ΧΡΗΜΑ #442, Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019 by ethosMEDIA

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΧΡΗΜΑ τ.442/ 09-10.2019

ΑΓΟΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ Αλλάζει ο ενεργειακός χάρτης της χώρας

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣΥΠΟΔΟΜΕΣLOGISTICS

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

Στα «γρανάζια» της εφοδιαστικής αλυσίδας

S PO

21-0117

Ευάγγελος Μυτιληναίος

Πρόεδρος του Ομίλου MYTILINEOS

Ο Ευ. Μυτιληναίος άλλαξε τον χάρτη της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα Η νέα μονάδα φυσικού αερίου που δημιουργεί η MYTILINEOS μειώνει τις εισαγωγές ενέργειας και αυξάνει τις εξαγωγές. Οι Έλληνες, πλέον, δεν θα πληρώνουν, αλλά θα εισπράττουν.

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.442 / 09-10.2019 / € 6,00

Σε ανάκαμψη η αγορά τυχερών παιγνίων με την αρωγή της τεχνολογίας

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ-ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ Τ.Κ. ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΛΗ ΧΩΡΑ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε-ΜAIL ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ ΚΙΝΗΤΟ FAX ΑΦΜ* ΔΟΥ* * ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις-κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά... οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 15,00€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ☐ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA ΑΕ. Σημειώνετε πάντα το όνομά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψη κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

☐ ΕΠΙΤΑΓΗ ☐ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ *Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA SA, Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953 Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Αποδέχομαι πως τα προσωπικά μου στοιχεία θα τηρηθούν από την ETHOS MEDIA Εκδοτική-Συνεδριακή AE για τις ανάγκες αποστολής του περιοδικού ΧΡΗΜΑ, στο οποίο είμαι συνδρομητής. Η αποστολή του περιοδικού γίνεται μέσω εταιρείας διανομής ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail). Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με τα προσωπικά σας στοιχεία, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κ. Λαζαράκου Αναστασία, Σύμβουλο Διοίκησης, στο e-mail: lazarakou.n@ethosmedia.eu

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

εν αρχή...

Προϋπολογισμός με «μαξιλάρι ασφαλείας»

ε «μαξιλάρι ασφαλείας», έναντι του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ, κατατέθηκε τη Δευτέρα 7 Οκτωβρίου το προσχέδιο προϋπολογισμού 2020. Ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, μπορεί να διαβεβαίωνε, σε όλους τους τόνους και προς κάθε κατεύθυνση, πως δημοσιονομικό κενό για το 2020 δεν υπάρχει, κάτι που διεμήνυσε και προς τους δανειστές –προκειμένου να συμφωνηθούν τα μεγέθη στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, που στις Βρυξέλλες έπρεπε να σταλεί έως τις 15 Οκτωβρίου–, πλην όμως όλοι αυτοί οι υπολογισμοί και οι «ασκήσεις επί χάρτου» θα πρέπει να επιβεβαιωθούν στην πράξη, δηλαδή στην εκτέλεσή του. Η βασική μας ένσταση αφορά στο γεγονός ότι στο προσχέδιο δεν συνεκτιμώνται εξωγενείς παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε παρέκκλιση τον προϋπολογισμό 2020 σε σχέση με τους στόχους που τίθενται. Το ενθαρρυντικό είναι πως, σε γενικές γραμμές, πρόκειται για έναν προϋπολογισμό μετρημένο, λογικό και προς την κατεύθυνση της επιστροφής στα αυτονόητα, κάτι που, από τις πρώτες ημέρες της νέας κυβέρνησης, το banks.com.gr το «έκανε σημαία». Επιστροφή και υλοποίηση των αυτονόητων, και όντως αυτό το πνεύμα ενυπάρχει στο προσχέδιο. Υποθέτω πως στη διάρκεια των διαβουλεύσεων με τους δανειστές θα βελτιωθούν/ τροποποιηθούν ορισμένα σημεία που χρήζουν αλλαγών. Θα τα δούμε αυτά στην πορεία τελικής διαμόρφωσής του και ψήφισής του από την ελληνική Βουλή. Ο απερχόμενος κοινοτικός επίτροπος Πιέρ Μοσκοβισί επιβεβαίωσε μεν την ύπαρξη δημοσιονομικού κενού, ωστόσο εμφανίστηκε βέβαιος πως οι αποκλίσεις θα καλυφθούν σε σύντομο, εύλογο χρονικό διάστημα. Το θετικό για την Αθήνα και το οικονομικό επιτελείο είναι η αλλαγή στάσης αρκετών Ευρωπαίων αξιωματούχων, οι οποίοι τουλάχιστον τείνουν «ευήκοον ους» στις κινήσεις της κυβέρνησης που αφορούν στην ανασύνθεση του φορομείγματος, στην προσπάθεια της ελληνικής πλευράς για τη μείωση του υπερβολικού πρωτογενούς πλεονάσματος. Το ότι η νέα επικεφαλής της ΕΚΤ είναι –ή ήταν επί ημερών της στο ΔΝΤ– υπέρ της μείωσης του 3,5% είναι ένα ακόμη θετικό στοιχείο για την Αθήνα. Σε αυτό το πλαίσιο, το στοίχημα θα κριθεί στο κατά πόσον θα επιτευχθεί ο στόχος για την αύξηση των εσόδων και τη συγκράτηση των δαπανών (για το 2020), κάτι που εξαρτάται από το αποτέλεσμα της εφαρμογής εναλλακτικών μέτρων, όπως για παράδειγμα τη διεύρυνση της φορολο-

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

γικής βάσης μέσω της αύξησης της χρήσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών και την επέκταση του συστήματος των αντικειμενικών αξιών σε 7.000 περιοχές, όπου μέχρι σήμερα δεν ισχύουν. Το δεύτερο, που αποτελεί και προτεραιότητα της Αθήνας, αλλά και των Βρυξελλών και της Φραγκφούρτης, αφορά στο τραπεζικό πρόβλημα και σχετίζεται με το δυσθεώρητο ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων/ανοιγμάτων, μέτωπο στο οποίο το τελευταίο διάστημα προκύπτουν είτε μη αποτελεσματική συννενόηση μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών είτε επιφυλακτικότητα από funds, κυρίως αμερικανικά, για το κατά πόσον το σχέδιο ΤΧΣ/JP Morgan θα έχει τα αναμενόμενα οφέλη και πρόοδο σε εύλογο χρονικό διάστημα. Εικόνα θα έχει η αγορά από τη στιγμή που θα δοθεί το “ok” των Βρυξελλών και της DG Comp για το «ειδικού σκοπού όχημα» του Ταμείου και στη συνέχεια την εφαρμογή του. Το θέμα μόνο απλό δεν είναι, κατά πως φάνηκε στις διαπραγματεύσεις Eurobank-PIMCO, αλλά και στις σχέσεις τραπεζιτών-υφ. Οικονομικών. Το τρίτο, βεβαίως, είναι ο διεθνής παράγων, και από τη διολίσθηση της ευρωπαϊκής οικονομίας σε χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης και από τις κινήσεις Τραμπ, μέτωπα που μακάρι –για το μέλλον των παιδιών μας– να μην επιβαρυνθούν δραματικά μέσα στο 2020. Οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, τον Νοέμβριο του 2020, καθιστούν αρκετούς αναλυτές και παράγοντες συγκρατημένα αισιόδοξους πως ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν θέλει να πάει σε εκλογές με τη Wall Street σε διόρθωση και τις αγορές ομολόγων/επιτοκίων σε αναταραχή.

Κ.Μ. Γελαντάλις

NM ASSET MANAGEMENT ADVISORS “We are engaged in your success”

ΧΡΗΜΑ 3

6 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Η παρακαταθήκη Ντράγκι στη Λαγκάρντ

ΑΓΟΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ-ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ Αλλάζει ο ενεργειακός χάρτης της χώρας

26 BANKING TECHNOLOGY

Οι αλλαγές που φέρνουν οι ψηφιακές τεχνολογίες στον τραπεζικό κλάδο

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΧΡΗΜΑ

τ.442/09-10 2019

τ.442/ 09-10.2019

ΑΓΟΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ

Ευάγγελος Μυτιληναίος

Αλλάζει ο ενεργειακός χάρτης της χώρας

34 ~ ΑΓΟΡΑ ΤΥΧΕΡΩΝ ΠΑΙΓΝΙΩΝ

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣΥΠΟΔΟΜΕΣLOGISTICS

Σε ανάκαμψη η αγορά τυχερών παιγνίων με την αρωγή της τεχνολογίας

Η νέα μονάδα φυσικού αερίου που δημιουργεί η MYTILINEOS μειώνει τις εισαγωγές ενέργειας και αυξάνει τις εξαγωγές. Οι Έλληνες, πλέον, δεν θα πληρώνουν, αλλά θα εισπράττουν.

SS POS RE

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ 563

Πρόεδρος του Ομίλου MYTILINEOS

Ο Ευ. Μυτιληναίος άλλαξε τον χάρτη της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα

ISSN 1105-0470

Στα «γρανάζια» της εφοδιαστικής αλυσίδας

42 ~ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ-ΥΠΟΔΟΜΕΣ-LOGISTICS

S PO

21-0117

Στα «γρανάζια» της εφοδιαστικής αλυσίδας

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY

62 ~ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Greek Corporate Governance Summit 02 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ: Προϋπολογισμός με «μαξιλάρι ασφαλείας» 78 ~ ΑΝΑΛΥΣΗ VRS: CAMPARI 80 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ: Από πρωτοπόρος... ουραγός

ΧΡΗΜΑ

τεύχος Σεπτεμβρίου - Οκτωβρίου 2019

ISSN 1105-0470

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T: 210 9984950, | Φ: 210 9984953 E: press-banks@ethosmedia.eu

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΣΎΝΤΑΞΗΣ Χρήστος Κώνστας konstas.c@ethosmedia.eu ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚTΗΣ Κυρέλα Πέτρου petrou.k@ethosmedia.eu ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Κ.Μ. Γελαντάλις banks-press@ethosmedia.eu Σπύρος Κανιούρας kaniouras.s@ethosmedia.eu Δημήτρης Μαλλάς dmallas@gmail.com Στεφανία Σούκη stefaniasouki@gmail.com

Έλενα Ερμείδου ermeidou.e@ethosmedia.eu

MARKETING & MAGAZINE COORDINATOR Αλεξάνδρα Λυμπέρη lyberi.a@ethosmedia.eu

KEY ACCOUNT MANAGER Ράντω Μανώλογλου manologlou.r@ethosmedia.eu

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Γιούλη Μουτεβελή mouteveli.g@ethosmedia.eu

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu

YΠΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

DATABASE MARKETING Νίκος Αθανασίου athanasiou.n@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Θοδωρής Αναγνωστόπουλος Shutterstock

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Kωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ Έλενα Χαραλάμπους zoegraph@gmx.net

Βάιος Κρόκος krokos.v@ethosmedia.eu

Τάκης Πουρναράκης banks-press@ethosmedia.eu

www.ethosmedia.eu

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.442 / 09-10.2019 / € 6,00

περιεχόμενα

Σε ανάκαμψη η αγορά τυχερών παιγνίων με την αρωγή της τεχνολογίας

www.ethosevents.eu

www.banks.com.gr

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

www.insuranceworld.gr

www.virus.com.gr

Intelligence, not just news. ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΘΕΜΑ

Ευάγγελος Μυτιληναίος

Πρόεδρος του Ομίλου MYTILINEOS

Ο Ευ. Μυτιληναίος άλλαξε τον χάρτη της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα ΧΡΗΜΑ 5

επικαιρότητα

Η παρακαταθήκη Ντράγκι στη Λαγκάρντ Ευκαιρίες και παγίδες για το εγχώριο banking

Μ 6

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

ια στοίβα «φακέλους» αφήνει ο Μάριο Ντράγκι στην Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία αναλαμβάνει τα ηνία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Από αυτούς (τους «φακέλους»), δύο φέρουν την ένδειξη «άμεσης προτεραιότητας» και αφορούν στο banking Ιταλίας και Ελλάδας, καθώς αντιστοιχούν σε παραπάνω από το σχεδόν 1,1 δισ. που είναι τα συνολικά μη εξυπηρετούμενα στην ευρωζώνη. Πρόσφατα, σε αυτούς προστέθηκε και της Deutsche Bank, με αναφορά στην αδυναμία του Βερολίνου να εξεύρει διέξοδο για τη διάσωση του άλλοτε εμβληματικού κολοσσού και βιτρίνας της γερμανικής οικονομίας. Η επερχόμενη νέα επικεφαλής της ΕΚΤ μπορεί να μην έχει θητεύσει στον χρηματοοικονομικό κλάδο ή στο banking, ωστόσο εδώ και δύο μήνες βρίσκεται υπό την άμεση «επίβλεψη» του Ιταλού τραπεζίτη, ο οποίος θα συνεχίσει να ενημερώνει τη Γαλλίδα για όσο χρειαστεί. Η πρώτη γυναίκα κεντρική τραπεζίτης αναλαμ-

βάνει με άμεση προτεραιότητα την επίλυση του μείζονος προβλήματος του υψηλού ποσοστού μη εξυπηρετούμενων δανείων/ανοιγμάτων, ειδικά στις χώρες του Νότου. Δεύτερη προτεραιότητα είναι η δημιουργία κεφαλαιακών αποθεμάτων για τις δύσκολες μέρες που ακολουθούν και τρίτη η ταχύτερη τραπεζική ενοποίηση, δηλαδή ακόμη και διασυνοριακές στρατηγικές συνεργασίες ή και συγχωνεύσεις τραπεζών σε χώρες που εποπτεύονται από τη Φραγκφούρτη. Ειδικά για την Ελλάδα, δεδομένης της παλαιότερης απαίτησης του ΔΝΤ να γίνει αποτίμηση της αξίας του ενεργητικού των συστημικών ομίλων (οι λεγόμενοι έλεγχοι AQR-Applied Quantitative Research), απαίτηση που είχε σταθεί αφορμή για το «άδειασμα» των μετοχών και τη συρρίκνωση της χρηματιστηριακής αξίας στα όρια των 4 δισ. ευρώ, θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως η στάση της θα είναι εντελώς διαφορετική. Μια τέτοια εξέλιξη θα διευκόλυνε το

εγχώριο banking ενόψει των stress tests, το καλοκαίρι του 2020. Βέβαια, η ίδια επικαλείται το γεγονός πως τότε (2015-2017) το ποσοστό των NPLs/NPEs ξεπερνούσε το 60% (των συνολικών χορηγηθέντων δανείων/ανοιγμάτων), τα δε εργαλεία μείωσής τους (πλειστηριασμοί, τιτλοποιήσεις, πωλήσεις σε funds και servicers εκκαθάρισης/διαχείρισης, εξωδικαστικός κ.λπ.) δεν είχαν τεθεί καν σε λειτουργία. Όμως στις άμεσες προτεραιότητές της είναι η πίεση για την ταχύτερη μείωση των κόκκινων δανείων με κάθε διαθέσιμο τρόπο, περισσότερους πλειστηριασμούς, μεγαλύτερα πακέτα πωλούμενων δανείων και επιτάχυνση στρατηγικών ενεργειών, στις οποίες περιλαμβάνονται ακόμη και σενάρια για συγχωνεύσεις και συνεργασίες στρατηγικού χαρακτήρα. Μήνυμα για δραστικότερη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων Στη γραμμή της προετοιμασίας του περιβάλλοντος στο banking κινήθηκαν, σχεδόν στο σύνολό τους, οι παραινέσεις του Μάριο Ντράγκι

στο διήμερο που επισκέφθηκε, για πρώτη φορά ως κεντρικός τραπεζίτης, την Αθήνα, μετά από πρόσκληση του Λουκά Παπαδήμου, με τον οποίο τον συνδέει μακροχρόνια φιλία. Ο Ιταλός πέρασε το μήνυμά του τόσο στους τραπεζίτες όσο και σε κυβερνητικά στελέχη, και προσωπικά στον ίδιο τον πρωθυπουργό. Στο μεν δείπνο, το βραδάκι της Τρίτης, στο «δώμα» της ΤτΕ, στο roof της τράπεζας, παρουσία 30 παραγόντων (σε τρία τραπέζια...), φρόντισε –παρά τη χαλαρή ατμόσφαιρα που επικράτησε– να περάσει το μήνυμα προς τον Διοικητή, Γιάννη Στουρνάρα, και τον υφυπουργό επί χρηματοοικονομικών, Γιώργο Ζαββό, για τη δραστικότερη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων/ανοιγμάτων, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του 2020-21, όταν η σχετική διαδικασία θα έχει φτάσει στην «καρδιά» του προβλήματος (άρα θα είναι και δυσκολότερη η εκκαθάριση/διαχείριση των «κόκκινων»), και την προοπτική/δέλεαρ της ένταξης της χώρας (του εγχώριου banking επί της ουσίας) στο πρόγραμμα αγοράς κρατικών τίτλων από την ΕΚΤ. Παράλληλα, εξέφρασε την πεποίθησή του πως, μέχρι τις 18 του μηνός, θα έχει δοθεί το “ok” των Βρυξελλών στο πρότζεκτ του ΤΧΣ (το έχει επεξεργαστεί η JP Morgan με επικεφαλής της ομάδας εργασίας τον «ex-ΟΔΔΗΧ» Στέλιο Παπαδόπουλο), προκειμένου να προχωρήσει η έγκριση σχετικού σχεδίου νόμου, που θα ενεργοποιεί τη διαδικασία για τη λειτουργία του λεγόμενου APS-Asset Protection Scheme. Στην κατ’ ιδίαν συζήτηση που είχε με τον Γιάννη Στουρνάρα, τέθηκε και το θέμα του σχεδίου της ΤτΕ (που θα προσφέρει τις διπλάσιες καλύψεις, για 40 και δισ.), με τη δέσμευση της Αθήνας πως θα ακολουθήσει άμεσα μετά την ψήφιση του σχεδίου νόμου, πιθανότατα στις 20 Οκτωβρίου.

Σε εγκάρδιο κλίμα έγινε η κουβέντα των δύο ανδρών, καθώς ο Γιάννης Στουρνάρας είναι σταθερά στο πλευρό του Ιταλού από την αρχή της παράλληλης θητείας τους, ειδικότερα στην παρόξυνση της κρίσης, το καλοκαίρι του 2015. Ο Έλληνας τραπεζίτης δώρισε στον Ιταλό ομόλογό του ένα λεύκωμα με τους πίνακες και τα εκθέματα που έχει η ΤτΕ στην κατοχή της και ένα βιβλίο σχετικό με την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Ρόδου. Στις συζητήσεις που είχε με τον Γιώργο Ζαββό, αλλά και, την επομένη, στις επαφές του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, κύριο θέμα δεν ήταν τόσο το σχέδιο του ΤΧΣ και η έγκαιρη έγκρισή του από την DG Comp, αλλά ο οδικός χάρτης παράλληλης αναβάθμισης του outlook της ελληνικής οικονομίας, της πορείας των συστημικών ομίλων, με συνακόλουθη την ένταξη της χώρας (των τραπεζών) σε επενδυτική βαθμίδα. Το investment grade, που είναι και η βασική προϋπόθεση για την ένταξη μιας χώρας σε προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης, θα μπορούσε να δοθεί αρκετά νωρίτερα από τα stress tests του 2020, ακόμη και μέσα στο εννεάμηνο που ακολουθεί. Για να εξασφαλιστεί η «επενδυτική βαθμίδα» θα πρέπει τουλάχιστον ένας οίκος αξιολόγησης (Standard & Poor’s, Fitch, Moody’s και η DBRS) να αναβαθμίσει τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, με τον Μάριο Ντράγκι να ξεκαθαρίζει πως είναι αρκετά πεπεισμένος ότι αν τα πράγματα συνεχίσουν να κινούνται με τον ίδιο τρόπο που κινούνται το τελευταίο δίμηνο και η πρόοδος εξακολουθεί να είναι σημαντική στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, θα υπάρξουν οι προϋποθέσεις ώστε η Ελλάδα να μπορέσει να συμμετάσχει στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης… • • • ΧΡΗΜΑ 7

[αφιέρωμα]

ο ι ε ζ ά λ Αλ ς ό κ α ι ε ενεργ της ς η τ ρ ά χ χώρας

ς ι τ σ ς η τ ύ λ α τ α Κ εξελίξεις η ΔΕΗ

του Βάιου Κρόκου

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

το επίκεντρο βρίσκονται οι τομείς της απελευθέρωσης της αγοράς φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, της αύξησης της ανταγωνιστικότητας, της επέκτασης και ενίσχυσης των εγχώριων και διακρατικών δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου και πετρελαίου, της ανεξαρτητοποίησης και του διαχωρισμού της παραγωγής από την προμήθεια, και της ελεύθερης επιλογής προμηθευτή. Παράλληλα, σημαντικό στόχο αποτελεί η αύξηση της παραγόμενης ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, της αντίστοιχης μείωσης της παραγόμενης ενέργειας από συμβατικές τεχνολογίες καύσης, της βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας, της εξοικονόμησης της ενέργειας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Ιδιαίτερα σημαντικές αναμένονται οι εξελίξεις το επόμενο διάστημα, σε ένα υπό διαμόρφωση πλαίσιο, που θα εξαρτηθεί από την πορεία της ΔΕΗ, τον ρόλο ισχυρών ομίλων με εγκατεστημένη παρουσία στην αγορά και τις κινήσεις εναλλακτικών και άλλων παρόχων σε όλους τους τομείς ενέργειας.

ενέργεια

Με τις σύγχρονες διεθνείς τάσεις, αντιλήψεις και επιταγές καλείται να εναρμονιστεί η ελληνική ενεργειακή αγορά, ως απόρροια των νέων εξελιγμένων ενεργειακών τεχνολογιών, των περιβαλλοντικών στόχων και υπό το πλαίσιο της ευρωπαϊκής συνεργασίας και άλλων διακρατικών συμφωνιών.

Πρόκειται για μια ιστορικής σημασίας απόφαση, για την οποία έχει υπάρξει προεργασία και προετοιμασία από το Υπουργείο Ενέργειας για την κατάργηση της χρήσης του «καφέ άνθρακα» με τη χαμηλή θερμική αξία, πάνω στο οποίο στηρίχθηκε ο εξηλεκτρισμός της χώρας. Οι τοπικές κοινωνίες της Μεγαλόπολης και της Δυτικής Μακεδονίας, η ΔΕΗ και οι κυβερνήσεις ώς τότε καλούνται να βρουν τη «χρυσή τομή» για την ομαλή μετάβαση. Όπως έχει σημειώσει ο ίδιος ο υπ. Ενέργειας, κ. Κωστής Χατζηδάκης, η ελληνική πλευρά έχει την πεποίθηση ότι έχει πια μια σύγχρονη και ευρωπαϊκή ατζέντα προτάσεων, που θεωρεί ότι υπηρετεί τόσο τη ΔΕΗ όσο και την εθνική οικονομία, αλλά και τους ευρωπαϊκούς στόχους, δηλαδή σέβεται τις διεθνείς συμφωνίες για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα αλλά και το ευρωπαϊκό πλαίσιο για απελευθέρωση της αγοράς και υλοποίηση του νέου μοντέλου λειτουργίας (target model) του ηλεκτρισμού. Όπως έχει επισημανθεί, βασικοί άξονες του νέου στρατηγικού σχεδιασμού είναι:

ΞΕΚΙΝΑ Ο ΡΙΖΙΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΕΗ ▶ Η κατάργηση των δημοπρασιών ΝΟΜΕ Καταλύτης για τα δεδομένα που θα δημιουργηθούν στον ενεργειακό χάρτη της χώρας –δηλαδή την πλήρη απολιγνιτοποίηση του εθνικού ενεργειακού συστήματος ώς το 2028–, αλλά και για το μέλλον της ίδιας της εταιρείας αποτελεί το φιλόδοξο πλάνο της ΔΕΗ. Η πρόσφατη ταμειακή ένεση ρευστότητας 900 εκατ. ευρώ απομάκρυνε, για την ώρα, τους συστημικούς κινδύνους για την ίδια την ύπαρξη της εταιρείας, ωστόσο η διοίκηση ετοιμάζει τις επόμενες δράσεις βάσει του υπό κατάρτιση business plan. Πρακτικά, η «επόμενη μέρα» στη ΔΕΗ, που όπως είναι ευνόητο συνδέεται με την εικόνα του ενεργειακού χάρτη της χώρας επί τω συνόλω, επιτάσσει την απολιγνιτοποίηση του εθνικού ενεργειακού συστήματος μέσα σε διάστημα εννέα ετών, δηλαδή μέχρι το 2028.

▶ Η πώληση του ΔΕΔΔΗΕ ▶ Η απαλλαγή της ΔΕΗ από τον εναγκαλισμό με το Δημόσιο σε ό,τι αφορά τις προμήθειες και τους διαγωνισμούς, που δεν της επιτρέπει να ανταγωνιστεί επί ίσοις όροις τους ανταγωνιστές της. ▶ Με το δεδομένο ότι σήμερα υπάρχουν μονάδες που κοστίζουν περισσότερο στη ΔΕΗ όταν λειτουργούν παρά εάν έμεναν κλειστές, θα «τρέξει» το ζήτημα της απολιγνιτοποίησης. ▶ Τέλος, μεγαλύτερη έμφαση θα δοθεί στις ΑΠΕ.

της δραστηριότητας της ΔΕΗ από τον ορκωτό λογιστή επαναφέρει ξανά το σενάριο εξόδου στις αγορές με έκδοση ομολόγου, για την αναδιάρθρωση υφιστάμενου δανεισμού με καλύτερους όρους αλλά και για τη χρηματοδότηση των πλάνων ανάπτυξης. Το εν λόγω ζήτημα θα εξεταστεί το επόμενο διάστημα με φόντο το 2020, όταν η εταιρεία αναμένει, από τις τελευταίες αλλαγές στα τιμολόγια, αυξημένα έσοδα κατά 532 εκατ. ευρώ, όπως περιέγραψε πρόσφατα η διοίκηση της ΔΕΗ. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ένα όφελος ύψους 120 εκατ. ευρώ ήδη στο τέταρτο τρίμηνο του 2018. Από το τέταρτο τρίμηνο του 2018, ο ισολογισμός θα επωφεληθεί από ένα ποσό της τάξης των 120 εκατ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται τα έσοδα από τα ΥΚΩ (200 εκατ. ευρώ). Δεν υπολογίζονται επίσης και τα έσοδα από την τιτλοποίηση οφειλών πελατών, για το οποίο υπάρχει κινητικότητα από ενδιαφερόμενους επενδυτές. Τα χρέη πολιτών-πελατών της ΔΕΗ θα τιτλοποιηθούν σε δύο κατηγορίες: Η πρώτη αφορά οφειλές μέχρι 60 ημέρες και η δεύτερη οφειλές μέχρι 90 ημέρες.

ναντικές α α μ η σ α Ιδιαίτερ ις το ι εξελίξε ο ι α τ ν ο να μέν μα, σε έ η τ σ ά ι δ σιο, επόμενο ση πλαί ω φ ρ ό μ την υπό δια θεί από η τ ρ α ξ ε που θα ης ΔΕΗ. πορεία τ

Η έκδοση ομολόγου και η τιτλοποίηση οφειλών Προς τη θετική κατεύθυνση κινούνται πλέον τα δεδομένα που δημιουργούνται, ως απόρροια της ένεσης ρευστότητας και των τελευταίων διαρθρωτικών κινήσεων. Η άρση των επιφυλάξεων για τη βιωσιμότητα και τη συνέχιση ΧΡΗΜΑ 9

ενέργεια

«Φρένο» στις απώλειες από τις δημοπρασίες ΝΟΜΕ Αλλαγές σε προσλήψεις, μισθούς και διαγωνισμούς προμηθειών Υπό το πρίσμα των εξαγγελιών του ΥΠΕΝ για αποδέσμευση από τον σφικτό εναγκαλισμό με το Δημόσιο, σημαντικές αναμένονται να είναι και οι αλλαγές στον τομέα των διοικητικών αλλαγών της ΔΕΗ. Σε αυτό το πλαίσιο κινείται το πλάνο της διοίκησης, το οποίο θα έχει ως επίκεντρο τις πιο ευέλικτες προσλήψεις, με άρση του πλαφόν των αμοιβών, τουλάχιστον στα διοικητικά στελέχη. Βασικό στόχο αποτελεί η προσέγγιση ανθρώπων με εμπειρία στον κλάδο, για εκσυγχρονισμό και αλλαγή κουλτούρας, κάτι που αποτυπώθηκε άλλωστε με την πρόσληψη του κ. Γιώργου Στάσση ως επικεφαλής της ΔΕΗ. Συγκεκριμένα, οι προσλήψεις αναμένεται να γίνουν με όρους ΑΣΕΠ, αλλά χωρίς αυτές να γίνονται μέσω του ανώτατου οργάνου. Υπενθυμίζεται πως οι εργαζόμενοι, φυσικά, παραμένουν υπό το καθεστώς των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, πάντως, αρκετοί εργαζόμενοι αξιολογούν τα οφέλη μιας εξόδου με το πρόγραμμα εθελουσίας που «τρέχει», την ώρα που ο μέσος όρος ηλικίας φαίνεται να ξεπερνά τα 52 έτη για το σύνολο των εργαζομένων. Τα παραπάνω δεδομένα, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα χρόνια της οικονομικής κρίσης στη χώρα είχαν παγώσει οι προσλήψεις, δημιουργούν σημαντικές ανάγκες για ανανέωση και εμπλουτισμό με νέα στελέχη στην εταιρεία. Μεταρρυθμίσεις απαιτούνται και στο επίπεδο της διενέργειας διαγωνισμών για προμήθειες υλικών και παροχής υπηρεσιών. Το μοτίβο σήμερα είναι αυτό του Δημοσίου, με αποτέλεσμα να είναι χρονοβόρες αλλά και ανοικτές, την ώρα που οι ανταγωνιστές της ΔΕH δεν έχουν τέτοιες υποχρεώσεις. 10

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

«Τίτλοι τέλους» μπήκαν με πράξη νομοθετικού περιεχομένου στις δημοπρασίες ΝΟΜΕ που θεσπίστηκαν το 2016, στο πλαίσιο της συμφωνίας που έκανε τότε η κυβέρνηση για να περιορίσει το μερίδιο της ΔEH στην αγορά από το 90% στο 50%. Η κατάργηση των δημοπρασιών ρεύματος ΝΟΜΕ, με τις οποίες οι ανταγωνιστές της ΔEH αγόραζαν ρεύμα σε τιμή χαμηλότερη του κόστους, ήταν ένα από τα βασικά μέτρα για την εξυγίανση της επιχείρησης που είχε ανακοινώσει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Κωστής Χατζηδάκης, και για το οποίο προηγήθηκε διαβούλευση με τη ΡΑΕ και τους αρμόδιους φορείς. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, τα τελευταία 3,5 χρόνια η ΔΕΗ είχε απώλειες περί τα 600 εκατ. ευρώ προς όφελος των ανταγωνιστών της. Κατά τα άλλα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επισπεύδει τις απαραίτητες ενέργειες για τη λειτουργία νωρίτερα από τον Ιούνιο του 2020 της Ενεργειακής Χρηματοπιστωτικής Αγοράς, στην οποία, αρχικά, θα μπορούν να διαπραγματεύονται συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης με χρηματικό διακανονισμό. Επιπροσθέτως, το ΥΠΕΝ επεξεργάζεται πρόσθετη δέσμη μέτρων, με στόχο τη βελτίωση του πλαισίου λειτουργίας της λιανικής αγοράς ηλεκτρισμού, την ενίσχυση του ανταγωνισμού και, εν τέλει, την υιοθέτηση πιο αποδοτικών και αποτελεσματικών εμπορικών πολιτικών για τον καταναλωτή. Πώς θα κινηθούν οι ανταγωνιστές της ΔΕΗ Στο υπό διαμόρφωση νέο σκηνικό στον ενεργειακό χάρτη της χώρας καλούνται να αντεπεξέλθουν οι ανταγωνιστές του κλάδου. Η κατάργηση των ΝΟΜΕ και η αναπροσαρμογή των τιμολογίων της ΔΗΕ δημιουργούν «παζλ για δυνατούς λύτες». Ωστόσο, διαφορετικές αναμένονται οι αντιδράσεις, καθώς άλλες δυνατότητες προσαρμογών έχουν οι καθετοποι-

οτων δημ η σ η γ ρ ά Η κατ ΝΟΜΕ ύματος ε ρ ν ώ ι ικά πρασ ό τα βασ π α α ν έ νση ήταν ν εξυγία η τ α ι γ μέτρα . είρησης της επιχ

ημένοι όμιλοι με παραγωγή και προμήθεια σε σχέση με μικρότερους «παίκτες» της αγοράς. Στην πρώτη περίπτωση, στάση αναμονής αναμένεται από τους μεγάλους ιδιωτικούς ομίλους όσον αφορά το σκέλος των ανατιμήσεων. Εντούτοις, δεν αποκλείεται ένας πρώτος γύρος επιθετικών κινήσεων σε επίπεδο μάρκετινγκ για την απόσπαση μεριδίων από τη ΔΕΗ. Γενικότερα, ωστόσο, η αγορά αναμένει τα «απόνερα» των αποφάσεων της ΔΕΗ ώστε να μπορέσει να χαράξει την τιμολογιακή της πολιτική. Στον αντίποδα, πιο σύνθετα φαντάζουν τα πράγματα για τις εταιρείες χωρίς παραγωγή: Μια παρόμοια αύξηση των τιμών ίσως αποτελέσει «δίκοπο μαχαίρι», όπως σχολιάζουν στελέχη της αγοράς, καθώς δεν θα μπορέσουν να παραμείνουν ανταγωνιστικοί. Άλλες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για σενάρια συγχωνεύσεων και, πιο συγκεκριμένα, απορρόφησης από μεγάλους καθετοποιημένους ομίλους, στο πλαίσιο συγκέντρωσης του κλάδου. Πρώτο βήμα πάντως όλων θεωρείται η διερεύνηση τρόπων για την απόσπαση μεριδίων. Υπενθυμίζεται πως οι εναλλακτικοί και άλλοι πάροχοι κατέχουν το 27% της αγοράς. Σε κάθε περίπτωση, το επόμενο διάστημα αποτελεί χρονικό σημείο κρίσιμων αποφάσεων και διεργασιών στον κλάδο.

ενέργεια

Οι πάροχοι που πρωταγωνιστούν ▶ Καλύπτοντας μερίδιο άνω του 10% της εγχώριας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, η Protergia είναι ο τομέας ενέργειας της Mytilineos, του μεγαλύτερου ιδιώτη παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, με ενεργειακό χαρτοφυλάκιο δυναμικότητας 1.200 MW θερμικών μονάδων και 200 MW Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. H Protergia διαχειρίζεται όλες τις ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες της Mytilineos, στις οποίες περιλαμβάνονται μονάδες παραγωγής με καύσιμο φυσικό αέριο και μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκοί σταθμοί και μικρά υδροηλεκτρικά έργα). Η Mytilineos, μέσω της Protergia, δραστηριοποιείται στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, προσφέροντας σύγχρονες και αξιόπιστες υπηρεσίες και συνδυαστικά προϊόντα ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, με περισσότερες από 170.000 παροχές σε ολόκληρη τη χώρα. ▶ Έχοντας κληρονομήσει την εμπειρία, την τεχνογνωσία και την τεχνολογία από τις μητρικές της εταιρείες, Ελληνικά Πετρέλαια και Edison, η Elpedison είναι η εταιρεία ενέργειας που καταλαβαίνει την αγορά σε βάθος, προσδιορίζει όλους τους κρίσιμους παράγοντες που την επηρεάζουν και πράττει πάντα έχοντας ως στόχο το όφελος του τελικού καταναλωτή. Με τις δύο ιδιόκτητες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής συνδυασμένου κύκλου, με καύσιμο φυσικό αέριο, η Elpedison δεσμεύεται σε μία από τις πιο φιλικές προς το περιβάλλον διαδικασίες παραγωγής ενέργειας. Παράλληλα, η προηγμένη τεχνολογία παραγωγής συνδυασμένου κύκλου, που χρησιμοποιείται και στις δύο μονάδες, διασφαλίζει την πλέον αποτελεσματική χρήση των ορυκτών καυσίμων, επιτυγχάνοντας απόδοση της τάξης του 56%. Αποτελεί σήμερα τον πρώτο ανεξάρτητο παραγωγό ενέργειας στην Ελλάδα, καθώς και έναν από τους πιο αξιόπιστους και ανταγωνιστικούς προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας, που απευθύνεται σε τόσο σε οικιακούς όσο και σε επιχειρησιακούς πελάτες. Η Elpedison ειδικεύεται επίσης στον τομέα της εμπορίας ενέργειας, με σημαντική παρουσία στο διασυνοριακό εμπόριο με τις διασυνδεδεμένες με την Ελλάδα χώρες, συμβάλλοντας στην ορθή χρήση του δικτύου, με στόχο πάντα το όφελος της ελληνικής οικονομίας. 12

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

▶ Με βασικό μέτοχο της εταιρείας τον διεθνή κατασκευαστικό όμιλο AVAX, η Volterra δραστηριοποιείται στους τομείς της παραγωγής, της εμπορίας και της προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στην αγορά της Ελλάδας και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Στον τομέα της παραγωγής, η εταιρεία διαθέτει ένα ευρύ χαρτοφυλάκιο αδειοδοτημένων έργων (συνολικής ισχύος περίπου 340 MW), μερικά εκ των οποίων βρίσκονται σε λειτουργία και άλλα υπό κατασκευή ή έτοιμα προς κατασκευή σε διάφορα στάδια ωρίμανσης, σε πολλές περιοχές της ελληνικής επικράτειας. Όλα τα έργα αφορούν την ανάπτυξη μονάδων παραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Στον τομέα της εμπορίας, η εταιρεία συμμετέχει στο διασυνοριακό εμπόριο, διακινώντας σημαντικές ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας σε εισαγωγές και εξαγωγές. Στον τομέα της προμήθειας, η εταιρεία κατέχει άδεια ισχύος έως 300 MW, παρέχοντας ηλεκτρική ενέργεια σε όλες τις κατηγορίες πελατών, από νοικοκυριά και εμπορικά καταστήματα χαμηλής τάσης έως και επιχειρήσεις και βιομηχανίες μέσης τάσης. ▶ Με τη σφραγίδα της συμμαχίας ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ENGIE και QPI, o καθετοποιημένος παραγωγός και προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας Ήρων συνεχίζει να προσφέρει ποικίλες λύσεις και στο φυσικό αέριο για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Τον περασμένο Ιούνιο, άνοιξε και το πρώτο φυσικό κατάστημα στην Αθήνα, επιδιώκοντας μια πιο πελατοκεντρική προσέγγιση, όπου προσφέρονται πλέον ολοκληρωμένες λύσεις smart home, αλλά και προηγμένες υπηρεσίες ηλεκτροκίνησης για εταιρικούς πελάτες.

κη προσθή ν η τ ε Μ ς, η μονάδα ς α έ ν ει ς τη ξεπεράσ α θ s o e ου Mytilin πλέον τ W M 0 0 υ τα 2.0 ανόμενο ξ υ α ς ώ . συνεχ ίου ΑΠΕ κ α λ υ φ χαρτο

▶ Με ολιστική προσέγγιση και σύγχρονες λύσεις απαντά στον ανταγωνισμό η Watt & Volt, που τα τελευταία χρόνια κέρδισε μερίδια αγοράς. Με 8 χρόνια παρουσίας, 34 καταστήματα και πάνω από 125.000 πελάτες, η εταιρεία προσφέρει λύσεις για ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο σε σπίτια και επιχειρήσεις. Με επίκεντρο τις τεχνολογικές εξελίξεις, η εταιρεία προσφέρει υπηρεσίες όπως το smarteverything (για τη διαχείριση όλων των αναγκών μέσω IoT), το smartenergy (πλατφόρμα για τη διαχείριση του ενεργειακού αποτυπώματος), το smartwatt (για ένα smart home) κ.ά. ▶ Τον εμπλουτισμό νέων πελατών επιδιώκει η αναπτυσσόμενη NRG, έχοντας ήδη ένα ισχυρό χαρτοφυλάκιο, που περιλαμβάνει μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αλλά και οικιακούς πελάτες. Με βασικό μέτοχο πλέον την οικογένεια της Motor Oil, η NRG χαράζει νέες διαφοροποιημένες λύσεις στο νέο τοπίο της αγοράς ενέργειας.

Ιστορικής σημασίας για τον όμιλο και το σύνολο του ενεργειακού κλάδου ήταν η 2α Οκτωβρίου, όταν η Mytilineos εγκαινίασε, στις εγκαταστάσεις του Αγ. Νικολάου Βοιωτίας, τη νέα μονάδα συνδυασμένου κύκλου φυσικού αερίου με ισχύ 826 MW, η οποία πρακτικά καλύπτει πάνω από το 20% του στόχου για απόσυρση του λιγνιτικού στόλου της χώρας. Με την προσθήκη αυτής της μονάδας, η Mytilineos θα ξεπεράσει τα 2.000 MW πλέον του συνεχώς αυξανόμενου χαρτοφυλακίου ΑΠΕ, συμβάλλοντας σημαντικά με αυτόν τον τρόπο στην ενεργειακή ασφάλεια της χώρας αλλά και στις εξαγωγές ενέργειας σε γειτονικές χώρες, στο πλαίσιο του νέου ευρωπαϊκού μοντέλου (target model). Ο σταθμός σηματοδοτεί την πρώτη μεγάλη επένδυση, ύψους 300 εκατ. ευρώ, της νέας εποχής για τη χώρα, καταγράφοντας την εμπιστοσύνη στο οικονομικό περιβάλλον που διαμορφώνεται. Στα εγκαίνια, μάλιστα, βρέθηκε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, δίνοντας το μήνυμα για το φιλόδοξο όσο και αναγκαίο πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης του εθνικού ενεργειακού συστήματος. Κατά την ομιλία του, ο κ. Ευάγγελος Μυτιληναίος, μεταξύ άλλων, σημείωσε: «Η υπερσύγχρονη τεχνολογία της General Electric που θα χρησιμοποιηθεί σε αυτή τη νέα μας μονάδα θα την καταστήσει την πιο αποδοτική στην Ευρώπη, αυτή τη στιγμή. Ταυτόχρονα, η παραγωγή ενέργειας από φυσικό αέριο, και μάλιστα τόσο υψηλής απόδοσης, θα μειώσει τις εκπομπές ρύπων διοξειδίου του άνθρακα σε σχέση με τα παραδοσιακά λιγνιτικά και ανθρακικά εργοστάσια κατά 70%». «Η Mytilineos συντάσσεται με την εθνική προσπάθεια, δεσμευόμαστε ότι η ιστορική Αλουμίνιον θα ηλεκτροδοτείται από ΑΠΕ, μηδενίζοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, η νέα βιομηχανική επανάσταση εάν δεν είναι πράσινη, δεν θα υπάρξει, η ελληνική οικονομία χρειάζεται την εκτόξευση της βιομηχανίας» συμπλήρωσε. Όπως οι διεθνείς όμιλοι του εξωτερικού Παρόμοια εργοστάσια ξεκινούν να κατασκευάζονται διεθνώς, κυρίως στις ΗΠΑ, αλλά και στην ΕΕ, όπως στην Ιταλία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, την Πολωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως διευκρίνισε, από την πλευρά του, ο κ. Ντίνος Μπενρουμπής, γενικός διευθυντής της Ηλεκτρικής Ενέργειας της θυγατρικής Protergia. Σε επιμέρους στοιχεία, η θερμική απόδοση διαμορφώνεται στο 63% ενώ θετικές είναι οι γνωμοδοτήσεις αρμόδιων φορέων, που με επιστημονικό τρόπο τεκμηριώνουν πως δεν προκύπτει περιβαλλοντική επιβάρυνση. Παρόμοια θετική εικόνα δίνουν και οι συνεχείς μετρήσεις που γίνονται στον Κορινθιακό. Κατά τα άλλα, η Mytilineos συνεχίζει απρόσκοπτα τον μετασχηματισμό της σε όλα τα επίπεδα, στο πλαίσιο της υλοποίησης του εθνικού σχεδίου για «πράσινη ανάπτυξη», συμπεριλαμβανομένων των ενεργειών της για την ενίσχυση του χαρτοφυλακίου των ΑΠΕ και την υιοθέτηση συστημάτων αποθήκευσης. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Μυτιληναίος: «Μέχρι το τέλος του 2030, ο τομέας μεταλλουργίας της εταιρείας, η ιστορική Αλουμίνιον της Ελλάδος και άλλες μονάδες της εταιρείας στο εξωτερικό θα ηλεκτροδοτούνται αποκλειστικά από ΑΠΕ, μηδενίζοντας το περιβαλλοντικό βιομηχανικό αποτύπωμα», αποκαλύπτοντας ότι έχουν ξεκινήσει οι απαραίτητες μελέτες για αυτό το τόσο σημαντικό βήμα. «Αυτό άλλωστε είναι και η παγκόσμια τάση στον βιομηχανικό κλάδο, η περιβαλλοντική στροφή για τη βιομηχανία είναι μονόδρομος» σημείωσε, προσθέτοντας ότι ξεκινά, με την ιδιότητα του αντιπροέδρου του ΣΕΒ, πρωτοβουλία για να ξεκινήσουν δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για όλα τα μέλη του συνδέσμου, αλλά και για την κοινή γνώμη. «Η σύμπραξη είναι ουσιώδης –όλοι μαζί θα τα καταφέρουμε ή όλοι μαζί θα αποτύχουμε» κατέληξε. ΧΡΗΜΑ 13

ενέργεια

ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ ΣΤΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Ο ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ

ενέργεια

ΤΟ ΠΕΡΙΖΗΤΗΤΟ… ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ Το πλέον περιζήτητο καύσιμο, εξαιτίας της υψηλής θερμογόνου δύναμης, της μειωμένης περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και της αποδοτικής του καύσης αποτελεί στις μέρες μας το φυσικό αέριο. Θεωρείται η καθαρότερη πηγή ενέργειας μετά τις ανανεώσιμες, λόγω της ποιότητας της καύσης του και της χαμηλής περιεκτικότητας των καυσαερίων του σε ρυπογόνες ουσίες. Έχει πλέον επικρατήσει ως το κατεξοχήν καύσιμο των πόλεων που θέλουν να σέβονται το περιβάλλον και τους πολίτες τους. Σε διεθνές επίπεδο, η βιομηχανία φυσικού αερίου θα αντιμετωπίσει σημαντικές μεταβολές τις επόμενες δεκαετίες μέχρι το 2050, και πιο μετά, λόγω της μετάβασης της ΕΕ σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Σε τελευταίες μελέτες αποτυπώνεται πως μέχρι το 2030 η ζήτηση για φυσικό αέριο θα παραμείνει σταθερή ή θα μειωθεί ελαφρά. Η μετάβαση σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο μπορεί να αποτελέσει μια βραχυπρόθεσμη ή μεσοπρόθεσμη λύση για τις χώρες που καταργούν σταδιακά τη χρήση άνθρακα. Το φυσικό αέριο μπορεί επίσης να συμβάλει στην ευελιξία που απαιτείται στον τομέα της ενέργειας, λόγω του αυξανόμενου μεριδίου των διαφόρων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια. Οι διάφορες προβλέψεις για τη ζήτηση μέχρι το 2050 οδηγούν σε σημαντικές διαφορές στα συμπεράσματα των ερευνών. Όσο μεγαλύτερος είναι ο στόχος μείωσης των εκπομπών ρύπων μέχρι το 2050 στο σενάριο τόσο μικρότερη είναι η πρόβλεψη για τη ζήτηση φυσικού αερίου. Όσον αφορά την Ελλάδα, η αγορά φυσικού αερίου επί τω συνόλω αποτελεί ένα μεγάλο «στοίχημα», καθώς μεταξύ άλλων αποτελεί παράγοντα γεωστρατηγικής σημασίας, μιας και η χώρα αποτελεί κόμβο Ανατολής και Δύσης. Υπό αυτό το πρίσμα, η ολοκλήρωση και εμπορική λειτουργία του αγωγού Trans Adriatic (TAP), που αναμένεται το 2020, καθώς και του διασυνδετήριου αγωγού Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB) αποτελούν έργα κομβικής σημασίας. Και τα δύο έργα θα τονίσουν τον ρόλο της Ελλάδας ως πολύ σημαντικής χώρας για τη στρατηγική της ΕΕ για την ενεργειακή ασφάλεια, καθώς θα ενισχύσουν τη διαφοροποίηση των πηγών και οδών εφοδιασμού της Ένωσης. Άλλα σημαντικά πρότζεκτ, που βρίσκονται επίσης υψηλά στην ατζέντα του ενδιαφέροντος, 14

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

είναι η μεγάλη εγκατάσταση επαναεριοποίησης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ) στη Ρεβυθούσα, όπως και το σχέδιο για τη μονάδα επαναεριοποίησης (FSRU) στην Αλεξανδρούπολη. Τυπικά, από την 1η Ιανουαρίου 2018, η αγορά του φυσικού αερίου της Ελλάδας είναι πλήρως απελευθερωμένη. Η αλυσίδα τροφοδοσίας του φυσικού αερίου αποτελείται, προς το παρόν, από τα ακόλουθα τέσσερα διακριτά στάδια, με σημαντικό αριθμό εμπλεκόμενων εταιρειών σε καθένα από αυτά, πλην της Μεταφοράς: Εισαγωγή, Μεταφορά, Διανομή, Προμήθεια. Η εν λόγω αγορά εποπτεύεται από τη ΡΑΕ, η οποία λειτουργεί ως ανεξάρτητη διοικητική αρχή για τη ρύθμιση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις διατάξεις της Οδηγίας 2009/75 της ΕΕ. Συμπερασματικά, όπως εκτιμάται, η χρήση του φυσικού αερίου δεν θα λειτουργήσει μόνο ως μεταβατικό καύσιμο, αλλά παρουσιάζει και πολλαπλά πλεονεκτήματα που το καταστούν απαραίτητο για την υποστήριξη και βιωσιμότητα των εθνικών οικονομιών, καθώς: ▶ οι υποδομές φυσικού αερίου οδηγούν στην ομαλή απανθρακοποίηση διασφαλίζοντας τη χρήση μιας καθαρής, ευέλικτης, αποδοτικής και οικονομικής πηγής ενέργειας, ▶ οι νέες υποδομές φυσικού αερίου θα διευκολύνουν την αύξηση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα, ▶ οι νέες υποδομές φυσικού αερίου θα ενισχύσουν τη διασύνδεση με άλλα κράτη και την ασφάλεια εφοδιασμού των κρατών-μελών, ▶ η ανάπτυξη της αγοράς και του ανταγωνισμού του φυσικού αερίου θα βελτιώσει περαιτέρω τόσο το περιβαλλοντικό αποτύπωμα όσο και τις προσφερόμενες τιμές στον τελικό καταναλωτή ενέργειας, ▶ οι υποδομές φυσικού αερίου θα μπορούν μελλοντικά να μεταφέρουν και το παραγόμενο αέριο ή Η2 από τις ΑΠΕ.

Τριχοτομείται η ΔΕΠΑ (;) Στα σκαριά βρίσκεται η αποκρατικοποίηση της ΔΕΠΑ, αυτήν τη φορά υπό νέο πλαίσιο, καθώς προκρίνεται το «σπάσιμο» της εταιρείας όχι σε δύο, αλλά σε τρεις βραχίονες. Οι τελευταίες πληροφορίες έκαναν λόγο για δύο εταιρείες, εμπορίας και υποδομών, και τη δημιουργία μιας τρίτης με τις συμμετοχές της επιχείρησης στα διεθνή πρότζεκτ. Πιο συγκεκριμένα, θα υπάρχει η ΔΕΠΑ Εμπορίας (χονδρεμπορική, λιανική μέσω της Φυσικό Αέριο Ελληνικής Εταιρείας Ενέργειας, αεριοκίνηση και διεθνείς συμβάσεις προμήθειας), η ΔΕΠΑ Υποδομών (δίκτυα διανομής φυσικού αερίου με 100% στην Αττική και την υπόλοιπη Ελλάδα και 49% στη Θεσσαλονίκη και τη Θεσσαλία) και Συμμετοχές ΔΕΠΑ σε διεθνή πρότζεκτ. Η ρύθμιση όμως θα προβλέπει την πώληση των δύο πρώτων εταιρειών εξολοκλήρου, δηλαδή των ΔΕΠΑ Εμπορίας και Υποδομών. Στελέχη της αγοράς, ωστόσο, σημειώνουν πως η δρομολογούμενη ιδιωτικοποίηση αφορά στην εταιρεία η οποία πρώτη εισήγαγε το φυσικό αέριο στην Ελλάδα και κατείχε παραδοσιακά τον ηγετικό ρόλο όσον αφορά στην ασφάλεια εφοδιασμού του φυσικού αερίου, γεγονός που απαιτεί «λεπτούς χειρισμούς».

Η έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων αποτελεί ένα ακόμα πεδίο έντονων συγκρούσεων σε επίπεδο αντικρουόμενων επιχειρηματικών συμφερόντων, διπλωματίας και εξωτερικής πολιτικής. Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει μπει ενεργά στο εν λόγω φιλόδοξο και πολυσύνθετο πρότζεκτ, το οποίο για να αποδώσει καρπούς στη χώρα και τις κοινοπραξίες που έχουν πλειοδοτήσει σε σχετικούς διαγωνισμούς θα απαιτήσει αρκετά χρόνια και πολλά επενδυτικά κεφάλαια. Για την ακρίβεια, όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί του κλάδου, όταν ανακαλύπτονται κοιτάσματα, «εκμεταλλεύσιμο» είναι μόνο το 30% όσον αφορά στο πετρέλαιο. Πρόκειται για ένα ποσοστό το οποίο δείχνει μικρό, αλλά όταν μιλάμε για υδρογονάνθρακες, σε περίπτωση που ανακαλυφθούν μεγάλοι εμπορεύσιμοι όγκοι, αυτό αυτόματα μεταφράζεται σε υψηλά έσοδα για τους επενδυτές, σε νέα έργα και θέσεις εργασίας και σε έσοδα για το Δημόσιο (φορολογία, μερίσματα). Πάνω από όλα όμως, μια σημαντική νέα ανακάλυψη θα άλλαζε τον γεωπολιτικό ρόλο της χώρας στην ευρύτερη περιοχή και θα ενίσχυε την ενεργειακή της ασφάλεια.

η ο 2030, Μέχρι τ ικό για φυσ ζήτηση ι ραμείνε α π α θ ο εί αέρι α μειωθ θ ή ή ρ ε σταθ . ελαφρά

Περισσότερες από 30 περιοχές-στόχοι για έρευνες υδρογονανθράκων έχουν εντοπιστεί στο Ιόνιο και τη θαλάσσια περιοχή δυτικά και νότια της Κρήτης από τις μέχρι στιγμής έρευνες σε «οικόπεδα» που έχουν παραχωρηθεί ή είναι υπό παραχώρηση. Ο χάρτης με τα «οικόπεδα» και τις περιοχές-στόχους παρουσιάστηκε πρόσφατα από τον πρόεδρο της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων, Γιάννη Μπασιά, σε ημερίδα για την ενέργεια στην Ανατολική Μεσόγειο.

να κάνει εξορύξεις, να βλέπουμε την Κύπρο να κάνει εξορύξεις, να βλέπουμε την Αίγυπτο να κάνει εξορύξεις, να βλέπουμε την Ιταλία να κάνει εξορύξεις και εμείς να μην το κάνουμε». Οι θαλάσσιες περιοχές που παραχωρούνται με τις τέσσερις συμβάσεις που κυρώθηκαν από τη Βουλή είναι «Νοτιοδυτικά Κρήτης» και «Δυτικά Κρήτης», που παραχωρούνται στην κοινοπραξία Total, ExxonMobil και Ελληνικά Πετρέλαια, η θαλάσσια περιοχή «Ιόνιο» που παραχωρείται στην κοινοπραξία Repsol-Ελληνικά Πετρέλαια και η θαλάσσια περιοχή «Περιοχή 10 Ιόνιο Πέλαγος» (Κόλπος Κυπαρισσίας), που παραχωρείται στα ΕΛΠΕ.

Κατά την πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή για την κύρωση των συμβάσεων μίσθωσης για την παραχώρηση των δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε τέσσερις θαλάσσιες περιοχές σε Κρήτη και Ιόνιο, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Κωστής Χατζηδάκης, σημείωνε χαρακτηριστικά: «Η χώρα μπήκε με καθυστέρηση και σε αυτόν τον τομέα» για να προσθέσει ότι «δεν είναι η προοπτική της χώρας να κάνει για πάντα εξορύξεις όταν η πολιτική της Ευρώπης πάει προς την άλλη κατεύθυνση, αλλά δεν είναι και η πολιτική της χώρας να βλέπουμε την Τουρκία

Από τον χάρτη της ΕΔΕΥ προκύπτει ότι οι στόχοι δεν περιορίζονται στις περιοχές που έχουν παραχωρηθεί, αλλά εκτείνονται και στα «οικόπεδα» που είναι διαθέσιμα για παραχώρηση. Τα γεωλογικά στοιχεία των «οικοπέδων» αυτών στο κεντρικό Ιόνιο και νότια της Κρήτης παρουσιάζονται τους τελευταίους μήνες από την ΕΔΕΥ στη διεθνή αγορά και, κατά τις πληροφορίες από την Αρχή, έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον διεθνών πετρελαϊκών εταιρειών. Σε σχέση με την περιοχή δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης, από την ΕΔΕΥ τονίζεται ότι οι πιθανοί στόχοι βρίσκονται σε πετρώματα

30 περιοχές-στόχοι

ενέργεια

ΣΕ ΘΕΣΗ «ΜΑΧΗΣ» ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ

θαμμένα βαθιά κάτω από τον βυθό της θάλασσας, ενώ τα θαλάσσια βάθη ξεπερνούν κατά πολύ τα 1.500 μέτρα. Ο μέσος όρος βάθους νερού σε αυτές τις περιοχές ξεπερνά τα 2.500 μέτρα και σε πολλές περιπτώσεις είναι γύρω στα 3.500 μέτρα. Η τεχνολογία για γεωτρήσεις σε τόσο μεγάλα θαλάσσια βάθη προβλέπεται να είναι διαθέσιμη σε χρονικό ορίζοντα τριετίας, οπότε και θα ληφθούν οι αποφάσεις από τις εταιρείες για την πραγματοποίηση ή μη ερευνητικών γεωτρήσεων. «Είναι εμφανές ότι οι πετρελαϊκές κοινοπραξίες που ενδιαφέρονται για τα πιθανά ελληνικά κοιτάσματα πρωτοστατούν σε αυτές τις τεχνολογικές εξελίξεις» αναφέρεται σε σχετική έκθεση της ΕΔΕΥ. Διευκρινίζεται ότι οι περιοχές που παρουσιάζουν ενδιαφέρον δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα «κρύβουν» και ποσότητες υδρογονανθράκων, κάτι που μπορεί να διαπιστωθεί μόνο με την πραγματοποίηση γεωτρήσεων. Ενθαρρυντικό είναι, ωστόσο, το γεγονός ότι σε γειτονικές χώρες που εμφανίζονται στον χάρτη της ΕΔΕΥ έχουν γίνει ανακαλύψεις και υπάρχει παραγωγή υδρογονανθράκων. ΧΡΗΜΑ 15

ενέργεια

ΑΝΑΖΗΤΑ ΒΗΜΑΤΙΣΜΟ Η ΑΓΟΡΑ και αντίστοιχα οι πωλήσεις Διεθνούς Αγοράς 530 πρατηρίων που λειτουργούν υπό το σήμα πτώση 10%. Revoil είτε για πελάτες και προμηθευτές από τα ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ Στο ευμετάβλητο σκηνικό που δημιουργούν πάντα οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου καλείται να κινηθεί εκ νέου η αγορά των πετρελαιοειδών, προσδοκώντας «καλύτερες μέρες». Διαχρονικές ωστόσο παραμένουν για τον κλάδο προκλήσεις όπως η υψηλή φορολογία, τα φαινόμενα λαθρεμπορίου, η ορθή λειτουργία των συστημάτων εισροών-εκροών κ.λπ. Υπό αυτό το πλαίσιο, οι εταιρείες του κλάδου αναζητούν νέες λύσεις με εκσυγχρονισμό των υποδομών, διαφοροποίηση στο προϊοντικό χαρτοφυλάκιο, συνεργασίες και δυνατότητες cross selling ή ανάπτυξη νέων τεχνολογιών που θα μειώσουν το λειτουργικό κόστος. Ωστόσο, μόνιμο «αγκάθι» αποτελεί η προκαταβολή του ΕΦΚ, όπως επανειλημμένως έχει επισημάνει ο ΣΕΕΠΕ, με την αγορά των πετρελαιοειδών, αυτή τη στιγμή, να χαρακτηρίζεται από: ▶ έλλειψη ρευστότητας, με συνέπεια το αναγκαστικό και βίαιο κλείσιμο επιχειρήσεων του κλάδου (δύο εταιρείες εμπορίας και πάνω από 2.500 πρατήρια έχουν κλείσει τα τελευταία έτη), ▶ ραγδαία και συνεχόμενη πτώση των πωλήσεων, λόγω της υπέρμετρης αύξησης των φόρων, ▶ σημαντικά μεγάλη μείωση των πωλήσεων πετρελαίου θέρμανσης, ▶ περαιτέρω συρρίκνωση των περιθωρίων των τριών κλάδων της αγοράς: των εταιρειών εμπορίας, των πρατηριούχων και των μεταφορέων,

Ο μόνος κλάδος που σημείωσε αύξηση αυτήν τη δεκαετία είναι οι πωλήσεις υγραερίου κατά 66%, γεγονός που οφείλεται στη μετακίνηση των καταναλωτών στη χρήση Autogas. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΣΕΕΠΕ, οι συνολικές πωλήσεις καυσίμων 20172018 ήταν στάσιμες, με τις πωλήσεις Εσωτερικής Αγοράς να παρουσιάζουν μείωση κατά 3,11% και τις πωλήσεις Διεθνούς Αγοράς αύξηση κατά 5,65%. Αναλυτικότερα, τα αποτελέσματα ήταν: Πωλήσεις Εσωτερικής Αγοράς Βενζίνες: -1,81% Πετρέλαιο θέρμανσης: -17,29% Πετρέλαιο κίνησης: +2,45% Μαζούτ: -8,93% Υγραερίου: +2,32%

Πωλήσεις Διεθνούς Αγοράς Αεροπορικά καύσιμα (Jet Fuels): +10,63% Ναυτιλιακά καύσιμα: +3,42% Πιο συγκεκριμένα: Πετρέλαιο Ναυτιλίας: +0,20% Μαζούτ Ναυτιλίας: +4,30% Σε αντίθεση με τα καύσιμα Εσωτερικής Αγοράς, οι καταναλώσεις αεροπορικών καυσίμων είχαν θετική επίδραση από την αύξηση των τουριστικών αφίξεων. Οι επιχειρηματικές κινήσεις συνεχίζονται…

υπόλοιπα δίκτυα συνεργατών. Από την άλλη πλευρά, το καλοκαίρι, η Avin σε συνεργασία με την NRG εγκαινίασαν μια νέα εποχή για την ηλεκτροκίνηση. Τοποθετήθηκαν σε συγκεκριμένα πρατήρια του ομίλου φορτιστές ABB Terra 54 High Voltage, τάσης μέχρι 900 Volt, που είναι ικανοί να φορτίσουν ένα αυτοκίνητο στο 80% της δυναμικότητάς του μέσα σε μόνο 20 λεπτά. Οι φορτιστές σε όλα τα πρατήρια είναι Powered by NRG, δηλαδή τροφοδοτούνται με ρεύμα από την εταιρεία του ομίλου NRG. Η παρεχόμενη μάλιστα ενέργεια στους σταθμούς φόρτισης προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, οι οποίες έχουν μηδενικό αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα. Στον τομέα των νέων τεχνολογιών δίνει έμφαση η Coral με την κάρτα shell smart club και τη συλλογή πόντων μέσω εφαρμογής στο κινητό, παρέχοντας ποικίλα προγράμματα και προϊόντα. Για τον σκοπό αυτό έχει αναπτύξει συνεργασίες με τις εταιρείες: Hellas Direct, Anytime, Odeon, Praktiker, Cosmote και Pirelli. Στο ίδιο μοτίβο κινείται και η Ελινόιλ, η οποία συνεχίζει να επενδύει στις σχέσεις της με τους καταναλωτές μέσα από το Πρόγραμμα Συλλογής Δώρων ελίν up επιβράβευση, ένα καινοτόμο και πρωτοποριακό πρόγραμμα πιστότητας καταναλωτών μέσω mobile app. Την ίδια ώρα, η εταιρεία έχει επενδύσει στον τομέα ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου με διάφορα πακέτα για οικιακή χρήση ή επαγγελματίες. Πρατήρια καυσίμων: Γιατί δεν μπορούν να είναι 100% νόμιμα

▶ το κυριότερο, σημαντικές ζημιές και υψηλότατο δανεισμό σε όλες τις εταιρείες εμπορίας και τις επιχειρήσεις λιανικής εμπορίας, σε βαθμό που κρίνεται πλέον η βιωσιμότητά τους.

Παρά τις παραπάνω προκλήσεις, οι επιχειρηματικές κινήσεις των μεγαλύτερων εταιρειών του κλάδου συνεχίζονται. Για παράδειγμα, η Revoil ανέθεσε στην Alexander Moore τον σχεδιασμό και την εγκατάσταση του διεθνώς κορυφαίου ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος SAP® Business One on HANA, ενός έργου που θα ολοκληρωθεί το 2021. Η εταιρεία στοχεύει στη βελτίωση της αποδοτικότητας σε κάθε τομέα εργασίας, ξεκινώντας από τις καθημερινές λειτουργίες και φτάνοντας μέχρι τη λήψη σοβαρών εμπορικών αποφάσεων.

Υπενθυμίζεται πως, λόγω της οικονομικής κρίσης, την τελευταία δεκαετία, οι πωλήσεις Εσωτερικής Αγοράς σημείωσαν πτώση 40%

Σημαντικά οφέλη οργάνωσης και λειτουργίας θα αντιληφθούν επίσης όλοι οι συνεργάτες της εταιρείας, είτε πρόκειται για το ευρύ δίκτυο των

Χαρακτηριστικά, παραδέχτηκε ότι είναι αδύνατο ένας πρατηριούχος να λειτουργήσει 100% νόμιμα, κάτι που έχει επισημανθεί κι

▶ ανεξέλεγκτες διαστάσεις παρανομίας και αθέμιτου ανταγωνισμού: οι παράνομοι πρατηριούχοι μένουν στο απυρόβλητο και συνεχίζουν να λειτουργούν ανενόχλητα, και,

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

Όλες οι τρέχουσες προκλήσεις του κλάδου τέθηκαν επί τάπητος στην πανελλαδική συγκέντρωση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πρατηριούχων-Εμπόρων Καυσίμων στις αρχές Οκτωβρίου, ενόψει μάλιστα και της κρίσιμης χειμερινής σεζόν. Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της ΠΟΠΕΚ, κ. Γιώργος Ασμάτογλου, περιέγραψε το πλαίσιο στο οποίο καλείται να λειτουργήσει ο κλάδος, στηλιτεύοντας επιμέρους ζητήματα.

ενέργεια

όχοι οχές-στ ι ρ ε π 0 ό3 υν τερες απ κων έχο ά ρ θ ν α Περισσό ν ογο ια νες υδρ θαλάσσ η τ ι α κ για έρευ όνιο ης. τεί στο Ι ης Κρήτ τ α ι τ ό εντοπισ ν αι δυτικά κ περιοχή

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

ενέργεια

άλλες φορές σε θεσμικό επίπεδο. Γιατί όμως; Όπως υποστηρίζει η πλευρά των πρατηριούχων, είναι τέτοιο το πλήθος των φορολογικών, τελωνειακών, αγορανομικών, υγειονομικών, πολεοδομικών, αστυνομικών, εργασιακών, ασφαλιστικών, πυροσβεστικών και άλλων διατάξεων ασφαλείας, που είναι πραγματικά αδύνατο να τις γνωρίζει κάποιος και να τις εφαρμόζει! Σε επίπεδο πολυνομίας, δηλαδή, όπως χαρακτηριστικά επισημάνθηκε, έξι υπουργεία και η Ανεξάρτητη Αρχή Ανταγωνισμού έχουν συναρμοδιότητα για τα πρατήρια, ενώ ταυτόχρονα οι πρατηριούχοι είναι υποχρεωμένοι να διαθέτουν και να ανανεώνουν 35 διαφορετικές άδειες για τη λειτουργία των επιχειρήσεών τους. Λαθρεμπόριο και καθετοποίηση της αγοράς Ωστόσο, βασικούς αρνητικούς παράγοντες αποτελούν επίσης ο αθέμιτος ανταγωνισμός από τα παράνομα κυκλώματα διακίνησης καυσίμων και η καθετοποίηση της αγοράς, γεγονός που έχει οδηγήσει ––μαζί με την οικονομική κρίση– εκατοντάδες πρατήρια σε «λουκέτο». «Η ανεξέλεγκτη παραβατικότητα οφείλεται στις δομικές αδυναμίες της Διοίκησης, στην πολυνομία, τη σύγχυση αρμοδιοτήτων αλλά και την απροθυμία της Πολιτείας να βάλει τάξη στην αγορά καυσίμων» τόνισε ενδεικτικά ο κ. Ασμάτογλου.

ΑΠΕ: «ΟΥΡΙΟΣ ΑΝΕΜΟΣ» ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ Με γοργούς ρυθμούς αυξάνεται η συμμετοχή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό μείγμα ηλεκτροπαραγωγής, ιδιαίτερα την τελευταία πενταετία, διεθνώς. Η αιολική ενέργεια είναι ένα από τα αποτελεσματικότερα και φθηνότερα εργαλεία που έχουμε για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προστασία του περιβάλλοντος, αποτελεί την «κολώνα» των ΑΠΕ μαζί με τα Φ/Β και αναμένεται να συμβάλει αποτελεσματικά στην επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί βάσει των Κοινοτικών Οδηγιών, στις οποίες η Ελλάδα πρέπει να συμμορφωθεί. Σήμερα, η αιολική ενέργεια είναι (μαζί με τα Φ/Β και τα ΜΥΕ) η φθηνότερη μορφή παραγωγής ηλεκτρισμού. Εντούτοις, η Ελλάδα βρίσκεται πίσω στους στόχους για τη διείσδυση των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα και επίσης πίσω στην αξιοποίηση όλου του διαθέσιμου δυναμικού της.

Όπως αναφέρουν τα στοιχεία για το 2018, οι ΑΠΕ κάλυψαν το 27,5% της κατανάλωσης ηλεκτρισμού στη χώρα, την ώρα που ο επίσημος στόχος που έχει τεθεί για το 2020 ανέρχεται στο 40%. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, που παρουσιάστηκε στο τέλος του προηγούμενου έτους, αναμένεται ότι, τελικά, το 2020 η διείσδυση των ΑΠΕ στον ηλεκτρισμό θα φθάσει το 31%. Ο στόχος για το 2030 είναι 56%. Υπό αυτό το πρίσμα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ειδικών της αγοράς, για να πετύχουμε τον στόχο του 2030 απαιτούνται συνολικά επενδύσεις πάνω από 17 δισ. ευρώ σε νέες εγκαταστάσεις ΑΠΕ και σε νέα ηλεκτρικά δίκτυα για τη μεταφορά και τη διανομή της ενέργειας. Πιο εύκολες οι διαδικασίες για την αδειοδότηση Με μεγαλύτερη ευκολία αναμένεται η σχετική αδειοδότηση για την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ. Όπως αποτυπώνεται στις βασικές αρχές που έχει θέσει η ΡΑΕ, στόχος είναι η απλούστευση των κριτηρίων αξιολόγησης των αιτήσεων για χορήγηση άδειας παραγωγής

ΑΠΕ –κυρίως αιολικών και φωτοβολταϊκών– και στην αυτοματοποίηση εξέτασής τους με τρόπο διαφανή και αντικειμενικό, με στόχο την επιτάχυνση και απλοποίηση των σχετικών διαδικασιών έκδοσης άδειας. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί συνέχεια προηγούμενης διαβούλευσης που διενεργήθηκε τον Μάιο και τον Ιούνιο από τη ΡΑΕ, μέσω βασικού ερωτηματολογίου, που διανεμήθηκε στην αγορά για την αποθήκη ενέργειας, ώστε να υπάρξει ένα νέο θεσμικό πλαίσιο. Έρχεται όμως και σε συνέχεια του εν εξελίξει μετασχηματισμού της αγοράς, μια ανάγκη στην οποία η χώρα καλείται να ικανοποιήσει τις Κοινοτικές Οδηγίες. Κομβικό ρόλο στην αγορά των ΑΠΕ αναμένεται να διαδραματίσει η ΔΕΗ, μέσω της στρατηγικής απόφασης για απολιγνιτοποίηση και με στόχο, μεταξύ άλλων, μια δυναμική παρουσία στον χώρο. Αυτή είναι και η πεποίθηση ξένων παραγόντων της αγοράς ενέργειας: Ένας πιο πρωταγωνιστικός ρόλος της Ελλάδας στην αγορά ΑΠΕ περνά μέσα και από τη ΔΕΗ. • • • ΧΡΗΜΑ 19

κεντρικό θέμα

MYTILINEOS O Ευάγγελος Μυτιληναίος άλλαξε τον χάρτη της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα

του Χρήστου Ν. Κώνστα

Στο μεγάλο παγκόσμιο παιχνίδι της ενέργειας, είτε το θέλουμε είτε όχι, θα κερδίσει ο πιο ανταγωνιστικός παραγωγός. Αυτός, δηλαδή, που θα είναι καθαρός για το περιβάλλον και φθηνότερος σε κόστος παραγωγής.

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

την Ελλάδα, σήμερα, καταγράφεται σημαντική έλλειψη καθαρών περιβαλλοντικά επενδύσεων. Η χονδρική τιμή ρεύματος είναι η ακριβότερη στην Ευρώπη (65 ευρώ ανά ΜW, ενώ στη Γερμανία δεν ξεπερνά τα 30 ευρώ)! Αν αναλογιστεί κανείς τη γεωγραφική μας θέση και την ευλογία να διαθέτουμε ως χώρα άφθονο ήλιο, σε σχέση με τους εταίρους μας, η κατάσταση στην Ελλάδα είναι τραγική. Έχουμε ακολουθήσει, διαχρονικά, λάθος κατεύθυνση. Αυτό το λάθος έρχεται να διορθώσει σήμερα η μεγάλη νέα επένδυση που εγκαινίασε ο Ευάγγελος Μυτιληναίος. Επενδύει σε μονάδα παραγωγής ρεύματος που την καθιστά την καθαρότερη περιβαλλοντικά στα Βαλκάνια. Η επένδυση αυτή άλλαξε το «αύριο» της χώρας. Αντί να αναγκαζόμαστε να εισάγουμε φθηνότερο ρεύμα –όπως κάνουμε σήμερα– από την Αλβανία,

τα Σκόπια, τη Βουλγαρία, την Ιταλία, θα έχουμε τα μέσα να είμαστε εμείς οι Έλληνες εκείνοι που θα εξάγουμε το εθνικό μας προϊόν. Η νέα μονάδα φυσικού αερίου που δημιουργεί η MYTILINEOS μειώνει τις εισαγωγές ενέργειας και αυξάνει τις εξαγωγές. Οι Έλληνες δεν θα πληρώνουν, αλλά θα εισπράττουν, γιατί επιτέλους επενδύουν σε ανταγωνιστικές καθαρότερες μονάδες παραγωγής. «Παράλληλα, με τη μεγάλη προσπάθειά μας για την επέκτασή μας στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο, στήνοντας την ελληνική σημαία στην Αυστραλία, στη Χιλή, στην Ισπανία, στην Κορέα και 32 άλλες χώρες, εντάξαμε έγκαιρα στη στρατηγική μας το φυσικό αέριο, το “καύσιμο-γέφυρα”, όπως συνηθίζεται να λέγεται, μεταξύ του κάρβουνου

και της καθαρής ενέργειας των ανανεώσιμων πηγών».

κεντρικό θέμα

Με τα λόγια αυτά, και με το βλέμμα χαμηλό, από φυσική συστολή, ο πρόεδρος του Ομίλου MYTILINEOS περιέγραψε τη συμβολή του στη θεαματική αλλαγή των δεδομένων στην ελληνική αγορά ενέργειας. Η νέα μονάδα φυσικού αερίου στο ενεργειακό κέντρο Αγ. Νικολάου, δίπλα από το ιστορικό συγκρότημα της Αλουμίνιον της Ελλάδος, κυριολεκτικά ανοίγει τον δρόμο για κοσμογονικές εξελίξεις στην ενεργειακή αγορά όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και της βαλκανικής χερσονήσου. Ποια είναι τα δεδομένα, σήμερα, στην ελληνική αγορά ενέργειας: Η Ελλάδα, σήμερα, λειτουργεί με το ακριβότερο ηλεκτρικό ρεύμα στην Ευρώπη, και μάλιστα με μεγάλη απόσταση κόστους από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. H μέση χονδρική τιμή του ρεύματος στην Ελλάδα διαμορφώνεται κατά 24,3 ευρώ η μεγαβατώρα υψηλότερα από της Βουλγαρίας και κατά 14,5 ευρώ υψηλότερα από της Ιταλίας.

Ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, δικαιωμένος για τις επιλογές που έκανε χρόνια πριν, ξεκίνησε έναν αγώνα ταχύτητας για να δημιουργήσει την τέταρτη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής του ομίλου.

Ο πρωθυπουργός της χώρας ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα μέχρι το 2028 θα μηδενίσει τη χρήση του λιγνίτη για την παραγωγή ενέργειας. Το κόστος παραγωγής ενέργειας δεν υπολογίζεται μόνο βάσει της τιμής του καυσίμου, αλλά και με συνυπολογισμό των τιμών εκπομπής ρύπων αερίου διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Οι νέοι στόχοι της Ενωμένης Ευρώπης προβλέπουν για το 2030 τη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα κατά 40%, την αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κατά 32% και την αύξηση του ποσοστού αποτελεσματικότητας της ενέργειας κατά 32,5%. Σε όλα αυτά έρχεται να απαντήσει η νέα επένδυση της MYTILINEOS: «Σας υπόσχομαι, ότι μέχρι το τέλος του 2030, ο τομέας μεταλλουργίας της εταιρείας μας, η ιστορική Αλουμίνιον της Ελλάδος και άλλες μονάδες της εταιρείας στο εξωτερικό, θα ηλεκτροδοτούνται αποκλειστικά από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας-ΑΠΕ, μηδενίζοντας το περιβαλλοντικό βιομηχανικό αποτύπωμα». «Ήδη, έχουμε ξεκινήσει όλες τις απαραίτητες μελέτες, ώστε να είμαστε έτοιμοι για αυτό το τόσο

σημαντικό βήμα, και είμαι βέβαιος ότι θα το καταφέρουμε. Αυτή είναι άλλωστε και η παγκόσμια τάση στον βιομηχανικό κλάδο. Η περιβαλλοντική στροφή για τη βιομηχανία είναι μονόδρομος». «Αναλαμβάνω, παράλληλα, και την πρωτοβουλία, με την ιδιότητά μου ως αντιπρόεδρος του ΣΕΒ, να ξεκινήσουμε δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για όλα τα μέλη μας, αλλά και για την κοινή γνώμη. Η σύμπραξη είναι ουσιώδης –όλοι μαζί θα τα καταφέρουμε ή όλοι μαζί θα αποτύχουμε». «Η νέα βιομηχανική επανάσταση αν δεν είναι “πράσινη”, δεν θα υπάρξει. Και η ελληνική οικονομία χρειάζεται την εκτόξευση της βιομηχανίας. Χρειάζεται επενδύσεις, χρειάζεται την έρευνα και την καινοτομία».

Το φυσικό αέριο έρχεται να λειτουργήσει ως «καύσιμο-γέφυρα» και θα κυριαρχήσει ως πηγή ενέργειας τουλάχιστον μέχρι το 2040, μέχρι δηλαδή την πλήρη απανθρακοποίηση του ηλεκτρικού συστήματος πανευρωπαϊκά και την πλήρη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Εξάλλου, οι τεχνολογίες μεγάλης κλίμακας στην αποθήκευση ενέργειας βρίσκονται ακόμη σε εμβρυακό στάδιο. Η Ελλάδα σβήνει τον λιγνίτη από τον ενεργειακό της χάρτη. Το φυσικό αέριο εγγυάται την ομαλή μετάβαση στη νέα εποχή, στην οποία η ηλεκτρική ενέργεια θα παράγεται σε αφθονία και με χαμηλό κόστος, για να είναι άμεσα διαθέσιμη. Η τάση είναι παγκόσμια. Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, από τη Μεγάλη Βρετανία και την Ιταλία έως το Βέλγιο, τη Γερμανία και την ΧΡΗΜΑ 21

κεντρικό θέμα θουμε των δυσκολιών. Να πρωτοπορούμε. Να διακρινόμαστε. Και όπως η ιστορία παίζει, καμιά φορά, περίεργα παιχνίδια, καλείστε εσείς, τώρα, κύριε πρωθυπουργέ, να βάλετε θεμέλιο λίθο σε ένα εργοστάσιο, δημιουργώντας έτσι το μεγαλύτερο βιομηχανικό και ενεργειακό συγκρότημα της χώρας με όρους ενεργειακής ισχύος και βιομηχανικής προστιθέμενης αξίας».

Η νέα μονάδα φυσικού αερίου που δημιουργεί η MYTILINEOS μειώνει τις εισαγωγές ενέργειας και αυξάνει τις εξαγωγές.

Πολωνία, αυτήν την εποχή ξεκινά ή βρίσκεται σε εξέλιξη η κατασκευή μονάδων φυσικού αερίου. Με ακόμη πιο γρήγορους ρυθμούς κινείται η άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η αγορά ενέργειας των Ηνωμένων Πολιτειών. Στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας θα λειτουργήσει η πιο σύγχρονη και αποδοτική μονάδα συνδυασμένου κύκλου στην Ευρώπη. Η νέα μονάδα ενσωματώνει την τεχνολογία του μεγαλύτερου και πιο σύγχρονου διεθνώς αεριοστροβίλου της αμερικανικής General Electric, στρατηγικού συνεργάτη της εταιρείας από τα παλιά. Ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, δικαιωμένος για τις επιλογές που έκανε χρόνια πριν, ξεκίνησε έναν αγώνα ταχύτητας για να δημιουργήσει την τέταρτη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής του ομίλου, που θα είναι η αποδοτικότερη, παράγοντας ενέργεια σε ανταγωνιστικό κόστος προς όφελος της εθνικής οικονομίας. «Ζούμε σε μια συναρπαστική εποχή, που η τεχνολογία και η καινοτομία μάς επιτρέπουν να κάνουμε άλματα και να φέρνουμε το μέλλον πιο κοντά». «Στην Protergia, συνηθίζουμε να λέμε ότι “δείχνουμε τον δρόμο για το μέλλον της ενέργειας”, και σήμερα εδώ, στο ενεργειακό μας κέντρο, κάνουμε ακριβώς αυτό: Δείχνουμε τον δρόμο για ένα ενεργειακό μέλλον πιο “πράσινο”. Με ενεργειακή ασφάλεια για όλους, δουλειές και νοικοκυριά». 22

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

Στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας επενδύονται περίπου 300 εκατ. ευρώ για να υπάρξει στην Ελλάδα ο πλέον αποδοτικός σταθμός συνδυασμένου κύκλου της Ευρώπης, με θερμική απόδοση μεγαλύτερη από 63%, χάρη στον αεριοστρόβιλο τεχνολογίας Class H. Σε δύο χρόνια από σήμερα, στη Βοιωτία, θα λειτουργεί μια μονάδα με το χαμηλότερο κόστος λειτουργίας από όλα τα ηλεκτροπαραγωγικά εργοστάσια στην Ελλάδα. Η ισχύς 826 MW του καινούργιου εργοστασίου, που ισούται σήμερα με το 20% και των 14 λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ μαζί, όταν θα έχει ολοκληρωθεί το 2021, θα αντιστοιχεί σε ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού της δυναμικού. Συμπεριλαμβανομένων των τριών σταθμών ενέργειας σε λειτουργία ύψους 1.200 MW και των 200 MW αιολικών, η MYTILINEOS έχει ήδη επενδύσει 1 δισ. ευρώ. Με τις νέες κινήσεις, το σύνολο των ενεργειακών επενδύσεων αναμένεται να ξεπεράσει τα 2 δισ. ευρώ. «Από το 1963, που ο τότε πρωθυπουργός, Κωνσταντίνος Καραμανλής, έβαλε τον θεμέλιο λίθο στο εργοστάσιο, και από το 1966, που ο τότε υπουργός Συντονισμού, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, τα εγκαίνια της λειτουργίας του, μέχρι και σήμερα, έχει περάσει περισσότερος από μισός αιώνας». «Η Αλουμίνιον της Ελλάδος, η πορεία της και η θέση που καταλαμβάνει πλέον στο εξωτερικό, δείχνει πως εμείς οι Έλληνες μπορούμε να καταφέρουμε τα πάντα. Μπορούμε να αντεπεξέλ-

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης υποσχέθηκε ότι μέχρι το 2028 θα μηδενίσει τη χρήση του λιγνίτη για την παραγωγή ενέργειας στην Ελλάδα. Οι θεαματικές αλλαγές στον τομέα της ενέργειας, όπως συμβαίνουν σήµερα, η προσαρμογή του συνόλου της οικονομίας στην αντιμετώπιση της κλιµατικής αλλαγής, επηρεάζουν άμεσα την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Η πρόκληση για την Ελλάδα είναι να μετατρέψει τις προκλήσεις σε ευκαιρίες. Γι’ αυτό είναι αναγκαία η στενή συνεργασία του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα, πάνω στις στρατηγικές κατευθύνσεις ενός εθνικού σχεδιασμού, µε γνώμονα την ταχύτερη δυνατή σύγκλιση µε τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές. Είναι πολλοί που αναρωτιούνται τι θα συμβεί αν για κάποιον, απροσδιόριστο σήμερα, λόγο, ξαφνικά, ακριβύνει η τιμή του φυσικού αερίου. Ακόμη και τότε, η υψηλή αποδοτικότητα των μονάδων φυσικού αερίου καθιστά συμφερότερη τη χρήση για την παραγωγή ενέργειας. Η νέα μονάδα της MYTILINEOS επιτυγχάνει θερμική απόδοση μεγαλύτερη του 63%, γεγονός που την κατατάσσει στις κορυφαίες της Ευρώπης. Η καλύτερη και αποδοτικότερη λιγνιτική μονάδα δεν ξεπερνά σε απόδοση το 50%. Ταυτόχρονα, ο Ευάγγελος Μυτιληναίος είχε την προνοητικότητα να εξελιχθεί στον μεγαλύτερο αγοραστή φυσικού αερίου των Βαλκανίων, με προφανή στόχο να επιτυγχάνει καλύτερες τιμές προμήθειας.

Σε δύο χρόνια από σήμερα, στη Βοιωτία, θα λειτουργεί μια μονάδα με το χαμηλότερο κόστος λειτουργίας από όλα τα ηλεκτροπαραγωγικά εργοστάσια στην Ελλάδα.

κεντρικό θέμα Η MYTILINEOS, φέτος, αναρριχήθηκε στην κορυφή ως ο μεγαλύτερος εισαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG της χώρας, ξεπερνώντας ακόμη και τη Δημόσια Επιχείρηση Φυσικού Αερίου, τη ΔΕΠΑ. Είναι η πρώτη φορά που μια ιδιωτική εταιρεία ξεπερνά την κρατική επιχείρηση, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση. Επιπλέον, εισήγαγε περισσότερους από 370.000 τόνους LNG από τον Ιανουάριο μέχρι τον Ιούλιο ή το 39% του συνόλου στην Ελλάδα. Η ΔΕΠΑ εισήγαγε 273.000 τόνους ή το 29%. Το μερίδιο αγοράς της ΔΕΠΑ ήταν 92% πέρσι και ποτέ δεν είχε πέσει κάτω από το 50%. Αυτή η αλλαγή δείχνει την πρόοδο που σημειώθηκε στην Ελλάδα, μια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ήταν από τις τελευταίες που προχώρησαν στην απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου. Η αγορά άρχισε να ανοίγει το 2005, αλλά η τάση κορυφώθηκε το 2018, όταν η λιανική αγορά απελευθερώθηκε πλήρως, αφήνοντας τους καταναλωτές ελεύθερους να επιλέξουν τον προμηθευτή τους. Σήμερα, οι τιμές φυσικού αερίου βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων τριών ετών. Ταυτόχρονα, η επέκταση στον τερματικό σταθμό στη Ρεβυθούσα, κοντά στην Αθήνα, προσφέρει μεγαλύτερη χωρητικότητα για την απορρόφηση φορτίων.

Εξαιτίας της ζήτησης του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και των αναγκών του τομέα κατασκευής αλουμινίου, η MYTILINEOS έχει γίνει πλέον ο μεγαλύτερος πελάτης. Το κύριο πλεονέκτημά της είναι η «σταθερή κατανάλωση». Με παραγωγή ισχύος 1.200 MW (δηλαδή το 14% της εγκατεστημένης θερμικής παραγωγής σε εθνικό επίπεδο), έχει την ευρύτερη βάση στην εγχώρια ζήτηση ανάμεσα στους ανεξάρτητους παραγωγούς. Η πρόσβαση στις χαμηλές τιμές του φυσικού αερίου ενισχύει επίσης την Ελλάδα ως ενεργειακό κόμβο και δημιουργεί επενδυτικές ευκαιρίες για εταιρείες που είναι διατεθειμένες να αναλάβουν τον κίνδυνο. Η πρώτη αντίστροφη ροή, από την Ελλάδα στη Βουλγαρία, πραγματοποιήθηκε τον Μάιο. Ο αγωγός IGB στα ίδια σύνορα θα ενισχύσει περαιτέρω τις ροές όταν θα συνδεθεί το 2020, ενώ το ίδιο έτος αναμένεται και η πρώτη ροή φυσικού αερίου μέσω TAP (του τμήματος του νότιου διαδρόμου), που θα φέρνει στην Ευρώπη αζέρικο αέριο. Η τιμή του φυσικού αερίου στη Βουλγαρία, που παρέχεται κυρίως μέσω αγωγού από τη Ρωσία, είναι πολύ ακριβή. Η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει στα Βαλκάνια, και φυσικά στην ενεργοβόρο αγορά της Βουλγαρίας, φθηνότερη ενέργεια. Η διαφορά τιμής είναι τεράστια.

Στην ίδια κλίμακα εντάσσονται και οι περιβαλλοντικές της επιδόσεις, όπως προκύπτει από τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τους εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους. Τα στοιχεία δείχνουν ότι, ειδικά στο θαλάσσιο περιβάλλον, οι συνέργειες με το υπάρχον ενεργειακό κέντρο όχι μόνο δεν επιβαρύνουν τον Κορινθιακό, αλλά αντίθετα μειώνουν το αδειοδοτημένο θερμικό φορτίο από τις ήδη λειτουργούσες μονάδες, όπως δείχνουν οι μετρήσεις του ΕΛΚΕΘΕ. Είναι προφανές ότι στην Ελλάδα οι αλλαγές στον χώρο της ενέργειας ξεκινούν από τη μεταμόρφωση της ΔΕΗ. Όσον αφορά τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ, η Λιγνιτική Μελίτης ΑΕ θα καταργηθεί και η μονάδα της θα επιστρέψει στη μητρική εταιρεία. Κατά πάσα πιθανότητα, το ίδιο θα γίνει και με τη Λιγνιτική Μεγαλόπολης. Οι μονάδες φυσικού αερίου αναλαμβάνουν την ευθύνη να λειτουργούν ως σταθμοί βάσης, απαραίτητοι μέχρι να έρθει η εποχή που τα συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) θα ωριμάσουν εμπορικά και τεχνολογικά, ώστε να αντισταθμίσουν το μειονέκτημα της στοχαστικότητας (μη ελεγχόμενης παραγωγής) που αντιμετωπίζουν παντού στον κόσμο αυτές οι πηγές. • • • ΧΡΗΜΑ 23

άρθρο

Μιχάλης Τσαμάζ: Ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην επιχειρηματικότητα της Ελλάδας

εντακόσια εκατομμύρια ευρώ (500 εκατ. ευρώ) από τις διεθνείς αγορές, με ετήσιο σταθερό κουπόνι 0,875%, το χαμηλότερο στην ιστορία του, πέτυχε ο Όμιλος ΟΤΕ. Ολοκληρώνοντας με επιτυχία τη διαδικασία βιβλίου προσφορών (bookbuilding) για την έκδοση νέου ομολόγου επταετούς διάρκειας, ο ΟΤΕ θα βελτιώσει σημαντικά το χρηματοπιστωτικό του προφίλ, προχωρώντας στην επιμήκυνση των υφιστάμενων δανειακών υποχρεώσεών του με πολύ χαμηλότερο χρηματοδοτικό κόστος. Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου ΟΤΕ, κ. Μιχάλης Τσαμάζ, δήλωσε σχετικά: «Η έκδοση αυτή αποτελεί ορόσημο στην ιστορία του Ομίλου ΟΤΕ, καθώς πρόκειται για το χαμηλότερο κουπόνι που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα. Δείχνει την εμπιστοσύνη στην εταιρεία και την ελληνική οικονομία. Καταδεικνύει ότι οι υγιείς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα μπορούν να έχουν πρόσβαση με ευνοϊκούς όρους στις διεθνείς αγορές ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στην επιχειρηματικότητα της Ελλάδας». Ο Chief Officer Χρηματοοικονομικών Θεμάτων Ομίλου ΟΤΕ, κ. Μπάμπης Μαζαράκης, τόνισε: «H τιμολόγηση που πετύχαμε και η υψηλή ζήτηση για το ομόλογο αντικατοπτρίζουν την 24

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

υγιή πορεία και τις προοπτικές του Ομίλου ΟΤΕ. Με την επιτυχημένη ομολογιακή έκδοση αναχρηματοδοτούμε μέρος του δανεισμού μας με πολύ ευνοϊκούς όρους και μειώνουμε σημαντικά το χρηματοδοτικό μας κόστος. Με στέρεες οικονομικές βάσεις και όχημα την τεχνολογία και την καινοτομία, θα συνεχίσουμε να φτιάχνουμε έναν κόσμο καλύτερο για όλους». Στην έκδοση ομολογιακού δανείου από τον ΟΤΕ συμμετείχε και η Deutsche Telekom, καλύπτοντας το 20% του συνολικού ποσού. Με τον τρόπο αυτό η DT στηρίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη του Ομίλου και δείχνει την εμπιστοσύνη της στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και του ΟΤΕ. Το νέο ομόλογο εκδόθηκε από την OTE plc με την εγγύηση της ΟΤΕ ΑΕ, στο πλαίσιο του υφιστάμενου Προγράμματος Έκδοσης Μεσομακροπρόθεσμων Ομολόγων που διέπεται από το αγγλικό δίκαιο. Το ομόλογο θα είναι εισηγμένο στο Χρηματιστήριο του Λουξεμβούργου. Η εκκαθάριση πραγματοποιήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2019. Την έκδοση του ομολόγου ανέλαβαν από κοινού ως Joint Bookrunners/Lead Managers οι τράπεζες BNP Paribas και Goldman Sachs International και ως Co-Managers οι τράπεζες Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Eurobank Ergasias και Τράπεζα Πειραιώς. • • •

Σε ιστορικό χαμηλό το επιτόκιο του νέου επταετούς ομολόγου του Ομίλου ΟΤΕ

Business Meetings in the Privacy of your Suite!

The NJV Athens Plaza supports the needs of every Business Traveler. We provide specially designed, contemporary suites, ready to take up your private meetings.

DELUXE CITY VIEW SUITES

Î&#x2018; maximum of possibilities for your stay in the city of Athens. Designed to combine simplicity and luxury with the class of a high standard hotel.

2, Vasileos Georgiou Aâ&#x20AC;&#x2122; str., Syntagma square | Athens Greece | Phone: +30 21 0335 2400 | E-mail: welcome@njvathensplaza.gr www.njvathensplaza.gr

[αφιέρωμα] banking technology

Οι αλλαγές που φέρνουν οι ψηφιακές τεχνολογίες στον τραπεζικό κλάδο

του Δημήτρη Μαλλά dmallas@gmail.com

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

banking technology αφιέρωμα

χρηματοπιστωτικός είναι ένας από εκείνους τους κλάδους της οικονομίας που ανέκαθεν επιδίωκα, να αξιοποιούν τις τεχνολογικές εξελίξεις. Ειδικά οι τράπεζες ήταν πάντα στην πρωτοπορία όσον αφορά την αξιοποίηση τεχνολογιών και επένδυαν σημαντικά ποσά. Στην ψηφιακή εποχή, οι επενδύσεις έχουν αυξηθεί, οι αλλαγές είναι ακόμη περισσότερες και οι τράπεζες έχουν βρεθεί μπροστά στην ανάγκη για έναν τεράστιο μετασχηματισμό του τρόπου λειτουργίας τους, που δημιουργεί νέα δεδομένα. Οι προκλήσεις της επόμενης ημέρας Οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι τόσο γρήγορες, που οι προκλήσεις που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι οργανισμοί που δραστηριοποιούνται στον κλάδο είναι ακόμη αρκετές. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο τομέας των πληρωμών. Μια τάση που υπάρχει είναι η χρήση των smartphones και για την πραγματοποίηση πληρωμών σε φυσικά σημεία πώλησης, με το κινητό τηλέφωνο να αντικαθιστά πρακτικά τις πλαστικές κάρτες. Στην Ελλάδα, είναι μια δυνατότητα που δεν προσφέρεται από όλες τις τράπεζες, αλλά αυτό αναμένεται να αλλάξει μέσα στους επόμενους μήνες, καθώς άπαντες ετοιμάζονται για το λανσάρισμα ψηφιακών πορτοφολιών, ενώ την ίδια

Το smartphone εξελίσσεται στη δική μας προσωπική τράπεζα και οι εφαρμογές mobile banking συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον όλο και περισσότερων Ελλήνων.

στιγμή υπάρχει έντονη συζήτηση και γίνονται αρκετές διεργασίες σχετικά με τη διάθεση και για τους Έλληνες καταναλωτές υπηρεσιών όπως είναι το Apple Pay και το Google Pay. Το Apple Pay είναι ήδη διαθέσιμο στην Ελλάδα και υποστηρίζεται από οργανισμούς όπως είναι η Edenred και fintech startups, όπως η Revolut και η Ν26. Όσον αφορά ελληνικές συστημικές τράπεζες, μάλλον θα χρειαστεί να περιμένουμε μέχρι τις αρχές του 2020 για να δούμε υποστήριξη του Apple Pay. Για το Google Pay το μέλλον είναι σχετικά άγνωστο, λόγω της αλλαγής στρατηγικής της Google, ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα είναι ήδη διαθέσιμο το Garmin Pay από την Alpha Bank. Smartphones Γενικότερα, όμως, το smartphone έρχεται να αλλάξει και τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιούμε τις συναλλαγές μας, αλλά και ευρύτερα τη σχέση που έχουμε με την τράπεζα με την οποία συνεργαζόμαστε. Υπό μία έννοια, το smartphone εξελίσσεται στη δική μας προσωπική τράπεζα, και οι εφαρμογές mobile banking συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον όλο και περισσότερων Ελλήνων. Κάτι που καταδεικνύει και το γεγονός ότι η χρήση των mobile banking εφαρμογών παρουσιάζει ΧΡΗΜΑ 27

banking technology

ρυθμούς αύξησης, που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να φθάσει μέχρι και το 50%.

Αυτήν τη στιγμή, εκτιμάται πως λιγότερες από μία στις πέντε συναλλαγές πραγματοποιούνται στα ταμεία των τραπεζικών καταστημάτων.

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

Πρακτικά, η ευκολία με την οποία ένας χρήστης μπορεί μέσω του smartphone να δει την κατάσταση των λογαριασμών του ή των καρτών του, όπως και να πραγματοποιήσει τις συναλλαγές του ή τις πληρωμές του οπουδήποτε κι αν βρίσκεται, αλλά και οποτεδήποτε, είναι ο λόγος που ωθεί τους Έλληνες στο να ασχοληθούν με το mobile banking. Εκτός της ευκολίας όμως, υπάρχει και το θέμα της ασφάλειας. Η χρήση του δακτυλικού αποτυπώματος για την πρόσβαση στις τραπεζικές υπηρεσίες προσφέρει υψηλό επίπεδο ασφάλειας. Τα smartphones με ενσωματωμένο αναγνώστη δακτυλικού αποτυπώματος έχουν αυξηθεί σε τεράστιο βαθμό, οπότε δεν είναι παράλογο που οι χρήστες ελέγχουν όλο και πιο συχνά τον λογαριασμό τους. Και, ήδη, η χρήση

των mobile banking εφαρμογών έχει ξεπεράσει εκείνη που συναντάμε στις web banking υπηρεσίες. Παράλληλα, κάνουν διαρκώς την εμφάνισή τους νέοι «παίκτες» που αξιοποιούν τις δυνατότητες των smartphones. Στις αποκαλούμενες fintech startups περιλαμβάνονται εταιρείες όπως η Revolut, που προσφέρει μια ολοκληρωμένη γκάμα τραπεζικών υπηρεσιών, κυρίως στον τομέα των πληρωμών, αποκλειστικά μέσω smartphones. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο πάντως σε αυτές τις fintech startups είναι η προσπάθεια που κάνουν για τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος το οποίο προσφέρει μια διευρυμένη γκάμα υπηρεσιών πέραν των τραπεζικών. Το smartphone εξελίσσεται σε ένα κορυφαίο εργαλείο τραπεζικής εξυπηρέτησης και μένει να δούμε αν τα επόμενης γενιάς τηλεπικοινω-

banking technology

νιακά δίκτυα θα προσφέρουν τη δυνατότητα για ακόμη περισσότερες επιλογές και υπηρεσίες. Ταυτόχρονα, η αρχιτεκτονική των smartphones περνά και στα POS, καθώς έχει κάνει την εμφάνισή της μια νέα γενιά τερματικών, που βασίζεται στο λειτουργικό σύστημα Android. Κάτι που, πρακτικά, σημαίνει ότι σε ένα POS μπορούν να εγκατασταθούν κι άλλες εφαρμογές, που δεν σχετίζονται με τις πληρωμές, αλλά με άλλες λειτουργικές διαδικασίες και εφαρμογές μιας επιχείρησης, όπως είναι, για παράδειγμα, η παραγγελιοληψία. Επίσης, πολλές αλλαγές έρχονται και στα συστήματα online πληρωμών, όπου έχουν κάνει την εμφάνισή τους αρκετοί νέοι «παίκτες», που απευθύνονται κατά κύριο λόγο σε ηλεκτρονικά καταστήματα και ελεύθερους επαγγελματίες που διαθέτουν τις υπηρεσίες τους μέσω Διαδικτύου. Και οι αλλαγές που φέρνουν αυτοί οι νέοι «παίκτες», ιδίως στο επίπεδο των προμηθειών και του κόστους των συναλλαγών, είναι πραγματικά μεγάλες. Οpen banking Μία ακόμη πρόκληση είναι η πλήρης εφαρμογή της Payments Service Directive (PSD) II της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την οποία είναι πρακτικά υποχρεωτικό για τις τράπεζες να «ανοίξουν» σε συνεργασίες με τρίτες εταιρείες. Γεγονός που μας οδηγεί στο αποκαλούμενο open banking, ήτοι τη δυνατότητα που έχουν εταιρείες που είναι τράπεζες να προσφέρουν τραπεζικές και, γενικότερα, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες αποκτώντας πρόσβαση στα δεδομένα των πελατών μιας τράπεζας, με την άδεια, φυσικά, κάθε πελάτη. Αυτή η εξέλιξη παρουσιάζεται, αρχικά, ως απειλή για τις ίδιες τις τράπεζες, υπάρχουν όμως και χρηματοοικονομικοί οργανισμοί που έχουν αντίθετη άποψη και σπεύδουν να αξιοποιήσουν την ευκαιρία που δημιουργείται, ώστε να έχουν νέες πηγές εσόδων μέσα από τη συνεργασία τους με τρίτους «παίκτες», αλλά και από την παροχή μιας ευρύτερης και βελτιωμένης γκάμας υπηρεσιών προς τους πελάτες τους. Ένα βασικό κομμάτι της PSD II πάντως αφορά τις νέες απαιτήσεις ασφαλείας στις συναλλαγές που διενεργούνται με τη χρήση καρτών πληρωμών (χρεωστικών, πιστωτικών και προπληρωμένων). Οι νέες αυτές απαιτήσεις ασφαλείας αφορούν τις ακόλουθες περιπτώσεις συναλλαγών: • Ανέπαφες πληρωμές με κάρτα σε τερματικά αποδοχής συναλλαγών των εμπόρων (POS). Θα απαιτείται από τον κάτοχο της κάρτας η

χρήση του κωδικού (ΡΙΝ) για την ολοκλήρωση ανέπαφων συναλλαγών του όταν αυτές υπερβαίνουν ένα συγκεκριμένο ποσό ή αριθμό. Σε κάθε περίπτωση, ακολουθήστε απλά τις οδηγίες που θα δείτε στην οθόνη του τερματικού (POS). • Μεμονωμένες πληρωμές σε περιβάλλον «ηλεκτρονικού εμπορίου» (e-commerce). Θα απαιτείται από τον εκδότη της κάρτας (π.χ. τράπεζα, ίδρυμα ηλεκτρονικού χρήματος κ.λπ.) η ισχυρή ταυτοποίηση του κατόχου της και της συναλλαγής του. Πιο συγκεκριμένα, για να επιτευχθεί η ισχυρή ταυτοποίηση θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν συνδυαστικά παράγοντες ασφαλείας, όπως ενδεικτικά δακτυλικό αποτύπωμα, κωδικοί e-banking, PIN κάρτας, password, μοναδικός κωδικός μιας χρήσης με μήνυμα SMS (SMS OTP), push notification στο κινητό τηλέφωνο κ.λπ.

Από τις σημαντικότερες προκλήσεις είναι το blockchain, μια τεχνολογία που εκτιμάται πως θα φέρει δραστικές αλλαγές σε πολλούς κλάδους της οικονομίας.

Το θετικό είναι πως, σε γενικές γραμμές, οι ελΧΡΗΜΑ 29

banking technology άρθρο

Η συντριπτική πλειοψηφία των τραπεζικών υπηρεσιών είναι διαθέσιμη μέσω web banking, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και μέσω mobile banking εφαρμογών.

ληνικές τράπεζες αποδείχθηκαν αρκετά καλά προετοιμασμένες για το PSD II, το οποίο ενεργοποιήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου.

Από τις σημαντικότερες προκλήσεις είναι, φυσικά, το blockchain, μια τεχνολογία που εκτιμάται πως θα φέρει δραστικές αλλαγές σε πολλούς κλάδους της οικονομίας, περιλαμβανομένου και του χρηματοπιστωτικού.

(decentralized) λογιστικό καθολικό, το οποίο είναι κοινό για όλους τους συμμετέχοντες, μιας και όλοι οι εμπλεκόμενοι αποθηκεύουν ένα αντίγραφό του, κάτι που εξασφαλίζει την ασφάλεια και τη διαφάνεια των συναλλαγών. Η ειδοποιός διαφορά –αναφορικά με την προστασία– προκύπτει από το γεγονός ότι δεν είναι πλέον απαραίτητη η ύπαρξη μιας ενδιάμεσης «έμπιστης» αρχής (π.χ. μιας τράπεζας), ενώ η εμπιστοσύνη των συναλλασσόμενων μερών βασίζεται σε αλγοριθμική επιβεβαίωση.

Για όσους δεν το γνωρίζουν, blockchain είναι ουσιαστικά μια σειρά καταχωρίσεων που αφορούν συναλλαγές σε ένα δημόσιο κατάστιχο (ledger). Κάθε καινούργια ομάδα καταχωρίσεων, ένα “block”, συνδέεται με τα προηγούμενα, δημιουργώντας μια «αλυσίδα» καταχωρίσεων, δηλαδή ένα “blockchain”. Τα blocks αυτά συνδέονται μονοσήμαντα μεταξύ τους. Προκύπτουν δε μέσα από μια διαδικασία που ονομάζουμε “proof of work”, κατά την οποία επιτυγχάνεται η αλγοριθμική επίλυση ενός «δύσκολου» υπολογιστικού προβλήματος. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το blockchain λειτουργεί ως ένα αποκεντρωμένο

Η δημόσια πρόσβαση στο blockchain διευκολύνει τη διαφάνεια στις συναλλαγές και τη διάχυση της πληροφορίας. Στο ίδιο πλαίσιο, διευκολύνεται η ελεγκτική διαδικασία, με την εξάλειψη κάθε ενδεχομένου παραβάσεων, ακριβώς εξαιτίας της δημόσιας φύσης των δεδομένων. Ταυτόχρονα, εκλείπει και η ανάγκη για ενδιάμεσα μέρη, που αυξάνουν τα κόστη, αφού όλες οι πληροφορίες που αφορούν στη συναλλαγή βρίσκονται κρυπτογραφημένες μέσα στο blockchain. Έτσι, για παράδειγμα, οι τράπεζες μπορούν να εξοικονομήσουν αρκετά δισεκατομμύρια κάθε χρόνο με την ελαχιστοποίηση του χρόνου διακανονισμού, αλλά και

Blockchain

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

την κατάργηση μιας σειράς διαδικασιών που κοστίζουν χρόνο και χρήμα. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν μια σειρά από υπηρεσίες και λύσεις στον χρηματοπιστωτικό κλάδο που θα μπορούν να γίνουν καλύτερες, πιο ασφαλείς και να απαιτούν λιγότερο χρόνο υλοποίησης με τη χρήση του blockchain. Όπως υπάρχουν και αρκετές ακόμη ιδέες που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν τη συγκεκριμένη τεχνολογία και να δημιουργήσουν πολλά νέα προϊόντα και λύσεις για τον χρηματοπιστωτικό κλάδο. Και, ενδεχομένως, η αξιοποίηση του blockchain να αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τον συγκεκριμένο κλάδο. Τα νέα customer journeys Ένα από τα σημαντικότερα θέματα που απασχολούν τις ελληνικές τράπεζες είναι αυτό των αποκαλούμενων customer journeys, όπου οι ψηφιακές τεχνολογίες εμπλέκονται όλο και περισσότερο. Οι πρώτες υπηρεσίες ψηφιακής τραπεζικής έκαναν την εμφάνισή τους στις αρχές της δεκα-

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι όμως ότι αυτή η ανάπτυξη που παρατηρήθηκε μετά τα capital controls δεν έχει επιβραδυνθεί, αλλά όλα τα στοιχεία υποδεικνύουν ότι ο αριθμός των χρηστών των υπηρεσιών web banking και mobile banking αυξάνεται διαρκώς. Παράλληλα, οι καταναλωτές αλλά και οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο τα ψηφιακά εργαλεία, το web και το smartphone τους προκειμένου να διεκπεραιώσουν τις συναλλαγές τους με τις τράπεζες. Μάλιστα, αυτήν τη στιγμή, εκτιμάται πως λιγότερες από μία στις πέντε συναλλαγές πραγματοποιούνται στα ταμεία των τραπεζικών καταστημάτων. Σημειωτέον, πάντως, πως τα αντίστοιχα ποσοστά σε ευρωπαϊκές χώρες κινούνται σε επίπεδα κάτω του 10%, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχουν ακόμη σημαντικά περιθώρια όσον αφορά το συγκεκριμένο θέμα. Οι σημαντικότερες αλλαγές που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι εκείνες που φέρνει η αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών στην αλλαγή της εμπειρίας που έχουν οι πελάτες όσον αφορά τις συναλλαγές τους με τις τράπεζες. Η προσπάθεια που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι, καταρχάς, οι διαδικασίες να απλοποιηθούν σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βαθμό και να μη χρειάζεται ο πελάτης, για παράδειγμα, να επισκέπτεται διαρκώς ένα κατάστημα. Γενικότερα, οι ελληνικές τράπεζες επιδιώκουν να διευκολύνουν τον πελάτη τους, είτε πρόκειται για οικιακό καταναλωτή είτε για επιχειρήσεις. Οι τράπεζες προσπαθούν πλέον να δίνουν τη δυνατότητα στους πελάτες τους να πραγματοποιούν εργασίες όπως είναι η κατάθεση εγγράφων μέσω των ψηφιακών καναλιών, να

banking technology

ετίας του 2000, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι δεν είχαν εξαρχής τη δημοτικότητα που είχαν αντίστοιχες κινήσεις σε άλλες χώρες της δυτικής Ευρώπης. Η αύξηση της χρήσης του Διαδικτύου έκανε τους Έλληνες να αρχίσουν να αξιοποιούν όλο και περισσότερο τις ψηφιακές υπηρεσίες που παρουσίαζαν οι εγχώριες τράπεζες. Τη μεγάλη ώθηση έδωσε η επιβολή των ελέγχων κεφαλαίου (capital controls), που οδήγησε έναν σημαντικό αριθμό Ελλήνων στην απόφαση να περιορίσουν –ή ακόμη και να σταματήσουν εντελώς– τις επισκέψεις τους στο γκισέ των τραπεζών και να ξεκινήσουν να χρησιμοποιούν το πληκτρολόγιο του υπολογιστή τους ή την οθόνη του smartphone τους.

μπορούν να πιστοποιούνται online, ενώ δεν είναι τυχαίο το ότι, πλέον, η συντριπτική πλειοψηφία των τραπεζικών υπηρεσιών είναι διαθέσιμη μέσω web banking, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και μέσω mobile banking εφαρμογών.

προσπαθούν να τους βοηθήσουν στα ζητήματα που αντιμετωπίζουν. Το νέο μοντέλο λειτουργίας των καταστημάτων είναι περισσότερο συμβουλευτικό παρά διεκπεραιωτικό.

Το κατάστημα που αλλάζει

Οι αλλαγές που σημειώνονται δεν αφορούν μόνο τον τομέα των υπηρεσιών που παρέχονται προς τους πελάτες, αλλά και τις εσωτερικές διεργασίες μέσα στις ίδιες τις τράπεζες. Οι ψηφιακές τεχνολογίες αξιοποιούνται προκειμένου να αλλάξουν οι διαδικασίες και να γίνουν περισσότερο απλές και αποτελεσματικές. Ο στόχος δεν είναι άλλος από τη διευκόλυνση των εργαζομένων.

Όπως είναι προφανές, οι αλλαγές επηρεάζουν σημαντικά και τον τρόπο λειτουργίας των καταστημάτων που διατηρούν οι τράπεζες. Παρά την περί του αντιθέτου άποψη, θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο μέσα στα επόμενα χρόνια να οδηγηθούμε στην οριστική εξάλειψη των τραπεζικών υποκαταστημάτων. Όμως, η «μεταφορά» των συναλλαγών από τα offline στα online κανάλια έχει ως αποτέλεσμα οι τράπεζες –και στην Ελλάδα– να κινούνται προς ένα νέο μοντέλο λειτουργίας, το οποίο δίνει μεγαλύτερη έμφαση στις διαπροσωπικές σχέσεις. Πρακτικά, ο στόχος που υπάρχει από όλες τις τράπεζες είναι οι εργαζόμενοι στα καταστήματα να μην έχουν ως αντικείμενο απλά να διεκπεραιώνουν τις συναλλαγές των πελατών τους, αλλά να βρεθούν πιο κοντά τους και να

Αλλαγές στις εσωτερικές διεργασίες

Το μεγάλο ζήτημα πάντως αυτού του ψηφιακού μετασχηματισμού δεν είναι άλλο από την αποδοχή των αλλαγών που φέρνουν οι ψηφιακές τεχνολογίες στην κουλτούρα και στον τρόπο λειτουργίας ενός οργανισμού. Ουσιαστικά, απαιτείται μια διαφορετική προσέγγιση και αυτό είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί. • • • ΧΡΗΜΑ 31

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

[αφιέρωμα]

του Δημήτρη Μαλλά dmallas@gmail.com

Τα παίγνια είναι μία από τις αγαπημένες ασχολίες των ανθρώπων από την παλαιολιθική εποχή, θα μπορούσε να πει κανείς. Τα τυχερά παίγνια είναι από τις αγαπημένες ασχολίες των ανθρώπων από την εποχή των πρώτων οργανωμένων κοινωνιών. Και ευρισκόμενοι πλέον στον 21ο αιώνα, τα τυχερά παίγνια έχουν εξελιχθεί σε έναν βασικό κλάδο της οικονομίας σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες, αποτελώντας ένα σημαντικό κομμάτι της ψυχαγωγίας δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

την Ελλάδα, τα τυχερά παιχνίδια είναι ιδιαίτερα δημοφιλή. Και δεν είναι τυχαίο ότι το συνολικό ποσό που «έπαιξαν» οι Έλληνες το 2018, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, πλησίασε τα 18 δισ. ευρώ. Όμως, ένα εξίσου ενδιαφέρον στοιχείο είναι πως η συγκεκριμέη αγορά παρουσιάζει ιδιαίτερα υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια. Όπως, επίσης, είναι αξιοσημείωτο το ότι υπάρχουν ελληνικές εταιρείες που κινούνται με ιδιαίτερες αξιώσεις σε διεθνές επίπεδο στον τομέα κυρίως της διαχείρισης τυχερών παιχνιδιών και στην ανάπτυξη τεχνολογικών συστημάτων που αξιοποιούνται από άλλες εταιρείες του συγκεκριμένου κλάδου.

Ορίζοντας την αγορά

τυχερά παίγνια

Τα παίγνια διακρίνονται σε τεχνικά-ψυχαγωγικά, αυτά δηλαδή που παίζονται για διασκέδαση, χωρίς να χάνει ή να κερδίζει κανείς χρήματα, και σε τυχερά. Τυχερά παίγνια ορίζονται τα παίγνια για τα οποία το αποτέλεσμα εξαρτάται, τουλάχιστον εν μέρει, από την τύχη και αποδίδουν στον παίκτη οικονομικό όφελος. Προκειμένου ένα παίγνιο να χαρακτηριστεί ως «τυχερό», πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις: • Να υφίσταται, έστω και εν μέρει, επιρροή της τύχης στο αποτέλεσμα του παιγνίου. • Να υφίσταται οικονομική διακινδύνευση (wager ή bet), που ως τέτοια νοείται η επιλογή του παίκτη να αναλάβει τον κίνδυνο επένδυσης στο αποτέλεσμα του παιγνίου οποιουδήποτε χρηματικού ποσού ή άλλου περιουσιακού στοιχείου, ανεξάρτητα από το ύψος της αξίας του στοιχείου αυτού, προκειμένου να επιδιώξει άμεσα ή έμμεσα οικονομικό όφελος από το αποτέλεσμα της διεξαγωγής του παιγνίου. Στην έννοια της οικονομικής διακινδύνευσης περιλαμβάνεται και η συμμετοχή σε διεξαγωγή τυχερού παιγνίου που παρέχεται δωρεάν (bonus, free bets κ.λπ.) και συνδέεται με οικονομική διακινδύνευση χρηματικού ποσού ή άλλου περιουσιακού στοιχείου, η οποία προηγήθηκε ή/και ακολουθεί.

Τα online τυχερά παιχνίδια και ο διαδικτυακός στοιχηματισμός παρουσιάζουν εξαιρετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Τα τυχερά παίγνια στηρίζονται στον νόμο των πιθανοτήτων και καθοριστικό ρόλο στο αποτέλεσμα παίζει η τύχη. Η τυχαιότητα μπορεί να

ΧΡΗΜΑ 35

αφιέρωμα τυχερά παίγνια

Η ελληνική περίπτωση Η ρυθμιζόμενη αγορά των τυχερών παιγνίων στην Ελλάδα διευρύνθηκε, κυρίως την περίοδο 1990-1997, με την εισαγωγή νέων παιγνίων από τον ΟΠΑΠ, αφού στο μόνο μέχρι τότε παιχνίδι του, το ΠΡΟ-ΠΟ, προστέθηκαν και τα ΛΟΤΤΟ, ΠΡΟΤΟ, ΠΡΟΠΟ-ΓΚΟΛ και ΤΖΟΚΕΡ, με την κυκλοφορία του στιγμιαίου κρατικού λαχείου (του γνωστού ως «Ξυστό») και με την ίδρυση νέων επιχειρήσεων καζίνο, καθώς στα ήδη υπάρχοντα υπό κρατικό έλεγχο (Πάρνηθας, Ρόδου και Κέρκυρας) προστέθηκαν τα έτη 1995-1997 και τα ιδιωτικά καζίνα Χαλκιδικής, Λουτρακίου, Θράκης, Θεσσαλονίκης, Αχαΐας και Αιγαίου.

προκληθεί είτε με τη χρήση γεννήτριας τυχαίων αριθμών (Random Number Generator-RNG), είτε με άλλο μηχανικό τρόπο, είτε με κλήρωση, που πραγματοποιείται με φυσικό τρόπο. Χαρακτηριστικά τυχερά παίγνια είναι τα λαχεία, τα αριθμολαχεία, το στοίχημα, τα παίγνια τύπου καζίνο (π.χ. ρουλέτα, πόκερ, μπλακ τζακ) κ.λπ. Η αγορά προσφέρει δύο βασικές κατηγορίες τυχερών παιγνίων, με βάση τον τρόπο που προσφέρονται στους καταναλωτές-παίκτες: τα offline και τα online. Offline είναι αυτά που παίζονται σε παραδοσιακά outlets (καζίνο, πρακτορεία κ.λπ.) και απαιτούν τη φυσική παρουσία του παίκτη. Online είναι τα τυχερά παιχνίδια που παίζονται μέσω Διαδικτύου, digital tv, smartphones, mobile κ.λπ. Επίσης, στην αγορά παιγνίων, τελευταία, αναπτύσσεται και παρέχεται μια νέα κατηγορία παιγνίων, που ονομάζεται social gaming. Το social gaming αναπτύσσεται μέσω των portals κοινωνικής δικτύωσης (π.χ. Facebook). Περιλαμβάνει μια ευρεία γκάμα παιγνίων, που αποτελείται από τα arcade social games (απλά παιχνίδια), τα role playing games (που απαιτούν εξοικείωση και γνώση) και τα games of chance (όπως πόκερ, κίνο κ.λπ.). Με συντηρητικές εκτιμήσεις, η παγκόσμια βιομηχανία των τυχερών παιγνίων παρουσιάζει μικτά κέρδη (GGR) άνω των 300 δισ. ευρώ ετησίως. Εκτιμάται ότι το 95% των μικτών κερδών προέρχονται από τα offline παιχνίδια, αφού το ποσοστό διείσδυσης αλλά και τα ποσά που παίζονται στο Internet είναι χαμηλότερα. Παρατηρείται όμως ταχύτατη ανάπτυξη των διαδικτυακών μέσων στην αγορά παιγνίων. 36

Ιούλιος - Αύγουστος Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019 2019

Tο 2017, ο συνολικός κύκλος εργασιών της επίγειας αγοράς τυχερών παιγνίων (ΟΠΑΠ, καζίνο, λαχεία, ιπποδρομίες) ανήλθε σε 6,1 δισ. ευρώ.

Νέα ώθηση στην αγορά, την περίοδο 20002003, έδωσαν τα παίγνια ΠΑΜΕ ΣΤΟΙΧΗΜΑ και ΚΙΝΟ, που, μαζί με τα SUPER 3 και EXTRA 5, άρχισαν να παρέχονται από την ανώνυμη εταιρεία, πλέον, ΟΠΑΠ ΑΕ. Η παραπάνω εξέλιξη στην αγορά τυχερών παιγνίων στην Ελλάδα είχε ως αποτέλεσμα μια σταθερή αύξηση του κύκλου εργασιών τυχερών παιγνίων για μία δεκαετία, μέχρι το έτος 2009. Στη συνέχεια, ο κύκλος εργασιών τυχερών παιγνίων υπέστη μείωση, λόγω της σοβαρής κρίσης που πλήττει την ελληνική οικονομία, σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Εποπτείας & Ελέγχου Παιγνίων (ΟΠΑΠ), η οποία είναι η αρμόδια ρυθμιστική αρχή. Ειδικότερα, μετά το 2010, η αγορά τυχερών παιγνίων σε όρους «Κύκλου Εργασιών Τυχερών Παιγνίων» υπέστη σημαντικές μειώσεις, ενώ το 2014, για πρώτη φορά μετά το 2009, η ρυθμιζόμενη αγορά τυχερών παιγνίων ανακάμπτει από τη συνεχόμενη πτωτική της πορεία, εμφανίζοντας έστω και οριακή αύξηση σε σχέση με το προηγούμενο έτος, 2013. Το έτος 2015, η ρυθµιζόµενη αγορά τυχερών παιγνίων εµφάνισε περιορισµένη πτώση της τάξης του 3,9% σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Παρέµεινε, ωστόσο, σε καλύτερο επίπεδο σε σχέση µε το ιστορικά χαµηλό του 2013, αλλά σηµαντικά µικρότερη από το µέγεθος των 9,24 δισ. ευρώ που είχε διαµορφωθεί το 2008. Το ποσό αυτό αφορά τα πονταρίσματα που γίνονται στα παιχνίδια του ΟΠΑΠ και στα καζίνα, αν και τα τελευταία χρόνια έχει προστεθεί σε αυτά και το κομμάτι των εταιρειών που δραστηριοποιούνται μέσω του Διαδικτύου (online), μια κατηγορία που ενισχύεται διαρκώς.

αφιέρωμα τυχερά παίγνια

ν Ελλάδα η τ σ ν ίω ν ιγ α π ν ν τυχερώ ω τ ά ρ γωγή ο α γ ισ α ε η ν ν η ε τ μ ε ό μ ιζ , μ 7 θ 9 υ 9 Ηρ 1990-1 ο δ ίο ρ ε π ν η τ ς ίω διευρύνθηκε, κυρ ον ΟΠΑΠ. τ ό π α ν ίω ν ιγ α π νέων Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕΕΠ, το 2017, ο συνολικός κύκλος εργασιών της επίγειας αγοράς τυχερών παιγνίων (ΟΠΑΠ, καζίνο, λαχεία, ιπποδρομίες) ανήλθε σε 6,1 δισ. ευρώ, ενώ το αντίστοιχο νούμερο για το online ήταν στα 5,5 δισ. ευρώ. Σημαντική λεπτομέρεια αποτελεί το γεγονός ότι το 2015 το νούμερο για το online ήταν στα 3,1 δισ. ευρώ. Για το 2018 δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, αλλά η υπάρχουσα εκτίμηση αναφέρει ότι το συνολικό νούμερο για offline και online πλησιάζει τα 15 δισ. ευρώ. Ένα ποσό στο οποίο θα πρέπει να προσθέσει κανείς και τα νούμερα για τα VLTs, για τα οποία υπάρχει μια εκτίμηση της τάξεως των 3 δισ. ευρώ. Το συνολικό ποσό των 18 δισ. ευρώ είναι προφανές ότι είναι τεράστιο και με δεδομένο το ότι τα περιθώρια που υπάρχουν είναι σημαντικά, καταλαβαίνει κανείς γιατί υπάρχει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον.

την απόκτηση του πλειοψηφικού πακέτου των μετοχών του ΟΠΑΠ.

των μικτών εσόδων και τον συνολικό κύκλο εργασιών στα 2,131 δισ. ευρώ.

Γενικότερα, η ΟΠΑΠ ΑΕ έχει το αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης μιας σειράς τυχερών παιγνίων και του στοιχήματος προκαθορισμένης και μη απόδοσης, τις υπηρεσίες επί των οποίων παρέχει μέσω πρακτορείων. Μετά τη μερική ιδιωτικοποίησή της, η άδεια παραχώρησης των αποκλειστικών δικαιωμάτων εκμετάλλευσης των παιγνίων δόθηκε το έτος 2000, μέσω σύμβασης διάρκειας 20 ετών, η οποία επεκτάθηκε το 2011 μέχρι το έτος 2030 για όλα τα παίγνια, πλην του στοιχήματος μέσω του Διαδικτύου.

Ο όμιλος ΟΠΑΠ, πάντως, παρουσιάζεται ιδιαίτερα επιθετικός την τελευταία διετία. Η εξαγορά της Stoiximan ήταν ένα δείγμα, όπως και η απόκτηση της συμμετοχής της Intralot στα Ελληνικά Λαχεία. Έχει εισέλθει στην αγορά των πληρωμών με την υπηρεσία Tora Payments και υλοποιεί ένα μεγάλο πρόγραμμα ψηφιακού μετασχηματισμού αλλά και αναβάθμισης και αναμόρφωσης των πρακτορείων του. Τα καταστήματα είναι μια ιδιαίτερη παράμετρος, και δεν είναι τυχαίο ότι υπάρχει το πρόγραμμα Retail Excellence 2020, που έχει ως στόχο να καταστήσει τα καταστήματα ΟΠΑΠ ελκυστικούς προορισμούς διασκέδασης, μέσω της αξιοποίησης ψηφιακών τεχνολογιών, νέων προϊόντων και υπηρεσιών για τους συνεργάτες της εταιρείας, και προχωρά με εντατικούς ρυθμούς. Τα τελευταία τρία χρόνια, ο ΟΠΑΠ έχει καταφέρει να ανανεώσει ή να αναβαθμίσει περισσότερο από το ένα τρίτο του δικτύου καταστημάτων του σε όλη την Ελλάδα. Συνολικά, 320 νέα ή ανακαινισμένα καταστήματα ΟΠΑΠ είχαν ανοίξει έως τα τέλη του πρώτου εξαμήνου. Σημειωτέον πως το δίκτυο σημείων πώλησης του Οργανισμού ανήλθε στο τέλος του περασμένου Ιουνίου στα 3.853 καταστήματα, με τη μέση προμήθεια των πρακτόρων του ΟΠΑΠ να έχει αυξηθεί κατά 2% σε ετήσια βάση στο πρώτο εξάμηνο του 2019 και την απόδοση των καταστημάτων να έχει αυξηθεί κατά 20% στο ίδιο διάστημα.

Ο μεγάλος «παίκτης»

Επίσης, έχει χορηγηθεί στην εταιρεία μια άδεια για την εγκατάσταση και εκμετάλλευση 35.000 παιγνιομηχανημάτων για τη διεξαγωγή τυχερών παιγνίων με επίγειο τρόπο (μέσω καταστημάτων).

Το κυρίαρχο όνομα στην ελληνική αγορά των τυχερών παιγνίων δεν είναι άλλο από τον ΟΠΑΠ. O Οργανισμός Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου (ΟΠΑΠ) ιδρύθηκε το 1958, ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού ∆ικαίου (ΝΠΙ∆) και το 1999 μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρεία με μοναδικό μέτοχο το ελληνικό Δημόσιο. Από το 2013, το μάνατζμεντ και ο έλεγχος έχει περάσει σε ένα κοινοπρακτικό σχήμα ονόματι Emma Delta, ο βασικός μέτοχος του οποίου, η τσέχικη Sazka, έχει ξεκινήσει διαδικασία προαιρετικής δημόσιας πρότασης, με προφανή στόχο

Επιπλέον, ο όμιλος ΟΠΑΠ ελέγχει τα Ελληνικά Λαχεία, αλλά και τις Ιπποδρομίες ΑΕ, ενώ έχει επεκταθεί δυναμικά και στο Διαδίκτυο μέσω της απόκτησης της εταιρείας Stoiximan, που είναι ο μεγαλύτερος online «παίκτης» στην ελληνική αγορά τυχερών παιχνιδιών. Ο ΟΠΑΠ έφθασε να κλείσει το 2018 με αύξηση 7,6% των μικτών εσόδων στα 1,547 δισ. ευρώ, με τον κύκλο εργασιών (ήτοι τα «πονταρίσματα») να αγγίζουν τα 4,4 δισ. ευρώ. Ενισχυμένο ήταν και το πρώτο εξάμηνο του 2019, που έκλεισε με αύξηση 5,7% στα 780 εκατ. ευρώ

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

Το μεγάλο στοίχημα του ΟΠΑΠ πάντως δείχνει να αποτελούν τα VLTs ή αλλιώς παιγνιομηχανήματα, η εισαγωγή των οποίων έγινε με σημαντική καθυστέρηση. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις της διοίκησης του ΟΠΑΠ, μέχρι το τέλος του Οκτωβρίου θα λειτουργούν περί τις 22-23 χιλιάδες παιγνιομηχανήματα, ενώ ο στόχος των 25 χιλιάδων VLTs θα επιτευχθεί μέχρι το τέλος του 2019. Ήδη η δραστηριότητα των VLTs λειτουργεί καταλυτικά για τα οικονομικά μεγέθη του ΟΠΑΠ. Στο πρώτο εξάμηνο του 2019, τα καθαρά έσοδα προ εισφορών από τα VLTs συνέχισαν την ανοδική τους πορεία και διαμορφώθηκαν σε 139,9 εκατ. ευρώ, έναντι 89,4 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο εξάμηνο του 2018. Τα καθαρά έσοδα προ εισφορών από τα VLTs στο δεύτερο τρίμηνο του 2019 διαμορφώθηκαν σε 70,9 εκατ. ευρώ. Η διοίκηση του ομίλου σημείωσε πως η μέση δαπάνη ανά επίσκεψη, πλέον, ανέρχεται στα επίπεδα των 29 ευρώ, το ημερήσιο GGR ανά παιγνιομηχάνημα στα επίπεδα των 40 ευρώ, ενώ η εγγεγραμμένη βάση παικτών ξεπέρασε τις 355 χιλιάδες, από 219 χιλιάδες την αντίστοιχη περίοδο του 2019. Online στοίχημα Το Διαδίκτυο δεν ήταν δυνατόν να μην επηρεάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τον χώρο των τυχερών παιγνίων. Τα online τυχερά παιχνίδια και ο διαδικτυακός στοιχηματισμός παρουσιάζουν εξαιρετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, ιδίως από τη στιγμή που το θολό τοπίο που υπήρχε όσον αφορά στον τομέα της νομιμότητας ξεκαθάρισε, έστω κι αν αυτό δεν έχει γίνει απόλυτα και άπαντες περιμένουν το νέο κανονιστικό πλαίσιο από την πλευρά της ΕΕΕΠ. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν 24 εταιρείες που έχουν άδεια από την ΕΕΕΠ, αν και πρακτικά δεν είναι πάνω από 4-5 αυτές που ασχολούνται πραγματικά, με κυριότερους «παίκτες» το Stoiximan.gr, το bet365, τη Sportingbet, τη Novibet, τη Bwin και την Kingbet. Η αγορά παρουσιάζει ανοδικές τάσεις και δεν είναι τυχαίο το ότι η Stoiximan έχει φθάσει να απασχολεί πάνω από 600 άτομα, ενώ επεκτείνεται σταδιακά και εκτός Ελλάδας. Η Πορτογαλία ήταν η τελευταία προσθήκη στις αγορές στις οποίες δραστηριοποιείται ο όμιλος Stoiximan, ο οποίος έχει πλέον παρουσία σε συνολικά 6 αγορές, καθώς, εκτός της χώρας της Ιβηρικής, παρέχει τις υπηρεσίες του στην Ελλάδα, την Κύπρο, τη Γερμανία, την Αυστρία και τη Ρουμανία.

τυχερά παίγνια

VLTs

Το επίσημο λανσάρισμα στην πορτογαλική αγορά ξεκίνησε στις 7 Μαΐου και χρησιμοποιείται η εμπορική επωνυμία Betano, την οποία ο όμιλος χρησιμοποιεί και στις αγορές της Ρουμανίας, της Γερμανίας και της Αυστρίας. Ο στόχος, όπως επισημάνθηκε, είναι μέχρι το 2021 το www.betano.pt να έχει εξελιχθεί σε έναν από τους κορυφαίους προορισμούς online στοιχηματισμού στην πορτογαλική αγορά, η αξία της οποίας εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 150 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Η δραστηριοποίηση στην Πορτογαλία αναμένεται να βοηθήσει στην περαιτέρω ανάπτυξη του ομίλου, τα έσοδα του οποίου το 2018 ξεπέρασαν τα 200 εκατ. ευρώ (όσον αφορά το gross gaming revenue-GGR). Η φετινή χρονιά έχει ξεκινήσει θετικά και η εκτίμηση είναι και το 2019 να κλείσει με έναν ρυθμό ανάπτυξης άνω του 20%. Καζίνο Η συγκεκριμένη αγορά είναι από τις πιο ιδιαίτερες περιπτώσεις. Κι αυτό γιατί μπορεί να παρουσιάζει πτώση τα τελευταία χρόνια, αλλά το ενδιαφέρον για τα καζίνα δείχνει να έχει αναθερμανθεί. Οι λόγοι είναι δύο: ο ένας είναι η επικείμενη μεταφορά του καζίνου της Πάρνηθας στο Μαρούσι και ο δεύτερος –και πιο σημαντικός– ο διαγωνισμός για την εκχώρηση άδειας καζίνου στην περιοχή του Ελληνικού. Για την τελευταία, η «μάχη» είναι μεταξύ δύο σχημάτων (Mohegan Gaming Advisors-ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ το ένα σχήμα και SHRE/SHRI το άλλο) και θα είναι «σκληρή», αλλά είναι αξιοσημείωτο το ότι το πρότζεκτ είναι πολύ μεγάλο, καθώς πρόκειται για ένα integrated resort, που έχει και τεράστιο τουριστικό ενδιαφέρον. Ένα μεγάλο ερώτημα είναι αν οι κινήσεις αυτές θα οδηγήσουν και στην ενίσχυση του ενδιαφέροντος για τα υπόλοιπα καζίνα της χώρας (Αιγαίου, Ρίο, Θεσσαλονίκης, Ξάνθης, Κέρκυρας, Πόρτο Καρράς και Ρόδου), αρκετά από τα οποία

αντιμετωπίζουν προβλήματα (Λουτράκι) και τα περισσότερα έχουν δει τα έσοδά τους να μειώνονται δραματικά. Είναι χαρακτηριστικό πως το 2017 ο συνολικός κύκλος εργασιών άγγιξε το 1,6 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση 50% σε σχέση με τα 3,2 δισ. ευρώ του 2008. Ο ρόλος της τεχνολογίας Ένας από τους παράγοντες που αλλάζουν το τοπίο στον χώρο των τυχερών παιγνίων είναι αυτός των τεχνολογικών εξελίξεων. Ο κλάδος είχε πάντα στενή σχέση με τον χώρο της τεχνολογίας, και ειδικά αυτόν των ψηφιακών τεχνολογιών. Και είναι αξιοσημείωτο το ότι έχουν «βγει» από την Ελλάδα εταιρείες που άλλαξαν τα δεδομένα στην παγκόσμια αγορά των τυχερών παιχνιδιών, χάρη στις τεχνολογικές καινοτομίες τους. Ο λόγος, φυσικά, για την Intralot, η οποία αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα την τελευταία διετία, αλλά η υπάρχουσα εκτίμηση είναι πως θα καταφέρει σταδιακά να ξεπεράσει τα όποια ζητήματα έχει και να επανέλθει στο προσκήνιο σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε γενικές γραμμές, πάντως, το Διαδίκτυο ήταν εκείνο που άλλαξε ριζικά τον κλάδο, αλλά το smartphone δείχνει να είναι αυτό που θα φέρει την επόμενη «επανάσταση». Με τα smartphones να αποκτούν όλο και μεγαλύτερη υπολογιστική ισχύ και όσο η εμπειρία μέσω των apps θα βελτιώνεται, θα υπάρχουν όλο και περισσότεροι καταναλωτές που θα προτιμούν το παιχνίδι μέσω της συσκευής τους και όχι να πηγαίνουν στο φυσικό κατάστημα. Αν και δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τα τυχερά παιχνίδια θέλουν και την παρέα τους, θέλουν να έχεις κόσμο. Και γι’ αυτό τα καζίνα αλλά και τα πρακτορεία του ΟΠΑΠ θα συνεχίσουν να υπάρχουν για πολλά χρόνια ακόμα. • • • ΧΡΗΜΑ 39

άρθρο

ο επενδυτικό ενδιαφέρον επιστρέφει στο design, καθώς η διαφαινόμενη έξοδος της οικονομίας από τη βαθιά κρίση αφήνει κάποια περιθώρια ανακατανομής πόρων από τους επαγγελματίες, αλλά και από τους ιδιώτες, σε έναν τομέα που είναι συνδεδεμένος τόσο με το ευ ζην όσο και με την παραγωγικότητα και την οικονομική απόδοση. Υπάρχουν άλλωστε παραδείγματα χωρών που έχουν υλοποιήσει μελέτες για τη μέτρηση της απόδοσης της επένδυσης στο design (Return On Design Investment-RODI), όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι σκανδιναβικές χώρες, και έχουν ανακαλύψει ότι μια μέση επένδυση στον συγκεκριμένο τομέα μπορεί να πολλαπλασιάσει τον τζίρο μιας επιχείρησης πάνω από δύο φορές, ενώ ο πολλαπλασιαστής αυξάνεται συγκριτικά με επενδεδυμένους πόρους σε άλλους τομείς, αν μιλάμε για συστηματικές επενδύσεις. Στις ΗΠΑ δε, ο Δείκτης Σχεδιαστικής Αξίας (Design Value Index) δείχνει μια τριψήφια απόδοση για εταιρείες εισηγμένες στο χρηματιστήριο. Αν και αναπτύσσεται προβληματισμός για το κατά πόσο μπορεί να μετρηθεί με ακρίβεια το ύψος της απόδοσης μιας επένδυσης στον συγκεκριμένο τομέα, είτε γίνεται από μια αυτοκινητοβιομηχανία, είτε από μια αλυσίδα εστιατορίων, είτε από μια εταιρεία ψυχαγωγίας κ.ο.κ., η σχέση μεταξύ καλού σχεδιασμού και οικονομικής απόδοσης έχει μετρηθεί με πολλούς τρόπους και έχει αποδειχθεί ότι φέρνει αξία στην επιχείρηση μέσω της ικανοποίησης των πελατών και της αύξησης των πωλήσεων. Αυτή τη σχέση επιβεβαιώνει, μιλώντας στο ΧΡΗΜΑ, ο σχεδιαστής Γιάννης Ιατρού, γνωστός από τις δημιουργίες του για τη φερώνυμη επιχείρηση (Iatrou Furniture), που διατηρεί με τον αδελφό του Τάσο. Όπως μας εξηγεί, η επιτυχία και η απόδοση της επένδυσης «χτίζεται» μέσα από μια σειρά διαδικασιών και δεδομένων, από το προφίλ του επιχειρηματία και του επαγγελματικού χώρου, τα χαρακτηριστικά του χρήστη των υπηρεσιών που αυτός προσφέ40

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

ρει (π.χ. café, ξενοδοχείο, κατάστημα, κ.ο.κ.), μέχρι τη μελέτη του χώρου, την ακουστική, τον φωτισμό και τις πρώτες ύλες για τα έπιπλα και τις υπόλοιπες κατασκευές. Η επιστροφή αξίας από την επένδυση αντανακλάται, στη συνέχεια, σε μια σειρά από τομείς, από τις πωλήσεις και το μερίδιο αγοράς μέχρι την ελκυστικότητα του brand μιας επιχείρησης και την επικοινωνία του με το κοινό. Αυτό γίνεται κατανοητό μέσα από ενδεικτικές δουλειές της Iatrou Furniture, που μας φέρνει ως παράδειγμα ο κ. Ιατρού, από ένα κομμωτήριο στο Παγκράτι που έχει υιοθετήσει ένα concept το οποίο φέρνει τον πελάτη σε επαφή με τη φύση και το περιβάλλον μιας αυλής, μέχρι το Blu Blu και το Cavo Paradiso στη Μύκονο, που υποδέχονται επισκέπτες από όλο τον κόσμο, με διαφορετικές κουλτούρες, συνήθειες και επιθυμίες. «Τα τελευταία χρόνια, οι παραγγελίες αυξάνουν για χώρους που είναι πιο προηγμένοι στο design» σημειώνει χαρακτηριστικά, τονίζοντας πάντως ότι είναι λίγοι οι ιδιώτες που διαθέτουν σημαντικούς πόρους σε αυτόν τον τομέα. Σε επίπεδο επαγγελματιών, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται από την πρωτεύουσα σε γεωγραφικές περιοχές με υψηλή επισκεψιμότητα. Για παράδειγμα, οι δραστηριότητες της Iatrou Furniture σε Μύκονο και Σαντορίνη, αν και συνδυάζουν ποιότητα κατασκευής αντίστοιχη εκείνης σε έργα στην Αθήνα, κινούνται σε μεγαλύτερα ύψη επένδυσης. «Εκεί οι επιχειρηματίες διαθέτουν budgets. Συχνά, νιώθεις ότι είσαι σε άλλη χώρα» αναφέρει ο κ. Ιατρού για να περιγράψει την οικονομική κατάσταση της τοπικής κοινωνίας, όπου υπάρχουν περιπτώσεις επιχειρήσεων που τζιράρουν ασύλληπτα ποσά. Καταλήγει ότι το design είναι ισχυρό χαρτί για τον επαγγελματία, προκειμένου να κάνει πωλήσεις σε κάθε σημείο του γεωγραφικού χάρτη. «Παλιά, το design ήταν απρόσιτο, αλλά σταδιακά κερδίζει πάλι τη χαμένη του αίγλη. Σε αυτή τη διαφαινόμενη ανάκαμψη βοήθησε σημαντικά το internet» σημειώνει, εν κατακλείδι, ο κ. Ιατρού, εξηγώντας ότι φαίνεται να αλλάζει η κουλτούρα και στη χώρα μας. • • •

Η επένδυση στο

design

ς ι ε σ ή λ ω π ι φέρνε

iso

Cavo Parad

ΧΡΗΜΑ 41

[αφιέρωμα]

Στα

«γρανάζια» της εφοδιαστικής αλυσίδας Οι νέες εξελίξεις και οι προοπτικές σε υποδομές, μεταφορές και logistics της Έλενας Ερμείδου

τόχος είναι η ανάπτυξη της οικονομίας, το μέσο είναι η εύρυθμη λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας, το εργαλείο είναι τα logistics. Για να λειτουργήσουν συνδυαστικά και οι τρεις συντελεστές χρειάζεται να περάσουμε από τη θεωρία στην πράξη. Εφοδιαστική αλυσίδα είναι το σύνολο των διεργασιών που είναι απαραίτητες για τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και τον έλεγχο της ροής, της μεταφοράς, της διαμεταφοράς και της αποθήκευσης αγαθών και εμπορευμάτων.

Από τη στρατηγική στην πράξη του Νίκου Ροδόπουλου, Προέδρου του ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Logistics

Σήμερα, είναι η ώρα να περάσουμε από τη στρατηγική στην πράξη. Οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα θετικές για να μετασχηματίσουμε τη χώρα μας σε έναν σημαντικό «παίκτη». Τι χρειάζεται Άμεση επικαιροποίηση του εθνικού στρατηγικού σχεδίου εφοδιαστικής αλυσίδας. Η έξοδος της χώρας από τα μνημόνια, το πέρασμα σε μια νέα κανονικότητα, η κατεύθυνση προς την εν42

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

δυνάμωση της επιχειρηματικότητας και τελικά οι νέες προοπτικές, αποτελούν παράγοντες άμεσης εκτίναξης της ανάπτυξης. Πρέπει να καταργηθούν τα check lists (χάριν θεσμών) και να προχωρήσουμε σε σύμπτυξη των δράσεων και εναρμονισμό τους με την πραγματική οικονομία. Τα λιμάνια μας πρέπει να ταυτοποιηθούν και να αποκτήσουν τον ρόλο τους. Αυτό δεν μπορεί να γίνει με μελέτες ή νέες μελέτες που διαμορφώνονται από τις ίδιες πηγές.

αφιέρωμα logistics

Ο κλάδος της ναυπηγοεπισκευής, οι βιομηχανίες που εξυπηρετούν τη ναυτιλία και η τροφοδοσία των πλοίων είναι σημαντικό μέρος της ναυτιλιακής εφοδιαστικής αλυσίδας. Τα επιχειρηματικά πάρκα, οι χρήσεις γης, οι οχλήσεις και τα περιβαλλοντικά πρέπει να βελτιωθούν, να επανασχεδιαστούν. Αγκυλώσεις (ένθεν κακείθεν) παρατείνουν τα προβλήματα, εξυπηρετώντας μικρότερα συμφέροντα από αυτά που χρειάζεται η χώρα. Σε αυτήν την εθνική ανάγκη απαιτείται η εκπόνηση νέου Εθνικού Σχεδίου Χωροθέτησης Επιχειρηματικών Πάρκων και η ενσωμάτωση των μελετών της ΚΕΕ και του ΣΕΒ ως βάση μελέτης.

«Ούριοι άνεμοι» πνέουν στα λιμάνια της χώρας

Δημιουργία προγράμματος άμεσης σύνδεσης της πρωτογενούς παραγωγής με τον τουρισμό και τη διεθνή αγορά. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα από ολοκληρωμένα μοντέλα αγροτοδιατροφικής εφοδιαστικής αλυσίδας και αλυσίδας αξιών.

Ο ανάδοχος για τα έργα που θα διενεργηθούν στον έκτο προβλήτα του ΟΛΘ εκτιμάται να μπει στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης το νέο έτος. Ο διαγωνισμός για το έργο του ελλιμενισμού των πλοίων κύριων γραμμών δυναμικής μέχρι 18.000 TEU μεγάλων ναυτιλιακών θα προκηρυχθεί τον Δεκέμβριο του 2019 και θα έχει ολοκληρωθεί το 2023.

Συμμετοχή στον σχεδιασμό των επιμελητηρίων της χώρας. Με ιδιαίτερη έμφαση στα επιμελητήρια Πειραιά, Αθηνών και Θεσσαλονίκης, θα πρέπει να δημιουργηθεί θεσμική παρέμβαση στις ανάγκες ανασχεδιασμού της παραγωγικής δομής της χώρας.

Το 2019, στον ΟΛΘ αναμένεται να αυξηθεί η διακίνηση των containers κατά 6%. Το πρώτο πεντάμηνο του 2019, η διακίνηση του transit

φορτίου στη Θεσσαλονίκη αυξήθηκε κατά 40%. Το συμβατικό φορτίο αυξήθηκε σε αριθμό πλοίων και σε όγκο (3,8 εκατ. τόνους). Το ποσοστό της κίνησης στον ΟΛΘ προέρχεται κατά 70% από την εγχώρια αγορά. Ωστόσο, ο αριθμός των containers αυξήθηκε στα 60.000 ΤΕU το 2018, από 50.000 το 2017. Κατά 100% αυξήθηκε η παραγωγικότητα των γερανογεφυρών, παράλληλα μειώθηκε στο ήμισυ ο μέσος χρόνος παραμονής ανά πλοίο, από τις 20 ώρες τον Μάρτιο του 2018 στις 13 ώρες.

Εμπορευματικές μεταφορές: Από box movers σε solutions integrators της Ελένης Μπίτσιου, Μέλους του ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Logistics Το Εθνικό Σχέδιο Μεταφορών είναι ένα σχέδιο που εστιάζει στις υποδομές των αστικών μεταφορών, και λιγότερο στη διαμόρφωση στρατηγικών για την ανάπτυξη των ελληνικών logistics και των εμπορευματικών διεθνών και εθνικών μεταφορών. Από τους 7 πυλώνες του ΕΕΣΜ, μόνο ο πυλώνας 6 αφορά ξεκάθαρα σε υποδομές, φέροντας τον τίτλο «Βελτίωση αποδοτικότητας του τομέα εφοδιαστικής αλυσίδας», και από τα 16 προβλεπόμενα μέτρα, τα 7 είναι έργα μεταφορικών υποδομών. Είναι εμφανές πως η βελτίωση των αυτοκινητοδρόμων, των λιμένων, των περιφερειακών

αερολιμένων και ευρύτερα των μεταφορικών υποδομών, ευνοεί ξεκάθαρα και τον κλάδο της εφοδιαστικής αλυσίδας. Η αγορά αλλάζει, το ίδιο και οι απαιτήσεις των φορτωτών από τις μεταφορικές εταιρείες. Οι πελάτες εξακολουθούν να ζητούν το “best value for money”. Στο πολύπλοκο περιβάλλον, αυτό που προέχει είναι η αξιοπιστία και η ικανότητα των διαχειριστών μεταφορικού έργου να δίνουν λύσεις. Η τεχνογνωσία, οι υποδομές, οι διαδικασίες, τα συστήματα και, στην περίπτωση των διεθνών διαμεταφορέων, η συμμετοχή σε αξιόπιστα διεθνή δίκτυα με-

ταφορών αποτελούν αναγκαίες προϋποθέσεις συνεργασίας. Σε αυτό συμβάλλει και η ραγδαία αύξηση του ηλεκτρονικού εμπορίου, με τις επιχειρήσεις που προωθούν online τα προϊόντα τους να πιέζουν για ολοένα και μικρότερους χρόνους παράδοσης, στους οποίους οι freight forwarders χρειάζεται να ανταποκριθούν. Ένας νέος ρόλος, τον οποίο οι διαμεταφορείς αποκτούν σταδιακά, είναι και η ανάλυση δεδομένων. Προϋπόθεση βέβαια είναι η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών των διαμεταφορέων. Οι βιώσιμες μεταφορές έχουν μπει για τα καλά στην καθημερινότητα της μεταφορικής ΧΡΗΜΑ 43

αφιέρωμα logistics αγοράς, με αρκετούς υποψήφιους πελάτες τους να ζητούν πλέον και περιβαλλοντικά KPIs, προκειμένου να προχωρήσουν σε συμβολαιοποίηση. Η εξέλιξη αυτή ενισχύεται και από τη σταδιακή ενδυνάμωση του θεσμικού πλαισίου, δημιουργεί νέες προκλήσεις για το σύνολο των εμπλεκόμενων εταιρειών στη μεταφορά και οδηγεί στον αναγκαίο εκσυγχρονισμό των μεταφορικών μέσων και του τεχνολογικού εξοπλισμού.

ΟΛΠ-Master plan 800 εκατ. ευρώ Τροποποιημένο master plan 800 εκατ. ευρώ παρουσίασε στις 25 Σεπτεμβρίου ο ΟΛΠ, που αφορά προαιρετικές/πρόσθετες επενδύσεις, όπως είναι ο νέος προβλήτας για τα εμπορευματοκιβώτια. Αφορά την επέκταση του προβλήτα Ηρακλέους V και του προβλήτα Γ2. Στόχος του ΟΛΠ είναι η ετήσια αύξηση της δυνατότητας διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων, από 7 εκατομμύρια που διακινούνται σήμερα, σε 10,2 εκατομμύρια στους προβλήτες Ι, ΙΙ και ΙΙΙ.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Τάσος Βαμβακίδης Εμπορικός Διευθυντής, PCT SA

ΣΕΠ: Το μεγαλύτερο hub της Μεσογείου Μέχρι τον Αύγουστο του 2019 διακινήθηκαν 3.493.039 TEU Για την πορεία του ΣΕΠ από το 2009 μέχρι σήμερα, το τελωνειακό καθεστώς, τον όγκο φορτίων που διακινούνται και τις προοπτικές για το μέλλον, μιλά στο ΧΡΗΜΑ ο εμπορικός διευθυντής της PCT SA (Piraeus Container Terminal SA), Τάσος Βαμβακίδης.

Μιλήστε μας για τον ΣΕΠ και την κατάταξή του στη διεθνή εμπορευματική αγορά. Ο Σταθμός Εμπορευματοκιβωτίων Πειραιά είναι εταιρεία συσταθείσα στην Ελλάδα το 2008 και είναι θυγατρική εταιρεία της COSCO Shipping Ports Limited, ενός εκ των τεσσάρων κορυφαίων φορέων εκμετάλλευσης λιμένων στον κόσμο. Την 1η Οκτωβρίου 2009, η ΣΕΠ AE ανέλαβε για 35 έτη την υλοποίηση της Σύμβασης Παραχώρησης για τους προβλήτες II και III, και με συνεχείς επενδύσεις σε υλικοτεχνικές υποδομές κατάφερε, σε μια δεκαετία, να γίνει πλέον ο Πειραιάς το πρώτο λιμάνι της Μεσογείου και ένα από τα πέντε μεγαλύτερα της Ευρώπης. Η στρατηγική θέση του Πειραιά τον καθιστά ιδανικό λιμάνι μεταφόρτωσης για όλη τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, ενώ η σύνδεσή του με το ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο τον ορίζει ως Νότια Πύλη της Ευρώπης, με τη γρηγορότερη πρόσβαση σε χώρες της βαλκανικής χερσονήσου και της Κεντρικής Ευρώπης.

Ποιες είναι οι δραστηριότητες του ΣΕΠ και σε τι τελωνειακό καθεστώς δουλεύει; Κύριες δραστηριότητες του ΣΕΠ είναι η παροχή υπηρεσιών φόρτωσης/εκφόρτωσης και αποθήκευσης για εισαγόμενα και εξαγόμενα φορτία και φορτία διαμετακόμισης που διακινούνται με εμπορευματοκιβώτια μέσω του λιμένα του Πειραιά. Το τελωνειακό καθεστώς του σταθμού εμπορευματοκιβωτίων είναι Ελεύθερη Ζώνη.

Ποιος είναι ο μέσος όγκος φορτίων που διακινεί κάθε χρόνο; Το έτος 2009, διακινήθηκαν 685.440 TEU, ενώ για το 2019, από τον Ιανουάριο μέχρι τον Αύγουστο του 2019, διακινήθηκαν 3.493.039 TEU.

Ποια είναι η συνεργασία σας με τον σιδηρόδρομο; H ΣΕΠ ΑΕ είναι συνδεδεμένη με το Ευρωπαϊκό Σιδηροδρομικό Δίκτυο. Υπάρχει η δυνατότητα διαχείρισης έως και δέκα (10) συρμών κατά τη διάρκεια της μέρας, με σκοπό την άμεση μεταφορά των εμπορευμάτων στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και των Βαλκανίων.

Ποιοι είναι οι στόχοι σας και ποιες οι προοπτικές ανάπτυξης; Το όραμά μας είναι η καθιέρωση του ΣΕΠ ως το μεγαλύτερο hub της Μεσογείου και να παρέχουμε στους πελάτες μας την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση. 44

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

ΧΡΗΜΑ 45

αφιέρωμα logistics

Λιμάνι της Ηγουμενίτσας: Έγκριση για κρατική ενίσχυση 47,3 εκατ. για νέα αποβάθρα Η ΕΕ ενέκρινε τα σχέδια της Ελλάδας να χορηγήσει κρατική ενίσχυση ύψους 47,3 εκατ. ευρώ για την κατασκευή νέας αποβάθρας στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας. Στόχος του έργου είναι η μείωση της συμφόρησης, των επιβλαβών εκπομπών και του κινδύνου ατυχημάτων, με τη μετεγκατάσταση των

διεθνών δραστηριοτήτων του λιμένα σε νέα προβλήτα, που βρίσκεται έξω από την πόλη της Ηγουμενίτσας. Η Ηγουμενίτσα, σύμφωνα με την ΕΕ, αποτελεί μέρος του βασικού Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ).

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Αθανάσιος Κελέμης

Δρ-Μηχανικός, Γενικός Διευθυντής & Μέλος ΔΣ, Ελληνογερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο

Δεν υπάρχει εθνική στρατηγική για τα logistics Πρέπει να γίνουν πολλά βήματα για να δουλέψει η εφοδιαστική αλυσίδα Για τον ρόλο των ελληνικών logistics, τα εμπόδια αλλά και τις προοπτικές, μιλά στο ΧΡΗΜΑ ο Αθανάσιος Κελέμης, δρ-μηχανικός, γενικός διευθυντής και μέλος του ΔΣ του Ελληνογερμανικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου. Ο τελευταίος αναφέρεται επίσης στην έλλειψη εθνικής στρατηγικής για τα logistics, με αποτέλεσμα οι εταιρείες να βρίσκονται αιχμάλωτες χαοτικών διαδικασιών. Ποιος είναι ο ρόλος των logistics στην 46

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

Ελλάδα; Ο κλάδος των logistics είναι κομβικός για την οικονομία, καθότι δίνει μεγάλες ευκαιρίες για ανάπτυξη και πολλαπλασιαστικά οφέλη σε χώρες όπως η Ελλάδα, με σημαντική γεωγραφική θέση, αλλά και ένα εκτεταμένο δίκτυο υποδομών στις μεταφορές, όπως οδικές αρτηρίες, λιμάνια, αεροδρόμια και σιδηροδρομικές συνδέσεις. Κατά συνέπεια, η χώρα μπορεί κάλλιστα να καταστεί διαμετακομιστικός κόμβος για την Ευρώπη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο τομέας των logistics στην

Ελλάδα παράγει περίπου το 6% του ΑΕΠ ή το 9,5% συμπεριλαμβανομένων των ιδίων των υπηρεσιών logistics που παρέχονται εσωτερικά από πολλές εμπορικές και μεταποιητικές επιχειρήσεις, ενώ απασχολεί σήμερα περί τους 200.000 εργαζόμενους, ήτοι το 4,7% των συνολικά απασχολούμενων στη χώρα. Η συνεχώς ανοδική θέση του λιμένα του Πειραιά –μετά την επένδυση της COSCO– στη διεθνή κλίμακα λιμένων διαχείρισης εμπορευματοκιβωτίων, η ανοδική πορεία του λιμένα Θεσσαλονίκης, αλλά και η γεωγραφική θέση της χώρας και οι νέες επενδύσεις, όπως το Θριάσιο Εμπορευματικό Κέντρο, δίνουν στον κλάδο των logistics ιδιαίτερη δυναμική, την οποία οι ελληνικές επιχειρήσεις θα αναδείξουν. Πώς θα εξυπηρετηθούν οι επιχειρήσεις και οι μεταφορές; Υπάρχουν πολλά βήματα που πρέπει να υλοποιηθούν, ώστε να μπορέσει η εφοδιαστική αλυσίδα να στηρίξει την προσπάθεια της Ελλάδας για ισχυρή ανάπτυξη. Βασικότερο αυτών είναι η αλλαγή νοοτροπίας στις επιχειρήσεις, ώστε μέσα από συνέργειες να διαμορφωθεί μια σωστά δομημένη εφοδιαστική αλυσίδα, που θα αξιοποιήσει την ψηφιακή μετάλλαξη του επιχειρείν, τονώνοντας την εξωστρέφεια. Παράλληλα, Πολιτεία και φορείς οφείλουν: • να τρέξουν την ολοκλήρωση της Εθνικής Στρατηγικής για τα Logistics, καθότι το τοπίο παραμένει «θολό» σε ό,τι αφορά τις αδειοδοτήσεις, με αποτέλεσμα οι εταιρείες να είναι αιχμάλωτες σε έναν κυκεώνα διαδικασιών, • να αναβαθμίσουν τις υποδομές των λιμανιών, • να καταστήσουν περισσότερο ευέλικτα τα λιμάνια της χώρας, κυρίως τα περιφερειακά, όπως της Αλεξανδρούπολης, του Βόλου ή της Καλαμάτας, που προσφέρουν ευκαιρίες οι οποίες δεν έχουν ακόμη αξιοποιηθεί επαρκώς, • να βελτιστοποιήσουν τους οδικούς άξονες και τις σημάνσεις τους, • να αναπτύξουν και να αναδιαρθρώσουν το σιδηροδρομικό δίκτυο, • να βελτιώσουν τη διασύνδεση της νησιωτικής χώρας, • να εξασφαλίσουν κίνητρα για επενδύσεις στις υπάρχουσες επιχειρήσεις, αλλά και σε νέους φορείς,

• και, τέλος, να εντάξουν την Ελλάδα σε διεθνείς αλυσίδες αξίας με την παραγωγή ενδιάμεσων προϊόντων και αγαθών. Ποιες είναι οι πρωτοβουλίες του επιμελητηρίου για τον κλάδο; Στο Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο λειτουργεί από το 2015 Κλαδική Ομάδα Εργασίας Μελών για τα Logistics, με στόχο τη διάχυση της τεχνογνωσίας, την ανταλλαγή απόψεων και νέων ευκαιριών για την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου των logistics, ενώ με κεντρικό μήνυμα «Eλλάδα Νέα Πύλη προς την Ευρώπη», δεκατρείς δυναμικές εταιρείες του κλάδου συμμετείχαν φέτος, όπως και πριν από δύο χρόνια, στο Ελληνικό Ομαδικό Περίπτερο του Επιμελητηρίου στη διεθνή έκθεση για logistics, μεταφορές, IT και διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας, “transport logistic”, που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Ιούνιο στο Μόναχο. Η συμμετοχή στην έκθεση, που είναι η μεγαλύτερη διεθνώς, αποτέλεσε πρωτοβουλία του Ελληνογερμανικού Επιμελητηρίου, στο πλαίσιο της λειτουργίας του ως φορέας “One Stop Shop” για τις ελληνικές επιχειρήσεις οι οποίες θέλουν να εντείνουν την εξωστρεφή τους δράση. Στην έκθεση, για την οποία το επιμελητήριο είναι επίσημος αντιπρόσωπος στην Ελλάδα και την Κύπρο, συμμετείχαν έξι επιπλέον ελληνικές εταιρείες του κλάδου ως μεμονωμένοι εκθέτες. Στην ίδια κατεύθυνση, το επιμελητήριο διοργάνωσε επιχειρηματική αποστολή στην “transport logistic 2019” και στήριξε B2B συναντήσεις, για να διερευνηθούν νέες επιχειρηματικές δυνατότητες από συμμετέχουσες στην πρωτοβουλία εταιρείες. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο είχε διοργανώσει πρόσφατα επισκέψεις στους λιμένες της Βρέμης και του Αμβούργου, σε μεγάλα εμπορευματικά κέντρα, σε επιχειρήσεις και σε εξειδικευμένο πανεπιστήμιο logistics, με σκοπό την εξοικείωση με τις υποδομές στη Γερμανία, την απόκτηση τεχνογνωσίας, καθώς και τη δικτύωση και ενίσχυση της διμερούς επιχειρηματικής συνεργασίας. Το επιμελητήριο επενδύει επίσης στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση νέων στελεχών σε τεχνικά επαγγέλματα που εντάσσονται στον ευρύτερο κλάδο των μεταφορών, σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Συντήρησης Σιδηροδρομικού Τροχαίου Υλικού (ΕΕΣΣΤΥ ΑΕ), τον

Οργανισμό Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ) και τις ΕΠΑΣ του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ). Το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο προγραμματίζει για το 2021 τη διοργάνωση Ελληνικού Ομαδικού Περιπτέρου στην “transport logistic”, που θα πραγματοποιηθεί από τις 4 έως τις 7 Μαΐου 2021 στο Εκθεσιακό Κέντρο του Μονάχου.

Ο κλάδος των logistics είνα ι κομβικός για την οικονομία, με πολ λαπλασιαστικά οφέλη σε χώρες όπω ςη Ελλάδα, με ση μαντική γεωγρα φική θέση.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Λίνα Πάλη

Προϊσταμένη Εμπορευματικής Ανάπτυξης, Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, ΔΑΑ

Ο ΑΙΑ στον συντονισμό της αεροπορικής εφοδιαστικής αλυσίδας Για την εμπορευματική κίνηση, τους εμπορευματικούς σταθμούς, την DHL, τη Skyserv και την Goldair, μιλά σε συνέντευξή της στο ΧΡΗΜΑ η Λίνα Πάλη, προϊσταμένη Εμπορευματικής Ανάπτυξης στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, ΔΑΑ. Ποια είναι η σχέση των logistics με τις αερομεταφορές; Τι χρειάζεται για την εύρυθμη λειτουργία τους; Οι αερομεταφορές είναι logistics, εμπεριέχοντας όλες τις υπηρεσίες συντονισμού και μεταφοράς εμπορευμάτων, με στόχο την άμεση εξυπηρέτηση του πελάτη, είτε αφορά σε εισερχόμενες είτε σε εξερχόμενες ροές. Η αεροπορική μεταφορά προσφέρει υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας στις σημερινές επιχειρήσεις, βοηθώντας να μειωθεί το κόστος των αποθεμάτων και καλύπτοντας άμεσα τις ανάγκες των πελατών. Επίσης, μπορεί να προσφέρει λύσεις τελευταίας στιγμής, υποστηρίζοντας την παραγωγική διαδικασία ή τη διανομή των αγαθών στην περίπτωση μη έγκαιρου προγραμματισμού της επιχείρησης. Αποτελούν έναν σημαντικό κρίκο της εφοδιαστικής αλυσίδας. Μια εξαιρετικά σημαντική παράμετρος για την

εύρυθμη λειτουργία και τον συντονισμό των προσφερόμενων υπηρεσιών αποτελεί η στενή συνεργασία μεταξύ όλων των μελών της αεροπορικής εφοδιαστικής αλυσίδας, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της άμεσης προώθησης των εμπορευμάτων με μέγιστη ασφάλεια και ιχνηλασιμότητα. Και ο ακρογωνιαίος λίθος της επιτυχημένης συνεργασίας είναι η έγκυρη και έγκαιρη πληροφόρηση των εμπλεκόμενων μερών, ξεκινώντας από τον αποστολέα, τον διαμεταφορέα, την αεροπορική εταιρεία, τους εκτελωνιστές, τους φορείς διαχείρισης εμπορευμάτων, έως το τελωνείο και τους άλλους ελεγκτικούς φορείς. Αυτή η πληροφόρηση εντός μιας συγκεκριμένης ροής logistics, όπως η αερομεταφορά, αλλά και μεταξύ δικτύων logistics, οδηγεί στην εύρυθμη λειτουργία της συνολικής εφοδιαστικής αλυσίδας και του εμπορίου γενικότερα. Στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών έχουμε επιτύχει ΧΡΗΜΑ 47

αφιέρωμα logistics

• να δώσουν έμφαση στην εκπαίδευση νέων στελεχών,

αφιέρωμα logistics αυτού του επιπέδου συνέργειες και επικοινωνία μέσω της Επιτροπής Εμπορευματικής Κοινότητας Αεροδρομίου (ΕΕΚΑ), η οποία και αποτελεί την πλατφόρμα επικοινωνίας όλων των σχετικών με τις αεροπορικές μεταφορές μερών τόσο για λειτουργικά όσο και για αναπτυξιακά θέματα. Πόσο σημαντική είναι για εσάς η αναβάθμιση των υποδομών; Τι ισχύει στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών; Τόσο οι υποδομές όσο και η χρήση νέων τεχνολογιών είναι εξαιρετικά σημαντικές για την περαιτέρω ανάπτυξη των εμπορευματικών μεταφορών. Αναλόγως με την εξέλιξη της αγοράς και τις ανάγκες του πελάτη, κάθε επιχείρηση οφείλει να προσαρμόζεται και να αναβαθμίζει τις εγκαταστάσεις της. Στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, υπάρχουν τέσσερις εμπορευματικοί σταθμοί. Οι τρεις εξ αυτών έχουν χτισθεί από την εταιρεία αεροδρομίου, η οποία και είναι υπεύθυνη για το κέλυφος του κτηρίου. Οι χρήστες των εμπορευματικών σταθμών προχωρούν στην εσωτερική διαμόρφωση του χώρου. Ο τέταρτος εμπορευματικός σταθμός (Εμπ. Σταθμός 1) έχει χτισθεί εξολοκλήρου από την Ολυμπιακή Αεροπορία και ο τωρινός χρήστης έχει την πλήρη ευθύνη συντήρησης και αναβάθμισης τόσο του κτηρίου όσου και του εσωτερικού εξοπλισμού. Τα τελευταία χρόνια, οι χρήστες των εμπορευματικών σταθμών έχουν προβεί σε σημαντικές βελτιώσεις των εγκαταστάσεών τους. Συγκεκριμένα, η DHL Express (χρήστης του Εμπ. Σταθμού 4) έχει προχωρήσει σε μια σημαντική αναβάθμιση κτηρίου και εξοπλισμού, βελτιστοποιώντας τις παρεχόμενες υπηρεσίες και μειώνοντας τον χρόνο διαχείρισης των δεμάτων. Αντίστοιχα, και οι δύο φορείς διαχείρισης εμπορευμάτων (Goldair Handling-Εμπ. Σταθμός 2 και Skyserv Handling-Εμπ. Σταθμός 1) προχωρούν σε αναβαθμίσεις εντός των κτηρίων τους προκειμένου να προσφέρουν υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας στους πελάτες τους (τόσο τις αεροπορικές εταιρείες που εξυπηρετούν όσο και τους αποστολείς και παραλήπτες των εμπορευμάτων). Ανταποκρινόμενοι δε στην ανάγκη βελτιστοποίησης της διαχείρισης φαρμακευτικών προϊόντων, έχουν τροποποιήσει πλήρως τους ψυκτικούς χώρους, προσαρμόζοντας καταλλήλως και τις σχετικές διαδικασίες, με στόχο την πιστοποίησή τους από την ΙΑΤΑ (International Air Transport Association-Διεθνή Ένωση Αερομεταφορών), σύμφωνα με το πρότυπο CEIV Pharma, το οποίο βασίζεται σε σχετική οδηγία της ΕΕ. 48

Ιούλιος - Αύγουστος Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019 2019

Πώς διεξάγεται η εμπορευματική κίνηση στο αεροδρόμιο σε σχέση με το 2018; Ποια είναι η πρόβλεψη για το μέλλον; Η μηνιαία εμπορευματική κίνηση το 2019 παρουσιάζει διακυμάνσεις, τόσο θετικές όσο και αρνητικές, συγκριτικά με το 2018. Στο σύνολο του επταμήνου (Ιανουάριος-Ιούλιος), οι όγκοι παραμένουν στα περσινά επίπεδα (περίπου 54.300 τόνοι). Ενθαρρυντική είναι η αύξηση κατά 4% της εξερχόμενης κίνησης από τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών συγκριτικά με τον προηγούμενο χρόνο. Αντιθέτως, η εισερχόμενη κίνηση μειώθηκε κατά σχεδόν 5%. Για το επόμενο χρονικό διάστημα, λαμβάνοντας υπόψη και τις εξελίξεις στην παγκόσμια αεροπορική κίνηση, δεν αναμένεται ιδιαίτερη μεταβολή της κίνησης. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ΙΑΤΑ, για το αντίστοιχο διάστημα των επτά μηνών, η παγκόσμια διακίνηση εμπορευμάτων μειώθηκε συνολικά κατά 3,5% (στην Ευρώπη κατά 2%), με κύρια αιτία τον οικονομικό πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας και τη γενικότερη μείωση των εξαγωγών, με τον δείκτη μεταποίησης να πέφτει κάτω από το 50 σε όλες τις βασικές χώρες για πρώτη φορά από το

2009. Με τον Ιούλιο να είναι ο ένατος, κατά σειρά, μήνας μείωσης της κίνησης, η πρόβλεψη της ΙΑΤΑ για το 2019 δεν είναι ιδιαίτερα θετική. Η ιδιωτικοποίηση των περιφερειακών αεροδρομίων επιδρά θετικά στην εμπορευματική κίνηση; Η ιδιωτικοποίηση των περιφερειακών αεροδρομίων συνεπάγεται αναβάθμιση υποδομών και υπηρεσιών. Αυτή η εξέλιξη θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση της κίνησης και προσέλκυση νέων ροών, κυρίως στα αεροδρόμια της Θεσσαλονίκης και του Ηρακλείου, τα οποία έχουν εμπορευματικές ροές. Ωστόσο, δεδομένου του ότι η Ελλάδα είναι μια τουριστική χώρα, τόσο τα δρομολόγια όσο και οι τύποι αεροσκαφών προσαρμόζονται πάντα στις επιβατικές ανάγκες, γεγονός που δεν είναι πάντα θετικό για τη μεταφορά των εμπορευμάτων. Ενδεχομένως, το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι –εφόσον βεβαίως υπάρξουν και αντίστοιχες εμπορευματικές υποδομές– να μπορέσει να υποστηρίξει την αεροπορική μεταφορά κρητικών προϊόντων στο εξωτερικό.

Σιδηρόδρομοι: Εν αναμονή εξελίξεων και μεγάλων βελτιώσεων Στον έλεγχο της Trenitalia έχει περάσει από τις αρχές του έτους η ΤΡΑΙΝΟΣΕ, μετά από μεγάλες καθυστερήσεις κατόπιν σχετικής οδηγίας της FSI. Η ΤΡΑΙΝΟΣΕ είναι πλέον θυγατρική της Trenitalia. Το μεγάλο στοίχημα για την Rail Cargo Logistics Goldair Την Ελλάδα με την υπόλοιπη Ευρώπη στον τομέα των εμπορευματικών μεταφορών στοχεύει να ενώσει η Rail Cargo Logistics Goldair. Στην Ελλάδα, το μερίδιο του σιδηροδρόμου

στα εμπορεύματα διαμορφώνεται μόλις στο 0,3%, σε αντίθεση με την Ευρώπη, που βρίσκεται στο 11%. Η προσέλκυση διερχόμενων φορτίων από την Ασία με κατεύθυνση την Κεντρική Ευρώπη και αντιστρόφως αποτελεί το μεγάλο στοίχημα για τον ελληνικό σιδηρόδρομο και την Goldair. Σε βάθος 3-5 ετών θα επενδύσει 20 εκατ., στοχεύοντας στην ενίσχυση των εμπορευματικών μεταφορών μεταξύ Ελλάδας και Κεντρικής Ευρώπης, σε συνδυασμό με τη στήριξη του Θριασίου Ε/Κ, στο κοινοπρακτικό σχήμα του οποίου ανήκει η Goldair.

Καλλίνικος Καλλίνικος

Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος, Όμιλος Goldair

Οι αγκυλώσεις του Δημοσίου φρενάρουν τη λειτουργία της Rail Cargo Logistics Goldair Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος του ομίλου Goldair, Καλλίνικος Καλλίνικος, σε μια σύντομη συνέντευξή του στο ΧΡΗΜΑ, μιλά για τα επίπεδα των εμπορευματικών μεταφορών, την τάση, αλλά και την κίνηση στην Rail Cargo Logistics Goldair. Σε τι επίπεδα κινούνται οι μεταφορές εμπορευμάτων σε διεθνές και εγχώριο επίπεδο; Οι μεταφορές εμπορευμάτων παγκοσμίως επηρεάζονται αρκετά από τις διακυμάνσεις του πετρελαίου. Οι πρόσφατες ανατιμήσεις δείχνουν να μην επηρεάζουν, προς το παρόν, τη σταθερή διεθνή εμπορευματική κίνηση. Όσον αφορά την Ελλάδα, η εμπορευματική κίνηση δείχνει μικρή ανάπτυξη, με κύριο άξονα την ανάπτυξη των εισαγωγών. Υπάρχει αύξηση της κίνησης σε σχέση με το 2018; Ναι, υπάρχει σταθερή αυξητική τάση των εμπορευματικών μεταφορών, που επηρεάζονται θετικά από τη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος και την καλή πορεία του ελληνικού τουρισμού. Πώς καταγράφεται η κίνηση της Rail Cargo Logistics Goldair; Το 2018 ήταν δύσκολο, το 2019 ποιοι είναι οι παράγοντες οι οποίοι θα βελτιώσουν τις επιδόσεις της Rail Cargo; Η Rail Cargo Goldair ξεκίνησε ουσιαστικά τη δραστηριότητα των μεταφορών με ίδια μέσα στις αρχές του 2019. Η αύξηση που υπάρχει είναι σε συνεχή θετική πορεία, αλλά οι αγκυλώσεις και δυσλειτουργίες του Δημοσίου συνεχίζουν να επιβαρύνουν με σημαντικά κόστη την επιχείρηση, αφαιρώντας της την ανταγωνιστικότητα αλλά και τη δυνατότητα προσέλκυσης νέων πελατών. Μιλήστε μας για το Θριάσιο Ι και ΙΙ, για τον ρόλο σας και τα οφέλη που μπορεί να δώσει στην οικονομία. Για το Θριάσιο Ι έχουν γραφτεί πάρα πολλά για το πόσο σημαντική επένδυση είναι για τη χώρα, και ειδικά για τον τομέα της οικονομίας που είναι οι συνδυασμένες μεταφορές και τα logistics. Ο τομέας αυτός, που διεθνώς αναφέρεται ως εφοδιαστική αλυσίδα, αναμένει εδώ και χρόνια την ολοκλήρωση του Θριασίου, αλλά και τη λειτουργία των υποδομών, που είναι το Θριάσιο ΙΙ, ώστε να αναδειχθεί η προστιθέμενη αξία του κλάδου.

Πιστεύετε ότι το κλίμα εμπιστοσύνης για την Ελλάδα έχει αποκατασταθεί και ότι μπορεί η χώρα να προσελκύσει ξένες επενδύσεις στον τομέα; Όλα τα στοιχεία αλλά και οι δείκτες της οικονομίας δείχνουν την αλλαγή του κλίματος εμπιστοσύνης στην Ελλάδα. Ο κλάδος των logistics, με κύριο άξονα τις πύλες εισόδου της χώρας, προσελκύει το ενδιαφέρον μεγάλων εταιρειών του εξωτερικού. Το πιο σημαντικό από όλα είναι ο χρόνος υλοποίησης των απαραίτητων αποκρατικοποιήσεων και υποδομών, ώστε να μη χαθεί η μεγάλη ευκαιρία της χώρας στο να καταστεί σημαντική πύλη εισόδου για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Logistics Τα logistics είναι το υποσύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας που περιλαμβάνει δραστηριότητες σχετικές με τη μεταφορά, την αποθήκευση και τη διανομή αγαθών και εμπορευμάτων, καθώς και τη διαχείριση και επεξεργασία της σχετικής πληροφορίας.

Οδικές εμπορευματικές μεταφορές: Πρωτιά στη Βόρεια Ελλάδα Την πρωτιά στις οδικές εμπορευματικές μεταφορές πήρε η Βόρεια Ελλάδα το πρώτο τρίμηνο του 2019, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, με το 49,5% των φορτώσεων και το 49,2% των εκφορτώσεων να γίνεται στην περιοχή. Ανά κατηγορία, το βάρος των φορτίων που διακινήθηκαν στο πρώτο τρίμηνο του έτους με φορτηγά εθνικών και διεθνών μεταφορών ανήλθε σε 86.206,6 χιλιάδες τόνους, έναντι 85.215,8 χιλιάδων τόνων κατά το πρώτο τρίμηνο του 2018, σημειώνοντας αύξηση 1,2%. Τα τονοχιλιόμετρα ανήλθαν σε 7.090.172,2 χιλιάδες, σημειώνοντας μείωση 0,6% σε σχέση με το 2018 (7.129.808 χιλιάδες).

Απαιτείται η εκπόνηση νέου Εθ νικού Σχεδίου Χωρ οθέτησης επιχειρημ ατικών πάρκων και η ενσωμάτωση των μελετών της ΚΕΕ και του ΣΕΒ ως β άση μελέτης.

ΧΡΗΜΑ 49

αφιέρωμα logistics

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

αφιέρωμα logistics

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Μπάμπης Σιαφλάς

Αντιπρόεδρος Οικονομικών, Ελληνική Εταιρεία Logistics, Εμπορικός Διευθυντής SARMED

Σε δύο πυλώνες τα logistics

Ο κλάδος πρέπει να συμβαδίσει με τις νέες τάσεις Η επιχειρηματικότητα και η εκπαίδευση είναι οι δύο βασικοί πυλώνες των logistics, σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο Οικονομικών της Ελληνικής Εταιρείας Logistics και εμπορικό διευθυντή της SARMED, Μπάμπη Σιαφλά. Ο κ. Σιαφλάς τονίζει ότι τα τελευταία χρόνια, παράλληλα με την ανάπτυξη των logistics, μεταλλάσσεται και η εμπορική δραστηριότητα, γεγονός που οι άνθρωποι του κλάδου πρέπει να προσέξουν. Τι μπορούμε να πούμε σήμερα μιλώντας για logistics; Τονίζουμε συνεχώς ότι η Ελλάδα βρίσκεται γεωγραφικά σε πλεονεκτική θέση. Γίνεται κάτι; Μιλώντας για τα logistics, θα μπορούσαμε να στρέψουμε τη σκέψη μας σε δύο κατευθύνσεις. Αρχικά, στην επιχειρηματικότητα, αλλά και στον εξίσου σημαντικό πυλώνα του κλάδου που αφορά στην εκπαίδευση. Η χώρα μας ανέκαθεν ήταν ελκυστική για τα logistics, περισσότερο λόγω της γεωγραφικής της θέσης και λιγότερο για τις υποδομές της και το know-how. Τα τελευταία χρόνια όμως, γίνεται αρκετά μεγάλη προσπάθεια, κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα, αλλά και με σημαντική συμβολή της Πολιτείας, για την ανάπτυξη των δικτύων και των υποδομών που θα βοηθήσουν τα logistics να συνεχίζουν να παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομία της χώρας. Μην ξεχνάμε ότι ο κλάδος της εφοδιαστικής αλυσίδας και των μεταφορών αποτελεί σημαντικό κομμάτι του ελληνικού ΑΕΠ, συμβάλλοντας σε αυτό πάνω από 11 δισ. ευρώ ετησίως.

ρατηρείται και μια μετάλλαξη της εμπορικής δραστηριότητας, την οποία οι άνθρωποι των logistics πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους και να βρουν τους τρόπους προσαρμογής τους σε αυτήν την αλλαγή.

Ποιος παράγοντας ή παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν σήμερα περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν την εφοδιαστική αλυσίδα; Παράλληλα με την ανάπτυξη των logistics, πα-

Οι παραδόσεις με drοnes γίνονται όλο και πιο συχνές, και μεγάλες εταιρείες, όπως η Amazon, έχουν επενδύσει δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για micro-deliveries χρησιμοποιώντας τέτοια εναέρια μέσα.

Ιούλιος - Αύγουστος Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019 2019

Η ραγδαία ανάπτυξη του e-commerce, οι περιβαλλοντικές ευαισθησίες και οι νέες καταναλωτικές συνήθειες είναι μερικά από τα νέα δεδομένα που έχουν διαφοροποιηθεί και αποτελούν παράγοντες που επηρεάζουν ουσιαστικά τη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας στο σύνολό της. Στα επόμενα πέντε χρόνια θα δημιουργηθούν περισσότερες giga cities, πόλεις δηλαδή με πληθυσμό άνω των 15 εκατομμυρίων κατοίκων. Τα urban logistics θα παίζουν καθοριστικό ρόλο και οι εταιρείες θα εστιάσουν στο last mile που θα εξυπηρετεί τον τελικό καταναλωτή στο σημείο επιλογής τους. Συστήματα picking σε dark rooms και σημεία συγκεντρωτικών παραδόσεων/παραλαβών (collect points) θα μπουν ολοένα και περισσότερο στην κουλτούρα των logisticians και των εμπορικών επιχειρήσεων.

Τι θα πρέπει να αφορά η οργάνωση της εφοδιαστικής αλυσίδας; Η μεν οργάνωση της εφοδιαστικής θα πρέπει να αφορά στις διαδικασίες inbound logistics, στις διαδικασίες αποθήκευσης, αλλά και σε αυτές που έχουν να κάνουν με τα outbound logistics, διαδικασίες που είναι συνυφασμένες κυρίως με τις μεταφορές και τη διανομή των εμπορευμάτων σε διαφορετικά κανάλια. Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι το πώς θα μπορέσει ένας οργανισμός, μια εταιρεία, να οργανώσει τις διαδικασίες που αναφέραμε παραπάνω. Τι ρόλο παίζει ο ανθρώπινος παράγοντας; Σημαντικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια παίζει ο ανθρώπινος παράγοντας. Τα στελέχη και οι εργαζόμενοι που ασχολούνται με τα logistics θα πρέπει να έχουν την ανάλογη κατάρτιση και εκπαίδευση, που θα τους βοηθήσει να σκεφτούν διορατικά, ώστε να βρουν τα συστήματα βελτιστοποίησης των διαδικασιών logistics, με στόχο από τη μια την αύξηση της παραγωγικότητας και από την άλλη τη δημιουργία των ανάλογων συνεργειών που θα διαμορφώσουν τις συνθήκες για οικονομίες κλίμακας και μείωση του κόστους στην εφοδιαστική. Οι νέες τεχνολογίες συμβάλλουν στην εξέλιξη των logistics; Σημαντικότατο ρόλο στην οργάνωση και στην εξέλιξη των logistics παίζουν οι νέες τεχνολογίες, στις οποίες θα πρέπει να επενδύσουν οι εταιρείες ώστε να δώσουν τα απαραίτητα εργαλεία στους εργαζομένους τους, και αυτοί με τη σειρά τους να διαχειριστούν την πληροφορία για να κάνουν την εφοδιαστική αλυσίδα περισσότερο αποδοτική, πάντα βάσει των συνθηκών και των τάσεων της αγοράς. Πώς συμβάλλουν οι υποδομές αποθηκών στη μείωση του κόστους logistics; Οι υποδομές αποθηκών και μέσων διανομής είναι σημαντικότατες για την ορθή λειτουργία μιας αλυσίδας εφοδιασμού. Οι σωστοί και σύγχρονοι αποθηκευτικοί χώροι δίνουν τη δυνατότητα δημιουργίας συνεργειών, αύξησης της παραγωγικότητας των εργαζομένων αλλά και μείωσης των αστοχιών, τρεις παράγοντες που συμβάλλουν στη μείωση του κόστους logistics. Επίσης, ο εκσυγχρονισμένος στόλος και τα νέα συστήματα μεταφοράς (multimodal συστήματα) μπορούν να προσδώσουν αξία στη διανομή και τη μεταφορά των εμπορευμάτων στο τελικό σημείο, ενώ παράλληλα μειώνουν την περιβαλλοντική επιβάρυνση και το ανθρακικό αποτύπωμα μιας εταιρείας.

ΧΡΗΜΑ 51

αφιέρωμα logistics

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Σωτήρης Μαρινάκης

Commercial & Supply Chain Solutions Director, Logistics Way

Επιβάλλονται οι συνέργειες στα logistics Για τα ελληνικά logistics και τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν ώστε να αναπτυχθεί ο κλάδος μιλά, σε μια σύντομη συνέντευξή του στο ΧΡΗΜΑ, ο Σωτήρης Μαρινάκης, Commercial & Supply Chain Solutions Director, Logistics Way. Πώς βλέπετε σήμερα τα ελληνικά logistics; Σε ποιους επιμέρους κλάδους υστερούμε και πού υπερτερούμε (μεταφορές, ξηράς, θαλάσσης, αερομεταφορές κ.τ.λ.); Δεν υστερούμε σε κανένα κλάδο. Η ανάπτυξη των υπηρεσιών logistics στη χώρα μας βρίσκεται σε πολύ αξιόλογο επίπεδο. Στον μεταφορικό, που αναφέρεστε, το μικρό μέγεθος της αγοράς και η μορφολογία της χώρας μας (πολλά νησιά, απουσία τρένου, λίγες αξιόλογες οδικές αρτηρίες) είναι παράγοντες που οπωσδήποτε μας επηρεάζουν.

να επιτευχθούν οι προσδοκώμενες επιδόσεις.

επιβάλλονται.

Η νέα τεχνολογία πόσο σημαντική είναι για τον κλάδο; Κινδυνεύουν οι εταιρείες logistics από χάκερς, έχει συμβεί κάτι μέχρι σήμερα; Δεν γνωρίζω κάποιο περιστατικό με χάκερς, όμως οι νέες τεχνολογίες ήταν και θα είναι πάντα στην πρώτη προτεραιότητα για την παροχή ολοκληρωμένων και αξιόλογων υπηρεσιών στην εφοδιαστική αλυσίδα. Η εφαρμογή των νέων τεχνολογιών χρησιμοποιείται ήδη και είναι εδώ.

Τα επιχειρηματικά πάρκα μπορούν να συμβάλουν στην καλύτερη διευθέτηση των διαδικασιών και στη μείωση του κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων, με όφελος και προς τον καταναλωτή; Το σχέδιο των πάρκων σίγουρα θα φέρει ορθολογική διευθέτηση και βελτίωση των υπηρεσιών με την ταυτόχρονη μείωση του κόστους. Σε συνδυασμό με τις απαραίτητες συνέργειες, η τελική απόδοση θα είναι ωφέλιμη προς όλους.

Μήπως ο κλάδος χρειάζεται να προχωρήσει σε διαδικασίες ενοποίησης, ώστε να μπορεί να πετύχει καλύτερες επιδόσεις και οικονομίες κλίμακας; Μία από τις βασικές αρχές των logistics είναι οι συνέργειες. Σε αυτόν τον τομέα, επιβάλλεται να επιτύχουμε αξιόλογες οικονομίες κλίμακας, ώστε

Τα logistics ανεβάζουν το κόστος των προϊόντων ή όχι και αν ναι, ποιος είναι ο λόγος; Ό,τι παράγεται πρέπει να μεταφερθεί, να συσκευαστεί και να διανεμηθεί στα σημεία πώλησης ή στον τελικό καταναλωτή. Είναι μέρος του κόστους και δεν υπάρχει εναλλακτική. Οι βελτιώσεις των υπηρεσιών και η μείωση του κόστους

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

Πώς μπορούν τα logistics να συμβάλουν στη βιώσιμη και πράσινη ανάπτυξη; Ο κλάδος μας βρίσκεται στο επίκεντρο των επιδιώξεων για πράσινη ανάπτυξη. Υπάρχουν, αυτήν τη στιγμή, προγράμματα που βοηθούν αυτές τις επενδύσεις, και το σύνολο σχεδόν των εταιρειών που δραστηριοποιούνται έχουν θέσει στόχους για την εξέλιξη αυτή.

αφιέρωμα logistics

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ της Βασιλικής Λαιζηνού, MoB HILME, Head of NCC Committee for ELA Certification [HILME-ECL] ILME GR HD, HILME-Hellenic Institute Logistics Management

Επαγγελματική πιστοποίηση των στελεχών της εφοδιαστικής αλυσίδας κατά ELA

Οι αλλαγές γεννούν προβλήματα και ευκαιρίες. Προβλήματα στους αρνητές της εξέλιξης και ευκαιρίες σε εκείνους που θα τις εκμεταλλευθούν. Σε κάθε περίπτωση, δύο είναι τα κυρίαρχα στοιχεία:

επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, σημαντικό εργαλείο στα χέρια των logisticians αποτελεί η πιστοποίηση του European Logistics Association (ELA), ως επαγγελματική πιστοποίηση.

• Οι άνθρωποι που βρίσκονται πίσω από τα logistics και σχεδιάζουν, υλοποιούν, ελέγχουν την καθημερινή ροή των εμπορευμάτων και υπηρεσιών, και

H πιστοποίηση ELA εντάσσεται στα διεθνή συστήματα πιστοποίησης και αναγνωρίζεται από την Παγκόσμια Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, μεγάλες εταιρείες –ιδιαίτερα πολυεθνικές– που δραστηριοποιούνται σε όλο το φάσμα της εφοδιαστικής αλυσίδας.

• Οι τεχνολογίες που έχουν στη διάθεσή τους, που σήμερα μπορούν να ενεργοποιήσουν την αποτελεσματικότητα σε ασύγκριτα υψηλότερο βαθμό. H διασύνδεση των δύο αυτών στοιχείων, δίνοντας στις εταιρείες και στους επαγγελματίες ευκαιρίες συνέργειας, ενημέρωσης σε θέματα τεχνολογιών, εκπαίδευσης, επαγγελματικής πιστοποίησης, και αλληλεπίδρασης με τον ερευνητικό-ακαδημαϊκό τομέα, αλλά και με αντίστοιχες ευρωπαϊκές ομάδες, αποτελεί πρόκληση τόσο για τους φορείς που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της εφοδιαστικής αλυσίδας όσο και για τα στελέχη και τις

Η Ευρωπαϊκή Πιστοποίηση ELA προσφέρει συστηματικοποίηση της γνώσης logistics/supply chain που έχει αποκτηθεί μέσα από την εμπειρία, μέσω μιας αναγνωρισμένης πλατφόρμας κοινής ορολογίας και κοινών προτύπων. Στοχεύοντας στην ενίσχυση της τάσης αυτής, το ILME έχει αναλάβει τον ρόλο του Ελληνικού Κέντρου Πιστοποίησης σύμφωνα με τα πρότυπα ELA, τα οποία είναι πλήρως εναρμονισμένα με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων. ΧΡΗΜΑ 53

αφιέρωμα logistics

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Γιάννης Σαμολαδάς Γενικός Διευθυντής-Ιδρυτής, Truck & Cargo Insurance

Τι ασφαλίζεται και τι δεν ασφαλίζεται στις μεταφορές και τα logistics

Πώς θα πάρει φοροαπαλλαγή μέχρι 1.500 ευρώ μια επιχείρηση Για τους κινδύνους της εφοδιαστικής αλυσίδας και των μεταφορών, για το τι ασφαλίζεται και τι δεν ασφαλίζεται μιλά σε συνέντευξή του στο ΧΡΗΜΑ ο γενικός διευθυντής και ιδρυτής της Truck & Cargo Insurance, Γιάννης Σαμολαδάς. Αναφέρει ακόμη ποιες είναι οι πολιτικές ασφάλισης και τι θα πρέπει να προσέξει ο διαμεταφορέας.

Ποια είναι τα κυριότερα «γρανάζια» της εφοδιαστικής αλυσίδας; Η εφοδιαστική αλυσίδα περιλαμβάνει τη διακίνηση και διαχείριση των προϊόντων από την παραγωγή έως την κατανάλωση με το μικρότερο δυνατό κόστος. Το κυριότερο «γρανάζι» είναι το τμήμα logistics (εφοδιασμού) της επιχείρησης, το οποίο είναι διαφορετικό σε κάθε επιχείρηση και περιλαμβάνει λειτουργίες όπως την αγορά των πρώτων υλών, τη διαχείριση των αποθεμάτων, την εύρεση του καλύτερου τρόπου μεταφοράς των εμπορευμάτων, την αποθήκευσή τους σε κατάλληλες συνθήκες και, τέλος, τη διανομή τους στις εγκαταστάσεις μιας επιχείρησης και στους πελάτες. Πόσο σημαντική είναι η ασφάλιση της εφοδιαστικής αλυσίδας για την οικονομία και τις επιχειρήσεις που συνεργάζονται, αλλά και για τον τελικό καταναλωτή; Η εφοδιαστική αλυσίδα είναι από μόνη της μια 54

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

πολύ ευρεία έννοια, αντιλαμβάνεστε πόσο ευρεία θα είναι η ασφάλισή της. Μιλάμε για ασφάλιση σε όλα τα στάδια, που ξεκινούν από τον σχεδιασμό της ασφάλισης κατά τη διαδικασία της προμήθειας, ασφάλισης κατά τη διαδικασία της παραγωγής, καθώς και ασφάλισης σε όλη τη δραστηριότητα της μεταφοράς της διανομής και της αποθήκευσης, μέχρι το τελικό προϊόν να φτάσει στον καταναλωτή. Είναι πολύ σημαντικό σε όλη αυτήν τη διαχείριση τα πάντα να γίνονται με τέτοιο τρόπο ώστε να μη σπάσει κάποιος κρίκος της αλυσίδας. Ο κλάδος ασφαλειών είναι εκεί για να εξασφαλίσει ότι ακόμη κι αν κάποιος κρίκος της αλυσίδας σπάσει, η ζημιά θα είναι περιορισμένη. Για την οικονομία και τις επιχειρήσεις αντιλαμβάνεστε πόσο σημαντική είναι η ασφάλιση, αφού επιτρέπει να γίνονται συναλλαγές με περιορισμένο ρίσκο. Για τον τελικό καταναλωτή είναι επίσης πολύ σημαντικό, αφού η ασφάλιση τριτεγγυάται την παραλαβή των αγαθών.

Τι ασφαλίζεται; Ασφαλίζονται οι κίνδυνοι που εμφανίζονται σε κάθε στάδιο της διαδικασίας, από την παραγωγή του προϊόντος μέχρι αυτό να φτάσει στον τελικό καταναλωτή. Οι κίνδυνοι αυτοί, όπως αντιλαμβάνεστε, είναι κάθε φορά και διαφορετικοί. Μπορεί να είναι ασφάλιση του μελετητή που σχεδιάζει ένα προϊόν, του μηχανολογικού εξοπλισμού που κατασκευάζει το προϊόν, τα κτηριακά ενός εργοστασίου, η μεταφορά των προϊόντων σε μια αποθήκη, η ευθύνη του μεταφορέα και του διαμεταφορέα κατά τη μεταφορά των εμπορευμάτων, η ευθύνη του αποθηκευτή κατά την αποθήκευση των προϊόντων, η αστική ευθύνη των προϊόντων, κυβερνοεπιθέσεις, ευθύνη στελεχών και διοίκησης, γενικές αστικές ευθύνες, ανάκληση προϊόντος, επαγγελματικές ευθύνες ή αστική ευθύνη, ασφάλιση διακοπής εργασιών, είναι μόνο μερικές από τις ασφάλειες που γίνονται στην εφοδιαστική αλυσίδα. Τι δεν ασφαλίζεται; Δεν υπάρχει κάτι που δεν ασφαλίζεται, μιας και ο κλάδος ασφαλειών ανταποκρίνεται πλήρως στις απαιτήσεις της αγοράς. Οι απεργίες, οι πανδημίες και οι πολιτικές αναταραχές θα λέγαμε ότι είναι οι τρεις κίνδυνοι για τους οποίους βρίσκεται πιο δύσκολα ασφαλιστικό κάλυμμα. Επίσης, αν κάποιος προμηθευτής δεν μπορεί να συνεχίσει να παρέχει υπηρεσίες, επειδή έχει κάποιο έλλειμμα στη χρηματοδότηση, πτώχευση, οι υπάλληλοί του κάνουν κινητοποιήσεις. Βέβαια, το κάθε ασφαλιστήριο συμβόλαιο έχει τις

Ποιος είναι ο ρόλος της ομαδικής ασφάλισης στην εφοδιαστική αλυσίδα; Η ομαδική ασφάλιση προσωπικού δεν παίζει τον ρόλο που θα έπρεπε στην εφοδιαστική αλυσίδα. Βλέπουμε τις πολύ μεγάλες εταιρείες και τις πολυεθνικές να έχουν καθιερώσει τα ομαδικά προγράμματα ασφάλισης προσωπικού, αλλά στις μικρομεσαίες τα ποσοστά είναι πολύ χαμηλά. Ιδιαίτερα σε μεταφορικές και διαμεταφορικές επιχειρήσεις είναι σπάνιο να συναντήσεις τέτοιου είδους συμβόλαιο. Εδώ, μάλλον ευθύνη έχουμε κι εμείς οι διαμεσολαβητές, που δεν έχουμε καταφέρει να εξηγήσουμε τα οφέλη της επιχείρησης. Να του πούμε, δηλαδή, πως είναι ένα εξαιρετικό έξοδο για την επιχείρησή του, μιας και φοροαπαλλάσσεται μέχρι του ορίου των 1.500 ευρώ ανά εργαζόμενο, και να τον ενημερώσουμε για τα αποτελέσματα των ερευνών, που δείχνουν πόσο αυξάνεται η πιστότητα και η παραγωγικότητα του υπαλλήλου όταν νιώθει την ασφάλεια ενός τέτοιου συμβολαίου. Έχω την αίσθηση ότι όλο και πιο πολλοί επιχειρηματίες το ακούνε, και πιστεύω ότι είναι μια αγορά η οποία τα επόμενα χρόνια θα δει μεγάλη αύξηση. Ποιες είναι οι πολιτικές ασφάλισης μεταφορών και εμπορευμάτων; Η ασφάλιση εμπορευμάτων βοηθά πάρα πολύ στο να κινείται το εμπόριο. Εδώ έχουμε τον αποστολέα και τον παραλήπτη, οι οποίοι, ανάλογα με τη συμφωνία τους (incoterms), συμφωνούν για το ποιος θα ασφαλίσει το εμπόρευμα. Έτσι, λοιπόν, ό,τι και να γίνει στο μικρό ή μεγάλο ταξίδι του εμπορεύματος, σε περίπτωση ζημιάς αυτό θα αποζημιωθεί. Η ασφάλιση αυτή είναι γνωστή ως cargo insurance και διέπεται από τις ρήτρες των Άγγλων ασφαλιστών. Πιο γνωστές είναι η ρήτρα σε Α και C, η οποία καλύπτει ζημιές που θα προέλθουν από ατύχημα του μεταφορικού μέσου πλέον φωτιάς, και η ρήτρα Α, η οποία είναι γνωστή ως «κατά παντός κινδύνου» και καλύπτει τα πάντα εκτός από αυτά που εξαιρεί. Πού θα πρέπει να δοθεί προσοχή και τι πρέπει να διευκρινίσουμε; Θα πρέπει να προσέξουμε να χρησιμοποιούμε αυτήν την ασφάλιση μόνο αν έχουμε έννομο συμφέρον, όπως για παράδειγμα όταν είμαστε ιδιοκτήτες του.

Πολλές φορές, βλέπουμε διαμεταφορείς και μεταφορείς να ασφαλίζουν τα εμπορεύματα. Αυτό δεν είναι σωστό, μιας και εκείνοι δεν έχουν έννομο συμφέρον. Αυτό που θα πρέπει να ασφαλίζουν είναι όχι το ίδιο το εμπόρευμα, αλλά την αστική-επαγγελματική ευθύνη που έχει για το εμπόρευμα. Η ασφάλιση μεταφορέων και διαμεταφορέων με ασφαλιστήρια συμβόλαια cargo εγκυμονεί κινδύνους, ιδιαίτερα στην περίπτωση που ο ιδιοκτήτης του εμπορεύματος τα έχει διασφαλίσει σε άλλη ασφαλιστική εταιρεία. Πόσο σημαντική είναι η ασφάλιση πιστώσεων στον κλάδο; Το πρόσφατο γεγονός με την Thomas Cook είναι ικανό να δείξει πόσο σημαντική είναι η ασφάλιση στον κλάδο. Το μυαλό μας μπορεί να πηγαίνει σε προϊόντα, αλλά ακόμα και η περίπτωση της Thomas Cook έχει να κάνει με την εφοδιαστική αλυσίδα, με τη διαφορά ότι αντί για προϊόντα, έχουμε ανθρώπους. Ας μην ξεχνάμε ότι όσοι ιδιοκτήτες ξενοδοχείων είχαν ασφάλιση πιστώσεων δεν έπαθαν ζημιά, όχι γιατί θα αποζημιωθούν, αλλά κυρίως λόγω των προειδοποιήσεων που είχαν από την ασφαλιστική τους εταιρεία και τη μείωση της έκθεσής τους στον κίνδυνο. Άρα αντιλαμβάνεστε, σε ένα τέτοιο οικονομικό περιβάλλον, σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής, πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η ασφάλιση πιστώσεων. Παρ’ όλο που είναι το «μαξιλάρι» για οποιαδήποτε επιχείρηση, και αυτή δεν τη συναντάμε όσο συχνά θα θέλαμε, τη βλέπουμε να περιορίζεται σε εταιρείες μεγάλες που εξάγουν προϊόντα. Οι διευθυντές και τα στελέχη έχουν ευθύνες για λάθη και παραλείψεις στον κλάδο; Οι διευθυντές και τα στελέχη έχουν ευθύνες για λάθη και παραλείψεις. Ασφαλιστήρια συμβόλαια όμως που να προσφέρουν προστασία στις επιχειρήσεις και τα στελέχη τους τα βλέπουμε «με τα κιάλια». Τα ίδια τα στελέχη, σε προσωπικές συναντήσεις που έχω μαζί τους, δείχνουν έντονο ενδιαφέρον για να προστατευτούν από κάποιες ζημιές που μπορεί να υπάρξουν στα πλαίσια της άσκησης των καθηκόντων τους, αλλά πολύ δύσκολα βλέπουμε περιπτώσεις να προχωρούν στη σύναψη ενός τέτοιου συμβολαίου. Ποιοι τομείς γράφουν τις περισσότερες ζημιές; Ζημιές στις εγκαταστάσεις του προμηθευτή ή του πελάτη, συνήθως από ασφαλιζόμενους κινδύνους.

Ζημιές κατά τη μεταφορά των εμπορευμάτων; Είμαι ιδιαίτερα περήφανος για την ασφαλιστική αγορά, μιας και έχει αποδείξει ότι στέκεται στο ύψος των περιστάσεων. Αυτό το αναφέρω μιας και έδειξαν πολύ καλά αντανακλαστικά στις περιπτώσεις της Μάνδρας, αλλά και στο Μάτι, αλλά και για την αποζημίωση των 65 εκατ. ευρώ στη Sunlight. Η περίπτωση της Sunlight δείχνει πόσο βιώσιμη γίνεται μια επιχείρηση όταν όλοι κάνουν καλά τη δουλειά τους. Στελέχη και ασφαλιστές. Πρόσφατη μελέτη της ΕΛΣΤΑΤ αναφέρει ότι σημειώθηκε αύξηση στη διακίνηση μεταφερόμενων φορτίων. Εκτιμάτε ότι θα συνεχιστεί αυτή η τάση; Προσωπικά, είμαι πολύ αισιόδοξος για την ανάπτυξη της εφοδιαστικής εταιρείας και κυρίως των logistics στη χώρα μας. Πρόσφατα, σε μια έρευνα, είδαμε ότι τα logistics αποτελούν το 10% του ΑΕΠ. Πιστεύω ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί, με αιχμή του δόρατος το λιμάνι του Πειραιά, το οποίο ανεβαίνει συνεχώς θέσεις και σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Τα υπόλοιπα περιφερειακά λιμάνια σίγουρα θα παίξουν τον ρόλο τους, καθώς επίσης οι υποδομές στο οδικό δίκτυο αλλά και στο σιδηροδρομικό θα βοηθήσουν πάρα πολύ προς αυτήν την κατεύθυνση. Σίγουρα, είναι μια πολύ μεγάλη αγορά, στην οποία οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές δεν έχουν δώσει τη σημασία που της αρμόζει. Με ποιες ασφαλιστικές συνεργάζεστε και ποιοι είναι οι στόχοι σας; Συνεργαζόμαστε με σχεδόν όλες τις ασφαλιστικές εταιρείες που έχουν δραστηριότητα, εμπειρία και τεχνογνωσία στον χώρο της ασφάλισης στην εφοδιαστική αλυσίδα. Πολλές από αυτές είναι εξειδικευμένες σε συγκεκριμένους κινδύνους και πραγματικά εκπαιδεύουν και εμάς τους διαμεσολαβητές, αλλά και τους ίδιους τους πελάτες μας. Συχνά, ο πελάτης μας δεν έχει ξανακούσει την ασφαλιστική εταιρεία που του προτείνουμε, αλλά ευτυχώς, με ένα απλό «γκουγκλάρισμα», πλέον, αντιλαμβάνεται εύκολα και γρήγορα την αξιοπιστία της. • • • ΧΡΗΜΑ 55

αφιέρωμα logistics

δικές του εξαιρέσεις, γι’ αυτό η κάθε επιχείρηση, σε όποιο στάδιο κι αν βρίσκεται, θα πρέπει να δίνει πολύ μεγάλη βάση στην προσπάθεια ελαχιστοποίησης των κινδύνων μέσω τεχνικών risk management.

άρθρο

NJV Athens Plaza: Στόχος η αναβάθμιση των καλών πρακτικών του ξενοδοχείου

Αίθουσες εκδηλώσεων

ο NJV Athens Plaza αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά ξενοδοχεία του κέντρου της Αθήνας. Με λαμπρή και μακρά πορεία 40 ετών, καλωσορίζει επισκέπτες από όλο τον κόσμο, για να τους γνωρίσει τη φημισμένη ελληνική φιλοξενία με υπηρεσίες υψηλών προδιαγραφών.

Στο NJV Athens Plaza διατίθεται συνεδριακό κέντρο αποτελούμενο από 3 ανακαινισμένες αίθουσες εκδηλώσεων, που μπορούν να λειτουργήσουν ενιαία, αλλά και η καθεμία ξεχωριστά, βάσει των αναγκών κάθε εκδήλωσης. Επίσης, παρέχεται υψηλών προδιαγραφών εξοπλισμός, για την κάλυψη όλων των συνεδριακών απαιτήσεων, αλλά και συμπληρωματικός εξοπλισμός, αν αυτό ζητηθεί, με ειδική τιμολογιακή πολιτική “Corporate”. H ανακαίνιση των συνεδριακών υποδομών του ξενοδοχείου το καλοκαίρι του 2018 διασφάλισε ένα υψηλό επίπεδο επιχειρηματικών συναντήσεων, συνεδρίων και κοινωνικών εκδηλώσεων. Για τις μικρές συναντήσεις εταιρειών ή και ιδιωτών που επιθυμούν να διεξάγουν συναντήσεις privé, υπάρχουν ειδικά διαμορφωμένες σουίτες, έτοιμες να αναλάβουν τις συναντήσεις αυτές.

Διαθέτει 162 καλαίσθητα δωμάτια και 18 πολυτελείς σουίτες. Το 2018 πραγματοποιήθηκε η ανακαίνιση της διώροφης προεδρικής σουίτας του ξενοδοχείου, με τις πιο καινοτόμες και σύγχρονες προδιαγραφές, και αποτελεί πλέον την ιδανική επιλογή διαμονής διεθνών προσωπικοτήτων και επιχειρηματιών.

Όραμα και αποστολή

Το ανανεωμένο Εστιατόριο “The Parliament” προσφέρει στους επισκέπτες του μια γαστριμαργική εμπειρία της μεσογειακής κουζίνας, το ιδιαίτερο για τον χαρακτήρα του “Explorer's Bar-Bistro” αποτελεί την ιδανική επιλογή για απολαυστικά cocktails, εξαιρετικά κρασιά και νόστιμες επιλογές φαγητού, ενώ το “Plaza Café” στο lobby του ξενοδοχείου, αλλά και στην καρδιά της Αθήνας, αποτελεί τον ιδανικό προορισμό απόλαυσης γλυκών, καφέ και φαγητού. 56

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

Το όραμα του NJV Athens Plaza είναι να εφαρμόζει τα υψηλότερα πρότυπα ποιότητας υπηρεσιών και να αποτελεί την πρώτη επιλογή για τους επισκέπτες και τους επιχειρηματικούς εταίρους. Αποστολή του ξενοδοχείου είναι η ικανοποίηση των επισκεπτών, προσφέροντας φιλοξενία επιπέδου, με τη δέσμευση ότι κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα διεξάγεται σύμφωνα με τα υψηλότερα ηθικά πρότυπα.

Αρχές • Αποτελεσματική εταιρική διακυβέρνηση • Ηθική συμπεριφορά σε όλες τις πτυχές διαχείρισης • Κοινωνικά υπεύθυνη λειτουργία • Ίσες ευκαιρίες για όλους • Ποιοτική και άριστη παροχή υπηρεσιών σε ανταπόδοση της εμπιστοσύνης των επισκεπτών • Ενδιαφέρον για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της κοινότητας • Δέσμευση για την προστασία του περιβάλλοντος

Στόχοι • Η πλήρης ικανοποίηση των προσδοκιών των επισκεπτών • Η ανάπτυξη μιας σταθερής σχέσης εμπιστοσύνης με το σύνολο των ενδιαφερόμενων μερών • Η συνεχής βελτίωση των υπηρεσιών και η προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες ανάγκες τους • Η αποτελεσματικότητα μέσω της εφαρμογής συγκεκριμένων διαδικασιών και ορθών πρακτικών

Αξίες • Υπευθυνότητα • Επιχειρηματική ηθική • Ανθρώπινα δικαιώματα • Ενδιαφέρον και φροντίδα για κάθε εργαζόμενο • Ποιοτική φιλοξενία • Συμβολή στην κοινωνία • Σεβασμός στο περιβάλλον • Προώθηση του πολιτισμού

Η Κοινωνική Υπευθυνότητα του ξενοδοχείου NJV Athens Plaza συμβάλλει στην Αειφόρο Ανάπτυξη και είναι άμεσα συνδεδεμένη με το επιχειρηματικό μοντέλο του. Αποτελεί ένα βασικό στοιχείο της στρατηγικής του και αγκαλιάζεται από όλο το ανθρώπινο δυναμικό, μια ομάδα ικανών επαγγελματιών, που έχουν μοιραστεί τις αξίες του και έχουν δεσμευτεί για το έργο αυτό, ώστε να προσφέρουν στους πελάτες μέγιστη ικανοποίηση. Οι κοινωνικά υπεύθυνες πρακτικές που εφαρμόζει το ξενοδοχείο διασφαλίζουν την ικανοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, την υγεία και ασφάλειά του, την εκπαίδευση, την ίση μεταχείριση και την ενεργό συμμετοχή σε θέματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.

ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΚΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Το ξενοδοχείο NJV Athens Plaza δεσμεύεται για μια συνειδητή και υπεύθυνη συμπεριφορά, παίρνοντας πρωτοβουλίες που αφορούν την ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου, την κοινωνική δέσμευση και την περιβαλλοντική αειφορία.

ΜΕΛΟΣ-ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ Σήμερα, το ξενοδοχείο NJV Athens Plaza αποτελεί το 1ο City Hotel που έγινε μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Αειφόρου Τουρισμού (GSTC). Οι πιστοποιήσεις από διεθνείς διαπιστευμένους φορείς αποδεικνύουν τη δέσμευσή του: • Στις καλές πρακτικές ΕΚΕ: ISO 26000 • Στη στήριξη της τοπικής κοινωνίας και αειφορίας: WE DO LOCAL Το NJV Athens Plaza είναι το 1ο ξενοδοχείο στην Αθήνα, και μέχρι τώρα, πιστοποιημένο με το πρότυπο “We do local”. • Στην προστασία του περιβάλλοντος EARTHCHECK EVALUATE PLUS Το NJV Athens Plaza είναι το 1ο ελληνικό ξενοδοχείο πιστοποιημένο ως Αειφόρο σύμφωνα με το EARTHCHECK, που αποτελεί τον παγκόσμιο ηγέτη πιστοποίησης του αειφόρου τουρισμού. Η πιστοποίηση βασίζεται στις αρχές της “Agenda 21”. Το ξενοδοχείο έχει λάβει πιστοποίηση CRI Pass (2018-2019) ως αναγνώριση της απόδοσής του σε θέματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. • Στην προστασία της ασφάλειας και της υγείας των καταναλωτών: ISO 22000

ΒΡΑΒΕΥΣΕΙΣ SUSTAINABLE DEVELOPMENT CHAMPION 2019

Για τη συμμετοχή στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Αειφόρου Τουρισμού

BEST GREEK SUSTAINABLE HOTEL 2019

Στο πλαίσιο των Greek Hospitality Awards

TOURISM AWARD 2019

Στην κατηγορία «Sustainability/Πρωτοβουλίες για την προστασία του περιβάλλοντος»

EXCELLENCE IN COMMUNITY SERVICE 2016

Για το κοινωνικό έργο, ανάμεσα σε εκατοντάδες ξενοδοχεία μέλη της PREFERRED HOTELS & RESORTS

EXCELLENCE IN PHILANTHROPY 2016-2017

Για τη φιλανθρωπική δράση και τη συμβολή στη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην Αθήνα

ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Ο υπό έκδοση Απολογισμός του ξενοδοχείου αποδεικνύει τη δέσμευσή του να μοιραστεί το ταξίδι του προς την Αειφορία με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. • • •τ ΧΡΗΜΑ 57

δελτίο τύπου

αποτελέσματα μεταξύ επίλεκτων συνεργατών, διαφορετικών γενεών. Ο θεσμός θα δώσει μια σειρά συζητήσεων και διάδοσης ιδεών, κατά την οποία ασφαλιστικοί σύμβουλοι θα μοιράζονται τις εμπειρίες, τις γνώσεις, τις φιλοδοξίες και το όραμά τους, αποτελώντας πρόσωπα έμπνευσης.

Πρωτοποριακό TEDx για τις πωλήσεις από την INTERAMERICAN Σε νέες ιδέες ανάπτυξης της συμβουλευτικής πώλησης θεμελιώνει το μέλλον του εταιρικού δικτύου της στις πωλήσεις η INTERAMERICAN. Στο πλαίσιο αυτό, έχει σχεδιαστεί, και ξεκίνησε πρόσφατα, ο θεσμός ενός διαλόγου και επίδρασης τύπου TEDx, που προβάλλει πρότυπα διαμεσολάβησης μέσω προσωπικών ιστοριών επιτυχημένης εξέλιξης και σταδιοδρομίας. Τα “Sales Talks”, που ξεκίνησε η εταιρεία, στοχεύουν στην αξιοποίηση του αποθέματος της γνώσης που έχει αναπτυχθεί και έχει φέρει εξαιρετικά

Προς αυτήν την κατεύθυνση, η INTERAMERICAN αξιοποιεί αφενός το μεγάλο «βάθος» του δικτύου της, που χαρακτηρίζεται από τη μακρά παράδοση –το κατ’ αποκλειστικότητα εταιρικό δίκτυο agency, με ιστορία 50 ετών, έχει αναδείξει εξαιρετικούς μέντορες των πωλήσεων–, και αφετέρου τη νεωτεριστική αντίληψη και τη σύγχρονη ασφαλιστική κουλτούρα της νέας γενιάς των συνεργατών της εταιρείας. Η πρώτη εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στα κεντρικά γραφεία της INTERAMERICAN, ήταν αφιερωμένη στους νέους ασφαλιστικούς συμβούλους που έχουν ενταχθεί στην εταιρεία κατά την τελευταία διετία. Στην εκδήλωση μίλησαν για τη δημιουργική δυναμική της αλληλεπίδρασης μεταξύ συνεργατών και την υποστήριξη που παρέχει η εταιρεία στους διαμεσολαβητές ο Γιάννης Καντώρος, διευθύνων σύμβουλος του ομίλου, ο Μάρκος Φραγκουλόπουλος, αναπληρωτής γενικός διευθυντής πωλήσεων & marketing, και ο Μανώλης Κούτης, διευθυντής πωλήσεων δικτύου agency, που συντόνισε την εκδήλωση.

ματοοικονομικού Αλφαβητισμού, με διαπιστωμένη και από έρευνα του INTERAMERICAN Research Center την υστέρηση των μαθητών σε βασικές γνώσεις οικονομίας και διαχείρισης χρημάτων, αλλά και σε χρηματοασφαλιστική συνείδηση, απέδωσε εξαιρετικά αποτελέσματα.

INTERAMERICAN και The Tipping Point συνεργάζονται για τον Αλφαβητισμό των νέων στην Υγεία Στη βάση της ιδιαίτερα επιτυχημένης συνεργασίας τους κατά την περσινή σχολική περίοδο, η INTERAMERICAN και η The Tipping Point ανανέωσαν και για την περίοδο 2019-2020 τη σύμπραξή τους για τον Αλφαβητισμό μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Μετά τον Χρηματοοικονομικό και Ασφαλιστικό Αλφαβητισμό, που προηγήθηκε, κατά τη φετινή περίοδο, πεδίο θεματικής αναφοράς θα είναι η Υγεία, που αποτελεί τομέα βασικής δραστηριότητας και τεχνογνωσίας της εταιρείας. Στόχο της δράσης 2019-2020 αποτελεί η ενημέρωση μαθητών σε επιλεγμένα Γυμνάσια και Λύκεια με «Γνώσεις για καλύτερη Υγεία». Η περσινή συνεργασία των δύο οργανισμών για τον Χρηματοοικονομικό και Ασφαλιστικό Αλφαβητισμό, στην οποία συμμετείχε και το Ινστιτούτο Χρη58

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

Με τη συμμετοχή 16 επαγγελματιών –διοικητικών στελεχών και ασφαλιστικών συμβούλων–, οργανώθηκε μια ομάδα μεντόρων, που μοιράστηκαν με τους μαθητές τις γνώσεις και την εμπειρία τους, και λειτούργησαν συμβουλευτικά. Η δράση για το 2018-2019 αναπτύχθηκε σε 5 δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, σε περιοχές όπου δραστηριοποιείται η εταιρεία, για την υποστήριξη των τοπικών κοινωνιών. Στην προέκταση της συνεργασίας INTERAMERICAN και The Tipping Point, δύο ασφαλιστικοί σύμβουλοι της εταιρείας, με ιδιαίτερες δεξιότητες στην επικοινωνία και το mentoring, συμμετείχαν σε θεματικές συζητήσεις της The Tipping Point στο «Πανόραμα Επιχειρηματικότητας». Οι συνεργάτες της εταιρείας συντόνισαν συζητήσεις με σπουδαστές για θέματα χρηματοοικονομικής και επαγγελματικού προσανατολισμού. Η φετινή συνεργασία για τον Αλφαβητισμό στην Υγεία ανταποκρίνεται στην υιοθέτηση από την INTERAMERICAN των Στόχων 3 και 8 –για την «Καλή Υγεία και Ευημερία» και την «Εκπαίδευση» αντιστοίχως– από τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (Sustainable Development Goals) της Ατζέντας 2030 του ΟΗΕ. Η εταιρεία, άμεσα ή έμμεσα, στην υλοποίηση της στρατηγικής της για την Εταιρική Υπευθυνότητα και Βιώσιμη Ανάπτυξη εφάπτεται των 15 από τους 17 SDGs.

ΧΡΗΜΑ 59

συνέντευξη

Νιόβη Καλλέρ γη Αντιπρό εδ

ρος και Διευθύν Ομίλου τρια Μά Kafea ρκετινγκ Terra Η Kafea T με φρέσ erra Food And κες δρά Drinks Α σε Η κ. Νιό βη Καλλ ις, εμπλουτισμ EBE εισέρχετα ι στην τέ ένη προ έργη, Α θεί, τις τ δρ ντιπρόε δρος κα ϊοντική σειρά κ αρτη δεκαετία της εταιρ αστηριότητες τ α λειτ ι Δ η ι ενισχυμ ς ιευθύντρ είας αυ ένη δρα ουργίας της, π τής, που Kafea Terra, ια Μ ά ρ κά ιο σ κ πέτυχε να καθιε νοντας αναφο ετινγκ του Ομίλ τηριότητα εντό σύγχρονη απ ό ποτέ, ς και εκ ρά όχι μ ου, ανα ρώσει τ τό λ ον... ελλ ό ηνικό e νο στο παρόν, ύει, στη συνέντ ς συνόρων. ευ spresso αλλά κα . ι στα με ξη που ακολου λλοντικά σχέδια

υρία Καλλέργη, ποιο είναι σήμερα το εύρος δραστηριοτήτων της Kafea Terra;

Ας πάμε λίγο πίσω, στο 1988, όπου η Kafea Terra Food And Drinks ΑEBE συστήνει τον παγκοσμίως αναγνωρίσιμο espresso illy στο ελληνικό κοινό και αφιερώνεται στη συνεχή ανάπτυξη τεχνογνωσίας και μεθόδων παρασκευής του καφέ, σε όλες τις μορφές και σε όλους τους τομείς αγοράς. Από τότε αφιερώθηκε, με αγάπη και μεράκι, μια ομάδα ανθρώπων, με πρωτεργάτες τους κυρίους Γιάννη Ιωσηφίδη και Γιάννη Καρυοφύλλη, στην ανάπτυξη της κουλτούρας του αυθεντικού καφέ, και έτσι αποτέλεσε case study επιχειρηματικού οργανισμού-πρότυπο για πολλές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Το 2006, δημιουργεί πρότυπη, υπερσύγχρονη, βιομηχανική μονάδα καφέ ευρωπαϊκών προτύπων στη ΒΙΠΕ Παιανίας, όπου παράγεται σε όλα τα στάδια ο καφές Dimello, με διανομή στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 2016, προχωράει στη δημιουργία του Area 51 Artisan Coffee Roasters project, μιας ξεχωριστής μονάδας παραγωγής specialty coffees, που εξειδικεύεται στην έρευνα και την ανάπτυξη σε εξαιρετικής ποιότητας ποικιλίες, μοναδικής προέλευσης. Το προïοντικό χαρτοφυλάκιο συνθέτουν, επίσης, κορυφαίες μάρκες απο60

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

κλειστικής διανομής και παραγωγής, όπως espresso Distillo, γαλλικό τσάι Dammann Frères και Qualitea, ποιοτικές σοκολάτες Monbana & Chocolanelle, 1883 Routin Syrups. Στον επαγγελματικό εξοπλισμό είμαστε οι αποκλειστικοί εισαγωγείς των κορυφαίων οίκων La Marzocco και Faema, εισάγοντας τις ομώνυμες μηχανές τους. Είμαστε σε όλους τους τομείς αγοράς, με όλες τις μορφές συνεργασίας και με όλους τους τύπους συσκευασίας. Χαρακτηριστικό ατού μας είναι το ότι αφιερώνουμε την ίδια φροντίδα και αγάπη από την πιο μικρή εξατομικευμένη πώληση (π.χ. ηλεκτρονική), μέχρι την πιο πλατιά και σπουδαία συνεργασία. Πού εστιάζεται, κυρίως, σήμερα, η επιχειρηματική σας δραστηριότητα και ποιο εκτιμάτε ότι είναι το ανταγωνιστικό σας πλεονέκτημα; Η υπερσύγχρονη state-of-the-art βιομηχανική μονάδα της Kafea Terra ΑΕΒΕ το 2006 πρωτοπορεί με την παραγωγή «ελληνικού» espresso! Τα τελευταία τρία χρόνια, έχουμε τετραπλασιάσει το ύψος των επενδύσεών μας, όπου τα μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας εγγυώνται την παραγωγή ενός σταθερού προϊόντος. Σήμερα, η εταιρεία συνεχίζει, με συνέπεια και προσήλωση, πάνω στον ίδιο άξονα τεχνογνωσίας, καινο-

τομίας και ανάπτυξης σταθερά ποιοτικού καφέ με: • συνεχείς επενδύσεις μεγάλης κλίμακας στις γραμμές παραγωγής, • επενδύσεις σε Έρευνα & Ανάπτυξη, • τεχνολογικές αναβαθμίσεις για “zero defect” τελικό προϊόν, • πρωτοποριακές συσκευασίες 250 γρ. για τον κλάδο λιανικής, • καινοτόμες σειρές χαρμανιών σε specialty και single origin. Πρόσφατα, λανσάραμε στη λιανική εξαιρετικούς Dimello φίλτρου σε blend και single origin. Είμαστε, επίσης, πολύ χαρούμενοι με το πρόσφατο λανσάρισμα Dimello compatible capsules. Ποια είναι η θέση σας σήμερα στην εγχώρια αγορά καφέ; Σήμερα, η Kafea Terra διαθέτει το πιο εκτεταμένο και επιτυχημένο μοντέλο πανελλαδικής διανομής, με κάλυψη 96% της χώρας, με κύριο άξονα δραστηριοτήτων τον κλάδο Ho.Re.Ca, που εκπροσωπεί το 85% του κύκλου εργασιών μας, και με πολύ δυναμική ανάπτυξη στον κλάδο retail, με καινοτόμες προτάσεις για κατανάλωση στο σπίτι. Πρόσφατα, η εταιρεία λάνσαρε το νέο της βιομηχανικό στοίχημα, τη νέα σειρά compatible coffee capsules, η οποία αποτελείται από 7 ποικιλίες, άριστα χαρμάνια, με σώμα κομποστοποιήσιμο/compostable, σε πολύ φιλική-χρηστική συσκευασία των 10 τεμαχίων. Πράγματι, η αγορά του καφέ στην Ελλάδα είναι συνεχώς μεταβαλλόμενη. Παρουσιάζει εντελώς φρέσκες και καινοτόμες ιδέες, που προκαλούν τον σύγχρονο barista για συνεχή εξέλιξη και προσελκύουν τον σύγχρονο καταναλωτή σε ολοένα και μεγαλύτερη εμπειρία. Η δική μας δράση σε αυτό το περιβάλλον είναι ότι συνεχώς επενδύουμε στην ανάπτυξη γνώσης για τους ανθρώπους μας, καθώς και την ομάδα Quality Trainers, τη μεγέθυνση της εμπειρίας τους, ταξιδεύοντας στις διάφορες πλευρές του πλανήτη όπου παράγεται ο πράσινος καφές μας. Αδιαφιλονίκητη αξία, που μας οδηγεί στο μέλλον, είναι η συνεχής επένδυση στη γνώση αλλά και στη βιομηχανική μονάδα μας, συγχρόνως, ώστε η διάδοχος ηγεσία της Kafea Terra να πορευτεί οδηγώντας τις εξελίξεις. Καθώς διανύουμε την τέταρτη δεκαετία μας, στην αποστολή μας πρωτεύοντα ρόλο έχει ο σχεδιασμός των αρχών βιώσιμης ανάπτυξης, προκειμένου η κουλτούρα, οι διαδικασίες, οι επενδύσεις και οι πρακτικές μας να είναι φιλικές στο περιβάλλον, ώστε αυθεντικά να μπορούμε να μιλάμε για μοναδική εμπειρία πράσινου καφέ, κάθε στιγμή. Πραγματοποιείτε πωλήσεις εκτός Ελλάδας; Στην ανάπτυξη της εξαγωγικής δραστηριότητας αφιερώνεται μεγάλο μέρος των πόρων μας. Η εταιρεία έχει στραφεί τα τελευταία επτά χρόνια στις αγορές του εξωτερικού, προκειμένου να μεταλαμπαδεύσει τη βαθιά τεχνογνωσία, την αγάπη και το μεράκι του Έλληνα coffee roaster και barista, επιτυγχάνοντας πολύ σημαντικές συνεργασίες σε πολλές χώρες της Ευρώπης και στην Ασία. Στο όραμα της παγκόσμιας ανάπτυξης της μάρκας Dimello, αλλά και της Kafea Terra ΑΕΒΕ, πρωταρχική σημασία έχει η οικοδόμηση εμπιστοσύνης για espresso... ελληνικής παραγωγής και η οργάνωση δομημένης στρατηγικής ανάπτυξης, προσαρμοσμένης στην κουλτούρα και τα καταναλωτικά πρότυπα κάθε χώρας. Στις γιγάντιες αγορές, λοιπόν, του εξωτερικού, η εταιρεία αναπτύσσει από την αρχή μικρές ιστορίες επιτυχίας και προσδοκά σε μεγάλα συναισθηματικά και εμπορικά οφέλη, με αρωγό και πάλι... τους ανθρώπους της.

Η μαεστρία στον καλό καφέ είναι μια ελληνική πρωτοπορία, που, πάνω στην έμπνευση του “freddo”, ταξιδεύει δυναμικά στις χώρες του εξωτερικού. Dimello freddo, Dimello espresso, λοιπόν, διαγράφουν ανοδική πορεία, με δυναμικό ρυθμό ανάπτυξης και κάνουν περήφανη την Kafea Terra SA. Ο Dimello, αυτήν τη στιγμή, έχει παρουσία σε 10 χώρες, με πλάνο μέχρι το 2030 ο κύκλος εργασιών του εξωτερικού να ξεπερνά το 15% του τζίρου του ομίλου. Σημεία-σταθμός στην πορεία της εταιρείας 1988 • Ίδρυση της ΚΑΦΕΑ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΕ, με έδρα τα Γλυκά Νερά, ως αποκλειστικός αντιπρόσωπος του illy espresso στην Ελλάδα. 1998 • Μεταφορά σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις συνολικής επιφάνειας 7.564 τ.μ. στη ΒΙΠΕ Παιανίας.20 2006 • Ίδρυση εταιρείας στη Βουλγαρία. • Δημιουργία state-of-the-art εργοστασιακής μονάδας επεξεργασίας καφέ, μοναδικής για τα ελληνικά δεδομένα, με μηχανολογικό εξοπλισμό ευρωπαϊκών προτύπων, όπου παράγεται ο καφές Dimellο σε σπυρί για τον κλάδο των επαγγελματιών, και άλλες μάρκες καφέ, με παραγωγική δυναμικότητα 3,5 τόνων/ημέρα. 2014 • Νέα επένδυση στο εργοστάσιο: Αγορά υπεραυτόματης μονάδας καβουρδίσματος καφέ, παραγωγικής δυναμικότητας 10 τόνων/ημέρα, και γραμμής συσκευασίας με εγκιβωτιστικό και αυτόματη παλετοποίηση (end of line packaging). 2016 • Δημιουργία νέας γραμμής παραγωγής για αλεσμένο καφέ Dimello, espresso και filter. 2018 • Ανάπτυξη σε νέα γραμμή για την παραγωγή κάψουλας Dimello compatible. • • •τ ΧΡΗΜΑ 61

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

Greek Corporate Governance Summit 2019

» ο ι ρ ύ α « ι ε Δεν υπάρχ

ις που ε σ ή ρ ι ε χ ι π ε ους τ για τις ά τ σ ω σ ν υ ο δεν εφαρμόζιρικής διακυβέρνησης κανόνες ετα

Καθοριστικός παράγοντας για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής τους ικανότητας και την προσέλκυση επενδυτών

ην αξία της εταιρικής διακυβέρνησης για τις ελληνικές επιχειρήσεις και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι τελευταίες σε αυτόν τον τομέα έθεσαν επί τάπητος ομιλητές με γνώση του θέματος στο 1ο Συνέδριο Εταιρικής Διακυβέρνησης. Το συνέδριο διοργανώθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα από την Ethos Events και τον Όμιλο Georgeson, σε συνεργασία με το οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.com.gr και το περιοδικό ΧΡΗΜΑ, στοχεύοντας να καταστεί θεσμός στον τομέα της εταιρικής διακυβέρνησης. Στο επίκεντρο βρέθηκαν ζητήματα όπως η ποιότητα και η σύνθεση των διοικητικών συμβουλίων σε συνάρτηση με τις ανάγκες της εταιρικής διακυβέρνησης, ο ρόλος του μετοχικού ακτιβισμού της ελληνικής κεφαλαιαγοράς και ο ρόλος των μετόχων-ομολογιούχων. Σημαντικό αντικείμενο συζήτησης αποτέλεσε και ο νέος ρόλος της πληροφορικής και της τεχνολογίας blockchain στην εταιρική διακυβέρνηση. Την αυλαία του συνεδρίου άνοιξε ο γενικός διευθυντής της Ethos Media, κ. Κωνσταντίνος Ουζούνης, λέγοντας πως το συνέδριο συνιστά μια πρώτης τάξεως ευκαιρία ώστε να γίνουν γνωστές οι βέλτιστες πρακτικές διεθνώς σε εισηγμένες εταιρείες και μη, με παράλληλο στόχο να αποτελέσουν παράδειγμα και για την Ελλάδα. «Η Ethos Media προσφέρει σε Ελλάδα, Κύπρο και Μέση Ανατολή υπηρεσίες σε επίπεδο governance και θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Stefano Marini και την Georgeson για τη συνεργασία» συμπλήρωσε ο κ. Ουζούνης. Από την πλευρά του ο κ. Marini περιέγραψε το νέο περιβάλλον που δημιουργείται σε επίπεδο εταιρικής διακυβέρνησης, τονίζοντας πως η Ελλάδα έχει ανάγκη από περισσότερη διαφάνεια σε αυτές τις διαδικασίες. ΧΡΗΜΑ 63

Greek Corporate Governance Summit 2019 Στο Greek Corporate Governance Summit 2019 παρευρέθηκε ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κ. Άδωνις Γεωργιάδης, ο οποίος σημείωσε πως στην Ελλάδα διαμορφώνεται μια ιδιαίτερα ευνοϊκή συγκυρία μετά την πολυετή κρίση, γεγονός που απαιτεί, μεταξύ άλλων, τις βέλτιστες πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης.

«Ύστερα από μια δεκαετή κρίση, ζούμε πλέον σε μια νέα εποχή. Η νέα κυβέρνηση, υπό τον Κ. Μητσοτάκη, θα έχει μια σταθερή πορεία τα επόμενα 4 χρόνια. Έχουμε την ευκαιρία να μετασχηματίσουμε τη χώρα ώστε να είναι φιλική σε επενδύσεις. Είναι σημαντικό να πούμε πως η κοινωνία άλλαξε, όχι μόνο το πολιτικό σύστημα» είπε. Μιλώντας για τα οφέλη των ιδιωτικοποιήσεων και την ανάπτυξη που μπορούν να προσδώσουν οι επενδύσεις στην ελληνική οικονομία, τόνισε πως πλέον υπάρχει αλλαγή νοοτροπίας στην κοινωνία, υπογραμμίζοντας, χαρακτηριστικά, πως «πλέον, δεν είναι όπως παλιά, που όλοι θέλανε να μπουν στο Δημόσιο. Παραδόξως, η Ελλάδα είναι ίσως η πρώτη χώρα στην ΕΕ της μετα-εποχής του λαϊκισμού». Το «παρών» έδωσε και η νέα πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, κ. Βασιλική Λαζαράκου, η οποία ανέφερε πως η εταιρική διακυβέρνηση θα απασχολεί όλο και εντονότερα την αγορά το επόμενο διάστημα. «Μία από τις προτεραιότητες της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς είναι να αφουγκραστούμε τα μαθήματα του παρελθόντος, με στόχο να βελτιώσουμε περισσότερο το ρυθμιστικό πλαίσιο. Στόχος είναι χρησιμοποιήσουμε όλες τις βέλτιστες πρακτικές» επισήμανε.

«Από την προσωπική μου εμπειρία, βασικός στόχος πρέπει να είναι η αλλαγή της ιδιοσυγκρασίας στην εταιρική διακυβέρνηση, όχι μόνο για να είμαστε καλυμμένοι έναντι του νόμου, αλλά για να αποτελούμε παράδειγμα και να εμπνέουμε τους επενδυτές» πρόσθεσε.

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

Τη δική της οπτική έδωσε, επίσης, η κ. Χαρίκλεια Απαλαγάκη, ΓΓ της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, σημειώνοντας πως ο τραπεζικός κλάδος ήταν από τους πρώτους που έπρεπε να συμμορφωθεί με τα νέα αυτά δεδομένα.

Όχι μόνο στις ανάγκες του CRD4 της Βασιλείας ΙΙΙ, αλλά και στην ελληνική νομοθεσία, βάσει του Συμφώνου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Η συμμόρφωση των τραπεζών προς τις απαιτήσεις της εταιρικής διακυβέρνησης ισχύει πλήρως στα διοικητικά συμβούλια, τα ελεγκτικά σώματα, στους διορισμούς, τις αμοιβές κ.λπ. Όπως εξήγησε η κ. Απαλαγάκη, η εταιρική διακυβέρνηση αποτελεί το «διαβατήριο» για το μελλοντικό επιχειρείν. Δίπλα σε κάθε προσπάθεια προς τη σωστή κατεύθυνση θα είναι ο ΣΕΒ, δήλωσε, από την πλευρά του, ο πρώην αντιπρόεδρος του συνδέσμου και νυν πρόεδρος της ΛΑΡΚΟ, κ. Χάρης Κυριαζής. Ο τελευταίος τόνισε πως για να υπάρξει επιτυχία θα πρέπει να υπάρξει μαζική συμμετοχή τόσο από τους μετόχους πλειοψηφίας όσο και από τους μετόχους μειοψηφίας σε μια εταιρεία, διευκρινίζοντας πως αρκετές εταιρείες έχουν δείξει καλή συμπεριφορά, υπάρχουν όμως κι άλλες που δεν τα έχουν καταφέρει. Αναφορικά με τους επενδυτές, η επαφή με τα μέλη ενός ΔΣ είναι επιτακτική και ενισχύει τις σωστές πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης. Κλείνοντας, ο κ. Κυριαζής είπε πως «πρέπει να βοηθήσουμε τις Αρχές να εποπτεύουν την αγορά καλύτερα, χρησιμοποιώντας αποδοτικότερα τα σχετικά εργαλεία.

Greek Corporate Governance Summit 2019

ΠΑΝΕΛ Ι

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε το ΠΑΝΕΛ Ι του συνεδρίου, με τίτλο “Shareholder activism is coming of age”, στο οποίο συζητήθηκαν οι τρέχουσες εξελίξεις γύρω από την εταιρική διακυβέρνηση στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ομιλητές ήταν ο κ. Giuseppe Di Mino, Managing Director, Amber Capital, ο κ. Francesco Navarrini, Head of Research, PIRC Limited, και ο κ. Philip Vernardis, Vice President-Asset Stewardship, State Street Global Advisors.

Συντονιστής της συζήτησης ήταν ο κ. Athony Kluk, Head of Market Nordics/Other, Georgeson.

Όπως ανέφερε ο κ. Giuseppe Di Mino, έχουν αλλάξει οι τρόποι προσέγγισης, καθώς ένας ακτιβιστής επενδυτής θα πρέπει να είναι ένας έμπιστος επενδυτής, με πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα. «Έχουμε δει πως εταιρείες από τις ΗΠΑ, έχοντας συγκριμένες πρακτικές, δεν μπορούν, για παράδειγμα, να προσαρμοστούν στις νομοθεσίες και πλαίσιο της ΕΕ σε αυτά τα ζητήματα» τόνισε. «Ωστόσο, οι περισσότεροι πλέον είναι πιο ευαισθητοποιημένοι σε ζητήματα εταιρικής διακυβέρνησης».

ΧΡΗΜΑ 65

Greek Corporate Governance Summit 2019 ρυθμιστές, ενώ δεν υπάρχει πλέον το μοντέλο που οι εταιρείες θα πρέπει να δίνουν υπεραξίες μόνο στους μετόχους, αλλά και στην κοινωνία. Απαιτείται, παράλληλα, ξεκάθαρη αποτύπωση ως προς τις αμοιβές, τα stock options, τις σχέσεις με θυγατρικές κ.ά.

Ο κ. Navarrini δήλωσε, από την πλευρά του, πως σήμερα είναι πιο εύκολο να είναι κανείς πιο αντικειμενικός, καθώς μια εκστρατεία ακτιβιστών επενδυτών γίνεται viral, ωστόσο χρειάζεται προσοχή για την ακρίβεια και την ορθότητα των πληροφοριών. Ο κ. Vernardis υπογράμμισε πως στόχος είναι η προστασία στα μακροχρόνια συμφέροντα. «Αναγνωρίζουμε, ωστόσο, πως οι ακτιβιστές επενδυτές μπορούν να φέρουν κάτι καινούργιο. Υπάρχει πάντα η διαμάχη ανάμεσα σε βραχυχρόνιους-μακροχρόνιους επενδυτές» είπε. «Στην Ελλάδα, μερικές εταιρείες ανησυχούν για τον ακτιβισμό. Πιστεύω όμως πως οι ακτιβιστές μπορούν να δώσουν οφέλη όσο και οι θεσμικοί» συμπλήρωσε.

ΠΑΝΕΛ ΙΙ

Κατάλληλη είναι η συγκυρία με τον νέο εταιρικό νόμο, σύμφωνα με τον κ. Βασίλειο Βίζα, Tax & Legal Partner, PwC. Κατά την ομιλία του, επισήμανε πως η εταιρική διακυβέρνηση αφορά όλους: μετόχους, πελάτες,

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

Ο κ. Philip Vernardis, Vice President-Asset Stewardship, State Street Global Advisors, σημείωσε πως η λογοδοσία του ΔΣ είναι ιδιαίτερα σημαντική, όπως και η ποιότητα του συμβουλίου για τους asset managers, αναφερόμενος στο φύλο, την εμπειρία σε διεθνείς αγορές και άλλα χαρακτηριστικά. Πρωτίστως, η ορθή εταιρική διακυβέρνηση πρέπει να έχει θετική επιρροή στους επενδυτές, ενώ αποτελεί το βασικό εργαλείο για την καλή εταιρική φήμη, που αποτελεί περιουσιακό στοιχείο της εταιρείας. Τόνισε δε πως οι ελληνικές εταιρείες χρειάζονται αλλαγή κουλτούρας.

Ο κ. Patrick Fiorini, Research and Engagement Specialist, Glass Lewis, εξήγησε πως κάθε πληροφορία που δημοσιοποιείται δεν αποτελεί αναγκαστικά πεδίο κριτικής. Η δημόσια ανακοίνωση πρέπει να ενθαρρύνεται και να «χτίζεται» σιγά σιγά η εταιρική φήμη. «Τα τελευταία τρία χρόνια, προσπαθήσαμε να εμπλακούμε ενεργά με τις ελληνικές επιχειρήσεις, και αυτό που επισημαίνουμε είναι ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, κυρίως σε θέματα διαφοροποίησης» είπε.

Από την πλευρά της, η κ. Μαρία Θεοδουλίδου, Group Finance Director, Controlling & Planning, Fourlis Holdings, περιέγραψε το σύστημα ελέγχου για τη διαχείριση των εν λόγω κινδύνων στον όμιλο Fourlis, κάτι που είχε ξεκινήσει πριν την κρίση. Στο επίκεντρο βρίσκονται οι στόχοι συμμόρφωσης, κοινωνικοί, εμπορικοί και άλλοι. Όπως ανέφερε, οι μεγάλοι όμιλοι έχουν τη δυνατότητα μέσω αυτών των διαδικασιών να αναστρέψουν την εταιρική φήμη και εικόνα σε μια δύσκολη συγκυρία.

Παρουσιάζοντας αρχικά τις βασικές δράσεις της Global Sustain, o γενικός διευθυντής της εταιρείας, κ. Μιχάλης Σπανός, παρέθεσε τα κύρια σημεία του κανονιστικού πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης. Όπως εξήγησε, η δέσμευση για την αειφόρο ανάπτυξη καλείται να καλύψει ένα κενό 180 δισ. ευρώ, αναφερόμενος στους τρεις βασικούς παράγοντες για τη βιώσιμη ανάπτυξη και το ηθικό κομμάτι όσον αφορά τις επενδύσεις (ESG-Environmental, Social and Governance). Τόνισε, επίσης, πως οι asset managers έχουν αρχίσει να κατανοούν την αναγκαιότητα να γίνουν βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση.

ΧΡΗΜΑ 67

Greek Corporate Governance Summit 2019

Ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις είχε και το ΠΑΝΕΛ ΙΙ, με τίτλο “Board quality and composition at the heart of corporate”, με συντονιστή τον κ. Κωνσταντίνο Ουζούνη, γενικό διευθυντή της Ethos Media.

Greek Corporate Governance Summit 2019 Ο κ. Σπανός συμμετείχε στο ΠΑΝΕΛ ΙΙΙ, “Shareholders-Bondholders & Corporate Governance”, σε μια συζήτηση με τον κ. Κωνσταντίνο Γιαζιτζόγλου, Ambassador for Greece, INSEAD Global Certified Directors, και με συντονιστή τον κ. Alberto D’ Aroma, Head of Corporate Governance Italy/Other, Georgeson. Όπως τονίστηκε, η στροφή σε μια εποχή «ήπιου άνθρακα» και φιλικότερων επενδύσεων προς το περιβάλλον δημιουργεί καινοτομίες και νέες ευκαιρίες. Στόχος θα πρέπει να είναι η πιο υπεύθυνη στάση, πέραν του κέρδους.

ΠΑΝΕΛ ΙΙI

Συμπερασματικά, η καλή εταιρική διακυβέρνηση σχετίζεται εν τέλει και με τις επιδόσεις της εταιρείας. Το ρυθμιστικό πλαίσιο μπορεί να προωθήσει και να επιβάλει τις βέλτιστες πρακτικές. Όλα όμως εξαρτώνται από την εσωτερική δομή της εταιρείας και την κουλτούρα.

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

Greek Corporate Governance Summit 2019

ΠΑΝΕΛ ΙV

O κ. Χριστόφορος Σαρδελής, πρόεδρος της Εθνικής Ασφαλιστικής, αναφέρθηκε σε συνέντευξή του που προβλήθηκε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου στην αξία που προσδίδει σε μια εταιρεία προς πώληση η σωστή εφαρμογή ενός κώδικα εταιρικής διακυβέρνησης, επισημαίνοντας ότι είναι πολύ σημαντικό να ενστερνίζεται όλη η ιεραρχία της εταιρείας τους κανόνες.

Στο ΠΑΝΕΛ IV, “The value of Corporate Governance for non-listed companies & SMEs”, με συντονιστή τον Χρήστο Κώνστα, δημοσιογράφο, Head of Content, Ethos Media SA, συμμετείχαν οι κ.κ. Γιώργος Ξηραδάκης, Founder & Managing Director, XRTC Business Consultants, Αννίτα Πακιουφάκη, Business Development Director, Optimal HR Group, Χάρης Κυριαζής, ex Vice Chairman, SEV Hellenic Federation of Enterprises, και Χριστίνα Κολιάτση, Chief Legal Counsel, Hellenic Corporation of Assets and Participations SA. Λογοδοσία, δίκαιη μεταχείριση, διαφάνεια και υπευθυνότητα αποτελούν τους τέσσερις πυλώνες στους οποίους στηρίζεται η εταιρική διακυβέρνηση, σύμφωνα με τον κ. Κυριαζή. Ο τελευταίος μίλησε, επίσης, για τη νέα γραμμή που αναμένεται να χαράξουν τα τραπεζικά ιδρύματα απέναντι στις ΜμΕ και μη εισηγμένες επιχειρήσεις, ενώ δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην αξία των αποφάσεων σε μια επιχείρηση και στη σύνδεσή τους με την εταιρική διακυβέρνηση. Για την επιτακτική ανάγκη εφαρμογής της εταιρικής διακυβέρνησης επί του συνόλου των ελληνικών επιχειρήσεων και την αυξημένη σημασία του ελέγχου των εταιρειών μίλησε ο κ. Ξηραδάκης. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε, «ακόμα και οι μεγαλύτερες ελληνικές εταιρείες αντιλαμβάνονται ότι χωρίς εταιρική διακυβέρνηση δεν υπάρχει μέλλον. Αναφερόμενος στο μέλλον της εταιρικής διακυβέρνησης και την τραπεζική χρηματοδότηση, υπογράμμισε πως «κάποια στιγμή θα υπάρχει ένα black box, όπου εκεί μέσα θα βρίσκονται το ΑΦΜ, οι κωδικοί, τα στοιχεία των συμβούλων κ.ά., που θα συνθέτουν τη “μαργαρίτα” της αξιολόγησης ως εγγύηση της πιστοληπτικής ικανότητας των εταιρειών από τις τράπεζες». ΧΡΗΜΑ 69

Greek Corporate Governance Summit 2019 Η κ. Πακιουφάκη, από τη μεριά της, αναφέρθηκε στα εργαλεία αξιολόγησης των εταιρειών, την ανάγκη αποσαφήνισης του ρόλου του καθενός μέσα σε μια εταιρεία και τη σημαντικότητα του σχεδιασμού διαδοχής στις οικογενειακές επιχειρήσεις. «Ως σύμβουλοι καλούμαστε να φτιάξουμε ένα board από συμβούλους που να έχουν την ικανότητα να επιλέξουν τους κατάλληλους ανθρώπους ώστε να φέρουν την εταιρεία στο επόμενο step. Άλλος ο ρόλος του board advisory και άλλος του board of directors. Οι εταιρείες που δίνουν βάση στο succession planning είναι ελάχιστες, καθώς δεν έχουν πλάνο για την επόμενη ημέρα» πρόσθεσε. Η κ. Κολιάτση έδωσε έμφαση στην ανάγκη να υπάρχει αποσαφήνιση τόσο των ρόλων όσο και των ευθυνών στη σύνδεση της εταιρικής διακυβέρνησης με τον έλεγχο και τα μισθολογικά σε μια επιχείρηση, ενώ εξήρε τον προοδευτικό χαρακτήρα που προσφέρει σε μια εταιρεία η εφαρμογή του corporate governance. «Οι καλές πρακτικές της εταιρικής διακυβέρνησης έχουν θετικά αποτελέσματα στην εξέλιξη των επιχειρήσεων. Υπάρχουν κανόνες και απαιτείται ξεκαθάρισμα ευθυνών σε μια επιχείρηση. Τα μέλη μιας εταιρείας πρέπει να αμείβονται σωστά και να είναι κατάλληλα καταρτισμένα και πλήρως ενημερωμένα» επισήμανε.

ΠΑΝΕΛ V

Ο κ. Christopher Kelly, Product Manager, ICS International, Broadridge Financial Solutions, στην ομιλία του με θέμα “Technology Trends in Corporate Governance: Shareholder Engagement, Board Analysis and other emerging opportunities”, αναφέρθηκε στις δυνατότητες που παρέχει στον τομέα της εταιρικής διακυβέρνησης η υψηλή τεχνολογία, χρησιμοποιώντας παραδείγματα εφαρμογής της τεχνητής νοημοσύνης, ενώ έκανε εκτενή αναφορά στα πολλαπλά οφέλη από τη χρήση του blockchain.

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

Ο κ. Γιώργος Καραμανώλης, συνιδρυτής και CTO/CIO της Crowdpolicy και πρόεδρος του Hellenic Blockchain Hub, τόνισε ότι τα open data θα έχουν ρόλο στην εταιρική διακυβέρνηση, και ειδικά στον τομέα της διαφάνειας, ενώ με το blockchain μπορείς να κάνεις πολλά και διαφορετικά πράγματα.

Ο κ. Christopher Kelly, Product Manager, ICS International, Broadridge Financial Solutions, επισήμανε ότι η τεχνολογία θα μπορούσε να βοηθήσει στη βελτίωση της επικοινωνίας της εταιρείας με τους μετόχους, αλλά και σε θέματα όπως είναι η ψηφοφορία από οπουδήποτε.

Στη διαφάνεια αναφέρθηκε και ο κ. Μαρίνος Ξυναριανός, Digital Innovation & Financial Technologies Expert, Crowdpolicy, σημειώνοντας ότι το blockchain και οι ψηφιακές τεχνολογίες μπορούν να συνεισφέρουν εκεί, όπως επίσης και στον τρόπο με τον οποίο μοιράζονται τα bonus στα στελέχη, φέρνοντας το παράδειγμα των smart contracts, που υλοποιούνται με τεχνολογίες blockchain. • • •

Ο κ. Γιάννης Χαραλαμπίδης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου, υποστήριξε ότι θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε καλά παραδείγματα από τον χώρο του Δημοσίου προκειμένου να δούμε εφαρμογές τεχνολογίας στην εταιρική διακυβέρνηση, ενώ τόνισε ότι το blockchain μπορεί να έχει πολλαπλές εφαρμογές στον συγκεκριμένο τομέα.

CMY

ΧΡΗΜΑ 71

Greek Corporate Governance Summit 2019

Στο ΠΑΝΕΛ V, με τίτλο “The new role of IT & Blockchain in Corporate Governance”, με συντονιστή τον Δημήτρη Μαλλά, δημοσιογράφο, οι συμμετέχοντες ομιλητές υποστήριξαν ότι υπάρχουν πολλές εφαρμογές αξιοποίησης όσον αφορά την εταιρική διακυβέρνηση και αρκετές που δεν έχουμε ακόμη δει.

άρθρο

υξη H βιώσιμη ανάπτ για είναι το νέο βήμα την εξέλιξη των επιχειρήσεων

Η Tuk Tuk Hellas, μεγάλος χορηγός των Coffee Busin παρουσιάζει τις δ ess Awards, υνατότητες για βιώ σ ιμ η α νά π τυξη των επιχειρή και πώς το νέο επ σεων ιχειρηματικό μοντ έλο είναι εφικτό. Η τάση της αγοράς-Τι ζητούν οι καταναλωτές Οι καταναλωτές, έχοντας πλέον κατανοήσει και κατακτήσει τις αρχές της ευεξίας, όπως η σωματική δραστηριότητα, η σωστή διατροφή και η ποιότητα του ύπνου για την προσωπική ευεξία, αρχίζουν να στρέφουν αλλού την προσοχή τους. Κοιτάζοντας πέρα από την ιδέα της προσωπικής ευημερίας, η νέα γενιά καταναλωτών σκέφτεται με συνείδηση σχετικά με τον τρόπο 72

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

που παίρνει τις αποφάσεις της και επιλέγει σύμφωνα με το πώς αυτές έχουν αντίκτυπο στον ευρύτερο κόσμο, ειδικά όταν πρόκειται για τις επιχειρήσεις με τις οποίες συνεργάζεται ή επιλέγει τα προϊόντα τους. Ζητά από τις επιχειρήσεις και τα προϊόντα τους, τις υπηρεσίες τους, να δεσμεύονται πραγματικά με τη βιωσιμότητα. Οι εταιρείες που επιλέγουν οι καταναλωτές ζητείται να έχουν έναν σκοπό πέρα από το κέρδος (ή τουλάχιστον παράλληλα) και τη φιλοσοφία της ευεξίας. Τα εμπορικά σήματα πρέπει να

«εφαρμόζουν αυτό που κηρύττουν», να δείχνουν τον δρόμο. Η πρόταση της Tuk Tuk Hellas στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας Η εταιρεία Tuk Tuk Hellas είναι ο αποκλειστικός εισαγωγέας και αντιπρόσωπος των 100% ηλεκτρικών και fun οχημάτων e-Tuk στην Ελλάδα, την Κύπρο και τη Βουλγαρία. Αποτελείται από μια ομάδα με νέους ανθρώπους, με φρέσκες

ιδέες για την ηλεκτροκίνηση, αλλά και για την πράσινη επιχειρηματικότητα, που αναπτύσσεται συνεχώς και στη χώρα μας. Τα δύο οχήματα που διανέμει η Tuk Tuk Hellas, το επιβατικό Limo GT και το επαγγελματικό Vendo GT, απαντούν στις ανάγκες των καταναλωτών για βιώσιμη ανάπτυξη με τον πιο οικολογικό τρόπο. Είναι 100% ηλεκτρικά, αθόρυβα, με υπερσύγχρονο κινητήρα 7 KW (9 Hp) της Bosch και, σε συνδυασμό με τις κορυφαίες μπαταρίες Trojan, προσφέρουν μια ξεχωριστή οδηγική εμπειρία. Το κορυφαίο σύστημα ανάρτησης Koni, που διαθέτουν, χαρίζει μέγιστη σταθερότητα στην οδηγική τους συμπεριφορά. Η μέγιστη ταχύτητα φτάνει τα 45 χλμ., που τα χαρακτηρίζει ιδανικά για μετακινήσεις μέσα στην πόλη ή στο νησί. Έχουν αυτονομία κίνησης έως 80 χλμ. χρησιμοποιώντας μπαταρία Lead Acid και 100 χλμ. χρησιμοποιώντας μπαταρία Li-ion και, λόγω των λιγότερων μετακινούμενων εξαρτημάτων σε σύγκριση με τα συμβατικά οχήματα, τα e-Tuks έχουν λιγότερες βλάβες, συνεπώς λιγότερο χρόνο εκτός λειτουργίας και με πολύ χαμηλό συνολικό κόστος συντήρησης. Το Limo GT είναι το πιο fun όχημα στη μετακίνηση! Ανοικτό περιμετρικά, δίνει τη δυνατότητα στον επιβάτη να απολαμβάνει τη θέα, με ορατότητα 360 μοιρών. Είναι το ιδανικό όχημα για βόλτα μέσα στην πόλη ή στα στενά σοκάκια των νησιών, μετακινώντας άνετα και ευχάριστα 4+1 άτομα. Οι επισκέπτες της επιχείρησής σας θα το προτιμήσουν, γιατί, εκτός του ότι είναι αισθητικά υπέροχο, θα τους προσφέρει μια αξέχαστη εμπειρία. Για τα παραπάνω του χαρακτηριστικά, η Tuk

Tuk Hellas δημιούργησε την Tuk Tuk Tours, προσφέροντας στους επισκέπτες περιηγήσεις σε ιστορικά σημεία και μοναδικά σημεία με θέα. Αυτή τη στιγμή, τα e-Tuks Limo GT κινούνται στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, στα γραφικά στενά της Τήνου, της Μυκόνου και της Σαντορίνης και, σύντομα, μέσα από το πρόγραμμα franchise ανάπτυξης του δικτύου της Tuk Tuk Tours, θα κινούνται στη Ζάκυνθο, στην Κω, στη Ρόδο, στην Κέρκυρα και στην Κρήτη. Το Vendo GT είναι η επανάσταση στη street food κατηγορία, μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε mini bar, beer bar, coffee truck, bakery truck και πολλά άλλα. Είναι το ιδανικό όχημα για να το οδηγήσετε, να το αγοράσετε ή να το νοικιάσετε, είναι ο ηλεκτροκίνητος συνεργάτης σας για την προώθηση της επιχείρησής σας και των προϊόντων σας. Στην Ελλάδα και την

Κύπρο, ήδη κυκλοφορούν Vendo GT που έχουν μετατραπεί σε coffee shop, σε κινητά bar σε εκδηλώσεις και εκθέσεις, αλλά και το νέο Tuk Donut, που τρέχει στους δρόμους της Αθήνας, της Τήνου και της Μυκόνου και αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς μέσα από το πρόγραμμα franchise ανάπτυξής του. Είτε είστε νέος επιχειρηματίας είτε θέλετε να αναπτύξετε την υπάρχουσα επιχείρηση με οικολογικό τρόπο, επικοινωνήστε με την Tuk Tuk Hellas και ανακαλύψτε τους τρόπους απογείωσης της επιχείρησής σας. Ο χρόνος απόσβεσης καθώς και το μηδενικό κόστος συντήρησης των ηλεκτρικών οχημάτων καθιστούν την απόκτηση ενός e-Τuk την απόλυτη επιχειρηματική κίνηση, με κατάληξη την απόλυτη επιτυχία.

Λίγα λόγια για την Tuk Tuk Hellas Το πρώτο εργοστάσιο Tuk Tuk δημιουργήθηκε το 2008 στην Ολλανδία. Μια ολοκαίνουργια εταιρεία, που ξεκίνησε με σκοπό να κάνει τον κόσμο πιο διασκεδαστικό, πιο φιλικό και πιο χρωματιστό. Φιλικό για εμάς σημαίνει βιώσιμο και βιώσιμο για εμάς σημαίνει ηλεκτρικό. Το εθνικό όχημα της Ταϊλάνδης μεταμορφώθηκε, έγινε οικολογικό και 100% ηλεκτρικό και επαναλανσαρίστηκε. Με εξαιρετική επιτυχία, προωθήθηκε σε χώρες της Ευρώπης όπως η Πορτογαλία, η Γαλλία, η Ελβετία, η Γερμανία, το Μαυροβούνιο, το Βέλγιο και πολλές άλλες. Η νέα, εξελιγμένη μορφή και τεχνολογία του e-Tuk (η ονομασία Tuk Tuk αντικαταστάθηκε από το οικολογικό e- και το μισό Tuk), σε συνεργασία με τη νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία υπέρ των ηλεκτρικών οχημάτων, οδήγησε στη διθυραμβική είσοδο του αυτοκινήτου στην ευρύτερη αγορά. Το e-Tuk χρησιμοποιείται ως εργαλείο τουρισμού, προώθησης, μεταφορών και γενικά μιας ευρύτερης έννοιας επαναπροσδιορισμού του συμβατικού αυτοκινήτου με κάτι πιο καθαρό, ηλεκτρικό και τεχνολογικά άρτιο. Η εταιρεία Tuk Tuk Hellas είναι ο αποκλειστικός εισαγωγέας και αντιπρόσωπος των 100% ηλεκτρικών και fun οχημάτων e-Tuk Limo GT και Vendo GT στην Ελλάδα, την Κύπρο και τη Βουλγαρία. • • • ΧΡΗΜΑ 73

Plexiglass Ακρυλικά Πολυκαρμπονικά Πολυεστερiνη PVC

απεριόριστες δυνατότητες plexiglasscenter

έπιπλα

γραφεία

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

μακέτες

βιτρίνες

τραπέζια

σταντ προβολής

βραβεία

plexiglasscenter βιομηχανικό κέντρο εμπορίας & επεξεργασίας plexiglass Κοπή - διάτρηση - χάραξη - διαμόρφωση - κατασκευή

www.plexiglasscenter.gr ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΟΥ 44 & ΙΤΕΑΣ 2 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ 12133 ΤΗΛ. 2105713162 – 2105711888 – 2105712863 e-mail: info@art-promotion.gr ΧΡΗΜΑ 75

po rt al

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΤΟ

O Κοπελούζος ανοίγεται φιλόδοξα στον τουρισμό με τη Redex Ο κλάδος του τουρισμού φαίνεται να είναι από τους πιο υποσχόμενους για τη Redex του ομίλου Κοπελούζου, η οποία εμπλουτίζει συνεχώς το χαρτοφυλάκιό της στον συγκεκριμενο τομέα ενώ ετοιμάζεται και για νέες συμφωνίες. Από τα σημαντικότερα νέα έργα που έχει αναλάβει η εταιρεία είναι αυτό για το πρώτο “One & Only” Kea Island, μια επένδυση συνολικού ύψους 150 εκατ.

▶▶▶ Μια νέα τράπεζα στην Αθήνα: Doha Bank

Στις σελίδες αυτές θα βρείτε τους τίτλους ειδήσεων και άρθρων που έχουν δημοσιευθεί τον τελευταίο μήνα στο portal

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

Από τη μακρινή και εξωτική πρωτεύουσα του Κατάρ, την πανέμορφη Ντόχα, έρχεται μια νέα τράπεζα να εγκατασταθεί στην Αθήνα. Πρώτος προφανής στόχος η εμπλοκή της νέας τράπεζας στη χρηματοδότηση τόσο ενεργειακών επενδύσεων όσο και επενδύσεων σε άλλες υποδομές που ξεκινούν στην Ελλάδα. Η κεντρική τράπεζα του Κατάρ ενέκρινε την επέκταση στο εξωτερικό της Doha Bank, η οποία ανοίγει γραφεία στη Σρι Λάνκα, τη Νέα Υόρκη και την Αθήνα. Η Doha Bank μαζί με την Powerglobe Qatar, εκτός από την κοινή μετοχική σύνθεση, έχουν συνάψει στρατηγική συμμαχία με στόχο την προώθηση υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG στην περιοχή της Μεσογείου. Επιπλέον, οι δύο εταίροι δρομολογούν από κοινού τη δημιουργία σταθμού ηλεκτροπαραγωγής στον Αθερινόλακκο της Κρήτης. Η Power Globe συμμετέχει και στον διαγωνισμό της εταιρείας Φυσικού Αερίου της Κύπρου.

ευρώ στην Κέα, σε συνεργασία με τον όμιλο Dolphin Capital. Η πρώτη φάση της επένδυσης αφορά στην ανάπτυξη πολυτελούς ξενοδοχειακής μονάδας 75 δωματίων, με spa και beach club, ενώ η δεύτερη φάση περιλαμβάνει περιορισμένο αριθμό παραθεριστικών κατοικιών, τη διαχείριση των οποίων θα έχει το διεθνές brand “One & Only”.

▶▶▶ Το νέο πεντάστερο του Συ-

ντάγματος έρχεται την άνοιξη

Την άνοιξη του 2020 πρόκειται να ανοίξει το νέο King’s Palace του ομίλου Λάμψα στο Σύνταγμα. Η συνολική επένδυση για τη νέα μονάδα, που θα συμπληρώσει την «τριλογία» του ομίλου στην καρδιά της Αθήνας, μαζί με τη Μεγάλη Βρετανία και το King George, θα ξεπεράσει τα 22 εκατ. ευρώ, ενώ τον σχεδιασμό έχει αναλάβει η mtarchitects. ▶▶▶ Η Eldorado εξασφάλισε τις άδειες για Σκουριές-Ολυμπιάδα

Ο καναδικός όμιλος Eldorado Gold εξασφάλισε από το ελληνικό Υπουργείο Περιβάλλοντος τις άδειες για Σκουριές και Ολυμπιάδα. Η εταιρεία έλαβε άδεια για τον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό στις Σκουριές και για το μεταλλείο στην Ολυμπιάδα. Οι άδειες επιτρέπουν την εγκατάσταση του μηχανολογικού και ηλεκτρικού εξοπλισμού στο εργοστάσιο εμπλουτισμού στις Σκουριές, το οποίο θα αποπερατωθεί, ενώ θα τοποθετηθούν επιπρόσθετες εγκαταστάσεις. Η άδεια στην Ολυμπιάδα επι-

Intelligence, not just news.

τρέπει την εγκατάσταση αναβαθμισμένου υποσταθμού ρεύματος, όπως και την υλοποίηση των απαιτούμενων υποστηρικτικών εγκαταστάσεων, που αποτελούν τμήμα των ετήσιων, προγραμματισμένων εργασιών της Eldorado.

κέντρα Golden Hall στο Μαρούσι και Mediterranean Cosmos στη Θεσσαλονίκη, ενώ εντός του επόμενου έτους υπολογίζεται ότι θα εισφερθεί και το The Mall Athens.

▶▶▶ Αρχές του 2020 μπαίνει η

μεταφορέας Ελληνικού»-Στρατηγικές κινήσεις στον τουρισμό

Lamda στο Ελληνικό

«Προς τις αρχές του 2020 μπορούμε να αισιοδοξούμε ότι θα βρισκόμαστε στο Ελληνικό». Η δήλωση ανήκει στον διευθύνοντα σύμβουλο της Lamda Development, κ. Οδυσσέα Αθανασίου, στο πλαίσιο εκδήλωσης στον δήμο Ελληνικού Aργυρούπολης, παρουσία του πρώην πρωθυπουργού κ. Αντώνη Σαμαρά, του υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κ. Άδωνι Γεωργιάδη, στελεχών της κυβέρνησης και της δημοτικής αρχής, αλλά και εκπροσώπων των δύο αμερικανικών ομίλων, της Mohegan και της Ηard Rock, που διεκδικούν την άδεια του καζίνου εντός του Ολοκληρωμένου Τουριστικού Συγκροτήματος (Ιntegrated Resort Casino-IRC). Ο ίδιος επεσήμανε ότι το έργο βρίσκεται πλέον στην τελική ευθεία. Αιχμηρός εμφανίστηκε ο πρώην πρωθυπουργός κ. Σαμαράς, ο οποίος έκανε λόγο για προκαταλήψεις, ιδεοληψίες και ενέργειες εναντίον της ανάπτυξης. «Ελπίζω, όταν αυτό το έργο ολοκληρωθεί, όλοι αυτοί που το πολέμησαν να καταλάβουν πόσο κακό έκαναν στον τόπο και δεν βρήκαν δουλειά πάνω από 10.000 νέοι». Ο κ. Γεωργιάδης έκανε λόγο για ένα έργο εθνικής σημασίας, «που σηματοδοτεί τη νέα, ανταγωνιστική Ελλάδα». ▶▶▶ Προς τη λεωφόρο Αθηνών

οδεύει η Lamda Malls

Τον δρόμο προς το χρηματιστήριο υπολογίζεται ότι θα πάρει σε ενάμιση χρόνο από σήμερα η Lamda Malls, η θυγατρική της Lamda Development στον τομέα των εμπορικών κέντρων. Η εταιρεία, με τη συμμετοχή και της επενδυτικής Varde Partners, έχει στην «ομπρέλα» της τα εμπορικά

▶▶▶ H Aegean «επίσημος αεροΕνισχύει τη θέση του στον ελληνικό τουρισμό ο όμιλος της Aegean, προχωρώντας, πέραν της σταθερής στήριξής του στον προορισμό «Αθήνα», σε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού, με «παράθυρο» για περαιτέρω συνέργειες στο μέλλον. Η εταιρεία αποφάσισε, καταρχάς, να συμπράξει στην προβολή για «το μεγαλύτερο έργο ανάπτυξης της χώρας, που μπορεί να δώσει νέα ώθηση στον τουρισμό της Αθήνας, στο Ελληνικό», όπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν οι επιτελείς της. Πέραν της προβολής του έργου, η Aegean θα συμμετάσχει στην επένδυση, δίνοντας ψήφο εμπιστοσύνης, αγοράζοντας ίδιες μετοχές της Lamda Development, που αντιστοιχούν στο 1,66% του μετοχικού της κεφαλαίου. Πρόθεσή της είναι να συμμετάσχει και στην επικείμενη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, ασκώντας τα δικαιώματα των μετοχών που θα έχει αποκτήσει, διαμορφώνοντας έτσι το σύνολο της σκοπούμενης επένδυσης της Aegean στο μετοχικό κεφάλαιο της Lamda Development στα 20 εκατ. ευρώ. ▶▶▶ Δωρεές σε bitcoin και ether δέχεται πλέον η UNICEF

Η UNICEF γίνεται ο πρώτος οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών που δέχεται δωρεές σε bitcoin και ether. Όταν η UNICEF θα δέχεται μια δωρεά, δεν θα τη μετατρέπει σε κάποιο εθνικό νόμισμα, αλλά θα τη μεταφέρει στον εκάστοτε αποδέκτη είτε σε bitcoin είτε σε ether, κάνοντας έτσι «διάφανη» την αλυσίδα της δωρεάς και διασφαλίζοντας ότι ο αποδέκτης θα λάβει μεγαλύτερο ποσοστό των αρχικών χρημάτων σε σύγκριση με αυτό που θα λάμβανε αν επρόκειτο για

μετρητά. Επειδή όμως τα κρυπτονομίσματα δεν φημίζονται για τη σταθερότητά τους, κι επειδή η UNICEF θέλει να αποφύγει την απώλεια αξίας από τη δωρεά μέχρι την «εκταμίευση», θα χρησιμοποιήσει δωρεές σε bitcoin και ether μόνο για βραχυπρόθεσμα προγράμματα, όπως η αποστολή τροφίμων και νερού σε περιοχές που πλήττονται από την πείνα. ▶▶▶ Έργα 740 εκατ. ευρώ αναλαμβάνει η ΑΒΑΞ σε Ιράκ-Βουλγαρία-Κροατία

Στην υπογραφή συμβάσεων για την ανάληψη δύο ενεργειακών έργων και ενός έργου υποδομής προχώρησε η ΑΒΑΞ. Η πρώτη σύμβαση που υπέγραψε η εταιρεία αφορά τη μελέτη, κατασκευή και θέση σε λειτουργία ενός νέου σταθμού ενέργειας στην Bismayah του Ιράκ, ισχύος 1.650 ΜW και αξίας 533 εκατ. ευρώ, αποτελώντας το μεγαλύτερο ενεργειακό έργο που ανατέθηκε ποτέ σε εταιρεία ελληνικών συμφερόντων στο εξωτερικό. Επίσης, η ΑΒΑΞ υπέγραψε με την εταιρεία ICGB στη Σόφια της Βουλγαρίας τη σύμβαση για την κατασκευή του έργου «Μελέτη, προμήθεια υλικών και κατασκευή αγωγού διασύνδεσης φυσικού αερίου Ελλάδα-Βουλγαρία (Έργο IGB)», ύψους 145 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για ένα πολυσύνθετο έργο υψηλής σημασίας, καθώς ο αγωγός IGB θα συνδέσει τον υφιστάμενο εθνικό αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου στην Κομοτηνή και το ελληνικό τμήμα του αγωγού Trans Adriatic (TAP) με τον υπάρχοντα αγωγό μεταφοράς και διανομής φυσικού αερίου κοντά στη βουλγαρική πόλη Stara Zagora. Τέλος, η ΑΒΑΞ υπέγραψε στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας σύμβαση με την κρατική υπηρεσία οδοποιίας Hrvatske Ceste για την κατασκευή του αυτοκινητοδρόμου Ston Bypass (DC414), και συγκεκριμένα για τα τμήματα Sparagovici/ZaradezePrapratno και Prapratno-Doli, συνολικού προϋπολογισμού 68,8 εκατ. ευρώ και διάρκειας 28 μηνών. • • • ΧΡΗΜΑ 77

ανάλυση

DAVIDE CAMPARI-MILANO SpA

Τιμή Μετοχής 19 Ιουλίου 2019 Χρηματιστήριο (σε €)

Εταιρεία Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Μιλάνου, Ιταλία, FTSE MIB, Borsa Italiana, Milan [Bloomberg Ticker: CPR:IM] [Reuters Ticker: CPRI.MI] Κλάδος δραστηριότητας: Καταναλωτικά προϊόντα-ποτά

8.72 €

Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) Χρ. Αξία (σε εκατ. €) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) Συντελεστής Beta

1,146.62 9,992.78 2,314,173 0.542

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Πορεία Τιμής Μετοχής (Τελευταίο Έτος, σε €) 10,00

7.000.000

7,50

5.250.000

9.22 6.35 -2.30% 12.45% 17.77%

Μέγ. 52 εβδ. (€) Χαμ. 52 εβδ. (€) Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο

5,00

3.500.000

2,50

1.750.000

ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ

Η Εταιρεία (ή Όμιλος) Davide Campari Milano SpA αποτελεί μια διεθνή εταιρεία που δραστηριοποιείται στον κλάδο των αλκοολούχων και μη αλκοολούχων ποτών με έδρα την Ιταλία. [Πηγή: Reuters]

0.00 19/7/18 28/8/18

8/10/18 16/11/18

3/1/19

13/2/19 26/3/19

9/5/19

19/6/19

Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance. Τιμή Μετοχής (σε €)

Όγκος συν/γών

Πορεία Τιμής Μετοχής & Δείκτη (Τελευταία 5 Έτη, Βάση = 100) Αποτελέσματα Α’ 3μήνου 2019 (Όμιλος, σε εκατ. €)

400

Q1 2019

Q1 2018

Κύκλος Εργασιών

370

10,15%

336

Μικτό Κέρδος

224

11,90%

200

Κέρδη προ Τόκων και Φόρων

-13,30%

Κέρδη προ Φόρων

-17,39%

Καθαρά Κέρδη μφδμ

-17,39%

300

200

100

0 22/7/14 5/1/15 1/7/15 22/12/15 21/6/16 13/12/16 9/6/17 6/1/18 23/11/18 28/5/19 NASDAQ 100

Μετοχή

Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance.

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιριών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ & ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

• Για τις ανάγκες σύνταξης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων • Για την εξεύρεση της αξίας μιας επιχείρησης σε θέματα εξαγορών, συγχωνεύσεων και συμμετοχής στρατηγικού επενδυτή • Για θέματα φορολογικής συμμόρφωσης και για την ανάγκη ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίων

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες, Περίοδος 2013-2018 (Όμιλος, σε εκατ. Ευρώ)

Πωλήσεις

Μικτά Κέρδη

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

P/BV (x)

EV / EBITDA (x)

ΔΑΝΕΙΑ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x)

ROE %

2013

1.524

810

230

150

7,2

32,8

0,90

11%

2014

1.560

832

194

129

6,3

37,0

0,72

2015

1.657

917

249

175

5,7

29,3

0,75

10%

2016

1.727

985

237

166

5,3

29,7

0,74

2017

1.753

1.012

327

356

5,1

23,9

0,67

18%

2018

1.712

1.028

351

296

4,6

24,6

0,60

14%

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης, Περίοδος 2013-2018 ( Όμιλος, σε εκατ. Ευρώ)

Πωλήσεις Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.) Μικτό Περιθώριο Κέρδους

Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους

Ταμειακά Διαθέσιμα

Ημέρες Αποθεμάτων

Ημέρες

Αποθέματα Ημέρες Πελατών

Ημέρες

Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών

Ημέρες

Προμηθευτές

2013

2014

2015

2016

2017

2018

1.524

1.560

1.657

1.727

1.753

1.712

714

728

740

742

741

684

53,17%

53,31%

55,35%

57,03%

57,73%

60,06%

150

129

175

166

356

296

9,8%

8,3%

10,6%

9,6%

20,3%

17,3%

442

231

844

354

515

614

229

241

246

267

242

302

447

481

498

544

492

566

289

314

296

306

318

286

101

112

107

129

111

115

198

223

217

263

226

216

Operating Cycle

Ημέρες

298

314

311

332

308

363

Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος)

Ημέρες

196

203

204

203

197

248

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων. Έτος Ίδρυσης: 2002 ΧΡΗΜΑ 79

διά ταύτα. . ς ό γ α ρ υ ο . . ς ο ρ ό π ο τ ω Από πρ Στο 3%, ίσως και λίγο χαμηλότερα, ανέρχεται το ποσοστό της ΔΕΗ στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την ώρα που ο ανταγωνισμός «τρέχει» με overdrive επενδύοντας τεράστια κεφάλαια, ισχυροποιείται μέσω συνεργασιών με ξένους ομίλους και προχωρά σε deals εκατομμυρίων ευρώ. Την ίδια ώρα, η πολύπαθη επιχείρηση προσπαθεί να «ξανασταθεί στα πόδια της», αλλά επενδύει και περί το 1,5 δισ. για να κατασκευάσει το πιο σύγχρονο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι ενώ αυτό το τεράστιο και κοστοβόρο πρότζεκτ βρίσκεται σε εξέλιξη, ο ίδιος ο πρωθυπουργός δεσμεύεται να σταματήσει η παραγωγή ηλεκτρισμού από λιγνίτη το 2028. Προφανώς, κάτι δεν εξελίσσεται προς τη σωστή κατεύθυνση. Η ΔΕΗ; Ο Κυριάκος Μητσοτάκης; Υπάρχουν δεσμεύσεις από την προηγούμενη κυβέρνηση; Τι στο καλό συμβαίνει, εν τέλει; Πρακτικά, προκύπτει ένα εύλογο ερώτημα όσον αφορά στην απόσβεση μιας τεράστιας επένδυσης, την ώρα που η διοίκηση Στάσση σαν... ταχυδακτυλουργός προσπαθεί να αντλήσει ρευστότητα με κάθε τρόπο, καθώς παράγοντες του κλάδου μάς διαβεβαιώνουν πως για την απόσβεση θα απαιτηθεί χρόνος τουλάχιστον μίας εικοσαετίας. Μα, το 2028, στο οποίο αναφέρεται ο πρωθυπουργός, απέχει μόλις το μισό χρονικό διάστημα. Ποιος θα αναλάβει να «βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά» και όσον αφορά στο κόστος της επένδυσης (το 1,5 δισ. αντιστοιχεί στο περίπου 0,7% του ΑΕΠ για να μην αντιπαραβάλουμε με άλλες

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2019

αντιστοιχίσεις, που αφορούν λ.χ σε συντάξεις, σε προγράμματα δημόσιων έργων κ.λπ.); Επιπλέον, προκύπτει και ένα επιπλέον θέμα/ερώτημα, που αφορά την προηγούμενη κυβέρνηση, συνακόλουθα τη διοίκηση, που είχε εγκρίνει ένα «φαραωνικό» έργο σε μια περίοδο που η ΕΕ στρεφόταν στις ΑΠΕ… Κι ένα τελευταίο –γιατί και για το συγκεκριμένο ζήτημα έχουμε σειρά ερωτημάτων, στα οποία οι «προηγούμενοι» απαξιούσαν ακόμη και να σηκώσουν το τηλέφωνο για να μας απαντήσουν… Προφανώς, ο αρμόδιος υπουργός έχει γνώση του θέματος και θα έχει ενημερώσει τον πρωθυπουργό για το ότι η ΔΕΗ, μόλις δέκα χρόνια πριν, ήταν από τους πρωτοπόρους στην ΕΕ σε ό,τι αφορούσε τις ΑΠΕ. Το εγχείρημα και το πρότζεκτ της Κύθνου ήταν το 2018-19 σημείο αναφοράς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, μέσω της θυγατρικής της Ανανεώσιμες Πηγές, ενώ, ακόμη πιο πίσω, το 1982, ήταν η πρώτη επιχείρηση του κλάδου στην Ευρώπη που είχε εγκαταστήσει το πρώτο αιολικό πάρκο της Ευρώπης. Συνεπώς, είναι διαχρονικές οι λανθασμένες πολιτικές/σχεδιασμοί για τη ΔΕΗ, που από πρωταθλητής σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχει καταντήσει να βρίσκεται σε θέση ουραγού. Βεβαίως, με το ανάλογο δυσθεώρητο κόστος για το Δημόσιο, τους φορολογουμένους και τους καταναλωτές.

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΧΡΗΜΑ τ.442/ 09-10.2019

ΑΓΟΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ Αλλάζει ο ενεργειακός χάρτης της χώρας

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣΥΠΟΔΟΜΕΣLOGISTICS

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

Στα «γρανάζια» της εφοδιαστικής αλυσίδας

S PO

21-0117

Ευάγγελος Μυτιληναίος

Πρόεδρος του Ομίλου MYTILINEOS

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.442 / 09-10.2019 / € 6,00

Σε ανάκαμψη η αγορά τυχερών παιγνίων με την αρωγή της τεχνολογίας