ΧΡΗΜΑ #434, Μάϊος-Ιούνιος 2018 by ethosMEDIA

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ Σενάρια-«θρίλερ» για την «επόμενη μέρα» της Folli Follie

ΧΡΗΜΑ

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

τ.434/ 05-06.2018

Ακριβό παραμένει το κόστος του χρήματος

Αντώνης Κεραστάρης Διευθύνων Σύμβουλος της Intralot

Εξετάζουμε όλα τα ενδεχόμενα, αλλά η Ελλάδα παραμένει η βάση μας

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

Η στρατηγική μας σήμερα εστιάζεται σε επενδύσεις που δημιουργούν μακροπρόθεσμη αξία

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.434 / 05-06.2018 / € 6,00

CGS Educational Conference 2018-Ένα πρωτοπόρο εκπαιδευτικό συνέδριο για τα ελληνικά δεδομένα

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ-ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ Τ.Κ. ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΛΗ ΧΩΡΑ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε-ΜAIL ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ ΚΙΝΗΤΟ FAX ΑΦΜ* ΔΟΥ* * ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις-κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά... οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 15,00€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ☐ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA ΑΕ. Σημειώνετε πάντα το όνομά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψη κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

☐ ΕΠΙΤΑΓΗ ☐ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ *Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA SA, Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953 Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu

Μάιος - Ιούνιος 2018

εν αρχή... του Κ.Μ. Γελαντάλι

Ιταλία: Τι δεν καταλαβαίνει η Γερμανία Τα τελευταία οικονομικά στοιχεία, από ομόλογα μέχρι βιομηχανικές παραγγελίες, λογικά θα εξετάζονται ήδη στο Βερολίνο με τη δέουσα προσοχή

αναταραχή στις αγορές ομολόγων του «ευρω-νότου», με αφορμή τις πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία, έδειξαν στους πιο υποψιασμένους πως το «ντόμινο» που ενεργοποιήθηκε από το Μιλάνο, χτύπησε τη Μαδρίτη, τη Λισαβόνα και, για πρώτη φορά, ακούμπησε λίγο το Παρίσι. Μπορεί το γαλλικό 10ετές να διαμορφώθηκε στο 0,7985%, αλλά το ποσοστό μεταβολής (σε απόλυτο μέγεθος) εκτινάχθηκε στο 13,5%, με τη Φραγκφούρτη να είναι η πρώτη που μελέτησε βαθύτερα αυτήν τη λεπτομέρεια. Από την εποχή του δημοψηφίσματος για το Brexit, αποδείχθηκε πως η ΕΚΤ και η πλευρά Ντράγκι είναι ίσως ο μόνος συγκροτημένος ευρωπαϊκός μηχανισμός που επεξεργάζεται πολλά μοντέλα κρίσης. Ούτε η Κομισιόν, ούτε το Βερολίνο, ούτε κανείς άλλος... Και σε αυτό το προειδοποιητικό «καμπανάκι» η ΕΚΤ ήταν που έδειξε να ανησυχεί από αυτήν την εξέλιξη και το ενδεχόμενο η κρίση χρέους –που σαν σπείρα κινείται όλο και προς το κέντρο του πυρήνα– να αγγίξει τη Γαλλία. Δεν πέρασαν δύο 24ωρα και η Γερμανία ανακοίνωσε μείωση βιομηχανικών παραγγελιών τον Απρίλιο, λόγω της αδύναμης εσωτερικής ζήτησης και κυρίως λόγω της περαιτέρω εξασθένησης της ζήτησης στην περιφέρεια της Ευρώπης. Ήταν ο τέταρτος συνεχόμενος μήνας που ο δείκτης βιομηχανικών παραγγελιών υποχωρούσε, κάτι που είχε να καταγραφεί από τα τέλη του ’80. Την αμέσως επομένη, ήταν η σειρά της Γαλλίας να ανακοινώσει μείωση της βιομηχανικής παραγωγής, ενώ και άλλοι δύο-τρεις δευτερεύοντες δείκτες έδειχναν κόπωση. Το ίδιο διάστημα, ο επικεφαλής της Bundesbank, Γενς Βάιντμαν, συνεπικουρούμενος από τον Ολλανδό ομόλογο του, έθετε, για πολλοστή φορά, θέμα λήξης QE το φθινόπωρο. Επικαλέστηκε τη βελτίωση του πληθωρισμού (όχι όμως του δομικού, βάσει του οποίου υπολογίζονται τα μεγέθη), για να επαναφέρει ένα πάγιο αίτημα των Γερμανών. Δύο μέρες αργότερα, η Deutsche Bank ανακοίνωσε πως εξετάζει διάφορα σενάρια, μεταξύ αυτών και εκείνο της συγχώνευσης με την Commerzbank. Η μετοχή της εμβληματικής γερμανικής τράπεζας μόλις είχε βγει από ένα

Μάιος - Ιούνιος 2018

άγριο short «χτύπημα» που την είχε στείλει σε διαδοχικά ιστορικά χαμηλά, με την αποτίμησή της να περιορίζεται στα 18,9 δισ. «Χτύπημα»-απόρροια των νέων ελέγχων των αμερικανικών αρχών, της Fed, για παράτυπες πρακτικές της θυγατρικής της Deutsche Bank στην αγορά των ΗΠΑ. Το πρόβλημα είναι πως το Βερολίνο είτε όντως δεν «ακούει» όσα «σκάνε» δεξιά-αριστερά είτε κάνει πως δεν ακούει, γιατί σε αυτήν την περίπτωση θα έπρεπε να εγκύψει στο πρόβλημα και να αλλάξει «συνταγή». Το ανέλυσε εύγλωττα ένας δικός τους, ο Βόλφγκανγκ Μουνχάου, αρθρογραφώντας (στους Financial Times, στις 6 Ιουνίου), προειδοποιώντας πως θα είναι η έλλειψη μεταρρυθμίσεων (και όχι η δημοσιονομική εκτροπή της Ιταλίας) που θα διαλύσει την ευρωζώνη. Ο νουνεχής μελετητής εμβαθύνει στην ιταλική κρίση (στα αίτια και όχι τόσο στις αφορμές), για να αναφερθεί στο αυτονόητο, πως ο «μηδενικός προϋπολογισμός» –επίτευγμα για το οποίο βραβεύθηκε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε– δεν είναι τίποτε άλλο από αφαίρεση πλεονασμάτων από τις αδύναμες χώρες που εισφέρονται στο γερμανικό ΑΕΠ, με συνέπεια να γίνονται ελλειμματικές. Θα θυμίσω πως ήταν η προβληματική οικονομία της Ιταλίας και το τραπεζικό της σύστημα που είχαν οδηγήσει πριν χρόνια τον Μάριο Ντράγκι να πει το περίφημο “whatever it takes”. Τότε, στο Βερολίνο δεν είχαν λάβει, όπως φαίνεται, το μήνυμα, τώρα όμως; Σε μια Ευρώπη που οδεύει προς τις ευρωεκλογές του 2019 (σ.σ. 23-26 Μαΐου). Αλήθεια, αν ο απρόβλεπτος Τραμπ προχωρήσει στην υλοποίηση της προεκλογικής εξαγγελίας του και θεσπίσει δασμούς στις εισαγωγές αυτοκινήτων στις ΗΠΑ, πώς θα διαχειριστεί το δίδυμο Μέρκελ-Σολτς την «καταιγίδα»;

Κ.Μ. Γελαντάλις

ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΟΜΟΛΟΓΑ

Επενδυτική ευκαιρία ή παγίδα;

18 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

«Ταξιδεύει» προς νέα ρεκόρ το 2018

CGS Educational Conference 2018

ΑΓΟΡΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ

Το νέο σας αυτοκίνητο θα μπαίνει… στην πρίζα!

Μάιος - Ιούνιος 2018

Ο απολογισμός του συνεδρίου

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

τ.434/05-06 2018

Σενάρια-«θρίλερ» για την «επόμενη μέρα» της Folli Follie

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.434 / 05-06.2018 / € 6,00

περιεχόμενα

CGS Educational Conference 2018-Ένα πρωτοπόρο εκπαιδευτικό συνέδριο για τα ελληνικά δεδομένα

ΧΡΗΜΑ

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

τ.434/ 05-06.2018

Ακριβό παραμένει το κόστος του χρήματος

Αντώνης Κεραστάρης Διευθύνων Σύμβουλος της Intralot

08 ~ ΤΡΑΠΕΖΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

Εξετάζουμε όλα τα ενδεχόμενα, αλλά η Ελλάδα παραμένει η βάση μας

SS POS RE

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ 563

ISSN 1105-0470

Η στρατηγική μας σήμερα εστιάζεται σε επενδύσεις που δημιουργούν μακροπρόθεσμη αξία

Κόκκινα δάνεια: Δευτερογενής αγορά και άλλες λύσεις

S PO

21-0117

10 ~ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY

Σενάρια-«θρίλερ» για την «επόμενη μέρα» της Folli Follie

Η Intralot ξεκίνησε στην Ελλάδα, επεκτάθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά θα παραμείνει και στην Ελλάδα.

78 ~ ΑΝΑΛΥΣΗ VRS

BMW

02 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ: Ιταλία: Τι δεν καταλαβαίνει η Γερμανία 06 ~ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ: Tο banking προχωρά στην «επόμενη ημέρα» 80 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ: Με την κυβέρνηση απούσα λαμβάνονται οι αποφάσεις

ΧΡΗΜΑ

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

KEY ACCOUNT MANAGER Ράντω Μανώλογλου manologlou.r@ethosmedia.eu

YΠΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

ISSN 1105-0470

HEAD OF CONTENT Χρήστος Κώνστας konstas.c@ethosmedia.eu

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Θοδωρής Αναγνωστόπουλος Shutterstock

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚTΗΣ Γιώργος Καλούμενος kaloumenos.g@ethosmedia.eu

DATABASE MARKETING Νίκος Αθανασίου athanasiou.n@ethosmedia.eu

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ Έλενα Χαραλάμπους zoegraph@gmx.net

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Κυρέλα Πέτρου petrou.k@ethosmedia.eu

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Kωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu

τεύχος Μαΐου - Ιουνίου 2018

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: ETHOS MEDIA S.A. Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T: 210 9984950, | Φ: 210 9984953 E: press-banks@ethosmedia.eu www.ethosmedia.eu

www.ethosevents.eu

Σπύρος Κανιούρας kaniouras.s@ethosmedia.eu Κ.Μ. Γελαντάλις press-banks@ethosmedia.eu

www.hrima.gr

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Γιούλη Μουτεβελή mouteveli.g@ethosmedia.eu

www.insuranceworld.gr

ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

www.virus.com.gr

www.alivemag.gr

Intelligence, not just news.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Αντώνης Κεραστάρης

Διευθύνων Σύμβουλος της Intralot

Η στρατηγική μας σήμερα εστιάζεται σε επενδύσεις που δημιουργούν μακροπρόθεσμη αξία. ΧΡΗΜΑ 5

επικαιρότητα

Αφήνοντας πίσω τα stress tests και γνωρίζοντας τα αποτελέσματα τριμήνου, το banking προχωρά στην «επόμενη ημέρα» Με την ανακοίνωση των μεγεθών και τις τηλεδιασκέψεις που ακολούθησαν, οι αναλυτές έχουν πλέον πολύ πιο ξεκάθαρη εικόνα για τους στόχους και το τι μπορούν να περιμένουν τη φετινή χρονιά από πλευράς εσόδων, κερδοφορίας και μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων για τις τέσσερις τράπεζες

δη η Goldman Sachs παραδέχεται πως ο ρυθμός μείωσης στα NPLs ήταν αδύναμος στο πρώτο τρίμηνο –η απόκλιση θα αντισταθμιστεί από τη μεγαλύτερη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs). O αμερικανικός οίκος σημειώνει πως οι «αντίθετοι άνεμοι» στα έσοδα των τραπεζών παραμένουν, και έτσι προχωρά σε μείωση κατά 2-4% της τιμής-στόχου των μετοχών τους αλλά και των εκτιμήσεων για την κερδοφορία του κλάδου κατά την περίοδο 2019-2020. Όπως τονίζει η Goldman Sachs, το πρώτο τρίμηνο εντάθηκε η πίεση στα έσοδα από κύριες τραπεζικές δραστηριότητες, με τον αντίκτυπο της συνεχιζόμενης απομόχλευσης, της αναδιάρθρωσης δανείων, της συμπίεσης των spreads και της εφαρμογής του IFRS9 να υπερβαίνει τα οφέλη από το χαμηλότερο κόστος χρηματοδότησης. Παράλληλα, σημειώνει πως οι περισσότερες τράπεζες είδαν πιο αδύναμη τάση στον σχηματισμό μη εξυπηρετούμενων δανείων το πρώτο τρίμηνο, κυρίως λόγω των ηπιότερων επιδόσεων στις ενέργειες αναδιάρθρωσης στο κομμάτι της λιανικής, με τους δείκτες των NPLs να διαμορφώνονται στο 31-35%. Αυτό, ωστόσο, αναμένεται να αντισταθμιστεί από τη μεγαλύτερη μείωση των ΝPEs από τις προγραμματισμένες πωλήσεις χαρτοφυλακίου, με τις τέσσερις τράπεζες να περιμένουν να κλείσουν περαιτέρω συναλλαγές μέχρι το τέλος του έτους. Αυτή είναι η μία όψη, γιατί ο οίκος Moody’s «βλέπει» άλλη μία, κι αυτό γιατί, παρά το ότι η πρόοδος των ευρωπαϊκών τραπεζών στη μείωση των NPLs την τελευταία τετραετία ήταν ικανοποιητική, το μεγάλο απόθεμα προβληματικών δανείων εξακολουθεί να παραμένει ένα βαρύ φορτίο για τους ομίλους. Γεγονός που προκαλεί ανησυχίες στην ECB και τον SSM, ενώ ο υψηλός κίνδυνος στα περιουσιακά στοιχεία αυτών των τραπεζών φρενάρει στην ανάκαμψη της πιστοληπτικής τους ικανότητας.

Μάιος - Ιούνιος 2018

Ειδικότερα για την Ελλάδα, ο οίκος «χτυπάει καμπανάκι» για τα υψηλά επίπεδα των NPLs, προειδοποιώντας ότι θα εμποδίσουν τη δυνατότητα των τραπεζών να στηρίξουν την οικονομική ανάπτυξη. Στους σχετικούς πίνακες (επεξεργασία στοιχείων από τη Δεπόλας Χρηματιστηριακή), είναι αναλυτική η εικόνα των μεγεθών και των ποιοτικών χαρακτηριστικών και για τους τέσσερις συστημικούς ομίλους, για το πρώτο τρίμηνο, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα σύγκρισης με το αντίστοιχο διάστημα του 2017. Σε γενικές γραμμές, τα αποτελέσματα δεν έκρυβαν εκπλήξεις –ούτε ευχάριστες, αλλά ούτε και δυσάρεστες–, ωστόσο καθίσταται σαφές πως και το 2018 θα είναι άλλη μια χρονιά άμυνας για τις τράπεζες. Η πάνω γραμμή των αποτελεσμάτων ήταν αδύναμη, γεγονός που οδηγεί σε χαμηλότερα κέρδη προ προβλέψεων και στις τέσσερις, τάση που θα συνεχιστεί όλο το 2018. Οι αιτίες για τη μείωση των προ προβλέψεων είναι η συνεχιζόμενη απομόχλευση αλλά και η εφαρμογή των νέων λογιστικών προτύπων. Όμως, κοινή είναι η εκτίμηση πως το κρίσιμο σημείο είναι η στοχοθεσία για τη μείωση των ΝΡΕs –εκεί θα παιχτεί το στοίχημα και από την έκβασή του θα κριθεί η «επόμενη ημέρα» στο εγχώριο banking. Τα αποτελέσματα πρώτου τριμήνου έδειξαν ότι ο ρυθμός αθέτησης διατηρεί το απόθεμα των NPLs και οι ρυθμίσεις δεν έχουν ακόμη αποδώσει τις επιθυμητές ανακτήσεις NPEs. Οι διοικήσεις των τραπεζών πάντως ήταν σαφείς πως οι στόχοι για τη μείωση των ΝPEs θα επιτευχθούν. Αναφορικά με τις πωλήσεις που θα γίνουν φέτος, η Alpha Bank, εκτός από το project Jupiter –που είναι χαρτοφυλάκιο με μη εξυπηρετούμενα επιχειρηματικά που έχουν εξασφαλίσεις επί ακινήτων–, θα διαθέσει και ένα χαρτοφυλάκιο χωρίς εξασφαλίσεις. Η Eurobank, το επόμενο διάστημα, θα διαθέσει δύο χαρτοφυλάκια NPEs, το ένα

αφορά τίτλους χωρίς εξασφαλίσεις συνολικού ύψους περίπου 1 δισ., ενώ θα υπάρξει και ένα δεύτερο πακέτο με πωλήσεις δανείων που έχουν εξασφαλίσεις. Η Πειραιώς ολοκλήρωσε την πώληση του ΑΜΟΕΒΑ (δάνεια με εξασφαλίσεις) και βρίσκεται στην τελική φάση για την πώληση ενός ακόμη πακέτου, του Arctos (καταναλωτικά χωρίς εξασφαλίσεις). Αθροιστικά, φθάνουν στο 1,3 δισ. (από αυτά τα 400 εκατ. είναι εντός ισολογισμού). Η Εθνική προγραμματίζει να βγάλει προς πώληση –στο δεύτερο εξάμηνο– χαρτοφυλάκιο μη εξυπηρετούμενων δανείων με εξασφαλίσεις, από τα οποία 600 εκατ. είναι εντός ισολογισμού.

Μια άλλη παράμετρος αφορά στο ότι οι αναλυτές, μετά την ανακοίνωση του πρώτου τριμήνου, προχωρούν σε μείωση των εκτιμήσεών τους τόσο για τα συνολικά έσοδα όσο και για τα καθαρά κέρδη. Συνεπώς, είναι προφανές πως ο κλάδος έχει κάνει βήματα, πλην όμως έχει να διανύσει απόσταση μεγάλη και δύσβατη. Με τις αγορές να έχουν αφήσει πίσω στο 2017 τις εύκολες μέρες και τις υψηλές αποδόσεις, μπαίνοντας πλέον σε περίοδο νευρικότητας και αυξημένης μεταβλητότητας. Με την καμπύλη των επιτοκίων από ΗΠΑ μέχρι Ευρώπη –και αλλού– να έχει πάρει την ανιούσα. • • •

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΤΡΑΠΕΖΑ

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

ALPHA BANK

ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

EUROBANK

ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΤΟΧΩΝ

9,147,151,527

1,543,699,381

436,659,164

2,185,998,765

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ ΤΙΜΗ (31/05/2018 σε €)

0.2694

1.831

2.534

0.966

2,464,242,621

2,826,513,567

1,106,494,322

2,111,674,807

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΞΙΑ (31/05/2018 σε €)

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ / Α' ΤΡΙΜΗΝΟΥ 2018-2017 ΤΡΑΠΕΖΑ

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

ALPHA BANK

ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

EUROBANK

(τα ποσά σε δισ. €)

31.3.2018 / 31.12.2017

ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ

61,55 / 64,76

59,32 / 60,81

63,53 / 67,41

58,51 / 60,00

ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ

5,85 / 7,37

8,37 / 9,62

7,84 / 9,54

5,05 / 7,15

ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ CET1 % (pro forma)

16,50% / 16,70 %

18,30% / 18,30%

14,4% / 15,4%

15,1% / 15,8%

ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ

40,33 / 40,26

35,89 / 34,89

43,15 / 42,71

35,26 / 33,84

ΣΥΝΟΛΟ ΔΑΝΕΙΩΝ

41,02 / 42,3

56 / 56,61

57,70 / 60,26

47 / 47,24

ΣΥΝΟΛΟ ΔΑΝΕΙΩΝ ΣΕ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ

17,67 / 18,6

29 / 29.26

30,75 / 32,40

19,64 / 20,07

ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΑ ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ (NPES - %)

43,1% / 44%

51,8% / 51,7 %

53,3% / 54,6%

41,8% / 42,5%

ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΑΛΥΨΗΣ ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΑΝΟΙΓΜΑΤΩΝ (%)

60,4% / 55%

50% / 45%

51% / 52%

56,1% / 55,5%

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΜΕΣΩ E.L.A.

4.80

2.10

3.90

(τα ποσά σε δισ. €)

31.3.2018 / 31.3.2017

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ

0,376 / 0,465

0,722 / 0,601

0,462 / 0,535

0,452 / 0,459

ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΤΟΚΩΝ

0,289 / 0,366

0,444 / 0,482

0,360 / 0,429

0,355 / 0,357

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΞΟΔΑ

0,231 / 0,228

0,270 / 0,279

0,397 / 0,276

0,219 / 0,222

ΚΕΡΔΗ/ΖΗΜΙΕΣ

0,034 / 0,013

0,0652 / 0,0481

(-0.080) / (-1,600)

0,035 / 0,037

*Τα Οικονομικά Στοιχεία για τις: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, ALPHA BANK, ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ και EUROBANK προέρχονται από τις Επίσημες Ανακοινώσεις και τις Δημοσιευμένες Οικονομικές Καταστάσεις α΄ τριμήνου 2018. ΧΡΗΜΑ 7

τραπεζικές εξελίξεις

Όπως επισημαίνουν παράγοντες που γνωρίζουν καλά τη λειτουργία αυτών των αγορών, δευτερογενή αγορά αποτελεί οποιαδήποτε δραστηριότητα λαμβάνει χώρα μετά την πρώτη πώληση των δανείων αυτών, ώστε να μπορέσει να υπάρξει, τελικά, και δεύτερη.

Κόκκινα δάνεια

Δευτερογενής αγορά και άλλες λύσεις

Πώς χτίζεται η δευτερογενής αγορά των κόκκινων δανείων Ποιοι συμμετέχουν - Ποιοι ορίζουν το «παιχνίδι»

Μία από τις λύσεις που έχουν στη διάθεσή τους οι τράπεζες είναι η δημιουργία μιας δευτερογενούς αγοράς NPLs, στοιχείο το οποίο ζητούν επίμονα και οι Θεσμοί

Μάιος - Ιούνιος 2018

δημιουργία δευτερογενούς αγοράς NPLs (Μη εξυπηρετούμενων Δανείων) προβλέπεται μεταξύ άλλων στη συμπληρωματική συμφωνία της χώρας μας με τους Θεσμούς, ανοίγοντας το εύρος των διαπραγματευόμενων «πραγμάτων» γύρω από μια αγορά που, αν και αμφιλεγόμενη, εξελίσσεται ραγδαία σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι συγκεκριμένες αυτές αγορές αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των σχεδίων της διεθνούς αντιμετώπισης των κρίσεων χρέους, ιδιωτικού, κυρίως, αλλά και δημόσιου. Πρόκειται για μια στρατηγική επιλογή μόχλευσης πόρων, η οποία, συχνά, τις περισσότερες φορές, οδηγεί σε μια θεαματική και πολύ εκτεταμένη ανακατανομή περιουσίας και πλούτου, καθώς, μαζί με τα δάνεια που αλλάζουν χέρια, χέρια αλλάζουν και τα ενέχυρα που τα συνοδεύουν. Από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής μέχρι και την Ευρώπη, όπου υπήρξαν αναπτυγμένες σχετικά οικονομίες εξαγοράστηκαν καταρχάς κόκκινα δάνεια και γύρω από αυτά εξελίχθηκε μια αγορά, προκειμένου οι νέοι κάτοχοι πλέον αυτών των δανείων –κυρίως funds, αλλά όχι μόνο– να μπορούν να μεταπωλήσουν με κέρδος τα περιουσιακά αυτά στοιχεία, που αποδεικνύονται ενίοτε πολύ επικερδή. Η αποκόμιση σημαντικού κέρδους επιτυγχάνεται είτε επειδή τα δάνεια αυτά σφραγίζονται με ενέχυρα, τα οποία τα ακολουθούν σε όλη τους τη διαδρομή, είτε επειδή, λόγω της έλλειψης ενεχύρων, αγοράζονται εξαιρετικά φθηνά, και άρα η οποιαδήποτε μεταπώληση, έστω και ελαφρώς ακριβότερα, συνιστά ση-

μαντικό κέρδος για τον πωλητή. Με ποιον τρόπο όμως δημιουργείται και πώς λειτουργεί η δευτερογενής αγορά κόκκινων δανείων; Όπως επισημαίνουν παράγοντες που γνωρίζουν καλά τη λειτουργία αυτών των αγορών, δευτερογενή αγορά αποτελεί οποιαδήποτε δραστηριότητα λαμβάνει χώρα μετά την πρώτη πώληση των δανείων αυτών, ώστε να μπορέσει να υπάρξει τελικά και δεύτερη.

Τι περιλαμβάνει η δευτερογενής αγορά Για να υπάρξει μια δεύτερη πώληση των δανείων αυτών, είτε μαζικά είτε κατά μόνας, πρέπει να έχουν γίνει πράγματα προς κάποια κατεύθυνση, που δεν είναι άλλη από τη διαμόρφωση αγοράς. Ως τέτοια νοούνται: H διαμόρφωση τιμής που πραγματοποιείται σε πρώτο χρόνο με την τιτλοποίηση και την πώληση των δανείων. Να γίνει επεξεργασία των χαρτοφυλακίων από ανεξάρτητους θεσμούς, ώστε να καταστεί εφικτή η εκμετάλλευση των ενεχύρων που προέκυψαν κατά την πώληση ενός χαρτοφυλακίου, αλλά και των ίδιων των δανείων. Να μπορεί να γίνει εκ νέου πρόταση στους αρχικούς οφειλέτες των δανείων. Να δημιουργούνται τίτλοι που θα μπορούν, δυνητικά, να διαπραγματεύονται σε μία αγορά. Όλα τα παραπάνω συνιστούν μορφές δευτερογενούς αγοράς.

Το addendum στην υπηρεσία της δευτερογενούς αγοράς κόκκινων δανείων Όπως παρατηρούν έγκυροι τραπεζικοί παράγοντες, η θεσμική λειτουργία των τραπεζών, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και γενικώς, θα διευρύνει από μόνη

της τη δευτερογενή αγορά των κόκκινων δανείων. Το γνωστό σε όλους πια addendum επιβάλλει στις τράπεζες, για τα νέα κόκκινα δάνεια, που υφίστανται από το 2018, μέσα σε μία διετία οι αρμόδιες υπηρεσίες τους να έχουν λάβει πρόβλεψη στο 100% των δανείων αυτών. Αυτός, λοιπόν, θα είναι και ο επίλογος για τα νέα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα που δημιουργούνται στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών. Άλλωστε, η έννοια του addendum στη λογοτεχνία είναι «επίλογος» ή «προσάρτημα». Οι τράπεζες δεν θα έχουν λόγο να διακρατούν τα νέα NPEs επιχειρώντας να τα επαναφέρουν σε κανονικά δάνεια με ρυθμίσεις, αλλά θα προχωρούν σε τιτλοποίηση και πώληση αυτών σε πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα από ό,τι το έπραξαν για τα παλιά δάνεια, για τα οποία η λύση της αναδιάρθρωσης ήταν πρώτη προτεραιότητα. Και επειδή –όπως όλα δείχνουν– οι χορηγήσεις σε χώρες με ανακυκλούμενες κρίσεις χρέους δεν θα αποτελούν επικερδή υπόθεση για τις τράπεζες, αλλάζουν, και θα αλλάξουν πλήρως τα κριτήρια των χορηγήσεων.

Μελετάται η συμμετοχή των τραπεζών στη δευτερογενή αγορά κόκκινων δανείων Το σημαντικότερο όμως όλων δεν θα είναι η αλλαγή αυτή καθαυτή, αλλά το γεγονός πως οι τράπεζες, με κάποιον τρόπο, θα θελήσουν, σε μια δεύτερη φάση, να αποκομίσουν κι αυτές κέρδος από τη δευτερογενή αγορά κόκκινων δανείων, είτε μέσω νέων επιχειρήσεων-funds που θα δημιουργήσουν είτε διαμορφώνοντας τους όρους λειτουργίας αυτής της δευτερογενούς αγοράς. Όπως εξηγούν τραπεζικοί παράγοντες, στην παρούσα φάση, οι τράπεζες και οι Θεσμοί επιμένουν εμμονικά στην πραγματική πώληση, ή αλλιώς true selling, των κόκκινων δανείων. Αυτό σημαίνει πως πουλούν χαρτοφυλάκια με τον πλήρη κίνδυνο και δεν διατηρούν κανένα κομμάτι αυτού του κινδύνου, ώστε να αποκομίσουν σε μια δεύτερη φάση ένα δυνητικό κέρδος. Αργότερα, αυτή η πρακτική μπορεί να εξελιχθεί διαφορετικά. Τέλος, ας σημειωθεί πως οι μαζικές πωλήσεις δανείων για τις τράπεζες μέσω τιτλοποιήσεων αποτελούν έναν τρόπο αυτές να μην επιβαρυνθούν με τον ΦΠΑ, καθώς η κατά μόνας μεταβίβαση ενός εκάστου δανείου είτε στην πρωτογενή είτε στη δευτερογενή αγορά επιβαρύνεται σαφώς με ΦΠΑ 24%.

Split στα κόκκινα δάνεια Εν τω μεταξύ, τη λύση της Ιρλανδίας σε ό,τι αφορά τα κόκκινα δάνεια εξετάζουν οι Έλληνες τραπεζί-

τες, όπως υποστηρίζουν διεθνείς κύκλοι, γνώστες της κατάστασης. Πρόκειται για το γνωστό split & mortgage, που έχει προταθεί στο παρελθόν και από «γκουρού» των ελληνικών τραπεζών και το οποίο εφαρμόστηκε με απόλυτη επιτυχία στην Ιρλανδία, που αντιμετώπισε πρώτη μεγάλο πρόβλημα στον τραπεζικό της ιστό. Η λύση αυτή προβλέπει διάσπαση του δανείου σε δύο μέρη: Το πρώτο είναι εκείνο που ο δανειολήπτης μπορεί να εξυπηρετήσει, ενώ το δεύτερο είναι εκείνο που δεν μπορεί να εξυπηρετήσει και που, στο τέλος της ημέρας, θα διαγραφεί. Η εφαρμογή μιας τέτοιας λύσης στηρίζεται σε δύο βασικές παραμέτρους: Στην περίπτωση που ο δανειολήπτης δεν καταβάλει το πρώτο μέρος, επανεμφανίζεται αυτομάτως ως οφειλέτης και του δεύτερου μέρους του δανείου. Το πρώτο μέρος του δανείου πρέπει να εξοφληθεί στο όλον, προκειμένου να διαγραφεί τελικώς το δεύτερο μέρος του δανείου.

Οι τράπεζες πρέπει να ανακτήσουν τις εγγυήσεις των δανείων τους. Τότε και μόνον τότε τα δανειακά χαρτοφυλάκια εξυγιαίνονται. Προς αυτήν την κατεύθυνση μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλοι οι απαραίτητοι μηχανισμοί και οι πωλήσεις σε funds, που, πολλές φορές, αποδεικνύονται καταλληλότερα στη διαχείριση από τις τράπεζες. Ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως η ίδια αυτή λύση προτάθηκε διά στόματος του αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, και για το χρέος των επιχειρήσεων προς το Δημόσιο. Την πρόταση έκανε ο κ. Μητσοτάκης στη συνέλευση της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών. Η διαμόρφωση ενός φορολογικού συστήματος “balloon” για τις υπερχρεωμένες επιχειρήσεις, που θα σπάει το χρέος προς το Δημόσιο στα δύο (βιώσιμο και μη, όπως είχε προτείνει για τα κόκκινα δάνεια η επικεφαλής του Εποπτικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Ντανιέλ Νουί), αλλά και η απόδοση ευθυνών που δεν έχουν παραγραφεί για τις χαμένες ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών –από την πολιτική που άσκησε η κυβέρνηση το α’ εξάμηνο του 2015– ήταν μερικές από τις ανακοινώσεις του αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών. • • • ΧΡΗΜΑ 9

επιχειρηματικά νέα

Σενάρια-«θρίλερ» για την «επόμενη μέρα» της Folli Follie Όλο το φάσμα των εξελίξεων σε επιχειρηματικό, δικαστικό και πολιτικό επίπεδο

τα σενάρια της «επόμενης μέρας» για το μέλλον του Folli Follie Group στρέφεται, πλέον, το ενδιαφέρον της αγοράς, την ώρα που στο στόχαστρο των εποπτικών αρχών μπαίνουν κι άλλες εταιρείες για τις οποίες υπάρχει ο φόβος ότι μπορεί να αποδειχθούν «σάπια μήλα». Η μηνυτήρια αναφορά της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς δρομολόγησε τις εξελίξεις στο δικαστικό μέτωπο της FF, και μετά την προκαταρκτική εξέταση που διατάχθηκε, τα μέλη του ΔΣ και οι οικονομικοί διευθυντές του ομίλου και της ασιατικής θυγατρικής περιμένουν την κλήση του εισαγγελέα. Στο πλαίσιο αυτό, θα διερευνηθεί αν στοιχειοθετούνται αδικήματα όπως αυτά της παραπλάνησης του επενδυτικού κοινού, της χειραγώγησης αλλά και της χρήσης εσωτερικής πληροφόρησης, δεδομένου του ότι η μετοχή της εταιρείας υποχωρούσε αρκετές συνεδριάσεις πριν την Παρασκευή 4 Μαΐου (όταν... έσκασε η «επίθεση» του QCM).

Μάρτιος Μάιος - Ιούνιος - Απρίλιος 20182018

Στην κεφαλαιαγορά έχουν βρεθεί συναλλαγές για δύο επίμαχα διαστήματα, με το πρώτο να αφορά τις δύο-τρεις εβδομάδες πριν την 4η Μαΐου και το δεύτερο λίγες συνεδριάσεις πριν την αναστολή διαπραγμάτευσης, στις 25 Μαΐου. Οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι το βασικό ζήτημα που θα τεθεί στον «επόμενο τόνο» είναι το αν η άσκηση διώξεων από τον εισαγγελέα αποτελεί λόγο καταγγελίας των ομολογιακών δανείων. Από την «απάντηση» σε αυτό θα εξαρτηθεί, σε μεγάλο βαθμό, και το πόσο γρήγορα θα ξετυλιχτεί το «κουβάρι» της πλήρους αποδόμησης της εισηγμένης. Φέρνοντας, πλέον, στο προσκήνιο όλα τα ενδεχόμενα για το μέλλον, που συνοψίζονται στα τρία ερωτήματα: «θα σπάσει;», «θα πουληθεί πακέτο;», «πώς θα μοιραστούν τα ιμάτια;». Με βάση ένα σενάριο, μπορεί να υπάρξει διαχωρισμός σε “Good FF” και “Bad FF”, με την πρώτη να περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες του ομίλου πλην της Ασίας και τη δεύτερη, ουσιαστικά, μόνο

την FF Group Sourcing Limited, με τις 17 θυγατρικές και το «προβληματικό» ταμείο. Ένα άλλο, «βλέπει» το σπάσιμο μεταξύ του retail και των συμμετοχών, με τη δημιουργία δύο νέων εταιρικών σχημάτων, με το ένα να κρατάει την εμπορική δραστηριότητα και το δεύτερο να λειτουργεί ως holding. Υπάρχει όμως και ο «τρίτος δρόμος», που, όπως όλα δείχνουν, «υπαγορεύεται» από τη δυναμική της αγοράς και θα οδηγήσει στο «φυλλορρόημα» των αντιπροσωπειών, αλλά και στην πώληση των assets που έχει η FF στο χαρτοφυλάκιό της. Ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες, ισχυρά brands, όπως η Nike, αναζητούν άλλες λύσεις για την παρουσία τους στην Ελλάδα, ενώ παράγοντες της αγοράς παρακολουθούν με ενδιαφέρον τις εξελίξεις. Σε κάθε περίπτωση, όποια κι αν είναι η διάδοχη

Το σπάσιμο σε “good” και “bad” ή σε retail και holding

κατάσταση για το «υγιές» κομμάτι της, η εταιρεία εκτιμάται ότι θα αλλάξει χέρια, με την οικογένεια Κουτσολιούτσου να τίθεται, αρχικά, εκτός διοίκησης και με τον έλεγχο να περνάει στα χέρια των πιστωτών, δηλαδή τραπεζών και ομολογιούχων, ενώ στάση αναμονής τηρεί η Fosun.

θα φέρει θεαματικές μεταβολές στη διάρθρωση του FF Group, και παράγοντες της αγοράς προεξοφλούν πως μέχρι την ολοκλήρωση του ελέγχου από την Ernst & Young, ή αμέσως μετά, θα γίνονται αλλαγές στη μέχρι σήμερα διοικητική δομή του ομίλου.

Ο αντιπρόεδρος του κινεζικού ομίλου περιλαμβάνεται ήδη, ως μέλος του ΔΣ της FF, στον κύκλο των εμπλεκόμενων προσώπων και οι μετοχικές «κινήσεις» της Fosun βρίσκονται στο «μικροσκόπιο» ξένων εποπτικών αρχών. Έτσι, παραμένει ερώτημα αν και υπό ποιους όρους θα έπαιζε ρόλο είτε «λευκού ιππότη» είτε πρωταγωνιστή μιας επιθετικής εξαγοράς.

Ήδη, οι τράπεζες επεξεργάζονται δύο-τρία βασικά «μεταβατικά σχέδια», που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, και εναλλακτικά διοικητικά σχήματα. Μέχρι τώρα, οι 4 συστημικές συμφώνησαν με τον διευθύνοντα σύμβουλο, Τζώρτζη Κουτσολιούτσο, και πήραν εγγυήσεις για το μη ασφαλισμένο/ εγγυημένο μέρος του δανεισμού της εταιρείας, που αντιστοιχεί σε περίπου 40+ εκατ. ευρώ. Η εκκρεμότητα αυτή έκλεισε μεν, με την εκχώρηση/ μεταβίβαση μέρους της συμμετοχής στην Attica Stores, πλην όμως από τις τράπεζες θεωρείται η πιο εύκολη, καθώς το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στο τραπεζικό/δανειακό μέτωπο, αλλά στο ομολογιακό.

Έρχονται ανατροπές Πάντως –κι ενώ η υπόθεση παίρνει πλέον και πολιτικές διαστάσεις, μετά την ερώτηση προς τους αρμόδιους υπουργούς–, το ερχόμενο διάστημα

Νομικοί παράγοντες εκτιμούν πως, στο καλύτερο πιθανό σενάριο, η οικογένεια των βασικών μετόχων θα τιμωρηθεί για την πλημμελή ενημέρωση των υπόλοιπων μετόχων, που ωστόσο θα σταθεί αφορμή για όσους αμφισβητούν ήδη την ικανότητα να διοικεί τον όμιλο. Θέμα διοικητικών αλλαγών έχει εγείρει από τις πρώτες κιόλας μέρες ο Gabriel Grego, o «αλεξιπτωτιστής» του Quintessential Capital Management. Μέχρι σήμερα, πάντως, έχουν διαπιστωθεί τα εξής: η αδυναμία της διοίκησης να παρουσιάσει τα 600 και πλέον σημεία πώλησης που διατεινόταν ότι αποτελούσαν το διεθνές δίκτυο του ομίλου, όπως και τη βεβαίωση των 446 εκατ. ευρώ που θεωρητικά αποτελούσαν τα διαθέσιμα του FF Group. Ο CEO μπορεί να παρουσίασε στην κεφαλαιαγορά και στις τράπεζες extrait για περισσότερα από 200 εκατ. ευρώ, πλην όμως σε διαδικασία έρευνας είναι και η ακρίβεια αρκετών από αυτά, γεγονός που ενδεχομένως να διευρύνει το συνολικό «έλλειμμα» του ταμείου. ΧΡΗΜΑ 11

επιχειρηματικά νέα

ΝΕΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΤΕ Άλλες 10 εταιρείες μπαίνουν στο «κόσκινο» Στη νέα «φουρνιά» περιλαμβάνονται και πέντε «βαριά ονόματα» του «25άρη»

Στο στόχαστρο και τρεις ακόμη ελεγκτικές

ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΥΠΟΓΡΑΦΕΙ ΑΚΟΜΗ Η ΣΥΜΒΑΣΗ Θα αργήσει το πόρισμα της ΕΥ Κι ενώ όλοι αναμένουν το πόρισμα της Ernst & Young, πληροφορίες αναφέρουν ότι ακόμη δεν έχει καν υπογραφεί η σύμβαση με την FF, ώστε να ξεκινήσει ο έλεγχος. Μπορεί η ΕΥ, μετά την «εντολή» της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς να έχει κινητοποιήσει στελέχη της στο Χονγκ Κονγκ, ώστε να εντοπιστεί η «αιτία του κακού», ωστόσο η τελική εικόνα για το τι συμβαίνει θα αργήσει… Πηγές των εποπτικών αρχών θεωρούν πως από την έκβαση της έρευνας θα κριθεί, σε μεγάλο βαθμό, η μελλοντική διάρθρωση του FF Group, καθώς θεωρείται πολύ δύσκολο η Sourcing Ltd να παραμείνει στο νέο σχήμα. Είτε θα διαγραφεί (σε αυτό το ενδεχόμενο μένει να φανεί ποιος θα επιβαρυνθεί με το κόστος κάλυψης της όποιας «μαύρης τρύπας», με το ύψος των διαγραφών) είτε θα απορροφηθεί από κάποια θυγατρική της Fosun Hong Kong.

ΟΙ ΧΑΜΕΝΟΙ, ΟΙ ΕΓΚΛΩΒΙΣΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΤΙ ΦΟΒΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Τα 400 εκατ. και το «κλειδί» των ομολόγων Στα περίπου 400 εκατ. ευρώ υπολογίζεται το μέχρι τώρα... κόστος των «χαμένων» και των «εγκλωβισμένων» στην υπόθεση της Folli Follie. Κι αυτό γιατί στα 280 εκατ. ευρώ διαμορφώνονται οι χρηματιστηριακές απώλειες που έγραψαν η πλειάδα των funds και αμοιβαίων κεφαλαίων, λόγω της έως 70% υποχώρησης της μετοχής σε διάστημα

Μάιος - Ιούνιος 2018

τριών εβδομάδων, και στα περίπου 110 εκατ. ευρώ οι θέσεις που έχουν «εγκλωβιστεί» μετά την προσωρινή αναστολή διαπραγμάτευσης. Τα 114 funds με μεγαλύτερες ή μικρότερες θέσεις στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας και οι ΑΕΔΑΚ με έκθεση στη Folli Follie συνιστούν όμως –σύμφωνα με τη διάσταση της υπόθεσης– το... μικρότερο μέρος του προβλήματος. Με τις τράπεζες να εντοπίζουν το μεγαλύτερο στα ομόλογα. Η Folli Follie Group έχει εκδώσει δύο ομόλογα (250 και 150 εκατ., σε τρέχουσες τιμές αποτιμώνται σε 380 εκατ.), με λήξεις το 2019 και το 2022 (σε ελβετικό φράγκο), που μέχρι τώρα δεν παρουσιάζουν πρόβλημα στη διαπραγμάτευσή τους. Ωστόσο, από τις 4 Μαΐου, τόσο η τιμή όσο και η απόδοση έχουν υποχωρήσει δραματικά και για τις δύο σειρές, εξέλιξη που, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε να δημιουργήσει πολλαπλές παρενέργειες στη συνέχεια. Τα ερωτήματα που τίθενται είναι και πρακτικά, αλλά και ουσιαστικά: Από το τι θα γίνει αν κάποιοι ομολογιούχοι ζητήσουν να τα ρευστοποιήσουν, υπό τον φόβο να γράψουν ακόμη μεγαλύτερες απώλειες, και ποιος θα καλύψει τις απαιτήσεις, αν όντως οι ομολογιούχοι καλύπτονται από το αγγλικό δίκαιο (άρα δεν «κουρεύονται»), ή ενδεχομένως στραφούν κατά της εταιρείας (δηλαδή περιουσιακών στοιχείων) ή ακόμη και κατά φυσικών προσώπων, μέχρι τη δυνατότητα πληρωμής/εξόφλησης των εκδόσεων (στη λήξη τους) από τη «νέα Folli Follie». Δεδομένου του ότι η έκθεση του FF Group στα δύο ομόλογα ξεπερνά και τη χρηματιστηριακή αξία της εισηγμένης (321 εκατ.) αλλά και τη σχέση κύκλου εργασιών-κερδών-υποχρεώσεις, η συγκεκριμένη παράμετρος αναδεικνύεται καθοριστική για τη συνέχεια.

Η πρόσφατη πρωτοσέλιδη αποκάλυψη της Deal για τις τέσσερις εταιρείες που βρίσκονται «στον δρόμο της Folli Follie» προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση στην αγορά, αποτυπώνοντας αφενός το κλίμα ανησυχίας και αβεβαιότητας που επικρατεί μετά τη «βόμβα» της FF, και αφετέρου την κινητοποίηση των αρμόδιων εποπτικών αρχών. Τα νεότερα είναι ότι, πέρα από τις τέσσερις αυτές εταιρείες –από τη βιομηχανία, τα πετρελαιοειδή, το λιανεμπόριο και τα χημικά–, στις οποίες έχουν εντοπιστεί σοβαρές αναντιστοιχίες ανάμεσα στα οικονομικά τους μεγέθη και τις εκθέσεις των ορκωτών ελεγκτών που υπογράφουν τις λογιστικές τους καταστάσεις, ο «κύκλος» διευρύνεται. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με πληροφορίες, στο «κόσκινο» των εποπτικών αρχών έχουν μπει ακόμη δέκα εταιρείες, με όσους γνωρίζουν περισσότερα να αναφέρουν ότι μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται πέντε «βαριά ονόματα», καθώς πρόκειται για εισηγμένες επιχειρήσεις που συμμετέχουν στον «25άρη», δηλαδή στον δείκτη υψηλής κεφαλαιοποίησης. Μία από αυτές μάλιστα πρωταγωνιστεί στον κλάδο του retail, στον οποίο δραστηριοποιείται. Οι εταιρείες αυτές, αλλά και ορισμένες από τις ελεγκτικές που τις έχουν για πελάτες, έχουν τεθεί στην κατηγορία «υψηλού ρίσκου», που σημαίνει ότι διεξάγεται αναλυτικός έλεγχος στα οικονομικά τους στοιχεία. Χωρίς όμως να έχει προκύψει μέχρι στιγμής κάτι μεμπτό.

Νέα στοιχεία Οι εξελίξεις έρχονται μετά τον νέο κύκλο ερευνών που έχει ξεκινήσει η ΕΛΤΕ, και οι οποίες πλέον δεν περιορίζονται σε εκείνους που ανά τακτά χρονικά διαστήματα διενεργεί η Επιτροπή, αλλά αφορούν και έκτακτους ελέγχους που δρομολογήθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Ήδη, τέσσερις ελεγκτικές –και συγκεκριμένοι ορκωτοί– έχουν παραπεμφθεί στο Πειθαρχικό Συμβούλιο της ΕΛΤΕ, και απειλούνται με βαριά πρόστιμα ή ακόμη και με ανάκληση της αδείας τους. Αυτήν την περίοδο «ξεσκονίζονται» τα στοιχεία για τρεις ακόμη ελεγκτικές, και το αμέσως επόμενο διάστημα αναμένονται τα αποτελέσματα.

ΤΟ «ΠΑΖΛ» ΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΤΗΣ FF «Σεξτέτο» της Ecovis στις θυγατρικές Ερώτημα για τις εγγυητικές που αφορούν δάνεια 323 εκατ. ευρώ

Το ένα και μοναδικό «καμπανάκι» από τον ορκωτό για το Λουξεμβούργο Από τους καλύτερους πελάτες της Ecovis International ήταν προφανώς το FF Group, καθώς η συγκεκριμένη ελεγκτική δεν είχε αναλάβει μόνο την ελληνική μητρική FF –μέσω της Ecovis VNT–, αλλά και τις περισσότερες θυγατρικές στο εξωτερικό. Έτσι, με ημερομηνία 16 Μαρτίου 2018, ο ορκωτός Arnaud Yamalian της Ecovis IFG Audit SA υπογράφει την έκθεση αποτελεσμάτων χρήσης 2017 της FF Group Finance Luxembourg SA, στην οποία τα βρίσκει όλα τέλεια, ενώ ο ίδιος υπογράφει και την αντίστοιχη έκθεση για τη θυγατρική FF Group Finance Luxembourg II SA. Εδώ όμως κρούει και ένα ηχηρό «καμπανάκι», εφιστώντας την προσοχή στο γεγονός ότι «οι ζημιές έχουν υπερβεί το ήμισυ του μετοχικού κεφαλαίου και, σύμφωνα με τον εταιρικό νόμο του Λουξεμβούργου, η διοίκηση οφείλει να συγκαλέσει γενική συνέλευση για να αποφασίσει αν η εταιρεία θα συνεχίσει τη δραστηριότητά της». Αυτό όμως είναι το μοναδικό «καμπανάκι», καθώς όλοι οι άλλοι βραχίονες της Ecovis δεν βλέπουν πουθενά πρόβλημα. Στην FF Romania, τον έλεγχο έκανε η Ecovis Romania (ορκωτός Carmen Vasile), στην FF Cyprus Limited, η Ecovis Karaolis Assurance Limited, με ορκωτό τον Ανδρέα

Καραολή, που υπογράφει και για άλλες τρεις θυγατρικές, τη Warlaby Trading Limited, τη Nariaco Investment Limited, αλλά και τη Strenaby Finance Limited (τα οικονομικά μεγέθη της οποίας είναι σε ελβετικά φράγκα). Στη βρετανική θυγατρική FF UK Limited την έκθεση υπογράφει η Chris Skarparis & Co, αλλά για λογαριασμό της (ελληνικής) Ecovis VNT. Για τη θυγατρική στη Βουλγαρία, FF Group Bulgaria EOOD, υπογράφει η Atina Mavridis, managing partner της Ecovis Audit BG LTD. Αντίστοιχα, για την LT Apparel Romania SRL, η Ecovis Romania SRL. Οι μόνες θυγατρικές που, όπως φαίνεται, «ξέφυγαν» από την Ecovis είναι η γαλλική Folli Follie France, με ελεγκτή τη Messine Audit Company, και βέβαια η επίμαχη FF Group Sourcing στο Χονκ Κονγκ, όπου οι λογιστικές καταστάσεις υπογράφονται από μια “Thomas Ng Chi Wa & Co”.

Οι εγγυητικές Ένα από τα –πολλά– ερωτήματα που προκύπτουν από τις οικονομικές καταστάσεις της ελληνικής μητρικής έχει να κάνει με την αναφορά ότι «οι εταιρείες του ομίλου έχουν εκχωρήσει σε τρίτα μέρη εγγυητικές επιστολές για εξασφάλιση ενδεχόμενων υποχρεώσεων του ομίλου προς τα μέρη αυτά, οι οποίες δεν απεικονίζονται στον ενοποιημένο ισολογισμό» και ότι «η εταιρεία έχει εγγυηθεί υπέρ δανείων που έχουν συνάψει θυγατρικές της, συνολικού ύψους 323 εκατ. ευρώ περίπου»…

ΤΑ BRANDS, ΤΑ ΑΚΙΝΗΤΑ, ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ Ποια είναι τα «ιμάτια» του FF Group Τάσεις «αναχωρητισμού» από δυνατά σήματα και ενδιαφέρον από την αγορά Η δραστηριοποίηση του FF Group σε 4 κύριους τομείς (χονδρική-λιανική κοσμημάτων-αξεσουάρ, πολυκαταστήματα, ένδυση-υπόδηση, καλλυντικά) καταδεικνύει την πολυπλοκότητα που θα έχει η διαδικασία... outsourcing. Μέχρι τώρα, η μόνη εμφανής μεταβολή αφορά στην Attica Stores, όπου οι Λαμπρόπουλος, Τσουβελεκάκης και Σγουμπόπουλος απέκτησαν την πλειοψηφία και τον έλεγχο της επιχείρησης. Ωστόσο, “talk of the business” είναι το τι μέλλει γενέσθαι με τα 50 και πλέον brands, τις συμμετοχές και τα άλλα assets της FF. Ανάμεσα σε

αυτά ξεχωρίζουν συγκεκριμένα ακίνητα, όπως το Μινιόν, στο οποίο το σχέδιο αξιοποίησης από την οικογένεια Κουτσολιούτσου έμεινε στα χαρτιά. Για το Μινιόν έχει γραφτεί, εδώ και καιρό, ότι υπάρχει ενδιαφέρον, πόσο μάλλον τώρα, με τη γενικότερη άνοδο του κέντρου της Αθήνας. Ένα άλλο σημαντικό «ασημικό» είναι το Factory Outlet, με τα δύο εκπτωτικά πολυκαταστήματα – στο αεροδρόμιο και την Πειραιώς–, το οποίο είναι ανάμεσα στις εγγυήσεις που έχουν δοθεί για τα 60 εκατ. (από τα συνολικά 100 εκατ.) του τραπεζικού δανεισμού που καλύπτονται από εξασφαλίσεις. Η «ναυαρχίδα» του FF Group είναι, βέβαια, ο τομέας «κόσμημα-ρολόι-αξεσουάρ», ο οποίος, με βάση τα αποτελέσματα του 2017, έκανε τζίρο 1 δισ., με τον τομέα των πολυκαταστημάτων να έπεται με 199,8 εκατ. και το κομμάτι «ένδυση-υπόδηση» να φέρνει 183,1 εκατ. Στο επίπεδο των αντιπροσωπειών, η FF διαθέτει ένα βαρύ χαρτοφυλάκιο με γνωστές φίρμες, όπως Ermenegildo Zegna, UGG Australia, Ted Baker, Guess Jeans, Scotch & Soda, Calvin Klein Jeans, Nike, Converse, Franklin & Marshall, G-Star RAW, Samsonite, Vilebrequin, Technogym κ.ά. Παράλληλα, έχει αναπτύξει τις δραστηριότητες του κλάδου καλλυντικών με την FF Cosmetics, ο οποίος, μόνο πέρσι, ενισχύθηκε με την εκπροσώπηση και διανομή επώνυμων brands της COTY Inc, όπως Lancaster, Calvin Klein, Chloé, Tiffany & Co, Davidoff, Roberto Cavalli, Marc Jacobs, Bottega Veneta, Miu Miu, Balenciaga, Joop, Cerruti, ενώ από φέτος τον Γενάρη προστέθηκαν και οι μάρκες Bourjois και Rimmel. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι για πολλά από αυτά τα σήματα καταγράφεται ήδη ενδιαφέρον από άλλους παράγοντες της αγοράς. Ανάμεσα στις εταιρείες που έχει στο χαρτοφυλάκιό του το FF Group είναι το μικρό ναυπηγείο της Planaco στην Αίγινα, που εξαγόρασε ο Κουτσολιούτσος στο παρελθόν από τον Μ. Μαΐλλη, αλλά και η Qivos, ένα marketing technology agency με πυρήνα εργασιών τα προγράμματα επιβράβευσης πελατών επιχειρήσεων, που δραστηριοποιείται σε 10 χώρες. Πάντως, ο διαχωρισμός τομέων και brands εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο σχεδιασμού για την «επόμενη ημέρα». Σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική, σε ανάλογες περιπτώσεις, είτε ο μητρικός όμιλος καταγγέλλει τη σύμβαση συνεργασίας/ αντιπροσωπείας ή δεν ανανεώνει την υφιστάμενη σχέση είτε βγαίνουν σε πλειστηρίαση (από τράπεζες, προμηθευτές κ.ά.) ξεχωριστά και συνήθως με πλειοδοτική διαδικασία ή εκδήλωση ενδιαφέροντος. • • • ΧΡΗΜΑ 13

[αφιέρωμα]

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ Ή ΠΑΓΙΔΑ;

Με αφορμή την υπόθεση Folli Follie, που θα απασχολήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα τους παροικούντες την ελληνική χρηματαγορά, και ειδικά τις δύο διεθνείς ομολογιακές εκδόσεις της, θα ασχοληθούμε με την ελληνική αγορά εταιρικών ομολόγων.

του Λουκά Παπαϊωάννου, ΟικονομολόγουCorporate Advisor, Fast Finance ΑΕΠΕΥ

Μάιος - Ιούνιος 2018

ι ομολογιακές αγορές, διεθνώς, απορροφούν πολλαπλασίως μεγαλύτερα κεφάλαια από τις αγορές μετοχών και προσελκύουν κυρίως θεσμικούς αλλά και μεγάλους ιδιώτες επενδυτές, τόσο σε κρατικά όσο και σε εταιρικά χρεόγραφα. Στην Ελλάδα, την αγορά αυτή μονοπωλούσαν για αρκετές δεκαετίες τα τραπεζικά ιδρύματα κυρίως σε κρατικά ομόλογα, αλλά και σε εταιρικά χρεόγραφα, μέσω κοινοπρακτικών ομολογιακών δάνειων. Το τι έγινε με την υπερέκθεση των τραπεζών στα κρατικά χρεόγραφα όλοι πια το γνωρίζουμε. Στα εταιρικά χρεόγραφα όμως, η εικόνα έκθεσης των τραπεζών είναι πιο θολή, και μέρος παλιών προβληματικών εταιρικών ομολογιακών δανείων κρύβονται στον μεγάλο «κουβά» των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις είχαν προχωρήσει, στο πρόσφατο παρελθόν, σε ομολογιακές εκδόσεις στο εξωτερικό, για άντληση νέων κεφαλαίων ή αναχρηματοδότηση υφιστάμενων αναγκών τους (ΕΕΕ, ΟΠΑΠ, ΟΤΕ, ΜΟΗ, ΕΛΠΕ, ΔΕΗ,ΤΙΤΚ), ακόμη και στην περίοδο της κρίσης, και μάλιστα με ελκυστικότερα επιτόκια από το Ελληνικό Δημόσιο. Όμως, οι εκδόσεις αυτές απευθύνονταν κυρίως σε θεσμικούς επενδυτές ή μεγάλους ιδιώτες πελάτες, αφού το ελάχιστο ποσό συμμετοχής ήταν 50.000 ή 100.000 ευρώ. Μετά την επιβολή των capital controls, και αυτή η δυνατότητα σταμάτησε για τους Έλληνες επενδυτές. Τα τελευταία χρόνια, το ελληνικό χρηματιστήριο αποφάσισε να ενισχύσει την παρουσία του στην αγορά εταιρικών ομολόγων διαβλέποντας: • την αδυναμία των ελληνικών τραπεζών να χρηματοδοτήσουν τις ελληνικές επιχειρήσεις με χαμηλό κόστος, • την ανάγκη υγιών επιχειρήσεων να χρηματοδοτήσουν τα επενδυτικά τους σχέδια με χαμηλότερο κόστος, • την ανάγκη των μικροκαταθετών-επενδυτών να βρουν εναλλακτικές μορφές τοποθέτησης κεφαλαίων χαμηλού κινδύνου, με υψηλότερη απόδοση επιτοκίου από τις εγκλωβισμένες (λόγω capital controls), σχεδόν μηδενικής απόδοσης, τραπεζικές καταθέσεις. Αν και υπήρχαν προγενέστερες εκδόσεις εισηγμένων εταιρικών ομολόγων (π.χ. Νηρέας, MIG), η μέχρι τότε πορεία τους δεν ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένη. Το επαναλανσάρισμα των εταιρικών ομολογιακών δανείων χρειαζόταν νέες, μεγαλύτερες επιχειρήσεις, με καλά οικονομικά στοιχεία, αναγνωρισιμότητα, επενδυτικά σχέδια με προοπτική ή έστω αναχρηματοδοτήσεις με ικανοποιητικούς όρους. Από τον Οκτώβριο του 2016 έως σήμερα, επτά ελληνικές εταιρείες άντλησαν 860 εκατ. ευρώ,

ποσό διόλου ευκαταφρόνητο υπό τις υπάρχουσες συνθήκες. Ένα σημαντικό μέρος των κεφαλαίων αυτών αφορούσαν νέα επενδυτικά σχέδια, αλλά το μεγαλύτερο μέρος τους αφορούσε αναχρηματοδότηση και χρονική αναδιάταξη (reprofiling), με καλύτερους όρους, υφιστάμενων δανείων. Το μεγαλύτερο κομμάτι των αναχρηματοδοτήσεων μέσω νέων ομολογιακών γύρισε στις ελληνικές τράπεζες ως εξόφληση υφιστάμενων δανείων. Ακολουθεί αναλυτικός πίνακας των εταιρειών αυτών βάσει αντληθέντων κεφαλαίων: ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΑΝΤΛΗΘΕΝ ΠΟΣΟ

ΕΠΙΤΟΚΙΟ

ΔΙΑΡΚΕΙΑ

ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ

300.000.000

3,10%

5 ΕΤΗ

ΟΠΑΠ

200.000.000

3,40%

5 ΕΤΗ

ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ

120.000.000

3,95%

7 ΕΤΗ

CORAL

90.000.000

5 ETH

ΤΕΝΕΡΓΑ

60.000.000

3,85%

5 ΕΤΗ

SUNLIGHT

50.000.000

4,25%

5 ETH

HOUSE MARKET

40.000.000

5 ETH

Επισημαίνουμε ότι όλες οι εταιρείες προσπάθησαν να εκμεταλλευθούν το ευνοϊκό περιβάλλον επιτοκίων που είχε δημιουργηθεί τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, λόγω της αποκλιμάκωσης των επιτοκίων των ελληνικών κρατικών τίτλων αλλά και της ποσοτικής χαλάρωσης που επικρατούσε στο διεθνές περιβάλλον. Στόχευαν σε χαμηλότερα επιτόκια από παρελθούσες εκδόσεις, μετατρέποντας τη δομή του χρέους από βραχυπρόθεσμο σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο. Το μέρος των αντληθέντων κεφαλαίων που προήλθε από ιδιώτες επενδυτές τραβήχτηκε από λιμνάζουσες τραπεζικές καταθέσεις και από χρήματα εκτός τραπεζικού συστήματος. Σε αυτό βοήθησε και το ελάχιστο ποσό συμμετοχής των 1.000 ευρώ, που προσέλκυσε αρκετούς μικρούς επενδυτές. Βασική παράμετρος όλων των εκδόσεων ήταν η κάλυψή τους από το Ελληνικό Δίκαιο, σε αντίθεση με όλες τις διεθνείς εκδόσεις του παρελθόντος, που καλύπτονταν από το Αγγλικό Δίκαιο (το οποίο παρείχε μεγαλύτερες εξασφαλίσεις στους ομολογιούχους). Η μέχρι τώρα χρηματιστηριακή συμπεριφορά των ομολογιακών εκδόσεων δείχνει την προσπάθεια των market makers για τη διατήρηση των τιμών πάνω ή πέριξ του 100. Όλοι οι τίτλοι παρουσιάζουν σχετική μεταβλητότητα, ανάλογα με το επιτόκιο που τους συνοδεύει και τυχόν ειδήσεις που επηρεάζουν τα οικονομικά στοιχεία της εταιρείας. Όλοι οι τίτλοι παρέχουν τη δυνατότητα για είσοδο και έξοδο, ανά πάσα στιγμή, σε ένα μικρομεσαίο χαρτοφυλάκιο, αφού παρέχεται ικανοποιητικό βάθος εντολών, αλλά με μέση απόσταση αγοραστή και πωλητή (spread) περίπου 0,35%, ποσοστό

Μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις είχαν προχωρήσει, στο πρόσφατο παρελθόν, σε ομολογιακές εκδόσεις στο εξωτερικό, για άντληση νέων κεφαλαίων ή αναχρηματοδότηση υφιστάμενων αναγκών τους.

ΧΡΗΜΑ 15

αφιέρωμα

αρκετά υψηλό αν συνυπολογιστεί και το κόστος προμηθειών. Τη μεγαλύτερη μεταβλητότητα επέδειξε το ομόλογο της εταιρείας Sunlight, κυρίως λόγω της πρόσφατης φωτιάς στο εργοστάσιό της, αλλά γρήγορα επανήλθε η τιμή πάνω από την τιμή έκδοσης. Οι επενδυτές όμως δεν πρέπει να ξεχνούν ότι τα εταιρικά ομόλογα δεν είναι προϊόντα μηδενικού κινδύνου και θα πρέπει να μελετούν πολύ προσεκτικά τα ενημερωτικά φυλλάδια με τους ειδικούς όρους που συνοδεύουν κάθε ομολογιακό δάνειο. Επιπλέον, θα πρέπει, καθ’ όλη τη διάρκεια διακράτησης του ομολόγου, να παρακολουθούν στενά την πορεία και τα οικονομικά στοιχεία της εκδότριας εταιρείας, τα οποία μπορεί να επιδράσουν θετικά ή αρνητικά στην τιμή του ομόλογου. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούν ότι η υψηλότερη απόδοση στην τιμολόγηση (υψηλότερο κουπόνι) ενέχει και μεγαλύτερο τιμολογημένο ρίσκο από την αγορά. Το «τυρί» της απόδοσης κρύβει πάντα τη «φάκα» του κινδύνου και του χρόνου λήξης. Το βασικό ερώτημα, αυτήν τη στιγμή, για τον επενδυτή είναι αν πρέπει να αγοράσει ή να πουλήσει κάποιο από τα ανωτέρω αναφερθέντα ομόλογα. Η απάντηση εξαρτάται πάντα από το profile του επενδυτή και τους στόχους που έχει θέσει. Αν ο επενδυτής είναι ένας απλός τραπεζικός καταθέτης, που θέλει μεγαλύτερη απόδοση από την προθεσμιακή κατάθεση, με δυνατότητα γρήγορης ρευστοποίησης, αναλαμβάνοντας και τον κίνδυνο πιθανής ζημίας, αξίζει τον κόπο να το σκεφτεί. Αν είναι ένας trader μικροεπενδυτής, που θέλει να

Μάιος - Ιούνιος 2018

εκμεταλλευθεί τις διακυμάνσεις, θα δυσκολευτεί να αποκομίσει κέρδος με τόσο μεγάλο spread μεταξύ αγοράς και πώλησης. Το βασικότερο στοιχείο όμως που πρέπει κάποιος να σκεφτεί είναι πώς θα κινηθούν τα βασικά επιτόκια των Κεντρικών Τραπεζών, κυρίως της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ECB) και της FED, τα οποία θα επηρεάσουν σε πρώτη φάση τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων και σε δεύτερη των εταιρικών ομολόγων. Αν σε αυτό προσθέσουμε τη μείωση-λήξη των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης, την προβληματική εικόνα της ελληνικής οικονομίας, αλλά και το ότι είμαστε συνδεδεμένοι άμεσα με τα τεκμαιρόμενα στη Νότια Ευρώπη, τότε η επιφυλακτικότητά μας θα πρέπει να αυξηθεί. Το ελληνικό 10ετές ομόλογο (8/6/18) συνεχίζει να δίνει ανοδικούς στόχους πέριξ του 5% όσο συνεχίζει να βρίσκεται πάνω από το τεχνικό επίπεδο του 4,50%.

Το 10ετές πορτογαλικό ομόλογο δημιουργεί σχηματισμό αντίστροφο «ώμο-κεφάλι-ώμο», και διάσπαση του επιπέδου 2,20-2,40% θα ξαναβάλει τους Πορτογάλους σε προβληματικές καταστάσεις του παρελθόντος.

Αντίστοιχα, το 10ετές ιταλικό ομόλογο φλερτάρει επικίνδυνα με την αντίσταση του 3,40%, και όσο δεν υποχωρεί κάτω από το ψυχολογικό φράγμα του 2,50%, μόνο αρνητικές επιπτώσεις θα έχει για την ιταλική οικονομία, με το δυσθεώρητο χρέος και τις ιταλικές επιχειρήσεις.

Ακόμη και η γαλλική οικονομία αρχίζει να «νιώθει» στα κρατικά της ομόλογα την πίεση που ασκεί η διεθνής αύξηση των επιτοκίων, και μέσα σε 10 μήνες έχει δει το επιτόκιο του 10ετούς ομολόγου να διαμορφώνεται από 0,10% σε 0,80% (αύξηση 800%), παραμένοντας συνεχώς πάνω από το ψυχολογικό όριο του 0,65%.

Ακολουθούν διαγράμματα με την τεχνική εικόνα των τίτλων από την εισαγωγή τους:

Όσον αφορά το αμερικανικό 10ετές ομόλογο, αυτό συνεχίζει να παραμένει πέριξ του 3%, δίνοντας μεγαλύτερες πιθανότητες για συνέχιση της ανοδικής κίνησης, παρά για σημαντική αποκλιμάκωσή του στο προσεχές διάστημα. Συμπερασματικά, και λαμβάνοντας υπόψη τις εγχώριες και διεθνείς οικονομικές εξελίξεις στο επόμενο χρονικό διάστημα, τα ελληνικά εταιρικά ομόλογα έχουν μεγάλες πιθανότητες πτώσης των τιμών τους και αύξησης των αποδόσεών τους. Θα πρέπει δε με υπομονή να στοχοποιήσουμε τυχόν αγορές μας σε χαμηλότερα τεχνικά σημεία, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον μας κυρίως σε ΤΕΝΕΡΓΑ, CORAL, ΟΠΑΠ, ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟ & ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και λαμβάνοντας υπόψη τους ειδικούς όρους των εκδόσεων, τα τρέχοντα οικονομικά στοιχεία των εταιρειών καθώς και τη σύμφωνη γνώμη των επενδυτικών μας συμβούλων. Υφιστάμενες θέσεις θα πρέπει να επαναξιολογηθούν μετά την πληρωμή του επόμενου τοκομεριδίου. Οι τρέχουσες αποδόσεις απέχουν από το να χαρακτηριστούν επενδυτική ευκαιρία, λαμβάνοντας υπόψη και «το ελληνικό παράδοξο» –αλλά όχι παράλογο– οι εταιρικές εκδόσεις να έχουν σημαντικά χαμηλότερες αποδόσεις από τις εκδόσεις του Ελληνικού Δημοσίου και μάλιστα Αγγλικού Δικαίου. Εξάλλου, η «επενδυτική ευκαιρία» από την «επενδυτική παγίδα» δεν ήταν ποτέ εύκολα αντιληπτές και διακριτές στα μάτια των μικροεπενδυτών.

ΟΜΟΛΟΓΟ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ

ΟΜΟΛΟΓΟ SUNLIGHT

ΟΜΟΛΟΓΟ ΟΠΑΠ

ΟΜΟΛΟΓΟ HOUSE MARKET

ΟΜΟΛΟΓΟ ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ

ΟΜΟΛΟΓΟ CORAL

ΟΜΟΛΟΓΟ ΤΕΝΕΡΓΑ

Οι τρέχουσες αποδόσεις απέχουν από το να χαρακτηριστούν επενδυτική ευκαιρία, λαμβάνοντας υπόψη και «το ελληνικό παράδοξο» –αλλά όχι παράλογο– οι εταιρικές εκδόσεις να έχουν σημαντικά χαμηλότερες αποδόσεις από τις εκδόσεις του Ελληνικού Δημοσίου και μάλιστα Αγγλικού Δικαίου.

ΧΡΗΜΑ 17

[αφιέρωμα]

Ελληνικός τουρισμός προς » ι ε ύ ε δ « Ταξι νέα ρεκόρ το 2018

Η εξαιρετική πορεία των τριών προηγούμενων ετών, με ιστορικά ρεκόρ σε όλα τα τουριστικά μεγέθη, συνεχίζεται και το 2018, με την τάση να είναι περισσότερο ανοδική από κάθε άλλη χρονιά.

Μάιος - Ιούνιος 2018

ύξηση κατά 10,5% εμφάνισαν οι ταξιδιωτικές εισπράξεις, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 14.596 εκατ. ευρώ το 2017. Επίσης, η εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση αυξήθηκε κατά 9,7%, στους 27.194 χιλιάδες ταξιδιώτες, έναντι 24.799 χιλιάδων ταξιδιωτών το 2016. Ωστόσο, η άνοδος της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι ήταν αναιμική, καθώς ανήλθε στο 1,4%. Σε κάθε περίπτωση, τα παραπάνω στοιχεία, που αφορούν το σύνολο του έτους και δόθηκαν πρόσφατα στη δημοσιότητα από την Τράπεζα της Ελλάδος, πιστοποιούν τα νέα ιστορικά ρεκόρ σε αφίξεις και εισπράξεις του ελληνικού τουρισμού. Η άνοδος των εισπράξεων οφείλεται στην αύξηση

κατά 13,8% των εισπράξεων από κατοίκους των χωρών της ΕΕ-28, οι οποίες διαμορφώθηκαν σε 9.843 εκατ. ευρώ, και στην αύξηση κατά 5,6% των εισπράξεων από κατοίκους των χωρών εκτός της ΕΕ-28, οι οποίες διαμορφώθηκαν σε 4.327 εκατ. ευρώ. Αναλυτικότερα, οι εισπράξεις από τη Γαλλία ανήλθαν σε 992 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 17,3%, ενώ οι εισπράξεις από τη Γερμανία αυξήθηκαν κατά 31,5% και διαμορφώθηκαν στα 2.553 εκατ. ευρώ. Οι εισπράξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο επίσης αυξήθηκαν κατά 11,6% και διαμορφώθηκαν στα 2.061 εκατ. ευρώ. Από τις χώρες εκτός της ΕΕ-28,

μείωση κατά 3,6% παρουσίασαν οι εισπράξεις από τη Ρωσία, οι οποίες διαμορφώθηκαν σε 418 εκατ. ευρώ, ενώ αυτές από τις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 4,4% και διαμορφώθηκαν σε 803 εκατ. ευρώ. Αναφορικά με τις αφίξεις, η ταξιδιωτική κίνηση μέσω αεροδρομίων αυξήθηκε κατά 9,9%, ενώ αυτή μέσω οδικών σταθμών αυξήθηκε κατά 8,7%. Η ταξιδιωτική κίνηση από τις χώρες της ΕΕ-28 διαμορφώθηκε σε 18.583 χιλιάδες ταξιδιώτες, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 7,9% σε σύγκριση με το 2016, ενώ η ταξιδιωτική κίνηση από τις χώρες εκτός της ΕΕ-28 αυξήθηκε κατά 13,6% και διαμορφώθηκε σε 8.611 χιλιάδες ταξιδιώτες.

ΧΡΗΜΑ 19

αφιέρωμα

Η ταξιδιωτική κίνηση από τη Γαλλία αυξήθηκε κατά 8,1% και διαμορφώθηκε σε 1.420 χιλιάδες ταξιδιώτες, ενώ αυτή από τη Γερμανία αυξήθηκε κατά 18,1% και διαμορφώθηκε σε 3.706 χιλιάδες ταξιδιώτες. Η ταξιδιωτική κίνηση από το Ηνωμένο Βασίλειο παρουσίασε αύξηση κατά 3,7% και διαμορφώθηκε σε 3.002 χιλιάδες ταξιδιώτες. Τέλος, αναφορικά με τις χώρες εκτός της ΕΕ-28, η ταξιδιωτική κίνηση από τη Ρωσία μειώθηκε κατά 1,1% και διαμορφώθηκε σε 589 χιλιάδες ταξιδιώτες, ενώ αυτή από τις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 11,1% και διαμορφώθηκε σε 865 χιλιάδες ταξιδιώτες. Αναφορικά με το ταξιδιωτικό ισοζύγιο, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία, το 2017, εμφάνισε πλεόνασμα 12.680 εκατ. ευρώ, αυξημένο κατά 13,2%, έναντι πλεονάσματος 11.201 εκατ. ευρώ το 2016. Η εξέλιξη αυτή ήταν αποτέλεσμα της αύξησης των ταξιδιωτικών εισπράξεων κατά 1.389 εκατ. ευρώ ή 10,5%, καθώς και της μείωσης των ταξιδιωτικών πληρωμών κατά 90 εκατ. ευρώ ή 4,5%. H αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων οφείλεται κυρίως στην άνοδο της εισερχόμενης ταξιδιωτικής κίνησης κατά 9,7% και δευτερευόντως στην αύξηση της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι κατά 1,4%. Οι καθαρές εισπράξεις από την παροχή ταξιδιωτικών υπηρεσιών αντιστάθμισαν κατά 69,1% το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών και συνέβαλαν κατά 72,9% στο σύνολο των καθαρών εισπράξεων από υπηρεσίες.

Τουλάχιστον 2 εκατ. επιπλέον τουρίστες θα επισκεφθούν την Ελλάδα Η εξαιρετική πορεία των τριών προηγούμενων ετών, με ιστορικά ρεκόρ σε όλα τα τουριστικά μεγέθη, συνεχίζεται και το 2018, με την τάση να είναι περισσότερο ανοδική από κάθε άλλη χρονιά. Συγκεκριμένα, περισσότερες από 25.000 νέες κλίνες προστέθηκαν σε μεγάλες μονάδες 5 και 4 αστέρων άνω των 300 κλινών, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ειδικής Υπηρεσίας Προώθησης και Αδειοδότησης Τουριστικών Επενδύσεων (ΕΥΠΑΤΕ) του Υπουργείου Τουρισμού.

γίνεται επένδυση στα θεματικά προϊόντα για το άνοιγμα νέων τουριστικών αγορών. Όμως, η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου δεν αρκεί. Πόσο, άλλωστε, να «επιμηκύνει» κάποιος το ελληνικό καλοκαίρι; Γι’ αυτό, ο τουρισμός 365 ημέρες τον χρόνο αποτελεί τον «πυρήνα» της εθνικής-περιφερειακής τουριστικής πολιτικής. Σε αυτό το πλαίσιο, αναπτύσσονται στρατηγικά νέοι προορισμοί και θεματικά τουριστικά προϊόντα, και επιδιώκεται η τουριστική κίνηση να διαχέεται ισόρροπα 365 ημέρες τον χρόνο σε όλες τις περιοχές της χώρας. Αυτή είναι η νέα πρόκληση στην οποία καλείται να ανταποκριθεί ο ελληνικός τουρισμός.

Στο α’ τρίμηνο του έτους (Ιανουάριος-Μάρτιος) σημειώθηκε μεγάλη αύξηση των διεθνών αφίξεων, κατά 20%. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας που δεν είχαν ποτέ χειμερινή τουριστική κίνηση υπάρχει εντυπωσιακή άνοδος. Όπως η Κρήτη, στην οποία καταγράφεται τεράστια άνοδος, κατά 800%, από την αρχή του έτους μέχρι και το τέλος Μαρτίου, με περισσότερους από 50.000 τουρίστες να επισκέπτονται το νησί. Από την εξέλιξη των προκρατήσεων, αναμένονται τουλάχιστον 2 εκατομμύρια επιπλέον τουρίστες για φέτος σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά (2017-30,1 εκατ.) και υπολογίζεται μια συνολική άνοδος άνω του 10%. Συνεχίζεται η προβολή και προώθηση νέων ελληνικών προορισμών, ενώ

Σε όλες τις στρατηγικές κινήσεις, στόχος είναι να έρθουν περισσότεροι επισκέπτες και έσοδα, επωφελείς επενδύσεις και αναβάθμιση των υποδομών. Όλο και περισσότεροι διεθνείς όμιλοι διερευνούν πλέον συγκεκριμένες ευκαιρίες στον τουρισμό και το real estate και έχουν ανακοινώσει τα σχέδιά τους να επενδύσουν στην ελληνική ξενοδοχειακή και τουριστική αγορά, διασφαλίζοντας τη συνέχιση των υψηλών ρυθμών τουριστικής ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια. Όλα αυτά αποτελούν ένα πρώτο βήμα για τη μετάβαση του ελληνικού τουρισμού σε μια νέα αντίληψη και προσέγγιση, περισσότερο βιώσιμη και με μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης στο άμεσο μέλλον για τουρισμό 365 ημέρες τον χρόνο.

Όλο και περισσότεροι διεθνείς όμιλοι διερευνούν πλέον συγκεκριμένες ευκαιρίες στον τουρισμό και το real estate και έχουν ανακοινώσει τα σχέδιά τους να επενδύσουν στην ελληνική ξενοδοχειακή και τουριστική αγορά, διασφαλίζοντας τη συνέχιση των υψηλών ρυθμών τουριστικής ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια.

Μάιος - Ιούνιος 2018

publi

Naxos Palace Hotel Το Naxos Palace Hotel είναι ένα τετράστερο ξενοδοχείο, πολύ κοντά στη διάσημη, πλέον, παραλία του Αγίου Προκοπίου, το οποίο λειτουργεί από το 2005 και έχει κτιστεί με σεβασμό και αγάπη στο περιβάλλον. Χαρακτηριστικό είναι το ότι έχει κτιστεί γύρω από τους κέδρους που προϋπήρχαν, δίχως να χρειαστεί να κοπεί ούτε ένα δέντρο. Έχει δοθεί πολύ μεγάλη προσοχή στην περιποίηση των κήπων, χαρίζοντας ηρεμία και χαλάρωση δίπλα στη φύση. Μια βόλτα στους χώρους του θα σας αλλάξει τη διάθεση, με τις μυρωδιές από τις λεβάντες και τα τριαντάφυλλα που κυριαρχούν. Το ξενοδοχείο είναι ιδανικό για τις διακοπές σας στη Νάξο, για τον γάμο σας, για meeting ή συνέδρια. Η ελληνική φιλοξενία παίρνει μορφή στους χώρους του και το άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό του είναι διαθέσιμο πάντα για κάθε ανάγκη των επισκεπτών. Απολαύστε χαλαρωτικές διακοπές δίπλα στην πισίνα ή στην αίθουσα mini spa και μασάζ. Δοκι-

μάστε τη μοναδική Ναξιακή κουζίνα στο εστιατόριο του ξενοδοχείου, με τοπικά προϊόντα διαλεγμένα ένα προς ένα, σαν να πρόκειται για την οικογένειά μας, και δροσιστείτε με τα ιδιαίτερα κοκτέιλ με βάση το κίτρο Νάξου, και όχι μόνο. Οι μικροί μας φίλοι μπορούν να χαρούν το καλοκαίρι στην παιδική πισίνα που διαθέτει το ξενοδοχείο και στους κήπους με γκαζόν, έτοιμοι να υποδεχθούν τα παιχνίδια τους. Για τους αθλητικούς επισκέπτες το ξενοδοχείο διαθέτει mini γυμναστήριο με τα απαραίτητα, για να διατηρηθούν σε φόρμα στις διακοπές τους. Για ειδικές περιστάσεις, το ξενοδοχείο διαθέτει έναν πολύ όμορφο χώρο γύρω από την πισίνα,

ιδανικό για γαμήλιες δεξιώσεις, και όχι μόνο, που θα μείνουν αξέχαστες. Μπορείτε να διοργανώσετε τη δεξίωση για την ομορφότερη μέρα της ζωής σας στο ξενοδοχείο μας, με τους καλεσμένους σας να απολαμβάνουν το φαγητό και το ποτό τους με θέα στη θάλασσα ή στην πόλη και το προσωπικό του εστιατορίου μας να αναλαμβάνει τα υπόλοιπα. Παράλληλα, το ξενοδοχείο διαθέτει μία αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, χωρητικότητας 200 ατόμων, ιδανική για συνέδρια ή άλλες εκδηλώσεις στη Νάξο. Τέλος, το ξενοδοχείο διαθέτει δωρεάν υπαίθριο πάρκινγκ και δωρεάν ασύρματο ίντερνετ σε όλους τους χώρους του. ΧΡΗΜΑ 21

publi

α π ι άτ

οντέρνο, ολόφρεσκο πρόσωπο, ίδιο πολυτελές και αριστοκρατικό προφίλ. Με τον Θερμαϊκό και τη μοναδική Νέα Παραλία στα πόδια του, την πόλη σε απόσταση αναπνοής και το γαλάζιο του Αιγαίου ώς εκεί που φτάνει ο ορίζοντας, το Makedonia Palace συνδυάζει τα κλασικά πλεονεκτήματά του με το ανανεωμένο του look, επαναπροσδιορίζοντας το τοπίο της φιλοξενίας στη συμπρωτεύουσα. Οι λιτές γραμμές και οι χρωματικοί του τόνοι ξετυλίγονται από το lobby και τους χώρους του ισογείου ώς την κάθε γωνιά και των 276 δωματίων του, δημιουργώντας μια ενιαία, συνεπή και

Μάιος - Ιούνιος 2018

ά ραπ

νω από ξεν οδ οχ ε

σύγχρονη εικόνα. Και επειδή εμπειρία φιλοξενίας δεν νοείται χωρίς μια συνολική παλέτα παροχών, το Makedonia Palace έχει τη δύναμη να την προσφέρει στον επισκέπτη του. Υψηλές επιλογές και προτάσεις γαστρονομίας, με αιχμή του δόρατος το Salonica Restaurant –και τον κορυφαίο chef του Σωτήρη Ευαγγέλου– αναγνωρισμένο και επίσημα πλέον ως καλύτερο εστιατόριο της πόλης της Θεσσαλονίκης από τα «Βραβεία Ελληνικής Κουζίνας» του περιοδικού Αθηνόραμα. Ασύγκριτη αναζωογόνηση σώματος και πνεύματος στα αυθεντικά Hammam Baths. Πεντάστερη

ίο

Makedonia Palace

ομορφιά και περιποίηση, χάρη στις beauty experts του I Hair U. Επιλογές αγορών ρούχων, αξεσουάρ και δώρων στο ειδικά διαμορφωμένο mini shopping mall του. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με το απαράμιλλο επίπεδο υπηρεσιών, συνέβαλαν στο να αναδειχθεί σε κορυφαίο ξενοδοχείο της χρονιάς στα φετινά Greek Hospitality Awards με 3 διακρίσεις (Top Greek Hotel 2018, Best Greek Business City Hotel και Best Greek Hotel Dining Experience). Αφήνοντας πίσω του τα κλασικά στεγανά της διαμονής, το Makedonia Palace επανασυστήνεται στον επισκέπτη του ως ένα ξενοδοχείο-προορισμός, καλώντας τον να το ανακαλύψει. • • •

α δέκα χρόνια

Τουριστική έκρηξη για τα επόμεν στην Ελλάδα

Πάντως, η έκθεση του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ταξιδιών και Τουρισμού (WTTC) προβλέπει για τον ελληνικό τουρισμό συνεχή άνοδο τουλάχιστον για τα επόμενα δέκα χρόνια, τόσο σε επίπεδο συμβολής στο ΑΕΠ όσο και στις επενδύσεις και την απασχόληση. Στη μελέτη γίνεται εκτενής αναφορά στις τουριστικές επιδόσεις της χώρας μας τη χρονιά που πέρασε και στην πορεία του κλάδου το 2017, ενώ παράλληλα υπάρχουν ιδιαίτερα θετικές εκτιμήσεις για την ανάπτυξη του ελληνικού τουριστικού προϊόντος σε βάθος δεκαετίας. Σύμφωνα με την έκθεση του WTTC, το 2027 η τουριστική δραστηριότητα, συνολικά, θα συνεισφέρει το 23,8% του ΑΕΠ. Η γενική συνεισφορά του κλάδου στην ελληνική οικονομία αναμένεται να παρουσιάσει αύξηση 6,9%, ενώ μέχρι το 2027 προβλέπεται άνοδος 4,6% σε ετήσια βάση, με τα συνολικά έσοδα από τον τουρισμό να αγγίζουν τα 54,7 δισ. ευρώ. Την ίδια ώρα, η γενική συμβολή στην απασχόληση θα αυξηθεί κατά 6,3% το 2017 και κατά 3,4% ετησίως μέχρι το 2027 (1,273 εκατομμύρια θέσεις εργασίας). Η άμεση συμβολή αναμένεται να αυξηθεί κατά 5,9% το 2017 και κατά 2,9% ετησίως, στις 597 χιλιάδες θέσεις εργασίας σε δέκα χρόνια από σήμερα.

Παρόμοιο ρυθμό ακολουθούν και οι επενδύσεις στον τουριστικό χώρο. Πέρσι οι επενδύσεις που έγιναν έφτασαν τα 3,2 δισ. ευρώ, αποτελώντας το 15,7% του συνόλου στη χώρα. Το 2017, τα στοιχεία δείχνουν πως θα σημειωθεί περαιτέρω αύξηση 6,6% και 5,1% ετησίως μέσα στην ερχόμενη δεκαετία, φθάνοντας τα 5,5 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό μεταφράζεται σε ποσοστό 17,3% επί των συνολικών επενδύσεων. ΣΧΗΜΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

ΧΡΗΜΑ 23

αφιέρωμα

Ήδη, ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, που αποτελεί τον «πυρήνα» των επαγγελματιών του χώρου, έχει προβλέψει ετήσια αύξηση των τουριστών στην Ελλάδα κατά 9 εκατομμύρια μέχρι το 2021. Συγκεκριμένα, στη μελέτη της PwC εκτιμάται ότι οι αφίξεις θα ανέλθουν σε 34,8 εκατομμύρια από το σύνολο των 26 εκατομμυρίων σήμερα (αεροπορικές, οδικές, κρουαζιέρες), ενώ τα άμεσα τουριστικά έσοδα θα ξεπεράσουν τα 20 δισ. από περίπου 14,7 δισ. ευρώ σήμερα. Η έκθεση του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ταξιδιών και Τουρισμού έρχεται να επιβεβαιώσει τις παραπάνω θετικές ενδείξεις για την πορεία του ελληνικού τουρισμού, που αναπτύσσεται συνεχώς από το 2013. Φέτος, μάλιστα, η σεζόν θα είναι ακόμη καλύτερη από την περσινή σε επίπεδο επισκεπτών. Με βάση τις κρατήσεις από το εξωτερικό και τις διαθέσιμες θέσεις των αεροπορικών εταιρειών, θα έχουμε 26 εκατομμύρια επισκέπτες, από 24,8 εκατομμύρια που ήταν το 2016. Αν συνυπολογιστούν οι επιβάτες κρουαζιέρας, ο αριθμός αυτός εκτιμάται πως θα προσεγγίσει συνολικά τα 28 εκατομμύρια. Αντίστοιχα, τα έσοδα θα κυμανθούν μεταξύ 14,2 και 14,5 δισ. ευρώ. ΣΧΗΜΑ ΑΦΙΞΕΙΣ

ες θα επισκεΠάνω από 4 εκατ. Γερμανοί τουρίστ φθούν φέτος την Ελλάδα Η Ελλάδα είναι ο μεγάλος κερδισμένος της φετινής Διεθνούς Έκθεσης Τουρισμού στο Βερολίνο. Η χώρα είναι ο δημοφιλέστερος προορισμός των Γερμανών μετά την Ισπανία. Στη διεθνώς σημαντικότερη έκθεση τουρισμού συμμετέχουν γύρω στους 10.000 εκθέτες από περισσότερες από 180 χώρες του κόσμου. Στο ελληνικό περίπτερο εκπροσωπούνται 85 τουριστικοί και ξενοδοχειακοί οργανισμοί, περιφέρειες και ναυτιλιακές εταιρείες. Από τις προκρατήσεις προκύπτει ότι η Ελλάδα είναι ο δημοφιλέστερος τουριστικός προορισμός των Γερμανών μετά την Ισπανία. Σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Έρευνας της Τουριστικής Αγοράς (GfK), τα γερμανικά γραφεία ταξιδιών σημειώνουν αύξηση των πωλήσεων για ελληνικούς προορισμούς σε σχέση με πέρσι κατά 40%. Αν και δεν είναι σίγουρο ότι αυτός ο αριθμός θα επιβεβαιωθεί στο τέλος της χρονιάς σε αυτό το ύψος, οπωσδήποτε όμως επιβεβαιώνεται μια τάση: Από 2,27 εκατομμύρια Γερμανούς παραθεριστές το 2012, ο αριθμός τους αυξήθηκε σταδιακά στα 3,7 εκατομμύρια το 2017. Με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, αναμένεται ότι πάνω από 4 εκατομμύρια Γερμανοί θα επισκεφθούν φέτος την Ελλάδα.

Η Ελλάδα κατάφερε να «κρατήσει» τους τουρίστες Το ενδιαφέρον, στην προκειμένη περίπτωση, είναι ότι η αύξηση των κρατήσεων από τη Γερμανία συνεχίζεται παρ’ όλο που ανακάμπτουν η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Τυνησία και το Μαρόκο, δηλαδή οι άμεσοι ανταγωνιστές στην περιοχή. Οι κρατήσεις για την Τουρκία διπλασιάστηκαν φέτος σε σχέση με πέρσι, ενώ η Αίγυπτος σημειώνει μια αύξηση της τάξεως του 64% και καταλαμβάνει την τέταρτη θέση στην προτίμηση των Γερμανών τουριστών μετά την Ισπανία, την Ελλάδα και την Τουρκία.

Μάιος - Ιούνιος 2018

Μιλώντας στην Deutsche Welle o Μίχαελ Φρέντζελ, πρόεδρος του Συνδέσμου Γερμανικού Τουριστικού Κλάδου (BTW), εκτιμά ότι η αύξηση των τουριστών που έρχονται στην Ελλάδα (27 εκατομμύρια το 2017) σχετίζεται με τις προόδους που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια: «Η Ελλάδα είχε τη φήμη ενός ακριβού προορισμού. Από τότε που ξέσπασε η κρίση, ακολουθήθηκε μια λογική πολιτική σε ό,τι αφορά τη σχέση τιμής-υπηρεσιών. Οι Γερμανοί αγαπούν την Ελλάδα, η χώρα είχε για αυτούς πάντα υψηλή προτεραιότητα. Με λογικές ξενοδοχειακές προσφορές και τιμές, η Ελλάδα θα παραμείνει ένας δυνατός προορισμός». Εκτός αυτού, πολλοί Έλληνες ξενοδόχοι αξιοποίησαν τα αυξημένα έσοδα για να αναβαθμίσουν τα ξενοδοχεία τους, επισημαίνει o Νόρμπερτ Φίμπιχ, πρόεδρος του Γερμανικού Συνδέσμου Τουριστικών Γραφείων (DRV).

Επιμήκυνση της σεζόν με… γκολφ Όμως, αυτές οι προσπάθειες δεν αρκούν. Για να αυξήσει η Ελλάδα ακόμη περισσότερο τον αριθμό των ξένων τουριστών, θα πρέπει να επιμηκύνει την τουριστική σεζόν. «Αυτό εξακολουθεί να είναι μια μεγάλη πρόκληση για τον ελληνικό τουρισμό» τονίζει στην Deutsche Welle ο Ν. Φίμπιχ. «Η σεζόν είναι σχετικά σύντομη. Οι αρμόδιοι έχουν μεν το θέμα στην ατζέντα τους, αλλά το έχουν, ομολογουμένως, εδώ και πολλά χρόνια. Έχω όμως την εντύπωση ότι τώρα καταβάλλονται εντατικές προσπάθειες για την επιμήκυνση, έτσι ώστε να δημιουργηθεί δυναμικό

ανάπτυξης». Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος θα χρειαστεί ένα ευρύ φάσμα μέτρων –από κεφάλαια εκκίνησης για επενδύσεις μέχρι αύξηση του αριθμού των πτήσεων από το εξωτερικό την περίοδο Νοεμβρίου-Μαρτίου. Και προπαντός θα πρέπει να αναπτυχθούν προσφορές για τους τουρίστες πέραν του ήλιου, της θάλασσας και της αμμουδιάς. Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, διεύρυνση των πολιτιστικών προσφορών αλλά και του τουρισμού που σχετίζεται με διάφορες δραστηριότητες, όπως η πεζοπορία και το γκολφ. Ως πρώην διευθύνων σύμβουλος της ΤUI, o Μίχαελ Φρέντζελ είχε ασχοληθεί στο παρελθόν με αυτό το θέμα: «Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ο μικρός κλήρος (σ.σ. πολλοί ιδιοκτήτες έχουν μικρές εδαφικές εκτάσεις). Για μια ξενοδοχειακή μονάδα είναι ένα απίστευτα επίπονο εγχείρημα, επειδή θα πρέπει να διαπραγματευτεί με δεκάδες ιδιοκτήτες. Αυτός είναι ο λόγος που, σε αντίθεση με την Τουρκία, στην Ελλάδα δεν υπάρχουν καθόλου προσφορές για γκολφ». Η δημιουργία γηπέδων γκολφ θα προσέλκυε όμως ένα εύπορο αγοραστικό κοινό που θα ερχόταν και τους χειμερινούς μήνες.

«Εκτόξευση» του τουρισμού στην Κρήτη μέσα σε μια τετραετία Αύξηση κατά 44% σημείωσε τα τελευταία τέσσερα χρόνια ο τουρισμός στην Κρήτη, καθώς σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας η ζήτηση αυξάνεται από έτος σε έτος, και προς αυτή την κατεύθυνση σπεύδει να ανταποκριθεί και η προσφορά ξενοδοχειακών κλινών,

αφού οι προβλέψεις και για το 2018 εμφανίζονται ιδιαίτερα ενθαρρυντικές. Μετά λοιπόν από την προτίμηση των ξενοδοχείων μας από τους Γερμανούς, το συμπέρασμα που προκύπτει τόσο από παράγοντες της αγοράς όσο και από νέα στατιστικά στοιχεία θέλει το σύνολο των ατόμων που επισκέφθηκαν την Κρήτη να αυξήθηκε μέσα στην τελευταία τετραετία περίπου κατά 44%, καθώς από τα 3,8 εκατομμύρια το 2013 εκτοξεύθηκε γύρω στα 5,5 εκατομμύρια το 2017. Σύμφωνα μάλιστα με τις πρώτες εκτιμήσεις, ο αριθμός των εισερχόμενων τουριστών αναμένεται να καταγράψει νέα αξιοσημείωτη αύξηση τη φετινή χρονιά. Αντίθετα, πολύ μικρότερη ήταν η ποσοστιαία άνοδος των κλινών κατά την ίδια περίοδο (σύμφωνα με εκτιμήσεις μόλις γύρω στο 6%, από τις 165 χιλιάδες το 2013 στις 175 χιλιάδες πέρσι). Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν είναι τυχαίο το ότι αρκετές εισηγμένες εταιρείες επενδύουν ποντάροντας στις αναπτυξιακές δυνατότητες της μεγαλονήσου. Πέρσι, για παράδειγμα, είχαμε την πώληση ακινήτου από την εισηγμένη εταιρεία Καράτζης στη γερμανική TUI, με σκοπό τη δημιουργία ξενοδοχείου από τον παγκοσμίως γνωστό τουριστικό όμιλο. Παράλληλα, ο όμιλος Καράτζη φέτος αναμένεται να ξεκινήσει τη λειτουργία νέας τουριστικής μονάδας, με αποτέλεσμα να διαθέτει πλέον στη Χερσόνησο του Ηρακλείου δύο ξενοδοχεία (το Nana Beach και φέτος το Nana Princess). Στην τουριστική Κρήτη έχει επενδύσει και μια άλλη εισηγμένη εταιρεία, η Δάιος Πλαστικά, η οποία διαθέτει ξενοδοχείο στον νομό Λασιθίου μέσω της ΧΡΗΜΑ 25

αφιέρωμα

θυγατρικής της εταιρείας Hellas Holidays Hotels. Η Ικτίνος Μάρμαρα εξαγόρασε πρόσφατα το υπόλοιπο 80% των μετοχών (από την Dolphin Capital) της εταιρείας Latirus, η οποία διαθέτει μεγάλη έκταση στον νομό Λασιθίου (Δήμος Σητείας), και τώρα αναζητείται στρατηγικός επενδυτής για την τουριστική αξιοποίηση του μεγάλου αυτού συγκεκριμένου project (έχει αδειοδοτηθεί στην έκταση αυτή, μεταξύ άλλων, πεντάστερο ξενοδοχείο, συνεδριακό κέντρο, γήπεδο γκολφ, μαρίνα και δύο οικιστικές περιοχές). Μεγάλη έκταση στη μεγαλόνησο προς αξιοποίηση διαθέτει και η τοπική κατασκευαστική εταιρεία

Δομική Κρήτης. Ακούμε, επίσης, πως αύξηση κεφαλαίου ύψους 8 εκατ. ευρώ μέσω ιδιωτικής τοποθέτησης δρομολογεί εταιρεία που κατέχει μεγάλη έκταση σε κομβικό σημείο έξω από το Ηράκλειο, με τελικό προορισμό τη δημιουργία Mall και αριθμού μεγάλων εμπορικών καταστημάτων (boxes). Τέλος, από την τουριστική άνοδο ευνοούνται και οι τρεις εισηγμένοι ακτοπλοϊκοί όμιλοι (Attica Group, Μινωικές Γραμμές, AΝΕΚ), καθώς ο αριθμός των αφίξεων μέσω ακτοπλοϊκών εταιρειών κατά την περίοδο 2013-2017 έχει αυξηθεί στην Κρήτη κατά περίπου 0%-35%.

νοί τουρίστες

Κρήτη και Ρόδο «ψηφίζουν» οι Δα για το 2018 Κέρδισε για άλλη μια χρονιά τις εντυπώσεις των Δανών το τουριστικό προϊόν της Κρήτης, που προβλήθηκε στη μεγαλύτερη σκανδιναβική έκθεση “Ferie for Alle”, που πραγματοποιήθηκε στο Χέρνιγκ της Δανίας. Μάλιστα, οι τουριστικοί προορισμοί των Δανών που είχαν τις περισσότερες κρατήσεις μέχρι στιγμής ήταν με σειρά προτεραιότητας η Μαγιόρκα, η Κρήτη, η Ρόδος, η Τουρκία και η Κύπρος. Η αποστολή της Περιφέρειας Κρήτης, που αποτελούνταν από τα στελέχη του Τμήματος Τουρισμού της ΠΕ Λασιθίου Μαρία Λαβδάκη και ΠΕ Ρεθύμνου Μανώλη Μαρκαντωνάκη, παρουσίασε στους πολυπληθείς επισκέπτες τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του νησιού ως ιδανικού και ασφαλή προορισμού διακοπών ενώ παράλληλα έγινε παρουσίαση της Κρήτης σε τουριστικό τηλεοπτικό κανάλι της χώρας που ανήκει σε μεγάλο τουριστικό γραφείο της Σκανδιναβίας. Η φύση, το κλίμα, ο πολιτισμός, η ιστορία αλλά και η κρητική διατροφή, που προσελκύουν μεγάλο αριθμό τουριστών από τις σκανδιναβικές χώρες στο νησί, για άλλη μια χρονιά, στο πλαίσιο της έκθεσης, προσέλκυσαν μεγάλο αριθμό επισκεπτών, που μίλησαν με τα καλύτερα λόγια για το τουριστικό προϊόν του τόπου, ενώ παράλληλα ενημερώθηκαν και για τις δυνατότητες που υπάρχουν για εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Οι επισκέπτες του περιπτέρου της Περιφέρειας Κρήτης που εκθείασαν τη γαστρονομία της Κρήτης είχαν την ευκαιρία να γευθούν τοπικά προϊόντα, όπως τσικουδιά, κρασί, λάδι, μέλι και άλλα τοπικά προϊόντα. Στο περίπτερο της Περιφέρειας παρευρέθηκαν, επίσης, ο Δήμαρχος Σητείας, Θοδωρής Πατεράκης, και ο πρόεδρος ξενοδόχων Σητείας, Γιάννης Κακουράκης.

Μάιος - Ιούνιος 2018

Η έκθεση “Ferie for Alle” ξεκίνησε το 1998 και έχει εξελιχθεί στο μεγαλύτερο και σημαντικότερο τουριστικό γεγονός για τη Σκανδιναβία. Το 2017 συγκέντρωσε 59.143 επισκέπτες και περισσότερους από 1.100 εκθέτες. Οι επισκέπτες έρχονται να εμπνευστούν και να αγοράσουν τις διακοπές των ονείρων τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία των διοργανωτών της έκθεσης, το 85% των επισκεπτών της πηγαίνουν διακοπές τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο ενώ το 51% έρχονται με σκοπό να κλείσουν τις διακοπές τους, να παραγγείλουν τροχόσπιτο ή εξοπλισμό για κάμπινγκ. Σύμφωνα πάντα με τα πρώτα στατιστικά των διοργανωτών φέτος, τις δύο πρώτες μέρες ο αριθμός των επισκεπτών έφτασε τους 40.000, με αποτέλεσμα να ξεπεράσει την επισκεψιμότητα του 2017. Σύμφωνα με τα τουριστικά γραφεία τα οποία πωλούν πακέτα διακοπών κατά τη διάρκεια της έκθεσης, αναμένεται διψήφιο ποσοστό αύξησης στις κρατήσεις για τη φετινή σεζόν. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, η χώρα μας είναι αγαπημένος προορισμός των Δανών. Οι αφίξεις από τη Δανία προς την Ελλάδα ήταν 442.478 άτομα το 2017, σημειώνοντας αύξηση 15,1% σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά. Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε ο τουριστικός πράκτορας της Δανίας Spies, που ανήκει στον όμιλο Thomas Cook, σε δείγμα 10.198 Δανών 9 στους 10 Δανούς που έχουν ταξιδέψει στην Ελλάδα για διακοπές επιθυμούν να επιστρέψουν. Οικογένειες, ζευγάρια και ταξιδιώτες νεαρής ηλικίας από τη Δανία δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση στη χώρα μας. Η έρευνα αναφέρει ότι το 89,4% έχει ταξιδέψει στην Ελλάδα. Το 42,2% έχει επισκεφθεί τη χώρα μας πάνω από 6 φορές, το 21% 4 έως 5 φορές και το 24,4% από 2 έως 3 φορές.

οο «Σπάει τα κοντέρ» και στην Κύπρ Απανωτά ρεκόρ καταγράφουν οι τουριστικές αφίξεις στην Κύπρο, όπως διαφαίνεται από στοιχεία που ανακοίνωσε η Στατιστική Υπηρεσία. Το ενισχυμένο τουριστικό ρεύμα σημειώνεται και τους χειμερινούς μήνες, που παραδοσιακά συνεισέφεραν λιγότερο. Με βάση τα αποτελέσματα της Έρευνας Ταξιδιωτών, οι αφίξεις τουριστών τον Φεβρουάριο 2018 ανήλθαν σε 101.481 σε σύγκριση με 82.209 τον Φεβρουάριο 2017, σημειώνοντας αύξηση 23,4%. Οι αφίξεις Φεβρουαρίου 2018 ήταν οι υψηλότερες που είχαμε στην Κύπρο μέχρι σήμερα κατά τον Φεβρουάριο. Τον Ιανουάριο οι αφίξεις τουριστών είχαν αυξηθεί κατά 21,2% και ήταν επίσης οι ψηλότερες που καταγράφηκαν στην Κύπρο τον Ιανουάριο. Οι αφίξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκαν κατά 29,5% τον Φεβρουάριο του 2018 σε σχέση με τον Φεβρουάριο 2017, ενώ παρατηρήθηκε και 11,3% αύξηση από την Ελλάδα. Αυξήσεις σημειώθηκαν επίσης και από άλλες σημαντικές αγορές, όπως το Ισραήλ (63,8%) και τη Γερμανία (86,7%). Αντίθετα, σημειώθηκε μείωση κατά 17,0% στις αφίξεις τουριστών από τη Ρωσία. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί την κύρια πηγή

τουρισμός

τουρισμού για την Κύπρο για τον Φεβρουάριο 2018 με ποσοστό 35,1%, και ακολουθούν η Ελλάδα με ποσοστό 11,9%, η Ρωσία με 11,8% και το Ισραήλ με 9,0%. Ο σκοπός ταξιδιού κατά τον Φεβρουάριο 2018 ήταν για ποσοστό 62,6% των τουριστών οι διακοπές, για το 20,1% η επίσκεψη σε φίλους ή συγγενείς και για ποσοστό 17,2% επαγγελματικός. Οι άντρες αποτελούν το 48,3% των τουριστών και οι γυναίκες το 51,7%, ενώ οι περισσότεροι τουρίστες ανήκουν στις ηλικίες 20-44 ετών. Για την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2018 οι αφίξεις τουριστών ανήλθαν σε 177.348, σε σύγκριση με 144.820 την αντίστοιχη περίοδο του 2017, σημειώνοντας αύξηση 22,5% αλλά και ξεπερνώντας τις αφίξεις που καταγράφηκαν ποτέ στην Κύπρο κατά τους πρώτους δύο μήνες του έτους. Οι αφίξεις Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2018 από το Ηνωμένο Βασίλειο σημείωσαν αύξηση 23,8%. Αύξηση σημειώθηκε και στις αφίξεις του πρώτου διμήνου από τη Γερμανία (55,0%), το Ισραήλ (60,6%) και την Ελλάδα (21,8%). Σύμφωνα με ανακοίνωση του Κυπριακού Οργα-

νισμού Τουρισμού, εξαίρεση στα πολύ θετικά αποτελέσματα αποτελεί η μείωση των αφίξεων περιηγητών από Ρωσία κατά 18,9%, για το πρώτο δίμηνο. «Ακόμα όμως και γι’ αυτήν την αγορά, οι ενδείξεις από την πρόσφατη συμμετοχή του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού στην έκθεση ΜΙΤΤ Μόσχας καταδεικνύουν ότι οι επιδόσεις ενδεχομένως να βελτιωθούν στη συνέχεια της χρονιάς» αναφέρεται. «Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι, πέραν των εξαιρετικών επιδόσεων του Φεβρουαρίου 2018, που όπως αναφέρθηκε σημείωσε τη μέγιστη ιστορικά ροή αφίξεων για τον συγκεκριμένο μήνα, όλοι οι προηγούμενοι μήνες, από τον Μάρτιο 2017, έχουν σημειώσει ανάλογα ρεκόρ, καταρρίπτοντας τις μέγιστες επιδόσεις των αντίστοιχών τους μηνών και περνώντας στην ιστορία ως οι πιο επιτυχημένοι. Το σύνολο των αφίξεων περιηγητών για την περίοδο Μαρτίου 2017-Φεβρουαρίου 2018, έφτασε στα επίπεδα των 3.684.601» σημειώνεται. Το 2017 οι αφίξεις τουριστών ανήλθαν σε 3,7 εκατομμύρια, σε σύγκριση με 3,2 εκατομμύρια το 2016, καταγράφοντας ρεκόρ και άνοδο για πέμπτο συνεχές έτος. • • • ΧΡΗΜΑ 27

conference

CGS Educational Conference 2018 Με εξαιρετική επιτυχία ολοκληρώθηκε το πρωτοπόρο για τα ελληνικά δεδομένα εκπαιδευτικό συνέδριο

Η ικανότητα προσαρμογής σε διαρκώς μεταλλασσόμενες και απαιτητικές συνθήκες ζωής και εργασίας, η σωστή διαχείριση της ευφυΐας, η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η ψυχική ανθεκτικότητα και η ενσυναίσθηση, ως απαραίτητες δεξιότητες στη ζωή κάθε ανεξάρτητα σκεπτόμενου και ενεργού πολίτη, αποτέλεσαν τα βασικά θέματα ενδιαφέροντος των συμμετεχόντων ομιλητών. 28

Μάιος - Ιούνιος 2018

Mε μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 21 Απριλίου το CGS Educational Conference 2018, που διοργάνωσε το CGS, ένα σχολείο με περισσότερα από 40 χρόνια παρουσίας στον χώρο της εκπαίδευσης και πάνω από 20 χρόνια στην παγκόσμια οικογένεια του International Baccalaureate (IB).

ΧΡΗΜΑ 29

conference

την κατάμεστη αίθουσα «Δ. Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, οι συμμετέχοντες είχαν τη μοναδική ευκαιρία να παρακολουθήσουν τις τοποθετήσεις κορυφαίων καθηγητών του Harvard University και του Université de Montréal Saint-Sauveur, Quebec, σχετικά με τον επαναπροσδιορισμό της διαδικασίας μάθησης και τον κομβικό ρόλο του εκπαιδευτικού. Η ικανότητα προσαρμογής σε διαρκώς μεταλλασσόμενες και απαιτητικές συνθήκες ζωής και εργασίας, η σωστή διαχείριση της ευφυΐας, η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η ψυχική ανθεκτικότητα και η ενσυναίσθηση, ως απαραίτητες δεξιότητες στη ζωή κάθε ανεξάρτητα σκεπτόμενου και ενεργού πολίτη, αποτέλεσαν τα βασικά θέματα ενδιαφέροντος των συμμετεχόντων ομιλητών.

Κατά τον εναρκτήριο χαιρετισμό τους, οι «οικοδεσπότες» κ.κ. Χρήστος και Ζωή Γείτονα, επεσήμαναν: «Αυτό το συνέδριο αφορά τον τρόπο με τον οποίο εμείς μαθαίνουμε, και κατ’ επέκταση τον τρόπο που διδάσκουμε. Αφορά το πώς μπορούμε να γίνουμε πιο επιτυχημένοι, πιο ευτυχισμένοι, πώς ν’ αλλάξουμε και πώς να βελτιώσουμε τις ζωές μας» και κατέληξαν ότι «είναι πιο εύκολο να μάθεις κάτι αν καταφέρεις να ξεχάσεις ό,τι ήξερες μέχρι σήμερα γι’ αυτό».

Χαιρετισμό στο συνέδριο απηύθυνε η κ. Νίκη Κεραμέως, βουλευτής Επικρατείας και υπεύθυνη του Τομέα Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων της Ν. Δημοκρατίας. Αναφερόμενη στη σπουδαιότητα του συνεδρίου, η κ. Κεραμέως σημείωσε: «Έχουμε καθήκον να προσφέρουμε στα παιδιά μας δεξιότητες για να μπορούν να προσαρμόζονται σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Η Νέα Δημοκρατία αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην εκπαίδευση και οραματίζεται να καταστεί η Ελλάδα εκπαιδευτικός κόμβος. Δουλεύουμε σκληρά για την ολοκλήρωση ενός προγράμματος προς αυτήν την κατεύθυνση».

Στην ομιλία της με τίτλο “Importance of Teachers in 21st Century”, η Katherine K. Merseth, Senior Lecturer on Education, Harvard Graduate School of Education, αναφέρθηκε στον ρόλο των εκπαιδευτικών και τον τρόπο με τον οποίο αυτός πρέπει να εξελιχθεί για να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες απαιτήσεις της κοινωνίας του 21ου αιώνα. Αναφέροντας παραδείγματα για τον τρόπο που λειτουργούν οι εκπαιδευτικοί σε διάφορες χώρες του κόσμου, τόνισε πως «οι εκαιδευτικοί χρειάζονται μέντορες για να τους καθοδηγήσουν και ότι αυτοί θα πρέπει να βρίσκονται στους χώρους των σχολείων σε σταθερή βάση και όχι περιστασιακά», ενώ αναφέρθηκε στην ανάγκη αλληλεπίδρασης μεταξύ εκπαιδευτικών, οικογένειας και τοπικής κοινωνίας. Τέλος, σημείωσε ότι «η ιδέα της εκπαίδευσης είναι μια συνεχής αναζήτηση και έρευνα».

Μάιος - Ιούνιος 2018

Πολλά παιδιά θα εργάζονται σε θέσεις εργασίας που δεν υπάρχουν ακόμη, με τεχνολογίες που δεν έχουν εφευρεθεί ακόμα, ενώ πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι στο εγγύς μέλλον, τα παιδιά θα μπορούν να συνδέουν τον εγκέφαλό τους απευθείας στο Διαδίκτυο. Πώς μπορεί το σχολείο να προετοιμάσει τα παιδιά για να γίνουν μαθητές διά βίου; Στο ερώτημα αυτό απάντησε ο Eric Lauzon, καθηγητής στο Université de Montréal SaintSauveur, Quebec, The Art of Learning International, αναφέροντας ότι «οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο για να διδάξουν στα παιδιά δεξιότητες, όπως πιο αποτελεσματικές μεθόδους μελέτης», οι οποίες όπως αναφέρθηκε μπορεί να έχουν σχέση με την παροχή σωστών κινήτρων, τις ασκήσεις ενδυνάμωσης της μακροχρόνιας μνήμης, αλλά και τη διαχείριση της αποτυχίας με τρόπο που να αυξάνει τις αντοχές του μαθητή.

«Στις περισσότερες οργανώσεις, σχεδόν όλοι κάνουν μια δεύτερη δουλειά για την οποία κανείς δεν τους πληρώνει. Συγκεκριμένα, κοπιάζουν για να καλύψουν τις αδυναμίες τους, προσπαθώντας να δημιουργήσουν θετικές εντυπώσεις στο περιβάλλον τους. Δεν μπορεί να υπάρξει μεγαλύτερη συνεχής σπατάλη από τον πιο πολύτιμο πόρο μιας επιχείρησης –τον χρόνο και την προσοχή των ανθρώπων της» ανέφερε, μεταξύ άλλων, στην ομιλία του ο Pr. Robert G. Kegan, The William and Miriam Meehan Research Professor in Adult Learning and Professional Development, Harvard Graduate School of Education. Ο ίδιος επεσήμανε: «Ένας οργανισμός πρέπει να κάνει ό,τι μπορεί για να δημιουργήσει μια κουλτούρα στην οποία όλοι όχι μόνο να επιλέγουν “υψηλές δυνατότητες”, αλλά να ξεπερνούν τα εσωτερικά τους εμπόδια στην αλλαγή, χρησιμοποιώντας σφάλματα και τρωτά σημεία ως πρωταρχικές ευκαιρίες για προσωπική και εταιρική ανάπτυξη». Σημείωσε δε ότι πρέπει να αποδεχθούμε την τρωτότητα, καταπολεμώντας την ανασφάλεια.

«Τι κάνει τους ανθρώπους επιτυχείς; Η κοινή λογική απάντηση είναι “wit” (πόσο έξυπνοι είστε) και “grit” (πόσο σκληρά δουλεύετε). Αλλά η ιστορία δεν είναι τόσο απλή» ανέφερε ο τελευταίος ομιλητής του συνεδρίου, Dr. Howard Gardner, The John H. and Elisabeth A. Hobbs Professor of Cognition and Education, Harvard Graduate School of Education, Adjunct Professor of Psychology, Faculty of Arts and Sciences, Harvard University, Senior Director, Harvard Project Zero. Σύμφωνα με τον Dr. Gardner, η έρευνα σχετικά με την ανθρώπινη γνώση καθιστά σαφές ότι δεν έχουμε μία αλλά περισσότερες νοημοσύνες και τρόπους να είμαστε «έξυπνοι», και έτσι η έννοια της ευφυΐας πρέπει να πολλαπλασιασθεί. Δεύτερον, ενώ οι επιτυχημένοι άνθρωποι εργάζονται σκληρά, προκειμένου να δείχνουν επιμονή στους στόχους τους, η σκληρή δουλειά μπορεί επίσης να τεθεί σε κακό σκοπό. Ως εκ τούτου, πρέπει να διαχωρίσουμε την προσπάθεια που είναι στραμμένη προς θετικούς σκοπούς για τους άλλους και για την κοινωνία. Σε αυτήν την παρουσίαση, ο Dr. Gardner περιέγραψε ένα πλαίσιο εκπαίδευσης που κάνει θετική χρήση της ευφυΐας μας και της «καλής» μας επιμονής, παρέχοντας συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς να προχωρήσουμε προς μια κοινωνία που να είναι «σοφή», αλλά ταυτόχρονα να φροντίζει και να ενδιαφέρεται για τα μέλη της.

Το μέρος των ομιλιών του συνεδρίου έκλεισε η κ. Ελένη Βασιλείου, διευθύντρια του CGS, η οποία εξέφρασε τις ευχαριστίες της στους ομιλητές, επισημαίνοντας ότι ο καθένας τους «μας ενθάρρυνε να επανεξετάσουμε το “γιατί” πίσω από την εκπαίδευση, να ενισχύσουμε τις σκέψεις μας και να τις μετατρέψουμε σε πεποιθήσεις, να επανεξετάσουμε τις δυνατότητες, τη μάθηση και την ανάπτυξη που βρίσκονται μπροστά μας στο μέλλον. Ας πάρουμε περαιτέρω έμπνευση για το πώς να προωθήσουμε την αλλαγή». Κλείνοντας, η κ. Βασιλείου, ανανέωσε το ραντεβού με το κοινό για το CGS Educational Conference 2020.

ΧΡΗΜΑ 31

conference

Στο δεύτερο μέρος του συνεδρίου πραγματοποιήθηκαν τρία workshops. Συγκεκριμένα:

workshops

Workshop 1

“Overcoming the Immunity to Change” με τον Pr. Robert G. Kegan

Workshop 2

“Developing Rigor through a Focus on the Instructional Core” με την Pr. Katherine K. Merseth

Workshop 3

“How ATL skills can be practically implemented in the classroom” με τον Pr. Eric Lauzon.

Μάιος - Ιούνιος 2018

ΧΡΗΜΑ 33

[αφιέρωμα]

Χρηματοδοτικά προϊόντα Ακριβό παραμένει το κόστος του χρήματος

Τον Απρίλιο του 2018, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της συνολικής χρηματοδότησης της οικονομίας διαμορφώθηκε σε -3,0% από -2,0% τον προηγούμενο μήνα, και η μηνιαία καθαρή ροή ήταν αρνητική κατά 1.163 εκατ. ευρώ, έναντι αρνητικής καθαρής ροής 852 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.

ίναι φανερό πως οι χορηγήσεις εξακολουθούν να υπολείπονται και πώς θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά για τις τράπεζες πριν υπάρξει ουσιαστική ρύθμιση των κόκκινων δανείων, που θα απελευθερώσει πόρους από τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα προς την οικονομία; Από την άλλη πλευρά, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του συνόλου των καταθέσεων διαμορφώθηκε σε 9,3% από 8,7% τον προηγούμενο μήνα, ενώ η μηνιαία καθαρή ροή ήταν θετική κατά 755 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 786 εκατ. ευρώ τον Μάρτιο του 2018. Όμως η αύξηση των καταθέσεων από μόνη της δεν είναι αρκετή προκειμένου να χορηγηθούν δάνεια.

Μάρτιος Μάιος - Ιούνιος - Απρίλιος 20182018

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος: Η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τη γενική κυβέρνηση, τον Απρίλιο του 2018, ήταν θετική κατά 4 εκατ. ευρώ, έναντι αρνητικής καθαρής ροής 1.069 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης της γενικής κυβέρνησης διαμορφώθηκε σε -9,5% από -8,5% τον προηγούμενο μήνα. Όμως στον ιδιωτικό τομέα τα πράγματα δεν είναι τόσο αισιόδοξα: Τον Απρίλιο του 2018, o ετήσιος ρυθμός μεταβολής της συνολικής χρηματοδότησης του ιδιω-

τικού τομέα διαμορφώθηκε σε -1,9% από -1,0% τον προηγούμενο μήνα. Η μηνιαία καθαρή ροή της συνολικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα ήταν αρνητική κατά 1.167 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 217 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Ως προς τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων: Η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις, τον Απρίλιο του 2018, ήταν αρνητική κατά 1.010 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 389 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε σε -1,8% από 0,1% τον προηγούμενο

Ακριβό παραμένει το κόστος του χρήματος

μήνα. Ειδικότερα, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων διαμορφώθηκε σε -1,9% από -0,2% τον προηγούμενο μήνα και η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησής τους ήταν αρνητική κατά 731 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 225 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και των λοιπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων διαμορφώθηκε σε 0,4% από 4,6% τον προηγούμενο μήνα και η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησής τους ήταν αρνητική κατά 278 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 164 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Τον Απρίλιο του 2018, η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τους ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις, ήταν θετική κατά 6 εκατ. ευρώ, έναντι αρνητικής καθαρής ροής 12 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησής τους διαμορφώθηκε σε -0,9% από -0,8% τον προηγούμενο μήνα.

Ως προς τους ιδιώτες: Αρνητική κατά 164 εκατ. ευρώ ήταν η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα, τον Απρίλιο του 2018, έναντι αρνητικής καθαρής ροής 159 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησής τους διαμορφώθηκε σε -2,3% από -2,2% τον προηγούμενο μήνα.

Αμετάβλητο παρέμεινε, τον Απρίλιο του 2018, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των νέων καταθέσεων, ενώ το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των νέων δανείων παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο.

Ιδιαίτερη σημασία αποκτά και το κόστος του χρήματος, που κάνει τα λίγα δάνεια που δίνονται μάλλον ασύμφορα. Αμετάβλητο παρέμεινε, τον Απρίλιο του 2018, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των νέων καταθέσεων, ενώ το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των νέων δανείων παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο. Το περιθώριο επιτοκίου, δηλαδή η διαφορά μεταξύ των επιτοκίων των χορηγήσεων και των καταθέσεων, παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο, στις 4,19 εκατοστιαίες μονάδες, αλλά ασφαλώς αρκετά υψηλό. Έτσι, αν κάποιος διαθέτει τα κεφάλαια, είναι εξαιρετικά ασύμφορο να τα δανειστεί. Το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των νέων δανείων προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο, στο 4,48%. Ειδικότερα, το μέσο επιτόκιο των καταναλωτικών δανείων χωρίς καθορισμένη διάρκεια (κατηγορία που περιλαμβάνει τα δάνεια μέσω πιστωτικών καρτών, τα ανοικτά δάνεια και τις υπεραναλήψεις από τρεχούμενους λογαριασμούς) μειώθηκε κατά 16 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 14,52%. Το μέσο επιτόκιο των καταναλωτικών δανείων συγκεκριμένης διάρκειας με κυμαινόμενο (1) επιτόκιο παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο, στο 6,96%. Το μέσο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων χωρίς καθορισμένη διάρκεια μειώθηκε κατά 4 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 5,29%. Το αντίστοιχο επιτόκιο των επαγγελματικών δανείων παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο, στο 6,97%. Το μέσο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων συγκεκριμένης διάρκειας και κυμαινόμενου επιτοκίου αυξήθηκε κατά 9 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 4,03%. Αναλυτικότερα, το μέσο επιτόκιο για δάνεια μέχρι και 250.000 ευρώ μειώθηκε κατά 11 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 5,08%, για δάνεια άνω των 250.000 μέχρι και 1 εκατ. ευρώ αυξήθηκε κατά 10 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 4,52%, ενώ για δάνεια άνω του 1 εκατ. ευρώ αυξήθηκε κατά 6 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 3,90%. Τέλος, το μέσο επιτόκιο των στεγαστικών δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο αυξήθηκε κατά 16 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 2,85%. Το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των υφιστάμενων καταθέσεων (συμπεριλαμβανομένων των καταθέσεων μίας ημέρας) παρέμεινε αμετάβλητο, στο 0,32%. Το αντίστοιχο επιτόκιο των δανείων μειώθηκε κατά 6 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 4,39%. Ειδικότερα, το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα των καταθέσεων από νοικοκυριά με συμφωνημένη διάρκεια έως 2 έτη παρέμεινε αμετάβλητο, στο 0,62%. Το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόΧΡΗΜΑ 35

αφιέρωμα λοιπα των καταθέσεων από επιχειρήσεις με συμφωνημένη διάρκεια έως 2 έτη παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο και διαμορφώθηκε στο 0,92%. Την ίδια στιγμή, το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα των στεγαστικών δανείων με διάρκεια άνω των 5 ετών μειώθηκε κατά 13 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 2,20%. Το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα των καταναλωτικών δανείων (2) με διάρκεια άνω των 5 ετών παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο, στο 5,86%. Το αντίστοιχο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων παρέμεινε αμετάβλητο στο 3,82%. Το επιτόκιο των επαγγελματικών δανείων με διάρκεια άνω των 5 ετών μειώθηκε κατά 5 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 4,69%.

ΠΟΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΚΑΙ ΠΟΣΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΕΚΤ Για πρώτη φορά από το 2009, η διαθεσιμότητα εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού έχει γίνει κυρίαρχη ανησυχία για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ, όπως επίσης και η δυσκολία εύρεσης πελατών, ενώ η πρόσβαση στη χρηματοδότηση θεωρήθηκε λιγότερο σημαντικό εμπόδιο. Η διαθεσιμότητα εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού έχει γίνει βασικό θέμα για τις ΜΜΕ της ζώνης του ευρώ (24%, έναντι 23% στην προηγούμενη έρευνα) μαζί με τη δυσκολία εύρεσης πελατών (23%, κάτω από 24% στην προηγούμενη έρευνα). Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση, από την άλλη πλευρά, θεωρήθηκε το λιγότερο σημαντικό εμπόδιο (8%, αμετάβλητο σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα). Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα, ωστόσο, εξακολούθησαν να επηρεάζονται δυσανάλογα από την έλλειψη πρόσβασης στη χρηματοδότηση, με το 21% αυτών να το αναφέρει ως το σημαντικότερο εμπόδιο. Το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό αφορά επίσης τον ευρωπαϊκό Νότο και είναι αυτό της Ιταλίας, που όμως και αυτή υπολείπεται σε σχέση με την Ελλάδα, αφού το 10% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων θεωρεί ως το πιο σημαντικό πρόβλημα την έλλειψη χρηματοδότησης. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) συνέχισαν να υποδεικνύουν βελτιώσεις στη διαθεσιμότητα εξωτερικών πηγών χρηματοδότησης. Το καθαρό ποσοστό των ΜΜΕ που αντιλαμβάνεται να υπάρχει βελτίωση στη διαθεσιμότητα τραπεζικών δανείων αυξήθηκε σε 14% (από 12% στην προηγούμενη έρευνα). Οι ΜΜΕ στην Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία αντιλήφθηκαν ότι βελτιώθηκε

Μάρτιος Μάιος - Ιούνιος - Απρίλιος 20182018

σημαντικά η διαθεσιμότητα τραπεζικών δανείων. Η Ελλάδα, από την άλλη πλευρά, συνέχισε να είναι η μόνη χώρα στην οποία οι ΜΜΕ ανέφεραν καθαρή επιδείνωση της διαθεσιμότητας τραπεζικών δανείων. Η εξωτερική χρηματοδότηση των ΜΜΕ παρέμεινε ελλειμματική στη ζώνη του ευρώ. Δηλαδή οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν λαμβάνουν εξωτερικό δανεισμό. Επιπλέον, η αύξηση της ανάγκης για εξωτερική χρηματοδότηση είναι μικρότερη από τη βελτίωση της πρόσβασης στην εξωτερική χρηματοδότηση. Άρα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στη ζώνη του ευρώ δεν φαίνεται να έχουν ανάγκη εξωτερικού δανεισμού. Μόνο οι ΜΜΕ στην Ελλάδα και, σε μικρότερο βαθμό, στην Ιταλία ανέφεραν θετικό χρηματοοικονομικό κενό, δηλαδή ότι έχουν ανάγκη εξωτερικής χρηματοδότησης. Η κάμψη της εξέλιξης του κύκλου εργασιών ήταν εμφανής σε ορισμένες χώρες. Μεταξύ των μεγάλων χωρών της ζώνης του ευρώ, το καθαρό ποσοστό των ΜΜΕ που έδειξε υψηλότερο κύκλο εργασιών ήταν μεγαλύτερο στη Γερμανία (34%, από 35% στην προηγούμενη έρευνα), ακολουθούμενη από τη Γαλλία (21% από 20%), την Ισπανία (20%, από 26%), την Ιταλία (9%, από 17%). Λιγότερες ΜΜΕ ανέφεραν υψηλότερο κύκλο εργασιών. Στην Ελλάδα, οι ΜΜΕ ανέφεραν ισορροπημένο κύκλο εργασιών από τον τελευταίο γύρο έρευνας (0% αύξηση, από 5% στην προηγούμενη έρευνα). Όπως και στους προηγούμενους γύρους της έρευνας, η δυναμική των κερδών ποικίλλει σημαντικά από χώρα σε χώρα. Μεταξύ των μεγάλων χωρών της ζώνης του ευρώ,

τα καθαρά ποσοστά κερδοφορίας των ΜΜΕ στη Γερμανία αυξήθηκαν κατά 15%, στην Ισπανία 4%, από 7% στην προηγούμενη έρευνα, στις ιταλικές ΜΜΕ υποχώρησαν κατά 14%, από 11% στην προηγούμενη έρευνα. Στην Ελλάδα, μεγάλο ποσοστό ΜΜΕ μίλησαν για μείωση των κερδών (-40%, από -31% στην προηγούμενη έρευνα). Οι ΜΜΕ στην Ελλάδα συνέχισαν να επηρεάζονται δυσανάλογα από την έλλειψη πρόσβασης στη χρηματοδότηση, με το 21% αυτών να το αναφέρει ως το πιο σημαντικό πρόβλημα. Μια παρόμοια εικόνα εμφανίζεται όταν ζητείται από τις επιχειρήσεις να απαντήσουν στο ερώτημα «αν η έλλειψη χρηματοδότησης ήταν ένα πρόβλημα στην τρέχουσα κατάστασή τους» σε μια κλίμακα 1-10. Η Ελλάδα συνέχισε να το αντιλαμβάνεται το πρόβλημα ως ένα από τα σημαντικότερα και το βαθμολόγησε με 6,2. Η μέση βαθμολογία είναι το 5 και καταγράφεται από τις ΜΜΕ στην Ιταλία, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Στην Ελλάδα, το 23% των ΜΜΕ ανέφεραν αυξημένη ζήτηση για τραπεζικά δάνεια (από 19% στην προηγούμενη έρευνα) και το 28% σημείωσαν μεγαλύτερη ζήτηση για πιστώσεις (από 23% στην προηγούμενη έρευνα). Για τη ζώνη του ευρώ, σαν σύνολο, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είδαν βελτίωση όσον αφορά την πρόσβασή τους στην εξωτερική χρηματοδότηση. Η πρόσβαση ήταν μεγαλύτερη από ό,τι οι αυξήσεις των οικονομικών τους αναγκών. Στην Ελλάδα, περίπου το 45% των μικρομεσαίων που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι ο

τραπεζικός δανεισμός δεν αποτελεί μια προφανή πηγή χρηματοδότησης γι’ αυτές. Στην πλειονότητά τους, κατά 73%, οι μικρομεσαίοι δεν χρειάζονταν χρηματοδότηση, ενώ ένα μικρό ποσοστό δήλωσε ότι τα υψηλά επιτόκια ή τα κόστη είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο δεν χρησιμοποιούν τραπεζικό δανεισμό.

FACTORING ΚΑΙ LEASING Σύμφωνα με στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, το 2017 το ενεργητικό των εταιρειών χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) μειώθηκε κατά 2,0% σε σχέση με το 2016, συνεχίζοντας την τάση που έχει καταγραφεί τα τελευταία χρόνια, και διαμορφώθηκε στα 4,88 δισ. ευρώ, έναντι 4,98 δισ. ευρώ το 2016. Αντίθετα, διακυμάνσεις παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια το ενεργητικό των εταιρειών πρακτόρευσης επιχειρηματικών απαιτήσεων (factoring). Έτσι, το 2017 παρουσίασε αύξηση κατά 1,7% έναντι του 2016 και ανήλθε στα 1,79 δισ. ευρώ (2016: 1,76 δισ. ευρώ). Μείωση εμφάνισε επίσης το ενεργητικό των εταιρειών παροχής πιστώσεων, το οποίο διαμορφώθηκε στα 237 εκατ. ευρώ το 2017, έναντι 245 εκατ. ευρώ το 2016. Αναφορικά με τη διασύνδεση των λοιπών επιχειρήσεων με τα πιστωτικά ιδρύματα, διαπιστώνεται ότι οι υποχρεώσεις τους προς τα πιστωτικά ιδρύματα μειώθηκαν σημαντικά μέσα στο 2017 και ανήλθαν στο 15,5% του παθητικού τους, έναντι 20,7% το 2016. Αντίθετα, οι απαιτήσεις κατά πιστωτικών ιδρυμάτων αντιστοιχούν σε μόλις 1,7% του ενεργητικού τους, έναντι 2,0% το 2016.

ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΑ & ΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ Μια σελίδα που ανοίγει εκ νέου για τις ελληνικές τράπεζες Όλα λειτούργησαν και λειτουργούν γύρω από τον τουρισμό στην επαρχία τη νησιωτική Ελλάδα αλλά και το κλεινόν άστυ. Το πρόγραμμα «Εξοικονομώ κατ’ οίκον», και κυρίως η ισχυρή ζήτηση για ενοικίαση ακινήτων (με τη λογική Airbnb), αύξησαν τη ζήτηση για επισκευαστικά και στεγαστικά δάνεια. Ο αριθμός των επισκευαστικών δανείων είναι μεν μικρότερος, αλλά, με το ακίνητο ως ενέχυρο, τις περισσότερες φορές, και διασφαλισμένη πρόσοδο, «ζέστανε» τη στεγαστική πίστη το 2018. Σε αυτήν τη λογική, ήρθε να βοηθήσει και το «Εξοικονομώ κατ’ οίκον». Οι συνολικές εκταμιεύσεις σε μηνιαία βάση λένε πως για τις 4 συστημικές τράπεζες κινούνται περίπου στα 40 εκατ. ευρώ, και το μέγεθος αυτό βαίνει αυξανόμενο όσο το θέρος προχωρά, και η αντίληψη για τη ζήτηση προχωρά επίσης.

Μεγάλη είναι η αύξηση της ενοικίασης διαμερισμάτων σε ολόκληρη την επικράτεια μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας και έχει οδηγήσει, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, δεκάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων στα γκισέ των τραπεζών, με σκοπό τη χορήγηση επισκευαστικού δανείου. Σταδιακά, αυτή η ζήτηση αυξάνει και την αντίστοιχη για νέα στεγαστικά, που όμως παραμένει πιο συγκρατημένη. Οι τράπεζες χορηγούν το 70% της εμπορικής αξίας του ακινήτου και επιθυμούν να δουν πως υπάρχει συγχρηματοδότηση. Το επιτόκιο που δίνουν οι τράπεζες κινείται από 3,5% έως και 4,20% και είναι κυμαινόμενο. Το ύψος του επιτοκίου κρίνεται και από τη σχέση του πελάτη με την τράπεζα, αν έχει καταθέσεις, αν τηρεί λογαριασμό μισθοδοσίας και γενικότερα την οικονομική του επιφάνεια.

Όσον αφορά τα αποτελέσματα χρήσεως, το 2017 οι εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης κατέγραψαν εκ νέου ζημίες, όπως και τα προηγούμενα έτη μετά το 2011, οι οποίες ανήλθαν σε 70,9 εκατ. ευρώ, έναντι 11,4 εκατ. ευρώ το 2016. Αντίθετα, κέρδη συνέχισαν να παρουσιάζουν οι εταιρείες factoring και παροχής πιστώσεων, τα οποία έφθασαν τα 55,7 εκατ. ευρώ και 6,9 εκατ. ευρώ το 2017, αντίστοιχα, μειωμένα σε σχέση με τα κέρδη του 2016 (61,8 εκατ. ευρώ και 8,5 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα). Τέλος, τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (εντός και εκτός ισολογισμού), συγκεντρωτικά για τους τρεις κλάδους εταιρειών, χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing), εταιρειών πρακτόρευσης απαιτήσεων (factoring), εταιρειών παροχής πιστώσεων, μειώθηκαν κατά 3,0% και ανήλθαν σε 3,2 δισ. ευρώ στο τέλος του 2017, έναντι 3,3 δισ. ευρώ στο τέλος της προηγούμενης χρονιάς, ενώ το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων προς το σύνολο των ανοιγμάτων (NPE ratio) μειώθηκε σε 40,1% το 2017, έναντι 42,3% το 2016. ΧΡΗΜΑ 37

αφιέρωμα

Συμβολαιακή

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Οι ελεύθεροι επαγγελματίες ή οι επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών έως και 2.500.000 ευρώ έχουν πρόσβαση στο Ανοικτό Επαγγελματικό Πλάνο της Εθνικής. Το Ανοικτό Επαγγελματικό Πλάνο είναι ένα ευέλικτο χρηματοδοτικό πρόγραμμα προσαρμοσμένο στις εκάστοτε απαιτήσεις, αφού λειτουργεί με όριο υπερανάληψης που συνδέεται με τον λογαριασμό όψεως, μέσω του οποίου διενεργούνται οι συναλλαγές. Είναι διαθέσιμο οποιαδήποτε στιγμή με πρόσβαση στο ποσό που χρειάζεται ο δανειολήπτης και με ελάχιστη τακτική υποχρέωση την καταβολή των μηνιαίων τόκων που αναλογούν στο ποσό του κεφαλαίου που έχει χρησιμοποιήσει. Γι’ αυτό και ονομάζεται «ανοικτό». Γιατί ανοίγει όλες τις ευκαιρίες, χωρίς περιορισμούς. Επίσης η τράπεζα προσφέρει και άλλες μορφές χρηματοδοτήσεων αναγκών σε Κεφάλαια Κίνησης: - Με ετήσια ανανέωση, εξόφληση κεφαλαίου σε τακτά διαστήματα ή σε περιόδους που προσαρμόζονται στο συναλλακτικό κύκλωμα της επιχείρησης, δυνατότητα επαναχορήγησης του εξοφλούμενου κεφαλαίου, εξάμηνη χρέωση τόκων, επιτόκιο κυμαινόμενο, που προσδιορίζεται από το βασικό επιτόκιο για κεφάλαια κίνησης. - Χρηματοδότηση έναντι απαιτήσεων, που δίνει τη δυνατότητα να μετατρέψετε σε μετρητά στοιχεία του ενεργητικού της επιχείρησής σας όπως: απαιτήσεις από πωλήσεις μέσω πιστωτικών καρτών με το σύστημα των άτοκων δόσεων, επιταγές και συναλλαγματικές πελατείας, τιμολόγια πώλησης με πίστωση, φορτωτικά έγγραφα. - Μέσω Οverdraft, προσφέρεται η δυνατότητα εύκολης πρόσβασης σε μετρητά με όριο υπερανάληψης (overdraft) που συνδέεται με τον λογαριασμό όψεως, μέσω του οποίου διενεργούνται οι συναλλαγές.

Μάρτιος Μάιος - Ιούνιος - Απρίλιος 20182018

Η Εθνική Τράπεζα, αναγνωρίζοντας τη δυναμική και τα περιθώρια ανάπτυξης του αγροτικού τομέα έχει διαμορφώσει ένα ειδικό πρόγραμμα χρηματοδότησης της Συμβολαιακής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας, το οποίο εκσυγχρονίζει ολόκληρο το παραγωγικό και συναλλακτικό κύκλωμα αγοραστών και προμηθευτών αγροτικών/κτηνοτροφικών προϊόντων. Μέσω του προγράμματος αυτού παρέχεται η δυνατότητα χρηματοδότησης αγροτών και κτηνοτρόφων για την κάλυψη μέρους του κόστους παραγωγής των προϊόντων τους. Βασική προϋπόθεση είναι οι παραγωγοί αυτοί να έχουν συνάψει συμβόλαια πώλησης (απευθείας ή μέσω Αγροτικού Συνεταιρισμού) με εμπορικές και μεταποιητικές επιχειρήσεις της χώρας. Η χρηματοδότηση γίνεται με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους και διενεργείται μέσω της ειδικής κάρτας Αγροκάρτα Debit Mastercard, η χρήση της οποίας επιτρέπεται αποκλειστικά στο εκτεταμένο δίκτυο συνεργαζόμενων με την τράπεζα επιχειρήσεων εμπορίας αγροτικών εφοδίων και πρατηρίων καυσίμων. Επιπροσθέτως, ο παραγωγός μέσω της χρηματοδότησης μπορεί να πληρώνει τους εργάτες γης μέσω έκδοσης εργοσήμου, αλλά και λοιπές δαπάνες, όπως το αγροτικό τιμολόγιο της ΔΕΗ, την ύδρευση των καλλιεργούμενων εκτάσεων κ.λπ. Η αποπληρωμή της χρηματοδότησης γίνεται αυτόματα από την εμπορική/μεταποιητική επιχείρηση, μέσω της απόδοσης της αξίας των αγοραζόμενων προϊόντων σε καταθετικό λογαριασμό του παραγωγού. Ο παραγωγός μέσω της συμμετοχής του στο πρόγραμμα της Συμβολαιακής Γεωργίας/Κτηνοτροφίας καλύπτει το κόστος παραγωγής των προϊόντων του, βελτιώνοντας σημαντικά τη ρευστότητά του. Με αυτόν τον τρόπο πετυχαίνει από τη μία μείωση του κόστους αγοράς των εφοδίων που προμηθεύεται για την παραγωγή των προϊόντων του, και από την άλλη αύξηση της παραγωγής και της κερδοφορίας του, διασφαλίζοντας έτσι τη βιωσιμότητα της επιχείρησής του.

Άλλες μορφές χρηματοδότησης Η εξασφάλιση ρευστότητας και ο περιορισμός του πιστωτικού κινδύνου αποτελούν τις βασικές επιδιώξεις των επιχειρήσεων σήμερα, προκειμένου

να επιβιώσουν σε ένα έντονα ανταγωνιστικό και διαρκώς μεταβαλλόμενο οικονομικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, η Εθνική Τράπεζα μέσω της θυγατρικής της εταιρείας Εθνικής Factors ΑΕ προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων, που καλύπτουν σύγχρονες επιχειρηματικές ανάγκες. Τέλος, στο πλαίσιο της επιχειρηματικής ή/ και επαγγελματικής δραστηριότητας, η Εθνική Τράπεζα παρέχει τη δυνατότητα έκδοσης εγγυητικών επιστολών και ανοίγματος Ενέγγυων Πιστώσεων σε ευρώ και συνάλλαγμα.

Αναπόσπαστο κοµµάτι της ενηµέρωσής

Το

αποτελεί

τη νέα πύλη στην ασφαλιστική αγορά. Με συνεχή ανανέωση και ειδήσεις από όλο τον κόσµο, συγκρίσεις προϊόντων και multimedia, αποτελεί τον πιο πλήρη ασφαλιστικό σας οδηγό. Πλοηγηθείτε, σήµερα κιόλας, µε ταχύτητα, ασφάλεια και εγκυρότητα στον κόσµο του

σας!

Αποκαλυπτική ∆ηµοσιογραφία Αποκλειστικότητες Απόψεις Στελεχών Προσωπογραφίες ∆ιεθνή Θέµατα Εκπαιδευτικά Βοηθήµατα Videos

Τ: 210 99 84 950, F: 210 99 84 953 ΧΡΗΜΑ 39

αφιέρωμα ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Προτεραιότητα στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με χρηματοδότηση και ολοκληρωμένα προγράμματα υποστήριξης δίνει η Τράπεζα Πειραιώς, η οποία αποτελεί και τον μεγαλύτερο χρηματοδότη του τομέα αυτού. Στόχος της τράπεζας είναι η ενίσχυση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, στις οποίες στηρίζεται ο οικονομικός και επιχειρηματικός χάρτης της χώρας, καθώς συντηρούν το 99% της απασχόλησης και το 85% της προστιθέμενης αξίας. Η Τράπεζα Πειραιώς, συνδυάζοντας γνώση της αγοράς, πολύχρονη εμπειρία και τεχνογνωσία, στηρίζει υπεύθυνα και ενεργά τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες με κύκλο εργασιών έως 2,5 εκατ. ευρώ. Αναπτύσσοντας συνεργασίες με εθνικούς και ευρωπαϊκούς φορείς, η τράπεζα έχει εξασφαλίσει τους απαραίτητους πόρους για την παροχή ρευστότητας με προνομιακούς όρους στις ελληνικές μικρές, μεσαίες, αλλά και μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, παρέχει: Χρηματοδοτικές λύσεις σε συνεργασία με Εθνικούς Αναπτυξιακούς Φορείς. Σε συνεργασία με το Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης (ΕΤΕΑΝ), η τράπεζα συμμετέχει στην ενεργοποίηση του Ενδιάμεσου ΤΕΠΙΧ Ι. Η ΕΤΕΑΝ, μέσω του Ταμείου Επιχειρηματικότητας, διαθέτει πόρους συνολικού ύψους 192 εκατ. ευρώ, για τη χρηματοδότηση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Σκοπός του προγράμματος είναι η ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων αυτών μέσω κεφαλαίων κίνησης ή/και επενδυτικών δανείων. Το τελικό επιτόκιο χορήγησης είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικό και φθάνει έως το 4,9%, σταθερό. Το ύψος των δανείων ανέρχεται έως 300.000 ευρώ για κεφάλαια κίνησης και 800.000 ευρώ για επενδυτικά δάνεια. Χρηματοδοτικές λύσεις σε συνεργασία με Ευρωπαϊκούς Αναπτυξιακούς Φορείς. Σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων, η τράπεζα συμμετέχει στο εγγυοδοτικό εργαλείο COSME, που έχει ως στόχο τη βελτίωση της πρόσβασης μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση με προνομιακούς όρους και μειωμένες εξασφαλίσεις. Στο πλαίσιο του COSME, η τράπεζα παρέχει εξειδικευμένα χρηματοδοτικά προϊόντα, ανάλογα με τις ανάγκες και τον τομέα δραστηριοποίησης της κάθε επιχείρησης. Το συνολικό ύψος της συμφωνίας ανέρχεται σε 170 εκατ. ευρώ, και ήδη η τράπεζα επιδιώκει την επέκτασή της. Τα πλεονεκτήματα του προγράμματος COSME είναι: 1) η ενίσχυση της ρευστότητας με μειωμένες εξασφαλίσεις, καθώς παρέχεται εγγύηση COSME στο 50% της χρηματοδότησης, 2) η ευνοϊκή τιμολόγηση, 3) τα εξειδικευμένα χρηματοδοτικά προϊόντα, όπως:

Μάιος - Ιούνιος 2018

-COSME Πειραιώς Επιχειρείν, για την κάλυψη αναγκών κεφαλαίου κίνησης και την υλοποίηση επενδύσεων (ύψος χρηματοδότησης 30.000750.000 ευρώ). -COSME Πειραιώς Επιχειρείν Ανοικτό POS, για την κάλυψη αναγκών ρευστότητας έναντι μελλοντικών απαιτήσεων από πωλήσεις μέσω POS (ύψος χρηματοδότησης 4.000-300.000 ευρώ). -COSME Πειραιώς Επιχειρείν Κεφάλαιο Κίνησης Αγροεφοδίων, για επιχειρήσεις και επαγγελματίες του κλάδου των αγροτικών εφοδίων (ύψος χρηματοδότησης 10.000-750.000 ευρώ).

Συμβολαιακή Γεωργία από την Τράπεζα Πειραιώς Το Πρόγραμμα της Συμβολαιακής Γεωργίας & Κτηνοτροφίας που υλοποιεί η Τράπεζα Πειραιώς συνιστά μια σύγχρονη πρωτοβουλία στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής της τράπεζας για τη στήριξη και τον εκσυγχρονισμό του αγροτικού τομέα, ο οποίος μπορεί να αποτελέσει ισχυρό πυλώνα ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Το πρόγραμμα καλύπτει όλη την παραγωγική, εφοδιαστική και μεταποιητική αλυσίδα του αγροτικού προϊόντος, υποστηρίζοντας συντεταγμένα την επωφελή συνεργασία παραγωγών και επιχειρήσεων εμπορίας, μεταποίησης και διάθεσης της αγροτικής παραγωγής. Η Τράπεζα Πειραιώς λειτουργεί ως συντονιστής και χρηματοδότης.

Το Πρόγραμμα της Συμβολαιακής Γεωργίας & Κτηνοτροφίας Στηρίζει την παραγωγική προσπάθεια, εξασφαλίζοντας στους Έλληνες παραγωγούς την αναγκαία ρευστότητα, ώστε όχι μόνο να συνεχίσουν να παράγουν, αλλά, μέσα από καλύτερο προγραμματισμό των απαιτούμενων εισροών τους, να επιτύχουν καλύτερες τιμές, βελτίωση των όρων παραγωγής και, τελικά, καλύτερη ποιότητα στο παραγόμενο προϊόν. Εξασφαλίζει στις επιχειρήσεις την απαιτούμενη πρώτη ύλη, έτσι ώστε να προγραμματίσουν τις πληρωμές τους και γενικότερα τις ταμειακές τους υποχρεώσεις, αλλά και να είναι συνεπείς σε συμφωνίες και ρήτρες για την παράδοση των προϊόντων στις οποίες έχουν προχωρήσει. Δημιουργεί, σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών και αγορών, μια συναλλακτική κίνηση σε ό,τι αφορά την αλυσίδα των αγροτικών εισροών (αγροτικά εφόδια, μηχανήματα-μικροεργαλεία, ζωικό κεφάλαιο-ενέργεια), η οποία θα δώσει σημαντική ανάσα ρευστότητας, λόγω του άμεσου της πληρωμής όλων των συντελεστών που είναι απαραίτητοι για την παραγωγή των προϊόντων.

EFG EUROBANK Με σημαντικές συμμαχίες ξεκίνησε το νέο έτος για τη Eurobank, με στόχο την ενίσχυση της ρευστότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε συνεργασία με εθνικούς και ευρωπαϊκούς φορείς. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ) και η Eurobank υπέγραψαν, στο πλαίσιο του προγράμματος COSME, νέα επέκταση, ύψους 390 εκατ. ευρώ, της αρχικής συμφωνίας τους. Με τη νέα συμφωνία, το ανώτατο ποσό χρηματοδότησης πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) ανέρχεται πλέον, συνολικά, σε 650 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα COSME (με συνολικό προϋπολογισμό 2,3 δισ. ευρώ για την περίοδο 20142020) στόχο έχει τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, με ειδική έμφαση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ). Ειδικότερα δε με το χρηματοοικονομικό εργαλείο με τη μορφή μηχανισμού εγγύησης χρηματοδοτήσεων COSME Loan Guarantee Facility, που προβλέπεται στο πλαίσιο του προγράμματος COSME, παρέχονται εγγυήσεις στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, με στόχο αυτά να αυξήσουν τη χρηματοδότηση προς τις ΜμΕ με μειωμένες απαιτήσεις για παροχή εξασφαλίσεων. Η χορήγηση των συγκεκριμένων χρηματοδοτήσεων καθίσταται δυνατή χάρη στην εγγύηση που παρέχεται από το COSME και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ), που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Επενδυτικού Σχεδίου για την Ευρώπη. Ο σκοπός του ΕΤΣΕ είναι να συμβάλει στη χρηματοδότηση και την υλοποίηση παραγωγικών επενδύσεων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να εξασφαλίσει αυξημένη πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις. Επιπροσθέτως, η Eurobank υπέγραψε συμφωνία με την ΕΤΕΑΝ ΑΕ για τη συνέχιση της Δράσης του Ταμείου Επιχειρηματικότητας (ΤΕΠΙΧ) «Επιχειρηματική Επανεκκίνηση» (ΕΝΔΙΑΜΕΣΟ ΤΕΠΙΧ Ι). Το ΕΝΔΙΑΜΕΣΟ ΤΕΠΙΧ Ι έχει ως στόχο να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό μέχρι την έναρξη του ΤΕΠΙΧ ΙΙ, η ενεργοποίηση του οποίου αναμένεται το β’ εξάμηνο του έτους. Ειδικότερα, μέσω του ΕΝΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΕΠΙΧ Ι, πρόκειται να διοχετευθούν από τον τραπεζικό τομέα στην αγορά κεφάλαια συνολικού ύψους 384 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 192 εκατ. ευρώ προέρχονται από την ΕΤΕΑΝ ΑΕ.

Όσον αφορά στη Δράση «ΤΕΠΙΧ-Επιχειρηματική Επανεκκίνηση», η τράπεζα και η ΕΤΕΑΝ ΑΕ έχουν συστήσει, στο πλαίσιο αυτής, κοινό κεφάλαιο με τη συνεπένδυση κεφαλαίων της τράπεζας και της ΕΤΕΑΝ ΑΕ, και συγκεκριμένα με συμμετοχή της καθεμίας σε αυτό με ποσοστό 50%, για τη χρηματοδότηση με ευνοϊκούς όρους πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Ειδικότερα, το 50% του κεφαλαίου κάθε χρηματοδότησης, το οποίο προέρχεται από κεφάλαια του ΤΕΠΙΧ, είναι άτοκο και το υπόλοιπο 50%, που προέρχεται από κεφάλαια της τράπεζας, προσφέρεται με προνομιακό επιτόκιο, με συνέπεια το ετήσιο μεσοσταθμικό επιτόκιο δανεισμού των επιλέξιμων επιχειρήσεων να είναι ιδιαίτερα χαμηλό. Παράλληλα, στο πλαίσιο του προγράμματος «ΕΣΠΑ 2014-2020», η Eurobank προσφέρει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, στηρίζοντας την προσπάθεια υλοποίησης των επενδυτικών τους σχεδίων.

ALPHA BANK Οι μικρές, οι μεσαίες επιχειρήσεις καθώς και οι ελεύθεροι επαγγελματίες βρίσκουν στην Alpha Bank αρωγή και έμπρακτη υποστήριξη στην αναπτυξιακή τους πορεία. Η Alpha Bank σχεδιάζει και διαρκώς αναπροσαρμόζει τις υπηρεσίες και τα προϊόντα της, ώστε να προσφέρει χρηματοδοτικές λύσεις με ευνοϊκούς όρους και προσαρμοσμένες στις απαιτήσεις της επιχείρησης. Ανάλογα με τον κύκλο εργασιών της επιχείρησής σας, υπάρχει επιλογή για τρόπο χρηματοδότησης που ανταποκρίνεται καλύτερα στην εκπλήρωση των επαγγελματικών σχεδίων.

Αναπτυξιακά Προγράμματα Δράση ΤΕΠΙΧ «Επιχειρηματική Επανεκκίνηση-Ενδιάμεσο» Η Alpha Bank, σε συνεργασία με το Ταμείο Επιχειρηματικότητας (ΤΕΠΙΧ), προσφέρουν μέσω της Δράσης «ΤΕΠΙΧ-Επιχειρηματική Επανεκκίνηση», συγχρηματοδοτούμενα δάνεια προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις, για την κάλυψη αναγκών κεφαλαίου κινήσεως και τη χρηματοδότηση των επενδυτικών τους σχεδίων. Κίνηση στην επιχείρηση με 50% άτοκη χρηματοδότηση. ΧΡΗΜΑ 41

αφιέρωμα Πρόγραμμα Εγγυοδοσίας COSME Η Alpha Bank, συνεπής στη φιλοσοφία της για τη στήριξη της ελληνικής μικρομεσαίας επιχείρησης, υπέγραψε νέα συμφωνία συνεργασίας με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ), για τη διάθεση του εγγυοδοτικού Προγράμματος COSME, εξασφαλίζοντας στις επιχειρήσεις ρευστότητα συνολικού ποσού 200.000.000 ευρώ, με μειωμένες απαιτήσεις σε εξασφαλίσεις, δεδομένης της παρεχόμενης εγγυήσεως του ΕΤαΕ.

Πρόγραμμα Εγγυοδοσίας InnovFin H Alpha Bank, με γνώμονα την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των βιώσιμων ελληνικών επιχειρήσεων, υπέγραψε με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ) συμφωνία συνεργασίας συνολικού ποσού 100.000.000 ευρώ, για τη συμμετοχή της στον μηχανισμό εγγυήσεων InnovFin, μέσω του οποίου, καινοτόμες μικρομεσαίες και μικρού μεγέθους μεσαίας κεφαλαιοποίησης επιχειρήσεις (Small Mid Caps) θα αποκτήσουν πρόσβαση σε ρευστότητα, με ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης και με την εγγύηση του ΕΤαΕ.

Χρηματοδότηση μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων H Αlpha Bank, σε συνεργασία µε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, μέσω του Ελληνικού Ταμείου Εγγυοδοσίας Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις (ΕΛΤΕπ, ΜΜΕ), προσφέρει δάνεια σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους κλάδους της βιομηχανίας, του τουρισμού και της παροχής υπηρεσιών, με σκοπό τη χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων και αναγκών κεφαλαίων κίνησης, με μειωμένο κόστος χρηματοδότησης και απαλλαγή της εισφοράς του Ν. 128/75.

ΕΣΠΑ 2014-2020 Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» (ΕΠΑνΕΚ) αποτελεί ένα από τα πέντε τομεακά επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ για την περίοδο 20142020. Κεντρικός στρατηγικός στόχος του ΕΠΑνΕΚ είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, η μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα, με αιχμή την καινοτομία και την αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας.

Μάιος - Ιούνιος 2018

Σύγχρονες τραπεζικές λύσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες του Έλληνα αγρότη Η Alpha Bank στηρίζει με συνέπεια τους Έλληνες αγρότες και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον πρωτογενή τομέα με τη δημιουργία σύγχρονων χρηματοδοτικών προϊόντων, τα οποία εξασφαλίζουν πρόσβαση σε ρευστότητα για την κάλυψη των παραγωγικών δαπανών που σχετίζονται με την αγροτική εκμετάλλευση. Ο Έλληνας αγρότης, αξιοποιώντας τις προσφερόμενες τραπεζικές λύσεις, μπορεί να εκσυγχρονίσει την επιχειρηματική του δραστηριότητα και να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά στο απαιτητικό περιβάλλον της αγοράς.

Μικρές επιχειρήσεις Η Alpha Bank προσφέρει στις μικρές επιχειρήσεις (περιλαμβανομένων και των ελεύθερων επαγγελματιών) με κύκλο εργασιών έως 2.500.000 ευρώ, τη σειρά προϊόντων ALPHA Επιχειρώ, ειδικά σχεδιασμένη να καλύπτει το συνολικό φάσμα των χρηματοδοτικών τους αναγκών. Μπροστά σε μια νέα σελίδα τόσο για τις νομισματικές συνθήκες όσο και για τις συνθήκες ρευστότητας παγκοσμίως βρίσκονται οι επενδυτές, μετά και τις πρόσφατες κρίσιμες συνεδριάσεις των δύο μεγάλων τραπεζών του κόσμου. Η FED οδεύει σε περισσότερες αυξήσεις επιτοκίων από ό,τι αποτιμούσαν μέχρι πρόσφατα οι αγορές, ενώ η ΕΚΤ δίνει οριστικό τέλος στο τεράστιο πρόγραμμα τόνωσης των αγορών, το QE, του οποίου το ύψος ξεπέρασε τα 2,5 τρισ. ευρώ. Η διεθνής bull market, η οποία κράτησε 9 συνεχόμενα χρόνια, έχει ήδη κατεβάσει ταχύτητα, δίνοντας τη σκυτάλη στην έντονη μεταβλητότητα στις αγορές, ενώ δέχεται πλέον κατά μέτωπο επίθεση από τη νέα εποχή του τέλους της φθηνής ρευστότητας, σε μια στιγμή που ο κίνδυνος νέων κραδασμών στην ευρωζώνη, με αφορμή τις πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία, επανέρχεται. Η οικονομία της περιοχής, η οποία εντυπωσίασε το 2017, αρχίζει και επιβραδύνεται, ενώ η ευρωζώνη είναι αντιμέτωπη με έναν εξελισσόμενο εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Η προοπτική να αυξήσει η FED την αξία του χρήματος είναι μια πολύ σημαντική παράμετρος για όλα όσα αναμένεται να συμβούν και στην Ευρώπη, αφού μοιραία οι Ευρωπαίοι επενδυτές θα θελήσουν να ακολουθήσουν τις υψηλότερες αποδόσεις. Το έργο της ΕΚΤ στο να προσπαθήσει να αποτρέ-

ψει αυτήν την εξέλιξη είναι εξαιρετικά κρίσιμο και δύσκολο, καθώς ένα τέτοιο σενάριο απειλεί με μαζική αποεπένδυση την Ευρώπη. Σύμφωνα με τους αναλυτές, οι τράπεζες –και ειδικά οι ευρωπαϊκές– θα πρέπει να προετοιμαστούν για πιθανά πολύ σοβαρά προβλήματα, που μοιραία θα επιφέρει το τέλος του QE. Οι κεντρικές τράπεζες κατέχουν επί του παρόντος περίπου 11 τρισ. ευρώ assets στον ισολογισμό τους, που ισοδυναμεί με περίπου το 15% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Είναι το μεγαλύτερο νομισματικό πείραμα στην ιστορία, και το τέλος του QE θα προκαλέσει περιόδους έντονης μεταβλητότητας στην καλύτερη περίπτωση, αλλά και σε μια ισχυρή οικονομική αναταραχή. Καθώς υπάρχουν σημαντικά κεφαλαιακά αποθέματα που μπορούν να μοχλευθούν, οι τράπεζες δείχνουν καλύτερα προετοιμασμένες να το αντιμετωπίσουν. Όμως υπάρχει μια νέα γενιά δανειοληπτών, που δημιούργησε το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων και της ισχυρής ρευστότητας και χαμηλής μεταβλητότητας, η οποία θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα ισχυρό «σοκ» όταν αυτό τελειώσει. Στη χώρα μας, τώρα, οι τράπεζες, μέχρι να τελειώσει το QE, δηλαδή μέχρι το τέλος του έτους, πρέπει με κάθε τρόπο να έχουν ελέγξει τα κόκκινα δάνεια. Η αγορά τίτλων έχει θέσει το 22% των κρατικών ομολόγων των χωρών της ευρωζώνης στα βιβλία της ΕΚΤ, σύμφωνα με υπολογισμούς των FT. Σε χώρες που έχουν χαμηλό χρέος, όπως η Γερμανία, το ποσοστό υπερβαίνει το 29% του υφιστάμενου χρέους, ενώ στην περίπτωση της Ιταλίας φτάνει το 17%. Από τότε που άρχισε να αγοράζει επιχειρηματικά ομόλογα επενδυτικής βαθμίδας, τον Ιούνιο του 2016, η ΕΚΤ έχει χτίσει θέση 157 δισ. ευρώ σε εταιρικούς τίτλους, σχεδόν 20% του χαρτοφυλακίου που είναι επιλέξιμο προς αγορά. Το μεγάλης κλίμακας σχέδιο αγορών είχε βαθύ αντίκτυπο στις αποδόσεις των ομολόγων. Τα spread εταιρειών των οποίων το χρέος δεν είναι επιλέξιμο για αγορά παρουσίασε πτωτική τάση σχεδόν ανάλογη με αυτήν όσων είναι επιλέξιμα, σύμφωνα με την Deutsche Bank. Με τον τερματισμό του QE, τα γραφεία εμπορικών συναλλαγών ετοιμάζονται να απολέσουν έναν μεγάλο αγοραστή εταιρικού χρέους. «Το τέλος του QE σημαίνει πως από την αγορά αφαιρείται ένα δεκανίκι στο οποίο στηρίχθηκε για πολύ μακρύ χρονικό διάστημα» επισημαίνει η Deutsche Bank, τονίζοντας πως σε ένα περιβάλλον όπου οι αγορές έχουν περισσότερη μεταβλητότητα... ο αντίκτυπος μεγεθύνεται. Ο προβληματισμός για τα NPLs δεν θα λήξει γρήγορα στη χώρα μας. Ωστόσο, η δημιουργία μιας δευτερογενούς αγοράς μπορεί να βοηθήσει αισθητά την κατάσταση, όπως σημειώνουν κύκλοι της αγοράς. • • •

άρθρο

file o r P ς η τ ία ιρ ε π μ ε ς ή ν Η διεθ ν ω τ ς η σ ω μ ά ν υ δ ν ε ς ό λ μοχ ν ψηφιακών τραπελζλικάώδα υποδομών και στην Ε

ι διεθνείς εξελίξεις στοv χρηματοοικονομικό τομέα δημιουργούν ευκαιρίες ανάδειξης νέων τραπεζικών σχημάτων με αιχμή του δόρατος την τεχνολογία. Οι εξελισσόμενες απαιτήσεις των καταναλωτών για ταχύτερη και ευέλικτη εξυπηρέτηση, σε συνδυασμό με την επανάσταση των ψηφιακών τραπεζών στην Ευρώπη, έχουν οδηγήσει τις συστημικές τράπεζες στο να αναθεωρήσουν την ανταγωνιστικότητα των υπηρεσιών τους, ώστε να παρέχουν εξατομικευμένη εξυπηρέτηση υψηλής ποιότητας, βελτιστοποιώντας την εμπειρία των πελατών τους. Στην Ευρώπη, υπάρχουν ήδη challenger banks, digital banks, mobile only banks, που επιτρέπουν την ολοκληρωμένη εκτέλεση συναλλαγών χωρίς την ύπαρξη φυσικού καταστήματος. Επίσης, μεγάλοι τραπεζικοί οργανισμοί έχουν ήδη προχωρήσει σε συνεργασίες με εταιρείες FinTech (π.χ. Santander, BNP Paribas, κ.τ.λ.) αξιοποιώντας νέες τεχνολογίες είτε για να δημιουργήσουν digital banks είτε για να προσφέρουν νέα, καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες. Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία, μόνο στην Αγγλία λειτουργούν ήδη πάνω από 70 ψηφιακές τράπεζες, μεταξύ των οποίων building societies, κρατικές τράπεζες που υποστηρίζουν την επιχειρηματικότητα, P2P Lending εταιρείες που έχουν πάρει τραπεζική άδεια κ.τ.λ. Σε διάστημα ενός έτους, η FCA ενδέχεται να εγκρίνει περίπου 10 νέες άδειες σε όσους πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις για τη δημιουργία τράπεζας. Από αυτό το δείγμα είναι εμφανές ότι ο συγκεκριμένος κλάδος γνωρίζει μεγάλη άνθηση, καθώς η τεχνολογία εισέρχεται όλο και πιο δυναμικά στον τραπεζικό τομέα. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι, πέρα από τη θετική τάση, απαιτούνται, παράλληλα, συγκεκριμένες προδιαγραφές προκειμένου ένας οργανισμός να παραμείνει ανταγωνιστικός και βιώσιμος. Η κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ψηφιακών τραπεζικών υπηρεσιών τόσο από πλευράς ανάγκης και παιδείας καταναλωτών όσο και από πλευράς προμηθευτών (τράπεζες). Το νομοθετικό πλαίσιο, οι κανονισμοί και ο τρόπος λειτουργίας θα κρίνουν την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου. Ωστόσο, στην παγκοσμιοποιημένη ψηφιακή αγορά είναι ξεκάθαρο ότι η προσφορά των υπηρεσιών ηλεκτρονικά μπορεί και θα πρέπει να γίνεται από οποιοδήποτε σημείο του κόσμου.

Έτσι, παρά το γεγονός ότι η εμπιστοσύνη παραμένει ισχυρό συστατικό της τραπεζικής σχέσης, είναι σαφές ότι σημαντική προτεραιότητα των τραπεζών αποτελεί πλέον η δημιουργία ψηφιακών υπηρεσιών, που θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Κάποιες ψηφιακές υπηρεσίες (πληρωμές, κάρτες κ.τ.λ.) παρέχονται ήδη, ενώ ισχυρό είναι το ενδιαφέρον νέων συμμετεχόντων στην αγορά για τον συγκεκριμένο τομέα υπηρεσιών, με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών τους και ταυτόχρονα την απόκτηση μεγαλύτερου μεριδίου αγοράς στη δραστηριότητά τους. Αυτή η τελευταία διάσταση αναμένεται να επιδράσει καταλυτικά στην προσφορά και άλλων υπηρεσιών. Προφανώς, αναμένονται δυνατότητες διαφοροποιημένης δανειοδότησης, επιπρόσθετες επιλογές στις ηλεκτρονικές και ψηφιακές πληρωμές, αλλά και πιο προσωποποιημένες υπηρεσίες, μέσω της χρήσης συγκεκριμένων προϊόντων. Όλα τα παραπάνω θα επιτρέπουν το cross-selling μεταξύ διαφορετικών υπηρεσιών και προϊόντων αλλά και το up-selling, δηλαδή την επέκταση των προσφερόμενων υπηρεσιών στον ίδιο πελάτη. Η Profile διαθέτει τεχνογνωσία και διεθνή εμπειρία σε όλο το φάσμα των ψηφιακών υπηρεσιών, γεγονός που της παρέχει μοναδικά πλεονεκτήματα στον ελλαδικό χώρο σε ό,τι αφορά την παροχή των πιο κατάλληλων προτάσεων, λύσεων και συμβουλευτικών υπηρεσιών στις τράπεζες που επιθυμούν να διευρύνουν τις δραστηριότητές τους στο digital banking. Για παράδειγμα, η Ditto Bank στη Γαλλία επέλεξε το FMS.next, την τραπεζική πλατφόρμα της Profile για να προσφέρει ολοκληρωμένη και αυτοματοποιημένη κάλυψη εργασιών σε ψηφιακό περιβάλλον και να λειτουργήσει ως ο κεντρικός άξονας για τις υπόλοιπες εργασίες. Η διεθνής εμπειρία που έχει αποκομίσει η Profile από τις εγκαταστάσεις ψηφιακών τραπεζικών συστημάτων σε αντίστοιχους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς στο εξωτερικό μπορεί να συνεισφέρει τα μέγιστα στην εγχώρια αγορά, προκειμένου να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές σε όλο το εύρος της ψηφιακής τραπεζικής, συμβάλλοντας θετικά στην πρόοδο και την ενδυνάμωση της ανταγωνιστικής θέσης της χώρας. • • •

www.profilesw.com | info@profilesw.com ΧΡΗΜΑ 43

συνέντευξη

Αντώνης Κεραστάρης Διευθύνων Σύμβουλος, Intralot

«Εξετάζουμε όλα τα ενδεχόμενα, αλλά η Ελλάδα παραμένει η βάση μας»

Ή Στον Κ.Μ. Γελαντάλι

Μάιος - Ιούνιος 2018

ταν 17 Νοέμβρη του 2014 όταν ο Αντώνης Κεραστάρης, αφού είχε δώσει με επιτυχία τις «εξετάσεις» του ως διευθύνων σύμβουλος της Hellas On Line, ανέλαβε τη διοίκηση της Ιntralot Σχεδόν 4 χρόνια μετά, ο κ. Αντώνης Κεραστάρης αποδεικνύει με αριθμούς και γεγονότα ότι ξαναέφερε την Intralot στην κορυφή των δραστηριοτήτων του Ομίλου Κόκκαλη. Ο Αντώνης Κεραστάρης σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά τον κορυφαίο μεταπτυχιακό του τίτλο τον κέρδισε με τη διαδρομή του στον όμιλο της Intracom. Εντάχθηκε στον Όμιλο το 2008 και, πριν αναλάβει τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της Intralot, είχε διατελέσει διευθύνων σύμβουλος της Hellas On Line και στη συνέχεια Chief Financial Officer της Intralot. Στα 23 χρόνια της εργασιακής του εμπειρίας, έχει αναλάβει ευθύνες ως ανώτερο διευθυντικό στέλεχος σε μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, όπως Procter & Gamble, Hilton, Mercedes, και στον Όμιλο Εταιρειών ΟΤΕ. Με τη συνέντευξη που παραχωρεί στο ΧΡΗΜΑ, o Αντώνης Κεραστάρης μάς αναλύει με λεπτομέρειες τους σχεδιασμούς του μέλλοντος.

Η στρατηγική μας σήμερα εστιάζεται σε επενδύσεις που δημιουργούν μακροπρόθεσμη αξία

ΧΡΗΜΑ 45

συνέντευξη

Η Intralot δραστηριοποιείται σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον, με προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, και μάλιστα σε ανεπτυγμένες αγορές, ενώ υπάρχει στον κλάδο μια έντονη τάση συγκέντρωσης της αγοράς. Ποια είναι σήμερα τα βασικά συστατικά της στρατηγικής σας; Η στρατηγική μας, σήμερα, εστιάζεται σε επενδύσεις που δημιουργούν μακροπρόθεσμη αξία. Είναι κάτι που ενδιαφέρει τους μετόχους, τους στρατηγικούς επενδυτές και ιδιαίτερα την αγορά ομολόγων. Οι τρεις άξονες της στρατηγικής μας είναι πρώτον, η επένδυση στη γεωγραφική αναδιάρθρωση, με έμφαση στις ανεπτυγμένες αγορές, δεύτερον, η επένδυση σε νέα προϊόντα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κλάδου και τρίτον, στην αναδιάρθρωση της χρηματοοικονομικής μας δομής, που περιλαμβάνει μείωση του κόστους δανεισμού και της εξυπηρέτησής του και τη δραστηριοποίηση με μια asset light δομή ως πάροχος τεχνολογίας και υπηρεσιών. Παράλληλα, όμως, βλέπουμε και μια εντονότερη παρουσία στην Ελλάδα, με τη συμμετοχή στο Καζίνο με την οικογένεια Λασκαρίδη, τη συνέχιση της στρατηγικής σχέσης με τον ΟΠΑΠ και την προοπτική στον διαδικτυακό κλάδο. Πράγματι, βλέπουμε μια σημαντική ευκαιρία στην αγορά των Καζίνο μέσα στο νέο νομοθετικό πλαίσιο και θεωρούμε ότι δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για μια πολύ ουσιαστική επένδυση, που θα δημιουργήσει μεγάλες προοπτικές στην ελληνική αγορά και νέες θέσεις εργασίας. Πρωταρχικό ρόλο για την επιτυχία των επενδύσεων στον κλάδο μας παίζει η σωστή ρύθμιση της αγοράς, και νομίζω ότι, όπως διαμορφώνεται το πλαίσιο σήμερα, διασφαλίζεται μακροχρόνιο όφελος, που εγγυάται ταυτόχρονα το δημόσιο συμφέρον και καθιστά βιώσιμες αυτές τις επενδύσεις. Στο κομμάτι του ΟΠΑΠ, πράγματι, η συνεργασία μας με τη Διοίκησή του και τις τεχνικές υπηρεσίες είναι εξαιρετική και υπάρχει σημαντική κατανόηση, από πλευράς του ΟΠΑΠ, των δυνατοτήτων των νέων μας προϊόντων και των έξυπνων τεχνολογικών λύσεων αλλά και της συνεργασίας μας στο πλαίσιο της Εταιρείας Κρατικών Λαχείων. Νομίζω υπάρχει μεγάλη σύγκλιση με τον ΟΠΑΠ στα θέματα τεχνολογίας και εξυπηρέτησης της εμπορικής του πολιτικής. Τέλος, στο κομμάτι του Διαδικτύου, αναμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον τον νέο νόμο. Το διαδικτυακό

Μάιος - Ιούνιος 2018

κομμάτι έχει μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς όλη η τεχνολογική προσέγγιση, πλέον, στον κλάδο μας αφορά στη δημιουργία ενιαίας εμπειρίας τόσο online όσο και στο πρακτορείο. Όλα μας τα προϊόντα σχεδιάζονται με αυτήν τη λογική, καθώς το online/mobile κανάλι δημιουργεί επιπλέον δυνατότητες αξιοποίησης παικτικών δεδομένων, διαφάνειας και υπεύθυνου παιχνιδιού. Στον κλάδο μας υπάρχει μεγάλη παράνομη δραστηριότητα, και με αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο και εφαρμογή σταθερών κανόνων μπορεί να ανακτηθεί μεγάλο ποσοστό από διάφορες αγορές, που θα ενισχύσει τα κρατικά έσοδα και θα δώσει θέσεις εργασίας και κέρδη στις νόμιμες, διαφανείς εταιρείες που επενδύουν σε αδειοδοτημένη δραστηριότητα. Ωστόσο, φαίνεται ότι μεγάλο βάρος παραμένει στην αγορά των ΗΠΑ, όπου η πρόσφατη άρση της ομοσπονδιακής απαγόρευσης του αθλητικού στοιχήματος δημιουργεί νέα δεδομένα (σε 12+1 πολιτείες των ΗΠΑ η Intralot ανταγωνίζεται στα ίσα πανίσχυρους ξένους ομίλους). Ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της, πόσο δύσκολο είναι για μια ελληνική εταιρεία να πείσει; Πράγματι, η αγορά των ΗΠΑ έχει τρομερό ενδιαφέρον για πολλούς λόγους. Πρώτα από όλα, το μέγεθός της. Ειδικά η νέα, παρθένα αγορά του

αθλητικού στοιχήματος εκτιμάται σε περίπου 20 δισ. δολ. σε όρους GGR. Σήμερα, συνεργαζόμαστε με Κρατικές Λοταρίες που εξυπηρετούν περίπου το 11% των εσόδων της συνολικής λοταριακής αγοράς. Οπότε αντιλαμβάνεστε το μέγεθος της νέας ευκαιρίας. Το άλλο μεγάλο πλεονέκτημα είναι ότι στις ΗΠΑ υπάρχει πολύ σταθερό και ισχυρό ρυθμιστικό πλαίσιο, κάτι που διευκολύνει πάρα πολύ τη δουλειά μας. Η απόφαση του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου να άρει την καθολική απαγόρευση και να δώσει στις πολιτείες το δικαίωμα να νομοθετήσουν σχετικά με τη διεξαγωγή του αθλητικού στοιχήματος ήταν μια εξέλιξη που την αναμέναμε και έχουμε προετοιμαστεί με επένδυση σε νέα πλατφόρμα στοιχήματος, που σχεδιάστηκε για να καλύψει τις σύγχρονες ανάγκες. Πρόσφατα, είχα την ευκαιρία να συζητήσω μια ολοκληρωμένη παρουσίαση των δυνατοτήτων μας και της οπτικής μας στην ετήσια συνάντηση όλων των διοικητών των Κρατικών Λοταριών των ΗΠΑ στο Πόρτλαντ του Μέιν και είχα πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις εκεί. Το θέμα αυτό θα κυριαρχήσει φέτος στις ΗΠΑ και θα επιφέρει μεγάλες αλλαγές στο μοντέλο των τυχερών παιχνιδιών όπως το γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, καθώς το κοινό του στοιχήματος είναι διαφορετικό καταρχήν δημογραφικά από το κοινό της λοταρίας και έχει μια νέα δυναμική.

τοδότηση πωλήσεων, συγκεντρώνει δραστηριότητες, προχωρά σε πωλήσεις (η περίπτωση της Τζαμάικα, όπου η συμφωνία έγινε στις 12 φορές τα EBITDA, στην Ιταλία η περίπτωση Gamenet κ.λπ.). Αυτές οι κινήσεις διάθεσης περιουσιακών στοιχείων που δεν συνεισφέρουν σημαντικά στο EBITDA ή έχουν μεγάλο ποσοστό ρίσκου εντάσσονται στη συνολική στρατηγική του γεωγραφικού επαναπροσδιορισμού και του asset light μοντέλου που προωθούμε για την αύξηση της κερδοφορίας και της μετατροπής EBITDA σε cash. Πριν τρία-τέσσερα χρόνια, από EBITDA στα 170 μόνο το 27% μετατρεπόταν σε χρηματορροές, πλέον ξεπερνά το 70%. Γενικά, η ποιότητα της πελατειακής μας βάσης έχει βελτιωθεί και αυτό είναι το στοιχείο που προσελκύει μεγάλους στρατηγικούς επενδυτές, ειδικά στην αγορά των ομολόγων. Βλέπετε, δηλαδή, ότι οι στρατηγικοί μας άξονες λειτουργούν συνεργατικά. Η βελτίωση του μείγματος των αγορών συνεισφέρει στην αναδιάρθρωση του δανεισμού, την προβλεψιμότητα των εσόδων και τη μείωση του ρίσκου των χωρών δραστηριοποίησης. Γενικά, σε όλες τις κινήσεις μας φροντίζουμε να μιλάμε στη γλώσσα των αγορών.

Επίσης, η είσοδός μας ως τεχνολογικός πάροχος της Camelot, που έχει αναλάβει το έργο της Κρατικής Λοταρίας του Ιλλινόι, είναι μια πολύ μεγάλη εξέλιξη, από την οποία αποσκοπούμε να αποκομίσουμε συνολικά 340 εκατ. δολ. έσοδα την επόμενη δεκαετία και να εγκαταστήσουμε την τεχνολογία μας σε 7.500 σημεία πώλησης. Παράλληλα, την περασμένη χρονιά, ανανεώσαμε 5 συμβόλαια, μεταξύ αυτών και του μεγαλύτερού μας πελάτη, της Λοταρίας του Οχάιο. Η Intralot βρίσκεται αδιάκοπα στην αγορά των ΗΠΑ από το 2002, με μεγάλη ανάπτυξη. Προσφέρουμε ανταγωνιστικό προϊόν, έχουμε την εμπιστοσύνη των πελατών μας, και αυτό φέρνει νέες δουλειές. Έχουμε στρατηγικές συνεργασίες, όπως αυτή με την Camelot, με την οποία έχουμε ήδη μια επιτυχημένη συνεργασία στην Ιρλανδία. Τολμώ μάλιστα να πω ότι σε πολλά θέματα δείχνουμε και τον δρόμο: π.χ. το τελευταίας γενιάς τερματικό της Intralot με την κάμερα είναι το μοναδικό επιτυχημένο παράδειγμα στο είδος του, ενώ η έμφαση που δίνουμε στα χαρακτηριστικά ασφάλειας και στην ευελιξία των προϊόντων μας έχει μεγάλη απήχηση στις αγορές. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με σκληρή δουλειά από όλα τα στελέχη και τους εργαζομένους, συνθέτουν τα χαρακτηριστικά της επιτυχίας. Ταυτόχρονα, η Intralot τα τελευταία δύο-τρία χρόνια αλλάζει πολιτική, περνά από τη χρημα-

Κατά το παρελθόν, η εισηγμένη είχε δεχθεί κριτική για τον υψηλό δανεισμό της. Ωστόσο, και σε αυτό το κομμάτι έχουν γίνει ουσιαστικά βήματα μέσω των αναχρηματοδοτήσεων. Η υψηλή μόχλευση είναι ένα χαρακτηριστικό του κλάδου μας. Οι μεγάλοι ανταγωνιστές μας έχουν υψηλότερη μόχλευση από εμάς. Απλά έχουν πρόσβαση σε βαθύτερες αγορές κεφαλαίου. Από τους τελευταίους κύκλους αναχρηματοδότησης με τα δύο μεγάλα μας ομόλογα, των 250 και 500 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα, έχουμε διασφαλίσει όχι μόνο μέση επιμήκυνση της αποπληρωμής από 3 σε 6 χρόνια και μείωση του ονομαστικού επιτοκίου στο μεσοσταθμικό 5,75% από 8,25%, αλλά κυρίως έχουμε έναν καθαρό χρηματοδοτικό ορίζοντα για τα επόμενα 5 χρόνια, σε μια περίοδο για την οποία έχουμε συμβολαιοποιημένα έσοδα 4,5 δισ. ευρώ. Έχουμε, λοιπόν, όχι μόνο μια μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του δανεισμού κατά 12 εκατ. ευρώ τον χρόνο, αλλά και τη σφραγίδα των αγορών για τις προοπτικές της εταιρείας. Στο παρελθόν (Μάιος 2017), ο πρόεδρος του ομίλου είχε αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο μεταφοράς της εταιρείας σε αγορά του εξωτερικού. Προφανώς, από τη μία η «υπόθεση FF Group», από την άλλη η στροφή, και πάλι, προς την ελληνική αγορά δημιουργούν νέα δεδομένα. Άλλωστε, στην Ελλάδα η Intralot απασχολεί 800 άτομα εξειδικευμένο προσωπι-

κό (καταβάλλει μισθοδοσία 35 εκατ. ετησίως). Ένα dual listing θα ήταν πιθανό, γιατί όχι; Καταρχήν είναι προφανές ότι η υπόθεση FFG έχει αφήσει μια μακρά σκιά στο Ελληνικό Χρηματιστήριο, και χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια από την πλευρά των αρχών για ανάκτηση της αξιοπιστίας των ελεγκτικών μηχανισμών. Ωστόσο, δεν πρέπει να γίνονται υπεραπλουστεύσεις και να συγκρίνονται ανόμοια πράγματα, δηλαδή εμπορικές εταιρείες με εταιρείες που έχουν παραγωγή, επενδύσεις στην καινοτομία, πνευματική ιδιοκτησία και, στη δική μας περίπτωση, πολυετή κρατικά συμβόλαια διεθνώς. Η κρίση των τελευταίων 9 ετών έχει τραυματίσει το σύνολο της οικονομίας, και υπήρξε τρομερή πίεση για πολλές εταιρείες, ειδικά αυτές που στηρίζονταν στην εγχώρια κατανάλωση. Αλλά εταιρείες όπως η Intralot κατάφεραν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των διεθνών αγορών μέσα από μια σειρά αναδιαρθρώσεων. Στην τελευταία μας ομολογιακή έκδοση συμμετείχαν όλοι οι κορυφαίοι επενδυτικοί οίκοι. Το γεγονός αυτό είναι μια εγγύηση για τον δικό μας επενδυτή, γιατί ο επενδυτικός οίκος δεν κοιτάει μόνο τις οικονομικές καταστάσεις, εξετάζει το σύνολο της στρατηγικής με τα μάτια εξειδικευμένων αναλυτών και βγάζει συμπεράσματα για το μέλλον της επιχειρηματικής μας πρότασης και των προοπτικών μας. Τώρα για τα θέματα του listing, όπως επισημαίνετε, έχει υπάρξει δημόσια τοποθέτηση του προέδρου ότι εξετάζουμε όλα τα ενδεχόμενα που θα βελτιώσουν την πρόσβαση σε κεφαλαιαγορές. Δεν υπάρχει ειλημμένη απόφαση, παρότι έχουν γίνει διάφορες ασκήσεις και υπολογισμοί. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, εμείς θεωρούμε την Ελλάδα τη βάση του τεχνολογικού μας κεφαλαίου και θα παραμείνουμε ένας μεγάλος και καλός εργοδότης για εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό. • • • ΧΡΗΜΑ 47

ελεγκτικές εταιρείες

Ελεγκτικές εταιρείες: Ο ποιοτικός και αξιόπιστος έλεγχος «κλειδί» για την έξοδο από την κρίση

Το έργο που μπορεί να προσφέρει ο έλεγχος περιλαμβάνει τη μείωση των ενδοεταιρικών απατών, την καλύτερη αξιοποίηση των οικονομικών πόρων, τη μείωση των παραβάσεων και των παραβατών και, γενικότερα, την καλύτερη λειτουργία της επιχείρησης.

Μάιος - Ιούνιος 2018

τρέχουσα κρίση θεωρείται ένα ζήτημα που απασχολεί συνεχώς πολίτες, επιχειρήσεις, φορείς, κόμματα κ.λπ. σε τέτοιον βαθμό ώστε να αποτελεί κομμάτι της καθημερινότητας. Οι λόγοι για την ύπαρξη της κρίσης –όπως συνηθίζεται– είναι πολλοί, αλλά μπορούμε επιγραμματικά να αναφέρουμε ορισμένους, όπως την κακή διαχείριση των οικονομικών πόρων, την έλλειψη εποπτικού-ελεγκτικού μηχανισμού, αλλά και την ανάθεση λήψης σημαντικών αποφάσεων σε λάθος άτομα. Η ελεγκτική επιστήμη περιλαμβάνει στο περιεχόμενό της την έννοια τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού ελέγχου. Είναι ο κλάδος της οικονομικής των επιχειρήσεων που πραγματεύεται τους γενικούς κανόνες, τους όρους και τις προϋποθέσεις για τη διενέργεια ελέγχου σε κάθε οικονομική διαχείριση ξένης περιουσίας. Σχετικά με την έννοια του ελέγχου, αναφερόμαστε στη συστηματική και με καθορισμένες διαδικασίες έρευνα επί των οικονομικών καταστάσεων μιας επιχείρησης με σκοπό τον προσδιορισμό της ειλικρινούς και ακριβοδίκαιης ή όχι εικόνας της χρηματοοικονομικής θέσης της επιχείρησης και των δραστηριοτήτων της κατά την περίοδο την οποία αφορά ο έλεγχος, στο πλαίσιο της νομοθεσίας και των ιδιαίτερων συνθηκών της χώρας στην οποία δραστηριοποιείται η επιχείρηση. Όπως θα δούμε παρακάτω, το ελεγκτικό επάγγελμα –και κατ’ επέκταση ο έλεγχος– έχει την ικανότητα να αποτρέψει αλλά και να απαλείψει μερικούς από τους προαναφερθέντες λόγους. Τα βήματα της διαδικασίας του ελέγχου περιλαμβάνουν την παρατήρηση, την καταγραφή

στοιχείων, τη διόρθωση και συμμόρφωση και, τέλος, την ανατροφοδότηση. Πραγματοποιώντας τα ανωτέρω, είναι εύκολο για έναν ελεγκτή να παρατηρήσει την υπάρχουσα κατάσταση σε μια επιχείρηση ή έναν οργανισμό, να καταγράψει τα δεδομένα που ισχύουν για την αντίστοιχη χρονική στιγμή, να πραγματοποιήσει τις απαραίτητες ενέργειες για να διορθώσει τα σφάλματα, τα οποία θα οδηγήσουν και στη συμμόρφωση της αντίστοιχης επιχείρησης/οργανισμού. Επεκτείνοντας τα παραπάνω, η ύπαρξη εσωτερικών ελεγκτών στις επιχειρήσεις συμβάλλει ώστε να γίνεται καθημερινή καταγραφή και παρακολούθηση της κατάστασης στην επιχείρηση εκ των έσω. Επιπλέον, ο εξωτερικός ελεγκτής συμμετέχει με την εξακρίβωση της ορθότητας των οικονομικών στοιχείων που παρουσιάζουν οι επιχειρήσεις προς τρίτους και προς το κράτος, και με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η σωστή λειτουργία της επιχείρησης ή του οργανισμού. Καταλήγοντας, λοιπόν, το έργο που μπορεί να προσφέρει ο έλεγχος περιλαμβάνει τη μείωση των ενδοεταιρικών απατών, την καλύτερη αξιοποίηση των οικονομικών πόρων, τη μείωση των παραβάσεων και των παραβατών και, γενικότερα, την καλύτερη λειτουργία της επιχείρησης. Με τη σωστή εφαρμογή του ελέγχου, τα ίδια αποτελέσματα ενδέχεται να εμφανιστούν και σε κρατικούς οργανισμούς, και να καταλήξουν σε ένα θετικό αποτέλεσμα με κρατική εμβέλεια.

Σκοπός του ελέγχου Ο σκοπός του ελέγχου θα πρέπει να εξετάζεται με προσοχή, είτε αυτός είναι εσωτερικός είτε εξω-

τερικός, ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Διασφαλίζοντας το παραπάνω, επωφελείται τόσο ο ελεγχόμενος όσο και ο ελεγκτής, αλλά και κάθε «τρίτο» πρόσωπο το οποίο ενδιαφέρεται για την πορεία της επιχείρησης η οποία ελέγχεται. Σύμφωνα με τον W. Meigs, ο σκοπός του ελέγχου συμπεριλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία: • Την πρόληψη ηθελημένων ή αθέλητων λαθών, απατών, αδυναμιών, σπατάλης κ.λπ. (προληπτικός έλεγχος) • Την αποκάλυψη και την καταστολή ακούσιων ή εκούσιων σφαλμάτων, απατών κ.λπ. (κατασταλτικός έλεγχος) • Την πιστοποίηση της ακρίβειας και της αλήθειας των οικονομικών καταστάσεων (ισολογισμός, αποτελέσματα χρήσεως, διάθεση αποτελεσμάτων, ταμειακές ροές κ.ά.) και των λοιπών οικονομικών στοιχείων και επιδόσεων της επιχείρησης (πιστοληπτική ικανότητα, δείκτες κ.ά.) καθώς και τον έλεγχο της γενικής αποτελεσματικότητας της επιχείρησης (επιβεβαιωτικός έλεγχος). Στην ουσία, ο έλεγχος αποτελεί μια διαδικασία πιστοποίησης κατά την οποία οι άμεσα και έμμεσα ενδιαφερόμενοι της επιχείρησης που υποβάλλεται στον έλεγχο επιζητούν το βέλτιστο αποτέλεσμα, το οποίο θα αντικατοπτρίζει την κατάσταση της επιχείρησης. Αναλυτικότερα, οι ενδιαφερόμενοί της είναι οι διοικούντες και διευθύνοντες της επιχείρησης, οι μέτοχοι και γενικά κάθε ενδιαφερόμενος προς την οικονομική μονάδα (stakeholders), καθώς μέσω του ελέγχου μπορούν να δουν κατά πόσο η επιχείρηση λειτουργεί σωστά και αν θα έχουν μια επιτυχή απόδοση της επένδυσής τους. Έπειτα, οι πιστωτές και οι λοιποί συναλλασσόμενοι –μελλοντικοί και μη– με την επιχείρηση ενδιαφέρονται για τα αποτελέσματα του ελέγχου, γιατί με αυτόν τον τρόπο μπορούν να βεβαιωθούν για την αξιοπιστία της επιχείρησης και να προγραμματίσουν τη συνέχιση της επένδυσης ή τον τερματισμό της, ή ακόμα τη δημιουργία μιας νέας. Τέλος, το κράτος και οι ρυθμιστικές αρχές ενδιαφέρονται και αυτοί, με τη σειρά τους, καθώς μπορούν να εξασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία του οικονομικού κλάδου στον οποίο ανήκει η επιχείρηση, τη σιγουριά ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση παρέχει τις υπηρεσίες και τα προϊόντα της σωστά προς τους καταναλωτές και το κράτος, αλλά και την εισροή κάποιων εσόδων για το κράτος μέσω του φορολογικού συστήματος.

Έλεγχος και στους μικρομεσαίους Η κυβέρνηση επιχείρησε να επεκτείνει τους υποχρεωτικούς ελέγχους σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, που αποτελούν, όπως συνήθως λέγεται, τη «ραχοκοκκαλιά» της ελληνικής οικονομίας,

αλλά τελικά έκανε πίσω, υπό το βάρος των αντιδράσεων του επιχειρηματικού κόσμου. Ειδικότερα, ο Νόμος 4449/2017 για τον υποχρεωτικό έλεγχο χρηματοοικονομικών καταστάσεων, που δημοσιεύθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2017, είχε κατατεθεί μερικούς μήνες νωρίτερα για διαβούλευση, περιλαμβάνοντας μια πολύ σημαντική διάταξη, με την οποία θα άλλαζε εντελώς το πεδίο των υποχρεωτικών ελέγχων. Ως γνωστόν, από 1.1.2016 υπόκεινται σε υποχρεωτικό έλεγχο από ορκωτούς ελεγκτές μόνο οι επιχειρήσεις (οντότητες) που χαρακτηρίζονται μεσαίες ή μεγάλες, σύμφωνα με τα άρθρα 1, 2 του ν. 4308/2014, δηλαδή οντότητες που υπερβαίνουν για δύο συνεχόμενες χρήσεις τα εξής κριτήρια: σύνολο ενεργητικού 4.000.000 ευρώ, καθαρό ύψος κύκλου εργασιών 8.000.000 ευρώ και μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου 50 άτομα. Η αρχική μορφή του σχεδίου νόμου του Υπ. Οικονομικών για τον υποχρεωτικό έλεγχο χρηματοοικονομικών καταστάσεων, βάσει του οποίου γίνεται η εναρμόνιση με την τελευταία σχετική οδηγία, περιελάμβανε διάταξη με την οποία θα αναθεωρούνταν δραστικά τα κριτήρια υπαγωγής επιχειρήσεων στον υποχρεωτικό έλεγχο. Έτσι, προβλεπόταν ότι θα υπάγονταν σε υποχρεωτικό έλεγχο οι επιχειρήσεις που υπερβαίνουν δύο από τα παρακάτω κριτήρια, για δύο συνεχόμενες χρήσεις: κύκλος εργασιών 3.000.000 ευρώ, σύνολο ενεργητικού 1.500.000 ευρώ, μέσος όρος προσωπικού 50 άτομα. Δηλαδή, με την αρχικά προταθείσα διάταξη θα περιοριζόταν το κριτήριο του τζίρου κατά 5 εκατ. ευρώ και του ενεργητικού κατά 2,5 εκατ. ευρώ, με σταθερό το κριτήριο του απασχολούμενου προσωπικού, κάτι που θα έφερνε πολύ μεγάλο αριθμό ελληνικών εταιρειών στην «απόχη» των υποχρεωτικών ελέγχων. Οι αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν από επιχειρηματικούς φορείς οδήγησαν το Υπουργείο Οικονομικών σε στροφή 180 μοιρών: έτσι, όταν πια ήρθε η ώρα να κατατεθεί στη Βουλή το νομοσχέδιο, μετά το στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης, η επίμαχη διάταξη είχε αφαιρεθεί και τα όρια υπαγωγής σε υποχρεωτικό έλεγχο έμειναν αναλλοίωτα. Όμως, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η αλλαγή των ορίων είναι απλώς θέμα χρόνου. Παρότι θα επιβαρύνει μικρότερες επιχειρήσεις με το πρόσθετο κόστος της αμοιβής ελεγκτή –που δεν είναι αμελητέο–, η υπαγωγή μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων σε υποχρεωτικό έλεγχο είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και, τελικά, τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, αφού, ως γνωστόν, το βασικότερο και διαχρονικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι φορολογικές

αρχές στην Ελλάδα είναι η ύπαρξη πολύ μεγάλου αριθμού μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, που είναι πρακτικά αδύνατο να ελεγχθούν αποτελεσματικά με τους περιορισμένους πόρους που διαθέτουν οι αρχές. Η καθιέρωση υποχρεωτικού ελέγχου, που θα συνοδευθεί και από την υποχρέωση έκδοσης πιστοποιητικού φορολογικής συμμόρφωσης, θα επιτρέψει στις αρχές να χρησιμοποιήσουν τις ελεγκτικές εταιρείες ως βασικό «εργαλείο» για την εμπέδωση της φορολογικής συμμόρφωσης, όπως ήδη γίνεται με τις μεγαλύτερες εταιρείες. Μάλιστα, η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, που θέτει πολύ σοβαρούς περιορισμούς στη δυνατότητα των αρχών να ελέγχουν σε μεγάλο βάθος χρόνου τις επιχειρήσεις, καθιστά επιτακτική την ανάγκη να εμπλακούν περισσότερο οι ελεγκτικές εταιρείες σε αυτό πεδίο, καθώς οι καθυστερήσεις στους ελέγχους μετατρέπονται σε οριστικές απώλειες πιθανών εσόδων. Για τις ελεγκτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον ελληνικό χώρο μια τόσο σημαντική διεύρυνση του πεδίου των υποχρεωτικών ελέγχων, όπως αυτή που... παραλίγο να νομοθετηθεί φέτος, θα σήμαινε την είσοδο σε μια νέα περίοδο μεγάλης ανάπτυξης των εργασιών τους και της απασχόλησης στον τομέα.

Ο χάρτης του κλάδου Σήμερα, στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται 49 ελεγκτικές εταιρείες, πολλές εκ των οποίων ιδρύθηκαν τα τελευταία χρόνια, μετά την απελευθέρωση ορισμένων διατάξεων που αφορούν στο επάγγελμα του ορκωτού ελεγκτή και την ίδρυση ελεγκτικής εταιρείας. Αυτές οι αλλαγές και η αύξηση του αριθμού των εταιρειών που έφεραν προκάλεσαν σημαντική αύξηση του κύκλου εργασιών των ελεγκτικών εταιρειών το 2012 κατά 20%, που δεν συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια. Η ιδιαίτερα δύσκολη οικονομική συγκυρία, τα προβλήματα ρευστότητας των επιχειρήσεων, η διεύρυνση του ανταγωνισμού στον κλάδο και η συνακόλουθη πίεση στις τιμές έχουν οδηγήσει στη σταθεροποίηση του συνολικού κύκλου εργασιών. Η βασική πηγή εσόδων των ελεγκτικών εταιρειών είναι οι αμοιβές που προέρχονται από τους υποχρεωτικούς ελέγχους. Βάσει στοιχείων του 2014 (ICAP), τα έσοδα που προέρχονται από τις υπηρεσίες υποχρεωτικών ελέγχων κάλυψαν το 72% περίπου των συνολικών πωλήσεων το 2014. Ο βαθμός συγκέντρωσης στον κλάδο είναι υψηλός, καθώς οι έξι μεγαλύτερες εταιρείες καλύπτουν γύρω στο 80% των συνολικών πωλήσεων. ΧΡΗΜΑ 49

ελεγκτικές εταιρείες Οι ελεγκτικές εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στο μητρώο της ΕΛΤΕ είναι οι ακόλουθες: Αριθμός Μητρώου

Επωνυμία Εταιρείας

Διακριτικός Τίτλος

Αριθμός Μητρώου

Επωνυμία Εταιρείας

Διακριτικός Τίτλος

ABACUS ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΑΕ

ABACUS ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΑΕ

ACES ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΑΕ

ACES AUDITORS AE

ΩΡΙΩΝ ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΑΕ

ΩΡΙΩΝ ΑΕΟΕΛ

FRS ΠΡΟΤΥΠΟΣ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ

FRS ΠΡΟΤΥΠΟΣ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΑΕ

ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΑΕΟΕΛ

HLB HELLAS ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ

HLB HELLAS AE

DELOITTE ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ

DELOITTE

DFK PD AUDIT ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ DFK PD AUDIT AE ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

DELTA PARTNERS ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΑΕ

DELTA PARTNERS ΑΕ

GRANT THORNTON ΑΕ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

GRANT THORNTON AE

ΕΛΕΓΚΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ

ATC ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ATC ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΕΠΕ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΕΠΕ

HBP ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ-ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

HBP ΕΠΕ

TMS ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ

TMS AUDITORS SA

KPMG ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΑΕ

KPMG

ACTION AUDITING SA

ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΜΟΥΡ ΣΤΗΒΕΝΣ ΑΕ

ΜΟΥΡ ΣΤΗΒΕΝΣ ΑΕ

ACTION AUDITING ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ

KRP AUDITORS AE

ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ NEXIA EUROSTATUS AE

NEXIA EUROSTATUS AE

KRP AUDITORS ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ

PKF ΕΥΡΩΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΑΕ

KMC ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΑΕ

KMC ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΑΕ

ΠΡΑΪΣΓΟΥΩΤΕΡΧΑΟΥΣΚΟΥΠΕΡΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

PRICEWATERHOUSE COOPERS ΑΕ

OLYMPIA ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ

OLYMPIA AUDITORS AE

KRESTON PRIME AUDIT IKE

KRESTON PRIME AUDIT

RSM GREECE AE ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

RSM GREECE AE

BDO ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

BDO GREECE

MAZARS ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΑΕ

MAZARS ΑΕ

KSI GREECE IKE KSI GREECE ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΙΚΕ

AUDIT OPINION ΕΠΕ

ΕΚΟΒΙΣ ΕΛΛΑΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ECOVIS HELLAS SA

AUDIT OPINION ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΑΕ

ΑUDIT PLUS ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ

AUDIT PLUS AE

ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΑΕ

ΣΟΛ ΑΕ

VNT ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ECOVIS VΝT AUDITING SA ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΙΓΑΛΑΣ & ΣΙΑ ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΑΕ

ΣΙΓΑΛΑΣ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΕ

ΑΡΤΙΑ ΠΟΡΕΙΑ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΕΠΙΧ.

ΑΡΤΙΑ ΠΟΡΕΙΑ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΕΠΕ

ΚΥΠΡΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕ ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΚΥΠΡΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕ

ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩN

ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΕΠΕ ΟΕΛ

ΕΡΝΣΤ & ΓΙΑΝΓΚ (ΕΛΛΑΣ) ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΑΕ

ERNST & YOUNG

BAKER TILLY GREECE ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΑΕ

BAKER TILLY GREECE

ΑΞΩΝ ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΑΕ

UHY ΑΞΩΝ ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ

C & A HELLAS ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ C & A HELLAS ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΙΚΕ

QAS ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΕΠΕ

QAS ΕΠΕ

METRON AUDITING SA

METRON AUDITING

AUDIRE ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕAUDIRE ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙ- ΓΚΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ ΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Μάιος - Ιούνιος 2018

AUDIT SERVICES AE

άρθρο

Η συμβολή του τακτικού ελέγχου στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων

του Χάρη Συρούνη Γενικού Διευθυντή, KPMG

τακτικός ή νόμιμος έλεγχος θεμελιώθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα. Ωστόσο, το ξεκίνημα της έννοιας του ελέγχου έχει τις καταβολές του από την εποχή που ο άνθρωπος έδινε το δικαίωμα χρήσης της ιδιοκτησίας του σε άλλον και χρειαζόταν έναν τρόπο με τον οποίο θα γινόταν ο έλεγχος της σωστής χρήσης αυτής. Τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά την πρόσφατη χρηματοοικονομική κρίση του 2008, έχει αυξηθεί σημαντικά η απαίτηση για τη διενέργεια του τακτικού ελέγχου με τρόπο ο οποίος να εξασφαλίζει μεγαλύτερη ποιότητα και λεπτομέρεια από αυτούς που διεξάγουν τον έλεγχο. Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε πως το κύριο αντικείμενο του τακτικού ελέγχου είναι η έκφραση γνώμης επί των οικονομικών καταστάσεων που συντάσσει η ελεγχόμενη εταιρεία.

Η ελεγχόμενη εταιρεία, συνολικά, έχει να κερδίσει πολλά από τη συνεργασία με τον ελεγκτή, καθώς μπορεί να δώσει αξία σε μια επιχείρηση: Διάρκεια: Οι πρόσφατες αλλαγές στην ελληνική νομοθεσία με τις οποίες υιοθετήθηκαν Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενισχύουν τον ρόλο των μετόχων με την αναβάθμιση της εταιρικής διακυβέρνησης. Η Επιτροπή Ελέγχου, η οποία συγκροτείται από ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη του ΔΣ, αποτελεί το κυριότερο όργανο που μεσολαβεί μεταξύ των μετόχων και των ορκωτών ελεγκτών. Οι εταιρείες και οι Διοικήσεις θα πρέπει να κάνουν τα πάντα για να έχουν τα κατάλληλα άτομα με τα απαραίτητα προσόντα για αυτήν τη θέση. Η Επιτροπή Ελέγχου έχει την ευθύνη να εξασφαλίσει ότι οι ελεγκτές κάνουν με επαγγελματικό τρόπο την εργασία τους, ώστε να προτείνουν προς έγκριση από το Διοικητικό Συμβούλιο τις οικονομικές καταστάσεις. Τεχνογνωσία: Οι ορκωτοί ελεγκτές οφείλουν να εκπαιδεύονται και να είναι ενημερωμένοι για τις εξελίξεις και τις αλλαγές στη λογιστική και για τον κλάδο στον οποίο δραστηριοποιείται ο πελάτης τους. Η Διοίκηση και συνολικά τα στελέχη της ελεγχόμενης εταιρείας έχουν να κερδίσουν πολλά από αυτήν την ενημέρωση και τη μεταφορά της γνώσης. Πληροφόρηση: Η εταιρεία έχει να ωφεληθεί από το αποτέλεσμα της εργασίας του ελεγκτή και από τις παρατηρήσεις του ελεγκτή, οι οποίες προκύπτουν από την εργασία του στις συναλλαγές και στην αξιολόγηση των διαδικασιών εσωτερικού ελέγχου.

Ο κύριος στόχος του ελέγχου είναι να ενισχύσει την εμπιστοσύνη και την αξιοπιστία στις χρηματοοικονομικές πληροφορίες που συντάσσει η κάθε εταιρεία. Ο ορκωτός ελεγκτής, ο οποίος διενεργεί τον έλεγχο, δεν εκπροσωπεί τη Διοίκηση της εταιρείας, παρά το γεγονός ότι αμείβεται για την εργασία του από την ίδια εταιρεία. Ο ορκωτός ελεγκτής διορίζεται από τους μετόχους, δηλαδή τους ιδιοκτήτες της εταιρείας, ώστε με τη γνώση του, την εμπειρία του και τα επαγγελματικά πρότυπα που εφαρμόζει, να εκδώσει την έκθεση ελέγχου του επί των οικονομικών καταστάσεων.

Λίγα λόγια για την KPMG

Η επιτυχία ενός ελέγχου προκύπτει από την εμπιστοσύνη η οποία πηγάζει ως αποτέλεσμα της εργασίας του. Αν ο ορκωτός ελεγκτής δεν κερδίσει την εμπιστοσύνη κυρίως των μετόχων από τον έλεγχό του, τότε η εργασία του απαξιώνεται.

Η KPMG είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο εταιρειών παροχής ελεγκτικών, φορολογικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών. Δραστηριοποιείται σε 154 χώρες και περιοχές και απασχολεί περισσότερα από 200.000 άτομα σε εταιρείες-μέλη παγκοσμίως. Οι ανεξάρτητες εταιρείες-μέλη του δικτύου της KPMG είναι συνδεδεμένες με την KPMG International Cooperative (KPMG International), μια ελβετική εταιρεία. Κάθε εταιρεία της KPMG είναι νομικά διακριτή και αυτοτελής οντότητα και αυτοχαρακτηρίζεται ως τέτοια.

Εκτός των ανωτέρω, το βασικότερο που έχει να κερδίσει η επιχείρηση είναι η απόκτηση εξασφάλισης στα οικονομικά στοιχεία. Η εξασφάλιση της εμπιστοσύνης αυτής είναι σημαντική τόσο για τους μετόχους όσο και για τις Εποπτικές Αρχές. Η εμπιστοσύνη αυτή είναι ευθύνη του ορκωτού ελεγκτή, η οποία πηγάζει και από τη νομοθεσία. Εξασφαλίζεται μέσα από την ανεξαρτησία του κατά τη διάρκεια του ελέγχου, την άσκηση επαγγελματικής κρίσης, αλλά και την ορθή στελέχωση της ομάδας ελέγχου με έμπειρα άτομα. Αναμφίβολα, ο ρόλος του ελεγκτή ήταν και θα παραμένει πολύτιμος για κάθε εταιρεία.

ΧΡΗΜΑ 51

συνέντευξη

Κωνσταντίνος Δημητρουλάκης Γενικός Διευθυντής Saint-Gobain Autover Hellas-Glassdrive®

ωσίαν γ ο ν χ ε -τ α τ η τ ιό ο π Το τρίπτυχο ικό ιτ ρ κ γ υ σ ο τ ι α ίν ε η εξυπηρέτησ μας πλεονέκτημα Η Glassdrive® ξεκίνησε τη δραστηριοποίησή της στην Ελλάδα το 2008, με ένα δίκτυο μόλις 16 σταθμών. Μέσα σε 10 χρόνια, το δίκτυο της εταιρείας υπερδιπλασιάστηκε, φθάνοντας πλέον τους 66 επίσημους σταθμούς εξυπηρέτησης και περισσότερα από 100 συνεργαζόμενα συνεργεία σε όλη την Ελλάδα. Για την πορεία και την εξέλιξη της εταιρείας μιλάει αναλυτικά, στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Κωνσταντίνος Δημητρουλάκης, γενικός διευθυντής της Saint-Gobain Autover Hellas, που αναπτύσσει το franchise της Glassdrive.

οια είναι η πορεία και η θέση της Glassdrive® στην ελληνική αγορά την τελευταία δεκαετία;

Η Glassdrive® είναι μια διεθνής, αναπτυσσόμενη εταιρεία, που προσφέρει υπηρεσίες επισκευής και αντικατάστασης κρυστάλλων αυτοκινήτου. Δραστηριοποιείται σήμερα σε 8 ευρωπαϊκές χώρες: την Εσθονία, τη Φινλανδία, την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Λιθουανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία, τη Δανία, τη Νορβηγία, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Διαθέτει ένα δίκτυο 1.135 ιδιόκτητων και franchise σταθμών. Στην Ελλάδα, η Glassdrive® ξεκίνησε το 2008, με ένα δίκτυο μόλις 16 σταθμών, το οποίο απαρτιζόταν από τους πιο έμπειρους τεχνίτες επισκευής και αντικατάστασης κρυστάλλων αυτοκινήτου, κοινό χαρακτηριστικό των οποίων ήταν η προσήλωσή τους στην καινοτομία και στη συνεχή εξέλιξη των παρεχόμενων υπηρεσιών θραύσης. Με κύρια εφόδια το βαρύ όνομα της Saint-Gobain Sekurit, του μεγαλύτερου κατασκευαστή κρυστάλλων αυτοκινήτου στον κόσμο και προμηθευτή όλων

Μάρτιος Μάιος - Ιούνιος - Απρίλιος 20182018

των αυτοκινητοβιομηχανιών, αλλά και αυτό της Saint-Gobain Autover, που δραστηριοποιείται στη διανομή κρυστάλλων αυτοκινήτου, με ηγετική θέση στην αγορά αντικατάστασης (after sales), η Glassdrive® διαγράφει φέτος μια πορεία δέκα χρόνων παρουσίας στην Ελλάδα. Στα δέκα αυτά χρόνια, η Glassdrive® κατάφερε να γίνει συνώνυμο των γνήσιων ανταλλακτικών, της άμεσης και άρτιας εξυπηρέτησης την οποία απολαμβάνουν οι πελάτες μας, καθώς επίσης και της υψηλής τεχνογνωσίας των τοποθετητών της. Από την αρχή της λειτουργίας της, προτεραιότητα της Glassdrive® αποτέλεσε, και αποτελεί, η παροχή προϊόντων και υπηρεσιών εγγυημένης ποιότητας, που προσφέρουν πρωτίστως ασφάλεια και προστιθέμενη αξία στα οχήματα των πελατών μας. Τα εχέγγυα αυτά έμελλαν να παίξουν καταλυτικό ρόλο στις εξελίξεις που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια, με σημαντικότερη εξέλιξη τη δικαίωση της Glassdrive® στην εμπιστοσύνη και προτίμηση του Έλληνα οδηγού και ασφαλιστή, χαρίζοντάς της εξέχουσα θέση στην αγορά παροχής υπηρεσιών θραύσης, στην οποία δραστηριοποιείται.

Ποιοι είναι οι ρυθμοί ανάπτυξης του δικτύου σας τα τελευταία χρόνια; Τα τελευταία δέκα χρόνια, η εταιρεία μας, με την υποστήριξη των ασφαλιστικών εταιρειών, των συνεργατών της, αλλά και των καταναλωτών, κατάφερε να εξελιχθεί στο μεγαλύτερο δίκτυο επισκευής και αντικατάστασης κρυστάλλων αυτοκινήτου στην Ελλάδα, παρέχοντας υψηλών προδιαγραφών προϊόντα και υπηρεσίες. Τα δέκα αυτά χρόνια της πορείας μας, το δίκτυό μας υπερδιπλασιάστηκε και αριθμεί πλέον 66 επίσημους σταθμούς εξυπηρέτησης και περισσότερα από 100 συνεργαζόμενα συνεργεία σε όλη την Ελλάδα. Επιπλέον, το δίκτυό μας διαθέτει τις υπηρεσίες κινητής μονάδας εξυπηρέτησης πελατών στο χώρο που επιθυμούν, παρέχοντάς τους ευκολία και οικονομία. Η φιλοσοφία της ανάπτυξης του δικτύου μας βασίζεται στη μέθοδο δικαιόχρησης, το γνωστό σε όλους μας franchise. Αναπτύσσουμε το δίκτυό μας συνεργαζόμενοι με τους καλύτερους, σε κάθε περιοχή, σταθμούς επισκευής και αντικατάστασης κρυστάλλων. Το σύνολο του δικτύου μας καλύπτει όλες τις περιοχές της Ελλάδας, τόσο τη χερσαία όσο και τη νησιωτική χώρα, προσφέροντας στους Έλληνες καταναλωτές υψηλού επιπέδου προϊόντα και υπηρεσίες. Τέλος, μέλος του δικτύου μας αποτελεί και ένας ιδιόκτητος σταθμός επισκευής και αντικατάστασης κρυστάλλων αυτοκινήτου με έδρα την Αθήνα. Ο σταθμός μας αποτελεί όχι μόνο ένα πρότυπο μοντέλο σταθμού, αλλά και το κέντρο εκπαίδευσης των συνεργατών μας. Ποιο εκτιμάτε ότι είναι το ανταγωνιστικό σας πλεονέκτημα; Η Glassdrive® συνίσταται σε τρία βασικά συστατικά, στα οποία μπορούν να βασιστούν οι καταναλωτές και οι ασφαλιστικές εταιρείες: εγγυημένης ποιότητας προϊόντα-τεχνογνωσία & αξιόπιστοι σταθμοί τοποθέτησης-άμεση και άρτια εξυπηρέτηση, επικοινωνία και υποστήριξη των πελατών μας. Το τρίπτυχο αυτό αποτελεί την ειδοποιό διαφορά της Glassdrive®, αλλά και το συγκριτικό της πλεονέκτημα. Στην Glassdrive® προσφέρουμε προϊόντα και υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας έχοντας ως μέγιστη προτεραιότητά μας την ασφάλεια των πελατών μας: • Ως εταιρεία που ανήκει στον πολυεθνικό γαλλικό όμιλο Saint-Gobain, τον μεγαλύτερο κατασκευαστή κρυστάλλων αυτοκινήτου στον κόσμο και επίσημο προμηθευτή όλων των αυτοκινητοβιομηχανιών, τοποθετούμε μόνο γνήσια ανταλλακτικά, για τα οποία δίνουμε πιστοποιητικό γνησιότητας. • Το δίκτυό μας απαρτίζεται από επαγγελματίες εξειδικευμένους τεχνίτες, οι οποίοι εκπαιδεύονται συνεχώς από το παγκόσμιο δίκτυο Glassdrive®, προσφέροντας προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας. • Εγγυόμαστε για το αποτέλεσμα της εργασίας μας με εγγύηση εργασίας εφ’ όρου ζωής. • Προσφέρουμε εγγύηση προϊόντος με δικαίωμα άμεσης αντικατάστασης σε περίπτωση αποδεδειγμένου κατασκευαστικού ελαττώματος.

Ποιο είναι το αντικείμενο εργασιών της Glassdrive®; Το κύριο αντικείμενο των εργασιών της Glassdrive® συνίσταται στην παροχή υπηρεσιών επισκευής και αντικατάστασης κρυστάλλων αυτοκινήτου, με γνήσια κρύσταλλα OEM, με σκοπό την επαναφορά κάθε οχήματος στην αρχική του κατάσταση. Οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται συνήθως μέσω της ασφαλιστικής κάλυψης θραύσης κρυστάλλων, αλλά και χωρίς αυτήν. Πέρα από τις υπηρεσίες θραύσης όμως, η Glassdrive® προσφέρει στους πελάτες της: • Εφαρμογή Aquacontrol: Μια υδροαπωθητική επίστρωση, που βελτιώνει την άνεση και την ορατότητα του οδηγού σε όλες τις καιρικές συνθήκες. • Τοποθέτηση αντηλιακών μεμβρανών: Μια μεμβράνη που απορροφά τη θερμότητα, με στόχο να διατηρεί δροσερό το εσωτερικό του αυτοκινήτου. Προσφέρει προστασία UV, εξοικονομεί ενέργεια και προστατεύει την ιδιωτικότητα. • Επισκευή φαναριών: Επισκευή βαθιών εκδορών, λείανση φθαρμένων επιφανειών και στίλβωση των θολών φαναριών, για να ανακτήσουν την καθαρή και διαυγή εμφάνισή τους. • Αντικατάσταση υαλοκαθαριστήρων. • Αντικατάσταση και επισκευή μηχανισμών πλαϊνών κρυστάλλων θυρών.

• Δεσμευόμαστε και εξυπηρετούμε τον πελάτη μας εντός 24 ωρών από την αναγγελία του συμβάντος.

• Αντικατάσταση πλαϊνών καθρεπτών.

• Διαθέτουμε το μεγαλύτερο δίκτυο σταθμών εξυπηρέτησης και συνεργαζόμαστε με τις περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες, αναλαμβάνοντας τη γραφειοκρατική διαδικασία για λογαριασμό των πελατών μας.

Βασική μας προτεραιότητα είναι να προσπαθούμε πάντοτε να βελτιώνουμε το εύρος και το επίπεδο των υπηρεσιών μας προς τους πελάτες μας, ανταποκρινόμενοι δημιουργικά στις νέες συνθήκες της αγοράς. • • • ΧΡΗΜΑ 53

[αφιέρωμα]

Το νέο σας αυτοκίνητο θα μπαίνει…

στην πρίζα!

j Το μέλλον είναι ηλεκτρικό; j Το diesel καταργείται; j Η βενζίνη υβριδοποιείται; Ας τα ξεκαθαρίσουμε…

του Τάκη Πουρναράκη, μηχανολόγου μηχανικού

Μάιος - Ιούνιος 2018

ε ορίζοντα το 2030 και με σχετική ασφάλεια στις προβλέψεις, μπορούμε να πούμε ότι μέχρι τότε η αναλογία αυτοκινήτων που θα κυκλοφορούν θα είναι: 60% συμβατικής τεχνολογίας, 15% υβριδικής τεχνολογίας, 25% ηλεκτρικά. Κάπου εκεί τοποθετούν οι ειδικοί το κρίσιμο σημείο κατά το οποίο τα συμβατικής τεχνολογίας αυτοκίνητα θα υποχωρήσουν θεαματικά, για να πάμε στη νέα εποχή, όπου τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα κινούνται αυτόνομα. Πολλοί είναι εκείνοι που αφήνουν ερωτηματικά για το αν θα έρθει αυτή η εποχή. Προσωπικά, δεν έχουμε καμία αμφιβολία, βλέποντας τους μεγάλους κατασκευαστές αυτοκινήτων στον πλανήτη να κατευθύνουν τα κεφάλαιά τους στην εξέλιξη των ηλεκτρικών οχημάτων. Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία έχει κάνει άλματα στην εξέλιξη συστημάτων που δεν βασίζονται στον θερμικό κινητήρα (ΜΕΚ). Όταν ξεκίνησε η αυτοκίνηση, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, υπήρξαν αρκετές ηλεκτρικές απόπειρες. Τελικά όμως κυριάρχησαν τα συμφέροντα που προωθούσαν τον κινητήρα εσωτερικής καύσης ή αλλιώς θερμικό κινητήρα. Ο λόγος είναι απλός: η κατανάλωση πετρελαίου και παραγώγων του, όπως η βενζίνη. Ο θερμικός κινητήρας έχει εξ ορισμού ένα βασικό μειονέκτημα: τον συντελεστή απόδοσης. Ακόμη και με τη χρήση υπερτροφοδότησης ή υβριδικών συστημάτων, η συνολική απόδοση δεν ξεπερνά –στις βέλτιστες των περιπτώσεων– το 40%. Ο συντελεστής απόδοσης του ηλεκτροκινητήρα είναι 100%, δηλαδή το σύνολο της χημικής ενέργειας που βρίσκεται αποθηκευμένη στις μπαταρίες μετατρέπεται σε κινητική. Επιπλέον, ο ηλεκτροκινητήρας δεν εκπέμπει ρύπους στο σημείο που κινείται το όχημα, σε αντίθεση με τον θερμικό κινητήρα. Τέλος, η ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να παραχθεί από ΑΠΕ χωρίς σημαντική επιβάρυνση στο περιβάλλον. Ο λόγος, λοιπόν, που θα πάμε στα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα είναι η βελτίωση του συντελεστή απόδοσης κατά 60%. Τεράστιο όφελος.

Ζωτικό πρόβλημα οι ρύποι στα αστικά κέντρα Δεδομένης της αύξησης του πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα, καθίσταται ολοένα και πιο πιεστική η ανάγκη για μείωση των ρύπων. Τα οξείδια του αζώτου που εκπέμπουν οι πετρελαιοκινητήρες υποχρεώνουν ολοένα και περισσότερους θεσμικούς φορείς να εξετάζουν μέτρα για τη σταδιακή αντικατάστασή τους. Σύμφωνα με τον ACEA-European Automobile Manufacturers Association, οι πωλήσεις των diesel έπεσαν το 2017 από το 50,2 στο 46,3% της αγοράς. Αντίστοιχη εικόνα καταγράφει και η ελληνική αγορά. Σε χώρες όπως η Αγγλία η τάση πτώσης των πετρελαιοκίνητων οχημάτων φτάνει το 30%! Είναι γεγονός ότι οι κατασκευαστές έχουν μειώσει κατά πολύ τα ποσά που δαπανούν στην εξέλιξη νέων πετρελαιοκινητήρων. Η ύπαρξη πετρελαιοκινητήρων μικρού κυβισμού (σ.σ.: κάτω από 1.5 lt) αποτελεί εξ ορισμού συμβιβασμό που καθίσταται ασύμφορος όσο γίνονται πιο αυστηροί οι περιορισμοί των ρύπων. Η Daimler καταργεί τον θερμικό κινητήρα στο Smart από το 2020. Πρόσφατα, οι Κινέζοι ψήφισαν νόμο που προβλέπει ότι μετά το 2020 για κάθε 100 αυτοκίνητα μιας μάρκας που πωλούνται στη χώρα τους, τα 20 θα πρέπει να είναι ηλεκτρικά. ΧΡΗΜΑ 55

αφιέρωμα

O επικεφαλής της BMW, Harald Kruger, βλέπει στο μέλλον ηλεκτρικά και πετρελαιοκίνητα οχήματα, και όχι τόσο βενζινοκίνητα. Αλλά θυμίζουμε πως η BMW έχει σαν βάση κινητήρες πάνω από τα 2.0 lt, ενώ ο μικρότερος τρικύλινδρος κινητήρας της είναι 1.5 lt.

Έχει ρεύμα! Λογικά, όλα τα χρήματα για εξέλιξη έχουν πέσει στην ηλεκτροκίνηση. Τροχοπέδη αποτελούν οι συσσωρευτές, οι μπαταρίες, όπως λέγονται στην καθομιλουμένη. Είναι μεγάλες, βαριές, με φαινόμενο μνήμης, ασταθείς, ενώ επηρεάζονται από τη θερμοκρασία και άλλα πολλά. Επενδύθηκαν τεράστια ποσά τα τελευταία χρόνια στην εξέλιξή τους. Οι γνωρίζοντες λένε ότι σύντομα θα δούμε μπαταρίες στο μέγεθος μιας παλάμης, με δυνατότητα αποθήκευσης τριψήφιου αριθμού kWh. Μέχρι τότε όμως, οι μηχανικοί για να πετύχουν τον στόχο της εξοικονόμησης ενέργειας και ρύπων, θα εξελίσσουν υβριδικά συστήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η F1. Η FIA, θέλοντας να δείξει τον δρόμο για τα πράγματα που έρχονται στο μέλλον της αυτοκίνησης, άλλαξε τους κανονισμούς στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας. Τα σύγχρονα μονοθέσια της F1 διαθέτουν υβριδικές μηχανές των οποίων η απόδοση είναι 35% καλύτερη από έναν απλό θερμικό κινητήρα. Ταυτόχρονα, ο ρυθμός περιστροφής τους είναι διαχρονικά ο κορυφαίος. Η χρήση υβριδικής μηχανής που συνδυάζει θερμικό κινητήρα και ηλεκτροκινητήρα, με στόχο την αύξηση του συντελεστή απόδοσης, εξελίσσεται χρόνια τώρα. Τα υβριδικά ανακτούν ενέργεια κατά τη διάρκεια της κίνησης. Συγκεκριμένα, όταν το αυτοκίνητο ρολάρει ή φρενάρει, αντιστρέφεται η πολικότητα του ηλεκτροκινητήρα, και αυτός, λειτουργώντας ως γεννήτρια, φορτίζει τη συστοιχία μπαταριών. Την αποθηκευμένη ενέργεια στις μπαταρίες μπορεί να τη χρησιμοποιήσει ο οδηγός για να επιταχύνει περισσότερο ή για να ξεκινήσει αμιγώς ηλεκτρικά από ένα υπόγειο γκαράζ. Στο υβριδικό αυτοκίνητο, ο οδηγός δεν μπορεί να ενεργοποιήσει μόνος του τον θερμικό κινητήρα. Η έναυση εξαρτάται από την ECU (την κεντρική υπολογιστική μονάδα) και το φορτίο. Η βελτίωση του συντελεστή απόδοσης είναι θεαματική εφόσον μιλάμε για χρήση στην πόλη. Εκεί, καθότι το υβριδικό αυτοκίνητο είναι

Μάιος - Ιούνιος 2018

σβηστό, όταν δεν κινείται και ανακτά ενέργεια, όταν δεν πατάς γκάζι, ο συντελεστής απόδοσης αυξάνεται τουλάχιστον κατά 50% και φτάνει ή ξεπερνά το 0,6. Εξελίσσοντας τις μπαταρίες, οι μηχανικοί κατακτούν για δεδομένο όγκο μεγαλύτερη χωρητικότητα. Το επόμενο σημαντικό βήμα είναι τα plug-in hybrid μοντέλα. Αυτά τα αυτοκίνητα έχουν μεγαλύτερες μπαταρίες, κατά συνέπεια μεγαλύτερη χωρητικότητα και μπαίνουν στην πρίζα για να φορτιστούν. Ένα πλήρως φορτισμένο plug in hybrid όχημα μπορεί να διανύσει εντός πόλης ή μέχρι και τα 120 km/h απόσταση έως και 50 km αμιγώς ηλεκτρικά, εφόσον το επιθυμεί ο οδηγός. Οι μελέτες δείχνουν ότι ο μέσος χρήστης οχήματος στην πόλη δεν διανύει πάνω από 50 km ημερησίως. Με λίγα λόγια, μπορεί να φορτίζει αποβραδίς τις μπαταρίες, και όλη η κίνησή του κατά τη διάρκεια της ημέρας να είναι ηλεκτρική. Εδώ, ο συντελεστής απόδοσης φτάνει το 1,0, καθώς η κίνηση γίνεται ηλεκτρικά. Επιπλέον, δεν υπάρχει το μειονέκτημα της αυτονομίας, καθότι ο θερμικός κινητήρας και το ντεπόζιτο καυσίμου βρίσκονται πάντοτε εκεί, εφόσον κάποιος θέλει να κάνει ένα μεγάλο ταξίδι ή βρίσκεται αντιμέτωπος με μια απρόβλεπτη επιτακτική ανάγκη μετακίνησης.

Ηλεκτρικά Υπάρχουν και αμιγώς ηλεκτρικά οχήματα, τα οποία δεν φέρουν θερμικό κινητήρα. Έχουν μόνο ηλεκτροκινητήρα και μπαταρίες (Battery Electric Vehicle ή BEV). Είναι απολαυστικά στη χρήση, χάρη στη συνεχή, σταθερή ροπή του ηλεκτροκινη-

τήρα από τις μηδέν στροφές, αθόρυβα, εξαιρετικά άνετα, καθώς δεν απαιτούν αλλαγές σχέσεων και τρομερά οικονομικά, αφού η κατανάλωσή τους δεν ξεπερνά τα 2 ευρώ/100 km. Σταδιακά, επιλύεται και το θέμα της αυτονομίας. Ήδη, το BMW i3 ή το Volkswagen Golf ξεπερνούν τα 200 km αυτονομίας με μία φόρτιση. Πολλά από αυτά (όπως το BMW i3 REx) διαθέτουν μικρό θερμικό κινητήρα, ο οποίος δεν εμπλέκεται στην κίνηση του οχήματος, αλλά φορτίζει εν κινήσει τις μπαταρίες, παίρνοντας ενέργεια από ένα μικρό ντεπόζιτο βενζίνης. Στη χώρα μας, σήμερα, πωλούνται 5 ηλεκτρικά οχήματα: BMW i3, Golf, Up, Leaf, Smart. Τι μας επιφυλάσσει, λοιπόν, το μέλλον; Μακροπρόθεσμα, ο θερμικός κινητήρας, μετά από έναν αιώνα χρήσης, αργοσβήνει. Αυτό είναι δεδομένο, καθώς μειώνονται δραματικά οι επενδύσεις για την εξέλιξή του. Το πότε θα σταματήσει η παραγωγή του εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας. Μεσοπρόθεσμα, τα υβριδικά συστήματα θα κατακτήσουν το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς, ειδικά στις μεγαλουπόλεις. Άμεσα, οι βενζινοκινητήρες θα συνεχίσουν να κερδίζουν έδαφος έναντι των πετρελαιοκινητήρων. Σιγά σιγά, οι μεγάλοι κατασκευαστές, όπως η Toyota και η Mercedes, θα περιορίσουν την πετρελαιοκίνηση σε ειδικά μοντέλα της γκάμας τους, όπως τα pick up και τα ημιφορτηγά. Μοιραία, οι υπόλοιποι θα ακολουθήσουν. Πιθανόν η ΕΕ να οδηγήσει τα πράγματα πιο γρήγορα προς την εξάλειψη των ρυπογόνων παλιών diesel υιοθετώντας αυστηρές πολιτικές αποτροπής της χρήσης τους εντός αστικού ιστού. • • • ΧΡΗΜΑ 57

Συνέντευξη

αφιέρωμα

στον Τάκη Πουρναράκη, μηχανολόγο μηχανικό

Πού θα τo φορτίσω; Δημήτρης Μιχαρικόπουλος CEO, Fortisis

Σκέφτεστε να αποκτήσετε ηλεκτρικό αυτοκίνητο; Το πρώτο πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσετε είναι πού θα το φορτίζετε!

Εφόσον αποφασίσει κάποιος να αποκτήσει σήμερα ηλεκτρικό αυτοκίνητο, πρέπει να μεριμνήσει και για τη φόρτισή του. Ακόμη και να έχεις πρόσβαση σε ιδιωτικό χώρο στάθμευσης, δεν επαρκεί μια απλή οικιακή πρίζα. Μπορεί να το φορτίσεις σε τέτοια απλή εγκατάσταση σε περίπτωση ανάγκης, αλλά για την καθημερινή φόρτιση χρειάζεται ειδικός φορτιστής. Η εταιρεία Fortisis είναι από το 2011 πρωτοπόρος στην Ελλάδα στην ανάπτυξη και λειτουργία υποδομών φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Απευθύναμε μερικές κρίσιμες ερωτήσεις στον CEO της Fortisis, Δημήτρη Μιχαρικόπουλο. 58

Μάιος - Ιούνιος 2018

Πόσο εύκολη είναι η καθημερινή φόρτιση ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου; Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα περισσότερα αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης μένουν σταθμευμένα, κατά μέσο όρο, πάνω από 22 ώρες ημερησίως, η φόρτισή τους μπορεί να γίνεται χωρίς κανένα άγχος για τους κατόχους τους, είτε το βράδυ στο σπίτι είτε στον χώρο εργασίας, όπου κατά κανόνα κάποιος αφήνει το αυτοκίνητό του για αρκετές ώρες. Στην Ελλάδα, όπου πάνω από το 55% του πληθυσμού διαμένει σε πολυκατοικίες, χωρίς ιδιωτικούς χώρους στάθμευσης, ο ανεφοδιασμός από δημόσιους σταθμούς φόρτισης, σε εμπορικά κέντρα ή χώρους ψυχαγωγίας, αποτελεί ίσως τη μόνη εναλλακτική επιλογή. Απαιτείται ειδικός εξοπλισμός για τη φόρτιση ενός ηλεκτρικού οχήματος; Σε έκτακτες περιπτώσεις, και όταν δεν ενδιαφέρει

η ταχύτητα φόρτισης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και μια πρίζα οικιακού τύπου, αλλά με συγκεκριμένες προδιαγραφές ασφάλειας. Η διαδικασία επαναφόρτισης είναι σημαντικό να γίνεται με τρόπο ποιοτικό για τις μπαταρίες, ταχύτερο και αποδοτικότερο σε κατανάλωση ρεύματος. Πρέπει να χρησιμοποιούνται ειδικές συσκευές επαναφόρτισης, που διασφαλίζουν διαρκή επικοινωνία με το όχημα. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία, που υιοθετήθηκε πρόσφατα, προβλέπει την υποχρεωτική εγκατάσταση αντίστοιχων συσκευών στα νέα ή ανακαινιζόμενα επαγγελματικά κτήρια με 10 τουλάχιστον θέσεις στάθμευσης, ενώ στο πλαίσιο της πολιτικής για την ενεργειακή εξοικονόμηση και αποδοτικότητα των κτηρίων ανάλογοι κανόνες θα εφαρμοστούν σταδιακά και στα οικιστικά κτήρια. Αν γίνει μαζική μεταστροφή στα ηλεκτρικά οχήματα, υπάρχει επάρκεια ενέργειας; Σε μια τέτοια περίπτωση, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν πρόκειται να είναι παθητικοί παράγοντες του συστήματος επιβαρύνοντας απλώς τα δίκτυα διανομής. Τόσο τα οχήματα όσο και οι σταθμοί επαναφόρτισης θα είναι ενταγμένοι στο ενεργειακό μας σύστημα, ενισχύοντας την ανθεκτικότητά του, αλλά και τη δυνατότητά του να ανταποκρίνεται αποδοτικά στις διακυμάνσεις της ζήτησης και να ενσωματώνει μεγαλύτερο ποσοστό ΑΠΕ και λύσεων αποθήκευσης ενέργειας. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας αμφίδρομης φόρτισης και επιστροφής ενέργειας στο δίκτυο ή στο κτήριο, το κάθε γκαράζ, το κάθε σπίτι θα μετατραπεί σε ένα μικρό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αλλάζοντας δραστικά τόσο τον ρόλο μας ως καταναλωτών όσο και την ίδια την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Πόσο σύντομα βλέπετε να πραγματοποιείται μαζική διείσδυση των ηλεκτρικών οχημάτων και ανάπτυξη των σημείων επαναφόρτισης; Ζούμε σε μια εποχή ανατρεπτικών αλλαγών στην αυτοκίνηση. Σχεδόν όλοι οι κατασκευαστές έχουν δεσμευτεί σε αυτήν την κατεύθυνση, και είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα στα επόμενα δύο χρόνια έχουν επισήμως ανακοινωθεί 80 νέα ηλεκτρικά μοντέλα, που θα διευρύνουν αναλόγως το μερίδιο των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων από το 3% περίπου που είναι σήμερα παγκοσμίως σε τουλάχιστον 6%. Αντίστοιχη αναμένεται να είναι η έκρηξη στην ανάπτυξη υποδομών επαναφόρτισης, που μόνο για την ΕΕ, υπολογίζεται να φτάσουν έως το 2020 στα 2 εκατομμύρια σημεία από τα 150.000 περίπου σήμερα. Πώς θα μπορούσε να επωφεληθεί η Ελλάδα από αυτήν την εξέλιξη; Τα οφέλη από την υιοθέτηση της ηλεκτροκίνησης μπορεί να είναι πολύ σημαντικά για τη χώρα μας και να έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα σε διάφορους τομείς. Εκτός από τα προφανή οφέλη για το περιβάλλον και για τη δημόσια υγεία, από τη βελτίωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα και τη μείωση του θορύβου στις πόλεις μας, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα ενισχύσουν την ενεργειακή μας ασφάλεια και θα μειώσουν σημαντικά την επιβάρυνση του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών για εισαγωγές καυσίμων για τις μεταφορές, που σήμερα υπερβαίνει τα 6 δισ. ευρώ ετησίως. Επιπλέον, η μαζική στροφή στα ηλεκτρικά οχήματα ανοίγει νέες ευκαιρίες επενδύσεων και επιχειρηματικής ανάπτυξης σε τομείς όπως η αποθήκευση ενέργειας, η κατασκευή μπαταριών ή η ανάπτυξη λογισμικού, στους οποίους διαθέτουμε και αξιόλογη παραγωγική βάση και συγκριτικά πλεονεκτήματα, που μπορούν να ενισχύσουν τη συνολική ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας. • • • ΧΡΗΜΑ 59

αφιέρωμα

Το ΒΜW i3 στην έκδοση “S” είναι, πέρα από κάθε αμφιβολία, το ιδανικό μικρό αυτοκίνητο πόλης

του Τάκη Πουρναράκη

, μηχανολόγου μηχανι

Κινούμαστε ηλεκτρικά με το BMW i3s Rex

έσα σε μια εξαετία, η BMW έχει πουλήσει περισσότερα από 200.000 ηλεκτρικά αυτοκίνητα i3. Το 2017 στη χώρα μας πουλήθηκαν 33 BMW i3, ενώ σε όλο τον κόσμο οι πωλήσεις των ηλεκτρικών BMW i3 ανήλθαν στις 31.482. Μάλιστα, οι χρήστες αυτών των οχημάτων τονίζουν ότι δεν πρόκειται να επιστρέψουν ποτέ σε αυτοκίνητο συμβατικής τεχνολογίας. Το νέο i3s έχει τις μπαταρίες μεγάλης χωρητικότητας (94 Ah), ισχύ 184 PS (14 PS παραπάνω από το απλό), ενώ και η ροπή του ηλεκτροκινητήρα

Μάιος - Ιούνιος 2018

κού

είναι μεγαλύτερη, φτάνοντας τα 27.6 kgm, ανεξαρτήτως στροφών. Εμφανισιακά, το i3s ξεχωρίζει από τους διαφοροποιημένους προφυλακτήρες και τις εντυπωσιακές ζάντες των 20’’, με φαρδύτερα ελαστικά (175/55 εμπρός και 195/50 πίσω). Επεμβάσεις, φυσικά, έχουν γίνει και στην ανάρτηση, με σκληρότερα ελατήρια και αμορτισέρ. Το πισωκίνητο ηλεκτρικό BMW έχει τελική ταχύτητα που περιορίζεται ηλεκτρονικά στα 160 km/h. Ο ηλεκτροκινητήρας είναι τοποθετημένος πίσω, ανάμεσα στους δύο κινητήριους τροχούς (σ.σ.:

το μετατρόχιο είναι 4 cm φαρδύτερο). Μπροστά από τον ηλεκτροκινητήρα, σε σχήμα Τ στο δάπεδο, βρίσκονται οι μπαταρίες. Το i3s είναι 20 κιλά βαρύτερο και, σε συνδυασμό με τα φαρδύτερα ελαστικά, έχει ελαφρά μειωμένη αυτονομία. Εμείς, με κανονική χρήση εντός πόλης, καταγράψαμε πραγματικά 220 km. Η φόρτισή του γίνεται σε οικιακή πρίζα (σ.σ.: θα πρέπει να το βάλεις από το βράδυ για να γεμίσει ώς το πρωί) ή και σε ταχυφορτιστές συνεχούς ρεύματος. Για να τοποθετήσετε έναν τέτοιο στο γκαράζ σας, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με την εταιρεία Fortisis, που αναλαμβάνει αυτές τις εγκαταστάσεις στη χώρα μας.

Με αστική καταγωγή Το BMW i3s είναι, πέρα από κάθε αμφιβολία, το ιδανικό αυτοκίνητο πόλης. Τόσο ευκολοδήγητο που μπορεί ο καθένας να το χρησιμοποιήσει. Όντας αυτόματο, με περίσσεια δύναμης σε όλο το φάσμα στροφών, λειτουργεί ως προέκταση του μυαλού του οδηγού. Επιταχύνεις πολύ γρήγορα, γραμμικά, και μπορείς άνετα να ελιχθείς στην κίνηση, ξεφεύγοντας από τις κακοτοπιές. Τα φαρδύτερα ελαστικά έχουν βελτιώσει θεαματικά το κράτημα στις στροφές, ενώ το νέο DTC επιτρέπει στη χαρτογράφηση Sport τις μικρές πλαγιολισθήσεις. Από την άλλη, έχουν περιορίσει λίγο την άνεση σε συνδυασμό

και με την πιο σφιχτή ανάρτηση. Υπάρχουν άλλα τρία προγράμματα χαρτογράφησης, Comfort, Eco Pro, Eco Pro+. Αυτό που αντιλαμβάνεται ο οδηγός μεταβάλλοντάς τα είναι η μεταβολή του ρυθμού ανάκτησης ενέργειας, που γίνεται πιο έντονος στο Eco Pro+. Παράλληλα όμως περιορίζεται σημαντικά η κατανάλωση. Εμείς, συνολικά, χωρίς καμία προσπάθεια για οικονομία, καταναλώσαμε 16 kwh/100 km ή 1,6 ευρώ ανά 100 km. Ναι, σωστά διαβάσατε, το κόστος ρεύματος είναι στο 1,6 ευρώ/100 km. Αν υποθέσουμε ότι έχουμε σύνδεση με τη ΔΕΗ μόνο για να φορτίζουμε το αυτοκίνητο και αυτή η σύνδεση επιβαρύνεται με όλα τα πάγια, χωρίς αυτά να επιμερίζονται, το κόστος ανεβαίνει στα 3 ευρώ/100 km. Ξεπεράσαμε, λοιπόν, τα 200 km μόνο με μπαταρίες, ενώ στην πράξη ο μικρός θερμικός κινητήρας (Range Extender), που φορτίζει εν κινήσει, δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ. Αν χρειαζόταν φόρτιση των μπαταριών μέσω αυτού του κινητήρα (σ.σ.: γίνεται αυτόματα), αυτό θα μας έδινε άλλα 100 km αυτονομία –συνολικά μπορείς να ξεπεράσεις με μία φόρτιση/γέμισμα τα 300 km. Συνοψίζοντας, το BMW i3s είναι ασυναγώνιστο σε επιδόσεις, κατανάλωση, ευελιξία (σ.σ.: κύκλος στροφής 10.3 m) μέσα στην πόλη, ενώ δεν ρυπαίνει και δεν κάνει θόρυβο. Η τιμή του αυτοκινήτου δοκιμής μας είναι ιδιαίτερα υψηλή, καθώς στη χώρα μας φορολογείται ως υβριδικό. • • •

Τεχνικά χαρακτηριστικά BMW i3s Κινητήρας: Ηλεκτρικός (θερμικός 647 cc) Ισχύς: 184 PS Ροπή: 27.6 kgm/0 rpm Μετάδοση: Στους πίσω τροχούς Κιβώτιο: Αυτόματο, χωρίς σχέσεις Τελική ταχύτητα: 160 km/h ηλεκτρονικά περιορισμένη Επιτάχυνση 0-100 km/h: 7.7 sec Μικτή κατανάλωση (kwh/100 km): 16.1 (δοκιμής) Εκπομπές CO2: 14 gr/km όταν λειτουργεί ο θερμικός κινητήρας Βάρος: 1,460 kg Διαστάσεις (Μ/Π/Υ): 4,011/1,775/1,598 mm Χώρος αποσκευών: 260 lt Τέλη κυκλοφορίας: 0 ευρώ Τιμή: Από 53.780 ευρώ ΧΡΗΜΑ 61

αφιέρωμα

! ς ε δ ό ρ ε μ

Smartphone

Η 4η γενιά της Mercedes-Benz A-Class διαθέτει τεχνητή νοημοσύνη και διαδραστικό σύστημα επικοινωνίας!

’ ’ . . . s e d e c r e M ‘‘ Hey,

του Τάκη Πουρναράκη, μηχανολόγου μηχανικού

ν αρχή ην η οθόνη –στη συγκεκριμένη περίπτωση οι οθόνες, που μπορεί να ξεπεράσουν αθροιστικά τις 20 ίντσες. Εν ανάγκη (σ.σ.: μόνο σε στάση), μέχρι αγώνα Μουντιάλ βλέπεις! Η νέα A-Class, χάρη στο νέο διαδραστικό σύστημα τηλεματικής MBUX, δίνει άλλη διάσταση στη σχέση χρήστη/αυτοκινήτου.

Έρευνας και Ανάπτυξης της Mercedes-Benz. Το εντελώς νέο σύστημα πολυμέσων MBUXMercedes-Benz User Experience είναι ένα είδος «συναισθηματικής» σύνδεσης ανάμεσα στον οδηγό, στο όχημα και στους επιβάτες, καθώς διαθέτει δυνατότητα εκμάθησης μέσω τεχνητής νοημοσύνης.

«Οι νέες τεχνολογίες πρέπει να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στους ανθρώπους και να διευκολύνουν τη ζωή τους. Η νέα A-Class το επιτυγχάνει με πολλούς τρόπους και γίνεται έτσι μια συναισθηματικά ελκυστική και ευφυής σύντροφος» αναφέρει ο Ola Kälenius, μέλος του ΔΣ της Daimler AG, υπεύθυνος

Θεμέλιος λίθος του MBUX είναι η μοναδική εσωτερική αρχιτεκτονική: για πρώτη φορά, καταργείται τελείως το σκίαστρο οργάνων. Το κυρίως τμήμα του ταμπλό εκτείνεται αδιάκοπα από τη μία πόρτα ώς την άλλη. Η οθόνη Widescreen είναι τελείως ελεύθερη και διατίθεται σε τρεις εκδόσεις: Με

Μάιος - Ιούνιος 2018

δύο οθόνες 7 ιντσών (17.78 cm), με μία οθόνη 7 ιντσών και μία οθόνη 10,25 ιντσών (26 cm), ή με δύο οθόνες 10,25 ιντσών. Η νέα A-Class είναι το πρώτο μοντέλο MercedesBenz που διαθέτει το ολοκαίνουργιο σύστημα πολυμέσων MBUX-Mercedes-Benz User Experience, το οποίο επίσης συνδυάζεται με τη νέα εποχή συνδεσιμότητας Mercedes me. Βασικό χαρακτηριστικό του συστήματος η ικανότητα να μαθαίνει: Το MBUX προσαρμόζεται στις απαιτήσεις και τις συνήθειες κάθε χρήστη. Έτσι, δημιουργεί μια συναισθηματική σύνδεση ανάμεσα στο όχημα, στον οδηγό και στους επιβάτες.

Compact όπως προσθιοκίνητο Η ιστορία επιτυχίας των compact αυτοκινήτων της Mercedes-Benz ξεκίνησε πριν από 20 ολόκληρα χρόνια, όταν παρουσιάστηκε η πρώτη A-Class. Από τον Οκτώβριο του 1997, έχουν παραδοθεί παγκοσμίως 6 εκατομμύρια compact αυτοκίνητα Mercedes-Benz, από τα οποία τα τρία εκατομμύρια ήταν μοντέλα A-Class. Πάνω από ένα στα τέσσερα επιβατικά αυτοκίνητα Mercedes-Benz που πωλήθηκαν το 2017 ήταν compact. Τη χρονιά πριν τη μεγάλη αλλαγή του μοντέλου της A-Class, πάνω από 620.000 πελάτες ανά τον κόσμο παρέλαβαν την καινούργια τους A-Class ή B-Class, CLA, CLA Shooting Brake ή GLA. Όταν είναι υπερυψωμένη, η πανοραμική συρόμενη ηλιοροφή προσαρμόζεται αυτόματα ανάλογα με την ταχύτητα του αυτοκινήτου (αυτό γίνεται σε τρία στάδια). Άλλα χαρακτηριστικά της είναι το αυτόματο κλείσιμο λόγω βροχής και το ηλεκτρονικό αλεξήλιο. Το προσαρμοζόμενο σύστημα υποβοήθησης φώτων μεγάλης σκάλας Plus χαμηλώνει τη δέσμη των προβολέων όταν προσεγγίζετε πινακίδες σήμανσης υψηλής αντανάκλασης. Το προσαρμοζόμενο σύστημα υποβοήθησης φώτων μεγάλης σκάλας Plus έχει την ικανότητα να απενεργοποιεί ξεχωριστά τις 18 λυχνίες LED. Έτσι, ο φωτεινός κώνος περιορίζει το φως χωρίς να ενοχλεί τα οχήματα στο αντίθετο ρεύμα ή προπορευόμενα οχήματα. Διατίθεται σε συνδυασμό με προβολείς Multibeam LED.

«Κλειδί» ο έξυπνος φωνητικός έλεγχος, με αναγνώριση φυσικού λόγου, που ενεργοποιείται με τη φράση “Hey Mercedes”. Η οθόνη αφής αποτελεί μέρος του ολοκληρωμένου σχεδιασμού ελέγχου μέσω αφής του MBUX –μιας τριάδας που περιλαμβάνει την οθόνη αφής, το touchpad στην κεντρική κονσόλα και τα πλήκτρα ελέγχου αφής στο τιμόνι. Εύληπτα χαρακτηριστικά προβολής φροντίζουν για την ευκολία κατανόησης του συστήματος ελέγχου. Ενθουσιάζουν τα εντυπωσιακά τρισδιάστατα γραφικά ύψιστης ανάλυσης, που λειτουργούν σε πραγματικό χρόνο. Στο MBUX εμφανίζονται προαιρετικά online πλη-

ροφορίες, όπως οι ισχύουσες τιμές των πρατηρίων καυσίμου ή οι θέσεις στάθμευσης σε πολυώροφους χώρους στάθμευσης. Η online ενημέρωση είναι ένας εύκολος τρόπος εισαγωγής νέου περιεχομένου στο MBUX. Οι νέες υπηρεσίες On-Street Prediction, RealTime Information και Off-Street Information του Mercedes me connect επιτρέπουν στον οδηγό της Α Class να εξοικονομήσει χρόνο και καύσιμο. Οι πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο βασίζονται, μεταξύ άλλων, σε οχήματα Mercedes-Benz που μόλις πέρασαν από σημείο ενδιαφέροντος ή από εκεί που κατευθυνόμαστε. • • • ΧΡΗΜΑ 63

[αφιέρωμα]

: Α Π ΕΣ

η, αλλά η σ η φ ό ρ ρ ο π α ε σ Πρώτη η χώρα περιμένει ία μ ο ν ο ικ ο ή ικ τ πραγμα

Μια εντελώς διαφορετική εικόνα για την πορεία της απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων από τις ελληνικές επιχειρήσεις από αυτήν που παρουσίασε πρόσφατα μέσω επίσημων στοιχείων το Υπουργείο Οικονομίας δίνουν οι ιδιώτες εξειδικευμένοι σύμβουλοι του ΕΣΠΑ.

ι παράγοντες της αγοράς επισημαίνουν ότι τα στοιχεία που παρουσιάζει το Υπουργείο –βάσει των οποίων η Ελλάδα είναι πρώτη στις απορροφήσεις πανευρωπαϊκά– δεν είναι ενδεικτικά της κατάστασης που βιώνουν οι ίδιοι στην καθημερινότητα της πραγματικής οικονομίας. Όπως λένε, τα ποσά που αναφέρει το Υπουργείο, σε πολλές περιπτώσεις, αφορούν σε προεγκρίσεις χρηματοδοτήσεων των οποίων η εκταμίευση έχει «παγώσει» εδώ και μια διετία. Επίσης, ο αριθμός των προγραμμάτων που έχουν προκηρυχθεί από το 2014 έως σήμερα είναι πολύ περιορισμένος (μόλις έξι προγράμματα) και ανταποκρίνεται

Μάιος - Ιούνιος 2018

στις ανάγκες αντίστοιχα λίγων επιχειρηματικών κλάδων και περιφερειών της χώρας. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο εξειδικευμένος σύμβουλος σε προγράμματα ΕΣΠΑ κ. Στρ. Κουάκης της Alma & Partners: «Είναι σημαντικό να αποσαφηνιστεί ότι είναι διαφορετικό θέμα η ένταξη ενός έργου σε κάποιο συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα και διαφορετικό θέμα η εκταμίευση της επιδότησης. Αυτό, πρακτικά, σημαίνει ότι ναι μεν μπορεί σε κάποια δράση του ΕΠΑΝΕΚ να έχουν ενταχθεί 2.000 έργα συνολικής ζητούμενης επιδότησης 160 εκατ. ευρώ (τυχαία νούμερα), αλλά αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι κατά την

ολοκλήρωση της εν λόγω δράσης η απορρόφηση θα είναι 160 εκατ. ευρώ. Αυτό συμβαίνει κυρίως διότι κατά την υλοποίηση ενός προγράμματος οι επιχειρήσεις αλλάζουν τη στρατηγική τους και υλοποιούν μικρότερα κομμάτια των επενδύσεων που αρχικά είχαν δεσμευθεί ότι θα υλοποιήσουν, κάτι το οποίο επιτρέπεται και είναι θεμιτό. Η προγραμματική περίοδος που διανύουμε ξεκίνησε το 2014 και θα λήξει το 2020 (συν δύο χρόνια παράτασης). Το 2016 βγήκαν τα πρώτα 4 προγράμματα που αφορούσαν επιχειρήσεις και δυνητικούς επιχειρηματίες. Τα τελικά αποτελέσματα για αυτά τα 4 προγράμματα βγήκαν το 2018, συγκεκριμένα μέσα στον Μάρτιο. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τους πραγματικούς λόγους για αυτές τις καθυστερήσεις, που πρώτη φορά σημειώνονται. Αυτή τη στιγμή η online πλατφόρμα του Υπουργείου είναι έτοιμη να δεχτεί τα πρώτα αιτήματα εκταμιεύσεων από όλες τις εγκεκριμένες επιχειρήσεις. Υπάρχει πολύ μεγάλη κινητικότητα αυτόν τον μήνα από πλευράς του Υπουργείου, αντιλαμβανόμαστε ότι εφεξής οι διαδικασίες θα κινούνται πολύ πιο γρήγορα». Σε κανονικές συνθήκες, λένε οι ειδικοί του χώρου, θα έπρεπε να προκηρύσσονται τουλάχιστον 3 προγράμματα τον χρόνο, δηλαδή θα έπρεπε να «τρέχουν» σήμερα 12 με 15 προγράμματα ΕΣΠΑ. Αυτό, πρακτικά, σημαίνει ότι πολλοί τομείς της οικονομίας, αλλά και περιοχές που είναι μη προνομιούχες, μένουν «εκτός νυμφώνος». Χαρακτηριστικό παράδειγμα προγράμματος που ακόμη δεν έχει προκηρυχθεί είναι το Leader (που υπήρχε στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο 2007-13), το οποίο βοηθά αγροτικές περιοχές, μικρές μεταποιητικές εταιρείες τροφίμων, μικροεπιχειρηματίες, επαγγελματίες, απομακρυσμένα νησιά κ.λπ. Επιπλέον, από τα 6 σημερινά προγράμματα που βρίσκονται εν ισχύ, κάποια δεν είναι ιδιαίτερα «εμπορικά», δηλαδή δεν προσελκύουν το ενδιαφέρον που θα έπρεπε, είτε λόγω λανθασμένης στόχευσης είτε λόγω γραφειοκρατικών προβλημάτων, και έτσι χάνονται ακόμη περισσότερα κονδύλια.

παραδοσιακών κτισμάτων, camping, τουριστικά γραφεία, rent a car, ιστιοπλοϊκά-ναυλώσεις, μηχανοκίνητα σκάφη-ναυλώσεις, θαλάσσια σπορ, ιππασία και πολλά άλλα). Οι υποβολές θα παραμείνουν ανοιχτές έως 30/4/18. Το δεύτερο πρόγραμμα αφορά αποκλειστικά μεταποιητικές επιχειρήσεις οι οποίες έχουν ήδη εξαγωγική δραστηριότητα και θετικά προ φόρων αποτελέσματα. Οι επιχειρήσεις αυτές επιδοτούνται να στήσουν τα περίπτερά τους σε εκθέσεις του εξωτερικού μία ή και περισσότερες φορές. Η επιδότηση μπορεί να ανέλθει έως και 50.000 ευρώ/ επιχείρηση». Έτσι όπως προχωράει η διαδικασία της περιόδου 2014-2020, οι ειδικοί προβλέπουν ότι το οικονομικό επιτελείο, σε συνεργασία με τις ευρωπαϊκές αρχές, θα αναγκαστεί να δώσει παράταση δύο ετών στο τέλος του προγράμματος, δηλαδή μέχρι το 2022, για να μη χαθούν πολλά από τα χρήματα που προορίζονται για την Ελλάδα. Ωστόσο, οι σύμβουλοι επιχειρήσεων του ΕΣΠΑ επισημαίνουν ότι δεν θέλουν να «μηδενίσουν» την προσπάθεια που γίνεται από την κυβέρνηση

για τη χρηματοδότηση τόσο μέσω ΕΣΠΑ όσο και του πακέτου Γιούνκερ, καθώς πρόκειται για «εργαλεία» που έχουν βοηθήσει πολλές επιχειρήσεις να αναπτυχθούν. Αναφέρουν δε ότι όταν κάνει κάποιος μια επένδυση μέσω ΕΣΠΑ, αυτή έχει πρόσθετα οφέλη και για το ίδιο το κράτος, καθώς ο επιχειρηματίας αποδίδει ΦΠΑ για το σύνολο της επένδυσης και όχι μόνο για τα κεφάλαια που βάζει ο ίδιος.

Σύμβουλοι επιχειρήσεων και ΕΣΠΑ Σε ό,τι αφορά τον ρόλο των συμβούλων του ΕΣΠΑ, ο κύριος Κουάκης αναφέρει: «Πολλά έχουν ακουστεί για τον κλάδο των συμβούλων επιχειρήσεων. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένη πιστοποίηση για τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, κάτι το οποίο ισχύει και σε πολλούς άλλους κλάδους, υπάρχουν πολλοί που εμφανίζονται με τη συγκεκριμένη ιδιότητα. Για αυτόν τον λόγο, οι επενδυτές θα πρέπει να κάνουν πολύ καλή έρευνα αγοράς προτού αποφασίσουν σε ποιο γραφείο θα απευθυνθούν. Προσωπικά, θεωρώ ότι η ιδανική εταιρεία συμβούλων θα πρέπει να εξειδικεύεται

Προγράμματα σε εξέλιξη Πάντως, σύμφωνα με τον κύριο Κουάκη της Alma & Partners: «Αυτήν την χρονική περίοδο βρίσκονται σε εξέλιξη δύο σημαντικά προγράμματα: α) το Πρόγραμμα Ίδρυσης Τουριστικών Επιχειρήσεων και β) το Πρόγραμμα Επιχειρούμε Έξω. Το πρώτο πρόγραμμα επιδοτεί με ποσό έως και 200.000 τη δημιουργία νέων τουριστικών επιχειρήσεων (ξενοδοχείο κλασικού τύπου, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες, μετατροπή κτισμάτων σε ξενώνες, τουριστικά καταλύματα εντός ΧΡΗΜΑ 65

αφιέρωμα

Έτσι όπως προχωράει η διαδικασία της περιόδου 2014-2020, οι ειδικοί προβλέπουν ότι το οικονομικό επιτελείο, σε συνεργασία με τις ευρωπαϊκές αρχές, θα αναγκαστεί να δώσει παράταση δύο ετών στο τέλος του προγράμματος.

σε προγράμματα ΕΣΠΑ, προγράμματα Leader, προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης, στον Αναπτυξιακό Νόμο. Ο συγκεκριμένος κλάδος των συμβούλων επιχειρήσεων ΕΣΠΑ αναπτύχθηκε λόγω της ανάγκης για διεκπεραίωση όλων των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων απέναντι στο ΕΣΠΑ, είναι ένα επάγγελμα δηλαδή που το γέννησε η ίδια η αγορά. Δεν σας κρύβω ότι απαιτείται καλή οργάνωση, προετοιμασία, ενημέρωση, υπομονή και επιμέλεια για ένα επιτυχές αποτέλεσμα».

Πάνω από 8 δισ. στην ελληνική οικονομία Πάντως, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Κομισιόν που παρουσίασε το Υπουργείο Οικονομίας, η Ελλάδα παραμένει εδώ και μια τριετία στην κορυφή των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων. Η χώρα μας κατέχει την πρωτιά από το 2015 στην «υποδοχή» των κονδυλίων ΕΣΠΑ, ενώ φαίνεται ότι κάτι αντίστοιχο πετυχαίνει και με το πακέτο Γιούνκερ. Συνολικά, περισσότερα από 8 δισ. ευρώ έπεσαν στην πραγματική οικονομία από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και τη συνεργασία με την ΕΤΕπ το 2017, ενώ για την επόμενη τριετία έχουν ήδη δρομολογηθεί συμφωνίες με την τράπεζα για νέα έργα ύψους 7 δισ. ευρώ, που θα φέρουν συνολικές επενδύσεις στην οικονομία άνω των 20 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας της τράπεζας. Η πρωτιά στο πακέτο Γιούνκερ έρχεται να συμπληρώσει τα πολύ καλά αποτελέσματα που καταγράφει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια στην αξιοποίηση των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην αναφορά της για τις χρηματοδοτήσεις στην Ελλάδα από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (πακέτο Γιούνκερ) παρουσιάζει αναλυτικά τα επιχειρηματικά σχέδια που θα υποστηριχθούν: Σχέδια υποδομών και καινοτομίας: 12 εγκεκριμένα έργα που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) με την υποστήριξη του ΕΤΣΕ, με συνολική χρηματοδότηση σχεδόν 1,8 δισ. ευρώ, που προβλέπεται να κινητοποιήσουν συνολικές επενδύσεις ύψους 5,7 δισ. ευρώ. Μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ): 9 εγκριθείσες συμφωνίες με ενδιάμεσες τράπεζες που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤΕ) με την υποστήριξη του ΕΤΣE και συνολική χρηματοδότηση ύψους 319 εκατ. ευρώ. Προβλέπεται να κινητοποιήσει σχεδόν 2,4 δισ. ευρώ σε επενδύσεις, με περίπου 11.298 ΜμΕ και επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης να επωφελούνται από τη βελτιωμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση.

Μάιος - Ιούνιος 2018

Παραδείγματα χρηματοδοτήσεων από το ΕΤΣΕ Ενδεικτικά, αναφέρονται παραδείγματα με έργα που υποστηρίζει το ΕΤΣΕ στην Ελλάδα, όπως:

Αιολικό πάρκο Η ΕΤΕπ χορηγεί στον όμιλο Terna Energy δάνειο ύψους 24 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία τριών νέων αιολικών πάρκων στην περιοχή της Βοιωτίας στην Κεντρική Ελλάδα. Το έργο αυτό εξυπηρετεί τη στρατηγική χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών της ΕΕ και θα στηρίξει δεκάδες θέσεις εργασίας στην Ελλάδα.

Ελαιοπαραγωγή Η εταιρεία Mani Foods, η οποία παράγει, συσκευάζει και εξάγει ελιές Καλαμάτας, κερδίζει βραβεία για το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδό της. Για να ανταποκριθεί στην αύξηση της ζήτησης, η Mani Foods έπρεπε να επενδύσει σε νέα μηχανήματα. Η εταιρεία εξασφάλισε δάνειο από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος με την εγγύηση του ΕΤΕ στο πλαίσιο του Επενδυτικού Σχεδίου. Με τη χρηματοδότηση αυτή η Mani Foods επέκτεινε το εργοστάσιό της για την ανάληψη νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, ανέπτυξε νέες σειρές προϊόντων και διπλασίασε το προσωπικό της.

Ευρυζωνικό δίκτυο Η ΕΤΕπ χορηγεί στην ελληνική επιχείρηση τηλεπικοινωνιών Cοsmοte 150 εκατ. ευρώ για την ανάπτυξη ευρυζωνικού δικτύου υψηλής ταχύτητας σε ολόκληρη την Ελλάδα. Η χρηματοδότηση θα αυξήσει σημαντικά τις επιδόσεις του δικτύου όσον αφορά την ταχύτητα, την ικανότητα και την κάλυψη και θα βελτιώσει την απόδοσή του σε περισσότερες αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές της χώρας.

Γεωργικά προϊόντα διατροφής Χρηματοδότηση με την υποστήριξη του ΕΤΣΕ 15 εκατ. ευρώ, προβλέπεται να κινητοποιήσει συνολικές επενδύσεις 31 εκατ. ευρώ. Η ΕΤΕπ χορηγεί στην επιχείρηση γεωργικών προϊόντων διατροφής Creta Farms δάνειο ύψους 15 εκατ. ευρώ για την ανάπτυξη νέων σειρών προϊόντων και την επέκταση των δραστηριοτήτων της στο εξωτερικό. Η μεγαλύτερη επιχείρηση στην ελληνική αγορά αλλαντικών Creta Farms δαπανά πέντε φορές περισσότερα από τις παρεμφερείς επιχειρήσεις σε καινοτόμους τρόπους παραγωγής πιο υγιεινών κρεάτων. Αφαιρεί τα κορεσμένα ζωικά λίπη από τα κρέατα που χρησιμοποιεί και προσθέτει σε αυτά εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο. Χάρη στη νέα χρηματοδότηση, η επιχείρηση προσέλαβε επιπλέον 100 υπαλλήλους.

TI ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΟ ΕΣΠΑ 2014-2020 Το ΕΣΠΑ (Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης) 2014-2020 αποτελεί το βασικό στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας με τη συνδρομή σημαντικών πόρων που προέρχονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέσω της υλοποίησης του ΕΣΠΑ επιδιώκεται η αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών της χώρας που συντέλεσαν στην εμφάνιση της οικονομικής κρίσης αλλά και των προβλημάτων –οικονομικών και κοινωνικών– που αυτή δημιούργησε. Επίσης, το ΕΣΠΑ 2014-2020 καλείται να συνδράμει στην επίτευξη των εθνικών στόχων έναντι της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Στόχος της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» είναι η προαγωγή μιας ανάπτυξης:

• έξυπνης, με αποτελεσματικότερες επενδύσεις στην εκπαίδευση, την έρευνα και την καινοτομία, • βιώσιμης, χάρη στην αποφασιστική μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, και • χωρίς αποκλεισμούς, με ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στη μείωση της φτώχειας.

Το αναπτυξιακό όραμα του ΕΣΠΑ «Συμβολή στην αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας με ανάταξη και αναβάθμιση του παραγωγικού και κοινωνικού ιστού της χώρας και τη δημιουργία και διατήρηση βιώσιμων θέσεων απασχόλησης, έχοντας ως αιχμή την εξωστρεφή, καινοτόμο και ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα και γνώμονα την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής

και τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης».

Χρηματοδοτικές προτεραιότητες 1. Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα με αιχμή την καινοτομία και αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας Μετάβαση σε δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας Δημιουργία περιβάλλοντος φιλικού προς τις επιχειρήσεις, που προσελκύει επενδύσεις Αξιοποίηση της έρευνας και της καινοτομίας για ΧΡΗΜΑ 67

αφιέρωμα

την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας νέων και υφιστάμενων επιχειρήσεων 2. Ανάπτυξη και αξιοποίηση ικανοτήτων ανθρώπινου δυναμικού-Ενεργός κοινωνική ενσωμάτωση Εκπαίδευση και διά βίου μάθηση Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού και πρόσβαση στην απασχόληση με έμφαση στη δημιουργία θέσεων εργασίας ειδικά για τους νέους Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της καταπολέμησης της φτώχειας 3. Προστασία του περιβάλλοντος-Μετάβαση σε μια οικονομία φιλική στο περιβάλλον Προστασία του περιβάλλοντος Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της πρόληψης των κινδύνων Μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα 4. Ανάπτυξη-εκσυγχρονισμός-ολοκλήρωση υποδομών για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη Δίκτυα μεταφορών με έμφαση στην ολοκλήρωση των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών, τους κάθετους άξονες και τη λειτουργική διασύνδεση των μεταφορικών μέσων Ενεργειακά δίκτυα Ευρυζωνικά δίκτυα 5. Βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης Καθοριστικό στοιχείο στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της περιόδου 2014-2020 αποτέλεσε η εκπόνηση της εθνικής και των περιφερειακών Στρατηγικών Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση. Στο πλαίσιο των στρατηγικών αυτών, η χώρα και οι Περιφέρειές της καλούνται να εντοπίσουν τις δραστηριότητες εκείνες στις οποίες παρουσιάζουν ή είναι σε θέση να οικοδομήσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και σε αυτές να επικεντρώσουν τους διαθέσιμους πόρους και τις προσπάθειες, ώστε να καταστεί δυνατή η επίτευξη

Μάιος - Ιούνιος 2018

σημαντικών αναπτυξιακών αποτελεσμάτων. Σε εθνικό επίπεδο, έχουν προσδιοριστεί 8 κλάδοι στους οποίους θα δοθεί προτεραιότητα και αναμένεται να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή στην οικονομική μεγέθυνση. Οι κλάδοι αυτοί είναι οι εξής: 1. Αγροδιατροφή 2. Υγεία-φάρμακα 3. Τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών 4. Ενέργεια 5. Περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη 6. Μεταφορές 7. Υλικά-κατασκευές 8. Τουρισμός, πολιτισμός, δημιουργικές βιομηχανίες Ένα άλλο χαρακτηριστικό του αναπτυξιακού σχεδιασμού της περιόδου 2014-2020 αποτελούν οι Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις. Πρόκειται για εργαλεία ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης για την εφαρμογή αναπτυξιακών στρατηγικών σε περιοχές που παρουσιάζουν συγκεκριμένα προβλήματα ή διακρίνονται από σημαντικές αναπτυξιακές δεξιότητες. Στο πλαίσιο των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων, είναι δυνατή η υλοποίηση συνδυασμένων επενδύσεων, οι οποίες χρηματοδοτούνται από περισσότερα του ενός Ταμεία, με στόχο την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των προβλημάτων ή την πλήρη αξιοποίηση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων μιας περιοχής. Το ΕΣΠΑ 2014-2020 αποτελείται από 20 Προγράμματα, από τα οποία τα 7 είναι Τομεακά και τα 13 Περιφερειακά: Τα Τομεακά Προγράμματα αφορούν έναν ή περισσότερους τομείς και έχουν ως γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής όλη τη χώρα. Τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ), ένα για καθεμία από τις ελληνικές Περιφέρειες, περιλαμβάνουν δράσεις περιφερειακής εμβέλειας.

Τομεακά ΕΠ Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» (ΕΠΑνΕΚ) Το πρόγραμμα αυτό χρηματοδοτεί δράσεις και έργα που ενισχύονται κυρίως από το ΕΤΠΑ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης) αλλά και από το ΕΚΤ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο), προκειμένου να εξασφαλίζεται και η συντονισμένη με τις επενδύσεις αντιμετώπιση αναγκών κατάρτισης αν-

Πάντως, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Κομισιόν που παρουσίασε το Υπουργείο Οικονομίας, η Ελλάδα παραμένει, εδώ και μία τριετία, στην κορυφή των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων.

μπληρωματικότητα με τα άλλα ΕΠ, θα συμβάλει στην οικονομική ανάκαμψη, καθώς περιλαμβάνει ολοκληρωμένες πολιτικές για τη στήριξη της δημιουργίας βιώσιμων θέσεων απασχόλησης, την προώθηση της ενεργητικής ένταξης στην αγορά εργασίας –συμπεριλαμβανομένης της ένταξης ευάλωτων κοινωνικά ομάδων–, τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, την ισχυροποίηση της σύνδεσης της εκπαίδευσης, κατάρτισης και διά βίου μάθησης με την αγορά εργασίας, με βασικό στόχο τον περιορισμό ή/και την εξάλειψη των κοινωνικών συνεπειών της κρίσης, ή/και την ελαχιστοποίηση του κόστους που προκαλείται από την υψηλή ανεργία.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα»

θρώπινων πόρων και διοικητικής μεταρρύθμισης. Στρατηγικός στόχος του ΕΠΑνΕΚ είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, η μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα, με αιχμή την καινοτομία, και η αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας. Σηματοδοτεί την κύρια στροφή στο νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα, που αναδεικνύει σε κεντρικό ρόλο παραγωγικούς, ανταγωνιστικούς και εξωστρεφείς κλάδους, όπως ο τουρισμός, ο αγροδιατροφικός τομέας, αλλά και η μεταποίηση και οι υπηρεσίες υψηλής εγχώριας προστιθέμενης αξίας, ώστε να αυξηθούν η κλίμακα/ μέγεθος των μονάδων παραγωγής, να επιταχυνθεί η εισαγωγή νέων προϊόντων/υπηρεσιών που δημιουργούν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στη χώρα και τις επιμέρους Περιφέρειες και ενσωματώνουν νέα γνώση, παράγοντας προϊόντα υψηλής ποιότητας και ανταγωνιστικά σε παγκόσμιο επίπεδο.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΥΜΕΠΕΡΑΑ) Το πρόγραμμα είναι πολυτομεακό και πολυταμειακό (ΕΤΠΑ και ΤΣ) και χρηματοδοτεί μέσω των Ταμείων αυτών κυρίως τις βασικές υποδομές των μεταφορών και του περιβάλλοντος. Ένα μέρος του προϋπολογισμού που αφορά στο περιβάλλον, και ειδικότερα του Ταμείου Συνοχής, εκχωρείται προς τα 13 ΠΕΠ, προκειμένου να τα διαχειριστούν οι Περιφέρειες για την υλοποίηση κυρίως έργων δι-

αχείρισης υγρών αποβλήτων. Οι στόχοι του ΕΠ «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020» ως προς τον τομέα των μεταφορών συνίστανται στην προώθηση της ολοκλήρωσης των υποδομών του βασικού ΔΕΔ-Μ (οδικών, σιδηροδρομικών, λιμένων, αεροδρομίων), την προώθηση των συνδυασμένων μεταφορών και τον εκσυγχρονισμό του συστήματος μεταφορών, τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, καθώς και την ανάπτυξη βιώσιμων και οικολογικών αστικών μεταφορών (αστικών μέσων σταθερής τροχιάς) για την ενίσχυση της βιώσιμης αστικής κινητικότητας. Στον τομέα του περιβάλλοντος, οι στόχοι συνίστανται στην προστασία και αξιοποίηση του περιβάλλοντος ως μέσου για την υποστήριξη της μετάβασης της Χώρας σε μια οικονομία φιλική στο περιβάλλον με ταυτόχρονη υποστήριξη της δημιουργίας ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων στο σύνολο των τομέων της οικονομίας, τη διευκόλυνση της προσέλκυσης επενδύσεων και την παροχή ευκαιριών άσκησης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στον ίδιο τον τομέα του περιβάλλοντος.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού-Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» Το πρόγραμμα είναι πολυτομεακό και μονοταμειακό (ΕΚΤ) και αποτελεί το κύριο υποστηρικτικό «εργαλείο» της Χώρας που, σε συνέργεια και συ-

Περιλαμβάνει δράσεις που αποσκοπούν στην εισαγωγή μεταρρυθμίσεων μέσω και νέων τεχνολογιών και πληροφορικής στον Δημόσιο Τομέα. Το πρόγραμμα είναι πολυτομεακό και πολυταμειακό (ΕΤΠΑ και ΕΚΤ). Η αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης αποτελεί βασική προτεραιότητα της χώρας, δεδομένου του ότι επηρεάζει οριζόντια όλα τα επίπεδα λειτουργίας, παραγωγής και ανάπτυξης και αποτελεί ταυτόχρονα βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική υλοποίηση μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς. Το ΕΠ θα συμβάλει στην εθνική προσπάθεια, προκειμένου στα επόμενα χρόνια, η ελληνική Δημόσια Διοίκηση να καταστεί συνεκτική, καλά συντονισμένη, ευέλικτη, εξωστρεφής και προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα, αποκαθιστώντας τη σχέση εμπιστοσύνης του κράτους με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, παρέχοντας πολιτοκεντρικές και συνεχώς αναβαθμιζόμενες υπηρεσίες, αποτελώντας έτσι έναν από τους βασικούς πυλώνες για την ανάκαμψη της χώρας.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Τεχνική Βοήθεια» Το πρόγραμμα είναι πολυταμειακό (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ και ΤΣ) και στοχεύει στην υποστήριξη της λειτουργίας και της εφαρμογής όλων των ΕΠ που χρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία.

Πρόγραμμα «Αγροτική Ανάπτυξη» (ΠΑΑ) Το πρόγραμμα είναι πολυτομεακό και μονοταμειακό (Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης-ΕΓΤΑΑ). Το ΠΑΑ στοχεύει στην επίτευξη της ολοκληρωμένης ανάπτυξης και της βιώσιμης ανταγωνιστικότητας του αγροτικού χώρου μέσω της μετάβασης σε ένα ισχυρό, αειφόρο αγροδιατροφικό σύστημα και της αύξησης της προστιθέμενης αξίας των αγροτικών περιοχών. Από το συγκεκριμένο πρόγραμμα εκχωρείται για διαχείριση στις Περιφέρειες περίπου το 30%. ΧΡΗΜΑ 69

αφιέρωμα

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αλιείας και Θάλασσας» Το πρόγραμμα είναι μονοταμειακό (Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας-ΕΤΘΑ). Οι κύριοι στόχοι του ΕΠ είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των κλάδων της υδατοκαλλιέργειας και της μεταποίησης, η βιωσιμότητα της θαλάσσιας αλιείας και η βιώσιμη ανάπτυξη των περιοχών που εξαρτώνται παραδοσιακά από την αλιεία. Το πρόγραμμα αφορά επίσης την ανάγκη προστασίας και αποκατάστασης του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των έμβιων πόρων, τον έλεγχο των αλιευτικών δραστηριοτήτων, τη συλλογή αλιευτικών δεδομένων και τη βελτίωση των γνώσεων σχετικά με την κατάσταση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο της Πολιτικής της Συνοχής, η Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία (ΕΕΣ) αποτελεί βασικό «εργαλείο» για την ενδυνάμωση των χωρικών συνεργασιών στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, αλλά και με τρίτες χώρες, και συνιστά μία από τις κύριες επιλογές για την προγραμματική περίοδο 2014-2020. Η ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία σε επίπεδο κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης υλοποιείται μέσω προγραμμάτων διασυνοριακής, διακρατικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας. Τα εν λόγω προγράμματα διακρίνονται σε διμερή και πολυμερή. Τα 5 διμερή προγράμματα αφορούν τη συνεργασία με ισάριθμες χώρες που γειτνιάζουν με την Ελλάδα. Από τις χώρες αυτές οι τρεις αποτελούν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Κύπρος, Βουλγαρία και Ιταλία) και λαμβάνουν χρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ, ενώ οι άλλες δύο είναι υποψήφια κράτη-μέλη (Αλβανία και πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας) και χρηματοδοτούνται από τον Μηχανισμό Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ).

Μάρτιος Μάιος - Ιούνιος - Απρίλιος 20182018

Τα διμερή Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας αποτελούν σημαντικό μοχλό ανάπτυξης των περιφερειών που συμμετέχουν και από τις δύο πλευρές των συνόρων, για τη δημιουργία ενός κοινού ευρωπαϊκού χώρου συνεργασίας στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων αλλά και των δυτικών και νοτίων συνόρων της χώρας. Τα πολυμερή Προγράμματα Εδαφικής Συνεργασίας, στα οποία συμμετέχουν Περιφέρειες της χώρας μας, είναι τα εξής: Αδριατικής-Ιονίου (διακρατικό) MED (διακρατικό) MED ENI CBC (διασυνοριακό) Black Sea basin ENI CBC (διασυνοριακό) INERREG EUROPE (διαπεριφερειακό) Balkan Meditteranean (διακρατικό) Επίσης, η Ελλάδα διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση και υλοποίηση της Μακροπεριφερειακής Στρατηγικής Αδριατικής-Ιονίου και είναι επικεφαλής του πυλώνα της Γαλάζιας Ανάπτυξης της Μακροπεριφέρειας. Η στρατηγική αυτή, η οποία αποτελεί μία εκ των τεσσάρων μακροπεριφερειακών στρατηγικών της Ευρώπης, θα υποστηριχθεί από το διακρατικό πρόγραμμα Αδριατικής-Ιονίου στην υλοποίησή της. Τέλος, στα προγράμματα Εδαφικής Συνεργασίας περιλαμβάνονται τα δίκτυα συνεργασιών URBACT και ESPON, καθώς και το INTERACT, το οποίο παρέχει τεχνική υποστήριξη σε όλα τα προγράμματα ΕΕΣ στον ευρωπαϊκό χώρο.

Σύστημα διαχείρισης και ελέγχου Κρίσιμοι παράγοντες για την επιτυχή εφαρμογή της αναπτυξιακής στρατηγικής για την προγραμματική περίοδο 2014-2020 αποτελούν η αποτελεσματική διαχείριση και υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και ο συντονισμός των εμπλεκόμενων φορέων στον προγραμματισμό, στη διαχείριση, παρακολούθηση και υλοποίηση αυτών, σύμφωνα με το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου (ΣΔΕ), το οποίο συνίσταται στα παρακάτω: Ορισμός των αρχών/φορέων που αναλαμβάνουν τις αρμοδιότητες διαχείρισης, πιστοποίησης, ελέγχου και συντονισμού, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 1303/2013. Οργανωτική δομή και τις επιμέρους αρμοδιότητες των εν λόγω αρχών/φορέων. Λειτουργική συσχέτιση των αρχών/φορέων και συμμόρφωση προς την αρχή διαχωρισμού των αρμοδιοτήτων.

Στο πλαίσιο αυτό, οι βασικές αρχές που διέπουν το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου 2014-2020 επικεντρώνονται στα εξής: Ύπαρξη κοινών κανόνων στη διαχείριση και παρακολούθηση των ΕΠ σύμφωνα με την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και με στόχο τον καλύτερο έλεγχο ενδεχόμενων αποκλίσεων στην εφαρμογή τους και την έγκαιρη λήψη και εφαρμογή διορθωτικών μέτρων. Υποχρεωτική ηλεκτρονική ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των αρχών διαχείρισης και των δικαιούχων των πράξεων, μέσω του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (ΟΠΣ), με στόχο τη μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης των εμπλεκόμενων αρχών και φορέων. Ενδυνάμωση της ηλεκτρονικής επικοινωνίας του ΟΠΣ με τα πληροφοριακά συστήματα των Δικαιούχων και των Ενδιάμεσων Φορέων, αλλά και άλλων φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, με στόχο τη μείωση της γραφειοκρατίας και την αποτελεσματικότερη λειτουργία των εμπλεκόμενων αρχών και φορέων. Έγκαιρη χρηματοδότηση των πράξεων μέσω του Κεντρικού Λογαριασμού ΕΣΠΑ σε συνδυασμό με την ηλεκτρονική διασύνδεση των Πληροφοριακών Συστημάτων ΟΠΣ-ΠΔΕ και Τραπέζης της Ελλάδος. Ο σχεδιασμός του ΣΔΕ έλαβε υπόψη την αρχιτεκτονική του νέου αναπτυξιακού σχεδιασμού, τις νέες απαιτήσεις του Κανονισμού (ΕΕ) 1303/2013 για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020, καθώς και την εμπειρία της εφαρμογής του ΣΔΕ 2007-2013, συμπεριλαμβανομένων των βελτιώσεων που διενεργήθηκαν ή και κρίθηκαν αναγκαίες στο πλαίσιο αυτού. . • • •

Γραπτές διαδικασίες που πρέπει να εφαρμόζονται. Κανονιστικές πράξεις που απαιτούνται για τον ορισμό των αρχών/φορέων και την εφαρμογή των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων.

Από τα έξι σημερινά προγράμματα εν ισχύ, κάποια δεν είναι ιδιαίτερα «εμπορικά», δηλαδή δεν προσελκύουν το ενδιαφέρον που θα έπρεπε, είτε λόγω λανθασμένης στόχευσης είτε λόγω γραφειοκρατικών προβλημάτων.

ΧΡΗΜΑ 71

[αφιέρωμα]

Καινοτομία: Βασικός πυλώνας του νέου παραγωγικού μοντέλου της χώρας Από την Κυρέλα Πέτρου

Οι επιχειρηματίες που ακολουθούν αυτές τις πρακτικές και επενδύουν στην καινοτομία εκτιμούν ότι ο συνδυασμός της επιχειρηματικότητας, του ανθρώπινου δυναμικού και των νέων τεχνολογιών αποτελεί το «κλειδί»,

τη μόνη διέξοδο από την κρίση

Μάιος - Ιούνιος 2018

ίποτα δεν είναι πιο ισχυρό από μια ιδέα που έχει έρθει ο καιρός της να υλοποιηθεί. Η καινοτομία αποτελεί ζητούμενο και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις υπηρεσίες και τα προϊόντα των ελληνικών επιχειρήσεων. Είναι ο καθοριστικός παράγοντας, εκείνος που συνέβαλε στην ανάκαμψη και την αύξηση των εξαγωγών τους κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Η προώθηση της καινοτομίας αποτελεί μονόδρομο για την οικονομική ανάπτυξη, και τα τελευταία χρόνια έχει κάνει την εμφάνισή του ένας σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων –τόσο νέων όσο και παλαιότερων– οι οποίες αξιοποιούν τεχνολογίες κάθε είδους και δημιουργούν καινούργια επιχειρηματικά μοντέλα, με αποτέλεσμα να δραστηριοποιούνται με μεγάλη επιτυχία τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η εποχή μας θεωρείται πρόσφορη για καινοτομίες. Η επιλογή της ποιότητας έναντι της ποσότητας, η αξιοποίηση συγκριτικών πλεονεκτημάτων σε συνδυασμό με την ένταξη της χρήσης του Διαδικτύου σε όλες τις επιχειρηματικές λειτουργίες δημιουργούν μια νέα επιχειρηματική κουλτούρα, τη «νέα επιχειρηματικότητα», που συντίθεται από τη στροφή σε εξειδικευμένα προϊόντα και υπηρεσίες, την περιβαλλοντικά φιλική επιχειρηματική δραστηριότητα και τη χρήση των νέων τεχνολογιών, και ειδικότερα του Διαδικτύου και των εφαρμογών του. Ένα επιχειρηματικό σχέδιο, ωστόσο, για να αποδώσει απαιτεί αποτελεσματική υλοποίηση. Αυτή, με τη σειρά της, απαιτεί από τη μία την ανάπτυξη, την κινητοποίηση και την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και από την άλλη την αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών. Σύμφωνα με την περιγραφή του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, η καινοτομία χωρίζεται σε δύο γενικές κατηγορίες: την καινοτομία προϊόντος ή διαδικασίας και την οργανωσιακή καινοτομία ή καινοτομία μάρκετινγκ. Περαιτέρω, η καινοτομία προϊόντος διακρίνεται σε καινοτομία αγαθών ή και υπηρεσιών και η καινοτομία διαδικασίας διακρίνεται σε καινοτομία διαδικασιών παραγωγής, μεθόδων διανομής και δραστηριοτήτων υποστήριξης διαδικασιών. Η οργανωσιακή καινοτομία αναφέρεται κυρίως στην καινοτομία επιχειρησιακών πρακτικών για οργανωσιακές διαδικασίες, την καινοτομία οργάνωσης της εργασίας και λήψης αποφάσεων και την καινοτομία στις εξωτερικές σχέσεις, ενώ η καινοτομία μάρκετινγκ αναφέρεται κυρίως στις καινοτομίες σχεδιασμού και συσκευασίας, τοποθέτησης των προϊόντων, προώθησης και τιμολόγησής τους. Οι επιχειρηματίες που ακολουθούν αυτές τις πρακτικές και επενδύουν στην καινοτομία εκτιμούν

ότι ο συνδυασμός της επιχειρηματικότητας, του ανθρώπινου δυναμικού και των νέων τεχνολογιών αποτελεί το «κλειδί», τη μόνη διέξοδο από την κρίση. Πόσο καθοριστικός μπορεί να είναι σήμερα ο ρόλος της καινοτομίας στην ανάπτυξη μιας επιχείρησης;

Καινοτομία και ανάπτυξη επιχειρηματικότητας Ο κύριος Δημήτρης Λακασάς, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Olympia Electronics AE, ο οποίος βραβεύθηκε πρόσφατα ως «Καινοτόμος Επιχειρηματίας» στον διαγωνισμό της ΕΥ «Επιχειρηματίας της Χρονιάς», αναφέρει απαντώντας στο παραπάνω ερώτημα: «Η καινοτομία οδηγεί στην παραγωγή νέων προϊόντων ή στη βελτίωση άλλων

Σύμφωνα με την περιγραφή του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, η καινοτομία χωρίζεται σε δύο γενικές κατηγορίες: την καινοτομία προϊόντος ή διαδικασίας και την οργανωσιακή καινοτομία ή καινοτομία μάρκετινγκ.

και δικαίως θεωρείται το απαραίτητο υπόβαθρο πάνω στο οποίο οι εθνικές οικονομίες στηρίζουν την αύξηση της παραγωγικότητας και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους. Για τον λόγο αυτό, μια σειρά από μελέτες βασισμένες σε εμπειρικά δεδομένα συνέδεσαν σε διάφορα επίπεδα ανάλυσης (επιχείρηση, κλάδο, οικονομία) την καινοτομία με την ανάπτυξη». Όπως ο ίδιος αναφέρει, η καινοτομία προσφέρει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις επιχειρήσεις, καθώς: • συμβάλλει στην προσαρμοστικότητά τους στο μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον, • αυξάνει την παραγωγικότητα, την κερδοφορία, την ευελιξία της παραγωγικής διαδικασίας και την ποιότητα των προσφερόμενων προϊόντων/υπηρεσιών τους, • συμβάλλει στην αύξηση της ικανοποίησης των πελατών, • μπορεί να δημιουργήσει νέες αγορές. «Οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν την τάση να δημιουργήσουν κατάλληλες συνθήκες και υποδομές για μια νέα προοπτική στις επιχειρήσεις τους, εντάσ-

σοντας την καινοτομία ως ένα κομμάτι αξιόλογο και εργαλείο για βελτίωση-ανάπτυξη των επιχειρήσεών τους» σημειώνει ο κύριος Λακασάς. Η εγχώρια ζήτηση αποτελεί τον βασικό παράγοντα προσδιορισμού του εισοδήματος σε όλες τις οικονομίες του πλανήτη. Λόγω όμως της οικονομικής κρίσης που βιώνει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, του μικρού μεγέθους της ελληνικής αγοράς και της αναμενόμενης περιορισμένης εγχώριας ζήτησης, οι καινοτόμες επιχειρήσεις έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους ακόμη περισσότερο στην εξωτερική αγορά. Οι περισσότερες επιχειρήσεις που επενδύουν στην καινοτομία εκτιμούν ότι ένα καινοτόμο προϊόν, συνήθως, αποτελεί προϋπόθεση και αναγκαιότητα, προκειμένου να «ξεκλειδώσουν» αγορές στο εξωτερικό. Ο κύριος Λακασάς, ωστόσο, εκτιμά σχετικά ότι «ένα καινοτόμο προϊόν είναι σίγουρα ικανό να ανοίξει “πόρτες” διεθνών αγορών. Όμως, για να εισχωρήσεις με σιγουριά και βεβαιότητα στις διεθνείς αγορές, δεν θα πρέπει να διαθέτεις μόνο εξαιρετικά καινοτόμα προϊόντα σε ανταγωνιστικές τιμές, αλλά πρέπει να πείσεις τους αγοραστές ότι έχεις αποτελεσματικές εσωτερικές διαδικασίες, όπως επάρκεια στελεχών, πιστοποιημένες διαδικασίες συμμόρφωσης και υγιεινής, υπεύθυνο after sales service». ΧΡΗΜΑ 73

αφιέρωμα

Ένα επιχειρηματικό σχέδιο, ωστόσο, για να αποδώσει απαιτεί αποτελεσματική υλοποίηση. Αυτή, με τη σειρά της, απαιτεί από τη μία την ανάπτυξη, την κινητοποίηση και την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και από την άλλη την αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών.

Επιπλέον, τονίζει: «Όλα αυτά, βέβαια, απαιτούν μια πολύ δύσκολη και υψηλού κόστους προσπάθεια, αλλά αν πετύχει, τότε ανοίγουν ακόμη και οι πόρτες των πιο δύσκολων αγορών». Η καινοτομία αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στις κοινωνίες της γνώσης, καθώς κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει τις προκλήσεις που μας επιφυλάσσει το μέλλον. Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Olympia Electronics, «την επόμενη δεκαετία θα μεταφερθούμε από την Κοινωνία της Γνώσης στην Κοινωνία των Δεδομένων (Data Society). Στην Ελλάδα, και στην Ευρώπη γενικότερα, η δημιουργικότητα και η καινοτομία αποτελούν καίρια μέσα για την ανάπτυξη της κοινωνίας και τη μελλοντική επιτυχία». Για την εταιρεία, μάλιστα, της οποίας ηγείται αναφέρει ότι η καινοτομία αποτελεί μονόδρομο, αφού ο κλάδος στον οποίο δραστηριοποιείται αναπτύσσεται συνεχώς και μόνο με την καινοτομία και τη συνεχόμενη βελτίωση μπορεί να κάνει τα προϊόντα της ανταγωνιστικά.

Ο καινοτόμος επιχειρηματίας Στο ερώτημα «αν υπάρχει “συνταγή” καινοτομίας και πώς, τελικά, ένας επιχειρηματίας γίνεται καινοτόμος» ο κύριος Λακασάς απαντά: «Ένας επιχειρηματίας γίνεται καινοτόμος χάρη στα δικά του χαρακτηριστικά και τις δεξιότητές του, αλλά και στα κοινά χαρακτηριστικά που έχει με τα άτομα με τα οποία συνεργάζεται. Καινοτόμος επιχειρηματίας είναι εκείνος που είναι ανοιχτός στην αλλαγή, που είναι προνοητικός στην αλλαγή και αναζητάει συνεχώς το τι μπορεί να ακολουθήσει αυτήν την αλλαγή.

Μάρτιος Μάιος - Ιούνιος - Απρίλιος 20182018

Επισημαίνω ότι το σημείο-κλειδί της καινοτομίας είναι η ομαδικότητα, γιατί χωρίς κουλτούρα ομαδικότητας είναι αδύνατον να εφαρμοστεί η καινοτομία». Για του λόγου το αληθές, ο κύριος Λακασάς δεν παραλείπει να αναγνωρίσει το όραμα του πατέρα του, Νίκου Λακασά, και του συνεταίρου του, Παναγιώτη Αρβανιτίδη, καθώς και το όραμα της δεύτερης γενιάς, που όλοι μαζί, όπως αναφέρει, συνεχίζουν ενωμένοι, με δημιουργικότητα, το μεγάλο όραμα των δύο ιδρυτών. Σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη της καινοτομίας στο επιχειρηματικό περιβάλλον, ο ίδιος σημειώνει: «Στο επιχειρηματικό περιβάλλον, η καινοτομία έχει εξαιρετική σημασία. H εταιρεία μας, εδώ και χρόνια, έχει επενδύσει στον τομέα της Έρευνας και της Ανάπτυξης (R&D), με το 10% του ανθρώπινου δυναμικού της να εργάζεται σε αυτό το νευραλγικό τμήμα, ενώ έχει δαπανήσει ένα σεβαστό ποσό για την απόκτηση πιστοποιητικών που συνοδεύουν τα προϊόντα της. Επίσης, αισθητή είναι η παρουσία της σύνδεσής της με την πανεπιστημιακή κοινότητα, με παράλληλες εκδηλώσεις, χορηγική υποστήριξη και απασχόληση επιστημονικού προσωπικού. Το πιο βασικό όμως είναι η θέσπιση φορολογικών κινήτρων για την ενδυνάμωση της εφαρμοσμένης έρευνας στις επιχειρήσεις».

Χρηματοδότηση της καινοτομίαςEquiFund Η καινοτομία για να υποστηριχθεί και να αναπτυχθεί, εκτός από όραμα, χρειάζεται και τους ανάλογους οικονομικούς πόρους. Πρόσφατα, ο ανα-

επιστημονικό προσωπικό. Παράλληλα, θέλει να βάλει φρένο στη διαρροή νέων επιστημόνων προς το εξωτερικό και να αντιστρέψει τη διαδικασία αυτή με την επιστροφή τους στην Ελλάδα, να μετατρέψει δηλαδή το brain drain σε brain gain. Το Ταμείο έχει σχεδιαστεί στη βάση τριών «παραθύρων» και συγκεκριμένα ένα για τον τομέα της καινοτομίας και δύο για τους τομείς της γενικής επιχειρηματικότητας. Πρόκειται για τα «παράθυρα»: α) Innovation Window β) Early Stage Venture Capital Funds γ) Growth Stage Private Equity Funds

Innovation Window πληρωτής υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης, Αλέξης Χαρίτσης, στο πλαίσιο του σχεδιασμού του νέου παραγωγικού μοντέλου της χώρας, το οποίο, όπως δήλωσε, θα στηρίζεται στη βιομηχανία, τις εξαγωγές και την καινοτομία, ανακοίνωσε την ενίσχυση καινοτόμων ΜμΕ με κεφάλαια ύψους 500 εκατ. ευρώ. Ήδη ξεκίνησε η διαδικασία χρηματοδότησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέσω του νέου χρηματοοικονομικού «εργαλείου» που δημιούργησε το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Ο λόγος για το Ταμείο Συνεπενδύσεων (EquiFund), το μεγαλύτερο Ταμείο στην Ευρώπη, το οποίο έχει αποσπάσει τα εύσημα από την επιχειρηματική κοινότητα και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το EquiFund ενεργοποιήθηκε με κονδύλια της τάξης των 260 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 200 εκατ. ευρώ αφορούν στην εθνική συμμετοχή (ΕΣΠΑ) και τα 60 εκατ. πόρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (EIF) –βραχίονα της ΕΤΕπ–, το οποίο είναι και διαχειριστής του Ταμείου, ενώ προβλέπονται επιπλέον κεφάλαια από διεθνή πιστωτικά ιδρύματα και ιδιώτες επενδυτές. Ήδη έχουν υπογραφεί συμφωνίες με 9 υποταμεία, τα οποία έχουν ξεκινήσει τις επαφές με υποψήφιες επιχειρήσεις. Τα κονδύλια που θα διαθέσουν τα 9 αυτά υποταμεία για την ενίσχυση καινοτόμων επιχειρήσεων –μέσω της συμμετοχής τους στα μετοχικά κεφάλαια– αναμένεται να κυμανθούν γύρω στα 400-500 εκατ. ευρώ μέσα στην επόμενη πενταετία, κινητοποιώντας συνολικούς πόρους της τάξης του 1 δισ. ευρώ.

Ο κύριος Χαρίτσης, κατά την ανακοίνωση του προγράμματος, ανέφερε: «Με το Ταμείο Συνεπενδύσεων (EquiFund) που δημιουργήσαμε σε συνεργασία με το EIF, στηρίζουμε έμπρακτα τις νεοφυείς και καινοτόμες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με στοχευμένη χρηματοδότηση, τεχνική υποστήριξη για κάθε στάδιο ανάπτυξής τους και προώθηση των συνεργειών τους με μεγάλους διεθνείς και εγχώριους επενδυτές. Το EquiFund, το μεγαλύτερο τέτοιο Ταμείο που υλοποιείται αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη με πόρους ΕΣΠΑ, έχει καινοτόμα χαρακτηριστικά, καθώς οι επενδυτές δεν βάζουν μόνο κεφάλαια, αλλά συμμετέχουν στο ίδιο το σχήμα, μεταφέρουν τεχνογνωσία και διευκολύνουν τις συμπράξεις μεταξύ των επιχειρήσεων». Το EquiFund αναμένεται να τονώσει την ελληνική οικονομία, λόγω της δυνατότητας που παρέχει για ανεύρεση χρηματοδότησης μέσω συμμετοχών στα κεφάλαια των επιχειρήσεων, σε μια εποχή που ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις –πρωτίστως οι καινοτόμες– είναι η εξασφάλιση ρευστότητας και η ανεύρεση κεφαλαίων. H φιλοσοφία του Equifund είναι τέτοια ώστε να βοηθήσει στοχευμένα και μακροπρόθεσμα την ελληνική οικονομία. Ο ολιστικός χαρακτήρας του Ταμείου συνδέεται με το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που έχει, ότι δηλαδή συνιστά μια μοναδική πρωτοβουλία δημόσιας αρχής που στηρίζει τις επιχειρήσεις από τα πολύ πρωταρχικά στάδια μέχρι την ανάπτυξή τους, έχοντας ταυτόχρονα δεσμεύσει σημαντικούς δημόσιους πόρους. Στόχος του είναι να δημιουργήσει ποιοτικές θέσεις εργασίας και να συμβάλει στην απασχόληση της χώρας με υψηλά εξειδικευμένο

Το Innovation Window εντάσσεται στη γενικότερη πολιτική επιδίωξη η καινοτομία που παράγεται από την Έρευνα να οδηγήσει στην ανάπτυξη της Οικονομίας της Γνώσης, δηλαδή στην παραγωγή πλούτου με βάση τη γνώση που προκύπτει από την ερευνητική δραστηριότητα. Στο Παράθυρο Καινοτομίας περιλαμβάνονται το Ταμείο Μεταφοράς Τεχνολογίας (Technology Transfer Fund-TT Fund) και το Ταμείο Επιτάχυνσης (Accelerator Fund). Το TT Fund θα στοχεύει έργα και μικρομεσαίες εταιρείες προερχόμενες από ΑΕΙ, ερευνητικά κέντρα ή άλλους οργανισμούς με σημαντική ερευνητική δραστηριότητα. Ο στόχος είναι η αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων που βρίσκονται σε σχετικό επίπεδο τεχνολογικής ετοιμότητας, η διαμόρφωση επιχειρηματικών σχεδίων και η εμπορική αξιοποίησή τους. Η αξιοποίηση μπορεί να περιλαμβάνει επενδυτικά σχέδια υφιστάμενων επιχειρήσεων, την ίδρυση τεχνοβλαστών (spin-off, spin-out), την εκμετάλλευση δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας, εκχωρήσεις δικαιωμάτων κ.λπ. Το Ταμείο Επιτάχυνσης θα στοχεύει ομάδες, έργα και νεοφυείς επιχειρήσεις (startups) οι οποίες συνδέονται με δομές στήριξης της επιχειρηματικότητας, όπως θερμοκοιτίδες, τεχνολογικά πάρκα, χώρους συν-εργασίας (co-working spaces), δομές στα ΑΕΙ και στα ερευνητικά κέντρα κ.λπ. Στόχος κατά τη λειτουργία του Ταμείου Επιτάχυνσης είναι να παράσχει την αναγκαία χρηματοδότηση ώστε δράσεις όπως η συμβουλευτική (mentoring-coaching) και η δικτύωση (networking) μεταξύ των ενδιαφερόμενων ομάδων με το επενδυτικό, επιχειρηματικό, ερευνητικό, ακαδημαϊκό οικοσύστημα να ενδυναμωθούν. Στο πλαίσιο του Innovation Window, θα δραστηριοποιηθούν τα funds Metavallon, BigPi, Unifund, ΧΡΗΜΑ 75

αφιέρωμα Velocity Partners, Marathon, Venture Friends, Ellikonos 2 Sicar, EOS Capital Partners και Synergia Hellenic Fund IV.

FinTech: Η καινοτομία στη χρηματοπιστωτική αγορά Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε πρόσφατα ένα σχέδιο δράσης σχετικά με τα μέσα αξιοποίησης των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι τεχνολογικές καινοτομίες στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες (FinTech). Η Ευρώπη φιλοδοξεί να γίνει ένας παγκόσμιος κόμβος για τη χρηματοοικονομική τεχνολογία, ώστε οι επιχειρήσεις και οι επενδυτές της ΕΕ να μπορούν να αξιοποιούν πλήρως τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η ενιαία αγορά σε αυτόν τον ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα. Ως πρώτη σημαντική ενέργεια στο πλαίσιο αυτού του σχεδίου η Επιτροπή προτείνει επίσης νέους κανόνες που θα βοηθήσουν τις πλατφόρμες πληθοχρηματοδότησης (crowdfunding) να αναπτυχθούν σε ολόκληρη την ενιαία αγορά της ΕΕ. Το νέο σχέδιο δράσης έχει ως στόχο να δώσει στον χρηματοπιστωτικό τομέα τη δυνατότητα να αξιοποιήσει τις ταχέως εξελισσόμενες νέες τεχνολογίες, όπως την τεχνολογία blockchain, την τεχνητή νοημοσύνη και τις υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους. Ταυτόχρονα, επιδιώκει να καταστήσει τις

αγορές ασφαλέστερες και ευκολότερα προσβάσιμες σε νέους παράγοντες, κάτι που θα ωφελήσει τους καταναλωτές, τους επενδυτές, τις τράπεζες, καθώς και τις νεοεισερχόμενες επιχειρήσεις. Επιπλέον, η Επιτροπή προτείνει ένα πανευρωπαϊκό σήμα για τις πλατφόρμες, ώστε μια πλατφόρμα που έχει λάβει άδεια σε ένα κράτος-μέλος να μπορεί να δραστηριοποιείται σε ολόκληρη την ΕΕ. Το σχέδιο δράσης εντάσσεται στις προσπάθειες της Επιτροπής να οικοδομήσει μια Ένωση Κεφαλαιαγορών και μια πραγματική ενιαία αγορά χρηματοοικονομικών υπηρεσιών για τους καταναλωτές. Αποτελεί, επίσης, μέρος της προσπάθειας για τη δημιουργία μιας Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς. Στόχος της Επιτροπής είναι να αποκτήσουν οι κανόνες της ΕΕ πιο μακρόπνοο προσανατολισμό και να προσαρμοστούν στις τεχνολογικές εξελίξεις. Ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και επίτροπος αρμόδιος για τη Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα, τις Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες και την Ένωση Κεφαλαιαγορών, δήλωσε σχετικά: «Για να μπορούν οι ευρωπαϊκές καινοτόμες επιχειρήσεις να ανταγωνίζονται σε παγκόσμιο επίπεδο, χρειάζονται πρόσβαση σε κεφάλαια, χώρο για πειραματισμό και δυνατότητες ανάπτυξης. Αυτή είναι η βασική παραδοχή του σχεδίου δράσης για τη χρηματοοικονομική τεχνολογία. (Fintech). Η άδεια της ΕΕ για την

Λόγω όμως της οικονομικής κρίσης που βιώνει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, του μικρού μεγέθους της ελληνικής αγοράς και της αναμενόμενης περιορισμένης εγχώριας ζήτησης, οι καινοτόμες επιχειρήσεις έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους ακόμη περισσότερο στην εξωτερική αγορά.

Μάρτιος Μάιος - Ιούνιος - Απρίλιος 20182018

πληθοχρηματοδότηση θα βοηθήσει τις σχετικές πλατφόρμες να αναπτυχθούν στην Ευρώπη. Θα τις βοηθήσει να φέρνουν σε επαφή επενδυτές και επιχειρήσεις από όλη την ΕΕ, δίνοντας έτσι περισσότερες ευκαιρίες στις επιχειρήσεις και τους επενδυτές να προβάλλουν τις ιδέες τους σε μια ευρύτερη βάση χρηματοδοτών».

Σχέδιο δράσης για τη χρηματοοικονομική τεχνολογία Ο χρηματοπιστωτικός τομέας είναι ο μεγαλύτερος χρήστης ψηφιακών τεχνολογιών και συμβάλλει ουσιαστικά στον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας. Το νέο σχέδιο δράσης προβλέπει 23 πρωτοβουλίες, που στοχεύουν στην ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρηματικών μοντέλων, στην προώθηση της υιοθέτησης νέων τεχνολογιών, στην ενίσχυση της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο και στην ακεραιότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ειδικότερα: Η Επιτροπή θα φιλοξενήσει ένα ευρωπαϊκό εργαστήριο χρηματοοικονομικής τεχνολογίας (FinTech Laboratory), στο πλαίσιο του οποίου ευρωπαϊκές και εθνικές αρχές θα συνεργάζονται με παρόχους τεχνολογίας σε ένα ουδέτερο, μη εμπορικό περιβάλλον. Η Επιτροπή έχει ήδη δημιουργήσει το παρατηρητήριο-φόρουμ της ΕΕ για την τεχνολογία blockchain. Επίσης, θα υποβάλει, εντός του 2018, έκθεση σχετικά με τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες των περιουσιακών στοιχείων που βασίζονται σε κρυπτονομίσματα και θα καταρτίσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική σχετικά με την τεχνολογία κατανεμημένου καθολικού και την τεχνολογία blockchain, που θα καλύπτει όλους τους τομείς της οικονομίας. Το κατανεμημένο καθολικό είναι μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων για κοινή χρήση μέσω δικτύου. Το πιο γνωστό είδος κατανεμημένου καθολικού είναι η τεχνολογία blockchain. Θα πραγματοποιηθούν διαβουλεύσεις σχετικά με τον καλύτερο τρόπο προώθησης της ψηφιοποίησης πληροφοριών που δημοσιεύονται από εισηγμένες εταιρείες στην Ευρώπη, μεταξύ άλλων με τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών για τη διασύνδεση των εθνικών βάσεων δεδομένων. Ως αποτέλεσμα, οι επενδυτές θα έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε βασικές πληροφορίες που θα τους βοηθούν στις επενδυτικές αποφάσεις τους. Η Επιτροπή θα διοργανώσει επίσης εργαστήρια για τη βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών

όσον αφορά την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Επίσης, με βάση τις οδηγίες των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών, θα παρουσιάσει σχέδιο με βέλτιστες πρακτικές σχετικά με το περιβάλλον προστατευμένης εκτέλεσης. Ένα περιβάλλον προστατευμένης εκτέλεσης είναι ένα πλαίσιο που έχει δημιουργηθεί από ρυθμιστικές αρχές, το οποίο παρέχει τη δυνατότητα σε νεοφυείς επιχειρήσεις στον τομέα της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας και σε άλλες καινοτόμες επιχειρήσεις να πραγματοποιούν ζωντανές δοκιμές σε ελεγχόμενο περιβάλλον, υπό την εποπτεία ρυθμιστικής αρχής. Το περιβάλλον προστατευμένης εκτέλεσης χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο, κυρίως στις ανεπτυγμένες χρηματοπιστωτικές αγορές.

Κανονισμός σχετικά με την πληθοχρηματοδότηση (crowdfunding) Η πληθοχρηματοδότηση βελτιώνει την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, ιδίως για τις νεοφυείς και τις μικρές επιχειρήσεις. Μια νεοφυής επιχείρηση μπορεί να παρουσιάσει το σχέδιό της σε διαδικτυακή πλατφόρμα και να ζητήσει δανειακή χρηματοδότηση («δανειοδότηση μεταξύ ιδιωτών») ή χρηματοδότηση με τη μορφή συμμετοχής στο κεφάλαιο. Οι επενδυτές λαμβάνουν χρηματοοικονομικές αποδόσεις από τις επενδύσεις τους. Επί του παρόντος, είναι δύσκολο για πολλές πλατφόρμες να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε άλλες χώρες της ΕΕ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η πληθοχρηματοδότηση δεν είναι ανεπτυγμένη στην ΕΕ σε σύγκριση με άλλες μεγάλες παγκόσμιες οικονομίες. Επιπλέον, η αγορά της ΕΕ είναι κατακερματισμένη. Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια είναι η έλλειψη κοινών κανόνων σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι λειτουργικές δαπάνες και οι δαπάνες συμμόρφωσης αυτών των πλατφορμών είναι αυξημένες, γεγονός που τις αποτρέπει από το να επεκταθούν σε διασυνοριακό επίπεδο. Η νέα πρόταση της Επιτροπής εκτιμάται ότι θα διευκολύνει τις εν λόγω πλατφόρμες να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε όλη την ΕΕ και θα βελτιώσει την πρόσβαση των επιχειρήσεων σε αυτήν την καινοτόμα μορφή χρηματοδότησης. Μετά την έγκρισή του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, ο προτεινόμενος κανονισμός θα δώσει τη δυνατότητα στις πλατφόρμες να υποβάλουν αίτηση για σήμα της ΕΕ με βάση ένα ενιαίο σύνολο κανόνων. Με τον τρόπο αυτό, θα μπορούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε όλη την ΕΕ. Οι επενδυτές στις πλατφόρμες

πληθοχρηματοδότησης θα προστατεύονται με σαφείς κανόνες για την κοινοποίηση πληροφοριών, τη διακυβέρνηση και τη διαχείριση των κινδύνων, καθώς και με μια συνεκτική προσέγγιση όσον αφορά την εποπτεία.

Καινοτομία και απασχόληση Η καινοτομία βρίσκεται στο επίκεντρο της στρατηγικής της ΕΕ για τη δημιουργία ανάπτυξης και απασχόλησης. Τα κράτη-μέλη ενθαρρύνονται να επενδύουν το 3% του ΑΕΠ τους στην Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D) μέχρι το 2020 (1% δημόσια χρηματοδότηση, 2% επενδύσεις ιδιωτικού τομέα). Με αυτόν τον τρόπο, εκτιμάται ότι θα δημιουργηθούν 3,7 εκατομμύρια θέσεις εργασίας και θα αυξηθεί το ετήσιο ΑΕΠ της ΕΕ κατά 800 περίπου δισ. ευρώ. Με την πρωτοβουλία «Ένωση της Καινοτομίας», η ΕΕ εστιάζει τις προσπάθειες –και τη συνεργασία της με τρίτες χώρες– στην επιτυχή αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων της εποχής μας: ενέργεια, επισιτιστική ασφάλεια, κλιματική αλλαγή και γήρανση του πληθυσμού. Στο πλαίσιο αυτό, το Δημόσιο παρεμβαίνει για να παρέχει κίνητρα στον ιδιωτικό τομέα και να άρει τα εμπόδια που δυσχεραίνουν την εφαρμογή των καινοτόμων ιδεών στην αγορά. Τέτοιου είδους εμπόδια είναι η έλλειψη χρηματοδότησης, ο κατακερματισμός των ερευνητικών προγραμμάτων και αγορών, η περιορισμένη χρήση δημόσιων διαγωνισμών για την καινοτομία και οι καθυστερήσεις στη θέσπιση προτύπων. Η ΕΕ προωθεί επίσης τη δημιουργία ενός ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, εντός του οποίου οι ερευνητές θα μπορούν να εργάζονται οπουδήποτε στην ΕΕ, ενώ θα παρέχεται στήριξη στη διασυνοριακή συνεργασία.

Εκπαίδευση Τελευταίος, αλλά εξίσου σημαντικός, παράγοντας αναφοράς είναι η εκπαίδευση. Η αρχή και το τέλος για την προσέγγιση της καινοτόμου αντίληψης. Ο Κώστας Φωτάκης, αναπληρωτής υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων για θέματα Έρευνας και Καινοτομίας, ανακοίνωσε πρόσφατα ότι για πρώτη φορά οι επενδύσεις για την έρευνα και την καινοτομία στην Ελλάδα φθάνουν το 1% του ΑΕΠ. Όπως ανέφερε, η κυβέρνηση δίνει κίνητρα για την επιστροφή νέων επιστημόνων από το εξωτερικό, μέσω του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας, με χρηματοδότηση 240 εκατ. ευρώ και τη δημιουργία 1.100 νέων θέσεων ερευνητών σε ΑΕΙ και ερευνητικά κέντρα. • • • ΧΡΗΜΑ 77

ανάλυση

BMW AG Τιμή Μετοχής 11 Ιουνίου 2018 Χρηματιστήριο (σε €)

Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο της Φραγκφούρτης, Γερμανία [Bloomberg Ticker: BMW:GR] [Reuters Ticker: BMWG.DE] Κλάδος δραστηριότητας: Αυτοκινητοβιομηχανίες/ Προϊόντα κυκλικής οικονομίας

Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) Χρ. Αξία (σε εκατ. δολάρια) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) Συντελεστής Beta

4.500.000

120.00

4.000.000

100.00

3.000.000

80.00

2.500.000

60.00

2.000.000 1.500.000

40.00

1.000.000

20.00

500.000 0

0 8/17 9/17 10/17 11/17 12/17 1/18

Τιμή Μετοχής (€)

Όγκος συν/γών

2/18

3/18

4/18

5/18

6/18

Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance.

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο

ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ Ο όμιλος BMW (Bayerische Motoren Werke) AG αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες παγκοσμίως και δραστηριοποιείται διεθνώς με έδρα το Μόναχο της Γερμανίας. Ο όμιλος πραγματοποιεί το 14% των πωλήσεών του στη Γερμανία, το 19% στην Κίνα, το 17% στις ΗΠΑ, το 32% στην υπόλοιπη Ευρώπη και το 18% στις υπόλοιπες περιοχές του κόσμου.

Πορεία Τιμής Μετοχής & Δείκτη DAX 30 (Τελευταία 5 Έτη, Βάση = 100)

Αποτελέσματα 3μήνου 2018 (Όμιλος, σε εκατ. €)

200 180 160 140

3M 2018

3M 2017

22.694

-5,15%

23.926

Μικτό Κέρδος

4.864

32,64%

3.667

Κέρδη προ Τόκων και Φόρων

2.733

45,30%

1.881

Κέρδη προ Φόρων

3.165

-0,47%

3.180

Καθαρά Κέρδη μφδμ

2.281

0,75%

2.264

Κύκλος Εργασιών

120 100 80 60 40 20 0 11/6/2013 DAX 30

11/6/2014

11/6/2015

Μετοχή

11/6/2016

96,26 77,71 -5,43% -2,16% 2,56%

Μέγ. 52 εβδ. Χαμ. 52 εβδ. Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

3.500.000

7/17

657,60 56.474,69 1.721.027 1,131

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Πορεία Τιμής Μετοχής (Τελευταίο έτος, σε Δολάρια)

6/17

85,88

11/6/2017

Πηγή: Χρηματιστήριο ΗΠΑ, Yahoo Finance.

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιριών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ Έτος Ίδρυσης: 2002 - www.vrs.gr Αιόλου 104, Αθήνα 105 64, Τηλ. 210 3219557, 6945 851420, Email: info@vrs.gr; info@valueinvest.gr

Μάιος - Ιούνιος 2018

• Για τις ανάγκες σύνταξης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων • Για την εξεύρεση της αξίας μιας επιχείρησης σε θέματα εξαγορών, συγχωνεύσεων και συμμετοχής στρατηγικού επενδυτή • Για θέματα φορολογικής συμμόρφωσης και για την ανάγκη ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίων

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες, Περίοδος 2012-2017 (Όμιλος, σε εκατ. €) Σε εκατ. Δολ.

Πωλήσεις

Μικτά Κέρδη

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

P/BV (x)

EV / EBITDA (x)

ΔΑΝΕΙΑ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x)

ROE %

2012

76.848

15.494

7.819

5.096

11,1

1,9

9,8

2,29

17%

2013

76.059

15.268

7.893

5.303

10,6

1,6

10,1

1,99

15%

2014

80.401

17.005

8.707

5.798

9,7

1,5

9,6

2,17

16%

2015

92.175

18.132

9.224

6.369

8,9

1,3

9,9

2,16

15%

2016

94.163

18.721

9.665

6.863

8,2

1,2

10,2

2,07

15%

2017

98.678

19.934

10.655

8.620

6,6

1,0

9,7

1,75

16%

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης, Περίοδος 2012-2017 ( Όμιλος, σε εκατ. €) Σε εκατ. Δολ.

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Πωλήσεις

76.848

76.059

80.401

92.175

94.163

98.678

Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.)

61.354

60.791

63.396

74.043

75.442

78.744

20,16%

20,07%

21,15%

19,67%

19,88%

20,20%

5.096

5.303

5.798

6.369

6.863

8.620

6,6%

7,0%

7,2%

6,9%

7,3%

8,7%

8.370

7.671

7.688

6.122

7.880

9.039

9.725

9.595

11.089

11.071

11.841

12.707

2.543

2.449

2.153

2.751

2.825

2.667

6.433

7.485

7.709

7.773

8.512

9.731

Μικτό Περιθώριο Κέρδους Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους

Ταμειακά Διαθέσιμα Ημέρες Αποθεμάτων

Ημέρες

Αποθέματα Ημέρες Πελατών

Ημέρες

Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών

Ημέρες

Προμηθευτές Operating Cycle

Ημέρες

Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος)

Ημέρες

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Έτος Ίδρυσης: 2002 - www.vrs.gr Αιόλου 104, Αθήνα 105 64, Τηλ. 210 3219557, 6945 851420, Email: info@vrs.gr; info@valueinvest.gr

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων

ΧΡΗΜΑ 79

διά ταύτα . ις ε σ ά φ ο π α ι ο ι α τ ν ο ν ά β μ α λ α σ ύ ο π α η σ η ν ρ έ β υ κ ν η τ Με Η μεγάλη «μάχη» για τη μεταμνημονιακή εποπτεία της Ελλάδας, αλλά και για το αν θα υπάρξει νέο πρόγραμμα με τη μορφή προληπτικής γραμμής, κορυφώνεται σε πολιτικό επίπεδο και οι αποφάσεις λαμβάνονται, ως επί το πλείστον, απουσία της κυβέρνησης, σε συνδυασμό με αυτές για το χρέος. Ανάλογα με τον βαθμό ελευθερίας ή δεσμευτικότητας του πλαισίου που τελικά θα «κλειδώσει», θα κριθεί αν η κυβέρνηση θα μπορέσει να ξεδιπλώσει τις εξαγγελίες της για παροχές, κυρίως φορολογικού χαρακτήρα, αλλά και το αν θα μπορέσει να εφαρμόσει τα αντίμετρα και να επιβάλει με πιο ελαστικό τρόπο τα μέτρα μείωσης των συντάξεων (2019) και του αφορολόγητου (2020). Στο τραπέζι βρίσκονται συνολικά πέντε άξονες παρακολούθησης και εποπτείας της χώρας μας μετά την 20ή Αυγούστου. Οι τρεις από αυτούς είναι δεδομένοι σε μεγάλο βαθμό και αφορούν στην εποπτεία που θα ασκεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Είναι το «ευρωπαϊκό εξάμηνο», η διαδικασία παρακολούθησης κράτους που πέρασε από μνημόνια αλλά και ένα «εργαλείο» που μέχρι στιγμής δεν έχει χρησιμοποιηθεί: αυτό της αυξημένης εποπτείας, που έχει μεγάλο βαθμό ασάφειας, και έτσι μένει να φανεί πόσο δεσμευτικό θα είναι για τις κινήσεις των κυβερνήσεων τα επόμενα χρόνια. Ακόμη πιο ασαφές είναι το πλαίσιο που θα δημιουργήσουν οι άλλοι δύο μηχανισμοί (εκτός ΕΕ) και βρίσκονται καιρό τώρα στο τραπέζι των διαπραγμα-

Μάιος - Ιούνιος 2018

τεύσεων. Ο ένας εξ αυτών αφορά στις δεσμεύσεις με τις οποίες θα συνδέονται πιθανές παρεμβάσεις στο χρέος, με τον Ευ. Τσακαλώτο να επισημαίνει πρόσφατα (ενημερώνοντας τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ για νέα μέτρα) ότι η προσδοκία αναφορικά με το χρέος είναι για μια δεκαετή επιμήκυνση χωρίς αιρεσιμότητες. Δηλαδή χωρίς δεσμεύσεις τις οποίες θα πρέπει να υλοποιεί η Αθήνα προκειμένου να ξεδιπλώνονται οι παρεμβάσεις για το χρέος. Ο άλλος άξονας αφορά στο ΔΝΤ και στον ρόλο που τελικά θα έχει στο ελληνικό πρόγραμμα. Το deal που έκανε το Ταμείο με την Αργεντινή για δανεισμό 50 δισ. λύνει το πρόβλημα κάλυψης λειτουργικών εξόδων, μισθοδοσιών κ.λπ., οπότε θα μπορούσε να κάνει πίσω για την Ελλάδα, μένοντας ως τεχνικός σύμβουλος-επόπτης. Όσο περνούν οι ημέρες, οι προσδοκίες ενεργοποίησης ενός προγράμματος δανειοδότησης περιορίζονται, σύμφωνα με τις δηλώσεις αξιωματούχων του Ταμείου, και όχι μόνο. Στο ίδιο διάστημα, σχεδόν σύμπας ο γερμανόφωνος Τύπος προεξοφλεί την έξοδο του ΔΝΤ από την Ελλάδα, με ομοβροντία δημοσιευμάτων, αναλύσεων κ.λπ., λες και έχουν στραμμένο το βλέμμα στις εκλογές του φθινοπώρου στη Βαυαρία. Από την άλλη όμως, θέλουν το Ταμείο ως έχει στο παιχνίδι, βλέποντας πως η μετατροπή του ESM σε ένα ευρω-IMF ούτε εύκολη είναι ούτε σύντομη σε χρόνο υλοποίησης.

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ Σενάρια-«θρίλερ» για την «επόμενη μέρα» της Folli Follie

ΧΡΗΜΑ

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

τ.434/ 05-06.2018

Ακριβό παραμένει το κόστος του χρήματος

Αντώνης Κεραστάρης Διευθύνων Σύμβουλος της Intralot

Εξετάζουμε όλα τα ενδεχόμενα, αλλά η Ελλάδα παραμένει η βάση μας

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

Η στρατηγική μας σήμερα εστιάζεται σε επενδύσεις που δημιουργούν μακροπρόθεσμη αξία

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.434 / 05-06.2018 / € 6,00

CGS Educational Conference 2018-Ένα πρωτοπόρο εκπαιδευτικό συνέδριο για τα ελληνικά δεδομένα