ΧΡΗΜΑ #396

ALPHA BANK. ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΣΤΑΘΕΡΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ 130 ΧΡΟΝΙΑ.

ΧΡΗΜΑ τ.396 / 10.2013

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.396 / 10.2013 / € 6,00

ΧΡΗΜΑ

ISSN 1105-0470

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ*

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ε-ΜAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

* ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ΕΞΑΜΗΝΗ (5 ΤΕΥΧΗ) 20,00 € ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΣ (10 ΤΕΥΧΗ) 100,00 €

ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (10 ΤΕΥΧΗ) 30,00 €

ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 45,00 €

ΔΙΕΤΗΣ (20 ΤΕΥΧΗ) 80,00 €

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (10 ΤΕΥΧΗ) 150,00 €

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 60,00 € ΔΙΕΤΗΣ (20 ΤΕΥΧΗ) 110,00 €

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 15,00 € (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κου Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

*Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 17456 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

Yπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu

XΡΗΜΑ

Εμπρός για τα επόμενα

E

χρόνια...

ίναι απίστευτο το πώς 25 χρόνια μπορούν να περάσουν εν ριπή οφθαλμού, σαν να ζεις σε ένα όνειρο... Ευτυχώς, το όνειρο είχε θετική κατάληξη κι ας μεσολάβησαν δύσκολες στιγμές.

Το περιοδικό ΧΡΗΜΑ, πριν από 25 χρόνια, δεν ήταν παρά μια σκέψη στο μυαλό ενός 21χρονου φοιτητή φυσικής, ο πατέρας του οποίου είχε βαθιές γνώσεις διαχείρισης χαρτοφυλακίων και κινδύνου, αλλά μόλις είχε συνταξιοδοτηθεί από μια δημόσια τράπεζα. Αυτός ο συνδυασμός νεανικού αυθορμητισμού, επιθυμίας για δουλειά και διάκρισης από τη μία, και πατρικής βοήθειας και υπομονής από την άλλη, «γέννησε» το περιοδικό το οποίο έχετε σήμερα στα χέρια σας. Το περιοδικό ΧΡΗΜΑ, για εμένα προσωπικά, δεν είναι ένα προϊόν, αλλά ταυτίζεται με την έναρξη της επαγγελματικής μου καριέρας. Το ΧΡΗΜΑ δεν ήταν παρά η τροχιοδεικτική βολή, το πρώτο από δεκάδες προϊόντα και υπηρεσίες που εισήγαγε η εταιρεία μας στην αγορά. Ο συνδετικός κρίκος των προϊόντων και των υπηρεσιών αυτών ήταν η επικέντρωση στον κλαδικό Τύπο με τη διευρυμένη του έννοια (social media, internet, περιοδικά, εφημερίδες, ημερίδες και συνέδρια). Η κοινή αξία τους ήταν η επιμονή στην τήρηση υψηλών ηθικών standard, μέσα σε ένα περιβάλλον το οποίο δεν ευνοούσε καθόλου αυτήν την επιλογή. Επειδή όμως και για εμένα, αλλά και για όλους τους συνεργάτες μου, η δουλειά δεν είναι απλά ένα μέσο προσπορισμού, αλλά στάση ζωής, ποτέ δεν αποκλίναμε από τον στόχο μας. Τώρα, πλέον, σχεδιάζουμε και ονειρευόμαστε τα επόμενα 25 χρόνια τού περιοδικού και της εταιρείας. Δεν ξέρω αν θα τα καταφέρουμε, αλλά σίγουρα αισθανόμαστε δυνατοί και έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που θα βρεθούν μπροστά μας, μένοντας πιστοί στις αρχές μας. Ευχαριστώ, από την καρδιά μου, όλους εσάς που συμβάλατε στην πορεία μας και ελπίζω να παραμείνετε μαζί μας και στο επόμενο σκέλος του ταξιδιού μας.

Κωνσταντίνος Ουζούνης 4 Οκτώβριος 2013

XΡΗΜΑ

18 10

25 χρόνια «Χρήμα» Το παρελθόν οδηγός για το μέλλον και για... κέρδη

Δημόσιο χρέος Ποιας περιόδου τα «σπασμένα» πληρώνουμε

Χρηματιστήριο Τι «όνειρο» είδαν ο Πόλσον, ο Μόμπιους και τα hedge funds;

Τραπεζικός Κλάδος Πιο σίγουρος, αλλά με ανοιχτά «μέτωπα»

6 Οκτώβριος 2013

46 54

περιεχόμενα τ.396/10.2013 14 ~ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΑΓΟΡΕΣ Έρχεται νέα... Lehman Brothers;

08 ~ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Το κρίσιμο δίλημμα

80 ~ ΑΝΑΛΥΣΗ VRS Ελληνικά Πετρέλαια, Μότορ Όιλ

96 ~ ΝΕΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ

91 ~ ΦΑΚΕΛΟΙ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ Aegean, Profile, Κρι Κρι, Lamda, Ευρωπαϊκή Πίστη

XΡΗΜΑ ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ Το «Χρήμα» κλείνει φέτος 25 χρόνια παρουσίας στην οικονομική, επιχειρηματική και χρηματιστηριακή ζωή της Ελλάδας και όλα αυτά τα χρόνια έδωσε στους φανατικούς του αναγνώστες τις απαραίτητες πληροφορίες και τις «συμβουλές» των ειδικών για τη διαμόρφωση της καλύτερης επενδυτικής πολιτικής.

98 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ Τι σηματοδοτεί η επιστροφή του «γκουρού» των αναδυόμενων αγορών

04 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ Εμπρός για τα επόμενα 25 χρόνια

ΧΡΗΜΑ τεύχος Οκτωβρίου 2013

~ Απαγορεύεται αυστηρά η αναδηΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Ράντω Μανώλογλου manologlou.r@ethosmedia.eu ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Χρήστος Χαραλαμπάκης charalampakis.c@ethosmedia.eu

CEO Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Γιάννης Βερμισσώ vermisso.j@ethosmedia.eu ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Γιώργος Καλούμενος kaloumenos.g@ethosmedia.eu

68

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Bίκυ Γερασίμου gerasimou.v@ethosmedia.eu

Aντώνης Μαϊτός maitos.a@ethosmedia.eu

Γαλάτεια Μπασέα bassea.g@ethosmedia.eu

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu

Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu Δέσποινα Τραυλού travlou.d@ethosmedia.eu ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Διονύσης Δρογγίτης drogitis.d@ethosmedia.eu

TMHMA MARKETING EΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΔΗΜ. ΣΧΕΣΕΩΝ Αθηνά Φραδέλου fradelou.a@ethosmedia.eu

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Kωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

μοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ' οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

YΠΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Θοδωρής Αναγνωστόπουλος Shutterstock ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Πόπη Καλογιάννη popikalogianni@gmail.com

ETHOS MEDIA S.A. Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T:210 9984950, Φ:210 9984953 E:hrima@hrima.gr, www.hrima.gr ISSN 1105-0470

ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ ~ Το τεύχος που κρατάτε στα Pressious Αρβανιτίδης χέρια σας, είναι τυπωμένο σε Α.Β.Ε.Ε. ®

Σοφία-Αφροδίτη Βουλγαράκη voulgaraki.s@ethosmedia.eu ISSN 1105-0470

πιστοποιημένο χαρτί FSC και έτσι συμβάλλει στην υποστήριξη των δασών του πλανήτη.

Κλάδος τροφίμων και ποτών Εφαλτήριο για την ανάπτυξη και την εξωστρέφεια της οικονομίας

82

Euromoney Conference The Greece privatisation and investment forum

XΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 7

Χ

επικαιρότητα

ΚΩΣΤΗΣ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Το ΕΣΠΑ δεν είναι λύση για τα πάντα Το νέο ΕΣΠΑ δεν μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα της χώρας. Και στρατηγική μας απόφαση είναι να μην ενδώσουμε στις πολιτικάντικες πρακτικές. Στις αντιλήψεις, δηλαδή, ότι το ΕΣΠΑ είναι, δήθεν, ένα επιδοματικού χαρακτήρα μέσο, από το οποίο πρέπει να επωφεληθούν όλοι, χωρίς κριτήρια. Όχι. Το ΕΣΠΑ είναι ένα αναπτυξιακό εργαλείο με συγκεκριμένους πόρους, που πρέπει να επενδυθούν σωστά για να έχουμε πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΕΓΑΛΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΗΣ EUROBANK

Ανακτούμε πρόσβαση και αποδοχή Στα πλαίσια του σχεδιασμού εισαγωγής ιδιωτικών κεφαλαίων στο μετοχικό μας κεφάλαιο, εντός του πρώτου τριμήνου του 2014, η τράπεζα δραστηριοποιήθηκε σε θέματα σχέσεων με επενδυτές, όπου πρόσφατα ολοκληρώσαμε ένα μεγάλο κύκλο επαφών στην Αθήνα και το εξωτερικό και τα μηνύματα είναι πολύ ενθαρρυντικά, με την Eurobank να ανακτά πρόσβαση και αποδοχή.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ

«Τοξικός» ο ελληνικός πολιτικός καιροσκοπισμός Η λιτότητα έχει δημιουργήσει ένα αίσθημα αδικίας και έλλειψης ευκαιριών, κάτι που έχει τροφοδοτήσει τον πολιτικό εξτρεμισμό στην Ελλάδα. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης επέλεξαν να ξεσηκώσουν την κοινή γνώμη και όχι να συνεργαστούν προς την κατεύθυνση μίας κοινής ατζέντας μεταρρυθμίσεων. Τέτοιος πολιτικός καιροσκοπισμός είναι «τοξικός». Στην Ελλάδα παρέτεινε την κρίση, καθυστέρησε μεταρρυθμίσεις και κόστισε στη χώρα μας ακριβά.

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Όχι σε πρόσθετα μέτρα Είναι προσβλητικό για τις θυσίες του ελληνικού λαού, υπονομευτικό των προσπαθειών μας και βλαπτικό για την Ευρωζώνη, συνολικά, το σκηνικό που πάει να στηθεί, με την Ελλάδα και πάλι στο επίκεντρο μιας διεθνούς συζήτησης που τροφοδοτεί την αβεβαιότητα για τη βιωσιμότητα του χρέους, το δημοσιονομικό κενό, το χρηματοδοτικό κενό. Η θέση μας είναι απλή, καθαρή, δίκαιη. Όχι σε πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα. Όχι σε οτιδήποτε ανακόπτει την ανάπτυξη και τροφοδοτεί την ανεργία. Ναι στις διαρθρωτικές αλλαγές, που οδηγούν σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος και μια ανταγωνιστική, παραγωγική οικονομία.

8 Οκτώβριος 2013

ΤΟ ΚΡΙΣΙΜΟ ΔΙΛΗΜΜΑ:

ΝΕΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ Ή «ΑΚΡΙΒΗ» ΕΞΟΔΟΣ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΕΣ;

Τα σχέδια της κυβέρνησης για έξοδο στις αγορές, με αμερικανική βοήθεια, εάν οι δανειστές μας επιμείνουν για τέταρτο μνημόνιο και η Τρόικα μας «βάλει το μαχαίρι στο λαιμό»

Ν

έο μνημόνιο - το τέταρτο - για να λάβουμε ένα νέο δάνειο με χαμηλό επιτόκιο, ώστε να καλύψουμε το δημοσιονομικό «κενό» ή έξοδος στις αγορές για δανεισμό με επιτόκια τριπλάσια ή τετραπλάσια από αυτά που μας δανείζουν οι εταίροι μας; Αυτό είναι το δίλλημα που αντιμετωπίζει η ελληνική κυβέρνηση. Η Τρόικα είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα «βάλει το μαχαίρι στο λαιμό της κυβέρνησης» και θα αξιώσει νέα μέτρα. Κάτι τέτοιο, όμως, δύσκολα θα γίνει ανεκτό, ακόμη και από τους βουλευτές που στηρίζουν την κυβέρνηση και ίσως προκαλέσει πολιτική αποσταθεροποίηση. Εάν οι δανειστές μας επιμείνουν σε νέα σκληρά μέτρα, η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να τολμήσει έξοδο στις αγορές, με τον πρωθυπουργό Α. Σαμαρά να «προβάρει» έξοδο στις αγορές, κατά την τελευταία του επίσκεψη στις ΗΠΑ, όπου συνάντησε μεγαλοστελέχη αμερικανικών τραπεζών, hedge funds και private equity funds (διαχειριστές ιδιωτικών μετοχικών κεφαλαίων). ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΒΓΟΥΜΕ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΕΣ; Το ερώτημα που τίθεται είναι εάν είναι εφικτή η έξοδος στις αγορές το β’ εξάμηνο του 2014. Σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, που μίλησαν στο «ΧΡΗΜΑ», για να μπορέσει η Ελλάδα να βγει στις αγορές και να δανειστεί με λογικά επιτόκια, θα πρέπει το ελληνικό δεκαετές ομόλογο, από το 9 με 10% σήμερα, να υποχωρήσει στο 5%. Πόσο εφικτό είναι όμως να γίνει αυτό μέσα σε λίγους μήνες; Ίσως είναι, εάν υπάρξει ένα μπαράζ αναβαθμίσεων της ελληνικής οικονομίας από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης και μάλιστα αν έχει αναβαθμιστεί στην κλίμακα ΒΒΒ-. Αλλά πόσο πιθανό είναι αυτό;

ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΝΙΑΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

Όχι άλλα «κόκκινα» δάνεια Δεν μπορούμε να δώσουμε δάνεια όπου δεν υπάρχει βιωσιμότητα. Δεν θέλουμε να δημιουργούμε και άλλα «κόκκινα» δάνεια. Τα δάνεια είναι οι καταθέσεις των πολιτών. Πρέπει να προσέχουμε. Όλοι θέλουμε χρήματα. Το ερώτημα είναι εάν όλοι εμείς οι καταθέτες θα δίναμε δάνειο σε όλους αυτούς που ζητάνε δάνειο.

Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ Η κυβέρνηση ελπίζει στην αμερικανική βοήθεια, εάν αποφασίσει να μην μπει σε νέο μνημόνιο: ∼ Η τελευταία εξόρμηση του Α. Σαμαρά στις ΗΠΑ, η οποία χαρακτηρίστηκε «πρόβα εξόδου» της Ελλάδας στις αγορές, βρήκε μεγάλη ανταπόκριση στις αμερικανικές τράπεζες, τους θεσμικούς επενδυτές και στα hedge funds, που θα είναι βεβαίως οι αγοραστές των ελληνικών τίτλων, όταν η Ελλάδα βγει, με το καλό, στις αγορές. Το σύνολο σχεδόν των hedge funds και private equity funds, τα οποία παρευρέθηκαν μέσω ανώτατων στελεχών τους στη συνάντηση με τον πρωθυπουργό, έχουν ήδη θέσει την Ελλάδα στο μικροσκόπιό τους και είτε έχουν υλοποιήσει κάποιες μικρές αρχικές επενδύσεις είτε αναζητούν ευκαιρίες, έχοντας συνεργασία με ελληνικές εταιρείες. ∼ Κάθε άλλο παρά απαρατήρητο περνά το γεγονός ότι στελέχη των αμερικανικών οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης (S&P, Moody’s, Fitch) πηγαινοέρχονται στην Αθήνα, το οποίο «μυρίζει» αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας. Αναβάθμιση, που είναι η βάση για να τολμήσει η Ελλάδα έξοδο στις αγορές. ∼ Αμερικανικοί οίκοι και οι αμερικανικές τράπεζες συνεχίζουν το μπαράζ θετικών εκθέσεων για την Ελλάδα. Η τελευταία έκθεση της Goldman Sachs κάνει λόγο για βελτίωση της ελληνικής οικονομίας, τονίζοντας ότι νέα μέτρα είναι αχρείαστα για τη λήψη ενός τέτοιου ποσού, καθώς τα ρίσκα είναι πολύ μεγαλύτερα από τα οφέλη της εφαρμογής τους. Ακόμη και η Citigroup που, σε μηνιαία βάση, εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα έβλεπε έξοδο από το ευρώ, τώρα «ψηφίζει» ελληνικές μετοχές, κάνοντας λόγο για «Έλληνες Ήρωες». Ακόμη και ο Τζον Πόλσον με το hedge funds Paulson & Co, το οποίο είχε στοιχηματίσει έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, δίνει ψήφο εμπιστοσύνης στις ελληνικές τράπεζες, δηλώνοντας ότι έχει αγοράσει Alpha Bank και Πειραιώς. Η αγορά της Νέας Υόρκης έχει κάνει σημαντικότατες επενδύσεις τους τελευταίους 15 μήνες σε ομόλογα και, ως αποτέλεσμα, έπεσαν και τα επιτόκια της Ελλάδας. Άρα, η αγορά ομολόγων από τη Νέα Υόρκη ήδη έχει μια θετική στάση προς την Ελλάδα. Στην κυβέρνηση εκτιμούν ότι σημαντικό είναι, αν εκδώσουμε νέα ομόλογα - όταν εκδώσουμε το 2014 - να υπάρχει ενδιαφέρον από την Αμερική. ∼ Ο διεθνής κερδοσκόπος Τζορτζ Σόρος, εμμέσως πλην σαφώς, με συχνές συνεντεύξεις του, πιέζει τη Γερμανία να συναινέσει σε ένα «κούρεμα» του ελληνικού χρέους. Μάλιστα, επισημαίνει, ότι τη στιγμή που η Αθήνα είναι πολύ κοντά σε ετήσιο πρωτογενές πλεόνασμα, εάν «κουρευτεί» το χρέος που κρατούν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τότε πολλοί ιδιώτες επενδυτές θα επιστρέψουν στην Ελλάδα και οι αγορές θα τη δανείσουν με λογικά επιτόκια.

ΣΕΣΙΛΙΑ ΜΑΛΜΣΤΡΟΜ ΕΥΡΩΠΑΙΑ ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

Ευρωπαϊκό πρόβλημα η διαχείριση μεταναστών Είναι σαφές ότι η αυξανόμενη πίεση που βιώνουν η Μάλτα, η Ελλάδα και άλλες χώρες της Μεσογείου είναι ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα και ότι μία ισχυρή διαχείριση του ρεύματος μεταναστών και αιτούντων ασύλου σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει να συνοδεύεται από υποστηρικτικές πρωτοβουλίες και από μέτρα σε επίπεδο Ε.Ε.

ΑΔΩΝΙΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ

Μείωση συμμετοχής στο φθηνότερο φάρμακο Ο ΕΟΠΥΥ θα δίνει στον ασφαλισμένο του φάρμακο καλό - και μάλιστα με τη μισή συμμετοχή, αν ο ασφαλισμένος το επιλέξει - για να γίνει καλά. Αν ο ασφαλισμένος επιλέξει να πάρει φθηνότερο φάρμακο από την τιμή αναφοράς, του χαρίζουμε και τη μισή συμμετοχή, από το 25% πηγαίνει στο 12,5%. Αν όμως κάποιος αποφασίζει να επιλέγει το ακριβότερο πρωτότυπο φάρμακο, γιατί ο ίδιος θεωρεί ότι είναι καλύτερο και όχι η επιστήμη, τότε αυτός, εφόσον κάνει μόνος του αυτή την επιλογή, θα πρέπει να επωμιστεί και το κόστος.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΙΧΕΛΑΚΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ

Η Ελλάδα δεν αντέχει άλλη πίεση Η Ελλάδα καταβάλλει τεράστιες προσπάθειες για να βγει από την κρίση, να πατήσει γερά στα πόδια της και να τραβήξει μπροστά. Όμως, μετά από μια πενταετία ύφεσης, εξαντλήθηκαν οι αντοχές της πραγματικής οικονομίας και ακόμη περισσότερο της κοινωνίας, γι’ αυτό και δεν αντέχει άλλη πίεση ούτε η οικονομία ούτε η κοινωνία.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΙΧΑΛΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΕΒΕΑ

Μην ξαναμπούμε σε μνημόνιο Όταν τον Μάιο του 2010, η τότε κυβέρνηση υπέγραψε το πρώτο μνημόνιο με την Τρόικα, το ΕΒΕΑ είχε επισημάνει ότι η συγκεκριμένη οικονομική πολιτική που μας επέβαλαν οι δανειστές ήταν άδικη και αναποτελεσματική. Δεν πρέπει να επαναλάβουμε το ίδιο λάθος και να μπούμε σε ένα νέο μνημόνιο, που θα περιέχει πρόσθετα μέτρα αυστηρής λιτότητας που εμποδίζουν την ανάπτυξη.

ΝΙΚΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Καταλύτης η λύση του κυπριακού Είμαστε αποφασισμένοι να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία. Δεν θα φεισθούμε κόπου, χρόνου και προσπαθειών για την επίλυση του εθνικού μας προβλήματος. Η λύση του κυπριακού μπορεί να αποβεί ο καταλύτης για την έξοδο της χώρας μας από την οικονομική κρίση. Η λύση του κυπριακού θα δώσει τέλος στην τουρκοποίηση των κατεχομένων εδαφών μας, θα ανακόψει τη ροή των εποίκων, θα απαλλάξει την πατρίδα μας από τα κατοχικά στρατεύματα και θα διαμορφώσει συνθήκες ενότητας και συνδημιουργίας για το σύνολο του κυπριακού λαού σε όλη την επικράτεια του νησιού. ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 9

Χ χρηματιστήριο

ΤΙ «ΟΝΕΙΡΟ» ΕΙΔΑΝ Ο ΠΟΛΣΟΝ,Ο ΜΟΜΠΙΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ HEDGE FUNDS; Τώρα όλοι ποντάρουν στην ελληνική οικονομία, στο Χ.Α. και στα ελληνικά ομόλογα!

M

ε μια εντυπωσιακή στροφή 180 μοιρών, ο μεγαλοεπενδυτής Τζον Πόλσον, που ενάμιση χρόνο πριν «έπαιξε και έχασε» στη χρεωκοπία της Ελλάδας, τώρα επενδύει στις ελληνικές τράπεζες, θεωρώντας ότι η χώρα γυρίζει σελίδα, και ποντάρει τώρα στη δυναμική ανάκαμψη της ελληνικής αγοράς και οικονομίας. Tα hedge funds αγοράζουν πακέτα μετοχών ελληνικών τραπεζών και ξαναβλέπουν τα ελληνικά ομόλογα.

O διαχειριστής του μεγαλύτερου μακροπρόθεσμου ενεργητικού αμοιβαίων κεφαλαίων για τις αναδυόμενες αγορές, ύψους 815 δισ. δολ., ο Μαρκ Μόμπιους, βρίσκεται στη χώρα μας και δηλώνει ότι τώρα είναι η

10 Οκτώβριος 2013

καλύτερη στιγμή για επενδύσεις στην Ελλάδα. Όταν, ταυτόχρονα, ο ίδιος εξετάζει 41 υποψήφιες επενδυτικές επιλογές στο ελληνικό χρηματιστήριο, τότε ξυπνάνε οι μνήμες της δεκαετίας, οι τοποθετήσεις του που άλλαξαν τα δεδομένα τής τότε Σοφοκλέους. Το 1987, ο «γκουρού» των αναδυόμενων αγορών, Μαρκ Μόμπιους, της Τέμπλετον, ήταν εδώ και η Σοφοκλέους πέτυχε τη δεύτερη καλύτερη απόδοση παγκοσμίως. Ο Μαρκ Μόμπιους της Τέμπλετον ήταν ο πρώτος μεγάλος ξένος επενδυτής που «ανακάλυψε» το ελληνικό χρηματιστήριο. Μάλιστα ο ίδιος δηλώνει ότι η ενεργητική διαχείριση είναι στόχος του, πιστεύει στις

μεσοπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και διατείνεται ότι η στρατηγική του stock picking είναι αυτή που θα ακολουθήσει στο Χ.Α. Αναμφισβήτητα η εξέλιξη είναι αξιοσημείωτη και διαμορφώνει αισιοδοξία για τις προοπτικές του ελληνικού χρηματιστηρίου, που από το τέλος του 2009 έζησε τρία και πλέον έτη απαξίωσης. Το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών για το ελληνικό χρηματιστήριο και η παρουσία ξένων funds στην Αθήνα είναι έντονα, ενώ οι εισροές κεφαλαίων στο χρηματιστήριο συνεχίζονται, όπως φαίνεται και από το μηνιαίο δελτίο του χρηματιστηρίου για τον Σεπτέμβριο (για ενδέκατο συνεχόμενο μήνα οι εισροές κεφαλαίων από ξένους επενδυτές στην ελληνική αγορά υπερέβησαν τις εκροές) και το κλίμα στην αγορά των ελληνικών ομολόγων παραμένει θετικό. «ΕΥΛΟΓΙΑ» Η ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΣΤΙΣ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΕΣ ΑΓΟΡΕΣ; Το ελληνικό χρηματιστήριο έχει ήδη αρχίσει να προσαρμόζεται στα χαρακτηριστικά μιας αναδυόμενης αγοράς, όπου τα επιθετικά κερδοσκοπικά κεφάλαια συντηρούν την τάση με προγραμματισμένες τοποθετήσεις σε κάθε ευκαιρία διόρθωσης, ενώ έχουν αρχίσει και τα «πακέτα» στις μετοχές, οι οποίες, από τα τέλη Νοεμβρίου, θα συμμετέχουν στον δείκτη MSCI, όταν η ελληνική αγορά περάσει στις αναδυόμενες, και αφορούν σε μεταβιβάσεις πακέτων από «μάνες» σε τελικούς πελάτες. Στη νέα σύνθεση του δείκτη MSCI, σύμφωνα με την HSBC, αναμένεται να συμπεριληφθούν οι: Εθνική (με εκτιμώμενες συναλλαγές στα 89 εκατ. δολ.), Πειραιώς (συναλλαγές 77 εκατ. δολ.), Alpha Bank (73 εκατ. δολ.), ΟΠΑΠ (35 εκατ. δολ.), Jumbo (74 εκατ. δολ.), ΟΤΕ (35 εκατ. δολ.), ΕΛ.ΠΕ. (53 εκατ. δολ.), Folli Follie (48 εκατ. δολ.) και ΔΕΗ (84 εκατ. δολ.). Ο MSCI θα ανακοινώσει τις αλλαγές επί των δεικτών στις 7 Νοεμβρίου και οι αλλαγές θα πραγματοποιηθούν μετά το κλείσιμο των αγορών στις 26 Νοεμβρίου. Σύμφωνα με ανάλυση της HSBC, θα υπάρξουν εκροές ύψους 259 εκατ. δολ., ενώ οι εισροές θα είναι της τάξεως των 827 εκατ. δολ. Το καθαρό όφελος θα ανέλθει στα 568 εκατ. δολ. Αξίζει να σημειωθεί εδώ, ότι η Citigroup, σε πρόσφατη ανάλυσή της, εκτιμά ότι κατά την ένταξη της Ελλάδας στις αναδυόμενες αγορές και στον δείκτη του MSCI, θα προκαλέσει εισροές 500 εκατ. ευρώ τις πρώτες 16 ημέρες και από τα λεγόμενα

παθητικά funds και 1,6 δισ. περαιτέρω ζήτηση για μετοχές από τα funds που κινούνται με μεγαλύτερη αυτονομία. Σύμφωνα με τον Remy Briand, γενικό διευθυντή του MSCI, η στάθμιση του Χρηματιστηρίου Αθηνών στις αναδυόμενες αγορές θα ανέλθει σε 30 μονάδες βάσης (0,3%) έναντι 1,8 μονάδων βάσης (0,018%) που είχε στις ανεπτυγμένες. Δηλαδή, το Χ.Α. θα έχει υπερδεκαπλάσια βαρύτητα στις αναδυόμενες σε σχέση με τις ανεπτυγμένες! ΑΠΟ ΤΟ «GREXIT» ΣΤΟΥΣ… «ΕΛΛΗΝΕΣ ΗΡΩΕΣ»! Η Citigroup ήταν, μέχρι σήμερα, η πιο αρνητική, από τους ξένους οίκους, για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Προέβλεπε, επί μεγάλο χρονικό διάστημα σχεδόν σε μηνιαία βάση (!) - έξοδο από το ευρώ, όταν ακόμη και οι άλλοι μιλούσαν για ελληνικό «success story». Η Citigroup, λοιπόν, με έκθεσή της, προτρέπει τους επενδυτές των αναδυόμενων αγορών… να τοποθετηθούν σε ελληνικές μετοχές! Όπως σημειώνει σε νέα έκθεσή της, η ίδια επιχειρεί να δημιουργήσει μια λίστα προτάσεων για μετοχές, που την ονομάζει «Έλληνες Ήρωες»! Μάλιστα, προβλέπει εισροές τουλάχιστον 2,1 δισ. ευρώ στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, μετά την είσοδο της Ελλάδας στον δείκτη αναδυόμενων αγορών MSCI από τις 26 Νοεμβρίου. Οι αναλυτές της Citi εκτιμούν ότι οι καθαρές εισροές από funds παθητικής διαχείρισης θα ανέλθουν στα 500 εκατ. δολ., την ώρα που εκτιμά ότι η ζήτηση από τους επενδυτές αναμένεται στα 1,6 δισ. δολ. Όσον αφορά τις ελληνικές εισηγμένες, η Citigroup εκτιμά ότι η κερδοφορία θα μειωθεί κατά 3% το 2013, προτού ανακάμψει δυναμικά κατά 31% το 2014. Για θεαματική βελτίωση της εταιρικής κερδοφορίας το 2014, των μεγάλων ελληνικών εισηγμένων εταιρειών που καλύπτει, κάνει λόγο η έκθεση της Citigroup. Ο αμερικανικός οίκος προβλέπει άνοδο κερδών των μη τραπεζικών εταιρειών που καλύπτει κατά 31% μέσα στο 2014, δηλαδή από τα 899,7 εκατ. σε 1,186 δισ. ευρώ. Συγκεκριμένα, η Citigroup βλέπει βελτίωση στην κερδοφορία μέσα στο 2014 για εισηγμένες όπως η Aegean Airlines (από 35,9 φέτος σε 40,4 εκατ. του χρόνου), η ΤΙΤΑΝ (από -8,8 σε +22,8 εκατ. ευρώ), η ΔΕΗ (από 110 σε 191,5 εκατ. ευρώ), η Coca Cola (από 234 σε 336,8 εκατ. ευρώ), η Motor Oil (από 29,6 σε 118,1 εκατ. ευρώ) και ο ΟΤΕ (από 294,4 σε 298,2 εκατ. ευρώ).

ΝΕΟΥΣ «ΟΠΑΔΟΥΣ» ΚΕΡΔΙΖΟΥΝ ΤΑ ΟΜΟΛΟΓΑ «Τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου βρίσκονται πάλι σε απόσταση αναTζον Πόλσον πνοής από το υψηλό που κατέγραφαν μετά την κρίση, καθώς η αισιοδοξία που επικρατεί στις πιο εύθραυστες περιοχές της Ευρωζώνης και η αλλαγή της βάσης των επενδυΜαρκ Μόμπιους τών, πιέζουν τις τιμές προς τα πάνω», αναφέρει η Wall Street Journal, σε άρθρο με τίτλο «Τα ελληνικά ομόλογα προσελκύουν νέους οπαδούς». Οι αποδόσεις πέφτουν, καθώς η αξία αυξάνεται, σχολιάζει το δημοσίευμα, προσθέτοντας ότι και ένας δεύτερος δείκτης που παρακολουθείται στενά - αυτός της πρόσθετης απόδοσης για διακράτηση επικίνδυνων τίτλων - καταδεικνύει την αυξανόμενη πρόθεση των επενδυτών να αγοράσουν ελληνικό δημόσιο χρέος. Το κενό στις αποδόσεις μεταξύ των δεκαετών ελληνικών ομολόγων και των γερμανικών bunds, βρίσκεται αυτή τη στιγμή στις 6.5 ποσοστιαίες μονάδες, λιγότερο από τις 10 στην αρχή του χρόνου, και από το υψηλό των 34 ποσοστιαίων μονάδων, όταν η ελληνική κρίση βρισκόταν στο «ζενίθ» της στα τέλη του 2001. Κατά τον επικεφαλής στρατηγικής της Morgan Stanley για το δημόσιο χρέος παγκοσμίως, Paolo Batori, η σύνδεση της Ελλάδας με τα άλλα δύο κράτη - μέλη υπό καθεστώς διάσωσης, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία, έχει βοηθήσει στην άνοδο των ελληνικών ομολόγων, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει έναν αριθμό εμποδίων να ξεπεράσει, συμπεριλαμβανομένης της επερχόμενης έκθεσης προόδου της Τρόικας και τα «τεστ αντοχής» των τραπεζών. Ένα δεύτερο στοιχείο, που επιδρά θετικά στην πρόσφατη άνοδο των ελληνικών ομολόγων, είναι η αλλαγή της βάσης των επενδυτών, με τους αποκαλούμενους λογαριασμούς «πραγματικών χρημάτων» («real money»), όπως τα ασφαλιστικά ταμεία και οι μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές, οι οποίοι αρχίζουν να παίρνουν κομμάτι από τη βιομηχανία των hedge funds. Χ ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 11

Χ προτάσεις αγοράς ~ Σε αστάθεια προβλέψεις και τιμές-στόχοι

ΣΧΟΛΙΑ

ΣΧΟΛΙΑ

ΣΧΟΛΙΑ

ΣΧΟΛΙΑ

ΣΧΟΛΙΑ

ΣΧΟΛΙΑ

ΣΧΟΛΙΑ

ΕΠΤΑ ΣΤΟΥΣ ΔΕΚΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΔΕΝ ΣΧΕΔΙΑΖΟΥΝ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Παίρνοντας συνέντευξη, στις αρχές του 2000, από τον αείμνηστο Ελευθέριο Μουζάκη, μου είχε πει ότι ο «άνθρωπος πεθαίνει όταν σταματήσει να κάνει σχέδια». Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ευρωβαρόμετρου, επτά στους δέκα Έλληνες δεν κάνουν σχέδια για το μέλλον και ζουν ημέρα την ημέρα. Στην ουσία είμαστε ζωντανοί-νεκροί ή μοιάζουμε με βάτραχο σε νερό! «Αν ρίξεις έναν βάτραχο σε νερό που βράζει, θα πηδήξει αμέσως έξω. Αν όμως ζεστάνεις το νερό σιγά- σιγά, τότε ο βάτραχος θα περιμένει υπομονετικά να βράσει μέχρι θανάτου». Με αυτά τα λόγια η αμερικανική εφημερίδα New York Times περιγράφει την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα, την πληγωμένη από τα έξι χρόνια της ύφεσης και της λιτότητας. Την ίδια ώρα όλοι στην Ελλάδα εξορκίζουν τον νεοφιλελευθερισμό, του ρίχνουν αναθέματα και του φορτώνουν όλα τα δεινά που περνά η χώρα μας. Όμως ξέρουν τι σημαίνει νεοφιλελευθερισμός; Μάλλον ξέρουν, αλλά μας το αποκρύπτουν. Ξέρουν ότι σημαίνει μείωση του υπερτροφικού κράτους και μεγάλη μείωση φόρων; Στην Ελλάδα ούτε το κράτος μειώνεται ούτε οι φόροι πέφτουν. Αντιθέτως αυξάνονται, όχι μόνο τώρα που ήρθε η Τρόικα, αλλά και επί κυβερνήσεων της Νέας Δημοκρατίας, ενός κόμματος που, ιδεολογικά, βρίσκεται πιο κοντά στις φιλελεύθερες ιδέες. Μετά τη χρεωκοπία του κράτους το 2010 από την έλλειψη πηγών δανεισμού, εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι του ιδιωτικού τομέα μετανάστευσαν στο εξωτερικό. Αυτοί όμως δεν πήγαν ούτε στην Κούβα και τη Β. Κορέα ούτε στη Βενεζουέλα, αλλά σε νεοφιλελεύθερες χώρες, όπως η Βρετανία, η Αυστραλία, οι ΗΠΑ, η Γερμανία κ.ά. Ασφαλώς και ο νεοφιλελευθερισμός έχει και «απάνθρωπο» πρόσωπο και αυτό γιατί οι πολιτικοί έχουν δώσει μεγάλη «εξουσία» στις λεγόμενες αγορές. Όμως στην Ελλάδα ποτέ δεν υλοποι-

ήθηκε η ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού για να κρίνουμε τα αποτελέσματα. Κάθε άλλο: ακόμη και η ελληνική δεξιά είχε συχνά πιο «σοβιετική» αντίληψη και από το ΠΑΣΟΚ και την Αριστερά. Κανένα κόμμα δεν λέει ανοικτά ότι για την κρίση φταίει ο υπερτροφικός δημόσιος τομέας και η κυβέρνηση δεν κάνει κάτι δραστικό για να τον περιορίσει δραστικά… Κανείς δεν αναφέρει την «ενοχή» του δημοσίου για την κρίση: από το 1976 έως το 2009 οι δημόσιοι υπάλληλοι αυξήθηκαν κατά 150%, ενώ από το 2000 και μετά το μισθολογικό κόστος του δημοσίου ξεπέρασε τον μέσο όρο της Ευρωζώνης! Κανείς - ή μάλλον πολλοί λίγοι - δεν λέει ανοικτά ότι για κάθε θέση εργασίας που διατηρείται στο Δημόσιο εκτιμάται ότι χάνονται τρεις στον ιδιωτικό τομέα. Το μπαράζ των νέων φόρων για να συντηρηθεί το υπερτροφικό κράτος και οι απλήρωτες υποχρεώσεις του Δημοσίου έχει πλήξει ανεπανόρθωτα τον ιδιωτικό τομέα, τον μόνο που παράγει πλούτο. Με ένα ποσό, 15-18 δισ., υπό μορφή δανείων των τραπεζών, θα διασωζόταν ένα μεγάλο κομμάτων των 200.000 επιχειρήσεων που έχουν κλείσει ή βρίσκονται στο στάδιο της διακοπής λειτουργίας. Μαζί θα διασώζονταν και χιλιάδες θέσεις εργασίας. Αυτή είναι η διαπίστωση έρευνας του διεθνούς οίκου Oliver Wyman. Την ίδια ώρα, το δημόσιο χρέος είναι εκτός ελέγχου. Αλλά τι μας νοιάζει; Άλλωστε όλος ο πλανήτης «πνίγεται» στα χρέη. Το παγκόσμιο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος φθάνει τα 223 τρισ. δολ. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα δάνεια νοικοκυριών και επιχειρήσεων, το ιδιωτικό χρέος δηλαδή των κατοίκων της γης φθάνει τα 92,45 τρισ. δολ. Στην Ελλάδα το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος φθάνει τα 552 δισ. ευρώ. Καταχρεωμένος ο πλανήτης. Όμως κανείς δεν πρέπει να ανησυχεί, γιατί απλά ποτέ δεν πρόκειται να αποπληρωθούν. Άρα, μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι…

Η ΕΛΛAΔΑ ΨAΧΝΕΙ ΤΟΝ ΣΩΤHΡΑ ΤΗΣ! Η ΑΕΚ, εκδιωγμένη από τη Σούπερ Λίγκα, σύρθηκε στη χρεωκοπία, ως αποτέλεσμα αυτών που οι οπαδοί επικρίνουν δριμύτατα, δηλαδή την κακή διαχείριση και τα υπερβολικά έξοδα, σε συνδυασμό με τη βαθιά ύφεση, γράφει η Wall Street Journal σε άρθρο της με τίτλο «Οι ελληνικές ποδοσφαιρικές ομάδες αντανακλούν την ελληνική ταπείνωση». Όπως αναφέρει, καθώς η κυβέρνηση στην Αθήνα κρέμεται από ένα διεθνές σχέδιο διάσωσης, η ΑΕΚ έχει βρει αυτόν που ελπίζει ότι θα είναι ο σωτήρας της: τον μεγιστάνα του πετρελαίου και της ναυτιλίας Δημήτρη Μελισσανίδη. Η Ελλάδα θα τον βρει;

12 Οκτώβριος 2013

ΣΧΟ

αγορές Χ διεθνείς προτάσεις αγοράς ~ Σε αστάθεια προβλέψεις και τιμές-στόχοι Χ

ΕΡΧΕΤΑΙ ΝΕΑ LEHMAN BROTHERS; Στο κατώφλι μιας νέας διεθνούς κρίσης η παγκόσμια οικονομία;

Μ

ε μια νέα κατάρρευση τύπου Lehman Brothers απειλείται η παγκόσμια οικονομία, προειδοποιεί ο Henry Paulson, πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, καθώς, όπως τόνισε, οι αιτίες που οδήγησαν στην κατάρρευση της Lehman Brothers και την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, δεν έχουν αντιμετωπιστεί. Τα μέτρα που επέβαλαν οι ρυθμιστικές αρχές και οι κυβερνήσεις μετά την κατάρρευση της Lehman δεν είχαν αποτέλεσμα. Το χρέος αυξήθηκε, οι προοπτικές για την ανάπτυξη είναι αρνητικές, ενώ παραμένει ανεξέλεγκτος ο χρηματοοικονομικός τομέας. Η κατάρρευση της Lehman Brothers και η επακόλουθη οικονομική κρίση ήταν το σύμπτωμα των διογκωμένων χρεών, των παγκόσμιων ανισορροπιών, της υπερβολικής ισχύος του χρηματοοικονομικού τομέα και της συρρίκνωσης του κοινωνικού κράτους, που στήριξαν ένα οικονομικό μοντέλο κατανάλωσης βασιζόμενο στον δανεισμό. Αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι λίγα έχουν αλλάξει από τότε. Δεν αποτελεί έκπληξη το ότι οι προσπάθειες που έγιναν είχαν φτωχά αποτελέσματα. Από το 2007 το σύνολο του χρέους ιδιωτικού και δημόσιου τομέα αυξήθηκε αντί να μειωθεί, με τον υψηλότερο δημόσιο δανεισμό να αντισταθμίζει τη μείωση του χρέους των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Αύξηση έχουν σημειώσει και τα επίπεδα χρέους στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Ο Paulson εκτιμά ότι είναι αναγκαία η αντιμετώπιση του σκιώδους τραπεζικού συστήματος, το οποίο ευθύνεται σημαντικά για την κρίση. Οι σκιώδεις τράπεζες δανείζουν χρήματα σε συμβατικές τράπεζες και επιχειρήσεις για μερικές ημέρες και εβδομάδες ή επεν-

14 Οκτώβριος 2013

δύουν χρηματικά πλεονάσματα βραχυπρόθεσμα και με υψηλά επιτόκια. Υπολογίζεται ότι ο τζίρος τους ανήλθε το 2011 στα 50 τρισ. ευρώ, αντιστοιχώντας περίπου στο ένα τρίτο του τζίρου των κοινών τραπεζών. Οι σκιώδεις τράπεζες δεν δρουν ύποπτα σε κάποιο «σκοτεινό δωμάτιο», αλλά ανήκουν εν μέρει σε γνωστές μεγάλες τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες. Στην Ευρώπη, η Κομισιόν φιλοδοξεί να θέσει υπό έλεγχο τις επενδύσεις υψηλού κινδύνου, ωστόσο οι επικριτές της κάνουν λόγο για άτολμα σχέδια «επί χάρτου». Την ίδια ώρα, πάνω από 1 τρισ. υπολογίζονται οι κρυφές ζημίες των ευρωπαϊκών τραπεζών, σύμφωνα με τον αρθρογράφο των Financial Times Wolfgang Münchau, αποκαλύπτοντας την υποκριτική στάση των αρχών για το μείζον αυτό ζήτημα, που απειλεί τα θεμέλια της παγκόσμιας οικονομίας. Η GOLDMAN SACHS Ο διευθύνων σύμβουλος της Goldman Sachs (την οποία οι αγορές ακούν με μεγάλη προσοχή), Lloyd Blankfein, σε μία από τις σπάνιες παρεμβάσεις του, στα τέλη του Ιουλίου, τόνιζε: « Οι επενδυτές πρέπει πάντα να είναι προετοιμασμένοι για το πιο ακραίο σενάριο, ακριβώς επειδή θα επαληθευτεί».

☛

GOLDMAN SACHS: ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΠΑΝΤΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΜΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ

Με φόντο την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση που ξέσπασε το 2007-2008, η οποία συντάραξε το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και όχι μόνο, ο Blankfein τόνισε ότι η εμπειρία τον δίδαξε πως το χειρότερο που μπορεί να φανταστεί κανείς, αναπόφευκτα θα πραγματοποιηθεί.

MORGAN STANLEY ΚΑΙ DEUTSCHE BANK ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΟΥΝ Οι ισχυρότεροι τραπεζικοί όμιλοι Morgan Stanley και Deutsche Bank προειδοποιούν: Προετοιμαστείτε για πρόσκρουση... έρχεται νέα οικονομική κρίση με επίκεντρο τις αναπτυσσόμενες αγορές. Η Morgan Stanley, εκφραστής του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος και ενίοτε της κυβέρνησης της μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη, και η Deutsche Bank, η οποία δίνει τον τόνο και τις κατευθύνσεις του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου, διαπιστώνουν: Οι αναταράξεις που παρουσιάζονται διεθνώς, πλέον, μπορεί να αποτελέσουν τη νέα «πεταλούδα» που θα διαταράξει την παγκόσμια οικονομία. Τον «κώδωνα του κινδύνου» για το ξέσπασμα μιας νέας διεθνούς οικονομικής κρίσης κρούει η Morgan Stanley. «Η επομένη παγκόσμια οικονομική κρίση ίσως παραμονεύει. Πιθανότατα να διανύουμε τα αρχικά της στάδια», προειδοποιεί ο Stephen Roach, μη εκτελεστικός πρόεδρος της Morgan Stanley για την Ασία και οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Yale. Όπως διαμηνύει, η παγκόσμια οικονομία ενδεχομένως να κινείται στα αρχικά στάδια της επόμενης κρίσης, με την αμερικανική κεντρική τράπεζα, τη Fed, να βρίσκεται ξανά στο «μάτι του κυκλώνα». Πού στηρίζει όμως την πεποίθησή του αυτή ο Stephen Roach;

Χ διεθνείς αγορές ☛

MORGAN STANLEY DEUTSCHE BANK: ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΡΙΣΗΣ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΟΡΑΤΑ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Όσο η Fed αναζητά τρόπους για τη σταδιακή άρση του προγράμματος αγοράς κρατικών ομολόγων, οι αναδυόμενες αγορές βρίσκονται δέσμιες ισχυρών πιέσεων. Αγορά συναλλάγματος και χρηματιστήρια κλυδωνίζονται απ' άκρη σ' άκρη: Ινδία, Ινδονησία, Βραζιλία, Τουρκία, Νότιος Αφρική... Γύρω στα 1,37 τρισ. δολ. κεφαλαιοποίησης έχουν εξανεμιστεί από τα χρηματιστήρια των αναδυόμενων αγορών - και ειδικά των ασιατικών - καθώς τα σημάδια ότι οι οικονομίες από την Ινδία και την Κίνα έως την Ινδονησία εξασθενούν, πυκνώνουν. Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών παίρνει την ανιούσα σε έναν σημαντικό αριθμό χωρών του πλανήτη. Η διεύρυνση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών αποτελεί ένα κλασικό σύμπτωμα μιας χώρας που ζει και κινείται «πέραν των οικονομικών ορίων και αντοχών της». Πρόκειται για ένα κλασικό σύμπτωμα... λίγο πριν το ξέσπασμα της κρίσης. Η ευρωπαϊκή κρίση χρέους, συνεχίζει στην ανάλυσή του ο Roach, είναι το αποτέλεσμα τεράστιων και ραγδαίων οικονομικών ανισοτήτων που διαπιστώνονται ανάμεσα στα κράτη - μέλη της Ευρωζώνης. Το χάσμα μεταξύ του αδύναμου Νότου και του ισχυρού Βορρά είναι ανυπέρβλητο. Ελλάδα, Πορτογαλία και Ισπανία εμφανίζουν διογκωμένα ελλείμματα, ενώ στον αντίποδα η Γερμανία διαθέτει μια άκρως πλεονασματική οικονομία. Οι ισχυρότερες κεντρικές τράπεζες ανά τον πλανήτη έχουν κάνει ό,τι μπορούν προκειμένου να αντιμετωπίσουν όλα αυτά τα προβλήματα, αλλά η απουσία βιώσιμης ανάπτυξης στον πλανήτη είναι εμφανής... «Δεδομένων των δεκάδων κρίσεων που έχουν πλήξει την παγκόσμια οικονομία από τις αρχές του 1980, δεν χωρά καμία παρερμηνεία... Το μήνυμα είναι το εξής: Οι οι-

16 Οκτώβριος 2013

κονομικές ανισορροπίες είναι μη βιώσιμες, ανεξαρτήτως του μεγέθους της δράσης που αναλαμβάνουν οι κεντρικές τράπεζες...», προειδοποιεί ο Stephen Roach. Την προσοχή των επενδυτών εφιστά και η Deutsche Bank, προειδοποιώντας τους πως είναι ορατό το ενδεχόμενο μιας νέας μεγάλης παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης. Όπως εξηγούν οι αναλυτές της μεγαλύτερης γερμανικής τράπεζας, οι μεγάλες κρίσεις του παρελθόντος είχαν ξεκινήσει πολύ πιο ανώδυνα, σε σχέση με τις τρέχουσες «αναταράξεις» στις αναπτυσσόμενες αγορές. Συγκεκριμένα, το 1997 η Ταϊλάνδη αποτελούσε μόλις το 0,5% της παγκόσμιας οικονομίας, ωστόσο κατάφερε να προκαλέσει μια κρίση παγκοσμίων διαστάσεων. Όντως, επιβεβαιώνοντας τη «θεωρία του χάους», η Ταϊλάνδη αποτέλεσε τότε την «πεταλούδα» που κούνησε τα φτερά της και προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις στην παγκόσμια οικονομία, εξηγούν χαρακτηριστικά οι αναλυτές της Deutsche Bank. Προχωρώντας τον χρόνο μπροστά στο 2014, οι πέντε εύθραυστες αναπτυσσόμενες οικονομίες (Βραζιλία, Ινδονησία, Ινδία, Νότια Αφρική και Τουρκία), οι αποκαλούμενες BIITS, αντιπροσωπεύουν ποσοστό λίγο πάνω από το 7% του ΑΕΠ παγκοσμίως. Αν αποτελέσουν τη νέα «πεταλούδα» που θα διαταράξει την παγκόσμια οικονομία, δεν είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς ότι

τα ερωτήματα που προκύπτουν για μια παγκόσμια μετάδοση της κρίσης είναι ουσιαστικά.

BARCLAYS: Η FED ΕΧΕΙ ΘΕΣΕΙ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Η Barclays εμφανίζεται εξαιρετικά ανήσυχη για την επόμενη μέρα της παύσης του προγράμματος υπερβολικής νομισματικής χαλάρωσης (QE) της Fed, τονίζοντας ότι οι «φούσκες» που έχουν δημιουργηθεί είναι πάρα πολλές και επικίνδυνες. Σύμφωνα με την Barclays Olsen, η άνοδος των αμερικανικών μετοχών είναι εξωπραγματική, αν αναλογιστεί κανείς τα θεμελιώδη της οικονομίας. Το ίδιο συμβαίνει και με πάρα πολλά assets στην αμερικανική οικονομία. «Αν αυτές οι φούσκες που έχουν δημιουργηθεί σκάσουν, τότε οι συνέπειες που θα υποστεί η παγκόσμια οικονομία θα είναι τεράστιες. Ίσως και μη αναστρέψιμες», ανέφερε η Barclays. Οι πειραματισμοί του Bernanke έχουν θέσει σε σοβαρό κίνδυνο όχι μόνο την αμερικανική οικονομία, αλλά και την παγκόσμια, προσθέτει, επικρίνοντας την παρέμβαση της Fed, και επισημαίνοντας ότι πρέπει να αφεθεί η αγορά να αρχίσει να αποτιμά τους τίτλους βάσει των θεμελιωδών και όχι βάσει της εκτύπωσης χρήματος. «Όσο πιο γρήγορα επιστρέψουμε σε ορθολογική τιμολόγηση της αγοράς, τόσο πιο βιώσιμη γίνεται η ανάπτυξη», ανέφερε χαρακτηριστικά. Χ

☛

PAULSON (ΠΡΩΗΝ ΥΠ. ΟΙΚ. ΤΩΝ ΗΠΑ): ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΣΚΙΩΔΟΥΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

XΡΗΜΑ

18 Oκτώβριος 2013

25 ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΚΑΙ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ...ΚΕΡΔΗ! ΤΟ «ΧΡHΜΑ» ΚΛΕIΝΕΙ ΦEΤΟΣ 25 ΧΡOΝΙΑ ΠΑΡΟΥΣIΑΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚH, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚH & ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚH ΖΩH ΤΗΣ ΕΛΛAΔΑΣ ΚΑΙ OΛΑ ΑΥΤA ΤΑ ΧΡOΝΙΑ EΔΩΣΕ ΣΤΟΥΣ ΦΑΝΑΤΙΚΟYΣ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΤΙΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ» ΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 19

Χ αφιέρωμα ∼ 25 χρόνια Χρηματιστήριο

ΜEΣΑ ΣΕ 25 ΧΡOΝΙΑ ΒΛEΠΕΙ ΚΑΝΕIΣ OΤΙ ΔΕΝ ΚAΝΕΙ ΜOΝΟ ΚYΚΛΟΥΣ Η ΖΩH, ΑΛΛA ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤHΡΙΟ.

OΛΑ ΤΑ ΕIΔΑΜΕ! «ΚΡΑΧ» ΚΑΙ ΑΓΟΡΑΣΤΙΚO «ΑΜOΚ». ΕIΔΑΜΕ ΤΡΕΛA ΚEΡΔΗ, ΑΛΛA ΚΑΙ ΠΛHΡΗ ΑΠΑΞIΩΣΗ ΤΩΝ ΧΑΡΤΙΩΝ.

O

Αντρέ Κοτσολάνι, ένας κοσμοπολίτης που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στις αίθουσες των χρηματιστηρίων -στην αρχή κερδοσκοπώντας και στη συνέχεια, για περίπου 40 χρόνια, ως σχολιαστής της παγκόσμιας οικονομικής και χρηματιστηριακής εξέλιξης- τόνιζε ότι για να καταλάβεις τι «παίζει» στα χρηματιστήρια, θα πρέπει να τα παρακολουθείς για τουλάχιστον 20 χρόνια. Το «Χρήμα» κλείνει φέτος 25 χρόνια παρουσίας στην οικονομική, επιχειρηματική και χρηματιστηριακή ζωή της Ελλάδας και όλα αυτά τα χρόνια έδωσε στους φανατικούς του αναγνώστες τις απαραίτητες πληροφορίες και τις «συμβουλές» των ειδικών για τη διαμόρφωση της καλύτερης επενδυτικής πολιτικής. Μέσα σε 25 χρόνια βλέπει κανείς ότι δεν κάνει μόνο κύκλους η ζωή, αλλά και το χρηματιστήριο. Όλα τα είδαμε! «Κραχ» και αγοραστικό «αμόκ». Είδαμε τρελά κέρδη, αλλά και πλήρη απαξίωση των χαρτιών. Είδαμε το Χ.Α., από τις αναπτυσσόμενες αγορές, να ανεβαίνει στις ανεπτυγμένες και να επιστρέφει και πάλι πίσω στις αναδυόμενες. Η πορεία του χρηματιστηρίου ήταν, αναμφίβολα, συνδεδεμένη με την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Από τη δραχμή στο ευρώ και από το ευρώ στο... Μνημόνιο! Και τώρα, ο στόχος είναι να βγούμε από το Μνημόνιο, όπως ήταν κάποτε στόχος η είσοδος στην ΟΝΕ. Και τώρα, πάλι από την αρχή, κάπου δηλαδή στο 1988, όταν κυκλοφορούσε για πρώτη φορά το «Χρήμα»; Η περίοδος 1988-2013 χαρακτηρίζει τη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού χρηματιστηρίου και ταυτόχρονα περικλείει την εντονότερη φάση ανάπτυξης της εγχώριας κεφαλαιαγοράς, αλλά και γενικότερα της εθνικής οικονομίας. Η συγκεκριμένη χρονική περίοδος επεφύλαξε ιδιαίτερα έντονες συγκινήσεις στους Έλληνες θεσμικούς και ιδιώτες επενδυτές, οδηγώντας στη διεθνοποίηση της ελληνικής αγοράς μετοχών και την αναβάθμισή της σε ένα ώριμο, ευρωπαϊκών προδιαγραφών, χρηματιστήριο. Σήμερα η χρηματιστηριακή αγορά υποβαθμίζεται και πάλι σε «αναδυόμενη» και αναζητά ένα νέο story για να κινηθεί και πάλι ανοδικά. Αυτό θα είναι το στοίχημα της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, μετά από έξι χρόνια βαθιάς ύφεσης, η αποδέ-

20 Οκτώβριος 2013

σμευση της χώρας από τα μνημόνια και η επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές. Σε όλη την εξεταζόμενη χρονική περίοδο δεν έλειψαν τα ακραία φαινόμενα και οι εξάρσεις -τόσο σε επίπεδο ανόδου όσο και σε επίπεδο πτώσης- των τιμών των μετοχών, επιβεβαιώνοντας διαρκώς τον ιστορικό κανόνα της εναλλαγής των χρηματιστηριακών κύκλων και τη μετάβαση της επενδυτικής ψυχολογίας από την αστείρευτη αισιοδοξία στην απόλυτη απαισιοδοξία. Η άνοδος και η πτώση των τιμών των μετοχών συνιστούν τον απαράβατο νόμο των διεθνών χρηματιστηρίων, οδηγώντας τούς ανά τον κόσμο επενδυτές σε έντονη εναλλαγή συναισθημάτων και προσδοκιών. Το 1992 ο Γενικός Δείκτης υποχώρησε σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα, κοντά στις 550 μονάδες. Επίπεδα που είδαμε και πάλι 20 χρόνια μετά, το 2012. Μένει να αποδειχθεί αυτό που αναφέρουν οι παλιοί επενδυτές, ότι τα υψηλά που «βλέπει» ένας δείκτης τα διασπά ανοδικά μακροπρόθεσμα. Μένει να αποδειχθεί λοιπόν, στα επόμενα χρόνια, τις επόμενες δεκαετίες, ότι είναι προδιαγεγραμμένο να σημειώνει ξανά τα ιστορικά υψηλά του (6.335 μονάδες) και να τα ξεπερνά, ανεξαρτήτως της έκτασης ή του μεγέθους της πτώσης που έχει λάβει χώρα στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα. Όλα αυτά, βεβαίως, όπως λένε οι ειδικοί, μακροπρόθεσμα. Αλλά ποιος νοιάζεται τι θα γίνει μακροπρόθεσμα, αφού, όπως επισημαίνει ο Κέυνς, «μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί». Η χρηματιστηριακή αγορά σήμερα μπορεί να πει κανείς ότι έχει «επιστρέψει» στην εποχή που ξεκινούσε το «Χρήμα», δηλαδή το 1988. Τότε που στο ελληνικό χρηματιστήριο εφορμούσε ο «γκουρού» των αναδυομένων αγορών Μαρκ Μόμπιους της Τέμπλετον - ήταν την εποχή εκείνη εδώ - και η Σοφοκλέους πετύχαινε τη δεύτερη καλύτερη απόδοση παγκοσμίως. Σήμερα, 27 χρόνια μετά, ο ίδιος ισχυρός «παίκτης» αναζητά ευκαιρίες στο ελληνικό χρηματιστήριο, το οποίο υποβαθμίσθηκε από τις ανεπτυγμένες στις αναπτυσσόμενες αγορές από τον οίκο MSCI. Και η χρηματιστηριακή ιστορία ξεκινά από την αρχή... Η χρηματιστηριακή αγορά, όπως και η ζωή, κάνει κύκλους και με την προηγούμενη εμπειρία μπορούμε να «διαβάσουμε το μέλλον» και να κερδίσουμε...

¦ ¥ ¥

ª£¢ © ¢ ¢£

ÈÎÐÒÉ ÔÚÎÑÚÌÏ×μÏÉ ÑÍÉÓÐÇ¿ÓÉÔÉ ÌÂÊ ÈÏÒÔÉ

25

ÌÁÑÏÖ ÂÔÇ¡ÍÆÊ ÔÕÊØ ÆÑÆÏÅÚÕÊÌ¼Ø ÔÂØ ÌÊϽÔÆÊØ

Æ ÆÊѾ ÌÂÕÂÏ¿ÉÔÉ ÌÂÊ ÂÏ¡ÍÚÔÉ ÕÐÚ ÐÊÌÐÏÐÎÊÌÐÁ ÑÆÓÊáÍÍÐÏÕÐØ ÌÂÊ Õ×Ï Ï¼×Ï Õ¡ÔÆ×Ï ÕÉØ ÂÈÐÓ¡Ø

ÆÈÌØÑ¿ÓÉÓ ÆÎÑÆÓÊÔÕÂÕ×μÏÉ ÆÓÎÉÏƾ ÌÂÊ ÚÑÆÁÖÚÏÉ ÅÊÂÕÁÑ×ÔÉ ÆÌÕÊνÔÆ×Ï ÌÂÊ ÑÓÐÃͼÄÆ×Ï

È × Ö Ä Ð Á ÄÚ ÈÜÛ

£ Ï Ï Ò

Ä Ì Ñ Á Õ ¯

Χ αφιέρωμα ∼ 25 χρόνια Χρηματιστήριο

Η ΕΤHΣΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛH ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟY ΔΕIΚΤΗ ΤΙΜΩΝ 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998

+9,89% +46,38% +162,4% +2,64% +64,29% +102,90% +13,12% +16,97% +42,59% -9,36% +5,21% +2,11% +58,51% +85,10%

ΑΠΟ ΤΑ ΨΗΛΑ ΣΤΑ ΧΑΜΗΛΑ Τα τελευταία 25 χρόνια, πολλές εταιρείες μεσουράνησαν στην επιχειρηματική και χρηματιστηριακή ζωή, αλλά με τον έναν ή τον άλλον τρόπο τέθηκαν εκτός διαπραγμάτευσης, ενώ νέες δυνάμεις ήρθαν στο προσκήνιο. Ο γνωστός επιχειρηματίας Θωμάς Λαναράς είδε στην πράξη έξι εταιρείες του να τίθενται εκτός διαπραγμάτευσης (Κλωστήρια Ναούσης, Δούδος, Γιαννούσης, Lannet, Lantec, Fanco), ο κ. Φίλιππος Βρυώνης τρεις (ΓΕΝΕΡ, Alma Ατέρμων, Εμπορικός Δεσμός), όσες και ο κ. Απόστολος Αλλαμανής (Alfa-Alfa Holdings, ΑΛΤΕ, Alfa Energy). Από δύο εταιρείες τους είδαν να τίθενται εκτός διαπραγμάτευσης οι κ.κ. Γ. Μπατατούδης (Εργάς, Intersat), Αθ. Πουλιάδης (Πουλιάδης, Despec Hellas), Ανδρέας Κορασίδης (Κορασίδης, Micromedia-Μπριτάννια), Βασίλης Ζούλοβιτς (Μακεδονικά Κλωστήρια, Κορφίλ) και τέλος το δίδυμο Μάσχα-Λιάμπεη (ΕΤΜΑ, Ελλατέξ). Με πολλές εισηγμένες είχε βρεθεί στο Χ.Α. και ο επιχειρηματίας κ. Αθ. Αθανασούλης, ο οποίος είδε τη Microland να τίθεται εκτός διαπραγμάτευσης και τις υπόλοιπες εισηγμένες του (Altec, Sysware, Unisoft) να συγχωνεύονται. Εκτός από τις εταιρείες που αναφέρθηκαν, στις κατασκευές δεν είναι διαπραγματεύσιμες πλέον στο ταμπλό του Χ.Α.

22 Οκτώβριος 2013

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

+102,2% -38,8% -23,5% -32,5% +29,5% +23,1% +31,5% +19,9% +17,9% -65,5% +22,9% -35,6% -51,9% +33,4%

αρκετές επιχειρήσεις, όπως οι Ευρωπαϊκή Τεχνική, Γνώμων, ΓΕΚΑΤ, Betanet, ΔΙΕΚΑΤ, Αφοί Μεσοχωρίτη, Σιγάλας, Θεμελιοδομή κ.ά. Στην πληροφορική, εκτός διαπραγμάτευσης τέθηκαν και οι Informatics, Emphasis, Ipirotiki, Hitec κ.ά., στις κλωστές η Maxim-Περτσινίδης, ενώ είχαμε ακόμη τα «ναυάγια» των Ασπίς Πρόνοια, Promota, Sex Form, Μουριάδης, Connection, Αλυσίδα, Νηματεμπορική, Βερνίκος-Λεβεντάκης, Δάριγκ, ΣΑΟΣ κ.λπ. Όλα αυτά συνδυάστηκαν και με ραγδαίες αλλαγές στο επιχειρηματικό πεδίο, καθώς μάλιστα σε ορισμένους κλάδους «ήρθαν τα πάνω κάτω». Ο ισχυρός τότε κλωστοϋφαντουργικός τομέας δεν έχει σήμερα ούτε μία κερδοφόρο εταιρεία, τουλάχιστον από αυτές που είναι διαπραγματεύσιμες στο ταμπλό της Σοφοκλέους. Ο πολυπληθέστατος κλάδος των κατασκευών έχει ουσιαστικά συγκεντρωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό σε τρεις ισχυρούς ομίλους (Ελλάκτωρ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, J&P Άβαξ). Στην πληροφορική σημειώθηκαν μεγάλες ανακατατάξεις, με τις ισχυρές δυνάμεις του παρελθόντος (Altec, Πουλιάδης) να έχουν δώσει τη θέση τους σε νέους «παίκτες» (SingularLogic, Info-Quest κ.ά.). Μεγάλες ανακατατάξεις επίσης είχαμε και στον χώρο της βιομηχανίας. Ο άλλοτε πανίσχυρος πολυεθνικός όμιλος Μαΐλλη σήμερα αγωνίζεται να επιβιώσει και να ανασυνταχθεί, ενώ γνωστή είναι και η

Χ αφιέρωμα ∼ 25 χρόνια Χρηματιστήριο περιπέτεια του... πολυεθνικού Πετζετάκι, όπως γνωστή είναι και η τύχη της Atebank και της Κύπρου. Βεβαίως στο Χ.Α. εισήλθαν και νέες δυνάμεις, όπως πολλές εταιρείες κρατικού ενδιαφέροντος, που σήμερα συγκαταλέγονται σε τίτλους με μεγάλη βαρύτητα και σημαντική εμπορευσιμότητα. Τέτοιες μετοχές είναι η ΔΕΗ, ο ΟΠΑΠ, η ΕΥΔΑΠ, η ΕΥΑΘ, ο ΟΛΠ και ο ΟΛΘ. Αρκετοί ισχυροί επιχειρηματικοί όμιλοι εισήχθησαν στο χρηματιστήριο της Αθήνας, όπως η Marfin Investment Group, η Motor Oil, το ΙΑΣΩ, η Aegean, η Τέρνα Ενεργειακή, η Lamda Development κ.ά., ενώ επίσης είχαμε και την ανάπτυξη ήδη υπαρχουσών δυνάμεων, όπως των τριών μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων (Ελλάκτωρ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, J&P Άβαξ), του Ομίλου Υγεία, της Μέτκα, της Forthnet κ.ά. Τα χρόνια της εκρηκτικής ανόδου των τιμών και των συναλλαγών είχαμε και μια δράκα επιχειρηματιών-προσκολλημένων στην τότε εξουσία-που κατάφεραν να εισάγουν στο χρηματιστήριο όλα τα «περίπτερά» τους... Χρόνια αργότερα, κάποιοι από αυτούς έφυγαν από το χρηματιστήριο σε χαμηλότερες τιμές από τις τιμές εισαγωγής. Την ίδια περίοδο καταστράφηκαν ιστορικές και μη εταιρείες, γιατί εξαγόραζαν από πάρκα στην Αμερική μέχρι... δορυφορικές εταιρείες! Το 2000 επιχειρήθηκε μια προσπάθεια παραπομπής στη δικαιοσύνη, την οποία έτυχε να εκπροσωπεί μια ανακρίτρια που δρούσε προς το συμφέρον το δικό της, αλλά και μερικών τυχοδιωκτών! Τέσσερα χρόνια μετά, η κυβέρνηση Καραμανλή εξελέγη με το σύνθημα της κάθαρσης, η οποία ξεχάστηκε λίγους μήνες μετά την εκλογή της.

27 Νοέμβρη 2011: Ένα λιτό δελτίο Τύπου αναγγέλλει τον θάνατο του πενηντατετράχρονου επιχειρηματία Θωμά Λαναρά μετά από μακρόχρονη μάχη με τον καρκίνο. Ο επίλογος μιας εποχής που σήμερα φαντάζει μακρινή, τις επιπτώσεις της οποίας πληρώνει ακόμα και τώρα η κοινωνία.

24 Οκτώβριος 2013

ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ Πολλοί είναι αυτοί που εκτιμούν ότι το «παιχνίδι» όλα αυτά τα χρόνια στη Σοφοκλέους γίνεται από τους ξένους επενδυτές. To 1987, η άρση των περιορισμών στην εξαγωγή συναλλάγματος οδήγησε στη δειλή άφιξη των πρώτων ξένων επενδυτών στη Σοφοκλέους. Ο «γκουρού» των αγορών, κ. Μαρκ Μόμπιους της Τέμπλετον, ήταν την εποχή εκείνη εδώ και η Σοφοκλέους πέτυχε τη δεύτερη καλύτερη απόδοση παγκοσμίως. Ως τον Μάρτιο του 1998 οι ξένοι είχαν μια διακριτική παρουσία στα εγχώρια χρηματιστηριακά δρώμενα, η οποία αυξήθηκε κατακόρυφα στη συνέχεια μετά την υποτίμηση της δραχμής και την είσοδο της Ελλάδας στον ΜΣΙ. Έτσι σημείωναν υπερκέρδη ως τις 17.9.1999, όταν το Χ.Α. πραγματοποίησε το ιστορικό του ρεκόρ και η κεφαλαιοποίηση του χρηματιστηρίου αυξήθηκε κατά 606% το ίδιο διάστημα. Χαρακτηρίζοντας δε το ελληνικό χρηματιστήριο «τη μητέρα όλων των φουσκών», πούλησαν όσες μετοχές μπόρεσαν. Στις 30.5.2001, όταν το Χ.Α. εισήλθε στους δείκτες ανεπτυγμένων αγορών της MSCI, οι ξένοι θεσμικοί επενδυτές κατείχαν τότε το 13,1% των μετοχών του ελληνικού χρηματιστηρίου, ενώ ως και το 2003 αύξησαν σταδιακά τις θέσεις τους στο 17,24%. Η μεγάλη αύξηση των τοποθετήσεων των ξένων θεσμικών επενδυτών αρχίζει ουσιαστικά μετά τη διενέργεια των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, καθώς αυξήθηκε η αναγνωρισιμότητα του Χ.Α., ενώ γύρω στα 10 δισ. ευρώ τοποθετήθηκαν από το εξωτερικό στις ελληνικές μετοχές από τα μέσα του 2004. Σήμερα η συμμετοχή των ξένων επενδυτών στην κεφαλαιοποίηση του ελληνικού χρηματιστηρίου είναι στο 27,7%. Ωστόσο, εξαιρώντας τη συμμετοχή του ΤΧΣ στη συνολική κεφαλαιοποίηση της ελληνικής αγοράς, η συμμετοχή των ξένων ανέρχεται σε 43,9%. Τώρα, ενόψει της υποβάθμισης της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς τον Νοέμβριο, αναμένονται εισροές έως και 3,5 δισ. ευρώ από funds που επενδύουν στις «αναδυόμενες» αγορές.

1986-1988 Η

λήψη των μέτρων σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας επί υπουργίας Σημίτη, με απώτερο στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και την κάμψη του πληθωρισμού, οδήγησε στη σταδιακή ανάκαμψη του χρηματιστηρίου και προκάλεσε φαινόμενα έξαρσης στην άνοδο των τιμών των μετοχών έως και το φθινόπωρο του 1987. Κατά την ίδια χρονική περίοδο, οι διεθνείς αγορές παρουσίασαν ανάλογες ανοδικές τάσεις, ενώ η κίνηση των κεφαλαίων ενισχύθηκε μεταξύ των οικονομιών. Η άνοδος του Γενικού Δείκτη διαμορφώθηκε σε 46,38%το 1986 και κατέστη εντονότερη το πρώτο δεκάμηνο του 1987. Είναι ενδεικτικό το ότι, σε διάστημα μόλις 10 μηνών, η άνοδος της αγοράς προσέγγισε τα επίπεδα του 400%!

XΡΗΜΑ

Τη Δευτέρα 19 Οκτωβρίου 1987 σημειώθηκε ένα «μίνι κραχ» στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, με τον Δείκτη Dow Jones να σημειώνει κάθετη πτώση 22,7% σε μία και μόνο συνεδρίαση. Το «κραχ» στη Wall Street δημιουργεί παγκόσμιους τριγμούς: Χάος και πανικός επικρατούν στη Σοφοκλέους, που κλείνει για 10 ημέρες. Ήταν το μοναδικό χρηματιστήριο που έκλεισε, μαζί με ένα ακόμα στη NA Ασία! Η εξέλιξη εκείνη είχε ως αποτέλεσμα την αντιστροφή της ανοδικής τάσης που είχε σημειωθεί στην ελληνική αγορά μετοχών. Παρά το γεγονός αυτό, το 1987 έκλεισε με ετήσια άνοδο της τάξεως του 162,34%. Ο «γκουρού» των αγορών Μαρκ Μόμπιους της Τέμπλετον «ανακαλύπτει» τη Σοφοκλέους το 1987 και το Χ.Α. πετυχαίνει τη δεύτερη καλύτερη απόδοση παγκοσμίως.

1989-1991 Τ

ο 1989 αποτέλεσε ένα ιδιαίτερα έντονο προεκλογικό έτος, ενώ μετά από 3 διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις, προέκυψε αυτοδύναμη κυβέρνηση τον Απρίλιο του 1990. Οι οικονομικές προσδοκίες που δημιουργήθηκαν, οδήγησαν σε μια χρηματιστηριακή έξαρση από τις αρχές έως και το καλοκαίρι του 1990. Αμέσως μετά την καταγραφή του ιστορικού υψηλού του Γενικού Δείκτη - τις 1.684,31 μονάδες - τον Ιούλιο του ίδιου έτους, η εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ και η αποτυχία ανάληψης της Ολυμπιάδας του 1996, οδήγησαν σε μια έντονη πτώση των αποτιμήσεων. Η πτώση αυτή ανακόπηκε από το θετικό για τις αγορές γεγονός της νίκης των συμμάχων στον Πόλεμο του Κόλπου, με τον Γενικό Δείκτη να επανακάμπτει κοντά στις 1.300 μονάδες στο πρώτο τρίμηνο του έτους 1991.

1992-1996 Μ

έχρι και τον Νοέμβριο του 1992, ο Γενικός Δείκτης υποχώρησε σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα, κοντά στις 550 μονάδες. Η εικόνα των επόμενων τριών ετών ήταν υποτονική, με περιορισμένο έως και ελάχιστο το συναλλακτικό ενδιαφέρον εκ μέρους των συμμετεχόντων. Εξαιρέσεις αποτέλεσαν η άνοδος λόγω των εκλογών του Οκτωβρίου 1993, αλλά και η «μίνι» έξαρση των τιμών των κατασκευαστικών μετοχών στις αρχές του 1994- με τον Γενικό Δείκτη να πλησιάζει τις 1.200 μονάδες. Από την άλλη πλευρά, όμως, ως αρνητικό επιστέγασμα της εν λόγω περιόδου ήρθε το «σκάνδαλο» της Δέλτα Χρηματιστηριακής στα τέλη του 1996. Tο σκάνδαλο της «πυραμίδας» που έστησε η Δέλτα Χρηματιστηριακή δημιούργησε μεγάλο «ντόρο». Tο χρηματιστήριο έκλεισε για τρεις ημέρες, καθώς δεν μπορούσε να διεξαχθεί εκκαθάριση για πλήθος μετοχών μετά την κατάρρευση της εταιρείας.

1997-1999 Η

περίοδος 1997- 1999 στέφθηκε από την πιο μακριά σε διάρκεια, αλλά και σε ένταση, χρηματιστηριακή ευφορία που γνώρισε η εγχώρια αγορά μετοχών στη σύγχρονη ιστορία της. Στην περίοδο αυτή προεξοφλήθηκαν με άκρως έντονο τρόπο τα οφέλη της εισόδου της Ελλάδας στην Ο.Ν.Ε. και η βελτίωση των μακροοικονομικών της μεγεθών - κάμψη πληθωρισμού και επιτοκίων, μείωση δημόσιου χρέους, βελτίωση δημοσιονομικών μεγεθών - ενώ η είσοδος καταρχάς των ξένων θεσμικών επενδυτών και μετέπειτα του ευρύτερου επενδυτικού κοινού στην αγορά μεγιστοποίησε τα μεγέθη των συναλλαγών σε ημερήσια βάση και ανέβασε τη χρηματιστηριακή αξία του χρηματιστηρίου σε επίπεδα άνω του 150% του ΑΕΠ. Το 1999 αποτέλεσε το έτος με τη μεγαλύτερη άνοδο του Γενικού Δείκτη - κατά 102% - παρά τα αρνητικά γεγονότα της κρίσης Οτσαλάν, του Πόλεμου της Γιουγκοσλαβίας και του καταστροφικού σεισμού της Αθήνας, που μεσολάβησαν. Οι δείκτες P/E των μετοχών εκτινάχθηκαν σε τριψήφια νούμερα, με τις εισηγμένες επιχειρήσεις να επιδίδονται σε έναν «χορό» εξαγορών και συγχωνεύσεων για να τεκμηριώσουν τις αποτιμήσεις τους.

XΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 25

Χ αφιέρωμα ∼ 25 χρόνια Χρηματιστήριο

Η

1997

ελληνική οικονομία, το 1997, σημείωσε σημαντική πρόοδο στην αναπτυξιακή της πορεία, στο πλαίσιο του προγράμματος σύγκλισης των ευρωπαϊκών οικονομιών. Η αυξανόμενη διεθνοποίηση της ελληνικής οικονομίας είναι πλέον πραγματικότητα. Η συνεπής εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής το 1997 συνέβαλε στη διεύρυνση των περιθωρίων διαμόρφωσης σχετικά υψηλών κεφαλαιακών αποδόσεων, στο πλαίσιο μιας αποτελεσματικής προσπάθειας μείωσης των επιτοκίων. Οι δύο αυτές εξελίξεις, κατά το μεγαλύτερο μέρος του 1997, συνετέλεσαν αποφασιστικά στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος με θετική απήχηση στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, το οποίο αποδείχθηκε από την αύξηση της εισροής ξένων κεφαλαίων, την εντυπωσιακή ανοδική πορεία των αποδόσεων στο Χ.Α.Α. και την επιτάχυνση των επενδύσεων. Ωστόσο, από τον Νοέμβριο 1997, η δυναμική πορεία των χρηματιστηριακών δραστηριοτήτων παρουσίασε κάμψη, ως αποτέλεσμα κυρίως της σημαντικής ρευστοποίησης τίτλων του Δημοσίου και ορισμένων μετοχών από διεθνείς επενδυτές που αντέδρασαν με αυτόν τον τρόπο στην αναταραχή των διεθνών αγορών, η οποία είχε ως αφετηρία τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας. Οι δυσμενείς αυτές εξελίξεις δεν αναίρεσαν ωστόσο το γενικό συμπέρασμα ότι το 1997 αποτέλεσε τη χρονιά με τη μακροβιότερη άνοδο του Γενικού Δείκτη τιμών, αποφέροντας στους επενδυτές σημαντικά κέρδη. Όπως είναι αναμενόμενο, την περίοδο αυτή παρατηρήθηκαν σημαντικές μετακινήσεις κεφαλαίων στην ελληνική κεφαλαιαγορά. Ο διεθνής χαρακτηρισμός της Ελλάδας ως «αναδυόμενης» κεφαλαιαγοράς αρχικά συνέβαλε καθοριστικά στην εισροή διεθνών κεφαλαίων, κατά την περίοδο 1996-97, ενώ στη συνέχεια, στο πλαίσιο της πρόσφατης χρηματιστηριακής αναταραχής, επιτάχυνε την αντίστροφη κίνηση προς τις κεφαλαιαγορές των ήδη αναπτυγμένων χωρών. Το 1997 υπήρξε έτος αντιστροφής της αναιμικής χρηματιστηριακής επίδοσης των προηγουμένων ετών, με αποτέλεσμα η χρηματιστηριακή αγορά να εισέλθει σε μια περίοδο δυναμικής ανάκαμψης. Ο Γενικός Δείκτης Τιμών παρουσίασε μια ασυνήθιστη, για τα ελληνικά δεδομένα, άνοδο, με τιμή κλεισίματος στις 1.479 μονάδες, δηλαδή κατά 58,51% υψηλότερη από την τιμή την αντίστοιχη περίοδο του προηγουμένου έτους, ενώ είχε σημειώσει ανώτερη, στις 1.808 μονάδες. Τα καθαρά κέρδη των εισηγμένων, με βάση τους ισολογισμούς του 1997, ανήλθαν το ποσό των 730 δισ. δρχ., παρουσιάζοντας αύξηση κατά 47,8%, ενώ αντιπροσωπεύουν πενταπλασιασμό των κερδών σε σχέση με το 1991. Η αλματώδης ανάπτυξη των χρηματιστηριακών δραστηριοτήτων κατά το 1997 αντανακλάται με σαφήνεια στην πορεία της συνολικής αξίας συναλλαγών. Η συνολική ετήσια αξία των συναλλαγών στο Χ.Α.Α. αυξήθηκε κατά 204,81%, υπερβαίνοντας τα 5,54 τρισ. δρχ. Η συνολική χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων στο τέλος του 1997 προσέγγισε τα 9,81 τρισ. δρχ., ποσό που είναι αυξημένο κατά 65,04% σε σχέση με το 1996, ενώ αντιστοιχεί σε τριπλασιασμό της συνολικής χρηματιστηριακής αξίας για την περίοδο 1993-97. Κατά τη διάρκεια του 1996, έγιναν 20 νέες εκδόσεις μετοχικού κεφαλαίου, ενώ κατά τη διάρκεια του 1997 έγιναν μόνο 18. Ωστόσο, η μικρή μείωση του αριθμού των νέων εκδόσεων συνοδεύθηκε από σημαντική αύξηση των αντιληφθέντων κεφαλαίων, λόγω της μετοχοποίησης του ΟΤΕ. Η αξία των αντιληφθέντων κεφαλαίων, που προέκυψε από την αρχική έκδοση μετοχικών τίτλων του ΟΤΕ το 1996, ανήλθε σε 80 δισ. δρχ., ενώ η αξία των αντιληφθέντων κεφαλαίων που προέκυψε από τη δεύτερη έκδοση μετοχικών τίτλων το 1997 ανήλθε σε 189,9 δισ. δρχ., ποσό που αντιστοιχεί στο 80,8% των συνολικών αντληθέντων κεφαλαίων του έτους αυτού. Η συνολική αξία των αντιληφθέντων κεφαλαίων αυξήθηκε από 98,18 δισ. δρχ. το 1996 σε 220,68 δισ. δρχ. το 1997, παρουσιάζοντας μιαν αύξηση κατά 124,76%. Οι αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου των ήδη εισηγμένων σημείωσαν κατά το 1997 μεγάλη άνοδο, προσεγγίζοντας το ποσό τω 502,72 δισ. δρχ. Κατά τη διάρκεια του 1997, η ελληνική κεφαλαιαγορά χαρακτηρίσθηκε από μια ριζική προσπάθεια εκσυγχρονισμού του θεσμικού πλαισίου της, με στόχο τη βελτίωση των όρων λειτουργίας της και την εδραίωση της αξιοπιστίας του χρηματιστηριακού συστήματος.

26 Οκτώβριος 2013

1998

Χ αφιέρωμα ∼ 25 χρόνια Χρηματιστήριο

Τ

ο 1998 η υποτίμηση της δραχμής, η έκρηξη τοποθετήσεων των ξένων κεφαλαίων, αλλά και των Ελλήνων ιδιωτών επενδυτών, που ανακαλύπτουν συνεχώς το X.A., και η επικείμενη πλέον είσοδος της χώρας στην Ο.Ν.Ε., οδήγησαν τις αξίες των μετοχών στα 67 δισ. και τον Γενικό Δείκτη σε άνοδο κατά 85,0%. Το 1998 υπήρξε, εν μέσω σημαντικών ανακατατάξεων και διακυμάνσεων, έτος σημαντικής ανόδου των τιμών των μετοχών στο ελληνικό χρηματιστήριο με αποτέλεσμα την επίτευξη μίας από τις υψηλότερες αποδόσεις σε παγκόσμια κλίμακα. Η σημαντικότερη εξέλιξη το 1998 ήταν η συμμετοχή της δραχμής στον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ΜΣΙ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η αναπροσαρμογή της κεντρικής ισοτιμίας της κατά 14,1% έναντι του ECU στις 357 δρχ. ανά ECU. Την είσοδο της δραχμής στο ΜΣΙ ακολούθησε σημαντική εισροή κεφαλαίων για τοποθετήσεις στην ελληνική κεφαλαιαγορά, κυρίως σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου και μετοχικούς τίτλους, με αποτέλεσμα η δραχμή να ανατιμηθεί ως προς τη νέα κεντρική της ισοτιμία. Κατά τη διάρκεια του 1998 η ελληνική οικονομία επέδειξε αξιοσημείωτη αντοχή στις πιέσεις που ασκήθηκαν κατά τη διάρκεια της διεθνούς χρηματοοικονομικής αναταραχής, που άρχισε τον Αύγουστο από τη Ρωσία. Παρά τις παροδικές δυσμενείς επιπτώσεις που είχε η αναταραχή αυτή στα επιτόκια και στην εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, η βελτίωση των βασικών μακροοικονομικών μεγεθών συνεχίστηκε. Αποτέλεσμα των παραπάνω θετικών μακροοικονομικών εξελίξεων ήταν η αναβάθμιση του διεθνούς επιπέδου πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τους επενδυτικούς οίκους του εξωτερικού και η συνεχής αύξηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος προς την Ελλάδα. Το 1998 χαρακτηρίστηκε από την επιτυχή αποκρατικοποίηση ση-

28 Οκτώβριος 2013

μαντικών επιχειρήσεων και Οργανισμών του ελληνικού δημοσίου. Τα έσοδα του δημοσίου από τις μετοχοποιήσεις και ιδιωτικοποιήσεις του 1998 υπερέβησαν το 1 τρισ. δρχ. Η δυναμική των ιδιωτικοποιήσεων στην Ελλάδα ήταν από τις εντονότερες στις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ. Η συνολική αξία των συναλλαγών στο Χ.Α.Α. υπερδιπλασιάσθηκε σε σχέση με το 1997, υπερβαίνοντας τα 18,5 τρισ. δρχ. Οι αθρόες τοποθετήσεις επενδυτικών κεφαλαίων συνέβαλαν στον υπερδιπλασιασμό της συνολικής χρηματιστηριακής αξίας των εισηγμένων, η οποία στο τέλος του έτους προσέγγισε τα 22,8 τρισ. δρχ. Κατά τη διάρκεια της διεθνούς κρίσης του Οκτωβρίου, ο δείκτης του ελληνικού χρηματιστηρίου σημείωσε πτώση κατά 24%. Στην πτώση αυτή συνέβαλαν και άλλοι παράγοντες, όπως η αναβολή της πώλησης της Ιονικής Τράπεζας (στην αρχή της κρίσης) και η προσωρινή αναζωπύρωση του πληθωρισμού ως αποτέλεσμα της αναπροσαρμογής της ισοτιμίας της δραχμής. Λόγω της εξομάλυνσης της διεθνούς αναταραχής κατά το τελευταίο δίμηνο του 1998, η καθοδική πορεία του Χ.Α.Α. της περιόδου Αυγούστου-Οκτωβρίου αντιστράφηκε, με αποτέλεσμα ο Γενικός Δείκτης να εμφανίσει ταχεία και θεαματική άνοδο, κλείνοντας στο τέλος του έτους στις 2.737 μονάδες, επίπεδο που είναι αυξημένο κατά 84,7% έναντι του 1997. Η επίδοση αυτή ήταν η υψηλότερη μεταξύ των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ. Το 1998 η προσφορά νέων τίτλων στην ελληνική κεφαλαιαγορά παρουσίασε έντονα ανοδικές τάσεις, τόσο σε αριθμό νέων εκδόσεων όσο και σε ύψος αντιληφθέντων κεφαλαίων. Στο Χ.Α. εισήλθαν 30 νέες εταιρείες (μεταξύ αυτών και οι Panafon, ΕΛ.ΠΕ., ΔΟΛ), ενώ το συνολικό ύψος των αντληθέντων κεφαλαίων ανήλθε στο ποσό των 417 δισ. δρχ. Στο έτος αυτό αντλήθηκαν 307 δισ. δρχ. από την τρίτη μετοχοποίηση του ΟΤΕ.

1999 Σ

τις 7 Σεπτεμβρίου του 1999, η Αθήνα συγκλονίστηκε από τον μεγάλο σεισμό της Πάρνηθας. H διοίκηση του χρηματιστηρίου, για να προστατέψει τους επενδυτές από τον πανικό που επικρατεί σε τέτοιες περιπτώσεις, διέκοψε τη λειτουργία της Σοφοκλέους για δύο ημέρες. Όταν στις 10 Σεπτεμβρίου ξεκίνησαν εκ νέου οι συναλλαγές, ο Γενικός Δείκτης υποχώρησε ενδοσυνεδριακά ως και 6,86%, για να κλείσει στο τέλος της ημέρας με κέρδη(!) 0,62%. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 17 Σεπτεμβρίου, ο Γενικός Δείκτης στο Χρηματιστήριο Αθηνών έκλεισε στις 6.355 μονάδες, καταγράφοντας ιστορικό υψηλό. Ενδεικτικό του αγοραστικού «αμόκ» που είχε καταλάβει περίπου 1.800.000 Έλληνες τη χρονιά του 1999. Το εξεταζόμενο διάστημα αντλήθηκαν 11,1 δισ. ευρώ από αυξήσεις κεφαλαίου και 1,65 δισ. ευρώ από δημόσιες εγγραφές. Η μέση αξία των συναλλαγών διαμορφώθηκε στα 692 εκατ. ευρώ, οι κωδικοί των επενδυτών προσέγγισαν το 1.800.000 και ο ρυθμός αύξησης των κερδών των εισηγμένων επιχειρήσεων ανήλθε στο 87% σε σχέση με το 1998, κυρίως λόγω των υπεραξιών από κινητές αξίες και συμμετοχές.

17 Σεπτέμβρη 1999 ημέρα Παρασκευή: Ο δείκτης μετοχών καταγράφει ιστορικό υψηλό ρεκόρ στις 6355,04 μονάδες. Αξία συναλλαγών 612 και κάτι δισ. δραχμές, 1,8 δισ. ευρώ. Η αρχή της πτώσης, της μεγαλύτερης ανακατανομής πλούτου της νεότερης Ελλάδας. Μετοχές όπως οι Ερμής Ακινήτων, Ατέρμων και Αττικάτ πολλαπλασιάζουν τις αξίες τους με χαρακτηριστικό παράδειγμα την «Ερμής Ακινήτων», που παρουσίασε αύξηση κατά 7.868%. Δίπλα σε αυτές, μετοχές γνωστές στους «παίκτες»: η Κλωνατέξ, η Fanco, η Ενωμένη Κλωστοϋφαντουργία, πρωταγωνιστούσαν σε εξωφρενικές ανόδους. Η μετοχή της Κλωνατέξ εκτοξεύεται στις 89.951 δρχ. από 1.800 δρχ. το1998.

XΡΗΜΑ

Ενδεικτικά, μέχρι τις 17 Σεπτεμβρίου του 1999, ο Γενικός Δείκτης είχε καταγράψει άνοδο 132,14%. Στο ίδιο διάστημα, όμως, η μετοχή της «Ερμής Ακινήτων» είχε ενισχυθεί κατά 7.868%, ο Σιγάλας σε ποσοστό 5.437%, ο Τασόγλου κατά 4.532%, η Ευρωπαϊκή Τεχνική βρισκόταν στο +4.454%, η Δάριγκ κέρδιζε 3.410% και η Μεταλλοπλαστική Αγρινίου κατέγραφε άνοδο 3.366%. Αποδόσεις απίστευτες για τα σημερινά δεδομένα, που έμειναν, ωστόσο, στα χαρτιά μόλις άρχισε η επώδυνη πτωτική πορεία. Το ’99, η κεφαλαιοποίηση του Χ.Α. είχε εκτιναχθεί στα 212,8 δισ. ευρώ και αντιστοιχούσε στο 182% του ΑΕΠ. Τώρα, ανέρχεται στα 65 δισ. ευρώ (είναι αρκετά χαμηλότερη λόγω των νέων μετοχών των τραπεζών στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησής τους) και αντιστοιχεί στο 30% περίπου του ΑΕΠ. Δηλαδή χάθηκε περίπου... μισό ΑΕΠ. Σύντομα άρχιζε το σπάσιμο της «φούσκας» με δύο αφορμές: 1) από το άρθρο του αείμνηστου Θόδωρου Καρατζά - τότε προέδρου της Εθνικής Τράπεζας ο οποίος καλούσε, από την εφημερίδα Καθημερινή, τους πολιτικούς και τους επενδυτές να προσέχουν την ξέφρενη πορεία του χρηματιστηρίου και 2) από το άρθρο του τότε κεντρικού τραπεζίτη Λουκά Παπαδήμου, στις 19 Σεπτεμβρίου 1999, στην «Καθημερινή», με τίτλο «SOS Παπαδήμου προς επενδυτές». Ο κ. Παπαδήμος τότε επεσήμανε ότι «κατά τους τελευταίους μήνες παρατηρείται μια διευρυνόμενη αναντιστοιχία μεταξύ της αύξησης των τιμών των μετοχών πολλών επιχειρήσεων και της προσδοκώμενης ανόδου της κερδοφορίας τους κατά τα επόμενα έτη. Οι τιμές πολλών μετοχών, σε σχέση με τα πρόσφατα και ορθολογικώς προσδοκώμενα επιχειρηματικά κέρδη, έχουν διαμορφωθεί σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, συγκρινόμενα με τις αντίστοιχες σχέσεις χρηματιστηριακών τιμών και επιχειρηματικών κερδών που έχουν διαμορφωθεί στις κεφαλαιαγορές άλλων χωρών».

2000-2003 Μ

ε τα σημάδια της αρχής της πτώσης -μετά από μια αλόγιστη άνοδο των τιμών- να είναι εμφανή, οι εκλογές του Απριλίου του 2000, αλλά και η είσοδος της Ελλάδας στην Ο.Ν.Ε. τον Ιούνιο του ίδιου έτους, δεν απέτρεψαν τη βίαιη αποκλιμάκωση των αποτιμήσεων. Εκατοντάδες επενδυτές, σε καθημερινή σχεδόν βάση, διαμαρτύρονται έξω από το χρηματιστήριο στην ιστορική Σοφοκλέους, για το «σκάνδαλο» του χρηματιστηρίου. Η κατάσταση αυτή έχει προφανώς πολιτικό κόστος και η τότε διοίκηση του Χ.Α., μετά από υπόδειξη του Υπουργείου Οικονομικών, αποφασίζει να βάλει «λουκέτο» στη Σοφοκλέους, στα τέλη Μαρτίου 2001. Από τότε οι συναλλαγές πραγματοποιούνται μόνο από τα γραφεία των χρηματιστηριακών εταιρειών. Βεβαίως η διοίκηση του Χ.Α. δεν επιβεβαιώνει ότι η κίνηση αυτή έγινε για πολιτικούς λόγους, αλλά για την προστασία του επενδυτικού κοινού από τις φήμες που διαδίδονται πέριξ της Σοφοκλέους! Περίπου έξι χρόνια μετά, το Χ.Α. μετακομίζει στη Λεωφόρο Αθηνών. Από το 2001, η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά παύει να έχει ένα σημείο αναφοράς. Το Χ.Α. είναι το μοναδικό χρηματιστήριο στον κόσμο, μαζί με αυτό της Παλαιστίνης (εκεί λόγω πολέμου), που δεν έχει μια αίθουσα συναλλαγών ως σημείο αναφοράς! Η έλευση του ευρώ στις αρχές του 2002, η προς τα πάνω αναθεώρηση του δημόσιου χρέους, καθώς και η άνοδος των πληθωριστικών πιέσεων διαδραμάτισαν αρνητικό ρόλο στη χρηματιστηριακή αγορά, αφού πρώτα προηγήθηκαν η κρίση εμπιστοσύνης του επενδυτικού κοινού, λόγω της κάθετης πτώσης των τιμών των μετοχών, αλλά και η σοβαρή μείωση των επιχειρηματικών κερδών σε σχέση με τα σχεδόν ανεπανάληπτα ύψη της περιόδου του 1999.

XΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 29

Χ αφιέρωμα ∼ 25 χρόνια Χρηματιστήριο

Τ

ο έτος 2000 επεφύλαξε δοκιμασίες στο ελληνικό επενδυτικό κοινό και την κεφαλαιαγορά. Μετά από τρία συνεχή έτη πολύ μεγάλων ανόδων στις χρηματιστηριακές αξίες, το 2000 ήταν ένα έτος σημαντικής διόρθωσης των τιμών των μετοχών. Η προκήρυξη και διενέργεια εθνικών εκλογών τον Απρίλιο του 2000 δημιούργησε έναν πόλο νευρικότητας στη χρηματιστηριακή αγορά. Από την άλλη πλευρά, η οριστική υποδοχή της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ εξάλειψε και τις τελευταίες αβεβαιότητες που υπήρχαν ως προς την ενταξιακή πορεία της ελληνικής οικονομίας. Η ανακοίνωση της μελλοντικής κατάταξης της ελληνικής στην κατηγορία των ανεπτυγμένων αγορών απετέλεσε μια σημαντική διεθνή αναγνώριση για την ωριμότητα και την αποδοτικότητα των λειτουργικών, εποπτικών και θεσμικών συστημάτων της ελληνικής κεφαλαιαγοράς. Η οικονομική πολιτική της τότε ελληνικής κυβέρνησης (όσο και αν μετά πολλοί έκαναν λόγο για «μαγείρεμα» των στοιχείων) οδήγησε ήδη από την άνοιξη του 2000 στην ικανοποίηση των κριτηρίων σύγκλισης που προβλέπονταν στη Συνθήκη του Μάαστριχ για την πλήρη συμμετοχή μιας χώρας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Νομισματική Ένωση (Ο.Ν.Ε.). Ως αποτέλεσμα της επιτυχούς αυτής προσπάθειας, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε κατά τη Σύνοδο Κορυφής της Feira τη 19η Ιουνίου 2000 την πλήρη συμμετοχή της Ελλάδας στο τελικό στάδιο της Ο.Ν.Ε. από την 1η Ιανουαρίου του 2001. Η απόφαση αυτή, η οποία αποτελεί ιστορικό σταθμό για τη χώρα, επηρέασε αποφασιστικά τις μακροοικονομικές εξελίξεις. Κατά το 2000 η ελληνική οικονομία συνέχισε, για πέμπτη συνεχή χρονιά, να αναπτύσσεται με ρυθμό υψηλότερο του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Η διόρθωση των χρηματιστηριακών τιμών κατά τη διάρκεια του 2000 είχε ως θεμελιώδες γενεσιουργό αίτιο τη μεγάλη κρίση υπερτίμησης των μετοχών το 1999. Η κρίση εκείνη κορυφώθηκε από εκρηκτική αύξηση της ζήτησης για μετοχές σε μια περίοδο 2-3 μηνών το καλοκαίρι του 1999, περίοδο τόσο μικρή ώστε ήταν τότε αδύνατη η ταχεία προσαρμογή της προσφοράς τίτλων.

30 Οκτώβριος 2013

2000

Χ αφιέρωμα ∼ 25 χρόνια Χρηματιστήριο

Το 2000 παρατηρήθηκαν μεγάλες ρευστοποιήσεις θέσεων από θεσμικούς επενδυτές «αναδυόμενων αγορών» του εξωτερικού, οι οποίοι διέθεταν κυρίως τίτλους εταιρειών υψηλής κεφαλαιοποίησης (τράπεζες, τηλεπικοινωνίες κ.ά.). Το φαινόμενο αυτό οφείλεται αφενός στην προσδοκώμενη (τότε) μετάταξη της ελληνικής αγοράς και αφετέρου στην προσδοκία μεγαλύτερων κεφαλαιακών κερδών σε άλλες αναδυόμενες αγορές. Σημαντική επίδραση στη διόρθωση των χρηματιστηριακών τιμών στην Ελλάδα άσκησε η γενική τάση διόρθωσης των τιμών στα διεθνή χρηματιστήρια, η πλειοψηφία των οποίων έδειξε αρνητική επίδοση κατά το 2000. Το 2000 ήταν για το Χ.Α.Α. ο πλέον καταστροφικός χρόνος της τελευταίας εικοσαετίας. Ο Γενικός Δείκτης, από τις 5.535 μονάδες (31.12.1999) «βυθίστηκε» στις 3.388,9 μονάδες, παρουσιάζοντας συνολική ετήσια πτώση κατά 38,8%. Την ίδια εικόνα μείωσης παρουσίασε και η αξία των συναλλαγών που από 59 τρισ. έπεσε στα 34 τρισ., δηλαδή κατέγραψε μια μείωση κατά 42,4%. Η συνολική κεφαλαιοποίηση στο Χ.Α.Α. ανήλθε στο τέλος του 2000 σε 40,2 τρισ. δρχ. έναντι 67,3 τρισ. δρχ. το 1999, σημειώνοντας μείωση 40,3%. Η δραματική πτώση των τιμών των μετοχών επέφερε την καταστροφή πολλών μικροεπενδυτών, με αντίστοιχο πλουτισμό των μεγαλομετόχων των εισηγμένων εταιρειών στο Χ.Α.Α., οι οποίοι κυριολεκτικά «ξεφόρτωσαν» τις μετοχές τους σε υψηλές τιμές. Επιπλέον, πολλοί άσκησαν σημαντική κριτική στις χρηματιστηριακές αρχές, γιατί επέτρεψαν την είσοδο πολλών νέων εταιρειών στο Χ.Α.Α. με υπέρογκες τιμές εισαγωγής σε σχέση με τα θεμελιώδη τους μεγέθη. Το αποτέλεσμα αυτής της αλόγιστης συμπεριφοράς απεικονίσθηκε σε πολύ υψηλούς δείκτες p/e. Μοιραία, στην πρώτη αντιξοότητα, οι τιμές των μετοχών κατέρρευσαν, ζημιώνοντας έτσι όσους είχαν την ατυχή έμπνευση να εμπιστευθούν τους αναδόχους αυτών των μετοχών. Σημειωτέον ότι αρκετές από αυτές τις εταιρείες ήταν στα πρόθυρα της χρεωκοπίας (!) και βρήκαν «σανίδα σωτηρίας» στα χρήματα που πήραν από το χρηματιστήριο. Επίσης το 2000 έγιναν τεράστιες αυξήσεις κεφαλαίων των ήδη εισηγμένων εταιρειών με αλόγιστο τρόπο, ώστε στο τέλος να ζημιωθούν οι μικροεπενδυτές και να «στραγγίσει» η χρηματιστηριακή αγορά από ρευστότητα. Δυστυχώς, τα τεράστια αυτά κεφάλαια δεν κατευθύνθηκαν στην παραγωγική διαδικασία και ούτε δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας. Αντίθετα, στις περισσότερες περιπτώσεις διοχετεύθηκαν χωρίς έλεγχο, ένθεν κακείθεν. Επιπλέον, την πλημμυρίδα των αλόγιστων αυξήσεων κεφαλαίου ακολούθησε ο επιβλαβής πληθωρισμός «χαρτιών». Πράγματι, 48 νέες εταιρείες (μεταξύ των οποίων οι Cosmote, Αγροτική Τράπεζα και Τράπεζα Κύπρου) προέβησαν στη διάθεση των μετοχών τους μέσω δημόσιας εγγραφής στην κεφαλαιαγορά, αντλώντας 929,9 δισ. δρχ. Το ίδιο έτος, 103 εισηγμένες εταιρείες προέβησαν σε αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου, αντλώντας 2,96 τρισ. δρχ. Το χρηματιστήριο βρέθηκε στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης των εθνικών εκλογών που έγιναν στις 9 Απριλίου. Το ΠΑΣΟΚ, με πρόεδρο τον Κ. Σημίτη, κέρδισε τις εκλογές με μικρή διαφορά, με ποσοστό 43,79%, έναντι του 42,74% της Νέας Δημοκρατίας. Η αντιπολίτευση έκανε λόγο για «Σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου», για το οποίο ο Κ. Σημίτης, μαζί με τον τότε υπουργό Εθνικής Οικονομίας 32 Οκτώβριος 2013

2000

Γιάννο Παπαντωνίου, κατηγορήθηκαν ότι φέρουν ευθύνες, με το σκεπτικό ότι οι δηλώσεις τους περί ισχυρής οικονομίας και λαϊκού καπιταλισμού προέτρεψαν τους μικροκαταθέτες να επενδύσουν τα λεφτά τους σε μετοχές του ελληνικού χρηματιστηρίου. Η ΔΕΚΑ συνδυάστηκε με το «σκάνδαλο» του χρηματιστηρίου του 2000, καθώς η τότε διοίκηση της εταιρείας κατηγορήθηκε πως στο διάστημα από 9 Μαρτίου έως 10 Απριλίου του 2000 προέβη σε μαζικές αγορές μετοχών, με σκοπό την άνοδο του Γενικού Δείκτη του Χρηματιστηρίου Αθηνών ενόψει των επικείμενων βουλευτικών εκλογών, που είχαν ως αποτέλεσμα τη ζημία του Δημοσίου. Πάντως, ο πρόεδρος και τα πέντε πρώην μέλη του διοικητικού συμβουλίου της Δημόσιας Επιχείρησης Κινητών Αξιών αθωώθηκαν για τις εν λόγω κατηγορίες, καθώς δεν προέκυψε ούτε ελάττωση της δημόσιας περιουσίας ούτε δόλος των κατηγορουμένων με στόχο να αυξήσουν τη δική τους περιουσία ή άλλων. Όπως κατήγγειλε τότε ο αείμνηστος Μ. Έβερτ, ο κ. Πέτρος Λάμπρου, διοικητής τότε της ΑΤΕ, ήταν ο επικεφαλής του «Ιππικού», και του σχεδίου «Σοφοκλής», το οποίο ανέλαβε να στηρίζει τεχνητά τον Γενικό Δείκτη Τιμών του Χρηματιστηρίου, κατά την προεκλογική περίοδο του 2000, σε μια προσπάθεια της τότε κυβέρνησης και του υπουργού Εθνικής Οικονομίας κ. Γιάννου Παπαντωνίου να κρατηθεί ο δείκτης στα επίπεδα των 5.000 μονάδων και να αποκομίσουν πολιτικά οφέλη από τους επενδυτές της Σοφοκλέους. Η φράση «εφορμά το Ιππικό» θα μείνει στην ιστορία του Χ.Α. και αφορούσε στις αγοραστικές παρεμβάσεις, με δημόσιο χρήμα των κρατικών χαρτοφυλακίων, τα οποία συντόνιζε ο κ. Π. Λάμπρου, με σκοπό να στηριχθεί η αγορά. Το «χρίσμα» ως αρχηγού του «Ιππικού» το έλαβε ο κ. Πέτρος Λάμπρου κατά την έκτακτη σύσκεψη που έγινε στις 11.30 π.μ., στις 15 Μαρτίου του 2000, στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, όπως είχε καταγγείλει η τότε αντιπολίτευση. Στη σύσκεψη αυτή, υπό την προεδρία του Γιάννου Παπαντωνίου, είχαν λάβει μέρος οι διοικητές της Εθνικής και της Αγροτικής κ.κ. Θόδωρος Καρατζάς και Πέτρος Λάμπρου και ο πρόεδρος της Εμπορικής κ. Κωνσταντίνος Γεωργουτσάκος. Εκτός από τους τραπεζίτες αυτούς, στη σύσκεψη συμμετείχαν ο τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου, κ. Γιώργος Παπαϊωάννου, ο τότε πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, κ. Γιάννης Στουρνάρας, ο τότε πρόεδρος του Χρηματιστηρίου, αείμνηστος Σπύρος Κουνιάκης, και ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, κ. Σταύρος Θωμαδάκης. Μετά τη σύσκεψη, ο κ. Παπαντωνίου είχε δηλώσει ότι «δεν θα υπάρξει καμία κυβερνητική παρέμβαση στη λειτουργία του χρηματιστηρίου», και τόνιζε ότι δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθούν τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων για τη στήριξη του χρηματιστηρίου. Οι δεσμεύσεις αυτές βεβαίως δεν τηρήθηκαν, ενώ σύμφωνα με τα όσα είχε αποκαλύψει τότε ο τέως πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, κ. Μιλτιάδης Έβερτ, η ΑΤΕ είχε πάρει δάνειο με την εγγύηση του δημοσίου, ύψους 200 δισ. δρχ., από υποκατάστημα της Alpha Bank στο Λονδίνο. Ποσό που στο μεγαλύτερο μέρος του είχε κατευθυνθεί στην αγορά για να στηριχθούν οι μετοχές.

2001 Τ

ο 2001 η διεθνής οικονομία εισήλθε σε επιβράδυνση, μετά από μια δεκαετία υψηλών ρυθμών οικονομικής μεγέθυνσης, με αποτέλεσμα οι χρηματιστηριακές αγορές διεθνώς να σημειώσουν μεγάλη κάμψη σε τιμές και σε όγκο συναλλαγών. Στο εσωτερικό η σημαντικότερη εξέλιξη του 2001 ήταν η αναβάθμιση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς και η μετάταξή της από τις αναπτυσσόμενες στις ανεπτυγμένες αγορές τον Μάιο του 2001. Στα χνάρια του δίσεκτου 2000 κινήθηκε το X.A.A. και το 2001, ολοκληρώνοντας ουσιαστικά τον κύκλο «αποσυμπίεσης» της ελληνικής αγοράς.

O Γενικός Δείκτης έκλεισε στις 2.591,56 μονάδες, με απώλειες 23,53%, με τον πήχη του X.A.A. να κατεβαίνει τη διετία 2000-2001 σχεδόν 2.950 μονάδες ή ποσοστό 53,17%. H χρηματιστηριακή αξία της Σοφοκλέους από τα 39,7 τρισ. δρχ. που ήταν στο τέλος του 2000 διαμορφώθηκε έναν χρόνο μετά σε 32,5 τρισ. δρχ., καταγράφοντας ονομαστικές απώλειες 7,2 τρισ. δρχ., ενώ η συνολική απολεσθείσα κεφαλαιοποίηση την τελευταία διετία ανέρχεται σε 34,5 τρισ. δρχ. Ωστόσο, οι πραγματικές απώλειες που υπέστη η χρηματιστηριακή

2002 Ο

πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης την πρωτοχρονιά του 2002 επιδεικνύει τα ευρώ. Μέχρι την 1η Μαρτίου του ίδιου έτους κυκλοφορούσαν ταυτόχρονα κα τα 2 χαρτονομίσματα (δραχμές και ευρώ). Την 1η Ιανουαρίου χαρτονομίσματα και κέρματα ευρώ κυκλοφορούν σε 12 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για πρώτη φορά. Την 1η Μαρτίου η δραχμή δεν αποτελεί πλέον νόμιμο χρήμα στην Ελλάδα. Το 2002 ήταν άλλο ένα έτος χρηματιστηριακής δυσπραγίας στις ανεπτυγμένες αγορές και στην Ελλάδα. Το φάσμα της οικονομικής ύφεσης, τα μεγάλα εταιρικά σκάνδαλα (Enron, WorldCom κ.ά.), η διάψευση των υπεραισιόδοξων προσδοκιών που είχαν καλλιεργηθεί τη δεκαετία του 1990, αποτέλεσαν παράγοντες που κλόνισαν την εμπιστοσύνη των επενδυτών στις μετοχές. Πάντως, παρά την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, η ελληνική οικονομία και το 2002 συνέχισε να αναπτύσσεται με υψηλούς ρυθμούς, ως αποτέλεσμα κυρίως της αυξημένης χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα. Τα δάνεια έγιναν πιο φθηνά μετά τη μείωση των επιτοκίων κατά 0,50% από την ΕΚΤ. Το 2002 ήταν το τρίτο συνεχόμενο έτος υποχώρησης της Σοφοκλέους, ενώ το 2002 ήταν ιδιαίτερα αρνητικό και για τις διεθνείς αγορές, με τον παγκόσμιο δείκτη MSCI να υποχωρεί κατά 20%, επιδεικνύοντας τη χειρότερη συμπεριφορά από το 1974, ενώ οι κεφαλαιακές ζημίες των τριών συνολικών τελευταίων ετών αντιπροσώπευαν τη μεγαλύτερη χρηματιστηριακή κάμψη από την περίοδο της κρίσης του 1929. Ο Γενικός Δείκτης έκλεισε στο τέλος του 2002 στις 1.748,4 μονάδες με πτώση 32,5%. Η μέση ημερήσια αξία συναλλαγών διαμορφώθηκε στο 100 εκατ. ευρώ, μειωμένη κατά 38,1% σε ετήσια βάση. Η χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων μειώθηκε κατά 32,2%, στα 65,760 δισ. ευρώ.

XΡΗΜΑ αξία των εισηγμένων μετοχών τη διετία 2000-2001 είναι κατά 7 τρισ. δρχ., περίπου υψηλότερη (εκτοξεύονται δηλαδή κοντά στα 42 τρισ. δρχ.), καθώς στην κεφαλαιοποίηση του X.A.A. είχαν ενσωματωθεί εν τω μεταξύ, 69 νέες μετοχές, εκ των οποίων 48 εισήχθησαν στο X.A.A. το 2000 και 21 το 2001, με αγοραία αξία σήμερα γύρω στα 7 τρισ. δρχ.

Tο 2001 είναι, εκ των πραγμάτων, η χρονιά που αποτύπωσε στην ελληνική αγορά τις παρενέργειες και την ένταση της διετούς χρηματιστηριακής κρίσης. Επέδρασε μάλιστα καταλυτικά στη διαμόρφωση ενός γενικευμένου απαξιωτικού κλίματος, που χαρακτηρίζεται κυρίως από απογοήτευση, ανασφάλεια, αβεβαιότητα και έλλειψη εμπιστοσύνης των επενδυτών στον θεσμό της κεφαλαιαγοράς. Κατά το 2001 η συμμετοχή της Ελλάδας στην Ο.Ν.Ε. είχε ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση μακροοικονομικού περιβάλλοντος χαμηλών επιτοκίων και περιορισμένου συναλλαγματικού κινδύνου. Στο νέο αυτό σκηνικό ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας διατηρήθηκε σε υψηλό επίπεδο, παρά την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, ιδιαίτερα μετά την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ.

2003 Ύ

στερα από μια μεγάλη χρηματιστηριακή ύφεση, που διήρκεσε τρία ολόκληρα χρόνια, το 2003 έφερε θετικές αποδόσεις στις αγορές και στην ελληνική. Η τριετής αυτή ύφεση ήταν η μεγαλύτερη από το 1929, μέχρι τότε. Το 2003, η ελληνική οικονομία διατήρησε την αναπτυξιακή της δυναμική με βασικούς ενισχυτικούς παράγοντες την εισροή κοινοτικών πόρων και την υψηλή καταναλωτική δαπάνη, η οποία στηρίχθηκε από τη διατήρηση χαμηλών πραγματικών επιτοκίων, αλλά και από τη δαπάνη για την πραγματοποίηση των έργων υποδομής λόγω της ανάληψης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Κατά το 2003, οι αγορές διεθνώς και το Χ.Α. ακολούθησαν πτωτική πορεία μέχρι τον Μάρτιο, όπου η επέμβαση των ΗΠΑ στο Ιράκ για την απομάκρυνση του καθεστώτος Χουσεΐν προκάλεσε την τότε λεγόμενη «μεταστροφή της Βαγδάτης», που αποτέλεσε την αφετηρία για τη χρηματιστηριακή ανάκαμψη που ακολούθησε. Ο Γενικός Δείκτης έκλεισε στο τέλος του 2003 στις 2.263,6 μονάδες, με ετήσια άνοδο 29,5%, η μέση ημερήσια αξία συναλλαγών αυξήθηκε κατά 38,5%, ενώ η συνολική χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων εταιρειών αυξήθηκε κατά 28,6%, στα 86,6 δισ. ευρώ (56% του ΑΕΠ).

XΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 33

Χ αφιέρωμα ∼ 25 χρόνια Χρηματιστήριο

Τ

ο 2004 είχε τα πάντα. Την επιτυχή οργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, τον άθλο της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου στην Πορτογαλία και την αλλαγή κυβέρνησης. To 2004 η Σοφοκλέους κινήθηκε ανοδικά, μέσα σε ένα μέτρια ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον, με την ελληνική οικονομία να συνεχίζει την αναπτυξιακή πορεία των τελευταίων ετών (λόγω και της Ολυμπιάδας). Ο Γενικός Δείκτης Τιμών έκλεισε στο τέλος του έτους στις 2.786,2 μονάδες, με ετήσια άνοδο 23,10%, ενώ η συνολική ετήσια αξία συναλλαγών διαμορφώθηκε στα 35,7 δισ. ευρώ, σημειώνοντας μικρή άνοδο 2,3%. Η χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων εταιρειών διαμορφώθηκε στα 92,1 δισ. ευρώ, αυξημένη κατά 9,0%. Το 2004 ήταν έτος εθνικών εκλογών (7 Μαρτίου) και η αβεβαιότητα σχετικά με το αποτέλεσμα επηρέασε την αγορά κατά τους δύο πρώτους μήνες του έτους, για να κινηθεί έντονα ανοδικά στο επόμενο δίμηνο, καθώς η πολιτική αβεβαιότητα εξέλιπε, μετά την άνετη νίκη της Νέας Δημοκρατίας, με διαφορά περίπου 5% από το ΠΑΣΟΚ, ενώ η έκθεση της Κομισιόν, αλλά και του ΟΟΣΑ προέβλεπε συνέχιση των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.

2004 34 Οκτώβριος 2013

Τ

ο 2005 χαρακτηρίσθηκε από σημαντική άνοδο των περισσότερων διεθνών αγορών και της ελληνικής αγοράς, με την ελληνική οικονομία να αναπτύσσεται με σημαντικούς ρυθμούς, αλλά σημείωσε μικρή επιβράδυνση, λόγω της μείωσης των δαπανών μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η ανάπτυξη τροφοδοτήθηκε για μία ακόμη χρονιά από την αύξηση της καταναλωτικής ζήτησης μέσω της αύξησης της χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα από τις τράπεζες. Στις 16 Δεκεμβρίου, στη Σύνοδο Κορυφής, η Ελλάδα εξασφαλίζει κοινοτικούς πόρους 20,1 δισ ευρώ, τους οποίους θα έχει δικαίωμα να απορροφήσει ως το 2016. Πρόκειται για το περίφημο ΕΣΠΑ που θα παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεκμετάλλευτο. Ο Γενικός Δείκτης στο τέλος του 2005 έκλεισε στις 3.663,9 μονάδες, με ετήσια άνοδο 31,5%. Η συνολική αξία συναλλαγών διαμορφώθηκε στα 52,5 δισ. ευρώ, αυξημένη κατά 46,9%, ενώ η συνολική χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων ήταν 123 δισ. ευρώ, αυξημένη κατά 33,5% (αντιστοιχούσε στο 68% του ΑΕΠ).

XΡΗΜΑ

2005

XΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 35

Χ αφιέρωμα ∼ 25 χρόνια Χρηματιστήριο

Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΕΚΛΕΙΣΕ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ 2006 ΣΤΙΣ 4.394,13 ΜΟΝΑΔΕΣ, ΣΗΜΕΙΩΝΟΝΤΑΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΤΗΣΙΑ ΑΝΟΔΟ ΚΑΤΑ 19,9%.

2006 Τ

ο έτος 2006 χαρακτηρίστηκε από σημαντική άνοδο των χρηματιστηριακών δεικτών και της επενδυτικής δραστηριότητας στις περισσότερες διεθνείς κεφαλαιαγορές. Ο Γενικός Δείκτης Τιμών του Χρηματιστηρίου Αθηνών έκλεισε στο τέλος του 2006 στις 4.394,13 μονάδες, σημειώνοντας συνολική ετήσια άνοδο κατά 19,9%. Η συνολική ετήσια αξία συναλλαγών διαμορφώθηκε σε 85,34 δισ. ευρώ, σημειώνοντας σημαντική ετήσια αύξηση κατά 62,2%. Στο τέλος του 2006 η συνολική χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αθηνών εταιρειών ήταν 349,5 δισ. ευρώ, σημειώνοντας ετήσια αύξηση κατά 184,1% και αντιστοιχώντας στο 64,6% περίπου του ΑΕΠ της χώρας. Δύο μόνο νέες εταιρίες προέβησαν στη διάθεση μετοχών τους μέσω δημόσιας εγγραφής στην κεφαλαιαγορά το 2005 έναντι 8 εταιρειών το 2005 και 10 εταιρειών το 2004, αντλώντας 725,3 εκατ. ευρώ, έναντι 81,9 εκατ. ευρώ το 2005. Επίσης 14 εισηγμένες εταιρείες προέβησαν σε αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου το 2006 έναντι 19 εταιρειών το 2005 και 11 εταιρειών το 2004, αντλώντας 3.438,4 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, το 2006 η ελληνική οικονομία σημείωσε έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης στην Ευρωπαϊκή

Ένωση και στη ζώνη του ευρώ. Το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 4% το 2006 έναντι αύξησης 3,7% το 2005. Κατά τη διάρκεια του 2006 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχώρησε σε πέντε διαδοχικές αυξήσεις του βασικού επιτοκίου του ευρώ κατά 25 μονάδες βάσης εκάστη, προκειμένου να περιορίσει τον πληθωριστικό κίνδυνο λόγω της ανάκαμψης της οικονομικής δραστηριότητας και της ανόδου της τιμής πετρελαίου. Το ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς για πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης, το οποίο τον Ιούνιο 2003 είχε μειωθεί στο ιστορικώς ελάχιστο επίπεδο του 2%, στο τέλος Δεκεμβρίου 2006 διαμορφώθηκε στο 3,5%. Η άνοδος του βασικού επιτοκίου από την Ε.Κ.Τ. και οι προσδοκίες της αγοράς για περαιτέρω άνοδό του επέδρασαν αυξητικά στο ύψος των επιτοκίων δανειακών χορηγήσεων στην ελληνική αγορά. Τα ελληνικά επιτόκια σημείωσαν αύξηση σε όλες σχεδόν τις κατηγορίες δανείων το 2006, έναντι σημαντικής μείωσής τους κατά την προηγούμενη πενταετία. Η προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης αποδίδει αποτελέσματα. Το πρωτογενές πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης ανήλθε στο 2% του ΑΕΠ το 2006, έναντι ελλείμματος 0,4% του ΑΕΠ το 2005.

2007 Π

αρά τη διεθνή αναταραχή, λόγω της κρίσης στην αγορά ενυπόθηκων δανείων μειωμένης εξασφάλισης των ΗΠΑ, η άνοδος της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς το 2007 ήταν σημαντική, με μοχλό την τοποθέτηση στην αγορά ξένων επενδυτών και με την ελληνική οικονομία να παρουσιάζει υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης σε σχέση με την Ε.Ε., γεγονός που κάνει τον πρωθυπουργό να μιλά για ισχυρή οικονομία, παρά την απαρχή της διεθνούς κρίσης. Οι βουλευτικές εκλογές του 2007 διεξήχθησαν στις 16 Σεπτεμβρίου. Το αποτέλεσμα των εκλογών ήταν η νίκη του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας, με πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, με ποσοστό 41,83% και με ισχνή πλειοψηφία 152 εδρών. Ο Γενικός Δείκτης έκλεισε το 2007 στις 5.178,83 μονάδες με άνοδο 17,86%, με τη συνολική αξία συναλλαγών να ανέρχεται σε 121,3 δισ. ευρώ, αυξημένη κατά 42,1%, ενώ η συνολική χρηματιστηριακή αξία διαμορφώθηκε στα 349,5 δισ. ευρώ, αυξημένη κατά 184% (!) και αντιστοιχούσε στο 85% του ΑΕΠ. Ένας νέος ιστορικός κύκλος για το Χρηματιστήριο Αθηνών ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2007. Μετά από 73 χρόνια φιλοξενίας στο γνωστό κτήριο της Σοφοκλέους, το οποίο ανήκει στην Εθνική Τράπεζα, το Χρηματιστήριο Αθηνών μετακομίζει σε δική του ιδιόκτητη στέγη στη Λεωφόρο Αθηνών 108, στον Βοτανικό.

36 Οκτώβριος 2013

¦ ¥ ¥

ª£¢ © ¢ ¢£

ÈÎÐÒÉ ÔÚÎÑÚÌÏ×μÏÉ ÑÍÉÓÐÇ¿ÓÉÔÉ ÌÂÊ ÈÏÒÔÉ

25

ÌÁÑÏÖ ÂÔÇ¡ÍÆÊ ÔÕÊØ ÆÑÆÏÅÚÕÊÌ¼Ø ÔÂØ ÌÊϽÔÆÊØ

Æ ÆÊѾ ÌÂÕÂÏ¿ÉÔÉ ÌÂÊ ÂÏ¡ÍÚÔÉ ÕÐÚ ÐÊÌÐÏÐÎÊÌÐÁ ÑÆÓÊáÍÍÐÏÕÐØ ÌÂÊ Õ×Ï Ï¼×Ï Õ¡ÔÆ×Ï ÕÉØ ÂÈÐÓ¡Ø

ÆÈÌØÑ¿ÓÉÓ ÆÎÑÆÓÊÔÕÂÕ×μÏÉ ÆÓÎÉÏƾ ÌÂÊ ÚÑÆÁÖÚÏÉ ÅÊÂÕÁÑ×ÔÉ ÆÌÕÊνÔÆ×Ï ÌÂÊ ÑÓÐÃͼÄÆ×Ï

È × Ö Ä Ð Á Û

ÄÚ ÈÜ £ Ï Ï Ò

Ä Ì Ñ Á Õ ¯

Χ αφιέρωμα ∼ 25 χρόνια Χρηματιστήριο

Τ

ο 2008 χαρακτηρίστηκε από σημαντική πτώση των χρηματιστηριακών δεικτών και της επενδυτικής δραστηριότητας στις περισσότερες διεθνείς κεφαλαιαγορές και την Ελλάδα. Η πτώση ήταν κυρίως το αποτέλεσμα της αβεβαιότητας που διαμόρφωσε η ταχεία διεθνής επέκταση της χρηματοπιστωτικής κρίσης που αρχικά εμφανίστηκε στην αγορά ενυπόθηκων δανείων μειωμένης εξασφάλισης των ΗΠΑ και στη συνέχεια επεκτάθηκε στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες αγορές, προκαλώντας έλλειψη ρευστότητας, με συνέπεια την απειλή βιωσιμότητας ή και την κατάρρευση μεγάλων χρηματοπιστωτικών οργανισμών, όπως η αμερικανική επενδυτική τράπεζα Lehman Brothers. Η πιστωτική συρρίκνωση που ακολούθησε είχε αρνητικές συνέπειες στην οικονομική επέκταση των περισσοτέρων επιχειρηματικών κλάδων της εγχώριας και της διεθνούς οικονομίας. Κατά το τελευταίο τετράμηνο του 2008, σημαντικά γεγονότα επηρέασαν και δυσχέραναν περισσότερο την κατάσταση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Η πτώχευση της επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers, η εξαγορά της επενδυτικής τράπεζας Merrill Lynch από την Bank of America, καθώς και της τράπεζας HBOS από τη βρετανική τράπεζα Lloyds TSB, η παρέμβαση διάσωσης της ασφαλιστικής εταιρείας AIG, η παρέμβαση των κυβερνήσεων της Ολλανδίας, του Βελγίου και του Λουξεμβούργου για τη διάσωση της τράπεζας Fortis, η κρατικοποίηση της ισλανδικής τράπεζας Kaupthing και η εθνικοποίηση των τραπεζών Northern Rock και Bradford & Bingley στην Αγγλία ήταν τα σημαντικότερα. Οι διαγραφές «τοξικών» στοιχείων ενεργητικού από τα μεγάλα χρη-

38 Οκτώβριος 2013

2008

ματοπιστωτικά ιδρύματα ξεπέρασαν εντός του 2008 το 1 τρισ. δολ. και η κρίση εξελίχθηκε σε ύφεση, με αρνητικές επιπτώσεις στην παραγωγική δραστηριότητα της οικονομίας, λόγω της μείωσης των καταναλωτικών δαπανών και των εμπορικών συναλλαγών. Μεγάλες εταιρείες του κλάδου της αυτοκινητοβιομηχανίας, όπως η General Motors, η Chrysler, η Ford, η Toyota και η BMW, προχώρησαν σε μαζικές απολύσεις προσωπικού και μείωση επενδύσεων. Οι τρεις ισχυρότερες οικονομίες της Αμερικής, της Ευρώπης και της Ιαπωνίας εισήλθαν σε οικονομική ύφεση ταυτοχρόνως, γεγονός που είχε να συμβεί από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στις αρχές Δεκεμβρίου ταραχές ξεσπούν στην Ελλάδα από τον θανάσιμο τραυματισμό του 15χρονου Αλεξάνδρου Γρηγορόπουλου, κλονίζοντας την κυβέρνηση, επηρεάζοντας και το Χ.Α. Στην Ελλάδα, η πτώση των χρηματιστηριακών δεικτών και της συναλλακτικής δραστηριότητας στις αγορές του Χρηματιστηρίου Αθηνών ήταν σημαντική και ο Γενικός Δείκτης Τιμών του Χρηματιστηρίου Αθηνών έκλεισε το 2001 στις 1.786,51 μονάδες, σημειώνοντας ετήσια μείωση κατά 65,5%, ως αποτέλεσμα των αυξημένων εγχώριων ρευστοποιήσεων επενδυτικών τίτλων από αλλοδαπούς και Έλληνες επενδυτές. Η συνολική ετήσια αξία συναλλαγών διαμορφώθηκε σε 78 δισ. ευρώ, σημειώνοντας σημαντική ετήσια μείωση κατά 35,5%. Η συνολική χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων ήταν 69 δισ. ευρώ, σημειώνοντας ετήσια μείωση κατά 64,9% έναντι αύξησης κατά 184,1% το 2007. Η συμμετοχή των αλλοδαπών επενδυτών στη συνολική κεφαλαιοποίηση του Χ.Α. στο τέλος του 2008 μειώθηκε σε 47,8% από 51,8% τον Δεκέμβριο του 2007.

Χ αφιέρωμα ∼ 25 χρόνια Χρηματιστήριο

Τ

2009

ο 2009 ήταν χρονιά ανάκαμψης των διεθνών χρηματιστηρίων μετά τη μεγάλη πτώση του 2008. Ο συνδυασμός της υψηλής ρευστότητας, λόγω των έκτακτων μέτρων που έλαβαν οι κυβερνήσεις, των χαμηλών επιτοκίων και της βελτίωσης των εταιρικών αποτελεσμάτων τροφοδότησαν την άνοδο των χρηματιστηρίων. Η ελληνική αγορά ακολούθησε μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου παράλληλη πορεία με τις ευρωπαϊκές αγορές. Στη συνέχεια, όμως, υπό το μέγεθος της δημοσιονομικής κρίσης της χώρας, το χρηματιστήριο υποχώρησε ραγδαία, ακολουθώντας αντίθετη πορεία από τις ευρωπαϊκές αγορές. Το 2009 οι επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας επηρεάστηκαν αρνητικά από τις επιπτώσεις της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης, αλλά και από τις εγχώριες μακροοικονομικές ανισορροπίες. Χαρακτηριστικό των δημοσιονομικών εξελίξεων του 2009 ήταν η σημαντική επιδείνωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης, λόγω της σημαντικής αρνητικής απόκλισης των φορολογικών εσόδων από τα αρχικώς προβλεπόμενα και τις υπερβάσεις δαπανών. Το 2009 το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης διαμορφώθηκε στο 12,7% του ΑΕΠ από 7,7% του ΑΕΠ το 2008. Το υψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα του 2009 οδήγησε σε μια ανάλογη αύξηση του χρέους της γενικής κυβέρνησης στο 113,45% του ΑΕΠ έναντι 99,2% που ήταν το 2008. Το ΠΑΣΟΚ, με τον Γ. Παπανδρέου, κερδίζει την εξουσία στις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου, με μεγάλη διαφορά από τη Νέα Δημοκρατία. Ο Γενικός Δείκτης Τιμών έκλεισε στο τέλος του 2009 στις 2.196 μονάδες, σημειώνοντας συνολική ετήσια αύξηση 22,9%. Η συνολική ετήσια αξία συναλλαγών διαμορφώθηκε σε 50,9 δισ. ευρώ, υποχωρώντας κατά 35% έναντι του 2008. Στο τέλος του 2009 η συνολική χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων έφθασε τα 83,4 δισ. ευρώ, σημειώνοντας ετήσια αύξηση κατά 22,3%, έχοντας ωστόσο υποχωρήσει κατά 65,1% εντός του 2008. Η κεφαλαιοποίηση των εταιρειών του χρηματιστηρίου αντιστοιχούσε μόλις στο 28,5% περίπου του ΑΕΠ της Ελλάδας, έναντι 34,7% το 2008 και 85,2% το 2007.

40 Οκτώβριος 2013

2010 Σ

τις 23 Απριλίου του 2010 ο Γ. Παπανδρέου, με «φόντο» το λιμάνι του Καστελλόριζου, ανακοίνωνε στον ελληνικό λαό την ένταξη της χώρας στον μηχανισμό στήριξης, που σηματοδότησε και την έναρξη της «Οδύσσειας» για την ελληνική οικονομία. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υποχρεώνεται να αναθεωρήσει ξαφνικά τους αριθμούς του δημοσιονομικού ελλείμματος που υποεκτίμησε η κυβέρνηση Καραμανλή. Το έλλειμμα αναθεωρείται από 3,7% σε 12,7%, αργότερα στο 13,6% τον Μάιο του 2010 και σε 15,4% τον Οκτώβριο το 2010. Αυτή η αναθεώρηση προκάλεσε μια βαθιά αντίδραση προς την Ελλάδα και την ικανότητά της να χειριστεί την κατάσταση και στη συνέχεια έγιναν μια σειρά από σφάλματα. Το σφάλμα της ελληνικής κυβέρνησης ήταν που δεν προετοίμασε τις αγορές για ένα τέτοιο «σοκ», το οποίο αιφνιδίασε ακόμη και την ίδια, και όχι μόνο δεν έσπευσε να εξαγγείλει μέτρα διόρθωσης των ελλειμμάτων, αλλά εξήγγειλε και φιλολαϊκά μέτρα ενίσχυσης των χαμηλών εισοδημάτων! Μόνο τον Ιανουάριο του 2010, δύο και πλέον μήνες μετά την αναθεώρηση του ελλείμματος, η κυβέρνηση αναγγέλλει ένα πρώτο πρόγραμμα σταθεροποίησης, αλλά εντελώς αναξιόπιστο: μείωση του ελλείμματος από το 12,9% του ΑΕΠ το 2009 σε 2,18% το 2012! Δηλαδή μια αναπροσαρμογή χωρίς κανένα προηγούμενο στην ιστορία! Αυτό ο στόχος προκάλεσε τη μεγάλη αύξηση του spread (διαφορά επιτοκίων, με τη Γερμανία που μετράει τη διαφορά ρίσκου μεταξύ των δύο κρατών), γεγονός που κάνει ασύμφορη τη χρηματοδότηση της Ελλάδας από τις αγορές, προκαλώντας κρίση ρευστότητας. Από τα τέλη του 2009 οι τρεις μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης αρχίζουν να υποβαθμίζουν την ελληνική οικονομία. Μετά τις αποκαλύψεις ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας έκλεισε για το 2009 σε επίπεδα πολύ πάνω από αυτά που θα καθιστούσαν το δημόσιο χρέος βιώσιμο, η ελληνική κυβέρνηση αδυνατούσε να δανειστεί με λογικά επιτόκια από τις αγορές για τη χρηματοδότηση του τρέχοντος δημοσιονομικού ελλείμματος και την αναχρηματοδότηση του χρέους. Το αποτέλεσμα ήταν ο άμεσος κίνδυνος χρεωκοπίας και στάσης πληρωμών του ελληνικού δημοσίου. Η προσπάθεια της κυβέρνησης να ανακτήσει την αξιοπιστία της

XΡΗΜΑ

χώρας στις διεθνείς αγορές και να πετύχει μείωση των επιτοκίων οδήγησε σε λήψη μέτρων μείωσης των δαπανών, τα οποία δεν κατάφεραν να ανατρέψουν το αρνητικό κλίμα. Κατόπιν αυτών η Ελλάδα κατέφυγε στη βοήθεια του ΔΝΤ, της Ε.Ε. και της ΕΕΚΤ, που συγκρότησαν από κοινού μηχανισμό βοήθειας για τη χώρα. Η χρηματοδότηση από τον μηχανισμό στήριξης έγινε υπό τους σκληρούς δημοσιονομικούς όρους. Με τη χρηματοδότηση από τον μηχανισμό αποφεύχθηκε ο άμεσος κίνδυνος χρεωκοπίας της Ελλάδας, που θα είχε πιθανές ανεξέλεγκτες συνέπειες και για όλη τη ζώνη του ευρώ. Τα πρώτα μέτρα ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό την Κυριακή 2 Μαΐου 2010. Η ελληνική κυβέρνηση συνέχισε να βρίσκεται σε κατάσταση δημοσιονομικής ανισορροπίας και το επόμενο διάστημα, με αποτέλεσμα έναν χρόνο μετά, τον Ιούνιο του 2011, να καταφύγει στην ψήφιση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος, που περιλάμβανε νέα μέτρα λιτότητας και περικοπές. Επίσης τέθηκε θέμα αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας και αναδιάρθρωσης ή «κουρέματος» του χρέους, με σκοπό τη μακροπρόθεσμη μείωση του χρέους ώστε να φθάσει σε βιώσιμα επίπεδα. Το 2010 έλαβε χώρα η μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή που επιτεύχθηκε ποτέ στην Ελλάδα, η οποία ανήλθε σε 6% του ΑΕΠ περίπου. Το 2010 χαρακτηρίστηκε διεθνώς ως έτος προσπάθειας για ανάκαμψη και έξοδο από τη χρηματοπιστωτική κρίση της περιόδου 2008-2009, ενώ στην Ευρώπη κυριάρχησε η κρίση δημοσίου χρέους και οι παρεμβάσεις για τον έλεγχο των επιπτώσεών της. Η κρίση εμπιστοσύνης που εκδηλώθηκε για διαφορετικούς λόγους σε κάθε χώρα και έπληξε διαδοχικά την Ελλάδα και ακολούθως την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, οδήγησε τη χώρα μας σε συνεχείς υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας του ελληνικού δημοσίου και προκάλεσε κατακόρυφη αύξηση στο κόστος δανεισμού. Ο Γενικός Δείκτης έκλεισε στο τέλος του 2010 στις 1.413,94 μονάδες, σημειώνοντας ετήσια μείωση κατά 35,6%. Η συνολική ετήσια αξία συναλλαγών διαμορφώθηκε σε 35,1 δισ. ευρώ, υποχωρώντας κατά 31%. Στο τέλος του 2010 η συνολική χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων ήταν 54,3 δισ. ευρώ, μειωμένη κατά 35,4% (αντιστοιχούσε στο 25,8% του ΑΕΠ).

XΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 41

Χ αφιέρωμα ∼ 25 χρόνια Χρηματιστήριο

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΚΑΤΕΓΡΑΨΕ ΤΗ ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΓΙΑ 2η ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ, ΣΗΜΕΙΩΝΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΑΡΝΗΤΙΚΟ «ΡΕΚΟΡ» ΠΟΥ ΙΣΩΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ.

Τ

ο 2011 ήταν μια δύσκολη χρονιά για την ελληνική οικονομία και κοινωνία. Τη δεύτερη χειρότερη επίδοση (-51,88%) από το 1964 πέτυχε το 2011 ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστήριου της Αθήνας, κλείνοντας στα επίπεδα των 680 μονάδων. Ήταν η χρονιά όπου τα αρνητικά «ρεκόρ» διαδέχονταν το ένα το άλλο, είτε σε επίπεδο τιμών του βασικού δείκτη της αγοράς είτε σε επίπεδο συναλλαγών. Το ελληνικό χρηματιστήριο κατέγραψε τη χειρότερη απόδοση στον κόσμο για 2η διαδοχική χρονιά, σημειώνοντας ένα αρνητικό «ρεκόρ» που ίσως δεν έχει προηγούμενο. Η χρηματιστηριακή αγορά έχει χάσει 230 δισ. δολ. σε κεφαλαιοποίηση από το 2008 και 112 δισ. δολ. από τα τέλη του 2009. Το 2011 ήταν η δεύτερη χειρότερη χρονιά των τελευταίων 20 ετών, μετά το 2008, με τον Γενικό Δείκτη Τιμών να κλείνει με μεγάλες απώλειες, στα χαμηλά των τελευταίων 19 ετών και τον δείκτη της υψηλής κεφαλαιοποίησης τον FTSE 20 και τον τραπεζικό δείκτη να καταγράφουν νέα ιστορικά χαμηλά. Μέσα στο 2011 η συνολική κεφαλαιοποίηση της χρηματιστηριακής αγοράς υποχώρησε κατά 27,633 δισ. ευρώ και διαμορφώθηκε στο τέλος του 2011 σε 27,302 δισ. ευρώ, από 54,935 δισ. ευρώ που ήταν στο τέλος του 2010. Το ποσοστό της κεφαλαιοποίησης του Χ.Α. ως προς το ΑΕΠ υποχώρησε στο 12,5% το 2011 έναντι 25,8% το 2010, 28,5% το 2009, 34,7% το 2008 και 85,2% το 2007. Το 2011 χαρακτηρίστηκε όχι μόνο από σημαντικές προσπάθειες δημοσιονομικής προσαρμογής, αλλά και από τις επιπτώσεις της συνεχιζόμενης ύφεσης και των εναλλασσόμενων ευρωπαϊκών και διεθνών σχεδίων δράσης απέναντι στην ελληνική, και όχι μόνο, κρίση. Οι συζητήσεις επισκόπησης του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας από τους διεθνείς οργανισμούς χρηματοδότησης (ΔΝΤ-ΕΚΤ-Ε.Ε.) συνεχίστηκαν στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής διαδικασίας χορήγησης νέου και κατάλληλου χρηματοδοτικού πακέτου στήριξης της Ελλάδα για τα επόμενα χρόνια, αλλά και εν μέσω της προσπάθειας του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα να λάβει πολιτική στήριξη για την εφαρμογή του νέου προγράμματος. Η συζήτηση στην Ευρώπη περιστρέφεται γύρω από τις προϋποθέσεις συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα (PSI) στην αναδιάρθρωση των τίτλων του ελληνικού δημοσίου και το αντίστοιχο ποσό της δημόσιας στήριξης. Οι ευρωπαϊκοί Σύνοδοι Κορυφής τον Ιούλιο και τον Οκτώβριο του 2011 έλαβαν αποφάσεις για πορεία προς τα εμπρός. Εν τω μεταξύ, η ελληνική κυβέρνηση αντιμετώπισε δυσκολίες στην εφαρμογή του προγράμματος προσαρμογής στη διάρκεια του καλοκαιριού. Τον Νοέμβριο του 2011 προέκυψε νέα κυβέρνηση συνεργασίας με συγ42 Οκτώβριος 2013

2011

κεκριμένο στόχο την πρόοδο και ολοκλήρωση του προγράμματος συμμετοχής ιδιωτών επενδυτών στην αναδιάρθρωση δημοσίου χρέους (PSI), με αποτέλεσμα η ελληνική οικονομία να αναμένεται να εισέλθει σε φάση σταθεροποίησης. Η Ευρώπη έχει μάλλον αργά κατευθυνθεί προς τη θεσμοθέτηση νέου πακέτου χρηματοδότησης της Ελλάδας, με τη συμπερίληψη επιπρόσθετης κρατικής στήριξης και σημαντικής συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα (PSI). Πρώτον, στο τέλος Ιουλίου οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν να διατηρήσουν την οικονομική τους υποστήριξη προς τις χώρες που εντάσσονται στο πλαίσιο των προγραμμάτων προσαρμογής για όσο χρονικό διάστημα χρειάζεται για να αποκατασταθεί η πρόσβασή τους στην αγορά, με την προϋπόθεση ότι το πρόγραμμά τους εφαρμόζεται κανονικά. Στο τέλος Οκτωβρίου του 2011, με συμφωνία από τους Ευρωπαίους ηγέτες, αποφασίσθηκε λύση με επίκεντρο τις ακόλουθες βασικές παραμέτρους: 50% μείωση στην ονομαστική αξία των ιδιωτικώς κατεχόμενων χρεωστικών τίτλων του ελληνικού δημοσίου, εγγυήσεις χρηματοδοτoύμενες από το ελληνικό δημόσιο, με ανώτατο όριο τα 30 δισ. ευρώ, και στόχος διαμόρφωσης του ελληνικού χρέους προς το ΑΕΠ κάτω του 120% μέχρι το 2020. Με την αυξανόμενη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα (PSI) στον ορίζοντα, στα μέσα Νοεμβρίου οι αποκλίσεις (spreads) των CDS των ελληνικών κρατικών τίτλων έναντι αυτών του γερμανικού ομολόγου αναφοράς (bund) έχουν εκτιναχθεί στα ύψη και προσέγγισαν αναφορικά με τα διετή και δεκαετή κρατικά ομόλογα του χρέους πάνω από 11.350 σημεία βάσης για τα διετή ομόλογα και 2.600 σημεία βάσης για τα δεκαετή ομόλογα, αντίστοιχα. Οι αποκλίσεις μειώθηκαν μόνο προσωρινά στον απόηχο της τελευταίας ανακοίνωσης για το PSI και παρέμειναν εξαιρετικά ασταθείς, φτάνοντας σε νέα επίπεδα-«ρεκόρ». Οι εξελίξεις αυτές επηρέασαν την πορεία των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών και βεβαίως της ελληνικής κεφαλαιαγοράς. Το 2011 ο Γενικός Δείκτης Τιμών του Χρηματιστηρίου Αθηνών σημείωσε πτώση κατά 51,9%. Το 2011 ήταν το τέταρτο συνεχόμενο έτος συρρίκνωσης της οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια του έτους αυτού, το πραγματικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε περισσότερο σε σχέση με την πτώση του 2010, προσεγγίζοντας το -5,5%. Αυτό οφειλόταν κυρίως στην αποδυνάμωση της πραγματικής εγχώριας ζήτησης, που χαρακτηρίζεται από απώλεια εισοδημάτων, δύσκολη προσαρμογή στην αγορά εργασίας και ιδιαίτερα περιοριστικές συνθήκες χορήγησης πιστώσεων.

Χ αφιέρωμα ∼ 25 χρόνια Χρηματιστήριο

2012 Μ

ετά από ένα καταστροφικό 2011 (-51,88% και αφού «χάθηκαν» 27 δισ. από την κεφαλαιοποίηση της αγοράς), το 2012 εξελίχτηκε πολύ καλύτερα από ό,τι και ο πιο αισιόδοξος επενδυτής θα προσδοκούσε στην αρχή του έτους. Το Χ.Α. κατόρθωσε να πετύχει μία από τις μεγαλύτερες ανόδους μεταξύ των διεθνών αγορών, πραγματοποιώντας ένα ισχυρό «ράλι» στο δεύτερο εξάμηνο του έτους, με αφορμή την πολιτική εξομάλυνση και την απομάκρυνση του ενδεχόμενου εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη. Ο Γενικός Δείκτης Τιμών έκλεισε το 2012 στις 907,90 μονάδες, έναντι 680,42 μονάδων του κλεισίματος του 2011, καταγράφοντας μιαν άνοδο 227,48 μονάδων ή σε ποσοστό 33,43%. Η συνολική κεφαλαιοποίηση της αγοράς στη διάρκεια του 2012 αυξήθηκε κατά 6,90 δισ. και διαμορφώθηκε στα 34,28 δισ., από 27,38 δισ. το 2011. Το 2012 ήταν άλλη μια δύσκολη χρονιά για την ελληνική οικονομία - άρα και για την ελληνική κεφαλαιαγορά - αλλά κατά τη διάρκειά του ολοκληρώθηκαν πολλές εκκρεμότητες αναφορικά με τη χρηματοδότηση του ελληνικού χρέους και την οριστικοποίηση των αναγκαίων κεφαλαίων για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Η οικονομική χρονιά σφραγίστηκε από πέντε μεγάλες εξελίξεις, τρεις στο εσωτερικό μέτωπο και δύο στο διεθνές. Στην Ελλάδα τις προσδιόρισαν καθοριστικά το PSI και οι επιπτώσεις του τόσο επί του χρέους όσο και επί της κατάστασης των αγορών, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, οι διπλές εκλογές και η τελική συγκρότηση μιας τρικομματικής φιλοευρωπαϊκής κυβέρνησης, καθώς και η συμφωνία, στο τέλος του χρόνου, για την εκταμίευση της μεγαλύτερης ως τώρα και κρισιμότερης δόσης του δανείου. Στην Ευρώπη, αντίστοιχου μεγέθους γεγονότα ήταν η πρωτοβουλία «εγγύησης» του ευρώ και της Ευρωζώνης - άρα έμμεσα και της παραμονής της Ελλάδας σε αυτήν - εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ιδίως μέσα από τις καλοκαιρινές δηλώσεις Ντράγκι και την εκπόνηση των OMT (Outright Monetary Transactions), καθώς και μια σειρά ρυθμιστικών κινήσεων, με απόγειο το «κλείδωμα» της πορείας προς την Τραπεζική Ένωση. Οι ευρωπαϊκές εξελίξεις άλλαξαν το κλίμα στην Ευρωζώνη και δημιούργησαν ένα περιβάλλον σχετικής, αλλά πάντα εύθραυστης, σταθερότητας, πάνω στο οποίο «πάτησε» το ελληνικό πολιτικό και οικονομικό σύστημα για τη δική του αρχή εξόδου από την περιδίνηση. Ειδικότερα στον χώρο της κεφαλαιαγοράς, σημειώθηκε προσέγγιση, για πρώτη φορά μετά το 2008, του ψυχολογικού όσο και ουσιαστικού φράγματος των χιλίων μονάδων (από αυτήν την άποψη, η χρονιά κόβεται κυριολεκτικά στη μέση, αφού η υψηλότερη τιμή του δείκτη - 919 μονάδες - εμφανίστηκε στις 28 Δεκεμβρίου, ενώ η χαμηλότερη - 471 μονάδες - την 5η Ιουνίου),

44 Οκτώβριος 2013

όπως και η ποιοτικά σημαντική αύξηση του όγκου συναλλαγών, της κεφαλαιοποίησης αλλά και της συμμετοχής των ξένων επενδυτών. Η ανάγκη πλήρους επίτευξης των μεσοπρόθεσμων στόχων και αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους με τη συμμετοχή ιδιωτών ομολογιούχων (PSI) δημιούργησε την υποχρέωση επιπρόσθετης χρηματοδότησης των συνολικών δανειακών αναγκών της χώρας για την περίοδο 20122014. Για την αντιμετώπιση αυτών υπεγράφη νέα δανειακή σύμβαση με την Τρόικα, η οποία περιλαμβάνει: (α) τη χρηματοδότηση μέρους της εθελοντικής ανταλλαγής των ομολόγων μέχρι του ύψους των 30 δισ. ευρώ, (β) τη χρηματοδότηση της επαναγοράς τίτλων που έχουν παρασχεθεί ως ενέχυρο στο Ευρωσύστημα ύψους 35 δισ. ευρώ, (γ) τη χρηματοδότηση της αποπληρωμής των δεδουλευμένων τόκων ύψους 5,7 δισ. ευρώ, (δ) τη χρηματοδότηση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών ύψους 23 δισ. ευρώ, και (ε) τη χρηματοδότηση των δανειακών αναγκών μέχρι του ποσού των 109,1 δισ. ευρώ (εκ των οποίων ποσό 24,4 δισ. ευρώ προέρχεται από το μη χρησιμοποιηθέν ονομαστικό κεφάλαιο της πρώτης δανειακής σύμβασης, και ποσό 23 δισ. ευρώ προέρχεται από μη χρησιμοποιηθέν ονομαστικό κεφάλαιο της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών). Κατά το 2012 η ελληνική οικονομία παρέμεινε σε ύφεση για πέμπτο συνεχές έτος. Η συνολική συρρίκνωση του ΑΕΠ την τελευταία πενταετία εκτιμάται ότι έχει υπερβεί το 20%. Το 2012 συνεχίστηκε το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής για τρίτο έτος. Το μέγεθος της προσαρμογής αυτής είναι ιδιαίτερα μεγάλο και, ως εκ τούτου, άσκησε πρωτόγνωρη πίεση εφαρμογής στην ελληνική οικονομία. Χ

XΡΗΜΑ

Ο «ΕΦΙΑΛΤΗΣ» ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ, ΠΟΥ ΤΑΛΑΝΙΖΕΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΕΧΕΙ ΤΙΣ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ 1980.

TΟ ΧΡΕΟΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ (Ποσά σε δισ. ευρώ) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 (Ιούνιος)

46 Oκτώβριος 2013

141 152 159 168 183 195 224 239 261 298 325 354 305 321

Ο «ΕΦΙΑΛΤΗΣ» ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΠΟΙΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ «ΣΠΑΣΜΕΝΑ» ΠΛΗΡΩΝΟΥΜΕ;

O

ι αριθμοί λένε την αλήθεια; Παραθέτοντας απλά τους αριθμούς, όπως φαίνεται και στο γράφημα, αποτυπώνεται η πορεία του χρέους από το 1980: Επί κυβερνήσεων Α. Παπανδρέου το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 1.050%, επί κυβέρνησης Μητσοτάκη κατά 200%, επί Σημίτη κατά 165% και επί κυβερνήσεων Καραμανλή κατά 63%. Μέχρι το 1980, το χρέος παρέμενε κάτω του 25%, μέχρι το 1991 ανέβηκε στο 82% και μέχρι το 1994 έφτασε το 95%. Όλες οι κυβερνήσεις που ακολούθησαν κράτησαν το χρέος γύρω στο 100% και η εκτόξευση ήρθε με την κρίση που ξεκίνησε το 2008 και η οποία συνεχίζεται σήμερα. Για πολλές δεκαετίες η ελληνική οικονομία ζει με τον «εφιάλτη» του δημόσιου χρέους, με τις εκάστοτε κυβερνήσεις να ρίχνουν τις αιτίες της διόγκωσής του στις προηγούμενες. Το πρόβλημα του δημόσιου χρέους έχει τις ρίζες του στην οικονομική πολιτική της δεκαετίας του 1980, επί σοσιαλιστικής κυβέρνησης του Α. Παπανδρέου. Ο αείμνηστος Ανδρέας Παπανδρέου είχε πει εύστοχα ότι «ή η χώρα θα φάει το χρέος ή το χρέος τη χώρα».

Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ +1.050%

Κ. ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ +200%

Κ. ΣΗΜΙΤΗΣ +165%

Κ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ +63%

300 δισ.

183 δισ.

69 δισ.

2 δισ.

1981

23 δισ.

1989

1993

2004

2009

ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 47

Χ αφιέρωμα ∼ O «εφιάλτης» του δημόσιου χρέους

Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1980 Το 1980 το δημόσιο χρέος της ελληνικής οικονομίας ήταν από τα χαμηλότερα τότε μεταξύ των χωρών-μελών της μετέπειτα E.E.-15, στο 28,6% του ΑΕΠ και εκτοξεύθηκε στο 54,7% του ΑΕΠ το 1985. Δηλαδή, σε πέντε μόλις χρόνια, σχεδόν διπλασιάστηκε. Μετά τη ραγδαία αυτή άνοδο, και αφού οι δυσμενείς επιπτώσεις από την υπερχρέωση της χώρας είχαν αρχίσει να γίνονται ορατές (ενδεικτικά: η δαπάνη για πληρωμή τόκων από 2,0% του AEΠ το 1980 είχε ανέλθει στο 4,9% το 1985), η τότε κυβέρνηση αντελήφθη το πρόβλημα που είχε δημιουργήσει, αλλά δεν το ομολόγησε. Περίμενε πρώτα να κερδίσει τις εκλογές του 1985 και αμέσως μετά αποφάσισε να ασκήσει περιοριστική δημοσιονομική πολιτική, με αποτέλεσμα να μειωθεί ο ξέφρενος ρυθμός διόγκωσης του δημόσιου χρέους, κατά την επόμενη τετραετία. Eν συνεχεία, όμως, λόγω των εκλογών του 1989, η περιοριστική πολιτική ανεστάλη (γνωστό το «Tσοβόλα, δώστα όλα») και το δημόσιο χρέος εκτινάχτηκε στο 80,7% του AEΠ το 1990. Το χρέος επί Ανδρέα Παπανδρέου υπερδεκαπλασιάστηκε (αύξηση 1050%)!

τρισ. δρχ. το 1990 σε 2,7 τρισ. δρχ. το 1993 από ήδη συσσωρευμένα χρέη και, κυρίως, β. Στην ενσωμάτωση σωρείας χρεών τα οποία υπήρχαν, αλλά δεν είχαν μέχρι τότε συμπεριληφθεί στο δημόσιο χρέος (όπως συναλλαγματικές διαφορές της ΤτΕ, οφειλές από καταπτώσεις εγγυήσεων, ελλείμματα ΔΕΚΟ κ.ά.).

ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΗΜΙΤΗ Μετά τη μεγάλη άνοδο που παρουσίασε το έτος 1993, για τους λόγους που αναφέρθηκαν ανωτέρω, το δημόσιο χρέος παρέμεινε περίπου σταθερό έως και το έτος 1996, σε ποσοστό 110% του AEΠ, με μικρές αποκλίσεις γύρω από το ποσοστό αυτό. Άρχισε όμως να υποχωρεί από το έτος 1997 επί κυβέρνησης Σημίτη, για να κατέλθει στο 105,1% του AEΠ το κρίσιμο έτος 1999 (ικανοποιώντας έτσι το σχετικό κριτήριο) και, ακολούθως, στο 102,7% του AEΠ το έτος 2000. Η μείωση του χρέους ήταν μόνο ως ποσοστό του ΑΕΠ, καθώς επί κυβερνήσεων Σημίτη σε απόλυτους αριθμούς εκτοξεύθηκε από τα 69 στα 183 δισ.

ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΤΟΥ 1993 Στο τέλος της δεκαετίας του 1980 είχε πλέον καταστεί απόλυτα σαφές ότι το δημόσιο χρέος αποτελούσε μέγιστη απειλή για την οικονομία της χώρας και, ιδίως, για το οικονομικό μέλλον της νέας γενιάς των Ελλήνων πολιτών που εκλήθησαν να το αποπληρώσουν. Συνεπώς, κάθε κυβέρνηση είχε υπέρτατο καθήκον να λάβει δραστικά μέτρα κατά της απειλής αυτής. Το έργο αυτό ανέλαβε να φέρει εις πέρας η κυβέρνηση της ΝΔ (Απρίλιος 1990 - Οκτώβριος 1993), παρά το υψηλό πολιτικό κόστος και τις βίαιες αντιδράσεις του κρατικοδίαιτου συνδικαλισμού. Η σχετική προσπάθεια απέδωσε τα μέγιστα, αλλά τα αποτελέσματα καθυστέρησαν να εμφανιστούν. Η πρόοδος που σημειώθηκε στο χρονικό αυτό διάστημα υπήρξε εντυπωσιακή, όπως αποδεικνύεται από τις εξελίξεις δύο βασικών δημοσιονομικών μεγεθών: πρώτον, από την αναστροφή του πρωτογενούς αποτελέσματος (καθαρά έσοδα μείον δαπάνες πλην τόκων) από έλλειμμα σε πλεόνασμα (αρχής γενομένης από το έτος 1992) και, δεύτερον, από τον σταδιακό περιορισμό της αυξητικής επίδρασης και, εν συνεχεία (από το 1994 και μετά), τη μεταστροφή του αποτελέσματος ενδοκυβερνητικών συναλλαγών (ΟΤΑ, ΟΚΑ, λοιπά ΝΠΔΔ) σε παράγοντα μειωτικό για το δημόσιο χρέος. Θα πρέπει δε να αναφερθεί ότι η σωτήρια για τη μετέπειτα πορεία του δημόσιου χρέους μεταστροφή αυτή ήταν αποτέλεσμα τολμηρής κυβερνητικής παρέμβασης στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης με τον Ν. 2084/92 (τον γνωστό ως «νόμο Σιούφα»), προϊόντα του οποίου υπήρξαν οι αργότερα ανακαλυφθείσες «άσπρες τρύπες». Ωστόσο, οι πιο πάνω ουσιαστικές για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας δημοσιονομικές παρεμβάσεις δεν φάνηκε να ανακόπτουν την περαιτέρω διόγκωσή του, καθώς αυτό εξακολούθησε να αυξάνεται για να φτάσει στο 111,6% του ΑΕΠ (σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης) το έτος 1993. Όμως, η δυσμενής αυτή βραχυχρόνια εξέλιξη θα πρέπει να αποδοθεί σε δύο πρόσθετους παράγοντες, άσχετους με τη δημοσιονομική πολιτική που ακολουθήθηκε κατά την περίοδο αυτή: α. Στην αυξημένη ετήσια επιβάρυνση για πληρωμή τόκων (από 1,3 48 Οκτώβριος 2013

Στα τέλη του 2003 το κρατικό χρέος ήταν 167,72 δισ. ευρώ ή 108,8% του ΑΕΠ. Στα τέλη του 2007, το ποσοστό είχε υποχωρήσει στο 101,1% του ΑΕΠ, ωστόσο το κρατικό χρέος είχε ανέλθει στα 239 δισ. ευρώ, για να εκτοξευθεί στα 298 δισ. ευρώ στα τέλη του 2009. Αυξήθηκε κατά 60 δισ. δηλαδή, γεγονός που προκάλεσε την έντονη πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ ΝΔ και Γ. Παπανδρέου όταν αυτός ανέλαβε την πρωθυπουργία. Οι υπουργοί των κυβερνήσεων Κ. Καραμανλή υποστηρίζουν ότι η αύξηση του χρέους επί των ημερών της ΝΔ αναλύεται ως εξής: Την 31/12/2004 το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης ήταν 182 δισ. ευρώ και την 31/12/2008 διαμορφώθηκε σε 261 δισ. ευρώ. Δηλαδή αυξήθηκε κατά 80 δισ. ευρώ. Πού πήγαν αυτά τα χρήματα, σύμφωνα με τους υπουργούς της ΝΔ: ∼ 50 δισ. πήγαν για την πληρωμή τόκων στο δημόσιο χρέος που κληρονόμησε η Νέα Δημοκρατία. ∼ 10 δισ. πήγαν για την πληρωμή αμυντικών εξοπλισμών που είχαν παραγγελθεί από τις προηγούμενες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και πληρώθηκαν επί ΝΔ. ∼ -2,5 δισ. πήγαν για χρέη νοσοκομείων που βρήκε η ΝΔ από προηγούμενα χρόνια. ∼ 7 δισ. πήγαν για υποχρεώσεις προς τα ασφαλιστικά ταμεία που είχαν αναλάβει οι προηγούμενες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ. ∼ Δηλαδή από τα 80 δισ. τα 70 περίπου πήγαν για την κάλυψη υποχρεώσεων που είχαν αναλάβει οι προηγούμενες κυβερνήσεις, του ΠΑΣΟΚ.

ΤΟ «ΠΑΡΤΙ» ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Η «πηγή του κακού» που βιώνει σήμερα η ελληνική οικονομία έχει τις βάσεις της στην τετραετία 1981-1985, μια τετραετία άκρατου λαϊκισμού και κρατισμού, όταν μπήκαν οι βάσεις για τη δημιουργία μιας οικονομίας πάνω σε πήλινα πόδια. Οι δομικές στρεβλώσεις που ρίζωσαν την περίοδο 1981-1985 διαιωνίσθηκαν, παρά τα μικρά διαλλείματα επί κυβερνήσεων Μητσοτάκη και Σημίτη (1996-2000, τα

(TSSJHY \NYM ZX FSI J]UJWNJSHJ (TSSJHY \NY M ZX FSI J]UJWNJSHJ UJFHJ TK RNSI XMNUUNSL UJ FHJ TK RNSI XMNUUNSL \\\ YSY LW HTR \\\ \ YSY LW HTR YSY LW H

Χ αφιέρωμα ∼ O «εφιάλτης» του δημόσιου χρέους ελλείμματα συμμαζεύτηκαν, μπήκαμε στην Ο.Ν.Ε., αλλά δεν έγιναν γενναίες μεταρρυθμίσεις). Αλλά ας δούμε την περίοδο 2000-2009, η οποία μας οδήγησε στην κρίση. Μια κρίση του κράτους και όχι των τραπεζών, όπως ήταν αυτή π.χ. της Ιρλανδίας. Οι αριθμοί συνήθως δεν λένε την αλήθεια, αλλά στην περίπτωσή μας, δείχνουν ότι ο βασικός ένοχος είναι ο διογκωμένος και σπάταλος δημόσιος τομέας: ∼ Οι πρωτογενείς δαπάνες του κράτους εκτοξεύθηκαν από τα 30,4 δισ. ευρώ στα 57,9 δισ., ευρώ, σημειώνοντας άνοδο 90,5%. ∼ Οι αυξήσεις των μισθών στο στενό δημόσιο τομέα ήταν πάνω από τον πληθωρισμό όλη αυτήν την περίοδο, με έκρηξη αυξήσεων κατά τα εκλογικά έτη 2004 και 2008, όταν οι ακαθάριστες (ονομαστικές) αποδοχές έφθασαν αντιστοίχως στο 9,7% και 7,1%. ∼ Οι αυξήσεις στις βυθιζόμενες στα χρέη ΔΕΚΟ ήταν πλουσιοπάροχες, με μέσο όρο 9% ∼ Οι απασχολούμενοι στον δημόσιο τομέα αυξήθηκαν κατά 17% την περίοδο 2000-2009, ποσοστό που προκύπτει μετά από τις αποχωρήσεις δημοσίων υπαλλήλων λόγω συνταξιοδότησης. Κατά τη συγκεκριμένη περίοδο οι προσλήψεις ξεπέρασαν τα 130.000 άτομα! ∼ Λίγο πριν την κρίση, το ποσοστό των δημοσίων υπαλλήλων έφθανε στο 23,3% στο σύνολο των υπαλλήλων, καθιστώντας μας «πρωταθλητές», μαζί με το Βέλγιο. Ως ποσοστό επί του πληθυσμού της, πάντως, η Ελλάδα βρισκόταν καθαρά στην πρώτη θέση στην Ευρωζώνη, με πάνω από ένα εκατομμύριο υπαλλήλους. ∼ Από το 2000 έως το 2009, οι δαπάνες για μισθούς και συντάξεις διπλασιάστηκαν (αύξηση 100%!), ενώ οι αυξήσεις στις ΔΕΚΟ ήταν διπλάσιες σε σχέση με τον δείκτη τιμών καταναλωτή. ∼ Αν κοιτάξει κανείς όλη την περίοδο από το 1976 έως το 2009, οι δημόσιοι υπάλληλοι αυξήθηκαν κατά 150%, ενώ από το 2000 και μετά το μισθολογικό κόστος του Δημοσίου στην Ελλάδα ξεπέρασε τον μέσο όρο της Ευρωζώνης! ∼ Στις ένδεκα ΔΕΚΟ το 2009, η μέση αμοιβή κατά εργαζόμενο έφθανε στα 40.752 ευρώ, όταν αντίστοιχα στον ιδιωτικό τομέα περιοριζόταν στα 19.147 ευρώ! ∼ Η χώρα πριν την κρίση λειτουργούσε με ένα κράτος του οποίου οι δαπάνες ήταν κατά 41% υψηλότερες από τα έσοδα, κατά 36 δισ. ευρώ ή το 15,6% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος. ∼ Σύμφωνα με την ΤτΕ, αν την περίοδο 200-2009 οι μισθολογικές δαπάνες στον δημόσιο τομέα παρέμεναν στο ύψος του πληθωρισμού και αν ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων δεν αυξανόταν αλλά παρέμενε σταθερός, τότε το σημερινό χρέος της χώρας θα ήταν κατά 30% χαμηλότερα. Ταυτόχρονα, αν τα φορολογικά έσοδα διατηρούνταν στο 43,5% που ήταν το 2000 και αν δεν έφθαναν στο 37,3% του 2009, τότε το χρέος θα ήταν ακόμη χαμηλότερα, κατά 26% του ΑΕΠ. Δηλαδή σωρευτικά, το δημόσιο χρέος θα ήταν χαμηλότερο κατά 57% και θα βρισκόταν κάτω από το όριο του 100% του ΑΕΠ! Δηλαδή η χώρα θα είχε αποφύγει την κρίση.

Η ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ 2014 - 2016 Η πίεση για τη ρύθμιση του ελληνικού χρέους, τουλάχιστον για την τριετία 2014 – 2016, έχει τη δική της αριθμητική λογική. Οι συνολικές αποπληρωμές χρέους ξεπερνούν στην τριετία τα 48 δισ. ευρώ και από αυτά τα 18,6 περίπου δισ. ευρώ αφορούν σε υποχρεώσεις προς το ΔΝΤ, ενώ τα υπόλοιπα αφορούν σε λήξεις ομολόγων που έχουν απομείνει στα χέρια hedge funds, τραπεζών, ασφαλιστικών τα50 Οκτώβριος 2013

☛

Ο αείμνηστος Ανδρέας Παπανδρέου είχε πει εύστοχα ότι «ή η χώρα θα φάει το χρέος ή το χρέος τη χώρα».

μείων και κεντρικών τραπεζών μαζί και στην ΕΚΤ. Οι αποπληρωμές διακρατικών δανείων, όπως και προς το EFSF, είναι μηδενικές και αρχίζουν από το 2020 και μετά. Η σχεδόν αποκλειστική εμπλοκή του ΔΝΤ και των κεντρικών τραπεζών στις υποχρεώσεις της Ελλάδας την κρίσιμη τριετία καθιστά ανελαστικές τις διαδικασίες εξόφλησης, εξ ου και οι ασφυκτικές πιέσεις αφενός για την άμεση εμπλοκή της Ευρωζώνης σε ένα είδος αναδιάρθρωσης του χρέους και αφετέρου για τη διασφάλιση πόρων μέσω των αποκρατικοποιήσεων που θα αφορούν αποκλειστικά στην εξόφληση των δόσεων που λήγουν στην κρίσιμη τριετία.

ΠΟΣΟ ΚΕΡΔΙΣΑΜΕ ΑΠΟ ΤΟ «ΚΟΥΡΕΜΑ»; 105 ΔΙΣ. Ή ΜΟΝΟ 40; Τελικά πόσο είναι, στην πραγματικότητα, το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους και πόσο θα καταφέρει να μειώσει το ελληνικό χρέος, μετά την ιστορικών διαστάσεων αναδιάρθρωσή του; Από τα 105 δισ. του συνολικού χρέους που απομειώθηκε, θα πρέπει να αφαιρέσουμε, όπως τονίζουν οι αναλυτές, τα 25 δισ. της απομείωσης των ελληνικών τραπεζών και τα 10 δισ. των ασφαλιστικών ταμείων. Δηλαδή 35 δισ. ευρώ μπορεί να έφυγαν ως βάρος από το ελληνικό κράτος, αλλά το επωμίστηκαν οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρείες της Ελλάδας ουσιαστικά. Άρα από τα 105 δισ. το αρχικό κέρδος του κράτους μειώνεται στα 70 δισ., ενώ κάποιοι αναλυτές αφαιρούν από τα 100 δισ. και τα 30 δισ. με τα οποία θα χρηματοδοτηθεί το ΤΧΣ, που θα ανακεφαλαιοποιήσουν και τις τράπεζες, μειώνοντας το συνολικό κέρδος στα 40 δισ. ευρώ.

Χ αφιέρωμα ∼ O «εφιάλτης» του δημόσιου χρέους

ΕΙΝΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟ ΤΟ ΧΡΕΟΣ; Μετά το «κούρεμα» του χρέους, ο τότε υπουργός Οικονομικών Ε. Βενιζέλος δήλωνε ότι είναι απόλυτα βιώσιμο το ελληνικό χρέος με τη νέα συμφωνία, καθώς η μείωση που επιτυγχάνεται με την απόφαση είναι 53 μονάδες του ΑΕΠ, για να συμπληρώσει ότι με τη νέα συμφωνία θα υπάρξει ετήσια ελάφρυνση της τάξης των 4,5 δισ. Σε αντίθεση με τις εκτιμήσεις του τότε υπουργού Οικονομικών ότι το δημόσιο χρέος είναι βιώσιμο μετά το «κούρεμα» 50%, οικονομολόγοι και αναλυτές κρίνουν μη βιώσιμο το χρέος και υποστηρίζουν ότι χρειάζεται και νέο «κούρεμα» τουλάχιστον 40%, για να είναι διαχειρίσιμο το χρέος. Τα δύο τελευταία χρόνια το δημόσιο χρέος μας άλλαξε δίκαιο αναφοράς και σε μεγάλο βαθμό έχει «κρατικοποιηθεί». Με κριτήριο δε το ύψος του δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι το χρέος είναι μη διαχειρίσιμο, με αποτέλεσμα αργά ή γρήγορα να απαιτηθεί και νέο «κούρεμά» του. Η διάρθρωση του δημοσίου χρέους μας έχει αλλάξει θεαματικά. Στα τέλη του 2012 το ελληνικό δημόσιο χρέος χρωστούσε στον Μηχανισμό Στήριξης 183.128 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχούν στο 61,2% του ελληνικού χρέους. Το ποσοστό αυτό έχει αυξηθεί περαιτέρω, καθώς θα προστεθούν άλλα 18,2 δισ. ευρώ, μέχρι να συμπληρωθούν τα 52,5 δισ. ευρώ της γνωστής μεγάλης δόσης. Μετά τον Μηχανισμό Στήριξης, ο επόμενος σε σημασία «μέτοχος» του ελληνικού χρέους αναδεικνύεται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Κατέχει 44.700 εκατ. ευρώ ελληνικά ομόλογα, που αντιστοιχούν σε 14,9% του συνόλου του ελληνικού χρέους και στο μεγαλύτερο μέρος τους λήγουν το 2020. Στην τρίτη θέση βρίσκονται οι ιδιώτες ομολογιούχοι-κάτοχοι ελληνικού χρέους, με υπό την κατοχή τους ομόλογα ύψους 35,2 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα 29.700 εκατ. ευρώ είναι ομόλογα σε αγγλικό δίκαιο, τα οποία αντικατέστησαν τα παλαιά ομόλογα σε ελληνικό δίκαιο μέσα από τη διαδικασία του «κουρέματος» (PSI). Τα υπόλοιπα 5.500 εκατ. ευρώ είναι ομόλογα που είχαν εκδοθεί εξαρχής σε αγγλικό δίκαιο με «θηριώδεις» ρήτρες εξασφάλισης των κατόχων τους. Γι’αυτό και οι κάτοχοί τους δεν δέχτηκαν να μπουν στη διαδικασία του «κουρέματος». Πρόκειται για την πιο εντυπωσιακή μεταβολή στη σύνθεση του ελληνικού χρέους, καθώς στις αρχές του 2010, όταν υπογραφόταν το πρώτο ελληνικό μνημόνιο, το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό του ήταν ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου που είχαν εκδοθεί σε ελληνικό δίκαιο

και τα κατείχαν ιδιώτες επενδυτές – οι Έλληνες θεσμικοί επενδυτές και οι ελληνικές εμπορικές τράπεζες, όπως και η Τράπεζα της Ελλάδος. Συνολικά, οι δανειστές αυτοί κατέχουν χρέος 23,5 δισ. ευρώ. Κατά κύριο δε λόγο, πρόκειται για έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου, μέσω των οποίων το ελληνικό κράτος απορροφά κενά χρηματοδότησης και διάφορους κραδασμούς που προκαλούν τα έσοδα που δεν μπαίνουν στα δημόσια ταμεία, την ίδια στιγμή που οι δημόσιες δαπάνες αυξάνονται. Μια άλλη διάσταση του ελληνικού χρέους είναι η κατανομή των λήξεων των ομολόγων, των οποίων η συνολική αξία είναι 80,2 δισ. ευρώ. Σε αυτά περιλαμβάνονται όσα κατέχουν οι ιδιώτες επενδυτές, καθώς και η ΕΚΤ. Πάνω από το μισό του συνολικού αυτού ποσού λήγει τα επόμενα 7 χρόνια, μέχρι και το 2020. Τα υπόλοιπα λήγουν μέχρι και το 2042, με μία μέση κατανομή περίπου 1,5 δισ. ευρώ ετησίως. Οι πιο «βαριές» λήξεις συγκεντρώνονται την τριετία 2013-2015, αφού το 2013 λήγουν 8,3 δισ. ευρώ, το 2014 λήγουν 15,26 δισ. ευρώ και το 2015 λήγουν 6,7 δισ. ευρώ. Όπως έχει γίνει πλέον γνωστό, απαιτούνται πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως του 5% του ΑΕΠ ή και μεγαλύτερα για να μειώνεται σταθερά το χρέος της χώρας. Η Κομισιόν υπολογίζει ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό από το 2014, αν και πολλοί εκφράζουν αμφιβολίες για το κατά πόσο μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτόν τον στόχο μια οικονομία που θα βρίσκεται τουλάχιστον ως το τέλος του 2013 σε ύφεση. Ακόμα, όμως, κι αν ο στόχος επιτευχθεί και η οικονομία πετύχει πρωτογενή πλεονάσματα, το χρέος της Ελλάδας στην άκρη του «τούνελ» του Μνημονίου, το 2015, θα παραμείνει στο 145 – 150% του ΑΕΠ. Όταν ανέλαβαν να μας «σώσουν» το χρέος ήταν χαμηλότερα, στο 115%, και η οικονομία χαρακτηρίστηκε «Τιτανικός», από τον τότε υπουργό Οικονομικών. Τώρα, γιατί να θεωρείται βιώσιμο το χρέος σε αυτό το ύψος; Με βάση τη Συνθήκη Euro+, που προωθεί η Γερμανία, κάθε χώραμέλος της Ευρωζώνης που έχει υπαχθεί σε καθεστώς επιτήρησης επειδή δεν εκπληρώνει το κριτήριο για χρέος κοντά στο 60% του ΑΕΠ, δύο χρόνια μετά την έξοδό της από την επιτήρηση υπόκειται στον κανόνα της ετήσιας μείωσης του 1/20 του χρέους της. Αυτό σημαίνει ότι αν η Ελλάδα το 2015 έχει ένα χρέος κοντά στο 140% του ΑΕΠ, θα πρέπει να μειώνει το χρέος της κατά 7% τον χρόνο για άλλα 12 χρόνια, προκειμένου να εκπληρώσει τους όρους του αμιγώς ευρωπαϊκού «μνημονίου». Χ

ALPHA BANK ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ «ΚΟΥΡΕΜΑ» ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ! Κόντρα στην πλειοψηφία των αναλυτών που εκτιμούν ότι χρειάζεται νέο «haircut», οι αναλυτές της Alpha Bank διατυπώνουν την εκτίμηση ότι νέα αναδιάρθρωση με «κούρεμα» του ελληνικού χρέους δεν είναι αναγκαία και δεν πρόκειται να υπάρξει. Οι αναλυτές της τράπεζας επισημαίνουν ότι το χρέος της Ελλάδας έχει ήδη μειωθεί δραστικά και καταλυτικά και είναι πολύ πιο βιώσιμο από ό,τι το δημόσιο χρέος πολλών άλλων ευρωπαϊκών χωρών και όχι μόνο. Το σημερινό ελληνικό δημόσιο χρέος, τονίζουν οι αναλυτές της Alpha Bank, είναι ρυθμισμένο χρέος με εξαιρετικά μακροχρόνια διάρκεια και σχετικά χαμηλά, και σαφώς προσδιορισμένα από σήμερα, επιτόκια. Είναι χαρακτηριστικό το ότι η μέση ετήσια δαπάνη εξυπηρέτησης αυτού του χρέους (για την πληρωμή των τόκων και των χρεωλυσίων) στα επόμενα 35 έτη δεν υπερβαίνει το 6% του μέσου ετήσιου ΑΕΠ της χώρας στην ίδια περίοδο. Επομένως, το ότι η σημερινή ονομαστική αξία αυτού του χρέους μπορεί να ανέλθει στο 175% του ΑΕΠ το 2013 δεν αποτελεί ένδειξη της πραγματικής δανειακής επιβάρυνσης της χώρας και της δυνατότητάς της να το εξυπηρετήσει. Ειδικότερα, η μέση διάρκεια του νέου ελληνικού χρέους υπερβαίνει τα 17 έτη, ενώ από τα 305 δισ. του συνολικού ονομαστικού χρέους τα 165,4 δισ. έχουν λήξη (και θα πρέπει να αναχρηματοδοτηθούν) μετά το 2030 και τα 203 δισ. έχουν λήξη μετά το 2025. Έτσι, το χρέος που επιβαρύνει το ελληνικό δημόσιο έως το 2025 δεν υπερβαίνει τα 86 δισ. (δηλαδή 102 δισ. μείον τα 4,4 δισ. που είναι ταμειακά διαθέσιμα και τα 11,5 δισ. που είναι διαθέσιμα του ΤΧΣ).

52 Οκτώβριος 2013

ÏÐ}ÄÎÉ ËÏ ôÄ Ä É È ôÆ Ä} }ÉÊ Îô É Ñ Æ Î

Ο ΓΥΡΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΑΠΑΙΤΕΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΥΡΟΥΣ, ΟΑΕΠ Η ελληνική οικονομία, σήμερα περισσότερο από ποτέ, έχει ανάγκη από σύγχρονες, εξωστρεφείς επιχειρήσεις, που δρούν δυναμικά στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Οι επιχειρηματίες, διαθέτουν τις ιδέες και το επιχειρηματικό πνεύμα που χρειάζεται, για να επεκταθούν εκτός συνόρων. Για τον ασφαλή όμως «γύρο» στις αγορές του κόσμου, χρειάζονται πολύτιμοι και αξιόπιστοι σύμμαχοι. Ο Οργανισμός Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων (ΟΑΕΠ) που εποπτεύεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης & Ανταγωνιστικότητας, είναι ο μόνος ελληνικός ασφαλιστικός οργανισμός, που προσφέρει ασφάλιση σε όλο τον κόσμο, ακόμα και σε χώρες «υψηλού ρίσκου». Καλύπτει το εμπορικό και πολιτικό κίνδυνο - σε ποσοστό έως και 95% - για εξαγωγές, επενδύσεις και εκτέλεση τεχνικών έργων, με ανταγωνιστικό ασφάλιστρο και την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. Γι’αυτό, σχεδιάζοντας τα επόμενα επιχειρηματικά σχέδια στο εξωτερικό, επικοινωνήστε με τον ΟΑΕΠ και ενημερωθείτε για τα προγράμματα ασφάλισης που ελαχιστοποιούν το δικό σας ρίσκο.

ËÍ ôy Ý ô ô ôy Ínn ôÄ Í ôÆ ôÆy ß ôÑ ôÚ ô ôÏÄÆ ô ôUUU M?CN EPô ô ô ô ô ô ô ÊÆÎÑÐÉÊÄô}ÐÄ ÆÉÄôÄ ÈÎ Î ô y nÜ ô ô ôÄ Û Ò ÏÊÄÑÄ ÑÈËÄô Æ Ä ÏÎÉÊÈ ô Ü ô ô ôÅ Ï ô ô ô Ü

Χ

~ αφιέρωμα

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΚΛΑΔΟΣ

ΠΙΟ ΣΙΓΟΥΡΟΣ, ΑΛΛΑ ΜΕ ΑΝΟΙΧΤΑ «ΜΕΤΩΠΑ»

Π

αρά το γεγονός ότι οι συστημικές τράπεζες άντλησαν γύρω στα 30 δισ. ευρώ από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης, στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησής τους, θα πρέπει στο άμεσο μέλλον να εξοικονομήσουν σημαντικά πρόσθετα κεφάλαια, είτε μέσω γενναίων περικοπών είτε μέσω πώλησης θυγατρικών τους στο εξωτερικό. Οι περικοπές αυτές αφορούν, μεταξύ άλλων, στο κλείσιμο ή τη συγχώνευση καταστημάτων, καθώς οι πρόσφατες συνενώσεις έχουν επιβαρύνει τα νέα σχήματα με πλεονάζοντα υποκαταστήματα, τα οποία, σε πολλές περιπτώσεις, βρίσκονται στον ίδιο δρόμο ή σε απόσταση λίγων μέτρων. Η δραστική μείωση των καταστημάτων, η οποία ήδη λαμβάνει χώρα στα τραπεζικά ιδρύματα, θα μειώσει και τον αριθμό των εργαζόμενων τους, καθώς φαίνεται πολύ δύσκολο σε αυτήν τη φάση να απορροφηθεί όλο το προσωπικό σε άλλα τμήματα ή υπηρεσίες. Επίσης, μέσα στο επόμενο τρίμηνο, αναμένεται να υπάρξουν καθοριστικές εξελίξεις σε τρία κύρια «μέτωπα»: Το πρώτο είναι το πόρισμα της BlackRock σε ό,τι αφορά τα κόκκινα δάνεια. Ανάλογα με το πόρισμα θα διαφανούν και οι πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες που θα προκύψουν για τις τράπεζες, οι οποίες θα αναγκαστούν να προσαρμόσουν επί τα χείρω τους κεφαλαιακούς δείκτες τους. Το δεύτερο «μέτωπο» είναι τα stress tests που θα πραγματοποιηθούν από ειδική επιτροπή, η οποία θα αποτελείται από την ΤτΕ, την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή και την Τρόικα. Η επιτροπή θα βασίσει το πόρισμά της στο αντίστοιχο BlackRock, για να κρίνει κατά πόσον οι τράπεζες είναι κεφαλαιακά θωρακισμένες ώστε να αντέξουν σε μια νέα τραπεζική κρίση. Το τρίτο κρίσιμο «στοίχημα» για τις τράπεζες θα είναι το χρονικό σημείο εξάσκησης των warrants, το οποίο, στην ουσία, θα αποκαλύψει ποιοι επενδυτές θα παραμείνουν τελικά «στο τιμόνι» του εγχώριου τραπεζικού συστήματος. Πάντως, παρά τις πολλές και μεγάλες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο εγχώριος χρηματοπιστωτικός κλάδος, οι επικεφαλής των ομίλων εκφράζουν την αισιοδοξία τους, ιδιαίτερα μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων εξαμήνου, που ήταν θετικά για τους περισσότερους εξ αυτών.

54 Οκτώβριος 2013

Με πιο σίγουρα βήματα φαίνεται ότι πορεύεται, πλέον, ο εγχώριος τραπεζικός κλάδος, μετά από μια μακρά περίοδο ισχυρών αναταράξεων και μεγάλων ανακατατάξεων, που οδήγησαν στη συγκέντρωση των δέκα, μέχρι πριν μερικούς μήνες, ελληνικών τραπεζών σε τέσσερις.

ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 55

Χ αφιέρωμα ~ Τραπεζικός κλάδος

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΟΥΡΚΟΛΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ

Θετική οργανική κερδοφορία «Τα σταθερά βήματα προόδου που έχει επιτύχει η χώρα μας, όσον αφορά τις αναγκαίες προσαρμογές και μεταρρυθμίσεις, έχουν πλέον δώσει νέα δυναμική στην πορεία των μακροοικονομικών μεγεθών, αν και οι υφεσιακές πιέσεις παραμένουν ισχυρές. Σε αυτό το ακόμη δύσκολο, αλλά πιο αισιόδοξο περιβάλλον, το πιστωτικό σύστημα, μετά την πλήρη ανακεφαλαιοποίησή του, καλείται να παίξει τον συστημικό του ρόλο στην επανεκκίνηση της οικονομικής ανάπτυξης. Τα αποτελέσματα της Εθνικής για το δεύτερο τρίμηνο προσμετρώνται στο αισιόδοξο κλίμα. Συγκεκριμένα, η οργανική κερδοφορία του ομίλου ήταν θετική για τρίτο συνεχόμενο τρίμηνο - προοιωνίζοντας την επαναφορά του σε υγιή κερδοφορία, αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξή του. Κύριες συνιστώσες στην εγχώρια αγορά ήταν τόσο η ανάκαμψη των καθαρών εσόδων από τόκους όσο και ο συνεχιζόμενος εξορθολογισμός των λειτουργικών εξόδων, επιτυγχάνοντας σωρευτική μείωση 23% από το 2010. Είναι, επίσης, αξιοσημείωτη η συνεχόμενη μείωση του ρυθμού δημιουργίας νέων επισφαλειών, με θετικό αντίκτυπο στην πορεία των προβλέψεων και των κερδών, και είναι αποτέλεσμα της συντηρητικής πιστοληπτικής πολιτικής που έχει εφαρμόσει η ΕΤΕ στο χαρτοφυλάκιό της τα τελευταία χρόνια. Σημαντική θα είναι η προσθήκη της Probank στην ευρύτερη οικογένεια της ΕΤΕ, γεγονός που θα ωφελήσει τον νευραλγικό για την Ελλάδα κλάδο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η Εθνική Τράπεζα έχει το πλεονέκτημα της σημαντικής παρουσίας της τόσο στην Τουρκία όσο και στη ΝΑ Ευρώπη, δυναμικές περιοχές, που της επιτρέπουν να διαφοροποιήσει τα κέρδη της, γεγονός που προσθέτει σημαντική αξία στον όμιλο. Είναι ενδεικτικό το ότι το β’ τρίμηνο η Τουρκία πρόσθεσε 180 εκατ. ευρώ στην οργανική κερδοφορία του ομίλου και είναι ενθαρρυντικό το ότι οι δραστηριότητες στη ΝΑ Ευρώπη επιστρέφουν στην κερδοφορία. ΕΠΙΤΥΧΗΣ Η ΑΜΚ Η επιτυχής ολοκλήρωση της αύξησης κεφαλαίου της Εθνικής τον Ιούνιο, με τη συμμετοχή ιδιωτών κατά σχεδόν 11%, εκτός του ότι διασφάλισε τον ιδιωτικό χαρακτήρα της, έβαλε την τράπεζα σε μια νέα πορεία. Στο άμεσο μέλλον, η Εθνική Τράπεζα θα αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες για την περαιτέρω εξυγίανση του δανειακού της χαρτοφυλακίου. Παράλληλα, προβαίνει σε ενέργειες για την πρόσθετη ενίσχυση των κεφαλαίων της και την περαιτέρω βελτίωση της αποτελεσματικότητάς της. Η επίτευξη αυτών των στόχων, σε συνδυασμό με την περαιτέρω βελτίωση του οικονομικού κλίματος, θα επιτρέψει στην ΕΤΕ να συνδράμει ουσιαστικά στην επιχειρηματική ανάκαμψη. Σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα σε αυτήν την προσπάθεια είναι η ισχυρή καταθετική της βάση, με τον βέλτιστο δείκτη ρευστότητας στην εγχώρια αγορά, με δάνεια προς καταθέσεις στο 93%, που θα μειωθεί περαιτέρω με την ενσωμάτωση της Probank. Η θετική πορεία των αποτελεσμάτων της ΕΤΕ επιβεβαιώνει την ικανότητά της να υλοποιήσει τη στρατηγική της κάτω από δύσκολες συνθήκες, έχοντας αντιμετωπίσει αποτελεσματικά βασικές της προ56 Οκτώβριος 2013

κλήσεις. Κύριο μέλημα της σημερινής διοίκησης είναι να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες του ομίλου, στηριζόμενη στα σημαντικά πλεονεκτήματά του. Βάσει των παραπάνω, η ΕΤΕ βρίσκεται σε θέση να ανταποκριθεί πάλι στην εθνική πρόκληση της χρηματοδότησης της ανάκαμψης και της στήριξης της ελληνικής επιχείρησης και κοινωνίας».

ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΑΛΛΑΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Με ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια Όπως τόνισε ο πρόεδρος του Δ.Σ. της τράπεζας, Μιχάλης Σάλλας: «Με την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης και της αναδιάρθρωσης, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα γυρίζει σελίδα. H αποκατάσταση της κεφαλαιακής βάσης των 4 συστημικών τραπεζών (σε συνδυασμό με το απόθεμα κεφαλαίων του ΤΧΣ), μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε ότι θα αντεπεξέλθουν στην προσπάθεια εξασφάλισης πόρων για τη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας με ανταγωνιστικούς όρους. Η Τράπεζα Πειραιώς, μετά την επιτυχή αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου και την εμπιστοσύνη των ιδιωτών επενδυτών, που κάλυψαν το 20% της αύξησης, επικεντρώνει τις προσπάθειές της στην ολοκλήρωση της ενσωμάτωσης, μέχρι το τέλος του έτους, των πρόσφατων εξαγορών, στην υλοποίηση του προγράμματος αξιοποίησης συνεργειών και στην ακόμη αποτελεσματικότερη διαχείριση του δανειακού χαρτοφυλακίου σε καθυστέρηση, εισάγοντας νέες λύσεις, με σκοπό τη διασφάλιση της κεφαλαιακής βάσης, αλλά και τη στήριξη της βιωσιμότητας των ελληνικών επιχειρήσεων και την ανακούφιση των νοικοκυριών». Ο CEO του ομίλου, Σταύρος Λεκκάκος, τόνισε: «Η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε στα τέλη Ιουνίου 2013 τη Millennium Bank Ελλάδος, ολοκληρώνοντας τον κύκλο εξαγορών που ξεκίνησε ένα χρόνο πριν με την ΑΤΕbank, και έχει μερίδιο 30% της ελληνικής τραπεζικής αγοράς. Η τράπεζα κινείται με ταχύτητα ως προς την ενοποίηση συστημάτων και λειτουργιών των τραπεζικών δραστηριοτήτων που απέκτησε, ώστε να αποδώσουν νωρίτερα οι συνέργειες κόστους, χρηματοδότησης και εσόδων. Ήδη, ολοκληρώθηκε με απόλυτη επιτυχία η ενοποίηση της ΑΤΕbank, καθώς και των εγχώριων δραστηριοτήτων της Ελληνικής Τράπεζας. Επόμενος στόχος είναι η ενοποίηση των ελληνικών δραστηριοτήτων της Τράπεζας Κύπρου και της CPB εντός του δ’ τριμήνου του τρέχοντος έτους, καθώς και της Millennium Bank Ελλάδας έως το τέλος του α’ τριμήνου 2014. ΙΣΧΥΡΗ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗ ΕΠΑΡΚΕΙΑ Όσον αφορά τη χρηματοοικονομική δομή του Ομίλου Πειραιώς, στις 30 Ιουνίου 2013 επισημαίνεται ότι ο όμιλος διαθέτει ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια με δείκτη Core Tier I στο 14%, ταυτόχρονα με την ύπαρξη πολύ σημαντικού αποθέματος προβλέψεων, με δείκτη σωρευμένων προβλέψεων ως προς μικτά δάνεια 16%. Παράλληλα, ο Όμιλος Πειραιώς διαθέτει ενισχυμένο προφίλ ρευστότητας, με καθαρή χρηματοδότηση από το Ευρωσύστημα στο 12% του ενεργητικού του και δείκτη δανείων προς καταθέσεις στο 116%.

Χ αφιέρωμα ~ Τραπεζικός κλάδος Τα επαναλαμβανόμενα αποτελέσματα, προ φόρων και προβλέψεων, του α’ εξαμήνου 2013, του Ομίλου Πειραιώς ανήλθαν σε 0,3 δισ. ευρώ. Το αποτέλεσμα επιβαρύνθηκε από έκτακτα έξοδα ενοποίησης των εξαγορών, για τα οποία στόχος είναι να αναληφθούν, κατά το συντομότερο δυνατό, ώστε στη συνέχεια ο όμιλος να επωφελείται των συνεργειών κόστους και εσόδων που έχουν προϋπολογισθεί. Οι προβλέψεις παρέμειναν σε υψηλό επίπεδο (1,1 δισ. ευρώ στο α’ εξάμηνο του 2013), αν και ο σχηματισμός νέων ληξιπρόθεσμων δανείων εμφανίζει σταθεροποίηση για 2ο συνεχόμενο τρίμηνο. Το καθαρό αποτέλεσμα, που αναλογεί στους μετόχους της Τράπεζας, στο α’ εξάμηνο του 2013, διαμορφώνεται στα 3,5 δισ. ευρώ, ενσωματώνοντας όφελος από αρνητική υπεραξία εξαγορών ύψους 3,8 δισ. ευρώ».

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΕΓΑΛΟΥ

Καθώς η οικονομία πλησιάζει σε μια αποφασιστική καμπή, η τράπεζα ευρίσκεται σε πλεονεκτική θέση, ώστε να επιτύχει αποδόσεις που θα ανταμείψουν την εμπιστοσύνη των μετόχων της». Ο Διευθύνων Σύμβουλος, Δημήτριος Π. Μαντζούνης, σημείωσε: «Κατά το β’ τρίμηνο του 2013, συνεχίσθηκε η μείωση του κόστους χρηματοδοτήσεως και η σταθεροποίηση του ρυθμού αυξήσεως των καθυστερήσεων, διατηρώντας τους δείκτες καλύψεως των καθυστερήσεων σε υψηλό επίπεδο. Εις ό,τι αφορά την Εμπορική Τράπεζα, η νομική συγχώνευση ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο σύμφωνα με τον σχεδιασμό μας. Επικεντρώνουμε πλέον τις προσπάθειές μας στην επιτάχυνση της διαδικασίας συγχωνεύσεως και στην ενδυνάμωση του ισολογισμού μας, καθώς η λειτουργική μας κερδοφορία θα βελτιώνεται περαιτέρω, λόγω της συνεχιζόμενης προσαρμογής των επιτοκίων καταθέσεων και των συνεργειών που αναμένεται να προκύψουν από τη λειτουργική ενοποίηση της Εμπορικής».

ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΗΣ EUROBANK

Ενισχύσαμε τη θέση μας με το Τ.Τ. «Το οικονομικό περιβάλλον παραμένει απαιτητικό. Στο πλαίσιο αυτό, τα αποτελέσματα του β’ τριμήνου αντικατοπτρίζουν την τρέχουσα οικονομική συγκυρία. Με την απόκτηση του Τ.Τ. και της Proton, η Eurobank ενίσχυσε τη στρατηγική της θέση στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Ταυτόχρονα διεύρυνε σημαντικά την πελατειακή της βάση και βελτίωσε τη ρευστότητά της. Η ενοποίηση των δύο αυτών τραπεζών και η υλοποίηση των σημαντικών συνεργειών που αυτή θα αποδώσει, αποτελεί άμεση προτεραιότητα. Παράλληλα, εξετάζουμε ένα πρόγραμμα ανασχεδιασμού του επιχειρηματικού και λειτουργικού μοντέλου της τράπεζας, αναδεικνύοντας τον πελατοκεντρικό της χαρακτήρα, με σκοπό την περαιτέρω ενίσχυση της ρευστότητας, τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και την επιστροφή στην κερδοφορία. Στόχος είναι η άντληση ιδιωτικών κεφαλαίων».

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ALPHA BANK

Βρισκόμαστε σε πλεονεκτική θέση «Καθώς η Ελλάδα συνεχίζει να αποδεικνύει, με απτά αποτελέσματα, την ισχυρή της δέσμευση να ανταποκριθεί στους δημοσιονομικούς και διαρθρωτικούς στόχους του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής, της δίδεται η ευκαιρία να αξιοποιήσει το θετικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί. Η συνέχιση της δημοσιονομικής προσαρμογής, και η επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων, είναι σημαντική, προκειμένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας. Η Alpha Bank, μετά την απόκτηση της Εμπορικής Τραπέζης και την επιτυχημένη ανακεφαλαιοποίησή της τον Μάιο, αναμένεται να επωφεληθεί από την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, αλλά και τη σημαντική αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα, που έλαβε χώρα τους τελευταίους μήνες.

58 Οκτώβριος 2013

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΑΜΒΡΙΛΗΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ATTICA BANK

Δίνουμε ουσιαστικές απαντήσεις στην κρίση «Η Attica Bank, μετά την επίτευξη του στόχου της κάλυψης των κεφαλαιακών της αναγκών και της πλήρους ανακεφαλαιοποίησής της από ιδιωτικά κεφάλαια, έχει δημιουργήσει την αναγκαία βάση για τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας, συμβάλλοντας έτσι στην αναστροφή της υφεσιακής πορείας της ελληνικής οικονομίας. Η βελτίωση του οικονομικού κλίματος, ως αποτέλεσμα της τήρησης των υποχρεώσεων που η ελληνική κυβέρνηση έχει αναλάβει έναντι των διεθνών πιστωτών, η συνεχιζόμενη δημοσιονομική προσαρμογή και αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας, έχουν δημιουργήσει ελπίδα και βάσιμη εκτίμηση επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος με μόνιμα χαρακτηριστικά, από τον προϋπολογισμό ήδη του τρέχοντος έτους. Στην κατεύθυνση αυτή συντείνει κι ο ρυθμός αύξησης των τουριστικών αφίξεων, με άμεση επίδραση στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Κρίνεται όμως αναγκαία η επιτάχυνση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων και η εισροή ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων, ώστε η χώρα να επανέλθει σε αναπτυξιακή τροχιά και να διασφαλίσει με τον τρόπο αυτό την πολιτική και κοινωνική σταθερότητα που είναι απαραίτητη για την οικονομική ανάταξη της χώρας. Μετά την επίτευξη του στόχου της πλήρους ανακεφαλαιοποίησής της, η Attica Bank θέτει ως βασική προτεραιότητα τη δημιουργία εσωτερικού κεφαλαίου μέσω του περιορισμού του λειτουργικού της κόστους, της περαιτέρω αναβάθμισης των υπηρεσιών της, που ήδη έχει ξεκινήσει και θα αποκτήσει χαρακτηριστικά μεγαλύτερης έντασης την επόμενη περίοδο, όπως και της συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας του χαρτοφυλακίου χορηγήσεων. Δρώντας με γνώμονα τη στήριξη των πελατών της και με την υποστήριξη του βασικού της μετόχου, του ΕΤΑΑ-ΤΣΜΕΔΕ, αλλά και των νέων μετόχων της, η Attica Bank δημιουργεί το πλαίσιο ουσιαστικών απαντήσεων στα προβλήματα που έχουν δημιουργήσει η οικονομική κρίση και ο κύκλος ύφεσης, από τον οποίο δεν έχει ακόμα εξέλθει η ελληνική οικονομία».

Χ αφιέρωμα ~ Τραπεζικός κλάδος

ΑΝΑΚΑΜΠΤΟΥΝ ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Οι ελληνικές τράπεζες συνεχίζουν τις προσπάθειες εξοικονόμησης κόστους όπου είναι δυνατόν, βελτιώνουν την οργανική τους κερδοφορία, προχωρούν στην εξυγίανση των δανειακών χαρτοφυλακίων τους, επιβραδύνουν τη δημιουργία νέων επισφαλειών, ενώ παράλληλα αυξάνουν τους κρίσιμους δείκτες της ρευστότητάς τους.

Συμπεριλαμβανομένης της γοργά αναπτυσσόμενης Finansbank στην Τουρκία (άνοιγμα 101 νέων καταστημάτων τους τελευταίους 12 μήνες), οι δαπάνες του ομίλου κατά το α’ εξάμηνο σημείωσαν μικρή αύξηση κατά 3% σε ετήσια βάση. Οι εγχώριες λειτουργικές δαπάνες θα σημειώσουν περαιτέρω πτώση από το β’ εξάμηνο του 2013, αφού στις ήδη αναληφθείσες πρωτοβουλίες μείωσης του κόστους έρχεται να προστεθεί τόσο η νέα συλλογική σύμβαση εργασίας με ισχύ από 1ης Ιουλίου 2013 όσο και η κατάργηση του επιδόματος ισολογισμού από το 2014.

NATIONAL BANK OF GREECE

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΡΙΤΟ ΣΥΝΕΧΟΜΕΝΟ ΤΡΙΜΗΝΟ O Όμιλος της ΕΤΕ παρουσίασε κερδοφορία για τρίτο συνεχόμενο τρίμηνο, καθώς τα καθαρά κέρδη β’ τριμήνου διαμορφώθηκαν σε 317 εκατ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένων εκτάκτων αποτελεσμάτων από θετικό αναβαλλόμενο φόρο ύψους 208 εκατ. ευρώ, αλλά και της περαιτέρω απομείωσης της συμμετοχής της ΕΤΕ στη Eurobank, ύψους 17 εκατ. ευρώ (ή συνολικά 176 εκατ. ευρώ αρνητική επίπτωση για το α’ εξάμηνο του 2013). Επιπλέον, θετική επίπτωση στην κερδοφορία είχε η συνεχιζόμενη βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας, που οδήγησε στον αντιλογισμό προβλέψεων για ενδεχόμενη απομείωση απαιτήσεων έναντι του ελληνικού Δημοσίου, ύψους 163 εκατ. ευρώ. Η άνοδος των οργανικών κερδών του ομίλου κατά 8%, στα 999 εκατ. ευρώ, το β’ τρίμηνο του 2013 (έναντι 922 εκατ. ευρώ το α’ τρίμηνο του έτους) καταδεικνύει τη σταδιακή αντιστροφή της πτωτικής πορείας των εργασιών του ομίλου στην Ελλάδα και στη ΝΑ Ευρώπη, καθώς και την περαιτέρω περιστολή του κόστους και στις δύο περιοχές και ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Επίσης αντικατοπτρίζει τη συνέχιση της ισχυρής συνεισφοράς της θυγατρικής της ΕΤΕ στην Τουρκία. Εν τούτοις, ένδειξη της σαφούς βελτίωσης της οικονομικής συγκυρίας είναι ότι τα λειτουργικά κέρδη, προ προβλέψεων, υπερβαίνουν τις προβλέψεις για πρώτη φορά μετά από εννέα τρίμηνα. Σε εξαμηνιαία βάση, τα κέρδη έφτασαν τα 344 εκατ. ευρώ, έναντι ζημιών 1.894 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο εξάμηνο του 2012. Εξαιρουμένων των μη επαναλαμβανόμενων κερδών και ζημιών, τα καθαρά κέρδη διαμορφώθηκαν σε 312 εκατ. ευρώ για το α’ εξάμηνο. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΘΥΓΑΤΡΙΚΩΝ Ιδιαίτερα θετική στη διαμόρφωση των αποτελεσμάτων ήταν η συμβολή της Finansbank, με κέρδη 332 εκατ. ευρώ, ενώ οι θυγατρικές της ΝΑ Ευρώπης συνέβαλαν με κέρδη 6 εκατ. ευρώ, έναντι ζημιών ύψους 13 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο εξάμηνο του 2012. Πιο συγκεκριμένα, κατά το α’ εξάμηνο του 2013, οι εγχώριες δαπάνες προσωπικού παρουσίασαν πτώση κατά 12% σε ετήσια βάση, ενώ οι συνολικές δαπάνες - εξαιρουμένων των μη επαναλαμβανόμενων γενικών και διοικητικών εξόδων - σημείωσαν μείωση κατά 8%. Στη βελτίωση της οργανικής κερδοφορίας του ομίλου συνέβαλε και η συνεχιζόμενη περιστολή των λειτουργικών δαπανών στη ΝΑ Ευρώπη κατά 3% σε σχέση με το α’ εξάμηνο του 2012.

60 Οκτώβριος 2013

ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΚΑΤΕΧΕΙ ΤΟ 30% ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ Καθαρά κέρδη (που αναλογούν στους μετόχους από συνεχιζόμενες δραστηριότητες) ύψους 3.509 εκατ. ευρώ ανακοίνωσε ο όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς. Τα αποτελέσματα της τράπεζας έχουν ως εξής: ∼ Τα καθαρά έντοκα έσοδα του ομίλου διαμορφώθηκαν σε 734 εκατ. ευρώ το α’ εξάμηνο 2013. Αξίζει να σημειωθεί η θετική επίπτωση στα έντοκα έσοδα από τον περιορισμό της χρήσης του μηχανισμού ELA (ρευστότητα μόλις 0,5 δισ. ευρώ στις 30.06.13), αλλά και από την αποκλιμάκωση του κόστους των προθεσμιακών καταθέσεων. ∼ Τα καθαρά έσοδα προμηθειών διαμορφώθηκαν σε 122 εκατ. ευρώ, με το 88% αυτών να προέρχεται από προμήθειες εμπορικής τραπεζικής. ∼ Τα καθαρά λειτουργικά έσοδα διαμορφώθηκαν σε 956 εκατ. ευρώ, εξαιρουμένης της αρνητικής υπεραξίας εξαγορών ύψους 3.810 εκατ. ευρώ. ∼ Το λειτουργικό κόστος διαμορφώθηκε σε 644 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 347 εκατ. ευρώ ήταν δαπάνες προσωπικού, 237 εκατ. ευρώ γενικά διοικητικά έξοδα και 60 εκατ. ευρώ αποσβέσεις και λοιπά έξοδα. Στο λειτουργικό κόστος συμπεριλαμβάνονται έκτακτες επιβαρύνσεις 17 εκατ. ευρώ, λόγω της λειτουργικής ενοποίησης και των εξαγορών. ∼ Τα προ φόρων και προβλέψεων κέρδη του α’ εξαμήνου 2013 διαμορφώθηκαν στα 308 εκατ. ευρώ, ενώ χωρίς τα έκτακτα έξοδα ενοποίησης ανήλθαν σε 325 εκατ. ευρώ (εξαιρουμένης και της αρνητικής υπεραξίας εξαγορών ύψους 3.810 εκατ. ευρώ). ∼ Οι προβλέψεις για δάνεια διαμορφώθηκαν σε 1.054 εκατ. ευρώ ή 2,8% επί των μικτών δανείων σε ετησιοποιημένη βάση. ∼ Τα προ φόρων αποτελέσματα του α’ εξαμήνου 2013 διαμορφώθηκαν σε -857 εκατ. ευρώ, εξαιρουμένης της αρνητικής υπεραξίας εξαγορών. ∼ Για τον καθορισμό της εύλογης αξίας των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού των εγχώριων δραστηριοτήτων των κυπριακών τραπεζών, της ATEbank, καθώς και της Millennium Bank Ελλάδος, χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος επιμερισμού του κόστους αγοράς (Purchase Price Allocation), εφαρμόζοντας τις προβλεπόμενες διατάξεις του ΔΠΧΑ3 «Συνενώσεις Επιχειρήσεων». Η συνολική αρ-

Χ αφιέρωμα ~ Τραπεζικός κλάδος νητική υπεραξία (negative goodwill) ανήλθε σε 3.810 εκατ. ευρώ. ∼ Συμπεριλαμβανομένης της αρνητικής υπεραξίας, τα προ φόρων κέρδη διαμορφώθηκαν σε 2.953 εκατ. ευρώ, ενώ τα καθαρά αποτελέσματα από συνεχιζόμενες δραστηριότητες τα αναλογούντα στους μετόχους για το α’ εξάμηνο 2013, τα οποία ενσωματώνουν θετικό αναβαλλόμενο φόρο 559 εκατ. ευρώ (κυρίως από την αύξηση του φορολογικού συντελεστή από το 20% στο 26% από την 01.01.13), διαμορφώθηκαν σε 3.509 εκατ. ευρώ. ∼ Το ενεργητικό του ομίλου διαμορφώθηκε σε 95,0 δισ. ευρώ στο τέλος του Ιουνίου του 2013. ∼ Τα δάνεια, προ προβλέψεων και προσαρμογών, διαμορφώθηκαν σε 75,7 δισ. ευρώ, με τα επιχειρηματικά δάνεια να αντιπροσωπεύουν το 65%, τα στεγαστικά το 24% και τα καταναλωτικά το 11%. ∼ Οι καταθέσεις διαμορφώθηκαν σε 54,7 δισ. ευρώ, με τις καταθέσεις ταμιευτηρίου και όψεως να αποτελούν το 38% του συνόλου. ∼ Ο δείκτης δανείων προς καταθέσεις διαμορφώθηκε στο 116% στο τέλος του Ιουνίου του 2013, ενώ ο δείκτης καθαρής χρηματοδότησης από το Ευρωσύστημα (χωρίς τα ομόλογα EFSF που έχουν χρησιμοποιηθεί ως κάλυμμα για την άντληση ρευστότητας από την ΕΚΤ) στο 12% επί του ενεργητικού. ∼ Ο δείκτης των δανείων σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών ανήλθε στο 33% τον Ιούνιο του 2013, ο δε δείκτης κάλυψης των δανείων σε καθυστέρηση από συσσωρευμένες προβλέψεις ήταν στο 49%. Ο δείκτης σωρευμένων προβλέψεων προς το σύνολο των δανείων ανήλθε στο 16,3%. ∼ Τα ίδια κεφάλαια του Ομίλου Πειραιώς, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, ύψους 8,4 δισ. ευρώ ανήλθαν στο τέλος του Ιουνίου του 2013 στα 9,5 δισ. ευρώ και ο συνολικός δείκτης επάρκειας κεφαλαίων του ομίλου διαμορφώθηκε στο 14,0%. ∼ Το δίκτυο καταστημάτων στο τέλος Ιουνίου του 2013 αριθμούσε 1.718 μονάδες, με 1.280 καταστήματα στην Ελλάδα και 438 σε 9 χώρες στο εξωτερικό. Το ανθρώπινο δυναμικό στις 30.06.13 αριθμούσε 24.743 άτομα, 18.591 στην Ελλάδα και 6.152 στο εξωτερικό.

ALPHA BANK ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ 126,1 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ Η τράπεζα έκλεισε το α’ εξάμηνο της τρέχουσας χρήσης με καθαρά κέρδη 126,1 εκατ. ευρώ, επιδεικνύοντας σημαντική βελτίωση στα οργανικά της μεγέθη και επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των επισφαλειών. Ειδικότερα, τα καθαρά έσοδα από τόκους ανήλθαν σε 412,8 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 26% σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο, κυρίως λόγω του χαμηλότερου κόστους χρηματοδότησης από την ΕΚΤ και τον ELA και της μείωσης του κόστους καταθέσεων. Το καθαρό επιτοκιακό περιθώριο αυξήθηκε κατά 50% και τα βασικά λειτουργικά έσοδα ανήλθαν σε 526 εκατ. ευρώ το β' τρίμηνο, έναντι των 421,5 εκατ. ευρώ του α’ τριμήνου. Τα προ προβλέψεων προσαρμοσμένα αποτελέσματα ανήλθαν σε 197,5 εκατ. ευρώ, έναντι 73,5 εκατ. ευρώ στο α’ τρίμηνο.

62 Οκτώβριος 2013

Οι προβλέψεις ανήλθαν σε 479,1 εκατ. ευρώ από 504,9 εκατ. ευρώ στο α’ τρίμηνο, σημειώνοντας μείωση κατά 5,1%, ως αποτέλεσμα της επιβράδυνσης στη δημιουργία νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ειδικότερα, τα βασικά στοιχεία των αποτελεσμάτων της Alpha Bank στο εξάμηνο έχουν ως εξής: ∼ Περαιτέρω ενίσχυση του Ισολογισμού ∼ Δείκτης Κύριων Βασικών Ιδίων Κεφαλαίων (Core Tier I) 13,9%, μετά από την επιτυχή ολοκλήρωση της Αυξήσεως Μετοχικού Κεφαλαίου 4.571 εκατ. ευρώ. Οι εγγραφές από τους ενασκήσαντες δικαιώματα προτιμήσεως και προεγγραφής υπερέβησαν το 165%, επιβεβαιώνοντας την ισχυρή ζήτηση. ∼ Ο δείκτης μοχλεύσεως, σύμφωνα με τη Βασιλεία ΙΙΙ, ανέρχεται περίπου σε 9,4%, υπερβαίνοντας το τριπλάσιο του εκτιμώμενου ελάχιστου ορίου. ∼ Η ολοκλήρωση της επαναγοράς υβριδικών τίτλων και τίτλων μειωμένης εξασφαλίσεως τον Μάιο 2013, οδήγησε σε κέρδη 103 εκατ. ευρώ προ φόρων. ∼ Μείωση της χρηματοδοτήσεώς μας από τον Έκτακτο Μηχανισμό Ρευστότητας («ELA»), κατά 2,7 δισ. ευρώ το β' τρίμηνο 2013 σε 4 δισ. ευρώ. Η χρηματοδότησή μας συνολικά από τις κεντρικές τράπεζες ανήλθε σε 17,9 δισ., στο τέλος Ιουνίου 2013. ∼ Περαιτέρω αύξηση των υπολοίπων των καταθέσεων το β' τρίμηνο 2013 σε 42 δισ. ευρώ, με εισροές από τον ιδιωτικό τομέα 1 δισ. ευρώ στην Ελλάδα. Ο δείκτης δανείων προς καταθέσεις ανήλθε σε 127,3%. ∼ Δείκτης καθυστερήσεων 31,8%, παρουσιάζοντας μειούμενο ρυθμό αυξήσεως των καθυστερήσεων, οι οποίες ανήλθαν σε 791 εκατ. ευρώ το β' τρίμηνο, έναντι 943 εκατ. ευρώ το α' τρίμηνο του 2013. ∼ Οι σωρευτικές προβλέψεις ανήλθαν σε 10,4 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας στο 16,3% του δανειακού χαρτοφυλακίου και αντανακλώντας έναν δείκτη καλύψεως των καθυστερήσεων 51%. ∼ Υπογραφή συμφωνίας πωλήσεως της θυγατρικής στην Ουκρανία, στο πλαίσιο των ενεργειών για την κεφαλαιακή ενίσχυση του ομίλου και την προσήλωσή μας στην επανασχεδίαση των δραστηριοτήτων μας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η πώληση θα πραγματοποιηθεί έναντι τιμήματος 82 εκατ. ευρώ, ενώ η συναλλαγή θα είναι ουδέτερη κεφαλαιακά για την Alpha Bank. Η ολοκλήρωση της συναλλαγής αναμένεται το γ' τρίμηνο 2013. Η χρηματοοικονομική επίδοση επηρεάστηκε θετικά από το μειωμένο κόστος χρηματοδοτήσεως. ∼ Το καθαρό έσοδο τόκων ανήλθε σε 412,8 εκατ. ευρώ το β' τρίμηνο 2013, ενισχυμένο κατά 26% σε συγκρίσιμη τριμηνιαία βάση, κυρίως λόγω του χαμηλότερου κόστους χρηματοδοτήσεως από τις κεντρικές τράπεζες, καθώς και της μειώσεως του κόστους των καταθέσεων. ∼ Το καθαρό επιτοκιακό περιθώριο αυξήθηκε αντιστοίχως κατά 50 πόντους σε 2,3% το β' τρίμηνο 2013. ∼ Τα βασικά λειτουργικά έσοδα ανήλθαν σε 526,5 εκατ. ευρώ το β' τρίμηνο 2013, έναντι 421,5 εκατ. ευρώ το α' τρίμηνο 2013 (+24,9% σε συγκρίσιμη βάση). ∼ Το αποτέλεσμα προ προβλέψεων, προσαρμοσμένο για τα αποτελέσματα χρηματοοικονομικών πράξεων, ανήλθε σε 197,5 εκατ. ευρώ, έναντι 73,7 εκατ. ευρώ το α’ τρίμηνο 2013 σε συγκρίσιμη βάση. ∼ Το λειτουργικό κόστος διαμορφώθηκε σε 329 εκατ. ευρώ το β' τρίμηνο του 2013, μειωμένο κατά 5,4% σε συγκρίσιμη τριμηνιαία βάση.

s n o i n Mi love ! a n a n a b Chiquita Γιατί η Chiquita είναι η πιο ποιοτική και η πιο νόστιμη μπανάνα ■

Η παραγωγή της γίνεται στις χώρες με το ιδανικότερο κλίμα (Κεντρική & Λατινική Αμερική: Εκουαδόρ, Κόστα-Ρίκα, Παναμά, Γουατεμάλα, κ.ά.).

■ Μεγαλώνουν

με τις πιο αυστηρές διαδικασίες (μόνο 1 στις 2 μπανάνες γίνεται Chiquita). Επιλέγονται οι καλύτερες σε γεύση, εμφάνιση, φρεσκάδα, θρεπτικότητα, αξία αλλά και σε μέγεθος.

Η Chiquita για ακόμη μια φορά πρωτοπορεί, αποδεικνύοντας ότι υπάρχει λόγος που τόσα χρόνια είναι συνώνυμη της μπανάνας στην Ελλάδα και η πιο αγαπημένη των Ελλήνων καταναλωτών. Για τρεις και πλέον μήνες η Chiquita ενώνει τις δυνάμεις της με την εταιρεία παραγωγής κινηματογραφικών ταινιών Universal και συνεργάζονται μαζί στην ταινία «ΕΓΩ O ΑΠΑΙΣΙΟΤΑΤΟΣ 2» που παίζεται στις αίθουσες από τις 10/10. Οι μπανάνες Chiquita κυκλοφορούν πλέον παντού, σε όλη τη χώρα, με αυτοκόλλητα με ήρωες από την ταινία και συγκεκριμένα τα απίθανα σκανδαλιάρικα «Minions»! Η ενέργεια άρχισε με μια θεαματική πρεμιέρα της ταινίας στο Θέατρο «Παλλάς», όπου μικροί και μεγάλοι φίλοι είδαν πρώτοι την ταινία, απόλαυσαν μοναδικά happenings με τα minions και τις Miss Chiquita, έφαγαν υγιεινά και χόρεψαν με τους ONIRAMA. Στον αέρα βρίσκεται μεγάλη τηλεοπτική προβολή, για τις ανάγκες της οποίας έχει δημιουργηθεί ειδικό ξεκαρδιστικό σποτ με ήρωες φυσικά την μπανάνα Chiquita και τα minions. Επίσης μπανάνες Chiquita και minions έχουν γεμίσει τα αστικά λεωφορεία και τις στάσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Η ενέργεια ολοκληρώνεται με μεγάλη προβολή της σε περιοδικά και στο internet. Φυσικά σημαντικό κομμάτι της ενέργειας αποτελούν οι προσφορές προς τον καταναλωτή σε συνεργασία με δύο από τις μεγαλύτερες αλυσίδες Σουπερμάρκετ: Σκλαβενίτη & Μασούτη, στις οποίες οι καταναλωτές μπορούν να βρουν τις Chiquita μπανάνες σε ειδικές τιμές, αλλά και να κερδίσουν συλλεκτικά δώρα της ταινίας. Να τονίσουμε ότι μέρος των εσόδων από αυτές τις δύο ενέργειες θα διατεθεί στο ίδρυμα ΕΛΕΠΑΠ για παιδιά με αναπηρία.

■

Γίνονται συνεχείς έλεγχοι σε όλη τη διαδικασία, από την καλλιέργεια στη φυτεία μέχρι να φτάσει στους πάγκους και στους καταναλωτές για τη διασφάλιση του σωστού βάρους, μεγέθους, χρώματος και θερμοκρασίας, εξασφαλίζοντας έτσι την υψηλή ποιότητα της Chiquita.

■

Η ποικιλία της μπανάνας Chiquita είναι η Cavendish μπανάνα που αποτελεί την πιο εκλεπτυσμένη και ποιοτική ποικιλία μπανάνας στον κόσμο.

■

Φτάνουν στον καταναλωτή πάντοτε φρέσκες.

Χ αφιέρωμα ~ Τραπεζικός κλάδος ∼ Οι προβλέψεις για την κάλυψη πιστωτικού κινδύνου διαμορφώθηκαν σε 479,1 εκατ. ευρώ το β' τρίμηνο 2013 από 504,9 εκατ. ευρώ το α' τρίμηνο του 2013, μειωμένες κατά 5,1% σε τριμηνιαία βάση ως αποτέλεσμα του μειούμενου ρυθμού αυξήσεως των καθυστερήσεων. ∼ Ζημίες προ φόρων 223,9 εκατ. ευρώ το β' τρίμηνο του 2013 και 452,6 εκατ. ευρώ το α' εξάμηνο του 2013.

☛

ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ EUROBANK ΑΝΗΛΘΕ ΣΕ 4 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ. Ο ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ (>180 ΗΜΕΡΩΝ) ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΘΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΗΝ 30/06/2013 ΣΕ 22,4%

EUROBANK ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ∼ Εξαγορά του Νέου Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και της Νέας Proton, που ενισχύουν τη στρατηγική θέση της Eurobank στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Ενίσχυση της ρευστότητας κατά 4 δισ. ευρώ και βελτίωση της σχέσης δανείων προς καταθέσεις pro-forma σε 116%, από 136% στο τέλος Ιουνίου 2013. Ετήσιες συνέργειες, που θα κλιμακωθούν σε 200 εκατ. ευρώ το 2015. ∼ Ανάκαμψη των καθαρών εσόδων από τόκους κατά 9% το β’ τρίμηνο του 2013 έναντι του α’ τριμήνου του ίδιου έτους. ∼ Περαιτέρω μείωση του λειτουργικού κόστους στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 7 τριμήνων. Μείωση του λειτουργικού κόστους κατά 8,5% σε ετήσια βάση το α’ εξάμηνο του 2013. ∼ Οργανικά κέρδη προ προβλέψεων 120 εκατ. ευρώ το β’ τρίμηνο, από 93 εκατ. ευρώ το α’ τρίμηνο του 2013. ∼ Μείωση των νέων δανείων σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών στην Ελλάδα κατά 29% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο του 2013. Διατήρηση των προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις στα επίπεδα του α’ τριμήνου του 2013. ∼ Καθαρά κέρδη α’ εξαμήνου 45 εκατ. ευρώ, συνυπολογιζομένου του αναβαλλόμενου φόρου. Λειτουργικό αποτέλεσμα -244 εκατ. ευρώ το β’ τρίμηνο.

ATTICA BANK ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Το αποτέλεσμα, προ φόρων, για τον όμιλο, στο α’ εξάμηνο του 2013, διαμορφώθηκε σε ζημία 68 εκατ. ευρώ, έναντι ζημίας 96,5 εκατ. ευρώ στο αντίστοιχο εξάμηνο του 2012. Αντίστοιχα, το μετά από φόρους αποτέλεσμα για το α’ εξάμηνο διαμορφώθηκε σε ζημία ύψους 59,7 εκατ. ευρώ, έναντι ζημίας 81,1 εκατ. ευρώ στη συγκριτική περίοδο του 2012. Ιδιαίτερα πρέπει να σημειωθεί η θεαματική βελτίωση των συγκεντρωτικών λοιπών εσόδων μετά από φόρους, τα οποία περιορίστηκαν σε ζημία 31,2 εκατ. ευρώ, έναντι ζημίας 100,1 εκατ. ευρώ κατά την αντίστοιχη περίοδο. Τα ίδια κεφάλαια του ομίλου διαμορφώθηκαν σε 65,1 εκατ. ευρώ, χωρίς την προσμέτρηση των κεφαλαίων που προήλθαν από την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου και την κάλυψη του μετατρέψιμου 64 Οκτώβριος 2013

ομολογιακού δανείου της τράπεζας, συνολικού ύψους 398,8 εκατ. ευρώ. Το σύνολο του ενεργητικού του ομίλου ανήλθε σε 4 δισ. ευρώ. Ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων (>180 ημερών) σε σχέση με το σύνολο των χορηγήσεων διαμορφώθηκε κατά την 30/06/2013 σε 22,4%. Σε ό,τι αφορά την περίοδο που έληξε την 30/06/2013, οι προβλέψεις για επισφαλείς χορηγήσεις για το α’ εξάμηνο του 2013 ανέρχονται σε 41 εκατ. ευρώ περίπου. Οι σωρευμένες προβλέψεις ανέρχονται πλέον σε 402,5 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 11,3% περίπου σε σχέση με τη χρήση του 2012. Η κάλυψη των δανείων σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών (IFRS-7) από σωρευμένες προβλέψεις την 30/6/2013 διαμορφώθηκε σε 43%. Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω, ο όμιλος, λαμβάνοντας υπόψη την αρνητική συγκυρία και το δυσμενές κλίμα που εξακολουθεί να υπάρχει, συνέχισε τη σταθερή πολιτική προβλέψεων των τελευταίων ετών, στο πλαίσιο της ορθολογικής διαχείρισης των κινδύνων, με τον δείκτη προβλέψεων προς μέσο όρο χορηγήσεων να διαμορφώνεται στις 229 μ.β. για το α’ εξάμηνο του 2013. Οι καθαροί τόκοι για τον όμιλο ανήλθαν σε 14,8 εκατ. ευρώ και εμφανίζουν μείωση της τάξης του 51,2% έναντι του πρώτου εξαμήνου του 2012, ως συνέπεια του κύκλου ύφεσης στην οποία εξακολουθεί να βρίσκεται η χώρα, που έχει ως απόρροια τη μείωση των εσόδων από τόκους λόγω της αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, καθώς και λόγω της αδυναμίας πρόσβασης των τραπεζών στις αγορές για την άντληση χαμηλού κόστους ρευστότητας. Σημειώνεται ότι, μετά την ανακεφαλαιοποίηση της τράπεζας στο β’ εξάμηνο, το κόστος άντλησης κεφαλαίων για την τράπεζα αναμένεται να μειωθεί αισθητά, λόγω της απεξάρτησης από τον έκτακτο μηχανισμό παροχής ρευστότητας (E.L.A.) και της ωρίμανσης της σταδιακής αποκλιμάκωσης των επιτοκίων καταθέσεων. Το σύνολο των εσόδων για τον όμιλο από λειτουργικές δραστηριότητες ανήλθε σε 26,9 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση σε ποσοστό 36,8%, έναντι του α’ εξαμήνου του 2012, ως απόρροια της οικονομικής ύφεσης στον κύκλο της οποίας εξακολουθεί να βρίσκεται η ελληνική οικονομία. Θα πρέπει, ιδιαίτερα, να σημειωθεί η καθαρή μείωση των λειτουργικών εξόδων, αφαιρουμένων των προβλέψεων και των αποσβέσεων κατά 5% και η καθαρή μείωση των δαπανών μισθοδοσίας κατά 6% περίπου. Στο σύνολο των λειτουργικών εξόδων, με την προσθήκη και των αμοιβών μισθοδοσίας, η μείωση είναι της τάξης του 5,4%, διατηρώντας για τρίτη συνεχή χρονιά την πτωτική πορεία της συγκεκριμένης κατηγορίας εξόδων. Χ

Μια πρωτοπόρα και ελληνική ιδέα στον χώρο της εστίασης Ένα νεωτερικό σχήμα, που απευθύνεται σε επιχειρηματίες που πιστεύουν ότι αξίες και επιχειρηματικότητα μπορούν, και πρέπει, να συμβαδίζουν στην Ελλάδα του μέλλοντος. Ο «Μελίαρτος» είναι η πρώτη αλυσίδα καταστημάτων μικρών γευμάτων που παράγει όλα τα προϊόντα της από ελληνικές επιλεγμένες ποιοτικές πρώτες ύλες. Δημιουργήθηκε από μια ομάδα νέων ανθρώπων που έχουν όραμα να κάνουν την ποιοτική διατροφή δικαίωμα όλων. Το εγχείρημα στηρίζεται σε 4 άξονες:

1

Μοντέρνος σχεδιασμός με αναφορές στην παράδοση Τα καταστήματα αποτελούνται από 4 διαφορετικούς χώρους: Το Γαλακτοπωλείο με παραδοσιακά γλυκά, όπως το ρυζόγαλο, ο μπακλαβάς, το γαλακτομπούρεκο και το τσουρέκι, Το Καφενείο με τον ελληνικό καφέ στη χόβολη, αλλά και τη μεταμοντέρνα εκδοχή του, τον κρύο ελληνικό, Το Πιτοπωλείο με 20 διαφορετικά είδη πίτας από διάφορες περιοχές της Ελλάδας και Το Κουζινάκι, όπου μπροστά στον πελάτη ψήνονται ομελέτες, αυγά μάτια και τυλιχτές χειροποίητες πίτες.

2

Επιλεγμένες πρώτες ύλες - Παραδοσιακές ελληνικές συνταγές Η ομάδα του «Μελίαρτου» βρίσκεται σε συνεχή αναζήτηση πρώτων υλών που παράγονται με πολύ αυστηρές προδιαγραφές και με σεβασμό στο περιβάλλον. Αυτά τα υλικά αποτελούν την κινητήριο δύναμη του «Μελίαρτου», καθώς δίνουν τη δυνατότητα στους διακεκριμένους σεφ του τμήματος έρευνας και ανάπτυξης να δημιουργούν τελικά προϊόντα ανώτερης διατροφικής και γευστικής αξίας. Οι συνταγές που παράγονται καθημερινά στα εργαστήρια του «Μελίαρτου» είναι εμπνευσμένες από την παράδοση του κάθε τόπου της Ελλάδας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η κεφαλλονίτικη και η μανιάτικη πίτα, η λαδένια από την Κίμωλο, ο κρητικός ντάκος και ο κουραμπιές από τη Νέα Καρβάλη.

3

Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας Ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας του «Μελίαρτου» δομείται συστηματικά από εξειδικευμένους επαγγελματίες εκπαιδευτές, οι οποίοι, με τις πλέον σύγχρονες μεθόδους, καθοδηγούν αποτελεσματικά το ανθρώπινο δυναμικό στους νευραλγικούς τομείς της επικοινωνίας, της άρτιας εξυπηρέτησης και της επιτυχημένης πώλησης. Στόχος αυτής της διαδικασίας είναι η διατήρηση της ικανοποίησης των πελατών σε υψηλά επίπεδα και ταυτόχρονα η προώθηση της ιδέας του «Μελίαρτου» μέσω της «στόμα-σε-στόμα» επικοινωνίας.

4

Αμφίδρομη επικοινωνία Ο «Μελίαρτος» θέτει τον πελάτη στο επίκεντρο. Απευθύνεται κυρίως στο νεανικό κοινό και στους νέους γονείς και τους δίνει τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης σε ένα περιβάλλον που αισθάνονται οικείο. Μέσω της διαρκούς και αμφίδρομης επικοινωνίας, κυρίως στα κοινωνικά δίκτυα, χτίζει μια σταθερή βάση κοινού (crowdsourcing), η οποία θεωρεί τον «Μελίαρτο» ένα αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς της κι έτσι δημιουργείται μια σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης, που αποτελεί εχέγγυο μακροβιότητας.

Το πρώτο κατάστημα της αλυσίδας «Μελίαρτος» εγκαινιάστηκε το καλοκαίρι του 2013 σε έναν χώρο πρότυπο, σχεδιαστικά και αρχιτεκτονικά, στο κεντρικότερο σημείο της Αθήνας (Ερμού & Αιόλου). Επόμενο βήμα στην ανάπτυξη του «Μελίαρτου» είναι η δημιουργία ενός δικτύου πρότυπων καταστημάτων σε κεντρικά σημεία της Αθήνας και σε επιλεγμένες πόλεις της Ελλάδας και κυρίως του εξωτερικού.

Η εξάπλωση της ελληνικότητας μπορεί να γίνει και δική σου υπόθεση Υπεύθυνος επικοινωνίας για την ανάπτυξη των καταστημάτων «Μελίαρτος»: Δημήτρης Διγενόπουλος: κιν. 697 811 4448, τηλ. 210 3237379

Χ συνέντευξη

«ΜΕΛΙΑΡΤΟΣ»

ΠΟΙΟΤΗΤΑ-ΠΑΡΑΔΟΣΗ-ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΑ ΤΡΙΑ «Π» ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΜΑΣ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΙΓΕΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΟΥ «ΜΕΛΙΑΡΤΟΥ» Ο Δημήτρης Διγενόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του «Μελίαρτου», μας μιλά για ένα νέο «success story» στην εποχή της κρίσης και μας αποκαλύπτει τη «μυστική συνταγή» της επιτυχίας. ΧΡΗΜΑ_Τι είναι ο «Μελίαρτος»; ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΙΓΕΝΟΠΟΥΛΟΣ_Ο «Μελίαρτος» είναι μια νέα πρωτότυπη πρόταση στον τομέα της εστίασης στην Αθήνα. Είναι ένας πολυχώρος με γεύσεις από την ελληνική παράδοση, που συνδυάζει τέσσερις διαφορετικές γωνιές: το Πιτοπωλείο, το Καφενείο, το Γαλακτοπωλείο και το Κουζινάκι. Χαρακτηριστικό του καταστήματος, τόσο σε επίπεδο αρχιτεκτονικό όσο και γεύσεων, είναι ότι «παντρεύει» αρμονικά το παραδοσιακό στοιχείο με το μοντέρνο. Ο επισκέπτης, μπαίνοντας στον χώρο, θα βρεθεί στο Πιτοπωλείο μας, όπου μπορεί να γευτεί παραδοσιακές πίτες με χειροποίητο φύλλο. Δίπλα βρίσκεται το Καφενείο μας, όπου φτιάχνουμε ελληνικό καφέ στη χόβολη, τον οποίο, καινοτομώντας, εκτός από ζεστό, τον σερβίρουμε και παγωμένο. Στην άλλη πλευρά συναντάμε το Γαλακτοπωλείο με το εκπληκτικό μας ρυζόγαλο και τον χειροποίητο μπακλαβά, μαζί με καρυδόπιτα, τσουρέκι, φρέσκο γιαούρτι και αυθεντικό χειροποίητο παγωτό. Στο βάθος βρίσκεται το Κουζινάκι, όπου δημιουργούμε καθημερινά λαχταριστές ομελέτες και τυλιχτές ελληνικές πίτες, σερβίρουμε πρωινό και φρεσκοστυμμένους χυμούς εποχής, κό66 Οκτώβριος 2013

βουμε σαλάτες και μαγειρεύουμε τα πιάτα ημέρας. Για τις συνταγές μας χρησιμοποιούμε μόνο βασικές πρώτες ύλες, όπως παρθένο ελαιόλαδο από τη Λαμία, αυγά αχυρώνα από την Άμφισσα, χειροποίητα αλλαντικά από τη Δράμα, λουκάνικα από τη Λάρισα. Όλα μας τα υλικά προέρχονται από επιλεγμένους Έλληνες παραγωγούς, που καλλιεργούν με μεράκι τη γη τους, δίνοντας έμφαση στην ποιότητα και τη γεύση των προϊόντων τους. Χ_Ποιο είναι το στοιχείο εκείνο που κάνει τον «Μελίαρτο» να διαφοροποιείται από τον ανταγωνισμό; Δ.Δ._Αυτό που μας ξεχωρίζει είναι η δυνατότητά μας να ανακαλύπτουμε υπέροχα τοπικά προϊόντα, με ονομασία προέλευσης, από παραγωγούς σε όλη τη χώρα και να τα προσφέρουμε με έναν εντελώς ιδιαίτερο και πειραματικό τρόπο. Συνδυάζουμε παραδοσιακές συνταγές από όλη την Ελλάδα με μοντέρνες πινελιές, δημιουργώντας καινούργιες γευστικές εμπειρίες. Επιπλέον, η ιδέα μας βασίζεται σε ένα concept που δεν το συναντάμε σε κανένα άλλο κατάστημα αυτή τη στιγμή. Τέσσερις διαφορετικοί χώροι (Πιτοπωλείο, Καφενείο, Γαλακτοπω-

λείο, Κουζινάκι) συνυπάρχουν αρμονικά σε ένα κατάστημα, προσφέροντας στους επισκέπτες πληθώρα επιλογών και γεύσεων καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Χ_Πώς γεννήθηκε η ιδέα για τη δημιουργία του «Μελίαρτου»; Δ.Δ._Πριν από μερικά χρόνια, μια ομάδα νέων ανθρώπων αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε ένα πρότυπο συνεργατικό σχηματισμό, με στόχο την προώθηση της σωστής ελληνικής διατροφής. Η ομάδα, που αποτελείται από εξειδικευμένα στελέχη στον χώρο της οικονομίας, της διοίκησης και του μάρκετινγκ του κλάδου των τροφίμων, οραματίστηκε ένα σχήμα, όπου ποιότητα, επιχειρηματικό ήθος, επαγγελματισμός και αγάπη για την ελληνικότητα θα συνυπάρχουν αρμονικά, με στόχο την εκπαίδευση του καταναλωτή στην αναζήτηση και στην αναγνώριση προϊόντων ανώτερης διατροφικής αξίας. Σε αυτό το σημείο γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας ενός πιλοτικού καταστήματος, όπου οι αρχές μας θα εφαρμόζονταν κατά γράμμα και παράλληλα θα προβάλλονταν με τα πιο εξελιγμένα τεχνολογικά επικοινωνιακά μοντέλα για να προσελκύσουν και να δημιουργήσουν

δέσμευση στο καταναλωτικό κοινό. Αυτό το κατάστημα είναι ο «Μελίαρτος». Χ_Ποια είναι τα πλεονεκτήματα ενός τέτοιου επιχειρηματικού μοντέλου; Δ.Δ._Τα συνεργατικά μοντέλα επιχειρηματικότητας αποτελούν, ιδιαίτερα σε καιρούς κρίσης, και ειδικά για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, μια επωφελή αναπτυξιακή στρατηγική, καθώς διευκολύνουν τη δημιουργία ανθρώπινου και τεχνολογικού κεφαλαίου, την πρόσβαση σε τεχνογνωσία, τεχνολογία, έρευνα και ανάπτυξη, την εγχώρια και διεθνή δικτύωση. Παράλληλα, συμβάλλουν στην αύξηση των πωλήσεων και των εξαγωγών, στην πρόσβαση σε ιδιωτική και δημόσια χρηματοδότηση, στην επίτευξη οικονομιών κλίμακας, στη μείωση του επιχειρηματικού κινδύνου και κόστους μέσα από τη συγχρηματοδότηση κοινών αναγκών και τη διαχείριση κοινών πόρων. Χ_Ποιο είναι το όραμα της εταιρείας; Δ.Δ._Το όραμά μας είναι η εξάπλωση της ιδέας της σωστής ελληνικής διατροφής. Πιστεύουμε ότι η σωστή διατροφή δεν είναι πλεονέκτημα των λίγων: όλοι μπορούν και πρέπει να τρέφονται σωστά, αρκεί να μάθουν πώς να κάνουν την επιθυμία τους «στάση ζωής». Μέσα από τη δημιουργία ενός δικτύου πρότυπων καταστημάτων «Μελίαρτος», που θα ξεχωρίζουν τόσο για τα υψηλής ποιότητας και διατροφικής αξίας προϊόντα τους όσο και για τις υψηλού επαγγελματισμού υπηρεσίες τους, θα προάγουμε την ιδέα της σωστής διατροφής, αναδεικνύοντας τις παραδοσιακές συνταγές του τόπου μας. Χ_Ποια είναι η δομή και η λειτουργία της εταιρείας; Δ.Δ._Η εταιρεία απαρτίζεται από την ομάδα διοίκησης, δηλαδή τα στελέχη που διαθέτουν πολύχρονη εμπειρία στον χώρο της εστίασης και την ομάδα των «πρώιμων» επενδυτών, όπως τους λέω χαϊδευτικά, επειδή πίστεψαν στην ιδέα όσο αυτή ήταν σε εμβρυακό στάδιο. Η συμμετοχή της ομάδας διοίκησης στο μετοχικό σχήμα και η δέσμευση που αυτό συνεπάγεται, εγγυάται την προσήλωση στους σκοπούς και τους στόχους της εταιρείας. Οι αρμοδιότητές της είναι η διαχείριση του σήματος (brand name) και των καταστημάτων, η ανάπτυξη της αλυσίδας πρότυπων καταστημάτων «Μελίαρτος», ο στρατηγικός σχεδιασμός του concept και των προϊόντων, η στρατηγική marketing, τα εκπαιδευτικά προγράμ-

ματα προσωπικού κ.λπ. Επιπροσθέτως, μέσα από τη διαδικασία της συνεχούς έρευνας, ερχόμαστε σε επαφή με ντόπιους παραγωγούς από όλη την Ελλάδα, που παράγουν προϊόντα κάτω από αυστηρές προδιαγραφές και ελέγχους, και επιλέγουμε τις πρώτες ύλες για τις συνταγές μας. Τέλος, στοχεύοντας σε ένα νεανικό κοινό και σε νέους γονείς, αναπτύσσουμε την επικοινωνιακή μας πολιτική δυναμικά, αποκτούμε ενεργή παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σχεδιάζουμε εκδηλώσεις και σεμινάρια διατροφής στο άμεσο μέλλον, καθώς και άλλες ενέργειες που απώτερο σκοπό έχουν τη δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης με τους πελάτες μας. Χ_Από τα λεγόμενά σας αντιλαμβανόμαστε ότι θα υπάρξουν και άλλα καταστήματα «Μελίαρτος». Δ.Δ._Όπως ανέφερα, ο «Μελίαρτος» στην Ερμού και Αιόλου είναι το πρώτο μας πιλοτικό κατάστημα. Σκοπός μας είναι να εξαπλώσουμε την ιδέα της ελληνικής ποιοτικής διατροφής σε παγκόσμιο επίπεδο. Στα σχέδιά μας είναι 4-5 καταστήματα στην Αθήνα και άλλα τόσα στην υπόλοιπη Ελλάδα. Από εκεί και πέρα, στοχεύουμε να επεκταθούμε σε πόλεις του εξωτερικού, όπως Βερολίνο, Λονδίνο, Νέα Υόρκη. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι το brand «Ελλάδα» είναι τόσο δυνατό που θα βοηθήσει τον «Μελίαρτο» να ευδοκιμήσει, οπουδήποτε κι αν «φυτρώσει». Χ_Σε τι βάθος χρόνου πιστεύετε ότι θα αναπτυχθεί η αλυσίδα καταστημάτων «Μελίαρτος»; Δ.Δ._Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε 2 με 3 καταστήματα «Μελίαρτος» το 2014. Δύο ακόμη στην Ελλάδα και το πρώτο μας κατάστημα στο εξωτερικό. Είμαστε βέβαιοι ότι αγορές όπως αυτές του Βερολίνου και του Λονδίνου «διψάνε» για παρόμοια concepts και μια σωστή στρατηγική ανάπτυξης θα μας φέρει πολύ γρήγορα θετικά αποτελέσματα. Χ_Ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει ο ενδιαφερόμενος που θέλει να επενδύσει στην εταιρεία σας; Δ.Δ._Νομίζω ότι τα ανέφερα και παραπάνω: Επιχειρηματικό ήθος, όραμα για μια καλύτερη Ελλάδα, πίστη στα αγαθά του συνεργατισμού και του επαγγελματισμού. Άλλωστε δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικός κάποιος που στο κατάστημά του θα προσφέρει καθημερινά τη ζεστασιά και τη γιορτινή οι-

κογενειακή ατμόσφαιρα του κυριακάτικου μεσημεριανού τραπεζιού των παιδικών μας χρόνων. Χ_Σύμφωνα με το χρηματοοικονομικό πλάνο, πότε ο επενδυτής επιτυγχάνει την αποπληρωμή της επένδυσής του; Δ.Δ._Η αλήθεια είναι ότι είμαστε πολύ αισιόδοξοι και στόχος μας είναι να πετύχουμε επιστροφή κεφαλαίου πριν από τα 3 έτη. Η λειτουργία του πιλοτικού μας καταστήματος στην Ερμού έχει να μας δείξει πολύ θετικά στοιχεία τους 4 πρώτους μήνες λειτουργίας και αυτό αποκτά μεγαλύτερη αξία, αν αντιληφθούμε τον βαθμό ωριμότητας και τη βελτίωση που επιτυγχάνεται μέσα από την τριβή με την καθημερινότητα. Πραγματικά, η ομάδα μας έχει αποκτήσει πολύτιμες εμπειρίες ολοκληρώνοντας την «πρακτική» της και αυτό πιστεύω είναι το πιο σημαντικό πλεονέκτημα για τους δυνητικούς συνεργάτες μας. Χ_Τι ανταπόκριση έχει έως τώρα το πρώτο κατάστημα της εταιρείας στο κοινό; Δ.Δ._Ο «Μελίαρτος» της Ερμού έχει δημιουργήσει πολύ θετικές εντυπώσεις και ήδη μετράει πολλούς ενθουσιώδεις και πιστούς πελάτες. Με πολύ μεγάλη ικανοποίηση συναντάμε καθημερινά απλούς ανθρώπους που επικροτούν την προσπάθειά μας και με τη σειρά τους μας δίνουν δύναμη και τη θετική τους ενέργεια για να πορευτούμε ακόμη πιο αισιόδοξα στο μέλλον. Χ_Πώς χαρακτηρίζετε τις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων σήμερα και πού οφείλεται, κατά τη γνώμη σας, η αποστασιοποίησή τους από τις παραδοσιακές γεύσεις; Δ.Δ._Οι Έλληνες αγαπούν το καλό φαγητό και παρά την, για πολλά χρόνια, ροπή της κοινωνίας μας προς τη μετριότητα, έχουν ακόμη «ευαίσθητο» ουρανίσκο. Επιπλέον, ο σύγχρονος τρόπος ζωής είχε παραμερίσει τις παραδοσιακές γεύσεις, που ήταν προνόμιο όσων είχαν τη γιαγιά στο σπίτι. Γι' αυτό όμως γεννήθηκε και ο «Μελίαρτος», για να δώσει τη δυνατότητα σε περισσότερους από εμάς να απολαύσουμε αυθεντικές παραδοσιακές γεύσεις. Χ_Σας ευχαριστούμε. Δ.Δ._Σας ευχαριστώ και σας περιμένουμε σύντομα στον «Μελίαρτο», να σας στρώσουμε το καθημερινό γιορτινό μας τραπέζι για να δοκιμάσετε τις συνταγές μας. Χ ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 67

Η βιομηχανία τροφίμων και ποτών διατηρεί θεμελιώδη ρόλο στην ελληνική οικονομία και την ελληνική μεταποιητική βιομηχανία εν γένει και διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις ούτως ώστε να παραμείνει ένας βασικός μοχλός ανάπτυξης της χώρας, ακόμη και σε αυτήν την ιδιαίτερα δύσκολη, υφεσιακή περίοδο που διανύουμε.

68 Οκτώβριος 2013

Χ

~ αφιέρωμα

ΚΛΑΔΟΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ-ΠΟΤΩΝ

ΕΦΑΛΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Π

∼

ροκειμένου όμως η εγχώρια βιομηχανία τροφίμων και ποτών να αποτελέσει το εφαλτήριο μιας αναπτυξιακής τροχιάς, είναι εξίσου σημαντικό να στραφεί με μεγαλύτερο σθένος και επιμονή προς την κατεύθυνση της εξωστρέφειας και των εξαγωγών, δίνοντας έμφαση στην ελληνική ποιότητα και την ταυτότητα του προϊόντος, αλλά και την οργανωμένη προώθηση του ελληνικού brand name τροφίμων. Στο πλαίσιο αυτό, απαιτείται εντονότερος συντονισμός και στενότερη συνεργασία των εκπροσώπων του κλάδου, ώστε να αναπτυχθούν οι συνέργειες εκείνες που θα βελτιώσουν την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα της προσπάθειας για μια αποτελεσματική προβολή των ελληνικών προϊόντων και θα διασφαλίζουν την επιλογή της σωστής στρατηγικής και τη σταθερότητα υλοποίησης του μακροχρόνιου σχεδιασμού της. Αυτή η προσπάθεια υλοποιείται σήμερα ως ένα βαθμό και έχουν αρχίσει να γίνονται σημαντικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Η δημιουργία προστιθέμενης αξίας, αλλά και η ενίσχυση της εξωστρέφειας του κλάδου επαφίεται, ως εκ τούτου, στην προώθηση και προβολή του ελληνικού προϊόντος, μέσα και από τα κατάλληλα σχεδιασμένα δίκτυα διανομής των εγχωρίως παραγόμενων προϊόντων που στηρίζονται στην ποιότητα και τη διαφοροποίηση, και στην προώθηση του προτύπου της ελληνικής/μεσογειακής κουζίνας και του ανάλογου προτύπου διατροφής, τόσο εγχωρίως όσο και στο εξωτερικό. Η σύνδεση δε με τον τριτογενή τομέα των υπηρεσιών στα εστιατόρια, τα ξενοδοχεία και εν γένει με τον τουρισμό, η συνέργεια, με άλλα λόγια, του πρώτου και του τρίτου πυλώνα της ελληνικής οικονομίας, αποτελεί ένα επιπλέον μέσο για την ανάδειξη των ελληνικών

προϊόντων, δημιουργώντας και αυτό σημαντική προστιθέμενη αξία, αλλά και εξαγωγική και αναπτυξιακή δυναμική στο φάσμα της παραγωγής τροφίμων. Στο πλαίσιο της αναζήτησης τρόπων βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων τροφίμων, είναι ιδιαίτερα σημαντική η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού, των χαρακτηριστικών και προσόντων που ενσωματώνει, των γνώσεων, της εμπειρίας, των δεξιοτήτων, του αντικειμένου και του βαθμού εξειδίκευσης. Η δυναμική του ανθρώπινου κεφαλαίου και η εξειδίκευση της απασχόλησης σε όλα τα στάδια της αλυσίδας αξίας τροφίμων περιλαμβάνει μια ευρύτατη γκάμα ειδικοτήτων και αντικειμένων απασχόλησης, που εκτείνεται από τον σπόρο, την καλλιέργεια και την αγροτική παραγωγή, τη μεταποίηση των πρώτων υλών, την κατασκευή και χρήση ειδικών μηχανημάτων για τον τομέα, τις μεταφορές, το εμπόριο και τη διάθεση των προϊόντων στον τελικό καταναλωτή, μέχρι τις υπηρεσίες στα εστιατόρια, το διαμετακομιστικό εμπόριο και τα logistics, τη χρηματοοικονομική διαχείριση, το μάρκετινγκ, αλλά και ζητήματα ασφάλισης, κανονισμών και νομοθεσίας τροφίμων. Οι νέες τεχνολογίες, η καινοτομική δραστηριότητα, τα προϊόντα έρευνας και ανάπτυξης ήδη οδηγούν καθοριστικά τις εξελίξεις σε όλα τα στάδια παραγωγής και διάθεσης σε πολλές χώρες στον χώρο των τροφίμων. Άλλωστε, η ταχύτατη μεταβολή τους καθιστά αναγκαία την ταχεία προσαρμογή, την εγρήγορση και την ευελιξία του εγχώριου ανθρώπινου δυναμικού, ώστε να είναι ικανό να ανταποκριθεί άμεσα, έγκαιρα και αποτελεσματικά στις μεταβολές αυτές και τις νέες απαιτήσεις στο πλαίσιο του διεθνούς ανταγωνισμού, αλλά και να στηρίζει και να ενισχύει τις προοπτικές εξέλιξης του κλάδου, συνδέοντάς τις με τις σημερινές, αλλά και τις μελλοντικές ανάγκες του. ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 69

Χ αφιέρωμα ~ Κλάδος τροφίμων-ποτών ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ Η ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η συνολική ανά κεφαλή κατανάλωση στην Ελλάδα ήταν ίση με 11.400 ευρώ το 2001 (σε τρέχουσες τιμές) και αυξήθηκε σε 14.300 ευρώ το 2011. Ωστόσο, η πορεία της κατά κεφαλήν κατανάλωσης υπήρξε καθοδική, σταθερά από το 2009 και μετά, με την αντίστοιχη δαπάνη για τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά (2.300 ευρώ το 2011) να παραμένει αντίθετα σταθερή για το ίδιο χρονικό διάστημα. Επιπλέον, ως μερίδιο στη συνολική κατανάλωση, τα τρόφιμα και τα μη αλκοολούχα ποτά παρουσίασαν μεγάλη μείωση από το 2003 (18,1%), μέχρι το 2008 (14,6%), ενώ έκτοτε, το ποσοστό αυτό συνεχώς αυξάνεται ως μερίδιο στη συνολική κατανάλωση, φτάνοντας το 16,2% το 2011. Στα τρόφιμα μόνο (χωρίς τα ποτά), οι αντίστοιχες σχετικές μεταβολές καταγράφουν την ίδια τάση. Το μερίδιο της καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών για τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά στην Ε.Ε.-27 είναι πολύ χαμηλότερο κατά μέσο όρο σε σχέση με αυτό της Ελλάδας και παρουσιάζει ομαλότερες διακυμάνσεις. Επιπλέον, από το 2009 έως το 2011, ο ευρωπαϊκός μέσος όρος της αναλογίας των τροφίμων στη συνολική κατανάλωση παρέμεινε σχετικά σταθερός, σε αντίθεση με τη συνεχή αύξηση των αντίστοιχων ποσοστών στην Ελλάδα, ένδειξη της σχετικής μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος στην Ελλάδα κατά την περίοδο αυτή. ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΙΜΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Όσον αφορά τις τιμές των τροφίμων, ο δείκτης για το σχετικό επίπεδο των τιμών στα τρόφιμα ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ε.Ε.-27 ήταν χαμηλότερος από τις 100 μονάδες από το 2000 μέχρι το 2008, γεγονός το οποίο φανερώνει ότι τα τρόφιμα στην Ελλάδα είχαν εν γένει χαμηλότερες τιμές από εκείνες στο σύνολο της Ε.Ε.-27 κατά την περίοδο αυτή. Ωστόσο, μετά το 2008, η σχετική τιμή στο σύνολο των τροφίμων στην Ελλάδα είναι σταθερά υψηλότερη από εκείνη της Ε.Ε.-27. Μεταξύ των προϊόντων των τροφίμων που ήταν σταθερά πιο ακριβά στην εξεταζόμενη περίοδο είναι η κατηγορία «γάλα, τυρί και αυγά», αλλά και η κατηγορία «έλαια και λίπη». Η κατηγορία «γάλα, τυρί και αυγά» είναι η πιο ακριβή των τροφίμων στην Ελλάδα σε σύγκριση με την Ε.Ε.-27, με τον σχετικό δείκτη να φθάνει στις 140,2 μονάδες το 2006 και να είναι σταθερά πάνω από τις 100 μονάδες συνολικά κατά την υπό εξέταση περίοδο. Τα «μη αλκοολούχα ποτά» είναι επίσης σταθερά πιο ακριβά σε σχέση με τα ευρωπαϊκά μετά το 2003, ενώ το ίδιο

☛

Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΗΤΑΝ ΙΣΗ ΜΕ 11.400 ΕΥΡΩ ΤΟ 2001 (ΣΕ ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ ΤΙΜΕΣ) ΚΑΙ ΑΥΞΗΘΗΚΕ ΣΕ 14.300 ΕΥΡΩ ΤΟ 2011. ΩΣΤΟΣΟ, Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΥΠΗΡΞΕ ΚΑΘΟΔΙΚΗ, ΣΤΑΘΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ 2009 ΚΑΙ ΜΕΤΑ, ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΔΑΠΑΝΗ ΓΙΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΑΙ ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ (2.300 ΕΥΡΩ ΤΟ 2011) ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΣΤΑΘΕΡΗ ΓΙΑ ΤΟ ΙΔΙΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ.

ισχύει και για τα «αλκοολούχα ποτά», όπως και για τα «ψάρια και θαλασσινά», αλλά μετά το 2005. Οι δύο κατηγορίες που εμφανίζουν σταθερά χαμηλότερες σχετικές τιμές κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου είναι το «κρέας», το οποίο είναι σχετικά φθηνότερο στην Ελλάδα από ό,τι στην Ε.Ε.-27, και τα «φρούτα και λαχανικά», στα οποία περιλαμβάνονται και οι «πατάτες», κατηγορίες οι οποίες είναι σημαντικά φθηνότερες στην Ελλάδα σε σχέση με την Ε.Ε.-27 από το 2000 μέχρι το 2011. Σε σχέση, ωστόσο, με τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή τροφίμων και μη αλκοολούχων ποτών και την ετήσια ποσοστιαία μεταβολή του σε Ε.Ε.-27 και Ελλάδα για το ίδιο χρονικό διάστημα, προκύπτει ότι ο ευρωπαϊκός μέσος δείκτης είναι σταθερά υψηλότερος από το 2008 έως το 2012, αποκλίνοντας μάλιστα περισσότερο κάθε έτος. Συγκεκριμένα, η ετήσια ποσοστιαία μεταβολή του ευρωπαϊκού δείκτη το 2008 ήταν 6,4%, όταν η αντίστοιχη εγχώρια ήταν 5,3%, ενώ το 2012, ο εγχώριος σχετικός δείκτης αυξήθηκε μόλις κατά 1,5%, με τον μέσο ευρωπαϊκό δείκτη να καταγράφει διπλάσια ετήσια άνοδο το ίδιο διάστημα.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Αξία Παραγωγής. Τρόφιμα, Ποτά, Καπνός 2000-2011 (εκατ. ευρώ) Παραγωγή Τρόφιμα, Ποτά, Καπνός Σύνολο Μεταποίησης Σύνολο 64 κλάδων % Σύνολο Μεταποίησης % στο σύνολο δραστηριοτήτων Ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές Τρόφιμα, Ποτά, Καπνός Σύνολο Μεταποίησης Σύνολο 64 κλάδων

70 Οκτώβριος 2013

2000

2001

2002

2003

2004

13.336 43.700 216.062 30,5% 6,2%

14.670 46.952 231.103 31,2% 6,3%

14.607 46.852 249.130 31,2% 5,9%

14.976 48.622 268.157 30,8% 5,6%

15.542 50.577 286.851 30,7% 5,4%

10,0% 7,4% 7,0%

-0,4% -0,2% 7,8%

2,5% 3,8% 7,6%

3,8% 4,0% 7,0%

-7,8% 5,9% 9,9%

ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑ ΥΠΟΚΛΑΔΟ Σχετικά με τον αριθμό των επιχειρήσεων, ο υποκλάδος «παραγωγή ειδών αρτοποιίας και αλευρωδών προϊόντων» (107) κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό επί του συνολικού αριθμού επιχειρήσεων στα Τρόφιμα, το οποίο φθάνει περίπου το 63% κατά μέσο όρο την περίοδο 2008-2010. Δεύτερος, κατά σειρά, υποκλάδος σε όρους αριθμού επιχειρήσεων το 2008 είναι η «παραγωγή φυτικών και ζωικών ελαίων και λιπών» (104), με ποσοστό ως προς το σύνολο το οποίο δεν διαφέρει σε σχέση με το 2010 (περίπου 13%). Στο σύνολο των Τροφίμων (χωρίς τα Ποτά), ο αριθμός των επιχειρήσεων φθάνει τις 15.325 το 2010, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΒΕ, παρουσιάζοντας μικρή πτώση της τάξης του 1% σε σχέση με το 2008. Στα Ποτά, αντίθετα, ο αντίστοιχος αριθμός των επιχειρήσεων το 2008 ήταν 868 και το 2010 έφθανε τις 918 επιχειρήσεις, παρουσιάζοντας συνολική ετήσια αύξηση της τάξης του 5,8%. Όσον αφορά την αξία παραγωγής (ακαθάριστη), είναι ο υποκλάδος «παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων» (105) που κατέχει την πρωτιά, με ποσοστό 25,2% το 2008, ενώ ακολουθεί η «παραγωγή ειδών αρτοποιίας και αλευρωδών προϊόντων» με 21% το ίδιο έτος. Η ακαθάριστη αξία παραγωγής των «γαλακτοκομικών προϊόντων» παραμένει η υψηλότερη και το 2009 (24,3%), αλλά μειώνεται στο 18,6% το 2010, όταν η συμβολή της «παραγωγής ειδών αρτοποιίας και αλευρωδών προϊόντων» φθάνει στο 27,4% του συνόλου των τροφίμων. Σωρευτικά, από το 2008 έως το 2010, η ακαθάριστη αξία παραγωγής στα Τρόφιμα αυξήθηκε κατά 6% και στα Ποτά μειώθηκε κατά 4,5%. Σε όρους κύκλου εργασιών του τομέα των Τροφίμων, είναι και πάλι τα «γαλακτοκομικά προϊόντα» εκείνα που κατέχουν τα πρωτεία, συμβάλλοντας κατά το ¼ στο συνολικό κύκλο εργασιών στα Τρόφιμα το 2008, με την «παραγωγή ειδών αρτοποιίας και αλευρωδών προϊόντων» να ακολουθεί με 21,7%. Το 2009, οι δύο αυτοί υποκλάδοι κατέχουν ο καθένας από ένα 23% του συνολικού κύκλου εργασιών στα Τρόφιμα, ενώ το 2010 το μερίδιο της «παραγωγής ειδών αρτοποιίας και αλευρωδών προϊόντων» αυξάνεται σε 27,8%, με το αντίστοιχο στα «γαλακτοκομικά προϊόντα» να μειώνεται στο 19% του συνολικού κύκλου εργασιών. Στο σύνολο των Τροφίμων, ο κύκλος εργασιών αυξήθηκε κατά 5% από το 2008 έως το 2010, ενώ στα Ποτά, έναν από τους πιο διακεκριμένους υποκλάδους σε όρους κύκλου εργασιών, μειώθηκε κατά 2,5%. Ως προς την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία, την πρωτιά κατέχει το 2008 η «παραγωγή ειδών αρτοποιίας και αλευρωδών προϊόντων» (25,4%), με την «παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων» να ακολουθεί, (23,2%). Το 2010, το μερίδιο της ακαθάριστης προστιθέμε-

☛

ΜΕΤΑ ΤΟ 2008, Η ΣΧΕΤΙΚΗ ΤΙΜΗ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΑΘΕΡΑ ΥΨΗΛΟΤΕΡΗ ΑΠΟ ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΣ Ε.Ε.-27. ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΣΤΑΘΕΡΑ ΠΙΟ ΑΚΡΙΒΑ ΣΤΗΝ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ «ΓΑΛΑ, ΤΥΡΙ ΚΑΙ ΑΥΓΑ», ΑΛΛΑ ΚΑΙ Η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ «ΕΛΑΙΑ ΚΑΙ ΛΙΠΗ».

νης αξίας στα γαλακτοκομικά έχει μειωθεί στο 17% του συνόλου των Τροφίμων (εκτός των Ποτών), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό της «παραγωγής ειδών αρτοποιίας και αλευρωδών προϊόντων» έχει αυξηθεί σημαντικά, φθάνοντας στο 32,8% του συνόλου. Στο σύνολο των Τροφίμων, η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία έχει σωρευτικά αυξηθεί κατά 14% από το 2008 έως το 2010, ενώ στα Ποτά, έναν από τους σημαντικότερους υποκλάδους και σε όρους προστιθέμενης αξίας, η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία έχει μειωθεί οριακά κατά το εξεταζόμενο διάστημα (-1%). Τέλος, σε όρους παραγωγικότητας της εργασίας (ακαθάριστη προστιθέμενη αξία ανά εργαζόμενο), ανά υποκλάδο, σε σχέση με την Ε.Ε. 27, τη μεγαλύτερη διαφορά υπέρ της εγχώριας και της μέσης ευρωπαϊκής παραγωγικότητας εμφανίζει ο υποκλάδος των Ποτών (κατά 27.4 ευρώ ανά εργαζόμενο), με τον κλάδο «επεξεργασίας και συντήρησης κρέατος και παραγωγής προϊόντων κρέατος» να ακολουθεί. Υψηλότερη είναι και η εγχώρια παραγωγικότητα της εργασίας σε σχέση με τη μέση ευρωπαϊκή και στην «παραγωγή ειδών αρτοποιίας και αλευρωδών προϊόντων» και ελαφρώς υψηλότερη και στα «γαλακτοκομικά προϊόντα». Αντίθετα, στους υπόλοιπους υποκλάδους και περισσότερο στην «παραγωγή προϊόντων αλευρομύλων, αμύλων και προϊόντων αμύλου» και την «παραγωγή παρασκευασμένων ζωοτροφών», η μέση ευρωπαϊκή παραγωγικότητα της εργασίας ξεπερνά την αντίστοιχη εγχώρια. Πα-

ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ Ε.Ε.-27

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

14.325 53.550 315.272 26,7% 4,5%

14.374 58.447 345.142 24,6% 4,2%

15.461 61.446 370.374 25,2% 4,2%

15.489 65.647 383.733 23,6% 4,0%

16.969 57.430 374.009 29,5% 4,5%

16.292 59.275 351.385 27,5% 4,6%

16.456 59.443 335.234 27,7% 4,9%

0,3% 9,1% 9,5%

7,6% 5,1% 7,3%

0,2% 6,8% 3,6%

9,6% -12,5% -2,5%

-4,0% 3,2% -6,0%

1,0% 0,3% -4,6%

ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 71

Χ αφιέρωμα ~ Κλάδος τροφίμων-ποτών ρόλα αυτά, είναι σημαντικό το γεγονός ότι στο σύνολο των Τροφίμων, αλλά και στα Ποτά, η εγχώρια παραγωγικότητα της εργασίας ξεπερνά την αντίστοιχη μέση ευρωπαϊκή (κατά 3.2 ευρώ ανά εργαζόμενο). ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ Σε ό,τι αφορά την απασχόληση του τομέα των Τροφίμων, οι εργαζόμενοι στον κλάδο το 2008 έφθαναν τους 106.772, ενώ στον τομέα των Ποτών τους 10.899, αποτελώντας το 9,2% του συνόλου στα Τρόφιμα και Ποτά μαζί. Έτσι, το σύνολο των εργαζομένων στα Τρόφιμα και Ποτά, μαζί, έφθανε συνολικά τους 117.671 εργαζόμενους το 2008, αριθμός που μειώθηκε σε 106.488 το 2012 (μέσος όρος α’ – γ’ τριμήνου 2012), ήτοι κατά 9,5% μέσα σε μια τετραετία. Το 2011, μόνο, τα άτομα που απασχολούνται σε Τρόφιμα και Ποτά, μαζί, μειώθηκαν κατά 8,3% μέσα σε ένα χρόνο, γεγονός το οποίο οφείλεται στην πτώση της απασχόλησης στον τομέα των Τροφίμων (κατά 9,5%), αφού για το ίδιο έτος, στον τομέα των Ποτών σημειώθηκε άνοδος στον αριθμό των απασχολουμένων (κατά 5,4%). Σε ότι αφορά την ετήσια μεταβολή σε όρους εργατικού δυναμικού για τα έτη 2008 - 2012 και το σύνολο των εργαζομένων στα Τρόφιμα και στα Ποτά αντίστοιχα, είναι φανερό ότι από το 2009 και μετά, ο συνολικός αριθμός των εργαζομένων στα Τρόφιμα μειώνεται σταθερά ανά έτος, ενώ στα Ποτά, παρά τη μείωσή του κατά 6% το 2012 σε σχέση με το 2011, καταγράφει άνοδο το 2010 (2,3%), αλλά και το 2011 (2,6%), εν μέσω δηλαδή κρίσης και οικονομικής ύφεσης. Σχετικά με τους υποκλάδους των Τροφίμων, ο πιο πολυπληθής σε όρους εργατικού δυναμικού το 2012 είναι η «παραγωγή ειδών αρτοποιίας και αλευρωδών προϊόντων», κλάδος ο οποίος έρχεται πρώτος σε όρους απασχόλησης, καλύπτοντας σχεδόν το ½ των ατόμων που απασχολούνται στα Τρόφιμα (χωρίς τα Ποτά) κατά τα έτη 2008-2012. Ακολουθούν η «παραγωγή άλλων ειδών διατροφής» (12,3% επί του συνόλου το 2012 από 14,4% το 2008), τα «γαλακτοκομικά» (11% το 2012 από 13,4% το 2008) και τα «φρούτα και λαχανικά» (10,8% το 2012 από 8,2% το 2008). Κατά το 2012, η απασχόληση έχει μειωθεί σε όλους τους υποκλάδους των Τροφίμων και περισσότερο στις «παρασκευασμένες ζωοτροφές» (-36,8%) και τα «προϊόντα αλευρομύλων·και άμυλα» (-18,7%). Πάντως, το 2011, εκτός από τα Ποτά, η απασχόληση είχε αυξηθεί στην «επεξεργασία και συντήρηση φρούτων και λαχανικών» (κατά 24,3%), στον τρίτο μεγαλύτερο υποκλάδο σε όρους εργατικού δυναμικού, αλλά και στην «επεξεργασία και συντήρηση ψαριών, καρκινοειδών και μαλακίων» κατά 10%. Σωρευτικά, την περίοδο 2008 - 2012, η απασχόληση έχει αυξηθεί στην «επεξεργασία και συντήρηση ψαριών, καρκινοειδών και μαλακίων» (κατά 58,8%), στην «επεξεργασία και συντήρηση κρέατος και παραγωγή προϊόντων κρέατος» (κατά 30,3%) και στην «επεξεργασία και συντήρηση φρούτων και λαχανικών» (κατά 21%), ενώ στους υπόλοιπους κλάδους έχει σωρευτικά μειωθεί, λιγότερο στην «παραγωγή ειδών αρτοποιίας και αλευρωδών προϊόντων» (κατά -3,6%) και περισσότερο στις «παρασκευασμένες ζωοτροφές» (-58,7%) και τα «προϊόντα αλευρομύλων·και άμυλα» (-43%). ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Σε όρους εξωτερικού εμπορίου, το 2012 υπήρξε μια σχετικά καλή χρονιά για τον κλάδο «τροφίμων, ποτών και καπνού», ο οποίος σημείωσε μείωση του εμπορικού του ελλείμματος κατά 43% μέσα σε ένα έτος, όταν η αντίστοιχη μείωση στο σύνολο του εμπορικού ελλείμματος έφθανε πλησίον του 8%. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης 72 Οκτώβριος 2013

☛

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΥΠΟΚΛΑΔΟΥΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ, Ο ΠΙΟ ΠΟΛΥΠΛΗΘΗΣ ΣΕ ΟΡΟΥΣ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΤΟ 2012 ΕIΝΑΙ Η «ΠΑΡΑΓΩΓH ΕΙΔΩΝ ΑΡΤΟΠΟΙΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΕΥΡΩΔΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ»

η εξέλιξη του λόγου εξαγωγών – εισαγωγών τροφίμων, ποτών και καπνού, ο οποίος καταγράφει συνεχή άνοδο από το 2009 και μετά, φθάνοντας στο 57,3% το 2012. Αυτό σημαίνει ότι το μερίδιο των εγχώριων εξαγωγών «τροφίμων, ποτών και καπνού» ως προς τις αντίστοιχες εισαγωγές καλύπτει σχεδόν το 60%. Η αντίστοιχη αναλογία στο σύνολο των προϊόντων φθάνει το 78,5% το 2012, έχοντας επίσης αυξηθεί σταθερά από το 2008 και παρουσιάζοντας εν γένει, σε σχέση με τη σχετική αναλογία των τροφίμων, την ίδια σχεδόν απόκλιση διαχρονικά, ήτοι γύρω στις 20 με 30 ποσοστιαίες μονάδες. Σε απόλυτα μεγέθη, οι εξαγωγές «τροφίμων, ποτών και καπνού» το 2012 έφθασαν τα 3.863 εκατ. ευρώ (από 3.798 εκατ. ευρώ το 2011), ενώ οι αντίστοιχες εισαγωγές τα 4.918 εκατ. ευρώ (από 5.662 εκατ. ευρώ το 2011). Έτσι, το εμπορικό έλλειμμα διαμορφώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδό του από το 2007, στα 1.055 εκατ. ευρώ (από 1.864 εκατ. ευρώ το 2011 και 2.704 εκατ. ευρώ το 2007). Σημαντική πληροφόρηση για την εξέλιξη του εξωτερικού εμπορίου «τροφίμων, ποτών, καπνού» παρέχει και η διαχρονική εξέλιξή του στο ποσοστό των εισαγωγών και εξαγωγών «τροφίμων, ποτών, καπνού» στο σύνολο των εμπορεύσιμων προϊόντων. Συγκεκριμένα, το 2012, το ποσοστό των «τροφίμων, ποτών, καπνού» στο σύνολο των εγχωρίων εξαγωγών μειώθηκε στο 15% (από 16,7% το 2011), ενώ ανάλογη ήταν και η μείωση ως προς τις εισαγωγές «τροφίμων, ποτών, καπνού» στο σύνολο των εγχωρίων εξαγωγών (11% από 13% το 2011). Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι το μερίδιο των εξαγώγιμων «τροφίμων, ποτών, καπνού» στο σύνολο των εξαγωγών το 2012 είναι το χαμηλότερο από το 2007, όταν το αντίστοιχο μερίδιο σε σχέση με τις εισαγωγές έχει διατηρηθεί σχετικά σταθερό από το 2007 ως το 2012, με σημαντικά μικρότερες διακυμάνσεις. Η πτώση του μεριδίου των εξαγωγών «τροφίμων, ποτών και καπνού» στο σύνολο των εξαγωγών υποδηλώνει εντονότερη σχετική εξαγωγική δυναμική και άλλων κλάδων της χώρας, οι οποίοι αποσπούν ένα μέρος της εξαγωγικής δυναμικής των Τροφίμων. Επιπλέον, από τη συγκριτική ανάλυση του ποσοστού εισαγωγών και εξαγωγών από και προς το σύνολο των χωρών της Ε.Ε.-27 και των χωρών εκτός Ε.Ε.-27, τονίζεται η σημασία των Ευρωπαίων εμπορικών εταίρων για τα «τρόφιμα, ποτά και καπνό», αφού το ποσοστό των εξαγωγών τροφίμων στις χώρες της Ε.Ε.-27 καλύπτει σχεδόν το 80% του συνόλου. Ήτοι, σχεδόν σταθερά από το 2007 και μετά, τα 4/5 των εξαγωγών στα «τρόφιμα, ποτά και καπνό» προορίζονται σε χώρες της Ε.Ε. και μόλις το 1/5 στις χώρες του υπόλοιπου κόσμου. Το αντίστοιχο ποσοστό στο σύνολο των εξαγωγικών προϊόντων είναι πολύ χαμηλότερο (57% το 2012) και παρουσιάζει μεγαλύτερη διακύμανση διαχρονικά. Η Ε.Ε. είναι και ως προς τις εισαγωγές σε «τρόφιμα, ποτά και καπνό» σημαντικός εμπορικός εταίρος, αφού από αυτήν εισάγουμε σχεδόν το 70% του συνόλου των εισαγωγών σε «τρόφιμα, ποτά και καπνό».

ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΕΒΖ

COCA-COLA HBC

«ΓΥΡΙΣΕ» ΣΕ ΖΗΜΙΕΣ ΣΤΟ ΕΞΑΜΗΝΟ Απογοητευτικά είναι τα αποτελέσματα της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης Α.Ε., μέχρι στιγμής, για το 2013, καθώς από τροχιά κερδοφορίας, τόσο στον όμιλο όσο και στην εισηγμένη, επέστρεψε σε ζημίες, μετά από φόρους, ύψους 10,73 εκατ. ευρώ και 9,80 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα. Πρόκειται για επιδείνωση κατά 13 εκατ. ευρώ περίπου στα αποτελέσματα μέσα σε έναν μόλις χρόνο σε μια, ας μην ξεχνάμε, κρίσιμη περίοδο για την επιχείρηση, δεδομένου του ότι σε περίπου έναν μήνα από τώρα, την 1η Νοεμβρίου, εκπνέει και η νέα προθεσμία - η 3η κατά σειρά που έχει ανακοινώσει ο ειδικός εκκαθαριστής - για την υποβολή δεσμευτικών προσφορών από κάθε ενδιαφερόμενο για την εξαγορά του 82,33% της ζαχαροβιομηχανίας, καθιστώντας τήν όλη διαδικασία – και, κυρίως, την εξασφάλιση ικανοποιητικού αντιτίμου - ακόμη πιο δύσκολη. Πιο συγκεκριμένα, όπως προκύπτει και από τις οικονομικές καταστάσεις της εταιρείας, οι οποίες εγκρίθηκαν από το Διοικητικό Συμβούλιο της 16ης Σεπτεμβρίου, για την οικονομική χρήση 1η Ιουλίου 2012 έως και 30 Ιουνίου του 2013, ο κύκλος των εργασιών της Ε.Β.Ζ. Α.Ε. ανήλθε σε 161,19 εκατ. ευρώ και είναι μειωμένος κατά 8,05% έναντι της αντίστοιχης περσινής χρήσης. Αντίστοιχα, ο κύκλος εργασιών του ομίλου (συμπεριλαμβανομένων των θυγατρικών εταιρειών στη Σερβία AD FABRIKA SECERA «SAJKASKA» και AD FABRIKA SECERA «CRVENKA») ανήλθε σε 228,35 εκατ. ευρώ και παρουσιάζει μείωση σε ποσοστό 0,27% έναντι της περσινής χρήσης. Όσον αφορά σο μικτό περιθώριο κέρδους της Ε.Β.Ζ. Α.Ε., αυτό ανήλθε σε 15,16%, έναντι του 16,30% της περσινής χρήσης, ενώ το αντίστοιχο μέγεθος για τον όμιλο ανήλθε σε 19,45% έναντι 23,24%. Σε επίπεδο αποτελεσμάτων προ φόρων, χρηματοδοτικών, επενδυτικών αποτελεσμάτων και συνολικών αποσβέσεων, η Ε.Β.Ζ. Α.Ε., παρουσιάζει ζημίες 3,31 εκατ. ευρώ, από κέρδη ύψους 10,63 εκατ. ευρώ πέρσι και στον όμιλο σε μειωμένα κέρδη 11,08 εκατ. ευρώ, έναντι κερδών ύψους 26,25 εκατ. ευρώ, κατά την περασμένη χρήση. Τα αποτελέσματα προ φόρων της Ε.Β.Ζ. Α.Ε. εξάλλου παρουσίασαν αύξηση των ζημιών, στα 11,37 εκατ. ευρώ, από ζημίες 994 χιλ. ευρώ της αντίστοιχης περσινής χρήσης, ενώ για τον όμιλο οι ζημίες εκτοξεύτηκαν στα 11,29 εκατ. ευρώ, από κέρδη 232 χιλ. ευρώ κατά την περσινή χρήση. Τέλος, τα καθαρά αποτελέσματα της εταιρείας, μετά από φόρους, παρουσίασαν ζημίες 9,80 εκατ. ευρώ, από κέρδη 2,32 εκατ. ευρώ της αντίστοιχης περσινής χρήσης, ενώ ζημίες 10,73 εκατ. ευρώ, από κέρδη 2,96 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα, εμφάνισαν τα καθαρά αποτελέσματα του ομίλου. Σημειώνεται ότι η κλειόμενη χρήση επιβαρύνθηκε με έκτακτα έξοδα απομείωσης αξίας επενδυτικών ακινήτων, αναβαλλόμενης φορολογίας, καθώς και με προβλέψεις για ενδεχόμενες απομειώσεις απαιτήσεων.

ΑΥΞΗΣΗ ΚΕΡΔΩΝ 3% ΣΤΟ ΕΞΑΜΗΝΟ Αύξηση της τάξεως του 3%, στα 111 εκατ. ευρώ, σημείωσαν το α’ εξάμηνου του έτους τα συγκρίσιμα καθαρά κέρδη της Coca-Cola HBC, σύμφωνα με τα αποτελέσματα που ανακοίνωσε πρόσφατα η εταιρεία. Ο όγκος των πωλήσεων (κιβώτια) παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητος (-1%), σε 1,004 δισ. Τα συγκρίσιμα λειτουργικά κέρδη υποχώρησαν κατά 5%, στα 178 εκατ. ευρώ. Στο β’ τρίμηνο τα συγκρίσιμα καθαρά κέρδη διαμορφώθηκαν στα 127 εκατ. ευρώ (από 126 το β’ τρίμηνο του 2012), οι πωλήσεις σε 578 εκατ. κιβώτια (-2%) και τα συγκρίσιμα λειτουργικά κέρδη σε 179 εκατ. ευρώ (-5%). Σύμφωνα με την εταιρεία, στη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου συνέχισε να ενισχύει τη θέση της στην αγορά, καθώς αύξησε ή διατήρησε στα ίδια επίπεδα τα μερίδια αγοράς, σε όγκο, στην κατηγορία των ανθρακούχων αναψυκτικών, στην πλειονότητα των αγορών όπου δραστηριοποιείται, συμπεριλαμβανομένης της Αυστρίας, της Ιρλανδίας, της Ιταλίας, της Τσεχίας, της Ρουμανίας, της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Τα καθαρά έσοδα από πωλήσεις υποχώρησαν κατά 2% στη διάρκεια του τριμήνου και κατά 1% στο α’ εξάμηνο του 2013, με τα καθαρά έσοδα από πωλήσεις ανά κιβώτιο να αυξάνονται κατά 1% σε ουδέτερη συναλλαγματική βάση και για τις δύο περιόδους. Στις αναδυόμενες αγορές σημειώθηκε αύξηση του όγκου πωλήσεων κατά 2%, η οποία υπεραντισταθμίστηκε από την πτώση του όγκου πωλήσεων κατά 6% και 3% στις ανεπτυγμένες και στις αναπτυσσόμενες αγορές, αντίστοιχα. Το α’ εξάμηνο του έτους, οι ελεύθερες ταμειακές ροές ανήλθαν σε 98 εκατ. ευρώ, ποσό που μεταφράζεται σε αύξηση 15% σε ετήσια βάση. Σε ό,τι αφορά την πολιτική για το μέρισμα, το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας αποφάσισε, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, «την υιοθέτηση μιας νέας, προοδευτικά αυξανόμενης πολιτικής μερισμάτων από το 2014 και εξής, στοχεύοντας σε ένα ποσοστό διανομής επί των συγκρίσιμων καθαρών κερδών της τάξεως του 35-45% σε βάθος χρόνου». «Συνεχίσαμε να εστιάζουμε την προσοχή μας στα έσοδα από τις πωλήσεις, γεγονός που οδήγησε σε αύξηση για όγδοο συνεχόμενο τρίμηνο των καθαρών εσόδων από πωλήσεις ανά κιβώτιο, σε ουδέτερη συναλλαγματική βάση. Η αύξηση του όγκου πωλήσεων προέρχεται από τις αναδυόμενες αγορές, αν και με μικρότερο ρυθμό. Η πτώση του όγκου πωλήσεων που καταγράφηκε στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες αγορές αντικατοπτρίζει το συνεχιζόμενα δύσκολο μακροοικονομικό περιβάλλον που επικρατεί στις περισσότερες από τις ευρωπαϊκές αγορές μας. Παρά τις προαναφερθείσες αντίξοες συνθήκες, ο όγκος πωλήσεων των προϊόντων με το σήμα Coca-Cola κατέγραψε άνοδο πάνω από 2% στο δεύτερο τρίμηνο», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Coca-Cola HBC AG, Δημήτρης Λόης.

ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 73

Χ αφιέρωμα ~ Κλάδος τροφίμων-ποτών

ΚΑΝΑΚΗΣ

CRETA FARMS

ΑΥΞΗΣΗ ΚΕΡΔΩΝ ΜΕ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ Η εισηγμένη εταιρεία πρώτων υλών ζαχαροπλαστικής και αρτοποιίας «Στ. Κανάκης» κατάφερε, στο πρώτο φετινό εξάμηνο, να διατηρήσει σταθερές τις πωλήσεις παρά την οικονομική κρίση (στα 7,94 εκατ. ευρώ), να βελτιώσει τα λειτουργικά της κέρδη προ φόρων και τόκων από 628 σε 836 χιλ. ευρώ και να αυξήσει τα καθαρά της κέρδη από τα 473 σε 568 χιλ. ευρώ. Επίσης σημείωσε θετικές ελεύθερες ταμειακές ροές ύψους 980 χιλ. ευρώ, οι οποίες όχι μόνο χρηματοδότησαν πλήρως την επιστροφή κεφαλαίου προς τους μετόχους, αλλά παράλληλα ενίσχυσαν το ταμείο της εισηγμένης. Να σημειωθεί πως στις 30 Ιουνίου του 2013, τα ίδια κεφάλαια της εταιρείας «Κανάκης» είχαν διαμορφωθεί στα 16,48 εκατ. ευρώ, ο τραπεζικός της δανεισμός ήταν μηδενικός και το ταμείο της είχε αυξηθεί στα 2,87 εκατ. ευρώ. Σε ό,τι αφορά τώρα τις προοπτικές της εισηγμένης για το δεύτερο φετινό εξάμηνο, η διοίκησή της αναφέρει: «Οι πωλήσεις της εταιρείας το πρώτο εξάμηνο του έτους, διαχρονικά και με βάση τη σχετική ιστορικότητα, καλύπτουν το 46% περίπου του ετησίου κύκλου εργασιών, καθώς το 54% του κύκλου εργασιών της εταιρείας πραγματοποιείται στη διάρκεια του δευτέρου εξαμήνου κάθε χρήσεως, με αποτέλεσμα και τα κέρδη του δευτέρου εξαμήνου να είναι μεγαλύτερα του πρώτου εξαμήνου. Κατά την παρούσα χρονική στιγμή δεν υπάρχει κάποιο γεγονός το οποίο να οδηγεί σε διαφορετική εκτίμηση σχετικά και με την τρέχουσα χρήση 2013. Η συνεχιζόμενη προσπάθεια για ανάπτυξη των εξαγωγών στις βαλκανικές χώρες, η οποία αποτυπώνεται σε πωλήσεις ύψους 219 χιλ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2013, από 80 χιλ. ευρώ το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2012 εκτιμάται από την εταιρεία ότι θα αντισταθμίσει σε ένα βαθμό την όποια τυχόν μείωση της ζήτησης στο εσωτερικό της χώρας. Το μικτό περιθώριο κέρδους εκτιμάται ότι θα παρουσιάσει ανοδική τάση σε ποσοστό 1-2%, λόγω της σταθεροποίησης των διεθνών τιμών πρώτων υλών. Εν κατακλείδι, λόγω της ρευστότητας των κρατουσών συνθηκών και της ύφεσης που εξακολουθεί να επηρεάζει τη χώρα και κατά την τρέχουσα χρήση, οιαδήποτε εκτίμηση για τα αποτελέσματα και τις εν γένει επιδόσεις της εταιρείας θα ήταν επισφαλής και παρακινδυνευμένη».

ΠΤΩΣΗ ΠΩΛΗΣΕΩΝ 9,5% Το α’ τρίμηνο του 2013 βρίσκει την Ελλάδα σε ύφεση, ως αποτέλεσμα της δύσκολης δημοσιοοικονομικής προσαρμογής. Η Creta Farms κατάφερε να διατηρήσει το ύψος των πωλήσεων στα ίδια επίπεδα με την προηγούμενη περίοδο παρ’ όλες τις δύσκολες συνθήκες. Αναφορικά με τον όμιλο, το περιθώριο λειτουργικού αποτελέσματος EBITDA, πλέον των εξόδων αναδιοργάνωσης, αυξήθηκε κατά 4,9% και οι πωλήσεις μειώθηκαν κατά 9,5%. Η μείωση στις πωλήσεις του ομίλου οφείλεται κυρίως στη μείωση των πωλήσεων από τις θυγατρικές του εξωτερικού. Η διοίκηση, στο πλαίσιο της πολιτικής της για την ανάπτυξη στρατηγικών συνεργασιών σε διεθνές επίπεδο, και προκειμένου να διευκολύνει την υλοποίηση αυτής της πολιτικής, έλαβε σημαντικές αποφάσεις για τη συνολική αναδιοργάνωση του ομίλου, οι οποίες θα τεθούν προς έγκριση στα αρμόδια όργανα. Μεταξύ των προτάσεων της διοίκησης περιλαμβάνονται η απορρόφηση από τη μητρική εταιρεία ΚΡΕΤΑ ΦΑΡΜ Α.Β.Ε.Ε. των θυγατρικών της εταιρειών ΤΕΤΟΦΑΡΜΑ Α.Ε. και ΦΑΡΜΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Α.Ε., και η αύξηση κεφαλαίου στη θυγατρική της στις ΗΠΑ «Creta Farm USA», μέσω κεφαλαιοποίησης ισόποσης απαίτησης. Οι παραπάνω ενέργειες εντάσσονται στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό της διοίκησης με βασικούς πυλώνες:

74 Οκτώβριος 2013

∼ Τη δημιουργία ενός ευέλικτου σχήματος στην εγχώρια αγορά, συγκεντρώνοντας στη μητρική εταιρεία τις εγχώριες λειτουργίες του ομίλου. ∼ Την επικέντρωση σε εναλλακτικά μοντέλα συνεργασίας για άμεση διείσδυση στις ξένες αγορές, μέσω συμφωνίας παραχώρησης των δικαιωμάτων χρήσης της καινοτόμας παραγωγικής μεθοδολογίας. ∼ Την προσαρμογή των δομών του συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης στον διεθνή προσανατολισμό του ομίλου. ∼ Την αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του ομίλου σε νέες αναπτυσσόμενες δραστηριότητες. ∼ Τη συνεχή βελτίωση της τεχνολογικής υποστήριξης και πληροφόρησης των λειτουργιών του ομίλου Τα ίδια κεφάλαια του ομίλου και της εταιρείας εμφανίζονται μειωμένα, λόγω των μη επαναλαμβανόμενων επιβαρύνσεων (one-off) κατά ποσό 11 εκατ. ευρώ και 9,9 εκατ. ευρώ αντίστοιχα, ως αποτέλεσμα της δημιουργίας προβλέψεων απομείωσης στοιχείων του ενεργητικού. Ο Όμιλος Creta Farms, εστιασμένος στη στρατηγική του για την αναδιάρθρωση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και λειτουργικών δομών του, πέτυχε σημαντική μείωση των εξόδων παραγωγής και διάθεσης 7% και 14% αντίστοιχα, ενώ παράλληλα διατήρησε σταθερές πωλήσεις σε επίπεδο εταιρείας. Οι λειτουργικές ροές, τόσο της εταιρείας όσο και του ομίλου, κινούνται σε θετικά επίπεδα, ενώ το περιθώριο λειτουργικού αποτελέσματος EBITDA, πλέον των εξόδων αναδιοργάνωσης, ανήλθε σε 10% για την εταιρεία και 8% για τον όμιλο.

ΚΡΙ ΚΡΙ

ΝΙΚΑΣ

ΑΥΞΗΣΗ ΠΩΛΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΚΑΘΑΡΩΝ ΚΕΡΔΩΝ Σε εταιρικό επίπεδο, ο κύκλος εργασιών της ΚΡΙ ΚΡΙ ανήλθε σε 35.384 χιλ. ευρώ, έναντι 30.606 χιλ. ευρώ το εξάμηνο 2012 (αύξηση 15,6%). Αντίστοιχα, τα μεγέθη της κερδοφορίας διαμορφώνονται ως εξής:

ΖΗΜΙΕΣ Ο ΟΜΙΛΟΣ, ΚΥΡΙΩΣ ΛΟΓΩ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗ

∼ Τα λειτουργικά κέρδη (EBITDA) ανήλθαν σε 5.902 χιλ. ευρώ έναντι 6.128 χιλ. ευρώ το εξάμηνο 2012. ∼ Τα κέρδη προ φόρων ανήλθαν σε 4.781 χιλ. ευρώ, έναντι 4.645 χιλ. ευρώ το εξάμηνο 2012. ∼ Τέλος, τα καθαρά κέρδη, μετά από φόρους, ανήλθαν σε 4.182 χιλ. ευρώ, έναντι 3.982 χιλ. ευρώ της αντίστοιχης προηγούμενης περιόδου. Σε επίπεδο ομίλου, τα καθαρά κέρδη, μετά από φόρους, που αντιστοιχούν στους ιδιοκτήτες της μητρικής, ανήλθαν σε 4.177 χιλ. ευρώ, έναντι των 4.154 χιλ. ευρώ της αντίστοιχης προηγούμενης περιόδου. Τα μεγέθη της κερδοφορίας επηρεάστηκαν αρνητικά από τις αυξήσεις στις τιμές των α’ υλών που παρουσιάστηκαν στο β’ τρίμηνο και επέφεραν μείωση του μικτού περιθωρίου των γαλακτοκομικών κατά 2,5 μονάδες περίπου, καθώς και από τις αυξημένες δαπάνες προωθήσεων και διαφήμισης. Στον τομέα του παγωτού, όπου οι πωλήσεις του ομίλου παρουσίασαν οριακή μείωση κατά 0,7%, προωθήθηκε ενεργά η επέκταση του δικτύου πωλήσεων στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα πραγματοποιήθηκε αναδιάρθρωση του δικτύου στην ΠΓΔΜ και τη Βουλγαρία, καθώς πλέον οι πωλήσεις πραγματοποιούνται μέσω τοπικών αντιπροσώπων. Παράλληλα, συνεχίστηκε η ενίσχυση της αναγνωρισιμότητάς της, μέσω τηλεοπτικών διαφημιστικών μηνυμάτων, αλλά και αξιοποιώντας την ελληνική προέλευση των προϊόντων της. Στο γιαούρτι, λόγω της άσχημης οικονομικής συγκυρίας, συνεχίζει να ακολουθεί πολιτική ανταγωνιστικών τιμών, προωθώντας, παράλληλα, τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τα προϊόντα γιαουρτιού που παράγει για την ελληνική αγορά. Η πρόσφατη διαφημιστική καμπάνια της, επικεντρωμένη στη φρεσκάδα των γιαουρτιών της, που παράγονται από γάλα που συλλέγεται, επεξεργάζεται και συσκευάζεται σε λιγότερο από 24 ώρες, βοήθησε σημαντικά στην ενίσχυση των μεριδίων αγοράς στην εσωτερική αγορά. Ταυτόχρονα καταβλήθηκε συστηματική προσπάθεια για την ενίσχυση των εξαγωγών σε χώρες της δυτικής Ευρώπης όπου δραστηριοποιείται, καθώς και για την είσοδό της σε μεγάλες αγορές στις οποίες δεν διαθέτει παρουσία. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η είσοδός της στην αγορά ελληνικού γιαουρτιού της Μ. Βρετανίας, με την έναρξη συνεργασίας με τη γνωστή αγγλική αλυσίδα super market «Waitrose». Αποτέλεσμα των προσπαθειών αυτών ήταν να επιτευχθεί αύξηση στις πωλήσεις γαλακτοκομικών κατά 23,4%. Αναφορικά με την επενδυτική δραστηριότητα, συνεχίζεται η υλοποίηση του επενδυτικού προγράμματος για το παγωτό, που έχει ενταχθεί στις διατάξεις του ν. 3299/04, για το οποίο έχει πιστοποιηθεί από τα αρμόδια ελεγκτικά κλιμάκια περισσότερο από το 50% του συνολικού προϋπολογισμού. Επιπλέον, η ισχυρή ανάπτυξη που παρουσιάζει ο κλάδος των γαλακτοκομικών δημιουργεί άμεσα την ανάγκη ενίσχυσης της παραγωγικής δυναμικότητας στο εργοστάσιο γιαουρτιού. Στο πλαίσιο αυτό, προγραμματίζονται επενδύσεις 8 εκατ. ευρώ, έναντι 5 εκατ. ευρώ που είχαν σχεδιαστεί αρχικά, με ορίζοντα υλοποίησης ως το καλοκαίρι 2014.

Σε ό,τι αφορά τη μητρική εταιρεία, ο κύκλος εργασιών της στο α’ τρίμηνο του 2013 αυξήθηκε κατά 1,95% και διαμορφώθηκε σε 14,77 εκατ. ευρώ έναντι 14,48 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο πέρσι. Βελτίωση κατά 25,36% παρουσίασαν και τα μικτά κέρδη, τα οποία ανήλθαν στο α’ τρίμηνο του 2013 σε 6,06 εκατ. ευρώ, έναντι 4,83 εκατ. ευρώ το α’ τρίμηνο του 2012, ενώ αύξηση παρουσίασε και το περιθώριο μικτού κέρδους κατά 7,66 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε σε 41,03% επί του κύκλου εργασιών, έναντι 33,37% το 2012. Σε ό,τι αφορά τη λειτουργική κερδοφορία, τα αποτελέσματα προ φόρων, χρηματοδοτικών, επενδυτικών αποτελεσμάτων και αποσβέσεων (EBITDA) στο α’ τρίμηνο του 2013 ανήλθαν σε 0,33 εκατ. ευρώ, έναντι 0,16 εκατ. ευρώ το α’ τρίμηνο του 2012. Βελτίωση παρουσίασαν και τα αποτελέσματα προ φόρων, χρηματοδοτικών, επενδυτικών αποτελεσμάτων (EBIT), όπου οι ζημιές περιορίστηκαν στα 0,25 εκατ. ευρώ, έναντι 0,44 εκατ. ευρώ το 2012. Τέλος, βελτίωση παρουσιάζουν και τα αποτελέσματα προ φόρων (EBT), τα οποία ανήλθαν στο α’ τρίμηνο του 2013 σε ζημιές 1,28 εκατ. ευρώ έναντι ζημιών 1,68 εκατ. ευρώ πέρσι. Τα αποτελέσματα, μετά από φόρους (ΕΑΤ), ανήλθαν σε ζημιές 2,74 εκατ. ευρώ, έναντι ζημιών 2,0 εκατ. ευρώ το α’ τρίμηνο του 2012, επηρεασμένα σημαντικά από την αύξηση του φορολογικού συντελεστή από 20% σε 26%, γεγονός το οποίο είχε ως αποτέλεσμα τον επανυπολογισμό της αναβαλλόμενης φορολογίας, από τον οποίο προέκυψε ζημία που επιβάρυνε τα αποτελέσματα του α’ τριμήνου. Σε ό,τι αφορά τον όμιλο, ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών παρουσίασε οριακή αύξηση κατά 0,2% και διαμορφώθηκε στο πρώτο τρίμηνο του 2013 σε 15,30 εκατ. ευρώ, έναντι 15,27 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο πέρσι. Το ενοποιημένο μικτό κέρδος ανήλθε σε 6,58 εκατ. ευρώ έναντι 5,32 εκατ. ευρώ το α’ τρίμηνο του 2012, αυξημένο κατά 23,7%, ενώ το μικτό περιθώριο κέρδους ενισχύθηκε κατά 8,2 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε σε 43,0% επί του ενοποιημένου κύκλου εργασιών έναντι 34,8% το 2012. Το ενοποιημένο EBITDA διαμορφώθηκε σε 0,51 εκατ. ευρώ, έναντι 0,24 εκατ. ευρώ το α’ τρίμηνο του 2012. Το ενοποιημένο EBITπαρουσίασε επίσης βελτίωση, καθώς περιορίστηκαν σημαντικά οι ζημίες, οι οποίες ανήλθαν σε 0,30 εκατ. ευρώ έναντι 0,60 εκατ. ευρώ το α’ τρίμηνο του 2012, ενώ αντίστοιχη βελτίωση παρουσίασαν και τα ενοποιημένα EBT, τα οποία ανήλθαν σε ζημίες 1,49 εκατ. ευρώ, έναντι ζημιών 2,05 εκατ. ευρώ το 2012. Τέλος, κυρίως λόγω της αλλαγής του φορολογικού συντελεστή που αναφέρθηκε ανωτέρω, και της επιβάρυνσης των αποτελεσμάτων του α’ τριμήνου, το ενοποιημένο EAT διαμορφώθηκε σε ζημίες 2,98 εκατ. ευρώ, έναντι ζημιών 2,41 εκατ. ευρώ πέρσι, ενώ τα ενοποιημένα αποτελέσματα, μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας του ομίλου, ανήλθαν σε ζημίες 2,93 εκατ. ευρώ, έναντι ζημιών 2,44 εκατ. ευρώ το α’ τρίμηνο του 2012. Χ ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 75

Χ συνέντευξη

ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ, ΤΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΜΑΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΝΙΚΟΣ ΣΕΚΟΥΡΗΣ

BANKING & FINANCIAL SECTOR BUSINESS UNIT DIRECTOR, UNI SYSTEMS Ο Νίκος Σεκούρης αναλύει πώς η Uni Systems κατόρθωσε μέσα από μια σταθερή πορεία πενήντα ετών να εξελιχθεί σε έναν πολυεθνικό όμιλο που απασχολεί πάνω από 500 άτομα σε πέντε χώρες

76 Οκτώβριος 2013

ΧΡΗΜΑ_Δώστε μας, με λίγα λόγια, ένα σύντομο ιστορικό της εταιρείας σας στην Ελλάδα, για τις εγκαταστάσεις, τις δραστηριότητές της και τις υπηρεσίες που προσφέρει. Πόσα άτομα απασχολεί στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως; ΝΙΚΟΣ ΣΕΚΟΥΡΗΣ_H Uni Systems, με έτος ίδρυσης το 1964, είναι η πρώτη ελληνική εταιρεία πληροφορικής η οποία σε λίγους μήνες θα γιορτάσει τα 50 χρόνια παρουσίας της στην αγορά! Καταφέρνοντας να διατηρήσει σταθερή πορεία, και διαθέτοντας εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό, το 2007 εξαγοράστηκε από τον Όμιλο Quest, γεγονός που ενίσχυσε σημαντικά τη θέση της, εξελίσσοντάς την σε ηγέτιδα στον χώρο της πληροφορικής. Μέσα σε αυτήν την πορεία των – σχεδόν 50 ετών, η εταιρεία μας έχει εδραιώσει τη θέση της στον τραπεζικό και χρηματοοικονομικό τομέα, καθώς και στους τομείς του Δημοσίου, των τηλεπικοινωνιών και των μεγάλων επιχειρήσεων, έχοντας δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς με τους πελάτες της. Σήμερα η Uni Systems τοποθετείται στρατηγικά στον τομέα της υλοποίησης ολοκληρωμένων συστημάτων και σύνθετων υπηρεσιών πληροφορικής, ενώ βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη η συστηματική επέ-

κτασή της στο εξωτερικό. Η εταιρεία μας είναι μια ελληνική πολυεθνική, που απασχολεί περισσότερα από 500 άτομα στις 5 χώρες όπου έχουμε τοπική παρουσία, δηλαδή στην Αθήνα, στις Βρυξέλλες, στο Βουκουρέστι, στη Σόφια και από το 2013 στην Κωνσταντινούπολη. Η νέα μας θυγατρική Unisystems Türk Bilgi Teknolojileri A.S,. ιδρύθηκε σε συνεργασία με την τοπική εταιρεία BIS, στοχεύοντας στη μεγάλη και πολυσχιδή αγορά της γειτονικής χώρας. Οι εγκαταστάσεις μας περιλαμβάνουν ένα υπερσύγχρονο Data Centre, μέσω του οποίου εδώ και 3 χρόνια παρέχουμε Cloud Services, μοναδικές στην ελληνική αγορά. Χ_Ποιο είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα των προϊόντων και υπηρεσιών σας σε σχέση με τους ανταγωνιστές σας; Σε ποιους κλάδους της οικονομίας απευθύνονται κυρίως τα προϊόντα σας και με ποιο τρόπο βοηθούν τις επιχειρήσεις να μεγιστοποιούν την αποτελεσματικότητά τους; Ν.Σ._Με μια φράση, θα έλεγα τεχνογνωσία. Αυτό μπορεί να ακούγεται τυποποιημένο, καθότι όλες οι εταιρείες πληροφορικής εμπορεύονται τεχνογνωσία, αλλά η διαφορά της Uni Systems είναι στο εύρος και το

βάθος αυτής. Από τα Mainframes που παραπέμπουν στο παρελθόν έως τα Cloud Services που είναι το μέλλον, και από τη συντήρηση υποδομών έως το IT Strategy Consulting, η Uni Systems είναι από τις ελάχιστες (αν όχι η μόνη) εταιρεία στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης με το κρίσιμο μέγεθος και την εξειδίκευση που της επιτρέπει να καλύψει τις περισσότερες ανάγκες ενός μεγάλου Οργανισμού και να υλοποιήσει τα πλέον σύνθετα έργα πληροφορικής. Αξίζει σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα μεγάλου οίκου αναλυτών του εξωτερικού για το 2011, στον τομέα υπηρεσιών πληροφορικής η Uni Systems ήταν ηγέτιδα στην Ελλάδα. Βασικοί ανταγωνιστές μας είναι οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή μας, καθώς και 1-2 ελληνικές εταιρείες αντίστοιχου μεγέθους. Οι πολυεθνικές προωθούν «εισαγόμενη» τεχνογνωσία από το εξωτερικό, από το χαρτοφυλάκιο branded λύσεων που διαθέτουν, ενώ δεν έχουν ευελιξία, καθότι τα κέντρα αποφάσεων είναι σε άλλες χώρες. Η Uni Systems λειτουργεί με γνώμονα το συμφέρον του τελικού πελάτη, και προσφέρουμε υπηρεσίες επιλέγοντας την καταλληλότερη λύση / vendor για αυτόν. Όπως καταλαβαίνετε, για να πετύχουμε τα παραπάνω, επενδύουμε σημαντικά στο ανθρώπινο κεφάλαιο, το οποίο είναι το σημαντικότερο asset μας. Πέρα από τις τεχνικές πιστοποιήσεις και την εμπειρία από έργα, η Uni Systems αξιοποιεί μεθόδους σύγχρονου HR Management για την ανάπτυξη δεξιοτήτων, τη διαρκή εξέλιξη του προσωπικού, τη διαχείριση ταλέντου, ώστε οι άνθρωποί μας να αποδίδουν τα μέγιστα και η εταιρεία να παραμένει συνεχώς στην κορυφή. Απόδειξη αυτού είναι η επιτυχής διεκδίκηση έργων πληροφορικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου η αξιολόγηση των προσφορών βασίζεται στην ποιότητα των βιογραφικών των στελεχών μας. Στο τελευταίο σκέλος της ερώτησης, οι υπηρεσίες μας βοηθούν τους πελάτες μας να αξιοποιήσουν στο μέγιστο τις επενδύσεις τους στην πληροφορική. Ως μια σχετικά νέα επιστήμη, η πληροφορική βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη, προσφέροντας συνεχώς νέες επιλογές και καθιστώντας τις επενδύσεις δύσκολη υπόθεση, καθότι τα συστήματα χαρακτηρίζονται ως «παλαιάς γενεάς» πριν αυτά προλάβουν να αξιοποιηθούν πλήρως. Τα ερωτήματα που απασχολούν

τους CIO/CTO είναι πολλά: Build or Buy; In-house or Outsource; Expand-Upgrade ή Rip and Replace; Η οικονομική κρίση έφερε νέες παραμέτρους, με έμφαση στη διαχείριση ρευστότητας, τη διαχείριση πιστωτικού κινδύνου, το πάγωμα των επενδύσεων, άρα και την επέκταση ζωής «παρωχημένων» συστημάτων. Σε αυτές τις προκλήσεις δημιουργούμε τις βέλτιστες λύσεις, που ταιριάζουν στα μειωμένα budget των καιρών, προσφέροντας ευελιξία – agility – ώστε να ανταποκρίνονται στις άμεσες ανάγκες (downsizing), αλλά και προσβλέποντας στην επερχόμενη ανάπτυξη. Γενικά προσαρμόζουμε την πληροφορική ώστε να επιτυγχάνουμε περισσότερο αποτέλεσμα με λιγότερους πόρους. Χ_Ποια είναι η μέχρι σήμερα εξαγωγική σας δραστηριότητα; Σε πόσες χώρες υλοποιείτε έργα και τι ποσοστό του τζίρου σας αφορά σε εξαγωγές; Ν.Σ._Η Uni Systems, μετά τη συγχώνευση με την InfoQuest Solutions, ήταν ήδη σχετικά μεγάλη για τα δεδομένα της ελληνικής αγοράς, οπότε από το 2007 ξεκινήσαμε ένα δυναμικό πρόγραμμα γεωγραφικής επέκτασης. Μέχρι το 2008, το 100% των εσόδων της εταιρείας προέρχονταν από την Ελλάδα. Ωστόσο, έχοντας προβλέψει ότι η χώρα μας βαδίζει προς την ύφεση, σχεδιάσαμε έγκαιρα τα επόμενα βήματα, επενδύοντας τόσο στις γειτονικές αγορές της ΝΑ Ευρώπης όσο και στη μεγαλύτερη αγορά πληροφορικής στην ήπειρό μας, δηλαδή τα έργα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των Ευρωπαϊκών Οργανισμών. Την τελευταία πενταετία κερδίζουμε καθημερινά το στοίχημα του εξωτερικού και την εμπιστοσύνη σημαντικών πελατών εκτός Ελλάδος, αναλαμβάνοντας σημαντικά έργα όσον αφορά στην τεχνική και πολιτική τους σημασία. Την τρέχουσα χρονική στιγμή, τα έσοδα από τις ξένες αγορές αντιστοιχούν στο 15-20% των συνολικών εσόδων, ενώ ο στρατηγικός σχεδιασμός της εταιρείας προβλέπει πως, μέσα στην επόμενη πενταετία, περισσότερο από το 30 με 40% των συνολικών εσόδων της Uni Systems θα προέρχονται από τις παραπάνω αγορές. Η μετάβαση από το Νο 1 στην τοπική αγορά σε πολυεθνική, όπου στις περισσότερες χώρες χτίζεις το προφίλ σου σχεδόν από το μηδέν, δεν ήταν εύκολη, έγινε όμως εφικτή με την επίμονη προσήλωση του management στον στόχο, τη βοήθεια από στρατηγικούς συνεργάτες και την αφοσίωση των ανθρώπων μας στην ικανοποίηση των πελατών.

Χ_Ως εταιρεία με σημαντική παρουσία στον τραπεζικό και χρηματοοικονομικό τομέα, σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των εργασιών σας σίγουρα παίζει η καινοτομία. Ποιες είναι οι επιδόσεις σας στον νευραλγικό, για την τεχνολογία, τομέα της καινοτομίας; Ν.Σ._Η καινοτομία είναι όντως στο DNA της πληροφορικής, ένας χώρος επιχειρηματικής δραστηριότητας όπου οι ιδέες μπορούν να μετουσιωθούν σε επιχειρηματικά κέρδη σε μικρό χρονικό διάστημα και με πολύ υψηλούς δείκτες απόδοσης. Στον όμιλό μας η Quest Holdings έχει υλοποιήσει μαζί με ένα επενδυτικό fund το IQbility, ένα «incubator» επώασης επιχειρηματικών σχεδίων στα πρώτα στάδια δημιουργίας μιας start-up εταιρείας. Η Quest προσφέρει σε νέους επιχειρηματίες τις απαραίτητες υποδομές εκκίνησης, καθώς και mentoring από τα πλέον έμπειρα στελέχη της αγοράς πληροφορικής, από τον όμιλο Quest και τη Uni Systems. Σε ό,τι αφορά τον τραπεζικό – χρηματοοικονομικό τομέα, ο οποίος είναι εκ φύσεως συντηρητικός και χαρακτηρίζεται από πολύπλοκα κανονιστικά πλαίσια λειτουργίας, η καινοτομία είναι «ξένο σώμα», αντιμετωπίζεται με καχυποψία παρά με ενθουσιασμό από τις εποπτικές αρχές. Η αλήθεια είναι ότι το Financial Engineering, το οποίο δημιούργησε καινοτόμα επενδυτικά προϊόντα, όπως «δομημένα» ομόλογα και subprime bonds, είχε τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα για τις ανεπτυγμένες οικονομίες και οδήγησε σε ακόμη αυστηρότερες νομοθεσίες. Από την άλλη πλευρά, η τεχνολογία προσφέρεται για τη δημιουργία καινοτόμων υπηρεσιών, ή τουλάχιστον τη μετάλλαξη των υπαρχόντων χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, ώστε να προσφέρονται μέσω των νέων καναλιών. Καθώς η πληροφορική «μεταναστεύει» από τον προσωπικό υπολογιστή και τα εταιρικά δίκτυα προς τα Cloud data centres και τις κινητές συσκευές, αναπόφευκτα, και ο τραπεζικός τομέας δεν θα αργήσει να ακολουθήσει το ρεύμα. Και θα πρέπει να το πράξει, διαφορετικά το θεσμικό μονοπώλιο που απολαμβάνει σήμερα ο τραπεζικός κλάδος στην παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών θα αρχίσει να απειλείται από τεχνολογικά καινοτόμα επιχειρηματικά σχήματα, όπως έχει συμβεί με τα βιβλιοπωλεία, τις δισκογραφικές εταιρείες, τα πρακτορεία ταξιδιών, κ.λπ. Προσωπικά, πιστεύω ότι το Paypal και τα Mobile Payments είναι μόνο η αρχή. Χ XΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 77

Χ άρθρο

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ CFO ΤΟ 2013 «REAL-TIME MANAGER» Σήμερα, για να είναι αποτελεσματικοί στο έργο τους, οι CFO θα πρέπει να λειτουργούν σε ένα πλαίσιο στο οποίο η συλλογή των απαραίτητων πληροφοριών ή δεδομένων, αλλά και η εμφάνισή τους σε συγκεκριμένα εργαλεία παρουσίασης (dashboards), θα γίνεται χωρίς καθυστέρηση.

Σ

το σύγχρονο οικονομικό περιβάλλον, το οποίο σεις κλήθηκαν, λόγω συνθηκών, να αντιμετωπίσουν χαρακτηρίζεται από μια σταθερά αυξητική τάση εξαιρετικά πολύπλοκες ή και, σχεδόν, ανυπέρβλητες δυόσον αφορά το πλήθος των πληροφοριών, αλλά σκολίες. και την ολοένα και πιο επιτακτική ανάγκη ταχύτατης Όπως συμβαίνει πάντα, αυτό που ακολουθεί σε ανάλοπροσαρμογής στις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες γες περιπτώσεις είναι ένα σύνολο ουσιαστικών διαρτης αγοράς, είναι απαραίτητο οι επιχειρήσεις να διαθέθρωτικών αλλαγών εντός και εκτός της επιχείρησης. τουν έναν Γενικό Οικονομικό Διευθυντή (Chief FinanΣκεφτείτε, για παράδειγμα, όλα τα θέματα που σχετίcial Officer - CFO), ο οποίος λειτουργεί ως ένα ζωτικής ζονται με την εύρεση «κεφαλαίων» ή με τη δημιουργία σημασίας μέλος του Οργανισμού τους. θετικών ταμειακών ροών, μέσα σε ένα οικονομικό κλίμα Ένα πρόσωπο που συνεργάζεται στενά με τον/την Διευσαν το σημερινό. Η αστάθεια και η αβεβαιότητα, στοιθύνοντα/ουσα Σύμβουλο και είναι σε θέση να αξιοποιεί χεία που ενισχύθηκαν στην Ευρώπη εξαιτίας της κρίσης ✒ τα κατάλληλα τεχνολογικά μέσα – όπως τα προηγμένα δημόσιου χρέους και της αύξησης των spreads στις γράφει η Giulia Scalfi, εργαλεία ανάλυσης Big Data - προκειμένου να επεξερχώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, οδήγησαν τους Chief Financial Officer, γάζεται σε βάθος και να καταλαβαίνει σε πραγματικό CFO στο να διευρύνουν τον κύκλο των παρεμβάσεών EMC EUROPE WEST χρόνο τις πληροφορίες που δέχεται, ώστε να μπορεί να τους, δίνοντας έμφαση και σε θέματα που σχετίζονται με πάρει σωστές και γρήγορες αποφάσεις. την αποδοτικότητα, τη διαχείριση κινδύνων, την ανάλυση των επιΣήμερα, για να είναι αποτελεσματικοί στο έργο τους, οι CFO θα πρέ- χειρησιακών δεδομένων και τις κινήσεις στρατηγικού χαρακτήρα. πει να λειτουργούν σε ένα πλαίσιο στο οποίο η συλλογή των απα- Σε ένα τόσο σύνθετο περιβάλλον, η λογιστική αποτελεί ένα μόνο από ραίτητων πληροφοριών ή δεδομένων, αλλά και η εμφάνισή τους σε τα «εργαλεία» που έχει στη διάθεσή του ο CFO: η οικονομική διεύσυγκεκριμένα εργαλεία παρουσίασης (dashboards), θα γίνεται χωρίς θυνση μιας επιχείρησης θα πρέπει να είναι σε θέση να διασφαλίζει καθυστέρηση. Τέτοιες εφαρμογές, οι οποίες μας επιτρέπουν να αντ- την αποτελεσματική συνεργασία με τις εμπορικές διευθύνσεις της λούμε πληροφορίες σχετικές και με προγενέστερες χρήσεις, αποτε- επιχείρησης, ώστε να πετυχαίνουν, από κοινού, τους αναπτυξιακούς λούν τον καλύτερο «σύμμαχο» ενός σύγχρονου CFO, ιδιαιτέρως σε στόχους που έχουν τεθεί. περιόδους σοβαρής οικονομικής κρίσης, όπως αυτή στην οποία βρι- Επιπλέον, ο CFO θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να αναθεωρεί – σκόμαστε σήμερα. όποτε κρίνεται απαραίτητο - τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, Η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει τις επιχειρήσεις σε ένα νέο μον- αλλά και τα δεδομένα τα οποία λαμβάνονται υπόψη κατά τις διαδιτέλο λειτουργίας, όπου όλα γίνονται αμέσως και σε «πραγματικό κασίες αυτές: η άσκηση εποπτείας και ελέγχου εξακολουθεί να αποχρόνο», ενώ ο CFO συμμετέχει όλο και πιο καθοριστικά στην πορεία τελεί αναγκαία και απαραίτητη προϋπόθεση, αλλά η ανάλυση και η της επιχείρησης και αναδεικνύεται σε σημείο αναφοράς, υποστηρί- ερμηνεία των δεδομένων καθίσταται πλέον το σημείο εκκίνησης μιας ζοντας το έργο τού διευθύνοντος συμβούλου και προασπίζοντας το πορείας που διαμορφώνεται από τις επιχειρηματικές επιδιώξεις και συμφέρον των μετόχων. τις επιλογές της διοίκησης και των μετόχων. Στην πραγματικότητα, η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών Τα τελευταία 5 χρόνια έχουν καταγραφεί σημαντικές αλλαγές. Η καεπέδρασε καταλυτικά στον ρόλο του CFO, αναβαθμίζοντας τις αρμο- τάρρευση της Lehman Brothers οδήγησε σχεδόν όλους τους κλάδιότητές του, αφού οι οικονομικές, αλλά και οι εμπορικές διευθύν- δους της παγκόσμιας επιχειρηματικής δραστηριότητας σε μια 78 Οκτώβριος 2013

διαδικασία επαναπροσδιορισμού στόχων και μέσων, διαδικασία στην οποία οι CFO ανέλαβαν την ευθύνη της συνετής διαχείρισης των διαθέσιμων πόρων, την προστασία των επενδύσεων και την ενίσχυση της αποδοτικότητας της επιχείρησης. Για να γίνει κάτι τέτοιο πραγματικότητα, θα πρέπει η ορατότητα και η διορατικότητα του CFO, τόσο προς το εσωτερικό όσο και προς το εξωτερικό του Οργανισμού, να καλύπτει 360 μοίρες.

Απαραίτητη καθίσταται, όμως, και η ικανότητά του να συνθέτει πληροφορίες τις οποίες αντλεί από διαφορετικά επιστημονικά πεδία. Το τελευταίο αυτό προσόν μπορεί να καλλιεργηθεί και να ενισχυθεί μέσα από σεμινάρια «Real-time manager», αλλά και μέσα από την αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας η οποία, όπως πάντα, αποτελεί κινητήριο μοχλό για την υλοποίηση ουσιαστικών διαρθρωτικών αλλαγών. Χ

H EMC2 και η Uni Systems ήταν Panel Sponsors στο Digital Banking Money Conference 2013

Χ ανάλυση

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ A.E. [BLOOMBERG TICKER: ELPE:GA, REUTERS TICKER: HEPR.AT] Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών, Ελλάδα

Κλάδος δραστηριότητας: Διυλιστήρια πετρελαίου / Εμπορία πετρελαίου

ΤΙΜΗ ΜΕΤΟΧΗΣ (08/10/2013) Αρ. Μετοχών (.000) Χρ. Αξία (σε εκατ. ευρώ) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. Συντελεστής Beta

8,85 ευρώ 305.635 2.704,87 107.087 0,68

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μέγ. 52 εβδ. Χαμ. 52 εβδ. Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

9,30 ευρώ 5,91 ευρώ 18,95% 10,63% 35,11%

Πηγή: Η Εταιρεία, VRS.

ΚΥΡΙΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ∼ Η εταιρεία ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ (ή ο όμιλος) δραστηριοποιείται στους τομείς της διύλισης και της εμπορίας πετρελαίου. Με έδρα την Ελλάδα, ο όμιλος διαθέτει παρουσία ή και εγκαταστάσεις σε 7 χώρες στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Ενδεικτικά, ο όμιλος δραστηριοποιείται σε αγορές όπως της Βουλγαρίας, της Κύπρου, της FYROM, του Μαυροβουνίου και της Σερβίας. Το προσωπικό του ομίλου στην Ελλάδα ανερχόταν σε 2.964 άτομα στις 30 Ιουνίου 2013. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 1998 και το ίδιο έτος εισήχθη στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Η μετοχή της εταιρείας διαπραγματεύεται επίσης στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου. ∼ Η στρατηγική ανάπτυξης του ομίλου συνίσταται κυρίως στους ακόλουθους άξονες: (1) Επίτευξη διατηρήσιμων ρυθμών ανάπτυξης και υψηλού επίπεδου ανταγωνιστικότητας, (2) Αποτελεσματικός έλεγχος της διάρθρωσης κόστους σε ενοποιημένη βάση, (3) Έμφαση σε κινήσεις λειτουργικών βελτιώσεων, και (4) Σημαντικός εξαγωγικός προσανατολισμός.

(σε εκατ. ευρώ) 2009 2010 2011 2012

Πωλήσεις 6.756,7 8.476,8 9.307,6 10.468,9

ΚΠΤΦΑ (EBITDA) 433,0 501,0 335,0 298,0

Κέρδη προ Φόρων 242,4 298,7 163,4 114,5

Καθαρά Κέρδη μφδμ 176,3 187,4 117,7 81,2

∼ Το επενδυτικό πρόγραμμα του ομίλου κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών ανήλθε σε 3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 1,4 δισ. ευρώ αφορούσαν στον εκσυγχρονισμό του διυλιστηρίου της Ελευσίνας. ∼ Στη διάρκεια του έτους 2012, ο όμιλος ολοκλήρωσε με επιτυχία την αναχρηματοδότηση των τραπεζικών του ορίων. Παράλληλα, προχώρησε στην έκδοση ενός νέου ομολόγου τον Απρίλιο του έτους 2013. ∼ Το Ελληνικό Δημόσιο έχει ανακοινώσει την πρόθεση πώλησης του ποσοστού 35% που κατέχει στο μετοχικό κεφάλαιο του ομίλου, μέσω του ΤΑΙΠΕΔ. ∼ Ο όμιλος κατέχει 35% στην εταιρεία ΔΕΣΦΑ, η οποία βρίσκεται σε φάση ιδιωτικοποίησης. Για τη ΔΕΣΦΑ έχει υποβληθεί προσφορά ύψους 400 εκατ. ευρώ για το 66% του μετοχικού της κεφαλαίου από την εταιρεία SOCAR του Αζερμπαϊτζάν. Χ

P/Ε (x) 15,3 14,4 23,0 33,3

P/BV (x) 1,1 1,1 1,1 1,1

EV / EBITDA (x) 9,5 9,1 13,1 15,3

Δανεισμός / Ίδια Κεφάλαια (x) 0,8 1,0 1,1 1,2

ROE % 7% 8% 5% 3%

Πηγή: Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις βάσει ΔΠΧΠ. Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιρειών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

Οι αναλύσεις της VRS διαβάζονται από επαγγελματίες διαχειριστές και επενδυτές στις αγορές της Β. Αμερικής, Ευρώπης και Ασίας σύμφωνα με τα στοιχεία των διεθνών οίκων Thomson Reuters, S&P Capital IQ και Factset

VALUATION & RESEARCH SPECIALISTS (VRS) Αιόλου 104, Αθήνα 10564, τηλ.: 210 3219557, email: info@valueinvest.gr

80 Οκτώβριος 2013

ανάλυση Χ

ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ Α.Ε.

[BLOOMBERG TICKER: MOH:GA, REUTERS TICKER: MORR.AT] Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών, Ελλάδα

Κλάδος δραστηριότητας: Διυλιστήρια πετρελαίου / Εμπορία πετρελαίου

ΤΙΜΗ ΜΕΤΟΧΗΣ (8/10/2013) Αρ. Μετοχών (.000) Χρ. Αξία (σε εκατ. ευρώ) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. Συντελεστής Beta

8,45 ευρώ 110.783 936,12 128.665 0,67

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μέγ. 52 εβδ. Χαμ. 52 εβδ. Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

9,34 ευρώ 5,94 ευρώ 15,44% 1,93% 26,88%

Πηγή: Η Εταιρεία, VRS.

ΚΥΡΙΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ∼ Η εταιρεία ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ (ή ο όμιλος) δραστηριοποιείται στην αγορά της διύλισης πετρελαίου, καθώς και στην εμπορία προϊόντων πετρελαίου σε χονδρική ή λιανική βάση. Η εταιρεία έχει ως έδρα την Ελλάδα και η μετοχή της διαπραγματεύεται στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Το προσωπικό του ομίλου ανερχόταν σε 1.768 άτομα στις 30 Ιουνίου 2013. Ο όμιλος αποτελείται από εταιρείες που δραστηριοποιούνται τόσο στη διύλιση πετρελαίου όσο και στην εμπορική διανομή προϊόντων πετρελαίου και διαθέτει σημαντικό εξαγωγικό προσανατολισμό.

∼ Οι επενδυτικές δαπάνες κατά το α’ εξάμηνο του 2013 διαμορφώθηκαν σε 28,1 εκατ. ευρώ και αφορούσαν κυρίως στο πρόγραμμα συντήρησης του διυλιστηρίου του ομίλου. Για το σύνολο του έτους 2013, οι αθροιστικές επενδύσεις αναμένονται να διαμορφωθούν σε 45 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τη διοίκηση της εταιρείας.

∼ Οι σημαντικότεροι παράγοντες, οι οποίοι προσδιορίζουν τις χρηματοοικονομικές επιδόσεις του ομίλου, καθώς και την κερδοφορία του σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα είναι οι ακόλουθοι: (1) Οι μακροοικονομικές συνθήκες στην Ευρώπη και την Ελλάδα, (2) Η διαμόρφωση των περιθωρίων κέρδους του τομέα της διύλισης,

∼ Κατά τα τελευταία έτη, παρατηρείται δυναμική αύξηση των ενοποιημένων πωλήσεων, η οποία δεν συνοδεύεται από αντίστοιχη βελτίωση των περιθωρίων κέρδους. Σταθερή παρουσιάζεται η χρηματοοικονομική μόχλευση του ομίλου (δανεισμός / ίδια κεφάλαια) στην περίοδο 2009 - 2012. Χ

(σε εκατ. ευρώ) 2009 2010 2011 2012

Πωλήσεις 3.938,9 6.184,4 8.739,3 9.681,9

ΚΠΤΦΑ (EBITDA) 212,1 237,5 339,7 270,6

Κέρδη προ Φόρων 155,6 177,0 182,3 103,1

Καθαρά Κέρδη μφδμ 107,8 131,0 142,8 78,0

(3) Η πορεία των επενδύσεων στον όμιλο, (4) Οι μεταβολές των συναλλαγματικών ισοτιμιών, κυρίως του δολαρίου έναντι του ευρώ, και (5) Το κόστος χρηματοδότησης.

P/Ε (x) 8,7 7,1 6,6 12,0

P/BV (x) 2,7 2,2 1,7 1,6

EV / EBITDA (x) 7,5 7,5 6,2 7,1

Δανεισμός / Ίδια Κεφάλαια (x) 2,0 2,1 2,4 2,1

ROE % 31% 31% 26% 14%

Πηγή: Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις βάσει ΔΠΧΠ. Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιρειών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

H VRS παρέχει δείγματα ανάλυσης και εκτίμησης εταιρικής αξίας σε εισηγμένες και μη εταιρείες που επιζητούν εξωστρέφεια σε επενδυτικά κεφάλαια

VALUATION & RESEARCH SPECIALISTS (VRS) Αιόλου 104, Αθήνα 10564, τηλ.: 210 3219557, email: info@valueinvest.gr ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 81

Η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου το τελευταίο διάστημα σε ό,τι αφορά την προσέλκυση επενδύσεων και τις ιδιωτικοποιήσεις, όμως έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει για να φτάσει στο επιθυμητό σημείο να χαρακτηρίζεται ελκυστική χώρα από τους διεθνείς επενδυτές.

82 Οκτώβριος 2013

Χ

∼ αφιέρωμα

EUROMONEY CONFERENCE THE GREECE PRIVATISATION AND INVESTMENT FORUM

«ΑΓΚΑΘΙΑ» ΤΟ ΑΣΑΦΕΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ

A

υτό συμβαίνει γιατί υπάρχουν ακόμα πολλοί παράγοντες που λειτουργούν αποτρεπτικά για τις επενδύσεις, όπως το αναχρονιστικό και δαιδαλώδες θεσμικό πλαίσιο, οι συνεχείς αλλαγές στη φορολόγηση των επιχειρήσεων που δημιουργούν ανασφάλεια, η εχθρική νοοτροπία που υπάρχει ακόμα στην Ελλάδα έναντι οποιασδήποτε επένδυσης, η έλλειψη στρατηγικής για επιμέρους κλάδους της οικονομίας, η έλλειψη σημαντικών υποδομών κ.ά. Τα συμπεράσματα αυτά προέκυψαν στο «Euromoney Conference: The Greece Privatisation and Investment Forum», που πραγματοποιήθηκε και διοργανώθηκε από το περιοδικό Euromoney σε συνεργασία με την Ethos Media S.A. Ο υπουργός Οικονομικών, Γιάννης Στουρνάρας άνοιξε με ομιλία του τις εργασίες του συνεδρίου. Μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι η ύφεση για φέτος στην ελληνική οικονομία θα είναι χαμηλότερη από τις αρχικές εκτιμήσεις, επισημαίνοντας ότι πλέον έχουν αρχίσει να εμφανίζονται θετικά σημάδια. Συγκεκριμένα είπε πως, εκτός από το γεγονός ότι

η ύφεση το β’ τρίμηνο φέτος περιορίστηκε στο 3,8% (πολύ χαμηλότερα από τις αρχικές εκτιμήσεις), με βάση τα εποχικά διορθωμένα στοιχεία του ΑΕΠ στο β’ τρίμηνο, σε σχέση με το α’ τρίμηνο, το ΑΕΠ παρουσιάζει αύξηση, για πρώτη φορά τουλάχιστον από την αρχή της κρίσης. «Για πρώτη φορά», είπε ο κ. Στουρνάρας, «τρίμηνο-τρίμηνο έχουμε πλέον εκτιμήσεις ότι το ΑΕΠ αυξήθηκε». Ο υπουργός εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι η Ελλάδα βρίσκεται στον δρόμο προς την οικονομική ανάκαμψη, χάρη κυρίως στην εξασφάλιση της πολιτικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και του δημοσιονομικού εξορθολογισμού. Σύμφωνα με στοιχεία που παρέθεσε ο κ. Στουρνάρας, φέτος αναμένεται να παρουσιαστεί, έστω και μικρό, πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα. Επίσης, είναι αξιοσημείωτο ότι από το 2009 έως σήμερα, το κυκλικά διορθωμένο πρωτογενές αποτέλεσμα έχει βελτιωθεί κατά 20% του ΑΕΠ. Στη συνέχεια στο βήμα ανέβηκε ο υφυπουργός Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Νότης Μηταράκης, ο οποίος τόνισε χαρακτηριστικά: «στόχος της κυβέρνησης είναι ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 83

Χ

∼ Euromoney Conference: The Greece Privatisation and Investment Forum

οι ιδιωτικοποιήσεις και η προσέλκυση επενδύσεων». Συμπλήρωσε ότι δεν πιστεύει πως οι δημόσιες επενδύσεις μπορούν να σηκώσουν το βάρος της ανάπτυξης στη χώρα και σημείωσε ότι τα ΣΔΙΤ σχεδιάζεται να αξιοποιηθούν σε διάφορους τομείς, πέρα από τη διαχείριση απορριμμάτων όπου αξιοποιούνται, κυρίως, σήμερα, στην κρουαζιέρα και στην ηλεκτρική διασύνδεση της ηπειρωτικής χώρας με την Κρήτη. Ακόμη, γνωστοποίησε ότι το αμέσως προσεχές διάστημα, μόλις ολοκληρωθεί η αξιολόγησή τους, αναμένεται να ανακοινωθούν τρεις νέες επενδύσεις fast track και σημείωσε ότι για τις ιδιωτικοποιήσεις έπρεπε να ολοκληρωθεί το απαιτούμενο νομικό πλαίσιο που δεν υπήρχε στον δημόσιο «όπως απαιτείται για τον ιδιωτικό τομέα». Ως παράδειγμα ανέφερε ότι τώρα ολοκληρώνεται το νομικό πλαίσιο για την αλλαγή της χρήσης του ανενεργού αεροδρομίου στο Ελληνικό. Σημείωσε ότι η προσέλκυση επενδύσεων ξεκινάει από την αλλαγή νοοτροπίας: «Από μια χώρα που αποτρέπει τις επενδύσεις δουλεύουμε για να γίνουμε μια χώρα δεκτική σε αυτές. Με αυτήν τη λογική σχεδιάζονται και τα ταξίδια του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ, στο Κατάρ, την Κίνα και τον επόμενο μήνα στο Ισραήλ», ανέφερε. Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου, Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Manchester, ανέφερε ότι η σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα του θυμίζει αντίστοιχες περιπτώσεις ανατολικών χωρών κατά τη δεκαετία του ’90, όπου γινόντουσαν ιδιωτικοποιήσεις χωρίς να υπολογίζονται τα μελλοντικά οφέλη για την τοπική οικονομία και αγορά. «Είναι πολύ κρίσιμο το πώς θα χτίσουμε τη νέα οικονομία μέσα από μία σταθερή δημοκρατία», υπογράμμισε ο κ. Παπαδημητρίου. Στο θέμα της ποιότητας των επενδυτών που συμμετέχουν στους διαγωνισμούς του Δημοσίου στάθηκε και ο Joly Dixon, ειδικός σύμβουλος της Task Force για την Ελλάδα. «Δόθηκε πολύ λίγη προσοχή στις εταιρείες που συμμετέχουν στις ιδιωτικοποιήσεις και πολλή προσοχή στα χρήματα που θα έρθουν. Θα πρέπει να έχουμε ξεκάθαρη στρατηγική για όλους τους κλάδους πριν κάνουμε τις ιδιωτικοποιήσεις», είπε ο Dixon, ο οποίος, παρόλα αυτά, θεωρεί ότι «η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε πολύ καλύτερο σημείο από ό,τι ένα χρόνο πριν, που οι αναλυτές θεωρούσαν ότι κατά 90% θα βρίσκεται εκτός Ευρωζώνης». Ο Andrey Popel της Greylock Capital, επικεφαλής για τις αγορές της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, μίλησε, μεταξύ άλλων, για το πρόβλημα χρέους της χώρας μας, αναφέροντας: «στην Ευρώπη δεν μας αρέσουν λέξεις όπως “κούρεμα”, “διαγραφή χρέους” κ.λπ. Η Ελλάδα χρειάζεται μία λύση για το πρόβλημα του χρέους της». Η Ελλάδα έχασε πολύτιμο χρόνο σε σχέση για παράδειγμα με την Πορτογαλία, σύμφωνα με τον κ. Popel, εξαιτίας της πολιτικής κρίσης και του γεγονότος ότι στην αρχή προσπαθούσε να «πολεμήσει» την Τρόικα. Για το ενδεχόμενο να γίνουν πρόωρες εκλογές στη χώρα μας, είπε ότι «κάθε διακοπή θα είναι κακή για την προσπάθεια της κυβέρνησης, ιδιαίτερα τώρα που φαίνεται ότι η Ελλάδα μπορεί από το επόμενο καλοκαίρι να βγει στις αγορές».

84 Οκτώβριος 2013

PANEL I PRIVATISATION IN GREECE Στο Panel I, με θέμα «Privatisation in Greece», μίλησαν οι: Κ. Αντωνόπουλος, Chief Executive Officer, INTRALOT Group, Π. Χριστοδούλου, Deputy Chief Executive Officer and Member of the Executive Committee, National Bank of Greece, and former Managing Director, Public Debt Management Agency, J. Dixon, Special Adviser, European Commission’s Task Force for Greece, Ben May, European Economist, Capital Economics, Γ. Παπαρσένος, Chief Executive Officer, Hellenic Gas Transmission System Operator (DESFA). Μεταξύ άλλων, οι ομιλητές σημείωσαν ότι οι διαγωνισμοί του Δημοσίου προσελκύουν funds που έχουν στόχο το βραχυπρόθεσμο κέρδος και αυτό ενέχει ρίσκο για τις αποκρατικοποιήσεις. Επίσης είναι αρνητικό το γεγονός ότι από τις τελευταίες αποκρατικοποιήσεις απέχουν οι δυτικές χώρες, καθώς χρειάζονται πολλές διατυπώσεις στην Ελλάδα για να γίνει μια ιδιωτικοποίηση. Επίσης αναφέρθηκε ότι η δουλειά της Task Force είναι να βοηθήσει την κυβέρνηση να προχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις, ώστε η κάθε ιδιωτικοποίηση να κάνει την αγορά, στην οποία ανήκει, πιο αποτελεσματική για την ελληνική οικονομία.

WORKSHOP EUROBANK MAJOR INFRASTRUCTURE PROJECTS: A KEY DRIVER OF ECONOMIC GROWTH Στο workshop της Eurobank, με θέμα «Major Infrastructure Projects: A Key Driver of Economic Growth», συμμετείχαν οι ομιλητές: Φ. Αλεξόπουλος, Project Manager, HRADF, Γ Δρακάτος, Finance Division, GEK TERNA, Εμ. Μαρουλάκης, Managerial Adviser, Project Finance, South East Europe, European Investment Bank, Θ. Μόσχος, Project Director, Ellaktor. Οι ομιλητές αναφέρθηκαν στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων το οποίο περιέχει όλων των ειδών τις υποδομές (λιμάνια, αυτοκινητόδρομους, αεροδρόμια κ.λπ.), καθώς και ακίνητα ή real estate. Όσον αφορά στα λιμάνια, ειπώθηκε ότι αυτά έχουν αρκετά προβλήματα στην προσέλκυση επενδυτών, ιδιαίτερα τα περιφερειακά. Προτεραιότητα έχουν τα μεγάλα λιμάνια (ΟΛΠ, ΟΛΘ) και στη συνέχεια τα μικρότερα, ενώ και οι μαρίνες - δώδεκα τον αριθμό - αποτελούν σημαντικό κομμάτι των αποκρατικοποιήσεων. Οι συμμετέχοντες στο πάνελ στάθηκαν ιδιαίτερα στην έλλειψη υποδομών που έχει η χώρα μας, που δυσκολεύει τις επενδύσεις. Η βελτίωση των υποδομών θα κάνει, αυτόματα, πιο ελκυστικές τις ελληνικές ιδιωτικοποιήσεις, όπως υπογράμμισαν όλοι οι ομιλητές.

PANEL II GREECE’S CORPORATE SECTOR Στο Panel II, με θέμα «Greece’s Corporate Sector», μίλησαν οι: I. Μπρας, Chairman and Managing Director, Heraklion Port Authority and Vice President, Hellenic Ports Association, H. Cottogni, Head of Regional Business Development Department and Deputy Director, European Investment Fund, Αλ. Γεωργιάδης, President, Kri-

Χ

∼ Euromoney Conference: The Greece Privatisation and Investment Forum

nos International, Krinos Foods Canada, Athina Shanghai Food Co, and Olympia Shanghai Trading. Στη μεγάλη συγκέντρωση που έλαβε χώρα στον τραπεζικό κλάδο αναφέρθηκαν οι ομιλητές του πάνελ. Είναι χαρακτηριστικό το ότι δέκα τράπεζες συγχωνεύτηκαν σε τέσσερις σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και ο τραπεζικός τομέας λειτουργεί κανονικά. Επίσης το leasing και το factoring ουσιαστικά έχουν συρρικνωθεί. Συνεπώς είναι πολύ σημαντικό να σταθεροποιηθεί το σύστημα μετά από αυτές τις μεγάλες αλλαγές. Επίσης τονίστηκε ότι αυτήν τη στιγμή το timing φαίνεται καλό για να ξεπεραστεί η κρίση, ενώ είναι πολύ ενθαρρυντικό το γεγονός ότι υπάρχουν ελληνικές επιχειρήσεις που βγαίνουν στις αγορές.

PANEL III PRIVATE SECTOR INVESTMENTS INTO GREECE Στο Panel III, με θέμα «Private Sector Investments into Greece», συμμετείχαν οι: Στ. Ησαΐας, Chief Executive Officer, Invest in Greece, Θ. Κρίντας, Managing Director, Attica Wealth Management, and VicePresident, Hellenic Fund and Asset Management Association, Σ. Λαζαρίδης, Executive Chairman, Athens Exchange and Chief Executive Officer, Hellenic Exchanges Group, Ρ. Σκούφιας, Country Manager Greece, Trans Adriatic Pipeline, Στ. Σιώκος, Chief Executive Officer, Sciens Alternative Investments, Γ. Βερνίκος, General Secretary, Association of Greek Tourism Enterprises. Οι συμμετέχοντες στο τρίτο πάνελ συμφώνησαν ότι υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες στην ελληνική οικονομία σε τομείς όπως ο τουρισμός, η γεωργία και ο φαρμακευτικός κλάδος, αλλά υπάρχουν και χρηματοοικονομικές δυσκολίες που βάζουν φραγμό στις δυνατότητες αυτές. Επίσης οι μεγάλες και συνεχόμενες αλλαγές που συντελούνται στο κανονιστικό και νομικό πλαίσιο, δυσκολεύουν αφάνταστα τους επενδυτές στο να αποφασίσουν να επενδύσουν. Όταν δεν υπάρχει σταθερότητα στη φορολόγηση των επιχειρήσεων, κανένας επενδυτής δεν ρισκάρει να επενδύσει, καθώς δεν νιώθει την απαιτούμενη ασφάλεια. Η Ελλάδα είναι μία από τις χιλιάδες επιλογές που έχουν οι επενδυτές για να τοποθετήσουν τα χρήματά τους, όπως ανέφεραν χαρακτηριστικά οι ομιλητές.

PANEL IV RECAPITALISING THE GREEK BANKING INDUSTRY Στο Panel IV, με θέμα «Recapitalising the Greek Banking Industry», συμμετείχαν οι: David Vaillant, Director, BNP Paribas Corporate Finance και ο Γκίκας Χαρδούβελης, επικεφαλής οικονομολόγος του τμήματος ερευνών της Eurobank. Ο κ. Γκίκας Χαρδούβελης είπε για τον τραπεζικό κλάδο ότι άντλησε γύρω στα 40 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίησή του και οι δείκτες του πλέον πληρούν τα κριτήρια της Ε.Ε., τα οποία είναι πιο αυστηρά για χώρες που έχουν μπει σε μνημόνιο. Ο κ. Χαρδούβελης θεωρεί δεδομένο το ότι η Ελλάδα θα πάρει νέο δάνειο μέχρι και τον Απρίλιο. Σε περίπτωση που η Ευρώπη αρνηθεί νέο δάνειο, αυτό πρακτικά θα σημαίνει ότι «παρατάει την Ελλάδα στην τύχη της», καθώς, σύμφωνα με τον ίδιο, η χώρα δεν σηκώνει άλλα δημοσιονομικά μέτρα, που θα τη ρίξουν ακόμα πιο βαθιά στην ύφεση. Χ 86 Οκτώβριος 2013

Ομιλητές στο συνέδριο και συμμετέχοντες στα πάνελ ήταν οι ακόλουθοι: ∼ Christopher Fordham, Managing Director, Euromoney Institutional Investor PLC ∼ Yannis Stournaras, Minister of Finance, The Hellenic Republic ∼ Notis Mitarachi, Deputy Minister of Development and Competitiveness, The Hellenic Republic ∼ Dimitris Papadimitriou, Professor of Politics, University of Manchester ∼ Constantinos Antonopoulos, Chief Executive Officer, INTRALOT Group ∼ Joly Dixon, Special Adviser, European Commission’s Task Force for Greece ∼ Ben May, European Economist, Capital Economics ∼ George Paparsenos, Chief Executive Officer, Hellenic Gas Transmission System Operator (DESFA) ∼ Theodore Tzouros, Director of the Investment Banking Division, NBG Securities ∼ Philippos Allexopoulos, Project Manager, HRADF ∼ Gerasimos Drakatos, Finance Division, GEK TERNA ∼ Emmanuel Maroulakis, Managerial Adviser, Project Finance, South East Europe, European Investment Bank ∼ Theodoros Moschos, Project Director, Ellaktor ∼ Constantinos Vousvounis, General Manager Group Corporate and Investment Banking, and Member of the Executive Board and Management Committee, Eurobank Ergasias SA ∼ Andrey Popel, Director, Central, Eastern and Peripheral Europe, Greylock Capital Management Το συνέδριο διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης & Ανταγωνιστικότητας, του Χρηματιστηρίου Αθηνών, της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών και της Ένωσης Εισηγμένων Εταιρειών, και με την υποστήριξη των εταιρειών: Lead sponsor: Co-sponsors: Exhibitor: Media Partners:

Eurobank BNP Paribas, NBG Securities ΔΕΠΑ Ethos Media, ΧΡΗΜΑ, ΧΡΗΜΑ WEEK, EMIS, EURO2DAY Χ

Χ έρευνα

SAXO BANK

ΓΙΑΤΙ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ Iδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η ανάλυση του Steen Jakobsen, Chief Economist της Saxo Bank που είχε γραφτεί στα τέλη του 2012, είναι όμως πάντα επίκαιρη, καθώς παρουσιάζει τους λόγους για τους οποίους «χρειαζόμαστε» την κρίση ως μέρος ενός κύκλου!

Η

ανάλυση, αν και αναφέρεται στην παγκόσμια οικονομία, «φωτογραφίζει» χαρακτηριστικά την ελληνική πραγματικότητα και δείχνει πότε πραγματικά η Ελλάδα θα βγει από την κρίση: Όταν δοθεί μια αληθινή εντολή για αλλαγή. Μέχρι σήμερα οι πολίτες και οι πολιτικοί συνεχίζουν να κινούνται μεταξύ άρνησης και διαμαρτυρίας σε έναν ατέρμονο κύκλο, έως ότου η κρίση διογκωθεί αρκετά ώστε να επιτρέψει την εντολή αλλαγής. Όπως το 1979 στη Μ. Βρετανία επί Θάτσερ, όταν η πλειοψηφία των Βρετανών - η βρετανική κοινωνία - έδωσε το σύνθημα να αλλάξουν όλα. Πότε θα σημάνει το πραγματικό τέλος της κρίσης; Όταν η πλειοψηφία ξεπεράσει τα «εμπόδια του μυαλού» και παραδεχθεί ότι χρειάζεται πραγματική αλλαγή. Οι πολιτικοί είναι προσκολλημένοι στο παλιό μοντέλο και χρειάζεται να αλλάξει η δική μας συμπεριφορά, να δούμε ποιες βραχυπρόθεσμες θυσίες είναι απαραίτητες για να δοθεί αυτή η εντολή αλλαγής σε νέους ηγέτες και να προχωρήσουμε μπροστά. Το άρθρο του Steen Jakobsen, Chief Economist της Saxo Bank, έχει ως εξής: 88 Οκτώβριος 2013

«Ο ανθρώπινος νους δεν αποδέχεται εύκολα τις αλλαγές. Είμαστε προγραμματισμένοι να αναζητούμε την ασφάλεια, να σκεφτόμαστε συμβατικά και “μέσα στο κουτί” και να αποφεύγουμε τις αντιπαραθέσεις – να αποφεύγουμε δηλαδή οποιαδήποτε αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε και να ενεργούμε. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο – όχι μόνο σε ατομικό. Αυτή η νοοτροπία είναι που μας εμποδίζει να υιοθετήσουμε μια νέα, τολμηρή πορεία δράσης, ακόμα και όταν είναι σαφές ότι τα πράγματα δεν πήγαν καλά. Τελικά όμως, οι αρνητικές συνέπειες από τη μη αλλαγή κατεύθυνσης είναι τόσο μεγάλες, ώστε πλέον δεν έχουμε άλλη επιλογή παρά να ακολουθήσουμε μια νέα κατεύθυνση. Αυτό συμβαίνει όταν έχουμε φθάσει σε μια πραγματική «κρίση». Παρακολουθώντας την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, φαίνεται ότι πλησιάζουμε γρήγορα αυτό το σημείο κρίσης, όπου το υπάρχον status quo, που είναι πλέον ανυπόφορο, θα απορριφθεί και θα δοθεί μια νέα εντολή για αλλαγή. Η ειρωνεία είναι ότι όταν το σημείο αυτό της κρίσης μάς ωθήσει στην ανάληψη νέας δράσης, ξαφνικά αναδεικνύονται όλες μας οι δυνατότητες, γινόμαστε πιο αποδοτικοί και καινοτόμοι, ενώ εργαζόμαστε σκληρότερα, αφού η εντολή για δράση απομακρύνει όλες τις ανεπάρκειες των μεθόδων που εφαρμόζαμε πριν. Σε ένα τέτοιο σημείο κρίσης, γινόμαστε τολμηροί, αποφασιστικοί και παίρνουμε μεγάλα ρίσκα, κάτι που είναι τελείως αντίθετο με αυτό που παρατηρείται μετά από μια μακρά περίοδο ανάπτυξης, δημιουργίας πλούτου και προσωπικής επιτυχίας – δηλαδή η ανικανότητα να παίρνουμε ρίσκα ή να λαμβάνουμε αποφάσεις. Αυτές οι βασικές αρχές ισχύουν για τις χώρες της Νότιας Ευρώπης, όπου οι δύσκολες συνθήκες που επικρατούν στη σημερινή κρίση αναπόφευκτα πυροδοτούν εντολή για αλλαγή. Η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία είναι “νέες” δημοκρατίες, έχοντας “γεννηθεί” μεταξύ των ετών 1973 και 1975, αμέσως μετά από δικτατορίες. Σήμερα, οι χώρες αυτές βρίσκονται στο μεταβατικό στάδιο μεταξύ εφηβείας και ενηλικίωσης – μια μετάβαση που απαιτεί μια νέα αίσθηση ευθύνης. Βλέπω αυτές τις τρεις χώρες, που ανήκουν στο λεγόμενο “Club Med”, σαν μια ομάδα ταλαντούχων νέων που ακόμα δεν έχουν αξιοποιήσει στο έπακρο το ταλέντο τους, καθώς και σαν μια ομάδα νέων, οι οποίοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι έχει περάσει ανεπιστρεπτί η εποχή που μπορούσαν να διασκεδάζουν όλη νύχτα και να ξυπνούν φρέσκοι την επόμενη μέρα. Η ανεργία των νέων που ξεπερνά το 50% και ένας υπερμεγέθης δημόσιος τομέας (τόσο ως προς τον αριθμό εργαζομένων όσο και στο μισθολογικό κόστος) στερούν χρήματα από τις πρωτοβουλίες και τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα. Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΕΥΦΟΡΙΑΣ Τα πράγματα πήγαιναν καλά - σχεδόν υπερβολικά καλά - από το 1999 και έπειτα, όταν η υιοθέτηση του ευρώ τροφοδότησε ένα μεγάλο μέρος αυτής της ανάπτυξης, ενώ αντίθετα από το 2008 επιτείνει τις αρνητικές συνέπειες της κρίσης. Οι χώρες του “Club Med” στηρίζονταν στα χαμηλά επιτόκια των γερμανικών ομολόγων και στην ενιαία νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) που ήταν ακατάλληλη για όλα τα μέλη της Ευρωζώνης. Αυτό είχε ως τεχνικό αποτέλεσμα οι σπάταλες κυβερνήσεις να αντλούν κεφάλαια με χαμηλό κόστος χρηματοδότησης. Κατά τα πρώτα στάδια αυτής της ύφεσης, η κυβέρνηση είχε το περιθώριο να δημιουργεί κίνητρα, αφού η δημοσιονομική της θέση φαινόταν σχετικά υγιής (και

το κόστος χρηματοδότησης ήταν χαμηλό). Επιπλέον, οι βασικοί χρηματοδότες του νέου γύρου έκδοσης κρατικών ομολόγων ήταν οι τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία, που είχαν επαρκή ρευστά διαθέσιμα, ώστε να αποτρέψουν την αύξηση των επιτοκίων των ομολόγων. Αυτό συνέβαινε τουλάχιστον έως το τέλος του 2009, όταν πλέον έγινε αντιληπτό ότι το χρέος είχε διογκωθεί και η ΕΚΤ δεν μπορούσε να το καλύψει με κάποια ποσοτική χαλάρωση, όπως έκανε η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ ή η Τράπεζα της Αγγλίας. ΠΛΗΡΩΝΟΥΜΕ ΤΗ ΣΠΑΤΑΛΗ Σήμερα, καθώς ξεκινάει η 5η χρονιά της παγκόσμιας κρίσης, οι κυβερνήσεις των χωρών του “Club Med” (αλλά και πολλές άλλες) δεν μπορούν να συνεχίσουν τα δημοσιονομικά κίνητρα, λόγω της σπατάλης των τελευταίων ετών. Η εξάρτηση από τον κρατικό και δημόσιο τομέα θα χρειαστεί να υποχωρήσει και αντ’ αυτού να υπάρχει μεγαλύτερη εξάρτηση από τη «μικροοικονομία», που θα τροφοδοτείται από τον ιδιωτικό τομέα - και κυρίως από τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Οι χώρες με μεγάλο ιστορικό ανάπτυξης και προόδου έχουν στηριχθεί στις ΜΜΕ και την πρόσβαση των ΜΜΕ στη χρηματοδότηση. Εφόσον λυθεί αυτό, θα έχουν γίνει δύο βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Τα πλουσιότερα κράτη στον κόσμο (Ελβετία, Σιγκαπούρη, Δανία, ακόμα και η Γερμανία) έχουν, παραδοσιακά, υγιείς ΜΜΕ. Από τις τακτικές μελέτες που εκπονεί η Ευρωπαϊκή Ένωση για τον ρόλο των ΜΜΕ στην οικονομία, έχει προκύψει ότι στις “πλούσιες χώρες του Βορρά” σχεδόν τα δύο τρίτα - κατά μέσο όρο - των θέσεων εργασίας προέρχονται από τον τομέα των ΜΜΕ. Επιπλέον, το εκπληκτικό ποσοστό του 85% όλων των νέων θέσεων εργασίας από το 2002 έως το 2010 δημιουργήθηκαν σε επιχειρήσεις μικρού και μεσαίου μεγέθους. Η Ευρώπη πρέπει να αξιοποιήσει αυτά τα ευρήματα και να προσπαθήσει να μειώσει τη μεγάλη εξάρτηση από το κράτος και το διαρκώς αυξανόμενο μέγεθος των επιδοτούμενων προγραμμάτων. Αυτή αποτελεί και τη μεγαλύτερη πρόκληση, καθώς όταν χορηγείται μια επιδότηση/ένα δάνειο, έπειτα είναι πολύ δύσκολο να αφαιρεθεί, ακόμα και αν δεν πληροί τα κριτήρια από την αρχή. Η ισορροπία μεταξύ της μείωσης των δανείων/επιδοτήσεων και της μικρότερης παρέμβασης της κυβέρνησης αποτελεί αυτό που πραγματικά χρειάζονται οι χώρες του “Club Med” για να αλλάξουν. ☛

Η ΕΛΛAΔΑ, Η ΙΣΠΑΝIΑ ΚΑΙ Η ΠΟΡΤΟΓΑΛIΑ ΕIΝΑΙ «ΝΕΕΣ» ΔΗΜΟΚΡΑΤIΕΣ, EΧΟΝΤΑΣ «ΓΕΝΝΗΘΕI» ΜΕΤΑΞY ΤΩΝ ΕΤΩΝ 1973 ΚΑΙ 1975, ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΕΣ. ΣΗΜΕΡΑ, ΟΙ ΧΩΡΕΣ ΑΥΤΕΣ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ ΜΕΤΑΞΥ ΕΦΗΒΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΗΛΙΚΙΩΣΗΣ – ΜΙΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΕΙ ΜΙΑ ΝΕΑ ΑΙΣΘΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ.

ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 89

Χ έρευνα ∼ Γιατί χρειαζόμαστε την κρίση Επιπλέον, σε μια οικονομική κρίση, η ανάκαμψη ακολουθεί το σχήμα “V”, όπου η ανάπτυξη αρχικά μειώνεται κατακόρυφα και όλα ξεκινούν από την αρχή. Έπειτα όμως η ανάπτυξη γίνεται ακόμα πιο δυναμική, καθώς η οικονομία είναι πιο ισορροπημένη. Αυτό αποτελεί την κλασική αντιπαραβολή με την περίπτωση της δασικής πυρκαγιάς: σαφώς καταστρέφονται δέντρα και βλάστηση, αλλά η φωτιά γονιμοποιεί το έδαφος και επαναφέρει τη φύση σε μια πιο γόνιμη κατάσταση, με περισσότερες δυνατότητες για ανάπτυξη στο μέλλον. Όλα αυτά είναι μέρος ενός κύκλου φυσικής εξέλιξης. Το φαινόμενο ενός νέου ξεκινήματος είναι σταθερό σε όλους τους κύκλους της ιστορίας και η προσέγγιση δοκιμής - λάθους εξακολουθεί να αποτελεί το “κλειδί” για να προχωρήσει κανείς μπροστά. Η Ισπανία έχει χρεωκοπήσει 13 φορές στην ιστορία της και, ως αποτέλεσμα, τόσο η Ισπανία όσο και άλλα κράτη θα ταλαντεύονται από τη σπατάλη στη λιτότητα, από την ανάπτυξη στην κρίση, από ευνοϊκές συνθήκες σε δυσμενές περιβάλλον. Όλα αποτελούν μέρος ενός κύκλου. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο ένα κράτος αντιδρά σε αυτές τις εναλλαγές θα καθορίσει τον δρόμο της ανάπτυξης. ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Στο σημείο αυτό ακολουθεί η δική μου εκδοχή ενός μοντέλου κρίσης (βλέπε γράφημα). Στην αρχή, καμία κυβέρνηση δεν αποδέχεται ότι υπάρχει κρίση υπάρχει “άρνηση” - οι κυβερνήσεις θα ισχυριστούν ότι είναι προσωρινή και ότι οφείλεται σε εξωτερικούς παράγοντες, ενώ ακολουθούν επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, δημιουργώντας ελλείμματα (όπως έκανε η Ευρώπη από το 2008 ως το 2010). Μετά από ένα-δυο χρόνια ακολουθεί μια σχετική σταθεροποίηση. Η κρίση όμως εξακολουθεί να υπάρχει, καθώς οι υφιστάμενες συνθήκες δεν έχουν αλλάξει πραγματικά. Οι ψηφοφόροι είναι θυμωμένοι με τη συνεχιζόμενη δοκιμασία που υφίστανται και ψηφίζουν την «αντιπολίτευση», αντιδρώντας ανακλαστικά στην κρίση (όπως έγινε με τις εκλογικές νίκες του Hollande και του Rajoy, καθώς και την αποχώρηση του Berlusconi στην Ευρώπη, ενώ στις ΗΠΑ είχαμε την άνοδο του “Tea Party” το 2010). Οι νέες κυβερνήσεις έδωσαν πολλές υποσχέσεις, όμως η άσκηση των καθηκόντων τους

από τότε που ανέλαβαν την εξουσία στην πραγματικότητα αποδεικνύει ότι δεν είναι σε θέση να κάνουν κάποια αλλαγή, γιατί βρίσκονται προσκολλημένοι στο προηγούμενο μοντέλο. Συνεπώς, αντί για πραγματική αλλαγή, βλέπουμε απλώς ακόμα χαμηλότερα επιτόκια, υποτιμήσεις νομισμάτων και μαζική επεκτατική νομισματική πολιτική από τις κεντρικές τράπεζες. Αυτά τα φαινόμενα χαρακτήρισαν τη φάση “διαμαρτυρίας” στην Ευρώπη το 20112012. ΕΝΤΟΛΗ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΘΑΤΣΕΡ Αυτό που χρειάζεται πραγματικά η Ευρώπη, για να εξέλθει της κρίσης, είναι μια αληθινή εντολή για αλλαγή. Ωστόσο, όπως έχουμε μάθει από την ιστορία, οι πολιτικοί θα συνεχίσουν να κινούνται μεταξύ άρνησης και διαμαρτυρίας, σε έναν ατέρμονο κύκλο έως ότου η κρίση διογκωθεί αρκετά ώστε να επιτρέψει την εντολή αλλαγής. Η τελευταία τέτοια εντολή που ελήφθη και δόθηκε από έναν πολιτικό - απ’ όσο θυμάμαι ήταν το 1979 - όταν η Θάτσερ ανέλαβε τη διακυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο τότε αποκαλούνταν “ο ασθενής της Ευρώπης”. Η Θάτσερ εναντιώθηκε στα συνδικάτα, στην Ε.Ε. και εφήρμοσε δραστικές αλλαγές στην κοινωνία της χώρας, οι οποίες συνοδεύθηκαν και από μια μεγάλη αλλαγή στη νοοτροπία, που αποτελεί και το τελευταίο θετικό κομμάτι του παζλ της κρίσης. Η αλλαγή τρόπου σκέψης αποτελεί τουλάχιστον τη μισή προσπάθεια που χρειάζεται να καταβληθεί για μια έξοδο από την κρίση. Όταν η πλειοψηφία ξεπεράσει τα “εμπόδια του μυαλού” και παραδεχθεί ότι χρειάζεται πραγματική αλλαγή, τότε η λήξη της κρίσης γίνεται μια σχετικά εύκολη άσκηση – ίσως ακόμα και αναζωογονητική. Ένα επιπλέον σημαντικό σημείο είναι ότι ζούμε σε δημοκρατίες (ακόμα κι εάν κατά καιρούς δεν έχουμε αυτήν την εντύπωση), πράγμα που τελικά σημαίνει ότι οι πολιτικοί είναι ευγνώμονες σε όλους εμάς τους ψηφοφόρους, και άρα για να αλλάξουν οι ίδιοι, χρειάζεται να αλλάξει η δική μας συμπεριφορά. Και για να γίνει αυτό πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να δούμε ποιες βραχυπρόθεσμες θυσίες είναι απαραίτητες για να δοθεί αυτή η εντολή αλλαγής στους νέους ηγέτες και να προχωρήσουμε μπροστά. Είστε έτοιμοι για την αλλαγή; Τότε μη φοβάστε την κρίση – αξιοποιήστε τις δυνατότητές της». Χ

ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ STEEN JAKOBSEN

ΑΡΝΗΣΗ Δημοσιονομική Επέκταση

ΑΛΛΑΓΗ Μεταρρύθμιση και V-shaped ανάκαμψη

90 Οκτώβριος 2013

ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ Τύπωμα χρήματος

ΑΡΝΗΣΗ

ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ

EΝΤΟΛΗ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ

φάκελοι Χ

ΑEGEAN

«ΠΤΗΣΗ» ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΑΜΗΝΟ Η AEGEAN μετέφερε 1,6 εκατ. επιβάτες στο δίκτυο εξωτερικού κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013, παρουσιάζοντας αύξηση 11% σε σχέση με το 2012.

O

κύκλος εργασιών της Αegean κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013 ανήλθε σε 278,6 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 22% σε σύγκριση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2012. Κατά την ίδια περίοδο, τα καθαρά κέρδη, μετά από φόρους, ανήλθαν σε 16,5 εκατ. ευρώ, σε σύγκριση με ζημίες 38,5 εκατ. ευρώ το 2012. Η βελτίωση του κύκλου εργασιών και του αποτελέσματος προέρχεται εξολοκλήρου από την ανάπτυξη και την αυξημένη απόδοση του δικτύου εξωτερικού, που σε συνδυασμό με την αποτελεσματική διαχείριση του κόστους, υπερκάλυψαν τη συνεχιζόμενη κάμψη της καταναλωτικής ζήτησης στο εσωτερικό. Η Αegean μετέφερε 1,6 εκατ. επιβάτες στο δίκτυο εξωτερικού το πρώτο εξάμηνο του 2013, παρουσιάζοντας αύξηση 11% σε σχέση με το 2012. Η μέση πληρότητα των πτήσεων στο δίκτυο εξωτερικού ενισχύθηκε κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες, στο 76%, γεγονός που συνέβαλε σημαντικά στη βελτίωση του αποτελέσματος της εταιρείας. Αντίθετα, η επιβατική κίνηση εσωτερικού υποχώρησε κατά 5%, με περαιτέρω μείωση του μέσου ναύλου εσωτερικού για πέμπτη συνεχή χρονιά. Οι χαμηλότερες τιμές πετρελαίου συνέβαλαν επίσης στη μείωση του κόστους καυσίμου της εταιρείας κατά 4% και, κατά συνέπεια, στη βελτίωση της κερδοφορίας. Οι πρόσφατες όμως εξελίξεις στη Μέση Ανατολή τον Αύγουστο οδήγησαν τις τιμές πετρελαίου σε υψηλότερα επίπεδα. ΔΗΛΩΣΗ Δ. ΓΕΡΟΓΙΑΝΝΗ Ο κ. Δημήτρης Γερογιάννης, Διευθύνων Σύμβουλος της Αegean, ανέφερε σχετικά: «Η αντιλαμβανόμενη σταθερότητα για τη χώρα σε ΑEGEAN ΕΞΕΛΙΞΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ 12ΜΗΝΟ

☛

ΟΙ ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΕΣ ΤΙΜΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΣΥΝΕΒΑΛΑΝ ΕΠΙΣΗΣ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΥΣΙΜΟΥ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΑΤΑ 4% ΚΑΙ, ΚΑΤΑ ΣΥΝΕΠΕΙΑ, ΣΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑΣ. ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΟΜΩΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ΤΟΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΤΙΣ ΤΙΜΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΣΕ ΥΨΗΛΟΤΕΡΑ ΕΠΙΠΕΔΑ.

σχέση με το εξαιρετικά δύσκολο πρώτο εξάμηνο του 2012 και η αύξηση της ζήτησης από το εξωτερικό έβαλαν τις απαραίτητες βάσεις. Με την επιλογή μας να επενδύσουμε στην ανάπτυξη του δικτύου εξωτερικού, τόσο από την Αθήνα όσο και από τα περιφερειακά αεροδρόμια, μπορέσαμε να μεταφράσουμε θετικά τη ζήτηση αυτή για την εταιρεία μας, αλλά και να συμβάλουμε σημαντικά στην τουριστική κίνηση της χώρας μας. Για πρώτη φορά μετά από τρία χρόνια, μπορέσαμε να αντισταθμίσουμε την απώλεια από την εσωτερική ζήτηση, η οποία δυστυχώς συνεχίζεται, με τον κύκλο εργασιών μας από την αγορά εσωτερικού να συρρικνώνεται περαιτέρω. Η τρέχουσα δυναμική στις αγορές εξωτερικού, σε συνδυασμό με τις οικονομίες κλίμακας στις οποίες προσβλέπουμε από την σκοπούμενη εξαγορά της Olympic Air, η οποία τελεί υπό έγκριση της Ε.Ε., αποτελούν τις αναγκαίες βάσεις για ανάπτυξη το 2014, για να επεκτείνουμε το δίκτυο εξωτερικού τόσο από την Αθήνα όσο και την περιφέρεια, ενώ παράλληλα θα μπορούμε να προσφέρουμε πληρέστερη κάλυψη και συνδεσιμότητα με το εξωτερικό σε όλους τους προορισμούς εσωτερικού, αξιοποιώντας τις συνέργειες και προσφέροντας ανταγωνιστικές τιμές». Συνολικά το 2013 η Aegean προσφέρει 160 απευθείας δρομολόγια εξωτερικού από την Αθήνα, αλλά και από τα περιφερειακά αεροδρόμια της Ελλάδας. Χ ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 91

PROFILE

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ Η ΑΝΟΔΙΚΗ ΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑ Ο όμιλος Profile συνέχισε να παρουσιάζει θετική πορεία στο α’ εξάμηνο του 2013, βελτιώνοντας τα βασικά του μεγέθη, ως αποτέλεσμα της αναπτυξιακής πολιτικής στο εξωτερικό και της μέχρι τώρα αποδοτικής στρατηγικής του.

O

όμιλος πραγματοποιεί σημαντικές επενδύσεις σε λύσεις για τον χρηματοοικονομικό τομέα, με συνεχή ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών και καινοτομιών. Σε ό,τι αφορά τα οικονομικά στοιχεία, το EBITDA, το μικτό κέρδος και τα καθαρά κέρδη εμφανίζονται ενισχυμένα, ενώ αυξήθηκαν τα ήδη ισχυρά διαθέσιμα και μειώθηκε περαιτέρω ο δανεισμός, σε σύγκριση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2012. Συγκεκριμένα, σε ενοποιημένο επίπεδο, ο κύκλος εργασιών του ομίλου παρέμεινε στα ίδια περίπου μεγέθη, καταγράφοντας μικρή άνοδο, καθώς έκλεισε στα 4,145 εκατ. ευρώ για το α’ εξάμηνο του 2013 από 4,064 εκατ. ευρώ το α’ εξάμηνο του 2012, ενώ τα κέρδη προ αποσβέσεων, τόκων και φόρων (EBITDA) διαμορφώθηκαν σε 1,103 εκατ. ευρώ από 854 χιλ. ευρώ. Τα καθαρά κέρδη, μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας, παρουσίασαν σημαντική αύξηση, διαμορφούμενα σε 163 χιλ. ευρώ, από 55 χιλ. ευρώ, ενώ τα κέρδη προ φόρων προσδιορίστηκαν σε 96,5 χιλ. ευρώ για το α’ εξάμηνο του 2013. Το μικτό κέρδος παρουσίασε αύξηση της τάξεως του 7,3%, διαμορφούμενο σε 1,7 εκατ. ευρώ για το εξάμηνο του 2013, το οποίο, σε συνδυασμό και με τη συγκράτηση των χρηματοοικονομικών εξόδων, συνετέλεσε στη βελτίωση των βασικών μεγεθών του ομίλου. Ο δανεισμός του ομίλου έφτασε τα 3,677 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση της τάξεως του 11%, από 4,114 εκατ. ευρώ κατά το α’ εξάμηνο του 2012, και τα διαθέσιμα προσδιορίστηκαν σε 5,368 εκατ. ευρώ, από 4,285 εκατ. ευρώ, συνεπεία της αποτελεσματικής πιστωτικής πολιτικής του ομίλου. Σε επίπεδο μητρικής, ο κύκλος εργασιών PROFILE ΕΞΕΛΙΞΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ 12ΜΗΝΟ

92 Οκτώβριος 2013

διαμορφώθηκε σε 3,746 εκατ. ευρώ, από 3,720 εκατ. ευρώ, ενώ τα κέρδη προ φόρων εμφάνισαν ιδιαίτερη αύξηση, φθάνοντας τις 266 χιλ. ευρώ για το α’ εξάμηνο του 2013, από 75 χιλ. ευρώ πέρσι. Το EBITDA διαμορφώθηκε σε 1,157 εκατ. ευρώ, από 798 χιλ. ευρώ το α’ εξάμηνο του 2012 και το μικτό κέρδος προσδιορίστηκε σε 1,5 εκατ. ευρώ το 2013. Το λειτουργικό κέρδος για την εταιρεία αυξήθηκε κατά 61%, στις 353 χιλ. ευρώ, από 219 χιλ. ευρώ και το καθαρό κέρδος μετά από φόρους προσδιορίστηκε σε 268 χιλ. ευρώ από 50 χιλ. ευρώ. Η προσήλωση του ομίλου στην αναπτυξιακή του στρατηγική, με βασικό στόχο την περαιτέρω διείσδυση στις αγορές του εξωτερικού, καθώς και η παρουσίαση στην αγορά νέων συστημάτων, που προσφέρουν βελτίωση των λειτουργιών, ανταγωνιστικές υπηρεσίες και μοντέρνες λειτουργικότητες στον χρηματοοικονομικό κλάδο, συνέβαλαν θετικά στη βελτίωση της πορείας και των οικονομικών αποτελεσμάτων. Ο όμιλος ενισχύει δυναμικά την παρουσία του στις αγορές του εξωτερικού, οργανώνοντας εξειδικευμένες εκδηλώσεις για τον κλάδο και παρουσιάζοντας συστηματικά τις λύσεις του σε Γενεύη, Ντουμπάι και Λονδίνο. Στην τελευταία εκδήλωση, στο Λονδίνο, επίτιμος ομιλητής ήταν ο Ian Woodhouse της PwC, ο οποίος παρουσίασε τις νέες τάσεις και προκλήσεις στον κλάδο του wealth management. Ειδικότερα με την ίδρυση της εταιρείας στο Ντουμπάι, ο όμιλος προσδοκά σε μεγαλύτερη διείσδυση στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Ασίας, καθώς στην περιοχή της Σιγκαπούρης έχουν ήδη πραγματοποιηθεί σημαντικές συνεργασίες που αναμένεται να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του έτους. Δεδομένης της μέχρι τώρα επιτυχημένης προσπάθειας στο εξωτερικό, που αντικατοπτρίζεται στα νέα projects που έχουν αναληφθεί, ο όμιλος θα συνεχίσει να υποστηρίζει εντατικά τις δραστηριότητες των διεθνών γραφείων του, προωθώντας την καθιέρωση των προϊόντων του στις εκάστοτε τοπικές αγορές. Παράλληλα, ο όμιλος Profile συνεχίζει να συμμετέχει σε έργα προστιθέμενης αξίας του εγχώριου δημόσιου τομέα, διαβλέποντας ότι υπάρχουν ενδείξεις βελτίωσης στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Με βάση τα ανωτέρω και τις ευκαιρίες περαιτέρω ανάπτυξης στις αγορές του εξωτερικού, η διοίκηση του ομίλου αισιοδοξεί για το υπόλοιπο του έτους, διατηρώντας θετικές προσδοκίες για την επίτευξη των στόχων του. Χ

φάκελοι Χ

ΚΡΙ ΚΡΙ

ΑΥΞΗΣΗ ΠΩΛΗΣΕΩΝ ΚΑΤΑ 15,6% ΣΤΟ ΕΞΑΜΗΝΟ Σε επίπεδο ομίλου, τα καθαρά κέρδη μετά από φόρους, που αντιστοιχούν στους ιδιοκτήτες της μητρικής, ανήλθαν σε 4.177 χιλ. ευρώ, έναντι των 4.154 χιλ. ευρώ της αντίστοιχης προηγούμενης περιόδου.

H

βιομηχανία γάλακτος ΚΡΙ ΚΡΙ δημοσίευσε τις οικονομικές καταστάσεις εξαμήνου 2013. Σε εταιρικό επίπεδο, ο κύκλος εργασιών της ΚΡΙ ΚΡΙ ανήλθε σε 35.384 χιλ. ευρώ, έναντι 30.606 χιλ. ευρώ το εξάμηνο 2012 (αύξηση 15,6%). Αντίστοιχα, τα μεγέθη της κερδοφορίας διαμορφώνονται ως εξής: ∼ Τα λειτουργικά κέρδη (EBITDA) ανήλθαν σε 5.902 χιλ. ευρώ έναντι 6.128 χιλ. ευρώ το εξάμηνο 2012. ∼ Τα κέρδη προ φόρων ανήλθαν σε 4.781 χιλ. ευρώ, έναντι 4.645 χιλ. ευρώ το εξάμηνο 2012. ∼ Τέλος, τα καθαρά κέρδη, μετά από φόρους, ανήλθαν σε 4.182 χιλ. ευρώ, έναντι 3.982 χιλ. ευρώ κατά την αντίστοιχη προηγούμενη περίοδο. Σε επίπεδο ομίλου, τα καθαρά κέρδη, μετά από φόρους, που αντιστοιχούν στους ιδιοκτήτες της μητρικής, ανήλθαν σε 4.177 χιλ. ευρώ, έναντι των 4.154 χιλ. ευρώ της αντίστοιχης προηγούμενης περιόδου. Τα μεγέθη της κερδοφορίας επηρεάστηκαν αρνητικά από τις αυξήσεις στις τιμές των α’ υλών που παρουσιάστηκαν στο β’ τρίμηνο, και επέφεραν μείωση του μικτού περιθωρίου των γαλακτοκομικών κατά 2,5 μονάδες περίπου, καθώς και από τις αυξημένες δαπάνες προωθήσεων και διαφήμισης. Στον τομέα του παγωτού, όπου οι πωλήσεις του ομίλου παρουσίασαν ΚΡΙ ΚΡΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ 12ΜΗΝΟ

οριακή μείωση κατά 0,7%, προωθήθηκε ενεργά η επέκταση του δικτύου πωλήσεων στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα προχώρησε σε αναδιάρθρωση του δικτύου του στην ΠΓΔΜ και τη Βουλγαρία, μιας και πλέον οι πωλήσεις πραγματοποιούνται μέσω τοπικών αντιπροσώπων. Παράλληλα, συνεχίστηκε η ενίσχυση της αναγνωρισιμότητας, μέσω τηλεοπτικών διαφημιστικών μηνυμάτων, αλλά και αξιοποιώντας την ελληνική προέλευση των προϊόντων. Στο γιαούρτι, λόγω της άσχημης οικονομικής συγκυρίας, η εταιρεία συνεχίζει να ακολουθεί πολιτική ανταγωνιστικών τιμών, προωθώντας, παράλληλα, τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τα προϊόντα γιαουρτιού που παράγει για την ελληνική αγορά. Η πρόσφατη διαφημιστική καμπάνια, επικεντρωμένη στη φρεσκάδα των γιαουρτιών, που παράγονται από γάλα που συλλέγεται, επεξεργάζεται και συσκευάζεται σε λιγότερο από 24 ώρες, βοήθησε σημαντικά στην ενίσχυση των μεριδίων αγοράς στην εσωτερική αγορά. Ταυτόχρονα, καταβάλλονται συστηματικές προσπάθειες για την ενίσχυση των εξαγωγών σε χώρες της δυτικής Ευρώπης όπου ήδη υπάρχει δραστηριότητα, καθώς και για την είσοδο σε μεγάλες αγορές στις οποίες δεν διαθέτει παρουσία. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η είσοδος στην αγορά ελληνικού γιαουρτιού της Μ. Βρετανίας, με το ξεκίνημα της συνεργασίας με τη γνωστή αγγλική αλυσίδα super market Waitrose. Αποτέλεσμα των προσπαθειών ήταν να επιτευχθεί αύξηση στις πωλήσεις γαλακτοκομικών κατά 23,4%. Αναφορικά με την επενδυτική δραστηριότητα, συνεχίζεται η υλοποίηση του επενδυτικού προγράμματος για το παγωτό, που έχει ενταχθεί στις διατάξεις του ν. 3299/04, για το οποίο έχει πιστοποιηθεί από τα αρμόδια ελεγκτικά κλιμάκια περισσότερο από το 50% του συνολικού προϋπολογισμού. Επιπλέον, η ισχυρή ανάπτυξη που παρουσιάζει ο κλάδος των γαλακτοκομικών δημιουργεί άμεσα την ανάγκη ενίσχυσης της παραγωγικής δυναμικότητας στο εργοστάσιο γιαουρτιού. Στο πλαίσιο αυτό, προγραμματίζονται επενδύσεις 8 εκατ. ευρώ, έναντι των 5 εκατ. ευρώ που είχαν σχεδιαστεί αρχικά, με ορίζοντα υλοποίησης ως το καλοκαίρι του 2014. Χ ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 93

LAMDA DEVELOPMENT

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑΣ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ Η κερδοφορία των τριών εμπορικών κέντρων (EBITDA) παρουσίασε αύξηση κατά 16% και ανήλθε σε 17,7 εκατ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένου και του οφέλους λόγω της απόκτησης του δικαιώματος επικαρπίας του Golden Hall.

T

α ενοποιημένα λειτουργικά αποτελέσματα (EBITDA) του ομίλου (δηλαδή προ μεταβολών εύλογης αξίας επενδύσεων σε ακίνητα, αποσβέσεων, τόκων και φόρων) το πρώτο εξάμηνο του 2013 παρουσίασαν κερδοφορία 14,6 εκατ. ευρώ, έναντι 15,8 εκατ. ευρώ κατά την αντίστοιχη περσινή περίοδο, παρουσιάζοντας μικρή κάμψη. Η θετική διαφοροποίηση της δραστηριότητας των εμπορικών κέντρων από την υπόλοιπη αγορά λιανικής συνεχίζεται, καθώς αποτελούν σημεία αναφοράς και αποδοχής από το καταναλωτικό κοινό. Οι έμποροι λιανικής συνεχίζουν να έχουν το πλεονέκτημα του χαμηλότερου ενοικίου συγκριτικά με τις κεντρικές οδούς, μεγάλη υποστήριξη σε ενέργειες marketing και επικοινωνίας, καθώς και εξασφαλισμένη μεγάλη επισκεψιμότητα, όπως αποδεικνύει η μέχρι σήμερα πορεία. Απόδειξη της επιτυχίας αυτής αποτελεί το καθεστώς υψηλών ποσοστών μίσθωσης των εμπορικών κέντρων (94%). Πιο συγκεκριμένα, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013 στο «Mediterranean Cosmos» στη Θεσσαλονίκη, η πτώση του κύκλου εργασιών των καταστημάτων περιορίστηκε οριακά κατά 1%, η επισκεψιμότητα παρουσίασε πτώση κατά 7%, ενώ η εξαμηνιαία λειτουργική κερδοφορία παρουσίασε πτώση κατά 13%. Αναφορικά με το «The Mall Athens», η λειτουργική κερδοφορία μειώθηκε κατά 10%, ενώ το πρώτο εξάμηνο του έτους ο τζίρος των καταστημάτων και ο αριθμός των επισκεπτών παρουσίασαν πτώση κατά 9% και 3% αντίστοιχα. Ο συνολικός κύκλος εργασιών των καταστηLAMDA DEVELOPMENT ΕΞΕΛΙΞΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ 12ΜΗΝΟ

94 Οκτώβριος 2013

μάτων στο «Golden Hall» επίσης για το πρώτο εξάμηνο του έτους κινήθηκε ελαφρώς ανοδικά κατά 1%, ενώ είναι αρκετά ενθαρρυντική η αύξηση του αριθμού των επισκέψεων κατά 3%. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι από τον Μάιο μέχρι σήμερα το πρόσημο είναι πλέον θετικό και για τα τρία εμπορικά κέντρα. Η Μαρίνα του Φλοίσβου έχει επηρεαστεί σημαντικά από την οικονομική κρίση, παρουσιάζοντας λειτουργικές ζημιές 0,2 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με 0,4 εκατ. ευρώ, πέρσι ενώ τα κτήρια γραφείων συνεισέφεραν στη λειτουργική κερδοφορία του ομίλου 0,9 εκατ. ευρώ, οριακά πτωτικά σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό εξάμηνο. Τα έσοδα από συμμετοχές και μερίσματα εμφανίζονται αισθητά μειωμένα, καθώς στο πρώτο τρίμηνο του 2012 συμπεριλήφθηκε στα αποτελέσματα το μέρισμα των 3,7 εκατ. ευρώ από τη συμμετοχή του στη Eurobank Properties, η οποία δεν υφίσταται πλέον. Οι καθαρές ζημιές χρήσεως, σε ενοποιημένο επίπεδο, ανήλθαν σε 25,7 εκατ. ευρώ, έναντι ζημιών 62,3 εκατ. ευρώ κατά το πρώτο εξάμηνο της προηγούμενης χρήσεως. Οι ενοποιημένες ζημιές οφείλονται, κατά κύριο λόγο, στις ζημιές από την αποτίμηση των επενδυτικών ακινήτων του ομίλου, οι οποίες όμως εμφανίζονται αισθητά μειωμένες σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό εξάμηνο. Επίσης οι ζημιές οφείλονται και στην εφάπαξ επίπτωση στα αποτελέσματα ποσού 11,8 εκατ. ευρώ, που αφορά την αναπροσαρμογή της αναβαλλόμενης φορολογίας, λόγω της αύξησης του συντελεστή φορολογίας κατά 6% (από το 20% στο 26%). Η καθαρή αξία ενεργητικού προ φόρων (Net Asset Value) ανήλθε σε 321,0 εκατ. ευρώ (7,9 ευρώ ανά μετοχή) έναντι 337 εκατ. ευρώ που ήταν την 31/12/2012, παρουσιάζοντας μικρή πτώση κατά 5%. Η μετοχή της Lamda Development εξακολουθεί να διαπραγματεύεται στο Χρηματιστήριο Αθηνών με σημαντική έκπτωση στην καθαρή αξία ενεργητικού ανά μετοχή. Συγκεκριμένα, με τιμή μετοχής 3,98 ευρώ στις 27/08/2013 το discount διαμορφώνεται σε 49% έναντι της καθαρής αξίας του ενεργητικού ανά μετοχή. Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι οι αγορές ιδίων αντιπροσωπεύουν το 7,9% του μετοχικού κεφαλαίου, με ένα σωρευτικό μέσο κόστος κτήσης 4,85 ευρώ. Ο δείκτης καθαρού δανεισμού προς την αξία του επενδυτικού χαρτοφυλακίου («Net Loan to Value») ανέρχεται στο 58%, παρουσιά-

φάκελοι Χ ζοντας μικρή άνοδο σε σχέση με την 31/12/2012. Ο όμιλος διατηρεί ικανοποιητική ρευστότητα, που προσεγγίζει συνολικά τα 55 εκατ. ευρώ. ΝΕΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ Η πλέον σημαντική εξέλιξη για τον όμιλο είναι η απόκτηση της επικαρπίας επί του δικαιώματος αξιοποίησης του κτηρίου του Διεθνούς Κέντρου Ραδιοτηλεόρασης (IBC) για 90 έτη από το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ). Η υπογραφή της συμβάσεως, με την ταυτόχρονη καταβολή του τιμήματος των 81 εκατ. ευρώ, διεξήχθη την 5η Φεβρουαρίου 2013. Σκοπός της επένδυσης είναι η αξιοποίηση του ανεκμετάλλευτου χώρου του κτηρίου, που θα περιλαμβάνει, εκτός από πρότυπο μουσείο Ολυμπιακών Αγώνων, νέες εμπορικές και ψυχαγωγικές χρήσεις, καθώς και η περαιτέρω αύξηση της επισκεψιμότητας του Golden Hall. Επιπλέον η Lamda Development έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον, και έχει ήδη προκριθεί στη δεύτερη φάση, σε σημαντικούς διαγωνισμούς του ΤΑΙΠΕΔ, όπως η αξιοποίηση του χώρου του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, του οικοπέδου στον Άγιο Ιωάννη Σιθωνίας Χαλκιδικής, της παραχώρησης εκμετάλλευσης της πρώτης δέσμης Μαρινών (με μεγαλύτερη αυτήν του Αλίμου), καθώς και στη διαγωνιστική διαδικασία για την πώληση του Αστέρα Βουλιαγμένης.

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι μετά την υπογραφή της συμφωνίας στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ της Lamda Development S.A. και της εταιρείας D-Marine Investments Holding B.V. του ομίλου συμμετοχών Dogus τον Δεκέμβριο του 2012, με στόχο κοινές επενδύσεις σε τουριστικές μαρίνες, δημιουργήθηκε κοινή εταιρεία, όπου τα μέρη συμμετέχουν με ποσοστό 50%, στην οποία η Lamda Development συνεισέφερε τις μετοχές που κατείχε στη Lamda Flisvos Holding, ενώ η D-Marine συμμετείχε καταβάλλοντας μετρητά. Η στρατηγική της εταιρείας συνοψίζεται ως ακολούθως: ∼ Στήριξη και ποιοτική βελτίωση των λειτουργικών κερδών με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. ∼ Προσεκτική διαχείριση της ρευστότητας, των εμπορικών και επενδυτικών κινδύνων του ομίλου, καθώς και συνέχιση της προσπάθειας για περαιτέρω μείωση των λειτουργικών εξόδων. ∼ Προώθηση της ανάπτυξης στο πίσω μέρος του κτηρίου IBC, καθώς και των δύο μεγάλων αναπτύξεων στο Βελιγράδι. Συμμετοχή σε διαδικασίες διάθεσης ακίνητων περιουσιακών στοιχείων του Ελληνικού Δημοσίου από το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας Του Δημοσίου Α.Ε., που παρουσιάζουν ιδιαίτερο αναπτυξιακό και επενδυτικό ενδιαφέρον, με ενδυνάμωση υφιστάμενων, αλλά και νέων στρατηγικών συνεργασιών με διεθνείς και ελληνικούς ομίλους. Χ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΙΣΤΗ

ΚΕΡΔΟΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΟ ΕΞΑΜΗΝΟ Τα κέρδη προ φόρων διαμορφώθηκαν στα 4,64 εκατ. ευρώ και η παραγωγή ασφαλίστρων στα 82,3 εκατ. ευρώ

A

ύξηση των οικονομικών μεγεθών της παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Πίστη ΑΕΓΑ στο α’ εξάμηνο του 2013 σε σχέση με το αντίστοιχο του 2012, σε μια περίοδο που η παραγωγή του ασφαλιστικού κλάδου εκτιμάται ότι θα συρρικνωθεί κατά -10,5%. Πιο συγκεκριμένα, η παραγωγή ασφαλίστρων αυξήθηκε οριακά, 2% σε σχέση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2012, και διαμορφώθηκε στα 82,30 εκατ. ευρώ, έναντι 80,69 εκατ. ευρώ. Τα κέρδη προ φόρων έκλεισαν στα 4,64 εκατ. ευρώ, έναντι 4,59 εκατ. ευρώ κατά την περίοδο Ιανουαρίου – Ιουνίου 2012, αυξημένα κατά 1,10%. Η καθαρή θέση της εταιρείας διαμορφώθηκε στο ποσό των 52,97 εκατ. ευρώ, αυξημένη κατά 21,5% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα. Το σύνολο του ενεργητικού διαμορφώθηκε στα 295,34 εκατ. ευρώ έναντι 275,17 εκατ. ευρώ τον Ιούνιο του 2012, αυξημένο κατά 7,3%, ενώ τα αποθέματα αυξήθηκαν κατά 8,6% σε σχέση με την 31/12/2012 και διαμορφώθηκαν στα 219,68 εκατ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εταιρεία δεν έχει τραπεζικό ή άλλης μορφής

δανεισμό, δεν έχει ούτε μία ληξιπρόθεσμη οφειλή, ενώ η φερεγγυότητα και η ταμειακή της ρευστότητα βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα. Η διοίκηση της εταιρείας, παρά το αρνητικό κλίμα που επικρατεί στον ασφαλιστικό κλάδο, είναι αισιόδοξη ότι θα επιτύχει τους οικονομικούς της στόχους για το τρέχον έτος. Χ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΙΣΤΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΜΕΤΟΧΗΣ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ 12ΜΗΝΟ

ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 95

τα νέα της αγοράς

10-13

Χ CYTA ΕΛΛΑΔΟΣ

Διάκριση για την αξιοποίηση των social media

Β

ραβείο στην κατηγορία «Best Use of Social Media for Customer Service», για την εφαρμογή Cyta Care της σελίδας της στα social media, πέτυχε η Cyta Ελλάδος στα φετινά «Social Media Awards», μέσω του συνεργάτη της, της εταιρείας Redirect. Η εφαρμογή «Cyta Care» της Cyta Ελλάδος, η οποία πέτυχε την παραπάνω σημαντική διάκριση, έχει στόχο την ακόμη αρτιότερη εξυπηρέτηση των πελατών της, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρουν τα νέα μέσα επικοινωνίας και επενδύοντας σε ένα «εργαλείο επικοινωνίας», απόλυτα συμβατό με τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Ειδικότερα, η εφαρμογή «Cyta Care» υποστηρίζεται από εξειδικευμένη ομάδα εξυπηρέτησης πελατών της Cyta Ελλάδος, η οποία φροντίζει καθημερινά να απαντά στα μηνύματα των πελατών, τα οποία καταφθάνουν μέσω Facebook και Twitter, μέσα σε ένα ασφαλές και προστατευμένο περιβάλλον. Διευκρινίζεται ότι η παραπάνω εφαρμογή αναπτύχθηκε από την εταιρεία Redirect για λογαριασμό της Cyta Ελλάδος.

ΠΛΑΙΣΙΟ

Βελτίωση μεγεθών στο εννεάμηνο

K

έρδη, μετά από φόρους, υψηλότερα κατά 75%, και συνεχή βελτίωση στο περιθώριο EBITDA και στην κεφαλαιακή διάρθρωση του ομίλου, παρουσίασαν τα αποτελέσματα της εταιρείας «Πλαίσιο» στο εννεάμηνο. Συνοπτικά τα αποτελέσματα φαίνονται παρακάτω: ∼ Καθαρά κέρδη εννεαμήνου 8.703 χιλ. ευρώ και κέρδη ανά μετοχή 39,4 ευρωλεπτά, αυξημένα κατά 75%. Κέρδη τρίτου τριμήνου 3.045 χιλ. ευρώ, σχεδόν διπλάσια σε σχέση με πέρσι. ∼ Ελαφρά μειωμένες πωλήσεις, ανοδική τάση στον τομέα «Τηλεφωνία». ∼ Περιθώριο λειτουργικής κερδοφορίας (EBITDA) βελτιωμένο κατά 50%, στο 6,7%. Ισχυρότερες επιδόσεις στο τρίτο τρίμηνο: Περιθώριο EBITDA υψηλότερα, στο 7,4%. ∼ Συνεχής και επιταχυνόμενη τάση συρρίκνωσης των συνολικών λειτουργικών εξόδων κατά 7,38% σε σταθερά χρηματοοικονομικά αποτελέσματα. ∼ Σημαντική βελτίωση της διάρθρωσης του ισολογισμού, με τα Ίδια Κεφάλαια να αποτελούν το 57,2% του Παθητικού και τον δείκτη Ξένα/Ίδια Κεφάλαια να κατέρχεται στο 0,75 από 1,05 κατά τη χρήση 2012. ∼ Συνεχιζόμενος αρνητικός βραχυπρόθεσμος χρηματοοικονομικός δανεισμός στα 14,5 εκατ. ευρώ και παράλληλα αυξημένες προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις. Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα του εννεαμήνου, ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του «Πλαισίου», κ. Γεώργιος Γεράρδος, ανέφερε τα εξής: «Για ένα ακόμα τρίμηνο είμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι, καθώς επιτυγχάνουμε όχι μόνο να βελτιώνουμε τις επιδόσεις σε σχέση με τις απελθούσες χρήσεις, αλλά και συγκριτικά με τα προηγούμενα τρίμηνα. Το μίγμα των πωλήσεών μας εμπλουτίζεται συνεχώς από προϊόντα που βασίζονται όλο και περισσότερο αποκλειστικά στην τεχνογνωσία του “Πλαισίου”, ικανοποιούν πληρέστερα τις απαιτήσεις των πελατών μας και παράλληλα βελτιώνουν τη λειτουργική και συνολική αποτελεσματικότητα του ομίλου. Συνεχίζουμε να αυξάνουμε την ανταγωνιστικότητά μας, προσφέροντας ταυτόχρονα καλύτερους όρους στους πελάτες μας, χάρη στα Turbo X, Q Connect, @ work, Sentio και Goomby προϊόντα. Ήδη έχουμε καλύψει το 85% της καθαρής κερδοφορίας του 2012, και θεωρούμε εφικτό τον στόχο το 2013 να αποτελέσει την πλέον αποδοτική χρήση, ιδίως σε επίπεδο αποτελεσμάτων, στην ιστορία της εταιρείας, προς όφελος των μετόχων, του προσωπικού και των εν γένει συνεργαζόμενων με το “Πλαίσιο”».

96 Οκτώβριος 2013

ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ - CORAL Α.Ε.

INTERAMERICAN

Το πρώτο «ΑΒ Shop & Go», μέσα σε πρατήριο Shell

Καθαρά κέρδη 13,9 εκατ. στο εξάμηνο

H

α οικονομικά αποτελέσματα του πρώτου εξαμήνου 2013 ανακοίνωσε η Interamerican, τα οποία καταδεικνύουν τη σταθερή πορεία της σε γραμμή προοπτικής και αειφορίας, παρά τις δυσμενείς συνθήκες της αγοράς. Η εταιρεία κατά το διάστημα Ιανουαρίου - Ιουνίου πραγματοποίησε κέρδη μετά από φόρους 13,9 εκατ. ευρώ, υπερβαίνοντας σημαντικά τη σχετική πρόβλεψη και με αύξηση 23% έναντι των κερδών του αντίστοιχου περσινού εξαμήνου. Η παραγωγή των μικτών εγγεγραμμένων ασφαλίστρων της Interamerican διατηρήθηκε σε ικανοποιητικό επίπεδο, φθάνοντας στο σύνολο των εργασιών τα 204,2 εκατ., με συγκρατημένη μείωση (8,7%) έναντι του πρώτου εξαμήνου 2012, δεδομένου του ότι η πτώση της συνολικής παραγωγής της αγοράς υπερέβη το 11%. Όσον αφορά στα λειτουργικά έξοδα, η εταιρεία πέτυχε μικρή μείωση, εφαρμόζοντας αποτελεσματικά τη σταθερή πολιτική ελέγχου των δαπανών. Ειδικότερα, στους κλάδους γενικών ασφαλειών, τα μικτά εγγεγραμμένα ασφάλιστρα ανήλθαν στα 112,5 εκατ. ευρώ, προσεγγίζοντας την περσινή παραγωγή. Οι σημαντικές βελτιώσεις στη διαχείριση των ζημιών περιόρισαν τον σύνθετο δείκτη (combined ratio) στο 94,4%, έναντι 96,7% πέρσι. Στον κλάδο ζωής τα ασφάλιστρα, συμπεριλαμβανομένων και των επενδυτικών συμβολαίων, ανήλθαν στα 47,3 εκατ., με τη νέα παραγωγή να κινείται κατά 14% πάνω από τις προβλέψεις, ανερχόμενη στα 12,5 εκατ. ευρώ. Στον τομέα υγείας τα μικτά ασφάλιστρα έφθασαν στα 44,4 εκατ. και η νέα παραγωγή στα 3,9 εκατ. ευρώ. Στην υγεία σημειώθηκε βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του χαρτοφυλακίου, όπως π.χ. της ασφάλισης σε μικρότερες ηλικίες, καθώς και του δείκτη ζημιών.

ΑΒ Βασιλόπουλος και η Coral Α.Ε. - δικαιούχος των σημάτων Shell στην Ελλάδα - ανταποκρίνονται στις ανάγκες του σύγχρονου καταναλωτή, εγκαινιάζοντας το πρώτο πανελλαδικά κατάστημα «ΑΒ Shop & Go» μέσα στο πρατήριο καυσίμων Shell στα Βριλήσσια, Αναπαύσεως 14 & Μητρόπουλου. Η ενέργεια αυτή, η οποία θέτει τα θεμέλια για μια στρατηγική συνεργασία μεταξύ των δύο εταιρειών, στοχεύει να διαφοροποιήσει ακόμα περισσότερο τις υπηρεσίες που προσφέρουν η Shell και η ΑΒ Βασιλόπουλος προς τον καταναλωτή. «Προχωράμε ένα βήμα παραπέρα, καθιστώντας το πρατήριο καυσίμων Shell το μέρος όπου μπορούμε να καλύψουμε τις ανάγκες όχι μόνο του αυτοκινήτου, αλλά και του σπιτιού μας. Με τη συνεργασία μας με την ΑΒ Βασιλόπουλος μπορούμε να προσφέρουμε υψηλή ποιότητα και εξυπηρέτηση, ευκολία και ταχύτητα στις αγορές, 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα», ανέφερε ο Γιώργος Θωμαΐδης, Γενικός Διευθυντής της Coral A.E. Το νέο πιλοτικό κατάστημα «ΑΒ Shop & Go» διαθέτει σε χώρο 85 τ.μ. περισσότερους από 1.000 κωδικούς διαφόρων κατηγοριών: επιλεγμένα οπωροκηπευτικά και γρήγορες λύσεις φαγητού, γαλακτοκομικά, τυριά και αλλαντικά, παγωτά, επιδόρπια και κατεψυγμένα είδη, «παγωμένα αφεψήματα», προϊόντα κάβας και παγάκια, αλλά και επιλεγμένα απορρυπαντικά, καθαριστικά, χαρτικά, είδη ατομικής υγιεινής και περιποίησης. Τέλος, το κατάστημα διαθέτει προϊόντα καπνού, καφέ, λιπαντικά αυτοκινήτου/μοτοσικλέτας και πολλά αξεσουάρ για τους αυτοκινητιστές. Η πρωτοποριακή αυτή συνεργασία έχει ως στόχο να προσαρμόσει τις προσφερόμενες υπηρεσίες των δύο εταιρειών στις καθημερινές ανάγκες του καταναλωτή που βρίσκεται διαρκώς σε κίνηση. Στο πλαίσιο αυτό, το πρατήριο Shell στα Βριλήσσια αποτελεί το πρώτο από μια σειρά παρόμοιων καταστημάτων που θα ακολουθήσουν στο άμεσο μέλλον.

Τ

ΟΡΦΕΥΣ ΒΕΪΝΟΓΛΟΥ

Παγκόσμια διάκριση για βέλτιστες πρακτικές και υποδομές

Η

«Ορφεύς Βεϊνόγλου» Α.Ε., ηγέτιδα στον κλάδο των μεταφορών στη νοτιοανατολική Ευρώπη, ανακοίνωσε πρόσφατα πως οι υποδομές της και οι βέλτιστες πρακτικές στις διαδικασίες διαχείρισης των logistics την έφεραν στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης μεταξύ των προμηθευτών της Nestlé. Μετά από έλεγχο, που διενεργήθηκε πρόσφατα από τη Nestlé για τη σειρά προϊόντων Nespresso, η «Ορφεύς Βεϊνόγλου» Α.Ε. έλαβε τη μεγαλύτερη δυνατή βαθμολογία και κατετάγη μεταξύ των δύο κορυφαίων προμηθευτών υπηρεσιών logistics της Nestlé στον κόσμο. Ως αποτέλεσμα αυτής της διάκρισης, η «Ορφεύς Βεϊνόγλου» Α.Ε. φιλοξένησε στις εγκαταστάσεις της στην Ελευσίνα είκοσι στελέχη αρμόδια για τα logistics της Nestlé από όλο τον κόσμο, στο πλαίσιο της πανευρωπαϊκής τους συνάντησης, που έλαβε χώρα στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2013. Η εταιρεία «Ορφεύς Βεϊνόγλου» Α.Ε., ξεναγώντας τους φιλοξενούμενους στις εγκαταστάσεις της, μοιράστηκε μαζί τους την τεχνογνωσία και τις αποτελεσματικές τεχνικές logistics που την έφεραν στην κορυφή. Η «Ορφεύς Βεϊνόγλου» Α.Ε. συνεργάζεται με τη Nestlé από το 2011, στη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας των προϊόντων Nespresso. ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΗΜΑ 97

Χ δια ταύτα...

✒ από τον Γιώργο Καλούμενο

ί ε τ ο δ ο τ α μ η Τι σ » ύ ο ρ υ ο κ γ « υ το ή φ ο ρ τ σ ι π ε η ν ώ ρ ο γ α ν ω ν ε των αναδυόμ Όταν, μάλιστα, ο διαχειριστής του μεγαλύτερου μακροπρόθεσμου ενεργητικού αμοιβαίων κεφαλαίων για τις αναδυόμενες αγορές, ύψους 815 δισ. δολ., ο Μαρκ Μόμπιους, βρίσκεται στη χώρα μας και δηλώνει ότι τώρα είναι η καλύτερη στιγμή για επενδύσεις στην Ελλάδα;

Ό

ταν, ταυτόχρονα, ο ίδιος εξετάζει 41 υποψήφιες επενδυτικές επιλογές στο ελληνικό χρηματιστήριο, τότε ξυπνάνε οι μνήμες της δεκαετίας, οι τοποθετήσεις του που άλλαξαν τα δεδομένα τής τότε Σοφοκλέους. Το 1987, ο «γκουρού» των αναδυόμενων αγορών, Μαρκ Μόμπιους, της Τέμπλετον, ήταν εδώ και η Σοφοκλέους πέτυχε τη δεύτερη καλύτερη απόδοση παγκοσμίως. Ο Μαρκ Μόμπιους της Τέμπλετον ήταν ο πρώτος μεγάλος ξένος επενδυτής που «ανακάλυψε» το ελληνικό χρηματιστήριο. Μάλιστα ο ίδιος δηλώνει ότι η ενεργητική διαχείριση είναι στόχος του και θεωρεί ότι πιστεύει στις μεσοπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και διατείνεται ότι η στρατηγική του stock picking είναι αυτή που θα ακολουθήσει στο Χ.Α. Αναμφισβήτητα, η εξέλιξη είναι αξιοσημείωτη και διαμορφώνει αισιοδοξία για τις προοπτικές του ελληνικού χρηματιστηρίου που από το τέλος του 2009 έζησε τρία και πλέον έτη απαξίωσης. Το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών για το ελληνικό χρηματιστήριο και η παρουσία ξένων funds στην Αθήνα είναι έντονα, ενώ οι εισροές κεφαλαίων στο χρηματιστήριο συνεχίζονται (όπως φαίνεται και από το μηνιαίο δελτίο του χρηματιστηρίου) και το κλίμα στην αγορά των ελληνικών ομολόγων παραμένει θετικό. «Ψήφο εμπιστοσύνης» στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας δίνουν μεγάλα αμερικανικά επενδυτικά ταμεία (hedge funds) που αγοράζουν πακέτα μετοχών ελληνικών τραπεζών.

98 Οκτώβριος 2013

Σύμφωνα με δημοσίευμα των «Financial Times», τόσο το επενδυτικό ταμείο του δισεκατομμυριούχου Τζον Πόλσον, «Paulson & Co» όσο και άλλα αμερικανικά ταμεία αγοράζουν σημαντικά πακέτα μετοχών ελληνικών τραπεζών, πιστεύοντας ότι η Ελλάδα είναι σε τροχιά εξόδου από την κρίση. Το ενδιαφέρον, μάλιστα, φέρεται να είναι τόσο μεγάλο, ώστε οι μεγάλες ελληνικές τράπεζες ζητούν τώρα από την κυβέρνηση να εξετάσει την επιτάχυνση της επανιδιωτικοποίησης του τομέα, όπως σημειώνει το δημοσίευμα. Με μια εντυπωσιακή στροφή 180 μοιρών, ο μεγαλοεπενδυτής Τζον Πόλσον, που ενάμιση χρόνο πριν «έπαιξε και έχασε» στη χρεωκοπία της Ελλάδας, τώρα επενδύει στις ελληνικές τράπεζες, θεωρώντας ότι η χώρα γυρίζει σελίδα και ποντάρει τώρα στη δυναμική ανάκαμψη της ελληνικής αγοράς και οικονομίας. Το αισιόδοξο σενάριο παραμένει ζωντανό για το ελληνικό χρηματιστήριο και παράλληλα οι προσδοκίες των επενδυτών παραμένουν υψηλές. Ο πήχης για τον Γενικό Δείκτη τοποθετείται στην περιοχή των 1.200 μονάδων. Η επενδυτική κοινότητα πιστεύει ότι θα προχωρήσει το σχέδιο αποκρατικοποιήσεων, παρά τις όποιες καθυστερήσεις σημειώνονται στο όλο πρόγραμμα. Αυτό που είναι ευδιάκριτο προς όλους είναι ότι ηχηρά ονόματα της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας μιλούν ανοιχτά για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Άλλωστε, σύμφωνα και με τις πρόσφατες δηλώσεις του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου, «οι έξυπνοι μάνατζερ επενδύουν στην Ελλάδα».

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ*

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ε-ΜAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

* ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ΕΞΑΜΗΝΗ (5 ΤΕΥΧΗ) 20,00 € ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΣ (10 ΤΕΥΧΗ) 100,00 €

ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (10 ΤΕΥΧΗ) 30,00 €

ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 45,00 €

ΔΙΕΤΗΣ (20 ΤΕΥΧΗ) 80,00 €

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (10 ΤΕΥΧΗ) 150,00 €

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 60,00 € ΔΙΕΤΗΣ (20 ΤΕΥΧΗ) 110,00 €

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 15,00 € (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κου Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

*Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 17456 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

Yπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu

ALPHA BANK. ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΣΤΑΘΕΡΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ 130 ΧΡΟΝΙΑ.

ΧΡΗΜΑ τ.396 / 10.2013

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.396 / 10.2013 / € 6,00

ΧΡΗΜΑ

ISSN 1105-0470