαμόρφωση στρατηγικής, και πρακτικό, το οποίο εφαρμόΤΟ ΤΜΉΜΑ ΑΝΘΡΏΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΎ ζει τα προγράμματα και χειρίζεται το λειτουργικό κομμάτι του HR. Πολλές μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις καταφεύγουν στη συνερΟ όρος Ανθρώπινο Δυναμικό (HR) είναι ένας γενικός όρος, ο γασία με εξωτερικούς συνεργάτες για κάποιες λειτουργίες ή το σύοποίος καλύπτει ένα ευρύ φάσμα εργασιών. Κάποια από τα κα- νολο του τμήματος HR, έχοντας δημιουργήσει έτσι μια βιομηχανία θήκοντα των εργαζομένων σε αυτό το τμήμα είναι η πρόσληψη πολλών εκατομμυρίων ευρώ. και απόλυση εργαζομένων, η δημιουργία εταιρικής ταυτότητας, Ο ρόλος του Τμήματος Ανθρώπινου Δυναμικού στη σημερινή αγοη διευθέτηση συγκρούσεων στον χώρο εργασίας, η συμμόρφωση ρά εργασίας πρέπει να ακολουθεί τις τάσεις και τις συνθήκες που της εταιρείας με την εργασιακή νομοθεσία, η διαχείριση καταγγε- επικρατούν. Το Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού θα πρέπει να δίνει λιών από τους εργαζομένους, η συμμόρφωση της εταιρείας με τις λύσεις και να είναι σύμμαχος στις όποιες αλλαγές προκύπτουν και προδιαγραφές ασφαλείας, η πληρωμή, επιβράβευση και εκπαί- όχι, όπως από κάποιοι το θεωρούν, το τμήμα που δημιουργεί γραδευση των εργαζομένων. Με άλλα λόγια, το HR δεν αποτελείται φειοκρατία αλλά και εμπόδια στην ανάπτυξη. από μια δραστηριότητα ή λειτουργία, αλλά ένα τεράστιο δίκτυο Ο ρόλος του τμήματος HR θα πρέπει να είναι κατανοητός από από αυτές. όλους τους εργαζομένους, έτσι ώστε όλοι να αισθάνονται ότι έχουν Στην ουσία, ο όρος HR αναφέρεται σε όλα όσα έχουν να κάνουν με δίπλα τους ένα: τη σχέση εργοδότη-εργαζομένου. Αν και για πολλά χρόνια θεωρούνται υποστηρικτική λειτουργία, Στρατηγικό συνεργάτη τα τελευταία χρόνια το HR παίρνει μια πιο στρατηγική μορφή στον Οι διευθυντές του Τμήματος Ανθρώπινου Δυναμικού θα πρέπει να εταιρικό κόσμο, καθώς τα διευθυντικά στελέχη αναγνώρισαν τους ξεφύγουν από το παραδοσιακό στήσιμο του τμήματος, που προυπαλλήλους ως πηγή συγκριτικού πλεονεκτήματος. Εταιρείες που σλαμβάνει, κάνει τη μισθοδοσία, τις εκπαιδεύσεις, τις αξιολογήεφάρμοσαν πρακτικές HR οι οποίες δημιουργούν ισχυρή εταιρική σεις κ.ο.κ. Οι ενέργειες του τμήματος HR θα πρέπει να σχεδιάζοκουλτούρα και καλύτερο εργασιακό περιβάλουν πέτυχαν καλύτε- νται με τέτοιον τρόπο ώστε να υποστηρίζουν το business plan του ρα οικονομικά αποτελέσματα, καθώς είχαν αυξημένη καινοτομία, οργανισμού, τον σκοπό και την ανάπτυξή του. ΧΡΗΜΑ 27

αφιέρωμα

~ HUMAN RESOURCES

Στήριγμα για τους εργαζομένους Οι εργαζόμενοι σε μια εταιρεία θα πρέπει να λαμβάνουν θετικά την ύπαρξη του τμήματος HR και να αισθάνονται άνετα στο να επικοινωνούν με τα στελέχη του τμήματος ανά πάσα στιγμή. Για να συμβεί όμως κάτι τέτοιο, θα πρέπει το συγκεκριμένο τμήμα να έχει συμβάλει στη διαμόρφωση ενός καλού εργασιακού περιβάλλοντος, να δημιουργεί στρατηγικές ανάπτυξης των εργαζομένων, να προσπαθεί να δίνει λύσεις στα προβλήματα που προκύπτουν, αλλά και να δημιουργεί διαύλους σωστής και συχνής επικοινωνίας. Πρότυπο στη διαχείριση αλλαγών Σε αρκετές περιπτώσεις, το Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού καλείται να διαχειριστεί διάφορες αλλαγές που μπορεί να προκύψουν. Η επιτυχία τους κρίνεται στην αποτελεσματικότητα που θα επιδείξει το τμήμα στο να υποστηρίξει σωστά και σύντομα μια αλλαγή, αλλά και από τη διάθεσή του να υποστηρίξει εκείνους τους εργαζομένους που θα χρειαστούν την όποια υποστήριξη. Η Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων σηματοδοτεί μια προσπάθεια συστηματικής και μακροχρόνιας αντιμετώπισης του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού μιας οργάνωσης, το οποίο πρέπει να αντιμετωπίζεται ως «πόρος». Ενώ οι στόχοι στη Διοίκηση Προσωπικού ήταν η προσέλκυση, η πρόσληψη και η υποκίνηση των εργαζομένων, στη Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων οι στόχοι εστιάζονται στην ουσία: την ανταγωνιστικότητα, την απόδοση, την επιβίωση, τη δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και την εργασιακή ευελιξία. Η Διοίκηση Προσωπικού συνδέεται με μεθόδους, με βραχυχρόνιους στόχους και εστιάζεται στο άτομο, ενώ οι μέθοδοι της Διοίκησης Ανθρώπινων Πόρων είναι περισσότερο σφαιρικές και επικεντρώνουν την προσοχή στην ομαδική εργασία. Σήμερα, η πλειοψηφία των ακαδημαϊκών και των στελεχών οργανισμών (ιδιωτικού και δημοσίου συμφέροντος) έχουν αντιληφθεί ότι ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος δημιουργίας και εφαρμογής μιας αναπτυξιακής στρατηγικής είναι μέσω των εργαζομένων, αυτό που πραγματικά οδηγεί στην επιτυχία των στρατηγικών αποφάσεων είναι ο τρόπος με τον οποίο η ανώτατη διοίκηση παρακινεί και επιμορφώνει το προσωπικό της σχετικά με τη συμμετοχή τους στη διαμόρφωση και εφαρμογή των στρατηγικών επιχειρηματικών προγραμμάτων. Κάτω από αυτές τις νέες διαμορφούμενες συνθήκες, η Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων –συγκεκριμένα ο προγραμματισμός των πόρων αυτών– μπορεί να κατανοηθεί και να εφαρμοστεί καλύτερα μέσα από το νέο προτεινόμενο εννοιολογικό πλαίσιο: Στον κάθε Οργανισμό θα πρέπει να υπάρχει μια συνεχής προσπάθεια δημιουργίας και ευθυγράμμισης των διαφόρων συστημάτων (ή διαδικασιών) «επιρροής» –τα οποία διαμορφώνουν τις αναγκαίες συμπεριφορές, ικανότητες, και δεξιότητες του προσωπικού– με την ικανότητα του οργανισμού να εφαρμόζει τις αποφασισμένες στρατηγικές με επιτυχία. Η ευθυγράμμιση αυτή οδηγεί στην αλλαγή συμπεριφοράς, τόσο σε προσωπικό επίπεδο κάθε εργαζομένου όσο και στο σύνολο του οργανισμού, και αποτελεί το σημαντικότερο ίσως κλειδί της επιτυχίας κάθε στρατηγικής. Η διοίκηση και τα στελέχη ενός οργανισμού δεν μπορούν άμεσα να ελέγξουν, παρά μόνο να επηρεάσουν, τις δραστηριότητες του προσωπικού κατά τη διαδικασία εφαρμογής μιας στρατηγικής. Μπορούν όμως να έχουν 28 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

τον άμεσο έλεγχο διαμόρφωσης των στρατηγικών και των σχεδίων δράσης, καθώς επίσης και όλων εκείνων των οργανωτικών συστημάτων που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του προσωπικού. Και τα δώδεκα προτεινόμενα συστήματα «επιρροής» θα πρέπει να σχεδιαστούν και να διοικηθούν από τα στελέχη κατά τέτοιον τρόπο ώστε να οδηγούν τον Οργανισμό στη δημιουργία όλων των αναγκαίων συμπεριφορών και ικανοτήτων-δεξιοτήτων του προσωπικού που να μπορούν να υποστηρίξουν την αποτελεσματική εφαρμογή κάθε στρατηγικής, ή, καλύτερα, κάθε σταδίου της καθοριζόμενης αποστολής τους.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Παρ’ όλο που υπάρχει ποικιλία στο περιεχόμενο των ενεργειών του Τμήματος Προσωπικού από επιχείρηση σε επιχείρηση, μπορεί να ειπωθεί ότι οι βασικότερες λειτουργίες, περιλαμβανομένης και της διαίρεσης των ευθυνών μεταξύ της επιτελικής Μονάδας Προσωπικού και των γραμμικών στελεχών, είναι οι ακόλουθες: 1. Πρόσληψη Αυτή η ενέργεια περιλαμβάνει τη στρατολόγηση (εξεύρεση εργατικού δυναμικού), την επιλογή και την εγκατάσταση των προσληφθέντων μέσα στον Οργανισμό. Η αρχική, βέβαια, απόφαση να προστεθεί κάποιος στην κατάσταση αμοιβών ανήκει στον αρμόδιο προϊστάμενο, στον οποίο ανήκει επίσης και η ευθύνη του καθορισμού του περιεχομένου του έργου που πρόκειται να εκτελέσει, καθώς και τα αναγκαία προσόντα που πρέπει να έχει ο υποψήφιος για να διεκπεραιωθεί ικανοποιητικά το έργο αυτό. Η υπηρεσία προσωπικού οφείλει να έχει επισημάνει τις πηγές από όπου θα αντλεί το προσωπικό, να διαθέτει ένα σύστημα επιλογής (τεστ, συνέντευξη, ιατρική εξέταση, συστάσεις) και να παίρνει την τελική απόφαση για πρόσληψη ή απόρριψη μόνον όταν πρόκειται για ημιειδικευμένους ή ανειδίκευτους εργάτες. Για εξειδικευμένους υπαλλήλους, η ενέργεια αυτή αποτελεί ευθύνη του προϊσταμένου που ζήτησε τον νέο υπάλληλο, όπως επιπλέον και η ευθύνη να κατατοπίσει ή να κατευθύνει τον νέο εργαζόμενο στο περιβάλλον της εργασίας, κάτι που συχνά ονομάζεται προσανατολισμός (orientation).

2. Μεταθέσεις, προαγωγές, διακοπή εργασίας Σε όλα αυτά τα καθήκοντα, το τμήμα προσωπικού εργάζεται κυρίως ως συντονιστής, π.χ. στην περίπτωση κάποιας μετάθεσης από τομέα σε τομέα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ανάγκες της επιχείρησης, η επιθυμία του εργαζομένου, καθώς και τα προσωπικά του στοιχεία, για να διαπιστωθεί αν κατέχει τα απαιτούμενα προσόντα για τη νέα θέση. Εξάλλου, η διακοπή εργασίας ορισμένων υπαλλήλων εξαιτίας της μείωσης των εργασιών της επιχείρησης, τυπικά, είναι υπόθεση της υπηρεσίας προσωπικού, για να βεβαιωθεί κανείς ότι ακολουθείται κάποια σειρά που μπορεί να έχει σχέση με τα δικαιώματα αρχαιότητας του εργαζομένου. Ακόμη, όταν δημιουργηθεί μια κενή θέση που πρέπει να πληρωθεί εκ των έσω με προαγωγή ή από έξω με νέα πρόσληψη, η απόφαση συχνά λαμβάνεται με τη συνεργασία του υπεύθυνου της υπηρεσίας προσωπικού και του προϊσταμένου του τμήματος ή του τομέα στον οποίο υπάρχει η κενή θέση. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή, η μεγαλύτερη ευθύνη ανήκει στον δεύτερο.

A new Market is Developing

µòåÝôå ôá ðÀîôá çéá ôïî åêïðìéóíÞ áðïõÜëè÷ ëáé ôèî ïòçÀîöóè ôè÷ ¶æïäéáóôéëÜ÷ °ìùóÝäá÷

¶êïðìéóíÞ÷ °ðïõÜëè÷ ÆåøîïìïçÝå÷ & ¦ìèòïæïòéëÜ ËðèòåóÝå÷ Logistics ¶ðáççåìíáôéëÀ ÃøÜíáôá

Μια »åçÀìè και ªàçøòïîè äéïòçÀîöóè με óùííåôïøÛ÷ από όλη την ¶ùòñðè ÌÃĸ¡Ã¹ ¶¦¹ºÃ¹Á¿Á¹°ª

VAN & BUS

MAGAZINE

ÌÃĸ¡Ã¹ ¢¹°¢¹ºÆË°º¸ª ¶¦¹ºÃ¹Á¿Á¹°ª

¢¹ÃÄ¡°Á¿ª¸

ΧΡΗΜΑ 29

αφιέρωμα

~ HUMAN RESOURCES

Οι διευθυντές του Τμήματος Ανθρώπινου Δυναμικού θα πρέπει να ξεφύγουν από το παραδοσιακό στήσιμο του τμήματος, που προσλαμβάνει, κάνει τη μισθοδοσία, τις εκπαιδεύσεις, τις αξιολογήσεις κ.ο.κ.

3. Εκπαίδευση και ανάπτυξη προσωπικού Η εκπαίδευση και η εξάσκηση πάνω στο έργο γίνεται από τον αρμόδιο προϊστάμενο ή από ειδικά εξουσιοδοτημένο υπάλληλο, που παίζει τον ρόλο του διδάσκοντα στην περίπτωση αυτή. Για τις γενικότερες ανάγκες εκπαίδευσης, η υπηρεσία προσωπικού συνεργάζεται με τα διευθυντικά στελέχη και καταρτίζει το σχετικό πρόγραμμα για να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αυτά τα στελέχη, εξάλλου, σε συντονισμό με το Τμήμα Προσωπικού, εφαρμόζουν την εξάσκηση των υφισταμένων τους, την αξιολόγηση της απόδοσής τους, τη σχετική συνέντευξη αξιολόγησης, την εναλλαγή στο έργο ορισμένων υπαλλήλων, την επιλογή των αναπληρωτών τους, καθώς και άλλες ειδικές και ευρείες υποχρεώσεις.

πρόληψης ατυχημάτων περιλαμβάνει θέματα μηχανικού εξοπλισμού, εκπαίδευσης και επιβολής κανονισμών πρόληψης ατυχημάτων. Έτσι, για παράδειγμα, ο υπεύθυνος πρόληψης ατυχημάτων του Τμήματος προσωπικού συνεργάζεται στενά με το Τμήμα Μηχανικών για να συντηρούνται κανονικά οι μηχανές, και ο εξοπλισμός γενικότερα, και έτσι να περιορίζεται στο ελάχιστο η πιθανότητα ατυχημάτων. Συνεργάζεται επίσης και με όλους τους εργοδηγούς για ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης σε κανόνες πρόληψης ατυχημάτων, διανέμει φυλλάδια με οδηγίες και προπαρασκευάζει το υλικό για τη σχετική διδασκαλία. Η επιβολή των κανονισμών πρόληψης ατυχημάτων είναι κυρίως ευθύνη του κάθε προϊσταμένου.

4. Πολιτική μισθών και ημερομισθίων Η υπηρεσία προσωπικού είναι εκείνη που, σε συνεργασία με τα διευθυντικά στελέχη, θα εισαγάγει ένα σύστημα αξιολόγησης έργου-θέσης, ενώ η ανώτατη διοίκηση είναι εκείνη που θα αποφασίσει για την υιοθέτηση μιας ειδικής δομής αμοιβών κατά βαθμούς και με καθορισμένα ελάχιστα και ανώτατα όρια πληρωμής του κάθε βαθμού. Η ανάλυση των έργων ή θέσεων, η εκτίμηση της αξίας τους σύμφωνα με ένα επίσημο σχέδιο αξιολόγησης και η τήρηση των απαιτούμενων στοιχείων βρίσκονται επίσης μέσα στις ευθύνες της υπηρεσίας προσωπικού. Οι ειδικοί του Τμήματος Προσωπικού οφείλουν να ερευνούν τα γενικότερα θέματα αμοιβών και την αγορά εργασίας για να μπορούν, περιοδικά, να προτείνουν την αναθεώρηση σχετικά με αυξήσεις ή ακόμη και την αλλαγή ολόκληρου του συστήματος αμοιβών της επιχείρησης, για το οποίο βέβαια η τελική απόφαση είναι αποκλειστικό θέμα και ευθύνη του ανώτατου μάνατζερ.

6. Πειθαρχικά μέτρα και απολύσεις Πειθαρχία είναι: α) η εκπαίδευση που διορθώνει, δηλαδή η απόκτηση ορθής συμπεριφοράς του υπαλλήλου, που βασίζεται στην πίστη του ανθρώπου σε καθορισμένους κανόνες διαγωγής και β) η τιμωρία αυτών που παραβαίνουν τους κανόνες αυτούς. Η υπηρεσία προσωπικού αναλαμβάνει συνήθως την υποχρέωση να διατυπώσει τους κανόνες συμπεριφοράς και τις ποινές που πρέπει να επιβάλλονται στους παραβάτες. Συνήθως, πριν τεθούν σε εφαρμογή, υποβάλλονται για έγκριση στα ανώτατα κλιμάκια του μάνατζμεντ. Κάθε προϊστάμενος έχει την ευθύνη της εκπαίδευσης των υφισταμένων του, για τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες συμπεριφοράς, καθώς και της πρότασης ποινών σε βάρος των λίγων, των οποίων η διαγωγή είναι ασύμφωνη με τον κώδικα των καθορισμένων κανόνων πειθαρχίας. Οι ποινές μπορεί να είναι διορθωτικές ή σοβαρές, όπως π.χ. μια απόλυση. Ωστόσο, οι δεύτερες επιβάλλονται μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις και συνήθως μετά από έγκριση της υπηρεσίας προσωπικού.

5. Υγεία και πρόληψη ατυχημάτων Ένα τυπικό πρόγραμμα υγείας των εργαζομένων περιλαμβάνει τα εξής: ιατρική εξέταση πριν από την πρόσληψη, περιοδική εξέταση των εργαζομένων σε ανθυγιεινά έργα, λειτουργία πρόχειρου φαρμακείου, πρώτες βοήθειες, θεραπεία μικρών αδιαθεσιών (κρυολογήματα, πονοκέφαλοι), μαθήματα υγιεινής, έλεγχος και προφύλαξη από επικίνδυνες καταστάσεις μέσα στην επιχείρηση. Οι μικρές επιχειρήσεις για όλα αυτά προσλαμβάνουν γιατρούς, νοσοκόμες και βιομηχανικούς υγιεινολόγους σε βάση μερικής απασχόλησης, ενώ οι μεγαλύτερες για πλήρη απασχόληση. Εξάλλου, το πρόγραμμα

7. Εργατικές σχέσεις (Labor relations) Το τμήμα προσωπικού-βιομηχανικών σχέσεων παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στις σχέσεις συνδικαλισμού-μάνατζμεντ. Ο υπεύθυνος εργατικών σχέσεων της υπηρεσίας προσωπικού ενεργεί συνήθως ως το μέλος-«κλειδί» της ομάδας διαπραγματεύσεων με το σωματείο, και συχνά ως ο κύριος αντιπρόσωπος εκ μέρους του μάνατζμεντ. Λειτουργώντας σε καθημερινή βάση κάτω από τους όρους της συλλογικής σύμβασης, οι προϊστάμενοι βρίσκουν συχνά την ευκαιρία να συμβουλεύονται το τμήμα προσωπικού σχετικά με τέτοια θέματα, όπως είναι ο καθορισμός των υπερωριών, ο χειρισμός

30 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

ΧΡΗΜΑ 31

αφιέρωμα

~ HUMAN RESOURCES

των μεταθέσεων και της περάτωσης της εργασιακής σχέσης και, γενικότερα, η εφαρμογή της συμφωνίας. Μολονότι σχεδόν όλες οι διαδικασίες επίλυσης διαφορών ή διενέξεων δείχνουν καθαρά πως ο εργοδηγός ή επόπτης-προϊστάμενος θα είναι ο πρώτος που θα ακούσει και θα ενεργήσει σχετικά με μια διένεξη με τον εργαζόμενο, σε όλες τις περιπτώσεις (εκτός της ρουτίνας) ο εργοδηγός τυπικά συμβουλεύεται την υπηρεσία προσωπικού πριν δώσει απάντηση. Το Τμήμα Προσωπικού, πολύ συχνά, αναφέρεται σαν το δεύτερο ή τρίτο διοικητικό στάδιο στη διαδικασία επίλυσης διενέξεων. Στην πραγματικότητα όμως, στον υπεύθυνο της υπηρεσίας προσωπικού δίνεται γραμμική εξουσία για μια δεσμευτική ρύθμιση. Αυτό γίνεται για να εξασφαλιστεί η οφειλόμενη προσοχή για απόφαση και σταθερότητα ενέργειας σε όλη την έκταση της επιχείρησης, αφού άλλωστε πολλές διενέξεις έχουν συνέπειες σε όλο τον Οργανισμό και επομένως ο κακός χειρισμός μιας περίπτωσης μπορεί να έχει γενικότερα άσχημα αποτελέσματα.

8. Ωφελήματα και εξυπηρετήσεις προς τους εργαζομένους Στην κατηγορία αυτή υπάγονται οι συντάξεις, η ομαδική ασφάλιση ζωής, η ιατρική και νοσοκομειακή περίθαλψη, οι αποζημιώσεις ασθένειας και ανεργίας, τα δάνεια, τα κοινωνικά και ψυχαγωγικά προγράμματα και τα σχέδια για καταβολή διδάκτρων. Όλα αυτά ανήκουν στην αρμοδιότητα του Τμήματος Προσωπικού, πλην όμως η έγκρισή τους είναι θέμα και ευθύνη της ανώτατης διοίκησης.

γανισμό. Αυτή η λειτουργία δημιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια και ήταν –και σε πολλές περιπτώσεις ακόμη είναι– ευθύνη του ανώτατου επιπέδου διοίκησης που, συνήθως, όμως τη μοιράζεται με ειδικευμένους του Τμήματος Προσωπικού. Οι κυριότερες ενέργειες του προγραμματισμού αυτού είναι: ο έλεγχος των δεξιοτήτων και ικανοτήτων των ήδη εργαζομένων καθώς και της εμπειρίας και του τόπου στον οποίο εργάζονται, η πρόβλεψη των αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό με βάση την παρούσα παραγωγή ή η ενδεχόμενη επέκταση της επιχείρησης και τυχόν τεχνολογικές αλλαγές, η ανάλυση της αγοράς εργασίας και της σχέσης προσφοράς-ζήτησης και, τέλος, η κατάστρωση προγραμμάτων για την αντιμετώπιση ελλείψεων σε ανθρώπινο δυναμικό και ιδιαίτερα σε τεχνικά, επιστημονικά και διοικητικά στελέχη.

10. Οργανωτικός σχεδιασμός (Organization planning) Η ενέργεια αυτή αποτελεί μια καινούργια λειτουργία της υπηρεσίας προσωπικού, που ήρθε στην επιφάνεια μέσα στην τελευταία δεκαετία και περιλαμβάνει την έννοια της δομής μιας επιχείρησης, όπως εκφράζεται στο οργανόγραμμα. Ωστόσο, η αρχική αλλά και η τελική ευθύνη για έναν τέτοιο σχεδιασμό (συγκέντρωση, αποκέντρωση, λήψη αποφάσεων) ανήκει στην ανώτατη διοίκηση. Παρ’ όλα αυτά, η υπηρεσία προσωπικού είναι αυτή που συγκεντρώνει δεδομένα, κάνει σχετική έρευνα, προπαρασκευάζει σχέδια και προσφέρει υποδείξεις στο γραφείο του ανώτατου μάνατζμεντ.

9. Προγραμματισμός ανθρώπινου δυναμικού (Manpower planning) Άλλη μια νέα λειτουργία, που έχει ανακύψει κατά τα πολύ πρόσφατα χρόνια, είναι εκείνη του προγραμματισμού του ανθρώπινου δυναμικού. Είναι δηλαδή οι τρόποι με τους οποίους μια επιχείρηση εξασφαλίζει τον αναγκαίο αριθμό εργαζομένων με τα κατάλληλα προσόντα για την εκτέλεση κάποιας εργασίας χρήσιμης στον Ορ-

11. Έρευνα σε ανθρώπινες απόψεις Μεγάλοι επιχειρηματικοί «γίγαντες» στην Αμερική, όπως η American Telephone and Telegraph, η Texas Instruments κ.λπ., καθιέρωσαν τα τελευταία χρόνια συστηματική έρευνα γύρω από τα ανθρώπινα προβλήματα του Οργανισμού, όπως είναι η υποκίνηση των εργαζομένων, η πρόβλεψη για διοικητική επιτυχία, η αξιολόγηση απόδοσης, η ομαδική συμπεριφορά στην εργασία κ.λπ. Η εφαρμογή των ευρημάτων είναι υπόθεση συνεργασίας με τα στελέχη μιας επιχείρησης (συνδικαλιστικά και μη) και τους υπαλλήλους και όλα εμπίπτουν στα καθήκοντα του Τμήματος Προσωπικού.

Η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού συνίσταται σε έναν αριθμό λειτουργιών στις οποίες περιλαμβάνονται η οργάνωση, η διαχείριση της απόδοσης, ο καθορισμός των αμοιβών κ.λπ.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ; Είναι ευκολότερο να απαντήσουμε σε αυτήν την ερώτηση κάνοντας αναφορά σε λάθη που αφορούν τη διαχείριση του προσωπικού, τα οποία κανείς δεν θα ήθελε να κάνει κατά την άσκηση των διοικητικών καθηκόντων του. Κανείς για παράδειγμα δεν θα ήθελε: ~~ Οι εργαζόμενοί του να μη δουλεύουν με τον πλέον αποδοτικό τρόπο ~~ Να προσλάβει λάθος άνθρωπο για μια δουλειά ~~ Να αντιμετωπίζει συχνή εναλλαγή προσωπικού ~~ Να ανακαλύπτει ότι οι εργαζόμενοι δεν κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν ~~ Να βλέπει την επιχείρησή του να οδηγείται στα δικαστήρια επειδή εφάρμοσε πρακτικές διακρίσεων ~~ Η επιχείρησή του να εφαρμόζει μη ορθές πρακτικές, σύμφωνα με τους νόμους περί ασφαλούς εργασίας ~~ Να επιτρέψει στην έλλειψη εκπαίδευσης να υποσκάπτει την αποτελεσματικότητα ~~ Να εφαρμόζει οποιαδήποτε μη δίκαιη πρακτική εργασίας

32 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

Οι εργαζόμενοι σε μια εταιρεία θα πρέπει να λαμβάνουν θετικά την ύπαρξη του τμήματος HR, καθώς και να αισθάνονται άνετα στο να επικοινωνούν με τα στελέχη του τμήματος ανά πάσα στιγμή.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού συνίσταται σε έναν αριθμό λειτουργιών στις οποίες περιλαμβάνονται η οργάνωση, η διαχείριση της απόδοσης, ο καθορισμός των αμοιβών κ.λπ. Ο σχεδιασμός των λειτουργιών αυτών αποτελεί, κατά κανόνα, ευθύνη της Μονάδας Ανθρώπινου Δυναμικού (ή προσωπικού) της οργάνωσης, ενώ στην άσκησή τους εμπλέκονται τόσο η Μονάδα Προσωπικού όσο και οι προϊστάμενοι των επιμέρους Μονάδων, κάθε ιεραρχικού επιπέδου, άλλων υπηρεσιών. Οι τελευταίοι είναι αυτοί που πρέπει να κατευθύνουν τη δράση των ανθρώπων της οργάνωσης προς το επιθυμητό αποτέλεσμα. Κατά συνέπεια, είναι αυτοί που θα κάνουν χρήση των αρχών, των μεθόδων και των «εργαλείων» που θα υποδειχθούν από τη Μονάδα Προσωπικού. Ο ρόλος της Μονάδας Προσωπικού είναι, γενικά, να βοηθά την επιχείρηση να επιτυγχάνει τους στόχους της αναλαμβάνοντας πρωτοβουλία, κάνοντας παρεμβάσεις και παρέχοντας καθοδήγηση και υποστήριξη σε κάθε θέμα που αφορά στους υπαλλήλους της. Ο γενικός αυτός ρόλος μπορεί να έχει ποικίλες διαστάσεις και εκφάνσεις. Έτσι, η Μονάδα Προσωπικού μπορεί να λειτουργεί ως: ~~ Επιτελείο στρατηγικής, το οποίο επεξεργάζεται τη στρατηγική στον τομέα των ανθρώπινων πόρων, ενώ συγχρόνως συμμετέχει στη χάραξη των γενικότερων επιχειρησιακών σχεδίων της επιχείρησης. ~~ Συναρμόδια υπηρεσία, η οποία συνεργάζεται με τους επικεφαλής των άλλων Μονάδων στην εφαρμογή του συστήματος διοίκησης προσωπικού. ~~ Εσωτερικός σύμβουλος, που βοηθά στην επίλυση προβλημάτων, καθώς και στην αναζήτηση νέας πολιτικής και βελτιωμένων διαδικασιών. ~~ Υπηρεσία υποστήριξης, η οποία παρέχει υπηρεσίες στις λοιπές Μονάδες της οργάνωσης σε τομείς όπως είναι η επιλογή προσωπικού, η εκπαίδευση, η μισθοδοσία κ.λπ. ~~ Υπηρεσία εποπτείας, η οποία παρακολουθεί και ελέγχει τη συ-

νεπή και σωστή εφαρμογή των αρχών και των διαδικασιών της επιχείρησης σε θέματα προσωπικού. Για να είναι αποτελεσματική, αλλά και για να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη όλων των πλευρών, η Μονάδα Προσωπικού οφείλει να τηρεί αυστηρούς κανόνες δεοντολογίας. Έτσι θα πρέπει, για παράδειγμα, να φροντίζει ώστε τα στοιχεία που παρέχει να είναι ακριβή και πλήρη, ιδιαίτερα τη στιγμή που τα στοιχεία αυτά χρησιμοποιούνται συχνά για τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων (προσλήψεις, προαγωγές, απολύσεις κ.ά.), που επηρεάζουν έντονα τόσο την επιχείρηση όσο και τους ανθρώπους της. Θα πρέπει να περιγράφει τις καταστάσεις με αντικειμενικότητα και αμεροληψία, ενώ ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δίνει στον εμπιστευτικό χειρισμό των υποθέσεων του προσωπικού. Τηρώντας υψηλά επαγγελματικά και ηθικά πρότυπα, θα πρέπει να προωθεί πολιτική ίσων ευκαιριών και να δίνει έμφαση στην αποφυγή διακρίσεων. Ακόμη, θα πρέπει να προσφέρει η ίδια το παράδειγμα της διαρκούς αναζήτησης της προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης, παρακολουθώντας από κοντά τις επιστημονικές εξελίξεις στον τομέα της και τηρώντας την αρχή της συνεχούς βελτίωσης. Επιτελώντας το έργο της, η Μονάδα Προσωπικού πρέπει συχνά να συμβιβάσει αντικρουόμενες αρχές και στόχους. Για παράδειγμα, αναμένεται να επιδεικνύει πρωτοβουλία και αυτενέργεια, αλλά ταυτόχρονα να ανταποκρίνεται στη βούληση της ανώτατης διοίκησης, πρέπει να καινοτομεί και να πειραματίζεται με νέες ιδέες, χωρίς όμως να θέτει σε κίνδυνο την οργάνωση της επιχείρησης, πρέπει να υπερασπίζεται τα συμφέροντα της οργάνωσης, χωρίς όμως να αδικεί τον μεμονωμένο εργαζόμενο. Η τήρηση ισορροπιών γίνεται ακόμη πιο δύσκολη όταν το εξωτερικό περιβάλλον (οικονομική κρίση, παγκοσμιοποίηση) επιβάλλει περιορισμούς στην επιχείρηση και όταν οι συνθήκες που επικρατούν στην αγορά εργασίας φέρνουν σε δυσμενή θέση τους εργαζομένους. Για τον λόγο αυτό, τα στελέχη της Μονάδας Ανθρώπινου Δυναμικού θα πρέπει να είναι εφοδιασμένα όχι μόνο με επαρκείς γνώσεις, αλλά και με ιδιαίτερες ικανότητες (εφευρετικότητα, διαπροσωπικές δεξιότητες) και αρετές (ακεραιότητα, υπομονή και αντοχή). ΧΡΗΜΑ 33

αφιέρωμα

~ HUMAN RESOURCES

ΧΩΡΊΣ ΣΧΈΔΙΟ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΏΝ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝΘΡΏΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΌ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΕΣ ΑΠΌ ΤΙΣ ΜΙΣΈΣ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ

Η

συζήτηση για τον ψηφιακό μετασχηματισμό όλων των λειτουργιών μιας εταιρείας εξελίσσεται ιδιαίτερα δυναμικά τα τελευταία χρόνια. Η Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού ακολουθεί με υστέρηση τις τεχνολογικές εξελίξεις και δεν έχει βρει ακόμη τον βηματισμό της, όπως προκύπτει και από την Έρευνα HR Transformation της KPMG για το 2017. Τα ευρήματα της έρευνας καταδεικνύουν έναν διαχωρισμό των εταιρειών σε δύο μεγάλες ομάδες, σε εκείνες που έχουν δραστηριοποιηθεί έντονα και κατευθύνονται προς τον στρατηγικό μετασχηματισμό της Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού (HR Transformation) και σε εκείνες που φαίνεται να είναι σε μια αβεβαιότητα, καθώς η ψηφιακή εποχή συνεχίζει να εξελίσσεται γύρω τους. Με δεδομένο το ότι τα ευρήματα αυτά αφορούν σε ένα δείγμα μεγάλων εταιρειών με οργανωμένα τμήματα ανθρώπινου δυναμικού, γίνεται φανερή η απόσταση που οι Διευθύνσεις Ανθρώπινου Δυναμικού οφείλουν να διανύσουν ώστε να επιτύχουν τον μετασχηματισμό και τη μετάβασή τους στη νέα, ψηφιακή εποχή.

H έρευνα της KPMG πραγματοποιήθηκε για 20ή χρονιά, την περίοδο Φεβρουαρίου-Απριλίου 2017, με τη συμμετοχή 854 στελεχών ανθρώπινου δυναμικού από 48 χώρες. Οι συμμετέχοντες εκπροσώπησαν τομείς με μεγάλη γεωγραφική και κλαδική διασπορά σε παγκόσμια κλίμακα, το 36% των οποίων ανήκει σε εταιρείες άνω των 5.000 εργαζομένων. Η έρευνα του 2017 χτίστηκε στα θεμέλια αυτής του 2016 «Cloud HR-το μέλλον ανήκει στους τολμηρούς», η οποία συμπέρανε ότι υπάρχει ανάγκη λήψης πρωτοβουλιών στρατηγικού μετασχηματισμού, που θα φέρουν την επανάσταση στην παραδοσιακή λειτουργία του ανθρώπινου δυναμικού. Η έρευνα παρότρυνε τις εταιρείες να τολμήσουν τον επανασχεδιασμό του παραδοσιακού μοντέλου λειτουργίας του ανθρώπινου δυναμικού. Αν ο μετασχηματισμός εφαρμοστεί με στρατηγικό τρόπο, το cloud computing υπόσχεται τη δυνατότητα αλλαγής δεδομένων, όπως: ~~ άμεση ανάπτυξη σύγχρονων συστημάτων HRMS και οικονομικά προσιτών σε σύγκριση με παλαιότερα συστήματα, ~~ ευκολότερη πρόσβαση στα δεδομένα και καλύτερη εξυπηρέτηση των εργαζομένων, ~~ αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων βασισμένη σε δεδομένα (data & analytics). Παρά τα προφανή οφέλη και τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που μπορούν να αποκτηθούν, η έρευνα του 2017 έδειξε ότι μόνο το 20% των οργανισμών έχουν εφαρμόσει συστήματα HRMS βασισμένα σε cloud τους τελευταίους 18 μήνες και μόνο το ένα τρίτο σχεδιάζει να το κάνει στο μέλλον. Τα τρία τέταρτα των εταιρειών δήλωσαν ότι με τις πρωτοβουλίες τους για το cloud HRMS δεν πέτυχαν τους στόχους για την απόδοση της επένδυσης (ROI).

34 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

*

της ΒΕΡΏΝΗΣ ΠΑΠΑΤΖΉΜΟΥ Γενικής Διευθύντριας, Τμήμα Υπηρεσιών Ανθρώπινου Δυναμικού, KPMG Οι εταιρείες, σε πολλές περιπτώσεις, δεν καταφέρνουν να υπερβούν το χάσμα μεταξύ «του γνωρίζω τι χρειάζεται να κάνω και του κάνω ό,τι χρειάζεται για να ωθήσω το HR στον 21ο αιώνα». Κάποιες εταιρείες αλλάζουν την τεχνολογία τους, αλλά όχι το λειτουργικό τους μοντέλο, ενώ άλλες απλώς περιμένουν υπομονετικά, ως απλοί παρατηρητές της ιστορίας, αντί να δημιουργήσουν οι ίδιες την ιστορία, αναλαμβάνοντας τον έλεγχο του πεπρωμένου τους σε έναν ψηφιακό κόσμο. Η αποτυχία προσαρμογής στα νέα δεδομένα της ψηφιακής εποχής εγκυμονεί κινδύνους απώλειας σημαντικών ευκαιριών, καθώς η συνεχής εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας συνεχίζει να επαναπροσδιορίζει τις αγορές, τα επιχειρηματικά μοντέλα, τις δεξιότητες που απαιτούνται στο ανθρώπινο δυναμικό και τις σχέσεις με τους πελάτες και τους εργαζομένους. Η έρευνα κατέδειξε ότι πολλές εταιρείες είναι ανεπαρκείς σε θέματα διαχείρισης αλλαγών. Οι μεγαλύτερες προκλήσεις αναφέρθηκαν στην ανεπάρκεια της διαχείρισης αλλαγών (36%) και στις ελλείψεις υποστήριξης νέων τεχνολογιών ανθρώπινου δυναμικού (43%). Το 25% των εταιρειών θεωρούν το ανθρώπινο δυναμικό ως το σημαντικότερό τους περιουσιακό στοιχείο, που μπορεί να προσθέσει αξία, ενώ η έλλειψη χρηματοδότησης είναι μία από τις βασικές προκλήσεις (47%) για την εφαρμογή νέων και καινοτόμων τεχνολογιών στη λειτουργία του HR. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι διαθέτει όλες τις απαντήσεις για να επιτύχει γρήγορο μετασχηματισμό των επιχειρήσεων και την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ψηφιακής εποχής. Το δίλημμα που τίθεται σήμερα στις επιχειρήσεις είναι: να ορίσουν οι ίδιοι τα νέα δεδομένα της ψηφιακής εποχής ή να τα διαμορφώσουν οι άλλοι για αυτούς;

ΧΡΗΜΑ 35

36 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

ΧΡΗΜΑ 37

συνέντευξη

Γιάννης Χατζηθεοδοσίου Πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών 38 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

συνέντευξη στον Γιώργο Καλούμενο

Μοναδικό αντίδοτο στην κρίση η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας Ο Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης, μιλάει για το σύνολο των προβλημάτων που απασχολούν την ελληνική επιχειρηματικότητα και οικονομία σήμερα. Αναλύει τις δράσεις και παρεμβάσεις του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, αναφέρεται στο πτωχευτικό δίκαιο και τη σημασία της δεύτερης ευκαιρίας στον επιχειρηματία, περιγράφει τα προβλήματα του κλάδου διαμεσολάβησης και τις προοπτικές της ασφαλιστικής αγοράς, αναδεικνύει την ανάγκη μιας κοινής γραμμής στις διαπραγματεύσεις με τους Θεσμούς, ενώ ζητάει αλλαγές στη φορολογική πολιτική, με στόχο την ελάφρυνση των υπερβολικών υποχρεώσεων που βαραίνουν τον Έλληνα επιχειρηματία σήμερα. ΧΡΗΜΑ_Μπορείτε να μας δώσετε μια συνοπτική εικόνα των πρόσφατων δράσεων και των παρεμβάσεων του ΕΕΑ προς όφελος των μελών του; ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΘΕΟΔΟΣΙΟΥ_Σε περιόδους όπως αυτή που βιώνουμε, δηλαδή μεγάλης οικονομικής κρίσης, με πολλαπλά αρνητικά επακόλουθα σε όλους τους τομείς, υπάρχουν δύο επιλογές: Ή καθόμαστε και περιμένουμε το «μοιραίο», δηλαδή την πλήρη καταστροφή, ή «σηκώνουμε τα μανίκια» και εργαζόμαστε ακόμα πιο σκληρά. Εμείς, στο Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών, επιλέξαμε συνειδητά το δεύτερο, και πρέπει να σας πω ότι αισθάνομαι δικαιωμένος για το αποτέλεσμα των κόπων μας. Με συλλογική προσπάθεια αναδείξαμε τα προβλήματα των μικρομεσαίων, προασπίσαμε τα δικαιώματά τους, δώσαμε «φωνή» στα μέλη μας –πιστεύω και όραμα– για μια καλύτερη μελλοντική πορεία της ελληνικής οικονομίας. Με γνώμονα την προστασία και την ενίσχυση

της επιχειρηματικότητας, ως το μοναδικό αντίδοτο στην κρίση που έχει πλήξει τη χώρα, αλλάξαμε, επαναπροσδιοριστήκαμε και, τελικά, καταφέραμε να αναβαθμίσουμε το ΕΕΑ, το οποίο να μη λησμονούμε ότι είναι και το πολυπληθέστερο σε μέλη επιμελητήριο. Αυτά τα τελευταία χρόνια, πραγματώσαμε πάμπολλες δράσεις διοργανώνοντας εκδηλώσεις, συνέδρια, αλλά κυρίως δώσαμε το στίγμα μας μέσα από εμπεριστατωμένες και ξεκάθαρες θέσεις, συμβάλλοντας σε έναν γόνιμο διάλογο, χωρίς να διστάσουμε και να συγκρουστούμε όπου αυτό ήταν αναγκαίο. Ακόμα και με τις εκάστοτε κυβερνήσεις, προκειμένου να αναθεωρηθούν μέτρα που θα έπλητταν τα μέλη μας. Κάτι που, τελικά, επιτύχαμε σε αρκετές περιπτώσεις. Ταυτόχρονα, είχαμε εξαιρετικά σημαντική συμβολή στον διάλογο για όλα τα καίρια θέματα. Να αναφέρω για το πτωχευτικό, για το φορολογικό και ασφαλιστικό, για τα κόκκινα δάνεια, τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, τον ΟΠΕΜΕΔ. Κρίνοντας από απόσταση,

μπορώ να πω ότι ως επιμελητήριο κατορθώσαμε να κάνουμε μια υπέρβαση. Τη δύναμη μάς τη δίνουν τα μέλη μας, οπότε ήταν μονόδρομος η αναβάθμιση των υπηρεσιών μας και η συνολικότερη ανάπτυξη του ΕΕΑ. Επιγραμματικά, σας αναφέρω ότι με τις στοχευμένες δράσεις μας εκπαιδεύτηκαν περισσότερα από 15 χιλιάδες μέλη, επιδοτήθηκαν περισσότερες από 2 χιλιάδες επιχειρήσεις, δημιουργήθηκαν 6 συνεργατικά δίκτυα, έγιναν ευρείες εκδηλώσεις ενημέρωσης σε φοροτεχνικά, ασφαλιστικά και οικονομικά θέματα. Ακόμα, πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις συναντήσεων με επιχειρηματικούς φορείς, δώσαμε πρόσβαση στα μέλη μας στις εκθέσεις όπως η ΔΕΘ. Καταφέραμε να φέρουμε τη μεγαλύτερη πλατφόρμα ηλεκτρονικού εμπορίου, την Alibaba, στην Ελλάδα και να ανοίξουμε δίαυλο για στενότερη συνεργασία με ελληνικές επιχειρήσεις, ενώ μέσα από αυτήν τη δράση θα πολλαπλασιαστεί ο ρυθμός αφίξεων Κινέζων τουριστών. «Ανοίξαμε» το επιμελητήριο στα μέλη του ΧΡΗΜΑ 39

συνέντευξη ~ ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΘΕΟΔΟΣΙΟΥ και στην κοινωνία ενεργοποιώντας δύο ηλεκτρονικές σελίδες, που απευθύνονται σε περίπου 100 χιλιάδες αποδέκτες, οι οποίοι ενημερώνονται για τις δράσεις του ΕΕΑ και, γενικότερα, για θέματα που αφορούν τους κλάδους τους οποίους εκπροσωπεί το επιμελητήριο. Διευκολύναμε τις ηλεκτρονικές και διά φυσικής παρουσίας συναλλαγές των μελών μας με το ΕΕΑ. Για να είμαι ειλικρινής, αυτή είναι μόνο η αρχή, καθώς στόχος όλων μας είναι να εξελιχθούμε σε επιμελητήριο ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Γι’ αυτό και ξεκινήσαμε δράσεις που άνοιξαν δίαυλο επικοινωνίας και με παράγοντες και φορείς εκτός των συνόρων. Πλέον, η οικονομική πολιτική της Ευρώπης συζητείται και, ουσιαστικά, αποφασίζεται στις Βρυξέλλες. Και το ΕΕΑ έχει ήδη εργαστεί για να κάνει ακόμα πιο έντονη την παρουσία του εκεί και να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε θέματα όπως κοινοτικά προγράμματα, προς όφελος πάντα του Έλληνα μικρομεσαίου και ελεύθερου επαγγελματία. Τον ίδιο στόχο έχει και η δημιουργία του Ινστιτούτου Ερευνών

και Πολιτικής, στην οποία προχώρησε το ΕΕΑ προκειμένου να συμβάλει αποφαστικά στην ενισχυση της υγιούς επιχειρηματικότητας. Χ_Ποια είναι η άποψή σας για το ισχύον πτωχευτικό δίκαιο; Πόσο σημαντικό είναι το δικαίωμα δεύτερης ευκαιρίας στον επιχειρηματία και πώς εφαρμόζονται οι σχετικές αλλαγές στην πράξη; Γ.Χ._Πάντα θα πρέπει να βλέπουμε τα πράγματα σύμφωνα με τις καταστάσεις που επικρατούν τη δεδομένη χρονική στιγμή. Είναι ξεκάθαρο ότι το δικαίωμα στη δεύτερη ευκαιρία είναι εξαιρετικά σημαντικό για τη διάσωση πολλών επιχειρήσεων. Άρα και θέσων εργασίας. Και αυτό γιατί οι συνθήκες που επικρατούν είναι ιδιαίτερες και απαιτούν πολύ λεπτούς χειρισμούς. Η επιχειρηματικότητα πρέπει να στηρίζεται, καθώς παράγει θέσεις εργασίας, πλούτο, γνώση και αξίες. Και δίνει όραμα για ένα καλύτερο μέλλον. Να ξεκαθαρίσω, βέβαια, ότι εξαιρούμε κάθε περίπτωση δόλιας ή σαθρής πτώχευσης. Αναφερόμαστε στην υγιή επιχειρηματικότητα, η οποία, κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης, χρειάζεται «ευκαιρίες» για να αποδώσει. Στο ΕΕΑ ήμασταν οι πρώτοι που ξεκινήσαμε την προσπάθεια για να στηριχθούν οι έντιμοι πτωχεύσαντες. Και αυτό έγινε το 2013. Δείγμα της συνέπειας που έχουμε, αλλά και της σωστής θεώρησης των πραγμάτων για θέματα που απασχολούν την αγορά και την επιχειρηματική κοινότητα. Πραγματοποιήσαμε διαβουλεύσεις, μελέτες, προτάσεις, εκδηλώσεις, ενώ συμμετείχαμε στο πανευρωπαϊκό πρόγραμμα «Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης και 2ης Ευκαιρίας σε

επιχειρηματίες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες». Άρα, δεν μείναμε στα λόγια, ούτε είμαστε όψιμοι υπέρμαχοι μιας ρύθμισης που μπορεί να δώσει «ανάσες» σε επιχειρήσεις που πραγματικά μπορούν να ορθοποδήσουν. Πρωτοστατήσαμε σε κάτι που θεωρούμε και αυτονόητο και καθοριστικό για το μέλλον χιλιάδων επιχειρήσεων. Εάν μπορεί να υπάρξει μια ελπίδα για αυτές, τότε υπάρχει ελπίδα συνολικά για τη χώρα μας. Τα δομικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας δείχνουν ότι τον καθοριστικότερο ρόλο παίζουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Άρα, με την ανάπτυξή τους αναπτύσσεται η οικονομία μας. Τόσο απλά και τόσο ξεκάθαρα. Χ_Πώς αξιολογείτε, μέχρι στιγμής, τη δράση του Οργανισμού Προώθησης Εναλλακτικών Μεθόδων Επίλυσης Διαφορών για τα κόκκινα δάνεια; Πώς μπορεί ένας τέτοιος Οργανισμός να συνδράμει στην επίλυση του καυτού ζητήματος των κόκκινων δανείων; Γ.Χ._Εκτιμώ ότι η λειτουργία του ΟΠΕΜΕΔ είναι μια πολύ θετική εξέλιξη για την αγορά και είναι τιμή μου να εκτελώ χρέη αντιπροέδρου, με πρόεδρο τον πρώην πρωθυπουργό, κύριο Παναγιώτη Πικραμένο. Ο ρόλος του είναι καθοριστικός στην επίλυση διαφορών, δεδομένου ότι μπορεί να φέρει γρήγορο αποτέλεσμα, χωρίς το τεράστιο χρονικό και οικονομικό κόστος της παραδοσιακής δικαστικής οδού. Η ανάπτυξή του στην αγορά θα επιτευχθεί με ταχύτερους ρυθμούς στο απώτερο μέλλον, που θα έχει γίνει ευρέως γνωστός ως θεσμός και θα έχει περάσει το στάδιο της εξοικείωσης με την αγορά. Σχετικά με τα κόκκινα δάνεια και τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, θα πρέπει να τονίσουμε ότι

Με συλλογική προσπάθεια αναδείξαμε τα προβλήματα των μικρομεσαίων, προασπίσαμε τα δικαιώματά τους, δώσαμε «φωνή» στα μέλη μας –πιστεύω και όραμα– για μια καλύτερη μελλοντική πορεία της ελληνικής οικονομίας 40 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

οι επιχειρήσεις που εντάσσονται στη διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού οφείλουν να έχουν καταρτίσει ένα σχέδιο αποφυγής μιας επόμενης υπερχρέωσης. Σταδιακά, το ενδιαφέρον συμμετοχής των επιχειρήσεων θα πρέπει να αυξηθεί. Κατά τις εκτιμήσεις, ανέρχονται σε εκατοντάδες χιλιάδες οι επιχειρήσεις που μπορούν να αξιοποιήσουν τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης χρεών. Ωστόσο, είναι θέμα που οι ίδιες θα πρέπει να αξιολογήσουν. Το βασικό είναι να μη μείνουν εκτός ρύθμισης, λόγω των αυστηρών κριτηρίων, επιχειρήσεις που πραγματικά «καίγονται» να υπαχθούν και που έχουν όλες τις προδιαγραφές για να σταθούν στα πόδια τους την επόμενη μέρα. Πάντως, απόφαση του επιμελητηρίου είναι να γίνει μέλος του Οργανισμού Προώθησης Εναλλακτικών Μεθόδων Επίλυσης Διαφορών-ΟΠΕΜΕΔ, για την ανάδειξη και προώθηση της Διαμεσολάβησης ως εναλλακτική λύση στις διαφορές μεταξύ επιχειρήσεων και μεταξύ επιχειρήσεων και ιδιωτών, καταναλωτών και εργαζομένων. Χ_Ο κλάδος της διαμεσολάβησης επλήγη σημαντικά το τελευταίο διάστημα τόσο από τον Νόμο Κατρούγκαλου όσο και από το εποπτικό πλαίσιο του Solvency ΙΙ. Ποιες είναι οι επιπτώσεις; Πώς σκέφτεστε να τις αντιμετωπίσετε; Γ.Χ._Το ΕΕΑ στήριξε όλες τις προσπάθειες και τις πρωτοβουλίες των συλλογικών φορέων που εκπροσωπούν τον κλάδο της ασφαλιστικής διαμεσολάβησης. Υπάρχει συνεργασία, σύμπνοια και απόφαση για περαιτέρω δράσεις. Για το ασφαλιστικό, θεωρώ μεγάλο λάθος αυτό που έχει συμβεί. Οι ασφαλιστικοί διαμεσολαβούντες με τον Νόμο Κατρούγκαλου δέχθηκαν ισχυρό πλήγμα μαζί με τους άλλους ελεύθερους επαγγελματίες. Χωρίς να έχουμε δει αναλογιστικές μελέτες, επιβλήθηκαν εξωπραγματικές ασφαλιστικές εισφορές για την πλειονότητα του κλάδου, ο οποίος δεν φοροδιαφεύγει, καθώς φαίνονται οι απολαβές του στο ακέραιο. Και δεν έφθανε ο νόμος, ακολούθησε και τροποποίηση της φορολογικής βάσης λίγους μήνες μετά, προσθέτοντας και νέα αύξηση σε ασφαλιστικές εισφορές που ήδη πληρώθηκαν για το προηγούμενο έτος. Όλα αυτά θα συζητηθούν στις προσφυγές που έχουν γίνει στο ΣτΕ, όπου καταφεύγει η διαμεσολάβηση μαζί με τους άλλους φορείς εκπρο-

Καταφέραμε να φέρουμε τη μεγαλύτερη πλατφόρμα ηλεκτρονικού εμπορίου, την Alibaba, στην Ελλάδα και να ανοίξουμε δίαυλο για στενότερη συνεργασία με ελληνικές επιχειρήσεις σώπησης των ελεύθερων επαγγελματιών. Πάντως, θέλω να τονίσω ότι το ΕΕΑ ήταν μπροστά σε όλα τα μεγάλα θέματα του κλάδου. Ανακινήσαμε και πετύχαμε την ενεργοποίηση του νόμου για τον εντοπισμό των ανασφάλιστων οχημάτων. Συντελέσαμε στις πρωτοβουλίες συναντήσεων του κλάδου με πολιτικούς εκπροσώπους των Βρυξελλών και στηρίξαμε θέσεις και αιτήματα καίριας σημασίας. Ηγηθήκαμε στην πανελλαδική κινητοποίηση για το Bancassurance και τις πρακτικές του. Απευθυνθήκαμε στην ΤτΕ και τα αρμόδια υπουργεία για τη συμμετοχή του κλάδου σε επιτροπές που λαμβάνουν αποφάσεις γι’ αυτόν. Μόνον το ΕΕΑ στηρίζει οικονομικά τους πανελλήνιους συλλόγους των ασφαλιστών, δείγμα τού πόσο πιστεύουμε στη σπουδαιότητα του κλάδου. Δεν είναι τυχαίο ότι το επιμελητήριό μας, σήμερα, αναγνωρίζεται ως αρωγός κάθε προσπάθειας που αφορά τους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές και πρωτοστατεί σε θέματα που αφορούν στην εξέλιξη του κλάδου της ιδιωτικής ασφάλισης. Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους διαμεσολαβούντες για τη συνεργασία, και δεσμεύομαι ότι θα συνεχίσω να στέκομαι στο πλευρό τους και στην πρώτη γραμμή των αγώνων τους, που είναι και αγώνες μου, γιατί μην ξεχνάμε ότι προέρχομαι από αυτόν τον κλάδο. Χ_Πώς θα αξιολογούσατε την πορεία της ελληνικής οικονομίας και τι περιμένετε από τη διαπραγμάτευση με τους Θεσμούς για την τρίτη αξιολόγηση; Γ.Χ._Θέλω να μιλάω πάντα με ρεαλισμό, στηριζόμενος στα γεγονότα. Δυστυχώς πα-

ρατηρείται μια στασιμότητα στην ελληνική οικονομία, και αυτό είναι ανησυχητικό. Η αγορά υποφέρει, και αυτό είναι κάτι που γνωρίζουν καλά όσοι δραστηριοποιούνται στον ιδιωτικό τομέα. Επιχειρηματίες και ελεύθεροι επαγγελματίες προσπαθούν, μέρα με την ημέρα, να κρατήσουν ενεργές τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες. Κάτι εξαιρετικά δύσκολο, εξαιτίας της μείωσης της κατανάλωσης και, γενικότερα, της έλλειψης ρευστότητας. Όταν βέβαια το κάθε νοικοκυριό μετράει πλέον και τα λεπτά του ευρώ για να επιβιώσει μέσα σε αυτήν τη θύελλα, πώς μπορεί κάποιος να έχει απαίτηση να συνεχίσουν οι πολίτες να καταναλώνουν; Δυστυχώς, δεν είναι μόνο οι εξωτερικοί παράγοντες, δηλαδή εταίροι και δανειστές, που επηρεάζουν σε πολύ σημαντικό βαθμό την πορεία μας. Είναι και οι εσωτερικές αποφάσεις, που είναι θέμα επιλογών, προτεραιοτήτων και χειρισμών των εκάστοτε κυβερνήσεων. Εδώ, φαίνεται ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Κατά τη γνώμη μου, δεν έχουν ληφθεί τα σωστά μέτρα και δεν έχουν γίνει οι επιλογές που θα μας φέρουν πιο κοντά στην ανάπτυξη. Δεν έχουν δημιουργηθεί ούτε στα χρόνια της κρίσης οι υποδομές που χρειάζονται για την καθημερινότητα των επιχειρήσεων και των πολιτών. Υπάρχει έλλειμμα. Πρέπει να καλυφθεί, και αυτό είναι καθαρά εσωτερική υπόθεση. Δεν μπορεί να φεύγουν οι επενδύσεις ή να μην έρχονται νέες λόγω γραφειοκρατίας. Το κράτος οφείλει να υποδέχεται τον επιχειρηματία και, ακολούθως, να τον καλεί, να του δίνει την άδεια έναρξης της δραστηριότητάς του –μικρής ή μεγάλης– και να τον στηρίζει. Αυτό δεν γίνεται. Αντίθετα, παρατηρούμε συνεχείς αλλαγές σε κομβικά θέματα, όπως το φορολογικό. Μα υπάρχει σοβαρός επενδυτής που να θα έρθει να επενδύσει στην Ελλάδα όταν επικρατούν αυτές οι συνθήκες; Χωρίς μια στοιχειώδη σταθερότητα, χωρίς κίνητρα; Ακούμε, πολλές φορές, τον τελευταίο καιρό ότι η κυβέρνηση θέλει τις μεγάλες επενδύσεις. Ας το δείξει στην πράξη και ας στηρίξει επιτέλους την επιχειρηματικότητα. Κυρίως όμως οφείλουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις του δημοκρατικού τόξου να συνεργαστούν ουσιαστικά και με ειλικρινή διάθεση. Κρίνοντας από όσα έχουν γίνει από τη στιγμή που μπήκαμε στην περιπέτεια της οικονομικής κρίσης, καταλαβαίνουμε ότι για να αντιμετωπιστεί ΧΡΗΜΑ 41

συνέντευξη ~ ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΘΕΟΔΟΣΙΟΥ αποτελεσματικά, απαιτείται υπέρβαση σε όλους τους τομείς. Ας κάνουν λοιπόν και τα πολιτικά κόμματα τη δική τους υπέρβαση, ας αφήσουν στην άκρη τα μικροπολιτικά συμφέροντα και ας αναλογιστούν τις ευθύνες τους. Η κρισιμότητα των στιγμών απαιτεί τη μέγιστη δυνατή συναίνεση και συνεργασία όλων μας. Κομμάτων, φορέων, πολιτών. Οι δανειστές θα συνεχίσουν να προβάλλουν απαιτήσεις, κάτι που θεωρώ σίγουρο ενόψει της τρίτης αξιολόγησης. Το θέμα είναι εμείς τι κάνουμε και τι μπορούμε να αντιπαραθέσουμε. Όσο παραμένουμε διαιρεμένοι τόσο απομακρύνεται η προοπτική της ανάκαμψης. Χ_Ο ασφαλιστικός θεωρείται από τους ελάχιστους κλάδους της ελληνικής οικονομίας που έχουν θετικές προοπτικές και θα μπορέσουν να συμβάλουν σε μια αναπτυξιακή πορεία της τα επόμενα χρόνια. Συμφωνείτε με αυτήν την άποψη και για ποιους άλλους κλάδους θα μπορούσατε να ισχυριστείτε το ίδιο; Γ.Χ._Όλοι οι κλάδοι έχουν τη δική τους καθοριστική σημασία στην ανάπτυξη της οικονομίας. Σαφώς και ο ασφαλιστικός τομέας έχει να προσφέρει στην ανάπτυξη της αγοράς, διασφαλίζοντας την αμφίβολη, ίσως και χαμένη, σήμερα βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, την υποστήριξη του δημόσιου συστήματος υγείας και την υποβοήθηση άλλων τομέων όπου το κράτος και τα φυσικά και νομικά πρόσωπα δεν μπορούν αυτόνομα να εξασφαλίσουν το μέλλον τους. Επανειλημμένα, έχω μιλήσει για το μοντέλο ανάπτυξης μέσω ΣΔΙΤ, λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή εμπειρία και την αποτελεσματικότητα εφαρμογής του. Όσον αφορά τους άλλους κλάδους, εκτιμώ ότι η ανάπτυξη όλων είναι καθοριστική για την ομαλή εξέλιξη της ελληνικής οικονομίας. Πρωτογενής, δευτερογενής και τριτογενής τομέας επιβάλλεται να κινηθούν παράλληλα. Στη διαδρομή, οι κανόνες της αγοράς θα δείξουν ποιος και πώς θα διαρθρωθεί και θα εξελιχθεί με βάση τις δυνατότητες της χώρας. Δεν υπάρχουν ανεπτυγμένες χώρες όπου μόνο κάποιοι κλάδοι αναπτύσσονται. Η ανάπτυξη είναι μια συνολική εξέλιξη-διαδικασία, που επιτυγχάνεται περικλείοντας όλες τις παραγωγικές δυνάμεις. Χ_Η φορολογική πολιτική των τελευταίων ετών έχει οδηγήσει πολλούς 42 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

επαγγελματίες και επιχειρήσεις σε αδιέξοδο, καθώς δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Ποια είναι, κατά την άποψή σας, τα σημεία-«κλειδιά» στη φορολογία που αν αλλάξουν, θα δώσουν ανάσα στην επιχειρηματικότητα και, κατ’ επέκταση, στην απασχόληση και την ελληνική αγορά; Γ.Χ._Δυστυχώς, τα μέτρα που έχουν εφαμοστεί έως τώρα στον συγκεκριμένο τομέα έχουν σαφέστατα υφεσιακά αποτελέσματα. Πρόκειται για μια άστοχη φορολογική πολιτική, που εγκλωβίζει τις επιχειρηματικές δυνάμεις, εμποδίζει την ανάπτυξη και οδηγεί σε μαρασμό την αγορά. Πιστεύω ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί η απαξίωση

Σαφώς και ο ασφαλιστικός τομέας έχει να προσφέρει στην ανάπτυξη της αγοράς, διασφαλίζοντας την αμφίβολη, ίσως και χαμένη, σήμερα βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος των παραγωγικών δυνάμεων που παρακολουθούν με ανησυχία τις εξελίξεις. Θεωρώ ότι η ελληνική οικονομία, όπως είναι διαρθρωμένη, χρειάζεται μια σωστά προσδιορισμένη απόφαση σε συμφωνία με τους δανειστές, που θα επιφέρει σταδιακές μειώσεις σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές. Χωρίς αυτόν τον επανακαθορισμό, δεν μπορούμε να μιλάμε για καμία ανάπτυξη. Είναι άμεση ανάγκη να δοθεί «ανάσα» σε επιχειρήσεις, επαγγελματίες και νοικοκυριά. Εάν επιτευχθεί κάτι τέτοιο, τότε είναι βέβαιο ότι θα αλλάξει το κλίμα, θα βελτιωθεί η ψυχολογία και θα επανακάμψει –έστω και σταδιακά– η αγορά. Γιατί, ξέρετε, η πραγματική οικονομία είναι και θέμα ψυχολογίας. Αν μειωθούν τα υπερβολικά βάρη, τότε θα αυξηθεί η κατανάλωση, θα κινηθεί κάπως η αγορά, θα δημιουργηθούν κάποιες θέσεις εργασίας. Ανάπτυξη με υφεσιακά μέτρα δεν μπορεί να έρθει. Σε αυτό είμαι απόλυτος.

Χ_Πείτε μας λίγα λόγια για τις πρωτοβουλίες σας όσον αφορά τη συνεργασία με την Κίνα και, ιδιαίτερα, με τον κολοσσό του ηλεκτρονικού εμπορίου Alibaba. Γ.Χ._Χρειάστηκαν δύο πράγματα για να καταφέρουμε να ανοίξουμε δίαυλο επικοινωνίας των ελληνικών επιχειρήσεων με την Alibaba. Το πρώτο, όπως καταλαβαίνετε, ήταν η εντατική προετοιμασία και η σκληρή δουλειά. Το πιο βασικό όμως ήταν το όραμα. Στο ΕΕΑ, είχαμε συνειδητοποιήσει εδώ και χρόνια ότι απαιτείται ένα διαφορετικό αναπτυξιακό μοντέλο αν θέλουμε να μιλάμε για πραγματική ανάκαμψη της οικονομίας μας. Πυλώνας αυτού του μοντέλου, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να είναι η εξωστρέφεια. Παρατηρώντας τι γίνεται σε διεθνές επίπεδο και πως το ηλεκτρονικό εμπόριο, χάρη στην τεχνολογική εξέλιξη, έχει πλέον κυριαρχήσει, αποφασίσαμε να εστιάσουμε στο «χτίσιμο» μιας στενής σχέσης με τον Κινέζο «γίγαντα». Και πρέπει να σας πω ότι η συγκεκριμένη πρωτοβουλία του ΕΕΑ υπερέβη τα στενά όρια της αγοράς. Και αυτό διότι στο πλαίσιο των συζητήσεων που είχαν ξεκινήσει και των ενεργειών που είχαν δρομολογηθεί, συμβάλαμε αποφασιστικά στη συνάντηση του πρωθυπουργού, κ. Τσίπρα, με τον πρόεδρο της Alibababa στην Κίνα. Με συντονισμένες προσπάθειες, φέραμε πιο κοντά πολλές ελληνικές επιχειρήσεις με την Alibaba, δηλαδή άνοιξε για τα καλά ο δρόμος για την προώθηση πολλών ελληνικών προϊόντων σε μια τεράστια αγορά όπως είναι αυτή της Κίνας. Ταυτόχρονα, αναμένεται να πολλαπλασιαστούν οι Κινέζοι πολίτες που θα επισκεφθούν την Ελλάδα, με προφανείς ευεργετικές συνέπειες για την οικονομία μας. Και να τονίσω ότι ακόμα είναι η αρχή. Αυτές οι συμφωνίες χρειάζονται και τον απαραίτητο χρόνο για να περάσουν στην πράξη και να αποδώσουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους. Το ουσιαστικό, για μένα, όμως είναι ότι καταφέραμε και αναδείξαμε την αξία της συνεργασίας και της πίστης στην εφαρμογή ενός πολύ οργανωμένου σχεδίου. Όλα πήγαν βάσει προγράμματος, τίποτα δεν έγινε τυχαία. Αν ως χώρα, λοιπόν, έχουμε ένα ρεαλιστικό πλάνο και συνεργασία κυβερνήσεων με φορείς όπως τα επιμελητήρια, που είναι άριστοι γνώστες της οικονομίας, τότε, ναι, μπορούμε να μιλάμε για μελλοντική ανάπτυξη.

ΧΡΗΜΑ 43

Χ

~ αφιέρωμα

ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 2016

από τον

Νώντα Χαλδούπη

ΕΛΚΥΣΤΙΚΈΣ

ΑΠΟΔΌΣΕΙΣ ΑΠΌ ΕΛΛΗΝΙΚΆ

ΟΜΌΛΟΓΑ ΚΑΙ ΜΕΤΟΧΈΣ

ΣΟΒΑΡΈΣ ΣΤΡΕΒΛΏΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΆ ΔΗΜΙΟΎΡΓΗΣΑΝ ΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΊ ΣΤΗΝ ΚΊΝΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΊΩΝ 44 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

Σ

το πρώτο πλήρες έτος λειτουργίας της εγχώριας αγοράς αμοιβαίων κεφαλαίων υπό τη σκιά των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, οι διαχειριστές κατάφεραν να προσφέρουν αρκετά ελκυστικές αποδόσεις στους επενδυτές, αξιοποιώντας τη θετική πορεία των ελληνικών ομολόγων και μετοχών, καθώς τα capital controls ουσιαστικά «νέκρωσαν» τις τοποθετήσεις σε στοιχεία ενεργητικού του εξωτερικού. Η αγορά των ελληνικών ομολόγων πρόσφερε σημαντικές ευκαιρίες το 2016 σε όσους την προσέγγισαν επενδυτικά μέσα από τοποθετήσεις σε αμοιβαία κεφάλαια. Στις αρχές του έτους, με την αβεβαιότητα για το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης να δημιουργεί έντονο προβληματισμό, η απόδοση του 10ετούς ομολόγου είχε φθάσει το 10,5%, ενώ μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης ακολούθησε πτωτική πορεία και υποχώρησε χαμηλότερα από το 8%. Όπως φαίνεται στον πίνακα με τις αποδόσεις των ελληνικών ομολογιακών Α/Κ, η μέση απόδοση για το 2016 ξεπέρασε το 10%, ενώ το κορυφαίο σε απόδοση αμοιβαίο της κατηγορίας πλησίασε το 15%. Στα μετοχικά αμοιβαία, η επίτευξη υψηλών αποδόσεων ήταν δυσκολότερη, δεδομένου του ότι η χρηματιστηριακή αγορά δεν είχε εξίσου καλές αποδόσεις με τα ομόλογα και κινήθηκε σε πιο στενό εύρος διακύμανσης. Παρά ταύτα, υπήρξαν δύο αμοιβαία με διψήφιο ποσοστό ετήσιας απόδοσης (έως 16,72%), και άλλα έξι αμοιβαία με αποδόσεις μεταξύ 4,15% και 8,55%. Σύμφωνα με την Ελληνική Ένωση Διαχειριστών Συλλογικών Επενδύσεων και Περιουσίας, το συνολικό ύψος των υπό διαχείριση κεφαλαίων στον κλάδο της θεσμικής διαχείρισης στις 31/12/2016 μειώθηκε ελαφρώς και διαμορφώθηκε στα 13,49 δισ. ευρώ, έναντι των 13,23 δισ. ευρώ της 30/09/2016 (1,92% στο τρίμηνο, -5,97% από την αρχή του έτους). Στο σύνολο της αγοράς, οι ΟΣΕΚΑ (αμοιβαία κεφάλαια) είχαν μερίδιο 47,6%, το Asset Management 34,4%, οι εταιρείες ακίνητης περιουσίας (ΑΕΕΑΠ) 17,9% και οι επενδυτικές (ΑΕΕΧ) 0,1%. Η αγορά των ΟΣΕΚΑ που διαχειρίζονται ελληνικές ΑΕΔΑΚ έκλεισε στο τέλος του 2016 με συνολικό ύψος υπό διαχείριση κεφαλαίων στις 31/12/2016 σε 6.417 εκατ. ευρώ (ΟΣΕΚΑ ν.4099/12 4.347 εκατ. ευρώ και ΟΣΕΚΑ ΕΕ 2.070 εκατ. ευρώ), καταγράφοντας μείωση 11,4% από την αρχή του έτους. Οι εκροές στο τελευταίο τρίμηνο του έτους ήταν αυξημένες σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο, από 190 εκατ. ευρώ σε 265 εκατ. ευρώ, και προήλθαν κυρίως από ΟΣΕΚΑ Διαχείρισης Διαθεσίμων Βραχυπρόθεσμης Διάρκειας (137 εκατ. ευρώ) και ΟΣΕΚΑ Διαχείρισης Διαθεσίμων (59 εκατ. ευρώ). Θετικές ετήσιες αποδόσεις κατέγραψαν οι 19 από τις 21 επιμέρους κατηγορίες. Τις υψηλότερες μέσες αποδόσεις ανά κατηγορία πέτυχαν οι κατηγορίες: α) Μετοχικά Αναπτυσσομένων Αγορών με 17,63%, β) Ομολογιακά Ελλάδας με 10,17% και γ) Μετοχικά Αναπτυγμένων Αγορών με 7,55%. Η αγορά των ΟΣΕΚΑ εμφανίζεται διαφοροποιημένη στη συνολική σύνθεσή της, με σημαντικότερες την κατηγορία των ΟΣΕΚΑ Χρηματαγοράς και των Ομολογιακών ΟΣΕΚΑ, που κατέχουν περίπου ΧΡΗΜΑ 45

αφιέρωμα

~ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 2016

το 1/4 της αγοράς η καθεμία. Ειδικότερα, οι ΟΣΕΚΑ χρηματαγοράς είχαν μερίδιο 24%, οι ομολογιακοί 23%, οι μικτοί 17%, οι μετοχικοί 15% και οι σύνθετοι 7%. Στον χώρο του Asset Management, το σύνολο των υπό διαχείριση κεφαλαίων εταιρειών-μελών της ΕΘΕ, στις 31/12/2016, σημείωσε αύξηση 5,46% και διαμορφώθηκε σε 4.637 εκατ. ευρώ, έναντι 4.370 εκατ. ευρώ στις 30/09/2016. Το σύνολο των επενδύσεων σε ακίνητα των Εταιρειών Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας, στις 30/09/2016, αυξήθηκε κατά 2,77%, στα 2.415 εκατ. ευρώ. Στο ποσό αυτό δεν υπολογίζονται οι επενδύσεις του νέου μέλους της ΕΘΕ BriQ Properties ΑΕΕΑΠ, η οποία συστάθηκε τον Οκτώβριο του 2016. Τέλος, στις 31/12/2016, υψηλό μεσοσταθμικό Discount -29,74% εμφανίζουν οι Εταιρείες Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου, με συνολικό ενεργητικό 18 εκατ. ευρώ και μέση σταθμισμένη απόδοση από την αρχή του έτους -0,05%. Η αρκετά σημαντική μείωση των υπό διαχείριση κεφαλαίων των ΟΣΕΚΑ το 2016, που αφορά κυρίως εκροές από αμοιβαία χρηματαγοράς, σχετίζεται άμεσα με τις στρεβλώσεις που δημιούργησε η αναταραχή του 2015 και η επιβολή των capital controls. Η αποκατάσταση σχετικής ηρεμίας το 2016 έκανε πολλούς επενδυτές οι οποίοι είχαν στραφεί στα αμοιβαία για να αποφύγουν ενδεχόμενο «κούρεμα» καταθέσεων να ρευστοποιήσουν τα μερίδιά τους. Η κυρία Αρχόντισσα Προεστάκη, αναπληρώτρια διευθύνουσα σύμβουλος της Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ, εξήγησε (τεύχος Μαΐου 2017 του newsletter της εταιρείας) πώς ακριβώς έχει επηρεαστεί η ελληνική αγορά Α/Κ από τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων: «Η πρώτη και πιο καθοριστική επίδραση των capital controls είναι ο διαχωρισμός των κεφαλαίων σε δύο κατηγορίες: σε αυτήν που επιτρέπεται να επενδυθεί σε χρηματοοικονομικά μέσα εντός και εκτός Ελλάδας και σε αυτήν που επιτρέπεται να επενδυθεί μόνο εντός Ελλάδας. Για λόγους ευκολίας θα χρησιμοποιώ τον όρο “νέο” και “παλαιό” χρήμα για τις 2 παραπάνω κατηγορίες, αντίστοιχα. Αποτέλεσμα αυτού του διαχωρισμού είναι η μείωση της ευελιξίας των Α/Κ ως προς την υλοποίηση του επενδυτικού σκοπού τους. Κάθε Α/Κ που εδρεύει στην Ελλάδα και στον επενδυτικό σκοπό του έχει (και) επενδύσεις στο εξωτερικό, μπορεί να είναι τοποθετημένο

σε τίτλους εξωτερικού μέχρι το ύψος των τοποθετήσεων που είχε στις 31.07.2015. Συνεπώς, αν δεν υπάρχουν σημαντικές μεταβολές από market effect ή από εξαγορές μεριδίων, τα Α/Κ δεν μπορούν να δεχτούν νέες συμμετοχές, γιατί αυτές δεν θα μπορούν να επενδυθούν με βάση τον επενδυτικό σκοπό του Α/Κ, “επιβαρύνοντας” τον παλαιό μεριδιούχο. Η δεύτερη επίδραση είναι η στροφή των ελληνικών ΑΕΔΑΚ προς τη δημιουργία Α/Κ με έδρα εκτός Ελλάδας. Η έντονη ζήτηση προϊόντων με μη ελληνικό domicile (θεματοφύλακα)/transfer agent από τους επενδυτές οδήγησε κάποιες ΑΕΔΑΚ να δημιουργήσουν Α/Κ με έδρα εκτός Ελλάδας και κυρίως το Λουξεμβούργο. Στα συγκεκριμένα Α/Κ, βέβαια, μπορούν να τοποθετηθούν μόνο κεφάλαια που προέρχονται από εμβάσματα του εξωτερικού ή ρευστοποιήσεις ξένων τίτλων και αλλοδαπών Α/Κ, δηλαδή “νέο χρήμα”. Η τρίτη επίδραση είναι οι αυξομειώσεις των ενεργητικών των Α/Κ με κριτήριο τη μακροοικονομική κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και όχι λόγω συνειδητών επενδυτικών αποφάσεων. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια του 2016, τα ενεργητικά των Α/Κ που διαχειρίζονται οι ελληνικές ΑΕΔΑΚ, μειώθηκαν από 7,2 δισ. ευρώ, που ήταν στα τέλη του 2015, σε 6,4 δισ. ευρώ στα τέλη του 2016. Να σημειωθεί ότι η ίδια τάση παρατηρήθηκε και στους ΟΣΕΚΑ που διαχειρίζονται ξένοι οίκοι, των οποίων τα ενεργητικά που διατέθηκαν στην Ελλάδα μειώθηκαν από 8,3 δισ. ευρώ σε 6,3 δισ. ευρώ για το αντίστοιχο διάστημα. Η μείωση ενεργητικών και για τις δύο παραπάνω κατηγορίες οφείλεται, κατά κύριο λόγο, σε ρευστοποιήσεις από Α/Κ Διαχείρισης Διαθεσίμων στα οποία οι επενδυτές είχαν τοποθετηθεί κατά τη διάρκεια των δύο προηγούμενων ετών και κυρίως πριν την επιβολή των capital controls, ως αποτέλεσμα της αβεβαιότητας για την πορεία της οικονομίας της χώρας μας». Σε ό,τι αφορά τις επιλογές που είναι διαθέσιμες στους επενδυτές σε καθεστώς κεφαλαιακών περιορισμών, η κυρία Προεστάκη δήλωσε ότι συνεχίζουν να είναι ενδιαφέρουσες. «Πρώτη επιλογή είναι η τοποθέτηση σε Α/Κ με έδρα την Ελλάδα, η οποία γίνεται (και) με “παλαιό χρήμα”. Σε αυτήν την κατηγορία μπορούμε να διακρίνουμε 3 σημαντικές επιλογές: ~~ Συμμετοχή σε Α/Κ (Μετοχικά, Ομολογιακά, Μικτά) Εσωτερικού: Επενδύουν κυρίως σε ελληνικούς τίτλους, εφόσον θεωρούν ότι

ΟΙ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΕΣ ΑΕΔΑΚ (2016) Ποσά σε εκατ. ευρώ

Εταιρεία

Συν. Ενεργητικό (1/1/2016)

Συν. Ενεργητικό 31/12/2016

Μερίδιο 1/1/2016

Μερίδιο 31/12/2016

Eurobank

3.322

2.456

45,90%

38,28%

Alpha

1.072

1.156

14,82

18,03%

Εθνική

911

882

12,58

13,74%

ΑΕΔΑΚ Ασφ. Οργανισμών

796

872

10,99

13,61%

Πειραιώς

434

349

5,99

5,45%

Alpha Trust

167

186

2,31

2,90%

46 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

οι εξελίξεις για την οικονομία της χώρας θα είναι θετικές ή και σταθεροποιητικές. Σε ένα δύσκολο περιβάλλον, ίσως ακούγεται περίεργο να αναδεικνύουμε αυτήν την επιλογή, ωστόσο πρέπει να τονιστεί ότι σε ένα καλό σενάριο για τη δεύτερη αξιολόγηση, αλλά και τη γενικότερη πορεία της οικονομίας, οι ελληνικοί τίτλοι είναι πολύ πιθανόν να ανατιμηθούν σημαντικά. ~~ Συμμετοχή σε Α/Κ Εξωτερικού: Επενδύουν σε ξένες κεφαλαιαγορές, εφόσον βέβαια το Α/Κ μπορεί να συνεχίζει να εξυπηρετεί τον επενδυτικό του σκοπό. Κάποια Α/Κ διαθέτουν επενδυτικά “μαξιλάρια”, δηλαδή σε σύγκριση με τις τοποθετήσεις τους στις 31.07.2015 έχουν περιθώρια επένδυσης σε τίτλους του εξωτερικού, και άρα μπορούν να δέχονται καινούργιες συμμετοχές από τους επενδυτές. Για τους επενδυτές που διαθέτουν μόνο “παλαιό χρήμα”, τα Α/Κ Εξωτερικού αποτελούν τον μοναδικό τρόπο να αποκτήσουν επενδυτική έκθεση στις κεφαλαιαγορές εκτός Ελλάδας και συνεπώς να δομήσουν ένα περισσότερο διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο. ~~ Συμμετοχή σε Α/Κ Διαθεσίμων Εσωτερικού: Για τους επενδυτές που, για τα μετρητά τους, επιθυμούν μεγαλύτερη διαφοροποίηση από τις καταθέσεις, τα εν λόγω Α/Κ τοποθετούνται τόσο σε καταθέσεις στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα όσο και σε έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου, επιφέροντας ενδιαφέρουσες αποδόσεις για τους μεριδιούχους τους. Η δεύτερη επιλογή είναι η τοποθέτηση σε Α/Κ με έδρα εκτός Ελλάδας, η οποία γίνεται αποκλειστικά με “νέο χρήμα”. Η επιλογή αυτή συνεχίζει να αποτελεί μια πολύ καλή λύση για τους έχοντες “νέο χρήμα”, οι οποίοι μπορούν να χτίσουν το χαρτοφυλάκιό τους σχεδόν με την ίδια ευελιξία όσο και πριν την επιβολή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. Εκτός από τους Ξένους Οίκους, και οι ελληνικές ΑΕΔΑΚ διαθέτουν Α/Κ με έδρα εκτός Ελλάδας. Ένα ζήτημα που απασχολεί τους επενδυτές αυτής της κατηγορίας είναι αν τα μερίδιά τους φυλάσσονται σε λογαριασμούς πελατείας υπό το όνομα του Διανομέα (omnibus-client accounts) ή ονομαστικά σε επίπεδο τελικού πελάτη στον transfer agent στο εξωτερικό. Ο επενδυτής θα πρέπει να απευθύνει τη συγκεκριμένη ερώτηση στον Διανομέα των εκάστοτε Α/Κ, αν φυσικά αυτό αποτελεί κρίσιμο ζήτημα ως προς την απόφασή του για συμμετοχή».

ΣΤΑΘΕΡΆ ΠΡΏΤΗ Η EUROBANK Σε ό,τι αφορά την πορεία των εταιρειών διαχείρισης, το 2016 δεν άλλαξαν πολλά στη σύνθεση των εταιρειών που κυριαρχούν στην αγορά. Οι θυγατρικές εταιρείες των τεσσάρων συστημικών τραπεζικών ομίλων εξακολουθούν να έχουν τη μερίδα του λέοντος (βλ. πίνακα), με τη θυγατρική της Eurobank να παραμένει πρώτη, αν και έχασε αρκετά υπό διαχείριση κεφάλαια, κυρίως λόγω του φαινομένου της απόσυρσης κεφαλαίων, τα οποία είχαν επενδυθεί σε αμοιβαία για λόγους ασφάλειας (αποφυγή «κουρέματος» καταθέσεων). Όπως έχει ανακοινώσει η Eurobank Asset Management ΑΕΔΑΚ, παρέμεινε για ένατη χρονιά στην κορυφή των διαχειριστών αμοιβαίων κεφαλαίων, με συνολικά υπό διαχείριση κεφάλαια 3,4 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών, για το διάστημα 01/01/2016-31/12/2016, η Eurobank Asset Management ΑΕΔΑΚ κατέλαβε την πρώτη θέση στο σύνολο των 259 Α/Κ, με κριτήριο την απόδοση. Το Eurobank I (LF) Equity-Emerging Europe, ειδικότερα, είχε απόδοση +29.24%.

Tο συνολικό ύψος των υπό διαχείριση κεφαλαίων στον κλάδο της θεσμικής διαχείρισης στις 31/12/2016 μειώθηκε ελαφρώς και διαμορφώθηκε στα 13,49 δισ. ευρώ

Τις τρεις πρώτες θέσεις στην κατηγορία των Funds of Funds Μικτών κατέκτησαν το Eurobank I (LF) Fund of Funds-Balanced Blend US, με απόδοση +6.88%, το Eurobank I (LF) Fund of Funds-Balanced Blend Global, με απόδοση +5.96%, και το Private Banking Class (LF) Fund of Funds-Global High, με απόδοση +5.08%. Την πρώτη θέση στην κατηγορία των Funds of Funds Ομολογιακών πέτυχε το Eurobank I (LF) FoF-Dynamic Fixed Income, με απόδοση +8.85%. Την πρώτη θέση στην κατηγορία Διαχείρισης Διαθεσίμων με απόδοση +7.15% πέτυχε το Eurobank I (LF) Income Plus € Fund. Τις δύο πρώτες θέσεις στην κατηγορία Μετοχικά Αναπτυγμένων Αγορών κατέκτησαν το Eurobank I (LF) Equity-Global Equities, με απόδοση 9.80%, και το Interamerican Αναπτυγμένων Αγορών Μετοχικό Εξωτερικού, με απόδοση +8.80%. Εξάλλου, δεύτερη σε υπό διαχείριση κεφάλαια, με πολύ ικανοποιητικές αποδόσεις, ήταν η θυγατρική εταιρεία διαχείρισης της Alpha Bank. Σύμφωνα με ανακοίνωσή της, μεταξύ των μετοχικών Α/Κ με διεθνή προσανατολισμό, το Alpha Energy (+23,08%) και το Alpha Select Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης (+20,44%) σημείωσαν τις κορυφαίες αποδόσεις του έτους. Υψηλές αποδόσεις σημείωσαν, επίσης, το Alpha Fund of Funds Cosmos Stars BRIC (+13,26%), το Alpha Fund of Funds Cosmos Stars Commodities (+12,76%) και το Alpha Fund of Funds Cosmos Stars USA (+10,57%). Ειδικότερα, το τελευταίο διακρίνεται εξίσου για τις σημαντικές επιδόσεις τόσο σε ορίζοντα τριετίας (+48,51%) –καθώς κατατάσσεται πρώτο στο σύνολο όλων των Funds of Funds της ελληνικής αγοράς– όσο και σε ορίζοντα πενταετίας (+96,56%), ως το κορυφαίο Α/Κ στην κατηγορία του. Μεταξύ των Α/Κ που ξεχώρισαν είναι το Alpha Global Allocation Μικτό (+4,13%), το οποίο κατέγραψε τη δεύτερη ανώτερη επίδοση τριετίας (+19,86%) και πενταετίας (+39,99%) σε σύγκριση με όλα τα μικτά Α/Κ ανάλογης επενδυτικής πολιτικής. Στα Α/Κ που επενδύουν στις ελληνικές κεφαλαιαγορές, το Alpha Ελληνικό Ομολογιακό (+11,74%) και το Alpha Ελληνικό Μικτό (+8,00%) κατέγραψαν αξιοσημείωτες αποδόσεις και παραμένουν στα κορυφαία Α/Κ της κατηγορίας τους την τελευταία τριετία και πενταετία. Τέλος, θετικές αποδόσεις πέτυχαν τα Ελληνικά Μετοχικά Α/Κ, Alpha Επιθετικής Στρατηγικής και Alpha Blue Chips, υπεραποδίδοντας για ένα ακόμη έτος έναντι του Γενικού Δείκτη του ΧΑ (δείκτης αναφοράς). ΧΡΗΜΑ 47

αφιέρωμα

~ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 2016 ΜΕΤΟΧΙΚΆ Α/Κ ΕΛΛΆΔΑΣ 01/01/2016 - 31/12/2016 Ενεργητικά

Μετοχικά Α/Κ Ελλάδας

A/A

31/12/2016

1

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΙΣΤΗ (Αναπτυξιακό Μετοχικό Εσωτ.)

2

ALLIANZ Επιθετικής Στρατηγικής Μετοχών Εσωτερικού

3

Δ% Περιόδου

Δ% από 1/1/2016

Μερίδιο Αγοράς

15.453.521,59

46,66%

46,66%

2,32%

7.344.118,84

9,54%

9,54%

1,10%

3K A/K Greek Value Μετοχικό Εσωτερικού

655.509,42

3,82%

3,82%

0,10%

4

TRITON Αναπτυξιακό Μετοχών Εσωτερικού

27.924.344,14

6,90%

6,90%

4,19%

5

Metlife Alico Μετοχικό Μεσαίας & Μικρής Κεφαλαιοποίησης

19.099.509,69

4,33%

4,33%

2,86%

6

ΠΕΙΡΑΙΩΣ Δυναμικών Επιχειρήσεων Μετοχικό Εσωτερικού

8.372.005,84

-5,63%

-5,63%

1,26%

7

ALPHA Επιθετικής Στρατηγικής Ελληνικό Μετοχικό

33.686.220,17

-1,15%

-1,15%

5,05%

8

ΔΗΛΟΣ Small Cap (Μετοχικό Εσωτ.)

31.303.715,49

1,91%

1,91%

4,69%

9

ΠΕΙΡΑΙΩΣ Θεσμικών Επενδυτών Μετοχικό Εσωτερικού

389.205,73

3,45%

3,45%

0,06%

10

ALPHA TRUST New Strategy Μετοχικό Εσωτερικού

23.411.430,97

0,21%

0,21%

3,51%

11

ALPHA Blue Chips Ελληνικό Μετοχικό

139.965.335,31

-3,63%

-3,63%

20,99%

12

ALLIANZ Μετοχών Εσωτερικού

5.887.605,45

3,87%

3,87%

0,88%

13

ALPHA TRUST Hellenic Equity Fund

47.680.792,44

6,58%

6,58%

7,15%

14

Ελληνικό Μετοχικό Μεγάλης & Μεσαίας Κεφαλαιοποίησης

4.285.774,07

-4,51%

-4,51%

0,64%

15

EUROBANK I (LF) Equity-Greek Equities

672.360,67

-9,18%

-9,18%

0,10%

16

ΕΡΜΗΣ Δυναμικό Μετοχικό Εσωτερικού

35.028.382,50

-2,17%

-2,17%

5,25%

17

ΠΕΙΡΑΙΩΣ Μετοχικό Εσωτερικού

45.169.744,14

-11,47%

-11,47%

6,77%

18

EUROBANK (LF) Equity-Greek Equities

10.557.232,22

-3,45%

-3,45%

1,58%

19

PRIVATE BANKING CLASS (LF) Equity - Greek Equities Fund

54.187,18

-47,52%

-47,52%

0,01%

20

INTERAMERICAN Δυναμικό Μετοχικό Εσωτ.

43.971.696,91

-3,97%

-3,97%

6,59%

21

EUROBANK Greek Equities Μετοχικό Εσωτερικού

18.774.732,54

-2,32%

-2,32%

2,82%

22

INTERAMERICAN Αναπτυσ. Εταιρειών Μετοχ. Εσωτερικού

16.329.753,49

-5,77%

-5,77%

2,45%

23

EUROBANK (LF) Equity - Flexi Style Greece Fund

11.401.889,47

-10,92%

-10,92%

1,71%

24

PRIVATE BANKING CLASS (LF) Equity - Flexi Style Greece Fund

1.522.408,83

-4,62%

-4,62%

0,23%

25

EUROBANK NTT Μετοχικό Εσωτερικού

3.185.136,35

-4,85%

-4,85%

0,48%

26

3Κ Α/Κ Μετοχικό Εσωτερικού

39.250.749,67

-14,02%

-14,02%

5,89%

27

ΔΗΛΟΣ (Blue Chips Μετοχικό Εσωτ.)

54.027.860,83

-9,40%

-9,40%

8,10%

28

ATTICA Μετοχικό Εσωτερικού

6.003.280,91

-14,63%

-14,63%

0,90%

29

CPB Ελληνικό Μετοχικό

12.645.880,60

-22,30%

-22,30%

1,90%

30

THETIS Ελληνικό Μετοχικό

2.479.978,57

-26,90%

-26,90%

0,37%

31

EUROBANK I (LF) EQUITY - FLEXI STYLE GREECE FUND

26228199,56%

0,03%

ΣΥΝΟΛΑ

Σχόλια 30/6/2016 27/12/2016

225.196,18

666.759.560,21

ΟΣΕΚΑ THETIS Ελληνικό Μετοχικό

-3,44%

Σχόλιο Αλλαγή επωνυμίας από INTERNATIONAL Ελληνικό Μετοχικό

EUROBANK I (LF) EQUITY - FLEXI STYLE GREECE FUND Ενεργοποίηση Αμοιβαίου Κεφαλαίου

48 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

100,00%

ΜΕΤΟΧΙΚΆ Α/Κ ΕΛΛΆΔΑΣ 01/01/2016 - 31/12/2016 Μερίδια 31/12/2016

Καθαρή Τιμή

Δ% Περιόδου

Δ% από 1/1/2016

3.247.055,75

25,65%

25,65%

1,20%

4,7592

16,72%

16,72%

3.592.483,63

-3,21%

-3,21%

1,32%

2,0443

13,17%

13,17%

117.759,52

-4,35%

-4,35%

0,04%

5,5665

8,55%

8,55%

1.214.191,15

-1,36%

-1,36%

0,45%

22,9983

8,37%

8,37%

2.986.426,49

-2,01%

-2,01%

1,10%

6,3954

6,47%

6,47%

10.704.305,39

-10,80%

-10,80%

3,94%

0,7821

5,80%

5,80%

4.027.626,95

-5,68%

-5,68%

1,48%

8,3638

4,81%

4,81%

33.034.345,96

-2,16%

-2,16%

12,17%

0,9476

4,15%

4,15%

129.887,90

0,58%

0,58%

0,05%

2,9965

2,85%

2,85%

5.913.477,97

-2,45%

-2,45%

2,18%

3,959

2,73%

2,73%

20.790.410,95

-6,13%

-6,13%

7,66%

6,7322

2,67%

2,67%

1.894.949,98

1,56%

1,56%

0,70%

3,107

2,27%

2,27%

5.264.227,09

4,33%

4,33%

1,94%

9,0575

2,16%

2,16%

5.457.341,67

-6,51%

-6,51%

2,01%

0,7853

2,15%

2,15%

3.390.911,35

-10,34%

-10,34%

1,25%

0,1983

1,33%

1,33%

5.526.772,01

-3,40%

-3,40%

2,04%

6,3379

1,27%

1,27%

12.931.137,48

-11,91%

-11,91%

4,76%

3,4931

0,51%

0,51%

56.395.702,40

-3,19%

-3,19%

20,77%

0,1872

-0,27%

-0,27%

289.399,03

-47,38%

-47,38%

0,11%

0,1872

-0,27%

-0,27%

5.134.447,34

-3,39%

-3,39%

1,89%

8,5641

-0,60%

-0,60%

4.765.348,62

-1,66%

-1,66%

1,76%

3,9398

-0,67%

-0,67%

7.034.336,18

-5,06%

-5,06%

2,59%

2,3214

-0,74%

-0,74%

13.090.854,25

-9,52%

-9,52%

4,82%

0,871

-1,54%

-1,54%

1.747.796,53

-3,12%

-3,12%

0,64%

0,871

-1,56%

-1,56%

8.070.752,20

-2,59%

-2,59%

2,97%

0,3947

-2,30%

-2,30%

6.842.292,42

-9,19%

-9,19%

2,52%

5,7365

-5,32%

-5,32%

19.041.763,50

-2,52%

-2,52%

7,01%

2,8373

-7,06%

-7,06%

11.568.071,91

-6,61%

-6,61%

4,26%

0,519

-8,58%

-8,58%

13.738.672,90

-6,03%

-6,03%

5,06%

0,9205

-17,31%

-17,31%

3.303.469,56

-1,96%

-1,96%

1,22%

0,7507

-25,44%

-25,44%

25855944,70%

0,10%

0,871

1,44%

1,44%

258.560,45

271.504.778,49

-4,53%

Μερίδιο Αγοράς

100,00%

31/12/2016

Δ% Περιόδου

0,46%

Μέση απόδοση κατηγορίας ΟΣΕΚΑ μη συμπεριλαμβανομένων των ΟΣΕΚΑ που δραστηριοποιήθηκαν μέσα στο 2016

Δ% από 1/1/2016

0,51%

0,48%

ΟΙ ΟΣΕΚΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΕΓΓΥΗΜΕΝΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΔΕΝ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΧΡΗΜΑ 49

αφιέρωμα

~ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 2016

ΑΜΟΙΒΑΊΑ ΚΕΦΆΛΑΙΑ Η ΑΠΆΝΤΗΣΗ ΣΤΙΣ ΣΗΜΕΡΙΝΈΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΈΣ ΑΝΆΓΚΕΣ της Αρχόντισσας Προεστάκη Η κυρία Προεστάκη είναι Αναπληρώτρια Διευθύνουσα Σύμβουλος & Αντιπρόεδρος του ΔΣ της Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ και εκτελεστικό μέλος του ΔΣ της Piraeus Asset Management Europe. Διαθέτει 20 χρόνια εμπειρίας στον τομέα των επενδύσεων, έχοντας εργαστεί τόσο στο sell όσο και στο buy-side. Στον Όμιλο της Τράπεζας Πειραιώς εντάχθηκε τον Δεκέμβριο του 2013, αναλαμβάνοντας τον ρόλο του Chief Investment Officer στη Γενική Τράπεζα. Νωρίτερα, είχε εργαστεί ως Head of Fund Selection για τον Όμιλο της Eurobank (2008-2013), ως Senior Investment Officer για το Eurobank Group Private Banking (2006-2008) και ως Director στο τμήμα Derivatives Sales & Trading της Eurobank Equities (1999-2006). Πριν από τον Όμιλο της Eurobank, είχε εργαστεί στο Treasury της Xios Bank και, παράλληλα, ως εισηγήτρια σε σεμινάρια Παραγώγων στο Χρηματιστήριο Παραγώγων Αθηνών (1998-1999), στο Treasury της ΕΤΕΒΑ (1997-1998), ενώ είχε ξεκινήσει την καριέρα της από την ΕΤΒΑ (1994-1995), όπου εργάστηκε ως Market Research Assistant στη Διοίκηση. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΑΣΟΕΕ) και κάτοχος MSc. Economics & Finance από το University of Warwick, UK. 50 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

Ο

ι Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές Αξίες (ΟΣΕΚΑ) αποτελούν διεθνώς την πιο διαδεδομένη συλλογική μορφή επένδυσης, με κύρια χαρακτηριστικά το ισχυρό θεσμικό πλαίσιο, τη διαφάνεια και τη δυνατότητα άμεσης ρευστοποίησης. Οι επενδυτές, ακόμη και με μικρά ποσά επένδυσης, μέσω των Α/Κ έχουν πρόσβαση σε επαγγελματική διαχείριση, διασφαλίζουν χαμηλά κόστη και επιτυγχάνουν μεγάλη διασπορά σε υποκείμενες αξίες (μετοχές, ομόλογα, μέσα χρηματαγοράς). Τα πλεονεκτήματα αυτά αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη αξία στις σημερινές συνθήκες λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας, όπως έχουν διαμορφωθεί μετά την επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. Η επένδυση σε Α/Κ απαντά τόσο στην ανάγκη μείωσης του πιστωτικού κινδύνου όσο και στην ανάγκη διαμόρφωσης ενός σωστά δομημένου χαρτοφυλακίου. Όσον αφορά στον πιστωτικό κίνδυνο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα Α/Κ, ως οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων, αποτελούν κοινή περιουσία των μεριδιούχων/επενδυτών, και συνεπώς δεν συνδέονται με τον πιστωτικό κίνδυνο των διανομέων/διαχειριστών τους (τράπεζες, επενδυτικές εταιρείες), δεδομένου του ότι δεν αποτελούν στοιχείο του ισολογισμού τους. Αντίθετα, η επένδυση σε ένα ομόλογο φέρει τον πιστωτικό κίνδυνο του εκδότη, η επένδυση σε μια μετοχή συνδέεται με τον πιστωτικό κίνδυνο της εταιρείας. Όσον αφορά στην ανάγκη διαμόρφωσης ενός ορθολογικά διαρθρωμένου χαρτοφυλακίου με βάση το προφίλ του πελάτη, τα Α/Κ στις σημερινές συνθήκες αναδεικνύονται, ίσως, στο σημαντικότερο επενδυτικό εργαλείο. Κι αυτό γιατί προσφέρουν μεγάλη διασπορά σε αγορές, κατηγορίες επένδυσης και υποκείμενους τίτλους, με αποτέλεσμα τη μείωση του επενδυτικού κινδύνου στο χαρτοφυλάκιο. Ειδικά για αποταμιευτές/επενδυτές που έχουν «παλαιό χρή-

μα» (το οποίο δεν μπορεί να επενδυθεί εκτός Ελλάδας λόγω capital controls), τα Α/Κ αποτελούν τον μοναδικό τρόπο για να επενδύσουν στις παγκόσμιες κεφαλαιαγορές. Ο επενδυτής θα πρέπει να βρει τα Α/Κ εκείνα που έχουν συσταθεί στην Ελλάδα και διαθέτουν επενδυτικά «μαξιλάρια» για τοποθετήσεις στις διεθνείς κεφαλαιαγορές και, άρα, συνεχίζουν να εξυπηρετούν τον επενδυτικό τους σκοπό και να δέχονται νέες συμμετοχές. Στην Ελλάδα δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως τα πλεονεκτήματα των Α/Κ από τους επενδυτές, ακόμη και σήμερα, που αποκτούν μεγαλύτερη σημασία. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι το ενεργητικό των Α/Κ της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται στο 80% του ΑΕΠ, ενώ ο αντίστοιχος δείκτης για τις ΗΠΑ ξεπερνάει το 100%. Στην Ελλάδα, ο δείκτης βρίσκεται σε επίπεδα 7-8%. Από τη σκοπιά της επιλογής τόσο εταιρείας διαχείρισης όσο και επιμέρους Α/Κ, ο επενδυτής θα πρέπει να είναι πολύ επιμελής και προσεκτικός. Όσον αφορά στην εταιρεία, θα πρέπει να δίνεται μεγάλη βάση στη δομή της, τους κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης καθώς και τη συμμόρφωση με όλες τις θεσμικές υποχρεώσεις και κανονισμούς. Σε επόμενο επίπεδο, θα πρέπει να δίνεται βάση στην κατάρτιση και εμπειρία των στελεχών της και των διαχειριστών των Α/Κ. Κριτήρια όπως τα χρόνια εμπειρίας σε διαχείριση επενδύσεων, πιστοποιήσεις και τυπικά προσόντα των στελεχών, δομή των επενδυτικών ομάδων, καθώς και ύπαρξη σαφών επενδυτικών μεθοδολογιών, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Οι θεσμικοί επενδυτές ζητούν λεπτομερείς παρουσιάσεις για όλα τα παραπάνω πριν συνεργαστούν με μια εταιρεία διαχείρισης. Αν και κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό για έναν μικρό ιδιώτη επενδυτή, πολλές και σημαντικές σχετικές πληροφορίες μπορούν να αντληθούν από τα websites των εταιρειών. Όσον αφορά στην επιλογή ενός συγκεκριμένου Α/Κ, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι είναι μια σύνθετη διαδικασία και θα πρέπει να βασίζεται στην παραδοχή ότι η επένδυση σε Α/Κ θα πρέπει να έχει μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα και να ταιριάζει στο προφίλ κινδύνου του επενδυτή. Αρχικά, θα πρέπει να δούμε με λεπτομέρεια τον επενδυτικό σκοπό ενός Α/Κ και τον δείκτη αναφοράς του, για να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε το track record. Δεν μπορούμε να συγκρίνουμε ένα Α/Κ που επενδύει σε ομόλογα με ένα που επενδύει σε μετοχές, δεν μπορούμε να συγκρίνουμε ένα Α/Κ που επενδύει σε μετοχές στην Ευρώπη με ένα που επενδύει σε μετοχές σε US, ένα Α/Κ που επενδύει σε εταιρικά ομόλογα με ένα που επενδύει σε κυβερνητικά ομόλογα. Ακόμη και μέσα στις ίδιες κατηγορίες επένδυσης υπάρχουν διαφοροποιήσεις που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, π.χ. ένα ελληνικό μετοχικό μπορεί να τοποθετείται μόνο στη μεγάλη κεφαλαιοποίηση και ένα άλλο σε όλο τον γενικό δείκτη, γεγονός που μπορεί διαφοροποιεί τις αποδόσεις. Κανονικά, η επενδυτική απόφαση θα πρέπει να λαμβάνεται με βάση δείκτες που μετρούν την απόδοση ανά μονάδα κινδύνου (Sharpe, Sortino ratios) και όχι με τις μεμονωμένες ιστορικές αποδόσεις. Κάτι τέτοιο, καθώς και η «δίκαιη» σύγκριση αποδόσεων μεταξύ επιμέρους Α/Κ, είναι δύσκολο να γίνεται από ιδιώτες επενδυτές. Γι’ αυτό θα συνιστούσαμε να εστιάζουν στην επίτευξη αποδόσεων που συστηματικά και διαχρονικά βρίσκονται πάνω από τον δείκτη αναφοράς. Επίσης, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη το μέγεθος του ενεργητικού του Α/Κ, η εμπειρία της διαχειριστικής ομάδας και, τέλος, οι προμήθειες που επιβαρύνουν τον μεριδιούχο.

Όσον αφορά στην Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ, πρέπει να σημειωθεί ότι διαθέτει άριστη γνώση του περιβάλλοντος της επενδυτικής δραστηριότητας και των κεφαλαιαγορών, πολύτιμη εμπειρία από τις αλλαγές και τις εξελίξεις στην ελληνική και παγκόσμια οικονομία, αλλά και μια πορεία συνεχούς εξέλιξης. Αναδεικνύεται σήμερα σε μία από τις πλέον αξιόπιστες και συνεπείς δυνάμεις στην επενδυτική αγορά και την επαγγελματική διαχείριση κεφαλαίων στη χώρα μας, με κεφάλαια υπό διαχείριση που ξεπερνούν το 1 δισ. ευρώ. Στη σημερινή δύσκολη συγκυρία και με τη στασιμότητα του κλάδου επαγγελματικής διαχείρισης, η Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ επιτυγχάνει ρυθμούς αύξησης Ενεργητικών Α/Κ της τάξεως του 50%. Σήμερα, διαχειρίζεται: 1. Αμοιβαία Κεφάλαια με έδρα την Ελλάδα όλων των τύπων και επενδυτικών κατηγοριών, που ανταποκρίνονται στο προφίλ και τις ανάγκες κάθε επενδυτή.

2. Αμοιβαία Κεφάλαια με έδρα το Λουξεμβούργο, μέσω ανάθεσης από την Piraeus Asset Management Europe, θυγατρική του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς.

3. Ατομικά χαρτοφυλάκια ιδιωτών και θεσμικών πελατών. Η Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ αποτελεί επιλογή ουσίας για θεσμικούς και ιδιώτες επενδυτές, καθώς τους εξασφαλίζει τον αξιόπιστο και συνεπή συνεργάτη που τους προσφέρει μια σειρά από ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, όπως: ~~ Αξιοπιστία και Διαφάνεια ~~ Υψηλού επιπέδου τεχνογνωσία, εξειδίκευση και πολύτιμη εμπειρία ~~ Διαχειριστική ομάδα με ικανότητα και αποτελεσματικότητα ~~ Βαθιά γνώση της ελληνικής και παγκόσμιας κεφαλαιαγοράς ~~ Υψηλού επιπέδου προϊόντα και υπηρεσίες διαχείρισης ~~ Δοκιμασμένες και θεσμοθετημένες διαδικασίες και πρακτικές ~~ Άρτια οργάνωση και αποτελεσματική δομή ~~ Σημαντικές συνέργειες με τον Όμιλο της Τράπεζας Πειραιώς

Η Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ έχει λάβει άδεια λειτουργίας στην Ελλάδα με την υπ’ αρ. 6/378/14-4/2006 απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Αρμόδια Εποπτική Αρχή: Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ΟΙ ΟΣΕΚΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΕΓΓΥΗΜΕΝΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΔΕΝ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ «Η απόκτηση και η εξαγορά μεριδίων ΟΣΕΚΑ υπόκεινται στους εκάστοτε ισχύοντες περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων». ΧΡΗΜΑ 51

~ αφιέρωμα ΑΓΟΡΆ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΏΝ Χ

52 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

από τον

Γιώργο Καλούμενο

ΤΆΣΕΙΣ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΊΗΣΗΣ ΜΕΤΆ ΑΠΌ ΟΚΤΏ ΧΡΌΝΙΑ ΣΥΝΕΧΟΎΣ ΠΤΏΣΗΣ

Π

Η ΑΞΊΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΆΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΏΝ ΑΝΑΜΈΝΕΤΑΙ ΝΑ ΑΝΈΛΘΕΙ ΣΤΑ 3,947 ΔΙΣ. ΕΥΡΏ ΤΟ 2017, ΈΝΑΝΤΙ 3,981 ΔΙΣ. ΕΥΡΏ ΤΟ 2016 ΚΑΙ 4,020 ΔΙΣ. ΕΥΡΏ ΤΟ 2015

εριορίζεται η συρρίκνωση της ελληνικής αγοράς τεχνολογιών, πληροφορικής και επικοινωνιών στην Ελλάδα το 2017, καθώς φέτος εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει οριακά (0,5%), στα 5,655 δισ. ευρώ, σε σχέση με πέρσι. Την πτώση ανακόπτουν οι αγορές πληροφορικής και λογισμικού, οι οποίες εμφανίζουν φέτος θετικό πρόσημο, ωστόσο η πτώση συνεχίζεται, αν και μειωμένη, στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών και του εξοπλισμού πληροφορικής (φορητοί υπολογιστές, tablets, smartphones κ.τ.λ). Αναλυτικά, σύμφωνα με την έκθεση του ΣΕΠΕ, η συνολική αγορά πληροφορικής στην Ελλάδα αναμένεται, φέτος, να περιορίσει τις απώλειες στο 0,3%, όταν το 2016 η πτώση ήταν 4,4%, ενώ η αγορά είχε υποχωρήσει κατά 4,5% το 2015. Σε απόλυτα μεγέθη, η αξία της αγοράς το 2016 κυμάνθηκε σε 1,680 δισ. ευρώ, με τις εκτιμήσεις για το 2017 να τοποθετούν τον πήχη στο 1,675 δισ. ευρώ. ΧΡΗΜΑ 53

αφιέρωμα

~ ΑΓΟΡΆ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΏΝ

Ο ΚΛΆΔΟΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΏΝ Με πτώση 1% αναμένεται να κλείσει η ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών το 2017, με τον ρυθμό της πτώσης να παρουσιάζει επιβράδυνση μετά το -1,9% του 2016. Η αξία της αγοράς τηλεπικοινωνιών αναμένεται να ανέλθει στα 3,947 δισ. ευρώ το 2017, έναντι 3,981 δισ. ευρώ το 2016 και 4,020 δισ. ευρώ το 2015. Αναλυτικά, οριακή ανάκαμψη θα καταγράψει το 2017 η ελληνική αγορά εξοπλισμού τηλεπικοινωνιών, παρουσιάζοντας αύξηση 0,4% το 2017, έναντι πτώσης 0,3% το 2016. Η αξία της αγοράς θα ανέλθει στα 574 εκατ. ευρώ το 2017, ενώ το 2016 είχε διαμορφωθεί σε 572 εκατ. ευρώ. Ο τομέας είχε πετύχει σημαντική αύξηση, κατά 16%, το 2015, ενώ το 2014 είχε περιοριστεί κατά 13,3%. Την εγχώρια αγορά εξοπλισμού τηλεπικοινωνιών, παρά τη δυσχερή οικονομική συγκυρία, τροφοδοτούν οι επενδύσεις των παρόχων για την αναβάθμιση και επέκταση των υφιστάμενων δικτύων 4G, ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως και οι επενδύσεις σε ενσύρματα δίκτυα οπτικών ινών. Ένας από τους λόγους, πάντως, που η αγορά τηλεπικοινωνιών παρουσιάζει οριακή πτώση ή άνοδο, είναι το γεγονός ότι η αγορά συσκευών κινητής τηλεφωνίας κινείται σε αρκετά καλά επίπεδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2016 έκλεισε με άνοδο 2,5%, στα 378 εκατ. ευρώ, ενώ το 2017 η αξία της συγκεκριμένης αγοράς αναμένεται να κινηθεί στα ίδια επίπεδα, ήτοι να παρουσιάσει μια οριακή μείωση 0,2% και να παραμείνει στα 378 εκατ. ευρώ. Η αγορά συσκευών κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 24,3% το 2015, ενώ το 2014 είχε υποχωρήσει κατά 21,2%. Η συγκεκριμένη κατηγορία οδηγείται από τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα-smartphones, μια αγορά με άνοδο 3,3% το 2016, που αναμένεται να κινηθεί οριακά ανοδικά (0,7%) και το 2017. Η αξία της αγοράς έφτασε τα 365 εκατ. ευρώ το 2016, με τις εκτιμήσεις για το 2017 να την τοποθετούν στα 367 εκατ. ευρώ. Η αγορά συσκευών κινητής τηλεφωνίας υπολογίζεται ότι θα περιοριστεί –έστω και ελαφρά– σε επίπεδο όγκου το 2017, όπως, άλλωστε, συνέβη και το 2016. Συγκεκριμένα, το 2017 οι πωλήσεις σε τεμάχια θα μειωθούν κατά 6,4%, όταν η μείωση του 2016 ήταν 8,4%, που σημαίνει ότι η αγορά των συσκευών θα κινηθεί στις 1,791 εκατ. συσκευές το 2017 (εκ των οποίων 1,462 εκατ. smartphones) από 1,913 εκατ. το 2016 (εκ των οποίων 1,478 εκατ. ήταν smartphones). Οριακά αρνητική εικόνα αναμένεται να εμφανίσει, το 2017, η ελληνική αγορά υπηρεσιών τηλεφωνίας, η οποία και το 2016 βρέθηκε σε πτωτική τροχιά. Η αγορά θα περιοριστεί κατά 1,2% το 2017, με την αξία της αγοράς να προβλέπεται στα 3,407 δισ. ευρώ, ενώ το 2016 μειώθηκε κατά 2,1% και διαμορφώθηκε στα 3,448 δισ. ευρώ.

54 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

Από τις επιμέρους κατηγορίες της αγοράς, οι υπηρεσίες σταθερής τηλεφωνίας θα παρουσιάσουν μείωση το 2017, όπως συνέβη και το 2016. Ο τομέας θα υποχωρήσει κατά 7,7% το 2017, με την αξία αγοράς στα 965 εκατ. ευρώ, ενώ το 2016 είχε μειωθεί κατά 8,1% και με αξία 1,045 δισ. ευρώ. Στις υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας, το πρόσημο ήταν αρνητικό και θα παραμείνει και το 2017. Το 2016 υπέστη μείωση 4,7% και αξία αγοράς σε 1,089 δισ. ευρώ, με προβλέψεις για το 2017 για μείωση 3,2% και την αξία της αγοράς στο 1,054 δισ. ευρώ. Θετικό ρυθμό θα διατηρήσει το 2017 η αγορά υπηρεσιών δεδομένων κινητής τηλεφωνίας, η οποία και το 2016 κατάφερε να ενισχύσει τη δυναμική της. Η αξία της αγοράς αυξήθηκε κατά 8,5% το 2016 και εκτιμάται ότι θα ενισχυθεί κατά 9,1% το 2017, με την αξία της αγοράς να διαμορφώνεται στα 600 εκατ. ευρώ και 655 εκατ. ευρώ αντίστοιχα.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΉ ΚΑΙ ΛΟΓΙΣΜΙΚΌ Οι υπηρεσίες πληροφορικής και το λογισμικό κινούνται ανοδικά το 2017, τάση που αναμένεται να συνεχιστεί και το 2018, ενώ ο εξοπλισμός πληροφορικής παρουσίασε μεν πτώση, αλλά το θετικό στοιχείο είναι πως ήταν αρκετά χαμηλότερα σε σχέση με το αντίστοιχο ποσοστό που είχε παρουσιαστεί το 2016, και η υπάρχουσα εκτίμηση είναι πως ο ρυθμός πτώσης θα επιβραδυνθεί περαιτέρω το 2018. Συγκεκριμένα, ο τομέας υπηρεσιών πληροφορικής ενισχύθηκε κατά 1,5% το 2016 και αναμένεται να διευρυνθεί περαιτέρω κατά 2,5% το 2017. Η αξία της αγοράς ανήλθε σε 909 εκατ. ευρώ το 2016, ενώ για το 2017 θα κινηθεί στα 932 εκατ. ευρώ. Το 2018 αναμένεται περαιτέρω ενίσχυση, 3,6%, στα 965 εκατ. ευρώ. Συνολικά, όλες οι κατηγορίες του τομέα (Projects, Outsourcing, Support & Deploy, Business Consulting & BPO) θα καταγράψουν το 2017 θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, συνεχίζοντας την ανοδική πορεία που είχε παρουσιαστεί και το 2016 στις περισσότερες κατηγορίες. Οριακή άνοδο θα παρουσιάσει το 2017 η ελληνική αγορά λογισμικού, η οποία αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,4%, κερδίζοντας πίσω ορισμένες από τις απώλειες του 2016, οπότε και η πτώση είχε φθάσει στο 5%. Οι πωλήσεις servers, αλλά και ηλεκτρονικών υπολογιστών, υποχώρησαν κατά 6,1%, στα 489 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας πτώση 6,1%. Η πορεία της αγοράς tablets στην Ελλάδα αναμένεται να παραμείνει πτωτική και το 2017 και η εκτιμώμενη πτώση είναι της τάξεως του 4,8%, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο, πάντως, από το -27,9%, με το οποίο έκλεισε το 2016.

www.vodafone.gr

Φ

ανταστείτε έναν κόσμο στον οποίο η τεχνολογία θα κάνει τη ζωή μας ευκολότερη, ταχύτερη και καλύτερη, και θα ενδυναμώνει τους ανθρώπους. Έναν κόσμο με λιγότερο χρόνο χαμένο στις αποστάσεις, μεγαλύτερη ταχύτητα πρόσβασης στην πληροφορία, βελτιωμένες υπηρεσίες υγείας, περισσότερες ανέσεις στην καθημερινή ζωή, απεριόριστες επιλογές για τις επιχειρήσεις και σημαντικά περισσότερες δυνατότητες μάθησης και επιστημονικής έρευνας. Αυτός ο κόσμος είναι η Κοινωνία των Gigabit και θα ανατείλει τα επόμενα χρόνια μέσα από τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα νέας γενιάς και τις επενδύσεις στις καλύτερες ψηφιακές υποδομές. Στοχεύοντας σε ένα καλύτερο αύριο για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, η Vodafone υλοποιεί ένα μεγάλο επενδυτικό πλάνο ύψους 500 εκατ. ευρώ έως το 2020 για νέα προϊόντα και υπηρεσίες, στο πλαίσιο του οποίου αναπτύσσονται δίκτυα οπτικών ινών που θα συνδέουν σπίτια και επιχειρήσεις με τους τηλεπικοινωνιακούς κόμβους της εταιρίας. Τα δίκτυα οπτικών ινών θα φέρουν νέες δυνατότητες για όλους. Τα νοικοκυριά θα μπορούν πολύ πιο εύκολα να γίνουν «έξυπνα», επιτρέποντας στους πολίτες να χειρίζονται από απόσταση τις υποδομές και τις συσκευές του σπιτιού τους, αλλά και να θωρακίσουν την ασφάλεια του σπιτιού. Επίσης, τα δίκτυα οπτικών ινών θα αναβαθμίσουν θεαματικά την τηλεοπτική τους εμπειρία, επιτρέποντας την ταυτόχρονη μετάδοση του περιεχομένου σε υψηλή ευκρίνεια και σε πολλαπλές συσκευές. Ακόμη, πολλαπλάσιες θα είναι οι δυνατότητες για online gaming, καθώς τα δίκτυα οπτικών ινών υπόσχονται μεγαλύτερες ταχύτητες upload και download. Τα δίκτυα νέας γενιάς θα επιταχύνουν τον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων, παρέχοντάς τους απεριόριστες δυνατότητες στο ψηφιακό περιβάλλον. Η ευρύτερη χρήση του Internet of Things (IoT) θα διασφαλίσει μεγαλύτερη ταχύτητα και ευελιξία στις λειτουργίες τους και θα τις κάνει πιο ανταγωνιστικές. Αντίστοιχα, η απεριόριστη χωρητικότητα των δικτύων οπτικών ινών θα κάνει πιο εύκολο και πιο προσιτό το cloud computing, επιτρέποντας

στις επιχειρήσεις να διαχειρίζονται και να αναλύουν άμεσα τεράστιες ποσότητες δεδομένων. Παράλληλα, θα προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες στο εμπόριο, υποστηρίζοντας ψηφιακές εφαρμογές, όπως η augmented και η virtual reality, που θα απογειώσουν την εμπειρία του πελάτη στο φυσικό, αλλά και στο ψηφιακό κατάστημα. Οι νέες ψηφιακές υποδομές θα φέρουν σημαντικές καινοτομίες και αναβάθμιση στον χώρο της υγείας, γυρίζοντας μια νέα σελίδα στην Ιατρική, με πλήθος βελτιωμένων ή και νέων εφαρμογών. Εξετάσεις όπως οι μαγνητικές τομογραφίες, οι οποίες έχουν σημαντικό όγκο δεδομένων, θα μπορούν να μεταφέρονται ψηφιακά μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Η απεριόριστη χωρητικότητα, η σταθερότητα μετάδοσης και η συμμετρία των δικτύων οπτικών ινών θα κάνουν εφικτή την ευρεία χρήση τόσο της τηλεϊατρικής όσο και πλήθους ιατρικών εφαρμογών από απόσταση. Τα δίκτυα οπτικών ινών υπόσχονται μεγάλες αλλαγές στην εκπαίδευση και την επιστημονική έρευνα. Τεράστιες ποσότητες επιστημονικών δεδομένων θα μπορούν να μεταφορτωθούν ταχύτατα και να αναλυθούν στο cloud, ανοίγοντας νέους δρόμους για την έρευνα. Παράλληλα, οι εφαρμογές virtual reality, οι οποίες θα στηρίζονται σε σύγχρονες ψηφιακές υποδομές, θα φέρουν επανάσταση στη διδασκαλία σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Η σύγκλιση των δικτύων της κινητής με τη σταθερή τηλεφωνία, μέσα από τις υποδομές των οπτικών ινών, μελλοντικά, θα υποστηρίξει ακόμη πιο καινοτόμες εφαρμογές. Ένα παράδειγμα που θα έρθει μέσα από τα δίκτυα 5G θα είναι το διασυνδεδεμένο αυτοκίνητο, το οποίο θα έχει πολλαπλάσιες δυνατότητες σε σχέση με σήμερα, και στο προσεχές μέλλον θα γίνει ημιαυτόματο ή και πλήρως αυτόματο, χωρίς ανάγκη για οδηγό. Τα δίκτυα νέας γενιάς θα υποστηρίξουν καταλυτικά τέτοιες νέες τεχνολογίες. Αυτή θα είναι με λίγα λόγια η Κοινωνία των Gigabit. Μια νέα εποχή για την οικονομική και κοινωνική ζωή, η οποία, χάρη στην τεχνολογία και τις πλέον σύγχρονες ψηφιακές υποδομές, θα κάνει την καθημερινότητα των πολιτών και των επιχειρήσεων ευκολότερη. #thisisgiga λοιπόν... ΧΡΗΜΑ 55

αφιέρωμα

~ ΑΓΟΡΆ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΏΝ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΟΤΕ

ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ ΆΝΩ ΤΩΝ 700 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΏ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΑΓΟΡΆ ΤΟ 2017 Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα του β’ τριμήνου 2017, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου ΟΤΕ, κ. Mιχάλης Τσαμάζ, ανέφερε: «Οι επιδόσεις του Ομίλου ΟΤΕ το β’ τρίμηνο ήταν ικανοποιητικές. Στην κινητή τηλεφωνία Ελλάδας, μετά από πέντε χρόνια πτώσης, πετύχαμε αύξηση του EBITDA. Τα έσοδα της σταθερής και κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα ενισχύθηκαν, καθώς προσφέρουμε στους πελάτες μας ολοκληρωμένες, αποδοτικές λύσεις για τις τηλεπικοινωνιακές τους ανάγκες. Δυνατές ήταν οι επιδόσεις μας και ως προς τις ευρυζωνικές υπηρεσίες, κυρίως τις VDSL, χάρη στην εκτεταμένη κάλυψη του δικτύου μας. Τα έσοδα από υπηρεσίες κινητής στην Ελλάδα επέστρεψαν σε ρυθμούς ανάπτυξης, ανακόπτοντας την πολυετή πτωτική τάση. Στη Ρουμανία, η επιτυχία των συνδυαστικών υπηρεσιών προσέφερε στήριξη στις επιδόσεις της σταθερής. Η πρόοδος που σημειώνουμε στα έσοδα συνοδεύεται από τη διαρκή επανεξέταση κάθε γραμμής κόστους, καθώς η μείωση των εξόδων αποτελεί προϋπόθεση για να μετατρέψουμε τα έσοδα σε ενισχυμένο EBITDA και ταμειακές ροές, απαραίτητες για να συνεχίσουμε να επενδύουμε δυναμικά». Ο κύριος Τσαμάζ πρόσθεσε: «Συνεχίζουμε να επενδύουμε δυναμικά σε λύσεις για την κάλυψη των αναγκών του πελάτη και για μελλοντική ανάπτυξη. Κατά τους πρώτους έξι μήνες του έτους, το ποσοστό των εσόδων που επανεπενδύσαμε σε δίκτυα και περιεχόμενο τηλεόρασης αυξήθηκε σημαντικά. Είμαστε πεπεισμένοι ότι αυτή είναι η σωστή προσέγγιση, καθώς η Ελλάδα δείχνει σημάδια ανάκαμψης». Προοπτικές Ο ΟΤΕ αναμένει ότι οι τάσεις του α’ εξαμήνου θα παραμείνουν σχεδόν αμετάβλητες για το υπόλοιπο του έτους. Η ζήτηση ευρυζωνικών υπηρεσιών, ιδίως υψηλών ταχυτήτων, αναμένεται να ενισχυθεί, κυρίως λόγω της εκτεταμένης κάλυψης του δικτύου VDSL. Αντίθετα, οι πελάτες μόνο υπηρεσιών φωνής αναμένεται να μειωθούν περαιτέρω, ενώ προβλέπεται να συνεχιστεί η αύξηση της χρήσης και των εσόδων από δεδομένα κινητής. Στη Ρουμανία και την Αλβανία, ο όμιλος θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει προκλήσεις. Θα συνεχίσει να επενδύει σημαντικά σε νέες τεχνολογίες, υποδομές και περιεχόμενο, ώστε να καλύπτει τις ανάγκες των πελατών του σε όλες τις αγορές. Ο ΟΤΕ διατηρεί την εκτίμηση για το 2017, αναμένοντας ότι οι προσαρμοσμένες ελεύθερες ταμειακές ροές θα ανέλθουν σε περίπου 250 εκατ. ευρώ, αντικατοπτρίζοντας την αύξηση των επενδύσεων σε πάνω από 700 εκατ. ευρώ, καθώς και τις έκτακτες φορολογικές εκροές.

56 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

VODAFONE ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΑ 851 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΏ ΤΑ ΈΣΟΔΑ

«Αντοχές» επέδειξε η Vodafone Ελλάδας κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος της εταιρείας, με τα αποτελέσματα να παραμένουν στα ίδια επίπεδα με τα έσοδα να παρουσιάζουν ελαφρά αύξηση. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν στο πλαίσιο της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων ολόκληρου του βρετανικού τηλεπικοινωνιακού ομίλου, κατά το οικονομικό έτος 20162017 (Απρίλιος 2016-Μάρτιος 2017), τα έσοδα της Vodafone Ελλάδας διαμορφώθηκαν στα 851 εκατ. ευρώ, από 848 εκατ. ευρώ το αμέσως προηγούμενο οικονομικό έτος (Απρίλιος 2015-Μάρτιος 2016). Τα έσοδα από υπηρεσίες, ένας από τους δείκτες που παρακολουθούν με ιδιαίτερη προσοχή οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι, παρουσίασαν αύξηση 0,5% στο σύνολο του οικονομικού έτους και διαμορφώθηκαν στα 789 εκατ. ευρώ (από 785 εκατ. ευρώ), ενώ για το τρίμηνο Ιανουάριος-Μάρτιος 2017 η αύξηση ήταν της τάξε-

Την εγχώρια αγορά εξοπλισμού τηλεπικοινωνιών, παρά τη δυσχερή οικονομική συγκυρία, τροφοδοτούν οι επενδύσεις των παρόχων για την αναβάθμιση και επέκταση των υφιστάμενων δικτύων 4G, ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα.

διοργάνωση σε συνεργασία με

14.12.2017 Athenaeum Intercontinental

Πρόσβαση των ασθενών στην Καινοτομία και στις Κλινικές Μελέτες

clinical.ethosevents.eu Για πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής τ 210 9984909 e salvarlis.k@ethosmedia.eu

#crc17 ΧΡΗΜΑ 57

αφιέρωμα

~ ΑΓΟΡΆ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΏΝ

ως του 0,2%, στα 189 εκατ. ευρώ. Τα προσαρμοσμένα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) παρουσίασαν σημαντική αύξηση, καθώς έφθασαν στα 250 εκατ. ευρώ (από 235 εκατ. ευρώ), αλλά τα προσαρμοσμένα λειτουργικά κέρδη παρουσίασαν μείωση στα 75 εκατ. ευρώ (από 79 εκατ. ευρώ). Οι επενδύσεις έφθασαν στα 117 εκατ. ευρώ (από 127 εκατ. ευρώ). Αυξημένη εμφανίζεται η λειτουργική ρευστότητα, που ήταν της τάξεως των 155 εκατ. ευρώ για το οικονομικό έτος 2016-2017, από 130 εκατ. ευρώ το αμέσως προηγούμενο οικονομικό έτος. Οι πελάτες κινητής τηλεφωνίας ήταν στο τέλος Μαρτίου στα 5,427 εκατ., με την αύξηση σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο να είναι της τάξεως των 32 χιλιάδων, σχεδόν εξ ολοκλήρου από την καρτοκινητή τηλεφωνία, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι οι πελάτες συμβολαίου αντιπροσωπεύουν το 29,5% της πελατειακής βάσης. Το μέσο μηνιαίο έσοδο ανά πελάτη (ARPU) διαμορφώθηκε για το τρίμηνο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2017 στα 8,2 ευρώ, με το ARPU στους συνδρομητές συμβολαίου στα 21,1 ευρώ και στην καρτοκινητή στα 2,7 ευρώ. Η χρήση του δικτύου κινητής τηλεφωνίας της Vodafone για υπηρεσίες δεδομένων κινήθηκε ανοδικά, φθάνοντας στο τρίμηνο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2017 στα 6.114 TBs, αλλά παραμένει πίσω σε σχέση με πολλές χώρες της Ευρώπης. Η διείσδυση των smartphones εκτιμάται στο 42,5%, με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στο 66,6%. Οι συνδρομητές σταθερών ευρυζωνικών συνδέσεων έφθασαν στο τέλος Μαρτίου τις 619 χιλιάδες (έναντι 551 χιλιάδων πριν από έναν χρόνο), με τη Vodafone να εκτιμάται ότι είναι πλέον πρώτη μεταξύ των ανταγωνιστών του ΟΤΕ όσον αφορά τις ευρυζωνικές συνδέσεις.

WIND HELLAS

ΕΠΙΣΤΡΟΦΉ ΣΕ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΉ ΤΡΟΧΙΆ Ανοδικές είναι οι οικονομικές επιδόσεις της Wind Hellas για το 2016, με κύκλο εργασιών 476 εκατ. ευρώ, από 461 εκατ. ευρώ το 2015, και κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) 91 εκατ. ευρώ, από 84,9 εκατ. ευρώ στην προηγούμενη χρήση. Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο, κ. Νάσο Ζαρκαλή, τα οικονομικά αποτελέσματα ήταν πάνω από τις αρχικές προβλέψεις και με ισορροπημένη αναλογία, 65% από την κινητή τηλεφωνία και 35% από τη σταθερή, με μια αναπτυξιακή πορεία με αύξηση 3% στα έσοδα και 7% στη λειτουργική κερδοφορία. Η αγορά της κινητής τηλεφωνίας απέφερε στη Wind Hellas έσοδα 304,3 εκατ. ευρώ, με μικρή μείωση από τα 306,4 εκατ. ευρώ το 2015, ενώ η σταθερή τηλεφωνία είχε έσοδα 171,4 εκατ. το 2016, από 154,3 εκατ. ευρώ στην προηγούμενη χρήση. Το 2016 χαρακτηρίστηκε από επιστροφή στην ανάπτυξη για τη Wind Hellas, μετά από αρκετά χρόνια, καθώς η αγορά τηλεπικοινωνιών επιστρέφει αργά σε αναπτυξιακή τροχιά. Η συνολική αγορά τηλεπικοινωνιών διαμορφώθηκε πέρσι στα επίπεδα του 2015, δηλαδή κοντά στα 4,1 δισ. ευρώ, έπειτα από αρκετά χρόνια πτώσης. Η αγορά κινητής τηλεφωνίας, όπως είπε ο κύριος Νάσος Ζαρκαλής, έφτασε το 1,8 δισ. ευρώ πέρσι, με την 58 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

Οριακά αρνητική εικόνα αναμένεται να εμφανίσει το 2017 η ελληνική αγορά υπηρεσιών τηλεφωνίας, η οποία και το 2016 βρέθηκε σε πτωτική τροχιά.

αγορά σταθερής τηλεφωνίας στα 2,1 δισ. και τις υπηρεσίες συνδρομητικής τηλεόρασης στα 200 εκατ. ευρώ. Καταγράφεται μια δυναμική ώστε τα επόμενα χρόνια να έχει τη δυνατότητα να πλησιάσει στα 5 δισ. ευρώ, αν και το 2008 η αγορά ήταν κοντά στα 7,5 δισ. Ο κύριος Ζαρκαλής ανέφερε ότι «η αγορά τηλεπικοινωνιών έχει δυναμική ακόμα και στις δύσκολες οικονομικές συνθήκες και, σήμερα, απόκτησε τη δυναμική να πάει καλύτερα από το σύνολο της οικονομίας. Οι ενδείξεις είναι ευνοϊκές και ενθαρρυντικές, καθώς από την κινητή τηλεφωνία, τη σταθερή τηλεφωνία και τα δεδομένα καταγράφονται θετικές προοπτικές». Για τα ποιοτικά δεδομένα του δικτύου της Wind και τις επιδόσεις του 2016 ανέφερε πως η εταιρεία διαθέτει: Τρεις φορές μεγαλύτερο δίκτυο 4G σε σχέση με τον Απρίλιο του 2015. Στόχος είναι το ποσοστό κάλυψης άνω του 85% στον τομέα του LTE μέχρι το τέλος του 2017. Σημειώθηκε αύξηση 30% στους χρήστες Data με έξυπνα κινητά τηλέφωνα και διπλάσια χρήση δεδομένων από το 2015. Το 49% των συνδρομητών κινητής έχουν και σταθερή Wind. Το μερίδιο αγοράς της Wind Hellas είναι στο 27% στην αγορά των εναλλακτικών παρόχων, με 559 χιλιάδες πελάτες σταθερής στο τέλος του 2016. Το δίκτυο διαθέτει γύρω στα 175 νέα καταστήματα, όπου και ολοκληρώθηκε επένδυση 20 εκατ. ευρώ, ενώ σημείωσε, επίσης, αύξηση πωλήσεων 46% μέσα από 7,5 εκατ. συναλλαγές. Παράλληλα, ο κύριος Νάσος Ζαρκαλής κατέγραψε μια σειρά κινήσεων που ολοκληρώθηκαν το 2016 και αναμένεται να ενισχύσουν τη δυναμική που αναπτύχθηκε τα προηγούμενα χρόνια: ~~ Ολοκλήρωσε με επιτυχία την έκδοση ομολογιακού δανείου ύψους 250 εκατ. ευρώ και ΑΜΚ ύψους 25 εκατ. ευρώ, ενισχύοντας την ταμειακή της ρευστότητα. ~~ Προετοιμάστηκε για την ανάπτυξη του δικτύου νέας γενιάς στη σταθερή τηλεφωνία, ολοκληρώνοντας με επιτυχία πιλοτικό έργο εγκατάστασης οπτικών ινών ώς τον τελικό χρήστη (FTTc & FTTb) στην Αθήνα και την περιφέρεια. ~~ Προετοίμασε την είσοδό της στην παροχή τηλεοπτικού περιεχομένου. ~~ Υλοποίησε επενδύσεις ύψους 93 εκατ. ευρώ. ~~ Επενδύσεις και είσοδος στην τηλεόραση για το 2017.

Το 2017, η Wind Ελλάς, με τη στήριξη των μετόχων της, θα επενδύσει 100 εκατ. ευρώ σε δίκτυα νέας γενιάς κινητής (4G) και δίκτυα νέας γενιάς σταθερής (VDSL, FTTx), μένοντας προσηλωμένη στη στρατηγική της να καταστεί πάροχος υποδομών, ώστε πάνω στα δίκτυα νέας γενιάς κινητής και σταθερής να δώσει νέες υπηρεσίες στους πελάτες της.

FORTHNET

ΠΤΏΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΙΚΉΣ ΒΆΣΗΣ ΛΌΓΩ ΦΟΡΟΛΟΓΊΑΣ Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Forthnet, κ. Πάνο Παπαδόπουλο: «Η επιβολή φόρων 10% στη συνδρομητική τηλεόραση και 5% στη σταθερή τηλεφωνία επέδρασαν αρνητικά στην αγορά της συνδρομητικής τηλεόρασης το α’ εξάμηνο του 2017, πάντα σε συνδυασμό με την πλήρη εφαρμογή από την 1/1/2017 όλων των φόρων που είχαν ψηφιστεί το 2016. Ταυτόχρονα, η συνεχιζόμενη χαμηλή απόδοση της Super League επιδρά αρνητικά στη συνδρομητική μας βάση και στα βασικά οικονομικά μας μεγέθη. Σε αυτό το δυσμενές μακροοικονομικό περιβάλλον, συνεχίζουμε να εφαρμόζουμε μια συντηρητική εμπορική πολιτική και να εντείνουμε τις δράσεις για την περαιτέρω βελτίωση του κοστολογικού μας μοντέλου». ~~ Τα συνολικά (ομαλοποιημένα) έσοδα διαμορφώθηκαν στα 149,5 εκατ. ευρώ και το EBITDA στα 16,1 εκατ. ευρώ. ~~ Οι συνδρομητές συνδυαστικών υπηρεσιών/3play ανήλθαν στις 296 χιλιάδες, οι συνδρομητές broadband υπηρεσιών στις 572 χιλιάδες και οι συνδρομητές pay TV υπηρεσιών στις 423 χιλιάδες. ~~ Πτώση της συνδρομητικής βάσης, λόγω επιβολής φόρων 10% στη συνδρομητική τηλεόραση και 5% στη σταθερή τηλεφωνία και λόγω της συντηρητικής εμπορικής πολιτικής που ακολουθεί η εταιρεία. ~~ Η χαμηλή εμπορική απόδοση της Super League συνέβαλε καθοριστικά στη μείωση των οικονομικών μεγεθών-Η εταιρεία, έχοντας εξαντλήσει όλα τα περιθώρια διαπραγμάτευσης χωρίς αποτέλεσμα, προχώρησε στην κατάθεση αγωγής μείωσης τιμήματος των Συμβάσεων Κεντρικής Διαχείρισης. ~~ Αυξημένο το έσοδο κατά 7,5% από τους εταιρικούς πελάτες και κατά 18,1% από τη διαφήμιση.

CYTA ΕΛΛΑΣ

ΠΩΛΗΤΉΡΙΟ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΡΧΉ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΏΝ ΚΎΠΡΟΥ Επίσημο πωλητήριο στη θυγατρική της εταιρεία τηλεπικοινωνιών Cyta Ελλάδος, έβαλε πρόσφατα η Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου (ΑΤΗΚ-Cyta). Με καταχωρίσεις στον Τύπο, οι σύμβουλοι της ΑΤΗΚ ενημερώνουν τους υποψήφιους επενδυτές ότι άνοιξε και επίσημα η διαδικασία πώλησης της Cyta. Οι προτάσεις θα αξιολογηθούν από τους συμβούλους της ΑΤΗΚ, οι οποίοι θα καταρτίσουν short list με τους συμμετέχοντες στη διαγωνιστική διαδικασία. Στο στάδιο αυτό, θα υπογραφούν «συμβάσεις εμπιστευτικότητας» και στη συνέχεια οι ενδιαφερόμενοι θα μπορέσουν να προχωρήσουν σε due diligence της εταιρείας, καθώς και σε άλλους ελέγχους. Ακολούθως, θα γνωστοποιηθούν οι όροι για την τελική φάση του διαγωνισμού και θα υποβληθούν οι δεσμευτικές προσφορές για τη Cyta Ελλάδος. Σημειώνεται πως η ΑΤΗΚ κατέχει άμεσα το 11,71% των μετοχών της Cyta Ελλάδος, ενώ εμμέσως ελέγχει και το 88,29% της εταιρείας, η οποία τον περασμένο Μάρτιο συμπλήρωσε 10 χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα. Το μερίδιό της στην ελληνική αγορά των εναλλακτικών παρόχων σταθερής τηλεφωνίας ανέρχεται στο 15%, ενώ σε ό,τι αφορά τον κλάδο των ευρυζωνικών συνδέσεων το μερίδιό της αγγίζει το 10%. Η εταιρεία διαθέτει ιδιόκτητο δίκτυο οπτικών ινών νέας γενιάς μήκους 5.500 χιλιομέτρων, ένα δίκτυο 26 καταστημάτων και περισσότερους από 500 συνεργάτες σε όλη την Ελλάδα. Επίσης, διαθέτει δική της βάση με τεχνικούς εξυπηρέτησης, ενώ με την είσοδό της στην κινητή τηλεφωνία ως εικονικός πάροχος (MVNO), προσφέρει πλέον υπηρεσίες quad play. Στη διάρκεια της δραστηριοποίησής της στην Ελλάδα, η εταιρεία έχει προχωρήσει σε συνολικές επενδύσεις ύψους 195 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, λόγω του σκληρού ανταγωνισμού στην αγορά και του οικονομικού περιβάλλοντος που έχει διαμορφωθεί στη χώρα, συνεχίζει να εμφανίζει σημαντικές ζημιές. Υπενθυμίζεται ότι στο παρελθόν αρχικό ενδιαφέρον για τη Cyta Ελλάδος είχε εκδηλωθεί από άλλους τηλεπικοινωνιακούς ομίλους που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.

Ένας από τους λόγους, πάντως, που η αγορά τηλεπικοινωνιών παρουσιάζει οριακή πτώση ή άνοδο, είναι το γεγονός ότι η αγορά συσκευών κινητής τηλεφωνίας κινείται σε αρκετά καλά επίπεδα. ΧΡΗΜΑ 59

60 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

Χ

~ αφιέρωμα

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ

Ο ΛΌΓΟΣ ΣΤΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΎΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΈΣ από την

Έλενα Ερμείδου

Έ

ντονες προκλήσεις, κρίσιμα ζητήματα, σημαντικές ευκαιρίες και προβληματισμοί συνθέτουν το νέο περιβάλλον δράσης των οικονομικών διευθυντών στον κλάδο των ασφαλειών. Από τη μια πλευρά, νέα κανονιστικά πρότυπα και από την άλλη το προβληματικό οικονομικό περιβάλλον στην Ελλάδα. Capital controls, ανεργία, υψηλή φορολογία, ασάφεια και οι παραβιάσεις των κανόνων και της νομοθεσίας δυσκολεύουν τις επόμενες κινήσεις των οικονομικών διευθυντών, οι οποίοι πλέον, για να είναι σε θέση να δώσουν υπεραξίες στην εταιρεία, θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να διαθέτουν σύνθετη σκέψη και υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη. Η αυστηροποίηση των κανόνων, η τυποποίηση των επαναλαμβανόμενων διαδικασιών, οι νέες τεχνολογίες, τα νέα χρηματοοικονομικά πρότυπα αποτελούν νέους αναδυόμενους κινδύνους ή κρυφές ευκαιρίες, και για ποιους; Στα ερωτήματα αυτά απάντησαν στην Έλενα Ερμείδου, στο πλαίσιο του ρεπορτάζ που έκανε για το ασφαλιστικό περιοδικό Insurance World, και το παραθέτουμε αυτούσιο στο περιοδικό ΧΡΗΜΑ, οι κύριοι Παναγιώτης Σωτηρχέλλης, προϊστάμενος Οικονομικών Υπηρεσιών, ARAG SE, Γεώργιος Α. Καλπάκος, οικονομικός διευθυντής, Δύναμις Ασφαλιστική, Στέφανος Βερζοβίτης, μέλος ΔΣ και γενικός διευθυντής Οικονομικών & Διοικητικών Υπηρεσιών, Ευρωπαϊκή Πίστη, Martin Hargas, γενικός διευθυντής Οικονομικών Υπηρεσιών, Όμιλος Interamerican, Θανάσης Πρόιος, οικονομικός διευθυντής, Interlife Ασφαλιστική, Ταξιάρχης Κωνσταντόπουλος, οικονομικός διευθυντής, Prime Insurance. ΧΡΗΜΑ 61

αφιέρωμα

~ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ

Παναγιώτης Σωτηρχέλλης Προϊστάμενος Οικονομικών Υπηρεσιών, ARAG SE

ΟΙ ΚΑΝΌΝΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΝΌΜΟΙ ΑΝΈΚΑΘΕΝ ΠΑΡΑΒΙΆΖΟΝΤΑΝ

ΧΩΡΊΣ ΑΞΙΌΠΙΣΤΗ ΠΛΗΡΟΦΌΡΗΣΗ ΚΑΙ ΟΡΘΉ ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗ ΚΙΝΔΎΝΟΥ, ΔΕΝ ΥΠΆΡΧΕΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΌ ΕΠΙΧΕΙΡΕΊΝ Το θέμα είναι να μην υπάρχει επικάλυψη, να μην υπάρχει επανάληψη και να υπάρχει όσο γίνεται σταθερό περιβάλλον. Το ζητούμενο δεν είναι η αυστηροποίηση των κανόνων, αλλά το αν οι κανόνες είναι λογικοί και ξεκάθαροι. Τα ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα υπήρχαν από παλιά, όμως αν από χρόνια υπήρχε ένα σταθερό φορολογικό περιβάλλον, αν δεν υπήρχαν οι απίστευτα πολλές και απρόβλεπτες φορολογικές αλλαγές, και με ένα φιλικό προς την επιχείρηση περιβάλλον, όλα θα ήταν πιο εύκολα.

Ποιες είναι οι προκλήσεις των οικονομικών διευθυντών στον ασφαλιστικό κλάδο; Παναγιώτης Σωτηρχέλλης_Μέσα σε ένα περιβάλλον παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, όπου οι απαιτήσεις για μια πετυχημένη εταιρική διακυβέρνηση είναι ούτως ή άλλως αυξημένες, σύνθετες και απρόβλεπτες, τα νέα λογιστικά πρότυπα, η προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην ευρωπαϊκή οδηγία ασφάλισης Solvency ΙΙ και οι αδιάκοπες φορολογικές αλλαγές είναι μερικά μόνο στοιχεία που δείχνουν πόσο έχουν αυξηθεί οι απαιτήσεις των εταιρειών από τα στελέχη των οικονομικών υπηρεσιών. Υπό αυτές τις συνθήκες, η οικονομική διεύθυνση, όντας δίπλα στη διοίκηση, αναζητά διαρκώς τις σωστές απαντήσεις στα ερωτήματα, τις λύσεις στα προβλήματα και στην οργάνωση των αναγκαίων αλλαγών για προσαρμογή, προσπαθεί με κάθε τρόπο να στηρίξει την αξία της επιχείρησης και, αν είναι δυνατόν, να την αυξήσει. Πρωτίστως, λοιπόν, παρακολουθεί τις εξελίξεις στο αντικείμενό της, έχει αξιόπιστους συνεργάτες, διαχειρίζεται τους κινδύνους, ελέγχει το κόστος, επεξεργάζεται προτάσεις, προσπαθεί να στηρίζει, 62 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

Ο μόνος τρόπος για την επίτευξη της στοιχειώδους ζητούμενης αποτελεσματικότητας είναι η μελέτη και ερμηνεία νόμων, κανόνων και πληροφοριών, η ανταλλαγή απόψεων.

όπου είναι δυνατό, τα άλλα τμήματα της επιχείρησης, αναζητά τη γρήγορη και ξεκάθαρη πληροφόρηση, μια διαδικασία μάθησης χωρίς τέλος. Στις μικρές επιχειρήσεις, όπου το προσωπικό είναι εξ ανάγκης περιορισμένο, πέραν της οργάνωσης και του ελέγχου των παραπάνω, προστίθενται και οι ανάγκες εκτέλεσης των εργασιών. Η επιτυχής διαχείριση των πολύπλοκων απαιτήσεων, στην προσπάθεια επίτευξης των στόχων που θέτει η επιχείρηση μέσα σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο περιβάλλον, είναι η πρόκληση.

Πώς επιτυγχάνεται η αποτελεσματικότητα στον κλάδο ενόψει των συνεχών μεταβολών και των νέων λογιστικών προτύπων; Τι σημαίνουν όλα αυτά για εσάς, τους οικονομικούς διευθυντές; Π.Σ._Ο μόνος τρόπος για την επίτευξη της στοιχειώδους ζητούμενης αποτελεσματικότητας είναι η μελέτη και ερμηνεία νόμων, κανόνων και πληροφοριών, η ανταλλαγή απόψεων με ειδικούς συνεργάτες, η οργάνωση και ο έλεγχος λειτουργίας των αναγκαίων αλλαγών, η αξιοποίηση, όπου είναι δυνατόν, της τεχνολογίας και του ανθρώπινου δυναμικού, η διαρκής εκπαίδευση των ιδίων και, όπου χρειάζεται, των συνεργατών του οικονομικού τομέα.

Τι σημαίνει για εσάς αυστηροποίηση των κανόνων; Ποιες είναι οι επιδράσεις της; Π.Σ._Σε ένα ευνομούμενο κράτος, οι νόμοι, οι κανόνες, τα χρονοδιαγράμματα έχουν λογική, και η εφαρμογή τους από όλους είναι απαραίτητη για να κυλάει ομαλά η κοινωνική και οικονομική ζωή. Άλλως, ως κοινωνία, οδηγούμαστε στο χάος. Το αυτό και σε μια επιχείρηση. Αυτά έμαθα, αυτά υπηρετώ και αυτός είναι και

ΧΡΗΜΑ 63

αφιέρωμα

~ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ γίες και τι προσδοκάτε από τις ψηφιακές λύσεις;

Η επιτυχής διαχείριση των πολύπλοκων απαιτήσεων, στην προσπάθεια επίτευξης των στόχων που θέτει η επιχείρηση μέσα σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο περιβάλλον, είναι η πρόκληση.

ο λόγος που παρέμεινα, εδώ και πολλά χρόνια, σ’ αυτήν την ευρωπαϊκή εταιρεία. Η τήρηση των κανόνων από όλους είναι το αυτονόητο, και η μη τήρηση έχει συνέπειες. Το πρόβλημα με την πατρίδα μας είναι πως οι κανόνες και οι νόμοι ανέκαθεν παραβιάζονταν ατιμωρητί από τους επιτήδειους, έφτασαν να μην αφορούν εμάς, αλλά τους άλλους, η παιδεία δεν μας βοήθησε και, τελικά, βιώνουμε κάτι που δεν μας αρμόζει. Στο παρελθόν, η μη τήρηση των κανόνων από κάποιους της ασφαλιστικής αγοράς δυστυχώς κόστισε σε όλη την ασφαλιστική αγορά. Κατά την άποψή μου, το θέμα δεν είναι η αυστηροποίηση των κανόνων, μα το αν οι κανόνες είναι λογικοί και ξεκάθαροι. Να μην υπάρχει επικάλυψη, να μην υπάρχει επανάληψη και να υπάρχει, όσο γίνεται, σταθερό περιβάλλον.

Πόσο σημαντική είναι η πληροφόρηση για τα χρηματοοικονομικά αναλογιστικά ζητήματα και τους κινδύνους; Π.Σ._Μιλάμε για τη ζωή της ασφαλιστικής επιχείρησης, για το ρίσκο σε όλο του το μεγαλείο, και η μέγιστη δυνατή πληροφόρηση για την πρόβλεψη και τη διαχείρισή του είναι ζητούμενο. Είναι ζωτικής σημασίας για την αξιολόγηση των κινδύνων που αναλαμβάνονται, και ιδιαίτερα για τα επενδυτικά ασφαλιστικά προϊόντα. Είναι όμως εξίσου σημαντική για τις επενδύσεις της εταιρείας. Χωρίς αξιόπιστη πληροφόρηση και ορθή αξιολόγηση κινδύνου, δεν υπάρχει ασφαλιστικό επιχειρείν.

Πόσο εφικτά και ρεαλιστικά είναι τα χρονοδιαγράμματα; Π.Σ._Η αλματώδης αύξηση της τεχνολογίας έκανε επιτακτική την ανάγκη για ταχύτερη πληροφόρηση και στα αποτελέ64 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

σματα, και αυτό, με τη σειρά του, οδήγησε σε πολύ σφιχτά χρονοδιαγράμματα. Το faster and faster δεν είναι σημερινό, είναι ζητούμενο, ακούγεται και θα ακούγεται ολοένα και συχνότερα. Αν από χρόνια υπήρχε ένα σταθερό φορολογικό περιβάλλον, αν δεν υπήρχαν οι απίστευτα πολλές και απρόβλεπτες φορολογικές αλλαγές, και με ένα φιλικό προς την επιχείρηση περιβάλλον, όλα θα ήταν πιο εύκολα. Εκτιμώ πως η εξοικείωση με το Solvency II θα οργανώσει με τον καλύτερο τρόπο τη ζωή στις επιχειρήσεις, και τα χρονοδιαγράμματα δεν θα φαντάζουν ανέφικτα.

Οι τυποποιημένες, αυτοματοποιημένες διαδικασίες επιτυγχάνουν σε όλους τους τομείς σωστό αποτέλεσμα; Π.Σ._Αποτελούν σημαντικά εργαλεία σε αρκετούς τομείς μιας ασφαλιστικής εταιρείας, είναι όμως εργαλεία που τα χρησιμοποιούν άνθρωποι. Ο άνθρωπος με γνώση, με πειθαρχία, με καλή διάθεση, ο άνθρωπος που τιμά τον εργασιακό του χώρο, ο σωστά αμειβόμενος, και με την αναγνώριση που του αρμόζει από την επιχείρηση στην οποία εργάζεται, αυτός είναι στο κέντρο, και πρέπει, νομίζω, ο προβολέας να πέσει επάνω του.

Τι σημαίνουν για εσάς οι νέες τεχνολο-

Π.Σ._Σημαίνουν ευκολία και ταχύτητα στην εξεύρεση της πληροφορίας, στην επεξεργασία των δεδομένων, στην υποστήριξη της λήψης αποφάσεων, στην επικοινωνία. Σημαίνουν ακόμα την αλλαγή στον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς σε πλήθος θεμάτων.

Ποιες θα είναι οι επόμενες επενδύσεις σας και τι προσδοκάτε από αυτές; Π.Σ._Στην τεχνολογία και στην εκπαίδευση του προσωπικού, για να έχουμε τα σωστά εργαλεία και το προσωπικό που θα τα χρησιμοποιεί με τον καλύτερο τρόπο, προς όφελος και προς εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων μας. Η διεθνής μας καταγωγή, άλλωστε, δικαιολογεί μια διεθνοποιημένη αντίληψη για θέματα οργάνωσης και εκπαίδευσης με τις βέλτιστες πρακτικές.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός επιτυχημένου CFO; Π.Σ._Να είναι γνώστης του αντικειμένου, να συμμετέχει στη ζωή της επιχείρησης, στη διαμόρφωση των αποφάσεων, παρέχοντας συμβουλευτικές υπηρεσίες που θα συνεισφέρουν στη λήψη τους, να ενδιαφέρεται για τη μεγιστοποίηση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος της επιχείρησης σε όλα τα επίπεδα, να έχει ικανότητες ανάλυσης, λογική, ικανότητα ανάπτυξης δεσμών εμπιστοσύνης και συνεργασιών, να παράγει αξία για την επιχείρηση και να την επικοινωνεί εντός και εκτός, να ακούει και να φροντίζει για την πρόοδο των συνεργατών του. Να μη φοβάται να αναγνωρίσει πως δεν γνωρίζει τα πάντα και, πάνω από όλα, να είναι έντιμος και να έχει ήθος.

Αν από χρόνια υπήρχε ένα σταθερό φορολογικό περιβάλλον, αν δεν υπήρχαν οι απίστευτα πολλές και απρόβλεπτες φορολογικές αλλαγές, και με ένα φιλικό προς την επιχείρηση περιβάλλον, όλα θα ήταν πιο εύκολα.

Γεώργιος Α. Καλπάκος Οικονομικός Διευθυντής, Δύναμις Ασφαλιστική

ΔΕΝ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΦΟΒΌΜΑΣΤΕ ΤΟΥΣ ΑΥΣΤΗΡΟΎΣ ΚΑΝΌΝΕΣ

ΤΟ ΠΝΕΎΜΑ ΤΗΣ ΥΓΙΟΎΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΑΝΟΎΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΉΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΑΣ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΊΖΕΙ ΚΆΘΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΟΝΤΌΤΗΤΑ ΚΑΙ, ΚΥΡΊΩΣ, ΤΙΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΈΣ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ Η αυστηροποίηση των κανόνων οδηγεί σε τυποποίηση διαδικασιών και αυτοματοποίηση δεδομένων. Οι επιδράσεις της αυστηροποίησης των κανόνων στη λειτουργία της εταιρείας επιφέρουν αναγκαίες προσαρμογές, αλλαγές και ανελαστικότητες, ωστόσο η ορθολογική οργάνωση και αποτελεσματική λειτουργία κάθε εταιρείας δεν πρέπει να δομείται υπό τον φόβο των αυστηρών κανόνων. Βασικό στοιχείο στη λειτουργία της οικονομικής διεύθυνσης είναι η πρωτογενής, σωστή και έγκαιρη πληροφόρηση για τα χρηματοοικονομικά αναλογιστικά ζητήματα. Η οικονομική διεύθυνση, επιπροσθέτως, της ασφαλιστικής εταιρείας έχει συνεχή και αμφίδρομη επικοινωνία και πληροφόρηση για την παραγωγή των πληροφοριών αυτών με την αναλογιστική λειτουργία και τη λειτουργία διαχείρισης κινδύνων. Ποιες είναι οι προκλήσεις των οικονομικών διευθυντών στον ασφαλιστικό κλάδο; Γεώργιος Καλπάκος_Οι προκλήσεις των οικονομικών διευθυντών στον ασφαλιστικό κλάδο είναι πολλές και εκτείνονται πέραν των αναγκαίων προσαρμογών στα λογιστικά πρότυπα και τα θεσμικά πλαίσια και τις λειτουργίες του Solvency ΙΙ. Αντικείμενο της δραστηριότητας και πρόκληση, ταυτόχρονα, για τον οικονομικό διευθυντή είναι η στήριξη της ανάπτυξης και της κερδοφορίας της εταιρείας, η ουσιαστική ενημέρωση και πληροφόρηση των διοικήσεων, με όλα τα αναγκαία οικονομικά στοιχεία, ώστε οι αποφάσεις που λαμβάνονται να είναι σωστές και να οδηγούν σε ανάλογα αποτελέσματα. Επίσης, η ενεργή συμμετοχή στη διαμόρφωση της οικονομικής πολιτικής της εταιρείας και, γενικότερα, της εταιρικής στρατηγικής και φιλοσοφίας.

Πώς επιτυγχάνεται η αποτελεσματικότητα στον κλάδο ενόψει των συνεχών μεταβολών και των νέων λογιστικών

Αντικείμενο της δραστηριότητας και πρόκληση, ταυτόχρονα, για τον οικονομικό διευθυντή είναι η στήριξη της ανάπτυξης και της κερδοφορίας της εταιρείας.

στη διάθεσή τους, μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στην επιτυχή πορεία της εταιρείας. Επίσης, το ανθρώπινο δυναμικό, η επένδυση σε νέους ανθρώπους υψηλής εκπαίδευσης και κατάρτισης αποτελούν ουσιαστικά στοιχεία της επιτυχίας των στόχων για την εταιρεία μας, κι αυτό γιατί πιστεύουμε στους νέους και στις δυνατότητές τους. Ακόμη, η οργάνωση και η διαχείριση ανθρώπων και μέσων, με πνεύμα συνεργασίας, συντονισμό και έλεγχο, επιτυγχάνουν την αποτελεσματικότητα που έχουμε στοχεύσει για τον κλάδο.

προτύπων; Τι σημαίνουν όλα αυτά για εσάς, τους οικονομικούς διευθυντές;

Τι σημαίνει για εσάς αυστηροποίηση των κανόνων; Ποιες είναι οι επιδράσεις της;

Γ.Κ._Η αποτελεσματικότητα επιτυγχάνεται μέσα από ένα σύνολο ενεργειών και αποφάσεων στις οποίες εμπλέκονται και συμβάλλουν περισσότερα πρόσωπα και οργανικά τμήματα των εταιρειών. Η συνεργασία όλων αυτών, ο συντονισμός και η μεγαλύτερη δυνατή αξιοποίησή τους, καθώς και η αποτελεσματική διαχείριση των τεχνολογιών και εργαλείων που έχουν

Γ.Κ._Η αυστηροποίηση των κανόνων έχω τη γνώμη ότι οδηγεί σε τυποποίηση διαδικασιών και αυτοματοποίηση δεδομένων, και εδώ χρειάζεται η εφαρμογή τεχνολογιών και προγραμμάτων σε συνδυασμό με το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό. Οι επιδράσεις της αυστηροποίησης των κανόνων στη λειτουργία της εταιρείας επιφέρουν αναγκαίες προσαρμογές, αλλαγές ΧΡΗΜΑ 65

αφιέρωμα

~ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ

Δίνοντας ευκαιρίες σε νέους επιστήμονες να εξελιχθούν και να προοδεύουν, σύμφωνα με τις αξίες μας και τις αρχές μας, ξέρουμε πολύ καλά ότι επενδύουμε πολλαπλασιαστικά

και ανελαστικότητες. Αξίζει, στο σημείο αυτό, να διευκρινιστεί ότι η ορθολογική οργάνωση και αποτελεσματική λειτουργία κάθε εταιρείας δεν πρέπει να δομείται υπό τον φόβο των αυστηρών κανόνων, αλλά με το πνεύμα της υγιούς και διαφανούς επιχειρηματικής δραστηριότητας, που πρέπει να χαρακτηρίζει κάθε οικονομική οντότητα, και κυρίως τις ασφαλιστικές εταιρείες.

Πόσο σημαντική είναι η πληροφόρηση για τα χρηματοοικονομικά αναλογιστικά ζητήματα και τους κινδύνους; Γ.Κ._Η πληροφόρηση για τα χρηματοοικονομικά αναλογιστικά ζητήματα είναι πρωταρχικός παράγοντας, και μάλιστα η σωστή και έγκαιρη πληροφόρηση. Θα έλεγα δε ότι η πρωτογενής πληροφόρηση, μέσα από ένα τυποποιημένο χρηματοοικονομικό μοντέλο λειτουργίας, είναι πάρα πολύ σημαντικό στοιχείο. Επιπρόσθετα, η οικονομική διεύθυνση της ασφαλιστικής εταιρείας έχει συνεχή και αμφίδρομη επικοινωνία και πληροφόρηση για την παραγωγή των πληροφοριών αυτών με την αναλογιστική λειτουργία και τη λειτουργία διαχείρισης κινδύνων.

Πόσο εφικτά και ρεαλιστικά είναι τα χρονοδιαγράμματα; Γ.Κ._Τα χρονοδιαγράμματα, σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο, είναι πολύ δύσκολη υπόθεση, ίσως αποτελούν και τη μεγαλύτερη πρόκληση. Ο χρόνος που έχουμε κάθε μέρα στη διάθεσή μας για την επαγγελματική μας δραστηριότητα είναι 66 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

δεδομένος. Τα χρονοδιαγράμματα είναι σε ορισμένες περιπτώσεις μέσο πίεσης για την επίτευξη στόχων και αποτελεσμάτων. Απέναντι από κάθε χρονοδιάγραμμα θα έθετα τον συνεχή επαναπροσδιορισμό και την επικαιροποίηση των νέων δεδομένων σε κάθε μοντέλο, ώστε να υπάρχει συνεχής βελτίωση και ποιοτική αναβάθμιση, αλλά και ρεαλιστική προσέγγιση.

Οι τυποποιημένες, αυτοματοποιημένες διαδικασίες επιτυγχάνουν σε όλους τους τομείς σωστό αποτέλεσμα; Γ.Κ._Χωρίς αμφιβολία, οι αυτοματοποιημένες διαδικασίες και η τυποποίηση του κάθε συστήματος έχει πολλά θετικά σημεία. Θα πρέπει όμως η τυποποίηση και αυτοματοποίηση να μην παραγνωρίζει και να μην παραμερίζει τον ανθρώπινο παράγοντα, που είναι και ο δημιουργός τους, αλλά να είναι ευέλικτες και ρεαλιστικές, και όχι μηχανιστικές και απρόσωπες διαδικασίες. Προσωπικά, πιστεύω στη συνεχή αναβάθμιση και προσαρμογή, έναντι των νέων προκλήσεων που συνεχώς αυξάνουν και δημιουργούν νέα δεδομένα, στον επαναπροσδιορισμό των καταστάσεων και στην επικαιροποίηση των διαδικασιών, ώστε να επιτυγχάνονται τα καλύτερα αποτελέσματα.

Τι σημαίνουν για εσάς οι νέες τεχνολογίες και τι προσδοκάτε από τις ψηφιακές λύσεις; Γ.Κ._«Νέες τεχνολογίες» σημαίνει έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση, ποιοτικότερο

αποτέλεσμα, ταχύτητα διαδικασιών και μείωση κόστους. Σημαίνει κατάργηση της χειροκίνητης επεξεργασίας και περιορισμός των λαθών. Όλα αυτά αποτελούν επιδίωξη και προσδοκία των ψηφιακών λύσεων και των εφαρμογών τους σε θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, οικονομικής διαχείρισης και, εν τέλει, αποτελέσματος για την εταιρεία.

Ποιες θα είναι οι επόμενες επενδύσεις σας και τι προσδοκάτε από αυτές; Γ.Κ._Οι επενδύσεις πρέπει να συνεχίσουν να γίνονται στην τεχνολογία και στις νέες εφαρμογές. Ταυτόχρονα όμως οι επενδύσεις στο ανθρώπινο δυναμικό της εταιρείας, στην εξεύρεση κατάλληλων ανθρώπων με υψηλή εκπαίδευση και προσαρμοστικότητα στις νέες εφαρμογές, στη γνώση, τη συνεχή ενημέρωση και τη διατήρηση του σωστού επαγγελματικού περιβάλλοντος, όλα αυτά συνιστούν επενδύσεις μακράς διαρκείας και πολλών προσδοκιών για την εταιρεία μας. Η καλύτερη επένδυση για εμάς είναι οι νέοι άνθρωποι, προκειμένου η εταιρεία μας να έχει παρόν και μέλλον. Δίνοντας ευκαιρίες σε νέους επιστήμονες να εξελιχθούν και να προοδεύουν, σύμφωνα με τις αξίες μας και τις αρχές μας, ξέρουμε πολύ καλά ότι επενδύουμε πολλαπλασιαστικά στο μέλλον.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός επιτυχημένου CFO; Γ.Κ._O σύγχρονος ρόλος ενός επιτυχημένου CFO είναι ευρύτερος του ρόλου που ασκούσε στο παρελθόν, δηλαδή του υπεύθυνου της οικονομικής πολιτικής, των reportings προς τη διοίκηση και της διασφάλισης των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας. Σήμερα, ο ρόλος είναι πολύ πιο σύνθετος και ηγετικός ταυτόχρονα. Συμμετέχει και συνδιαμορφώνει τη στρατηγική της επιχείρησης. Για αυτό και πιστεύω ότι, εκτός από τη χρηματοοικονομική παιδεία και γνώση, πρέπει να χαρακτηρίζεται από στρατηγική σκέψη και δημιουργική φαντασία, συνθετική ικανότητα, καλλιέργεια σχέσεων καλής και αποδοτικής συνεργασίας, σφαιρική αντιμετώπιση των θεμάτων που χειρίζεται και βέβαια υψηλή προσωπική ακεραιότητα και ήθος. Αυτά είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου CFO.

Στέφανος Βερζοβίτης Μέλος ΔΣ και Γενικός Διευθυντής Οικονομικών & Διοικητικών Υπηρεσιών, Ευρωπαϊκή Πίστη

Η ΤΥΠΟΠΟΊΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΏΝ ΜΈΣΩ ROBOTICS-ΤΟ ΜΕΓΆΛΟ ΣΤΟΊΧΗΜΑ ΟΙ ΝΈΕΣ ΛΎΣΕΙΣ ΘΑ ΜΑΣ ΒΟΗΘΉΣΟΥΝ ΝΑ ΠΡΟΣΕΓΓΊΣΟΥΜΕ ΕΥΚΟΛΌΤΕΡΑ ΤΟΥΣ ΠΕΛΆΤΕΣ ΜΑΣ, ΝΑ ΤΟΥΣ ΠΑΡΆΣΧΟΥΜΕ ΥΨΗΛΟΎ ΕΠΙΠΈΔΟΥ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ

Πλειάδα προκλήσεων αντιμετωπίζουν οι οικονομικοί διευθυντές, όπως η ευθυγράμμιση και παροχή βοήθειας στην ομογενοποίηση των δεδομένων και πληροφοριών που παράγονται από την αναλογιστική, η εφαρμογή των νέων κανονιστικών και εποπτικών απαιτήσεων, η δημιουργία αναφορών οι οποίες θα πρέπει να περιέχουν ποιοτικά στοιχεία, η παροχή σφαιρικότερης ανάλυσης κ.ά. Μεγάλο στοίχημα είναι και η τυποποίηση των επαναλαμβανόμενων διαδικασιών. Η πολυπλοκότητα των συστημάτων και των πληροφοριών που παράγονται είτε μέσα στον οργανισμό είτε εκτός μέσω εξωπορισμού καθιστούν αναγκαία την αυτοματοποίηση, κυρίως στους τομείς της αναλογιστικής, των πληρωμών υποχρεώσεων, της μισθοδοσίας κ.ά., που πιθανότατα πολύ σύντομα δεν θα υποστηρίζονται από τις ίδιες τις εταιρείες. Με τον τρόπο αυτό, οι οργανισμοί θα μπορέσουν να εστιάσουν την προσοχή τους στα αναπτυξιακά θέματα.

Ποιες είναι οι προκλήσεις των οικονομικών διευθυντών στον ασφαλιστικό κλάδο; Στέφανος Βερζοβίτης:_Οι οικονομικοί διευθυντές αντιμετωπίζουν πολλαπλές προκλήσεις. Ειδικά δε για τον ασφαλιστικό κλάδο, θα μπορούσαμε να τις συνοψίσουμε στις ακόλουθες: ~~ Εφαρμογή των νέων κανονιστικών και εποπτικών απαιτήσεων. ~~ Ευθυγράμμιση και παροχή βοήθειας στην ομογενοποίηση των δεδομένων και πληροφοριών που παράγονται από την αναλογιστική, το ρίσκο και τις οικονομικές υπηρεσίες. ~~ Συμβολή στην αύξηση της αποτελεσματικότητας του οργανισμού, γεγονός που σημαίνει την από μηδενική βάση δημιουργία ετήσιων προϋπολογισμών δαπανών και την επανεξέταση της χρη-

σιμότητας όλων των επενδυτικών και διοικητικών δομών της εταιρείας (γραφεία, τομείς, αυτοματοποίηση διαδικασιών, σκοπιμότητα αναδιοργάνωσης). ~~ Δημιουργία αναφορών οι οποίες θα πρέπει να περιέχουν ποιοτικά στοιχεία και να παράγονται γρήγορα, είτε αφορούν στο κλείσιμο του έτους είτε σε μικρότερες περιόδους. ~~ Παροχή σφαιρικότερης ανάλυσης προς τη διοίκηση, έτσι ώστε να υπάρχει ουσιαστικότερη βοήθεια και συνεισφορά στη λήψη αποφάσεων.

τρόπο υπολογισμού των υποχρεώσεων που απορρέουν από τα ασφαλιστήρια συμβόλαια, είναι το ΔΠΧΑ 17. Ήδη, στην Ευρωπαϊκή Πίστη, έχουμε ξεκινήσει την προεργασία προσαρμογής, έτσι ώστε να είμαστε έγκαιρα έτοιμοι. Η κατανόηση και απορρόφηση του συγκεκριμένου πρότυπου, όπως σε μικρότερο βαθμό και του ΔΠΧΑ 9, που αφορά τα χρηματοοικονομικά μέσα, απαιτούν επιπλέον χρόνο, γεγονός αναγκαίο για τη διατήρηση της σύννομης λειτουργίας κάθε εταιρείας.

Πώς επιτυγχάνεται η αποτελεσματικότητα στον κλάδο ενόψει των συνεχών μεταβολών και των νέων λογιστικών προτύπων; Τι σημαίνουν όλα αυτά για εσάς, τους οικονομικούς διευθυντές;

Οι τυποποιημένες, αυτοματοποιημένες διαδικασίες επιτυγχάνουν σε όλους τους τομείς σωστό αποτέλεσμα;

Σ.Β._Το σημαντικότερο λογιστικό πρότυπο, που θα αλλάξει σημαντικά τον

Σ.Β._Η τυποποίηση των επαναλαμβανόμενων διαδικασιών, μέσω κατάλληλων λογισμικών προγραμμάτων (robotics), είναι ένα μεγάλο στοίχημα και οι νικηΧΡΗΜΑ 67

αφιέρωμα

~ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ

Η επενδυτική επιτροπή της εταιρείας διερευνά πιθανές διαφοροποιήσεις, κυρίως προς τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας, καθώς η επένδυση αυτή είναι χαμηλού ρίσκου και μακροχρόνιας, σχετικά σταθερής, απόδοσης.

τές θα έχουν ένα σαφές ανταγωνιστικό προβάδισμα. Η πολυπλοκότητα των συστημάτων και των πληροφοριών που παράγονται είτε μέσα στον οργανισμό είτε εκτός μέσω εξωπορισμού καθιστούν αναγκαία την αυτοματοποίηση, κυρίως στους τομείς αναλογιστικής, πληρωμών υποχρεώσεων, μισθοδοσίας κ.ά., που πιθανότατα πολύ σύντομα δεν θα υποστηρίζονται από τις ίδιες τις εταιρείες. Με τον τρόπο αυτό, οι οργανισμοί θα μπορέσουν να εστιάσουν την προσοχή τους στα αναπτυξιακά θέματα, οι δε εργαζόμενοί τους θα νιώθουν παραγωγικότεροι, συνεισφέροντας ουσιαστικότερα στην προσθήκη αξίας προς τους πελάτες, τους συνεργάτες και τους μετόχους. Σε κάθε περίπτωση, για να έλθει σωστό αποτέλεσμα, πρέπει να γίνει σωστός σχεδιασμός.

περίοδο κεφαλαιακών περιορισμών είναι μικρή. Παρ’ όλα αυτά, η επενδυτική επιτροπή της εταιρείας διερευνά πιθανές διαφοροποιήσεις, κυρίως προς τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας, ένα πεδίο που θεωρούμε ότι ταιριάζει στις ανάγκες της ασφαλιστικής βιομηχανίας, αφού είναι χαμηλού ρίσκου και μακροχρόνιας, σχετικά σταθερής, απόδοσης. Η υλοποίηση του ως άνω έργου, καθώς και άλλων, πιστεύουμε ότι θα επιταχυνθεί εάν συνοδευτεί με τις κατάλληλες νομοθετικές παρεμβάσεις.

φάσεις και τις ενέργειές του. ~~ Τον απόλυτο προσανατολισμό του στην επίτευξη των προϋπολογισμένων αποτελεσμάτων, παρέχοντας βοήθεια και πληροφόρηση προς όλους τους εμπλεκομένους.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός επιτυχημένου CFO;

Τι σημαίνουν για εσάς οι νέες τεχνολογίες και τι προσδοκάτε από τις ψηφιακές λύσεις;

~~ Την ικανότητά του για ικανοποιητικές οικονομικές προβλέψεις αναφορικά με τις βραχυπρόθεσμες μεταβολές του οικονομικού περιβάλλοντος. ~~ Την εξαιρετική επικοινωνιακή του ικανότητα, στον βαθμό που η θέση του απαιτεί την επικοινωνία με όλους τους παραγωγικούς συντελεστές του οργανισμού, με ζητούμενο την κατανόηση και την οικοδόμηση κοινής γλώσσας. ~~ Τη συμμετοχή του στη διαμόρφωση του οράματος και της κουλτούρας εντός του οργανισμού. ~~ Την καλή γνώση των λογιστικών θεμάτων που αφορούν στα φορολογικά αλλά και στα IFRS βιβλία της εταιρείας. ~~ Την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο επιχειρεί ο κλάδος στον οποίο δραστηριοποιείται. ~~ Τις ηγετικές του ικανότητες, που είναι αναγκαίες, έτσι ώστε να οδηγεί την ομάδα του με βάση την εταιρική στρατηγική. ~~ Την ικανότητά του να μετρά το ρίσκο που κάθε φορά αναλαμβάνει με τις απο-

~~ επίτευξη της ανάπτυξης μέσω της επέκτασης της εταιρείας με εξαγορές και συγχωνεύσεις, ερευνώντας τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται, ενώ, παράλληλα, θα πρέπει να εξασφαλίζει όλη την δυνατή βοήθεια προς το Τμήμα Μάρκετινγκ, στην προσπάθειά του για την εξεύρεση και ανάπτυξη σε νέες αγορές, ~~ αναδιοργάνωση και στις αναγκαίες οργανωτικές παρεμβάσεις έτσι ώστε η εταιρεία να μετασχηματιστεί ομαλά περνώντας στην ψηφιακή εποχή, στον βαθμό που απευθύνεται σε αγοραστές οι οποίοι όλο και περισσότερο επιθυμούν να έρχονται σε επαφή μαζί της μέσω ψηφιακών μέσων, ~~ διαχείριση του λειτουργικού κόστους και στην παραγωγή υψηλού, προ φόρων αποτελέσματος, σε ένα περιβάλλον οξύτατου ανταγωνισμού, χαμηλών επιτοκίων, ιδιαίτερα αυξημένης φορολόγησης και εντονότερης εποπτείας, ~~ βελτίωση της ποιότητας των δεδομένων σε συνδυασμό με τη συλλογή και επεξεργασία μεγάλων αριθμών δεδομένων τα οποία, όταν υποστούν την κατάλληλη επεξεργασία, μπορεί να δώσουν ένα άκρως σημαντικό προβάδισμα στον τρόπο προσέγγισης και στη γνώση των αναγκών των πελατών.

Σ.Β._Οι νέες τεχνολογίες είναι πάντα η πιο μεγάλη και ελκυστική πρόκληση για τα στελέχη των εταιρειών. Το στοίχημα πάντα είναι η έγκαιρη υιοθέτησή τους, αφού πρώτα προσαρμοστούν στις ιδιαιτερότητες κάθε κλάδου, έτσι ώστε να παραμένουν ανταγωνιστικοί στην αγορά. Οι νέες λύσεις θα μας βοηθήσουν να προσεγγίσουμε ευκολότερα τους πελάτες μας, να τους παράσχουμε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες, να βελτιώσουμε τη γνώση μας για αυτούς και τις ανάγκες τους, να προστατευτούμε, όσο είναι δυνατόν, από το κυβερνοέγκλημα και, τέλος, να αναπτύξουμε νέες αγορές μέσω των blockchain.

Ποιες θα είναι οι επόμενες επενδύσεις σας και τι προσδοκάτε από αυτές; Σ.Β._Η δυνατότητα διαφοροποίησης του χαρτοφυλακίου των επενδύσεων σε 68 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

Σ.Β._Στα χαρακτηριστικά ενός επιτυχημένου CFO θα μπορούσαμε να αναφέρουμε:

Επιπρόσθετα, ένας CFO που δραστηριοποιείται στην ασφαλιστική αγορά, εκτός από τα γενικά χαρακτηριστικά που απαιτούνται για τη θέση του, και ήδη τα αναφέραμε, θα πρέπει επίσης να μπορεί να συνεισφέρει καταλυτικά στην:

Θανάσης Πρόιος Οικονομικός Διευθυντής, Interlife Ασφαλιστική

ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΊΖΕΤΑΙ Ο ΡΌΛΟΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΎ ΔΙΕΥΘΥΝΤΉ

ΕΛΛΟΧΕΎΕΙ Ο ΚΊΝΔΥΝΟΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΉΣ ΤΟΥ ΡΌΛΟΥ ΤΟΥ CFO ΣΕ ΜΟΝΆΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΉΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΏΝ ΑΝΑΦΟΡΏΝ Η αναδιάρθρωση των πόρων είναι η βασική παράμετρος για την αποτελεσματικότητα σε καταστάσεις μεταβολής του περιβάλλοντος γενικότερα. Η κανονικοποίηση του τρόπου υπολογισμού των ασφαλιστικών υποχρεώσεων (ΔΠΧΑ 17) και οι αλλαγές στις χρηματοοικονομικές απαιτήσεις (ΔΠΧΑ 9) θα εξορθολογίσουν μεγάλο μέρος των οικονομικών στοιχείων των εταιρειών και θα κάνουν, πλέον, συγκρίσιμα τα μεγέθη μεταξύ των εταιρειών. Έτσι, οι εταιρείες θα πρέπει να προσαρμοστούν, σταδιακά μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2021, στα νέα πρότυπα, προκειμένου να διασφαλίσουν τη διασπορά των αποτελεσματικών επιπτώσεων. Η Interlife έχει μακρόχρονη εμπειρία στην εφαρμογή των ΔΠΧΑ, μια και τα υλοποιεί πολλά χρόνια πριν καταστούν υποχρεωτικά για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις. Έτσι, αναμένει μόνο θετικές επιδράσεις στα στοιχεία από την εφαρμογή των νέων λογιστικών προτύπων. Ποιες είναι οι προκλήσεις των οικονομικών διευθυντών στον ασφαλιστικό κλάδο; Θανάσης Πρόιος_Απαιτείται επαναπροσδιορισμός του ρόλου των οικονομικών διευθυντών στον ασφαλιστικό κλάδο. Στις καταιγιστικές μεταβολές του θεσμικού πλαισίου φερεγγυότητας με τις αυξημένες ανάγκες πληροφόρησης, στα επερχόμενα νέα λογιστικά πρότυπα, στον ρόλο των κινδύνων στα χρηματοοικονομικά μεγέθη και στις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, ελλοχεύει ο κίνδυνος της μετατροπής του ρόλου του CFO σε μονάδα παραγωγής χρηματοοικονομικών αναφορών. Η κυριότερη πρόκληση για τον οικονομικό διευθυντή είναι να παραμείνει ενεργός στον βασικό του ρόλο ως συντελεστή αύξησης των εσόδων και παραγωγού υπεραξίας για την επιχείρηση. Για να γίνει αυτό θα πρέπει ο οικονομικός διευθυντής, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις νέες παραμέτρους και κάνοντας χρήση των νέων

εσάς, τους οικονομικούς διευθυντές;

Συναισθηματική νοημοσύνη σε συνδυασμό με ηγετικές ικανότητες και ικανότητες δημιουργίας αποδοτικών ομάδων. τεχνολογιών για την εξοικονόμηση πόρων και την άμεση πληροφόρηση, να επανασχεδιάσει το χρηματοοικονομικό μοντέλο λειτουργίας της επιχείρησης.

Πώς επιτυγχάνεται η αποτελεσματικότητα στον κλάδο ενόψει των συνεχών μεταβολών και των νέων λογιστικών προτύπων; Τι σημαίνουν όλα αυτά για

Θ.Π._Η αναδιάρθρωση των πόρων είναι η βασική παράμετρος για την αποτελεσματικότητα σε καταστάσεις μεταβολής του περιβάλλοντος γενικότερα. Η ανάδειξη του ρόλου της διαχείρισης κινδύνων και των αναλογιστικών υπηρεσιών στον επιχειρηματικό σχεδιασμό απαιτεί τη διεύρυνση του πεδίου δράσης των οικονομικών διευθυντών, προκειμένου να είναι αποτελεσματική η συνεισφορά τους στην εφαρμογή της στρατηγικής και την υλοποίηση των επιχειρηματικών στόχων. Το νέο Διεθνές Λογιστικό Πρότυπο 17, σε συνδυασμό με τις αλλαγές που θα γίνουν στο ΔΠΧΑ 9, θα επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στα αποτελέσματα και στα κεφάλαια των ασφαλιστικών εταιρειών. Η κανονικοποίηση του τρόπου υπολογισμού των ασφαλιστικών υποχρεώσεων (ΔΠΧΑ 17) σε συνδυασμό με τις αλλαγές στις χρηματοοικονομικές απαιτήσεις (ΔΠΧΑ 9) θα εξορθολογίσουν μεγάλο μέρος των ΧΡΗΜΑ 69

αφιέρωμα

~ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ

Τα αναλογιστικά ζητήματα και οι κίνδυνοι είναι αυτά που πρέπει να έχει υπόψη της η εταιρεία, τόσο στη σύνταξη όσο και στην υλοποίηση του επιχειρηματικού σχεδιασμού.

οικονομικών στοιχείων των εταιρειών και θα κάνουν, πλέον, συγκρίσιμα τα μεγέθη μεταξύ των εταιρειών. Έτσι, οι εταιρείες θα πρέπει να προσαρμοστούν, σταδιακά, μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2021, στα νέα πρότυπα, προκειμένου να διασφαλίσουν τη διασπορά των αποτελεσματικών επιπτώσεων. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να αναθεωρήσουν πολλά σημεία του business (π.χ. τιμολόγηση), προκειμένου να διατηρήσουν την επιθυμητή αποτελεσματικότητα. Στην Interlife, έχοντας μακρόχρονη εμπειρία στην εφαρμογή των ΔΠΧΑ, μια και τα υλοποιούμε πολλά χρόνια πριν καταστούν υποχρεωτικά για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις, προσεγγίζουμε σε μεγάλο βαθμό τις επερχόμενες απαιτήσεις ΔΠΧΑ και αναμένουμε μόνο θετικές επιδράσεις στα στοιχεία μας από την εφαρμογή των νέων λογιστικών προτύπων.

Τι σημαίνει για εσάς αυστηροποίηση των κανόνων; Ποιες είναι οι επιδράσεις της;

όχι μόνο της ασφαλιστικής. Τα αναλογιστικά ζητήματα και οι κίνδυνοι είναι αυτά που πρέπει να έχει υπόψη της η εταιρεία, τόσο στη σύνταξη όσο και στην υλοποίηση του επιχειρηματικού σχεδιασμού. Η στατιστική και τα μαθηματικά μπήκαν στη ζωή των επιχειρήσεων με ορμή και θα παίξουν σημαντικό ρόλο. Οι μεγάλοι κίνδυνοι για τις επιχειρήσεις δεν βρίσκονται στα στοιχεία που αναγράφονται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις, αλλά στα έκτακτα γεγονότα τα οποία έχουν πιθανότητες να συμβούν και από τα οποία τα στοιχεία αυτά κινδυνεύουν. Οι απρόβλεπτες κρίσεις έχουν αλλάξει, και θα συνεχίζουν να αλλάζουν πολλές φορές το επιχειρηματικό τοπίο, τόσο σε τοπικό όσο και σε ευρύτερο επίπεδο.

Πόσο εφικτά και ρεαλιστικά είναι τα χρονοδιαγράμματα;

Θ.Π._Κατ’ αρχάς, σημαίνει επέκταση του γνωστικού και τεχνικού αντικειμένου και, συνεπώς, συμπίεση του διαθέσιμου χρόνου του, κάτι που αντιμετωπίζεται με πρόσθετους πόρους, νέες τεχνολογικές εφαρμογές και καινοτόμες λύσεις. Είναι πολύ σημαντικό όμως να πούμε ότι η αυστηροποίηση των κανόνων περιορίζει δραστικά τα περιθώρια «ατυχημάτων» και διασφαλίζει τη βιωσιμότητα της επιχείρησης. Ταυτόχρονα, η αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των κανόνων αυτών μπορεί, μεσοπρόθεσμα, να δημιουργήσει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα για την εταιρεία.

Θ.Π._Τα χρονοδιαγράμματα δεν είναι κάτι στατικό, δηλαδή κάτι που κάνουμε και επιδιώκουμε να τηρούμε απαρέγκλιτα. Είναι κάτι δυναμικό, το οποίο προσαρμόζεται και επαναπροσδιορίζεται με βάση τις εξελίξεις των θεμάτων που τα αφορούν. Με αυτήν τη λογική, είναι εφικτά και ρεαλιστικά, με την προϋπόθεση βέβαια ότι υπάρχουν αρμόδια όργανα με σκοπό την παρακολούθηση και προσαρμογή τους. Στην Interlife, η παρακολούθηση, η τήρηση και η προσαρμογή των χρονοδιαγραμμάτων βρίσκεται σε υψηλή προτεραιότητα και αποτελεί τακτικό θέμα των συνεδριάσεων του τεχνικού συμβουλίου της εταιρείας εδώ και πολλά χρόνια.

Πόσο σημαντική είναι η πληροφόρηση για τα χρηματοοικονομικά αναλογιστικά ζητήματα και τους κινδύνους;

Οι τυποποιημένες, αυτοματοποιημένες διαδικασίες επιτυγχάνουν σε όλους τους τομείς σωστό αποτέλεσμα;

Θ.Π._Όσο σημαντική είναι και η βιωσιμότητα μιας οποιασδήποτε επιχείρησης, και

Θ.Π._Ναι, εφόσον έχουν σχεδιαστεί σωστά και περιέχουν τον μέγιστο αριθμό

70 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

περιπτώσεων. Όχι, στην περίπτωση που δεν υπάρχει σε όλες η ανθρώπινη επίβλεψη και δεν επικαιροποιούνται στον σωστό χρόνο. Εμείς, στην Interlife, με την υποστήριξη της πολυμελούς διεύθυνσης πληροφορικής, αφενός βελτιώνουμε συνεχώς τις αυτοματοποιημένες διαδικασίες, με σκοπό την υψηλή ταχύτητα εξυπηρέτησης, ταυτόχρονα όμως αυξάνουμε το ανθρώπινο δυναμικό μας, για τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχουμε σε κάθε συναλλασσόμενο.

Τι σημαίνουν για εσάς οι νέες τεχνολογίες και τι προσδοκάτε από τις ψηφιακές λύσεις; Θ.Π._Καλύτερη πληροφόρηση, καλύτερη παροχή υπηρεσιών και αποδέσμευση πόρων για το αναπτυξιακό κομμάτι της επιχείρησης. Με μια επισήμανση: Η εφαρμογή τους δεν πρέπει να εμποδίζει την ανθρώπινη επαφή, αλλά αντίθετα να διευρύνει και να διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ της επιχείρησης και του περιβάλλοντός της, εσωτερικού και εξωτερικού.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός επιτυχημένου CFO; Θ.Π._Συναισθηματική νοημοσύνη σε συνδυασμό με ηγετικές ικανότητες και ικανότητες δημιουργίας αποδοτικών ομάδων. Υψηλή ικανότητα επικοινωνίας. Βαθιά γνώση της τεχνολογίας, καθημερινή παρακολούθηση των εξελίξεων και των μεταβολών των τεκταινομένων και, κυρίως, ικανότητα ανάλυσης και ερμηνείας των πολιτικών και κοινωνικοοικονομικών παραμέτρων. Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τις τεχνικές δεξιότητες, δημιουργούν προστιθέμενη αξία στην επιχείρηση –κάτι που είναι, σε τελική ανάλυση, και το ζητούμενο για έναν πετυχημένο CFO.

Martin Hargas Γενικός Διευθυντής Οικονομικών Υπηρεσιών, Όμιλος Interamerican

Η ΑΎΞΗΣΗ ΡΎΘΜΙΣΗΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΉΣ ΓΙΑ ΑΠΌΚΤΗΣΗ ΝΈΩΝ ΜΕΡΙΔΊΩΝ Η ΕΙΣΑΓΩΓΉ ΤΩΝ ΝΈΩΝ ΠΡΟΤΎΠΩΝ ΥΠΟΒΟΛΉΣ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΊ ΣΥΝΕΧΉ ΖΉΤΗΣΗ ΓΙΑ ΟΛΌΚΛΗΡΗ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΟΜΆΔΑ ΜΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΉΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ

Με το δεδομένο το ότι η Interamerican αποτελεί μέρος και επωφελείται από τον επαγγελματικά οργανωμένο όμιλο Achmea, ο Martin Hargas εκτιμά πως η αυξημένη ρύθμιση αποτελεί μια ευκαιρία, ώστε να αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερο μερίδιο της ασφαλιστικής αγοράς στο μέλλον. Κρίσιμο σημείο είναι η πληροφόρηση για τα χρηματοοικονομικά αναλογιστικά ζητήματα και τους κινδύνους. Οι άνθρωποι της οικονομικής διεύθυνσης, οι αναλογιστές και οι υπεύθυνοι διαχείρισης κινδύνου ενημερώνουν τους υπόλοιπους διευθυντές για το πώς λειτουργεί η εταιρεία όσον αφορά στην οικονομική της ισχύ και τους κινδύνους που έχουν αναληφθεί. Στη διευκόλυνση της λειτουργίας της οικονομικής διεύθυνσης συμβάλλει η χρήση των «έξυπνων» επιχειρηματικών εργαλείων, ώστε να μεταφερθεί το μήνυμα στον υπόλοιπο οργανισμό με μεγαλύτερο αντίκτυπο.

Ποιες είναι οι προκλήσεις των οικονομικών διευθυντών στον ασφαλιστικό κλάδο; Martin Hargas_Κάθε διευθυντής οικονομικών σε ασφαλιστική εταιρεία πιστεύω πως θέλει να είναι ένας πολύτιμος και καλά κατανοητός συνεργάτης των επιχειρηματικών στελεχών, σε μια εποχή που συνεχώς αυξάνονται οι απαιτήσεις των κανονιστικών εκθέσεων.

Πώς επιτυγχάνεται η αποτελεσματικότητα στον κλάδο ενόψει των συνεχών μεταβολών και των νέων λογιστικών προτύπων; Τι σημαίνουν όλα αυτά για εσάς, τους οικονομικούς διευθυντές;

M.H._Η εισαγωγή των νέων προτύπων υποβολής στοιχείων δημιουργεί συνεχή ζήτηση για ολόκληρη την οικονομική ομάδα μιας ασφαλιστικής εταιρείας. Οι ειδικοί στους τομείς του αναλογιστικού, των επενδύσεων, της λογιστικής και της υποβολής εκθέσεων πρέπει να συνεργάζονται ώστε να κατανοήσουν τις επιπτώσεις του κάθε νέου προτύπου. Ο ρόλος του οικονομικού διευθυντή είναι να διασφαλίσει την έγκαιρη και αποτελεσματική εφαρμογή του.

Τι σημαίνει για εσάς αυστηροποίηση των κανόνων; Ποιες είναι οι επιδράσεις της; M.H._Δεδομένου του ότι η Interamerican αποτελεί μέρος και επωφελείται από τον επαγγελματικά οργανωμένο όμιλο Achmea, βλέπουμε πως η αυξημένη ρύθμιση αποτελεί μια ευκαιρία, ώστε να αποκτήσουμε ακόμα μεγαλύτερο μερίδιο της ασφαλιστικής αγοράς στο μέλλον. Πιστεύουμε ότι οι μικρότερες ασφαλιστικές εταιρείες, πολύ περισσότερο δε αν έχουν σχετικά χαμηλό δείκτη επαγγελματισμού, θα δυσκολευτούν να διατηρήσουν τον ρυθμό τους με αυτές τις αλλαγές.

Πόσο σημαντική είναι η πληροφόρηση για τα χρηματοοικονομικά αναλογιστικά ζητήματα και τους κινδύνους; M.H._Αυτές οι πληροφορίες είναι κρίσιμες για ολόκληρη τη διοίκηση, επειδή η παροχή ασφαλιστικής κάλυψης στους πελάτες σημαίνει ότι η ασφαλιστική εταιρεία πρέπει να είναι εκεί για να πληρώνει όταν το χρειάζονται οι ασφαλισμένοι πελάτες της. Οι άνθρωποι της οικονομικής διεύθυνσης, οι αναλογιστές και οι υπεύθυνοι διαχείρισης κινδύνου ενημερώνουν τους υπόλοιπους διευθυντές για το πώς λειτουργεί η εταιρεία, όσον αφορά στην οικονομική της ισχύ και τους κινδύνους που έχουν αναληφθεί, και συνιστά τι πρέπει να γίνει ώστε να παραμείνει φερέγγυα ακόμα και σε ακραία σενάρια.

Πόσο εφικτά και ρεαλιστικά είναι τα χρονοδιαγράμματα; M.H._Τα χρονοδιαγράμματα των οικονομικών αναφορών είναι απαιτητικά για όλους, αλλά είναι τα ίδια για όλους, όπως απαιτείται από τον ευρωπαϊκό νόμο, έτσι ώστε να μην είναι διαπραγματεύσιμα. ΧΡΗΜΑ 71

αφιέρωμα

~ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ

Οι τυποποιημένες, αυτοματοποιημένες διαδικασίες επιτυγχάνουν σε όλους τους τομείς σωστό αποτέλεσμα; M.H._Η τυποποίηση και ο αυτοματισμός είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων απαιτήσεων στον τομέα των οικονομικών αναφορών. Όταν μια εσωτερική διαδικασία έχει ήδη σταθεροποιηθεί και μπορεί να περιγραφεί καλά, είναι ιδανικός υποψήφιος για αυτοματοποίηση.

Τι σημαίνουν για εσάς οι νέες τεχνολογίες και τι προσδοκάτε από τις ψηφιακές λύσεις; M.H._Στον οικονομικό τομέα, πιστεύουμε στην αύξηση της εξάπλωσης και της χρήσης των «έξυπνων» επιχειρηματικών εργαλείων, για να μεταφέρουμε το μήνυμα στον υπόλοιπο οργανισμό με μεγαλύτερο αντίκτυπο. Οι λειτουργίες ανάλυσης και χρήσιμων οπτικοποιήσεων που συνοδεύουν αυτά τα εργαλεία μάς προσφέρουν πολύ μεγάλες δυνατότητες.

Ποιες θα είναι οι επόμενες επενδύσεις σας και τι προσδοκάτε από αυτές; M.H._Επενδύουμε τον χρόνο και την προσπάθειά μας στην εκτεταμένη εφαρμογή εργαλείων επιχειρηματικής νοημοσύνης και στις αυτοματοποιημένες διαδικασίες που σχετίζονται με τους υπολογισμούς του Solvency II. Σύντομα θα επενδύσουμε τον χρόνο μας σε αλλαγές που απαιτούνται για την ετοιμότητά μας, για τα επερχόμενα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα (IFRS).

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός επιτυχημένου CFO; M.H._Εκτός από την καλή γνώση του οικονομικού τομέα, ο οικονομικός διευθυντής της ασφαλιστικής εταιρείας θα πρέπει να κατανοήσει σε αξιοπρεπή βαθμό την ασφαλιστική εταιρεία και επίσης τις τεχνολογίες της πληροφορίας. Με αυτήν τη γνώση, ο οικονομικός διευθυντής θα πρέπει να μπορεί να προσφέρει στην υπόλοιπη ομάδα ανώτατης διοίκησης τη σωστή υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων. Όταν μιλάμε σε ανθρώπους εκτός του οικονομικού τομέα, ο επιτυχημένος οικονομικός διευθυντής προσαρμόζει κατάλληλα τη γλώσσα του, ώστε να εξηγήσει το μήνυμά του.

72 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

Ταξιάρχης Κωνσταντόπουλος Οικονομικός Διευθυντής, Prime Insurance

ΑΛΛΑΓΈΣ ΌΧΙ ΜΌΝΟ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΙΚΉ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ ΤΑ ΝΈΑ ΑΥΤΆ ΠΡΌΤΥΠΑ ΚΟΜΊΖΟΥΝ ΑΛΛΑΓΈΣ ΣΤΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΈΣ ΑΝΑΦΟΡΈΣ ΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΏΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΟΎΝ ΑΛΛΑΓΈΣ ΣΤΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΈΣ ΌΛΟΥ ΤΟΥ ΚΛΆΔΟΥ Οι οικονομικοί διευθυντές στον ασφαλιστικό κλάδο βρίσκονται σε ένα οικονομικό περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις. Σε αυτό το περιβάλλον προστίθενται τα ζητήματα της ελληνικής οικονομίας, όπως η άρση του περιορισμού στην κίνηση κεφαλαίων, τα θέματα της υψηλής φορολογίας και ανεργίας καθώς και περισσότερα γενικά θέματα της οικονομίας, που αφορούν την ανάπτυξη και τη γρήγορη υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων. Καλούνται να αντεπεξέλθουν σε όλες τις προκλήσεις και να σχεδιάσουν ένα πλάνο δράσης που θα περιλαμβάνει την κατανόηση όλων των τεχνικών απαιτήσεων των προτύπων. Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθεί και η ανάγκη για εκπαίδευση του προσωπικού στις νέες ανάγκες. Ποιες είναι οι προκλήσεις των οικονομικών διευθυντών στον ασφαλιστικό κλάδο; Ταξιάρχης Κωνσταντόπουλος_Οι οικονομικοί διευθυντές στον ασφαλιστικό κλάδο βρίσκονται σε ένα οικονομικό περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις. Από τη μια πλευρά έχουμε την ανάπτυξη, που αποτελεί μια πάγια προτεραιότητα όλων των εταιρειών, από την άλλη όμως πλευρά θέλουμε αυτή η ανάπτυξη να βρίσκεται σε στέρεα βάση. Οι οικονομικοί διευθυντές ζητούν άμεση

και έγκαιρη πληροφόρηση για θέματα που αφορούν την καθημερινή λειτουργία της εταιρείας, αλλά την ίδια στιγμή προσπαθούν να αναπτύξουν συστήματα πληροφόρησης που αφορούν θέματα χρηματοοικονομικής ανάλυσης, αναλογιστικά ζητήματα καθώς και τη διαχείριση κινδύνων. Στα προηγούμενα θα πρέπει να προσθέσουμε την εκπαίδευση και τη διατήρηση του προσωπικού της ασφαλιστικής επιχείρησης. Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε ακόμη τα ζητήματα της ελληνικής οικονομίας,

Οι οικονομικοί διευθυντές ζητούν έγκαιρη πληροφόρηση για θέματα που αφορούν την καθημερινή λειτουργία της εταιρείας, αλλά την ίδια στιγμή προσπαθούν να αναπτύξουν συστήματα πληροφόρησης που αφορούν θέματα χρηματοοικονομικής ανάλυσης.

που απασχολούν όλους τους οικονομικούς διευθυντές, όπως η άρση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, τα θέματα της υψηλής φορολογίας και ανεργίας καθώς και περισσότερα γενικά θέματα της οικονομίας, που αφορούν την ανάπτυξη και τη γρήγορη υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων. Όλα αυτά μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της εταιρείας, ενώ θα μας εξασφαλίσουν τη συμμόρφωσή της στα νέα λογιστικά πρότυπα και την κανονιστική αρχή του Solvency II.

Πώς επιτυγχάνεται η αποτελεσματικότητα στον κλάδο ενόψει των συνεχών μεταβολών και των νέων λογιστικών προτύπων; Τι σημαίνουν όλα αυτά για εσάς, τους οικονομικούς διευθυντές; Τ.Κ._Το τελευταίο διάστημα, οι αλλαγές στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις είναι πολύ σημαντικές, λόγω και της εφαρμογής των νέων λογιστικών προτύπων. Τα νέα αυτά πρότυπα θα προκαλέσουν σημαντικές αλλαγές στις χρηματοοικονομικές αναφορές των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, ενώ σηματοδοτούν μια θεμελιώδη αλλαγή στις τρέχουσες πρακτικές σε ολόκληρο τον κλάδο. Για να είναι αποτελεσματικές αυτές οι αλλαγές, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι αλλαγές δεν αφορούν μόνο την οικονομική διεύθυνση ή και την αναλογιστική διεύθυνση, αλλά όλη την ασφαλιστική επιχείρηση. Οι οικονομικοί διευθυντές καλούνται να αντεπεξέλθουν σε μία ακόμα νέα πρόκληση που θα φέρει η υιοθέτηση των νέων λογιστικών προτύπων. Η οικονομική διεύθυνση θα πρέπει να σχεδιάσει ένα πλάνο δράσης που θα περιλαμβάνει την κατανόηση όλων των τεχνικών απαιτήσεων των προτύπων, κατόπιν να ενημερώσει τα στελέχη των άλλων τμημάτων, γιατί οι αλλαγές τούς επηρεάζουν όλους. Στο τέλος,

θα πρέπει να προσδιορίσει τις διαφορές που θα δημιουργούνται με τα νέα πρότυπα. Τέλος, σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθεί και η ανάγκη για εκπαίδευση του προσωπικού στις νέες ανάγκες, που αποτελεί ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για μια επιτυχημένη εταιρεία.

επιπτώσεων, δίνουν τις σωστές κατευθυντήριες γραμμές στη λήψη των επιχειρηματικών αποφάσεων.

Tι σημαίνει για εσάς αυστηροποίηση των κανόνων; Ποιες είναι οι επιδράσεις της;

Τ.Κ._Οι νέες τεχνολογίες είναι από τις σημαντικότερες προϋποθέσεις για την επιτυχημένη λειτουργία μιας επιχείρησης. Ο όγκος και ο πλούτος των πληροφοριών που παρέχονται, η δυνατότητα που μας δίνουν τα νέα συστήματα να συνδυάζουμε πληροφορίες για να εξάγουμε συμπεράσματα καθώς και η υποστήριξη στη γρήγορη λήψη αποφάσεων είναι πολύ σημαντικά στοιχεία. Παράλληλα, προσδοκούμε μέσα από την ψηφιακή τεχνολογία να παρέχουμε καινοτομίες στην εξυπηρέτηση του δικτύου μας αλλά και των ασφαλισμένων που συνεργάζονται με την εταιρεία μας: χαρακτηριστικότερο και πιο πρόσφατο παράδειγμα για την Prime Insurance είναι η online πληρωμή ασφαλίστρων μέσω του website μας, σε 3 εύκολα βήματα.

Τ.Κ._Η αυστηροποίηση των κανόνων συνεπάγεται πρωτίστως την ανάγκη για έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση μέσα από ένα ολοκληρωμένο μηχανογραφικό σύστημα και από εξειδικευμένες εφαρμογές πληροφόρησης. Παράλληλα, καθιστά επιτακτικό τον σχεδιασμό και την εφαρμογή βελτιστοποιημένων εσωτερικών διαδικασιών, ώστε να είναι αποτελεσματικότερη η συνεργασία των τμημάτων της επιχείρησης. Τέλος, η αυστηροποίηση των κανόνων αναμένεται να συμβάλει στη σταδιακή εξάλειψη των οικονομικών ασυμφωνιών, ενώ θα ενισχύσει τη συγκρισιμότητα μεταξύ των οικονομικών καταστάσεων των επιχειρήσεων.

Πόσο σημαντική είναι η πληροφόρηση για τα χρηματοοικονομικά αναλογιστικά ζητήματα και τους κινδύνους; Τ.Κ._Η εφαρμογή του καινούργιου πλαισίου της Φερεγγυότητας ΙΙ καθιστά την πληροφόρηση για τα χρηματοοικονομικά αναλογιστικά και τους κινδύνους πολύ σημαντική: ενδεικτικά, θα αναφέρω ότι διευκολύνεται η διαδικασία λήψης ορθών αποφάσεων για τη διαχείριση των κινδύνων που αντιμετωπίζει η επιχείρηση στο οικονομικό περιβάλλον. Επίσης, τα χρηματοοικονομικά αναλογιστικά με την αξιολόγηση των νέων προϊόντων, τις διάφορες αναλύσεις αποτελεσμάτων και

Τι σημαίνουν για εσάς οι νέες τεχνολογίες και τι προσδοκάτε από τις ψηφιακές λύσεις;

Ποιες θα είναι οι επόμενες επενδύσεις σας και τι προσδοκάτε από αυτές; Τ.Κ._Θα επενδύσουμε σε νέες τεχνολογίες που θα βελτιώσουν την εμπειρία του ασφαλισμένου στη συνεργασία του με την εταιρεία, θα επενδύσουμε σε συστήματα ανάλυσης δεδομένων που θα μας βοηθήσουν για τη λήψη γρηγορότερων αποφάσεων και, τέλος, θα επενδύσουμε στην εκπαίδευση του προσωπικού, ώστε όλη αυτή η τεχνολογία να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Θέλουμε να δημιουργήσουμε ικανό προσωπικό, που θα μάθει τις νέες τεχνολογίες και θα τις συνδυάσει με τη γνώση της ασφαλιστικής λειτουργίας. ΧΡΗΜΑ 73

ανάλυση

MARRIOTT INTERNATIONAL INC. [Bloomberg Ticker: MAR:US] [Reuters Ticker: MAR.OQ] Εισηγμένη στο NYSE, ΗΠΑ Κλάδος δραστηριότητας: Ξενοδοχεία & Υπηρεσίες Φιλοξενίας ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ

~~ Η Marriott International, Inc. (ή ο Όμιλος Marriott International) αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους ομίλους εταιρειών ο οποίος δραστηριοποιείται διεθνώς στον κλάδο των ξενοδοχειακών υπηρεσιών, με παρουσία τόσο στην αγορά της Βόρειας Αμερικής όσο και στις υπόλοιπες γεωγραφικές αγορές. ~~ Στη διάρκεια του α’ εξαμήνου του 2017, τα έσοδα (κύκλος εργασιών) του Ομίλου ανήλθαν σε 11,36 δισ. δολ. ΗΠΑ και τα καθαρά κέρδη μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας διαμορφώθηκαν σε 779 εκατ. δολ. ΗΠΑ.

ΤΙΜΗ ΜΕΤΟΧΗΣ 8 ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ 2017 ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΗΠΑ (σε Δολάρια ΗΠΑ)

103,43

Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) Χρ. Αξία (σε εκατ. Δολάρια) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) Συντελεστής Beta

372,42 38.519,40 2.860.443 1,180

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μέγ. 52 εβδ. Χαμ. 52 εβδ. Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

110,06 66,61 -2,61% 17,85% 45,93%

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο των ΗΠΑ

Πορεία Τιμής Μετοχής (Τελευταίο έτος, σε Δολάρια ΗΠΑ) 120

20.000.000 18.000.000 16.000.000 14.000.000 12.000.000 10.000.000 8.000.000 6.000.000 4.000.000 2.000.000 0

100 80 60 40 20 0 9/16 Όγκος σε τεμάχια

10/16

11/16

12/16

1/17

2/17

3/17

4/17

5/17

6/17

7/17

8/17

9/17

Πηγή: Χρηματιστήριο ΗΠΑ, Yahoo Finance.

Κλείσιμο (σε $)

Πορεία Τιμής Μετοχής & Δείκτη S&P 500 (Τελευταία 5 Έτη, Βάση = 100) 300 250 200 150 100 50 0 11/9/2012 ΔΕΙΚΤΗΣ S&P 500

11/9/2013 ΜΕΤΟΧΗ

11/9/2014

11/9/2015

11/9/2016 Πηγή: Χρηματιστήριο ΗΠΑ, Yahoo Finance.

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιρειών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ Έτος Ίδρυσης: 2002 - www.vrs.gr Αιόλου 104, Αθήνα 105 64, Τηλ. 210 3219557, 6945 851420, Email: info@vrs.gr; info@valueinvest.gr

74 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

• Για τις ανάγκες σύνταξης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων • Για την εξεύρεση της αξίας μιας επιχείρησης σε θέματα εξαγορών, συγχωνεύσεων και συμμετοχής στρατηγικού επενδυτή • Για θέματα φορολογικής συμμόρφωσης και για την ανάγκη ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίων

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες, Περίοδος 2011-2016 (Όμιλος, σε εκατ. Δολάρια) Πωλήσεις

Μικτά Κέρδη

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

P/BV (x)

EV / EBITDA (x)

ΔΑΝΕΙΑ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x)

ROE %

2011

12,317

2,531

356

198

194.5

-49.3

56.3

-2.78

-25%

2012

11,814

1,624

849

571

67.5

-30.0

36.1

-2.28

-44%

2013

12,784

1,764

897

626

61.5

-27.2

34.4

-2.23

-44%

2014

13,796

1,966

1,088

753

51.2

-17.5

30.4

-1.72

-34%

2015

14,486

2,123

1,255

859

44.8

-10.7

26.3

-1.14

-24%

2016

17,072

2,626

1,184

780

49.4

7.2

29.8

1.59

15%

Σε εκατ. Δολ.

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης, Περίοδος 2011-2016 (Όμιλος, σε εκατ. Δολάρια ) Σε εκατ. Δολ. Πωλήσεις Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.) Μικτό Περιθώριο Κέρδους

%

Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους

%

Ταμειακά Διαθέσιμα Ημέρες Αποθεμάτων

Ημέρες

Αποθέματα Ημέρες Πελατών

Ημέρες

Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών

Ημέρες

Προμηθευτές

2011

2012

2013

2014

2015

2016

12.317

11.814

12.784

13.796

14.486

17.072

9.786

10.190

11.020

11.830

12.363

14.446

20,55%

13,75%

13,80%

14,25%

14,66%

15,38%

198

571

626

753

859

780

1,6%

4,8%

4,9%

5,5%

5,9%

4,6%

102

88

126

104

96

858

0

0

0

0

0

0

11

10

26

32

31

29

28

36

875

1.028

1.081

1.100

1.103

1.695

20

20

18

19

18

17

548

569

557

605

593

687

Operating Cycle

Ημέρες

26

32

31

29

28

36

Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος)

Ημέρες

6

12

12

10

10

19

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιρειών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

Έτος Ίδρυσης: 2002 - www.vrs.gr Αιόλου 104, Αθήνα 105 64, Τηλ. 210 3219557, 6945 851420, Email: info@vrs.gr; info@valueinvest.gr

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων ΧΡΗΜΑ 75

συνέντευξη

συνέντευξη στον Γιώργο Καλούμενο

ΜΟΝΑΔΙΚΌ ΑΝΤΊΔΟΤΟ ΣΤΗΝ ΚΡΊΣΗ Η ΕΝΊΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑΣ Η κυρία Φανή Κλειδά αναλύει τα αποτελέσματα της παγκόσμιας έρευνας της ManpowerGroup για τις προοπτικές της αγοράς εργασίας το 2017. Επίσης, μιλάει για τις ιδιαιτερότητες και τις ευκαιρίες απασχόλησης στην ελληνική αγορά εργασίας, ενώ αναλύει τα πλεονεκτήματα και την τεχνογνωσία της ManpowerGroup στη δυνατότητα αναζήτησης στελεχών όλων των βαθμίδων και ειδικοτήτων.

Φανή Κλειδά

Managing Director, ΜanpowerGroup 76 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

ΧΡΗΜΑ_Πώς βλέπετε την πορεία της ελληνικής αγοράς εργασίας στο δ’ τρίμηνο του 2017; Μπορείτε να κάνετε μια πρόβλεψη για το έτος συνολικά; ΦΑΝΉ ΚΛΕΙΔΆ_Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της καθιερωμένης παγκόσμιας έρευνας της ManpowerGroup, οι προοπτικές προσλήψεων για τη χώρα μας σε ό,τι αφορά στο δ’ τρίμηνο του 2017 υπογραμμίζουν με σαφήνεια ότι το 2017 αποτελεί μια χρονιά που παρέχει σταθερή ανάπτυξη στις ευκαιρίες απασχόλησης. Το αισιόδοξο μήνυμα των τοπικών εργοδοτών ενισχύεται από το εύρημα ότι για πρώτη φορά το σύνολο των 43 χωρών που συμμετέχουν στην έρευνα κατέγραψε θετικό πρόσημο για την προοπτική απασχόλησης. Ανατρέχοντας στα προηγούμενα τρίμηνα του 2017, διακρίνουμε τη σταθερά ανοδική πορεία των προθέσεων προσλήψεων, η οποία επιβεβαιώνεται από την αύξηση των εγγεγραμμένων στο ΙΚΑ και τη μείωση του ποσοστού ανεργίας στη χώρα μας. Η παγκόσμια έρευνά μας κατέγραψε μια αύξηση των προθέσεων απασχόλησης των εργοδοτών στη χώρα μας της τάξης των 11 ποσοστιαίων μονάδων συγκριτικά με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2016 και των 4 ποσοστιαίων μονάδων εν συγκρίσει με το γ’ τρίμηνο του 2017. Ειδικότερα για το δ’ τρίμηνο της χρονιάς, όλοι οι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας καταγράφουν θετικό πρόσημο. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι ισχυρότερες προθέσεις προσλήψεων καταγράφονται στον τομέα των χρηματοοικονομικών και παροχής υπηρεσιών προς εταιρείες με ένα θετικό πρόσημο 21%, της γεωργίας με +20% και των μεταφορών & επικοινωνιών με +18%. Με μια βαθύτερη ματιά στα αποτελέσματα της έρευνας, μπορούμε να επισημάνουμε την ενδυνάμωση της ευελιξίας των οργανωτικών δομών των επιχειρήσεων,

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η ανάπτυξη νέων προϊόντων αποτελούν τη μεγαλύτερη πρόκληση και καλλιεργούν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη και την κινητικότητα εγχώριου ταλέντου. που έχει ενισχύσει την ενσωμάτωση της νέας τεχνολογίας καθώς και τη συνεχή αναβάθμιση και ανάπτυξη των δεξιοτήτων των εργαζομένων και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η ανάπτυξη νέων προϊόντων αποτελούν τη μεγαλύτερη πρόκληση και καλλιεργούν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη και κινητικότητα εγχώριου ταλέντου. Διακρίνεται η ολοένα αυξανόμενη πρόθεση των τοπικών εργοδοτών για την απόκτηση ταλέντων από διαφορετικούς κλάδους, την ανάπτυξη νέων ταλέντων και την αξιοποίηση ώριμων εργαζομένων. Ανάλογο ενδιαφέρον φανερώνει η αυξημένη πρόθεση των μεσαίων εταιρειών για διεύρυνση των δομών τους με επιπλέον προσωπικό, καθώς σηματοδοτεί την εξοικείωση του επιχειρείν με την αβεβαιότητα και ρευστότητα της τοπικής και διεθνούς αγοράς. Αξίζει να αναφερθεί ότι μέσα σε αυτό το πλαίσιο της ελληνικής πραγματικότητας, οι ευκαιρίες απασχόλησης συνδέονται

άρρηκτα με τη συνεχή αξιολόγηση και ανάπτυξη σύγχρονων τεχνικών και προσωπικών δεξιοτήτων, τόσο σε οργανωσιακό όσο και σε ατομικό επίπεδο. Χ_Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της ManpowerGroup σε ό,τι αφορά την εύρεση θέσεων εργασίας για μεσαία και ανώτερα επιχειρηματικά στελέχη; Φ.Κ._Το πλεονέκτημα της ManpowerGroup Ελλάδας και Κύπρου σε ό,τι αφορά στην αναζήτηση και επιλογή μεσαίων και ανώτερων στελεχών, καθώς και όλων των ειδικοτήτων που απαιτούν χαμηλή ή υψηλή εξειδίκευση, στηρίζεται στο τρίπτυχο: διεθνής εμπειρία, τοπική εξειδίκευση, ευελιξία & ταχύτητα. Το ανθρώπινο δυναμικό του ομίλου μας διακρίνεται για τη σφαιρική κατάρτισή του και την εφαρμογή και καλλιέργεια παγκόσμιων και τοπικών best practices. Αξιοποιούμε τη διεθνή μας γνώση και καινοτομία, συνδεόμαστε σε matrix επίπεδο με τους συναδέλφους μας από την παγκόσμια ομάδα ανθρώπων της ManpowerGroup, διασφαλίζοντας έτσι την παροχή premium υπηρεσιών στον τομέα της αναζήτησης και επιλογής σε όλες τις βαθμίδες της ηγεσίας των εταιρειών-πελατών μας. Στοχεύουμε στην υψηλού επιπέδου στρατηγική συμβουλευτική και επικεντρωνόμαστε στον εντοπισμό της υπεραξίας των προτεινόμενων υποψηφίων για κάθε εταιρεία-πελάτη μας, λαμβάνοντας υπ’ όψιν το όραμα και την αποστολή των εταιρειών, την ανάπτυξη και αναβάθμιση δεξιοτήτων στον οργανισμό τους. Η ικανότητα ταχείας κατανόησης της επιχειρηματικής πραγματικότητας των πελατών μας και γρήγορης ανταπόκρισης στις ανάγκες τους, σε συνδυασμό με την εστίασή μας στην ανάπτυξη και αναβάθμιση δεξιοτήτων των υποψηφίων, διαμορφώνει το βασικό πλεονέκτημα της ManpowerGroup.

Αξιοποιούμε τη διεθνή μας γνώση και καινοτομία, συνδεόμαστε σε matrix επίπεδο με τους συναδέλφους μας από την παγκόσμια ομάδα ανθρώπων της ManpowerGroup, διασφαλίζοντας έτσι την παροχή premium υπηρεσιών στον τομέα της αναζήτησης και επιλογής σε όλες τις βαθμίδες της ηγεσίας των εταιρειών-πελατών μας. ΧΡΗΜΑ 77

διεθνείς αγορές

Ευρωζώνη: Ο Σόιμπλε έφυγε, οι ιδέες του μένουν ζωντανές Ο βετεράνος της κρίσης του ευρώ αφήνει βαριά κληρονομιά στον διάδοχό του στο γερμανικό Υπ. Οικονομικών, αλλά και στο Eurogroup

Π

ήρε το τιμόνι του γερμανικού Υπουργείου Οικονομικών τον Οκτώβριο του 2009, όταν άρχιζε από την Ελλάδα η μεγάλη κρίση στην ευρωζώνη και δεν άργησε να αναδειχθεί ως de facto υπουργός Οικονομικών της ευρωζώνης και μεγάλο «αφεντικό» του Eurogroup. Στις 9 Οκτωβρίου 2017, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αποχαιρέτησε τους συναδέλφους του υπουργούς με τον αέρα του νικητή και αφήνοντας πίσω του μια παρακαταθήκη ιδεών για τη νέα αρχιτεκτονική της ευρωζώνης, που θα εξακολουθήσει να επηρεάζει καθοριστικά τις εξελίξεις, ακόμη κι όταν ο ίδιος ο Γερμανός βετεράνος της πολιτικής θα βρίσκεται μακριά από τις ευρωπαϊκές «μάχες» ως πρόεδρος του Κοινοβουλίου. Ο γεννημένος το 1942 Γερμανός πολιτικός, που καταδικάστηκε από τη μοίρα στον ρόλο του αιώνιου Νο2, πίσω από τον Χέλμουτ Κολ και, αργότερα, την Άνγκελα Μέρκελ, είχε καίριο ρόλο στην επανένωση της Γερμανίας, αλλά τα τελευταία χρόνια πρωταγωνίστησε στη διαχείριση της οικονομικής κρίσης στην ευρωζώνη. Στις χώρες του Νότου, η ανένδοτη επιμονή του στη συνταγή της λιτότητας και των δύσκολων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων μετέτρεψε τον Σόιμπλε στον πολιτικό που όλοι… λάτρευαν να μισούν. Ο ίδιος αισθάνεται δικαιωμένος από τις εξελίξεις: «Αυτές οι πολιτικές παράγουν περισσότερη βιώσιμη ανάπτυξη από οποιεσδήποτε άλλες», δήλωσε στους

78 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2017

Ο Β. Σόιμπλε πέτυχε τους δύο βασικούς στρατηγικούς στόχους του Βερολίνου: απέτρεψε τη διάλυση του ευρώ και, ταυτόχρονα, πέτυχε οι διασώσεις των ασθενέστερων οικονομιών να γίνουν με το χαμηλότερο δυνατό κόστος για τη Γερμανία.

Financial Times, σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις που έδωσε με την ιδιότητα του υπουργού Οικονομικών. Από την οπτική γωνία των Γερμανών, ο Β. Σόιμπλε μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι, σε γενικές γραμμές, πέτυχε τους δύο βασικούς στρατηγικούς στόχους του Βερολίνου: απέτρεψε τη διάλυση του ευρώ, που θα αποτελούσε μια άκρως επικίνδυνη οπισθοδρόμηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, και, ταυτόχρονα, πέτυχε οι διασώσεις των ασθενέστερων οικονομιών να γίνουν με το χαμηλότερο δυνατό κόστος για τη Γερμανία. Το τέλος της θητείας του παλαίμαχου πολιτικού στο Υπουργείο Οικονομικών ήρθε ως φυσική συνέπεια του αποτελέσματος των γερμανικών εκλογών. Ακόμη κι αν η Άνγκελα Μέρκελ ήθελε να τον διατηρήσει στη θέση του, κάτι που για πολλούς λόγους δεν ήταν καθόλου βέβαιο, η αναγκαστική εκ του αποτελέσματος της κάλπης συμμαχία «Τζαμάικα», με τους Φιλελεύθερους (FDP) και τους Πράσινους, δεν θα άφηνε πολλά περιθώρια να μείνει το Υπουργείο Οικονομικών εκτός του πολιτικού «παζαριού» για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης. Πολύ περισσότερο, όταν το FDP αναμένεται να θέσει ως όρο για τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση την κάλυψη της θέσης του υπουργού Οικονομικών από στέλεχος της επιλογής του. Όποιος κι αν διαδεχθεί όμως τον Β. Σόιμπλε, η κληρονομιά που αφήνει τόσο στα θέματα της εσωτερικής οικονομικής πολιτικής όσο και στα ευρωπαϊκά θέματα αρμοδιότητας του Υπ. Οικονομικών

είναι πολύ βαριά και δεν αφήνει μεγάλα περιθώρια αποκλίσεων από τον επόμενο υπουργό. Στο εσωτερικό πεδίο, όλα αρχίζουν και τελειώνουν στον κανόνα του μηδενικού ελλείμματος, που επέβαλε νομοθετικά ο Σόιμπλε και τον οποίο κατάφερε να εφαρμόσει χωρίς σοβαρά προβλήματα, χάρη στην πολύ καλή πορεία της γερμανικής οικονομίας και στη δραστική μείωση του κόστους δανεισμού. Ο κανόνας του μηδενικού ελλείμματος θα καθορίσει την πορεία και του επόμενου υπουργού Οικονομικών, αφού αποτελεί πλέον «ιερή αγελάδα» της γερμανικής πολιτικής. Για τα ευρωπαϊκά θέματα, δηλαδή πρωτίστως για τη συζήτηση που θα γίνει σχετικά με την αλλαγή της αρχιτεκτονικής της ευρωζώνης, ο Σόιμπλε άφησε επίσης μια πολύ βαριά κληρονομιά ιδεών, που δεν θα είναι μόνο δύσκολο να ανατραπούν από τον διάδοχό του, αλλά θα δημιουργήσουν πολύ υψηλά εμπόδια στην πορεία του Γάλλου προέδρου Μακρόν προς την υλοποίηση των δικών του οραμάτων για την ευρωζώνη. Στις 9 Οκτωβρίου, στο τελευταίο Eurogroup όπου συμμετείχε ο Σόιμπλε, στο οποίο συζητήθηκε για πρώτη φορά σε επίπεδο υπ. Οικονομικών το θέμα της αναβάθμισης του ρόλου του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), ο Γερμανός υπουργός βρήκε την ευκαιρία να πει «όχι» στις σημαντικότερες προτάσεις του Γάλλου προέδρου, για κεντρικό προϋπολογισμό και δημιουργία θέσης υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνης. Δεν αρκέστηκε όμως σε προφορικές τοποθετήσεις, αλλά κατέθεσε έγγραφο εργασίας του γερμανικού υπουργείου, όπου περιγράφεται το δικό του όραμα για μετεξέλιξη του ESM σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, το οποίο δεν θα έχει μόνο την ευθύνη της παροχής δανείων διάσωσης σε κράτη-μέλη, αλλά θα πάρει και τις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε ό,τι αφορά την παρακολούθηση όσων οικονομιών παρουσιάζουν υπερβολικά ελλείμματα, ακόμη κι αν δεν έχουν φθάσει στο στάδιο της διάσωσης με δάνεια του ESM. Σύμφωνα με τον γερμανικό Τύπο, ο κ. Σόιμπλε δήλωσε ότι «τώρα υπάρχει καλή ευκαιρία να προχωρήσουμε και ο ΕΜΣ να αναλάβει πιο ισχυρό και αμερόληπτο ρόλο στον έλεγχο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης». Ο Γερμανός πο-

λιτικός θέλει να έχει ο ESM ισχυρό ρόλο στον έλεγχο των κινδύνων των χωρών, για τον οποίο ως τώρα αρμόδια ήταν η Κομισιόν, ενώ ο κ. Σόιμπλε, εδώ και καιρό, θεωρεί πως η Κομισιόν είναι πολύ χαλαρή και επιεικής απέναντι στα υπερχρεωμένα κράτη. Αντίθετα, «ο ESM είναι το σωστό εργαλείο», αναφέρεται στο έγγραφο Σόιμπλε και τονίζεται ότι για τη μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων δεν χρειάζεται αλλαγή των συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που θα είχε ως αποτέλεσμα σε κάποια κράτη να γίνουν δημοψηφίσματα με άγνωστη έκβαση. Την πρόταση του Εμανουέλ Μακρόν για ξεχωριστό προϋπολογισμό για την ευρωζώνη το έγγραφο Σόιμπλε την απορρίπτει

Ο κ. Σόιμπλε έχει φροντίσει, ώστε όποιος πολιτικός επιχειρήσει μελλοντικά να κάνει παραχωρήσεις προς τη Γαλλία, για να υπάρξει ένας συμβιβασμός, να διατρέχει σοβαρό κίνδυνο να πάρει τη «ρετσινιά» του ενδοτικού.

εύσχημα, με το επιχείρημα ότι, λόγω της εξόδου της Βρετανίας, τα υπόλοιπα κράτη-μέλη θα πρέπει να συνεισφέρουν περισσότερα χρήματα. Η βάση για σταθερή νομισματική ένωση είναι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, αναφέρει το έγγραφο, απορρίπτοντας και με αυτό το επιχείρημα τις προτάσεις για κοινό προϋπολογισμό. Κάθε σχέδιο για κοινή ανάληψη χρέους από τις χώρες της ευρωζώνης απορρίπτεται εξίσου κατηγορηματικά με το έγγραφο Σόιμπλε. «Η αμοιβαιοποίηση χρέους απλώς θα εξασφάλιζε λίγο περισσότερο χρόνο και θα επαναλαμβάνονταν εθνικά λάθη του παρελθόντος» σημειώνεται χαρακτηριστικά στο έγγραφο. Ουσιαστικά, ο κ. Σόιμπλε άφησε, με έξυ-

πνο τρόπο, μια κληρονομιά που δεσμεύει τον επόμενο υπουργό Οικονομικών και σε μεγάλο βαθμό την ίδια την Άνγκελα Μέρκελ να απορρίψουν όλες τις βασικές προτάσεις του Γάλλου προέδρου για τη νέα αρχιτεκτονική της ευρωζώνης και να επιμείνουν στο «ξεδόντιασμα» αρμοδιοτήτων της Κομισιόν, ώστε ο έλεγχος των οικονομικών των κρατών να περάσει στο γερμανοκρατούμενο (η Γερμανία έχει βέτο σε όλες τις αποφάσεις) Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Έχοντας οριοθετήσει τις γερμανικές θέσεις με μεγάλη σαφήνεια και με πλούσια κάλυψη από τον Τύπο (το έγγραφο του υπουργείου έγινε… φέιγ βολάν), ο Σόιμπλε έχει φροντίσει ώστε όποιος πολιτικός επιχειρήσει μελλοντικά να κάνει παραχωρήσεις προς τη Γαλλία, για να υπάρξει ένας συμβιβασμός, να διατρέχει σοβαρό κίνδυνο να πάρει τη «ρετσινιά» του ενδοτικού. Όλα αυτά, παρότι οι ιδέες Σόιμπλε για μεταφορά αρμοδιοτήτων της Επιτροπής στον ESM αμφισβητούνται ακόμη και από γερμανικές εφημερίδες, ως στερούμενες νομικής βάσης. Όπως έγραψε η Handelsblatt, «το σχέδιο δεν οδηγεί κάπου, επειδή οι αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκές Επιτροπής είναι κατοχυρωμένες από τη Συνθήκη της Λισαβόνας. Όποιος θέλει να απογυμνώσει την Επιτροπή από εξουσίες πρέπει να αναθεωρήσει τη συνθήκη, κάτι που είναι προς το παρόν εκτός συζήτησης». Για τον κ. Σόιμπλε, σημασία έχει η πολιτική και όχι η νομική πλευρά αυτής της συζήτησης. Γνωρίζει ότι, σε αυτήν τη φάση, σημασία έχει να αντιταχθεί στα σχέδια Μακρόν ένα συνολικό, μαξιμαλιστικό σχέδιο της γερμανικής πλευράς, ώστε το τελικό αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης για τη νέα αρχιτεκτονική της ευρωζώνης να έχει κατά το μεγαλύτερο μέρος του γερμανικά χαρακτηριστικά. Σε τέτοιες διαπραγματεύσεις, ο βετεράνος πολιτικός γνωρίζει ότι κερδίζει όποιος καταλαβαίνει καλύτερα τους πολιτικούς συσχετισμούς και όχι τις τεχνικές ή νομικές πλευρές. Όπως έχει πει ο ίδιος ο κ. Σόιμπλε, κάποτε είπε στην Κριστίν Λαγκάρντ: «Έχεις περισσότερη εμπειρία από μένα, δούλεψες σε μεγάλη αμερικανική δικηγορική εταιρεία, έχεις μεγάλη καριέρα και έπαιξες σπουδαίο ρόλο στη Γαλλία, αλλά καταλαβαίνω την πολιτική πολύ καλύτερα από σένα». ΧΡΗΜΑ 79

διά ταύτα...

’ s a r p i s T Alexis s u c r i C g Flyin

Μετά τη μεγάλη επιτυχία της πρώτης πτήσης του πρωθυπουργού με F-16, η κυβέρνηση δεν σκοπεύει να εγκαταλείψει τους αιθέρες, ίσως επειδή κρίνεται σκόπιμο να αναζητηθεί η οικονομία κάπου στα σύννεφα, όπου έχει χαθεί μετά την απογείωσή της. Σε αυτό το πλαίσιο, έχει δοθεί στην Πολεμική Αεροπορία διαταγή να σχεδιάσει κυβερνητική πτήση με σμήνος F-16. Επικεφαλής του σμήνους θα είναι ο top gun πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, δεύτερος ο υπουργός Άμυνας, Πάνος –Κάποτε Θα Κάτσει η Μπίλια– Καμένος. Στη διάρκεια της εντυπωσιακής κυβερνητικής πτήσης, το πρωθυπουργικό F-16 θα σπάσει τρεις φορές το φράγμα του ήχου σε χαμηλό ύψος πάνω από τα μοναστήρια του Αγίου Όρους, μήπως και φοβηθούν εκείνοι οι φανατικοί καλόγεροι που μπλόκαραν την επίσκεψη του πρωθυπουργού στο Περιβόλι της Παναγιάς. Από το κυβερνητικό σμήνος θα αποσπαστεί για μία ώρα το F-16 του υπουργού Άμυνας, ο οποίος θα πραγματοποιήσει σύντομη, εντελώς ανεπίσημη, επίσκεψη σε καζίνο της Θεσσαλονίκης. Οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες του αέρα δεν σταματούν εδώ, όμως: ο υπουργός Άμυνας θα καλέσει διεθνή τηλεοπτικά συνεργεία να απαθανατίσουν τους μοναδικούς ελιγμούς του με ελικόπτερο της Αεροπορίας Στρατού. Για τις ανάγκες του μοναδικού show, θα προσγειώσει το ελικόπτερο δίπλα στο βίντεο κλαμπ της γειτονιάς, για να επιστρέψει ένα dvd, ενώ με περίτεχνους ελιγμούς σε χαμηλό ύψος θα πάρει χάμπουργκερ-γίγας από drive-in.

80 Σεπτέμβριος Ιούνιος 2016 - Οκτώβριος 2017

Κατόπιν τούτων, ο Τζον Κλιζ, ιστορικός ηγέτης των Μόντι Πάιθονς, θα βυθιστεί σε βαθιά κατάθλιψη. Θα είναι πραγματικά πολύ δύσκολο για τον σπουδαίο Άγγλο κωμικό να καταλάβει πώς το Monty Python’s Flying Circus χάνει τα πρωτεία από το Alexis Tsipras’ Flying Circus… Δημοσιογραφικός Οργανισμός Μητσοτάκη Απογοητευμένος από τις εμφανείς δυσκολίες που έχουν οι ψηφοφόροι να τον αποδεχθούν ως μέγα μεταρρυθμιστή ηγέτη της φιλελεύθερης παράταξης και σωτήρα του έθνους από την κομμουνιστική απειλή, αλλά και από τα ανησυχητικά ευρήματα των τελευταίων δημοσκοπήσεων, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε έναν απογευματινό περίπατο σε δασική περιοχή του Υμηττού. Προς μεγάλη του έκπληξη, ένας φωτεινός περιστρεφόμενος δίσκος προσγειώθηκε μπροστά του και ένας πρασινωπός εξωγήινος κατέβηκε, τον πλησίασε και του είπε: «Κυριάκο, ήρθε η ώρα να κάνεις τη μεγάλη αλλαγή στο κόμμα. Φέρε δυνατούς δημοσιογράφους και άφησέ τους να κάνουν παιχνίδι». Πριν προλάβει να ζητήσει εξηγήσεις, ο εξωγήινος μπήκε στον φωτεινό περιστρεφόμενο δίσκο και χάθηκε πίσω από τα σύννεφα. «Άλλοι κάνουν αλλαγές φύλου επειδή τους το πρότεινε ένας εξωγήινος, γιατί να μην κάνω κι εγώ μερικές αλλαγές στο κόμμα» σκέφθηκε ο ηγέτης της ΝΔ. Και άρχισε τις μαζικές προσλήψεις δημοσιογράφων, που σε κάθε περίπτωση θα αποδειχθούν επωφελείς: ακόμη κι αν δεν κερδίσει τις επόμενες εκλογές, ο Κυριάκος θα έχει έτοιμο ανθρώπινο δυναμικό για να στήσει τον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Μητσοτάκη…

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ*

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ε-ΜAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

* ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτοµεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, µε e-mail! Ο συνδροµητής µπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, µε τρόπο παρόµοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης µε λέξεις-κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σηµειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή µορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ΕΞΑΜΗΝΗ (5 ΤΕΥΧΗ) 20,00 € ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΣ (10 ΤΕΥΧΗ) 100,00 €

ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (10 ΤΕΥΧΗ) 30,00 €

ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 45,00 €

ΔΙΕΤΗΣ (20 ΤΕΥΧΗ) 80,00 €

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (10 ΤΕΥΧΗ) 150,00 €

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 60,00 € ΔΙΕΤΗΣ (20 ΤΕΥΧΗ) 110,00 €

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή µορφή) ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 15,00 € (Σε όλες τις συνδροµές συµπεριλαµβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασµός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σηµειώνετε πάντα το όνοµά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούµε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο µε fax στο 210 998 4953, υπόψιν κου Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

*Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιµος, Fax: 210 998 4953

Yπεύθυνος συνδροµών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu