ΧΡΗΜΑ #411, Απρίλιος 2015 by ethosMEDIA

°® LAPTOP ®± ¢¥ ¥ ¢ ±!

ΧΡΗΜΑ

www.hrima.gr

ΧΡΗΜΑ

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

τ.411/ 4.2015

Γιατί ποντάρουν σε καλύτερες μέρες ΤΡΑΠΕΖΕΣ Το μεγάλο στοίχημα Βενετία Κουσία Πρόεδρος & διευθύνουσα σύμβουλος της ManpowerGroup

Το ανθρώπινο ταλέντο καταλύτης για την ευημερία των επιχειρήσεων Στη ManpowerGroup δεν αναζητούμε «βιογραφικά», αλλά ανθρώπους που με τον δυναμισμό, τις ικανότητες και τον χαρακτήρα τους θα συμβάλουν ουσιαστικά στο αποτέλεσμα που επιδιώκουν σήμερα οι εργοδότες, ώστε να σταθούν με επιτυχία στο παγκόσμιο και εξαιρετικά απαιτητικό περιβάλλον.

ISSN 1105-0470

> ¡ÏÄÔ MBQUPQ À ½ ß ÐÑÍ

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.411 / 4.2015 / € 6,00

Τηλεπικοινωνίες: Προσδοκίες για σταθεροποίηση των εσόδων

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ*

ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ε-ΜAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

* ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ artwork: Haris Nikolopoulou - hnikol@otenet.gr

ΕΞΑΜΗΝΗ (5 ΤΕΥΧΗ) 20,00 € ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΣ (10 ΤΕΥΧΗ) 100,00 €

Ble. ÖÊÐ ÒÃÔÃÎ¿Ã ÖÑÛ Î¿ÏÑÛ °ÐÃÙ ÌÇÚØÔËÕÖÀÙ ÚÓÔÑÙ ÇÍÆÊÎÓÕÇØÐ ÖÀÕÑ ÍÑÐÖ¢ ÍÃË ÖÀÕÑ ÏÃÍÔË¢ ÃÒÀ ÖÊÐ ÒÀÎÊ ¨Ñ %OH ÆËÃ×½ÖÇË ÇÕØÖÇÔËÍÑÂÙ ÍÃË ÇÌØÖÇÔËÍÑÂÙ ÚÓÔÑÛÙ ÛÅÊÎ¾Ù ÃËÕ×ÊÖËÍ¾Ù ËÍÃÐÑÂÙ ÐÃ ÈËÎÑÌÇÐ¾ÕÑÛÐ Í¢×Ç ÕÃÙ ÇÍÆ¾ÎØÕÊ

w w w . t h e b l e . g r

¨ÊÎ )D[

i n f o @ i n t e r c a t e r i n g . g r

ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 45,00 €

ΔΙΕΤΗΣ (20 ΤΕΥΧΗ) 80,00 €

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (10 ΤΕΥΧΗ) 150,00 €

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 60,00 € ΔΙΕΤΗΣ (20 ΤΕΥΧΗ) 110,00 €

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 15,00 € (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κου Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ ¢Ð×ÑÛ ½ÉÃÔÑ %RQD 9LVWD ÎÛÈ¢ÆÃ

ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (10 ΤΕΥΧΗ) 30,00 €

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

*Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 17456 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

Yπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu

2 Κωνσταντίνος Χριστοφιλέας, Διευθυντής Σύνταξης

Το «παραμύθι» πλησιάζει στο τέλος του

α ψέματα και τα παιχνίδια τελείωσαν. Ελπίζουμε να το έχουν αντιληφθεί αυτό στην κυβέρνηση. Μέχρι το τέλος Απριλίου, πρέπει να υπάρξει οπωσδήποτε συμφωνία, είτε αυτή είναι συνολική είτε καταρχήν. Στις 30 Απριλίου ολοκληρώνεται η προθεσμία για συμφωνία με τους «θεσμούς», που αποφασίστηκε στις 20 Φεβρουαρίου. Εάν δεν υπάρξει συμφωνία, τότε από την επόμενη μέρα ο κίνδυνος στάσης πληρωμών θα είναι περισσότερο απειλητικός από ποτέ. Η κυβέρνηση ετοιμάζει στροφή 180 μοιρών, αν μεταφράσουμε τη δήλωση Βαρουφάκη ότι θα αναλάβουμε το πολιτικό κόστος του συμβιβασμού μπροστά στο οικονομικό αδιέξοδο και τον κίνδυνο πιστωτικής ασφυξίας. Καλή η θεωρία και τα επικοινωνιακά παιχνίδια, αλλά επί τρεις μήνες πάμε από αναβολή σε αναβολή, χωρίς να παίρνουμε ούτε ευρώ. Χάσαμε τρεις μήνες υπογράφοντας θεωρητικές συμφωνίες χωρίς αντάλλαγμα. Τι θα γίνει τον Μάιο που στερεύουν τα ταμεία;

Η νοοτροπία και η ρητορική των κυβερνώντων είναι να μιλούν συνεχώς κατά της λιτότητας χωρίς να μας λένε πώς βγαίνει κανείς από την κατάσταση αυτή χωρίς παραγωγή εισοδήματος – και άρα πλούτου– προς διανομή. Νομίζουν οι απανταχού εν Ελλάδι κρατολάγνοι ότι ακόμη κι αν κρατικοποιήσουν όλο τον ιδιωτικό πλούτο της χώρας, το πρόβλημά της θα λυθεί; Οι άνεργοι παραμένουν στο 1,5 εκατομμύριο και καμία παραγωγική επένδυση δεν υπάρχει στον ορίζοντα που θα τους μειώσει, το εισόδημα των Ελλήνων παραμένει στο -35% τουλάχιστον, οι καταθέσεις στις τράπεζες από 235 δισ. που ήταν το 2009 έφτασαν στα 135 δισ. ευρώ, τα κόκκινα δάνεια στις τράπεζες κυμαίνονται στο 40%, η ρευστότητα στην αγορά δεν υφίσταται ως έννοια, η αβεβαιότητα για το αύριο κυριαρχεί σε μικρούς, μεσαίους και μεγάλους. Η κυβέρνηση δείχνει σαν να μην ξέρει τι θέλει.

Παραδείγματος χάριν για τον ΟΛΠ: Αρχικά ήταν προς πώληση, μετά η συμφωνία απορρίφθηκε, μετά η πώληση επανήλθε και τώρα πρόκειται να αποτελέσει κοινοπραξία, ίσως όμως και όχι. Η θέση της κυβέρνησης για τον ΟΛΠ συνοψίζει τη σύγχυση των τριών πρώτων μηνών διακυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα. Το μήνυμα είναι εξίσου μπερδεμένο στις συζητήσεις με τους δανειστές, που επηρεάζουν την οικονομική επιβίωση της χώρας, η οποία ξεμένει από μετρητά…

ΧΡΗΜΑ

τ.411, Απρίλιος 2015

2 Απρίλιος 2015

ΕΝ ΑΡΧΗ...

42 59 64

ΤΡΑΠΕΖΕΣ Το μεγάλο στοίχημα

ΑΓΟΡΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ Ανοδική «ανάσα» το 2014

MOBILITY FORUM & APPS AWARDS 2015 Κινητήριος μοχλός εξέλιξης και καινοτομίας

50 4 Απρίλιος 2015

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Προσδοκίες για σταθεροποίηση των εσόδων

HUMAN RESOURCES Κλειδί για την απόδοση κάθε επιχείρησης

περιεχόμενα τ.411/4.2015 28 ~ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΑΓΟΡΕΣ Κρίσιμο το β’ τρίμηνο για τις «αδιόρθωτες» αγορές ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

31 ~ DEGIRO Ασφαλείς συναλλαγές με φθηνές χρεώσεις

49 ~ SARGIA PARTNERS Ξεπερνώντας τις απροσδόκητες δυσκολίες

ΧΡΗΜΑ

~ Απαγορεύεται αυστηρά η ανα-

τεύχος Απριλίου 2015

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Bίκυ Γερασίμου gerasimou.v@ethosmedia.eu Γαλάτεια Μπασέα bassea.g@ethosmedia.eu Αριστείδης Κυπριώτης kypriotis.a@ethosmedia.eu CEO Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Kωνσταντίνος Χριστοφιλέας christofileas.k@ethosmedia.eu ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚTΗΣ Γιώργος Καλούμενος kaloumenos.g@ethosmedia.eu

Σπύρος Κανιούρας kaniouras.s@ethosmedia.eu ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΠΩΛΗΣΕΩΝ Διονύσης Δρογγίτης drogitis.d@ethosmedia.eu

δημοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ' οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

KEY ACCOUNT MANAGER Ράντω Μανώλογλου manologlou.r@ethosmedia.eu ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Σοφία Λαλισσίδου lalissidou.s@ethosmedia.eu

YΠΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ MARKETING Μαίρη Κατσαπρίνη katsaprini.m@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Θοδωρής Αναγνωστόπουλος Shutterstock

ETHOS MEDIA S.A. Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T:210 9984950, Φ:210 9984953

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Σοφία-Αφροδίτη Βουλγαράκη Πόπη Καλογιάννη voulgaraki.s@ethosmedia.eu popikalogianni@gmail.com ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Kωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu Μαρία Νέγκα nega.m@ethosmedia.eu

ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε. ISSN 1105-0470

E:hrima@hrima.gr www.ethosmedia.eu www.ethosevents.eu www.hrima.gr www.insuranceworld.gr www.asfalizomai.com www.phb.com.gr www.alivemag.gr www.virus.com.gr www.bitdaily.gr

02 ~ Εν αρχή: Το «παραμύθι» πλησιάζει στο τέλος του 10 ~ Χρηματιστήριο: Mobius: Αγοράζουμε Ελλάδα 80 ~ Διά ταύτα: Έρχεται η κωλοτούμπα;

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Βενετία Κουσία Πρόεδρος & διευθύνουσα σύμβουλος της ManpowerGroup Το ανθρώπινο ταλέντο καταλύτης για την ευημερία των επιχειρήσεων ΧΡΗΜΑ 5

Χ επικαιρότητα

Πρώτα θα φύγει η Γερμανία και μετά η Ελλάδα… Οι καταθέσεις, η δραχμή και η «βόμβα» των 650 δισ. ευρώ που κρατά η Μπούντεσμπανκ

ταν τα σενάρια για Grexit φούντωναν το 2010, το 2012, αλλά και σήμερα, υψηλόβαθμο στέλεχος –ελληνικής καταγωγής– ξένης τράπεζας που δραστηριοποιείται στο City του Λονδίνου μάς δήλωνε κατηγορηματικά: «Πρώτα θα φύγει η Γερμανία από το ευρώ και μετά η Ελλάδα». Στήριζε μάλιστα αυτήν τη βεβαιότητα στο ότι αν σπάσει ο βασικός κανόνας της ευρωζώνης, που υπαγορεύει ότι κάθε μέλος της είναι μόνιμο, η φυγή των καταθετών από τις τράπεζες της περιφέρειας μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες 6 Απρίλιος 2015

καταστάσεις, με τεράστια ζημιά για την ΕΚΤ και για τη Γερμανία. Αυτό το είχε αντιληφθεί, για παράδειγμα, ο τέως διοικητής της Μπούντεσμπανκ, Άξελ Βέμπερ, που προειδοποιούσε σε δραματικούς τόνους, απευθυνόμενος πρωτίστως στον υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ότι η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ μπορεί να έχει συνέπειες που θα είναι αδύνατο να ελεγχθούν. Ο μεγάλος φόβος των Γερμανών τραπεζιτών συνδέεται και με το γεγονός ότι οι εκροές κεφαλαίων από τις τράπεζες του Νότου κα-

λύπτονται με δανεισμό από τις πλεονασματικές κεντρικές τράπεζες του Βορρά, με πρώτη βεβαίως την Μπούντεσμπανκ. Ήδη η τελευταία έχει δανείσει, μέσω του συστήματος Target 2, γύρω στα 650 δισ. ευρώ στις κεντρικές τράπεζες του Νότου, και όσο περισσότερες καταθέσεις φεύγουν από αυτές τόσο αυξάνεται η έκθεση της γερμανικής κεντρικής τράπεζας. Αν υποτεθεί ότι η Ελλάδα φεύγει ατάκτως από το ευρώ, ύστερα από μια στάση πληρωμών και έχοντας δανειστεί αρκετά δισ. μέσω Target 2 –εκ των οποίων τα περισσότερα

χρεώνονται στην Μπούντεσμπανκ– η γερμανική κεντρική τράπεζα θα υποστεί μεγάλη οικονομική απώλεια, που θα πρέπει να καλυφθεί από τα διαθέσιμά της ή από τη γερμανική κυβέρνηση. Σε αυτήν την περίπτωση, η αντίδραση των πολιτικών και της κοινής γνώμης στη Γερμανία θα είναι τρομακτική και είναι αβέβαιο το πώς θα συνεχίσουν οι Γερμανοί να παραμένουν στο ευρώ και να στηρίζουν τις οικονομίες του Νότου. Όσο μάλιστα οι καταθέτες των χωρών του Νότου βλέπουν, μέσω του ελληνικού ζητήματος, να ανοίγει θέμα εξόδου των κρατών τους από την ευρωζώνη τόσο οι εκροές καταθέσεων θα «φορτώνουν» την Μπούντεσμπανκ και τις άλλες πλεονασματικές τράπεζες με πρόσθετα ανοίγματα. Γι’ αυτό και ο Βέμπερ αντιλαμβάνεται πολύ καλά ότι κανένα σχέδιο περιορισμού των επιπτώσεων μιας εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ δεν θα είναι επαρκές για να σταματήσει το ντόμινο των συνεπειών που θα προκαλέσει ο κλονισμός της εμπιστοσύνης των καταθετών.

Βαρύ στην τσέπη της ΕΚΤ πέφτει το Grexit Ζημίες δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ θα μπορούσε να επιφέρει στην ΕΚΤ μια αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ, και ο λογαριασμός αυτός θα είναι ανεξάρτητος από τις απώλειες που θα έχουν τα κράτη της ευρωζώνης από μια ελληνική χρεοκοπία, όπως υποστηρίζει σε πρόσφατη ανάλυσή του το Reuters. Μια αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ θα μπορούσε να επιφέρει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ζημίες δισεκατομμυρίων, μια τρύπα που θα κληθούν να καλύψουν η Γερμανία και άλλα μέλη της ευρωζώνης. Αν βγει μια χώρα, οι υπόλοιπες θα πρέπει να απορροφήσουν τα κόστη. Αυτοί που θα μείνουν θα έχουν μεγαλύτερο βάρος. Οι ζημίες θα απορροφηθούν από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη, όπως η Ιταλία και η Ισπανία. Είναι όμως σε θέση να αντέξουν το κόστος; Το ακριβές μέγεθος του ρίσκου για την ΕΚΤ δεν είναι εύκολο να υπολογιστεί, καθώς η απόσυρση της στήριξης στην Ελλάδα θα εγείρει μια σειρά από νομικά ζητήματα που θα χρειαστούν χρόνια για να απαντηθούν. Αλλά και στην περίπτωση που η Ελλάδα θα χρεοκοπούσε και θα έβγαινε από το ευρώ, η ΕΚΤ θα έχανε και τα 108 περίπου δισ. που έχουν δανειστεί από αυτήν οι ελληνικές τράπεζες. Τα 108 δισ. ευρώ κατανέμονται ως εξής: περίπου 71,8

☛

Σε περίπτωση χρεοκοπίας της Ελλάδας και εξόδου της από το ευρώ, η ΕΚΤ θα χάσει και τα 108 περίπου δισ. που έχουν δανειστεί από αυτήν οι ελληνικές τράπεζες

δισ. του ELA και περίπου 36 δισ. ευρώ απευθείας χρηματοδότηση στην ΕΚΤ. Γι’ αυτά τα 108 δισ. οι ελληνικές τράπεζες έχουν καταθέσει ως εγγύηση-collaterals 202 δισ. ευρώ. Τα collaterals κατανέμονται ως εξής: 41 δισ. στην ΕΚΤ και 162 δισ. στην ΤτΕ για την κάλυψη πράξεων έκτακτης παροχής ρευστότητας. Ωστόσο, το νούμερο αυτό δεν αντανακλά το πραγματικό μέγεθος της έκθεσης της ΕΚΤ στην Ελλάδα. Σε περίπτωση χρεοκοπίας, θα υπάρξει ένα πλήγμα από την «υπερβολική έκθεση» (ovedraft) της Ελλάδας στο ευρωσύστημα μέσω του συστήματος πληρωμών Target 2.

Είναι δυνατή η αποχώρηση ή η αποπομπή από το ευρώ; «Κατά ριπάς» επιστρέφουν τα σενάρια για επιστροφή της Ελλάδας στη δραχμή. Ο εφιάλτης της εξόδου από το ευρώ επανέρχεται, όπως και τα ερωτήματα αν νομικά είναι κάτι τέτοιο εφικτό, αλλά και ποιες θα είναι οι συνέπειες. Η διάσπαση της ευρωζώνης είναι δυνατή, καθώς, όπως είχαν επισημάνει καθηγητές του Harvard, θεωρητικά υπάρχουν κάποιοι λόγοι που θα επέτρεπαν να συμβεί κάτι τέτοιο: η ευρωζώνη διατήρησε τα εθνικά συστήματα πληρωμών, τις εθνικές Κεντρικές Τράπεζες και τις πωλήσεις εθνικών κρατικών ομολόγων και συγχώνευσε μόνο τα συναλλαγματικά αποθέματα και μάλιστα σε περιορισμένη έκταση. Από την άλλη όμως, το να επιστρέψει η Γερμανία στο μάρκο ή η Ελλάδα στη δραχμή δεν είναι τόσο απλό. Οι ευρωπαϊκές συνθήκες δεν προβλέπουν έξοδο από την ευρωζώνη χωρίς παράλληλη έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η έξοδος αυτή θα χρειαζόταν πολύ χρόνο για να ολοκληρωθεί και θα είχε ολέθριες συνέπειες για την οικονομία μιας χώρας. Επίσης, είναι ασαφές το

πώς θα γινόταν η μετατροπή του εθνικού χρέους μιας χώρας σε διαφορετικό νόμισμα και υπό ποιο νομικό καθεστώς, το εθνικό, το διεθνές κ.ο.κ. Καθοριστικός παράγοντας θα ήταν οι απίστευτες νομικές διενέξεις που θα προέκυπταν κατά τη διαδικασία της μετατροπής των ομολόγων από ευρώ σε εθνικά νομίσματα. Επίσης, εφιαλτικές θα ήταν οι συνέπειες από την κοινωνική αναταραχή που θα προκαλούσε η έξοδος μιας χώρας από την ΕΕ ή η διάσπαση του ευρώ σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς οι λαοί της Ευρώπης θα εξεγείρονταν. Σύμφωνα με ανάλυση του Eric Dor, του IESEG School of Management του Πανεπιστημίου της Λιλ, ένας νόμιμος τρόπος για να φύγει μια χώρα από το ευρώ είναι να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας επιτρέπει σε όποια χώρα το επιθυμεί να αποχωρήσει από την ΕΕ. Η μοναδική άλλη εναλλακτική είναι να διαπραγματευτεί την αναθεώρηση της Συνθήκης με τις άλλες χώρες-μέλη. Ακόμη κι αν ξεπεραστεί το νομικό ζήτημα, η μετάβαση στο νέο νόμισμα είναι πολύπλοκη. Κυρίως γιατί η «νέα δραχμή», για παράδειγμα, δεν θα αντικαταστήσει το ευρώ. Το κοινό νόμισμα θα συνεχίσει να υφίσταται ως το νόμισμα των υπόλοιπων χωρών της ευρωζώνης. Έτσι, προκύπτουν μια σειρά από ερωτήματα όπως: Μπορούν τα υφιστάμενα χρέη και συμβόλαια να μετατραπούν αυτόματα από το ευρώ στο νέο νόμισμα; Η βέβαιη ραγδαία υποτίμηση της νέας δραχμής περιπλέκει ακόμη περισσότερο το ζήτημα. Σύμφωνα πάντως με τον Eric Dor, οι διαδικασίες για την έξοδο της Ελλάδας –ή και οποιασδήποτε άλλης χώρας– από το ευρώ είναι οι εξής: ∼ Η κυβέρνηση παγώνει τους λογαριασμούς των αποθεματικών των τραπεζών στην Τράπεζα της Ελλάδος, με εξαίρεση το κομμάτι που αντιστοιχεί στις καταθέσεις των ξένων κατοίκων. ∼ Αυτοί οι παγωμένοι λογαριασμοί μετατρέπονται στο νέο νόμισμα με ισοτιμία 1 ευρώ = 1 μονάδα του νέου νομίσματος. ∼ Τα δάνεια της κεντρικής τράπεζας προς τις εμπορικές τράπεζες μετατρέπονται επίσης στο νέο νόμισμα, στην παραπάνω ισοτιμία. ∼ Ψηφίζεται νόμος για το λειτουργικό πλαίσιο της κεντρικής τράπεζας, δίνοντάς της ΧΡΗΜΑ 7

☛

Προσφάτως είδε το φως της δημοσιότητας μυστική έκθεση του Μάριο Ντράγκι, σύμφωνα με την οποία αν χρεοκοπήσει η Ελλάδα και βγει εκτός ευρώ, η ζημιά υπολογίζεται σε 1 τρισ. ευρώ

τη δυνατότητα να παρέχει ρευστότητα στο νέο νόμισμα στις εγχώριες τράπεζες.

Η μυστική έκθεση του Ντράγκι

∼ Οι τραπεζικοί λογαριασμοί των κατοίκων της Ελλάδας σε ευρώ μετατρέπονται στο νέο νόμισμα, με ισοτιμία 1 προς 1.

Προσφάτως είδε το φως της δημοσιότητας στον ελληνικό Τύπο μυστική έκθεση του Μάριο Ντράγκι, σύμφωνα με την οποία αν χρεοκοπήσει η Ελλάδα και βγει εκτός ευρώ, η ζημιά υπολογίζεται σε 1 τρισ. ευρώ. Όπως προκύπτει από μυστικές εκθέσεις που έχουν συντάξει όλοι οι βασικοί παίκτες του δανειστικού πακέτου της Ελλάδας (ΕΚΤ, ΔΝΤ και ΕΕ), αλλά και οι κυριότερες χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα (Γερμανία, Γαλλία), οι συνέπειες της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη είναι ανυπολόγιστες και κινούνται σε τριπλάσιο έως τετραπλάσιο επίπεδο από την έκθεση την οποία έχουν σε ελληνικούς τίτλους. Αποκαλυπτικό είναι το δημοσίευμα του Reuters, το οποίο αναφέρει ότι η ΕΚΤ κάνει ασκήσεις προσομοίωσης, ώστε να διαπιστώσει τις αντοχές σε μια ενδεχόμενη έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται η εφημερίδα στην έκθεση της ΕΚΤ, προσομοιώνονται σενάρια τα οποία υπολογίζουν ότι μόνο για την Ιταλία (η οποία καλύπτει το 17% του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΚΤ), το ύψος των ζημιών κυμαίνεται από 61,2 έως 81 δισ. ευρώ, χρήματα που αντιστοιχούν στο 4% του ιταλικού ΑΕΠ. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Γερμανία, για την οποία το κόστος ενός ενδεχόμενου Grexit ξεπερνά τα 120 δισ. ευρώ, με τη Γαλλία να ακολουθεί με 90 δισ. ευρώ και την Ισπανία με 50 δισ. ευρώ. Στην ίδια έκθεση, επισημαίνεται ότι η ζημιά ενός Grexit αντιστοιχεί στο 4,3% του ΑΕΠ για την Εσθονία, στο 4,2% για τη Σλοβακία και στο 5,3% για τη Μάλτα.

∼ Οι λογαριασμοί των ξένων κατοίκων στις ελληνικές τράπεζες παραμένουν σε ευρώ και πλέον θεωρούνται λογαριασμοί σε συνάλλαγμα.

8 Απρίλιος 2015

∼ Απαγορεύεται προσωρινά στις τράπεζες να μετατρέπουν τα χρήματα των πελατών τους από το νέο νόμισμα στο ευρώ ή να τα μεταφέρουν σε ήδη υπάρχοντες λογαριασμούς συναλλάγματος. ∼ Όλα τα συμβόλαια στη χώρα (δάνεια, μισθοί, ενοίκια, λογαριασμοί) πρέπει στο εξής να πληρώνονται στο νέο νόμισμα, με αρχική ισοτιμία μετατροπής το 1 προς 1. ∼ Ανοίγει αγορά συναλλάγματος, όπου το νέο νόμισμα διαπραγματεύεται έναντι του ευρώ και άλλων νομισμάτων. Το νέο νόμισμα υποχωρεί σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από την αρχική ισοτιμία του 1 προς 1 με το ευρώ. ∼ Προκειμένου να αποφευχθεί ο πανικός των αναλήψεων από τις τράπεζες και η κατάρρευση του νέου νομίσματος, οι τραπεζικοί λογαριασμοί που έχουν μετατραπεί σε αυτό παγώνουν προσωρινά. ∼ Λαμβάνονται μέτρα για τον περιορισμό της κυκλοφορίας κεφαλαίου, παρά την κοινοτική νομοθεσία που τα απαγορεύει. ∼ Όλες οι συναλλαγές στη χώρα γίνονται αναγκαστικά στο νέο νόμισμα. ∼ Έως ότου καταστεί δυνατή η εκτύπωση των νέων χαρτονομισμάτων, χρησιμοποιούνται προσωρινά τα χαρτονομίσματα του

ευρώ με μια σφραγίδα που αναφέρει ότι η ονομαστική τους αξία εκφράζεται στο νέο νόμισμα. ∼ Σε αυτήν τη μεταβατική περίοδο, όσα χαρτονομίσματα δίνονται από τα καταστήματα των τραπεζών ή από τα ΑΤΜ τους θα πρέπει να είναι σφραγισμένα. Μόνο τα σφραγισμένα χαρτονομίσματα θεωρούνται νόμιμο μέσο πληρωμών στη χώρα. ∼ Ανοίγουν γραφεία νομίσματος σε όλη τη χώρα, όπου οι πολίτες μπορούν να φέρουν τα ευρώ τους για να σφραγιστούν. ∼ Όταν τυπωθούν τα νέα χαρτονομίσματα, οι κάτοικοι έχουν λίγες μέρες για να ανταλλάξουν τα σφραγισμένα χαρτονομίσματα με τα νέα. Έτσι, όλα τα σφραγισμένα χαρτονομίσματα αποσύρονται. ∼ Συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και τις άλλες χώρες-μέλη της ευρωζώνης ορίζει τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπιστούν τα χρέη της Τράπεζας της Ελλάδας σε ευρώ προς τις άλλες χώρες του ευρωσυστήματος. Αν αυτά παραμείνουν στο ευρώ, αυτό θα σημάνει χρεοκοπία της Τράπεζας της Ελλάδος, ενώ η μετατροπή τους στο νέο, υποτιμημένο νόμισμα θα φέρει μεγάλες απώλειες στις υπόλοιπες χώρες. ∼ Οι κάτοικοι της Ελλάδας θα επιχειρήσουν να εξασφαλίσουν άδεια για να αποπληρώσουν τα χρέη τους στο νέο νόμισμα. Οι πιστωτές τους ασφαλώς θα αντιδράσουν και το θέμα θα λυθεί στα δικαστήρια. ∼ Η αποπληρωμή των χρεών σε ευρώ μάλλον θα αποφασιστεί στις περιπτώσεις κρατικών ομολόγων που απευθύνονταν σε ξένους δανειστές και τα οποία διαπραγματεύονται σε ξένες αγορές ή πληρώνονται στο εξωτερικό. Όπως και στην περίπτωση δανείων που δόθηκαν από ξένες τράπεζες σε κατοίκους της Ελλάδας. Χ

Χ χρηματιστήριο

ΧΑ

Ποντάρουν στο ότι τα πράγματα

θα βελτιωθούν Η προσδοκία της θετικής επόμενης μέρας είναι και ο λόγος που το χρηματιστήριο διατηρεί κάποια αξιοπρεπή επίπεδα τιμών και οι επενδυτές δεν πιστεύουν το σενάριο της χρεοκοπίας ✒ από τoν Κων/νο Χριστοφιλέα

10 Απρίλιος 2015

ελληνική χρηματιστηριακή αγορά – η ελληνική οικονομία γενικότερα– έχει μια τελευταία ευκαιρία να αρχίσει να ξεφεύγει από την πιστωτική ασφυξία, από το μεγάλο πρόβλημα ρευστότητας, για να αρχίσει να λειτουργεί η οικονομία. Οι αναταράξεις στην εγχώρια αγορά συνεχίζονται όσο η διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους εταίρους παραμένει σε εκκρεμότητα. Εδώ και έξι μήνες, τουλάχιστον, η αγορά έχει «τραβήξει χειρόφρενο». Η Ελλάδα συνεχίζει να τελεί υπό καθεστώς πιστωτικής ασφυξίας και όσο δεν επιλύεται το ζήτημα της χρηματοδότησης τόσο δεν μπορεί να υπάρξει μια ουσιαστική ανοδική προοπτική στη χρηματιστηριακή αγορά. Παρ’ όλα αυτά, οι επενδυτές δεν πιστεύουν το σενάριο της χρεοκοπίας, και αν το πίστευαν, η αγορά θα ήταν στις 600-550 μονάδες. Η προσδοκία της θετικής επόμενης μέρας είναι και ο λόγος που το χρηματιστήριο διατηρεί κάποια αξιοπρεπή επίπεδα τιμών και κάθε τόσο κάνει και ανοδικές αντιδράσεις. Όμως τα περιθώρια στενεύουν. Σύμφωνα με τους αναλυτές, η επίτευξη συμφωνίας έχει περισσότερες πιθανότητες από το αρνητικό σενάριο, και ως εκ τούτου θα περιμέναμε την αγορά να βελτιώσει με-

σοπρόθεσμα τα επίπεδα διαπραγμάτευσης. Η αγορά παραμένει στη ζώνη των 750-800 μονάδων, αλλά δεν έχει τη δυναμική για τη διάσπαση των 800 μονάδων. Σε επίτευξη συμφωνίας με τους δανειστές, σύμφωνα με τους αναλυτές, θα κινηθεί προς τα επίπεδα των 850 μονάδων –και ίσως πάνω από τις 900 μονάδες– ενώ σε αντίθετη περίπτωση, θα δοκιμάσει τα προηγούμενα χαμηλά της. Τεχνικά, η επόμενη αντίσταση στην ανοδική κίνηση της αγοράς βρίσκεται στην περιοχή των 800 μονάδων και η επόμενη στις 850 μονάδες. Αντιθέτως, στηρίξεις υπάρχουν στις 710 και χαμηλότερα, στις 680 μονάδες. Η επίτευξη του τελικού «έντιμου συμβιβασμού» μετατίθεται από εβδομάδα σε εβδομάδα, με το χρήμα να τελειώνει… Ακόμη κι αν η Ελλάδα ξεπεράσει τον σκόπελο του Απριλίου, ο Μάιος θα είναι αρκετά δύσκολος, καθώς στις 12 Μαΐου θα πρέπει να αποπληρώσουμε δόση 763 εκατ. ευρώ και να μετακυλιστούν έντοκα γραμμάτια ύψους 2,8 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με την HSBC, η χώρα δεν μπορεί να βρει τα χρήματα αν οι δανειστές της δεν δώσουν το «πράσινο φως», ώστε να αποδεσμευτεί μέρος των 7,2 δισ. ευρώ. Ωστόσο, πέρα από τη δόση στο ΔΝΤ αυτόν

τον μήνα, η Ελλάδα έχει και άλλες πληρωμές που πρέπει να κάνει το επόμενο διάστημα, χωρίς κανείς να γνωρίζει αν θα καταφέρει να ανταποκριθεί σε όλες της τις υποχρεώσεις. Η επίτευξη συμφωνίας με τους Ευρωπαίους εταίρους μπορεί να δημιουργήσει ανοδικό momentum στη χρηματιστηριακή αγορά. Ακόμη όμως κι αν υπάρξει συμφωνία, μετά από μια βραχυπρόθεσμη ανοδική αντίδραση είναι δύσκολο να ξαναγίνει το ελληνικό χρηματιστήριο επενδύσιμο από επενδυτές του εξωτερικού. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τον καταιγιστικό ρυθμό εξελίξεων, που μπορεί να οδηγήσει σε ανατροπές, καθώς ο παρών κυβερνητικός συνασπισμός ακόμη κι αν οδηγήσει τη χώρα σε συμφωνία με τους δανειστές της, είναι δύσκολο να δεχθεί και να ψηφίσει σκληρά μέτρα που θα συνοδεύουν τη συμφωνία. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το ότι η Γερμανία άφησε να διαρρεύσει μέσα από τον διεθνή Τύπο –όπως τον Economist και τους Financial Times– ότι επιθυμεί την αναδιάταξη του κυβερνητικού συνασπισμού με τη συμμετοχή του ΠΑΣΟΚ και του Ποταμιού, ώστε να βελτιωθεί η κυβερνητική συνοχή και οι καθημερινές κακοφωνίες των στελεχών

H ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΧΑ

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ

Η ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΧΑ

(χωρίς τη συμμετοχή του ΤΧΣ) Δεκέμβριος 2013 Ιανουάριος 2014 Φεβρουάριος 2014 Μάρτιος 2014 Απρίλιος 2014 Μάιος 2014 Ιούνιος 2014 Ιούλιος 2014 Αύγουστος 2014 Σεπτέμβριος 2014 Οκτώβριος 2014 Νοέμβριος 2014 Δεκέμβριος 2014 Ιανουάριος 2015 Φεβρουάριος 2015 Μάρτιος 2015

(Ποσά σε εκατ. ευρώ) 49,6% 49,9% 51,5% 52,9% 54,8% 60,4% 60,6% 60,4% 61,0% 60,9% 61,3% 62,1% 61,5% 61,1% 60,1% 59,0%

Δεκέμβριος 2013 Ιανουάριος 2014 Φεβρουάριος 2014 Μάρτιος 2014 Απρίλιος 2014 Μάιος 2014 Ιούνιος 2014 Ιούλιος 2014 Αύγουστος 2014 Σεπτέμβριος 2014 Οκτώβριος 2014 Νοέμβριος 2014 Δεκέμβριος 2014 Ιανουάριος 2015 Φεβρουάριος 2015 Μάρτιος 2015

(Ποσά σε δισ. ευρώ) 2.161,9 2.155,6 1.771,7 2.520,8 3.229,3 4.890,3 3.580,1 2.329,1 1.990,6 2.195,3 3.145,4 1.648,5 2.053,6 2.142,2 2.953,1 1.875,8

60,1 60,8 67,4 70,2 64,5 70,9 79,9 66,5 66,8 61,1 52,4 53,9 45,7 38,3 45,7 39,4

ΧΡΗΜΑ 11

Χ χρηματιστήριο

MOBIUS

Αγοράζουμε Ελλάδα Βέβαιος ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στο ευρώ εμφανίστηκε ο μεγαλοεπενδυτής Mark Mobius, οποίος «ανακάλυψε» τη Σοφοκλέους στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και έκανε γνωστό στους ξένους επενδυτές το ελληνικό χρηματιστήριο. Χαρακτήρισε μάλιστα φθηνό το τελευταίο και δήλωσε αγοραστής. Αναφερόμενος στον κ. Τσίπρα, ο «γκουρού» των αναδυόμενων αγορών ανέφερε ότι έδωσε πολλές υποσχέσεις και τώρα θα πρέπει να τις τροποποιήσει. Έγινε δε πιο αισιόδοξος όταν εκλέχθηκε, γιατί θα μπορούσε να προωθήσει μεταρρυθμίσεις που τα παλαιότερα κόμματα δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν. Ο πρόεδρος της Templeton Εmerging Markets Group εξέφρασε την άποψη ότι η Ελλάδα θα ωφεληθεί από την πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ, παρότι δεν συμμετέχει στο πρόγραμμα. Ο ίδιος δικαιολόγησε αυτήν την άποψη λέγοντας ότι το QE θα τονώσει την ανάπτυξη στην ευρωζώνη, με αποτέλεσμα να αποκομίσει κέρδη η ελληνική οικονομία (π.χ. μέσω περισσότερων εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών).

του, προκειμένου να ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση και να δρομολογηθούν οι εκταμιεύσεις.

Ζητούμενο η δραστική μείωση του country risk Για να γίνει το ελληνικό χρηματιστήριο και πάλι «σέξι» για τους ξένους επενδυτές, θα πρέπει να μειωθεί και πάλι δραστικά το ελληνικό country risk, που συνεχίζει να είναι στα ύψη, όπως δείχνουν και οι αποδόσεις

12 Απρίλιος 2015

των δεκαετών ομολόγων, κάτι που απαιτεί πολλή δουλειά εκ μέρους της κυβέρνησης. Αλλά και η πορεία της κυβέρνησης στους τρεις μήνες δεν έχει δημιουργήσει και τις καλύτερες εντυπώσεις στους ξένους επενδυτές. Σπανίως μια νέα κυβέρνηση, όπως αυτή των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, έχει προκαλέσει στην ιστορία τόσο μεγάλη οικονομική ζημιά σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό αναφέρει ο Holger Schmieding, επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg, σε σημείωμά του προς τους επενδυτές, στο οποίο τονίζει ότι η άνοδος της ριζοσπαστικής αριστεράς στην Ελλάδα διέκοψε την ελληνική ανάκαμψη, παρέλυσε τις εγχώριες επενδύσεις και προκάλεσε φυγή κεφαλαίων ύψους 50 δισ. μέσα σε 3 μήνες, που ισοδυναμεί με το 30% σχεδόν του ελληνικού ετήσιου ΑΕΠ. Θετικό για τις ξένες επενδύσεις στο ΧΑ είναι το γεγονός ότι ο οίκος Fitch διατήρησε την ελληνική αγορά στις ανεπτυγμένες, έστω και σε «λίστα παρακολούθησης» για μια πιθανή υποβάθμιση στις αναδυόμενες αγορές τον Σεπτέμβριο του 2015.

Το City «ξεφόρτωσε» Οι επενδυτές του εξωτερικού ήταν από τον Ιούλιο του 2012 μέχρι και την Άνοιξη του 2014 οι βασικοί αγοραστές και τροφοδότες της ανοδικής κίνησης στο ΧΑ. Έκτοτε, και κυρίως μετά τις ευρωεκλογές του Μαΐου 2014 και τις αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών, τα στοιχεία δείχνουν πως είναι πωλητές. Ευρωπαίοι επενδυτές –με πρώτα και καλύτερα τα βρετανικά χαρτοφυλάκια– είναι οι μεγάλοι πωλητές ελληνικών μετοχών στο α’ τρίμηνο του 2015, ενώ οι ασθενείς θετικές ροές κεφαλαίων από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν αρκούν για να καλύψουν το κενό που αφήνει η αποχώρηση ευρωπαϊκών χαρτοφυλακίων. Ο Μάρτιος ήταν ο τρίτος συνεχόμενος μήνας εκροής κεφαλαίων από το εξωτερικό, με το συνολικό ποσό που έχει ρευστοποιηθεί στο α’ τρίμηνο να ξεπερνά τα 356 εκατ. ευρώ για το σύνολο της αγοράς και τα 403 εκατ. μόνο από τους ξένους θεσμικούς επενδυτές στις μετοχές της μεγάλης κεφαλαιοποίησης. Στο διάστημα αυτό, οι επενδυτές με έδρα χώρες της ΕΕ έχουν προχωρήσει σε καθαρές πωλήσεις 461 εκατ. ευρώ, ενώ οι επενδυτές εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν πραγματοποιήσει καθαρές αγορές 110 εκατ. ευρώ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΧΑΕ για τις αγοραπωλησίες των επενδυτών στο ΧΑ, από την αρχή του έτους έχουν ρευστοποιηθεί από το City ελληνικές μετοχές συνολικής αξίας 493,26 εκατ. ευρώ. Στον αντίποδα, μεγαλύτερος ξένος αγοραστής στο ελληνικό χρηματιστήριο για το α’ τρίμηνο ήταν οι ΗΠΑ, με καθαρές εισροές 151,1 εκατ. ευρώ. Οι Έλληνες επενδυτές αγόρασαν μέσα στο α’ τρίμηνο πάνω από 260 εκατ. ευρώ. Η κεφαλαιοποίηση του ΧΑ στο τέλος Μαρτίου βρέθηκε στα 39,38 δισ. ευρώ, σημειώνοντας μείωση 13,7% σε σχέση με τον Φεβρουάριο (45,65 δισ. ευρώ), ενώ συγκρινόμενη με την αντίστοιχη κεφαλαιοποίηση του ίδιου μήνα του προηγούμενου έτους (που ήταν 70,16 δισ.) σημείωσε μείωση κατά 43,9% (Πίνακας 3). Η Αξία Συναλλαγών του Μαρτίου 2015 έφτασε τα 1.875,76 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας πτώση κατά 36,5% από τη συναλλακτική δραστηριότητα του προηγούμενου μήνα, που ήταν 2.953,15 εκατ. ευρώ. Σε σχέση με τον Μάρτιο του 2014, που η αξία συναλλαγών ήταν 2.520,79 εκατ., σημειώθηκε πτώση κατά 25,6% (Πίνακας 2).

«Ελληνικές τράπεζες: Παραμονή στο περιθώριο» Σε μειώσεις των τιμών-στόχων των τεσσάρων ελληνικών συστημικών τραπεζών προχώρησε η Barclays, διατηρώντας τη σύσταση “neutral”, εξαιτίας της πολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας. Στην ανάλυση με τίτλο «Ελληνικές τράπεζες: Παραμονή στο περιθώριο», η Barclays μειώνει την τιμή-στόχο της Alpha Bank σε 0,30 ευρώ, από 0,34 ευρώ προηγουμένως, την τιμή-στόχο της Eurobank σε 0,09 ευρώ, από 0,14 ευρώ, της Εθνικής σε 1,01 ευρώ, από 1,07 ευρώ, και της Πειραιώς σε 0,33 ευρώ, από 0,61 ευρώ. Η συνέχιση των πολιτικών και οικονομικών αβεβαιοτήτων πλήττει τις αποτιμήσεις των μετοχών του κλάδου. Ο κίνδυνος πλέον να περιοριστεί η αξία των ιδίων κεφαλαίων των ελληνικών τραπεζών αυξάνεται σύμφωνα με την Barclays, ενώ η αβεβαιότητα πλήττει την ανάκαμψη της κερδοφορίας και μειώνει την ορατότητα για τη μακροπρόθεσμη διαρθρωτική κερδοφορία. Ωστόσο, οποιαδήποτε κίνηση υποδηλώσει κάποιου είδους συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα θα μπορέσει να περιορίσει τους κινδύνους και να οδηγήσει σε μια ταχεία επαναξιολό-

γηση των προοπτικών του κλάδου. Ο κλάδος, σύμφωνα με την Barclays, μπορεί να είναι ένα βασικό σημείο πίεσης της ελληνικής κυβέρνησης από τους ηγέτες της ευρωζώνης. Επίσης, οι αναλυτές της Barclays θεωρούν ότι έχει αυξηθεί σημαντικά ο κίνδυνος να τεθούν κεφαλαιακοί έλεγχοι στον ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Ωστόσο, αν και ένα τέτοιο μέτρο θα μπορούσε να παράσχει κάποια προσωρινή ανακούφιση στις οξείες πιέσεις χρηματοδότησης που δέχεται ο κλάδος, δεν αναμένεται να είναι ευεργετικό για τις τιμές των τραπεζικών μετοχών. Ελκυστικές σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα είναι οι ελληνικές τράπεζες, σύμφωνα με τη Morgan Stanley, υπό μία βασική ωστόσο προϋπόθεση, η οποία δεν είναι άλλη από την πολιτική σταθερότητα. Σύμφωνα με το βασικό σενάριο της Morgan Stanley, θα υπάρξει ανάκαμψη στην Ελλάδα σε μακροοικονομικό επίπεδο, γεγονός που θα ωφελήσει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, υπό την προϋπόθεση όμως της πολιτικής σταθερότητας. Σύμφωνα με την Euroxx, οι τραπεζικές μετοχές διαπραγματεύονται στο 0,3-0,6 επί της λογιστικής τους αξίας για το 2015, έναντι 0,9 για τις ευρωπαϊκές τράπεζες,

αντανακλώντας τις πολιτικές και μακροοικονομικές αβεβαιότητες, τις ανησυχίες στο μέτωπο της ρευστότητας αλλά και της φερεγγυότητας των ιδρυμάτων βραχυπρόθεσμα.

3+1 σενάρια για τον τραπεζικό κλάδο Νέες, χαμηλότερες τιμές-στόχους για τις ελληνικές τράπεζες δίνει η Bank of America σε έκθεσή της, στην οποία επισημαίνει ότι αυξάνονται τα ρίσκα μιας ενδεχόμενης αύξησης κεφαλαίου, ακόμη και στο σενάριο της θετικής ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων της Αθήνας με τους δανειστές. Ο οίκος τονίζει ότι υιοθετεί αρνητική στάση απέναντι στον ελληνικό τραπεζικό κλάδο και μειώνει τις τιμές-στόχους έως και κατά 66%. Μειώνει τον στόχο για την Alpha Bank κατά 48%, σε 0,30 ευρώ (υποβαθμίζοντας παράλληλα τη σύσταση σε “neutral” από “buy”), για την Πειραιώς κατά 66%, στο 0,33 ευρώ (διατηρεί “underperform”), και για την Eurobank κατά 47%, στο 0,10 ευρώ (υποβαθμίζει σε “underperform” από “neutral”). Αυξημένους κινδύνους dilution στις ελληνικές τραπεζικές μετοχές βλέπει η Bank of

America/Merrill Lynch, εκτιμώντας ότι πιθανότατα θα υπάρξουν νέες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου στον ελληνικό τραπεζικό κλάδο. Ακόμη και στο θετικό πολιτικό σενάριο, οι ελληνικές τράπεζες θα χρειαστούν νέες αυξήσεις κεφαλαίου τονίζει η Bank of America/Merrill Lynch, προσθέτοντας ότι η αγορά πλέον πρέπει να πεισθεί ότι δεν θα κινδυνεύσει να «ροκανιστεί» το κεφάλαιό της πριν τοποθετηθεί στον κλάδο. Η Bank of America/Merrill Lynch πιστεύει ότι ο κίνδυνος άντλησης κεφαλαίων αυξάνεται για τις ελληνικές τράπεζες, ακόμη κι αν υπάρξει ένα θετικό πολιτικό αποτέλεσμα. Ο κίνδυνος απορρέει από το ενδεχόμενο αυστηρότερων απαιτήσεων από την ΕΚΤ, με στόχο την ποιότητα του κεφαλαίου ή/και τα επίπεδα προβλέψεων, ή εγχώριες ρυθμιστικές αλλαγές, όπως προγράμματα ελάφρυνσης του χρέους ή διαγραφές. Για να ανακάμψει χρηματιστηριακά ο κλάδος, πρέπει η αγορά να πειστεί ότι δεν υπάρχει κίνδυνος απομείωσης της αξίας τους. Η Bank of America/Merrill Lynch αναλύει τέσσερα σενάρια για τον ελληνικό κλάδο, τρία από τα οποία υποδεικνύουν κεφαλαιακές ανάγκες:

Fitch: Πιθανή η χρεοκοπία των ελληνικών τραπεζών tate– δεν μπορούν «Ο οίκος αξιολόγηΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ να εφαρμοστούν σης Fitch θεωρεί πιστην περίπτωση της θανή τη χρεοκοπία ΑΠΟ ΤΑ ΥΨΗΛΑ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ 2014 Ελλάδας. Αξιολογεί των ελληνικών τραΜΕΤΟΧΕΣ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΜΕΤΑΒΟΛΗ μάλιστα με b το ελπεζών, όπως αυτό 9/4/2015 18/3/2014 ληνικό τραπεζικό γίνεται αντιληπτό σύστημα, γεγονός από τις αξιολογήAlpha Bank 0,269 0,750 -64,13% που μαρτυρά την σεις CCC που λαμEurobank 0,111 0,500 -77,80 αδυναμία της πιστοβάνουν οι τέσσερις Εθνική 1,140 4,17 -72,66% ληπτικής τους ικαελληνικές συστημιΠειραιώς 0,337 2,05 -83,56% νότητας. κές τράπεζες» διαΤο Viability Rating μηνύει ο οίκος σε των τεσσάρων συστημικών ελληνικών τραπεζών, που βρίσκεται έκθεσή του. στο b, έχει ήδη τεθεί σε καθεστώς παρακολούθησης με κίνδυνο Η πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης για σύσταση “bad bank”, υποβάθμισης (Rating Watch Negative), λόγω των αυξημένων κινμέσω της χρήσης των εναπομεινάντων κεφαλαίων του ΤΧΣ, με δύνων που ελλοχεύουν σε επίπεδο χρηματοδότησης και ρευστόστόχο τη διαχείριση του προβλήματος των NPL, κρίνεται ως κίτητας. νηση προς τη σωστή κατεύθυνση, αφού θα λειτουργήσει θετικά σε Οι ελληνικές τράπεζες είναι επαρκώς κεφαλαιοποιημένες, αλλά η ό,τι αφορά την ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού των ελληνικών ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού τους είναι αδύναμη, ενώ ανατραπεζών. μένεται να επιδεινωθεί περαιτέρω εντός του 2015. Όμως η σύσταση μιας «κακής τράπεζας» δεν μπορεί να αποτελέΥπάρχει κίνδυνος για επιβολή capital controls στις ελληνικές τράσει μια σημαντική λύση σε όλα τα προβλήματα των ελληνικών τραπεζες εξηγεί η Fitch, αλλά διευκρινίζει πως δεν θεωρεί πιθανή μια πεζών, αφού το μέγεθος των ΝPL είναι πολύ υψηλότερο από τα τέτοια εξέλιξη. Ο κίνδυνος επιβολής capital controls στις ελληνικεφαλαιακά αποθέματα του TΧΣ. κές τράπεζες οδήγησε τη Fitch στην απόφαση να υποβαθμίσει και Η Fitch προειδοποιεί πως το ισπανικό και το ιρλανδικό μοντέλο το Country Ceiling σε B-. «κακής τράπεζας» –που ήταν άμεσα συνδεδεμένα με το real esΧΡΗΜΑ 13

Χ χρηματιστήριο Σενάριο 1: Σταδιακή ανάκαμψη του λειτουργικού περιβάλλοντος και των οικονομικών μεγεθών 2016-17. Δεν απαιτούνται επιπλέον κεφάλαια. Σε αυτό το σενάριο θα υπήρχε σημαντική χρηματιστηριακή ανάκαμψη (65-89%) του κλάδου. Σενάριο 2: Κεφαλαιακές ανάγκες λόγω του αποκλεισμού των DTA ως επιλέξιμων κεφαλαίων στους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας (ακόμη κι αν δεν επίκειται). Σε αυτό το σενάριο θα υπήρχαν ανάγκες 1,63,0 δισ. ευρώ ανά τράπεζα και επιπλέον έκδοση μετοχών ύψους 33-63% του αριθμού μετοχών (μετά την αύξηση). Σενάριο 3: Κεφαλαιακές ανάγκες λόγω της αύξησης των προβλέψεων που απαιτούνται από την ΕΚΤ. Σε αυτό το σενάριο θα υπήρχαν ανάγκες 2,1-5,5 δισ. ευρώ ανά τράπεζα και επιπλέον έκδοση μετοχών ύψους 54-72% του αριθμού των μετοχών. Σενάριο 4: Κεφαλαιακές ανάγκες λόγω των αρνητικών εγχώριων ρυθμιστικών αλλαγών, οι οποίες θα απαιτήσουν υψηλότερες διαγραφές. Σε αυτό το σενάριο θα υπήρχαν ανάγκες 1,6-2,4 δισ. ευρώ ανά τράπεζα και επιπλέον έκδοση μετοχών ύψους 32-53% του αριθμού των μετοχών. Ο οίκος εκτιμά ότι όλες οι τράπεζες που καλύπτει θα παραμείνουν ζημιογόνες το 2015.

Η «βόμβα» της αναβαλλόμενης φορολογίας Στο στόχαστρο της Κομισιόν βρίσκεται η χρήση των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων (DTA) από τις τράπεζες της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ιταλίας, προκειμένου να διαπιστωθεί αν συνιστά κρατική βοήθεια προς τις τράπεζες. Σημειώνεται πως, βάσει στοιχείων που δημοσίευσε η ΕΚΤ το 2014, οι τέσσερις χώρες του Νότου κατέχουν 40 δισ. ευρώ σε DTA. Ο αναβαλλόμενος φόρος αποτέλεσε ένα μέτρο φορολογικής βοήθειας προς τις ελληνικές τράπεζες ως αντιστάθμισμα για τις ζημιές που υπέστησαν από το πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων PSI. Αν θεωρητικά εφαρμοζόταν σήμερα το μοντέλο DTA που ισχύει για τις τράπεζες της Βορείου Ευρώπης, οι ελληνικές τράπεζες θα χρειάζονταν 100% νέες αυξήσεις κεφαλαίου, χωρίς να προσμετράται η αύξηση των NPL. Στο ενδεχόμενο οι τράπεζες να εμφανίσουν φέτος ζημιές, το Δημόσιο θα πρέπει να καταβάλει μέρος της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου και εξάσκησης των δικαιωμάτων μετατροπής (conversion rights), ως αποτέλεσμα της νομοθετικής ρύθμισης για τη μετατροπή των προσωρι-

νών φορολογικών απαιτήσεων σε οριστικές. Στην περίπτωση που κάποια τράπεζα εμφανίσει λογιστικές ζημιές σε μία από τις χρήσεις μετά την 1η Ιανουαρίου 2015, ο αναβαλλόμενος φόρος μετατρέπεται σε απαίτηση και το Δημόσιο υποχρεούται να πληρώσει αμέσως, καλύπτοντας αύξηση κεφαλαίου. Το τρέχον πλαίσιο της αναβαλλόμενης φορολογίας δείχνει ότι οι τράπεζες πρέπει να εκδώσουν νέα δικαιώματα μετατροπής υπέρ του ελληνικού Δημοσίου, εφόσον υφίστανται ζημίες, αρχής γενομένης από το 2015. Υπό αυτό το πλαίσιο, για κάθε 100 εκατ. ευρώ ζημία θα αυξηθεί ο αριθμός μετοχών κατά 0,9-2,5% ανά τράπεζα. Μετά τις αλλαγές αναμένεται ότι όλες οι ελληνικές τράπεζες θα είναι ζημιογόνες το 2015 και θα αυξήσουν τον αριθμό των μετοχών από το 2016 αναλόγως. Οι αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις αυξήθηκαν από τα 11,1 δισ. ευρώ στο τέλος του 2013 σε 15,6 δισ. ευρώ στο τέλος του 2014. Παρά τις αυξήσεις κεφαλαίου, αθροιστικού ύψους 8,3 δισ. ευρώ, που διενήργησαν η Alpha, η Eurobank, η Πειραιώς και η Εθνική, η συμμετοχή των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων (ΑΦΑ) στον δείκτη Core Tier I των τραπεζών αυξήθηκε αντί να μειωθεί, φθάνοντας σε μέσο όρο στο 55% (48-66% στις τέσσερις τράπεζες). Χ

Τι αποκάλυψαν οι Έλληνες τραπεζίτες Ο πολιτικός παραμένει ο βασικός κίνδυνος για τις ελληνικές τράπεζες, ενώ προβληματισμός επικρατεί για την εκροή καταθέσεων, σύμφωνα με την Goldman Sachs, εκπρόσωποι της οποίας επισκέφθηκαν πρόσφατα τη χώρα μας και είχαν επαφές με τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, τις ελληνικές αρχές και με εκπρόσωπο του ΔΝΤ. Οι Έλληνες τραπεζίτες αποκάλυψαν στην Goldman Sachs ότι:

∼ Ο δρόμος προς πολιτική συμφωνία μεταξύ της Ελλάδας και των διεθνών πιστωτών της παραμένει ασαφής. Υπάρχει εκτίμηση πως οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν μέχρι το καλοκαίρι. ∼ Οι εκροές καταθέσεων μετριάστηκαν τον Μάρτιο σε περίπου 2-3 δισ. ευρώ, έναντι των περίπου 25 δισ. στο διάστημα ΔεκεμβρίουΦεβρουαρίου. Οι μισές από τις εκροές αφορούσαν αναλήψεις ρευστού, ενώ οι υπόλοιπες αφορούσαν μεταφορές σε αμοιβαία και στο εξωτερικό. Οι Έλληνες τραπεζίτες πιστεύουν πως η φύση των εκροών ίσως δημιουργεί ελπίδες πως τουλάχιστον κά-

14 Απρίλιος 2015

ποιες από τις καταθέσεις θα επιστρέψουν στο τέλος στο σύστημα. ∼ Η ανάκαμψη της ποιότητας των assets των τραπεζών θα καθυστερήσει έως και έναν χρόνο. Η επιδείνωση των assets αυξήθηκε σημαντικά από την αρχή του έτους, λόγω της εκ νέου κήρυξης χρεοστασίου σε δάνεια που είχαν ήδη αναδιαρθρωθεί. Οι προεκλογικές υποσχέσεις για «συγχώρεση» χρέους έπαιξαν ρόλο, όμως με το πέρασμα του χρόνου ο σχηματισμός μη εξυπηρετούμενων δανείων θα μπορούσε να οφείλεται λιγότερο στους «μπαταχτσήδες» και περισσότερο στους δανειολήπτες που αντιμετωπίζουν οικονομική στενότητα. ∼ Η χρήση της χρηματοδότησης από την ΕΚΤ (βρίσκεται υπό συνεχή, καθημερινή, επιτήρηση από τον SSM). Το όριο του ELA εξαρτάται από τις ροές καταθέσεων και μέχρι στιγμής δεν περιορίζεται από τη διαθεσιμότητα collateral (περίπου 40-50 δισ. ευρώ).

Το ΧΑ δεν πήγε στο ευρωπαϊκό «πάρτι» Πτώση 6,14% του Γενικού Δείκτη στο α’ τρίμηνο, απώλειες 41,5% για τις τράπεζες όντρα στο θετικό κλίμα των ευρωαγορών κινήθηκε η χρηματιστηριακή αγορά στο α’ τρίμηνο του 2015. Οι πολιτικές αναταράξεις των τελευταίων μηνών έχουν δημιουργήσει ένα πιεσμένο λειτουργικό περιβάλλον για την ελληνική χρηματιστηριακή αγορά, η οποία δεν μπορεί να ακολουθήσει τις διεθνείς αγορές. Η κατάσταση στην Ελλάδα επιδεινώνεται ραγδαία. Η οικονομία της χώρας συρρικνώνεται, τα φορολογικά έσοδα υπολείπονται των στόχων, οι τραπεζικές καταθέσεις φεύγουν από το σύστημα και η πολιτική αστάθεια φαίνεται να αυξάνεται, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στις σχέσεις με τους επίσημους πιστωτές. Ο Γενικός Δείκτης έκλεισε το τρίμηνο με πτώση 6,14%, ενώ τον Μάρτιο κατέγραψε πτώση 11,93%, με την αγορά να μην μπορεί να παρακολουθήσει το «πάρτι» των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων. Τον Μάρτιο επίσης, ο FTSE 25 έχασε 11,03%, ενώ ο τραπεζικός δείκτης έκλεισε στην κορυφή της πτώσης, με απώλειες 24,89%. Στο α’ τρίμηνο του 2015, ο FTSE 25 έχασε 13,16%, ενώ ο τραπεζικός δείκτης σημείωσε πτώση 41,5%. Επιπλέον, τον ίδιο μήνα, η συνολική κεφαλαιοποίηση του ΧΑ μειώθηκε κατά 6,1 δισ. ευρώ, ενώ από την αρχή του χρόνου οι απώλειες έφθασαν τα 7,5 δισ. ευρώ. Οι μετοχές της υψηλής κεφαλαιοποίησης κινήθηκαν με δύο ταχύτητες. Οι τραπεζικές μετοχές έκλεισαν το τρίμηνο με σημαντικές απώλειες, ενώ ανθεκτικότερη ήταν η εικόνα στα μη τραπεζικά blue chips στο τρίμηνο. Η Πειραιώς υποχώρησε κατά 60,4%, η Eurobank κατά 44,7%, η Alpha Bank κατά 41,5% και η Εθνική κατά 25,2%. Επίσης, με απώλειες από τον δείκτη FTSE-25 έκλεισαν οι μετοχές: MIG (-31,1%), Ελλάκτωρ (-16,4%), ΕΥΔΑΠ (-14,4%), ΟΤΕ (-9,3%), ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (-8,5%), ΕΛΠΕ (-6,6%) και ΟΠΑΠ (-1,9%). Αντιθέτως, κέρδη σε επίπεδο α’ τριμήνου καταγράφουν οι μετοχές της Viohalco (+61,8%), του Μυτιληναίου (+20,3%), της Τέρνα Ενεργειακής (+16,5%), της Jumbo (+14,3%), του Τιτάνα (+11,5%), της Coca Cola HBC (+7,77%), της Aegean Airlines (+7,77%), του ΟΛΠ (+6,7%), της Μότορ Όιλ (+6,2%), της ΔΕΗ (+5,6%), της Folli Follie (+5,1%), της ΜΕΤΚΑ (+3,0%), της ΕΧΑΕ (+0,4%) και της Grivalia Properties (+0,4%).

Ευρωαγορές

ΜΕΤΟΧΕΣ

Alpha Bank Coca Cola HBC Eurobank Folli Follie Jumbo MIG Motor Oil ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ΔΕΗ Εθνική Ελλάκτωρ ΕΧΑΕ ΕΛΠΕ ΕΥΔΑΠ ΜΕΤΚΑ Μυτιληναίος ΟΛΠ ΟΠΑΠ ΟΤΕ Πειραιώς Τέρνα Ενεργειακή Τιτάν Viohalco Grivalia Properties Aegean Airlines

ΚΛΕΙΣΙΜΟ 31/3/2015

ΚΛΕΙΣΙΜΟ 31/12/2014

ΜΕΤΑΒΟΛΗ

0,275 16,89 0,105 22,74 9,68 0,13 6,90 1,73 5,70 1,10 1,78 4,67 3,55 5,35 8,70 5,58 11,20 8,73 8,25 0,36 2,19 21,37 3,01 7,60 7,43

0,47 15,68 0,19 26,40 8,47 0,19 6,50 1,89 5,40 1,47 2,13 4,65 3,80 6,25 8,45 4,64 10,50 8,90 9,10 0,91 1,88 19,17 1,86 7,57 6,90

-41,5% +7,7% -44,7% +5,1% +14,3% -31,1% +6,2% -8,5% +5,6% -25,2% -16,4% +0,4% -6,6% -14,4% +3,09% +20,3% +6,7% -1,9% -9,3% -60,4% +16,5% +11,5% 61,8% +0,4% +7,7%

Η καλύτερη επίδοση από το 1988 για τον DAX

Το καλύτερο α’ τρίμηνο των τελευταίων 17 ετών Οι αποδόσεις των ευρωαγορών στο α’ τρίμηνο Ελλάδα Γερμανία Γαλλία Πορτογαλία Ιταλία Ισπανία

Η ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ ΤΟΥ FTSE-25 ΣΤΟ Α’ ΤΡΙΜΗΝΟ 2015

-6,14% +22% +18% +24% +21% +12%

Ενώ στο ελληνικό χρηματιστήριο το α’ τρίμηνο ήταν πτωτικό, το ευρωπαϊκό χρηματιστηριακό κλίμα ήταν… πανηγυρικό! Το καλύτερο α’ τρίμηνο των τελευταίων 17 ετών κατέγραψαν τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια το 2015, δεδομένης της ισχυρής ώθησης από την ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ. Ο πανευρωπαϊκός δείκτης Euro Stoxx 600 κατέγραψε τους πρώτους τρεις μήνες κέρδη της τάξης του 18,8%, σημειώνοντας την καλύτερη επίδοση από το 1998! Τα κέρδη ήταν ακόμη μεγαλύτερα για τον γερμανικό DAX, ο οποίος ενισχύθηκε κατά 22, σημειώνοντας υψηλό 27 ετών.

Στην Πορτογαλία, ο PSI 20 ενισχύθηκε κατά 24% και στην Ιταλία ο MIB κατά 21%. Στη Γαλλία, ο CAC 40 κατέγραψε άνοδο 18% και στην Ισπανία ο IBEX 35 κατά 12%. Το ράλι αντανακλά την αύξηση κατά 665 δισ. ευρώ της χρηματιστηριακής αξίας των ευρωπαϊκών μετοχών, κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών μηνών. Το «καύσιμο» στο ράλι των ευρωαγορών αποτέλεσε η ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ. Δεδομένου του ότι το QE θα συνεχιστεί και το 2016, το ράλι στις ευρωπαϊκές μετοχές θα διατηρηθεί και το επόμενο έτος, όπως εκτιμά η πλειοψηφία των αναλυτών. ΧΡΗΜΑ 15

Χ παρασκήνιο

2010-2015 Η ελληνική «Οδύσσεια»

ΠΟΣΑ ΜΑΣ ΔΑΝΕΙΣΑΝ ΟΙ ΕΤΑΙΡΟΙ ΜΑΣ εκατ. ευρώ ΠΡΩΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ-GLF Κράτη Βέλγιο Κύπρος Γερμανία Εσθονία Φινλανδία Γαλλία Ιρλανδία Ιταλία Λουξεμβούργο Μάλτα Ολλανδία Αυστρία Πορτογαλία Σλοβενία Σλοβακία Ισπανία Σύνολο

Δάνεια 1.942 0.110 15.165 0 1.004 11.389 0.347 10.008 0.140 0.051 3.194 1.555 1.102 0.243 0 6.650 52.900

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ-EFSF Κράτη Αυστρία Βέλγιο Κύπρος Εσθονία Φινλανδία Γαλλία Γερμανία Ιρλανδία Ιταλία Λουξεμβούργο Μάλτα Ολλανδία Πορτογαλία Σλοβακία Σλοβενία Ισπανία Σύνολο

16 Απρίλιος 2015

Συμμετοχή 4.239 5.274 0.297 0.382 2.722 30.954 41.221 0 27.197 0.382 0.141 8.678 0 1.503 0.723 18.079 141.800

Ελλάδα: Το οικονομικό πείραμα της Ευρώπης για να σωθεί το ευρώ

ριν από πέντε χρόνια, στις 23 Απριλίου του 2010, ο Γ. Παπανδρέου, με φόντο το λιμάνι του Καστελόριζου, ανακοίνωνε στον ελληνικό λαό την ένταξη της χώρας στον μηχανισμό στήριξης, που σηματοδότησε και την έναρξη της «Οδύσσειας» για την ελληνική οικονομία. Εργαστήριο της Ευρώπης, μέσα στο οποίο πραγματοποιούνται οικονομικά πειράματα, χαρακτηρίζει μερίδα των αναλυτών την Ελλάδα. Πριν από πέντε χρόνια, η Ελλάδα έφτασε στο χείλος της καταστροφής και αναγκάστηκε να ζητήσει διεθνή στήριξη. Αυτό ήταν κάτι που δεν έπρεπε ποτέ να συμβεί, αφού η Συνθήκη της ΕΕ δεν προβλέπει μια ευρωπαϊκή χώρα να επωμίζεται το χρέος μιας άλλης. Ωστόσο τον Απρίλιο του 2010, η Ελλάδα δεν μπορούσε πια να αναχρηματοδοτηθεί. Η επιβίωση της ευρωζώνης κινδύνευσε. Επομένως, κάθε κανόνας αγνοήθηκε... Από τότε μέχρι και σήμερα, η Ελλάδα έλαβε δύο πακέτα διάσωσης, με αντάλλαγμα την επιβολή σκληρής λιτότητας. Έπρεπε να κόψει μισθούς και συντάξεις και να αυξήσει τους φόρους, προκειμένου να καταστήσει την οικονομία της ανταγωνιστική. «Το ελληνικό πείραμα –με στόχο τη διάσωση του ευρώ– δεν έχει προηγούμενο...» σημειώνει το BBC. Λάθη στον σχεδιασμό του πρώτου Μνημονίου και καθυστερήσεις έφεραν βαθιά ύφεση, ενώ η ανεργία έσπασε κάθε ρεκόρ, φθάνοντας στο 27%, το εισόδημα των νοικοκυριών συρρικνώθηκε κατά περίπου 30% και στον ιδιωτικό τομέα σημειώνεται ένας μικρός «Αρμαγεδδών». Πέντε χρόνια μετά το πρώτο Μνημόνιο, οι

κυβερνήσεις και η Τρόικα δεν εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα του χρέους, που ήταν ο βασικός στόχος τους. Σήμερα, μία πενταετία μετά, αποδεικνύεται πως το πρόβλημα δεν ήταν τα σκληρά μέτρα (αφού ακολούθησαν πολύ σκληρότερα), αλλά οι εκτός πραγματικότητας υπολογισμοί της έκτασης της ύφεσης, που ομολόγησαν στελέχη του ΔΝΤ, κάνοντας λόγο για «λάθος στους πολλαπλασιαστές». Επρόκειτο για τεράστιο λάθος, η διόρθωση του οποίου κόστισε επιπλέον μέτρα δεκάδων δισ. ευρώ, δημιούργησε εκατοντάδες χιλιάδες άνεργους και βαθιά ύφεση.

Το πρώτο σφάλμα Το ΠΑΣΟΚ κερδίζει την εξουσία στις 4 Οκτωβρίου του 2009 και υποχρεώνεται να αναθεωρήσει ξαφνικά τους αριθμούς του δημοσιονομικού ελλείμματος που υποεκτίμησε η κυβέρνηση Καραμανλή. Το έλλειμμα αναθεωρείται από το 3,7% σε 12,7%, ύστερα στο 13,6% τον Μάιο του 2010 και σε 15,4% τον Οκτώβριο του 2010. Αυτή η αναθεώρηση προκάλεσε μια βαθιά αντίδραση προς την Ελλάδα και την ικανό-

☛

Η ελληνική οικονομία βίωσε μια μεγάλη ύφεση, μεγαλύτερη από αυτήν που θα προκαλούσε ένας πόλεμος!

ΤΟ ΣΦΑΛΜΑ ΤΗΣ ΣΚΛΗΡΗΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ Ένα μεγάλο σφάλμα ήταν το είδος της οικονομικής πολιτικής που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα και η επιλογή της υπερ-λιτότητας. Η ελληνική οικονομία θα γνωρίσει μια μεγάλη ύφεση, μεγαλύτερη από αυτήν που θα προκαλούσε ένας πόλεμος! Η ύφεση οδήγησε σε μεγαλύτερο χρέος, καθώς χειροτέρευσε τη σχέση του χρέους προς το ΑΕΠ, οδηγώντας τους δανειστές να απαιτήσουν νέα μέτρα λιτότητας, τα οποία μεγάλωσαν την ύφεση, αυξάνοντας το έλλειμμα και το χρέος, και πάει λέγοντας… Η έκρηξη των επιτοκίων επεκτάθηκε στο σύνολο της οικονομίας, καθώς οι ελληνικές τράπεζες, ήδη τραυματισμένες από τη μείωση της αξίας των κρατικών ομολόγων που διακρατούσαν στα χαρτοφυλάκιά τους, ήταν υποχρεωμένες να δανειτητά της να χειριστεί την κατάσταση, και στη συνέχεια έγιναν μια σειρά από σφάλματα. Το σφάλμα της ελληνικής κυβέρνησης ήταν που δεν προετοίμασε τις αγορές για ένα τέτοιο σοκ –το οποίο αιφνιδίασε ακόμη και την ίδια– και όχι μόνο δεν έσπευσε να εξαγγείλει μέτρα διόρθωσης των ελλειμμάτων, αλλά εξήγγειλε και φιλολαϊκά μέτρα ενίσχυσης των χαμηλών εισοδημάτων! Μόνο τον Ιανουάριο του 2010, δύο και πλέον μήνες μετά την αναθεώρηση του ελλείμματος, η κυβέρνηση αναγγέλλει ένα πρώτο πρόγραμμα σταθεροποίησης, αλλά εντελώς αναξιόπιστο: μείωση του ελλείμματος από το 12,9% του ΑΕΠ το 2009 σε 2,18% το 2012. Δηλαδή μιαν αναπροσαρμογή χωρίς κανένα προηγούμενο στην ιστορία! Αυτός ο στόχος προκάλεσε τη μεγάλη αύξηση του spread, γεγονός που κάνει ασύμφορη τη χρηματοδότηση της Ελλάδας από τις αγορές, προκαλώντας κρίση ρευστότητας.

στούν οι ίδιες με επιτόκια πολύ χειρότερα από αυτά που δανειζόταν το ελληνικό Δημόσιο. Αυτό, με τη σειρά του, είχε ως αποτέλεσμα την παράλυση των επενδύσεων και της κατανάλωσης, άρα και της ανάπτυξης. Η Ελλάδα μπήκε σε έναν φαύλο κύκλο –χρηματοπιστωτικό αυτήν τη φορά– κατά τον οποίο η κρίση του δημόσιου χρέους μεταφράζεται σε τραπεζική κρίση και η κρίση ρευστότητας σε κρίση φερεγγυότητας. Κρίση όχι μόνο ελληνική, αλλά και υπερεθνική, λόγω της μείωσης της αξίας των ελληνικών ομολόγων που είχαν σε μεγάλες ποσότητες οι γαλλικές και οι γερμανικές τράπεζες. Έτσι, οι αρχικές δυσκολίες μιας μικρής χώρας της ευρωζώνης μετατράπηκαν σε μια σοβαρή κρίση του ευρώ.

☛

Πέντε χρόνια μετά το πρώτο Μνημόνιο, οι ελληνικές κυβερνήσεις και η Τρόικα δεν εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα του χρέους, που είναι ο βασικός στόχος

Εκτός ελέγχου το χρέος Ο βασικός στόχος του πρώτου Μνημονίου ήταν η αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους της Ελλάδας. Στην πράξη, όμως, σύντομα διαπιστώθηκε το ανέφικτο των στόχων, αφού η κατάρρευση του ΑΕΠ εκτόξευσε το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ σε επίπεδα εκτός προβλέψεων της Τρόι-

κας και της κυβέρνησης. Προκειμένου το χρέος να επανέλθει σε βιώσιμη τροχιά, αποφασίστηκε «κούρεμα» και ειδικά των ομολόγων που κατείχαν οι ιδιώτες σε δύο φάσεις. Η μία υλοποιήθηκε τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2012 και μείωσε το χρέος κατά 106 δισ. ευρώ. Όμως δεν επαρκούσε, αφού μεγάλο μέρος των ομολόγων που διαγράφηκαν αντικαταστάθηκαν με νέα δάνεια και το Δημόσιο δανείστηκε για να καλύψει το κόστος της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Λίγους μήνες αργότερα, διαπιστώθηκε πως το χρέος εξακολουθούσε να είναι μη βιώσιμο και αποφασίστηκε δεύτερο «κούρεμα», που υλοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2012, μέσω του οποίου «έσβησε» χρέος 20,6 δισ. ευρώ, ενώ ελήφθησαν και άλλα μέτρα συμπληρωματικά, όπως η μείωση των επιτοκίων των δανείων των χωρών της ευρωζώνης κ.λπ. Ούτε αυτά όμως εξασφάλισαν τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Χ

ΤΟ ΣΦΑΛΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ Το άλλο σφάλμα –και ίσως το πιο σοβαρό– ήταν η βραδύτητα της ευρωπαϊκής αντίδρασης. Χρειάστηκαν έξι μήνες για να έχουμε πραγματική ευρωπαϊκή αντίδραση. Στους έξι μήνες η Ελλάδα αφέθηκε μόνη της, με τις αγορές και τους οίκους αξιολόγησης να τη χτυπούν. Μόνο τον Μάρτιο του 2010, όταν τα επιτόκια δανεισμού της Ελλάδας είχαν «εκραγεί» και όταν κυκλοφορούσε η ιδέα ότι ένα κράτος της ευρωζώνης θα χρεοκοπήσει, συναντήθηκαν οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης. Και το μόνο που έκαναν ήταν να δηλώσουν ότι «θα υποστηρίξουν την Ελλάδα». Μετά από αυτό η Ελλάδα υποβαθμίζεται εκ νέου, και στη συνέχεια τα ευρωπαϊκά πακέτα διαδέχονται το ένα το άλλο, πάντα ανεπαρκή, χωρίς να πείθουν. Τον Απρίλιο του 2010 αναγγέλλεται βοήθεια 30 δισ. ευρώ –ασήμαντη όπως εκτιμούν οι αγορές– και η ελληνική οικονομία υποβαθμίζεται και πάλι.

Στις 2 Μαΐου του 2010 αναγγέλλεται ένα πακέτο βοήθειας 110 δισ. ευρώ, με στόχο τη μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού στο 2,6% το 2014. Αλλά και αυτό θεωρείται μη ρεαλιστικό. Στο μεταξύ, τα ελληνικά επιτόκια έχουν απογειωθεί. Το φθινόπωρο του 2009 η διαφορά επιτοκίων με τη Γερμανία ήταν 2%. Τον Μάιο του 2010 ήταν 10% και η Ελλάδα δεν μπορούσε πλέον να χρηματοδοτηθεί. Το ύψος του πρώτου πακέτου στήριξης ορίστηκε σε 110 δισ., εκ των οποίων τα 80 προέρχονταν από τις χώρες της ευρωζώνης και τα 30 από το ΔΝΤ. Τα ανταλλάγματα για την ένταξη στον μηχανισμό στήριξης ήταν εξαιρετικά επώδυνα, καθώς συνοδεύτηκαν από μέτρα αύξησης των φορολογικών επιβαρύνσεων αδιακρίτως –είτε επρόκειτο για επιχειρήσεις είτε για μισθωτούς– αλλά και μείωσης των δαπανών. ΧΡΗΜΑ 17

Χ επιχειρηματικά νέα εισηγμένων

Η ακτινογραφία των εισηγμένων το 2014 Σημαντική αύξηση λειτουργικών κερδών (+21%), οριακή βελτίωση των πωλήσεων (+2%) και μεγάλες ζημίες 3,045 δισ. ευρώ.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 2014 Σημαντική αύξηση λειτουργικών κερδών, οριακή βελτίωση των πωλήσεων και μεγάλες ζημίες 3,045 δισ. ευρώ έδειξε η ακτινογραφία των αποτελεσμάτων των εισηγμένων εταιρειών για την οικονομική χρήση του 2014 που επιμελήθηκε η Beta ΑΧΕΠΕΥ.

18 Απρίλιος 2015

(ποσά σε εκατ. ευρώ) ΒΑΣΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ Κύκλος εργασιών Λειτουργικά κέρδη Κέρδη μετά από φόρους Κερδοφόρες εταιρείες Αύξηση κερδών Μείωση κερδών Επιστροφή σε κέρδη Ζημιογόνες εταιρείες Αύξηση ζημιών Μείωση ζημιών Επιστροφή σε ζημιές

71.561.950 6.469.700 -3.045.364 85 42 22 21 128 43 73 12

+2,00% +21,4% -219,6%

κύκλος εργασιών των εισηγμένων διαμορφώθηκε στα 71,5 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 2% σε ετήσια βάση, ενώ το προσαρμοσμένο για ίδιο αριθμό εταιρειών δ’ τρίμηνο κλείνει με καλύτερη επίδοση, στο +4,24%. Δεδομένου του ότι στο γ’ τρίμηνο ο ρυθμός ήταν στο 2,8% και στο β’ τρίμηνο υπήρχε ουσιαστικά στασιμότητα (-0,5%), η μεταβολή του ρυθμού αύξησης του κύκλου υποδηλώνει ότι η τάση είχε αποκτήσει μια πολύ ικανοποιητική δυναμική. Το τρίμηνο έκλεισε με συγκρίσιμο τζίρο 17,4 δισ. ευρώ, έναντι 16,7 δισ. ευρώ πέρσι, ενώ σε επίπεδο έτους, σε απόλυτα μεγέθη, ο τζίρος διαμορφώθηκε σε 71,3 δισ. ευρώ. Η διαφορά του κατασκευαστικού κλάδου, οποίος έχει και τη μεγαλύτερη αύξηση (+31%) στο σύνολο, είναι 832 εκατ. ευρώ, σε σχέση με πέρσι. Τα λειτουργικά κέρδη εμφανίζονται βελτιωμένα κατά 21%, στα 6,46 δισ. ευρώ. Σε επίπεδο λειτουργικών κερδών, στο δ’ τρίμηνο οι εισηγμένες έφεραν 600 εκατ. ευρώ περισσότερα σε σχέση με πέρσι. Το λειτουργικό περιθώριο υπερδιπλασιάστηκε σε σχέση με πέρσι (Q4 2014: 6,6%, έναντι 3,1% στο Q4 2013), που αποτελεί δείγμα υγείας και δημιουργεί ένα απόθεμα άμυνας σε πιθανές αυξήσεις είτε στα στοιχεία του μικτού κόστους είτε στα χρηματοοικονομικά έξοδα, προστατεύοντας την τελική γραμμή. Οι εισηγμένες πλησίασαν περισσότερο το σημείο αναφοράς του 10%, που είναι το επιθυμητό μέσο σταθμικό λειτουργικό περιθώριο, ανεβάζοντας κατά 143 μονάδες βάσης την ετήσια επίδοσή τους, στο 9,03%. Η τελική γραμμή έκλεισε με ζημιές 3,05 δισ. ευρώ, που προέρχονται κυρίως από τον χρηματοοικονομικό κλάδο και τα υψηλά έκτακτα του τραπεζικού κλάδου. Ο αμιγώς εμποροβιομηχανικός κλάδος εμφάνισε οριακά κέρδη 56 εκατ. ευρώ (315 εκατ. ευρώ ζημιές στο δ’ τρίμηνο), αλλά και εδώ η επίδραση των εκτάκτων είναι καταλυτική. Η αφαίρεση των διυλιστηρίων και των κατασκευών, που έχουν τα υψηλότερα έκτακτα του εμποροβιομηχανικού κλάδου, φέρνει την τελική γραμμή στα 515 εκατ. ευρώ, ποσό που σε σχέση με την περσινή χρονιά αποτελεί την πρώτη χρήση επιστροφής της κερδοφορίας στις μη χρηματοοικονομικές εταιρείες μετά το 2009. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αύξηση των απομειώσεων σαν πρακτική συνδέεται και με την αύξηση του προεξοφλητικού επιτοκίου, καθώς η άσκηση πραγματοποιείται

☛

Η τελική γραμμή έκλεισε με ζημιές 3,05 δισ. ευρώ, που προέρχονται κυρίως από τον χρηματοοικονομικό κλάδο, ενώ ο αμιγώς εμποροβιομηχανικός κλάδος εμφάνισε οριακά κέρδη 56 εκατ. ευρώ.

λογιστικά και λαμβάνει υπόψη της χρηματοοικονομικούς παράγοντες που συνδέονται με το κόστος δανεισμού της χώρας.

Η σχέση κερδοφόρων-ζημιογόνων Η σχέση μεταξύ κερδοφόρων και ζημιογόνων εταιρειών παρέμεινε στάσιμη στο δ’ τρίμηνο, με το 40% να εμφανίζει κέρδη. Παρόλα αυτά η εσωτερική κατανομή των ζημιογόνων εταιρειών δείχνει ότι από τις 128 εταιρείες που εμφάνισαν αρνητικό πρόσημο στην τελική γραμμή, οι 73 εμφάνισαν μικρότερες ζημιές (34%). Επίσης, ο ρυθμός των εταιρειών που γύρισαν σε κερδοφορία είναι σχεδόν διπλάσιος από αυτές που επέστρεψαν σε ζημιές. Η κατανομή των αποτελεσμάτων μπορεί να μην έχει το προφανές στοιχείο της βελτίωσης, ωστόσο δείχνει ότι εσωτερικά δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ώστε να βγουν περισσότερες εταιρείες σε κερδοφορία στα επόμενα τρίμηνα. Από τις 85 κερδοφόρες εταιρείες, 42 αύξησαν τα κέρδη τους, 22 τα μείωσαν, ενώ 21 εταιρείες επέστρεψαν σε κέρδη από ζημιές. Στον αντίποδα, από τις 128 ζημιογόνες εταιρείες, οι 43 αύξησαν τις ζημιές τους, 73 τις μείωσαν και 14 επιχειρήσεις επέστρεψαν σε ζημιές από κέρδη.

Επίδραση των πολιτικών εξελίξεων Από την έναρξη της διαδικασίας της προεδρικής εκλογής τον περασμένο Δεκέμβριο, ήταν διάχυτη η εντύπωση ότι η εγχώρια οικονομική δραστηριότητα θα εμφάνιζε κάποια επιβράδυνση σε σχέση με αυτό που ανέμενε η αγορά στο τέλος του γ’ τριμήνου σημειώνει η Beta ΑΧΕΠΕΥ. Δεδομένης της υψηλής συνεισφοράς του

Δεκεμβρίου στις εμπορικές επιχειρήσεις (περίπου το 25-30% του ετήσιου τζίρου πραγματοποιείται κατά την περίοδο των Χριστουγέννων), η επίδραση έγινε εντονότερη στις εμπορικές εταιρείες, ενώ σε κάποιο βαθμό οι επιχειρήσεις πρόλαβαν την τάση υποχώρησης του ευρώ και τη μείωση των ενεργειακών τιμών, είτε αυξάνοντας την εξαγωγική τους δραστηριότητα είτε μειώνοντας το κόστος πωληθέντων. Οι εισηγμένες επιχειρήσεις κινήθηκαν με στόχο περισσότερο να ικανοποιήσουν –ή να καθησυχάσουν– τους πιστωτές τους και λιγότερο να ανταμείψουν τους μετόχους τους. Σε δεύτερο χρόνο, οι επιχειρήσεις κινήθηκαν πιο αμυντικά σε ό,τι αφορά τη φορολογητέα ύλη, ενόψει ίσως κάποιων έκτακτων αλλαγών στη νομοθεσία, δυσκολιών στην εξεύρεση ρευστότητας αλλά και εκτιμήσεων για αλλαγή των ρυθμών ανάπτυξης. Πέρα από τις αναδιαρθρώσεις που έχουν συμβάλει στη σταθεροποίηση κάποιων ικανοποιητικών περιθωρίων, τα λειτουργικά αποτελέσματα έχουν ενισχυθεί και από άλλους δύο λόγους: α. Οι συσσωρευμένες ζημιές έχουν αρχίσει να παρουσιάζουν κόπωση, γεγονός που δείχνει ότι τα περιθώρια νέων απομειώσεων σε συμμετοχές και πάγια έχουν μειωθεί σημαντικά και β. Όπου οι τράπεζες έχουν μετοχοποιήσει δάνεια και έχουν ενισχύσει τους ισολογισμούς με νέα κεφάλαια κίνησης υπάρχουν δείγματα ανάκαμψης. Τέτοια δείγματα γραφής συναντώνται κυρίως στις ιχθυοκαλλιέργειες, αλλά και σε μεμονωμένες περιπτώσεις, όπως στον κλάδο των ακινήτων και στις κατασκευές.

Τι επηρέασε το δ' τρίμηνο Πέρα από το προεκλογικό κλίμα, που επηρέασε ανασταλτικά τις πωλήσεις του λιανικού εμπορίου του δ’ τριμήνου, οι παράγοντες που επηρέασαν τα αποτελέσματα των εισηγμένων εταιρειών μπορούν να συνοψιστούν στους εξής: Ενεργειακό κόστος: Τα κοστολογικά δεδομένα εξελίχθηκαν πολύ καλύτερα για όσες εταιρείες έχουν υψηλή έκθεση στο πετρέλαιο και τα παράγωγά του, το φυσικό αέριο ή άλλα καύσιμα. Η μείωση των τιμών βελτίωσε αφενός τα περιθώρια κέρδους, αφετέρου το κεφάλαιο κίνησης, ενώ για τις εταιρείες διύλισης ο συνδυασμός των ικανοποιητικών περιθωρίων και της αύξησης της ζήτησης σε πετρέλαιο θέρμανσης και ΧΡΗΜΑ 19

Χ επιχειρηματικά νέα εισηγμένων καύσιμα κίνησης διαμορφώνει πολύ θετικές προϋποθέσεις για ένα καλύτερο τρίμηνο από το τρίτο, στο οποίο οι εταιρείες επανήλθαν σε οριακή κερδοφορία. Είναι ενδεικτικό το ότι μόνο στην περίπτωση της ΔΕΗ η ωφέλεια στα λειτουργικά κέρδη στο δ’ τρίμηνο ήταν 17 εκατ. ευρώ για τα υγρά καύσιμα και 10 εκατ. ευρώ για το φυσικό αέριο. Ισοτιμία ευρώ/δολαρίου: Καλύτερο ήταν το τρίμηνο για όσους εξάγουν και είδαν τα έσοδά τους έστω και παθητικά να αυξάνουν, χαμηλότερο αποτέλεσμα για όσους εισάγουν και δεν μπόρεσαν να μετακυλήσουν την αύξηση στην κατανάλωση ή δεν είχαν προχωρήσει σε κινήσεις αντιστάθμισης. Βάση σύγκρισης: «Αναγκαστικά» καλύτερο τρίμηνο για τον ΟΠΑΠ, λόγω της έναρξης της δραστηριότητας των λαχείων, που ενοποιούνται για πρώτη φορά. Ανάλογη ευνοϊκή βάση σύγκρισης είχε διαμορφωθεί και για την ΕΧΑΕ, την Aegean, τον ΟΤΕ, τη ΔΕΗ και την Coca Cola, λόγω των νέων ενοποιήσεων ή των περσινών αρνητικών εκτάκτων.

Έκτακτα αποτελέσματα Σε όλη τη διάρκεια του 2014, τα έκτακτα αποτελέσματα είχαν την τιμητική τους. Χωρίς καμιά εξαίρεση, όλες οι συστημικές τράπεζες αύξησαν τις προβλέψεις, πήραν μεγάλες απομειώσεις σε χρεόγραφα και συμμετοχές, ενώ όπου ήταν δυνατό προσέθεσαν υπόλοιπα από τον αναβαλλόμενο φόρο. Ήταν μια καλή ευκαιρία «επιχείρησης αρετής» στους ισολογισμούς, δεδομένης της χρηματιστηριακής υποχώρησης των τιμών, προσαρμόζοντας τους αριθμούς στα αποτελέσματα του πρόσφατου τεστ αντοχής της ΕΚΤ, εμφανίζοντας έτσι πιο ρεαλιστικά μεγέθη, ειδικά στο σκέλος των κεφαλαίων. Από τις τέσσερις τράπεζες, η Εθνική και η Πειραιώς δεν έχουν καλύψει κατά 100% τα αποτελέσματα του τεστ, αναμένοντας πιθανώς καλύτερα αποτελέσματα ή κεφαλαιακές ενέργειες που

☛

Το λειτουργικό περιθώριο υπερδιπλασιάστηκε σε σχέση με πέρσι (Q4 2014 6,6%, έναντι 3,1% στο Q4 2013), το οποίο αποτελεί δείγμα υγείας και δημιουργεί ένα απόθεμα άμυνας.

Η συνέχεια... θα τους δώσουν χώρο για να αυξήσουν τις προβλέψεις τους. Οι σημαντικότερες μη επαναλαμβανόμενες λογιστικές εγγραφές του δ’ τριμήνου ήταν οι εξής: Eurobank: Στο δ’ τρίμηνο καταγράφονται απομειώσεις και μη επαναλαμβανόμενα έξοδα ύψους 218 εκατ. ευρώ. Alpha Bank: Το επιπλέον μη επαναλαμβανόμενο κόστος λειτουργικής αναδιάρθρωσης διαμορφώθηκε σε 96 εκατ. ευρώ. Πειραιώς: Η απομείωση στοιχείων ενεργητικού στο τρίμηνο διαμορφώθηκε σε 179 εκατ. ευρώ, ενώ από αναδιαρθρώσεις, εθελούσια έξοδο (88 εκατ.) και έξοδα ενοποίησης η συνολική επιβάρυνση στο τρίμηνο ήταν 139 εκατ. ευρώ. Στο δ’ τρίμηνο αναγνωρίστηκε αναβαλλόμενος φόρος περίπου 200 εκατ. ευρώ, που προήλθε από την απορρόφηση της Γενικής. Εθνική: Από απομειώσεις συμμετοχών και επαναπροσδιορισμό αξίας παγίων προέκυψε αρνητική διαφορά 1,1 δισ. ευρώ. Η τράπεζα ωστόσο προχώρησε σε αναγνώριση αναβαλλόμενης φορολογίας ύψους 280 εκατ. ευρώ. OTE: Τα έξοδα εθελουσίας εξόδου και αναδιάρθρωσης επιβάρυναν το τρίμηνο με 20 εκατ. ευρώ. ΕΛΠΕ: Από την απομείωση των αποθεμάτων, λόγω της μείωσης των τιμών του

☛

Το δ’ τρίμηνο και το σύνολο του 2014 δεν βοήθησαν στο να φθηνύνει εσωτερικά το ΧΑ και χωρίς αύξηση της κερδοφορίας οι χαμηλές αποτιμήσεις δεν μπορούν να δημιουργήσουν καταλύτες υπεραξιών. 20 Απρίλιος 2015

αργού πετρελαίου, ο όμιλος καταγράφει ζημιές 375 εκατ. ευρώ στο δ’ τρίμηνο (475 εκατ. ευρώ στο έτος). Motor Oil: Τα λειτουργικά και καθαρά κέρδη επηρεάστηκαν από υψηλές ζημιές αποτίμησης των αποθεμάτων ύψους 195 εκατ. ευρώ. Τιτάν: Οι συναλλαγματικές διαφορές ενίσχυσαν τον ισολογισμό στο δ’ τρίμηνο κατά 30 εκατ. ευρώ. ΟΠΑΠ: Από αντιστροφή πρόβλεψης απομείωσης θυγατρικής (Neurosoft) καταγράφεται έκτακτο κέρδος 7,5 εκατ. ευρώ.

Το δ’ τρίμηνο, όπως και το σύνολο του 2014, δεν βοήθησε στο να φθηνύνει εσωτερικά το ΧΑ. Χωρίς αύξηση της κερδοφορίας οι χαμηλές αποτιμήσεις δεν μπορούν να δημιουργήσουν καταλύτες υπεραξιών, παρά την υψηλή αξία που υπάρχει σαν κόστος αντικατάστασης σε πολλές εταιρείες. Βέβαια η αγορά δεν βρίσκεται και σε κάποιο απαιτητικό επίπεδο διαπραγμάτευσης, επομένως η χαμηλή συνεισφορά από το μέτωπο της κερδοφορίας είναι μάλλον προεξοφλημένη στα τρέχοντα επίπεδα. Σε δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, η επικέντρωση σε εταιρείες με αυξημένα κέρδη δίνει κάποια κίνητρα ενδιαφέροντος. Στην παρούσα φάση, η αγορά δεν κινείται με τη λογική των επιμέρους επιλογών, αλλά προσεγγίζεται από το μακροοικονομικό περιβάλλον. Αυτό συνιστά έναν κίνδυνο αλλά και μια ευκαιρία. Αν αποκατασταθούν οι συνθήκες ρευστότητας, οι «γνωστοί άγνωστοι» των καλών και συστηματικών εταιρικών αποτελεσμάτων θα τύχουν άμεσης αγοράς και θα είναι οι πρώτοι που θα μπουν στο στόχαστρο του επενδυτικού ενδιαφέροντος, τόσο λόγω προοπτικών όσο και λόγω σχετικών αποτιμήσεων. Ακόμη κι αν το α’ τρίμηνο παρουσιάσει υστέρηση έναντι του περσινού, λόγω της κάμψης της ζήτησης ή της αύξησης των επισφαλειών, υπάρχει αρκετός χρόνος μπροστά για να «σωθεί» η χρονιά. Οι αυξημένες τουριστικές αφίξεις που καταγράφονται στο ξεκίνημα του 2015, το χαμηλό ενεργειακό κόστος, η ευνοϊκή εξαγωγική ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου και η εκκίνηση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης από την ΕΚΤ θα παίξουν δυνατά τον ρόλο τους σε μια ενδεχόμενη αποκατάσταση της ρευστότητας στην οικονομία και της μείωσης του βαθμού αβεβαιότητας, που συνεπάγεται παρατεταμένη

διάρκεια διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές της χώρας. Επιπλέον, οι εισηγμένες εταιρείες έχουν προετοιμαστεί ανάλογα για το ενδεχόμενο ενός δύσκολου ξεκινήματος τόσο ταμειακά όσο και λειτουργικά, έχοντας ολοκληρώσει ή συνεχίζοντας μεγάλες οργανικές αναδιαρθρώσεις από το 2008. Επομένως, θα ήταν πρόωρο να θεωρηθεί ότι οι πρώτες 90 ημέρες της χρονιάς αποτελούν δείγμα γραφής για τη συνέχεια, ειδικά όταν τα δύο βασικά τρίμηνα (γ’ και δ’), που προσδιορίζουν τη βασική τάση της οικονομίας, βρίσκονται ακόμα μπροστά. Μια άλλη βασική διαφορά του 2015 από το 2014 είναι ότι οι τράπεζες έχουν κεφαλαιοποιηθεί και ελεγχθεί εποπτικά πολύ πρόσφατα, αυξάνοντας τον βαθμό αντοχής τους, ακόμη κι αν η οικονομία επιστρέψει βραχυπρόθεσμα σε ύφεση. Τα όρια αντοχής τους δεν είναι απεριόριστα, έχουν ωστόσο τις θετικές επιδράσεις των αναδιαρθρώσεων μπροστά τους, αντισταθμίζοντας μερικώς τον ρυθμό δημιουργίας νέων προβλέψεων. Χ

Οι πρωταγωνιστές Δυνατούς ισολογισμούς, μείωση των συνολικών δανειακών υποχρεώσεων ή αύξηση του ταμείου και καλή επίδοση στην τελική γραμμή είχαν οι εταιρείες Μυτιληναίος, Jumbo, Τέρνα Ενεργειακή, ΟΤΕ και FF Group. Πολύ καλή εικόνα είχαν ακόμα οι εταιρείες Grivalia Properties, ΟΛΘ, Autohellas, Πλαίσιο, ΕΛΒΑΛ και Καρέλιας. Από τις μικρομεσαίες εταιρείες, εξαιρετική χρονιά με δυνατό φινάλε είχαν τα Πλαστικά Θράκης, η MLS Πληροφορική, η Byte, τα Πλαστικά Κρήτης, η AS Company, ο Καραμολέγκος, ο Πετρόπουλος, ο Καράτζης, η Kleemann, η Flexopack, οι Κυλ. Λούλη, η Ευρωπαϊκή Πίστη, η Mermeren Combinat, η Ελτράκ, ο Κανάκης, η Intracom Κατασκευές, η Έλτον Χημικά, η Quest, ο Περσέας και η Paperpack. Στις βελτιώσεις θα πρέπει να συνεκτιμηθεί η προσπάθεια σταθεροποίησης ή μείωσης των ζημιών που έχει μέχρι στιγμής πραγματοποιηθεί. Σε αυτήν τη λογική έχουν κινηθεί τα αποτελέσματα του Τιτάνα, της ΔΕΗ, της Μότορ Όιλ και των Ελληνικών Πετρελαίων. Στον αντίποδα, αρνητικά μεγέθη ή κατώτερα των προσδοκιών ανακοινώθηκαν από τις εταιρείες Ιντραλότ, Άνεμος, Frigoglass, ΕΥΔΑΠ, Ελλάκτωρ, MIG και Υγεία.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ Σκεπτικισμός… ΠΩΣ ΚΙΝΗΘΗΚΑΝ ΤΑ ΠΡΟ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ ΚΕΡΔΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ (ποσά σε εκατ. ευρώ) ΤΡΑΠΕΖΕΣ

2013

2014

ΔΙΑΦΟΡΑ

Alpha Bank Εθνική Eurobank Πειραιώς Σύνολο

2.087,6 1.551,0 1.558,0 497,7 5.694,3

2,391,5 1.604,0 1.889,0 951,7 6.836,2

+14,6% 3,4% 21,2% 91,2% 20,1%

Beta ΑΧΕ σημειώνει πως το δ’ τρίμηνο δεν δημιούργησε ισχυρές θετικές εντυπώσεις, καθώς φαίνεται ότι ακόμη οι τράπεζες δεν έχουν ολοκληρώσει απόλυτα τις κινήσεις αναδιάρθρωσης. Επιπλέον, οι απομειώσεις που καταγράφηκαν ναι μεν είχαν το άλλοθι των χαμηλών αποτιμήσεων, από την άλλη πλευρά δεν παύουν να δημιουργούν προβληματισμό ως προς την ανθεκτικότητα των αριθμών σε δύσκολες συγκυρίες. Οι ελληνικές τράπεζες μπορεί να είναι φθηνές σε σχέση με τα κεφάλαιά τους, αν όμως αλλάξει η νομοθεσία για τον αναβαλλόμενο φόρο στην Ευρώπη, τότε ενδεχομένως όσες από τις τράπεζες έχουν κάνει εντατική χρήση του μέτρου πιθανόν να κληθούν να καλύψουν το κενό με ποιοτικότερα κεφάλαια. Κάτι τέτοιο φαίνεται ότι θα τεθεί επίσημα στο τραπέζι προς το φθινόπωρο και αυτό ίσως αποτελεί και τον σοβαρότερο σκεπτικισμό. Κατά τα άλλα, το δ’ τρίμηνο είχε τα εξής χαρακτηριστικά:

∼ Οι εκροές καταθέσεων εντάθηκαν κατά την προεκλογική περίοδο: Στο τέλος Φεβρουαρίου, οι εκροές διαμορφώθηκαν σε 26 δισ. ευρώ και, καθώς η ΕΚΤ δεν κάνει πλέον αποδεκτά τα ελληνικά ομόλογα, η αύξηση του ELA ήταν μονόδρομος. Ο δύσκολος μήνας φαίνεται ότι ήταν ο Ιανουάριος (31,4 δισ.) και όπως είναι ήδη γνωστό η συνολική χρηματοδότηση του ELA έχει φθάσει πλέον τα 70 δισ. ευρώ. Τα καλά νέα είναι ότι τα 3/4 των καταθέσεων δεν έφυγαν στο εξωτερικό και αυτό φαίνεται και από την αύξηση των χαρτονομισμάτων σε κυκλοφορία, η οποία πλέον προσεγγίζει τα 10 δισ. ευρώ.

∼ Οι χορηγήσεις δανείων παρέμειναν σταθερές: Στο ξεκίνημα του 2015, η αύξηση στα υπόλοιπα τον Ιανουάριο αποδίδεται στην ανατίμηση του ελβετικού φράγκου. Συνολικά, οι χορηγήσεις διαμορφώθηκαν σε 210,4 δισ. ευρώ, ελαφρώς μειωμένες κατά 0,3% από το γ’ τρίμηνο και μειωμένα κατά 4,8% στο έτος.

∼ Μη εξυπηρετούμενα δάνεια: Τα δάνεια σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών δεν παρουσίασαν εκ νέου δυναμική, ωστόσο τον Ιανουάριο παρατηρείται αύξηση, η οποία μερικώς έχει αντιστραφεί τον Φεβρουάριο. Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες παρουσιάζουν για το ελληνικό χαρτοφυλάκιο δανείων ποσοστό προβλέψεων που κινείται από το 31,9% έως το 38%, με τις καλύψεις να παρουσιάζονται ιδιαίτερα αυξημένες, από 53,6% έως 62%.

∼ Οι κινήσεις αναδιάρθρωσης έχουν αρχίσει να αποδίδουν: Τα προγράμματα εθελουσίας εξόδου, το κλείσιμο καταστημάτων και η αναβάθμιση των πληροφοριακών συστημάτων έχουν βελτιώσει το κόστος λειτουργίας. Τα προ προβλέψεων κέρδη στη χρήση είναι αυξημένα κατά 20% (βλέπε πίνακα), ωστόσο στο δ’ τρίμηνο η αρνητική συγκυρία σε ομόλογα και μετοχές κόστισε στο εμπορικό κομμάτι των χαρτοφυλακίων. ΧΡΗΜΑ 21

Χ προτάσεις αγοράς

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚA ΝEΑ ΕΙΣΗΓΜEΝΩΝ

Εθνική

Κέρδη 66 εκατ. το 2014, ισχυρή η κεφαλαιακή επάρκεια «Ψήφος εμπιστοσύνης» από την Deutsche Bank

Κέρδη 66 εκατ. ευρώ κατέγραψε η Εθνική μετά από φόρους και έκτακτες προβλέψεις το 2014. Στα 174 εκατ. ανήλθαν τα καθαρά κέρδη του ομίλου (προ έκτακτων απομειώσεων) το 2014, απορροφώντας έκτακτες προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις. Τα οργανικά λειτουργικά κέρδη του ομίλου το 2014 ανήλθαν σε 229 εκατ. ευρώ, έναντι ζημιών 226 εκατ. ευρώ το 2013. Παρά την αβεβαιότητα του δ’ τριμήνου, ο όμιλος κατάφερε να επιτύχει θετικό αποτέλεσμα, ακόμη και μετά την επιβάρυνση από σημαντικού ύψους έκτακτες προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις που διενεργήθηκαν το δ’ τρίμηνο του 2014. Έτσι, τα καθαρά κέρδη διατηρήθηκαν σε θετικό επίπεδο, ανερχόμενα σε 66 εκατ., ενώ εξαιρουμένων των έκτακτων απομειώσεων ανήλθαν σε 174 εκατ. ευρώ. Ταυτόχρονα, η κερδοφορία σε Τουρκία και Νοτιοανατολική Ευρώπη διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα, ανερχόμενη σε 318 εκατ. και 41 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα. Σε επίπεδο ρευστότητας, παρά τις σημαντικές εκροές που έχουν σημειωθεί, η τράπεζα σημείωσε χαμηλότερες εκροές έναντι της εγχώριας αγοράς, ενώ διατηρεί τρέχοντα λόγο δανείων προς καταθέσεις στα επίπεδα της μονάδας, και τα διαθέσιμα ενέχυρα προς το ευρωσύστημα παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, σε περίπου 15 δισ. ευρώ. Αναφορικά με την ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου, ο ρυθμός δημιουργίας εγχώριων επισφαλειών συνέχισε να επιβραδύνεται και κατά το δ’ τρίμηνο του έτους. Αυτό, σε συνδυασμό με τη διενέργεια εκτάκτων προβλέψεων, αύξησε τον δείκτη κάλυψης επισφαλών απαιτήσεων σε επίπεδα άνω του 60%. Η κεφαλαιακή επάρκεια του ομίλου παρέμεινε ισχυρή, με τον δείκτη Κύριων Βασικών Ιδίων Κεφαλαίων να ανέρχεται σε 13,6%, αντανακλώντας την ισχυρή θέση της Εθνικής στο έντονα μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Το ποσοστό κάλυψης επισφαλών απαιτήσεων αυξήθηκε σημαντικά, στο 60%, από 54% το 2013.

Στα top picks της Deutsche Bank παραμένει η μετοχή της Εθνικής, διατηρώντας τη σύσταση “buy” και την τιμή-στόχο στα 2 ευρώ. Όπως αναφέρει, τα προ προβλέψεων κέρδη ήταν υψηλότερα των εκτιμήσεων, ενώ η τράπεζα έχει υψηλότερο προφίλ ρευστότητας σε σχέση με τις υπόλοιπες ελληνικές τράπεζες. Το προφίλ αυτό αναμένεται να βελτιωθεί, καθώς προωθείται η πώληση ποσοστού στην τουρκική θυγατρική Finansbank. Ισχυρά παραμένουν τα επίπεδα ρευστότητας της Εθνικής, παρά τα εμπόδια, αναφέρει η Euroxx και επιβεβαιώνει τη σύσταση “overweight” για τη μετοχή, καθώς και την τιμή-στόχο στα 2,00 ευρώ. Όπως εξηγεί η χρηματιστηριακή, η Εθνική διαθέτει υψηλής ποιότητας στοιχεία ενεργητικού και ενισχυμένα επίπεδα ρευστότητας. Ταυτόχρονα, μέσω εταιρικών δράσεων, υπάρχει προοπτική για περαιτέρω ενίσχυση της κεφαλαιακής της θέσης.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕ VIOHALCO Κέρδη προ φόρων, χρηματοδοτικών, επενδυτικών αποτελεσμάτων και συνολικών αποσβέσεων (EBITDA), ύψους 120 εκατ., παρουσίασε η Viohalco το 2014, έναντι 4 εκατ. κατά την προηγούμενη χρήση. Ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών ανήλθε 2.943 εκατ. ευρώ, αυξημένος κατά 2%, κυρίως λόγω των αυξημένων όγκων πωλήσεων στους περισσότερους επιχειρηματικούς κλάδους, που μερικώς αντισταθμίστηκε από τις χαμηλότερες

22 Απρίλιος 2015

τιμές του χαλκού, καθώς και από τις μειωμένες τιμές κατεργασίας στον κλάδο χαλκού και καλωδίων. Ο όμιλος παρουσίασε ζημίες μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας ύψους 59 εκατ. ευρώ (0,2941 ευρώ ανά μετοχή), έναντι ζημιών μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας 173 εκατ. ευρώ το 2013 (0,8583 ευρώ ανά μετοχή). ΟΛΠ Ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς το 2014

κατέγραψε κέρδη μετά από φόρους 6.763.882,84 ευρώ, έναντι των 8.045.245 ευρώ του 2013, ενώ το μικτό κέρδος εμφάνισε αύξηση 3,3%, έναντι του 2013 (από 22.224.256 ευρώ σε 22.958.410,89 ευρώ). Ο κύκλος εργασιών παρουσίασε μείωση κατά 4%, από 108.630.469 ευρώ το 2013 σε 104.320.264,31 ευρώ το 2014. Τα χρηματικά διαθέσιμα του οργανισμού ανήλθαν στις 31 Δεκεμβρίου του 2014 σε 54.466.299,3600 ευρώ, σημειώνοντας αύ-

επιχειρηματικά νέα εισηγμένων Χ

Folli Follie

Έσοδα 998 εκατ. ευρώ το 2014 Στα 37,5 ευρώ η τιμή-στόχος από την ΒofA Merrill Lynch

ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ FOLLI FOLLIE Μεγέθη 2015 2016 Έσοδα 1,125 δισ. 1,127 δισ. EBITDA 253 εκατ. 279 εκατ. Καθαρά κέρδη 162 εκατ. 181 εκατ.

2017 1,300 δισ. 298 εκατ. 195 εκατ.

Πηγή: ΒofA Merrill Lynch

Ενισχυμένη λειτουργική δραστηριότητα καταγράφουν όλοι οι επιχειρηματικοί τομείς του ομίλου Folli Follie το 2014. Λόγω της απόσχισης του κλάδου ταξιδιωτικού εμπορίου και της πώλησης στην Dufry AG το 2013, τα αποτελέσματα δεν είναι συγκρίσιμα. Ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών των συνεχιζόμενων δραστηριοτήτων για το 2014 ανήλθε στο ποσό των 998,1 εκατ., σε σχέση με 887,4 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2013, αυξημένος κατά 12,5%. Η βελτιωμένη λειτουργική δραστηριότητα σε όλους τους επιχειρηματικούς τομείς του ομίλου οδήγησε σε αύξηση της λειτουργικής κερδοφορίας, που το 2014 ανήλθε σε 202,4 εκατ., σε σχέση με τα 166,6 εκατ. ευρώ του 2013, μια αύξηση δηλαδή κατά 21,5%. Το ενοποιημένο EBITDA ανήλθε σε 223 εκατ. ευρώ, αυξημένο κατά 19,5%. Τα καθαρά ενοποιημένα κέρδη μετά από φόρους ανήλθαν σε 145,4 εκατ. ευρώ. Το 2014, η εταιρεία παρέμεινε προσηλωμένη στη βασική στρατηγική να αναπτύσσει τα δικά της brands (Folli Follie και Links of London), καθώς και την επέκταση και σε νέες αγορές. Βασικός στόχος παραμένει η αύξηση της οργανικής κερδοφορίας, μέσω βελτιωμένων περιθωρίων και ελέγχου του κόστους, καθώς και ενίσχυσης των ταμειακών ροών. Στα 37,5 ευρώ τοποθετεί την τιμή-στόχο της FF Group η Bank of America Merrill Lynch, διατηρώντας παράλληλα τη σύσταση “buy”, επισημαίνοντας πως τόσο τα έσοδα της FF όσο και τα περιθώρια κέρδους ενισχύθηκαν για τρίτη συνεχόμενη χρονιά και μάλιστα με δυναμικό ρυθμό, παρά τα ασθενικά μακροοικονομικά στοιχεία της ελληνικής οικονομίας.

Στην έκθεση της BofA Merrill Lynch επισημαίνεται πως έχει αυξηθεί ο ανταγωνισμός που καλείται να αντιμετωπίσει η FF, ενισχύοντας τη θέση και την αναγνωρισιμότητα του brand της. Ωστόσο, τονίζεται ότι προς το παρόν οι συνθήκες παραμένουν ευνοϊκές, ικανές να στηρίξουν την πορεία του ομίλου σε βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Επισημαίνεται επίσης πως η χρήση του 2014 τελείωσε με τον όμιλο να διαθέτει 300 εκατ. ευρώ σε ρευστό, και η BofA εκτιμά ότι το συνολικό μέρισμα στους μετόχους είναι εφικτό να αγγίξει τα 51 εκατ. ευρώ, ήτοι μια μερισματική απόδοση 3%. Τέλος, γίνεται λόγος για όφελος της FF από την ισχυροποίηση του αμερικανικού δολαρίου, λόγω της έκθεσής της στην ασιατική αγορά, ενώ επισημαίνεται ότι η επίδοση του ομίλου δεν δικαιολογεί μιαν υποτίμηση της μετοχής στο χρηματιστήριο, η οποία ωστόσο είναι πιθανή λόγω του ασταθούς οικονομικού περιβάλλοντος.

ΟΠΑΠ

Άλμα 38,2% στα κέρδη του 2014 Eurobank Equities: Από τα πιο ελκυστικά growth stories

ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚA ΜΕΓEΘΗ ΤΟΥ ΟΠΑΠ (ποσά σε εκατ. ευρώ) Μεγέθη 2014 2013 Πωλήσεις 4.259,1 3.711,1 14,8% Μικτά έσοδα 1.377,7 1.219,9 EBITDA 346,5 221,7 Περιθώριο EBITDA 25,2% 18,2% Καθαρά κέρδη 195,0 141,1 Περιθώριο καθαρών κερδών 14,2% 11,6%

Διαφορά 12,9% 56,3% -38,2 --

Στα 195 εκατ. ευρώ διαμορφώθηκαν τα κέρδη του ΟΠΑΠ το 2014, καταγράφοντας σημαντική άνοδο 38,2%, ενισχυμένα και από τα νέα παιχνίδια που λάνσαρε εντός του έτους. Ο τζίρος του οργανισμού ανήλθε στα 4,26 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 14,8%. Το συ-

ΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ξηση κατά 34,1%. Ο ΟΛΠ εκτελεί ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα ύψους 550 εκατ. και έχει μηδενικούς συναλλαγματικούς κινδύνους. Την 31η Δεκεμβρίου του 2014, ο καθαρός δανεισμός του ομίλου ανήλθε σε 1.484 εκατ., από 1.274 εκατ. στις 31 Δεκεμβρίου του 2013. ΕΥΔΑΠ Η ΕΥΔΑΠ για τη χρήση του 2014 ανακοίνωσε κύκλο εργασιών 326,4 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση 2,9%, η οποία

οφείλεται κατά κύριο λόγο στην εφαρμογή των νέων χαμηλών τιμολογίων. Τα κέρδη μετά από φόρους διαμορφώθηκαν στο ποσό των 42,0 εκατ. ευρώ, έναντι των 77,7 εκατ. του 2013, τα οποία όμως δεν είναι συγκρίσιμα, λόγω της θετικής επίδρασης από αναβαλλόμενη φορολογία κατά την προηγούμενη χρήση. Η ΕΥΔΑΠ προχωρά σε διανομή μερίσματος ίση με το 50% των καθαρών κερδών του 2014, ποσού 21,3 εκατ. ευρώ (0,20 ευρώ ανά μετοχή).

ΕΥΑΘ Βελτίωση καταγράφηκε στα οικονομικά μεγέθη της ΕΥΑΘ στη χρήση του 2014, παρουσιάζοντας αύξηση τόσο στα καθαρά κέρδη όσο και στον κύκλο εργασιών του ομίλου, που αυξήθηκε κατά 1,9%, ανερχόμενος σε 73,7 εκατ. ευρώ. Η άνοδος αυτή οφείλεται στην αύξηση των πωλήσεων ύδατος και αντιστοίχως των τελών αποχέτευσης. Τα μετά από φόρους κέρδη ενισχύθηκαν κατά 2,35% και διαμορφώθηκαν σε 13,4 εκατ. ευρώ, ενώ παΧΡΗΜΑ 23

Χ επιχειρηματικά νέα εισηγμένων νολικό μέρισμα για το 2014 αναμένεται να ανέλθει σε 0,45 ευρώ ανά μετοχή, έναντι 0,25 ευρώ το 2013. Σε επίπεδο δ’ τριμήνου, τα καθαρά κέρδη έφθασαν τα 76,0 εκατ. ευρώ, έναντι 29,4 εκατ. την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Σε προσαρμοσμένη βάση (για τις προαναφερθείσες έκτακτες χρεώσεις), τα καθαρά κέρδη του δ’ τριμήνου 2014 αυξήθηκαν κατά 59,1%. Τα κέρδη ανά μετοχή ανήλθαν σε 0,61 ευρώ, έναντι 0,44 ευρώ το 2013 (αύξηση 38,2%). Οι πωλήσεις το δ’ τρίμηνο του 2014 έφτασαν τα 1,277 δισ. ευρώ, επιδεικνύοντας θετική ποσοστιαία μεταβολή για έκτο συναπτό τρίμηνο, παρά το δυσχερές οικονομικό περιβάλλον. Το περιθώριο EBITDA 25,2% εμφανίζεται αυξημένο κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2013. Ο οργανισμός εμφανίζει επίσης ισχυρή ταμειακή θέση, στα 291,5 εκατ. ευρώ. Το 2014, το πρώτο έτος λειτουργίας του ΟΠΑΠ μετά την πλήρη ιδιωτικοποίησή του, η ενίσχυση των μεγεθών οδήγησε σε σημαντική αύξηση των αντίστοιχων εσόδων για το ελληνικό Δημόσιο, καθιστώντας τον ΟΠΑΠ την εταιρεία που αποδίδει τους υψηλότερους φόρους στην Ελλάδα. Οι βελτιώσεις στο «Στοίχημα» και η καλύτερη τιμολογιακή πολιτική, σε συνδυασμό με τις ευκαιρίες που προσφέρει το λανσάρισμα των VLT τον Ιούνιο φέτος, δημιουργούν μιαν ελκυστική επενδυτική περίπτωση για τον ΟΠΑΠ σχολιάζει η Eurobank Equities, η οποία διατηρεί αμετάβλητη την τιμή-στόχο των 12,90 ευρώ και τη σύσταση “buy”. Όπως επισημαίνει, ο ΟΠΑΠ είναι ένα από τα πιο ελκυστικά growth stories, με διψήφιο μέσο όρο αύξησης των κερδών ανά μετοχή, ο οποίος στηρίζεται στα νέα προϊόντα gaming, στον ορθολογισμό του κόστος και στη μακροοικονομική ανάκαμψη. Η Eurobank εκτιμά πως θα είναι σε θέση να πληρώσει ειδικό μέρισμα έως και 1,7 ευρώ ανά μετοχή μέχρι το τέλος του 2016 (πέραν του κοινού συνολικού μερίσματος ανά μετοχή ύψους 1 ευρώ) και θα εξακολουθήσει να διαθέτει λογικά επίπεδα ρευστού για τις δραστηριότητές του (50 εκατ. ευρώ). Αυτό αντιπροσωπεύει μια συνολική πιθανή απόδοση που ξεπερνά το 30% τα επόμενα δύο χρόνια. Σύμφωνα με τη χρηματιστηριακή, διαπραγματεύεται με discount μεγαλύτερο του 30% έναντι των βρετανικών εταιρειών, εν μέρει λόγω των αυξημένων risk premium της Ελλάδας και εν μέρει λόγω των φόβων για μια πιθανή αύξηση της φορολογίας στα παίγνια.

ΔΕΗ

Πέρασε στην κερδοφορία το 2014

ΑΠΟΤΕΛEΣΜΑΤΑ 2014 ΤΟΥ ΟΜIΛΟΥ ΔΕΗ (ποσά σε εκατ. ευρώ) Μεγέθη 2014 Κύκλος εργασιών 5.863,6 5.970,8 EBITDA 1.022,1 881,6 Περιθώριο EBITDΑ 17,4% 14,8% Κέρδη προ φόρων/(Ζημίες) 137,6 -34,9 Κέρδη μετά από φόρους/(Ζημίες)91,3 -225,3 *

2013

*Τα αποτελέσματα του 2013 περιλαμβάνουν επίπτωση από αναβαλλόμενο φόρο 228,3 εκατ. ευρώ, σε συνέχεια του Ν.4237/2014.

Κέρδη μετά από φόρους ύψους 91,3 εκατ. ευρώ εμφάνισε η ΔΕΗ το 2014, έναντι ζημιών 225,3 εκατ. ευρώ το 2013. Τα κέρδη προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων (EBITDA) σημείωσαν αύξηση 15,9%, ενώ το περιθώριο EBITDA διαμορφώθηκε στο 17,4%, έναντι του 14,8% το 2013. Ο κύκλος εργασιών μειώθηκε κατά 1,8% και διαμορφώθηκε σε 5.863,6 εκατ. ευρώ, έναντι 5.970,8 εκατ. ευρώ το 2013. Στον κύκλο εργασιών περιλαμβάνεται ποσό 72,1 εκατ. ευρώ, που αφορά τη συμμετοχή χρηστών του δικτύου για τη σύνδεσή τους σε αυτό, έναντι 90,2 εκατ. ευρώ το 2013. Τα έσοδα από πωλήσεις ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκαν κατά 1,9%, σε 5.654,6 εκατ. ευρώ το 2014, από 5.765,8 εκατ. ευρώ το 2013. Σύμφωνα με τη ΔΕΗ, στα αποτελέσματα του 2014 περιλαμβάνεται εφάπαξ θετική επίπτωση ύψους 23,2 εκατ. ευρώ, η οποία αποτυπώθηκε στα αποτελέσματα του α ́ τριμήνου του 2014, από την αναδρομική εφαρμογή της έκπτωσης στην τιμή του φυσικού αερίου για το β’ εξάμηνο του 2013. Αντίθετα, η θετική επίπτωση –η οποία επίσης είχε αποτυπωθεί στα αποτελέσματα του α ́ τριμήνου του 2014 από την ανάκτηση συνολικού ποσού ύψους 21,3 εκατ. ευρώ ως κρατική ενίσχυση προς την Αλουμίνιον ΑΕ για το χρονικό διάστημα Ιανουάριος 2007-Μάρτιος 2008– αντιστράφηκε στο γ ́ τρίμηνο, σε συνέχεια της ακύρωσης από το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης της σχετικής Απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η ΔΕΗ άσκησε αναίρεση

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕ ρουσιάζει ρευστότητα άνω των 50 εκατ. ευρώ. ΑΣΤΗΡ ΠΑΛΑΣ Συρρίκνωση ζημιών εμφάνισε η Αστήρ Παλάς το 2014. Τα καθαρά αποτελέσματα μετά από φόρους της εταιρείας διαμορφώθηκαν σε ζημία 3.611 χιλ. ευρώ, έναντι ζημίας 6.029 χιλ. ευρώ το 2013, ενώ τα αντίστοιχα ποσά για τον όμιλο ανήλθαν σε ζημία 4.006 χιλ. ευρώ, έναντι ζημίας 6.446 χιλ. ευρώ το 2013. Ο ενοποι-

24 Απρίλιος 2015

ημένος κύκλος εργασιών ανήλθε σε 30,9 εκατ. ευρώ, έναντι 26,9 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 14%. ΥΓΕΙΑ Ο Όμιλος Υγεία, παρά τη συνεχιζόμενη έντονη αβεβαιότητα και την αστάθεια σε δημοσιονομικό επίπεδο, εξακολουθεί επιτυχώς να επιδεικνύει σημαντικές αντοχές. Τα ενοποιημένα αποτελέσματα των χρήσεων 2013 και 2014 έχουν επηρεαστεί αρνητικά από τις μονομερείς κυβερνητι-

κές αποφάσεις περικοπών στην τιμολόγηση των νοσηλειών και των διαγνωστικών εξετάσεων των ασφαλισμένων του ΕΟΠΥΥ (rebate και claw back) κατά το άρθρο 100 του Ν. 4172/2013 (ΦΕΚ Α’ 167), οι οποίες (αποφάσεις) τέθηκαν σε εφαρμογή αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου του 2013. Ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών του 2014 ανήλθε σε 217,5 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 6,8%. Τα ενοποιημένα αποτελέσματα μετά από φόρους από συ-

κατά της απόφασης του Γενικού Δικαστηρίου. Επιπροσθέτως, τα αποτελέσματα του 2014 έχουν επηρεαστεί αρνητικά από πρόβλεψη ύψους 48,3 εκατ. ευρώ για κάλυψη του ελλείμματος του ΛΑΓΗΕ που δημιουργήθηκε στην αγορά του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού (ΗΕΠ), κατά τη διάρκεια των ετών 2011 και 2012 από τρίτους προμηθευτές, οι οποίοι αποχώρησαν από την αγορά.

Ο καθαρός εταιρικός δανεισμός στις 31 Δεκεμβρίου 2014 διαμορφώθηκε στα 414,3 εκατ. ευρώ, έναντι 355,3 εκατ. στις 31 Δεκεμβρίου 2013.

Aegean

Το ιστορικό ρεκόρ των 10,1 εκατομμυρίων επιβατών

Ελλάκτωρ

Αύξηση 24,4% στον ενοποιημένο κύκλο εργασιών

Αύξηση κατά 24,4% παρουσίασε ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών του ομίλου Ελλάκτωρ το 2014, ο οποίος ανήλθε στα 1.544,5 εκατ. ευρώ, έναντι 1.241,4 εκατ. ευρώ το 2013. Τα ενοποιημένα κέρδη προ φόρων, χρηματοδοτικών, επενδυτικών αποτελεσμάτων (EBIT) διαμορφώθηκαν στα 56,9 εκατ. και περιλαμβάνουν: (α) απομείωση ποσού 54,2 εκατ. συμμετοχών του ομίλου σε εταιρείες μεταλλείων που επιβάρυναν τα αποτελέσματα και (β) έκτακτα μη επαναλαμβανόμενα έσοδα 11,5 εκατ. ευρώ από έργο παραχώρησης. Χωρίς τον συνυπολογισμό της προαναφερόμενης απομείωσης αξίας συμμετοχής, αλλά και των εκτάκτων εσόδων, τα αποτελέσματα εκμετάλλευσης για τη χρήση 2014 θα ανέρχονταν στα 99,5 εκατ. ευρώ. Τα ενοποιημένα κέρδη προ φόρων, χρηματοδοτικών, επενδυτικών αποτελεσμάτων και αποσβέσεων (EBITDA) διαμορφώθηκαν στα 162,6 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 10,6%. Λόγω της προαναφερόμενης απομείωσης συμμετοχής σε εταιρείες μεταλλείων, τα ενοποιημένα αποτελέσματα προ φόρων διαμορφώθηκαν σε ζημίες 10,8 εκατ. ευρώ, έναντι κερδών 15,6 εκατ. ευρώ. Χωρίς τον συνυπολογισμό της προαναφερόμενης απομείωσης αξίας συμμετοχής, αλλά και των έκτακτων εσόδων, τα κέρδη θα ήταν 31,8 εκατ. ευρώ. Τα ενοποιημένα αποτελέσματα μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας ανήλθαν σε ζημίες 51,6 εκατ., έναντι ζημιών 48 εκατ. πέρσι. O κατασκευαστικός κλάδος του ομίλου (κατασκευή και λατομεία) παρουσίασε κύκλο εργασιών 1.170,9 εκατ., σημειώνοντας αύξηση 31%. Το ανεκτέλεστο υπόλοιπο της κατασκευαστικής δραστηριότητας του ομίλου ανέρχεται σε 3,8 δισ. ευρώ, με το 53% να προέρχεται από έργα στο εξωτερικό, ενώ υπάρχουν συμβάσεις προς υπογραφή ύψους 555 εκατ. ευρώ.

Στην υψηλή ζήτηση για ταξίδια προς τη χώρα μας, την επέκταση του δικτύου της εταιρείας εντός και εκτός Ελλάδας, αλλά και στα οφέλη από τη συνένωσή της με την Olympic Air αποδίδει η διοίκηση της Aegean Airlines το ιστορικό ρεκόρ των 10,1 εκατομμυρίων επιβατών, την αύξηση του 7% στα έσοδα (912 εκατ. ευρώ), του 31% στο EBITDA και του 53% στα καθαρά κέρδη της εταιρείας το 2014. Τα καθαρά κέρδη μετά από φόρους ανήλθαν σε 80,2 εκατ. ευρώ, έναντι 52,5 εκατ. ευρώ το 2013. Το Διοικητικό Συμβούλιο θα προτείνει τη διανομή μερίσματος 0,70 ανά μετοχή. Η διοίκηση στοχεύει στην επέκταση του δικτύου της, που αφορά συνολικά επιπλέον 2 εκατ. θέσεις, από τις οποίες οι 300.000 αφορούν τις γραμμές εντός Ελλάδας, το 1 εκατομμύριο θέσεις τις γραμμές εξωτερικού (πλην της Κύπρου) και οι 700.000 τις γραμμές εξωτερικού από την Κύπρο. Οι λειτουργικές ταμειακές ροές του ομίλου ανήλθαν σε 112 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα τα ταμειακά διαθέσιμα και ισοδύναμα να διαμορφωθούν σε 218 εκατ. ευρώ στις 31 Δεκεμβρίου 2014, παρά τις σημαντικές προκαταβολές που έχουν δοθεί για την αγορά καινούργιων αεροσκαφών Airbus. Η εταιρεία υλοποιεί την παραγγελία στην Airbus για την προμήθεια επτά νέων αεροσκαφών, από τα οποία τρία θα ενταχθούν στον στόλο της φέτος, ενώ τα υπόλοιπα τέσσερα το 2016.

Attica Bank

Κέρδη προ προβλέψεων 23,4 εκατ. ευρώ

Ζημιές 49,9 εκατ. ευρώ εμφάνισε το 2014 η Attica Bank, έναντι ζημιών 112,3 εκατ. το προηγούμενο έτος. Το αποτέλεσμα προ

ΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ νεχιζόμενες δραστηριότητες κατέγραψαν σημαντική βελτίωση, κατά 50,8% και διαμορφώθηκαν σε ζημιές -18,8 εκατ. ευρώ το 2014, έναντι ζημιών -38,1 εκατ. ευρώ το 2013. QUEST Κερδοφόρος το 2014 ήταν ο όμιλος Quest. Οι πωλήσεις του ομίλου ανήλθαν σε 315 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 6,9%. Τα αποτελέσματα μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας ανήλθαν

σε κέρδη 3.025 χιλ. ευρώ, έναντι ζημιών 2.149 χιλ. ευρώ πέρσι. Τα οικονομικά αποτελέσματα έχουν επιβαρυνθεί με το ποσό των 8.177 χιλ., που αφορά προσαρμογές χρηματοοικονομικών στοιχείων και επενδύσεων σε εύλογη αξία. MLS Με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης κινήθηκε η MLS το 2014. Αύξηση 58% σημείωσε ο κύκλος εργασιών και διαμορφώθηκε στα 14,38 εκατ. ευρώ.

Αύξηση 44% παρουσίασαν τα κέρδη μετά από φόρους που ανήλθαν σε 1,68 εκατ. ευρώ. Τα κέρδη ανά μετοχή διαμορφώθηκαν σε 0,1360 ευρώ. Η καθαρή θέση της εταιρείας εμφανίζεται ενισχυμένη, στα 21,1 εκατ. ευρώ, έναντι 19,5 εκατ. ευρώ πέρσι. Η εταιρεία διαθέτει μηδενικό τραπεζικό δανεισμό και 2,4 εκατ. ταμειακά διαθέσιμα και ισοδύναμα. ΚΑΝΑΚΗΣ Αύξηση κύκλου εργασιών (από τα 17 στα ΧΡΗΜΑ 25

Χ επιχειρηματικά νέα εισηγμένων φόρων του ομίλου διαμορφώθηκε σε ζημία 90 εκατ. ευρώ, έναντι ζημίας 153,3 εκατ. ευρώ το 2013. Τα κέρδη προ προβλέψεων για πιστωτικούς και λοιπούς κινδύνους και προ φόρων διαμορφώθηκαν σε 23,4 εκατ. ευρώ, έναντι ζημίας 42,2 εκατ. ευρώ περίπου την αντίστοιχη συγκριτική χρήση, κάτι που αντανακλά την αντιστροφή της τάσης και πιστοποιεί την οργανική κερδοφορία του ομίλου. Τα ίδια κεφάλαια του ομίλου διαμορφώθηκαν σε 355 εκατ. ευρώ. Το σύνολο του ενεργητικού του ανήλθε σε 4 δισ. ευρώ. Οι προβλέψεις για επισφαλείς χορηγήσεις που διενεργήθηκαν ανήλθαν σε 110 εκατ., έναντι προβλέψεων 100 εκατ. τη συγκριτική χρήση, παρουσιάζοντας αύξηση 10,5% περίπου. Οι σωρευμένες δε προβλέψεις ανέρχονται πλέον σε 546,3 εκατ. ευρώ, έναντι 436,4 εκατ. ευρώ στις 31 Δεκεμβρίου του 2013. Οι καταθέσεις διαμορφώθηκαν σε 3,3 δισ. ευρώ, μειωμένες κατά 1,8%. Οι χορηγήσεις προ προβλέψεων ανήλθαν σε 3,7 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας σταθερότητα σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο συνολικός δείκτης κεφαλαίου καθώς και ο δείκτης κεφαλαίου κοινών μετοχών κατηγορίας 1 (CET 1) διαμορφώθηκαν σε 9,7% και 7,1% αντίστοιχα.

λάδα, σε ένα δύσκολο οικονομικό περιβάλλον. Τα αναπροσαρμοσμένα κέρδη προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων (EBITDA), αν αφαιρεθεί η επίπτωση του έκτακτου κόστους αναδιοργάνωσης, αυξήθηκαν κατά 16%, στα 8,1εκατ., το 2014 από 7,0 εκατ. το 2013, λόγω της αύξησης των πωλήσεων και της σταθερά θετικής απόδοσης της συνολικής δραστηριότητας του ομίλου. Τα EBITDA, μετά την αφαίρεση και του παραπάνω κόστους αναδιοργάνωσης, παρουσίασαν αύξηση +27%, φτάνοντας στα 5,1 εκατ. ευρώ. Τα καθαρά αποτελέσματα, μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας, σημαντικά βελτιωμένα, ανήλθαν σε -1,9 εκατ. ευρώ, από -4,5 εκατ. το 2013. Στην περίπτωση εξαίρεσης του παραπάνω έκτακτου κόστους αναδιοργάνωσης, τα καθαρά αποτελέσματα μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας θα είχαν θετικό πρόσημο. Για το 2015, κύριοι μοχλοί ανάπτυξης θα είναι η δυναμική παρουσία στη Βόρεια Αμερική και στις στοχευμένες αγορές στην Ευρώπη. Η είσοδος στη Λατινική Αμερική, στο πλαίσιο της στρατηγικής συνεργασίας με την Avon, θα αποτελέσει την πιο σημαντική νέα αγορά για τον όμιλο το 2015. Στην Ελλάδα, ο όμιλος θα συνεχίσει να στοχεύει στην ανάπτυξη του μεριδίου, με καινοτόμα προϊόντα και συνεπή υποστήριξη του φαρμακείου. Χ

Κορρές

Άλμα στη λειτουργική κερδοφορία το 2014 Διπλασιάστηκαν οι πωλήσεις στο εξωτερικό

Με σημαντική αύξηση στις πωλήσεις, διψήφιο ρυθμό ανάπτυξης στη λειτουργική κερδοφορία και υψηλές λειτουργικές ταμειακές ροές έκλεισε το 2014 για τον Όμιλο Κορρές. Οι πωλήσεις του ομίλου ενισχύθηκαν κατά 29%, στα 50,6 εκατ. ευρώ, ενώ στο εξωτερικό ο όμιλος διπλασίασε (+108%) τις πωλήσεις του, ως αποτέλεσμα της επιτυχημένης δραστηριότητάς του στην Αμερική, αλλά και της ενισχυμένης απόδοσης των αγορών προτεραιότητας στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, συνολική ανάπτυξη 49% παρουσίασαν οι αγορές της Γερμανίας, της Αγγλίας, της Ισπανίας, της Γαλλίας και των σκανδιναβικών χωρών. Παράλληλα, ανάπτυξη 2% παρουσίασαν και οι πωλήσεις στην Ελ-

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ 2014 ΑΠΟΤΕ 17,9 εκατ. ευρώ), λειτουργικών επιδόσεων (EBITDA από 2,26 σε 2,48) και καθαρής κερδοφορίας (από 1,45 σε 1,66) σημείωσε η εταιρεία Στέλιος Κανάκης. Οι ελεύθερες ταμειακές ροές υπερέβησαν το 1,6 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα τη χρηματοδότηση μερίσματος και επιστροφής κεφαλαίου, με παράλληλη ενίσχυση των διαθεσίμων. Ο τραπεζικός δανεισμός ήταν μηδενικός, όταν το ταμείο της εισηγμένης διαμορφωνόταν στα 4,6 εκατ. ευρώ. Επίσης, τα ίδια κεφάλαια ανέρχονταν στα 17,77 εκατ. ευρώ.

26 Απρίλιος 2015

ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΣ Γύρισε σε κερδοφορία το 2014. Σε 1 εκατ. ευρώ διαμορφώθηκαν τα καθαρά κέρδη της εταιρείας Καραμολέγκος το 2014, έναντι ζημιών 0,6 εκατ. ευρώ το 2013. Ο όμιλος εμφάνισε έσοδα 76 εκατ., ποσό οριακά αυξημένο σε σχέση με το 2013, όταν είχε εμφανίσει τζίρο 75 εκατ. ευρώ. Με βάση την τρέχουσα αποτίμηση της μετοχής (γύρω στο 1,97 ευρώ), η μερισματική απόδοση του τίτλου κυμαίνεται στο 5%, ο δείκτης P/BV στο 0,83, το P/E της μετοχής στο 8,9, όταν το καθαρό τα-

μείο (διαθέσιμα μείον σύνολο τραπεζικού δανεισμού) ανέρχεται σε 4,6 εκατ. ευρώ. ΛΑΝΑΚΑΜ Συρρίκνωση ζημιών εμφάνισε ο όμιλος Λανακάμ το 2014, οι οποίες ανήλθαν σε 140 χιλ. ευρώ, από 328 χιλ. ευρώ έναν χρόνο πριν. Ο όμιλος εμφάνισε τζίρο ύψους 2,02 εκατ. ευρώ, σταθερό σε ετήσια βάση. Τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων της εισηγμένης ανήλθαν σε 57 χιλ. ευρώ, από ζημιές EBITDA ύψους 110 χιλ. ευρώ έναν χρόνο πριν.

Χ διεθνείς αγορές

Κρίσιμο το β’ τρίμηνο για τις «αδιόρθωτες» αγορές

ι ενώ τα διεθνή χρηματιστήρια συνεχίζουν τις υψηλές πτήσεις τους, υπάρχουν κάποιοι αναλυτές που προειδοποιούν για μεγάλη επικείμενη διόρθωση. Όπως η Phoenix Capital, η οποία υποστηρίζει ότι οι αγορές διεθνώς βρίσκονται στα πρόθυμα της κατάρρευσης και προειδοποιεί τους επενδυτές για πιθανό κραχ, το οποίο θα ωχριά μπροστά στην κατάρρευση του 2007! «Οι αγορές είναι έτοιμες για μια πολύ ισχυρή διόρθωση, πιθανώς ακόμη και για ένα ατύχημα» τονίζει η Phoenix Capital. Επιχειρηματολογώντας υπέρ της δυσοίωνης εκτίμησής της, η επενδυτική εταιρεία χαρακτηρίζει ως Νο 1 οιωνό τα εταιρικά κέρδη, τα οποία συνιστούν και τον «οδηγό» των αγορών. Όπως εξηγεί, τα εταιρικά κέρδη διαρκώς συρρικνώνονται, μάλιστα ο ρυθμός μείωσης είναι καταιγιστικός. Ένα ακόμη δυσοίωνο στοιχείο είναι το γεγονός πως οι δείκτες των αγορών εκτινάχθηκαν σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, ενώ την ίδια ώρα, όπως προαναφέρθηκε, τα εταιρικά κέρδη συρρικνώνονταν.

Ευρωπαϊκή πρωτιά H ολοκλήρωση του α’ τριμήνου του έτους βρίσκει τις ευρωπαϊκές μετοχές του Νότου και του πυρήνα της Ευρώπης στις πρώτες θέσεις των αποδόσεων παγκοσμίως. Στο α’ τρίμηνο του 2015, η Ευρώπη αναλαμβάνει

τα σκήπτρα των αποδόσεων στις μετοχές, αφού ο δείκτης S&P 500 εμφανίζει οριακά θετική απόδοση έναντι του +16% για τον ευρωπαϊκό δείκτη Stoxx 600. Ταυτόχρονα, ο παγκόσμιος μετοχικός δείκτης FTSE AllWorld σημείωσε άνοδο 5%. Η Ευρώπη είναι σε διαφορετικό μήκος κύματος και οι δείκτες αναφοράς στην Πορτογαλία, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία, την Αυστρία και την Ιταλία σημειώνουν εντυπωσιακά κέρδη, της τάξεως του 15-20%. Στο επόμενο τρίμηνο, όμως, αναμένεται αύξηση της αβεβαιότητας και των διακυμάνσεων και απαιτείται μεγαλύτερη εγρήγορση, τόσο λόγω της εποχικότητας όσο και εξαιτίας της οριακής επιδείνωσης σε μερικούς πρόδρομους δείκτες. Ενδεικτικό της ηρεμίας που έχει επικρατήσει στις μετοχικές αγορές στο α’ τρίμηνο είναι το γεγονός ότι οι δείκτες μεταβλητότητας του S&P 500 και του DAX κινούνται με έντονο αρνητικό πρόσημο, αλλά τον τελευταίο μήνα αρχίζουν και ανακτούν τις «δυνάμεις» τους, εμφανίζοντας άνοδο. Ορισμένοι αναλυτές φοβούνται ιδιαίτερα το β’ τρίμηνο του 2015, πρωτίστως για την αμερικανική αγορά μετοχών και δευτερευόντως για την ευρωπαϊκή, έπειτα από εφτά συναπτά ανοδικά τρίμηνα χωρίς ουσιαστική διόρθωση στον δείκτη-βαρόμετρο S&P 500. Το στοιχείο που επισημαίνεται με νόημα είναι ότι το τελευταίο τρίμηνο ουσια-

☛

Αναλυτές φοβούνται το β’ τρίμηνο πρωτίστως για την αμερικανική αγορά και δευτερευόντως για την ευρωπαϊκή, έπειτα από επτά ανοδικά τρίμηνα χωρίς ουσιαστική διόρθωση στον δείκτη-βαρόμετρο S&P 500

στικής διόρθωσης στον δείκτη S&P 500 ήταν το β’ τρίμηνο του 2013, με πτώση της τάξης του 13%. Το ράλι στις τιμές των αμερικανικών μετοχών φαίνεται να έχει εισέλθει σε μια φάση ωρίμανσης, αφού απουσιάζει μια ουσιώδης διόρθωση τα τελευταία τρίμηνα. Παράλληλα, αυξάνεται η επιλεκτικότητα των επενδυτών και ταυτόχρονα παρατηρούνται αρνητικές αποκλίσεις σε τεχνικούς δείκτες. Στις ΗΠΑ, η βαθμιαία απόσυρση του προγράμματος της ποσοτικής χαλάρωσης που παρείχε άφθονη ρευστότητα θα έχει τη σημασία της. Χ

«ΛΟΞΙΓΚΑΣ» ΤΟ GREXIT

ερίδα αναλυτών δηλώνουν ότι οι διεθνείς αγορές αψηφούν το ελληνικό «δράμα», ενώ κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι ακόμη κι ένα Grexit δεν θα είναι τίποτα περισσότερο από έναν «λόξιγκα» για τις ευρωπαϊκές αγορές. Ο Michael Stobaek, επικεφαλής παγκόσμιων επενδύσεων της Credit Suisse, εκτιμά ότι ένα Grexit δεν θα είναι ένας «μαύρος κύκνος» και ότι οι αγορές θα ταραχθούν. Ακόμη κι αν οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων αυξηθούν, η έξοδος

28 Απρίλιος 2015

της Ελλάδας από το ευρώ δεν θα είναι μια καταστροφή. Για άλλες υπερχρεωμένες χώρες, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, ο κίνδυνος θα είναι μικρός, καθώς έχουν πρόσβαση σε χαμηλά επιτόκια χρηματοδότησης. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που δεν βλέπουν περισσότερες συνέπειες ενός Grexit στην ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων. Εκτιμούν ότι θα υπάρξει ένας «λόξιγκας» και η κατάσταση θα ομαλοποιηθεί.

Η αισιοδοξία τους πηγάζει από το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία είναι σχετικά μικρή. Με βάση τα στοιχεία του 2013, το ΑΕΠ της Ελλάδας είναι μόνο το 1,35% περίπου του συνόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης, το μεγαλύτερο μέρος του χρέους βρίσκεται στα χέρια οργανισμών όπως η ΕΚΤ και το ΔΝΤ, και μόνο γύρω στα 68 δισ. ευρώ –από τα περίπου 320 δισ. του συνόλου– είναι σε ιδιώτες επενδυτές.

Αμερικανική «απόβαση» στην ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων

ι Αμερικανοί επενδυτές κάνουν «απόβαση» στην ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων, καθώς το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ έχει προσελκύσει δισεκατομμύρια αμερικανικά δολάρια. Εκτιμάται δε ότι το 65% των ευρωπαϊκών ομολόγων που πουλήθηκαν τον Μάρτιο πήγαν σε αμερικανικά χέρια! «Η προσέλκυση Αμερικανών επενδυτών θα συνεχιστεί καθ’ όλη τη διάρκεια του 2015» εκτιμά η Fitch. Το χρέος στην Ευρώπη είναι τόσο φθηνό, που οι αμερικανικές εταιρείες ουσιαστικά αποταμιεύουν τα χρήματά τους τοποθετώντας τα στα ευρωπαϊκά ομόλογα. Εκτός των ασφαλών ευρωπαϊκών ομολόγων, αρκετοί Αμερικανοί προσελκύονται και από τα υψηλού κινδύνου ευρωπαϊκά ομόλογα, αναζητώντας μεγαλύτερο κέρδος. Σε αγορές κρατικών και άλλων ομολόγων, ύψους περίπου 61 δισ. ευρώ, προχώρησε τον Μάρτιο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). «Το QE κάνει τα μαγικά του» αναφέρει αναλυτής της ING και προσθέτει ότι «πρόκειται για ένα πολύ ενθαρρυντικό ξεκίνημα, που αψηφά τον σκεπτικισμό σχετικά με το αν θα επιτευχθεί ο στόχος που έχει τεθεί».

Παγκόσμιο ρεκόρ με αρνητικό επιτόκιο για 10 έτη Έγινε το απίστευτο! Η Ελβετία δανείστηκε για 10 χρόνια με αρνητικό επιτόκιο. Είναι η πρώτη χώρα που εκδίδει δεκαετές ομόλογο με αρνητική απόδοση. Οι αγορές ομολόγων παρακολουθούν όλο και πιο

συχνά το φαινόμενο να δανείζονται χώρες με αρνητικό επιτόκιο (που πρακτικά σημαίνει πως οι δανειστές πληρώνουν για να έχουν το «προνόμιο» να χρηματοδοτήσουν τα κράτη). Μέχρι τώρα όμως το φαινόμενο αυτό αφορούσε εκδόσεις ετήσιων ή πενταετών τίτλων. Η Ελβετία προχώρησε σε έκδοση ομολόγων που λήγουν το 2025 και η μέση απόδοση για τα δεκαετή ομόλογα άγγιξε το -0,55%.

Τα QE κάνουν κακό παρά καλό Επικριτικός για τη νομισματική πολιτική που ασκείται από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες εμφανίστηκε ο William Whiteν, πρόεδρος της επιτροπής οικονομικής ανάπτυξης του ΟΟΣΑ, εκτιμώντας ότι κάνουν περισσότερο κακό στην οικονομία παρά καλό. «Δεν είμαι σίγουρος ότι το ευρωπαϊκό QE πρόκειται να κάνει τίποτα. Το θεμελιώδες πρόβλημα εδώ είναι ότι το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα είναι χρεοκοπημένο, καθώς και οι τραπεζίτες δεν κάνουν κάτι ώστε να αναδιαρθρώσουν τις τράπεζες που διοικούν. Το QE δεν θα λειτουργήσει και μπορεί να έχει πολλές ανεπιθύμητες παρενέργειες, οι οποίες αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου».

ING: Οι αναδυόμενες αγορές απειλούνται από μια πιστωτική κρίση

απειληθούν από μια εκτεταμένη πιστωτική κρίση, που θα ασκούσε επίδραση στις παγκόσμιες αγορές, όπως προειδοποιούν οι αναλυτές. Η ING Investment Management προειδοποιεί ότι οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις σε ορισμένες αναδυόμενες αγορές μπορεί να καταρρεύσουν αν παραμείνει η πίεση στα νομίσματά τους και συνεχιστούν οι εκροές κεφαλαίων. Η πίεση αυτή απειλεί να οδηγήσει τις πιο αδύναμες χώρες σε βαθιά οικονομικά και πολιτικά προβλήματα. Η Βραζιλία, η Ρωσία και η Τουρκία είναι οι πιο ευάλωτες σύμφωνα με την έκθεση της ING. «Για πρώτη φορά από το 2002,∼θα πρέπει να εξετάσουμε τον κίνδυνο μετάδοσης στον αναδυόμενο κόσμο, με πιθανές συνέπειες στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές».

☛

Το χρέος στην Ευρώπη είναι τόσο φθηνό, που οι αμερικανικές εταιρείες ουσιαστικά αποταμιεύουν τα χρήματά τους τοποθετώντας τα στα ευρωπαϊκά ομόλογα

Ο σημαντικές αναδυόμενες αγορές, όπως η Βραζιλία και η Ρωσία, θα μπορούσαν να

ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ «ΣΚΟΝΤΑΦΤΕΙ» Η ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ ΤΗΣ FED

τα προβλήματα της Ελλάδας και της Κίνας φαίνεται πως «σκοντάφτει» η άμεση αύξηση των επιτοκίων της Fed, καθώς η αμερικανική κεντρική τράπεζα φοβάται τις αρνητικές επιπτώσεις από τη διατήρηση των δημοσιονομικών και χρηματοδοτικών προβλημάτων της Αθήνας. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίασης της νομισματικής επιτροπής του Μαρτίου, η Fed εκφράζει φό-

βους για τα χρηματοδοτικά και δημοσιονομικά προβλήματα της Ελλάδας. Όπως προειδοποιούν οι Αμερικανοί τραπεζίτες, το δολάριο ενδέχεται να ενδυναμωθεί περαιτέρω, συνιστώντας τροχοπέδη στις αμερικανικές εξαγωγές. Η ενδυνάμωση του δολαρίου αποδίδεται, σύμφωνα με τη Fed, στην πιθανότητα επιδείνωσης του παγκόσμιου οικονομικού outlook, λόγω:

∼ επιβράδυνσης της ανάπτυξης στην Κίνα ∼ δημοσιονομικών και χρηματοδοτικών προβλημάτων στην Ελλάδα ∼ γεωπολιτικών εντάσεων Ως εκ τούτου, οι Αμερικανοί τραπεζίτες εμφανίζονται διχασμένοι ως προς τον χρόνο αύξησης των επιτοκίων, τα οποία βρίσκονται σε μηδενικά επίπεδα από το 2008. ΧΡΗΜΑ 29

Χ διεθνείς αγορές

Πώς να κερδίσετε από την άνοδο του δολαρίου ∼

Saxo Bank

Οι κορυφαίες στρατηγικές για επενδύσεις εν μέσω ανόδου του αμερικανικού νομίσματος

άνοδος του αμερικανικού δολαρίου φέτος έχει ήδη αναγκάσει τους αναλυτές να ακυρώσουν τις προηγούμενες προβλέψεις τους και να επανεξετάσουν τις πιθανότητες για το πότε αυτή η ανοδική τάση ενδέχεται να σημειώσει επιβράδυνση. Στις αρχές του έτους, οι αναλυτές που υιοθετούσαν επιθετική στάση προέβλεπαν ότι η ισοτιμία ευρώ-δολαρίου (EUR/USD) θα μπορούσε να φτάσει στο 1,1000 μέχρι τα τέλη του έτους. Σήμερα, ωστόσο, η τεράστια ισχύς του USD υποχρεώνει τους ίδιους αναλυτές να αναθεωρήσουν τις θέσεις τους, με την ισοδυναμία ή ακόμα και το 0,9500 να θεωρούνται πιθανές τιμές για το τρέχον έτος. Κι ενώ η μεταβλητότητα στις αγορές ενδέχεται να επιφέρει προκλήσεις στο επενδυτικό περιβάλλον, μπορεί επίσης να αναδείξει ευκαιρίες για όσους αντιλαμβάνονται τον παλμό των εξελίξεων. Η Saxo Bank παρουσιάζει πέντε κορυφαίες στρατηγικές για επενδύσεις εν μέσω ισχυρής ανόδου του αμερικανικού δολαρίου: 1. Προβλέψτε την τάση πριν αυτή εμφανιστεί: Παρότι μοιάζει με αυτονόητη συμβουλή, οι επενδυτές που παρακολουθούσαν στενά τα ζεύγη του USD και αγόρασαν αμερικανικό νόμισμα στις αρχές της ανοδικής του τάσης θα αποκομίσουν σημαντικά οφέλη από αυτήν την περίοδο της έντονης ενίσχυσής του. Ωστόσο, απαιτείται προσοχή, καθώς η φαινομενικά ανεξάντλητη ανοδική τάση του USD κάποια στιγμή θα φτάσει στο τέλος της. Η ειδοποιός διαφορά ενός επιτυχημένου επενδυτή είναι ότι γνωρίζει πότε να κλειδώσει τα κέρδη του. 2. Διαφοροποιήστε το χαρτοφυλάκιό σας μέσω των CFD: Όσοι επιλέγουν να

30 Απρίλιος 2015

επενδύσουν σε CFD αποκομίζουν κέρδη προβλέποντας αν η τιμή του εκάστοτε υποκείμενου προϊόντος θα σημειώσει άνοδο ή πτώση. Τα CFD αποτελούν ένα παράγωγο προϊόν, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διαπραγμάτευση εμπορευμάτων, μετοχών, δεικτών και κεφαλαίων. Μέσω των CFD, ένας επενδυτής μπορεί να αξιοποιήσει την πτωτική τάση σε κάποια αγορά, όπως για παράδειγμα συνέβη πρόσφατα και με το πετρέλαιο. Τα CFD αποτελούν επίσης ένα χρήσιμο εργαλείο για την αντιστάθμιση κινδύνου και την προστασία άλλων επενδύσεων, στο πλαίσιο ενός χαρτοφυλακίου αποτελούμενου από προϊόντα διαφόρων κατηγοριών. 3. Προσαρμόστε τις επενδύσεις σας ανάλογα με τις αποδόσεις τους: Με την αμερικανική οικονομία να παρουσιάζει σταθερή ανάπτυξη, οι ξένες επενδύσεις επιστρέφουν στις ΗΠΑ, γεγονός που επηρεάζει θετικά την απόδοση των αμερικανικών μετοχών. Αντίθετα, οι μετοχές στην ευρωζώνη και στην Ιαπωνία συνεχίζουν να πλήττονται από τις επιπτώσεις των προγραμμάτων νομισματικής τόνωσης, γεγονός που τις καθιστά λιγότερο ελκυστικές για τους επενδυτές συγκριτικά με τις μετοχές από τις ΗΠΑ. 4. Πραγματοποιήστε βραχυπρόθεσμες τοποθετήσεις στα εμπορεύματα: Σε περιόδους υψηλής μεταβλητότητας, οι επενδυτές συνηθίζουν να στρέφονται προς ασφαλή καταφύγια και ιδιαίτερα στον χρυσό. Παρά το γεγονός ότι το κίτρινο μέταλλο συνδέεται μάλλον αντιστρόφως ανάλογα με το αμερικανικό δολάριο, υπό την έννοια ότι αποδυναμώνεται όταν αυτό ενισχύεται, η μεταξύ τους σχέση δεν είναι εξίσου ισχυρή, όπως αυτή μεταξύ USD και πετρελαίου. Αυτό συνεπάγεται ότι, παρά τη γενικότερη ανοδική τάση του USD, εν-

δέχεται να υπάρξουν περιστασιακές αποκλίσεις στην τιμή του χρυσού, οι οποίες θα προσφέρουν βραχυπρόθεσμες ευκαιρίες στους επενδυτές. 5. Εκμεταλλευθείτε τη μεταβλητότητα: Δεδομένου του ότι η νομισματική πολιτική των ΗΠΑ εξακολουθεί να διαφοροποιείται δραματικά από την πολιτική που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ιαπωνία, σύμφωνα με τις ενδείξεις, το 2015 αναμένεται ισχυρή μεταβλητότητα στις αγορές νομισμάτων. Η απόκλιση των πολιτικών δημιουργεί έντονες μεταβολές και διακυμάνσεις στις νομισματικές αγορές, οι οποίες ωστόσο μπορούν να γίνουν αντικείμενο εκμετάλλευσης με στόχο το κέρδος. Χ

ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ ΤΡΙΜΗΝΟ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ις τελευταίες εβδομάδες σταμάτησε τουλάχιστον η ελεύθερη πτώση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, με το ευρώ να βρίσκεται ένα βήμα πριν από την απόλυτη ισοτιμία έναντι του δολαρίου. Στις 16 Μαρτίου, μάλιστα, το ευρώ κατέγραψε τα χαμηλότερα επίπεδα από την αρχή του 2003, όταν υποχώρησε έως το 1,045 δολ. Από την αρχή του έτους, οι απώλειες για το ευρώ φθάνουν στο 11%, καθιστώντας το α’ τρίμηνο του 2015 το χειρότερο στην ιστορία του. Η άνοδος του δολαρίου δεν περιορίζεται μόνο έναντι του ευρώ. Ο δείκτης δολαρίου, που μετρά την εξέλιξη του αμερικανικού νομίσματος έναντι των κυριότερων παγκόσμιων νομισμάτων, σημειώνει άνοδο 9% κατά τους τρεις πρώτους μήνες του έτους.

DEGIRO

ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕ 80% ΦΘΗΝΟΤΕΡΕΣ ΧΡΕΩΣΕΙΣ Για 1η φορά οι ιδιώτες απολαμβάνουν τα προνόμια των θεσμικών επενδυτών

DEGIRO ξεκίνησε να προσφέρει τις υπηρεσίες της στην ελληνική αγορά τον Οκτώβριο του 2014 με εξαιρετικά χαμηλές χρεώσεις. Ποια είναι όμως η DEGIRO και τι προσφέρει; Η DEGIRO δημιουργήθηκε στην Ολλανδία και ιδρύθηκε το 2008, προσφέροντας τις υπηρεσίες της μόνο σε θεσμικούς επενδυτές. Τον Σεπτέμβριο του 2013, η DEGIRO διέθεσε την ηλεκτρονική της πλατφόρμα στην ολλανδική επενδυτική κοινότητα και σε ιδιώτες επενδυτές. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, η εταιρεία απέκτησε την εμπιστοσύνη των επενδυτών της Ολλανδίας και συγκαταλέγεται πλέον μεταξύ των δύο μεγαλύτερων διαδικτυακών χρηματιστηριακών στη χώρα. Τον Σεπτέμβριο του 2014, το Euronext, στο οποίο υπάγονται τα χρηματιστήρια του Άμστερνταμ, των Βρυξελλών, του Παρισιού και της Λισαβόνας, ανακοίνωσε συνεργασία με την DEGIRO. Η DEGIRO, ως μέλος του Χρηματιστηρίου Αξιών και Παραγώγων του Εuronext, έχει μεταφέρει όλη τη διασύνδεση από το Εuronext απευθείας στους τελικούς χρήστες, έτσι ώστε να διασφαλίζει αποδοτικότερες και αποτελεσματικότερες υπηρεσίες. Σήμερα, η DEGIRO δραστηριοποιείται σε 15 ευρωπαϊκές χώρες και στοχεύει να καταλαμβάνει το 20-25% της κάθε αγοράς στην οποία εισέρχεται. Η επιλογή του σωστού παρόχου χρηματιστηριακών προϊόντων μπορεί να εξοικονομήσει στους επενδυτές μεγάλα ποσά χρημάτων. Η DEGIRO συνιστά την οικονομικότερη επιλογή, καθώς υπερνικά τον ανταγωνισμό, προσφέροντας τις χαμηλότερες χρεώσεις της αγοράς, που είναι ισοδύναμες με εκείνες που παρέχονται στους θεσμικούς επενδυτές. Για παράδειγμα, στην περίπτωση που ένας Έλληνας επενδυτής θέλει να επενδύσει 10.000 δολ. σε μετοχές της Google, στην DEGIRO η χρέωσή του θα είναι 0,56 ευρώ. Αυτό συνεπάγεται 98% φθηνότερες χρεώσεις από άλλους παρόχους που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Η DEGIRO είναι σε θέση να επιτυγχάνει τόσο χαμηλές χρεώσεις, λόγω των οικονομικών κλίμακας και χάρη στον πρωτοποριακό και καινοτόμο τρόπο λειτουργίας της. Εκτός από την παροχή των χαμηλότερων χρεώσεων, η DEGIRO έχει αποδείξει ότι με τη δομή λειτουργίας της κατάφερε να μειώσει δρα-

ματικά το ποσοστό ρίσκου των πελατών της, καθιστώντας τις επενδύσεις τους εξαιρετικά ασφαλείς. Η εταιρεία λειτουργεί υπό την αυστηρή επίβλεψη της Ολλανδικής Επιβλέπουσας Αρχής (AFM) και της Κεντρικής Τράπεζας της Ολλανδίας (DNB). Στην DEGIRO διατηρείτε τις επενδύσεις σας σε έναν χωριστό θεματοφύλακα με τη μορφή ενός επενδυτικού λογαριασμού. Συνεπώς, σε αντίθεση με τον τραπεζικό κλάδο, στην εταιρεία DEGIRO δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας όσον αφορά την αξιοπιστία. Επιπλέον, η εταιρεία έχει ήδη επιτύχει να επεκτείνει τις δραστηριότητές της σε 15 ευρωπαϊκές χώρες και προσφέρει τις υπηρεσίες της στην Ευρωπαϊκή Ένωση βάσει της οδηγίας MiFID (Markets in Financial Instruments Directive). Μέσω της διαδικτυακής της πλατφόρμας συναλλαγών, οι Έλληνες πελάτες της μπορούν να επενδύσουν όχι μόνο στην ελληνική, την ευρωπαϊκή και την αγορά των ΗΠΑ, αλλά και στα χρηματιστήρια του Χονγκ Κονγκ, της Ιαπωνίας, της Αυστραλίας, καθώς και σε άλλες χώρες ανά την υφήλιο. Η DEGIRO προσφέρει ένα ευρύ φάσμα χρηματοοικονομικών προϊόντων στους επενδυτές της. Αυτά, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν μετοχές, ομόλογα, συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, δικαιώματα προαίρεσης, καθώς επίσης και διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια (ETFs), δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους επενδυτές της να διαφοροποιούν το χαρτοφυλάκιό τους. Η DEGIRO, αναγνωρίζοντας την εμπιστοσύνη που της δείχνει η ελληνική αγορά, προσφέρει ακόμη χαμηλότερες χρεώσεις για συναλλαγές σε έναν συγκεκριμένο αριθμό ελληνικών ομολόγων με μόνο 1 ευρώ ανά συναλλαγή. (Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να ελέγξετε το link: https://www.degiro.gr/bond.html). Τέλος, οι πελάτες της DEGIRO μπορούν να επενδύσουν σε πάνω από 3.000 ETFs και να εκμεταλλευτούν τα πλεονεκτήματα που τους προσφέρουν τα συγκεκριμένα προϊόντα. Τα ETFs, ή διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια, είναι ένα χρηματοοικονομικό προϊόν που κερδίζει συνεχώς έδαφος στον επενδυτικό κόσμο, καθώς συνδυάζει τα οφέλη και την ευκολία της επένδυσης σε μετοχές με τα πλεονεκτήματα της επένδυσης σε αμοιβαία κεφάλαια. Χ ΧΡΗΜΑ 31

«ΚΛΕΙΔΙ»

για την απόδοση κάθε επιχείρησης

Η ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΟ HUMAN RESOURCES

32 Aπρίλιος 2015

~ αφιέρωμα

Η επένδυση στο Human Resources είναι η βάση για την αποδοτικότητα των υπόλοιπων επενδύσεων της επιχείρησης, αφού τα αποτελέσματα καθεμιάς από αυτές (πάγια, οργάνωση, συστήματα, έρευνα, διαφήμιση κ.λπ.) εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τους ανθρώπους που τη διαχειρίζονται.

ι επιχειρήσεις σήμερα εφαρμόζουν σύγΣε κάθε περίπτωση, κάθε επιχείρηση πρέπει να μπορεί να χρονα συστήματα διαχείρισης ανθρώπινου διαχειρίζεται το ανθρώπινο δυναμικό της, ώστε να είναι πιο δυναμικού, με στόχο να μεγιστοποιήσουν αποδοτικό σε σχέση με την επένδυση που κάνει σε αυτό. ✒ την απόδοση των εργαζομένων τους. Από Κι αυτό γιατί η επένδυση στο Human Resources είναι η βάση από τον Γιώργο καθαρά διαδικαστικά μέτρα μέχρι πολύπλοκες στρατηγικές για την αποδοτικότητα των υπόλοιπων επενδύσεων της επιΚαλούμενο αλλαγής κουλτούρας και ενεργού συμμετοχής εργαζομένων, χείρησης, αφού τα αποτελέσματα καθεμιάς από αυτές το τμήμα Human Resources προσπαθεί να αξιοποιήσει στο έπακρο (πάγια, οργάνωση, συστήματα, έρευνα, διαφήμιση κ.λπ.) εξαρτώνται τις δυνατότητες του προσωπικού και να αποφύγει τυχόν λάθη που θα σε μεγάλο βαθμό από τους ανθρώπους που τη διαχειρίζονται. Ο ανοδηγήσουν σε μείωση της παραγωγικότητας της εταιρείας. θρώπινος παράγοντας –και συγκεκριμένα η διαχείρισή του– αποδειΟι ειδικοί του τομέα υποστηρίζουν ότι τα λάθη στη διαχείριση του κνύεται ολοένα και πιο σημαντικός για την επίτευξη των προσωπικού έχουν επιπτώσεις σε όλες τις λειτουργίες της επιχεί- αποτελεσμάτων μιας επιχείρησης. Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ρησης και μειώνουν σημαντικά την αποδοτικότητά της, καθώς επι- δημιουργείται όταν μια επιχείρηση συνδυάζει, με τον καλύτερο δυφέρουν μεταξύ άλλων τα παρακάτω αποτελέσματα: νατό τρόπο, τους παραγωγικούς της πόρους με την οργανωσιακή της κουλτούρα, τις αξίες δηλαδή που κυριαρχούν μέσω του ανθρώπινου δυναμικού που τις υλοποιεί. ∼ Οι εργαζόμενοι να μη δουλεύουν με τον πλέον αποδοτικό τρόπο Η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού (Human Resource Man∼ Να γίνονται προσλήψεις λάθος ανθρώπων agement) έγκειται στη σχέση μεταξύ εργοδότη-υπαλλήλου. Συγκε∼ Να παρατηρείται συχνή εναλλαγή προσωπικού κριμένα, περιλαμβάνει την αποδοτική συνδιαλλαγή για την επίτευξη ∼ Οι εργαζόμενοι να μην κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν ∼ Η επιχείρηση να οδηγείται στα δικαστήρια επειδή εφάρμοσε πρα- των στρατηγικών στόχων της επιχείρησης και της ικανοποίησης των ιδιαίτερων αναγκών των υπαλλήλων της. Επειδή η διαχείριση του κτικές διακρίσεων ∼ Η επιχείρηση να εφαρμόζει μη ορθές πρακτικές, σύμφωνα με τους ανθρώπινου δυναμικού επιδιώκει να ενσωματώσει, στρατηγικά, τα συμφέροντα μιας επιχείρησης και των υπαλλήλων της, είναι πολύ νόμους περί ασφαλούς εργασίας ∼ Η επιχείρηση να επιτρέπει την έλλειψη εκπαίδευσης και να υπο- περισσότερο από ένα σύνολο δραστηριοτήτων σχετικά με τον συντονισμό του ανθρώπινου δυναμικού της. σκάπτει την αποτελεσματικότητα Αναφερόμενοι στο ανθρώπινο δυναμικό, εννοούμε το σύνολο των ∼ Να εφαρμόζεται οποιαδήποτε μη δίκαιη πρακτική εργασίας ΧΡΗΜΑ 33

Χ αφιέρωμα ~ Human Resources ☛

Η διοίκηση του ανθρώπινου δυναμικού συνίσταται σε έναν αριθμό λειτουργιών στις οποίες περιλαμβάνονται η οργάνωση, η διαχείριση της απόδοσης, ο καθορισμός των αμοιβών κ.λπ.

ταλέντων και της διάθεσης για απόδοση όλων των εργαζομένων μιας επιχείρησης, που μπορούν να συντελέσουν στη δημιουργία και την ολοκλήρωση της αποστολής, του οράματος, της στρατηγικής και των στόχων της επιχείρησης. Το ανθρώπινο δυναμικό ορίζεται επίσης ως ένα σύνολο ενεργειών και στρατηγικών, όπως είναι ο προγραμματισμός των ανθρώπινων πόρων, ο σχεδιασμός των συστημάτων ανταμοιβής, αλλά και των λειτουργιών –για παράδειγμα η επιλογή των υποψηφίων, η εκπαίδευση κ.λπ.– που πρέπει να γίνουν για να μπορεί η επιχείρηση να αποκτήσει, να διατηρήσει και να αξιοποιήσει τους ικανούς εργαζόμενους, που θα εκτελούν επιτυχώς και με παραγωγικό τρόπο το έργο τους.

Η ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Η διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού συνίσταται σε έναν αριθμό λειτουργιών στις οποίες περιλαμβάνονται η οργάνωση, η διαχείριση της απόδοσης, ο καθορισμός των αμοιβών κ.λπ. Ο σχεδιασμός των λειτουργιών αυτών αποτελεί κατά κανόνα ευθύνη της μονάδας ανθρώπινου δυναμικού (ή προσωπικού) της οργάνωσης, ενώ στην άσκησή τους εμπλέκονται τόσο η μονάδα προσωπικού όσο και οι προϊστάμενοι των επιμέρους μονάδων, κάθε ιεραρχικού επιπέδου, άλλων υπηρεσιών. Οι τελευταίοι είναι αυτοί που πρέπει να κατευθύνουν τη δράση των ανθρώπων της οργάνωσης προς το επιθυμητό αποτέλεσμα. Κατά συνέπεια, είναι αυτοί που θα κάνουν χρήση των αρχών, των μεθόδων και των «εργαλείων» που θα υποδειχθούν από τη μονάδα προσωπικού. Ο ρόλος της μονάδας προσωπικού είναι γενικά να βοηθά την επιχείρηση να επιτυγχάνει τους στόχους της αναλαμβάνοντας πρωτοβουλία, κάνοντας παρεμβάσεις και παρέχοντας καθοδήγηση και υποστήριξη σε κάθε θέμα που αφορά στους υπαλλήλους της. Ο γενικός αυτός ρόλος μπορεί να έχει ποικίλες διαστάσεις και εκφάνσεις. Έτσι η μονάδα προσωπικού μπορεί να λειτουργεί ως: ∼ Επιτελείο στρατηγικής, το οποίο επεξεργάζεται τη στρατηγική στον τομέα των ανθρώπινων πόρων, ενώ συγχρόνως συμμετέχει στη χάραξη των γενικότερων επιχειρησιακών σχεδίων της επιχείρησης. ∼ Συναρμόδια υπηρεσία, η οποία συνεργάζεται με τους επικεφαλής των άλλων μονάδων στην εφαρμογή του συστήματος διοίκησης προσωπικού. ∼ Εσωτερικός σύμβουλος, που βοηθά στην επίλυση προβλημάτων, καθώς και στην αναζήτηση νέας πολιτικής και βελτιωμένων διαδικασιών. ∼ Υπηρεσία υποστήριξης, η οποία παρέχει υπηρεσίες στις λοιπές μο34 Απρίλιος 2015

νάδες της οργάνωσης σε τομείς όπως είναι η επιλογή προσωπικού, η εκπαίδευση, η μισθοδοσία κ.λπ. ∼ Υπηρεσία εποπτείας, η οποία παρακολουθεί και ελέγχει τη συνεπή και σωστή εφαρμογή των αρχών και των διαδικασιών της επιχείρησης σε θέματα προσωπικού. Για να είναι αποτελεσματική, αλλά και για να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη όλων των πλευρών, η μονάδα προσωπικού οφείλει να τηρεί αυστηρούς κανόνες δεοντολογίας. Έτσι θα πρέπει, για παράδειγμα, να φροντίζει ώστε τα στοιχεία που παρέχει να είναι ακριβή και πλήρη, ιδιαίτερα τη στιγμή που τα στοιχεία αυτά χρησιμοποιούνται συχνά για τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων (προσλήψεις, προαγωγές, απολύσεις κ.ά.), που επηρεάζουν έντονα τόσο την επιχείρηση όσο και τους ανθρώπους της. Θα πρέπει να περιγράφει τις καταστάσεις με αντικειμενικότητα και αμεροληψία, ενώ ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δίνει στον εμπιστευτικό χειρισμό των υποθέσεων του προσωπικού. Τηρώντας υψηλά επαγγελματικά και ηθικά πρότυπα, θα πρέπει να προωθεί πολιτική ίσων ευκαιριών και να δίνει έμφαση στην αποφυγή διακρίσεων. Ακόμη θα πρέπει να προσφέρει η ίδια το παράδειγμα της διαρκούς αναζήτησης της προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης, παρακολουθώντας από κοντά τις επιστημονικές εξελίξεις στον τομέα της και τηρώντας την αρχή της συνεχούς βελτίωσης. Επιτελώντας το έργο της, η μονάδα προσωπικού πρέπει συχνά να συμβιβάσει αντικρουόμενες αρχές και στόχους. Για παράδειγμα, αναμένεται να επιδεικνύει πρωτοβουλία και αυτενέργεια, αλλά ταυτόχρονα να ανταποκρίνεται στη βούληση της ανώτατης διοίκησης, πρέπει να καινοτομεί και να πειραματίζεται με νέες ιδέες, χωρίς όμως να θέτει σε κίνδυνο την οργάνωση της επιχείρησης, πρέπει να υπερασπίζεται τα συμφέροντα της οργάνωσης, χωρίς όμως να αδικεί τον μεμονωμένο εργαζόμενο. Η τήρηση ισορροπιών γίνεται ακόμη πιο δύσκολη, όταν το εξωτερικό περιβάλλον (οικονομική κρίση, παγκοσμιοποίηση) επιβάλλει περιορισμούς στην επιχείρηση και όταν οι συνθήκες που επικρατούν στην αγορά εργασίας φέρνουν σε δυσμενή θέση τους εργαζομένους. Για τον λόγο αυτό, τα στελέχη της μονάδας ανθρώπινου δυναμικού θα πρέπει να είναι εφοδιασμένα όχι μόνο με επαρκείς γνώσεις, αλλά και με ιδιαίτερες ικανότητες (εφευρετικότητα, διαπροσωπικές δεξιότητες) και αρετές (ακεραιότητα, υπομονή και αντοχή).

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Η πρόσληψη, η εκπαίδευση, η αξιολόγηση, οι αμοιβές και η παροχή ενός ασφαλούς, ηθικού και δίκαιου περιβάλλοντος για τους εργαζομένους μιας επιχείρησης, είναι από τις βασικές υποχρεώσεις του τμήματος ανθρώπινου δυναμικού μιας επιχείρησης. Αυτές οι πρακτικές και πολιτικές, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν τα εξής: ∼ Διεξαγωγή αναλύσεων εργασίας (καθορισμός της φύσης της εργασίας κάθε εργαζομένου) ∼ Σχεδιασμός των αναγκών σε εργατικό δυναμικό και προσέλκυση υποψήφιων εργαζομένων ∼ Επιλογή υποψήφιων εργαζομένων ∼ Παροχή κατευθύνσεων και εκπαίδευση των εργαζομένων ∼ Αξιολόγηση της απόδοσης ∼ Διαχείριση μισθών και ημερομισθίων (πώς να ανταμείβονται οι εργαζόμενοι)

∼ Παροχή κινήτρων και προσφορών ∼ Επικοινωνία (συνεντεύξεις, συμβουλευτική, εμπέδωση πειθαρχίας) Περιλαμβάνουν ακόμα αυτά που πρέπει να γνωρίζει ένας μάνατζερ σχετικά με: ∼ τις ίσες ευκαιρίες, την ηθική και τη θετική δράση ∼ την υγεία, την ασφάλεια και την ηθική μεταχείριση του εργαζομένου ∼ την αντιμετώπιση των παραπόνων και τις σχέσεις εργασίας Παρόλο που υπάρχει ποικιλία στο περιεχόμενο των ενεργειών του τμήματος προσωπικού από επιχείρηση σε επιχείρηση, μπορεί να ειπωθεί ότι οι βασικότερες λειτουργίες, περιλαμβανομένης και της διαίρεσης των ευθυνών μεταξύ της επιτελικής μονάδας προσωπικού και των γραμμικών στελεχών, είναι οι ακόλουθες: 1. Πρόσληψη: Αυτή η ενέργεια περιλαμβάνει τη στρατολόγηση (εξεύρεση εργατικού δυναμικού), την επιλογή και την εγκατάσταση των προσληφθέντων μέσα στον οργανισμό. Η αρχική, βέβαια, απόφαση να προστεθεί κάποιος στην κατάσταση αμοιβών ανήκει στον αρμόδιο προϊστάμενο, στον οποίο ανήκει επίσης και η ευθύνη του καθορισμού του περιεχομένου του έργου που πρόκειται να εκτελέσει, καθώς και τα αναγκαία προσόντα που πρέπει να έχει ο υποψήφιος για να διεκπεραιωθεί ικανοποιητικά το έργο αυτό. Η υπηρεσία προσωπικού οφείλει να έχει επισημάνει τις πηγές από όπου θα αντλεί το προσωπικό, να διαθέτει ένα σύστημα επιλογής (τεστ, συνέντευξη, ιατρική εξέταση, συστάσεις) και να παίρνει την τελική απόφαση για πρόσληψη ή απόρριψη μόνον όταν πρόκειται για ημιειδικευμένους ή ανειδίκευτους εργάτες. Για εξειδικευμένους υπαλλήλους, η ενέργεια αυτή αποτελεί ευθύνη του προϊσταμένου που ζήτησε τον νέο υπάλληλο, όπως επιπλέον και η ευθύνη να κατατοπίσει ή να κατευθύνει τον νέο εργαζόμενο στο περιβάλλον της εργασίας, κάτι που συχνά ονομάζεται προσανατολισμός (orientation). 2. Μεταθέσεις, προαγωγές, διακοπή εργασίας: Σε όλα αυτά τα καθήκοντα, το τμήμα προσωπικού εργάζεται κυρίως ως συντονιστής, π.χ. στην περίπτωση κάποιας μετάθεσης από τομέα σε τομέα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ανάγκες της επιχείρησης, η επιθυμία του εργαζομένου, καθώς και τα προσωπικά του στοιχεία για να διαπιστωθεί αν κατέχει τα απαιτούμενα προσόντα για τη νέα θέση. Εξάλλου, η διακοπή εργασίας ορισμένων υπαλλήλων εξαιτίας της μείωσης των εργασιών της επιχείρησης τυπικά είναι υπόθεση της υπηρεσίας προσωπικού, για να βεβαιωθεί κανείς ότι ακολουθείται κάποια σειρά που μπορεί να έχει σχέση με τα δικαιώματα αρχαιότητας του εργαζομένου. Ακόμα, όταν δημιουργηθεί μια κενή θέση που πρέπει να πληρωθεί εκ των έσω με προαγωγή ή από έξω με νέα πρόσληψη, η απόφαση συχνά λαμβάνεται με τη συνεργασία του υπεύθυνου της υπηρεσίας προσωπικού και του προϊσταμένου του τμήματος ή του τομέα στον οποίο υπάρχει η κενή θέση. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή η μεγαλύτερη ευθύνη ανήκει στον δεύτερο. 3. Εκπαίδευση και ανάπτυξη προσωπικού: Η εκπαίδευση και η εξάσκηση πάνω στο έργο γίνεται από τον αρμόδιο προϊστάμενο ή από ειδικά εξουσιοδοτημένο υπάλληλο που παίζει τον ρόλο του διδάσκοντα στην περίπτωση αυτή. Για τις γενικότερες ανάγκες εκπαιδεύσεως, η υπηρεσία προσωπικού συνεργάζεται με τα διευθυντικά

στελέχη και καταρτίζει το σχετικό πρόγραμμα για να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αυτά τα στελέχη εξάλλου, σε συντονισμό με το τμήμα προσωπικού, εφαρμόζουν την εξάσκηση των υφισταμένων τους, την αξιολόγηση της απόδοσής τους, τη σχετική συνέντευξη αξιολόγησης, την εναλλαγή στο έργο ορισμένων υπαλλήλων, την επιλογή των αναπληρωτών τους, καθώς και άλλες ειδικές κι ευρείες υποχρεώσεις. 4. Πολιτική μισθών και ημερομισθίων: Η υπηρεσία προσωπικού είναι εκείνη που σε συνεργασία με τα διευθυντικά στελέχη θα εισάγει ένα σύστημα αξιολόγησης έργου-θέσης, ενώ η ανώτατη διοίκηση είναι εκείνη που θα αποφασίσει για την υιοθέτηση μιας ειδικής δομής αμοιβών κατά βαθμούς και με καθορισμένα ελάχιστα και ανώτατα όρια πληρωμής του κάθε βαθμού. Η ανάλυση των έργων ή θέσεων, η εκτίμηση της αξίας τους σύμφωνα με ένα επίσημο σχέδιο αξιολόγησης και η τήρηση των απαιτούμενων στοιχείων βρίσκονται επίσης μέσα στις ευθύνες της υπηρεσίας προσωπικού. Οι ειδικοί του τμήματος προσωπικού οφείλουν να ερευνούν τα γενικότερα θέματα αμοιβών και την αγορά εργασίας για να μπορούν περιοδικά να προτείνουν την αναθεώρηση σχετικά με αυξήσεις ή ακόμα και την αλλαγή ολόκληρου του συστήματος αμοιβών της επιχείρησης, για το οποίο βέβαια η τελική απόφαση είναι αποκλειστικό θέμα και ευθύνη του ανώτατου μάνατζερ. 5. Υγεία και πρόληψη ατυχημάτων: Ένα τυπικό πρόγραμμα υγείας των εργαζομένων περιλαμβάνει τα εξής: ιατρική εξέταση πριν από την πρόσληψη, περιοδική εξέταση των εργαζομένων σε ανθυγιεινά έργα, λειτουργία πρόχειρου φαρμακείου, πρώτες βοήθειες, θεραπεία μικρών αδιαθεσιών (κρυολογήματα, πονοκέφαλοι), μαθήματα υγιεινής, έλεγχος και προφύλαξη από επικίνδυνες καταστάσεις μέσα στην επιχείρηση. Οι μικρές επιχειρήσεις για όλα αυτά προσλαμβάνουν γιατρούς, νοσοκόμες και βιομηχανικούς υγιεινολόγους σε βάση μερικής απασχόλησης, ενώ οι μεγαλύτερες για πλήρη απασχόληση. Εξάλλου, το πρόγραμμα προλήψεως ατυχημάτων περιλαμβάνει θέματα μηχανικού εξοπλισμού, εκπαίδευσης και επιβολής κανονισμών προλήψεως ατυχημάτων. Έτσι, για παράδειγμα, ο υπεύθυνος προλήψεως ατυχημάτων του τμήματος προσωπικού συνεργάζεται στενά με το τμήμα μηχανικών για να συντηρούνται κανονικά οι μηχανές, και ο εξοπλισμός γενικότερα, και έτσι να περιορίζεται στο ελάχιστο η πιθανότητα ατυχημάτων. Συνεργάζεται επίσης και με όλους τους ☛

Επειδή η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού επιδιώκει να ενσωματώσει, στρατηγικά, τα συμφέροντα μιας επιχείρησης και των υπαλλήλων της, είναι πολύ περισσότερο από ένα σύνολο δραστηριοτήτων σχετικά με τον συντονισμό του ανθρώπινου δυναμικού της.

ΧΡΗΜΑ 35

Χ αφιέρωμα ~ Human Resources ☛

Ο ρόλος της μονάδας προσωπικού είναι γενικά να βοηθά την επιχείρηση να επιτυγχάνει τους στόχους της αναλαμβάνοντας πρωτοβουλία, κάνοντας παρεμβάσεις και παρέχοντας καθοδήγηση και υποστήριξη σε κάθε θέμα που αφορά τους υπαλλήλους της.

εργοδηγούς για ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης σε κανόνες πρόληψης ατυχημάτων, διανέμει φυλλάδια με οδηγίες και προπαρασκευάζει το υλικό για τη σχετική διδασκαλία. Η επιβολή των κανονισμών πρόληψης ατυχημάτων είναι κυρίως ευθύνη του κάθε προϊσταμένου. 6. Πειθαρχικά μέτρα και απολύσεις: Πειθαρχία είναι: α) εκπαίδευση που διορθώνει, δηλαδή απόκτηση ορθής συμπεριφοράς του υπαλλήλου που βασίζεται στην πίστη του ανθρώπου σε καθορισμένους κανόνες διαγωγής και β) τιμωρία αυτών που παραβαίνουν τους κανόνες αυτούς. Η υπηρεσία προσωπικού αναλαμβάνει συνήθως την υποχρέωση να διατυπώσει τους κανόνες συμπεριφοράς και τις ποινές που πρέπει να επιβάλλονται στους παραβάτες. Συνήθως, πριν τεθούν σε εφαρμογή, υποβάλλονται για έγκριση στα ανώτατα κλιμάκια του μάνατζμεντ. Κάθε προϊστάμενος έχει την ευθύνη της εκπαίδευσης των υφισταμένων του, για τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες συμπεριφοράς, καθώς και της πρότασης ποινών σε βάρος των λίγων, των οποίων η διαγωγή είναι ασύμφωνη με τον κώδικα των καθορισμένων κανόνων πειθαρχίας. Οι ποινές μπορεί να είναι διορθωτικές ή σοβαρές, όπως π.χ. μια απόλυση. Ωστόσο, οι δεύτερες επιβάλλονται μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις και συνήθως μετά από έγκριση της υπηρεσίας προσωπικού. 7. Εργατικές σχέσεις (Labor relations): Το τμήμα προσωπικούβιομηχανικών σχέσεων παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στις σχέσεις συνδικαλισμού-μάνατζμεντ. Ο υπεύθυνος εργατικών σχέσεων της υπηρεσίας προσωπικού ενεργεί συνήθως ως το μέλος-«κλειδί» της ομάδας διαπραγματεύσεων με το σωματείο, και συχνά ως ο κύριος αντιπρόσωπος εκ μέρους του μάνατζμεντ. Λειτουργώντας σε καθημερινή βάση κάτω από τους όρους της συλλογικής σύμβασης, οι προϊστάμενοι βρίσκουν συχνά την ευκαιρία να συμβουλεύονται το τμήμα προσωπικού σχετικά με τέτοια θέματα, όπως είναι ο καθορισμός των υπερωριών, ο χειρισμός των μεταθέσεων και της περάτωσης της εργασιακής σχέσης και γενικότερα η εφαρμογή της συμφωνίας. Μολονότι σχεδόν όλες οι διαδικασίες επιλύσεως διαφορών ή διενέξεων δείχνουν καθαρά πως ο εργοδηγός ή επόπτηςπροϊστάμενος θα είναι ο πρώτος που θα ακούσει και θα ενεργήσει σχετικά με μια διένεξη με τον εργαζόμενο, σε όλες τις περιπτώσεις (εκτός της ρουτίνας) ο εργοδηγός τυπικά συμβουλεύεται την υπηρεσία προσωπικού πριν δώσει απάντηση. Το τμήμα προσωπικού πολύ συχνά αναφέρεται σαν το δεύτερο ή τρίτο διοικητικό στάδιο 36 Απρίλιος 2015

στη διαδικασία επιλύσεως διενέξεων. Στην πραγματικότητα όμως, στον υπεύθυνο της υπηρεσίας προσωπικού δίνεται γραμμική εξουσία για μια δεσμευτική ρύθμιση. Αυτό γίνεται για να εξασφαλιστεί η οφειλόμενη προσοχή για απόφαση και σταθερότητα ενέργειας σε όλη την έκταση της επιχείρησης, αφού άλλωστε πολλές διενέξεις έχουν συνέπειες σε όλο τον οργανισμό και επομένως ο κακός χειρισμός μιας περίπτωσης μπορεί να έχει γενικότερα άσχημα αποτελέσματα. 8. Ωφελήματα και εξυπηρετήσεις προς τους εργαζομένους: Στην κατηγορία αυτή υπάγονται οι συντάξεις, η ομαδική ασφάλιση ζωής, η ιατρική και νοσοκομειακή περίθαλψη, οι αποζημιώσεις ασθένειας και ανεργίας, τα δάνεια, τα κοινωνικά και ψυχαγωγικά προγράμματα και τα σχέδια για καταβολή διδάκτρων. Όλα αυτά ανήκουν στην αρμοδιότητα του τμήματος προσωπικού, πλην όμως η έγκρισή τους είναι θέμα και ευθύνη της ανώτατης διοικήσεως. 9. Προγραμματισμός ανθρώπινου δυναμικού (Manpower planning): Άλλη μια νέα λειτουργία που έχει ανακύψει κατά τα πολύ πρόσφατα χρόνια είναι εκείνη του προγραμματισμού του ανθρώπινου δυναμικού. Είναι δηλαδή οι τρόποι με τους οποίους μια επιχείρηση εξασφαλίζει τον αναγκαίο αριθμό εργαζομένων με τα κατάλληλα προσόντα για την εκτέλεση κάποιας εργασίας χρήσιμης στον οργανισμό. Αυτή η λειτουργία δημιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια και ήταν –και σε πολλές περιπτώσεις ακόμα είναι– ευθύνη του ανώτατου επιπέδου διοικήσεως που συνήθως, όμως, τη μοιράζεται με ειδικευμένους του τμήματος προσωπικού. Οι κυριότερες ενέργειες του προγραμματισμού αυτού είναι: ο έλεγχος των δεξιοτήτων και ικανοτήτων των ήδη εργαζομένων, καθώς και της εμπειρίας και του τόπου στον οποίο εργάζονται, η πρόβλεψη των αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό με βάση την παρούσα παραγωγή ή η ενδεχόμενη επέκταση της επιχείρησης και τυχόν τεχνολογικές αλλαγές, η ανάλυση της αγοράς εργασίας και της σχέσης προσφοράς-ζήτησης, και τέλος η κατάστρωση προγραμμάτων για την αντιμετώπιση ελλείψεων σε ανθρώπινο δυναμικό και ιδιαίτερα σε τεχνικά, επιστημονικά και διοικητικά στελέχη. 10. Οργανωτικός σχεδιασμός (Organization planning): Η ενέργεια αυτή αποτελεί μια καινούργια λειτουργία της υπηρεσίας προσωπικού, που ήρθε στην επιφάνεια μέσα στην τελευταία δεκαετία, και περιλαμβάνει την έννοια της δομής μιας επιχείρησης, όπως εκφράζεται στο οργανόγραμμα. Ωστόσο, η αρχική αλλά και η τελική ευθύνη για έναν τέτοιο σχεδιασμό (συγκέντρωση, αποκέντρωση, λήψη αποφάσεων) ανήκει στην ανώτατη διοίκηση. Παρόλα αυτά, η υπηρεσία προσωπικού είναι αυτή που συγκεντρώνει δεδομένα, κάνει σχετική έρευνα, προπαρασκευάζει σχέδια και προσφέρει υποδείξεις στο γραφείο του ανώτατου μάνατζμεντ. 11. Έρευνα σε ανθρώπινες απόψεις: Μεγάλοι επιχειρηματικοί «γίγαντες» στην Αμερική, όπως η American Telephone and Telegraph, η Texas Instruments κ.λπ., καθιέρωσαν τα τελευταία χρόνια συστηματική έρευνα γύρω από τα ανθρώπινα προβλήματα του οργανισμού, όπως είναι η υποκίνηση των εργαζομένων, η πρόβλεψη για διοικητική επιτυχία, η αξιολόγηση αποδόσεως, η ομαδική συμπεριφορά στην εργασία κ.λπ. Η εφαρμογή των ευρημάτων είναι υπόθεση συνεργασίας με τα στελέχη μιας επιχείρησης (συνδικαλιστικά και μη) και τους υπαλλήλους και όλα εμπίπτουν στα καθήκοντα του τμήματος προσωπικού. Χ

ΘΩΜΑΣ ΚΟΥΓΚΟΥΛΟΣ Διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού, AbbVie Φαρμακευτική

Χ_Ποιoς είναι ο ρόλος του ανθρώπινου δυναμικού στην επιβίωση και την ανάπτυξη της ελληνικής επιχείρησης; Θ.Κ._Ο ρόλος της διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού στην παρούσα οικονομική συγκυρία είναι στρατηγικός. Από τη μία, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία ενός ασφαλούς και ευχάριστου περιβάλλοντος εργασίας και στη διατήρηση και ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, και από την άλλη επιβραβεύει τους εργαζομένους, δίνοντάς τους παράλληλα κίνητρα αποδοτικότητας. Το ανθρώπινο δυναμικό έχει αποκτήσει ρόλο επιχειρησιακού συμβούλου, ξεφεύγοντας από τον διαχειριστικό ρόλο του παρελθόντος (μισθοδοσία, εργασιακά κ.ά.). Αποτελεί πλέον strategic business partner της διοίκησης, σχεδιάζοντας στρατηγικές ανάπτυξης της εταιρείας και συμβάλλοντας στο «χτίσιμο» του brand, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Χαρακτηριστικά, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την εφαρμογή μετρήσιμων στόχων (ποσοτικών και ποιοτικών HR analytics), που συνδέονται με την κερδοφορία και την ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης, τον σχεδιασμό μιας οργάνωσης με ξεκάθαρους ρόλους, την εκπαίδευση των εργαζομένων μέσω προγραμμάτων που συνδέονται με τις ανάγκες τους και τις επιμέρους δράσεις τής επιχείρησης κ.ά. Το ανθρώπινο δυναμικό, με λίγα λόγια, αποτελεί σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για μια εταιρεία, καθώς μέσα από τις δράσεις του της προσδίδει προστιθέμενη αξία.

ΦΩΤΕΙΝΗ ΦΕΒΡΗ

Διευθύντρια Ανθρώπινου Δυναμικού της British American Tobacco Hellas Χ_Ποιος είναι ο ρόλος της διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού στην επιβίωση και ανάπτυξη της ελληνικής επιχείρησης; ΦΩΤΕΙΝΗ ΦΕΒΡΗ_Στις ημέρες μας, το περιβάλλον τόσο στη χώρα όσο και μέσα σε κάθε επιχείρηση, είτε ελληνική είτε πολυεθνική, είναι ταχύτατα και δραστικά μεταβαλλόμενο, με αποτέλεσμα η διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού να αποκτά ολοένα και περισσότερο σημαντικό ρόλο. Η διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού οφείλει να προβλέπει τις εξελίξεις, να είναι προετοιμασμένη και να προσαρμόζει τη λειτουργία της επιχείρησης στις αλλαγές, ώστε από τη μία η απόδοση της επιχείρησης να παραμένει υψηλή και να ανταποκρίνεται στις αυξανόμενες απαιτήσεις της συνολικής οικονομίας και από την άλλη να μπορεί να διατηρεί και να αναπτύσσει το ταλέντο, που είναι ο πιο σημαντικός πόρος κάθε οργανισμού, ικανός να στηρίξει τη λειτουργία και την ανάπτυξη της εταιρείας κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.

Χ_Πόσο αποτελεσματική είναι η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού που εφαρμόζει η επιχείρησή σας απέναντι στις δύσκολες τρέχουσες απαιτήσεις; Θ.Κ._Η AbbVie ξεκίνησε τη λειτουργία της ως ανεξάρτητη βιοφαρμακευτική εταιρεία το 2013, μετά τον διαχωρισμό της από την Abbott Laboratories. Στο πλαίσιο αυτό, η διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού κλήθηκε να στήσει σε νέες βάσεις μια νέα εταιρεία, που θα διέπεται από καινοτομία, διαφάνεια, συνεργασία και εμπιστοσύνη, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τις δύσκολες απαιτήσεις της αγοράς. Έχοντας στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός μας τους ανθρώπους μας, αφουγκραστήκαμε εξαρχής τις ανάγκες τους, είτε μέσα από employee surveys είτε κυρίως πραγματοποιώντας ατομικές συναντήσεις του γενικού διευθυντή και του διευθυντή Ανθρώπινου Δυναμικού με όλα τα στελέχη μας. Μέσα και από το δικό τους feedback, δημιουργήσαμε όλοι μαζί ένα καινοτόμο και ευχάριστο εργασιακό περιβάλλον, υποστηρίζοντας παράλληλα ένα σύγχρονο μοντέλο εργασίας, με ευέλικτο ωράριο και με τη δυνατότητα εργασίας από το σπίτι. Επιπροσθέτως, θέλοντας να προστατεύσουμε τους εργαζομένους μας από το αρνητικό κλίμα της κρίσης, διατηρήσαμε αμοιβές και παροχές με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα (π.χ. επιδότηση άδειας μητρότητας, επίδομα για παιδικό σταθμό, επιδότηση μεταπτυχιακών σπουδών κ.ά.) και δώσαμε έμφαση στις ευκαιρίες ανάπτυξης, μέσω development plans και προγράμματος mentoring. Η πρώτη θέση που κατέλαβε πρόσφατα η AbbVie, στο πλαίσιο του θεσμού Best Workplaces 2015, ως η εταιρεία με το καλύτερο εργασιακό περιβάλλον (κατηγορία 50 έως 250 εργαζόμενοι), είναι η καλύτερη απόδειξη για το ότι κινούμαστε προς τη σωστή κατεύθυνση. Ιδιαίτερα μάλιστα από τη στιγμή που η διάκριση αυτή στηρίζεται, κατά κύριο λόγο, στην άποψη που έχουν οι εργαζόμενοι για την εταιρεία τους. Χ

Χ_Πόσο αποτελεσματική είναι η διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού που εφαρμόζει η επιχείρησή σας απέναντι στις δύσκολες τρέχουσες απαιτήσεις; Φ.Φ._Η British American Tobacco Hellas εργάζεται σκληρά προς αυτήν την κατεύθυνση εδώ και πάρα πολλά χρόνια και δεν είναι τυχαία η επιβράβευση που λαμβάνει σε αυτό το κομμάτι. Το 2015, η εταιρεία μας βραβεύτηκε για 4η χρονιά μεταξύ των Best Workplaces, κατακτώντας την 4η θέση στην κατηγορία των 50-250 εργαζομένων. Το βραβείο αυτό ήταν ένα μόνο από αυτά που συγκέντρωσε η εταιρεία μας το 2015. Η British American Tobacco Hellas βραβεύτηκε επίσης διεθνώς σαν Top Employer Ελλάδος και Ευρώπης 2015 για δεύτερη συνεχή χρονιά. Τα βραβεία αυτά αποδεικνύουν τόσο τις καινοτόμες πρακτικές ανθρώπινου δυναμικού που ακολουθεί η εταιρεία μας όσο και την έμφασή της σε μια κουλτούρα με άξονα τον άνθρωπο, γεγονός που αναγνωρίζεται από τους ίδιους τους εργαζόμενους. Επίσης, η British American Tobacco Hellas εξακολουθεί να δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση και ανάπτυξη των ανθρώπων της. Αξίζει να αναφέρουμε ότι τα δύο τελευταία χρόνια, η εταιρεία μας πραγματοποίησε ένα εντατικό πρόγραμμα εκπαίδευσης με βάση τις διαφορετικές ανάγκες των ανθρώπων της. Η αναγνώριση όλων αυτών των προσπαθειών ήταν η βράβευση της εταιρείας μας στα Sales Excellence Awards στην κατηγορία «Εκπαίδευση και Ανάπτυξη Πωλητών» για το πρωτοποριακό πρόγραμμα εκπαίδευσης της ομάδας πωλήσεων της British American Tobacco Hellas. Χ ΧΡΗΜΑ 37

Χ συνέντευξη

ΒΕΝΕΤΙΑ ΚΟΥΣΙΑ

Πρόεδρος & διευθύνουσα σύμβουλος της ManpowerGroup

38 Απρίλιος 2015

✒

Συνέντευξη στον Γιώργο Καλούμενο

Το ανθρώπινο ταλέντο καταλύτης για την ευημερία των επιχειρήσεων Η Βενετία Κουσία, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της ManpowerGroup στην Ελλάδα, επισημαίνει τους λόγους για τους οποίους η επένδυση στο ανθρώπινο ταλέντο αποτελεί σήμερα έναν απο τους κρισιμότερους παράγοντες για την επιβίωση μιας επιχείρησης. Αναλύει τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μεγάλες αλλά και οι μικρότερες εταιρείες στη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού τους και εξηγεί τον ρόλο που διαδραματίζουν εταιρείες όπως η ManpowerGroup στο να γίνονται ανταγωνιστικότερες και να πετυχαίνουν αποτελεσματικότερα τους επιχειρηματικούς τους στόχους.

ΧΡHΜΑ_Κυρία Κουσία, περιγράψτε μας με λίγα λόγια το μείγμα των προϊόντων και των υπηρεσιών που προσφέρει η ManpowerGroup στην Ελλάδα και δώστε μας κάποια βασικά στοιχεία της εταιρείας σας (ιστορικό, αριθμός προσωπικού, εγκαταστάσεις κ.λπ.). ΒΕΝΕΤΙΑ ΚΟΥΣΙΑ_Πριν από 15 χρόνια, ξεκίνησε το συναρπαστικό ταξίδι της ManpowerGroup στην Ελλάδα, με μεγάλη διάθεση και πολύ μεράκι. Γνωρίζαμε ότι με σκληρή δουλειά και με τις δυνατότητες που είχαμε στη διάθεσή μας, μέσα από το διεθνές δίκτυο της εταιρείας μας, μπορούσαμε να αποτελέσουμε τον ηγέτη στον κλάδο της διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού στη χώρα μας. Σήμερα, που η διαχείριση του ανθρώπινου

δυναμικού αποτελεί «σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες», η ομάδα της ManpowerGroup Greece προσφέρει καινοτόμα εργαλεία και μετρήσιμες λύσεις, ώστε οι εταιρείες να πετυχαίνουν τους αναπτυξιακούς τους στόχους και να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Προϋπόθεση για την ανάπτυξη είναι οι εργαζόμενοι, αλλά και οι υποψήφιοι, να καλλιεργήσουν το δημιουργικό τους πνεύμα και να ξεδιπλώσουν τις δυνατότητές τους. Οι υπηρεσίες μας καλύπτουν όλο το φάσμα της διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, την απλή εύρεση και αξιολόγηση ανθρώπινου δυναμικού, την ανάληψη της διαδικασίας στελέχωσης (Recruitment Process Outsourcing), την πλήρη διαχείριση εξωτερικών συνεργατών ανθρώπινου δυναμικού, την ανάπτυξη και ενδυνάμωση ανθρώπινου

δυναμικού, την υποστήριξη της οργανωτικής αναδιάρθρωσης και την ενίσχυση της οργανωτικής αποτελεσματικότητας, τη συμβουλευτική διαχείρισης και επαναπροσδιορισμού της σταδιοδρομίας, τη σχεδίαση και υλοποίηση προγραμμάτων επανατοποθέτησης στην αγορά εργασίας και τη σχεδίαση και υλοποίηση έργων αξιολόγησης σε μεγάλη κλίμακα (Volume Assessment Solutions). Χ_Σε ποιες επιχειρήσεις απευθύνονται κυρίως οι υπηρεσίες σας; Αφορούν περισσότερο μεγάλες ή μικρές επιχειρήσεις, και από ποιους κλάδους; B.Κ._Σε μια εποχή στην οποία αναδεικνύεται η πραγματική δύναμη του ανθρώπου ως καταλύτης για την ανταγωνιστική και δημιουργική ανάπτυξη, ιδίως απέναντι στο ευρύτατο φάσμα πρωτόγνωρων και πολυσύνθετων ζητημάτων, οι υπηρεσίες της ManpowerGroup αφορούν τόσο τις μεγάλες επιχειρήσεις με ξεκάθαρες ανάγκες και πολιτικές ανθρώπινου δυναμικού όσο και τις μικρότερες, ανεξαρτήτως κλάδων της οικονομίας. Την ίδια στιγμή όμως, γνωρίζουμε ότι εν μέσω δραματικής έλλειψης ρευστότητας και μολονότι η ανάγκη είναι ξεκάθαρη, πολλές μικρές εταιρείες θεωρούν ότι πρέπει να ανταποκριθούν σε άλλες ανάγκες κατά την παρούσα φάση. Σε αυτό το πλαίσιο, στην ΧΡΗΜΑ 39

Χ συνέντευξη ~ Βενετία Κουσία εταιρεία μας αναπτύσσουμε καινοτόμες συνεργασίες με διεθνείς οργανισμούς, επαγγελματικούς φορείς και περιφερειακά επιμελητήρια, κι έτσι πετυχαίνουμε οικονομίες κλίμακας, που επιτρέπουν και σε μικρότερες επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν τις υπηρεσίες μας. Χ_Με ποιους τρόπους οι λύσεις που προσφέρει η ManpowerGroup βοηθούν τις ελληνικές επιχειρήσεις να βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητά τους και να επιτυγχάνουν τελικά τους στόχους τους; B.Κ._Σήμερα, που το ζήτημα της απασχόλησης αποτελεί μονόδρομο, για να προχωρήσουμε μπροστά και να ξαναβρούμε τον δρόμο τής ανάπτυξης και της ευημερίας, η λύση μπορεί να βρεθεί μόνο μέσα από την επένδυση στο ανθρώπινο ταλέντο. Ειδικότερα στη χώρα μας, όπου το ανθρώπινο δυναμικό αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα, κλειδί για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας –και τελικά της ανάπτυξης– αποτελεί ο κατάλληλος άνθρωπος, στην κατάλληλη θέση, την κατάλληλη στιγμή. Η μακροχρόνια διεθνής εμπειρία και τα σύγχρονα εργαλεία της ManpowerGroup – είτε αφορούν θέσεις μόνιμης ή προσωρινής απασχόλησης είτε τα προγράμματα επανατοποθέτησης– επιτρέπουν τον εντοπισμό, την αξιολόγηση, την ενίσχυση και την αξιοποίηση των ικανοτήτων και των δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες για μια αμοιβαία ωφέλιμη σχέση μεταξύ εργαζομένων και επιχειρήσεων, στο πλαίσιο των αναπτυξιακών τους αναγκών. Χ_Ποιο είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα της ManpowerGroup, για το οποίο οι επιχειρήσεις θα πρέπει να την επιλέξουν έναντι των ανταγωνιστών της; B.Κ._Γνωρίζουμε ότι ως επιχειρηματίες καλούμαστε όλοι να αντιμετωπίσουμε ένα ρευστό και διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, γεμάτο προκλήσεις, όπου τίποτα δεν είναι βέβαιο, όπου δεν υπάρχει πλέον η έννοια του κατεστημένου και οι συνθήκες και οι τάσεις της αγοράς είναι συχνά απρόβλεπτες. Την ίδια στιγμή, έχουμε βαθιά αντίληψη όσον αφορά τις ανάγκες των επιχειρήσεων, αλλά και τα σύγχρονα εργαλεία και τις πρακτικές ενίσχυσης και απελευθέρωσης του δυναμικού των ανθρώπων. Στο πλαίσιο αυτό, στεκόμαστε ακόμη πιο κοντά στους πελάτες μας, έτοιμοι να ανταποκριθούμε στις νέες ανάγκες που γεννή40 Απρίλιος 2015

θηκαν μέσα από την κρίση, και οι οποίες συνεχώς μεταβάλλονται, ξεπερνώντας τον ρόλο του απρόσωπου συμβούλου και λειτουργώντας ως μέλος μιας ομάδας, σεβόμενοι, και πολλές φορές μοιραζόμενοι, το ρίσκο, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε την αβεβαιότητα αποτελεσματικά. Πίσω από τα καινοτόμα εργαλεία και τις υπηρεσίες που προσφέρουμε βρίσκεται η βαθιά μας πεποίθηση ότι για κάθε μικρό ή μεγαλύτερο βήμα μπροστά, κινητήριος δύναμη είναι η δυνατότητα των ανθρώπων – παραμένοντας πιστοί στις αξίες τους– να εναρμονίζουν τις τεχνικές δεξιότητες και τις διαπροσωπικές ικανότητες με την κουλτούρα και τη φιλοσοφία των επιχειρήσεων, συνεισφέροντας έτσι στην επίτευξη των στόχων τους. Χ_Γιατί πιστεύετε ότι οι Έλληνες εργοδότες δυσκολεύονται τόσο πολύ να βρουν το κατάλληλο προσωπικό για τις επιχειρήσεις τους, παρά το αστρονομικό ποσοστό ανεργίας των τελευταίων ετών; B.Κ._Το παράδοξο αυτό φαινόμενο ξεκινά από το εκπαιδευτικό μας σύστημα, το οποίο δεν προετοιμάζει επαρκώς τη νέα γενιά για τις πραγματικές ανάγκες μιας διαρκώς μεταβαλλόμενης αγοράς, με αποτέλεσμα το χάσμα αυτό να αποτελεί και τον βασικό παράγοντα για την έλλειψη ταλέντου στη χώρα μας, με πάνω από 50% των εργοδοτών να δυσκολεύονται να βρουν κατάλληλο προσωπικό. Ένα άλλο τεράστιο κενό αφορά την έλλειψη εργασιακής εμπειρίας, το οποίο γεφυρώνεται μόνο με την ύπαρξη συγκεκριμένων και θεσμοθετημένων πλαισίων, όπως η μαθητεία, η πρακτική

άσκηση και η σωστά αμειβόμενη προσωρινή απασχόληση, η οποία επιπλέον θα καταπολεμήσει το φαινόμενο-μάστιγα της αδήλωτης και γκρίζας εργασίας. Λαμβάνοντας υπόψη το υψηλό ποσοστό ανεργίας που καταγράφεται στη χώρα μας, το συγκεκριμένο ποσοστό καταδεικνύει το σημαντικό έλλειμμα τεχνικών δεξιοτήτων (hard skills), διαπροσωπικών ικανοτήτων (soft skills) και διαθέσιμων υποψηφίων που χαρακτηρίζει την ελληνική αγορά εργασίας, σύμφωνα με τις απόψεις των ίδιων των εργοδοτών. Από τη μία, υψηλόβαθμα στελέχη και στελέχη πωλήσεων κάθε επιπέδου παραμένουν δυσεύρετα, όχι τόσο γιατί λείπουν οι υποψήφιοι από την ελληνική αγορά, όσο γιατί λείπουν οι δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να δημιουργήσουν αξία σε αυτές τις ακόμη πιο απαιτητικές, σύνθετες εποχές. Από την άλλη, θέσεις που –ιδεοληπτικά– θεωρούσαμε μέχρι χθες δεύτερης κατηγορίας, όπως τεχνίτες, τεχνικοί, εργάτες και χειριστές μηχανημάτων, βρίσκονται επίσης σε έλλειψη, ως συνέπεια της κινητικότητας των πληθυσμών και του δημογραφικού προβλήματος. Όμως η ανάγκη να γίνουν οι ελληνικές επιχειρήσεις πιο ανταγωνιστικές δεν επιτρέπει ιδεοληψίες, ούτε καλύπτεται μόνο με μειώσεις κόστους. Το μήνυμα είναι σαφές: αν θέλουμε κατάλληλο και δεσμευμένο ανθρώπινο δυναμικό σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας, είναι πραγματικά η στιγμή να προσεγγίσουμε αυτήν την ανάγκη με τρόπο ορθολογικό. Υπάρχουν επιτυχημένες πρακτικές πάνω στις οποίες μπορούμε να στηριχθούμε, όπως το δυϊκό σύστημα, το οποίο με συστηματικό τρόπο βοηθά τον νέο άνθρωπο να μεταβεί ομαλά και με αξιοπρέπεια στην αγορά εργασίας, καθώς επίσης και πρακτικές ενσωμάτωσης μεγαλύτερων αναξιοποίητων ομάδων πληθυσμού. Χ_Σε ποιον βαθμό θεωρείτε ότι εταιρείες όπως η ManpowerGroup βοηθούν στην καταπολέμηση του μεγαλύτερου κοινωνικού αλλά και οικονομικού προβλήματος της χώρας αυτήν τη στιγμή, που δεν είναι άλλο από την ανεργία; B.Κ._Αν και η εταιρεία μας έχει ηγετικό ρόλο στην ελληνική αγορά τα τελευταία 15 χρόνια, πιστεύω ότι η πραγματική μας επιτυχία χτίζεται σήμερα, όπου, μέσα στη σκληρότερη μεταπολεμική κοινωνικοοικονομική δοκιμασία που έχει περάσει η χώρα

μας, με εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας να αναζητούν απασχόληση και προοπτικές για να ξανασταθούν στα πόδια τους και να στηρίξουν τις οικογένειές τους, όλοι μας στη ManpowerGroup εργαζόμαστε ώστε να διαμορφώσουμε ακόμη πιο εποικοδομητικά εργαλεία και ουσιαστικές, απτές και βιώσιμες λύσεις. Στην εποχή του ανθρώπου, που είναι και παράλληλα και μια εποχή πρωτοφανούς κρίσης, έντονου ανταγωνισμού και αυξημένης αβεβαιότητας, για να καταπολεμηθεί η ανεργία χρειάζονται λύσεις που θα εστιάζουν στον άνθρωπο. Στη ManpowerGroup γνωρίζουμε πως μπορούμε μαζί να απελευθερώσουμε και να αξιοποιήσουμε το δυναμικό των ανθρώπων, που αποτελεί τελικά το πλέον ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μικρών και μεγάλων οργανισμών στη χώρα μας. Όταν η εργασία αποτελεί μείζον αγαθό, οφείλουμε όλοι μας να αντιληφθούμε ότι η επιλογή των κατάλληλων εργαλείων που θα στηρίξουν τη δημιουργία προσωρινών, μεταβατικών ή μονιμότερων θέσεων αξιοπρεπούς και δημιουργικής εργασίας, αλλά και θα ενισχύσουν ουσιαστικά την επανατοποθέτηση ταλαντούχων ανθρώπων στην εργασία, δεν αποτελεί μια απλή διαδικασία που πρέπει να καλύψουμε, αλλά προϋπόθεση για την ανάπτυξη μιας ανταγωνιστικής οικονομίας και ευημερούσας κοινωνίας. Αν δεν αντιληφθούμε ότι όλοι μαζί χρειάζεται να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να συνεργαστούμε, συμπληρώνοντας οι μεν τους δε και όχι επιρρίπτοντας την ευθύνη στον άλλο, αποτέλεσμα βιώσιμο και γρήγορα δεν θα έρθει. Προς την κατεύθυνση αυτή υπάρχουν υποδείξεις και καλές πρακτικές πολλών διεθνών οργανισμών και εταιρειών που οφείλουμε, αν μη τι άλλο, να τις δοκιμάσουμε. Χ_Η παρατεταμένη ύφεση στη χώρα έχει επηρεάσει, και με ποιους τρόπους, τη βασική σας στρατηγική, αλλά και τις επιμέρους πολιτικές σας στην ελληνική αγορά; B.Κ._Όπως όλες οι επιχειρήσεις, έτσι κι εμείς έχουμε να αντιμετωπίσουμε διαχρονικά συστημικά εμπόδια, μια πρωτοφανή έλλειψη ρευστότητας, απογοήτευση και ανασφάλεια τόσο από τους πελάτες μας όσο και από τους χιλιάδες υποψηφίους με τους οποίους ερχόμαστε σε επαφή. Προσπαθούμε, αξιοποιώντας τη γνώση και την πείρα που μας δίνει η μακροχρόνια διεθνής εμπειρία της εταιρείας μας, να στηρίξουμε

☛

πρώτα από όλα τους ανθρώπους μας. Την ίδια στιγμή, οι υπηρεσίες μας έχουν γίνει ακόμη πιο στοχευμένες στις ειδικές ανάγκες κάθε μικρού ή μεγάλου πελάτη μας, αντιλαμβανόμενοι ότι ούτε αυτοί ούτε εμείς έχουμε περιθώριο λάθους. Χ_Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι εταιρείες όπως η δική σας ίσως να ευνοούνται από την ύφεση, καθώς ο ρόλος τους γίνεται πιο κρίσιμος τόσο για τους εργαζομένους όσο και για τις επιχειρήσεις, που χρειάζονται ακόμα περισσότερο τις συγκεκριμένες υπηρεσίες. Ευσταθεί, κατά τη γνώμη σας, και σε ποιον βαθμό, η παραπάνω άποψη; B.Κ._Προσωπικά, πιστεύω ότι καμία εταιρεία δεν μπορεί να ευνοείται όταν μια ολόκληρη κοινωνία αντιμετωπίζει τα προβλήματα, τις δοκιμασίες και την ανασφάλεια που κυριαρχούν στη χώρα μας. Στόχος μας είναι στον βαθμό που μας αναλογεί να στηρίξουμε τους πελάτες μας, ώστε με τους ανθρώπους που χρειάζονται να ξαναβάλουν τη χώρα μας στον δρόμο της ανάπτυξης και της κοινωνικής προόδου. Χ_Πώς αντιμετωπίζετε τον μεγάλο αριθμό άνεργων στελεχών με πλούσια βιογραφικά, που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή στην ελληνική αγορά εργασίας; Με ποιον τρόπο αξιολογείτε τα χιλιάδες, σε πολλές περιπτώσεις, βιογραφικά που καλούνται να καλύψουν τις ελάχιστες σημερινές θέσεις εργασίας; B.Κ._Σήμερα, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις αναδυόμενες προκλήσεις, πρέπει να γίνουμε πιο «προσαρμόσιμοι» και ευέλικτοι. Όταν αύριο η εξειδίκευση που έχουμε μπορεί να θεωρείται παρωχημένη, θεωρούμε ότι είναι αναγκαίο να επενδύουμε στα λεγόμενα soft skills και να παρέχουμε στους υποψηφίους τα εργαλεία αυτά που θα αποτελέσουν έναυσμα για να ξεδιπλώσουν τις δυνατότητές τους.

Στη ManpowerGroup δεν αναζητούμε «βιογραφικά», αλλά ανθρώπους που με τον δυναμισμό, τις ικανότητες και τον χαρακτήρα τους θα συμβάλουν ουσιαστικά στο αποτέλεσμα που επιδιώκουν σήμερα οι εργοδότες, ώστε να σταθούν με επιτυχία στο παγκόσμιο και εξαιρετικά απαιτητικό περιβάλλον. Χ_Τα τελευταία χρόνια οι εργασιακές σχέσεις στην Ελλάδα έχουν δεχτεί ισχυρό πλήγμα. Με ποιον τρόπο εξασφαλίζετε ότι οι εργαζόμενοι αλλά και οι επιχειρήσεις τηρούν τις υποχρεώσεις τους με βάση το ισχύον εργατικό δίκαιο; B.Κ._Η αγορά εργασίας και η απασχόληση είναι δύο θέματα στρατηγικής σημασίας για το αύριο, που οφείλουν να ανταποκρίνονται στις ραγδαίες εξελίξεις του διεθνούς ανταγωνισμού, των κοινωνικοοικονομικών προκλήσεων, της αλματώδους ανάπτυξης της τεχνολογίας, των δημογραφικών αλλαγών και ενός αδιαπραγμάτευτου πλαισίου ηθικής και κοινωνικής υπευθυνότητας, κάτι που σήμερα δεν γίνεται. Τα προβλήματα και οι στρεβλώσεις είναι διαχρονικές, δομικές και αντανακλούν ένα ευρύτατο έλλειμμα παιδείας και ποικίλες περιοριστικές αντιλήψεις και ιδεοληψίες, και δυστυχώς οι προσπάθειες διαθρωτικών αλλαγών τα τελευταία χρόνια δεν τα άγγιξαν. Η αγορά εργασίας απαιτεί εκσυγχρονισμό των θεσμών με τέτοιο τρόπο ώστε να μη διαταραχθεί η εμπιστοσύνη και η ασφάλεια των εργαζομένων αλλά και να μη θιγούν τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της οικονομίας και ειδικότερα των εταιρειών που τη στηρίζουν. Για να λειτουργήσει ορθολογικά και βιώσιμα ένας τέτοιος εκσυγχρονισμός είναι αναγκαίο να έχουμε τολμηρές ηγεσίες, που θα αναπτύξουν σύνθετες και σύγχρονες λύσεις, ώστε οι εργασιακές σχέσεις να μην αλλάζουν μόνο εις βάρος των ασθενέστερων και των νομοταγών. Χ ΧΡΗΜΑ 41

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

Μπορούν να επαναφέρουν τους καταθέτες στα γκισέ και να στηρίξουν την πραγματική οικονομία;

42 Aπρίλιος 2015

~ αφιέρωμα

Το μεγάλο αναπτυξιακό στοίχημα της χώρας περνά σε σημαντικό βαθμό και μέσα από τις τράπεζες, οι οποίες όμως βρίσκονται αντιμέτωπες με σοβαρότατα προβλήματα ρευστότητας. Το περιβάλλον παροχής ρευστότητας έχει δραματικά επιδεινωθεί και οι πολιτικές αναταράξεις των τελευταίων μηνών έχουν δημιουργήσει ένα πιεσμένο λειτουργικό περιβάλλον για τις ελληνικές τράπεζες.

ι καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες υποχώρησαν τον Φεβρουάριο στα 140,5 δισ. ευρώ, ήτοι στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2005. Στο επίπεδο των τριών δισ. ευρώ υποχώρησαν οι εκροές καταθέσεων από τις ελληνικές τράπεζες τον Μάρτιο, σύμφωνα με πληροφορίες. Αποτέλεσμα αυτής της πορείας είναι οι συνολικές εκροές καταθέσεων κατά τη διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων μηνών να έχουν διαμορφωθεί στα 28 δισ. ευρώ και το συνολικό ύψος των καταθέσεων να αγγίζει τα 137 δισ., δηλαδή να βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο για διάστημα άνω των 10 ετών. Από τα τέλη Νοεμβρίου του 2014, οι ελληνικές τράπεζες έχουν χάσει γύρω στο 14% επί του συνόλου της καταθετικής τους βάσης. Η εξάρτηση των τραπεζών από τη χρηματοδότηση της ΕΚΤ και τον ΕLA αυξάνεται εβδομάδα με εβδομάδα. Οι οφειλές των κόκκινων δανείων εκτινάχθηκαν κατά 1 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, βυθίζοντας ακόμη περισσότερο τις τράπεζες στο αδιέξοδο της ρευστότητας. Η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων και των ιδιωτών από τις τράπεζες πιέζεται από τις εκροές καταθέσεων, που ξεκίνησαν με τις πρόωρες εκλογές και συνεχίζονται. Η ομαλοποίηση του κόστους καταθέσεων μετά την προηγούμενη κρίση ήταν η βασική κινητήρια δύναμη για την προ προβλέψεων ανάκαμψη των κερδών στις ελληνικές τράπεζες. Οι εκροές των καταθέσεων και η υποκατάστασή τους από τον ακριβό ELA απειλούν να αντιστρέψουν αυτήν την πρόοδο. Πριν τις εκλογές, μαζί με την οικονομική σταθεροποίηση, η εγχώρια απομόχλευση του ιδιωτικού τομέα φαινόταν να φτάνει σε ένα τέλος. Όμως η κρίση ρευστότητας θα ωθήσει το χρονοδιάγραμμα για τη θετική ανάπτυξη των δανείων παραπέρα σε όρους χρόνου. Την ίδια ώρα, η βελτίωση στην ποιότητα των περιουσιακών στοι-

χείων των τραπεζών φαίνεται τουλάχιστον να σταματά. Η πτώση στον σχηματισμό νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων και η μείωση στις προβλέψεις έδειξαν ότι η ποιότητα του ενεργητικού βρισκόταν σε φάση βελτίωσης. Όμως η κουλτούρα της αποδυνάμωσης της διάθεσης για πληρωμή των δανείων που δημιουργήθηκε τους τελευταίους μήνες, λόγω των εκλογών και του σχηματισμού νέας κυβέρνησης, καθώς και μια νέα επιβράδυνση του ΑΕΠ θα μπορούσαν να αντιστρέψουν ή να καθυστερήσουν τη βελτίωση της ποιότητας του ενεργητικού. Εν τω μεταξύ, στα 104 δισ. ευρώ διαμορφώνονται τα προβληματικά δάνεια και οι καθυστερήσεις στις ελληνικές τράπεζες, ως απόρροια προφανώς της δραματικής εικόνας που εμφανίζει η ελληνική οικονομία. Τα 104 δισ. ευρώ αντιπροσωπεύουν το 49% του συνόλου των δανείων, κοινώς ένα στα δύο δάνεια έχει πρόβλημα, ή αντιστοιχούν στο 56% του ΑΕΠ. Το πρόβλημα λοιπόν με τα προβληματικά δάνεια, συνολικά, αντιστοιχεί στο 56% του ΑΕΠ.

ΦΟΒΟΣ ΓΙΑ ΝΕΕΣ ΑΥΞΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

Το δ’ τρίμηνο του 2014 δεν δημιούργησε ισχυρές θετικές εντυπώσεις, καθώς ακόμα οι τράπεζες φαίνεται ότι δεν έχουν ολοκληρώσει απόλυτα τις κινήσεις αναδιάρθρωσης. Οι ελληνικές τράπεζες μπορεί να είναι φθηνές σε σχέση με τα κεφάλαιά τους, αν όμως αλλάξει η νομοθεσία για τον αναβαλλόμενο φόρο στην Ευρώπη, τότε όσες από τις τράπεζες έχουν κάνει εντατική χρήση του μέτρου ενδεχομένως να κληθούν να καλύψουν το κενό με ποιοτικότερα κεφάλαια. Κάτι τέτοιο φαίνεται ότι θα είναι επίσημα στο τραπέζι προς το φθινόπωρο, και αυτό ίσως αποτελεί και τον σοβαρότερο σκεπτικισμό, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε νέες αυξήσεις κεφαλαίου. ΧΡΗΜΑ 43

Χ αφιέρωμα ~ Τραπεζικός Κλάδος

Η πολιτική αβεβαιότητα

ΑΔΕΙΑΖΕΙ

τους τραπεζικούς λογαριασμούς ΘΥΜΙΖΕΙ ΤΟ 2012 Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ

Μέσα επιτόκια νέων καταθέσεων Επιτόκια

Μίας ημέρας από νοικοκυριά Μίας ημέρας από επιχειρήσεις Με συμφωνημένη διάρκεια έως 1 έτος Μέσο σταθμισμένο επιτόκιο

Δεκέμβριος 2014

Φεβρουάριος 2015

0,21 0,26 1,82 1,15

0,17 0,29 1,81 1,12

ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ (εκατ. ευρώ)

Η πολιτική αβεβαιότητα έχει προκαλέσει μεγάλη εκροή καταθέσεων, και προκειμένου να ξεκινήσει η σταδιακή επιστροφή τους, πρέπει να ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση. Η αβεβαιότητα έχει προκαλέσει σημαντική, αλλά προσωρινής μορφής, εκροή καταθέσεων, από τον Νοέμβριο του 2014. Κατά συνέπεια, το υπόλοιπο των ιδιωτικών καταθέσεων υποχώρησε σε 140,5 δισ. ευρώ τον Φεβρουάριο του 2015, σε σύγκριση με τον Ιανουάριο του 2015, που ήταν 148 δισ. ευρώ, 160,3 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2014 και 164,3 δισ. ευρώ τον Νοέμβριο του 2014. Οι καταθέσεις των επιχειρήσεων διαμορφώθηκαν τον Φεβρουάριο του 2015 σε 20,3 δισ. ευρώ –μειωμένες κατά 5,7 δισ. ευρώ σε σχέση με τον Δεκέμβριο 2014– και οι καταθέσεις των νοικοκυριών διαμορφώθηκαν τον Φεβρουάριο του 2015 σε 120,1 δισ. ευρώ, μειωμένες κατά 14,1 δισ. ευρώ σε σχέση με το υπόλοιπο του Δεκεμβρίου 2014. 44 Απρίλιος 2015

Ανάλογο φαινόμενο αποθησαυρισμού και φυγής κεφαλαίων είχε έντονα παρατηρηθεί και κατά την περίοδο Απριλίου-Ιουνίου 2012, πριν τον σχηματισμό της κυβέρνησης συνεργασίας. Με τη σύσταση όμως της κυβέρνησης, αυτή η εκροή αρχικά μετριάστηκε και από τον Μάρτιο του 2013 μέχρι και τον Οκτώβριο του 2014 παρατηρήθηκε –στους περισσότερους μήνες– εισροή καταθέσεων εκ μέρους των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Είναι ενδεικτικό το ότι οι ιδιωτικές καταθέσεις από τον Ιούνιο του 2012 (150,6 δισ. ευρώ) ώς το τέλος του Νοεμβρίου του 2014 αυξήθηκαν κατά 13,7 δισ. ευρώ, εξουδετερώνοντας εν μέρει την απόσυρση καταθέσεων 18,4 δισ. ευρώ που είχε σημειωθεί από τις αρχές του 2012 (Ιανουάριος 2012: 168,9 δισ. ευρώ) ώς τον Ιούνιο του ίδιου έτους, αναφέρει σε ανάλυσή της η Alpha Bank. Το σύνολο των καταθέσεων και των ρέπος (υπόλοιπα) των μη νομισματικών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (ΝΧΙ) στα εγχώρια ΝΧΙ, εκτός της Τραπέζης της Ελλάδος, διαμορφώθηκε στα 185,25 δισ. για τον Φεβρουάριο. Η μεταβολή σε σχέση με τον Ιανουάριο και τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους ήταν της τάξης των -9,41 και -23,98 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Οι εκροές στο σύνολο των καταθέσεων και των ρέπος (υπόλοιπα) των μη ΝΧΙ στα εγχώρια ΝΧΙ, εκτός της Τραπέζης της Ελλάδος, συνεχίστηκαν για έβδομο συνεχή μήνα. Από τον Ιούλιο του 2014 (μέγιστη τιμή για το διάστημα Σεπτεμβρίου 2013-Φεβρουαρίου 2015, 215,19 δισ. ευρώ) μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2015 έχει καταγραφεί συνολική μείωση της τάξης των -29,93 δισ. ευρώ (-13,91%). Επιπροσθέτως, το 93,82% της προαναφερθείσας μεταβολής δημιουργήθηκε κατά τους τρεις τελευταίους μήνες. Πιο συγκεκριμένα, η μηνιαία εκροή στις καταθέσεις για τον Δεκέμβριο, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο ήταν του μεγέθους των -5,45, -13,23 και -9,41 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Παρόμοιας έκτασης εκροή καταθέσεων με αυτήν που καταγράφηκε τους τρεις τελευταίους μήνες είχε σημειωθεί και την περίοδο Απριλίου-Ιουνίου 2012. Τότε, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις είχαν πραγματοποιήσει αναλήψεις της τάξης των -12,87 δισ. ευρώ. Για το διάστημα Νοεμβρίου 2014-Φεβρουαρίου 2015, το αντίστοιχο μέγεθος ήταν της τάξης των -15,94 δισ. ευρώ. Επιπλέον, ενώ τον Δεκέμβριο τη μεγαλύτερη ποσοστιαία συμμετοχή στην εκροή καταθέσεων την είχαν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις (40,24%, έναντι 33,42% των νοικοκυριών), τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο τη μερίδα του λέοντος την είχαν τα νοικοκυριά (66,33% και 56,83%).

ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΚΑΤΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΟΠΩΣ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

Αμετάβλητο παρέμεινε τον Φεβρουάριο του 2015 το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των νέων καταθέσεων, ενώ το αντίστοιχο επιτόκιο των νέων δανείων παρουσίασε πτώση. Το περιθώριο επιτοκίου μειώθηκε κατά 15 μονάδες βάσης, έναντι του προηγούμενου μήνα και διαμορφώθηκε στις 3,79 εκατοστιαίες μονάδες. Το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των νέων καταθέσεων παρέμεινε αμετάβλητο, στο 1,12%. Ειδικότερα, τα μέσα επιτόκια των καταθέσεων μίας ημέρας από νοικοκυριά και από επιχειρήσεις παρέμειναν σχεδόν αμετάβλητα, στο 0,17% και 0,29% αντίστοιχα. Το μέσο επιτόκιο των καταθέσεων από νοικοκυριά με συμφωνημένη διάρκεια έως ένα έτος παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο στο 1,81%. Πρόκειται για το χαμηλότερο επιτόκιο που καταγράφεται από την ένταξη της χώρας στην ευρωζώνη. Ενώ οι ελληνικές τράπεζες έχουν πρόβλημα ρευστότητας, δεν αυξάνουν τα επιτόκια καταθέσεων όπως στο παρελθόν. Στο παρελθόν, οι ελληνικές τράπεζες για να μπορέσουν να διατηρήσουν τη ρευστότητά τους ακολουθούσαν ακραίες πολιτικές επιτοκίων. Μάλιστα, στις προθεσμιακές καταθέσεις προσέφεραν επιτόκια σε τρίμηνες, εξάμηνες ή ετήσιες περιόδους, ακόμη και 9%, ενώ το πιο υψηλό επιτόκιο έφθασε ακόμη και στο 12%. Οι ελληνικές τράπεζες δεν μπορούν να δώσουν υψηλά επιτόκια καταθέσεων, γιατί δεν έχουν ρευστότητα για να πληρώσουν τους επιπλέον τόκους στους καταθέτες και γιατί η ΕΚΤ έχει θέσει περιορισμούς στην τιμολογιακή πολιτική των επιτοκίων καταθέσεων.

ΠΟΙΟΙ ΕΧΟΥΝ ΠΟΛΛΑ ΛΕΦΤΑ ΣΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ

ONLINE

Η «μάχη» για την προσέλκυση καταθέσεων Ο ανταγωνισμός των τραπεζών για την προσέλκυση καταθέσεων μεταφέρεται online, αυτήν την περίοδο, και ρίχνουν στη «μάχη» του ανταγωνισμού προθεσμιακές καταθέσεις μέσω του e-banking, προσφέροντας αυξημένα επιτόκια. Προσφάτως, η Alpha Bank προχώρησε στην αύξηση των επιτοκίων του προϊόντος «Alpha Online Προθεσμιακή», το οποίο πλέον προσφέρει ετησιοποιημένη απόδοση έως και 2%, ανάλογα με το ποσό της κατάθεσης. Η απάντηση της Eurobank που προσφέρει τον online προθεσμιακό λογαριασμό Live ήταν άμεση, με την τράπεζα να προβαίνει σε αύξηση των επιτοκίων έως και κατά 20 μονάδες βάσης. Από τις 15 Απριλίου τα επιτόκια του συγκεκριμένου λογαριασμού διαμορφώνονται έως και το 1,95% και είναι από τα καλύτερα στην αγορά.

EUROBANK Ο ΔΙΚΟΣ ΜΟΥ ΠΡΟΘΕΣΜΙΑΚΟΣ

Από τα στοιχεία των τραπεζών προκύπτει ότι:

∼ Το 86,5% των κάθε είδους λογαριασμών κατάθεσης εμφανίζουν υπόλοιπα μέχρι 2.000 ευρώ ∼ Το 8,5% έχει υπόλοιπο από 2.000 μέχρι 10.000 ευρώ ∼ Το 4% από 10.000 μέχρι 50.000 ευρώ ∼ Το 0,6% από 50.000 μέχρι 100.000 ευρώ και μόλις ∼ Το 0,4% από 100.000 ευρώ και πάνω Δηλαδή από τα 30 και πλέον εκατομμύρια καταθετικών λογαριασμών, το 95% έχουν υπόλοιπα που στο σύνολό τους δεν υπερβαίνουν τα 15 με 18 δισ. ευρώ. Αντίθετα, στο 5% των καταθετικών λογαριασμών είναι συγκεντρωμένα τα υπόλοιπα 120 δισ. ευρώ.

☛

Ενώ οι ελληνικές τράπεζες έχουν πρόβλημα ρευστότητας, δεν αυξάνουν τα επιτόκια καταθέσεων όπως στο παρελθόν, γιατί δεν έχουν ρευστότητα για να πληρώσουν τους επιπλέον τόκους στους καταθέτες και γιατί η ΕΚΤ έχει θέσει περιορισμούς στην τιμολογιακή πολιτική των επιτοκίων καταθέσεων

Η Eurobank προσφέρει έναν προθεσμιακό λογαριασμό σύμφωνα με τις προσωπικές σας ανάγκες. Συνδυάστε δυνατότητες: ∼ Επιλογή συχνότητας απόδοσης τόκων ∼ Προσθήκη ή αφαίρεση κεφαλαίου κατά τη διάρκεια της προθεσμιακής κατάθεσης ∼ Ελεύθερη πρόσβαση στο κεφάλαιο οποτεδήποτε, χωρίς καμία επιβάρυνση ∼ Προνομιακή απόδοση με προθεσμιακή online ∼ Αυτόματη ανανέωση κεφαλαίου ∼ Δημιουργία εισοδήματος από πίστωση τόκων σε τακτά χρονικά διαστήματα ∼ Δυνατότητα επιλογής της διάρκειας της προθεσμιακής κατάθεσης Η «Προθεσμιακή κατάθεση Live» της Eurobank ανοίγει αποκλειστικά online μέσω του e-banking και το επιτόκιό της φτάνει έως και το 1,95%. Η διάρκεια της κατάθεσης μπορεί να είναι μήνας, τρίμηνο, εξάμηνο ή έτος, ενώ το ελάχιστο ποσό ανέρχεται σε 5.000 ευρώ. Ο πελάτης λαμβάνει τους τόκους στη λήξη της προσυμφωνημένης διάρκειας. Διευρύνοντας τις επιλογές και τα οφέλη για τους πελάτες που της εμπιστεύονται τις καταθέσεις τους, η Eurobank ενέταξε δύο νέες επιλογές στη γκάμα των προθεσμιακών της καταθέσεων, κάτω από την πλατφόρμα «Ο δικός μου Προθεσμιακός». Οι πελάτες έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν τον προθεσμιακό τους λογαριασμό όπως ακριβώς επιθυμούν, βάσει των προσωπικών τους αναγκών και προτεραιοτήτων και να επιλέξουν τον τρόπο που θα κερδίζουν. ΧΡΗΜΑ 45

Χ αφιέρωμα ~ Τραπεζικός Κλάδος ALPHA BANK ALPHA ONLINE ΠΡΟΘΕΣΜΙΑΚΗ

Η Alpha Bank, αναβαθμίζοντας διαρκώς τις προσφερόμενες επιλογές της σε προθεσμιακές καταθέσεις, δημιούργησε την «Alpha Online Προθεσμιακή», μια νέα προθεσμιακή κατάθεση, που τη δημιουργούν οι πελάτες της Alpha Bank όταν, όπου και όπως το επιθυμούν. Τώρα, μέσω Alpha Web Banking και Alphaphone Banking, μπορείτε να αποκτήσετε και να διαχειρίζεστε εύκολα και γρήγορα, από το σπίτι ή το γραφείο, την προθεσμιακή σας κατάθεση, η οποία σας προσφέρει σημαντικά ανταγωνιστικά οφέλη. Συγκεκριμένα, με την «Alpha Online Προθεσμιακή» έχετε: ∼ Ταχύτητα και ευκολία στη δημιουργία και διαχείριση της προθεσμιακής κατάθεσης ∼ Ιδιαίτερα προνομιακό σταθερό επιτόκιο, το οποίο διαφοροποιείται ανάλογα με τη διάρκεια και το ποσό που επιλέγετε ∼ Επιλογές ανάμεσα σε τρίμηνη, εξάμηνη και δωδεκάμηνη προθεσμιακή κατάθεση ∼ Μικρό ποσό αρχικής κατάθεσης, ξεκινώντας από 5.000 ευρώ ∼ Καταβολή τόκων κάθε μήνα ∼ Ευελιξία, καθώς μπορεί να ρευστοποιηθεί άμεσα μέσω Alpha Web Banking και Alphaphone Banking Τα επιτόκια εξαρτώνται από τη διάρκεια και το ποσό της κατάθεσης και κυμαίνονται από 1,75% έως και 2%. Η διάρκεια της κατάθεσης είναι τρίμηνη, εξάμηνη ή δωδεκάμηνη. Το ποσό της κατάθεσης κυμαίνεται από 5.000 έως 300.000 ευρώ, ενώ οι τόκοι καταβάλλονται κάθε μήνα. Υπάρχει η δυνατότητα πρόωρης ολικής ανάληψης με κόστος, ανάλογα με τον χρόνο της ρευστοποίησης.

ΕΘΝΙΚΗ E-ΑΝΟΔΟΣ

Η ειδική προθεσμιακή κατάθεση «e-άνοδος» προσφέρεται από την Εθνική Τράπεζα. Η απόδοση στο 18μηνο ανέρχεται σε 1,80%, υψηλότερα κατά 10 μονάδες βάσης σε σχέση με το προϊόν που θα ανοιχτεί online. Το επιτόκιο αυξάνεται κάθε τρίμηνο, ξεκινώντας από το 1,70% για να φτάσει στο 1,96%. Σε κάθε ημερομηνία καταβολής του μηνιαίου τόκου ο καταθέτης μπορεί να εξοφλήσει το προϊόν χωρίς κανένα κόστος. Αν το προϊόν προεξοφληθεί σε άλλη ημερομηνία, ο καταθέτης εισπράττει τουλάχιστον το 100% του κεφαλαίου του, διατηρώντας τυχόν ποσά που θα έχει ήδη εισπράξει από προηγούμενες μηνιαίες καταβολές τόκου. Το ελάχιστο ποσό για το άνοιγμα της προθεσμιακής κατάθεσης είναι 20.000 ευρώ. Μερική πρόωρη εξόφληση είναι δυνατή όταν το εναπομένον κεφάλαιο είναι τουλάχιστον ίσο με το ελάχιστο ποσό κατάθεσης, δηλαδή 20.000 ευρώ. Αν το εναπομένον ποσό υπολείπεται των 20.000 ευρώ, 46 Απρίλιος 2015

το προϊόν εξοφλείται ολοσχερώς. Για το προϊόν e-άνοδος, που διατίθεται μέσω της υπηρεσίας i-bank Internet Banking, παρέχεται δυνατότητα μόνο ολικής πρόωρης εξόφλησης.

ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ WINBANK DIRECT

Η Πειραιώς προσφέρει τον λογαριασμό winbank Direct που αποτελεί έναν προνομιακό τρεχούμενο λογαριασμό και μια προθεσμιακή κατάθεση. Ωστόσο, ο καταθέτης μπορεί να κάνει χρήση μόνο της προθεσμιακής κατάθεσης. Τα επιτόκιά της φτάνουν έως και το 1,85%, ανάλογα με το ποσό και τη διάρκεια της κατάθεσης, που μπορεί να κυμαίνεται από μία εβδομάδα έως 12 μήνες. Η Τράπεζα Πειραιώς δίνει τη δυνατότητα στους πελάτες της να ανοίξουν την πλειονότητα των προθεσμιακών της λογαριασμών μέσω του e-banking, με bonus 0,15% στο επιτόκιο. Ο λογαριασμός winbank Direct είναι ένας ευέλικτος συνδυασμός τρεχούμενου λογαριασμού και προθεσμιακής κατάθεσης. Σας δίνει τη δυνατότητα να διαχειρίζεστε τα χρήματά σας σύμφωνα με τις ανάγκες σας κάθε φορά. Τον διαμορφώνετε εσείς online, επιλέγοντας: ∼ Μέρος των χρημάτων σας διαθέσιμο στον τρεχούμενο λογαριασμό και το υπόλοιπο τοποθετημένο σε προθεσμιακή κατάθεση ∼ Όλα τα χρήματά σας διαθέσιμα στον τρεχούμενο λογαριασμό ∼ Όλα τα χρήματά σας τοποθετημένα σε προθεσμιακή κατάθεση Στον τρεχούμενο λογαριασμό winbank Direct τα χρήματά σας είναι πάντα διαθέσιμα για να καλύπτετε τις καθημερινές ανάγκες σας. Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός, όπως στο ελάχιστο υπόλοιπο που πρέπει να έχετε ή στο ποιες συναλλαγές μπορείτε να πραγματοποιείτε. Για την έναρξη της προθεσμιακής κατάθεσης απαιτείται να υπάρχει ελάχιστο ποσό στον λογαριασμό winbank Direct 3.000 ευρώ.

ΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ

Μέσα επιτόκια νέων δανείων

Κλειστές οι στρόφιγγες της ρευστότητας για το 2015 Σε συνθήκες οικονομικής ασφυξίας βρίσκονται και πάλι 200.000 και πλέον μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς η χρηματοδότησή τους από τις τράπεζες είναι μηδενική. Ο σχεδιασμός των τραπεζών ήταν να «ρίξουν» φέτος τουλάχιστον 10 δισ. ευρώ σε νέες χορηγήσεις –προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά– όμως οι εξελίξεις μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου, που οδήγησαν στην εξάρτηση του συστήματος από τον Έκτακτο Μηχανισμό Παροχής Ρευστότητας (ELA), όπως και οι εκροές καταθέσεων το διάστημα Δεκεμβρίου-Φεβρουαρίου, έβαλαν και πάλι φρένο στα σχέδια χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας, ενώ την ίδια ώρα επανέρχονται στο προσκήνιο και σενάρια για νέες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου. Την τελευταία πενταετία, η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων κινείται σε αρνητικά επίπεδα. Πέρσι, το συνολικό έλλειμμα ρευστότητας ξεπέρασε τα 45,8 δισ. ευρώ σε σχέση με τα υψηλά του 2010. Μηδενική –ίσως ακόμη και αρνητική– πιστωτική επέκταση προβλέπει για το 2015 η Euroxx. Όπως επισημαίνει η χρηματιστηριακή, η πιστωτική επέκταση θα είναι αρνητική –και στην καλύτερη περίπτωση μηδενική– για το τρέχον έτος. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στη συντηρούμενη πολιτική αβεβαιότητα που κυριαρχεί στην Ελλάδα, καθώς και στις ολοένα και αυξανόμενες πιέσεις σε επίπεδο ρευστότητας. Η ανάκαμψη της πιστωτικής επέκτασης θα πρέπει να αναμένεται από το 2016 –όχι νωρίτερα– εκτιμά η Euroxx, υπό την προϋπόθεση ότι θα αποκατασταθεί η πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα. Αρνητικούς καταλύτες για την πορεία της πιστωτικής επέκτασης αποτελούν τα δυσθεώρητα υψηλά επίπεδα των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL), καθώς και η αδύναμη ζήτηση. Σαφή προϋπόθεση για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των καταθετών στις ελληνικές τράπεζες αποτελεί η διασφάλιση της πολιτικής σταθερότητας. Η εικόνα είναι αρνητική και για τον Ιανουάριο φέτος, αφού σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, η μηνιαία καθαρή ροή της συνολικής χρηματοδότησης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα ήταν αρνητική κατά 95 εκατ. ευρώ. Σήμερα, το κυρίαρχο πρόβλημα για τις ελληνικές επιχειρήσεις είναι η περιορισμένη πρόσβαση στην τραπεζική χρηματοδότηση. Σε συνδυασμό με τον περιορισμό της διαθεσιμότητας τραπεζικών δανείων, η πλειονότητα των ελληνικών επιχειρήσεων αντιμετώπισε από το 2010 μέχρι τον Μάρτιο του 2012 αυξανόμενα επιτόκια. Από τα τέλη του 2012, τα επιτόκια εξομαλύνονται σταδιακά, καθώς στην κατεύθυνση αυτή έχουν συμβάλει και τα προγράμματα χρηματοδότησης των επιχειρήσεων μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και άλλων φορέων. Σε σχέση με τους λοιπούς όρους των δανείων, πλην των επιτοκίων, οι απαιτούμενες από τις δανείστριες τράπεζες εξασφαλίσεις (όπως ρευστοποιήσιμα στοιχεία ενεργητικού, προσημειώσεις σε ακίνητα ή προσωπικές εγγυήσεις) αυξάνονταν από το 2011 και μετά και παρέ-

Επιτόκια

Δεκέμβριος 2014

Καταναλωτικά χωρίς καθορισμένη διάρκεια Επιχειρηματικά χωρίς καθορισμένη διάρκεια Επαγγελματικά χωρίς καθορισμένη διάρκεια Καταναλωτικά με συγκεκριμένη διάρκεια

14,50 6,48 8,09 6,74

Φεβρουάριος 2015 14,54 6,35 7,97 7,19

μειναν σε υψηλά επίπεδα. Το σχετικό καθαρό ποσοστό των επιχειρήσεων που αντιμετώπισαν αυστηροποίηση των εξασφαλίσεων φθάνει στην πιο πρόσφατη έρευνα το 54% (από 46%) και παραμένει το υψηλότερο στην ευρωζώνη.

ΤΤΕ: ΑΥΣΤΗΡΟΤΕΡΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΔΑΝΕΙΩΝ

Αυστηρότερα αναμένει ότι θα γίνουν τα κριτήρια χορήγησης δανείων από τις τράπεζες η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) στο β’ τρίμηνο του έτους. Η ΤτΕ διαπίστωσε ότι στο α’ τρίμηνο του 2015 τα κριτήρια χορήγησης δανείων προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις παρέμειναν αμετάβλητα σε σχέση με το τελευταίο τρίμηνο του 2014. Τα κριτήρια αναμένεται όμως να γίνουν έως έναν βαθμό πιο αυστηρά κατά τη διάρκεια του β’ τριμήνου του 2015, εξαιτίας της γενικότερης οικονομικής κατάστασης της χώρας. Η ζήτηση για δάνεια από τις επιχειρήσεις παρέμεινε αμετάβλητη κατά τη διάρκεια του α’ τριμήνου του 2015, παρά τις αυξημένες χρηματοδοτικές ανάγκες των επιχειρήσεων για αναδιάρθρωση του χρέους τους. Όσον αφορά στα νοικοκυριά, τα κριτήρια χορήγησης δανείων παρέμειναν αμετάβλητα σε σχέση με το τελευταίο τρίμηνο του 2014, ενώ αναμένεται να παραμείνουν στο ίδιο επίπεδο και κατά τη διάρκεια του β' τριμήνου του 2015. Η ζήτηση για καταναλωτικά δάνεια παρουσίασε μικρή μείωση, κυρίως λόγω της χαμηλής εμπιστοσύνης των καταναλωτών προς την τρέχουσα οικονομική κατάσταση, ενώ αναμένεται να παραμείνει κατά βάση αμετάβλητη κατά τη διάρκεια του επόμενου τριμήνου. Η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια παρέμεινε αμετάβλητη, ενώ αναμένεται να μειωθεί έως έναν βαθμό κατά τη διάρκεια του β’ τριμήνου του 2015.

ΤΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ

Το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των νέων δανείων προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις μειώθηκε τον Φεβρουάριο κατά 15 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 4,91%. Ειδικότερα, το μέσο επιτόκιο των καταναλωτικών δανείων χωρίς καθορισμένη διάρκεια (κατηγορία που περιλαμβάνει τα δάνεια μέσω πιστωτικών καρτών, τα ανοικτά δάνεια και τις υπεραναλήψεις από τρεχούμενους λογαριασμούς) παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο, στο 14,54%. Το μέσο επιτόκιο των καταναλωτικών δανείων καθορισμένης διάρκειας με επιτόκιο κυμαινόμενο ή σταθερό μέχρι ένα έτος μειώθηκε κατά 19 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 7,19%. Το μέσο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων χωρίς συγκεκριμένη διάρκεια μειώθηκε κατά 6 μονάδες βάσης, έναντι του προηγούμενου μήνα και διαμορφώθηκε στο 6,35%. Το αντίστοιχο μέσο επιτόκιο των επαγγελματικών δανείων μειώθηκε κατά 5 μονάδες ΧΡΗΜΑ 47

Χ αφιέρωμα ~ Τραπεζικός Κλάδος ☛

Ο σχεδιασμός των τραπεζών ήταν να «ρίξουν» τουλάχιστον 10 δισ. στην πραγματική οικονομία, όμως οι εξελίξεις μετά τις εκλογές, που οδήγησαν στην εξάρτησή τους από τον ELA, όπως και οι εκροές καταθέσεων, έβαλαν φρένο στα σχέδια χρηματοδότησης

βάσης και διαμορφώθηκε στο 7,97%. Το μέσο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων συγκεκριμένης διάρκειας με επιτόκιο κυμαινόμενο ή σταθερό έως ένα έτος, για δάνεια μέχρι 250.000 ευρώ αυξήθηκε κατά 63 μονάδες βάσης στο 6,06%, για δάνεια από 250.000 μέχρι 1 εκατ. ευρώ μειώθηκε κατά 4 μονάδες βάσης, στο 5,19%, και για δάνεια άνω του 1 εκατ. ευρώ μειώθηκε κατά 36 μονάδες βάσης, στο 4,86%. Τέλος, το μέσο επιτόκιο των στεγαστικών δανείων με επιτόκιο κυμαινόμενο ή σταθερό έως ένα έτος μειώθηκε κατά 8 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 2,36%.

ΔΑΝΕΙΑ ΜΕ ΠΟΡΟΥΣ ΤΟΥ ΕΣΠΑ, ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Η νέα διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας προανήγγειλε νέα, καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία, με τη μορφή ανακυκλούμενων κεφαλαίων, σε συνεργασία με ευρωπαϊκούς και διεθνείς φορείς, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το IFC της Παγκόσμιας Τράπεζας. Σε τομείς όπως η κοινωνική, νεανική και πολιτισμική επιχειρηματικότητα ή σε έργα αστικής ανάπλασης, που μπορούν να αναδείξουν και να αξιοποιήσουν καινοτόμες δημιουργικές ιδέες. Εργαλεία τα οποία αξιοποιούν δημιουργικές, επιχειρηματικές ιδέες και ανοίγουν νέες επενδυτικές ευκαιρίες. Η Εθνική Τράπεζα, στο πλαίσιο του βασικού της σχεδιασμού για την τόνωση της επιχειρηματικότητας και την ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων, συνεχίζει τη διάθεση κονδυλίων μέσω της δράσης «Νησιωτική Επιχειρηματικότητα» του ΕΤΕΑΝ, που αφορά δάνεια επενδυτικού σκοπού αλλά και δάνεια κεφαλαίου κίνησης σε επιχειρήσεις του τουριστικού τομέα. Στο πρόγραμμα εντάσσονται και επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο σύνολο της επικράτειας, εφόσον προτίθενται να υλοποιήσουν επενδυτικό σχέδιο σε νησί. Ενισχύονται τόσο οι υφιστάμενες επιχειρήσεις όσο και νέες ή υπό ίδρυση, με χαμηλότοκα δάνεια από 10.000 έως 30.000 ευρώ, με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους και προϋποθέσεις. Ήδη, μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος, η Εθνική Τράπεζα έχει χρηματοδοτήσει 632 επιχειρήσεις με συνολικό ύψος δανείων 12,6 εκατ. ευρώ. Τα ευνοϊκά δάνεια JEREMIE, για σκοπούς γενικής επιχειρηματικότητας με πόρους του ΕΣΠΑ, χορηγούνται πλέον από το δίκτυο τεσσάρων τραπεζών (Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα, Eurobank και 48 Απρίλιος 2015

Τράπεζα Πειραιώς), που συνεργάζονται για αυτόν τον σκοπό με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων. Πρόκειται για επενδυτικά δάνεια –καθώς και κεφάλαιο κίνησης– τόσο για τη δημιουργία νέας επιχειρηματικής δραστηριότητας όσο και για την επέκταση κάποιας υφιστάμενης δραστηριότητας, αλλά και για την ανάπτυξη και επέκταση των δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις που θα λάβουν δάνειο JEREMIE θα καταβάλλουν επιτόκιο μόνο για το 50% του δανείου που συνεισφέρεται με ίδιους πόρους της τράπεζας, καθώς το υπόλοιπο 50% του δανείου που συνεισφέρεται μέσα από την πρωτοβουλία JEREMIE είναι άτοκο. Το πρόγραμμα θα υλοποιείται μέχρι το τέλος του 2015. Δάνεια με χαμηλό επιδοτούμενο επιτόκιο –από 2,95%– σε μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις ξεκινά να χορηγεί η Alpha Bank. Πρόκειται για συγχρηματοδοτούμενα δάνεια στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ. Συγκεκριμένα, η τράπεζα υπέγραψε σύμβαση με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων και ανακοίνωσε τη συμμετοχή της στο συγχρηματοδοτικό πρόγραμμα “JEREMIE FRSP for Entrepreneurship”, το οποίο προβλέπει τη χρηματοδότηση μικρομεσαίων ελληνικών επιχειρήσεων, από κοινού και ισομερώς με το ΕΣΠΑ, δηλαδή με τη χρήση πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης. Τα εν λόγω δάνεια θα χορηγούνται τόσο για την κάλυψη επενδυτικών αναγκών των μικρομεσαίων επιχειρήσεων –όπως είναι η απόκτηση επαγγελματικής στέγης, μηχανολογικού εξοπλισμού κ.λπ.– όσο και για την κάλυψη αναγκών σε κεφάλαια κίνησης, δηλαδή για την αγορά πρώτων υλών, αγαθών, υπηρεσιών, για τη μισθοδοσία κ.ά. Το πρόγραμμα, καθώς είναι επιδοτούμενο, διατίθεται με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους. Συγκεκριμένα, η επιδότηση του επιτοκίου είναι 50%, καθώς το μέρος του δανείου που συνιστά τη συμμετοχή του ΕΣΠΑ παρέχεται άτοκο. Συνολικά, τα κύρια πλεονεκτήματα του προγράμματος είναι: ∼ Εξαιρετικά χαμηλό κυμαινόμενο επιτόκιο, που ξεκινά σήμερα από 2,95%, λόγω της συγχρηματοδότησης. ∼ Υψηλό ποσό χρηματοδότησης ανά επιχείρηση, καθώς μπορεί να φτάσει τα 2 εκατ. ευρώ. ∼ Ευελιξία αποπληρωμής και μεγάλη διάρκεια δανείου, έως 120 μήνες, με δυνατότητα περιόδου χάριτος έως 24 μήνες. Χ

παρουσίαση Χ

SARGIA Partners

ΞΕΠΕΡΝΩΝΤΑΣ

τις απροσδόκητες δυσκολίες

ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ

τις κατάλληλες στρατηγικές

λοι μας αντιμετωπίζουμε απρόσμενες δυσκολίες, που μας κάνουν να αναρωτηθούμε «πώς συνέβη αυτό σε μένα;». Το λάθος μας είναι πως δεν κοιτάμε μέσα μας για τη λύση, κυρίως επειδή δεν αναγνωρίζουμε τη δύναμη που έχουμε για να αντιμετωπίσουμε τη δύσκολη κατάσταση. Μπορεί η δυσκολία να δημιουργείται από εξωτερικούς παράγοντες, η λύση όμως είναι δυνατόν να προέλθει από τη δική μας στάση και συμπεριφορά. Για να το πετύχουμε αυτό απαιτείται μεγάλη προσπάθεια και ειλικρίνεια απέναντι στα πραγματικά μας συναισθήματα που πλαισιώνουν ένα απρόσμενο και δύσκολο γεγονός. Πρέπει να τα αποδεχθούμε, να «νιώσουμε» ότι είναι δικά μας, για να μπορέσουμε στη συνέχεια να τα αλλάξουμε και να ανατρέψουμε την αρνητική κατάσταση. Αυτή η διαδικασία απαιτεί και τη συνδρομή της λογικής μας σκέψης, να μπορέσουμε να βγούμε έξω από το πρόβλημα και τον ίδιο μας τον εαυτό και να γίνουμε οι αντικειμενικοί κριτές. Μόνο αν δούμε καθαρά όλους τους παράγοντες επιρροής, θα μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε τις εναλλακτικές προς μια θετική κατεύθυνση. Μπορεί να μην είμαστε η αιτία ενός ατυχούς γεγονότος, από τη στιγμή όμως που συμβαίνει σε εμάς γινόμαστε ένας από τους συντελεστές της επίλυσης. Τα συναισθήματά μας είναι κάτω από τον δικό μας έλεγχο και μπορούμε να τα μετατρέψουμε και να τα αξιοποιήσουμε για δικό μας όφελος. Επιπλέον, πέρα από τον ίδιο μας τον εαυτό, μπορούμε – και θα πρέπει– να επιστρατεύσουμε τους κατάλληλους ανθρώπους, που έχουν την ικανότητα και τη γνώση για να μας βοηθήσουν. Εμείς απλά πρέπει να θέσουμε τα σωστά ερωτήματα, τόσο προς εμάς τους ίδιους όσο και προς τους άλλους ανθρώπους. Τι έχει συμβεί; Τι αισθάνομαι γι’ αυτό; Πώς μπορώ να αλλάξω τα συναισθήματά μου; Ποιοι θα με βοηθήσουν; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που θα πρέπει να αναλογιστούμε, αρκεί να δώσουμε ειλικρινείς απαντήσεις. Πρέπει να δούμε την αλήθεια, πως οι κακοτοπιές δεν θα λείψουν ποτέ από τη ζωή μας, ακόμα και σε εποχές ευημερίας, πόσο μάλλον σε δύσκολους καιρούς. Αυτό που χρειάζεται είναι η απόφαση να δρά-

σουμε και να μη δεχόμαστε με απάθεια ό,τι μας συμβαίνει. Τα αρνητικά πρέπει να τα μετατρέπουμε σε θετικά και τα θετικά σε παράγοντες προσωπικής μας ανάπτυξης. Έτσι θα επέλθει η συναισθηματική μας εξέλιξη, που με τη σειρά της θα οδηγήσει σε ψυχική ισορροπία και ανθεκτικότητα. Για να είμαστε έτοιμοι να αντεπεξέλθουμε σε κρίσιμες καταστάσεις, ιδίως όταν δεν τις περιμένουμε, πρέπει να αναπτύξουμε μεθοδευμένες στρατηγικές που θα μας οδηγήσουν στα σωστά βήματα προς τη λύση. Η εταιρεία SARGIA Partners δίνει στους ηγέτες και στα στελέχη τους την ευκαιρία να μάθουν πώς να αντιμετωπίζουν τις απροσδόκητες δυσκολίες στους δύσκολους σημερινούς καιρούς. Με επίσημη προσκεκλημένη τη διεθνούς κύρους coach και transformational facilitator Σάντρα Κρόου, οι επιχειρηματίες και τα στελέχη επιχειρήσεων που θα συμμετάσχουν στο σεμινάριο της 1ης Ιουλίου 2015, που θα γίνει στο Ble Pavilion, θα φύγουν έχοντας δει συγκεκριμένες τακτικές, που θα τους βοηθήσουν να μετατρέψουν τις αδυναμίες τους σε δυνατότητες. Θα είναι πλέον σε θέση να εξελίξουν τον εαυτό τους, παραμερίζοντας τα όποια συναισθηματικά εμπόδια και αποκτώντας αυτοέλεγχο. Πιο συγκεκριμένα, θα: ∼ αποκτήσουν επίγνωση της λογικής σκέψης και των συναισθημάτων τους, καθώς και του πώς ο συνδυασμός τους μπορεί να υποστηρίξει την εσωτερική τους γαλήνη και ισορροπία, ∼ αντιμετωπίσουν το εσωτερικό τους συναισθηματικό «τρενάκι του τρόμου», αλλά και εκείνο των ανθρώπων γύρω τους, ∼ ορίσουν το νοητικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα παραμείνουν δυνατοί μπροστά στην επαγγελματική εξουθένωση, ∼ μάθουν να ελέγχουν τον φόβο τους μπροστά σε μια επικείμενη καταστροφή, ∼ μάθουν να εξασκούν μια δυναμική τεχνική εσωτερικής απελευθέρωσης, που θα τους οδηγήσει μακριά από την απογοήτευση και κοντά στη λύση. Χ ΧΡΗΜΑ 49

ΑΓΟΡΑ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΓΙΑ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ 50 Απρίλιος 2015

~ αφιέρωμα

Μικτή ήταν η εικόνα των αποτελεσμάτων των εισηγμένων στο ελληνικό χρηματιστήριο εταιρειών του κλάδου των τηλεπικοινωνιών για το 2014. Έσοδα και κέρδη μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας βρέθηκαν σε πίεση το 2014, υποχωρώντας έναντι του 2013, και τα EBITDA ήταν ο μόνος θετικός δείκτης για τον κλάδο. Η ΠΟΡΕIΑ ΤΩΝ ΕΣOΔΩΝ ΑΠO ΥΠΗΡΕΣIΕΣ ΣΤΗΝ ΚΙΝΗΤH ΤΗΛΕΦΩΝIΑ (σε δισ. ευρώ)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

4,002 4,299 4,316 4,263 3,787 3,176 2,775 2,516 2,086 1,950

ΧΡΗΜΑ 51

Χ αφιέρωμα ~ Aγορά τηλεπικοινωνιών

ε μία από τις πλέον «καυτές» χρονιές για την ελληνική τηλεπικοινωνιακή αγορά εξελίσσεται το 2015, καθώς από τη μια πλευρά η διαδικασία συγκέντρωσης των «παικτών» δείχνει να συνεχίζεται και από την άλλη, η πτώση που υπήρξε στα έσοδα των εταιρειών του κλάδου τα τελευταία χρόνια δείχνει να έχει επιβραδυνθεί και ενδεχομένως φέτος να σταθεροποιηθεί. Σύμφωνα με όσα ανέφερε σε συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Wind Ελλάς, Νάσος Ζαρκαλής, τα συνολικά έσοδα από υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας (σ.σ. ένας από τους βασικούς δείκτες που παρακολουθούν οι τηλεπικοινωνιακές εταιρείες) διαμορφώθηκαν το 2014 σε 1,95 δισ. ευρώ. Πρόκειται για την πρώτη φορά τα τελευταία 15 χρόνια που το συγκεκριμένο νούμερο πέφτει κάτω από το ψυχολογικό όριο των 2 δισ. ευρώ, όμως τα υψηλόβαθμα στελέχη των εταιρειών δεν έδειχναν ιδιαίτερα απογοητευμένα. Και ο λόγος είναι πως ήταν η πρώτη χρονιά από το 2009 που η πτώση δεν ήταν διψήφια αλλά «μόλις» 5,5%. Το γεγονός αυτό δημιουργεί συγκρατημένη αισιοδοξία και, εφόσον βεβαίως δεν υπάρξουν επιπλοκές –στην ελληνική οικονομία– το 2015, είτε το νούμερο θα παραμείνει σταθερό είτε η μείωση θα είναι οριακή. Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στη σταθερή τηλεφωνία, στην οποία επίσης υπήρξαν ενδείξεις σταθεροποίησης το 2014. Για παράδειγμα, τα έσοδα του ΟΤΕ, όσον αφορά την Ελλάδα, για το δ' τρίμηνο του 2014, ήταν σταθερά σε σχέση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2013 (392,2 εκατ. ευρώ, έναντι 392,1 εκατ. ευρώ), ενώ και η πτώση του 2,9% (σε 1,511 δισ. ευρώ) για το σύνολο του έτους χαρακτηρίζεται καλή επίδοση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.

ΜΙΚΤΗ Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΧΑ Πάντως μικτή ήταν η εικόνα των αποτελεσμάτων των εισηγμένων στο ελληνικό χρηματιστήριο εταιρειών του κλάδου των τηλεπικοινωνιών για το 2014. Έσοδα και κέρδη μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας βρέθηκαν σε πίεση το 2014, υποχωρώντας έναντι του 2013, και τα EBITDA ήταν ο μόνος θετικός δείκτης για τον κλάδο. Ο κύκλος εργασιών των τριών εισηγμένων εταιρειών του κλάδου των τη-

☛

Σύμφωνα με όσα ανέφερε σε συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Wind Ελλάς, Νάσος Ζαρκαλής, τα συνολικά έσοδα από υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας (ένας από τους βασικούς δείκτες που παρακολουθούν οι τηλεπικοινωνιακές εταιρείες) διαμορφώθηκαν το 2014 σε 1,95 δισ. ευρώ

52 Απρίλιος 2015

λεπικοινωνιών κατά το εξεταζόμενο διάστημα περιορίστηκε κατά 3,2%, σε 4,503 δισ. ευρώ, από 4,654 δισ. ευρώ έναν χρόνο νωρίτερα. Τα δε κέρδη μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας επίσης μειώθηκαν, αν και σε χαμηλό μονοψήφιο ποσοστό 3,7%, για να διαμορφωθούν σε 220,971 εκατ. ευρώ από 229,362 εκατ. ευρώ το 2013. Στον αντίποδα, θετική ήταν η εξέλιξη των EBITDA του κλάδου, τα οποία αυξήθηκαν το 2014 κατά 15,1%, σε 1,499 δισ. ευρώ, από 1,302 δισ. ευρώ έναν χρόνο νωρίτερα. Το 2015 είναι μια χρονιά κατά την οποία οι ελληνικές εταιρείες δείχνουν έτοιμες να επενδύσουν σε υποδομές. Στη σταθερή τηλεφωνία, ο ΟΤΕ συνεχίζει τις επενδύσεις στο VDSL, προκειμένου να διευρύνει την κάλυψη που προσφέρει, ενώ παράλληλα στην κινητή τηλεφωνία η Cosmote προχωρά με την περαιτέρω ενίσχυση της κάλυψης όσον αφορά το 4G όπως και το 4G+, το οποίο προσφέρει ακόμη υψηλότερες ταχύτητες διακίνησης δεδομένων. Αντίστοιχα, τόσο η Vodafone όσο και η Wind επενδύουν στις υποδομές τους, ιδίως όσον αφορά στα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας. Η Vodafone κινείται στον αστερισμό του 4G+, ενώ η Wind ξεκίνησε πρόσφατα την εμπορική διάθεση του δικού της δικτύου 4G. Τα δίκτυα επόμενης γενιάς, όπως ονομάζονται, αποτελούν βασικά στοιχήματα της ελληνικής τηλεπικοινωνιακής αγοράς, με δεδομένο κιόλας το ότι η Ευρώπη έχει αρχίσει να «ανεβάζει ταχύτητα» στο συγκεκριμένο θέμα. Γι' αυτό και η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) προχώρησε στα μέσα της εβδομάδας στην έκδοση νέου κανονισμού συνεγκατάστασης παρόχων σε σταθερά δίκτυα, για την ανάπτυξη υποδομών νέας γενιάς, καθώς και σε ασύρματα δίκτυα, με σκοπό την ενθάρρυνση των επενδύσεων στο Ίντερνετ υψηλών ταχυτήτων και την ταυτόχρονη διασφάλιση του ανταγωνισμού προς όφελος της αγοράς και των καταναλωτών.

ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Σύμφωνα με την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών, με την εφαρμογή του νέου κανονισμού προωθείται κυρίως η μείωση του κόστους εγκατάστασης για δίκτυα υψηλών ταχυτήτων, ενώ στις περιπτώσεις της συνεγκατάστασης κεραιοσυστημάτων, η προστασία του περιβάλλοντος. Παράλληλα, και σύμφωνα με το ισχύον εθνικό και ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο, διασφαλίζεται από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών η ισότιμη πρόσβαση στις υποδομές και η ρυθμιστική σταθερότητα.

ΤΑ ΣΙΡΙΑΛ ΤΩΝ ΕΞΑΓΟΡΩΝ Το 2015 δεν αποκλείεται πάντως να είναι η χρονιά ολοκλήρωσης της διαδικασίας συγκέντρωσης των «παικτών» της τηλεπικοινωνιακής αγοράς, που δείχνει να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Μέχρι πρότινος, υπήρχε μόνο ένα σίριαλ σε εξέλιξη, αυτό για το μέλλον της ForthnetNova. Εδώ και περίπου δύο εβδομάδες υπάρχει και ένα δεύτερο, αυτό που αφορά τη Cyta Ελλάδος. Στο μέτωπο της Forthnet τα πράγματα δείχνουν να κινούνται σχετικά αργά. Το due diligence της Forthnet από την πλευρά των VodafoneWind έφθασε στο τέλος του και περιμένουμε πλέον την υποβολή της δεσμευτικής προσφοράς, εκτός αν υπάρξει περαιτέρω καθυστέρηση, μέχρις ότου σταθεροποιηθεί το κλίμα στην οικονομία. Βέβαια, αν υπάρξει σταθεροποίηση του κλίματος, είναι πολύ πιθανό να «επι-

στρέψει» και ο ΟΤΕ, που ενδιαφέρεται για τη Nova. Προς το παρόν, ο ΟΤΕ έχει «παγώσει» τις κινήσεις του περιμένοντας τις εξελίξεις. Ενδιαφέρον είναι βέβαια και το τι μέλλει γενέσθαι με τη Cyta Ελλάδος. Οι επαφές της Cyta με τη Wind είναι σε αρχικό στάδιο, αλλά δεν αποκλείεται οι εξελίξεις εκεί να είναι πιο γρήγορες σε σχέση με εκείνες στη Forthnet. Αυτό βέβαια εξαρτάται από τις επιλογές της κυπριακής κυβέρνησης, που έχει μνημονιακές δεσμεύσεις αναφορικά με το μέλλον ολόκληρης της Cyta. Οι Κύπριοι θα προτιμούσαν ενδεχομένως να πουλήσουν την ελληνική θυγατρική τους, αντί να προχωρήσουν σε πώληση όλης ή μέρους της Cyta, αλλά τα χρήματα που εκτιμάται ότι ζητούν –και ανέρχονται σε τριψήφιο αριθμό εκατομμυρίων ευρώ– είναι ένα ποσό που δεν είναι εύκολο να δώσει η Wind, η οποία δείχνει να είναι ο βασικός ενδιαφερόμενος. Πάντως, η συνολική συσσωρευμένη ζημία της Cyta Ελλάδος ξεπέρασε τα 170 εκατ. ευρώ από τη λειτουργία της θυγατρικής της Cyta, από το 2008 μέχρι και το 2014. Η Cyta Ελλάδος έχει σήμερα 327.000 πελάτες σταθερής τηλεφωνίας και Διαδικτύου, 14.000 πελάτες κινητής τηλεφωνίας και 7.500 πελάτες συνδρομητικής τηλεόρασης. Κατέχει περίπου το 10% της αγοράς σταθερών υπηρεσιών, ενώ διαθέτει δίκτυο οπτικών ινών 5.000 χλμ., που επεκτείνεται από την Κρήτη μέχρι τις γειτονικές βαλκανικές χώρες και καλύπτει πάνω από το 70% του πληθυσμού της Ελλάδας.

☛

Σύμφωνα με την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών, με την εφαρμογή του νέου κανονισμού προωθείται κυρίως η μείωση του κόστους εγκατάστασης για δίκτυα υψηλών ταχυτήτων, ενώ στις περιπτώσεις της συνεγκατάστασης κεραιοσυστημάτων, η προστασία του περιβάλλοντος

FORTHNET Αν και η Wind δεν έχει προχωρήσει στην κατάθεση προσφοράς εξαγοράς για τη Cyta Ελλάδος, ωστόσο ζυγίζει τις πιθανότητες, ενώ την ίδια στιγμή διεκδικεί μαζί με τη Vodafone και τη Forthnet. Όσον αφορά τη Forthnet, η διαδικασία due diligence βρίσκεται στο τελικό στάδιο. Ο διευθύνων σύμβουλος της Wind, Ν. Ζαρκαλής, ξεκαθάρισε πρόσφατα ότι το ύψος της τελικής προσφοράς θα εξαρτηθεί τόσο από τα αποτελέσματα της διαδικασίας αυτής όσο και από τις γενικότερες συνθήκες της αγοράς. Μάλιστα, ο ίδιος είχε ξεκαθαρίσει ότι η ελληνική αγορά βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση, που κάθε μέρα «γεννά» ευκαιρίες τις οποίες και εξετάζουν. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η αγορά οδεύει προς ένα μοντέλο με τρεις τηλεπικοινωνιακούς παρόχους, κάτι που είχαν προβλέψει παράγοντες της αγοράς πριν από μία δεκαετία.

TΟ ΣΙΡΙΑΛ FORTHNET ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ H διενέργεια των εκλογών ήταν ένας από τους λόγους που τους τελευταίους τρεις μήνες δεν υπάρχει καμία ουσιαστικά εξέλιξη στο σίριαλ της Forthnet. Η ανάληψη των καθηκόντων της νέας κυβέρνησης και οι αλλαγές που δρομολογεί στην οικονομική πολιτική ενδεχομένως να είναι ο λόγος που η κατάθεση δεσμευτικών προσφορών από την πλευρά του OTE για τη Nova και από εκείνη των Vodafone-Wind μπορεί να καθυστερήσει περαιτέρω και να χρειαστεί να περιμένουμε για να δούμε κάποια ουσιαστική εξέλιξη. Yπενθυμίζεται ότι ο OTE έχει καταθέσει μη δεσμευτική προσφορά ύψους 250-300 εκατ. ευρώ για τη Nova, ενώ το μπλοκ που έχουν σχηματίσει Vodafone και Wind –που ελέγχει ήδη το 39,5% της Forthnet– ενδιαφέρεται για το υπόλοιπο των μετοχών που δεν ελέγχει. Το ενδεικτικό τίμημα που αναφέρεται στη μη δεσμευτική πρότασή τους κυμαίνεται μεταξύ 1,70 και 1,90 ευρώ ανά μετοχή, κάτι που σημαίνει ότι οι δύο εταιρείες είναι διατεθειμένες να καταβάλουν ένα τίμημα που κυμαίνεται μεταξύ 114 και 127 εκατ. ευρώ. Στην τηλεπικοινωνιακή αγορά αποτελεί κοινό μυστικό το ότι η Vodafone και η Wind περιμένουν τον OTE να καταθέσει τη δεσμευτική ΧΡΗΜΑ 53

Χ αφιέρωμα ~ Aγορά τηλεπικοινωνιών ☛

Μικτή ήταν η εικόνα των αποτελεσμάτων των εισηγμένων στο ελληνικό χρηματιστήριο εταιρειών του κλάδου των τηλεπικοινωνιών για το 2014

προσφορά του, για να κάνουν μετά τη δική τους κίνηση, όπως συνέβη και με τις μη δεσμευτικές προσφορές. Oι υπάρχουσες πληροφορίες αναφέρουν ότι ο OTE ετοιμαζόταν να καταθέσει τη δική του προσφορά στο δεύτερο δεκαήμερο του περασμένου Δεκεμβρίου, αλλά οι πολιτικές εξελίξεις έφεραν πίσω το συγκεκριμένο πλάνο, με αποτέλεσμα να μην έχει γίνει ακόμη καμία κίνηση. Όπως φαίνεται, οι ενδιαφερόμενοι για τη Forthnet θα περιμένουν να δουν ποιες θα είναι οι εξελίξεις στο μέτωπο της οικονομίας, προκειμένου να προχωρήσουν στις επόμενες κινήσεις τους. Πάντως, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ο OTE να επιλέξει να μην προχωρήσει τελικά στην κατάθεση δεσμευτικής προσφοράς. Oι πληροφορίες από τα υψηλά κλιμάκια του ομίλου είναι πως ακόμη δεν έχει ληφθεί κάποια οριστική απόφαση. Kαι μένει να δούμε πώς θα εξελιχθεί το συγκεκριμένο σίριαλ. Από την άλλη, ο ΟΤΕ συνεχίζει μεν να δηλώνει «παρών» στη διεκδίκηση της Nova, ωστόσο κρατά στάση αναμονής για την κατάθεση δεσμευτικής προσφοράς, η οποία, σύμφωνα με τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας, Μ. Τσαμάζ, θα εξαρτηθεί από τη γενικότερη οικονομική κατάσταση. Μάλιστα, υποστήριξε ότι ο ΟΤΕ δεν θα πάρει καμία απόφαση για την κατάθεση ή όχι οικονομικής προσφοράς «αν το εξωτερικό περιβάλλον δεν σταθεροποιηθεί». Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Ιούλιο ο OΤΕ υπέβαλε μη δεσμευτική πρόταση για την εξαγορά της Nova, ύψους 250 έως 300 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τον ΟΤΕ, το εύρος του τιμήματος προσαρμόζεται

54 Απρίλιος 2015

ανάλογα με τα ταμειακά διαθέσιμα και τις δανειακές υποχρεώσεις (debt free/cash free basis) της Nova.

ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ 4G/LTE ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΑΡΟΧΟΥΣ Την επένδυση σε δίκτυα και υπηρεσίες 4G/LTE αναγνωρίζει το 72% των τηλεπικοινωνιακών παρόχων ως κορυφαία επενδυτική του προτεραιότητα για το 2015. Στο μεταξύ, σχεδόν έξι στις δέκα εταιρείες του κλάδου (ποσοστό 56%) τοποθετούν ψηλά στην επενδυτική τους ατζέντα για το τρέχον έτος την επένδυση σε τεχνολογίες cloud. Την ίδια στιγμή, η μεγάλη πλειοψηφία των εταιρειών, και συγκεκριμένα το 75%, υποδεικνύουν το video streaming ως μία από τις πιο προσοδοφόρες υπηρεσίες που εξασφαλίζουν τα δίκτυα και οι ταχύτητες 4G/LTE. Ποιότητα και κάλυψη δικτύου κρίνουν τον ανταγωνισμό λέει το 75% των εταιρειών τηλεπικοινωνιών-Ο ανταγωνισμός από τους OTTs κορυφαία πρόκληση για το 2015 Στο μεταξύ, την προσφερόμενη ποιότητα και την παρεχόμενη κάλυψη του δικτύου θεωρεί η πλειοψηφία των παρόχων βασικό παράγοντα, που κρίνει τον ανταγωνισμό στις τηλεπικοινωνίες. Σε ποσοστό 75%, οι τηλεπικοινωνιακές εταιρείες υποδεικνύουν τα δίκτυα ως τον κομβικό τομέα, που εξασφαλίζει υπεροχή έναντι των ανταγωνιστών. Στη δεύτερη θέση κατατάσσουν, με ποσοστό 59%, τις τιμές διάθεσης των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, ενώ ως τρίτο σημαντικότερο παράγοντα, με ποσοστό 42%, αξιολογούν την πολιτική εξυπηρέτησης των καταναλωτών. Στη λίστα με τα εφόδια που μπορούν να τους εξασφαλίσουν το προβάδισμα έναντι του ανταγωνισμού, οι ίδιες οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών συμπεριλαμβάνουν την παροχή υπηρεσιών LTE, την καινοτομία σε επίπεδο υπηρεσιών και την παροχή συνδυαστικών προσφορών στους καταναλωτές, με ποσοστά 30%, 28% και 26%, αντίστοιχα. Στον αντίποδα, οι τιμές διάθεσης των συσκευών, οι συνεργασίες σε επίπεδο περιεχομένου και το LTE-Advanced αποτελούν τους τρεις παράγοντες που απασχολούν λιγότερο τις τηλεπικοινωνιακές εταιρείες στη μάχη του ανταγωνισμού, συγκεντρώνοντας ποσοστά 15%, 10% και 8%, αντίστοιχα.

VODAFONE ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η Vodafone Ελλάδας είναι μέλος του Ομίλου Vodafone, ενός από τους ηγέτες στον χώρο της κινητής επικοινωνίας σε όλο τον κόσμο, με στρατηγική παρουσία στην τηλεπικοινωνιακή αγορά της χώρας. Πρωτοπορεί και παρέχει λύσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες επικοινωνίας των καταναλωτών, ιδιωτών και επιχειρήσεων, παρέχοντας καινοτόμα και υψηλού επιπέδου προϊόντα και υπηρεσίες επικοινωνίας. Η Vodafone οδηγεί τις εξελίξεις στις τηλεπικοινωνίες μέσα από επενδύσεις και σύγχρονες υποδομές Η Vodafone, στη διάρκεια της εικοσαετούς παρουσίας της στην ελληνική αγορά, αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους επενδυτές στη χώρα, με σαφή και έμπρακτη δέσμευση τη δημιουργία σύγχρονων και τεχνολογικά ανεπτυγμένων υποδομών τηλεπικοινωνιών και την παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών επικοινωνίας. Κατά τη διάρκεια λειτουργία της στη χώρα, έχει υλοποιήσει και συνεχίζει να υλοποιεί επενδύσεις που ξεπερνούν τα 3 δισ. ευρώ, συμβάλλοντας ενεργά στην αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών και των υποδομών και στην ανάπτυξη της χώρας γενικότερα. Ως αποτέλεσμα αυτών των επενδύσεων, διαθέτει σήμερα ένα πρωτοπόρο τεχνολογικά τηλεπικοινωνιακό δίκτυο, που χαρακτηρίζεται από αξιοπιστία, ποιότητα και υψηλές ταχύτητες mobile internet, μέσα από το 3G και 4G δίκτυό της. Στο πλαίσιο της συνεχούς εξέλιξης του δικτύου της, σήμερα διαθέτει εμπορικά το 4G+, αγγίζοντας πρωτοφανείς ταχύτητες για τα ελληνικά δεδομένα, αποδεικνύοντας για μία ακόμη φορά την πρωτοπορία της Vodafone στην καινοτομία και στην τεχνολογία κινητής επικοινωνίας, δημιουργώντας το πιο γρήγορο δίκτυο στη χώρα. Vodafone και hellas online μαζί για ολοκληρωμένες υπηρεσίες επικοινωνίας Στο πλαίσιο των σημαντικών επενδύσεων στη χώρα, που από το 2008 αγγίζουν το 1,5 δισ. ευρώ, εντάσσεται και η συμφωνία για την εξαγορά της hellas online, μια επένδυση που αγγίζει τα 300 εκατ. ευρώ και αποτελεί μέρος του ευρύτερου επενδυτικού σχεδιασμού της εταιρείας να επιταχύνει τη στρατηγική της για την παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών κινητής και σταθερής επικοινωνίας και ευρυζωνικού Ίντερνετ. Η Vodafone Ελλάδας και η hellas online, από κοινού, παρέχουν στους συνδρομητές τους καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, που αφενός δίνουν τη δυνατότητα σε ιδιώτες, επαγγελματίες και επιχειρήσεις να καλύπτουν τις ανάγκες της επικοινωνίας τους με αξιόπιστο, ποιοτικό, τεχνολογικά εξελιγμένο και οικονομικό τρόπο, και αφετέρου μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη και στην ανταγωνιστικότητα. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τον επαγγελματία και την επιχείρηση, στρατηγική της Vodafone είναι να στέκεται δίπλα τους, αποτελώντας έναν αξιόπιστο συνεργάτη. Η Vodafone σήμερα παρέχει τεχνολογικές λύσεις και συμβουλευτικές υπηρεσίες που συμβάλλουν στο να γίνει κάθε επιχείρηση και κάθε επαγγελματίας “Ready Business”, δηλαδή ικανοί να εξελίσσονται διαρκώς και να ανταποκρίνονται με επιτυχία στις συνεχώς αυξανόμενες προκλήσεις της αγοράς. Δίνοντας έμφαση στην καλύτερη εξυπηρέτηση, η Vodafone παρέχει τη δυνατότητα σε όλους τους εταιρικούς της πελάτες να έχουν τον προσωπικό τους σύμβουλο, ο οποίος μπορεί να τους καθοδηγεί ώστε να αξιοποιούν τις λύσεις επικοινωνίας που τους ταιριάζουν καλύτερα, με στόχο να μειώνουν τα λειτουργικά τους κόστη και να ενισχύουν την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητά τους. Χ

WIND ΕΛΛΑΣ Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΟ 2015 του Γιώργου Τσαπρούνη, Διευθυντή Εταιρικών Σχέσεων

ο 2015, και μετά από έξι χρόνια συνεχούς ύφεσης, διαφαίνεται πιο ρεαλιστικό το ενδεχόμενο να είναι η πρώτη χρονιά ανάκαμψης –έστω και οριακής– για την αγορά τηλεπικοινωνιών. Οι προσπάθειες διαχείρισης της ύφεσης οδήγησαν σε δομικές αλλαγές στα επιχειρηματικά μοντέλα των παρόχων, με έμφαση στις συνέργειες και τις συμμαχίες ακόμη και μεταξύ ανταγωνιστών, κάτι που φαίνεται πλέον ως ο μόνος δρόμος για ένα μακροπρόθεσμα υγιές και βιώσιμο μέλλον για τον κλάδο, και όχι μόνο. Η Wind ήταν ο πρώτος πάροχος που άλλαξε γρήγορα –ήδη από το 2010– το επιχειρηματικό της μοντέλο. Τα τελευταία 4 χρόνια, βασίσαμε την ανάκαμψή μας σε ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο, εξορθολογίζοντας κόστη, δομές και διαδικασίες, και έτσι μπορέσαμε να συνεχίσουμε τις επενδύσεις, να επεκτείνουμε και να εκσυγχρονίσουμε τις υποδομές μας και να δώσουμε στους καταναλωτές ποιοτικές λύσεις επικοινωνίας σε πολύ ανταγωνιστικές τιμές, παρά τις αντιξοότητες. Ταυτόχρονα, προχωρήσαμε σε κινήσεις που λίγα χρόνια πριν κάποιος θα χαρακτήριζε σενάριο «επιστημονικής φαντασίας», όπως για παράδειγμα η δημιουργία μερικώς κοινών υποδομών κινητής τηλεφωνίας με τη Vodafone. Αυτού του είδους οι συνέργειες δεν ακυρώνουν τον έντονο ανταγωνισμό σε επίπεδο ποιότητας υπηρεσιών και τιμών που χαρακτηρίζει την αγορά κινητής και σταθερής τηλεφωνίας. Αντίθετα, οι συνέργειες εξασφαλίζουν τις αναγκαίες οικονομίες κλίμακας, ώστε να ενισχύουμε την ανταγωνιστικότητά μας στο εμπορικό μέτωπο. Η Wind ήδη το 2014 είδε τα θετικά αποτελέσματα της στρατηγικής που ακολουθούμε: Αυξήσαμε σημαντικά τον αριθμό των πελατών μας, ενώ συνεχίζουμε να αυξάνουμε τα μερίδιά μας συνεχώς στην αγορά της σταθερής τηλεφωνίας. Συνολικά, ο ρυθμός πτώσης βελτιώθηκε σημαντικότατα κατά τη διάρκεια της χρονιάς που πέρασε, και πλέον μπορούμε να μιλάμε για σταθεροποίηση του τζίρου, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι εφησυχάζουμε. Συνεχίζουμε να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά και να προσπαθούμε, ώσπου να φθάσουμε σε ένα σημείο σταθερής ανάκαμψης. Οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν ότι η χώρα θα συνεχίσει να περνάει φάσεις αναταραχής και προκλήσεων. Ο δρόμος της ανάκαμψης δεν θα είναι γραμμικός. Η Wind το 2015 θα συνεχίσει να ρίχνει το βάρος της σε νέες επενδύσεις για δίκτυα και υποδομές, αλλά και στην ανανέωση των καταστημάτων της, ώστε να αναβαθμίσουμε συνολικά την εμπειρία των πελατών μας. Εκτιμούμε ότι την επόμενη τριετία θα επενδύσουμε περισσότερα από 300 εκατ. ευρώ σε δίκτυα νέα γενιάς, όπως οι υπηρεσίες 4G που ξεκινήσαμε να προσφέρουμε στους πελάτες μας, επεκτείνοντας παράλληλα και συνεχώς το δίκτυο της σταθερής, με έμφαση στο VDSL. Η φετινή χρονιά θα έχει επίσης ενδιαφέρον και από πλευράς συγκέντρωσης στην αγορά της σταθερής τηλεφωνίας. Εν κατακλείδι, σταθερή στρατηγική επιδίωξη της Wind είναι να αποτελεί έναν τηλεπικοινωνιακό πάροχο με ολοκληρωμένες προτάσεις και λύσεις για τις ανάγκες των πελατών της. ΧΡΗΜΑ 55

Χ αφιέρωμα ~ Aγορά τηλεπικοινωνιών

OΜΙΛΟΣ ΟΤΕ

Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΕΠΕΝΔΥΤΗΣ ΣΤΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ κλάδος των τηλεπικοινωνιών έχει αναμφισβήτητα κομβικό ρόλο στην προσπάθεια της χώρας να βαδίσει στον δρόμο της ανάπτυξης. Μεγάλος πρωταγωνιστής του κλάδου είναι ο Όμιλος ΟΤΕ, ο οποίος δημιουργεί τις δικτυακές υποδομές του μέλλοντος, που θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να κινηθεί με επιτυχία προς την εξωστρέφεια και τη σύγχρονη επιχειρηματικότητα, αξιοποιώντας την υψηλή τεχνολογία.

ματά του, έχει απλοποιήσει τις διαδικασίες και τις δομές του, εκπαιδεύει συνεχώς τους ανθρώπους του και έχει τακτοποιήσει τα οικονομικά του. Έχοντας μειώσει τα κόστη και τον καθαρό δανεισμό κατά 65% την τελευταία τετραετία και διαθέτοντας ασφαλή ταμειακά διαθέσιμα, είναι σήμερα μεταξύ των πιο εύρωστων τηλεπικοινωνιακών παρόχων στην Ευρώπη και από τους λίγους στην Ελλάδα που έχουν την επιθυμία και τη δυνατότητα να επενδύσουν.

Ο Όμιλος ΟΤΕ είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής σε νέες τεχνολογίες και υποδομές. Οι επενδύσεις του τα τελευταία πέντε χρόνια στην Ελλάδα ξεπερνούν τα 2 δισ. ευρώ, ενώ υλοποιεί για την τρέχουσα τετραετία επενδύσεις ύψους 1,2 δισ. ευρώ, κυρίως σε δίκτυα νέας γενιάς. Ο Όμιλος χτίζει τα ταχύτερα και πιο αξιόπιστα δίκτυα σε σταθερή και κινητή.

Οι επενδύσεις του Ομίλου στοχεύουν, σταθερά, στην καλύτερη δυνατή εμπειρία του πελάτη. Ο Όμιλος αναβαθμίζει συνεχώς το εμπορικό του χαρτοφυλάκιο, ώστε να προσφέρει ολοκληρωμένες υπηρεσίες σταθερών και κινητών επικοινωνιών, ενώ το εμπλουτίζει σταθερά και με υπηρεσίες και προϊόντα προστιθέμενης αξίας, όπως το ΟΤΕ My WiFi και το High Definition Voice της COSMOTE.

Ο ΟΤΕ δίνει ήδη ταχύτητες VDSL έως 50 Mbps σε περίπου 1.400.000 νοικοκυριά και επιχειρήσεις σε όλη τη χώρα, ενώ η COSMOTE επεκτείνει συνεχώς το δίκτυο 4G, που με ποσοστό 70% είναι το Νο 1 δίκτυο σε πληθυσμιακή κάλυψη, με απόσταση από τον ανταγωνισμό. Επιπλέον, ήδη από τις αρχές του 2015, η COSMOTE προχώρησε στην εμπορική διάθεση του δικτύου της 4G+, τεχνολογίας LTE Advanced, για ταχύτητες έως και 300 Mbps, σε περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, αλλά και σε άλλες περιοχές της χώρας.

Ο ΟΤΕ TV, με περισσότερα από 80 ψηφιακά κανάλια και το πλουσιότερο HD περιεχόμενο, με 22 κανάλια, εμπλουτίζει συνεχώς το portfolio του, με πρόσφατη επιτυχία την απόκτηση των δικαιωμάτων μετάδοσης δύο κορυφαίων διοργανώσεων, των UEFA Champions League και UEFA Europa League, από την επόμενη σεζόν και για τρία χρόνια. Η ποιότητα και το εύρος των υπηρεσιών του ΟΤΕ TV γνωρίζουν πολύ μεγάλη ανταπόκριση, με τους συνδρομητές του να ξεπερνούν σήμερα τις 360.000.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Όμιλος χρηματοδοτεί αυτές τις επενδύσεις με ίδια κεφάλαια. Εν μέσω κρίσης, και όταν η πλειονότητα των επιχειρήσεων περιορίζουν τις επενδύσεις με στόχο τη μείωση των εξόδων, ο Όμιλος είναι σε θέση να υλοποιεί ένα εκτεταμένο επενδυτικό πλάνο. Αυτό είναι αποτέλεσμα, κυρίως, του πολυεπίπεδου πλάνου μετασχηματισμού που εφαρμόζει τα τελευταία χρόνια, με στόχο τη βιωσιμότητα της εταιρείας και με απόλυτη προτεραιότητα τον πελάτη. Ο Όμιλος ΟΤΕ έχει αλλάξει ριζικά. Έχει εκσυγχρονίσει τα συστή56 Απρίλιος 2015

Με τον μετασχηματισμό του σε μια σύγχρονη, ανταγωνιστική εταιρεία να είναι πλέον γεγονός, ο ΟΤΕ πατάει σήμερα γερά στα πόδια του. Το γεγονός αυτό του επιτρέπει να κινείται με προσεκτικά, μελετημένα βήματα σε έναν κλάδο με ραγδαίες αλλαγές και να λαμβάνει στρατηγικές επιχειρηματικές αποφάσεις με γνώμονα τον πελάτη. Ο Όμιλος θα συνεχίσει να υλοποιεί το μεγάλο επενδυτικό πλάνο που έχει ήδη ανακοινώσει, χτίζοντας τις υποδομές του μέλλοντος, με στρατηγικό στόχο να παραμείνει πρωταγωνιστής στις τηλεπικοινωνίες της χώρας και Νο 1 επιλογή των πελατών για ολοκληρωμένες τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες. Χ

FORTHNET

ΧΤIΖΕΙ ΤΟ ΜEΛΛΟΝ ΤΗΣ ΨΥΧΑΓΩΓIΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝIΑΣ

ο 2014 ήταν μια δύσκολη χρονιά για τις τηλεπικοινωνίες. Οι εταιρείες του κλάδου είδαν για έκτη συνεχόμενη φορά τα έσοδά τους να συρρικνώνονται, έχοντας απολέσει από το 2008 έως σήμερα το 40% του τζίρου τους. Η Forthnet, παρά το δύσκολο μακροοικονομικό περιβάλλον και τον έντονο ανταγωνισμό, χάρη στη στρατηγική διαφοροποίησης που ακολούθησε η διοίκησή της, κατάφερε το 2014 να διατηρήσει σταθερά τα έσοδά της και να παρουσιάζει ακόμη και αύξηση σε σχέση με το 2008. Βασικό όπλο της εταιρείας αποτελεί το αποκλειστικό τηλεοπτικό περιεχόμενο της Nova. Εκμεταλλευόμενη πλήρως τις δυνατότητες που απέκτησε με την εξαγορά της πρώτης ψηφιακής πλατφόρμας της χώρας, η Forthnet το 2013 δημιούργησε την αγορά του 3play, αυτήν που οδηγεί πλέον τις εξελίξεις στον κλάδο. Η μεγάλη απήχηση που γνωρίζει η υπηρεσία Nova 3Play –προσφέροντας ποιοτική οικιακή ψυχαγωγία και αξιόπιστη επικοινωνία σε προσιτή τιμή– οδήγησε στην αλματώδη αύξηση της συνδρομητικής βάσης της εταιρείας, η οποία καταγράφει διαρκώς ιστορικά υψηλά σε όλες τις βασικές της υπηρεσίες. Το 2014, οι συνδρομητές Nova 3Play ξεπέρασαν τους 363 χιλιάδες, παρουσιάζοντας αύξηση σε επίπεδο έτους 27,4%, ενώ οι συνδρομητές Nova έφτασαν τους 507 χιλιάδες, αυξημένοι κατά 12,1% σε σχέση με το κλείσιμο του 2013. Η εταιρεία διατήρησε την ηγετική θέση στην αγορά LLU, με αύξηση 0,6 ποσοστιαίων μονάδων στο μερίδιο αγοράς, χάρη στην αύξηση 6,1% των συνδρομών broadband. Μεγάλη αποδοχή γνωρίζει και η υπηρεσία «Κλήσεις προς κινητά» που λάνσαρε η Forthnet, προσφέροντας κλήσεις προς κινητά από το σταθερό τηλέφωνο με χρέωση αντίστοιχη της αστικής κλήσης, αφού την έχουν επιλέξει περισσότεροι από 270 χιλιάδες συνδρομητές. Αποτέλεσμα όλων των ανωτέρω είναι τα διαρκώς αυξανόμενα μερίδια αγοράς της εταιρείας, τόσο σε επίπεδο συνδρομητών όσο και σε επίπεδο εσόδων. Σύμφωνα με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της εται-

ρείας, κ. Πάνο Παπαδόπουλο, «παρά το δύσκολο μακροοικονομικό περιβάλλον, το οποίο οδήγησε στη συρρίκνωση του κύκλου εργασιών του κλάδου, η στρατηγική μας συνέβαλε στη σταθεροποίηση των εσόδων της εταιρείας και στην αύξηση της συνδρομητικής βάσης στις βασικές κατηγορίες υπηρεσιών. Ειδικότερα, η συνδρομητική βάση παρουσίασε μια σταθερή αύξηση, κυρίως λόγω της απήχησης της υπηρεσίας Nova 3Play, παρά τον έντονο ανταγωνισμό σε επίπεδο τιμών. Η στρατηγική μας για τα επόμενα τρίμηνα θα είναι η συνέχιση της ανάπτυξης καινοτόμων προτάσεων και υπηρεσιών, που μας διαφοροποιούν από τον ανταγωνισμό, καθώς και η περαιτέρω προσαρμογή του κοστολογικού μοντέλου της εταιρείας, προκειμένου να αντεπεξέλθει στις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς». Η Forthnet, η εταιρεία που έφερε το internet και τη συνδρομητική τηλεόραση στην Ελλάδα, είναι διαχρονικά εκείνη που επενδύει σε καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, αλλάζοντας διαρκώς τα δεδομένα, και το ίδιο θα συνεχίσει να κάνει και το 2015. Ήδη προχώρησε στη διάθεση της βραβευμένης υπηρεσίας Nova GO σε όλους τους συνδρομητές Nova και Νova 3Play, αναβαθμίζοντας την εμπειρία των πελατών της. Η υπηρεσία Nova GO, που δίνει τη δυνατότητα θέασης live ή on demand του αποκλειστικού τηλεοπτικού περιεχομένου της Nova, όπου κι αν βρίσκεσαι, μέσω laptop, tablet, smartphone, σε λιγότερο από έναν χρόνο ξεπέρασε τους 100 χιλιάδες χρήστες. Επίσης, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, μεταδίδονται σειρές ταυτόχρονα με την Αμερική και με υπότιτλους, με τους συνδρομητές της Nova να απολαμβάνουν πολυσυζητημένες σειρές, όπως το Game of Thrones, σε πρώτο χρόνο. Μέσα από μια σειρά από υπηρεσίες, προσφέρει το καλύτερο τηλεοπτικό περιεχόμενο, το οποίο οι συνδρομητές της Nova μπορούν να παρακολουθούν με κορυφαία ποιότητα ήχου και εικόνας και όποτε αυτοί θέλουν. Η Forthnet διαρκώς τολμάει και δοκιμάζει καινούρια πράγματα, με την καινοτομία να είναι πλέον στο DNA της εταιρείας, ενώ το όραμα των ανθρώπων της είναι να συνεχίσουν να χτίζουν το μέλλον της ψυχαγωγίας και της επικοινωνίας. Χ ΧΡΗΜΑ 57

Χ αφιέρωμα ~ Aγορά τηλεπικοινωνιών

ΝΕΟ 2PLAY ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΣ ΟΛΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗ CYTA Οι πελάτες «χτίζουν» τον χρόνο ομιλίας, τον τροποποιούν όποτε θελήσουν και τον καταναλώνουν ελεύθερα προς όλους!

ε στόχο περισσότερη οικονομία και την ακόμη πιο εστιασμένη κάλυψη των μεταβαλλόμενων τηλεπικοινωνιακών αναγκών επαγγελματιών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, η Cyta Ελλάδος λανσάρει το νέο «2play Επιχειρηματικό προς Όλους». Η βασική ιδιαιτερότητα του νέου προϊόντος είναι ότι ο επιλεγμένος χρόνος ομιλίας καταναλώνεται ελεύθερα προς όλους: εθνικά σταθερά και κινητά, καθώς και σταθερά διεθνών προορισμών. Παράλληλα, ο χρόνος ομιλίας –αναλόγως των αναγκών– μπορεί να επιλεγεί από τους πελάτες μία ή και πολλαπλές φορές, «χτίζοντας» έτσι το δικό τους προϊόν. Σημαντικό στοιχείο αποτελεί ακόμη η δυνατότητα προσθαφαίρεσης χρόνων ομιλίας, χωρίς χρέωση, όσες φορές θελήσει ο πελάτης κατά

τη διάρκεια του συμβολαίου του, ακόμη και κάθε μήνα. Η προσθαφαίρεση χρόνων ομιλίας γίνεται απλά, με ένα τηλεφώνημα του πελάτη στο 13878. Επιπλέον, ξεκινώντας από το βασικό πρόγραμμα ταχυτήτων έως 24 Mbps, ο πελάτης μπορεί με μικρή πρόσθετη χρέωση να κάνει αναβάθμιση σε υπερταχύτητες VDSL*. Τα προνόμια όμως δεν σταματούν εδώ. Η Cyta επιβραβεύει τους πελάτες που επιλέγουν συμβόλαια άνω των 12 μηνών με σταθερές εκπτώσεις, οι οποίες εφαρμόζονται τόσο στο μηνιαίο πάγιο όσο και στο τέλος ενεργοποίησης, το οποίο μπορεί και να μηδενιστεί, αναλόγως της διάρκειας του συμβολαίου. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το νέο «2play Επιχειρηματικό προς Όλους» είναι διαθέσιμες στην επίσημη ιστοσελίδα της εταιρείας www.cyta.gr.

*Το πάγιο του βασικού προγράμματος ξεκινά από 21 ευρώ/μήνα. Διαθέσιμα προγράμματα χρόνων ομιλίας στα 4 ευρώ για 300’ και στα 7 ευρώ για 600’.

ΑΓΟΡΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ

ΑΝΟΔΙΚΗ «ΑΝΑΣΑ»

21,3% ΤΟ 2014 ΧΡΗΜΑ 59

Χ αφιέρωμα ~ Αγορά Αυτοκινήτου

~ αφιέρωμα

To 2014 ήταν μια καλή χρονιά για τις πωλήσεις καινούργιων ΙΧ στην Ελλάδα, καθώς σημειώθηκε άνοδος της τάξης του 21,3% σε σχέση με το 2013.

ύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία, το 2014 τα- νώσουν τόσο τις πωλήσεις της όσο και το ηθικό της. Από τις preξινομήθηκαν 71.218 αυτοκίνητα, έναντι 58.694 την mium μάρκες την πρωτιά κρατά η Mercedes, με μικρή διαφορά από προηγούμενη χρονιά, αριθμός που φαντάζει μικρός αν τη δεύτερη BMW και την τρίτη Audi. Την τετράδα κλείνει η Volvo. ρίξουμε μια ματιά στις πωλήσεις των τελευταίων 15 χρόνων, αλλά για τα δεδομένα της εποχής θεωρείται Η ΠΡΩΤΗ ΔΕΚΑΔΑ Μια ματιά στον πίνακα των δέκα πιο καλοπουλημένων μοντέλων του ικανοποιητικός. Γεγονός είναι πως ο Έλληνας δεν έχει αισθανθεί ακόμη ότι κάτι αλ- 2014 στην ελληνική αγορά δείχνει πως τα «μεγαλύτερα μικρά» (ή λάζει προς το καλύτερο στο οικονομικό πεδίο και αυτή η αβεβαι- αλλιώς τα supermini) πρωταγωνιστούν τόσο στις καρδιές όσο και στις προτιμήσεις των Ελλήνων. ότητα διακρίνεται καθαρά σε όλους τους κλάδους της αγοράς. Οι καλύτεροι μήνες στην αγορά αυτοκινήτου ήταν ο Μάιος, ο Ιού- Το γιατί δεν είναι δύσκολο να το καταλάβει κανείς: μικρές διαστάνιος και ο Ιούλιος, κατά τους οποίους οι πωλήσεις ξεπέρασαν τις σεις, άνετοι χώροι για τριμελή ή τετραμελή οικογένεια (η πιο συνη7.500 ανά μήνα (σε αυτό βασικό ρόλο έπαιξε η αυξημένη ζήτηση θισμένη μορφή στις μέρες μας), λίγα κυβικά, επαρκής ιπποδύναμη, «νοικιάρικων» αυτοκινήτων, κυρίως στα νησιά), ενώ χειρότερος οικονομία στην κατανάλωση και τα τέλη κυκλοφορίας, καλή τιμή αγοράς, στιλ και ευελιξία. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που επτά στα δέκα ήταν ο Φεβρουάριος, με μόλις 4.355 ταξινομήσεις. Την πρωτιά στον πίνακα των πωλήσεων πήρε φέτος η Toyota, με μοντέλα της πρώτης δεκάδας ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία (Yaris 8.020 μονάδες. Με facelift σε αρκετά από τα μοντέλα της, κατάφερε 4.164, Corsa 4.028, Polo 3.000, Fiesta 2.474, Micra 2.083, Clio να κρατήσει την πρωτιά στη supermini κατηγορία, στην οποία το 1.861 και C3 1.784). Yaris «δίνει τα ρέστα του», ενώ τόσο το Auris όσο και το Aygo δια- Πέρσι, στην πρώτη δεκάδα ήταν το Astra, το Golf, η Octavia. Φέτος μόνο το Golf, αυτό το αειθαλές μοντέλο, που όπως δείχνουν τα πράγτηρούνται σταθερά ψηλά στις προτιμήσεις του κόσμου. Aκολούθησε η VW, τα ακριβά μοντέλα της οποίας δεν πτοούν το αγο- ματα δεν χρειάζεται συστάσεις και διαφήμιση. Αξιοσημείωτη είναι ραστικό κοινό, που την εμπιστεύεται «τυφλά». Η Opel από πρώτη η είσοδος στην πρώτη δεκάδα του Qashqai, που παραμένει ένα από τα πιο δυνατά χαρτιά της Nissan. Mε κίνηση τόσο στους δύο βρέθηκε τρίτη, καθώς το Corsa, που της δίνει ώθηση, αναόσο και στους τέσσερις τροχούς λύνει τα χέρια σε αυτούς νεώθηκε και θα «παίξει μπάλα» το 2015. που θα το αποκτήσουν για να κινηθούν και σε άλλα μονοΜια θέση πιο κάτω συναντάμε τη Nissan, όλος ο στόλος της πάτια, εκτός δρόμου... οποίας ανανεώθηκε και χτυπά δυνατά την πόρτα του ανταΤέλος, από τα πολύ μικρά μοντέλα μόνο το Panda βρέθηκε γωνισμού. Fiat και Hyundai ακολούθησαν μπροστά από τη στη λίστα. Αυτήν τη στιγμή αποτελεί το best seller της Fiat, Ford, της οποίας το Fiesta εξακολουθεί να βρίσκεται μέσα ✒ από τον όντας ένα αξιόπιστο, ευέλικτο, οικονομικό και δυνατό μονστην πρωταγωνιστική ομάδα της supermini κατηγορίας. Γιώργο τέλο, με πολλές εκδόσεις εντός και εκτός δρόμου. Το φρεσκάρισμα στο Focus και η έλευση του Μondeo θα τοΚαλούμενο

60 Απρίλιος 2015

☛

Π. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Προβλέπει αύξηση τζίρου 10% το 2015

Οι καλύτεροι μήνες στην αγορά αυτοκινήτου ήταν ο Μάιος, ο Ιούνιος και ο Ιούλιος, κατά τους οποίους οι πωλήσεις ξεπέρασαν τις 7.500 ανά μήνα

ΟΙ ΠΡΩΤΙΕΣ ΣΤΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Ξεκινώντας από τα SUV, το Q3 πήρε άνετα την πρωτιά, αφήνοντας πίσω του το Suzuki SX4, την BMW X1 και το Μini Countryman. Στα mini η κυριαρχία ανήκει στη Fiat, με το Panda να πλησιάζει τις 2.000 πωλήσεις και το 500 να ακολουθεί με 1.162 μονάδες. Το Yaris, το Corsa και το Polo είναι οι μεγάλοι νικητές των supermini, ενώ το Qashqai, το Golf και το Auris πρωταγωνίστησαν στη μικρομεσαία κατηγορία. Το Αstra και το Volvo V50 συμπλήρωσαν την πρώτη πεντάδα. Στα μεσαία, για πολλοστή φορά, το νήμα έκοψε η Octavia. Αξιόπιστο αυτοκίνητο, με πολύ καλή τιμή, διατηρεί το image της όσα χρόνια κι αν περάσουν. Ακολούθησαν η τριάρα BMW, η Mercedes CLA και η C-Class. H Mercedes πήρε την πρώτη θέση και στα πολυτελή με την Ε-Class, αφήνοντας πίσω της την πεντάρα BMW, το Superb και το Α6. Όπως φαίνεται, το παιχνίδι σε όλες τις «μεγάλες» κατηγορίες παίζεται μεταξύ Mercedes-BMW και Audi, ενώ από κοντά βρίσκεται και η Volvo, που έχει εισχωρήσει δυναμικά στο παιχνίδι. Στα σπορ μοντέλα το Scirocco έκανε τη διαφορά με 25 μονάδες, έναντι των 10 του Mini Coupe και των 8 του Mini Roadster. Τέλος, στα ΜPV το Note «σάρωσε» τον ανταγωνισμό, καθώς πουλήθηκαν 1.068 μονάδες, έναντι 186 του δεύτερου 500L και 178 του Skoda Roomster. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι το 2015 η αγορά θα κινηθεί ακόμη καλύτερα, σημειώνοντας μια αύξηση του 15-20% συγκριτικά με το 2014. Ήδη η πολύ καλή πορεία του Ιανουαρίου επιβεβαιώνει τις εκτιμήσεις τους, παρά τη στασιμότητα που έχει επέλθει σε πολλούς τομείς λόγω των εκλογών.

☛

TOP 10 ΑΥΤΟΚΙΝHΤΩΝ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Τoyota Yaris Opel Corsa VW Polo Ford Fiesta Nissan Qashqai Nissan Micra VW Golf Fiat Panda Renault Clio Citroën C3

Αύξηση κύκλου εργασιών κατά 10% (στο +11% έκλεισε η επίδοση του πρώτου τριμήνου) και υπερδιπλάσια κέρδη σε σχέση με πέρσι περιλαμβάνουν οι πρώτες προβλέψεις της διοίκησης της Π. Πετρόπουλος για τη φετινή χρονιά, σύμφωνα με δηλώσεις της διοίκησής της κατά τη χθεσινή τακτική γενική συνέλευση των μετόχων. Επιπροσθέτως, ο διευθύνων σύμβουλος της εισηγμένης, Γιάννης Πετρόπουλoς, ανέφερε πως στις αρχές Μαΐου θα γίνει η καθιερωμένη τριμηνιαία συνάντηση προσαρμογής-αναθεώρησης των στόχων, όπου όμως, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, οι προβλέψεις μάλλον δεν αναμένεται να τροποποιηθούν επί τα χείρω. Μάλιστα, οι συγκεκριμένες προβλέψεις –σύμφωνα με τον πρόεδρο της εταιρείας, Κωνσταντίνο Πετρόπουλο– έχουν γίνει χωρίς να υπολογίζονται οι επιδράσεις οποιασδήποτε πιθανής μελλοντικής εξαγοράς, ενώ ως βάση των εκτιμήσεων έχει εκληφθεί το σενάριο πως η ελληνική οικονομία θα συνεχίσει να σέρνεται για τα επόμενα δέκα χρόνια! Πάντως, μετά την τόσο μεγάλη πτώση των τελευταίων ετών, σε καμιά από τις αγορές στις οποίες δραστηριοποιείται η εισηγμένη δεν εμφανίζονται φέτος τάσεις υποχώρησης, ενώ σε ορισμένες από αυτές επικρατεί αισιοδοξία για άνοδο. Η διοίκηση αναφέρθηκε στην πολύ καλή ρευστότητα που διαθέτει η εταιρεία, στα μερίδια αγοράς που κερδίζει λόγω και της αδυναμίας αρκετών ανταγωνιστών της, καθώς και στις συνεχείς προσπάθειες που γίνονται για νέα deals και ενίσχυση συνεργασιών. «Ευελπιστούμε να δούμε τέτοιες κινήσεις να ολοκληρώνονται μέσα στη χρονιά» αναφέρθηκε χαρακτηριστικά. Ο κύριος Κωνσταντίνος Πετρόπουλoς, μιλώντας για τα θετικά των επιθετικών κινήσεων, αναφέρθηκε στην περσινή προσθήκη των μηχανημάτων Landini, τα οποία ενίσχυσαν τα ήδη προϋπάρχοντα προϊόντα, και έτσι η κατηγορία των αγροτικών μηχανημάτων από ζημιογόνος που ήταν αναμένεται μέσα στην επόμενη διετία να περάσει σε κέρδη. Άλλο παράδειγμα που ανέφερε ο κύριος Κωνσταντίνος Πετρόπουλος ήταν η εξαγορά του κλάδου λιπαντικών της Shell, δραστηριότητα που αποτελεί σήμερα περίπου το 30% των συνολικών πωλήσεων του ομίλου. «Μια άλλη παρόμοια δουλειά αν κλείναμε,

4.164 4.028 3.000 2.474 2.085 2.083 1.955 1.898 1.861 1.784

Μια ματιά στον πίνακα των δέκα πιο καλοπουλημένων μοντέλων του 2014 στην ελληνική αγορά δείχνει πως τα «μεγαλύτερα μικρά» πρωταγωνιστούν στις προτιμήσεις των Ελλήνων

ΧΡΗΜΑ 61

θα βλέπαμε να αυξάνεται κατά πολύ η κερδοφορία μας» είπε χαρακτηριστικά. Επιθετικό ενδιαφέρον υπάρχει για πολλές κατηγορίες προϊόντων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται τα επιβατικά αυτοκίνητα (μετά τα ήδη υπάρχοντα σήματα των Jaguar και Land Rover, επιζητείται σήμα μαζικότερης κατανάλωσης και μάλιστα βρίσκονται σε εξέλιξη σχετικές συζητήσεις), τα δίτροχα με ένα προϊόν σημαντικού μεριδίου αγοράς και ο χώρος των ελαστικών. Τέλος, απαντώντας σε ερωτήσεις μετόχων, η διοίκηση της εισηγμένης, μεταξύ άλλων, ανέφερε: ∼ Δεν προτίθεται να υποβάλει πρόταση εξόδου της εταιρείας από το χρηματιστήριο. ∼ Ενδιαφέρεται να διευρυνθεί το free float και η εμπορευσιμότητα της μετοχής. ∼ Θα προχωρούσε σε πώληση μη λειτουργικών ακινήτων της σε περίπτωση που παρουσιαζόταν αγοραστικό ενδιαφέρον.

ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ Στα 222,1 εκατ. ευρώ ανήλθαν οι συνολικές πωλήσεις το 2014 Σε 222,1 εκατ. ευρώ ανήλθαν οι συνολικές πωλήσεις του Ομίλου Σφακιανάκη το 2014, αυξημένες κατά 14,4% σε σχέση με τις πωλήσεις του 2013, ενώ σε εταιρικό επίπεδο οι πωλήσεις βελτιώθηκαν κατά 19%, φτάνοντας τα 174,0 εκατ. ευρώ. Τα λειτουργικά έξοδα του ομίλου είναι μειωμένα κατά 10,8%, τα αποθέματα κατά 20,9% και οι απαιτήσεις κατά 15%, συνεισφέροντας στη διαμόρφωση θετικών λειτουργικών ροών. Το μικτό κέρδος ανήλθε σε 55,5 εκατ. ευρώ για τον όμιλο και σε 17,9 εκατ. ευρώ για την εταιρεία, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 11% και κατά 8,4%, αντίστοιχα. Ο όμιλος πέτυχε λειτουργική κερδοφορία, με το αποτέλεσμα EBITDA να διαμορφώνεται σε 13,6 εκατ. ευρώ, έναντι 4,6 εκατ. ευρώ την περσινή περίοδο. Το λειτουργικό αποτέλεσμα για την εταιρεία 62 Απρίλιος 2015

βελτιώθηκε κατά 49,9%, κλείνοντας στα -3,5 εκατ. ευρώ, από -7 εκατ. ευρώ το 2013. Οι ζημιές μετά από φόρους το 2014 περιορίστηκαν σε 22,4 εκατ. ευρώ για τον όμιλο, έναντι 29 εκατ. ευρώ το 2013, και σε 19,2 εκατ. ευρώ για την εταιρεία, έναντι 23,4 εκατ. ευρώ.

ΜΟΤΟΔΥΝΑΜΙΚΗ Σε θετική τροχιά το 2014 Με θετικά πρόσημα κινήθηκαν το 2014 οι αγορές στις οποίες δραστηριοποιείται ο όμιλος (αυτοκινήτων, δικύκλων και εξωλεμβίων) και που παρουσιάζουν αντοχή παρά τους πολιτικοοικονομικούς κλυδωνισμούς του τελευταίου τριμήνου. Ο όμιλος κατάφερε να αυξήσει σημαντικά τον κύκλο εργασιών και το EBITDA. Για το 2015 αναμένεται περαιτέρω αύξηση της ζήτησης, γεγονός που θα οδηγήσει σε περαιτέρω βελτίωση των οικονομικών αποτελεσμάτων και των χρηματοροών. Η πορεία του ομίλου και της εταιρείας αποτυπώθηκε στα αποτελέσματα της χρήσης και πιο συγκεκριμένα: Κύκλος Εργασιών: Ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών του ομίλου το 2014 ήταν 35,97 εκατ. ευρώ, ενώ ο αντίστοιχος του 2013 ήταν 29,16 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 23,3%. Ο κύκλος εργασιών της μητρικής για την ίδια χρονική περίοδο σημείωσε αύξηση 25,18% και ανήλθε σε 34,37 εκατ. ευρώ, από 27,45 εκατ. ευρώ που ήταν το 2013. EBITDA: Τα κέρδη προ φόρων, χρηματοοικονομικών, επενδυτικών αποτελεσμάτων και αποσβέσεων, ως ποσοστό επί των πωλήσεων σε ενοποιημένη βάση, διαμορφώθηκαν σε +1,71%, έναντι -1,68% το 2013. Τα αντίστοιχα για τη μητρική διαμορφώθηκαν σε +1,83%, έναντι -1,71% της αντίστοιχης περσινής περιόδου. Έξοδα διοίκησης-διάθεσης: Στη χρήση του 2014, τα έξοδα του ομίλου διαμορφώθηκαν σε 8,6 εκατ. ευρώ έναντι 8,9 εκατ. ευρώ το

☛

Οι αναλυτές εκτιμούν ότι το 2015 η αγορά θα κινηθεί ακόμα καλύτερα, σημειώνοντας μιαν αύξηση της τάξης του 15-20% συγκριτικά με το 2014

2013, σημειώνοντας μείωση 2,98%. Αντίστοιχα, τα έξοδα της μητρικής το 2014 ήταν 7,4 εκατ. ευρώ, ενώ το 2013 ήταν 7,6 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 3,01%. Τα καθαρά αποτελέσματα χρήσης προ φόρων: Ο όμιλος για το 2014 περιόρισε σημαντικά τη ζημιά σε 683 χιλ. ευρώ, από 1,8 εκατ. ευρώ το 2013. Αντίστοιχα, η μητρική παρουσίασε ζημιά 559 χιλ. ευρώ, ενώ το 2013 η ζημιά ήταν1,6 εκατ. ευρώ. Τα καθαρά αποτελέσματα μετά από φόρους: Τα καθαρά αποτελέσματα μετά από φόρους του ομίλου ανήλθαν σε ζημιά 668 χιλ. ευρώ, ενώ τα αντίστοιχα του 2013 ήταν 1,6 εκατ. ευρώ ζημιά. Τα καθαρά αποτελέσματα μετά από φόρους της μητρικής ανήλθαν σε 534 χιλ. ευρώ ζημιά, έναντι 1,5 εκατ. ευρώ ζημιά που ήταν το 2013.

TOYOTA ΕΛΛΑΣ Πρώτη σε πωλήσεις στην Ελλάδα Η Toyota βρέθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο στην πρώτη θέση των πωλήσεων, αλλά και σε τοπικό, μιας και ήταν πρώτη και για το 2014 στην ελληνική αγορά. Πιο συγκεκριμένα, η Toyota, με συνολικές πωλήσεις 9.052 αυτοκινήτων, ήταν πρώτη συνολικά, αλλά και επιμέρους, τόσο στα επιβατικά με 8.020 ταξινομήσεις, που αντιστοιχούν στο 11,3% της αγοράς, όσο και στα επαγγελματικά, με 1.032 ταξινομήσεις και ποσοστό 21,1%. Χαρακτηριστικά, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Toyota Ελλάς, κ. Αριστείδης Αραβανής, με βάση τα αποτελέσματα των πωλήσεων του 2014, είπε τα εξής: «Το 2014 ήταν μία ακόμη χρονιά όπου η Τoyota, παρ’ όλες τις δύσκολες συνθήκες της ελληνικής οικονομίας και τη δοκιμασία που έχει υποστεί τα τελευταία χρόνια ο κλάδος του αυτοκινήτου, κατάφερε να επιτύχει θετικά αποτελέσματα πωλήσεων, που επιβεβαιώνουν την ανοδική τάση της αγοράς τη φετινή χρονιά. Οι ταξινομήσεις το 2014 κινήθηκαν στις 76.106 σε σύγκριση με το 2013 όπου ήταν 62.125 (+22,5%). Έτσι λοιπόν, η Τoyota Ελλάς και το δίκτυο των εξουσιοδοτημένων εμπόρων της και φέτος αντιμετώπισαν με την ίδια ευαισθησία και υπευθυνότητα τους πελάτες Τoyota και ξεπέρασαν δυναμικά όλες τις προκλήσεις, με αποτέλεσμα να αναδείξουν και το 2014 τη μάρκα στην πρώτη θέση της ελληνικής αγοράς αυτοκινήτου με μερίδιο 11,9%. Η δέσμευσή μας προς τους πελάτες μας για την απόλυτη εξυπηρέτησή τους παραμένει ο πρώτος λόγος που υπαγορεύει τόσο η φιλοσοφία της εταιρείας μας όσο και του καθένα μας στην Τoyota, ξεχωριστά. Ευχαριστούμε θερμά τους πελάτες μας, για την προτίμηση και εμπιστοσύνη τους στα προϊόντα και τις υπηρεσίες μας». Χ ΧΡΗΜΑ 63

64 Απρίλιος 2015

MOBILITY FORUM & APPS AWARDS 2015

MOBILITY

ΚΙΝΗΤΗΡΙΟΣ ΜΟΧΛΟΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ To Mobility Forum & Apps Awards 2015 φιλοξένησε εκπροσώπους της κυβέρνησης και θεσμικών φορέων, κατασκευαστές, εισαγωγείς mobile συσκευών (smartphone-tablet-monitor), ανώτερα στελέχη επιχειρήσεων software και εκπροσώπους από startups και συμβουλευτικές εταιρείες, οι οποίοι μέσω των ομιλιών τους έδωσαν τα απαραίτητα εφόδια στους συμμετέχοντες για την καλύτερη κατανόηση των καινοτόμων αλλαγών που παρουσιάζει ο κλάδος.

εξέλιξη του οικοσυστήματος του mobility, η σύγκλιση του mobile με το social, που προκαλεί μετασχηματισμό από τον τρόπο ανάπτυξης των επιχειρηματικών μοντέλων μέχρι τη διαδικασία της αγοραστικής εμπειρίας, οι ελλείψεις του ρυθμιστικού πλαισίου, οι δυνατότητες από τη δημιουργία προηγμένων εφαρμογών που κυριαρχούν πλέον στην εποχή του IoT (Internet of Things) και αυτοματοποιούν διαδικασίες, μειώνοντας τον λειτουργικό χρόνο μέσω της αυξημένης διασυνδεδεμένης πρόσβασης σε δεδομένα, αποτέλεσαν τα πιο σημαντικά συμπεράσματα του φετινού Mobility Forum & Apps Awards 2015, που διοργάνωσε η Ethos Events, το περιοδικό bIT & Mobile και το portal bitdaily.gr, υπό την αιγίδα του Συνδέσμου Εταιρειών Κινητών Εφαρμογών Ελλάδας (ΣΕΚΕΕ), στο Divani Caravel στην Αθήνα. To Mobility Forum & Apps Awards 2015 φιλοξένησε εκπροσώπους της κυβέρνησης και θεσμικών φορέων, κατασκευαστές, εισαγωγείς mobile συσκευών (smartphone-tablet-monitor), ανώτερα στελέχη επιχειρήσεων software και εκπροσώπους από startups και συμβουλευτικές εταιρείες, οι οποίοι μέσω των ομιλιών τους έδωσαν τα απαραίτητα εφόδια στους συμμετέχοντες για την

καλύτερη κατανόηση των καινοτόμων αλλαγών που παρουσιάζει ο κλάδος. Το συνέδριο παρακολούθησαν επίσης σε ζωντανή μετάδοση (Live casting & streaming) συνολικά πάνω από 1.500 άτομα, μέσω της ιστοσελίδας mobility.ethosevents.eu. Στο πλαίσιο του συνεδρίου, η εταιρεία Palmos Analysis, με τη συνδρομή τριών (3) ερευνητριών της εταιρείας και με τη χρήση tablet PC, παρείχε υπηρεσίες αξιολόγησης του συνεδρίου από τους ίδιους τους συμμετέχοντες με τη συμπλήρωση του ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου. Συγκεκριμένα, συμπληρώθηκαν συνολικά 83 ερωτηματολόγια. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια του συνεδρίου έγινε χρήση της web-app εφαρμογής Conferience (το Conferience.com είναι μια web-app εφαρμογή, που προσφέρει μέσω browser κινητού, tablet ή υπολογιστή, ζωντανή διάδραση μεταξύ των συνέδρων και των ομιλητών. Με το Conferience δίνεται η δυνατότητα για ζωντανή αποστολή ερωτήσεων, προβολή ατζέντας και χορηγών και αξιολόγηση του συνεδρίου). ΧΡΗΜΑ 65

Χ αφιέρωμα ~ Mobility Forum & Apps Awards 2015

Mobility Forum-Διεργασίες Στη σημαντική διεύρυνση του νέου χώρου που δημιουργεί το cloud και το Internet of the Things (IoT), σε συνδυασμό με τις δυνατότητες που προσφέρει το mobility μέσω των «μαγικών» πληροφοριών της πληροφορικής, αναφέρθηκε ο κύριος Γιάννης Κωτσής-Γιανναράκης, γενικός διευθυντής του ΣΕΚΕΕ, στον χαιρετισμό του, υπο-

γραμμίζοντας πως το φετινό συνέδριο αποτελεί ένδειξη της αναπτυσσόμενης τάσης. Η νέα μορφή του mobile ανοίγει καινούργιους ορίζοντες για τους νέους ανθρώπους στην παγκόσμια αγορά. Η έννοια του mobile internet, όπως χαρακτηριστικά σημείωσε, βρίσκεται σύμφωνα με την τελευταία μελέτη της Mackinsey ανάμεσα στους παράγοντες που πρόκειται να μετασχηματίσουν την οικονομία και τη ζωή τα επόμενα χρόνια. Ο κύριος Παναγιώτης Γκεζερλής, γενικός διευθυντής του GRECA (Ελληνικού Συνδέσμου Ηλεκτρονικού Εμπορίου), από τη μεριά του αναφέρθηκε στη μετατόπιση του ενδιαφέροντος από το multi channel στο omni channel, παραθέτοντας παραδείγματα αγοραστικής συμπεριφοράς, στα οποία το mobility εμπλέκεται από την αρχή μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας μιας αγοράς, διαμορφώνοντας μια νέα εποχή για τις ηλεκτρονικές πληρωμές. Επίσης, σημείωσε πως

δεν είναι μόνο απαραίτητο αλλά και επικίνδυνο πλέον οι εταιρείες και οι οργανισμοί να μην έχουν παρουσία στο mobile ύστερα από την ανακοίνωση της Google για την αλλαγή του αλγορίθμου στη μηχανή αναζήτησής της, γεγονός που συνιστά αναγκαιότητα την ύπαρξη των mobile applications για κάθε εταιρεία. Ο κύριος Γιώργος Στεφανόπουλος, γενικός διευθυντής της Ένω-

σης Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας (ΕΕΚΤ), μίλησε για τη δυναμική των δικτύων, την επίδρασή τους στην ανάπτυξη του οικοσυστήματος εφαρμογών κινητής, αλλά και τον γρήγορο ρυθμό της διασύνδεσης των ανθρώπων και των συσκευών, τονίζοντας την ιδιαίτερη συμβολή της τεχνολογίας στη μοριακή βιολογία, τη γενετική και την ιατρική. Μας πήρε 25 χρόνια για να αναπτύξουμε την κινητή. Θα μας πάρει 5 χρόνια να συνδέσουμε ό,τι κινείται, πωλείται και εξυπηρετεί καταναλωτικές ανάγκες. Το business model αλλάζει εξαιτίας της αλλαγής του τρόπου δημιουργίας υπηρεσιών. Στο μέλλον οι υπηρεσίες θα παρέχονται σχεδόν εξ ολοκλήρου με τη μορφή “as a service”. Στην ομιλία του ο Κωνσταντίνος Λουρόπουλος, τέως πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), με θέμα “Business process De-construction and Re-construction using new technologies”, υπογράμμισε την άνοδο των ιντερνετικών υπηρεσιών, που οδήγησε στην αύξηση της πληροφορίας προς όφελος του πελάτη, στη δυνατότητα αυτοματοποίησης της δουλειάς και μείωσης του κόστους μέσω του quantum improvement, ενώ σημείωσε πως τo mobility δεν αφορά μόνο τον ιδιωτικό τομέα, αλλά ουσιαστικά και τον δημόσιο (9,3 δισ. συνδρομητές θα κάνουν χρήση mobile). Η κυρία Μάνια Σέργη, διευθύντρια του Τομέα Λογισμικού της ΙΒΜ Ελλάς ΑΕ, στην ομιλία της με θέμα “Put Your Business in Motion. Build a mobile enterprise”, σημείωσε πως τα δεδομένα αποτελούν τον νέο φυσικό πόρο για τις εταιρείες, τονίζοντας πως δεν υπάρχει περιθώριο επανάπαυσης για τις επιχειρήσεις σήμερα. Αναφερόμενη στις προκλήσεις που βρίσκονται στο κατώφλι της νέας εποχής για τις επιχειρήσεις, υπογράμμισε πως αφορούν την εφαρμογή του εργαλείου των analytics σε data, τη χρήση του cloud, καθώς και τη σύγκλιση του mobile με το social, με στόχο την ικανοποίηση του πελάτη.

66 Απρίλιος 2015

Ο κύριος Δημήτρης Τζώρτζης, γενικός γραμματέας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, του Υπουργείου Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού, στον σύντομο χαιρετισμό του μίλησε για την ανάγκη να υπάρξει περισσότερη και καλύτερη πρόσβαση στα δημόσια δεδομένα, βελτίωση της πρόσβασης στη γεωχωρική πληροφορία, ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, ενώ αναφέρθηκε και στη σπουδαιότητα της υλοποίησης των έργων “Next generation access” και “Net neutrality”. Ο κύριος Γιάννης Γεωργουλάκης, Web & Mobile R&D director της SoftOne Technologies, στην ομιλία του με θέμα: “Open Enterprise.

τικό χρόνο την πρόσβαση σε data από όπου κι αν βρίσκονται. Στο Panel I, «Apps για επιχειρήσεις και καταναλωτές στην εποχή του 4G», συμμετείχαν οι ομιλητές: Γιάννης Γιωργουλάκης, Web & Mobile R&D director, SoftOne Technologies, Σωτήρης Συρμακέζης, γενικός διευθυντής Λιανικής Τραπεζικής, Όμιλος Τράπεζας Πειραιώς, Espen Tranoy, managing director, First Data Hellas, και Νίκος Πατσής, chief executive officer, Voice Web SA. Ο κύριος Γ. Γεωργουλάκης μίλησε για την ανάπτυξη των επιχειρηματικών εφαρμογών, που πρέπει να είναι προσανατολισμένες –όπως σημείωσε– στις πωλησιακές ανάγκες κάθε επιχείρησης, αλλά και για την ανάγκη επαρκούς κατάρτισης του δυναμικού των ελληνικών επιχειρήσεων. Η business δραστηριότητα οφείλει να είναι εναρμονισμένη με τις λύσεις του IT προς όφελος της επιχείρησης. Ο κύριος Σ. Συρμακέζης, από τη μεριά του, αναφέρθηκε στις δυνατότητες του desktop banking, στο λανσάρισμα των καινοτόμων apps της Πειραιώς, καθώς και στο ελλιπές ρυθμιστικό πλαίσιο που επικρατεί στην Ελλάδα. Ο κύριος E. Tranoy υπογράμμισε τη δυναμική που προκύπτει από τις ηλεκτρονικές πληρωμές και το ψηφιακό πορτοφόλι, την ανάγκη δημιουργίας υπηρεσιών ηλεκτρονικής τιμολόγησης υψηλής ποιότητας, τον επανασχεδιασμό του back end και τη στρατηγική καθοδήγησης της αγοράς από τους developers.

Change the way you do business”, εξέφρασε την προστιθέμενη αξία που παράγουν οι λύσεις που προκύπτουν από την ενοποίηση της κεντρικής μηχανοργάνωσης της επιχείρησης μέσω των mobile εφαρμογών. Οι λύσεις επιχειρησιακής και επιχειρηματικής φορητότητας είναι προς όφελος της ενίσχυσης των στρατηγικών στόχων κάθε εταιρείας. Τα στελέχη των εταιρειών χρειάζονται σε πραγμα-

Ο κύριος Ν. Πατσής τόνισε τις σημαντικές αλλαγές που επέφερε η τεχνολογία τα τελευταία χρόνια, αναφερόμενος στη βελτίωση του customer experience μέσα από τις δυνατότητες που προσφέρουν τα πολυμεσικά περιβάλλοντα. Πρέπει κανείς να λάβει υπ’ όψιν όλη την γκάμα των interfaces, ώστε να ικανοποιήσει πλήρως τις ανάγκες του κάθε πελάτη. Όταν σχεδιάζουμε κάτι, οφείλουμε να σκεφτόμαστε τον τελικό πελάτη.

Panel I: Apps για επιχειρήσεις και καταναλωτές στην εποχή του 4G Συντονίστρια: Λέττα Καλαμαρά, Δημοσιογράφος Ομιλητές: Γιάννης Γεωργουλάκης, Web & Mobile R&D Director, SoftOne Technologies, Σωτήρης Συρμακέζης, Γενικός Δ/ντής Λιανικής Τραπεζικής, Όμιλος Τράπεζα Πειραιώς, Espen Tranoy, Managing Director, First Data Hellas, Νίκος Πατσής, Chief Executive Officer, Voice Web SA ΧΡΗΜΑ 67

Χ αφιέρωμα ~ Mobility Forum & Apps Awards 2015

Panel II: Η νέα γενιά των κινητών συσκευών: φοριούνται, μεταφέρονται, αλληλεπιδρούν Συντονιστής: Γιάννης Μουρατίδης, Δημοσιογράφος Ομιλητές: Αντώνης Αδάναλης, BMW i Manager, BMW Group Hellas, Νάνσυ Καρανάσιου, Chief Technical Officer, Vidavo A.E., Ανδρέας Κωνσταντίνου, CEO & Founder, Vision Mobile, Adjunct Professor, Lund University, Sweden, Κωνσταντίνος Χανιώτης, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Telenavis A.E.

Στο Workshop Accenture, “Mobile Applications for the Digital Consumer and the Digital Enterprise”, ο δρ. Κυριάκος Σαμπατακάκης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Accenture, μίλησε για τις τελευταίες τάσεις που δημιουργούνται στον χώρο του mobility: τα παραδοσιακά επιχειρηματικά μοντέλα μετασχηματίζονται, το mobile αποκτά προσωπικό χαρακτήρα, εφαρμόζονται λύσεις ενοποίησης του desktop με το mobile, «έξυπνες» πληροφορίες προκύπτουν από την εισαγωγή sensors, τα apps δημιουργούν παροχή υπηρεσιών με προστιθέμενη αξία, αλλά και τον διαμοιρασμό τόσο των προϊόντων όσο και των υπηρεσιών από τους χρήστες. Επιπροσθέτως, τονίζοντας τη δυναμική του Digital, σημείωσε πως οι εταιρείες που λειτουργούν μέσω των digital channels είναι 15% περισσότερο κερδοφόρες από τις άλλες. Από τη μεριά του, ο κύριος Silvestre Milia, manager της Accenture Mobility, εξέφρασε την άποψη πως οι μεγάλοι παίκτες λείπουν από τον χώρο του ψηφιακού εμπορίου, υπογραμμίζοντας πως απαιτείται επαναπροσδιορισμός της σχέσης εμπόρων και καταναλωτών, καθώς το marketing, η διαφήμιση αλλά και τα loyalty schemes, που αποτελούν ενδιάμεσα στάδια του χτισίματος της μεταξύ τους σχέσης, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες, που διαμορφώνουν τα κριτήρια ικανοποίησης ή όχι από τη μεριά των καταναλωτών. Ο κύριος Ανδρέας Κωνσταντίνου, CEO & founder της Vision Mobile, adjunct professor, Lund University, Sweden, στην παρουσίασή του μίλησε για τη δυναμική και τη σημασία των έξυπνων εφαρμογών data που εντάσσονται στον συνεχώς αναπτυσσόμενο χώρο του IoT και αφορούν το σπίτι, το αυτοκίνητο, την ασφάλεια, την ενέργεια και την υγεία. Όπως σημείωσε, οι έξυπνες εφαρμογές διασυνδεδεμένες θέτουν τα δεδομένα σε δράση, απελευθερώνοντας αξία στον χώρο του IoT. Αναφερόμενος στο Apple Watch, σημείωσε πως η αξία του έγκειται στο γεγονός ότι θα μπορεί όχι μόνο να αποτελεί κατά κάποιον τρόπο μια κεντρική κονσόλα διαχείρισης ανάμεσα στις υπόλοιπες συσκευές, όπως το tablet και το smartphone, αλλά και να απλοποιεί μέσω της αυτοματοποίησης των λειτουργιών του κα68 Απρίλιος 2015

θημερινές διαδικασίες που μέχρι στιγμής γίνονταν με εντελώς διαφορετικό τρόπο.

Στο Panel II, «Η νέα γενιά των κινητών συσκευών: φοριούνται, μεταφέρονται, αλληλεπιδρούν», με συντονιστή τον Γιάννη Μουρατίδη, συμμετείχαν οι ομιλητές: Νάνσυ Καρανάσιου, chief technical officer, Vidavo ΑΕ, Αντώνης Αδάναλης, BMW i manager, BMW Group Hellas, Ανδρέας Κωνσταντίνου, CEO & founder, Vision Mobile, adjunct professor, Lund University, Sweden, Κωνσταντίνος Χανιώτης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος, Telenavis ΑΕ. Η κυρία Ν. Καρανάσιου, μιλώντας για την αξία των δεδομένων στον χώρο της τηλεϊατρικής, σημείωσε πως αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι στον τομέα. Τηλεϊατρική χωρίς ίντερνετ δεν υφίσταται. Σε περιπτώσεις που ως εταιρεία εντοπίσαμε απώλεια δικτύου για να στείλουμε δεδομένα, δεν προχωρήσαμε στη διαχείριση κρίσιμων γεγονότων. Ξεκινήσαμε με Nokia, πήγαμε σε PDA και πλέον σε tablet. Ο κύριος Α. Αδάναλης, από τη μεριά του, αναφέρθηκε στην καινο-

τομία του συστήματος i-drive της εταιρείας και στην επόμενη γενιά των multimedia δυνατοτήτων στον χώρο του αυτοκινήτου. Οι οθόνες αφής κάποτε ήταν το gadget. Το i-drive μέσα στο αυτοκίνητο δίνει τη δυνατότητα επιλογών μιας σειράς από λειτουργίες του αυτοκινήτου, όπου οι οδηγοί δεν έχουν ανάγκη να χρησιμοποιούν την οθόνη αφής, καθώς με την καινοτομία της αναγνώρισης των κινήσεων και της φωνητικής εντολής αποτελεί την επόμενη γενιά του multimedia. Ο κύριος Α. Κωνσταντίνου μίλησε για την ανταγωνιστικότητα που επικρατεί στον χώρο των platforms αλλά και τη δυναμική που χτίζεται μέσω του IoT στον χώρο της ιατρικής. Από τις κυρίαρχες πλατφόρμες θα είναι μία εκ των Google, Αpple. Δημιουργείται μια νέα ιατρική. Η ιατρική των δεδομένων. Στο μέλλον, το 2025, δεν θα είσαι καλός γιατρός αν δεν ζητήσεις τη γνώμη του υπολογιστή. Ο κύριος Κ. Χανιώτης υπογράμμισε τον καίριο ρόλο που διαδραματίζουν τα δίκτυα στη διασύνδεση των συσκευών και των ανθρώπων, παρέχοντας τη δυνατότητα απλοποίησης των διαδικασιών και των λειτουργιών, γεγονός που όπως σημείωσε δημιουργεί πεδίο εξελίξεων για το μέλλον. Το 2025, τα περισσότερα πράγματα που θα κάνουμε θα έχουμε τη δυνατότητα να τα πραγματοποιούμε από το σπίτι. Στην ομιλία του, με θέμα «Η ελληνική ευκαιρία των business Apps», ο κύριος Ισίδωρος Σιδερίδης, διευθύνων σύμβουλος της SiEBEN, σκιαγράφησε τον «χάρτη» του ελληνικού software, την αξία του cloud

φιακής ζωής, να υπάρξει σύγκλιση του marketing με το sales και το customer support. Η εμπειρία που δίνουμε στον πελάτη είναι αυτό από το οποίο κρινόμαστε. Στο Panel III, «Apps world, η δημιουργία και η χρηματοδότηση ενός δυναμικού οικοσυστήματος», με συντονιστή τον κύριο Λουκά Πηλίτση, partner της Anchorstone Partners, συμμετείχαν οι ομιλητές: Γιάννης Χαραλαμπίδης, επίκουρος καθηγητής, Πληροφοριακά Συστήματα Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, ιδρυματικός υπεύθυνος της Μονάδας Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, διευθυντής στο Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Marcel Cremer, attorney at law-CIArb Accredited Mediator, Cremer & Partners. O κύριος Λ. Πηλίτσης, από τη μεριά του, μίλησε για την ανάπτυξη του οικοσυστήματος των startups στην Ελλάδα, τις προοπτικές εξέλιξης σε έρευνα και τεχνολογία και τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών μοντέλων, δίνοντας έμφαση στον παράγοντα «ανθρώπινο κεφάλαιο». Βοηθάμε να δημιουργηθούν οι σωστές προοπτικές, ώστε όταν έλθουν μεγαλύτερα funds από το εξωτερικό, να υπάρξει αληθινό ROI (Return on Investment). Το human capital της Ελλάδας επιτρέπει να εξελιχθούμε σε R&D labs. Τα πανεπιστήμιά μας μπορούν να δημιουργήσουν επιχειρηματικά μοντέλα. Από επενδυτική άποψη είμαστε ακόμα στην αρχή. Από τις 8 startups οι 3 που διαχειριστήκαμε πήγαν πολύ καλά, όπως το taxi beat και η maga. O κύριος Γ. Χαραλαμπίδης αναφέρθηκε στη σύνδεση της ακαδημαϊκής κοινότητας με τον κόσμο της επιχειρηματικότητας και τις δυνατότητες αξιοποίησης της ελληνικής οικονομίας, εκφράζοντας την ανάγκη δημιουργίας νέων ιδεών. Κάθε άνθρωπος έχει τα skills του. Το value δημιουργείται ανάμεσα στην ακαδημαϊκή κοινότητα και τις επιχειρήσεις. Η κρίση έχει βοηθήσει στην εγρήγορση της επιχειρηματικότητας. Πρέπει να φτιάξουμε γεννήτορες ιδεών. Παρακολουθούμε έξι εταιρείες σε διάφορους κλάδους, όπως τον τουρισμό και την αγροτική παραγωγή, και βλέπουμε ότι υπάρχει μεγάλη δυνατότητα ανάπτυξης.

και των marketplaces, αναφερόμενος στην επικράτηση της δημιουργίας κυρίως εμπορικών εφαρμογών (ERP), επειδή οι ιδιαιτερότητες της ελληνικής οικονομίας επέτρεψαν την «οχύρωσή» της από τον ανταγωνισμό των ERP του εξωτερικού. Η πληροφορική είναι ένας κατά βάση tradable κλάδος και πρέπει να στραφούμε στην εξωστρέφεια και κυρίως στην ανάπτυξη λογισμικού που να είναι εξαγώγιμο. Πρέπει να λειτουργούμε όλοι σαν startups. Το cloud και τα marketplaces είναι νέα για όλους και ανατρέπουν τα πάντα. Προσωπικά, καυχιέμαι ότι η SiEBEN λειτουργεί σαν μια 12χρονη startup. Ο κύριος Στάθης Χαϊκάλης, chairman & CEO της Effect Communication, στην ομιλία του με τίτλο “Marketing disruption in Mobility times” μίλησε για τη σχέση του branding με το Digital, σημειώνοντας πως απαραίτητη προϋπόθεση για να συντελεστεί επιχειρηματικό digital transformation είναι το brand να αποκτήσει νέα στοιχεία ψη-

Ο κύριος M. Cremer μίλησε για τα σημαντικά αναπτυξιακά βήματα που γίνονται στον χώρο των ελληνικών startups, για τις διαφορές τους με άλλες χώρες που προηγούνται στον χώρο της δημιουργίας νεοφυούς επιχειρηματικότητας, καθώς και για τα ζητήματα της χρηματοδότησης και της πνευματικής ιδιοκτησίας. Τα startups δεν έχουν τη δυναμική που έχουν επενδυτικά άλλες επιχειρήσεις. Είναι σημαντικό να διαχωρίζονται τα πνευματικά δικαιώματα μεταξύ των εργαζομένων στην εταιρεία. Να υπάρχει αντίληψη της πνευματικής ιδιοκτησίας. Στο Ισραήλ δημιουργούνται 500-600 εταιρείες τον χρόνο. Πρόκειται κατ’ ουσίαν για ένα startup nation. Είναι θετικό ότι οι νέοι στην Ελλάδα έχουν αποκτήσει σταδιακά επιχειρηματική συνείδηση. Έχουμε κάνει σημαντικά βήματα, αλλά δεν μπορούμε να πούμε ότι μπορούμε να συγκριθούμε με τέτοια παραδείγματα. Στην ομιλία του με τίτλο «Τρία χρόνια στο Mobile World Congress: Η στρατηγική εξωστρέφεια του ΣΕΚΕΕ», ο κύριος Γιάννης ΚωτσήςΓιανναράκης, γενικός διευθυντής του ΣΕΚΕΕ, αναφέρθηκε στα σημαντικά επιτεύγματα του συνδέσμου κατά τη διάρκεια των τριών συμμετοχών στον θεσμό του Mobile World Congress, αλλά και της φετινής ελληνικής αποστολής, που αποτελούνταν από 40 φορείς και περισσότερα από 120 στελέχη. Δημιούργησε θετικότατες εντυπώΧΡΗΜΑ 69

Χ αφιέρωμα ~ Mobility Forum & Apps Awards 2015

Panel III: Apps world, η δημιουργία και η χρηματοδότηση ενός δυναμικού οικοσυστήματος Συντονιστής: Λουκάς Πηλίτσης, Partner, Anchorstone Partners Ομιλιτές: Λουκάς Πηλίτσης, Partner, Anchorstone Partners, Δρ. Γιάννης Χαραλαμπίδης, Επίκουρος Καθηγητής, Πληροφοριακά Συστήματα Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Ιδρυματικός Υπεύθυνος Μονάδας Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας Π.Α., Διευθυντής, Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Marcel Cremer, Attorney at law-CIArb Addredited Mediator, Cremer & Partners

σεις, επιβεβαιώνοντας και στα μάτια των ξένων επισκεπτών το φετινό μήνυμά της –Growing the Ecosystem– την ανάπτυξη του οικοσυστήματος της καινοτομίας, που αποτελεί βασικό παράγοντα ανάπτυξης και εξωστρέφειας για ολόκληρη την ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με τον κύριο Γιανναράκη, οι συνέργειες του συνδέσμου στο Silicon Valley και στο Τόκιο είχαν ιδιαίτερα ευνοϊκά αποτελέσματα, ενισχύοντας την προοπτική επέκτασης στη διεθνή αγορά. O ΣΕΚΕΕ ξεφεύγει από τα μέχρι τώρα δεδομένα άλλων ελληνικών συνδέσμων, καθώς το πεδίο δράσης του δεν περιορίζεται στην ελληνική επικράτεια και δεν εξαρτάται μονομερώς από έργα και παρεμβάσεις του Δημοσίου, αλλά στην τεχνολογική καινοτομία που απευθύνεται στην παγκόσμια αγορά. O ΣΕΚΕΕ αναπτύσσει το Hellenic Mobile Cluster, έτσι ώστε οι εταιρείες-μέλη του να βοηθηθούν στην προοπτική επέκτασης στη διεθνή αγορά μέσα από δράσεις που σχετίζονται με την ανεύρεση κεφαλαίων, την έρευνα και ανάπτυξη, την εμπορική συνεργασία, τη διοικητική και νομική υποστήριξη κ.ά. Στο Panel IV, «Η ελληνική συμμετοχή στη Βαρκελώνη: Εμπειρία και Αποτελέσματα», 8 εκπρόσωποι εταιρειών και φορέων που συμμετείχαν στο Mobile World Congress 2015 είχαν την ευκαιρία να καταθέσουν την εμπειρία τους. Συγκεκριμένα, συμμετείχαν οι ομιλητές: Βαγγέλης Αντωνιάδης, μέλος ΔΣ, ΣΕΚΕΕ και επικεφαλής της ελληνικής αποστολής στο MWC 2015, CEO Cytech, Θωμόπουλος Στέλιος, institute director/head of Integrated Systems Laboratory, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, Δημητρακόπουλος Τάκης, Marketing & Sales director, Geotag Aeroview AE, Κοτρώτσος Σεραφείμ, VP Business Development, Incelligent AE, Αντωνόπουλος Ιάσων, Product Development director, M-Stat ΑΕ, Μαρκατάτος Γιώργος, διευθύνων σύμβουλος, Regate AE, Συμεωνίδης Ανδρέας, team leader, Vendor & Cloud Division, Singular Logic AE, Θωμαδάκη Μαριάννα, Λάμπρου Νικόλας, Social Media co-ordinators, Εργαστήρι Διαφήμισης & Δημοσίων Σχέσεων, Πάντειο Πανεπιστήμιο. 70 Απρίλιος 2015

Συγκεκριμένα, ο κύριος Αντωνιάδης τόνισε τη σημαντικότητα της συμμετοχής της ελληνικής αποστολής στη Βαρκελώνη για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, γεγονός που εδραίωσε τη δικτύωση των συμμετεχουσών εταιρειών στη συνολική εξωστρέφεια του κλάδου. Ο κύριος Θωμόπουλος αναφέρθηκε στην ισχυρή παρουσία και τη δυναμική των social media, αλλά και στην εμπορική διάθεση των εφαρμογών που έχουν δημιουργηθεί μέσω της ίδρυσης της εταιρείας έντασης γνώσης (spin-off) με την ονομασία Claret. Ο κύριος Δημητρακόπουλος μίλησε για την ισχυρή ώθηση που μπορεί να δημιουργήσει το mobility στον κλάδο του τουρισμού, εξαιτίας του ισχυρού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει. Ο κύριος Κοτρώτσος παρουσίασε τη startup Incelligent, που δραστηριοποιείται στον χώρο των Big Data Analytics και στοχεύει στη βελτίωση του λειτουργικού κόστους των εταιρειών που δραστηριοποιούνται ως telecom operators αλλά και στον χώρο των IT και LTEWiFi δικτύων. Ο κύριος Αντωνόπουλος από τη μεριά του εξέφρασε την ικανοποίηση του για την παρουσία της M-Stat στο MWC 2015 –δραστηριοποιείται στον χώρο των υπηρεσιών sms, mobile apps και payments– αλλά και για τις καλές επαφές με τους επισκέπτες από τη Γαλλία, την Ισπανία, την Κολομβία, τη Ν. Αφρική και άλλες χώρες. O κύριος Μαρκατάτος υπογράμμισε την αξία της συσσωρευμένης εμπειρίας από τα τρία συνεχόμενα χρόνια συμμετοχών στο MWC, καθώς και την εξειδίκευση της εταιρείας του σε εφαρμογές enterprise mobility. Ο κύριος Συμεωνίδης αναφέρθηκε στην έννοια της εδραιωμένης εταιρικής κουλτούρας (eternal corporate culture), σημειώνοντας πως η Singular Logic αποτελεί μια βαθιά παραδοσιακή εταιρεία πληροφορικής, ενώ τέλος ο κύριος Λάμπρου και η κυρία Θωμαδάκη μίλησαν για την επιτυχημένη προσπάθεια ενίσχυσης της κάλυψης της ελληνικής συμμετοχής στα social media και δημιουργίας διαδραστικού content κατά τη διάρκεια της εξέλιξης του συνεδρίου. Χ

Η διοργάνωση του forum δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την πολύτιμη χορηγία των:

Για πληροφορίες επικοινωνήστε με την κα Σοφία-Αφροδίτη Βουλγαράκη, Communication & PR Manager, Ethos Media S.A. στο τηλ.: 210 998 4901 ή στο e-mail: voulgaraki.s@ethosmedia.eu ΧΡΗΜΑ 71

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

ΔΗΜΟΣΙΟΥ-ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ για τη λύση του συνταξιοδοτικού 72 Aπρίλιος 2015

~ αφιέρωμα

Στην ελληνική ασφαλιστική αγορά υπάρχει η τεχνογνωσία, η εμπειρία και οι λύσεις που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες των πολιτών

τη δημιουργία του πλαισίου που θα ορίζει τη την απώλεια της αξίας των επενδύσεων των φορέων ασφάσυνεργασία του δημόσιου και του ιδιωτικού λισης κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Ως συνέτομέα για την αναμόρφωση του συνταξιοδοτιπεια, έχουν υπάρξει σοβαρές μειώσεις στη βασική σύνταξη ✒ κού συστήματος πρέπει να προχωρήσει η Ποπου αποδίδεται από τους κοινωνικούς φορείς αλλά και αύαπό τον Γιώργο λιτεία, προκειμένου να καλύψει το «κενό» του κοινωνικού ξηση των χρονικών ορίων που απαιτούνται για την καταβολή Καλούμενο συστήματος ασφάλισης και να παράσχει στους πολίτες κίνητης. Στο περιβάλλον αυτό, η ιδιωτική ασφάλιση έχει τη δυτρα για τη συμπληρωματική κάλυψη της συνταξιοδότησής τους. νατότητα να καλύψει με επιτυχία το κενό που δημιουργείται προς Αυτό αναφέρουν στελέχη της αγοράς, τα οποία επισημαίνουν ότι μέσω όφελος, πρώτα από όλα, της ίδιας της κοινωνίας. Πράγματι, τα ιδιωτης ιδιωτικής ασφάλισης οι πολίτες μπορούν να εξασφαλίσουν ότι τικά συνταξιοδοτικά σχήματα, με τη μορφή είτε ατομικών είτε ομαθα αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους κατά την περίοδο της συν- δικών προγραμμάτων, παρέχουν τη δυνατότητα δημιουργίας ενός ταξιοδότησης και θα σχεδιάσουν σε στέρεες βάσεις το μέλλον τους. σημαντικού πρόσθετου εισοδήματος για την περίοδο της συνταξιοΑναγκαία συνθήκη για την κάλυψη των πολιτών μέσα από τη σύμ- δότησης με συστηματική αποταμίευση συγκριτικά χαμηλών ποσών. πραξη των δύο τομέων είναι η ανάληψη πρωτοβουλιών ώστε να σχε- Αυτό συμβαίνει διότι λειτουργούν κεφαλαιοποιητικά και ανταποδοδιαστεί η στρατηγική της συνεργασίας και το χρονοδιάγραμμα της τικά, βάζοντας και έναν επιπλέον βασικό παράγοντα χρηματοδότηυλοποίησής της, αλλά και το απαραίτητο θεσμικό και εποπτικό πλαί- σης, τα έσοδα από επενδύσεις. σιο προστασίας των ασφαλισμένων. Αν αυτή η απλή αλήθεια γίνει κατανοητή και αποδεκτή, τότε υπάρχει Στην ελληνική ασφαλιστική αγορά υπάρχει η τεχνογνωσία, η εμπει- μεγάλο περιθώριο συνεργασίας του Δημοσίου με τους ιδιωτικούς ρία και οι λύσεις που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες που ανα- ασφαλιστικούς οργανισμούς. Κατ’ αρχάς, δυνατότητα συνεργασίας δύονται από τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις. που θα λειτουργήσει πρωτίστως επ’ ωφελεία της κοινωνίας υφίσταΜπορεί το Δημόσιο να συνεργαστεί με την ιδιωτική ασφαλιστική ται στο πεδίο των επαγγελματικών συντάξεων, του λεγόμενου δεύτεαγορά στον τομέα της σύνταξης; Και με ποιον τρόπο; ρου πυλώνα ασφάλισης, ο οποίος είναι ουσιαστικά ανύπαρκτος στη Την άποψή τους καταθέτουν κορυφαία στελέχη της ελληνικής ασφα- χώρα μας. Στα πρότυπα επιτυχημένων μοντέλων άλλων χωρών, μπολιστικής αγοράς. Όπως αναφέρει ο αναπληρωτής γενικός διευθυν- ρεί η διαχείριση των φορέων επαγγελματικής ασφάλισης να γίνεται τής της Εθνικής Ασφαλιστικής, Ηρακλής Δασκαλόπουλος: «Η από ασφαλιστικές επιχειρήσεις ή τουλάχιστον με τη συμμετοχή και αντιστροφή της ηλικιακής πυραμίδας, η συνεχής αύξηση δηλαδή του ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Για να γίνει όμως αυτό πρέπει πρώτα να αριθμού των ηλικιωμένων και συνταξιούχων σε σχέση με τους νεό- υπάρξει κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο, που θα στοχεύει στην ανάπτυξη τερους και εργαζόμενους, δημιουργεί διαρκώς αυξανόμενη οικονο- των επαγγελματικών συντάξεων και θα θέτει αυστηρούς αλλά δίμική πίεση στα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης που λειτουργούν καιους κανόνες για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις που μπορούν να με το αναδιανεμητικό σύστημα. Στη χώρα μας, ειδικότερα, το υφι- τις διαχειρισθούν». στάμενο πρόβλημα χρηματοδότησης επιδεινώθηκε περαιτέρω από Κατά τον κ. Ηλία Αποστόλου, γενικό τεχνικό διευθυντή στην ΕuroΧΡΗΜΑ 73

Χ αφιέρωμα ~ Συνταξιοδοτικό life ERB Aσφαλιστική και διευθυντή Αναλογιστικής, «δεδομένου ότι η εμπιστοσύνη των ασφαλισμένων προς το σύστημα κοινωνικών παροχών έχει κλονισθεί λόγω αδυναμίας του τελευταίου να ανταποκριθεί στην εξασφάλιση ενός ικανοποιητικού εισοδήματος, είναι επιβεβλημένη η συνύπαρξη και συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών, με τη διαμόρφωση φυσικά αναλογούντος πλαισίου. Το εν λόγω πλαίσιο, το οποίο θα θεμελιώσει τις παραμέτρους της συνεργασίας, θα πρέπει να μεριμνά και να διασφαλίζει τη σωστή και αμερόληπτη λειτουργία του, καθώς και να προσδίδει κίνητρα (π.χ. φορολογικά) προς τον ασφαλισμένο πληθυσμό. Είναι θεμελιώδες, και πρέπει να γίνει σαφές, ότι ο θεσμός της ιδιωτικής ασφάλισης θα συνδράμει ώστε το νέο σχήμα συνεργασίας να έχει την ευελιξία, τον έλεγχο και τη διαφάνεια που απαιτείται για την ανεξάρτητη και απρόσκοπτη λειτουργία του. Η ελληνική ασφαλιστική αγορά διαθέτει τα κατάλληλα εργαλεία και την τεχνογνωσία ώστε να πρωταγωνιστήσει στην ικανοποίηση της νέας αυτής ανάγκης». Στα προβλήματα των δημόσιων συστημάτων συνταξιοδότησης και τις επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης αναφέρεται η κυρία Ελένη Μάνου, τεχνική διευθύντρια Ατομικών Ασφαλίσεων Ζωής της Generali. Όπως επισημαίνει, υπάρχει η ανάγκη του σχεδιασμού ενός ολοκληρωμένου συστήματος για τους πολίτες στη βάση της συνεργασίας του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα: «Η γήρανση του πληθυσμού αποτελεί μείζονα πρόκληση για τα συνταξιοδοτικά συστήματα σε όλη την Ευρώπη, σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο. Έως το 2060, προβλέπεται ότι το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση θα αυξηθεί κατά 7,9 έτη για τους άνδρες και κατά 6,5 έτη για τις γυναίκες, σε σύγκριση με το 2010. Η αύξηση λοιπόν της διάρκειας ζωής σε συνδυασμό με τη μετάβαση της γενιάς του “baby-boom” στη συνταξιοδότηση και την οικονομική κρίση που έχει ενσκήψει τα τελευταία χρόνια, προκαλεί σοβαρές οικονομικές και δημοσιονομικές συνέπειες στην ΕΕ αλλά και στη χώρα μας. Αυτό που παρατηρείται είναι ότι τα δημόσια, διανεμητικά κυρίως, συστήματα συνταξιοδότησης επηρεάζονται από τη μείωση της απασχόλησης, και επομένως τις χαμηλότερες συνταξιοδοτικές εισφορές, ενώ από την άλλη πλευρά τα κεφαλαιοποιητικά συστήματα επηρεάζονται από την πτώση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων και από τη μείωση των κερδών.

74 Απρίλιος 2015

Συνεπώς, είναι σημαντική η ανάγκη μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής προσαρμογής των συνταξιοδοτικών συστημάτων στις μεταβαλλόμενες οικονομικές και δημογραφικές συνθήκες. Σε αυτή τη στρατηγική θεμέλιος λίθος είναι η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού συνταξιοδοτικού τομέα, μέσω της προώθησης της επικουρικής ιδιωτικής συνταξιοδότησης ως συμπληρωματικής στην κοινωνική ασφάλιση. Στηριζόμενη σε ένα σύστημα κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα, η επικουρική συνταξιοδοτική αποταμίευση πρέπει να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στη διασφάλιση της μελλοντικής επάρκειας των συντάξεων. Ωστόσο, σημαντικό ρόλο για την ανάπτυξη αυτού του συνταξιοδοτικού συστήματος διαδραματίζουν τα φορολογικά και άλλα οικονομικά κίνητρα. Η ιδιωτική συνταξιοδότηση θα πρέπει βέβαια να αναπτυχθεί κάτω από ένα αυστηρό εποπτικό πλαίσιο, λαμβανομένου υπόψη και του γεγονότος ότι τα κεφαλαιοποιητικά συστήματα επιδεικνύουν ιδιαίτερη ευπάθεια σε περιόδους οικονομικών κρίσεων». Από την πλευρά του ο κ. Νίκος Γεωργόπουλος, senior manager Marketing & Affinities στην International Life, αναφέρει: «Οι προβλέψεις για την πορεία του συνταξιοδοτικού προβλήματος στην Ελλάδα δεν είναι ευοίωνες για την επόμενη δεκαετία, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την αναζήτηση τρόπων αντιμετώπισής του, τόσο από τους κρατικούς φορείς όσο και από τις ασφαλιστικές εταιρείες. Η συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση που περιλαμβάνει την ενεργοποίηση και ενθάρρυνση των επαγγελματικών ασφαλίσεων από τις ασφαλιστικές εταιρείες (2ος πυλώνας συνταξιοδότησης) και την προώθηση των ιδιωτικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων (3ος πυλώνας) θα συμβάλει στην επίλυση του προβλήματος. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι η ελληνική ιδιωτική ασφαλιστική αγορά έχει την απαραίτητη αξιοπιστία ώστε να προσφέρει ποιοτικές και οικονομικά προσιτές λύσεις. Παράλληλα, η εξασφαλισμένη παρουσία κεφαλαιακά ισχυρών εταιρειών, μέσω της αυστηρής εποπτείας της Τράπεζας της Ελλάδος και του θεσμικού πλαισίου Solvency II, μπορεί συμβάλει στην αντιμετώπιση του συνταξιοδοτικού. Αυτή η περίοδος είναι η πιο κατάλληλη για να συνεργαστεί το Δημόσιο με την ιδιωτική ασφαλιστική αγορά, με στόχο την εκπαίδευση του κοινού στη συνταξιοδοτική αποταμίευση και τη διαμόρφωση ενός βιώσιμου συνταξιοδοτικού συστήματος».

Τι λένε για τα συνταξιοδοτικά προγράμματα ασφάλισης Εθνική Ασφαλιστική, Eurolife ERB, Generali και International Life

ΗΡΑΚΛΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ

Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Ασφαλιστικής Πώς μπορεί να επωφεληθεί ο καταναλωτής από την ιδιωτική σύνταξη Είναι γεγονός πως για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα στο παρελθόν, οι συντάξεις που αποδίδονταν από τους κοινωνικούς φορείς αποτελούσαν ένα μεγάλο ποσοστό του αντίστοιχου εισοδήματος προ της συνταξιοδότησης. Το ποσοστό όμως αναπλήρωσης του εισοδήματος από την κοινωνική σύνταξη έχει πέσει σημαντικά τα τελευταία έτη και αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω για τους λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω. Αυτό σημαίνει ότι για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού των σημερινών εργαζομένων, η σύνταξη που τελικώς θα λάβουν θα υπολείπεται σημαντικά του εισοδήματος που είχαν ως ενεργοί. Το κενό που δημιουργείται μπορεί να καλυφθεί με επιτυχία από ένα κατάλληλο σχέδιο συνταξιοδοτικού προγραμματισμού, που θα καλυφθεί μέσω ενός ατομικού συνταξιοδοτικού ασφαλιστηρίου, ενός ομαδικού συνταξιοδοτικού ασφαλιστηρίου ή συνδυασμού και των δύο. Έτσι ο ασφαλισμένος εργαζόμενος θα αποφύγει να υποστεί μεγάλη μείωση του βιοτικού του επιπέδου όταν τελικά βγει στη σύνταξη. Το σημαντικό με τα συνταξιοδοτικά προγράμματα είναι η δυνατότητα που παρέχουν να «κτιστεί» σταδιακά και σε βάθος χρόνου ένα σημαντικό συμπληρωματικό εισόδημα μέσω συστηματικών αποταμιεύσεων προσιτών αναλογικά ποσών. Μια σειρά από καταβολές που καλύπτουν ένα μακροχρόνιο διάστημα και τοποθετούνται στο κατάλληλο πρόγραμμα, με την ενίσχυση των επενδυτικών αποδόσεων που επιτυγχάνονται, μπορούν να δημιουργήσουν μια παροχή πολλαπλάσια των ποσών που καταβλήθηκαν. Τα μοντέλα άλλων χωρών και το σύστημα στην Ελλάδα Γενικά, η αναφερόμενη ως αρχή των τριών πυλώνων για τη διασφάλιση της σύνταξης που έχει επινοηθεί από την World Bank εδώ και δύο δεκαετίες είναι γενικά παραδεκτή. Σύμφωνα με αυτήν, τον πρώτο πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος αποτελεί η κρατική σύνταξη, τον δεύτερο πυλώνα η επαγγελματική σύνταξη και τον τρίτο πυλώνα η ιδιωτική σύνταξη. Η γενική αυτή αρχή έχει εφαρμοσθεί σε ένα μεγάλο αριθμό κρατών, υπάρχουν όμως σημαντικές διαφοροποιήσεις στο μοντέλο εφαρμογής που έχει επιλεγεί σε κάθε περίπτωση, καθώς οι κοινωνικές συνθήκες, οι δημογραφικοί παράγοντες και η οικονομική κατάσταση διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα. Στη χώρα μας δεν υπάρχει δεύτερος πυλώνας σύνταξης, καθώς η επαγγελματική σύνταξη ουσιαστικά δεν έχει αναπτυχθεί, ενώ ο τρίτος πυλώνας, που αποτελεί και το βασικό πεδίο δραστηριοποίησης της ιδιωτικής ασφάλισης, παραμένει αναιμικός σε σύγκριση με αυτόν των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών, επί δεκαετίες. Η ανυπαρξία εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης του εισοδήματος των συνταξιούχων, πέρα από τη βασική κρατική σύνταξη, είναι πολύ πιθανόν να

οδηγήσει σε τεράστια κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Το πρόβλημα της μοναδικής πηγής χρηματοδότησης θα πρέπει, κατά συνέπεια, να αντιμετωπισθεί, και μάλιστα με μεγάλη προτεραιότητα. Όπως έχει συμβεί σε μεγάλο αριθμό κρατών με ανεπτυγμένο ασφαλιστικό σύστημα, η ανάπτυξη ενός κεφαλαιοποιητικού και ανταποδοτικού δεύτερου συνταξιοδοτικού πυλώνα θα βελτιώσει την ευστάθεια και την αντοχή του ασφαλιστικού συστήματος και θα λειτουργήσει ευεργετικά προς την οικονομία και την κοινωνία. Για να είναι αποτελεσματικό και αποδοτικό ένα τέτοιο σύστημα, θα πρέπει αναμφίβολα να λειτουργεί με ιδιωτικούς όρους. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις έχουν την ικανότητα και την εμπειρία να επιτελέσουν έναν σημαντικότατο ρόλο ως διαχειριστές των συνταξιοδοτικών σχημάτων του δεύτερου πυλώνα. Η ενίσχυση του τρίτου πυλώνα ασφάλισης μπορεί να γίνει κυρίως με φορολογικά κίνητρα. Η Πολιτεία οφείλει να αναγνωρίσει ότι η συμπλήρωση της βασικής κρατικής σύνταξης είναι πλέον αναγκαία για το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού και να ενισχύσει την ιδιωτική μακροχρόνια αποταμίευση. Τα φορολογικά κίνητρα που ίσχυσαν στο παρελθόν για τα ατομικά προγράμματα συνταξιοδότησης και καταργήθηκαν, πρέπει να επανέλθουν, να εξειδικευθούν και να ενισχυθούν. Οι διαφορές μεταξύ των προγραμμάτων σύνταξης και των προγραμμάτων αποταμίευσης Ο βασικός μηχανισμός λειτουργίας των συνταξιοδοτικών και των αποταμιευτικών ασφαλιστικών προγραμμάτων είναι κοινός. Ειδικά για την περίοδο που διαρκούν οι καταβολές, ένα συνταξιοδοτικό πρόγραμμα είναι στην ουσία ένα πλάνο συστηματικής μακροχρόνιας αποταμίευσης. Ουσιαστική διαφοροποίηση υπάρχει μόνον στη λήξη των καταβολών, όπου τα συνταξιοδοτικά προγράμματα, έχοντας στόχο να διασφαλίσουν σύνταξη, δίνουν τη δυνατότητα στον ασφαλισμένο να λάβει το ποσό που έχει συσσωρευθεί με τη μορφή περιοδικού εισοδήματος. Μέχρι σήμερα, ο αριθμός των ασφαλισμένων που επιλέγουν να λάβουν μηνιαία σύνταξη στη λήξη του ασφαλιστηρίου τους ήταν μικρός, καθώς οι περισσότεροι επέλεγαν τη λήψη του εφάπαξ ποσού. Είναι πολύ πιθανόν η τάση αυτή να αλλάξει σταδιακά, καθώς όλο και περισσότεροι θα επιλέγουν να ενισχύσουν τη χαμηλή κρατική σύνταξή τους με ένα πρόσθετο εισόδημα. ☛

Η. Δασκαλόπουλος: «Πρέπει να υπάρξει κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο, που θα στοχεύει στην ανάπτυξη των επαγγελματικών συντάξεων και θα θέτει αυστηρούς αλλά δίκαιους κανόνες για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις που μπορούν να τις διαχειρισθούν» ΧΡΗΜΑ 75

Χ αφιέρωμα ~ Συνταξιοδοτικό

ΗΛΙΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ

Γενικός Τεχνικός Διευθυντής της Εurolife ERB Aσφαλιστικής, Διευθυντής Αναλογιστικής Πώς μπορεί να επωφεληθεί ο καταναλωτής από την ιδιωτική σύνταξη Δεδομένου ότι ο δημόσιος τομέας, σύμφωνα με το προβλεπόμενο πλαίσιο, θα είναι σε θέση να διασφαλίζει με συγκεκριμένο τρόπο ορισμένο ποσό σύνταξης, η ιδιωτική ασφάλιση πρέπει να λειτουργεί επικουρικά, με στόχο ο ασφαλισμένος να μπορέσει να εξασφαλίσει ένα ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης κατά τη συνταξιοδότησή του. Είναι σημαντικό η αποταμίευση να αρχίσει σε νεαρή ηλικία, καθώς όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια του προγράμματος τόσο μεγαλύτερο θα είναι το κεφάλαιο ή η σύνταξη που θα λάβει ο ασφαλισμένος στην έναρξη της συνταξιοδότησης. Για παράδειγμα, ένας 30χρονος που θα αγοράσει σήμερα συνταξιοδοτικό πρόγραμμα με ορίζοντα τα 65 του χρόνια, θα πρέπει να πληρώνει περίπου 120 ευρώ τον μήνα (με προβλεπόμενο ποσοστό ετήσιας αναπροσαρμογής κατά 2,0%). Ενώ ένας 40χρονος που θα αγοράσει σήμερα συνταξιοδοτικό πρόγραμμα θα πρέπει να πληρώνει σχεδόν το διπλάσιο ποσό (215 ευρώ τον μήνα) για να εξασφαλίσει την ίδια σύνταξη στην ηλικία των 65 ετών. Τα μοντέλα άλλων χωρών και το σύστημα στην Ελλάδα Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες τα ασφαλιστικά ταμεία ακολουθούν το σύστημα κεφαλαιοποίησης των εισφορών, με στόχο ο κάθε ασφαλισμένος να λαμβάνει ως παροχή-εισόδημα την ισοδύναμη αξία των συσσωρευμένων ποσών κατά την έναρξη της συνταξιοδότησης. Για την Ελλάδα σίγουρα θα μπορούσαμε να εμπνευστούμε από πολλές λύσεις που εφαρμόζονται στο εξωτερικό, αλλά σε κάθε περίπτωση πρέπει να μελετήσουμε τις ιδιαιτερότητες της χώρας μας ξεχωριστά, εξασφαλίζοντας πάντα, μέσω του πλαισίου διαχείρισης, την κατάλληλη προστασία των αξιών. Οι διαφορές μεταξύ των προγραμμάτων σύνταξης και των προγραμμάτων αποταμίευσης Η διαφορά των προγραμμάτων αποταμίευσης από τα προγράμματα

☛

Η. Αποστόλου: «Είναι σημαντικό η αποταμίευση να αρχίσει σε νεαρή ηλικία, καθώς όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια του προγράμματος τόσο μεγαλύτερο θα είναι το κεφάλαιο ή η σύνταξη που θα λάβει ο ασφαλισμένος» 76 Απρίλιος 2015

σύνταξης είναι ο τρόπος έκφρασης της παροχής. Πιο συγκεκριμένα, τα αμιγώς προγράμματα αποταμίευσης παρέχουν στον ασφαλισμένο ένα συσσωρευμένο κεφάλαιο κατά τη λήξη, ενώ τα αμιγώς συνταξιοδοτικά ένα μηνιαίο εισόδημα. Η επιλογή εξαρτάται από τις προσωπικές ανάγκες του κάθε ασφαλισμένου. Ακόμη κι αν ένας ασφαλισμένος επιλέξει αποταμιευτικό πρόγραμμα κατά τη σύναψη του συμβολαίου, έχει τη δυνατότητα κατά τη λήξη του να επανατοποθετήσει το κεφάλαιό του σε πρόγραμμα άμεσης συνταξιοδότησης, με συγκεκριμένο ποσό παροχής σύνταξης.

ΝΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ

Senior Manager Marketing & Affinities της International Life

Πώς μπορεί να επωφεληθεί ο καταναλωτής από την ιδιωτική σύνταξη Ενδεικτικά, για να δημιουργήσει σήμερα ένας άνδρας 35 ετών μια ισόβια μηνιαία σύνταξη 500 ευρώ, η οποία θα αρχίσει να εισπράττεται στα 65 έτη, θα πρέπει να καταβάλλει μηνιαίως ένα ποσό της τάξεως των 166 ευρώ. Το ποσό των 500 ευρώ της ιδιωτικής σύνταξης είναι αρκετά υψηλότερο από το ποσό των 360 ευρώ της ελάχιστης εγγυημένης δημόσιας σύνταξης, όπως αυτό προέκυπτε από τα στοιχεία του 2010, που ελήφθησαν υπόψη για τον υπολογισμό του. Τα μοντέλα άλλων χωρών και το σύστημα στην Ελλάδα Στις περισσότερες από τις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ, οι πολίτες που φθάνουν σε ηλικία συνταξιοδότησης λαμβάνουν συντάξεις από τα δημόσια ταμεία κοινωνικής ασφάλισης, τα οποία λειτουργούν με το αναδιανεμητικό σύστημα. Σε χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία, όπου παραδοσιακά το συνταξιοδοτικό σύστημα βασίζεται στις δημόσιες δαπάνες, εκτός από τις συντάξεις που λαμβάνονται από τα δημόσια ταμεία, σημαντικό ρόλο στην παροχή συντάξεων παίζουν οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελβετία, το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών για συντάξεις καλύπτεται από τον ιδιωτικό τομέα, δεδομένου ότι οι περισσότεροι από τους εργοδότες έχουν σχηματίσει επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα για την παροχή συντάξεων. Συγκεκριμένα, στις ΗΠΑ τα συνταξιοδοτικά συστήματα, όπως το 401 (k), και οι Ατομικοί Λογαριασμοί Συνταξιοδότησης, έχουν δημιουργηθεί προκειμένου οι εργαζόμενοι να συμβάλουν από το διαθέσιμο εισόδημά τους για τη δημιουργία της μελλοντικής τους σύνταξης. Τα έσοδα και τα κεφαλαιακά κέρδη που δημιουργούνται από τις επενδύσεις των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων είναι αφορολόγητα για τους ασφαλισμένους που διατηρούν τα προγράμματά τους για μεγάλο χρονικό διάστημα, δημιουργώντας έτσι ένα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Στην Ελλάδα, εκτός από τα Επαγγελματικά Ταμεία Ασφάλισης, που θα καλύψουν τον 2ο πυλώνα ασφάλισης, θα μπορούσαν να λειτουργήσουν Ατομικοί Συνταξιοδοτικοί Λογαριασμοί στον 3ο πυλώνα, αν η λειτουργία τους υποστηρίζεται από κατάλληλα φορολογικά κίνητρα.

Οι διαφορές μεταξύ των προγραμμάτων σύνταξης και των προγραμμάτων αποταμίευσης Τα προγράμματα που προσφέρουν σύνταξη δίνουν τη δυνατότητα στον ασφαλισμένο να γνωρίζει από την αρχή το ποσό της σύνταξης που θα λάβει στην περίοδο συνταξιοδότησης. Η αύξηση της μακροζωίας και οι αλλαγές που επιφέρει το Solvency II στον τρόπο επένδυσης των αποθεμάτων των ασφαλιστικών εταιρειών που συνδέονται με συνταξιοδοτικά προγράμματα οδηγούν στη δημιουργία νέων συνταξιοδοτικών επιλογών, όπως τα Target Date Retirement Funds, δηλαδή Χαρτοφυλακίων Επενδύσεων. Η επενδυτική πολιτική των Χαρτοφυλακίων Επενδύσεων έχει σχεδιαστεί λαμβάνοντας υπόψη τον χρονικό ορίζοντα συνταξιοδότησης του ασφαλισμένου, ώστε να προσφέρουν τη δυνατότητα δημιουργίας κεφαλαίου. Το συσσωρευμένο κεφάλαιο μπορεί να μετατραπεί σε Μηνιαίο Εισόδημα ή Σύνταξη τη χρονική στιγμή της συνταξιοδότησης, σύμφωνα με τις συνθήκες που ισχύουν τότε.

ΕΛΕΝΗ ΜΑΝΟΥ

Τεχνική Διευθύντρια Ατομικών Ασφαλίσεων Ζωής της Generali Πώς μπορεί να επωφεληθεί ο καταναλωτής από την ιδιωτική σύνταξη Όταν αναφερόμαστε στην ιδιωτική σύνταξη, θα πρέπει να ξεχωρίσουμε τι ακριβώς εννοούμε. Εάν εννοούμε την επαγγελματική σύνταξη, τη σύνταξη δηλαδή που δίνει επικουρικά ένα επαγγελματικό ταμείο, αυτή θα υπολογίζεται με βάση τον κανονισμό του ταμείου και το καταστατικό του. Στην περίπτωσή μας όμως, αφού αναφερόμαστε σε ένα συνταξιοδοτικό πρόγραμμα μιας ασφαλιστικής εταιρείας, τότε το ύψος της σύνταξης που θα απολαύσει ο ασφαλισμένος είναι συνάρτηση πολλών παραμέτρων. Οι παράμετροι αυτές είναι το ύψος των ασφαλίστρων που θα καταβάλλει, το τεχνικό επιτόκιο βάσει του οποίου θα υπολογίζεται η απόδοση των ασφαλίστρων, η χρονική διάρκεια του συμβολαίου και ο χρόνος που θα συμφωνηθεί να διαρκέσει η καταβολή της σύνταξης (ορισμένης διάρκειας ή ισόβια). Ο καταναλωτής μπορεί να προσφύγει στην ιδιωτική ασφάλιση αναζητώντας μια συμπληρωματική του κοινωνικού φορέα σύνταξη. Η Generali διαθέτει ασφαλιστικά προγράμματα σύνταξης με το πιο ανταγωνιστικό τεχνικό επιτόκιο στην αγορά, προσφέροντας έτσι τη δυνατότητα στον ασφαλισμένο να λάβει μια ικανοποιητική συμπληρωματική σύνταξη στο ύψος που επιθυμεί, με ανταγωνιστικά ασφάλιστρα. Τα μοντέλα άλλων χωρών και το σύστημα στην Ελλάδα Σε γενικές γραμμές, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ χωρίζονται σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη των ιδιωτικών συντάξεων: Τα κράτη που χρησιμοποιούν λίγα ιδιωτικά κεφάλαια και γενικώς σημειώνουν οριακή άνοδο στην κάλυψη των ιδιωτικών συστημάτων, όπως η Ισπανία, η Γαλλία, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα, η Ελλάδα κ.λπ. Η δεύτερη κατηγορία είναι χώρες που ανέκαθεν βάσιζαν μέρος των συνταξιοδοτικών υποσχέσεών τους σε ιδιωτικά, κεφαλαιοποιητικά

συστήματα, αλλά όπου ο ρόλος αυτών των συστημάτων έχει αυξηθεί και ακόμα εξελίσσεται. Τέτοιες χώρες είναι η Δανία, η Ιρλανδία, οι Κάτω Χώρες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Σουηδία κ.λπ. Επίσης, μια τρίτη κατηγορία είναι οι χώρες που πρόσφατα αναδιαμόρφωσαν τα θεσμοθετημένα συστήματά τους για να συμπεριλάβουν έναν πυλώνα υποχρεωτικών κεφαλαιοποιητικών, ιδιωτικών συνταξιοδοτικών συστημάτων. Τέτοιες χώρες είναι η Βουλγαρία, η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Σουηδία, η οποία συγκαταλέγεται σε δύο κατηγορίες χωρών. Τέλος, είναι μια ομάδα χωρών όπως το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ιταλία, η Αυστρία, που έχουν κυρίως διανεμητικά συνταξιοδοτικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, τα οποία εξαρτώνται από το εισόδημα. Τώρα όμως προχωρούν σε μεταρρυθμίσεις, έτσι ώστε ένα τμήμα των παροχών να «περάσει» σε ιδιωτικά συνταξιοδοτικά συστήματα προκαθορισμένων εισφορών. Υπάρχει επομένως μια πλούσια εμπειρία στην Ευρώπη, την οποία μπορεί να μελετήσει και η Ελλάδα και να επιλέξει τη δική της πρόταση, η οποία ωστόσο σε γενικές γραμμές προβλέπει τη δημιουργία τριών πυλώνων. Ο πρώτος πυλώνας θα είναι η δημόσια σύνταξη, ο δεύτερος πυλώνας μια επικουρική σύνταξη, ως αποτέλεσμα συλλογικής σύμβασης ή άλλης παρόμοιας συμφωνίας, και ο τρίτος πυλώνας η ιδιωτική αποταμίευση του ενδιαφερόμενου. Βέβαια, σημειώνεται μια σημαντική καθυστέρηση στη λήψη των αναγκαίων αποφάσεων, καθώς όλο το θέμα έχει παραπεμφθεί σε μια μελέτη που θα κάνει ένας ανεξάρτητος οίκος μετά από σχετική πρόσκληση της Τράπεζας της Ελλάδος. Οι διαφορές μεταξύ των προγραμμάτων σύνταξης και των προγραμμάτων αποταμίευσης Αποταμίευση, όπως συνηθίζουν να λένε οι οικονομολόγοι, είναι η συνεχής προσπάθεια του ανθρώπου για τη συσσώρευση χρήματος για μελλοντική χρήση. Συνεπώς, η αποταμίευση μπορεί να καλύπτει πολλές και διαφορετικές ανάγκες. Ως σύνταξη όμως ορίζουμε ένα ποσό που λαμβάνει κάποιος κάθε μήνα από έναν φορέα στον οποίο κατά τα χρόνια εργασίας του είχε καταθέσει εισφορές, γιατί συμπλήρωσε ένα συμφωνημένο από πριν όριο ηλικίας. Συνεπώς, αναφερόμαστε σε μια πιο συγκεκριμένη διαδικασία, η οποία είναι διακριτή και στον χώρο της ιδιωτικής ασφάλισης. Οι ασφαλιστικές εταιρείες διακρίνουν τα προγράμματά τους σε επενδυτικά, αποταμιευτικά και συνταξιοδοτικά κυρίως με βάση τον τρόπο καταβολής της αποζημίωσης (εφάπαξ ή μηνιαίως) αλλά και του ρίσκου που εμπεριέχουν (εγγυημένου ή όχι τεχνικού επιτοκίου). Ενδεικτικά, να αναφέρουμε ότι και τα επονομαζόμενα παιδικά προϊόντα είναι αποταμιευτικού χαρακτήρα. Tα συνταξιοδοτικά συμβόλαια προσφέρουν συνήθως εγγυημένες αποδόσεις στη λήξη και συνδυάζονται με τη σταδιακή καταβολή σε βάθος χρόνου του κεφαλαίου, με τη μορφή της σύνταξης. Αντιθέτως, στην έννοια «αποταμιευτικά προϊόντα» μπορεί να συμπεριλάβουμε και προϊόντα που δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στις μη εγγυημένες αποδόσεις, όπως π.χ. unit linked εφάπαξ ή περιοδικών καταβολών. Η Generali, με το ασφαλιστικό πρόγραμμα Pension Master Plan, προσφέρει στον καταναλωτή ένα πολύ μεγάλο εύρος αποταμιευτικών, επενδυτικών και συνταξιοδοτικών επιλογών. Επίσης, ειδικά για τα παιδιά παρέχει το Junior Master Plan, το οποίο προσφέρει τη δυνατότητα δημιουργίας ενός κεφαλαίου με ασφάλεια και υψηλές αποδόσεις, το οποίο θα τους επιτρέψει να πραγματοποιήσουν τους στόχους και τις επιδιώξεις τους. Χ ΧΡΗΜΑ 77

Χ ανάλυση

ΟΠΑΠ [Bloomberg Ticker: OPAP: GA, Reuters Ticker: OPAPr.AT] Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών

Κλάδος δραστηριότητας: Τυχερά και Συναφή Παιχνίδια ΚΥΡΙΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ∼ Ο ΟΠΑΠ (Οργανισμός Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου) αποτελεί την ηγέτιδα εταιρεία στην ελληνική αγορά τυχερών και συναφών παιχνιδιών. Ο ΟΠΑΠ (η Εταιρεία ή ο Όμιλος) διαθέτει την αποκλειστική άδεια από το ελληνικό κράτος διεξαγωγής μιας σειράς τυχερών και συναφών παιχνιδιών, όπως αριθμολαχείων, αμοιβαίων παιχνιδιών πρόγνωσης αποτελεσμάτων ποδοσφαίρου, καθώς και στοιχημάτων προκαθορισμένης ή μεταβλητής απόδοσης μέχρι το έτος 2020 ή 2030. Η Εταιρεία ιδρύθηκε το 1958 και εισήχθη στο Χρηματιστήριο Αθηνών το 2001. Το 2014 ήταν το πρώτο πλήρες έτος λειτουργίας του ΟΠΑΠ μετά από την ιδιωτικοποίησή του. ∼ Οι οικονομικές επιδόσεις του έτους 2014, που ανακοινώθηκαν πρόσφατα σε επίπεδο Ομίλου, επηρεάστηκαν κυρίως από την έναρξη της δραστηριότητας των λοταριών, την επίδοση του παιχνιδιού Τζόκερ, καθώς και από την αξιοσημείωτη αύξηση των εσόδων του αθλητικού στοιχήματος. Ταυτόχρονα, ο Όμιλος έδωσε ιδιαίτερη έμφαση κατά το 2014 στην αποτελεσματικότερη διαχείριση του λειτουργικού του κόστους, κυρίως στο επίπεδο των εξόδων διάθεσης και πληροφορικής. ∼ Σε επίπεδο ακαθάριστων εσόδων για το έτος 2014, τη σημαντικό-

ΤΙΜΗ ΜΕΤΟΧΗΣ (08/04/2015) Αρ. Μετοχών (.000) Χρ. Αξία (σε εκατ. ευρώ) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. Συντελεστής Beta

8,60 ευρώ 319.000 2.743,40 939.851 0,93

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μέγ. 52 εβδ. Χαμ. 52 εβδ. Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

13,63 ευρώ 6,86 ευρώ -1,15% -18,71% -27,30%

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο Αθηνών, Επεξεργασία Στοιχείων VRS.

τερη συνεισφορά είχε το ΚΙΝΟ, με 2,01 δισ. ευρώ, και ακολούθησαν το αθλητικό στοίχημα με 1,52 δισ. ευρώ και το Τζόκερ με 266,67 εκατ. ευρώ. ∼ Σύμφωνα με τη Διοίκηση, στην ετήσια γενική συνέλευση των μετόχων θα προταθεί η διανομή ενός συνολικού ακαθάριστου μερίσματος 0,45 ευρώ ανά μετοχή για τη χρήση του 2014 (εκ του ανωτέρω ποσού έχουν ήδη διανεμηθεί 0,20 ευρώ ανά μετοχή). ∼ Η αποτίμηση της αξίας του Ομίλου ΟΠΑΠ στο Χρηματιστήριο επηρεάζεται από μια σειρά παραγόντων, όπως ενδεικτικά από: (1) τις συνθήκες που διέπουν την αγορά παιχνιδιών στην Ελλάδα, η οποία εν μέρει είναι μονοπωλιακή, επιδεικνύει τάσεις μερικής απελευθέρωσης και ταυτόχρονα διακρίνεται από σημαντικό μέγεθος παράνομης αγοράς παιχνιδιών, κυρίως μέσω διαδικτύου, (2) το μέγεθος της δυνητικής αγοράς τυχερών παιχνιδιών στην Ελλάδα, η οποία συνεχώς εξελίσσεται και μεταβάλλεται, (3) την πολιτική που ακολουθείται αναφορικά με τα κέρδη που διανέμονται στους συμμετέχοντες παίκτες, (4) τον τρόπο φορολόγησης των εσόδων και κερδών εταιρειών όπως ο ΟΠΑΠ, (5) τις μακροοικονομικές συνθήκες που προσδιορίζουν το ύψος της συμμετοχής του κοινού στην αγορά των τυχερών παιχνιδιών και (6) τα λειτουργικά κόστη του Οργανισμού.

ΒΑΣΙΚΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΈΘΗ, ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΑΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ (Περίοδος 2009 – 2014) (σε εκατ. ευρώ) 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Πωλήσεις 5.440,9 5.140,0 4.358,5 3.971,6 3.711,1 4.259,1

Καθαρές Πωλήσεις (*) 1.781,0 1.654,0 1.413,4 1.302,1 1.219,9 1.377,7

ΚΠΤΦΑ (EBITDA) 966,8 911,3 734,2 673,8 221,7 346,5

Κέρδη προ Φόρων 946,9 889,6 699,7 638,2 187,8 305,6

Καθαρά Κέρδη μφδμ 593,8 575,8 537,5 505,5 141,1 195,0

P/Ε (x) 4,6 4,8 5,1 5,4 19,4 14,1

P/BV (x) 4,4 3,9 3,1 2,4 2,4 2,2

EV / EBITDA (x) 2,1 2,3 3,9 3,8 12,0 7,1

Δανεισμός / Ίδια Κεφάλαια (x) 0,0 0,0 0,3 0,2 0,1 0,0

ROE % 96% 83% 60% 43% 13% 16%

(*) Πριν από την αφαίρεση των αποδιδόμενων προς τους παίκτες κερδών. Πηγή: Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις. Σημείωση: Έως τα μέσα Απριλίου 2015, οι λογιστικές καταστάσεις του έτους 2014 αφορούσαν στα τελευταία διαθέσιμα δημοσιευμένα αποτελέσματα της Εταιρείας/Ομίλου Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιρειών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

CERTIFICATE IN INVESTMENT MANAGEMENT (CertIM) του CHARTERED INSTITUTE FOR SECURITIES & INVESTMENT (CISI) – www.cisi.org με περισσότερα από 40.000 μέλη και με αναγνώριση σε 110 χώρες σε όλο τον κόσμο Πιστοποίηση αναγνωρισμένη από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς της Ελλάδας ως ισοδύναμη με τον τίτλο επαγγελματικής πιστοποίησης «Διαχείριση Χαρτοφυλακίου Πελατών (γ)»

ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ (ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ή ΟΜΑΔΙΚΑ)

78 Απρίλιος 2015

Από την H&F ANALYSIS (Accredited Training Provider) και τη VALUATION & RESEARCH SPECIALISTS (VRS) Τηλ. 210 3219557, 698 3603160, 6945 851420, E-mail: info@hfanalysis.gr

Η ΠΟΡΕIΑ ΤΗΣ ΤΙΜHΣ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧHΣ (σε Ευρώ, τελευταίες 52 εβδομάδες) 15,00 13,00 11,00 9,00 7,00 5,00 27/03/2014

17/05/2014

07/07/2014

27/08/2014

17/10/2014

07/12/2014

27/01/2015

19/03/2015

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΟN ΓΕΝΙΚΟ ΔΕΙΚΤΗ (Βάση = 100, Τελευταία 5 Έτη) 120,00 ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ

100,00

ΟΠΑΠ

80,00 60,00 40,00 20,00 0,00 09/04/2010

09/04/2011

09/04/2012

09/04/2013

09/04/2014

ΔΕΙΚΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ (Περίοδος 2009 – 2014) Όμιλος σε εκατ. ευρώ Πωλήσεις Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.) Μικτό Περιθώριο Κέρδους Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους Ταμειακά Διαθέσιμα

% %

Ημέρες Αποθεμάτων Αποθέματα Ημέρες Πελατών Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών Προμηθευτές

Ημέρες

Operating Cycle Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος)

Ημέρες Ημέρες

2009 5.440,93 4.284,19 21,3% 593,79 10,9% 699,59

2010 5.140,02 4.078,77 20,6% 575,80 11,2% 657,49

2011 4.358,49 3.465,65 20,5% 537,46 12,3% 195,89

2012 3.971,63 3.155,79 20,5% 505,49 12,7% 463,29

2013 3.711,06 2.976,28 19,8% 141,12 3,8% 242,06

2014 4.259,07 3.411,91 19,9% 195,00 4,6% 297,42

0 1,17 2 35,51 12 145,34

0 0,43 3 44,55 8 94,55

0 0,48 4 51,65 9 86,89

0 0,72 3 27,86 7 58,71

0 0,88 3 34,89 9 69,86

0 2,98 8 92,25 18 170,35

2 -10

3 -5

4 -5

3 -4

4 -5

8 -10

Πηγή: Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις. Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιρειών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ Για τις ανάγκες σύνταξης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων Για την εξεύρεση της αξίας μιας επιχείρησης σε θέματα εξαγορών, συγχωνεύσεων και συμμετοχής στρατηγικού επενδυτή Για θέματα φορολογικής συμμόρφωσης και για την ανάγκη ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίων

VALUATION & RESEARCH SPECIALISTS (VRS) Έτος Ίδρυσης: 2002 Αιόλου 104, Αθήνα 10564, τηλ.: 210 3219557, 698 3603160, email: info@valueinvest.gr

ΧΡΗΜΑ 79

Χ διά ταύτα...

✒ από τον Κων/νο Χριστοφιλέα

Έρχεται ; α π μ ύ ο τ η κωλο Όλα δείχνουν ότι η κυβέρνηση είναι έτοιμη για τη μεγάλη κωλοτούμπα (συγνώμη, επιστροφή στον ρεαλισμό). Ο Γιάννης Βαρουφάκης δηλώνει: «θα αναλάβουμε το πολιτικό κόστος του συμβιβασμού». Σύντροφε Λαφαζάνη, άσε τον Τσίπρα και τον Βαρουφάκη και τα υπόλοιπα «γιουσουφάκια των τοκογλύφων». Κάνε στροφή προς τον λαό και οδήγησε τους Έλληνες έξω από τη σκλαβιά του ευρώ. Φλαμπουράρης για μετανάστες: Να τους δώσουμε διαβατήρια… Να τους δώσουμε διαβατήρια –δηλαδή υπηκοότητα– ώστε να μην έρχονται χιλιάδες, αλλά εκατομμύρια. Εφέτος θα έχετε καλό τουρισμό, σύντροφοι νησιώτες του Αιγαίου. Τελικά, κανείς δεν βάζει λεφτά, ούτε οι Αμερικανοί, ούτε οι Κινέζοι, ούτε οι Ρώσοι... Τελικά, μόνο την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουμε πιάσει κορόιδο. Ούτε τις φράουλες και τα λάχανα δεν παίρνει το Ξανθό Γένος! Οι Ρώσοι ουσιαστικά θέλουν τα ελληνικά «ασημικά»; Δάνεια αποκλείονται, θέλουν μόνο επενδύσεις σε έργα ιδιωτικοποιήσεων. Οι Ρώσοι ούτε δανείζουν ούτε θέλουν να δανείσουν. Να αγοράσουν θέλουν. Δηλαδή τι θέλουν οι Ρώσοι, ιδιωτικοποιήσεις; Δεν ρώτησαν τον Λαφαζάνη να τους πει ότι δεν πουλάμε; O κύριος Καμμένος αποφάσισε να βομβαρδίζει και την υπόλοιπη Ευρώπη με τζιχαντιστές. Την προηγούμενη φορά είχε βομβαρδίσει το Βερολίνο. Πάνο, τι έγινε με το τρενάκι του μικρού Αλέξη; Το Υπουργείο Περιβάλλοντος αποκάλεσε τους εργαζομένους στις Σκουριές εκβιαστές, όργανα του κεφαλαίου και προδότες, που επιθυμούν να κάνουν τη χώρα μας «μπανανία». Πού πήγε το «νόμος είναι το δίκιο του εργάτη», σύντροφε Λαφαζάνη; NASA: «Θα βρούμε εξωγήινους τα επόμενα 10-20 χρόνια»! Όταν

συναντηθούμε με το καλό, να τους ζητήσουμε να μας δανείσουν. Η Ζωή διαγράφει το χρέος με… σποτ. Ο Αλέξης πήγε Μόσχα, ο Βαρουφάκης Βρυξέλλες και η Ζωή πάει Χόλλυγουντ… Υπουργός (ο Πανούσης) αρθρογραφεί κατά της κυβέρνησης! Ο Κατρούγκαλος τοποθέτησε πρόεδρο στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης τη σύντροφο του υπουργού Δικαιοσύνης, κ. Παρασκευόπουλου! Σύντροφε Δρίτσα, ο ΟΛΠ θα πωληθεί στους επίσης συντρόφους της Κίνας... Προς τι η έκπληξη; Προς τι το μένος και «οι προεκλογικές δεσμεύσεις»; Πρώτη φορά παρέλαση αριστερά, με F-16 και κλαρίνα! Βροχή οι ακυρώσεις στα δημόσια έργα. Θα χτίσουν δρόμους, γέφυρες, αεροδρόμια, λιμάνια κτλ., με αυτοδιαχειριζόμενες εργατικές κοοπερατίβες συνδικαλισταράδων, που θα τραγουδούν επαναστατικά σοβιετικά εμβατήρια την ώρα που θα εργάζονται για 2-3 ώρες κάθε βδομάδα. Πασχαλινές «καμπάνες» 350 εκατ. για όσους δεν πλήρωσαν το χαράτσι του 2013. Εκείνος ο Συριζαίος αρχηγός του κινήματος «Δεν πληρώνω» τι γίνεται; Δεν πιστεύω να έγινε διευθυντής σε κανέναν δημόσιο οργανισμό και να μας καλεί να πληρώνουμε; Τεκμήριο θα θεωρείται και το χαρτζιλίκι πάνω από 300 ευρώ τον χρόνο…

Υ.Γ.: Τρεις χώρες δεν έχουν πληρώσει το ΔΝΤ: η Σομαλία, το Σουδάν και η Ζιμπάμπουε. Να μη γίνει η Ελλάδα το τέταρτο μέλος… 80 Απρίλιος 2015

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ*

ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ε-ΜAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

* ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ artwork: Haris Nikolopoulou - hnikol@otenet.gr

ΕΞΑΜΗΝΗ (5 ΤΕΥΧΗ) 20,00 € ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΣ (10 ΤΕΥΧΗ) 100,00 €

w w w . t h e b l e . g r

¨ÊÎ )D[

i n f o @ i n t e r c a t e r i n g . g r

ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 45,00 €

ΔΙΕΤΗΣ (20 ΤΕΥΧΗ) 80,00 €

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (10 ΤΕΥΧΗ) 150,00 €

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ) 60,00 € ΔΙΕΤΗΣ (20 ΤΕΥΧΗ) 110,00 €

ΕΠΙΤΑΓΗ ¢Ð×ÑÛ ½ÉÃÔÑ %RQD 9LVWD ÎÛÈ¢ÆÃ

ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (10 ΤΕΥΧΗ) 30,00 €

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

*Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 17456 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

Yπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu

°® LAPTOP ®± ¢¥ ¥ ¢ ±!

ΧΡΗΜΑ

www.hrima.gr

ΧΡΗΜΑ

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

τ.411/ 4.2015

ISSN 1105-0470

> ¡ÏÄÔ MBQUPQ À ½ ß ÐÑÍ

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.411 / 4.2015 / € 6,00

Τηλεπικοινωνίες: Προσδοκίες για σταθεροποίηση των εσόδων