ΧΡΗΜΑ #433, Μάρτιος-Απρίλιος 2018 by ethosMEDIA

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ Στον «βάλτο» των χαμηλών συναλλαγών ΧΡΗΜΑ τ.433/ 03-04.2018

ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΑΓΟΡΑ Τι αλλάζει στις καταθέσεις

Πάνος Παλαιολόγος Πρόεδρος και ιδρυτής της HotelBrain

Ο άνθρωπος που κερδίζει το μεγάλο στοίχημα του τουρισμού

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

Έχουμε στα χέρια μας μια τεράστια δύναμη, την οποία οφείλουμε να αξιοποιήσουμε σωστά προκειμένου να απογειώσουμε την οικονομία της χώρας.

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.433 / 03-04.2018 / € 6,00

5th Digital Banking Forum - Το Fintech μεταμορφώνει το τραπεζικό οικοσύστημα

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ Στον «βάλτο» των χαμηλών συναλλαγών ΧΡΗΜΑ τ.433/ 03-04.2018

ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΑΓΟΡΑ Τι αλλάζει στις καταθέσεις

Πάνος Παλαιολόγος Πρόεδρος και ιδρυτής της HotelBrain

Ο άνθρωπος που κερδίζει το μεγάλο στοίχημα του τουρισμού

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.433 / 03-04.2018 / € 6,00

5th Digital Banking Forum - Το Fintech μεταμορφώνει το τραπεζικό οικοσύστημα

Η ΑΒ Βασιλόπουλος πριν 4 χρόνια δημιούργησε τα ΑΒ Shop & Go - μικρά και οργανωμένα καταστήματα που καλύπτουν τις βασικές αγορές κάθε γειτονιάς. Μια λύση οικονομική και ποιοτική που βρίσκεται ένα βήμα από τα σπίτια των πελατών και... μέσα στην καρδιά τους! Αυτή η πετυχημένη συνταγή είναι πλέον έτοιμη να αναπτυχθεί μέσω franchise, να βρεθεί σε ακόμη περισσότερες γειτονιές σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη. Πώς; Είναι απλό! Εμείς υποστηρίζουμε έμπρακτα την προσπάθειά σου για την αρχική επένδυση και συμμετέχουμε ενεργά σε όλα τα στάδια της νέας επιχειρηματικής σου πορείας. H AB υποστηρίζει έως και το 80% της επένδυσης κι εσύ διαθέτεις το υπόλοιπο αρχικό κεφάλαιο, ευχάριστη προσωπικότητα και πολλή όρεξη για δουλειά.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

εν αρχή... του Μιχαήλ Γελαντάλι

Στις καλένδες η ενοποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος

τις καλένδες φαίνεται πως μπαίνει η δημιουργία Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, καθώς Βερολίνο και Παρίσι δεν μπορούν να συγκλίνουν στα ουσιαστικά, δηλαδή στην ενοποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος (κυρίως όσον αφορά στην εγγύηση καταθέσεων), στους όρους και τις προϋποθέσεις χρηματοδότησης και, βεβαίως, στο ποιος θα έχει τον πρώτο λόγο. Όλες οι τελευταίες ενδείξεις –και οι πληροφορίες– συντείνουν στην ενίσχυση της εκτίμησης πως το ΔΝΤ, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θα συνεχίσει στο ελληνικό πρόγραμμα. Στην Ουάσιγκτον, στην πρόσφατη Εαρινή Σύνοδο (19-22 Απριλίου), παίχτηκε το πρώτο ημίχρονο των διαπραγματεύσεων. Από την επομένη κιόλας, μπήκαν στο... μέτρημα το πρωτογενές πλεόνασμα, οι αποφάσεις του Eurogroup της Σόφιας, το «ολιστικό σχέδιο» Τσακαλώτου για την ανάπτυξη, για να ζεστάνουν το παιχνίδι ενόψει των τελικών αποφάσεων του Ταμείου, Μάιο και Ιούνιο. Στην Αθήνα έχουν συνειδητοποιήσει πως ναι μεν οι Ευρωπαίοι δανειστές θέλουν να... ξεμπερδεύουν με το «ελληνικό πρόβλημα», να προετοιμάσουν το έδαφος για τις ευρωεκλογές του 2019, να περάσουν το μήνυμα πως «ναι, ακόμη και οι απείθαρχοι, τεμπέληδες Έλληνες, έστω και μετά από οκτώ χρόνια, μπορούν να βγουν στις αγορές». Από την άλλη όμως, γνωρίζουν πως δεν θα τους χαριστούν εντελώς και ότι η «καθαρή έξοδος» θα έχει τα εμπόδιά της, την εποπτεία της και τους κινδύνους της (στην περίπτωση μιας χρηματιστηριακής, νομισματικής ή άλλης κρίσης). Το ΔΝΤ, από τη στιγμή που θα μείνει στο πρόγραμμα, θα επιμείνει και στο ότι το μείγμα πολιτικής με υπερπλεονάσματα και υπερφορολόγηση δεν βγαίνει, γι’ αυτό και θα πιέσει μέχρι τέλους για συντάξεις και αφορολόγητο. Το γεγονός ότι στο Μαξίμου κάποιοι επισείουν το ενδεχόμενο να παίξουν το χαρτί των εκλογών είναι κοινό μυστικό στα επιχειρηματικά γραφεία, ωστόσο

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

μένει να δούμε μέχρι πού θα μπορούσε να τραβήξει το σχοινί η κάθε πλευρά. Το παιχνίδι είναι σύνθετο, καθώς οι Ευρωπαίοι δανειστές θέλουν να επαναφέρουν την Ελλάδα στις αγορές, ώστε η χώρα να δανείζεται πουλώντας νέα ομόλογα (και έντοκα) στους ιδιώτες επενδυτές και να αποπληρώνει έτσι δάνεια/τοκοχρεολύσια που έχει πάρει από τον ESM (και προηγουμένως τον EFSF) και τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης. Οι του ΔΝΤ, με εμφανώς ακόμη πιο ενεργό τον ρόλο της Ουάσιγκτον, επ’ ουδενί δεν θα ήθελαν να χάσουν το «πάτημα» που μέσω της Ελλάδας έχουν στην Ευρώπη, και μάλιστα σε μια περίοδο κατά την οποία η ευρύτερη περιοχή ταράσσεται συθέμελα στο γεωπολιτικό πεδίο. Το θέμα δεν είναι αν το Ταμείο θα μείνει στο «ελληνικό πρόγραμμα», αλλά το πώς θα μείνει, μας έλεγε πηγή κοντά στη διαπραγμάτευση με τους δανειστές, και, σε αυτήν την περίπτωση, τι θα ζητήσει για ανταλλάγματα από τους Ευρωπαίους και εκείνοι σε ποιον βαθμό θα διευκολύνουν την Αθήνα. Συν τα περιθώρια ελιγμών που έχει η ελληνική πλευρά, που το τελευταίο που θα της επιτρεπόταν να κάνει είναι να επαίρεται για τα υπέρογκα πρωτογενή πλεονάσματα, με τον τρόπο μάλιστα με τον οποίο αυτά επιτυγχάνονται: Εις βάρος της πραγματικής οικονομίας, του επιχειρείν και, φυσικά, της κοινωνίας. Οι 50 ημέρες που θα κρίνουν τη συμφωνία εξόδου και την αναδιάρθρωση του χρέους ξεκινούν. “Willkommen im Hexenkessel”, που θα έλεγαν και οι Γερμανοί φίλοι μας, δηλαδή: «Καλώς ήρθατε στο καζάνι των μαγισσών!».

Μιχαήλ Γελαντάλις

ΚΑΤΑΘΕΤΙΚΑ ΠΡΟÏΟΝΤΑ Τι αλλάζει στις καταθέσεις

ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

Η αγορά των συνεχών αλλαγών

ΑΠΟΝΟΜΗ HOSPITALITY AWARDS

Κορυφαίο ξενοδοχείο αναδείχθηκε το Μakedonia Palace

5th DIGITAL BANKING FORUM

Το Fintech μεταμορφώνει το τραπεζικό οικοσύστημα

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

τ.433/03-04 2018

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.433 / 03-04.2018 / € 6,00

περιεχόμενα

5th Digital Banking Forum - Το Fintech μεταμορφώνει το τραπεζικό οικοσύστημα

Στον «βάλτο» των χαμηλών συναλλαγών ΧΡΗΜΑ τ.433/ 03-04.2018

ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΑΓΟΡΑ Τι αλλάζει στις καταθέσεις

Πάνος Παλαιολόγος Πρόεδρος και ιδρυτής της HotelBrain

08 ~ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

Ο άνθρωπος που κερδίζει το μεγάλο στοίχημα του τουρισμού

SS POS RE

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ 563

ISSN 1105-0470

Στον «βάλτο» των χαμηλών συναλλαγών

S PO

21-0117

10 ~ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY

Τα σχέδια της Φραγκφούρτης για το «ελληνικό» τραπεζικό σύστημα

72 ~ ΛΙΑΝΕΜΠΟΡΙΟ

Νέου τύπου σουπερμάρκετ και mall θα κυριαρχήσουν στην αγορά

02 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ: Στις καλένδες η ενοποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος 06 ~ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ: H ασφάλεια των ευρωνομισμάτων στην Ευρώπη 80 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ: Θετική εξέλιξη για το τραπεζικό σύστημα και τη χώρα το αίσιο πέρας των stress tests

ΧΡΗΜΑ

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

KEY ACCOUNT MANAGER Ράντω Μανώλογλου manologlou.r@ethosmedia.eu

YΠΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

ISSN 1105-0470

HEAD OF CONTENT Χρήστος Κώνστας konstas.c@ethosmedia.eu

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Θοδωρής Αναγνωστόπουλος Shutterstock

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚTΗΣ Γιώργος Καλούμενος kaloumenos.g@ethosmedia.eu

DATABASE MARKETING Νίκος Αθανασίου athanasiou.n@ethosmedia.eu

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ Έλενα Χαραλάμπους zoegraph@gmx.net

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Κυρέλα Πέτρου petrou.k@ethosmedia.eu

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Kωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu

τεύχος Μαρτίου - Απριλίου 2018

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: ETHOS MEDIA S.A. Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T: 210 9984950, | Φ: 210 9984953 E: press-banks@ethosmedia.eu www.ethosmedia.eu

www.ethosevents.eu

Σπύρος Κανιούρας kaniouras.s@ethosmedia.eu Μιχαήλ Γελαντάλις press-banks@ethosmedia.eu

www.hrima.gr

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Γιούλη Μουτεβελή mouteveli.g@ethosmedia.eu

www.insuranceworld.gr

ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

www.virus.com.gr

www.alivemag.gr

Intelligence, not just news. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Πάνος Παλαιολόγος

Πρόεδρος και ιδρυτής της HotelBrain

Ο άνθρωπος που κερδίζει το μεγάλο στοίχημα του τουρισμού ΧΡΗΜΑ 5

επικαιρότητα

H ασφάλεια ων τ ά μ σ ι μ ο ν ω ρ των ευ στην Ευρώπη της Ειρήνης Σακελλάρη

παραχάραξη χαρτονομισμάτων είναι αυτή που διαμορφώνει τις συνθήκες για τα μέτρα προστασίας των συναλλασσομένων. Τα συγκεκριμένα μέτρα είναι ιδιαίτερα ενισχυμένα στη ζώνη του ευρώ, όπως άλλωστε είναι ενισχυμένα σε όλες τις οικονομίες που θεωρούνται ανεπτυγμένες. Ωστόσο, οι παραχαράκτες φαίνεται πως κινούνται ταχύτερα των προγραμματιστών ασφάλειας, αφού εφευρίσκουν ολοένα και περισσότερους τρόπους να χαλκεύσουν νομίσματα. Στη βάση αυτή, ελαφρώς αυξημένος ήταν το 2017 ο συνολικός αριθμός των πλαστών τραπεζογραμματίων ευρώ, ενώ περίπου 694.000 πλαστά τραπεζογραμμάτια αποσύρθηκαν από την κυκλοφορία, όπως αναφέρει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην ετήσια έκθεσή της για το 2017. Το ευρώ, ωστόσο, όπως επισημαίνει η Τράπεζα της Ελλάδος –και έτσι είναι–, αποτελεί ένα νόμισμα με υψηλή προστασία, χάρη στα υπερσύγχρονα χαρακτηριστικά ασφαλείας του, αλλά και στην αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών και εθνικών διωκτικών αρχών. Η κυκλοφορία των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ στα 16 κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ και σε ορισμένες τρίτες χώρες απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες για την προστασία του νομίσματος από την παραχάραξη, που υπερβαίνουν την εθνική εμβέλεια.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

ωπίζεταιετ μ τι ν α ς ώ π ι α κ ξη α Η παραχάρ 500 ευρώ Τι συμβαίνει με τα

Συνεργασία των αρχών για τα πλαστά ευρώ Ενώ τα κράτη-μέλη συνεχίζουν να είναι πρωταρχικώς υπεύθυνα για τη διασφάλιση της προστασίας του ευρώ, η κοινοτική νομοθεσία, η εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών και η θέσπιση διεθνούς συνεργασίας εξασφαλίζουν τη συνολική, αποτελεσματική και ομοιογενή προστασία του ευρώ από δραστηριότητες που θα μπορούσαν να θίξουν την αξιοπιστία του. Στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας, τις αρμοδιότητες για την καταπολέμηση της παραχάραξης μοιράζονται οι: Ευρωπαϊκή Επιτροπή/Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EKT) Europol Eurojust Interpol Μπορεί οι παραχαράκτες να συνεχίζουν τις «εργασίες» τους, ωστόσο σε σύγκριση με τον αριθμό των γνήσιων τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία, το ποσοστό των πλαστών είναι πολύ χαμηλό, όπως άλλωστε επισημαίνει και η ίδια η ΕΚΤ.

Δημοφιλέστερος στόχος των παραχαρακτών είναι τα τραπεζογραμμάτια των 20 και των 50 ευρώ, τα οποία το 2017 αντιπροσώπευαν, αθροιστικά, πάνω από το 85% του συνολικού αριθμού των πλαστών που κατασχέθηκαν. Το μερίδιο των πλαστών τραπεζογραμματίων των 20 ευρώ μειώθηκε το 2017. Αυτό συμβαίνει γιατί τα συγκεκριμένα τραπεζογραμμάτια είναι εκείνα που χρησιμοποιούνται συχνότερα στις συναλλαγές, και άρα είναι πιθανός ένας πλημμελέστερος έλεγχος από πλευράς καταναλωτών. Όπως υπενθυμίζει η ΕΚΤ στην ετήσια έκθεσή της, στις 4 Απριλίου 2017 τέθηκε σε κυκλοφορία το νέο τραπεζογραμμάτιο των 50 ευρώ. Η εισαγωγή του νέου τραπεζογραμματίου αποτελεί το πιο πρόσφατο βήμα στην προσπάθεια να καταστούν ακόμη πιο ασφαλή τα τραπεζογραμμάτια ευρώ. Μετά τα τραπεζογραμμάτια των 5, 10 και 20 ευρώ, το νέο τραπεζογραμμάτιο των 50 ευρώ είναι η τέταρτη ονομαστική αξία της σειράς Ευρώπη που τίθεται σε κυκλοφορία. Διαθέτει ενισχυμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας, όπως τον βαθυπράσινο αριθμό, ο οποίος δημιουργεί μια αίσθηση κίνησης του φωτός από πάνω προς τα κάτω και αντίστροφα όταν παρατηρείται υπό γωνία, και ο οποίος επίσης αλλάζει χρώμα, και ένα «παράθυρο με προσωπογραφία», ένα καινοτόμο χαρακτηριστικό που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στο τραπεζογραμμάτιο των 20 ευρώ της σειράς Ευρώπη. Όταν το τραπεζογραμμάτιο κοιταχθεί στο φως, ένα διαφανές παράθυρο κοντά στην άνω πλευρά του ολογράμματος αποκαλύπτει μια προσωπογραφία της Ευρώπης (μορφής από την ελληνική μυθολογία), η οποία είναι ορατή και από τις δύο πλευρές του τραπεζογραμματίου. Η ίδια προσωπογραφία εμφανίζεται και στο υδατογράφημα. Σημειώνεται, επίσης, ότι για το α’ εξάμηνο του 2019 έχει προγραμματιστεί η έκδοση των νέων τραπεζογραμματίων των 100 και των 200 ευρώ, που αποτελούν τις δύο τελευταίες ονομαστικές αξίες της σειράς Ευρώπη.

Τι συμβαίνει με το νόμισμα των 500 ευρώ Πολλοί μιλούν για το τέλος του νομίσματος των 500 ευρώ, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει. Πώς όμως έχουν ακριβώς τα πράγματα: Το νόμισμα των 500 ευρώ είναι ένα νόμισμα αποθησαυρισμού. Στην Ελλάδα, η διαχείριση σε σχέση με το νόμισμα αυτό έχει μια ιδιαίτερη σημασία, καθώς πολλά τέτοια χαρτονομίσματα κρύφτηκαν το 2015 σε στρώματα και θυρίδες, με τις υπεραναλήψεις μετρητών που έλαβαν χώρα. Ακόμη, υπενθυμίζεται ότι μετά την αναθεώρηση των ονομαστικών αξιών των τραπεζογραμματίων ευρώ, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε να αποκλείσει το τραπεζογραμμάτιο των 500 ευρώ από τη σειρά Ευρώπη, λαμβάνοντας υπόψη τις ανησυχίες για το ενδεχόμενο το συγκεκριμένο τραπεζογραμμάτιο να διευκολύνει παράνομες δραστηριότητες. Η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ θα διεξαγάγουν εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού και των φορέων που κατ’ επάγγελμα χειρίζονται μετρητά σχετικά με την εισαγωγή των νέων τραπεζογραμματίων των 100 και των 200 ευρώ, τα οποία θα φέρουν νέα χαρακτηριστικά ασφαλείας. Η εκστρατεία θα περιλαμβάνει, επίσης, υπενθύμιση για τη διακοπή της κυκλοφορίας του τραπεζογραμματίου των 500 ευρώ, το οποίο –δεδομένου του διεθνούς ρόλου του ευρώ και της ευρέως διαδεδομένης εμπιστοσύνης στα τραπεζογραμμάτια ευρώ– θα παραμείνει, όπως και οι υπόλοιπες αξίες του ευρώ, νόμιμο χρήμα και, συνεπώς, θα μπορεί να συνεχίσει να χρησιμοποιείται ως μέσο πληρωμών και ως μέσο αποθήκευσης αξίας. Όλα τα τραπεζογραμμάτια της πρώτης σειράς (περιλαμβανομένου και του τραπεζογραμματίου των 500 ευρώ) θα διατηρούν πάντοτε την αξία τους, καθώς θα μπορούν να ανταλλάσσονται στις εθνικές κεντρικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ για απεριόριστο χρονικό διάστημα. Οι Έλληνες καταθέτες, όπως και οι λοιποί Ευρωπαίοι, μπορούν να συναλλάσσονται με τα νομίσματα των 500 ευρώ. Στην Ελλάδα, για λόγους ασφαλείας, η κατάθεσή τους πραγματοποιείται με καταγραφή των στοιχείων του καταθέτη.

Στις λοιπές εμπορικές τράπεζες της Ευρώπης δεν συμβαίνει αυτό. Το νόμισμα αυτό όταν καταλήγει σε τράπεζες της Ευρώπης ως κατάθεση, αποσύρεται από την κυκλοφορία ως χαρτονόμισμα μέχρι να εξαλειφθεί πλήρως. Μέχρι τότε, ωστόσο, συνεχίζει να αποτελεί κανονικά συναλλακτικό μέσο και πάντα θα μπορεί να ανταλλάσσεται με άλλα ευρωνομίσματα από κεντρικές τράπεζες των χωρών-μελών.

Η καταπολέμηση των πλαστών νομισμάτων Το Κέντρο Ανάλυσης Πλαστών Τραπεζογραμματίων (ΚΑΠΤ) της ΕΚΤ, τα Εθνικά Κέντρα Ανάλυσης (ΕΚΑ) για παραχαραγμένα τραπεζογραμμάτια, τα Εθνικά Κέντρα Ανάλυσης Κερμάτων (ΕΚΑΚ) και το Ευρωπαϊκό Τεχνικό και Επιστημονικό Κέντρο (ΕΤΕΚ) της Επιτροπής OLAF συνεργάζονται για την ανάλυση, την ταξινόμηση και την απόσυρση παραχαραγμένων τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ. Εν τω μεταξύ, η Τράπεζα της Ελλάδος, με την ίδρυση του Εθνικού Κέντρου Καταπολέμησης της Παραχάραξης, ασκεί καθήκοντα διαχείρισης της πρόσβασης στο Σύστημα Παρακολούθησης Πλαστών Νομισμάτων, διευκολύνει την επικοινωνία αναφορικά με κάθε θέμα που σχετίζεται με το σύστημα αυτό και συνεργάζεται με τα Εθνικά Κέντρα Ανάλυσης τραπεζογραμματίων και κερμάτων (ΕΚΑ, ΕΚΑΚ) που έχουν συγκροτηθεί στην Ελληνική Αστυνομία.

Πού πηγαίνουν τα παλαιά χαρτονομίσματα και κέρματα του ευρώ; Τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα δεν «ζουν» για πάντα. Μπορεί να χαλάσουν, να φθαρούν ή να χαθούν. Έτσι, τα φθαρμένα και κατεστραμμένα χαρτονομίσματα και κέρματα πρέπει να εντοπιστούν και να αντικατασταθούν. Τα χαρτονομίσματα φθείρονται πολύ πιο γρήγορα από τα κέρματα, γιατί φτιάχνονται από μαλακά υλικά και όχι από σκληρά μέταλλα. Συνήθως, ένα χαρτονόμισμα διαρκεί μόλις ενάμισι με δύο χρόνια. Τα φθαρμένα χαρτονομίσματα επιστρέφονται στις εθνικές κεντρικές τράπεζες κάθε χώρας της ΕΕ από Οργανισμούς που διαχειρίζονται πολλά χρήματα, π.χ. από τράπεζες. Τα ποσά και οι αξίες αυτών των χαρτονομισμάτων κοινοποιούνται στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία φροντίζει για την εκτύπωση νέων, όπως απαιτείται. Τα κέρματα διαρκούν πολύ περισσότερο, συνήθως αρκετές δεκαετίες. Όταν βρεθούν φθαρμένα κέρματα, αυτά επιστρέφονται στην εθνική κεντρική τράπεζα ή τα εθνικά νομισματοκοπεία, όπου γίνεται επεξεργασία τους σε ειδικά μηχανήματα και σημαδεύονται ως φθαρμένα. Έτσι, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ξανά και πωλούνται ως παλιοσίδερα. Με την έγκριση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι εθνικές τράπεζες εκδίδουν νέα κέρματα προς αντικατάστασή τους, αν απαιτείται. • • • ΧΡΗΜΑ 7

χρηματιστήριο

«Eβδομάδα παθών» χωρίς χρηματιστηριακή «ανάσταση»

ματος δημοσίων δαπανών κατά -198 εκατ. ευρώ (-51,42%) είναι οι βασικές αιτίες του υπερπλεονάσματος. Το γεγονός αυτό οδηγεί στην έλλειψη πολύτιμης ρευστότητας από την αγορά, με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα. Λαμβάνοντας υπόψη τη μελέτη της ΓΕΣΕΕ, που εμφανίζει την πραγματική ανεργία στο 27,50%, ενώ το 59% των νέων ανέργων επιθυμούν να εγκαταλείψουν τη χώρα και 4 στους 10 έχουν μικτό μισθό κάτω των 700 ευρώ, προβληματίζεται κανείς για το μέλλον της χώρας και για τους αναπτυξιακούς στόχους της. Ακολουθεί σχετικό διάγραμμα με τους δημοσιευμένους ευρωπαϊκούς δείκτες ανεργίας. Η απόκλιση που παρουσιάζει η ελληνική ανεργία (κατά eurostat) είναι εμφανής, συστημική και δημιουργεί τεράστιες παρενέργειες στην ελληνική οικονομία, κυρίως δε στους αναπτυξιακούς στόχους της.

Η ελληνική αγορά βίωσε την «εβδομάδα των παθών» στην κυριολεξία, με σημαντικές απώλειες στην πλειοψηφία των μετοχών

επιτυχής ολοκλήρωση της δημόσιας εγγραφής της ομολογιακής έκδοσης των 120 εκατ. ευρώ της ΓΕΚ Τέρνα, με υπερκάλυψη 2,7 φορές και απόδοση 3,95%, αποτέλεσε μια ελκυστική επιλογή για τις χειμαζόμενες, εγκλωβισμένες σε μηδενικά επιτόκια, τραπεζικές καταθέσεις. Μαγνήτισε το ενδιαφέρον επενδυτών χαμηλού κινδύνου και πρόσθεσε άλλη μία καλή εταιρεία στην ελληνική ομολογιακή αγορά. Όμως, η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά παρέμεινε στον «βάλτο» των χαμηλών συναλλαγών και της απώλειας σημαντικών επιπέδων στήριξης, σε επίπεδο τόσο δεικτών όσο και επιμέρους μετοχών. Την ίδια εικόνα εμφανίζουν όλες οι σειρές ελληνικού χρέους, με μηδαμινές συναλλαγές, κινούμενες σε μικρό εύρος διακύμανσης, αναμένοντας την είδηση που θα διασπάσει το εύρος τιμών του 4,154,50% στο 10ετές ομόλογο, που θα αποτελέσει προάγγελο εξελίξεων. Η αύξηση όμως του spread μεταξύ ελληνικών και πορτογαλικών ομολόγων συντηρεί τον προβληματισμό μας. Ακολουθεί ημερήσιο διάγραμμα του 10ετούς ελληνικού ομολόγου.

Τα μικτά μακροοικονομικά στοιχεία, αν και ανοίγουν κάποιες χαραμάδες αισιοδοξίας, σε δεύτερη ανάγνωση συνεχίζουν να μας προβληματίζουν με τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά. Το υπερπλεόνασμα των 2,7 δισ. στο α’ δίμηνο του 2018 δεν αντισταθμίζει την ετήσια αύξηση του ελληνικού χρέους κατά 10,5 δισ., ούτε τη μείωση των καταθέσεων κατά 609 εκατ. τον Φεβρουάριο. Η υπερφορολόγηση της οικονομίας (+8,9% έσοδα) και η υστέρηση του προγράμ-

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν και θετικά στοιχεία που δεν πρέπει να αγνοηθούν, όπως η μείωση του εμπορικού ελλείμματος κατά -14,8%, η μείωση των «κόκκινων» δανείων κατά 13,7 δισ. ευρώ, αλλά και η αύξηση των εξαγωγών κατά 18,5% (κυρίως κλάδος αλουμινίου). Επιπλέον, η πλειοψηφία των εισηγμένων ανακοινώνουν καλά αποτελέσματα, διαχέοντας μηνύματα αισιοδοξίας για την πορεία τους το 2018. Το σημαντικότερο όμως ζήτημα αναδιάρθρωσης του χρέους συνεχώς αναβάλλεται ή μετατίθεται, χωρίς ευκρινή και οριστική λύση. Οι ανησυχίες και οι επιφυλάξεις του ΔΝΤ για τις χρηματοδοτικές ανάγκες αλλά και τους στόχους που έχουν τεθεί συνεχίζονται, και όσο πλησιάζουμε προς τη λήξη του υφιστάμενου προγράμματος, με 75 προαπαιτούμενα σε εκκρεμότητα, νέα θέματα ανακύπτουν σχετικά με τις λύσεις που θα επιλεγούν για το οικονομικό μέλλον της χώρας. Ακόμη και η ανάλυση βιωσιμότητας που εκπόνησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το ελληνικό χρέος (η οποία παρατίθεται στη συνέχεια) δημιουργεί ερωτήματα και προβληματισμούς για τις μακροοικονομικές υποθέσεις της.

Όλα τα ανωτέρω συνοψίζονται στον τίτλο πρόσφατης έκθεσης της Golman Sachs «Λασπωμένος δρόμος προς την Καθαρή Έξοδο».

Επιπροσθέτως, η πρόσφατη πολιτική όξυνση, αλλά κυρίως η συνεχιζόμενη προκλητικότητα των γειτόνων εξ Ανατολών, που δεν φαίνεται να εκτονώνεται, επιβαρύνουν το επενδυτικό κλίμα και δημιουργούν ανασφάλεια στην ελληνική οικονομία. Παρά το γεγονός ότι η τουρκική λίρα πιέζεται έναντι των βασικότερων ισοτιμιών, η οικονομία της παρουσιάζει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, υποβοηθούμενη από τη συνεχιζόμενη πληθυσμιακή έκρηξη. Η χαμηλή ισοτιμία βοηθά την εξαγωγική της βιομηχανία και αυξάνει το συγκριτικό της πλεονέκτημα, προς το παρόν. Το γεγονός δε ότι μόνο το 25% του δημόσιου χρέους ως προς το ΑΕΠ της είναι εξωτερικό –ενώ το εσωτερικό ιδιωτικό και δημόσιο χρέος ξεπερνά το 245% του ΑΕΠ– δεν τους πιέζει άμεσα για λήψη επώδυνων αποφάσεων. Ακολουθεί διάγραμμα με την ισοτιμία EUR/TRY.

Οι διεθνείς αγορές, συχνά-πυκνά, δείχνουν την αδυναμία τους με πτωτικές κινήσεις, ταράζοντας τη φαινομενική ηρεμία και απειλώντας επίπεδα σημαντικών στηρίξεων. Οι αναμενόμενες αυξήσεις των επιτοκίων από τη FED αλλά και ο περιορισμός των προγραμμάτων QE από τις κεντρικές τράπεζες αυξάνουν τη νευρικότητα των συμμετεχόντων. Τα καλά μακροοικονομικά μεγέθη λειτουργούν, προς το παρόν, υποστηρικτικά, αλλά αν η αναταραχή στις αγορές ομολόγων ενταθεί, τότε η διαχείριση της κατάστασης θα γίνει ακόμη δυσκολότερη. Επιβεβαιωμένη διάσπαση του 3% στο 10ετές αμερικανικό ομόλογο θα πυροδοτήσει τις ανησυχίες σε παγκόσμιο επίπεδο. Ακολουθεί σχετικό διάγραμμα του αμερικανικού 10ετούς ομολόγου.

Στα δικά μας, ο δείκτης τραπεζών, μετά και τις επανερχόμενες ανησυχίες για νέες ΑΜΚ των ελληνικών τραπεζών, διέρρηξε με ευκολία τις 845 και τις 805 μονάδες, οι οποίες έχουν γίνει τώρα αντίσταση. Μόνο μια επιβεβαιωμένη διάσπαση των 845 μονάδων θα αυξήσει τις πιθανότητες επαναπροσέγγισης των 905 και 935 μονάδων. Η παραμονή κάτω των 845 μονάδων αυξάνει τον κίνδυνο προσέγγισης των 710-708 και σε ακραίες καταστάσεις των 650 μονάδων.

Ο Γενικός Δείκτης, αδυνατώντας να περάσει τις αντιστάσεις των 800 μονάδων, φλερτάρει επικίνδυνα με την επαναπροσέγγιση των 770 και 730 μονάδων. Τυχόν ανοδική διάσπαση των 800 μονάδων μάς οδηγεί ξανά πέριξ των 830-835 μονάδων. Επισημαίνουμε ότι ο εκθετικός κινητός μέσος όρος 200 ημερών βρίσκεται στις 786 μονάδες. Η απώλεια του σημαντικού αυτού επιπέδου θα επιταχύνει περαιτέρω την καθοδική πορεία του, δίνοντας τεχνικούς στόχους πέριξ των 750 και 720 μονάδων, σε πρώτη φάση.

Αντίστοιχα, η αποτυχία του FTSE 25 να διαπεράσει ανοδικά τις 2.070 μονάδες αυξάνει τις πιθανότητες για προσέγγιση των 1.970 και 1.880 μονάδων. Η επιβεβαιωμένη διάσπαση του εκθετικού κινητού μέσου 200 ημερών (2.042,06) επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την τεχνική εικόνα του δείκτη.

Συμπερασματικά, το θετικό αισιόδοξο επενδυτικό κλίμα των προηγούμενων μηνών έχει αλλάξει άρδην και τη θέση του έχουν πάρει ο προβληματισμός και η επιφύλαξη, αναμένοντας τις εξελίξεις πολλών ανοιχτών σημαντικών θεμάτων στην ελληνική πολιτική και οικονομική σκηνή. Αντίστοιχη ανησυχία και νευρικότητα έχει επέλθει και στις διεθνείς αγορές, για τους λόγους που αναφέρθηκαν ανωτέρω. Είμαστε σε εγρήγορση, δεν παρασυρόμαστε σε αψυχολόγητες αγορές και ακολουθούμε τις προεπιλεγμένες στρατηγικές μας, ειδικά αν αφορούν «στρατηγικές profit taking» σε συγκεκριμένους στόχους. Μια προσέγγιση σημαντικών στηρίξεων σε εταιρείες με καλά θεμελιώδη μεγέθη θα πρέπει να εξετάζεται, με χρήση stop loss και πάντα με διαχείριση θέσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις διαμορφούμενες διεθνείς συγκυρίες και τις μειωμένες πιθανότητες για σύντομη χρηματιστηριακή «ανάσταση». • • • ΧΡΗΜΑ 9

τραπεζικές εξελίξεις

Τα σχέδια της Φραγκφούρτης για το «ελληνικό» τραπεζικό σύστημα Προβληματίζει η ποιότητα των πραγματικών κεφαλαίων«Κλειδί» ο αναβαλλόμενος φόρος και η πολιτική παράμετρος προκύψουν, να ανάβει ένα «πορτοκαλί φως» για ενδεχόμενη αύξηση κεφαλαίου μέσα στο 2019.

α αποτελέσματα των stress tests υπολογίζεται πως θα έχουν ανακοινωθεί μέχρι τις 18 Μαΐου, ωστόσο πριν την Εαρινή Σύνοδο του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον (20-22 Απριλίου) οι δανειστές είχαν αποκτήσει μια καθαρή εικόνα για το ποια είναι η πραγματική κατάσταση για τους 4 συστημικούς ομίλους. Στο περιθώριο της Συνόδου συζητήθηκε το θέμα, καταδεικνύοντας πως η διάσταση εκτιμήσεων μεταξύ ΔΝΤ και ΕΚΤ για το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών που θα χρειαστούν οι τράπεζες παραμένει. Παρά το γεγονός ότι από τις μέχρι τώρα ενδείξεις δεν φαίνεται πως το Ταμείο θα θέσει εκ νέου, επιτακτικά, το ζήτημα στην Αθήνα, επικρατεί προβληματισμός μην τυχόν και η Φραγκφούρτη ακολουθήσει, προληπτικά, αυστηρότερη τακτική ως προς τις μελλοντικές ανάγκες που θα μπορούσαν να προκύψουν για το 2019. «Συγκρατημένα αισιόδοξος ναι, εφησυχασμένος όχι...» ήταν τα λόγια κορυφαίας τραπεζικής πηγής, που έχει άριστες σχέσεις με το περιβάλλον Ντράγκι και ενδελεχή γνώση όσων διαδραματίζονται στη Φραγκφούρτη και την Ουάσιγκτον. Η συγκρατημένη αισιοδοξία προκύπτει από τη μέχρι τώρα διαφαινόμενη πρόθεση της Κεντρικής Τράπεζας τα stress tests να έχουν κυρίως πολιτικά χαρακτηριστικά, αλλά ταυτόχρονα να συνοδεύονται από οικονομική λογική. Έτσι, το επικρατέστερο σενάριο είναι να δοθεί το pass για τους συστημικούς ομίλους, αλλά, ανάλογα με τις όποιες ανάγκες

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Με βάση τα οικονομικά μεγέθη του 2017, τα τελικά στοιχεία για την εκκαθάριση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων το τέταρτο τρίμηνο του 2017, τα πρόχειρα στοιχεία για το πρώτο τρίμηνο του 2018, σε συνδυασμό με την αναβαλλόμενη φορολογία και το βάρος από τα νέα λογιστικά πρότυπα, προκύπτει ένα κενό κοντά στα 3 με 4 δισ. Κι αυτό γιατί το σύνολο του αναβαλλόμενου φόρου (deffered tax accounting), που υπολογίζεται στα 21 δισ., λαμβάνεται υπόψη από την ΕΚΤ και προσμετράται στα κεφάλαια των τραπεζών. Όμως τα πραγματικά κεφάλαια (tangible book), χωρίς προνομιούχες μετοχές, χωρίς ομολογιακά μετατρέψιμα σε μετοχές, αναβαλλόμενο φόρο και IFRs, εμφανίζονται αδύναμα και υστερούν, αφήνοντας έτσι να επικρέμαται ως «δαμόκλειος σπάθη» η υποχρέωση της περαιτέρω ενίσχυσης των κεφαλαίων των τραπεζών με νέο «φρέσκο ιδιωτικό χρήμα». Η έλλειψη εφησυχασμού οφείλεται στο ότι τα μηνύματα που λαμβάνουν οι τραπεζίτες και η ΤτΕ είναι αμφίσημα. Από τη στιγμή που η πρώτη αναφορά από τη Φραγκφούρτη ήταν αρκετά ενθαρρυντική, η δεύτερη ήταν σαφώς πιο συγκρατημένη. «Το τελευταίο διάστημα, η αρμόδια υπηρεσία του SSM περνάει ένα μήνυμα, πως τα stress tests δεν θα είναι “περίπατος”, ότι οι τράπεζες θα πρέπει να υλοποιήσουν μέχρι κεραίας τη στοχοθεσία στα NPEs για το 2018 και πως η πολιτική παράμετρος προς το 2019 θα πρέπει να προσμετράται στα υπόψη» σημείωνε η τραπεζική πηγή. Αν επιβεβαιωθούν τα μέχρι τώρα στοιχεία και οι ενδείξεις, οι συστημικοί όμιλοι θα περάσουν τον πήχη, αλλά όχι με άνεση –τουλάχιστον ένας ή δύο εξ αυτών–, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τη συνέχεια. Ένα από τα «κλειδιά» στη δυσεπίλυτη εξίσωση για το τραπεζικό σύστημα είναι ο αυξημένος αναβαλλόμενος φόρος, την ώρα που έχει υποβαθμιστεί η ποιότητα των κεφαλαίων τους. Αναλυτικά, το DTA

για την Εθνική υπολογίζεται στα 4,9 δισ., για την Alpha Bank στα 4,7, για τη Eurobank στα 4,8 και στα 6,5 δισ. για την Πειραιώς. Ήδη, στην Αθήνα, το στοίχημα δεν είναι στο αν αλλά στο πότε θα υποχρεωθεί κάποια (-ες) τράπεζα (-ες) να πάει σε αύξηση κεφαλαίου. Πάντως, κοινή εκτίμηση είναι πως από την ΕΚΤ θα δοθεί ένα εύλογο χρονικό περιθώριο, το οποίο υπολογίζουν σε 9-15 μήνες, δηλαδή από Φεβρουάριο έως Σεπτέμβριο του 2019. Σε αυτό το σενάριο όμως, εκ των πραγμάτων, υπεισέρχεται και η πολιτική παράμετρος, δεδομένου του ότι η επόμενη χρονιά είναι εκλογική ούτως ή άλλως. Το σενάριο ενός πρόωρου εκλογικού αιφνιδιασμού, δηλαδή μέσα στο 2018, το «ξορκίζουν» στη Φραγκφούρτη και το «τρέμουν» στην Αθήνα, αλλά η αγορά έχει αρχίσει να το περιμένει και αυτό.

Το καθοδικό σπιράλ των μετοχών, ο ρόλος των funds και οι short θέσεις Πάνω από 1 δισ. ευρώ χρηματιστηριακής αξίας χάθηκε τον Μάρτιο, με συνέπεια το σύνολο για τους 4 συστημικούς ομίλους να περιορίζεται πλέον στα 7,86 δισ. Σε 2,67 δισ. αποτιμάται η Alpha Bank, σε 2,39 η Εθνική, σε 1,68 η Eurobank και σε 1,12 δισ. η Πειραιώς. Την ίδια ώρα, η συνολική αποτίμηση του ελληνικού χρηματιστηρίου διαμορφώνεται στα 56,5 δισ. ευρώ. Από την αρχή του Φεβρουαρίου, οι τραπεζικές

μετοχές έχουν βρεθεί σε καθοδικό σπιράλ, γιατί όλο και περισσότερα ξένα funds είτε επιφυλάσσονται για τη συνέχεια μετά τα stress tests είτε μειώνουν γενικά τις θέσεις τους σε μετοχές. Κυρίως αμερικανικά είναι τα χαρτοφυλάκια που είναι, σταθερά, πωλητές στις μετοχές του κλάδου, συνεπικουρούμενα από ουδέτερες έως αρνητικές εκθέσεις/αναλύσεις επίσης αμερικανικών επενδυτικών οίκων και αξιολόγησης (BofA/Merrill Lynch, Morgan Stanley). Τις θέσεις των Ελλήνων τραπεζιτών είχε τη δυνατότητα να ακούσει η JP Morgan όταν εκπρόσωποί της συναντήθηκαν στα μέσα Ιανουαρίου στην Αθήνα. Τότε, με τις αγορές και το ΧΑ σε πολύ καλύτερη κατάσταση, εστιαζόταν στα αποτελέσματα των stress tests, διαπιστώνοντας πως η ποιότητα ενεργητικού είναι ένα κρίσιμο ζήτημα για το 2018 (καίρια η μείωση των NPEs κατά 15, από 7,5 δισ. το 2017). Έκτοτε, το κλίμα, τόσο εκτός όσο και εντός, επιβαρύνθηκε, ενώ στους κλασικούς short παίκτες (OceanWood, Marshall, Lansdowne) προστέθηκαν και άλλοι, δημιουργώντας ασφυκτικές συνθήκες στο χρηματιστηριακό ταμπλό. Ήδη, η τιμή και των 4 τραπεζικών μετοχών είναι λιγότερο ή περισσότερο χαμηλή από αυτήν της τελευταίας (τρίτης) αύξησης κεφαλαίου, που έγινε το φθινόπωρο του 2015, για την Alpha Bank στα 2, για τη Eurobank στο 1 ευρώ, για Εθνική και Πειραιώς στο 0,30. Οι τρέχουσες τιμές διαμορφώνονται σε 1,73, σε 0,2612, σε 0,7675 και 2,57 (προσαρμοσμένη τιμή για την Πειραιώς στα 6 ευρώ), αντίστοιχα.

Ωστόσο, οι «αστερίσκοι» που θα συνοδεύουν τα stress tests θα επαναφέρουν τους πωλητές σε θέση ισχύος, με συνέπεια τη νέα υποχώρηση της τιμής των μετοχών. Το συντηρητικό σενάριο θέλει την όποια αντίδραση να περιορίζεται σε μια ολιγοήμερη... αναλαμπή, που δεν θα είναι αρκετή για να πιαστούν οι τιμές του 2015.

Η προφανής «υπεροπλία» των ισχυρών ξένων funds, που πιέζουν short τις τραπεζικές μετοχές, δεν αφήνει και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για τα περιθώρια ουσιαστικής αντίδρασης, δηλαδή να φτάσουν και πάλι στα επίπεδα των ΑΜΚ του 2015. Στην αγορά, το αισιόδοξο σενάριο είναι πως με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των stress tests (και με την προϋπόθεση πως θα είναι καλό το κλίμα στα ξένα χρηματιστήρια) θα μπορούσε να πυροδοτηθεί ένα μίνι ράλι, που θα έφερνε τις μετοχές στα επίπεδα ή λίγο πιο πάνω από αυτά των ΑΜΚ. Σε μια τέτοια περίπτωση, τα funds θα μπορούσαν να γράψουν σημαντικές υπεραξίες μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, 1-2 εβδομάδων.

Το colpo grosso των funds

Το σενάριο της UniCredit «σκιάζει» τα τραπεζικά επιτελεία H περίπτωση του μεγαλύτερου τραπεζικού ομίλου της Ιταλίας (με βάση τα συνολικά στοιχεία ενεργητικού, πρώτη η UniCredit με 827,1 δισ., δεύτερη η Intesa Sanpaolo με 788,1, τρίτη η Cassa Depositi e Prestiti με 415 και τέταρτη με 167,7 δισ. η Monte dei Paschi di Siena) είναι χαρακτηριστική και... απευκταία από τους Έλληνες τραπεζίτες. Ο ιταλικός τραπεζικός κολοσσός πέρασε τα stress tests τον Ιούλιο του 2016, αλλά 7 μήνες αργότερα οδηγήθηκε σε μεγάλη αύξηση κεφαλαίου, πουλώντας παράλληλα, μαζικά, προβληματικά δάνεια 17,7 δισ., στο 13% της ονομαστικής αξίας (σε καθαρό μέγεθος 11%), για να μπορέσει να αντεπεξέλθει στις δεσμεύσεις του έναντι του SSM (και της ΕΚΤ). Βέβαια, η περίπτωση της UniCredit είναι ενδεικτική, αλλά υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να θεωρηθεί «μπούσουλας» για το τι μέλλει γενέσθαι στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα.

Η συνεχής απαξίωση των μετοχών οδηγεί νομοτελειακά στη διαμόρφωση όλο και χαμηλότερων αποτιμήσεων, δηλαδή σε επίπεδα πολύ κοντά σε αυτά που, δυνητικά, θα μπορούσαν να βγουν σε έναν τέταρτο κύκλο αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου. Σύμφωνα με τμήμα ανάλυσης τραπεζικής χρηματιστηριακής, από τη στιγμή που η αποτίμηση και των 4 συστημικών δεν ξεπερνά τα 8 δισ., σε ένα θεωρητικό ενδεχόμενο για ΑΜΚ ύψους 3-4 δισ., η σχέση νέων/παλαιών μετόχων θα ήταν περίπου στο 1/2. Από αυτήν την άποψη, τα funds πιέζουν τις μετοχές όλο και χαμηλότερα, σε σημεία στα οποία είτε οι υφιστάμενοι μέτοχοι είτε νέοι θα είχαν τη δυνατότητα να αυξήσουν περαιτέρω τη συμμετοχή τους στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, οι νέοι μέτοχοι θα αύξαναν τις θέσεις τους, η συμμετοχή του ΤΧΣ θα μειωνόταν μέχρι… μηδενισμού. Με την είσοδο «νέων ιδιωτικών κεφαλαίων» (στο μεγαλύτερο μέρος τους ξένα κεφάλαια), θα ενδυναμωνόταν η καθαρή θέση των ομίλων, που πλέον, με πιο υγιείς

ισολογισμούς, θα μπορούσαν να ενισχύσουν την πραγματική οικονομία, τη χρηματοδότηση του επιχειρείν. Με βάση τα δεδομένα, το ΤΧΣ ελέγχει το 40% του μετοχικού κεφαλαίου της Εθνικής, το 25% της Πειραιώς, το 11% της Alpha Bank και το 2,5% της Eurobank. Οι υφιστάμενοι μέτοχοι των τραπεζών έχουν τοποθετήσει (στην τρίτη ΑΜΚ) το Fairfax 920 εκατ. (για το 17,9% της Eurobank), το Paulson & Co γύρω στο 1 δισ. (σε Πειραιώς και Alpha Bank), ενώ τα funds του W. Ross αποχώρησαν.

Το ΤΧΣ… στη γωνία Έχοντας δαπανήσει τα 38 δισ. των δανειστών, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας έχει φθάσει σήμερα, μετά από τρεις γύρους αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου, να έχει «κάψει» 36,44 δισ. ευρώ, που επί της ουσίας είναι προϊόν «στυψίματος» των ίδιων των φορολογουμένων, εγείροντας, με τη διαχρονική (διακυβερνητική) του αναποτελεσματικότητα, σοβαρά, πλέον, ζητήματα. Σε σημείο που στη Φραγκφούρτη εκφράζονται σκέψεις για εκ των πραγμάτων κατάργηση του Ταμείου (σ.σ. τα μέλη του ΔΣ εξακολουθούν να αμείβονται πλουσιοπάροχα...), σε δεύτερο χρόνο. Πράγματι, αν τελικά το εγχώριο τραπεζικό σύστημα οδηγηθεί σε έναν επόμενο (τέταρτο) κύκλο ΑΜΚ και οι κεφαλαιακές ανάγκες καλυφθούν από ξένα ιδιωτικά κεφάλαια, το Ταμείο δεν θα έχει κανέναν απολύτως λόγο ύπαρξης. Παρά μόνο να πουλήσει με τη μορφή placements τα μειωμένα μειοψηφικά ποσοστά που θα του έχουν απομείνει. Άλλωστε, όπως μας θύμιζε με νόημα παράγοντας του «ευρωσυστήματος» (DG Comp), τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΤΧΣ απολαμβάνουν ασυλία έναντι αστικής ευθύνης. Επιπροσθέτως, η Διοίκηση του ΤΧΣ σύναψε πέρσι τον Αύγουστο επιπλέον ασφαλιστικό συμβόλαιο, ύψους 352.174 ευρώ, για έναν χρόνο, προκειμένου να προστατευθεί επιπροσθέτως για ασφάλιση αστικής ευθύνης έναντι τρίτων. Πρόκειται, ουσιαστικά, για «διπλή ασυλία», που κοστίζει πανάκριβα στον Έλληνα φορολογούμενο. • • • ΧΡΗΜΑ 11

[αφιέρωμα]

Τι αλλάζει στις καταθέσεις

Νέα προϊόντα - νέες υπηρεσίες Ποια είναι η τρέχουσα τάση

Σημαντική επιτάχυνση της τάσης επιστροφής καταθέσεων αναμένουν για το 2018 οι τράπεζες

της Ειρήνης Σακελλάρη

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

ο εγχείρημα επιβεβαιώνεται μερικώς και στηρίζεται κυρίως στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο πιστωτικό σύστημα της χώρας αλλά και στη μερική ανάκαμψη της οικονομίας. Οι δύο αυτές παράμετροι τροφοδοτούν η μία την άλλη. Άλλωστε, η κρίση στη χώρα μας δεν ξεκίνησε ως τραπεζική κρίση, όπως έγινε σε άλλες χώρες της Ευρώπης, αλλά ως κρίση της εθνικής οικονομίας. Αργότερα, ωστόσο –αφού κάτι τέτοιο ήταν αναπόφευκτο–, πήρε χαρακτηριστικά και κρίσης τραπεζικής. Και ενώ η προσπάθεια επαναφοράς των καταθέσεων καταβάλλεται εντατικά από την πλευρά των τραπεζών, οι δυσβάσταχτοι φόροι δημιουργούν οξύ προβληματισμό σε ό,τι αφορά την επιστροφή κεφαλαίων από τα στρώματα, πολλώ δε μάλλον από το εξωτερικό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι τράπεζες αλλά και άλλοι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί να επιστρατεύουν όλα τους τα όπλα προκειμένου να ενισχύσουν την καταθετική τους βάση ή την εισροή κεφαλαίων σε χρηματοοικονο-

μικά προϊόντα. Την παραπάνω εικόνα επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος. Σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν στη δημoσιότητα, οι καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων αυξήθηκαν κατά 0,13%, στα 124,92 δισ. ευρώ, τον Φεβρουάριο, από 124,76 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο. Η αύξηση των καταθέσεων εκατ. ευρώ ήρθε ύστερα από συρρίκνωση 1,4 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο. Σε ετήσια βάση, μάλιστα, καταγράφηκε άνοδος 5,6% τον Φεβρουάριο, ύστερα από 4,9% τον Ιανουάριο. Σημειώνεται ότι οι ελληνικές τράπεζες βλέπουν τις καταθέσεις να ανακάμπτουν σταθερά την τελευταία διετία, αν και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις, με κυριότερη το υψηλό ποσοστό των κόκκινων δανείων. Έχει, πάντως, περιοριστεί η εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από χρηματοδότηση μέσω του έκτακτου μηχανισμού ρευστότητας (ELA). Στα τέλη του Φεβρουαρίου, η εξάρτησή τους από τον ΕLA είχε περιοριστεί στα 15,05 δισ. ευρώ από 17,4 δισ. ευρώ στα τέλη Ιανουαρίου.

Οι συστημικές τράπεζες φαίνεται να περιμένουν αύξηση των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) άνω των 7 δισ. ευρώ, ως βασικό σενάριο, ενώ το αισιόδοξο σενάριο «βλέπει» αύξηση καταθέσεων που μπορεί να ξεπεράσει τα 15 δισ. ευρώ.

Πώς θα κινηθούν οι τράπεζες-Εκτιμήσεις για αύξηση των καταθέσεων Τα στελέχη των τραπεζών λένε πως η αύξηση θα προέλθει από την επιστροφή χρημάτων που βρίσκονται σε θυρίδες και στρώματα, την επιστροφή κεφαλαίων από επενδυτικά προϊόντα εξωτερικού (που είχαν τοποθετηθεί για λόγους ασφαλείας, λόγω της τότε ανησυχίας για Grexit), τη μεγέθυνση της οικονομίας –το 2018 η άνοδος του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα φτάσει στο 2,5%– και τις ισχυρές επιδόσεις του τουριστικού τομέα. Τα καταστήματα των τραπεζών πραγματοποιούν στοχευμένες ενέργειες σε πελάτες που γνωρίζουν πως έχουν αποσύρει το «κομπόδεμά» τους από τις τράπεζες και πως διαθέτουν κεφάλαια. Τραπεζικοί παράγοντες υποστηρίζουν πως αν δεν υπάρξει κάποια αιφνίδια αρνητική εξέλιξη που θα

ανατρέψει το παραπάνω αφήγημα, το πιθανότερο είναι η αύξηση των καταθέσεων να κινηθεί στο εύρος των 15 δισ. ευρώ. Ασφαλώς, όλα αυτά απαιτούν σταθερότητα σε ό,τι αφορά το καλό κλίμα. Άλλωστε το 2017, υπήρξαν δύο σημαίνουσες περίοδοι: Η πρώτη κατά την οποία καθυστέρησε να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση –και άρα η αβεβαιότητα κορυφώθηκε– και η δεύτερη που αφορούσε το διάστημα μετά τον Μάιο, όταν η συμφωνία με τους Θεσμούς και η οριστικοποίησή της τον Ιούνιο έδωσαν το έναυσμα για σταδιακή και σταθερή αύξηση των καταθέσεων ιδιωτών και επιχειρήσεων. Έτσι, στο διάστημα Μαΐου-Δεκεμβρίου 2017, η αύξηση των καταθέσεων ανήλθε σε 7,4 δισ. ευρώ –κυρίως από νοικοκυριά–, εκ των οποίων τα μισά εκτιμάται ότι είναι χρήματα που επέστρεψαν από σεντούκια και θυρίδες. Σε ό,τι αφορά την αύξηση των καταθέσεων των επιχειρήσεων, αυτή αποδίδεται στην αποπληρωμή οφειλών του Δημοσίου, στην πολύ καλή πορεία του τουρισμού και γενικότερα στη βελτίωση των οικονομικών δραστηριοτήτων την περσινή χρονιά. Σε ετήσια βάση το 2017, η αύξηση των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα ανήλθε σε 4,9 δισ. ευρώ, υπερκαλύπτοντας τις σημαντικές εκροές

στο τετράμηνο Ιανουαρίου-Απριλίου. Στο τέλος Δεκεμβρίου 2017, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα ήταν 126,35 δισ. ευρώ. Όπως σημειώνουν στελέχη τραπεζών, αν η δεύτερη αξιολόγηση –που ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 2017– είχε ολοκληρωθεί σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα, τότε το 2017 η εικόνα των καταθέσεων, αλλά και συνολικά της οικονομίας, θα ήταν αισθητά θετικότερη. Το 2018 κινείται σε καλύτερες συνθήκες, καθώς η ταχύτατη ολοκλήρωση και της τρίτης αξιολόγησης που πραγματοποιήθηκε στις αρχές του έτους –η πρώτη αξιολόγηση που ολοκληρώνεται χωρίς καθυστέρηση– ενισχύει περαιτέρω την εμπιστοσύνη προς το τραπεζικό σύστημα και ευρύτερα στην οικονομία, διαμορφώνοντας τις προϋποθέσεις για μια σημαντική βελτίωση της ρευστότητας για δεύτερο συνεχόμενο χρόνο. Πλην όμως, η χρονιά διαθέτει και αυτή τα απρόοπτά της, που ακούν στον όρο «εθνικά θέματα». Αυτό σημαίνει πως οτιδήποτε μπορεί να δημιουργήσει ανασφάλεια σε καταθέτες και επενδυτές ενδέχεται να ανατρέψει την υπάρχουσα τάση ως προς τις καταθέσεις. Ωστόσο, λόγω των capital controls, οι τράπεζες δεν διατρέχουν τον κίνδυνο ενός bank run.

Τι κρύβεται πίσω από την αύξηση των καταθέσεων Νέα προϊόντα από τις τράπεζες-Η έννοια του στοιχήματος Με καταθέσεις ακόμη και στοιχηματικού χαρακτήρα κινείται το πιστωτικό σύστημα, προκειμένου να προσελκύσει τα χρήματα από τα στρώματα και τις θυρίδες, αλλά και τη μεταφορά χρημάτων που λιμνάζουν άτοκα σε λογαριασμούς του εξωτερικού ή και σε θυρίδες σε ξένες τράπεζες. Οι τράπεζες προβαίνουν σε τέτοιους σχεδιασμούς καθώς το δικαίωμα τους το δίνει το θεσμικό πλαίσιο, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί μετά την υιοθέτηση της κοινοτικής οδηγίας MIFID II. Η αύξηση των καταθέσεων τον Φεβρουάριο από τη μία προκύπτει λόγω των χαμηλότερων φορολογικών υποχρεώσεων τον μήνα αυτό, από την άλλη λόγω του «σαφάρι» που διενεργούν οι τράπεζες με διάφορες μεθόδους, προκειμένου να προσελκύσουν νέες καταθέσεις. Το τραπεζικό σύστημα πληρώνει και πληρώνει σχετικώς καλά για νέο χρήμα και όχι για χρήμα που βρίσκεται κατατεθειμένο σε άλλες τράπεζες. Η συστηματική και αδιάλειπτη προσπάθεια από την πλευρά των πιΧΡΗΜΑ 13

αφιέρωμα στωτικών ιδρυμάτων να επανέλθουν χρήματα στο ταμείο τους τα οποία προέρχονται από το σεντούκι και τα στρώματα αλλά και από τις καταθέσεις του εξωτερικού φαίνεται να αποδίδει.

Οι αποδόσεις των καταθέσεων Αυτή η προσπάθεια πραγματοποιείται με τρόπο μεθοδικό και από όλες τις τράπεζες, συστημικές και μη. Τα πιστωτικά ιδρύματα χρησιμοποιούν το στάνταρ «όπλο» της αύξησης των επιτοκίων, το οποίο βοηθά ουσιαστικά την προσέλκυση των καταθετών, αφού μέχρι πρότινος δεν συνέβαινε. Τα υψηλότερα επιτόκια αφορούν αποκλειστικά και μόνο το νέο χρήμα. Οι αποδόσεις για όλες τις καταθέσεις που δεν αποτελούν καινούργιο χρήμα κυμαίνονται μεταξύ 0,20% και 0,60%, ακόμη κι αν πρόκειται για υπέρογκα ποσά (1 εκατ. και άνω), που όμως βρίσκονται στο σύστημα και αλλάζουν απλώς τράπεζα ή ανανεώνονται.

Σε ετήσια βάση το 2017, η αύξηση των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα ανήλθε στα 4,9 δισ. ευρώ, υπερκαλύπτοντας τις σημαντικές εκροές στο τετράμηνο Ιανουαρίου-Απριλίου.

Η προαναφερόμενη καμπύλη επιτοκίων «αγκαλιάζει» καταθέσεις από 10.000 ευρώ, ενώ, όπως σημειώνουν τραπεζικές πηγές, αποδόσεις ύψους 0,60% μπορούν να λάβουν καταθέτες με διαπίστευμα το οποίο ξεκινά από τα 200.000 ευρώ. Όταν όμως μιλάμε για κεφάλαια εκτός τραπεζικού συστήματος, είτε αυτά έρχονται από το εξωτερικό είτε από τα στρώματα, οι λογικές που αναπτύσσονται διαφοροποιούνται αισθητά. Και μπορεί οι παλιοί και συνεπείς καταθέτες –όσοι λόγω φόβου δεν έφυγαν από το σύστημα– να μην ανταμείβονται, όπως άλλωστε συμβαίνει και για τους συνεπείς δανειολήπτες, ωστόσο όσοι αποφασίσουν να φέρουν νέο χρήμα στο σύστημα απολαμβάνουν επιτόκια που φθάνουν και ξεπερνούν ελαφρώς τη μονάδα.

Νέα προϊόντα-στοιχήματα Μάλιστα, βάσει της MIFID II, οι συγκεκριμένοι καταθέτες έχουν κι άλλες επιλογές σύνθετων αλλά και στοιχηματικών προϊόντων. Δηλαδή, βάσει ορισμένων σύνθετων προϊόντων, απολαμβάνουν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μια σχετικά ικανοποιητική απόδοση της καμπύλης επιτοκίων (0,5% αν κλείσουν το πορτοφόλι τους για ένα τετράμηνο), αλλά συγχρόνως μπορούν να λάβουν επιπλέον απόδοση ίση ή και μεγαλύτερη του 1,5% αν στοιχηματίσουν στην ισοτιμία ευρώ-δολαρίου και στο ίδιο διάστημα η ισοτιμία αυτή κινηθεί εντός ορίων. Οι καταθέσεις αυτής της λογικής –που όχι αδίκως

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

αλλά πάντως καθ’ υπερβολή ονομάζονται και στοιχηματικές– χρησιμοποιούνται από την τράπεζα για να καλύψουν κινδύνους ισοτιμίας, και επομένως δίνουν υψηλότερες αποδόσεις στους καταθέτες. Βεβαίως, η στοιχηματική λογική δεν προβλέπει απώλειες για τον καταθέτη σε ό,τι αφορά το κεφάλαιο, αλλά μόνο επιπλέον κέρδη ή μη κέρδη σε ό,τι αφορά την απόδοση. Η λογική που αναπτύσσουν οι τράπεζες δείχνει πόσο πολύ δύσκολο είναι να εισέλθουν νέα κεφάλαια στο τραπεζικό σύστημα, όχι τόσο γιατί οι καταθέτες δεν εμπιστεύονται πια τις τράπεζες όσο επειδή οι άμεσες κατασχέσεις, κυρίως για φορολογικές και ασφαλιστικές οφειλές, σε μια οικονομία που παρακολουθεί καχεκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης, είναι φαινόμενο καθημερινό.

Αλλάζουν μορφή τα τραπεζικά δίκτυα Ο κύκλος της αλλαγής για τα πιστωτικά ιδρύματα δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί και θα ήταν σωστότερο να πούμε πως απαιτείται κι άλλος χρόνος προς αυτήν την κατεύθυνση. Περισσότερες από 10 τράπεζες κατά την περίοδο της κρίσης έπαψαν να λειτουργούν, ενώ κλείνουν πολλά καταστήματα τραπεζών, οι οποίες συνεχίζουν να λειτουργούν, καθώς τα πιστωτικά ιδρύματα μειώνουν το δίκτυό τους, ρίχνοντας το βάρος των πωλήσεων σε δίκτυα εναλλακτικά. Ένας κύκλος αναδιάρθρωσης αναπτύσσεται ενόψει τεχνολογικών, κυρίως, εξελίξεων. Οι τεχνολογικές εξελίξεις και η ανάπτυξη των εναλλακτικών δικτύων θα οδηγήσουν την επόμενη πενταετία σε περαιτέρω μείωση προσωπικού και τραπεζικών καταστημάτων. Λένε πως οι τράπεζες δεν θα είναι πια όπως τις γνωρίζουμε, αλλά κατά 25% μικρότερες, και αυτό το 25% αποτελεί ένα σημαντικό υπόβαθρο για την ανάπτυξη μιας νέας αγοράς. Το fintech, ή αλλιώς η χρηματοοικονομική καινοτομία (financial technology), εισβάλλει στη ζωή των καταθετών και σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά του. Μέσα από πλατφόρμες και κινητά τηλέφωνα προσφέρονται παραδοσιακές τραπεζικές εργασίες, γίνονται πληρωμές, χρηματοδοτούνται επιχειρήσεις, προσφέρονται εναλλακτικά νομίσματα, λειτουργούν νέες τράπεζες. Οι εξελίξεις μιλούν για εφαρμογές που διαμορφώνουν συνθήκες «επανάστασης», καθώς οι

τοποιήσεις που προάγονται αλλάζουν πλήρως το τραπεζικό τοπίο. Οι εγχώριες τράπεζες αναγνωρίζουν τον κίνδυνο από το fintech, αλλά αντιμετωπίζουν τις εξελίξεις και σαν μια νέα ευκαιρία.

Στο εξωτερικό Η Bank of America στις ΗΠΑ έχει περιορίσει το δίκτυο των καταστημάτων της από 6.000 σημεία το 2011 σε 4.800 το 2016, συρρίκνωση που οφείλεται στην προσαρμογή του ομίλου στις τεχνολογικές εξελίξεις. Την ίδια περίοδο, ο αριθμός πελατών της τράπεζας που πραγματοποιεί συναλλαγές μέσω κινητού τηλεφώνου, από 6 εκατομμύρια το 2011, έχει φτάσει τα 18 εκατομμύρια σήμερα. Σύμφωνα με μελέτες, 4 στους 10 καταναλωτές έχουν χρησιμοποιήσει μη τραπεζικά δίκτυα για τραπεζικές υπηρεσίες. Είναι χαρακτηριστικό το ότι οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται διεθνώς σε

εταιρείες fintech, από το επίπεδο των 800 εκατ. δολ. το 2010, έχουν εκτοξευθεί στα 13,6 δισ. δολ. (2016). Οι ελληνικές τράπεζες μετασχηματίζονται και προετοιμάζονται εντατικά για τη νέα εποχή, αλλά και για τον ανταγωνισμό που θα αντιμετωπίσουν, ο οποίος θα είναι μεγάλος και θα προέρχεται από δίκτυα εναλλακτικά, με περιορισμένο, αν όχι ανύπαρκτο, κόστος. Από την άλλη πλευρά, οι τεχνολογικές εξελίξεις καθιστούν αναπόδραστη την περαιτέρω συρρίκνωση των παραδοσιακών δικτύων: όταν ο καθένας μπορεί να κάνει τις συναλλαγές του από το κινητό, δεν έχει νόημα οι συστημικές τράπεζες να διατηρούν 10 καταστήματα π.χ. στο κέντρο της Αθήνας. Η ψηφιακή αλλαγή είναι άγνωστο πού θα οδηγήσει, αφού υπάρχουν γενιές που γαλουχήθηκαν μέσα σε αυτήν την αλλαγή στα κοινωνικά δίκτυα και, επομένως, θεωρούν τη ζωή τους απολύτως συνυφασμένη με αυτά.

Γύρω στα 600 δισ. μείον οι περιουσίες των Ελλήνων από την κρίση Τι μπορούν να προσφέρουν οι τράπεζες Σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς, από την αρχή της κρίσης μέχρι και σήμερα, η περιουσία των Ελλήνων μειώθηκε κατά 600 δισ. ευρώ. Οι καταθέσεις ήταν 235 δισ. ευρώ και μετά από 9 χρόνια κρίσης εμφανίζονται στα 125 δισ. ευρώ. Για κάποιους, η μείωση της αξίας της περιουσίας τους είναι «θεωρητική», καθώς δεν χρειάστηκε να ρευστοποιήσουν κατά τη διάρκεια της κρίσης και τώρα προσβλέπουν σε μια μακρά περίοδο ανάκαμψης, για να καλύψουν τα «σπασμένα». Για όλους όμως η κρίση αυτή κόστισε κάτι, από λίγα μέχρι πολλά. Για εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, οι απώλειες είναι πραγματικές και οριστικές. Ακίνητα που πουλήθηκαν σε εξευτελιστικές τιμές, μετοχές εταιρειών που ρευστοποιήθηκαν ή που απαξιώθηκαν πλήρως, λόγω χρεωκοπίας των επιχειρήσεων, τραπεζικοί λογαριασμοί που άδειασαν, προκάλεσαν στους πολίτες απώλειες οι οποίες θα ανακτηθούν ύστερα από πολλά χρόνια ή ποτέ. Νοικοκυριά και επιχειρήσεις μοιράζονταν τον Σεπτέμβριο του 2009 καταθέσεις οι οποίες έφταναν

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

ακόμη και στα 235 δισ. ευρώ, ενώ, όπως ήδη προαναφέρθηκε, αυτές διαμορφώνονται στα 125 δισ. ευρώ. Η χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων στο ΧΑ εταιρειών τον Δεκέμβριο του 2009 ανερχόταν στα 83,447 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα να αντιστοιχεί στο 33,4% του ΑΕΠ. Είχε βρεθεί βέβαια το 2007 και στα 195,5 δισ. ευρώ, με το ποσό αυτό να αντιστοιχεί στο 79,8% του ΑΕΠ. Το 2017, έκλεισε με τη χρηματιστηριακή αξία του συνόλου των μετοχών να διαμορφώνεται στα 54 δισ. ευρώ. Εκ πρώτης όψεως, δηλαδή, έχουν χαθεί περίπου 30 δισ. ευρώ. Αυτή όμως δεν είναι η πραγματική εικόνα. Αν συνυπολογιστούν και τα κεφάλαια που εισέρρευσαν αυτό το διάστημα, ειδικά για την ενίσχυση των τραπεζών, οι απώλειες εκτιμώνται σε πάνω από 60 δισ. ευρώ. Τέλος, δραματικά είναι τα στοιχεία για την αξία των ακινήτων, που εκτιμάται πως έχει μειωθεί κατά 40% από τις αρχές της κρίσης μέχρι σήμερα. Οι απώλειες υπολογίζονται σε 400 δισ. ευρώ, αν σκεφθεί κανείς πως η αξία των ακινήτων προ κρίσης διαμορφωνόταν στο 1 τρισ. ευρώ.

WATER SPORTS AND SOCIAL CLUB THE UNBREAKABLE JOINT!

Lemos Vouliagmenis, 16671 Vouliagmeni, Hellas Phone: +30.210.89.62.416 | e-mail: nov@nov.gr website: www.nov.gr

αφιέρωμα ΠΡΟΘΕΣΜΙΑΚΕΣ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ Τι μπορούν να προσφέρουν οι τράπεζες προκειμένου να λειάνουν, με όποιον τρόπο αυτό είναι δυνατό, τις συγκεκριμένες απώλειες; Οι προθεσμιακές καταθέσεις αποτελούν κάποιες από τις επιλογές που έχουν στη διάθεσή τους οι επενδυτές. Η συνολική απόδοση της κατάθεσης και το χρονικό διάστημα της προθεσμίας αποτελούν τους βασικούς συντελεστές από τους οποίους αυτή εξαρτάται. Πλην όμως, τα χαμηλά επιτόκια δεν διαφοροποιούν πολύ τα σχετικά καταθετικά προϊόντα. Ενδεικτικά:

Δικαιούχοι Οι προθεσμιακές καταθέσεις προσφέρονται σε: • Φυσικά πρόσωπα • ΝΠΙΔ οποιασδήποτε μορφής • Δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις

Ελάχιστο ποσό αρχικής κατάθεσης Το ποσό των 3.000 ευρώ

Παροχές Οι προθεσμιακές καταθέσεις σε ευρώ, που συνδυάζουν την ασφάλεια με τις υψηλές αποδόσεις, προσφέρουν: • Δυνατότητα επιλογής διάρκειας κατάθεσης από μία έως 365 ημέρες • Ανταγωνιστικό επιτόκιο, που: ‣ καθορίζεται ανάλογα με το ύψος του κεφαλαίου και τη χρονική διάρκεια της κατάθεσης, ‣ παραμένει σταθερό για όλη τη διάρκεια της κατάθεσης, προφυλάσσοντάς την από πιθανή πτώση των επιτοκίων, ‣ είναι διαπραγματεύσιμο για ποσά από 330.000 ευρώ και άνω. • Δυνατότητα αυτόματης ανανέωσης, πράγμα που εξασφαλίζει την εξυπηρέτηση του πελάτη χωρίς να χρειαστεί να μετακινηθεί • Αυτόματη μεταφορά των τόκων σε συνδεδεμένο λογαριασμό καταθέσεων πρώτης ζήτησης της επιλογής του πελάτη (ταμιευτηρίου, τρεχούμενο ή όψεως) • Δυνατότητα πρόσθετης κατάθεσης στη λήξη της προθεσμίας • Δυνατότητα προσθήκης επιπλέον δικαιούχων (φυσικών προσώπων), χωρίς να απαιτείται η εξόφληση του λογαριασμού και το άνοιγμα νέου • Δυνατότητα εκχώρησης της κατάθεσης σε περίπτωση δανειοδότησης ή συμμετοχής σε δημόσια εγγραφή • Ονομαστικό αποδεικτικό κατάθεσης • Μηδενικά έξοδα διαχείρισης • Εξυπηρέτηση σε οποιοδήποτε από τα καταστήματα της τράπεζας

Μηνιαίο Το προϊόν Μηνιαίο προσφέρεται σε φυσικά πρόσωπα. Το ελάχιστο ποσό κατάθεσης ή αρχικής κατάθεσης είναι 20.000 ευρώ, ενώ η διάρκεια καθορίζεται από 6 έως 12 μήνες. Οι τόκοι καταβάλλονται κάθε μήνα σε πίστωση του λογαριασμού καταθέσεων που υποδεικνύεται από τον πελάτη.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Η προθεσμιακή κατάθεση σε ευρώ Μηνιαίο, με διάρκεια 6 ή 12 μηνών, προσφέρει: ‣ Υψηλή εγγυημένη απόδοση ‣ Σταθερό ανταγωνιστικό επιτόκιο ‣ Καταβολή σταθερού ποσού τόκων σε μηνιαία βάση, σε πίστωση συνδεδεμένου λογαριασμού καταθέσεων πρώτης ζήτησης επιλογής του πελάτη (ταμιευτηρίου, τρεχούμενος ή όψεως) ‣ Δυνατότητα προσθήκης επιπλέον δικαιούχων (φυσικών προσώπων), χωρίς να απαιτείται η εξόφληση του λογαριασμού και το άνοιγμα νέου ‣ Δυνατότητα εκχώρησης της κατάθεσης σε περίπτωση δανειοδότησης ή συμμετοχής σε δημόσια εγγραφή ‣ Ονομαστικό αποδεικτικό κατάθεσης ‣ Μηδενικά έξοδα διαχείρισης ‣ Εξυπηρέτηση σε οποιοδήποτε από τα καταστήματα της τράπεζας

Προθεσμιακή 4=6 Η Νέα Προθεσμιακή 4=6 δίνει αξία στο κεφάλαιο, καθώς προσφέρει ασφάλεια στα μετρητά, μηνιαία καταβολή τόκων και δώρο τους τόκους δύο επιπλέον μηνών στο τέλος του τετραμήνου. H Νέα Προθεσμιακή 4=6 προσφέρεται αποκλειστικά σε φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν μετρητά σε ευρώ και έχουν δικαίωμα ανοίγματος λογαριασμού βάσει του ισχύοντος πλαισίου «περί περιορισμών στην ανάληψη μετρητών και τη μεταφορά κεφαλαίων». Ελάχιστο ποσό κατάθεσης είναι τα 5.000 ευρώ. Η διάρκεια της κατάθεσης είναι 4 μήνες. Το επιτόκιο καθορίζεται με βάση το ποσό της κατάθεσης και διατηρείται σταθερό για όλη τη διάρκειά της. Σχετική ενημέρωση παρέχεται από τα αρμόδια στελέχη των καταστημάτων της τράπεζας. Η καταβολή τόκων γίνεται κάθε μήνα, με αποτέλεσμα να πραγματοποιούνται 4 καταβολές. Στη λήξη της προθεσμιακής κατάθεσης, καταβάλλονται ως δώρο οι τόκοι δύο επιπλέον μηνών (το 50% του συνόλου των μηνιαίων τόκων της). Δεν καταβάλλεται δώρο σε περίπτωση πρόωρης ολικής εξόφλησης της κατάθεσης. Προσφέρονται ακόμη: • Αυτόματη μεταφορά τόκων και δώρου στον λογαριασμό εξυπηρέτησης ή απόδοσης τόκων • Δυνατότητα ενεχυρίασης/δέσμευσης της κατάθεσης για λήψη πιστοδότησης ή συμμετοχή σε δημόσια εγγραφή • Προθεσμιακές καταθέσεις Τράπεζας Πειραιώς

Προθεσμιακή κατάθεση Στα Μέτρα Σου Η κατάθεση αυτή διαθέτει πρόγραμμα επιβράβευσης yellow. Προσφέρει απόλυτη ευελιξία, καθώς διαμορφώνεται όπως πραγματικά επιθυμεί ο πελάτης, ενώ ο ίδιος επιλέγει τον τρόπο επιβράβευσης. Μπορεί να επιλέξει επίσης διάρκεια από μία εβδομάδα έως και 12 μήνες, πότε θα λάβει τους τόκους, αν θα έχει τα χρήματά του ελεύθερα χωρίς κόστος, αν θέλει να αυξομειώνει το κεφάλαιό του κατά τη διάρκεια της προθεσμίας, όπως επίσης και αν θέλει να κερδίζει yellows, τα οποία θα μπορεί να εξαργυρώνει στις καθημερινές αγορές. Στην προθεσμιακή κατάθεση Στα Μέτρα Σου, η επιλογή σε ό,τι αφορά στη διάρκεια διαμορφώνεται από μία εβδομάδα μέχρι 12 μήνες ή ακόμη και με λήξη σε συγκεκριμένη ημερομηνία που εξυπηρετεί. Το ελάχιστο ποσό κατάθεσης είναι 5.000 ευρώ. Οι τόκοι καταβάλλονται την ημέρα έναρξης της κατάθεσης, την ημέρα λήξης της κατάθεσης ή κατά τη διάρκεια της κατάθεσης και, συγκεκριμένα, κάθε μήνα, δίμηνο ή τρίμηνο, ανάλογα με τη συνολική διάρκεια της κατάθεσης που έχει επιλεγεί. Αν ο πελάτης χρειαστεί τα χρήματά του πριν τη λήξη της προθεσμιακής κατάθεσης, μπορεί να επιλέξει τη δυνατότητα προεξόφλησης χωρίς κόστος. Η συγκεκριμένη επιλογή είναι διαθέσιμη όταν οι τόκοι της προθεσμιακής κατάθεσης καταβάλλονται κατά τη διάρκειά της. Έτσι, τα χρήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο κατά την ημερομηνία καταβολής των τόκων (κάθε μήνα, δίμηνο κ.λπ.). Υπάρχει ακόμη δυνατότητα μεταβολής κεφαλαίου. Η συγκεκριμένη επιλογή είναι διαθέσιμη χωρίς επιβάρυνση, με διατήρηση του αρχικού επιτοκίου. Επίσης, το ποσό που προστίθεται ή αφαιρείται πρέπει να είναι τουλάχιστον 1.000 ευρώ και το νέο κεφάλαιο της προθεσμιακής κατάθεσης να είναι μέχρι 50% μεγαλύτερο ή μικρότερο του αρχικού. Με την προθεσμιακή κατάθεση Στα Μέτρα Σου, μαζί με τους τόκους ο πελάτης κερδίζει και yellows, εφόσον το επιλέξει.

Απλή Προθεσμιακή Κατάθεση Χωρίς ρίσκο με επιλογή διάρκειας της κατάθεσης Η Απλή Προθεσμιακή Κατάθεση εξασφαλίζει απόδοση χωρίς ρίσκο για το κεφάλαιο. Τα χρήματα τοποθετούνται για τη διάρκεια που επιλέγει ο πελάτης, από μία ημέρα μέχρι 12 μήνες. Τοκίζονται με σταθερό επιτόκιο καταθέσεων, το οποίο ο πελάτης γνωρίζει πριν την έναρξη της προθεσμιακής κατάθεσης και οι τόκοι αποδίδονται στη λήξη της. Το ελάχιστο ποσό στην Απλή Προθεσμιακή Κατάθεση είναι 5.000 ευρώ ή το ισόποσο σε ξένο νόμισμα. Η κατάθεση μπορεί να οριστεί πως ανανεώνεται αυτόματα στη λήξη της. Σε αυτήν την περίπτωση, η προθεσμιακή κατάθεση ανανεώνεται αυτόματα για την ίδια διάρκεια, με ή χωρίς τους τόκους της, με το επιτόκιο που θα ισχύει εκείνη την ημέρα.

πενδυθεί, για να διασφαλιστεί ακόμη υψηλότερη απόδοση. Στην προθεσμιακή κατάθεση Μπροστά, η κατάθεση μπορεί να αφορά από έναν μήνα έως 12 μήνες. Το ελάχιστο ποσό είναι 5.000 ευρώ.

Προθεσμιακή κατάθεση Πειραιώς Κάθε Μήνα Η συγκεκριμένη κατάθεση προσφέρει τακτικό εισόδημα με την εκταμίευση των τόκων κάθε μήνα. Τα χρήματα κατατίθενται με προθεσμία για 3, 6 ή 12 μήνες. Τοκίζονται με σταθερό επιτόκιο καταθέσεων, που είναι γνωστό πριν την έναρξη της προθεσμιακής κατάθεσης. Το ελάχιστο ποσό είναι 5.000 ευρώ ή 5.000 δολ.

Καταθετικό πρόγραμμα Cash Manager Απόδοση και διαθέσιμα όσα χρήματα χρειάζεται ο πελάτης κάθε εβδομάδα. Το καταθετικό πρόγραμμα Cash Manager συνδυάζει τη ρευστότητα που προσφέρει ο τρεχούμενος λογαριασμός με την υψηλή απόδοση που δίνει η προθεσμιακή κατάθεση. Κάθε εβδομάδα, το ποσό το οποίο ο πελάτης είχε ορίσει στο άνοιγμα του προγράμματος Cash Manager είναι άμεσα διαθέσιμο για τις συναλλαγές και παραμένει στον τρεχούμενο λογαριασμό. Το υπόλοιπο τοποθετείται στην εβδομαδιαία προθεσμιακή κατάθεση του Cash Manager. Η προθεσμιακή κατάθεση ανανεώνεται αυτόματα κάθε εβδομάδα, αρκεί το υπόλοιπο που τοποθετείται σε αυτήν να είναι πάνω από 3.000 ευρώ. Οποιαδήποτε στιγμή, ο πελάτης μπορεί να αλλάξει τις επιλογές του: ‣ Το ποσό που θέλει διαθέσιμο στον τρεχούμενο λογαριασμό Cash Manager ‣ Την αυτόματη ανανέωση της προθεσμιακής κατάθεσης Cash Manager

Προθεσμιακή κατάθεση Πειραιώς Μέγας Δυνατότητα υψηλών αποδόσεων Με την προθεσμιακή κατάθεση Πειραιώς Μέγας διασφαλίζεται το σταθερό υψηλό επιτόκιο, ενώ με παράλληλη επένδυση τμήματος του κεφαλαίου σε επιλεγμένα αμοιβαία επιδιώκονται ανταγωνιστικές αποδόσεις. Το ελάχιστο ποσό συμμετοχής στο προϊόν ανέρχεται σε 10.000 ευρώ. Η προθεσμιακή κατάθεση και τα αμοιβαία κεφάλαια λειτουργούν ανεξάρτητα μεταξύ τους: 1. Κατανομή σε προθεσμιακή κατάθεση/αμοιβαία κεφάλαια • 50%/50% • 70%/30% • 85%/15% 2. Διάρκεια προθεσμιακής κατάθεσης • 3, 6 ή 12 μήνες

Προκαταβολή τόκων

3. Είδος αμοιβαίων κεφαλαίων • Ομολογιακά αμοιβαία κεφάλαια • Μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια • Μικτά αμοιβαία κεφάλαια

Στην προθεσμιακή κατάθεση Μπροστά, οι τόκοι αποδίδονται την ημέρα έναρξης της κατάθεσης. Είναι δυνατή η ανάληψη αυτού του ποσού, που μπορεί να λειτουργήσει σαν ένα συμπληρωματικό εισόδημα, το οποίο μπορεί και να επανε-

Οποιαδήποτε στιγμή, ο πελάτης μπορεί να ρευστοποιήσει μερίδια των αμοιβαίων κεφαλαίων του. Δεν επηρεάζεται το επιτόκιο της προθεσμιακής κατάθεσης, ούτε χρειάζεται να την προεξοφλήσει ταυτόχρονα.

Προθεσμιακή κατάθεση Μπροστά

ΧΡΗΜΑ 19

αφιέρωμα

Alpha Online Προθεσμιακή με Bonus Μια Προθεσμιακή-Διπλό Κέρδος είναι η σύσταση της κατάθεσης. Πρόκειται για μια online προθεσμιακή κατάθεση, που προσφέρει και τόκους και Bonus πόντους, όταν, όπου και όπως ο πελάτης επιθυμεί. Ο πελάτης δημιουργεί τη δική του Alpha online Προθεσμιακή με Bonus με ελάχιστο αρχικό κεφάλαιο 5.000 ευρώ, διάρκεια 3, 6 ή 12 μήνες και κερδίζει χιλιάδες Bonus πόντους, διαθέσιμους προς εξαργύρωση, για την κάλυψη των καθημερινών του αναγκών. Alpha Online Προθεσμιακή Alpha Online Προθεσμιακή, μια προθεσμιακή κατάθεση που τη δημιουργούν οι πελάτες της Alpha Bank όταν, όπου και όπως το επιθυμούν, μέσω Alpha Web Banking και Alphaphone Banking, για ποσά από 5.000 ευρώ και με επιλογή ανάμεσα σε 3μηνη, 6μηνη και 12μηνη διάρκεια, καταβολή τόκων κάθε μήνα και ιδιαίτερα ανταγωνιστικά επιτόκια. Alpha Προθεσμιακή με Bonus Πρόκειται για προθεσμιακές καταθέσεις που ανταμείβουν διπλά τον πελάτη, συνδυάζοντας ελκυστικό επιτόκιο και Bonus πόντους, για ποσά από 10.000, 30.000, 50.000 και 100.000 ευρώ. Alpha Προθεσμιακή Ζωής Η Alpha Bank θέτει στο επίκεντρο της συγκεκριμένης κατάθεσης τον άνθρωπο. Η τράπεζα δημιούργησε μια προθεσμιακή κατάθεση που συνδυάζει προνομιακό κλιμακούμενο επιτόκιο, χαμηλό αρχικό κεφάλαιο, μηνιαία καταβολή τόκων και ασφαλιστική κάλυψη προσωπικού ατυχήματος. Προθεσμιακή Κατάθεση Alpha Μηνιαία Πρόοδος Προθεσμιακή κατάθεση για ποσά από 10.000 ευρώ, με μηνιαία καταβολή τόκων, αυξανόμενο επιτόκιο και δυνατότητα αύξησης του αρχικού κεφαλαίου κάθε μήνα, για να επωφελείται ο πελάτης από τις προνομιακές αποδόσεις. Διαπραγματεύσιμες Καταθέσεις Προθεσμίας Αποτελούν μια μορφή τοποθετήσεως με συγκεκριμένη χρονική διάρκεια.

Οι προθεσμιακές καταθέσεις επιδιώκουν τη σύγκριση Ευρώ Επιστροφή Στην προθεσμιακή κατάθεση με Ευρώ Επιστροφή, ο πελάτης κερδίζει έως 360 ευρώ τον χρόνο για τις αγορές του από το πρόγραμμα επιβράβευσης Ευρώ Επιστροφή, που συνδέεται με την προθεσμιακή κατάθεσή του. Εξασφαλίζει επιτόκιο από 0,25% έως 0,40%, ανάλογα με το ποσό και τη διάρκειά της: 3, 6 ή 12 μήνες. Η απόδοση τόκων γίνεται κάθε μήνα ή κάθε τρεις μήνες και το ελάχιστο ποσό της κατάθεσης προβλέπεται να είναι 10.000 ευρώ. Με ευελιξία Η συγκεκριμένη προθεσμιακή δίνει τη δυνατότητα να αυξηθεί το ποσό μία ή περισσότερες φορές μέχρι τη λήξη. Οι τόκοι αποδίδονται κάθε μήνα. Η ανανέωση μπορεί να είναι αυτόματη και να υπάρξει ρευστοποίηση στοιχείων αν χρειαστεί. Το επιτόκιο διαμορφώνεται από 0,30% έως 0,40%, με απόδοση τόκων κάθε μήνα, ενώ ο χρόνος κινείται για 3, 6 ή 12 μήνες. Μία ή περισσότερες φορές έως τη λήξη της προθεσμιακής κάθε φορά που αποδίδονται οι τόκοι ορίζεται το ποσό της προσθήκης. Προθεσμιακή Για Όλους Live Η συγκεκριμένη προθεσμιακή είναι απλή και ανοίγει με ελάχιστο ποσό τα 5.000 ευρώ. Η διαχείριση και η ανανέωσή της γίνεται με ή χωρίς τους τόκους από τον υπολογιστή, το tablet ή το κινητό. Το επιτόκιο διαμορφώνεται έως 0,60% και παραμένει σταθερό σε όλη τη διάρκεια της κατάθεσης. Οι τόκοι αποδίδονται στη λήξη της. Η διάρκεια μπορεί να αλλάξει για έκτακτες ανάγκες και η ρευστοποίηση να πραγματοποιηθεί πριν τη λήξη. Προθεσμιακή Κάθε Μέρα Η προθεσμιακή Κάθε Μέρα ανοίγεται με ελάχιστο ποσό 10.000 ευρώ. Επιπλέον, προβλέπει κέρδος 5% ως επιστροφή σε ευρώ από τις αγορές σε επιλεγμένες συνεργαζόμενες επιχειρήσεις. Η επιλογή αφορά διάρκεια για 3 ή 6 μήνες. Αν παρουσιαστεί έκτακτη ανάγκη, υπάρχει δυνατότητα ρευστοποίησης. Το επιτόκιο 0,30% ή 0,35% είναι σταθερό σε όλη τη διάρκεια της προθεσμιακής κατάθεσης. Οι τόκοι αποδίδονται κάθε μήνα. Για να καλυφθούν οι έκτακτες ανάγκες, υπάρχει η δυνατότητα ρευστοποίησης ολόκληρης ή μέρους της προθεσμιακής κατάθεσης πριν τη λήξη. Προθεσμιακή Κατάθεση για Όλους Με τη συγκεκριμένη προθεσμιακή τα χρήματα τοκίζονται με επιτόκιο από 0,30% έως 0,40%, ανάλογα με το ποσό. Οι τόκοι αποδίδονται στη λήξη της προθεσμιακής. Η κατάθεση μπορεί να ανανεωθεί αυτόματα, όπως επίσης μπορεί να ρευστοποιηθεί πριν τη λήξη της σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Προθεσμιακή Για Όλους Live Με €πιστροφή Η συγκεκριμένη κατάθεση ανοίγει με ελάχιστο ποσό 10.000 ευρώ. Προβλέπεται κέρδος έως 520 ευρώ, με επιστροφή από το πρόγραμμα επιβράβευσης €πιστροφή, ανάλογα με το ποσό και τη διάρκεια της προθεσμιακής κατάθεσης. Η διάρκεια είναι επιλέξιμη μεταξύ 3, 6 ή 12 μηνών. Ποσά μέχρι 520 ευρώ καταβάλλονται στην κάρτα του πελάτη. Προθεσμιακή Κατάθεση Σύνταξης Η συγκεκριμένη κατάθεση συνδέεται με τον λογαριασμό της σύνταξης του πελάτη. Τοποθετούνται ποσά από 5.000 ευρώ. Υπάρχει δυνατότητα ρευ-

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

στοποίησης σε περίπτωση ανάγκης, και τα χρήματα τοκίζονται με 0,35% ή 0,50%, ανάλογα με τη διάρκεια, με απόδοση τόκων κάθε μήνα. Τα χρήματα τοποθετούνται για 3 ή 12 μήνες. Προθεσμιακή σε ξένο νόμισμα Η τράπεζα προσφέρει τη δυνατότητα δημιουργίας προθεσμιακής σε ξένο νόμισμα. Ο πελάτης επιλέγει το νόμισμα και τη διάρκεια της κατάθεσης. Το επιτόκιό της εξαρτάται από το νόμισμα. Μπορείτε να επιλέξετε να ανανεωθεί αυτόματα στη λήξη της και να τη ρευστοποιήσετε αν παρουσιαστεί ανάγκη. Οι επιλογές αφορούν δολάρια ΗΠΑ, ελβετικά φράγκα, λίρες Αγγλίας και άλλα 7 ξένα νομίσματα.

Απλές προθεσμιακές καταθέσεις Είναι λογαριασμός που βασίζεται στη συμφωνία μεταξύ τράπεζας και καταθέτη για την κατάθεση συγκεκριμένου ποσού, για ορισμένη διάρκεια και µε συγκεκριμένο επιτόκιο. Η διάρκειά του μπορεί να είναι από µία ημέρα μέχρι και το έτος. Στο τέλος της προκαθορισμένης περιόδου, ο πελάτης λαμβάνει το ποσό που έχει καταθέσει προσαυξημένο κατά τους αναλογούντες τόκους. Οι προθεσμιακές καταθέσεις προσφέρονται και σε ξένο νόμισμα. Το επιτόκιο είναι διαπραγµατεύσιµο, εφαρµόζεται σε όλο το ποσό της κατάθεσης και παραμένει σταθερό για όλη τη διάρκεια αυτής. Οι τόκοι αποδίδονται στη λήξη της προθεσμιακής κατάθεσης και οι πιστωτικοί τόκοι υπόκεινται σε φόρο σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Με τη λήξη της προθεσμιακής, το ποσό που δικαιούται ο πελάτης κατατίθεται στον συνδεδεμένο λογαριασμό του και δεν ανανεώνεται αυτόματα η προθεσμιακή του κατάθεση. Υπάρχει η δυνατότητα ανανέωσης της κατάθεσης κατά τη λήξη της, εφόσον εξακολουθεί να ισχύει η διάθεση του προϊόντος. Υπάρχει ακόμη η δυνατότητα πρόωρης μερικής ή ολικής εξόφλησης, µόνο µετά από τη σύµφωνη γνώµη και έγκριση της τράπεζας και σύμφωνα με τις υφιστάμενες νομοκανονιστικές διατάξεις. Attica Double Profit Πρόκειται για 3μηνη ή 6μηνη προθεσμιακή κατάθεση, που καλύπτει την ανάγκη σας για αληθινά υψηλές αποδόσεις, με ιδιαίτερα ελκυστικό επιτόκιο και δώρο το 100% του συνόλου των τόκων. Οι τόκοι αποδίδονται μηνιαίως και καταβάλλονται αυτόματα σε καταθετικό λογαριασμό της επιλογής σας κάθε μήνα στην επέτειο έναρξης της κατάθεσης. Το ελάχιστο ποσό κατάθεσης διαμορφώνεται στα 20.000 ευρώ. Το ποσό αφορά σε νέα κεφάλαια. Η διάρκεια της κατάθεσης είναι 3μηνη ή 6μηνη και επιτρέπεται μόνο πρόωρη ολική εξόφληση, μετά από έγκριση της τράπεζας. Η κατάθεση προβλέπει ένα δώρο στη λήξη: Καταβολή επιπλέον ποσού ίσου με το 100% του συνόλου των τόκων περιόδου της κατάθεσης. Δηλαδή τόκοι επιπλέον 3 μηνών για την 3μηνη προθεσμιακή κατάθεση και τόκοι επιπλέον 6 μηνών για την 6μηνη προθεσμιακή κατάθεση. Έτσι, η ετήσια μικτή απόδοση ανέρχεται σε 1,40% για την προθεσμιακή 3μηνης διάρκειας και 1,60% για την προθεσμιακή 6μηνης διάρκειας, εφόσον δεν πραγματοποιηθεί πρόωρη εξόφληση. Attica Early Profit Πρόκειται για 6μηνη προθεσμιακή κατάθεση, που καλύπτει την ανάγκη σας για αύξηση της αξίας των χρημάτων του καταθέτη χωρίς ρίσκο. Το ελάχιστο ποσό κατάθεσης διαμορφώνεται στα 20.000 ευρώ. Το ποσό αφορά σε νέα κε-

Τραπεζικοί παράγοντες υποστηρίζουν πως, αν δεν υπάρξει κάποια αιφνίδια αρνητική εξέλιξη, το πιθανότερο είναι η αύξηση των καταθέσεων να κινηθεί στο εύρος των 15 δισ. ευρώ.

φάλαια. Η διάρκεια της κατάθεσης είναι 6μηνη και επιτρέπεται μόνο πρόωρη ολική εξόφληση του κεφαλαίου μετά από έγκριση της τράπεζας και σύμφωνα με τις υφιστάμενες νομοθετικές διατάξεις. Επίσης, εξασφαλίζεται προνομιακό επιτόκιο 1,60% για 6 μήνες προθεσμιακής κατάθεσης. Τα επιτόκια που αναφέρονται είναι μικτά, ετήσια, ενώ οι τόκοι των καταθέσεων υπόκεινται σε φορολογία 15% σύμφωνα με την ισχύουσα ελληνική φορολογική νομοθεσία. Αν επενδυθούν οι τόκοι, υπάρχει επιπλέον απόδοση. Attica Flex Profit Πρόκειται για μια ευέλικτη προθεσμιακή κατάθεση, που δίνει τη δυνατότητα αύξησης του κεφαλαίου και επιβραβεύει για αυτό χωρίς ρίσκο. Η κατάθεση αφορά συγκεκριμένο ποσό χρημάτων για προκαθορισμένη περίοδο και με προσυμφωνημένο επιτόκιο, το οποίο μπορεί να αυξηθεί, υπό προϋποθέσεις, μέχρι και 1,60%. Το ελάχιστο ποσό κατάθεσης διαμορφώνεται στα 50.000 ευρώ. Το ποσό αφορά σε νέα κεφάλαια. Η διάρκεια είναι ένας, δύο ή τρεις μήνες. Επιτρέπεται μόνο πρόωρη ολική εξόφληση του κεφαλαίου μετά από έγκριση της τράπεζας και σύμφωνα με τις υφιστάμενες νομοθετικές διατάξεις. Η καταβολή τόκων γίνεται στην ημερομηνία λήξης της προθεσμιακής κατάθεσης. Τα επιτόκια που αναφέρονται είναι μικτά. ΧΡΗΜΑ 21

αφιέρωμα

ΤΡΑΠΕΖΕΣ VS ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ Ζήτημα «ζωής και θανάτου» παραμένει για τις ελληνικές τράπεζες η προσέλκυση καταθέσεων, καθώς αυτός είναι ο μόνος τρόπος για τη συνεισφορά των πιστωτικών ιδρυμάτων στην ελληνική οικονομία. Τα χαμηλά, ωστόσο, επιτόκια δεν στέκονται ιδιαίτερα βοηθητικά προς την κατεύθυνση άντλησης νέου χρήματος. Αντιθέτως, τα χαμηλά επιτόκια λειτουργούν ευνοϊκά στις προσπάθειες των ασφαλιστικών να προσελκύσουν μέρος των ποσών που τα τελευταία χρόνια κατευθύνονταν, κατά κύριο λόγο, σε καταθετικούς λογαριασμούς. Ιδιαίτερα όταν τα προϊόντα που προσφέρονται συνδυάζονται με αντίστοιχα υγείας, σε μια περίοδο που τα προϊόντα υγείας αποκτούν φανατικούς πελάτες, λόγω της κρίσης και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το Εθνικό Σύστημα. Έστω, λοιπόν, κι αν τα επιτόκια στη χώρα μας παραμένουν από τα υψηλότερα στην ευρωζώνη, οι αποδόσεις δεν παύουν να είναι δραματικά χαμηλές και να αποκλίνουν πολύ από εκείνες που μπορούν να προσφέρουν κάποια επενδυτικά προϊόντα που τυγχάνουν επεξεργασίας ώστε να πουληθούν σε ανθρώπους που δεν διαθέτουν επενδυτική κουλτούρα. Σε περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων –που μάλιστα προβλέπεται να συνεχιστεί για πολύ ακόμη, λόγω της στάσης που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα–, αρκετές ασφαλιστικές εταιρείες: • Είτε προσφέρουν και αυτές επενδυτικά προϊόντα εγγυημένου κεφαλαίου, με δυνατότητα αποδόσεων υπό προϋποθέσεις. • Είτε βρίσκουν την ευκαιρία να υπενθυμίσουν τα κλασικού τύπου συμβόλαιά τους εφάπαξ καταβολής, που π.χ. μέσα στη δεκαετία εγγυώνται το ύψος του κεφαλαίου, συν μια ελάχιστη ετήσια εγγυημένη απόδοση. Όμως, στον «στίβο» αυτό κινούνται και οι τράπεζες, επιχειρώντας να παρακάμψουν τα ασφαλιστικά δίκτυα μέσω των δικών τους δικτύων. Έτσι, πιστωτικά ιδρύματα επιχειρούν να αντλήσουν κεφάλαια προσφέροντας συγχρόνως και προϊόντα bancassurance, βάζοντας τον πελάτη στη σκέψη να αποκτήσει μέσα από μια κατάθεσή του και κάποιο προϊόν υγείας συμπληρωματικό της κοινωνικής του ασφάλισης.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Το κυνήγι των νέων πελατών Το καινούργιο προφίλ των τραπεζών Μολονότι οι μεγάλοι καταθέτες των τραπεζών, κατά κανόνα, είναι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας, εν τούτοις οι τράπεζες απευθύνονται και στους νεότερους, αφού αυτοί θα είναι εκείνοι που θα αποτελέσουν σε κάθε περίπτωση και τη μελλοντική τους πελατεία. Έτσι, φοιτητές και νέοι ελεύθεροι επαγγελματίες αποτελούν δυνητικούς στόχους. Άλλωστε, τα e-δίκτυα των τραπεζών σε αυτούς κυρίως απευθύνονται, αφού η προσαρμοστικότητα των μεγαλύτερων ηλικιακά πελατών δεν είναι και η καλύτερη δυνατή. Με το σκεπτικό αυτό, αλλά και με τις υποχρεώσεις που είχαν αναλάβει προς τους Θεσμούς, οι τράπεζες προχώρησαν σε σαφή μείωση των καταστημάτων τους. Προχωρούν δε σε περαιτέρω συρρίκνωση του δικτύου τους και μείωση του αριθμού των εργαζομένων μέσω προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου και συνταξιοδοτήσεων, με ταυτόχρονη βελτίωση της σχέσης κόστους λειτουργίας προς έσοδα. Βασικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια παίζουν τα νέα e-καταστήματα, στα οποία οι συναλλαγές γίνονται μόνον ηλεκτρονικά, αλλά και τα εναλλακτικά online δίκτυα. Ας σημειωθεί, μάλιστα, πως υπάρχουν τράπεζες οι οποίες έλαβαν ήδη άδεια και θα έχουν μόνο ηλεκτρονική μορφή, όπως η Praxia ή οι τράπεζες του ΟΠΑΠ και του ΟΤΕ. Η επιβολή των capital controls το καλοκαίρι του 2015, παρά τη μεγάλη ζημιά που έκανε στο πιστω-

τικό σύστημα, έδωσε κίνητρα για μια ηλεκτρονική αντεπίθεση από τα πιστωτικά ιδρύματα, κάτι που συνέβη μετά από πολλά χρόνια στασιμότητας. Η ηλεκτρονική κουλτούρα των πελατών επιτρέπει τη διαχείριση, από πλευράς τραπεζών, και άλλων ευχερειών, αλλά και τον συνδυασμό με προϊόντα διεθνή, στον βαθμό ασφαλώς που κάτι τέτοιο επιτρέπεται, καθώς στην παρούσα φάση παραμένουν τα capital controls. Οι τράπεζες, πάντως, επιμένουν και στην επανεκπαίδευση των μεγαλύτερων σε ηλικία πελατών τους. Στόχος των τραπεζών είναι η εκπαίδευση όλων των πελατών τους στη χρήση των ΑΤΜ για συναλλαγές ενημέρωσης των υπολοίπων τους. Σήμερα, δαπανώνται πολλές εργατοώρες, λόγω της ζήτησης, κυρίως από συνταξιούχους, για ενημέρωση των βιβλιαρίων. Εκτιμάται ότι μέσα στην επόμενη διετία είναι δυνατός ο μηδενισμός αυτών των επισκέψεων στα καταστήματα των τραπεζών. Στην παρούσα φάση, ξεπερνά το 60% των πληρωμών λογαριασμών πάσης φύσεως, περιλαμβανομένων και των οφειλών προς την Εφορία, που γίνεται μέσα από τα εναλλακτικά δίκτυα των τραπεζών, και στόχος είναι το ποσοστό αυτό να φθάσει το 80%. Οι ακριβές προμήθειες στα γκισέ των τραπεζών αποθαρρύνουν πολλούς από τη χρήση των κατα-

στημάτων για τις συναλλαγές τους. Τη λογική αυτή των τραπεζών συνεπικουρεί και η Πολιτεία. Έτσι, με προμήθεια επιβαρύνεται πλέον η πληρωμή του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων και του ΕΝΦΙΑ που θα γίνεται στην τράπεζα, με χρέωση τραπεζικού λογαριασμού, μέτρο από το οποίο εξαιρούνται οι ηλικιωμένοι, οι ανάπηροι από 80% και άνω καθώς και οι κάτοικοι απομακρυσμένων περιοχών. Ειδικότερα, με απόφαση του διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, υπάρχει χρέωση στα γκισέ των τραπεζών και για τις παρακάτω συναλλαγές: 1. Πληρωμή Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) και Φόρου Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων (ΦΕΦΠ) μη ρυθμισμένων, μέσω καταστήματος με χρέωση τραπεζικού λογαριασμού των φυσικών προσώπων που τη στιγμή της συναλλαγής δεν ανήκουν σε κάποια από τις παρακάτω συγκεκριμένες ομάδες: ‣ Άνω των 70 ετών ‣ Άτομα σε δικαστική συμπαράσταση ‣ Άτομα που παρουσιάζουν βαριές αναπηρίες, σε ποσοστό 80% και άνω ‣ Κάτοικοι μη τουριστικών περιοχών με πληθυσμό κάτω των 500 κατοίκων ή κάτοικοι μη τουριστικών νησιών με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ από την τελευταία διαθέσιμη απογραφή ή από την τελευταία διαθέσιμη απογραφή. 2. Πληρωμή τελών κυκλοφορίας μέσω καταστήματος από φορολογουμένους που δεν έχουν τραπεζικό λογαριασμό στην τράπεζα εξόφλησης. 3. Όλες τις άλλες πληρωμές που αφορούν οφειλές (βεβαιωμένες ή μη) προς την ΑΑΔΕ.

Τρία χρόνια capital controls Στις 28 Ιουνίου, συμπληρώνονται τρία χρόνια από την επιβολή των capital controls στην ελληνική οικονομία, η οποία έχει επιφέρει μεγάλες αλλαγές και διαφοροποιήσεις στην καθημερινότητα όλων των πολιτών, ενώ διαμόρφωσε και ένα πλήθος μεγάλων και σημαντικών αδιεξόδων σε ό,τι αφορά τις επιχειρήσεις, κυρίως λόγω έλλειψης ρευστότητας. Μέσα σε αυτές τις αλλαγές που επέβαλε η καινούργια καθημερινότητα, άλλαξε και ο τρόπος σκέψης των πολιτών. Κι ενώ η εμπιστοσύνη στην οικονομία αλλά και στις τράπεζες έχει αποκατασταθεί, τα μεγέθη, συνολικά, υπολείπονται εκείνων που υπήρχαν πριν συμβούν οι κεφαλαιακοί περιορισμοί. Ιδιώτες και επιχειρήσεις αφομοίωσαν νέες μεθόδους αποδοχής και διενέργειας πληρωμών με σημαντικό βαθμό δυσκολίας στην εκτέλεσή τους. Και μολονότι έχουν γίνει βήματα προς τη χαλάρωση των capital controls, οι καταθέσεις δεν επανέρχονται, και όσο οι καταθέσεις δεν επανέρχονται τόσο δυσκολότερη γίνεται η κατάργηση των κεφαλαιακών περιορισμών. Οι κεφαλαιακοί περιορισμοί επηρέασαν ιδιαίτερα τη ρευστότητα. Η αναγκαία έγκριση από την αρμόδια επιτροπή (Επιτροπή Έγκρισης Τραπεζικών Συναλλαγών) σε όποια επιχείρηση επιθυμούσε να εισαγάγει αγαθά, πρώτες ύλες, μηχανήματα κ.ά., προκειμένου να μπορέσει να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της, αποδείχθηκε χρονοβόρα και συνάμα καταδικαστική για πολλές εξ αυτών. Η εξοικονόμηση ρευστότητας εξασφαλίζεται με καθυστέρηση των πληρωμών, γεγονός που έχει οδηγήσει μικρούς επιχειρηματίες σε ένα τεράστιο αδιέξοδο. Η επιβολή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων προκάλεσε σημαντικές επιπλοκές στην αγορά και εξαιτίας της διόγκωσης των γραφειοκρατικών διαδικασιών που συνεπάγεται η πληρωμή προμηθευτών στο εξωτερικό. Οι συναλλαγές στο εξωτερικό διενεργούνται κυρίως μέσω προπληρωμών, στοιχείο που απομειώνει ακόμη χειρότερα τη ρευστότητα στο εσωτερικό. Αυξάνονται, λοιπόν, οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις, που τελικά οδηγούν σε κατασχέσεις, και αυτός είναι ένας λόγος που αρκετοί επιχειρηματίες δεν επιστρέφουν στις τράπεζες τα λίγα διαθέσιμά τους. Ένα σύνηθες συναλλακτικό μέσο της αγοράς, εκείνο των επιταγών, δέχθηκε καίριο πλήγμα από την επιβολή των capital controls. Η εν λόγω εξέλιξη «πάγωσε», στην ουσία, την πραγματική οικονομία, που συνήθιζε να κινείται ευρέως με το συγκεκριμένο μέσο, καθώς αποτελούσε μέχρι

Όταν όμως μιλάμε για κεφάλαια εκτός τραπεζικού συστήματος, είτε αυτά έρχονται από το εξωτερικό είτε από τα στρώματα, οι λογικές που αναπτύσσονται διαφοροποιούνται αισθητά.

πρότινος μια παράλληλη πίστωση, μέσω της οποίας διακινούνται κάθε χρόνο περίπου 150 δισ. ευρώ. Η μεγάλη εκροή καταθέσεων από το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, περίπου 42 δισ. ευρώ το διάστημα Νοεμβρίου 2014-Ιουνίου 2015, κατέστησε την επιβολή των κεφαλαιακών περιορισμών «αναγκαίο κακό» για την επιβίωση των τραπεζών. Ακόμη μία παράμετρος που καταδεικνύει την οριακή κατάσταση στην οποία είχαν υπεισέλθει οι τράπεζες αποτελεί η έκτακτη ρευστότητα ύψους 89 δισ. ευρώ που είχαν αντλήσει από τον Μηχανισμό Έκτακτης Ρευστότητας (ELA) τον Ιούλιο του 2015, όχι χωρίς κόστος. Ευτυχώς, το τραπεζικό σύστημα, σταδιακά, ανεξαρτητοποιείται από τον ELA. Η εκτόξευση των «μη εξυπηρετούμενων πιστωτικών ανοιγμάτων» (NPEs) σε περίπου 105 δισ. ευρώ προήλθε, σε μεγάλο βαθμό, και από την τραπεζική αργία στη διάρκεια του Ιουλίου του 2015 αλλά και τη συνεπαγόμενη αναστάτωση που προκάλεσε η επιβολή των κεφαλαιακών περιορισμών. Η αβεβαιότητα που επικρατούσε τη δεδομένη περίοδο, στην ουσία, συντέλεσε στην επικράτηση μιας άτυπης στάσης πληρωμών εκ μέρους των δανειοληπτών. Οι περιορισμοί, πάντως, τόνωσαν σε σημαντικό βαθμό τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, στοιχείο που περιόρισε τη φοροδιαφυγή και την εισφοροδιαφυγή. Όμως, το τέλος των κεφαλαιακών περιορισμών δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Εκτιμάται πως ένας πρώτος χρονικός προσδιορισμός θα μπορέσει να υπάρξει μετά την έξοδο της χώρας από το Μνημόνιο. • • • ΧΡΗΜΑ 23

[αφιέρωμα]

Ψηφιακές τεχνολογίες Η αγορά των συνεχών αλλαγών του Δημήτρη Μαλλά

ριν από 30 χρόνια, ο κλάδος των ψηφιακών τεχνολογιών δεν ήταν από εκείνους που θα έλεγε κανείς ότι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Fast forward στο 2018, όπου στο εξωτερικό γίνεται λόγος για μια «ψηφιακή επανάσταση», που αλλάζει τα πάντα σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, ενώ στην Ελλάδα οι εγχώριες εταιρείες και οι Οργανισμοί –μετά από χρόνια «αντιπάθεια» για οτιδήποτε είχε σχέση με τις ψηφιακές τεχνολογίες και τους τρόπους αξιοποίησης αυτών–, έχουν αρχίσει πλέον να κάνουν λόγο για την ανάγκη ψηφιακού μετασχηματισμού των ελληνικών επιχειρήσεων. Η στροφή προς τις ψηφιακές τεχνολογίες θα περίμενε κανείς ότι θα οδηγούσε σε αύξηση των πωλήσεων των εταιρειών που δραστηριοποιούνται

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

στον κλάδο. Η κατάσταση δεν είναι τόσο ιδανική, καθώς η οικονομική κρίση, σε συνδυασμό με τον εντονότατο ανταγωνισμό σε επιμέρους τομείς –όπως είναι οι τηλεπικοινωνίες και η λιανική–, αλλά και τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση έργων του δημόσιου τομέα, έχει επιφέρει τα τελευταία χρόνια σημαντικά πλήγματα στις εταιρείες του κλάδου. Ταυτόχρονα, όμως, οι εξελίξεις που καταγράφονται έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση νέων «παικτών», όπως και νέων επιχειρηματικών μοντέλων. Άλλωστε, πλέον, μοιάζει αρκετά δύσκολο να ξεχωρίσει κάποιος αν μια εταιρεία ανήκει στον κλάδο των ψηφιακών τεχνολογιών ή σε κάποιον άλλο κλάδο. Για παράδειγμα, η Beat είναι μια εταιρεία τεχνολογίας ή μια επιχείρηση που δραστηριοποιείται στον χώρο των μεταφορών; Τα όρια έχουν αρχίσει να γίνονται όλο και περισσότερο δυσδιάκριτα.

Οι εκτιμήσεις Οι προβλέψεις των αναλυτών για τη φετινή χρονιά δείχνουν συγκρατημένη αισιοδοξία, καθώς η ελληνική αγορά τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) εκτιμάται ότι θα επιστρέψει σε θετικό πρόσημο το 2018, μετά από αρνητικές επιδόσεις τα έτη 2014, 2015 και 2016, ενώ το 2017 έδειξε σχετική σταθερότητα. Αυτό, τουλάχιστον, εκτιμά ο European IT Observatory (EITO), σύμφωνα με τον οποίο το 2017 ο κλάδος παρέμεινε, ουσιαστικά, σταθερός στα επίπεδα του 2016, σημειώνοντας μηδενική ανάπτυξη, διαμορφούμενος στα 5,479 δισ. ευρώ. Για το 2018 η ελληνική αγορά ΤΠΕ προσβλέπει σε άνοδο 0,3%, με την αξία της να ανέρχεται σε 5,498 δισ. ευρώ. Οι επιδόσεις τόσο του 2018 όσο και του 2017 είναι οι πρώτες θετικές –έστω και οριακά– για την

ελληνική αγορά ΤΠΕ, η οποία το 2016 είχε υποχωρήσει κατά 2,7%, ενώ το 2015 η μείωση ήταν της τάξης του 2,5% και το 2014 η ποσοστιαία πτώση ήταν 3,2%. Η ανάπτυξη θα επιστρέψει στην ελληνική αγορά πληροφορικής το 2018, σημειώνοντας άνοδο 2,9%, με την αξία της αγοράς να κυμαίνεται στα επίπεδα του 1,747 δισ. ευρώ. Το 2017, ο κλάδος πέτυχε, επίσης, άνοδο κατά 1,2% σε σχέση με το 2016 και διαμορφώθηκε σε 1,698 δισ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι τόσο κατά το 2015 όσο και κατά το 2016 η αγορά της πληροφορικής στην Ελλάδα κινήθηκε αρνητικά. Όσον αφορά την ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών, ο ΕΙΤΟ εκτιμά ότι το αρνητικό πρόσημο θα παραμείνει και το 2018, όπως συμβαίνει από το 2014. Συγκεκριμένα, εκτιμά ότι η αξία της ελληνικής αγοράς τηλεπικοινωνιών θα υποχωρήσει οριακά το 2018, κατά 0,8%, και θα κατέλθει στα 3,751 δισ. ευρώ.

έχει αλλάξει και ο λόγος δεν είναι άλλος από την πώληση της Cyta Ελλάδος, όπως και το ενδεχόμενο το κοινό σχήμα των Vodafone-Wind να είναι ο τελικός νικητής της «μάχης» για τη Forthnet.

εταιρεία θα επιβιώσει».

Αν και πολλοί ανέμεναν ότι η Forthnet θα ήταν το «μέτωπο» που θα έκλεινε πρώτα, στον συγκεκριμένο τομέα οι Κύπριοι έκαναν την έκπληξη. Η διαδικασία για την πώληση της Cyta Ελλάδος, της ελληνικής θυγατρικής του μεγαλύτερου τηλεπικοινωνιακού παρόχου της Κύπρου, «έτρεξε» αρκετά γρήγορα, με τους ενδιαφερόμενους να είναι δύο, ήτοι η Vodafone Ελλάδος και η Wind Ελλάς. Τελικά, η «μάχη» κρίθηκε υπέρ της πρώτης, με τη θυγατρική του βρετανικού τηλεπικοινωνιακού κολοσσού να καταθέτει μια αρκετά καλή πρόταση και το τίμημα να διαμορφώνεται στα 118,1 εκατ. ευρώ. Από τα χρήματα αυτά, πάντως, 61 εκατ. ευρώ αφορούν την ανάληψη των δανειακών υποχρεώσεων της Cyta Ελλάδος, οι οποίες ανέρχονται στο συγκεκριμένο ποσό. Η συμφωνία για την απόκτηση της Cyta Ελλάδος δεν είχε πλήρως εγκριθεί τη στιγμή που γραφόταν αυτό το άρθρο, πέραν του κομματιού που αφορά τις υπηρεσίες συνδρομητικής τηλεόρασης, όπου επίσης έχει παρουσία –έστω και περιορισμένη σε επίπεδο συνδρομητών– η Cyta. Η εκτίμηση είναι πως δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα και η Vodafone θα ξεκινήσει μέσα στο 2018 τη διαδικασία, προκειμένου να ενσωματώσει τους περίπου 300.000 συνδρομητές ευρυζωνικών συνδέσεων που διαθέτει η Cyta Ελλάδος στη δική της πελατειακή βάση, η οποία ανέρχεται πλέον στα επίπεδα του 1 εκατομμυρίου όσον αφορά τη σταθερή τηλεφωνία και το Ίντερνετ. Ο αριθμός απέχει αρκετά από τα αντίστοιχα νούμερα της Cosmote, όμως πρόκειται για ένα όριο που στο παρελθόν είχε χαρακτηριστεί ως «εκείνο που καθορίζει αν μια

ξεπεράσει σε μεγάλο βαθμό τα προβλήματα του παρελθόντος, θέλει κι αυτή να φθάσει το 1 εκατομμύριο πελάτες ή τουλάχιστον να πλησιάσει το συγκεκριμένο όριο. Και ένας τρόπος είναι η απόκτηση της Forthnet. Η τελευταία έχει περάσει πλέον στον έλεγχο των πιστωτριών τραπεζών, προς τις οποίες, βέβαια, υπάρχουν και δανειακές υποχρεώσεις της τάξης των 255 εκατ. ευρώ. Τη διαδικασία πώλησης της Forthnet έχει αναλάβει η Nomura International, η οποία έδειξε να κινείται με πιο αργούς ρυθμούς από ό,τι περίμεναν πολλοί αναλυτές.

Η Wind, η οποία δείχνει να βρίσκεται πια σε ιδιαίτερα καλή οικονομική κατάσταση, έχοντας

Τηλεπικοινωνίες Με τις εκτιμήσεις του ΕΙΤΟ όσον αφορά τις τηλεπικοινωνίες, πάντως, δεν δείχνουν να συμφωνούν και τόσο οι εταιρείες του κλάδου, οι οποίες δείχνουν σαφώς πιο αισιόδοξες. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ανθρώπων της Wind, το 2017 στο σύνολό της η τηλεπικοινωνιακή αγορά κινήθηκε μεν στα ίδια επίπεδα (4,2 δισ. ευρώ, έναντι 4,19 δισ. ευρώ), αλλά με την κινητή και τη σταθερή ελαφρά ενισχυμένες. Συγκεκριμένα, η εταιρεία εκτιμά ότι η κινητή τηλεφωνία παρουσίασε αύξηση κατά 1,4%, στα 1,82 δισ. ευρώ, με τη σταθερή ενισχυμένη κατά 1,2%, στα 2,17 δισ. ευρώ, και τη συνδρομητική τηλεόραση να κινείται ελαφρά πτωτικά, στα 0,21 δισ. ευρώ (από 0,24 δισ. ευρώ). Σε κάθε περίπτωση, η αίσθηση που υπάρχει μεταξύ των παρατηρητών της ελληνικής τηλεπικοινωνιακής αγοράς είναι πως, όντως, υπάρχει μια ανάκαμψη. Κανείς δεν τολμά να πει αυτή τη στιγμή με βεβαιότητα ότι επανερχόμαστε σε έναν νέο κύκλο ανάπτυξης στον συγκεκριμένο κλάδο, αλλά δεν μπορείς να μη δεις ότι τουλάχιστον οι τρεις βασικοί «παίκτες» (Cosmote, Vodafone, Wind) κινούνται ανοδικά και μόνο η Forthnet παρουσιάζει αρνητικό πρόσημο στις πωλήσεις της. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο, βέβαια, στην τηλεπικοινωνιακή αγορά δεν είναι άλλο από τις επιχειρηματικές εξελίξεις που σχετίζονται με τη συγκέντρωση των «παικτών». Η εποχή που ο αριθμός των τηλεπικοινωνιακών παρόχων ήταν διψήφιος έχει περάσει ανεπιστρεπτί και πλέον δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να μείνουν συνολικά 3 εταιρείες που θα προσφέρουν τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες. Πριν από μερικούς μήνες, ο αριθμός των τηλεπικοινωνιακών παρόχων ήταν 5, αλλά αυτό πλέον

Ενδεχομένως, η καθυστέρηση αυτή να οφείλεται και στο γεγονός ότι το ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε τελικά ήταν μεγαλύτερο από αυτό που αναμενόταν. Κι αυτό γιατί, πολύ απλά, ο αριθμός των δεσμευτικών προσφορών έφθασε τις 5! Συγκεκριμένα, δεσμευτικές προσφορές κατέθεσε το κοινό σχήμα των Vodafone και Wind, ο Antenna Group, η σύμπραξη του Odyssey Consulting Management με το fund Atena, η Pillarstone αλλά και η Golden Tree. Η τελευταία συνεργάζεται με τη Cyrus για το συγκεκριμένο θέμα, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι η Golden Tree και η Cyrus είναι τα δύο εκ των τριών funds που ελέγχουν τη Wind Ελλάς. Μέχρι τη στιγμή που γραφόταν αυτό το άρθρο δεν είχε γίνει γνωστός ο νικητής της διαδικασίας, αν και κάποιες πληροφορίες έφεραν ως φαβορί το σχήμα Vodafone-Wind. Από την άλλη πλευρά, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός ότι το θέμα της πώλησης της Forthnet δείχνει να απασχολεί ΧΡΗΜΑ 25

αφιέρωμα Συνδρομητική τηλεόραση Οι προβλέψεις των αναλυτών για τη φετινή χρονιά δείχνουν συγκρατημένη αισιοδοξία, καθώς η ελληνική αγορά τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) εκτιμάται ότι θα επιστρέψει σε θετικό πρόσημο το 2018.

αρκετά έντονα την κυβέρνηση, με τον υπουργό Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, Νίκο Παππά, να έχει κάνει ουκ ολίγα σχόλια αναφορικά με τον περιορισμό του ανταγωνισμού. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, αν η Forthnet δεν πάει τελικά στο σχήμα Vodafone-Wind, ο όποιος νικητής θα κληθεί να προβεί σε σημαντικές επενδύσεις, δεδομένου του ότι οι τρεις άλλοι πάροχοι της χώρας (Cosmote, Vodafone, Wind) έχουν ήδη ξεκινήσει να επενδύουν στο κομμάτι της ανάπτυξης υποδομών οπτικών ινών, αποκτώντας σημαντικό πλεονέκτημα σε σχέση με τον ανταγωνισμό. Επενδύσεις που γίνονται μέσω του αποκαλούμενου κανονισμού για το vectoring που έχει θέσει σε εφαρμογή η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ).

Οπτικές ίνες Ο κανονισμός για το vectoring είναι αυτός που ουσιαστικά έχει κάνει εφικτή την παροχή, σε όλο και περισσότερες περιοχές της χώρας, ευρυζωνικών συνδέσεων με ταχύτητες που φθάνουν –προς το παρόν τουλάχιστον– τα 100 ή ακόμη και τα 200 Mbps. Vectoring είναι η επωνυμία της τεχνολογίας που χρησιμοποιείται προκειμένου να προσφέρονται υψηλότερες ταχύτητες σύνδεσης πάνω από το υφιστάμενο δίκτυο χαλκού. Αυτό που άλλαξε είναι ότι την αναβάθμιση του τμήματος του δικτύου από

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

τους κόμβους μέχρι τις καμπίνες δεν κάνει μόνο η Cosmote, αλλά και η Vodafone και η Wind, οι οποίες εκδήλωσαν σχετικό ενδιαφέρον μέσω μιας διαδικασίας στην οποία προχώρησε η ΕΕΤΤ. Βέβαια, όλοι οι πάροχοι είναι υποχρεωμένοι να προσφέρουν χονδρική διάθεση στις περιοχές που αναλαμβάνουν να αναβαθμίσουν. Αλλά το γεγονός ότι πλέον κομμάτια του εθνικού τηλεπικοινωνιακού δικτύου αναβαθμίζονται από άλλους παρόχους πλην του πρώην κρατικού μονοπωλίου είναι μια πολύ σημαντική εξέλιξη. Το αποτέλεσμα της εξέλιξης αυτής είναι να προσφέρονται πλέον συνδέσεις υψηλότερων ταχυτήτων, ενώ όλα δείχνουν ότι δεν είναι μακριά η μέρα που θα προσφέρονται ακόμη και ταχύτητες της τάξης του 1 Gbps μέσω συνδέσεων οπτικών ινών, τις οποίες προωθούν και οι τρεις συγκεκριμένοι πάροχοι. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι οι συνολικές επενδύσεις που γίνονται στον χώρο των τηλεπικοινωνιών εκτιμάται ότι ξεπερνούν τα 2 δισ. ευρώ σε βάθος πενταετίας, δείγμα του μεγάλου ενδιαφέροντος που υπάρχει, όπως και των προοπτικών που άπαντες αναγνωρίζουν πλέον. Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειωθεί ότι και η Forthnet είχε δείξει ότι ενδιαφέρεται. Η εταιρεία δεν κατάφερε να αναλάβει την αναβάθμιση κάποιου μέρους του δικτύου στο πλαίσιο του κανονισμού vectoring, είχε όμως πριν περίπου έναν χρόνο ανακοινώσει την υπογραφή μνημονίου συμφωνίας με την κινεζική ΖΤΕ, έναν από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού παγκοσμίως, αλλά και τις επίσης κινεζικές Shanghai Gongbao Business Consulting Co. Ltd και KaiXinRong Group Co. Ltd, προκειμένου να διερευνήσουν επιχειρηματική συνεργασία για τη χρηματοδότηση ενός δικτύου οπτικών ινών που θα κάλυπτε σημαντικό μέρος της ελληνικής επικράτειας και θα προσέφερε ταχύτητες της τάξης του 1 Gbps. Η επένδυση θα μπορούσε να φθάσει στα 500 εκατ. ευρώ μέσα στην επόμενη επταετία, και είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι το σχετικό μνημόνιο υπεγράφη στην Κίνα παρουσία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. Όμως, το συγκεκριμένο σχέδιο δεν εφαρμόστηκε ποτέ, ενώ δεν υπήρξε και καμία άλλη ανακοίνωση επί του θέματος…

Οι υψηλές ταχύτητες σύνδεσης στο Διαδίκτυο θεωρούνται «κλειδί», προκειμένου να γίνει εφικτή η παροχή νέων υπηρεσιών, με την αρχή να γίνεται από τον τομέα της ψυχαγωγίας, και δη της συνδρομητικής τηλεόρασης. Στην Ελλάδα, η συνδρομητική τηλεόραση παρουσίασε σημαντική ανάπτυξη στο πρώτο μισό της τρέχουσας δεκαετίας, λόγω και της εμπορικής επίθεσης της Cosmote TV, αλλά και της ισχυρής παρουσίας της Forthnet/Nova. Το τοπίο το 2018 δείχνει έτοιμο να αλλάξει. Κατ’ αρχάς, οι ρυθμοί αύξησης της συνολικής βάσης έχουν μειωθεί και είναι χαρακτηριστικό το ότι η Nova ανακοίνωσε πτώση των συνδρομητών της για το 2017, ενώ της Cosmote TV παρέμειναν ουσιαστικά σταθεροί. Συνολικά, οι δύο αυτές πλατφόρμες έχουν περίπου 900.000 συνδρομητές, αρκετοί από τους οποίους –όπως είναι λογικό– επικαλύπτονται. Πλέον, όμως, υπάρχουν και άλλοι «παίκτες» οι οποίοι απλά προσφέρουν υπηρεσίες μέσω ευρυζωνικών συνδέσεων (σ.σ. το αποκαλούμενο και IPTV) χωρίς να απαιτείται η ύπαρξη δορυφορικού πιάτου. Πρώτα απ’ όλα, υπάρχει η Vodafone TV, η συνδρομητική υπηρεσία της Vodafone, η οποία έχει περίπου 100.000 πελάτες και προσπαθεί να εξελιχθεί σε υπολογίσιμο «παίκτη». Για να το πετύχει αυτό, μάλιστα, έχει έρθει σε συμφωνία με τη Forthnet προκειμένου να μεταδίδει τα 7 αθλητικά κανάλια της Nova (Novasports), μια κίνηση που φαίνεται να έχει αποδώσει σε κάποιο βαθμό. Αντίστοιχη συμφωνία για τη μετάδοση των καναλιών Novasports έχει και η Wind, η οποία λάνσαρε στο τέλος Απριλίου τη δική της πλατφόρμα. Το όνομα αυτής είναι Wind Vision, απευθύνεται στους υφιστάμενους συνδρομητές της εταιρείας και ακολουθεί διαφορετική προσέγγιση, με μια αρκετά προηγμένη τεχνολογικά πλατφόρμα, η οποία βασίζεται στο Android TV. Το κόστος της υπηρεσίας διαμορφώνεται στα 9,90 ευρώ τον μήνα για το βασικό πακέτο (family pack), που περιλαμβάνει 60 συνδρομητικά κανάλια, ενώ το πλήρες πακέτο (full pack), στο οποίο προστίθενται και τα 7 αθλητικά κανάλια της Nova (Novasports), θα κοστίζει 24,90 ευρώ τον μήνα. Επιπλέον, η Wind ανακοίνωσε και τη στρατηγική συνεργασία της με το Netflix, τη δημοφιλέστερη συνδρομητική πλατφόρμα video περιεχομένου, στην οποία οι συνδρομητές του Wind Visiοn θα έχουν πρόσβαση απευθείας από το μενού της υπηρεσίας και μέσω ειδικού πλήκτρου στο τηλεκοντρόλ.

ΛΛ Βάρης ςς ς Καλαματας ς ς Βάρη

Τηλλ λλλ λλλλλλλ

λ λλλλλλλλλλλλλλλλλλλλλλ

ΧΡΗΜΑ 27

Η εποχή που ο αριθμός των τηλεπικοινωνιακών παρόχων ήταν διψήφιος έχει περάσει ανεπιστρεπτί και πλέον δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να μείνουν συνολικά 3 εταιρείες που θα προσφέρουν τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες.

Όπως είναι προφανές, η «μάχη» της συνδρομητικής τηλεόρασης αναμένεται να «ανάψει» για τα καλά, ενώ αξίζει να τονιστεί ότι η Wind δεν προτίθεται να σταματήσει να προωθεί τη δική της πλατφόρμα συνδρομητικής τηλεόρασης, ακόμη κι αν είναι αυτή που θα αποκτήσει τη Nova. Επιπλέον, η υπάρχουσα εκτίμηση είναι πως η συγκεκριμένη αγορά εκτιμάται ότι έχει αρκετά περιθώρια ανάπτυξης, παρά τη στασιμότητα των τελευταίων δύο ετών. Κι αυτό γιατί το ποσοστό διείσδυσης της συνδρομητικής τηλεόρασης στην Ελλάδα είναι γύρω στο 25% των εγχώριων νοικοκυριών όταν στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης κυμαίνεται σε επίπεδα άνω του 50% και 60%, που σημαίνει ότι οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι εκτιμούν πως εκεί θα υπάρξει κι άλλο ενδιαφέρον.

Αγορά λιανικής Ο κλάδος του ευρύτερου τομέα ψηφιακών τεχνολογιών που δείχνει μεν να παρουσιάζει κινητικότητα, χωρίς όμως, ταυτόχρονα, να εμφανίζονται και σημάδια ανάκαμψης πέρα από ενδείξεις σταθερότητας, είναι αυτός της λιανικής διάθεσης ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών ειδών. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της GfK, το 2017 οι πωλήσεις τεχνολογικών αγαθών διαμορφώθηκαν στα 2,067 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας πτώση 1,9%. Οι κατηγορίες που κυριάρχησαν στις πωλήσεις στο σύνολο του έτους, ωστόσο, ήταν κατά κύριο λόγο οι μεγάλες οικιακές συσκευές (+3,9%), με τον τζίρο τους να φτάνει τα 454 εκατ. ευρώ, τα είδη εξοπλισμού και αναλωσίμων, με την αύξηση να φτάνει το 16,2%, στα 35 εκατ. ευρώ, αλλά και η κατηγορία των φωτογραφικών ειδών, η οποία για πρώτη φορά μετά από χρόνια παρουσίασε άνοδο 2,6% στο σύνολο του έτους, φτάνοντας τα 31 εκατ. ευρώ. Αξιοσημείωτη είναι η ελαφρώς πτωτική πορεία της αγοράς των κινητών κατά 0,9%, με τον τζίρο της να διαμορφώνεται στα 608 εκατ. ευρώ, αλλά και η μεγάλη πτώση (10,4%) των προϊόντων πληρο-

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

φορικής, ο τζίρος των οποίων διαμορφώθηκε στα 457 εκατ. ευρώ. Η άνοδος που παρατηρείται στα ηλεκτρικά είδη είναι και ένας από τους λόγους που ενδεχομένως μέσα στο 2018 να γίνει μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες κινήσεις των τελευταίων ετών: η είσοδος του Πλαισίου στη συγκεκριμένη αγορά! Η σχετική φημολογία δεν επιβεβαιώνεται μεν, αλλά ούτε και διαψεύδεται κατηγορηματικά από υψηλόβαθμα στελέχη της αλυσίδας, όπως είχε συμβεί στο παρελθόν. Θα πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι η επέκταση αυτή είναι κάτι που έχει απασχολήσει αρκετές φορές την τελευταία πενταετία τη διοίκηση της Πλαίσιο Computers, αλλά αυτή τη φορά η εταιρεία δείχνει να είναι πιο έτοιμη από κάθε άλλη φορά στο πρόσφατο παρελθόν. Ο κυρίαρχος «παίκτης» της αγοράς των λευκών συσκευών δεν είναι άλλος από τον Κωτσόβολο, το μερίδιο του οποίου εκτιμάται ότι κινείται σε επίπεδα άνω του 30% στις περισσότερες κατηγορίες, ενώ οι ανταγωνιστές του (Media Markt, Electronet, Welcome, Expert) ακολουθούν σε αρκετά μεγάλη απόσταση. Η είσοδος του Πλαισίου εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει νέα δεδομένα, ενώ πρέπει να επισημανθεί ότι υπάρχουν κι άλλες αλυσίδες που δείχνουν –έστω περιορισμένο– ενδιαφέρον, όπως είναι τα Public, τα οποία έχουν ξεκινήσει να πωλούν μικροσυσκευές μέσα από το ηλεκτρονικό κατάστημά τους. Παράλληλα, και οι εταιρείες χονδρικής διάθεσης αναζητούν τρόπους προκειμένου να εισέλθουν στη διανομή λευκών συσκευών, με τη Westnet και την Info Quest Technologies να βρίσκονται, σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, σε σχετικές συζητήσεις με διάφορα brands του εξωτερικού. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, πάντως, θα πρέπει να αναμένουμε αλλαγές και στο κομμάτι της διάθεσης ηλεκτρονικών ειδών, ιδίως στον χώρο της εικόνας και του ήχου, όπου επίσης υπάρχει ιδιαίτερα έντονο ενδιαφέρον.

Smartphones Από τις κατηγορίες προϊόντων με αρκετό ανταγωνισμό και από εκείνες που δίνουν την τάση για το σύνολο της αγοράς είναι και αυτός των smartphones. Το 2017 η αγορά των smartphones στην Ελλάδα φέρεται να έκλεισε με πτώση 6%, όσον αφορά στις πωλήσεις με βάση τα τεμάχια στα 2,1 εκατ., όμως το πιο ενδιαφέρον στοιχείο ήταν οι αλλαγές που υπήρξαν στην κατάταξη των κατασκευαστών από την τρίτη θέση και κάτω, ενώ γενικότερα οι κινεζικές εταιρείες παρουσίασαν ιδιαίτερη δυναμική. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, στις δύο πρώτες θέσεις για το 2017 παρέμειναν η Samsung και η Huawei. Το μερίδιο της Samsung ήταν ελαφρώς μειωμένο, στο 32,5%, από 33,2%, ενώ η Huawei ανέβηκε από το 13% στο 17,3% για το σύνολο της χρονιάς. Όμως, η κινεζική εταιρεία παρουσιάστηκε πολύ επιθετική, ιδίως το τελευταίο δίμηνο, κατά το οποίο προχώρησε και σε αρκετές προσφορές. Είναι χαρακτηριστικό το ότι τον Νοέμβριο η Samsung ήταν στο 24,5% και η Huawei στο 23,2%, ενώ τον Δεκέμβριο τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 22,6% έναντι 24,5%, με την κινεζική εταιρεία να παίρνει για πρώτη φορά, έστω και για έναν μήνα, την πρώτη θέση. Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι πως τα μερίδια αυτά αφορούν τις πωλήσεις σε τεμάχια, καθώς σε αξία πωλήσεων η κατάσταση είναι διαφορετική, με τις Samsung και Apple να κινούνται σε επίπεδα κοντά ή πάνω από το 30% και τη Huawei να είναι αρκετά πιο πίσω, ήτοι λίγο κάτω από το 20%. Με βάση, πάντως, τις πωλήσεις σε τεμάχια, η «μάχη» των μεριδίων είναι ιδιαίτερα έντονη από την τρίτη θέση και κάτω, όπου υπάρχουν ουκ

ΧΡΗΜΑ 29

αφιέρωμα ολίγες εκπλήξεις. Η μεγαλύτερη είναι, ενδεχομένως, το γεγονός ότι –σύμφωνα τουλάχιστον με τα στοιχεία που κυκλοφορούν στην αγορά– στην τρίτη θέση βρέθηκε μια ελληνική εταιρεία, η MLS, η οποία αύξησε το μερίδιό της στο 9% από 6,3% που ήταν το 2016. Στην τέταρτη θέση της αγοράς, πάντα με βάση τον αριθμό συσκευών που διατίθενται, έπεσε η Apple με 7,4% (από 8,3%), ενώ την πεντάδα κλείνει ένας νέος «παίκτης», η Xiaomi, το μερίδιο της οποίας για το σύνολο της χρονιάς εκτιμάται ότι διαμορφώθηκε στο 6,2%. Η τελευταία θεωρείται ο πλέον ανερχόμενος «παίκτης» στην αγορά των smartphones, τουλάχιστον όσον αφορά στην ελληνική αγορά.

Η Wind, η οποία δείχνει να βρίσκεται πλέον σε ιδιαίτερα καλή οικονομική κατάσταση, έχοντας ξεπεράσει σε μεγάλο βαθμό τα προβλήματα του παρελθόντος, θέλει κι αυτή να φθάσει το 1 εκατ. πελάτες ή τουλάχιστον να πλησιάσει το συγκεκριμένο όριο.

Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι πέραν της πρώτης πεντάδας δεν υπήρξε άλλος κατασκευαστής με μερίδιο άνω του 5% για το σύνολο του 2017. Στην έκτη θέση βρέθηκε η Lenovo με 4,7% και θα πρέπει να σημειωθεί ότι η κινεζική εταιρεία έχει αποφασίσει να σταματήσει να χρησιμοποιεί την επωνυμία Lenovo για τα smartphones της και στο εξής θα χρησιμοποιεί αποκλειστικά αυτή της Motorola. Το μερίδιο της τελευταίας το 2017 στην Ελλάδα εκτιμάται πως ήταν λίγο πάνω από το 2%. Από εκεί και κάτω, συναντάμε αρκετούς κατασκευαστές με μερίδια λίγο πιο πάνω από το 3%, όπως είναι η Vodafone (3,5%) και η Sony (3,4%), ενώ κάτω από 3% ήταν η Alcatel (2,6%) και οι συσκευές Turbo-X (2,4%). Η Nokia βρισκόταν στο 1,9% για το σύνολο της χρονιάς, αν και εμφανίστηκε ουσιαστικά στο β’ εξάμηνο της χρονιάς, που πήγε σχετικά καλά.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Από εκεί και πέρα, οι υπόλοιποι «παίκτες», όπως είναι η LG, η ZTE, η Fluo, η Wiko, η Neffos και η Meizu, κινήθηκαν πιο χαμηλά, με τα μερίδιά τους σε πολλές περιπτώσεις να παρουσιάζουν ανοδικές τάσεις. Πέραν των μεριδίων, μια ενδιαφέρουσα παράμετρος ήταν ότι η μέση τιμή πώλησης στα smartphones το 2017 παρουσίασε ελαφρά αύξηση, στα 238 ευρώ από 232 ευρώ που ήταν το 2016. Αυτό αποδίδεται, κατά κύριο λόγο, στις πωλήσεις συσκευών όπως το Apple iPhone X και το Samsung Galaxy S9/S9+, που κόστιζαν 1.300 και 900 ευρώ αντίστοιχα, τιμές υψηλότερες από τις προηγούμενες «ναυαρχίδες» των δύο εταιρειών. Επιπλέον, το 2017 παρατηρήθηκε μια πτώση στις πωλήσεις των συσκευών με τιμή έως 100 ευρώ, ενώ αυξήθηκαν εκείνες των συσκευών με τιμή 100-200 ευρώ. Επίσης, η «μεσαία» κατηγορία (200-500 ευρώ) παρουσιάζει επίσης ανοδικές τάσεις. Τέλος, το 2017 ήταν η χρονιά κατά την οποία τα «ανεξάρτητα» δίκτυα πωλήσεων (π.χ. Κωτσόβολος, Public, Πλαίσιο, Media Markt) είχαν περισσότερες πωλήσεις από εκείνες των δικτύων πωλήσεων των παρόχων (Γερμανός, Vodafone, Wind). Αυτό δεν είχε συμβεί ποτέ μέχρι τώρα και αποτελεί μια σαφή ένδειξη των αλλαγών στην ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας.

ΧΡΗΜΑ 31

αφιέρωμα

Έργα πληροφορικής Οι τηλεπικοινωνίες δεν είναι ο μόνος τομέας στον οποίο εμφανίζεται σχετική κινητικότητα. Το ίδιο γίνεται και στον χώρο της πληροφορικής, και κυρίως των έργων στον ιδιωτικό τομέα, στον οποίο επίσης παρατηρείται σχετική ανάκαμψη. Τα μηνύματα από τον συγκεκριμένο κλάδο δεν είναι διθυραμβικά, αλλά πολλά στελέχη μεγάλων επιχειρήσεων επισημαίνουν ότι τους τελευταίους μήνες έχουν πληθύνει τα έργα αναβάθμισης των υποδομών τους από αρκετές επιχειρήσεις, και μάλιστα όχι μόνο από πολύ μεγάλες, αλλά και από πιο μικρές εταιρείες. Ο βασικός λόγος είναι ο αποκαλούμενος «ψηφιακός μετασχηματισμός» της οικονομίας σε παγκόσμιο επίπεδο, ο οποίος πλέον έχει αρχίσει να επηρεάζει και τις ελληνικές εταιρείες όλων των κλάδων. Όλο και περισσότερες εγχώριες επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται ότι πρέπει να προχωρήσουν σε ριζικές αλλαγές και να ενσωματώσουν πλήρως τις ψηφιακές τεχνολογίες, προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Και αυτός είναι ο λόγος που βλέπουμε να υπάρχει ένας ολοένα και αυξανόμενος αριθμός νέων έργων και επενδύσεων. Φυσικά, ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι κάτι που θα έπρεπε να δρομολογήσει και το ελληνικό Δημόσιο. Το θετικό είναι ότι πολλά έργα που είχαν «παγώσει» ανακοινώνεται ότι προχωρούν, αλλά οι εταιρείες του κλάδου δείχνουν να είναι επιφυλακτικές όσον αφορά το πότε τα συγκεκριμένα έργα θα αρχίσουν να έχουν θετικές επιπτώσεις στα έσοδά τους.

Μία ακόμη σημαντική εξέλιξη που θα αλλάξει αρκετά τα δεδομένα στον κλάδο των ψηφιακών τεχνολογιών είναι η ενεργοποίηση του Equifund, στόχος του οποίου είναι να επενδύσει σε startups και καινοτόμες επιχειρήσεις από όλους τους κλάδους της οικονομίας, με την τεχνολογία, πάντως, να δείχνει να είναι μία από τις βασικές προτεραιότητες.

Το συνολικό ύψος των προς επένδυση κεφαλαίων εκτιμάται ότι μπορεί να ανέλθει στα 500 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 200 εκατ. ευρώ προέρχονται από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, 60 εκατ. ευρώ από το EIF και 40 εκατ. ευρώ από το ΕΙΒ, ενώ τα υπόλοιπα 200 εκατ. ευρώ αναμένεται να προέλθουν από ιδιώτες επενδυτές που συμμετέχουν στα funds που χρηματοδοτούνται από το Equifund. Αυτό που πρέπει να σημειωθεί είναι πως υπάρχουν τρεις πυλώνες μέσα στο Equifund. Στον πυλώνα της καινοτομίας (innovation window) είναι τα funds BigPi, Metavallon, Uni.Fund και Velocity Partners. Στον πυλώνα του αρχικού σταδίου (early stage window) είναι τα Marathon VC και VentureFriends 400W. Τέλος, στον πυλώνα της ανάπτυξης (growth stage window) είναι τα funds Elikonos 2, EOS Capital Partners και Synergia Hellenic Fund IV.

Το Equifund είναι ένα fund of funds, το οποίο χρηματοδοτείται με κεφάλαια από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (European Investment Fund-EIF), την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (European Investment Bank-EIB), ενώ υπάρχει και συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών. Μέχρι στιγμής, έχει ανακοινωθεί η χρηματοδότηση 9 επενδυτικών funds.

Η ενεργοποίηση του Equifund αποτελεί, σαφώς, μία ακόμη ένδειξη του ότι κάτι κινείται στην ελληνική αγορά των ψηφιακών τεχνολογιών. Σημάδια ανάκαμψης υπάρχουν, το ερώτημα είναι κατά πόσον αυτά τα σημάδια θα μετουσιωθούν και σε πραγματικά υψηλή ανάπτυξη, που είναι και το ζητούμενο τόσο για τον κλάδο όσο και συνολικά για την ελληνική οικονομία. • • •

Καινοτομία και startups

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Παρουσίαση

Παράγοντας ψηφιακής ανάπτυξης για τη χώρα και τις επιχειρήσεις

Στον δρόμο για το 5G

Η νέα ψηφιακή εποχή απαιτεί υποδομές νέας γενιάς Στη νέα ψηφιακή εποχή, οι επαναστατικές τεχνολογίες αλλάζουν την καθημερινότητα με εκθετικούς ρυθμούς και δημιουργούν ένα νέο πρότυπο ανάπτυξης, με συνολική επίδραση στην οικονομία, την εργασία, τη δημόσια διοίκηση, την εκπαίδευση, την Ιατρική. Για τη χώρα και τις επιχειρήσεις, ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι θέμα επιβίωσης και, σε δεύτερο χρόνο, ανάπτυξης. Προϋπόθεση για την ψηφιακή ανάπτυξη είναι οι σύγχρονες τηλεπικοινωνιακές υποδομές. Οι «ψηφιακές λεωφόροι» πάνω στις οποίες θα «τρέχουν» οι υπηρεσίες του μέλλοντος. Ο Όμιλος ΟΤΕ επενδύει εντατικά σε Δίκτυα Νέας Γενιάς, αναπτύσσοντας υποδομές που θα δώσουν ώθηση στην ελληνική οικονομία και θα δημιουργήσουν προοπτικές ανάπτυξης. Μόνο την περασμένη εξαετία, οι επενδύσεις αυτές στη χώρα ξεπέρασαν τα 2 δισ. ευρώ, ενώ πρόσφατα ο Όμιλος ανακοίνωσε νέες επενδύσεις ύψους 2 δισ. ευρώ έως το 2022, κυρίως για υποδομές και δίκτυα νέας γενιάς.

Η εταιρεία των οπτικών ινών Χάρη στις εκτεταμένες επενδύσεις του, ο Όμιλος ΟΤΕ διαθέτει το μεγαλύτερο δίκτυο οπτικών ινών στην Ελλάδα. Το COSMOTE Fiber, με μήκος διαδρομής 43.000 χλμ., δίνει σήμερα τη δυνατότητα σε πάνω από 2,7 εκατομμύρια νοικοκυριά και επιχειρήσεις να απολαμβάνουν ταχύτητες Internet έως 200 Mbps και προηγμένες ευρυζωνικές υπηρεσίες μέσω οπτικών ινών. Το νέο επενδυτικό πλάνο του Ομίλου ΟΤΕ περιλαμβάνει τη δημιουργία δικτύου αρχιτεκτονικής «οπτικής ίνας μέχρι το σπίτι» (Fiber to the HomeFTTH) σε 1 εκατομμύριο σπίτια και επιχειρήσεις έως το 2022, που αντιστοιχεί στο 25% των συνδέσεων της χώρας. Το δίκτυο αυτό θα καλύπτει με οπτική ίνα και εγκαταστάσεις μεγάλης κοινωνικής σημασίας, όπως πανεπιστημιακά ιδρύματα, κέντρα μεταφορών, βιομηχανικά πάρκα και δημόσια κτήρια. Ο Όμιλος ΟΤΕ διαθέτει επίσης 16.000 χλμ. οπτικών ινών, που περνούν από 15 χώρες, μέσω της OTEGLOBE, ενώ έχει εγκαταστήσει και 12.000 χλμ. οπτικών ινών στο πλαίσιο του Rural Broadband. Χάρη στο έργο αυτό, 323.000 κάτοικοι από 2.260 αγροτικές, ορεινές και νησιωτικές περιοχές της βόρειας και της νότιας Ελλάδας απέκτησαν πρόσβαση σε γρήγορο Internet έως 50 Mbps.

Στην κινητή τηλεφωνία, ο Όμιλος ΟΤΕ έχει αυξήσει την πληθυσμιακή κάλυψη 4G σε 98%, προσφέροντας σε ακόμη περισσότερους καταναλωτές υψηλές ταχύτητες mobile internet, παραμένοντας Νο1 σε πληθυσμιακή κάλυψη, με μεγάλη διαφορά από τον ανταγωνισμό. Αντίστοιχα, η πληθυσμιακή κάλυψη του δικτύου 4G+ έχει φθάσει ήδη το 92%. Τα τελευταία δύο χρόνια, η μέση ταχύτητα mobile internet μέσω του δικτύου COSMOTE έχει αυξηθεί κατά 50%, κάτι που επιβεβαίωσε, για μία ακόμη χρονιά, η διεθνώς αναγνωρισμένη εταιρεία μετρήσεων και ελέγχου δικτύων P3 Communications, η οποία απένειμε στην COSMOTE την πιστοποίηση “Best in Test” για τις καλύτερες υπηρεσίες φωνής και mobile internet στην Ελλάδα. Παράλληλα, ο Όμιλος ΟΤΕ συμβάλλει στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, υποδομών και υπηρεσιών 5G, με τη δυναμική του συμμετοχή σε 11 ευρωπαϊκά ερευνητικά έργα, που στοχεύουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής αγοράς τηλεπικοινωνιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Με την ενεργό συμβολή του στα 5G-PPP έργα, ο Όμιλος ΟΤΕ αποκτά τεχνογνωσία σε θέματα 5G και συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση και αξιολόγηση μελλοντικών τεχνολογικών λύσεων. Πρόσφατα, η COSMOTE παρουσίασε πρώτη στην Ελλάδα live demo της τεχνολογίας 5G, όπου πέτυχε ταχύτητες 4,5 Gbps.

Συνεργάτης επιλογής στον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων Πέρα από τη δημιουργία των υποδομών του μέλλοντος, ο Όμιλος ΟΤΕ συμβάλλει στη δυναμική μετάβαση των επιχειρήσεων στη νέα εποχή, προσφέροντας προηγμένες επιχειρηματικές λύσεις ICT. Οι λύσεις αυτές μπορούν να αλλάξουν τις επιχειρήσεις «από μέσα», ώστε να λειτουργούν αποτελεσματικότερα, αποδοτικότερα και με χαμηλότερο κόστος, βοηθώντας τες να κερδίσουν το «στοίχημα» της νέας ψηφιακής εποχής. Έχοντας υλοποιήσει μια σειρά από μεγάλα και σύνθετα έργα, ο Όμιλος ΟΤΕ έχει αποδείξει πως διαθέτει το μέγεθος και την τεχνογνωσία ώστε να συμβάλλει ουσιαστικά στον ψηφιακό μετασχηματισμό κάθε Οργανισμού. Αποτελεί συνεργάτη επιλογής για όσες επιχειρήσεις αναζητούν καινοτόμες λύσεις στους τομείς της υγείας, του τουρισμού, της ασφάλειας πληροφοριών, της ενέργειας, των Data Centers, του Cloud και του Internet of Things (IoT). ΧΡΗΜΑ 33

παρουσίαση

Σταθερή και υψηλή αξία Στο δυσμενές περιβάλλον της συνεχιζόμενης οικονομικής ύφεσης, αλλά και της ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, στην οποία δραστηριοποιείται, η Forthnet έχει κατορθώσει να διατηρήσει την υψηλή στρατηγική της αξία, αλλά και να συνεχίσει στον δρόμο της καινοτομίας, προσφέροντας στους συνδρομητές της συνδυαστικές υπηρεσίες ψυχαγωγίας και επικοινωνίας. Σήμερα, η εταιρεία, έχοντας περισσότερες από ένα εκατομμύριο συνδρομές, κατέχει ηγετική θέση στην αγορά, με ένα στα πέντε ελληνικά νοικοκυριά να απολαμβάνει τις υπηρεσίες της, ενώ περισσότερες από 40.000 επιχειρήσεις και επαγγελματίες στηρίζουν τη λειτουργία τους σε υπηρεσίες επικοινωνίας και ψυχαγωγίας της Forthnet. Η εταιρεία καθιέρωσε το καλοκαίρι του 2016 την εμπορική μάρκα Nova για όλες τις υπηρεσίες που απευθύνονται τόσο σε οικιακούς πελάτες όσο και σε επιχειρήσεις. Με αυτόν τον τρόπο, προσφέρει στους πελάτες της ολοκληρωμένες και καινοτόμες υπηρεσίες Internet, τηλεφωνίας και συνδρομητικής τηλεόρασης κάτω από ένα ισχυρό, ενιαίο brand name. Σημαντικό στοιχείο της επιτυχημένης πορείας της Nova στην αγορά της συνδρομητικής τηλεόρασης είναι η εξασφάλιση αποκλειστικού τηλεοπτικού περιεχομένου, που ικανοποιεί και τον πιο απαιτητικό τηλεθεατή. Στο πλαίσιο αυτό, η εταιρεία ενισχύει το περιεχόμενό της με νέες συνεργασίες, όπως αυτή που πρόσφατα ανακοίνωσε με την MGM (Metro Goldwyn Mayer), που της εξασφαλίζει μεταξύ άλλων και τις τέσσερις ταινίες James Bond με τον Daniel Craig, ενώ παράλληλα ανανεώνει μακροχρόνιες συνεργασίες, όπως αυτές με τη Fox, την HBO και το Discovery Networks. Με αυτές τις αποκλειστικές συνεργασίες θα έχει τη δυνατότητα να προσφέρει στους συνδρομητές της, σε πρώτη τηλεοπτική προβολή, βραβευμένες με Όσκαρ ταινίες, όπως η ταινία “The shape of the water”, που κέρδισε φέτος τέσσερα Όσκαρ, αλλά και, ταυτόχρονα με την Αμερική, τον τελευταίο κύκλο της σειράς-φαινόμενο “Game of Thrones”. Παράλληλα, η συνεργασία με το Discovery Networks θα προσφέρει στους συνδρομητές, εκτός από τα κανάλια Discovery και Animal Planet, και τα αθλητικά κανάλια Eurosport, με δημοφιλείς αθλητικές διοργανώσεις, όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες και τα κορυφαία Grand Slam στο τένις. Να σημειωθεί ότι τα κανάλια της Discovery Networks μεταδίδονται δορυφορικά στην Ελλάδα αποκλειστικά από την πλατφόρμα της Nova. Αλλά και στον χώρο του αθλητικού περιεχομένου, η Nova, κυρίως μέσα από την κάλυψη του ελληνικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου αλλά και της Euroleague, της κορυφαίας ευρωπαϊκής μπασκετικής διοργάνωσης, προσφέρει αθλητικό θέαμα που ικανοποιεί τις ανάγκες των Ελλήνων φιλάθλων. Η εταιρεία, ως ο βασικός χρηματοδότης του ελληνικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου, είχε εδώ και δύο χρόνια καταθέσει εγγράφως τις προτάσεις της για την αναβάθμιση και βελτίωση του δημοφιλέστερου αθλήματος στην Ελλάδα. Δυστυχώς, οι προτάσεις αυτές δεν εισακούστηκαν από τους διοικούντες τον συνεταιρισμό της Super League, αλλά και τις ΠΑΕ μέλη της, με αποτέλεσμα να συνεχίζονται τα σοβαρά προβλήματα στον συγκεκριμένο χώρο. Μετά το τέλος της Κεντρικής Διαχείρισης

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

των τηλεοπτικών δικαιωμάτων των αγώνων της Super League, η Νova, μέχρι το τέλος Μαρτίου 2018, είχε ήδη συνάψει διμερείς συμβάσεις με τις δημοφιλέστερες ομάδες και η διαδικασία θα ολοκληρωθεί όταν θα οριστικοποιηθεί η λίστα των ομάδων που θα συμμετάσχουν στο επόμενο πρωτάθλημα. Επιδίωξη της εταιρείας είναι η δημιουργία ενός τηλεοπτικού προϊόντος εμπορικώς ισοδύναμου με αυτό που υπήρχε όταν ίσχυε η σύμβαση Κεντρικής Διαχείρισης. Η διοργάνωση, όμως, που συνεχώς κερδίζει έδαφος στις προτιμήσεις των φιλάθλων είναι η Euroleague, η κορυφαία ευρωπαϊκή διασυλλογική διοργάνωση στον χώρο του μπάσκετ, στην οποία έχουν εξασφαλισμένη συμμετοχή ο Ολυμπιακός και ο Παναθηναϊκός και μεταδίδεται πλέον αποκλειστικά στα κανάλια της Nova μέχρι το 2020. Οι αγώνες διεξάγονται Πέμπτη και Παρασκευή, αλλά, κατά περίπτωση, υπάρχουν και αγώνες Τρίτη-Τετάρτη σε διπλές αγωνιστικές. Ως αποτέλεσμα, κάθε εβδομάδα υπάρχουν τουλάχιστον δύο αγώνες των ελληνικών ομάδων που κρατούν ζωντανό το ενδιαφέρον των συνδρομητών και ανεβάζουν την αξία του προσφερόμενου τηλεοπτικού περιεχομένου. Παράλληλα, τα αθλητικά κανάλια της Nova προβάλλουν τα πρωταθλήματα ποδοσφαίρου της Γαλλίας, της Ολλανδίας, της Σουηδίας, την Championship Αγγλίας, το Κύπελλο Αγγλίας, το League Cup Αγγλίας, τα Κύπελλα Ιταλίας και Γερμανίας, καθώς και τους τελικούς Κυπέλλου Ισπανίας, αλλά και πλήθος άλλων κορυφαίων αθλητικών διοργανώσεων, όπως είναι το φημισμένο τουρνουά τένις Wimbledon. Ένα από τα μεγάλα «όπλα» της Nova είναι και η ικανότητά της να παρουσιάζει καινοτόμες υπηρεσίες που απαντούν στις σύγχρονες καταναλωτικές ανάγκες. Η υπηρεσία Nova GO ήταν η πρώτη που παρουσιάστηκε στην ελληνική αγορά και έδινε τη δυνατότητα στους συνδρομητές της Nova να απολαμβάνουν το μοναδικό τηλεοπτικό της περιεχόμενο όπου κι αν βρίσκονται, αρκεί να διαθέτουν laptop, tablet ή smartphone με σύνδεση στο Internet. Η υπηρεσία εξελίσσεται συνεχώς με νέες ευκολίες, ενώ πρόσφατα δόθηκε η δυνατότητα λειτουργίας της υπηρεσίας και εκτός Ελλάδας σε όσους ταξιδεύουν στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μία ακόμη σημαντική καινοτομία που εδώ και χρόνια πρόσφερε η Nova στους συνδρομητές της, και πλέον έχει αναβαθμιστεί, χάρη στη δυνατότητα σύνδεσης του αποκωδικοποιητή Novabox στο Internet, είναι η υπηρεσία Nova Οn Demand. Με το πάτημα ενός κουμπιού στο τηλεκοντρόλ όλοι οι συνδρομητές των υπηρεσιών Nova3play αποκτούν πρόσβαση σε μια τεράστια βιβλιοθήκη με κινηματογραφικές ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, ντοκιμαντέρ, παιδικά, που μπορούν να απολαύσουν στη μεγάλη οθόνη της τηλεόρασής τους όποτε θέλουν. Η πλούσια βιβλιοθήκη του Nova On Demand εμπλουτίζεται συνεχώς με καινούργιο περιεχόμενο, ενώ προστίθενται boxsets τηλεοπτικών σειρών, που επιτρέπουν στον τηλεθεατή να παρακολουθήσει μαζεμένα όλα τα επεισόδια μιας τηλεοπτικής σειράς. Τέλος, αξίζει να αναφερθούμε στις μετοχικές εξελίξεις στη Forthnet: Είναι γνωστό ότι οι δανείστριες τράπεζες έχουν αναθέσει στη συμβουλευτική Nomura International την αναζήτηση στρατηγικού επενδυτή για την εταιρεία. Κατά την ολοκλήρωση της διαδικασίας κατάθεσης των δεσμευτικών προτάσεων, στα μέσα Μαρτίου 2018, είχαν ανταποκριθεί πέντε ελληνικά και ξένα fund, ενώ η Nomura είχε στα χέρια της μία ακόμη πρόταση από fund της αλλοδαπής, που είχε καταθέσει το ενδιαφέρον του πριν από την επίσημη έναρξη της διαδικασίας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το ιδιαίτερο επενδυτικό ενδιαφέρον όχι μόνο καταδεικνύει την υψηλή στρατηγική αξία της εταιρείας, αλλά και δικαιώνει τις επιλογές και τα πλάνα της σημερινής διοίκησης. Εν τέλει, επιβεβαιώνει και το γεγονός ότι η Forthnet αποτελεί καίριο σημείο αναφοράς για ολόκληρο τον κλάδο των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα. • • •

Optical fibre for Telecom and Datacom According to Jakob Nielsen, a worldwide expert in the Internet usage, the need for bandwidth is increasing over 50% every year. Since 1983, year of its publication, this law remains valid! The optical fibre is the best candidate to achieve networks able to cope with today’s high demand while being future proof for the new bandwidth-intensive services. All over the world, Nexans supports the telecom and datacom players in building these new optical networks. We have a well-known expertise in designing complete solutions that smartly combine optical cables & telecom components.

Dedicated solutions for FTTH

Object: FTTH Advertising

Knowing that local constraints lead to specific requirements, our Research and Development department applies to making each solution really efficient in each case (capex optimisation, installation time reduction, maintenance ready, future proof...). Nexans continuous innovation results in more than 70 patents in the optical field. As an expert of FTTH networks deployment, Nexans has developed a wide range of products to suit all your needs. The different solutions are described according to their network location: The “Central Office” covers all our indoor LAN cable solutions and Optical Distribution Frame structures with the associated optical modules, ensuring the functions of patching, splicing, splitting or coiling. We offer you very high connection capacity solutions enabling a simple, tidy and quick cabling. Flexible and modular, they adapt to all configurations, from small shelters up to large plants. The “OSP (OutSide Plant)” covers all our outdoor solutions: overhead and underground cables, clamping systems, tubes, street cabinets, splice protection closures for manholes, poles or walls, etc. We offer you tried and tested or innovative solutions in a compact design to enable the optimized deployment for overhead or underground use. They allow you to propose a turnkey solution including cables, accessories and connection. The “Subscriber Premises” covers all our indoor solutions for the FTTH riser: basement boxes, floor boxes, optical terminal outlets and associated riser and subscriber cables. We offer optimized solutions to reduce installation time and with minimum know-how. Our flexible solutions adapt just as well to new installations as to the re-use of existing network architecture for spliced configurations, pure patching or mixed.

At your service Our engineering experts are on hand to study your case and offer you an optimized solution for your FTTx network, considering the existing situation, the qualification of the equipment and the cost and time concerns. We offer you a complete architecture, with the preparation of a Bill Of Materials for each site. We then take you on site for team training, verification of the implementation or any other services you would need.

About Nexans As a global leader in advanced cabling and connectivity solutions, Nexans brings energy to life through an extensive range of best-in-class products and innovative services. For over 120 years, innovation has been the company’s hallmark, enabling Nexans to drive a safer, smarter and more efficient future together with its customers. Today, the Nexans Group is committed to facilitating energy transition and supporting the exponential growth of data by empowering its customers in four main business areas: Building & Territories (including utilities, smart grids, e-mobility), High Voltage & Projects (covering offshore wind farms, submarine interconnections, land high voltage), Telecom & Data (covering data transmission, telecom networks, hyperscale data centers, LAN), and Industry & Solutions (including renewables, transportation, Oil & Gas, automation, and others). Corporate Social Responsibility is a guiding principle of Nexans’ business activities and internal practices. In 2013 Nexans became the first cable provider to create a Foundation supporting sustainable initiatives bringing access to energy to disadvantaged communities worldwide. The Group’s commitment to developing ethical, sustainable and high-quality cables drives its active involvement within several leading industry associations, including Europacable, The National Electrical Manufacturers Association (NEMA), International Cablemakers Federation (ICF) or CIGRE to mention a few. Nexans employs more than 26,000 people with industrial footprint in 34 countries and commercial activities worldwide. In 2017, the Group generated 6.4 billion euros in sales. Nexans is listed on Euronext Paris, compartment A. ΧΡΗΜΑ 35

Greek Hospitality Awards 2018

μ ο ν ο π α η 4

κε το

δείχθη α ν α ίο ε χ ο δ ο ν φαίο ξε

lace a P a i n o d e k Μa

Κορυ

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Με μια λαμπρή τελετή και σε μια κατάμεστη αίθουσα 400 ατόμων, πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 23 Φεβρουαρίου 2018 η απονομή των Greek Hospitality Awards 2018 (www.hospitality.ethosawards.eu-#gha18) που διοργανώνει για τέταρτη χρονιά η Ethos Awards.

εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο Divani Apollon Palace & Thalasso, με τη συμμετοχή 149 ξενοδοχείων και τουριστικών επιχειρήσεων στη διαγωνιστική διαδικασία, που αξιολογήθηκαν από κριτική επιτροπή και το αναγνωστικό κοινό του περιοδικού ΧΡΗΜΑ. Κορυφαίο Ξενοδοχείο Top Greek Hotel 2018 αναδείχθηκε το Μakedonia Palace.

Καλωσόρισμα: Κωνσταντίνος Ουζούνης, Γενικός Διευθυντής, Ethos Media SA

Χαιρετισμός: Ιωάννης Αμανατίδης, Υφυπουργός Εξωτερικών

Tα βραβεία τελούν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Τουρισμού, του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, της ΔΕΘ Helexpo, της Γενικής Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Επιχειρήσεων Τουρισμού και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, μίλησαν και απένειμαν βραβεία οι κ.κ. Ιωάννης Αμανατίδης, υφυπουργός Εξωτερικών, Ευρυδίκη Κουρνέτα, γενική γραμματέας Τουρισμού, και Αθανάσιος Μπούρας, βουλευτής Περιφέρειας Αττικής, εκπροσωπώντας τον πρόεδρο της Ν. Δημοκρατίας, κ. Κυριάκο Μητσοτάκη. Ομιλίες επίσης πραγματοποίησαν οι κύριοι Ιωάννης Δημόπουλος, διευθύνων σύμβουλος του Ekdromi.gr, και Tareq Al Jizawi, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της GlobiLED. O υφυπουργός Εξωτερικών, κ. Αμανατίδης, ανέφερε στην ομιλία του: «Η επόμενη δεκαετία αναμένεται να διατηρήσει τη συνεχιζόμενη ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού. Η ποιοτική αναβάθμιση του ελληνικού ξενοδοχειακού κλάδου τα τελευταία χρόνια και η ενίσχυση των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων είναι τα θεμέλια για το αναπτυξιακό άλμα της ελληνικής οικονομίας στην έξοδό μας από την κρίση και την επιτροπεία. Ο συνδυασμός ποιότητας και καινοτομίας, συνεπικουρούμενος από το ελληνικό επιχειρηματικό δαιμόνιο, αποτελεί παράγοντα ανάπτυξης και επιτυχίας, που δύναται να σταθεί με αξιώσεις στον διεθνή τουριστικό ανταγωνισμό. Στο πλαίσιο αυτό, τα “Greek Hospitality Awards” λειτουργούν όχι μόνο στην κατεύθυνση της επιβράβευσης, αλλά και του παραδειγματισμού για την υιοθέτηση παρόμοιων πρακτικών». Η γενική γραμματέας Τουρισμού, κ. Ευρυδίκη Κουρνέτα, ανέφερε ότι ο τουρισμός αποτελεί τομέα υψηλής προτεραιότητας για την κυβέρνηση, σημειώνοντας: «Από το 2015 που σχεδιάσαμε νέα Τουριστική-Περιφερειακή Πολιτική, εργαζόμαστε μαζί με τους τουριστικούς φορείς, τα συναρμόδια υπουργεία, τα επιμελητήρια και την Τοπική και ΧΡΗΜΑ 37

Greek Hospitality Awards 2018

Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, ώστε να αποτελέσει η Ελλάδα παγκόσμιο ελκυστικό τουριστικό προορισμό 365 μέρες τον χρόνο, με επίκεντρο τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και τη στήριξη της Περιφέρειας. Έχουμε συνεχή αύξηση αφίξεων, ρεκόρ προσέλευσης τουριστών για το 2017, στα 30 εκατομμύρια, με 14,5 δισ. έσοδα, νέες και ισχυρές στρατηγικές σχέσεις με παραδοσιακές και νέες τουριστικές αγορές και σημαντική αύξηση των επενδύσεων σε υποδομές υψηλής ποιότητας. Καθοριστική η συμβολή του τουρισμού και στην αύξηση της απασχόλησης, η οποία σύμφωνα με προβλέψεις θα πλησιάσει το 2018 το 26%». Ο κύριος Αθανάσιος Μπούρας επεσήμανε στην ομιλία του ότι η δυναμική του ελληνικού τουρισμού τίθεται σε κίνδυνο από την ακραία υπερφορολόγηση, που έχει αρνητικές συνέπειες στην ανταγωνιστικότητά του και σημείωσε: «Η Νέα Δημοκρατία διαμορφώνει τις προγραμματικές της θέσεις για τον τουρισμό μαζί με τους ανθρώπους του τουρισμού. Η μείωση των φόρων δεν αποτελεί μόνο δέσμευση της Νέας Δημοκρατίας και του Κυριάκου Μητσοτάκη. Είναι αδήριτη ανάγκη, για να ανακτηθεί η ανταγωνιστικότητα του τουριστικού μας προϊόντος. Κάνουμε την αρχή με την άμεση κατάργηση του φόρου διανυκτέρευσης, τη μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 30% και τη μείωση του συντελεστή φορολόγησης των επιχειρήσεων από το 29% στο 20%, με χρονικό ορίζοντα διετίας. Παράλληλα, έχουμε ήδη έτοιμο το νέο χωροταξικό για τον τουρισμό, που θα τεθεί σε ισχύ και θα δημιουργήσει προϋποθέσεις για επενδύσεις μεγάλης κλίμακας, με στόχο: α) την προσέλκυση επισκεπτών υψηλού εισοδήματος, β) την αύξηση των εσόδων και της κατά κεφαλήν τουριστικής δαπάνης, γ) την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου».

Χαιρετισμός: Ευρυδίκη Κουρνέτα, Γενική Γραμματέας Τουρισμού, Υπουργείο Τουρισμού

Χαιρετισμός: Αθανάσιος Μπούρας, Αναπληρωτής Τομεάρχης Οικονομίας και Ανάπτυξης, Βουλευτής Αττικής ΝΔ

Ακολούθησε η απονομή των Greek Hospitality Awards 2018, με τη βράβευση του Makedonia Palace, ως Top Greek Hotel 2018.

Ομιλία: Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος, Ekdromi.gr

Ομιλία: Tareq Al Jirawi, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος, GlobiLED

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

PUBLI

Το MAKEDONIA PALACE αναδείχθηκε κορυφαίο ξενοδοχείο της χρονιάς, αποσπώντας τη χρυσή διάκριση στον θεσμό των Greek Hospitality Awards 2018, το “Top Greek Hotel 2018”, ενώ επιπλέον απέσπασε τις χρυσές διακρίσεις στις κατηγορίες “Best Greek Business City Hotel” & “Best Greek Hotel Dining Experience”. Το εμβληματικό ξενοδοχείο της Θεσσαλονίκης ξεχώρισε, ανάμεσα σε 149 ξενοδοχεία και τουριστικές επιχειρήσεις, για τις καινοτόμες και δημιουργικές λύσεις που έχει υιοθετήσει στον τομέα της φιλοξενίας και της λειτουργίας του. Επιπλέον, η πεντάστερη γαστρονομική εμπειρία που προσφέρει το MAKEDONIA PALACE, με την υπογραφή του κορυφαίου chef Σωτήρη Ευαγγέλου, το ανέδειξαν χρυσό στην κατηγορία “Best Greek Hotel Dining Experience”. Φέτος, η Ethos Awards, για τέταρτη συνεχή χρονιά, κατάφερε να υλοποιήσει μια υψηλού επιπέδου διοργάνωση και να θέσει τον πήχη ακόμα υψηλότερα. Το σύνολο των διαγωνιζόμενων επιχειρήσεων αξιολογήθηκαν και κρίθηκαν βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών και κριτηρίων επαγγελματικής φιλοξενίας, από την υψηλού κύρους κριτική επιτροπή του θεσμού καθώς και από το αναγνωστικό κοινό του περιοδικού ΧΡΗΜΑ. Τα βραβεία τελέστηκαν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Τουρισμού, του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, της ΔΕΘ Helexpo, της Γενικής Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Επιχειρήσεων Τουρισμού και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων. Με αφορμή την υψηλή διάκριση του MAKEDONIA PALACE, ο κύριος Αλκιβιάδης Σωτηρίου, Γενικός Διευθυντής του ξενοδοχείου, ανέφερε σχετικά: «Η ανάδειξη του ξενοδοχείου μας ως το κορυφαίο της χρονιάς αποτελεί για εμάς ιδιαίτερη τιμή, λαμβάνοντας υπόψη και το υψηλό επίπεδο ανταγωνισμού. Με ομαδική δουλειά και πίστη στο κοινό μας όραμα, δουλέψαμε και αναδείξαμε όλα όσα πρεσβεύει το MAKEDONIA PALACE για την ελληνική φιλοξενία», ενώ, συνεχίζοντας, τόνισε: «Η διάκριση αυτή ήρθε ως επιστέγασμα μετά την ανακαίνιση του ξενοδοχείου, μια ανακαίνιση που θέτει εκ νέου τις βάσεις για τη φιλοξενία στη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή, μετατρέποντας ταυτόχρονα το MAKEDONIA PALACE σε ξενοδοχείο-προορισμό». Κλείνοντας, ο κ. Σωτηρίου επεσήμανε: «Τώρα, δεν εφησυχάζουμε και υπόσχεση όλων μας είναι να διατηρήσουμε αυτήν την τόσο τιμητική διάκριση και τις επόμενες χρονιές».

ΧΡΗΜΑ 39

Greek Hospitality Awards 2018 Top Greek Hotel 2018

GOLD

SILVER

Makedonia Palace

Avra Imperial Hotel

Grand Resort Lagonissi

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Αμανατίδης, Υφυπουργός Εξωτερικών, στον κ. Αλκιβιάδη Σωτηρίου, General Manager του ξενοδοχείου

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Αμανατίδης, Υφυπουργός Εξωτερικών, στην κ. Αθηνά Χανιωτάκη, Διευθύνουσα Σύμβουλο

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Αμανατίδης, Υφυπουργός Εξωτερικών, στον κ. Κωνσταντίνο Πάλιο, Guest Relations Manager

Greek Hospitality Personality

Mystique A Luxury Collection Resort Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Αμανατίδης, Υφυπουργός Εξωτερικών, στον κ. Μάνο Νιοτάκη, Operations Manager of Mystique

Greek Hospitality Leader

Παλαιολόγος Παναγιώτης Πρόεδρος και Ιδρυτής της HotelBrain

SILVER Vedema A Luxury Collection Resort

Τσακίρης Γεώργιος Επίτιμος Πρόεδρος ΞΕΕ

Τη βράβευση στον κ. Παλαιολόγο έκανε ο κ. Ιωάννης Αμανατίδης, Υφυπουργός Εξωτερικών

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Αμανατίδης, Υφυπουργός Εξωτερικών, στον κ. Αντώνη Ελιόπουλο, CEO

Greek Hospitality Rising Star

Τη βράβευση στον κ. Τσακίρη έκανε ο κ. Ιωάννης Αμανατίδης, Υφυπουργός Εξωτερικών

Best Greek Hotel Developer Κυρίτσης Ιωάννης Ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος, Axia Hospitality

Redex AE Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Αμανατίδης, Υφυπουργός Εξωτερικών, στον κ. Κωνσταντίνο Τερζητάνο, Διευθύνοντα Σύμβουλο.

Τη βράβευση στον κ. Κυρίτση έκανε ο κ. Ιωάννης Αμανατίδης, Υφυπουργός Εξωτερικών.

Best Greek New City Hotel

GOLD

Best Greek Boutique City Hotel

GOLD

SILVER

Wyndham Grand Athens

Holiday Suites Arnis Street

Polis of Naxos

Τη βράβευση έκανε η κ. Ευρυδίκη Κουρνέτα, Γενική Γραμματέας Τουρισμού, στον κ. Γιώργο Μαργαρίτη, Γενικό Διευθυντή του Ομίλου Zeus International.

Τη βράβευση έκανε η κ. Ευρυδίκη Κουρνέτα, Γενική Γραμματέας Τουρισμού, στην κ. Εμμανουέλα Μουσαμά, Experience & Communication Director.

Τη βράβευση έκανε η κ. Ευρυδίκη Κουρνέτα, Γενική Γραμματέας Τουρισμού, στoν κ. Ιωάννη Πολυχρονάκο, Owner.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Best Greek Business City Hotel

GOLD Makedonia Palace Τη βράβευση έκανε η κ. Ευρυδίκη Κουρνέτα, Γενική Γραμματέας Τουρισμού, στον κ. Περικλή Βογιατζή, Hotel Manager

SILVER Wyndham Grand Athens Τη βράβευση έκανε η κ. Ευρυδίκη Κουρνέτα, Γενική Γραμματέας Τουρισμού, στον κ. Γιώργο Μαργαρίτη, Γενικό Διευθυντή του Ομίλου Zeus International.

Best Greek Design City Hotel

NJV Athens Plaza

Mediterranean Palace

Τη βράβευση έκανε η κ. Ευρυδίκη Κουρνέτα, Γενική Γραμματέας Τουρισμού, στην κ. Αφροδίτη Αρβανίτη, Γενική Διευθύντρια.

Τη βράβευση έκανε η κ. Ευρυδίκη Κουρνέτα, Γενική Γραμματέας Τουρισμού, στην κ. Αικατερίνη Δεδέογλου, Διευθύνουσα Σύμβουλο, The Luxury Hotels.

Best Greek Heritage City Hotel

GOLD

BRONZE

SILVER

Best Greek Lifestyle City Hotel

SILVER

GOLD

Saz City Life

Aenos Hotel

Τη βράβευση έκανε ο κ. Αθανάσιος Μπούρας, Βουλευτής ΝΔ και Αναπληρωτής Τομεάρχης Οικονομίας & Ανάπτυξης, στον κ. Γιώργο Μόσιαλο, CEO και Ιδιοκτήτη.

Τη βράβευση έκανε ο κ. Αθανάσιος Μπούρας, Βουλευτής ΝΔ και Αναπληρωτής Τομεάρχης Οικονομίας & Ανάπτυξης, στον κ. Νικόλαο Μεταξά, Owner.

Anatolia Hotels Thessaloniki Τη βράβευση έκανε ο κ. Αθανάσιος Μπούρας, Βουλευτής ΝΔ και Αναπληρωτής Τομεάρχης Οικονομίας & Ανάπτυξης, στον κ. Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, Managing Director & CEO.

Best Greek MICE City Hotel

GOLD Domotel Kastri Τη βράβευση έκανε ο κ. Αθανάσιος Μπούρας, Βουλευτής ΝΔ και Αναπληρωτής Τομεάρχης Οικονομίας & Ανάπτυξης, στην κ. Πασσαρέα Κική, Διευθύντρια.

SILVER Radisson Blu Park Athens Τη βράβευση έκανε ο κ. Αθανάσιος Μπούρας, Βουλευτής ΝΔ και Αναπληρωτής Τομεάρχης Οικονομίας & Ανάπτυξης, στoν κ. Παναγιώτη Μελισσιώτη, Executive Assistant Manager.

SILVER

Novotel Athens

Grand Hotel Palace

Τη βράβευση έκανε ο κ. Αθανάσιος Μπούρας, Βουλευτής ΝΔ και Αναπληρωτής Τομεάρχης Οικονομίας & Ανάπτυξης, στην κ. Ελένη Ξιαρχογιαννοπούλου, Υπεύθυνη Πωλήσεων.

Τη βράβευση έκανε ο κ. Αθανάσιος Μπούρας, Βουλευτής ΝΔ και Αναπληρωτής Τομεάρχης Οικονομίας & Ανάπτυξης, στον κ. Παναγιώτη Ζελελίδη, Γενικό Διευθυντή.

Greek Hospitality Awards 2018 Best Greek Mountain Resort

GOLD Zagori Suites Luxury Residences Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στον κ. Νικόλαο Πέτσιο, Ιδιοκτήτη και Διευθυντή.

SILVER Lotos Mountain Resort (Μέλος της HotelBrain) Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στον κ. Αποστολή Λωτό, Ιδιοκτήτη.

Best Greek New Resort

GOLD

Amada Colossos Resort

Sani Dunes

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στον κ. Άρη Σουλούνια, Managing Director.

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στον κ. Αντώνη Αβδελά, Chief Sales & Marketing Officer.

BRONZE

SILVER

Naxian on the Beach by Axia Hospitality

Stella Island Luxury Resort & Spa

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στον κ. Ιωάννη Μαργαρίτη, Ιδιοκτήτη.

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στον κ. Δημήτριο Τζιράκη, Ιδιοκτήτη.

Best Greek All Inclusive Resort

Diogenis Blue Palace Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στον κ. Νικόλαο Κοτίδη, Εκπρόσωπο, Μπράϊτ Περιβάλλον ΑΕ.

GOLD

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

SILVER

Ikos Resorts

Mythos Palace Resort & Spa

Cactus Royal Resort

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Αντώνης Αβδελάς, Chief Sales & Marketing Officer.

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Ιωάννης Πνευματικάκης, Διευθυντής.

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Νίκος Χαλκιαδάκης, Διευθύνων Σύμβουλος.

Best Greek Beach Resort

GOLD

Grecotel Riviera Olympia & Aqua Park

Anemos Luxury Grand Resort

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Κωνσταντίνο Πλέτσα, Director of Sales.

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Ιωάννη Πνευματικάκη, Διευθυντή.

SILVER Mythos Palace Resort & Spa Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Ιωάννη Πνευματικάκη, Διευθυντή.

SILVER

Porto Carras Grand Resort

Oasis

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Αθανάσιο Κλαπαδάκη, Μέλος ΔΣ, Γενικό και Τεχνικό Διευθυντή.

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi. gr, στoν κ. Μιχάλη Πάνου, Ιδιοκτήτη.

Best Greek New Boutique Resort

BRONZE Patmos Aktis Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στην κ. Πόπη Σαμαρά, Account Manager, Axia Hospitality.

GOLD

SILVER

Mr & Mrs White Paros

Elounda Orama Boutique Hotel

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στην κ. Ναυσικά Κουζέλη, Director of Hotels HotelBrain, και τον κ. Ιωάννη Λιακόπουλο, CEO HotelBrain Capital.

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Εμμανουήλ Πεχυνάκη, Διευθύνοντα Σύμβουλο, Orama GR Resorts ΑΕΞΤΕ.

Best Greek Family Resort

SILVER

BRONZE

Stella Palace Resort & Spa

Porto Carras Grand Resort

Family Life Kerkyra Golf

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Δημήτριος Τζιράκης, Ιδιοκτήτης.

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Αθανάσιος Κλαπαδάκης, Μέλος ΔΣ, Γενικός και Τεχνικός Διευθυντής.

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Σάκης Σπύρου, Διευθυντής του ξενοδοχείου Τui Family Life Kerkyra Golf.

ΧΡΗΜΑ 43

Greek Hospitality Awards 2018 Best Greek Boutique Resort

GOLD Zinas Villas Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στην κ. Τίνα Μιχαηλίδου-Μαυρομιχάλη, Hotel’s Strategy Communication & Digital Media Director.

GOLD Vedema A Luxury Collection Resort

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Αντώνη Ελιόπουλο, CEO, Vedema.

Best Greek Honeymoon Resort

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi. gr, στoν κ. Ιωάννη Πνευματικάκη, Διευθυντή του ξενοδοχείου.

Kenshō Boutique Hotel & Suites Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Παπαχριστοφόρου Κώστα, General Manager.

Serenity Blue Hotel Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Μιχάλη Ιατράκη.

Best Greek Romantic Resort

GOLD Anemos Luxury Grand Resort

BRONZE

SILVER

GOLD

Mystique A Luxury Collection Resort Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Μάνο Νιοτάκη, Operations Manager.

Stella Island Luxury Resort & Spa Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Δημήτριο Τζιράκη, Ιδιοκτήτη.

GOLD

Best Greek Thalasso Resort

Kenshō Boutique Hotel & Suites Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Νικόλαο Κατσαρό, Marketing Manager.

GOLD

Aldemar Resorts

Divani Apollon Palace & Thalasso

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στην κ. Μαρία Μαστρονικόλα, Public Relations Coordinator.

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Ευάγγελο Κοντορούση, Γενικό Διευθυντή.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

ΚΤΙΡΙΟ ΛΥΡΙΚΗΣ ΣΚΗΝΗΣ ΕΠΙΠΕ∆Ο 5

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 4 ΜΑΪΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ LOGISTICS HUB Παρουσίαση αποτελεσµάτων έρευνας. Yψηλόβαθµα στελέχη της αγοράς Ναυτιλίας, Supply Chain, Traders, Εξαγωγείς αξιολογούν τις υπηρεσίες του Ελληνικού Logistics Hub και Συζητούν για το µέλλον του

ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ∆ΥNΑMΙΚA ∆ΙΚΤΥΑ ∆ΙΑΝΟΜΗΣ Από τις Πωλήσεις στις Προµήθειες και τη ∆ιανοµή. Παράλληλες προσεγγίσεις από Μεγάλους Retailers για να «Χτίσουµε δυναµικά ∆ίκτυα ∆ιανοµής» Υπό την αιγίδα του

ΣΑΒΒΑΤΟ 5 ΜΑΪΟΥ PHARMA & COSMETICS LOGISTICS Αποτελέσµατα έρευνας που διενεργείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην δυναµική, αλλά “ευαίσθητη” αγορά του Φαρµάκου και του Καλλυντικού & Συζήτηση για τις Λύσεις - ∆υνατότητες - Προοπτικές στη ∆ιαχείριση της Εφοδιαστικής Αλυσίδας του Φαρµάκου - Καλλυντικού ΜΕΓΑΛΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ

ΧΟΡΗΓΟΙ

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΕΣ

INDUSTRY 4.0 IN A FLASH!

Εταιρικές παρεµβάσεις ουσίας για το τι µπορεί να σηµαίνει το industry 4.0 και η digital εποχή που έρχεται στην ελληνική πραγµατικότητα! ΧΟΡΗΓΟΣ ΕΚΤΥΠΩΣΕΩΝ

B2B MEETINGS

Επαγγελµατικές συναντήσεις στο πλαίσιο των Logi.C18, µεταξύ των συνέδρων

ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΦΟΡΕΙΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΧΟΡΗΓΟΙ ∆ΙΑ∆ΙΚΤΥΑΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

210 9010040 www.logisticsconferences.gr

Greek Hospitality Awards 2018 Best Greek Golf Resort

Best Greek Sports Resort

GOLD

Porto Carras Grand Resort

Best Greek Design Resort

GOLD

Anemos Luxury Grand Resort

Kenshō Boutique Hotel & Suites

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Ιωάννη Πνευματικάκη, Διευθυντή του ξενοδοχείου.

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi. gr, στoν κ. Κλεόβουλο Δεληγιάννη, Operations Manager.

Best Greek MICE Resort

GOLD Rodos Palace Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στην κ. Αρτέμιδα Καλατζάκου, Sales Manager, Αthens Office.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

SILVER Porto Carras Grand Resort

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi. gr, στoν κ. Αθανάσιο Κλαπαδάκη, Μέλος ΔΣ, Γενικό και Τεχνικό Διευθυντή.

BRONZE Avra Imperial Hotel Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στην κ. Αθηνά Χανιωτάκη, Διευθύνουσα Σύμβουλο.

Best Greek Green Resort

Best Greek Villas & Holiday Homes

GOLD

SILVER

Avra Imperial Hotel

Ideales Resort

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στην κ. Αθηνά Χανιωτάκη, Διευθύνουσα Σύμβουλο.

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στον κ. Κωνσταντίνο Σταυρίδη, CEO Ideales Resort.

GOLD

GOLD Avaton Luxury Villas Resort-Relais & Châteaux

Aldemar Knossos Villas

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στην κ. Νανά Μεντζελοπούλου, Τμήμα Πωλήσεων.

SILVER Elite Estates Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Οδυσσέα Δημητριάδη, CEOGeneral Manager.

SILVER Kappa Resort

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Κωνσταντίνο Τζικόπουλο, Γενικό Διευθυντή.

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στην κ. Θέη Κόντα, Director of Hotel Management, HotelBrain.

BRONZE

SILVER

Halcyon Villas

Zinas Villas Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στην κ. Τίνα Μιχαηλίδου-Μαυρομιχάλη, Hotel’s Strategy Communication & Digital Media Director.

Τη βράβευση έκανε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ekdromi.gr, στoν κ. Κωνσταντίνο Ανεβλαβή, Owner.

Best Greek All Suites Resort

GOLD Andronis Concept by Axia Hospitality Το βραβείο παρέλαβε o κ. Γιώργος Φιλιππίδης, General Manager.

SILVER

BRONZE

Rodos Palace

Panorama Suites

To βραβείο παρέλαβε η κ. Άρτεμις Καλατζάκου, Sales Manager, Αthens Office.

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Γιώργος Κολτσίδας, General Manager.

ΧΡΗΜΑ 47

Greek Hospitality Awards 2018 Best Greek Hotel Dining Experience

Best Greek Hotel Tailor Made Guest Experience

SILVER

GOLD Makedonia Palace

Aldemar Resorts Το βραβείο παρέλαβε η κ. Νανά Μεντζελοπούλου, Τμήμα Πωλήσεων.

SILVER

GOLD

Kappa Resort

Mykonos No 5

Το βραβείο παρέλαβε o κ. Γιώργος Γεωργιάδης, Διευθύνων Σύμβουλος.

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Δημήτριος Βουρνάς, Director, HotelBrain.

Anemos Luxury Grand Resort Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Ιωάννης Πνευματικάκης, Διευθυντής του ξενοδοχείου

GOLD

Best Greek Hotel Restaurant

Kenshō Boutique Hotel & Suites Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Κλεόβουλος Δεληγιάννης, Operations Manager.

Το βραβείο παρέλαβε o κ. Κώστας Παπαχριστοφόρου, General Manager.

Grecotel Hotels & Resorts Το βραβείο παρέλαβε o κ. Δημήτριος Καλαϊτζιδάκης, Operations Director.

SILVER

GOLD Kenshō Boutique Hotel & Suites

SILVER

Louis Hotels

SILVER

Το βραβείο παρέλαβε o κ. Ποσειδώνας Θεοδώρου, Περιφερειακός Διευθυντής.

Aldemar Resorts Το βραβείο παρέλαβε η κ. Νανά Μεντζελοπούλου, Τμήμα Πωλήσεων.

Best Greek Hotel Breakfast

GOLD Avra Imperial Hotel Το βραβείο παρέλαβε η κ. Αθηνά Χανιωτάκη, Διευθύνουσα Σύμβουλος.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

GOLD

SILVER

BRONZE

Grecotel Hotels & Resorts

Πύρρειον sweet hospitality

Minois Village by Axia Hospitality

Το βραβείο παρέλαβε o κ. Δημήτριος Καλαϊτζιδάκης, Operations Director.

Το βραβείο παρέλαβε η κ. Βικτωρία Τράκη, Ιδιοκτήτρια.

Το βραβείο παρέλαβε η κ. Ελένη Κασιμάτη, Account Manager, Axia Hospitality.

Best Greek Hotel Conference Center

Best Greek Hotel & Spa

Best Greek Pet Friendly Hotel

GOLD

Rodos Palace

Avra Imperial Hotel

To βραβείο παρέλαβε η κ. Άρτεμις Καλατζάκου, Sales Manager, Αthens Office.

Το βραβείο παρέλαβε η κ. Αθηνά Χανιωτάκη, Διευθύνουσα Σύμβουλος.

Holiday Suites Arnis Street

Best Greek Excellence in Service Hotel

GOLD Mystique A Luxury Collection Resort Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Μάνος Νιοτάκης, Operations Manager.

GOLD Astra Suites

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Γιώργος Καραγιάννης, General Manager.

SILVER

BRONZE

Mythos Palace Resort & Spa

Gianmari-Yasemi of Chios OE

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Ιωάννης Πνευματικάκης, Διευθυντής του ξενοδοχείου.

Το βραβείο παρέλαβε η κ. Σωτηρία Γιαννίρη, Co-Owner.

SILVER

GOLD Το βραβείο παρέλαβε η κ. Εμμανουέλα Μουσαμά, Experience & Communications Director.

Erodios Hotel Lesvos Το βραβείο παρέλαβε o κ. Χαράλαμπος Φούφας, Ιδιοκτήτης.

SILVER Anemos Luxury Grand Resort Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Ιωάννης Πνευματικάκης, Διευθυντής του ξενοδοχείου.

SILVER Ideales Resort Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Κωνσταντίνος Σταυρίδης, CEO Ideales Resort.

Best Greek Sustainable Hotel

GOLD Grecotel Hotels & Resorts Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Κωνσταντίνος Δασκαλαντωνάκης, Operations Manager.

BRONZE NJV Athens Plaza Το βραβείο παρέλαβε η κ. Αφροδίτη Αρβανίτη, Γενική Διευθύντρια.

ΧΡΗΜΑ 49

Greek Hospitality Awards 2018 Best Greek Hotel Brand

Best International Hotel Brand

SILVER

GOLD Novotel Athens Το βραβείο παρέλαβε η κ. Ελένη Ξιαρχογιαννοπούλου, Υπεύθυνη Πωλήσεων & Marketing.

Vedema A Luxury Collection Resort Το βραβείο παρέλαβε o κ. Αντώνης Ελιόπουλος, CEO.

SILVER

Rodos Palace

Το βραβείο παρέλαβε o κ. Γιάννης Τσίχλης, Marketing Director.

To βραβείο παρέλαβε η κ. Άρτεμις Καλατζάκου, Sales Manager, Αthens Office.

Best Greek Innovation Hotel

GOLD

m-Hospitality

GOLD

Aldemar Hotels & Resorts

Το βραβείο παρέλαβε η κ. Σοφία Γρηγοράτου, Sales Manager.

Best Hotel Entertainment & Technology Supplier

Βest Greek Hotel Technology Innovation

SILVER

GOLD

Grecotel White Palace, Lux ME

Το βραβείο παρέλαβε η κ. Μαστρονικόλα Μαρία, Public Relations Coordinator.

Το βραβείο παρέλαβε o κ. Σταύρος Χαμπάκης, Διευθύνων Σύμβουλος.

LG Electronics Ελλάς ΑΕ m-Hospitality Το βραβείο παρέλαβε o κ. Ιωάννης Μαντάς, Εμπορικός Διευθυντής.

Grecotel Hotels & Resorts

Best Greek initiative promoting Greece abroad

Best Greek Hotel Loyalty Programme

Το βραβείο παρέλαβε o κ. Μανώλης Δημακαρέας, Project Manager.

SILVER

Miraggio Thermal Spa by Nelios Το βραβείο παρέλαβε η κ. Έυη Καϊσάκη, Art Director, Nelios.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Best Greek Hotel Mobile App

GOLD

IT Concept

m-Hospitality

Το βραβείο παρέλαβε o κ. Αλέξης Χριστοδουλάκης, CEO.

Το βραβείο παρέλαβε o κ. Γιώργος Βελλίδης, Marketing Manager του Costa Navarino.

Best Greek Hotel Website Developer

Best Greek Hotel Website

GOLD

SILVER

GOLD

SILVER

Herodion Hotel by Nelios

Rodos Palace

Tool ΕΠΕ

Το βραβείο παρέλαβε η κ. Έυη Παπαγεωργίου, Web Developer, Nelios.

To βραβείο παρέλαβε η κ. Άρτεμις Καλατζάκου, Sales Manager, Αthens Office.

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Κώστας Καραχάλιος, CEO.

Best Greek Hotel Marketing Strategy Best Hotel Digital Marketing Agency

SILVER

GOLD Ekdromi.gr

Anatolia Hospitality

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Ιωάννης Δημόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος.

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, Managing Director-CEO.

GOLD

EyeWide Digital Marketing Agency Το βραβείο παρέλαβαν οι κ.κ. Τριχάκης Λευτέρης, Co-Founder, Λιαπάκης Μηνάς, Co-Founder και Παπαχρυσάνθου Αντώνης, Performance Ads Department.

Nelios Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Δημήτρης Σερίφης, CEO.

Best Digital Advertising & Performance Campaign

GOLD

SILVER

Aks Hotels by Nelios

SILVER

EyeWide Digital Marketing Agency

Το βραβείο παρέλαβαν οι κ.κ. Τριχάκης Λευτέρης, Co-Founder, Λιαπάκης Μηνάς, Co-Founder και Παπαχρυσάνθου Αντώνης, Performance Ads Department.

To βραβείο παρέλαβε η κ. Εμμανουέλλα Κουκά, Digital Hotel Strategist, Nelios.

Panadvert Το βραβείο παρέλαβαν o κ . Ιωάννης Γιαννάτος, Ιδρυτής και η κα Νατάσσα Καρέκου, Account Manager.

Best Hotel Marketing & Social Media Provider

GOLD

SILVER

Panadvert

Ekdromi.gr

To βραβείο παρέλαβε o κ. Ιωάννης Γιαννάτος, Ιδρυτής.

To βραβείο παρέλαβε η κ. Άννα Σακκομήτρου, Contract Manager.

SILVER EyeWide Digital Marketing Agency

SILVER Nelios

Το βραβείο παρέλαβε η κ. Ειρήνη Kομεσσαρίου, Digital Hotel Strategist, Nelios. Το βραβείο παρέλαβαν οι κ.κ. Τριχάκης Λευτέρης, Co-Founder, Λιαπάκης Μηνάς, Co-Founder και Παπαχρυσάνθου Αντώνης, Performance Ads Department.

ΧΡΗΜΑ 51

Greek Hospitality Awards 2018 Best Greek Hotel Management Strategy

GOLD

Best Hotel Sales Representative Company

HotelBrain

Zeus International

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Κώστας Ζήκος, CEO.

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Γιώργος Μαργαρίτης, Γενικός Διευθυντής.

Chnaris Hotel Management, Development & Consulting SA Το βραβείο παρέλαβαν η κ. Έβελυν Σπύρου, PR & Communication Department, και ο κ. Ζαχαρίας Χνάρης, CEO, Founder & President.

Best Hotel Management Consultant

GOLD

Best Greek Hotel Architectural Project

GOLD

Axia Hospitality Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Γιάννης Κυρίτσης, Ιδρυτής & Διευθύνων Σύμβουλος.

SILVER Chnaris Hotel Management, Development & Consulting SA Το βραβείο παρέλαβαν η κ. Έβελυν Σπύρου, PR & Communication Department, και ο κ. Ζαχαρίας Χνάρης, CEO, Founder & President.

Best Hotel Supplier

SILVER

Chnaris Hotel Management, Kihli-Hotel Management Development & Consulting SA Company Το βραβείο παρέλαβαν η κ. Έβελυν Σπύρου, PR & Communication Department, και ο κ. Ζαχαρίας Χνάρης, CEO, Founder & President.

GOLD

SILVER

GOLD

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Θάνος Διαμαντής, Sales and Reservations Manager.

Best Greek Architectural Firm

SILVER

GOLD Ideal Standard Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Γιάννης Κουφαλιτάκης, Διευθυντής Μεγάλων Έργων & Τεχνικών Προδιαγραφών, Ideal Standard Ελλάδας και Μεσογείου.

GOLD

SILVER

Όμιλος Πορτοκαλίδη Istikbal

LG Electronics Ελλάς ΑΕ

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Γιώργος Τηνιακός, Διευθυντής Ξενοδοχειακού Τμήματος Ομίλου Πορτοκαλίδη.

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Ιωάννης Μαντάς, Εμπορικός Διευθυντής, Business Solutions Dpt.

Best Hotel Education Provider

GOLD

Best Hotel Insurance Solutions

SILVER

Δημιουργική ΕΠΕ

Μητροπολιτικό Κολλέγιο

Κ-2 Μεσίτες Ασφαλίσεων

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Κώστας Γλεντουσάκης, Ιδιοκτήτης.

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Γιώργος Φραγγεδάκης, Ιδιοκτήτης.

Το παρέλαβε ο κ. Δημήτρης Διαμαντής, Γενικός Διευθυντής.

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Νίκος Κεχαγιάογλου, Διευθύνων Σύμβουλος.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Best PCO/DMC

Best Tour Operator

GOLD

SILVER

GOLD

SILVER

Smile Acadimos

Tez Tour

Mideast Travel

Smile Acadimos

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Βασίλειος Μιχαλακόπουλος, Γενικός Διευθυντής.

Το βραβείο παρέλαβε o κ. Εμμανουήλ Απλαδενάκης, Γενικός Διευθυντής.

Το βραβείο παρέλαβε η κ. Κατερίνα Μούσμπε, Managing Director.

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Βασίλειος Μιχαλακόπουλος, Γενικός Διευθυντής.

Best Internet Sales Channel

Best Greek Coastal Shipping Company

GOLD

Ekdromi.gr

Μινωικές Γραμμές ΑΝΕ

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Αργύρης Μανιός, Εμπορικός Διευθυντής.

Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Αντώνης Μανιαδάκης, Διευθύνων Σύμβουλος.

Best Greek Day Use Hotel

GOLD

Best Cruise Company

SILVER Attica ΑΕ Συμμετοχών (Attica Group) Το βραβείο παρέλαβε ο κ. Νίκος Τριανταφυλλίδης, Hotel Operations & Customer Services Director.

GOLD Celestyal Cruises Το βραβείο παρέλαβε η κ. Δήμητρα Βλάχου, Marketing Manager.

Best Greek Studios & Apartments

GOLD

Apartments-Suites Priamos EE

Avra Apartments

Το βραβείο παρέλαβε η κ. Ιωάννα Κουκή, Υπεύθυνη.

Το βραβείο παρέλαβε η κ. Αθηνά Χανιωτάκη, Διευθύνουσα Σύμβουλος.

ΧΡΗΜΑ 53

συνέντευξη

Πάνος Παλαιολόγος

Ο άνθρωπος που κερδίζει το μεγάλο στοίχημα του τουρισμού

χουμε δεχτεί ότι, τα τελευταία χρόνια, ο τουρισμός αποτελεί το highlight της οικονομίας μας: η Ελλάδα είναι μια πανέμορφη χώρα, με σοβαρά οικονομικά προβλήματα, που προσελκύει τώρα, περισσότερο από ποτέ, υψηλού εισοδηματικού επιπέδου τουρίστες και εναποθέτει ένα μεγάλο μέρος των προσδοκιών της για ανέλιξη και βελτίωση στο εισόδημα που φέρνουν εκείνοι. Παράλληλα, έχουμε διαβάσει πολλές φορές ότι ο Πάνος Παλαιολόγος, με «πρώτη ύλη» το πάθος του για τα ξενοδοχεία, εισήγαγε στην Ελλάδα, το 2000, τον όρο του «ξενοδοχειακού management». Μάλλον, πιο σωστά, είδε τότε ότι για να πάει ένα βήμα παρακάτω ο τουρισμός, χρειάζεται επαγγελματισμός και κατάρτιση, δύο στοιχεία που, ως επί το πλείστον, απουσίαζαν από τις αποσκευές του, διστακτικού ακόμη, Έλληνα ξενοδόχου, που δεν φαινόταν έτοιμος να διαχειριστεί και να αξιοποιήσει τη μεγάλη εισροή τουριστών και εσόδων που επρόκειτο να έρθει.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Η μικρή, ακόμη, εταιρεία της Σαντορίνης, με το όνομα HotelBrain, το 2011 μετακόμισε στην Αθήνα και, τελικά, το portfolio των λίγων ξενοδοχείων σήμερα ξεπερνά τα 200. Αν και μεγαλύτερη ακόμη έκπληξη, επενδυτικά, προκαλεί όχι τόσο ο αριθμός των ξενοδοχείων υπό τη διαχείριση της εταιρείας, αλλά τα νούμερα που καταδεικνύουν την αύξηση των πωλήσεων των ξενοδοχείων που διαχειρίζεται η HotelBrain, o τζίρος τόσο των καταλυμάτων που έχουν στο συρτάρι τους ένα συμβόλαιο με την εν λόγω εταιρεία (καθώς είναι white flag και, άρα, η συνεργασία δεν φωνάζει την παρουσία της) όσο και της ίδιας της εταιρείας. Αν μέχρι εδώ μιλάμε για πράγματα λίγο έως πολύ γνωστά, τότε η πρόσφατη σύσταση της θυγατρικής εταιρείας HotelBrain Capital (2015) και η εντυπωσιακή της άνοδος αποτελούν είδηση. Ο Πάνος Παλαιολόγος, μέσω της HotelBrain

Είμαστε μια white flag non-branded operator εταιρεία, που μπορεί να υποστηρίξει όλους τους τύπους των ξενοδοχείων και σε όλους τους προορισμούς.

Πρόεδρος και ιδρυτής της HotelBrain

Capital και βασιζόμενος στην πεποίθησή του ότι η μεγαλύτερη επένδυση στον τουρισμό αυτή τη στιγμή είναι η εξυγίανση και επανατοποθέτηση στην αγορά των λεγόμενων –βάσει λειτουργικών ή οικονομικών κριτηρίων– «προβληματικών» ξενοδοχείων, μισθώνει καταλύματα και τα αναδεικνύει σε top προορισμούς, αναδιαμορφώνοντας τον ξενοδοχειακό χάρτη της χώρας. Το αξιοσημείωτο είναι ότι, για να το πετύχει αυτό, ποντάρει λιγότερο σε νέα επενδυτικά κεφάλαια και περισσότερο στη μεταφορά τεχνογνωσίας, την επαγγελματική διαχείριση και την εγκαθίδρυση εμπιστοσύνης μεταξύ του εκάστοτε καταλύματος και του επισκέπτη. Έχοντας μόλις ξεκινήσει η καλοκαιρινή σεζόν, και λίγο πριν την τελετή απονομής για το 2018 των World Travel Awards, των λεγόμενων «Όσκαρ του Παγκόσμιου Τουρισμού», που θα γίνει στην Αθήνα, και των οποίων τη διοργάνωση για φέτος έχει αναλάβει η HotelBrain, βρίσκουμε μια καλή αφορμή να φιλοξενήσουμε στις σελίδες μας τον πρόεδρο και ιδρυτή της HotelBrain, Πάνο Παλαιολόγο, έναν άνθρωπο που αδιαμφισβήτητα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον τουρισμό της Ελλάδας. ΧΡΗΜΑ 55

συνέντευξη

καρδιά της Ευρώπης, το Βέλγιο. Στόχος είναι η μεγαλύτερη διείσδυση στις αγορές που έχουμε ήδη παρουσία και κυρίως στην Κύπρο, που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε επίπεδο ανάπτυξης νέων μονάδων, διαχείρισης και μίσθωσης ξενοδοχείων. Περιγράψτε μας, με λίγα λόγια, τις βασικές δραστηριότητες της εταιρείας σας (ιστορικό, υπηρεσίες, προσωπικό, εγκαταστάσεις κ.λπ.). Η HotelBrain εισήγαγε πρώτη τον όρο “hotel management” στην Ελλάδα (το 2000) και σήμερα είναι η κορυφαία εταιρεία με εξειδίκευση στη διαχείριση και εκμετάλλευση ξενοδοχειακών μονάδων. Στo χαρτοφυλάκιό της εντάσσονται πάνω από 202 ξενοδοχεία σε 70 προορισμούς εντός και εκτός Ελλάδας. H HotelBrain Capital, η νέα θυγατρική εταιρεία που μέσω των μισθώσεων εξελίσσει το υπάρχον μοντέλο διαχείρισης της HotelBrain, μετρά στο χαρτοφυλάκιό της 40 ξενοδοχεία με συμβόλαια μίσθωσης. Σε επίπεδο development, παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες με σκοπό την είσοδο ή επανατοποθέτηση ξενοδοχείων στην τουριστική βιομηχανία και μετρά πάνω από 100 projects τα τελευταία δύο χρόνια. Η ανάπτυξη της εταιρείας μας οφείλεται –και αντικατοπτρίζεται– στη μεγέθυνση της ομάδας μας. Σήμερα, στη HotelBrain είμαστε 85 άτομα στα «κεντρικά», δηλαδή εκτός ξενοδοχείων. Στις αρχές του χρόνου, μετακομίσαμε στις νέες εγκαταστάσεις της εταιρείας, στη Λεωφόρο Κωνσταντίνου Καραμανλή 185, στη Βούλα. Εκεί στεγάζεται και το Braining Center, ο εκπαιδευτικός βραχίονας του ομίλου. Όσο για τους εργαζόμενους που απασχολούν τα ξενοδοχεία υπό τη διαχείριση της HotelBrain, ξεπερνούν τους 5.000.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Τι είναι αυτό που ξεχωρίζει τις υπηρεσίες που εσείς προσφέρετε σε σχέση με αυτές των ανταγωνιστών σας; Γιατί κάποιος να επιλέξει εσάς και όχι κάποια άλλη εταιρεία; Η δραστηριότητα της HotelBrain επεκτείνεται σε όλο το εύρος διαχείρισης των ξενοδοχειακών μονάδων, από την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και τα management contracts ώς τις μισθώσεις ξενοδοχείων σε μακροχρόνιο ή βραχυμεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Είμαστε μια white flag non-branded operator εταιρεία, που μπορεί να υποστηρίξει όλους τους τύπους των ξενοδοχείων και σε όλους τους προορισμούς, από ένα boutique hotel στη Σαντορίνη μέχρι ένα μεγάλο πεντάστερο resort στην Κρήτη. Σε τι στάδιο βρίσκεται η δραστηριότητα της εταιρείας εκτός Ελλάδας; Μέσα από τη HotelBrain International, μια ανεξάρτητη εταιρεία με έδρα το Λονδίνο, στοχεύουμε και ήδη πραγματοποιούμε την επέκταση της δραστηριότητας του ομίλου εκτός Ελλάδας. Και η αλήθεια είναι ότι πλέον βλέπουμε τις κινήσεις μας στο εξωτερικό να αποδίδουν. Και μόνο το γεγονός ότι έχουμε επεκταθεί σε 11 χώρες δείχνει τη δυναμική της εταιρείας εκτός συνόρων. Μετά την Αυστρία, προσθέσαμε πρόσφατα στο χαρτοφυλάκιό μας μία ακόμη χώρα που βρίσκεται στην

Πόσο κρίσιμος είναι ο ρόλος των υπηρεσιών σας στην εθνική προσπάθεια περαιτέρω ανάπτυξης του εγχώριου τουρισμού; Ο μόνος τομέας που μπορεί να απογειώσει την ελληνική οικονομία είναι ο τουρισμός. Έχουμε στα χέρια μας μια τεράστια δύναμη, την οποία οφείλουμε να αξιοποιήσουμε σωστά προκειμένου να απογειώσουμε την οικονομία της χώρας. Σκεφτείτε το εξής: Αν έχουμε 30 εκατομμύρια τουρίστες και καταφέρουμε να τους ωθήσουμε να ξοδέψουν 100 ευρώ παραπάνω, έχουμε αμέσως 3 δισ. ευρώ περισσότερα έσοδα, χωρίς να χτίσουμε ούτε ένα επιπλέον δωμάτιο. Η μόνη προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι να γίνουμε περισσότερο επαγγελματίες, και αυτό ακριβώς είναι το κομμάτι πάνω στο οποίο δουλεύει η HotelBrain, η επαγγελματική διαχείριση, σε συνεργασία τόσο με τον Έλληνα ξενοδόχο όσο και ανεξάρτητα. Δώστε μας κάποια βασικά οικονομικά μεγέθη της εταιρείας σας (επενδύσεις, τζίρο, κέρδη EBITDA, δανεισμό κ.λπ.). Πώς βλέπετε την πορεία σας μέσα στο 2018; Είμαστε μια δυναμικά αναπτυσσόμενη εταιρεία, που κάθε χρόνο διπλασιάζει τον κύκλο εργασιών και τη λειτουργική της κερδοφορία (EBITDA). Το 2017 ξεπεράσαμε σε κύκλο εργασιών τα 16

Η HotelBrain εισήγαγε πρώτη τον όρο “hotel management” στην Ελλάδα (το 2000) και σήμερα είναι η κορυφαία εταιρεία με εξειδίκευση στη διαχείριση και εκμετάλλευση ξενοδοχειακών μονάδων.

εκατ. ευρώ και το 1,6 εκατ. ευρώ σε EBITDA, παρά τις σημαντικές δαπάνες και τα έξοδα, λόγω της ισχυρής ανάπτυξής μας. Για το 2018 έχουμε budget κύκλου εργασιών 30 εκατ. ευρώ και εκτιμώμενο ΕBITDA 3 εκατ. ευρώ. Εκτός όμως από την κερδοφορία, μας ενδιαφέρει εξίσου και η ισχυρή κεφαλαιακή μας διάρθρωση, η οποία προσδίδει αξιοπιστία. Στο πλαίσιο αυτό, πριν από δύο έτη, ήρθαμε σε συμφωνία με το επενδυτικό κεφάλαιο Southbridge, το οποίο ενίσχυσε κεφαλαιακά την εταιρεία μας και μας επέτρεψε να υλοποιήσουμε απρόσκοπτα το επενδυτικό μας σχέδιο, σε μια δύσκολη για τη χώρα περίοδο. Ένα πολύ σημαντικό μέγεθος είναι αυτό που ονομάζουμε HotelBrain System Sales, δηλαδή οι πωλήσεις των ξενοδοχείων που διαχειρίζεται η HotelBrain –με οποιαδήποτε μορφή διαχείρισης. Για το 2017, οι πωλήσεις του συστήματος ανήλθαν περίπου στα 121 εκατ. ευρώ, σημαντικά βελτιωμένες κατά 25% σε σχέση με το 2016. Το μέγεθος αυτό εκφράζει την πραγματική δυναμική της εταιρείας μας και η ανάπτυξή του είναι ο κύριος στόχος μας. Το 2018 πιστεύω –και όλα δείχνουν– ότι η πορεία θα συνεχίσει να είναι ανοδική αριθμητικά. Τον επόμενο μήνα, διοργανώνετε στην Αθήνα τα World Travel Awards, τον σημαντικότερο θεσμό βράβευσης στον τομέα του τουρισμού. Πώς προέκυψε αυτό και τι σημαίνει για την εταιρεία σας; Η HotelBrain βραβεύτηκε για τρία συνεχόμενα έτη ως κορυφαία εταιρεία management ξενοδοχείων στην Ευρώπη από τα World Travel Awards, γεγονός που αποτελεί για εμάς μια ιδιαίτερα σημαντική αναγνώριση και επιβράβευση των προσπαθειών μας. Φέτος, εκτός από τα βραβεία μας, φέραμε στην Ελλάδα και τη διοργάνωση των World Travel Awards, των επονομαζόμενων και «Όσκαρ του Τουρισμού». Έτσι, για το 2018, η τελετή βράβευσης θα γίνει τον Ιούνιο, στο Ζάππειο Μέγαρο της Αθήνας, υπό τη διοργάνωση της HotelBrain. Αποφασίσαμε να το κάνουμε αυτό, γιατί μια τόσο σημαντική διοργάνωση για τον τουρισμό έχει λόγο να γίνεται στη χώρα μας, έναν δυνατό τουριστικό προορισμό, που έχει να δώσει και να πάρει από το διεθνές κοινό. Η διοργάνωση αυτή θα φέρει στην Αθήνα τις σημαντικότερες προσωπικότητες του διεθνούς τουρισμού και αποτελεί μια σημαντική διαφήμιση και προώθηση της χώρας. Πώς βλέπετε τη συνολική στρατηγική της Ελλάδας σε ό,τι αφορά την προβολή και

ανάπτυξη του τουρισμού της; Θεωρείτε πως κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση; Η Ελλάδα –όπως συνηθίζω να λέω– αποτελεί το ομορφότερο resort της Ευρώπης. Έχουμε στα χέρια μας μια τεράστια δύναμη, την οποία οφείλουμε να αξιοποιήσουμε. Ήδη, ο τουρισμός και δη τα ξενοδοχεία μας βελτιώνονται, εξελίσσονται και προσελκύουν μια μεγάλη μερίδα ποιοτικού κοινού. Σαφώς, αυτό μπορεί να γίνει σε ακόμη μεγαλύτερη κλίμακα. Κατά τη γνώμη μου, η μεγαλύτερη επένδυση στον κλάδο θα είναι η εξυγίανση και η αποτελεσματική επανατοποθέτηση στην αγορά των λεγόμενων –βάσει λειτουργικών ή οικονομικών κριτηρίων– «προβληματικών» ξενοδοχείων. Η επένδυση αυτή εκτιμώ ότι θα απαιτήσει κυρίως μεταφορά τεχνογνωσίας, επαγγελματική διαχείριση και εγκαθίδρυση εμπιστοσύνης και λιγότερο νέα επενδυτικά κεφάλαια. Πώς θα αξιολογούσατε το επίπεδο των ελληνικών ξενοδοχείων όπως και των υπόλοιπων τουριστικών επιχειρήσεων σε σχέση με την Ευρώπη αλλά και τις χώρες που ανταγωνίζονται άμεσα την Ελλάδα; Τα ελληνικά ξενοδοχεία, και συγκεκριμένα οι Έλληνες ξενοδόχοι, παρά τις αντιξοότητες και τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, παρέμειναν ανοιχτά αρχικά –σε αντίθεση με άλλες επιχειρήσεις άλλων κλάδων της οικονομίας–, συνέχισαν να επενδύουν στη χώρα τους, διατήρησαν υψηλό το επίπεδο των παροχών τους και προσέλκυσαν ξένες επενδύσεις. Θεωρώ ότι ο τρόπος για να γίνουμε ακόμη πιο ανταγωνιστικοί είναι να κατανοήσουμε ότι το επιτυχημένο εγχώριο τουριστικό προϊόν δεν σχετίζεται μόνο με τη φυσική ομορφιά ή την ιστορία της χώρας μας, αλλά με την ολική εμπειρία που προσφέρουμε στον υψηλού επιπέδου επισκέπτη, ο οποίος μας συγκρίνει με την αντίστοιχη εμπειρία σε άλλες τουριστικές αγορές. Δίπλα στα ξενοδοχεία των 1.000 ευρώ στην Καλντέρα της Σαντορίνης έχει “rooms with a view” των 200 ευρώ. Κατά την άποψή μου, ακριβό είναι το δωμάτιο των 200 ευρώ για την εμπειρία που παρέχει στο target group που στοχεύει. Όπως και ένα πεντάστερο ξενοδοχείο στην Κρήτη, σε μια ονειρική παραλία, δεν αρκεί για να έχεις ένα υψηλό μέσο έσοδο ανά δωμάτιο, ούτε είναι τα τσιμέντα και τα έπιπλα που θα σε διαφοροποιήσουν. Είναι η συνολική εμπειρία που προσφέρεις και ο τρόπος που σχεδιάζεις το ξενοδοχείο, το προωθείς και το υποστηρίζεις συνεχώς, με ευλάβεια και προσήλωση ώς την τελευταία λεπτομέρεια. • • • ΧΡΗΜΑ 57

[αφιέρωμα]

l a t i g i D g n i k n Ba ν

λλάζου α ς ε ί γ ο λ ο ν ς τεχ Οι ψηφιακέ τράπεζες ς τις ελληνικέ

Η επιβολή των ελέγχων κεφαλαίου (capital controls) το καλοκαίρι του 2015 έπαιξε καταλυτικό ρόλο προκειμένου οι Έλληνες καταναλωτές και οι ελληνικές επιχειρήσεις να στραφούν σε ψηφιακούς τρόπους πληρωμών και στις υπηρεσίες ηλεκτρονικής τραπεζικής.

Ανέπαφες συναλλαγές, mobile banking, πληρωμές μέσω smartphones, ενημέρωση πελατών μέσω video conferencing συστημάτων, αυτοματοποιημένα καταστήματα με ταμίες εξ αποστάσεως

έξεις και έννοιες που μέχρι πριν από 2-3 χρόνια ήταν άγνωστες για τους Έλληνες καταναλωτές και τις επιχειρήσεις αποτελούν πλέον βασικό κομμάτι της καθημερινότητάς τους και της σχέσης με τις τράπεζες με τις οποίες συνεργάζονται. Οι ελληνικές τράπεζες –και γενικότερα ο εγχώριος χρηματοπιστωτικός κλάδος– έχουν εισέλθει τα τελευταία χρόνια σε μια νέα εποχή, αυτήν που αξιοποιεί τις ψηφιακές τεχνολογίες, όχι μόνο για την υποστήριξη βασικών λειτουργιών, αλλά και για τη βελτίωση της εμπειρίας των πελατών και την παροχή νέων, καινοτόμων υπηρεσιών και προϊόντων.

του Δημήτρη Μαλλά

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Η επιβολή των ελέγχων κεφαλαίου (capital controls) το καλοκαίρι του 2015 έπαιξε μεν καταλυτικό ρόλο προκειμένου οι Έλληνες καταναλωτές και οι ελληνικές επιχειρήσεις να στραφούν σε ψηφιακούς τρόπους πληρωμών και στις υπηρεσίες ηλεκτρονικής τραπεζικής (e-banking), όμως η πραγματικότητα είναι ότι οι ελληνικές τράπεζες είχαν ξεκινήσει από πολύ νωρίτερα μια πολύ μεγάλη προσπάθεια για να γίνουν περισσότερο ψηφιακές. Όσον αφορά τόσο στον τρόπο με τον οποίο συναλλάσσονται και εξυπηρετούν τους πελάτες τους όσο και στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν εσωτερικά και διαμορφώνονται οι οργανωτικές δομές τους. Είναι προφανές ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν

«ανακαλύπτουν τον τροχό» στην προκειμένη περίπτωση. Ο χρηματοπιστωτικός κλάδος σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκεται σε μια διαδικασία ψηφιακού μετασχηματισμού αντίστοιχη με εκείνη που έχουν περάσει και πολλοί άλλοι κλάδοι, όπως είναι, για παράδειγμα, αυτός των μεταφορών και εκείνος της φιλοξενίας. Από τη στιγμή που οι ψηφιακές τεχνολογίες και το Διαδίκτυο αποτελούν βασικό κομμάτι της καθημερινότητας των πολιτών, ήταν αναμενόμενο ότι θα επηρεαστεί και ο χρηματοοικονομικός κλάδος. Οι τεχνολογικοί κολοσσοί, όπως είναι η Apple, η Google, η Amazon και η Apple, έχουν δει μια μεγάλη ευκαιρία και έχουν ήδη ξεκινήσει την προσπάθεια διείσδυσης στον χρηματοοικονομικό κλάδο, κάνοντας την αρχή από τον χώρο των πληρωμών και αξιοποιώντας την τεράστια βάση χρηστών στην οποία απευθύνονται. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια, έχουν κάνει δυναμική εμφάνιση μια σειρά από νεοφυείς, καινοτόμες επιχειρήσεις (startups) που κινούνται στον χώρο του αποκαλούμενου fintech (financial technology), που επιδιώκουν να προσφέρουν μια περισσότερο βελτιωμένη εμπειρία στους χρήστες σε σχέση με αυτήν που δίνουν οι παραδοσιακές τράπεζες, οι οποίες δείχνουν να πιέζονται αρκετά. Από τη δική τους πλευρά, οι τράπεζες απαντούν επενδύοντας σε ψηφιακά εργαλεία, αλλά και σε

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Cardlink, το 2017 έκλεισε με τον αριθμό των συναλλαγών με κάρτες να φθάνει στα 620 εκατ. έναντι 320 εκατ. το 2016 (+93%). Σημειωτέον πως το 2015 το αντίστοιχο νούμερο ήταν 165 εκατ.

καινοτόμες ψηφιακές υπηρεσίες. Επιπλέον, επιδιώκουν να συνεργαστούν με τα fintech startups, διαβλέποντας τις σημαντικές ευκαιρίες που υπάρχουν. Κάτι που βλέπουμε να γίνεται και στην Ελλάδα, όπου οι 3 από τις 4 συστημικές τράπεζες έχουν προχωρήσει τα τελευταία δύο χρόνια στη διοργάνωση διαγωνισμών καινοτομίας –τα αποκαλούμενα και hackathons–, προσπαθώντας να εντοπίσουν ομάδες και εταιρείες με καινοτόμες ιδέες και να συνεργαστούν με αυτές. Δεν είναι, επίσης, τυχαίο ότι και στην Ελλάδα ελ-

ληνικές τράπεζες έχουν προχωρήσει στη δημιουργία incubators, ήτοι φορέων που αναλαμβάνουν να βοηθήσουν ομάδες και startups που κινούνται στον χώρο των startups να κάνουν το επόμενο βήμα.

Η άνοδος των καρτών Ενδεχομένως, το πιο χαρακτηριστικό δείγμα του ότι οι ψηφιακές υπηρεσίες έχουν εισέλθει για τα καλά στην ελληνική πραγματικότητα είναι τα στοιχεία που αφορούν την άνοδο των πληρωμών με τη χρήση καρτών. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Cardlink, το 2017 έκλεισε με τον αριθμό των συναλλαγών με κάρτες να φθάνει στα 620 εκατ., έναντι 320 εκατ. το 2016 (+93%). Σημειωτέον πως το 2015 το αντίστοιχο

νούμερο ήταν 165 εκατ. και η αύξηση κατά το 2016 ήταν της τάξεως του 94%. Ο αριθμός των τερματικών έχει «εκτοξευθεί» λόγω και της υποχρεωτικότητας, και είναι χαρακτηριστικό το ότι το 2017 έκλεισε με τα εγκατεστημένα POS να έχουν φθάσει στις 650.000, όταν στο τέλος του 2016 ήταν στις 305.000 και το 2015 στις 210.000. Οι Έλληνες καταναλωτές χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο τις κάρτες τους για μικρότερης αξίας συναλλαγές. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι η αξία των συναλλαγών δεν παρουσιάζει τα ίδια ποσοστά αύξησης. Συγκεκριμένα, το 2017 η συνολική αξία των συναλλαγών αυξήθηκε κατά 40%, στα 26,5 δισ. ευρώ, έναντι 19 δισ. ευρώ το 2016, το οποίο είχε κλείσει με αύξηση 45% σε σχέση με τα 13 δισ. ευρώ του 2015. Το μερίδιο των καρτών (που έχουν εκδώσει ελληνικές κάρτες) στον αριθμό των συναλλαγών που πραγματοποιήθηκαν το 2017 στην Ελλάδα ήταν στο 82% (από 80% το 2016), ενώ σε αξία το αντίστοιχο ποσοστό ήταν στο 71% (από 70%). Πάντως, γενικά, φαίνεται να υπάρχει μια «κόπωση» του ρυθμού αύξησης, δεδομένου του ότι στο α’ τρίμηνο του 2018 ο ρυθμός αύξησης του αριθμού των συναλλαγών με ελληνικές κάρτες ήταν στο 40%, από 72% το 2017 και 110% το 2016. Με χρεωστικές κάρτες πραγματοποιείται το 82% των συναλλαγών, κάτι που είναι πλέον αναμενόμενο, ενώ το μερίδιο των χρεωστικών πέφτει στο 72% όσον αφορά στην αξία των συναλλαγών με κάρτες.

Το στοιχείο που δείχνει, πάντως, ότι οι κάρτες χρησιμοποιούνται για κάθε είδους συναλλαγές είναι η πτώση που παρατηρείται στη μέση αξία της συναλλαγής με κάρτα, που έχει πέσει πλέον (α’ τρίμηνο 2018) στα 35 ευρώ για τις χρεωστικές (όταν το 2017 ήταν στα 41 ευρώ και το 2015 στα 54 ευρώ) και στα 59 ευρώ για τις πιστωτικές (2017: 61 ευρώ, 2015: 84 ευρώ). Είναι χαρακτηριστικό ακόμη το ότι περίπου οι μισές συναλλαγές που πραγματοποιούνται με κάρτες είναι αξίας κάτω από τα 20 ευρώ. Συγκεκριμένα, στο α’ τρίμηνο του 2018, το 26% των συναλλαγών ήταν αξίας κάτω από 10 ευρώ (21% το 2017 και 13,8% το 2016), το 24,4% μεταξύ 10 και 20 ευρώ (23,4% το 2017 και 20,8% το 2016) και το υπόλοιπο 49,4% αφορούσε μεγαλύτερης αξίας συναλλαγές. Αξιοσημείωτη είναι ακόμη η άνοδος της χρήσης των καρτών στην Περιφέρεια, καθώς οι συναλλαγές στις περιοχές εκτός Αθήνας-Θεσσαλονίκης έχουν φθάσει να αντιπροσωπεύουν το 35% του συνολικού αριθμού. Επιπλέον, οι Έλληνες χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο τις ανέπαφες συναλλαγές, οι οποίες, σύμφωνα με τα στοιχεία της Cardlink για το α’ τρίμηνο της φετινής χρονιάς, αντιπροσωπεύουν το 39% των συναλλαγών (από 27% το 2017 και 12% το 2016), ενώ η μέση αξία συναλλαγής έπεσε στα 23 ευρώ (από 25 ευρώ το 2017 και τα 30 ευρώ το 2016). Είναι προφανές πως η αλλαγή της νομοθεσίας που κατέστησε υποχρεωτική την εγκατάσταση POS έχει ΧΡΗΜΑ 59

αφιέρωμα βοηθήσει σημαντικά, όμως είναι αξιοπρόσεκτο το ότι από τα νέα τερματικά το 35% περίπου δεν έχουν ακόμη πραγματοποιήσει κάποια συναλλαγή, το οποίο αποτελεί μια ενδιαφέρουσα παράμετρο.

Στροφή στις ψηφιακές συσκευές Η στροφή των καταναλωτών και των επιχειρήσεων προς τη χρήση ψηφιακών συσκευών και τεχνολογιών για τις τραπεζικές εργασίες τους είναι πλέον έντονη και στην Ελλάδα. Η αύξηση της χρήσης των καρτών είναι απλώς ένα μόνο δείγμα αυτής της στροφής και οι έρευνες που πραγματοποιούνται τους τελευταίους μήνες επαληθεύουν αυτό που υπάρχει ως αίσθηση. Όπως, επίσης, επαληθεύουν τη στροφή που υπάρχει προς τη χρήση

πληρωμές μέσω φορητών συσκευών στα επόμενα τρία χρόνια.

Ψηφιακά κανάλια που είναι πλέον mainstream Στελέχη της εγχώριας τραπεζικής αγοράς υποστηρίζουν πως είναι πλέον λάθος να χαρακτηρίζει κανείς τα ψηφιακά κανάλια συναλλαγών ως «εναλλακτικά». Κι αυτό για τον πολύ απλό λόγο, ότι το ποσοστό των συναλλαγών που πραγματοποιείται μέσα από τα καταστήματα ανέρχεται σε μόλις 25%, ενώ υπάρχει και τουλάχιστον μία τράπεζα στην Ελλάδα όπου το ποσοστό αυτό φτάνει στο 20%. Τη μερίδα του λέοντος έχουν πλέον τα ΑΤΜ (40%) και το Διαδίκτυο (web/

προς αυτό που αποκαλείται open banking, όπου ένα κομμάτι των «παραδοσιακών» τραπεζικών υπηρεσιών θα μπορεί να υλοποιείται από νέους «παίκτες», αν και αρχικά τουλάχιστον αυτό που βλέπουμε είναι συνεργασίες μεταξύ τραπεζών και εταιρειών που θέλουν να ενσωματώσουν τη δυνατότητα για πραγματοποίηση χρηματοοικονομικών συναλλαγών απευθείας μέσα από τα συστήματά τους.

Στο προσκήνιο το mobile banking Αν και η ψηφιακή τραπεζική φαίνεται πως είναι κάτι με το οποίο ασχολούμαστε μόλις τα τελευταία χρόνια, η πραγματικότητα είναι πως το e-banking έχει μια ιστορία τουλάχιστον 15 ετών, ακόμη και

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του τραπεζικού κλάδου και οι αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο (π.χ. PSD II) έχουν ως αποτέλεσμα να κάνουν την εμφάνισή τους αρκετοί νέοι «παίκτες», οι οποίοι έχουν, μάλιστα, το πλεονέκτημα ότι ξεκινούν από την αρχή χωρίς να κουβαλούν «βαρίδια» του παρελθόντος. των smartphones. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ετήσιας έρευνας Digital Payments της Visa, περίπου το 60% των Ελλήνων ελέγχουν το υπόλοιπο του λογαριασμού τους ή έχουν πρόσβαση σε άλλες τραπεζικές υπηρεσίες μέσω κάποιας εφαρμογής στο κινητό τους, ποσοστό το οποίο σημείωσε μεγάλη άνοδο τα τελευταία χρόνια. Επίσης, οι καταναλωτές αισθάνονται περισσότερο άνετα να πραγματοποιούν συναλλαγές με το κινητό τους, μένοντας πιο μακριά από το PC ή το laptop τους (48%). Το αντίστοιχο ποσοστό που αφορά στους Έλληνες καταναλωτές ξεπερνά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και ανέρχεται στο 64%. Ακόμη, το 42% των Ελλήνων καταναλωτών χρησιμοποιούν smartphone ή tablet για την αποστολή ή αποδοχή χρημάτων από φίλους ή οικογένεια. Ένα στοιχείο που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής είναι πως για τις νεότερες γενιές η χρήση ψηφιακών συσκευών για τη διεκπεραίωση τραπεζικών συναλλαγών θεωρείται κάτι παραπάνω από μονόδρομος. Είναι χαρακτηριστικό το ότι στην προαναφερθείσα έρευνα της Visa, το 86% των ερωτηθέντων ηλικίας 18 έως 34 ετών αυτοχαρακτηρίστηκαν «χρήστες mobile πληρωμών», ενώ δήλωσαν σε ποσοστό 95% ότι είναι πολύ πιθανό να κάνουν

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

mobile), που είναι στο 30%. Ο στόχος που έχει τεθεί είναι το ποσοστό των συναλλαγών που πραγματοποιείται μέσα στα τραπεζικά καταστήματα να πέσει σε επίπεδα κάτω από 10%. Όμως, αυτό δεν πρόκειται να σημάνει το τέλος του τραπεζικού καταστήματος. Το πλάνο είναι η μετατροπή του τραπεζικού καταστήματος από κέντρο διεκπεραίωσης συναλλαγών σε κέντρο παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών και πώλησης λύσεων στους πελάτες.

Open banking Πέραν της στροφής καταναλωτών και επιχειρήσεων προς τη χρήση των ψηφιακών καναλιών, μια άλλη πρόκληση που έχουν να αντιμετωπίσουν οι τράπεζες, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, είναι το άνοιγμα της αγοράς που επιδιώκεται με την PSD II (Payments Services Directive), την Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία πρακτικά υποχρεώνει τις τράπεζες να δίνουν πρόσβαση σε τρίτες επιχειρήσεις στα δεδομένα των πελατών τους, με τη σύμφωνη γνώμη των τελευταίων, όπως είναι προφανές. Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει πως οδηγούμαστε

στην Ελλάδα. Το web banking έκανε την εμφάνισή του στη χώρα μας στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας και παρουσίαζε μια σταθερά ανοδική πορεία μέχρι τα capital controls, τα οποία έδωσαν τεράστια ώθηση, δεδομένου του ότι όλοι οι Έλληνες που ήταν χρήστες του Διαδικτύου και πελάτες μιας τράπεζας έσπευσαν να προμηθευτούν κωδικούς προκειμένου να μπορούν να πραγματοποιούν online συναλλαγές. Αυτό που αξίζει να επισημανθεί είναι πως, εδώ και αρκετά χρόνια, μέσα από τις υπηρεσίες web banking των ελληνικών τραπεζών είναι εφικτή η πραγματοποίηση κάθε είδους συναλλαγών. Οι Έλληνες καταναλωτές έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν κάθε είδους λογαριασμούς, όπως και να διεκπεραιώσουν τις υποχρεώσεις προς το ελληνικό Δημόσιο. Και, μάλιστα, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, η επιπλέον χρέωση είναι μηδενική. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι η Εθνική Τράπεζα, η Alpha Bank και η Τράπεζα Πειραιώς έχουν προχωρήσει, την τελευταία τριετία, σε ριζική αλλαγή των web banking πλατφορμών τους, ενώ σε αντίστοιχη κίνηση αναμένεται να προχωρήσει μέσα στο 2018 και η Eurobank. Ακόμη, το 2017 η Alpha Bank προχώρησε σε ριζική αναβάθμιση

του web banking συστήματος που απευθύνεται στις επιχειρήσεις. Όλες οι ενδείξεις φανερώνουν πως οι καταναλωτές προτιμούν το smartphone τους για τις online τραπεζικές εργασίες και συναλλαγές. Και γι’ αυτό και οι 4 συστημικές τράπεζες έχουν προχωρήσει την τελευταία διετία σε αναβάθμιση των εφαρμογών mobile banking που διαθέτουν. Ένα κοινό χαρακτηριστικό είναι η ενσωμάτωση της δυνατότητας πρόσβασης μέσω δακτυλικού αποτυπώματος, γεγονός που έχει βελτιώσει σημαντικά την εμπειρία του χρήστη όσον αφορά στην πρόσβαση στα στοιχεία των τραπεζικών λογαριασμών και υπηρεσιών που διαθέτει. Πρακτικά, με τη χρήση του δακτυλικού αποτυπώματος δεν χρειάζεται να πληκτρολογεί κάποιος τους κωδικούς πρόσβασης, και το αποτέλεσμα είναι η τεράστια αύξηση που παρατηρείται πλέον στη χρήση των mobile banking apps. Για παράδειγμα, στην Τράπεζα Πειραιώς, το λανσάρισμα του νέου app, το οποίο θα πρέπει να σημειωθεί ότι επιδιώκει να προσεγγίσει το ευρύ κοινό, περιλαμβανομένων και εκείνων που δεν έχουν ιδιαίτερη εξοικείωση με τις ψηφιακές τεχνολογίες, είχε ως αποτέλεσμα την κατά 7% αύξηση των χρηστών που χρησιμοποιούν την εφαρμογή σε ημερήσια βάση, ενώ κατά μέσο όρο κάθε χρήστης κάνει login μία φορά κάθε δύο ημέρες. Αντίστοιχα μεγάλη αύξηση παρατηρήθηκε και στην περίπτωση του mobile banking app της Alpha Bank, όταν η εφαρμογή ανανεώθηκε και απέκτησε τη δυνατότητα για είσοδο μέσω δακτυλικού αποτυπώματος.

Ο νέος ρόλος του τραπεζικού καταστήματος Η επίδραση των ψηφιακών τεχνολογιών στον χρηματοοικονομικό κλάδο είναι τέτοια που δεν θα μπορούσε να μην επηρεάσει και το τραπεζικό κατάστημα, η μορφή και η λειτουργικότητα του οποίου θα αλλάξει σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι πως οι ελληνικές τράπεζες είναι από τις πρώτες στην Ευρώπη που έχουν αρχίσει να αξιοποιούν τις ψηφιακές τεχνολογίες, προκειμένου να προσφέρουν μια τελείως διαφορετική εμπειρία στους πελάτες τους, δημιουργώντας μια νέα «γενιά» τραπεζικών υποκαταστημάτων. Χρονικά, η πρώτη ελληνική τράπεζα που αποφάσισε να δημιουργήσει ένα νέο concept καταστήματος ήταν η Εθνική Τράπεζα, η οποία το 2011 έστησε το πρώτο i-bank store στο εμπορικό κέντρο The Mall Athens. Το i-bank store αποτελεί

έναν καινοτόμο πολυχώρο ηλεκτρονικής τραπεζικής εξυπηρέτησης, εφοδιασμένο με εξοπλισμό και υποδομές τελευταίας τεχνολογίας, όπου παρουσιάζονται όλες οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες i-bank. Σήμερα, λειτουργούν 6 i-bank stores σε κεντρικά σημεία και εμπορικά κέντρα της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και της Λάρισας, ενώ σύντομα θα ανοίξουν και τα νέα i-bank stores στην Ξάνθη και στην Πλατεία Συντάγματος. Η τράπεζα, πάντως, που δείχνει –αυτή τη στιγμή τουλάχιστον– το πιο έντονο ενδιαφέρον για ένα όσο το δυνατόν πιο αυτοματοποιημένο κατάστημα είναι η Τράπεζα Πειραιώς, η οποία από τον Δεκέμβριο του 2016 έχει λανσάρει το e-branch. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν 4 καταστήματα που ακολουθούν το concept του e-branch (Αμπελόκηποι, Χαλάνδρι, McArthurGlenn και Γλυφάδα) και το πλάνο είναι για δημιουργία νέων εκτός Αττικής. Κάθε e-branch προσφέρει μια εντελώς διαφορετική εμπειρία, δεδομένου του ότι διαθέτει ορισμένες πρωτοποριακές υπηρεσίες, όπως είναι για παράδειγμα, το «Ταμείο από Απόσταση», όπου ο πελάτης μπορεί να εκτελέσει, μέσω video κλήσης με έμπειρο ταμία της τράπεζας, τουλάχιστον το 90% των προσφερόμενων συναλλαγών κανονικού ταμείου, με την ίδια ευκολία και απλότητα. Από εκεί και πέρα, προσφέρει τη δυνατότητα για άμεση έκδοση και παραλαβή prepaid gift card από το ειδικό μηχάνημα, απομακρυσμένη εγγραφή στο internet banking, χρήση των διαθέσιμων, στο κατάστημα, ηλεκτρονικών συσκευών (PC & tablets) για γνωριμία και εξοικείωση με τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες της τράπεζας (Digital zone), γνωριμία

με προϊόντα και υπηρεσίες των διαφόρων συνεργατών της τράπεζας (Exhibition area), πραγματοποίηση συναντήσεων για παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στον ειδικό χώρο του meeting room, καθώς και πραγματοποίηση συναλλαγών ATM & EasyPay σε εσωτερική ζώνη καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ώρου. Το δικό της ψηφιακό concept όσον αφορά τα καταστήματά της έχει και η Eurobank. Στην περίπτωση της Eurobank, το ψηφιακό κατάστημα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την προβολή των προϊόντων και των υπηρεσιών αποκλειστικά μέσω ψηφιακών οθονών, δυνατότητες εκπαίδευσης του πελάτη στη χρήση ηλεκτρονικών καναλιών, ενώ όλες οι διαδικασίες εξυπηρέτησης μπορούν να γίνονται χωρίς τη χρήση χαρτιού, αφού ακόμη και η υπογραφή γίνεται ηλεκτρονικά σε pad. Αξίζει να σημειωθεί ότι και η Alpha Bank ετοιμάζεται να δημιουργήσει τις δικές της ψηφιακές «γωνιές» (digital corners) σε αρκετά από τα καταστήματά της, προκειμένου να προσφέρει μια βελτιωμένη εμπειρία στους πελάτες της. Στα πλάνα της τράπεζας περιλαμβάνεται ακόμη η υλοποίηση της δυνατότητας για ψηφιακές υπογραφές στα καταστήματα, όπως και η ανανέωση των ΑΤΜs.

Το κατάστημα του μέλλοντος Πάντως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το τραπεζικό κατάστημα του όχι πολύ μακρινού μέλλοντος θα είναι αρκετά διαφορετικό ακόμη και από τα ψηφιακά ΧΡΗΜΑ 61

αφιέρωμα

concepts που βλέπουμε σήμερα. Η εκτίμηση που υπάρχει είναι αφενός ότι δεν θα καταργηθούν τα καταστήματα και αφετέρου ότι θα αλλάξουν ρόλο. Αυτό σημαίνει κατ’ αρχάς ότι δεν θα είναι πλέον ένα σημείο διεκπεραίωσης συναλλαγών, όπως είναι σήμερα, έναν ρόλο που θα έχουν τα ψηφιακά και ηλεκτρονικά κανάλια. Αλλά θα είναι κυρίως σημεία στα οποία οι πελάτες θα έχουν τη δυνατότητα να λάβουν συμβουλευτικές υπηρεσίες από τα στελέχη της τράπεζας, όπως και να αγοράσουν νέα προϊόντα και λύσεις. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, μια τέτοια εξέλιξη θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας καλύτερης σχέσης μεταξύ της τράπεζας και των πελατών της, στοιχείο πολύ σημαντικό για τη θέση των «παραδοσιακών» τραπεζών σε αυτό το νέο ψηφιακό τοπίο που διαμορφώνεται σταδιακά.

Οι νέοι «παίκτες» από την Ελλάδα και το εξωτερικό Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του τραπεζικού κλάδου και οι αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο (π.χ. PSD II) έχουν ως αποτέλεσμα να κάνουν την εμφάνισή τους αρκετοί νέοι «παίκτες», οι οποίοι έχουν, μάλιστα, το πλεονέκτημα ότι ξεκινούν από την αρχή, χωρίς να κουβαλούν «βαρίδια» του παρελθόντος. Αυτοί οι νέοι «παίκτες» αξιοποιούν τις ψηφιακές τεχνολογίες και τις ψηφιακές συσκευές προκειμένου να προσφέρουν μια βελτιωμένη εμπειρία στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις σε διάφορους τομείς, με μεγάλη έμφαση να δίνεται κατ’

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

αρχάς στον κομμάτι των πληρωμών. Στην Ελλάδα, υπάρχουν δύο κατηγορίες: οι εταιρείες που έχουν έδρα στη χώρα μας και εκείνες που έρχονται από το εξωτερικό. Στην πρώτη κατηγορία, ο πιο «παλιός» από τους νέους «παίκτες» είναι η Viva Payments, η οποία προσφέρει στην ελληνική αγορά ένα ψηφιακό πορτοφόλι, ενώ ταυτόχρονα παρέχει ένα αρκετά ολοκληρωμένο πακέτο υπηρεσιών σε επιχειρήσεις που θέλουν να εγκαταστήσουν POS για τη διεκπεραίωση πληρωμών με κάρτα. Η Viva Payments έχει άδεια ιδρύματος ηλεκτρονικού χρήματος από την Τράπεζα της Ελλάδος και είναι ένα από τα δύο σχήματα που έχουν αποκτήσει αυτή τη στιγμή τέτοιου είδους άδεια. Το έτερο σχήμα που έχει λάβει άδεια ιδρύματος ηλεκτρονικού χρήματος είναι η Tora Direct, η οποία αποτελεί θυγατρική του ΟΠΑΠ και είναι ουσιαστικά η εξέλιξη της Payzone. Η Τora Direct ξεκίνησε πρόσφατα τη δραστηριοποίησή της στην ελληνική αγορά ως φορέας ηλεκτρονικού χρήματος, δίνοντας έμφαση στα καταστήματα του ΟΠΑΠ, και το πλάνο της είναι το λανσάρισμα ενός ψηφιακού πορτοφολιού, ενώ, όπως είναι προφανές, θα αξιοποιηθούν όλες οι συνέργειες με τον ΟΠΑΠ. Από εκεί και πέρα, ενδιαφέρον υπάρχει και από άλλες εταιρείες που θέλουν να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που υπάρχουν. Έτσι, αίτημα για άδεια ιδρύματος ηλεκτρονικού χρήματος έχουν καταθέσει τόσο ο όμιλος ΟΤΕ όσο και η Cardink. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο ΟΤΕ έχει συνεργασία με την Εθνική Τράπεζα όσον αφορά την Cosmote Prepaid MasterCard, ενώ η Cardlink διαθέτει αυτή τη στιγμή το πιο εκτεταμένο δίκτυο εγκατεστημένων POS στην ελληνική αγορά.

Fintech startups Η αύξηση των ηλεκτρονικών πληρωμών στην Ελλάδα είχε ως αποτέλεσμα η χώρα μας να προσελκύσει το ενδιαφέρον και ξένων «παικτών», κυρίως startups από την Ευρώπη, τα οποία όμως έχουν καταφέρει να αποσπάσουν σημαντικά μερίδια. Το πρώτο fintech startup που έκανε αισθητή – έστω και εξ αποστάσεως– την παρουσία του στην ελληνική αγορά ήταν η γερμανική Ν26, η οποία ξεκίνησε από το λανσάρισμα μιας prepaid κάρτας πληρωμών και εξελίσσεται σε ένα τραπεζικό ίδρυμα που αξιοποιεί τις ψηφιακές τεχνολογίες, και δη εκείνες που σχετίζονται με τις φορητές συσκευές. Πάντως, η startup που δείχνει να έχει συγκεντρώσει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των Ελλήνων καταναλωτών είναι η βρετανική Revolut, η οποία εκτιμάται ότι έχει περίπου 65.000 συνδρομητές, καθιστώντας την Ελλάδα μία από τις σημαντικότερες αγορές της. Η Revolut, η οποία δραστηριοποιείται στον χώρο των ψηφιακών πληρωμών και των καρτών, προχώρησε ήδη στη δημιουργία τοπικού γραφείου, ενώ ο στόχος είναι το πελατολόγιό της να φθάσει τις 300.000 μέσα στην επόμενη διετία. Η εμπορική πολιτική που σκοπεύει να ακολουθήσει δείχνει ιδιαίτερα επιθετική, ενώ θα πρέπει να επισημανθεί η πρόσφατη χρηματοδότηση που έλαβε, ύψους 250 εκατ. ευρώ, που θα χρησιμοποιηθεί κατά κύριο λόγο για την παγκόσμια επέκτασή της.

Τι είναι το blockchain και γιατί είναι τόσο σημαντικό

τα προηγούμενα, δημιουργώντας μια «αλυσίδα» καταχωρίσεων, δηλαδή ένα “blockchain”.

Τέλος, θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνει αναφορά και στο blockchain, το οποίο έχει έρθει στο προσκήνιο λόγω της ξέφρενης πορείας του Bitcoin αλλά και των υπόλοιπων κρυπτονομισμάτων, όπως το Ethereum.

Τα blocks αυτά συνδέονται μονοσήμαντα μεταξύ τους. Προκύπτουν δε μέσα από μια διαδικασία που ονομάζουμε “proof of work”, κατά την οποία επιτυγχάνεται η αλγοριθμική επίλυση ενός «δύσκολου» υπολογιστικού προβλήματος. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το blockchain λειτουργεί ως ένα αποκεντρωμένο (decentralized) λογιστικό καθολικό, το οποίο είναι κοινό για όλους τους συμμετέχοντες, μιας και όλοι οι εμπλεκόμενοι αποθηκεύουν ένα αντίγραφό του, γεγονός που εξασφαλίζει την ασφάλεια και τη διαφάνεια των συναλλαγών. Η ειδοποιός διαφορά –αναφορικά με την προστασία– προκύπτει από το γεγονός ότι δεν είναι πλέον απαραίτητη η ύπαρξη μιας ενδιάμεσης «έμπιστης» αρχής (π.χ. μιας τράπεζας), ενώ η εμπιστοσύνη των συναλλασσόμενων μερών βασίζεται σε αλγοριθμική επιβεβαίωση.

Αυτό που πρέπει να επισημανθεί, πάντως, είναι ότι μπορεί πολλοί να είναι εκείνοι που συγχέουν το Bitcoin με το blockchain, όμως πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Και το πιο σημαντικό είναι πως μπορεί κανείς να μη γνωρίζει το μέλλον του Bitcoin και των υπόλοιπων κρυπτονομισμάτων, όμως σχεδόν όλοι οι αναλυτές εκτιμούν πως το blockchain θα φέρει δραστικές αλλαγές σε πολλούς κλάδους της οικονομίας, περιλαμβανομένου και του χρηματοπιστωτικού. Το blockchain είναι ουσιαστικά μια σειρά καταχωρίσεων που αφορούν συναλλαγές σε ένα δημόσιο κατάστιχο (ledger). Κάθε καινούργια ομάδα καταχωρίσεων (ένα “block”) συνδέεται με

Η δημόσια πρόσβαση στο blockchain διευκολύνει τη διαφάνεια στις συναλλαγές και τη διάχυση

της πληροφορίας. Στο ίδιο πλαίσιο, διευκολύνεται η ελεγκτική διαδικασία με την εξάλειψη κάθε ενδεχομένου παραβάσεων, ακριβώς εξαιτίας της δημόσιας φύσης των δεδομένων. Ταυτόχρονα, εκλείπει και η ανάγκη για ενδιάμεσα μέρη, που αυξάνουν τα κόστη, αφού όλες οι πληροφορίες που αφορούν στη συναλλαγή βρίσκονται κρυπτογραφημένες μέσα στο blockchain. Έτσι, για παράδειγμα, οι τράπεζες μπορούν να εξοικονομήσουν αρκετά δισεκατομμύρια κάθε χρόνο με την ελαχιστοποίηση του χρόνου διακανονισμού, αλλά και την κατάργηση μιας σειράς διαδικασιών που κοστίζουν σε χρόνο και χρήμα. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν μια σειρά από υπηρεσίες και λύσεις στον χρηματοπιστωτικό κλάδο που θα μπορούσαν να γίνουν καλύτερες, πιο ασφαλείς και να απαιτούν λιγότερο χρόνο υλοποίησης με τη χρήση του blockchain. Όπως υπάρχουν και αρκετές ακόμη ιδέες που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν τη συγκεκριμένη τεχνολογία και να δημιουργήσουν πολλά νέα προϊόντα και λύσεις για τον χρηματοπιστωτικό κλάδο. • • •

ΧΡΗΜΑ 63

Digital Banking Forum 2018

Το νέο τοπίο στον χρηματοπιστωτικό κλάδο, όπως διαμορφώνεται από τις εξελίξεις στις ψηφιακές τεχνολογίες, αποτέλεσε το αντικείμενο του 5th Digital Banking Forum, που διοργάνωσε η Ethos Events σε συνεργασία με το οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.com.gr και το περιοδικό ΧΡΗΜΑ, την Τετάρτη 21 Μαρτίου, στο ξενοδοχείο Divani Caravel.

ι αλλαγές που σχετίζονται με το PSD2, τις ψηφιακές πληρωμές, τη συσχέτιση των φυσικών και ψηφιακών καναλιών πώλησης και διανομής προϊόντων και υπηρεσιών ήταν ορισμένα από τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν οι ομιλητές του 5th Digital Banking Forum και συζήτησαν με το κοινό. Σε μια κατάμεστη αίθουσα, παρευρέθησαν πολυάριθμα στελέχη από τον χώρο της ψηφιακής στρατηγικής, προερχόμενα από ελληνικές και διεθνείς τράπεζες, startups από την Ελλάδα και το εξωτερικό, αλλά και εταιρείες τεχνολογίας και παροχής υπηρεσιών.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Το 5th Digital Banking Forum εξελίσσεται ταχύτητα στο ετήσιο ραντεβού του χρηματοπιστωτικού κλάδου αναφορικά με τις ψηφιακές εξελίξεις. Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, αναδείχθηκαν οι καινοτόμες εφαρμογές του phygital καταστήματος, των νέων ψηφιακών μοντέλων στο τραπεζικό σύστημα, οι ψηφιακές αλλαγές στις μεθόδους χρηματοδότησης, το νέο τοπίο στις ηλεκτρονικές πληρωμές και οι ψηφιακές αλλαγές στις υποδομές του χρηματοπιστωτικού τομέα.

Η κυρία Γιώτα Παπαρίδου, Α’ Εκτελεστική Αντιπρόεδρος, ΔΣ ΣΕΠΕ, κατά τον χαιρετισμό της επεσήμανε πως στον δείκτη της ψηφιακής ετοιμότητας η Ελλάδα έχασε 22 θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη: από την 48η θέση βρέθηκε στην 70ή το 2016. «Ο μεγαλύτερος χρήστης ψηφιακών τεχνολογιών είναι ο χρηματοπιστωτικός τομέας. Οι δαπάνες αναμένεται να τριπλασιαστούν, καθώς blockchain και cloud θα υποστηρίξουν τον κλάδο. Διανύουμε την 4η βιομηχανική επανάσταση, με τη χρήση των ηλεκτρονικών πληρωμών να αγγίζει τα 550 εκατομμύρια το 2017».

Ο Mark Buitenhek, Global Head of Transaction Services, ING, Netherlands, στην κεντρική ομιλία με τίτλο “The evolution of payments-adapt or…”, παρουσίασε τις τάσεις των ηλεκτρονικών πληρωμών στην Ελλάδα, τονίζοντας πως η χρήση των μετρητών βρίσκεται σε πολύ υψηλό επίπεδο επειδή οι εναλλακτικοί τρόποι, προφανώς, δεν είναι προσιτοί και λειτουργικοί. «Θέλουμε να ξεπεράσουμε τους περιορισμούς των τραπεζών. Το Fintech αποτελεί κινητήριο μοχλό ανάπτυξης. Δεν αποτελεί την απάντηση αλλά το μέσο».

Στην κεντρική του ομιλία, ο Marco Folcia, Partner, PwC-EMEA Payments Leader, με τίτλο “Post 13th of January: what’s going on?” ανέλυσε τους τέσσερις βασικούς παράγοντες (ρυθμιστικοί κανόνες, πληρωμές μέσω κινητών, διαρκής ανταγωνισμός, αλλαγή καταναλωτικής συμπεριφοράς) που επηρεάζουν την τεχνολογία των πληρωμών. Υπογράμμισε, επίσης, πως «χρειάζεται σωστή διαχείριση της πληροφορίας αλλά και των δεδομένων των πελατών, εκτός από τους ρυθμιστικούς κανόνες του PSD ΙΙ, που συμβάλλουν στη συμμόρφωση όλων των παικτών του χρηματοπιστωτικού τομέα και του Fintech, διαμορφώνοντας ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο».

Έρευνα που στηρίχθηκε σε ερωτηματολόγιο, ειδικούς και in-depth ανάλυση, αναδεικνύοντας τις τάσεις Fintech στην Ελλάδα, τους τομείς δραστηριοποίησης αλλά και τις προβλέψεις για το μέλλον του τραπεζικού οικοσυστήματος, παρουσίασε ο κύριος Νίκος Χριστοδούλου, Γενικός Διευθυντής Λειτουργικής Στήριξης Τράπεζας & Ομίλου, Εθνική Τράπεζα, στην ομιλία του «Η εξέλιξη του Fintech οικοσυστήματος στην Ελλάδα». «Η εκκίνηση για το Fintech στην Ελλάδα έχει γίνει, αλλά ακόμη υπολειπόμαστε. Οι Fintech κατάφεραν να δώσουν ρυθμό στις ελληνικές τράπεζες, μεγάλωσαν τις προσδοκίες των πελατών, αλλά μένουν ακόμη πολλά να γίνουν. Ο τομέας του Fintech με τη μεγαλύτερη διείσδυση στην Ελλάδα είναι οι πληρωμές» σημείωσε.

Ο Lubomir Olach, Director, International Development and Member Relations, EFMA, σε ανοιχτή συζήτηση, στο πλαίσιο του 5th Digital Banking Forum, μίλησε για το πώς μπορούν οι τράπεζες να συνδεθούν με όλη την καινοτόμο κοινότητα του Fintech, υπογραμμίζοντας πως η EFMA προσπαθεί μέσα από κλειστά meetings να ανοίγει τη συζήτηση για το Digital, να προωθεί τη σύγκλιση του φυσικού με το ψηφιακό σύστημα, διοργανώνοντας κάθε χρόνο forum με περισσότερες από 500 applications.

Ο Ανδρέας Τσαγκάρης, VP & Chief Technology Officer, Performance Technologies, αναφέρθηκε στις πλατφόρμες που τρέχουν Big Data και Prescriptive Analytics, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη συνεργασία της IBM με τη Hortonworks, ενώ τόνισε την αναγκαιότητα των data scientists. «To παγκόσμιο έλλειμμα σε data scientists φτάνει τα 2,5 εκατομμύρια ανθρώπους, οι οποίοι χρησιμοποιούν την τεχνολογία του machine learning για να μετασχηματίζουν την πληροφορία σε γνώση».

ΧΡΗΜΑ 65

Digital Banking Forum 2018 Τη σχέση του artificial intelligence με το machine learning, την τελευταία λέξη της μόδας που «ακούει» στο όνομα “deep learning” και το μέλλον των ψηφιακών πληρωμών, όπου κυριολεκτικά θα μπορεί κάποιος να πληρώνει κάνοντας απλά μια συζήτηση, ανέδειξε η κυρία Δάφνη Μαυρουδή-Χοχόλη, President, International, machineVantage, στην ομιλία της με τίτλο “AI & Machine Learning-the end of work?”. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε, «στο μέλλον θα μπορούμε να πούμε στην alexa “πλήρωσέ μου αυτό ή το άλλο…”».

Ο κύριος François-Eric Perquel, Chairman, MedySIF, στην ομιλία του με τίτλο “Financial Data Trends in the European Union”, παρουσίασε τις 4 κυρίαρχες τάσεις στον τομέα των financial data: retail banking, private assets, θέματα συμμόρφωσης, financial market data management, σημειώνοντας πως «ο καθένας πρέπει να ξέρει ποιος χρησιμοποιεί την πληροφορία. Η υπερπληροφόρηση μπορεί να μπερδέψει, ενώ η ελλιπής πληροφορία μπορεί να στερήσει χρήσιμες πληροφορίες από τον χρήστη».

Τη στρατηγική για την προώθηση τεχνολογιών blockchain/DLT στην Ελλάδα, τους στόχους και τις δράσεις του δικτύου, το ευρύτερο περιβάλλον και τα συστατικά του blockchain, καθώς και τα οφέλη των Οργανισμών που συμμετέχουν στο hub, παρουσίασε ο κύριος Γιώργος Καραμανώλης, Co-Founder & CTO/CIO, Crowdpolicy & President, Hellenic Blockchain Hub, στο πλαίσιο της Ενότητας 2-«Το blockchain και οι εφαρμογές του». Όπως σημείωσε, «μπορούν να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, να αξιοποιηθεί το ψηφιακό κεφάλαιο και απόθεμα της χώρας. Οι επιχειρήσεις και οι Οργανισμοί να σταθούν και να βελτιώσουν τη λειτουργία τους σε ένα αποκεντρωμένο και ανταγωνιστικό περιβάλλον. Για το Δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Με περισσότερη διαφάνεια και εμπιστοσύνη».

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Ο κύριος Δημήτρης Λιτσικάκης, Country Manager Greece, Revolut, στην πρώτη επίσημη εμφάνιση της εταιρείας Revolut επί ελληνικού εδάφους, στην ομιλία του με τίτλο “Revolut: Beyond Banking”, παρουσίασε τα καινοτόμα οφέλη που προσφέρει η Revolut παγκοσμίως (1,5 εκατομμύριο χρήστες σε όλο τον κόσμο, 60.000 στην Ελλάδα), με ψηφιακές υπηρεσίες που καλύπτουν ένα πολύ μεγάλο εύρος επιλογών, όπως budgeting, split bills, merchant accounts, revolut retail, device insurance, travel insurance, δυνατότητα αλλαγής κρυπτονομισμάτων χωρίς χρέωση. Υπογράμμισε δε πως στόχος της Revolut είναι η παγκόσμια επέκταση, με επόμενους στόχους τις αγορές της Ρουμανίας, των ΗΠΑ, του Καναδά και της Ασίας.

«Μια εταιρεία χωρίς API είναι σαν ένας υπολογιστής χωρίς Ίντερνετ», σημείωσε η κυρία Άσπα Παλημέρη, Country Manager, Ελλάδα, Κύπρος & Μάλτα, Mastercard, μιλώντας για την τάση του Open Banking μέσω των API και τα οφέλη που προκύπτουν για τις επιχειρήσεις, όπως είναι «οι προσφορές για πληρωμές, η οικονομική διαχείριση από μια ενιαία τοποθεσία αλλά και η παράδοση νέων προϊόντων και υπηρεσιών που προηγουμένως ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθούν».

Ο κύριος Βασίλης Παναγιωτίδης, Επικεφαλής της Διεύθυνσης Συστημάτων Πληρωμών, Ελληνική Ένωση Τραπεζών, στο πλαίσιο της Ενότητας 4-«Η νέα εποχή στις πληρωμές», στην ομιλία του με τίτλο “IRIS online payments: Η διατραπεζική λύση άμεσων πιστώσεων”, παρουσίασε τα οφέλη του συστήματος ψηφιακών πληρωμών IRIS online και IRIS online 24/7.

«To παγκόσμιο έλλειμμα σε data scientists φτάνει τα 2,5 εκατομμύρια ανθρώπους, οι οποίοι χρησιμοποιούν την τεχνολογία του machine learning για να μετασχηματίζουν την πληροφορία σε γνώση».

Για την άνοδο των τερματικών, τα μεγέθη της αγοράς, τις ηλεκτρονικές συναλλαγές και το ποσοστό διείσδυσης των ανέπαφων συναλλαγών μίλησε ο κύριος Αντίγονος Παπαδόπουλος, Εμπορικός Διευθυντής, Cardlink, στην ομιλία του με τίτλο «Ηλεκτρονικές συναλλαγές στην Ελλάδα. Μαραθώνιος σε ρυθμούς σπριντ!». Όπως τόνισε: «Το 2017, φτάσαμε τα 657.000 τερματικά, με αποτέλεσμα να έχουμε υπερδιπλασιασμό του στόχου μέσα σ’ ένα χρόνο –αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι το 2015 τα τερματικά ήταν 210.000». Επιπλέον, σημείωσε πως «το ποσοστό διείσδυσης ανέπαφων συναλλαγών τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους άγγιξε το 39%». Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο κύριος Παπαδόπουλος, ο αριθμός των συναλλαγών με κάρτες το 2017 διπλασιάστηκε, για μία ακόμη χρονιά, ενώ πλέον οι κάρτες χρησιμοποιούνται και για μικρής αξίας συναλλαγές.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρον ήταν και το workshop αναφορικά με τις τραπεζικές λύσεις για ελληνικές επιχειρήσεις, που πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία της Alpha Bank. Ο κύριος Σωτήρης Κυριάκος, Διευθυντής, Διεύθυνση Εναλλακτικών Δικτύων, Alpha Bank, αναφέρθηκε σε 4 υπηρεσίες και στα οφέλη που προσφέρουν σε επιχειρήσεις και ιδιώτες: web banking για επιχειρήσεις, mass payment, e-commerce και alpha wallet.

Ο κύριος Σπύρος Ρεντετάκος, Διευθυντής, Διεύθυνση Τραπεζικής Μικρών Επιχειρήσεων, Alpha Bank, παρουσίασε το πρόγραμμα Alpha Bank Gold Business Banking, σύμφωνα με το οποίο επιβραβεύονται οι ΜμΕ που καινοτομούν και ξεχωρίζουν, προσφέροντας προστιθέμενη αξία στην ελληνική οικονομία εντός και εκτός συνόρων.

Ακόμη, ο κύριος Δημήτρης Στρογγυλόπουλος, Σύμβουλος Ψηφιακής Στρατηγικής, Alpha Bank, παρουσίασε το ψηφιακό ταμείο, που ουσιαστικά αποτελεί έναν σύγχρονο τρόπο «έξυπνης» εξυπηρέτησης, αλλά και εκπαίδευσης, καθώς οι συναλλαγές γίνονται μέσα από τον e-σύμβουλο, που εξηγεί παράλληλα τα οφέλη στους πελάτες, εισάγοντάς τους στον ψηφιακό κόσμο.

ΧΡΗΜΑ 67

Digital Banking Forum 2018

Ιδιαίτερα ενδιαφέρον ήταν και το workshop αναφορικά με τις τραπεζικές λύσεις για ελληνικές επιχειρήσεις, που πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία της Alpha Bank.

«Οι πληρωμές γίνονται χωρίς να το καταλαβαίνουμε, πρέπει να εστιάσουμε στη λογική του “banking as a living act”, η ψηφιακή τραπεζική στην καθημερινότητα».

Η τελευταία ενότητα του 5th Digital Banking Forum ήταν αφιερωμένη στη συζήτηση για το μέλλον της ελληνικής τράπεζας. Στο πάνελ «Η ελληνική τράπεζα το 2025» συμμετείχαν οι κ.κ.: Νέλλη Τζάκου-Λαμπροπούλου, Γενική Διευθύντρια Λιανικής Τραπεζικής, Εθνική Τράπεζα, Δαμιανός I. Χαραλαμπίδης, Εντεταλμένος Γενικός Διευθυντής, Chief Digital Officer and Retail Banking Products, Alpha Bank, και Λάμπρος Τσόλκας, Αντιπρόεδρος, Accenture. Η κυρία Νέλλη Τζάκου-Λαμπροπούλου μίλησε για την ανάγκη να δημιουργηθούν «εργαλεία» που θα χρησιμοποιηθούν για την επόμενη γενιά πελατών των τραπεζών, τονίζοντας πως ο ανθρώπινος παράγοντας αποτελεί το πιο σημαντικό κομμάτι για το τραπεζικό σύστημα, τόσο σε ψηφιακό όσο και σε ψηφιακό κανάλι. «Βαδίζουμε σε μια διαδικασία ubernization, όπου η τράπεζα θα δουλεύει από πίσω (bank end) ως πλατφόρμα και το front end θα είναι οποιοσδήποτε μπορεί να παρέχει υποδομές τράπεζας».

Ο κύριος Λάμπρος Τσόλκας, Αντιπρόεδρος, Accenture, υπογράμμισε πως το μέλλον της ψηφιακής τραπεζικής χαρακτηρίζεται από τρία στάδια. «Το επόμενο στάδιο είναι η καλύτερη έκδοση μιας ψηφιακής τράπεζας (best version of a digital bank). Τα φυσικά και ηλεκτρονικά κανάλια είναι digital. Η αυτοματοποίηση πρέπει να πάει και στο back end, να ξανακερδίσουμε τον trust πελάτη. Η τράπεζα να μπει στη ζωή των επιχειρήσεων, των ανθρώπων. Οι πληρωμές γίνονται χωρίς να το καταλαβαίνουμε, πρέπει να εστιάσουμε στη λογική του “banking as a living act”, η ψηφιακή τραπεζική στην καθημερινότητα».

Από τη μεριά του, ο κύριος Δαμιανός I. Χαραλαμπίδης, Εντεταλμένος Γενικός Διευθυντής, Chief Digital Officer and Retail Banking Products, Alpha Bank, υπογράμμισε τη σχέση του πελάτη με την τράπεζα. «Καταλύτης ήταν, είναι και θα είναι πάντα η πίστη του πελάτη στην τράπεζα». Διαφώνησε με τον κύριο Λ. Τσόλκα σχετικά με την άποψη ότι η τράπεζα θα πρέπει να γίνει ένα είδος commodity, καθώς «έτσι θα κινδυνεύει να εξαϋλωθεί τα επόμενα χρόνια», όπως χαρακτηριστικά είπε. Αντίθετα, υποστήριξε ότι πρέπει «συνεχώς να εφευρίσκουμε νέες τάσεις, νέα πράγματα και υπηρεσίες, ώστε να κερδίζουμε τον κόσμο».

Τέλος, οι παρουσιάσεις των συμμετεχόντων στο 5th Digital Banking Forum πραγματοποιήθηκαν με έναν περισσότερο διαδραστικό τρόπο, που επέτρεψε τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή του κοινού.

Πιο αναλυτικά στοιχεία θα βρείτε στην επίσημη ιστοσελίδα του συνεδρίου http://digitalbanking.ethosevents.eu, καθώς επίσης και στα social media Facebook, LinkedIn, twitter και YouTube.

Για περισσότερες πληροφορίες: Χριστίνα Τσούχλαρη, Υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων, Ethos Media SA, τηλ. 210 998 49 17, tsouchlari.c@ethosmedia.eu

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

ΧΡΗΜΑ 69

συνέντευξη

Ελίνα Ψημίτη

Πρόεδρος & Διευθύνουσα Σύμβουλος, ΨΗΜΙΤΗ ΑΕ

60 έτη ΨΗΜΙΤΗ Πρωτοπορία, ποιότητα, προσφορά, καινοτομία

Κυρία Ψημίτη, περιγράψτε μας, με λίγα λόγια, τις βασικές δραστηριότητες της εταιρείας σας (υπηρεσίες, εγκαταστάσεις, προσωπικό, επενδύσεις κ.λπ.). Η εταιρεία αποτελεί την ιστορική συνέχεια του οράματος του ιδρυτή της, Θάνου Ψημίτη, το 1958, όταν εισήγαγε τον πρώτο καθετήρα καρδιάς στην Ελλάδα και συμμετείχε ενεργά στην οργάνωση και υλοποίηση των πρώτων καθετηριασμών και επεμβάσεων. Είναι μία από τις πλέον αξιόπιστες, δυναμικές και πρωτοπόρες επιχειρήσεις, με αδιάλειπτη παρουσία στον ιατροτεχνολογικό χώρο στην Ελλάδα, με ενεργή συμμετοχή σε νέες εφαρμογές και σύγχρονες τεχνικές στην Καρδιολογία, Καρδιοχειρουργική, Αγγειοχειρουργική και Επεμβατική Ακτινολογία. Το 1983, ενώ σπούδαζα Αρχιτεκτονική στην Πολυτεχνική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μπήκα δυναμικά στην επιχείρηση, ίδρυσα και οργάνωσα το γραφείο Βόρειας Ελλάδας. Το 1985 συμμετείχα στις πρώτες αγγειοπλαστικές καρδιάς και από το 1986, που αποφοίτησα, μέχρι σήμερα υποστηρίζω κάθε καινοτόμο θεραπευτική τεχνολογία. Το 1991 ανέλαβα τη διοίκηση του ομώνυμου ομίλου και από το 1999 διατελώ πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της ΨΗΜΙΤΗ ΑΕ.

Υπηρεσίες Η εταιρεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη της σύγχρονης Ιατρικής, της οποίας η τεχνολογία είναι αναπόσπαστο μέρος. Με σκοπό τη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής, διαθέτει προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής καινοτομίας, ποιότητας, ασφάλειας και αξιοπιστίας.

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Προσφέρει εκπαίδευση, τεχνική υποστήριξη και τεχνολογία αιχμής για τις πλέον σύγχρονες μεθόδους σε πολλούς τομείς, με εξειδίκευση στην Καρδιολογία, την Καρδιοχειρουργική, την Αγγειοχειρουργική και την Αγγειοπλαστική. Μεσούσης της οικονομικής κρίσης της χώρας, η εταιρεία αναδιοργανώνεται, αναπτύσσει νέες συνεργασίες και θέτει βάσεις για το μέλλον. Παράλληλα, αξιοποιώντας την πολυετή και πολύτιμη εμπειρία της, προσφέρει υπηρεσίες προς τρίτους. Εντός Ελλάδος, δίκτυο εφοδιαστικής αλυσίδας, αποθήκευσης και διανομής, παρακολούθηση αποθεμάτων και παρακαταθηκών, μεταφράσεις, κλινική υποστήριξη. Εκτός Ελλάδος, επιπλέον, και ανάπτυξη δικτύου, μάρκετινγκ, διαδικασίες εγκρίσεων κυκλοφορίας. Η εταιρεία επιμένει στην καινοτομία, διασφαλίζοντας στην ελληνική επιστημονική κοινότητα την ταυτόχρονη ή και γρηγορότερη από τον υπόλοιπο κόσμο πρόσβαση σε πρωτοπόρες, παγκοσμίως, θεραπείες. Στα 60 έτη αδιάλειπτης λειτουργίας, έχει συνεισφέρει ενεργά στη θεραπευτική αντιμετώπιση 1.200.000 ασθενών.

Προσωπικό-εγκαταστάσεις Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των ανθρώπων, της δομής και των συστημάτων της εταιρείας είναι η ποιότητα σε όλα τα επίπεδα. Είναι μία από τις πρώτες ελληνικές εταιρείες που πιστοποιήθηκαν στα συστήματα διασφάλισης ποιότητας, αρχής γενομένης το 2000 με τα Πρότυπα Συστήματα Ποιότητας και το 2011 με το Πρότυπο Περιβαλλοντικής Διαχείρισης. Οι εργαζόμενοι διαθέτουν γνώσεις και εμπειρία, σε ένα εργασιακό περιβάλλον υγιές, εργονομικό και καλαίσθητο, σε υπερσύγχρονο ιδιόκτητο, βιοκλι-

ματικό κτήριο, με φυσικό φωτισμό και αερισμό σε όλες τις θέσεις εργασίας. Ιδιαίτερη σημασία δίδεται στη συνεχή επιμόρφωση και ανάπτυξή τους, ώστε να επιτυγχάνεται η βέλτιστη αποτελεσματικότητα, απόδοση, ποιότητα, αξιοπιστία και σταθερότητα. Στόχος είναι να εξασφαλίζεται σταθερά και απαρέγκλιτα υψηλή ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών, συνεχής και αδιάλειπτη λειτουργία και υποστήριξη των πελατών, 7 ημέρες την εβδομάδα, 24 ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες τον χρόνο, ανεξαρτήτως ώρας, τόπου ή δυσκολίας.

Κοινωνική προσφορά και εταιρική κοινωνική ευθύνη Η εταιρεία ασκεί υπεύθυνη επιχειρηματικότητα με σεβασμό στον Άνθρωπο, την Κοινωνία, το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό: Ευαισθητοποιεί τους εργαζομένους για την προστασία του περιβάλλοντος και τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος Ενισχύει κοινωφελείς και φιλανθρωπικούς σκοπούς

Στα 60 αυτά χρόνια, η εταιρεία σας έχει αποσπάσει πλήθος διακρίσεων και βραβεύσεων ενώ πρωτοστατεί και σε δράσεις ΕΚΕ. Πείτε μας για αυτά. Η διαχρονική αξία της εταιρείας, η ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών στα 60 χρόνια δραστηριότητάς της αναγνωρίζεται από επιχειρηματικούς οικονομικούς και κοινωνικούς οργανισμούς και αναφορές στον ελληνικό Τύπο με:

Προτρέπει τους εργαζομένους σε συνεχή βελτίωση και διά βίου μάθηση Υποστηρίζει και έχει επιβραβευθεί κατ’ επανάληψη για τα εξής: ‣ Βελτίωση ζωής των ανθρώπων ‣ Δράσεις για τη διατήρηση της παράδοσης ‣ Ανάδειξη και διάδοση του ελληνικού πολιτισμού

Βραβεύσεις και διακρίσεις από αντιπροσωπευόμενους οίκους Κατάταξη της εταιρείας στις κορυφαίες του ιατροτεχνολογικού τομέα στην Ελλάδα, σε διάφορες κλαδικές μελέτες από την ICAP και στο περιοδικό του κλάδου “The Scanner” Καλύτερο περιβάλλον εργασίας στην Ελλάδα και στην Ευρώπη “Great Place to Work”: Το 2009 στην Ελλάδα και το 2010 στην Ευρώπη “Business Leaders and Strongest Companies in Greece” το 2010 και το 2011 Βραβείο εξαιρετικής συνεισφοράς «Συνεχίζω» από τον Σύλλογο Μεταμόσχευσης Καρδιάς το 2011 Στις επιχειρηματικές εκδόσεις της ICAP “Women Leaders in Business”, 2012, 2013 και 2014 Στην επιχειρηματική έκδοση της ICAP 2014 «ICAP 50 Years-Οι επιχειρήσεις που ξεχωρίζουν διαχρονικά» για τις εδραιωμένες εταιρείες με πάνω από μισό αιώνα παρουσίας στην Ελλάδα HR Community Awards το 2015 Salus Index Awards-60 χρόνια ΨΗΜΙΤΗ το 2017 Τιμητική πλακέτα από την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία για τη δωρεά αρχειακού υλικού με στόχο τη δημιουργία Μουσείου Καρδιαγγειακής Τεχνολογίας στην Αθήνα το 2018 Βραβεύσεις για τη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων και την ανάδειξη και διάδοση του ελληνικού πολιτισμού

Με αφορμή τη συμπλήρωση για την εταιρεία σας 60 χρόνων παρουσίας στην ελληνική αγορά, δωρίσατε αρχειακό υλικό για τη δημιουργία του Μουσείου Καρδιαγγειακής Τεχνολογίας. Πείτε μας για αυτή σας την κίνηση. Με αφορμή τον εορτασμό των 60 ετών αδιάλειπτης παρουσίας ΨΗΜΙΤΗ στην ελληνική αγορά και των 70 ετών της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας (ΕΚΕ), δώρισα την πλούσια συλλογή μου με σπάνιας ιστορικής αξίας αρχειακό υλικό, προϊόντα και εικονογραφήματα, για τη δημιουργία του πρώτου Μουσείου Καρδιαγγειακής Τεχνολογίας στην Αθήνα. Τα εκθέματα ακολουθούν τη σύγχρονη πορεία της Ιατρικής και είναι ανεκτίμητης αξίας. Εκτός από ιστορικό τεκμήριο της επανάστασης και της εξέλιξης της βιοϊατρικής τεχνολογίας, αποτελούν επίσης το «αυταπόδεικτο» της ελπίδας και της ευγνωμοσύνης των ευεργετηθέντων ασθενών που επιβίωσαν ή βελτίωσαν την ποιότητα της ζωής τους. Επιπλέον, φέρουν την ευγνωμοσύνη των επαγγελματιών υγείας που τα χρησιμοποίησαν ως πρωτοπόροι. Αντιπροσωπευτικό τμήμα της συλλογής εκτίθεται ήδη στον χώρο της ΕΚΕ, με την προοπτική της σταδιακής ολοκλήρωσης του μουσείου στο μέλλον (στιγμιότυπα της εκδήλωσης θα δείτε στο site http://webtv.hcs.gr/mouseio). Μέσα σε αυτά τα 60 χρόνια είναι συγκλονιστικό να βλέπουμε τους ασθενείς να θεραπεύονται και να κερδίζουν τη ζωή με τα προϊόντα που προσφέρουμε. Αν και δεν έχουμε άμεση επαφή μαζί τους, γινόμαστε αποδέκτες της ευγνωμοσύνης πολλών ασθενών. Πιστοί στην ποιότητα, παρακολουθούμε τις επιστημονικές εξελίξεις και υποστηρίζουμε υπερσύγχρονες τεχνικές και θεραπείες που προσφέρουν τα βέλτιστα αποτελέσματα. • • • ΧΡΗΜΑ 71

Λιανεμπόριο

λ ο τ ι ε ζ ά λ λ Α

ο ι ρ ό π μ ε ν α ι

Νέου τύπου σουπερμάρκετ και mall θα κυριαρχήσουν στην αγορά Από την Κυρέλα Πέτρου

Σε σχέση με τις επικείμενες εξελίξεις στο οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων, ο πρόεδρος του ECR Hellas εκτιμά ότι θα δούμε ακόμη μερικές σημαντικές ανακατατάξεις τα αμέσως επόμενα χρόνια

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

νας νέος χάρτης δημιουργείται την τελευταία διετία στο λιανεμπόριο, με ιδιαίτερα διαφοροποιημένα χαρακτηριστικά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Η εικόνα της αγοράς δεν έχει ακόμη αποκρυσταλλωθεί, με τους καθ’ ύλην αρμόδιους να εκτιμούν ότι αυτό δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί ούτε μέσα στο 2018. Κύρια χαρακτηριστικά αυτής της μεταμόρφωσης αποτελούν η συγκέντρωση των σουπερμάρκετ σε λίγα μεγάλα σχήματα, η στροφή προς τη δημιουργία μικρότερων καταστημάτων σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, αλλά και η αναθέρμανση των επενδύσεων για τη δημιουργία εμπορικών κέντρων, την οποία υποκινεί η ανάπτυξη που γνωρίζουν τα μεγάλα mall. Η κινητικότητα στο λιανεμπόριο απορρέει από τη διαφαινόμενη προοπτική σταθεροποίησης και μικρής βελτίωσης της οικονομίας, σε συνδυασμό με την αύξηση της τάξης του 2% που κατέγραψαν το 2017 –για πρώτη φορά μετά το 2008– οι πωλήσεις των σουπερμάρκετ σε αξία (στοιχεία Nielsen). H αισιοδοξία, ωστόσο, είναι πολύ συγκρατημένη, καθώς, παρά την άνοδο, η αγορά των σουπερμάρκετ βρίσκεται στα επίπεδα του 2005, με τον συνολικό τζίρο να διαμορφώνεται γύρω στα 10,811,00 δισ. ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, η αγορά βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο, που χαρακτηρίζεται από σημαντική ανακατανομή μεριδίων, καθώς το δίκτυο καταστημάτων της πρώην «Μαρινόπουλος» (υπό τον Σκλαβενίτη πλέον), σταδιακά, παρουσιάζει αύξηση επισκεψιμότητας. Ανάλογη τάση παρατηρείται και στο πρώην δίκτυο του Βερόπουλου (υπό τα My Market). Από την άλλη πλευρά, στα «σκαριά» βρίσκονται σχέδια για νέα mall, αν και η υλοποίηση κάποιων μεγάλων επενδύσεων στον χώρο καθυστερεί, λόγω των γνωστών πολεοδομικών αγκυλώσεων. Σε ό,τι αφορά την εικόνα που παρουσιάζει το οργανωμένο λιανεμπόριο το 2018, ο κύριος Αριστοτέλης Παντελιάδης, πρόεδρος του ECR Hellas, αναφέρει πως «ενώ είναι σαφές ότι αρχίζει να υπάρχει μια αισιοδοξία για καλύτερες μέρες και μια αύξηση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης – όπως επισημαίνει και ο ΣΕΒ σε πρόσφατη έκθεσή του–, αυτά δεν φαίνεται να μεταφράζονται ακόμα σε βελτίωση της ίδιας της κατανάλωσης. Και φοβάμαι ότι μέσα στη χρονιά δεν πρόκειται να δούμε κάποια θεαματική αλλαγή». Ο ίδιος εκτιμά ως θετικό το γεγονός «ότι η αγορά σταμάτησε να πέφτει» και σημειώνει: «Θεωρώ ότι υπάρχουν προϋποθέσεις για μια ισχυρή άνοδο και έναν έντονο άνεμο αισιοδοξίας, αρκεί να γίνουν μερικές σημαντικές κινήσεις από την πλευρά της

Πολιτείας. Αν όμως θα έπρεπε να στοιχηματίσω, δεν θα το έκανα δυστυχώς πάνω στο πολύ θετικό αυτό σενάριο». Σε σχέση με τις επικείμενες εξελίξεις στο οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων, ο πρόεδρος του ECR Hellas εκτιμά ότι θα δούμε μερικές ακόμη σημαντικές ανακατατάξεις τα αμέσως επόμενα χρόνια, καθώς η αγορά μας δεν έχει κατασταλάξει. Όπως σημειώνει: «Υπάρχουν πολύ περισσότερα καταστήματα από όσα μπορεί να χωρέσει η ελληνική αγορά, και αυτό θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε επαναδιαμόρφωση του τοπίου». Εν τω μεταξύ, ο ανταγωνισμός μεταξύ των αλυσίδων είναι ιδιαίτερα έντονος και αυτό οδηγεί σε μειωμένα περιθώρια κέρδους. «Οι προσφορές στα προϊόντα αυξάνονται, ενώ ο κύκλος εργασιών και τα έξοδα ανά κατάστημα μένουν στην καλύτερη περίπτωση σταθερά. Το κόστος των προσφορών επωμίζεται σε σημαντικό βαθμό και ο προμηθευτής, καθώς είναι αναγκασμένος να τις επιζητεί αν θέλει να διατηρήσει τις πωλήσεις του». Αυτό, όπως διευκρινίζεται, συμβαίνει γιατί ο πελάτης είναι απόλυτα προσανατολισμένος στις προσφορές, με αποτέλεσμα αυτές να είναι απαραίτητες, ενώ η πιστότητα στη μάρκα και στο κατάστημα έρχεται σε δεύτερη μοίρα. «Θεωρώ αρνητικές αυτές τις εξελίξεις, γιατί αν θέλουμε να μιλάμε για ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών, χρειαζόμαστε επενδύσεις στην παραγωγή, τα logistics, το μάρκετινγκ, τα φυσικά δίκτυα καταστημάτων, την εκπαίδευση των εργαζομένων. Αν οι προσφορές έχουν πλήρη προτεραιότητα απέναντι σε όλα αυτά, τότε αυτοί που δεν θα μπορέσουν ή δεν θα θελήσουν να θυσιάσουν την κερδοφορία τους θα αναγκαστούν να κάνουν υποχωρήσεις στην ποιότητα» τονίζει ο κύριος Παντελιάδης. Μέσα στο περιβάλλον αυτό, οι σχέσεις λιανεμπόρων και προμηθευτών περνούν από «σαράντα κύματα», παρουσιάζοντας περιόδους εξάρσεων και ύφεσης, αναλόγως των συνθηκών. Πάντως, ο κύριος Παντελιάδης αναφέρει ότι οι μεταξύ τους σχέσεις είναι γενικά καλές. «Υπάρχουν αρκετές επιμέρους αψιμαχίες, όπως και περιπτώσεις πιο σκληρών και απαιτητικών διαπραγματευτών και από τις δύο πλευρές, αλλά στο τέλος όλοι έχουμε κατανοήσει πως μόνο με συνεργασία μπορούμε να προσφέρουμε σωστό προϊόν, σε καλή τιμή στον καταναλωτή και ταυτόχρονα να διατηρούμε και να αυξάνουμε τις πωλήσεις μας. Είναι φυσικό ότι όσο τα νούμερα δεν έρχονται, υπάρχει γκρίνια» αναφέρει ο κύριος Παντελιάδης, επισημαίνοντας: «Ξοδεύουμε χρόνο σε μικρές και ασήμαντες διεκδικήσεις και παραβλέπουμε τη μεγάλη εικόνα, που είναι οι στρατηγικές κινήσεις συνεργασίας και ανάπτυξης. Εκεί, νομίζω, ξεχω-

ρίζουν και οι καλύτεροι λιανέμποροι και προμηθευτές, και είναι αυτοί που μπορούν να βγάλουν λίγο το κεφάλι πάνω από τη σκόνη της μάχης και να σχεδιάσουν το μέλλον».

Νέου τύπου καταστήματα Το επόμενο στοίχημα για τα σουπερμάρκετ αποτελούν τα νέου τύπου convenience stores, στα οποία ξεκινούν να επενδύουν οι αλυσίδες, αρχής γενομένης από τα My Market και την ΑΒ Βασιλόπουλος. Πρόκειται για μια ευέλικτη μορφή convenient καταστήματος γειτονιάς, που θα μπορεί να λειτουργεί με διευρυμένο ωράριο. Η νέα αυτή κατηγορία καταστημάτων στοχεύει στην αγορά των μικρών σημείων πώλησης στην Αττική (παντοπωλεία-μίνι μάρκετ), που αποτιμάται σήμερα στο ύψος των 500 εκατ. ευρώ. Τα καταστήματα αυτά θα ανοίγουν στοχευμένα, σε πυκνοκατοικημένα σημεία (κοντά σε σχολεία, δημόσιες υπηρεσίες, σταθμούς μετρό κ.λπ.). Σε καταστήματα πόλης επενδύει πλέον πιο συστηματικά και η Leroy Merlin από την αγορά DIY (Do It Yourself). Στις 18 Απριλίου, η εταιρεία εγκαινίασε ένα ακόμη, πιο κεντρικό κατάστημα από αυτό στην Κηφισίας (Μαρούσι), στο κτήριο της εταιρείας ανάπτυξης ακινήτων Δάκων, στη Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, στην Αθήνα. Θα είναι το μοναδικό της κτήριο που θα αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα, συνολικής επιφάνειας 6.000 τ.μ. ΧΡΗΜΑ 73

Λιανεμπόριο Στην ίδια αγορά, η Praktiker διευρύνει το δίκτυο των καταστημάτων της, το οποίο πλέον θα αριθμεί 16 καταστήματα πανελλαδικά, και ταυτόχρονα εξελίσσει το τμήμα Β2Β δημιουργώντας το πρώτο B2B Center της στην Ελλάδα. H εταιρεία υλοποιεί επένδυση ύψους 4 εκατ. με τη δημιουργία «διπλού» καταστήματος, συνολικών χώρων πώλησης 10.500 τ.μ. Το κατάστημα και το B2B Center θα βρίσκονται στο εμπορικό κέντρο “Emporium Plaza” Ανθούσας (πρώην εκθεσιακό κέντρο).

Εμπορικά κέντρα Οι αντιστάσεις που επιδεικνύουν οι τζίροι των εμπορικών κέντρων στη χώρα μας έναντι των παραδοσιακών αγορών, σε συνδυασμό με τον πολύ χαμηλό δείκτη αναλογίας εμπορικών κέντρων ανά κάτοικο, έχουν οδηγήσει στην «αναθέρμανση» των «παγωμένων» μέσα στην κρίση σχεδίων για τη δημιουργία νέων mall. Στο σύνολο της χώρας λειτουργούν περίπου 40 εμπορικά συγκροτήματα, με συνολική δομημένη επιφάνεια άνω των 850.000 τ.μ., με αποτέλεσμα η Ελλάδα να κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης αναφορικά με την αναλογία των διαθέσιμων εμπορικών χώρων εντός εμπορικών κέντρων προς τον συνολικό πληθυσμό. «Το concept των εμπορικών κέντρων θεωρείται επιτυχημένο γενικά, με τα μεγάλα εμπορικά κέντρα της Αττικής (The Mall Athens, Golden Hall, Athens Metro Mall και River West) να παρουσιάζουν πληρότητα σχεδόν 100% και αύξηση επισκεψιμότητας» αναφέρει ο κύριος Γιάννης Παρασκευόπουλος, γενικός διευθυντής της «Δανός», an alliance member of BNP Paribas Real Estate. Ο ίδιος εκτιμά ότι η επένδυση που θα επηρεάσει δραστικά τη συγκεκριμένη αγορά θα είναι το εμπορικό κέντρο που θα κατασκευαστεί στο Ελληνικό. «Θα είναι το μεγαλύτερο εμπορικό και θα αλλάξει ριζικά τον χώρο του retail στα νότια προάστια» αναφέρει. Παρά την κρίση στο retail, ο κύριος Παρασκευόπουλος εκτιμά ότι υπάρχει δυναμική για τη λειτουργία νέων εμπορικών κέντρων. Όπως αναφέρει: «Η λίστα αναμονής που υπάρχει για νέα καταστήματα στα μεγάλα εμπορικά δείχνει τη δυναμική που υπάρχει στη συγκεκριμένη αγορά». Ωστόσο, αναφέρει ότι «για την επιτυχία ενός mall καθοριστικό ρόλο παίζει το μείγμα των καταστημάτων/μισθωτών και η ευκολία στην πρόσβαση». Ακόμη, όπως ο ίδιος εκτιμά, την εικόνα του retail θα επηρεάσει σημαντικά ενδεχόμενη ολοκλήρω-

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Οι αντιστάσεις που επιδεικνύουν οι τζίροι των εμπορικών κέντρων στη χώρα μας έναντι των παραδοσιακών αγορών, σε συνδυασμό με τον πολύ χαμηλό δείκτη αναλογίας εμπορικών κέντρων ανά κάτοικο, έχουν οδηγήσει στην «αναθέρμανση» των «παγωμένων» μέσα στην κρίση σχεδίων για τη δημιουργία νέων mall.

ση του Academy Gardens και του Βοτανικού, με τον τελευταίο, ωστόσο, να βρίσκεται σε πρωτόλεια κατάσταση. Σχετικά με το μπλοκάρισμα των συγκεκριμένων επενδύσεων, ο κύριος Παρασκευόπουλος αναφέρει ότι «η πολεοδομική νομοθεσία δεν έχει καταφέρει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και τις ανάγκες της Αθήνας, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα». Εκτός των mall, ο κύριος Παρασκευόπουλος εντοπίζει αύξηση της ζήτησης στους μεγάλους εμπορικούς δρόμους και συγκεκριμένα στην Ερμού στην Αθήνα, στη Μεταξά στη Γλυφάδα και στην Τσιμισκή στη Θεσσαλονίκη. «Στους συγκεκριμένους δρόμους, οι τιμές αυξάνονται, με την Ερμού σε κάποιες περιπτώσεις να υπερβαίνει τα 200 ευρώ ανά τετραγωνικό. Μάλιστα, άρχισε να κάνει την επανεμφάνισή του και ο λεγόμενος “αέρας”» επισημαίνει ο γενικός διευθυντής της «Δανός». Πέρα ωστόσο από τα παραπάνω σημεία, άλλοι εμπορικοί δρόμοι που γνώρισαν μεγάλη άνθηση στο παρελθόν συνεχίζουν να παρουσιάζουν μεγάλο αριθμό άδειων ακινήτων, χωρίς να υπάρχει κάποια πρόβλεψη για το αν και πότε θα αλλάξει αυτή η εικόνα. «Έχει αλλάξει ο τρόπος που σκέπτονται και λειτουργούν οι retailers, οι περισσότεροι εκ των οποίων επικεντρώνονται, πλέον, στις κύριες αγορές. Επίσης, η αγορά των σουπερμάρκετ που παραδοσιακά ζητούσαν καταστήματα και σε δευτερεύουσες αγορές δείχνει να διαφοροποιείται μετά τη γιγάντωση του Σκλαβενίτη, που σίγουρα έχει αλλάξει την εικόνα στην αγορά, ενώ νέα δεδομένα δημιουργεί και η είσοδος της SPAR στην αγορά, αλλά και η αλλαγή στρατηγικής των ΑΒ και METRO, αλυσίδες που επικεντρώνονται και σε πιο μικρά σημεία, σε πυκνοκατοικημένες περιοχές» σημειώνει ο κύριος Παρασκευόπουλος.

Επενδύσεις σε παλιά και νέα mall Σε ό,τι αφορά τα προαναφερόμενα mall, στο Academy Gardens στην Ακαδημία Πλάτωνος φαίνεται να ξεμπλοκάρει η γραφειοκρατική διαδικασία. Το συγκεκριμένο εμπορικό κέντρο σχεδιάζεται εδώ και μία δεκαετία στο πρώην εργοστάσιο της Κλωστοϋφαντουργίας Μουζάκη, επί της Λεωφόρου Κηφισού, στο ύψος της Ακαδημίας Πλάτωνος. Πρόκειται για μια επένδυση ύψους 300 εκατ. ευρώ, που θα δημιουργήσει έναν πολυχώρο εμπορίου και αναψυχής, επιφάνειας 55.000 τ.μ., σε μια έκταση τεσσάρων οικοδομικών τετραγώνων συνολικής επιφάνειας 22.000 τ.μ. Στην αρχική φάση της επένδυσης παρέμεινε το εμπορικό κέντρο στην περιοχή του Βοτανικού από την, πλέον πτωχευμένη, Μπάμπης Βωβός Διεθνής Τεχνική, που ξεκίνησε να υλοποιείται στο πλαίσιο της περιβόητης Διπλής Ανάπλασης. Το ακίνητο βρίσκεται, πλέον, στην κατοχή των Alpha Bank και Τράπεζα Πειραιώς, οι οποίες εξετάζουν το ενδεχόμενο συνεργασίας με ξένο όμιλο. «Αγκάθι», στη συγκεκριμένη περίπτωση, παραμένει η έκδοση των οικοδομικών αδειών, δεδομένου του ότι, με βάση τον νόμο που έχει ψηφιστεί, η κατασκευή δεν μπορεί να προχωρήσει αν δεν εκδοθεί και η άδεια κατεδάφισης του γηπέδου στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Μια λιγότερο προβληματική επένδυση είναι αυτή που σχεδιάζει ο όμιλος του ομογενούς επιχειρηματία Παναγιώτη Κωνσταντίνου –ιδιοκτήτη του Athens Metro Mall– στα βόρεια προάστια. Πρόκειται για μια επένδυση ύψους 93 εκατ. ευρώ, κατά τις πληροφορίες, η οποία σχεδιάζεται σε ιδιόκτητη έκταση –αυτή τη φορά στα όρια των δήμων Μεταμόρφωσης και Λυκόβρυσης, πλησίον της Εθνικής

Το επόμενο στοίχημα για τα σουπερμάρκετ αποτελούν τα νέου τύπου convenience stores, στα οποία ξεκινούν να επενδύουν οι αλυσίδες, αρχής γενομένης από τα My Market και την ΑΒ Βασιλόπουλος.

Οδού Αθηνών–, για την οποία έχει ήδη υποβληθεί φάκελος στο Enterprise Greece, με σκοπό την ένταξή της στις διαδικασίες επιτάχυνσης και υλοποίησης στρατηγικών επενδύσεων. Το έργο σχεδιάζεται να υλοποιηθεί σε ιδιόκτητο ακίνητο 90 στρεμμάτων, το οποίο έχει αγοραστεί στο παρελθόν και θα περιλαμβάνει εμπορικά καταστήματα, κινηματογράφους, αθλητικά κέντρα, γραφεία, αναψυκτήρια, παιδότοπο και χώρους ψυχαγωγίας για παιδιά, σουπερμάρκετ, χώρους στάθμευσης κ.ά. Η οικογένεια Κωνσταντίνου, με δεδομένες τις θετικές επιδόσεις και του Athens Metro Mall τόσο ως προς τους τζίρους όσο και ως προς την επισκεψιμότητα φαίνεται να θεωρεί τώρα ευνοϊκότερες τις συνθήκες για ένα νέο, μεγάλο project στο εγχώριο real estate, για το οποίο τα φιλόδοξα πλάνα υπήρχαν ήδη από την προηγούμενη δεκαετία. Το νέο, υπό σχεδιασμό, εμπορικό και ψυχαγωγικό κέντρο μέσω της εταιρείας Panita TD σχεδιάζεται σε ένα ακόμη «κομβικό» σημείο δίπλα στην Εθνική Οδό και κοντά στον κόμβο με την Αττική Οδό, δίνοντας πρόσβαση σε μεγάλο αριθμό καταναλωτών μέσα από μια επίσης μεγάλη περιοχή επιρροής.

Επεκτάσεις Επενδύσεις δεν πραγματοποιούνται μόνο για νέα εμπορικά. Σημαντικές επενδύσεις υλοποιούνται ή προγραμματίζονται και για την επέκταση υφιστάμενων κέντρων. Από τις μεγαλύτερες επενδύσεις σε αυτήν την κατηγορία είναι η δεύτερη φάση ανά-

πτυξης του Smart Park της REDS, στην περιοχή Γυαλού στα Σπάτα. Το καλοκαίρι θα ξεκινήσουν εργασίες για την προσθήκη επιπλέον 16.500 τ.μ. καταστημάτων στα ήδη υπάρχοντα 36.500 τ.μ., φθάνοντας συνολικά τα 53.000 τ.μ. Το ύψος της επένδυσης εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 23 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα μεγάλο μέγεθος για τα δεδομένα της Ελλάδας, δεδομένου του ότι τα περισσότερα mall στην Αθήνα εκτείνονται σε περίπου 25.000 τ.μ. Η επέκταση πραγματοποιείται σταδιακά και, στο πλαίσιο αυτό, τον περασμένο Νοέμβριο, πραγματοποιήθηκε μικρή επέκταση της τάξης των 800 τ.μ. και ξεκίνησε τη λειτουργία του το νέο κτήριο στην κεντρική πλατεία, στο οποίο, μέχρι τον Μάιο, θα λειτουργήσουν 5 νέα καταστήματα. Η νέα επένδυση υπαγορεύεται από την κάλυψη κατά 100% της μισθώσιμης επιφάνειας και την αύξηση της επισκεψιμότητας, στην οποία συνέβαλε η προσθήκη των καταστημάτων Zara και Σκλαβενίτη.

κτύου προϊόντα/υπηρεσίες συνολικής αξίας 4,5-5 δισ. ευρώ, από 4 δισ. ευρώ που ήταν το 2016. Στην Ελλάδα, πλέον, λειτουργούν περίπου 7.000 επιχειρήσεις με ψηφιακά κανάλια πωλήσεων, στα οποία οι Έλληνες καταναλωτές πραγματοποιούν το 75% των online αγορών τους. Παρότι η μέση αξία και ο αριθμός των online αγορών δεν μεταβλήθηκαν το 2017 σε σχέση με το 2016, η αύξηση προέρχεται από τρεις παράγοντες: Πρώτον, προστέθηκαν νέοι αγοραστές, αφού 2 στους 10 ξεκίνησαν τις διαδικτυακές αγορές τους το 2017, γεγονός που σχετίζεται με τη σχετική αυξητική τάση που ξεκίνησε απο τα capital controls αλλά και τη μεγάλη, πλέον, γκάμα ελληνικών ηλεκτρονικών καταστημάτων με ολοκληρωμένες υπηρεσίες και σωστή εξυπηρέτηση. Δεύτερον, αυξήθηκαν τα ποσοστά των ώριμων online αγοραστών, αφού πλέον το 31% πραγματοποιούν μία στις δύο συνολικές αγορές τους μέσω Ίντερνετ (από 29% το 2016 και 25% το 2015). Τρίτον, 7 στους 10 online καταναλωτές πραγματοποιούν πάνω από το 80% των online αγορών τους σε ελληνικά ηλεκτρονικά καταστήματα (από 6 στους 10 το 2016 και 5 στους 10 το 2015).

Αυτή η τάση ανάμενεται να συνεχιστεί και το 2018, αφού το 38% των καταναλωτών δήλωσαν ότι θα αυξήσουν τη συνολική αξία των online αγορών τους σε σχέση με το 2017, ενώ μόλις 20% δήλωσαν ότι θα τη μειώσουν. Οι τρεις κατηγορίες στις οποίες ξοδεύτηκαν τα περισσότερα χρήματα είναι: ταξιδιωτικές υπηρεσίες, καταλύματα και εισιτήρια. Οι κατηγορίες στις οποίες πραγματοποιήθηκαν οι περισσότερες παραγγελίες είναι: εισιτήρια, έτοιμο φαγητό και ταξιδιωτικές υπηρεσίες. Οι κατηγορίες με τη μεγαλύτερη αύξηση online αγορών είναι: έτοιμο φαγητό, εισιτήρια και βιταμίνες/συμπληρώματα διατροφής.

Ηλεκτρονικό εμπόριο Εκτός των φυσικών καταστημάτων, μεγάλη ανάπτυξη γνωρίζουν και οι online αγορές. Πρόσφατη έρευνα, την οποία διεξήγαγε το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, εντοπίζει την ύπαρξη νέων αγοραστών, πιο ώριμων και πιο «ελληνοκεντρικών». Ειδικότερα, το 2017 περίπου 3,5 εκατομμύρια Έλληνες υπολογίζεται ότι αγόρασαν μέσω Διαδι-

Υπερέχουν, πλέον, οι κάρτες στον τρόπο πληρωμής Για πρώτη φορά, καταγράφεται μια ανατροπή στον τρόπο πληρωμής, αφού στην πρώτη θέση είναι πλέον οι χρεωστικές κάρτες (τις χρησιμοποιούν το 64% των online αγοραστών), στη δεύτερη θέση –από την πρώτη– είναι η αντικαταβολή (57%) ΧΡΗΜΑ 75

Λιανεμπόριο κών σουπερμάρκετ, οι συνολικές πωλήσεις για το 2017 των 5 βασικών καθώς και των μικρότερων τοπικών ηλεκτρονικών σουπερμάρκετ εκτιμώνται σε 19,5 εκατ. ευρώ, ενώ οι συνολικές ηλεκτρονικές πωλήσεις του λιανεμπορίου τροφίμων εκτιμώνται σε 37 εκατ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 0,25% των συνολικών αγορών προϊόντων παντοπωλείου των ελληνικών νοικοκυριών. Ο ρυθμός ανάπτυξης της τάξης του 50% που καταγράφηκε το 2017 είναι ιδιαίτερα υψηλός και αντίστοιχος με αυτόν αγορών του εξωτερικού. Στο πλαίσιο της ανάλυσης, η πρόβλεψη είναι ότι το 2020 το μερίδιο των ηλεκτρονικών αγορών στην αγορά του λιανεμπορίου τροφίμων στην Ελλάδα θα ξεπεράσει το 1%, με πωλήσεις της τάξης των 180-200 εκατ. ευρώ. Τα προϊόντα που επιλέγουν να αγοράσουν, πλέον, οι καταναλωτές από online σουπερμάρκετ αρχίζουν να παρουσιάζουν όλο και μικρότερες διαφορές σε σχέση με τις αγορές σε φυσικά καταστήματα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της υπηρεσίας eRetail Audit της Convert Group:

και στην τρίτη οι πιστωτικές κάρτες (42%). Το παραπάνω γεγονός σχετίζεται με τα μέτρα προώθησης της χρήσης του πλαστικού χρήματος αλλά και τη φυσιολογική εξέλιξη στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών τάσεων, όπου μέχρι και πέρσι η χώρα μας ήταν ειδική περίπτωση, με τα υψηλά ποσοστά χρήσης της αντικαταβολής. Για πρώτη φορά, επίσης, εμφανίζεται το ψηφιακό πορτοφόλι με 17% (λόγω και των σχετικών πλέον προϊόντων από τις τράπεζες και τα ιδρύματα ηλεκτρονικών πληρωμών) και το PayPal με 9%. Ο κύριος λόγος για τις online αγορές είναι οι χαμηλές τιμές και προσφορές, αφού οι καταναλωτές ανέφεραν την εύρεση καλύτερων τιμών (75%), την άμεση σύγκριση προϊόντων (52%) – κυρίως τιμή και χαρακτηριστικά– και την ευκολία στην εύρεση νέων προσφορών (41%). Αυτό, βέβαια, έχει ως αποτέλεσμα τη χαμηλή εμπιστοσύνη (loyalty), αφού το 65% των online αγοραστών δηλώνουν ότι το 50% των αγορών τους πραγματοποιήθηκε σε e-shop που επισκέφθηκαν μόνο μία φορά στον χρόνο. Ο δεύτερος λόγος αφορά την προϊοντική γκάμα, καθώς ανέφεραν την εύρεση προϊόντων που δεν υπάρχουν σε φυσικά καταστήματα (47%), την ύπαρξη μεγαλύτερης ποικιλίας προϊόντων (38%) και την ευκολία στην εύρεση προϊόντων από το εξωτερικό (37%).

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Online σουπερμάρκετ Σε ό,τι αφορά, ειδικότερα, τα online σουπερμάρκετ, αυτά σημειώνουν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, παρά τα χαμηλά επίπεδα πωλήσεων που παρουσιάζει ακόμη το συγκεκριμένο κανάλι αγορών. Αυτό συμπεραίνεται, μεταξύ άλλων, από την έρευνα που πραγματοποίησε το ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών) με την εταιρεία Convert Group για την καταγραφή των μεγεθών και των καταναλωτικών τάσεων για το ηλεκτρονικό λιανεμπόριο τροφίμων στην Ελλάδα, αλλά και γενικότερα για την επίδραση του Διαδικτύου, των social media και των νέων τεχνολογιών στις αγορές προϊόντων σουπερμάρκετ. Τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας δείχνουν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, παρά τα χαμηλά μερίδια των πωλήσεων, ενώ παράλληλα καταγράφεται μια διαμορφούμενη διακριτή πελατειακή βάση καταναλωτών, οι οποίοι αναμένεται τα επόμενα χρόνια να επιλέγουν συστηματικά το online κανάλι για τις αγορές τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της υπηρεσίας eRetail Audit της Convert, η οποία καταγράφει σε πραγματικό χρόνο στοιχεία πωλήσεων των ηλεκτρονι-

Το 67% των πωλήσεων αφορά τρόφιμα και ποτά, με το 50% να είναι τρόφιμα και το 17% ποτά. Το 33% αφορά μη τρόφιμα, με κύριες κατηγορίες τα καθαριστικά σπιτιού (17%), τα προϊόντα βρεφικής φροντίδας (11%) και τα προϊόντα προσωπικής φροντίδας και υγιεινής (5%).

Αξίζει να σημειωθεί ότι το μέσο «καλάθι» στα ηλεκτρονικά σουπερμάρκετ καταγράφεται ιδιαίτερα υψηλό, στα 88,5 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ), στοιχείο που δείχνει ότι οι αγορές αφορούν, κυρίως, τις εβδομαδιαίες αγορές του νοικοκυριού.

Τα υψηλά έξοδα αποστολής φρενάρουν το ηλεκτρονικό εμπόριο Δυναμική και ανάπτυξη παρουσιάζουν και οι διασυνοριακές αγορές μέσω online καταστημάτων. Ωστόσο, τα υψηλά έξοδα αποστολής, τα οποία πολλές φορές μπορεί να ξεπερνούν ακόμη και την τιμή του προϊόντος, φρενάρουν το διασυνοριακό εμπόριο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε μια προσπάθεια να ανατρέψει αυτό το φαινόμενο και να ενθαρρύνει τις ηλεκτρονικές αγορές, η Ένωση προωθεί μέτρα για μεγαλύτερη διαφάνεια στις

Στο σύνολο της χώρας, λειτουργούν περίπου 40 εμπορικά συγκροτήματα, με συνολική δομημένη επιφάνεια άνω των 850.000 τ.μ., με αποτέλεσμα η Ελλάδα να κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης αναφορικά με την αναλογία των διαθέσιμων εμπορικών χώρων εντός εμπορικών κέντρων προς τον συνολικό πληθυσμό.

τιμές κοστολόγησης, ψηφίζοντας νέους κανόνες για όσους πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές. Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις της ΕΕ, οι υψηλές τιμές παράδοσης για διασυνοριακές αποστολές είναι ένα από τα βασικά εμπόδια για αγοραστές και λιανοπωλητές στο Διαδίκτυο. Οι τιμές δεμάτων που ταξιδεύουν μεταξύ χωρών της ΕΕ μπορούν να είναι μέχρι και πέντε φορές υψηλότερες από τις εγχώριες. Οι διαφορές ενδέχεται να είναι μεγάλες για αποστολές δεμάτων από δύο διαφορετικές χώρες της ΕΕ με ίδιο προορισμό. Για παράδειγμα, η αποστολή ενός δέματος 2 κιλών από το Βέλγιο στην Ιταλία θα κόστιζε 32,8 ευρώ, ενώ η αποστολή του από την Ολλανδία στην Ιταλία θα κόστιζε 13 ευρώ. «Η απώλεια διαφάνειας στον τομέα ενθαρρύνει ορισμένους ταχυδρομικούς φορείς να επιβάλλουν αδικαιολόγητα υψηλές τιμές, το οποίο με τη σειρά του αποτρέπει μικρές διαδικτυακές επιχειρήσεις από το να συναλλάσσονται σε άλλες χώρες της ΕΕ» σημειώνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Και εξηγεί ότι οι συνθήκες αυτές εμποδίζουν τους καταναλωτές –ιδιαίτερα όσους κατοικούν σε απομακρυσμένες περιοχές– να κάνουν συνειδητές επιλογές και να έχουν πρόσβαση σε ένα ευρύτερο φάσμα προϊόντων. Ενώ σε δύσκολη θέση βρίσκονται και όσοι επιθυμούν να στείλουν δέμα στην οικογένεια ή σε φίλους που κατοικούν σε άλλη χώρα της ΕΕ.

Νέος Κανονισμός Την Τρίτη 13 Μαρτίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε τον νέο Κανονισμό, για να αυξήσει τη διαφάνεια και την ανταγωνιστικότητα στη διασυνοριακή αποστολή δεμάτων και να διευκολύνει τους καταναλωτές και τους λιανοπωλητές κατά την αγορά διαδικτυακών προϊόντων στην ΕΕ. Σε συνδυασμό με την άρση των γεωγραφικών αποκλεισμών στο ηλεκτρονικό εμπόριο (geo-blocking), οι νέες αυτές ρυθμίσεις αναμένεται να βελτιώσουν τα δικαιώματα όσων κάνουν ηλεκτρονικές αγορές. Με τους νέους κανόνες, καταναλωτές και λιανοπωλητές αποκτούν τη δυνατότητα να ελέγχουν τον τιμοκατάλογο και να αναζητούν τις καλύτερες προσφορές σε σχετική ιστοσελίδα. Επιπλέον, οι ταχυδρομικές υπηρεσίες θα αναγκαστούν να παρέχουν στους πελάτες τους σαφείς πληροφορίες σχετικά με τα έξοδα και τους όρους αποστολής. Τέλος, οι ταχυδρομικοί φορείς κάθε κράτους-μέλους θα αναλάβουν τη συλλογή δεδομένων από μεταφορικές εταιρείες για να επιβλέπουν την αγορά και να αξιολογούν τυχόν αδικαιολόγητα υψηλές τιμές. Το Κοινοβούλιο έχει διασφαλίσει ότι, αφού τεθούν σε ισχύ οι νέοι κανόνες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επιβλέπει την επιτευχθείσα πρόοδο και θα αποφασίζει αν είναι αναγκαίο να ληφθούν περαιτέρω μέτρα.

Το προφίλ του Έλληνα καταναλωτή Αποτελέσματα της έρευνας του ΙΕΛΚΑ με θέμα: «Τάσεις και απόψεις των Ελλήνων καταναλωτών σουπερμάρκετ» αναφέρουν: Τα σημεία με τη μεγαλύτερη εβδομαδιαία επισκεψιμότητα παραμένουν τα σουπερμάρκετ και οι φούρνοι-αρτοπωλεία. Το 53% των ερωτηθέντων καταναλωτών ψάχνουν στο Ίντερνετ και σε φυλλάδια προσφορές πριν επισκεφθούν ένα φυσικό κατάστημα. Παράλληλα, διαμορφώνεται μια μικρή πελατειακή βάση (5%) που προτιμά να κάνει τα εβδομαδιαία ψώνια της σε online σουπερμάρκετ. Οι κυριότερες κατηγορίες που αγοράζουν από το σουπερμάρκετ είναι κυρίως τρόφιμα, καλλυντικά, έτοιμο φαγητό. Φαίνεται ότι υπάρχει σύνδεση των αγορών στα σουπερμάρκετ με συγκεκριμένα missions, δηλαδή αγορά υλικών για την προετοιμασία των κύριων ή συμπληρωματικών γευμάτων. Παρατηρείται μια διαχρονική μείωση των αγορών. Τα σημαντικότερα κριτήρια επιλογής προϊόντων παραμένουν οι τιμές και η ποιότητα. Η αγοραστική εμπειρία θεωρείται επίσης σημαντική, κυρίως όσον αφορά στην εξυπηρέτηση από το προσωπικό, στην ταχύτητα, την άνεση και την προϊοντική ποικιλία. Ο ρόλος των προσφορών παραμένει καταλυτικός, με το 45% των καταναλωτών που εστιάζονται σε αυτές να δηλώνουν όμως ότι μπερδεύονται πλέον από το πλήθος τους. Ο καταναλωτής εκτιμά ότι επιτυγχάνει μια εξοικονόμηση της τάξης του 12% μέσω των προσφορών. • • • ΧΡΗΜΑ 77

ανάλυση

THE BOEING COMPANY Τιμή Μετοχής 12 Δεκεμβρίου 2017 Χρηματιστήριο ΗΠΑ (σε Δολάρια ΗΠΑ)

Εισηγμένη στο NYSE, ΗΠΑ [Bloomberg Ticker: BA:US] [Reuters Ticker: BA.N] Κλάδος Δραστηριότητας: Αεροδιαστημική & Άμυνα

289,94

Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) Χρ. Αξία (σε εκατ. δολάρια) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) Συντελεστής Beta

595,58 172.682,47 3.259.641 1,051

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Πορεία Τιμής Μετοχής (Τελευταίο έτος, σε Δολάρια ΗΠΑ) 350.00

16.000.000

300.00

14.000.000 12.000.000

250.00

289,94 153,77 11,15% 52,60% 85,28%

Μέγ. 52 εβδ. Χαμ. 52 εβδ. Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο των ΗΠΑ

10.000.000 200.00

8.000.000

150.00

6.000.000

100.00

4.000.000

50.00

2.000.000

0 12/16

1/17

2/17 3/17

Κλείσιμο (σε $)

4/17

5/17 6/17

7/17

Όγκος σε τεμάχια

8/17

9/17 10/17 11/17 12/17 Πηγή: Χρηματιστήριο ΗΠΑ, Yahoo Finance.

ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ Η Εταιρεία Boeing ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1934 και αποτελεί έναν Όμιλο εταιρειών του κλάδου της αεροδιαστημικής & άμυνας. Ο Όμιλος Boeing δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη, την κατασκευή, την εμπορία και την υποστήριξη διαφόρων τύπων εμπορικών και στρατιωτικών αεροσκαφών, συμπεριλαμβανομένων των εφαρμογών και των κατασκευών αεροδιαστημικής.

Πορεία Τιμής Μετοχής & Δείκτη S&P 500 (Τελευταία 5 Έτη, Βάση = 100)

Αποτελέσματα 9μήνου 2017 (Όμιλος, σε εκατ. δολ.)

500 400

(σε εκατ. δολ.)

9M 2017

9M 2016

300

Κύκλος Εργασιών

68.024

-4,57%

71.285

200

Μικτό Κέρδος

12.385

24,36%

9.959

100

Κέρδη προ Τόκων και Φόρων

7.248

98,52%

3.651

Κέρδη προ Φόρων

7.075

104,18%

3.465

Καθαρά Κέρδη μφδμ

5.065

55,18%

3.264

0 13/12/2012

13/12/2013

Δείκτης S&P 500

13/12/2014

Μετοχή

13/12/2015

13/12/2016

Πηγή: Χρηματιστήριο ΗΠΑ, Yahoo Finance.

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιριών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ Έτος Ίδρυσης: 2002 - www.vrs.gr Αιόλου 104, Αθήνα 105 64, Τηλ. 210 3219557, 6945 851420, Email: info@vrs.gr; info@valueinvest.gr

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

• Για τις ανάγκες σύνταξης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων • Για την εξεύρεση της αξίας μιας επιχείρησης σε θέματα εξαγορών, συγχωνεύσεων και συμμετοχής στρατηγικού επενδυτή • Για θέματα φορολογικής συμμόρφωσης και για την ανάγκη ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίων

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες, Περίοδος 2011-2016 (Όμιλος, σε εκατ. Δολάρια) Σε εκατ. Δολ.

Πωλήσεις

Μικτά Κέρδη

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

P/BV (x)

EV / EBITDA (x)

ΔΑΝΕΙΑ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x)

ROE %

2011

68.735

12.996

5.393

4.018

43,0

49,1

23,2

3,52

114%

2012

81.698

13.142

5.910

3.900

44,3

29,4

21,2

1,77

66%

2013

86.623

13.430

6.232

4.585

37,7

11,6

20,5

0,65

31%

2014

90.762

14.079

7.137

5.446

31,7

19,9

18,1

1,05

63%

2015

96.114

14.090

7.155

5.176

33,4

27,3

18,5

1,57

82%

2016

94.571

13.840

5.568

4.895

35,3

211,4

22,3

12,18

599%

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης, Περίοδος 2011-2016 (Όμιλος, σε εκατ. Δολάρια ) Σε εκατ. Δολ.

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Πωλήσεις

68.735

81.698

86.623

90.762

96.114

94.571

Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.)

55.739

68.556

73.193

76.683

82.024

80.731

18,91%

16,09%

15,50%

15,51%

14,66%

14,63%

4.018

3.900

4.585

5.446

5.176

4.895

5,8%

4,8%

5,3%

6,0%

5,4%

5,2%

10.049

10.341

9.088

11.733

11.302

8.801

211

201

214

223

210

195

32.240

37.751

42.912

46.756

47.257

43.199

5.793

5.608

6.546

7.729

8.713

8.832

8.406

9.394

9.498

10.183

10.800

11.190

Μικτό Περιθώριο Κέρδους Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους

Ταμειακά Διαθέσιμα Ημέρες Αποθεμάτων

Ημέρες

Αποθέματα Ημέρες Πελατών

Ημέρες

Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών

Ημέρες

Προμηθευτές Operating Cycle

Ημέρες

242

226

242

254

243

229

Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος)

Ημέρες

187

176

194

205

195

179

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Έτος Ίδρυσης: 2002 - www.vrs.gr Αιόλου 104, Αθήνα 105 64, Τηλ. 210 3219557, 6945 851420, Email: info@vrs.gr; info@valueinvest.gr

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων

ΧΡΗΜΑ 79

διά ταύτα . , α μ η τ σ ύ σ ό ικ ζ ε π α ρ τ ο τ Θετική εξέλιξη εγριαα για τη χώρα, το αίσιο αλλά και ευρύτ tests πέρας των stress

περισσότερο, ώστε να ξαναγίνει ενεργός μοχλός στήριξης της οικονομίας». Η ίδια πηγή συμπληρώνει πως εύλογα δεν έχει δοθεί συγκεκριμένη ημερομηνία ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων, αλλά αυτά θα γίνουν γνωστά στις αρχές Μαΐου –μέχρι την Παρασκευή 11 του μηνός (το αργότερο) θα έχουν γίνει γνωστά.

Με επιτυχία φαίνεται να ολοκληρώνεται ο έλεγχος αντοχής για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, καθώς όλες τους ξεπερνούν τα ελάχιστα όρια κεφαλαιακής επάρκειας και με το δυσμενές σενάριο. Η εκτίμηση αυτή εδραιώνεται μετά τις επαφές που είχαν οι διοικήσεις των τραπεζών με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό τις προηγούμενες ημέρες, ενώ σύντομα θα έχουν αναλυτικότερη εικόνα για συγκεκριμένα μεγέθη. Όπως διευκρινίζει πηγή της ΕΚΤ, «...η σχετική διαδικασία των stress tests δεν είχε το νόημα του “περνάς ή κόβεσαι”, αλλά της ακριβούς αποτύπωσης της πραγματικής οικονομικής κατάστασης, των ιδιαιτεροτήτων της καθεμίας ξεχωριστά και των βημάτων που, αναπόφευκτα, θα πρέπει να γίνουν για την επόμενη ημέρα. Τα stress tests είχαν το νόημα ενός pass από την Κεντρική Τράπεζα προς το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, που από εδώ και πέρα θα είναι σε έναν διαρκή διάλογο με την Εποπτική Αρχή/SSM για το πώς θα θωρακιστεί

Μάρτιος - Απρίλιος 2018

Το αίσιο πέρας των stress tests αποτελεί μια θετική εξέλιξη όχι μόνο για το τραπεζικό σύστημα, αλλά ευρύτερα για τη χώρα, που ξεπερνά με επιτυχία μια μεγάλη δοκιμασία, επιτυγχάνοντας έναν στόχο-ορόσημο. Έναν χρόνο πριν, οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούσαν ότι, δεδομένου του ύψους των μη εξυπηρετούμενων δανείων και των καθυστερήσεων στη διαχείρισή τους, οι κεφαλαιακοί έλεγχοι θα έδειχναν νέες –και μάλιστα σημαντικές– κεφαλαιακές ανάγκες, προεξοφλώντας μάλιστα πως η τάδε τράπεζα θα είναι ο πιο αδύναμος κρίκος και η δείνα τράπεζα θα έπρεπε να πάρει νέες, υπέρογκες προβλέψεις. Δεν είναι τυχαίο πως αρκετοί, μάλιστα, αναλυτές είχαν ενστερνιστεί απόλυτα τις δυσοίωνες προβλέψεις του ΔΝΤ, φτάνοντας στο σημείο να ανεβάσουν σε 8-10 δισ. τις νέες κεφαλαιακές ανάγκες που θα χρειάζονταν από Ιούνιο-Ιούλιο. Βέβαια, το ότι δεν επιβεβαιώνονται αυτές οι δυσοίωνες εκτιμήσεις δεν σημαίνει ότι όλα είναι καλά στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Μπορεί μεν και οι τέσσερις συστημικοί όμιλοι να ξεπερνούν το όριο κεφαλαιακής επάρκειας (Core Tier 1) του 7,2% (προφανώς θα υπάρξει κλιμάκωση/διαφοροποίηση του ποσοστού της καθεμίας τράπεζας ξεχωριστά) με το δυσμενές σενάριο, πλην όμως οι διοικήσεις τους θα πρέπει από... χθες, κιόλας, να προετοιμαστούν για την επόμενη ημέρα.

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ-ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ Τ.Κ. ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΛΗ ΧΩΡΑ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε-ΜAIL ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ ΚΙΝΗΤΟ FAX ΑΦΜ* ΔΟΥ* * ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις-κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά... οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 15,00€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ☐ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA ΑΕ. Σημειώνετε πάντα το όνομά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψη κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

☐ ΕΠΙΤΑΓΗ ☐ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ *Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA SA, Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

☐ ΕΠΙΤΑΓΗ ☐ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ *Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA SA, Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu