ΧΡΗΜΑ #441, Ιούλιος - Αύγουστος 2019 by ethosMEDIA

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΑΦΙΕΡΩΜΑ NPEs Οι προκλήσεις και τα οφέλη της αγοράς των 50 δισ. που τώρα «γεννιέται» ΧΡΗΜΑ τ.441/ 07-08.2019

Εύρεση και διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού Το πιο πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο των επιχειρήσεων

Γιάννης Κολοβός

Διευθύνων Σύμβουλος, Edenred Προτιμώ να θυσιάζω μερίδια αγοράς στον βωμό της ηθικής και υγιούς ανάπτυξης

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

H Edenred, η εταιρεία που εφηύρε τη διατακτική γεύματος Ticket Restaurant, έχει καταστεί σήμερα παγκόσμιος ηγέτης στις προπληρωμένες εταιρικές υπηρεσίες.

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.441 / 07-08.2019 / € 6,00

Libra: Κρυπτονόμισμα ή ψηφιακό νόμισμα;

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

¸ 7è ¢éïòçÀîöóè ¦éï ¦ìÜòè÷ áðÞ ¦ïôÛ 9-10-11

ÁÃ¶»µÄ¹ÃË

2019

ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ-ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ Τ.Κ. ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΛΗ ΧΩΡΑ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε-ΜAIL ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ ΚΙΝΗΤΟ FAX ΑΦΜ* ΔΟΥ* * ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις-κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά... οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ & LOGISTICS

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΑΠΟΘΗΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ - SOFTWARE

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 15,00€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ☐ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA ΑΕ. Σημειώνετε πάντα το όνομά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψη κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

☐ ΕΠΙΤΑΓΗ ☐ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ ΧΟΡΗΓΟI ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ∆ΙΟΡΓΑΝΩΣΗ

www.sce.gr | 210 9010040

ΥΠO ΤΗΝ ΑΙΓI∆Α

*Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA SA, Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953 Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Αποδέχομαι πως τα προσωπικά μου στοιχεία θα τηρηθούν από την ETHOS MEDIA Εκδοτική-Συνεδριακή AE για τις ανάγκες αποστολής του περιοδικού ΧΡΗΜΑ, στο οποίο είμαι συνδρομητής. Η αποστολή του περιοδικού γίνεται μέσω εταιρείας διανομής ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail). Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με τα προσωπικά σας στοιχεία, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κ. Λαζαράκου Αναστασία, Σύμβουλο Διοίκησης, στο e-mail: lazarakou.n@ethosmedia.eu

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

εν αρχή...

Τι σημαίνει για αγορές και επιχειρήσεις το «φθηνότερο χρήμα»

μεσα και έμμεσα είναι τα οφέλη για αγορές και επιχειρήσεις από τη σημαντική μείωση του «κόστους χρήματος», όπως αυτή αποτυπώνεται στην καμπύλη όλων των χρονικών σειρών, έχοντας ως benchmark το 10ετές κρατικό ομόλογο. Υποχώρηση ακόμη και οριακά, στο όριο του 2% (ξεκινώντας από 4,688%), δηλαδή 260 μονάδες βάσης, δεν τη λες μικρή, σε μια αγορά που, από το καλοκαίρι του 2015, έφτασε να ασφυκτιά σε καίρια ζητήματα λειτουργίας της, λόγω του «κλεισίματος» του τραπεζικού συστήματος, της επιβολής ελέγχων στην κυκλοφορία χρήματος, στην επί σειρά πολλών τριμήνων αρνητική πιστωτική επέκταση, τη μείωση των καταθέσεων, την εκτίναξη του κόστους χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, της αναχρηματοδότησης υποχρεώσεων/δανείων.

Το γεγονός ότι ένα ικανό τμήμα του εγχώριου επιχειρείν κατάφερε –γιατί περί κατορθώματος πρόκειται– να «σταθεί στα πόδια του», να παράξει έσοδα και οργανική κερδοφορία (κάτι που αποτυπώθηκε κυρίως μέσω της ενισχυμένης μερισματαπόδοσης) καταδεικνύει τα σημαντικά περιθώρια που θα υπήρχαν εάν και εφόσον η οικονομία επέστρεφε στην κανονικότητα. Η παραγωγή πλούτου, κερδών, νέων θέσεων εργασίας, που συντελέστηκε την περίοδο Αυγούστου 2015-Αυγούστου 2018 δείχνει τη «μαγιά» των επιχειρήσεων που θα μπορούσαν, πλέον, να υποστηρίξουν την επιστροφή της επιχειρηματικότητας σε περιβάλλον λειτουργίας υπό κανονικές συνθήκες. Αποτελεί κοινή εκτίμηση (διατυπωμένη από φορείς όπως ο ΣΕΒ, think tanks όπως η διαΝΕΟσις, ιδρύματα όπως το ΙΟΒΕ κ.ά.) πως αν η ελληνική επιχειρηματικότητα λειτουργούσε με μέσους όρους της ευρωζώνης όσον αφορά στο «κόστος χρήματος» και στο κόστος παραγωγής (ειδικά στη μεταποίηση), θα μπορούσε να παραγάγει επιπλέον ΑΕΠ, της τάξεως του 10-12,5%, δηλαδή από 18/19 έως 23/24 δισ. πάνω από τα τρέχοντα των 190 δισ. Μια απλή υπόθεση αν κάνουμε –γιατί αυτό θα μπορούσε να σημάνει πολλά για την παραγωγή νέου πλούτου, νέων θέσεων εργασίας (όχι... επιδοματικά αμειβόμενων), την ίδρυση και λειτουργία νέων επιχειρήσεων κ.λπ.–, θα μας δείξει τα σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης του «κορμού» του εγχώριου επιχειρείν (με βάση τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο), με ό,τι αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ευρύτερα και για την πραγματική οικονομία, τη μικροεπιχειρηματικότητα, συνακόλουθα την ίδια την κοινωνία. Αν μάλιστα σε αυτό προστίθετο μια εύλογη μείωση στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας (πάγιο αίτημα της Ένωσης Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέρ2

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

γειας/ΕΒΙΚΕΝ), τότε το συνολικό όφελος θα ήταν ακόμη μεγαλύτερο. Όσο κι αν είναι αληθές πως πίσω από την ενίσχυση των δεικτών δεν κρύβεται πάντοτε η ευημερία της κοινωνίας, σε αυτήν τη φάση της αγοράς η μείωση της απόδοσης των κρατικών τίτλων αρχίζει και επενεργεί πολλαπλασιαστικά και προς αρκετές κατευθύνσεις –καταρχάς σε επίπεδο μεγάλων ομίλων και επιχειρήσεων που απασχολούν σχεδόν το 80% του συνόλου των εργαζομένων. Για να γίνω πιο κατανοητός, θα αναφέρω ως παράδειγμα έναν από τους ισχυρούς ομίλους της χώρας, αυτόν της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Η θυγατρική της Τέρνα Ενεργειακή είχε απευθυνθεί στην επενδυτική κοινότητα, αλλά και σε ιδιώτες επενδυτές, μικροκαταθέτες, για να αντλήσει –προ διετίας– 60 εκατ., με μια απόδοση της τάξεως του 3,83% (ήδη έχει υποχωρήσει και μέχρι το 2,55%). Πλέον, με τα νέα δεδομένα, η διοίκηση του ομίλου σχεδιάζει μια νέα έκδοση και για μεγαλύτερο ύψος κεφαλαίων (από 120 έως 150 εκατ.), που προφανώς θα «πιάσει» χαμηλότερα επιτόκια. Από τη στιγμή που όντως «βγει» και καλυφθεί (όπως θεωρείται δεδομένο) με ένα επιτόκιο κατά 150 μονάδες βάσης (μεσοσταθμικά υπολογισμένο), μέρος του θα χρησιμοποιηθεί για την «κάλυψη» του προηγούμενου, και ένα άλλο για την υλοποίηση του επενδυτικού σχεδιασμού της, που κατά πάσα βεβαιότητα θα φέρει και νέες θέσεις εργασίας (είναι σημαντικό ότι ως επί το πλείστον θα αφορά σε εξειδικευμένο προσωπικό, από αυτό που τα προηγούμενα χρόνια έπαιρνε τον δρόμο της... ξενιτιάς). Πρακτικά, η επιστροφή στην κανονικότητα δεν είναι παρά η επιστροφή στην άσκηση πολιτικών στο πλαίσιο του αυτονόητου, σε αυτά που στο «αλφαβητάρι» της οικονομίας διδάσκονται στις τάξεις του Λυκείου, ούτε καν των ΑΕΙ.

Κ.Μ. Γελαντάλις

διοργάνωση σε συνεργασία με

SAVE THE DATE

31ΑΘΗΝΑ .10.19 medtech.ethosevents.eu

#mtc19

ΧΡΗΜΑ 3

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

Έως και 30% φθηνότερο το κόστος χρήματος

ΑΦΙΕΡΩΜΑ NPEs

Οι προκλήσεις και τα οφέλη της αγοράς των 50 δισ. που τώρα «γεννιέται»

ΕΥΡΕΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Το πιο πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο των επιχειρήσεων

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΑΦΙΕΡΩΜΑ NPEs

τ.441/07-08 2019

Οι προκλήσεις και τα οφέλη της αγοράς των 50 δισ. που τώρα «γεννιέται» ΧΡΗΜΑ τ.441/ 07-08.2019

Εύρεση και διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού Το πιο πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο των επιχειρήσεων

Γιάννης Κολοβός

38 ~ ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ

Διευθύνων Σύμβουλος, Edenred Προτιμώ να θυσιάζω μερίδια αγοράς στον βωμό της ηθικής και υγιούς ανάπτυξης

Πώς αλλάζει το τραπεζικό κατάστημα στην ψηφιακή εποχή SS POS RE

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ 563

ISSN 1105-0470

54 ~ LOYALTY SCHEMES

S PO

21-0117

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY

Η «εποχή του πελάτη» απαιτεί προγράμματα πιστότητας

70 ~ 84η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Μια γιορτή επιχειρηματικότητας, καινοτομίας και πολιτισμού

02 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ: Τι σημαίνει για αγορές και επιχειρήσεις το «φθηνότερο χρήμα» 78 ~ ΑΝΑΛΥΣΗ VRS: Netflix Inc. 80 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ: Το φθινόπωρο (;) η άρση των capital controls

ΧΡΗΜΑ τεύχος Ιουλίου - Αυγούστου 2019 ISSN 1105-0470

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu HEAD OF CONTENT Χρήστος Κώνστας konstas.c@ethosmedia.eu ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚTΗΣ Κυρέλα Πέτρου petrou.k@ethosmedia.eu ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Κ.Μ. Γελαντάλις banks-press@ethosmedia.eu Σπύρος Κανιούρας kaniouras.s@ethosmedia.eu Γιώργος Καλούμενος kaloumenos.g@ethosmedia.eu

Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T: 210 9984950, | Φ: 210 9984953 E: press-banks@ethosmedia.eu

www.ethosmedia.eu

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.441 / 07-08.2019 / € 6,00

περιεχόμενα

Libra: Κρυπτονόμισμα ή ψηφιακό νόμισμα;

Δημήτρης Μαλλάς dmallas@gmail.com Στεφανία Σούκη stefaniasouki@gmail.com

www.ethosevents.eu

www.banks.com.gr

Τάκης Πουρναράκης banks-press@ethosmedia.eu KEY ACCOUNT MANAGER Ράντω Μανώλογλου manologlou.r@ethosmedia.eu ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu DATABASE MARKETING Νίκος Αθανασίου athanasiou.n@ethosmedia.eu ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Kωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu MARKETING & MAGAZINE COORDINATOR Αλεξάνδρα Λυμπέρη lyberi.a@ethosmedia.eu

www.insuranceworld.gr

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Γιούλη Μουτεβελή mouteveli.g@ethosmedia.eu YΠΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Θοδωρής Αναγνωστόπουλος Shutterstock ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ Έλενα Χαραλάμπους zoegraph@gmx.net ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

www.virus.com.gr

Intelligence, not just news. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Γιάννης Κολοβός

Διευθύνων Σύμβουλος, Edenred

Προτιμώ να θυσιάζω μερίδια αγοράς στον βωμό της ηθικής και υγιούς ανάπτυξης ΧΡΗΜΑ 5

χρηματιστήριο

Εταιρικά ομόλογα: Έως και 30% φθηνότερο το κόστος χρήματος

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Τι σημαίνει η ραγδαία αποκλιμάκωση της απόδοσης των κρατικών τίτλων-Τα οφέλη και για τις επιχειρήσεις

ετικό είναι το αποτέλεσμα από τη συνεχιζόμενη υποχώρηση της απόδοσης των ομολόγων, τάση που καταδεικνύει τη σταδιακή ενίσχυση της εμπιστοσύνης των αγορών έναντι της ελληνικής οικονομίας, με συνακόλουθη τη μείωση του επενδυτικού ρίσκου της χώρας. Ενδεικτική είναι η κατηφορική πορεία του 10ετούς ελληνικού ομολόγου –καθότι θεωρείται benchmark για τις αγορές– από τα επίπεδα του 4,362% στην αρχή του έτους στο 2,159%*. Επίσης, η επιτυχής έκδοση ενός νέου κρατικού (7ετούς διάρκειας), η κίνηση της Attica Συμμετοχών να απευθυνθεί στην «ελληνική αγορά εταιρικών ομολόγων» με μια έκδοση ύψους έως 170 εκατ., η πρόθεση της διοίκησης της ΓΕΚ Τέρνα για ένα νέο ομόλογο ύψους 120 έως 150 εκατ. (θα καλύψει το προηγούμενο των 60 εκατ.). Ο αντίκτυπος αυτής της αλλαγής σκηνικού στην «αγορά χρήματος», με ραγδαία την αποκλιμάκωση του κόστους του για εισηγμένες στο ΧΑ, αλλά και μη εισηγμένες, επιχειρήσεις αποφέρει σημαντική μείωση στους όρους δανεισμού, με το μεσοσταθμικό ποσοστό να διαμορφώνεται στο 30%, μέγεθος εντυπωσιακό αν σκεφτεί κάποιος πως μία από τις βασικές τροχοπέδες ήταν το μη ανταγωνιστικό κόστος χρηματοδότησης/δανεισμού, που σε συνδυασμό με το υψηλό country risk έφεραν το εγχώριο επιχειρείν στο σημείο να πληρώνει μέχρι 800 μονάδες βάσης πάνω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Η έκδοση ελληνικού δικαίου ομολόγων, που είναι σε διαπραγμάτευση στην κύρια αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών, μπορεί να αφορά –προσώρας– περιορισμένο αριθμό επιχειρήσεων, ωστόσο τα σημαντικά οφέλη που αυτές αποκομίζουν προεξοφλείται πως αποτελούν το καλύτερο δέλεαρ για την ενίσχυση της συγκεκριμένης αγοράς με ηχηρά ονόματα, και

μάλιστα από την επομένη των εκλογών, με τις μέχρι τώρα ενδείξεις να προοιωνίζονται ένα «καυτό» καλοκαίρι και ένα ακόμη πιο «καυτό» φθινόπωρο. Τα κεφάλαια που άντλησαν οι πρωτοπόροι επιχειρηματίες, οι οποίοι από το 2016 «τόλμησαν» να ανοιχτούν στην «ελληνική αγορά εταιρικών ομολόγων», έφθασαν σε 1,085 δισ., με το 1,060 δισ. να αφορά στις εκδόσεις 8 ομίλων των οποίων η τρέχουσα απόδοση είναι «υπέρ το άρτιον». Εξαιρουμένου του ομολόγου ύψους 25 εκατ. με «τσιμπημένο» επιτόκιο 4,95% της B&F Ενδυμάτων, που είναι σε διαπραγμάτευση χαμηλότερα της τιμής έκδοσης (στο 96,31, έναντι 100), πρόκειται για τις εκδόσεις των Coral, ΓΕΚ Τέρνα, Τέρνα Ενεργειακή, Μυτιληναίος, Συστήματα Sunlight, ΟΠΑΠ, Housemarket/Fourlis, Aegean Airlines, με χαμηλότερο επιτόκιο για την Coral (Motor Oil) στο 3% και αμέσως χαμηλότερο για τον Μυτιληναίο στο 3,10%. Τα 6 από τα 8 εταιρικά είναι 5ετούς διάρκειας, με αυτά της Τέρνα Ενεργειακής και της Aegean να έχουν 7ετή ορίζοντα. Το όφελος για τις εν λόγω επιχειρήσεις ανέρχεται σε 11,246 εκατ., καθώς η διαφορά του τρέχοντος κόστους (26,179 εκατ.) από το αρχικό ποσό (37,425 εκατ.) αντιστοιχεί σε μείωση «κόστους χρήματος». Όφελος που μπορεί να μεγαλώσει περισσότερο, από τη στιγμή που η ελληνική οικονομία κάνει βήματα επαναφοΧΡΗΜΑ 7

χρηματιστήριο

σήμερα αν δεν υποχωρούσε η απόδοση των ομολόγων) σε σχέση με αυτό που «πλήρωνε» σήμερα. ράς προς την κανονικότητα και το ρίσκο χώρας βαίνει μειούμενο. Ήδη, η ανταπόκριση των αγορών μετά τις εθνικές εκλογές, την εκλογή της νέας κυβέρνησης αλλά και την εξαγγελία των προγραμματικών δηλώσεών της (20-21 Ιουλίου) είναι ενθαρρυντική, με την αξιολόγηση από τον οίκο Fitch να αποκτά τη δική της σημασία. Η μεγάλη διαφορά όμως θα φανεί από τη στιγμή που η χώρα θα αποκτήσει αξιολόγηση «επενδυτικής βαθμίδας» και το τραπεζικό σύστημα θα αρχίσει να λειτουργεί με όρους θετικής πιστωτικής επέκτασης, αρωγός των υγιών επιχειρήσεων και, υπό προϋποθέσεις, «διασώστης» όσων προβληματικών μπορούν να (ξανά) «σταθούν στα πόδια τους». Αναλυτικά, το όφελος για καθεμία ξεχωριστά από τις 8 επιχειρήσεις προκύπτει υπολογίζοντας το αρχικό κόστος (που θα πλήρωνε

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Επιμερίζεται για την Coral σε 972 χιλ. ευρώ, για τη ΓΕΚ Τέρνα σε 984 χιλ., για την ΤΕΝΕΡΓΑ σε 513 χιλ., για τον Μυτιληναίο σε 2,930 εκατ., για τη Sunlight σε 644 χιλ., για τον ΟΠΑΠ σε 2,016 εκατ., για τη Housemarket σε 1,092 εκατ. και σε 2,095 εκατ. για την Aegean. Πρακτικά, η διαφορά υπολογίζεται από το αρχικό κόστος (αντληθέν ποσό Χ επιτόκιο έκδοσης μείον το αντληθέν ποσό Χ το τρέχον επιτόκιο, με μειωμένη απόδοση). Αυτό που καθιστά ενδιαφέρουσα την «αγορά εταιρικών ομολόγων ελληνικού δικαίου» είναι το γεγονός πως, σε καιρούς χαλεπούς, τα χρήματα που πρόσφεραν κυρίως ιδιώτες/ μικροί επενδυτές, αλλά και ισχυρότεροι, όπως και θεσμικά χαρτοφυλάκια, είχαν φτάσει στα

2,635 δισ. (έναντι του 1,085, που τελικά αντλήθηκε), ποσό που ήρθε να ενισχύσει την εκτίμηση αναδόχων/συμβούλων ανάλογων εκδόσεων πως με τη σταδιακή βελτίωση του κλίματος και οι εταιρείες που θα επιχειρήσουν να αντλήσουν κεφάλαια από αυτήν τη «δεξαμενή», αλλά και οι καταθέτες/μικροεπενδυτές που θα επιλέξουν να επενδύσουν/εμπιστευτούν, επί της ουσίας, τους ίδιους τους επιχειρηματίες/βασικούς μετόχους, και περισσότεροι θα είναι και μεγαλύτερο μέρος των εκδόσεων θα καλύψουν. Είναι ενδεικτικό το γεγονός πως στην περίπτωση του Μυτιληναίου (άντλησε τα περισσότερα κεφάλαια, 300 εκατ.) οι προσφορές είχαν φτάσει στα 740,8 εκατ. ευρώ, ενώ για την Coral (Motor Oil) που ζητούσε 90 εκατ. οι προσφορές ήταν σχεδόν 4 φορές περισσότερες (342,1 εκατ.). *Με τιμές 22ας Ιουλίου, η απόδοση του 10Y Greek Bond είναι 44% χαμηλότερα από την αρχή του έτους. • • •

άρθρο

Διαχείριση NPLs: Στην εποχή των τιτλοποιήσεων και των μεγάλων “servicers”

έρασαν σχεδόν δύο χρόνια από την πρώτη πώληση χαρτοφυλακίου μη εξυπηρετούμενων δανείων (Project Eclipse-Αύγουστος 2017) και ήδη 10,5 δισ. ευρώ «κόκκινα» δάνεια έχουν αλλάξει χέρια, προσελκύοντας συνολική επένδυση πάνω από 1,2 δισ. ευρώ, ίσως τη μεγαλύτερη εισροή κεφαλαίων στη χώρα μας από την εποχή που μπήκε στην περιπέτεια των μνημονίων. Η χρονιά που διανύουμε αναμένεται ακόμη πιο εντυπωσιακή, με προγραμματισμένες συναλλαγές ύψους 19 δισ. ευρώ. Επειδή, μάλιστα, η συμμετοχή χαρτοφυλακίων NPLs με εξασφαλίσεις θα είναι σαφώς μεγαλύτερη από ό,τι στο παρελθόν, η αναμενόμενη επένδυση από διεθνείς επενδυτές είναι βέβαιο ότι θα είναι υπερπολλαπλάσια των επενδύσεων που είχαμε μέχρι σήμερα. Τα NPLs εξελίσσονται στο πλέον εξαγώγιμο προϊόν της χώρας! Η επιτάχυνση αυτή της απομόχλευσης των ελληνικών τραπεζών από το απόθεμα των NPLs ήταν αναμενόμενη, αν λάβουμε υπόψη μια σειρά από παράγοντες. Συγκεκριμένα: • την τροχιά ανάκαμψης της οικονομίας, που έφερε καλύτερες προσδοκίες για τις αξίες των ακινήτων, που είναι το βασικό κάλυμμα των εξασφαλισμένων NPLs, κλείνοντας την ψαλίδα της τιμολόγησης των χαρτοφυλακίων ανάμεσα σε τράπεζες και επενδυτές, • τη σταδιακή αποκατάσταση των ισολογισμών των τραπεζών, που έκτισαν στο διάστημα αυτό τις απαραίτητες προβλέψεις, • την ιστορική μεταρρύθμιση όλου του νομοθετικού πλαισίου της αναγκαστικής εκτέλεσης στη χώρα μας, με αποτέλεσμα οι επενδυτές να έχουν πλέον καλύτερη εικόνα του χρόνου και του ποσού της προσδοκώμενης ανάκτησης, • τον έντονο ανταγωνισμό μεταξύ των πιθανών επενδυτών, με αποτέλεσμα την επιθετικότερη τιμολόγηση, σε χαμηλότερες επιδιωκόμενες αποδόσεις, πράγμα που ενθάρρυνε τις τράπεζες σε μια πιο τολμηρή στρατηγική απομόχλευσης, και, τέλος, • τη σταθερή και αδιαπραγμάτευτη επιμονή της εποπτικής αρχής όχι απλώς στην τήρηση, αλλά και στην επιτάχυνση του πλάνου απομόχλευσης των ελληνικών τραπεζών από NPLs, ώστε να καταστούν σύντομα συγκρίσιμες με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές τράπεζες.

*της Μαρίνας Καπετανάκη Γενικής Διευθύντριας, Συμβουλευτικό Τμήμα, KPMG

Στα παραπάνω πρέπει να προσθέσουμε τρεις ακόμη σημαντικές εξελίξεις που προσθέτουν καινούργια δυναμική στην προσπάθεια των τραπεζών να διαχειριστούν το πρόβλημα των NPLs. Αυτές είναι αποτέλεσμα της συγκροτημένης αντιμετώπισης του προβλήματος που ανακόπτει την αναπτυξιακή δυναμική της χώρας μας, τόσο από τους θεσμούς, τους επόπτες, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και την ελληνική κυβέρνηση (δηλαδή από τους “policy setters”) όσο και από τις διοικήσεις των τραπεζών, που επιδεικνύουν πλέον όχι μόνο προσήλωση, αλλά και δημιουργικότητα στην επιλογή των πρωτοβουλιών προς την κατεύθυνση της επιτάχυνσης της απομόχλευσης από το απόθεμα των NPLs. Ειδικότερα: • Η επιλογή των τραπεζών, σε συνεννόηση με τους εποπτικούς μηχανισμούς, να προχωρήσουν σε τιτλοποιήσεις χαρτοφυλακίων και την πώληση τίτλων μεσαίας διαβάθμισης σε τέτοιο ύψος ώστε να διασφαλίζεται η μεταβίβαση του κινδύνου σε σημαντικό βαθμό στους επενδυτές επιτρέπει στις τράπεζες να απαλλαγούν από τα χαρτοφυλάκια αυτά, μειώνοντας δραστικά το ύψος της απαιτούμενης επένδυσης, διευρύνοντας την περίμετρο των ενδιαφερομένων. • Η αναμενόμενη υιοθέτηση και στη χώρα μας του σχήματος της εγγυοδοσίας από την Ελληνική Δημοκρατία των τίτλων κύριας διαβάθμισης σε τιτλοποιήσεις χαρτοφυλακίων NPLs θα δώσει νέα ώθηση στις τιτλοποιήσεις, μειώνοντας το κόστος της χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών, με την ταυτόχρονη ενίσχυση της κεφαλαιακής τους βάσης. • Η απόσχιση από τον κορμό των τραπεζών των μονάδων διαχείρισης NPLs και η μεταβίβασή τους σε διεθνούς κύρους και βεληνεκούς διαχειριστές, εξέλιξη που οδηγεί χωρίς αμφιβολία στη δημιουργία διαχειριστών ευρωπαϊκής κλίμακας στη χώρα μας. Οι πρωτοβουλίες αυτές θα καταλήξουν σε αξιόλογα κεφαλαιακά κέρδη για τις ελληνικές τράπεζες, θα διαμορφώσουν έναν εντελώς νέο κλάδο στον χρηματοπιστωτικό χώρο και θα αλλάξουν για πάντα τη διαχείριση των καθυστερήσεων στη χώρα μας. • • • Διαβάστε περισσότερα για την KPMG στo kpmg.com/gr ΧΡΗΜΑ 9

[αφιέρωμα]

NPEs:

Οι προκλήσεις και τα οφέλη της αγοράς των 50 δισ. που τώρα «γεννιέται»

Από τη Βάσω Αγγελέτου

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

ροκειμένου να μειώσουν το τεράστιο αυτό απόθεμα και να ανοίξουν ξανά τη στρόφιγγα της ρευστότητας, οι συστημικές τράπεζες έχουν ολοκληρώσει την τελευταία διετία 10 πωλήσεις χαρτοφυλακίων NPEs, συνολικής αξίας 13 δισ. ευρώ. Ήδη, περισσότερα από 10 διεθνή fund έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να τοποθετηθούν στη δευτερογενή αγορά των κόκκινων δανείων στην Ελλάδα και οι πωλήσεις χαρτοφυλακίων αναμένεται να «πάρουν φωτιά» το επόμενο διάστημα, με τα στεγαστικά δάνεια να μπαίνουν κι αυτά στο… παιχνίδι. Ο στόχος που έχουν θέσει οι τράπεζες από κοινού με τον Επόπτη (SSM) είναι μείωση των NPEs κατά 54 δισ. ευρώ έως το τέλος του 2021, και ένα μέρος της μείωσης αυτής θα προέλθει από πωλήσεις χαρτοφυλακίων στις εταιρείες διαχείρισης (servicers). Από το 2016 έως σήμερα, έχουν αδειοδοτηθεί στη χώρα 18 εταιρείες και ο αριθμός αυτός αναμένεται να ανέλθει σε 22-25. Όπως εξηγούν στο ΧΡΗΜΑ εκπρόσωποι των μεγαλύτερων «παικτών» της αγοράς, η διαδικασία αδειοδότησης ήταν εξαιρετικά επίπονη και χρονοβόρα, καθώς δεν υπήρχε εμπειρία από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. «Πουθενά στην Ευρώπη η αγορά της διαχείρισης δανείων δεν εποπτεύεται τόσο αυστηρά, ούτε απαιτείται αδειοδότηση από την κεντρική τράπεζα» αναφέρουν χαρακτηριστικά. Ποιες είναι οι 18 Εταιρείες Διαχείρισης που λειτουργούν στην Ελλάδα • Cepal: Είναι η πρώτη εταιρεία που αδειοδοτήθηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος το 2016. Αποτελεί σύμπραξη της Centerbridge και της Alpha Bank και διαχειρίζεται απαιτήσεις 6 δισ. ευρώ. Απασχολεί περίπου 200 άτομα και στοχεύει σε καταναλωτικά, στεγαστικά και δάνεια ΜμΕ.

• Eurobank FPS: Είναι η δεύτερη εταιρεία που έλαβε άδεια από την ΤτΕ τον Μάρτιο του 2017. Μετά την τιτλοποίηση των δανείων, που προβλέπεται στο σχέδιο συγχώνευσης της Eurobank με την Grivalia, η FPS θα είναι η μεγαλύτερη εταιρεία κόκκινων δανείων, με την αποτίμησή της να υπολογίζεται στα 400 εκατ. ευρώ. Απασχολεί περισσότερα από 1.000 άτομα και στοχεύει σε όλο το φάσμα των απαιτήσεων. • Θεά Άρτεμις: Στο μετοχικό της κεφάλαιο μετέχουν η Attica Bank και οι Aldridge & DDM. Διαχειρίζεται επισφαλές χαρτοφυλάκιο 1,3 δισ. ευρώ. Ο χρονικός ορίζοντας της διαχείρισης έχει οριστεί στα 10 χρόνια, με την Τράπεζα Αττικής, ωστόσο, να διατηρεί το δικαίωμα ανάκλησης. Καλύπτει όλο το εύρος των απαιτήσεων. • Pillarstone: Αποτελεί θυγατρική του αμερικανικού fund KKR και έχει στόχευση στα εταιρικά/κοινοπρακτικά μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Πριν λίγους μήνες όμως έλαβε απόφαση να αποχωρήσει από την ελληνική αγορά, λόγω της αδυναμίας να εξασφαλίσει συνεργασίες/ συναλλαγές από τις τράπεζες. • Resolute Asset Management: Δραστηριοποιείται σε 10 χώρες και ειδικεύεται στα τουριστικά και ξενοδοχειακά ακίνητα. Έχει συνεργαστεί με τράπεζες ως σύμβουλος για την υλοποίηση πωλήσεων χαρτοφυλακίων, αλλά και ανάπτυξης προϊόντων ρυθμίσεων. Απασχολεί 20 περίπου άτομα στην Ελλάδα. • Independent Portfolio Management (IPM): Συστάθηκε στην Ελλάδα και ειδικεύεται στα δάνεια μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες σε επίπεδο analytics, διαχείρισης απαιτήσεων και υπηρεσίες ακινήτων. • UCI: Έχει παρουσία στην Ελλάδα από το 2004, όπου ξεκίνησε τη δραστηριότητά της

αφιέρωμα

Ξεπερνούν τα 80 δισ. ευρώ τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPEs) στη χώρα μας και είναι κοινή ομολογία ότι, με αυτό το βάρος στους ισολογισμούς τους, οι τράπεζες δεν μπορούν να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία.

ως υποκατάστημα ισπανικού πιστωτικού ιδρύματος (UCI EFC) με εξειδίκευση στα στεγαστικά δάνεια ιδιωτών. Αποτελεί join venture της Banco Santander και της BNP Paribas, με ισόποση συμμετοχή. Ο όμιλος διαχειρίζεται πάνω από 11 δισ. σε στεγαστικά δάνεια. Στην Ελλάδα απασχολεί 35 περίπου άτομα. • Β2Kapital: Είναι μέλος του νορβηγικού ομίλου B2Holding Group και στην Ελλάδα έχει συμμετάσχει σχεδόν σε όλες τις διαγωνιστικές διαδικασίες εξαγοράς χαρτοφυλακίων. Συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) για τη δημιουργία ενός κοινού επενδυτικού σχήματος (co-investment structure) για το χαρτοφυλάκιο μη εξυπηρετούμενων δανείων “Venus”. Καλύπτει όλο το φάσμα των απαιτήσεων και αυξάνει με ταχείς ρυθμούς το ανθρώπινο δυναμικό της. • QQuant: Η θυγατρική της Qualco ανέλαβε τη διαχείριση του χαρτοφυλακίου “Earth” της Εθνικής Τράπεζας, ύψους 5,2 δισ. ευρώ. Στο κεφάλαιό της συμμετέχει και ο κολοσσός PIMCO, ενώ η εταιρεία παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες και στην τριπλή συναλλαγή της Eurobank “Pillar-Cairo-FPS”. Καλύπτει όλα τα είδη απαιτήσεων και απασχολεί περίπου 100 άτομα. • DV01 Asset Management: Επικεντρώνεται στη διαχείριση απαιτήσεων από επιχειρηματικά δάνεια όλων των κατηγοριών (μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις). Πρόκειται για θυγατρική της αυστραλέζικης DV01 Funds Management, η οποία εδρεύει στο Περθ και ειδικεύεται σε εναλλακτικές επενδύσεις. • Special Financial Solutions: Αποτελεί τον servicer του αμερικανικού fund Bain Capital, που αγόρασε το πρώτο ενυπόθηκο χαρτοφυλάκιο που πωλήθηκε στην ελληνική αγορά, ΧΡΗΜΑ 11

αφιέρωμα

το Amoeba της Τράπεζας Πειραιώς. Στοχεύει σε επιχειρηματικά δάνεια και απασχολεί 15 περίπου άτομα. • Hoist Hellas: Αποτελεί θυγατρική του σουηδικού ομίλου Hoist Finance, με εμπειρία άνω των 20 ετών και παρουσία σε 10 τουλάχιστον χώρες. Στοχεύει σε καταναλωτικά, ενυπόθηκα και δάνεια ΜμΕ και απασχολεί 20 περίπου άτομα. • DoValue: Μετονομάστηκε σε DoValue από DoBank και έχει αναλάβει το χαρτοφυλάκιο Solar με δάνεια μικρομεσαίων επιχειρήσεων από όλες τις τράπεζες. Αυτό περιλαμβάνει τα δάνεια 300 εταιρειών συνολικής αξίας 1,8 δισ. ευρώ. • MELFIN: Αποτελεί θυγατρική της εταιρείας είσπραξης απαιτήσεων Mellon και στοχεύει σε χαρτοφυλάκια όλων των ειδών. • APS: Στο μετοχικό της κεφάλαιο μετέχουν η APS και η Euroxx και διαχειρίζεται δάνεια συνολικής απαίτησης 2,4 δισ. ευρώ. Στοχεύει στην απόκτηση καταναλωτικών χαρτοφυλακίων και δανείων ΜμΕ. • CERVED: Ο ιταλικός όμιλος μπήκε δυνατά στο «παιχνίδι» της διαχείρισης, αποκτώντας την Eurobank Property Services και τις θυγατρικές της σε Ρουμανία και Σερβία. • ΕΟS Matrix: Ειδικεύεται στην καταπιστευτική είσπραξη, την αγορά οφειλών και την εξωτερική ανάθεση επιχειρηματικών διαδικασιών. • EU Praxis: Αποτελεί σύμπραξη της ιταλικής Fire Group και της αγγλικής StormHarbour και είναι η τελευταία που αδειοδοτήθηκε, στα τέλη Μαΐου. Ο κλάδος στελεχώνεται κυρίως με τραπεζικά στελέχη και απασχολεί σήμερα περίπου 2.0002.500 εργαζομένους. Μετά τις πρόσφατες ανακοινώσεις για τη στρατηγική συνεργασία της Τράπεζας Πειραιώς με την Ιntrum, όμως, και την ένταξη στον χώρο κι άλλων εταιρειών, σύντομα ο αριθμός αυτός θα ανέλθει στους 5.000 εργαζομένους. Την ίδια ώρα, υπάρχουν συναφή επαγγέλματα, όπως δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, μηχανικοί, φοροτεχνικοί, εταιρείες ενημέρωσης κ.ά., τα οποία μέσα από την ανάπτυξη του συγκεκριμένου κλάδου βλέπουν επίσης αύξηση της δραστηριότητάς τους. 12

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Ένωση Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων: Γιατί συστάθηκε, πού στοχεύει Τον Φεβρουάριο 2019 συστάθηκε στη χώρα μας η Ένωση Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΕΔΑΔΠ), στην οποία συμμετέχουν και οι 18 αδειοδοτημένες εταιρείες που λειτουργούν στη χώρα μας. Πρόεδρος της Ένωσης είναι ο Τάσος Πανούσης, διευθύνων σύμβουλος της Eurobank FPS, και αντιπρόεδρος ο Περικλής Κιτριλάκης, αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Cepal Hellas. Το διοικητικό συμβούλιο απαρτίζεται από τα μέλη: Γιώργος Χριστοφόρου, διευθύνων σύμβουλος B2Kapital, Άρης Αρβανιτάκης, διευθύνων σύμβουλος UCI Hellas, Νίκος Βαρδαραμάτος, διευθύνων σύμβουλος QQuant, και Γιάννης Κουκουλάκης, μέλος ΔΣ και νομικός σύμβουλος Pillarstone. Κύριοι στόχοι της Ένωσης είναι: • Να αντιπροσωπεύει τις ΑΕΔΑΔΠ με έναν θεσμικό και συλλογικό τρόπο • Να εκφράζει τις συλλογικές απόψεις και προτάσεις του κλάδου διαχείρισης απαιτήσεων προς τους εποπτικούς και δημόσιους φορείς, την κυβέρνηση, την Τράπεζα της Ελλάδος και τις λοιπές αρχές

• Να διαμορφώνει και να προτείνει συγκεκριμένες βελτιώσεις στο κανονιστικό και νομικό πλαίσιο, που θα βελτιώνουν και θα υποστηρίζουν τη λειτουργία της διαχείρισης απαιτήσεων • Να αποτελεί έναν φορέα συνεργασίας μεταξύ των εταιρειών ΑΕΔΑΔΠ • Να μεριμνά για την τήρηση των αρχών και των βέλτιστων πρακτικών διαχείρισης απαιτήσεων, σύμφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας, προς όφελος όλων των εμπλεκομένων • Να διασφαλίζει μέσω των εσωτερικών της συμφωνημένων κανόνων τη δεοντολογικά ορθή και επαγγελματική συμπεριφορά των μελών της, προφυλάσσοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη φήμη και την εικόνα του κλάδου διαχείρισης απαιτήσεων. Εκτός από τις 18 εταιρείες που προαναφέρθηκαν, στην αναμονή για έγκριση της άδειας λειτουργίας τους από την Τράπεζα της Ελλάδος, βάσει του νόμου 4354/2015, βρίσκονται 10 ακόμη servicers: Mountstreet, Hipogesiberia, Pepper, Servloan, G & M.S., Rapid Credit Solutions, First Capital, LXM Hellas, R3 Associates και τα δικηγορικά γραφεία Σιούφας και Ανδρικόπουλος.

Η δευτερογενής αγορά κόκκινων δανείων, που τώρα έχει ξεκινήσει να σχηματίζεται στη χώρα μας, αποτελεί ένα ολοκληρωμένο οικοσύστημα. Καθώς αυτό αναπτύσσεται και υλοποιούνται νέες πωλήσεις/αναθέσεις επισφαλών χαρτοφυλακίων, η αγορά θα βαθαίνει και θα ωριμάζει. Στελέχη του κλάδου, μάλιστα, εκτιμούν σε δηλώσεις τους στο ΧΡΗΜΑ ότι σε δύο-τρία χρόνια από σήμερα θα δημιουργηθεί και μια τριτογενής αγορά, στην οποία θα ανατεθούν τα ίδια χαρτοφυλάκια, ουσιαστικά δηλαδή όποιες απαιτήσεις έχουν παραμείνει ανείσπρακτες ή εκτός ρυθμίσεων. Ας δούμε ποιοι είναι οι «παίκτες» που συνθέτουν την αγορά που σύντομα αναμένεται να αγγίξει σε απαιτήσεις υπό διαχείριση τα 50 δισ. ευρώ: 1. Επενδυτές/funds: Συνήθως πρόκειται για διεθνή funds με ειδίκευση στη συγκεκριμένη αγορά, όπως η B2 Holding, η KKR, η PIMCO, η Cepal, η Hoist κ.ά. Στην Ελλάδα, οι ίδιες εταιρείες μπήκαν στη διαδικασία της αδειοδότησης και ως servicers, προκειμένου να είναι μέσα στην αγορά και να έχουν ολοκληρωμένη εικόνα και πληροφόρηση. Καθότι όμως κάποιοι από αυτούς δεν έχουν εμπειρία στη διαχείριση των απαιτήσεων, αναμένεται να αναθέσουν με τη σειρά τους τα χαρτοφυλάκια που εξαγοράζουν σε ειδικευμένους servicers, πολλές φορές αφού διαχωρίσουν πρώτα τις απαιτήσεις ανά είδος. 2. Servicers: Είναι οι εταιρείες διαχείρισης επισφαλών απαιτήσεων που αναλαμβάνουν την είσπραξη των δανείων εφαρμόζοντας μια σειρά από πρακτικές όπως είναι οι οικειοθελείς λύσεις (amicable solutions). Λόγω του ότι δεν υπάγονται στις δεσμεύσεις των τραπεζών, ούτε στους περιορισμούς των προβλέψεων, θεωρείται ότι έχουν μεγαλύτερη ευχέρεια για «γενναία» κουρέματα και τολμηρές ρυθμίσεις με επιμήκυνση διάρκειας δανείου –πάντοτε όμως σε όσους πραγματικά δεν έχουν δυνατότητα αποπληρωμής. Οι Εταιρείες Διαχείρισης συμμετέχουν στο διατραπεζικό σύστημα ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ, στο οποίο τηρούνται τα στοιχεία των ενήμερων και επισφαλών απαιτήσεων. 3. Δικηγόροι/Σύμβουλοι επενδυτών: Οι νομικές εταιρείες δεν θα μπορούσαν να μείνουν αμέτοχες στην πολλά υποσχόμενη αγορά που σχηματίζεται. Προτού εισέλθει ένα fund στην ελληνική αγορά, αλλά και

προκειμένου να υποβάλει προσφορά για ένα χαρτοφυλάκιο προς πώληση, συμβουλεύεται εξειδικευμένους νομικούς συμβούλους. 4. Εκτιμητές ακινήτων: Αναγκαίος ο ρόλος τους για την αποτίμηση των ενυπόθηκων χαρτοφυλακίων που διαθέτουν οι τράπεζες στη δευτερογενή αγορά. Ιδίως τώρα που το βάρος πέφτει στα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια, η εκτίμηση της πραγματικής αξίας των ακινήτων είναι κομβικής σημασίας για τους επενδυτές. 5. Εταιρείες συμβούλων: Στην κατηγορία αυτή υπάγονται οι “Big Four”, καθώς και άλλοι, μικρότεροι, παίκτες της αγοράς. Οι σύμβουλοι καταρτίζουν τα business plans των εταιρειών και κάνουν τη συνολική εκτίμηση ενός χαρτοφυλακίου για λογαριασμό του επενδυτή. Συνήθως εμπλέκονται σε αρχικό στάδιο της συναλλαγής. 6. Δικαστικοί επιμελητές: Είναι απαραίτητο «γρανάζι» της διαδικασίας, αφού είναι αυτοί που κάνουν την έρευνα των περιουσιακών στοιχείων των οφειλετών, όταν τα δάνεια περιέλθουν στα χέρια των εταιρειών διαχείρισης. 7. Παγκόσμιες εταιρείες tracing: Είναι ο «άσσος» στο μανίκι των servicers, αλλά και των τραπεζών, όταν πρόκειται για δάνεια προσώπων μεγάλης προσωπικής περιουσίας ή μετόχους εταιρειών, όταν πρόκειται για corporate δάνεια. Ειδικεύονται στην έρευνα περιουσιακών στοιχείων που δύσκολα ανιχνεύονται, όπως offshore εταιρείες ή επενδύσεις. Πηγές του κλάδου συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι δεν θα επιβιώσουν όλοι οι «παίκτες» που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για τη συγκεκριμένη αγορά. Ο λόγος είναι ότι οι servicers, για να είναι βιώσιμοι, χρειάζονται μια κρίσιμη μάζα κόκκινων δανείων. Ως εκ τούτου, πολλοί μιλούν ακόμη και για 4-5 μεγάλους servicers που θα επικρατήσουν τελικά, δεδομένου μάλιστα του ότι ορισμένοι εξ αυτών προέρχονται από τις ίδιες τις τράπεζες ή έχουν συνάψει δεκαετείς συμβάσεις. «Το πιθανότερο είναι να πάμε σε μια εικόνα μεγαλύτερης συγκέντρωσης, όπως έχουμε δει να γίνεται και στο εξωτερικό» αναφέρει εκπρόσωπος συμβουλευτικής εταιρείας. Τα στεγαστικά δάνεια «παίρνουν τη σκυτάλη» Το ενδιαφέρον της αγοράς για τους επόμενους μήνες θα επικεντρωθεί στα κόκκινα στεγαστικά δάνεια, έναν τομέα που δεν έχουν, προς το

παρόν, «αγγίξει» οι τράπεζες και ανέρχεται σε 27 δισ. ευρώ (στοιχεία 2018). Μάλιστα, τα 11 δισ. ευρώ εξ αυτών εκτιμάται ότι αφορούν πρώτη κατοικία και εντάσσονται στο νέο πλαίσιο προστασίας που νομοθετήθηκε τον φετινό Μάρτιο. Η κρατική επιδότηση που προβλέπει ο νέος νόμος θα δώσει ώθηση στην τιμολόγηση αυτών των χαρτοφυλακίων, καθώς αποτελεί εγγυημένο εισόδημα, αφού δεσμεύει τον δανειολήπτη να πληρώνει τη δόση του. Προς το παρόν, οι servicers διαχειρίζονται κυρίως μη εξασφαλισμένες απαιτήσεις, όπως καταναλωτικά δάνεια και πιστωτικές κάρτες χωρίς εξασφαλίσεις, καθώς και μικρά επιχειρηματικά δάνεια με εξασφαλίσεις. Αυτό που αλλάζει, όμως, από φέτος είναι ότι θα προστεθούν σε αυτή και περισσότερα ενυπόθηκα δάνεια: • Με τη συναλλαγή τιτλοποίησης “Pillar”, η Eurobank έδωσε το σύνθημα για εκκίνηση της πώλησης μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων μέσα στο έτος. Η συναλλαγή ολοκληρώθηκε πρόσφατα με προτιμώμενο επενδυτή την PIMCO. • Η Alpha Bank ακολουθεί δεύτερη με το χαρτοφυλάκιο “Orion” ύψους 2 δισ. ευρώ, το οποίο περιλαμβάνει κατοικίες αξίας από 35.000 έως 110.000 ευρώ. Η συναλλαγή αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους. • Η Εθνική Τράπεζα ετοιμάζεται, σύμφωνα με πληροφορίες, να αναθέσει την πρώτη διαχείριση στεγαστικών δανείων (ύψους 1,5-2 δισ. ευρώ) σε servicer και ήδη «τρέχει» πιλοτικό πρόγραμμα για τον σκοπό αυτό. • Εξελίξεις αναμένονται το 2020 και από την Τράπεζα Πειραιώς, μετά το deal με την Intrum για τη δημιουργία servicer που θα διαχειρίζεται assets 27 δισ. ευρώ. Τα 6 δισ. ευρώ από αυτά αντιστοιχούν σε κόκκινα στεγαστικά δάνεια. Πάντως, οι διαχειριστές κόκκινων δανείων υπογραμμίζουν σε κάθε περίπτωση ότι στόχος τους δεν είναι να συσσωρεύσουν ακίνητα από πλειστηριασμούς. Αυτό που θέλουν να πετύχουν είναι να έρχονται σε συμφωνία με τους οφειλέτες η οποία θα είναι βιώσιμη για τους ίδιους και επικερδής για τους επενδυτές των funds. • • • ΧΡΗΜΑ 13

αφιέρωμα

Ποιοι συνθέτουν το «οικοσύστημα» της αγοράς NPEs

αφιέρωμα

Οι εταιρείες διαχείρισης «καταλύτης» για την επανεκκίνηση των πιστώσεων του Τάσου Πανούση, προέδρου της Ένωσης Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΕΔΑΔΠ) και διευθύνοντος συμβούλου της Eurobank FPS

δραστική και ταχεία μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ελλάδα, το ποσοστό των οποίων παραμένει το υψηλότερο στην Ευρώπη, είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη για τη μετατροπή του τραπεζικού τομέα σε αναπτυξιακό καταλύτη. Μια πειστική λύση του προβλήματος θα επιτρέψει την απρόσκοπτη πρόσβαση των τραπεζών στις διεθνείς αγορές καθώς και την αποκατάσταση θετικής πιστωτικής επέκτασης, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη και θα βελτιώσει επίσης την κουλτούρα πληρωμών. Ο ρόλος των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων (servicers) στην προσπάθεια αυτή είναι καταλυτικός, δεδομένου του ότι θα αναλάβουν να διαχειριστούν τα επόμενα χρόνια ένα χαρτοφυλάκιο δανείων σε καθυστέρηση άνω των 50 δισ. ευρώ (από 25 δισ. που βρίσκονται σήμερα υπό διαχείριση). Η ανάθεση των προβληματικών χαρτοφυλακίων σε εταιρείες διαχείρισης θα επιταχύνει την εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών, με πολλαπλασιαστικό όφελος για την οικονομία, μέσω της προσέλκυσης άμεσων ξένων επενδύσεων, είτε απευθείας 14

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

στις Εταιρείες Διαχείρισης Προβληματικών δανείων είτε στην αγορά περιουσιακών στοιχείων. Η εξέλιξη αυτή θα συμβάλει σημαντικά στην ενίσχυση της απασχόλησης και στη σημαντική ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων στο επίπεδο των συμβουλευτικών και νομικών υπηρεσιών, καθώς και στην αγορά ακινήτων. Σημαντική παράμετρος για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος των NPEs είναι η ευελιξία που διαθέτουν οι εταιρείες διαχείρισης έναντι των περιορισμών που δεσμεύουν το τραπεζικό σύστημα να προχωρήσει σε πιο δραστικές λύσεις/ρυθμίσεις υπό την πίεση και του απειλητικού ηθικού κινδύνου (moral hazard), που μπορεί να μολύνει και τα ενήμερα χαρτοφυλάκια των τραπεζών με συμπεριφορές αθέτησης πληρωμών. Όσο σημαντική είναι η εξυγίανση των προβληματικών χαρτοφυλακίων για τις τράπεζες, εξίσου σημαντική, ευρύτερα, είναι και η εξυγίανση της επιχειρηματικής αγοράς από μη βιώσιμες επιχειρήσεις που νοθεύουν τον ανταγωνισμό, λειτουργούν εις βάρος της υγιούς επιχειρηματικότητας και της ανάπτυξης και κρατούν σε ομηρεία πλήθος εργαζομένων, επί της ουσίας, χωρίς προοπτική. Αποτελεί κοινή διαπίστωση πως πολλές σοβαρές προσπάθει-

ες των τραπεζών για εξυγίανση μη βιώσιμων επιχειρήσεων ή και κλάδων προσκρούουν σε εξωγενείς παράγοντες που δυσχεραίνουν ριζικές λύσεις. Αντίθετα, οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων, λόγω δομής, λειτουργίας και μετοχικής σύνθεσης, δεν υπόκεινται σε τέτοιου είδους περιορισμούς. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι 18 εταιρείες διαχείρισης που έχουν ήδη αδειοδοτηθεί καθώς και οι υποψήφιοι προς αδειοδότηση, αναγνωρίζοντας τις συνθήκες που έχει διαμορφώσει η μακρά οικονομική κρίση στη χώρα, διαθέτουν τη βούληση και την τεχνογνωσία να αντιμετωπίσουν με την αρμόζουσα κοινωνική ευαισθησία και δικαιοσύνη όσες περιπτώσεις εμπίπτουν σε ειδικές κατηγορίες αντικειμενικά αδύναμων δανειοληπτών, όμως δεν προτίθενται να επιδείξουν ανοχή σε στρατηγικούς κακοπληρωτές, είτε πρόκειται για ιδιώτες είτε για επιχειρηματικούς δανειολήπτες. Εν κατακλείδι, η επιτυχία των Εταιρειών Διαχείρισης Δανείων θα είναι να επανέλθει το ταχύτερο δυνατόν η κανονικότητα στις τράπεζες και να ωθήσει την πραγματική οικονομία σε έναν νέο αναπτυξιακό κύκλο. • • •

ι λύσεις φιλικής/συναινετικής διευθέτησης χρέους (amicable solutions), όπως είναι η εθελοντική παράδοση του ακίνητου, η διαδικασία πώλησής του σε τρίτο και παράλληλα η ολική ή μερική διαγραφή του υπολοίπου του δανείου θεωρείται ότι αποτελούν μια βασική εναλλακτική για την τράπεζα και τον οφειλέτη έναντι του πλειστηριασμού, για την ανάκτηση ενός στεγαστικού δανείου που δεν εξυπηρετείται ή που έχει καταγγελθεί. Με βάση την εμπειρία μας από την εφαρμογή τέτοιων φιλικών λύσεων στο χαρτοφυλάκιο στεγαστικών NPEs της UCI στην Ελλάδα από τις αρχές του 2011, και κυρίως με βάση τη διεθνή εμπειρία του ομίλου UCI στην Ισπανία και την Πορτογαλία, όπου ξεκινήσαμε την εφαρμογή φιλικών λύσεων από το 2008, έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν σημαντικά οφέλη τόσο για την τράπεζα όσο και για τον οφειλέτη. Τα πιο σημαντικά από αυτά τα οφέλη είναι τα εξής: • Υπάρχει μια ομαλή διαδικασία πώλησης ή ανάκτησης του ακινήτου, η οποία οδηγεί την τράπεζα να συνεργαστεί ως ομάδα με τον οφειλέτη, προκειμένου να επιτύχει έναν κοινό στόχο, που είναι η οριστική διευθέτηση ενός μη βιώσιμου ενυπόθηκου δανείου με τους καλύτερους όρους και για τα δύο μέρη. • Μέσα από τη διαδικασία εμπορικής διάθεσης του ακινήτου, τόσο η τράπεζα όσο και ο οφειλέτης έχουν την ευκαιρία να λάβουν μια σαφή και ακριβή εκτίμηση της πραγματικής αξίας του ακινήτου, που αποτελεί τη βάση για μια διαφανή και δίκαιη διαδικασία διαπραγμάτευσης. • Επιτυγχάνεται σημαντική ωφέλεια όσον αφορά το κόστος για την τράπεζα, δεδομένου του ότι οι δαπάνες που σχετίζονται με τις φιλικές λύσεις είναι σημαντικά χαμηλότερες σε σύγκριση με τη διαδικασία κατάσχεσης και πλειστηριασμού, πράγμα που επιτρέπει στην τράπεζα να επιτύχει υψηλότερο καθαρό ποσοστό ανάκτησης του δανείου. • Αποφεύγονται οι πράξεις βανδαλισμού που πολλές φορές υπάρχουν από κακοπροαίρετους οφειλέτες, με αποτέλεσμα να εξασφαλίζεται η καλή κατάσταση του ακινήτου κατά την παράδοση, αποφεύγοντας πιθανές ζημιές και απώλεια εξοπλισμού (όπως αφαίρεση κουφωμάτων, σπάσιμο πλακιδίων, λουτρών, καταστροφή αποχετεύσεων, αφαίρεση επίπλων κουζίνας κ.λπ.), που έχει ως αποτέλεσμα πρόσθετο κόστος για την τράπεζα ή/και σημαντική μείωση της αξίας πώλησης των ακινήτων. • Η χρονική περίοδος ανάκτησης και ρευστοποίησης του ακινήτου μειώνεται δραστικά σε σύγκριση με τη διαδικασία πλειστηριασμού, παρέχοντας την ευκαιρία στην τράπεζα για ταχύτερη και αποτελεσματικότερη ανάκτηση των κεφαλαίων της. • Οι διαδικασίες φιλικών λύσεων δεν επηρεάζονται από τους νόμους

προστασίας πρώτης κατοικίας δανειοληπτών και μπορούν επίσης να θεωρηθούν ως εναλλακτική λύση στις ανεπιτυχείς προσπάθειες των οφειλετών να εισέλθουν στο πλαίσιο προστασίας του Ν. 3869. • Το καθαρό ποσοστό ανάκτησης της τράπεζας αυξάνεται σε σύγκριση με τη διαδικασία πλειστηριασμού, όχι μόνο λόγω του χαμηλότερου κόστους αλλά και λόγω του ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα για τον οφειλέτη να κρατήσει μέρος της ζημίας ως υπολειπόμενο δάνειο, με αποτέλεσμα χαμηλότερα ποσά διαγραφής για την τράπεζα και πιθανώς την ανάκτηση προβλέψεων μετά από την εξόφληση του συγκεκριμένου υπολειπόμενου δανείου από τον οφειλέτη. • Παρέχει στην τράπεζα ένα «εργαλείο» για να περιορίσει σημαντικά τον κίνδυνο φήμης που σχετίζεται με τη διενέργεια πλειστηριασμών και ιδιαίτερα με τη διαδικασία έξωσης. Όσο μικρότερος είναι ο αριθμός των εξώσεων τόσο καλύτερη είναι η «εικόνα» και η φήμη της τράπεζας. • Οι φιλικές λύσεις δίνουν στον οφειλέτη την ευκαιρία να λύσει με επιτυχία το πρόβλημα ενός μη βιώσιμου ενυπόθηκου δανείου με «οριστικό» τρόπο και με το μικρότερο κοινωνικό κόστος. Ο οφειλέτης μπορεί να κάνει μια νέα αρχή, χωρίς προηγούμενα χρέη να τον ακολουθούν. Συμπερασματικά, το πιο σημαντικό είναι ότι, μέσω της σωστής και αποτελεσματικής εφαρμογής φιλικών λύσεων συναινετικής διευθέτησης διά της μεταβίβασης του υπέγγυου ακινήτου, η τράπεζα (και η εταιρεία διαχείρισης) έχει την ευκαιρία να ενεργήσει ως μέρος της λύσης, αντί ως «παράγοντας δημιουργίας περισσότερων προβλημάτων», επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα τη βελτίωση των οικονομικών δεικτών της. • • • ΧΡΗΜΑ 15

αφιέρωμα

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

του Γιώργου Παυλάτου, συνιδρυτή και senior partner της OCTANE Σύμβουλοι Επιχειρήσεων

ελληνική αγορά διαχείρισης απαιτήσεων είναι μια σχετικά νέα, ρευστή αγορά, που θα χρειαστεί ακόμη χρόνο για να σταθεροποιηθεί. Ωστόσο, είναι σίγουρο ότι σε δύο-τρία χρόνια θα είναι αρκετά διαφορετική από σήμερα. Το κρίσιμο ζητούμενο για τους «παίκτες» στην αγορά αυτή θα είναι η αποδοτικότητα και η αποτελεσματικότητα της λειτουργίας τους, ώστε να τους καταστήσει βιώσιμους, ανταγωνιστικούς και αποδοτικούς enablers στην αντιμετώπιση του προβλήματος των NPEs, αλλά και στην επίτευξη των αποδόσεων για τους επενδυτές. Η απόκτηση τέτοιων χαρακτηριστικών λειτουργικής αριστείας αποτελεί πρόκληση σε μια αγορά που έχει δημιουργηθεί –είτε άμεσα είτε έμμεσα– με πόρους από το τραπεζικό σύστημα, το οποίο, με βάση τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα, έχει αντιμετωπίσει δυσκολίες στη μαζική αντιμετώπιση των NPEs. Η αποδέσμευση από τους λογιστικούς, λειτουργικούς και λοιπούς περιορισμούς που προκύπτουν από τη διαχείριση εντός μιας τράπεζας σίγουρα θα βοηθήσει τις εταιρείες διαχείρισης να είναι αποτελεσματικότερες στην αντιμετώπισή τους, ωστόσο αυτό από μόνο του δεν αρκεί. Θα πρέπει να λειτουργήσουν με σημαντικά διαφοροποιημένο τρόπο, τόσο στην πλευρά των εσόδων όσο και στην πλευρά του κόστους, αν προσβλέπουν στην επίτευξη ουσιωδώς καλύτερων αποτελεσμάτων σε σχέση με το παρελθόν, αλλά και για να παραμείνουν ενεργοί «παίκτες» σε μια αγορά που, βάσει και της διεθνούς εμπειρίας, είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστική.

Στην πλευρά των εσόδων, είναι κρίσιμη η εκτενέστερη χρήση smart analytics, που θα επιτρέπουν την ακριβέστερη διαμόρφωση του προφίλ κάθε οφειλέτη, σε συνδυασμό με τα κατά περίπτωση καλύμματα, και που θα επιτρέπουν τον ουσιαστικό σχεδιασμό στρατηγικής με γνώμονα τη συνολικά πιο αποδοτική αντιμετώπιση σε όρους καθαρής παρούσας αξίας. Για τα επιχειρηματικά δάνεια, κρίσιμη αξιολογείται η έγκαιρη αναγνώριση και η πολύ πιο ενεργή διαχείριση περιπτώσεων όπου υπάρχει δυνητική αξία στην ανάταξη (turnaround) εταιρειών ως going concern, πιθανότατα με πιο δημιουργικές στρατηγικές, που μπορεί να αναπτύξει ένας κοινός διαχειριστής πολλαπλών υποθέσεων (π.χ. συγχώνευση διαφορετικών εταιρικών σχημάτων για τη δημιουργία ενός μεγαλύτερου και ανταγωνιστικότερου). Στην πλευρά του κόστους, είναι σαφές ότι οι servicers θα χρειαστεί να επενδύσουν σημαντικά στη βελτιστοποίηση, τον εκσυγχρονισμό και την αυτοματοποίηση διαδικασιών ώστε να είναι σε θέση να προσφέρουν υπηρεσίες υψηλότερου επιπέδου με σημαντικά χαμηλότερο κόστος από το σημερινό. Σε μια αγορά στην οποία ο ανταγωνισμός αναμένεται να ενταθεί, καθώς τα αποτελέσματα από τις πρώτες αναθέσεις διαχείρισης θα αρχίσουν να ενσωματώνονται στις αξίες των χαρτοφυλακίων αλλά και στους όρους των συμβάσεων διαχείρισης, οι «παίκτες» που θα μπορέσουν να βελτιστοποιήσουν τη λειτουργία τους με τους παραπάνω τρόπους είναι δεδομένο ότι θα βρεθούν σε πλεονεκτική θέση. • • • ΧΡΗΜΑ 17

αφιέρωμα

Οι προκλήσεις της επόμενης ημέρας για τους servicers

άρθρο

UCI Hellas:

Καινοτόμες υπηρεσίες στη διαχείριση δανείων και απαιτήσεων

UCI Hellas LMS είναι μια εταιρεία διαχείρισης δανείων και απαιτήσεων από πιστώσεις, που ιδρύθηκε το 2016 και έλαβε άδεια από την ΤτΕ το 2017, με βάση τον Ν. 4354/2015. Ο σκοπός της εταιρείας είναι η διαχείριση χαρτοφυλακίων από τράπεζες και επενδυτές. Ως όμιλος, η UCI είχε παρουσία στην Ελλάδα από το 2004, που ξεκίνησε τη δραστηριότητά της ως υποκατάστημα ισπανικού πιστωτικού ιδρύματος (UCI EFC) με εξειδίκευση στη διάθεση στεγαστικών δανείων προς ιδιώτες, κυρίως μέσω δικτύου μεσιτών. Ο όμιλος UCI είναι ένα join venture δύο τραπεζικών κολοσσών, της Banco Santander και της BNP Paribas, κατά 50% έκαστος. Ο όμιλος, αυτήν τη στιγμή, έχει παρουσία στην Ιβηρική Χερσόνησο, σε Ισπανία-Πορτογαλία, στην Ελλάδα και στη Βραζιλία, όπου διαχειρίζεται συνολικά πάνω από 11 δισ. σε στεγαστικά δάνεια. Σημαντικό κομμάτι της διαφοροποίησής μας από την αγορά είναι η βαθιά γνώση του χώρου της στεγαστικής πίστης, και κατ’ επέκταση των εξειδικευμένων αναγκών στις ρυθμίσεις και οριστικές λύσεις σε στεγαστικά χαρτοφυλάκια. Λόγω της προηγούμενής μας ελληνικής και διεθνούς εμπειρίας, αλλά και της εξειδίκευσης του Group, η UCI εφαρμόζει ενεργά στα χαρτοφυλάκια που έχει υπό διαχείριση συναινετικές λύσεις φιλικού διακανονισμού, με σκοπό την οριστική διευθέτηση του χρέους του δανειολήπτη, χωρίς αναγκαστικά τη δικαστική οδό και αναγκαστική εκτέλεση. Η ανάγκη ιδιαίτερου χειρισμού ενός στεγαστικού δανείου είναι δεδομένη, και στη UCI αντιμετωπίζουμε κάθε δανειολήπτη ως μοναδική περίπτωση, που θέλει εξειδικευμένη λύση στο πρόβλημά του.

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Οι υπηρεσίες που παρέχουμε: • Master Servicing • Special Servicing • Portfolio Management • Portfolio Reporting • Real Estate Management • Διαχείριση εξωτερικών δικτύων συνεργατών (δικηγορικά γραφεία, μεσίτες, μηχανικούς, συμβολαιογράφους, δικαστικούς επιμελητές, φοροτεχνικούς κ.ά.) • Προώθηση και πώληση των ακινήτων στην αγορά

Ο κ. Άρης Αρβανιτάκης, διευθύνων σύμβουλος της UCI Hellas LMS και μέλος του ΔΣ της Ένωσης Eταιριών Διαχείρισης, καταθέτει την άποψή του για την αγορά των εταιρειών διαχείρισης και την εκτίμησή του για το μέλλον τους μετά τις τελευταίες ανακοινώσεις της αγοράς. Όπως ο ίδιος αναφέρει: «Αυτήν τη στιγμή, έχουν λάβει άδεια από την ΤτΕ 18 εταιρείες διαχείρισης και υπάρχουν ακόμα μερικές που βρίσκονται σε διαδικασία αξιολόγησης. Ο κλάδος, που απαρτίζεται κυρίως από τραπεζικά στελέχη, απασχολεί σήμερα περίπου 2.000-2.500 εργαζομένους, ενώ μετά από τις πρόσφατες ανακοινώσεις για τη στρατηγική συνεργασία της Τράπεζας Πειραιώς με την Ιntrum και την ένταξη στον χώρο και άλλων εταιρειών, θα φτάσει γρήγορα τους 5.000 εργαζομένους. Παράλληλα, υπάρχουν συναφή επαγγέλματα, όπως δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, μηχανικοί, φοροτεχνικοί, εταιρείες ενημέρωσης και άλλοι, που μέσα από την ανάπτυξη του συγκεκριμένου κλάδου βλέπουν και αυτοί αύξηση της δραστηριότητάς τους. Τα υπό διαχείριση κεφάλαια, από 25 δισ., που βρίσκονται σήμερα, θα φτάσουν τα 50 δισ. μέσα στα επόμενα δύο χρονια. Είναι ένας κλάδος αρκετά δυναμικός, που σκοπό έχει να δώσει στους δανειολήπτες ουσιαστικές λύσεις, και να αποφορτίσει τις τράπεζες από τον χειρισμό των κόκκινων δανείων, επιτρέποντάς τους να ασχοληθούν και πάλι με το ουσιαστικό τους έργο. Πιστεύω ότι στο μέλλον θα δούμε συγχωνεύσεις, ίσως και εξαγορές, εταιρειών που θα δημιουργήσουν μεγάλα σχήματα και θα χειρίζονται σημαντικά χαρτοφυλάκια. Σίγουρα θα υπάρξει ανάγκη για εξειδικευμένους παρόχους υπηρεσιών σε επίπεδο asset classes (corporate, tourism, commercial development, residential, shipping), οι οποίοι θα συνεργαστούν με τράπεζες, funds, αλλά και μεταξύ τους, ώστε να προσφέρουν στο τέλος της ημέρας αυτό που έχει ανάγκη η αγορά. Μια δεύτερη ευκαιρία για τον δανειολήπτη, ώστε να ρυθμίσει οριστικά την οφειλή του, και τη δυνατότητα στην αγορά να ξαναμπεί σε ρυθμούς ανάπτυξης». • • •

WHAT

WE DO Master Servicing Special Servicing Portfolio Management Portfolio Reporting External Networks Management Real Estate Management Real Estate Commercialization

“UCI HELLAS CREDIT AND LOAN RECEIVABLES SERVICING COMPANY S.A.” (UCI Hellas) is a credit and loan receivables servicing company under Greek law 4354/2015, as in force, duly licensed by the Bank of Greece, pursuant to decision no 236/10.07.2017 of the Bank of Greece Credit and Insurance Committee, registered with general commercial registry (GEMI) under no. 140459601000. ΧΡΗΜΑ 19

συνέντευξη

Γιάννης Κολοβός Διευθύνων Σύμβουλος, Εdenred

Προτιμώ να θυσιάζω μερίδια αγοράς στον βωμό της ηθικής και υγιούς ανάπτυξης Στον Χρήστο Ν. Κώνστα

Είναι απλός, είναι ευγενικός, είναι ευχάριστος. Κάνει μια δουλειά που του αρέσει πολύ, γιατί προσφέρει κάτι περισσότερο από μια απλή παροχή στον εργαζόμενο.

Edenred προσφέρει ηθική ανταμοιβή και κοινωνική ευαισθησία στις επιχειρήσεις-πελάτες της, κι αυτές, με τη σειρά τους, προσφέρουν στους εργαζόμενούς τους την αίσθηση ότι αποτελούν μέλος μιας οικογένειας. Μιας οικογένειας που τους φροντίζει και τους παρέχει εργαλεία που κάνουν τη ζωή τους πιο εύκολη. Η Edenred είναι η εταιρεία που εφηύρε τη διατακτική γεύματος Ticket Restaurant και έχει καταστεί σήμερα παγκόσμιος ηγέτης στις λύσεις πληρωμών για τις εταιρείες και τους ανθρώπους τους. Ο κ. Γιάννης Κολοβός γεννήθηκε στην Αθήνα. Τελείωσε το 22ο Λύκειο Αθηνών και στη συνέχεια σπούδασε Μηχανολογία στο Watford College και Διοίκηση Επιχειρήσεων με Major στο Marketing

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

στο Deree. Από το 1987 έως και το 1996, εργάστηκε σε σημαντικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό στις πωλήσεις και την ανάπτυξη αγορών (Ανατολικής Μεσογείου και Ρωσίας). Ο ίδιος περιγράφει πως το 1996 συνάντησε τον τότε μελλοντικό εργοδότη του σε μια συνάντηση που δεν ήθελε να πάει. Ερωτεύτηκε την ιδέα της Edenred, παράτησε την προηγούμενη καριέρα του και αφοσιώθηκε σε αυτό που τον ευχαριστεί. Πιστεύει και αγαπάει αυτή τη δουλειά, καθώς και τις δυνατότητες που έχει η αγορά για περισσότερη ανάπτυξη. Θεωρεί ότι οι σωστοί κανόνες και η ανάλογη επιχειρηματική ηθική είναι προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί η αγορά της προσφοράς και της μέριμνας των επιχειρήσεων προς τους εργαζόμενους, και εργάζεται προς αυτήν την κατεύθυνση με όλες του τις δυνάμεις.

συνέντευξη

H διατακτική σίτισης Ticket Restaurant αναγνωρίστηκε επίσημα ως η πρώτη πραγματική κοινωνική παροχή για τους εργαζόμενους.

Εξηγήστε μου πώς ξεκίνησε η ιδέα των υπηρεσιών της Edenred; Η ιστορία των υπηρεσιών της Edenred ξεκίνησε 52 χρόνια πριν, όταν ο Jacques Borel αποφάσισε να «εξαγάγει» στη Γαλλία την καινοτομία του John Hack, ο οποίος ήταν ο εμπνευστής της ιδέας των διατακτικών για την κάλυψη του μεσημεριανού γεύματος στην Αγγλία. Έτσι, γεννήθηκε η διατακτική σίτισης Ticket Restaurant, η οποία αναγνωρίστηκε επίσημα ως η πρώτη πραγματική κοινωνική παροχή για τους εργαζόμενους. Τα χρόνια που ακολούθησαν, το σύστημα παροχών για εργαζόμενους συνέχισε να αναπτύσσεται και να επεκτείνεται παγκοσμίως, ξεκινώντας από την Ευρώπη και, στη συνέχεια, στη Λατινική Αμερική. Έτσι φτάσαμε στο 1996, όπου και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά η διατακτική γεύματος Ticket Restaurant στην ελληνική αγορά, δίνοντας μια νέα διάσταση στις παροχές προς εργαζόμενους. Πλέον, οι διατακτικές γευμάτων Ticket Restaurant αποτελούν μια σημαντική παροχή για τους εργαζόμενους, με την εφαρμογή τους να είναι πλέον εδραιωμένη σε περισσότερες από 45 χώρες παγκοσμίως. Στην Ελλάδα; Κοιτώντας πίσω σ’ αυτά τα 23 χρόνια που η Edenred δραστηριοποιείται στην Ελλάδα, δεν θα μπορούσα παρά να είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος και χαρούμενος για την πορεία μας και πάνω από όλα για τη σχέση εμπιστοσύνης που έχουμε δημιουργήσει με τους πελάτες και τους συνεργάτες μας... Τον τελευταίο καιρό, η εταιρεία σας έκανε «μεγάλο θόρυβο», αφού ήταν ανάμεσα στους πρώτους παρόχους της υπηρεσίας Apple Pay στην Ελλάδα. Η αλήθεια όμως είναι πως δεν είστε εταιρεία τεχνολογίας, αλλά υπηρεσιών… Οι πελάτες μας και οι άνθρωποί τους βρίσκονται σταθερά στην πρώτη γραμμή των δραστηριοτήτων μας και γι’ αυτούς δίνουμε καθημερινά τον καλύτερό μας εαυτό, ώστε να τους παρέχουμε λύσεις που προσθέτουν αξία σε κάθε επίπεδο. Η τεχνολογία, η καινοτομία και ο ψηφιακός μετασχηματισμός βρίσκονται πάντα στο επίκεντρο των λύσεων που

σχεδιάζουμε, με σκοπό τη δημιουργία ισχυρού user engagement. Στο πλαίσιο αυτό, η Edenred έφερε το Apple Pay στην Ελλάδα, μια υπηρεσία-ορόσημο στην ψηφιακή στρατηγική μας, καθιστώντας μας έναν από τους πρώτους παρόχους mobile πληρωμών στην ελληνική αγορά. Πλέον, όλοι οι κάτοχοι των καρτών Ticket Restaurant και Spendeo μπορούν να πραγματοποιούν ακόμα πιο εύκολα, γρήγορα και με ασφάλεια τις καθημερινές συναλλαγές τους, χρησιμοποιώντας απλά την Apple συσκευή τους! Είμαστε πεπεισμένοι ότι με το Apple Pay ξεκινάει μια νέα εποχή για τις υπηρεσίες μας και τους κατόχους τους. Μια εποχή όπου η παρουσία μας στο mobile περιβάλλον θα ενδυναμωθεί ακόμη περισσότερο, καθιστώντας μας τον καθημερινό, ψηφιακό συνεργάτη όλων των κατόχων. Μιλώντας για ψηφιακό μετασχηματισμό, η ψηφιοποίηση αποτελεί μονόδρομο για όλες τις επιχειρήσεις του «σήμερα». Ποιος είναι ο δικός σας ρόλος προκειμένου να ενισχύσετε το ανταγωνιστικό σας πλεονέκτημα; Η ψηφιοποίηση αποτελεί πράγματι μονόδρομο για όλες τις επιχειρήσεις που έχουν όραμα για το μέλλον. Με επενδύσεις στην τεχνολογία που ξεπέρασαν τα 150 εκατ. το 2018, η τεχνολογία και η καινοτομία αποτελούν σημαντική προτεραιότητα στον σχεδιασμό των νέων λύσεών μας, αλλά και

στην εξέλιξη των υπαρχόντων. Εξαιρετικό παράδειγμα η λύση Spendeo, το Νο 1 σύστημα διαχείρισης εταιρικών εξόδων, που δίνει απάντηση στην ανάγκη για μετρητά, στη γραφειοκρατία, στα λάθη, τα υψηλά κόστη διαχείρισης και στην έλλειψη ελέγχου που μαστίζει τις εταιρείες. Με τη Spendeo οι εταιρείες απολαμβάνουν απόλυτο έλεγχο, μείωση κόστους και χρόνου διαχείρισης έως και 50%, και απαλλαγή από την ανάγκη για συλλογή αποδείξεων, εφόσον πλέον όλες τους οι συναλλαγές που είναι εναρμονισμένες με την εταιρική πολιτική της κάθε εταιρείας είναι διαθέσιμες 24/7 στην αντίστοιχη πλατφόρμα διαχείρισης Spendeo. Έτσι, συνδυάζοντας την ευελιξία μιας επαναφορτιζόμενης, προπληρωμένης κάρτας, με τον έλεγχο μιας online πλατφόρμας που καταγράφει και ενημερώνει σε πραγματικό χρόνο τις συναλλαγές των εταιρικών καρτών, αλλά και τη φορητότητα μιας σύγχρονης mobile εφαρμογής, είναι βέβαιο πως η Spendeo είναι εδώ για να βοηθήσει τις εταιρείες να επιτύχουν πιο γρήγορα το πλάνο του μετασχηματισμού τους. Τι είδους επιχειρήσεις συνεργάζονται με την Edenred σήμερα στην Ελλάδα; Η Edenred συνεργάζεται σήμερα με 5.500 εταιρείες-πελάτες, εξυπηρετώντας καθημερινά περισσότερους από 200.000 δικαιούχους-εργαζόμενους. Οι πελάτες μας, είτε πρόκειται για εταιρείες με έναν ή δύο εργαζόμενους είτε πρόκειται για πολυεθνικές εταιρείες ή εταιρείες των 15.000 ατόμων, ΧΡΗΜΑ 21

συνέντευξη

Η Edenred συνεργάζεται σήμερα με 5.500 εταιρείες-πελάτες, εξυπηρετώντας καθημερινά περισσότερους από 200.000 δικαιούχους-εργαζόμενους.

σότερο, των μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών, αλλά και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που αποτελούν τη «ραχοκοκαλιά» της ελληνικής οικονομίας, και αναζητούν ταχύτητα και ευελιξία, ώστε να μπορούν να είναι ανταγωνιστικές και βιώσιμες.

έχουν ένα κοινό σημείο: Έχουν στραμμένο το βλέμμα τους στους ανθρώπους τους, ενδιαφέρονται για το well-being, πράγμα που έχει σημαντικά θετική επίπτωση στην παραγωγικότητά τους. Επιπλέον, σε μια εργασιακή πραγματικότητα που είναι άκρως ανταγωνιστική και η ανάγκη εύρεσης ικανού και αφοσιωμένου ανθρώπινου δυναμικού αποτελεί πρόκληση, οι εταιρείες μας προσπαθούν εμπράκτως να προσελκύσουν νέα, ικανά στελέχη, αλλά και να διατηρήσουν τα υπάρχοντα, προσφέροντάς τους παροχές, δίνοντάς τους τα κατάλληλα εργαλεία για να κάνουν τη δουλειά τους καλύτερα και την καθημερινότητά τους πιο εύκολη. Οι λύσεις της Edenred καλύπτουν μια ευρεία γκάμα αναγκών, από τις καθημερινές ανάγκες διατροφής εν ώρα εργασίας, ενισχύοντας ταυτόχρονα τον οικογενειακό προϋπολογισμό, μέχρι τις ανάγκες διαχείρισης εταιρικών εξόδων, γι’ αυτούς που περνούν αρκετές ώρες εκτός γραφείου ή ταξιδεύουν συχνά για λογαριασμό της εταιρείας, όπως γεύματα, διαμονή σε ξενοδοχεία, καύσιμα, μετακινήσεις κ.ά. Επιπλέον, οι λύσεις της Edenred προάγουν την ευημερία, την παραγωγικότητα και την αποδοτικότητά των εργαζομένων, δίνοντάς τους το κίνητρο να συνεχίσουν να δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό στον εργασιακό τους χώρο. 22

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που απολαμβάνουν οι εταιρείες που συνεργάζονται με την Edenred; Η πολυετής εμπειρία, η τεχνογνωσία, η εξειδίκευση και η αξιοπιστία της Edenred είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία που μας κάνουν να ξεχωρίζουμε, και μας καθιστούν πραγματικό συνεργάτη για χιλιάδες εταιρείες που μας εμπιστεύονται εδώ και 23 ολόκληρα χρόνια. Αναπτύσσοντας και παρέχοντας λύσεις για τις εταιρείες και τους ανθρώπους τους, δεν εφησυχάζουμε ποτέ. Αντίθετα, εμπλουτίζουμε συνεχώς το portfolio των υπηρεσιών μας με νέες, καινοτόμες προτάσεις, καλύπτοντας σήμερα μια ευρύτατη γκάμα αναγκών, από την παροχή σίτισης για τους εργαζόμενους, την επιβράβευση έως και τη διαχείριση των εταιρικών εξόδων. Έτσι η μοναδικότητα, η ποιότητα και συνάμα η πληρότητα των υπηρεσιών μας είναι οι βασικότεροι λόγοι που έχουμε χτίσει μια τόσο ουσιαστική και μακρόχρονη σχέση με τους πελάτες μας. Δεν είναι κάπως περίπλοκο αυτό το σχήμα; Έχουμε εστιάσει στην απλότητα. Τόσο στον τρόπο που σχεδιάζουμε τις λύσεις μας όσο και στον τρόπο που τις παρέχουμε, έχουμε φροντίσει οι λύσεις αυτές να απαντούν και να καλύπτουν τις ανάγκες όλων των μεγάλων ομίλων ελληνικών εταιρειών που αναπτύσσονται ολοένα και περισ-

Ποιες είναι αυτές οι καινοτόμες λύσεις για τις οποίες μιλάτε συχνά; Μέσα σε αυτά τα 23 χρόνια, μπορούμε να είμαστε υπερήφανοι και για πολλές πρωτιές. Κάνοντας την αρχή το 1996, που παρουσιάσαμε πρώτοι την έννοια της διατακτικής σίτισης στην Ελλάδα, συνεχίσαμε το 2016 με τις πρώτες διατακτικές σε ηλεκτρονική μορφή, την κάρτα Ticket Restaurant, δίνοντας έτσι μια άλλη διάσταση, κάνοντας τις συναλλαγές των χιλιάδων κατόχων των λύσεών μας ακόμα πιο εύκολες και κυρίως ασφαλείς. Προσφέρετε δικές σας τεχνολογικές λύσεις; Επενδύσαμε σημαντικά στην τεχνολογία, δημιουργώντας online πλατφόρμες αλλά και mobile εφαρμογές, όπως το MyEdenred και το Spendeo mobile app, που δίνουν τη δυνατότητα στους κατόχους των λύσεων που το επιθυμούν να έχουν μια selfservice εμπειρία, και να διαχειρίζονται τη λύση που έχουν στα χέρια τους end to end. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν είμαστε εκεί για όσους χρειάζονται υποστήριξη ή για να προσφέρουμε άμεσα λύσεις σε ζητήματα που μπορεί να προκύψουν. Με μια πολυμελή ομάδα στο τμήμα εξυπηρέτησης πελατών, είμαστε εκεί καθημερινά για να παρέχουμε υποστήριξη τόσο στους πελάτες μας και τους ανθρώπους τους όσο και στο συνεργαζόμενο δίκτυο των καταστημάτων, που σήμερα ξεπερνούν τα 10.000 σημεία πανελλαδικά. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι 9 στους 10 πελάτες μας θα σύστηναν τις υπηρεσίες μας και τη συνεργασία με την Edenred συνολικά. Κάνετε έρευνες για να διαπιστώσετε τις ανάγκες των εταιρικών πελατών σας; Όλα τα παραπάνω είναι αποτέλεσμα έρευνας. Οι έρευνες αυτές από τη μια πλευρά μάς βοηθούν στο να δημιουργούμε λύσεις που θα καλύπτουν πραγματικά τις ανάγκες των σύγχρονων οργα-

To νέο φορολογικό πλαίσιο που έφερε στη Βουλή η κυβέρνηση είναι προς τη σωστή κατεύθυνση; Συμβάλλει κατά κάποιον τρόπο στη δική σας δουλειά; Είναι γεγονός πως η βαριά φορολογία, είτε αφορά στις εταιρείες είτε στους ιδιώτες, συμπιέζει τα περιθώρια για ανάπτυξη, και στην Ελλάδα, ύστερα από μια δύσκολη δεκαετία κρίσης, που επηρέασε όλους μας, η ανάπτυξη μοιάζει να είναι μονόδρομος. Κάθε μέρα, είμαστε όλο και πιο αισιόδοξοι ότι με σκληρή δουλειά μπορούμε να βαδίσουμε ξανά στους δρόμους της ανάπτυξης και της ευημερίας. Στον δικό μας τομέα, για να επιτευχθεί η ανάπτυξη αυτή βασικό προαπαιτούμενο είναι η οικονομική υγεία των εταιρειών, ώστε με τη σειρά τους να μπορούν να επενδύσουν στον άνθρωπο. Να μπορούν, δηλαδή, να γίνουν συμμέτοχοι στο καθημερινό γεύμα των εργαζομένων τους, ενισχύοντας έτσι το οικογενειακό τους εισόδημα, να έχουν μεγαλύτερη ευχέρεια στο να πουν ένα «μπράβο» στον εργαζόμενο που έκανε το extra mile ή ένα «ευχαριστώ» σε έναν πιστό συνεργάτη. Είστε μια επιχείρηση που προσφέρει υπηρεσίες σε ένα δύσκολο οικονομικό περιβάλλον. Πώς επιβιώσατε της πολύχρονης ελληνικής κρίσης; Η οικονομική κρίση, που βίωσε η χώρα μας τα προηγούμενα χρόνια, άλλαξε αδιαμφισβήτητα τις ισορροπίες στον επιχειρηματικό κόσμο. Έτσι κι εμείς στην Edenred χρειάστηκε να προσαρμόσουμε τη στρατηγική μας, κρατώντας σταθερά στην πρώτη γραμμή τις αξίες μας και το όραμά μας, που δεν είναι άλλο από το να προσφέρουμε λύσεις στις εταιρείες και τους ανθρώπους τους που κάνουν την καθημερινότητά τους πιο εύκολη, με σεβασμό, επιχειρηματικό πνεύμα, φαντασία και απλότητα. Στο πλαίσιο αυτό, η προσπάθειά μας, ακόμα και μέσα στην κρίση, είναι να αναπτύσσουμε και να προσφέρουμε λύσεις που ικανοποιούν τις ανάγκες των πελατών μας, χωρίς καμία έκπτωση στην ποιότητα. Η λύση Spendeo, που προανέφερα, το πετυχημένο

συνέντευξη

νισμών, και από την άλλη στο να συλλέγουμε αδιάκοπα feedback, ώστε να γινόμαστε κάθε μέρα καλύτεροι. Έτσι προέκυψε και η λύση Spendeo. Η πρώτη Πανελλήνια Έρευνα για τη Διαχείριση Εταιρικών Εξόδων, που πραγματοποιήσαμε τον Οκτώβριο του 2017, μας βοήθησε να αφουγκραστούμε την ανάγκη των εταιρειών για έλεγχο και ευελιξία, ενώ ταυτόχρονα ανέδειξε το γεγονός ότι, πλέον, “one size does not fit all”. Αυτό είναι και ένα από τα χαρακτηριστικά που έχουν συμβάλει στην επιτυχία της λύσης αυτής. Το γεγονός ότι η υπηρεσία είναι πλήρως προσαρμόσιμη στις ανάγκες του εκάστοτε πελάτη.

case study της Edenred που γεννήθηκε μέσα στην κρίση και κατάφερε να ξεχωρίσει και να εδραιωθεί στην ελληνική αγορά, δίνει απάντηση στον καθημερινό «πονοκέφαλο» της διαχείρισης των εταιρικών εξόδων των επιχειρήσεων. Ποια είναι τα επόμενα βήματα; Φυσικά, δεν σταματάμε εδώ. Στην Edenred έχουμε αποδείξει ότι οι δυσκολίες δεν μας πτοούν, αντιθέτως αποτελούν ευκαιρία για εξέλιξη. Είμαστε πάντα δίπλα στις επιχειρήσεις και τους ανθρώπους τους καινοτομώντας. Η κάρτα Ticket Restaurant, η πρώτη κάρτα σίτισης στην Ελλάδα, δίνει τη δυνατότητα στους κατόχους της να απολαμβάνουν το καθημερινό τους γεύμα στο γραφείο, ενώ από τις 26 Ιουνίου μπορούν να πραγματοποιούν τις συναλλαγές τους γρήγορα, εύκολα και με ασφάλεια μέσω της υπηρεσίας Apple Pay. Επιπλέον, με την ολοκαίνουργια mobile εφαρμογή MyEdenred, έχουν τη δυνατότητα να βρίσκουν τα συνεργαζόμενα καταστήματα του δικτύου της Edenred από την κινητή τους συσκευή, να παρακολουθούν το υπόλοιπό τους και να έχουν άμεση πρόσβαση στο ιστορικό των συναλλαγών τους. Όλα σε μία εφαρμογή. Με τι δίκτυο λειτουργεί η Edenred; Πώς ανταποκρίνεται στις νέες συνθήκες; Η Edenred συνεργάζεται σήμερα με περισσότερα από 10.000 καταστήματα στην Ελλάδα, καλύπτοντας ακόμα και τους πιο απαιτητικούς δικαιούχους. Στόχος μας είναι πάντα να διευκολύνουμε τη ζωή όσων χρησιμοποιούν τις λύσεις μας, και γι’ αυτόν τον λόγο το δίκτυό μας επεκτείνεται και εμπλουτίζεται καθημερινά. Καλύπτουμε μια εξαιρετικά

ευρεία γκάμα καταστημάτων, που, πέραν των παραδοσιακών επιλογών, πλέον ενισχύεται και με νέες, όπως καταστήματα βιολογικών προϊόντων, boutique εστιατόρια και καταστήματα τροφίμων, αλλά και αλυσίδες ανοιχτές 24/7, ώστε να ανταποκρινόμαστε πλήρως στις ανάγκες των κατόχων των υπηρεσιών μας και της απαιτητικής τους καθημερινότητας. Επιπλέον, με την επαναφορτιζόμενη κάρτα Spendeo, οι εργαζόμενοι που βρίσκονται συνεχώς εν κινήσει μπορούν να πραγματοποιούν τις συναλλαγές τους και στο εξωτερικό, ενώ αντίστοιχα, με τη δωροκάρτα Ticket Compliments, οι δικαιούχοι μπορούν να απολαμβάνουν τις αγορές τους στο εξωτερικό, αλλά και online, για ακόμα μεγαλύτερη ευελιξία και ευκολία. Πέραν όμως της ευρείας γκάμας επιλογών, για εμάς είναι πολύ σημαντική και η δημιουργία προστιθέμενης αξίας. Έτσι, καθημερινά, εξασφαλίζουμε προσφορές αποκλειστικά για τους κατόχους των λύσεών μας, φέρνοντας ακόμη πιο κοντά τους χρήστες των υπηρεσιών μας με τα συνεργαζόμενα καταστήματα, ενώ ταυτόχρονα εστιάζουμε στην εμπειρία χρήσης μέσω εφαρμογών και υπηρεσιών όπως το Apple Pay, που προαναφέραμε. Σε ένα άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον, στην Edenred σχεδιάζουμε το «αύριο» έχοντας πάντα στο επίκεντρο τους εργαζόμενους που χρησιμοποιούν καθημερινά τις υπηρεσίες μας. Έτσι, θα συνεχίσουμε να διευρύνουμε το δίκτυό μας και να προσφέρουμε ακόμα περισσότερες επιλογές και ευκολία στις καθημερινές τους συναλλαγές. • • • ΧΡΗΜΑ 23

[αφιέρωμα]

ό κ ι μ α ινο δυν ό στοιχείο

π σιακ υ ο ώ ι ρ ρ ε π Ανθ πιο πολύτιμο ειρήσεων Το

των επι

Από τον Γιώργο Καλούμενο

Μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις σήμερα είναι πώς να εξασφαλίζουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα βραχυπρόθεσμα ενώ ταυτόχρονα προετοιμάζονται για τη διατήρηση της επιτυχίας τους μακροπρόθεσμα.

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Κάθε επιχείρηση, για να πραγματοποιήσει τον σκοπό που επιδιώκει, χρησιμοποιεί όλα τα μέσα που διαθέτει. Για την πραγματοποίηση των στόχων και σκοπών της, η επιχείρηση, μετά την ίδρυσή της, επιστρατεύει καταρχάς τη φαντασία, την ικανότητα, τη φιλοδοξία, τη δεξιότητα του ίδιου του δημιουργού της (ή των δημιουργών ιδρυτών και συνεταίρων). Στη συνέχεια, η επιχείρηση στο στάδιο της ανάπτυξής της έχει ανάγκη από ορισμένους συνεργάτες. Η επιλογή του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού από τη διοίκηση ή τον ιδρυτή της επιχείρησης βασίζεται στην πίστη ότι θα συμβάλει θετικά το ανθρώπινο δυναμικό που επιλέχθηκε στην πρόοδο των εργασιών της επιχείρησης. Έτσι, το ανθρώπινο δυναμικό αποτελεί τον βασικό μοχλό ανάπτυξης της επιχείρησης και κύριο συντελεστή της επιτυχίας των στόχων της επιχείρησης. Χωρίς να παραγνωρίσουμε την αναγκαιότητα των λοιπών περιουσιακών στοιχείων που διαθέτει η επιχείρηση και που αποτελούν το ενεργητικό της, η συνεισφορά του ανθρώπινου δυναμικού είναι απαραίτητη και κυρίαρχη στην αναπτυξιακή πορεία της επιχείρησης. Είτε τα χρηματικά περιουσιακά στοιχεία είτε τα λοιπά περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης παραμένουν «νεκρό» κεφάλαιο χωρίς την ενεργοποίηση που προκύπτει από την επίτευξη που πραγματοποιεί το ανθρώπινο δυναμικό με την παρουσία του, και ιδιαίτερα του μάνατζμεντ. Επομένως, η επισήμανση του «σημαντικού» ρόλου που διαδραματίζει το ανθρώπινο δυναμικό, στο πλαίσιο της επιχείρησης, συνηγορεί στον χαρακτηρισμό του ως «το πολυτιμότερο ενεργητικό στοιχείο οποιασδήποτε επιχείρησης». Η διαπίστωση για τη σπουδαιότητα και πολυτιμότητα του ανθρώπινου δυναμικού φαίνεται ανάγλυφα, επίσης, στη στερεότυπη φράση που χρησιμοποιείται συνήθως στις ετήσιες εκθέσεις πεπραγμένων των προέδρων του ΔΣ προς τους μετόχους, όπου αναφέρουν ότι «το προσωπικό μας είναι το περισσότερο σημαντικό –το περισσότερο πολύτιμο– περιουσιακό στοιχείο».

Επιστημονικός κλάδος της διοίκησης των επιχειρήσεων Η διοίκηση ανθρώπινων πόρων ή διοίκηση προσωπικού αποτελεί επιστημονικό κλάδο της διοίκησης των επιχειρήσεων. Μελετά και ερευνά όλα τα ζητήματα που αφορούν τη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων μιας επιχείρησης (ή ενός Οργανισμού). Σκοπός της είναι να εξασφαλίζει κάθε στιγμή τους κατάλληλους ανθρώπους από άποψη ποιότητας και ποσότητας που έχει ανάγκη η επιχείρηση καθώς και την αποτελεσματική χρήση και αξιοποίηση αυτών. Η διοίκηση των ανθρώπινων πόρων αποτελεί μια σημαντική επιχειρησιακή λειτουργία, αφού οι άνθρωποι αποτελούν τον πιο σημαντικό και κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας κάθε οργανωμένης ανθρώπινης δραστηριότητας. Η λειτουργία αυτή ανατίθεται πλέον σε εξειδικευμένα στελέχη με σχετικές σπουδές και εμπειρίες. Σχεδόν σε όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις (ή τους Οργανισμούς) υπάρχει ξεχωριστό τμήμα ή διεύθυνση που έχει την ευθύνη της διοίκησης των ανθρώπινων πόρων. Ο ρόλος του τμήματος ή της διεύθυνσης ανθρώπινων πόρων είναι να σχεδιάζει τις πολιτικές και τα συστήματα της διοίκησης ανθρώπινων πόρων, όπως και να εκτελεί κάποιες συγκεκριμένες λειτουργίες. Όμως, σε επιμέρους λειτουργίες, όπως η αξιολόγηση, η εκπαίδευση, οι προσλήψεις, οι προαγωγές, συμμετέχουν όλοι οι προϊστάμενοι της επιχείρησης (ή του Οργανισμού). Για παράδειγμα, το τμήμα διοίκησης ανθρώπινων πόρων σχεδιάζει το σύστημα αξιολόγησης του προσωπικού και υποστηρίζει τη διαδικασία αξιολόγησης, όμως η αξιολόγηση κάθε εργαζομένου γίνεται κυρίως από τον άμεσο προϊστάμενο με το σύστημα και τη διαδικασία που προβλέπεται.

αφιέρωμα

ίναι κοινώς αποδεκτή παραδοχή πλέον ότι οι πηγές του διατηρήσιμου ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και, κατ’ επέκταση, της επιτυχίας δεν εντοπίζονται μόνο στους χρηματοοικονομικούς πόρους και στο κεφάλαιο. Εντοπίζονται μέσα στις ίδιες τις επιχειρήσεις, στο ανθρώπινο δυναμικό τους και στις διαδικασίες, μέσω των οποίων επιτυγχάνουν την παράδοση υψηλών και ποιοτικών αποτελεσμάτων, όπως είναι η ικανοποίηση των πελατών ή η καινοτομία και η συνεχής βελτίωση και ανανέωση.

ι είναι ο ο ύ δ , ικά εύΣ υ ν ο π τ ίες που υπαγορ ι τ ι α ς κα κύριες η σωστή η ς κ γ ά ν α ιοίκησ ουν την ατικής δ ρων. Η μ σ ε λ ε τ απο ν πό ρώπινω σιτων ανθ ο ρ ά σ τ ο ε ρ γ α φ α τα ν πρώτη ι στην α έ ς α κ ς ο τ ν ακό κόσ τ η τ α σ ε δ ι ε θ ικό ορά γωνιστ τ ε ρ η α φ ύύ ε δ Η . ο ε π ί π ε δ ο ές που συν τελ γ α λ τ λ ές ων στις α ρ ατ η γ ι κ ι σ τ ο τ σ ς ι τ ν ται σ ια μεγ σεων γ ή ρ ι ε χ ι επ ους. του κέρδ ποίηση ΧΡΗΜΑ 25

αφιέρωμα

νοούμε ικού» εν μόζομ α ν υ δ εφαρ πινου η ανθρώ διαδικασίες που ελκύσει, σ η κ ί ο ι δ ι οσ α όρο « ηγικές κ νου αυτή να πρ ομένους τ α ρ Με τον τ σ εργαζ ίνες τις οκειμέ ει τους όλες εκε ρηση πρ σ ί ε ή τ α της. χ ι α π ρ ε κ μια ουλτούρ ά να κ κ ι ν λ η ε τ τ νται σε σ ι ι λάβει κα ήσεις κα να προσ ζουν στις απαιτ ιά που ταιρ

Ανθρώπινο δυναμικό Συνοπτικά, δύο είναι οι κύριες αιτίες που υπαγορεύουν την ανάγκη σωστής και αποτελεσματικής διοίκησης των ανθρώπινων πόρων. Η πρώτη αφορά στο εργασιακό κόστος και στην ανταγωνιστικότητα σε διεθνές επίπεδο. Η δεύτερη αφορά στις αλλαγές που συντελούνται στις στρατηγικές των επιχειρήσεων για τη μεγιστοποίηση του κέρδους. Συνεπώς, όλες αυτές οι εξελίξεις και οι αλλαγές επηρεάζουν ποικιλοτρόπως και τον τρόπο διοίκησης του ανθρώπινου δυναμικού. Με τον όρο «διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού» εννοούμε όλες εκείνες τις στρατηγικές και διαδικασίες που εφαρμόζονται σε μια επιχείρηση προκειμένου αυτή να προσελκύσει, να προσλάβει και τελικά να κρατήσει τους εργαζομένους που ταιριάζουν στις απαιτήσεις και στην κουλτούρα της. Το τμήμα της διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού είναι υπεύθυνο για τη διεξαγωγή ορισμένων ενεργειών όπως: • ο προγραμματισμός των ανθρώπινων πόρων, • η ανάλυση των θέσεων εργασίας, • η προσέλκυση και η τελική επιλογή των υποψηφίων, • η εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού, 26

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

• ο σχεδιασμός της μισθοδοσίας και των παροχών των εργαζομένων, • η αξιολόγηση της απόδοσης των εργαζομένων, • οι εργασιακές σχέσεις. Ο ρόλος της διοίκησης των ανθρώπινων πόρων συνίσταται στον σωστό προγραμματισμό των συντελεστών παραγωγής μιας επιχείρησης, ώστε να υλοποιηθούν στον μεγαλύτερο βαθμό οι επιδιώξεις της επιχείρησης. Οι κύριες δραστηριότητες του τμήματος διοίκησης ανθρώπινων πόρων που αφορούν στον προγραμματισμό αυτών των πόρων είναι η στελέχωση, η διεύθυνση, ο έλεγχος, η διαδικασία αξιολόγησης κ.ά.

Οργάνωση Η οργάνωση είναι η διαδικασία που έχει ως αντικείμενό της την αξιοποίηση των ανθρώπινων πόρων αλλά και τη δομή των εργασιακών σχέσεων μεταξύ προϊσταμένων και υφισταμένων. Με αυτήν τη διαδικασία λαμβάνουμε σαφή εικόνα για τη διάρθρωση της διοίκησης και της ιεραρχίας της επιχείρησης. Επιπλέον, έχουμε στοιχεία και για τις αρμοδιότητες όλων των επιμέρους τμημάτων. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται ξεκάθαρες σχέσεις ιεραρχίας μεταξύ των εργαζομένων, αλλά και η εξειδίκευση των θέσεων διοίκησης της εταιρείας.

Τα ανώτερα στελέχη μιας επιχείρησης είναι υπεύθυνα για τη σωστή εκτέλεση των εργασιών των υφισταμένων τους. Ωστόσο, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εξειδίκευση και η εκπαίδευσή τους προκειμένου να αντεπεξέλθουν σε αυτές τις αρμοδιότητες. Για τον λόγο αυτό, το τμήμα διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού υποβοηθά και στηρίζει τους προϊσταμένους των τμημάτων της επιχείρησης παρέχοντάς τους γνώσεις και πληροφορίες ώστε οι αποφάσεις των προϊστάμενων να διέπονται από ορθότητα, λογική και αντικειμενικότητα. Αναφορικά με τον προληπτικό έλεγχο που ασκείται από τους προϊσταμένους των τμημάτων, αυτός στοχεύει στη λήψη των μέτρων για τη διόρθωση των λαθών και των παραλείψεων που γίνονται από τους υφισταμένους. Βέβαια, προκειμένου ο έλεγχος αυτός να είναι αποδοτικός, το τμήμα διοίκησης ανθρώπινων πόρων επιβλέπει τις διαδικασίες αυτές και παρέχει αβίαστα τις καθοδηγητικές πληροφορίες που πρέπει να εκτιμηθούν για την εργασιακή απόδοση των εργαζομένων της επιχείρησης. Σχετικά με την ανάλυση των στοιχείων εργασίας, θα πρέπει να τονιστεί ότι η ανάλυση εργασίας συνίσταται στον καθορισμό των υποχρεώσεων και των χαρακτηριστικών αυτών που διακρίνουν τις θέσεις εργασίας κάθε επιχείρησης. Η ανάλυση εργασίας παρέχει πληροφορίες για τις απαιτήσεις και τις υποχρεώσεις μιας θέσης, καθώς επίσης και για τα χαρακτηριστικά και τις ικανότητες που πρέπει να έχει ο κατάλληλος υποψήφιος. Η ανάλυση της εργασίας γίνεται σε στάδια: • Περιγραφή της θέσης εργασίας, όπου δημιουργείται από τους υπεύθυνους του τμήματος ανθρώπινου δυναμικού μια γραπτή ανάλυση των δραστηριοτήτων που εκτελούνται κατά τη διάρκεια μιας εργασίας. • Προδιαγραφή της θέσης εργασίας, όπου προσδιορίζονται επακριβώς οι απαιτήσεις της θέσης, οι ικανότητες, τα προσόντα και οι δεξιότητες που είναι απαραίτητα για την αποτελεσματικότερη εκτέλεση μιας συγκεκριμένης εργασίας. • Η ακριβής και λεπτομερής ανάλυση των θέσεων εργασίας συμβάλλει ουσιαστικά και θετικά στον προγραμματισμό των ανθρώπινων πόρων, στην προσέλκυση υποψηφίων, στην πολιτική της εταιρείας και στο σύστημα αμοιβών, στην εκπαίδευση του προσωπικού κ.ά.

KSM HR: H Νο1 Ελληνική Εταιρεία Παροχής Υπηρεσιών Ανθρώπινου Δυναμικού

ι άνθρωποι και η τεχνογνωσία της KSM HR είναι οι παράγοντες που την οδηγούν όλα αυτά τα χρόνια στην κορυφή. Εξυπηρετούμε καθημερινά πάνω από 300 ενεργά συμβόλαια κορυφαίων εταιρειών και έχουμε τοποθετήσει χιλιάδες εργαζόμενους σε θέσεις αιχμής.

Οι ενεργοί εργαζόμενοι της KSM HR ξεπερνούν μηνιαίως τους 2.500. Η καθημερινή επαφή με πελάτες και εργαζόμενους, η αμεσότητα στην αντιμετώπιση προβλημάτων και αλλαγών, έχουν οδηγήσει την ομάδα μας στην παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών. Αποτέλεσμα αυτών οι σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης ανάμεσα σε εργαζόμενους και επιχειρήσεις, οι δύο διεθνείς βραβεύσεις για το υψηλό επίπεδο υπηρεσιών μας και η διεθνής συνεργασία με τη Future Manager Alliance ως εκπρόσωποί της στην Ελλάδα με την επωνυμία FMA Greece.

Οι Υπηρεσίες μας Αναζήτηση, Επιλογή και Αξιολόγηση Προσωπικού

Προσωρινή Απασχόληση/ Διαχείριση Προσωπικού

Υπηρεσίες Μισθοδοσίας

Συμβουλευτική Εργασίας και Outplacement

Outsourcing

αφιέρωμα

Η προσέλκυση υποψηφίων είναι μια διαδικασία που έχει ως στόχο τη στελέχωση της επιχείρησης με κατάλληλο προσωπικό. Η διαδικασία αυτή είναι απαραίτητο να γίνεται μετά από μελέτη και προσεκτικό σχεδιασμό για καλύτερα αποτελέσματα. Η επιλογή των υποψηφίων είναι μια σύνθετη διαδικασία και απαρτίζεται από επιμέρους ενέργειες που σχετίζονται με τα προσόντα και τις ικανότητες των υποψηφίων, ώστε να διασφαλιστεί η επιλογή των ατόμων που ταιριάζουν στις προδιαγραφές της θέσης εργασίας. Αρχικά, είναι απαραίτητο να προσδιοριστούν οι ανάγκες της επιχείρησης σε ανθρώπινο δυναμικό. Έπειτα, η επιχείρηση θα πρέπει να αποφασίσει αν οι θέσεις αυτές θα καλυφθούν από το εσωτερικό ή το εξωτερικό περιβάλλον της. Επιπλέον, θα πρέπει να συνεκτιμηθεί αν το καινούργιο προσωπικό θα καλύψει τις κενές θέσεις εργασίας ή θα αναπτυχθεί περαιτέρω στο μέλλον μέσα στην επιχείρηση.

Εκπαιδευτικά προγράμματα Αναφορικά με την εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού μιας επιχείρησης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο όρος «εκπαίδευση» αναφέρεται σε όλες τις μεθόδους που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να δώσουν στους νέους εργαζομένους ή στους ήδη υπάρχοντες τις ικανότητες που πρέπει να έχουν ώστε να εκτελέσουν αποδοτικότερα την εργασία τους. Το τμήμα διοίκησης του ανθρώπινου δυναμικού 28

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

είναι το αρμόδιο τμήμα μέσα σε κάθε επιχείρηση για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Η υλοποίηση αυτή γίνεται σε πέντε στάδια, τα οποία είναι: • Η ανάλυση των εργασιακών απαιτήσεων • Ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός • Η επιβεβαίωση του εκπαιδευτικού σχεδιασμού • Η υλοποίηση του προγράμματος • Η εκτίμηση των αποτελεσμάτων και η συνεχής παρακολούθηση Με τον όρο «αξιολόγηση απόδοσης» εννοούμε κυρίως την εκτέλεση ενός συνόλου εργασιών υπό συγκεκριμένες συνθήκες, οι οποίες μπορούν να αξιολογηθούν και να μετρηθούν ποιοτικά και ποσοτικά μετά την εκτέλεσή τους. Η αξιολόγηση είναι η διαδικασία που υπολογίζει σε τι ποσοστό κάθε εργαζόμενος έχει πετύχει τη στοχοθεσία που έχει θέσει η επιχείρηση, εκτελώντας το έργο που του έχει ανατεθεί με τον βέλτιστο τρόπο. Οι προϊστάμενοι της επιχείρησης καθοδηγούν και βοηθούν τους υφισταμένους στο έργο τους και παράλληλα εντοπίζουν τα δυνατά σημεία αλλά και εκείνα που χρήζουν βοήθειας και βελτίωσης. Οι πληροφορίες που παίρνουμε μέσα από τη διαδικασία της αξιολόγησης ερμηνεύονται κατάλληλα και συμβάλλουν στη λήψη διαρ-

ιν της επ ώ β ι ο μ α ημα είναι Το σύστ ε ί λ ε ι ν α οράς φ ο ς η ης αγ χείρησ ε αυτό τ ό χ ρ ο ν α μ ο γ ο λ ανά αυτ ς και τ γηε ρ γ α σ ί α αίτητη η αξιολό ν. αρ είναι απ μέρους εργασιώ ι π ε ση των

θρωτικών αποφάσεων σχετικά με τη βελτίωση της αποδοτικότητας με διάφορα μέσα. Με τον τρόπο αυτό αντιμετωπίζονται τα προβλήματα που τυχόν υπάρχουν ακόμη και στις διαπροσωπικές σχέσεις των εργαζομένων της επιχείρησης. Καλό είναι να γίνεται και η απαραίτητη πληροφόρηση των εργαζομένων αναφορικά με τη λήψη μέτρων ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού.

Άλλες αρμοδιότητες Μία ακόμη αρμοδιότητα του τμήματος διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού είναι ο σχεδιασμός και η πολιτική των αμοιβών σε μια επιχείρηση. Τα στελέχη της διεύθυνσης ανθρώπινων πόρων, σε συνεργασία με τη διοίκηση της επιχείρησης, χαράσσουν και αποφασίζουν για την πολιτική των μισθών που θα ακολουθεί η επιχείρηση. Το σύστημα αμοιβών της επιχείρησης οφείλει να είναι ανάλογο με αυτό της αγοράς εργασίας και ταυτόχρονα είναι απαραίτητη η αξιολόγηση των επιμέρους εργασιών. Τονίζεται, πάντως, ότι το σύστημα αμοιβών θα πρέπει να είναι δίκαιο και ανταγωνιστικό, ώστε να παρακινεί τους εργαζομένους να βελτιώνουν συνεχώς το επίπεδο παραγωγικότητάς τους. Οι αμοιβές διακρίνονται σε: • Άμεσες οικονομικές παροχές, όπως οι μισθοί και τα ημερομίσθια • Έμμεσες οικονομικές παροχές, όπως η ασφάλεια, οι άδειες κ.ά. Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι ο υπολογισμός των αμοιβών γίνεται σε συνάρτηση με τον χρόνο, την παραγωγικότητα και τις δεξιότητες των εργαζομένων.

* Προγραμματισμός ανθρώπινου δυναμικού Είναι οι τρόποι με τους οποίους η επιχείρηση εξασφαλίζει τον αναγκαίο αριθμό εργαζομένων με τα κατάλληλα προσόντα. Οι κυριότερες ενέργειες είναι: έλεγχος των δεξιοτήτων και ικανοτήτων των ήδη εργαζομένων, πρόβλεψη αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό, με βάση την παρούσα παραγωγή ή την ενδεχόμενη επέκταση της επιχείρησης και τις τεχνολογικές αλλαγές, ανάλυση της αγοράς εργασίας και της σχέσης προσφοράς και ζήτησης και κατάστρωση προγραμμάτων για την αντιμετώπιση ελλείψεων σε τεχνικά, επιστημονικά και διοικητικά στελέχη. Γενικά, είναι μια λειτουργία που σχετίζεται με τη φυσική ροή του προσωπικού της επιχείρησης, αλλά αφορά και τα νέα της σχέδια.

* Προσλήψεις Περιλαμβάνει την προσέλκυση, την επιλογή και την εγκατάσταση του προσωπικού μέσα στην επιχείρηση. Η διοίκηση προσωπικού επισημαίνει τις πηγές από όπου μπορεί να αντλεί το προσωπικό και χρησιμοποιεί ένα σύστημα επιλογής (τεστ, συνέντευξη, ιατρική εξέταση, συστάσεις) που τη βοηθά να παίρνει την τελική απόφαση για πρόσληψη ή απόρριψη σε συνεργασία με τους υπεύθυνους των υπόλοιπων τμημάτων. Ακόμα, φροντίζει για την ομαλή εγκατάσταση του προσωπικού στις διάφορες θέσεις εργασίας με κατάλληλα προγράμματα προσανατολισμού και εισαγωγικής εκπαίδευσης νεοπροσλαμβανομένων.

* Εκπαίδευση-Ανάπτυξη-Αξιολόγηση Η δραστηριότητα αυτή αφορά τις ανάγκες εκπαίδευσης του προσωπικού που καθορίζονται σε συνεργασία με τα αρμόδια στελέχη κάθε διεύθυνσης. Έτσι, καταρτίζεται το γενικό πρόγραμμα και γίνονται οι αναγκαίες ενέργειες για την υλοποίησή του. Τα στελέχη, επίσης, σε συντονισμό με το τμήμα προσωπικού, αναλαμβάνουν την εξάσκηση των υφισταμένων, τη βελτίωση της απόδοσής τους, την εναλλαγή στο έργο ορισμένων υπαλλήλων, την επιλογή των αναπληρωτών τους καθώς και άλλες σχετικές υποχρεώσεις που έχουν στόχο την ανάπτυξη του προσωπικού και την προετοιμασία του για ανάληψη θέσεων με περισσότερες ευθύνες.

ΧΡΗΜΑ 29

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

ΧΡΗΜΑ 31

αφιέρωμα * Μεταθέσεις-Προαγωγές Η διοίκηση προσωπικού συντονίζει τις μεταθέσεις-προαγωγές αφού λάβει υπόψη της τις ανάγκες της επιχείρησης, τις επιθυμίες του εργαζομένου καθώς και τα προσόντα του πριν προβεί σε κάποια αλλαγή. Κάθε απόφαση για μετάθεση ή προαγωγή κάποιου εργαζομένου στην επιχείρηση λαμβάνεται συνήθως σε συνεργασία του διευθυντή προσωπικού με τον προϊστάμενο του αντίστοιχου τμήματος.

* Υγεία-Πρόληψη ατυχημάτων Το τυπικό πρόγραμμα υγείας των εργαζομένων περιλαμβάνει ιατρική εξέταση πριν την πρόσληψη, περιοδική εξέταση σε περίπτωση ανθυγιεινής εργασίας, λειτουργία φαρμακείου, πρώτες βοήθειες, θεραπεία μικρών κακοδιαθεσιών, μαθήματα υγιεινής, έλεγχο και προφύλαξη από επικίνδυνες καταστάσεις μέσα στην επιχείρηση. Η πρόληψη ατυχημάτων έχει σχέση με θέματα μηχανικού εξοπλισμού, εκπαίδευσης και επιβολής κανονισμών, στο πλαίσιο της οποίας υπάρχει στενή συνεργασία του υπευθύνου προλήψεως ατυχημάτων (από τη διεύθυνση προσωπικού) με το τμήμα μηχανικών και εργοδηγών της επιχείρησης.

* Πολιτική αμοιβών Στο πλαίσιο της επιμέρους αυτής λειτουργίας, η διεύθυνση προσωπικού εισάγει ένα σύστημα αξιολόγησης του έργου που αντιστοιχεί σε συγκεκριμένη θέση εργασίας σε συνεργασία με τα αρμόδια στελέχη. Ο καθορισμός της δομής των αμοιβών κατά βαθμούς ιεραρχίας και τα όρια πληρωμής είναι έργο της ανώτατης διοίκησης. Παράλληλα όμως η διεύθυνση προσωπικού, με τα ειδικά στελέχη της, ερευνά τα θέματα αμοιβών και την αγορά εργασίας και προτείνει αναθεώρηση των αυξήσεων ή ακόμα και ολοκληρωτική αλλαγή στην πολιτική αμοιβών. Συνήθως, το επίπεδο αμοιβών μιας επιχείρησης εξαρτάται από την ποιότητα της εργασίας των υπαλλήλων της, τον ανταγωνισμό μεταξύ εργαζομένων, την ικανότητα της επιχείρησης να πληρώνει «ελκυστικούς» μισθούς, τον ανταγωνισμό που δημιουργούν άλλες επιχειρήσεις για ορισμένες θέσεις εργασίας κ.ά.

* Ωφελήματα εργαζομένων Μία από τις αρμοδιότητες της διεύθυνσης προσωπικού είναι και η φροντίδα για την εξασφάλιση των συντάξεων, των ασφαλίσεων και της ιατρικής και νοσοκομειακής περίθαλψης στους εργαζομένους. Επίσης, φροντίζει για αποζημιώσεις ασθένειας, ανεργίας, δάνεια και, τέλος, οργανώνει κοινωνικά και ψυχαγωγικά προγράμματα. Φυσικά, η εφαρμογή των παραπάνω προγραμμάτων εγκρίνεται από την ανώτατη διοίκηση.

* Πειθαρχικά μέτρα-Απολύσεις Μιλώντας για πειθαρχία, αναφερόμαστε είτε στην εκπαίδευση, που αποσκοπεί στην απόκτηση συμπεριφοράς σύμφωνης με τους καθορισμένους κανόνες διαγωγής, είτε στην τιμωρία αυτών που τους παραβαίνουν. Η διεύθυνση προσωπικού διατυπώνει αυτούς τους κανόνες συμπεριφοράς, όμως δεν εφαρμόζει τις διορθωτικές ποινές για όσους τους παραβαίνουν χωρίς την έγκριση του διευθυντή. 32

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

* Εργασιακές σχέσεις Το τμήμα προσωπικού παίζει σημαντικό ρόλο στις σχέσεις συνδικαλισμού-διοίκησης, γιατί ο υπεύθυνος προσωπικού ενεργεί συνήθως ως υπεύθυνος της ομάδας διαπραγματεύσεων με το σωματείο και συχνά ως αντιπρόσωπος της ανώτατης ηγεσίας της επιχείρησης. Συμβουλεύει σχετικά με τον καθορισμό των υπερωριών, τον χειρισμό των μεταθέσεων και απολύσεων και βοηθά στη διαδικασία επίλυσης διενέξεων και στην επικοινωνία των εργαζόμενων με τη διοίκηση. Για τη διατήρηση καλών εργασιακών σχέσεων, ο διευθυντής προσωπικού και γενικά το τμήμα έχει καθήκον να δημιουργεί κλίμα φιλίας, ειλικρίνειας, εμπιστοσύνης και συνεργασίας μεταξύ των εργαζομένων, έτσι ώστε να έχουν την αίσθηση ότι ανήκουν στην επιχείρηση.

* Έρευνα «γνωμών» και ικανοποίησης των εργαζομένων Είναι η έρευνα γύρω από τα ανθρώπινα προβλήματα του Οργανισμού, όπως η διάθεση για απόδοση των εργαζομένων, η πρόβλεψη για διοικητική επιτυχία, η σωστή επικοινωνία, η ομαδική συμπεριφορά στην εργασία κ.ά. Η εφαρμογή των πορισμάτων από μια τέτοια έρευνα ανήκει στα καθήκοντα του τμήματος προσωπικού. Η διοίκηση προσωπικού δεν μπορεί να θεωρηθεί λειτουργία εντελώς ξεχωριστή από τις υπόλοιπες της επιχείρησης. Για αυτό είναι απαραίτητο να υπάρχει αρμονική συνεργασία μεταξύ των ειδικών στα θέματα προσωπικού και των ανώτατων στελεχών, έτσι ώστε να υπάρχει αποτελεσματική διεύθυνση προσωπικού. • • •

ΧΡΗΜΑ 33

[θέμα]

Κρυπτονόμισμα ή ψηφιακό νόμισμα;

Από τον Δημήτρη Μαλλά

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Tο Libra δεν είναι μια υπηρεσία που έχει δημιουργηθεί αποκλειστικά από το Facebook.

Ένα σημείο που πρέπει να ξεκαθαρίσει κανείς εξαρχής είναι πως το Libra δεν είναι μια υπηρεσία που έχει δημιουργηθεί αποκλειστικά από το Facebook. Για την ακρίβεια, δεν έχει καν ακόμη δημιουργηθεί, καθώς αυτό που έχει ανακοινωθεί είναι η δημιουργία μιας ένωσης, της Libra Association, με τα ιδρυτικά μέλη να περιλαμβάνουν 28 από τις μεγαλύτερες εταιρείες και Οργανισμούς παγκοσμίως, και το πλάνο είναι να φθάσουν μέσα στα επόμενα χρόνια τα 100 μέλη. Το Facebook δείχνει να είναι η εταιρεία που προωθεί το Libra, αλλά αν δει κανείς τη λίστα με τα υπόλοιπα μέλη, σίγουρα θα εντυπωσιαστεί. Συγκεκριμένα, η λίστα περιλαμβάνει: • Από τον χώρο των πληρωμών: Mastercard, PayPal, PayU, Stripe και Visa. • Από τον χώρο της τεχνολογίας: Booking Holdings, eBay, Calibra, Farfetch, Lyft, Mercado Pago, Spotify και Uber. • Από τον χώρο των τηλεπικοινωνιών: Iliad (Γαλλία) και Vodafone. • Από τον χώρο του blockchain: Anchorage, Bison Trails, Coinbase και Xapo. • Από τον χώρο των venture capital funds: Andreessen Horowitz, Breakthrough Initiatives, Ribbit Capital, Thrive Capital και Union Square Ventures. • Από τον χώρο των ιδρυμάτων: Creative Destruction Lab, Kiva, Mercy Corps και Women’s World Banking.

θέμα

τα μέσα Ιουνίου, η ανακοίνωση που έγινε από το Facebook για τη δημιουργία του Libra προκάλεσε έντονη αίσθηση σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν είναι και λίγο, το μεγαλύτερο κοινωνικό δίκτυο με τα 2,4 δισεκατομμύρια χρήστες να ανακοινώνει τη δημιουργία ενός νέου τρόπου πληρωμών και μεταφοράς χρημάτων που υπόσχεται χαμηλότερες προμήθειες και μεγαλύτερη σταθερότητα τόσο σε σχέση με τα «κλασικά» νομίσματα όσο και με τα κρυπτονομίσματα, όπως είναι το Bitcoin και το Etherium. Όσον αφορά στο σε ποια κατηγορία θα πρέπει να εντάξεις το Libra, άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι ένα κρυπτονόμισμα, κι άλλοι ότι είναι ένα ψηφιακό νόμισμα, που απλά αξιοποιεί και τις δυνατότητες του blockchain.

Καταρχάς, στη λίστα δεν υπάρχει το όνομα του Facebook, το οποίο όμως είναι παρόν, καθώς η Calibra είναι θυγατρική του αμερικανικού διαδικτυακού κολοσσού. Αν δεν την έχετε ξανακούσει την Calibra, μην απορείτε. Πολύ απλά, γιατί η συγκεκριμένη εταιρεία δημιουργήθηκε πολύ πρόσφατα και έχει ως αντικείμενο να προσφέρει ηλεκτρονικά πορτοφόλια για όσους θέλουν να αποταμιεύουν, να αποστέλλουν και να ξοδεύουν τα Libra όταν αυτά θα είναι διαθέσιμα. Η Calibra θα συνδεθεί με τις γνωστές πλατφόρμες ανταλλαγής μηνυμάτων που ελέγχει το Facebook (Messenger και WhatsApp), η βάση χρηστών των οποίων ξεπερνάει το 1 δισεκατομμύριο. Ταυτόχρονα, στον ρόλο της θυγατρικής εντάσσεται και η διεξαγωγή ελέγχων συμμόρφωσης στους πελάτες που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν το κρυπτονόμισμα, με τη χρήση διαδικασιών επαλήθευσης και καταπολέμησης απάτης, αντίστοιχων εκείνων που πραγματοποιούν οι τράπεζες. Όμως, το πλέον ενδιαφέρον στοιχείο είναι τα υπόλοιπα ονόματα που περιλαμβάνουν κολοσσούς. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Mastercard, η PayPal και η Visa περιλαμβάνονται στα ιδρυτικά μέλη του Libra, παρά το γεγονός ότι υπό μία έννοια θα είναι ανταγωνιστές. Πρόκειται για μια σαφή ένδειξη του ότι δεν θέλουν να μείνουν εκτός παιχνιδιού, και ειδικά όταν όλοι ανησυχούν ότι το Facebook θέλει να κάνει δυναμικό «μπάσιμο» στον χώρο των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.

Τι είναι το Libra; Ένα άλλο σημείο που χρήζει προσοχής είναι το γεγονός πως το Libra δεν είναι ακόμη έτοιμο. Η πρώτη έκδοσή του, όπως ανακοινώθηκε, αναμένεται να είναι έτοιμη το 2020, αλλά προς το παρόν δεν έχει διευκρινιστεί τι ακριβώς θα είναι το Libra. Από το 12σέλιδο white paper που κυκλοφόΧΡΗΜΑ 35

θέμα

ρησε, προκύπτει πως σε γενικές γραμμές θα είναι ένα νέο σύστημα πληρωμών, που θα βασίζεται σε ένα χαμηλού ρίσκου αποθετήριο. Και θα έχει ως βάση τέσσερα νομίσματα (δολάριο ΗΠΑ, ευρώ, γιεν Ιαπωνίας και λίρα Βρετανίας) καθώς και αμερικανικά ομόλογα. Οι χρήστες θα μπορούν να αποκτούν Libra καταβάλλοντας μετρητά και θα μπορούν να χρησιμοποιούν το νέο νόμισμα για να αγοράζουν προϊόντα online αλλά και να στέλνουν χρήματα σε άλλους χρήστες οπουδήποτε στον κόσμο. Οι μεταφορές Libra θα γίνονται μέσω του Libra Network, το οποίο θα βασίζεται σε τεχνολογία blockchain και θα δίνει τη δυνατότητα για ασφαλείς συναλλαγές. Η χρήση του blockchain ήταν ο λόγος που το Libra χαρακτηρίστηκε κρυπτονόμισμα, αλλά δεν είναι λίγοι εκείνοι που διαφωνούν. Ο κύριος λόγος είναι πως το σύστημα θεωρείται ότι δεν είναι «αποκεντρωμένο» (decentralized), όπως συμβαίνει με τα κρυπτονομίσματα, καθώς στο ledger θα έχουν πρόσβαση μόνο επιλεγμένοι συνεργάτες. Πρακτικά, δεν είναι εύκολο να δημιουργήσεις Libra χρησιμοποιώντας υπολογιστική ισχύ, όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με το Bitcoin. Επιπλέον, το γεγονός ότι βασίζεται σε υπάρχοντα νομίσματα έχει ως αποτέλεσμα να θεωρείται ότι είναι περισσότερο ένα ψηφιακό νόμισμα ή μια μορφή ψηφιακού πορτοφολιού, παρά ένα κρυπτονόμισμα. Παρόλα αυτά, σε διεθνές επίπεδο, οι περισσότερο το αποκαλούν «το κρυπτονόμισμα του Facebook», γεγονός που έχει δημιουργήσει μια μικρή σύγχυση.

Tα ιδρυτικά μέλη περιλαμβάνουν 28 από τις μεγαλύτερες εταιρείες και Οργανισμούς παγκοσμίως.

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Κάθε καταναλωτής θα μπορεί να αποκτήσει Libra καταβάλλοντας το αντίστοιχο ποσό σε δολάρια, ευρώ, γιεν ή στερλίνες. Το Libra θα ξεκινήσει βασιζόμενο στα κεφάλαια που θα συνεισφέρουν τα ιδρυτικά μέλη του, καθένα από τα οποία έχει δεσμευτεί για ένα ποσό της τάξης των 10 εκατ. δολ. Βασικό κομμάτι του σχεδίου είναι οι ισοτιμίες ανταλλαγής να κινούνται γενικά σε σταθερά επίπεδα και οι προμήθειες να είναι αρκετά χαμηλές. Τα έσοδα από τις προμήθειες θα χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων, ενώ σε επόμενο στάδιο θα χρησιμοποιηθούν προκειμένου να υπάρξει

Κάθε καταναλωτής θα μπορεί να αποκτήσει Libra καταβάλλοντας το αντίστοιχο ποσό σε δολάρια, ευρώ, γιεν ή στερλίνες. επιστροφή κεφαλαίου στους αρχικούς επενδυτές. Το τελευταίο είναι ένας ακόμη λόγος που αρκετοί μιλούν για ένα ψηφιακό νόμισμα και όχι για ένα κρυπτονόμισμα.

Ποιοι είναι οι στόχοι του Πρακτικά, σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί, ο στόχος του Libra είναι η δημιουργία ενός συστήματος και ενός νομίσματος που θα επιτρέπει την πραγματοποίηση συναλλαγών μεταξύ καταναλωτών και επιχειρήσεων. Όπως, επίσης, να προσφέρει για πρώτη φορά πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες σε καταναλωτές (π.χ. σε αναπτυσσόμενες αγορές) που δεν χρησιμοποιούν (ή δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν) τις υπηρεσίες των τραπεζών. Επιπλέον, θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως ένα είδος ψηφιακής παγκόσμιας ταυτότητας για τους πολίτες, κάτι που αποτελεί, μάλλον, ένα από τα όνειρα του Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ο οποίος δείχνει ότι πολύ θα ήθελε να δημιουργήσει ένα Διαδίκτυο μέσα στο Διαδίκτυο, και τα πάντα να γίνονται μέσα από το Facebook ή τις υπόλοιπες εφαρμογές του (Instagram, WhatsApp), περιλαμβανομένων και των πληρωμών. Πάντως, πρέπει ακόμη να επισημανθεί ότι δεν είναι πλήρως ξεκαθαρισμένο πώς το Libra θα κινηθεί απέναντι σε άλλα συστήματα πληρωμών. Το γεγονός ότι η Visa και η Mastercard βρίσκονται ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη είναι κάτι που δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο, όπως και το γεγονός ότι πολλοί αναλυτές επισημαίνουν πως το Libra Network δεν θα είναι

εξίσου γρήγορο με τα αντίστοιχα των Visa και Mastercard. Γεγονός που έχει βάλει σε σκέψεις αρκετούς σχετικά με το πώς θα κινηθεί το Libra Foundation και μέχρι ποιο σημείο θέλει να φθάσει. Αν, δηλαδή, θα είναι το Libra εκείνο που θα αλλάξει δραστικά την παγκόσμια αγορά των ψηφιακών –και όχι μόνο– πληρωμών.

Κανονιστικό πλαίσιο Όπως είναι προφανές, η ανακοίνωση του Libra δημιούργησε αίσθηση αλλά και αναστάτωση στις ρυθμιστικές αρχές. Δεν είναι τυχαίο το ότι στο τέλος Ιουλίου –τη στιγμή που γραφόταν το παρόν κείμενο– βρισκόταν σε εξέλιξη έρευνα του αμερικανικού Κογκρέσου αναφορικά με τα κανονιστικά ζητήματα που προκύπτουν με το Libra. Μάλιστα, στελέχη της Libra Association δήλωναν ότι δεν πρόκειται να προβούν σε καμία κίνηση αν δεν δοθεί το «πράσινο φως» από τις αρχές, και ειδικά τις αμερικανικές αρχές. Και επιπλέον υπάρχουν άλλες δηλώσεις που αναφέρουν ότι η προσπάθεια δεν θα προχωρήσει αν υπάρχει υπερβολικά μεγάλη ρύθμιση. Από την άλλη πλευρά, πάντως, δεν έχει περάσει απαρατήρητο το ότι η έδρα της Libra Association βρίσκεται στη Ζυρίχη της Ελβετίας. Κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι το Libra θα μπορούσε, θεωρητικά τουλάχιστον, να ξεκινήσει να είναι διαθέσιμο σε άλλες περιοχές

του πλανήτη, και όχι στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι μια παράμετρος που αναμένεται με ενδιαφέρον, όπως επίσης και το κατά πόσον υπάρχουν πλάνα για επέκταση του Libra και στην Κίνα, όπου γενικώς η κατάσταση είναι αρκετά προστατευόμενη.

Προσωπικά δεδομένα και απόρρητο Ένα μεγάλο θέμα που σχετίζεται και με το ρυθμιστικό πλαίσιο έχει να κάνει με τα δεδομένα των συναλλαγών και το απόρρητο αυτών. Είναι προφανές ότι προκειμένου να πετύχει το Libra, θα πρέπει να υπάρξει το αίσθημα της εμπιστοσύνης μεταξύ των καταναλωτών και των επιχειρήσεων και της Libra Association, με την τελευταία να υποστηρίζει ότι δεν θα υπάρχουν θέματα απορρήτου και προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Από την άλλη πλευρά, η εμπλοκή του Facebook δεν είναι και ο καλύτερος οιωνός, δεδομένου του παρελθόντος του δημοφιλέστερου μέσου κοινωνικής δικτύωσης. Και μην ξεχνάμε ότι τα ψηφιακά πορτοφόλια που θα χρησιμοποιούνται ανήκουν στην «περιοχή αρμοδιοτήτων» της Calibra, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει. Σημειωτέον πως, σύμφωνα με στελέχη του Facebook, η Calibra θα μοιράζεται δεδομένα χρηστών με το Facebook ή με τρίτα μέρη μόνο

σε δύο περιπτώσεις: αν έχει τη συγκατάθεση των χρηστών ή αν συντρέχουν λόγοι επιβολής νόμου, δημόσιας ασφάλειας και γενικής λειτουργικότητας του συστήματος. Επιπλέον, όπου διαπιστώνεται περίπτωση εξαπάτησης των χρηστών, θα επιστρέφονται τα χρήματα στους πελάτες, σύμφωνα πάντα με τα στελέχη της εταιρείας.

Υπάρχει δρόμος… Παρά το γεγονός ότι το Libra έχει ήδη λάβει πολλή δημοσιότητα και απασχολεί εδώ και αρκετές εβδομάδες το ευρύ κοινό, όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να κάνουν υπομονή. Ο δρόμος για την υλοποίησή του είναι αρκετά μακρύς και με πολλά εμπόδια, τόσο σε τεχνολογικό όσο και σε κανονιστικό επίπεδο. Και, επιπλέον, κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν θα εξελιχθεί σε μια τεράστια επιτυχία, που θα αλλάξει δραστικά τις συναλλαγές μας, ή θα αποτελέσει μία από τις μεγαλύτερες απογοητεύσεις. Ενδεχομένως, το μόνο σίγουρο είναι πως το Libra δεν είναι το κρυπτονόμισμα του Facebook, αλλά μια προσπάθεια για τη δημιουργία ενός ψηφιακού νομίσματος με παγκόσμια εμβέλεια και εφαρμογή στην οποία εμπλέκεται το Facebook. Κι αυτό είναι μια μεγάλη διαφορά. • • • ΧΡΗΜΑ 37

θέμα

Ο δρόμος για την υλοποίησή του είναι αρκετά μακρύς και με πολλά εμπόδια, τόσο σε τεχνολογικό όσο και σε κανονιστικό επίπεδο.

[αφιέρωμα] Τραπεζικά Δίκτυα

Πώς αλλάζεόι το τραπεζικ κατάστημα ή στην ψηφιακ εποχή

Από τη Βάσω Αγγελέτου

ηφιακός μετασχηματισμός και επικέντρωση στην εμπειρία του πελάτη είναι δύο έννοιες που ακούμε να επαναλαμβάνονται όλο και πιο συχνά από τραπεζικά «χείλη». Ο εκσυγχρονισμός των τραπεζικών δικτύων είναι επιλογή αλλά και, κυρίως, ανάγκη για τα ιδρύματα, που καλούνται να μειώσουν τα λειτουργικά τους έξοδα αξιοποιώντας τις δυνατότητες των εναλλακτικών δικτύων. Ταυτόχρονα, όσο η εμπειρία του πελάτη αναβαθμίζεται από τη χρήση των κοινωνικών δικτύων και των e-commerce υπηρεσιών, οι τράπεζες βρίσκονται αντιμέτωπες με την πρόκληση να προσφέρουν εξίσου ανταγωνιστικές 38

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Σύμφωνα με φετινή έρευνα της Bain & Company, οι τράπεζες μπορεί να δουν αυξήσεις έως και 50% ανά κατάστημα στη λειτουργική τους κερδοφορία όσο εισέρχονται στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού. Η διαδικασία μετάβασης στην ψηφιακή εποχή, όμως, δεν είναι ούτε απλή ούτε μπορεί να γίνει από τη μια στιγμή στην άλλη για τους πελάτες μιας παραδοσιακής τράπεζας. Είναι όμως μονόδρομος για τα πιστωτικά ιδρύματα, καθώς τα ηνία της οικονομίας λαμβάνουν οι “millennials” ή, ακόμη περισσότερο, η «Γενιά Ζ», οι σημερινοί, δηλαδή, 20άρηδες.

ορεί να Οι τράπεζες μπ έως και δουν αυξήσεις τημα στη 50% ανά κατάσ υς κερδολειτουργική το ρχονται φορία όσο εισέ ψηφιακού στην εποχή του ού. μετασχηματισμ

Ας δούμε το παράδειγμα που δίνει ο αμερικανικός συμβουλευτικός κολοσσός για να κατανοήσουμε καλύτερα ποιος είναι ο ρόλος του καταστήματος στην ψηφιακή εποχή: Ας υποθέσουμε ότι βρισκόμαστε στο 2025. Η Άννα, μια 25χρονη εργαζόμενη, διαχειρίζεται τους τραπεζικούς λογαριασμούς και κάνει τη διαχείριση των οικονομικών της χωρίς να πάει ποτέ στο κατάστημα. Χρησιμοποιεί τις τραπεζικές εφαρμογές για κινητό και το e-banking για να πληρώσει τους λογαριασμούς και να ελέγξει τις αποταμιεύσεις της, αξιοποιώντας εφαρμογές όπως οι φωνητικές εντολές κ.ά. Κάποια στιγμή, όμως, κληρονομεί ένα σημαντικό χρηματικό ποσό και θέλει συμβουλές σχετικά με το πώς μπορεί να το επενδύσει ή να το αποταμιεύσει. Τότε είναι που η Άννα θα επισκεφθεί το κατάστημα της τράπεζάς της, κλείνοντας ραντεβού με έναν εξειδικευμένο σύμβουλο στη διαχείριση περιουσίας.

Τα καταστήματα των τραπεζών διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες, όπως εξηγεί η Bain & Company: • Το 1/3 των καταστημάτων είναι η «ναυαρχίδα» της κερδοφορίας. Είναι αυτά που έχουν τη δυνατότητα να παράγουν τα υψηλότερα έσοδα για την τράπεζα και για τον λόγο αυτό πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της στρατηγικής ψηφιακού μετασχηματισμού. Συνήθως, πρόκειται για καταστήματα σε προβεβλημένες/κεντρικές περιοχές τα οποία μια τράπεζα αξιοποιεί ως «βιτρίνα» για τις ψηφιακές της υπηρεσίες.

Ποιες υπηρεσίες προσφέρουν τα ψηφιακά καταστήματα Σύμφωνα με την Bain & Company, πέντε είναι οι βασικές λειτουργίες που πρέπει να έχει ένα digital branch: Ένα παράδειγμα στην ελληνική πραγματικότητα είναι το e-branch που ανοίγει η Τράπεζα Πειραιώς στο Citilink ή το i-store της Εθνικής Τράπεζας στο Σύνταγμα. Τα καταστήματα αυτά λειτουργούν ως πόλος έλξης και «ψηφιακά σχολεία» για τους πελάτες, ιδιώτες και επιχειρήσεις. • Το άλλο 1/3 των καταστημάτων προσφέρουν βασικές υπηρεσίες τραπεζικής, όπως διαχείριση μετρητών (για τους εμπόρους για παράδειγμα), υποστήριξη πωλήσεων και εκπαίδευση στις ψηφιακές υπηρεσίες. Θεωρούνται ο «κορμός» του δικτύου και συνήθως πρόκειται για καταστήματα σε κομβικές περιοχές, με υψηλή επισκεψιμότητα. • Το τελευταίο 1/3 των καταστημάτων είναι ο «αδύναμος κρίκος» και είναι αυτά στα οποία βάζουν σταδιακά λουκέτο οι τράπεζες, κάτι που ήδη έχουμε δει να συμβαίνει και στην Ελλάδα με εντατικούς ρυθμούς. Το προσωπικό μετεγκαθίσταται σε σημεία με μεγαλύτερες ανάγκες και η τράπεζα κλείνει «τρύπες» που της στερούν κερδοφορία.

Αυτόματα μηχανήματα (σελφ σέρβις), στα οποία ο πελάτης κάνει καταθέσεις/αναλήψεις μετρητών, πληρώνει λογαριασμούς, κάνει διατραπεζικές μεταφορές κ.λπ.

2 υπηρεσιών ή είναι ιδιαιτέρως σύνθετες.

Συναλλαγές που αφορούν σε υψηλή αξία

Εκπαίδευση, ώστε να επιταχύνεται η εξοικείωση των πελατών με τα εναλλακτικά κανάλια, με τη βοήθεια εξειδικευμένου προσωπικού.

Συμβουλές, οι οποίες παρέχονται από ειδικά καταρτισμένους υπαλλήλους για κάθε κατηγορία προϊόντων, όπως ασφαλιστικά, επενδυτικά, καταθετικά κ.ά.

Συνεργάτες για τις επιχειρήσεις, καθώς η σχέση με την τράπεζα αποκτά νέα διάσταση. Επιλεγμένοι προμηθευτές μπορούν να έρθουν σε επαφή με τους πελάτες της τράπεζας και να τους παρουσιάσουν λύσεις που τους ενδιαφέρουν. ΧΡΗΜΑ 39

αφιέρωμα Τραπεζικά Δίκτυα

υπηρεσίες, σε επίπεδο τόσο παροχών και δυνατοτήτων όσο και εμπειρίας.

αφιέρωμα Τραπεζικά Δίκτυα

Ας δούμε όμως τι ισχύει στην ελληνική πραγματικότητα για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες:

i-stores από την Εθνική Τράπεζα Τα i-bank stores είναι καινοτόμοι πολυχώροι ηλεκτρονικής τραπεζικής εξυπηρέτησης, στους οποίους οι πελάτες μπορούν να ψυχαγωγηθούν και να εξερευνήσουν όλες τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες i-bank. Η έναρξη λειτουργίας του πρωτοποριακού δικτύου των i-bank stores έγινε το Φεβρουάριο του 2011, με τον πρώτο μεγάλο και πρότυπο πολυχώρο στο εμπορικό κέντρο The Mall Athens. Από τότε, έχουν ανοίξει τις πύλες τους άλλα 7 i-bank stores σε κεντρικά σημεία και εμπορικά κέντρα της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Λάρισας και της Ξάνθης. Στο σύγχρονο αυτό περιβάλλον, ο πελάτης της Εθνικής Τράπεζας μπορεί να πραγματοποιήσει τις καθημερινές του συναλλαγές με τη βοήθεια της εξειδικευμένης ομάδας του i-bank store. Τα i-bank stores είναι εφοδιασμένα με εξοπλισμό και υποδομές τελευταίας τεχνολογίας, που επιτρέπει στους επισκέπτες: • να ενημερωθούν για τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες i-bank της Εθνικής Τράπεζας (Internet/ Mobile/Phone Banking, ATM, Κέντρα Αυτόματων Πληρωμών, ηλεκτρονικό πορτοφόλι i-bankPay κ.ά.) και να δοκιμάσουν τη χρήση τους στο ειδικά διαμορφωμένο demo point, • να εκπαιδευτούν στη χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών, • να ανοίξουν λογαριασμό στην Εθνική Τράπεζα, να αποκτήσουν πρόσβαση στις υπηρεσίες i-bank και να πλοηγηθούν στο Διαδίκτυο από τον φορητό υπολογιστή ή το κινητό τους, μέσω της δωρεάν ασύρματης πρόσβασης (free WiFi).

e-branch από την Τράπεζα Πειραιώς Δυναμική παρουσία έχει στον τομέα αυτό και η Τράπεζα Πειραιώς με τα e-branch, τα πλήρως αυτοματοποιημένα καταστήματα που εντάχθηκαν στο δίκτυο της τράπεζας το 2016. Σήμερα, λειτουργούν οκτώ e-branch 40

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

από την Τράπεζα Πειραιώς στην Αττική, τη Θεσσαλονίκη και το Ηράκλειο Κρήτης. Οι καινοτομίες που προσφέρουν είναι οι εξής: ▶ «Ταμίας από απόσταση», όπου ο πελάτης μπορεί να εκτελέσει μέσω video κλήσης με έμπειρο ταμία της τράπεζας τουλάχιστον το 90% των προσφερόμενων συναλλαγών παραδοσιακού ταμείου, με την ίδια ευκολία και απλότητα. ▶ Άμεση έκδοση και παραλαβή prepaid gift card (προπληρωμένη κάρτα) από το ειδικό μηχάνημα. ▶ Άμεση ενημέρωση βιβλιαρίου. ▶ Απομακρυσμένη εγγραφή στο internet banking (remote registration) μέσω του σημείου τηλεφωνικής εξυπηρέτησης που υπάρχει στο κατάστημα. ▶ Χρήση των διαθέσιμων, στο κατάστημα, ηλεκτρονικών συσκευών (PC & tablets) για γνωριμία και εξοικείωση με τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες της τράπεζας (digital zone). ▶ Γνωριμία με προϊόντα και υπηρεσίες των διαφόρων συνεργατών της τράπεζας (exhibition area). ▶ Πραγματοποίηση συναντήσεων για παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στον ειδικό χώρο του meeting room. ▶ Πραγματοποίηση 24/7 καταθέσεων, αναλήψεων και πληρωμών στα μηχανήματα ATM & easypay kiosk που βρίσκονται σε εσωτερικό χώρο. Επιπλέον, για τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες προσφέρονται: ▶ Κατάθεση επιταγών στο «Ταμείο από απόσταση» ▶ Άμεση καταμέτρηση και κατάθεση χαρτονομισμάτων ▶ Άμεση καταμέτρηση και κατάθεση κερμάτων.

Έως το τέλος του 2019 το πρώτο e-branch της Eurobank Το πρώτο της ψηφιακό κατάστημα σχεδιάζει να ανοίξει εντός του έτους και η Eurobank, σύμφωνα με τα σχέδια που έχει καταρτίσει για τη νέα εποχή του δικτύου της τράπεζας ο γενικός διευθυντής Λιανικής Τραπεζικής, Ιάκωβος Γιαννακλής. Το πρώτο e-branch θα λειτουργήσει στην Αθήνα, στο πλαίσιο πιλοτικού προγράμματος που ξεκινά η τράπεζα τους επόμενους μήνες. Ταυτόχρονα όμως η Eurobank έχει ξεκινήσει από την αρχή του έτους τη συντονισμένη δράση των “digital agents”, των ειδικά εκπαιδευμένων υπαλλήλων της που θα «ωθούν» τους πελάτες της στις αυτοματοποιημένες συναλλαγές στο κατάστημα. Οι “digital agents” βρίσκονται ήδη από τις αρχές Απριλίου σε 40 καταστήματα της τράπεζας και «εκπαιδεύουν» τους πελάτες. Σε όποια καταστήματα δεν υπάρχουν “digital agents”, τη δράση αυτή υλοποιούν ειδικά εκπαιδευμένοι υπάλληλοι του καταστήματος. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, κοινή παραδοχή των τραπεζιτών είναι ότι «όπου και να φτάσει το ψηφιακό μοντέλο των τραπεζών, οι συμβουλευτικές υπηρεσίες θα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του καταστήματος. Αυτό που θα φύγει από το κατάστημα είναι οι συναλλακτικές υπηρεσίες, σταδιακά, μέσω των αυτόματων μηχανημάτων αλλά και των εναλλακτικών δικτύων».

Εντελώς διαφορετική είναι η προσέγγιση της Alpha Bank, η οποία δεν σχεδιάζει τη δημιουργία αμιγώς ψηφιακών καταστημάτων. Σύμφωνα με τον Δαμιανό Χαραλαμπίδη, εντεταλμένο γενικό διευθυντή και chief digital officer, το «κατάστημα του μέλλοντος» θα διαθέτει πολύ περισσότερο αυτοματισμό μέσω ειδικών μηχανημάτων για όλες τις συναλλαγές και για τον λόγο αυτό η τράπεζα σχεδιάζει να εντάξει σε όλα της τα καταστήματα “digital corners”. Το λειτουργικό μοντέλο της τράπεζας αλλάζει, και στο μοντέλο του καταστήματος εισάγονται νέοι ρόλοι, όπως ο e-σύμβουλος και ο coach, που εκπαιδεύουν τους πελάτες στις νέες τεχνολογίες & κανάλια συναλλαγών. Επιπλέον, η Alpha Bank υιοθετεί μια ολιστική και συντονισμένη προσέγγιση ανά κατάστημα, υλοποιώντας ένα πρόγραμμα «ψηφιακής ενδυνάμωσης» του προσωπικού, ενισχύοντας τις επικοινωνιακές και ψηφιακές δεξιότητες και ταυτόχρονα αναβαθμίζοντας τις ψηφιακές υποδομές, όπως τα ATM, τα tablet υπεύθυνων εξυπηρέτησης, την ψηφιακή υπογραφή κ.ά. Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες του περιοδικού ΧΡΗΜΑ, από το φθινόπωρο η Alpha Bank ετοιμάζεται να λανσάρει πρόγραμμα εγγραφής και εκπαίδευσης των εταιρικών πελατών της μέσω tablet, με τους εξειδικευμένους συνεργάτες της τράπεζας να επισκέπτονται τους επιχειρηματίες στον δικό τους χώρο. Η υπηρεσία αυτή θα συνδυάζει και το “digital onboarding”, την ψηφιακή εγγραφή πελατών δηλαδή, για την οποία η Alpha Bank βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο υλοποίησης και αναμένεται να την προσφέρει πρώτη μεταξύ των τραπεζών. Ψηφιακά θα πωλούν τα προϊόντα τους οι ελληνικές τράπεζες Μέσω Ίντερνετ θα προσφέρουν όλες οι εγχώριες τράπεζες, εντός του 2019, προϊόντα καταναλωτικής και επιχειρηματικής πίστης, κάτι που θα ωφελήσει τους πελάτες τους σε χρόνο και χρήμα. Τα οφέλη όμως από την ψηφιοποίηση των λειτουργιών είναι πολύ σημαντικά και για τις τράπεζες, αφού εξοικονομούν σημαντικά λειτουργικά κόστη. Για τον λόγο αυτό, όλα τα ιδρύματα πραγματοποιούν σημαντικές επενδύσεις στα εναλλακτικά τους κανάλια, αφενός για να παραμένουν ανταγωνιστικές στην αγορά και αφετέρου να μειώσουν τις λειτουργικές τους δαπάνες.

τ θα προΜέσω Ίντερνε οι εγχώριες σφέρουν όλες ς του 2019, τράπεζες, εντό ναλωτιπροϊόντα κατα ηματικής κής και επιχειρ υ θα ωφεπίστης, κάτι πο άτες τους λήσει τους πελ ρήμα. σε χρόνο και χ

• Ψηφιακή έκδοση πιστωτικής κάρτας από τη Eurobank Ήδη, πρόσφατα, η Eurobank ανακοίνωσε την πρώτη online έκδοση πιστωτικής κάρτας στους πελάτες του e-banking, χωρίς να χρειαστεί επίσκεψη στο κατάστημα. Επιπλέον, παρέχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα για έκδοση πιστωτικής κάρτας η δυνατότητα ηλεκτρονικής υπογραφής της αίτησης και, εφόσον ολοκληρωθεί η προβλεπόμενη διαδικασία, παράδοσης της πιστωτικής κάρτας στη διεύθυνση που επιθυμεί ο πελάτης. Η online έκδοση πιστωτικής κάρτας ανοίγει τον δρόμο για μια σειρά πρωτοποριακών, ψηφιακών προϊόντων που σχεδιάζει να διαθέσει άμεσα η τράπεζα, αναπτύσσοντας και εμπλουτίζοντας τον σχεδιασμό της για τη μετάβαση της λιανικής τραπεζικής στη νέα ψηφιακή εποχή. «Η νέα αυτή καινοτόμα υπηρεσία συμβαδίζει με τη στρατηγική της Eurobank να αξιοποιήσει τις μεγάλες δυνατότητες της ψηφιακής εποχής με τον βέλτιστο τρόπο και να προσφέρει απλούστερες, ταχύτερες, ασφαλείς και αξιόπιστες υπηρεσίες και προϊόντα στους πελάτες της» δήλωσε σχετικά ο γενικός διευθυντής Λιανικής Τραπεζικής της Eurobank, Ιάκωβος Γιαννακλής. • Εκταμίευση e-loan από την Τράπεζα Πειραιώς Πρώτη η Τράπεζα Πειραιώς λάνσαρε, πριν από έναν περίπου χρόνο, το e-loan, το ψηφιακό καταναλωτικό δάνειο που εκταμιεύεται αποκλειστικά από το Ίντερνετ. Απευθύνεται στους υφιστάμενους πελάτες της τράπεζας που είναι εγγεγραμμένοι στην υπηρεσία winbank. Η αίτηση, η έγκριση και η εκταμίευση γίνονται μέσω των ηλεκτρονικών καναλιών και ο πελάτης δεν χρειάζεται να επισκεφτεί κάποιο κατάστημα.

«Το e-loan πηγαίνει πολύ καλά» επισημαίνει ο κ. Βασίλειος Κουτεντάκης, ανώτατος γενικός διευθυντής, επικεφαλής Λιανικής Τραπεζικής και Δικτύων Καταστημάτων της τράπεζας. Η μέση αξία του e-loan είναι 5.000-5.500 ευρώ και στα άμεσα σχέδια της τράπεζας είναι να εμπλουτίσει το «ηλεκτρονικό καλάθι» της με προσωποποιημένες κάρτες και άλλα προϊόντα. E-loan ετοιμάζεται να λανσάρει και η Eurobank προς το τέλος του έτους, σύμφωνα με πληροφορίες του περιοδικού ΧΡΗΜΑ. • Instant credit από την Εθνική Τράπεζα Μια νέα κατηγορία μικροπιστώσεων που θα παρέχονται αμιγώς ψηφιακά ετοιμάζει για φέτος η Εθνική Τράπεζα, σύμφωνα με πληροφορίες. Πρόκειται για πιστωτικές κάρτες και καταναλωτικά δάνεια, και η απάντηση σχετικά με την έγκριση ή μη της αίτησης θα δίνεται στον πελάτη άμεσα (instant credit) όταν αφορά μικρότερα ποσά. Το νέο προϊόν θα απευθύνεται στους πελάτες που τηρούν ήδη λογαριασμό mobile banking και e-banking στην τράπεζα. Στον τομέα των επιχειρηματικών δανείων, η ΕΤΕ λάνσαρε στο τέλος του 2018 το πρόγραμμα “EaSI”, το οποίο παρέχει κεφάλαια κίνησης και επενδύσεων σε πάγιο εξοπλισμό με μέγιστο όριο τις 25.000 ευρώ, μέσω της αξιοποίησης των ευρωπαϊκών επενδυτικών ταμείων. Οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις μπορούν να καταθέσουν τα δικαιολογητικά ψηφιακά, μέσω του εταιρικού λογαριασμού e-banking. ΧΡΗΜΑ 41

αφιέρωμα Τραπεζικά Δίκτυα

Η Alpha Bank φέρνει την τράπεζα στο tablet

αφιέρωμα Τραπεζικά Δίκτυα

• Με τεχνητή νοημοσύνη θα χορηγεί τα δάνειά της η Alpha Bank Ένα ολοκληρωμένο σύστημα επεξεργασίας των δεδομένων των πελατών της στήνει η Alpha Bank, με στόχο να αξιοποιήσει τον τεράστιο πλούτο δεδομένων που διαθέτουν οι τράπεζες για τη συναλλακτική συμπεριφορά και τα πραγματικά εισοδήματα των πελατών τους. Σε συνδυασμό με το open banking που υλοποιείται φέτος στην ΕΕ, οι τράπεζες μπορούν –με την έγκριση του πελάτη τους– να έχουν πρόσβαση στους λογαριασμούς τους σε όλες τις τράπεζες και να έχουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για τις δυνατότητες αλλά και τις ανάγκες τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Alpha Bank θα κάνει το ντεμπούτο της στα ψηφιακά δάνεια το 2020 και θα προσφέρει προσωποποιημένη τιμολόγηση στα προϊόντα της. «Τόσο η απόφαση της έγκρισης ενός δανείου όσο και η τιμολόγησή του δεν θα στηρίζονται πλέον μόνο στον Τειρεσία και το Ε9. Αξιοποιώντας τον πλούτο των δεδομένων που έχουμε στη διάθεσή μας για τους πελάτες μας, όπως το πραγματικό τους εισόδημα, θα μπορούμε να εγκρίνουμε ένα δάνειο που διαφορετικά θα απορρίπταμε, ζητώντας υψηλότερο επιτόκιο, αλλά και να μειώσουμε την τιμολόγηση εάν η χορήγηση εμπεριέχει χαμηλότερο ρίσκο για την τράπεζα» αναφέρει στέλεχος της τράπεζας με γνώση των διαδικασιών.

Προνομιακό επιτόκιο στα «μέτρα» του πελάτη Έκπτωση επιτοκίου έως 20% προσφέρει το e-loan της Πειραιώς, αφού μετακυλίει στους 42

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

πελάτες της την εξοικονόμηση κόστους από την αξιοποίηση των ηλεκτρονικών της καναλιών. Σύμφωνα με τον κ. Γιάννη Γραμματικό, αναπληρωτή γενικό διευθυντή και επικεφαλής Δανείων Μικρών Επιχειρήσεων, Λιανικής και Πληρωμών, ήδη η τράπεζα προσφέρει προνομιακό custom made επιτόκιο για τα καταναλωτικά της δάνεια, το οποίο κυμαίνεται από ελαφρώς χαμηλότερο του 12% έως 16%. Σύντομα, σκοπεύει να βάλει στο «παιχνίδι» της προσωποποιημένης τιμολόγησης και τα στεγαστικά δάνεια, με νέα προϊόντα που θα ανακοινώσει πολύ σύντομα, ενώ σε δεύτερο χρόνο θα επεκτείνει τη στρατηγική αυτή και στα επιχειρηματικά δάνεια. Η προσωποποιημένη τιμολόγηση, βέβαια, δεν είναι κάτι καινούργιο για τις τράπεζες. Όπως αναφέρουν πηγές της Eurobank, ήδη η τράπεζα προσαρμόζει το επιτόκιό της με βάση τη συνολική σχέση που έχει με τον πελάτη, αν διατηρεί δηλαδή καταθέσεις, αν είναι πελάτης personal/ private banking ή αν ανήκει σε κάποια ειδική κατηγορία χαμηλού πιστωτικού κινδύνου. Για τους δημόσιους υπαλλήλους, για παράδειγμα, προσφέρει καταναλωτικά δάνεια με επιτόκιο ελαφρώς χαμηλότερο από 10%, έναντι 13%-15% που είναι η συνήθης τιμολόγηση.

Οι τράπεζες ακούν τον πελάτη τους “real time” Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα όμως είναι η ψηφιακή επανάσταση που συντελείται στο παρασκήνιο, η υιοθέτηση, δηλαδή, των νέων τεχνολογιών δεδομένων από τις τράπεζες σε όλο το φάσμα

των δραστηριοτήτων τους, όπως είναι τα big data και τα data analytics. Με τη χρήση των big data και των ειδικών αλγόριθμων (text-mining), τα ειδικά τμήματα των τραπεζών μπορούν να βλέπουν σε πραγματικό χρόνο τα παράπονα των πελατών τους και να διευθετούν τυχόν προβλήματα στο δίκτυο ή τις εφαρμογές τους. Σε όλες τις ελληνικές τράπεζες αξιοποιούνται οι τεχνολογίες αυτές, σύμφωνα με πληροφορίες, σε όλο το εύρος της λειτουργίας τους: από την αξιολόγηση της αλληλεπίδρασης των πελατών με νέα προϊόντα έως τα κόκκινα δάνεια και το «ψάρεμα» των στρατηγικών κακοπληρωτών. Για παράδειγμα, μια τράπεζα μπορεί αν αξιοποιήσει τις τεχνολογίες αυτές, να προβλέπει εγκαίρως πότε κινδυνεύει να «κοκκινήσει» ένα δάνειο και να προτείνει λύσεις ρύθμισης, έτσι ώστε να αποφευχθεί η αθέτηση του χρέους. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των νέων δυνατοτήτων είναι η δυνατότητα αναζήτησης πληροφοριών που είναι διαθέσιμα δημόσια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης των πελατών, όπως είναι το Facebook ή το Instagram. Τα social media «επισκέπτονται» τα αρμόδια τμήματα πιστωτικού ελέγχου κάθε τράπεζας και σε περιπτώσεις ληξιπρόθεσμων οφειλών, όπως προαναφέρθηκε. «Τόσο οι νέες τεχνολογίες που έχουμε πλέον στη διάθεσή μας όσο και η οδηγία PSD2 δυναμώνουν τη φωνή του πελάτη –και αυτή είναι η πραγματική επανάσταση που συντελείται από φέτος» αναφέρει στέλεχος συστημικής τράπεζας με αρμοδιότητα στις νέες τεχνολογίες. Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι τράπεζες είναι οι ίδιες «θησαυροφυλάκια» προσωπικών δεδομένων, αφού μέσα από αυτές περνά ολόκληρη η οικονομική μας δραστηριότητα. Μετά την ταχεία διάδοση του πλαστικού χρήματος, λόγω των capital controls, το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών μας γίνεται με κάρτα και η τράπεζα μπορεί ανά πάσα στιγμή να δει τι δαπάνες έχουμε κάνει, τι ψωνίσαμε, πού ταξιδέψαμε κ.λπ. Τα συναλλακτικά δεδομένα, εφόσον αξιοποιηθούν, μπορούν να προσφέρουν πολύ μεγάλες δυνατότητες πιστωτικής επέκτασης και ενίσχυσης της κερδοφορίας των τραπεζών. Γνωρίζοντας, για παράδειγμα, μια τράπεζα τις καταθέσεις που έχει ένας πελάτης της αλλά και τις ανάγκες του, θα μπορεί να προτείνει νέα προϊόντα και υπηρεσίες, όπως ασφαλιστικά ή

Το κινητό γίνεται… τράπεζα-Τι αλλάζει από φέτος στην ΕΕ Στην τελική ευθεία βρίσκονται τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την υποχρεωτική εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας για την απελευθέρωση του τραπεζικού κλάδου (PSD2), η οποία έρχεται να αλλάξει τα δεδομένα στη σχέση μας με τις τράπεζες. Με την οδηγία αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση ουσιαστικά «ανοίγει» τον κλάδο των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών σε καινοτόμες startups, γνωστές ως FinΤech, οι οποίες θα αποκτήσουν πρόσβαση στα στοιχεία των Ευρωπαίων πολιτών όσον αφορά στις συναλλαγές τους μέσω τραπεζών. Ουσιαστικά, δηλαδή, οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να ανοίξουν την «κερκόπορτα» των δεδομένων που μέχρι πρότινος κρατούσαν για τις ίδιες. Τα δεδομένα αυτά είναι «θησαυρός» αν αναλογιστεί κανείς ότι συνοψίζουν ολόκληρη τη ζωή μας σε αριθμούς: τα εισοδήματα και τις δαπάνες μας, τις αποταμιεύσεις μας, τι πληρώνουμε και πού, τις καταναλωτικές μας προτιμήσεις. Μέχρι και σήμερα, δεν υπάρχει τρόπος να αντλήσουμε τα δεδομένα των συναλλαγών μας με τις τράπεζες για να τα αξιοποιήσουμε όπως εμείς νομίζουμε ή να τα εκχωρήσουμε σε κάποιον που θα μας παρέχει μια επιπλέον υπηρεσία, όπως π.χ. συμβουλές οικονομικής διαχείρισης ή επενδύσεων. Σημειώνεται, βέβαια, ότι οι τράπεζες δεν είναι υποχρεωμένες να δίνουν στις FinΤech όλα τα δεδομένα που έχουν στη διάθεσή τους, όπως, για παράδειγμα, σε ποια πόλη/χώρα έχουμε κάνει κάποια συναλλαγή μέσω POS. Αυτό που θα είναι υποχρεωμένες να αποκαλύπτουν είναι βασικά στοιχεία συναλλαγών, όπως ποσά και ημερομηνίες. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, αυτή η μεταβίβαση των δεδομένων θα γίνεται με τη συγκατάθεση του πελάτη της τράπεζας, διαφορετικά οι τράπεζες δεν μπορούν να αποκαλύψουν κανένα στοιχείο σε τρίτους.

Τι θα αλλάξει στην καθημερινότητά μας Ας υποθέσουμε, για παράδειγμα, ότι μια εταιρεία δημιουργεί μια εφαρμογή μέσω της οποίας

θα μπορούμε να βλέπουμε όλα τα υπόλοιπα των τραπεζικών λογαριασμών μας, καθώς και όλα τα δάνειά μας, μέσω ενός app στο κινητό μας. Θα πρέπει να δώσουμε στις τράπεζες με τις οποίες συνεργαζόμαστε την εντολή να δώσει τα στοιχεία μας στη FinTech. Όσο καλύτερη είναι η εμπειρία του χρήστη (user experience, UX) τόσο μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία θα έχει η εφαρμογή. Συνεπώς, η μάχη για τους νέους «παίκτες», αλλά και τις τράπεζες, θα δοθεί σε επίπεδο τελικής εμπειρίας χρήστη. Όπως είναι αναμενόμενο, ανάλογες εφαρμογές ετοιμάζουν και οι τράπεζες –με εσωτερικές ομάδες ή εξωτερικούς συνεργάτες–, ώστε να είναι σε θέση να αξιοποιήσουν και οι ίδιες τη νέα εποχή που ξεκινά φέτος. Ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες, οι προετοιμασίες είναι πυρετώδεις και στις τέσσερις ελληνικές τράπεζες. Ωστόσο, τραπεζικές πηγές εκτιμούν σε δηλώσεις τους ότι δεν θα δούμε πολλές εξελίξεις στον τομέα αυτό πριν το 2020 στην Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε την αγορά ως ευρωπαϊκή, και όχι ως ελληνική, καθώς μέσω του ενιαίου πλαισίου που δημιουργείται, ξένες τράπεζες και εταιρείες θα μπορούν να προσφέρουν τα προϊόντα τους στους Έλληνες καταναλωτές, αλλά και ελληνικοί «παίκτες» θα μπορούν να διαθέσουν τις εφαρμογές τους στο εξωτερικό.

Συρρικνώνεται το δίκτυο των τραπεζών Λουκέτα-εξπρές βάζουν οι τράπεζες στα καταστήματα, σε μια προσπάθεια να εξυγιάνουν τη λειτουργική τους κερδοφορία, που βρίσκεται σε μεγάλη πίεση, λόγω της στασιμότητας των

χορηγήσεων. Το 2018, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έβαλαν λουκέτο σε 200 καταστήματα σε όλη τη χώρα, καταργώντας 2.700 περίπου θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία στο τέλος του περασμένου έτους, συνολικά λειτουργούσαν 1.800 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα και απασχολούνταν 38.000 άτομα στις συστημικές τράπεζες. Για το 2019, η Εθνική Τράπεζα σχεδιάζει την κατάργηση 80 καταστημάτων, σε 400 από 480 που είναι σήμερα. Τα περισσότερα καταστήματα τα έχει η Τράπεζα Πειραιώς, 553 στο τέλος του 2018, τα οποία μείωσε κατά 100 την τελευταία διετία. Με μικρότερους ρυθμούς προχωρούν τα σχέδια συρρίκνωσης του δικτύου από την Alpha Bank, ενώ σε μείωση προσωπικού –μέσω εθελούσιας εξόδου–, αλλά χωρίς κλείσιμο καταστημάτων, στοχεύει η Eurobank για φέτος. Στην Ελλάδα, ο αριθμός των τραπεζοϋπαλλήλων έχει μειωθεί κατά 20.000 άτομα τα τελευταία οκτώ χρόνια, με 2.000 καταστήματα να έχουν διακόψει οριστικά τη λειτουργία τους. Σημαντικό ρόλο σε αυτό έχει παίξει και η συγκέντρωση του κλάδου σε τέσσερις συστημικές τράπεζες, με αποτέλεσμα να υπάρχει επικάλυψη σε πολλές περιοχές, και ιδίως στα αστικά κέντρα. Στις νησιωτικές και απομακρυσμένες περιοχές, οι τράπεζες εφαρμόζουν ένα άτυπο memorandum, ώστε σε κάθε νησί, για παράδειγμα, να παραμένει μία τράπεζα, η οποία θα εξυπηρετεί την τοπική κοινωνία, συμφωνώντας με αυτόν τον τρόπο ποια θα μείνει πού. Μια ιδέα που μοιράζονται με το ΧΡΗΜΑ υψηλόβαθμα τραπεζικά στελέχη είναι ότι σε αυτές τις περιοχές τα τραπεζικά καταστήματα θα μπορούσαν να λειτουργούν ως «πάροχος καθολικής υπηρεσίας», όπως οι εταιρείες τηλεπικοινωνιακών ή δικτύων ενέργειας, ώστε να επιμερίζεται το κόστος λειτουργίας μεταξύ των τραπεζών σε περιοχές όπου η διατήρηση καταστημάτων αποβαίνει ζημιογόνος. • • • ΧΡΗΜΑ 43

αφιέρωμα Τραπεζικά Δίκτυα

συνταξιοδοτικά πακέτα. Το μόνο που χρειάζεται είναι να «τρέξει» ειδικούς αλγόριθμους που θα βοηθούν την τράπεζα να εντοπίσει τους πελάτες με τις συγκεκριμένες ανάγκες και προοπτικές.

Με τη χρήση αι των ειδικών των big data κ ext-mining) τα αλγόριθμων (t των τραπεζών ειδικά τμήματα έπουν σε πραγ μπορούν να βλ παράπονα των ματικό χρόνο τα α διευθετούν και ν πελατών τους ατα. τυχόν προβλήμ

άρθρο

: T G o d

n e V

Η Tuk Tuk Hellas, μεγάλος χορηγός των Coffee Business Awards, παρουσίασε τις δυνατότητες του Vendo GT για την προώθηση των εταιρειών καφέ και καφεστίασης.

ο Vendo GT είναι ο νέος συνεργάτης για την προώθηση ή την ανάπτυξη της επιχείρησής σας. Η πώληση, η προώθηση ή η μεταφορά των προϊόντων σας μπορεί να γίνει με ξεχωριστό στυλ, χρησιμοποιώντας το καινούργιο Vendo GT. Με μεγάλο χώρο αποθήκευσης, πολλαπλές δυνατότητες διαμόρφωσης θυρών και αυτονομία. Μια σίγουρη επιχειρηματική λύση για την προώθηση, την πώληση ή τη μεταφορά των προϊόντων σας. Το Vendo GT είναι η επανάσταση στη street food κατηγορία, μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε mini bar, beer bar, coffee truck, bakery truck και πολλά άλλα. Το όχημα είναι 100% ηλεκτρικό, αθόρυβο, με υπερσύγχρονο κινητήρα 7 KW (9 Hp) της Bosch και, σε συνδυασμό με τις κορυφαίες μπαταρίες Trojan, προσφέρει μια ξεχωριστή οδηγική εμπειρία. Το κορυφαίο σύστημα ανάρτησης Koni, που διαθέτει, χαρίζει μέγιστη σταθερότητα στην οδηγική του συμπεριφορά. Η μέγιστη ταχύτητα φτάνει τα 45 χλμ., που το καθιστά ιδανικό για μετακινήσεις μέσα στην πόλη ή στο νησί. Έχει αυτονομία κίνησης έως 80 χλμ. χρησιμοποιώντας μπαταρία Lead Acid και 100 χλμ. χρησιμοποιώντας μπαταρία Li-ion. Λόγω των λιγότερων μετακινούμενων εξαρτημάτων, σε σύγκριση με τα συμβατικά οχήματα, το όχημα

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

ην τ ια γ ς η τ ά γ ρ ε ν υ Ο ιδανικός σ ν προϊόντων σας προώθηση τω

έχει λιγότερες βλάβες, συνεπώς λιγότερο χρόνο εκτός λειτουργίας και με πολύ χαμηλό συνολικό κόστος συντήρησης. Το Vendo GT είναι το ιδανικό όχημα για να το οδηγήσετε, να το αγοράσετε ή να το νοικιάσετε, είναι ο ηλεκτροκίνητος συνεργάτης σας για την προώθηση της επιχείρησής σας και των προϊόντων σας. Επικοινωνήστε με την Tuk Tuk Hellas και ανακαλύψτε τους τρόπους απογείωσης της επιχείρησής σας.

Η Tuk Tuk Hellas Το πρώτο εργοστάσιο Tuk Tuk δημιουργήθηκε το 2008 στην Ολλανδία. Μια ολοκαίνουργια εταιρεία που ξεκίνησε με σκοπό να κάνει τον κόσμο πιο διασκεδαστικό, πιο φιλικό και πιο χρωματιστό. Φιλικό για εμάς σημαίνει βιώσιμο και βιώσιμο για εμάς σημαίνει ηλεκτρικό. Το εθνικό όχημα της Ταϊλάνδης μεταμορφώθηκε, έγινε οικολογικό και 100% ηλεκτρικό και επαναλανσαρίστηκε. Με εξαιρετική επιτυχία προωθήθηκε σε χώρες της Ευρώπης, όπως η Πορτογαλία, η Γαλλία, η Ελβετία, η Γερμανία, το Μαυροβούνιο, το Βέλγιο και πολλές άλλες. Η νέα, εξελιγμένη μορφή και τεχνολογία του e-Tuk (η ονομασία Tuk Tuk αντικαταστάθηκε από το οικολογικό e και το μισό Tuk), σε συνεργασία με τη νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία υπέρ των ηλεκτρικών οχημάτων, οδήγησε στη διθυραμβική είσοδο του αυτοκινήτου στην ευρύτερη αγορά. Το e-Tuk χρησιμοποιείται ως «εργαλείο» τουρισμού, προώθησης, μεταφορών και γενικά μιας ευρύτερης έννοιας επαναπροσδιορισμού του

συμβατικού αυτοκινήτου με κάτι πιο καθαρό, ηλεκτρικό και τεχνολογικά άρτιο. Η εταιρεία Tuk Tuk Hellas είναι ο αποκλειστικός εισαγωγέας και αντιπρόσωπος των 100% ηλεκτρικών και fun οχημάτων e-Tuk στην Ελλάδα, Κύπρο και Βουλγαρία. Αποτελείται από μια ομάδα με νέους ανθρώπους, με φρέσκιες ιδέες για την ηλεκτροκίνηση στην Ελλάδα, αλλά και για την πράσινη επιχειρηματικότητα, που αναπτύσσεται συνεχώς και στη χώρα μας. Τα δύο είδη e-Tuks, το επιβατηγό Limo GT και το business/marketer φορτηγάκι Vendo GT, είναι τα οχήματα του μέλλοντος, δεδομένου του ότι είναι ηλεκτρικά, αθόρυβα και δεν εκπέμπουν ρύπους προς το περιβάλλον. Σημειώνεται ότι τo Vendo GT είναι το πιο οικολογικό όχημα για τη μεταφορά, διανομή, καθώς και διαφήμιση, προϊόντων. Το Limo GT αποτελεί τον πιο πρωτοποριακό, διασκεδαστικό και οικολογικό τρόπο για να περιηγηθεί κανείς στην πόλη με το e-Tuk Tour, το νέο fun trend της πόλης! Ειδικότερα, η Tuk Tuk Hellas έχει δημιουργήσει και την Tuk Tuk Hellas Tour, μια διασκεδαστική μορφή εξερεύνησης της πόλης. Το Limo GT βρίσκεται στη διάθεση κάθε ενδιαφερομένου, για να ανακαλύψει το ιστορικό κέντρο με τον πιο fun τρόπο. Η διαδικασία είναι απλή: μέσω του booking system επιλέγεις τη διαδρομή που σε ευχαριστεί από τις προτεινόμενες ή δημιουργείς μια δική σου, 100% προσαρμοσμένη στα δικά σου ενδιαφέροντα. Ο χρόνος απόσβεσης καθώς και το μηδενικό κόστος συντήρησης καθιστούν την απόκτηση ενός e-Τuk την απόλυτη επιχειρηματική κίνηση, με κατάληξη την απόλυτη επιτυχία. • • •

ΧΡΗΜΑ 45

απολογισμός coffee business awards 2019

Βραβεύθηκαν οι κορυφαίοι του χώρου του καφέ και της καφεστίασης στα πρώτα Coffee Business Awards 2019

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Δείτε όλους τους νικητές και στο: https://coffeebusiness.ethosawards.eu Τα “Coffee Business Awards” οργανώθηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα από την Ethos Media, σε συνεργασία με το περιοδικό “Coffee & Brunch”, το οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.com.gr και το οικονομικό και επενδυτικό περιοδικό ΧΡΗΜΑ. Η διοργάνωση πραγματοποιήθηκε με την ευγενική υποστήριξη του SCA (Specialty Coffee Association) και τελούσε υπό την αιγίδα της Ελληνικής Ένωσης Καφέ (ΕΕΚ), της πρεσβείας της Βραζιλίας στην Αθήνα, του Εμπορικού & Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΒΕΑ), του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανικών Τροφίμων (ΣΕΒΤ), του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επεξεργασίας Καφέ (ΣΕΕΚ) και του Ελληνο-Iταλικού Eπιμελητηρίου Aθήνας. Εμπνευστής και Ειδικός Σύμβουλος των “Coffee Business Awards” ήταν ο Κώστας Καπερώνης, διευθύνων σύμβουλος της gl-publications, εκδότης του “Coffee & Brunch Magazine” και διαχειριστής του portal καφεστίασης coffeemag.gr.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, χαιρετισμό απηύθυνε η ΑΕ πρέσβης της Βραζιλίας στην Αθήνα, κ. Cesario Melantonio Neto, αναφέροντας: «Υπάρχει χώρος για περισσότερη συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων των δύο χωρών. Η πρεσβεία συμβάλλει στην προσπάθεια αυτή φέρνοντας σε επαφή παραγωγούς από τη Βραζιλία με Έλληνες εισαγωγείς». Εκτίμησε επίσης ότι οι Βραζιλιάνοι έχουν πολλά να μάθουν από την ελληνική βιομηχανία καφέ, πραγματοποιώντας ιδιαίτερη αναφορά στον φραπέ.

Ο κ. Γιάννος Μπενόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Καφέ, ανέφερε στον χαιρετισμό του ότι πρόκειται για μια δυνατή και εύρωστη αγορά, την οποία «χτύπησε» ο ειδικός φόρος που επιβλήθηκε στον καφέ. Η κίνηση αυτή «μας βρήκε ανοργάνωτους», όπως τόνισε. Ο κ. Μπενόπουλος ανέφερε ότι η ΕΕΚ αποτελεί το επίσημο όργανο του κλάδου στις συζητήσεις με την κυβέρνηση για την κατάργηση του φόρου, αλλά και για άλλα θέματα που απασχολούν, όπως το λαθρεμπόριο. «Αποτέλεσμα αυτών των προσπαθειών είναι ήδη η επιστροφή του φόρου στο 13%», όπως ανέφερε. Ο κ. Μπενόπουλος ευχήθηκε τα “Coffee Business Awards” να αποτελέσουν την απαρχή ενός θεσμού που θα ενώνει όλο τον κλάδο.

Ο κ. Ιωάννης Τσαμίχας, πρόεδρος του Ελληνο-Ιταλικού Επιμελητηρίου Αθήνας, ανέφερε: «Η Ιταλία διαπρέπει στον καφέ, παρόλο που δεν τον παράγει. Αποτελεί βασικό πρωταγωνιστή στην εκμετάλλευση, με 700 και πλέον επιχειρήσεις μεταποίησης καφέ να λειτουργούν σήμερα στη γειτονική χώρα». Σημείωσε ότι το 2018 η Ελλάδα εισήγαγε 70 εκατ. ευρώ καφέ από την Ιταλία, καθώς ο espresso αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας του Έλληνα καταναλωτή.

Ο κ. Ιωάννης Σφηνιάς, Sales Manager της Tuk Tuk Hellas, name sponsor των βραβείων, παρουσίασε τα πρώτα 100% ηλεκτρικά τρίκυκλα οχήματα Tuk Tuk που κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, υπάρχουν απεριόριστες δυνατότητες χρήσης από τους επαγγελματίες του καφέ.

ΧΡΗΜΑ 47

απολογισμός coffee business awards 2019

ερισσότερα από 520 άτομα, στελέχη του κλάδου, εκπρόσωποι θεσμικών φορέων και επίσημοι προσκεκλημένοι παρακολούθησαν την τελετή απονομής των “Coffee Business Awards 2019” presented by Tuk Tuk Hellas, στην οποία βραβεύθηκαν οι κορυφαίες εταιρείες και επαγγελματίες του χώρου του καφέ και της καφεστίασης. Η τελετή απονομής πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιουνίου, στην ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα του ξενοδοχείου Athenaeum InterContinental. Coffee Lab, Kafea Terra Food & Drinks SA, ΑΒΕΚ Βεκράκος ΑΕ (Hausbrandt) και Qahwa ήταν οι χρυσοί νικητές στις κορυφαίες κατηγορίες. Οι νικητές αναδείχθηκαν μέσα από παράλληλη ψηφοφορία κριτικής επιτροπής και κοινού και ήταν οι εξής:

απολογισμός coffee business awards 2019 Ακολούθησε η απονομή των παρακάτω τιμητικών βραβεύσεων της διοργάνωσης:

Coffee Business Lifetime Achievement Award στον κ. Γιάννη Ιωσηφίδη, πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της Kafea Terra Food & Drinks SA.

Top Coffee Entrepreneur στον κ. Χρήστο Βεκράκο, διευθύνοντα σύμβουλο της ΑΒΕΚ Βεκράκος ΑΕ.

To βραβείο εκ μέρους του κ. Ιωσηφίδη παρέλαβε η κ. Νιόβη Καλλέργη, αντιπρόεδρος και διευθύντρια Marketing του Ομίλου Kafea Terra Food & Drinks SA.

Coffee Industry Lifetime Achievement Award στον κ. Νίκο Χουδαλάκη, πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της Forum SA.

To βραβείο εκ μέρους του κ. Βεκράκου παρέλαβε η κ. Χρυσούλα Βεκράκου, σύζυγος του Χρήστου Βεκράκου, διευθύνοντος συμβούλου της ΑΒΕΚ Βεκράκος ΑΕ.

Top Coffee Manager στον κ. Παναγιώτη Χάσκο, Managing Partner, Haskos-Caffe’ Luigi Ltd.

Top Coffee Society Influencer στον κ. Nίκο Παππά, πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της Espresse AE.

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

απολογισμός coffee business awards 2019 Best Business IoT Service for the Coffee Industry στη Vodafone (Vodafone Innovus)

Η βραδιά ήταν γεμάτη εκπλήξεις για τους προσκεκλημένους: συλλεκτικά δώρα, φροντισμένα κεράσματα, ιδιαίτερα κοκτέιλ, αλλά και πρωτότυπα περίπτερα χορηγών που είχαν στηθεί στο ειδικά διαμορφωμένο lobby. Εντύπωση προκάλεσε η avant-garde εμφάνιση του βραβευμένου σχεδιαστή Δημήτρη Στρέπκου των Celebrity Skin, ο οποίος μεταμόρφωσε τη σκηνή των “Coffee Business Awards” σε… μίνι πασαρέλα, παρουσιάζοντας δύο δημιουργίες του ειδικά φτιαγμένες για την εκδήλωση, τις οποίες κοσμούσαν κόκκοι καφέ! ΧΡΗΜΑ 49

απολογισμός coffee business awards 2019

Top Barista στον κ. Σταύρο Λαμπρινίδη, AST Authorised SCA Trainer, και στον κ. Στέφανο Δωματιώτη, Gem Series Founder

Top Coffee Publishing Award στον κ. Παναγιώτη Νίκα, συγγραφέα του βιβλίου «Το εγχειρίδιο του Home Barista»

Επίσης, το κοινό ξεσήκωσε η νεανική βραζιλιάνικη ομάδα χορού Brazil Samba Show, χορεύοντας αυθεντική βραζιλιάνικη samba και μοιράζοντας χαμόγελα και φωτογραφίες σε όλους. Τη βραδιά παρουσίασαν η κ. Νόνη Δούνια, ειδική συνεργάτης της Ethos Media, και η κ. Αλεξάνδρα Παπασπηλιωτοπούλου, PR & Marketing Communications της Ethos Media. • • •

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

άρθρο

10.000 νέα συμβόλαια και συνεχείς βελτιώσεις στο πρωτοποριακό σύστημα υγείας “bewell” της Interamerican

ατά τους πρώτους επτά μήνες διάθεσης από την Interamerican του “bewell”, του καινοτόμου συστήματος υγείας, 10.000 νέα συμβόλαια προστέθηκαν στο χαρτοφυλάκιο της εταιρείας. Το νέο σύστημα, με τα μοναδικά χαρακτηριστικά και τις ασφαλιστικές δυνατότητες που παρέχει, αλλάζει τον ορίζοντα των καλύψεων και υπηρεσιών και εισάγει μια νέα αντίληψη ασφάλισης για την υγεία. Ήδη, η Interamerican, με τη συνεργασία των λειτουργικών τομέων του κλάδου και των συνεργατών της στα δίκτυα διανομής, προχωρεί σε βελτιώσεις υπηρεσιών και διαδικασιών. Η συγκεκριμένη πρακτική αποτελεί βασική αρχή της εταιρείας για μια διαρκή εξέλιξη του συστήματος, στη βάση της εμπειρίας που προστίθεται από την καθημερινή επαφή με τους πελάτες και τους συνεργάτες πωλήσεων, με αποτέλεσμα την ενίσχυση της δυναμικής και της αποτελεσματικότητας του “bewell”. Οι πρόσφατες βελτιώσεις που πραγματοποιήθηκαν στο σύστημα υγείας της Interamerican αφορούν στην παροχή δυνατότητας για εξέταση επειγόντων περιστατικών παιδιών από παιδίατρο στο πολυϊατρείο Medifirst βορείων προαστίων, το οποίο ανήκει στις υποδομές της εταιρείας. Ειδικότερα για τους συνεργάτες, οι βελτιώσεις αφορούν σε διαδικασίες underwriting, διαχείρισης και υποστήριξης πωλήσεων, με γνώμονα την αυτοματοποίηση και απλοποίηση. Το σύστημα υγείας “bewell”, με βάση την εξατομικευμένη ασφαλιστική προσέγγιση, αποτελεί το πιο σύγχρονο βήμα στο επίπεδο οργάνωσης συστήματος από την Interamerican, διαδεχόμενο το Medisystem, που ιστορικά διέγραψε έναν εικοσαετή κύκλο πρότυπης λειτουργίας στην ασφαλιστική αγορά υγείας. Το “bewell” χαρακτηρίζεται μοναδικό, δεδομένου του ότι παρέχει απόλυτη ευελιξία επιλογών, προσαρμόζεται στις ανάγκες κάθε μέλους μιας οικογένειας ξεχωριστά, αλλά στο ίδιο οικογενειακό συμβόλαιο, ενώ περιλαμβάνει νέες, πρω-

τοποριακές καλύψεις, όπως και 100% κάλυψη συγκεκριμένων σοβαρών ασθενειών. Το σύστημα ασφάλισης διαφοροποιείται τιμολογιακά ανά περιφέρεια/γεωγραφική περιοχή και παρέχει τη δυνατότητα ασφάλισης με προσιτό ασφάλιστρο, λόγω της ευελιξίας σύνθεσης καλύψεων (λογική παζλ), προβλέποντας και σημαντικές εκπτώσεις σε οικογένειες, που είναι αθροιστικές και παρέχονται στο σύνολο των καλύψεων. Οι έξι τομείς καλύψεων του “bewell” αναδεικνύουν το εύρος του συστήματος, καθώς περιλαμβάνουν: γιατρούς και διαγνωστικές εξετάσεις, επείγοντα περιστατικά, επιδόματα υγείας, νοσηλεία από ασθένεια και ατύχημα, νοσηλεία μόνο από ατύχημα και φάρμακα. Στο σύστημα, η Γραμμή Υγείας 1010 αποτελεί την «καρδιά», λειτουργώντας για την υποδοχή και διαχείριση επειγόντων περιστατικών, τη μεταφορά ασθενούς, την ενημέρωση επί των καλύψεων, τις πληροφορίες για το δίκτυο υγείας, την προέγκριση νοσηλείας και, ακόμη, για ιατρικές συμβουλές.

Η Interamerican αύξησε την εισφορά της σε 5,25% στο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης των εργαζομένων της

Interamerican Global Balanced Fund of Funds”. Το Ταμείο είναι πιστοποιημένο από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή για την επάρκεια των αποθεματικών του, την κάλυψη των υποχρεώσεών του με επαρκή ασφαλιστική τοποθέτηση και τη συμμόρφωσή του με την κείμενη νομοθεσία. Παράλληλα, το ΤΕΑ των ασφαλιστικών συνεργατών της εταιρείας, με περισσότερα από 600 μέλη, είναι και επισήμως σε λειτουργία μετά τη δημοσίευση στην εφημερίδα της κυβερνήσεως (ΦΕΚ 2142-7/6/2019) της έγκρισης του καταστατικού του. Το ΤΕΑ είναι το πρώτο που οργανώθηκε για ασφαλιστικούς συνεργάτες στην ελληνική ασφαλιστική αγορά.

Η Interamerican αποφάσισε να αυξήσει την υποστηρικτική, τακτική εισφορά της για τους εργαζoμένους της που αποτελούν μέλη του Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης σε 5,25% επί των μηνιαίων αποδοχών, στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής σημαντικών παροχών προς το ανθρώπινο δυναμικό της. Η αύξηση κατά 1% υπογραμμίζει και το ενδιαφέρον της εταιρείας για την προώθηση του θεσμού των ΤΕΑ, για την οποία η Interamerican είναι πρωτοπόρος στην ελληνική ασφαλιστική αγορά με δύο επαγγελματικά ταμεία: των εργαζομένων της, που λειτουργεί από το 2010, καθώς και των ασφαλιστικών συνεργατών της, που λειτουργεί από φέτος. Το ΤΕΑ των εργαζομένων της εταιρείας αριθμεί στο τέλος του πρώτου εξαμήνου 2019 συνολικά 1.256 μέλη και διαθέτει μαθηματικό απόθεμα κλάδου εφάπαξ καταβολών 18,89 εκατ. ευρώ. Οι εφάπαξ καταβολές, που έχουν πραγματοποιηθεί από την ίδρυση του Ταμείου έως σήμερα, ανέρχονται σε 2,91 εκατ. ευρώ. Οι επενδύσεις αποταμίευσης των εργαζομένων-μελών του ΤΕΑ πραγματοποιούνται μέσω του ευέλικτου Αμοιβαίου Κεφαλαίου “ΤΕΑ

Επισημαίνεται ότι η Interamerican, στη βάση της εμπειρίας της σχετικά με τη δημιουργία Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης, συμμετέχει ουσιαστικά και στη λειτουργία της νεοσύστατης Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης. Η ανάπτυξη του θεσμού των ΤΕΑ, άλλωστε, διαφαίνεται ως η βιώσιμη λύση του συνταξιοδοτικού προβλήματος στον δεύτερο πυλώνα ασφάλισης. Σύμφωνα με τις κυβερνητικές εξαγγελίες, η μεταρρύθμιση του συστήματος προβλέπει υποχρεωτικό, κεφαλαιοποιητικό –δημόσιο ή ιδιωτικό (ΤΕΑ)– τον δεύτερο πυλώνα, στον οποίο θα μπαίνουν υποχρεωτικά μόνο οι νέοι, ώστε να μην υπάρχει, τουλάχιστον κατά την πρώτη δεκαετία, «κενό» μετάβασης για τις παλαιές επικουρικές συντάξεις. Η Interamerican, με προβλεπτικότητα γύρω από τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, προηγήθηκε αρκετά των εξελίξεων, υποστηρίζοντας την ίδρυση των ΤΕΑ για τη συνταξιοδοτική ενίσχυση τόσο των εργαζομένων όσο και των συνεργατών της, έχοντας αναπτύξει ειδικότερη τεχνογνωσία, που θα της επιτρέψει να αναλάβει διαχειριστικό ρόλο για Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης στην προοπτική της αναμενόμενης μεταρρύθμισης. • • • ΧΡΗΜΑ 51

άρθρο

ΕL CAFE:

η τ ι ε ν ά Κ ορά στην διαφ γή εισαγω ρία ο π μ ε ι α κ καφέ

EL CAFE προμηθεύει σήμερα τις περισσότερες και μεγαλύτερες επιχειρήσεις παραγωγής καφέ espresso στην Ελλάδα, παραμένοντας αμιγώς εταιρεία εισαγωγής και εμπορίας ωμού-πράσινου καφέ. Στα μελλοντικά σχέδια για την περαιτέρω ανάπτυξη της εταιρείας είναι και παραμένει η διαρκής ανησυχία για την εξεύρεση από τις καφεπαραγωγές χώρες ειδικών ποικιλιών καφέδων, από επιλεγμένες φάρμες με μοναδικό στόχο –κάνοντας τη διαφορά– να προσφέρει στην πελατεία της, και κατ’ επέκταση στον τελικό καταναλωτή, την καλύτερη δυνατή απόλαυση που επιζητεί στην «κούπα» του καφέ. Η εταιρεία Βασίλειος Γ. Αναστασόπουλος ΑΕ, με τον διακριτικό τίτλο EL CAFE, ιδρύεται τον Αύγουστο του 2000. Θεωρείται και είναι ηλικιακά η νεότερη εταιρεία στον χώρο της. Όμως η ιστορία της πηγαίνει πολλά χρόνια πίσω. Ο ιδρυτής της, Βασίλης Αναστασόπουλος, ξεκινά το έτος 1977 την πρώτη του συνεργασία με εταιρεία εισαγωγής και εμπορίας ωμού-πράσινου καφέ ως διευθυντής, και έκτοτε η προσωπική του διαδρομή δένεται άρρηκτα με τη νεότερη ιστορία του καφέ στην Ελλάδα.

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Το 1985, ο Βασίλης Αναστασόπουλος συνεργάζεται ως οικονομικός και εμπορικός διευθυντής με την ΠΡΟΜΕΤ (θυγατρική του ΕΟMMEX), η οποία είχε αναλάβει την αποκλειστική εισαγωγή και εμπορία ωμού-πράσινου καφέ για ολόκληρη την Ελλάδα. Το 1986, αναλαμβάνει την εισαγωγή ωμού-πράσινου καφέ η Συνεταιριστική ΠΕΣΚΑΦΕ, και ο Βασίλης Αναστασόπουλος ορίζεται από τις διοικήσεις της ΠΕΣΚΑΦΕ ως γενικός και οικονομικός διευθυντής από την αρχή ώς το τέλος της (περίπου 10 χρόνια). Συνεχίζει την επαγγελματική του πορεία σε εισαγωγική εταιρεία καφέ, που δημιουργήθηκε μετά το τέλος της ΠΕΣΚΑΦΕ, από τη θέση του γενικού διευθυντή, για να φτάσει έτσι στο 2000, που πλέον

ιδρύει την ομώνυμη εταιρεία με τον διακριτικό τίτλο EL CAFE, συμπυκνώνοντας σε αυτήν όλη τη γνώση, την εμπειρία και το μεράκι από τη μακρά και άκρως επιτυχημένη πορεία του στον κλάδο της εισαγωγής και εμπορίας του ωμού-πράσινου καφέ στην Ελλάδα. Σύντομα, η ΕL CAFE επιχειρεί να διευρύνει τις εισαγόμενες ποικιλίες καφέ και με την πλούσια γκάμα που διαθέτει στην αποθήκη της, έχει συμβάλει ουσιαστικά στην παραγωγή καφέ espresso από τις ελληνικές βιοτεχνίες-βιομηχανίες παραγωγής καφέ, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη της πελατείας της, που την ανέδειξε σε πρώτη εισαγωγική και εμπορική εταιρεία ωμού-πράσινου καφέ στην Ελλάδα. Το 2005, ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα του, προστίθεται στο δυναμικό της εταιρείας ο υιός Τάσος Αναστασόπουλος, που με την εξειδίκευσή του στον καφέ espresso έδωσε ουσιαστική ώθηση στην εταιρεία. Με την εποπτεία και την καθοδήγησή του, ειδικοί συνεργάτες της ΕL CAFE στις καφεπαραγωγές χώρες έχουν ως αποκλειστικό μέλημα την εξεύρεση νέων ποικιλιών καφέ από ειδικές φάρμες.

Νέες δραστηριότητες Στις δραστηριότητες της εταιρείας προστέθηκε η εισαγωγή και εμπορία ορισμένων ποικιλιών στιγμιαίου καφέ, καθώς και ορισμένες ποικιλίες ροφημάτων σοκολάτας, ενώ παράλληλα με την εσωτερική αγορά δραστηριοποιείται και αναπτύσσεται και στον χώρο των εξαγωγών. Σε ξεχωριστό χώρο βρίσκεται ο βασικός άξονας διασφάλισης της ποιότητας των προϊόντων μας, το Q-Lab. Q-Lab είναι το αρκτικόλεξο που προκύπτει από το Quality Laboratory και είναι αυτό που λέει το όνομά του: εργαστήριο ποιότητας. Στον χώρο που εγκαινιάσαμε τον Νοέμβριο του 2018, γίνονται όλες οι ποιοτικές δοκιμές τόσο στα δείγματα προς αξιολόγηση όσο και στις παραλαβές μας. Ο έλεγχος ακολουθεί συγκεκριμένα πρωτόκολλα, τόσο στον ωμό καφέ (green grading, screening, humidity, density) όσο και στην αξιολόγηση και καταγραφή των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών του καβουρδισμένου. Αυτή είναι μια διαδικασία που ακολουθείται σε κάθε παραλαβή. Παράλληλα, στο εργαστήριο γίνονται cuppings παρουσία συνεργατών, τα οποία έχουν είτε εκπαιδευτικό χαρακτήρα είτε εμπορικό, καθώς μέσα από αυτήν τη διαδικασία είναι πιο εύκολο για τους συνεργάτες μας να βρουν αυτό που επιθυμούν, και για μας να «συγχρονίσουμε» τη γευστική μας αντίληψη μαζί τους. Ο εξοπλισμός του εργαστηρίου είναι πλήρης και σύγχρονος, περιλαμβάνει μηχανές espresso, μύλους, δύο καβουρντιστήρια (ένα sample roaster και ένα 1kg), screeners, υγρασιόμετρα, χρωματογράφο, ειδικά φίλτρα νερού και οτιδήποτε μπορεί να χρειαστεί σε ένα κατάστημα ώστε να προσομοιάσουμε τις συνθήκες της αγοράς. Ο ρόλος του εργαστηρίου είναι όχι μόνο ο έλεγχος, αλλά και η συμβουλή, για αυτό και αρκετοί συνεργάτες μας επιλέγουν να δοκιμάσουμε μαζί τα νέα τους προϊόντα. Η μακρόχρονη εμπειρία μας και η σχολαστική προσήλωσή μας σε θέματα ποιότητας μάς έχουν οδηγήσει στην υιοθέτηση πέντε αυστηρών κριτηρίων βάσει των οποίων επιλέγουμε τους συνεργάτες-προμηθευτές μας.

Sourcing:

Είναι η διαδικασία ανεύρεσης και επιλογής του καφέ. Η εταιρεία μας έχει στελεχώσει ειδικό τμήμα, αλλά διατηρεί και ειδικούς συνεργάτες σε όλες τις καφεπαραγωγές χώρες, που φροντίζουν πάντα ώστε να βρίσκουμε νέες ποικιλίες καφέ από διαφορετικές φάρμες, καλύπτοντας έτσι τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες της πελατείας μας αλλά και του πιο απαιτητικού καταναλωτή.

Cupping:

Αρώματα, γεύσεις, σλουρπ. Μια ιεροτελεστία γευστικών δοκιμών. Το cupping είναι το Α και το Ω στην καθημερινότητά μας. Αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για την αξιολόγηση και τον έλεγχο της ποιότητας του καφέ. Στο cupping, ο καφές δίνει πραγματικά αυτά που έχει, τα αληθινά χαρακτηριστικά του, και βοηθά τους roasters να καταλάβουν πώς μπορούν να τα αναδείξουν.

Τraceability:

Από το δέντρο μέχρι την κούπα, ο καφές περνάει από πολλά χέρια και στάδια. Το traceability, δηλαδή η ανίχνευση της διαδρομής που έχει κάνει, μας βοηθάει να διατηρούμε την ποιότητα και το γευστικό προφίλ σταθερό, δημιουργεί γνώση για τον καφέ και τις περιοχές καλλιέργειάς του και επιτρέπει να διορθώσουμε ή να προλάβουμε τυχόν παρεκκλίσεις από τα πρότυπα που έχουμε θέσει.

Consistency:

Σταθερότητα στην ποιότητα, στο γευστικό προφίλ, στις ποσότητες. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει σταθερά το ίδιο γευστικό προφίλ στον καφέ που επιλέγουμε, ώστε ο τελικός καταναλωτής να έχει την επιλογή του σταθερού καφέ του χαρμανιού ή της ποικιλίας που προτιμά.

Τransparency:

Για εμάς είναι σημαντικό όχι μόνο να έχουμε καλές σχέσεις με τους προμηθευτές και τους συνεργάτες μας, αλλά και να μοιραζόμαστε την πληροφορία μαζί τους. Έτσι καταφέρνουμε να βελτιώνουμε την ποιότητα του καφέ και των υπηρεσιών μας, ενώ χτίζουμε γερές βάσεις συνεργασίας, βασισμένες στην εμπιστοσύνη. • • • ΧΡΗΜΑ 53

[αφιέρωμα] LOYALTY SCHEMES

Η «εποχή του πελάτη» απαιτεί προγράμματα πιστότητας

ύμφωνα με όσους ασχολούνται με τον χώρο του λιανεμπορίου και γενικότερα των πωλήσεων, βρισκόμαστε στην «εποχή του πελάτη». Διανύουμε, δηλαδή, μια εποχή κατά την οποία ο πελάτης είναι αυτός που «έχει το πάνω χέρι». Και μπορεί να μην ισχύει απολύτως το «ο πελάτης έχει πάντα δίκιο», αλλά στην ουσία ο καταναλωτής είναι εκείνος που επιλέγει τι θα αγοράσει, όπως φυσικά και το από πού θα το αγοράσει.

Από τον Δημήτρη Μαλλά

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Ο συνδυασμός των τεχνολογικών εξελίξεων –με το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) να έχουν πλέον πρωταγωνιστικό ρόλο στις καταναλωτικές επιλογές– με το γεγονός ότι οι πελάτες, λόγω και της οικονομικής ύφεσης, είναι πολύ περισσότερο προσεκτικοί στις επιλογές τους, έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα. Και πλέον το ζητούμενο δεν είναι μόνο να προσελκύσεις τον πελάτη στο κατάστημα, είτε είναι φυσικό είτε είναι ηλεκτρονικό, αλλά να καταφέρεις να τον διατηρήσεις. Η πιστότητα των πελατών έχει πλέον αρχίσει να αναδεικνύεται σε έναν από τους καθοριστικότερους παράγοντες για την επιτυχημένη πορεία μιας επιχείρησης τα έσοδα της οποίας προέρχονται από πωλήσεις προϊόντων. Η εξέλιξη αυτή είναι και ο λόγος που τα προγράμματα ή σχήματα πιστότητας ή επιβράβευσης (σ.σ. ο αγγλικός όρος “loyalty schemes” μάλλον αποδίδει καλύτερα τι είναι ακριβώς) έχουν αρχίσει να βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των επιχειρήσεων, που αναζητούν τρόπους προκειμένου να διατηρήσουν τους πελάτες τους και να τους κάνουν να «επαναλάβουν αγορές».

Τι είναι τα προγράμματα πιστότητας Για το ευρύ κοινό, τα προγράμματα είναι κυρίως συνυφασμένα με τα προγράμματα ποντοδότησης και επιβράβευσης που εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις για τους πελάτες τους. Όμως, δεν είναι μόνο αυτό. Όπως σημειώνουν τα στελέχη της Warply, «στην ουσία, ως προγράμματα πιστότητας ορίζονται όλες οι δομημένες και μακροπρόθεσμες ενέργειες μάρκετινγκ που πραγματοποιεί μια επιχείρηση για να οικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης με τους πελάτες της, που θα της αποφέρουν επαναληψιμότητα αγορών και θα αποτρέψουν τους πελάτες της από το να στραφούν προς τον ανταγωνισμό». Και όπως προσθέτουν τα στελέχη της ClientIQ: «Επί της ουσίας, το πρόγραμμα επιβράβευσης δημιουργεί έναν ισχυρό δεσμό με τους πελάτες, που στηρίζεται στη διαχρονικότητα. Η τελευταία έννοια αποτελεί τη λέξη-“κλειδί” για τα προγράμματα πιστότητας και τα διαφοροποιεί από απλές προωθητικές ενέργειες». Επιπλέον, όπως σημειώνουν τα στελέχη της Threenitas, ένα πρόγραμμα πιστότητας είναι κι ένα «εργαλείο» για τις επιχειρήσεις μέσω του οποίου μπορούν να μεταφέρουν την επιθυμητή εμπειρία στον πιστό τους πελάτη, αλλά συγχρόνως να αντλήσουν πληροφορίες και να αναλύσουν τη συμπεριφορά αυτών. Η συγκέντρωση στοιχείων είναι «κλειδί» για τα προγράμματα πιστότητας/επιβράβευσης, όπως αναφέρουν και τα στελέχη της Qivos, εκ των σημαντικότερων «παικτών» στη συγκεκριμένη αγορά. «Το πρόγραμμα επιβράβευσης της αγοραστικής συνέπειας είναι ένα από τα βασικά “εργαλεία” που χρησιμοποιούμε για να πείσουμε τον καταναλωτή να μας δώσει στοιχεία που

αφιέρωμα LOYALTY SCHEMES συνθέτουν το μοναδικό του προφίλ. Πρόκειται για δημογραφικά στοιχεία και δεδομένα συναλλαγών από τις αγορές του. Αυτά μας επιτρέπουν τη σε βάθος ανάλυση και, τελικά, κατανόηση της καταναλωτικής του συμπεριφοράς. Τα δεδομένα και οι αναλύσεις που προκύπτουν είναι “χρυσός” για τις επιχειρήσεις, που μπορούν να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν στοχευμένες ενέργειες μάρκετινγκ, με συγκριτικά υψηλά ποσοστά ανταπόκρισης από την πλευρά των πελατών τους». Βέβαια, για να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν αυτές τις στοχευμένες ενέργειες μάρκετινγκ καλούνται να αξιοποιήσουν «εργαλεία» και πλατφόρμες από εξειδικευμένες εταιρείες, με την τεχνολογία να διαδραματίζει πλέον σημαίνοντα ρόλο στις εξελίξεις.

Οφέλη για τις επιχειρήσεις Ένα ερώτημα που τίθεται είναι ποια είναι τα πραγματικά οφέλη για τις επιχειρήσεις που σπεύδουν να δημιουργήσουν και να προωθήσουν ένα loyalty scheme. Σε γενικές γραμμές, θα μπορούσε κάποιος να το συνοψίσει σε αυτό που αναφέρουν τα στελέχη της Threenitas:

Η πιστότητα των πελατών αναδεικνύεται σε έναν από τους καθοριστικότερους παράγοντες για την επιτυχημένη πορεία μιας επιχείρησης.

«Ένα επιτυχημένο πρόγραμμα καταγράφει αύξηση των πωλήσεων, αύξηση των ικανοποιημένων πελατών και καλύτερη κατανόηση των αναγκών της αγοράς». Κάτι που, σε γενικές γραμμές, είναι σωστό, αλλά υπάρχουν κι άλλες παράμετροι που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη. Για παράδειγμα, ένα σημαντικό ζήτημα είναι η καλύτερη κατανόηση των πελατών, όπως αναφέρουν οι άνθρωποι της Qivos, οι οποίοι τονίζουν ότι ένα κατάλληλα σχεδιασμένο πρόγραμμα επιβράβευσης, σύμφωνα με τους στόχους και τις δυνατότητες κάθε επιχείρησης, τη βοηθά να γνωρίσει τους πελάτες της. «Να έρθει κοντά τους, να κατανοήσει τις αγοραστικές τους συνήθειες, να επικοινωνήσει μαζί τους με αποτελεσματικό τρόπο, και έτσι να

αυξήσει τον βαθμό ικανοποίησής τους, δίνοντας μεγαλύτερη αξία στη σχέση της μαζί τους. Η αύξηση του customer lifetime value είναι το τελικό ζητούμενο, με όλα τα προφανή οφέλη». Τελικός στόχος είναι η δημιουργία μιας ολοκληρωμένης αγοραστικής εμπειρίας σε όλα τα διαθέσιμα κανάλια. Ένα σημαντικό όφελος είναι σαφώς και η αύξηση των πωλήσεων. Όπως αναφέρουν τα στελέχη της ClientIQ: «Τα προγράμματα επιβράβευσης πελάτη μπορούν σήμερα να κάνουν τη διαφορά μεταξύ επιβίωσης και οικονομικής εκτόξευσης. Η ανάγκη διατήρησης του πελάτη είναι πολύ σημαντική, αν συνυπολογίσουμε και το μεγάλο κόστος απόκτησης νέου πελατολογίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποΧΡΗΜΑ 55

αφιέρωμα LOYALTY SCHEMES

Τα προγράμματα επιβράβευσης πελάτη μπορούν σήμερα να κάνουν τη διαφορά μεταξύ επιβίωσης και οικονομικής εκτόξευσης.

τελεί το γεγονός ότι η αύξηση κατά 5% της εμπιστοσύνης των πελατών οδηγεί σε αύξηση κατά 25-30% των κερδών της εταιρείας. Τα προγράμματα πιστότητας επιφέρουν σημαντική αύξηση των πωλήσεων, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν ένα άμεσο κανάλι επικοινωνίας, μέσα από το οποίο ο καταναλωτής ενημερώνεται για νέα/προσφορές. Παράλληλα, οι εταιρείες συλλέγουν δεδομένα, που μπορούν και χρησιμοποιούν στη συνέχεια για στόχευση και προσωποποιημένες προσφορές, με βάση τις καταναλωτικές συνήθειες. Αυτή η διαδικασία, χάρη στις νέες τεχνολογίες αυτοματοποιείται, και σαν αποτέλεσμα υπάρχει μείωση χρόνου/ προσωπικού, το πιο σημαντικό, όμως, οι εταιρείες υιοθετούν μια στρατηγική απόλυτα προσαρμοσμένη στις συνήθειες των πελατών τους, που είναι εξαιρετικά πιο αποτελεσματική σε σχέση με το μαζικό μάρκετινγκ». Βέβαια, ένα σημείο που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής είναι πως κάθε επιχείρηση και κάθε κλάδος έχει διαφορετικές ανάγκες, όπως τονίζουν τα στελέχη της Warply. «Ο αντίκτυπος και η προστιθέμενη αξία που αποφέρουν τα 56

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

προγράμματα πιστότητας στις εταιρείες διαφέρουν σημαντικά ως προς τον κλάδο στον οποίο δραστηριοποιείται μια επιχείρηση, αλλά και ως προς τον σχεδιασμό του ίδιου του προγράμματος. Για παράδειγμα, ένα πρόγραμμα πιστότητας στον κλάδο των υπηρεσιών (π.χ. ασφάλειες, ενέργεια, τράπεζες, κ.λπ.) μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην εξωστρέφεια των εταιρειών, αλλά παράλληλα μπορεί να συμβάλει καθοριστικά και στην προσπάθεια των εταιρειών για αύξηση της διείσδυσης των ψηφιακών εργαλείων εξυπηρέτησης, και κατ’ επέκταση στη μείωση των λειτουργικών εξόδων. Στον αντίποδα, ένα πρόγραμμα πιστότητας στον χώρο του λιανεμπορίου συμβάλλει καθοριστικά στη συγκέντρωση δεδομένων καταναλωτικής συμπεριφοράς από τα φυσικά καταστήματα και στην ανάπτυξη ενός direct καναλιού προσωποποιημένης επικοινωνίας με τους πελάτες. Αντίστοιχα, υπάρχουν προγράμματα που, βάσει σχεδιασμού, στοχεύουν στην προσέλκυση νέων πελατών (π.χ. προγράμματα Member Get Member) και άλλα που στοχεύουν στην αύξηση της διατηρησιμότητας (customer retention) ή της κερδοφορίας υφιστάμενων

πελατών. Για τον λόγο αυτό, για να μπορέσει μια επιχείρηση να αποκομίσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μέσω του προγράμματος πιστότητας, πρέπει καταρχάς να ορίσει τους στρατηγικούς στόχους που θέλει να εξυπηρετήσει μέσω του προγράμματος αυτού».

Πώς ανταποκρίνονται οι Έλληνες καταναλωτές Τα οφέλη για τις επιχειρήσεις είναι προφανή, αλλά θα πρέπει να υπάρχει και η ανταπόκριση από την πλευρά των καταναλωτών. Και όσον αφορά τους Έλληνες καταναλωτές, οι υπάρχουσες ενδείξεις είναι πως έχουν ιδιαίτερα θετική άποψη για τα προγράμματα πιστότητας που είναι διαθέσιμα στην ελληνική αγορά. Όπως αναφέρουν τα στελέχη της Warply: «Η ανταπόκριση των καταναλωτών τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό στα προγράμματα πιστότητας είναι ιδιαίτερα υψηλή. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι, σύμφωνα με μια πανελλαδική έρευνα που πραγματοποίησε η εταιρεία μας με στόχο να χαρτογραφήσει τη σχέση των Ελλήνων καταναλωτών με τα προγράμματα πι-

Αντίστοιχη είναι και η άποψη των στελεχών της ClientIQ: «Ο μέσος όρος εγγραφής πελατών στα προγράμματα πιστότητας είναι γύρω στο 65% από το συνολικό πελατολόγιο μια εταιρείας, με το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών να είναι ενεργοί χρήστες σχεδόν σε καθημερινή βάση. Η επιτυχία ενός προγράμματος και η ανταπόκριση έγκειται, κατά βάση, στα πλεονεκτήματα που προσφέρονται στον πελάτη –αυτό που κερδίζει ο πελάτης είναι και αυτό που αντιλαμβάνεται σαν πρόγραμμα επιβράβευσης. Ένας ακόμη παράγοντας που δείχνει τη θετική ανταπόκρισή τους είναι η αύξηση στις πωλήσεις –πρακτικά, τα μέλη των loyalty είναι οι καλύτεροι πελάτες. Ένα ακόμη στοιχείο που προστίθεται εδώ είναι και η χρήση των εφαρμογών για κινητά, όπου οι χρήστες έχουν πολύ θετική ανταπόκριση. Πρακτικά, από πελάτες μας διαπιστώνουμε ότι όσοι έχουν mobile loyalty app στο κινητό τους είναι και αυτοί που κάνουν τον μεγαλύτερο τζίρο στο συνολικό πελατολόγιο και αυτοί που είναι και οι πιο ενεργοί στο πρόγραμμα επιβράβευσης. Πλέον, οι καταναλωτές την επιβράβευση τη θεωρούν δεδομένη και όταν δεν υπάρχει, πολλές φορές –τις περισσότερες– λειτουργεί αρνητικά, με αποτέλεσμα να χαθεί ο πελάτης. Τέλος, υπάρχει μια αυξητική τάση στα premium προγράμματα (new subscription model) –με το πιο επιτυχημένο παράδειγμα να αποτελεί το Amazon Prime– όπου οι χρήστες όχι μόνο ανταποκρίνονται θετικά σε αυτά, αλλά πληρώνουν για να έχουν επιπλέον προνόμια». Το «κλειδί της επιτυχίας» είναι ο σωστός σχεδιασμός. Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά τα στελέχη της Threenitas: «Η ανταπόκριση είναι μεγάλη αποκλειστικά στα προγράμματα, που ο καταναλωτής κατανοεί εύκολα την επιβράβευση που του αποδίδεται χωρίς να χρειαστεί να καταναλώσει πολύ χρόνο». Ο σχεδιασμός είναι ένα σημείο στο οποίο προσδίδει ιδιαίτερη έμφαση και η Qivos: «Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν ότι οι καταναλωτές ανταποκρίνονται θετικά όταν ένα πρόγραμμα επιβράβευσης σχεδιαστεί σωστά και λειτουργεί με τρόπο

Οι Έλληνες καταναλωτές διαθέτουν, κατά μέσο όρο, 8 προγράμματα από 5 διαφορετικούς κλάδους, τα οποία χρησιμοποιούν συστηματικά σε ποσοστό 80%. που βελτιώνει την αγοραστική τους εμπειρία. Το σωστό μήνυμα την κατάλληλη στιγμή και η ανταμοιβή της αγοραστικής συνέπειας, με τρόπο που γίνεται εύκολα αντιληπτός και έχει αντίκρισμα, είναι από τα βασικά συστατικά. H Qivos, παρέχοντας εκτός από τα εργαλεία και εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες μάρκετινγκ, μεγιστοποιεί τα αποτελέσματα των CRM ενεργειών. Έτσι, ως ένα marketing technology agency, χρησιμοποιούμε την τεχνολογία, τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων, με ζητούμενο την καλύτερη κατανόηση της συμπεριφοράς των καταναλωτών, προσφέροντας ολοκληρωμένες υπηρεσίες, που οδηγούν στη βελτίωση της αγοραστικής εμπειρίας».

Ο ρόλος της τεχνολογίας Το «κλειδί» πλέον για τα loyalty schemes είναι η σωστή αξιοποίηση της τεχνολογίας. «Η σημασία της τεχνολογίας είναι μεγάλη στην καθημερινότητα των καταναλωτών, κατ’ επέκταση και στα προγράμματα πιστότητας. Νέα μέσα, όπως smartphones, wearables, bots, IoT, έχουν συμπληρώσει, και σε αρκετές περιπτώσεις αντικαταστήσει, τις πλαστικές κάρτες» επισημαίνουν τα στελέχη της Threenitas. Σύμφωνα με την άποψη της Warply, η τεχνολογία είναι ένας από τους τρεις βασικούς πυλώνες επιτυχίας ενός προγράμματος πιστότητας. «Πλέον, τα προγράμματα επιβράβευσης είναι πολύ παραπάνω από ένα σύστημα ποντοδότησης των συναλλαγών με μια επιχείρηση μέσω μιας κάρτας πιστότητας (loyalty card). Τα προγράμματα πιστότητας πρέπει να μπορούν να εντοπίζουν, να καταγράφουν και να επιΧΡΗΜΑ 57

αφιέρωμα LOYALTY SCHEMES

στότητας, 97% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι κατέχουν τουλάχιστον ένα πρόγραμμα επιβράβευσης. Σύμφωνα με την έρευνα, οι Έλληνες καταναλωτές διαθέτουν, κατά μέσο όρο, 8 προγράμματα από 5 διαφορετικούς κλάδους, τα οποία και χρησιμοποιούν συστηματικά σε ποσοστό 80%. Αντίστοιχη εικόνα έχουμε και από τις ίδιες τις επιχειρήσεις, καθώς στις εταιρείες με ώριμα προγράμματα επιβράβευσης παρατηρούμε ότι το 70% έως και το 90% του τζίρου τους πραγματοποιείται μέσω των προγραμμάτων αυτών».

αφιέρωμα LOYALTY SCHEMES

βραβεύουν το σύνολο των αλληλεπιδράσεων (interactions) των πελατών με μια επιχείρηση, από όλα τα κανάλια επαφής με την εταιρεία, και να παρέχουν τη δυνατότητα real-time προσωποποιημένης και πολυκαναλικής επικοινωνίας με τους καταναλωτές. Ως εκ τούτου, η επένδυση σε άρτια και προηγμένη τεχνολογία είναι υψίστης σημασίας για κάθε εταιρεία που θέλει να λανσάρει ή να διατηρήσει ένα πρόγραμμα επιβράβευσης που θα ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σύγχρονου καταναλωτή». Αυτό σημαίνει ότι και οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη έμφαση στις επενδύσεις τους στην ανάπτυξη των κατάλληλων τεχνολογικών πλατφορμών. «Η τεχνολογία παίζει σημαίνοντα ρόλο στην εξέλιξη των προγραμμάτων loyalty. Για αυτό και στην Qivos, τα τελευταία δέκα

χρόνια, επενδύουμε σταθερά, συστηματικά και με ενθουσιασμό στην ανάπτυξη του Qivos Cloud» επισημαίνουν τα στελέχη της Qivos αναφερόμενα στην πλατφόρμα που έχουν αναπτύξει και που λειτουργεί με το μοντέλο του Software as a service. Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι πως υπάρχουν αρκετές προσεγγίσεις όσον αφορά την τεχνολογική υποδομή. Άλλες επιχειρήσεις προτιμούν cloud λύσεις και άλλες προτιμούν να έχουν στα δικά τους συστήματα τη σχετική πλατφόρμα. Το μόνο βέβαιο είναι πως, σε κάθε περίπτωση, βασικό ρόλο παίζει η ύπαρξη της κατάλληλης επεξεργαστικής ισχύος.

Ποιες είναι οι τάσεις Όσον αφορά τις τάσεις που υπάρχουν, τεχνολο-

Τεχνολογίες όπως είναι το ΑΙ (artificial intelligence), τα bots και φυσικά τα smartphones είναι αυτές που χρησιμοποιούνται περισσότερο.

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

γίες όπως είναι το ΑΙ (artificial intelligence-τεχνητή νοημοσύνη), τα bots και φυσικά τα smartphones είναι αυτές που ακούγονται περισσότερο. «Οι νέες τεχνολογίες μάς δίνουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε εντελώς νέες εμπειρίες loyalty προγραμμάτων. Μέσω των αναδυόμενων τεχνολογιών, όπως είναι το ΑΙ και η χρήση bots, μειώνεται το κόστος, αυτοματοποιούνται διαδικασίες, αξιοποιούνται στο μέγιστο τα δεδομένα των πελατών και, τελικά, βοηθιούνται οι εταιρείες στο να “γνωρίσουν” τον πελάτη, να τον “κάνουν” πιστό και στο τέλος να τον μετατρέψουν σε ένθερμο υποστηρικτή τους» αναφέρουν τα στελέχη της ClientIQ. «Επιπλέον, η χρήση των smartphones και οι νέες τεχνολογίες έχουν ενισχύσει τις δυνατότητες στα loyalty προγράμματα, αλλά και τις απαιτήσεις των πελατών. Η χρήση μιας απο-

αφιέρωμα LOYALTY SCHEMES

τελεσματικής στρατηγικής για mobile apps από τις εταιρείες, σήμερα, έχει διευρύνει το εύρος της πίστης πέρα από τις εκπτώσεις, τις πιστώσεις στο κατάστημα και τη συλλογή των πόντων σε ανταμοιβές που κάνουν τη ζωή των πελατών πολύ πιο εύκολη». Επίσης, σύμφωνα με την Qivos, το real-time και το proximity marketing είναι δύο σχετιζόμενες τάσεις που απασχολούν σήμερα την αγορά του loyalty, ως φυσική προέκταση ενός αποδοτικού σχήματος επιβράβευσης. «Στην Qivos έχουμε ήδη υλοποιήσει επιτυχώς σχετικά έργα, με τη χρήση “εργαλείων” που μας επιτρέπουν να βλέπουμε με λεπτομέρεια το ταξίδι του καταναλωτή μέσα σε ένα φυσικό κατάστημα. Έτσι, του προσφέρουμε μια αναβαθμισμένη εμπειρία, εμπλουτισμένη με στοιχεία από το online περιβάλλον αγορών» αναφέρουν τα στελέχη της. Από την πλευρά της Threenitas, η τάση που επικρατεί στον κλάδο είναι αυτή της ψηφιοποίησης και αυτοματοποίησης των διαδικασιών με σκοπό τη βελτιστοποίηση της εμπειρίας του πελάτη. Και, γενικότερα, η βελτιστοποίηση της εμπειρίας του πελάτη είναι μια βασική τάση, όπως υποστηρίζουν και τα στελέχη της Warply: «Έχοντας περάσει πλέον σε φάση ωρίμασης, τα σύγχρονα προγράμματα πιστότητας αρχίζουν να ξεφεύγουν από τα καθιερωμένα πλαίσια επιβράβευσης, όπου οι πελάτες μαζεύουν πόντους σύμφωνα με τις συναλλαγές που πραγματοποιούν σε μια επιχείρηση, και επεκτείνονται στην επιβράβευση της συνολικής σχέσης των πελατών με την εταιρεία στα πλαίσια ενός “total relationship loyalty”. Ενδεικτικά, στον κλάδο του λιανεμπορίου, βλέπουμε να επιβραβεύονται οι πελάτες αν “ανεβάσουν” μια φωτογραφία με το προϊόν που αγόρασαν στο Instagram, αν κάνουν like ή share το post της εταιρείας στο Facebook κ.ο.κ. Παράλληλα, βλέπουμε έντονα πλέον το στοιχείο του gamification, με instant wins, ή την καθιέρωση δυναμικών tiers που προσομοιάζουν τη λογική των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Τέλος, αρχίζουμε σταδιακά να βλέπουμε να ενσωματώνονται στα προγράμματα πιστότητας έξυπνοι αλγόριθμοι AI, που αναγνωρίζουν real-time τις ανάγκες και προτιμήσεις των πελατών, με βάση τα δεδομένα καταναλωτικής συμπεριφοράς, προτείνοντας προϊόντα και προσφορές απόλυτα προσαρμοσμένες στο προφίλ τους σε πραγματικό χρόνο».

Τι πρέπει να κάνουν οι επιχειρήσεις Με βάση τα παραπάνω, είναι προφανές ότι μια επιχείρηση μάλλον θα πρέπει να κάνει την κίνηση και να προχωρήσει στην υλοποίηση ενός προγράμματος πιστότητας/επιβράβευσης. Ποια είναι, όμως, τα βήματα που πρέπει να κάνει; Σύμφωνα με ένα white paper της Qivos, τα βήματα είναι 7: πρώτο είναι η διαμόρφωση της 1. Τοστρατηγικής για το πώς θα επιδιώξει να διατηρήσει την πιστότητα των πελατών. Και αυτή η στρατηγική θα πρέπει να τεθεί εξαρχής.

δεύτερο είναι η συγκέντρωση των 2. Τοδεδομένων που σχετίζονται με την πιστότητα των πελατών και η κατανόηση των αναγκών που υπάρχουν και των τάσεων που διαμορφώνονται στο πελατολόγιο.

Το τρίτο είναι η επιλογή της κατάλληλης τεχνολογικής λύσης, η οποία μπορεί να είναι διαφορετική για κάθε επιχείρηση.

είναι η υλοποίηση ενεργει4. Τοώντέταρτο με τέτοιον τρόπο ώστε να υπάρχει

μια έξυπνη προσέγγιση και κατανόηση των πελατών και το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα. πέμπτο βήμα είναι η έμφαση στις συσκευές και ειδικά στα 5. Τοφορητές smartphones, τα οποία αποτελούν πλέον βασικό κομμάτι της καταναλωτικής διαδικασίας. έκτο βήμα δεν είναι άλλο από τη 6. Τοδιαμόρφωση ενός πλάνου μάρκε-

τινγκ, προκειμένου να προωθηθεί το πρόγραμμα πιστότητας που έχει δημιουργήσει μια επιχείρηση.

τέλος, το έβδομο βήμα είναι απλά 7. Και, η μέτρηση της πιστότητας των πελατών,

που είναι άλλωστε και το ζητούμενο από όλη αυτήν την προσπάθεια. • • • ΧΡΗΜΑ 59

απολογισμός hif 2019

ε τίτλο «Όταν η έρευνα συναντά τις επιχειρήσεις», το 3rd Hellenic Innovation Forum (#hif19-http://www.hif.ethosevents.eu) πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία την Πέμπτη 20 Ιουνίου, στο ξενοδοχείο Divani Caravel. Το φετινό συνέδριο, το οποίο είχε ως κεντρικό θεματικό άξονα τη διασύνδεση της ακαδημαϊκής/ερευνητικής κοινότητας με τον χώρο των επιχειρήσεων, συνδιοργανώθηκε από την Εthos Events, σε συνεργασία με το οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.com.gr, το περιοδικό ΧΡΗΜΑ και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ), το οποίο διοργάνωσε ξεχωριστή εκδήλωση στο πλαίσιο του συνεδρίου, με τίτλο «Έρευνα και επιχειρηματικότητα: Μαθαίνοντας από τους τολμηρούς-Ιστορίες επιτυχίας».

Κωνσταντίνος Ουζούνης, Γενικός Διευθυντής, Ethos Media SA 60

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Κεντρικό συμπέρασμα του φετινού συνεδρίου ήταν πως στην Ελλάδα έχουν γίνει αρκετά βήματα προς την ενίσχυση της ερευνητικής δραστηριότητας, αλλά και τη διασύνδεσή της με τον επιχειρηματικό κόσμο. Απαιτούνται όμως πολύ περισσότερα, καθώς θα πρέπει να δημιουργηθεί εκείνο το θεσμικό πλαίσιο που θα επιτρέψει στο ερευνητικό προσωπικό και στους καθηγητές να ασχοληθούν με την επιχειρηματικότητα με έναν διαφανή τρόπο. Ένα θετικό σημείο είναι πως οι φοιτητές έχουν αρχίσει να στρέφονται προς την επιχειρηματικότητα και να αναζητούν τρόπους, ενώ υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις ακαδημαϊκών/ερευνητικών ιδρυμάτων που προσπαθούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη επιχειρήσεων, με τα παραδείγματα να είναι και αρκετά και ελπιδοφόρα.

Κώστας Φωτάκης, Αναπληρωτής Υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας, ΥΠΠΕΘ.

Ο κ. Κώστας Φωτάκης, αναπληρωτής υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας του ΥΠΠΕΘ, στον χαιρετισμό του κατά την έναρξη του συνεδρίου, ανέφερε: «Στόχος μας είναι η διαμόρφωση και υλοποίηση ενός αναπτυξιακού προτύπου για τη χώρα που θα βασίζεται στην Οικονομία της Γνώσης. Της γνώσης και της καινοτομίας που απορρέουν από την επιστημονική έρευνα αλλά και τη στήριξη της υγιούς καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, η Οικονομία της Γνώσης εντάσσεται στο σχέδιο της αναπτυξιακής στρατηγικής και προχωράμε βήμα-βήμα προς την κατεύθυνση αυτή με τρόπο συστηματικό και συγκροτημένο. Η προσήλωση σε αυτόν τον στόχο έχει εκφραστεί έμπρακτα, με τη θεαματική αύξηση των δαπανών για την έρευνα, που μέσα στο 2017 –σε συνθήκες κρίσης– ξεπέρασαν, για πρώτη φορά στα χρονικά, τα 2 δισ. ευρώ, με σημαντική αύξηση της δημόσιας δαπάνης. Την αύξηση αυτή ακολούθησε και ο επιχειρηματικός τομέας, με τις ιδιωτικές επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη να αυξάνονται σταθερά, και πλέον έχουν εξισωθεί με αυτές του Δημοσίου».

Ιωάννης Μπρατάκος, Διευθύνων Σύμβουλος, DD SYNERGY, Αντιπρόεδρος, Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ), και Γραμματέας Παραγωγικών Τομέων, Νέα Δημοκρατία.

Ο δρ Βασίλειος Γρηγορίου, διευθυντής και πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ), σημείωσε: «Έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μπροστά μας, ωστόσο έχει σημειωθεί πρόοδος». Τόνισε επίσης ότι όσον αφορά στο ανθρώπινο δυναμικό η χώρα βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο, αλλά «μας λείπει η αυτοπεποίθηση ώστε να κάνουμε τα αναγκαία βήματα που θα μας πάνε στο επόμενο επίπεδο».

Δρ Βασίλειος Γρηγορίου, Διευθυντής και Πρόεδρος του ΔΣ, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ)

Jørn Gjelstad, Norwegian Ambassador in Greece

Ο κ. Jørn Gjelstad, πρέσβης της Νορβηγίας στην Ελλάδα, αναφέρθηκε στο νορβηγικό μοντέλο συνεργασίας πανεπιστημίων με επιχειρήσεις, όπως και στο πρόγραμμα Business Innovation Greece, που προωθεί συνεργασίες με επιχειρήσεις και πανεπιστήμια της Νορβηγίας. Όπως ο ίδιος ανέφερε: «Η καινοτομία μπορεί να μεταμορφώσει την οικονομία. Στο μέσον αυτής της αλλαγής βρίσκεται το ανθρώπινο δυναμικό». Ο κ. Ιωάννης Μπρατάκος, διευθύνων σύμβουλος της DD SYNERGY, αντιπρόεδρος του Εμπορικού & Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΒΕΑ) και γραμματέας Παραγωγικών Τομέων της Νέας Δημοκρατίας, αναφέρθηκε στην ανάγκη να υπάρξει συνεννόηση μεταξύ της ερευνητικής/πανεπιστημιακής κοινότητας και του ιδιωτικού τομέα και των επιχειρήσεων. Όπως σημείωσε: «Στην Ελλάδα, ποτέ η επίτευξη της ψηφιακής σύγκλισης δεν υπήρξε προτεραιότητα» και «στον δείκτη ψηφιακής σύγκλισης η Ελλάδα βρίσκεται τα τρία τελευταία χρόνια στις τρεις τελευταίες θέσεις». Οι επενδύσεις στην καινοτομία στην Ελλάδα είναι ανεπαρκείς. Το

Ο δρ Γιώργος Ξηρογιάννης, διευθυντής Βιομηχανίας, Αναπτυξιακών Πολιτικών και Δικτύων του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), επεσήμανε ότι η Ελλάδα έχει πολύ χαμηλή βαθμολογία στην ψηφιακή ωριμότητα, παρουσιάζοντας σημαντική απόκλιση από τον μέσο όρο της ΕΕ. Ανέφερε δε ότι: «Οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται κινούνται προς λάθος κατεύθυνση. Υπάρχει έλλειψη κουλτούρας και υποστήριξης-παροχής κινήτρων από την Πολιτεία».

Δρ Γιώργος Ξηρογιάννης, Διευθυντής Βιομηχανίας, Αναπτυξιακών Πολιτικών και Δικτύων, Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) ΧΡΗΜΑ 61

απολογισμός hif 2019

γενικότερο πλαίσιο δεν είναι καθόλου ελκυστικό, ενώ 1,5 τρισ. ευρώ από κονδύλια που έχουν αντληθεί παγκοσμίως την περίοδο 2014-2017 δεν έχει ακόμα επενδυθεί, και αυτό αποτελεί σημαντική ευκαιρία για την Ελλάδα».

απολογισμός hif 2019 Η κ. Αγγελική Καλλιγιαννάκη, Principal Banker, European Bank for Reconstruction & Development (EBRD), Athens Resident Office, ανάφερε: «Την τελευταία δεκαετία, έχει διπλασιαστεί η δαπάνη για έρευνα και ανάπτυξη, ωστόσο ένα πολύ μικρό ποσοστό των εξαγωγών μας αφορά προϊόντα υψηλής τεχνολογίας. Εκεί ακριβώς είναι ένα σημείο όπου μπορούν να επικεντρωθούν οι ελληνικές επιχειρήσεις» ενώ αναφέρθηκε και στη χρηματοδότηση που παρέχει η EBRD για αυτές τις προσπάθειες.

Θοδωρής Γράνης, International Product Specialist, SoftOne

Αγγελική Καλλιγιαννάκη, Principal Banker, European Bank for Reconstruction & Development (EBRD), Athens Resident Office

Ως κεντρικός ομιλητής του 3rd Hellenic Innovation Forum, ο κ. Stephen Seiler, αντιπρύτανης Έρευνας και Καινοτομίας του Πανεπιστημίου του Agder της Νορβηγίας, αναφέρθηκε στην ομιλία του, με θέμα “Respecting big differences to solve hard problems: Universities and private sector companies as valued partners!”, στους τρόπους με τους οποίους η πανεπιστημιακή κοινότητα μπορεί να συνεργαστεί αποτελεσματικά με τον ιδιωτικό τομέα, αλλά και τις κυβερνήσεις, εκτιμώντας ως αναγκαία τη σύγκλιση των τριών μερών. Ο κ. Seiler παρουσίασε παραδείγματα από τον τρόπο με τον οποίο τα νορβηγικά πανεπιστήμια αξιοποιούν επιχειρηματικά τις καινοτομίες που αναπτύσσονται στα ερευνητικά εργαστήρια σε συνεργασία με μεγάλους Οργανισμούς της χώρας.

ανέφερε ότι οι ερευνητικές και αναπτυξιακές δραστηριότητες των επιχειρήσεων στοχεύουν στη βελτίωση ή και περαιτέρω στην ανάπτυξη των ήδη υφιστάμενων προϊόντων και υπηρεσιών, στην ανάπτυξη νέων προϊόντων και μεθόδων.

Δρ Εύη Σαχίνη, Διευθύντρια, Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ)

Ο καθηγητής του Τμήματος Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών και αντιπρύτανης Έρευνας και Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Πατρών, κ. Δημοσθένης Πολύζος, αναφέρθηκε στους στόχους του Patras Innovation Quest, που είναι η δημιουργία θεσμοθετημένου φορέα ο οποίος θα βοηθά επιχειρήσεις και ερευνητικούς φορείς να συνεργαστούν, θα μεριμνά για την εύρεση επενδυτικών κεφαλαίων και θα διαθέτει προ-θερμοκοιτίδα καινοτόμων ιδεών.

Stephen Seiler, Vice-Rector for Research and Innovation, University of Agder, Kristiansand, Norway

Σε παρουσίαση που πραγματοποίησε ο κ. Θοδωρής Γράνης, International Product Specialist, SoftOne, με θέμα “Change the way you do business: Digital Transformation Live”, αναφέρθηκε στις ανάγκες και απαιτήσεις της νέας γενιάς πελατών που είναι μονίμως online, παρουσιάζοντας το επιχειρησιακό λογισμικό της SoftOne και τονίζοντας ότι: «Με το κατάλληλο πρόγραμμα οι ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν να επιτύχουν στο εξωτερικό». Η δρ Εύη Σαχίνη, διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), παρουσίασε το αναπτυξιακό προφίλ των επιχειρήσεων, σημειώνοντας ότι ο ιδιωτικός τομέας αυξάνει τη συμμετοχή του στον δείκτη έντασης. Η κ. Σαχίνη 62

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Καθ. Δημοσθένης Πολύζος, Τμήμα Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών, Αντιπρύτανης Έρευνας και Ανάπτυξης, Πανεπιστήμιο Πατρών

Η δρ Αγγελική Καραγιαννάκη, λέκτορας (ΠΔ/407) του Τμήματος Πληροφορικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, συντονίστρια και υπεύθυνη Στρατηγικής Ανάπτυξης του Κέντρου Στήριξης Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας (Athens Center for Entrepreneurship and Innovation-

Δρ Αγγελική Καραγιαννάκη, Λέκτορας (ΠΔ/407), Τμήμα Πληροφορικής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Συντονίστρια και Υπεύθυνη Στρατηγικής Ανάπτυξης, Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας (Athens Center for Entrepreneurship and Innovation-ACEin)

Ο δρ Γεώργιος Σταμπουλής, επίκουρος καθηγητής στο γνωστικό αντικείμενο «Διοίκηση Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητα» του Οικονομικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, παρουσίασε το μοντέλο μάθησης της Μονάδας Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας (ΜΟΚΕ), που εστιάζεται στη μάθηση από την πράξη και στην ανάπτυξη θεμελιωδών ικανοτήτων, αντιμετωπίζοντας την επιχειρηματικότητα ως ικανότητα δημιουργίας αξίας.

Δρ Γεώργιος Σταμπουλής, Επίκουρος Καθηγητής στο γνωστικό αντικείμενο «Διοίκηση Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητα», Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Στο πλαίσιο του 3rd Hellenic Innovation Forum, παρουσιάστηκαν case studies επιτυχημένων επιχειρήσεων που προέκυψαν από ερευνητικά ιδρύματα. Συγκεκριμένα:

Αιμίλιος Χαλαμανδάρης, PhD, Συνιδρυτής και CEO, Ιnnoetics

Ο κ. Αιμίλιος Χαλαμανδάρης, PhD, συνιδρυτής και CEO της Ιnnoetics, παρουσίασε το επιτυχημένο παράδειγμα της Ιnnoetics, από την ίδρυσή της μέχρι την εξαγορά από τη Samsung.

Νόρα Γουρδούπη, R&D Manager, Advent Technologies

Η κ. Νόρα Γουρδούπη, R&D Manager, Advent Technologies, αναφέρθηκε στο παράδειγμα της Advent Technologies, μιας εταιρείας παραγωγής καθαρής ενέργειας. Ο κ. Άγγελος Τσακανίκας, επίκουρος καθηγητής του ΕΜΠ, επιστημονικός υπεύθυνος του Παρατηρητηρίου Επιχειρηματικότητας του ΙΟΒΕ, αναφέρθηκε στα είδη επιχειρήσεων που χρειαζόμαστε και στους τρόπους ενεργοποίησης της ερευνητικής κοινότητας, επισημαίνοντας ότι πρέπει οι πολιτικές να δημιουργούν κίνητρα για ανάπτυξη ποιοτικών χαρακτηριστικών.

Άγγελος Τσακανίκας, Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ, Επιστημονικός Υπεύθυνος Παρατηρητηρίου Επιχειρηματικότητας, ΙΟΒΕ

Σωτήρης Κόκκινος, Διευθύνων Σύμβουλος, FEAC Engineering

Ο κ. Σωτήρης Κόκκινος, διευθύνων σύμβουλος της FEAC Engineering, παρουσίασε το καινοτόμο πρόγραμμα υπολογιστικής προσομοίωσης PITHIA. ΧΡΗΜΑ 63

απολογισμός hif 2019

ACEin), παρουσίασε τις δραστηριότητες του ACEin, σημειώνοντας ότι έχει υποστηρίξει περισσότερες από 70 επιχειρηματικές ομάδες στα πέντε χρόνια λειτουργίας του.

συνέντευξη

: s c i t o b o R s i Gizel d e iz m o t s u c , ς ε Καινοτόμ ς α ί γ ο λ ο ν χ ε τ ς ή κ ι τ λύσεις ρομπο ία για τη βιομηχαν Η ΓΚΙΖΕΛΗΣ ΑΕ ιδρύθηκε το 1968 από τον κ. Σταμάτη Γκιζελή, και συνεχίζει έως και σήμερα ως εξειδικευμένη βιομηχανία κατασκευής μηχανημάτων και ολοκληρωμένων λύσεων για τον κλάδο της επεξεργασίας λαμαρίνας. Η Gizelis Robotics ξεκίνησε δυναμικά την ανάπτυξή της από το 2008 από ανθρώπους που πιστεύουν στις λύσεις που μπορεί να παρέχει η τεχνολογία στη βιομηχανία, τόσο στην ελληνική επικράτεια όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως αναφέρει στη συνέντευξη που ακολουθεί ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, κ. Ευάγγελος Γκιζελής, «η καινοτομία γεννιέται σε κάθε επαφή που έχουμε με τον πελάτη, όταν σχεδιάζουμε εκ του μηδενός τη λύση που θα αλλάξει τα δεδομένα στην παραγωγική διαδικασία του πελάτη μας».

ύριε Γκιζελή, ποιο είναι σήμερα το βασικό αντικείμενο των εργασιών σας και σε ποιους τομείς εστιάζεστε ειδικότερα; Η δραστηριοποίησή μας αφορά στον κλάδο των ρομποτικών συστημάτων και βιομηχανικών εφαρμογών. Καλύπτουμε όλες τις ανάγκες στο αντικείμενο της ρομποτικής, κάτι που μας καθιστά ικανούς να λειτουργούμε με μεγαλύτερη ευελιξία και ταχύτητα, λόγω της σφαιρικής μας γνώσης τόσο στην υλοποίηση της εκάστοτε εφαρμογής όσο και στη μετέπειτα τεχνική υποστήριξη που παρέχουμε. Οι άνθρωποί μας, το σημαντικότερο κεφάλαιο της εταιρείας, διαθέτουν υψηλή τεχνογνωσία και όρεξη για την υλοποίηση σημαντικών projects εντός και εκτός συνόρων. Η Gizelis Robotics βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να έχει υλοποιήσει πάνω από 100 βιομηχανικές εφαρμογές εντός και εκτός Ελλάδας, αποκτώντας ουσιαστικά συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού. Δεχόμαστε αιτήματα καθημερινά από πληθώρα εταιρειών με διαφορετικές ανάγκες, και οι κύριοι τομείς εστίασης και εξειδίκευσής μας είναι η φαρμακευτική βιομηχανία, οι κλάδοι γεωργικής ανάπτυξης και τροφίμων, η χημική βιομηχανία, η εφοδιαστική αλυσίδα και ο

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

κλάδος της κατασκευής. Εμείς προχωράμε δυναμικά με την ομάδα επαγγελματιών μας, που συνεχώς αναπτύσσεται και μπορεί να εφαρμόζει λύσεις ακόμα και στις πιο δύσκολες απαιτήσεις και ανάγκες των πελατών μας, ακόμα και σε άλλους κλάδους. Τα βιομηχανικά ρομπότ μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πλήθος προϊόντων και σε όλους τους τύπους βιομηχανικών μονάδων. Ήδη χρησιμοποιούνται σε εργοστάσια επεξεργασίας μεταλλικών προϊόντων και λαμαρίνας, σε βιομηχανίες τροφίμων, στην αυτοκινητοβιομηχανία, στην αεροναυπηγική, στις φαρμακοβιομηχανίες, στην κατασκευή φωτοβολταϊκών προϊόντων, στις βιομηχανίες πλαστικού, σε χυτήρια, όπως επίσης και στην υαλοβιομηχανία. Η εισαγωγή των ρομποτικών συστημάτων μας στους πελάτες μας αλλάζει τον παραδοσιακό τρόπο εργασίας, μειώνει το κόστος παραγωγής προσφέρει ένα τεράστιο άλμα για την ανάπτυξή τους και, εν τέλει, αποδίδει κέρδη. Σαν εταιρεία έχουμε ήδη υλοποιήσει ρομποτικές εφαρμογές όχι μόνο στην παλετοποίηση προϊόντων, αλλά και στον εγκιβωτισμό, στη συγκόλληση μετάλλων (ανοξείδωτο, αλουμίνιο κτλ.) και τη διαχείριση προϊόντων (handling) στη γενική

βιομηχανία. Παράλληλα, έχουμε προσφέρει λύσεις στις ευαίσθητες εφαρμογές της φαρμακοβιομηχανίας, αλλά και της βιομηχανίας τροφίμων, όπου οι κανονισμοί είναι ιδιαίτερα αυστηροί. Η τεχνογνωσία υπάρχει και μας επιτρέπει να παραδίδουμε ένα σύνολο τεχνολογικής λύσης Turn Key Solution-«με το κλειδί στο χέρι», που προκύπτει από την καθετοποίηση της παραγωγής μας, ξεκινώντας από τη μελέτη και τον σχεδιασμό της λύσης και φτάνοντας στην εκπαίδευση του πελάτη μας. Ποιες είναι οι καινοτομίες που σας χαρακτηρίζουν και ποιο θα λέγατε ότι είναι το ανταγωνιστικό σας πλεονέκτημα; Η καινοτομία για εμάς δεν είναι μια απλή λέξη που χρησιμοποιείται σήμερα κατά κόρον. Γεννιέται σε κάθε επαφή που έχουμε με τον πελάτη, όταν σχεδιάζουμε εκ του μηδενός τη λύση που θα αλλάξει τα δεδομένα στην παραγωγική διαδικασία του πελάτη μας. Άρα, σε επίπεδο τεχνολογίας, η καινοτομία μας αφορά στο σύγχρονο customized λογισμικό που σχεδιάζουμε σε συνδυασμό με τα ρομποτικά συστήματα, ενώ σε επίπεδο εταιρικής κουλτούρας, καινοτομία είναι η διαρκής αναζήτη-

ση βέλτιστων πρακτικών μέσα από βαθιά γνώση της τεχνολογίας στο πλαίσιο του Industry 4.0. Πώς καινοτομούμε; Η 4η βιομηχανική επανάσταση, την οποία ήδη βιώνουμε πλέον, έχει σαν βάση τη διασύνδεση των συστημάτων μεταξύ τους με στόχο τη συγκέντρωση στοιχείων από την παραγωγική διαδικασία και την απεικόνισή τους σε συγκεντρωτικούς πίνακες και διαγράμματα, και μάλιστα σε πραγματικό χρόνο. Τα ρομποτικά συστήματα της Yaskawa, που χρησιμοποιεί η Gizelis Robotics, αλλά και όλα τα περιφερειακά που εγκαθιστά, είναι Industry 4.0 Ready, που σημαίνει ότι ο πελάτης μπορεί να ζητήσει τη διασύνδεση των συστημάτων μεταξύ τους, με σκοπό τη συνεργασία τους με εσωτερικά συστήματα (π.χ. ERP), ώστε να ελέγχουν συγκεκριμένους δείκτες (KPIs). Με τη διασύνδεση όλων αυτών των συστημάτων μεταξύ τους επιτυγχάνουμε καλύτερο έλεγχο παραγωγής με ταυτόχρονη μείωση του λειτουργικού κόστους. Ο σχεδιασμός και η προετοιμασία είναι τα «κλειδιά» της επιτυχίας μας. Για την υλοποίηση κάθε έργου που αναλαμβάνουμε διεξάγεται έρευνα για τη σωστή λειτουργία και τον βέλτιστο αυτοματισμό του συστήματος. Όλα τα κομμάτια που περιλαμβάνουν την εφαρμογή σχεδιάζονται τρισδιάστατα σε ειδικά προγράμματα μηχανολογικού σχεδίου και στη συνέχεια εισάγονται σε προγράμματα προσομοίωσης (simulation), από όπου προκύπτουν χρήσιμα συμπεράσματα, όπως η καταλληλότερη διάταξη των επιμέρους μηχανημάτων, καθώς και οι χρόνοι λειτουργίας (κύκλοι). Με αυτόν τον τρόπο η εταιρεία Gizelis Robotics εξασφαλίζει στους πελάτες της την επιτυχία των συστημάτων τα οποία εγκαθιστά και είναι σε θέση να προσφέρει λύσεις για οποιαδήποτε ανάγκη αυτοματοποίησης. Ποια εξέλιξη εκτιμάτε ότι αποτέλεσε σταθμό για την ανάπτυξη της εταιρείας σας;

Ξεκινήσαμε δυναμικά την ανάπτυξή μας από το 2008 σαν εσωτερικό τμήμα της εταιρείας Gizelis από ανθρώπους που πιστεύουν στις λύσεις που μπορεί να παρέχει η τεχνολογία στη βιομηχανία, τόσο στην ελληνική επικράτεια όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Γκιζελής ΑΕ ιδρύθηκε το 1968 από τον κ. Σταμάτη Γκιζελή, και συνεχίζει έως και σήμερα ως εξειδικευμένη βιομηχανία κατασκευής μηχανημάτων και ολοκληρωμένων λύσεων για τον κλάδο της επεξεργασίας λαμαρίνας. Σήμερα, είναι μία από τις παλαιότερες εταιρείες του χώρου της παγκοσμίως, με δραστηριότητες που ξεκινούν από τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και συνεχίζουν έως την πλήρη παραγωγή μηχανημάτων για την επεξεργασία λαμαρίνας. Η Γκιζελής ΑΕ είναι, πλέον, μια καθιερωμένη εταιρεία, με σημαντική παρουσία και πελάτες στην παγκόσμια αγορά. Με ένα ευρύ δίκτυο αντιπροσώπων και συνεργατών σε όλο τον κόσμο, παρέχει ολοκληρωμένες λύσεις σε όλη την παραγωγική αλυσίδα για την επεξεργασία λαμαρίνας. Το 2011, το ρομποτικό τμήμα της Gizelis αυτονομήθηκε σαν ξεχωριστή εταιρική υπόσταση δημιουργώντας την Gizelis Robotics, η οποία μπορεί και προσφέρει λύσεις χρησιμοποιώντας τους ρομποτικούς βραχίονες υψηλών προδιαγραφών της Yaskawa. Η επιχείρησή μας πάντα είχε ως ορόσημο την ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας και αποσκοπεί στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών στην υπάρχουσα τεχνογνωσία. Η ρομποτική, εκτός του ότι είναι ο νεότερος κλάδος υψηλής τεχνολογίας, προσφέρει ασύγκριτα πλεονεκτήματα σε όλες τις επιχειρήσεις που τη χρησιμοποιούν. Ορόσημο για εμάς αποτελεί, στο σύντομο διάστημα λειτουργίας μας, η εμπιστοσύνη των πελατών και ταυτόχρονα η ικανοποίησή τους με το πέρας της παράδοσης, και ιδιαίτερα αυτό που οι ίδιοι βιώνουμε κάθε μέρα, το τεράστιο ενδιαφέρον βιομηχανιών, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και ιδιωτών

στο σύνολο των προϊόντων και λύσεών μας. Πώς κινείστε σήμερα σε επίπεδο εξαγωγών και ποιες είναι οι βλέψεις σας στον τομέα αυτό; Η Gizelis Robotics «βλέπει» όλες τις αγορές με το ίδιο «μάτι». Η στρατηγική μας στις αγορές του εξωτερικού είναι ξεκάθαρη, όπως και οι πωλήσεις μας, που κινούνται δυναμικά, ενώ ταυτόχρονα θεωρούμε σημαντική την εξαγωγή και αναγνώριση τεχνογνωσίας και εμπειρίας από μια ελληνική ομάδα επαγγελματιών. Όπως αναμένεται από τα παγκόσμια στατιστικά, η αύξηση των ρομπότ θα είναι κατά 40% μεγαλύτερη κάθε χρόνο, σε διάστημα πενταετίας, αφού η ζήτησή τους είναι τεράστια. Μεγάλη αύξηση της αγοράς αναμένεται από την Ασία, καθώς οι παραγωγές είναι υψηλές, ενώ το περιβάλλον είναι άκρως ανταγωνιστικό. Ειδικότερα για αυτές τις αγορές σχεδιάζουμε νέα ρομποτικά συστήματα τα οποία θα είναι ευέλικτα και πολύ προσιτά. Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας στον τομέα της ρομποτικής; Η Gizelis Robotics ήρθε για να μείνει και θα ακολουθήσει την ίδια φιλοσοφία και όραμα που κληρονόμησε από την Γκιζελής ΑΕ. Τεχνολογική υπεροχή, ποιότητα και εξειδίκευση του προσωπικού, στρατηγική εξαγωγών, ανάπτυξη εγχώριας αγοράς, ανάπτυξη προϊόντων και παρεχόμενων υπηρεσιών. Δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε να επενδύουμε στην έρευνα και ανάπτυξη νέων και καινοτόμων προϊόντων που έχουν ως αρχή το «άκουσμα» των αναγκών των πελατών, που αποτελούν κύριο μέλημά μας. Στόχος μας είναι να διευρύνουμε την γκάμα ποιοτικών, σύγχρονων και καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών μέσα από συνεχή έρευνα και ανάπτυξη. Να είστε σίγουροι πως η Gizelis Robotics ετοιμάζει ήδη το μέλλον και θα συμμετέχει ενεργά με τις δυνάμεις της στη στήριξη και τον εκσυγχρονισμό της γενικής βιομηχανίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό. • • • ΧΡΗΜΑ 65

απολογισμός hif 2019 Ο κ. Βαγγέλης Παπακωνσταντίνου, καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου των Βρυξελλών, δικηγόρος, MPlegal Εταιρεία Δικηγόρων, ανέφερε στην ομιλία του, με θέμα «Ελληνικά πανεπιστήμια και επιχειρηματικότητα: Μια σχέση σε διαρκή ένταση;», ότι τα ελληνικά ερευνητικά ιδρύματα και πανεπιστήμια αποτελούν νησίδες αριστείας. Όπως επεσήμανε, «στην Ελλάδα υπάρχει σήμερα σύνδεση αγοράς και έρευνας, η οποία μπορεί να βελτιωθεί αν αλλάξει η οπτική». Δρ Χρήστος Γιάνναρος, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής και Συνεργάτης του meteo.gr, Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

Ο δρ Χρήστος Γιάνναρος, μεταδιδακτορικός ερευνητής και συνεργάτης του meteo.gr, Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, παρουσίασε την εξέλιξη του meteo.gr, τις νέες επενδύσεις που υλοποιούνται και το άνοιγμα σε νέες αγορές.

Βαγγέλης Παπακωνσταντίνου, Καθηγητής Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Βρυξελλών, Δικηγόρος, MPlegal Εταιρεία Δικηγόρων

πάνελ Ευάγγελος Γκιζελής, Ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος, Gizelis Robotics

Ο κ. Ευάγγελος Γκιζελής, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Gizelis Robotics, παρουσίασε τη ρομποτική καινοτομία made in Hellas μέσω των αυτόματων εργατομηχανών, την οποία η εταιρεία εξάγει σήμερα σε 55 χώρες.

Στο πάνελ με θέμα «Τα ζητήματα που υπάρχουν στις σχέσεις ερευνητικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων», η ομιλήτρια κ. Μάγκυ Αθανασιάδη, Senior Advisor, Τομέας Βιομηχανίας, Αναπτυξιακών Πολιτικών και Δικτύων του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), ανέφερε ότι «η 4η βιομηχανική επανάσταση δεν αποτελεί “λύση με το κλειδί στο χέρι”. Απαιτεί έρευνα και ανάπτυξη». Fireside Chats_Συμμετείχαν οι κύριοι Γιώργος Μουσμουλάς, Partner, Metavallon VC, Κώστας Καραχάλιος, Διευθύνων Σύμβουλος και Συνιδρυτής, Perceptual Robotics

Τη μεταξύ τους συνεργασία ανέπτυξαν σε ένα fireside chat οι κύριοι Γιώργος Μουσμουλάς, Partner, Metavallon VC, και Κώστας Καραχάλιος, διευθύνων σύμβουλος και συνιδρυτής της Perceptual Robotics, εταιρείας που αναπτύσσει σύστημα παρακολούθησης ανεμογεννητριών με drones. Ο κ. Καραχάλιος αναφέρθηκε στην εμπειρία που είχε από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, το οποίο υποστήριξε το εγχείρημα του ίδιου και των συνεργατών του. 66

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Μάγκυ Αθανασιάδη, Senior Advisor, Τομέας Βιομηχανίας, Αναπτυξιακών Πολιτικών και Δικτύων, Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ)

Αριστοτέλης Χατζηιωάννου, Συνιδρυτής και Επιστημονικός Υπεύθυνος, e-NIOS Applications, και Κύριος Ερευνητής, Ομάδα Μεταβολικής Μηχανικής και Βιοπληροφορικής του Ινστιτούτου Χημικής Βιολογίας, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Κατερίνα Πραματάρη, Partner, Uni.Fund, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Γιάννης Ιωαννίδης, Πρόεδρος και Γενικός Διευθυντής, Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά»

Καθ. Γιώργος Ιωάννου, Διευθυντής, Εργαστήριο Διοικητικής Επιστήμης, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ο κ. Γιάννης Ιωαννίδης, πρόεδρος και γενικός διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά», σημείωσε ότι τα ερευνητικά κέντρα-πανεπιστήμια θα πρέπει να γίνουν ο ερευνητικός βραχίονας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, επειδή δεν έχουν τη δυνατότητα να έχουν τα δικά τους τμήματα R&D. • • •

Ο κ. Αριστοτέλης Χατζηιωάννου, συνιδρυτής και επιστημονικός υπεύθυνος της e-NIOS Applications και κύριος ερευνητής της Ομάδας Μεταβολικής Μηχανικής και Βιοπληροφορικής του Ινστιτούτου Χημικής Βιολογίας, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, αναφέρθηκε στις επικρατούσες συνθήκες, ενώ ο κ. Χάρης Λαμπρόπουλος, επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών, μέλος του ΔΣ του ΕΒΕΑ και πρόεδρος του Ινστιτούτου KEEE, ανέφερε ότι υπάρχει διαφορά κουλτούρας μεταξύ ακαδημαϊκής και επιχειρηματικής κοινότητας, επισημαίνοντας ότι «πρέπει να βρεθεί η χρυσή τομή ώστε οι καλές αυτές πρακτικές να μπορούν να μεταφερθούν και στις μικρές επιχειρήσεις».

Χάρης Λαμπρόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών, Μέλος ΔΣ ΕΒΕΑ και Πρόεδρος Ινστιτούτου KEEE ΧΡΗΜΑ 67

απολογισμός hif 2019

Η κ. Κατερίνα Πραματάρη, Partner, Uni.Fund, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, ανέφερε ότι η συγκεκριμένη σχέση πρέπει να είναι “win-win”, ενώ ο καθ. Γιώργος Ιωάννου, διευθυντής του Εργαστηρίου Διοικητικής Επιστήμης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφέρθηκε στην εμπειρία του Τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, επισημαίνοντας ότι τα πανεπιστήμια θα πρέπει να οδηγούν σε δουλειές.

άρθρο

Οικονομία της φιλοξενίας:

του Αλέξανδρου Αγγελόπουλου, Διευθύνοντος Συμβούλου του Ομίλου Aldemar Resorts

αρά τις επιπόλαιες προβλέψεις κάποιων, η πορεία της φετινής σεζόν δεν είναι ιδιαίτερα καλή, ούτε σε επίπεδο αφίξεων και, σίγουρα, ούτε σε επίπεδο διανυκτερεύσεων και εισπράξεων. Τα σημάδια ήταν εμφανή από την αρχή της σεζόν, όπου και τότε κρούαμε τον κώδωνα του κινδύνου για μια χρονιά με μειωμένους δείκτες. Θεωρητικά, διανύουμε την υψηλής ζήτησης και τιμής περίοδο του καλοκαιριού. Πρακτικά, είμαστε ήδη στον Ιούλιο και βλέπουμε προσφορές της τάξεως του 25% έως και 30% για το υπόλοιπο του καλοκαιριού. Ακόμη και οι δύσπιστοι –ή εξαιρετικά αισιόδοξοι– βλέπουν την άλλοτε «αγαπημένη» μονάδα μέτρησης, τις αφίξεις, να σημειώνει πτώση. Θα περιμένουμε, φυσικά, τα επίσημα στοιχεία, με την περιορισμένη κάποιες φορές αξιοπιστία τους, για να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα. Παράλληλα, τα συμβόλαια της επόμενης χρονιάς υπογράφονται με μειώσεις ή, στην καλύτερη περίπτωση, στα φετινά επίπεδα τιμών.

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Πώς θα ενισχυθεί η κύρια εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας

Νέα κυβέρνηση, οικονομία φιλοξενίας και airbnb Μόνο θετική μπορεί να είναι η αλλαγή ηγεσίας στο Υπουργείο Τουρισμού, αν και το έργο που καλούμαστε να φέρουμε εις πέρας, υπουργείο και φορείς, είναι κρίσιμο και δύσκολο για να αναστρέψουμε τους περιορισμούς που έχει ο τουρισμός, όπως αναπτύχθηκε στην Ελλάδα, και να στραφούμε στη, λιγότερο περιοριστική, «φιλοξενία», που είναι αυτή που μας δίνει την ανταγωνιστικότητά μας ως χώρας. Η νέα κυβέρνηση φαίνεται να αντιλαμβάνεται τον θετικό αντίκτυπο της οικονομίας της φιλοξενίας σε όλους τους τομείς και τους κλάδους της οικονομίας και γενικότερα στην κοινωνία. Αποτελεί άλλωστε την κατεξοχήν εξαγωγική δραστηριότητα της Ελλάδας. Με ικανοποίηση ακούσαμε ότι οι πυλώνες της στρατηγικής της νέας ηγεσίας του υπουργείου είναι η βελτίωση των υποδομών, η ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού, η ενίσχυση της εκπαίδευσης και η αναβάθμιση της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών. Επίσης, σημαντικό ήταν το κάλεσμα για συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, και ελπίζουμε σε μια ουσιαστική συνεργασία. Στις προγραμματικές προτάσεις της νέας κυβέρνησης, στις οποίες επιτέλους αναγνωρίζεται η συνεισφορά του κλάδου στο ΑΕΠ της χώρας, με ικανοποίηση διαβάσαμε ότι αποτελεί προτεραιότητα η παροχή φορολογικών ελαφρύνσεων. Πιστεύουμε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις, γιατί τα τελευταία χρόνια ο κλάδος έχει υποστεί μεγάλο πλήγμα από τη συνεχή φορολογία και τις εισφορές σε συνδυασμό με τον υψηλό δανεισμό στον οποίο αναγκάστηκαν να στραφούν οι περισσότερες επιχειρήσεις. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πλειονότητα των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων της χώρας είναι δυναμικότητας κάτω των 50 δωματίων. Μικρομεσαίες

επιχειρήσεις που στηρίζουν την οικονομία και την απασχόληση των περισσότερων περιφερειών της χώρας. Οι πρώτες μέρες του νέου υπουργού και του υφυπουργού δείχνουν μια τεχνοκρατική προσέγγιση, αλλά και μια διάθεση να τηρηθούν οι μικρές αποστάσεις με τους επιχειρηματίες του κλάδου. Ο νέος υπουργός Τουρισμού, κ. Χάρης Θεοχάρης, εξέφρασε την πρόθεση της κυβέρνησης να επιβάλει κατά τόπους περιορισμούς στις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με πολλές μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, δεν έχουν τεθεί ακόμη τα απαραίτητα όρια, με αποτέλεσμα να ανθεί μια σκιώδης οικονομία και το κράτος να έχει μεγάλα διαφυγόντα έσοδα από τη συστηματική φοροδιαφυγή που προκύπτει από πλατφόρμες διαμοιρασμού. Αυτό που ζητάμε ως κλάδος, αναγνωρίζοντας την παγκόσμια τάση, είναι φυσικά ο σεβασμός στις τοπικές κοινωνίες και η ίση αντιμετώπιση με τις υπόλοιπες επιχειρήσεις του κλάδου.

Οικονομία της φιλοξενίας Για να εμβαθύνουμε λίγο στην οικονομία της φιλοξενίας και να τονίσουμε την ανάγκη αναβίωσης του όρου και των παραμέτρων της, αρκεί να σκεφτούμε απλά. Η έννοια της φιλοξενίας, που αποτελεί προνόμιο και ορολογία αυτής της χώρας, αναδεικνύει και το εύρος και τη βαρύτητα του κλάδου. Ο κλάδος της φιλοξενίας στηρίζει το σύνολο της ελληνικής οικονομίας, και η συνεργασία του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα είναι αναγκαία, αφού το τελικό προϊόν της φιλοξενίας δεν υφίσταται χωρίς τα 400+ επαγγέλματα που συνθέτουν το τελικό προϊόν, αυτό της ταξιδιωτικής εμπειρίας, αλλά και χωρίς την αποδοχή από πλευράς Πολιτείας του σύνθετου χαρακτήρα της.

Η οικονομία της φιλοξενίας αποτελεί αυτήν τη στιγμή το μεγαλύτερο επιχειρηματικό οικοσύστημα στην Ελλάδα και οι περισσότερες τοπικές οικονομίες στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό σε αυτήν. Επαγγέλματα που καταρχάς μοιάζουν ασύνδετα με την παροχή των υπηρεσιών τουρισμού αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της αλυσίδας, και δεν είναι τυχαίο το ότι η συνολική οικονομία πολλών περιφερειών της χώρας εξαρτάται άμεσα ή έμμεσα από τον τουρισμό σε επίπεδα της τάξεως του 80%. Η καταγεγραμμένη συνεισφορά του τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας αγγίζει το 20% και με κατάλληλες πολιτικές αυτή η συμβολή μπορεί να μεγιστοποιηθεί. Και παρότι η οικονομία της φιλοξενίας αποτελεί την κύρια εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας, λίγη σημασία έχει δοθεί σε αυτήν τα τελευταία χρόνια, εν μέσω μάλιστα μιας περιόδου κατά την οποία η Ευρώπη βιώνει βαθιά οικονομική και πολιτική κρίση και η Ελλάδα περιορίστηκε σε ρόλο οικονομίας δεύτερης και τρίτης ταχύτητας, με έντονα σημάδια εσωστρέφειας.

Επενδύσεις Όσον αφορά τις επενδύσεις στη χώρα μας, πολλά είναι τα ξενοδοχεία που βρίσκονται σε δεινή οικονομική θέση και εξετάζουν λύσεις μέσα από τον συνδυασμό του αυξημένου ενδιαφέροντος από ξένους επενδυτές και της ανάγκης των τραπεζών να βρουν μια λύση σε χρόνια προβλήματα. Πιστεύω πως δεν αποκλείεται τα επόμενα χρόνια να έχουμε αναδιάρθρωση του επιχειρηματικού χάρτη στον δικό μας κλάδο. Το θέμα είναι ότι ο ορίζοντας των περισσότερων ξένων funds που «κοιτούν» τον κλάδο της ξενοδοχίας είναι βραχυπρόθεσμος όταν οι επενδύσεις σε ακίνητα είναι μακράς απόσβεσης και απόδοσης. Είναι μάλιστα εξόχως ανησυχητικό το γεγονός ότι τέτοιες λύσεις θα οδηγήσουν σε μεταφορά του προβλήματος στο μέλλον, χωρίς να έχουν ληφθεί υπόψη οι υπό διαμόρφωση συγκυρίες. Εμείς έχουμε δώσει μεγάλο βάρος στην Πελοπόννησο, που φαίνεται ότι είναι ένας προορισμός που έχει πολλά ακόμη να δώσει, και εξετάζουμε εναλλακτικά μοντέλα χρηματοδότησης που να αφήνουν προστιθέμενη αξία στον προορισμό. Η επανάληψη του μοντέλου της κορεσμένης Ρόδου θα ήταν καταστροφική, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και εκεί δεν υπάρχουν ξενοδόχοι-«μοντέλο». Θεωρώντας ότι το 2020 είναι ενδεχομένως μια χρόνια που θα έχει τις ίδιες δυσκολίες, φροντίζουμε πάντα να φτιάχνουμε τις άμυνές μας και με μετριοπάθεια να κάνουμε βήματα προσαρμογής στις νέες τάσεις και απαιτήσεις του κοινού που υποδεχόμαστε. • • • ΧΡΗΜΑ 69

[αφιέρωμα]

84η ΔΕΘ:

Με τιμώμενη χώρα την Ινδία Μια γιορτή επιχειρηματικότητας, καινοτομίας και πολιτισμού

Από τον Γιώργο Καλούμενο

Η Ινδία «παίρνει τη σκυτάλη» από τις ΗΠΑ, που τιμήθηκαν πέρσι, για να προσθέσει το δικό της «στίγμα» στο σημαντικότερο εκθεσιακό γεγονός της χώρας. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες αγορές του κόσμου και μια ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομική και επενδυτική υπερδύναμη.

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

84η διοργάνωση της ΔΕΘ συνεχίζει την παράδοση της σύνδεσής της με την επιχειρηματικότητα, την εξωστρέφεια και τις νέες τεχνολογίες, και αποτελεί μια γιορτή καινοτομίας και πολιτισμού με διεθνή ακτινοβολία. Έτσι, η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης, από τις 7 έως τις 15 Σεπτεμβρίου 2019, ετοιμάζεται να υποδεχθεί τους χιλιάδες επισκέπτες της σε μια διοργάνωση B2B, B2C, αλλά και B2G (business to government).

ακτινοβολία. Σε μια περίοδο στην οποία η χώρα μας αναζητά την έξοδο από την ύφεση, η αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων μας και η ενδυνάμωση αναπτυξιακών θεσμών, όπως η ΔΕΘ, αποκτούν ιδιαίτερη σημασία. Η αντοχή της στον χρόνο και η επικαιροποίηση του περιεχομένου της αποδεικνύει ότι είναι ένας δυναμικός θεσμός, με ικανότητα προσαρμογής στις εγχώριες, αλλά και τις διεθνείς, μεταβολές.

Στην έκθεση συμμετέχουν αντιπροσωπευτικές επιχειρήσεις από όλη τη χώρα –είτε με ιδιωτική πρωτοβουλία είτε υπό την «ομπρέλα» κρατικών φορέων–, αλλά και επιφανείς εταιρείες από την παγκόσμια αγορά. Παράλληλα, η ΔΕΘ εμπεριέχει στο DNA της το στοιχείο της ψυχαγωγίας, αποτελώντας έναν ζωντανό πόλο έλξης για όλες τις ηλικίες και μια «γιορτή» για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης.

Η 84η ΔΕΘ παρουσιάζει και φέτος ξεχωριστούς τομείς, όπως:

Με πάνω από 82 χρόνια ιστορίας, η έκθεση αποτελεί διαχρονικά ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της οικονομικής, πολιτιστικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής της Ελλάδας, με διεθνή

• Ξένες συμμετοχές • Επιχειρηματικότητα • Καινοτομία • Μηχανοκίνηση • Εκπαίδευση • Ψυχαγωγία και διασκέδαση Με περισσότερους από 283.000 επισκέπτες στην προηγούμενη διοργάνωση, φιλοδοξεί και φέτος, από τις 7 έως τις 15 Σεπτεμβρίου, να γίνει το απόλυτο σημείο αναφοράς, ακόμη μεγαλύτερη και πιο ελκυστική.

Τιμώμενη χώρα η Ινδία

Η Ινδία αναμένεται να καταταγεί ανάμεσα στις τρεις κορυφαίες οικονομικές δυνάμεις στον κόσμο κατά τα επόμενα 10-15 χρόνια, αξίζει δε να σημειωθεί ότι στη χώρα αντιστοιχεί το 55% της παγκόσμιας IT-BPM (Information TechnologyBusiness Process Management) outsourcing επιχειρηματικής δραστηριότητας για το οικονομικό έτος 2018 (ύψους 185-190 δισ. δολ. US), ενώ αποτελεί τον μεγαλύτερο προμηθευτή γενόσημων φαρμάκων στον κόσμο. Μια πρόγευση της συμμετοχής της Νέας Ινδίας ως τιμώμενης χώρας έδωσε το δείπνο που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της έκθεσης Detrop, που ήταν αφιερωμένο στην ινδική κουζίνα. Η γαστρονομική εκδήλωση έλαβε χώρα παρουσία της Ινδής πρέσβη, Shamma Jain, ενώ συμμετείχαν φορείς της Θεσσαλονίκης, εκθέτες και συνεργάτες. Εξαιρετικά καρποφόρες υπήρξαν οι δύο αποστολές που πραγματοποίησε η διοίκηση της ΔΕΘHelexpo στην ασιατική χώρα. Κατά τη διάρκεια αυτών, ολοκληρώθηκαν με επιτυχία επαφές με κυβερνητικούς και οικονομικούς παράγοντες της Ινδίας, αλλά και με εκπροσώπους της βιομηχανίας του Bollywood, πάντα με επίκεντρο την ινδική συμμετοχή στην 84η ΔΕΘ. Η υψηλή τεχνολογία, η καινοτομία, η γεωργία και ο τουρισμός αποτελούν ορισμένους από τους τομείς κοινού ενδιαφέροντος ανάμεσα στις δύο χώρες. Στο πλαίσιο αυτό, ινδικές επιχειρήσεις και φορείς θα πραγματοποιήσουν επαφές με αντίστοιχες ελληνικές επιχειρήσεις, με στόχο τη δημιουργία εμπορικών σχέσεων.

Επιχειρηματική πλατφόρμα για την αναβάθμιση των σχέσεων Ινδίας-Ελλάδας Στην παρουσίαση της 84ης ΔΕΘ σε εκπροσώπους του διπλωματικού σώματος στην Αθήνα, η υφυπουργός Εσωτερικών Τομέα Μακεδονίας

αφιέρωμα

Ο θεσμός της Τιμώμενης Χώρας ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990, με πρώτη χώρα την Κίνα. Η σύσφιξη των οικονομικών, εμπορικών, αλλά και πολιτιστικών, επαφών μεταξύ της εκάστοτε τιμώμενης χώρας και της Ελλάδας βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο της ΔΕΘ. Η Ινδία «παίρνει τη σκυτάλη» από τις ΗΠΑ, που τιμήθηκαν πέρσι, για να προσθέσει το δικό της «στίγμα» στο σημαντικότερο εκθεσιακό γεγονός της χώρας. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες αγορές του κόσμου και μια ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομική και επενδυτική υπερδύναμη.

και Θράκης, κ. Ελευθερία Χατζηγεωργίου, επεσήμανε: «Μια Νέα Ινδία της τεχνολογίας και της ανάπτυξης τίθεται στο επίκεντρο της 84ης ΔΕΘ και συμβαδίζει με μια Νέα Ελλάδα». Η ίδια τόνισε ότι «ήδη από τα τέλη του προηγούμενου έτους οι επαφές της διοίκησης της ΔΕΘ HELEXPO με ένα πλήθος ινδικών κυβερνητικών εκπροσώπων, εμπορικών και βιομηχανικών επιμελητηρίων, οικονομικών και επιχειρηματικών ομίλων, αλλά και πολιτισμικών παραγόντων που φθάνουν μέχρι τη βιομηχανία του Bollywood, προμηνύουν το μέγεθος της προσπάθειας που καταβάλλεται για ένα δυναμικό παρόν, που θα προάγει τις σχέσεις των δύο χωρών και θα φωτίσει έναν νέο δρόμο των Ινδιών». Από την πλευρά της, η πρέσβης της Ινδίας στην Ελλάδα, κ. Shamma Jain, τόνισε πως η Ινδία θα καταταχθεί ανάμεσα στις τρεις κορυφαίες οικονομικές δυνάμεις στον κόσμο τα επόμενα 10-15 χρόνια. «Είναι αυτή η Νέα Ινδία η οποία θα προβληθεί στην 84η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Η Ινδία, στην οποία αντιστοιχεί το 55% της παγκόσμιας IT-BPM (InformationTechnology-Business Process Management) outsourcing επιχειρηματικής δραστηριότητας για το οικονομικό έτος 2018 (ύψους 185-190 δισ. δολ. US) και που αποτελεί τον μεγαλύτερο προμηθευτή γενόσημων φαρμάκων στον κόσμο (καλύπτοντας το 40% της ζήτησης γενοσήμων των ΗΠΑ, καθώς και το 25% της συνολικής ζήτησης για φάρμακα

Με περισσότερους από 283.000 επισκέπτες στην προηγούμενη διοργάνωση, φιλοδοξεί και φέτος, από τις 7 έως τις 15 Σεπτεμβρίου, να γίνει το απόλυτο σημείο αναφοράς, ακόμη μεγαλύτερη και πιο ελκυστική.

ΧΡΗΜΑ 71

αφιέρωμα

στο Ηνωμένο Βασίλειο), θα είναι παρούσα στη ΔΕΘ του 2019 με ινδικές εταιρείες στον τομέα της πληροφορικής και του φαρμάκου» επεσήμανε η κ. Shamma Jain. Εξίσου δυναμικό «παρών» θα δώσουν στην 84η ΔΕΘ εταιρείες από μια ευρεία γκάμα άλλων σημαντικών τομέων της οικονομίας, όπως ναυτιλία, (logistics και τοποθέτηση πληρωμάτων πλοίων), τεχνολογίες διαστήματος, γεωργία και τρόφιμα, τουρισμός, engineering και υποδομές, εξαρτήματα αυτοκινήτων, υφαντουργία κ.λπ. Ο πρόεδρος της ΔΕΘ HELEXPO, κ. Τάσος Τζήκας, δήλωσε πως το περίπτερο της τιμώμενης χώρας αποτελεί το επίκεντρο του ενδιαφέροντος σε κάθε ΔΕΘ, ενώ ήδη διαφαίνεται μεγάλο ενδιαφέρον συμμετοχής στην 84η ΔΕΘ από ινδικές επιχειρήσεις, οι οποίες θα αναβαθμίσουν σημαντικά τις διμερείς σχέσεις.

ΕΒΕΘ: Ζωηρό ενδιαφέρον επιχειρήσεων για συμμετοχή στην 84η ΔΕΘ Ζωηρό είναι το ενδιαφέρον των επιχειρήσεων-μελών του ΕΒΕΘ να συμμετάσχουν, με επιδότηση του επιμελητηρίου, στην 84η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. 72

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Η υψηλή τεχνολογία, η καινοτομία, η γεωργία και ο τουρισμός αποτελούν ορισμένους από τους τομείς κοινού ενδιαφέροντος ανάμεσα στις δύο χώρες. Στο πλαίσιο αυτό, ινδικές επιχειρήσεις και φορείς θα πραγματοποιήσουν επαφές με αντίστοιχες ελληνικές επιχειρήσεις, με στόχο τη δημιουργία εμπορικών σχέσεων.

Ήδη έχει καλυφθεί το 70% του συνολικού διαθέσιμου εμβαδού, ενώ για την επιλογή των επιχειρήσεων που θα επιδοτηθούν θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας. Με «κληρονομιά» την ιδιαίτερα επιτυχημένη συμμετοχή του σε πολλές διοργανώσεις της Διεθνούς Έκθεσης, το ΕΒΕΘ δίνει το «παρών» στη φετινή Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, επιδοτώντας τις επιχειρήσεις-μέλη του προκειμένου να συμμετάσχουν στη ΔΕΘ, τα βασικά γνωρίσματα της οποίας είναι η εξωστρέφεια, η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία. Στο πλαίσιο αυτό, το ΕΒΕΘ αποφάσισε την ενοικίαση μεγάλου εκθεσιακού χώρου στο περίπτερο 16, καθαρού εμβαδού 740 τ.μ. προκειμένου να στεγάσει επιχειρήσεις-μέλη του, από όποιον κλάδο κι αν προέρχονται, δίνοντας τη δυνατότητα να διαθέσουν τα προϊόντα τους προς πώληση στον χώρο της έκθεσης, με την προϋπόθεση να τηρήσουν όλες τις προβλεπόμενες από τον Νόμο διαδικασίες. Σημειώνεται ότι για τις επιχειρήσεις που ανταποκρίθηκαν μέχρι και την Παρασκευή 12 Ιουλίου 2019 ίσχυσε προνομιακό κόστος συμμετοχής, ενώ από τη Δευτέρα 15 Ιουλίου 2019 υπήρξε επιβάρυνση 10%.

Οι ενότητες της φετινής ΔΕΘ Η διοργάνωση της 84ης ΔΕΘ αποτελείται από 7 θεματικές ενότητες, που είναι οι παρακάτω:

αξιοποιούν εναλλακτικές μορφές καυσίμων (υγραέριο-φυσικό αέριο-ηλεκτρισμός). Exclusive Hair, Beauty & Fashion

“Digital Greece” Theme Park Το θεματικό πάρκο «Ψηφιακή Ελλάδα» συγκεντρώνει εκατοντάδες startups, αποτελώντας μια πρωτοβουλία του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης και της ΔΕΘ HELEXPO. Πάνω από 100 startups από τον ευρύτερο χώρο της ψηφιακής τεχνολογίας, των πολιτιστικών-δημιουργικών βιομηχανιών, του οπτικοακουστικού τομέα, των ψηφιακών παιχνιδιών, της δημιουργίας animation κ.ά., παρουσιάζουν τις ιδέες, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Το θεματικό πάρκο «Ψηφιακή Ελλάδα» πλαισιώνεται και από ανοιχτές στο κοινό συζητήσεις και ομιλίες από επαγγελματίες του χώρου και ειδικούς αναλυτές. Η 84η ΔΕΘ συνδέει τους ανθρώπους της μηχανοκίνησης Θα παρουσιάσει νέα μοντέλα αυτοκινήτων και μηχανών, εταιρείες καυσίμων και λιπαντικών, εξοπλισμούς συνεργείων και ανταλλακτικών, συστήματα ασφαλείας, multimedia και car audio. Παράλληλα, συμμετέχουν και επιχειρήσεις που

Αφιερωμένο στην ομορφιά και στη μόδα. Νέοι Έλληνες σχεδιαστές και έμπειροι makeup artists θα παρουσιάσουν ζωντανά body painting, και όχι μόνο, δημιουργώντας έτσι τις καλύτερες προϋποθέσεις για την πιο όμορφη έκθεση μέσα στη ΔΕΘ. Γαστρονομία Με επίκεντρο τον παραγωγό, θα πραγματοποιηθούν μια σειρά από εκδηλώσεις και events που θα προωθούν τα ελληνικά προϊόντα σε όλους τους επισκέπτες, αναδεικνύοντας γεύσεις και νοστιμιές από όλη τη χώρα, με στόχο την ανάδειξη των προϊόντων της ελληνικής γης στο ευρύ κοινό. AKADEMIA-Θεματικό αφιέρωμα για την εκπαίδευση και τις ευκαιρίες σταδιοδρομίας Αποτελεί σημείο συνάντησης της εκπαιδευτικής κοινότητας στην 84η ΔΕΘ. Στο αφιέρωμα συμμετέχουν δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς, επιχειρήσεις και ιδρύματα που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της εκπαίδευσης. Οι επισκέπτες μπορούν να ενημερωθούν για νέες δράσεις, καινοτόμες ιδέες, εκπαιδευτικά προγράμματα, επιλογές διασύνδεσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ευκαιρίες καριέρας, πιστοποίηση γνώσεων, συμβουλευτικές υπηρεσίες σταδιοδρομίας κ.ά.

Ενέργεια Στο αφιέρωμα θα παρουσιαστούν καινοτόμες λύσεις με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας, σε συνδυασμό με την υψηλότερη δυνατή απόδοση, ολοκληρωμένες εφαρμογές και «καθαρές» τεχνολογίες. Οι επισκέπτες της 84ης ΔΕΘ θα έχουν τη δυνατότητα να δουν από κοντά φωτοβολταϊκά συστήματα τελευταίας τεχνολογίας για τη βέλτιστη εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας και πρωτοποριακά προϊόντα θέρμανσης-ψύξης με χρήση βιομάζας, παρόχους ενέργειας, τεχνολογίες περιβάλλοντος και συστήματα διαχείρισης αποβλήτων και ανακύκλωσης. Ακόμη, ενημερωτικά φόρουμ και εκδηλώσεις, που μπορούν να παρακολουθήσουν όλοι οι επισκέπτες της ΔΕΘ, θα εστιαστούν σε θέματα αστικού περιβάλλοντος, περιβαλλοντικής προστασίας και εξοικονόμησης ενέργειας. Music Events Τα Music Events προσδίδουν τη νότα της ψυχαγωγίας στη ΔΕΘ. Κάθε βράδυ, στις 21:30, στη μουσική σκηνή κάτω από το Τόξο της ΔΕΘ, τα Music Events προσκαλούν τους δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες της έκθεσης σε μια μεγάλη γιορτή. Κορυφαία ονόματα της ελληνικής μουσικής ανεβαίνουν στη σκηνή, ικανοποιώντας τις μουσικές προτιμήσεις όλων των ηλικιών από τις δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες της έκθεσης. Πραγματοποιούν μια μεγάλη γιορτή, κάθε βράδυ, κάθε μέρα. • • • ΧΡΗΜΑ 73

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

άρθρο

Ευρωπαϊκές προδιαγραφές, πρότυπα ποιότητας και ικανό μάνατζμεντ θα καθορίσουν τους νέους ηγέτες του κλάδου

βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας μετά την ύφεση και η προσδοκώμενη ανάπτυξη στα επόμενα χρόνια προοιωνίζονται την ανάκαμψη της αγοράς επίπλου, η οποία μαζί με τον οικονομικά συνδεδεμένο κλάδο του ξύλου αποτελούν μια βιομηχανία η οποία βρέθηκε στη δίνη της κρίσης. Οι μηχανισμοί μετάδοσης της κρίσης και οι επιπτώσεις της στις επιδόσεις των επιχειρήσεων έχουν αποτελέσει αντικείμενο μελετών που κατέδειξαν την ανάγκη αλλαγής του επιχειρηματικού μοντέλου, ειδικά στην περίπτωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, προκειμένου αυτές να καταστούν βιώσιμες σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο και ανταγωνιστικό περιβάλλον. Εξάλλου, όπως αναφέρει ο κ. Tάσος Ιατρού, επικεφαλής μίας από τις λιγοστές ελληνικές επιπλοποιίες που στάθηκαν όρθιες στην κρίση, της Iatrou Furniture (που διατηρεί εγκαταστάσεις στη Λεωφ. Μεσογείων 189), πέραν της κρίσης των τελευταίων ετών, ο κλάδος υπέστη καθίζηση όταν σταμάτησε η οικιστική ανάπτυξη, ενώ η ζήτηση στο έπιπλο άλλαξε ριζικά με την κρίση από το 2008. Από το 2009, η πτώση ήταν συνεχής, με ενδεικτικό το 2012, όπου η –σχεδόν– μηδενική ζήτηση οδήγησε σε πτώση πωλήσεων στις επιχειρήσεις του κλάδου επίπλου, που έφτασε στο 70%. Αν εξετάσουμε τις επιπτώσεις της κρίσης σε όλη τη διάρκειά της, διαπι-

στώνουμε ότι μόλις στο 10% των επιχειρήσεων οι επιπτώσεις ήταν πιο ήπιες, και εκεί συναντάμε, ως επί το πλείστον, βιοτεχνίες με τζίρο κάτω από 1 εκατ. ευρώ, γεγονός που καταδεικνύει ότι η ύφεση είχε αρνητικό αντίκτυπο σε όλο το εύρος της αγοράς και στις μεσαίου και μεγάλου μεγέθους εταιρείες. Μετά από αυξομειώσεις στην αξία της αγοράς, τα πρόσφατα χρόνια πλέον, η κατάσταση δείχνει να έχει βελτιωθεί. Κι αν αναζητήσει κανείς τις πολιτικές αντιμετώπισης της κρίσης, διαπιστώνει ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις στράφηκαν σε περικοπή λειτουργικών εξόδων, μείωση τιμών, αλλά και περιορισμό δαπανών για διαφήμιση. Το μείγμα που ακολούθησαν οι «παίκτες» που κατάφεραν να βγουν πιο δυνατοί από την κρίση ήταν οι έξυπνες διαφημίσεις, η επανεξέταση της επιχειρησιακής τους βάσης, η εξοικονόμηση σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας της επιχείρησης, η εστίαση στην ποιότητα για την παράδοση του καλύτερου δυνατού προϊόντος και η υιοθέτηση πλαισίου πειθαρχίας, ηθικής και αξιών στο εσωτερικό της εταιρείας. Η εξωστρέφεια της βιομηχανίας ξύλου –ως μέτρο αντιμετώπισης των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης– έφερε επίσης κάποια αποτελέσματα, ενώ οι εταιρείες επίπλου που κατάφεραν να επιβιώσουν επένδυσαν σε νέες συνεργασίες και tailor-made προϊόντα, αναβαθμίζοντας τις υπηρεσίες τους. Στην περίπτωση της Iatrou, για παράδειγμα, η βιωσιμότητα βασίζεται σε ένα μείγμα που συνδυάζει την εμπειρία του κατασκευαστικού και του εμπορικού τομέα μαζί με συνεργασίες με καταξιωμένους οίκους, όπως Cattelan, Arper, αλλά και μπράντες όπως Riva 1920, Cattelan Italia, Bonaldo, Arper, Gruppo Tomasella Italia κ.ά. Αν και διαπιστώνεται ότι οι μικρού μεγέθους επιχειρήσεις, αρκετές οικογενειακές, με ιδιόκτητες εγκαταστάσεις, είναι πιο ευέλικτες στη λήψη αποφάσεων και στην αλλαγή στρατηγικής, είναι προφανές ότι οι μεγαλύτερες έχουν κάποια πλεονεκτήματα σε θέματα χρηματοδότησης και στρατηγικών συμμαχιών με διεθνείς επενδυτές και πιθανόν ανάληψης μεγαλύτερων έργων. Αυτό που διαφοροποιεί τους ηγέτες όμως είναι η προσήλωση στην ποιότητα. Εξάλλου η υψηλή ποιότητα είναι αυτή που οι καταναλωτές –μια μερίδα τους τουλάχιστον– είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν σε υψηλές τιμές. Εν κατακλείδι, η οικονομική κρίση δημιούργησε μια σημαντική ευκαιρία για τον μετασχηματισμό του κλάδου, με ανάπτυξη συγκριτικών πλεονεκτημάτων για τις επιχειρήσεις ξύλου και επίπλων έναντι του ανταγωνισμού. Οι πολιτικές για την αντιμετώπιση προκλήσεων συνοψίζονται σε: εξυπηρέτηση πελατών, ανάπτυξη σχέσεων με τους πελάτες, ανάπτυξη προϊόντων υψηλής ποιότητας, έμφαση στην καινοτομία, χρήση νέων τεχνολογιών, υιοθέτηση προτύπων ποιότητας και ευρωπαϊκών προδιαγραφών, διατήρηση των τιμών σε «ρεαλιστικά επίπεδα», στενή παρακολούθηση των διαφόρων τμημάτων της επιχείρησης, στρατηγικό σχεδιασμό και ικανή διοίκηση. • • • ΧΡΗΜΑ 75

po rt al

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΤΟ

Οι αλλαγές που φέρνει το σχήμα Public-Media Markt Από τις αρχές του 2019, δύο ήταν τα βασικά θέματα συζήτησης για όσους ασχολούνται με τον χώρο της λιανικής πώλησης ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών: οι συζητήσεις για τη «συνένωση» δυνάμεων των Public και Media Markt καθώς και η επικείμενη είσοδος του Πλαισίου στις «λευκές» ηλεκτρικές συσκευές. Με τις δύο αυτές κινήσεις να έχουν ολοκληρωθεί, ο κλάδος βρίσκεται σε μια νέα φάση, με τρεις μεγάλους «παίκτες» (Κωτσόβολο, Public-Media Markt, Πλαίσιο), οι οποίοι υπολογίζεται ότι ελέγχουν σχεδόν το 60-70% της συνολικής αγοράς, που εκτιμάται περίπου στα 2 δισ. ευρώ, συνυπολογίζοντας και τα είδη ψυχαγωγίας και γραφείου.

Στη νέα εταιρεία η πλευρά του ομίλου Olympia, που είναι ο μέτοχος των Public, θα έχει το 75% και θα ασκεί τη διοίκηση, και το υπόλοιπο 25% θα ανήκει στη γερμανική Media Saturn Holding, η οποία μέσω της συγκεκριμένης συμφωνίας βρήκε τη διέξοδο που αναζητούσε από την εμπλοκή της στην Ελλάδα, που δεν είχε πάει και πολύ καλά. Πρόκληση θα είναι και η διαχείριση 67 φυσικών καταστημάτων στην Ελλάδα και την Κύπρο, όπου οι επικαλύψεις είναι μικρές, αλλά είναι σίγουρα ενδιαφέρον το ότι υπάρχει πληθώρα formats καταστημάτων το εμβαδόν των οποίων κινείται από 100 έως 4.000 τ.μ.

▶▶▶ Η Λάμψα επενδύει περισ-

ζομένων της ΑΤΕ και είχε μεν αρχικά χρήση ξενοδοχείου, ωστόσο στη συνέχεια φιλοξένησε τα γραφεία της Αγροτικής Τράπεζας. Υπενθυμίζεται ότι για το King’s Palace ο όμιλος Λάμψα έχει έρθει ήδη σε συμφωνία με τον διεθνή ξενοδοχειακό όμιλο της Accor προκειμένου η νέα μονάδα να λειτουργήσει υπό το brand ΜGallery.

σότερα από 22 εκατ. ευρώ για το King’s Palace στο Σύνταγμα

Στις σελίδες αυτές θα βρείτε τους τίτλους ειδήσεων και άρθρων που έχουν δημοσιευθεί τον τελευταίο μήνα στο portal

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Είναι μία από τις πολυαναμενόμενες ξενοδοχειακές αφίξεις στην περιοχή του Συντάγματος, που αναμένεται να δώσει μεγαλύτερο «αέρα» πολυτέλειας στην «καρδιά» της ελληνικής πρωτεύουσας. Ο λόγος για το νέο 5 αστέρων King’s Palace του ομίλου Λάμψα, για το οποίο βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη αυτήν τη στιγμή οι εργασίες κατασκευής, με στόχο η νέα μονάδα να λειτουργήσει τον Απρίλιο του 2020 για την επόμενη θερινή σεζόν. Οι δυσκολίες για την ανακατασκευή του κτηρίου επί της οδού Κριεζώτου σε συνδυασμό και με τις αυξημένες απαιτήσεις-προδιαγραφές για τη μετατροπή του σε μονάδα 5 αστέρων έχουν ανεβάσει τον προϋπολογισμό σε επίπεδα άνω των 22 εκατ. ευρώ, έναντι του ποσού των 17-18 εκατ. ευρώ που υπολογιζόταν αρχικά. Το ακίνητο είναι ιδιοκτησίας του Αλληλοβοηθητικού Ταμείου Πρόνοιας Πρώην Εργα-

▶▶▶ Ξεκίνησε το πιλοτικό 5G

δίκτυο της Wind στην Καλαμάτα

Το πρώτο πιλοτικό δίκτυο 5G της Wind στην Καλαμάτα ξεκίνησε και επίσημα τη λειτουργία του, με τους πολίτες και τους επισκέπτες της πόλης να έχουν τη δυνατότητα να πάρουν μια πρώτη γεύση των δυνατοτήτων της 5ης γενιάς κινητής τηλεφωνίας. Το πιλοτικό δίκτυο της Wind καλύπτει την κεντρική πλατεία της πόλης και σημεία ενδιαφέροντος όπως το Δημαρχείο, το Πνευματικό Κέντρο, το Μέγαρο Χορού Καλαμάτας κ.ά. Με 5G καλύπτεται πιλοτικά και το ξενοδοχείο Filoxenia του ομίλου Grecotel στην παραλία της πόλης, εγκαινιάζοντας μια

Intelligence, not just news.

εντελώς νέα εμπειρία επικοινωνίας για τους επισκέπτες, Έλληνες και ξένους. ▶▶▶ Νέο κατάστημα Starbucks στην πλατεία Συντάγματος, εντός του Public

▶▶▶ Barilla Hellas: Επενδύσεις 4 εκατ. το 2019-Έτοιμα τα σχέδια για επέκταση του εργοστασίου

ρίνη, Μύκονο, Κέρκυρα, όπως και του «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης. ▶▶▶ Πρώτη η Ελλάδα για τους Βαλκάνιους τουρίστες

Με το άνοιγμα του καταστήματος αυτού, η οικογένεια των Starbucks, που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα από το 2002, μεγαλώνει, αποκτώντας ολοένα και περισσότερα καταστήματα σε κεντρικά σημεία αστικών πόλεων και δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της χώρας. Στο πιο πολυσύχναστο σημείο της πόλης, τα Starbucks, στην οδό Καραγιώργη Σερβίας 1 & πλατεία Συντάγματος, υποδέχονται αυτό το καλοκαίρι τους λάτρεις του καφέ και υπόσχονται να μοιραστούν μαζί τους το πάθος, την αγάπη, τη δεξιοτεχνία αλλά και την τεχνογνωσία τους γύρω από τον καφέ, προσφέροντας σε όλους τους πελάτες μοναδικές στιγμές απόλαυσης μέσα από μια ολοκληρωμένη εμπειρία καφέ. Το νέο κατάστημα Starbucks είναι μόλις 109 τ.μ. (ισόγειο και εξωτερικό καθιστικό) και αποτελεί ένα μικρό «διαμάντι» στην καρδιά της πόλης, καθώς έχει διακοσμηθεί με απόλυτο σεβασμό στο ιστορικό κτήριο της πλατείας Συντάγματος.

Νέες επενδύσεις, ύψους τουλάχιστον 4 εκατ. ευρώ, θα υλοποιήσει η Barilla Hellas το 2019, για την κατασκευή νέας γραμμής καινοτόμου συστήματος συσκευασίας. Την ίδια στιγμή, η διοίκηση της εταιρείας έχει στα συρτάρια της έτοιμο σχέδιο για την επέκταση –με διπλασιασμό της παραγωγής– του εργοστασίου στον Βόλο, μόλις η αύξηση της ζήτησης το επιβάλει. Εντός του 2018, ολοκληρώθηκε τετραετές επενδυτικό πλάνο (2015-2018), συνολικής δαπάνης 8,4 εκατ. ευρώ, για την τεχνολογική αναβάθμιση του εργοστασίου στη Θήβα, την παραγωγή νέων προϊόντων και τη βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της εγκατάστασης, που κατέγραψε μείωση της τάξης του 3,8% όσον αφορά στις εκπομπές CO2 και μείωση της τάξης του 5% στην κατανάλωση νερού. Αντίστοιχα, ως συνέπεια του επενδυτικού προγράμματος, το 2018, ο μύλος στον Βόλο έγινε ο πρώτος μύλος στην Ελλάδα με πιστοποίηση διαχείρισης ενέργειας, που αναμένεται να αποδώσει εξοικονόμηση άνω των 1.000 ΜWh τον χρόνο.

▶▶▶ Η Nürnberg Messe απορ-

▶▶▶ Fraport: Σε δύο χρόνια

▶▶▶ Η Tetra Pak γίνεται η

Ολοκληρώθηκε και επισήμως η στρατηγική συμφωνία μεταξύ του εκθεσιακού οργανισμού Nürnberg Messe και της Forum AE, της μεγαλύτερης εταιρείας διοργάνωσης εκθέσεων στην Ελλάδα. Η εξαγορά της Forum ΑΕ από έναν από τους μεγαλύτερους εκθεσιακούς οργανισμούς της Γερμανίας αποδεικνύει την εμπιστοσύνη της κραταιάς γερμανικής οικονομίας στο υγιές ελληνικό επιχειρείν, καθώς και στην τεράστια δυναμική του εκθεσιακού κλάδου της χώρας μας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Forum AE, με την ένταξή της στο δίκτυο του Nürnberg Messe Group, αποτελεί τη μεγαλύτερη θυγατρική εταιρεία του γερμανικού κολοσσού σε παγκόσμιο επίπεδο.

«Σε δύο καλοκαίρια θα είναι έτοιμα και τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια στην Ελλάδα», σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Fraport Greece, Αλεξάντερ Τσίνελ. «Νέοι χώροι check-in, νέα εστιατόρια, καινούργια εμπορικά καταστήματα, νέα τέρμιναλ», είπε στη Welt αναφερόμενος στο τι αλλάζει στα αεροδρόμια. Σταδιακά, φέτος, ολοκληρώνονται τα έργα αναβάθμισης και επέκτασης στα αεροδρόμια της Σάμου, της Μυτιλήνης, της Ρόδου, της Σκιάθου, του Ακτίου και της Κεφαλονιάς. Το πρόγραμμα αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των υποδομών θα ολοκληρωθεί το 2021 με την παράδοση των νέων αεροδρομίων σε Κω, Σαντο-

Η Tetra Pak ανακοίνωσε πως πελάτες της στην Ευρώπη ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν χάρτινα καλαμάκια στις συσκευασίες της. Αυτή η κίνηση καθιστά την Tetra Pak την πρώτη εταιρεία χάρτινης συσκευασίας που θα παρέχει χάρτινα καλαμάκια για τις συσκευασίες της στην Ευρώπη. Επιπλέον, η εταιρεία ανακοίνωσε την πρόθεσή της να δημοσιεύσει και να μοιραστεί τις καινοτομίες γύρω από τα χάρτινα καλαμάκια, καθώς και τις περαιτέρω εξελίξεις, στηρίζοντας έτσι τη συνεργασία μεταξύ των εταιρειών του κλάδου για τη δημιουργία εναλλακτικών λύσεων στα πλαστικά καλαμάκια μίας χρήσης. • • •

ροφά τη Forum ΑΕ

έτοιμα τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια της Ελλάδας

Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση των προτιμήσεων των Βαλκάνιων τουριστών, και δη των επισκεπτών από τη Βουλγαρία, τη Σερβία, την Τουρκία, την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία. Μάλιστα, αυτός είναι κι ένας από τους λόγους για τους οποίους παραμένει χαμηλά η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη στη χώρα μας, δεδομένου του ότι οι Βαλκάνιοι τουρίστες, λόγω εισοδήματος, ξοδεύουν και λιγότερα. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ), τον μεγαλύτερο όγκο τουριστών από τους Βαλκάνιους δέχεται η χώρα μας από τη Βουλγαρία: Από το σύνολο των 6 εκατομμυρίων Βουλγάρων που ταξιδεύουν στο εξωτερικό, πάνω από τους μισούς επισκέπτονται τη χώρα μας, ξεπερνώντας τα 3,1 εκατομμύρια. Για τους Βούλγαρους οι τρεις κορυφαίοι προορισμοί στην Ελλάδα είναι η Κεντρική Μακεδονία, η Αν. Μακεδονία και Θράκη και η Δυτική Μακεδονία.

πρώτη εταιρεία συσκευασίας που παρουσιάζει χάρτινα καλαμάκια στην Ευρώπη

ΧΡΗΜΑ 77

ανάλυση

NETFLIX INC.

Τιμή Μετοχής 28 Ιουνίου 2019 Χρηματιστήριο (σε $)

Εταιρία Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Nasdaq, ΗΠΑ [Bloomberg Ticker: NFLX:US] [Reuters Ticker: NFLX.O] Κλάδος δραστηριότητας: Επικοινωνίες/Ψυχαγωγία

368,99 $

Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) Χρ. Αξία (σε εκατ. $) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) Συντελεστής Beta

437,22 161.329,79 10.247.297 1,399

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Πορεία Τιμής Μετοχής (Τελευταίο Έτος, σε $) 420,00

30.000.000

315,00

22.500.000

418,97 233,88 4,01% 36,19% -4,03%

Μέγ. 52 εβδ. ($) Χαμ. 52 εβδ. ($) Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο

210,00

15.000.000

105,00

7.500.000 0

0.00 25/6/18 8/8/18 21/9/18

5/11/18

20/12/18

6/2/19

22/3/19

7/5/19

20/6/19

Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance. Τιμή Μετοχής (σε $)

Όγκος συν/γών

ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ Η Netflix ιδρύθηκε το έτος 1997 με έδρα τις ΗΠΑ και αποτελεί ένα δίκτυο τηλεόρασης μέσω Internet. Η Εταιρεία λειτουργεί και δραστηριοποιείται μέσω των ακόλουθων 3 τομέων: Domestic streaming, International streaming and Domestic DVD. [Πηγή: Reuters]

Πορεία Τιμής Μετοχής & Δείκτη (Τελευταία 5 Έτη, Βάση = 100) Αποτελέσματα Α’ 3μήνου 2019 (Όμιλος, σε εκατ. $)

700

Q1 2019

Q1 2018

Κύκλος Εργασιών

4.521

22,16%

3.701

Μικτό Κέρδος

1.650

17,86%

1.400

Κέρδη προ Τόκων και Φόρων

459

2,80%

447

Κέρδη προ Φόρων

400

33,39%

300

Καθαρά Κέρδη μφδμ

344

18,59%

290

525

350

175

40 28/6/14

28/6/15

NASDAQ 100

28/6/16 Μετοχή

28/6/7

28/6/18

28/6/19

Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance.

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιριών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

• Για τις ανάγκες σύνταξης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων • Για την εξεύρεση της αξίας μιας επιχείρησης σε θέματα εξαγορών, συγχωνεύσεων και συμμετοχής στρατηγικού επενδυτή • Για θέματα φορολογικής συμμόρφωσης και για την ανάγκη ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίων

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες, Περίοδος 2013-2018 (Όμιλος, σε εκατ. $)

Πωλήσεις

Μικτά Κέρδη

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

P/BV (x)

EV / EBITDA (x)

ΔΑΝΕΙΑ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x)

ROE %

2013

4.375

1.257

171

112

1.435,3

121,0

582,6

0,37

2014

5.505

1.752

349

267

604,7

86,8

352,8

0,48

14%

2015

6.780

2.188

142

123

1.315,5

72,6

439,8

1,07

2016

8.831

2.573

261

187

864,2

60,2

373,2

1,26

2017

11.693

3.660

485

559

288,6

45,0

181,2

1,81

16%

2018

15.794

5.827

1.226

1.211

133,2

30,8

99,4

1,98

23%

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης, Περίοδος 2013-2018 ( Όμιλος, σε εκατ. $) 2013

2014

2015

2016

2017

2018

Πωλήσεις

4.375

5.505

6.780

8.831

11.693

15.794

Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.)

3.117

3.753

4.591

6.257

8.033

9.968

28,74%

31,83%

32,27%

29,14%

31,30%

36,89%

112

267

123

187

559

1.211

2,6%

4,8%

1,8%

2,1%

4,8%

7,7%

605

1.114

1.809

1.468

2.823

3.794

200

211

231

217

196

189

1.706

2.166

2.906

3.726

4.311

5.151

202

253

313

360

563

Μικτό Περιθώριο Κέρδους

Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους

Ταμειακά Διαθέσιμα

Ημέρες Αποθεμάτων

Ημέρες

Αποθέματα Ημέρες Πελατών

Ημέρες

Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών

Ημέρες

Προμηθευτές Operating Cycle

Ημέρες

200

211

231

217

196

189

Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος)

Ημέρες

190

191

211

199

180

168

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων. Έτος Ίδρυσης: 2002 ΧΡΗΜΑ 79

διά ταύτα. . s l o r t n o c l a it p a c ν ω τ η σ ρ ά η ;) ( ο ρ ω π ό ν ι θ Το φ Θα είναι μήνας του φθινοπώρου –όλο και περισσότερες ενδείξεις συντείνουν σε αυτό– όταν θα γίνει η πλήρης άρση των «κεφαλαιακών ελέγχων». Το πιθανότερο Οκτώβριο, το αργότερο Νοέμβριο, θα πέσει η αυλαία σε μία από τις «τραγωδίες» της μεταπολίτευσης, όπως αυτή εκτυλίχθηκε με το «κλείσιμο» των τραπεζών, τη φυγή κεφαλαίων, την επιβολή των capital controls. Σχεδόν 4 χρόνια θα έχει διαρκέσει ένα από τα πολλά παράδοξα που «γέννησε» η ελληνική κρίση. Αυτό της επιβολής ελέγχων στην κυκλοφορία χρήματος σε μια χώρα-μέλος της ΕΕ και της ευρωζώνης των «ανοιχτών συνόρων», όσον αφορά (τουλάχιστον) στο συγκεκριμένο ζήτημα/ πρόβλημα. Αναφορά στο τι και το γιατί δεν θα κάνω, ούτε εικοτολογίες και λοιπές μικροπολιτικές/κομματικές προεκτάσεις. Ει μη μόνον να δούμε ποια είναι τα βήματα που θα ακολουθηθούν μέχρι να φτάσουμε στην ολοκληρωτική απάλειψη ενός «μέτρου» που έφερε τη χώρα, την οικονομία, την κοινωνία, πολλά χρόνια πίσω. Ήδη, το πρώτο και πολύ βασικό βήμα έγινε με την κυβερνητική αλλαγή και τα πρώτα δείγματα γραφής για το πώς θα πορευτεί το «δίπολο» κυβέρνησης ΝΔ-αξιωματικής αντιπολίτευσης ΣΥΡΙΖΑ, και την προεξόφληση μιας ικανής περιόδου πολιτικής σταθερότητας. Η άρση της αβεβαιότητας, της ρευστότητας που δημιουργούσε το πολιτικό σκηνικό μέχρι τις ευρωεκλογές, η αυτοδύναμη κυβέρνηση κ.λπ. έχουν αμβλύνει σε θεαματικό βαθμό το λεγόμενο country risk. 80

Ιούλιος - Αύγουστος 2019

Ήδη, ο κεντρικός τραπεζίτης της χώρας, ο οποίος επιτέλους ξαναποκτά ομαλές σχέσεις με την κυβέρνηση, έχει τοποθετηθεί δημοσίως για αυτό το ζήτημα. Ο Γιάννης Στουρνάρας έχει ήδη ανακοινώσει πως θα εισηγηθεί την πλήρη άρση των capital controls. Το πότε και το πώς είναι τα επόμενα βήματα. Το Συμβούλιο Συστημικής Ευστάθειας αναμένεται να συνεδριάσει κάποια στιγμή, σε χρόνο εύλογο, προφανώς μετά τις 20-25 Αυγούστου, πιθανότατα πριν τη ΔΕΘ, και να εισηγηθεί στην κυβέρνηση αυτό για το οποίο έχει προϊδεάσει ήδη ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος. Από τη στιγμή που θα γίνει το συγκεκριμένο βήμα, τα επόμενα είναι σχεδόν... μονόδρομος. Το ΣΣΕ, στο οποίο συμμετέχουν από την ΤτΕ μέχρι την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, θα αποφασίσει, αφού προηγουμένως η ΤτΕ θα έχει διαβουλευτεί και εξασφαλίσει τη σύμφωνη γνώμη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, και θα εισηγηθεί ανάλογα προς την κυβέρνηση την ολοκληρωτική άρση των capital controls. Τώρα, θα προχωρήσει η άρση τον Σεπτέμβριο, τον Οκτώβριο; Ή το αργότερο τον Νοέμβριο; Λίγη σημασία έχει, καθώς έχει ήδη δρομολογηθεί το «κλείσιμο» μιας σελίδας «μαύρης» για την οικονομία και την επιχειρηματικότητα. Ακόμη ένα βήμα προς το «αυτονόητο», θα πω εγώ, και περιορίζομαι στο... διά ταύτα. Καθώς έχουμε αναγάγει την υλοποίηση των αυτονόητων σε μείζον εθνικό θέμα. Τέλος πάντων, ας γίνει κι έτσι...

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

¸ 7è ¢éïòçÀîöóè ¦éï ¦ìÜòè÷ áðÞ ¦ïôÛ 9-10-11

ÁÃ¶»µÄ¹ÃË

2019

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ & LOGISTICS

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΑΠΟΘΗΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ - SOFTWARE

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 15,00€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

☐ ΕΠΙΤΑΓΗ ☐ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ ΧΟΡΗΓΟI ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ∆ΙΟΡΓΑΝΩΣΗ

www.sce.gr | 210 9010040

ΥΠO ΤΗΝ ΑΙΓI∆Α

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΑΦΙΕΡΩΜΑ NPEs Οι προκλήσεις και τα οφέλη της αγοράς των 50 δισ. που τώρα «γεννιέται» ΧΡΗΜΑ τ.441/ 07-08.2019

Εύρεση και διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού Το πιο πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο των επιχειρήσεων

Γιάννης Κολοβός

Διευθύνων Σύμβουλος, Edenred Προτιμώ να θυσιάζω μερίδια αγοράς στον βωμό της ηθικής και υγιούς ανάπτυξης

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.441 / 07-08.2019 / € 6,00

Libra: Κρυπτονόμισμα ή ψηφιακό νόμισμα;