ΧΡΗΜΑ #440, Μάιος - Ιούνιος 2019

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Σε αναζήτηση νέου μοντέλου ανάπτυξης

ΧΡΗΜΑ

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη

τ.440/ 05-06.2019

Τεράστια πρόκληση, αλλά και ευκαιρία, για τις επιχειρήσεις

Άκης Σκέρτσος Γενικός Διευθυντής, ΣΕΒ Παιδεία, δικαιοσύνη και φορολογία οι άμεσες προτεραιότητες για να αλλάξουμε τις προοπτικές της χώρας

ES

T

X+7 R

563

T

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

P

Μετά απ’ όσα περάσαμε τα τελευταία δέκα χρόνια, όλοι έχουμε συνειδητοποιήσει πως η ελληνική οικονομία δεν διαθέτει απεριόριστες επιλογές

S PO

S

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.440 / 05-06.2019 / € 6,00

Αφιέρωμα Business Auto: Το diesel «ζει και βασιλεύει»

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ-ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ Τ.Κ. ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΛΗ ΧΩΡΑ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε-ΜAIL ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ ΚΙΝΗΤΟ FAX ΑΦΜ* ΔΟΥ* * ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις-κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά... οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 15,00€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ☐ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA ΑΕ. Σημειώνετε πάντα το όνομά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψη κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

☐ ΕΠΙΤΑΓΗ ☐ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ *Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA SA, Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953 Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

Επιχειρηματική Χρηματοδότηση ΤΕΠΙΧ ΙΙ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ - ΤΕΠΙΧ ΙΙ

Γινόμαστε κομμάτι της εξέλιξης κάθε μικρομεσαίας επιχείρησης. Η Τράπεζα Πειραιώς συμμετέχει στο πρόγραμμα του Tαμείου Επιχειρηματικότητας ΙΙ, που διαχειρίζεται το ΕΤΕΑΝ και υποστηρίζει τις πολύ μικρές, τις μικρές και τις μεσαίες επιχειρήσεις, ώστε να αναπτυχθούν και να υλοποιήσουν τα επιχειρηματικά τους σχέδια. Η χρηματοδότηση αφορά τόσο κεφάλαια κίνησης όσο και επενδυτικά δάνεια με προνομιακούς όρους τιμολόγησης, καθώς το μέρος του δανείου που χρηματοδοτείται από το ΤΕΠΙΧ ΙΙ (40%), είναι άτοκο. Οι αιτήσεις για το πρόγραμμα Επιχειρηματική Χρηματοδότηση – ΤΕΠΙΧ ΙΙ υποβάλλονται στα καταστήματα της Τράπεζας Πειραιώς και στο www.ependyseis.gr/mis

Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο του ΕΠΑνΕΚ και Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων

Μάθετε περισσότερα στο 18 28 38 και στο www.piraeusbank.gr

Μάιος - Ιούνιος 2019

εν αρχή...

Χάνεται πολύτιμος χρόνος για την κατηγοριοποίηση των «κόκκινων» δανειοληπτών

Με καθυστέρηση δύο μηνών, στην καλύτερη περίπτωση, θα τεθεί σε λειτουργία η πλατφόρμα για την κατηγοριοποίηση των «κόκκινων» δανειοληπτών, κάτι που από τη μια δυσχεραίνει την προσπάθεια των συστημικών ομίλων να συμμαζέψουν τα «ασυμμάζευτα» των μη εξυπηρετούμενων, από την άλλη επιτείνει το «αλαλούμ» που έχει δημιουργηθεί μεταξύ αυτών που χρωστούν και των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων. Οι τελευταίες, επί της ουσίας, 4 ή 5, που είναι ήδη ενεργές, έχοντας αποκτήσει μέσω των funds συγκεκριμένα χαρτοφυλάκια μη εξυπηρετούμενων δανείων από τις τράπεζες, «βομβαρδίζουν» χιλιάδες δανειολήπτες ζητώντας τους να περάσουν για «μια συνάντηση στα γραφεία, το ταχύτερο δυνατόν...». Συνέπεια αυτού είναι η αβεβαιότητα που κυριαρχεί σε ένα όλο και ευρύτερα διαστρωματωμένο μέρος του εγχώριου επιχειρείν, της πραγματικής οικονομίας και της κοινωνίας, καθώς η πίεση αυτή των διαχειριστών περιλαμβάνει επιχειρηματίες και επαγγελματίες οι οποίοι, προκειμένου να εξασφαλίσουν κάποιο δάνειο, είχαν βάλει ως εγγύηση/ ενέχυρο από την κατοικία τους μέχρι προσωπικά περιουσιακά στοιχεία. Το πρόβλημα διογκώνεται, καθώς χάνεται υπερπολύτιμος χρόνος σε καταρχάς 3 μέτωπα, στα οποία θα έπρεπε να λειτουργούν οι σχετικές διαδικασίες:

1. Όσον αφορά στη λειτουργία της πλατφόρμας αξιολόγησης των «κόκκινων» δανειοληπτών, χάνεται ήδη ο Μάιος (θα έπρεπε να λειτουργεί από τα τέλη Απριλίου), με κύκλους του Υπ. Οικονομικών να τοποθετούν για τα τέλη Ιουνίου την έναρξη. Μένει να φανεί αν όντως θα ξεκινήσει τότε, υπό την πίεση ενός επόμενου προεκλογικού γύρου και της προσπάθειας της κυβέρνησης να «κρύψει» το ότι ένα μεγάλο μέρος «κόκκινων» δεν θα μπορέσουν να ενταχθούν.

2. Υπάρχει δυσκολία (ή και άρνηση ακόμη) τραπεζικών στελεχών να βάλουν την υπογραφή τους για τη ρύθμιση «κόκκινων» δανείων μεγάλων επιχειρήσεων, φοβούμενοι ενδεχόμενες μελλοντικές δικαστικές διώξεις τους. Το γεγονός πως η συγκεκριμένη αποκάλυψη ήρθε από τα 2

Μάιος - Ιούνιος 2019

χείλη του επικεφαλής του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας καταδεικνύει τη διάσταση του προβλήματος.

3. Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών λειτουργεί με μεγάλη βραδύτητα, και συνακόλουθα περιορισμένα αποτελέσματα, γεγονός που επισημάνθηκε προ μηνός και από τον οίκο Fitch. Άλλωστε, είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι από το «βουνό» των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών μεγάλων επιχειρήσεων, για μόλις 5 έχει επέλθει ουσιαστική (και λειτουργούσα) συμφωνία, προκειμένου να υλοποιηθεί αναδιάρθρωση των οφειλών τους. Όμως, έτσι, με αυτούς τους βραδείς ρυθμούς και υπό το βάρος των εξελίξεων που έχουν δρομολογηθεί τόσο σε κεντρικό (ευρωπαϊκό) επίπεδο –μετά τις ευρωεκλογές– όσο σε τοπικό (με την πολιτική αβεβαιότητα στα ύψη), γίνεται σαφές πως δεν μπορεί να λειτουργήσει και να προχωρήσει το σύστημα. Και αλίμονο αν δεν περιοριστούν δραστικά τα «βουνά» των NPLs/NPEs μέσα στο επόμενο διάστημα, καθώς ήδη πλησιάζουμε προς το τέλος και του δεύτερου τριμήνου. Για να δούμε πώς όλα αυτά θα αποτυπωθούν στα μεγέθη των τραπεζών, τι θα μας δείξουν οι ισολογισμοί τους...

Κ.Μ. Γελαντάλις

6 10 22

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

Τα «απόνερα» των εκλογών στο χρηματιστήριο

ΜΙΚΡΟΠΙΣΤΩΣΕΙΣ

«Ανάσα» ρευστότητας για επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις

ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ

Τεράστια πρόκληση, αλλά και ευκαιρία, για τις επιχειρήσεις

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Οι εισηγμένες στο ΧΑ επιχειρήσεις που επένδυσαν μέσα στην κρίση

4

Μάιος - Ιούνιος 2019

68

60

ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

Η εξέλιξη στον τρόπο παροχής νομικών υπηρεσιών

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

τ.440/05-06 2019

Σε αναζήτηση νέου μοντέλου ανάπτυξης

ΧΡΗΜΑ

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη

τ.440/ 05-06.2019

Τεράστια πρόκληση, αλλά και ευκαιρία, για τις επιχειρήσεις

Άκης Σκέρτσος

32 ~ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΝΤΩΡΟΣ

Γενικός Διευθυντής, ΣΕΒ Παιδεία, δικαιοσύνη και φορολογία οι άµεσες προτεραιότητες για να αλλάξουµε τις προοπτικές της χώρας

Οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι, πλέον, μέρος της καθημερινότητας του πολίτη SS POS RE

P

R

ES

T

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ 563

T

ISSN 1105-0470

P

Μετά απ’ όσα περάσαµε τα τελευταία δέκα χρόνια, όλοι έχουµε συνειδητοποιήσει πως η ελληνική οικονοµία δεν διαθέτει απεριόριστες επιλογές

36 ~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

S PO

S

21-0117

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY

Σε αναζήτηση νέου μοντέλου ανάπτυξης

Μετά απ’ όσα περάσαμε τα τελευταία δέκα χρόνια, όλοι έχουμε συνειδητοποιήσει σήμερα πως η ελληνική οικονομία δεν διαθέτει απεριόριστες επιλογές.

48 ~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ BUSINESS AUTO

Το diesel «ζει και βασιλεύει»

02 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ: Χάνεται πολύτιμος χρόνος για την κατηγοριοποίηση των «κόκκινων» δανειοληπτών 78 ~ ΑΝΑΛΥΣΗ VRS: Peugeot SA 80 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ: Με αυτόν τον ρυθμό ανάπτυξης δεν πάμε πουθενά…

ΧΡΗΜΑ τεύχος Μαΐου - Ιουνίου 2019 ISSN 1105-0470

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu HEAD OF CONTENT Χρήστος Κώνστας konstas.c@ethosmedia.eu ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚTΗΣ Κυρέλα Πέτρου petrou.k@ethosmedia.eu ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Κ.Μ. Γελαντάλις banks-press@ethosmedia.eu Σπύρος Κανιούρας kaniouras.s@ethosmedia.eu Γιώργος Καλούμενος kaloumenos.g@ethosmedia.eu

Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T: 210 9984950, | Φ: 210 9984953 E: press-banks@ethosmedia.eu

www.ethosmedia.eu

|

ΕΠΕΝ∆ΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟ / τ.440 / 05-06.2019 / € 6,00

περιεχόμενα

Αφιέρωµα Business Auto: Το diesel «ζει και βασιλεύει»

Δημήτρης Μαλλάς dmallas@gmail.com Στεφανία Σούκη stefaniasouki@gmail.com

www.ethosevents.eu

18

|

Τάκης Πουρναράκης banks-press@ethosmedia.eu KEY ACCOUNT MANAGER Ράντω Μανώλογλου manologlou.r@ethosmedia.eu ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu DATABASE MARKETING Νίκος Αθανασίου athanasiou.n@ethosmedia.eu ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Kωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu MARKETING & MAGAZINE COORDINATOR Αλεξάνδρα Λυμπέρη lyberi.a@ethosmedia.eu

www.banks.com.gr

|

www.insuranceworld.gr

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Γιούλη Μουτεβελή mouteveli.g@ethosmedia.eu YΠΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Θοδωρής Αναγνωστόπουλος Shutterstock ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ Έλενα Χαραλάμπους zoegraph@gmx.net ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

|

www.virus.com.gr

Intelligence, not just news. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Άκης Σκέρτσος

Γενικός Διευθυντής, ΣΕΒ

Παιδεία, δικαιοσύνη και φορολογία οι άμεσες προτεραιότητες για να αλλάξουμε τις προοπτικές της χώρας ΧΡΗΜΑ 5

χρηματιστήριο

Τα «απόνερα» των εκλογών στο χρηματιστήριο Τι θα αντιμετωπίσει η επόμενη κυβέρνηση

Σ

ε δρόμο διαφορετικό από αυτόν των διεθνών αγορών και με εμφανή απόκλιση σε σχέση με τις ευρωπαϊκές, η ελληνική αγορά αποτελεί αυτήν την περίοδο ένα από τα ριψοκίνδυνα, προσοδοφόρα στοιχήματα που παίζονται διεθνώς. Η επίσπευση των πολιτικών εξελίξεων μετά τη βαριά ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές, ο άμεσος ορισμός των εθνικών εκλογών σε εύλογο χρονικό ορίζοντα σε συνδυασμό με την προσπάθεια προεξόφλησης της ανάδειξης μιας κυβέρνησης πιο φιλικής στην επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις άλλαξαν το κλίμα στην αγορά. Τουλάχιστον σε επίπεδο εντυπώσεων και σημειολογίας, με τα αποτελέσματα της πρώτης εβδομάδας που ακολούθησε την αναμέτρηση των ευρωεκλογών να ξαφνιάζουν ακόμη και τους πιο αισιόδοξους. Ενδεικτικά, για τον Γενικό Δείκτη η απόδοση ήταν 13,42%, για τον ΔΤΡ ήταν 27,32%, ενώ π.χ. για τη μετοχή της Πειραιώς διαμορφώθηκε στο 66,76%. Αυτά συνέβησαν σε διάστημα εβδομάδας, ταυτόχρονα με την απόδοση όλων των χρονικών σειρών κρατικών ομολόγων, και μάλιστα με το δεκαετές να «σπάει» το όριο του 3%, πλησιάζοντας σε απόσταση μόλις 25 μονάδων βάσης το αντίστοιχο ιταλικό.

6

Μάιος - Ιούνιος 2019

Προσώρας, τα hedge funds και οι γρήγοροι «παίζουν» το στοίχημα της προεξόφλησης της κυβέρνησης.

Ακολούθησαν πιο προσεκτικά βήματα από traders και funds εν μέσω διόρθωσης στις διεθνείς αγορές, λόγω των μέτρων Τραμπ, που «τραυμάτισαν» κυρίως τα ευρωπαϊκά assets και δευτερευόντως τα ασιατικά και τα αμερικανικά, καταδεικνύοντας πόσο ευάλωτη είναι και οικονομικά η ευρωζώνη. Με «όαση» στην «έρημο» των «άνυδρων» αποδόσεων έμοιαζε το ΧΑ, και η αγορά ελληνικών ομολόγων διαμορφώνει ένα σκηνικό που, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε να αποτελέσει προ-

οίμιο για την «επόμενη ημέρα». Προσώρας, τα μεν hedge funds και οι γρήγοροι «παίζουν» το στοίχημα της προεξόφλησης της κυβέρνησης που θα μπορούσε να προκύψει από την κάλπη της 7ης Ιουλίου, τα δε πιο μεσομακροπρόθεσμα επενδυτικά χαρτοφυλάκια υιοθετούν πιο συντηρητικές τακτικές. Ναι μεν προσβλέπουν στην εκλογή μιας φιλικής προς τις αγορές κυβέρνησης, πλην όμως δεν αίρουν τις επιφυλάξεις που εύλογα διατηρούν για καίρια προβλήματα, ξεκινώντας από αυτό των μη εξυπηρετούμενων δανείων/ανοιγμάτων, συμπεριλαμβάνοντας αυτό της υπερφορολόγησης και φτάνοντας μέχρι την προοπτική ενός ρυθμού ανάπτυξης που θα δικαιολογούσε υψηλότερες αποδόσεις στην επιχειρηματικότητα, την καινοτομία, τις εξαγωγές. Το τι μέλλει γενέσθαι προς την τελευταία συνεδρίαση πριν την 7η Ιουλίου (δηλαδή την Παρασκευή 5 του μηνός) προφανώς και εξαρτάται από την τάση που διαμορφώνεται διεθνώς, την αντιπαράθεση Ουάσιγκτον-Πεκίνου, η διάρκεια της οποίας ξεπερνά τις αρχικές εκτιμήσεις και τις αντοχές των ευρωπαϊκών αγορών σε συνδυασμό με τα πολλά ανοιχτά μέτωπα που έχουν οι Βρυξέλλες.

Από Ρώμη μέχρι Παρίσι, αλλά και σε Φραγκφούρτη και Βερολίνο, η κατάσταση μόνο ευνοϊκή δεν είναι για τους long παίκτες. Αντιθέτως, ο βαθμός επενδυτικού κινδύνου της ευρωζώνης –ως ενιαίας επενδυτικής περιφέρειας– έχει επιβαρυνθεί στο πεντάμηνο Ιανουαρίου-Μαΐου κατά 25 μονάδες βάσης. Αν σε αυτές προστεθούν κι άλλες 50 μονάδες βάσης, με τις οποίες επιβαρύνθηκε το continent risk μέσα στο 2018, διαμορφώνεται μια επιβάρυνση σημαντική, που σε μεγάλο βαθμό δικαιολογεί τις σταθερές (για σχεδόν 18 μήνες) εκροές κεφαλαίων από ευρωπαϊκά assets. Το μεγαλύτερο μέρος των οποίων, κατά κάποιον τρόπο, «επαναπατρίζεται» προς την αγορά των ΗΠΑ. Σε ένα τέτοιο ασταθές –και προς το αρνητικό– περιβάλλον, ειδικά στην Ευρώπη, είναι άξιες αναφοράς τόσο η διαφοροποίηση της ελληνικής αγοράς όσο και η επιμονή του λεγόμενου

Κλάδος-«κλειδί» ο τραπεζικός, στον οποίο υπολογίζεται πως εισέρρευσαν (κυρίως λόγω rebalancing) γύρω στα 400 εκατ., με θέσεις κυρίως από την πλευρά των BIG5 οίκων.

«αμερικανικού παράγοντα», ο οποίος, μέχρι και πρόσφατα, έδινε αφειδώς ψήφο εμπιστοσύνης στην Αθήνα. Κλάδος-«κλειδί» είναι ο τραπεζικός, στον οποίο υπολογίζεται πως εισέρρευσαν (κυρίως λόγω rebalancing) γύρω στα 400 εκατ., με θέσεις κυρίως από την πλευρά των BIG5 οίκων, αλλά και από πλειάδα επιθετικών/hedge funds (BridgeWater Associates, JP Morgan Asset Management, Blue Crest Capital, BlackRock, Lone Pine, Viking Global Investors κ.ά. μικρότερων, στην πλειονότητά τους από την Αμερική). Βέβαια, σε έναν σημαντικό βαθμό, η συνέχιση των τοποθετήσεών τους (πρόκειται κυρίως για βραχυπρόθεσμες, με πάντα ανοιχτό τον κίνδυνο άμεσης «εξόδου» τους αν «στραβώσει» το κλίμα εκτός ή προκύψουν θεαματικές αλλαγές στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό) εξαρτάται πρωτίστως από την πορεία της Wall Street και δευτερευόντως από την τάση που διαμορφώνεται στην Ευρώπη. Μικρότερης έκτασης εισροές (δεν ξεπέρασαν τα 50 εκατ.) καταγράφηκαν σε μετοχές των εταιρειών ΟΤΕ, Motor Oil, Μυτιληναίος, ΟΠΑΠ, Jumbo, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Viohalco, ΤΙΤΑΝ, Coca-Cola, ΕΛΠΕ, ενώ συνεχίστηκαν και σε Lamda Development, Aegean, Sarantis, ΟΛΠ κ.ά.

Ωστόσο, οι πολιτικές εξελίξεις είχαν και τα «απόνερά» τους. Το πρώτο «θύμα» –και ενδεικτικό του κλίματος που διαμορφώθηκε από την πρώτη κιόλας εβδομάδα– ήταν ο διαγωνισμός της ΔΕΗ για τις δύο λιγνιτικές μονάδες σε Μελίτη και Μεγαλόπολη. Η προθεσμία για την υποβολή δεσμευτικών προσφορών μετατέθηκε για μετά την 7η Ιουλίου, με τη 15η να ορίζεται ως νέα ημερομηνία. Το καινούργιο στοιχείο που έχει υπεισέλθει στη σχετική διαδικασία είναι αυτό της «χρηματιστηριακής αξίας», το οποίο αποτελεί πλέον καθοριστικό παράγοντα για τις συμφωνίες που θα γίνουν ή που δεν θα προχωρήσουν. Κι αυτό γιατί στην προηγούμενη καταληκτική προθεσμία (για τις 28 Μαΐου) αναμενόταν η εκδήλωση ενδιαφέροντος από Μυτιληναίο, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, CHN Energy-Damco Energy και ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ. Μετάθεση «βολική» για τους ενδιαφερομένους, καθώς και τα χαρτιά τους κρατούν κλειστά και στο πολιτικό παρασκήνιο μπορούν να προχωρήσουν με νέες ισορροπίες και σχέσεις. Άλλωστε, κανόνας στην αγορά είναι το “money and business as usual”, με ευδιάκριτες ήδη τις πρώτες «μετακινήσεις» επιχειρηματικών συμφερόντων. Κινήσεις που είναι σχεδόν βέβαιο πως θα ενταθούν τις επόμενες εβδομάδες, προ-

καλώντας ανακατατάξεις στον επιχειρηματικό/ πολιτικό χάρτη. Ωστόσο, η μετοχή της ΔΕΗ, και δευτερευόντως του ΑΔΜΗΕ, ήταν από τις πρώτες που «έτρεξαν» το προηγούμενο διάστημα. Η παράμετρος της αποτίμησης είναι μία από τις 4-5 βασικές, που συνεκτιμώνται πάντα στα deals, είτε αυτά αφορούν στον δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα, κυρίως στον δεύτερο. Για αργότερα πηγαίνει ήδη η πολύπαθη αποκρατικοποίηση της ΔΕΠΑ, ενώ εύλογο είναι και το ερώτημα τι μέλλει γενέσθαι με την ΕΕΣΥΠ και το ΤΑΙΠΕΔ, καθώς, σύμφωνα με στελέχη της Νέας Δημοκρατίας, χρειάζονται ανανέωση της εντολής για την ιδιωτικοποίηση/πώληση πλειοψηφικών μετοχικών πακέτων.

Οι εξελίξεις στον ιδιωτικό τομέα Στον ιδιωτικό τομέα, η κατάσταση μπορεί να φαίνεται πιο απλή, πλην όμως κι εδώ ορισμένες ουσιαστικές λεπτομέρειες έχουν να κάνουν με τις διοικήσεις των τραπεζών, τις παρασκηνιακές πιέσεις (και από τις δύο πλευρές) σε επιχειρηματίες, την αναθεώρηση της στάσης των ίδιων ΧΡΗΜΑ 7

χρηματιστήριο

βασικών μετόχων. Το πρώτο μέτωπο που φαίνεται να περιπλέκεται ακόμη περισσότερο ανήκει στον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών, με την Amera να κρατά τα «κλειδιά» σε Νηρέα και Σελόντα, την αγορά να κάνει λόγο για 8 ενδιαφερομένους και τις τράπεζες να εκτιμούν πως η επίτευξη τελικής συμφωνίας θα μπορούσε να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον Σεπτέμβριο. Όμως, έχει πέσει στην κυριολεξία «σιγή ασυρμάτου» από τις εμπλεκόμενες πλευρές. Στην ακτοπλοΐα, οι εξελίξεις ήθελαν τη διοίκηση του ομίλου MIG να είναι υπέρ της αυτόνομης πορείας της Συμμετοχών μέχρι το τέλος του 2019, με επιδίωξη να εκμεταλλευθεί την πολύ πιθανή αύξηση των EBITDA, βασικών οικονομικών δεικτών και προφανώς της αποτίμησης, που σήμερα πλησιάζει τα 300 εκατ., και με την αγορά να υπολογίζει το fair value το λιγότερο σε 400 plus εκατ.

Εκ των πραγμάτων, για μετά την 7η Ιουλίου μετατίθενται οι όποιες εξελίξεις στον κλάδο της υγείας, κυρίως όσον αφορά στο τι μέλλει γενέσθαι με το Ερρίκος Ντυνάν, καθώς όλο το προηγούμενο διάστημα υπήρξαν διακριτικές «οχλήσεις» και από την πλευρά του CVC Capital –και δευτερευόντως του Oaktree– ώστε να περάσει στον δημόσιο τομέα. Ήδη «τρέχει» στην τελική της φάση η διαδικασία της δημόσιας πρότασης του fund για την απόκτηση του ομίλου ΙΑΣΩ. Παράπλευρα κινούνται οι εξελίξεις, τα νέα deals, η πιθανή περαιτέρω αύξηση της χρηματιστηριακής αξίας των εισηγμένων και αρχίζει 8

Μάιος - Ιούνιος 2019

Ένα από τα πρώτα μεγάλα στοιχήματα που θα κληθεί να διαχειριστεί η κυβέρνηση που θα βγει από την εθνική κάλπη είναι αυτό του πρότζεκτ του Ελληνικού.

να διαμορφώνεται ένα νέο σκηνικό. Έτσι, αναπόφευκτες είναι οι εξελίξεις σε κλάδους/τομείς που επηρεάζονται έστω και έμμεσα. «Πόκερ ισορροπιών» καταγράφεται και στην Aegean, στην οποία οι αδελφοί Λασκαρίδη (μέσω των Siana Enterprises και Alnesco Enterprises) ελέγχουν συνολικά το 18,96% (από 9,48% ο καθένας), με την πλευρά Βασιλάκη να έχει το πλειοψηφικό 38,64%, ενώ ο Αχιλλέας Κωνσταντακόπουλος κατέχει το 6,39% του μετοχικού κεφαλαίου. Για την πλευρά Λασκαρίδη οποιαδήποτε συζήτηση για πώληση των θέσεών τους θα μπορούσε να γίνει μόνο από τα (κατ’ ελάχιστον) 10 ευρώ/μετοχή, δηλαδή ένα upside της τάξεως του 20% σε σχέση με την τρέχουσα τιμή. Στο ερώτημα του περιοδικού ΧΡΗΜΑ κατά πόσο μια περαιτέρω άνοδος του χρηματιστηρίου θα μπορούσε να διευκολύνει ή να δυσκολέψει μια σειρά από deals που βρίσκονται στα σκαριά αυτήν την περίοδο, η απάντηση παλαιού γνώστη του παιχνιδιού ήταν ξεκάθαρη: «(...) Ναι, θα μπορούσαν να καταστούν απαγορευτικά για μικρότερους παίκτες, αλλά ευκολότερα για τους 8-12 ισχυρότερους, που το τελευταίο διάστημα αδημονούν για συμφωνίες, απόκτηση assets μέσω της εκκαθάρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων σε τουρισμό/ξενοδοχεία, μεταφορές/ logistics και κατασκευές/νέα έργα/συμβάσεις παραχώρησης, υγεία/ασφαλιστική αγορά...». Άλλωστε, εδώ και καιρό, σε εταιρείες όπως Sarantis, Πετρόπουλος, Flexopack, Παπουτσάνης, Τεχνική Ολυμπιακή, Κρι Κρι, AsCo κ.ά., παρατηρείται αυξημένη κινητικότητα σε διάφορα μέτωπα. Πέραν αυτών όμως, ένα από τα πρώτα μεγάλα στοιχήματα που θα κληθεί να διαχειριστεί η κυ-

βέρνηση που θα βγει από την εθνική κάλπη είναι αυτό του πρότζεκτ του Ελληνικού. «Κλειδί» θεωρείται η ολοκλήρωση του διαγωνισμού του καζίνο και η έκδοση Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων για την πολεοδομική ωρίμαση του ακινήτου. Όμως στην αγορά (κυρίως σε χρηματιστές, διαχειριστές χαρτοφυλακίων και ΑΕΔΑΚ) πολύ υψηλά στην ατζέντα τοποθετείται και το μέγα σκάνδαλο του Folli Follie, που εδώ και 14 μήνες βρίσκεται ακόμη σε «τέλμα». Δεν είναι λίγοι οι παλιοί χρηματιστές που εκτιμούν πως μια επίσπευση της σχετικής διαδικασίας και, προπάντων, της απόδοσης ευθυνών και της απόδοσης μέρους των κεφαλαίων (μέσω αποζημιώσεων, εκποιήσεων, αλλαγών σε μπράντες κ.λπ.) θα περνούσε το μήνυμα (κυρίως εκτός) της προσπάθειας «κάθαρσης» της αγοράς και, συνακόλουθα, της ενίσχυσης ενός κλίματος εμπιστοσύνης.

C

Και, αίφνης, ένα πρόβλημα για το banking...

M

Y

CM

Ωστόσο, ένα σοβαρό πρόβλημα ανακύπτει από το γεγονός της περαιτέρω καθυστέρησης των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, που πηγαίνουν ακόμη πιο πίσω. Ενδεικτικά, για το διάστημα 12 Ιουνίου-12 Ιουλίου, είχαν προγραμματιστεί από την ΑΑΔΕ 13 εκπλειστηριάσεις, με διαμερίσματα, γραφεία, καταστήματα, πάγια κ.λπ. να «βγαίνουν στο σφυρί». Το θέμα αφορά τα μέγιστα το banking, καθώς υποτίθεται πως το μέτρο θα έπρεπε να τεθεί σε λειτουργία από τα τέλη Απριλίου, αλλά πλέον αναμένεται να εφαρμοστεί το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου (και αν, και βλέπουμε…).

H εμπλοκή γίνεται πιο σύνθετη, καθώς στο προγραμματισμένο για το διήμερο 16-17 Ιουλίου “23rd Rountable with the Government of Greece” έχουν προσκληθεί να μιλήσουν οι Τσίπρας-Μητσοτάκης, αλλά, μεταξύ άλλων, και οι Γ. Χουλιαράκης, Ντέκλαν Κοστέλο (EE), Φραντσέσκο Ντρούντι (ΕΚΤ), Κλάους Ρέγκλινγκ (ESM) και Αντρέα Ενρία (SSM). Η πρόσφατη ακύρωση της επίσκεψης του επικεφαλής του Εποπτικού Μηχανισμού της ΕΚΤ, σε συνδυασμό με τη μεγάλη καθυστέρηση σε ουσιώδη ζητήματα που αφορούν στο banking (σχέδια ΤΧΣ, ΤτΕ), αλλά και την κόντρα κυβέρνησης-διοικητή της ΤτΕ, όπως και η παρουσία του στην Αθήνα μία εβδομάδα μετά τις εθνικές εκλογές, συνθέτουν ένα, αν μη τι άλλο, ενδιαφέρον και πλούσιο παρασκήνιο. • • • MY

CY

CMY

K

ΧΡΗΜΑ 9

[αφιέρωμα] Μικροπιστώσεις

«Ανάσα» ρευστότητας για επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις Τον δρόμο για τη χορήγηση μικροπιστώσεων, δηλαδή δανείων έως 25.000 ευρώ, χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις, άνοιξε το σχέδιο νόμου «Χορήγηση Μικροχρηματοδοτήσεων», που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από το Υπουργείο Οικονομικών στο τέλος Ιανουαρίου 2019 και τέθηκε σε εφαρμογή στο τέλος Φεβρουαρίου.

Από τoν Γιώργο Καλούμενο

10

Μάιος - Ιούνιος 2019

Οι μορφές των δανείων Σύμφωνα με τη νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Οικονομικών, τα ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων που έχουν συσταθεί και θα συσταθούν στο μέλλον θα πρέπει να χορηγούν τις εξής μορφές μικροχρηματοδοτήσεων: Επιχειρηματικές μικροχρηματοδοτήσεις Ως τέτοιες νοούνται ιδίως: α) όλες οι μορφές πιστώσεων έως το όριο των 25.000 ευρώ που χορηγούνται είτε για την κάλυψη επενδυτικών αναγκών είτε ως κεφάλαιο κίνησης, β) προϊόντα χρηματοδοτικής μίσθωσης έως 25.000 ευρώ για την απόκτηση εξοπλισμού, γ) αυτοτελείς εγγυήσεις έως το όριο των 25.000 ευρώ οι οποίες δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη λήψη δανείων από άλλα χρηματοδοτικά ιδρύματα.

Πέραν όμως αυτού, οι μικροχρηματοδοτήσεις θα χορηγούνται και εκτός τραπεζικού συστήματος, καθώς το σχέδιο νόμου δίνει τη δυνατότητα ίδρυσης δομών μικροχρηματοδότησης και από άλλους φορείς.

μικρών και μικρών επιχειρήσεων γ) Ελεύθεροι επαγγελματίες δ) Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας 2. Δικαιούχοι των προσωπικών μικροχρηματοδοτήσεων είναι οι εξής: α) Φυσικά πρόσωπα για την κάλυψη εκπαιδευτικών αναγκών β) Δικαιούχοι προγραμμάτων εφαρμογής δημόσιας πολιτικής γ) Ευάλωτες κοινωνικές ομάδες Σημειώνεται ότι οι δικαιούχοι προγραμμάτων εφαρμογής δημόσιας πολιτικής και οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες θα προσδιοριστούν με κοινή απόφαση των υπουργών Εργασίας και Οικονομικών.

Προσωπικές μικροχρηματοδοτήσεις Ως τέτοιες νοούνται ιδίως προσωπικές πιστώσεις τακτής λήξης για: α) εκπαιδευτικούς σκοπούς έως 10.000 ευρώ, β) την ενίσχυση δημόσιων πολιτικών ή με σκοπό την κοινωνική και οικονομική ένταξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων έως το ποσό των 25.000 ευρώ, που αφορούν ιδίως την αντιμετώπιση των ακόλουθων καταστάσεων: - Ανεργία - Αναστολή ή μείωση του χρόνου εργασίας για λόγους που δεν οφείλονται στη δική τους βούληση.

Ποιοι μπορούν να λάβουν δάνεια 1. Δικαιούχοι των επιχειρηματικών μικροχρηματοδοτήσεων είναι οι εξής: α) Πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις β) Φυσικά πρόσωπα για τη σύσταση πολύ

Χωρίς υποθήκη Όπως προαναφέρθηκε, η μικροχρηματοδότηση δεν θα εξασφαλίζεται με ενοχική ή εμπράγματη ασφάλεια, αλλά και δεν θα υπερβαίνει το όριο των 25.000 ευρώ για κάθε δικαιούχο, ενώ το ίδρυμα μικροχρηματοδοτήσεων μπορεί να χορηγεί στον ίδιο δικαιούχο νέα μικροχρηματοδότηση σε ποσό που προστίθεται στο υπόλοιπο, και συνολικά αυτή δεν υπερβαίνει επίσης το όριο των 25.000 ευρώ. Η ελάχιστη διάρκεια αποπληρωμής της χορηγηθείσας μικροχρηματοδότησης είναι 12 μήνες, ενώ η μέγιστη διάρκεια αποπληρωμής δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 10 έτη. ΧΡΗΜΑ 11

αφιέρωμα

Τ

ο χρηματοδοτικό προϊόν των μικροπιστώσεων εντάσσεται στο πλαίσιο του προγράμματος εγγυήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την «Απασχόληση και την Κοινωνική Καινοτομία» (EaSI). Με το νέο πλαίσιο μπορούν πλέον να λάβουν χρηματοδότηση όσοι λόγω των συνθηκών ήταν αποκλεισμένοι από την τραπεζική χρηματοδότηση, όπως οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι νέοι επιχειρηματίες κ.ο.κ. Πέραν όμως αυτού, οι μικροχρηματοδοτήσεις θα χορηγούνται και εκτός τραπεζικού συστήματος, καθώς το σχέδιο νόμου δίνει τη δυνατότητα ίδρυσης δομών μικροχρηματοδότησης και από άλλους φορείς, με την προϋπόθεση ότι θα τηρούν τους όρους και του νομικού πλαισίου και θα αδειοδοτούνται από την Τράπεζα της Ελλάδος. Σημειώνεται ότι όσοι φορείς χορηγούν σήμερα μικροχρηματοδοτήσεις είναι υποχρεωμένοι να συνεργάζονται με τα πιστωτικά ιδρύματα.

αφιέρωμα Συμφωνία Eurobank-ΕταΕ για τη στήριξη πολύ μικρών επιχειρήσεων

Ποιοι φορείς μπορούν να δώσουν μικροχρηματοδοτήσεις

Το ίδρυμα μικροχρηματοδοτήσεων μπορεί να χορηγεί στον ίδιο δικαιούχο νέα μικροχρηματοδότηση σε ποσό που προστίθεται στο υπόλοιπο, και συνολικά αυτή δεν υπερβαίνει επίσης το όριο των 25.000 ευρώ.

12

Μάιος - Ιούνιος 2019

Άδεια για σύσταση ιδρύματος μικροχρηματοδότησης μπορούν να λάβουν τράπεζες, φορείς, επιμελητήρια, οργανώσεις κ.ο.κ. Σε καμία περίπτωση, ίδρυμα μικροχρηματοδότησης δεν μπορούν να συστήσουν τα ενεχυροδανειστήρια. Τα ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων με έδρα την Ελλάδα ιδρύονται και λειτουργούν με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας ύστερα από άδεια λειτουργίας η οποία χορηγείται από την Τράπεζα της Ελλάδος. Μετά τη λήψη της άδειας, η εταιρεία καταχωρίζεται στο ΓΕΜΗ σε ειδικό μητρώο που τηρείται στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή. Για τη χορήγηση από την Τράπεζα της Ελλάδος άδειας λειτουργίας απαιτείται η κάλυψη αρχικού κεφαλαίου ίσου τουλάχιστον με το ποσό των 200.000 ευρώ. Τα ιδρύματα υποχρεούνται να διατηρούν το ως άνω αρχικό κεφάλαιο σε όλη τη διάρκεια λειτουργίας τους. Επίσης, οι μετοχές των ιδρυμάτων μικροχρηματοδοτήσεων θα είναι ονομαστικές και το μετοχικό ή το εταιρικό κεφάλαιο καλύπτεται εξ ολοκλήρου σε μετρητά και κατατίθεται σε πιστωτικό ίδρυμα που λειτουργεί στην Ελλάδα. Επισημαίνεται ότι αν το ίδρυμα μικροχρηματοδοτήσεων χορηγεί πιστώσεις που προέρχονται από ίδια κεφάλαια και δεν λειτουργεί ως διαχειριστής κεφαλαίων που προέρχονται από ιδιωτική τοποθέτηση ή δημόσιους πόρους, εθνικούς ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το αρχικό του κεφάλαιο δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο από 2 εκατ. ευρώ.

Η Eurobank αναπτύσσει τα τελευταία χρόνια μια συγκροτημένη στρατηγική διεθνών συνεργασιών, συμπράττοντας με κορυφαίους διεθνείς φορείς, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η EBRD, το Eυρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων και η Παγκόσμια Τράπεζα, για να εξασφαλίσει ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης για τις ελληνικές επιχειρήσεις σε όλα τα στάδια ανάπτυξής τους. Το πρόγραμμα εγγυήσεων EaSI για την «Απασχόληση και την Κοινωνική Καινοτομία» (EaSI) χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέλεξε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕταΕ) για την υλοποίηση του προγράμματος εγγυήσεων EaSI. Οι υποστηριζόμενες χρηματοδοτήσεις επωφελούνται από την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δυνάμει του μηχανισμού εγγυήσεων, που συστάθηκε βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1296/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την «Απασχόληση και την Κοινωνική Καινοτομία» (EaSI) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ), που συστάθηκε στο πλαίσιο του επενδυτικού σχεδίου για την Ευρώπη. Σκοπός του ΕΤΣΕ είναι να συμβάλει στην υποστήριξη της χρηματοδότησης και της εφαρμογής παραγωγικών επενδύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να διασφαλίσει αυξημένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Η Eurobank ξεκινά άμεσα την υλοποίηση της νέας συμφωνίας. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στα καταστήματα της Eurobank στην Ελλάδα και στην ιστοσελίδα της τράπεζας, www. eurobank.gr, για περισσότερες πληροφορίες. Οι μικροπιστώσεις (ή αλλιώς μικροχρηματοδοτήσεις) αποτελούν χαμηλότοκα δάνεια ύψους 3.000-25.000 ευρώ, τα οποία απευθύνονται σε υφιστάμενες πολύ μικρές επιχειρήσεις και ανέργους που θέλουν να υλοποιήσουν την επιχειρηματική τους ιδέα. Συνήθως, χορηγούνται από τις τράπεζες χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις, ενώ οι εγγυήσεις παρέχονται από εξειδικευμένους δημόσιους φορείς. Οι μικροπιστώσεις συνοδεύονται από υπηρεσίες επιχειρηματικής ανάπτυξης (π.χ. εκπαίδευση, mentoring, coaching, συμβουλευτική, λογιστική και νομική υποστήριξη), ώστε να επιτυγχάνεται συνεχής και στενή επικοινωνία μεταξύ του φορέα πίστωσης και του δανειολήπτη. Το ποσό του δανείου μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο ως κεφάλαιο κίνησης όσο και για επενδυτικές δαπάνες.

ΧΡΗΜΑ 13

αφιέρωμα

Οργανισμοί που παρέχουν μικροπιστώσεις και υπηρεσίες επιχειρηματικής υποστήριξης στο πλαίσιο του προγράμματος EaSI

Εθνική Τράπεζα: «Κονδύλι» 40 εκατ. ευρώ για μικροπιστώσεις Στη σημερινή οικονομική συγκυρία, φαίνεται να είναι κοινά αποδεκτός ο ρόλος και η σημασία των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων ως κινητήριων δυνάμεων για την ανάκαμψη της οικονομίας, σε τοπικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο. Κατά συνέπεια, δεν αποτελεί έκπληξη το ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη-μέλη και τα μεγάλα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα επικεντρώνουν τις πολιτικές, τους πόρους και τις προσπάθειές τους στην ενίσχυση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας. Η Εθνική Τράπεζα, ηγέτιδα στον χρηματοοικονομικό κλάδο της χώρας μας, πρωτοπορεί και προς αυτήν την κατεύθυνση. Το πιο πρόσφατο σχετικό χρηματοδοτικό προϊόν της Εθνικής Τράπεζας είναι η διάθεση μικροπιστώσεων στο πλαίσιο του προγράμματος εγγυήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την «Απασχόληση και την Κοινωνική Καινοτομία»-EaSI. Το χρηματοδοτικό προϊόν προέκυψε ως αποτέλεσμα συμφωνίας που σύναψε η Εθνική Τράπεζα με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων για τη διάθεση κεφαλαίων συνολικού ύψους 40 εκατ. ευρώ, με σκοπό τη στήριξη αποκλειστικά πολύ μικρών και νεοφυών επιχειρήσεων, αλλά και επαγγελματιών/αυτοαπασχολουμένων. Στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας, που είναι η μεγαλύτερη που έχει συναφθεί στην Ελλάδα προς τον σκοπό αυτό, οι νέοι επιχειρηματίες αποκτούν πρόσβαση σε μικροπιστώσεις που φτάνουν έως τις 25.000 ευρώ για την κάλυψη αναγκών σε κεφάλαιο κίνησης ή αγορά παγίων στοιχείων, χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις και σε συνδυασμό με περίοδο χάριτος, χαμηλή δόση και διάρκεια αποπληρωμής έως 6 έτη, αναλόγως της μορφής χρηματοδότησης που θα επιλέξουν. Η υποστήριξη που παρέχεται προς τις μικρές επιχειρήσεις στο πλαίσιο του προγράμματος εγγυήσεων EaSI δεν περιορίζεται, ωστόσο, μόνο στο σκέλος της χρηματοδότησης. Ο νέος επιχει14

Μάιος - Ιούνιος 2019

ρηματίας θα ανακαλύψει ότι πρόκειται για μια ολοκληρωμένη πρόταση για την ανάπτυξη της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, καθώς επιπλέον παρέχονται στον δανειολήπτη προγράμματα εκπαίδευσης, κατάρτισης, συμβουλευτικής υποστήριξης και καθοδήγησης (υπηρεσίες mentoring), εστιασμένα στις ανάγκες της δικής του επιχείρησης. Με αυτόν τον τρόπο, ο δικαιούχος του προγράμματος αποκτά τα βασικά εφόδια ώστε να εγκλιματιστεί άμεσα και αποτελεσματικά στο επιχειρηματικό περιβάλλον και να κατανοήσει πληρέστερα τις απαιτήσεις της επιχείρησής του, διαμορφώνοντας έτσι τις προϋποθέσεις μιας επιτυχημένης πορείας στο επιχειρείν. Άλλωστε, όπως λέει και η κινέζικη παροιμία, «είναι πάντα προτιμότερο να διδάξεις σε κάποιον να ψαρεύει, παρά απλά να του δώσεις ένα ψάρι». Περισσότερες πληροφορίες για τη διάθεση μικροπιστώσεων στο πλαίσιο του προγράμματος εγγυήσεων EaSΙ διατίθενται στο www.nbg.gr.

Microstars Η Microstars παρέχει τη δυνατότητα χορήγησης μικροδανείων (από 1.000 έως και 25.000 ευρώ) σε υφιστάμενες μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, καθώς και startups (minimum λειτουργίας 6 μήνες) σε συνδυασμό με την παροχή Υπηρεσιών Επιχειρηματικής Ανάπτυξης. Η αίτηση για την παροχή του δανείου υποβάλλεται ηλεκτρονικά και τα δάνεια χορηγούνται σε συνεργασία με τραπεζικά ιδρύματα κατόπιν δικής τους αξιολόγησης.

Επισημαίνεται ότι αν το ίδρυμα μικροχρηματοδοτήσεων χορηγεί πιστώσεις που προέρχονται από ίδια κεφάλαια και δεν λειτουργεί ως διαχειριστής κεφαλαίων που προέρχονται από ιδιωτική τοποθέτηση ή δημόσιους πόρους, εθνικούς ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το αρχικό του κεφάλαιο δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο από 2 εκατ. ευρώ.

Action Finance Initiative

Παγκρήτια Συνεταιριστική Τράπεζα Παρέχονται μικροδάνεια (ύψους έως 25.000 ευρώ) σε πολύ μικρές βιώσιμες επιχειρήσεις κατόπιν συμφωνίας για την παροχή εγγυήσεων εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΤαΕ).

Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας Με βάση τη συμφωνία με το ΕΤαΕ, θα χορηγούνται δάνεια μικροχρηματοδοτήσεων (ύψους έως 25.000 ευρώ) σε υφιστάμενες ή υπό ίδρυση πολύ μικρές επιχειρήσεις. Τα δάνεια είναι εγγυημένα σε ποσοστό 80% από το ΕΤαΕ. Τα πρόσθετα οφέλη για τους δικαιούχους αφορούν αφενός στο μειωμένο τουλάχιστον κατά 1,5% επιτόκιο χορήγησης σε σχέση με το τρέχον επιτόκιο της τράπεζας για τη συγκεκριμένη κατηγορία δανείων και αφετέρου στο μειωμένο ποσό καλυμμάτων, που δεν θα ξεπερνούν το 50% του δανείου.

Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας Χορηγούνται δάνεια μικροχρηματοδοτήσεων (ύψους έως 25.000 ευρώ) σε υφιστάμενες ή υπό ίδρυση πολύ μικρές επιχειρήσεις. Τα δάνεια είναι εγγυημένα σε ποσοστό 80% από το ΕΤαΕ και δεν είναι απαραίτητη η παροχή εξασφαλίσεων εκ μέρους του δανειολήπτη.

Όραμά της είναι να χρηματοδοτεί με τη μορφή μικροδανείων μέχρι 10.000 ευρώ επίδοξους επιχειρηματίες που αδυνατούν να βρουν χρηματοδότηση από άλλες πηγές, ανεξαρτήτως της εμπορικής δραστηριότητάς τους, του βαθμού καινοτομίας, της κατηγορίας επένδυσης και της χρήσης τεχνολογίας. Παράλληλα, το προσωπικό της AFI, σε συνεργασία με το δίκτυο εθελοντών της, παρέχει δωρεάν επιχει-

ρηματική υποστήριξη πριν και μετά την παροχή του δανείου, προσαρμοσμένη στις ανάγκες του μικροεπιχειρηματία. Μέσω της υποστήριξης της επιχειρηματικότητας, η ΑFI δημιουργεί θέσεις εργασίας μέσω της αυτοαπασχόλησης, μειώνει την ανεργία και βοηθά τους επιχειρηματίες να πετύχουν οικονομική ανεξαρτησία, έτσι ώστε κι αυτοί με τη σειρά τους να προσφέρουν κοινωνικά και οικονομικά στην ελληνική κοινωνία. Η φιλοσοφία της AFI βασίζεται στις βασικές αξίες της κοινωνικής οικονομίας, που είναι: εργασία, εμπιστοσύνη, ανταλλαγή και αλληλεγγύη. Η γεωγραφική κάλυψη της χρηματοδότησης αφορά στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τα περίχωρα αυτών. Σημειώνεται πως χρηματοδότες της πρωτοβουλίας αυτής είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το SolidarityNow και η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελλάδα.

Crowdfunding: Μια εναλλακτική μέθοδος άντλησης κεφαλαίων Εκτός από τις μικροπιστώσεις, οι μικρές επιχειρήσεις και οι startups μπορούν να βρουν πρόσβαση σε κεφάλαια μέσω του Crowdfunding. Το Crowdfunding είναι μια μέθοδος άντλησης κεφαλαίων μέσω της συλλογικής προσπάθειας φίλων, οικογενειών, πελατών και μεμονωμένων επενδυτών.

βασικούς «παίκτες». Οι πλατφόρμες Crowdfunding, από την άλλη πλευρά, προσφέρουν μια ενιαία πλατφόρμα για κάποιον να χτίσει, να παρουσιάσει και να μοιραστεί την ιδέα του με το κοινό, εξομαλύνοντας δραματικά το παραδοσιακό μοντέλο. Παραδοσιακά, θα περάσει μήνες περνώντας μέσα από το προσωπικό του δίκτυο, εξετάζοντας πιθανούς επενδυτές και ξοδεύοντας τον χρόνο και τα χρήματά του για να φτάσει μπροστά τους.

Αυτή η προσέγγιση εντάσσεται στη συλλογική προσπάθεια μιας μεγάλης ομάδας ατόμων –κυρίως μέσω των κοινωνικών δικτύων και εξειδικευμένων πλατφορμών–, αξιοποιώντας τα δίκτυά τους για μεγαλύτερη εμβέλεια και Με το Crowdfunding είναι πολύ πιο εύκολο για έκθεση. κάποιον να παρουσιάσει την ιδέα του σε περισσότερα ενδιαφερόμενα μέρη και να τους δώσει Το Crowdfunding είναι, ουσιαστικά, το αντίθετο περισσότερες εναλλακτικές επιλογές για να της γενικής προσέγγισης για τη χρηματοδότηση βοηθήσουν στην ανάπτυξη της επιχείρησής του, των επιχειρήσεων. Παραδοσιακά, όποιος θέλει είτε από την επένδυση χρημάτων σε αντάλλαγνα αντλήσει κεφάλαια για να ξεκινήσει μια επι- μα μετοχικού κεφαλαίου είτε από τη συνεισφορά χείρηση ή ένα νέο προϊόν θα χρειαστεί να πάρει μόλις 10 ευρώ σε αντάλλαγμα κάποιου προϊότο επιχειρηματικό του σχέδιο και στη συνέχεια ντος ή υπηρεσίας. να απευθυνθεί σε έναν περιορισμένο κύκλο επενδυτών. Αυτές οι πηγές χρηματοδότησης Από την αξιοποίηση μιας ευρύτερης ομάδας περιλαμβάνουν τράπεζες, business angels και επενδυτών μέχρι την ευελιξία στη συλλογή εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων, περιορί- κεφαλαίων, υπάρχουν πολλά οφέλη έναντι των ζοντας σημαντικά τις επιλογές σε μερικούς μόνο παραδοσιακών μεθόδων. ΧΡΗΜΑ 15

αφιέρωμα

H Action Finance Initiative (AFI) ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 2014 ως μια Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία από την ActionAid Hellas και τη γαλλική οργάνωση ADIE, με σκοπό να προάγει τις μικροπιστώσεις στη χώρα μας. Παρέχει πρόσβαση σε χρηματοδότηση σε ανθρώπους που έχουν μια επιχειρηματική ιδέα και δεν έχουν πρόσβαση στα αναγκαία κεφάλαια, ενώ παράλληλα βοηθά και σταθεροποιεί τις νεοσύστατες ή και υφιστάμενες επιχειρήσεις, παρέχοντας δωρεάν εκπαίδευση και υποστήριξη.

αφιέρωμα Μερικά από τα βασικά πλεονεκτήματα του Crowdfunding είναι τα ακόλουθα: Πρόσβαση: Χρησιμοποιώντας μια πλατφόρμα Crowdfunding, έχει ο επιχειρηματίας πρόσβαση σε χιλιάδες ενδιαφερόμενους επενδυτές που μπορούν να δουν, να αλληλεπιδράσουν και να μοιραστούν την καμπάνια του για τη συλλογή κεφαλαίων. Παρουσίαση: Δημιουργώντας μια καμπάνια Crowdfunding περνά από την ανεκτίμητη διαδικασία της εξέτασης της επιχείρησής του από το αρχικό στάδιο –την ιστορία της, τη σύλληψη της ιδέας, τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, τη σύσταση της ομάδας και άλλων– και την ολοκληρώνει με μια κατανοητή και προσιτή προς το κοινό παρουσίαση.

PR & Marketing: Από την έναρξη μέχρι και την ολοκλήρωση, μπορεί να μοιραστεί και να προωθήσει την καμπάνια του μέσω των κοινωνικών δικτύων, e-mail newsletters και άλλων τακτικών μάρκετινγκ στο Διαδίκτυο. Επίσης, μπορεί να αυξήσει την επισκεψιμότητά της διοργανώνοντας events, συναντήσεις, και παρουσιάζοντας την ιδέα του στον Τύπο. Επικύρωση της ιδέας: Η παρουσίαση της ιδέας ή της επιχείρησής στο ευρύ κοινό προσφέρει μια εξαιρετική ευκαιρία να επικυρώσει και να βελτιώσει την επιχειρηματική ιδέα. Καθώς οι πιθανοί επενδυτές αρχίζουν να εκδηλώνουν ενδιαφέρον και να κάνουν ερωτήσεις, θα δει ο επιχειρηματίας γρήγορα αν υπάρχει κάτι που λείπει και που θα τους έκανε πιο θετικούς στο να χρηματοδοτήσουν την καμπάνια του. Αποτελεσματικότητα: Ένα από τα καλύτερα πράγματα για το Crowdfunding είναι η ικανότητά του να συγκεντρώνει και να διευκολύνει τις προσπάθειες για τη συγκέντρωση κεφαλαίων. Με τη δημιουργία ενός ενιαίου, περιεκτικού προφίλ, μπορεί να προσελκύσει όλους τους πιθανούς επενδυτές και να διοχετεύσει τις απαραίτητες πληροφορίες. Έτσι, αντί να κάνει ο επιχειρηματίας πολλαπλές προσπάθειες εκτυπώνοντας έγγραφα, συντάσσοντας βιβλιοδεσίες και ενημερώνοντας τον καθένα ξεχωριστά, μπορεί να παρουσιάσει τα πάντα online, σε πολύ πιο προσιτή μορφή, αφήνοντας περισσότερο χρόνο για να τρέξει ο ίδιος ο επιχειρηματίας την επιχείρησή του.

16

Μάιος - Ιούνιος 2019

Τι είναι το EaSI Το πρόγραμμα για την «Απασχόληση και την Κοινωνική Καινοτομία» (EaSI) είναι ένας χρηματοδοτικός μηχανισμός σε επίπεδο ΕΕ που αποσκοπεί στην προαγωγή ποιοτικής και βιώσιμης απασχόλησης υψηλού επιπέδου, τη διασφάλιση επαρκούς και κατάλληλης κοινωνικής προστασίας, την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και της φτώχειας και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Δομή και χρηματοδότηση Το EaSI το διαχειρίζεται απευθείας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το πρόγραμμα συνενώνει τρία προγράμματα της ΕΕ τα οποία αποτελούσαν αντικείμενο χωριστής διαχείρισης το διάστημα 2007-2013: PROGRESS, EURES και Μηχανισμός Μικροχρηματοδοτήσεων Progress. Από τον Ιανουάριο του 2014, τα προγράμματα αυτά αποτελούν τους τρεις άξονες του EaSI, που στηρίζουν: • τον εκσυγχρονισμό της κοινωνικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόλησηάξονας PROGRESS, • την επαγγελματική κινητικότητα-άξονας EURES, • την πρόσβαση στις μικροχρηματοδοτήσεις και την κοινωνική επιχειρηματικότητα-άξονας Μικροχρηματοδοτήσεις και Κοινωνική επιχειρηματικότητα, Ο συνολικός προϋπολογισμός για το διάστημα 2014-2020 ανέρχεται σε 919.469.000 ευρώ σε τιμές του 2013. Στόχοι • Ενίσχυση της οικειοποίησης των στόχων της ΕΕ και συντονισμός της δράσης σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο στους τομείς της απασχόλησης, των κοινωνικών υποθέσεων και της κοινωνικής ένταξης.

• Στήριξη της ανάπτυξης κατάλληλων συστημάτων κοινωνικής προστασίας και πολιτικών για την αγορά εργασίας.

• Εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας της ΕΕ και διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής της.

• Προώθηση της γεωγραφικής κινητικότητας και ενίσχυση των ευκαιριών απασχόλησης με την ανάπτυξη μιας ανοιχτής αγοράς εργασίας.

• Ενίσχυση της διαθεσιμότητας και της προσβασιμότητας μικροχρηματοδοτήσεων για ευάλωτες ομάδες και πολύ μικρές επιχειρήσεις, και βελτίωση της πρόσβασης των κοινωνικών επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση. Για την επίτευξη αυτών των στόχων, το EaSI: • δίνει ιδιαίτερη προσοχή σε ευάλωτες ομάδες, όπως οι νέοι, • προάγει την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών, • καταπολεμά τις διακρίσεις, • προωθεί ποιοτική και βιώσιμη απασχόληση υψηλού επιπέδου, • εγγυάται επαρκή και κατάλληλη κοινωνική προστασία, • καταπολεμά τη μακροχρόνια ανεργία, • αγωνίζεται κατά της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. • • •

¸ 7è ¢éïòçÀîöóè ¦éï ¦ìÜòè÷ áðÞ ¦ïôÛ 9-10-11

Áö»µÄ¹ÃË

2019

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ & LOGISTICS

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΑΠΟΘΗΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ - SOFTWARE

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ

ΧΟΡΗΓΟI ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ∆ΙΟΡΓΑΝΩΣΗ

www.sce.gr | 210 9010040

ΥΠO ΤΗΝ ΑΙΓI∆Α

συνέντευξη

Άκης Σκέρτσος Γενικός Διευθυντής, ΣΕΒ

O Παιδεία, δικαιοσύνη και φορολογία οι άμεσες προτεραιότητες για να αλλάξουμε τις προοπτικές της χώρας

Χρήστος-Γιώργος (Άκης) Σκέρτσος ανέλαβε τα καθήκοντα του γενικού διευθυντή του ΣΕΒ στις 16 Ιουνίου του 2014, όταν η Ελλάδα πίστευε ότι έβγαινε από τη μνημονιακή κρίση. Ένας νέος κύκλος κρίσης, ωστόσο, που κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί, δοκίμασε τις αντοχές των επιχειρήσεων το 2015, παρατείνοντας αναίτια το καθοδικό σπιράλ της ύφεσης για την ελληνική οικονομία. Πριν από τον ΣΕΒ, ο Άκης Σκέρτσος είχε διατελέσει διευθυντής του Γραφείου του Υπουργού Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα, από τον Ιούλιο του 2012 μέχρι τον Ιούνιο του 2014. Στα πέντε χρόνια της ενασχόλησής του με τον ΣΕΒ, τα μέλη του συνδέσμου αυξήθηκαν κατά 70%, ενώ χάρη στις συστηματικές δημόσιες παρεμβάσεις και την αξιοσημείωτη –για τα δεδομένα του ΣΕΒ– εξωστρέφεια, η εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης και των επιχειρήσεων προς τον ΣΕΒ σημείωσε την υψηλότερη άνοδο, κατά 7 θέσεις, από το 2015 έως το 2018 (Public Issue, Δείκτης Εμπιστοσύνης στους Θεσμούς, Δεκέμβριος 2018). Με τη συνέντευξή του στο ΧΡΗΜΑ, ο κ. Σκέρτσος παρουσιάζει τις προτεραιότητες των επιχειρήσεων και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία στον διεθνή ανταγωνισμό. Ο Άκης Σκέρτσος είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών (Master of Arts) στον τομέα Political Management and Lobbying από το Πανεπιστήμιο George Washington των ΗΠΑ και πτυχιούχος της Σχολής Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

18

Μάιος - Ιούνιος 2019

Συμπληρώθηκαν ήδη πέντε χρόνια από την ημέρα που αναλάβατε τη θέση του γενικού διευθυντή του ΣΕΒ. Η χώρα, σήμερα, βρίσκεται μπροστά σε μια κρίσιμη εκλογική δοκιμασία. Τι θα λέγατε εσείς στον μέσο Έλληνα ψηφοφόρο; Δεν ήταν, δεν είναι, ούτε θα είναι ποτέ, δουλειά μου να συμβουλεύω ψηφοφόρους για τις επιλογές τους. Αυτό που πιστεύω πραγματικά είναι ότι όλοι μαζί, κόμματα και πολίτες, επιχειρήσεις, φορείς και συνδικάτα, πρέπει οπωσδήποτε να συνεργαστούμε για να μη χαθεί άλλος χρόνος. Πρέπει να εργαστούμε για να αυξηθεί συνολικά το εθνικό μας εισόδημα, ώστε να δημιουργηθούν νέες, καλές και νόμιμες δουλειές, για να μπορούμε και συντάξεις να δίνουμε, και κοινωνικό κράτος να έχουμε, και να παρέχουμε επαρκή και ποιοτικά δημόσια αγαθά. Σήμερα, μετά από όλα όσα περάσαμε τα τελευταία δέκα χρόνια, όλοι έχουμε συνειδητοποιήσει πως η ελληνική οικονομία δεν διαθέτει απεριόριστες επιλογές. Αντιθέτως, έχει περιορισμένους πόρους να διαχειριστεί και να κατανείμει μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών ομάδων. Αυτό, λοιπόν, που πρέπει να κάνουμε είναι να μεγαλώσουμε την «πίτα», να κάνουμε τη χώρα μας ελκυστική από άποψη επενδύσεων, για να σταματήσουμε την «αιμορραγία» του “brain drain”. Η αύξηση της απασχόλησης αποτελεί επιτακτική προτεραιότητα για την ελληνική οικονομία, την κοινωνική συνοχή, τη βελτίωση του βιοτικού μας επιπέδου. Αν καταλαβαίνω καλά από αυτά που μου είπατε, πρέπει να ξεκινήσουμε τη συζήτηση από τη φορολογία. Την ανάγκη μείωσης των φορολογικών επιβαρύνσεων στην εργασία και τις επενδύσεις… Έχετε δίκιο, αλλά εγώ προτιμώ να ξεκινήσω από την παιδεία και την εκπαίδευση, τη διαρκή, διά βίου, εκπαίδευση. Είναι κρίσιμο, είναι απαραίτητο, να αποκτήσει η Ελλάδα ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα. Παρατηρήστε τι γίνεται γύρω μας στον υπόλοιπο κόσμο: Ο 21ος αιώνας έχει άλλες απαιτήσεις από το εκπαιδευτικό σύστημα, που προετοιμάζει τους πολίτες για να ενταχθούν στη δημοκρατική και

συνέντευξη

Στον Χρήστο Ν. Κώνστα

"

Σήμερα, μετά από όλα όσα περάσαμε τα τελευταία δέκα χρόνια, όλοι έχουμε συνειδητοποιήσει πως η ελληνική οικονομία δεν διαθέτει απεριόριστες επιλογές.

την παραγωγική διαδικασία. Στο παρελθόν, οι απαιτήσεις της οικονομίας ήταν διαφορετικές. Τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης του παρελθόντος, που επικεντρώνονταν στους νέους ανθρώπους, έδιναν έμφαση στην αρχική κατάρτιση και είχαν «σειριακή» λογική (πρώτα η εκπαίδευση, μετά η εργασία). Σήμερα όμως, οι ραγδαίες τεχνολογικές αλλαγές επιταχύνουν την απαξίωση των δεξιοτήτων. Αυτό, με απλά λόγια, σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος της μελλοντικής προσαρμογής των δεξιοτήτων θα πρέπει να γίνεται στον χώρο εργασίας κατά την ενήλικη ζωή. Αυτό, με τη σειρά του, σημαίνει ότι πρέπει οπωσδήποτε να απελευθερώσουμε τη δυνατότητα για την ανάπτυξη και την εφαρμογή καινοτομιών στην εκπαίδευση. Πρέπει να ενθαρρυνθεί η καινοτομική δράση και η αυτονομία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Στα σχολεία και τις σχολές πρέπει να ενισχυθούν οι εκπαιδευτικές τεχνικές που ακολουθούν τη μεθοδολογία της «εκπαίδευσης με βάση την εργασία-work based learning», όπως η μαθητεία, η πρακτική άσκηση, η απόκτηση εργασιακής εμπειρίας κ.λπ. Είναι προφανές ότι πρέπει αμέσως να ενισχυθούν οι δεσμοί των εκπαιδευτικών φορέων με τις επιχειρήσεις και τον κόσμο της εργασίας. Για την Ελλάδα, η παιδεία είναι μια μεγάλη ευκαιρία, που, αν την εκμεταλλευτούμε, μπορούμε και εθνικό εισόδημα να παράξουμε, αλλά και καλύτερους, συνειδητοποιημένους, ενεργούς πολίτες να έχουμε στην κοινωνία.

Να μιλήσουμε, τώρα, για τη φορολογία; Σήμερα, και οι δύο βασικοί διεκδικητές της εξουσίας στην Ελλάδα μιλούν για μείωση φόρων. Πώς μπορεί να γίνει μείωση φόρων χωρίς να οδηγηθούμε σε δημοσιονομική εκτροπή, και προς ποια κατεύθυνση; Ακούστε, πρέπει πρώτα να συμφωνήσουμε ότι η πραγματική αιτία της πτώχευσης της χώρας μας δεν ήταν κάποια «σκοτεινή» διεθνής συνωμοσία εναντίον μας, αλλά ήταν η καχεξία της αγοράς, η χαμηλή παραγωγικότητα των επιχειρήσεων, η περιορισμένη εξωστρέφεια της οικονομίας και η χαμηλή ροπή προς την καινοτομία. Οι χώρες που παράγουν διεθνώς ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες δεν πτωχεύουν. Η Ελλάδα, σήμερα, είναι «πρωταθλητής» στη φορολόγηση της μισθωτής εργασίας, σε επίπεδο φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, και των επιχειρήσεων. Με την πολιτική αυτή, δυστυχώς, δεν καταφέρνουμε να διευρύνουμε τη φορολογική βάση. Για την ακρίβεια, πετυχαίνουμε το ακριβώς αντίθετο. Σήμερα, μόλις το 30% των Ελλήνων, περίπου 2,8 εκατομμύρια, καταβάλλει το 94% των εσόδων από φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων! Οι υπόλοιποι 6 εκατομμύρια Έλληνες καταβάλλουν μόλις το 6%. Αν αναλύσουμε μάλιστα διαχρονικά τον αριθμό αυτών των φορολογουμένων που πληρώνουν τη μερίδα του λέοντος στη φορολογία εισοδήματος, θα διαπιστώσουμε ότι κάθε χρόνο γίνονται όλο και λιγότεροι. Κι αυτό είναι φυσιολογικό. Όταν αυξάνονται οι φόροι, οι πολίτες έχουν την τάση να κρύβουν ΧΡΗΜΑ 19

συνέντευξη Μερικοί λένε ότι το μέγεθος της παραοικονομίας στην Ελλάδα ξεπερνά το 21% του ΑΕΠ…

"

Με το σημερινό καθεστώς φορολογίας, η οικονομία δεν μπορεί να αναπτυχθεί σε υγιείς βάσεις.

εισοδήματα και περιουσίες. Σήμερα όμως χρειαζόμαστε το ακριβώς αντίθετο. Η Ελλάδα πρέπει να προσελκύσει επενδύσεις, κεφάλαια, περιουσίες. Πρέπει να γίνουμε τόπος προορισμού των επενδυτικών πρωτοβουλιών. Να το εξηγήσουμε αυτό με αριθμούς; Σήμερα, πραγματοποιούνται 22 δισ. ευρώ δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, περίπου 11% του ΑΕΠ. Στην υπόλοιπη Ευρώπη το ποσοστό αυτό ξεπερνάει το 20%. Με τους σημερινούς ρυθμούς, το επενδυτικό κενό που δημιουργήθηκε στα χρόνια της κρίσης εκτιμάται ότι θα κλείσει τουλάχιστον μετά από 20 χρόνια. Για να επιστρέψει η Ελλάδα στην ευρωπαϊκή κανονικότητα πρέπει να πραγματοποιούνται οι διπλάσιες επενδύσεις ετησίως, από 40-45 δισ. ευρώ, και η οικονομία να τρέχει με 4% ρυθμούς μεγέθυνσης του ΑΕΠ. Για να γίνει αυτό πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξουμε τον τρόπο που φορολογούμε το κεφάλαιο, την εργασία και το εισόδημα στην Ελλάδα. Τι είδους φορολογικό πλαίσιο προτείνετε; Αν συνυπολογίσουμε τον συντελεστή φορολογίας επιχειρήσεων, την ειδική εισφορά αλληλεγγύης, τον φόρο στα διανεμόμενα μερίσματα και τις εισφορές μελών ΔΣ, η χώρα μας βρίσκεται μακράν πρώτη στον κατάλογο των ευρωπαϊκών οικονομιών με τους υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές σε επιχειρήσεις και εργασία. Αυτόματο αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι η φοροδιαφυγή και η λεγόμενη «άτυπη οικονομία». Η φορολογία πρέπει να λειτουργήσει ως κίνητρο για επενδύσεις, κίνητρο για πρωτοβουλίες, κίνητρο για ανάδειξη και αξιοποίηση του πλούτου που δημιουργείται. Για να μη σας κουράζω: η λύση στο πρόβλημα της ανάπτυξης είναι η φορολογική δικαιοσύνη. Δηλαδή πιο δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών, με πιο λογικούς φορολογικούς συντελεστές για όσους πληρώνουν αλλά και για όσους δεν πληρώνουν, και ταυτόχρονα ευρεία ανάπτυξη της ηλεκτρονικής τιμολόγησης και των ηλεκτρονικών πληρωμών, για να περιοριστεί η παραοικονομία.

20

Μάιος - Ιούνιος 2019

Μόνο το ποσό του ΦΠΑ που διαφεύγει από τα κρατικά ταμεία υπολογίζεται σε 6 δισ. ευρώ, περίπου όσο δύο ΕΝΦΙΑ. Αν συνεχίσουμε να φορολογούμε με τον ίδιο τρόπο, η βαριά φορολογία στους λίγους συνεπείς θα συνεχίσει να λειτουργεί ως αντικίνητρο για να διατηρεί κανείς φανερά εισοδήματα στην Ελλάδα. Αντιθέτως, σήμερα η φορολογία λειτουργεί ως κίνητρο φυγής, στερώντας από τη χώρα πολύτιμη φορολογητέα ύλη. Με το σημερινό καθεστώς φορολογίας, η οικονομία δεν μπορεί να αναπτυχθεί σε υγιείς βάσεις, οι άνθρωποι εργάζονται σε επισφαλείς δουλειές, με χαμηλούς μισθούς και χωρίς ασφαλιστική κάλυψη ή προοπτική επαγγελματικής ανάπτυξης και εξέλιξης, οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να μεγαλώσουν ούτε και να κάνουν πιο σύνθετες επενδύσεις, όπως είναι οι βιομηχανικές επενδύσεις ή οι επενδύσεις σε υψηλή τεχνολογία. Τώρα που αναφέρατε τη μαγική λέξη «δικαιοσύνη», καταλαβαίνω ότι ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων στην Ελλάδα δεν είναι τόσο η φορολογία όσο η αργή και αναποτελεσματική απόδοση δικαιοσύνης... Η βαριά, παράλογη φορολογία είναι σίγουρα ανασταλτικός παράγοντας για τις επενδύσεις, αλλά –έχετε δίκιο– η απονομή της δικαιοσύνης βρίσκεται στην κορυφή των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν σήμερα οι επιχειρηματίες και οι επενδυτές. Σύμφωνα με τις έρευνες που έχει πραγματοποιήσει ο ΣΕΒ, η καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης αποτελεί το τρίτο σημαντικότερο εμπόδιο στην καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων, με σχεδόν τις μισές επιχειρήσεις να δηλώνουν ότι τους δυσκολεύει πολύ στην καθημερινότητά τους.

Tα δικαστήρια καταλαμβάνουν την τελευταία θέση μεταξύ των 13 δημόσιων φορέων και υπηρεσιών που αξιολογήθηκαν. Αντίστοιχες είναι και οι αρνητικές επιδόσεις στους δείκτες του “Doing Business” της Παγκόσμιας Τράπεζας. Πώς μπορεί να αλλάξει αυτή η κατάσταση; Στον ΣΕΒ έχουμε επανειλημμένα καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για την αναβάθμιση και επιτάχυνση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης. Αναγνωρίζουμε τα βήματα που, έστω και αργά, συντελούνται. Είναι όμως αποσπασματικά, όπως η θετική πρόσφατη ολοκλήρωση του E-Justice στη διοικητική δικαιοσύνη, όχι όμως και στην ποινική και πολιτική, που αγνοείται η τύχη του. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της δικαιοσύνης σε συνδυασμό με στοχευμένες παρεμβάσεις που θα μειώσουν τις αναβολές δικασίμων αποτελούν μείζονες προτεραιότητες. Εκτός των άλλων, θα συμβάλουν στην αναγκαία αξιολόγηση δομών, δικαστών και δικηγόρων. Επιπλέον, η μείωση του όγκου των εκκρεμών υποθέσεων, μέσω της ομαδοποίησης και εκκαθάρισης ομοειδών υποθέσεων από ειδικές συνθέσεις (π.χ. για στρατηγικές επενδύσεις ή κόκκινα δάνεια), η υιοθέτηση συστήματος ταξινόμησης και προ-επεξεργασίας υποθέσεων (κατά το γαλλικό πρότυπο) και η θέσπιση νομικού βοηθού θα μπορούσαν να διευκολύνουν το έργο των δικαστών και πρέπει να διερευνηθούν. Υπάρχει όμως και το πρόβλημα της πολυνομίας και των αντικρουόμενων νομοθετικών παρεμβάσεων που, κατά ριπάς, ψηφίζει το Ελληνικό Κοινοβούλιο… Η δικαστική εξουσία, όσο αποτελεσματική κι αν θέλει να είναι, δεν μπορεί

Τι θα συμβούλευε σήμερα ο Άκης Σκέρτσος έναν νέο άνθρωπο που θέλει να ενταχθεί με αξιώσεις στην παραγωγική διαδικασία; Ποια είναι τα επαγγέλματα και οι επιχειρήσεις του μέλλοντος; Θα επαναλάβω, και πάλι, πως δεν είναι δουλειά μου να συμβουλεύω. Μπορώ, ωστόσο, να διατυπώσω τις παρατηρήσεις μου από αυτά που συμβαίνουν σήμερα στον πλανήτη. Ουδείς πλέον αμφιβάλλει πως η τεχνολογία και ο αυτοματισμός, οι ψηφιακές πλατφόρμες και η καινοτομία αλλάζουν ριζικά τον τρόπο που δουλεύουμε. Αλλάζει η φύση της εργασίας, αποδομούνται δεκάδες επαγγέλματα και, φυσικά, δημιουργούνται καινούργια. Εξελίξεις όπως τα μαζικά δεδομένα (big data), το υπολογιστικό νέφος, η τρισδιάστατη εκτύπωση και η οικονομία της πλατφόρμας αλλάζουν τις αγορές προϊόντων, τα επιχειρηματικά μοντέλα και την εργασία και, κατά συνέπεια, τις ανάγκες κάθε τομέα σε δεξιότητες. Υπάρχει συνέχεια στην εξέλιξη. Το internet of things, η ρομποτική, τα νέα υλικά και η νανοτεχνολογία θα επηρεάσουν τον τρόπο που δημιουργείται πλούτος και αξία κατά την επόμενη δεκαετία. Ποιες είναι, λοιπόν, οι νέες συνθήκες και απαιτήσεις στην αγορά εργασίας; Το βλέπουμε και το βιώνουμε ήδη. Οι επιχειρήσεις ζητούν νέου τύπου γνώσεις και δεξιότητες, ακόμη και σε υπάρχοντα επαγγέλματα και ειδικότητες, αφού οι ψηφιακές τεχνολογίες τα μετασχηματίζουν. Το πιο κλασικό παράδειγμα είναι ο χώρος του μάρκετινγκ. Πώς είναι δυνατόν να σχεδιαστεί μια στρατηγική μάρκετιγνκ σε μια επιχείρηση σήμερα χωρίς ψηφιακές δεξιότητες και γνώση της λειτουργίας των ψηφιακών μέσων; Προφανώς, δημιουργείται ανάγκη και για νέα επαγγέλματα, νέες ειδικότητες. Λίγα χρόνια πριν, δεν υπήρχαν αναλυτές του Διαδικτύου, σχεδιαστές εφαρμογών και ειδικοί στα μαζικά δεδομένα. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξουν και νέου τύπου εργασιακές σχέσεις;

Παλιότερα, η επιτυχία ενός εργαζομένου ή ενός στελέχους αποτιμάτο με τη διάρκεια παραμονής του σε μια επιχείρηση ή έναν Οργανισμό. Κάποιος που έμενε πολλά χρόνια στον ίδιο φορέα θεωρούνταν αυτοδικαίως επιτυχής, αφού είχε κατά τεκμήριο την εμπιστοσύνη της εργοδοσίας. Σήμερα, μειώνονται σημαντικά οι περιπτώσεις ισόβιας απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη. Η δυνατότητα εξεύρεσης νέας εργασίας απαιτεί την ικανότητα διατήρησης της απασχολησιμότητας του ατόμου μέσω της συνεχούς εκπαίδευσης. Επίσης, καθώς ενισχύεται η αυτοαπασχόληση και η αυτόνομη εργασία αυξάνονται οι ανάγκες για δεξιότητες που αφορούν την επιχειρηματικότητα, τη διαχείριση έργου κ.λπ.

στις υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ εδώ και περίπου δύο δεκαετίες. Πιο «ευάλωτοι» σε μελλοντική αυτοματοποίηση είναι οι εργαζόμενοι με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο στους τομείς της μεταποίησης, της γεωργίας, των κατασκευών και των υπηρεσιών. Αντίθετα, πιο δύσκολο να αυτοματοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό είναι η εργασία επαγγελματιών με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και μεγάλη εξειδίκευση. Η σύγχρονη τεχνολογική επανάσταση «μεροληπτεί» σε βάρος των επαναλαμβανόμενων διαδικασιών (routine-biased) και όχι σε βάρος των δεξιοτήτων (not skill-biased).

"

Πρέπει οπωσδήποτε να απελευθερώσουμε τη δυνατότητα για την ανάπτυξη και την εφαρμογή καινοτομιών.

Οι αλλαγές αυτές όμως αυξάνουν την αβεβαιότητα στον κόσμο της εργασίας. Οι εργαζόμενοι ανησυχούν είτε ότι θα χάσουν τις δουλειές τους, λόγω των ρομπότ και των μηχανών, είτε ότι δεν θα είναι σε θέση να βρουν κατάλληλη εργασία στη νέα, ψηφιακή εποχή. Οι αλλαγές είναι αδιαμφισβήτητες και καταλυτικές. Σύμφωνα με έρευνα του ΟΟΣΑ, σχεδόν μία στις δύο θέσεις εργασίας έχει πιθανότητα να αυτοματοποιηθεί ή να επηρεαστεί από την τεχνητή νοημοσύνη, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, μέσα στα επόμενα χρόνια. Στην Ελλάδα, το ποσοστό είναι από τα υψηλότερα, καθώς έχουν καθυστερήσει να εφαρμοσθούν οι αλλαγές στην παραγωγική διαδικασία και στην οργάνωση της εργασίας, που λαμβάνουν χώρα

Επομένως; Ειλικρινά, πιστεύω πως δεν υπάρχει λόγος να φοβόμαστε την τεχνολογική αλλαγή. Αντίθετα, πρέπει να ανησυχούμε όταν διαπιστώνουμε την έλλειψή της ή την καθυστερημένη άφιξή της στην οικονομία μας και ιδιαίτερα στους εξωστρεφείς τομείς που παράγουν και εξάγουν εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες. Γι’ αυτό επαναλαμβάνω αυτό που σας είπα από την αρχή. Πρέπει να ενισχυθούν οι δεσμοί των εκπαιδευτικών φορέων με τις επιχειρήσεις και τον κόσμο της εργασίας. Η συνεργασία πρέπει να είναι συγκεκριμένη: Να σχεδιαστούν προγράμματα σπουδών για ΜΒΑs, να λειτουργήσουν επιχειρηματικές θερμοκοιτίδες, να εκπονηθούν βιομηχανικά διδακτορικά, να ενισχυθεί η διά βίου μάθηση. • • • ΧΡΗΜΑ 21

συνέντευξη

να πετύχει αποτελέσματα όταν υπάρχει κακοδιοίκηση, πολυνομία, ακόμη και άρνηση συμμόρφωσης της κεντρικής διοίκησης με τις αποφάσεις των δικαστηρίων. Για αυτό και στον ΣΕΒ δεν θα σταματήσουμε ποτέ να ζητάμε καλύτερους νόμους και μια αποτελεσματικότερη διοίκηση, που αποτελεί και τη μόνη βιώσιμη λύση για ουσιαστικά αποτελέσματα.

[αφιέρωμα]

Εταιρική κοινωνική ευθύνη Τεράστια πρόκληση, αλλά και ευκαιρία, για τις επιχειρήσεις Αν και η ιδέα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης υφίσταται εδώ και περίπου πέντε δεκαετίες, τα τελευταία 20 χρόνια είναι που έχει σημειωθεί μια δίχως προηγούμενο ανάπτυξη της γλώσσας, των «εργαλείων», των στρατηγικών και των πρακτικών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης παγκοσμίως.

Από τον Γιώργο Καλούμενο

22

Μάιος - Ιούνιος 2019

Η

παγκοσμιοποίηση έχει οδηγήσει περισσότερο τις επιχειρήσεις από ό,τι τις εθνικές κυβερνήσεις στο να αντιμετωπίζουν θέματα που εγείρουν κοινωνικό προβληματισμό, να είναι υπεύθυνα και υπόλογα μέρη της παγκόσμιας κοινωνίας. Κοντά σε αυτές τις εξελίξεις, διαπιστώνει κανείς πως είναι τα ίδια τα δόγματα του Μίλτον Φρίντμαν και του φιλελευθερισμού του –που πολλάκις κατηγόρησε την ιδέα της ΕΚΕ– αυτά που οδήγησαν σε μια κατάσταση αυξανόμενης ζήτησης της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Η εφαρμογή των ιδεών ΕΚΕ στις πλέον βιομηχανοποιημένες χώρες κατά τις προηγούμενες δεκαετίες οδήγησε σε μια κατάσταση κατά την οποία απορρυθμισμένες ελεύθερες αγορές, ιδιωτικοποιημένες δημόσιες υπηρεσίες και μια φιλελεύθερη παγκόσμια οικονομία τοποθέτησαν τις επιχειρήσεις ακριβώς στο επίκεντρο του δημόσιου ενδιαφέροντος. Όμως η εταιρική κοινωνική ευθύνη δεν είναι μόνο θέμα των επιχειρήσεων, αλλά και αντικείμενο για τις κυβερνήσεις, την Πολιτεία και τις ΜΚΟ. Κυβερνήσεις αναμειγνύονται με την προώθηση και την ενδυνάμωση της ΕΚΕ, όπως για παράδειγμα η Ευρωπαϊκή Ένωση με τις κατευθυντήριες οδηγίες της και τις συμμαχίες της για την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Επιπροσθέτως, ένας αυξανόμενος αριθμός ευρωπαϊκών επιχειρήσεων προωθούν στρατηγικές για την εταιρική κοινωνική ευθύνη τους ως απάντηση προς μια ποικιλία περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών πιέσεων. Στόχος τους είναι να στείλουν ένα μήνυμα προς τους φορείς με τους

οποίους αλληλεπιδρούν, όπως εργαζομένους, καταναλωτές, μετόχους κ.ά. Με αυτόν τον τρόπο οι εταιρείες επενδύουν στην κοινωνική υπευθυνότητα για το μέλλον, ελπίζοντας πως αυτή τους η εθελοντική δέσμευση θα συμβάλει, παράλληλα, στην αύξηση της κερδοφορίας τους. Πάντως, σύμφωνα με ειδικούς στα θέματα της ΕΚΕ, υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι που υποδεικνύουν ότι οι εταιρείες δεν μπορούν να συνεχίσουν το “business as usual”. Ο πρώτος σχετίζεται με το γεγονός ότι μέχρι το 2050 θα ζουν περίπου 9 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη μας. Αυτήν τη στιγμή, γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχουν αρκετοί πόροι για τα 7 δισεκατομμύρια ανθρώπων που ζουν τώρα στη Γη. Αν συνεχιστεί το “business as usual”, για να καλυφθούν οι ανάγκες του πληθυσμού το 2050 θα πρέπει να τριπλασιαστεί η ποσότητα των διαθέσιμων πόρων. Για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο, και παράλληλα να είναι εφικτός ένας υψηλού επιπέδου τρόπος ζωής, οι επιχειρήσεις καλούνται όχι μόνο να επανεξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν, αλλά και να δοκιμάσουν νέα επιχειρηματικά μοντέλα και εναλλακτικούς τρόπους συνεργασίας και απασχόλησης των εργαζομένων τους. Μπροστά σε αυτές τις προκλήσεις είναι επιτακτική η ανάγκη για τις επιχειρήσεις να καινοτομήσουν, να εντοπίσουν ευκαιρίες για ανάπτυξη, να μειώσουν τα κόστη τους και να διαχειριστούν καλύτερα τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν καθημερινά

στους τομείς στους οποίους δραστηριοποιούνται. Ο δεύτερος λόγος σχετίζεται με τις αλλαγές στις συνήθειες και τη συμπεριφορά του καταναλωτή. Οι αξίες του αλλάζουν, οι πληροφορίες μοιράζονται και διαχέονται πολύ εύκολα, σε δευτερόλεπτα, η ανάγκη για ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης και διαφάνειας αυξάνεται ολοένα και περισσότερο. Έμφαση δίνουν, για παράδειγμα, πλέον, οι κα-

ταναλωτές σ τ ο ν τρόπο παραγωγής των προϊόντων που αγοράζουν: Είναι οι αλυσίδες εφοδιασμού των εν λόγω προϊόντων φιλικές προς το περιβάλλον; Ακολουθούνται πρακτικές σωστής επιχειρηματικής ηθικής στην παραγωγή, μεταφορά και πώληση των προϊόντων αυτών; Ο καταναλωτής ενδιαφέρεται πλέον για το πώς μπορεί να χρησιμοποιήσει τα προϊόντα εξασφαλίζοντας τις λιγότερο δυνατές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον: ανακύκλωση, upcycling, επιστροφή και επαναχρησιμοποίηση των προϊόντων είναι οι επιλογές που εξετάζει, λαμβάνοντας έτσι μέρος σε μια κυκλική οικονομία. Επιπλέον, αντιλαμβάνεται όλο και περισσότερο ως προσωπικό του καθήκον το να χρησιμοποιεί καθαρές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και είναι πολύ πιο αποτελεσματικός στη χρήση της ενέργειας. Η σχέση με τη φύση καθίσταται, με αυξανόμενο ρυθμό, μια ευρέως αναγνωρισμένη αξία στην κοινωνία, για αυτό και η μέτρηση των περιβαλλοντικών κερδών και ζημιών καθίσταται ένας πολύ σημαντικός τομέας στις επιχειρήσεις και τη δραστηριότητά τους. Από τα παραπάνω παραδείγματα συμπεριφοράς του καταναλωτή μπορεί εύκολα να συμπεράνει κανείς ότι ο τρόπος με τον οποίο ασκείται το επιχειρείν μεταβάλλεται ραγδαία. Ταυτόχρονα, λόγω της εξάπλωσης του Διαδικτύου, αναδύεται μια

γενιά πιο συνδεδεμένη από ποτέ, η οποία γνωρίζει περισσότερο και καλύτερα τον κόσμο. Το γεγονός αυτό αποτελεί μια τεράστια πρόκληση, αλλά και ευκαιρία, για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο. Το “business as usual” ανήκει στο παρελθόν. Η εταιρική κοινωνική ευθύνη διαμορφώνει το μέλλον. Για να είναι σήμερα μια επιχείρηση κοινωνικά υπεύθυνη θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιληφθεί και να μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι τα οφέλη της κοινωνίας από τη δραστηριότητά της όχι σήμερα, αλλά αύριο. Αυτό θα την καταστήσει ικανή να αξιολογεί τις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της δραστηριότητάς της, γιατί, πολύ απλά, μια κοινωνικά υπεύθυνη επιχείρηση δεν είναι μόνο η σωστή επιλογή, είναι η μόνη βιώσιμη επιλογή.

Στρατηγική επιλογή οι δράσεις ΕΚΕ

Η εταιρική κοινωνική ευθύνη, επομένως, δεν είναι ένα θέμα που πρέπει να απασχολεί μόνο ή κυρίως το μάρκετινγκ μιας εταιρείας. Είναι μια στρατηγική επιλογή που διαπερνά όλες τις δραστηριότητές της. Αποτελεί ευκαιρία για καινοτομία, επηρεάζει τη φήμη της, διαμορφώνει την εργασιακή κουλτούρα των εργαζομένων, καθώς και την ικανότητα της επιχείρησης να προσελκύει και να κρατά ταλαντούχους υπαλλήλους. Μια ηγεσία με δομές σωστής διακυβέρνησης, που ενισχύουν τη διαφάνεια και την εμπιστοσύνη, αποτελεί τάση που συναντάμε σε διεθνές επίπεδο. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αναλάβουν ηγετικό ρόλο και να διασφαλίσουν ότι η απόδοση ευθύνης και η λογοδοσία είναι ενσωματωμένες στους μηχανισμούς διακυβέρνησης των εταιρειών τους. Έτσι, μπορούν να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στον τομέα τους, επιτυγχάνοντας αύξηση της εμπιστοσύνης των πελατών, αφοσίωΧΡΗΜΑ 23

αφιέρωμα

Οι αξίες του καταναλωτή αλλάζουν, οι πληροφορίες μοιράζονται και διαχέονται πολύ εύκολα, σε δευτερόλεπτα, η ανάγκη για ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης και διαφάνειας αυξάνεται ολοένα και περισσότερο.

άρθρο

Η ενημέρωση «κλειδί» για την προστασία από φυσικές καταστροφές

Μ

ε μεγάλη επιτυχία και έντονο ενδιαφέρον από το κοινό άνοιξε ο κύκλος των ημερίδων ενημέρωσης που υλοποιούνται στο πλαίσιο του προγράμματος “Act to Protect” από την Ελληνική Ομάδα Διάσωσης (ΕΟΔ), με την υποστήριξη της εταιρείας Παπαστράτος. Η δράση έχει στον πυρήνα της την ενημέρωση, πρόληψη και κατάρτιση των πολιτών στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, που πλέον πλήττουν τη χώρα μας συχνά και με μεγάλη ένταση. Τα εκπαιδευτικά σεμινάρια ξεκίνησαν ήδη από τις αρχές Μαΐου, με πρώτο σταθμό την πόλη της Θεσσαλονίκης, και θα διαρκέσουν μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου. Η σύμπραξη αυτή έρχεται ως συνέχεια της δωρεάς των 20 πυροσβεστικών οχημάτων που είχε κάνει η «Παπαστράτος» στις αρχές του 2019 προς το Πυροσβεστικό Σώμα, αξίας 1 εκατ. ευρώ, για την ενίσχυση του έργου του.

Ενημέρωση σημαίνει γνώση, και γνώση σημαίνει προστασία» Το πρόγραμμα των 24 σεμιναρίων για την αυτοπροστασία σε συνθήκες φυσικών καταστροφών θα ταξιδέψει σε περισσότερες από 18 περιοχές της ηπειρωτικής και νησιωτικής χώρας. Τα ειδικά εκπαιδευμένα στελέχη της ΕΟΔ θα περάσουν από την Αττική, τη Θεσσαλονίκη και τη Χαλκιδική, από τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου, καθώς και από την Εύβοια και τις ηπειρωτικές περιοχές της Πελοποννήσου, αλλά και την Κρήτη. Η επιλογή των πόλεων όπου θα πραγματοποιηθούν οι εκπαιδευτικές ημερίδες έγινε με γνώμονα τα στατιστικά στοιχεία φυσικών καταστροφών που έχουν σημειωθεί εκεί τα τελευταία χρόνια. Η Ελλάδα –και ιδιαίτερα συγκεκριμένες περιοχές της– είναι μια χώρα εκτεθειμένη και ευάλωτη σε φυσικούς κινδύνους, όπως σεισμούς, δασικές πυρκαγιές και πλημμύρες. Η σφοδρότητα των φυσικών φαινομένων που έχουν πλήξει τα τελευταία χρόνια τη χώρα έχει προκαλέσει ανυπολόγιστες ζημιές σε ανθρώπινες ζωές, περιουσίες και δασικές εκτάσεις. Η σωστή ενημέρωση για τους τρόπους διαχείρισης μιας φυσικής καταστροφής θα μπορούσε να συμβάλει προς μια θετική κατεύθυνση.

24

Μάιος - Ιούνιος 2019

Το πρόγραμμα που υλοποιείται θα εξυπηρετήσει τις ανάγκες περισσότερων από 7.000 πολιτών που έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους. Η δράση υλοποιείται μέσα από σεμινάρια τετράωρης διάρκειας, στα οποία παρέχονται αναλυτικές πληροφορίες και συγκεκριμένα βήματα που θα εξυπηρετούν την πρόληψη και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των αναπάντεχων φυσικών καταστροφών. Παράλληλα, παρέχονται και οδηγίες παροχής Πρώτων Βοηθειών από τα στελέχη της ΕΟΔ. Η πρωτοβουλία απαντά σε μια μεγάλη ανάγκη για συγκεκριμένο σχέδιο δράσης, που θα επιτρέπει στους πολίτες να αντιδρούν αποτελεσματικά και ψύχραιμα στη διαχείριση της έκτακτης κατάστασης. Η δράση στηρίζει τους πολίτες σε ζητήματα πρόληψης και αυτοπροστασίας, με απλές αλλά ουσιαστικές συμβουλές και οδηγίες: μόλις έχει ξεσπάσει; στώ μια πυρκαγιά που ιρι χε δια να ώ εσωτερικό χώρο; ορ μπ ς Πώ τατευτώ προσωρινά σε οσ πρ να για ού ισμ σε πλημμύρα; περίπτωση μαι από τη φωτιά ή την ού - Τι μπορώ να κάνω σε ειλ απ αν ότ υ μο ρω υς γύ οστεί ασφυξία ή σω τον εαυτό μου και το νθρωπό μου που έχει υπ νά - Μπορώ να προστατεύ συ σε ς ειε ήθ Βο ες Πρώτ ορώ να προσφέρω τις - Με ποιους τρόπους μπ κινδυνεύει από πνιγμό;

Αυτές είναι μερικές μόνο από τις συνηθέστερες απορίες που εκφράζουν οι συμμετέχοντες στα σεμινάρια. Σχετικά με τη δράση, η Διευθύντρια Επικοινωνίας και Βιωσιμότητας της «Παπαστράτος», Χριστίνα Ακουρή, σημειώνει: «Θέλουμε σαν εταιρεία να αποτελούμε μέρος της λύσης. Τα τελευταία χρόνια, έχουν παρατηρηθεί εντονότατα περιστατικά έκτακτης ανάγκης, που αποτελούν “ανοικτές πληγές” για τις τοπικές κοινωνίες. Επιδιώκουμε αυτό να αλλάξει. Να μην επικρατεί ο πανικός, αλλά να πρυτανεύει η γνώση. Αυτή είναι η πιο ασφαλής οδός. Με εμπιστοσύνη στα ειδικά στελέχη της ΕΟΔ, που –με την εμπειρία τους– συμβάλλουν δραστικά στην προστασία όλων μας, δηλώνουμε “παρών” σε αυτό το σημαντικό κοινωνικό θέμα!». Με τη σειρά του, ο κ. Γιώργος Καλογερόπουλος, Πρόεδρος της ΕΟΔ, δήλωσε χαρακτηριστικά πως: «Τα ενημερωτικά σεμινάρια που υλοποιούμε με την υποστήριξη της “Παπαστράτος” έρχονται να συμπληρώσουν ένα συνολικότερο πρόγραμμα προσφοράς. Προχωράμε μαζί σε ένα οργανωμένο σχέδιο πρόληψης, διαχείρισης και αντιμετώπισης των επιπτώσεων των κρίσεων. “Κλειδί” σε αυτήν την προσπάθεια είναι η σωστή ενημέρωση, που μπορεί να σώσει ζωές». • • • ΧΡΗΜΑ 25

αφιέρωμα

Οι τρόποι με τους οποίους κάθε επιχείρηση δημοσιοποιεί τη θέση της γύρω από το θέμα της κοινωνικής ευθύνης και τις δράσεις που εφαρμόζει διαφέρουν ανάλογα με τον τομέα στον οποίο ανήκει, το είδος των βάλδράσεων κ.λπ. λον, που θα ενισχύονται –ναι, θα ενισχύονται– από κρατικούς ή διακρατικούς φορείς, ιδιαίτερα στα πρώτα τους ση και μεγα- βήματα, αλλά που, τελικά, θα κρίνονται ως προς λύτερη δέσμευση από την επιτυχία τους από την αποδοχή των όσων δημιουργούν και παράγουν από τον τελικό χρήστη, τους εργαζομένους τους. Συνοψίζοντας, η εταιρική κοινωνική ευθύνη από την αγορά. δεν είναι πλέον ένα nice-to-have, είναι ένας Υπάρχει κι ένας άλλος λόγος, παρεμφερής αλλά οδηγός, ο πυρήνας που προσφέρει αξία σε όλους διακριτός, ώστε πρωτοβουλίες ενταγμένες στο τους ενδιαφερομένους. Αποτελεί κινητήριο μοχλό ευρύτερο πλαίσιο του κινήματος της εταιρικής της στρατηγικής των επιχειρήσεων, που αντιπα- ευθύνης, της κοινωνικής λογοδοσίας, πρέπει λεύει τη βραχυπρόθεσμη, μυωπική επιχειρησια- να αναπτυχθούν περισσότερο, να ενισχυθούν κή νοοτροπία. Οι εταιρείες που αγκαλιάζουν τη οι θεσμικές τους διαστάσεις με συμμετοχή και μακροπρόθεσμη σκέψη θα είναι αυτές που θα υποστήριξη από φορείς της αγοράς, επιχειρήσεις και πανεπιστημιακά ιδρύματα. Κι αυτό γιατί, στην ευδοκιμήσουν και στο μέλλον. Μπορεί ίσως κάποιος να αναρωτηθεί σήμερα: Ελλάδα, η εικόνα της επιχειρηματικότητας υποσε μια εποχή βαθιάς κρίσης, κατά την οποία φέρει δεκαετίες από στερεότυπα που την αδικούν επιχειρήσεις κλείνουν και η ανεργία έχει φτάσει και που πλήττουν την εμπιστοσύνη στον θεσμό σε πρωτοφανή επίπεδα, μήπως είμαστε εκτός της εταιρείας. Όμως, η υγιής επιχειρηματικότητα κλίματος όταν συζητάμε για επιχειρηματικότητα είναι δημιουργός πλούτου για μια κοινωνία. Θα και μάλιστα για κοινωνικά υπεύθυνη επιχειρημα- πρέπει να ενισχύεται, όχι να πολεμάται. Και ιδιτικότητα; Ακριβώς επειδή βιώνουμε τη χειρότερη αίτερα η επιχειρηματικότητα που διακρίνεται από κρίση στη μεταπολεμική ιστορία μας είναι ακόμη δράσεις κοινωνικής λογοδοσίας, που αναλαμπιο επιτακτικό να μιλάμε και να προωθούμε την βάνει την ευθύνη –εξ ου και ο όρος «εταιρική επιχειρηματικότητα και μάλιστα την κοινωνικά κοινωνική ευθύνη»– των επιπτώσεων της λειυπεύθυνη επιχειρηματικότητα. Κι αυτό γιατί η τουργίας των επιχειρήσεων στην κοινωνία (τους κρίση που βιώνουμε δεν είναι μια τυπική ύφεση. εργαζομένους, το περιβάλλον, τις σχέσεις με την Την έχει προκαλέσει η διαρθρωτική κατάρρευση αγορά, την εταιρική διακυβέρνηση) πρέπει να του παραγωγικού ιστού της χώρας –αυτή είναι η προάγεται και να ενισχύεται ακόμη περισσότερο. βαθιά αιτία του προβλήματος–, ενός ιστού στρε- Πλέον, γίνεται ολοένα και περισσότερο καταβλού στη δομή και τη διάρθρωσή του, μιας δυ- νοητή η σπουδαιότητα της ανάληψης δράσεων σπλασίας που συντηρούνταν και αναπαραγόταν εταιρικής κοινωνικής ευθύνης όχι μόνο από τις από τον ασυγκράτητο κρατικό δανεισμό και που μεγάλες, αλλά και από τις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που αποτελούν τη μεγάλη κατέρρευσε το 2009. Το πρόβλημα εντοπίζεται στην πλευρά της παρα- πλειοψηφία των επιχειρήσεων στην πατρίδα μας, γωγής, όχι της ζήτησης. Άρα πρέπει να στρέψουμε και για τις οποίες η υιοθέτηση τέτοιων δράσεων μπορεί να ωφελήσει σημαντικά την ανταγωνιστιτην προσοχή μας, με κάθε τρόπο, κυρίως εκεί. Η ενίσχυση, λοιπόν, της ιδέας της επιχειρηματικό- κότητά τους, αλλά και την ανταγωνιστικότητα της τητας, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους και τις νέες, τοπικής κοινωνίας. αποτελεί ζήτημα μεγάλης σημασίας σήμερα, που Συγκεκριμένα, η ΕΚΕ μπορεί να ενισχύσει την καλούμαστε να γυρίσουμε σελίδα και να εδραιώ- εικόνα της επιχείρησης και την αποδοχή της από σουμε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο θα την κοινωνία, την αφοσίωση του εργατικού δυξεφεύγει από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του ναμικού, την παραγωγικότητα και την καινοτομία, κρατισμού. Χρειαζόμαστε ανθρώπους με νέες επι- να αναβαθμίσει την ποιότητα των προϊόντων, τις χειρηματικές ιδέες, που θα δοκιμάζονται σε ένα διοικητικές ικανότητες και τις εσωτερικές αξίες, ανοιχτό ευρωπαϊκό και διεθνές οικονομικό περι- να βοηθήσει την είσοδο σε νέες αγορές και να 26

Μάιος - Ιούνιος 2019

βελτιώσει την ανταπόκρισή της στις απαιτήσεις των πελατών, των προμηθευτών και των ρυθμιστικών αρχών. Είναι φανερό ότι οι ΜμΕ που επιλέγουν να εφαρμόσουν δράσεις ΕΚΕ μπορούν να έχουν ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων. Επιπλέον, η υιοθέτηση δράσεων ΕΚΕ από τις ΜμΕ που συμμετέχουν σε εφοδιαστικές αλυσίδες συντελεί στη διάχυση της ΕΚΕ στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας.

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση και το μέλλον της ΕΚΕ

Η εκπαίδευση, από το δημοτικό μέχρι και το πανεπιστήμιο, παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, καθώς η επιχειρηματικότητα είναι ένας τρόπος σκέψης και δράσης ο οποίος βασίζεται στην ευκαιρία και στην καινοτομία, προσεγγίζει ένα θέμα ολιστικά και απαιτεί δυνατή ηγεσία. Επιπλέον, σκοπός της είναι τόσο η δημιουργία αξίας για την κοινωνία όσο και η αξιοποίηση του πνευματικού κεφαλαίου της. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση, συγκεκριμένα, προετοιμάζει τους νέους μας για το μέλλον όχι μόνο παρέχοντάς τους τις γνώσεις και τις δεξιότητες για να γίνουν ικανά στελέχη, αλλά και πλάθοντας την επαγγελματική τους κουλτούρα. Τα πανεπιστήμια έχουν τη δυνατότητα και την ευθύνη να αντιμετωπίσουν την πρόκληση της επιχειρηματικότητας και να συνδράμουν στην ανάπτυξη εκείνων των δυνατοτήτων που βοηθούν τους νέους να εντοπίζουν ευκαιρίες, να σκέφτονται καινοτόμες λύσεις, βιώσιμα και κοινωνικά υπεύθυνα επιχειρηματικά μοντέλα και, τέλος –πολύ σημαντικό– να έχουν την αυτοπεποίθηση να προβούν στην υλοποίηση των ιδεών και των σχεδίων τους. Μπορούν και πρέπει να τα κάνουν όλα αυτά: 1. Μέσα από τα προπτυχιακά, μεταπτυχιακά ή άλλα προγράμματα κατάρτισης, πάνω σε όλους τους τομείς ανάπτυξης και διαχείρισης ενός Οργανισμού, συνδυάζοντας έτσι τη γνώση πάνω σε τομείς όπως οικονομικά, στρατηγική, μάρκετινγκ, διαχείριση προσωπικού κ.ά. με την κοινωνική ευθύνη, δηλαδή τον σεβασμό προς το κοινωνικό σύνολο.

2. Μέσα από τον εμπλουτισμό της διδασκαλίας και των δραστηριοτήτων τους με μαθήματα αλλά και μεθόδους που άμεσα ή έμμεσα ενισχύουν την επιχειρηματική κουλτούρα και που στοχεύουν στην ανάπτυξη πολύ σημαντικών δεξιοτήτων, όπως στη δυνατότητα λήψης αποφάσεων, την κριτική σκέψη, την ομαδικότητα και τη συνεργασία, την καινοτομία και τη δημιουργικότητα, τη διαχείριση συγκρούσεων και διαπραγματεύσεων, τη λεκτική και γραπτή επικοινωνία και, τέλος,

Τα έξι επίπεδα αντίληψης της ΕΚΕ

Ύστερα από έρευνα που έγινε πρόσφατα σε διεθνές επίπεδο, προέκυψε ότι οι επιχειρήσεις κατανοούν με διαφορετικό τρόπο την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Το άνοιγμα της κλιμάκωσης της κατανόησης είναι μεγάλο και μπορεί να χωριστεί στα εξής επίπεδα: 1. Στο πρώτο επίπεδο εντάσσονται επιχειρήσεις που θεωρούν ότι κοινωνική ευθύνη είναι η παροχή εργασίας στο προσωπικό τους και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Για αυτές ηθική συμπεριφορά σημαίνει σεβασμός της νομοθεσίας. Βέβαια, στην περίπτωση αυτή δεν μπορούμε να πούμε ότι επειδή οι επιχειρήσεις αυτές σέβονται τους νόμους είναι και κοινωνικά υπεύθυνες.

2. Σε ένα λίγο υψηλότερο επίπεδο, η ΕΚΕ εξομοιώνεται με την αγαθοεργία. Στο επίπεδο αυτό, οι επιχειρήσεις δημιουργούν συνήθως ένα ίδρυμα μέσα από το οποίο προωθούν τις δωρεές τους.

3. Στο επίπεδο των «αρνητικών κριτηρίων» έχουμε επιχειρήσεις που λένε ότι «δεν προξενούν ζημιά». Δεν μολύνουν το περιβάλλον, δεν καταναλώνουν μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους, δεν παράγουν επιβλαβή προϊόντα.

4. Το επόμενο επίπεδο, γνωστό ως «θετικές δράσεις», για μερικές επιχειρήσεις σημαίνει θετική ενασχόληση με κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα ως μέρος της εσωτερικής τους δυναμικής. Για παράδειγμα, εντάσσουν στις στρατηγικές τους κάποιο σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης ή απασχολούν άτομα από μειονεκτούσες ομάδες.

5. Πέμπτο είναι το επίπεδο της «παγκόσμιας επιρροής». Εδώ οι επιχειρήσεις δέχονται ότι έχουν επιρροή και ευθύνη που ξεπερνά τον χώρο στον οποίο δραστηριοποιούνται. Αυτό περιλαμβάνει και επιχειρήσεις που διενεργούν κοινωνικούς ελέγχους στην παραγωγική τους αλυσίδα.

6. Τέλος, έχουμε το επίπεδο «ενσωμάτωσης αποστολής και ευθύνης». Πρόκειται για καινοτόμες επιχειρήσεις, που έχουν δημιουργηθεί σε συνεργασία με ΜΚΟ ή άλλους κοινωνικούς φορείς στην Ολλανδία, το Βέλγιο, τον Καναδά κ.α. ειδικά με στόχο την παραγωγή προϊόντων ή υπηρεσιών που σε όλα τα στάδια λαμβάνουν υπόψη τις αρχές της ΕΚΕ. Αντικατοπτρίζοντας τις πιο πάνω διαφορετικές αντιλήψεις, οι επιχειρήσεις εφαρμόζουν δράσεις ΕΚΕ με πολύ διαφορετικούς τρόπους. Θα επιχειρήσουμε κι εδώ μια κλιμάκωση: 1. Το πρώτο επίπεδο είναι εκείνο πέρα από το οποίο πολλές επιχειρήσεις δεν προχωρούν. Απλά συντάσσουν έναν κώδικα ηθικής ή έναν οδηγό καλής συμπεριφοράς στον οποίο εκθέτουν μια σειρά από προθέσεις και παραινέσεις σχετικά με την κοινωνία και το περιβάλλον.

2. Στο επόμενο επίπεδο, βρίσκονται επιχειρήσεις που επιθυμούν έντονα την έναρξη ενός συγκεκριμένου προγράμματος, που να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της ΕΚΕ. Για παράδειγμα, η υιοθέτηση ενός συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης ή η συζήτηση με έναν προμηθευτή σχετικά με τις συνθήκες εργασίας του προσωπικού του, αν αυτός λειτουργεί κυρίως σε χώρα του τρίτου κόσμου. Στο επίπεδο αυτό, η επιχείρηση έχει δραστηριοποιηθεί, αλλά ενεργεί ανεξάρτητα και χωρίς συνεργασία με άλλους φορείς. Είναι η επιχείρηση

αφιέρωμα

την οικειότητα με την ανάληψη επιχειρηματικού ρίσκου.

3. Μέσα από την παραγωγή και διάχυση υψηλής ποιότητας έρευνας και επιστημονικής γνώσης, δύο τομέων οι οποίοι είναι απαραίτητοι στην ανάπτυξη καινοτόμων προσεγγίσεων: η έρευνα, τόσο η εφαρμοσμένη όσο και η βασική θεωρητική, έχει τη δυνατότητα να παράσχει λύσεις, γνώση και επιστημονική προσέγγιση, με σκοπό αφενός τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων και αφετέρου την περαιτέρω ανάπτυξη των υπαρχουσών.

4. Μέσα από την πραγματοποίηση προγραμμάτων που προσφέρουν στους φοιτητές μας πρακτική άσκηση σε Οργανισμούς και εταιρείες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, καθώς και μέσα από διαγωνισμούς επιχειρηματικών ιδεών και τη δημιουργία κυψελών επιχειρηματικότητας για τους φοιτητές μας. Η επαφή των νέων μας από νεαρή ηλικία με την αγορά εργασίας και τον κόσμο του επιχειρείν είναι ένας ακόμη καθοριστικός παράγοντας για να αποκτήσουν εμπειρίες, να συνεργαστούν στα πλαίσια ομάδων, να αντιμετωπίσουν πραγματικά επιχειρηματικά διλήμματα και να αναπτύξουν επιχειρηματική κουλτούρα.

5. Τέλος, τα ίδια τα πανεπιστήμια, με τις δράσεις και πρακτικές τους, αποτελούν Οργανισμούς που, αντιλαμβανόμενοι τον ρόλο τους στην κοινωνία, προσπαθούν να γίνονται παραδείγματα κοινωνικά υπεύθυνης συμπεριφοράς. Κάποια παραδείγματα δράσεων είναι μέρες εθελοντισμού ή υποστήριξης μη κερδοσκοπικών, κοινωνικών οργανισμών, καθώς και πρακτικές εξοικονόμησης ενέργειας, ανακύκλωσης, και πολλά άλλα.

που μόνη τ η ς θέτει τους στόχους, αναλαμβάνει τις δράσεις, προβαίνει σε ελέγχους. Οι δράσεις μπορεί να είναι εφαπτόμενες ή άμεσα σχετικές με τις βασικές λειτουργίες της.

3. Στο επίπεδο αυτό, έχουμε επιχειρήσεις που αποφασίζουν να εφαρμόσουν κάποιο σύστημα αξιολόγησης των δράσεων ΕΚΕ. Αυτό το διαγνωστικό εργαλείο μπορεί να είναι μοναδικό για την επιχείρηση ή να είναι κάποιο από τα αναγνωρισμένα πρότυπα. Παραδείγματα είναι το EMAS και το ISO 14001 για το περιβάλλον ή το SA 8000 για το ανθρώπινο δυναμικό. Όταν χρησιμοποιείται ένα εξωτερικό διαγνωστικό πρότυπο, η αξιολόγηση μπορεί να γίνεται είτε εσωτερικά είτε από έναν εξωτερικό σύμβουλο.

4. Το τέταρτο επίπεδο είναι εκείνο κατά το οποίο η ΕΚΕ ενσωματώνεται στην επιχείρηση στο πλαίσιο ενός πλήρως εξειδικευμένου συστήματος διαχείρισης. Αυτή η προσέγγιση αφορά κυρίως θέματα περιβάλλοντος και λιγότερο κοινωνίας. Όταν υπάρχει, για παράδειγμα, ένα σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης, αυτό σημαίνει ότι όταν λαμβάνονται οποιεσδήποτε αποφάσεις πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η περιβαλλοντική πλευρά τους.

5. Τέλος, στο επίπεδο αυτό, έχουμε επιχειρήσεις που δεν αρκούνται μόνο στην εφαρμογή ενός προτύπου ή εξειδικευμένου συστήματος διαχείρισης. Προχωρούν σε διάλογο με τα ενδιαφερόμενα μέρη τους σχετικά με τους στόχους των προγραμμάτων ΕΚΕ, τα στάδια εφαρμογής, την ποιότητα των ελέγχων, τη δυνατότητα ευρύτερης επικοινωνίας των αποτελεσμάτων κ.λπ., και καταλήγουν σε δράσεις μέσα από τις οποίες θα έχουν όφελος και τα δύο μέρη (επιχείρηση και ενδιαφερόμενα μέρη). ΧΡΗΜΑ 27

άρθρο

Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ: Μισός αιώνας προσφοράς στην ελληνική οικονομία και κοινωνία Ο Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ πρωτοστατεί στην υπεύθυνη, υγιή επιχειρηματικότητα

Μ

ισός αιώνας υπεύθυνου επιχειρείν, μαζί με τη βαθιά γνώση της εγχώριας αγοράς και τη δυναμική επέκταση στο εξωτερικό –την Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Μέση Ανατολή–, έχουν εγγράψει στο DNA του Ομίλου τη σχέση ανάμεσα στις συνεχείς επενδύσεις και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι επενδύσεις του Ομίλου καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης υπερβαίνουν τα 2,5 δισ. ευρώ και έχουν συμβάλει καταλυτικά στην επιχειρηματική υπεροχή του, καθώς στηρίζονται σε τρεις βασικούς πυλώνες: το ήθος, τις εταιρικές του αξίες και τις υπεύθυνες πρακτικές. Η πρόθεση του Ομίλου να αναλαμβάνει κινδύνους και να επεκτείνεται περαιτέρω στους τομείς των υποδομών, της καθαρής ενέργειας και των παραχωρήσεων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη συνειδητή επιλογή και αυτοδέσμευσή του να δημιουργεί ταυτόχρονα ευκαιρίες για όλους τους συμμετόχους του και να οδηγεί έτσι έμπρακτα στη βιώσιμη ανάπτυξη. Εφαρμόζοντας ένα μακροπρόθεσμο στρατηγικό πλάνο, που ενσωματώνει όλες τις σύγχρονες πρακτικές Εταιρικής Υπευθυνότητας, ο Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ δημιουργεί αξία για την Ελλάδα εντός και εκτός συνόρων. Οι επιδόσεις του, όχι μόνο στον τομέα της αγοράς αλλά και των εργαζομένων, του περιβάλλοντος, της υγείας και ασφάλειας για την κοινωνία, αποτελούν συστατικά στοιχεία της επιχειρηματικής του επιτυχίας, καθώς το σχέδιό του εμπλουτίζεται και αναβαθμίζεται διαρκώς, στοχεύοντας στο να υπηρετεί συστηματικά τις αρχές Εταιρικής Διακυβέρνησης, την ηθική, την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα. Ο Όμιλος δημοσιεύει Απολογισμό Εταιρικής Υπευθυνότητας σε ετήσια βάση από το 2013, στον οποίο παρουσιάζονται αναλυτικά οι υπεύθυνες πρακτικές που ακολουθεί το σύνολο των εταιρειών του Ομίλου στην Ελλάδα και το εξωτερικό, οι πολιτικές που εφαρμόζει και οι δράσεις που υλοποιεί, ώστε να δημιουργεί προστιθέμενη αξία για όλους τους συμμετόχους του και να ελαχιστοποιεί τυχόν αρνητικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων του.

28

Μάιος - Ιούνιος 2019

Η υγιής και υπεύθυνη επιχειρηματικότητα, όπως αποτυπώνεται στις παρακάτω δράσεις, αποτελεί τον βασικό μοχλό ανάπτυξης για τον Όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ:

Το 2018 οι εταιρείες του Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ πραγματοποίησαν ένα εξαιρετικά μεγάλο πρόγραμμα κοινωνικής υποστήριξης και διανομής οικονομικής αξίας που ξεπέρασε το 1 εκατ. ευρώ, ενώ ανέλαβαν να υλοποιήσουν έργα υποδομής και να ολοκληρώσουν παρεμβάσεις για τη βελτίωση της καθημερινότητας των κατοίκων στις περιοχές όπου αυτές φιλοξενούνται, αξίας 540.000 ευρώ.

• Επιδίωξη της επιχειρηματικής αριστείας και υπεύθυνη δράση με απόλυτο σεβασμό στα περιβάλλοντα όπου δραστηριοποιείται.

Ενδεικτικά, η κοινωνική προσφορά του Ομίλου για το 2018 περιλάμβανε μεταξύ άλλων:

• Μέριμνα για τους εργαζομένους, οι οποίοι ανέρχονται σε περίπου 5.000.

• Δωρεάν κατασκευή έργων υποδομής και παρεμβάσεις για την ανακούφιση των περιοχών που επλήγησαν από τις πυρκαγιές και τις πλημμύρες μέσα στο 2018, αλλά και τη βελτίωση της καθημερινότητας των κατοίκων στις περιοχές που μας φιλοξενούν.

• Προστασία του περιβάλλοντος και βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματός του μέσα από την ίδια την επιχειρηματική του δράση, με έργα τα οποία φέρνουν την Ελλάδα στο προσκήνιο των εξελίξεων και στην πρωτοπορία της επανάστασης της καθαρής ενέργειας που βρίσκεται σε εξέλιξη σε παγκόσμιο επίπεδο. Ειδικότερα, μέσω της ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, ο Όμιλος δραστηριοποιείται πάνω από 20 χρόνια στην ανάπτυξη και εδραίωση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στη χώρα μας, ξεπερνώντας σήμερα το 1GW έργων ΑΠΕ σε λειτουργία στην Ελλάδα και το εξωτερικό, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο και στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων της χώρας. Συγκεκριμένα, η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ έχει υλοποιήσει πράσινες επενδύσεις αξίας 600 εκατ. ευρώ, ενώ σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται το επενδυτικό πρόγραμμα της εταιρείας για την περίοδο 20192021, συνολικής αξίας 700 εκατ. ευρώ.

• Στήριξη των τοπικών κοινωνιών και ενίσχυση των οικονομιών στις οποίες δραστηριοποιείται, μέσα από συνειδητή επιλογή τοπικών προμηθευτών και αξιοσημείωτη κοινωνική δράση. Το «Κοινωνικό Προϊόν» για το 2018 ξεπέρασε το 1,4 δισ. ευρώ. Επιπλέον, σχεδόν το 95% των προμηθευτών του Ομίλου για τις ελληνικές του δραστηριότητες είναι ελληνικές εταιρείες, ενώ η συνολική αξία των προμηθειών ξεπέρασε το 1 δισ. ευρώ.

• Συστηματική επένδυση σε βέλτιστες πρακτικές, πρωτοποριακές τεχνολογίες και διεθνείς συνεργασίες.

• Χορηγικά προγράμματα προς αθλητικούς και πολιτιστικούς συλλόγους σε περιοχές όπου δραστηριοποιούμαστε στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

• Προγράμματα στήριξης της νεανικής επιχειρηματικότητας και παροχής υποτροφιών σε νέους και νέες, υποστήριξης επιστημονικών ερευνητικών προγραμμάτων, συνεδρίων κ.ά.

• Οικονομική στήριξη Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που επικεντρώνουν τη δράση τους στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ευπαθών κοινωνικών ομάδων (ΕΛΙΖΑ, Γιατροί Χωρίς Σύνορα, ΕΛΕΠΑΠ κ.ά.), καθώς και στοχευμένες δωρεές προς την Ελληνική Αστυνομία και την Πυροσβεστική Υπηρεσία.

• Υποστήριξη δράσεων για τον πολιτισμό. Με κοινωνική υπευθυνότητα και σεβασμό στον άνθρωπο και το περιβάλλον, ο Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ επενδύει στην Ελλάδα και τους Έλληνες, δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας και προσφέρει αξία στους εργαζομένους, τους επενδυτές και τους μετόχους του. Με τη στρατηγική του τοποθέτηση στους τομείς της καθαρής ενέργειας και των υποδομών, με ισχυρές διεθνείς συμμαχίες και με την εμπιστοσύνη όλων των συμμετόχων του, είναι έτοιμος για τη νέα εποχή.

Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και ΕΛΙΖΑ μαζί στο 1ο Εθνικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Αστυνομικών για τη Διαχείριση Περιστατικών Κακοποιημένων Παιδιών

Η

ανάγκη και το όραμα του Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ για την υιοθέτηση μιας εταιρικής κουλτούρας βασισμένης στην προσφορά στο κοινωνικό σύνολο μετουσιώθηκαν σε πράξη μέσα από ένα Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Αστυνομικών που έλαβε χώρα για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Για την υλοποίηση του προγράμματος ήταν απαραίτητη η συστράτευσή του με μια Οργάνωση με την οποία θα μοιραζόταν τις ίδιες αξίες και έναν αδιαπραγμάτευτο στόχο –την ουσιαστική προσφορά στην προστασία των παιδιών που βιώνουν ή κινδυνεύουν από κακοποίηση. Με τον τρόπο αυτό, ξεκίνησε στις αρχές του 2018 η συνεργασία του Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ με την Εταιρία κατά της Κακοποίησης του Παιδιού-ΕΛΙΖΑ.

O Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και το σωματείο ΕΛΙΖΑ ένωσαν τις δυνάμεις τους, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας ένα πρόγραμμα με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Αναγνωρίζοντας ότι οι αστυνομικοί είναι οι άνθρωποι που βρίσκονται καθημερινά δίπλα σε παιδιά και ευάλωτες οικογένειες, αναλαμβάνοντας την προστασία και φροντίδα τους, στόχος του επιμορφωτικού προγράμματος είναι αφενός να ευαισθητοποιήσει και αφετέρου να θέσει γερές βάσεις, δίνοντας απαντήσεις σε πρακτικά ερωτήματα, λύσεις σε καθημερινούς προβληματισμούς και πολύτιμη γνώση. Η ομάδα των εκπαιδευτών αποτελείται από έμπειρους επαγγελματίες, με πολυετή ενασχόληση με την προστασία των παιδιών, οι οποίοι είναι οι πλέον κατάλληλοι όχι μόνο στο να μεταλαμπαδεύσουν γνώση και συμβουλές, αλλά κυρίως στο να εμπνεύσουν και να δείξουν ότι τα παιδιά μπορούν να σωθούν. Να δείξουν ότι η κακοποίηση «φωλιάζει» πίσω από κλειστές πόρτες. Πόρτες που όλοι μας οφείλουμε να «ανοίξουμε», για να προστατέψουμε ό,τι πιο πολύτιμο έχει η κοινωνία, τα παιδιά.

ΧΟΡΗΓΟΣ

Μέσα από το πρόγραμμα έχουν ήδη επιμορφωθεί περισσότεροι από 1.100 αστυνομικοί, όλων των βαθμίδων, στο πλαίσιο επτά (7) ολοκληρωμένων εκπαιδευτικών σεμιναρίων, που κάλυψαν τις ευρύτερες περιοχές Αττικής, Κρήτης, Στερεάς και Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου, Θεσσαλίας και Δυτικής Μακεδονίας. Το σωματείο ΕΛΙΖΑ, με σύνθημα «Σήμερα, Όχι Αύριο», εδώ και 10 χρόνια αναπτύσσει ένα ευρύ πλαίσιο δράσεων πρόληψης, εκπαίδευσης και αντιμετώπισης, με στόχο την προστασία ευάλωτων παιδιών και οικογενειών σε όλη την Ελλάδα. Μεταξύ άλλων, το σωματείο ΕΛΙΖΑ ξεκίνησε το 2016 την 1η Πανελλαδική Εκστρατεία ενάντια στην Κακοποίηση Ανηλίκων, επικεντρωμένη στην εκπαίδευση επαγγελματιών που φροντίζουν μωρά και παιδιά. Μέχρι σήμερα, έχουν εκπαιδευθεί περισσότεροι από 1.450 γιατροί και νοσηλευτές, 2.600 παιδιά, 2.000 γονείς και 1.000 δάσκαλοι σε όλη την Ελλάδα. Το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Αστυνομικών, που έχει επιλέξει να υλοποιήσει ο Όμιλος

ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, έρχεται να προστεθεί σε αυτές τις δράσεις, διευρύνοντας τη βάση των επαγγελματιών που λαμβάνουν ουσιαστική πληροφόρηση και «εργαλεία» που τους επιτρέπουν να ανταποκριθούν και να βοηθήσουν τα παιδιά και τις ευάλωτες οικογένειες που το χρειάζονται. Μέσα από το πλαίσιο των δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που υλοποιεί, ο Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ αποδεικνύει ότι η υγιής επιχειρηματικότητα, οι ταχείς ρυθμοί ανάπτυξης και η εξωστρέφεια μπορούν να συνδυαστούν με πρωτοβουλίες που συνδέουν το κοινωνικό σύστημα, τις εταιρείες, τους Οργανισμούς, τους επαγγελματίες και τους πολίτες. Αντίστοιχες πρωτοβουλίες υιοθετεί και σε ό,τι αφορά τους εργαζομένους, το περιβάλλον, την υγεία και ασφάλεια για την κοινωνία. Εφαρμόζει ένα σχέδιο που συνεχώς εμπλουτίζεται και αναβαθμίζεται, υπηρετώντας με συνέπεια τις αρχές της Εταιρικής Διακυβέρνησης, την ηθική, την ποιότητα και την επίτευξη της αριστείας. • • • ΧΡΗΜΑ 29

αφιέρωμα

ΟΙ

10 ΤΡΟΠΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΘΕΣΕΩΝ ΕΚΕ

Οι τρόποι με τους οποίους κάθε επιχείρηση δημοσιοποιεί τη θέση που έχει γύρω από το θέμα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και τις δράσεις που εφαρμόζει διαφέρουν ανάλογα με τον τομέα στον οποίο ανήκει, το είδος των δράσεων κ.λπ. Πιο κάτω περιγράφονται ενδεικτικά κάποιοι από τους τρόπους αυτούς: • Κοινωνικός απολογισμός • Θεματικός απολογισμός • Κώδικας δεοντολογίας • Πληροφόρηση μέσω του Διαδικτύου • Διαβούλευση με διάφορους εμπλεκόμενους φορείς (stakeholder forum)

• Εσωτερική επικοινωνία • Πρότυπα και ετικέτες προϊόντων • Βραβεία και εκδηλώσεις • Ενέργειες μάρκετινγκ συνδεδεμένες με κοινωνικό σκοπό • Δελτία Τύπου μέσω του Διαδικτύου

01. Κοινωνικός απολογισμός

02. Θεματικός απολογισμός

03. Κώδικας δεοντολογίας

Ο όρος «Κοινωνικός απολογισμός» αναφέρεται σε εκδόσεις μέσα από τις οποίες οι επιχειρήσεις υιοθετούν μια ολιστική άποψη αναφοράς των ευρείας κλίμακας ευθυνών τους απέναντι σε όσους, άμεσα ή έμμεσα, επηρεάζονται από τις δραστηριότητές τους. Ενώ η αναφορά εκδίδεται σε οικειοθελή βάση και οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν διαφορετικά μοντέλα, οδηγίες και μεθόδους αναφοράς, ένας κοινωνικός απολογισμός θα μπορούσε κατά προτίμηση να περιλαμβάνει μερικά βασικά στοιχεία, όπως:

Προκειμένου να καλύψουν τις ειδικές ανάγκες πληροφόρησης συγκεκριμένων ομάδων φορέων ή να υπογραμμίσουν τη δέσμευσή τους για ένα συγκεκριμένο θέμα, οι επιχειρήσεις υιοθετούν διαφορετικού είδους αναφορές, άλλες από τους «Κοινωνικούς απολογισμούς».

Ο «Κώδικας δεοντολογίας» περιλαμβάνει εκείνα τα έγγραφα της επιχείρησης που έχουν στόχο να θέσουν εσωτερικούς και οικειοθελείς κανόνες για τον καθορισμό του είδους των αρχών/αξιών που πρέπει να υιοθετήσει στις σχέσεις της με τους, άμεσα ή έμμεσα, επηρεαζόμενους από τις δραστηριότητές της.

• δήλωση των αρχών της επιχείρησης (αποστολή, αξίες, αρχές), • πρακτικές και διαδικασίες, • αποτελεσματικότητα του Οργανισμού.

30

Μάιος - Ιούνιος 2019

Οι «Θεματικοί απολογισμοί» είναι εκδόσεις που αναφέρουν την απόδοση μιας επιχείρησης σε ένα συγκεκριμένο θέμα, όπως στο περιβάλλον, την υγιεινή και ασφάλεια κ.λπ. Επίσης, περιλαμβάνονται ειδικές εκδόσεις που στοχεύουν στη διευκρίνιση της θέσης της επιχείρησης πάνω σε ειδικά θέματα, όπως είναι η διαφορετικότητα, η διαφθορά και δωροδοκία, τα ανθρώπινα δικαιώματα κ.λπ.

04.

Πληροφόρηση μέσω του Διαδικτύου Η ιστοσελίδα είναι ένα «εργαλείο» που όλο και περισσότερο χρησιμοποιείται από τις επιχειρήσεις για την επικοινωνία θεμάτων ΕΚΕ. Συνήθως, έχουν ένα ειδικό τμήμα στην ιστοσελίδα τους

όπου διατυπώνουν τις πολιτικές τους για το περιβάλλον και για άλλα κοινωνικά θέματα. Μπορεί να περιλαμβάνει εκθέσεις και δημοσιεύματα αλλά και νεότερα πληροφοριακά στοιχεία.

05.

Διαβούλευση με διάφορους εμπλεκόμενους φορείς Η διαδικασία ανάμιξης των άμεσα και έμμεσα εμπλεκομένων με τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων (stakeholders) είναι θέμα αυξανόμενου προβληματισμού: η διαδικασία κατανόησης των απόψεων των εμπλεκόμενων φορέων θα βοηθήσει τον Οργανισμό να: • οικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης, • προβλέψει και να διαχειριστεί τις αντιθέσεις, • οικοδομήσει κοινή συναίνεση ανάμεσα στις διάφορες απόψεις. Υπάρχει ποικιλία μεθόδων εμπλοκής των επιχειρήσεων με τους διάφορους φορείς. Οι μέθοδοι αυτές μπορεί να σχετίζονται με μία και μοναδική δράση πάνω σε κάποιο ειδικό θέματα ή με πιο δομημένες, ευρύτερες και μακροχρόνιες διαβουλεύσεις. Στην περίπτωση των διαβουλεύσεων, αυτές μπορούν να γίνουν μέσω ομάδων εργασίας, δημόσιων συναντήσεων, συνεντεύξεων, ερωτηματολογίων κ.λπ.

06. Εσωτερική επικοινωνία Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνεται η ευρεία σειρά «εργαλείων» που χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις για να επικοινωνήσουν προς το εσωτερικό

τους περιβάλλον θέματα σχετικά με την ΕΚΕ. Διαφέρει σημαντικά από επιχείρηση σε επιχείρηση, αλλά μερικά κοινά στοιχεία είναι το intranet, οι εφημερίδες και τα περιοδικά, οι συναντήσεις με το προσωπικό.

θέματος ή σκοπού.

07. Πρότυπα και ετικέτες προ-

Μέσα από πρωτοβουλίες μάρκετινγκ που είναι συνδεδεμένες με κοινωνικό σκοπό, οι επιχειρήσεις διαθέτουν οικονομικούς πόρους για αγαθοεργίες ή κοινωνικούς σκοπούς, με την ταυτόχρονη επίτευξη επιχειρηματικών στόχων. Τέτοιες πρωτοβουλίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τις επιχειρήσεις ως επικοινωνιακά εργαλεία, για επίδειξη της δέσμευσης και της επένδυσής τους σε κοινωνικούς και/ή περιβαλλοντικούς σκοπούς (π.χ. δωρεά ενός συγκεκριμένου ποσού σε αγαθοεργίες με κάθε μονάδα πωλούμενου προϊόντος).

ϊόντων

Οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν διαφόρων ειδών πρότυπα για να δημοσιοποιήσουν την ΕΚΕ. Αυτή η κατηγορία αναφέρεται είτε στα ευρέως αποδεκτά πρότυπα (ISO 9000, ISO 14000, SA 8000, EMAS), είτε σε συστήματα και διαδικασίες υιοθετημένες από τις επιχειρήσεις για αύξηση ή εξασφάλιση επιτευγμάτων σε αναγνωρίσιμο επίπεδο αποτελεσματικότητας επί θεμάτων όπως είναι η υγιεινή και ασφάλεια, η ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών κ.λπ.

08. Βραβεία και εκδηλώσεις Αυτή η κατηγορία αναφέρεται τόσο στα βραβεία που λαμβάνει η επιχείρηση για επιτεύγματα σε συγκεκριμένους τομείς όσο και στα βραβεία που οργανώνει και απονέμει η ίδια. Αυτά, για παράδειγμα, μπορεί να περιλαμβάνουν ειδικές πρωτοβουλίες που οργανώνονται μέσα στην επιχείρηση με στόχο την επαύξηση των περιβαλλοντικών γνώσεων των εργαζομένων κ.λπ. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν ειδικές πρωτοβουλίες, θεματικές ημερίδες ή εκστρατείες οργανωμένες από την επιχείρηση για υποστήριξη ή επαύξηση των γνώσεων επί ενός συγκεκριμένου

09. Ενέργειες μάρκετινγκ συνδεδεμένες με κοινωνικό σκοπό

10. Δελτία Τύπου μέσω του Διαδικτύου

Η κατηγορία αυτή αναφέρεται στα δελτία Τύπου που περιλαμβάνονται στην ιστοσελίδα της επιχείρησης. Δίνει μια άποψη των δημοσιογραφικών κειμένων που η επιχείρηση θέλει να προβάλλει μέσα από την ιστοσελίδα της. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι με τον τρόπο αυτό μπορεί να δοθεί και πλήρης δημοσιογραφική κάλυψη. Η σημασία της ΕΚΕ για τις ΜμΕ είναι διττή. Αφορά τόσο την αυθύπαρκτη και αυτόνομη λειτουργία και συνεισφορά τους στο κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον στο οποίο λειτουργούν όσο και τη σχέση τους με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις, για τις οποίες αποτελούν προμηθευτή, υπεργολάβο ή συνεργάτη κάθε μορφής. • • • ΧΡΗΜΑ 31

αφιέρωμα

Οι «Θεματικοί απολογισμοί» είναι εκδόσεις που αναφέρουν την απόδοση μιας επιχείρησης σε ένα συγκεκριμένο θέμα, όπως το περιβάλλον, η υγιεινή και ασφάλεια κ.λπ.

συνέντευξη

Γιάννης Καντώρος Διευθύνων Σύμβουλος, Όμιλος Interamerican

Oι ασφαλιστικές εταιρείες είναι, πλέον, μέρος της καθημερινότητας του πολίτη Ο Γιάννης Καντώρος διευθύνει έναν μεγάλο Οργανισμό που στην Ελλάδα είναι συνώνυμος με την ασφάλιση. Έχει διανύσει μια μεγάλη διαδρομή στον χώρο των ασφαλίσεων, έχει περάσει όλους τους κρίσιμους σταθμούς και σήμερα διαθέτει μια ολοκληρωμένη και συγκροτημένη άποψη για τις εξελίξεις στον χώρο. Η τεχνολογία και οι νέες οικονομικές συνθήκες στην Ελλάδα δημιουργούν ήδη ένα νέο σκηνικό όχι μόνο για τους επαγγελματίες του ασφαλιστικού χώρου, αλλά και, κυρίως, για τους πολίτες, που έχουν νέες, υψηλότερες απαιτήσεις. Η εξατομίκευση του ασφαλιστικού προϊόντος ώστε να καλύπτει καθολικά τις συγκεκριμένες ανάγκες του ασφαλισμένου πολίτη είναι μια πρόκληση στην οποία ο Γιάννης Καντώρος και η Interamerican είναι έτοιμοι να ανταποκριθούν δυναμικά. Μια συζήτηση με τον Γιάννη Καντώρο στο περιοδικό ΧΡΗΜΑ είναι πάντα μια ευκαιρία για δημιουργικό προβληματισμό…

Στον Χρήστο Ν. Κώνστα

Μ

ετά από μια δεκαετία κρίσης, κατά την οποία στο δημόσιο σύστημα ασφάλισης αυξήθηκαν τα προβλήματα για την επάρκεια και τη βιωσιμότητά του, είναι φανερό ότι οι ασφαλιστικές ανάγκες των πολιτών έχουν μεγαλώσει. Η ασφαλιστική αγορά, συνεπώς, βρίσκεται μπροστά σε νέες προκλήσεις. Είναι έτοιμες οι ασφαλιστικές εταιρείες να απαντήσουν σε αυτές τις προκλήσεις; Πρώτα απ’ όλα, οφείλουμε να κάνουμε μια σωστή αποτίμηση των συνεπειών της κρίσης στην ίδια την αγορά μας, που παρέμεινε στάσιμη, χάνοντας όγκο παραγωγής κατ’ αναλογία του μειούμενου ΑΕΠ όλα

32

Μάιος - Ιούνιος 2019

αυτά τα χρόνια. Αυτό σημαίνει πως δεν δείξαμε καλά αντανακλαστικά. Δεν θα μπορέσουμε οι ασφαλιστικές εταιρείες να μετατρέψουμε τα προβλήματα σε ευκαιρίες αν δεν διαβάσουμε το σύγχρονο περιβάλλον, δεν κατανοήσουμε τις μεταβολές που συντελούνται και δεν λειτουργήσουμε αποφασιστικά για την προσαρμογή μας. Πιστεύω πως η ετοιμότητα της ασφαλιστικής αγοράς για την ανταπόκρισή της στις προκλήσεις, στο παρόν και το μέλλον, θα κριθεί από τη δυνατότητα να δώσει λύσεις στους κρίσιμους τομείς ασφάλισης, που είναι η Υγεία, οι Συντάξεις και οι Καταστροφικοί Κίνδυνοι, αλλά είναι προφανές ότι αυτό θα γίνει, πλέον, με νέους όρους. Το σημαντικό είναι, ωστόσο, ότι από τη μακροχρόνια κρίση η ασφαλιστική αγορά βγαίνει

ωριμότερη, με συνείδηση των απαιτήσεων για τον ρόλο που θα κληθεί να επιτελέσει. Τι έχει γίνει, λοιπόν, μέσα σ’ αυτό το διάστημα; Οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν κάνει σημαντικά βήματα στη διακυβέρνηση, στην αξιολόγηση των κινδύνων και τη διαχείριση των κεφαλαίων και, βέβαια, προσέχουν και έχουν βελτιώσει τη φερεγγυότητά τους. Το πλαίσιο του Solvency II συνέβαλε ώστε να ενισχυθεί κατά πολύ η αξιοπιστία των ασφαλιστικών εταιρειών και να δημιουργηθεί μια στερεά βάση εμπιστοσύνης στη σχέση τους με τους πελάτες. Έχουμε, σήμερα, μια σειρά κανονιστικών διατάξεων για την προστασία των ασφαλισμένων, όπως η PRIIPS, η GDPR για τα προσωπικά δεδομένα και η IDD, που επεκτείνεται και με την εποπτεία των διαμεσολαβητών από την Τράπεζα της Ελλάδος, δίνοντας τον τόνο της σοβαρότητας της ασφαλιστικής αγοράς. Αυτό το γεγονός οφείλουμε να το κάνουμε συνείδηση του καταναλωτή, για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης του, και νομίζω πως δεν το τονίζουμε όσο πρέπει. Η ελληνική πραγματικότητα, σήμερα, ευνοεί μια «άνοιξη» για την ιδιωτική ασφάλιση; Στο νέο πλαίσιο οικονομικής πολιτικής για την

ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, που συνδέεται με την εξωστρέφεια, την ανάπτυξη και την αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, η αναγκαιότητα για μεταρρυθμίσεις αποτελεί «κλειδί» και για την πορεία της ιδιωτικής ασφάλισης. Ποια είναι η ασφαλιστική πραγματικότητα; Περικοπές στις συντάξεις και στις παροχές υγείας, πολύ μικρό μέγεθος των κεφαλαιοποιητικών πυλώνων στο συνταξιοδοτικό σύστημα –μόλις 4% ιδιωτική και 1% επαγγελματική–, ενώ στην Υγεία η ιδιωτική ασφάλιση καλύπτει το 3,9%, και το 34,3% αφορά σε πληρωμές “out of pocket”. Μέσω των μεταρρυθμίσεων, οι ασφαλιστικές εταιρείες μπορούν να μπουν στην εξίσωση ενός σχεδιασμού για την ελληνική οικονομία και τη βελτίωση της ζωής των πολιτών. Η συμπληρωματικότητα δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στο συνταξιοδοτικό σκέλος, με έμφαση στην κεφαλαιοποίηση του δεύτερου πυλώνα, που πρέπει να πάρει χαρακτήρα υποχρεωτικότητας, οι συμπράξεις στην Υγεία και η φορολογική ενθάρρυνση της ασφάλισης παραμένουν ζητούμενα εδώ και χρόνια. Με αυτόν τον τρόπο μόνο θα αυξηθεί το συνολικό μέγεθος της αγοράς μας και δεν θα έχουμε μια απλή αναδιανομή της ίδιας «πίτας». Η απόστασή μας είναι πολύ μεγάλη από τον μέσο όρο της ΕΕ, με το κατά κεφαλήν ασφάλιστρο στην Ελλάδα να είναι στα 368 ευρώ όταν στην ΕΕ ανέρχεται στα 2.030 ευρώ, όπως φαίνεται στα

στοιχεία της Eurostat (2017). Είναι εύκολο όμως, με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα, για τους πολίτες να αγοράσουν ιδιωτική ασφάλιση; Η αγοραστική δυνατότητα προκύπτει συνδυαστικά. Προφανώς, μέσω του ελέγχου του κόστους θα πρέπει να πάμε σε φθηνότερη ασφάλιση, άρα και πιο ευέλικτη. Όμως, από την άλλη πλευρά, χρειαζόμαστε μια ισχυρή μεσαία τάξη, που να ευημερεί, έχοντας καθοριστική σημασία για μια επιτυχημένη οικονομία και για μια συνεκτική κοινωνία, συντηρώντας την κατανάλωση και οδηγώντας μεγάλο μέρος των επενδύσεων στην Εκπαίδευση, την Υγεία και τη Στέγαση. Δεν το λέω εγώ, το λέει ο ΟΟΣΑ. Τι συμβαίνει στη χώρα μας; Η μεσαία τάξη έχει υποστεί τεράστια συμπίεση, τα εισοδήματά της είναι από τα χαμηλότερα μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών του ΟΟΣΑ και στην Ελλάδα είναι περισσότερο εκτεθειμένη στον κίνδυνο της φτώχειας. Χρειάζονται, λοιπόν, οι μεταρρυθμίσεις ώστε να βρεθούν οι συνδυασμοί που θα αυξήσουν την αγοραστική δυνατότητα. Η βούληση είναι δεδομένη. Άλλωστε, η έρευνα που διενεργήσαμε με το Interamerican Research Center έδειξε ότι οκτώ στους δέκα Έλληνες θα προτιμούσαν ό,τι πληρώνουν για εισφορές να το πληρώνουν για ιδιωτική ασφάλιση, ενώ στο ίδιο ποσοστό δεν είναι ικανοποιημένοι από τον δημόσιο ασφαλιστικό φορέα. ΧΡΗΜΑ 33

συνέντευξη

Από τη μακροχρόνια κρίση η ασφαλιστική αγορά βγαίνει ωριμότερη, με συνείδηση των απαιτήσεων για τον ρόλο που θα κληθεί να επιτελέσει.

συνέντευξη Οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι ικανές να ανταποκριθούν σε ένα νέο μεταρρυθμιστικό πλαίσιο; Αναφέρθηκα, ήδη, στην αυξημένη φερεγγυότητά τους. Βλέπετε πως, τα τελευταία χρόνια, σταδιακά, οι ασφαλιστικές εταιρείες βγαίνουν από τα χρηματοασφαλιστικά προϊόντα των εγγυημένων αποδόσεων, εξασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερη ευελιξία μέσα στην αβεβαιότητα του οικονομικού περιβάλλοντος. Το ίδιο γίνεται και στην Υγεία, με τα ετησίως ανανεούμενα προϊόντα. Να επισημάνω ότι στην Interamerican, με τόλμη προχωρήσαμε πρώτοι σε αυτές τις επιλογές και, μετά από αμφισβήτηση, η αγορά μάς ακολουθεί. Μιλώ για αλλαγές που συμβάλλουν στον καλύτερο οικονομικό έλεγχο της ασφάλισης, για βιώσιμη επιχείρηση και ταυτόχρονα για πιο προστατευμένο καταναλωτή, ενώ έτσι ελέγχεται και το κόστος της ασφάλισης καλύτερα, προς όφελος και των δύο πλευρών. Ακόμη πρέπει να βλέπουμε, σχετικά με τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις, το περιβάλλον όπως αυτό διαμορφώνεται διεθνώς. Ήδη, με ευρωπαϊκό κανονισμό οδεύουμε προς ένα πανευρωπαϊκό συνταξιοδοτικό προϊόν (PEPP), που δίνει τη δυνατότητα για παροχή προσωπικών συνταξιοδοτικών προϊόντων από ασφαλιστικές εταιρείες. Τα επαγγελματικά ταμεία, που αποτελούν μια αναπτυσσόμενη πρακτική διεθνώς, μόλις τα τελευταία χρόνια αναπτύσσονται στην Ελλάδα, και εδώ οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν την εμπειρία να αναλάβουν διαχείριση. Να, λοιπόν, ο κεφαλαιοποιητικός πυλώνας. Ωστόσο, για την ετοιμότητα των ασφαλιστικών εταιρειών θα ήθελα να υπογραμμίσω την επιταγή του μετασχηματισμού τους ή, αν θέλετε, του εκσυγχρονισμού τους. Πώς ορίζετε τον μετασχηματισμό μιας ασφαλιστικής εταιρείας; Έτσι, περίπου, όπως τον έχουμε σχεδιάσει και τον υλοποιούμε στην Interamerican. Δεν επιτρέπεται σήμερα μια εταιρεία που θέλει να κινηθεί στον δρόμο της βιώσιμης ανάπτυξης να αγνοεί την 4η βιομηχανική επανάσταση. Μετασχηματισμός, λοιπόν, συνδεδεμένος με την απόλυτη ψηφιοποίηση (digital transformation), που όμως δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικός αν δεν συνδυαστεί με την αλλαγή του επιχειρηματικού μοντέλου. Αλλαγή του μοντέλου, σήμερα, στις ασφαλιστικές δραστηριότητες σημαίνει εφαρμογή lean μεθοδολογίας, απλοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών, υιοθέτηση νέου, ευέλικτου τρόπου εργασίας, με κατάργηση της πολυπλοκότητας στη διοίκη34

Μάιος - Ιούνιος 2019

Η απόστασή μας είναι πολύ μεγάλη από τον μέσο όρο της ΕΕ, με το κατά κεφαλήν ασφάλιστρο στην Ελλάδα να είναι στα 368 ευρώ.

ση, περισσότερη ομαδικότητα, συνεργασίες με άλλους Οργανισμούς –με την επιχειρηματική και ακαδημαϊκή κοινότητα, το Δημόσιο–, business plan με έμφαση στην καινοτομία και τη βελτιστοποίηση του αποτελέσματος και της δημιουργικότητας σε κάθε διοικητικό τομέα. Μετασχηματισμός συνδεδεμένος με τον πελάτη, με τη δημιουργία νέας εμπειρίας για τον ίδιο. Πρέπει να γίνουμε μέρος της καθημερινότητάς του και για να συμβεί αυτό, δεν είναι αρκετό να μάς νιώθει μόνο κατά την πληρωμή του συμβολαίου και της αποζημίωσης. Αυτό συνεπάγεται παροχή υπηρεσιών πέρα από την ασφάλιση που, όπως λέμε στην αποστολή της Interamerican, «βοηθά τον ασφαλισμένο να ζήσει καλύτερα, ασφαλέστερα και περισσότερο». Φυσικά, η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, που οδηγεί σε αυτοματισμούς στη διαχείριση, σε δυναμική και αντικειμενική τιμολόγηση, σε ταχύτητα εξυπηρέτησης, είναι κομβικής σημασίας, όπως και οι επενδύσεις σε big data analytics και data governance. Το προφίλ του ενδιαφερόμενου για ασφάλιση είναι ανοιχτό σε αυτόν τον μετασχηματισμό των εταιρειών ή μήπως οι πελάτες παραμένουν συντηρητικοί; Αντιθέτως, μιλάμε για αναγκαιότητα μετασχηματισμού που ξεκινά από τον ίδιο τον πελάτη. Οι ανάγκες και οι συμπεριφορές των καταναλωτών έχουν αλλάξει κατά τα τελευταία χρόνια, καθώς επίσης και ο τρόπος που ενημερώνονται, αλλά και οι νέες δυνατότητες σύγκρισης και επιλογής προϊόντων, ειδικότερα μέσω του Διαδικτύου. Η διείσδυση του Internet και των social media στην καθημερινότητα των καταναλωτών είναι μεγάλη. Για την πολυπληθέστερη γενιά των millennials αποτελεί αυτονόητη απαίτηση η εμπειρία –“customer experience”– μιας ασφαλιστικής εταιρείας να είναι ανάλογη της Amazon και της Google, αφού μαζί τους έχει μεγαλώσει αυτή η γενιά. Οι εταιρείες που θα αγνοήσουν την ταχύτατη εξέλιξη των ψηφιακών τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η τηλεματική κ.ά., τη νέα

ψηφιακή οικονομία, τη διαχείριση των data που είναι το «νόμισμα του μέλλοντος», την κατάλυση των επιχειρηματικών συνόρων και τη διεύρυνση των ορίων του ανταγωνισμού, τον phygital νέο κόσμο στις συναλλαγές, δεν θα έχουν μέλλον. Στην Interamerican έχετε επενδύσει πολλά στην Υγεία. Είστε ίσως η μοναδική ασφαλιστική εταιρεία με ιδιόκτητες υποδομές παροχής υπηρεσιών, με κλινική και πολυϊατρεία. Εσείς προεδρεύετε και στην Επιτροπή Υγείας της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών, ενώ, κοινωνικά, ο ασφαλιστικός τομέας της υγείας έχει τον πιο άμεσο αντίκτυπο. Ποια είναι τα θέματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος; Ζητούμενο, στο παρόν και στο μέλλον, είναι να εξασφαλίσουμε καλύτερη πρόσβαση των πολιτών σε υπηρεσίες υγείας, με λιγότερα ή έστω με τα ίδια χρήματα, αφού οι διαθέσιμοι πόροι είναι περιορισμένοι και δεν αναμένεται να αυξηθούν. Είναι απαραίτητο «από χθες» να έχουμε ένα πλαίσιο επανατοποθέτησης της σχέσης ασφαλιστικών εταιρειών με τις κλινικές –ιδιωτικές και δημόσιες– στη βάση ενός συστήματος αποζημιώσεων των νοσοκομειακών υπηρεσιών σε Diagnosis Related Groups (DRGs), όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες με αναπτυγμένα και πιο ισορροπημένα συστήματα υγείας. Έχουμε, λοιπόν, δρομολογήσει στην Ένωση ένα έργο μελέτης για τις δυνατότητες και τα προαπαιτούμενα εφαρμογής ενός τέτοιου συστήματος στην Ελλάδα, με το οποίο θα ταξινομηθούν οι νοσοκομειακές παθήσεις και θα κατηγοριοποιηθούν οι δαπάνες. Αυτό σημαίνει και νέα προϊόντα υγείας για τον Έλληνα καταναλωτή; Προϊοντικά, πιστεύω ότι η ασφάλιση υγείας θα πρέπει να αναζητήσει και στη χώρα μας νέες κατευθύνσεις και διεξόδους μέσα από την εξατομικευμένη προσέγγιση των αναγκών και με τον εμπλουτισμό των καλύψεων με υπηρεσίες, στο πλαίσιο οικοσυστημάτων για άσκηση, διατροφή, πρόληψη.

Ας μιλήσουμε τώρα για την Interamerican. Ανακοινώσατε και για το 2018 σημαντική κερδοφορία και αναφέρεστε με έμφαση στον μετασχηματισμό της εταιρείας. Στην 50ή επέτειο του Οργανισμού σας –που γιορτάζετε φέτος–, διαφαίνεται μια αλλαγή πορείας ή όχι; Ο προσανατολισμός παραμένει σταθερός: μιλάμε για έναν Οργανισμό εστιασμένο στον πελάτη από την ίδρυσή του, που άνοιγε δρόμους στην αγορά πρωτοπορώντας και καινοτομώντας. Αυτή είναι και η σύγχρονη επιχειρησιακή λογική μας, με μόνη διαφορά ότι ακολουθούμε τους ρυθμούς της εποχής, που είναι ολοένα και περισσότερο επιταχυνόμενοι. Για τον μετασχηματισμό της εταιρείας επενδύουμε στην τεχνολογία, τη γνώση και την καινοτομία, που είναι ένας απεριόριστος πόρος. Καλλιεργούμε μια νέα κουλτούρα εργασίας, βασισμένη στην ευελιξία και την αποδοτικότητα, τόσο στη διακυβέρνηση και την οργάνωση των διοικητικών δομών όσο και στον τομέα της διανομής και των πωλήσεων, όπου θέλουμε να βρισκόμαστε στη διάθεση του πελάτη με κάθε τρόπο που αυτός θα ήθελε να επιλέξει. Με τη γλώσσα των αριθμών, έχουμε καταφέρει να σταθεροποιήσουμε επί αρκετά χρόνια την επαναλαμβανόμενη κερδοφορία, διατηρώντας ταυτόχρονα υψηλή κεφαλαιοποίηση, που σημαίνει αξιόπιστη Interamerican. Εστιάζουμε σε ένα υγιές χαρτοφυλάκιο και διερευνούμε-επιλέγουμε να δραστηριοποιηθούμε σε νέες, αναδυόμενες ασφαλιστικές ευκαιρίες μέσα και από συνεργασίες, με στόχο να αυξήσουμε το μερίδιό μας σε ζωτικούς τομείς ασφάλισης. Κατά προτεραιότητα, στην Υγεία, όπου διαθέτουμε μοναδικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σε υπο-

δομές και ένα ανατρεπτικά καινοτόμο σύστημα υγείας, το “bewell”, αλλά και στις γενικές ασφαλίσεις, όπου έχουμε πολύ υψηλό μερίδιο αγοράς, ενώ και στον κλάδο ζωής στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε ένα νέο επιχειρηματικό περιθώριο κέρδους.

συνέντευξη

Οφείλουμε να εξασφαλίσουμε στους πελάτες μας τη δυνατότητα επιλογής και διαμόρφωσης ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής. Ακόμη, χρειάζεται να δούμε τις ανάγκες εξελικτικά με την ηλικία και να είμαστε κοντά στον πελάτη με ασφάλιση υγείας, σε κάθε ηλικιακή περίοδο. Το προσδόκιμο της ζωής αυξάνεται συνεχώς και η διαχείριση των χρόνιων παθήσεων έρχεται πιο μπροστά στις ανάγκες. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το ποσοστό εξάρτησης του πληθυσμού από καθημερινές ανάγκες διαχείρισης της υγείας φθάνει στο 31%. Διαμορφώνεται, δηλαδή, μια νέα κατάσταση, με ανάδειξη δυναμικών παραγόντων όπως η γήρανση του πληθυσμού, που δεν επιτρέπεται να αγνοήσουμε για το μέλλον των ασφαλίσεων υγείας. Πρόκειται για παράγοντες που, μαζί με την τεχνολογία, θα είναι καταλυτικοί και για το κόστος της Υγείας.

Αλλάζετε και το δίκτυο διανομής των προϊόντων σας; Στη διανομή, πέρα από την ενίσχυση του εταιρικού δικτύου των συνεργατών, για να ανταποκριθούν σε νέο ρόλο υψηλών απαιτήσεων συμβουλευτικής, έχουμε συνεχή βελτίωση του δικτύου συνεργαζόμενων πρακτόρων και μεσιτών και, βέβαια, το μοντέλο της Anytime, που παραμένει μοναδική καινοτομία για την Ελλάδα και φέρνει εξαιρετικά αποτελέσματα στην ασφάλιση οχημάτων. Στόχος μας είναι η δημιουργία ενός νέου, δυναμικού και ανοικτού σε αλλαγές επιχειρηματικού μοντέλου υψηλής απόδοσης, αποτελεσματικότητας και ανταπόκρισης στις επιθυμίες και ανάγκες των πελατών μας. Η εξέλιξη του Οργανισμού μας σε ένα «ζωντανό σύστημα» μπορεί να δώσει συνέχεια στην πορεία προς τη βιώσιμη ανάπτυξη. Θα συνεχίσουμε, γι’ αυτό, να βασιζόμαστε στην οργανική κερδοφορία, αποδίδοντας αξία στους μετόχους, τους πελάτες, τους εργαζόμενους, τους συνεργάτες, την ευρύτερη κοινωνία και την εθνική οικονομία. Επισημαίνω ότι, πέρυσι, διανείμαμε οικονομική αξία (κοινωνικό προϊόν) 196,9 εκατ. ευρώ. Είστε, λοιπόν, αισιόδοξος για την αγορά, γενικότερα; Η ασφαλιστική αγορά δείχνει θετική ανταπόκριση στις απαιτούμενες αλλαγές, κι αυτό με κάνει να αισιοδοξώ. Τα χαρακτηριστικά της νέας εποχής στην ασφάλιση απαιτούν δομημένη στρατηγική, άλμα στην αξιοποίηση των ανθρώπινων πόρων, της τεχνολογίας και των δεδομένων, τολμηρές και γρήγορες αλλαγές σε διαδικασίες. Διαμορφώνονται νέες συνθήκες ανταγωνισμού, με μεγαλύτερη ένταση, κι αυτό δεν είναι κακό όταν τηρούνται οι «όροι του παιχνιδιού». Η αγορά μας θα εξορθολογιστεί και θα γίνει περισσότερο επαγγελματική, πιο διεισδυτική στην καθημερινότητα των πολιτών, και θα ήθελα να δω και συνεργασίες μεταξύ εταιρειών που θα μπορούσαν να αυξήσουν την ασφαλιστική αξία. Δεν υπάρχει εταιρεία που να κάνει το ίδιο καλά τα πάντα σχετικά με την ασφάλιση. Θα υπάρξουν πολλές ευκαιρίες και είναι βέβαιο ότι η κοινωνική ασφάλιση θα περιοριστεί σε βασικές καλύψεις πρόνοιας για Υγεία και Σύνταξη, έχοντας αναγκαία τη συμπλήρωσή της από την ιδιωτική ασφάλιση. • • •

Ποιος είναι ο Γιάννης Καντώρος Ο Γιάννης Καντώρος, διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Interamerican, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966. Αποφοίτησε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο με την ειδικότητα του Χημικού Μηχανικού και στη συνέχεια απέκτησε τίτλο MBA από το Cardiff Business School. Ξεκίνησε την επαγγελματική σταδιοδρομία του ως στέλεχος Πωλήσεων σε πολυεθνικές εταιρείες, όπως οι Bausch & Lomb και Rhone Poulenc Hellas. Συνέχισε εργαζόμενος στον ασφαλιστικό κλάδο. Η συνεργασία του με τον Όμιλο Εταιρειών Interamerican ξεκίνησε το 2000, με την ανάληψη καθηκόντων διευθυντή Marketing, θέση από την οποία εξελίχθηκε στη συνέχεια σε γενικό διευθυντή Marketing και Πωλήσεων. Τον Απρίλιο του 2015, ανέλαβε επιπλέον καθήκοντα γενικού διευθυντή Ασφαλιστικών Εργασιών του Ομίλου Interamerican, έως τον Νοέμβριο του 2016, οπότε και ορίστηκε διευθύνων σύμβουλος του ομίλου. Παράλληλα, συμμετέχει στα διοικητικά συμβούλια των ασφαλιστικών εταιρειών: Interamerican Ζωής ΑΕ, Interamerican Ζημιών ΑΕ, Interamerican Βοηθείας ΑΕ και Αθηναϊκή Γενική Κλινική ΑΕ. Έχει εκλεγεί μέλος της Διαχειριστικής Επιτροπής του Επικουρικού Κεφαλαίου και είναι πρόεδρος της Επιτροπής Ασφαλίσεων Υγείας της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος. Στο πλαίσιο της επαγγελματικής του κατάρτισης, ολοκλήρωσε το Executive Management Program στο Ashridge Business School, όπως επίσης και το ACHMEA Senior Leaders Program στο Bled School of Management. ΧΡΗΜΑ 35

αφιέρωμα

Τουρισμός:

Σε αναζήτηση νέου μοντέλου ανάπτυξης Εντυπωσιακές επενδύσεις σε νέα ξενοδοχεία

της Στεφανίας Σούκη stefaniasouki@gmail.com

36

Μάιος - Ιούνιος 2019

Τ

ο 2019, δεδομένου και του γενικότερου οικονομικού κλίματος στην Ευρώπη, της ανασφάλειας που προκαλεί το Brexit, της ανόδου άλλων ανταγωνιστικών προορισμών της Μεσογείου, αλλά και της Τουρκίας, φαίνεται ότι θα κριθεί στις κρατήσεις της τελευταίας στιγμής. Πλέον, βέβαια, τα νούμερα –λίγο πάνω, λίγο κάτω–, στα επίπεδα που έχουν φθάσει, δεν «αποτελούν αυτοσκοπό για τον τουρισμό», όπως δηλώνουν οι τουριστικοί φορείς. Το μεγάλο ζητούμενο εφεξής, όπως τουλάχιστον επισημαίνουν άπαντες οι φορείς του κλάδου, δεν είναι το κυνήγι του ρεκόρ, αλλά ένα σχέδιο με ορίζοντα τουλάχιστον πενταετίας και σωστή διαχείριση των προορισμών, με επενδύσεις και αλλαγή νοοτροπιών. «Ακριβώς αυτό το μοντέλο θα καθορίσει και το μελλοντικό πρόσημο του τομέα», τονίζεται χαρακτηριστικά, ενώ στα θετικά για τον κλάδο θα πρέπει να προσμετρηθούν οι συνεχιζόμενες επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ σε μονάδες υψηλών προδιαγραφών από εγχώριους και ξένους επενδυτές. Οι δύο μεγαλύτεροι ευρωπαϊκοί οργανισμοί της Ευρώπης, ΤUI και Thomas Cook, οι οποίοι διακινούν τον μεγαλύτερο αριθμό τουριστών στη Μεσόγειο, είναι από αυτούς που «ποντάρουν» επενδυτικά στην Ελλάδα με νέες ιδιόκτητες μονάδες, σε μια προσπάθεια να αποφύγουν τα σκαμπανεβάσματα της ευρωπαϊκής τουριστικής αγοράς και να ανεβάσουν τα περιθώρια κέρδους της. Ταυτόχρονα, ξενοδοχειακοί κολοσσοί, από τη Marriott μέχρι την Accor και τη Four Seasons, «βλέπουν» επίσης «πεδίο δόξης λαμπρό» στην ελληνική αγορά, όπου τα περιθώρια για επώνυμες αλυσίδες είναι ακόμη σημαντικά. Με αυτό φαίνεται ότι συμφωνούν και οι νεοεισερχόμενοι της αγοράς, μεταξύ των οποίων οι Ισραηλινοί της Fattal και των Brown Hotels, της Αngsana, της υπερπολυτελούς One & Only κ.ά. Πάντως, το κομμάτι στο οποίο έχει μακρύ δρόμο να διανύσει η χώρα μας είναι εκείνο των συμπληρωματικών μορφών τουρισμού, που θα συμβάλουν και στην άμβλυνση της εποχικότητας του ελληνικού τουρισμού. Περισσότερα βήματα φαίνεται ότι έχουν γίνει στον τομέα του συνεδριακού τουρισμού, στον οποίο Αθήνα και Θεσσαλονίκη σαφώς έχουν κάνει βήματα μπροστά, ωστόσο ο δρόμος είναι ανοιχτός και για άλλους τομείς, όπως είναι ο τουρισμός ευεξίας, ο ιαματικός και ο ιατρικός τουρισμός, ο αθλητικός κ.λπ. ΧΡΗΜΑ 37

αφιέρωμα

νης ίξεων –περιλαμβανομέ αφ ν τω α ρι μύ ομ ατ εκ ν Με τα 33 και πλέο υ ξεπέρασαν τα 16 δισ. πο ις ξε ρά σπ ει με ι κα και της κρουαζιέρας– 13η θέση των κορυη στ ν έο πλ ι τα κε ίσ βρ ευρώ το 2018, η Ελλάδα τουρισμό να έχει κό νι λη ελ ν το με ο, σμ κό φαίων προορισμών στον ριμότητας. εισέλθει στη φάση της ω

αφιέρωμα ▶ Η πορεία της αγοράς φέτος

ενο Το μεγάλο ζητούμ του δεν είναι το κυνήγι έδιο ρεκόρ, αλλά ένα σχ ά χ ιμ ε ο ρ ίζο ν τα το υ λ στον πενταετίας.

38

Μάιος - Ιούνιος 2019

▶ Το ανεκμετάλλευτο «εργαλείο» του συνεδριακού τουρισμού

σης Όσον αφορά στην πορεία της τουριστικής κίνη ι γύρω από και Κι επειδή, συχνά, η συζήτηση στρέφετα ων γόντ παρα ων θμητ φέτος, μια σειρά αστά αμβλύνουν όρ- τις νέες μορφές τουρισμού, που θα ζητημάτων θα παίξουν ρόλο στην τελική διαμ ς δρόμους ών την εποχικότητα και θα ανοίξουν νέου φωση των βασικών φετινών και μελλοντικ συνεδριακός μα η για το ελληνικό τουριστικό προϊόν, ο τουριστικών μεγεθών, όπως για παράδειγ ος –ειδικά στην τουρισμός φαίνεται ότι κερδίζει έδαφ γενικότερη επιβράδυνση της οικονομίας ν στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα– έναντι άλλω ευρωζώνη, αλλά και ο ευρύτερος ανταγωνισμός πολι ο με μορφών, όπως ο αθλητικός, ο ιατρικός, από χώρες που προσφέρουν παρόμοιο προϊόν ο , ικός κευτ ράλ- τιστικός, ο γαστρονομικός, ο θρησ την Ελλάδα, αλλά σε καλύτερες τιμές. «Πα στην περίκαι σο, Ωστό κ.ά. ίας ευεξ ς ισμό έχει τουρ ληλα, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο τομέας είπεται α πτωση αυτή, η ανάπτυξη του τομέα υπολ ολοκληρώσει ήδη 6 χρονιές ανόδου. Άρα, ακόμ ων, της δυνητικής. και με βάση τα στατιστικά των διεθνών κύκλ ρά μια ενδεχόμενη σταθεροποίηση, ή και ελαφ έζης Η τελευταία έκθεση του Διοικητή της Τραπ Θα ηξη. έκπλ σε ελού αποτ καθοδική τάση, δεν θα στοια σμέν - της Ελλάδος περιλαμβάνει επεξεργα μπορούσε να χαρακτηριστεί ακόμα και ως “διόρ χώρα μας, ελέ- χεία για τον συνεδριακό τουρισμό στη θωση” στα επαναλαμβανόμενα θετικά αποτ ,η το σύμφωνα με τα οποία, στην Ελλάδα, 2017 σματα», επισημαίνουν οι τουριστικοί φορείς. κέεπισ κό η μέση ημερήσια δαπάνη ανά συνεδρια Το κρίσιμο ζήτημα, από εδώ και στο εξής, είναι τοιχου σει πτη ήταν πενταπλάσια και πλέον του αντίσ στρατηγική της ωριμότητας, που θα εξασφαλί μέση η ενώ γι- μεγέθους για τον τουρίστα αναψυχής, επιτυχημένη πορεία στο μέλλον. Σε μια εκλο η κέπτ επισ η, δαπάνη ανά ταξίδι του συνεδριακού κή χρονιά, όπως είναι το 2019, μετά την κάλπ ς αυτή ρη που ήταν σχεδόν δυόμισι φορές μεγαλύτε τα 10 σημεία προβληματισμού του κλάδου φιδα Ελλά του τουρίστα αναψυχής. Το 2017 η στηρίζει την ελληνική οικονομία και την απαοι ξόδεψαν του λοξένησε 50.082 συνέδρους, οι οποί σχόληση –αν ληφθεί υπόψη ότι στην αιχμή μέσο όρο, ερ- 73,5 εκατ. ευρώ και διέμειναν, κατά απασχολεί περίπου το 17% του συνόλου των ν 3,7 ημέρες. γαζομένων και πάνω από το 40% των μισθωτώ κέντρο - «Αν η Αθήνα είχε το μεγάλο συνεδριακό του ιδιωτικού τομέα, με άμεση (μόνο) συνεισφο της θέση η αι που προβλεπόταν μεταολυμπιακά, ρά στο ΑΕΠ στο 11,7% για το 2018– σχετίζοντ θα ν δρίω ρι- σήμερα στον διεθνή χάρτη των συνε καταρχάς με τις ανάγκες των ίδιων των προο ιστιτουρ οι σε ήταν πολύ ψηλότερα», σχολιάζουν σμών για κατοίκους και επισκέπτες: Επάρκεια ουν μιαν και, κοί φορείς της χώρας, οι οποίοι βλέπ ενέργεια και νερό, διαχείριση απορριμμάτων νικό ελλη ων, ανεκμετάλλευτη πηγή εσόδων για τον συνολικά, καθαριότητα των δημόσιων χώρ το ά, ονικ δια- τουρισμό, ο οποίος αντιμετωπίζει, διαχρ εκσυγχρονισμός των υποδομών στα λιμάνια, ση μεγάλο πρόβλημα της εποχικότητας. χείριση κυκλοφοριακών ζητημάτων, εξασφάλι Ελλάδας και «Το 60% του τουριστικού τζίρου της ξεκάθαρου πλαισίου λειτουργίας μουσείων , από λέον κείς πραγματοποιείται σε 90 μέρες κι, επιπ αρχαιολογικών χώρων, αστυνόμευση, επαρ τουτου ι- τις 13 περιφέρειες της χώρας, το 85% υπηρεσίες υγείας και ειδικά για τον οδικό τουρ ο Άρα, 5. άτι ριστικού τζίρου πραγματοποιείται στις σμό (που αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό κομμ ο” αλεί “εργ συνεδριακός τουρισμός αποτελεί ένα πλέον του εισερχόμενου τουρισμού), ενίσχυση προς την ών που μπορεί να δώσει λύσεις τόσο ως των τοπικών οδικών δικτύων και συνοριακ ως προς και άμβλυνση της εποχικότητας όσο σταθμών. τουριτου το τη γεωγραφική διάχυση των εσόδων Σε επίπεδο γενικότερου πλαισίου, σε πρώ ιακού δοχε φο- σμού» δηλώνει ο πρόεδρος του Ξενο πλάνο παραμένουν, σταθερά, τα θέματα της λιΒασι ος τι Επιμελητηρίου Ελλάδος, κ. Αλέξανδρ ρολογίας, με ξεκάθαρο και ανταγωνιστικό, έναν τώρα ι κετα σιο, κός. Ο τελευταίος, στη φάση που βρίσ των υπόλοιπων αγορών της Μεσογείου, πλαί μένο, ις, ο ελληνικός τουρισμός, ζητεί ένα ολοκληρω αλλά και το χωροταξικό, για τις νέες επενδύσε οντα, ορίζ με μή στρατηγικό σχέδιο για τον κλάδο δύο θέματα τα οποία έχει χαρακτηρίσει «αιχ ά τουλάχιστον, πενταετίας. του δόρατος» και η Νέα Δημοκρατία όσον αφορ στην Την έλλειψη μεγάλου συνεδριακού κέντρου στη στρατηγική της στον τουριστικό τομέα.

αφιέρωμα

Ο συνεδριακός το κερδίζει έδαφος, ε υρισμός φαίνεται ότι αστικά κέντρα. ιδικά στα δύο μεγάλα

Ελλάδα, ώστε να είναι η χώρα σε θέση να διεκδικήσει συνέδρια μεγάλου μεγέθους –τα οποία παρεμπιπτόντως φιλοξενούν όλες οι χώρες της Ευρώπης, εκτός από την Ελλάδα–, εντοπίζει και η πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Επαγγελματιών Οργανωτών Συνεδρίων-HAPCO, κ. Ειρήνη Τόλη, τονίζοντας: «Στόχος μας είναι να είμαστε ανταγωνιστικοί, να προχωρήσουμε με καινούργια τεχνολογία, να έχουμε την αρωγή του κράτους και των φορέων και, εν κατακλείδι, να κατανοήσουν οι κρατικοί φορείς τη σημασία των συνεδρίων για την Ελλάδα». Όπως επισημαίνουν χαρακτηριστικά οι τουριστικοί φορείς, τουλάχιστον υπάρχει το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, το μοναδικό συνεδριακό κέντρο στην Αθήνα, μεσαίου μεγέθους, που συνέβαλε και συνεχίζει να συμβάλλει στη φιλοξενία διεθνών και ελληνικών συνεδρίων (με μέγιστο αριθμών συνέδρων 2.500-3.500 άτομα). Στα θετικά σημεία για τις προοπτικές του κλάδου στην Αθήνα προσμετράται το γεγονός ότι ο διαγωνισμός που βρίσκεται σε εξέλιξη για το πρώτο Ολοκληρωμένο Τουριστικό Συγκρότημα με καζίνο στο Ελληνικό περιλαμβάνει και τη δημιουργία του πρώτου μεγάλου συνεδριακού κέντρου της ελληνικής πρωτεύουσας, για πρώτη φορά μετά τις εξαγγελίες των Ολυμπιακών Αγώνων, όταν προορίζονταν για τον ίδιο σκοπό οι εγκαταστάσεις του Ταε Κβο Ντο. Όπως προβλέπεται, στο Ελληνικό θα λειτουργήσει συνεδριακό και εκθεσιακό κέντρο ελάχιστης επιφάνειας 12.000 τ.μ., ενώ στις ελάχιστες απαιτήσεις και τεχνικές προδιαγραφές περιλαμβάνεται επίσης η ανάπτυξη χώρου συνάθροισης κοινού για αθλητικές ή πολιτιστικές εκδηλώσεις με συνολικό αριθμό θέσεων ίσο ή μεγαλύτερο των 3.000 τ.μ.

▶ Πιο ψηλά στα συνέδρια Αθήνα και Συγκεκριμένα, μέσα στο 2018 η ελληνική Θεσσαλονίκη Παρά την έλλειψη ενός μεγάλου συνεδριακού κέντρου, η δυναμική των τελευταίων ετών των δύο μεγαλύτερων αστικών κέντρων της χώρας στον τουρισμό και η βελτίωση της ποιότητας των ξενοδοχειακών υποδομών έχουν ανεβάσει πιο ψηλά την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη στις διεθνείς λίστες διοργάνωσης συνεδρίων. Συνολικά το 2018, η Ελλάδα, με βάση τα στοιχεία της Διεθνούς Ένωσης Συνεδρίων και Συναντήσεων International Congress & Convention Association-ICCA, βρίσκεται στην 25η θέση στην παγκόσμια κατάταξη της αγοράς συνεδρίων, από την 31η το 2017, με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, τη Γερμανία και την Ισπανία να ηγούνται της λίστας. Τις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη καταλαμβάνουν η Γερμανία, η Ισπανία και η Γαλλία, με την Ελλάδα να καταλαμβάνει τη 14η θέση. Η Αθήνα ανέβηκε δύο σκαλοπάτια πιο ψηλά στην ευρωπαϊκή κατάταξη προορισμών για συνέδρια ενώσεων και Οργανισμών για το 2018 και κατατάσσεται πλέον στη 16η θέση, από τη 18η, στην οποία βρισκόταν το 2017, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της ICCA). Όπως μάλιστα επισημαίνουν οι επιτελείς του This is Athens-Convention and Visitors Bureau (Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών του δήμου Αθηναίων), κατάφερε να καταγράψει αύξηση ύψους 11% στον αριθμό των συνεδρίων που φιλοξενήθηκαν στην πόλη μέσα στο 2018, την ίδια ώρα που 20 από τις κορυφαίες πόλεις στην αγορά της διοργάνωσης συνεδρίων παρουσίασαν πτωτικά ποσοστά, συγκριτικά με τα αποτελέσματα της προηγούμενης έκθεσης.

πρωτεύουσα φιλοξένησε συνολικά 90 συνέδρια ενώσεων και Οργανισμών, με τον αριθμό των συνέδρων να φθάνει περίπου τις 37.000, σύμφωνα με την επίσημη Έκθεση. Το νούμερο αυτό μεταφράζεται σε 65 εκατ. ευρώ δυναμικά έσοδα για την Αθήνα, λαμβάνοντας υπόψη το στοιχείο ότι ένας σύνεδρος που επισκέπτεται την πόλη δαπανά, κατά μέσο όρο, 1.760 ευρώ κατά τη διάρκεια της παραμονής του σε αυτήν, βάσει των στατιστικών στοιχείων της ICCA. Εξίσου ενθαρρυντικό είναι το αποτέλεσμα του αυξανόμενου αριθμού συνεδρίων κατά τους μήνες εκτός της τουριστικής περιόδου (Νοέμβριος-Μάρτιος), όπως καταγράφηκε την τελευταία διετία. Η Θεσσαλονίκη για το 2018 ανέβηκε κι αυτή στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια κατάταξη της αγοράς συνεδρίων, καταγράφοντας για πρώτη φορά στην ιστορία της ως συνεδριακός προορισμός 29 συνέδρια, με 5.770 συνέδρους συνολικά. Οι σύνεδροι που ήρθαν στη Θεσσαλονίκη το 2018 δαπάνησαν συνολικά 10,15 εκατ. δολ. Στην παγκόσμια κατάταξη σημειώνει άνοδο 10 θέσεων, καθώς ανεβαίνει στη θέση 93 παγκοσμίως και 53 στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτά, όπως σχολιάζει το Γραφείο Συνεδριακού Τουρισμού Θεσσαλονίκης (Thessaloniki Convention Bureau-TCB), η Θεσσαλονίκη βρίσκεται στην υψηλότερη θέση των τελευταίων 10 χρόνων. Η μέση δαπάνη κάθε συνέδρου στη Θεσσαλονίκη για το 2018 ανέρχεται συνολικά σε 1.823 δολ. ανά συνέδριο, νούμερο που επιβεβαιώνει τα πολλαπλάσια οφέλη του συνεδριακού τουρισμού. Αρκεί να αναφερθεί ότι η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη που κατέγραψε συνολικά η Τράπεζα της Ελλάδος για το 2018 στον ελληνικό τουρισμό ΧΡΗΜΑ 39

40

Μάιος - Ιούνιος 2019

ΧΡΗΜΑ 41

αφιέρωμα αντιστοιχεί σε 520 ευρώ. Στην παγκόσμια κατάταξη των πόλεων, το Παρίσι επιστρέφει στην πρώτη θέση, με 212 συνέδρια, αφήνοντας πίσω του στην πρώτη πεντάδα τη Βιέννη, τη Μαδρίτη, τη Βαρκελώνη και το Βερολίνο.

▶ Οι νέες επενδύσεις των «μεγάλων» Η τουριστική άνθηση των τελευταίων ετών έχει φέρει εντυπωσιακά νούμερα ως προς τις επενδύσεις, εντός κι εκτός Αθηνών, σε νέες μονάδες: Την περασμένη χρονιά, με βάση τα στοιχεία του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ) για τη «Συμβολή του τουρισμού στην ελληνική οικονομία το 2018», στο ξενοδοχειακό δυναμικό της Ελλάδας προστέθηκαν κοντά στις 15.000 νέα δωμάτια, ενώ οι επενδύσεις για την κατασκευή των νέων μονάδων υπολογίζονται σε 1,49 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα 5.561 δωμάτια ήταν κατηγορίας 5 αστέρων και τα 3.304 τεσσάρων. Το σύνολο των επενδύσεων από τον ξενοδοχειακό κλάδο για την κατασκευή νέων και για την ανακαίνιση και επισκευή υπαρχόντων ξενοδοχειακών δωματίων κατά τα έτη 2017 και 2018 εκτιμήθηκε σε περίπου 1,54 δισ. και 2,26 δισ. ευρώ αντίστοιχα (αύξηση 46%), και έπεται συνέχεια με νέες επενδύσεις σε όλη την Ελλάδα και, φυσικά, στην Αθήνα. Σημείο «αιχμής» είναι οι νέες, πολυτελείς επενδύσεις, που φέρουν μάλιστα την υπογραφή μεγάλων ονομάτων, ξεκινώντας από τη Μύκονο και φτάνοντας σε όλη την Ελλάδα, μέχρι το Ιόνιο και την Πελοπόννησο. Στα νέα πολυτελή πρότζεκτ περιλαμβάνεται το πρώτο υπερπολυτελές resort της One & Only στην Ελλάδα, συγκεκριμένα στην Κέα, το οποίο θα περιλαμβάνει και κατοικίες μέσω της συνεργασίας της Dolphin με τον όμιλο της Kerzner. O εκ των ιδρυτών της Dolphin Μίλτος Καμπουρίδης υπολογίζει ότι η κατασκευή του νέου πολυτελούς resort, συνολικού ύψους 150 εκατ. ευρώ, μπορεί να ξεκινήσει μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2019, ώστε το ξενοδοχείο να είναι έτοιμο το 2021. Η Kerzner συμμετέχει και στη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη, ενώ, πέραν τoυ ομίλου της Dolphin, συμμετοχή στο πρότζεκτ θα έχουν και τρίτοι επενδυτές. Η επένδυση αποτελεί σύνθετο τουριστικό κατάλυμα, θα αναπτυχθεί σε παραθαλάσσια περιοχή 650 στρεμμάτων στη δυτική πλευρά του νησιού και θα περιλαμβάνει 75 resort villas και έως 40 ιδιωτικές κατοικίες One & Only Private Homes, οι οποίες θα υλοποιηθούν σταδιακά, ανάλογα με τις πωλήσεις. Φέτος, η Dolphin εκτιμά ότι μπορεί να ξεκινήσει 42

Μάιος - Ιούνιος 2019

και τη στρατηγική επένδυση του Kilada Hills στην Πελοπόννησο, με συνολικό προϋπολογισμό 418 εκατ. ευρώ (με γήπεδο γκολφ, υποστηρικτικές εγκαταστάσεις, αλλά και πολυτελείς κατοικίες), που αποτελεί ουσιαστικά και την πρώτη μεγάλη μικτή τουριστική επένδυση που έχει ενταχθεί στις διατάξεις των στρατηγικών επενδύσεων. Ο όμιλος, ο οποίος, μέσω της εισηγμένης στο Λονδίνο, βρίσκεται σε φάση ρευστοποίησης συμμετοχών του, πραγματοποιεί αυτήν την περίοδο επαφές με εγχώριο τραπεζικό όμιλο για τη χρηματοδότηση του μεγάλου πρότζεκτ, κάνοντας παράλληλα επαφές και για επενδυτικό εταίρο. Στόχος είναι οι εργασίες για το γκολφ και τις υποδομές, καθώς και για τις πρώτες κατοικίες, να ξεκινήσουν εντός του τρέχοντος έτους, ώστε να ολοκληρωθούν μέχρι το 2021. Στους πλέον ενεργούς «παίκτες» στον τουριστικό τομέα εξελίσσονται και οι πιο ισχυροί εγχώριοι επενδυτές real estate, όπως η Grivalia (η οποία συγχωνεύεται με τη Eurobank) και η Eθνική Πανγαία ΑΕΕΑΠ. Η Grivalia –μαζί με τη Frontisa– έλαβε πρόσφατα το «πράσινο φως» από τη Διυπουργική Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων για μια νέα επένδυση στη Μύκονο, που περιλαμβάνει την κατασκευή τουριστικής εγκατάστασης 5 αστέρων προϋπολογισμού 46,5 εκατ. ευρώ. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι πρόκειται για επενδυτικό σχέδιο για υπερπολυτελές πρότζεκτ 150 βιλών, με 380 κλίνες, σε 95 στρέμματα, στην

περιοχή Καλό Λιβάδι. Η Grivalia επενδύει σταθερά την τελευταία διετία στον τομέα του τουρισμού εντός κι εκτός Ελλάδας, έχοντας προχωρήσει σε ουκ ολίγες τοποθετήσεις, με έμφαση πάντα σε πεντάστερες επενδύσεις: Ενδεικτικά, στο χαρτοφυλάκιο του ξενοδοχειακού βραχίονα της Grivalia, εκτός από το πολυτελές ξενοδοχείο Αmanzoe στο Πόρτο Χέλι από τον όμιλο της Dolphin, έχουν ενταχθεί τα «Αστέρια» Γλυφάδας (σύντομα ξεκινά εκεί η πρώτη φάση των έργων), η ξενοδοχειακή μονάδα Meli Palace στα Μάλια της Κρήτης, καθώς και το διατηρητέο κτήριο του 1926 που στέγαζε το ιστορικό εστιατόριο «Όλυμπος Νάουσα» στη Θεσσαλονίκη και μετατρέπεται αυτήν την περίοδο σε boutique ξενοδοχείο. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η Εθνική Πανγαία ΑΕΕΑΠ, η μεγαλύτερη εγχώρια Επενδυτική Ακινήτων, η οποία έχει στραφεί την τελευταία τριετία και στα τουριστικά ακίνητα και συνεχίζει σταθερά τις επενδύσεις στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο, από κοινού και με τον βασικό της μέτοχο, την Invel. Στην Ελλάδα, μετά την απόκτηση του Lazart Hotel στη Θεσσαλονίκη, το επόμενο σημαντικό βήμα έγινε στην Πάτρα: Στο πρώην ακίνητο «Μορέας», που αγόρασε προ τριετίας η εταιρεία στην Πάτρα, λειτουργεί εδώ και λίγο καιρό το πρώτο Moxy στην Ελλάδα από τον όμιλο της Marriott (σ.σ. πρόκειται για ένα από τα πιο

άρθρο

Fraport Greece:

Με ταχείς ρυθμούς υλοποιεί την επένδυση για τον εκσυγχρονισμό 14 περιφερειακών αεροδρομίων

Τ

ο έργο των 14 ελληνικών περιφερειακών αεροδρομίων είναι μία από τις μεγαλύτερες επενδύσεις που υλοποιούνται σήμερα στην Ελλάδα. Με τεράστια οφέλη για τον τουρισμό και την ελληνική οικονομία, η επένδυση λειτουργεί ως όχημα πολυεπίπεδης ανάπτυξης σε εθνικό και τοπικό επίπεδο.

υποδομής των αεροδρομίων, συμπεριλαμβάνοντας εργασίες όπως ανακαινίσεις υποδομών, κατασκευή νέων εγκαταστάσεων στις περιοχές και στους χώρους των αεροδρομίων. Συνολικά, η Fraport Greece θα επενδύσει 415 εκατ. ευρώ στην ανάπτυξη της υποδομής των αεροδρομίων μέχρι το 2021.

Το έργο αφορά στη λειτουργία, τη διαχείριση, την ανάπτυξη και τη συντήρηση 14 ελληνικών αεροδρομίων. Πιο συγκεκριμένα, η Fraport Greece είναι υπεύθυνη για τη λειτουργία των αεροδρομίων Ακτίου, Ζακύνθου, Θεσσαλονίκης, Καβάλας, Κέρκυρας, Κεφαλονιάς, Κω, Μυτιλήνης, Μυκόνου, Ρόδου, Σάμου, Σαντορίνης, Σκιάθου, Χανίων. Η παραχώρηση των αεροδρομίων στη Fraport Greece, διάρκειας 40 ετών, φέρνει στο κέντρο της ανάπτυξης την περιφέρεια της Ελλάδας, τους πανέμορφους προορισμούς της, στηρίζοντάς τη ουσιαστικά σε μια κρίσιμη περίοδο για την εθνική, περιφερειακή και τοπική οικονομία. Το έργο δημιουργεί νέες προοπτικές για το μέλλον των τοπικών κοινωνιών, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να ενισχύσουν όχι μόνο το τουριστικό τους προϊόν, αλλά και τομείς ευρύτερης οικονομικής δραστηριότητας, όπως η αγροτική παραγωγή, το εμπόριο, οι κατασκευές, η αξιοποίηση ακινήτων κ.ά.

Tα τρία αεροδρόμια στα οποία αεροδρόμια, οι περιοχές στάθμευσης αεροσκατα έργα έχουν ήδη ολοκληρω- φών έχουν μετατραπεί σε χώρους με λειτουργίες θεί (Ζάκυνθος, Καβάλα, Χανιά) οπισθώθησης (pushback), με νέους/ανακαινι-

Ξεκινώντας μια σειρά σημαντικών επενδύσεων, τόσο κατά την περίοδο 2017-2021 όσο και μετέπειτα, η Fraport Greece στοχεύει στον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη των αεροδρομίων. Μέσα από την υιοθέτηση των κορυφαίων διεθνών προτύπων και πρακτικών, τα 14 ελληνικά αεροδρόμια καθίστανται διεθνώς ανταγωνιστικά. Τα σχέδια ανάπτυξης προβλέπουν τον εκσυγχρονισμό, την ανάπτυξη και/ή την επέκταση της

ασύρματη πρόσβαση για τις «έξυπνες» συσκευές τους με σαφείς ανακοινώσεις για τις πύλες από το νέο/ανακαινισμένο σύστημα, νέα σήμανση διαδρομών, μοντέρνα WCs, ακριβή έλεγχο θερμοκρασίας, εξαιρετικούς εμπορικούς χώρους και άφθονα καθίσματα. Διάδρομος αποπροσγείωσης: Και στα τρία

Τερματικοί σταθμοί: Τα κτίρια των επιβατικών τερματικών σταθμών στη Ζάκυνθο και την Καβάλα είναι πλήρως ανακαινισμένα και ανανεωμένα, με ολοκαίνουργια συστήματα αναχώρησης για επιβάτες και αποσκευές, συμπεριλαμβανομένων νέων θυρίδων check-in, μοντέρνο σύστημα ελέγχου και διαχείρισης αποσκευών και νέων οθονών πληροφοριών πτήσεων. Ο εξοπλισμός των σημείων ελέγχου ασφαλείας, οι χώροι ελέγχου διαβατηρίων και πυλών αναχώρησης είναι επίσης ολοκαίνουργια. Και τα δύο κτίρια των σταθμών είναι εξοπλισμένα με «έξυπνα» συστήματα και ένα ολοκληρωμένο δίκτυο δεδομένων με τεχνολογία εξοικονόμησης ενέργειας, όπως εξοπλισμό HVAC κλάσης Α, φωτισμό LED και μονωμένα παράθυρα, καθώς και συστήματα ασφαλείας, όπως κεντρικό σύστημα CCTV/ Ελέγχου Πρόσβασης, “Green” Boxes και σύστημα πυρανίχνευσης/συναγερμού. Όλοι οι τερματικοί έχουν επεκταθεί: Στη Ζάκυνθο και τα Χανιά με «εσωτερικές» επεκτάσεις των ημιορόφων τους και στην Καβάλα με επέκταση των πυλών και του χώρου διαχείρισης αποσκευών. Στους κοινόχρηστους χώρους και των τριών αεροδρομίων, οι επιβάτες έχουν

σμένους ιστούς, φωτισμό LED, βελτιωμένα οδοστρώματα και πρότυπα EASA για διαγραμμίσεις και σήμανση. Οι διάδρομοι και οι τροχόδρομοι θα αποκτήσουν επίσης νέα σήμανση και διαγράμμιση, αν και θα χρειαστούν λίγοι ακόμη μήνες για την ολοκλήρωση των εργασιών. Ευρύτερος χώρος αεροδρομίου: Στη Ζάκυνθο, ο πυροσβεστικός σταθμός, το φυλάκιο και ο κύριος ηλεκτρικός υποσταθμός έχουν αντικαταστήσει πλήρως τα παλαιά κτίρια, τα οποία βρίσκονται στο στάδιο της κατεδάφισης. Στην Καβάλα, το φυλάκιο είναι εντελώς καινούργιο ενώ οι υπόλοιπες εγκαταστάσεις επεκτείνονται και ανακαινίζονται. Σε αμφότερα τα αεροδρόμια Χανίων και Καβάλας διαμορφώνονται νέες συνδέσεις με τους σταθμούς επεξεργασίας αστικών αποβλήτων για καλύτερη διάθεση των λυμάτων. Περιοχή ελεύθερης πρόσβασης: Η Ζάκυνθος διαθέτει νέα εξωτερικά πάνελ οροφής και προσφάτως βαμμένη πρόσοψη. Η Καβάλα αποκτά μια πλήρως ανακαινισμένη εξωτερική εμφάνιση με φινίρισμα εν είδει μαρμάρου και ελκυστικό περίγραμμα. Τα Χανιά αποκτούν νέες υποδομές στάθμευσης οχημάτων. • • • ΧΡΗΜΑ 43

αφιέρωμα

Το 6 0 % τ ο υ τ ο υ ρ Ελλάδας πραγματο ισ τ ικ ο ύ τ ζ ίρ ο υ τ η ς ποιείται σε 90 μέρε ς. σύγχρονα και οικονομικά, παράλληλα, brands του αμερικανικού κολοσσού). Στην Αθήνα, το πρώτο Moxy θα λειτουργήσει στο Σαρόγλειο Μέγαρο στην Ομόνοια, επί της Σταδίου, στον αριθμό 65, την αξιοποίηση του οποίου έχει αναλάβει με μακροχρόνια παραχώρηση 25 ετών η εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων Dimand, με τη συμμετοχή πιθανότατα και της «Πανγαία». Στο «παιχνίδι» μπαίνουν πλέον και τα δύο μεγαλύτερα ονόματα του ευρωπαϊκού τουρισμού, ΤUI και Thomas Cook, τα οποία, αν και έχουν ήδη στην «ομπρέλα» τους κοντά στα 11.500 δωμάτια και συνολικά 84 ξενοδοχεία στους δημοφιλέστερους ελληνικούς προορισμούς, κυρίως μέσα από συνεργασίες franchise, «επενδύουν» περαιτέρω για τη διετία 2019-2020 στην ελληνική αγορά, με δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για ιδιόκτητες, πλέον, ξενοδοχειακές μονάδες. Συνυπολογίζουν δε τη χώρα μας στις πιο ώριμες τουριστικά ευρωπαϊκές αγορές και προσβλέπουν στη διατήρηση των υψηλών επιδόσεων του ελληνικού τουρισμού. Και οι δύο όμιλοι, με τα μεγαλύτερα μερίδια αγοράς στις βασικότερες αγορές εξερχόμενου τουρισμού της Ευρώπης, τη βρετανική και τη γερμανική, έχουν βιώσει φέτος, από την αρχή της χρονιάς, τον αντίκτυπο από τους «τριγμούς» λόγω Brexit, αλλά και τους πιο συγκρατημένους ρυθμούς ανάπτυξης της γερμανικής οικονομίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το πώς θα κυλήσει η νέα θερινή σεζόν, που έχει μόλις ξεκινήσει. Τόσο η TUI όσο και η Thomas Cook είδαν τις οικονομικές τους επιδόσεις στο πρώτο εξάμηνο της χρήσης 2018-2019 (έως τις 31 Μαρτίου 2019) να πιέζονται περαιτέρω, σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις της περασμένης εβδομάδας, με σημαντική διεύρυνση των ζημιών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, ειδικά για την Τhomas Cook, με τις αιτίες να εντοπίζονται στο γενικότερο οικονομικό κλίμα αβεβαιότητας στην Ευρώπη, την περσινή καλοκαιρία στη Βόρεια Ευρώπη –που περιόρισε τα ταξίδια των Βορειοευρωπαίων στον ευρωπαϊκό Νότο–, το Brexit, τις εκπτώσεις της τελευταίας στιγμής για την πώληση περισσότερων «πακέτων».

Eξ ου και οι νέες επενδύσεις από πλευράς της TUI στην Κρήτη (μέσω του νέου Robinson Club, που πήρε πρόσφατα το «πράσινο φως» από την Eιδική Υπηρεσία Προώθησης και Αδειοδότησης Τουριστικών Επενδύσεων), την Κω (τα πρώην ξενοδοχεία Lakitira, από κοινού με τον όμιλο Atlantica), ενώ 44

Μάιος - Ιούνιος 2019

έπεται και η Ρόδος, στο ένα από τα δύο πολυσυζητημένα ακίνητα της Αφάντου, όπου έχει πλειοδοτήσει ο όμιλος Atlantica. Όσον αφορά στην Thomas Cook, μέσω του επενδυτικού οχήματος Thomas Cook Hotel Investments (TCHI), πρόσφατα αποκτήθηκαν δύο νέα ξενοδοχειακά ακίνητα στη χώρα μας, στα οποία συμπεριλαμβάνεται και το ξενοδοχείο-ναυαρχίδα της εταιρείας, το Casa Cook Kos, το οποίο διαθέτει 100 δωμάτια και είναι η αποδοτικότερη ξενοδοχειακή μονάδα υπό την επωνυμία της Thomas Cook. Το δεύτερο ξενοδοχειακό ακίνητο αφορά μια έκταση στην Κω στην οποία η εταιρεία προτίθεται να κατασκευάσει ένα ξενοδοχείο Cook’s Club 250 δωματίων, ενώ στο «ραντάρ» του ομίλου βρίσκεται η Κρήτη και η Πελοπόννησος. Από τις νέες, εμβληματικές επενδύσεις δεν θα μπορούσε να μείνει εκτός το νέο Ikos Aria στην Κω, που άνοιξε στις αρχές Μαΐου, μετά από μια επένδυση συνολικού ύψους 100 εκατ. ευρώ. Τα Ikos Resorts αναπτύσσονται μέσω της LBRI, η οποία ιδρύθηκε το 2016, με έδρα το Λουξεμβούργο. Τη διοίκηση της LBRI ασκούν οι κύριοι Σταύρος Ανδρεάδης, Ανδρέας Α. Ανδρεάδης και Mathieu Guillemin, με κύριους μετόχους τον Σταύρο και τον Ανδρέα Ανδρεάδη, τον Mathieu Guillemin, το Oaktree Capital Management LP, την Goldman Sachs Asset Management, την Hermes GPE και επενδυτικά κεφάλαια, ενώ από το 2018 η αλυσίδα έχει επεκταθεί και στην Ισπανία. Ο όμιλος διαθέτει δύο θέρετρα στη Χαλκιδική, τα πολυβραβευμένα Ikos Oceania και Ikos

Olivia, ένα στην Κέρκυρα, το Ikos Dassia, και ένα στην Κω, το νέο Ikos Aria, ενώ έπεται και συνέχεια εντός κι εκτός Ελλάδας (βλ. Πορτογαλία). Στις αφίξεις του καλοκαιριού προστίθεται και το νέο Angsana Corfu στην Κέρκυρα, στη θέση του παλιού San Stefano στις Μπενίτσες, που φέρει την υπογραφή του διεθνούς ξενοδοχειακού ομίλου Banyan Tree Hotels & Resorts, που έρχεται από την Ασία και κάνει το ντεμπούτο του στην Ευρώπη από τη χώρα μας, για να ακολουθήσουν τα επόμενα βήματα σε Αυστρία και Ισπανία, με βάση τον σχεδιασμό για τα επόμενα χρόνια. Το Angsana Corfu αποτελεί σημαντική επένδυση (άνω των 50 εκατ. ευρώ) τόσο για την ιδιοκτήτρια εταιρεία, την KLC ΙΙΙ Hellas, που ανήκει στον όμιλο Κέρτσικωφ, όσο και για την Banyan Tree Hotels & Resorts, που διαχειρίζεται τα brands Angsana, Banyan Tree, Cassia και Dhawa.

▶ Νέες κλίνες στην Αθήνα και το 2019 Tην ίδια στιγμή, δεν έχουν τέλος οι ξενοδοχειακές επενδύσεις στην Αθήνα, όπου εκατοντάδες νέα δωμάτια, είτε πρόκειται για νέα ξενοδοχεία, είτε για σπίτια βραχυχρόνιων τουριστικών μισθώσεων, είτε ακόμη και για ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, αναμένεται να προστεθούν και το 2019, αυξάνοντας περαιτέρω τον ανταγωνισμό.

Για αργότερα προγραμματίζεται η νέα προσθήκη για τον όμιλο ΛΑΜΨΑ με το King’s Palace, που θα έρθει να συμπληρώσει την «τριλογία» του Συντάγματος για τον όμιλο μαζί με τη Μεγάλη Βρεταννία και το King George. To νέο ξενοδοχείο, στο ακίνητο ιδιοκτησίας του Αλληλοβοηθητικού Ταμείου Πρόνοιας Πρώην Εργαζομένων ΑΤΕ, αναμένεται να ξεκινήσει τη λειτουργία του στις αρχές του 2020, υπό τη διαχείριση του διεθνούς ξενοδοχειακού ομίλου Accor Hotels, με την εμπορική επωνυμία MGallery, με το ύψος της επένδυσης ανακατασκευής να αγγίζει τα 20 εκατ. ευρώ. Απουσιάζουν οι επίσημες ανακοινώσεις για το χρονοδιάγραμμα λειτουργίας ενός ακόμη, «ασφαλιστικού» ακινήτου, αυτού του πρώην Esperia στη Σταδίου, τη μακροχρόνια παραχώρηση του οποίου έχουν αναλάβει με 96 χιλ. ευρώ μίσθωμα τον μήνα οι νεοεισερχόμενοι στην ελληνική αγορά Ισραηλινοί της Fattal (με τα Leonardo Hotels),

ίων ετών έχει τα ευ λ τε ν τω η σ η θ ν Η τουριστική ά ενδύσεις, επ ς τι ς ο ρ π ς ω α ερ νούμ φέρει εντυπωσιακά ς μονάδες. έε ν ε σ ν, ώ ν η θ Α ς τό εντός κι εκ με προγραμματισμένες επενδύσεις άνω των 10,5 εκατ. ευρώ για τη μετατροπή του ξενοδοχείου σε 5 αστέρων. Αντίθετα, προχωρούν οι εργασίες για το πρώην «Κάνιγγος 21», το ξενοδοχείο στη συμβολή των οδών Κάνιγγος και Χαλκοκονδύλη, ιδιοκτησίας του Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης Επικούρησης Ασφαλιστών και Προσωπικού Ασφαλιστικών Επιχειρήσεων, τη μίσθωση του οποίου έχει αναλάβει η Zeus International του Χάρη Σιγανού, με προοπτική τη λειτουργία του σε έναν χρόνο από σήμερα, την άνοιξη του 2020. Νωρίτερα θα λειτουργήσει ένα επίσης πρώην «ασφαλιστικό» ακίνητο στην Ομόνοια, στο πρώην La Mirage, για τη μετατροπή της παλιάς και εγκαταλελειμμένης μονάδας των 208 δωματίων σε ξενοδοχείο 4 αστέρων της ισραηλινής αλυσίδας Brown Hotels, η οποία, κι αυτή με τη σειρά της, έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Η Brown Hotels υπομίσθωσε το ξενοδοχείο από τον κ. Στέλιο Ιωαννίδη, τον ξενοδοχειακό επιχειρηματία o οποίος διαθέτει κι άλλες μονάδες στην Αθήνα και είχε υποβάλει προ διετίας τη μοναδική προσφορά στον διαγωνισμό της Υπηρεσίας Αξιοποίησης Ακίνητης Περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων για λογαριασμό του ιδιοκτήτη, του Μετοχικού Ταμείου Αεροπορίας, για τη μίσθωση του πρώην La Mirage. Τώρα, ο ίδιος «ποντάρει» πολλά και σε ένα νέο εγχείρημα στην οδό Ερμού, για το ολοκαίνουργιο Athens Utopia Ermou, το νέο ξενοδοχείο στη μεγαλύτερη εμπορική πιάτσα της Ελλάδας, στο ακίνητο που έχει μισθώσει από τον επιχειρηματία Πάνο Γερμανό στον αριθμό 46, στο ισόγειο του οποίου λειτουργεί το κατάστημα της αλυσίδας Forever 21.

To Athens Utopia Ermou, με 28 δωμάτια και roof garden με εντυπωσιακή θέα στην Ακρόπολη, είναι το δεύτερο καινούργιο ξενοδοχείο που θα λειτουργήσει φέτος το καλοκαίρι στον πεζόδρομο, μετά το 4 αστέρων Elia Ermou, που λειτουργεί εδώ και λίγο καιρό στον αριθμό 15-17 και, φυσικά, το Electra Athens, των Electra Hotels & Resorts, με μακρά ιστορία στην «καρδιά» του εμπορικού κέντρου της ελληνικής πρωτεύουσας. • • • ΧΡΗΜΑ 45

αφιέρωμα

Σύμφωνα με την εξειδικευμένη εταιρεία GBR Consulting, «η ξενοδοχειακή αγορά της Αθήνας πρόσθεσε γύρω στα 800 νέα δωμάτια για τις κατηγορίες 3-5 αστέρων το 2018, ενώ μόνο το νέο Athens Hyatt, που άνοιξε μέσα στο έτος, πρόσθεσε 310 νέα δωμάτια. Και το 2019, εκατοντάδες νέα δωμάτια, από καινούργιες προσθήκες αλλά και ανακαινίσεις, πρόκειται να προστεθούν στην Αττική, ξεκινώντας καταρχάς από το νέο, εμβληματικό Four Seasons στον Αστέρα Βουλιαγμένης, που λειτουργεί ήδη από το τέλος Μαρτίου, δημιουργώντας νέα δεδομένα για την πολυσυζημένη Aττική Ριβιέρα. Στις νέες προσθήκες που έρχονται στο δυναμικό της πρωτεύουσας είναι το τετράστερο Ever Eden με 240 δωμάτια της Somewhere Hotels στην Ανάβυσσο, αλλά και το πεντάστερο Academia of Athens Autograph Collection, 60 δωματίων, στο κέντρο της Αθήνας, του ομίλου Marriott». Πέραν της Αθήνας, μεγαλύτερο ενδιαφέρον, πλέον, λόγω αναπλάσεων αλλά και της Cosco, προσελκύει και ο Πειραιάς, στον οποίο, πέραν του δεδηλωμένου ενδιαφέροντος από ξένες ξενοδοχειακές αλυσίδες (όπως π.χ. τον όμιλο Accor, που ενισχύει συνολικά την παρουσία του στην Αθήνα μέσα και από το νέο Ibis Styles Athens Routes, με το ντεμπούτο του brand “Ibis” στην ελληνική πρωτεύουσα), επενδύουν και οι εγχώριοι ξενοδόχοι, όπως ο όμιλος Σαντίκου, με παρουσία στις Σποράδες, αλλά πλέον και στον Πειραιά μέσα από το ολοκαίνουργιο The Alex στην Καστέλλα. Στο κέντρο, στο πλαίσιο των νέων, μεγάλων επενδύσεων, από το ερχόμενο φθινόπωρο, πρόκειται να λειτουργήσει και το νέο πεντάστερο boutique ξενοδοχείο του ομίλου Κόκκαλη στο Σύνταγμα, το Athens Town House, 45 κλειδιών, στο διατηρητέο κτήριο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, σε μια επένδυση άνω των 7 εκατ. ευρώ.

αφιέρωμα

ΑΡΘΡΟ του Γρηγόρη Τάσιου, προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων

Προτεραιότητα πρέπει να γίνει η απεξάρτηση από τις διακυμάνσεις της συγκυρίας

Ζ

ούμε σε έναν κόσμο που αλλάζει με καταιγιστικούς ρυθμούς και η προσαρμογή είναι βασική προϋπόθεση για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα σε όλο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένου, ασφαλώς, και του τουρισμού. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, είδαμε από την πλευρά της ηγεσίας του Υπουργείου Τουρισμού μια μονοσήμαντη προσέγγιση, εστιασμένη στον αριθμό των αφίξεων, με ανακοινώσεις των ρεκόρ που καταρρίπτονταν τη μια χρονιά μετά την άλλη. Αυτή η προσέγγιση δεν βοήθησε να αντιληφθούμε πως είναι άλλο πράγμα η εκμετάλλευση μιας συγκυρίας και τελείως διαφορετικό το να χαράξουμε μια μακρόπνοη εθνική στρατηγική για τον τουρισμό, η οποία θα βασίζεται κυρίως στο τι μπορούμε να κάνουμε εμείς και πολύ λιγότερο στο τι κάνουν ή δεν κάνουν οι άλλοι. Είναι μια λάθος συζήτηση, κάθε χρονιά, στο ξεκίνημα της σεζόν, να συζητάμε –και φέτος– πώς θα πάνε οι αφίξεις το 2019. Διότι και πάλι εγκλωβιζόμαστε στη λογική της συγκυρίας. Συγκυριακά, οι κύκλοι όπως ανοίγουν έτσι και κλείνουν. Οι βασικοί ανταγωνιστές μας στην ευρύτερη γειτονιά μας ανακάμπτουν (Τουρκία, Αίγυπτος, Τυνησία κ.λπ.), μετά τα προβλήματα που είχαν τα προηγούμενα χρόνια, και τα οποία δημιούργησαν για εμάς την ευκαιρία για τη δυναμική που ζήσαμε. Μάλιστα, η Τουρκία συγκεντρώνει πλεονεκτήματα στον τουρισμό που εμείς δεν έχουμε. Έχει εθνικό νόμισμα που υποτιμάται. Επιδοτεί τις αεροπορικές θέσεις, κάτι που αντίκειται στους ευρωπαϊκούς κανόνες ανταγωνισμού για τα κράτη-μέλη της 46

Μάιος - Ιούνιος 2019

ΕΕ. Επιπλέον, υπάρχει μια έκρηξη τουριστικών επενδύσεων στα παράλια της Τουρκίας, που προέρχονται από παραδοσιακές ευρωπαϊκές αγορές (Γερμανία, Βρετανία κ.λπ.) και είναι αναμενόμενο να κατευθύνεται προς τα εκεί ένας μεγάλος όγκος του τουριστικού ρεύματος από τις χώρες αυτές, προκειμένου να αρχίσουν να αποδίδουν κέρδη στους επενδυτές. Τώρα, μάλιστα, προστίθενται κι άλλοι παράγοντες που ψαλιδίζουν τη δυναμική μας, όπως οι αβεβαιότητες που δημιουργεί η εκκρεμότητα του Brexit, οι αρρυθμίες σε πολλές αγορές της Αν. Ευρώπης και, ασφαλώς, το γεγονός πως σε μια Ευρώπη που αντιμετωπίζει το οικονομικό μέλλον της με σκεπτικισμό, η τελική απόφαση για ταξίδια και διακοπές έχει ως αποκλειστικό κριτήριο την τιμή. Αυτή η πολυπαραγοντική εξίσωση εξηγεί και το γιατί διαπιστώνεται υποτονικότητα στις κρατήσεις, με τις πληρότητες να μην ξεπερνούν, στο ξεκίνημα της σεζόν, με βάση τα στοιχεία στα τέλη Μαΐου, το 70% για το τετράμηνο αιχμής της τουριστικής κίνησης Ιουνίου-Σεπτεμβρίου. Ήδη οι αυξήσεις 3-5% που πετύχαμε στις τιμές μας, με βάση τα περσινά δεδομένα, για το 2019 εξανεμίζονται και, παρά την παράταση των εκπτώσεων για “early booking”, φαίνεται πως όλα θα κριθούν... “last minute”. Όσο για τη μείωση του ΦΠΑ, μόνο στην εστίαση, αποδεικνύεται πως είναι κάτι πολύ λίγο, που ήρθε μάλιστα και πολύ αργά. Άλλωστε, το 30% της ενιαίας τιμής στα all inclusive υπάγεται στον κανονικό συντελεστή ΦΠΑ 24%. Επιπλέον, η διατήρηση καφέ, αναψυκτικών και χυμών στο 24%

δεν παύει να είναι επιβαρυντική. Συνεπώς, το μόνο πρακτικό αποτέλεσμα που θα έχει η μείωση είναι να ενταθούν οι πιέσεις των tour operators για περαιτέρω μειώσεις τιμών. Στη βάση αυτών των δεδομένων, είναι σαφές πως τελικά θα είναι επιτυχία αν στο τέλος της σεζόν (και αν κερδηθεί το στοίχημα ενός θετικού Οκτωβρίου) καταφέρουμε να σταθεροποιηθούμε στα ίδια επίπεδα με πέρυσι. Χρειάζεται, λοιπόν, μια σοβαρή συζήτηση όχι για το πώς θα πηγαίνουμε από σεζόν σε σεζόν, αλλά για το πώς θα πρέπει να μοιάζει το ελληνικό τουριστικό προϊόν στο τέλος της επόμενης δεκαετίας. Αυτή είναι η ουσιαστική συζήτηση που πρέπει να γίνει και στο τραπέζι θα πρέπει να καθίσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι και να συμφωνήσουν με δεσμευτικούς όρους για τη συμβολή του καθενός στην υπόθεση που λέγεται ελληνικός τουρισμός. Όταν η άμεση και έμμεση συμμετοχή του τουρισμού στο εθνικό ΑΕΠ φθάνει πλέον το 25% και απασχολεί 1 εκατομμύριο εργαζομένους, δεν μπορούμε να συνεχίσουμε την τακτική του «βλέποντας και κάνοντας». Προτεραιότητα πρέπει να γίνει η απεξάρτηση από τις διακυμάνσεις της συγκυρίας. Προτεραιότητα πρέπει να αποτελέσει η στροφή από τον παραδοσιακό, μαζικό, μονοθεματικό τουρισμό του «ήλιος-θάλασσα» σε έναν διαφοροποιημένο και πολυθεματικό τουρισμό 365 ημερών. Προτεραιότητα πρέπει να γίνει η απεύθυνση σε επισκέπτες με υψηλότερες απαιτήσεις και υψηλότερης απόδοσης για την ελληνική τουριστική οικονομία. Προτεραιότητα όμως δεν σημαίνει ευχές και εξαγγελίες. Έχουν γίνει, άλλωστε, πολλές. Σημαίνει σχέδιο με αρχή, μέση και τέλος. Σημαίνει, πρώτα και κύρια, υποδομές που να ανταποκρίνονται σε αυτές τις απαιτήσεις. Ακόμη συζητάμε για μαρίνες και υδατοδρόμια, όταν θα έπρεπε να έχουν κλείσει από χρόνια ως κεφάλαια. Σημαίνει ξεκάθαροι κανόνες για επενδύσεις. Τι μπορεί να γίνει και πού, ώστε κανένας επενδυτής να μην μπαίνει σε περιπέτειες με άγνωστη κατάληξη. Σημαίνει, επίσης, ένα σοβαρό και σταθερό πλαίσιο τόσο για τη φορολογία όσο και για την προστασία από τον αθέμιτο ανταγωνισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Η σεζόν, λοιπόν, λίγο πάνω, λίγο κάτω, θα βγει. Αλλά δεν είναι αυτό το μεγάλο ζητούμενο για τον τουρισμό και το ξενοδοχείο προκειμένου να συνεχίζουν να αποδίδουν μεγάλες υπεραξίες στην ελληνική οικονομία και να στηρίζουν τη συνοχή της κοινωνίας. Το αληθινά μεγάλο ζητούμενο είναι η νέα οπτική που πρέπει να αποκτήσουμε για το μέλλον, ώστε να καταφέρουμε και να το κερδίσουμε «με το σπαθί μας» και όχι να περιμένουμε κάθε φορά τι θα φέρει η συγκυρία. • • •

άρθρο

Υψηλής ποιότητας υπηρεσίες από το Crowne Plaza Athens City Centre Το βραβευμένο Crowne Plaza Athens City Centre διακρίνεται για την εξαιρετική ποιότητα των υπηρεσιών του σε όλους τους τομείς. Βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας, εκτός δακτυλίου, και είναι εύκολα προσβάσιμο με τα μέσα μαζικής μεταφοράς (ο σταθμός του Μετρό απέχει μόλις 5’ με τα πόδια). Διαμονή Το Crowne Plaza Athens City Centre κάνει τον επισκέπτη να αισθάνεται άνετα, χάρη στη διακριτική κομψότητα στο design, την υψηλή τεχνολογία και τις πολυτελείς ανέσεις. Έμμεσος φωτισμός, άριστη ηχομόνωση και ευρύχωρα ψηφιδωτά μπάνια καλωσορίζουν τον επισκέπτη σε κάθε δωμάτιο. Ωστόσο, τη διαφορά κάνουν οι λεπτομέρειες, όπως οι ντουλάπες με εσωτερικό φωτισμό, το media hub κάτω από την επίπεδη οθόνη, το ασύρματο τηλέφωνο, οι επάλληλες κουρτίνες για πλήρη συσκότιση, το πλήρως εξοπλισμένο mini bar, η ρυθμιζόμενη καρέκλα γραφείου, οι μεγεθυντικοί καθρέφτες στο μπάνιο και πολλές άλλες. Το ξενοδοχείο, υπό την καθοδήγηση ειδικών γιατρών του εξωτερικού, αλλά και την επίβλεψη του ομίλου της IHG, είναι υπερήφανο για το Sleep Advantage Program, το οποίο εξασφαλίζει έναν αξέχαστο ύπνο, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε όλα τα σημεία που είναι απαραίτητα, όπως το άνετο κρεβάτι με τα ειδικά ανατομικά στρώματα, τη σωστή ρύθμιση της θερμοκρασίας του δωματίου, την ηχομόνωση, αλλά και την επιλογή από μια ποικιλία μαξιλαριών ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός. Συνέδρια και εκδηλώσεις Σε διάφορα επίπεδα του ξενοδοχείου, υπάρχουν 14 υψηλής τεχνολογίας αίθουσες, ικανές να φιλοξενήσουν έως και 1.000 άτομα. Τόσο οι αίθουσες με φυσικό φωτισμό όσο και οι υπόλοιπες έχουν τις προδιαγραφές για εξαιρετικά επιτυχημένες επαγγελματικές ή κοινωνικές εκδηλώσεις. Όλες χαρακτηρίζονται από ευελιξία χρήσης, αφού μπορούν να χωριστούν σε μικρότερες ή να λειτουργήσουν ως ενιαίες. Ο εξοπλισμός είναι σύμφωνος με τις ιδιαίτερες απαιτήσεις στον χώρο των συνεδρίων, επενδύοντας στις εργονομικά σχεδιασμένες συνεδριακές καρέκλες για πολύωρη παραμονή, στο πολύ γρήγορο wi-fi, αλλά και στον υπερσύγχρονο υλικοτεχνικό εξοπλισμό. Κάθε εκδήλωση πλαισιώνεται από μια εύγευστη και ειδικά διαμορφωμένη πρόταση, ανάλογα με τις απαιτήσεις των πελατών, η οποία περιλαμβάνει πλούσια διαλείμματα με καφέ και συνοδευτικά, πεντανόστιμα γεύματα με φρέσκα υλικά υψηλής ποιότητας, αλλά και απίθανα κοκτέιλ. Ο πολυλειτουργικός χώρος PLATO επιτρέπει άμεση πρόσβαση στο λόμπι και μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι και 80 άτομα. Η αίθουσα SOCRATES είναι ικανή να υποδεχτεί συνέδριο μέχρι 430 άτομα.

Στον ημιώροφο, με φυσικό φωτισμό, βρίσκεται και η αίθουσα HERODOTUS, η οποία είναι ιδανική για παρουσιάσεις, συναντήσεις και εκδηλώσεις από 25 μέχρι και 60 ατόμων. Στον ίδιο όροφο, βρίσκεται η μινιμαλιστική αίθουσα HIPPOCRATES, κατάλληλη για παρουσιάσεις, δεξιώσεις και κοκτέιλ για 60-70 άτομα περίπου, καθώς και η αίθουσα THALES, με τον υψηλής τεχνολογίας εξοπλισμό και τον φυσικό φωτισμό της, η οποία ενδείκνυται για ολιγομελείς συναντήσεις. Η αίθουσα DEMOCRITUS έχει το προνόμιο της ιδιωτικής εισόδου και είναι ιδανική για δεξιώσεις μέχρι 140 άτομα, αλλά και για κοκτέιλ 180 ανθρώπων. Η πρόσφατα, πλήρως ανακαινισμένη αίθουσα BALLROOM των 895 τ.μ., με τη μοντέρνα αισθητική και τον υπερσύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό, μπορεί να φιλοξενήσει συνέδρια, επαγγελματικές συναντήσεις και κοινωνικές εκδηλώσεις. ΑΛΛΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Η διαμονή και οι εκδηλώσεις πλαισιώνονται από εξαιρετικές υπηρεσίες: Roof Garden Από τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο, το Roof Garden Restaurant ανοίγει τις πόρτες του κάτω από τον έναστρο ουρανό της Αθήνας, με θέα τον Λυκαβηττό. Μια ποικιλία από ελαφριά πιάτα μεσογειακής κουζίνας και δροσερά κοκτέιλ σάς περιμένουν για να απολαύσετε το γεύμα ή το δείπνο σας, ενώ σε ξεχωριστό χώρο μπορείτε να χαλαρώσετε στη δροσιά της πισίνας και να χαρείτε τον ήλιο επάνω σε άνετες ξαπλώστρες. Εστιατόριο «Αμβροσία» Ένα σταυροδρόμι ελληνικών συστατικών, μεσογειακών γεύσεων και γαλλικής τεχνογνωσίας, με πιάτα που δημιούργησε ο σεφ Γεώργιος Κοσκινάς. Γυμναστική-Ευεξία Για όσους η άσκηση, η χαλάρωση και η ευεξία αποτελούν προτεραιότητα το ξενοδοχείο προσφέρει μια ποικιλία από όργανα γυμναστικής, αλλά και πολλαπλά είδη θεραπειών και μασάζ. Στο λόμπι του ξενοδοχείου βρίσκεται και το Run Bar, στο οποίο προσφέρονται φρούτα, νερό, πετσέτες και χάρτης με διαδρομές για περπάτημα, τρέξιμο και ποδήλατο. Οι χώροι της υποδοχής, του bar και του lobby θα ανακαινιστούν μέσα στους καλοκαιρινούς μήνες, αλλάζοντας την αίσθηση που θα έχει ο επισκέπτης. • • • ΧΡΗΜΑ 47

[αφιέρωμα]

Θα καταργηθεί η πετρελαιοκίνηση; Όχι φυσικά, ούτε υπάρχει λόγος να αποφύγετε την αγορά ενός diesel αυτοκινήτου. Το μόνο ερώτημα είναι αν όντως το χρειάζεστε...

Α

ν κάνετε πάνω από 30 km τη μέρα, ως επί το πλείστον, στο κέντρο της πόλης, τότε καλό είναι να εξετάσετε την απόκτηση υβριδικού ή ηλεκτρικού αυτοκινήτου. Μελετούσα, τις προάλλες, μέσω στοιχείων της TOM-TOM, τις πόλεις που έχουν τον μεγαλύτερο κυκλοφοριακό φόρτο –και κατ’ επέκταση νέφος– στον κόσμο. Πρωταθλήτρια είναι η Βομβάη, ελάχιστα πριν το έμφραγμα βρίσκονται άλλες 8 μεγαλουπόλεις στον κόσμο: Μπογκοτά, Λίμα, Νέο Δελχί, Μόσχα, Κωνσταντινούπολη, Τζακάρτα, Μπανγκόκ, Μεξικό. Όχι ότι διαφέρει πολύ η Αθήνα, στην 29η θέση της σχετικής λίστας, σε σύνολο 403 πόλεων, στις οποίες του Τάκη Πουρναράκη είναι αντικείμενο μελέτης η επιβαρυμένη κυκλοφορία. Αν, λοιπόν, κατά βάση, στην καθημερινότητά σας είστε μποτιλιαρισμένοι στο κέντρο της πόλης, τότε μην πάρετε πετρελαιοκίνητο όχημα. Πάρτε ένα υβριδικό Yaris, ένα mild hybrid Ignis, ένα ηλεκτρικό i3 –αυτά τα οχήματα έχουν σχεδιαστεί γι’ αυτές τις συνθήκες και θα εξυπηρετήσουν καλύτερα τις ανάγκες σας, χώρια που θα καταναλώνετε λιγότερο και, κατ’ επέκταση, θα ρυπαίνετε λιγότερο. Οι εκπεμπόμενοι ρύποι στο κέντρο των πόλεων είναι μεγάλο θέμα. Όπως, ίσως, γνωρίζετε, πλέον, ο τρόπος μέτρησης αυτών των ρύπων άλλαξε, με αφορμή το σκάνδαλο “Dieselgate”. Από τον περασμένο Σεπτέμβριο, όλες οι αυτοκινητοβιομηχανίες υποχρεούνται να τεστάρουν τις καταναλώσεις και τις εκπομπές ρύπων των νέων μοντέλων με βάση τον νεότερο κύκλο μέτρησης WLTP –ο προηγούμενος NEDC μάς τελείωσε. Ο νέος κύκλος μέτρησης στόχο έχει να απεικονίσει ρεαλιστικά τις εκπομπές ρύπων. Όπως, ίσως, γνωρίζετε, οι ρύποι είναι απόλυτα και αναλογικά εξαρτημένοι από την κατανάλωση ενός κινητήρα. Σήμερα, όλα τα νέα μοντέλα που πληρούν τα πρότυπα ρύπων Euro 6c, Euro 6d-TEMP με WLTP φέρουν μέτρηση οξειδίων αζώτου (NOx) και σωματιδίων (RDE). Σε ποιες όμως ταχύτητες γίνονται αυτά τα τεστ; Πόσο κοντά, τελικά, είναι στην πραγματική οδήγηση; Ας τα δούμε πιο αναλυτικά: Κύκλος δοκιμών

Περιβάλλον δοκιμών

Χρόνος δοκιμών

Απόσταση

Μέση ταχύτητα

Μέγιστη ταχύτητα

Θερμοκρασία περιβάλλοντος

Τεστ NEDC

66% πόλη, 34% εκτός πόλεως, 2 φάσεις

20 λεπτά

11 χιλιόμετρα

34 km/h

120 km/h

20o C-30o C

Τεστ WLTP

52% πόλη, 48% εκτός πόλεως, 4 φάσεις (με χαμηλή, μέτρια, ψηλή, πολύ υψηλή ταχύτητα)

30 λεπτά

23,25 χιλιόμετρα

46.5 km/h

131 km/h

23o C, διόρθωση στους 14o C για τις εκπομπές CO2

48

Μάιος - Ιούνιος 2019

αφιέρωμα Με τις πιο ρεαλιστικές, λοιπόν, μετρήσεις WLTP, αναδεικνύεται περίτρανα ότι ο μόνος τρόπος να επιτευχθούν οι στόχοι που θέτει η ΕΕ όσον αφορά τον μέσο όρο ρύπων (120 gr CO2/km σήμερα, 95 gr CO2/km από το 2021) είναι να ταξινομούνται, κατά βάση, οχήματα με χαμηλή κατανάλωση. Προφανώς, τα πετρελαιοκίνητα οχήματα έχουν σημαντικά μικρότερη κατανάλωση από τα αντίστοιχα βενζινοκίνητα, ενώ υπερέχουν και των υβριδικών αν μιλάμε για ταξίδια και περιαστικές μετακινήσεις. Οπότε είναι σαφέστατο ότι οι

κατασκευαστές αυτοκινήτων, για να πετύχουν τον στόχο τους, πρέπει να ταξινομούν όσο το δυνατόν περισσότερα πετρελαιοκίνητα οχήματα. Σήμερα, στην Ευρώπη, η αναλογία είναι 50% βενζίνη, 40% diesel και 10% υβριδικά/ηλεκτρικά οχήματα. Μέχρι το 2030 υπολογίζεται πως επτά στους δέκα κατοίκους του πλανήτη θα ζουν στις μεγαλουπόλεις και παγκοσμίως η αναλογία κυκλοφορούντων οχημάτων θα έχει μεταβληθεί στο: 30% βενζίνη, 30% diesel, 40% υβριδικά/ηλεκτρικά. Αυτός είναι ο σχεδιασμός των κατασκευαστών. ΧΡΗΜΑ 49

αφιέρωμα

Όπως εύκολα διαπιστώνει κανείς, ο βενζινοκινητήρας είναι αυτός που θα δεχτεί τη μεγαλύτερη μείωση παραγωγής, και ο λόγος που θα συμβεί αυτό είναι απλός: έχει τον χειρότερο συντελεστή ενεργειακής απόδοσης. Για να επιτευχθούν όμως τα πολύ αυστηρά όρια εκπομπών ρύπων δεν αρκεί μόνο να αλλάξει η αναλογία βενζίνης/πετρελαίου σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα. Οι μηχανικοί δουλεύουν πάνω σε ήπια υβριδικά μοντέλα, τα οποία, σε συνδυασμό με την αποδοτικότητα του πετρελαιοκινητήρα, θα δώσουν ακόμη χαμηλότερες καταναλώσεις. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ήπιο υβριδικό σύστημα της JLR, το οποίο συνδυάζεται τόσο με βενζινοκινητήρα όσο και με πετρελαιοκινητήρα. Εν κατακλείδι, αν διανύετε περισσότερα από 50 km την ημέρα, ως επί το πλείστον, εκτός αστικού ιστού, τότε σας συμφέρει η πετρελαιοκίνηση. Η μόνη εναλλακτική είναι η χρήση κινητήρα φυσικού αερίου, αλλά δεν υπάρχουν πολλά πρατήρια, οπότε έχει σημασία πού κατοικείτε. Αν τώρα κάνετε μέχρι 20 km την ημέρα εντός πόλης, ένας μικρός υπερτρο-

50

Μάιος - Ιούνιος 2019

αφιέρωμα

φοδοτούμενος βενζινοκινητήρας είναι η πιο ταιριαστή λύση στις ανάγκες σας. Αν όμως τα χιλιόμετρα που διανύετε εντός πόλης είναι περισσότερα, ξεπερνούν τα 50 και φτάνουν και τα 100 ημερησίως, τότε η πιο αποδοτική επιλογή είναι ένα υβριδικό ή ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Αρκεί για το τελευταίο να έχετε πρόσβαση σε ιδιωτικό χώρο στάθμευσης ο οποίος διαθέτει παροχή ρεύματος. Το ρεύμα είναι σήμερα, με διαφορά, η πιο αποδοτική λύση, με κόστος 2 ευρώ/100 km. Ένα αντίστοιχο όχημα φυσικού αερίου θέλει 4 ευρώ/100 km, ένα πετρελαιοκίνητο 8 ευρώ/100 km και ένα βενζινοκίνητο 11-12 ευρώ/100 km. Όλα αυτά σύμφωνα με τις δικές μας δοκιμές, που μπορείτε να διαβάζετε στο www.banks.com.gr. Η τελική απόφαση είναι δική σας. • • •

Χάρης Δάνδουρας Εμπορικός διευθυντής της SEAT Πώς βλέπετε την πετρελαιοκίνηση ανακοινώσεις τοπικών αρχών σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις πως επίκεινται απαγοστην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια; Οι πωλήσεις αυτοκινήτων με κινητήρες diesel στην Ευρώπη το 2018 ανήλθαν σε 5,6 εκατομμύρια οχήματα συνολικά, όγκος που είναι ο χαμηλότερος που έχει σημειωθεί από το 2001. Η διείσδυση του καυσίμου στο συνολικό mix πωλήσεων ανήλθε σε 36%, επίσης υποχωρώντας σημαντικά από τα επίπεδα που είχε καταγράψει τα προηγούμενα χρόνια, με peak το 2011 με 55%. Η αρχή της υποχώρησης του diesel ως το βασικό καύσιμο προτίμησης των καταναλωτών ξεκίνησε από το 2015 με αφορμή το “Dieselgate” και εξελίχθηκε ως αποτέλεσμα της αβεβαιότητας των καταναλωτών μετά τις

ρεύσεις κίνησης ή εισόδου στο κέντρο της πόλης παλαιών αυτοκινήτων με κινητήρες diesel. Η εκτίμησή μας είναι πως η πτώση θα συνεχισθεί και τη φετινή χρονιά, αλλά σε πιο συγκρατημένους ρυθμούς, εμφανίζοντας τάσεις σταθεροποίησης. Η όποια περαιτέρω πτώση καταγραφεί στο μέλλον θα είναι αποτέλεσμα της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών στον τομέα των υβριδικών αυτοκινήτων και της ηλεκτροκίνησης. Τα αυτοκίνητα με σύγχρονους κινητήρες diesel θα συνεχίσουν να είναι κοντά μας για πολλά χρόνια ακόμα, ενώ για συγκεκριμέ-

νες κατηγορίες αυτοκινήτων και χρηστών που διανύουν πολλά χιλιόμετρα μέσα στον χρόνο, θα συνεχίσουν να αποτελούν μια εξαίρετη επιλογή.

Ποιες κινήσεις θα κάνει η εταιρεία σας για την προώθηση τεχνολογίας που συνδυάζει diesel με mild hybrid; Στα πλάνα της SEAT για τα επόμενα χρόνια δεν περιλαμβάνονται μοντέλα που συνδυάζουν τεχνολογία diesel και mild hybrid. Tα mild hybrid αυτοκίνητα που θα λανσαριστούν συνδυάζονται με κινητήρες βενζίνης, μέχρι και την έλευση της πλήρους ηλεκτροκίνησης, αρχικά με το Mii electric και στη συνέχεια με το ElBorn. ΧΡΗΜΑ 51

αφιέρωμα

H αυτοκίνηση αλλάζει παγκοσμίως,

στην Ελλάδα; Στη Mercedes επαίρονται ότι από καταβολής... του αυτοκινήτου χαράζουν τον δρόμο. Τους ρωτήσαμε, λοιπόν, για το άμεσο μέλλον… Στον Τάκη Πουρναράκη

Η Mercedes εναλλάσσεται με την Toyota στην πρώτη θέση παγκοσμίως στην κατασκευή οχημάτων. Αμφότερες κατασκευάζουν οκταψήφιους αριθμούς οχημάτων ετησίως –λογικά, αν θες να μάθεις το μέλλον στην αυτοκίνηση, πρέπει να ακούσεις τα σχέδια αυτών των κολοσσών. Απευθύναμε τις σχετικές ερωτήσεις στον γενικό διευθυντή Επιβατηγών Οχημάτων της Mercedes-Benz Ελλάς, Νίκο Πρέζα.

52

Μάιος - Ιούνιος 2019

Τα επόμενα χρόνια θα κυριαρχήσει κάποια μορφή κινητήριου συνόλου; Θερμικοί κινητήρες, ηλεκτροκινητήρες, κυψέλες υδρογόνου, υβριδικά συστήματα; Η αυστηροποίηση των κανονισμών εκπομπών ρύπων ωθεί τις αυτοκινητοβιομηχανίες προς την κατεύθυνση της εξεύρεσης εναλλακτικών λύσεων, προκειμένου να ξεπεράσουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν λόγω των εκπομπών CO2 και ΝΟx των κινητήρων εσωτερικής καύσης (ICE). Σε μια προσπάθεια να μειώσουν το αποτύπωμα άνθρακά τους στρέφονται προς τη χρήση υβριδικών συστημάτων και, φυσικά, προς την ηλεκτροκίνηση. Θεωρώ, ωστόσο, ότι η πλήρης προσαρμογή στην ηλεκτροκίνηση θα πάρει αρκετά χρόνια ακόμα, καθώς το κόστος για τις εφοδιαστικές αλυσίδες των εταιρειών είναι σήμερα εξαιρετικά υψηλό. Παρ’ όλα αυτά, θα δούμε μια αξιοσημείωτη επιτάχυνση του ρυθμού προσαρμογής, ειδικά στην κατηγορία των premium οχημάτων, που θα οδηγήσει στην αύξηση του ποσοστού διείσδυσης των υβριδικών και ηλεκτρικών μοντέλων. Πολλοί αγοραστές φοβούνται να αγοράσουν καινούργιο πετρελαιοκίνητο αυτοκίνητο, γιατί θεωρούν ότι θα απαγορευτεί η χρήση του στο κέντρο της πόλης. Υπάρχει περίπτωση να γίνει κάτι τέτοιο; Μετά την απελευθέρωση της πετρελαιοκίνησης

το 2011 σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και τον πρωταγωνιστικό ρόλο που απέκτησαν, κατά συνέπεια, τα πετρελαιοκίνητα οχήματα, περνάμε σήμερα μια περίοδο έντονης αμφισβήτησής τους, που δεν έχει κατά την άποψή μου ουσιαστική βάση. Χωρίς να γνωρίζω τις προθέσεις των αρμόδιων φορέων, μπορώ να πω ότι τα παραδείγματα που προέρχονται από χώρες με υψηλή περιβαλλοντολογική ευαισθησία δείχνουν ότι η απαγόρευση της κυκλοφορίας τους, όπου έχει εφαρμοστεί, περιορίζεται σε αυτοκίνητα παλαιότερης τεχνολογίας. Σχεδόν πάντα δε συνδέεται με κίνητρα ανανέωσης του στόλου με νέα οχήματα προηγμένων προδιαγραφών. Τη δεδομένη χρονική στιγμή, δεν βλέπω κανένα λόγο για μια τέτοια εξέλιξη. Προτείνω να εστιάσουμε αρχικά στην αυστηρή εφαρμογή του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου και να μη

υποδομές για να προωθηθεί η ηλεκτροκίνηση; Η προώθηση και περαιτέρω ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων και απαιτεί σίγουρα κρατική δραστηριοποίηση και δημόσιες επενδύσεις κυρίως όσον αφορά στη φόρτιση των οχημάτων. Η απόσταση που μας χωρίζει σήμερα από την υπόλοιπη Ευρώπη σε επίπεδο υποδομών είναι μεγάλη και δεν μπορεί να καλυφθεί μόνο μέσω ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Ο συνδυασμός πετρελαιοκίνησης με ήπια υβριδική τεχνολογία είναι εξαιρετικά αποδοτικός. Πόσο θα επεκταθεί στην γκάμα σας; Είναι, πράγματι, ένας εξαιρετικά αποδοτικός συνδυασμός, που μπορούμε να βρούμε ήδη στις

Νίκος Πρέζας Γενικός Διευθυντής Επιβατηγών Οχημάτων, Mercedes-Benz Ελλάς

δημιουργείται αβεβαιότητα στους δυνητικούς αγοραστές. Ποιες ενέργειες πρέπει να γίνουν σε κυβερνητικό επίπεδο για να προωθηθεί η υβριδική τεχνολογία; Χρειάζεται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, η οποία δεν θα εστιάζει μόνο στη μείωση του κόστους απόκτησης ενός υβριδικού ή ενός ηλεκτρικού οχήματος, αλλά και στην παροχή κινήτρων που να συνδέονται με τη χρήση τους. Αυτό αφορά τους ιδιώτες, τις εταιρείες, αλλά και τους χρήστες εταιρικών οχημάτων. Σήμερα, υπάρχουν στην Ευρώπη ώριμα συστήματα που ενσωματώνουν τα όσα προανέφερα, τα οποία μπορούμε να μελετήσουμε ως βέλτιστες πρακτικές και να τα προσαρμόσουμε στα ελληνικά δεδομένα, ώστε να συγκλίνουμε, τελικά, με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα στον τομέα αυτό. Απαιτεί κρατική πρωτοβουλία και δημόσιες

σειρές C-Class & E-Class, ενώ, όπως έχει ανακοινωθεί, σύντομα θα επεκταθεί και σε μοντέλα υψηλότερων κατηγοριών της γκάμας μας. Το δίκτυο συνεργείων της Mercedes στη χώρα μας έχει την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό για να υποστηρίξει την EQC; Η EQC σηματοδοτεί την είσοδό μας στη νέα εποχή της ηλεκτροκίνησης. Η μάρκα EQ αντιπροσωπεύει την «ηλεκτρική νοημοσύνη» της Mercedes-Benz και ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της. Είναι μια μάρκα τεχνολογίας και προϊόντων και προσφέρει ένα εκτενές οικοσύστημα οχημάτων, υπηρεσιών, τεχνολογιών και καινοτομιών ηλεκτρικής κινητικότητας. Η πρόκληση για εμάς είναι μεγάλη και είμαστε ήδη έτοιμοι να ανταποκριθούμε στις νέες απαιτήσεις που συνοδεύουν ένα ηλεκτρικό όχημα, καθώς διαθέτουμε ένα άρτια καταρτισμένο και εκπαιδευμένο δίκτυο συνεργατών EQ σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. • • • ΧΡΗΜΑ 53

αφιέρωμα

Η

φετινή και η επόμενη χρονιά φέρνουν πληθώρα νέων, σημαντικών μοντέλων για την εταιρεία σας. Ποια από αυτά θεωρείτε ότι θα αποτελέσουν την αιχμή του δόρατος στην ελληνική αγορά; Το 2019 είναι μια χρονιά με καταιγιστικές εξελίξεις για τη μάρκα, μετά το δυναμικό και επιτυχημένο λανσάρισμα πέρυσι της νέας A-Class, με το επαναστατικό σύστημα πολυμέσων MBUXMercedes-Benz User Experience, που αποτέλεσε για εμάς την αφετηρία μιας νέας εποχής, αυτής της συνδεσιμότητας. Φέτος, έχουμε ήδη λανσάρει στην ελληνική αγορά τη νέα B-Class, την εντυπωσιακή A-Class Sedan, τη CLA, με τη μοναδική κουπέ σχεδίαση, καθώς και την επιβλητική GLE. Παράλληλα, αναμένουμε σύντομα την ανανεωμένη GLC, την ηλεκτροκίνητη EQC, και βέβαια τη νέα μας πρόταση στην κατηγορία των compact SUVs, τη δυναμική GLB. Τέλος, δεν θα ήθελα να παραλείψω ότι καθώς το μέλλον της smart θα είναι αποκλειστικά ηλεκτρικό, διανύουμε την τελευταία χρονιά διάθεσης των μοντέλων smart με κινητήρα εσωτερικής καύσης. Για τον λόγο αυτό έχουμε δημιουργήσει μια ιδιαίτερα ελκυστική ειδική έκδοση με τη διακριτική ονομασία “urbanshadow”.

αφιέρωμα

Φορτιστής εν κινήσει

Πίσω ηλεκτροκινητήρας Μπαταρία

Electric Intelligence by Mercedes-Benz!

EQ σημαίνει ευφυής ηλεκτρική κινητικότητα: Η πρώτη ηλεκτρική Mercedes EQC πωλείται ήδη στη χώρα μας, με τιμή 80 χιλ. ευρώ

54

Μάιος - Ιούνιος 2019

του Τάκη Πουρναράκη

Η

πρώτη ηλεκτρική Mercedes, που φέρει το όνομα EQC, έχει διαστάσεις παρόμοιες με την GLC. Κινείται μέσω δύο ηλεκτροκινητήρων που βρίσκονται, όπως μπορείτε να δείτε και στο σχετικό σχεδιάγραμμα, ένας στον εμπρός και ένας στον πίσω άξονα. Οι ηλεκτροκινητήρες τροφοδοτούνται από μια μπαταρία ιόντων λιθίου χωρητικότητας 80 kWh, το βάρος της οποίας είναι μεγάλο (650 kg). Η συνδυαστική τους ισχύς ανέρχεται σε 300 kw (408 PS).

Εμπρός ηλεκτροκινητήρας

Εκπομπές CO2

0 g/km

Κατανάλωση (NEDC)

20.8-19.7 kWh/100 km)

Αυτονομία (NEDC)

445-471 km

Χρόνος φόρτισης (εναλ. ρεύμα AC)

11 hrs. [9]

Charging time (DC charging)

approx. 40 min. [10]

Μετάδοση

2 ηλεκτροκινητήρες, 1 ανά άξονα

Ισχύς

300 kW (408 hp)

Pοπή

77,4 kgm

Tελική ταχύτητα

180 km/h (περιορισμένη

Επιτάχυνση 0-100 km/h

5.1 s

Μπαταρία

Ιόντων λιθίου

Χωρητικότητα (NEDC)

80 kWh

Bάρος μπαταρίας

652 kg

Μήκος/πλάτος με καθρέπτες/ύψος

4,761/1,884 (2,096) /1,623 mm

Μεταξόνιο

2,873 mm

Χώρος αποσκευών

500 lt

Βάρος

2,495/2,940/445 kg

Μπαταρία

Παρά τους 2,5 τόνους βάρους της, η EQC, χάρη στην τετρακίνηση και τη ροπή των ηλεκτροκινητήρων, επιταχύνει σε 5,1 sec. Η τελική της περιορίζεται στα 180 km/h, για λόγους προστασίας της μπαταρίας. Από ένα φορτίο και πάνω, η διαθέσιμη ενέργεια πέφτει εκθετικά. Η EQC δεν έχει εξάτμιση, δεν ρυπαίνει εκεί που κινείται και μπορεί να διανύσει 445 km εντός πόλης προτού επαναφορτιστεί. Με συνεχές ρεύμα, μπορεί να φορτιστεί έως το 80% σε λιγότερο από 40 λεπτά. • • • ΧΡΗΜΑ 55

αφιέρωμα

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

αφιέρωμα

Τι ρυπαίνει λιγότερο; O υπερπληθυσμός της Γης υποχρεώνει τους κυβερνώντες σε μια προσπάθεια να μειώσουν κάθε εκπομπή CO2

Ο μεγάλος παραγωγός CO2 στη Γη είναι η αγελάδα, όμως η απόδοσή της δεν βελτιώνεται και ο πληθυσμός της αυξάνεται ανάλογα με την αύξηση των ανθρώπων και τις ανάγκες τους σε κρέας.

του Τάκη Πουρναράκη

ροσπαθώντας να σώσουν οτιδήποτε σώζεται και με δεδομένο το ότι η παγκόσμια τάση είναι να συσσωρεύονται άνθρωποι στις μεγαλουπόλεις, η ΕΕ έχει θεσπίσει πολύ αυστηρά κριτήρια εκπομπών ρύπων για τα ιδιωτικής χρήσεως οχήματα. Σημειώστε ότι στη γειτονιά μας υπάρχουν πόλεις που ξεπερνούν τα 15 εκατομμύρια κατοίκους, όπως η Κωνσταντινούπολη και το Κάιρο, ενώ στον πλανήτη υπάρχουν πόλεις που ξεπερνούν και τα 20 εκατομμύρια κατοίκους, όπως το Μεξικό και το Τόκιο. Είναι κρίσιμο τα αυτοκίνητα να μη ρυπαίνουν εκεί που κινούνται, και γι’ αυτό η ΕΕ απαιτεί σήμερα μέσο όρο εκπομπών ρύπων στα ταξινομημένα αυτοκίνητα κάθε κατασκευαστή τα 120 gr CO2. Όσοι κατασκευαστές δεν το επιτυγχάνουν αυτό πληρώνουν βαριά πρόστιμα, που καθιστούν ασύμφορο το επιχειρείν. Ας δούμε ένα παράδειγμα: Για να ταξινομήσει η Nissan ένα GTR στην ΕΕ –ξέρετε, το υπεραυτοκίνητο με τα 570PS–, πρέπει να ταξινομήσει και δύο ηλεκτρικά Leaf, ώστε

56

Μάιος - Ιούνιος 2019

ο μέσος όρος των 3 οχημάτων να είναι τα 275+0+0/3=92 gr CO2. Προσέξτε τώρα: Με αυτήν την κατανομή, η Nissan μπορεί να συνεχίσει να επιχειρεί και μετά το 2021, που η πρόθεση από την ΕΕ – τουλάχιστον πριν τις εκλογές– ήταν να κατέβει ο μέσος όρος στα 95 gr CO2. Τιμή εξαιρετικά δύσκολη να επιτευχθεί, γι’ αυτό και υπάρχει μεγάλη γκρίνια ανάμεσα στους κατασκευαστές αυτοκινήτων, που τα έχουν βάλει με την ΕΕ. Όπως είδαμε στο ανωτέρω παράδειγμα, οι εκπομπές CO2 του ηλεκτρικού Leaf υπολογίζονται μηδέν –πράγματι το Leaf δεν έχει θερμικό κινητήρα, καύση, παράγωγα, εξάτμιση. Το ρεύμα όμως που χρησιμοποιεί προκαλεί ενεργειακό αποτύπωμα για να παραχθεί, το ίδιο και οι μπαταρίες που χρησιμοποιεί. Εδώ βρίσκεται, λοιπόν, το «κλειδί» της ιστορίας: τα ηλεκτρικά οχήματα μπορεί να μη ρυπαίνουν εκεί που κινούνται, ρυπαίνουν όμως! Το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι πόσο ρυπαίνουν συνολικά σε σχέση με οχήματα θερμικού κινητήρα με καύσιμο πετρέλαιο ή φυσικό αέριο.

Μέση κατανάλωση: 5,7-9,5l/100km. Μέσες εκπομπές CO2 : 148-214g/km (κύκλος WLTP)

αφιέρωμα

Μια έρευνα που δημοσιοποίησε το ινστιτούτο IFO Schnelldienst από το Μόναχο καταλήγει στο ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν ωφελούν και τόσο στη μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε σχέση με τα πετρελαιοκίνητα. Στην έρευνα χρησιμοποιήθηκαν 3 οχήματα, ένα ηλεκτρικό Tesla, μια πετρελαιοκίνητη Mercedes C 220d και μια Mercedes C Class που χρησιμοποιεί φυσικό αέριο. Η έρευνα κατέληξε πως το Tesla Model 3 αναμένεται στον κύκλο ζωής του να παρουσιάσει παρόμοιο ενεργειακό αποτύπωμα με μια πετρελαιοκίνητη Mercedes.

58

Μάιος - Ιούνιος 2019

Στη Γερμανία υπήρξε αναστάτωση της αγοράς, λόγω του Dieselgate, όμως το αγοραστικό κοινό δεν στράφηκε στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα που προορίζονται κυρίως για κίνηση στην πόλη. Περίπου το 35% των Γερμανών συνεχίζουν να αγοράζουν πετρελαιοκίνητα οχήματα. Το ζητούμενο της έρευνας ήταν το ενεργειακό αποτύπωμα των τριών αυτοκινήτων μετά από 150.000 χιλιόμετρα. Το αποτέλεσμα προκαλεί έκπληξη, αφού το Tesla είχε 156-182 gr CO2/ km, η 220d 141 gr CO2/km και η C-LNG 100 gr CO2/km! Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως το Tesla είναι κατά NEDC, ενώ τα άλλα δύο κατά WLTP, που είναι και πιο αυστηρό.

Ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο και ένα συμβατικό προκαλούν στη φάση της παραγωγής τους ίδια ποσότητα CO2, περίπου 8,6 τόνους. Οι 4,9 tn CO2 από αυτούς αφορούν στην κατασκευή των υλικών και οι 1,9 tn CO2 στη φάση παραγωγής και συναρμολόγησης. Το περίεργο είναι πως στο Tesla αντιστοιχεί περίπου 1,5 τόνος CO2 για τα εξαρτήματά του όταν για τη Mercedes 220d είναι μόλις στον 1 τόνο. Ο λόγος αφορά κυρίως στην παραγωγή της μπαταρίας. Η έρευνα καταλήγει στο ότι μια σωστή κατεύθυνση θα ήταν η εξέλιξη κινητήρων CNG ή κυψελών καυσίμου. • • •

άρθρο

Στον επαγγελματικό εξοπλισμό επεκτείνεται η Iatrou Furniture

Κ

αινοτομία και νέες καταναλωτικές τάσεις στον χώρο της φιλοξενίας και της εστίασης τροφοδοτούν τον κύκλο ανάπτυξης της παγκόσμιας βιομηχανίας επίπλου, που τρέχει με ρυθμό πάνω από 5% (στοιχεία 2018) και, σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις, αναμένεται να διατηρήσει το ανοδικό της τέμπο την επόμενη πενταετία, ξεπερνώντας σε αξία τα 500 δισ. δολ. Το επιχειρηματικό ενδιαφέρον εστιάζεται τόσο στον οικιακό όσο και στον επαγγελματικό εξοπλισμό, με σημαντικές ευκαιρίες να αναδύονται σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου η αγορά εστίασης και ο ξενοδοχειακός κλάδος παρουσιάζουν επενδυτική κινητικότητα. Με τη ραγδαία ανάπτυξη των χώρων φιλοξενίας της πλατφόρμας Airbnb, τον ισχυρό ανταγωνισμό μεταξύ των αλυσίδων φαγητού και καφέ αλλά και τη συνεχή είσοδο νέων παικτών στην αγορά, οι επενδύσεις ανακαίνισης και ανάπτυξης νέων χώρων δημιουργούν ανάγκες για μερική ή ολική επίπλωση. Επίσης, το στιλ που επικράτησε –με επιτυχία– τις τελευταίες δεκαετίες δείχνει να αλλάζει και η βιομηχανία επίπλου είναι έτοιμη να προσφέρει νέες λύσεις, για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των επιχειρηματιών, που δεν στρέφονται τόσο στη μαζική αγορά όσο σε εξειδικευμένα σχέδια και υλικά, καινοτομία και λειτουργικότητα, που θα αναδείξουν τα καταστήματα ή τους χώρους φιλοξενίας, προσδίδοντάς τους ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Για παράδειγμα, η Iatrou Furniture, ελληνική οικογενειακή επιχείρηση που έχτισε τη φήμη και το δίκτυό της με επίκεντρο το κατάστημα της οδού Μεσογείων 189, γνωστό κυρίως για τα έπιπλα και είδη διακόσμησης για το σπίτι και το γραφείο, επεκτείνεται προσφέροντας λύσεις και σε επαγγελματίες από τον χώρο της εστίασης και των ξενοδοχείων. Έχει δώσει ήδη θετικά δείγματα γραφής, με πιο πρόσφατο έργο τον εξοπλισμό και τη διακόσμηση του Blu Blu Café Lounge Bar στη Χώρα της Μυκόνου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το βιομηχανικό design, με την ξύλινη διακόσμηση, οι εκτεθειμένοι τοίχοι με τούβλα και τα μεταλλικά έπιπλα, που αποτέλεσαν κυρίαρχο στιλ σε πολλούς χώρους εστίασης τα τελευταία χρόνια, περιορίζονται. Τα εστιατόρια, τα μπαρ, τα καφέ, ολοένα και περισσότερο πλέον επιλέγουν να αναμειγνύουν διάφορα στιλ, προκειμένου να συντονιστούν με τις σύγχρονες καταναλωτικές τάσεις. Οι ειδικοί της Iatrou Furniture, που παρακολουθούν τις εξελίξεις στον χώρο της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού, διαπιστώνουν μιαν αυξανόμενη ζήτηση για εξοπλισμό εστιατορίων και χώρων φιλοξενίας/εστίασης, οι οποίοι προσφέρουν ταυτόχρονα με την αίσθηση της απλότητας σε ένα μπροστινό μπαρ υποδοχής και τη δυνατότητα μιας σάλας, για μια πιο επίσημη εκδήλωση. Κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τους κατάλληλους συνδυασμούς επίπλων, υλικών, χρωμάτων και φωτισμού, ώστε οι χώροι να διατηρούν το ιδιαίτερο στιλ τους. Πολύχρωμα παστέλ στους τοίχους και καθαρές γραμμές στα έπιπλα είναι μια τάση που κερδίζει έδαφος, ενώ οι νέες τάσεις περιλαμβάνουν επίσης αυθεντικές ρουστίκ συλλογές, χρήση περισσότερων φυτών και πράσινου στους εσωτερικούς χώρους και έμφαση σε λειτουργικούς εξωτερικούς χώρους. • • • ΧΡΗΜΑ 59

[αφιέρωμα]

Οι εισηγμένες στο ΧΑ επιχειρήσεις που επένδυσαν μέσα στην κρίση

Επιμέλεια: Κυρέλα Πέτρου

Η

υλοποίηση επενδύσεων αποτελεί θεμελιώδη αρχή για την επιβίωση, ανάπτυξη και διατήρηση της ανταγωνιστικότητας κάθε επιχείρησης. Ανάπτυξη χωρίς επενδύσεις δεν υπάρχει. Τα τελευταία όμως χρόνια, οι συνθήκες που διαμόρφωσε η οικονομική κρίση δεν επέτρεψαν τη διατήρηση –πόσο μάλλον την ανάπτυξη επενδύσεων–, με αποτέλεσμα αυτές να καταγράψουν σημαντική μείωση, που ξεπέρασε το 50%. Παρά την αρνητική συγκυρία, ωστόσο, οι «συνήθεις ύποπτοι», και δη οι μεγάλες εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών, συνέχισαν να επενδύουν στο μέτρο του δυνατού. Το ΧΡΗΜΑ, με τη συνεργασία της BETA Χρηματιστηριακής, αποτυπώνει την εικόνα αυτή τόσο σε επίπεδο δεκαετίας, συνολικά, όσο και ανά οικονομική χρήση, αναδεικνύοντας τις εισηγμένες στο ΧΑ επιχειρήσεις με τις υψηλότερες κεφαλαιουχικές δαπάνες (CAPEX).** Από τη συγκεκριμένη κατάταξη* προκύπτει ότι οι δύο εισηγμένες εταιρείες που υλοποίησαν τις υψηλότερες επενδύσεις την τελευταία δεκαετία, εν μέσω οικονομικής κρίσης, είναι ο ΟΤΕ και η ΔΕΗ, επενδύοντας συνολικά τα ποσά των 6,99 δισ. ευρώ και 6,93 δισ. ευρώ, αντίστοιχα,

60

Μάιος - Ιούνιος 2019

κατά τη δεκαετία 2008-2017. Ακολουθούν η Coca-Cola HBC με 4,07 δισ. ευρώ, τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ) με 3,53 δισ. ευρώ, η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ με 1,66 δισ. ευρώ, ο ΤΙΤΑΝ με 1,52 δισ. ευρώ, η Βιοχάλκο με 1,35 δισ. ευρώ, ο ΟΠΑΠ με 1,22 δισ. ευρώ και η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή με 1,00 δισ. ευρώ. Την πρώτη 20άδα, με ποσά επένδυσης χαμηλότερα του 1 δισ. ευρώ, συμπληρώνουν κατά σειρά οι εταιρείες Ελλάκτωρ, Μυτιληναίος, Motor Oil, Forthnet, Intralot, Εθνική Πανγαία, Grivalia, HOL, Χαλκόρ, Jumbo και Intracom. Από την ανάλυση των στοιχείων διαπιστώνουμε ότι, σε βάθος δεκαετίας, οι εισηγμένες από το 2008, και από μια συνολική κεφαλαιουχική δαπάνη της τάξης των 7,3 δισ. ευρώ, φθάνουν το 2017 στα 3,2 δισ. ευρώ, καταγράφοντας μείωση άνω του 50% και με το σύνολό της στη δεκαετία να διαμορφώνεται σε 40,99 δισ. ευρώ. Χειρότερη χρονιά, όπως καταγράφεται, αποτέλεσε το 2013, γεγονός βέβαια αναμενόμενο, σύμφωνα με την ανάλυση του κ. Μάνου Χατζηδάκη, υπεύθυνου του Τμήματος Ανάλυσης της BETA Χρηματιστηριακής, δεδομένου του ότι, όπως αναφέρει: «(…) είχαν μεσολαβήσει οι εκλογές και οι εταιρείες κινήθηκαν πιο

αμυντικά, προστατεύοντας κεφάλαια, επειδή ακριβώς δεν γνώριζαν πώς θα κινηθούν τα πολιτικά πράγματα, τα οποία επηρεάζουν πολύ τις συνθήκες ρευστότητας της οικονομίας». Από το έτος αυτό και μετά, διαπιστώνεται, σταδιακά, μια βελτίωση της κεφαλαιουχικής δαπάνης, η οποία έχει σταθεροποιηθεί πάνω από τα 3 δισ. ευρώ. Η παρατηρούμενη αύξηση προέρχεται κυρίως από τις εταιρείες που βρίσκονται στην κατάταξη μέσα στο γκρι φόντο. Όπως επισημαίνει ο κ. Χατζηδάκης, οι συγκεκριμένες 20 εταιρείες πραγματοποιούν περί τα 2,6 δισ. ευρώ, από το σύνολο της επένδυσης των εισηγμένων εταιρειών. Διευκρινίζεται ότι μέσα σε αυτήν τη λίστα υπάρχουν και εταιρείες που αυτήν τη στιγμή έχουν διαγραφεί, συγχωνευθεί ή έχουν βγει

αφιέρωμα

εκτός αγοράς, ενώ, όπως έχουμε επισημάνει, δεν περιέχονται και οι χρηματοοικονομικές εταιρείες (τράπεζες, ασφάλειες), λόγω της ιδιάζουσας φύσης τους και προκειμένου να μη δημιουργηθεί στρεβλή εικόνα. «Το συνολικό αυτό ποσό φαίνεται ότι είναι περισσότερο ένα νούμερο συντήρησης και όχι τόσο επένδυσης ή επέκτασης, όπως θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε εάν ήταν στα επίπεδα των 7 με 8 δισ. ευρώ» σχολιάζει ο κ. Χατζηδάκης, σημειώνοντας, ωστόσο, ότι: «Υπάρχουν βεβαίως και εταιρείες, όπως είναι ο ΟΤΕ, η ΔΕΗ, η Coca-Cola, οι οποίες κινούνται κάθε χρόνο σε πολύ υψηλό βαθμό CAPEX, είναι δηλαδή εταιρείες εντάσεως επενδύσεων σε πάγια και σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, όπως άλλωστε και τα Ελληνικά Πετρέλαια, που έχουν πάρα πολύ υψηλό βαθμό επενδύσεων, καθώς κάθε δύο χρόνια πραγματοποιούν συντηρήσεις, οι οποίες αφορούν το μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων τους και επομένως κι εκεί εντοπίζουμε μεγάλες επενδύσεις σε πάγια και μηχανολογικό εξοπλισμό». Επίσης, από εταιρείες οι οποίες σχετίζονται με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), όπως Τέρνα Ενεργειακή, Ελλάκτωρ, Μυτιληναίος και Άνεμος, καταγράφεται ένα μεγάλο μέρος επένδυσης προς τις νέες τεχνολογίες στον τομέα της ενέργειας. Από την άλλη πλευρά, φαίνεται ότι υπάρχουν επιχειρήσεις που κατά διαστήματα παρουσιάζουν έντονη επενδυτική δραστηριότητα, είτε αυτό αφορά κάποια εξαγωγική προσπάθεια (να εξαγοράσουν δηλαδή κάποια εταιρεία στο εξωτερικό) είτε αφορά την αγορά κάποιων παγίων, όπως π.χ. αποθήκες. Στις περιπτώσεις αυτές φαίνεται ότι δεν υπάρχει κάποια σταθερή ροή, αλλά σημειώνονται έντονες διακυμάνσεις από έτος σε έτος. «Δεν θα χαρακτήριζα αυτήν την εικόνα ως μια εικόνα έντασης σε κεφαλαιουχικές επενδύσεις. Θα έλεγα ότι περισσότερο οι εταιρείες κινήθηκαν στη λογική να συντηρήσουν τη δραστηριότητά τους και κατά περίπτωση να την αυξήσουν, όπου υπήρχε ένα προφανές όφελος, όπως νέες τεχνολογίες και επέκταση στο εξωτερικό. Εκεί εντοπίζεται κάποιου είδους διαφοροποίηση, αλλά σε γενικές γραμμές δεν θα έλεγα ότι υπήρξε μεγάλη δυναμική ή κάτι που να διαφοροποιούσε τις εταιρείες αυτά τα τέσσερα χρόνια ως προς τη διάθεσή τους να επενδύσουν» αναφέρει ο κ. Χατζηδάκης. Ο ίδιος άλλωστε εκτιμά ότι, με «κλειστό» το τραπεζικό σύστημα, αυτό είναι κάτι αναμενόμενο, με την έννοια του ότι δεν είδαμε χρημα-

Σε βάθος δεκαετίας, από το 2008, και από μια συνολική κεφαλαιουχική δαπάνη της τάξης των 7,3 δισ., φθάνουν το 2017 στα 3,2 δισ. ευρώ.

τοδοτήσεις νέων έργων από τις τράπεζες. Ό,τι επενδύσεις έκαναν οι εισηγμένες τις υλοποίησαν κυρίως με τις δικές τους δυνατότητες, δηλαδή με τις ταμειακές ροές που παρήγαγαν από χρήση σε χρήση. Οι εταιρείες που έχουν πραγματοποιήσει τις μεγαλύτερες επενδύσεις είναι και κατά τεκμήριο οι μεγαλύτερες εταιρείες σε παραγωγή λειτουργικών κερδών, οπότε αυτό εκτιμάται ότι δικαιολογεί την παρουσία τους στις κορυφαίες θέσεις του πίνακα. Υπολογίζεται δε ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο υποστήριξης των επενδύσεων όσο το τραπεζικό σύστημα βρίσκεται σε αδυναμία. Στο πλαίσιο αυτό, έχουν δει το φως της δημοσιότητας αρκετές προτάσεις, όπως π.χ. η παροχή φορολογικών κινήτρων και ενίσχυσης μέσω ΕΣΠΑ.

Τι δείχνουν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ Χρήσιμη είναι στο σημείο αυτό η παραβολή των στοιχείων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) για το σύνολο των επενδύσεων στη χώρα, προκειμένου να αξιολογήσουμε το περιβάλλον στο οποίο επενδύουν οι παραπάνω επιχειρήσεις. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου (ο οικονομικός δείκτης που αποτυπώνει τη συνολική πορεία των επενδύσεων) υποχώρησε το 2018 στα επίπεδα του 1996, τόσο σε τρέχουσες όσο και σε σταθερές τιμές. Το 2018, η Ελληνική Στατιστική Αρχή κατέγραψε μεγάλη μείωση, η οποία είχε ως αποτέλεσμα η αναλογία των επενδύσεων ως προς το ΑΕΠ να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο. ΧΡΗΜΑ 61

αφιέρωμα Πηγή: Beta Χρηματιστηριακή

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Σύνολο Ταμειακών ροών από επενδύσεις

ΟΤΕ

-1.806.000

-958.600

-733.500

-1.031.000

150.400

160.300

-576.000

-645.400

-647.000

-912.700

-6.999.500

ΔΕΗ

-800.615

-1.183.101

-942.082

-1.068.093

-747.366

-673.366

-594.522

-659.017

-667.143

400.365

-6.934.940

COCA COLA

-760.500

-342.900

-365.500

-371.800

-403.700

-380.000

-363.000

-332.000

-348.000

-410.000

-4.077.400

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ

-188.838

-912.112

-689.308

-634.819

-497.668

-89.335

-82.913

-136.140

-116.202

-184.785

-3.532.120

ΓΕΚΤΕΡΝΑ

-161.086

-174.130

-223.548

-268.491

-241.305

-22.638

-82.737

-101.160

-222.656

-167.934

-1.665.685

ΤΙΤΑΝ

-595.999

-158.518

14.551

-38.377

-37.125

-48.614

-81.181

-170.422

-240.047

-165.324

-1.521.056

ΒΙΟΧΑΛΚΟ

-309.605

-183.953

-106.579

-64.244

-62.291

-120.667

-164.330

-148.340

-92.262

-99.252

-1.351.523

34.451

13.078

-1.635

-839.483

-117.163

-130.181

32.850

-39.067

-52.315

-123.769

-1.223.234

ΟΠΑΠ ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ

-58.267

-82.189

-67.837

-144.051

-185.867

59.734

-4.582

-94.870

-134.731

-291.198

-1.003.858

ΕΛΛΑΚΤΩΡ

-240.719

-286.787

-188.070

5.236

-59.526

67.678

-46.227

-177.827

-11.675

-59.802

-997.719

ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ

-47.336

-101.496

-229.419

-149.234

-130.419

-7.566

-40.557

-46.745

-96.764

-117.203

-966.739

ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ

-80.875

-195.366

-190.526

-65.443

-66.852

-69.448

-60.090

-41.741

-85.522

-97.253

-953.116

FORTHNET

-516.683

-56.655

-53.655

-53.319

-40.118

-37.620

-58.525

-35.404

-33.664

-28.454

-914.097

ΙΝΤRALOT

-92.196

-156.469

-87.084

-64.599

-101.083

-69.518

-44.870

-59.818

-49.603

-46.287

-771.527

ΠΑΝΓΑΙΑ

-34.469

-1.176

-2.549

30

102

168

-285.970

-90.589

-36.820

-62.688

-513.962

GRIVALIA

-40.466

-32.293

11.008

776

6.105

18.103

-210.845

-75.888

-43.034

-122.119

-488.653

HOL

-52.632

-87.264

-78.215

-57.482

-38.979

-48.896

-60.290

-

-

-

-423.758

ΧΑΛΚOΡ

-46.145

-26.158

-12.403

-18.837

-22.377

-52.648

-49.639

-24.088

-36.364

-133.706

-422.365

JUMBO

-57.553

-44.844

-61.065

-49.138

-39.869

-43.767

-21.468

-53.233

-27.106

-22.336

-420.378

ΙΝΤΡΑΚΟΜ

-74.553

-42.568

-74.321

-49.026

-38.361

-39.130

32.265

-15.943

-20.764

-49.446

-371.847

ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ

-36.612

-84.460

-77.724

-46.012

-24.599

-22.756

-26.499

-

-

-

-318.663

FRIGOGLASS

-38.259

-16.742

-28.606

-45.987

-40.940

-23.978

-25.597

-36.120

-8.666

-8.911

-273.806

ΚΑΡΕΛΙΑΣ EUROMEDICA

1.741

860

1.903

1.964

218

-2.772

749

-155.659

13.639

-90.110

-227.467

-109.065

-69.067

-25.391

-8.187

-815

-1.086

-2.563

-4.280

-5.688

-

-226.142

ΦΟΥΡΛΗΣ

-30.614

2.390

-15.561

-76.555

-16.862

-16.211

-15.177

-13.730

-11.239

-11.768

-205.327

ΥΓΕΙΑ

-58.078

-59.121

-38.491

-4.999

-9.502

-7.534

-6.300

-5.121

-4.959

-6.472

-200.577

ΑΧΟΝ

-89.400

-67.671

-22.799

-6.815

-915

-991

-2.647

-3.173

-

-

-194.411

-

-

-

-

-

-22.694

-33.151

-23.591

-21.437

-80.766

-181.638

-33.609

-75.070

-46.486

-8.522

-7.591

7.637

2.283

-1.424

-9.281

-6.144

-178.207

Ε.Υ.Δ.Α.Π.

-37.411

-35.665

-32.523

-17.825

-8.435

-10.312

-13.320

-16.725

-400

-3.805

-176.421

ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ

-53.137

-33.444

-19.281

-8.500

-10.558

-10.976

-12.915

-14.670

-7.605

327

-170.758

FF GROUP

-39.412

-12.022

-42.387

-35.598

-39.489

289.022

-51.697

-97.313

-98.277

-29.292

-156.465

832

-178

-3.415

-4.258

-41.296

10.832

1.206

-37.369

-81.185

-

-154.831

-39.961

-45.450

-14.480

-3.097

-4.817

-2.444

-2.524

-1.694

-2.135

1.168

-115.434

ΑΝΕΜΟΣ Ο.Λ.Π.

ΜΕΤΚΑ ΔΑΙΟΣ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΘΡΑΚΗΣ

-17.626

-2.117

-3.043

-6.314

-5.707

-5.628

-9.642

-24.521

-17.466

-22.739

-114.803

ΙΑΣΩ

-32.509

-40.137

-16.862

-5.895

-1.450

-1.497

-2.549

-6.218

-1.845

-4.221

-113.183

ΑΝΕΚ LINES

-62.269

-30.832

-13.772

1.966

-992

-4.459

21.740

-7.413

-7.453

-8.811

-112.295

-2.877

-853

-452

-433

-74

-18.697

-45.185

-36.233

-

-

-104.804

LAMDA DEVELOPMENT

-64.358

60.230

-34.853

10.854

38.836

-77.686

4.131

-25.514

14.075

-21.726

-96.011

ΛΑΜΨΑ

-23.005

-7.100

-2.631

-3.869

2.408

-49

-2.353

-3.244

-4.528

-48.424

-92.795

ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ

-4.332

-9.824

-8.386

-6.249

-9.193

-8.105

-14.600

-7.139

-7.244

-11.538

-86.610

INTRACOM ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

-7.865

-1.169

1.772

2.398

-1.292

-6.599

-26.823

-11.122

-16.104

-19.251

-86.054

INFO QUEST

16.675

-8.739

-12.588

-9.162

-7.801

-15.560

-17.500

-9.578

5.007

-26.511

-85.757

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

-24.240

-103.752

54.591

-35.668

-3.766

53.884

-6.144

-936

-10.813

-7.113

-83.957

REDS

-28.947

-6.441

-12.016

-21.073

-12.733

968

-1.656

-2.385

-1.912

2.969

-83.226

ΑΒΑΞ

-49.557

-33.262

-27.064

-33.205

-4.694

1.939

9.145

53.264

6.657

-890

-77.669

ΣΩΛΗΝΟΥΡΓΕΙΑ ΚΟΡΙΝΘΟΥ

62

Μάιος - Ιούνιος 2019

2008

2009

2010

2011 -9.422

2013

REVOIL

-3.336

-2.994

ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΣ

-8.243

-7.537

-5.641

-6.372

Μ & Α ΚΑΡΑΤΖΗ

-4.883

-1.795

-4.387

-23.394

-19.592

-928

-2.299

-39.890

-1.640

F.G. EUROPE

-39.287

2012 -11.156

2014

2015

2016

2017

Σύνολο Ταμειακών ροών από επενδύσεις

859

3.518

-73.227

-9.997

-4.272

-8.547

-73.179

-3.140

-6.688

1.851

-68.397

308

-8.877

565

-91

-66.767

-1.953

-6.828

-2.627

-7.968

-9.721

-4.882

-11.962

-6.638

-7.361

5.677

-5.977

-16.116

-6.910

-3.694

-6.641

-4.041

-2.173

-1.602

-3.756

-5.825

-56.734

ΚΟΡΡΕΣ

-17.205

-2.723

-7.484

-6.732

-2.852

-2.927

-2.596

-3.103

-6.631

-3.459

-55.714

ΙΚΤΙΝΟΣ

-2.551

-33.404

-7.303

-2.335

-631

-2.385

-1.967

-1.252

-1.233

-2.522

-55.582

ΙΑΤΡΙΚΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΑΛΟΥΜΥΛ ΜΥΛΩΝΑΣ

-10.143

-5.870

-5.524

-4.217

-4.562

-6.329

-3.035

-5.722

-8.037

-1.194

-54.634

CRETA FARM

-8.794

-4.327

-9.379

-8.737

-4.124

-1.691

-1.500

-3.109

-4.252

-4.988

-50.901

ΕΠΙΛΕΚΤΟΣ

-9.153

-873

-120

-25.765

-2.723

6.292

461

-333

-5.293

-9.178

-46.686

-112.509

7.102

2.085

1.846

6.505

1.738

11.775

35.889

-12

-12

-45.594

FLEXOPACK

-3.214

-2.086

-3.008

-1.942

-2.339

-2.622

-5.144

-5.816

-5.756

-12.873

-44.800

MLS

-3.610

-4.246

-3.363

-4.429

-3.190

-3.276

-4.180

-5.482

-5.992

-5.613

-43.381

PASAL

ΕΒΖ

-2.031

-272

-1.984

-8.189

-6.181

-19.637

-2.822

-1.613

-

-

-42.729

ΑΛΚΟ

-13.374

-8.976

-11.518

-15.717

341

9.827

-306

-781

648

-62

-39.918

ΑΕΓΕΚ

-40.056

626

-868

-134

-3.526

511

519

1.913

1.346

-

-39.669

ΚΡΙ - ΚΡΙ

-3.382

-1.163

-2.984

-1.022

-1.290

-3.641

-11.977

-5.744

-3.132

-3.473

-37.807

ΝΗΡΕΥΣ

-12.818

-3.245

18.858

-7.469

-5.220

-6.657

-2.168

-4.076

-4.804

-10.199

-37.799

Ε.Υ.Α.Θ.

-6.681

-6.300

-4.984

-3.453

-435

3.686

-4.129

-5.520

-4.199

-1.398

-33.413

ΔΙΑΣ ΙΧΘ.

-17.762

-2.920

-9.211

-2.364

583

-470

-73

-684

-

-

-32.901

ALBIO ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ

-7.089

-2.513

-2.970

-3.312

-4.635

-3.163

-2.036

-2.426

-2.542

-1.466

-32.153

-400

-21.414

-1.370

-2.411

-847

-1.572

-356

-917

-352

-250

-29.891

-13.831

-8.534

-3.008

-558

386

-186

-225

-877

-440

-279

-27.552

-

-

-

-

-

-

-

-4.870

-5.020

-15.096

-24.986

ΜΠΗΤΡΟΣ

-1.302

-1.500

-11

-7.467

-9.796

-1.494

-50

430

-4.344

1.827

-23.707

PROFILE

-2.145

-1.334

-187

-1.105

-2.503

-1.936

-3.002

-2.233

-8.330

-397

-23.172

ΠΛΑΙΣΙΟ

-18.536

-3.428

190

1.779

372

394

-742

-210

-1.656

-1.228

-23.065

ΕΛΙΝΟΙΛ

-4.316

-5.444

-4.022

-623

-5

-195

-674

-1.581

-3.234

-2.436

-22.530

ΣΙΔΜΑ

-14.891

-1.777

-1.731

-1.882

-1.776

-32

6

-182

53

118

-22.094

INFORM ΛΥΚΟΣ

-29.112

-1.546

-575

-11.553

-8.128

-915

34.776

-1.189

-1.595

-1.387

-21.225

ΕΛΓΕΚΑ

-7.674

-3.641

-13.299

-2.862

-390

-2.383

-3.374

-1.907

-2.685

17.641

-20.574

ΣΑΡΑΝΤΗΣ

-1.884

853

-2.532

-7.945

2.163

7.986

-8.225

-7.734

-3.670

476

-20.512

Ε-ΝΕΤ

-4.687

-3.785

-2.406

-1.501

-1.195

-2.425

-1.153

-861

-104

-1.847

-19.964

ΚΥΛΙΝΔΡΟΜΥΛΟΙ Κ.ΣΑΡΑΝΤ. ΕΛΤΡΑΚ INTERCONTINENTAL

ΣΕΛΟΝΤΑ

-2.881

968

-1.061

-836

-931

-1.335

-1.188

-1.258

-6.282

-5.030

-19.833

NEWSPHONE

-4.528

-6.165

-2.611

-198

-948

-218

-2.954

-651

-182

-633

-19.089

Ο.Λ.Θ.

-3.891

3.693

-3.537

-3.738

1.813

4.982

-759

-5.783

-28.490

16.770

-18.939

ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗΣ

-7.499

-1.425

-1.647

-615

-736

-783

-1.307

-1.298

-1.940

-1.615

-18.865

ΕΛΑΣΤΡΟΝ

-7.628

2.391

-3.066

579

1.051

-1.028

-3.436

-3.241

-2.450

-1.902

-18.729

ΕΠ. ΗΧΟΥ & ΕΙΚΟΝΑΣ

-17.475

-11.833

-1.217

21.299

1.159

-1.990

-3.267

-1.838

-1.599

-351

-17.112

-410

-975

-7.541

-966

-1.584

-807

-1.340

-609

-2.273

-383

-16.887

NEXANS

-2.272

-2.194

-1.604

-778

-680

-572

-1.123

-1.362

-2.329

-2.703

-15.617

ΕΒΡΟΦΑΡΜΑ

-3.930

-5.187

-3.427

-875

-24

-255

-316

-201

-164

-965

-15.344

ΕΛΒΕ

-1.197

-1.097

-3.221

-1.831

-2.759

-1.429

-6.910

4.732

-1.983

401

-15.291

MERMEREN COMBINAT

-2.122

463

-1.036

-1.537

-2.755

-2.669

-1.394

-993

-1.053

-1.967

-15.063

ΙΛΥΔΑ

-1.231

-1.584

-3.623

-3.215

-1.078

530

-1.112

-695

-1.233

-1.437

-14.678

FOODLINK

ΧΡΗΜΑ 63

αφιέρωμα

Πηγή: Beta Χρηματιστηριακή

αφιέρωμα Πηγή: Beta Χρηματιστηριακή

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Σύνολο Ταμειακών ροών από επενδύσεις

DIONIC

-5.767,988

-1.866,943

-2.646,761

-1.981,441

-1.107,494

-1.965,827

-817,59

1.794,455

-51,531

-219,057

-14.630,177

ΒΥΤΕ

-2.521,486

-2.772,763

-2.575,608

-317,704

-1.103,603

-866,465

-942,479

-1.605,658

-1.146,108

-570,214

-14.422,088

ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ

-2.919,355

20.783,376

-2.955,298

-1.998,343 -1.455,206

-7.296,791

-8.807,317

-5.782,693

-3.981,32

0

-14.412,947

-2.885

-2.851

-2.614

-2.584

-586

-699

-227

-261

-13.910

ΔΡΟΜΕΑΣ SPACE HELLAS

-768

-435

-1.094

-1.988

-816

114

-1.674

-1.316

-2.628

-13.734

-4.436,274 -8.403,798

-307,817

880,922

-749,484

-330,842

0

-12.750,254

-985

-1.598

-1.749

ENVITEC

430,498

223,683

-57,142

UNIBIOS

-7.904,443

-619,006

-1.306,301

-575,978

-181,338

70

23

-29

-9,618

-1.522,884

-12.055,568

ΠΕΤΡΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

-1.107,067

-589,227

-11.403,622

-186,496

971,666

825,135

275,977

-546,354

-182,296

-47,471

-11.989,755

ΚΛΟΥΚΙΝΑΣ

-2.525,096

-1.833,419

-4.651,765

-290,594 -5.656,479

2.757,201

-121,963

1.294,951

-583,738

-341,183

-11.952,085

MEVACO

-2.690,564

110,516

-944,366

-3.864,488 -2.689,377

-474,566

-862,996

-327,947

-113,673

-75,064

-11.932,525

ΚΥΛΙΝΔΡΟΜΥΛΟΣ ΛΟΥΛΗ

20.755,711

-2.713,193

-5.551,583

-6.805,08 -5.722,996

-716,032

-1.319,63

-2.530,537

-1.985,083

-5.316,64

-11.905,063

124,566

8.575,729

-7.537,691

-11.457,723 -1.343,085

-2.816,687

558,907

2.177,874

-61,533

-43,208

-11.822,851

Γ.Ε. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΛΦΑ ΓΚΡΙΣΙΝ

-8.603,73

-1.604,231

-1.089,37

-288,715

-74,58

-14,458

-149,382

62,418

-36,956

0

-11.799,004

ΜΟΤΟΔΥΝΑΜΙΚΗ

-674,288

-3.679,416

-250,014

-2.367,207

-372,398

-154,367

-353,702

-512,227

-710,514

-842,183

-9.916,316

TRASTOR

9.311,028

-1.055,353

-1.519,888

14.424,852

-12.140,97

202,042

73,731

-81,155

571,419

-19.195,442

-9.409,736

ΙΝΤΕΡΤΕΚ

-6.104,636

131,341

161,899

-7.859

3.565

153

1.227

7

-403

-171

-9.292,396

ΝΑΚΑΣ

-2.499,219

-1.563,43

-1.018,962

-965,266

-957,076

-156,378

-1.018,836

-1.089,48

234,371

-126,785

-9.161,061

YALCO

-9.961,56

218,688

2.576,155

-1.170,336

-3,618

-67,317

-76,312

-196,637

-390,998

0

-9.071,935

-2.501,849

-2.019,349

-304,785

-726,363

-968,84

-328,299

-675,928

-457,308

-418,344

-383,419

-8.784,484

-1.218,29

-916,137

-3.126,643

-1.594,602

-144,598

-33,424

-395,915

-727,831

-432,946

-151,347

-8.741,733

ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΠΥΡΟΥ

-708,19

-1.426

-358,632

-257,394

-1.219,185

-531,875

-1.611,153

-1.419,63

-474,028

-449,005

-8.455,092

ΑΚΡΙΤΑΣ

-3.593,024

-4.672,231

-990,627

-251,262

-166,878

166,113

1.192,303

589,393

734,413

-1.293,961

-8.285,761

ΧΑΪΔΕΜΕΝΟΣ

-8.503,676

-95,137

1.965,716

-54,803

296,931

-172,46

-1.244,942

-112,68

-66,113

-39,317

-8.026,481

-841,746

-733,054

-2.659,106

-531,342

-310,238

-194,955

-766,553

-254,372

-566,743

-591,827

-7.449,936

ΚΥΡΙΑΚΟΥΛΗΣ

-3.116,868

-6.280,468

989,315

-326,297

1.414,054

942,538

-1.480,471

1.530,101

-2.095,194

1.215,956

-7.207,334

ΕΛΤΟΝ ΧΗΜΙΚΑ

5.407,817

-387,162

-2.034,697

-986,774

-1.251,376

-265,19

-2.971,43

-2.222,444

-470,71

-1.684,219

-6.866,185

AS COMPANY

-599,795

-280,103

-55,582

-10,883

71,678

-1.930,368

-1.948,362

-449,447

1.528,725

-2.949,961

-6.624,098

ENTERSOFT

ΠΑΪΡΗΣ

436

-708

-6,187

-84,064

-479,466

359,976

-1.469,04

-862,107

-471,173

-2.660,448

-5.944,509

PERFORMANCE

-880,122

-648,379

-502,333

-475,761

-521,242

-676,619

-993,392

-562,586

-181,889

-67,615

-5.509,938

ΒΙΣ

-494,457

-791,918

-490,645

-514,939

-732,444

-483,734

-574,826

-330,884

-377,388

-562,238

-5.353,473

-557

-394

-202

-164

-1.316

-267

1.265

-2.967

-225

-512

-5.339

PAPERPACK

ΒΟΓΙΑΤΖΟΓΛΟΥ ΕΛΒΙΕΜΕΚ ΜΑΘΙΟΣ ΠΥΡΙΜΑΧΑ

-24,193

-24,498

-1.488,63

-3.598,975

-14,524

-3,027

0,01

0

0

2,2

-5.151,637

-1.851,917

-622,972

-1.361,311

-1.395,279

2.863,914

-476,021

-496,616

-925,028

-348,607

-372,747

-4.986,584

-1.534

-3.716

637

355

-3.022

2.910

-1.149

-149

434

273

-4.961

-462

-244

-419

-675

-897

-903

-149

-134

-669

-290

-4.842

-479,998

-419,164

-382,093

-481,478

-295,806

43,711

-312,609

-446,643

-477,705

-1.264,279

-4.516,064

59,724

110,033

-24,589

-11,769

54,318

417,255

-0,859

-5.115,577

-60,939

208,32

-4.364,083

LAVIPHARM ΙΝΤΕΑΛ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ ΠΕΡΣΕΑΣ CPI

-872,021

-605,633

-536,065

-488,884

-643,765

-256,639

-278,786

-308,687

-131,126

-240,406

-4.362,012

ΝΤΡΟΥΚΦΑΡΜΠΕΝ

-8.231,04

8.242,805

-1.097,417

-1.089,281

-659,584

-814,564

-898,786

8.642,913

-6.199,42

-2.014,566

-4.118,94

ΞΥΛΕΜΠΟΡΙΑ

-651,318

-191,562

79,913

-682,68 -1.878,347

-185,846

-14,755

-86,908

-266,473

-210,114

-4.088,09

-786

-829

-642

-725

-217

-193

-74

-179

-96

-3.849

ΜΙΝΕΡΒΑ

-108

-4.050,482

-566,88

-287,056

-171,458

896,592

433,154

-13,829

0,279

-4

0

-3.763,68

-307,655

-898,709

-353,669

-183,58

-119,765

-198,151

-291,11

-346,174

-232,465

-258,633

-3.189,911

ΚΡΗΤΩΝ ΑΡΤΟΣ

387,987

175,867

-1.073,068

-544,799

-540,202

-242,817

-117,355

-337,738

-43,529

-847,892

-3.183,546

ΜΥΛΟΙ ΚΕΠΕΝΟΥ

-531,182

-219,59

-326,199

139,351

70,309

-461,518

-645,914

-118,148

-138,306

-869,207

-3.100,404

AEGEAN

1.108,44

31.081,18

27.348,19

-6.336,06 -19.579,96

-336,01

-51.042,15

-28.498,23

59.362,37

-16.151,56

-3.043,79

ΛΙΒΑΝΗΣ

-2.365,223

-121,729

-130,71

63,625

-2,402

-38,354

0

0

-2.823,037

ΧΑΤΖΗΚΡΑΝΙΩΤΗ MEDITERRA

64

Μάιος - Ιούνιος 2019

-65,523

-162,721

QUALITY & RELIABILITY DOPPLER ΓΕΚΕ ΕΥΡΩΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΓΕΝ.ΕΜΠΟΡΙΟΥ COMPUCON BRIQ PROPERTIES ΚOΡΔΕΛΛΟΥ ΜΠΟΥΤΑΡΗΣ FIERATEX ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΟΥΡΟΣ ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ

2008

2009

1.017,829

2010

2011

1,426

225,313

2012

71,22

2013

-372,344

2014

-963,308

2015

2016

2017

-950,694

-627,687

-888,804

Σύνολο Ταμειακών ροών από επενδύσεις

-283,49

-2.770,539 -2.465,949

-717,962

61,22

-1.010,354

-0,834

-101,231

-159,372

-51,121

-161,281

-173,454

-151,56

-13.998,414

4.043,016

-713,945

10.475,023

1.017,602

-738,242

-316,258

-718,118

-620,34

-880,76

-2.450,436

-578,164

-604,356

-111,617

-68,116

-100,023

-599,643

-145,295

-57,604

-25,123

0,02

-2.289,921

-595,128

552,125

184,93

512,61

-1.762,233

-62,834

-62,7

-58,025

-143,357

-657,729

-2.092,341

-1.410,429

-457,229

-170,156

254,921

-18,465

-29,71

-218,479

-23,243

-1,765

0

-2.074,555

0

0

0

0

0

0

0

0

-19

-1.986

-2.005

-6.302,887

2,215

948,02

2.488,968

685,201

344,995

-61,426

2,914

2,296

-28,388

-1.918,092

-301

-463

207

-414

-202

-142

-99

-194

-188

0

-1.796

-548,245

-208,255

-97,324

66,661

-5,163

101,452

-385,15

-2,107

-73,4

-633,934

-1.785,465

412,157

181,847

257,354

-219,939

-2.254,061

38,291

-195,896

54,167

0,775

-37,296

-1.762,601 -1.739,578

39,454

-2.210,946

-21,944

-220,726

384,745

263,249

-9,935

20,916

15,609

0

-1.102,642

-716,851

60,39

138,762

-15,383

-31,139

-12,111

-29,875

63,474

-24,765

-1.670,14

-5,136

-8,478

-1.647,534

36,924

-0,63

-0,54

0

0

0

0

-1.625,394

ΚΡΕΚΑ

-756,894

23,037

-74,369

-368,066

-39,405

-117,843

-60,541

-26,817

-71,911

-58,674

-1.551,483

ΑΤΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

5.631,173

-57,856

-49,213

-5.685,685

-477,564

-593,576

-369,158

-101,028

165,49

17,145

-1.520,272

-109,12

-6.132,904

-2.493,334

1.391,759

-425,118

-2.608,536

-2.657,009

-2.723,393

1.794,961

12.946,601

-1.016,093

-341,779

-393,963

-83,065

4,154

12,553

-78,518

-12,488

0,296

7,738

-18,366

-903,438

ΚΕΚΡΟΨ

-46

-28

-119

-61

-14

-34

-1

-258

0,021

-157,311

-718,29

EUROXX

51,892

-32,973

-372,861

-36,463

635,337

-249,54

172,694

-57,443

-449,195

-254,41

-592,962

ΚΑΝΑΚΗΣ

-81,654

-46,567

-179,059

-111,31

-48,199

-7,374

-101,46

-64,392

17,164

31,704

-591,147

ΛΑΝΑΚΑΜ

4,759

9,925

19,493

-92,707

-197,88

26,514

-179,134

1,064

2,437

-33,118

-438,647

-88,878

-80,014

-106,319

-140,774

-71,763

101,555

0,036

-14,591

-35,526

18,931

-417,343

0

-173,847

-144,617

-1,614

4,491

-0,07

-42,676

12,387

-6,169

6,408

-345,707

CENTRIC MULTIMEDIA ΒΑΡΑΓΚΗΣ

ΛΕΒΕΝΤΕΡΗΣ DIVERSA

-1.063,942

-509,582

237,64

28,941

-25,673

-300,891

-131,842

-122,736

-93,298

1.775,044

-206,339

VIDAVO

-69,871

-3,268

-10,231

-217,39

-182,211

118,528

202,239

119,965

-30,111

2,529

-69,821

ΤΡΙΑ ΑΛΦΑ

131,871

-19,844

0,883

4,376

0,524

3

2,29

6,599

0,983

11,031

141,713 393,986

MODA BAGNO

-95,731

675,252

-438,211

-1.116,579

-52,539

158,75

349,895

226,577

226,319

460,253

ΔΟΜΙΚΗ ΚΡΗΤΗΣ

-2.672,82

7.178,319

-2.306,171

-286,092

-770,589

-0,463

-357,718

-123,631

170,623

-173,808

657,65

ΝΙΚΑΣ

5.892,625

-748,109

-2.512,335

-970,741

-1.364,296

-705,667

-606,257

-448,17

-610,016

2.884,305

811,339

OPTRONICS

1.207,261

30,68

-124,004

-2,007

-108,252

-4,245

6,763

13,25

-22,57

-20,337

976,539

-15,119

611,915

-1,921

420

0

0

0

0

0

0

1.014,875

-3.232,835

671,691

15.231,47

-7.532,707

1.656,043

-6.311,613

3.382,703

-2.182,423

990,009

-1.435,877

1.236,461

-1.987,46

890,18

130,11

1.210,6

316,64

-180,15

727,31

349,63

0

0

1.456,86

-334

1.151

70

-317

-682

-25

111

1.715

207

382

2.278

ΜΟΥΖΑΚΗΣ

-609,542

3.408,908

-4,25

49,327

260,342

204,95

184,994

155,809

92,022

-1.148,558

2.594,002

ΤΖΙΡΑΚΙΑΝ

1.540,805

2.998,813

-168,515

-263,558

-252,657

-90,059

280,397

-86,947

-322,289

-109,891

3.526,099

-57.994

-3.340

12.412

1.190

18.597

-197

-82

1.976

33.802

0

6.364

ΒΑΡΒΑΡΕΣΟΣ

91,432

-560,266

57,057

-30,048

-14,859

-33,315

9.234,027

-327,654

-393,531

-1.321,859

6.700,984

ALPHA TRUST

-517,893

667,455

-1.640,652

-981,537

2.969,068

2.651,395

5.095,953

-95,381

-78,434

-127,146

7.942,828

ΕΚΤΕΡ

2.582,148

4.784,619

1.658,721

919,648

789,971

110,857

218,654

30,19

-444,273

-369,757

10.280,778

MEDICON

ΚΕΡΑΜΕΙΑ ΑΛΛΑΤΙΝΗ AUTOHELLAS ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑ EUROBROKERS

ΒΩΒΟΣ ΜΠΑΜΠΗΣ

SATO ΑΤΤΙ-ΚΑΤ

-9.552

-6.044

-1.590

8.163

7.167

14

278,822

14.347,413

-33,512

-14,755

12.735,968

-668,253

729,446

11.783,445

1.255,094

48,428

66,558

277,353

0

0

0

13.492,071

ΒΙΟΤΕΡ

-2.949

-952

-1.446

1.340

1.244

340

2.121

13.420

25

1.241

14.384

ΑLTEC

-1.858,801

20.310,323

-221,672

-2.947,584

-100,877

-109,982

-343,968

-87,554

-70,564

0

14.569,321 16.184,432

ΤΕΧΝΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΚΟΥΜΠΑΣ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΠΗΓΑΣΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ ALPHA ΑΣΤΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ ΜΙΝΩΪΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ Εμπροροβιομηχανικές

12.273

18.168

1.041

-1.940

-774,158

-1.054,318

-654,935

-2.677,386

-6.220,818

-1.975,953

-17.842

27.300

2.955

3.554

-394

104

2.437

3.140

0

0

21.254

24.011,609

1.186,118

549,724

370,336

309,557

138,873

179,81

-350,665

383,562

0

26.778,924

1.203,507

2.715,865

16.294,596

-199,606

-2.695,755

-5.467,408

-207,664

-4.022,251

19.541,124

0

27.162,408

17.690

-2.091

3.359

5.236

10.794

4.053

1.513

-903

-1.916

-1.934

35.801

-7.248,526

4.890,245

21.314,485

-26.474,853

8.558,168

19.965,178

11.512,449

1.101,917

1.528,817

3.206,7

38.354,58

106.349,844

15.076,171

-426,668

-5.300

-544

-3.013

-1.816

21.614

-1.916

131.138,7

-5.665.383,424 -4.639.857,69

-5.603.899,89

-3.020.192,845

-3.537.368,418 -3.280.540,966

-3.222.513,878

-40.997.176,317

1.114,353 -7.385.314,521

-1.489.422,352 -3.152.682,333

ΧΡΗΜΑ 65

αφιέρωμα

Πηγή: Beta Χρηματιστηριακή

αφιέρωμα

Το συνολικό ποσό φαίνεται ότι είναι περισσότερο ένα νούμερο συντήρησης και όχι τόσο επένδυσης ή επέκτασης.

Ο συγκεκριμένος δείκτης –αναλογία επενδύσεων ως προς το ΑΕΠ– κατατάσσει την Ελλάδα στην τελευταία θέση της Ευρώπης, και μάλιστα με μεγάλη διαφορά σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ. Τα αναλυτικά στοιχεία δείχνουν ότι το επενδυτικό ενδιαφέρον παραμένει υποτονικό. Οι επενδύσεις στον τομέα της κατοικίας παραμένουν ελάχιστες, καθώς το 2018 έκλεισε με τις επενδύσεις στον χώρο της κατοικίας μόλις σε 1,228 δισ. ευρώ, ενώ αρνητική παραμένει η εικόνα και για τον εξοπλισμό μεταφορών, όπου οι επενδύσεις περιορίστηκαν στα 2,6 δισ. ευρώ, από 4,6 δισ. ευρώ το 2017. Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στον τομέα των κατασκευών. Ο τομέας στον οποίο καταγράφηκε αύξηση επενδύσεων το 2018 (συγκριτικά με το 2017) ήταν αυτός των μεταλλικών προϊόντων και των μηχανημάτων. Οι επενδύσεις έφτασαν στα 6,826 δισ. ευρώ, από 5,864 δισ. ευρώ το 2017. Ο συνολικός «ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου» διαμορφώθηκε στα 20,4 δισ. ευρώ, έναντι 23,216 δισ. ευρώ το 2017, καταγράφοντας μείωση της τάξης του 12%. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η αναλογία ως προς το ΑΕΠ να περιοριστεί στο 11,1%, από 12,9% το 2017. Σημειώνεται ότι το 2007 οι επενδύσεις αντιστοιχούσαν στο 26% του ΑΕΠ.

66

Μάιος - Ιούνιος 2019

Οι εταιρείες κινήθηκαν στη λογική του να συντηρήσουν τη δραστηριότητά τους και κατά περίπτωση να την αυξήσουν.

**CAPEX Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες (CAPEX) είναι τα χρήματα που μια επιχείρηση δαπανά για να αγοράσει, να διατηρήσει ή να βελτιώσει τα πάγια περιουσιακά της στοιχεία, όπως κτήρια, οχήματα, εξοπλισμό ή γη. Θεωρείται κεφαλαιουχική δαπάνη όταν το περιουσιακό στοιχείο έχει αγοραστεί πρόσφατα ή όταν χρησιμοποιείται χρήμα για την παράταση της ωφέλιμης ζωής ενός υπάρχοντος περιουσιακού στοιχείου, όπως η επισκευή της στέγης. Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες βρίσκονται σε αντίθεση με τα λειτουργικά έξοδα (opex), τα οποία είναι συνεχή έξοδα που είναι συμφυή με τη λειτουργία του περιουσιακού στοιχείου. Η διαχωριστική γραμμή για στοιχεία όπως αυτά είναι ότι η δαπάνη θεωρείται κεφαλαιοποίηση αν το οικονομικό όφελος της δαπάνης εκτείνεται πέραν της τρέχουσας χρήσης. Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες είναι τα κεφάλαια που χρησιμοποιούνται για την απόκτηση ή την αναβάθμιση των πάγιων περιουσιακών στοιχείων μιας επιχείρησης, όπως δαπάνες για ακίνητα, εργοστάσια ή εξοπλισμό. • • •

*Σημείωση: - Ο πίνακας δεν περιλαμβάνει τις χρηματοοικονομικές εταιρείες καθώς και εκείνες που έχουν διαγραφεί από το 2014 και μετά από το ΧΑ. Οι θυγατρικές της Βιοχάλκο δεν περιλαμβάνονται στον πίνακα, για να μην υπάρχει διπλή μέτρηση με τη μητρική Βιοχάλκο.

- Το μείον στα νούμερα συμβολίζει επένδυση και το συν αποεπένδυση. Άρα ο πίνακας διαβάζεται ως εξής: Από 7,4 δισ. ευρώ καθαρές κεφαλαιουχικές ταμειακές ροές το 2008 φθάσαμε στα 3,2 δισ. ευρώ το 2017, με χειρότερη χρονιά το 2013.

- Η κατάταξη περιλαμβάνει μόνο εισηγμένες εταιρείες στο Χρηματιστήριο Αθηνών.

άρθρο

Γ

ια τις ικανοποιητικές επιδόσεις του Ομίλου ΟΤΕ το 2018, αλλά και για την ανάγκη για αλλαγή που υπαγορεύουν το disruption και ο σύγχρονος πελάτης, έκανε λόγο ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου ΟΤΕ, κ. Μιχάλης Τσαμάζ, κατά την ομιλία του στην Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση Μετόχων του ΟΤΕ. Ο κ. Τσαμάζ αναφέρθηκε στις σημαντικές επενδύσεις που έκανε η εταιρεία για να παραμείνει η κορυφαία επιλογή των πελατών. «Οι τεχνολογικές υποδομές που χτίζουμε εδώ και χρόνια, επενδύοντας δυναμικά σε δίκτυα και περιεχόμενο, ανοίγουν τον δρόμο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της εγχώριας αγοράς και μειώνουν το ψηφιακό χάσμα με την υπόλοιπη Ευρώπη, κάνοντας την Ελλάδα πιο ελκυστική για επενδύσεις και επιχειρηματικές δραστηριότητες» σημείωσε, ενώ τόνισε ότι οι αρχές βιώσιμης ανάπτυξης εφαρμόζονται στην καθημερινή λειτουργία της εταιρείας, προς όφελος της οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Μιλώντας για το μέλλον, ο επικεφαλής του ΟΤΕ χαρακτήρισε μεγαλύτερη πρόκληση το disruption, δηλαδή την αιφνίδια ριζική αλλαγή που συνδέεται άμεσα με την τεχνολογία. Όπως, χαρακτηριστικά, σημείωσε: «Χάρη στην ανάπτυξη της τεχνολογίας, το disruption έρχεται από παντού. Είναι η νέα νόρμα και η έντασή του είναι πρωτοφανής (…) ειδικά στις τηλεπικοινωνίες, οι αλλαγές που επιφέρει είναι εκθετικές». Ο κ. Τσαμάζ ανέφερε πως το disruption και ο «νέος» πελάτης –που τα θέλει όλα εύκολα, γρήγορα, απλά και ψηφιακά– επιβάλλουν την αλλαγή. «Παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειώσει ο ΟΤΕ την τελευταία δεκαετία, εξακολουθούμε να έχουμε βαριές δομές, πολύπλοκες διαδικασίες και υψηλά λειτουργικά κόστη. Πρέπει να ανασχεδιάσουμε το λειτουργικό μας μοντέλο. Να αναδιοργανωθούμε για να γίνουμε πιο αποτελεσματικοί και να ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες των πελατών ταχύτερα, με ειλικρίνεια και απλότητα. Πρέπει να γίνουμε πιο ευέλικτοι, να αναθέσουμε κάποιες δραστηριότητες σε εξωτερικούς συνεργάτες και να μεταφέρουμε άλλες σε ξεχωριστές μονάδες. Πρέπει να δημιουργήσουμε νέες πηγές εσόδων και να επιταχύνουμε την ανάπτυξή μας» είπε ο κ. Τσαμάζ. Πρόσθεσε δε: «Αυτές οι αλλαγές δεν θα έρθουν εύκολα. Προτιμούμε όμως να αλλάξουμε με τους δικούς μας όρους, παρά να μας αναγκάσουν οι καταστάσεις. Θα τα καταφέρουμε. Η αλλαγή είναι στο DNA μας και είναι μονόδρομος για τη βιωσιμότητα και την επιτυχία μας σε αυτό το καινούργιο περιβάλλον».

Μιχάλης Τσαμάζ:

«Προτιμούμε να αλλάξουμε με τους δικούς μας όρους, παρά να μας αναγκάσουν οι καταστάσεις»

Αποφάσεις Γενικής Συνέλευσης Σε διανομή μερίσματος άνω των 0,46 ευρώ ανά μετοχή θα προχωρήσει ο ΟΤΕ για τη χρήση του 2018, έναντι 0,35 ευρώ που διανεμήθηκε πέρυσι, έπειτα από έγκριση που έδωσαν οι μέτοχοι της εταιρείας. Η ημερομηνία αποκοπής θα είναι η Πέμπτη 4 Ιουλίου 2019 και η ημερομηνία έναρξης καταβολής θα είναι η Τετάρτη 10 Ιουλίου 2019. Επιπλέον, η Γενική Συνέλευση εξέλεξε τον κ. Eelco Blok ως νέο μη εκτελεστικό μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και ως μέλος της Επιτροπής Ελέγχου, στη θέση του κ. Παναγιώτη Ταμπούρλου, ο οποίος παραιτήθηκε. • • • ΧΡΗΜΑ 67

[αφιέρωμα]

ς έ κ ι ρ Δικηγο ίες: εταιρε

Η εξέλιξη στον τρόπο παροχής των νομικών υπηρεσιών

68

Μάιος - Ιούνιος 2019

αφιέρωμα

Από την Κυρέλα Πέτρου

Η πρόοδος της τεχνολογίας, η άνοδος νέων, διαφορετικών κρατών στις κορυφαίες θέσεις των μεγάλων οικονομιών, οι νέες ισορροπίες, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα, επιτάσσουν κάθε επιχειρηματίας να σκεφτεί προσεκτικά και να ξανασχεδιάσει το μέλλον του. Οι δικηγορικές εταιρείες καλούνται να διαχειριστούν τα νέα δεδομένα, με το παλαιό δικηγορικό γραφείο να δίνει τη θέση του στην πολυπρόσωπη «βιομηχανία» των Νομικών Εταιρειών.

Ποιες είναι οι νέες υπηρεσίες που προσφέρουν στις επιχειρήσεις οι δικηγορικές εταιρείες και ποιες ανάγκες έρχονται να καλύψουν

Ο Οι δικηγορικές εταιρείες, σήμερα, αποτελούν μια δυναμική παρουσία στον νομικό κόσμο, αναδεικνύοντας μια νέα μορφή άσκησης της δικηγορίας.

ι δικηγορικές εταιρείες, σήμερα, αποτελούν μια δυναμική παρουσία στον νομικό κόσμο, αναδεικνύοντας μια νέα μορφή άσκησης της δικηγορίας μέσα από τη συλλογικότητα, ανταποκρινόμενες στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας και οικονομίας, η οποία λειτουργεί μέσα από σύνθετους θεσμούς και διεθνοποιημένες σχέσεις. Όπως αναφέρεται από τον Σύνδεσμο Δικηγορικών Εταιρειών Ελλάδος (ΣΔΕΕ), η δημιουργία νέων θεσμών και η διόγκωση του κανονιστικού πλαισίου απαιτεί αφενός εξειδίκευση και αφετέρου συντονισμό νομικών υπηρεσιών, μέσω της αντιμετώπισης των σύγχρονων απαιτήσεων με συλλογική δράση. Οι δικηγορικές εταιρείες μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες αυτές και να καθοδηγήσουν τους πελάτες τους στον σωστό σχεδιασμό

των σχέσεών τους και στην αποτελεσματική επίλυση των θεμάτων που γεννώνται από τη δραστηριότητά τους. Οι δικηγορικές εταιρείες αποτελούν εξέλιξη στον τρόπο παροχής των νομικών υπηρεσιών. «Αν και ως θεσμός εισήχθη πρόσφατα στην ελληνική έννομη τάξη, εμφανίζει μια δυναμική που προοδευτικά αυξάνεται, προσαρμοζόμενη βέβαια στα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας, ενώ δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από τις πολυάριθμες και πολυάνθρωπες δικηγορικές εταιρείες του εξωτερικού, που λειτουργούν επιτυχώς από πολλές δεκαετίες. H δικηγορική εταιρεία αποτελεί φυτώριο ανελίξεως νέων νομικών, παρέχοντας το κατάλληλο περιβάλλον ώστε να εξελίξουν τη γνώση τους και να αναπτύξουν την πρωτοβουλία τους, στηριζόμενοι στην πείρα, την καθοδήγηση και την ΧΡΗΜΑ 69

αφιέρωμα

ωριμότητα του οργανισμού της» αναφέρεται από τον ΣΔΕΕ. Σε ό,τι αφορά τη λειτουργία της σύγχρονης δικηγορικής εταιρείας, ο δικηγόρος κ. Ανδρέας Μπαζούρος, από την «Μπαζούρος Δικηγορική Εταιρεία», αναφέρει: «Η πρόοδος της τεχνολογίας, οι νέες μορφές συναλλαγών και η συνεχής παραγωγή νόμων, συνεπάγονται ένα ιδιαίτερα περίπλοκο νομικό και φορολογικό πλαίσιο, με το οποίο οι επιχειρήσεις καλούνται πλέον να συμμορφωθούν και να λειτουργήσουν. Η αγορά των νομικών υπηρεσιών βιώνει αντανακλαστικά τις εξελίξεις αυτές, οδηγούμενη στην ανάγκη διαμόρφωσης μεγαλύτερων νομικών σχημάτων από εκείνα των παραδοσιακών δικηγορικών γραφείων, τόσο από απόψεως ανθρώπινου δυναμικού όσο και από απόψεως εξειδικεύσεως νομικής ύλης, που σχετίζονται με τη λειτουργία της επιχείρησης». Όπως ο ίδιος αναφέρει, «η κλασική εικόνα του επαγγελματία δικηγόρου τείνει σταδιακά να εκλείψει, ακριβώς επειδή δεν είναι σε θέση το μονοπρόσωπο αυτό σχήμα να μπορέσει να καλύψει επαρκώς τις πολλαπλές ανάγκες μιας σύγχρονης επιχείρησης. Η νομοθετική παραγωγή πλέον προχωρά –ιδιαίτερα στη χώρα μας– με ταχύτατους ρυθμούς, γεγονός που καθιστά ιδιαίτερα απαιτητική την ανάγκη επαρκούς εποπτείας των υποχρεώσεων, στις οποίες εκτίθεται μια σύγχρονη επιχείρηση. Η πλούσια δε νομοθετική παραγωγή, τόσο από τα εγχώρια νομοθετικά όργανα όσο και από εκείνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθιστά ακόμα πιο σύνθετο το πλέγμα των κανόνων, οδηγιών και υποχρεώσεων που πρέπει να τηρούνται από τις επιχειρήσεις. Η νέα αυτή πραγματικότητα συνεπάγεται και αυξημένες νομικές υποχρεώσεις». Οι δικηγορικές εταιρείες έρχονται να καλύψουν τις νέες, αυξημένες ανάγκες της αγοράς για παροχή εξειδικευμένων νομικών υπηρεσιών σε όλους τους τομείς δικαίου, ακόμη και σε τομείς που σχετίζονται με το φορολογικό καθεστώς, το οποίο συμφέρει περισσότερο τις επιχειρήσεις για να συσταθούν και να λειτουργήσουν. Το πολυπρόσωπο και εξειδικευμένο δικηγορικό σχήμα έρχεται, στην ουσία, να συνδράμει αποτελεσματικά στην ανάγκη της ολοκληρωμένης νομικής παροχής υπηρεσίας, τόσο κατά τη σύσταση της επιχειρήσεως (επιλογή κατάλληλης νομικής μορφής) όσο και κατά τη λειτουργία της. «Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα 70

Μάιος - Ιούνιος 2019

οι επιχειρήσεις σε νομικό επίπεδο είναι η διαρκής ανάγκη προσαρμογής των διαδικασιών τους σε νέα δεδομένα και κανονισμούς, τα οποία πολλές φορές λειτουργούν περιοριστικά, άλλως κατασταλτικά στην εμπορική πολιτική και κουλτούρα της επιχείρησης. Η πρόκληση, τόσο για την ίδια την επιχείρηση όσο και για τη δικηγορική εταιρεία, είναι η προσπάθεια “συγκερασμού” των δύο αυτών παραγόντων, προκειμένου, μέσω της ολοκληρωμένης νομικής συμβουλής, να μπορέσει να διευκολυνθεί η λειτουργία της επιχειρήσεως και να ωθηθεί αυτή στην ασφαλή ανάπτυξη και ευημερία» αναφέρει ο κ. Μπαζούρος. Ο τελευταίος επισημαίνει ακόμη ότι ο ρόλος και η πρόκληση των δικηγορικών εταιρειών εντοπίζεται όχι μόνο στην παροχή της νομικής υπηρεσίας αυτής καθ’ εαυτήν, αλλά και στο να μπορέσει να λειτουργήσει «προληπτικά» για την ίδια την επιχείρηση, ενημερώνοντάς τη για τις νομοθετικές και νομολογιακές εξελίξεις που την αφορούν ή που σχετίζονται με τις διαδικασίες της, ούτως ώστε να μπορέσει η τελευταία να είναι πάντοτε εναρμονισμένη με τις ισχύουσες νομοθετικές εξελίξεις και να προσαρμόζει αντίστοιχα τον τρόπο λειτουργίας της.

Οι δικηγορικές εταιρείες έρχονται να καλύψουν τις νέες, αυξημένες ανάγκες της αγοράς για παροχή εξειδικευμένων νομικών υπηρεσιών.

Η συμμόρφωση της επιχείρησης με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο που τη διέπει είναι ύψιστης σημασίας για την εκσυγχρονισμένη παρουσία της και τη βιωσιμότητά της. Παράλληλα, εκτιμάται ότι οι δικηγορικές εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να είναι πλαισιωμένες από ένα ευρύτερο δίκτυο συνεργατών, που επιτρέπει σε αυτές να μπορούν να διαχειρίζονται μεγάλο όγκο υποθέσεων, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, και να μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες που δεν είναι αμιγώς νομικές (όπως φορολογικές και διαχειριστικές), που όμως είναι εξίσου σημαντικές για τη λειτουργία της επιχείρησης. Στο ερώτημα «Ποιες είναι οι νέες υπηρεσί-

ες που προσφέρουν στις επιχειρήσεις οι δικηγορικές εταιρείες και ποιες ανάγκες έρχονται να καλύψουν στη χώρα με τη μεγαλύτερη ετήσια “παραγωγή” νόμων στην ΕΕ;» απαντά ο δικηγόρος κ. Τάκης Κακούρης: «Πέραν της παραδοσιακής κατασταλτικής δικηγορίας, οι δικηγορικές εταιρείες μπορούν σήμερα να παρέχουν στις επιχειρήσεις πολύτιμες “προληπτικές” συμβουλευτικές υπηρεσίες για τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από νέες νομοθεσίες, ώστε οι επιχειρήσεις να είναι προετοιμασμένες έγκαιρα, με ποιοτικότερο και φθηνότερο τρόπο. Επί παραδείγματος, η συμμόρφωση με τον GDPR στοίχισε λιγότερο και ετοιμάστηκε καλύτερα από όσες εταιρείες έκαναν το σχετικό

Ειδικότερα, για τον ρόλο των δικηγορικών επιχειρήσεων στη διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων (GDPR), ο κ. Κακούρης αναφέρει ότι «το project της διαρκούς συμμόρφωσης (ongoing concern) με τον Κανονισμό είναι εξέχον, αλλά όχι μόνο νομικό. Απαιτεί φυσικά, και πρωτίστως, τη σύνταξη νομικών κειμένων, την επισκόπηση των επεξεργασιών δεδομένων, τη σύνταξη κειμένων ενημέρωσης και συναίνεσης, συμβάσεων ανάθεσης, συμβάσεων για διαβίβαση δεδομένων εκτός ΕΕ, τη σύνταξη πολιτικών και διαδικασιών για την άσκηση των δικαιωμάτων των υποκειμένων και για τη διαχείρισης περιστατικών παραβίασης ασφάλειας. Οι πιο πολλές από τις προαναφερόμενες νομικές παρεμβάσεις απαιτούν όμως και την απαραίτητη συνδρομή ειδικών σε θέματα ασφάλειας δεδομένων και συστημάτων ειδικά σε σχέση με τα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα ασφαλείας που απαιτεί ο GDPR. Η καλή συνέργεια των δύο ειδικοτήτων (νομικών και IT) εγγυάται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, και γι’ αυτό πρέπει και οι μεν και οι δε να έχουν στοιχειώδη αντανακλαστικά κατανόησης του “άλλου” κομματιού. Συχνά, βέβαια, παρατηρείται και το φαινόμενο να αναλαμβάνουν τέτοια projects σύμβουλοι που δεν είναι ευκρινώς ούτε νομικοί ούτε τεχνικοί». Ποιες είναι όμως οι σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα

αφιέρωμα

έργο πολύ πριν τον Μάιο του 2018. Αντίστοιχα, η προσαρμογή των ασφαλιστικών εταιρειών στο καθεστώς Solvency II και ασφαλιστικών και διαμεσολαβητών στον ελληνικό νόμο που ενσωμάτωσε την IDD». Γενικά, ο ίδιος αναφέρει ότι οι επιχειρήσεις εκτιμούν ιδιαίτερα και αποζητούν νομικές υπηρεσίες σε θέματα κανονιστικής συμμόρφωσης είτε για θέματα που είναι οριζόντιας εφαρμογής, όπως ο GDPR ή τα εργασιακά θέματα ή τα ζητήματα ανταγωνισμού ή η προσαρμογή στις νέες διατάξεις περί ΑΕ, είτε σε ρυθμιστικά θέματα, ανάλογα με τον τομέα δραστηριοποίησης (π.χ. τράπεζες, ασφαλιστικές, φαρμακευτικές, τηλεπικοινωνιακές κ.λπ.). Στο ίδιο πλαίσιο, ο κ. Κακούρης αναφέρει ότι «παρέχουν υπηρεσίες προληπτικού νομικού ελέγχου επί θεμάτων κανονιστικής συμμόρφωσης υπό τύπον πιστοποίησης ότι όλα έχουν καλώς ή υπό τύπον λήψης μέτρων για την άμεση αποκατάσταση ευρημάτων απόκλισης από νομικές ή κανονιστικές απαιτήσεις. Επίσης, μπορούν να συμμετέχουν σε δημόσιες διαβουλεύσεις επί σχεδίων νόμων, εκφράζοντας τις νομικές απόψεις επί των προτεινόμενων ρυθμίσεων, επιχειρηματολογώντας υπέρ των συμφερόντων πελατών τους, τα οποία επηρεάζονται ή και θίγονται από την εισαγόμενη ρύθμιση».

οι επιχειρήσεις σε νομικό επίπεδο; Στο ερώτημα αυτό ο κ. Κακούρης απαντά ότι «οι προκλήσεις έχουν κυρίως να κάνουν με την "έκρηξη" της νομικής ύλης και τη διαμόρφωση νέων περιοχών δικαίου. Νέες ρυθμίσεις προκύπτουν και καθιστούν πολλές φορές ασήκωτο το κόστος συμμόρφωσης σε σχέση και συχνά σε βάρος του λειτουργικού/επιχειρησιακού τομέα μιας επιχείρησης. Επίσης, παράλληλα, η “δαμόκλειος σπάθη” πολύ υψηλών προστίμων είναι μία ακόμα πρόκληση που κάνει την κατάσταση πολλές φορές εκρηκτική διαχειριστικά. Απαιτείται ορθή κατανόηση των κινδύνων, προσεκτική στάθμιση κόστους οφέλους και προσφυγή σε λύσεις λελογισμένες, που τηρούν την ισορροπία μεταξύ ανάπτυξης και συμμόρφωσης, και αυτό, κατά τη γνώμη μου, μπορεί να γίνει μόνο με προσφυγή σε καλούς και σοβαρούς νομικούς επαγγελματίες, που δεν κινδυνολογούν, αλλά αντιλαμβάνονται την εργασία τους ως υποστηρικτική και πελατοκεντρική». Άλλο θέμα, όπως ο ίδιος επισημαίνει, είναι η αλλαγή φιλοσοφίας και η μετάβαση από τη στάση τού «ο δικηγόρος να είναι αχρείαστος» προς την πιο ορθή στις σημερινές συνθήκες στάση «ο δικηγόρος πρέπει να είναι σύμβουλος που σε προφυλάσσει πριν να είναι αργά, υποδεικνύοντας τους κινδύνους και εκτιμώντας τους ορθά», και πολλές φορές είναι μέλος του ανώτατου μάνατζμεντ και αναφέρεται σε αυτό. Συνεπώς, η έγκαιρη γνώση και η άμεση δράση επί των νομικών υποχρεώσεων μπορεί να αποτελέσει συγκριτικό πλεονέκτημα. «Συναφώς υπάρχει η πρόκληση του αν τα νομικά θέματα θα αντιμετωπίζονται με εσωτερικό δικηγόρο ή μόνο με εξωτερικούς δικηγόρους ή και με συνδυασμό των παραπάνω. Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις ή συνταγές. Αυτό συναρτάται και με το μέγεθος (πολλοί εργαζόμενοι ή λίγοι), τις ανάγκες (πολλές συμβάσεις), την πολυπλοκότητα και τα ιδιο-χαρακτηριστικά κάθε εταιρείας

(π.χ. εισηγμένη ή μη, ειδικά ρυθμισμένη ή μη)» συμπληρώνει ο κ. Κακούρης.

Το πρόβλημα της πολυνομίας και της απονομής δικαιοσύνης Όπως είδαμε, η πολυνομία αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα για τον νομικό κλάδο στη χώρα μας. Στην Ελλάδα, σήμερα, πολυνομία παρατηρείται σε πολλούς τομείς της δημόσιας πολιτικής, μεταξύ των οποίων «ξεχωρίζουν» η φορολογική πολιτική, η πολεοδομική και περιβαλλοντική πολιτική και η πολιτική κοινωνικών ασφαλίσεων, και κυρίως των συντάξεων. Σε σχετική μελέτη της διαΝΕΟσις, η οποία διεξήχθη στα Τεύχη Α’ και Β’ της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) για την τελευταία δεκαπενταετία, έδειξε ότι στο ανωτέρω χρονικό διάστημα θεσπίστηκαν συνολικά 1.569 νόμοι, δηλαδή περίπου 100 νόμοι ετησίως. Οι νόμοι από το 2001 μέχρι το 2016 που δεν είναι κυρώσεις διεθνών συμβάσεων ή συμφωνιών είναι περίπου οι μισοί, δηλαδή 796, με αποτέλεσμα η «καθαρή» εθνική παραγωγή να είναι, κατά μέσο όρο, 53 νόμοι τον χρόνο για την προαναφερόμενη περίοδο. Με συνοπτικό τρόπο, πρόσθετα ποσοτικά στοιχεία από την έρευνα είναι τα εξής: Από το 2001 μέχρι το 2016 εκδόθηκαν 3.585 Προεδρικά ∆ιατάγματα (Π∆), δηλαδή η αναλογία είναι 4,5 Π∆ ανά 1 Νόμο «καθαρής» νομοθεσίας, εξαιρουμένων, δηλαδή, των κυρώσεων διεθνών συμβάσεων και συμφωνιών. Οι κανονιστικές και οι ατομικές διοικητικές πράξεις αριθμούν εκατοντάδες χιλιάδες, καθώς ο αριθμός των Τευχών Β’ από το 2001 μέχρι το 2016 είναι 43.250, και κάθε τεύχος, περιλαμβάνει τις περισσότερες φορές παραπάνω από 5 πράξεις. Οι νόμοι συμπεριλαμβάνουν 22.047 εξουσιοδοτήσεις σε περίπου 65.000 σελίδες νομοθεσίας. Τα τελευταία έτη, με την υπογραφή της πρώτης δανειακής σύμβασης (Μνημόνιο I, 2010), είναι αυξημένος ο αριθμός των Πράξεων ΝομοθετιΧΡΗΜΑ 71

αφιέρωμα

Oι προκλήσεις έχουν κυρίως να κάνουν με την «έκρηξη» της νομικής ύλης και τη διαμόρφωση νέων περιοχών δικαίου.

κού Περιεχομένου (67 σε σύνολο 80 της περιόδου 2001-2016) και των Πολυνομοσχεδίων (28 σε σύνολο 29 της περιόδου 2001-2016). Σε ό,τι αφορά το πρόβλημα στην καθυστέρηση απονομής δικαιοσύνης, η διαΝΕΟσις αναφέρει ότι στον δείκτη “Ease of Doing Business” της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Ελλάδα έρχεται στην 72η θέση ανάμεσα σε 190 χώρες. «Είναι μια κακή θέση», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στη μελέτη, καθώς το επιχειρηματικό κλίμα στη χώρα μας είναι χειρότερο από της Αλβανίας, του Κοσόβου και του Βιετνάμ. Βεβαίως, δεν τα πηγαίνουμε εξίσου άσχημα σε όλους τους δείκτες που μετρά η συγκεκριμένη έκθεση. Για παράδειγμα, στον δείκτη που μετρά την ευκολία του διακρατικού εμπορίου είμαστε 31οι (ως μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα έλεγε κανείς). Αλλά εκεί που είμαστε πραγματικά σε πάρα πολύ κακή κατάσταση είναι στο πολύ σοβαρό θέμα της απονομής δικαιοσύνης. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, η επίλυση μιας συγκεκριμένου τύπου δικαστικής διαφοράς για μια επιχείρηση στη χώρα μας χρειάζεται κατά μέσο όρο 1.580 ημέρες, δηλαδή σχεδόν τεσσεράμισι χρόνια. «Δεν είναι πολλές οι επιχειρήσεις που θα έρχονταν να επενδύσουν ευχαρίστως σε μια χώρα όπου τυχόν δικαστικές απαιτήσεις από τρίτους θα μπορούσαν να καθυστερήσουν την επένδυσή τους μέχρι τους μεθεπόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες» αναφέρεται στη σχετική μελέτη.

72

Μάιος - Ιούνιος 2019

Το πρόβλημα αυτό αναφέρεται ότι αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την ανάπτυξη στην Ελλάδα και εκτιμάται ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση να βγούμε από την αέναη κρίση και να δημιουργήσουμε ένα βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο αν δεν λυθεί αποτελεσματικά και αυτό.

Η δικηγορία στη σύγχρονη εποχή Η δικηγορία –και εν γένει η απονομή της δικαιοσύνης σε παγκόσμιο επίπεδο, της οποίας η δικηγορία αποτελεί θεσμικά αναπόσπαστο τμήμα– είναι στενά συνδεδεμένη και αλληλεξαρτώμενη όχι μόνο με τις δικαιικές, αλλά και με τις κοινωνικές, οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις, αναφέρει ο κ. Δημήτρης Κ. Βερβεσός, πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και πρόεδρος της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, αναφερόμενος στις προκλήσεις και τους κινδύνους που εγκυμονούν τα νέα δεδομένα για τη δικηγορία. Ειδικότερα, ο κ. Βερβεσός αναφέρει: «Το παραδοσιακό μοντέλο επίλυσης των διαφορών από τους δικαστικούς σχηματισμούς, με την επικουρία των δικηγόρων-νομικών παραστατών, υφίσταται μεταμορφώσεις, που συν τω χρόνω ενδέχεται να μοιάζουν οβιδιακές. Δεν αναφέρομαι μόνο στις εναλλακτικές μορφές επίλυσης διαφορών, όπως η διαμεσολάβηση, η δικαστική μεσολάβηση και η διαιτησία, που αποτελούν διεθνώς απτή πραγματικότητα και

τελούν σε σχέση οιονεί ανταγωνισμού προς τη δικαιοδοτική επίλυση των διαφορών. Αναφέρομαι σε πλήθος τεχνολογικών εργαλείων που χρησιμοποιούνται για τη συμμόρφωση των κοινωνών κατά τρόπο που παρακάμπτει το δικαστικό σύστημα, όπως τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, που οδηγούν σε μονοσήμαντες νομικές λύσεις, με ελάχιστη ή και χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, ή οι έξυπνες συμβάσεις (smart contracts) που εξασφαλίζουν –συχνά με την τεχνολογία blockchain– διά τεχνολογικών μέσων την εκτέλεση των συμπεφωνημένων. Παράλληλα, η ανάγκη για πολύπλευρη υποστήριξη και προώθηση ισχυρών οικονομικών συμφερόντων ωθεί, στον αγγλοσαξονικό ιδίως κόσμο, στην επικράτηση πολυεπαγγελματικών εταιρειών έναντι της παραδοσιακής αμιγώς δικηγορικής δραστηριότητας. Οι μεταλλάξεις αυτές θέτουν σε κίνδυνο τις παραδοσιακές αρχές άσκησης της δικηγορίας, που αποτελούν θεμελιώδη πυλώνα της έννομης τάξης και θεσμική εγγύηση ορθής απονομής της δικαιοσύνης, ιδίως τη δικηγορική ανεξαρτησία, τη σχέση δικηγορικής εντολής, το απόρρητο, την αυστηρή δεοντολογία και τον ειδικό πειθαρχικό έλεγχο. Οι δικηγορικοί σύλλογοι, χωρίς να είναι φοβικοί απέναντι στο νέο, έχουν χρέος να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται, περιφρουρώντας τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα και τις βασικές αρχές της συνταγματικής μας δικαιοταξίας. Ενθαρρύνουν τη χρήση εργαλείων νομικής πληροφορικής (άλλωστε ο ΔΣΑ διαθέτει, και εμπλουτίζει διαρκώς, την πρώτη τράπεζα νομικών πληροφοριών της χώρας), αλλά θέτουν αυτά στην υπηρεσία του δικηγόρου, που πρέπει να έχει την τελική ευθύνη της νομικής συμβουλής. Αποκρούουν, τέλος, την ιδέα των πολυεπαγγελματικών εταιρειών, που θέτουν εκποδών τις θεσμικές εγγυήσεις αυτόνομης και αποτελεσματικής άσκησης της δικηγορίας επ’ ωφελεία της δικαιοσύνης και των πολιτών. Αν δεν θέλουμε οι εξελίξεις να μας προσπεράσουν και να μας παρασύρουν, έχουμε χρέος να αδράξουμε την ευκαιρία και να διαμορφώσουμε εμείς πρώτοι, με τις πρωτοβουλίες και τις δράσεις μας, με τόλμη και παρρησία, το μέλλον μας. Το οφείλουμε στους εαυτούς μας, στις νέες γενιές δικηγόρων που έρχονται, και στη δικαιοσύνη, που πρέπει να απονέμεται στο όνομα, και επ’ ωφελεία, του ελληνικού λαού και μόνον». • • •

ΧΡΗΜΑ 73

συνέντευξη

Η ψηφιακή «δίνη» και οι τρεις βασικοί άξονες από τη Cisco για έναν επιτυχημένο ψηφιακό μετασχηματισμό

Νικόλαος Μποτίνης Regional Sales Manager Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας, Cisco

Στην Κυρέλα Πέτρου

"Η επένδυση σε μια τεχνολογία μεμονωμένα δεν μπορεί να είναι αρκετή. Προϋποθέτει την αλλαγή διαδικασιών και κουλτούρας για να είναι επιτυχής."

Η Cisco «βίωσε» από πολύ νωρίς τον ψηφιακό μετασχηματισμό η ίδια, ως εταιρεία, και τώρα την εμπειρία της αυτή τη μεταφέρει στις λύσεις που παρέχει στους πελάτες της.

Ο

ι υπηρεσίες της στην Ελλάδα επικεντρώνονται σήμερα στον ψηφιακό μετασχηματισμό, γιατί εκεί εκτιμάται ότι δημιουργείται νέα προστιθέμενη αξία τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Στο πλαίσιο αυτό, η Cisco συνεργάστηκε με το βραβευμένο IMD Business School στη Λωζάνη και δημιούργησε ένα διεθνές κέντρο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, το οποίο πραγματοποίησε πληθώρα workshops και μελετών σε πολλούς κλάδους, με εξαιρετικά ενδιαφέροντα ευρήματα. Όπως αναφέρει ο κ. Νικόλαος Μποτίνης, Regional Sales Manager Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας: «Ανακαλύψαμε αυτό που ονομάζουμε “the trillion dollar club”. Με λίγα λόγια, πόση επιπλέον προστιθέμενη αξία μπορεί να δημιουργηθεί από την αξιοποίηση των τεχνολογιών και την αλλαγή του μοντέλου εργασίας σε πλήθος κλάδων δραστηριότητας (financial sector, retail, manufacturing, healthcare κ.λπ.)». Οι συγκεκριμένοι κλάδοι, βασιζόμενοι στον ψηφιακό μετασχηματισμό, εκτιμάται ότι μπορούν να δημιουργήσουν τη μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία, αξιοποιώντας τη λεγόμενη 4η βιομηχανική επανάσταση.

74

Μάιος - Ιούνιος 2019

Στο σημείο αυτό συνηθίζουμε να αναλύουμε το μοντέλο της ψηφιακής «δίνης», το οποίο είναι πολύ περιγραφικό και παρουσιάζει το αναπόφευκτο αποτέλεσμα του μετασχηματισμού όλων των κλάδων, οι οποίοι, αργά ή γρήγορα, θα βρεθούν στο κέντρο και θα πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο που δημιουργούν προστιθέμενη αξία, τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται εσωτερικά και τον τρόπο με τον οποίο οι ίδιες οι επιχειρήσεις λειτουργούν, εάν θέλουν να επιβιώσουν και να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Μπορούμε να περιγράψουμε την ψηφιακή αυτή «δίνη» ως μια δύναμη που έλκει προς την ψηφιοποίηση όλες τις λειτουργίες μιας επιχείρησης. Πώς αυτό το μοντέλο μπορεί να δημιουργήσει προστιθέμενη αξία; «Τρέχοντας», λοιπόν, αυτό το μοντέλο καταλήξαμε σε τρεις βασικούς άξονες για τη δημιουργία νέας προστιθέμενης αξίας: Έλεγχος κόστους, όπως έκανε για παράδειγμα η Wealthfront, μια εταιρεία παροχής επενδυτικών υπηρεσιών με έδρα το Πάλο Άλτο στην Καλιφόρνια (RoboAdvisor). Εμπειρία πελάτη, με χαρακτηριστική περίπτωση τη Robinhood: Ένα εξαιρετικά δημοφιλές επενδυτικό app, με περισσότερους από 2 εκατομμύρια χρήστες και με μηδενική προμήθεια. Πλατφόρμα, όπως η εταιρεία Zopa, η οποία παρέχει δάνεια με χαμηλότερες επιβαρύνσεις από ό,τι οι «παραδοσιακές» τράπεζες, ενώ παράλληλα προσφέρει υψηλότερες αποδόσεις στα επενδυτικά της προϊόντα. Επιχειρήσεις που επικεντρώθηκαν σε αυτά τα τρία σημεία, όπως επίσης η Uber και η Airbnb, εξελίχθηκαν τρομακτικά γρήγορα σε κολοσσούς. Το ίδιο ισχύει για όλες τις ελληνικές επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως κλάδων. Εμείς, ως Cisco, καλούμαστε να βοηθήσουμε τις επιχειρήσεις να μετεξελιχθούν και να επιλέξουν σε ποιον ή ποιους από τους παραπάνω άξονες θα επικεντρωθούν. Πρόκειται για καθαρά δική τους απόφαση. Υπάρχουν αποτελέσματα αν επιλεγεί ένας μόνο άξονας από το παραπάνω τρίπτυχο; Σαφώς υπάρχουν αποτελέσματα και μάλιστα εντυπωσιακά. Η ταυτόχρονη εφαρμογή και των τριών αξόνων μετασχηματισμού είναι μεν το ιδανικό, αλλά είναι και εξαιρετικά δύσκολο. Γι’ αυτό είθισται η κάθε επιχείρηση να επιλέγει έναν άξονα στον οποίο θα επικεντρωθεί αρχικά και στην πορεία πιθανόν να αναζητήσει και τον

δεύτερο ή και τον τρίτο άξονα. Η επιτακτική ανάγκη είναι να γίνει η αρχή με την επιλογή ενός τουλάχιστον άξονα. Διευκρινίζω ότι δεν αναφέρομαι μόνο σε επιχειρήσεις startups, αλλά κυρίως παλαιότερες επιχειρήσεις. Η εφαρμογή αυτού του μοντέλου προϋποθέτει αλλαγή εταιρικής κουλτούρας; Η επένδυση σε μια τεχνολογία μεμονωμένα δεν μπορεί να είναι αρκετή. Προϋποθέτει την αλλαγή διαδικασιών και κουλτούρας για να είναι επιτυχής. Αν δεν υπάρχει κουλτούρα-διάθεση αλλαγής και μετασχηματισμού, το όποιο μοντέλο θα αποτύχει σε κάθε περίπτωση. Εμείς είμαστε ιδιαίτερα δραστήριοι στο συγκεκριμένο κομμάτι και, σαν παγκόσμιος «παίκτης», μπορούμε να μεταφέρουμε στην ελληνική επιχείρηση την εμπειρία μας, στους αντίστοιχους κλάδους, γιατί έχουμε υλοποιήσει αντίστοιχα projects σε Αμερική και Ευρώπη. Οπότε είμαστε σε θέση να μεταφέρουμε στην Ελλάδα με επιτυχία αυτήν τη γνώση (know-how), προφυλάσσοντας τις ελληνικές επιχειρήσεις από πιθανούς «κύκλους αναποτελεσματικότητας». Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τον τραπεζικό χώρο –ο οποίος επενδύει στον ψηφιακό μετασχηματισμό–, ο κ. Μποτίνης αναφέρει ότι η χώρα έχει ανάγκη από ένα υγιές τραπεζικό σύστημα, που θα χρηματοδοτεί τις υπόλοιπες επιχειρήσεις, ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει η οικονομία αποτελεσματικά. Ο ίδιος σημειώνει: «Οι τράπεζες στην Ελλάδα, πέρα από την κρίση, έπρεπε να αντιμετωπίσουν και τον διεθνή ανταγωνισμό και, ειδικότερα, τραπεζικούς οργανισμούς με ψηφιακή δυναμική ή αποκλειστικά ψηφιακούς, που στηρίζονται σε χαμηλά κόστη, πρότυπες πλατφόρμες και παρέχουν υψηλή εμπειρία χρήστη στους πελάτες τους».

Πώς οι ελληνικές τράπεζες μπορούν να ανταγωνιστούν αυτήν την εξέλιξη; Οι ελληνικές τράπεζες κουβαλούν πολλά «βαρίδια». Δεν έχουν καταφέρει ακόμη να προσαρμοστούν και να δημιουργήσουν το νέο υβριδικό μοντέλο τράπεζας, με χαμηλότερα λειτουργικά κόστη και νέες εμπειρίες-υπηρεσίες προς τον πελάτη. Ωστόσο, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι επενδύουν, προκειμένου σταδιακά να φθάσουν σε αυτό το μοντέλο, ώστε να παραμείνουν ανταγωνιστικές και στο μέλλον. Ειδικότερα, εκτιμώ ότι έχουν επενδύσει αρκετά στο κομμάτι του mobile και του internet banking, αλλά υστερούν ακόμη στη δημιουργία του καταστήματος του μέλλοντος (branch of the future), καθώς στον τομέα αυτό

δεν απαιτείται μόνο επένδυση σε νέες υποδομές, αλλά και αλλαγή στην κουλτούρα του προσωπικού, όπως και εκπαίδευση του πελάτη. Σαφέστατα, οι τράπεζες πρέπει να λειτουργήσουν και με τη λογική των αυτοματισμών, δημιουργώντας ταυτόχρονα αίσθημα ασφάλειας για τους πελάτες τους. Το θέμα της ασφάλειας εκτιμώ ότι αποτελεί μία από τις βασικές και μεγαλύτερες προκλήσεις, ειδικά για συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες. Αποτελεί πρόβλημα, λοιπόν, το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει επαρκής εμπιστοσύνη στις τράπεζες, για διάφορους λόγους. Άρα ένα βασικό πρόβλημα που καλούνται να λύσουν οι τράπεζες είναι τόσο το θέμα της ασφάλειας όσο και η επιτυχής ενημέρωση-εκπαίδευση των πελατών τους στον τομέα αυτό. Μπορείτε να αναφέρετε κάποιο παράδειγμα; Οι τράπεζες πρέπει να αυτοματοποιήσουν τη διαδικασία της ασφάλειας και να αξιοποιήσουν αυτό που ονομάζουμε artificial intelligence (τεχνητή νοημοσύνη). Η Cisco π.χ. έχει δημιουργήσει, με αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης, το πρόγραμμα Encrypted Traffic Analytics, το οποίο χωρίς να ανοίξει ένα αρχείο (χωρίς να παραβιάζει δηλαδή την ιδιωτικότητα του πελάτη), μπορεί να «διαβάσει» αν αυτό είναι κακόβουλο. Σε τέτοιου είδους τεχνολογίες πρέπει να επενδύσει ο τραπεζικός κλάδος και, αφού τις υιοθετήσει, να τις επικοινωνήσει και στους πελάτες του, ώστε να τους εμπεδώσει αίσθημα ασφάλειας. Επισημαίνω ότι οι συγκεκριμένες πρακτικές αφορούν εξίσου και τον ασφαλιστικό κλάδο.

Εν κατακλείδι, ο κ. Μποτίνης τονίζει ότι η Cisco σήμερα δεν ενδιαφέρεται να πουλήσει τεχνολογία, αλλά να δώσει λύσεις που επικεντρώνονται σε business outcomes. «Μαζί με τους συνεργάτες μας επικεντρωνόμαστε στους στόχους του πελάτη (τι θέλει να επιτύχει και σε τι χρονικό διάστημα), προκειμένου να αναπτύξουμε τη μεθοδολογία για την επίτευξη των στόχων του» αναφέρει. Σημειώνεται ότι η Cisco έχει παρουσία ως τοπικό γραφείο εδώ και 22 χρόνια στην Ελλάδα στην b2b αγορά. Η ίδια η Cisco έχει μετεξελιχθεί τα τελευταία 35 χρόνια, καθώς ξεκίνησε από μια εταιρεία αμιγώς τηλεπικοινωνιών και έχει εξελιχθεί σε κολοσσό, που δεν ασχολείται μόνο με την τεχνολογία, αλλά κυρίως με τα αποτελέσματα που έχει η τεχνολογία στη λειτουργία της επιχείρησης. Αυτό, άλλωστε, είναι και το μοντέλο που «τρέχει» τώρα στην Ελλάδα. • • • ΧΡΗΜΑ 75

συνέντευξη

Πώς, ωστόσο, κ. Μποτίνη μπορεί να υλοποιηθεί ο μετασχηματισμός αυτός;

po rt al

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΤΟ

Στην Intrum τα «κόκκινα» δάνεια της Τράπεζας Πειραιώς Η Τράπεζα Πειραιώς AE προχώρησε σε σύναψη στρατηγικής συνεργασίας με την Intrum για τη διαχείριση Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων (ΜΕΑ) και ακίνητης περιουσίας, που βρίσκεται στην ιδιοκτησία της Τράπεζας Πειραιώς/Real Estate Owned Assets (REOs), μέσω της ίδρυσης της κορυφαίας ανεξάρτητης εταιρείας διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις για την ελληνική αγορά (η «Συναλλαγή»). Η εσωτερική πλατφόρμα

διαχείρισης του Recovery Banking Unit της Τράπεζας Πειραιώς θα μεταβιβαστεί σε μια νέα εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις. Ποσοστό 80% της νέας εταιρείας θα ανήκει στην Intrum και 20% στην Τράπεζα Πειραιώς. Η νέα εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων θα συνάψει σύμβαση για τη διαχείριση σε αποκλειστική βάση 27 δισ. ευρώ υφιστάμενων ΜΕΑ της τράπεζας, μαζί με νέα ΜΕΑ που θα δημιουργούνται.

▶▶▶ Αθηναϊκή Ζυθοποιία: Επεν-

σιάζουν φέτος οι ομαδικές ασφαλίσεις της Interamerican. Στο κλείσιμο του πρώτου τετραμήνου, η νέα παραγωγή ήταν αυξημένη κατά 52% σε σχέση με το επιχειρησιακό σχέδιο, με ανταπόκριση στις πωλήσεις από όλα τα κανάλια διανομής της εταιρείας. Τα καλά αποτελέσματα προέρχονται, κυρίως, από την προώθηση των ασφαλιστικών προγραμμάτων υγείας, όπου η Interamerican βασίζεται στην τεχνογνωσία, την οργάνωση και τις σύγχρονες υποδομές της. Η Interamerican είναι η μοναδική ασφαλιστική εταιρεία στην Ελλάδα που διαθέτει ιδιόκτητες υποδομές στον τομέα των υπηρεσιών της υγείας, έχοντας επενδύσει σημαντικά ποσά κατά τα τελευταία χρόνια για την αναβάθμιση του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού και των λειτουργικών συστημάτων των υποδομών της.

δύσεις 43 εκατ. ευρώ μέχρι το 2021-Ξεκίνησε η παραγωγή ελληνικού μηλίτη

Στις σελίδες αυτές θα βρείτε τους τίτλους ειδήσεων και άρθρων που έχουν δημοσιευθεί τον τελευταίο μήνα στο portal

Επενδύσεις της τάξεως των 43 εκατ. ευρώ θα υλοποιήσει μέχρι το τέλος του 2021 η Αθηναϊκή Ζυθοποιία, η οποία συμπλήρωσε πρόσφατα 56 χρόνια λειτουργίας στην ελληνική αγορά. Η νέα μονάδα παραγωγής μηλίτη στο εργοστάσιο της Πάτρας εντάσσεται στο καινούργιο επενδυτικό σχέδιο και αφορά αναβαθμίσεις των γραμμών παραγωγής, logistics, υποδομών ενέργειας (όπου δίνεται έμφαση στις ΑΠΕ και την παραγωγή), όπως και την προώθηση στην αγορά καινοτόμων προϊόντων. Τα τελευταία εννέα χρόνια, δηλαδή μέσα στην κρίση, η Αθηναϊκή Ζυθοποιία επένδυσε πάνω από 150 εκατ. ευρώ, σε μια περίοδο κατά την οποία ο τζίρος και τα κέρδη βρέθηκαν υπό μεγάλη πίεση.

▶▶▶ Interamerican: Εντυπωσιακή άνοδος 52% των ομαδικών ασφαλίσεων Εντυπωσιακή είναι η άνοδος που παρου-

76

Μάιος - Ιούνιος 2019

▶▶▶ Στο 1,1% του ΑΕΠ της

Ελλάδας αποτιμάται η συνολική επίδραση της Coca-Cola

Μισό αιώνα παρουσίας στη χώρα μας γιορτάζουν φέτος η Coca-Cola Τρία Έψιλον και η Coca-Cola στην Ελλάδα. Σε σχετική

Intelligence, not just news.

παρουσίαση της εταιρείας, για πρώτη φορά παρουσιάστηκαν στοιχεία (μελέτη ΙΟΒΕ) για τη συμβολή στην οικονομία και απασχόληση αθροιστικά για τα 50 χρόνια. Σε 76,5 δισ. ευρώ υπολογίζεται η συνολική συνεισφορά στο ελληνικό ΑΕΠ, αθροιστικά, στα 50 χρόνια, σε τιμές 2018 (1% του ΑΕΠ, κατά μέσο όρο, τον χρόνο). Όπως τονίστηκε, πρόκειται για αξία που μένει στη χώρα, καθώς πρόκειται για ένα παραγωγικό και διανεμητικό μοντέλο που έχει επίκεντρο την Ελλάδα, με την παραγωγή προϊόντων που εξάγονται σε 11 χώρες. ▶▶▶ SoftOne: Στην κορυφή της αγοράς επιχειρηματικού λογισμικού με τις εξαγορές Unisoft-Prosvasis

Η δημιουργία ενός ομίλου εταιρειών που θα έχει ηγετική θέση στην αγορά επιχειρηματικού λογισμικού αλλά στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι ο στόχος που έχει θέσει η SoftOne. Η τελευταία προχώρησε πρόσφατα στις εξαγορές της Unisoft και της Prosvasis. Οι δύο κινήσεις, το κόστος των οποίων εκτιμάται ότι κινήθηκε στα επίπεδα του 1,5 εκατ. ευρώ, έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ισχυρού σχήματος στον χώρο της πληροφορικής, με συνολικά έσοδα που αναμένεται να ξεπεράσουν τα 20 εκατ. ευρώ στο τέλος της χρήσης του 2019, ενώ τα λειτουργικά κέρδη εκτιμάται πως θα φθάσουν στα 4,5 εκατ. ευρώ τη φετινή χρονιά.

▶▶▶ HotelBrain Group: Στόχος τα 100 μισθωμένα ξενοδοχεία την επόμενη τριετία

Τα ξενοδοχεία είναι «μαραθώνιος» και όχι «σπριντ», δήλωσε ο κ. Πάνος Παλαιολόγος, ιδρυτής και CEO της HotelBrain, στο περιθώριο της έκθεσης Real Estate Arexpo. Σημείωσε πως, πλέον, δεν αρκεί το οικογενειακό μοντέλο των περασμένων δεκαετιών, αλλά χρειάζεται πραγματικό business plan και επαγγελματική διαχείριση. Σύμφωνα με τον κ. Παλαιολόγο, στους στόχους της HotelBrain είναι ο αριθμός των

μισθωμένων ξενοδοχείων στο χαρτοφυλάκιό της να ανέλθει στα 100 έως το 2022, διασφαλίζοντας τα πλεονεκτήματα που προσφέρει ως εταιρεία. ▶▶▶ Ιστορικό ρεκόρ παραγωγής των ΕΛΠΕ

Ισχυρή ανάπτυξη για τέταρτο συνεχή χρόνο κατέγραψαν τα ΕΛΠΕ, με ιστορικό ρεκόρ παραγωγής (15,5 εκατ. ΜΤ), πωλήσεων (16,5 εκατ. ΜΤ) και εξαγωγών (9,5 εκατ. ΜΤ), σταθεροποίηση της κερδοφορίας σε ιστορικά υψηλότερα επίπεδα, σημαντικότατη αύξηση της κεφαλαιοποίησης της εταιρείας στα 2,6 δισ. ευρώ σήμερα, έναντι μόλις 900 εκατ. ευρώ τον Φεβρουάριο του 2016, αυξημένη διανομή μερίσματος προς τους μετόχους και αυξημένες παροχές προς τους εργαζομένους. Σύμφωνα με τη διοίκηση, οι ιδιαίτερα θετικές επιδόσεις του 2018 σηματοδοτούν το γεγονός της επιτυχούς αντιμετώπισης της περιόδου της κρίσης και της εισόδου σε μια νέα εποχή παραγωγικής ανασυγκρότησης και ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ενεργειακού και ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και των αυξημένων απαιτήσεων σε τεχνογνωσία και τεχνολογία της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. ▶▶▶ Παπαστράτος: Επενδύει

στο IQOS δημιουργώντας 160 νέες θέσεις εργασίας

Με στόχο την ενίσχυση των πωλήσεων και την ενημέρωση των ενήλικων καπνιστών για το νέο θερμαινόμενο προϊόν καπνού IQOS, η «Παπαστράτος» δημιουργεί 160 νέες θέσεις εργασίας. Οι νέες αυτές θέσεις εργασίας είναι επιπλέον των 400 θέσεων που ανακοίνωσε η εταιρεία, ως αποτέλεσμα της μεγάλης επένδυσης των 300 εκατ. ευρώ για τη μετατροπή του εργοστασίου της σε μονάδα αποκλειστικής παραγωγής θερμαινόμενων ράβδων καπνού για το IQOS, σταματώντας μετά από 87 χρόνια την παραγωγή τσιγάρων. Οι 160 πωλητές IQOS που θα επιλεγούν και

θα προσληφθούν από συνεργαζόμενες επιχειρήσεις με την «Παπαστράτος» θα απασχοληθούν με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου. Όλη η διαδικασία της επιλογής και πρόσληψης θα ολοκληρωθεί πανελλαδικά μέσα στον Ιούνιο. ▶▶▶ Η νέα μεγάλη επένδυση των

310 εκατ. ευρώ της Motor Oil

Η νέα μεγάλη επένδυση της Motor Oil Hellas για την αύξηση της δυναμικότητας παραγωγής λευκών προϊόντων του διυλιστηρίου του Ασπροπύργου πήρε το «πράσινο φως» από το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας και ξεκινά άμεσα. Το ύψος της επένδυσης θα είναι 310 εκατ. ευρώ, με τις μεγαλύτερες δαπάνες να προβλέπονται για το 2020. Η νέα παραγωγή θα προκύψει από την αναβάθμιση μονάδων που σήμερα παράγουν προϊόντα με χαμηλότερο περιθώριο (κυρίως νάφθα). Μετά την αναβάθμιση, οι μονάδες αυτές θα παράγουν σε ποσοστό 90% βενζίνη υψηλών οκτανίων και κηροζίνη που χρησιμοποιείται για την παραγωγή αεροπορικών καυσίμων. Σύμφωνα με την εκτίμηση της διοίκησης, η λειτουργική κερδοφορία EBITDA της ΜΟΗ θα ενισχυθεί κατά 90 έως 100 εκατ. ευρώ. ▶▶▶ Τιτάνας και στις πωλήσεις Σε 363 εκατ. ευρώ ανήλθε ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών του Ομίλου Τιτάν κατά το πρώτο τρίμηνο του 2019, παρουσιάζοντας αύξηση 12% σε σύγκριση με πέρσι, κυρίως χάρη στη δυναμική αγορά των ΗΠΑ και την ανάκαμψη των αγορών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η βελτίωση των λειτουργικών κερδών προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) περιορίστηκε στο 2%, καθώς ανήλθαν σε 44 εκατ. ευρώ. Τα καθαρά αποτελέσματα μετά τα δικαιώματα μειοψηφίας και την πρόβλεψη για φόρους εμφάνισαν ζημιές 6 εκατ. ευρώ, επιβαρυμένα από αυξημένες αποσβέσεις και αρνητικές συναλλαγματικές ισοτιμίες, έναντι κερδών 1 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο τρίμηνο του 2018. ΧΡΗΜΑ 77

ανάλυση

PEUGEOT SA Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο του Παρισιού-Γαλλία [Bloomberg Ticker: UG:FP] [Reuters Ticker: PEUP.PA] Κλάδος Δραστηριότητας: Κυκλικά Καταναλωτικά Αγαθά / Αυτοκινητοβιομηχανίες

Τιμή Μετοχής 26 Οκτωβρίου 2018 Χρηματιστήριο (σε Ευρώ) Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) Χρ. Αξία (σε εκατ. Ευρώ) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) Συντελεστής Beta

Πορεία Τιμής Μετοχής (Τελευταίο Έτος, σε Ευρώ)

26,00

20,20 € 904,83 18.277,53 3.183.014 1,261

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 5.700,00

19,50

5.500,00

13,00

5.300,00

6,50

5.100,00

0.00

4.900,00

25,23 16,46 -15,02% 0,35% 2,41%

Μέγ. 52 εβδ. (Ευρώ) Χαμ. 52 εβδ. (Ευρώ) Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο

Oct. 2017

Dec. 2017

Feb. 2018

Apr. 2018

Jun. 2018

Aug. 2018

Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance. Τιμή Μετοχής (σε €)

Όγκος συν/γών

ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ Η Peugeot SA αποτελεί μια εταιρεία συμμετοχών, με διεθνείς δραστηριότητες στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας, των ανταλλακτικών και του εξοπλισμού αυτοκινήτων, καθώς και των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. [Πηγή: Reuters]

Πορεία Τιμής Μετοχής & Δείκτη (Τελευταία 5 Έτη, Βάση = 100) Αποτελέσματα Α’ 6μήνου 2018 (Όμιλος, σε εκατ. €)

400

H1 2018

%

H1 2017

38.595

40,08%

27.552

Μικτό Κέρδος

7.705

32,41%

5.819

Κέρδη προ Τόκων και Φόρων

2.267

17,77%

1.925

Κέρδη προ Φόρων

2.049

13,58%

1.804

Καθαρά Κέρδη μφδμ

1.481

18,01%

1.255

310 Κύκλος Εργασιών 220

130

40 17/6/13

17/6/14

ΔΕΙΚΤΗΣ CAC 40

17/6/15 Μετοχή

17/6/16

17/6/17 Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance.

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιριών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

78

Μάιος - Ιούνιος 2019

• Για τις ανάγκες σύνταξης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων • Για την εξεύρεση της αξίας μιας επιχείρησης σε θέματα εξαγορών, συγχωνεύσεων και συμμετοχής στρατηγικού επενδυτή • Για θέματα φορολογικής συμμόρφωσης και για την ανάγκη ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίων

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες, Περίοδος 2012-2017 (Όμιλος, σε εκατ. €)

Πωλήσεις

Μικτά Κέρδη

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

P/BV (x)

EV / EBITDA (x)

ΔΑΝΕΙΑ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x)

ROE %

2012

55.446

7.864

-5.112

-5.820

-3,1

1,8

-15,4

1,59

-57%

2013

54.090

8.126

-2.004

-2.317

-7,9

2,3

23,4

1,84

-30%

2014

51.592

8.560

-631

-706

-25,9

1,8

6,3

0,71

-7%

2015

54.676

10.167

1.334

648

28,2

1,5

2,6

0,38

5%

2016

54.030

10.321

2.343

1.525

12,0

1,3

2,1

0,34

10%

2017

65.210

12.118

2.849

1.936

9,4

1,1

2,0

0,31

12%

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης, Περίοδος 2012-2017 ( Όμιλος, σε εκατ. €) 2012

2013

2014

2015

2016

2017

Πωλήσεις

55.446

54.090

51.592

54.676

54.030

65.210

Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.)

47.582

45.964

43.032

44.509

43.709

53.092

14,18%

15,02%

16,59%

18,59%

19,10%

18,58%

-5.820

-2.317

-706

648

1.525

1.936

-10,5%

-4,3%

-1,4%

1,2%

2,8%

3,0%

6.811

7.755

9.959

10.896

12.098

11.894

48

44

36

33

36

50

6193

5.588

4.194

3.996

4.347

7.321

164

155

58

13

13

15

24.922

22.914

8.268

2.013

1.887

2.664

65

64

69

73

78

92

8.463

8.096

8.164

8.849

9.352

13.362

Μικτό Περιθώριο Κέρδους

%

Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους

%

Ταμειακά Διαθέσιμα

Ημέρες Αποθεμάτων

Ημέρες

Αποθέματα Ημέρες Πελατών

Ημέρες

Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών

Ημέρες

Προμηθευτές Operating Cycle

Ημέρες

212

199

94

46

49

65

Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος)

Ημέρες

147

135

25

-26

-29

-27

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιριών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων. Έτος Ίδρυσης: 2002 ΧΡΗΜΑ 79

διά ταύτα. . … ά ν ε θ υ ο π ε μ ά π ν ε δ ς η ξ υ τ π Με αυτόν τον ρυθμό ανά Πολύς λόγος γίνεται, καιρό τώρα, για τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας μας και για τους στόχους των αμέσως επόμενων ετών, καθοριστικών για το αν μπορεί –και πώς– να επανέλθει η Ελλάδα στην κανονικότητα. Ας τα δούμε χωρίς να συνεκτιμούμε τις εξελίξεις που έχουν ήδη δρομολογηθεί στην Ευρώπη μετά τις εκλογές της 26ης Μαΐου. Με τι ρυθμό θα μπορούσε να «τρέξει» η οικονομία μας, λοιπόν; Ποιος θα μπορούσε να είναι ένας μέσος όρος σε ορίζοντα πενταετίας, λόγου χάριν; Το ΔΝΤ εκτιμούσε, και εκτιμά, πως ο μεσομακροπρόθεσμος ρυθμός ανάπτυξης θα είναι 1%, με την Αθήνα και τους Ευρωπαίους δανειστές να ισχυρίζονται πως θα είναι υψηλότερος. Ας δούμε τα στοιχεία του Trading Economics, που παραπέμπουν σε έναν μέσο ρυθμό ανάπτυξης από το 1996 μέχρι το 2018 χαμηλότερο της μονάδας, και συγκεκριμένα στο μόλις 0,90% (!). Δηλαδή κοντά στην εκτίμηση του Ταμείου για τα επόμενα χρόνια. Τι είχε συμβεί τα προηγούμενα χρόνια, όταν και η Ευρώπη ήταν στα καλύτερά της –με τις αγορές να «τρέχουν», τον εμπορικό «πόλεμο» Ουάσιγκτον-Πεκίνου να μην έχει κηρυχθεί (επισήμως)–, η Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα μοίραζε αφειδώς φθηνό χρήμα, φθηνά, ακόμη και μηδενικά, επιτόκια, προγράμματα αγοράς ομολόγων/χρέους κ.λπ.; Σύμφωνα με έρευνα των Νικολάου Λεουνάκη και Πλουτάρχου Σακελλάρη (στοιχεία από paper series 16-2014, του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών), ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν μόλις 0,90% την περίοδο 1961-1973 και 3,38% κατά τα έτη 1974-1979. Μέχρι εδώ καλά, να δούμε όμως και τη συνέχεια. Την περίοδο 1980-1993, η ανάπτυξη της οικονομίας ήταν σχεδόν στάσιμη (μόλις 0,7%), ενώ ακολούθησαν τα έτη 1994-2000 με μέσο ρυθμό 3,62% 80

Μάιος - Ιούνιος 2019

και σημειώθηκε συρρίκνωση κατά 4,37% (πάντα σε μέσους όρους) το διάστημα 2008-2013. Από αυτά τα στοιχεία προκύπτει πως η οικονομία μας εμφανίζει έντονες διακυμάνσεις και μια κυκλικότητα που ενίοτε δεν ακολουθεί την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών. Το αποθαρρυντικό είναι πως από το 2014 έως το 2018 –περίοδο που άλλαξαν πολλά από το πολιτικό, μέχρι το οικονομικό/ επιχειρηματικό πεδίο–, η οικονομία έμεινε πολύ πίσω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, με συνέπεια οικονομίες χωρών όπως η Ιρλανδία, η Ρουμανία, η Σλοβενία, η Πορτογαλία κ.ά. είτε να μας πλησιάσουν είτε να μας προσπεράσουν (σε όρους ΑΕΠ), αφήνοντάς μας στάσιμους στα 185-190 δισ., με την Ευρώπη ήδη μέσα σε μια κρίση που όλο και θα βαθαίνει, σε πολιτικό, πολιτιστικό, οικονομικό κ.λπ. επίπεδο. Εύλογο, συνεπώς, είναι το ερώτημα ενός πρωτοετούς φοιτητή της παλιάς ΑΣΟΕΕ, με ποιον τρόπο θα επιτευχθούν οι προβλέψεις στις οποίες αναφέρονται οι Βρυξέλλες και η Αθήνα. Όταν το 95% των άμεσων ξένων επενδύσεων είναι τα εφάπαξ έσοδα από την εκχώρηση των 7+7 περιφερειακών αεροδρομίων, όταν, όπως σημειώναμε στο προηγούμενο τεύχος, χρειαζόμαστε ένα φορολογικό «σοκ» και δραστική μείωση των εισφορών προκειμένου να αποκτήσει αγοραστική αξία ο εργαζόμενος, όταν η υπερφορολόγηση έχει «ξετινάξει» την καμπύλη Laffer κι ενόσω γραφειοκρατία και διαφθορά μάς φέρνουν σε θέσεις «πρωταθλητισμού». Θα με πείτε απαισιόδοξο, και έτσι είναι… Μακάρι να έχουν δίκιο όσοι τα βλέπουν πιο αισιόδοξα. Γιατί με μέσο ρυθμό ανάπτυξης στο 1%, άντε – στην καλύτερη περίπτωση– να πάμε στα επίπεδα του 2009. Τότε, όμως, που και η σχέση χρέους-ΑΕΠ βρισκόταν καμιά 500αριά μονάδες βάσης χαμηλότερα.

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ-ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ Τ.Κ. ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΛΗ ΧΩΡΑ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε-ΜAIL ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ ΚΙΝΗΤΟ FAX ΑΦΜ* ΔΟΥ* * ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις-κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά... οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 15,00€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ☐ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA ΑΕ. Σημειώνετε πάντα το όνομά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψη κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

☐ ΕΠΙΤΑΓΗ ☐ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ *Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA SA, Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953 Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Σε αναζήτηση νέου μοντέλου ανάπτυξης

ΧΡΗΜΑ

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη

τ.440/ 05-06.2019

Τεράστια πρόκληση, αλλά και ευκαιρία, για τις επιχειρήσεις

Άκης Σκέρτσος Γενικός Διευθυντής, ΣΕΒ Παιδεία, δικαιοσύνη και φορολογία οι άμεσες προτεραιότητες για να αλλάξουμε τις προοπτικές της χώρας

ES

T

X+7 R

563

T

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

P

Μετά απ’ όσα περάσαμε τα τελευταία δέκα χρόνια, όλοι έχουμε συνειδητοποιήσει πως η ελληνική οικονομία δεν διαθέτει απεριόριστες επιλογές

S PO

S

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.440 / 05-06.2019 / € 6,00

Αφιέρωμα Business Auto: Το diesel «ζει και βασιλεύει»