ΧΡΗΜΑ #439, Μάρτιος - Απρίλιος 2019 by ethosMEDIA

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

Αγορά Τηλεπικοινωνιών και Τεχνολογίας Στο προσκήνιο η επόμενη γενιά δικτύων ΧΡΗΜΑ

Χρηματιστήριο

τ.439/ 03-04.2019

25,3 δισ. θα «ξεφορτωθούν» οι τράπεζες το 2019

Κυριάκος Αποστολίδης Γενικός Διευθυντής Ελλάδος και Κύπρου, MetLife Ενίσχυση του ρόλου των ασφαλιστικών εταιρειών στην Ελλάδα

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

Η εποχή που ασφαλιστικές εταιρείες διαφήμιζαν προϊόντα έχει παρέλθει. Πρέπει να εστιάσουμε στις ανάγκες της κοινωνίας, όχι στα προϊόντα που έχουμε στο ράφι.

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.439 / 03-04.2019 / € 6,00

H αγορά βραχυχρόνιας μίσθωσης κατοικιών αλλάζει το τοπίο σε τουρισμό και στέγαση

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ-ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ Τ.Κ. ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΛΗ ΧΩΡΑ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε-ΜAIL ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ ΚΙΝΗΤΟ FAX ΑΦΜ* ΔΟΥ* * ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις-κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά... οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 15,00€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ☐ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA ΑΕ. Σημειώνετε πάντα το όνομά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψη κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

☐ ΕΠΙΤΑΓΗ ☐ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ *Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA SA, Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953 Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

εν αρχή...

«Μειώστε εταιρική φορολόγηση και ασφαλιστικές εισφορές»

Μειώστε τώρα τους φόρους»: Ήταν ξεκάθαρο το μήνυμα που έστειλαν οι δανειστές, πρόσφατα, στο τελευταίο Eurogroup του Βουκουρεστίου. Κοινό, πλέον, είναι το μέτωπο των δανειστών αλλά και του επιχειρηματικού κόσμου της χώρας αναφορικά με το ζήτημα της ταχύτερης και πιο δραστικής μείωσης των εταιρικών φορολογικών βαρών αλλά και των εισφορών που επωμίζεται ο ιδιωτικός τομέας. Το τελευταίο βήμα ήταν η εντολή που φέρεται ότι εισήχθη στα προαπαιτούμενα που θα κρίνουν τον επόμενο κύκλο αξιολόγησης. Τα στελέχη της Κομισιόν, κατά την παρουσία τους στην Αθήνα (τέλος Μαρτίου-αρχές Απριλίου), σε επίπεδα τεχνικών κλιμακίων, αλλά και ο Ντέκλαν Κοστέλο, που επισκέφθηκε τη χώρα μας, μετέφεραν το αίτημα-σύσταση προς την κυβέρνηση: Ζητείται ταχύτερη μείωση της φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών –αυτό είναι το «μότο» τους. Προς τον σκοπό αυτό απαιτείται να διασφαλιστεί η διεύρυνση της φορολογικής βάσης, όπως είπαν. Δηλαδή η εφαρμογή του μειωμένου αφορολογήτου, ούτως ώστε να προκύψει μεγαλύτερο δημοσιονομικό περιθώριο. Η ίδια θέση φαίνεται πως είχε μεταφερθεί στις επαφές που είχε ο Ντέκλαν Κοστέλο κατά το τελευταίο του ταξίδι στην Αθήνα και με εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων, ενώ ταυτίζεται πλήρως με τη θέση και του ΔΝΤ, όπως αυτή εκφράστηκε με τον πιο επίσημο τρόπο στην τελευταία έκθεσή του: «Η κυβέρνηση θα πρέπει να θέσει ως προτεραιότητα τη μείωση των συντελεστών φορολογίας σε μισθούς και κέρδη, που θα χρηματοδοτηθεί από τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης». Το συγκεκριμένο μέτρο (μείωση αφορολογήτου) έχει συμφωνηθεί με τους δανειστές, αλλά όπως κι αυτό της μη μείωσης των συντάξεων είναι, σύμφωνα με κυβερνητικά στελέχη, «μαχητό». Επί της ουσίας, η διαπραγμάτευση μεταξύ των πλευρών έχει ξεκινήσει, με την κυβέρνηση να καλείται να αποσαφηνίσει το πώς εννοεί τη διαχείριση των τεράστιων βαρών που επωμίζεται ο επιχειρηματικός κόσμος, κάτι που θα πρέπει να αποτυπωθεί κατά τη σύνταξη και κατάθεση του Μεσοπρόθεσμου Προϋπολογισμού 2020-2023. Βάσει Κοινοτικής Οδηγίας, θα πρέπει να τον φέρει στη Βουλή στα μέσα Μαΐου, δηλαδή πριν τις εκλογές, στα τέλη του μηνός. Όμως, ακόμη κι αν βρεθεί ένας τρόπος να μεταφερθεί το ζήτημα για λίγες εβδομάδες αργότερα, η προδιάθεση της κυβέρνησης θα πρέπει να φανεί. Η επίσημη θέση της Κομισιόν, άλλωστε, όπως έχει αποτυπωθεί στη δεύτερη έκθεση αξιολόγησης της 7ης Φεβρουαρίου, είναι η εφαρμογή των προ-νομοθετημένων φορολογικών μέτρων του 2020, δηλαδή η μείωση 2

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

του αφορολογήτου. Το ζήτημα της υπερφορολόγησης της επιχειρηματικότητας το έχει θέσει και η Τράπεζα της Ελλάδος (εκτενής αναφορά στην έκθεση του Διοικητή, Γιάννη Στουρνάρα). Ο ΣΕΒ, από την πλευρά του, ζήτησε εκ νέου από την κυβέρνηση κατά 30% συνδυαστική μείωση φορολογίας σε επιχειρήσεις (φόρος κερδών αλλά και ασφαλιστικές εισφορές) αλλά και οριζόντια επενδυτικά κίνητρα (υπεραποσβέσεις ή και επιταχυνόμενες αποσβέσεις ειδικά για τεχνολογικό εξοπλισμό). Επίσης, ο Σύνδεσμος ζητά σημαντική μείωση στις ασφαλιστικές εισφορές των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση αντιμάχεται την περικοπή του αφορολογήτου (για τα φυσικά πρόσωπα) και προωθεί την κατά 1% (!) μείωση του συντελεστή φορολογίας των επιχειρήσεων ετησίως. Η Νέα Δημοκρατία έχει εξαγγείλει μείωση του εταιρικού φόρου και του φόρου στα μερίσματα, ώστε ο πραγματικός/καθαρός συντελεστής που βαραίνει τα επιχειρηματικά κέρδη να μειωθεί στο 24% (από 40% σήμερα). Επίσης, η αξιωματική αντιπολίτευση έχει δεσμευθεί για φορολογικά κίνητρα για νέες παραγωγικές επενδύσεις στη βιομηχανία και τη μεταποίηση και επιταχυνόμενες αποσβέσεις και υπεραποσβέσεις σε επενδύσεις έρευνας και καινοτομίας. Καλό θα ήταν για την επιχειρηματικότητα, την πραγματική οικονομία το πολιτικό σύστημα της χώρας στην πορεία προς τις ευρωεκλογές να ασχοληθεί –ουσιαστικά– και με τα ζητήματα της οικονομίας. Με αυτό της φορολόγησης να αποτελεί πάγιο αίτημα του επιχειρηματικού κόσμου, αλλά, πλέον, και όλων των δανειστών, που στέλνουν ξεκάθαρο μήνυμα προς την Αθήνα: «Μειώστε τώρα τους φόρους».

Κ.Μ. Γελαντάλις

Business Meetings in the Privacy of your Suite!

The NJV Athens Plaza supports the needs of every Business Traveler. We provide specially designed, contemporary suites, ready to take up your private meetings.

DELUXE CITY VIEW SUITES

Î&#x2018; maximum of possibilities for your stay in the city of Athens. Designed to combine simplicity and luxury with the class of a high standard hotel.

2, Vasileos Georgiou Aâ&#x20AC;&#x2122; str., Syntagma square | Athens Greece | Phone: +30 21 0335 2400 | E-mail: welcome@njvathensplaza.gr www.njvathensplaza.gr

6 ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

25,3 δισ. θα «ξεφορτωθούν» οι τράπεζες το 2019

10 ΑΓΟΡΑ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Στο προσκήνιο η επόμενη γενιά των δικτύων

24 GREEK HOSPITALITY AWARDS

Κορυφαίες διακρίσεις για Sani Resort και Grecotel Corfu Imperial

24 4

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

Αγορά Τηλεπικοινωνιών και Τεχνολογίας

τ.439/03-04 2019

Στο προσκήνιο η επόμενη γενιά δικτύων ΧΡΗΜΑ

Χρηματιστήριο

τ.439/ 03-04.2019

25,3 δισ. θα «ξεφορτωθούν» οι τράπεζες το 2019

Κυριάκος Αποστολίδης

44 ~ AUDITING TAX & CONSULTING SERVICES

Γενικός Διευθυντής Ελλάδος και Κύπρου, MetLife Ενίσχυση του ρόλου των ασφαλιστικών εταιρειών στην Ελλάδα

Θεσμός άμεσα συνδεδεμένος με τις ανώνυμες εταιρείες SS POS RE

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ 563

ISSN 1105-0470

54 ~ AΓΟΡΑ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΑΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ

S PO

21-0117

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY

Αλλάζει άρδην το τοπίο σε τουρισμό και στέγαση

«Η εποχή που ασφαλιστικές εταιρείες διαφήμιζαν προϊόντα έχει παρέλθει. Πρέπει να εστιάσουμε στις ανάγκες της κοινωνίας, όχι στα προϊόντα που έχουμε στο ράφι».

62 ~ DIGITAL BANKING FORUM

Η εμπειρία του πελάτη στο επίκεντρο της προσοχής των τραπεζών

02 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ: «Μειώστε εταιρική φορολόγηση και ασφαλιστικές εισφορές» 78 ~ ΑΝΑΛΥΣΗ VRS: FCA Group 80 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ: Για ποιους «χτυπούν καμπανάκια» από ΟΟΣΑ και Παγκόσμια Τράπεζα;

ΧΡΗΜΑ τεύχος Μαρτίου - Απριλίου 2019 ISSN 1105-0470

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T: 210 9984950, | Φ: 210 9984953 E: press-banks@ethosmedia.eu www.ethosmedia.eu

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu HEAD OF CONTENT Χρήστος Κώνστας konstas.c@ethosmedia.eu ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚTΗΣ Κυρέλα Πέτρου petrou.k@ethosmedia.eu ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Κ.Μ. Γελαντάλις press-banks@ethosmedia.eu Σπύρος Κανιούρας kaniouras.s@ethosmedia.eu Γιώργος Καλούμενος kaloumenos.g@ethosmedia.eu

Στεφανία Σούκη stefaniasouki@gmail.com KEY ACCOUNT MANAGER Ράντω Μανώλογλου manologlou.r@ethosmedia.eu ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Βούλα Καραντζά karantza.v@ethosmedia.eu DATABASE MARKETING Νίκος Αθανασίου athanasiou.n@ethosmedia.eu ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Kωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

Δημήτρης Μαλλάς dmallas@gmail.com

www.ethosevents.eu

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.439 / 03-04.2019 / € 6,00

περιεχόμενα

H αγορά βραχυχρόνιας μίσθωσης κατοικιών αλλάζει το τοπίο σε τουρισμό και στέγαση

www.banks.com.gr

www.insuranceworld.gr

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Γιούλη Μουτεβελή mouteveli.g@ethosmedia.eu YΠΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Θοδωρής Αναγνωστόπουλος Shutterstock ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ Έλενα Χαραλάμπους zoegraph@gmx.net ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

www.virus.com.gr

Intelligence, not just news. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Κυριάκος Αποστολίδης

Γενικός Διευθυντής Ελλάδος και Κύπρου, MetLife

Ενίσχυση του ρόλου των ασφαλιστικών εταιρειών στην Ελλάδα

ΧΡΗΜΑ 5

χρηματιστήριο

Τράπεζες: Θα «ξεφορτωθούν» 25,3 δισ. το 2019

Τι θα πουλήσουν, τι θα πάρουν, με ποιους συζητούν

τα 54,2 δισ. ευρώ βάζουν τον «κόφτη» για τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματά τους οι 4 συστημικές τράπεζες, με προγραμματισμό τα 25,3 δισ. να έχουν ελαφρύνει το εγχώριο banking μέχρι το τέλος του έτους. Ο στόχος είναι φιλόδοξος, πιο φιλόδοξος κι από αυτόν που είχαν συζητήσει οι Έλληνες τραπεζίτες με τη διοίκηση της ΤτΕ και στη συνέχεια είχαν παρουσιάσει στη Φραγκφούρτη, σε ημερίδα-παρουσίαση της Goldman Sachs, στα τέλη Ιανουαρίου. Κι όμως, η αλλαγή/αναθεώρηση της στοχοθεσίας έγινε μετά τις επαφές του στην έδρα της ΕΚΤ και μετά τις διαβεβαιώσεις που έλαβαν από τον ισχυρό άντρα του SSM και τα υψηλόβαθμα στελέχη πανίσχυρων επενδυτικών οίκων.

Παράλληλα, στην Αθήνα, στρωνόταν το έδαφος, στο πλαίσιο της συμφωνίας με τους δανειστές για την «πρώτη κατοικία», των ενεργειών για την εξασφάλιση της έγκρισης των projects ΤΧΣ και ΤτΕ από την DG Comp και της δήλωσης στήριξης αμερικανικών funds πως θα υποστηρίξουν έμπρακτα (με αγορές μετοχών) την προσπάθεια των ομίλων να περιορίσουν δραστικά τα NPLs/NPEs. Σύμφωνα με σημαντικό στέλεχος της JP Morgan, η «πρόταση» των ξένων προς τους Έλληνες τραπεζίτες είναι η υλοποίηση επιθετικών, εμπροσθοβαρών προγραμμάτων μείωσης των «κόκκινων», με μεγάλο μέρος να αφορά σε τιτλοποιήσεις και πωλήσεις χαρτοφυλακίων με προβληματικά δάνεια, και σε αντάλλαγμα θα δοθεί χρηματιστηριακή στήριξη που θα βελτιώσει αισθητά την αποτίμηση των τραπεζών, συνακόλουθα τη διαπραγματευτική τους θέση στην προσπάθειά τους να αντλήσουν «νέα κεφάλαια» από τις αγορές. Το εγχείρημα θεωρείται σχετικά χαμηλού ρίσκου (καθώς η συνολική αποτίμηση και των 4 ομίλων δεν ξεπερνά τα 7 δισ., συνεπώς με ισχύ μόχλευσης 700 εκατ. θα μπορούσε να παραχθεί πολλαπλάσια προστιθέμενη αξία) και οι ενδεχόμενες πηγές εσόδων/κερδών προέρχονται: α) από την άνοδο των μετοχών, β) από τις προμήθειες σε εκδόσεις ομολογιακών, γ) από τα κέρδη των ίδιων των εκδόσεων και δ) από τα περιθώρια μεταπώλησης των προβληματικών assets σε τιμές που υπολογίζεται ότι μπορεί να δοθούν από (τουλάχιστον) 15% έως πολύ υψηλότερα. Στο πλαίσιο μιας αμοιβαία επωφελούς συνεργασίας, οι τράπεζες θα επιδιώξουν, φέτος, να «ξεφορτωθούν» τόσα «κόκκινα» ανοίγματα όσα είχαν πετύχει σε μια περίοδο 2,5 ετών (Μάρτιος 2016-Σεπτέμβριος 2018). Έτσι, αναλυτικά, η Εθνική προγραμματίζει να «διώξει» μέχρι το 6

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Στο πλαίσιο μιας αμοιβαία επωφελούς συνεργασίας, οι τράπεζες θα επιδιώξουν, φέτος, να «ξεφορτωθούν» τόσα «κόκκινα» ανοίγματα όσα είχαν πετύχει σε μια περίοδο 2,5 ετών.

τέλος 4,5 δισ., κατανέμοντας το 1,5 δισ. σε μη εξυπηρετούμενα μεγάλων και μεσαίων επιχειρηματικών, που, λόγω των εξασφαλίσεων που έχουν, εκτιμάται ότι μπορεί να «πιάσουν» κατά μέσο όρο ένα 20, με τα funds να έχουν, πάντα με τον μέσο όρο, ένα, τουλάχιστον, 20% όφελος μεταπώλησης συν την αξία των εξασφαλίσεων (αν και όταν ρευστοποιηθούν). Τα σχετικά υψηλά, για τα δεδομένα του εγχώριου συστήματος, ποσοστά που δίνονται για αυτά τα «κόκκινα» δικαιολογούν/καλύπτουν τα χαμηλά που «πιάνουν» τα «κόκκινα» καρτών, καταναλωτικών χρεών κ.λπ. κοντά στο 5% της αξίας. Η Εθνική σχεδιάζει να πουλήσει 800 εκατ. «κόκκινα» μεσαίων-μικρότερων επιχειρήσεων, που επίσης έχουν καλύψεις, ενώ άλλο 1,1 δισ. θα τιτ-

λοποιηθεί. Η διοίκηση της Εθνικής περιμένει τις δεσμευτικές προσφορές για το Symbol (13.000 καταγγελμένα δάνεια με εξασφαλίσεις επί 7.900 ακινήτων) και ζωηρό ενδιαφέρον από μεγάλα ονόματα, όπως Fortress, Elliott, Centerbridge, Ellington Management. Η Eurobank, που πρώτη προχώρησε σε επιθετική κίνηση –μέσω της συγχώνευσης με απορρόφηση της Grivalia–, περνώντας ένα μήνυμα αποφασιστικότητας του βασικού μετόχου προς τα funds και εν δυνάμει επενδυτές, βασίζει τον φετινό στόχο της (για 10,1 δισ.) σε δύο γιγαντιαίες τιτλοποιήσεις (2+7 δισ.), με μοχλό τον θυγατρικό βραχίονα FPS, ενδιαφερόμενα τα funds Cerberus, Pimco, Elliott, Fortress και άλλα τρία χαρτοφυλάκια. ΧΡΗΜΑ 7

χρηματιστήριο

Η Eurobank έχει ήδη συμφωνίες με τη Morgan Stanley και την Alantra ως συμβούλους για την τιτλοποίηση των «κόκκινων».

Η διοίκηση Ζανιά-Καραβία θα προχωρήσει συνδυαστικά την τιτλοποίηση 2 δισ. (υπολογίζει να πάρει 500 εκατ.), στην οποία θα συνδέσει και το project Cairo (για τα 7 δισ.), ενώ σε δεύτερο χρόνο στοχεύει να βάλει στο ταμείο της άλλα 300 εκατ. από την πώληση της FPS. Ενδεικτικά, ένας επενδυτής που θα αγοράσει ομολογίες ενδιάμεσης διαβάθμισης (mezzanine note) ονομαστικής αξίας 300 εκατ. θα μπορούσε να προσφέρει ακόμη και 100 εκατ. (υψηλό ποσοστό το 30%). Η Eurobank έχει ήδη συμφωνίες με τη Morgan Stanley και την Alantra ως συμβούλους για την τιτλοποίηση των «κόκκινων», ενώ η Mediobanca έχει ήδη αναλάβει για την πώληση της FPS. Στην Alpha Bank, η διοίκηση Ψάλτη έχει στο τραπέζι ως στόχο τη μείωση κατά 5,5 δισ. (κατά 500 εκατ. περισσότερα σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη στόχευση), με το κύριο μέρος (3,8 δισ.) να αφορά σε δάνεια ΜμΕ που έχουν ως καλύψεις περιουσιακά στοιχεία, ακίνητα, κατοικίες κ.λπ., 800 εκατ. να περιλαμβάνουν στεγαστικά και άλλα 900 χαρτοφυλάκιο καταναλωτικών, ΜμΕ χωρίς εξασφαλίσεις. Στα ατού της διοίκησης συγκαταλέγεται η λήψη αυξημένων προβλέψεων πέρσι (1,61 δισ.) και η προωθούμενη (μέσα στον Απρίλιο) σύμβαση για τον προτιμητέο επενδυτή για να αναλάβει (για τουλάχιστον μία τετραετία) τη διαχείριση κυπριακών «κόκκινων», με τα Altamira, A&M, APS και Pepper να έχουν υποβάλει δεσμευτικές προσφορές. Προς την τελική φάση προχωρούν οι ενέργειες της διοίκησης Μεγάλου, με την Πειραιώς να «βγάζει» πλειοψηφικό πακέτο μετοχών της εταιρείας που θα συστήσει η τράπεζα και θα υπογράψει συμφωνία πολυετούς συνεργασίας για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων. Cerberus και PIMCO/Intrum, κατά πάσα βεβαιότητα, θα είναι οι βασικοί διεκδικητές που προτίθενται να καταθέσουν δεσμευτικές προσφορές, με τη διοίκηση να αποφασίζει αν και ποιον θα ανακηρύξει προτιμητέο επενδυτή. Το γεγονός ότι, μόνο μέσα στον Απρίλιο, ενδέχεται να συμφωνηθούν ένα-δύο μεγάλα deals για NPEs, ενώ προγραμματίζονται δύο-τρία μικρότερα (λ.χ. Nemo από Πειραιώς, που ενδιαφέρει τα funds Farallon, Davidson Kempner, Fortress) και αναμένονται τα νεότερα από τις Βρυξέλλες, εξηγεί τη συγκρατημένη αισιοδοξία των Ελλήνων τραπεζιτών. Και, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε να επιβεβαιώσει και τη συμφωνία με την ΕΚΤ/SSM –με κερδισμένες αμφότερες τις πλευρές– και βεβαίως τις στρατιές συμβούλων κάθε λογής funds που συμμετέχουν σε ένα από τα πιο φιλόδοξα projects αναδιάρθρωσης NPEs, με «προίκα» τεράστιες υπεραξίες και την κατοχύρωση προνομιακών θέσεων στον επιχειρηματικό χάρτη της «επόμενης ημέρας». • • •

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

ΧΡΗΜΑ 9

[αφιέρωμα]

Τηλεπικοινωνίες: Στο προσκήνιο η επόμενη γενιά των δικτύων Από τον Δημήτρη Μαλλά

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

ετά από αρκετά χρόνια ισχυρής πίεσης από την οικονομική ύφεση, το 2018 ήταν μια χρονιά σχετικής σταθεροποίησης και σε ορισμένες περιπτώσεις και ανόδου για τον κλάδο των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα. Η υπάρχουσα εκτίμηση είναι πως και το 2019 πιθανότατα θα κινηθεί με αντίστοιχους ρυθμούς, δίνοντας την ευκαιρία στις τηλεπικοινωνιακές εταιρείες να προετοιμαστούν καλύτερα για την επόμενη ημέρα, που τα δίκτυα νέας γενιάς, όπως είναι οι οπτικές ίνες και η 5η γενιά κινητής τηλεφωνίας (5G), θα αλλάξουν το σκηνικό και θα δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες, αλλά και την ανάγκη για ένα διαφορετικό οικοσύστημα. Ένας από τους παράγοντες που θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στην πορεία της τηλεπικοινωνιακής αγοράς το 2019 δεν είναι άλλος από τις εκλογές και πιο συγκεκριμένα το χρονικό σημείο που θα γίνουν. Όσο πιο γρήγορα τόσο καλύτερα είναι η άποψη πολλών στελεχών, αλλά το ζητούμενο είναι να υπάρξει μετά τις εκλογές πολιτική σταθερότητα, που θα βοηθήσει και στην ανάπτυξη της αγοράς. Γιατί, σε διαφορετική περίπτωση, μπορεί να έχουμε πισωγυρίσματα, τα οποία βέβαια απεύχονται άπαντες. Από την άλλη πλευρά, στο θέμα της συγκέντρωσης της τηλεπικοινωνιακής αγοράς, για

Tα τελευταία 4 χρόνια, η αγορά της κινητής τηλεφωνίας κινείται σταθερά στα επίπεδα του 1,8 δισ. ευρώ, ενώ συνολικά η τηλεπικοινωνιακή αγορά εκτιμάται περίπου στα 4,1 δισ. ευρώ.

Τη στιγμή που διαβάζετε το παρόν άρθρο ενδεχομένως να έχει ανακοινωθεί και ο τηλεπικοινωνιακός πάροχος με τον οποίο θα συνεργαστεί η Forthnet προκειμένου να δραστηριοποιηθεί στον χώρο των υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας, λειτουργώντας ως εικονικός πάροχος (mobile virtual network operator). Πρακτικά, η Forthnet θα μπορεί να προσφέρει υπηρεσίες κινητής χρησιμοποιώντας το δίκτυο είτε της Vodafone είτε της Cosmote, που είναι οι δύο πάροχοι στους οποίους έχει απευθυνθεί η πρώτη μετά τη θετική για την ίδια απόφαση της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ). Η ΕΕΤΤ, πριν από δύο μήνες, αποφάσισε να καθορίσει η ίδια τις χρεώσεις για MVNO, μετά από σχετική προσφυγή της Forthnet που υποστήριζε ότι οι υφιστάμενοι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι ζητούσαν πολύ υψηλές χρεώσεις προκειμένου να αποτρέψουν τη Forthnet από την είσοδό της στην αγορά της κινητής τηλεφωνίας.

Η αγορά το 2018 Ελάχιστοι είναι πάντως οι αναλυτές της αγοράς που περιμένουν ότι η είσοδος της Forthnet στην αγορά της κινητής τηλεφωνίας θα αλλάξει σημαντικά τα δεδομένα και θα δώσει κάποια ώθηση. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το γεγονός ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια η αγορά της

αφιέρωμα

το οποίο έχει γίνει πολύς λόγος τα τελευταία χρόνια, οι εξελίξεις θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και στάσιμες. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι η Vodafone Ελλάδος και η Wind Ελλάς βρίσκονται από το τέλος του 2018 σε αποκλειστικές διαπραγματεύσεις με τις πιστώτριες τράπεζες της Forthnet, ήτοι και τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, προκειμένου οι δύο πρώτες να αποκτήσουν το πακέτο που έχουν οι τράπεζες στην τηλεπικοινωνιακή εταιρεία. Οι διαπραγματεύσεις, σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, και μέχρι τη στιγμή που γραφόταν το κείμενο, δείχνουν να είναι στάσιμες, με τις δύο πλευρές να θέλουν, αλλά να μην μπορούν να καταλήξουν σε κάποια μορφή συμφωνίας.

κινητής τηλεφωνίας κινείται σταθερά στα επίπεδα του 1,8 δισ. ευρώ, ενώ συνολικά η τηλεπικοινωνιακή αγορά εκτιμάται περίπου στα 4,1 δισ. ευρώ. Η σταθερότητα είναι εντυπωσιακή και το μεγάλο ερώτημα είναι κατά πόσον μπορεί κάτι να αλλάξει τα επόμενα χρόνια και, το κυριότερο, κατά πόσον μπορούν να αλλάξουν οι ισορροπίες και το υπάρχον status quo όσον αφορά στα μερίδια αγοράς. Ακόμη, πάντως, και στον τομέα της συνδρομητικής τηλεόρασης, στον οποίο παρατηρείται κινητικότητα, δύσκολα μπορεί να πει κανείς ότι η αγορά διευρύνθηκε, υπό την έννοια του ότι προστέθηκαν νέα νοικοκυριά σε αυτά που είχαν ήδη κάποια υπηρεσία συνδρομητικής τηλεόρασης. Κι αυτό παρά τη δραστηριοποίηση της Vodafone με το Vodafone TV, της Wind με το Wind Vision αλλά και την αύξηση της δημοτικότητας του Netflix. Την ίδια στιγμή, η Nova έχει σημαντικές απώλειες σε συνδρομητές – λόγω του ότι «άφησε» τα κεντρικά δικαιώματα της Super League–, οπότε η αγορά δείχνει να είναι περίπου στα ίδια επίπεδα με το παρελθόν.

Τα δίκτυα επόμενης γενιάς Παρά τη σταθερότητα που παρατηρείται στη συνολική αξία της αγοράς, οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι επενδύουν σημαντικά ποσά για την ανάπτυξη των δικτύων επόμενης γενιάς, ήτοι σε οπτικές ίνες και σε 5G. Οι συνολικές επενδύσεις εκτιμώνται σε πάνω από 2 δισ. ευρώ και

η αίσθηση που υπάρχει είναι πως όταν ολοκληρωθούν, θα αλλάξουν σε μεγάλο βαθμό την εμπειρία των πελατών, είτε των οικιακών είτε των εταιρικών. To πρώτο βήμα είναι η υλοποίηση υποδομών οπτικών ινών που φθάνουν μέχρι τις καμπίνες του δικτύου (σ.σ. τα γνωστά και ως ΚΑΦΑΟ), μια κίνηση που κάνει εφικτή την παροχή ευρυζωνικών συνδέσεων 50, 100 και 200 Mbps. Το επόμενο βήμα, το οποίο έχει αρχίσει να υλοποιείται σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας (Βύρωνας, Λάρισα, Καλαμάτα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο Κρήτης κ.ά.), αφορά την υλοποίηση υποδομών όπου η οπτική ίνα φθάνει μέχρι το σπίτι. Κάτι που δίνει τη δυνατότητα οι ταχύτητες να φθάσουν μέχρι και το 1 Gbps. Προς το παρόν, πάντως, δεν φαίνεται να υπάρχει ζήτηση για τέτοιου είδους ταχύτητες, μάλιστα είναι πολύ μικρός ο αριθμός των καταναλωτών (τόσο οικιακών όσο και εταιρικών) που έχουν σπεύσει να αποκτήσουν σύνδεση με την ταχύτητα λήψης δεδομένων στα 200 Mbps. Είναι προφανές, βέβαια, ότι αυτό μέσα στα επόμενα χρόνια είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι θα αλλάξει, καθώς τα παραδείγματα του παρελθόντος δείχνουν πως όσο και να δίνεις στους πελάτες σου υψηλή ταχύτητα, αυτοί σταδιακά θα βρουν τρόπους προκειμένου να έχουν ανάγκη για ακόμη υψηλότερη. Ο δεύτερος τομέας στον οποίο θα αρχίσουμε να βλέπουμε σημαντικές επενδύσεις από την πλευρά των τηλεπικοινωνιακών παρόχων είναι ΧΡΗΜΑ 11

αφιέρωμα τα δίκτυα 5G, τα οποία αναμένεται να αλλάξουν σημαντικά το τοπίο, δεδομένων των νέων δυνατοτήτων που προσφέρουν και των χαρακτηριστικών εκείνων που επιτρέπουν την παροχή μιας σειράς από νέες εφαρμογές και υπηρεσίες. Πάντως για το 5G θα πρέπει να κάνουμε υπομονή στην Ελλάδα, στην οποία, παρά τις όποιες ανακοινώσεις του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, εμπορική διάθεση υπηρεσιών μέσω δικτύων 5ης γενιάς είναι εξαιρετικά δύσκολο να δούμε πριν το β’ εξάμηνο του 2020. Κι αυτό σε περιορισμένη κλίμακα. Ο λόγος είναι πρακτικός: η διαδικασία για την εκχώρηση του απαραίτητου φάσματος συχνοτήτων δεν πρόκειται να ξεκινήσει πριν το τέλος του 2019 και ακόμη κι αν η σχετική δημοπρασία ολοκληρωθεί σε χρόνους-ρεκόρ, μετά θα απαιτηθούν τουλάχιστον 4-6 μήνες προκειμένου να εγκατασταθούν οι αντίστοιχες κεραίες και σταθμοί βάσης. Και αυτή η εκτίμηση λαμβάνει υπόψη της ότι το νέο νομοθετικό πλαίσιο για τις κεραίες βελτιώνει σημαντικά την υπάρχουσα κατάσταση και επιταχύνει τις σχετικές διαδικασίες.

Οι ευκαιρίες του ιδιωτικού τομέα Ένας λόγος για τον οποίο επικρατεί μια συγκρατημένη αισιοδοξία σε όσους ασχολούνται με τον χώρο των τηλεπικοινωνιών είναι και το γεγονός ότι βλέπουν να υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης σε διάφορους τομείς. Όπως, για παράδειγμα, στον ιδιωτικό τομέα, στον οποίο την τελευταία διετία τα έργα που σχετίζονται με τις ψηφιακές τεχνολογίες έχουν αυξηθεί σημαντικά. Και αυτό οφείλεται στον αποκαλούμενο ψηφιακό μετασχηματισμό. Οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα –ακόμη και οι πιο μικρές– συνειδητοποιούν την ανάγκη αξιοποίησης των ψηφιακών τεχνολογιών στο εσωτερικό των οργανισμών τους προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό, που μπορεί να προέρχεται τόσο από άλλες χώρες όσο και από άλλους κλάδους. Το νέο τοπίο, που διαφοροποιείται, δημιουργεί νέες ανάγκες στις επιχειρήσεις, οι οποίες βλέπουν ότι πρέπει να προσαρμοστούν άμεσα ή να υποστούν τις επιπτώσεις, που σίγουρα δεν θα είναι θετικές. Και λαμβάνοντας υπόψη ότι το Διαδίκτυο και η συνδεσιμότητα παίζουν κεντρικό ρόλο στα έργα ψηφιακού μετασχηματισμού που υλοποιούνται, είναι προφανές ότι οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι έχουν μια μεγάλη 12

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Ο δεύτερος τομέας στον οποίο θα αρχίσουμε να βλέπουμε σημαντικές επενδύσεις από την πλευρά των τηλεπικοινωνιακών παρόχων είναι τα δίκτυα 5G.

ευκαιρία για νέες πηγές εσόδων και διαφοροποίηση των υπηρεσιών τους. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο το ενδιαφέρον που υπάρχει για τέτοιες κινήσεις: τα παραδείγματα της Vodafone με την Innovus που ασχολείται με το ΙοΤ ή της Cosmote που έχει στήσει δίκτυο ΝΒ-ΙοΤ δείχνουν ότι υπάρχει και κινητικότητα, πέρα από απλό φιλολογικό ενδιαφέρον. Παράλληλα, έχει αρχίσει να δημιουργείται ένα νέο οικοσύστημα από εταιρείες που κινούνται γύρω από το νέο «κύμα» τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και εφαρμογών, και τα επόμενα χρόνια εκτιμάται πως θα δούμε πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα.

Η «επιστροφή» του Δημοσίου Μια αρκετά ενδιαφέρουσα εξέλιξη των τελευταίων μηνών είναι το γεγονός ότι έχουν ξαναρχίσει να γίνονται έργα στον δημόσιο τομέα. Πολλοί τα συνδέουν με το γεγονός ότι, πρακτικά, το 2019 είναι χρονιά εκλογών, σε κάθε περίπτωση όμως πρόκειται για μια εξέλιξη που δεν μπορεί να θεωρηθεί μικρής σημασίας. Ιδίως από τη στιγμή που υλοποιούνται έργα που μπορούν να βοηθήσουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό του Ελληνικού Δημοσίου. Το πιο ενδιαφέρον έργο που προχωρά –μετά από πολλές καθυστερήσεις– δεν είναι άλλο από το Σύζευξις ΙΙ, το οποίο αφορά στην παροχή τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών στο σύνολο του δημόσιου τομέα. Η παρούσα κυβέρνηση δεν το

αφιέρωμα

έχει «διαφημίσει» σχεδόν καθόλου –ενδεχομένως επειδή είχε ξεκινήσει από προηγούμενες κυβερνήσεις–, αλλά το Σύζευξις ΙΙ αναμένεται να βοηθήσει στην περικοπή των δημόσιων δαπανών, καθώς η ετήσια εξοικονόμηση σε τηλεπικοινωνιακές δαπάνες εκτιμάται μεταξύ 150 και 170 εκατ. ευρώ. Γενικότερα, υπάρχουν αρκετά έργα που «τρέχουν» έπειτα από πολύ καιρό και αυτό αναμένεται να έχει θετικές επιδράσεις και στην τηλεπικοινωνιακή αγορά. Ιδίως στην περίπτωση που μια αλλαγή κυβέρνησης δεν οδηγήσει στο εκ νέου «πάγωμα» των διαδικασιών και προχωρήσει η υλοποίησή τους.

Στροφή στα smartphones Αλλάζοντας τομέα και περνώντας σε αυτούς που σχετίζονται με τους οικιακούς καταναλωτές, βλέπουμε ότι και εδώ παρατηρείται μια σταθερότητα. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι το 2018 οι πωλήσεις των κινητών τηλεφώνων εκτιμάται πως κινήθηκαν περίπου στα ίδια επίπεδα με το 2017, με τους καταναλωτές πάντως να στρέφονται όλο και περισσότερο στα smartphones και να δείχνουν διατεθειμένοι κιόλας να αγοράσουν πιο ακριβές συσκευές. Σύμφωνα με εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς, το 2018 έκλεισε με τις πωληθείσες συσκευές λίγο πάνω από τα 2,6 εκατομμύρια τεμάχια, σημειώνοντας οριακή πτώση σε σχέση με το 2017. Όμως, η αξία των πωληθεισών συ14

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

σκευών ξεπέρασε τα 560 εκατ. ευρώ, όταν το αντίστοιχο ποσό το 2017 ήταν λίγο πάνω από τα 520 εκατ. ευρώ. Ένας λόγος είναι η ακόμη μεγαλύτερη στροφή προς τα smartphones, καθώς το 2018 αντιπροσώπευσαν το 81% των συνολικών πωληθεισών συσκευών, από 78% που ήταν το 2017. Επιπλέον, παρατηρείται μια αύξηση του ποσοστού των smartphones, με τιμές πάνω από τα 200 ευρώ. Οι κατασκευαστές, όπως είναι προφανές, δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στα smartphones, λόγω και της μεγαλύτερης αξίας πώλησής τους, και αυτό που αξίζει να επισημανθεί είναι ότι η αγορά δείχνει να κυριαρχείται από 5 κατασκευαστές, το συνολικό μερίδιο των οποίων σε επίπεδο πωληθεισών συσκευών έφθασε στο σύνολο της χρονιάς σε επίπεδα πάνω από 83%. Την πρώτη θέση –συνολικά στη χρονιά– κατέλαβε η Samsung, με ένα μερίδιο που πλησίασε κοντά στο 30%, αλλά ήταν και τρεις μονάδες κάτω σε σχέση με το 2017, ενώ στη δεύτερη βρίσκεται η Huawei, το μερίδιο της οποίας διαμορφώθηκε στο 24%, από 16,5% την αμέσως προηγούμενη χρονιά.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς, το 2018 έκλεισε με τις πωληθείσες συσκευές λίγο πάνω από τα 2,6 εκατ. τεμάχια, σημειώνοντας οριακή πτώση σε σχέση με το 2017.

Σημειωτέον, πάντως, ότι τον Δεκέμβριο του 2018 –όπως είχε συμβεί και έναν χρόνο νωρίτερα– η Huawei βρέθηκε στην πρώτη θέση των πωλήσεων, με το μερίδιό της να αγγίζει το 30% (έναντι του 28% περίπου της Samsung), κάτι που αποδίδεται στην προσφορά 1+1 συσκευής στη οποία προέβη και τις δύο χρονιές τον συγκεκριμένο μήνα η κινεζική εταιρεία. Όπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, ο κατασκευαστής με τη μεγαλύτερη άνοδο το 2018 ήταν η Xiaomi, το μερίδιο της οποίας, για το σύνολο της χρονιάς, διαμορφώθηκε λίγο πάνω από το 15% (έναντι περίπου 6% το 2017) και θα ήταν ενδεχομένως υψηλότερο αν η κινεζική εταιρεία δεν έβλεπε το μερίδιό της να κινείται περίπου στο 11%-12% το τελευταίο δίμηνο του 2018. Στην τέταρτη θέση συναντάμε την MLS, με το μερίδιό της το 2018 να πέφτει στο 8%, από 9% που ήταν το 2017, ενώ πτωτικά κινήθηκε και εκείνο της Apple, που διαμορφώθηκε πέρσι στο 6,4%, από 7,5% την αμέσως προηγούμενη χρονιά. Από εκεί και πέρα, μόνο η Nokia είχε ένα ποσοστό άνω του 3%, με όλους τους υπόλοιπους κατασκευαστές να κινούνται σε χαμηλότερα επίπεδα. Αυτή πάντως η τάση δεν αποκλείεται να αλλάξει το 2019, καθώς υπάρχουν κατασκευαστές που παρουσιάζονται αρκετά φιλόδοξοι

Αξιοσημείωτη είναι ακόμη η στροφή προς τις συσκευές με τις μεγαλύτερες οθόνες, καθώς σχεδόν το 50% των πωληθεισών συσκευών είχαν οθόνες με διαγώνιο μεγαλύτερη των 5,5 ιντσών, όταν το 2017 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν λίγο κάτω από το 40%. Από εκεί και πέρα, αξίζει να σημειωθεί ότι, στα κανάλια διανομής, περίπου οι μισές συσκευές διατίθενται από τις αλυσίδες που διατηρούν οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι, ενώ το ποσοστό των πωλήσεων μέσω Διαδικτύου κινείται μεταξύ 15% και 18%, ανάλογα με τον μήνα.

Το «έξυπνο» σπίτι

και θα διαθέτουν μοντέλα για να ενισχύσουν σημαντικά τα μερίδιά τους. Σε αυτήν τη λίστα περιλαμβάνεται η Honor, η οποία έκλεισε το 2018 με το μερίδιό της στο σύνολο της χρονιάς στο 1,3%, αλλά τον Δεκέμβριο έφθασε στο 3,5%, όπως επίσης και η Motorola, αλλά και η Alcatel, ενώ ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι και οι Meizu και Sony Mobile μπορεί να κινηθούν τη φετινή χρονιά. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η κατάταξη στο σύνολο της αγοράς των κινητών τηλεφώνων (περιλαμβανομένων και των «κλασικών» κινητών τηλεφώνων, στα οποία κατασκευαστές όπως η Nokia και η Alcatel κυριαρχούν) διαφοροποιείται. Συγκεκριμένα, η Samsung είναι πρώτη, με μερίδιο στο 24%, ακολουθεί η Huawei με λίγο πάνω από 19%, ενώ τρίτη είναι η Nokia, με σχεδόν 15%. Ακολουθούν οι Xiaomi (12%), MLS (6,5%), Alcatel (6%) και Apple (5%).

Πέραν των smartphones, για τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους μία από τις μεγαλύτερες ευκαιρίες μπορεί να είναι το αποκαλούμενο «έξυπνο» σπίτι και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (Internet of Things). Δεν είναι τυχαίο που αρκετοί πάροχοι έχουν αρχίσει να παρουσιάζουν συσκευές και προϊόντα που αξιοποιούν το ΙοΤ, όπως συσκευές παρακολούθησης των παιδιών, κάμερες ασφαλείας, ενώ πλέον αρχίζουμε να βλέπουμε και υπηρεσίες που βοηθούν τους καταναλωτές να στήσουν το “smart home” τους. Και γενικότερα αυτή η τάση –η οποία δεν έχει κάνει δυνατά την εμφάνισή της στην ελληνική αγορά, αλλά είναι βέβαιο ότι θα την κάνει– θα μπορούσε να αποτελέσει μια σημαντική νέα πηγή εσόδων για τις εταιρείες του τηλεπικοινωνιακού κλάδου. ΧΡΗΜΑ 15

αφιέρωμα

Στον ιδιωτικό τομέα, την τελευταία διετία, τα έργα που σχετίζονται με τις ψηφιακές τεχνολογίες έχουν αυξηθεί σημαντικά.

Αυτό που θα πρέπει να σημειωθεί είναι πως τα μερίδια αλλά και η κατάταξη είναι λίγο διαφορετικά με βάση την αξία των πωλήσεων. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Samsung, με το μερίδιό της στο 36% και ακολουθούν η Apple αλλά και η Huawei, με μερίδια που είναι κοντά στο 21%. Στην τέταρτη θέση είναι η Xiaomi, που ξεπέρασε το «όριο» του 10%, ενώ σε μεγάλη απόσταση ακολουθεί η MLS, με 3,8%. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι τέσσερις μεγαλύτεροι κατασκευαστές έχουν περίπου το 90% της αγοράς με βάση τις πωλήσεις! Εξίσου ενδιαφέρον στοιχείο όμως είναι και μια ελαφρά αλλαγή που παρατηρείται όσον αφορά στο ποσό που δαπανούν οι Έλληνες καταναλωτές για να αποκτήσουν καινούργιο smartphone. Για παράδειγμα, το μερίδιο των συσκευών με κόστος απόκτησης έως 150 ευρώ έχει μειωθεί στο 36% από 40% που ήταν το 2017, ενώ αντίθετα αυξήθηκε από το 41% στο 44% το μερίδιο των συσκευών με τιμή από 150 έως 300 ευρώ και από 5,5% σε 7% το ποσοστό των συσκευών που κινούνται μεταξύ 300 και 400 ευρώ.

αφιέρωμα

Οι αλλαγές στη λιανική Το «έξυπνο» σπίτι είναι κι ένας από τους λόγους που οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι παρακολουθούν με αρκετή προσοχή τον τομέα της λιανικής πώλησης και τις εξελίξεις που σημειώνονται εκεί, αν και οι τελευταίες αφορούν κατά κύριο λόγο το κομμάτι των οικιακών ηλεκτρικών συσκευών. Όμως, καθώς οι οικιακές ηλεκτρικές συσκευές αποκτούν δυνατότητες διασύνδεσης και γίνονται «έξυπνες», είναι κατανοητό γιατί αρχίζουν ως θέμα να απασχολούν περισσότερους επιχειρηματικούς κλάδους σε σχέση με το όχι πολύ μακρινό παρελθόν. Στον χώρο της λιανικής πώλησης, οι εξελίξεις είναι πάντως αρκετά ραγδαίες. Από τη μια πλευρά, έχουμε τις συζητήσεις μεταξύ Public και Media Markt για την εξαγορά, κατά πάσα πιθανότητα, της δεύτερης από την πρώτη, αν και το πλάνο είναι να συνεχίσουν να υπάρχουν δύο brands. Η δεύτερη εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη είναι η επικείμενη επέκταση της εταιρείας «Πλαίσιο», η οποία συμπληρώνει 50 χρόνια από την ίδρυσή της στον χώρο των οικιακών ηλεκτρικών συσκευών. Η διοίκηση της εισηγμένης υποστήριξε πρόσφατα ότι η κίνηση αυτή θα γίνει μέσα στο 2019, αποφεύγοντας όμως να γίνει πιο συγκεκριμένη όσον αφορά το χρονικό σημείο. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η έναρξη της διάθεσης «λευκών» συσκευών από τα καταστήματα «Πλαίσιο» είναι πολύ πιθανό να γίνει στις αρχές του καλοκαιριού (τέλος 16

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Μαΐου-τέλος Ιουνίου), εφόσον όμως έχουν ολοκληρωθεί ορισμένες τελευταίες διεργασίες που αφορούν την υποστήριξη των προϊόντων. Το συγκεκριμένο έργο «τρέχει» στο «Πλαίσιο» εδώ και περίπου 15 μήνες, με τη γνωστή αλυσίδα να έχει προχωρήσει σε σημαντικές προσθήκες σε επίπεδο στελεχών αλλά και σε επαφές με όλους τους μεγάλους προμηθευτές. Αυτό που, πρακτικά, λείπει είναι η ολοκλήρωση του νέου κέντρου διανομής της εταιρείας, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό προκειμένου να υποστηρίξει την επέκταση στις οικιακές ηλεκτρικές συσκευές. Από εκεί και πέρα, το πλάνο που υπάρχει, σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες, κάνει λόγο για την έναρξη διάθεσης «λευκών» προϊόντων μέσα από έναν μικρό –αρχικά– αριθμό καταστημάτων. Οι φήμες που υπάρχουν στην αγορά κάνουν λόγο για 4-5 καταστήματα από όπου θα ξεκινήσει η διάθεση οικιακών ηλεκτρικών συσκευών, όμως το συγκεκριμένο πλάνο δείχνει να είναι ακόμη υπό διαμόρφωση και αλλάζει διαρκώς. Ο βασικός λόγος είναι πως η επέκταση στις «λευκές» συσκευές απαιτεί σημαντικό χώρο σε ένα κατάστημα και αυτή τη στιγμή είναι ελάχιστα τα σημεία πώλησης «Πλαίσιο» που μπορούν να υποστηρίξουν μια τέτοια κίνηση. Πρακτικά, το μόνο κατάστημα που θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα είναι από τα πρώτα στα οποία θα πωλούνται «λευκές» συσκευές είναι το κατάστημα «Πλαίσιο» στην Αγία Παρασκευή, ενώ αποτελεί ερωτηματικό το αν η ανακαίνιση που βρίσκεται σε εξέλιξη στο κατάστημα της αλυσίδας στο The Mall Athens γίνεται προκειμένου να υπάρξει χώρος και για οικιακές ηλε-

κτρικές συσκευές. Πάντως, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί και το ενδεχόμενο να δούμε νέα καταστήματα «Πλαίσιο». Οι υπάρχουσες φήμες από την αγορά της λιανικής πώλησης προϊόντων τεχνολογίας επιμένουν ότι θα μετατραπεί σε «Πλαίσιο» κατάστημα που διατηρούσε άλλη μεγάλη αλυσίδα στην οδό Πέτρου Ράλλη στην περιοχή του Αιγάλεω, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο ανοίγματος νέων καταστημάτων με διαφορετική προσέγγιση όσον αφορά την τοποθέτηση των προϊόντων και μεγαλύτερο προσανατολισμό προς τις «λευκές» συσκευές. Σε κάθε περίπτωση, η εταιρεία «Πλαίσιο» βρίσκεται σε μια διαδικασία επαναπροσδιορισμού της ταυτότητας των σημείων πώλησης της αλυσίδας της με τα νέα καταστήματα σε Χανιά και Αγία Παρασκευή, που προσεγγίζουν διαφορετικά τον καταναλωτή και επιδιώκουν να τον κρατήσουν περισσότερο μέσα στον χώρο. Πρακτικά, αυτό σημαίνει μεγαλύτερα καταστήματα ή αλλαγές στα υφιστάμενα και εκεί εντάσσεται η ανακαίνιση του καταστήματος στο The Mall Athens, την οποία μάλλον θα ακολουθήσουν κι άλλες αντίστοιχες κινήσεις. Αυτό που αξίζει να σημειωθεί πάντως είναι ότι η τάση για μεγαλύτερα καταστήματα είναι κάτι που βλέπουμε και από άλλες αλυσίδες που κινούνται στον χώρο των ψηφιακών τεχνολογιών. Ο στόχος δεν είναι άλλος από τη βελτίωση της εμπειρίας του πελάτη, κάτι που αποτελεί βασικό ζητούμενο για το σύνολο της αγοράς τόσο των τηλεπικοινωνιών όσο και της ευρύτερης των ψηφιακών τεχνολογιών. • • •

συνέντευξη

Κυριάκος Αποστολίδης Γενικός Διευθυντής Ελλάδος και Κύπρου, MetLife

Ενίσχυση του ρόλου των ασφαλιστικών εταιρειών στην Ελλάδα Στον Χρήστο Ν. Κώνστα

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Συναντηθήκαμε σε μια σημαντική και ενδιαφέρουσα ημερίδα, που διοργάνωσε η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος, με θέμα «Συντάξεις και Ανάπτυξη», με τη συμμετοχή του ΣΕΒ, του ΣΕΤΕ και του ΙΟΒΕ, αλλά και πολιτικών όλων των κομμάτων.

συνέντευξη

Μιλούσε με ενθουσιασμό, αλλά και με τεχνοκρατική μετριοπάθεια, που με εντυπωσίασε. Από την πρώτη στιγμή της συζήτησής μας, έγινε φανερό ότι ο ρόλος των ασφαλιστικών εταιρειών στην οικονομία, την Υγεία, το χρέος, και η ενίσχυση των πρωτοβουλιών τους ως θεσμικού πυλώνα είναι θέματα που απασχολούν πολύ τον Κυριάκο Αποστολίδη, γενικό διευθυντή Ελλάδος και Κύπρου της MetLife. Οι ιδέες του έχουν ενδιαφέρον γιατί συνδυάζουν τον ρεαλισμό με το όραμα, κάτι που έχει ανάγκη σήμερα η οικονομία της χώρας για να ξεκολλήσει από το τέλμα.

ιατί επιμένετε τόσο πολύ στο συνταξιοδοτικό ως κομμάτι της αναπτυξιακής διαδικασίας; Δεν επιμένω εγώ. Η πραγματικότητα μάς προκαλεί. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, έναν συνταξιούχο, σήμερα, ηλικίας 67 ετών, στην Ελλάδα. Το προσδόκιμο ζωής σήμερα εκτείνεται έως τα 84 έτη. Έχει σχεδιάσει πώς θα χρηματοδοτήσει –μερικώς έστω– το σημερινό επίπεδο ζωής του; Πώς θα ζήσει τα επόμενα 17 τουλάχιστον χρόνια με τα παρόντα επίπεδα συντάξεων; Έχει υπολογίσει κανείς πόσο είναι αυτό το κενό; Σε ποια κεφάλαια θα στηριχθεί; Δεν είναι τεχνική αυτή η κουβέντα. Αφορά το σύνολο της κοινωνίας. Και γι’ αυτό πρέπει να γίνει δημόσια.

οι συμπολίτες μας τις ίδιες ανάγκες. Οι πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας έχουν τεράστια αξία, η προληπτική ιατρική σώζει ζωές. Οι άνθρωποι χρειάζονται συμβουλές στη διατροφή τους, την άσκηση και τις συνέπειες της αδράνειας. Ένα μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων έχει ή θα αναπτύξει διαβήτη τύπου ΙΙ και δεν το γνωρίζουν. Η Υγεία είναι δουλειά και των ασφαλιστών. Το όφελος για την κοινωνία μπορεί να είναι τεράστιο. Μιλάμε για τις εξελίξεις στην τεχνολογία και δεν πρέπει να αγνοούμε την καινοτομία στην Ιατρική. Αυτές οι καινοτομίες πρέπει να γίνουν κτήμα των πολιτών και οι ασφαλιστικές μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά σε αυτήν την πορεία.

Κι εσείς, οι ασφαλιστικές εταιρείες, πώς μπορείτε να συμβάλετε σ’ αυτήν τη συζήτηση; Πρέπει να γίνει μια συζήτηση με στοιχεία και αριθμούς. Επιπλέον, όμως, πρέπει να υπάρξει ένας προσανατολισμός, μια επιμόρφωση των πολιτών, για το τι αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία. Η εποχή που ασφαλιστικές εταιρείες διαφήμιζαν προϊόντα έχει παρέλθει. Πρέπει να εστιάσουμε στις ανάγκες της κοινωνίας, όχι στα προϊόντα που έχουμε στο ράφι. Η κοινωνία μας χρειάζεται συμβουλές από τους ειδικούς και μια εφ’ όρου ζωής προσέγγιση που θα παρακολουθεί τις εξελίξεις της επιστήμης, της τεχνολογίας αλλά και των οικονομικών κινδύνων που αναλαμβάνουμε σε ατομική βάση. Τα προϊόντα των ασφαλιστικών εταιρειών πρέπει να είναι μέρος της λύσης, αλλά δεν είναι η λύση. Το να προσπαθούμε να στριμώξουμε τον κόσμο σ’ ένα προϊόν δεν αρκεί. Η εξατομίκευση είναι απαραίτητη.

Όλα, ωστόσο, ξεκινούν από το δημογραφικό… Το δημογραφικό είναι απειλή για το συνταξιοδοτικό, αλλά ταυτόχρονα είναι και ευκαιρία για την οικονομία. Το 2050, σε 30 χρόνια από σήμερα, το 40% των Ελλήνων θα είναι ηλικίας άνω των 65 ετών. Πρέπει να οργανωθούμε από σήμερα για το τι υπηρεσίες θα έχουν ανάγκη αυτοί οι πολίτες. Πώς θα καλυφθούν οι ανάγκες.

Δώστε μου ένα παράδειγμα… Το πρώτο, το αυτονόητο: Υγεία. Δεν έχουν όλοι

Επειδή η MetLife δραστηριοποιείται σε 65 χώρες, μπορώ να σας πω ότι στην Ιαπωνία, που έχει αντίστοιχο δημογραφικό πρόβλημα με την Ελλάδα, έχουν ήδη δημιουργηθεί ειδικά προγράμματα για πολίτες άνω των 65 ετών, π.χ. βοήθεια στο σπίτι και προληπτική παρακολούθηση. Το όφελος για την κοινωνία είναι τεράστιο, εστιάζοντας στη σχεδίαση και την προσφορά λύσεων με βάση τις προβολές. Ναι, αλλά εδώ, στην Ελλάδα, τι μπορεί να γίνει; Δεν είμαστε Ιαπωνία… Ας ξεκινήσουμε από τα αυτονόητα: τη σύμπραξη των δημόσιων νοσοκομείων με τις ασφαλιστικές

Το δημογραφικό είναι απειλή για το συνταξιοδοτικό, αλλά ταυτόχρονα είναι και ευκαιρία για την οικονομία.

εταιρείες. Τα δημόσια νοσοκομεία έχουν άριστο προσωπικό και υπολείπονται σε υποδομές φιλοξενίας και εξοπλισμό. Γιατί να μη χρηματοδοτηθούν και από τις ασφαλιστικές εταιρείες; Γιατί να μην μπορούν να συμβληθούν για λογαριασμό των πελατών τους και να προσφέρουν πολλαπλασιαστικά οφέλη στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας; Πάμε, τώρα, στη μεγάλη πληγή της οικονομίας μας, το συνταξιοδοτικό. Έχουν ήδη κατατεθεί προτάσεις, με παραλλαγές, για ένα σύστημα τριών πυλώνων. Είναι αυτονόητο, είναι κοινή πρακτική διεθνώς. Οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν ρόλο να διαδραματίσουν. Επιπλέον, οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι μακροπρόθεσμοι επενδυτές. Θα μπορούσε η εκάστοτε κυβέρνηση να τους χρησιμοποιήσει για το reprofiling του δημόσιου χρέους, τόσο από πλευράς ποιότητας όσο και από πλευράς χρόνου διακράτησης, αξιοποιώντας τα εγχώρια κεφάλαια. ΧΡΗΜΑ 19

συνέντευξη

Η διείσδυση της ιδιωτικής ασφάλισης στην Ελλάδα βρίσκεται ακόμα σε πολύ χαμηλό επίπεδο.

Είναι προφανής ο ρόλος των ασφαλιστικών στη διαχείριση των επαγγελματικών ταμείων… Προφανώς, αλλά προσέξτε: Υπάρχει κι άλλη διάσταση, η σημαντικότερη, κατά την άποψή μου. Προφανώς, υπάρχει ενδιαφέρον ως προς τον δεύτερο ασφαλιστικό πυλώνα. Το σημαντικότερο όμως είναι να μπορέσουμε να κρατήσουμε τα δυνατά μυαλά στη χώρα μας. Θέλουμε να βοηθήσουμε τις επιχειρήσεις να κρατήσουν τα ταλέντα εδώ, προσφέροντας προοπτική. Εμείς, στη MetLife, έχουμε μεγάλη εμπειρία στις ομαδικές ασφαλίσεις, αποτελούν το 40% του χαρτοφυλακίου μας. Το πρώτο μας ομαδικό συμβόλαιο στην Ελλάδα το υπογράψαμε το 1966. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα χρειάζονται ένα επιπλέον κίνητρο για να δεσμεύσουν τα ταλέντα στη χώρα μας. Ένα καλό συμβόλαιο παροχών και συνταξιοδότησης είναι χρήσιμο «εργαλείο». Ένα pension plan στο οποίο συμμετέχει ο εργαζόμενος, αλλά και –κυρίως– η επιχείρηση προσφέρει ασφάλεια και προοπτική για το πρώτο πρόβλημα που ξεκινήσαμε να συζητούμε στην αρχή της συνομιλίας μας. 20

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Εσείς, που διευθύνετε μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες της ασφαλιστικής αγοράς, πώς προσαρμόζετε τη στρατηγική σας με βάση αυτά που αναφέραμε; Κατ’ αρχήν, η αγορά δεν είναι μία. Έχει πολλά επίπεδα και διαφορετικές ανάγκες. Εμείς θα επικεντρωθούμε στην αξία της συμβουλής και στην εφ’ όρου ζωής προσέγγιση μέσα από τους εξειδικευμένους συμβούλους μας. Δώστε μου ένα παράδειγμα… Έχω πολλά. Ακόμη και σήμερα, υπάρχουν συμπολίτες μας που ζουν με την ψευδαίσθηση ότι σοβαρά περιστατικά υγείας καλύπτονται άνευ όρων από τον δημόσιο φορέα. Εμείς όμως

γνωρίζουμε ότι σοβαρά περιστατικά απαιτούν μεγάλη οικονομική αιμορραγία για τον καταναλωτή. Είναι ενδεικτικό ότι η ατομική δαπάνη υγείας (που δεν καλύπτεται σήμερα από ασφαλιστικά συμβόλαια) είναι σε δυσθεώρητα ύψη. Είναι δύσκολη και δυσάρεστη αυτή η συζήτηση… Είναι όμως ρεαλιστική. Και δεν είναι η μόνη. Πρέπει ο εργαζόμενος να μετρήσει και να πληροφορηθεί πόσο του κοστίζει στη μελλοντική του σύνταξη αν καθυστερήσει 10 χρόνια να σχηματίσει μια ατομική παροχή. Η διείσδυση της ιδιωτικής ασφάλισης στην Ελλάδα βρίσκεται ακόμα σε πολύ χαμηλό επίπεδο σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτό σημαίνει ότι, εκ των πραγμάτων, υπάρχουν πολλά περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η υγεία και η σύνταξη. Πρόκειται για τομείς στους οποίους η αγορά μας μπορεί να αποτελέσει έναν χρήσιμο συνεργάτη του κράτους και να συμπληρώσει τα κενά της δημόσιας ασφάλισης. Ταυτόχρονα, υπάρχουν και τομείς όπως η ασφάλιση από καταστροφικούς

κινδύνους, στους οποίους θα μπορούσε επίσης η ιδιωτική ασφάλιση να δώσει λύσεις. Με το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο και τη στενή συνεργασία του κλάδου μας με την Πολιτεία, θα μπορούσαν οι ευκαιρίες αυτές να αξιοποιηθούν προς όφελος όλων μας και κυρίως των ασφαλισμένων μας. Όταν μιλάτε για κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο, προφανώς αναφέρεστε στις φοροαπαλλαγές που απολάμβαναν όσοι αγόραζαν ασφαλιστικά συμβόλαια και έχουν καταργηθεί… Όχι μόνο. Προφανώς, το φορολογικό κίνητρο είναι σημαντικό. Στην Κύπρο, σε κάθε φορολογούμενο εκπίπτει έως και το 1/6 του ετήσιου εισοδήματός του, εφόσον επενδυθεί σε ασφαλιστικά συμβόλαια. Εγώ όμως επιμένω στην αξία της συμβουλής και της ενημέρωσης. Πρέπει οι πολίτες να μάθουν να αξιολογούν και εμάς τους ιδιώτες παρόχους. Την ποιότητα των κεφαλαίων που αντικρίζουν μελλοντικές υποχρεώσεις μας. Την αμεσότητα, το ενδιαφέρον. Εμείς, στη MetLife, διατηρούμε τη συντριπτική πλειοψηφία των διαθεσίμων μας σε ένα συντηρητικό προφίλ, έχοντας εξαιρετικά αυστηρούς κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης των διαθεσίμων μας σε άμεσα ρευστοποιήσιμα αποταμιευτικά εργαλεία. Πώς δημιουργείτε το δικό σας χαρτοφυλάκιο; Η σημαντικότερη πρόκληση για εμάς ήταν και παραμένει η παροχή προϊόντων και υπηρεσιών που ανταποκρίνονται στις πραγματικές και διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες των ασφαλισμένων μας. Με δεδομένες τις συνθήκες που επικρατούν τα τελευταία χρόνια στην ελληνική οικονομία, την κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων και το αίσθημα αβεβαιότητας που κυριαρχεί στην κοινωνία, η πρόκληση αυτή είναι σήμερα εντονότερη από ποτέ. Προσπαθούμε να ανταποκριθούμε σε αυτές τις απαιτήσεις αξιοποιώντας την τεράστια διεθνή εμπειρία και την εξειδικευμένη τεχνογνωσία ενός παγκόσμιου οργανισμού, η οποία μας επιτρέπει να διαμορφώνουμε σύγχρονα, ευέλικτα προϊόντα, που συνδυάζουν τις κατάλληλες κεφαλαιακές απαιτήσεις και δημιουργούν πρόσθετη αξία στον πελάτη μας. Μου είπατε ότι μπορείτε να διαδραματίσετε ρόλο στη διαχείριση του δημόσιου χρέους… Όχι μόνον εμείς, αλλά το σύνολο της ασφαλι-

Τι σημαίνει αυτό για τους απλούς πολίτες, τους ασφαλισμένους; Δημιουργούμε αποταμιευτικά και επενδυτικά προϊόντα που επιτρέπουν στον καθένα να σχεδιάσει ένα μέλλον με αξιοπρέπεια, σε προγράμματα παροχής συντάξεων, καλύψεων ατυχημάτων και υγείας, που ουσιαστικά καλύπτουν τα κενά της δημόσιας ασφάλισης, καθώς και σε προϊόντα ασφάλισης ζωής, που εξασφαλίζουν ένα επίπεδο σιγουριάς για τους ασφαλισμένους και τις οικογένειές τους. Παράλληλα, όσον αφορά στα ομαδικά προγράμματα, έναν τομέα στον οποίο η MetLife πρωταγωνιστεί εδώ και χρόνια, θα συνεχίσουμε να προσφέρουμε προγράμματα ζωής, ατυχημάτων, υγείας και σύνταξης, που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της σύγχρονης επιχείρησης και των εργαζομένων της. Διαρκής πρόκληση για τη MetLife είναι και η μεγιστοποίηση της ποιότητας εξυπηρέτησης του πελάτη, καθώς και η βελτίωση της συνολικής εμπειρίας του από την επαφή με την εταιρεία μας. Με ποια εργαλεία θα υλοποιήσετε αυτόν τον στόχο; Εστιάζουμε σε δύο κρίσιμα σημεία: το πρώτο είναι η εισαγωγή τεχνολογιών, με αξιοποίηση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος που έχει χτίσει στον τομέα αυτό η MetLife τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα. Το δεύτερο είναι η συνεχής επένδυση στην εκπαίδευση των στελεχών που αποτελούν τη δύναμη πωλήσεων της εταιρείας μας, μέσα από ένα δομημένο σύστημα και με επίκεντρο την αναβάθμιση της εμπειρίας του πελάτη. Μιλάτε συνεχώς για την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. Πώς μεταφράζεται αυτό σε όφελος για τον απλό ασφαλισμένο; Μέσω της ψηφιοποίησης και της ειδικής τεχνογνωσίας, έχουμε τη δυνατότητα να δημιουργούμε προϊόντα που συνδυάζουν τις κατάλληλες κεφαλαιακές απαιτήσεις και δημιουργούν πρόσθετη αξία στον πελάτη μας. Έτσι, όσον αφορά στα ατομικά προϊόντα μας και με δεδομένη την κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων και τις πραγματικές ανάγκες των ασφαλισμένων, θα επικεντρωθούμε: α) σε αποταμιευτικά και επενδυτικά προϊόντα, που επιτρέπουν στον καθένα

συνέντευξη

στικής αγοράς. Αλλά ποιος άλλος θα μπορούσε να είναι αξιόπιστος επενδυτής για να αγοράσει ελληνικά ομόλογα; Εμείς είμαστε μια παγκόσμια εταιρεία με ισχυρή επενδυτική διαβάθμιση (ΑΑ). Διαχειριζόμαστε 4,5 τρισ. δολ. σε 65 χώρες. Μόνο πέρυσι πληρώσαμε 45 δισ. ευρώ σε αποζημιώσεις. Απασχολούμε 65.000 υπαλλήλους σε 46 χώρες.

Δημιουργούμε αποταμιευτικά και επενδυτικά προϊόντα που επιτρέπουν στον καθένα να σχεδιάσει ένα μέλλον με αξιοπρέπεια.

να σχεδιάσει με αξιοπρέπεια το μέλλον του και το μέλλον της οικογένειάς του, β) σε προγράμματα κάλυψης ατυχήματος και υγείας, που συμπληρώνουν τα κενά της δημόσιας ασφάλισης και γ) σε προϊόντα ασφάλισης ζωής, μερικής ή ολικής ανικανότητας, που εξασφαλίζουν ένα επίπεδο σιγουριάς για τους ασφαλισμένους και τις οικογένειές τους. Όσον αφορά στα ομαδικά μας προγράμματα, έναν τομέα στον οποίο η ΜеtLife πρωταγωνιστεί, εδώ και χρόνια, και συνεχίζει σταθερά την ανοδική της πορεία, θα συνεχίσουμε να προσφέρουμε προγράμματα ζωής, ατυχημάτων, υγείας και σύνταξης που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της σύγχρονης επιχείρησης και των εργαζομένων της. Σας βλέπω να μιλάτε με τόσο ενθουσιασμό για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες σας… Μου φαίνεται κάπως πρωτόγνωρο. Μέχρι σήμερα, η MetLife κρατούσε χαμηλό προφίλ… Έχετε δίκιο. Θα συνεχίσουμε να έχουμε μια μετριοπαθή δημόσια παρουσία. Πρέπει όμως να μιλήσουμε ανοιχτά με την κοινωνία. Επενδύουμε στις συμβουλές και θέλουμε οι πολίτες να μας ακούσουν. Παράλληλα, συνεχίζουμε να έχουμε ενεργή, αλλά σχετικά αθόρυβη παρουσία στον τομέα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης σε τακτική βάση και σε έκτακτες περιστάσεις, με έμφαση στους νέους, τις ευπαθείς ομάδες και το περιβάλλον. Μετά από όλα αυτά που συζητήσαμε

σήμερα, πώς πιστεύετε ότι θα εξελιχθούν τα πράγματα για την ασφαλιστική αγορά; Η εισαγωγή της κοινοτικής οδηγίας IDD το 2019 σε συνδυασμό με την προθεσμία εφαρμογής των IFRS 17 το 2021 είναι οι μεγάλες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο κλάδος μας τα επόμενα χρόνια και θα οδηγήσουν τόσο τους διαμεσολαβητές όσο και τις εταιρείες σε μια σειρά σημαντικών αλλαγών, προκειμένου να εναρμονιστούν στις νέες απαιτήσεις. Ειδικά η εφαρμογή των IFRS 17, μία από τις σημαντικότερες αλλαγές των τελευταίων είκοσι χρόνων για τις ασφαλιστικές εταιρείες, απαιτεί εσωτερικές αλλαγές, αυξημένο επαγγελματισμό και συστηματική, έγκυρη και διαρκή πληροφόρηση του πελάτη. Επιπλέον, με δεδομένο το ότι οι αλλαγές αυτές θα επηρεάσουν το σύνολο της λειτουργίας μιας ασφαλιστικής εταιρείας, οι εταιρείες θα χρειαστεί να επενδύσουν πόρους και χρόνο στην εκτίμηση των βραχυχρόνιων και μακροπρόθεσμων επιπτώσεων και κυρίως στον προσεκτικό σχεδιασμό των επόμενων κινήσεων και στην ομαλή εφαρμογή των νέων διαδικασιών, ώστε να ανταποκριθούν εγκαίρως και επαρκώς στο νέο, απαιτητικό πλαίσιο. Η ταχύτητα ανταπόκρισης στις παραπάνω αλλαγές, η αναβάθμιση της ενημέρωσης και εκπαίδευσης των διαμεσολαβητών από τις εταιρείες, σε συνδυασμό με την αποτελεσματική χρήση των κεφαλαίων, θα αποτελέσουν καθοριστικούς παράγοντες επιτυχίας τα χρόνια που έρχονται και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για κάθε εταιρεία. • • • ΧΡΗΜΑ 21

άρθρο

Όμιλος ΟΤΕ: Οδηγεί την ψηφιακή ανάπτυξη της χώρας Στη νέα ψηφιακή εποχή, οι επαναστατικές τεχνολογίες μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα και την ταχύτητα της καθημερινότητας, προσφέροντας νέες δυνατότητες.

ια να μπορέσουν οι επιχειρήσεις, ο δημόσιος τομέας και η κοινωνία να αξιοποιήσουν στο έπακρο τα ψηφιακά εργαλεία και τις νέες δυνατότητες που φέρνουν, είναι απαραίτητες δύο προϋποθέσεις: η δημιουργία δικτύων νέας γενιάς, σταθερής και κινητής, πάνω στα οποία θα «τρέχουν» οι υπηρεσίες του μέλλοντος, και οι λύσεις πληροφορικής, που βοηθούν κάθε οργανισμό (από μια επιχείρηση έως μια πόλη) να λειτουργεί αποτελεσματικότερα, αποδοτικότερα και με χαμηλότερο κόστος. Ο Όμιλος ΟΤΕ, ως η μεγαλύτερη εταιρεία τεχνολογίας στην Ελλάδα, «ανοίγει» τον δρόμο για την ψηφιακή ανάπτυξη με τις τεχνολογικές υποδομές που δημιουργεί και τις ολοκληρωμένες λύσεις πληροφορικής που διαθέτει.

Οι σύγχρονες ψηφιακές λεωφόροι που οδηγούν στην Κοινωνία των Gigabit

Ελλάδα, μήκους άνω των 43.000 χλμ., δίνοντας πρόσβαση σε ταχύτητες Internet έως και 200 Mbps σε περισσότερα από 3 εκατομμύρια νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Κοιτάζοντας μπροστά, προς την Κοινωνία των Gigabit, ο Όμιλος ΟΤΕ ξεκίνησε την επέκταση του δικτύου Fiber to the Home (FTTH), φέρνοντας την οπτική ίνα μέχρι το σπίτι. Στο τέλος του 2018, ο Όμιλος διέθετε τη μεγαλύτερη κάλυψη Fiber To The Home στη χώρα, καθώς οι ταχύτητες με 100% οπτική ίνα ήταν διαθέσιμες σε 22.000 νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Συνολικά, έως το τέλος του 2019, η κάλυψη FTTH θα περιλαμβάνει περίπου 150.000 νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην Αττική, τη Θεσσαλονίκη και σε άλλα μεγάλα αστικά κέντρα και αναμένεται να φθάσει το 1 εκατομμύριο έως το 2022. Το δίκτυο αυτό θα καλύπτει με οπτική ίνα και εγκαταστάσεις μεγάλης κοινωνικής σημασίας, όπως πανεπιστημιακά ιδρύματα, κέντρα μεταφορών, βιομηχανικά πάρκα και δημόσια κτίρια.

Ο Όμιλος ΟΤΕ επενδύει εντατικά σε Δίκτυα Νέας Γενιάς, αναπτύσσοντας υποδομές που θα δώσουν ώθηση στην ελληνική οικονομία και θα δημιουργήσουν προοπτικές ανάπτυξης. Μόνο την περασμένη εξαετία, οι επενδύσεις αυτές στη χώρα ξεπέρασαν τα 2 δισ. ευρώ, ενώ υλοποιεί επενδυτικό πλάνο ύψους 2 δισ. ευρώ έως το 2022 σε δίκτυα οπτικών ινών και κινητής νέας γενιάς. Χάρη σε αυτές τις επενδύσεις, το COSMOTE Fiber είναι το μεγαλύτερο δίκτυο οπτικών ινών στην

Ο Όμιλος ΟΤΕ αναπτύσσει εντατικά και τα δίκτυα κινητής του. Είναι μακράν ο Νο1 σε πληθυσμιακή κάλυψη 4G στην Ελλάδα με 98%, αλλά και 4G+ με πληθυσμιακή κάλυψη 95%. Παράλληλα, προετοιμάζεται για την επόμενη γενιά της ασύρματης επικοινωνίας, το 5G, το οποίο αναμένεται να εγκαινιάσει μια εποχή απεριόριστων δυνατοτήτων. Πρόσφατα, η COSMOTE υλοποίησε το πρώτο δοκιμαστικό δίκτυο 5G στην Ελλάδα, πετυχαίνοντας live ταχύτητες πάνω από 12 Gbps, 60

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

φορές μεγαλύτερες από τις σημερινές ταχύτητες 4G. Η δοκιμή έγινε στον Δήμο Ζωγράφου, όπου η COSMOTE αναπτύσσει πιλοτικό δίκτυο 5G. Ο Όμιλος ΟΤΕ συμβάλλει εδώ και χρόνια στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, υποδομών και υπηρεσιών 5G, με τη δυναμική του συμμετοχή σε 15 ευρωπαϊκά ερευνητικά έργα.

Συνεργάτης επιλογής για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων Πέρα από τη δημιουργία των υποδομών του μέλλοντος, ο Όμιλος ΟΤΕ συμβάλλει στη δυναμική μετάβαση των επιχειρήσεων στη νέα εποχή, προσφέροντας προηγμένες επιχειρηματικές λύσεις ICT. Οι λύσεις αυτές μπορούν να αλλάξουν τις επιχειρήσεις «από μέσα», ώστε να λειτουργούν αποτελεσματικότερα, αποδοτικότερα και με χαμηλότερο κόστος, βοηθώντας τες να κερδίσουν το «στοίχημα» της νέας, ψηφιακής εποχής. Έχοντας υλοποιήσει μια σειρά από μεγάλα και σύνθετα έργα, ο Όμιλος ΟΤΕ έχει αποδείξει πως διαθέτει το μέγεθος και την τεχνογνωσία ώστε να συμβάλει ουσιαστικά στον ψηφιακό μετασχηματισμό κάθε οργανισμού. Αποτελεί συνεργάτη επιλογής για όσες επιχειρήσεις αναζητούν καινοτόμες λύσεις στους τομείς της υγείας, του τουρισμού, της ασφάλειας πληροφοριών, της ενέργειας, των Data Centers, του Cloud και του Internet of Things (IoT). • • •

Greek Hospitality Awards 2019

Κο ρυ φα ίες δι ακ ρίσ εις για Sa ni Re so rt κα ι Gr ec ot el Co rf u Im pe ria l Ex cl us iv e Re so rt

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Greek Hospitality Awards 2019

ε μια λαμπρή τελετή, παρουσία 510 στελεχών της ελληνικής ξενοδοχίας και επισήμων, πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2019 η απονομή των βραβείων Greek Hospitality Awards 2019 (www.hospitality. ethosawards.eu – #gha19), που διοργάνωσαν για 5η χρονιά η Ethos Awards, το οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.com.gr και το περιοδικό ΧΡΗΜΑ. Κορυφαίο Ξενοδοχείο Top Greek Resort 2019 αναδείχθηκε το Sani Resort

Παρουσιαστές της βραδιάς: Χάρης Ντιγριντάκης, Οικονομικός Συντάκτης Alpha 98.9, Ελεύθερος Τύπος, tourismtoday.gr, Μαρία Νικόλτσιου, Δημοσιογράφος-Παρουσιάστρια Ειδήσεων, Αlpha TV.

και Κορυφαίο Ξενοδοχείο Top Greek Hotel 2019 το Grecotel Corfu Imperial Exclusive Resort.

βραβεύει την αριστεία στον χώρο των ελληνικών ξενοδοχείων, μέσα από αξιοκρατική διαδικασία, στην οποία συμμετέχουν η Επιτροπή Αξιολόγησης, αποτελούμενη από εξέχουσες προσωπικότητες, και το κοινό, με ποσοστιαία στάθμιση ψήφων 60/40. Tα βραβεία τελούν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Τουρισμού, του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, της ΔΕΘ Helexpo, της Γενικής Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Επιχειρήσεων Τουρισμού, του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων και του Συνδέσμου των εν Ελλάδι Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, απηύθυναν χαιρετισμό και απένειμαν βραβεία η υπουργός Τουρισμού, κ. Έλενα Κουντουρά, και η βου-

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο Athenaeum InterContinental, με τη συμμετοχή άνω των 200 ξενοδοχείων και τουριστικών επιχειρήσεων στη διαγωνιστική διαδικασία. Ο θεσμός των Greek Hospitality Awards επι-

λευτής Α’ Αθηνών της Νέας Δημοκρατίας και πρώην υπουργός Τουρισμού, κ. Όλγα Κεφαλογιάννη.

Η κ. Κουντουρά αναφέρθηκε στη θεαματική αύξηση του ελληνικού τουρισμού, πάνω από 35%, την τελευταία τετραετία, με ιστορικά ρεκόρ αφίξεων και εσόδων και στην ανάδειξή του σε κινητήρια δύναμη για την οικονομία και την ανάπτυξη. «Με την εθνική τουριστική πολιτική που σχεδιάσαμε και υλοποιούμε από το 2015, με στρατηγικές συμφωνίες και διαπραγματεύσεις και με δυναμικές δράσεις στην παγκόσμια προώθηση και προβολή, καταφέραμε να απογειώσουμε τον ελληνικό τουρισμό τα τέσσερα τελευταία χρόνια, με ρυθμούς ανάπτυξης κάθε χρόνο διΧΡΗΜΑ 25

Greek Hospitality Awards 2019

πλάσιους του παγκόσμιου μέσου όρου» τόνισε η υπουργός. «Η διαρκής τουριστική ανάπτυξη των τελευταίων ετών οδήγησε στη σημαντική ενίσχυση των οικονομικών αποτελεσμάτων στον τουριστικό κλάδο την τελευταία διετία, με διψήφια αύξηση του κύκλου εργασιών και της κερδοφορίας, στην αύξηση της απασχόλησης και σε έκρηξη των νέων επενδύσεων. Στήριξε συνολικά την ελληνική οικονομία, συμπαρασύροντας στην ανάπτυξη όλους τους παραγωγικούς κλάδους που συνδέονται με τον τουρισμό», επεσήμανε η κ. Κουντουρά. Επίσης τόνισε: «Ανακτήσαμε την αξιοπιστία μας και χτίσαμε σχέσεις με την παγκόσμια τουριστική αγορά, με τους ηγέτες της ταξιδιωτικής βιομηχανίας, που ξέρουν ότι έχουν απέναντί τους έναν αξιόπιστο συνομιλητή και εμπιστεύονται την Ελλάδα». Για το 2019, η κ. Κουντουρά τόνισε ότι είναι μια απαιτητική χρονιά, με ιδιαιτερότητες που κρατούν σε εγρήγορση όλη την ευρωπαϊκή ταξιδιωτική αγορά και που ήδη το Υπουργείο Τουρισμού διαχειρίζεται, με στόχο τη διατήρηση της υψηλής ζήτησης και την ενίσχυση των τουριστικών μεριδίων. Ενώ αναφέρθηκε και στο αναπτυξιακό σχέδιο που έχει καταρτίσει το Υπουργείο για την επόμενη ημέρα στον τουρισμό, με στόχο να διαμορφωθούν νέες συνθήκες και προοπτικές για την εξασφάλιση της τουριστικής ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια. Ευχαρίστησε δε τον ιδιωτικό τομέα για το 26

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

υψηλό επίπεδο των υπηρεσιών που προσφέρει στον τομέα της φιλοξενίας, αναφέροντας: «Είστε η εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας που πηγαίνει μπροστά. Ο τουρισμός είναι εθνική υπόθεση και μας αφορά όλους». Η κ. Κεφαλογιάννη, στην ομιλία της, ανέφερε ότι ο τουρισμός αποτελεί έναν δυναμικό κλάδο, που, ωστόσο, για να αναπτυχθεί χρειάζεται κίνητρα και φορολογική σταθερότητα. Ειδικότερα, ανέφερε: «Το Υπουργείο Τουρισμού οφείλει να είναι ο θεσμικός θεματοφύλακας. Δεν υποκαθιστά την τουριστική δουλειά. Δεν είναι tour operator. Οφείλει να είναι η θεσμική εγγύηση ενός κράτους που προστατεύει και δρα για το καλό του τομέα. Μιας κυβέρνησης που πιστεύει ότι ο τουρισμός είναι εθνική υπόθεση. Και απαιτεί τη συμμετοχή όλων των εταίρων». Η ίδια επεσήμανε ακόμη: «Άμεση προτεραιότητα θα πρέπει να είναι ο δίκαιος επανασχεδιασμός και η αποσυμπίεση των τεράστιων φορολογικών βαρών που δέχεται ο τουρισμός τα τελευταία χρόνια. Δεν πρόκειται να αφήσουμε τον τουρισμό έρμαιο της υπερφορολόγησης. Δεν πρόκειται να τον μετατρέψουμε σε κλάδο “πειραματόζωο” των υπερπλεονασμάτων». Τόνισε, επίσης, ότι: «Ο ελληνικός τουρισμός χρειάζεται ένα νέο, επικαιροποιημένο εθνικό σχέδιο. Χρειάζεται ένα νέο αναπτυξιακό σχέδιο, που θα προωθεί την υγιή επιχειρηματικότητα

και θα ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Μακροχρόνια ανάπτυξη, με στροφή στον ποιοτικό τουρισμό, που ξεφεύγει από τις μονοδιάστατες λογικές μέτρησης των αφίξεων, που λαμβάνει σοβαρά υπόψη την κοινωνική συνοχή και την καταπολέμηση των ανισοτήτων». Ακολούθησε η απονομή των βραβείων Greek Hospitality Awards 2019, με τη βράβευση του Sani Resort ως Top Greek Resort 2019 και του Grecotel Corfu Imperial Exclusive Resort ως Top Greek Hotel 2019.

Greek Hospitality Awards 2019

Αναλυτικά:

Grecotel Corfu Imperial Exclusive Resort

SILVER

GOLD

Top Greek Hotel 2019

Rocabella Mykonos Hotel

SILVER

Sani Resort

Navarino Dunes, Costa Navarino

SILVER

SILVER Anemos Luxury Grand Resort

Grand Resort Lagonissi

BRONZE

GOLD

Top Greek Resort 2019

Mayia Exclusive Resort & Spa

ΧΡΗΜΑ 27

Greek Hospitality Awards 2019

ΤΙΜΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ 2019 Greek Hospitality Leader

Greek Hospitality Influencer

Greek Hospitality Personality

Ιωάννης Χατζηλαζάρου, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, H Hotels Collection

Ιωάννης Κυρίτσης, Ιδιοκτήτης της Axia Hospitality

Αλέξανδρος Αγγελόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Aldemar Resorts

Greek Hospitality Rising Star

Greek Hospitality Mentor

Γεώργιος Κωνσταντινίδης, SWOT | Founder & CEO

Βασίλης Κουλλιάς, Πρόεδρος του Ομίλου Koullias Group στην Κω

Στον αείμνηστο Περικλή Λύτρα, Διακεκριμένο Ακαδημαϊκό του Τουρισμού, Ιδρυτή & Διευθυντή Μεταπτυχιακού Τουριστικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Δυτ. Αττικής

Best Greek Hospitality Region

Περιφέρεια Πελοποννήσου

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

ΧΡΗΜΑ 29

Greek Hospitality Awards 2019

ΒΡΑΒΕΙΑ ΣΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Best Greek City Hotels

GOLD

SILVER

Best Greek New City Hotel

Antigon Urban Chic Hotel (μέλος της HotelBrain)

The Lake Hotel

BRONZE

SILVER

GOLD

Best Greek Apartment City Hotel

Wyndham Athens Residence Managed by Zeus International

Trianon Luxury Apartments & Suites

Athenian Residences Pool & Luxury Suites (μέλος της HotelBrain)

Axia Hospitality & Athens Mansion Luxury Suites

BRONZE

SILVER

GOLD

Best Greek Boutique City Hotel

Saz City Life Hotel

Aρχοντικό Ωρολογόπουλου

The Excelsior

Radisson Blu Park Athens Hotel 30

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

SILVER Civitel Olympic

BRONZE

NJV Athens Plaza

SILVER

Athenaeum InterContinental Athens

SILVER

GOLD

Best Greek Business City Hotel

Wyndham Grand Athens Managed by Zeus International

Kosta Palace City Hotel

Mediterranean Palace

Noble Suites Acropolis (μέλος της HotelBrain)

SILVER Saz City Life Hotel

The Artist Athens (μέλος της HotelBrain)

GOLD

Best Greek Lifestyle City Hotel

GOLD

Best Greek Landmark City Hotel

GOLD

Greek Hospitality Awards 2019

Best Greek Design City Hotel

GOLD

BRONZE

Best Greek All Suite City Hotel

Saz City Life Hotel

Makedonia Palace

Sitia Beach City Resort & Spa

Crowne Plaza Athens City Centre

SILVER Grand Hotel Palace

Radisson Blu Park Athens Hotel

BRONZE

Athenaeum InterContinental Athens

SILVER

GOLD

Best Greek MICE City Hotel

Civitel Olympic

The Lake Hotel

SILVER

GOLD

Best Greek Green City Hotel

Grand Hotel Palace ΧΡΗΜΑ 31

Greek Hospitality Awards 2019 Best Greek Resorts

GOLD

SILVER

Best Greek New Resort

Mayia Exclusive Resort & Spa

Grand Blue Beach Hotel

Ilaeira Mountain Resort (μέλος της HotelBrain)

SILVER

GOLD

Best Greek Mountain Resort

CHC Kounali Mountain Resort

Pirrion Boutique Hotel Sweet Hospitality (μέλος της HotelBrain)

SILVER

Grecotel Corfu Imperial Exclusive Resort

Mitsis Blue Domes Resort & Spa

Axia Hospitality & Patmos Aktis

Grecotel Casa Marron Family Resort Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Apollonia Beach Resort & Spa

Mayia Exclusive Resort & Spa

CHC Athina Palace Resort and Spa

SILVER

Ikos Resorts

SILVER

GOLD

Best Greek All Inclusive Resort

Mythos Palace Resort & Spa

Atlantis Hotel

SILVER

GOLD

Best Greek Beach Resort

Mitsis Alila Resort & Spa

Mythos Palace Resort & Spa

Atlantis Hotel

Greek Hospitality Awards 2019

SILVER Miraggio Thermal Spa Resort

Apollonia Beach Resort & Spa

BRONZE

Grecotel Olympia Riviera & Aqua Park Luxury Resort

SILVER

Aldemar Olympian Village

GOLD

Best Greek Family Resort

Cactus Beach

Kookis Village (μέλος της HotelBrain)

Kenshō Psarou

Aloe Boutique & Suites Hotel

SILVER

GOLD

Best Greek New Boutique Resort

Apricot & Sea Luxury Villas (μέλος Aqua Vista Hotels)

Axia Hospitality & Myst Boutique Hotel

SILVER

GOLD Elysium Boutique Hotel

Atrium Thassos

Mr & Mrs White Paros

SILVER

Elounda Orama | Boutique Hotel

GOLD

Best Greek Boutique Resort

Mr & Mrs White Corfu ΧΡΗΜΑ 33

Greek Hospitality Awards 2019

CHC Athina Palace Resort & Spa

BRONZE

SILVER

Best Greek Honeymoon Resort

Rodos Palace Hotel

Halcyon Villas Naxos (μέλος της HotelBrain)

CHC Galini Sea View

Serenity Blue Hotel

On Τhe Rocks Santorini (μέλος της HotelBrain)

GOLD

Best Greek Thermal Spa Resort

GOLD

Best Greek Thalasso Resort

Aldemar Royal Mare & Royal Olympian

Best Greek Golf Resort

GOLD

CHC Athina Palace Resort & Spa

SILVER

GOLD

Best Greek Romantic Resort

Miraggio Thermal Spa Resort

Navarino Dunes, Costa Navarino

Mayia Exclusive Resort & Spa

Kenshō Psarou

GOLD

SILVER

Best Greek MICE Resort

Rodos Palace Hotel 34

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Dolce Attica Riviera Managed by Zeus International

BRONZE

SILVER

GOLD

Best Greek Design Resort

Art Hotel Santorini (μέλος Aqua Vista Hotels)

Ostraco Luxury Hotel & Suites (μέλος της HotelBrain)

¸ 7è ¢éïòçÀîöóè ¦éï ¦ìÜòè÷ áðÞ ¦ïôÛ 9-10-11

ÁÃ¶»µÄ¹ÃË

2019

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ & LOGISTICS

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΑΠΟΘΗΚΗΣ

∆ΙΟΡΓΑΝΩΣΗ

www.sce.gr | 210 9010040

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ - SOFTWARE

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ

ΧΟΡΗΓΟI ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΥΠO ΤΗΝ ΑΙΓI∆Α

Greek Hospitality Awards 2019

Grand Blue Beach Hotel

SILVER

GOLD

Best Greek Green Resort

Ideales Resort

Finikas Hotel Naxos (μέλος της HotelBrain)

Avaton Luxury Villas ResortRelais & Châteaux

SILVER Elite Estates

Art Blue Villas (μέλος της HotelBrain)

SILVER

Aldemar Knossos Villas

GOLD

Best Greek Villas & Holiday Homes

Axia Hospitality & Amaya Villas

Ideales Resort

Axia Hospitality & Suites of the Gods

Mykonos Bliss Cozy Suites (μέλος της HotelBrain)

Bratsera Hotel & Restaurant 36

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Astra Suites

White Harmony Luxury Suites (μέλος Aqua Vista Hotels)

GOLD

Best Greek Ski Resort

SILVER

GOLD

Best Greek Historic Resort

SILVER

GOLD

Best Greek All Suites Resorts

Rodos Palace Hotel

Nefeles Luxury Residences & Lounge (μέλος της HotelBrain)

Greek Hospitality Awards 2019

SILVER

GOLD

Best Greek Villa Resort

Zinas Villas (μέλος της HotelBrain)

Kappa Resort

Best Greek Hotel Facilities

Miraggio Thermal Spa Resort

GOLD

Best Greek Hotel Dining Experience

GOLD

Best Greek Hotel Marina

Kenshō Psarou

The Excelsior

Rodos Palace Hotel

Αρχοντικό Μυτιληναίου Σκρετάϊον

SILVER Mirabilia Boutique Hotel (μέλος της HotelBrain)

CHC Galini Sea View

GOLD

Best Greek Hotel Bar

SILVER

GOLD

Best Greek Hotel Restaurant

Makedonia Palace

Elements by Aldemar Resorts

BRONZE

Kappa Resort

SILVER

Athermi Suites (μέλος Aqua Vista Hotels)

SILVER

GOLD

Best Greek Hotel Tailor Made Guest Experience

Kappa Restaurant

Super Paradise Suites & Rooms ΧΡΗΜΑ 37

Greek Hospitality Awards 2019

Αρχοντικό Μυτιληναίου Σκρετάϊον

SILVER Kallichoron Art Boutique Hotel

Best Greek Boutique Hotel

GOLD

Best Greek Hotel Conference Center

Apollonia Beach Resort & Spa

SILVER

Kosta Palace City Hotel

SILVER

GOLD

Best Greek Hotel Breakfast

Rodos Palace Hotel

Delfino Blu Boutique Hotel & Spa

Milos Breeze Boutique Hotel

SPECIAL AWARDS

Grand Blue Beach Hotel

SILVER Astra Suites

Makedonia Palace

CHC Galini Sea View

BRONZE

SILVER

Grecotel Amirandes Exclusive Resort

SILVER

GOLD

Best Greek Excellence In Service Hotel

Oasis Scala Beach Hotel (μέλος της HotelBrain)

Ideales Resort

Αρχοντικό Μυτιληναίου Σκρετάϊον

NJV Athens Plaza 38

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Grand Blue Beach Hotel

SILVER

GOLD

Best Greek Sustainable Hotel

Aldemar Resorts

Apollonia Beach Resort & Spa

Greek Hospitality Awards 2019

BRONZE

GOLD

Best International Hotel Brand

Atrion Resort Hotel

Atlantis Hotel

Katikies Resorts & Club (μέλος της HotelBrain)

Best Greek Hotel Technology Innovation

GOLD

SILVER

GOLD

Best Greek Hotel Loyalty Programme

m-hospitality - Electra Rewards

Rodos Palace Hotel

Novotel Athens

SILVER

Grecotel Hotel & Resorts

SILVER

GOLD

Best Greek Hotel Brand

Κωτσόβολος - Dixons South-East Europe ΑΕΒΕ

LG Electronics Ελλάς

m-hospitality - Ikos Resorts

GOLD Nelios & The Y Hotel

Best Greek Innovation Hotel

It Concept & Amada Colossos Resort

Rodos Palace Hotel

Best Greek Technology Hotel

GOLD

Best Greek Hotel Mobile App

Nelios & The Foundry

GOLD

Nelios & Euphoria Retreat

GOLD

Best Greek Hotel Website

Grand Hotel Palace ΧΡΗΜΑ 39

GOLD The Luxury Hotels

CHC Hotels-Chnaris Hotel Management, Development & Consulting SA

Δ. Δρακουλάκης ΑΒΕΤΕ

SILVER LG Electronics Ελλάς

Best Hotel Entertainment & Technology Supplier

GOLD

SILVER

Όμιλος Πορτοκαλίδη Istikbal

Κωτσόβολος - Dixons South-East Europe ΑΕΒΕ

BRONZE

Ideal Standard

GOLD

Best Hotel Supplier

HotelBrain

SILVER

Ekdromi.gr

GOLD

Best Greek Hotel Management Strategy

SILVER

Best Greek Hotel Marketing Strategy

SILVER

Greek Hospitality Awards 2019

Kanelli SA

Κωτσόβολος - Dixons South-East Europe ΑΕΒΕ

Eurotel Hospitality

It Concept

Ekdromi.gr

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

GOLD

SILVER

GOLD

GOLD 40

Panadvert

Μητροπολιτικό Κολλέγιο

Best Hotel Sustainable Solutions Provider

Best Digital Advertising and Performance Campaign

Nelios & Andronis Exclusive

Best Hotel Education Provider

GOLD

SILVER It Concept

Best Hotel Marketing & Social Media Provider

GOLD

Best Hotel IT, Web & Telecoms Supplier

GOLD

Best Hotel Amenities Supplier

Ekdromi.gr

LG Electronics Ελλάς

Mideast Travel Worldwide

Smile Acadimos IKE

Greek Hospitality Awards 2019

GOLD

Best Tour Operator

SILVER

GOLD

Best PCO/DMC

Smile Acadimos IKE

Tez Tour Hellas SA

Axia Hospitality

SILVER

GOLD

Best Hotel Sales Representative Company

CHC Hotels-Chnaris Hotel Management, Development & Consulting SA

SWOT | Hospitality Management Company

Μινωικές Γραμμές

Attica Group

Best Greek Studios & Apartments

Χcite Hotel Salem

Best Greek Initiative Promoting Greece Abroad

Aphrodite Hotel & Suites Samos (μέλος της HotelBrain)

GOLD Sympossio Greek Gourmet Touring

ΚΑΤΕΘ

SILVER

Best Greek Architectural Firm

GOLD

Best Greek Day Use Hotel

SILVER

GOLD

Best Greek Coastal Shipping Company

Axia Hospitality

SWOT | Hospitality Management Company

CHC Hotels-Chnaris Hotel Management, Development & Consulting SA

GOLD

Zeus International

SILVER

GOLD

Best Hotel Management Consultant

MM Group Consulting Engineers ΧΡΗΜΑ 41

Greek Hospitality Awards 2019

Best Internet Sales Channel

Best Greek Travel Video

Best Hotel Insurance Solutions

Nelios

Ekdromi.gr

SILVER

GOLD

Best Greek Hotel Website Developer

Nelios & Aldemar

Tool (Website Development for Kamari Beach Hotel Santorini)

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

SILVER

GOLD

Best Branding Strategy

Aqua Vista Hotels

SILVER ΚΑΤΕΘ | Mediterranean Palace

Tool (Pillowhite)

SILVER

Αρχοντικό Ωρολογόπουλου

SILVER

GOLD

M-Agiostratitis Architecture+Design

GOLD

Dolce Attica Riviera Managed by Ζeus International

Best Hotel Digital Marketing Agency

SILVER

GOLD

Best Greek Hotel Architectural Project

NEEDaFIXER

K2 Insurance Risk Management Consultants

[αφιέρωμα]

Auditing:

Θεσμός άμεσα συνδεδεμένος με τις ανώνυμες εταιρείες

Από τον Γιώργο Καλούμενο

α τελευταία χρόνια, ο καταιγισμός των εξελίξεων στο οικονομικό προσκήνιο έχει καταστήσει την ενασχόληση με το αντικείμενο της Ελεγκτικής επιτακτική. Ειδικότερα, οικονομικά σκάνδαλα όπως αυτό της ενεργειακής εταιρείας Enron, το οποίο ουσιαστικά προκάλεσε τη διάλυση της μίας εκ των πέντε μεγάλων ελεγκτικών εταιρειών, της Arthur Andersen, είχε ως άμεσο αποτέλεσμα εταιρείες, επενδυτές, ρυθμιστικές αρχές να επιζητούν τον ουσιαστικό έλεγχο της διαχείρισης της περιουσίας των ιδιωτικών και δημόσιων οικονομικών μονάδων.

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Η Ελεγκτική είναι ο κλάδος της Οικονομικής των Επιχειρήσεων και Εκμεταλλεύσεων ο οποίος έχει ως αντικείμενο τη μελέτη και διατύπωση αρχών, κανόνων και διαδικασιών για τη διενέργεια ελέγχου επί της οικονομικής διαχείρισης της περιουσίας των οικονομικών μονάδων. Ας κατανοήσουμε όμως πλήρως τι είναι ο έλεγχος επί της οικονομικής διαχείρισης της περιουσίας των οικονομικών μονάδων. Ο ανωτέρω έλεγχος καλείται «διαχειριστικός ή λογιστικός έλεγχος». Όλες οι επιχειρήσεις

ιδρύονται έχοντας έναν σκοπό ή διαφορετικά έναν λόγο ύπαρξης. Αν είναι ιδιωτικές, σκοπός είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους, αν είναι κρατικές, σκοπός είναι η κάλυψη των δημόσιων δαπανών, ενώ τέλος οι μη κυβερνητικοί (κερδοσκοπικοί) οργανισμοί σκοπό έχουν την κάλυψη των ευρύτερων κοινωνικών αναγκών. Για την επίτευξη των ανωτέρω σκοπών απαιτούνται επάρκεια σε κεφάλαια, διαχείριση αυτών, πρόσληψη προσωπικού, διενέργεια αγοράς και πώλησης αγαθών και υπηρεσιών, λήψη δανείων και διάφορες άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες. Η διενέργεια αυτών

Ο όρος auditor (ελεγκτής) αναπτύχθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, καθώς με τον νόμο του 1862 αναγνωρίζεται ότι είναι αναγκαίο οι πληροφορίες που περιέχονται στις οικονομικές καταστάσεις των εταιρειών να είναι αξιόπιστες και ορθά απεικονιζόμενες.

των δραστηριοτήτων πραγματοποιείται μέσω συναλλαγών τις οποίες κάθε οικονομική οντότητα έχει την υποχρέωση να αποτυπώνει στα λογιστικά της βιβλία. Αντικείμενο λοιπόν της Ελεγκτικής είναι ο έλεγχος με τη διενέργεια συγκεκριμένων αρχών και μεθόδων που εφαρμόζονται από τον ελεγκτή για τη διατήρηση της ορθότητας των συναλλαγών και της συμμόρφωσης με το εκάστοτε θεσμικό και λογιστικό πλαίσιο. Στη συνέχεια, θα γίνει μια σύντομη ιστορική επισκόπηση της εξέλιξης του θεσμού της Ελεγκτικής, ενώ παράλληλα θα αναλυθούν οι αρχές που διέπουν την Ελεγκτική, η διάκριση των ελέγχων καθώς και το υποκείμενο του ελέγχου, ο ελεγκτής.

Ιστορική αναδρομή του θεσμού τoυ auditing Η Ελεγκτική, ως μέθοδος, και γενικότερα η διενέργεια ελέγχων έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα. Συγκεκριμένα, η λέξη Auditing (αγγλικός όρος για τη λέξη Ελεγκτική) προέρχεται από το λατινικό ρήμα “audire”, που σημαίνει «ακούω», αφού οι ελεγκτές του Ρωμαίου αυτοκράτορα άκουγαν τους φορολογούμενους πολίτες να υποβάλλουν τις δηλώσεις τους με προφορικό τρόπο. Οι πρώτες όμως ιστορικές ενδείξεις για την ελεγκτική πρακτική προέρχονται από τη Βαβυλώνα και την Αρχαία Αίγυπτο, όπου τηρούνταν υποτυπώδεις λογαριασμοί και στοιχειώδεις έλεγχοι για την απόδοση των φόρων ή για τη συγκομιδή των γεωργικών προϊόντων. Γενικότερα, η ανάγκη για τη διενέργεια του ελέγχου εμφανίζεται από την πρώτη χρονιά της οικονομικής ζωής του ανθρώπου και ειδικότερα

Στην Αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στην Αθήνα, συγκροτήθηκαν δύο σώματα ελέγχου, το Συνέδριο των Λογιστών και ο Εύθυνος, των οποίων αρμοδιότητες ήταν ο λογαριασμός των αξιωματούχων που διαχειρίζονταν τη δημόσια περιουσία και γενικότερα τη διαχείριση των πόλεων και των ναών. Το πρώτο όμως επίσημο όργανο με αντικείμενο την Ελεγκτική εμφανίζεται στη Βενετία το 1581 και ονομάζεται «Ένωση Επαγγελματιών Ελεγκτών». Ο όρος auditor (ελεγκτής) αναπτύχθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, καθώς με τον νόμο του 1862 αναγνωρίζεται ότι είναι αναγκαίο οι πληροφορίες που περιέχονται στις οικονομικές καταστάσεις των εταιρειών να είναι αξιόπιστες και ορθά απεικονιζόμενες. Έτσι, η Αγγλία γίνεται η πατρίδα των ορκωτών λογιστών και του ελέγχου και μέχρι σήμερα διαθέτει τις πιο αναγνωρισμένες και επιτυχημένες πιστοποιήσεις για ορκωτούς λογιστές. Η μεγάλη τεχνολογική πρόοδος που επήλθε στις αρχές του 20ού αιώνα είχε ως άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση της μαζικής παραγωγής, τη μεγέθυνση των οικονομικών μονάδων και άλλες σημαντικές αλλαγές, όπως ο διαχωρισμός της ιδιοκτησίας από τη διοίκηση. Οι εξελίξεις αυτές είχαν ως συνέπεια να αλλάξει ο προσανατολισμός του ελέγχου, αλλά και την ανάπτυξη νέων αρχών, όπως αυτής του δεδουλευμένου.

Η εξέλιξη του θεσμού στην Ελλάδα Η ιστορία του θεσμού του ελέγχου στην Ελλάδα είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον θεσμό των ανώνυμων εταιρειών, καθώς η αδυναμία διαχείρισης των ΑΕ στις αρχές του 20ού αιώνα κατέστησε την κρατική παρέμβαση στη Λογιστική και στην Ελεγκτική επιτακτική ανάγκη. Η πρώτη νομοθετική παρέμβαση ήταν αυτή του Ν. 1348/1918, ο οποίος ουσιαστικά οδήγησε όλες τις ανώνυμες εταιρείες υπό στενή κρατική παρακολούθηση. Ο νόμος όμως ο οποίος εισήγαγε τις διατάξεις για την κατάρτιση των οικονομικών καταστάσεων, τη διανομή κερδών και κυρίως τον ορισμό των εξωτερικών ελεγκτών είναι ο νόμος περί ανωνύμων εταιρειών, ο N. 2190/1920. Ο συγκεκριμένος νόμος συμπεριέλαβε όλες τις βασικές διατάξεις του νόμου 1348/1918 και

ρύθμισε επιπλέον μια σειρά θεμάτων, όπως η σύσταση μιας ΑΕ, η γενική συνέλευση των μετόχων, η διοίκησή της, η σύνθεση του διοικητικού της συμβουλίου κ.λπ. Το άρθρο 36 του νόμου όρισε ότι ο ισολογισμός κάθε ανώνυμης εταιρείας πρέπει να ελέγχεται από τουλάχιστον δύο ελεγκτές, διοριζόμενους από την ετήσια γενική συνέλευση των μετόχων, ενώ το άρθρο 37 έδωσε στους ελεγκτές το δικαίωμα πρόσβασης στα βιβλία των εταιρειών και απαίτησε την κατάρτιση έκθεσης ελέγχου στην ετήσια γενική συνέλευση. Οι αδυναμίες του νόμου σχετικά με τον σαφή καθορισμό των προσόντων των ελεγκτών και ο έντονα οικογενειακός χαρακτήρας των εταιρειών είχαν ως αποτέλεσμα να μη διενεργούνται ουσιαστικοί έλεγχοι. Η κατάσταση αυτή οδήγησε σε νέα κρατική παρέμβαση, με τον νόμο 5076/1931 επί Βενιζέλου πρωθυπουργού. Ο νόμος αυτός προέβλεπε τη δημιουργία του Σώματος Ορκωτών Λογιστών, οι ελεγκτές του οποίου θα απολάμβαναν δημόσιο κύρος και όλη η λειτουργία του θεσμού θα τελούσε υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας. Η γερμανική κατοχή και ο εμφύλιος πόλεμος που ακολούθησαν καθυστέρησαν τη διαδικασία ίδρυσης. Η τελική απόφαση ελήφθη στις 21 Απριλίου 1955, με την οποία ψηφίστηκε στη Βουλή το Νομοθετικό Διάταγμα 3329/1955, με το οποίο γεννήθηκε το ελεγκτικό επάγγελμα στην Ελλάδα. Στο τέλος του έτους 1956, έγινε η επιλογή των πρώτων 10 ορκωτών λογιστών, 9 βοηθών ορκωτών λογιστών και 9 δόκιμων.

Η μετάβαση από το ΣΟΛ στο ΣΟΕΛ Ο ιδρυτικός νόμος του ΣΟΛ προέβλεπε τη σταδιακή μετατροπή του ΣΟΛ σε έναν αυτοδιοικούμενο οργανισμό, με τη συμμετοχή περισσότερων ορκωτών λογιστών στο Εποπτικό Συμβούλιο (ΕΣ). Επίσης, με τον νόμο 4107/1960 προβλέφθηκε σαφώς η προοπτική απελευθέρωσης του επαγγέλματος με την παροχή της δυνατότητας δημιουργίας ανεξάρτητων γραφείων ορκωτών λογιστών. Η οριστική όμως απελευθέρωση του ελεγκτικού επαγγέλματος θα έρθει τη δεκαετία του 1990 και συγκεκριμένα τον Σεπτέμβριο του 1991, όταν ψηφίστηκε ο νόμος 1969/1991, ο οποίος προέβλεπε την κατάργηση του ΣΟΛ και την ίδρυση της επαγγελματικής οργάνωσης, του Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ). Τα βασικά χαρακτηριστικά των αλλαγών που ΧΡΗΜΑ 45

αφιέρωμα

από την περίοδο που ξεκινά να πραγματοποιεί συναλλαγές με ανταλλαγή αγαθών, ανθρώπων και, μετέπειτα, χρήματος.

αφιέρωμα επήλθαν στη δομή και την οργάνωση του ελληνικού ελεγκτικού επαγγέλματος, ύστερα από έντονες αντιπαραθέσεις και αμφισβητήσεις, είναι τα ακόλουθα: • Οι μεγάλες ελεγκτικές εταιρείες πέτυχαν επαγγελματική αναγνώριση, δηλαδή το δικαίωμα να διενεργούν τους υποχρεωτικούς εκ του Νόμου τακτικούς ελέγχους των επιχειρήσεων. • Όλοι οι αναγνωρισμένοι ελεγκτές είναι μέλη μιας επαγγελματικής ένωσης, του ΣΟΕΛ, και μπορούν να παρέχουν ελεγκτικό έργο, είτε ατομικά, ως φυσικά πρόσωπα, είτε, όπως είναι ο κανόνας, οργανωμένοι σε ελεγκτικές εταιρείες ή κοινοπραξίες.

σχέδιο κατευθυντήριων οδηγιών σε θέματα ελεγκτικής και συναφών εργασιών. Η IAPC λαμβάνει γνώση όλων των εθνικών προτύπων ελέγχου και υπό το πρίσμα παρόμοιας γνώσης εκδίδει τα Διεθνή Πρότυπα Ελέγχου (ΔΕΠ). Τα ΔΕΠ εφαρμόζονται στον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων και περιέχουν βασικές αρχές και ουσιαστικές διαδικασίες με μορφή επεξηγηματικού υλικού. Οι χώρες-μέλη της IFAC μπορούν να επιλέξουν ως εθνικά πρότυπα τα Διεθνή Πρότυπα Ελεγκτικής.

γούνται, ανάλογα με τη φύση τους, σύμφωνα με τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα και συγκεκριμένα με:

Τα Ελληνικά Ελεγκτικά Πρότυπα (ΕΕΠ)

Επιπροσθέτως, το 2010, τα Διεθνή Πρότυπα Δικλίδων Ποιότητας, που εκδόθηκαν το 2009 από το Διεθνές Συμβούλιο Προτύπων Ελέγχου και Διασφάλισης (International Auditing and Assurance Standards Board-IAASB), μεταφράστηκαν στην ελληνική γλώσσα από το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ), ύστερα από εξουσιοδότηση της ΕΛΤΕ, με αποτέλεσμα τη δημιουργία εγχειριδίου με την έγκριση της IFAC. Εν συνεχεία, με απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών, δημοσιεύεται στο ΦΕΚ η «Έγκριση και ισχύς των Διεθνών Ελεγκτικών Προτύπων σε μετάφραση στην ελληνική γλώσσα».

• Τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα (International Standards on Auditing) • Τα Διεθνή Πρότυπα Επισκόπησης (International Standards on Review Engagements) • Τα Διεθνή Πρότυπα Συναφών Εργασιών (International Standards on Related Services)

• Η αμοιβή του ελέγχου ουσιαστικά προσδιορίζεται με συμφωνία ελεγκτή και ελεγχομένου, αν και ο Νόμος προβλέπει την υποβολή προσφορών και, τυπικά, απαγορεύει τη διαπραγμάτευση. • Οι ελεγχόμενες επιχειρήσεις έχουν πλήρη ελευθερία στην επιλογή του ορκωτού ελεγκτή.

Αρχές της Ελεγκτικής Οι αρχές και οι κανόνες της Ελεγκτικής διαμορφώνονται από τη μακροχρόνια εφαρμογή του ελέγχου και από τα ελεγκτικά πρότυπα. Τα ελεγκτικά πρότυπα καθοδηγούν τους ελεγκτές στο έργο τους και συνιστούν το μέτρο της εκτίμησης της εργασίας τους. Η ευθύνη του ελεγκτή δεν περιορίζεται μόνο στην ικανοποίηση των συμφερόντων του πελάτη, αλλά σχετίζεται άμεσα με την αποδοχή ότι ενεργεί υπέρ του δημόσιου συμφέροντος.

Τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα (ΔΕΠ) Η Διεθνής Ομοσπονδία Λογιστών, International Federation of Accountants (IFAC), είχε ως απώτερο σκοπό κατά την ίδρυσή της την «ανάπτυξη και βελτίωση ενός συντονισμένου παγκόσμιου λογιστικού επαγγέλματος με ομοιόμορφα πρότυπα». Επειδή τα εθνικά πρότυπα ελέγχου και συναφών υπηρεσιών που εκδίδονται σε διαφορετικές χώρες διαφέρουν ως προς τη μορφή και το περιεχόμενο, υπάρχει η Επιτροπή Διεθνούς Ελεγκτικής Πρακτικής (IAPC), η οποία είναι μια μόνιμη επιτροπή της IFAC και εκδίδει 46

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Από την ίδρυσή του, το Σώμα Ορκωτών Λογιστών απέκτησε τα δικά του επαγγελματικά και ελεγκτικά πρότυπα, ενώ η Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων (ΕΛΤΕ), με την απόφαση 483/2004, εξέδωσε τα Ελληνικά Ελεγκτικά Πρότυπα (ΕΕΠ). Τα Ελληνικά Ελεγκτικά Πρότυπα, όπως επιτάσσει η ελληνική νομοθεσία, έχουν διαμορφωθεί στα πλαίσια που προδιαγράφονται από τα Διεθνή Πρότυπα της IFAC. Τα ΕΕΠ ίσχυσαν μέχρι τις 23 Οκτωβρίου 2012, όταν δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ η απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών για την έγκριση και ισχύ των ΔΕΠ σε μετάφραση στην ελληνική γλώσσα. Με τον Ν. 3696/2008 εναρμονίστηκε το νομικό πλαίσιο που σχετίζεται με το επάγγελμα των ορκωτών λογιστών με την Οδηγία 2006/43 ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 17ης Μαΐου 2006. Σύμφωνα με τον Ν. 3696/2008 και συγκεκριμένα το άρθρο 24 περί Ελεγκτικών Προτύπων, αναφέρεται ότι οι υποχρεωτικοί έλεγχοι διενερ-

Οι αδυναμίες του νόμου σχετικά με τον σαφή καθορισμό των προσόντων των ελεγκτών και ο έντονα οικογενειακός χαρακτήρας των εταιρειών είχαν ως αποτέλεσμα να μη διενεργούνται ουσιαστικοί έλεγχοι.

ρειών, τα οποία είναι η Γενική Συνέλευση, το Διοικητικό Συμβούλιο και ο Ελεγκτής.

Ο σκοπός του ελέγχου των οικονομικών καταστάσεων είναι η διατύπωση γνώμης σχετικά με την ορθότητα και εύλογη παρουσίαση των οικονομικών καταστάσεων είτε σύμφωνα με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα που έχουν υιοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση είτε σύμφωνα με τα Λογιστικά Πρότυπα που έχουν υιοθετηθεί από την ελληνική νομοθεσία. Για τη διαμόρφωση της ελεγκτικής γνώμης ο ελεγκτής πρέπει να αποκτήσει τα κατάλληλα-επαρκή ελεγκτικά στοιχεία, τα οποία εξασφαλίζουν την εξαγωγή συμπεράσματος πάνω στο πού θα βασιστεί η γνώμη του.

Οντότητες που υπόκεινται σε έλεγχο Σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4336/2015 (άρθρο 2, παράγραφος Α. υπο-παράγραφος Α.1), από την 1η Ιανουαρίου 2016 και μετά υπάγονται σε υποχρεωτικό έλεγχο από έναν ή περισσότερους ορκωτούς ελεγκτές λογιστές ή ελεγκτικές εταιρείες οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις των εξής οντοτήτων:

Η ευθύνη του ελεγκτή δεν περιορίζεται μόνο στην ικανοποίηση των συμφερόντων του πελάτη, αλλά σχετίζεται άμεσα με την αποδοχή ότι ενεργεί υπέρ του δημόσιου συμφέροντος.

Νόμιμος ελεγκτής είναι το φυσικό πρόσωπο το οποίο έχει λάβει την άδεια να διενεργεί υποχρεωτικούς ελέγχους από την ΕΛΤΕ σύμφωνα με τον Ν. 3693/2008. Ελεγκτικό γραφείο είναι το νομικό πρόσωπο το οποίο έχει λάβει την άδεια να διενεργεί υποχρεωτικούς ελέγχους από την ΕΛΤΕ ανεξάρτητα από τη νομική μορφή. Για τη χορήγηση επαγγελματικής άδειας στους νόμιμους ελεγκτές πρέπει να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις: • Ολοκλήρωση της πρακτικής άσκησης, η οποία είναι διάρκειας τουλάχιστον τριών ετών εφόσον είναι πτυχιούχοι ΑΕΙ ή ΤΕΙ. Η πρακτική άσκηση περιλαμβάνει τη συμμετοχή ασκουμένων σε υποχρεωτικούς ελέγχους.

• Ανώνυμες Εταιρείες

όρια δύο τουλάχιστον από τα ακόλουθα τρία κριτήρια:

• Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης

• Απόκτηση θεωρητικών γνώσεων σε γνωστικά αντικείμενα με την επιτυχία του υποψήφιου στις επαγγελματικές εξετάσεις.

• Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρείες

Οι νόμιμοι ελεγκτές δεν πρέπει να συνδέονται με οποιαδήποτε υπαλληλική ή άλλη σχέση εξάρτησης με την ελεγχόμενη εταιρεία ή θυγατρική αυτής. Ο ορκωτός ελεγκτής λογιστής πρέπει να διαθέτει άρτια επιστημονική κατάρτιση σε επιστήμες όπως η Λογιστική, η Ελεγκτική, η Κοστολόγηση και στα Δίκαια (εμπορικό, φορολογικό, εργατικό, αστικό) και να διακρίνεται για την ανεξαρτησία του, το κύρος, την εχεμύθεια και την αμεροληψία του. Η ανεξαρτησία του σχετίζεται με το ασυμβίβαστο του λειτουργήματος του ορκωτού ελεγκτή λογιστή με οποιαδήποτε έμμισθη ή άμισθη υπηρεσία με την ελεγχόμενη εταιρεία, καθώς και με την ανεξαρτησία της συνειδήσεως του ελεγκτή, όπου κατά την εκτέλεση του ελέγχου απαγορεύεται η κάθε παρέμβαση. Ο ελεγκτής εμπεριέχεται στα τρία θεσμικά όργανα της λειτουργίας των Ανώνυμων Εται-

• Τα νομικά πρόσωπα που έχουν τη μορφή της ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης εταιρείας, όταν όλοι οι άμεσοι ή έμμεσοι εταίροι των προσώπων αυτών έχουν περιορισμένη ευθύνη, λόγω του ότι είναι ανώνυμες εταιρείες ή εταιρείες περιορισμένης ευθύνης ή ετερόρρυθμες κατά μετοχές εταιρείες ή ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες.

• Ετερόρρυθμες κατά μετοχές Εταιρείες

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (Ν. 4308/2014), οι οντότητες οι οποίες υπάγονται σε υποχρεωτικό έλεγχο κατατάσσονται με βάση το μέγεθός τους σε μικρές, μεσαίες και μεγάλες οντότητες: Μικρές οντότητες Μικρές οντότητες είναι οι οντότητες οι οποίες δεν είναι πολύ μικρές και κατά την ημερομηνία του ισολογισμού τους δεν υπερβαίνουν τα

1. Σύνολο ενεργητικού: 4.000.000 ευρώ 2. Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: 8.000.000 ευρώ 3. Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 50 άτομα Μεσαίες οντότητες Μεσαίες οντότητες είναι οι οντότητες οι οποίες δεν είναι πολύ μικρές ή μικρές οντότητες και οι οποίες κατά την ημερομηνία του ισολογισμού τους δεν υπερβαίνουν τα όρια δύο τουλάχιστον από τα ακόλουθα τρία κριτήρια: 1. Σύνολο ενεργητικού: 20.000.000 ευρώ 2. Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: 40.000.000 ευρώ 3. Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 250 άτομα Μεγάλες οντότητες Μεγάλες οντότητες είναι οι οντότητες οι οποίες κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού τους υπερβαίνουν τα όρια δύο τουλάχιστον από τα ακόλουθα τρία κριτήρια: ΧΡΗΜΑ 47

αφιέρωμα

Σκοπός του ελέγχου των οικονομικών καταστάσεων

αφιέρωμα 1. Σύνολο ενεργητικού: 20.000.000 ευρώ 2. Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: 40.000.000 ευρώ 3. Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 250 άτομα Επιπροσθέτως, σε υποχρεωτικό έλεγχο από έναν ή περισσότερους ορκωτούς ελεγκτές λογιστές ή ελεγκτικές εταιρείες υπάγονται οι ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις που συντάσσουν οι όμιλοι οι οποίοι, βάσει της παρ. 3 του άρθρου 31 του Ν. 4308/2014, χαρακτηρίζονται «μεγάλοι». Μεγάλοι όμιλοι Μεγάλοι όμιλοι είναι οι όμιλοι που αποτελούνται από μία μητρική και θυγατρικές οντότητες προς υπαγωγή σε ενοποίηση, οι οποίοι σε ενοποιημένη βάση κατά την ημερομηνία του ισολογισμού της μητρικής οντότητας υπερβαίνουν τα όρια τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα τρία κριτήρια: 1. Σύνολο ενεργητικού: 20.000.000 ευρώ 2. Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: 40.000.000 ευρώ 3. Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 250 άτομα Τα συγκεκριμένα όρια ισχύουν μετά την αφαίρεση των ενδοεταιρικών συναλλαγών. Χωρίς την απαλοιφή των ενδοεταιρικών συναλλαγών, τα ανωτέρω όρια αυξάνονται κατά 20%. Τέλος, σε υποχρεωτικό έλεγχο των χρηματοοικονομικών καταστάσεών τους υπάγονται οι οντότητες οι οποίες χαρακτηρίζονται «δημόσιου ενδιαφέροντος» (συμφέροντος), καθώς και οι ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις που συντάσσουν οι όμιλοι ανεξαρτήτως μεγέθους, όταν οι όμιλοι αυτοί χαρακτηρίζονται «δημόσιου ενδιαφέροντος».

Το νομικό πλαίσιο της Ελεγκτικής Η Ελεγκτική, όπως έχει αναφερθεί, δεν περιορίζεται μόνο στην έκφραση γνώμης σχετικά με την εύλογη και ορθή παρουσίαση των οικονομικών καταστάσεων των εταιρειών, αλλά κατά κύριο λόγο οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές ασκούν δημόσιο λειτούργημα. Για τον λόγο αυτό, ο συγκεκριμένος επιστημονικός κλάδος είναι αναγκαίο να διέπεται από ένα σύνολο νόμων και αρχών που να εξασφαλίζουν την ποιότητα των πληροφοριών οι οποίες δημοσιεύονται κατά τη 48

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

διάρκεια του ελέγχου. Ειδικότερα, οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές, κατά την άσκηση των ελεγκτικών τους αρμοδιοτήτων, έχουν ως ρυθμιστή των βασικών παραμέτρων του ελεγκτικού επαγγέλματος τον Ν. 3693/2008, ο οποίος σήμερα έχει αντικατασταθεί σχεδόν πλήρως από τον Ν. 444/2017. Ο συγκεκριμένος νόμος έχει καθιερώσει την ύπαρξη εποπτικής αρχής, τη διενέργεια ποιοτικών ελέγχων, την επιβολή πειθαρχικών κυρώσεων, τα οποία αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας των ελεγκτών. Τη βάση του ελέγχου των οικονομικών καταστάσεων στην Ελλάδα αποτελούν τα άρθρα 36 και 37 του Ν. 2190/1920. Συγκεκριμένα, με τον Ν. 2190/1920, άρθρο 36, παρ. 6, που χαρακτηριστικά αναφέρει «προκειμένου να ληφθεί έγκυρη απόφαση από τη Γενική Συνέλευση σχετικά με τους ετήσιους λογαριασμούς (ετήσιες οικονομικές καταστάσεις), αυτές θα πρέπει να έχουν ελεγχθεί προηγουμένως από δύο τουλάχιστον ελεγκτές». Επίσης, άλλος σημαντικός νόμος είναι ο Ν. 1969/1991, ο οποίος είναι και ο ιδρυτικός νόμος του Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών και, μεταξύ των άλλων, ορίζει ότι υποχρεωτικοί έλεγχοι των οικονομικών μονάδων θα πραγματοποιούνται πλέον από άτομα τα οποία θα είναι άρτια καταρτισμένα και είναι εγγεγραμμένα σε ειδικό μητρώο, το ΣΟΕΛ. Τέλος, αναφέρει ότι η σύσταση Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών θα πραγματοποιηθεί με Προεδρικό Διάταγμα και συγκεκριμένα το 226/1992. Το Προεδρικό Διάταγμα 226/1992

καθορίζει ότι η διενέργεια του ελέγχου θα αποτελείται από την εξέταση των τηρούμενων βιβλίων και νόμιμων δικαιολογητικών και παραστατικών καθώς και τη διακρίβωση ότι οι ελεγχθείσες οικονομικές καταστάσεις εμφανίζουν την οικονομική θέση με «ακριβοδίκαιο τρόπο» από ορκωτούς ελεγκτές λογιστές.

Διάκριση των ελέγχων Τα είδη των ελέγχων είναι πολυάριθμα και κατηγοριοποιούνται ανάλογα με το περιεχόμενό τους, τον σκοπό τους, τη διάρκειά τους καθώς και τα πρόσωπα που τους διενεργούν. Γενικότερα, δύο είναι οι παράγοντες οι οποίοι καθορίζουν το είδος των ελέγχων: ο ενδιαφερόμενος για το αποτέλεσμα του ελέγχου και το αντικείμενο του ελέγχου. Οι έλεγχοι με βάση διάκρισης το αντικείμενο του ελέγχου μπορούν να ταξινομηθούν στις ακόλουθες κατηγορίες: 1. Έλεγχοι Οικονομικών Καταστάσεων 2. Έλεγχοι Συμμόρφωσης 3. Έλεγχοι Διοίκησης 4. Λειτουργικοί Έλεγχοι 5. Έλεγχοι Οικονομικού Εγκλήματος 6. Έλεγχοι Κοινωνικής Ευθύνης 7. Ειδικοί Έλεγχοι Ενώ οι έλεγχοι με βάση διάκρισης τον ενδιαφερόμενο για το αποτέλεσμα του ελέγχου μπορούν να ταξινομηθούν στις ακόλουθες κατηγορίες: • Αν ο ενδιαφερόμενος για το αποτέλεσμα του ελέγχου είναι το Υπουργείο Οικονομικών, τότε

• οι αριθμητικές συμφωνίες των λογιστικών εγγραφών, • η γνησιότητα και η ορθή χρησιμοποίηση των δικαιολογητικών και των παραστατικών, • η ύπαρξη της περιουσίας της επιχείρησης με την πραγματοποίηση απογραφών, • η ασφάλιση της περιουσίας κατά των διαφόρων κινδύνων, • η συμμόρφωση με πολιτικές, διαδικασίες, νόμους και κανονισμούς, • η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων για λειτουργίες της επιχείρησης

ο έλεγχος μπορεί να χαρακτηριστεί «φορολογικός». Σκοπός του φορολογικού ελέγχου είναι η διαπίστωση ότι η ελεγχόμενη οντότητα τήρησε ορθά τις διατάξεις της νομοθεσίας που σχετίζονται με υποχρεώσεις όπως φόροι, τέλη, κρατήσεις δικαιώματα, χαρτόσημο. • Αν ο ενδιαφερόμενος για το αποτέλεσμα του ελέγχου είναι το Υπουργείο Ανάπτυξης ή κάποιος μελλοντικός επενδυτής, ο έλεγχος μπορεί να είναι κοστολογικός για τα παρεχόμενα προϊόντα ή υπηρεσίες. Στο σημείο αυτό είναι αναγκαίο να γίνει σαφής και κατανοητή η διάκριση μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού ελέγχου καθώς και των προσώπων που διενεργούν τον καθένα.

Εσωτερικός Έλεγχος Ο Εσωτερικός Έλεγχος διενεργείται από τους εσωτερικούς ελεγκτές, οι οποίοι είναι εξειδικευμένοι υπάλληλοι της επιχείρησης και αναφέρονται απευθείας στη διοίκηση αυτής. Ως στελέχη της εταιρείας, το έργο τους έχει σκοπό τον δειγματοληπτικό έλεγχο, το σύστημα των εσωτερικών διαδικασιών και λειτουργιών, την αξιολόγηση αυτών και, τέλος, την ενημέρωση της διοίκησης σχετικά με τα αποτελέσματα του ελέγχου. Πιο συγκεκριμένα, ο Εσωτερικός Έλεγχος αποτελεί βασικό συστατικό της λογιστικής οργάνωσης της επιχείρησης. Παράγοντες όπως το μέγεθος και η πολύπλοκη διάρθρωση των επιχειρήσεων εντείνουν την ανάγκη του Εσωτερικού Ελέγχου.

Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μεγάλη ζήτηση των υπηρεσιών του Εσωτερικού Ελέγχου από τις οικονομικές μονάδες όλων των τομέων της οικονομίας. Στην Ελλάδα, τα καθ’ ύλην αρμόδια όργανα της Ελληνικής Κεφαλαιαγοράς απαιτούσαν και απαιτούν από τις επιχειρήσεις που επιθυμούν την εισαγωγή των μετοχών τους στο Χρηματιστήριο Αθηνών να διαθέτουν αποτελεσματικό Εσωτερικό Έλεγχο. Ειδικότερα, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, με τις Αποφάσεις 5/204/14.11.2000 ΦΕΚ 1487/Β/16.12.200, ΦΕΚ 110 Α/17.5.2002, υποχρέωσε τις εισηγμένες στο ΧΑ εταιρείες να έχουν ξεχωριστό τμήμα Εσωτερικού Ελέγχου. Ενώ με την απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών 1477/7.6.85. ιδρύθηκε και λειτουργεί το Ελληνικό Ινστιτούτο Ελεγκτών, το οποίο αποτελεί το συλλογικό επαγγελματικό όργανο των εσωτερικών ελεγκτών. Η σωστή οργάνωση και λειτουργία του συστήματος του Εσωτερικού Ελέγχου των επιχειρήσεων βοηθά στη βελτίωση της ποιότητας του Εξωτερικού Ελέγχου και διευκολύνει την αποτελεσματική επισκόπηση και αξιολόγηση των αποκτηθέντων ελεγκτικών τεκμηρίων, καθώς και των εξαχθέντων συμπερασμάτων πριν από την ολοκλήρωση της έκθεσης του Εξωτερικού Ελέγχου.

Εξωτερικός Έλεγχος Ο Εξωτερικός Έλεγχος ανατίθεται σε ειδικούς επαγγελματίες και αποσκοπεί στην πιστοποίηση της ορθής απεικόνισης της οικονομικής κατάστασης της επιχείρησης βάσει των διατάξεων της ελληνικής εταιρικής νομοθεσίας. Οι ειδικοί επαγγελματίες στους οποίους έχει ανατεθεί ο έλεγχος των οικονομικών καταστάσεων των επιχειρήσεων είναι οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές. Οι οικονομικές καταστάσεις, από την άλλη πλευρά, καταρτίζονται και παρουσιάζονται σε ετήσια βάση και απευθύνονται στις πληροφο-

ριακές ανάγκες μεγάλου αριθμού χρηστών. Για να θεωρηθούν αξιόπιστες ως πηγή πληροφόρησης πρέπει να συντάσσονται σύμφωνα με: • τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα, • τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (Ν. 4308/2014), • οποιοδήποτε άλλο έγκαιρο και συνοπτικό πλαίσιο οικονομικής έκθεσης το οποίο εξατομικεύεται στις οικονομικές καταστάσεις.

Τακτικός Έλεγχος Ο εμπορικός νόμος διακρίνει τους ελέγχους των ανώνυμων εταιρειών και των εταιρειών περιορισμένης ευθύνης σε Τακτικούς και σε Έκτακτους. Όσον αφορά τους Τακτικούς Ελέγχους των ανώνυμων εταιρειών, των εταιρειών περιορισμένης ευθύνης και των υπόλοιπων νομικών προσώπων, στις περιπτώσεις που απαιτεί η νομοθεσία να είναι υποχρεωτικοί, αυτοί κατηγοριοποιούνται σε Γενικούς, Κατασταλτικούς και Περιοδικούς.

Δικαιώματα και υποχρεώσεις του ελεγκτή Το άρθρο 1 παρ. 4 Ν. 4336/2014 αναφέρει ρητά τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των ορκωτών ελεγκτών λογιστών και συγκεκριμένα τονίζει ότι: • Ο ελεγκτής οφείλει να έχει την πλήρη παρακολούθηση της λογιστικής και διαχειριστικής κατάστασης της οντότητας κατά τη διάρκεια της ελεγχόμενης χρήσης. • Έχει το δικαίωμα να λαμβάνει γνώση και να έχει στην κατοχή του όλα τα λογιστικά και εταιρικά βιβλία και αρχεία της ελεγχόμενης οντότητας. • Έχει τη βασική υποχρέωση να παρίσταται στη Γενική Συνέλευση των μετόχων και να υποβάλλει το πιστοποιητικό ελέγχου, το οποίο εμπεριέχει το αποτέλεσμα της ελεγκτικής διαδικασίας καθώς και τη γνώμη του ελεγκτή σχετικά με την «ακριβοδίκαιη» παρουσίαση των οικονομικών καταστάσεων. Παράλληλα, υποχρεούται να πληροφορήσει λεπτομερώς τους μετόχους σχετικά με τον έλεγχο που διενήργησε. • Έχει το δικαίωμα να ζητήσει τη σύγκληση έκτακτης Γενικής Συνέλευσης σε περίπτωση που το θεωρήσει αναγκαίο, ύστερα από αίτησή του στο αρμόδιο διοικητικό όργανο της ελεγχόμενης οντότητας. • • • ΧΡΗΜΑ 49

αφιέρωμα

Οι λογιστικές εγγραφές πρέπει να ελέγχονται καθημερινά ώστε να εξασφαλίζονται:

άρθρο

Σύνδεση λον με το μέλ Εφαρμόζοντας ολοκληρωμένες, πρωτοποριακές λύσεις τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής, η Connecticore συντονίζει τις μεσαίες και μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις με τις παγκόσμιες τεχνολογικές εξελίξεις, ανοίγοντας τον δρόμο για ταχύτητες που αγγίζουν και ξεπερνούν το 5G.

ε έναν κλάδο που εξελίσσεται διαρκώς, ανεβάζοντας τον πήχη των παροχών αλλά και των προσδοκιών, η επένδυση για μια επιχείρηση αποτελεί προϋπόθεση επιτυχίας. Γι’ αυτό και η Connecticore, ανερχόμενη δύναμη στον τομέα των τηλεπικοινωνιών και της πληροφορικής, με συνεργασίες κορυφαίου βεληνεκούς και σημάδια σταθερά ανοδικής πορείας, το 2019 επενδύει συνειδητά στην αναβάθμιση του δικτύου της στην Αττική, εναρμονίζοντας τις ελληνικές επιχειρήσεις με τη διεθνή πραγματικότητα. Δεν είναι λίγες οι ελληνικές επιχειρήσεις του σήμερα που αντιλαμβάνονται τη συνεργασία τους με την Connecticore ως στρατηγική κίνηση. Κι αυτό γιατί μέσα από αυτήν μπορούν να βελτιώσουν ουσιαστικά την ανταγωνιστικότητά τους. Η ευκολία χρήσης, η φορητότητα, η ασφάλεια, η υψηλή παραγωγικότητα, η εύκολη ρύθμιση, η δυνατότητα άμεσης επέκτασης και φυσικά το χαμηλό κόστος, τόσο στην παρούσα φάση όσο και στο ενδεχόμενο μετακόμισης, αναδιάταξης ή επέκτασης γραφείων, αποτελούν σημεία που κάθε επιχείρηση μπορεί να χρησιμοποιήσει προς όφελός της, κάνοντας ένα βήμα προς το μέλλον. Έχοντας ξεκινήσει την εμπορική της δραστηριότητα το 2012, η Connecticore αψήφησε την οικονομική κρίση και τον έντονο ανταγωνισμό, υιοθετώντας νέες τεχνολογίες σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Μέσα από μια πορεία διαρκούς ανόδου και απευθυνόμενη αποκλειστικά σε επιχειρήσεις και οργανισμούς, κατάφερε να εξελιχθεί σε έναν επιτυχημένο τηλεπικοινωνιακό πάροχο. Ταυτόχρονα, με τις Cloud υπηρεσίες της, ουσιαστικά καταργεί την ανάγκη επενδύσεων σε πάγιο εξοπλισμό, εξυπηρετώντας τις προσωποποιημένες ανάγκες κάθε επιχείρησης. Επιπλέον, στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνουν τα δίκτυα νέας γενιάς, πρωτοπορεί παρέχοντας ήδη ταχύτητες που αγγίζουν και ξεπερνούν το 5G.

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Πιο συγκεκριμένα, η Connecticore μπορεί να προσφέρει ταχύτητες 300-500 Μbps, 1 Gbps (όπως στην πρόσφατη συνεργασία της με τον τηλεοπτικό σταθμό STAR Channel) ή και ακόμη μεγαλύτερες, σε ανταγωνιστικό κόστος, δημιουργώντας έτσι τεράστιες προοπτικές ανάπτυξης σε κλάδους υψηλών απαιτήσεων, όπως: • Τηλεοπτικούς σταθμούς μεγάλης εμβέλειας • Μονάδες ξενοδοχείων και εστιατορίων με σύστημα online κρατήσεων • Digital agencies που διαχειρίζονται το performance, τα social media και τα websites ενός μεγάλου όγκου πελατών • Εταιρείες πληροφορικής που χρειάζονται ένα όσο το δυνατόν πιο γρήγορο internet • E-shops • Ticket services κ.ά. Μέσα από τη δυνατότητα κάλυψης περιοχών στις οποίες δεν υπάρχουν οπτικές ίνες, την ταχύτητα υλοποίησης και την ασφάλεια των δεδομένων (με 24/7 παρακολούθηση και support από μια εξειδικευμένη ομάδα τεχνικών), η Connecticore δεν στοχεύει μονάχα στη δική της ανέλιξη. Πολύ περισσότερο, το κύριο όραμά της είναι η ουσιαστική συμβολή στην ανάπτυξη της ελληνικής επιχείρησης και στην εξυπηρέτηση των διαρκώς μεταβαλλόμενων αναγκών της. Το υψηλό SLA και η αναβάθμιση των κόμβων που καλύπτουν τις περιοχές των βορείων προαστίων αποτελούν τις πιο πρόσφατες ενδείξεις εξέλιξης. Η Connecticore διαφοροποιείται ριζικά και ουσιαστικά από τον ανταγωνισμό, συνδυάζοντας ανταγωνιστικό κόστος υλοποίησης με προσωποποιημένη εξυπηρέτηση. Αφενός γιατί απευθύνεται αποκλειστικά σε επιχειρηματικούς πελάτες (γεγονός που της επιτρέπει την απόλυτη εξειδίκευση στην αγορά αυτή) και αφετέρου γιατί εστιάζει στην υψηλή προστιθέμενη αξία μέσα από ολοκληρωμένες λύσεις. Μια σημαντική ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στην Connecticore και τον ανταγωνισμό είναι η ταχύτητα υλοποίησης. Πρόκειται για ένα σημείο που πλέον αποτελεί από τα βασικά USPs της εταιρείας, με την υπηρεσία Connecti-Comms 2 να κερδίζει την εμπιστοσύνη ενός σημαντικού αριθμού μεγάλων και μεσαίων επιχειρήσεων. Ενδεικτικά, η Connecticore είναι σήμερα σε θέση να ολοκληρώσει νέες συνδέσεις στο δίκτυό της μέσα σε διάστημα 3-10 ημερών, εξασφαλίζοντας μια άρτια και ορθή λειτουργία, τη στιγμή που άλλοι πάροχοι χρειάζονται 3 με 6 μήνες σε πολλές περιπτώσεις (όδευση νέου δικτύου οπτικών ινών). Η Connecticore αντιλαμβάνεται το Τμήμα Πληροφορικής ως κινητήρα ανάπτυξης όλης της επιχείρησης και όχι ως «δοκιμαστικό σωλήνα» της εκάστοτε νέας τεχνολογίας. Μελετημένα, μεθοδευμένα και με όραμα μια άρτια επικοινωνία στον τομέα των επιχειρήσεων, χτίζει ένα μέλλον αξιοπιστίας και υψηλών ταχυτήτων. Η νέα εποχή είναι ήδη εδώ! • • •

άρθρο

Forthnet: Game Changer κινήσεις και το 2019 Σε κινήσεις Game Changer προχωρά η Forthnet και το 2019, προκειμένου να διατηρήσει σε υψηλό επίπεδο τη στρατηγική αξία της, αλλά και να ενισχύσει τη θέση της ως κορυφαίος πάροχος συνδυαστικών υπηρεσιών ψυχαγωγίας και επικοινωνίας στη χώρα μας.

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Forthnet, η εταιρεία που έφερε το Internet και τη συνδρομητική τηλεόραση στην Ελλάδα, εξυπηρετεί σήμερα περισσότερα από 650.000 μοναδικά νοικοκυριά (το 16% της αγοράς) και περισσότερες από 40.000 επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων και κάποιες από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της Ελλάδας. Η διοίκηση της εισηγμένης συνεχίζει να υλοποιεί ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα λειτουργικής αναδιάρθρωσης, που ξεκίνησε από πέρσι, με στόχο αφενός μεν τη δημιουργία νέων πηγών εσόδων, αφετέρου δε τη βελτιστοποίηση του κοστολογικού της μοντέλου, ενώ παράλληλα στοχεύει στην αναβάθμιση της συνολικής εμπειρίας των συνδρομητών της.

Είσοδος στην αγορά ενέργειας και υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας Μια πολύ σημαντική θεσμική αλλαγή, που θα επιδράσει θετικά στην πορεία της Forthnet και διαμορφώνει νέο τοπίο στην αγορά των ελληνικών telecoms, είναι η απόφαση που πήρε η Ολομέλεια της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) για τους «εικονικούς παρόχους» στην κινητή τηλεφωνία. Σύμφωνα με την απόφαση της ΕΕΤΤ, έπειτα και από την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οριστικοποιήθηκε το πλαίσιο (καθώς και οι τιμές) εντός του οποίου οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας είναι υποχρεωμένες να υποβάλουν προσφορές για υπηρεσίες χονδρικής στη Forthnet ως «εικονικό πάροχο» (MVNO) κινητής τηλεφωνίας. Η εξέλιξη αυτή αλλάζει το status quo για την αγορά της κινητής τηλεφωνίας και δικαιώνει τη Forthnet που είχε προσφύγει από τον Ιούλιο του 2016 στην ΕΕΤΤ, προκειμένου να επιλυθεί η διαφορά της με τις Vodafone και Cosmote και να βρεθεί το πλαίσιο κανόνων ώστε να καταστεί ιδεατός πάροχος κινητής τηλεφωνίας (MVNO). Παράλληλα, η Forthnet από το καλοκαίρι του 2018 προσφέρει και υπηρεσίες ηλεκτρικής ενέργειας, υπό το brand Nova Energy, δραστηριοποιούμενη σε μια συνεχώς αναπτυσσόμενη αγορά, με νέες ευκαιρίες και προοπτικές. Η εταιρεία, ενδυναμώνοντας συνεχώς τη multiplay στρατηγική της, αναμένεται μέσα στο 2019 να εντάξει στην προϊοντική της γκάμα και τις υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας, καλύπτοντας πλήρως τις ζωτικές ανάγκες των νοικοκυριών για ψυχαγωγία, επικοινωνία και ενέργεια.

ΣΥΖΕΥΞΙΣ ΙΙ και νέες συνεργασίες για τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες Την ίδια στιγμή, η Forthnet συμμετέχει και στο ΣΥΖΕΥΞΙΣ ΙΙ, το έργο που θα διασυνδέσει όλες τις δημόσιες υπηρεσίες σε ένα ενιαίο τηλεπικοινωνιακό δίκτυο υψηλών προδιαγραφών, αλλά και θα κεντρικοποιήσει τις προμήθειες τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών από όλους τους φορείς του Δημοσίου. Η εταιρεία, που έχει συμμετάσχει από το 2004 έως σήμερα και στην υλοποίηση του ΣΥΖΕΥΞΙΣ Ι, έχει ήδη προεπιλεγεί ως προμηθευτής υπηρεσιών για το ΣΥΖΕΥΞΙΣ ΙΙ και αναμένει την προκήρυξη των εκτελεστικών συμβάσεων προκειμένου να διεκδικήσει ένα σοβαρό μέρος του νέου έργου. Ταυτόχρονα, αξιοποιώντας τις εκτεταμένες τηλεπικοινωνιακές υποδομές της και την υψηλή τεχνογνωσία του στελεχιακού της δυναμικού, προχώρησε σε σημαντικές συνεργασίες για την παροχή τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών με κορυφαίες εταιρείες, όπως: Ελληνικά Πετρέλαια, ΦΑΓΕ, Εταιρεία Διαχείρισης Αερίου, Starbucks, Pet City, Praktiker, Μασούτης, Melissa, Marks & Spencer, Brink’s Hellas.

Νέα υπηρεσία της Nova αποκλειστικά μέσω streaming Πολύ σύντομα αναμένεται και το λανσάρισμα μιας νέας υπηρεσίας Over The Top (OTT), που θα δίνει την ευκαιρία σε οποιονδήποτε το επιθυμεί να απολαμβάνει άμεσα, ευέλικτα και αποκλειστικά μέσω Internet κινηματογραφικό θέαμα με εκατοντάδες οσκαρικές ταινίες και blockbusters, κορυφαίες σειρές από τα μεγαλύτερα studio του Χόλλυγουντ, καθώς και κινηματογραφικά κανάλια σε streaming. Η νέα υπηρεσία θα δώσει ακόμη περισσότερες επιλογές ψυχαγωγίας, ιδιαίτερα στους νεότερους ηλικιακά καταναλωτές, που είναι πλέον εξοικειωμένοι με τα mobile devices και το Internet streaming, και θα παρέχει προσωποποιημένο περιεχόμενο, προσαρμοσμένο στις ανάγκες και τις επιθυμίες του πελάτη.

Αποδίδει καρπούς η χονδρική διάθεση των καναλιών Novasports Μια απόφαση στρατηγικής σημασίας για την εισηγμένη της Κάντζας ήταν αυτή που πάρθηκε το φθινόπωρο του 2017 και αφορούσε την ενίσχυση των εσόδων της εταιρείας προσφέροντας το πλούσιο premium περιεχόμενο των καναλιών Novasports στη χονδρική αγορά, με τη διάθεσή του μέσω περισσότερων παρόχων συνδρομητικής τηλεόρασης στην Ελλάδα. Αυτή η απόφαση ήρθε ως συνέχεια των συνεργασιών που είχαν ξεκινήσει από το 2012 στην Κύπρο και αφορούσαν τη χονδρική διάθεση των καναλιών Novasports και Novacinema σε παρόχους IPTV υπηρεσιών. Σήμερα, η εταιρεία, μέσα από τις εμπορικές συμφωνίες που έχει συνάψει με τη Vodafone TV και τη Wind Vision για τη διάθεση των καναλιών Novasports, αλλά και τις συμφωνίες που έχει με όλες τις πλατφόρμες της Κύπρου (Cablenet, Cyta Κύπρου, MTN και Primetel) για τα αθλητικά και κινηματογραφικά κανάλια, κατάφερε να δημιουργήσει νέες πηγές εσόδων.

Με αυτές τις συμφωνίες, επιβεβαιώθηκε η υψηλή εμπορική αξία του περιεχομένου που διαθέτει η Nova και παράλληλα ενισχύθηκαν τα έσοδα από μια νέα εμπορική δραστηριότητα (channels wholesale).

Συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού Τέλος, αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι η Forthnet, όπως και κάθε εταιρεία συνδρομητικής τηλεόρασης που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα, αντιμετωπίζει άκρως άνισες συνθήκες έναντι πολυεθνικών εταιρειών που προσφέρουν αντίστοιχες υπηρεσίες στους Έλληνες καταναλωτές δραστηριοποιούμενες εκτός Ελλάδος. Κι αυτό γιατί οι ελληνικές εταιρείες επιβαρύνονται με μια σειρά φόρων: 10% φόρος συνδρομητικής τηλεόρασης και 5% φόρος στις υπηρεσίες Internet και σταθερής τηλεφωνίας, που επιβαρύνονται επιπλέον με ΦΠΑ 24%. Ετήσιο αντάλλαγμα στην Πολιτεία έως και 3% επί των εσόδων συνδρομητικής τηλεόρασης για την άδεια δορυφορικής εκπομπής. Φόροι επί των διαφημίσεων που προβάλλουν, ποσοστιαίες εισφορές της τάξεως αθροιστικά του 2% επί του τζίρου τους υπέρ των Κέντρων Αποκατάστασης και Εκπαίδευσης Τυφλών, υπέρ ελληνικών κινηματογραφικών παραγωγών, και καταβάλλουν πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα υπέρ των Οργανισμών Συλλογικής Διαχείρισης Πνευματικών Δικαιωμάτων. Νέα επιβάρυνση υπέρ του ΕΔΟΕΑΠ, του ασφαλιστικού φορέα των δημοσιογράφων, ύψους 2% επί των συνολικών εσόδων της συνδρομητικής τηλεόρασης. Την ίδια στιγμή, κανένας από τους παραπάνω φόρους προς καταναλωτές και επιχειρήσεις συνδρομητικής τηλεόρασης που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα δεν επιβάλλεται στην περίπτωση των εταιρειών που δραστηριοποιούνται εκτός Ελλάδος αλλά παρέχουν υπηρεσίες σε Έλληνες καταναλωτές (Netflix, Amazon, YouTube, AppleTV κτλ.). • • • ΧΡΗΜΑ 53

[αφιέρωμα]

Βραχυχρόνια μίσθωση κατοικιών: ρισμό και στέγαση Αλλάζει άρδην το

τοπίο σε του

ν ουργούνται από τη μι δη υ πο να μέ δο ρα και Τα νέα δε νου σε αστικά κέντ έξαρση του φαινομέ περιφέρεια

της Στεφανίας Σούκη stefaniasouki@gmail.com

Το σίγουρο είναι ότι μία δεκαετία πριν, όταν πρωτοξεκινούσε η μεγαλύτερη και πιο γνωστή σήμερα πλατφόρμα στον τομέα των βραχυχρόνιων τουριστικών μισθώσεων, κανείς δεν είχε προβλέψει τις μεγάλες αλλαγές που θα επέφερε το «φαινόμενο Αirbnb» καταρχάς στον τομέα της φιλοξενίας, αλλά και στην αγορά κατοικιών, ειδικά στα κέντρα των μεγαλουπόλεων και τους πιο δημοφιλείς προορισμούς.

αγκοσμίως, τα νούμερα της πλατφόρμας κόβουν κυριολεκτικά την ανάσα: Από το 2008, όταν ιδρύθηκε η πλατφόρμα, μέχρι σήμερα, οι «οικοδεσπότες» της έχουν κερδίσει πάνω από 65 δισ. δολ. μέσα από την Airbnb. Μία δεκαετία μετά, τρεις επισκέπτες κάνουν check-in κάθε… μισό δευτερόλεπτο σε όλο τον κόσμο σε ένα κατάλυμα που διατίθεται μέσα από την πλατφόρμα, με μια επιλογή 6 εκατομμυρίων σπιτιών, ιγκλού, δεντρόσπιτων, σκαφών, πύργων, ξενοδοχείων και οτιδήποτε άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς σε κατάλυμα σε όλο τον κόσμο. Μέσα στον Μάρτιο, μάλιστα, η πλατφόρμα γιόρτασε ένα ακόμη ορόσημο: Αυτό του μισού δισεκατομμυρίου επισκεπτών διεθνώς. Κι ενώ στο εξωτερικό οι περισσότεροι «οικοδεσπότες» βρήκαν στην οικονομία του διαμοιρασμού μια ευκαιρία να ενισχύσουν τα εισοδήματά τους, στην Ελλάδα η ανάπτυξη των βραχυπρόθεσμων τουριστικών μισθώσεων συνέπεσε με την οικονομική κρίση και την εκτόξευση της ανεργίας, και δεν είναι τυχαίο ότι, στην αρχή, πριν από 6-7 χρόνια, ένα μεγάλο ποσοστό των «οικοδεσποτών» ήταν μικροϊδιοκτήτες, ακόμη και 54

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

άνεργοι, που αναζητούσαν εναγωνίως εισόδημα. Μάλιστα, δεν είναι κρυφή η άποψη που έχει εκφραστεί κατά κόρον στα χρόνια των μνημονίων ότι οι «γκρίζες» τουριστικές μισθώσεις, για τις οποίες η φορολογική ρύθμιση με την εφαρμογή του Μητρώου Ακινήτων ήρθε με καθυστέρηση μόλις μέσα στο δεύτερο μισό του 2018, αποτέλεσαν λύση για πολλούς ιδιοκτήτες ακινήτων σε όλη την Ελλάδα, προκειμένου οι τελευταίοι να αντεπεξέλθουν στο περίφημο «χαράτσι» και, εν συνεχεία, τον πολυσυζητημένο ΕΝΦΙΑ για ακίνητα, τα οποία βρέθηκαν ξενοίκιαστα και ήταν στα αζήτητα για μακρό χρονικό διάστημα εν μέσω κρίσης. Ειδικά στην Ελλάδα, το «φαινόμενο Airbnb», σε συνδυασμό και με τα συνεχή ρεκόρ του τουρισμού την τελευταία εξαετία, έσωσε σε πολλές περιπτώσεις την παρτίδα για την εγχώρια αγορά ακινήτων, δίνοντας ζωή σε παλιά διαμερίσματα και αυξάνοντας τις συναλλαγές, ειδικά στο κέντρο της Αθήνας, σε μια περίοδο κατά την οποία το εγχώριο real estate βρισκόταν κυριολεκτικά υπό κατάρρευση, με πτώση των τιμών των κατοικιών μεσοσταθμικά σε όλη την Ελλάδα

σε ποσοστό άνω του 42% από το ξεκίνημα της κρίσης, στις αρχές του 2009. Δεν είναι τυχαίο το ότι η ίδια η Τράπεζα της Ελλάδος στις τελευταίες εκθέσεις της κάνει ιδιαίτερη μνεία στις βραχυχρόνιες μισθώσεις: «O τομέας των βραχυχρόνιων μισθώσεων κατοικιών στο κέντρο της Αθήνας, αλλά και σε περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος σε όλη τη χώρα, οδηγεί στη σταδιακή ανάδειξη μια νέας για τα ελληνικά δεδομένα επενδυτικής αγοράς για ακίνητα οικιστικής χρήσης. Ως απόρροια της νέας αυτής δυναμικής, οι πράξεις αγοραπωλησιών οικιστικών ακινήτων, σε συγκεκριμένες μάλιστα θέσεις, οι οποίες παλαιότερα χαρακτηρίζονταν ως υποβαθμισμένες, ειδικά στο κέντρο της Αθήνας, αυξάνονται σημαντικά, συμπαρασύροντας τοπικά τις τιμές» αναφέρει η ΤτΕ. «Η τρέχουσα δυναμική του τουρισμού που επηρεάζει θετικά τις κατοικίες μέσω της εξάπλωσης των βραχυχρόνιων μισθώσεων αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη της αγοράς οικιστικών μισθώσεων» επισημαίνεται χαρακτηριστικά. Ωστόσο, η άλλη εικόνα, εν έτει 2019, είναι ότι οι συνθήκες στην εν λόγω αγορά έχουν αλλάξει άρδην, με τη συζήτηση στην Ευρώπη αλλά

Οι επιπλέον περιορισμοί –πέραν των φορολογικών ρυθμίσεων– για τη βραχυχρόνια μίσθωση έχουν αρχίσει να συζητούνται πλέον πιο έντονα και στην Ελλάδα, με το κυβερνητικό επιτελείο να έχει ήδη διαμηνύσει ότι ομάδα εργασίας με την εμπλοκή των αρμόδιων υπουργείων (Οικονομικών, Οικονομίας, Εργασίας και Τουρισμού) εξετάζει λύσεις για το θέμα της ρύθμισης της αγοράς, πέραν των φορολογικών ρυθμίσεων που έχουν ήδη θεσπιστεί. Κι εδώ έρχεται η αντίδραση των ιδιοκτητών ακινήτων μέσω και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων, αλλά και του πιο νέου Συλλόγου Οικονομίας Διαμοιρασμού (ΣΟΔΙΑ), ο οποίος συστάθηκε τον Ιούνιο του 2017: «Είναι λες και κάποιοι έχουν βάλει σκοπό της ζωής τους όχι μόνο να εξαντλήσουν φορολογικά τους ιδιοκτήτες ακινήτων –κάτι που έχει ήδη συμβεί–, αλλά και να τους στερήσουν τη δυνατότητα να

αυξήσουν τα εισοδήματά τους για να μπορούν να πληρώνουν αυτούς τους φόρους, επιφέροντας ταυτόχρονα καίριο πλήγμα σε ένα νέο θεσμό που έχει ήδη αρχίσει να συμβάλλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού» αναφέρουν χαρακτηριστικά οι ιδιοκτήτες.

Τα νούμερα της Airbnb Η ίδια πάντως η πλατφόρμα, πέραν του οφέλους που έχουν οι ιδιοκτήτες, στέκεται ιδιαίτερα στο γεγονός ότι τα οφέλη του τουρισμού διαχέονται περισσότερο στους προορισμούς σε γειτονιές και καταστήματα τα οποία υπό άλλες συνθήκες δεν θα φιλοξενούσαν τουρίστες. «Πάνω από το 10% της διεθνούς οικονομίας στηρίζεται στον τομέα των ταξιδιών. Πώς διαχέουμε άραγε τα οφέλη του τουρισμού;» αναφέρει ο κ. Giulio del Balzo, Public Policy Associate της Airbnb για Ελλάδα, Ιταλία και Κροατία, ο οποίος βρέθηκε τον περασμένο Μάρτιο στη χώρα μας, με αφορμή το 4ο Συνέδριο Τουρισμού, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στη διοργάνωση των 5 Διμερών Εμπορικών Επιμελητηρίων (Ελληνο-Αμερικανικό, Ελληνοβρετανικό, Ελληνογαλλικό, Ελληνογερμανικό και το Ελληνο-Ιταλικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης). Ακριβώς σε αυτό το ερώτημα έρχεται να απαντήσει η γνωστή πλατφόρμα, αξιοποιώντας ουσιαστικά και το μεγάλο απόθεμα των κενών κατοικιών σε παγκόσμια κλίμακα: Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας, ενδεικτικά, τα κενά σπίτια στην Ελλάδα υπολογίζονται σε πέριξ των 300 χιλιάδων, την ίδια στιγμή που στην Ιταλία το αντίστοιχο νούμερο είναι στα 4 εκατομμύρια, στην Ισπανία στα 3,4 εκατ., και εκτός Ευρώπης, σε αγορές όπως η Ιαπωνία, είναι στα 8 εκατομμύρια, στην Κίνα κοντά στα 79 εκατομμύρια και στις ΗΠΑ στα 13,3 εκατ. «Αν δεν αξιοποιείς τα περιουσιακά σου στοιχεία, ουσιαστικά είσαι αναγκασμένος μόνο να πληρώνεις γι’ αυτά» επισημαίνουν οι επιτελείς της εταιρείας, σε μια προσπάθεια να αναδείξουν τα οφέλη που έχουν λαμβάνειν μέσω της οικονομίας διαμοιρασμού οι ιδιοκτήτες σπιτιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Ελλάδα αποτελεί μία από τις καλύτερες αγορές διεθνώς για τη μεγαλύτερη ηλεκτρονική πλατφόρμα βραχυπρόθεσμων τουριστικών μισθώσε-

Tο «φαινόμενο Airbnb», σε συνδυασμό και με τα συνεχή ρεκόρ του τουρισμού την τελευταία εξαετία, έσωσε την παρτίδα για την εγχώρια αγορά ακινήτων.

ων διεθνώς, με βάση το ποσοστό αύξησης των καταχωρίσεων τα τελευταία χρόνια, κάτι το οποίο πιστοποιούν και οι άλλες, αντίστοιχες πλατφόρμες που δραστηριοποιούνται στο ίδιο κομμάτι, όπως η booking.com, η Homeaway κ.ά. Με βάση τα στοιχεία της ίδιας της εταιρείας, στο τέλος του 2018 στη χώρα μας υπήρχαν κοντά στις 90 χιλιάδες καταχωρίσεις, με κοντά στις 50 χιλιάδες ενεργούς «οικοδεσπότες», ενώ, συνολικά, οι αφίξεις στα σπίτια των «οικοδεσποτών» έφθασαν τα 2,15 εκατ., νούμερο που επιβεβαιώ-

νει το σημαντικό μερίδιο που έχει πλέον και στην Ελλάδα η πολυσυζητημένη πλέον οικονομία του διαμοιρασμού. Αντίστοιχα, το γεγονός ότι ο αριθμός των «οικοδεσποτών» υπολείπεται σημαντικά έναντι των καταχωρίσεων επιβεβαιώνει αυτό που λέγεται κατά κόρον ότι σε κάθε Έλληνα «οικοδεσπότη» αντιστοιχεί τελικά πάνω από μία ιδιοκτησία. Από τα 2,15 εκατ. των αφίξεων –με βάση πάντα τα στοιχεία από την ίδια την πλατφόρμα–, όσον αφορά τις εθνικότητες, το μεγαλύτερο ποσοστό αφορά τις αφίξεις από τις ΗΠΑ, αφού ένα 14% επί του συνόλου αφορά Αμερικανούς επισκέπτες, ενώ ένα ποσοστό 70% είναι Ευρωπαίοι, περιλαμβανομένων και των Ελλήνων τουριστών, και ακολουθούν με πολύ μικρότερα ποσοστά άλλες εθνικότητες. Ειδικά οι Έλληνες επισκέπτες είναι κοντά στο 20%. ΧΡΗΜΑ 55

αφιέρωμα

και την Ελλάδα να έχει ενταθεί γύρω από τη σύνδεση της οικονομίας του διαμοιρασμού με το πρόβλημα στέγασης και την άνοδο των ενοικίων ειδικά στα κέντρα των μεγαλουπόλεων και των πολύ δημοφιλών τουριστικών προορισμών, ενώ δεν λείπουν και οι διαμαρτυρίες από τους λοιπούς μόνιμους ενοίκους και ιδιοκτήτες για οχλήσεις από τους τουρίστες που διαμένουν σε αυτού του είδους τα καταλύματα: Για τη χώρα μας στο επίκεντρο των συζητήσεων έχουν βρεθεί την τελευταία διετία τόσο το κέντρο της Αθήνας όσο και φοιτητουπόλεις, όπως τα Χανιά, ή προορισμοί πρώτης γραμμής, όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη, όπου δημόσιοι λειτουργοί, καθηγητές, φοιτητές και δάσκαλοι έρχονται αντιμέτωποι με υπέρογκα ενοίκια, δεδομένου του ότι έχει περιοριστεί δραματικά και η προσφορά για μακροχρόνιες μισθώσεις. Ακριβώς σε αυτά τα επιχειρήματα στηρίχθηκε και η πρόσφατη απόφαση του δήμου της Μαδρίτης, ο οποίος ενέκρινε ειδικό πρόγραμμα για τη στέγαση, με το οποίο περιορίζεται η τουριστική μίσθωση κατοικίας σε λιγότερες από 90 μέρες ανά έτος, ενώ η παράβαση επιφέρει ανάκληση αδείας. Ο ιδιοκτήτης θα θεωρηθεί ότι ασκεί εμπορική δραστηριότητα στην περίπτωση που μισθώσει το διαμέρισμά του για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς το αδειοδοτικό καθεστώς και τις φορολογικές συνέπειες. Επιπλέον, η ισπανική πρωτεύουσα θέτει και επιπλέον περιορισμούς ως προς τα ίδια τα διαμερίσματα μέσα στην πόλη, π.χ. για ξεχωριστή είσοδο σε σχέση με την είσοδο που χρησιμοποιούν οι υπόλοιποι, μόνιμοι ένοικοι της πολυκατοικίας ή τη λειτουργία χωριστού ασανσέρ, σε μια εμφανή προσπάθεια να περιορίσει τον αριθμό των διαμερισμάτων που μισθώνονται για τον σκοπό αυτό.

αφιέρωμα Από τις καταχωρίσεις της μεγαλύτερης πλατφόρμας βραχυχρόνιων τουριστικών μισθώσεων προκύπτει επίσης ότι στην Ελλάδα ποσοστό 90% των καταχωρίσεων είναι ολόκληρα σπίτια, ενώ το υπόλοιπο 10% είναι απλά δωμάτια. Η Airbnb έχει συγκεντρώσει και νούμερα για την «τσέπη» των Ελλήνων «οικοδεσποτών»: Έτσι, με βάση τα στοιχεία για το 2018, το μέσο εισόδημα ενός «οικοδεσπότη» στην Ελλάδα ήταν στο τέλος της περασμένης χρονιάς στα 3.700 δολ., ο μέσος αριθμός των διανυκτερεύσεων σε ένα έτος ανερχόταν στις 31, με μια μέση διάρκεια διαμονής στις 4,3 ημέρες. Τα νούμερα «μέσο εισόδημα» και «μέση διάρκεια διανυκτερεύσεων», όπως είναι φυσικό, διαμορφώνονται ανάλογα με τον προορισμό. Για την Airbnb οι καλύτερες αγορές στη χώρα μας είναι τα δύο αστικά κέντρα –σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη–, ενώ και η Κρήτη, και ειδικά ο προορισμός των Χανίων, φιγουράρει στο τοπ 3. Σημειωτέον ότι το 2017 η Airbnb είχε συνολικά 1,37 εκατ. αφίξεις επισκεπτών στην Ελλάδα από 150 και πλέον χώρες, με το μέσο ετήσιο εισόδημα ανά οικοδεσπότη να αντιστοιχεί σε 3.200 δολ., ενώ κάθε σπίτι ή κατάλυμα που φιλοξενήθηκε στην πλατφόρμα μέτρησε συνολικά κατά μέσο όρο 28 διανυκτερεύσεις, νούμερα που αποτυπώνουν την άνοδο της αγοράς το τελευταίο διάστημα. Παγκοσμίως, όσον αφορά το εισόδημα των «οικοδεσποτών», τα μεγαλύτερα νούμερα εμφανίζονται στην αμερικανική αγορά, από όπου ξεκίνησε και η πλατφόρμα: Ενδεικτικά, στις ΗΠΑ, τα 87 χιλ. δολ. του 2008 έγιναν 1,5 δισ. το 2013, για να φθάσουν τα 16 δισ. στο τέλος του 2018. Διεθνώς, οι γυναίκες είναι αυτές που επωφελούνται περισσότερο από την πλατφόρμα, αφού ποσοστό 55% επί του συνόλου των «οικοδεσποτών» της πλατφόρμας είναι γένους θηλυκού, ενώ πάνω από 10 δισ. δολ. υπολογίζονται τα κεφάλαια που έχει κερδίσει το γυναικείο φύλο μέσω της Airbnb, μισθώνοντας τις ιδιοκτησίες τους ακόμη και ως part-time εργασία. Εντυπωσιακό, επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας διεθνώς, είναι το γεγονός ότι οι ηλικίες άνω των 60 ετών είναι αυτήν τη στιγμή η ταχύτερα αναπτυσσόμενη ηλικιακή ομάδα των «οικοδεσποτών» της πλατφόρμας, με ένα ποσοστό κοντά στο 12% των ιδιοκτητών παγκοσμίως να είναι 60+. Συνεχώς αυξανόμενο είναι και το μερίδιο των «Εμπειριών» μέσα από την πλατφόρμα, με πάνω από 25.000 εμπειρίες που είναι διαθέσιμες σε πάνω από 1.000 πόλεις σε όλο τον κόσμο. Ενδεικτικά, για τις «Εμπειρίες» στην Ελλάδα, στην 56

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

πλατφόρμα φιλοξενούνται δεκάδες προτάσεις στη φύση, στο κέντρο της πόλης, γαστρονομικές προτάσεις αλλά και εμπειρίες με κοινωνική επίδραση, στις οποίες τα χρήματα που θα καταβάλει ο ταξιδιώτης πηγαίνουν σε μια μη κερδοσκοπική οργάνωση, ενώ οι Αθηναίοι πρωτοστατούν προσφέροντας τη μεγαλύτερη ποικιλία. Αλλά και στη Θεσσαλονίκη, στη Μύκονο, στη Σαντορίνη, στη Σύρο, στην Κρήτη, στη Χίο, στη Ζάκυνθο, στην Ικαρία, στη Ρόδο και στην Πελοπόννησο, από τους αμπελώνες της Νεμέας μέχρι την Καλαμάτα, επαγγελματίες και μη φαίνεται να αξιοποιούν πλέον τη δημοφιλή πλατφόρμα με μοναδικές προτάσεις στους ξένους τουρίστες. Ποιοι είναι οι στόχοι για το μέλλον; Διεθνώς, ο στόχος της εταιρείας έως το 2028 αναφέρει 1 δισεκατομμύριο αφίξεις, όταν το 2016 ο αντίστοιχος αριθμός ήταν στα 80 εκατομμύρια και μία δεκαετία πριν, όταν ξεκινούσε η εταιρεία από τις ΗΠΑ, ήταν μόλις… 400. Ραγδαία αύξηση του ανταγωνισμού στο συγκεκριμένο κομμάτι της αγοράς παρουσιάζει και η booking.com, η οποία, πέραν των ξενοδοχείων, το τελευταίο διάστημα έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση στα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης τόσο εντός Ελλάδας όσο και εκτός. Διεθνώς, ολοένα και περισσότεροι επισκέπτες επιλέγουν αυτού του είδους τα καταλύματα για τις διακοπές τους: με βάση τα νούμερα του 2018, ποσοστό 35% ή 1 στους 3 πελάτες αναζητεί μια βίλα, ένα σπίτι κ.τ.λ., ενώ η αύξηση του αριθμού των καταχωρίσεων από ιδιοκτήτες σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη χρονιά είναι 20%, με τον συνολικό αριθμό στην πλατφόρμα της Booking να ξεπερνά παγκοσμίως τα 5,7 εκατ. σπίτια, διαμερίσματα μέχρι και «κάψουλες» στην Ιαπωνία!

Μόνο στην Ελλάδα και με το δεδομένο ότι η εταιρεία έδωσε έμφαση και ενίσχυσε πολύ τον συγκεκριμένο κλάδο πέρσι, από το 2017 έως το 2018, η αύξηση των καταλυμάτων είναι κοντά στο 250% (!), με επίκεντρο την Αθήνα, το Ιόνιο, τη Σαντορίνη, τη Μύκονο και κάποια άλλα νησιά των Κυκλάδων. Εντυπωσιακή είναι και η εικόνα σε επίπεδο διανυκτερεύσεων, αν ληφθεί υπόψη ότι οι κρατήσεις που αφορούν μόνο τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης αυξήθηκαν πέρσι κατά 60%, ποσοστό που αποτυπώνει την άνοδο της αγοράς και σίγουρα δεν δικαιολογείται μόνο από την άνοδο του ίδιου του Βooking στη συγκεκριμένη κατηγορία καταλυμάτων.

Τι λένε οι τουριστικοί φορείς «Η ασυδοσία δεν είναι ελευθερία» σχολιάζουν, από την πλευρά τους, οι τουριστικοί φορείς, και δη οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, οι ξενοδόχοι, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ενώ η συγκεκριμένη δραστηριότητα ξεκίνησε ερασιτεχνικά από μικροϊδιοκτήτες, πλέον έχει λάβει «επαγγελματικό» χαρακτήρα, με «οικοδεσπότες» στην Ελλάδα που μπορεί να έχουν καταχωρισμένες ακόμη και πάνω από 100 ιδιοκτησίες. Με βάση τα στοιχεία από την έρευνα της Grant Thornton για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, η αγορά των βραχυχρόνιων τουριστικών μισθώσεων αυξήθηκε κατά 25% εντός του 2018, φθάνοντας στο 1,9 δισ. ευρώ στο τέλος του περασμένου έτους και αντιπροσωπεύοντας πλέον το 10% της τουριστικής δαπάνης, όταν τα ξενοδοχεία υπολογίζεται ότι αντιπροσωπεύουν το 50%. Κόφτης με όριο τις 60 ημέρες, ανάλογα με τον

«Στον κλάδο της φιλοξενίας ζούμε το θέατρο του παραλόγου» σχολιάζει ο πρόεδρος του ΞΕΕ, κ. Αλέξανδρος Βασιλικός. «Από τη μια οι ξενοδόχοι, που δίνουμε καθημερινό αγώνα για να κρατήσουμε όρθια τα ξενοδοχεία μας και να συνεχίσουμε να προσφέρουμε στην οικονομία και την κοινωνία, και από την άλλη βρίσκονται όσοι παριστάνουν τους ξενοδόχους, χωρίς να είναι, χωρίς τις εγγυήσεις, τις πιστοποιήσεις, αλλά και τις υποχρεώσεις των ξενοδόχων. Πίσω από την “αθώα” εικόνα του κατοίκου που νοικιάζει το σπίτι του για να ενισχύσει το εισόδημά του, “κρύφτηκε” μια ανεξέλεγκτη δραστηριότητα με πρωταγωνιστές εταιρείες-μεγαθήρια, οι οποίες, μετά από μαζικές αγορές ακινήτων, ξεσπιτώνουν οικογένειες. Η πρόσφατη μελέτη που έκανε η Grand Thornton για λογαριασμό του ΞΕΕ είναι αποκαλυπτική της πραγματικής κατάστασης που διαμορφώθηκε. Αύξηση ενοικίων για τις οικογένειες, ζητήματα υγιεινής και ασφάλειας, επιβάρυνση υποδομών. Από τα 120.000 ακίνητα που υπολογίζεται ότι διατίθενται για βραχυχρόνιες μισθώσεις μέσα από τις γνωστές πλατφόρμες, στο επίσημο Μητρώο Ακινήτων εμφανίζονται μόνον τα 50.000. Τα υπόλοιπα κινούνται προφανώς στην “γκρίζα” ζώνη της παραοικονομίας. Σε 300 εκατ. ευρώ υπολογίζονται τα έσοδα που χάνει το Δημόσιο. Σε 36.560 οι θέσεις εργασίας που χάθηκαν στην τελευταία τριετία. Το κοινωνικό αποτύπωμα είναι ξεκάθαρα αρνητικό και το ΞΕΕ τοποθετείται υπεύθυνα με τεκμηριωμένες προτάσεις, όπως ο χρονικός περιορισμός της δραστηριότητας σε 90 ημέρες ετησίως για όλη τη χώρα, με μείωση αυτού του ορίου στις 60 ημέρες για νησιά κάτω από 10.000 κατοίκους. Επίσης, να υπάρχει όριο δύο ακινήτων ανά εκμισθωτή, ο οποίος θα πρέπει να είναι φυσικό και όχι νομικό πρόσωπο, αλλά και να υπάρξει αναλογικότητα στις φορολογικές υποχρεώσεις για ακίνητα που διατίθενται για τουριστική διαμονή. Ρύθμιση και έλεγχος, όπως συμβαίνει σε όλους τους διεθνείς και ευρωπαϊκούς προορισμούς, είναι η σωστή απάντηση πριν οδηγηθούμε σε μια ευρείας έκτασης κοινωνική απορρύθμιση με άγνωστες συνέπειες» επισημαίνει ο κ. Βασιλικός.

Τι λέει ο ΣΕΤΕ Ισονομία στην αγορά βραχυχρόνιων μισθώσεων ζητά ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, κ. Γιάννης Ρέτσος, ο οποίος υποστηρίζει ότι η απουσία εφαρμόσιμου ρυθμιστικού πλαισίου στην οικονομία διαμοιρασμού στην Ελλάδα έχει δύο βασικές προεκτάσεις: «Καταρχάς την άνιση μεταχείριση μεταξύ των αδειοδοτημένων καταλυμάτων και των ακινήτων που διατίθενται για βραχυχρόνιες μισθώσεις, με οικονομικές επιπτώσεις όπως την πρόκληση/ενθάρρυνση αθέμιτου ανταγωνισμού, την απώλεια δημοσίων εσόδων και την ενίσχυση της αδήλωτης εργασίας κ.λπ. Επιπλέον, υπάρχουν παράπλευρα ζητήματα, που αφορούν στη λειτουργία προορισμών κυρίως κοινωνικού χαρακτήρα, όπως η δυνατότητα εξεύρεσης κατοικίας, οι αυξημένες τιμές ενοικίων μακροχρόνιας μίσθωσης, η μη εύρυθμη λειτουργία πολυκατοικιών (θέματα υγιεινής και ασφάλειας), ακόμα και η αλλοίωση της πολεοδομικής φυσιογνωμίας γειτονιών» αναφέρει ο ίδιος. Σύμφωνα με τον κ. Ρέτσο, προκειμένου η εν λόγω δραστηριότητα να μπορέσει να ενσωματωθεί –με τρόπο που θα ενισχύει τις τοπικές οικονομίες και κοινωνίες– στο συνολικό τουριστικό προϊόν, θα πρέπει να υπάρξει εκείνο το πλαίσιο που θα διασφαλίσει καταρχήν ρυθμιστική και φορολογική συμμετρία, αλλά και δεν θα αφήνει ανεξέλεγκτες τις επιπτώσεις στη λειτουργία του προορισμού. «Στην κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη διεθνείς πρακτικές που καταδεικνύουν, μεταξύ άλλων, ότι η φορολόγηση στην πηγή αποφέρει περισσότερα έσοδα και περιορίζει φαινόμενα φοροδιαφυγής, διευκολύνοντας ουσιαστικά το έργο των αρχών. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα της Δανίας και πόλεων της Γαλλίας, όπου το μέτρο ήδη εφαρμόζεται με επιτυχία. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, θα πρέπει να εξεταστεί η ενεργή εμπλοκή της τοπικής αυτοδιοίκησης, δεδομένου ότι Δήμοι και Περιφέρειες έχουν τη γνώση των ειδικών τοπικών συνθηκών (π.χ. ζήτηση, προσφορά, επίπεδο κορεσμού ανά περιοχή) και μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στη δημιουργία πλαισίων που θα ανταποκρίνονται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των προορισμών. Ενδεικτικό είναι το πολύ πρόσφατο παράδειγμα του Δήμου της Μαδρίτης που ενέκρινε Ειδικό Πρόγραμμα για τη Στέγαση, με στόχο τη ρύθμιση ενοικίασης κατοικιών σε τουρίστες, θέτοντας συγκεκριμένο ποσοστό κατοικιών που δύναται να ενοικιάζεται με βραχυχρόνια μίσθωση».

Η Ελλάδα αποτελεί μία από τις καλύτερες αγορές διεθνώς για τη μεγαλύτερη ηλεκτρονική πλατφόρμα βραχυπρόθεσμων τουριστικών μισθώσεων.

Τι λένε οι άνθρωποι της Οικονομίας Διαμοιρασμού Ο αντίλογος στους ξενοδόχους και τους τουριστικούς φορείς έρχεται από τους ιδιοκτήτες, μέσω του Συλλόγου Οικονομίας Διαμοιρασμού (ΣΟΔΙΑ), ο οποίος στέκεται στον θετικό αντίκτυπο της συγκεκριμένης δραστηριότητας, η οποία αποτελεί παγκόσμιο, και όχι μόνο, ελληνικό φαινόμενο: «Χάρη στη βραχυχρόνια μίσθωση ενισχύεται η τοπική οικονομία για πρώτη φορά μετά την ύφεση των μνημονίων και μάλιστα σε γειτονιές που ήταν σε μεγάλη οικονομική και κοινωνική ύφεση» αναφέρει, από την πλευρά της, η πρόεδρος του Συλλόγου, κ. Θεοδώρα Δήμα. «Πολλές από τις κατοικίες που αξιοποιούνται θα ήταν κλειστές αν δεν ενοικιάζονταν με βραχυχρόνια μίσθωση. Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις προσφέρουν όχι μόνο εισόδημα στους ιδιοκτήτες κατοικιών που με δυσκολία τα συντηρούσαν πριν, αλλά και πολλά έσοδα στο κράτος και στήριξη σε τοπικές επιχειρήσεις. Τα φορολογικά έσοδα του κράτους, σύμφωνα με στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, έφτασαν στα 186 εκατ. ευρώ για το 2018. Θεωρούμε πως πρέπει να διαφυλάξουμε τη δραστηριότητα, γιατί έχει βοηθήσει τη μικρομεσαία τάξη να ορθοποδήσει. Παρ’ όλα αυτά, κρούουμε των κώδωνα του κινδύνου σε όσους τώρα θέλουν να εμπλακούν με αυτήν την δραστηριότητα. Τα έσοδα, από την εμπειρία μας, δεν ΧΡΗΜΑ 57

αφιέρωμα

πληθυσμό και τον προορισμό ή ακόμη και τον αριθμό των ιδιοκτησιών που μισθώνει κάθε οικοδεσπότης, περιλαμβάνεται μεταξύ των προτάσεων που υποβάλλουν οι ξενοδόχοι, μέσω του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, ώστε να υπάρξουν συγκεκριμένοι κανόνες (πέραν των φορολογικών ρυθμίσεων μέσω του Μητρώου Ακινήτων), σε μια αγορά που αντιπροσωπεύει πλέον, όπως αναφέρουν, το 10% του εγχώριου τουριστικού κλάδου και σε μεγάλο βαθμό αφορά ιδιοκτήτες, αποκτώντας όμως πιο «επαγγελματικό» χαρακτήρα.

αφιέρωμα

είναι κατά πολύ μεγαλύτερα από τη μακροχρόνια μίσθωση, με λίγες εξαιρέσεις κατά περιοχές με μεγάλη ζήτηση, όπως σε κάποια νησιά (Σαντορίνη, Χανιά) και στο κέντρο της Αθήνας (Κουκάκι), που όμως ακόμα και εκεί, λόγω ανταγωνισμού, η ημερήσια τιμή διανυκτέρευσης έχει πέσει κατά πολύ, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της εξειδικευμένης εταιρείας Airdna». Όπως επισημαίνει η ίδια, ο ανταγωνισμός αυξάνεται ακόμη περισσότερο με τις μεγάλες εταιρείες που έχουν μπει στη βραχυχρόνια μίσθωση και με τις πολύ χαμηλές τιμές που μπορούν και διαθέτουν τα ακίνητα, καθώς αυτό που τους ενδιαφέρει περισσότερο είναι ο τζίρος και όχι τα άμεσα έσοδα, όπως συμβαίνει με τους μικροϊδιοκτήτες. Επιπλέον, είναι αρκετά και τα νέα ξενοδοχεία που έχουν ανοίξει, ειδικά στην Αθήνα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η προσφορά των προσφερόμενων καταλυμάτων. «Ήδη από τα στοιχεία που έχουμε, οι ξενοδοχειακές κλίνες στην Αθήνα αυξήθηκαν κατά 1.268 για το 2018, ενώ η μέση ημερήσια τιμή, σύμφωνα με στοιχεία της Αirdna, έχει μειωθεί στα ακίνητα βραχυχρόνιας μίσθωσης, όπως και οι πληρότητες των καταλυμάτων έχουν σημειώσει, αν όχι μείωση, μια στασιμότητα. Θα πρέπει να έχουμε μια συγκρατημένη αισιοδοξία και όποιος θέλει πλέον να ασχοληθεί με τη βραχυχρόνια μίσθωση να έχει κατά νου πως πρέπει να το δει ως ένα είδος πλήρους απασχόλησης εάν θέλει να έχει κέρδος. Η σύγχρονη αυτή εκμετάλλευση της ακίνητης περιουσίας μέσω της βραχυχρόνιας μίσθωσης είναι μια υβριδική μορφή αξιοποίησης ακινήτων. Συνδυάζει την αστική μακροχρόνια μίσθωση και κάποια χαρακτηριστικά διαχείρισης ενός ξενοδοχείου. Ωστόσο, φορολογικά, πιστεύουμε πως ακόμη δεν αντιμετωπίζεται σωστά, καθώς στη βραχυχρόνια μίσθωση ο ιδιοκτήτης πρέπει να συνυπολογίσει και ένα αρκετά υψηλό κόστος διαχείρισης (κοινόχρηστα, νερό, ρεύμα, τηλέφωνο, Ίντερνετ, σεντόνια κ.τ.λ.), τα οποία θα ξοδευτούν για το κόστος παροχής ολόκληρου του διαμερίσματος. 58

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Αυτά τα έξοδα αφενός μεν στην αστική μίσθωση δεν τα επιβαρύνεται ο ιδιοκτήτης, αφετέρου σε ένα ξενοδοχείο εκπίπτουν από τα έξοδα ως επιχείρηση και επομένως ελαττώνει κατά πολύ το φορολογητέο εισόδημα» αναφέρει η κ. Δήμα. Σύμφωνα με τους επιτελείς του ΣΟΔΙΑ, που συστάθηκε τον Ιούνιο του 2017 και έχει ξεκινήσει δράσεις για την ενημέρωση και επιμόρφωση των ανθρώπων που δραστηριοποιούνται στη βραχυχρόνια μίσθωση, είτε ως ιδιοκτήτες είτε ως διαχειριστές ακινήτων, ενδεικτικά, για ένα ακίνητο με ένα υψηλό μίσθωμα της τάξης των 100 ευρώ (για εύκολο υπολογισμό), το ποσό που μένει στην «τσέπη» του ιδιοκτήτη, αν αφαιρεθούν όλα τα έξοδά του, μπορεί να φθάνει τελικά στα 35 ευρώ: Κι αυτό γιατί ένα 5% πάει στην προμήθεια της πλατφόρμας (που μπορεί να φθάνει ακόμη και το 15%, ανάλογα με την πλατφόρμα), ένα 15% στη φορολόγηση, ένα 15% ακόμη για λειτουργικές δαπάνες (ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ, Ίντερνετ, κοινόχρηστα, αναλώσιμα), ένα 10% για τον καθαρισμό κι ένα 10% επιπλέον για τον καθαρισμό κλινοσκεπασμάτων, ενώ από 5% υπολογίζεται το κόστος του ιδιοκτήτη για τη μετάβαση του ιδιοκτήτη στο διαμέρισμα, κι ένα 5% ακόμη για τη συντήρηση και τις φθορές. «Παρατηρούμε ότι σε ένα υψηλό, θεωρητικά, μίσθωμα, από τα 100 ευρώ είσπραξης το τελικό χρηματικό όφελος είναι κατά πολύ μικρότερο –πέραν φυσικά του γεγονότος ότι τα περισσότερα διαμερίσματα που ενοικιάζονται έχουν κατά μέσο όρο αρκετά μικρότερο μίσθωμα, επομένως το τελικό όφελος είναι αρκετά μικρότερο. Επιπλέον, η προμήθεια, ανάλογα με την πλατφόρμα, μπορεί να φθάνει το 15% και ο φόρος το 35% (σ.σ. εάν ξεπερνάει τις 12.000 έσοδα από ενοίκια τον χρόνο ο ιδιοκτήτης)». Αυτό που επισημαίνει η κ. Δήμα είναι ότι η υπεραξία από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό στην προσωπική εργασία του ιδιοκτήτη, γι’ αυτό και οι τελευταίοι θα πρέπει να δουν τη δραστηριότητα αυτή ως μια πιο «πλήρη» απασχόληση, προκειμένου να αυξήσουν τα έσοδά τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αυτό που προτείνεται είναι η μεγιστοποίηση των ημερών μιας κράτησης, ώστε τα έξοδα που υπάρχουν (καθαρισμός διαμερίσματος και κλινοσκεπασμάτων) να μειωθούν. «Στα 1.000 ευρώ είσπραξη, τα 350 ευρώ είναι καθαρά, όσο δηλαδή και στην αστική μίσθωση, αν το διαμέρισμα είναι σε περιοχή με ζήτηση από ενοικιαστές. Αν όμως το διαχειρίζεσαι μόνος σου, δηλαδή κάνεις και τον καθαρισμό και το πλύσιμο, τότε σου μένουν τα μισά –500 ευρώ». Η κ. Δήμα αναφέρεται και στα προηγούμενα

χρόνια της πλήρους κατάρρευσης της εγχώριας κτηματαγοράς, όταν πολλοί ιδιοκτήτες, εν μέσω απελπισίας, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, λόγω απλήρωτων ενοικίων και λογαριασμών από ενοικιαστές, οδηγήθηκαν στη λύση της βραχυχρόνιας μίσθωσης και ακόμη και τώρα «δεν τολμούν να εμπιστευτούν ξανά τις περιουσίες τους σε επόμενους ενοικιαστές. Τουλάχιστον, με τη βραχυχρόνια μίσθωση, ξέρουν πως θα πληρωθούν άμεσα για την υπηρεσία που προσφέρουν, ενώ στη μακροχρόνια υπάρχει η αβεβαιότητα για το αν θα πληρωθούν» αναφέρει η κ. Δήμα. Εν μέσω της συζήτησης που έχει ανοίξει για τη θέσπιση περαιτέρω περιορισμών, πέραν των φορολογικών, στην αγορά οι ιδιοκτήτες θεωρούν ότι: «Οποιαδήποτε εφαρμογή των περιορισμών που είναι υπό συζήτηση αυτή τη στιγμή θα είναι καταστροφική για τη δραστηριότητά μας, καθώς θα ανακάμψει την εξέλιξή της και θα μας γυρίσει αυτόματα πίσω στα χρόνια της κρίσης και της ύφεσης. Προτείνουμε ψυχραιμία και να αφήσουμε χρόνο ώστε η αγορά να αυτορρυθμιστεί». Αντί για περιορισμούς, ο ΣΟΔΙΑ προτείνει κάποιες ρυθμίσεις-μέτρα που θα μπορούσαν να γίνουν ώστε να ξεκαθαρίσει το τοπίο, και αυτά είναι τα εξής: Φορολόγηση στην πηγή: Ως Σύλλογος Οικονομίας Διαμοιρασμού, υπάρχει η άποψη ότι πρέπει να επανεξεταστεί ο τρόπος φορολόγησης από την Πολιτεία και να αντιμετωπιστεί ως μια ιδιαίτερη μορφή εκμετάλλευσης ακίνητης περιουσίας. «Αντιλαμβανόμαστε ότι η φορολόγηση από το 15% στο 35% έχει μεγάλη απόκλιση. Θα ήταν ωφέλιμο για όλους να υπήρχε και ενδιάμεση τιμή κλίμακας 25%, όπως συμβαίνει και σε άλλα κράτη. Επιπλέον, υποστηρίζουμε σταθερά πως μια φορολόγηση 15% απευθείας στην πηγή (σ.σ. δηλαδή στις πλατφόρμες) θα ωφελούσε όλους, και κυρίως τα κρατικά έσοδα, και θα αποφεύγονταν στρεβλώσεις στην αγορά, καθώς αυτή η επιβάρυνση θα υπολογιζόταν αυτόματα από όλους στο κόστος διανυκτέρευσης». Αναβάθμιση και άλλων υποβαθμισμένων περιοχών: Η βραχυχρόνια μίσθωση λειτούργησε ευεργετικά σε κάποιες γειτονιές της Αθήνας και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα «εργαλείο» για περαιτέρω ανάπτυξη και αναβάθμιση γειτονιών που ακόμη βρίσκονται στο περιθώριο. «Θα μπορούσαν να δοθούν κάποιες φοροελαφρύνσεις για όσους θέλουν να ανοίξουν τα σπίτια τους και να τα νοικιάσουν είτε βραχυχρόνια είτε μακροχρόνια, και με αυτόν τον τρόπο να ανα-

Κανόνες ασφαλείας: Στο μείζον θέμα της ασφάλειας, προτείνεται να θεσπιστούν κανόνες ασφαλείας για την προστασία των τουριστών, αλλά και του ιδιοκτήτη. «Άτυπα, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε προμηθευτεί ανιχνευτές καπνού, πυροσβεστήρες, έχει γίνει στα καταλύματά μας ασφάλιση πυρός και αστικής ευθύνης. Καλό θα είναι να υπάρχουν σε όλα τα καταλύματα που δίνονται για βραχυχρόνια μίσθωση, για την προστασία του τουρίστα, αλλά και έμμεσα και του διαχειριστή ακινήτου». Εγγραφή όλων των ιδιοκτητών στο μητρώο: Σύμφωνα με τον ΣΟΔΙΑ, είναι απαραίτητο να γίνει η σωστή καταγραφή όλων των καταλυμάτων που δίνονται για βραχυχρόνια μίσθωση. «Όσοι ακόμη δεν πρόλαβαν να κάνουν την εγγραφή τους στο μητρώο τούς συμβουλεύουμε να το πράξουν, καθώς είναι άδικο για όσους έχουν ήδη εγγραφεί και δημιουργείται αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ της κοινότητας της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Απαιτούμε από το κράτος να γίνει η συνεργασία με τις πλατφόρμες και να διενεργηθούν οι απαραίτητοι έλεγχοι, ώστε να γνωρίζουμε πόσοι ακριβώς είμαστε οι νόμιμοι που ασχολούμαστε με αυτήν τη δραστηριότητα. Μέχρι τις 30 Νοεμβρίου του 2018, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, είχαν εγγραφεί 49.000 ακίνητα, γνωρίζουμε όμως από τις πλατφόρμες ότι είναι παραπάνω, ίσως και διπλάσια. Θεωρούμε υποχρέωση του κράτους να διαφυλάξει όσους ασχολούνται νόμιμα με τη δραστηριότητα από τους κερδοσκόπους που την έχουν δει ως ευκαιριακή απασχόληση». Αναφορικά με την κριτική και τη συζήτηση που έχει ανοίξει για το στεγαστικό πρόγραμμα που αντιμετωπίζουν δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί, η απάντηση από πλευράς του ΣΟΔΙΑ είναι ότι η βραχυχρόνια μίσθωση ανέδειξε αρκετά κενά στη στεγαστική κοινωνική πολιτική που έχει το κράτος και υπάρχουν πολλά ακίνητα ανεκμετάλλευτα, τα οποία θα πρέπει να ξεκινήσουν να αξιοποιούνται. Όπως επισημαίνει η κ. Δήμα, «τα ακίνητα του ευρύτερου δημοσίου τομέα είναι χιλιάδες και θα μπορούσαν σε ένα πλαίσιο στεγαστικής κοινωνικής πολιτικής να προσφερθούν στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, που παραπονιούνται πως δεν βρίσκουν ακίνητο να μείνουν. Το κράτος είναι υπεύθυνο να στεγάσει τους κοινωνικούς λειτουργούς του και τις ευάλωτες ομάδες και όχι οι ιδιώτες, που με κόπο κατάφεραν να διαφυλάξουν την περιουσία τους στα χρόνια της κρίσης» αναφέρουν χαρακτηριστικά. • • •

Η Airbnb στην Ελλάδα το 2018 Μέσο εισόδημα «οικοδεσπότη»

3.700 δολάρια

Μέσος όρος διανυκτερεύσεων

31 νύκτες

Μέσος όρος διαμονής

4,3 ημέρες

Συνολικός αριθμός καταχωρίσεων

90.000

Συνολικός αριθμός ενεργών «οικοδεσποτών»

50.000

Συνολικός αριθμός αφίξεων

2.150.000

Κατανομή τουριστών

70% από Ευρώπη, εκ των οποίων 20% από Ελλάδα

Μεγαλύτερη εθνικότητα μετά την Ελλάδα

Αμερικανοί τουρίστες με 14% Πηγή: Αirbnb

Η αγορά των βραχυχρόνιων μισθώσεων στην Ελλάδα στο τέλος του 2018

Η αγορά των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων την περίοδο 2016-2018 αυξήθηκε από το 1,4 δισ. ευρώ στο 1,9 δισ. το 2018

Πάνω από τις προβλέψεις είναι τα εκτιμώμενα φορολογικά έσοδα, στα 186 εκατ. ευρώ το 2018, από 67 εκατ. ευρώ το 2017

Τα Χανιά είναι η πρώτη πόλη στην Ελλάδα με το υψηλότερο ποσοστό διαθέσιμων σπιτιών (95%) για βραχυπρόθεσμη μίσθωση

Στο κέντρο της Αθήνας, στο Ζάππειο, σημειώνεται το υψηλότερο ποσοστό διαθέσιμων σπιτιών (92%) για βραχυπρόθεσμη μίσθωση

Στις περιοχές Κουκάκι-Μακρυγιάννη, 17% του συνολικού αποθέματος (147 σπίτια) διατίθεται για μακροχρόνια ενοικίαση

Στον Κεραμεικό, 255 σπίτια προσφέρονται για βραχυπρόθεσμη και 40 σπίτια για μακροχρόνια μίσθωση

Πηγή: Grant Thornton με επεξεργασία από Inside Airbnb, Airdna, REMAX, Χρυσή Ευκαιρία, Spitogatos ΧΡΗΜΑ 59

αφιέρωμα

Tο 2017, η Airbnb είχε συνολικά 1,37 εκατ. αφίξεις επισκεπτών στην Ελλάδα, με το μέσο ετήσιο εισόδημα ανά οικοδεσπότη να αντιστοιχεί σε 3.200 δολάρια.

πτυχθούν και άλλες γειτονιές της Αθήνας, ώστε να αποφευχθεί η συγκεντροποίηση σε κάποιες γειτονιές».

συνέντευξη

Τάσος Ιατρού:

Απευθυνόμαστε σε πελάτες που μπορούν να αναγνωρίσουν την αξία σε ένα έπιπλο Ό,τι πουλάμε ανταποκρίνεται σε αρχές και προδιαγραφές Ό,τι κάνουμε, διαχρονικά, το κάνουμε επειδή το αγαπάμε

Τάσος Ιατρού Διευθύνων Σύμβουλος, Iatrou Furniture

Tάσος Ιατρού, επικεφαλής μίας από τις λιγοστές ελληνικές επιπλοποιίες που στάθηκαν όρθιες στην κρίση, «ο πιο παλιός της οικογένειας», όπως λέει ο ίδιος, μιας και ο αδελφός του και συνιδιοκτήτης της Iatrou Furniture είναι πολύ νεότερος, γνωρίζει καλά την τέχνη της αρχιτεκτονικής των εσωτερικών χώρων και τα μυστικά της κατασκευής επίπλων. Όμως, ανέπτυξε και τις δεξιότητες του καλού επαγγελματία, τις οποίες διδάχθηκε από τον πατέρα του, Σταύρο. Ο κ. Ιατρού, τον οποίο συναντήσαμε στις εγκαταστάσεις της Iatrou Furniture, στη Λεωφ. Μεσογείων 189, περιγράφει στο ΧΡΗΜΑ πώς κατάφερε να κρατήσει γερά το τιμόνι της εταιρείας σε δύσκολους καιρούς και πώς σχεδιάζει να αξιοποιήσει την αξία του brand που έχτισε τα τελευταία 45 χρόνια, σε μια συγκυρία που οι επενδύσεις στον τουρισμό και το real estate προοιωνίζονται ευκαιρίες ανάπτυξης και εξωστρέφειας για την αγορά επίπλου.

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Πόσα χρόνια λειτουργεί η Iatrou Furniture και πώς συνδέεστε εσείς με την ανάπτυξη της δραστηριότητας πριν γίνει ΟΕ; Η εταιρεία έχει παρουσία στην αγορά 51 χρόνια. Είμαι εδώ από παιδάκι, σχεδόν μισό αιώνα, αν σκεφθείτε ότι είμαι ήδη 65 ετών. Βοηθούσα τον συγχωρεμένο τον πατέρα μου, Σταύρο, τον οποίο θυμάμαι να πουλάει έπιπλα και μικροέπιπλα σε μια περιοχή που τότε έσφυζε κυριολεκτικά από ζωή, το Μοναστηράκι. Το ’74, τον Σεπτέμβριο, ήρθαμε εδώ στη Μεσογείων, σε αυτόν τον χώρο, που ήδη λειτουργούσε με έναν συνεργάτη. Στη διάρκεια των σπουδών μου, στη Βιομηχανική Πειραιά και στη Σχολή Δοξιάδη, αφιέρωνα χρόνο στην οικογενειακή επιχείρηση, την ευθύνη της οποίας ανέλαβα στη συνέχεια. Πόσο χρόνο αφιερώνετε στο γραφείο και ποια άλλα μέλη της οικογένειας έχουν εμπλακεί; Εκτός από εμένα και τον μικρό μου αδελφό, που έχει την καλλιτεχνική επιμέλεια, όλη η οικογένεια συνεισφέρει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Η δουλειά δεν είναι one man show. Χτίσαμε την εταιρεία με κόπο, αίμα και μεγάλο κόστος… Στα 65 χρόνια μου εργάζομαι αρκετά. Η σύζυγός μου, μερικές φορές, αστειευόμενη, μου λέει ότι έχω διπλή ζωή, διότι… πάω αργά. Είχα την τύχη να κάνω οικογένεια με έναν χαρισματικό άνθρωπο. Μεγάλωσαν όμως τα παιδιά μου χωρίς να το πάρω χαμπάρι… Αναλάβατε τα ηνία της επιχείρησης σε μια εντελώς διαφορετική εποχή από τη σημερινή. Τι έμεινε σταθερό στη δουλειά σας; Aυτό που έμεινε σταθερό είναι οι αρχές μας. Για παράδειγμα, ό,τι διαθέτουμε σήμερα θα αποσβέσει, όπως λέμε, την αξία του όταν

Στη Σοφία Εμμανουήλ semmanouil@gmail.com

και αν θέλει ο πελάτης. Όχι όταν θέλει αυτό. Από τη στιγμή που άρχισα να μαθαίνω δίπλα στον πατέρα μου τι προδιαγραφές πρέπει να έχει ένας μπουφές, για παράδειγμα, ή μια βιβλιοθήκη, κατάλαβα ότι πρέπει να είναι κατάλληλο για τον χώρο και τις ανάγκες του πελάτη και ταυτόχρονα να έχει τα χαρακτηριστικά που θα το κάνουν ελκυστικό και διαχρονικό. Υπάρχουν επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά στο εμπόριο. Εσείς που έχετε όλο το «πακέτο» προσεγγίζετε διαφορετικά τον πελάτη; Τον πελάτη τον προσεγγίζουμε όπως και οι άλλοι. Βάζοντας στη βιτρίνα μας –που είναι οι προθήκες μας ή το Διαδίκτυο– φωτογραφίες των προϊόντων μας που θα τον φέρουν εδώ. Από κει και πέρα, «το αγώι ξυπνάει τον αγωγιάτη». Χρειάστηκε να αλλάξετε το επιχειρηματικό σας μοντέλο για να παραμείνετε βιώσιμοι και ανταγωνιστικοί όταν η αγορά του επίπλου «βυθιζόταν» στην κρίση; Πέραν της κρίσης, ο κλάδος μας υπέστη «συμφορά» όταν σταμάτησε η οικιστική ανάπτυξη. Από τότε που μπαίναν οι πελάτες και ήθελαν άρον άρον να πάρουν έπιπλα για να ικανοποιήσουν βασικές ανάγκες –να κάτσουν, να στρώσουν τραπέζι, να κοιμηθούν κ.ο.κ.–, φτάσαμε σήμερα να μπαίνουμε στο σπίτι τους μέσω του Διαδικτύου ή με άλλους τρόπους, προκειμένου να πουλήσουμε. Πλέον δε τούτου, διαχειριστήκαμε τα έξοδά μας με μεγάλη σωφροσύνη. Επίσης, η ζήτηση στο έπιπλο έχει αλλάξει συγκριτικά με το 2008. Από το 2009 η πτώση ήταν συνεχής. Το 2012 φτάσαμε –όχι μόνο εμείς, όλη η αγορά– να δουλεύουμε στο -70%. Δεν υπήρχε καθόλου ζήτηση. Μετά είχαμε αυξομειώσεις, αλλά η κατάσταση έχει βελτιωθεί. Εμείς είμαστε ανταγωνιστικοί στο «κατάλληλο για σας», αν και μπορούμε να ανταποκριθούμε και στο τυποποιημένο. Επίσης, συνδυάζουμε την εμπειρία του κατασκευαστικού και του εμπορικού τομέα, έχοντας αναπτύξει συνεργασίες με καταξιωμένους οίκους, όπως Cattelan, Arper κ.ά. Η τεχνογνωσία και η εμπειρία των συνεργασιών σε βοηθά να αξιολογήσεις ένα προϊόν του οποίου το design ή/και η τιμή μπορεί να σε εντυπωσιάσουν, αλλά στην πράξη να αποδειχθεί «σαβούρα». Εμείς ό,τι πουλάμε ανταποκρίνεται σε αρχές και προδιαγραφές. Είμαστε «παλαιάς κοπής» και «παλαιάς σχολής». Αυτό σημαίνει πως ό,τι κάνουμε, διαχρονικά, το κάνουμε επειδή το αγαπάμε. Στις συνεργασίες με τους ξένους οίκους τα περιθώρια κέρδους είναι ικανοποιητικά ώστε να καθιστούν βιώσιμες αυτές τις

σχέσεις; Είναι σχετικό αυτό. Βιώσιμο μπορεί να είναι ένα είδος που «τρέχει», όπως λέμε, έχει ζήτηση, κι ας έχει μικρά κέρδη. Εμείς είμαστε βιώσιμοι, διότι έχουμε μικρό μέγεθος, είμαστε οικογενειακή επιχείρηση, έχουμε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις, είμαστε ευέλικτοι. Μια ΑΕ για να αλλάξει στρατηγική ή να κάνει οποιαδήποτε αλλαγή, πρέπει να την περάσει από διοικητικά συμβούλια και άλλες εσωτερικές διαδικασίες, ενώ μια επιχείρηση σαν τη δική μας δεν χρειάζεται παρά μια απόφαση. Βέβαια, και τα μεγάλα «βαπόρια» έχουν προβλήματα, αλλά και τα μικρά, όμως, στη «φουρτούνα» θέλουν άλλη προσοχή. Τα βγάζουμε πέρα όμως…

Και βέβαια μπορούμε. Σήμερα, για παράδειγμα, η ζήτηση σε σχέση με το παρελθόν σε βάθος δεκαετίας είναι πολύ μικρότερη και, συνεπώς, χωρίς αλλαγή υποδομών είμαστε έτοιμοι.

Η κρίση έχει παρέλθει; Η κρίση δεν έχει παρέλθει. Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό είναι ότι στον δυτικό κόσμο δεν μπορούμε εύκολα να αγοράσουμε τα προϊόντα που παράγουμε. Η Κίνα παράγει για την Ευρώπη και την Αμερική. Στη χώρα μας δε η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη. Είναι ενδεικτικό το ότι η παραγωγή πρώτων υλών στο έπιπλο έχει φύγει (π.χ. το εργοστάσιο ξυλείας της Shelman). Επομένως, το κόστος πρώτων υλών και το κόστος εργασίας (παρ’ όλο που έχει μειωθεί), που προστίθενται στο κόστος παραγωγής, κάνουν ακριβό το τελικό προϊόν για τον μέσο καταναλωτή, όταν ο μισθός του έχει πέσει στα 600 ευρώ.

Η εξωστρέφεια είναι κάτι που σας ενδιαφέρει και υπό ποιες προϋποθέσεις θα την αναγάγατε σε στρατηγική; Θα ήθελα, καταρχάς, ο τζίρος να φτάσει σε πιο ικανοποιητικά επίπεδα, όπως και η κερδοφορία και τα διαθέσιμα. Μια τέτοια στρατηγική απαιτεί υποδομή και χρηματοδότηση. Μέχρι στιγμής, έχουμε καταφέρει να κάνουμε ένα όνομα με αξία μεγαλύτερη από τον τζίρο μας, για διάφορους ουσιώδεις λόγους, όπως οι προτάσεις μας. Δεν έχουμε, λοιπόν, παρά να τις βγάλουμε προς τα έξω την κατάλληλη ώρα.

Θα λέγαμε ότι απευθύνεστε σε πελάτες με μεσαία και υψηλά εισοδήματα; Κατά κάποιο τρόπο ναι, αν και υπάχουν προσιτές τιμές για πολλά προϊόντα. Απευθυνόμαστε σε πελάτες που μπορούν να πληρώσουν την αξία σε ένα έπιπλο. Μπορώ να σας πω με σιγουριά ότι οι προτάσεις μας για έπιπλα ίσης αξίας με αυτά του ανταγωνισμού είναι πιο ελκυστικές. Δουλεύετε με ιδιώτες κυρίως ή επαγγελματίες; Κυρίως με ιδιώτες, αλλά τελευταία έχουμε αρχίσει να αναπτύσσουμε πωλήσεις και σε επαγγελματίες από τον κλάδο της εστίασης και της φιλοξενίας, οι οποίοι θέλουν το κάτι παραπάνω από αισθητική και ποιοτική άποψη. Έχουμε πελάτες σε νησιά που έχουν ήδη μεγάλη τουριστική κίνηση. Μπορείτε να ανταποκριθείτε στο ενδεχόμενο μιας αυξημένης ζήτησης;

Η τουριστική ανάπτυξη πώς επηρεάζει τη δουλειά σας; Στην Ελλάδα είμαστε ειδικοί στο «ευ ζην» από την αρχαιότητα. Θα λέγαμε ότι έχουμε δωρεάν «κεφάλαιο» 3.000 ώρες ηλιοφάνεια. Η έλευση τουριστών, οι επενδύσεις ξένων δεν είναι τίποτε άλλο από εξαγωγή ελληνισμού και πολιτισμού. Εμείς, προφανώς, ευνοούμεθα από την ανάπτυξη του τουρισμού.

Πώς φαντάζεστε την εταιρεία μετά από 20 χρόνια, σε ένα οικονομικό περιβάλλον ψηφιακό, με πιο σαφείς τις παγκόσμιες προκλήσεις; Μετά από 20 χρόνια; Καταρχάς, δεν εμπίπτει στις αρχές μου να κάνω τόσο μακρινές προβλέψεις, διότι δεν γνωρίζουμε η τότε γενιά τι θα κάνει σύμφωνα με τις τότε συνθήκες. Θεωρώ ότι το «αύριο» θα κανονίσει για το «αύριο». Εμείς πρέπει να είμαστε έτοιμοι από κάθε άποψη. Στην αγορά, τώρα, αυτό που προβλέπω είναι δύο δεδομένα. Το ένα ήδη το βιώνουμε στον δυτικό κόσμο. Είναι τα όρια της ανάπτυξης, που σ’ ένα βαθμό βασίστηκε στην ανθρώπινη απληστία. Γι’ αυτό είμαστε σε ύφεση. Παράγονται για τον ίδιο κόσμο λιγότερα προϊόντα, άρα υπάρχει κόσμος χωρίς δουλειά, εταιρείες που κάνουν απολύσεις κ.ο.κ. Το χρήμα πλέον δεν είναι παρά μόνο πίστη. Ένας οίκος μπορεί να εκδώσει μια πρόβλεψη και την επόμενη στιγμή να καταρρεύσουν οι αγορές. Άρα η προσδοκία μας είναι στην τεχνολογία. Για εμάς, τους Έλληνες, η παιδεία είναι ο απόλυτος εξοπλισμός. Είμαστε αισιόδοξοι. • • • ΧΡΗΜΑ 61

6th Digital Banking Forum

Η εμπειρία του πελάτη στο επίκεντρο της προσοχής των τραπεζών

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

ι νέες τάσεις στον χώρο της ψηφιακής τραπεζικής, και κυρίως η εμπειρία που προσφέρουν στους πελάτες τους, βρέθηκαν στο επίκεντρο του 6th Digital Banking Forum (#dbf19 digitalbanking.ethosevents.eu), το οποίο πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 21 Μαρτίου, στο ξενοδοχείο Divani Caravel. Το 6th Digital Banking Forum διοργανώθηκε από την Ethos Events σε συνεργασία με το οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.com.gr και το οικονομικό και επενδυτικό περιοδικό ΧΡΗΜΑ και έχει εξελιχθεί σε ένα από τα σημαντικότερα ετήσια ραντεβού του τραπεζικού κλάδου. Υπεύθυνος του προγράμματος του συνεδρίου ήταν ο δημοσιογράφος Δημήτρης Μαλλάς. Απευθύνοντας εναρκτήριο χαιρετισμό στο 6th Digital Banking Forum, ο κ. Βασίλης Παναγιωτίδης, Διευθυντής, Ελληνική Ένωση Τραπεζών, αναφέρθηκε στο φλέγον ζήτημα της μείωσης των κόκκινων

δανείων, στις προκλήσεις που ενέχουν για τις ελληνικές τράπεζες και στις αλλαγές που φέρνει ο τεχνολογικός μετασχηματισμός στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. «Τα επόμενα δύο χρόνια όσοι διαχειριστούν καλύτερα τη μείωση των κόκκινων δανείων και μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων θα επικρατήσουν. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός αποτελεί πρόκληση για το τραπεζικό σύστημα. Η αξιοποίηση των άυλων τραπεζικών προϊόντων και η μείωση των φυσικών τραπεζικών καταστημάτων αποτελούν τάσεις που αναμένεται να κυριαρχήσουν στο εγγύς μέλλον» ανέφερε.

Innovation Trends in Retail Banking 2019”, αναφέρθηκε στις βασικές τάσεις που επικρατούν σήμερα στην παγκόσμια αγορά στο digital banking, εστιάζοντας στις λεγόμενες niche markets. Ενδεικτικά, αναφέρθηκε σε καινοτόμες εφαρμογές και υπηρεσίες που υιοθετούν όλο και περισσότερες τράπεζες για τον αγροτικό τομέα και όχι μόνο, ενώ παρουσίασε αρκετά παραδείγματα από ξένες τράπεζες που προσφέρουν μια βελτιωμένη και διαφορετική εμπειρία στους πελάτες τους. Στις καθετοποιημένες λύσεις και εφαρμογές που προσφέρει ο Όμιλος ΟΤΕ για το τραπεζικό κατάστημα του μέλλοντος αναφέρθηκε ο κ. Κωνσταντίνος Μακρυπίδης, Υποδιευθυντής Πωλήσεων, Χρηματοπιστωτικός Τομέας Σταθερής και Κινητής, Όμιλος ΟΤΕ, εστιάζοντας στις ομοιότητες που παρουσιάζουν οι τράπεζες με τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους στη νέα ψηφιακή εποχή. Ο κ. Μακρυπίδης τόνισε τη σπουδαιότητα του ICT για τον Όμιλο ΟΤΕ και τη σημαντικότητα της συνεργασίας τραπεζών-fintech οργανισμών.

Ο κ. Νίκος Μποτίνης, Διευθυντής Πωλήσεων, Cisco, για Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα, σημείωσε στην ομιλία του ότι οι τράπεζες που εξελίσσονται, ξεφεύγοντας από το παραδοσιακό μοντέλο, επενδύουν στους άξονες «κόστος-εμπειρία-πλατφόρμα» σε συνδυασμό με την παροχή υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Ο κ. Lubomir Olach, COO, Director of International Development and Member Relations, EFMA, στην ομιλία του, με τίτλο “Exploring

ΧΡΗΜΑ 63

6th Digital Banking Forum Για τις «γέφυρες» μεταφοράς δεδομένων από τον παραδοσιακό πυρήνα στην ψηφιακή τραπεζική μίλησε ο κ. Enrique Marron, Western Europe Finance Industry CTO, Huawei Enterprise Business Group, σημειώνοντας ότι ένας από τους στόχους είναι η μετάβαση από τις κλασικές τεχνολογίες στις τεχνολογίες cloud και mobile. Επιπλέον, αναφέρθηκε στις κινήσεις της Huawei, η οποία έχει φθάσει να συνεργάζεται με περισσότερους από 300 χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς παγκοσμίως.

Τη συνεισφορά της ανάλυσης δεδομένων στον τομέα των επενδύσεων τόνισε ο κ. Σωκράτης Πλούσας, Founder & CEO, Fund4all, στην ομιλία του, με τίτλο «Η ανάλυση δεδομένων ως βασικός παράγοντας

στην επενδυτική διαδικασία», καθώς και των ψηφιακών εργαλείων, που συνδράμουν τόσο στην αυτοματοποίηση της διαδικασίας όσο και στη βέλτιστη επίτευξη της υλοποίησής της. Ο ίδιος παρουσίασε την υπηρεσία Investment Platform, για την ταχύτερη έκδοση ομολόγων. Η κ. Κατερίνα Νάσσου, HPE Pointnext Client Services, παρουσίασε την πλατφόρμα Greenlake, η οποία, όπως ανέφερε, εξαλείφει το δίλημμα που αντιμετωπίζουν πολλά στελέχη πληροφορικής αναφορικά με το αν χρειάζονται cloud ή on premise λύσεις. H συγκεκριμένη λύση, όπως ανέφερε, «μπορεί να ενσωματώσει όλα τα επίπεδα ασφάλειας που χρησιμοποιούν ώς τώρα στις παραδοσιακές τους υποδομές τα τραπεζικά ιδρύματα».

Στην αξία της διαμόρφωσης νέων τάσεων στον τομέα του customer experience από το τραπεζικό σύστημα και στη μεταμόρφωση που επιφέρει ο μετασχηματισμός μέσω των ψηφιακών εργαλείων και καναλιών στα τραπεζικά καταστήματα αναφέρθηκε η κ. Άννα Καραδημητρίου, CCXP, Vice President, Customer Experience and Innovation, Focus Bari.

«Οι τράπεζες απαιτούν να έχουμε τα χρήματά τους στον χώρο τους, αλλά δεν απαιτούν τη φυσική μας παρουσία. Σημασία έχει αυτό που θέλει ο πελάτης» ανέφερε χαρακτηριστικά. Ο κ. Βασίλης Βασιλειάδης, Founder & Visioner, Vivid Vibes, αναφέρθηκε στις εμπειρίες που πρέπει να δημιουργούν οι τράπεζες για τους πελάτες τους, αλλά και στα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει το προσωπικό ενός οργανισμού που μετασχηματίζεται, ώστε να είναι επιτυχής η μετάβαση στο ψηφιακό περιβάλλον. Σημαντική ενίσχυση του ποσοστού των εγχρήματων συναλλαγών που 64

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

την ονομασία Personal Finance Management (PFM), μέσω της οποίας ο πελάτης λαμβάνει χρήσιμη πληροφόρηση για τις δαπάνες του και τις αγορές του. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Cardlink, τα οποία παρουσίασε ο εμπορικός διευθυντής της εταιρείας, κ. Αντίγονος Παπαδόπουλος, οι συναλλαγές με κάρτες συνέχισαν την ανοδική τους πορεία και το 2018, όμως εκεί

πραγματοποιούνται μέσα από τα ψηφιακά κανάλια (ΑΤΜ, ΚΑΣ, Web, Mobile) παρατηρείται στα καταστήματα της Alpha Bank, όπου έχει «τρέξει» το πρόγραμμα ψηφιακής εξοικείωσης της τράπεζας. Όπως ανέφερε, κατά τη διάρκεια του 6th Digital Banking Forum, ο κ. Δημήτρης Στρογγυλόπουλος, Σύμβουλος Ψηφιακής Στρατηγικής & Επικεφαλής Προγράμματος Μετασχηματισμού, Alpha Bank, το ποσοστό των που παρατηρείται μεγαλύτερη ανάπτυξη είναι στις συναλλαγές μικρής αξίας, δεδομένου του ότι 3 στις 10 συναλλαγές αφορούν ποσά κάτω από 10 ευρώ και το 5% επί του συνόλου των συναλλαγών είναι κάτω από τα 2 ευρώ! Συγκεκριμένα, η Cardlink εκτιμά πως στο τέλος του 2018 υπήρχαν περίπου 700 χιλιάδες τερματικά, έναντι 650 χιλιάδων στο τέλος του 2017 και 305 χιλιάδων στο τέλος του 2016. Η αξία των συναλλαγών με κάρτες έφθασε το 2018 στα 31,5 δισ. ευρώ, έναντι 26,5 δισ. ευρώ το 2017, δηλαδή η αύξηση είναι της τάξης του 18%, ενώ ανοδικά ξεκίνησε και το 2019.

εγχρήματων συναλλαγών που πραγματοποιείται μέσα από τα ψηφιακά κανάλια έφθασε στο δ’ τρίμηνο του 2018 στο 82%, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στο τελευταίο τρίμηνο του 2017 ήταν στο 74,5%.

Ο κ. Νικόλας Σκαρλάτος, Co-Founder & CEO, Exchange Operations, Excelon, παρουσίασε το νέο ψηφιακό πορτοφόλι, με την ίδια επωνυμία, το οποίο προσφέρει μια σειρά από έξυπνες λύσεις και δίνει τη δυνατότητα για διακράτηση κρυπτονομισμάτων, ενώ αναφέρθηκε στα επόμενα σχέδια που υπάρχουν για την περαιτέρω ανάπτυξη της συγκεκριμένης εφαρμογής.

Ο κ. Θωμάς Τσοπανάκης, UI/UX Design Lead, Digital Channels Division, National Bank of Greece, παρουσίασε την πλατφόρμα mobile banking με

ΧΡΗΜΑ 65

6th Digital Banking Forum

Ο κ. Βάσος Αριστοδήμου, Πρόεδρος & Εκτελεστικός Διευθυντής, Όμιλος Εταιρειών ΝΕTinfo, αναφέρθηκε στο μέλλον των συναλλαγών μέσω της εφαρμογής Mobile Financial Services –σύντομα διαθέσιμη και στην Ελλάδα–, η οποία εξασφαλίζει τη διενέργεια συναλλαγών σε πραγματικό χρόνο, από οποιοδήποτε μέσο.

Ο δρ Σταύρος Κιτσάκης, Δικηγόρος, Εταίρος, Δικηγορική Εταιρεία Κιτσάκης-Ξυλάκη, στην ομιλία του «Βασικές νομικές παράμετροι και εφαρμογές του Blockchain» επεσήμανε ότι το Δίκαιο θα κληθεί να προσαρμοστεί πάνω στα smart contracts, αναφέροντας σειρά νομικών θεμάτων που ανακύπτουν από την υλοποίηση συναλλαγών με κρυπτογραφημένα δεδομένα.

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Στην ασφαλή φύλαξη και διαχείριση ηλεκτρονικών αρχείων αναφέρθηκε ο κ. Παναγιώτης Μαστρογιάννης, Manager, IT, Distributed Systems, New SIA Greece –ηγέτιδας εταιρείας στις ηλεκτρονικές συναλλαγές–, παρουσιάζοντας τα πλεονεκτήματα της λύσης IBM Watson Customer Engagement MFT Solution (Sterling), που παρέχει η εταιρεία.

«Η σωστή διαχείριση των αρχείων αποτελεί τη βάση για τον ψηφιακό μετασχηματισμό κάθε οργανισμού και επιχείρησης και για την είσοδό του στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα» ανέφερε ο κ. Ανδρέας Α. Γεωργίου, Πρόεδρος & CEO, The Records Hub SA, αναφερόμενος στη νέα εποχή στην ασφαλή φύλαξη, ψηφιοποίηση και διαχείριση αρχείων που έχει φέρει η Records Hub.

Στα μεγάλα βήματα που έχει υλοποιήσει η Εθνική Τράπεζα στον τομέα της ψηφιακής τραπεζικής αναφέρθηκε ο κ. Δημήτρης Πλέσσας, Διευθυντής Τραπεζικής Ιδιωτών της τράπεζας. Στα άμεσα πλάνα είναι η παροχή της δυνατότητας για onboarding πελατών μέσα από τα ψηφιακά κανάλια και η βελτίωση της εμπειρίας των χρηστών των υπηρεσιών της Εθνικής Τράπεζας, όπως και η βελτίωση των ψηφιακών υπηρεσιών που παρέχονται προς τις επιχειρήσεις.

Η κ. Άσπα Παλημέρη, Country Manager, Greece, Cyprus & Malta, Mastercard, επεσήμανε την υψηλή διψήφια ανάπτυξη που παρουσιάζει ανά έτος το ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ελλάδα και τις προοπτικές ανάπτυξης, εκτιμώντας ότι η συγκεκριμένη αγορά διαμορφώνεται άνω των 10 δισ. ευρώ. Επιπλέον, η κ. Παλημέρη αναφέρθηκε στις αλλαγές που φέρνει η PSD II και το open banking, τονίζοντας τη σημασία που θα έχει η υποχρέωση για υλοποιήσεις strong customer authentication.

Ο κ. Κωνσταντίνος Φρυδάκης, Διευθύνων Σύμβουλος, Tora Wallet, ανέφερε ότι η Tora Wallet –η υπηρεσία πληρωμών του ομίλου ΟΠΑΠ– ετοιμάζεται να λανσάρει νέες υπηρεσίες, πέραν της αποπληρωμής λογαριασμών. Η αρχή θα γίνει με τη δυνατότητα μεταφοράς χρημάτων, το αποκαλούμενο cash to cash, ενώ στα άμεσα σχέδια είναι και η διάθεση του app της Tora Wallet.

Έμφαση στο ψηφιακό onboarding και γενικότερα στη βελτίωση της εμπειρίας των πελατών της θέλει να δώσει και η Alpha Bank, όπως είπε ο κ. Δαμιανός Χαραλαμπίδης, Εντεταλμένος Γενικός Διευθυντής, Chief Digital Officer and Retail Banking Products, Alpha Bank. Ο ίδιος επεσήμανε ότι οι τράπεζες θα συνεχίσουν να έχουν φυσικά καταστήματα, αλλά το κατάστημα του μέλλοντος θα είναι πολύ διαφορετικό. • • •

Το συνέδριο διοργανώθηκε με την υποστήριξη των ακόλουθων χορηγών: LEAD SPONSORS: COSMOTE, CISCO PREMIERE SPONSORS: ALPHA BANK, ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, HEWLETT PACKARD ENTERPRISE & UNISYSTEMS, MASTERCARD, PERFORMANCE TECHNOLOGIES SPONSORS: EXCELON, MEDYSIF, PROFILE SOFTWARE ASSOCIATE SPONSORS: BUSINESS WITH, CARDLINK, HUAWEI, INNEWS, NETinfo, OGILVY CORPORATE PARTICIPATIONS: NEW SIA GREECE, PRINTEC ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΩΝ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΡΑΠΕΖΩΝ, ΕΝΩΣΗ ΘΕΣΜΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΩΝ, ΕΝΩΣΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ, ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΧΡΗΜΑ 67

άρθρο

Φυσικό Αέριο Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας είναι ο ιστορικότερος πάροχος ενέργειας, με μια πορεία 160 και πλέον ετών. Η εταιρεία προσφέρει, με αδιαπραγμάτευτη αξιοπιστία και μακρόχρονη τεχνογνωσία, καινοτόμα προϊόντα ενέργειας και πρωτοποριακές υπηρεσίες για κάθε ανάγκη στο σπίτι και την επιχείρηση. Το 2018 ήταν μια απαιτητική χρονιά, κατά τη διάρκεια της οποίας η εταιρεία, έχοντας την παρακαταθήκη του φυσικού αερίου, εξελίχθηκε σε έναν σύγχρονο ολοκληρωμένο πάροχο ενέργειας με την είσοδό της στην αγορά του ηλεκτρικού ρεύματος.

Φυσικό Αέριο:

Δημιουργεί νέα δεδομένα στην εξυπηρέτηση πελατών στον κλάδο της ενέργειας

του Γιάννη Μητρόπουλου Γενικού Διευθυντή Φυσικό Αέριο Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Ο εμπλουτισμός του χαρτοφυλακίου έγινε με μια σειρά παράλληλων δράσεων που σηματοδότησαν τον ισχυρό εταιρικό μετασχηματισμό. Μεταξύ άλλων, η εταιρεία απέκτησε νέα γραφεία, που αντανακλούν την αισθητική και τη φιλοσοφία της μάρκας, στελεχώθηκε με νέο δυναμικό, αξιοποιώντας εμπειρία από άλλες αγορές, προχώρησε σε αποκλειστικές στρατηγικές συνεργασίες με κορυφαίες εταιρείες άλλων κλάδων και επένδυσε σε νέα πληροφοριακά συστήματα αιχμής. Βασικό ορόσημο για την εταιρεία μας ήταν η γεωγραφική εξάπλωση σε όλη την επικράτεια, με τη λειτουργία νέων καταστημάτων στη Θεσσαλονίκη και τη Λάρισα, τη δημιουργία νέων ομάδων πωλήσεων, την επέκταση του δικτύου συνεργατών στη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα και τη συνεργασία της με το ευρύ δίκτυο της Vodafone. Με αυτόν τον τρόπο, η Φυσικό Αέριο Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας αποκτά πλέον παρουσία σε κάθε νομό της χώρας. Τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας ήταν εξαιρετικά, καθώς καταφέραμε να καταγράψουμε ισχυρά οικονομικά αποτελέσματα και να διευρύνουμε την πελατειακή μας βάση με νέα συμβόλαια. Συγκεκριμένα, το 2018 ο κύκλος εργασιών της εταιρείας ξεπέρασε τα 163 εκατ. ευρώ, ενώ με 33.000 νέα συμβόλαια, τόσο στο φυσικό αέριο όσο και στο ηλεκτρικό ρεύμα, η Φυσικό Αέριο Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας εξυπηρετεί πλέον 400.000 νοικοκυριά και περισσότερες από 9.000 επιχειρήσεις και βιομηχανικούς πελάτες. Επιπλέον, με επενδύσεις που ξεπέρασαν τα 12 εκατ. ευρώ, η εταιρεία δημιούργησε νέα δεδομένα στην εξυπηρέτηση πελατών στον κλάδο της ενέργειας, μέσα από εξελιγμένα πληροφοριακά συστήματα και στρατηγικές συνεργασίες με σημαντικές εταιρείες, όπως η Interamerican, η EuropAssistance και η Alpha Bank. Στον έναν χρόνο λειτουργίας μας με τα νέα δεδομένα, ως Φυσικό Αέριο Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας, θέσαμε ισχυρές βάσεις για περαιτέρω ανάπτυξη το 2019, σημειώνοντας ήδη ρεκόρ επιδόσεων κατά το α’ τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Το α’ τρίμηνο του 2019, η Φυσικό Αέριο Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας κατέγραψε τον υψηλότερο κύκλο εργασιών στα χρόνια λειτουργίας της, σημειώνοντας αύξηση 54%, στα 105,2 εκατ. ευρώ, και με καθαρά κέρδη αυξημένα κατά 48%, στα 7,1 εκατ. Χωρίς αμφιβολία, με συνεχή και συνεπή παρουσία στην αγορά ενέργειας, η Φυσικό Αέριο Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας είναι σήμερα μια εξαιρετικά δυναμική και υγιής επιχείρηση, που δημιουργεί προστιθέμενη αξία για τους πελάτες, τους συνεργάτες, τους εργαζομένους και τον μέτοχό της. Διαθέτουμε την εμπειρία μιας εταιρείας 160 χρόνων, σε συνδυασμό με το πάθος, την όρεξη και τη δυναμική μιας νέας επιχείρησης. Έτσι είμαστε σε θέση να προσφέρουμε διαρκώς καινοτόμες υπηρεσίες και προϊόντα που οδηγούν τον κλάδο στη νέα εποχή. • • •

ΧΡΗΜΑ 69

άρθρο αφιέρωμα

KOSTIS ting h g i L t p e c n Co Σύγχρονες λύσεις και design με πείρα μισού αιώνα στην κατασκευή φωτιστικών

Tο portfolio αποτελεί εχέαπό projects στην Ελλάδ υπηρεσιών γγυο για την ποιότητα α και το εξωτερικό των παρεχό μενων

εταιρεία φωτισμού KOSTIS Concept Lighting, από το 1967, παραμένει μία από τις μεγαλύτερες και πλέον έμπειρες ελληνικές επιχειρήσεις παραγωγής και εμπορίας φωτιστικών οικιακών και επαγγελματικών, εσωτερικών και εξωτερικών χώρων. Η εταιρεία αποτελεί σύμμαχο και συνεργάτη σε κάθε έργο, δίνοντας μεγάλη βαρύτητα στις ειδικές κατασκευές φωτιστικών. Με πείρα μισού αιώνα στην κατασκευή φωτιστικών, δίνει λύσεις σε κατασκευαστικές εταιρείες, αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά γραφεία που θέλουν να σχεδιάσουν custom φωτιστικά και μεταλλικές κατασκευές. Με τον τρόπο αυτό, οι αρχιτέκτονες μπορούν να ξεφύγουν από την πεπατημένη των πανομοιότυπων φωτιστικών σωμάτων, υλοποιώντας αυτό που έχουν εμπνευστεί. Οι δυνατότητες κατασκευής από μέταλλο είναι σχεδόν απεριόριστες και το portfolio από projects στην Ελλάδα και το εξωτερικό αποτελεί εχέγγυο για την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Οι designer της εταιρείας, σε συνεργασία με τους μελετητές, συνεργάζονται από τα σχέδια για τη βέλτιστη υλοποίηση του εκάστοτε έργου. Εκπονούνται μελέτες φωτισμού από εξειδικευμένο lighting designer, με τη χρήση τελευταίας 70

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

γενιάς software φωτομέτρησης και τρισδιάστατης απεικόνισης. Σχεδιάζονται, υλοποιούνται και κατασκευάζονται φωτιστικά κατά παραγγελία σε συνεργασία με αρχιτέκτονες και διακοσμητές για ξενοδοχεία, εστιατόρια, καφέ, μπαρ, εμπορικά καταστήματα και γραφεία, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Κατασκευάζονται φωτιστικά πολύ μεγάλου μεγέθους για αίθρια και lobby ξενοδοχείων, καθώς και μεταλλικά έπιπλα από μπρούτζο ή ατσάλι, καθρέπτες, κουπαστές και μεταλλικές κουρτινόβεργες, σε οποιονδήποτε χρωματισμό. Παράλληλα, στα χιλιάδες τετραγωνικά των καταστημάτων της εταιρείας, οι ιδιώτες θα βρουν τη μεγαλύτερη ποικιλία σε διακοσμητικά φωτιστικά, εσωτερικού και εξωτερικού χώρου. Τεράστια ποικιλία και ιδέες σε επαγγελματικό και διακοσμητικό φωτισμό, παρέχεται στο showroom του Σταυρού Αγίας Παρασκευής. Εκτός από τη δική της σειρά, η KOSTIS Concept Lighting αντιπροσωπεύει και εμπορεύεται τους μεγαλύτερους οίκους του εξωτερικού. Τέλος, η εταιρεία στηρίζει την ελληνική οικονομία πραγματοποιώντας εξαγωγές των προϊόντων της σε βαλκανικές, αραβικές και αφρικανικές χώρες.

Ως κατασκευαστής, η KOSTIS Concept Lighting αναλαμβάνει επίσης την επιδιόρθωση και αναπαλαίωση παλαιών φωτιστικών. Μπορεί να «αναστήσει» τον παλιό πολυέλαιο της γιαγιάς, διατηρώντας τη γοητεία του παλαιού, αλλά με σύγχρονη τεχνολογία στα ενδότερα του φωτιστικού, καθιστώντας τον και πάλι λειτουργικό και κυρίως ασφαλή για πολλά χρόνια ακόμη, δίνοντάς του μια δεύτερη ζωή. Εξωτερικά, αν αυτό κρίνεται αναγκαίο, μπορεί να φρεσκάρει ή και να αλλάξει το χρώμα μέσω βαφής, επιμετάλλωσης ή νέας πατίνας. Στους πολυελαίους συμπληρώνονται τα κρύσταλλα ή άλλα εξαρτήματα που λείπουν και το φωτιστικό είναι και πάλι ολοκληρωμένο. Με πείρα 50 ετών, κάθετη μονάδα παραγωγής και στοκ ανταλλακτικών και εξαρτημάτων που όμοιό του δεν υπάρχει πουθενά στην Ελλάδα, ένα παλαιό φωτιστικό μπορεί να λάμψει και πάλι. Στο κατάστημα του εργοστασίου στη Λ. Βουλιαγμένης είναι διαθέσιμη η μεγαλύτερη παρακαταθήκη σε ανταλλακτικά, γυαλιά και κρύσταλλα. • • • kostislighting.gr info@kostislighting.gr τηλ. 210 661 54 00

άρθρο

Εδώ και 20 χρόνια, διακοσμεί, με πάθος, οικιακούς και επαγγελματικούς χώρους Η συλλογή Bizart περιλαμβάνει σήμερα περισσότερα από 5.000 θέματα

Εργαζόμαστε με πάθος και σεβασμό εδώ και 20 χρόνια και αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε. Νιώθουμε υπερήφανοι κάθε φορά που κάποιο αντικείμενό μας τοποθετείται στον χώρο σας». Αυτό αποτελεί το μότο και τη φιλοσοφία της Bizart, της επιτυχημένης εταιρείας επίτοιχης – και όχι μόνο– διακόσμησης, που δημιούργησε ο Αλέκος Καβαλιεράτος πριν από 20 χρόνια. Όταν το 1998 ο Αλέκος Καβαλιεράτος αποφάσιζε να πουλήσει την εταιρεία Rilken, τη μεγαλύτερη ελληνική εταιρεία καλλυντικών, με εξαγωγές σε περισσότερες από 64 χώρες σε όλο τον κόσμο, εξακολουθούσε να αισθάνεται αρκετά νέος για να αποχωρήσει και να αποσυρθεί στην Κεφαλλονιά, τον τόπο καταγωγής του. Ανήσυχος και δημιουργικός άνθρωπος όπως ήταν, κάλεσε τον Νίκο Μουρατίδη, τον δημιουργικό διευθυντή της Rilken, να τον βοηθήσει να αναβιώσουν μια παλαιότερη ιδέα του. Να φέρουν την τέχνη πιο κοντά στον μέσο άνθρωπο. Έτσι γεννήθηκε η Bizart, τέτοια εποχή πριν από 20 χρόνια. Εφάρμοσαν για πρώτη φορά στον κόσμο μια διαφορετική τεχνική στην παραγωγή αντιγράφων, την «Ελαιοτυπία», και εντυπωσίασαν ευχάριστα με το αποτέλεσμα. Προσπάθησαν μέσα από τη δουλειά τους να γνωρίσουν τους Έλληνες καλλιτέχνες στο ευρύ κοινό και να βάλουν τη δουλειά τους σε κάθε ελληνικό σπίτι. Με τα χρόνια, και την εμπιστοσύνη του κόσμου, η Bizart μεγάλωσε και δημιούργησε ένα μεγάλο δίκτυο καταστημάτων. Συνεργάστηκε με περισσότερους από 350 καλλιτέχνες, ενώ διαρκώς επιζητά να εντάξει νέα ταλέντα στη συλλογή της. Επισημαίνεται ότι η Bizart δραστηριοποιείται έντονα τα τελευταία χρόνια στις επαγγελματικές πωλήσεις και κυρίως σε ξενοδοχεία, εστιατόρια και γραφεία. Για την προώθηση αυτής της κατηγορίας πωλήσεων, η εταιρεία συμμετέχει στην Xenia, τη μεγαλύτερη έκθεση ξενοδοχειακού εξοπλισμού στην Ελλάδα.

Το concept της Bizart Η εταιρεία ξεκίνησε τη λειτουργία της με την ιδέα να προσφέρει την καλύτερη δυνατή επίτοιχη διακόσμηση σε προσιτή τιμή για τον σύγχρονο καταναλωτή, προσφέροντας ταυτόχρονα στον επαγγελματία διακοσμητή ή αρχιτέκτονα ένα πολύ καλό «εργαλείο» σύγχρονης διακόσμησης. 72

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Η Bizart προσφέρει έναν νέο τρόπο ζωής για τον μοντέρνο άνθρωπο, με πλήρεις διακοσμητικές προτάσεις, χρησιμοποιώντας πίνακες και γλυπτά για να αναβαθμίσει πραγματικά την αισθητική του χώρου του. Η πρωτοτυπία και η μοναδικότητα των Gallery Bizart είναι αυτό που καθιστά την ιδέα τους ελκυστική και εξαγώγιμη σε μια εποχή που η ανάγκη για κάτι καινούργιο είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Σημειώνεται ότι όλες οι συνεργασίες της Bizart για αναπαραγωγές τέχνης πραγματοποιούνται μέσω της απόκτησης νομικών δικαιωμάτων από τους καλλιτέχνες ή τα ιδρύματα που τους εκπροσωπούν.

Τα προϊόντα Bizart Η συλλογή Bizart περιλαμβάνει περισσότερα από 5.000 θέματα, αποτελώντας μία από τις μεγαλύτερες συλλογές στην Ευρώπη. Η θεματολογία μπορεί να καλύψει οποιοδήποτε διακοσμητικό στιλ και μπορεί να αναπαραχθεί σε οποιοδήποτε μέγεθος, ανάλογα με τις ανάγκες της διακόσμησης. Η εταιρεία παρέχει: Αναπαραγωγές έργων τέχνης επάνω σε καμβά ζωγράφου Art Mix (διακοσμητικά τοίχου με την προσθήκη αντικειμένων) Back Lite (φωτιζόμενα διακοσμητικά έργα ζωγραφικής) Αναπαραγωγή ζωγραφικής σε γυαλί πλέξης Αναπαραγωγή ζωγραφικής σε αλουμίνιο Κορνίζες

Παραγωγή και δίκτυο πωλήσεων Η παραγωγή και τα γραφεία της Bizart στεγάζονται σε ένα κτίριο έκτασης 1.500 τ.μ., όπου εκτυπωτικά μηχανήματα υψηλών προδιαγραφών χρησιμοποιούνται για την εκτύπωση των έργων. Το δίκτυο πωλήσεων της Bizart περιλαμβάνει: 11 γκαλερί Bizart στην Ελλάδα και 2 στην Κύπρο Ηλεκτρονικό κατάστημα e-shop, www.bizartgallery.com 82 καταστήματα χονδρικής πώλησης σε όλη την Ελλάδα Δίκτυο επαγγελματικών πωλήσεων • • •

δώστε φτερά στην ασφαλιστική σας ενημέρωση Ο

Α Σ Φ Α Λ Ι Σ Τ Ι Κ Ο Σ

Κ Ο Σ Μ Ο Σ

τεύχος 83|σεπτέμβριος-οκτώβριος/2018

16 αφιέρωμα ΣΥΝΤΑΞΕΙΣΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ Αλλάζει άρδην το σκηνικό των συντάξεων

52 αφιέρωμα ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ Νέες ισορροπίες στις δύο αγορές υγείας

48 θέμα CYBER INSURANCE

Ο ασφαλιστικός κλάδος ενώπιος ενωπίω με την πρόκληση του cyber κινδύνου

αφιέρωμα

ΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Κρίση και τεχνολογία αύξησαν τη ζήτηση για νέα προγράμματα και καλύψεις

Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου Πρόεδρος & CEO Eurolife ERB, Πρόεδρος ΕΑΕΕ

Η ιδιωτική ασφάλιση αρωγός του κράτους

άρθρο

Η Ideal Standard εγκαινιάζει μια νέα εποχή Palomba αναγνωρίζεται διεθνώς, ενώ έχουν κερδίσει πληθώρα βραβείων κύρους, μεταξύ σχεδιασμού των οποίων το καταξιωμένο Compasso d’ Oro. Μέχρι και σήμερα, οι PS+A είναι οι μόνοι σχεδιαστές που έχουν λάβει αυτό το βραβείο για κάποιο έργο που αφορά στο μπάνιο.

Ορόσημο της εταιρείας η ηγετική της θέση και στο design στο μπάνιο

ον Δεκέμβριο του 2018, η Ideal Standard, ένας από τους κορυφαίους παγκοσμίως κατασκευαστές για λύσεις μπάνιου, σε ιδιωτικούς και δημόσιους χώρους, ανακοίνωσε την αποκλειστική και μακροπρόθεσμη συνεργασία της με τον διακεκριμένο οίκο υψηλού σχεδιασμού Palomba Serafini Associati. Στην πρόσφατη διεθνή έκθεση ISH 2019, στη Φραγκφούρτη, η εταιρεία παρουσίασε με ενθουσιασμό τις πρώτες σειρές προϊόντων που προέρχονται από αυτήν τη συνεργασία, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας νέας εποχής σχεδιασμού. Ο πρωτοποριακός σχεδιασμός ήταν πάντα αναπόσπαστο μέρος του DNA της Ideal Standard. Έχοντας συνεργασίες πάντα με κορυφαίους σχεδιαστές, όπως ο Gio Ponti τη δεκαετία του 1950 ή οι Achille Castiglioni και Paolo Tilche τη δεκαετία του 1970 και του 1980, η εταιρεία δεν εισήγαγε απλώς την ιδέα του υψηλού σχεδιασμού στον «κόσμο του μπάνιου», αλλά επηρέασε συνολικά την κοινωνία και επαναπροσδιόρισε τον ρόλο του μπάνιου σε αυτήν. Η Palomba Serafini Associati καθορίζει τις τάσεις στον σχεδιασμό μπάνιων τα τελευταία 25 χρόνια. Εκτός από τον χώρο του μπάνιου, συνεργάζεται με κορυφαίες διεθνείς επωνυμίες, όπως η Kartell ή η Samsung. Η δουλειά των διάσημων designers Ludovica και Roberto 74

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Διαμορφώνοντας το μέλλον της σύγχρονης διαβίωσης Για περισσότερα από 100 χρόνια, η Ideal Standard εστιάζει στην καινοτομία και στον σχεδιασμό για να κάνει τη ζωή των πελατών της καλύτερη. Σε στενή συνεργασία με κορυφαία πανεπιστήμια, αρχιτέκτονες, σχεδιαστές αστικού χώρου και κατασκευαστικές εταιρείες σε όλο τον κόσμο, η Ideal Standard στοχεύει στη θετική διαμόρφωση του μέλλοντος της σύγχρονης διαβίωσης, εκπληρώνοντας τις σημερινές ανάγκες των πελατών, αλλά και προβλέποντας τις απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής του αύριο. Οι τάσεις του σύγχρονου τρόπου ζωής, όπως, για παράδειγμα, η τάση «κοινής χρήσης», έχουν δώσει το έναυσμα για μια σαφή εξέλιξη, βάσει της οποίας η δημόσια και η ιδιωτική ζωή αλληλεπιδρούν. Αυτό απαιτεί ένα νέο όραμα στις λύσεις μπάνιου, ένα όραμα που περιλαμβάνει το σχήμα, αλλά και τη λειτουργικότητα.

πολογίζονται όλα τα στοιχεία» και το οποίο σηματοδοτείται από καθαρότητα και απλότητα.

Ideal Standard Ελλάδας Η Ideal Standard ΑΒΕΕ είναι θυγατρική εταιρεία της Ideal Standard International. Ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1967 και προμηθεύει την ελληνική αγορά με είδη υγιεινής από υαλώδη πορσελάνη, ακρυλικές μπανιέρες, ντουσιέρες, καμπίνες για ντουσιέρες, μπαταρίες μπάνιου και κουζίνας, έπιπλα και αξεσουάρ μπάνιου. Η ελληνική εταιρεία έχει επιπλέον αναλάβει την ανάπτυξη δραστηριοτήτων της Ideal Standard International στις περιοχές της Μεσογείου. Στην ευθύνη της περιλαμβάνονται η Κύπρος, η Μάλτα και το Ισραήλ. Η ανάθεση στην Ideal Standard ABEE της διοίκησης των παραπάνω γεωγραφικών περιοχών επιβεβαιώνει τη διεθνή καταξίωση και τη συνεχώς επιτυχή και σταθερή πορεία της ελληνικής εταιρείας στο διεθνές προσκήνιο.

Η επόμενη γενιά της Ideal Standard Η έκφραση που χαρακτηρίζει απόλυτα την ταυτότητα της Ιdeal Standard είναι: “Together for better”, δηλαδή «Μαζί για το καλύτερο», όπου «το καλύτερο» είναι η υπόσχεση προς τους πελάτες της, τους έμπιστους συνεργάτες της και τα εκατομμύρια ανθρώπους που χρησιμοποιούν τα προϊόντα της καθημερινά. Μέσω της συνεργασίας με τον οίκο Palomba Serafini Associati και της πρόσφατης δημιουργίας του Παγκόσμιου Κέντρου Σχεδίασης στο Μιλάνο της Ιταλίας, η Ideal Standard στοχεύει στη δημιουργία ενός διακριτού σχεδιαστικού ύφους, που αντιμετωπίζει το μπάνιο ως μέρος της αρχιτεκτονικής συνολικά, «όπου συνυ-

Στην ελληνική αγορά η Ideal Standard διατηρεί το υψηλότερο ποσοστό αναγνωρισιμότητας, με μεγάλη διαφορά από τις άλλες επωνυμίες του κλάδου. Η Ideal Standard ABEE διαθέτει για την καλύτερη εξυπηρέτηση του καταναλωτικού κοινού, αλλά και των επαγγελματιών του κλάδου στην Ελλάδα, ένα σύγχρονο εκθεσιακό κέντρο στην Αθήνα, όπου βρίσκονται και τα κεντρικά της γραφεία. Επιπλέον, για να ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες της Βόρειας Ελλάδας, διατηρεί γραφεία και στη Θεσσαλονίκη. • • •

άρθρο

Η σπουδαιότητα της εταιρικής διακυβέρνησης και ο ρόλος του ορκωτού ελεγκτή στη βελτίωσή της Κατά τη διάρκεια της τελευταίας εικοσαετίας, η εμφάνιση υψίστης σημασίας ελλείψεων σε θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, σε ένα δυναμικό και ραγδαίως εξελισσόμενο παγκόσμιο περιβάλλον, έθεσε στις επιχειρήσεις την επιτακτική ανάγκη επαναπροσδιορισμού των σχέσεων εμπιστοσύνης με τους επενδυτές. Η εταιρική διακυβέρνηση αποτελεί ένα σύνολο πρακτικών που υιοθετεί και εφαρμόζει μια επιχείρηση προκειμένου να εξασφαλίσει την αποδοτική λειτουργία της και την προστασία των μετόχων της. Η σωστή εφαρμογή μιας εταιρικής διακυβέρνησης αποτελεί μονόδρομο, ώστε η επιχείρηση να αποδεικνύει στο επενδυτικό κοινό ότι αντιλαμβάνεται τη σημασία που έχει η παροχή έγκαιρης και αξιόπιστης πληροφόρησης, για να προστατεύονται αποτελεσματικά τα συμφέροντα όλων των μετόχων. Συγκεκριμένα, η ορθή εταιρική διακυβέρνηση έχει ως βασικές αρχές τη διαφάνεια, τη συνέπεια και την υπευθυνότητα, με κύριους σκοπούς τους παρακάτω: - Διασφάλιση της κατάλληλης σύνθεσης του διοικητικού συμβουλίου, που πληροί τα κριτήρια ανεξαρτησίας και σαφούς διαχωρισμού αρμοδιοτήτων από τα όργανα της διοίκησης. - Εξασφάλιση της διαφάνειας, ακεραιότητας, υπευθυνότητας και νομιμότητας στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και ενεργειών από τα στελέχη της επιχείρησης. - Καθορισμό συστημάτων ανταμοιβών, αξιολόγησης και ανάπτυξης, τέτοιων ώστε να προσελκύουν και να διατηρούν στελέχη με ικανότητα να επιτυγχάνουν την απόδοση που προσδοκούν οι μέτοχοι. - Ικανοποίηση των αναγκών για ορθή, έγκαιρη και επαρκή παροχή πληροφοριών στην επενδυτική κοινότητα και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο σχετικά με την πορεία της επιχείρησης. - Διασφάλιση ενός αποτελεσματικού συστήματος εσωτερικού ελέγχου, που να λειτουργεί σύμφωνα με τις σύγχρονες θεωρίες διαχείρισης κινδύνων. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές διοικήσεις που δεν γνωρίζουν ή δεν αναγνωρίζουν ότι οι βέλτιστες πρακτικές διακυβέρνησης είναι προς όφελος της λειτουργίας και της αποδοτικότητας της επιχείρησης, καθώς η αρτιότερη εικόνα εταιρικής διακυβέρνησης καθιστά τις επιχειρήσεις ελκυστικότερες στο επενδυτικό κοινό, με συνέπεια τη βελτίωση του επιπέδου ανταγωνιστικότητάς τους. Πολλές φορές, οι διοικήσεις των επιχειρήσεων υπερεκτιμούν τις δυνατότη-

του Ιωάννη Κοττίνη Αναπληρωτή Γενικού Διευθυντή της KPMG

τές τους, πιστεύοντας ότι οπλισμένοι μόνο με την εμπειρία τους και τη γνώση για την αγορά στην οποία επιχειρούν θα πετύχουν όχι μόνο τους βραχυπρόθεσμους, αλλά και τους μακροπρόθεσμους στόχους τους, παραβλέποντας έτσι κάποιους μηχανισμούς διοίκησης και ελέγχου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο ορκωτός ελεγκτής, με τη γνώση και την εμπειρία του, συμβάλλει σημαντικά σε μια επιχείρηση, ώστε να εφαρμοστούν οι απαιτήσεις της νομοθεσίας αλλά και οι βέλτιστες πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης, βοηθώντας την παράλληλα να κατανοήσει τα οφέλη και τη σπουδαιότητα της ορθής εταιρικής διακυβέρνησης. Ο θεσμικός ρόλος του ορκωτού ελεγκτή είχε πάντα και έναν συμβουλευτικό χαρακτήρα, στο πλαίσιο, βέβαια, που επιτρέπεται από τις απαιτήσεις περί ανεξαρτησίας από τους ελεγχόμενους. Με το δεδομένο αυτό, ο ορκωτός ελεγκτής συντάσσει γραπτές αναφορές προς τη διοίκηση της επιχείρησης με τις αδυναμίες που εντοπίζει στις εσωτερικές δικλίδες του εσωτερικού ελέγχου, τις πιθανές επιπτώσεις τους και συστάσεις για την επίλυσή τους. Στην έκθεση ελέγχου, και ειδικότερα στην αναφορά επί άλλων νομικών και κανονιστικών απαιτήσεων, ο ορκωτός ελεγκτής καλείται να βεβαιώσει αν στην έκθεση διαχείρισης του Διοικητικού Συμβουλίου περιλαμβάνεται η απαιτούμενη δήλωση εταιρικής διακυβέρνησης, η οποία παρέχει τα πληροφοριακά στοιχεία που ορίζονται από την αντίστοιχη νομοθεσία. Εν κατακλείδι, η ορθή εταιρική διακυβέρνηση αποτελεί μια επένδυση που αποφέρει «κέρδη», καθώς είναι η απαραίτητη βάση στην οποία πρέπει να στηριχθεί μια επιχείρηση για περαιτέρω ανάπτυξη ή βελτίωση των αποτελεσμάτων της, ενώ παράλληλα περιορίζονται οι πιθανότητες εξαπάτησης του επενδυτικού κοινού. Ωστόσο, για τη σωστή εφαρμογή της εταιρικής διακυβέρνησης απαιτούνται ριζικές αλλαγές στην εταιρική κουλτούρα κάποιων επιχειρήσεων. Κατά την προσωπική μου άποψη, η εξασφάλιση συμμόρφωσης είναι σημαντικό να επιτυγχάνεται όχι μόνον ως προς το γράμμα, αλλά και ως προς το πνεύμα των αρχών της εταιρικής διακυβέρνησης. Σε αυτήν την κατεύθυνση μπορεί να συμβάλει σημαντικά ο ορκωτός ελεγκτής με την αλληλεπίδραση και επικοινωνία με τους υπόλοιπους πυλώνες εταιρικής διακυβέρνησης και ελέγχου, όπως τα διοικητικά συμβούλια και τις επιτροπές τους, τους διευθυντές τμημάτων και τους εσωτερικούς ελεγκτές. • • • Διαβάστε περισσότερα για την KPMG στo kpmg.com/gr ΧΡΗΜΑ 75

άρθρο

Plexiglass Ακρυλικά Πολυκαρμπονικά Πολυεστερiνη PVC

απεριόριστες δυνατότητες plexiglasscenter

έπιπλα

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

γραφεία

μακέτες

βιτρίνες

τραπέζια

σταντ προβολής

βραβεία

άρθρο

plexiglasscenter βιομηχανικό κέντρο εμπορίας & επεξεργασίας plexiglass Κοπή - διάτρηση - χάραξη - διαμόρφωση - κατασκευή

www.plexiglasscenter.gr ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΟΥ 44 & ΙΤΕΑΣ 2 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ 12133 ΤΗΛ. 2105713162 – 2105711888 – 2105712863 e-mail: info@art-promotion.gr ΧΡΗΜΑ 77

ανάλυση

FCA GROUP Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο του Μιλάνου (Borsa Italiana S.p.A.) – Ιταλία [Bloomberg Ticker: FCA:IM] [Reuters Ticker: FCHA.MI] Κλάδος δραστηριότητας: Κυκλικά Καταναλωτικά Αγαθά / Αυτοκινητοβιομηχανίες Πορεία Τιμής Μετοχής (Τελευταίο Έτος, σε Ευρώ)

25,00

Τιμή Μετοχής 28 Δεκεμβρίου 2018 Χρηματιστήριο (σε Ευρώ) Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) Χρ. Αξία (σε εκατ. Ευρώ) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) Συντελεστής Beta

60.000.000

20,00

50.000.000

15,00

30.000.000

10,00

20.000.000 5,00

10.000.000

0.00

0 12/17 01/18 02/18 03/18 04/18 05/18 06/18 07/18 08/18 09/18 10/18 11/18 12/18 Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance.

Πορεία Τιμής Μετοχής & Δείκτη (Τελευταία 5 Έτη, Βάση = 100)

19,84 12,62 -14,30% -22,38% -18,02%

Μέγ. 52 εβδ. (Ευρώ) Χαμ. 52 εβδ. (Ευρώ) Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

40.000.000

Όγκος συν/γών

1.547,71 19.627,99 11.296.354 0,767

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 70.000.000

Τιμή Μετοχής (σε €)

12,68 €

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο

ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ Η Εταιρεία (ή ο Όμιλος) Fiat Chrysler Automobiles NV ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 2014 και δραστηριοποιείται στον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας παγκοσμίως. Η Εταιρεία ασχολείται με τον σχεδιασμό, την παραγωγή και τη διάθεση αυτοκινήτων και συναφών συστημάτων, ενώ διαθέτει 7 επιχειρηματικές μονάδες (NAFTA, LATAM, APAC, EMEA, Ferrari, Maserati και Components). [Πηγή: Reuters]

600

Αποτελέσματα 9μήνου 2018 (Όμιλος, σε εκατ. €)

500 400 300 200 100 0 30/12/2013

30/12/2014

MIB Δείκτης

30/12/2015

Μετοχή

30/12/2016

30/12/2017 Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance.

9M 2018

9M 2017

Κύκλος Εργασιών

80,938

3.57%

78,148

Μικτό Κέρδος

11,510

-3.77%

11,961

Κέρδη προ Τόκων και Φόρων

3,653

-18.20%

4,466

Κέρδη προ Φόρων

3,027

-34.41%

4,615

Καθαρά Κέρδη μφδμ

2,321

-13.81%

2,693

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιριών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

• Για τις ανάγκες σύνταξης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων • Για την εξεύρεση της αξίας μιας επιχείρησης σε θέματα εξαγορών, συγχωνεύσεων και συμμετοχής στρατηγικού επενδυτή • Για θέματα φορολογικής συμμόρφωσης και για την ανάγκη ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίων

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες, Περίοδος 2012-2017 (Όμιλος, σε εκατ. €)

Πωλήσεις

Μικτά Κέρδη

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

P/BV (x)

EV / EBITDA (x)

ΔΑΝΕΙΑ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x)

ROE %

2012

83.957

12.483

2.036

348

56,4

2,2

3,8

3,08

2013

86.816

12.246

1.008

904

21,7

2,4

4,1

3,66

11%

2014

93.640

12.048

783

568

34,6

1,5

4,1

2,51

2015

110.595

12.975

259

334

58,8

1,2

3,3

1,73

2016

111.018

15.723

3.106

1.803

10,9

1,0

2,4

1,25

2017

110.934

16.959

6.161

3.491

5,6

0,9

1,8

0,86

17%

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης, Περίοδος 2012-2017 ( Όμιλος, σε εκατ. €) 2012

2013

2014

2015

2016

2017

Πωλήσεις

83.957

86.816

93.640

110.595

111.018

110.934

Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.)

71.474

74.570

81.592

97.620

95.295

93.975

14,87%

14,11%

12,87%

11,73%

14,16%

15,29%

348

904

568

334

1.803

3.491

0,4%

1,0%

0,6%

0,3%

1,6%

3,1%

17.657

19.439

22.840

20.662

17.318

12.638

9.295

10.230

10.449

11.351

12.121

12.922

2.702

2.406

2.564

2.668

7.273

7.887

16.558

17.235

19.854

21.465

22.655

21.939

Μικτό Περιθώριο Κέρδους

Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους

Ταμειακά Διαθέσιμα

Ημέρες Αποθεμάτων

Ημέρες

Αποθέματα Ημέρες Πελατών

Ημέρες

Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών

Ημέρες

Προμηθευτές Operating Cycle

Ημέρες

Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος)

Ημέρες

-25

-24

-32

-29

-16

-9

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων. Έτος Ίδρυσης: 2002 ΧΡΗΜΑ 79

διά ταύτα. .

» α ι κ ά ν α π μ α κ Για ποιους «χτυπούν ; ζα ε π ά ρ Τ ια μ σ ό κ γ α Π ι α κ Α Σ από ΟΟ Είμαστε πρωταθλητές, αλλά… στους φόρους. Στην Ελλάδα, η φορολογία στις επιχειρήσεις είναι υψηλή, πολύ υψηλή και –το χειρότερο– χωρίς ορατή αλλαγή πολιτικής, όταν στα άλλα κράτη οι ελαφρύνσεις είναι συνεχείς. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, ο εταιρικός φορολογικός συντελεστής (Statutory Corporate Income Tax Rate) καταγράφεται 7,6 μονάδες υψηλότερος του μέσου όρου του Οργανισμού. Βρίσκεται στο 29%, όταν ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ είναι στο 21,4%. Ουσιαστικά, ο ΟΟΣΑ κατατάσσει την Ελλάδα στις χώρες με τις υψηλότερες φορολογικές επιβαρύνσεις για τις επιχειρήσεις. Μάλιστα, στα κράτη-μέλη του ο μέσος όρος του εταιρικού φορολογικού συντελεστή μειώθηκε κατά 7,2 ποσοστιαίες μονάδες, από 28,6% το 2000 σε 21,4% το 2018. Πιο συγκεκριμένα, ο συντελεστής μειώθηκε σε 76 χώρες-μέλη, σε 12 χώρες έμεινε αμετάβλητος, ενώ αυξήθηκε/επιβαρύνθηκε σε 6 χώρες-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Πάντως, τα φορολογικά έσοδα από επιχειρήσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ για το 2016 και το 2017 καταγράφονται χαμηλότερα του μέσου όρου των χωρών του ΟΟΣΑ. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Η Ελλάδα έχει τα αρνητικά πρωτεία σε φόρους (κυρίως όσον αφορά στο επιχειρείν), αλλά χωρίς τα έσοδα να αυξάνονται –αντιθέτως, βαίνουν μειούμενα. 80

Μάρτιος - Απρίλιος 2019

Είναι προφανές πως στην κυβέρνηση θα νομίζουν πως η καμπύλη Laffer είναι (ενόψει εκλογών) δημοσκοπικό εργαλείο... Τα του ΟΟΣΑ είναι ξεκάθαρα και ανησυχητικά, τουλάχιστον για όσο το πολιτικό σύστημα δεν μεριμνά για την άμβλυνση του προβλήματος. Ωστόσο, τα ίδια υποστηρίζει και καυτηριάζει η Παγκόσμια Τράπεζα. Στο πλαίσιο έκθεσης της Doing Business 2019, καταγράφεται συνέχιση της υποχώρησης στην παγκόσμια κατάταξη, παρά τις μνημονιακές μεταρρυθμίσεις στις οποίες έχει υποχρεωθεί και έχει προχωρήσει η ελληνική πλευρά. Τα ουσιαστικά προβλήματα δεν λύνονται. Σύμφωνα με τη World Bank, η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με σημαντικότερο εμπόδιο τους πολύ υψηλούς φορολογικούς συντελεστές. Αν σε αυτό προσθέσει κάποιος τη γραφειοκρατία, τη διαφθορά αλλά και την αβεβαιότητα στο εγχώριο banking, λόγω των υψηλών NPLs, συμπληρώνει μιαν άκρως αποθαρρυντική εικόνα όχι μόνο για το παρόν, αλλά, δυστυχώς, και για το άμεσο μέλλον. Στο «Διά ταύτα», τα «καμπανάκια» από ΟΟΣΑ και Παγκόσμια Τράπεζα ας ξυπνήσουν (κυρίως) τους αρμόδιους και όλους τους εμπλεκομένους στην παραγωγή και την επιχειρηματικότητα…

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

Αγορά Τηλεπικοινωνιών και Τεχνολογίας Στο προσκήνιο η επόμενη γενιά δικτύων ΧΡΗΜΑ

Χρηματιστήριο

τ.439/ 03-04.2019

25,3 δισ. θα «ξεφορτωθούν» οι τράπεζες το 2019

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.439 / 03-04.2019 / € 6,00

H αγορά βραχυχρόνιας μίσθωσης κατοικιών αλλάζει το τοπίο σε τουρισμό και στέγαση