ΧΡΗΜΑ #445, Μάρτιος - Απρίλιος 2020 by ethosMEDIA

ΧΡΗΜΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

www.banks.com.gr

Κεφαλαίο Κίνησης με επιδότηση επιτοκίου

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Το μεγάλο στοίχημα στην εποχή του κορωνοϊού

ΧΡΗΜΑ

AUDITING, TAX & CONSULTING

τ.445/ 03-04.2020

Ο καθοριστικός ρόλος του consulting & crisis management

Στην Τράπεζα Πειραιώς συμβάλλουμε στην επανεκκίνηση του αύριο

Βύρων Νικολαΐδης

Στηρίζουμε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις παρέχοντάς τους άμεση ρευστότητα και 0% επιτόκιο* για τα 2 πρώτα χρόνια μέσω του Κεφαλαίου Κίνησης με επιδότηση επιτοκίου από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα.

Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, PeopleCert

Κάντε την αίτησή σας στο www.ependyseis.gr/mis και επιλέξτε την Τράπεζα Πειραιώς για τη χρηματοδότησή σας.

ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΚΑΘΕ ΑΥΡΙΟ

X+7 R

563

Μάθετε περισσότερα στο 210 328 8000 και στο www.piraeusbank.gr

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

*Η εισφορά του Ν.128/75, εφαρμόζεται στο 60% του δανείου και επιβαρύνει τον πελάτη.

Το πρώτο μάθημα από την εμπειρία της πανδημίας είναι η ανάγκη για ταχύτητα

S PO

21-0117

Είμαστε ισχυροί και καλά προετοιμασμένοι. Ξέρουμε πού θέλουμε να πάμε και το πώς θα πάμε και θα κάνουμε ό,τι επιβάλλεται για να το πετύχουμε με τις λιγότερες δυνατές απώλειες.

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.445 / 03-04.2020 / € 6,00

Τράπεζες: Οι ριζικές αλλαγές που προκαλεί η πανδημία στο πιστωτικό σύστημα

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ-ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ Τ.Κ. ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΛΗ ΧΩΡΑ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε-ΜAIL ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ ΚΙΝΗΤΟ FAX ΑΦΜ* ΔΟΥ* * ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις-κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά... οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 15,00€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ☐ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA ΑΕ. Σημειώνετε πάντα το όνομά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψη κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

☐ ΕΠΙΤΑΓΗ ☐ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ *Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA SA, Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953 Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Αποδέχομαι πως τα προσωπικά μου στοιχεία θα τηρηθούν από την ETHOS MEDIA Εκδοτική-Συνεδριακή AE για τις ανάγκες αποστολής του περιοδικού ΧΡΗΜΑ, στο οποίο είμαι συνδρομητής. Η αποστολή του περιοδικού γίνεται μέσω εταιρείας διανομής ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail). Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με τα προσωπικά σας στοιχεία, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κ. Λαζαράκου Αναστασία, Σύμβουλο Διοίκησης, στο e-mail: lazarakou.n@ethosmedia.eu

ΧΡΗΜΑ 1

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

εν αρχή...

Δυσλειτουργική παραμένει η «ενωμένη Ευρώπη» στα καίρια ζητήματα

άντα αργά και, σταθερά, λίγα. Θα μπορούσε να είναι ένας από τους κανόνες του πώς κινείται, αποφασίζει και ενεργεί η Ευρώπη. Κανόνας που, δυστυχώς, δεν είχε την εξαίρεσή του ούτε αυτήν τη φορά με την πρωτόγνωρη κρίση, λόγω της επέλασης της πανδημίας του Covid-19. Σε οικονομικό, κοινωνικό και, αναπόφευκτα, πολιτικό και γεωστρατηγικό επίπεδο. Για ακόμη μία, πολλοστή, φορά, η «ενωμένη Ευρώπη» έδειξε το πόσο δυσλειτουργική παραμένει σε ζητήματα καίρια, που χαρακτηρίζουν το παρόν της και σηματοδοτούν το μέλλον της. Αλήθεια, τι μπορεί να πει κάποιος σε έναν επιχειρηματία της Λομβαρδίας όταν η Κοινότητα χρειάζεται 10 μέρες για να καταλήξει σε μια... ημιτελή συμφωνία, πρόσκαιρου/βραχυπρόθεσμου αποτελέσματος; Όταν η Λομβαρδία είναι μία από τις πλουσιότερες περιφέρειες της Ευρώπης, με ΑΕΠ μεγαλύτερο του μέσου όρου της Γερμανίας… Και πώς να αιτιολογήσεις την απάντηση εν μέσω εκατόμβης –στην κυριολεξία– θανάτων; Ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, πολύπειρος και γνώστης των ισορροπιών, είπε λίγα 24ωρα μετά την τηλεδιάσκεψη του Eurogroup, πως αργά ή αργότερα το θέμα του ευρωομολόγου θα έρθει στο τραπέζι. Προφανώς, εννοούσε πως η χρονική διάρκεια, η ένταση/έκταση της κρίσης, σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα διεθνώς και την ανησυχία για έναν δεύτερο γύρο/επάνοδο του κορωνοϊού, θα δοκιμάσουν συθέμελα τις αντοχές όχι μόνο των οικονομιών της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Γαλλίας, αλλά ακόμη και της ίδιας της Γερμανίας. Σε σημείο που τα μέτρα στήριξης (;) που αποφασίστηκαν (για να μην πω επιβλήθηκαν, από τον «γερμανικό άξονα») ελάχιστα αποτελεσματικά μπορούν να θεωρηθούν. Κάτι που καταδείχθηκε με τη σπουδαιότητα που δόθηκε στη Σύνοδο Κορυφής των πρωθυπουργών της ευρωζώνης. Δυστυχώς, και αυτήν τη φορά, η «ενωμένη Ευρώπη» βραδυπορεί και το τελικό αποτέλεσμα είναι κατά πολύ κατώτερο των οικονομικών αναγκών. Για να μην αναφερθώ στις παράπλευρες κοινωνικές, πολιτικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις. Μακράν σε απόσταση –και ουσία– από την Ουάσιγκτον και τη FeD, αν και θα πρέπει να συμπεριλάβουμε στα ενθαρρυντικά την «ωρίμανση» της Κριστίν Λαγκάρντ, τη «μεταμόρφωσή» της σε ηγετική μορφή από διστακτική επικεφαλής της ΕΚΤ. Η αμοιβαιοποίηση του χρέους, με όποιον τρόπο, μορφή και σύνθεση, είναι αναπόφευκτη, με τον Μάριο Ντράγκι να «δείχνει»/προειδοποιεί πολύ έγκαιρα. Το παραδέχτηκε και ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Μπρουνό Λεμέρ, πως στη Σύνοδο Κορυφής θα τεθούν εργαλεία «αμοιβαιοποίησης» και 2

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

«μόχλευσης», ειδάλλως ο λογαριασμός δεν βγαίνει. Το Institut für Wirtschaft είναι σαφές: το Βερολίνο πρέπει ακόμη και να «θυσιάσει» 100 δισ. για να μην υποστεί συνέπειες πολλαπλάσιες, που θα μπορούσαν να ξεπεράσουν και το μισό τρισεκατομμύριο. Στην ίδια λογική κινείται και το συντηρητικό IfO, αλλά και οι Βόλφγκανγκ Μούντσαου και Πέτερ Μπόφινγκερ, όπως και πολλοί ακόμη της γερμανικής ελίτ. Προφανώς δεν προειδοποιούν τόσο για ανθρωπιστικούς λόγους, όσο για οικονομικούς και πολιτικούς. «Η Γερμανία είναι μεγάλη για την Ευρώπη, αλλά μικρότερη στην παγκόσμια σκακιέρα», είχε «μετρήσει» το πολιτικό-γεωστρατηγικό της εκτόπισμα ο «γκουρού» της διπλωματίας, Χένρι Κίσινγκερ. Απούσα από όλες τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή είναι η Γερμανία, καθώς ακολουθεί με λουθηρανική εμμονή μια τακτική που, αργά αλλά σταθερά, «αδυνατίζει» την Ευρώπη, κάτι που, αργά ή αργότερα, θα χτυπήσει αυτεπίστροφα την ίδια. Θεωρώ ενδεικτικό το μέγεθος των ιστορικών εκροών που καταγράφηκε τον Μάρτιο από την ευρωπαϊκή αγορά «διαπραγματεύσιμων αμοιβαίων κεφαλαίων». Στα 22 δισ. ανήλθε η εκροή από τα Exchange Traded Funds, ξεπερνώντας δύο και πλέον φορές αυτές του Αυγούστου 2019. Μακράν μεγαλύτερες και από την κρίση του 2008, σύμφωνα με το Morning Star. Με τον μεγαλύτερο διαχειριστή assets διεθνώς, τον κολοσσό BlackRock να «τραβά» 6,6 δισ. Η UBS «έβγαλε» 7,3 δισ., η δε DWS (εταιρεία διαχείρισης της Deutsche Bank) άλλα 4,8 δισ. ευρώ. Συμπληρώνοντας πως ο όμιλος BlackRock είναι ο μεγαλύτερος παίκτης στα ευρωπαϊκά ETFs. Επιπλέον, στο διάστημα Μαρτίου-μέσα Απριλίου το επενδυτικό ρίσκο της ευρωζώνης επιβαρύνθηκε κατά 80 μονάδες βάσης, με τη μεν Γερμανία να ενισχύεται (όπως φάνηκε στην απόδοση του bund), αλλά με το κόστος για Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία να υπερκαλύπτει το γερμανικό όφελος. Με αποτέλεσμα το λεγόμενο “continent risk” να ανεβαίνει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Ρίσκο που εύκολα μπορεί να επιβαρυνθεί περαιτέρω αν η κατάσταση δεν εξομαλυνθεί οικονομικά σε εύλογο χρόνο.

ΧΡΗΜΑ 3

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

Από το sell-off του Μαρτίου στο rebound του Απριλίου

10 ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Οι ριζικές αλλαγές που προκαλεί η πανδημία στο πιστωτικό σύστημα

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

Το μεγάλο στοίχημα στην εποχή του κορωνοϊού

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Τράπεζες: Οι ριζικές αλλαγές που προκαλεί η πανδημία στο πιστωτικό σύστημα

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

τ.445/03-04 2020

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Το μεγάλο στοίχημα στην εποχή του κορωνοϊού

ΧΡΗΜΑ τ.445/ 03-04.2020

32 ~ AUDITING, TAX & CONSULTING

AUDITING, TAX & CONSULTING Ο καθοριστικός ρόλος του consulting & crisis management

Ο καθοριστικός ρόλος του consulting & crisis management

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.445 / 03-04.2020 / € 6,00

περιεχόμενα

Βύρων Νικολαΐδης

40 ~ RANKING ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, PeopleCert

SS POS RE

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ 563

ISSN 1105-0470

Το πρώτο μάθημα από την εμπειρία της πανδημίας είναι η ανάγκη για ταχύτητα

Σημάδια ανάκαμψης στον κατασκευαστικό κλάδο

S PO

21-0117

48 ~ ΚΡΥΠΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY

Η αγορά κρυπτονομισμάτων στην εποχή του Covid-19

60 ~ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ OCCUPATIONAL INSURANCE SERVICES

Tα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης η μόνη αξιόπιστη λύση

72 ~ E-COMMERCE

Το «θαύμα» του e-commerce: Οι προκλήσεις και η επόμενη μέρα 02 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ: Δυσλειτουργική παραμένει η «Ενωμένη Ευρώπη» 78 ~ ΑΝΑΛΥΣΗ VRS: BRITISH PETROLEUM 80 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ: Προετοιμάζονται για το χειρότερο

ΧΡΗΜΑ τεύχος Μαρτίου - Απριλίου 2020 ISSN 1105-0470

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T: 210 9984950, | Φ: 210 9984953 E: press-banks@ethosmedia.eu www.ethosmedia.eu

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

KEY ACCOUNT MANAGER Ράντω Μανώλογλου manologlou.r@ethosmedia.eu

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Γιούλη Μουτεβελή mouteveli.g@ethosmedia.eu

ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΣΎΝΤΑΞΗΣ Χρήστος Κώνστας konstas.c@ethosmedia.eu

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu

YΠΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚTΗΣ Κυρέλα Πέτρου petrou.k@ethosmedia.eu

DATABASE MARKETING Νίκος Αθανασίου athanasiou.n@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Θοδωρής Αναγνωστόπουλος Shutterstock

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Κ.Μ. Γελαντάλις banks-press@ethosmedia.eu Σπύρος Κανιούρας kaniouras.s@ethosmedia.eu

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Kωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ Έλενα Χαραλάμπους zoegraph@gmx.net

Κώστας Παπαγρηγόρης kostasp76@gmail.com

MARKETING & MAGAZINE COORDINATOR Αλεξάνδρα Λυμπέρη lyberi.a@ethosmedia.eu

Στεφανία Σούκη stefaniasouki@gmail.com

www.ethosevents.eu

www.banks.com.gr

www.insuranceworld.gr

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΘΕΜΑ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

www.virus.com.gr

Intelligence, not just news.

Βύρων Νικολαΐδης

Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, PeopleCert

Το πρώτο μάθημα από την εμπειρία της πανδημίας είναι η ανάγκη για ταχύτητα ΧΡΗΜΑ 5

χρηματιστήριο

SEL

Από το sell-off του Μαρτίου στο rebound του Απριλίου Το δέλεαρ των μερισμάτων και το ορόσημο της 24ης Απριλίου

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

ο γεγονός πως σε μόλις τρεις συνεδριάσεις, στο διάστημα 6-8 Απριλίου, επανακτήθηκαν σχεδόν 5 από τα 19 δισ. που «εξαερώθηκαν» από την αποτίμηση των εισηγμένων τον Μάρτιο καταδεικνύει τη «ρηχότητα» της ελληνικής αγοράς. Ταυτόχρονα, αποκαλύπτει τα σημαντικά μειονεκτήματα αλλά και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των ελληνικών εταιρειών έναντι των ξένων ανταγωνιστών και δη των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Ο Μάρτιος ήταν ο τρίτος συνεχόμενος μήνας με απώλειες όχι μόνο για το ΧΑ, αλλά και για τις αγορές ευρύτερα, με την έκτασή τους (του πρώτου τριμήνου) να ανέρχεται στα συνολικά 22 δισ. ευρώ. Οι μεγαλύτερες στην ιστορία του ΧΑ (ξεπερνώντας κατά πολύ και αυτές του δραματικού 2015). Ωστόσο, τον Μάρτιο καταγράφηκαν οι εξής χαμηλές τιμές: για τον Γενικό Δείκτη στις 469,55 μονάδες, για τον FTSE25 στις 1.135,79 και για τον Δείκτη Τραπεζών στις 266,18 (που είναι και νεότερο ιστορικό χαμηλό). Από αυτά τα πολύ χαμηλά επίπεδα και από τη συνεδρίαση της Πέμπτης 2 Απριλίου ξεκίνησε ένα εντυπωσιακό rebound, συνακόλουθο αυτού στη Wall Street, ως απόρροια των παρεμβάσεων-«μαμούθ» των κεντρικών τραπεζών, της μικρής έστω βελτίωσης της ορατότητας για την πανδημία του Covid-19 και των προσδοκιών για συμφωνία Ρωσίας-Σαουδικής Αραβίας, που επανέφερε τις τιμές πετρελαίου στα επίπεδα των αρχών Φεβρουαρίου.

LL-OFF Ούτως ή άλλως, το «ρηχό» χρηματιστήριο μιας οικονομίας με ΑΕΠ στα 190-200 δισ. εύκολα μπορεί να «χειραγωγηθεί» από επιθετικά χαρτοφυλάκια και funds με ισχύ μόχλευσης πολλαπλάσια της συνολικής αποτίμησης των 4 συστημικών τραπεζών στα χαμηλά του Μαρτίου. Δηλαδή τότε που η χρηματιστηριακή αξία των τραπεζών Alpha Bank, Εθνική, Eurobank και Πειραιώς ήταν στα 3,5 δισ., και στο 20% του ΑΕΠ η συνολική των εισηγμένων, με συντελεστές που καθιστούσαν το ΧΑ ίσως το πιο φθηνό της ευρωζώνης. Τι πιο εύκολο, συνεπώς, για τα πανίσχυρα funds –με την ίδια ευκολία που έβγαλαν διψήφιες αποδόσεις από το short του Μαρτίου– να βγάλουν επίσης διψήφιες μέσα σε λιγοστές συνεδριάσεις long στη spot αγορά. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι η τριήμερη αντίδραση Δευτέρας-Τετάρτης ήταν η ισχυρότερη των τελευταίων σχεδόν 5 ετών. Με τις τραπεζικές μετοχές σε μία εβδομάδα να αντιδρούν κατά 15%, αλλά να χάνουν (σωρευτικά) 60% από την αρχή του έτους. Για τις τράπεζες η επαναφορά μπορεί να είναι πιο επιθετική στις ανοδικές διορθώσεις, όμως η διαφορά από την αρχή του έτους και τα υψηλά του 2007 είναι... χαώδης. Προφανώς, στον τραπεζικό κλάδο πρέπει να γίνουν τα περισσότερα μέχρις ότου αυτός επανέλθει σε μια στοιχειώδη κανονικότητα. Και προς την κατεύθυνση αυτή συνδράμει όσο μπορεί η ΕΚΤ. Όμως, τόσο στο sell-off του Μαρτίου όσο και πρόσφατα στο rebound των αρχών Απριλίου πρωταγωνιστικό ρόλο διαδραματίζουν μετοχές εισηγμένων από την «πρώτη γραμμή» του εγχώριου επιχειρείν. Κυρίως όμιλοι και επιχειρήσεις που έχουν στην «πλάτη» τους την εμπειρία της επιβίωσής τους στη διάρκεια της δεκάχρονης κρίσης της χώρας, από την οποία βγήκαν ισχυρότερες και λόγω της εξωστρέφειάς τους, με καλό brand name στις διεθνείς αγορές.

Στο sell-off του Μαρτίου και πρόσφατα στο rebound των αρχών Απριλίου πρωταγωνιστικό ρόλο διαδραματίζουν μετοχές εισηγμένων από την «πρώτη γραμμή» του εγχώριου επιχειρείν. Αυτό αποτυπώθηκε και χρηματιστηριακά, αναδεικνύοντας εκείνες τις εισηγμένες που άντεξαν τον Μάρτιο, το καταστροφικό πρώτο τρίμηνο. ΟΤΕ, ΟΠΑΠ, Coca-Cola, αλλά και Motor Oil, Mytilineos, Jumbo, ΕΛΠΕ, Lamda Development, Viohalco, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και άλλες, ήταν εκ των πρωταγωνιστριών. Ακριβώς επειδή πρόκειται για τις εισηγμένες που πληρούν τις προϋποθέσεις ώστε να αντεπεξέλθουν και στην «επόμενη ημέρα» της μεγάλης ύφεσης στην Ελλάδα και την παγκόσμια οικονομία, ήταν οι πρώτες στις οποίες τα funds ξαναέβαλαν τη ρευστότητά τους. Τόσο βραχυπρόθεσμα, απλά ποντάροντας σε μια γρήγορη σημαντική επαναφορά, όσο και πιο μεσομακροπρόθεσμα, εκτιμώντας πως στα τρέχοντα επίπεδα τιμών έχει ενσωματωθεί ένα σημαντικό μέρος των επιπτώσεων ΧΡΗΜΑ 7

χρηματιστήριο

της ύφεσης. Πόσο; Προφανώς αυτό θα εξαρτηθεί από τη χρονική διάρκεια, την έκταση/ένταση της κρίσης, την έξοδο από το lockdown και τα αποτελέσματα που θα έχουν στα επόμενα τρίμηνα, τρίτο και τέταρτο. Από αυτήν θα εξαρτηθεί η προοπτική αντίδρασης λ.χ. των εταιρειών Aegean, Fourlis, Sarantis, ΔΕΗ, αλλά και εταιρειών με εξαγωγικό προσανατολισμό, όπως η ElvalHalcor, η Κρι Κρι, τα Πλαστικά Κρήτης, τα Πλαστικά Θράκης, ο Παπουτσάνης, και άλλων, εποχικού χαρακτήρα, για παράδειγμα του Κυριακούλη, της Τεχνικής Ολυμπιακής. Μέχρι τώρα οι «αγορές» φάνηκε πως αποτιμούν την κατάσταση κατεβάζοντας λ.χ. την απόδοση του 10ετούς στο 1,85% από το 3,70%, ανεβάζοντας τη μετοχή για παράδειγμα της Coca-Cola στα 22,80 από τα 15,39 ευρώ, της Motor Oil στα 14,08 από τα 8,60, της Mytilineos στα 6,81 από τα 4,89 ευρώ κ.λπ., μέσα σε διάστημα μόλις λίγων ημερών. Για το ΧΑ συνολικά, αλλά και για τις εισηγμένες ξεχωριστά, η συνέχεια θα εξαρτηθεί από το ύψος της ύφεσης της χώρας (αλλά και των κυριότερων εξαγωγικών προορισμών) και από το «βάθος» της ζημιάς κάθε κλάδου ξεχωριστά, αλλά ακόμη και μεταξύ εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον ίδιο τομέα. Συνεκτιμώντας τις στηρίξεις που θα δοθούν, τις καλύψεις, τις αντοχές κάθε εταιρείας με βάση τις υποχρεώσεις/δανεισμό, το καθαρό ταμείο, τα ίδια κεφάλαια κ.λπ.

Τι «δείχνουν» οι αποτιμήσεις και το ορόσημο της 24ης Απριλίου

Οι τιμές στις οποίες διαμορφώνονται οι αποδόσεις των εταιρικών ομολόγων αντιστοιχούν σε προεξόφληση πρόβλεψης για ύφεση που δεν θα ξεπερνά το 3-5%. θα μπορούσε να κυμανθεί μέχρι 10% για το 2020. Μια αρχική ένδειξη του πώς αποτιμούν τη συνέχεια οι «αγορές» πιθανότατα να έχουμε στις 24 Απριλίου, όταν θα βαθμολογήσουν το outlook της οικονομίας οι Standard & Poor’s και Moody’s. Εκτίμηση που θα αντιστοιχεί σε ποσοστό μεγαλύτερο ή μικρότερο, κατά πάσα πιθανότητα, θα αποτυπωθεί με διόρθωση ή αντίδραση και χαμηλότερες ή υψηλότερες τιμές για τις μετοχές. Παρ’ όλα αυτά, οι τιμές στις οποίες διαμορφώνονται οι αποδόσεις των εταιρικών ομολόγων αντιστοιχούν σε προεξόφληση πρόβλεψης για ύφεση που δεν θα ξεπερνά το 3-5% και σε γενικές γραμμές θα είναι μικρότερη του μέσου όρου της ευρωζώνης. Ωστόσο, όσον αφορά τις μετοχές/εισηγμένες κλάδων που πλήττονται περισσότερο, ανάλογη είναι και η χρηματιστηριακή τους εικόνα.

REBOU Στα τρέχοντα επίπεδα αποτίμησης του ΧΑ οι «αγορές» δείχνουν να ενσωματώνουν το κόστος και τις συνέπειες μιας ύφεσης που, σε μέσο όρο,

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Πού υστερούν και πού υπερτερούν

Η εικόνα των μερισμάτων

Στα μειονεκτήματα των μεγάλων ομίλων και ισχυρών επιχειρήσεων συγκαταλέγεται η σημαντική έκθεσή τους στα ξένα funds, που όπως έδειξαν τον Μάρτιο «πυροβολούν» στο πρώτο σημαντικό «γύρισμα» των διεθνών αγορών. Και πάλι όμως, εξαρτάται από τη σύνθεση των funds που έχουν θέσεις στο μετοχικό κεφάλαιο μιας εταιρείας, αν λ.χ. είναι hedge funds, passive funds κ.λπ., το κατά πόσον δηλαδή έχουν βραχυπρόθεσμη/κερδοσκοπική ή μεσομακροπρόθεσμη/επενδυτική συμμετοχή σε μια εταιρεία.

Δεδομένου του ότι η πλειονότητα των κερδοφόρων εισηγμένων συνηθίζουν να ανακοινώνουν την πολιτική διανομής κερδών μέχρι τα τέλη Απριλίου, οι επόμενες εβδομάδες θεωρούνται ενδεικτικές των προθέσεων των διοικήσεων, βασικών μετόχων. Έχοντας ως γνώμονα τη δεκαετή κρίση, πιο «φτωχή» χρονιά ήταν εκείνη του 2003, με 38 εταιρείες να διανέμουν 600 εκατ., και πιο «πλούσια» η περσινή, οπότε και διανεμήθηκαν 2,2 δισ. ευρώ.

Σημαντικά όμως είναι και τα πλεονεκτήματα των ελληνικών εισηγμένων, καθώς αυτήν τη φορά η κρίση είναι συνολική και οριζόντια, σε αντίθεση με τη δεκαετή καθαρά ελληνικού χαρακτήρα. Μάλιστα, όπως φάνηκε στην ακραία διόρθωση του Μαρτίου, ορισμένες ελληνικές εισηγμένες αποδείχτηκαν πιο ανθεκτικές και ευέλικτες από μεγαλύτερους αλλά πιο «βαρείς» Ευρωπαίους ανταγωνιστές τους.

Από τις μέχρι τώρα ανακοινώσεις των εισηγμένων προκύπτει πως ο ΟΤΕ θα προτείνει 0,55 (έναντι 0,46), ο ΟΠΑΠ έχει δώσει ήδη 0,70 από κέρδη προηγούμενων χρήσεων και έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο για επιπλέον ποσό, ο ΟΛΠ μέρισμα αυξημένο στα 0,53 ευρώ, η CocaCola προκρίνει 0,62 (αυξημένο μεν, αλλά χωρίς έκτακτο 2 ευρώ, που είχε δώσει πέρσι), η Jumbo έδωσε 0,28 και 0,19 ευρώ, η Τράπεζα της Ελλάδος 0,672 (όσο και πέρσι) κ.ά.

Επιπλέον, το κόστος χρήματος είναι συγκριτικά φθηνότερο σε σχέση με την περίοδο από το 2018 και πίσω, με την «ψαλίδα» να έχει κλείσει αισθητά έναντι άλλων ξένων. Παράλληλα, λόγω του «μικρότερου μεγέθους», το απαιτούμενο κόστος διάσωσης/(υπό) στήριξης είναι μικρότερο, συνακόλουθα έχει, θεωρητικά, μεγαλύτερο περιθώριο μόχλευσης και απόδοσης. Όλα αυτά βέβαια μένει να φανούν σε βάθος χρόνου και σε όρους επιχειρηματικότητας και πραγματικής οικονομίας.

Χρηματιστηριακοί αναλυτές υπολογίζουν ότι ο αριθμός των εισηγμένων που θα προχωρήσουν σε κάποιου είδους διανομή κερδών (μέρισμα, επιστροφή κεφαλαίου) θα ξεπεράσει, εν τέλει, τις 45 αν διαφανεί κάποια εξομάλυνση της κατάστασης για το τρίτο και το τέταρτο τρίμηνο. Το δε ύψος των κεφαλαίων που θα διανεμηθούν ενδεχομένως να φθάσει και σε 1,3 δισ. Δηλαδή όσα διανεμήθηκαν και στις χρονιές 2017-2018, όταν σε απόδοση μερίσματος είχαν προχωρήσει 55 και 62 εισηγμένες, αντίστοιχα. Εκτιμούν ως πιθανότερο το ενδεχόμενο οι μεγάλοι όμιλοι, στην πλειονότητά τους, να ακολουθήσουν πολιτική διανομής προς τους μετόχους/επενδυτές, προκειμένου να τους δώσουν ένα κίνητρο διακράτησης.

UND

Στην περίπτωση που επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις τους, η μέση μερισματική απόδοση θα διαμορφωθεί πάνω από το 4%, που θα είναι μακράν μεγαλύτερη από κάθε άλλη συντηρητική τοποθέτηση (από «κλειστό» τραπεζικό μέχρι απόδοση ομολόγου). • • •

Το «ρηχό» χρηματιστήριο μιας οικονομίας με ΑΕΠ στα 190-200 δισ. εύκολα μπορεί να «χειραγωγηθεί» από επιθετικά χαρτοφυλάκια και funds. ΧΡΗΜΑ 9

θέμα

Οι τράπεζες στην εποχή του κορωνοϊού Οι ριζικές αλλαγές που προκαλεί η πανδημία στη δομή και τη λειτουργία του πιστωτικού συστήματος

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

πέρτατο καθήκον μας είναι να συμβάλουμε στο να βγουν όσο γίνεται περισσότεροι συμπολίτες μας αλώβητοι από την κρίση και να διαφυλάξουμε έτσι τον εθνικό παραγωγικό ιστό. Προς αυτήν την κατεύθυνση θα διοχετεύσουμε με σύνεση ρευστότητα, ώστε να υποστηρίξουμε την επιστροφή της οικονομίας στην κανονικότητα». Πρόκειται για μια φράση που απηύθυνε ο διευθύνων σύμβουλος της Alpha Bank, Βασίλης Ψάλτης, μεταξύ άλλων, στο τελευταίο μήνυμά του προς το προσωπικό της τράπεζας, και η οποία συμπυκνώνει τη στρατηγική που χάραξε και υιοθετεί στο σύνολό του το εγχώριο πιστωτικό σύστημα στην τεράστια προσπάθεια που καταβάλλει να διαχειριστεί τις δραματικές συνέπειες που προκαλεί η πανδημία του κορωνοϊού σε όλο το φάσμα της πραγματικής οικονομίας. Χωρίς αμφιβολία, την τρέχουσα χρονιά οι Έλληνες τραπεζίτες την είχαν σχεδιάζει εντελώς διαφορετικά. Μετά την πολυετή κρίση της ελληνικής οικονομίας και τις τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις των ελληνικών τραπεζών, η επιστροφή στην κανονικότητα, με αργούς αλλά σταθερούς ρυθμούς, έδειχνε θέμα χρόνου. Η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας συνεχίστηκε το 2019, με τον ρυθμό αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ να διαμορφώνεται σε 1,9%, όπως το 2018. Ο τουρισμός παγίωνε το σταθερά ανοδικό του momentum, οι εξαγωγές είχαν τη μεγαλύτερη θετική συμβολή στην αύξηση του ΑΕΠ και ακολούθησε η ιδιωτική κατανάλωση, υποστηριζόμενη από την αύξηση της απασχόλησης και την άνοδο του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών.

Η δημόσια κατανάλωση και οι επενδύσεις συνέβαλαν επίσης θετικά στην οικονομική μεγέθυνση το προηγούμενο έτος, η ανάκαμψη της εγχώριας αγοράς ακινήτων επιταχύνθηκε το 2019, ενώ η ανεργία παρέμεινε σε καθοδική τροχιά. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ο σχεδιασμός των ελληνικών τραπεζών για την τριετία 20202022 είχε ως βασικές προτεραιότητες την ενίσχυση της κερδοφορίας τους, με βασικό μοχλό την αύξηση των νέων δανείων στην πραγματική οικονομία και την περαιτέρω εξυγίανση του χαρτοφυλακίου χορηγήσεων, έτσι ώστε ο σχετικός δείκτης να μειωθεί σε μονοψήφια ποσοστά στο τέλος του 2022. Η εμφάνιση όμως του κορωνοϊού το πρώτο τρίμηνο του 2020 άλλαξε άρδην το σκηνικό και, πλέον, οι προοπτικές της εγχώριας οικονομίας επηρεάζονται από την εντεινόμενη αβεβαιότητα. Η ύφεση είναι πια δεδομένη και η αρνητική επίπτωση της πανδημίας του κορωνοϊού στον ρυθμό μεταβολής του εγχώριου ΑΕΠ αναμένεται να καθοριστεί –μεταξύ άλλων παραγόντων– από το μέγεθος και τη διάρκεια του φαινομένου. Επί του παρόντος, και με δεδομένο το θετικό σενάριο, που θέλει την πανδημία να ελέγχεται μέχρι το τέλος Μαΐου, ο ρυθμός του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα έχει τη μορφή μιας οικονομικής διαταραχής σε σχήμα “V”, ιδίως κατά το πρώτο και το δεύτερο τρίμηνο του 2020, κυρίως λόγω της εξασθένησης της εξωτερικής ζήτησης, της αναδυόμενης εγχώριας αβεβαιότητας και ενός «σοκ» από την πλευρά της προσφοράς, ως αποτέλεσμα της αναστολής λειτουργίας πολλών επιχειρήσεων σε ορισμένους κλάδους της οικονομίας.

Έτσι, κι ενώ η χρονιά ξεκίνησε με θετικούς οιωνούς για τις ελληνικές τράπεζες, η συνέχεια του 2020 περιλαμβάνει ήδη: • Χρονική μετάθεση στα σχέδια μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs) και συνεπώς πολύ αυξημένο ρίσκο όταν τα σχέδια απομείωσης των NPEs επανέλθουν στο προσκήνιο. • Αυξημένους φόβους δημιουργίας νέας γενιάς NPEs και κακοπληρωτών στους τομείς που πλήττονται άμεσα από τα μέτρα προστασίας του πληθυσμού και την πανδημία. • Μακροοικονομικές συνθήκες βαθιάς ύφεσης, από τις υψηλότερες δυνητικά στην Ευρώπη, αφού η εγχώρια οικονομία στηρίζεται σε τομείς όπως τουρισμός, μεταφορές και υπηρεσίες. • Πιθανές υποβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης του αξιόχρεου της χώρας. • Τέλος, διαφορετικές συνθήκες στην αγορά του real estate, οι οποίες μάλιστα από «όπλο» στη «φαρέτρα» των τραπεζών ενδεχομένως να αποτελέσουν εκ νέου την «αχίλλειο πτέρνα».

Τα πρώτα μηνύματα από την αγορά Ήδη η Goldman Sachs ήταν η πρώτη μεγάλη επενδυτική τράπεζα με σημαντική βαρύτητα στην αγορά, που, έχοντας λάβει υπόψη της τις προβλέψεις των οικονομολόγων της για την ύφεση στην Ευρώπη, προβλέπει ζημιές για όλες τις τράπεζες πλην της Εθνικής Τράπεζας. Η τελευταία φαίνεται να σώζει την παρτίδα της φετινής χρονιάς με τα έκτακτα κέρδη από τις πωλήσεις ομολόγων και το swap κρατικών ομολόγων με το Δημόσιο στο πρώτο τρίμηνο, τα οποία της δίνουν «αέρα» να προχωρήσει και τον σχεδιασμό της. Για την Αlpha Βank προβλέπει άνω των 600 εκατ. ευρώ καθαρή ζημιά για φέτος. Για το 2021, περιορίζει την εκτίμησή της σε μηδενικά κέρδη και το 2022 επανέρχεται σε θετικό έδαφος, με πάνω από 400 εκατ. ευρώ καθαρά κέρδη. Για τη Eurobank, περιμένει για φέτος άνω των 110 εκατ. ευρώ καθαρή ζημιά. Για το 2021, περιορίζει την εκτίμησή της στα κέρδη κατά 69,3%, στα 111 εκατ. ευρώ, και το 2022 επαΧΡΗΜΑ 11

θέμα

νέρχεται σε ισχυρό θετικό έδαφος, με πάνω από 400 εκατ. ευρώ. Για την Εθνική Τράπεζα, αναμένει άνω των 280 εκατ. ευρώ καθαρά κέρδη για φέτος. Για το 2021, περιορίζει την εκτίμησή της σε 100 εκατ. ευρώ καθαρά κέρδη και το 2022 επανέρχεται σε πιο θετικό έδαφος, με πάνω από 280 εκατ. ευρώ. Τέλος, για την Τράπεζα Πειραιώς προβλέπει πάνω από 300 εκατ. ευρώ καθαρή ζημιά για φέτος, ενώ είναι και η μόνη τράπεζα για την οποία προβλέπει ζημιά και το 2021, μικρότερη βέβαια, λίγο πάνω από τα 20 εκατ. ευρώ. Προγενέστερα, προέβλεπε κέρδη για όλες τις περιόδους. Για το 2022, προβλέπει ότι η τράπεζα θα συνεχίσει θετικά, με εκτίμηση για κέρδη πάνω από 265 εκατ. ευρώ.

Στρατηγικός στόχος η θωράκιση της πραγματικής οικονομίας και η χρηματοδότηση της επόμενης μέρας.

Άμεσα αντανακλαστικά και… Σε αυτό το περιβάλλον, οι ελληνικές τράπεζες κατάφεραν να επιδείξουν ισχυρά αντανακλαστικά και, έτσι, κατά τη διάρκεια των τελευταίων κρίσιμων εβδομάδων, απέδειξαν ότι μπορούν να δράσουν γρήγορα αναφορικά με: α) τη δημιουργία ενός νέου λειτουργικού μοντέλου εξ αποστάσεως εργασίας, β) την προσαρμογή των διαδικασιών τους στη λειτουργία «απομακρυσμένης πρόσβασης» για τους υπαλλήλους και τους πελάτες, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης των ψηφιακών καναλιών τους, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τον επιχειρησιακό κίνδυνο και γ) τη θέσπιση ενεργειών για την κάλυψη των άμεσων αναγκών των πελατών (π.χ. όσον αφορά τις περιόδους χάριτος στις πληρωμές και τις νέες διευκολύνσεις κεφαλαίου κίνησης που εγγυάται η κυβέρνηση).

Όλες οι συνήθεις τραπεζικές συναλλαγές – όπως είναι οι κάθε φύσεως πληρωμές προς δημόσιους οργανισμούς, ταμεία, εφορίες, μεταφορές ποσών, εμβάσματα κ.λπ.– μπορούν να πραγματοποιηθούν μέσα από τα εναλλακτικά δίκτυα. Οι τράπεζες, τα τελευταία χρόνια, έχουν πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις σε θέματα ψηφιοποίησης και το σύστημα ενεργοποιήθηκε με ταχύτητα και σε μεγάλο εύρος.

…το κερδισμένο στοίχημα της ψηφιοποίησης Προ ημερών μάλιστα ο CEO της Eurobank, κ. Ο κορωνοϊός ενεργοποίησε την ψηφιοποίηση του μεγαλύτερου μέρους των τραπεζικών εργασιών για την εξυπηρέτηση της πελατείας, ενώ το σύστημα υποστηρίζει τη δυνατότητα τηλεργασίας για περισσότερους από 16.000 τραπεζοϋπαλλήλους. 12

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Φωκίων Καραβίας, σε επιστολή του προς το προσωπικό της τράπεζας ανέφερε, μεταξύ των άλλων, πως οι εργαζόμενοι στον τομέα της τεχνολογικής υποστήριξης «έφτιαξαν πρακτικά έναν ψηφιακό τραπεζικό οργανισμό σε μηδενικό χρόνο και στις συνθήκες, αντικειμενικές και ψυχικές, που όλοι γνωρίζουμε».

Και αυτή είναι μια παραδοχή που ισχύει για όλες τις τράπεζες, οι οποίες πέτυχαν μέσα σε λίγα 24ωρα να λειτουργούν για το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών τους ψηφιακά, εφαρμόζοντας όλα τα πρωτόκολλα του ΕΟΔΥ για την ασφάλεια του προσωπικού και της πελατείας, ενώ προτρέπουν τους πελάτες τους να χρησιμοποιούν τα ψηφιακά δίκτυα, μέσω των οποίων μπορούν να πραγματοποιούν τις συναλλαγές τους με ασφάλεια όλο το 24ωρο. Είναι χαρακτηριστικό το ότι το τελευταίο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου, λόγω των νέων δεδομένων που δημιουργεί σε όλο το φάσμα των συναλλαγών η πανδημία του κορωνοϊού, οι τράπεζες ενέγραψαν περίπου 100.000 συνδρομητές e-banking, με την τάση κατακόρυφης αύξησης να συνεχίζεται, σύμφωνα με εκτιμή-

ΠΑΝΤΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΞΕΠΕΡΝΑΩ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΟΥ, ΑΛΛΑ ΤΟ ΑΝΕΒΑΛΛΑ ΣΥΝΕΧΩΣ. ΣΗΜΕΡΑ, ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΜΕΡΑ. Τόλμησε σήμερα ό,τι αφήνεις για αύριο. Είμαστε μαζί σου. Ασφάλιση Υγείας Αllianz Συνέχισε να βάζεις υψηλούς στόχους έχοντας την ολοκληρωμένη προστασία και σιγουριά των προγραμμάτων νοσοκομειακής περίθαλψης My Health, εξωνοσοκομειακής φροντίδας My Primary Care και ιατρικής βοήθειας Med24. Μάθε περισσότερα στο www.allianz.gr

θέμα

ανάκαμψης των εσόδων από προμήθειες λιανικής τραπεζικής (+13% σε ετήσια βάση), με τις προμήθειες σχετιζόμενες με τραπεζοασφαλιστικά προϊόντα, ψηφιακά δίκτυα και δάνεια να αυξάνονται σχεδόν κατά 20% σε ετήσια βάση. Σύμφωνα με πληροφορίες, το τελευταίο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου η Εθνική Τράπεζα είχε 45.000 εγγραφές νέων χρηστών web banking, εκ των οποίων 6.000 εγγραφές μέσα σε μία μόλις ημέρα, ενώ τους τελευταίους δύο μήνες εκδόθηκαν 47.000 χρεωστικές κάρτες. σεις τραπεζικών στελεχών και τον Απρίλιο. Όλες οι συνήθεις τραπεζικές συναλλαγές –κάθε είδους πληρωμές προς δημόσιους οργανισμούς, ταμεία, εφορίες, μεταφορές ποσών, εμβάσματα κ.λπ.– μπορούν να πραγματοποιηθούν μέσα από τα εναλλακτικά δίκτυα, γεγονός που ωθεί και τους τελευταίους δύσπιστους πελάτες στη χρήση τους. Προφανέστατα και ο περιορισμός των μετακινήσεων προκαλεί σειρά σημαντικών αλλαγών στην καθημερινότητα των πολιτών, γεγονός που δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστες και τις τραπεζικές συναλλαγές. Η στροφή αυτή των πελατών συνεπάγεται, όπως είναι φυσικό, και σημαντική αύξηση των εσόδων από προμήθειες για τις τράπεζες, και μάλιστα σε μια περίοδο που οι υπόλοιπες τραπεζικές εργασίες βρίσκονται στο ναδίρ. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα έσοδα από προμήθειες κινήθηκαν αυξητικά και για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες για τη χρήση του 2019. Συγκεκριμένα, τα καθαρά έσοδα προμηθειών της Τράπεζας Πειραιώς διαμορφώθηκαν στα 318 εκατ. ευρώ για το 2019, αυξημένα κατά 9% σε ετήσια επαναλαμβανόμενη βάση, ενώ για το ίδιο διάστημα τα καθαρά έσοδα από προμήθειες της Alpha Bank αυξήθηκαν κατά 9,1 εκατ. ευρώ ή 2,7% σε ετήσια βάση και ανήλθαν σε 340,1 εκατ. ευρώ. Τα καθαρά έσοδα από αμοιβές και προμήθειες της Eurobank ενισχύθηκαν κατά 13,6% σε ετήσια βάση και ανήλθαν για το 2019 σε 354 εκατ. ευρώ. Σε σχέση με το 2018, τα καθαρά έσοδα από προμήθειες της Εθνικής Τράπεζας αυξήθηκαν κατά 5,9% και διαμορφώθηκαν σε 242 εκατ. ευρώ το 2019, λόγω της σημαντικής 14

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Τους 25.000 πλησιάζουν οι νέοι κωδικοί e-banking της Alpha Bank για το ίδιο διάστημα, ενώ αρκεί κανείς να έχει επισκεφθεί ένα κατάστημα της τράπεζας προκειμένου να διαπιστώσει ότι αποτελεί βασική στρατηγική της τράπεζας η ενθάρρυνση των πελατών της για τη χρήση των εναλλακτικών τρόπων συναλλαγής. Η Τράπεζα Πειραιώς, που επένδυσε άλλωστε και πρώτη στα εναλλακτικά δίκτυα,

καταγράφει το τελευταίο δεκαπενθήμερο περισσότερες από 1.500 εγγραφές την ημέρα. Όσο για τη Eurobank, τις τελευταίες δέκα μέρες εκδόθηκαν πάνω από 7.500 νέοι κωδικοί e-banking, ενώ 1.600 επιπλέον επιχειρήσεις απέκτησαν πρόσβαση στην πρωτοποριακή υπηρεσία video banking τις δύο τελευταίες εβδομάδες, μέσω της οποίας εκτελούν σχεδόν όλες τις τραπεζικές εργασίες εκ του μακρόθεν. Οι περισσότερες εγγραφές νέων συνδρομητών, και με σημαντική διαφορά, έγιναν κατόπιν online αιτήματος, ενώ υπήρξαν και κάποιες επισκέψεις σε καταστήματα. Προφανώς, η εντυπωσιακή αυτή άνοδος αφορά ήδη υπάρχοντες πελάτες των τραπεζών, που απλώς αποφάσισαν να εγγραφούν και να κάνουν χρήση της ηλεκτρονικής τραπεζικής, είτε από απόσταση, κατεβάζοντας τη σχετική εφαρμογή (όπου διατίθεται), είτε online, είτε ακόμη –σε περιορισμένο αριθμό– και με φυσική παρουσία.

Θα είμαστε στο πλευρό των πελατών ξεπεράσουν τις δυσκολίες» έχει δηλώσει ο κ. Βασίλης Ψάλτης, διευθύνων σύμβουλος μας…

Ο κορωνοϊός ενεργοποίησε την ψηφιοποίηση του μεγαλύτερου μέρους των τραπεζικών εργασιών για την εξυπηρέτηση της πελατείας.

Η πανδημία του κορωνοϊού δημιούργησε πολλά και σημαντικά προβλήματα στη λειτουργία των επιχειρήσεων, λόγω των περιοριστικών μέτρων που επιβάλλονται. Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς, Alpha Bank και Eurobank προχωρούν στις απαραίτητες διευκολύνσεις, που προβλέπουν αναστολή των δόσεων για διάστημα από 3 έως 6 μήνες για τα ενήμερα δάνεια επιχειρήσεων και νοικοκυριών. «Προς το παρόν, η πρόβλεψη του μέλλοντος είναι εξαιρετικά δύσκολη. Αυτό που μπορώ όμως να υποσχεθώ είναι ότι η Εθνική Τράπεζα θα σταθεί κοντά στους πελάτες της και θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να εφαρμόσει αποτελεσματικά τις νέες πολιτικές και λύσεις που έχουν εγκριθεί από τις εθνικές και ευρωπαϊκές αρχές, ώστε να μειωθεί ο αντίκτυπος από την άνευ προηγουμένου επιβολή περιορισμών σε μεγάλο μέρος της οικονομίας. Επιπλέον, η πορεία μετασχηματισμού της τράπεζας δεν θα ανακοπεί. Αντιθέτως, η ΕΤΕ θα επιταχύνει τις αλλαγές στο λειτουργικό της μοντέλο, ιδίως την ψηφιοποίηση της τράπεζας, επιτρέποντας σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά να κάνουν συναλλαγές, αλλά και να αποκτήσουν νέα προϊόντα μέσω ψηφιακών καναλιών» δήλωσε ο κ. Παύλος Μυλωνάς, διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας. «Η Τράπεζα Πειραιώς ανέλαβε νωρίς δράση για να στηρίξει τους πελάτες της και την οικονομία, σύμφωνα και με τα μέτρα που έλαβαν οι ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές για την άμβλυνση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. Παραμένουμε πεπεισμένοι ότι μόλις υποχωρήσουν αυτά τα έκτακτα γεγονότα, η οικονομία θα επανέλθει σε υγιή ανάπτυξη. Η Τράπεζα Πειραιώς παραμένει προσηλωμένη στην πλήρη αξιοποίηση της ικανότητάς της να παράγει αξία, να εξυπηρετεί και να στηρίζει πελάτες, μετόχους και εργαζομένους» έχει τονίσει ο κ. Χρήστος Μεγάλου, διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς. «Η Alpha Bank έχει βρεθεί αντιμέτωπη με πολλές αντιξοότητες στα 140 χρόνια της ιστορίας της. Είμαι βέβαιος πως, όλοι μαζί, θα υπερβούμε τις προκλήσεις και αυτής της κρίσης και θα διαθέσουμε όλη μας την ενέργεια προκειμένου να βοηθήσουμε τους πελάτες μας να

της Alpha Bank, επισημαίνοντας πως «μέσα σε αυτήν την πρωτοφανή συγκυρία η οποία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, θεωρήσαμε σωστό να δώσουμε τον απαραίτητο χρόνο στην επενδυτική κοινότητα προκειμένου να επεξεργαστεί τα πρόσφατα γεγονότα. Αναμένουμε να υπάρξει σταδιακή αποκατάσταση στην αγορά από τις αρχές του δεύτερου εξαμήνου του 2020, γεγονός που θα οδηγήσει στην ομαλή συνέχιση των προγραμματισμένων συναλλαγών της τράπεζας, συμπεριλαμβανομένων του Galaxy και του Neptune». «Για το άμεσο μέλλον, ο αντίκτυπος από την πρόσφατη πανδημία του κορωνοϊού δεν μπορεί να εκτιμηθεί με ακρίβεια. Ενδέχεται να είναι σημαντικός, αλλά η βασική μας υπόθεση παραμένει ότι η αρνητική επίδραση θα έχει προσωρινό χαρακτήρα. Η Eurobank θα υποστηρίξει τους πελάτες της, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, που θα υποστούν επιπτώσεις λόγω της κρίσης του κορωνοϊού. Ταυτόχρονα, είμαστε έτοιμοι να εφαρμόσουμε όποια μέτρα και κατευθύνσεις αποφασιστούν σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις, τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, τους ευρωπαϊκούς και εθνικούς εποπτικούς οργανισμούς και τους θεσμικούς φορείς του τραπεζικού κλάδου σε πανευρωπαϊκή κλίμακα» έχει δηλώσει ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, κ. Φωκίων Καραβίας.

…με 11,6 δισ. ευρώ κεφαλαιακό «μαξιλάρι» Στα τραπεζικά επιτελεία αναγνωρίζουν τον δύσκολο δρόμο που έχει μπροστά του το εγχώριο πιστωτικό σύστημα, αλλά ταυτόχρονα αισιοδοξούν ότι το αναπροσαρμοσμένο, κοινό πλαίσιο για όλα τα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα τους δίνει την ευχέρεια να αντιπαλέψουν αποτελεσματικά τις επιπτώσεις της κρίσης. Ήδη, η ολοκλήρωση των οικονομικών αποτελεσμάτων για την περσινή χρήση δείχνει ότι οι τέσσερις συστημικές τράπεζες της χώρας διαθέτουν ένα εξαιρετικά σημαντικό κεφαλαιακό «μαξιλάρι», το οποίο και αποτιμάται στα 11,6 δισ. ευρώ. Η αναμφίβολα θετική αυτή εξέλιξη έρχεται να προστεθεί στις αλυσιδωτές παρεμβάσεις που έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα από την πλευρά της ΕΚΤ, όπως επίσης και ΧΡΗΜΑ 15

θέμα

Oι τέσσερις συστημικές τράπεζες της χώρας διαθέτουν ένα εξαιρετικά σημαντικό κεφαλαιακό «μαξιλάρι». της Ευρωπαϊκής Αρχής των Τραπεζών (EBA) προκειμένου να μείνει αρραγές το οικονομικό status του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Έμπειρα τραπεζικά στελέχη επισημαίνουν με έμφαση ότι «οι ελληνικές τράπεζες δεν κινδυνεύουν από την κρίση», προσθέτοντας ότι «ο τραπεζικός τομέας θα είναι εκείνος που θα ηγηθεί στην προσπάθεια της ευρύτερης ανασύνταξης της χώρας όταν παρέλθουν οι σημερινές, πολύ δύσκολες καταστάσεις. Όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για τον πλανήτη ολόκληρο». Πέραν του ισχυρού κεφαλαιακού αποθέματος, οι ελληνικές συστημικές τράπεζες (Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς, Αlpha Bank και Eurobank) διαθέτουν πλέον κι άλλα «όπλα» για την αντιμετώπιση της κρίσης: - Καταρχάς, έχουν ενισχύσει σημαντικά την καταθετική τους βάση, προσελκύοντας 8,5 δισ. επιπλέον, στη διάρκεια της περσινής χρονιάς. Γεγονός που έχει βελτιώσει ακόμη περισσότερο τη σχέση των δανείων ως προς τις καταθέσεις. - Ακόμη, στο πλαίσιο των αλλαγών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού των «κόκκινων» δανείων και προφανώς θα επιμηκυνθεί ο χρόνος για να θεωρηθεί ένα δάνειο σε καθυστέρηση. - Αλλάζει επίσης και το λογιστικό υπόβαθρο για τον σχηματισμό προβλέψεων που «καίνε» σημαντικό ύψος κεφαλαίων. - Επιπροσθέτως, λογιστικοποιούνται οι «παγωμένοι» τόκοι για τα δάνεια, τα οποία υπολογίζονται στην καθαρή παρούσα αξία τους, χωρίς να εγγράφονται ζημιές στα τραπεζικά βιβλία. - Αλλαγές ακόμη αναμένεται να υπάρξουν και στα ζητήματα που αφορούν τα CoCos και την 16

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

αναβαλλόμενη φορολογία, βάζοντας οριστικό φραγμό στη σεναριολογία της κρατικοποίησης τραπεζών. Όπως είναι εμφανές, η ΕΚΤ, συνεπικουρούμενη από την Ευρωπαϊκή Αρχή των Τραπεζών, διαμορφώνει μια νέα «αρχιτεκτονική» για τον χρηματοπιστωτικό τομέα, έτσι ώστε αυτός να βγει αλώβητος από την κρίση. Ειδικά σε ό,τι αφορά τις ελληνικές τράπεζες, η απομείωση του ελάχιστου ορίου των συνολικών κεφαλαιακών απαιτήσεων έχει προσθέσει 4,4 δισ. ευρώ στο συνολικό τους κεφαλαιακό «μαξιλάρι». Πέρσι, η Εθνική Τράπεζα, η Alpha Bank και η Eurobank είχαν ελάχιστο όριο απαιτήσεων στο 13,75% επί του σταθμισμένου έναντι κινδύνου ενεργητικού τους. Για το 2020 το όριο αυτό επρόκειτο να ανέβει στο 14%. Όμως, λόγω των έκτακτων καταστάσεων και προκειμένου να ενισχύσει τα κεφαλαιακά αποθέματα των ευρωπαϊκών τραπεζών, η ΕΚΤ απομείωσε τις απαιτήσεις, ρίχνοντας στο 11,5% το ελάχιστο όριο για τις τρεις ελληνικές τράπεζες. Ήτοι 2,5 ποσοστιαίες μονάδες πιο κάτω. Στην περίπτωση της Τράπεζας Πειραιώς, το ελάχιστο αυτό όριο των κεφαλαιακών απαιτήσεων μειώθηκε επίσης κατά 2,5 μονάδες, καθώς από το 14,25% που θα ίσχυε για φέτος, πήγε στο 11,75%.

ορίου στο 14% (επί του σταθμισμένου ενεργητικού) αναλογούσαν κεφάλαια της τάξεως των 6,7 δισ., ενώ με το όριο στο 11,5% απαιτούνται 5,5 δισ. ευρώ. Ήτοι 1,2 δισ. ευρώ λιγότερα. Κι αν ληφθεί υπόψη ότι η συνολική κεφαλαιακή επάρκεια της τράπεζας είναι 9 δισ. και το όριο των ελάχιστων απαιτήσεων είναι πλέον στα 5,5 δισ., τότε το «μαξιλάρι» των επιπλέον κεφαλαίων ανέρχεται στα 3,5 δισ. ευρώ. Η Eurobank, έχοντας προσαρτήσει στο σχήμα της την Grivalia, εμφάνισε 41,4 δισ. ευρώ σταθμισμένο ενεργητικό και περίπου 8 δισ. ευρώ συνολική κεφαλαιακή επάρκεια. Με τον σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στο 19,2%. Με τα παλαιά δεδομένα, το ελάχιστο όριο των απαιτήσεων ήταν 5,8 δισ., ενώ με τα αναμορφωμένα είναι στα 4,8 δισ. ευρώ. Δηλαδή 1 δισ. πιο κάτω. Συνολικά, το κεφαλαιακό «μαξιλάρι» είναι πλέον στα 3,2 δισ. ευρώ (8-4,8 δισ.). Η Τράπεζα Πειραιώς έδειξε 16,8% συνολικό δείκτη κεφαλαίων. Με τα κεφάλαια να είναι λίγο πάνω από τα 7,6 δισ. ευρώ και το σταθμισμένο έναντι κινδύνου ενεργητικό στα 45,4 δισ. Το προ αναμόρφωσης όριο των ελάχιστων απαιτήσεων ήταν στα 6,5 δισ., ενώ τώρα μειώθηκε κατά 1,2 δισ., καθώς διαμορφώθηκε στα 5,3 δισ. ευρώ. Έτσι, το συνολικό κεφαλαιακό πλεόνασμα για την τράπεζα είναι πλέον στα 2,3 δισ. ευρώ (7,6-5,3).

Τα νέα κεφαλαιακά δεδομένα ανά τράπεζα

Η Εθνική Τράπεζα διαθέτει 36,9 δισ. ευρώ σταθμισμένο ενεργητικό και 6,8 δισ. συνολική κεφαλαιακή επάρκεια αν συνυπολογιστεί και το περίπου μισό δισ. από την ανταλλαγή ομολόγων. Με τον σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στο 18,4%. Το πρότερο ελάχιστο όριο είχε κεφαλαιακές απαιτήσεις της τάξεως των 5,2 δισ., ενώ το ισχύον 4,2 δισ. ευρώ. Με αποτέλεσμα το κεφαλαιακό πλεόνασμα της τράπεζας να ανέρχεται στα 2,6 δισ. ευρώ (6,8-4,2).

Τι σημαίνει πρακτικά όμως για τις τράπεζες η αναπροσαρμογή των συγκεκριμένων δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας προς τα κάτω; Η Alpha Bank εμφάνισε στον ισολογισμό της 9 δισ. ευρώ συνολική κεφαλαιακή επάρκεια. Δηλαδή 18,95% επί του σταθμισμένου έναντι του κινδύνου ενεργητικού της, που ήταν 47,5 δισ. ευρώ. Με την απαίτηση του ελάχιστου

Με τα δεδομένα αυτά, οι τράπεζες έχουν ενισχύσει σημαντικά τα κεφαλαιακά τους περιθώρια, έτσι ώστε να απορροφήσουν χωρίς κραδασμούς τις όποιες ζημιογόνες επιπτώσεις της κρίσης και κυρίως το μείζον ζήτημα των «κόκκινων» δανείων τους, τα οποία, προφανώς και λόγω της κρίσης του κορωνοϊού, αναμένεται να καταγράψουν σημαντική αύξηση. • • •

συνέντευξη

Bύρων Νικολαΐ δης Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου PeopleCert

Συναντηθήκαμε» εξ αποστάσεως, με τηλεδιάσκεψη, στην κορύφωση της κρίσης που προκάλεσε η πανδημία. Είναι περήφανος γι’ αυτά που κατάφερε στον επιχειρηματικό του όμιλο μέσα σε λίγες μέρες, αμέσως μετά το –σχεδόν παγκόσμιο– ταυτόχρονο lockdown. Και, συγχρόνως, με τη λογική αγωνία του ηγέτη που έχει βασική του προτεραιότητα την ομάδα του, τα στελέχη του, τους εργαζομένους του. Παρά το γεγονός ότι η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε μέσα στο απόλυτο «σκοτάδι», στη δίνη της πρωτοφανούς κρίσης, με τόσους άγνωστους και απροσδιόριστους παράγοντες για το μέλλον, ο Βύρων Νικολαΐδης ήταν όχι μόνο ψύχραιμος, αλλά και συγκρατημένα αισιόδοξος για την επόμενη μέρα. Ίσως αυτό να οφείλεται και στην εντυπωσιακή προσωπική του διαδρομή, ως αυτοδημιούργητος επιχειρηματίας που ήρθε πριν 40 χρόνια από την Κωνσταντινούπολη στην Αθήνα και κατάφερε να χτίσει από το μηδέν έναν όμιλο παγκόσμιας εμβέλειας και επιρροής. 18

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Η PeopleCert είναι σήμερα μια ελληνική, παγκόσμια εταιρεία πιστοποιήσεων και γλωσσικών δεξιοτήτων. Ένας από τους μεγαλύτερους στον κόσμο οργανισμούς διεξαγωγής εξετάσεων. Διαθέτει περισσότερα από 10.000 κέντρα εξετάσεων, συνεργάζεται με περισσότερες από 50.000 εταιρείες και 800 κρατικούς φορείς, και έχει πιστοποιήσει στελέχη από εταιρείες και οργανισμούς που δύσκολα μπορεί να το πιστέψει κανείς για μια εταιρεία που ξεκίνησε στην Ελλάδα και έγινε παγκόσμια: NASA και CIA, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τράπεζες και εταιρείες παγκόσμιας εμβέλειας, όπως η Deutsche Bank, η IBM, η Moody’s, η Lloyds Bank, η Hewlett-Packard, η JP Morgan, η VISA, η NOKIA, η BP, η HSBC, η Microsoft, η Coca-Cola. Η PeopleCert, σήμερα, συγκαταλέγεται στο 1% των πιο δυναμικών εταιρειών, μεταξύ 120.000 επιχειρήσεων σε όλη την Ευρώπη. Πρόσφατα, ο Βύρων Νικολαΐδης αναδείχθηκε Εntrepreneur of the Υear στο Ηνωμένο Βασίλειο για το 2019, στα πανευρωπαϊκά επιχειρηματικά βραβεία  European Business Awards (EBA). Τη διάκριση αυτή αναγνώρισε και η βρετανική πρεσβεία, και για αυτό, σε ειδική εκδήλωση που έγινε προς τιμήν του, ο Βύρων Νικολαΐδης βραβεύθηκε από τη Βρετανίδα πρέσβη στην

Ελλάδα, Κέιτ Σμιθ, για την επιτυχημένη πορεία του με οδηγό τις αξίες (και) του βρετανικού επιχειρείν. Στην Ελλάδα, πρόσφατα, αναγορεύθηκε Αυτοδημιούργητος Επιχειρηματίας της Χρονιάς 2019 από την Εrnst & Υoung. Σήμερα, παρατηρεί εντυπωσιασμένος τις εξελίξεις στη μετά τον κορωνοϊό εποχή και σχεδιάζει το μέλλον με απόλυτη σιγουριά και πίστη στην επιτυχία.

Εσείς που δραστηριοποιείστε επιχειρηματικά σε 180 χώρες και απασχολείτε εργαζομένους 35 διαφορετικών εθνικοτήτων, πώς βλέπετε τη νέα –μετά την κρίση κορωνοϊού– οικονομική κανονικότητα; Επιτρέψτε μου να σας διορθώσω. Δραστηριοποιούμαστε σε 216 χώρες. Παρά το γεγονός ότι στον ΟΗΕ είναι καταγεγραμμένα 193 κράτη, εμείς, με βάση την Google Maps, δραστηριοποιούμαστε σε 216 χώρες. Διατηρούμε ως βάση την Ελλάδα, αλλά διενεργούμε εκατομμύρια εξετάσεις σε 216 χώρες, σε 25 γλώσσες, και διαθέτουμε περισσότερα από 10.000 κέντρα εξετάσεων.

«Το πρώτο μάθημα από την οδυνηρή εμπειρία της πανδημίας είναι η ανάγκη για ταχύτητα. Το δεύτερο η ανάγκη για ηγεσία με όραμα και βούληση να προχωρήσει σε αλλαγές σε μια εποχή που ξημερώνει και κανείς δεν ξέρει πώς πραγματικά θα είναι» Είναι, λοιπόν, αυτονόητο ότι αυτή η νέα κανονικότητα στην οποία αναφερθήκατε θα είναι σίγουρα ψηφιακή. Αυτό που θα δούμε δεν είναι απλά η τεχνολογική καινοτομία, που είναι το αυτονόητο. Η νέα εποχή απαιτεί ανοιχτό μυαλό. Μια διαρκή προσπάθεια για περαιτέρω βελτίωση των ψηφιακών δεξιοτήτων μας, με την τεχνολογία ως μέσο για την καινοτομία. Στο εξής πρέπει όλοι να έχουμε την ικανότητα να αξιοποιούμε την τεχνολογία και τις ψηφιακές δυνατότητες. Οι δεξιότητες μεταβάλλονται και πρέπει να αναβαθμίζονται διαρκώς. Εσείς, στη δική σας επιχείρηση, πώς εφαρμόσατε αυτόν τον κανόνα; Από την αρχή συνειδητοποιήσαμε ότι αυτή η πανδημία είναι ένα μεγάλο κοσμοϊστορικό γεγονός, κάτι ανάλογο με την 11η Σεπτεμβρίου 2001 και τους δίδυμους πύργους στη Νέα Υόρκη. Θυμάστε, μετά από εκείνη την τραγική τρομοκρατική επίθεση, άλλαξαν τα πάντα στον τρόπο που ταξιδεύουμε, στην ασφάλεια των πτήσεων, των μετακινήσεων, των επισκέψεων και των επαφών. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει τώρα. Εμείς χρειαστήκαμε δύο-τρεις συσκέψεις μεταξύ των κορυφαίων στελεχών και συνεργατών για να αλλάξουμε σχεδόν τα πάντα στη λειτουργία μας. Για παράδειγμα, σήμερα, ολόκληρο το customer service λειτουργεί ψηφιακά από το σπίτι. Σε 25 γλώσσες, 24 ώρες το 24ωρο, 7 μέρες την εβδομάδα. Επίσης, στο Κέντρο Τηλε-επιτήρησης Εξετάσεων στην Αθήνα, οι επιτηρητές επιτηρούν, πλέον, τους εξεταζόμενους από το σπίτι τους. Μπορούμε να διεξάγουμε εξετάσεις σε διαφορετικές χώρες με απόλυτη ασφάλεια και αξιο-

πιστία, χωρίς να ανησυχούμε για το ενδεχόμενο διαρροής των ερωτήσεων και του περιεχομένου των εξετάσεων, που για μας αποτελούν περιουσιακό στοιχείο. Ποια ήταν η πρώτη σας προτεραιότητα σε αυτές τις συσκέψεις στελεχών; Η διατήρηση όλων των θέσεων εργασίας. Στην Ελλάδα απασχολούμε περισσότερους από 350 εργαζόμενους. Έπρεπε να βρεθεί τρόπος να είναι όλοι παραγωγικοί και αξιοποιήσιμοι, ώστε να μην αισθανθεί κάποιος ξεχασμένος ή παραμελημένος. Ήταν στρατηγική επιλογή το «όχι απολύσεις». Τώρα όμως πρέπει να δούμε τι θα γίνει από τον Ιούλιο και μετά. Εμείς έχουμε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα, την τεχνολογία, που είναι βασικό συστατικό μας. Σχεδόν όλα τα στοιχεία και εργαλεία μας βρίσκονται στο Microsoft Cloud και είναι προσπελάσιμα από όλα τα στελέχη μας. Μια διαπίστωση αυτής της πρωτόγνωρης κρίσης είναι ότι ο άνθρωπος είναι ταυτόχρονα και θύμα και θύτης. Αυτό μας υποχρεώνει όλους να είμαστε και πιο υπεύθυνοι και πιο ανθρώπινοι. Η υπευθυνότητα και η απαραίτητη λογοδοσία που απαιτείται θα μας φέρει σε μια πραγματικά πιο ανθρωποκεντρική οικονομία. Η αγορά θα συνεχίσει να είναι ανταγωνιστική, θα κυνηγά τα νούμερα, αλλά στο βάθος της –σήμερα όσο ποτέ άλλοτε– συνειδητοποιούμε ότι οικονομία χωρίς ανθρώπους δεν υπάρχει. Ποιος, κατά την άποψή σας, είναι σήμερα ο σοβαρότερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει ο Όμιλος PeopleCert; Παλαιότερα, λέγαμε ότι ένας μεγάλος επιχει-

ρηματικός όμιλος πρέπει να είναι πάντα θωρακισμένος και ασφαλισμένος για το ενδεχόμενο μιας μεγάλης πυρκαγιάς, ενός σεισμού και μιας μεγάλης φυσικής καταστροφής. Σήμερα, υπάρχει κι ένας ακόμη, μεγαλύτερος κατά την άποψή μου, κίνδυνος, που είναι η ασφάλεια δεδομένων στο Διαδίκτυο. Το cyber security είναι πρώτη προτεραιότητα. Παράλληλα, έχει εξελιχθεί και σε μια μεγάλη και ταχύτατα αναπτυσσόμενη αγορά παροχής υπηρεσιών. Οι περιβόητοι “big four” στον τομέα των συμβουλευτικών υπηρεσιών (σ.σ. εννοεί τις PWC, EY, Deloitte, KPMG) πραγματοποιούν σήμερα περίπου το 10% του ετήσιου τζίρου τους (που ξεπερνά τα 27 δισ. δολ. ετησίως) σε υπηρεσίες που σχετίζονται άμεσα με το cyber security. Είναι ένας καινούργιος κόσμος και πρέπει όλοι να προσαρμοστούμε γρήγορα και αποτελεσματικά. Με έκπληξη, παρατηρώ ότι δεν φοβάστε τόσο πολύ τις οικονομικές επιπτώσεις από την πανδημία… Στην PeopleCert και στην Ελλάδα έχουμε μακρά εμπειρία από περιόδους κρίσεων. Ήμασταν εδώ και βιώσαμε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Ανασκουμπωθήκαμε, πιεστήκαμε και μετατρέψαμε την κρίση σε ευκαιρία. Προφανώς, η φετινή κρίση της πανδημίας Covid-19 είναι διαφορετική, συμπυκνώνει τον χρόνο και καθιστά πιο επιτακτικές τις γρήγορες και θαρραλέες αποφάσεις. Αναπόφευκτα, θα γίνουν λάθη. Σίγουρα όμως είμαστε ισχυροί και καλά προετοιμασμένοι. Ξέρουμε πού θέλουμε να πάμε, σε μεγάλο βαθμό, και το πώς θα πάμε, και θα κάνουμε ό,τι ΧΡΗΜΑ 19

συνέντευξη επιβάλλεται για να το πετύχουμε με τις λιγότερες δυνατές απώλειες. Δεν έχει τόση σημασία πόσο θα επηρεαστούν οι πωλήσεις μας βραχυπρόθεσμα. Κορυφαίο ζήτημα είναι πώς θα τοποθετηθούμε στη νέα πραγματικότητα μεσομακροπρόθεσμα, την οποία βεβαίως δεν γνωρίζουμε ακόμα πλήρως, αλλά την αφουγκραζόμαστε σε μεγάλο βαθμό.

Πρόσφατα αναγορεύθηκε Αυτοδημιούργητος Επιχειρηματίας της χρονιάς 2019 από την Εrnst & Υoung.

μου ότι δεν είμαι μόνο επιχειρηματίας, αλλά ότι διαδραματίζω έναν επιπλέον κοινωνικό ρόλο. Μια οικειοθελή κοινωνική ευθύνη. Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά: Πιστοποίηση και γλωσσομάθεια…

Ταυτόχρονα όμως είστε αισιόδοξος και σίγουρος για το μέλλον… Είμαστε τυχεροί. Εμείς, στην PeopleCert, εφαρμόζουμε το μέλλον από καιρό, εδώ και μερικά χρόνια. Πρώτοι μιλήσαμε για την ανάγκη της συνεχούς ενίσχυσης των δεξιοτήτων των εργαζόμενων (skilling-reskilling-upskilling) και την καταπολέμηση των ψηφιακών ανισοτήτων (digital gap). Όχι μόνο για την Ελλάδα και την Ευρώπη, αλλά για ολόκληρο τον κόσμο. Θεωρούμε ότι κύριο –αν όχι μοναδικό– εργαλείο εξέλιξης είναι να επανέλθει η εκπαίδευση σε ρόλο κοινωνικού επιταχυντή καταπολέμησης των ανισοτήτων. Η πιστοποίηση (certification) των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων είναι το νέο κοινωνικό «νόμισμα» που όλοι θα μπορούν να αποκτήσουν και να εξαργυρώσουν στην αγορά εργασίας, το οποίο κανείς δεν θα μπορεί να μην αναγνωρίσει. Ταυτόχρονα, έχουμε, εδώ και πολλά χρόνια, αναπτύξει τη δική μας τεχνολογία για ψηφιακή διεξαγωγή και επιτήρηση των εξετάσεων από απόσταση (online proctoring). Ποιος θα είναι ο ρόλος της PeopleCert σε αυτό το νέο παγκόσμιο σκηνικό; Συνεχίζουμε να επενδύουμε στην ψηφιοποίηση, με έμφαση στη διαφάνεια, την ασφάλεια και 20

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

την αξιοπιστία. Επιθυμούμε να παραμείνουμε ο φορέας επιλογής για πιστοποίηση επαγγελματικών δεξιοτήτων και γλωσσομάθειας σε όλο τον κόσμο. Αυτό που συνέβη στον κόσμο μετά τον Μάρτιο του 2020 είναι η δική μας πραγματικότητα εδώ και χρόνια. Η καινοτομία –μαζί με την ποιότητα, το πάθος και την ακεραιότητα– είναι μία από τις 4 βασικές μας αξίες. Είναι μέρος του DNA μας να ανακαλύπτουμε συνεχώς νέες προσεγγίσεις και νέα εργαλεία, ώστε να ανταποκρινόμαστε καλύτερα στις προκλήσεις του μέλλοντος. Ειδικά τώρα, το οφείλουμε όχι μόνο στον εαυτό μας, αλλά και στην κοινωνία. Ενισχύουμε το επιχειρηματικό μας αποτύπωμα. Πρόσφατα, μπήκαμε δυναμικά στον τομέα της γλωσσομάθειας με το LanguageCert και, με εξετάσεις με εξ αποστάσεως επιτήρηση, δημιουργήσαμε πρώτοι και είμαστε παρόντες σε προγράμματα coding bootcamp (PeopleCert Education). Στην Ελλάδα, με το μοναδικό ECDL, που μέχρι σήμερα έχουν εκπαιδευτεί και πιστοποιηθεί περισσότεροι από 650 χιλιάδες Έλληνες, και βεβαίως πολλά εκατομμύρια παγκοσμίως. Αυτά και πολλά άλλα θεωρώ ότι μας τοποθετούν στη σωστή θέση για την αξιοποίηση των ευκαιριών που δημιουργεί η νέα πραγματικότης. Αλλά και κάτι ακόμη: Η ενασχόληση με την παιδεία και την τεχνολογία συνεπάγεται μεγάλη υπευθυνότητα. Δεν είναι απλά ένας ακόμα χώρος επιχειρείν. Ανέκαθεν είχα στο μυαλό

Το περιεχόμενο της γνώσης έχει αλλάξει. Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας είναι αδήριτη πραγματικότητα και επαναπροσδιορίζει το πώς πιστοποιείται η γνώση. Η πιστοποιημένη γνώση σε κάθε επίπεδο είναι αυτό που ζητά και η αγορά –οι επιχειρήσεις– και αυτό που χρειάζονται οι εργαζόμενοι. Εδώ μπαίνει ο ρόλος της PeopleCert. Με αιχμή την τεχνολογία και με παγκόσμια παρουσία, αναπτύσσουμε διαρκώς κορυφαία προϊόντα αξιολόγησης δεξιοτήτων. Διενεργούμε εξετάσεις πιστοποίησης σε 216 χώρες και 25 γλώσσες με πάνω από 600 εξετάσεις. Η παγκοσμίως αναγνωρισμένη τεχνολογία διενέργειας εξετάσεων που έχει αναπτύξει η PeopleCert δίνει στους επαγγελματίες και τους σπουδαστές τη δυνατότητα να πετύχουν τους επαγγελματικούς τους στόχους και να υλοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους, αλλά και στις εταιρείες να εξοικονομούν χρόνο και χρήμα αυξάνοντας την παραγωγικότητά τους. Μπαίνοντας δυναμικά και στον χώρο της γλωσσομάθειας, ο όμιλος πρόσθεσε στo χαρτοφυλάκιό του και την πιστοποίηση γνώσης Αγγλικών LanguageCert International ESOL (Αγγλικά για μη αγγλόφωνους) ανάμεσα σε άλλες γλώσσες τη γνώση των οποίων πιστοποιεί (Ισπανικά, Γαλλικά κ.ά.). Μέχρι το τέλος του 2020 σκοπεύουμε να έχουμε πιστοποιήσεις εξετάσεων γλωσσομάθειας σε περισσότερες από 10 και το 2021 σε 20 γλώσσες. Η μετά τον κορωνοϊό εποχή επιβάλλει, πλέον, να γίνονται εξετάσεις πιστοποίη-

χρήματα για να μεταβούν σε εξεταστικά κέντρα. Το μόνο που απαιτείται είναι να εγγραφούν στην πλατφόρμα της LanguageCert και να προγραμματίσουν (24 ώρες την ημέρα, 365 μέρες τον χρόνο) την εξέτασή τους επιλέγοντας οι ίδιοι πού επιθυμούν να εξεταστούν, στο σπίτι τους ή το γραφείο τους. Αμέσως μετά τη διαδικασία της εξέτασης, λαμβάνουν εντός δύο ημερών τα αποτελέσματα και σε περίπτωση επιτυχίας, μπορούν να «κατεβάσουν» και να εκτυπώσουν το e-certificate τους μέσα από τον LanguageCert λογαριασμό τους. Το πιστοποιητικό θα τους σταλεί και σε έντυπη μορφή. Και όλα αυτά με πλήρη αναγνώριση από τα κράτη παγκοσμίως, της Ελλάδας –διά του ΑΣΕΠ– συμπεριλαμβανομένης.

Ήδη το 97% των υποψηφίων που ρωτήθηκαν θα επέλεγαν ξανά το online proctoring για τις εξετάσεις τους. Επιτρέπει στον υποψήφιο να συμμετέχει online σε εξετάσεις από οποιοδήποτε μέρος και οποιαδήποτε στιγμή το επιθυμεί, αρκεί να έχει υπολογιστή και Ίντερνετ. Πώς γίνεται; Η υπηρεσία της PeopleCert συνδέει τον εξεταζόμενο με τον επιτηρητή που επιτηρεί από απόσταση τη διαδικασία. Ο επιτηρητής, μέσα από τη web camera, πιστοποιεί την ταυτότητα του φοιτητή-υποψηφίου, έτσι ώστε να μην υπάρχει περίπτωση να δίνει κάποιος άλλος την εξέταση στη θέση του και τον καθοδηγεί στη διαδικασία των εξετάσεων βοηθώντας τον, αν προκύψουν τεχνικής φύσεως προβλήματα.

Πώς λειτουργεί το online proctoring; Διαθέτουμε ένα αποτελεσματικό, παγκοσμίως αναγνωρισμένο και αποτελεσματικό σύστημα λογισμικού “online proctoring”. Με αυτό το σύστημα κατοχυρώνεται η ακεραιότητα και η ασφάλεια της διαδικασίας των εξετάσεων από

Αυτή η πανδημία είναι ένα μεγάλο κοσμοϊστορικό γεγονός, κάτι ανάλογο με την 11η Σεπτεμβρίου 2001. σης online από το σπίτι ή το γραφείο… Η LanguageCert είναι η νέα γενιά πιστοποίησης Αγγλικών που ακολουθεί τα βήματα της εποχής και τους νέους του Διαδικτύου και των κοινωνικών δικτύων. Με τη χρήση των καινοτόμων τεχνολογιών προσφέρουμε υψηλής ποιότητας εξετάσεις, προσαρμοσμένες στη σύγχρονη εποχή. Η καινοτόμα εφαρμογή της εξ αποστάσεως επιτήρησης επιτρέπει σε κάθε υποψήφιο με υπολογιστή και πρόσβαση στο Διαδίκτυο να εξετάζεται online, οπουδήποτε κι αν ευρίσκεται και οποιαδήποτε στιγμή το επιθυμεί, μέσα από μια ασφαλή και αδιάβλητη διαδικασία. Μέσα από την υπηρεσία online proctoring οι υποψήφιοι πιστοποιούν τις γνώσεις τους στα Αγγλικά εύκολα και γρήγορα. Δεν χρειάζεται να πάρουν άδεια από τη δουλειά τους ή να λείψουν από το σχολείο τους για να δώσουν εξετάσεις, ούτε να δαπανήσουν χρόνο και

απόσταση. Διασφαλίζεται απολύτως ότι ο εξεταζόμενος (μαθητής, φοιτητής, εργαζόμενος) δεν θα «αντιγράψει», δεν θα έχει τη δυνατότητα «εξωτερικής βοήθειας». Θα το δείτε. Η εκπαίδευση αλλάζει, τα πανεπιστήμια αλλάζουν, οι εξετάσεις αλλάζουν μετά την κρίση του Covid-19. Θα βλέπουμε ολοένα και περισσότερες εξετάσεις φοιτητών και άλλων υποψηφίων να γίνονται από το σπίτι. Αυτό όμως που έχει ενδιαφέρον είναι ότι αυτή η νέα τεχνολογία έχει αναπτυχθεί από το Τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης της PeopleCert. Χρησιμοποιείται ευρέως από επιχειρήσεις (που εκπαιδεύουν το προσωπικό τους), πανεπιστήμια, εκπαιδευτικούς οργανισμούς και υποψηφίους από όλο τον κόσμο που προτιμούν την ευκολία και την ευελιξία αυτών των εξετάσεων. Πώς διασφαλίζεται η αξιοπιστία, η ευκολία και ο σεβασμός στην ιδιωτικότητα;

Η web κάμερα και ένα ευαίσθητο μικρόφωνο ανιχνεύουν την παραμικρή κίνηση ή ήχο γύρω από τον εξεταζόμενο, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν παίρνει βοήθεια… κάτω από το τραπέζι, από κάποιο κινητό, από φίλους που του ψιθυρίζουν από δίπλα κ.ο.κ. Η συσκευή επίσης «κλειδώνει» τόσο τη σύνδεση Ίντερνετ –ώστε ο υποψήφιος να μην μπορεί να ανατρέξει στο Διαδίκτυο για απάντηση στα ερωτήματα του τεστ– όσο και την πρόσβαση σε οποιοδήποτε άλλο αρχείο μπορεί να έχει αποθηκεύσει ο εξεταζόμενος στον υπολογιστή του. Αυτό το σύστημα αφορά μόνο τις εξετάσεις γλωσσομάθειας; Η PeopleCert είναι παγκόσμιος ηγέτης στην πιστοποίηση επαγγελματικών δεξιοτήτων και γλωσσομάθειας. Συνεργάζεται με διεθνείς οργανισμούς και κυβερνητικούς φορείς, με στόχο την ανάπτυξη και διάθεση κορυφαίων εξετάσεων πιστοποίησης. Και το σύστημα online proctoring ισχύει για όλες τις εξετάσεις. Δίνουμε στους επαγγελματίες τη δυνατότητα να πετύχουν τους επαγγελματικούς τους στόχους και να υλοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους. Το portfolio της PeopleCert περιλαμβάνει πιστοποιήσεις σε  Business & IT, συμπεριλαμβανομένων των ITIL, DevOps, Prince2, ECDL  και Business Transformation. Τα περισσότερα προγράμματά μας –όπως και το ECDL, που είναι πολύ γνωστό στην Ελλάδα– είναι οι αδιαμφισβήτητοι ηγέτες στους τομείς τους. • • • ΧΡΗΜΑ 21

[αφιέρωμα]

Το στοίχημα για τις τηλεπικοινωνίες στην εποχή του κορωνοϊού

η μεγαλύτερη ίσως πρόκληση των τελευταίων ετών αντιμετωπίζει ο τομέας των τηλεπικοινωνιών στη χώρα μας –και παγκοσμίως– από την εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού. Η πρωτόγνωρη αυτή κατάσταση, με τα δύο τρίτα του πλανήτη κυριολεκτικά να βρίσκονται σε lockdown, δημιουργεί προκλήσεις, αναζήτηση λύσεων σε προβλήματα που δεν είχε ξανασυναντήσει στο παρελθόν, ενώ βάζει και τους επικεφαλής σε διεργασίες για το ποια θα είναι η επόμενη μέρα όταν γίνει η έναρξη της σταδιακής και μακρόσυρτης άρσης των περιοριστικών μέτρων με στόχο την επάνοδο στην πολυαναμενόμενη «νέα κανονικότητα». Σύμφωνα με τους ειδικούς, σε καμιά περίπτωση ο κόσμος δεν θα είναι όπως τον ξέραμε ύστερα από την πανδημία, καθώς για μεγάλο χρονικό διάστημα θα αναγκαστούμε να εφαρμόζουμε μέτρα προστασίας και κοινωνικής αποστασιοποίησης. Αν εξετάσουμε τα πράγματα σφαιρικά και πολύπλευρα, η εκτίμηση είναι ότι η πανδημία δεν αναμένεται να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Ενδεχομένως, μάλιστα, να 22

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

δούμε την περαιτέρω ανάπτυξη ορισμένων νέων τομέων, όπως, για παράδειγμα, αυτού των τηλεδιασκέψεων και της τηλεργασίας – OTE, Vodafone και Wind από την πρώτη στιγμή εφάρμοσαν το μέτρο της τηλεργασίας στο 50% του προσωπικού τους–, που όλα δείχνουν ότι θα αποτελέσει, ειδικά για τα πρώτα στάδια άρσης των περιοριστικών μέτρων, μια σταθερά που θα διασφαλίσει εν πολλοίς την πρόληψη και την ασφάλεια των εργαζομένων. Αδιαμφισβήτητα, όμως, επιπτώσεις θα υπάρχουν, και οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις θα είναι ιδιαίτερα μεγάλες στη νέα εποχή. Μια γρήγορη ματιά όσον αφορά τα επίπεδα των εσόδων μάς επιτρέπει να εκτιμήσουμε ότι μια αρνητική επίπτωση για τους παρόχους που είναι και στην κινητή τηλεφωνία είναι ο περιορισμός που θα υπάρξει στα έσοδα από τις υπηρεσίες περιαγωγής. Ποσό το οποίο πάντως δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλο, δεδομένου κιόλας του ότι ο κύριος όγκος των επισκεπτών στην Ελλάδα προέρχεται από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου έχουν καταργηθεί οι υπηρεσίες περιαγωγής. Ωστόσο, με την επάνοδο στη «νέα κανονικότητα», δεν αναμένεται να δούμε σημαντικές

αλλαγές στα έσοδα των παρόχων. Ίσως υπάρξει μια μείωση, καθώς εκτιμάται πως θα κλείσουν αρκετές επιχειρήσεις, από την άλλη πλευρά θα δούμε πολλές εταιρείες να προχωρούν σε αναβαθμίσεις των υποδομών τους, αλλά και να επιδοτούν τους εργαζομένους σε αυτές προκειμένου να αποκτήσουν ευρυζωνικές συνδέσεις με υψηλότερες ταχύτητες. Μια ενδιαφέρουσα επίπτωση που θα δούμε είναι η αύξηση της ζήτησης για υψηλότερης ταχύτητας συνδέσεις. Αρκετά ενδιαφέροντα δεδομένα αναμένεται να προκύψουν σε επιχειρηματικό επίπεδο. Αρχικά, στη Forthnet, καθώς, για μία ακόμη φορά, οι πιστρώτριες τράπεζες εισέρχονται σε αποκλειστικές διαπραγματεύσεις. Αυτήν τη φορά με την BC Partners, ένα πολύ μεγάλο fund, που δείχνει ότι θέλει να δημιουργήσει έναν βαλκανικό τηλεπικοινωνιακό πάροχο, έχοντας ήδη κάνει εξαγορές σε Βουλγαρία και Κροατία. Τώρα, ήρθε η σειρά της Ελλάδας, όπως όλα δείχνουν, με την BC Partners να έχει προσεγγίσει πρώτα τη Wind Ελλάς, αλλά οι συζητήσεις να μην ευοδώνονται, και τώρα τη Forthnet. Πάντως, αν τελικά η BC Partners αγοράσει τη Forthnet, τότε να μην

Σε ό,τι αφορά τις επιδόσεις των δικτύων, ο κ. Τσαμάζ είπε ότι «τα δίκτυα της χώρας αντέχουν», ενώ για τα δίκτυα COSMOTE σταθερής και κινητής σημείωσε ότι «μέχρι στιγμής, ανταποκρίνονται με απόλυτη επιτυχία στη μεγάλη αύξηση της κίνησης, χωρίς κανένα πρόβλημα».

▶ Η κίνηση φωνής επίσης αυξήθηκε, κατά περίπου 45%. Όπως τονίστηκε, δεν χρειάστηκε μέχρι στιγμής να γίνει καμιά διαχείριση κίνησης (μείωση ταχυτήτων ή ποιότητας video), γιατί το δίκτυο έχει την απαραίτητη χωρητικότητα σε όλα τα επίπεδα. Στην κινητή, αντίστοιχα: ▶ Η κίνηση δεδομένων αυξήθηκε περίπου κατά 90% σε σχέση με τις προηγούμενες εβδομάδες, στα 800 Terabyte την ημέρα, και λόγω της προσφοράς 15 δωρεάν GB. ▶ Η ημερήσια κίνηση φωνής παρουσίασε αύξηση περίπου 10%. ▶ Πιο δημοφιλείς αναδείχθηκαν οι εφαρμογές video streaming, με αύξηση έως και 100%.

Σίγουρη θεωρείται η διατήρηση και ανάπτυξη ορισμένων νέων τομέων, όπως της τηλεδιάσκεψης & τηλεργασίας, που όλα δείχνουν ότι θα αποτελέσει, ειδικά για τα πρώτα στάδια άρσης των περιοριστικών μέτρων, μια σταθερά που θα διασφαλίσει εν πολλοίς την πρόληψη και την ασφάλεια των εργαζομένων. αποκλείσει κανείς το ενδεχόμενο να υπάρξει εκ νέου προσέγγιση για τη Wind Ελλάς. Το σίγουρο είναι ότι οι εξελίξεις σε σχέση με την πανδημία δεν δείχνουν να έχουν καθυστερήσει τις εξελίξεις στη Forthnet, στην οποία τα πράγματα κινούνται αρκετά γρήγορα. Αντίστοιχα, το ίδιο συμβαίνει και με την προσπάθεια του Ομίλου ΟΤΕ να πουλήσει τις δραστηριότητές του στη Ρουμανία. Το πλάνο για πώληση ξεχωριστά των δύο θυγατρικών –σταθερή και κινητή– δεν αποκλείεται να αλλάξει και να πάνε και οι δύο μαζί σε κάποιον ενδιαφερόμενο. Κάτι που θα ήθελε και η ρουμανική κυβέρνηση, η οποία ελέγχει ένα ποσοστό του μετοχικού κεφαλαίου της Telekom Romania. Τώρα, όσον αφορά το ποιος θα είναι ο επενδυτής που θα αποκτήσει όλο το «πακέτο», αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να περιμένουμε για να το δούμε. Αλλά, πλέον, είναι πολύ πιθανό αυτό όσον αφορά τόσο τη Forthnet όσο και την Telekom Romania.

«Ασκήσεις αντοχής» και εκτιμήσεις που αναμένονται Σε stress test για τους παρόχους εξελίσσεται

Απέδωσε δε αυτήν την επιτυχία στις μεγάλες επενδύσεις του ομίλου σε υποδομές, στις επεκτάσεις δικτύου που έγιναν άμεσα όταν χρειάστηκε από τους μηχανικούς της COSMOTE, και στις αυτοματοποιημένες διαδικασίες Artificial Intelligence & Machine Learning που έχουν υλοποιήσει οι άνθρωποι του ομίλου για την παρακολούθηση και υποστήριξη του δικτύου. Σε ό,τι αφορά την κίνηση, έκανε λόγο για εντυπωσιακά στοιχεία. Όπως ανέφερε, στη σταθερή: ▶ Μετά το lockdown, η ημερήσια κίνηση data αυξήθηκε περίπου 50% σε σχέση με προηγούμενους μήνες. ▶ Η κίνηση παραμένει σήμερα σε πάρα πολύ υψηλά επίπεδα, πάνω από 10 Petabyte ανά ημέρα. ▶ Η μεγαλύτερη αύξηση κίνησης δεδομένων παρατηρήθηκε στις υπηρεσίες διασκέδασης, κυρίως video streaming και social media. ▶ Η κίνηση τηλεργασίας και τηλεκπαίδευσης αυξήθηκε εκθετικά σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες, αλλά συνεχίζει να αποτελεί μικρό ποσοστό της συνολικής κίνησης.

Από την πλευρά της, η Vofafone Ελλάδας ήταν κατάλληλα προετοιμασμένη καιρό πριν εφαρμοστεί η καραντίνα ελέω πανδημίας – γεγονός που θα οδηγούσε σε έντονη αύξηση της κίνησης στο δίκτυό της–, προχωρώντας σε επαύξηση χωρητικότητας στον τομέα των αστικών κέντρων, στο δίκτυο κορμού, χρησιμοποιώντας έξτρα πόρους τόσο για το Ίντερνετ όσο και για τα σταθερά δίκτυα. Μολονότι ακόμη δεν έχει προβεί σε επίσημες ανακοινώσεις όσον αφορά την κίνηση του δικτύου της, οι εκτιμήσεις κάμουν λόγο για αύξηση τον Μάρτη –πρώτες μέρες του lockdown– της τάξης του 50% σε data, κατακόρυφη αύξηση την περίοδο του Σαββατοκύριακου, λόγω αύξησης του streaming και άνοδο της κίνησης φωνής στο 20%, και κυριολεκτικά «απογείωση» του Vodafone TV. Διεθνώς, η εταιρεία ανακοίνωσε ότι η χρήση του Διαδικτύου έχει αυξηθεί έως και 50% σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς οι καταναλωτές εργάζονται από το σπίτι και στρέφονται σε υπηρεσίες όπως το Netflix, επειδή ο κορωνοϊός κρατά ολόκληρες οικογένειες εν οίκω. Η αύξηση της χρήσης δεδομένων προέρχεται από ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων: εκπαιΧΡΗΜΑ 23

αγορά τηλεπικοινωνιών

η κρίση του Covid-19, καθώς τα μέτρα που λαμβάνουν οι χώρες για να κρατήσουν τους πολίτες στα σπίτια τους έχουν απογειώσει την κατανάλωση δεδομένων. Για τις επιδόσεις των δικτύων COSMOTE μέσα στην κρίση του κορωνοϊού, την επίδραση της κρίσης στην οικονομική δραστηριότητα, αλλά και τη συμβολή του ΟΤΕ στην εθνική προσπάθεια για να κερδηθεί η κοινή μάχη, μίλησε πρόσφατα ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου ΟΤΕ, κ. Μιχάλης Τσαμάζ, στην πρώτη συνέντευξη Τύπου του Ομίλου ΟΤΕ μέσω Διαδικτύου.

αγορά τηλεπικοινωνιών

δευτικό υλικό για τα παιδιά, online gaming, τηλεργασία και φυσικά υπηρεσίες streaming. Η Vodafone έχει περίπου 120 εκατομμύρια πελάτες σε δώδεκα χώρες της Ευρώπης. Αν και δεν διευκρίνισε σε ποιες χώρες παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη κατανάλωση δεδομένων, η Ισπανία, η Ιταλία και η Γαλλία εικάζεται ότι είναι μέσα σε αυτές. Επίσης, διαθέτει 18 εκατομμύρια πελάτες στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η χρήση δεδομένων έχει ήδη αυξηθεί κατά 30%, παρά το γεγονός ότι έως τώρα η βρετανική κυβέρνηση ακολουθούσε πιο ελαστική πολιτική για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Αναφορικά με τη Wind, όταν στα μέσα του περασμένου μήνα αναφέρθηκε στο πώς κινήθηκε η εταιρεία την τετραετία 2016-2019, ο Νάσος Ζαρκαλής, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, αναφερόμενος στην πανδημία του Covid-19, τη χαρακτήρισε μια «πρωτοφανή πρόκληση για τις επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο» και σημείωσε πως προτεραιότητα για την εταιρεία παραμένει «η υγεία και η ασφάλεια των εργαζομένων και των πελατών μας. Στο πλαίσιο αυτό, έχουμε θέσει σε εφαρμογή, από πολύ νωρίς, αυστηρά προληπτικά μέτρα για τη λειτουργία της εταιρείας, ώστε να συνεχίζουμε να προσφέρουμε απρόσκοπτα τις υπηρεσίες μας στους συνδρομητές μας». Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πωλήσεις φορητών υπολογιστών εν μέσω πανδημίας εκτοξεύονται, ενώ τα στοιχεία από τις χώρες που πέρασαν πρώτες το κατώφλι της καραντίνας λόγω του κορωνοϊού δείχνουν και μεγάλη αύξηση πωλήσεων σε συνδέσεις συνδρομητικής τηλεόρασης και άλλες τεχνολογικές λύσεις οικιακής ψυχαγωγίας. Τα στοιχεία του GR-IX, του ανεξάρτητου φορέα που διασυνδέει τις σημαντικότερες εταιρείες Διαδικτύου στην Ελλάδα, όπως παρόχους υπηρεσιών 24

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Σε stress test για τους παρόχους εξελίσσεται η κρίση του Covid-19, καθώς τα μέτρα που λαμβάνουν οι χώρες για να κρατήσουν τους πολίτες στα σπίτια τους έχουν απογειώσει την κατανάλωση δεδομένων. Ίντερνετ, παρόχους περιεχομένου, καθώς και ισχυρούς ομίλους του εξωτερικού που θέλουν αυξημένη τοπική παρουσία, δείχνουν τα συνεχή ρεκόρ στην κίνηση του Διαδικτύου στη χώρα μας. Το τελευταίο ρεκόρ καταγράφηκε τον Μάρτιο, με την κίνηση στο GR-IX να φτάνει τα 153,92 Gbps. Για λόγους σύγκρισης, πριν από σχεδόν ενάμιση χρόνο, που είχε καταγραφεί άλλο ένα ρεκόρ, η κίνηση ήταν 95,46 Gbps. Δηλαδή το τελευταίο ρεκόρ κίνησης ήταν σχεδόν 50% υψηλότερο σε σύγκριση με αυτό του Οκτωβρίου 2018. Σημειώστε πως οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών έχουν διαφορετικά κυκλώματα διασύνδεσης με το εξωτερικό και συνεπώς δεν περνά μέσα από το GR-IX ολόκληρη η κίνηση του Διαδικτύου στη χώρα μας. Η Forthnet, η εταιρεία που έφερε το Ίντερνετ και τη συνδρομητική τηλεόραση στην Ελλάδα, προσφάτως, μέσω του Γρηγόρη Κατσογιάννη, Corporate

Affairs & Communication Director της εταιρείας, ανακοίνωσε αναφορικά με την αύξηση στην κίνηση των δικτύων και το πλεονέκτημα της δορυφορικής μετάδοσης ότι η κίνηση στo τηλεπικοινωνιακό της δίκτυο έχει αυξηθεί ιδιαίτερα την περίοδο της πανδημίας και, σύμφωνα με τις καταγραφές, η αύξηση μεσοσταθμικά είναι της τάξης του 50%, με παρόμοια συμπεριφορά σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας. Παράλληλα, η εταιρεία μας, χάρη στη δορυφορική μετάδοση των προγραμμάτων συνδρομητικής τηλεόρασης, εξασφαλίζει σε όλους τους συνδρομητές της, αδιαλείπτως και χωρίς κανένα πρόβλημα, την παροχή των τηλεοπτικών της καναλιών με εικόνα high definition, εν αντιθέσει με τις ιντερνετικές πλατφόρμες που έχουν γυρίσει σε χαμηλότερες ποιότητες εικόνας (SD) και, αρκετά συχνά, αντιμετωπίζουν προβλήματα μετάδοσης.

Οι προσφορές των παρόχων εν μέσω κορωνοϊού Σημαντική υπήρξε η παρέμβαση στους παρόχους τηλεπικοινωνιών της χώρας από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, λόγω κορωνοϊού, από τα μέσα του περασμένου μήνα, με την οποία καλούσε τους παρόχους να προσφέρουν δωρεάν χρόνο ομιλίας και υψηλές ταχύτητες ευρυζωνικής πρόσβασης, όπως επίσης και η βιντεοδιάσκεψη της ηγεσίας του υπουργείου με τους επικεφαλής του τηλεπικοινωνιακού κλάδου στην οποία καθορίστηκε ο δεκάλογος ορθής χρήσης από τους πολίτες για να μην υπερφορτωθούν τα

δίκτυα. Η παρέμβαση αφορά το σύνολο των πελατών τους, και συγκεκριμένα εργαζομένους, φοιτητές και μαθητές.

Τα δώρα COSMOTE, Wind, Vodafone για όσο «μένουμε σπίτι» COSMOTE Η COSMOTE, απαντώντας στις αυξημένες ανάγκες των πελατών της για συνδεσιμότητα

WIND

H Wind στήριξε το #DigitalSolidarityGR, προσφέροντας δωρεάν επικοινωνία στους συνδρομητές της, εξ αποστάσεως εργασία, πληροφόρηση, ψυχαγωγία, συνδεσιμότητα και δεδομένα. Σύμφωνα με ανακοίνωση της εταιρείας, η Wind Ελλάς, έχοντας ως προτεραιότητα την αδιάλειΣε αυτά περιλαμβάνεται η μεγάλη δωρεά, πτη προσφορά υπηρεσιών επικοινωνίας στους ύψους 2 εκατ. ευρώ, για ανάγκες του συστήμα- συνδρομητές της και στηρίζοντας την πρωτοτος υγείας της χώρας, με τον ΟΤΕ να έχει ήδη βουλία της Πολιτείας #DigitalSolidarityGR, προπαραγγείλει 110 κλίνες ΜΕΘ με μόνιτορ και χώρησε σε μια σειρά ενεργειών που αφορούνα έχει διαθέσει 24 αναπνευστήρες, αλλά και σαν στη συνεχή συνδεσιμότητα των πελατών οι πρωτοβουλίες με τις οποίες στέκεται δίπλα της. στους συνδρομητές, όπως τα δωρεάν 15 GB στην κινητή, οι δωρεάν κλήσεις σταθερής μέσα Πώς λειτουργεί στο Πάσχα, αλλά και η δωρεάν προβολή του περιεχομένου του καναλιού COSMOTE History Η Wind προσφέρει δωρεάν για 30 ημέρες: στο YouTube. Στους ιδιώτες συμβολαίου, καρτοσύνδεσης Παράλληλα, ο όμιλος στάθηκε δίπλα στην και καρτοκινητής 15 GB Πολιτεία στη μάχη που δίνει για ταχύτερη και 1.500’ προς Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες πιο αποτελεσματική λειτουργία του κρατικού της ΕΕ και 1.500 MB σε όλους τους συνδρομημηχανισμού, υλοποιώντας σε χρόνο-ρεκόρ τές Wind που βρίσκονται στην Ιταλία και στην μεγάλα έργα τεχνολογίας, όπως η τηλεργα- Ισπανία. σία για 10.000 δημόσιους υπαλλήλους μέσω Στους επαγγελματίες και τις επιχειρήσεις ΣΥΖΕΥΞΙΣ, η άυλη συνταγογράφηση, η πλατ- 15 GB φόρμα ηλεκτρονικής διακίνησης και ψηφιακής 1.500’ προς Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες υπογραφής πράξεων νομοθετικού περιεχομέ- της ΕΕ και 1.500 MB σε όλους τους συνδρομηνου για το υπουργικό συμβούλιο, το 10306 τές Wind που βρίσκονται στην Ιταλία και στην για ψυχολογική υποστήριξη και το 1520 της Ισπανία. Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή. VODAFONE Οι ενέργειες αφορούν στην παροχή δωρεάν mobile data σε όλους τους συνδρομητές κινητής COSMOTE, δωρεάν χρόνο ομιλίας, SMS και δεδομένων στους συνδρομητές της στην Ιταλία και την Ισπανία, αλλά και στη διάθεση δωρεάν τηλεοπτικού περιεχομένου για όλο το ελληνικό κοινό μέσω YouTube.

Διευκολύνοντας την επικοινωνία, την εργασία, την ψυχαγωγία και την πληροφόρηση, όσον αφορά τη συνδεσιμότητα και τα δεδομένα, η Vodafone Ελλάδας έδωσε το μήνυμα της ψηφιακής αλληλεγγύης με πρωτοβουλίες που υποστηρίζουν την οικογένεια, τις ευπαθείς ομάδες, τους επαγγελματίες και τις επιχειρήσεις, ώστε να συνεχίσουν την εκπαίδευση, Πώς λειτουργεί την εργασία, την καθημερινή δραστηριότητα και την επικοινωνία από το σπίτι. Οι πρω▶ Δωρεάν 15 GB για όλους τους συνδρομητές τοβουλίες αυτές ενισχύουν το πρόγραμμα κινητής COSMOTE #DigitalSolidarityGR που είχε ανακοινώσει η ▶ Δωρεάν χρόνος ομιλίας, SMS και δεδομένα ελληνική κυβέρνηση για τη στήριξη πολιτών στους συνδρομητές COSMOTE σε Ιταλία και και επιχειρήσεων. Ισπανία ▶ COSMOTE TV: Ελεύθερο για όλους μέσω Πώς λειτουργεί YouTube το πρόγραμμα με ντοκιμαντέρ του COSMOTE HISTORY ▶ 400 δωρεάν λεπτά ομιλίας σε όλα τα

αγορά τηλεπικοινωνιών

και στηρίζοντας την πρωτοβουλία της Πολιτείας #DigitalSolidarityGR για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας, της εργασίας και της ψυχαγωγίας από το σπίτι, προχώρησε σε μια σειρά ενεργειών. Η συνολική προσφορά του ομίλου μέσα από όλες τις δράσεις του για την Υγεία, τους Συνδρομητές του και την Πολιτεία, αποτιμάται σε 7,5 εκατ. ευρώ.

προγράμματα σταθερής για κλήσεις από το σταθερό προς κινητά στην Ελλάδα και διεθνή σταθερά 47 χωρών. ▶ 50% έκπτωση σε όλα τα συμπληρωματικά πακέτα δεδομένων κινητής Giga Boost. ▶ 400 δωρεάν λεπτά ομιλίας σε όλα τα προγράμματα ADSL και VDSL για κλήσεις από το σταθερό προς κινητά στην Ελλάδα και διεθνή σταθερά 47 χωρών. ▶ 50% έκπτωση σε όλα τα συμπληρωματικά πακέτα δεδομένων κινητής Giga Boost. ▶ Το πρόγραμμα Vodafone Smart Working με δωρεάν τους τρεις πρώτους μήνες, έτσι ώστε να συνεχιστεί η ομαλή λειτουργία της επιχείρησής τους, ακόμα και όταν όλα τα στελέχη πρέπει να εργαστούν από το σπίτι. ▶ Δωρεάν πρόσβαση για τους συνδρομητές του βασικού πακέτου του Vodafone TV στο σύνολο του παιδικού περιεχομένου της υπηρεσίας για τους επόμενους τρεις μήνες. ▶ Αποκλειστικές προσφορές για πρόσβαση στην πλατφόρμα μάθησης Brainy. Περισσότερες πληροφορίες στο Vodafone.gr/brainy. ▶ Δωρεάν STEM μαθήματα και δημιουργική απασχόληση μαθητών με DIY δραστηριότητες, μέσω της ψηφιακής εκπαιδευτικής πλατφόρμας www.generationnext.vodafone.gr του Ιδρύματος Vodafone. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί πως το Ίδρυμα Vodafone ανταποκρίθηκε στις τεχνολογικές ανάγκες της νεοϊδρυθείσας Κλινικής Λοιμώξεων Β’ του Νοσοκομείου «Η Σωτηρία», που λειτουργεί αποκλειστικά για περιστατικά Covid-19, και πρόσφερε τεχνολογικό εξοπλισμό και δωρεάν επικοινωνία στο προσωπικό. Ο τεχνολογικός εξοπλισμός περιλαμβάνει σταθερούς υπολογιστές, εκτυπωτές, συσκευές σταθερού τηλεφώνου, tablets, σταθερές και φορητές κάμερες, για τη διευκόλυνση του έργου του προσωπικού και την αποτελεσματικότερη παρακολούθηση των ασθενών. ΧΡΗΜΑ 25

publi

Vodafone Ελλάδας, ανταποκρινόμενη στις ανάγκες που προέκυψαν εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, έδωσε από την πρώτη στιγμή μήνυμα ψηφιακής και κοινωνικής αλληλεγγύης με πρωτοβουλίες για την υποστήριξη της Πολιτείας και του Εθνικού Συστήματος Υγείας, των πολιτών, των επιχειρήσεων, αλλά και της κοινωνίας. Η εταιρεία έχει θέσει σε εφαρμογή ένα σχέδιο με έξι βασικούς άξονες: • Τη διασφάλιση της απρόσκοπτης επικοινωνίας ιδιωτών και επιχειρήσεων

Πρωτοβουλίες της Vodafone για τους πολίτες, τις επιχειρήσεις, την κοινωνία και τους εργαζομένους της

• Την παροχή λύσεων για την εργασία και την εκπαίδευση από απόσταση • Τη συμπαράσταση σε επιχειρήσεις που πλήττονται από τους περιορισμούς λειτουργίας • Τη στήριξη της κοινωνίας, αλλά και τη διευκόλυνση και βοήθεια για τη συνέχιση της καθημερινής ζωής, επικοινωνίας και ψυχαγωγίας • Την προστασία και ασφάλεια των εργαζομένων της • Τη συμβολή στο έργο για την ελαχιστοποίηση της εξάπλωσης, την αντιμετώπιση της πανδημίας, τη στήριξη του Εθνικού Συστήματος Υγείας και τη συνεργασία, όπου απαιτείται, με την Πολιτεία Διασφαλίζοντας αδιάλειπτη επικοινωνία για όλους Η Vodafone έχει θέσει σε απόλυτη προτεραιότητα την ακεραιότητα του δικτύου της. Οι ομάδες τεχνολογίας της εταιρείας δουλεύουν διαρκώς για να διασφαλίσουν ότι το δίκτυό της θα είναι πάντα εκεί και θα επιτρέπει σε όλους να συνεχίζουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες υπό τις νέες συνθήκες. Έτσι, προχώρησε σε αύξηση της χωρητικότητας του δικτύου, ενώ έχει διασφαλίσει ότι δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα εφοδιασμού για τις ανάγκες του δικτύου της. Στηρίζοντας τον κρατικό μηχανισμό στη μάχη κατά του κορωνοϊού Η Vodafone βρίσκεται στην πρώτη γραμμή και

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

στηρίζει την Πολιτεία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας, προσφέροντας τεχνολογικό εξοπλισμό και επικοινωνία στο νοσηλευτικό προσωπικό νοσοκομείων αναφοράς, ενώ θέτει την εμπειρία της σε big data analytics για τη διαχείριση του κορωνοϊού στη διάθεση της Πολιτείας. Παράλληλα, συνδράμει στο κυβερνητικό έργο με τεχνολογικές υλοποιήσεις, όπως ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του 13033, η ασφάλεια των συναλλαγών με το κράτος, η δωρεάν πρόσβαση από το κινητό στις πλατφόρμες για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, καθώς και οι δωρεάν κλήσεις στη γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης 10306, αλλά και το ενημερωτικό SMS με οδηγίες για τη δημόσια υγεία σε επισκέπτες και επαναπατρισθέντες στη χώρα. Διευκολύνοντας την Τηλεργασία και Τηλεκπαίδευση των πελατών της Η Vodafone αντιμετωπίζει κατά προτεραιότητα αιτήματα εταιρικών πελατών για αναβάθμιση σύνδεσης, ώστε να υποστηρίζεται η απομακρυσμένη εργασία. Επίσης, παρέχει 3 μήνες δωρεάν χρήση του πακέτου Vodafone Smart Working, ενώ οι προσωπικοί σύμβουλοι πωλήσεων και εξυπηρέτησης είναι στη διάθεση των εταιρικών πελατών για την παροχή συμβουλών και τυχόν βοήθειας για την εξ αποστάσεως εργασία. Για τις αυξημένες ανάγκες των πελατών της κατά τη διάρκεια της παραμονής στο σπίτι, η Vodafone διέθεσε δωρεάν 400 λεπτά ομιλίας στο σταθερό για κλήσεις προς κινητά στην Ελλάδα και διεθνή σταθερά 47 χωρών, καθώς και 50% έκπτωση σε όλα τα πακέτα δεδομένων στους πελάτες συμβολαίου κινητής για 3 μήνες. Επιπλέον, παρέχει δωρεάν αναβάθμιση σε Family pack, με όλο το παιδικό περιεχόμενο και ντοκιμαντέρ για όλη την οικογένεια, σε όλους τους πελάτες Vodafone ΤV. Επιπλέον, συνεργάζεται με την πλατφόρμα εκπαίδευσης brainy.gr και προσφέρει δωρεάν την πλατφόρμα ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων Generation Νext (generationnext. vodafone.gr) του Ιδρύματος Vodafone, για μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου, η οποία εμπλουτίζεται με νέο περιεχόμενο και νέες online δραστηριότητες και μαθήματα, ώστε να συμβάλει στην εκπαίδευση και τη δημιουργική απασχόληση των μαθητών.

Τηλεργασία για τη συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων της Vodafone Οι εργαζόμενοι της Vodafone δουλεύουν από το σπίτι σε ποσοστό 93% από τις πρώτες μέρες της κρίσης. Τηρώντας, παράλληλα, αυξημένα μέτρα ασφαλείας στα καταστήματα Vodafone, η εταιρεία συνεχίζει να εξυπηρετεί τους πελάτες της για άμεσες τηλεπικοινωνιακές ανάγκες με ειδικό ωράριο λειτουργίας. Επίσης, στηρίζει τους εργαζομένους της με ένα ευρύ πλαίσιο πολιτικών και πρωτοβουλιών για την εξισορρόπηση προσωπικής και εργασιακής ζωής, την ευεξία και την ψυχολογική στήριξη στην παρούσα συγκυρία, ενώ προχώρησε και σε επέκταση του προγράμματος ιδιωτικής ασφάλισης των εργαζομένων, ώστε να καλύπτει, όταν αυτό απαιτείται, και τις διαγνωστικές εξετάσεις για τον COVID-19. Υποστηρίζοντας ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και την απασχόληση Το Ίδρυμα Vodafone ανταποκρίνεται σε προγράμματα κοινωνικής συνεισφοράς προς ευάλωτες κοινωνικές ομάδες το κρίσιμο αυτό διάστημα, καλύπτοντας ανάγκες για επικοινωνία, τεχνολογικό εξοπλισμό, αλλά και στήριξη πρωτοβουλιών, όπως η παροχή βοήθειας προς τους άστεγους πωλητές του περιοδικού δρόμου «Σχεδία», η συνδρομή προς τα «Παιδικά Χωριά SOS Ελλάδας», με τη διάθεση

τεχνολογικού εξοπλισμού για την εκπαίδευση των επωφελούμενων παιδιών, αλλά και η στήριξη του κέντρου ΔΙΟΤΙΜΑ με εξοπλισμό για την υλοποίηση online συνεδριών προς υποστήριξη θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας. Ακόμη, συμμετέχοντας στην προσπάθεια για την ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, το Ίδρυμα Vodafone στήριξε τις τεχνολογικές ανάγκες της νεοϊδρυθείσας Κλινικής Λοιμώξεων Β’ του Νοσοκομείου «Η Σωτηρία», που λειτουργεί αποκλειστικά για περιστατικά COVID-19. Επιπλέον, προσέφερε τεχνολογικό εξοπλισμό και στους 1.760 εργαζομένους του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ για την πιο ασφαλή επικοινωνία τους. Παράλληλα, έχει θέσει στη διάθεση των Υγειονομικών Περιφερειών της χώρας, για την εξυπηρέτηση απομακρυσμένων περιοχών, τις κινητές μονάδες ιατρικού εξοπλισμού του προγράμματος Τηλεϊατρικής, το οποίο υλοποιείται σε συνεργασία με το Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας και του Υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου. Η Vodafone Ελλάδας στηρίζει τους εργαζομένους που η εργασία τους επηρεάστηκε αρνητικά εξαιτίας των μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας δίνοντάς τους προτεραιότητα στην κάλυψη των διαθέσιμων θέσεων εργασίας της Vodafone και των συνεργαζόμενων με αυτήν εταιρειών. • • • ΧΡΗΜΑ 27

αγορά τηλεπικοινωνιών

Κορωνοϊός, 5G και… Μπιλ Γκέιτς Στα τέλη Μαρτίου, ένα ηχητικό αρχείο ήταν αρκετό για να πυροδοτήσει ένα πολλά υποσχόμενο σενάριο συνωμοσίας που ήθελε το 5G να συνδέεται με την πανδημία. Στο συγκεκριμένο αρχείο, ένας άνδρας, που συστηνόταν ως πρώην στέλεχος μεγάλης εταιρείας τηλεπικοινωνιών, ισχυριζόταν ότι η πανδημία του κορωνοϊού αποτελεί συγκάλυψη μιας διεθνούς συνωμοσίας για την εγκατάσταση κεραιών 5G, τον έλεγχο του παγκόσμιου πληθυσμού μέσω εμβολίων και εν τέλει την καταστροφή της ανθρώπινης κοινωνίας. Σύμφωνα με αποκαλύψεις του Guardian, η φωνή που ακούγεται στο ηχητικό ανήκει σε έναν ευαγγελιστή ιεροκήρυκα από το Λούτον, ο οποίος πρόσφατα επιχείρησε να πείσει τους κατοίκους της Ζιμπάμπουε να κάνουν χρήση κρυπτονομισμάτων στην οικονομία τους. Πρόκειται για τον Τζόναθαν Τζέιμς, ο οποίος κηρύττει σε εκκλησίες του Μπέντφορντσαϊρ και ο οποίος κατάφερε να μεταδώσει σε εκατομμύρια ανθρώπους την ανεδαφική άποψη ότι η Covid19 είναι μια ψεύτικη ασθένεια που εφευρέθηκε

Οι πωλήσεις φορητών υπολογιστών εν μέσω πανδημίας εκτοξεύονται, ενώ τα στοιχεία από τις χώρες που πέρασαν πρώτες το κατώφλι της καραντίνας λόγω του κορωνοϊού δείχνουν και μεγάλη αύξηση πωλήσεων σε συνδέσεις συνδρομητικής τηλεόρασης και άλλες τεχνολογικές λύσεις οικιακής ψυχαγωγίας.

για να καλύψει τις επιπτώσεις του 5G. Αν και ο Τζέιμς δεν ήταν ο πρώτος άνθρωπος που επιχείρησε αυτή τη σύνδεση, η δημοτικότητα της ηχογράφησής του αυξήθηκε στο τέλος του περασμένου μήνα, καθώς άτομα που πείστηκαν από τη θεωρία συνωμοσίας άρχισαν να καίνε κεραίες κινητής τηλεφωνίας και να παρενοχλούν μηχανικούς τηλεπικοινωνιών.

Στο στόχαστρο και ο μεγιστάνας Μπιλ Γκέιτς Στο πλαίσιο του ηχητικού του μηνύματος, ο Τζέιμς υποστήριξε ότι ο Μπιλ Γκέιτς εμπλέκεται σε μια συνωμοσία για την παραγωγή εμβολίων για τον κορωνοϊό που θα περιέχουν τσιπ ηλεκτρονικών υπολογιστών για τον εντοπισμό των πολιτών, κίνηση που, σύμφωνα με τον ίδιο, θα οδηγούσε τελικά στην καταστροφή της κοινωνίας μας.

εταιρεία για λιγότερο από έναν χρόνο. Παρ’ όλα αυτά, πολλές από τις ομάδες της εκστρατείας κατά του 5G αναφέρονται ασταμάτητα στην υποτιθέμενη λογοκρισία που υφίσταται ένας «πρώην επικεφαλής της Vodafone», ως βασικό επιχείρημα υπέρ των πεποιθήσεών τους, με το ηχητικό να έχει ξεφύγει από τα σύνορα της Βρετανίας και να έχει φτάσει σε κοινό των ΗΠΑ και της Νιγηρίας.

Η απάντηση της εταιρείας Πηγές από τη Vodafone δήλωσαν στον Guardian ότι, αν και ο Τζέιμς έχει πράγματι εργαστεί για την εταιρεία, είχε προσληφθεί σε μια θέση πωλήσεων το 2014, σε μια εποχή που το 5G δεν αποτελούσε προτεραιότητα για την εταιρεία –και σίγουρα δεν ανήκε στη σφαίρα των αρμοδιοτήτων του. Επιπλέον, ο Τζέιμς έμεινε στην 28

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Οι διεθνείς επιτηρητές της ακτινοβολίας έχουν κρίνει το 5G ως ασφαλές, ενώ το NHS έχει παρακαλέσει το κοινό να σταματήσει να διαμοιράζει τέτοιου είδους υλικό. Η ταυτότητα του Τζέιμς εντοπίστηκε εν τέλει από ερευνητές του startup ελέγχου πληροφοριών Logically, σε συνεργασία με τον Guardian.

Σαφή και ξεκάθαρη θέση για τη θεωρία συνωμοσίας που εξαπλώνεται εν μέσω της πανδημίας, σύμφωνα με την οποία ο κορωνοϊός εξαπλώνεται μέσω των δικτύων 5G, πήρε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ). Όπως τονίζεται σε σχετικό explainer που δημοσίευσε ο ΠΟΥ, οι ιοί δεν μπορούν να μεταδοθούν μέσω ραδιοκυμάτων και δικτύων κινητής τηλεφωνίας, και μία από τις αποδείξεις για αυτό είναι πως ο Covid-19 εξαπλώνεται και σε πολλές χώρες που δεν έχουν δίκτυα 5G. «Ο Covid-19 εξαπλώνεται μέσω σταγονιδίων του αναπνευστικού όταν κάποιος που έχει μολυνθεί βήχει, φτερνίζεται ή μιλάει. Οι άνθρωποι μπορούν επίσης να μολυνθούν αγγίζοντας μια μολυσμένη επιφάνεια και μετά τα μάτια τους, το στόμα ή τη μύτη τους» τονίζεται σχετικά.

Κι όμως, εν μέσω πανδημίας η χρήση του τηλεφώνου ξεπέρασε το… Ίντερνετ Ίσως κανείς να μην περίμενε μια τέτοια εξέλιξη, ειδικά την εποχή των γρήγορων ευρυζωνικών συνδέσεων, της ταχύτατης ανόδου των ολοένα και περισσότερων διασυνδεδεμένων πολιτών και της ψηφιακής επανάστασης, ωστόσο το τηλέφωνο επιστρέφει για να κερδίσει ξανά λίγη από τη χαμένη του λάμψη ως ταπεινή μεν μορφή επαφής, ουσιαστικότερο όμως, από ό,τι φαίνεται, εργαλείο συνομιλίας. Στοιχεία από τις ΗΠΑ δείχνουν ότι οι τηλεφωνικές κλήσεις έχουν αυξηθεί περισσότερο και από τη χρήση του Ίντερνετ, κάτι που μάλλον αιφνιδίασε τις μεγάλες εταιρείες τηλεπικοινωνιών, σύμφωνα με τους New York Times. Σύμφωνα με την εταιρεία Verizon, κατά μέσο όρο, την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου, είχε στο δίκτυό της 800 εκατομμύρια ασύρματες τηλεφωνικές κλήσεις ημερησίως, υπερδιπλάσιες σε σχέση με την «Ημέρα της Μητέρας», όταν παραδοσιακά οι φωνητικές κλήσεις αυξάνονται

κατακόρυφα. Επίσης, η μέση διάρκεια μίας κλήσης έχει πια αυξηθεί κατά 33% σε σχέση με την προ πανδημίας περίοδο. Η ΑΤ&Τ, η άλλη μεγάλη αμερικανική εταιρεία τηλεπικοινωνιών, ανέφερε ότι ο αριθμός των ασύρματων τηλεφωνικών κλήσεών της έχει αυξηθεί κατά 35%. Συγκριτικά, η κίνηση δεδομένων μέσω του Διαδικτύου είναι αυξημένη κατά 20-25% σε σχέση με την προ κρίσης περίοδο, σύμφωνα με τις Verizon και ΑΤ&Τ.

αγορά τηλεπικοινωνιών

Η επίσημη εξήγηση από τον ΠΟΥ

Από το 2000 έως σήμερα, περίπου 90 εκατομμύρια γραμμές σταθερής τηλεφωνίας έχουν καταργηθεί στις ΗΠΑ και στο μεγαλύτερο μέρος τους έχουν αντικατασταθεί από την ασύρματη/κινητή τηλεφωνία. Εφαρμογές όπως το FaceTime και το WhatsApp οδήγησαν σε μια σταδιακή μείωση στη χρήση του τηλεφώνου για συνομιλία κατά την τελευταία δεκαετία, ώσπου ήλθε η πανδημία και η μαζική κοινωνική απομόνωση για να δώσουν νέα ώθηση στη φωνητική χρήση του τηλεφώνου, σταθερού και κινητού.

Forthnet: Μια ιστορία που θα μπορούσε να γίνει τηλεοπτική σειρά με πολλά έσοδα Η Forthnet θα μπορούσε εύκολα να αποτελέσει θέμα τηλεοπτικής σειράς. Οι αλλαγές στη μετοχική σύνθεσή της είναι τόσο πολλές τα τελευταία 25 χρόνια, συν αυτές που προτάθηκαν αλλά δεν έγιναν, ώστε ένας καλός σεναριογράφος να μην είχε πρόβλημα να γράψει 25-30 επεισόδια. Και να έχει και επιπλέον υλικό. Η ιστορία της Forthnet έχει τα πάντα: μετόχους από την Ελλάδα, την Ευρώπη ακόμη και τον μακρινό Καναδά, πιστώτριες τράπεζες, στελέχη των οποίων κατηγορούνται ότι δεν αφήνουν την εταιρεία να «αναπνεύσει», απειλές κατά δημοσιογράφων, τηλεοπτικές παραγωγές, φήμες για εξαγορές και συγχωνεύσεις και πολλά ακόμη. Το θέμα είναι πάντως τι γίνεται από εδώ και πέρα, δεδομένου του ότι μιλάμε για μια εταιρεία που απασχολεί 400 εργαζομένους και τα έσοδά της την κατατάσσουν μεταξύ των μεγαλύτερων εταιρειών στον χώρο των ψηφιακών τεχνολογιών, και όχι μόνο. Συν το ότι έχει μία από τις δύο μεγαλύτερες υπηρεσίες συνδρομητικής τηλεόρασης στην Ελλάδα. Μετά την απόσυρση του ενδιαφέροντος της

Alter Ego του Βαγγέλη Μαρινάκη, στο τραπέζι έχουν πέσει τρεις δεσμευτικές προσφορές που έχουν κατατεθεί, με τη Nomura International, τον αρμόδιο σύμβουλο του διαγωνισμού, να αναλύει τα δεδομένα με στόχο να εντοπίσει την πιο συμφέρουσα προσφορά για την πώληση της Forthnet. Οι τρεις υποψήφιοι «μνηστήρες» είναι το Duet Private Equity Limited, η BC Partners και ο Όμιλος Antenna. Το Duet Private Equity Limited, εκ Βρετανίας ορμώμενο, ανήκει στον μεγαλοτραπεζίτη Χένρι Γκαμπάι και είναι ήδη γνωστό στην Ελλάδα, καθώς στο παρελθόν επιχείρησε και πάλι την απόκτηση ελληνικού asset, και συγκεκριμένα της Praxia Bank. Το βρετανικό fund είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον από πολύ νωρίς για την εξαγορά της Forthnet, ωστόσο οι σχετικές διαδικασίες πάγωσαν όταν οι πιστώτριες τράπεζες αποφάσισαν να έχουν αποκλειστικές διαπραγματεύσεις με τον Όμιλο Μαρινάκη. Η BC Partners, συμφερόντων του Νίκου Σταθόπουλου, έχει υπό την ομπρέλα της πολλές τηλεπικοινωνιακές εταιρείες στα Βαλκάνια, μεταξύ άλλων τη Vivacom στη Βουλγαρία και

την Telekom Albania. Το ενδιαφέρον για τη δραστηριοποίηση στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα είχε διαφανεί από την πρόθεση της BC να εξαγοράσει τη Wind, ωστόσο η όλη διαδικασία ματαιώθηκε. Ο Θοδωρής Κυριακού επανέρχεται κι αυτός στο προσκήνιο, καθώς ο Όμιλος Antenna κατέθεσε προσφορά για τη Forthnet. O Όμιλος Antenna είχε περάσει από μια διαδικασία αποκλειστικής διαπραγμάτευσης, η οποία δεν κατέληξε σε συμφωνία. Η Nomura International, που ενεργεί με εντολή των πιστωτριών τραπεζών, βρίσκεται στο στάδιο της ανάλυσης τόσο του τιμήματος που προσφέρουν οι υποψήφιοι όσο και των «ποιοτικών» χαρακτηριστικών, τα οποία διαφέρουν από προσφορά σε προσφορά. Ένα από αυτά τα χαρακτηριστικά είναι και εκείνο που ώθησε τον Βαγγέλη Μαρινάκη στη «μεγάλη έξοδο», η χρηματοδότηση δηλαδή της εταιρείας κατά την ενδιάμεση περίοδο (από την υπογραφή έως την έγκριση από τις εποπτικές αρχές). • • • ΧΡΗΜΑ 29

άρθρο

προσπαθεί να περιορίσει τις απώλειες, αξιοποιώντας τις digital επιλογές που διαθέτει στον πελάτη για πληρωμές λογαριασμών και για αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, όπως το COSMOTE app, το site και τα e-shop. Όπως ανέφερε: «Το app το έχουν κατεβάσει τον τελευταίο μήνα 300.000 πελάτες».

Δράσεις ύψους 7,5 εκατ. ευρώ

ΟΜΙΛΟΣ ΟΤΕ: ΓΡΗΓΟΡΑ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΟΪΟΥ είναι αγαθό ζωτικής σημασίας για όλους: για το κυβερνητικό έργο, για τις ευπαθείς ομάδες, για τις επιχειρήσεις, αλλά και για να μπορούν όλοι να εργάζονται, να μαθαίνουν και να ψυχαγωγούνται από την ασφάλεια του σπιτιού τους.

ια τις επιδόσεις των δικτύων COSMOTE μέσα στην κρίση του κορωνοϊού, την επίδραση της κρίσης στην οικονομική δραστηριότητα, αλλά και τη συμβολή του ΟΤΕ στην εθνική προσπάθεια για να κερδηθεί η κοινή μάχη, μίλησε πρόσφατα ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου ΟΤΕ, κ. Μιχάλης Τσαμάζ, στην πρώτη διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου του Ομίλου ΟΤΕ. «Πριν από δύο χρόνια, υποσχεθήκαμε “έναν κόσμο καλύτερο για όλους” μέσω της τεχνολογίας. Αυτή τη στιγμή, περισσότερο από ποτέ, αντιλαμβανόμαστε το βάρος της ευθύνης» είπε ο επικεφαλής του Ομίλου ΟΤΕ, επισημαίνοντας ότι οι τηλεπικοινωνίες

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Σε ό,τι αφορά τις επιδόσεις των δικτύων COSMOTE σταθερής και κινητής, ο κ. Τσαμάζ είπε ότι «μέχρι στιγμής, ανταποκρίνονται με απόλυτη επιτυχία στη μεγάλη αύξηση της κίνησης, χωρίς κανένα πρόβλημα». Απέδωσε δε αυτήν την επιτυχία στις μεγάλες επενδύσεις του Ομίλου σε υποδομές, στις επεκτάσεις δικτύου που έγιναν άμεσα, όταν χρειάστηκε, από τους μηχανικούς της COSMOTE και στις αυτοματοποιημένες διαδικασίες Artificial Intelligence & Machine Learning που έχουν υλοποιήσει οι άνθρωποι του Ομίλου για την παρακολούθηση και υποστήριξη του δικτύου. Ο πρόεδρος του Ομίλου ΟΤΕ τοποθετήθηκε και για την επίδραση της κατάστασης στην οικονομική δραστηριότητα. «Προφανώς, επιπτώσεις υπάρχουν για όλες τις επιχειρήσεις και για τη χώρα στο σύνολό της. Το βλέπουμε και στον ΟΤΕ» είπε και τόνισε ότι η εταιρεία

Ο επικεφαλής του ΟΤΕ μίλησε εκτενώς και για τη συνεισφορά του Ομίλου ΟΤΕ στη χώρα και την κοινωνία αυτήν τη δύσκολη περίοδο. «Παρά τις οικονομικές πιέσεις, οι βασικοί μας μέτοχοι στηρίζουν την επιλογή μας να βάλουμε πάνω απ’ όλα τις ανάγκες των ανθρώπων και της κοινωνίας αυτήν τη δύσκολη στιγμή, με όποιο κόστος. Και αυτό κάνουμε. Στηρίζουμε με όλες μας τις δυνάμεις την εθνική προσπάθεια, για να βγούμε με τις ελάχιστες δυνατές απώλειες από αυτήν την κρίση» είπε ο κ. Τσαμάζ και σημείωσε ότι η συνολική προσφορά του Ομίλου μέσα από όλες τις δράσεις του για την Υγεία, τους Συνδρομητές του και την Πολιτεία αποτιμάται σε 7,5 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, ο Όμιλος στέκεται δίπλα στην Πολιτεία στη μάχη που δίνει για ταχύτερη και πιο αποτελεσματική λειτουργία του κρατικού μηχανισμού, υλοποιώντας σε χρόνο-ρεκόρ μεγάλα έργα τεχνολογίας, όπως η τηλεργασία για 10.000 δημόσιους υπαλλήλους μέσω ΣΥΖΕΥΞΙΣ, η άυλη συνταγογράφηση, η πλατφόρμα ηλεκτρονικής διακίνησης και ψηφιακής υπογραφής πράξεων νομοθετικού περιεχομένου για το υπουργικό συμβούλιο, το 10306 για ψυχολογική υποστήριξη και το 1520 της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή. Ο κ. Τσαμάζ ευχαρίστησε δημόσια με θερμά λόγια τους εργαζομένους του Ομίλου ΟΤΕ, «τους δικούς μας ήρωες της καθημερινότητας», όπως ανέφερε. «Τίποτα από όλα όσα έχουμε κάνει δεν θα ήταν εφικτό χωρίς τους ανθρώπους μας. Είναι το μεγαλύτερό μας κεφάλαιο. Η προστασία τους είναι πρωταρχική μας ευθύνη. Είναι οι δικοί μας ήρωες της καθημερινότητας. Είμαστε όλοι υπερήφανοι γι’ αυτούς» ανέφερε χαρακτηριστικά. Σημειώνεται ότι, πρόσφατα, το διοικητικό συμβούλιο του Ομίλου ΟΤΕ ανανέωσε τη σύμβαση του διευθύνοντος συμβούλου, κ. Μιχάλη Τσαμάζ, μέχρι την 30ή Ιουνίου του 2023. • • •

Business Meetings in the Privacy of your Suite!

The NJV Athens Plaza supports the needs of every Business Traveler. We provide specially designed, contemporary suites, ready to take up your private meetings.

DELUXE CITY VIEW SUITES

Î&#x2018; maximum of possibilities for your stay in the city of Athens. Designed to combine simplicity and luxury with the class of a high standard hotel.

2, Vasileos Georgiou Aâ&#x20AC;&#x2122; str., Syntagma square | Athens Greece | Phone: +30 21 0335 2400 | E-mail: welcome@njvathensplaza.gr www.njvathensplaza.gr

[αφιέρωμα]

Auditing, Tax & Consulting: Ο καθοριστικός ρόλος του consulting και του crisis management

παγκόσμια έρευνα της EY, Global Risk Survey 2020, αποκάλυψε ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν έχουν τη δυνατότητα να λειτουργήσουν αποτελεσματικά και με ασφάλεια σε περιόδους κρίσεων, καθώς το 79% των ανώτατων στελεχών θεωρούν ότι οι οργανισμοί των οποίων προΐστανται δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι για να αντιμετωπίσουν έκτακτα περιστατικά. Γίνεται, συνεπώς, εύκολα κατανοητό ότι καθεμία από τις προβλεπτές –και μη– απειλές που φέρνει η εξάπλωση του κορωνοϊού απαιτεί άμεση και προληπτική αντίδραση σήμερα, καθώς και συνεχή παρακολούθηση όσο εξελίσσεται η κατάσταση. Στο πλαίσιο αυτό, δεν προκαλεί καμία εντύπωση το γεγονός ότι τα γραφεία των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στους τομείς του auditing, tax & consulting, έχουν πάρει κυριολεκτικά… φωτιά, προσπαθώντας να δώσουν τα κατάλληλα συμβουλευτικά, κυρίως, εφόδια στους πελάτες τους τόσο για την αντιμετώπιση της παρούσας κρίσης όσο και για την προετοιμασία για την επόμενη μέρα. Όπως προκύπτει από όσα αναφέρουν και παρακάτω ανώτατα στελέχη του κλάδου, ως πρώτο βήμα συνιστάται η κατάρτιση βραχυπρόθεσμων προβλέψεων για βασικά μεγέθη, όπως τα έσοδα και το λειτουργικό περιθώριο κέρδους. Η διοίκηση θα πρέπει να εκτιμήσει τις επιπτώσεις της κρίσης στις δραστηριότητες της εταιρείας με βάση την εμπειρία και τις γνώσεις που διαθέτει τη δεδομένη χρονική στιγμή. Οι εκτιμήσεις θα πρέπει να έχουν ως αφετηρία τις

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

H διαχείριση του «σήμερα» και η προετοιμασία του «αύριο» είναι ο ορθολογικός μονόδρομος των υγιών επιχειρήσεων.

auditing, tax & consulting ευρύτερες επιπτώσεις στον κλάδο και να καταλήγουν στη θέση της εταιρείας μέσα σε αυτόν, όπως αυτός διαμορφώνεται υπό τις τρέχουσες συνθήκες. Όπως επισημαίνεται, τα θέματα που θα απασχολήσουν τις εταιρείες κατά τη διαδικασία σύνταξης των οικονομικών τους καταστάσεων εν μέσω της εξελισσόμενης πανδημίας περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την αξιολόγηση της συνέχισης της δραστηριότητας (going concern assessment), θέματα αποτίμησης χρηματοοικονομικών παραγώγων, ενδεχόμενες απομειώσεις περιουσιακών στοιχείων, θέματα αναγνώρισης εσόδων, υποχρεώσεις από επαχθείς συμβάσεις κ.ά. Grant Thornton Το ερώτημα που προκύπτει εύλογα, λοιπόν, είναι το κατά πόσο μπορούν εν μέσω μιας κρίσης τέτοιου μεγέθους να αντιμετωπίζουν με αισιοδοξία το «αύριό» τους και κυρίως να προετοιμαστούν για τη «μετά κορωνοϊού εποχή»; Σύμφωνα με όσα αναφέρονται από την Grant

Προετοιμαστείτε για το «αύριο» Thornton, η διαχείριση του «σήμερα» και η προετοιμασία του «αύριο» είναι ο ορθολογικός μονόδρομος των υγιών επιχειρήσεων. Η κρίση μπορεί να μετατραπεί σε ευκαιρία, αρκεί εξαρχής το επιχειρείν να επενδύσει στο αρχέγονο ρητό «το προλαμβάνειν εστί θεραπεύειν». Η υιοθέτηση μιας νέας εταιρικής φιλοσοφίας 360 μοιρών, η αποδοχή των νέων δεδομένων και ο στρατηγικός σχεδιασμός και η υλοποίηση σήμερα μπορούν να καταστήσουν μια επιχείρηση βιώσιμη και αποδοτικότερη και αύριο. Κυρίως, όμως, θα τη βοηθήσουν να ξεπεράσει την κρίση με τις μικρότερες δυνατές απώλειες. Με τρία απλά βήματα, κάθε επιχείρηση, μικρή ή μεγάλη, μπορεί να διασφαλίσει ότι την επαύριο της κρίσης θα μπορέσει να ξανασταθεί όρθια και να αποτελεί κομμάτι του νέου περιβάλλοντος που διαμορφώνεται. Μάλιστα, η ολιστική προσέγγιση που καλούνται να διαμορφώσουν, πλέον, οι επιχειρήσεις πρέπει να είναι, κατά βάση, ανθρωποκεντρική.

Σύμφωνα με την Grant Thornton, η οικονομία δεν κινείται στη βάση των ίδιων δεδομένων και ισορροπιών. Όσα γνωρίζαμε μέχρι δύο μήνες πριν αποτελούν παρελθόν. Οι επιχειρήσεις καλούνται να σηκώσουν το βαρύ φορτίο της παγκόσμιας κρίσης που αντιμετωπίζουμε. Ωστόσο, αν η διαχείριση του «σήμερα» στεφθεί με επιτυχία, κάθε επιχείρηση θα μπορέσει να προχωρήσει στα τρία επόμενα βήματα προετοιμασίας του «αύριο». Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Κατ’ αναλογία των τριών βημάτων, το βιώσιμο μέλλον των επιχειρήσεων στηρίζεται στο τρίπτυχο «Ανασυγκρότηση-Εξομάλυνση-Ανάκαμψη». Οι περισσότερες επιχειρήσεις χρειάζεται να αφήσουν στην άκρη τον μέχρι σήμερα προγραμματισμό τους. Η νέα κανονικότητα ήρθε για να μείνει, ακολουθώντας εν πολλοίς τις παγκόσμιες εξελίξεις της πανδημίας. Ανασυγκροτώντας το πλάνο και εξομαλύνοντας τις επιπτώσεις, οι επιχειρήσεις θα μπορέσουν να περάσουν στο στάδιο της ανάκαμψης. ΧΡΗΜΑ 33

auditing, tax & consulting

Καταρχάς, κάθε επιχείρηση οφείλει να εντοπίσει τα δικά της εξατομικευμένα αδύναμα σημεία που χρήζουν βελτίωσης και να αναπτύξει εναλλακτικά σενάρια. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει άμεσα να προχωρήσει στον επαναπροσδιορισμό ενός νέου Disaster Recovery Plan και ενός Business Continuity Plan, σύμφωνα με τις σύγχρονες απαιτήσεις. Με όρους επιχειρήσεων, η εξομάλυνση της κατάστασης ταυτίζεται με την έννοια της σταθερότητας. Ο επανακαθορισμός των κέντρων κόστους και των πηγών εσόδων και η ταυτόχρονη επαναδιαπραγμάτευση των συμβατικών όρων με προμηθευτές και χρηματοδότες αποτελούν πρωτεύουσας σημασίας ενέργειες, που οδηγούν στη σταθερότητα. Συνοπτικά, η σταθεροποίηση των χρηματοοικονομικών ροών, η αναζήτηση νέων μορφών χρηματοδότησης και η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός ψηφιακών μέσων διανομής και εξυπηρέτησης θα επιτρέψουν σε κάθε επιχείρηση να διασφαλίσει τη σταθερότητα και ομαλότητα της λειτουργίας της. Αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο Εκτός από τις συνέπειες των παραπάνω παραγόντων στα αποτελέσματα μιας εταιρείας, είναι εξίσου σημαντικό να εκτιμηθεί η επίδρασή

τους στο απασχολούμενο κεφάλαιο και συγκεκριμένα στις απαιτούμενες επενδύσεις και τις ανάγκες για κεφάλαιο κίνησης, τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Η επικαιροποίηση του επιχειρηματικού σχεδίου θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη τις διαθέσιμες πηγές χρηματοδότησης καθώς και τις δράσεις που θα συνεισφέρουν στη διατήρηση και βελτίωση του εμπορικού κύκλου της επιχείρησης. Όλοι οι προαναφερόμενοι παράγοντες περιλαμβάνουν εγγενείς αβεβαιότητες, οι οποίες θα πρέπει να αντικατοπτρίζονται τόσο στις προβλέψεις των ταμειακών ροών, μέσω π.χ. κατάρτισης εναλλακτικών σεναρίων, όσο και στον υπολογισμό του προεξοφλητικού επιτοκίου. Προσαρμόζοντας το προεξοφλητικό επιτόκιο Παρά τις συνολικές επιπτώσεις που προκύπτουν από την απότομη αλλαγή στα θεμελιώδη μεγέθη, οι αποτιμήσεις επηρεάζονται σημαντικά και από τις εξελίξεις στις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές, όπως αναφέρει η Grant Thornton. Ο καθορισμός του κατάλληλου προεξοφλητικού επιτοκίου αποτελεί, πλέον, μια απαιτητική διαδικασία, καθώς είναι αρκετά δύσκολο να

αποτυπωθεί με ακρίβεια σε αυτό η αβεβαιότητα που επικρατεί στην ψυχολογία των αγορών και των επενδυτών. Με τη μεταβλητότητα στις διεθνείς αγορές να έχει ανέβει σε δυσθεώρητα επίπεδα, οι συμμετέχοντες στις χρηματιστηριακές αγορές δυσκολεύονται να αποτιμήσουν με ακρίβεια περιουσιακά στοιχεία όλων των κατηγοριών, από ομόλογα και μετοχές μέχρι ακίνητα και εναλλακτικές επενδύσεις. Ο δείκτης μεταβλητότητας, γνωστός και ως «Δείκτης Φόβου», καταγράφει υψηλά δεκαετίας ξεπερνώντας τις 60 μονάδες, ακόμα και στις ημέρες πριν ο ΠΟΥ κηρύξει την κρίση του κορωνοΐου ως πανδημία, στις 11 Μαρτίου. Συμπέρασμα Καθώς η πανδημία συνεχίζει να είναι σε έξαρση, η υπάρχουσα αβεβαιότητα μεταβάλλει διαρκώς τις αποτιμήσεις. Οι συνθήκες στην αγορά συνεχώς αλλάζουν, πληροφορίες που προκύπτουν από πρόσφατες αποτιμήσεις ή/και συναλλαγές μπορεί γρήγορα να θεωρηθούν απαρχαιωμένες και κανείς δεν είναι σε θέση να προβλέψει το αποτέλεσμα αυτής της κρίσης. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι επαγγελματίες στον τομέα των αποτιμήσεων θα πρέπει: • Να αξιολογούν όλο το πλαίσιο μιας εταιρείας, περιλαμβανομένων των εξής: της φύσης της δραστηριότητας, του ανταγωνισμού, της εφοδιαστικής αλυσίδας, του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και άλλων επιχειρησιακών πτυχών παράλληλα με τα οικονομικά της αποτελέσματα. • Να προσαρμόζουν τακτικά το προεξοφλητικό επιτόκιο για τον κίνδυνο αγοράς, τον κίνδυνο χώρας και τον μη συστημικό κίνδυνο, ενσωματώνοντας αλλαγές στα αντίστοιχα πριμ. • Να τροποποιούν τα πολλαπλάσια που προκύπτουν από χρηματιστηριακούς δείκτες ή πρόσφατες συγκρίσιμες συναλλαγές όταν εφαρμόζουν συγκριτικές μεθόδους εκτίμησης, προκειμένου να λάβουν υπόψη τους τις τρέχουσες συνθήκες που επικρατούν στην αγορά. • Να αναγνωρίζουν το γεγονός ότι δεν επηρεάζονται όλοι οι κλάδοι της οικονομίας στον ίδιο βαθμό από την υφιστάμενη κρίση και να λαμβάνουν υπόψη τους τις επιπτώσεις για κάθε κλάδο ξεχωριστά, αξιολογώντας τη θέση της υπό εκτίμηση εταιρείας μέσα σε αυτόν.

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

άρθρο

Εταιρικά έξοδα χωρίς αποδείξεις… ς; μόνο με φωτογραφίε

Γ ί ν ε τα ι !

ε μια εποχή όπου τα πάντα γίνονται ψηφιακά και «εξ αποστάσεως», μοιάζει περίεργο να πρέπει οι εργαζόμενοι να συλλέγουν χάρτινες αποδείξεις, να γεμίζουν το πορτοφόλι τους με αυτές και, στο τέλος του μήνα, να πρέπει να τις ελέγξουν για να τις καταθέσουν στο λογιστήριο. Μέχρι τώρα, δεν υπήρχε άλλος τρόπος να δικαιολογήσουν τα έξοδά τους. Αντίστοιχα, αυτός ο όγκος χαρτιών μεταφερόταν στις οικονομικές διευθύνσεις και τα λογιστήρια, όπου οι εργαζόμενοι έχαναν πολύτιμο χρόνο για να ελέγξουν και να αρχειοθετήσουν τα παραστατικά πληρωμών. Πλέον, αυτό αλλάζει. Οι ψηφιακές τεχνολογίες και οι ηλεκτρονικές πληρωμές δίνουν απάντηση στα ζητήματα που απασχολούν τις εταιρείες. Το πιο χαρακτηριστικό δείγμα είναι η λύση Spendeo της Edenred.

Όσοι χρησιμοποιούν τη λύση το μόνο που χρειάζεται να κάνουν είναι, αφού πραγματοποιήσουν τις συναλλαγές τους, να αποθηκεύουν τη φωτογραφία των αποδείξεων στην πλατφόρμα Spendeo ή στην αντίστοιχη εφαρμογή! Πρόκειται για μια εξαιρετική εξέλιξη για τις εταιρείες, καθώς η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων επιβεβαίωσε ότι, εφόσον η δαπάνη έχει πραγματοποιηθεί με την κάρτα Spendeo, η αποθήκευση της φωτογραφίας των παραστατικών στην πλατφόρμα αρκεί και έτσι οι αποδείξεις δεν χρειάζεται πλέον να αρχειοθετούνται, αλλά μπορούν να ανακυκλώνονται. Η πρόκληση της διαχείρισης Για μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, με ση-

μαντικό αριθμό εργαζομένων «εν κινήσει», η διαχείριση εταιρικών εξόδων είναι πρόκληση, καθώς οι διαδικασίες κοστίζουν, σε χρόνο και χρήμα. Πολλοί εργαζόμενοι «στον δρόμο» σημαίνει σημαντικά εταιρικά έξοδα (γεύματα, διαμονή, καύσιμα κ.ά.), με τη διαχείριση των παραστατικών πληρωμών να είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα για το λογιστήριο. Επιπλέον, με τα έντυπα παραστατικά υπάρχει κίνδυνος προστίμων, λόγω δυσκολίας συμμόρφωσης με τη διαδικασία καταχώρισης των εξόδων και, συχνά, ακόμα και δυσχέρεια διεξαγωγής του φορολογικού ελέγχου. Η λύση Spendeo Η Spendeo είναι το πρώτο ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης εταιρικών εξόδων που προσφέρει την ευελιξία μιας επαναφορτιζόμενης κάρτας, τη δυνατότητα ελέγχου μέσω μιας online πλατφόρμας, που καταγράφει σε πραγματικό χρόνο τις συναλλαγές, αλλά και την ευκολία μιας εφαρμογής που επιτρέπει στον διαχειριστή και τους κατόχους να έχουν έλεγχο 24/7. Η κάρτα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για mobile πληρωμές μέσω Apple Pay, επιτρέποντας την πραγματοποίηση συναλλαγών μέσω iPhone ή Apple Watch, εύκολα, γρήγορα και με ασφάλεια. Η ευκολία που προσφέρει η πλατφόρμα Spendeo επιβεβαιώνεται και από γνωστή φαρμακευτική που χρησιμοποιεί τη λύση και κάνει λόγο για 50% μείωση στον χρόνο σύνταξης/υποβολής εξοδολογίου και στις μηνιαίες εργατοώρες ανά υπάλληλο λογιστηρίου

για τον έλεγχο και την καταχώριση δαπανών. Απαντώντας στις προκλήσεις Η Spendeo προσφέρει μια σειρά από οφέλη, επιταχύνοντας τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων. Πιο συγκεκριμένα, δίνει τέλος στα μετρητά, ενώ οι κάρτες εκδίδονται στο όνομα του εργαζομένου, χωρίς να απαιτείται τραπεζικός λογαριασμός και προσωπικά έγγραφα. Σημαντικό είναι το ότι απλοποιείται η διαδικασία εξοδολογίων, μειώνοντας το κόστος και τον χρόνο διαχείρισης. Επιπλέον, μειώνονται οι γραφειοκρατικές διαδικασίες μέσω της ηλεκτρονικής υποβολής και έγκρισης των εξοδολογίων, αλλά και της ψηφιακής αποθήκευσης των παραστατικών, διασφαλίζοντας έτσι την εύρεσή τους σε περιπτώσεις ελέγχου μέσω της ψηφιοποίησης αυτών. Επιπλέον, προσφέρει απόλυτο έλεγχο, με δυνατότητα ορισμού όρων χρήσης, βάσει της εταιρικής πολιτικής. Ακόμη, προσφέρει 24ωρη πρόσβαση στο υπόλοιπο μέσω της online πλατφόρμας Spendeo και της αντίστοιχης εφαρμογής, ασφάλεια χάρη στην τεχνολογία Chip & PIN και Contactless συναλλαγές, ενώ η κάρτα γίνεται αποδεκτή σε όλες τις επιχειρήσεις με POS στην Ελλάδα, στο εξωτερικό και online. Το κυριότερο όμως είναι η αύξηση της παραγωγικότητας και της ικανοποίησης των εργαζομένων, χάρη στην απλή χρήση της και την ευελιξία στις επιλογές. • • • Για περισσότερες πληροφορίες: www.spendeo.gr/noreceipts ΧΡΗΜΑ 35

auditing, tax & consulting

Ως πρώτο βήμα συνιστάται η κατάρτιση βραχυπρόθεσμων προβλέψεων για βασικά μεγέθη. του Βασίλη Καμινάρη, εταίρου της ΕΥ στην Ελλάδα και επικεφαλής των Υπηρεσιών Διασφάλισης και Εξωτερικού Ελέγχου της ΕΥ στην Ελλάδα και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη

Η αξιολόγηση της συνέχισης της δραστηριότητας εν μέσω πανδημίας Ένας μεγάλος αριθμός εταιρειών πρόκειται να δημοσιοποιήσουν τις ετήσιες οικονομικές τους καταστάσεις για το έτος 2019 στο προσεχές διάστημα. Καθώς η πανδημία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, είναι αρκετά δύσκολο να εκτιμήσουν την πιθανή επίδραση που θα έχει στη λειτουργία, στη μελλοντική τους χρηματοοικονομική θέση και απόδοση, και στις μελλοντικές τους ταμειακές ροές. Τα θέματα που θα απασχολήσουν τις εταιρείες κατά τη διαδικασία σύνταξης των οικονομικών τους καταστάσεων εν μέσω της εξελισσόμενης πανδημίας, περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την αξιολόγηση της συνέχισης της δραστηριότητας (going concern assessment), θέματα αποτίμησης χρηματοοικονομικών παραγώγων, ενδεχόμενες απομειώσεις περιουσιακών στοιχείων, θέματα αναγνώρισης εσόδων, υποχρεώσεις από επαχθείς συμβάσεις κ.ά. Το θέμα της αξιολόγησης της συνέχισης της δραστηριότητας ίσως να είναι το πιο σημαντικό, καθώς απαιτεί από τη διοίκηση της εταιρείας να λάβει υπόψη της υφιστάμενες, αλλά και αναμενόμενες επιδράσεις από την πανδημία.

Είναι πολύ σημαντικό η αξιολόγηση να είναι συνεχής και δυναμική.

Θέματα τα οποία θα πρέπει να αξιολογηθούν είναι τα ακόλουθα: • Θα μπορέσει να λειτουργήσει η εταιρεία αν δεν θα είναι δυνατό να έχει το προσωπικό φυσική παρουσία;

• Υπάρχουν κυβερνητικά μέτρα τα οποία μπορεί να λάβει η εταιρεία; Yπάρχουν προϋποθέσεις για τη λήψη τους; Είναι τα μέτρα ταμειακού χαρακτήρα ή μήπως μόνο μετακυλίουν πληρωμές για μεταγενέστερα; Υπάρχουν οφέλη ελάφρυνσης της κοστολογικής βάσης της εταιρείας;

• Ποια είναι η περίοδος κατά την οποία η εταιρεία θα μπορεί να συνεχίζει να ικανοποιεί τις υποχρεώσεις της με τα υφιστάμενα ταμειακά διαθέσιμα και την υφιστάμενη κοστολογική της βάση;

• Απαιτείται ή σχεδιάζεται η τροποποίηση συμβάσεων (δανειακές συμβάσεις, συμβάσεις προμήθειας, συμβάσεις με πελάτες) οι οποίες θα έχουν επίδραση στις μελλοντικές ταμειακές ροές;

• Έχει ήδη υπάρξει σημαντική μείωση εσόδων και ζήτησης για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της εταιρείας;

• Σε περίπτωση που η εταιρεία λαμβάνει υποστήριξη από τη μητρική της εταιρεία, έχει η μητρική τη δυνατότητα να ικανοποιήσει τις προθέσεις και/ή τις δεσμεύσεις της; Σε περίπτωση που η εταιρεία δεσμεύεται να παρέχει υποστήριξη σε θυγατρικές της, ποιος είναι ο χρόνος που θα ισχύει η υποστήριξη, μέχρι ποιου ποσού και ποια αναμένεται να είναι η επίδραση στις μελλοντικές ταμειακές ροές;

• Ποια είναι η πιθανότητα μη συμμόρφωσης με τους όρους των δανειακών της συμβάσεων, συνεπεία ενδεχόμενης επιδείνωσης των χρηματοοικονομικών της μεγεθών; • Υπάρχουν ανησυχίες για πιθανή διακοπή λειτουργίας της εφοδιαστικής αλυσίδας και πιθανή αύξηση του κόστους προμήθειας πρώτων υλών; • Οι ασφαλιστικές καλύψεις της εταιρείας περιλαμβάνουν το ενδεχόμενο πανδημίας, και αν ναι, ποιο είναι το χρονικό διάστημα που θα απαιτηθεί για τη λήψη των σχετικών καλύψεων;

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Η ανωτέρω λίστα δεν εξαντλεί σε καμία περίπτωση τα θέματα που θα πρέπει λάβει υπόψη της η διοίκηση μιας εταιρείας κατά την αξιολόγηση της συνέχισης της δραστηριότητάς της. Είναι πολύ σημαντικό δε η αξιολόγηση να είναι συνεχής και δυναμική, αφού απαιτείται να ολοκληρωθεί μέχρι και την ημερομηνία σύνταξης και έγκρισης των οικονομικών καταστάσεων.

auditing, tax & consulting

του Μύρωνα Φλουρή, Senior Manager, Management Consulting, KPMG Greece

Ενσυναίσθηση και Ακεραιότητα: Η βάση για την επόμενη μέρα του λιανικού εμπορίου Ενώ τα κράτη κορυφώνουν τις προσπάθειές τους για να θέσουν υπό έλεγχο την πανδημία του Covid-19 και να επαναφέρουν στοιχειωδώς την οικονομική τους δραστηριότητα, οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου εντείνουν και εκείνες τις προσπάθειές τους να αναδιοργανώσουν την εφοδιαστική τους αλυσίδα, προκειμένου να ανταποκριθούν στις αλλαγές της συμπεριφοράς των καταναλωτών, αλλά και στις υγειονομικές προκλήσεις. Οι στενές σχέσεις με σημαντικούς προμηθευτές και ο βαθμός της ευελιξίας (agility) στην οργάνωση του λειτουργικού τους μοντέλου φαίνεται να παίζουν, στην πρώτη φάση τουλάχιστον, σημαντικό ρόλο στη συνολική τους ετοιμότητα. H προσπάθειά τους προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να έχει δύο σημαντικές προϋποθέσεις: την ουσιαστική ασφάλεια των εργαζομέ-

νων τους και τη δημιουργία θετικής εμπειρίας στους πελάτες (customer experience), παράγοντες που σχετίζονται μεταξύ τους. Σε περιόδους αβεβαιότητας, όπως αυτή που διανύουμε, η δημιουργία θετικής εμπειρίας στους πελάτες είναι καθοριστική για τη σφυρηλάτηση μακροχρόνιων σχέσεων εμπιστοσύνης, προδιαγράφοντας εν πολλοίς και τις πιθανότητες βιωσιμότητας των εταιρειών μετά την κρίση. Πώς μπορεί όμως να επιτευχθεί αυτό; Η KPMG έχει αναπτύξει ένα μεθοδολογικό πλαίσιο που υποστηρίζει ότι η θετική εμπειρία καταναλωτή δομείται πάνω σε 6 βασικές αρχές, “Six Pillars framework”. Οι οργανισμοί που υιοθετούν τις αρχές αυτές αναπτύσσονται γρηγορότερα, λόγω της καλύτερης διασύνδεσης με τους πελάτες τους. Κλείνοντας, πιστεύουμε ότι οι οργανισμοί που θέλουν να ανταποκριθούν στις παρούσες απαιτητικές συνθήκες και να ξεχωρίσουν θα πρέπει: Να κοιτούν στο μέλλον: Να διαθέτουν τη διορατικότητα που τους δίνει η τεχνολογία και το όραμά τους. Να εξυπηρετούν πολλαπλές ομάδων πελατών: Να έχουν Ενσυναίσθηση, προκειμένου να αντιλαμβάνονται τι χρειάζονται οι πελάτες τους και να ικανοποιούν άμεσα τις διαφορετικές ανάγκες.

Υπό κανονικές συνθήκες, η μεθοδολογία αυτή αποτελεί ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τη δημιουργία επιτυχημένων και ηθικών επιχειρήσεων, στην υφιστάμενη συγκυρία όμως αποτελεί έναν οδηγό εταιρικής συμπεριφοράς. Ενώ όλες οι αρχές είναι σημαντικές για τη διαμόρφωση της εμπειρίας του πελάτη, ειδικά στις μέρες μας, φαίνεται ότι η Ενσυναίσθηση και η Ακεραιότητα είναι κυρίως εκείνες πάνω στις οποίες οι οργανισμοί πρέπει να δομήσουν τη σχέση με τους πελάτες τους. Δρώντας με Ακεραιότητα: Οι καταναλωτές,

ειδικά σε περιόδους κρίσεων, έχουν ανάγκη να συναλλάσσονται και να παίρνουν πληροφορίες από ανθρώπους που εμπιστεύονται. Οι οργανισμοί που λειτουργούν με ειλικρίνεια, υπευθυνότητα και ηθική δημιουργούν παρακαταθήκη για το μέλλον. Η σημασία της Ενσυναίσθησης: Η ικανότητα των εταιρειών να «μπαίνουν στα παπούτσια» των πελατών τους και να καθιστούν το επιχειρηματικό και λειτουργικό τους μοντέλο πελατοκεντρικό αποτελεί επίσης έναν σημαντικό παράγοντα στη διαμόρφωση της εμπειρίας του πελάτη.

Να έχουν ανθρώπινο χαρακτήρα: Η απλή, κατανοητή και συνεχόμενη επικοινωνία σε περιόδους κρίσης είναι εξαιρετικά σημαντική. Να αντιλαμβάνονται και να ανταποκρίνονται: Συνεχώς να αξιολογούν την κατάσταση αλλά και τις επιδόσεις τους. Αν κάτι δεν λειτουργεί καλά, θα πρέπει γρήγορα να το αλλάζουν. Η συγκυρία αυτή αποτελεί μια ευκαιρία για τις εταιρείες λιανικού εμπορίου, και όχι μόνο, να προσαρμόσουν την εφοδιαστική τους αλυσίδα στα νέα δεδομένα, κυρίως για να αποδείξουν ότι δραστηριοποιούνται με αρχές και αξίες. ΧΡΗΜΑ 37

auditing, tax & consulting

Εν κατακλείδι, και όπως πολύ χαρακτηριστικά αναφέρεται από την Grant Thornton, η κλισέ φράση «ο κόσμος δεν θα είναι πια ποτέ ο ίδιος» βρίσκει πεδίο εφαρμογής σήμερα περισσότερο από πότε. Η ανάκαμψη των επιχειρήσεων περνά από την αποδοχή της νέας κατάστασης. Η εφαρμογή νέων, ευέλικτων πολιτικών και συστημάτων προσφοράς προϊόντων και υπηρεσιών, η ανάπτυξη εξατομικευμένων προϊόντων και υπηρεσιών, που απαντούν στην προσωπική ανάγκη κάθε καταναλωτή, και η διείσδυση σε νέες αγορές, διευρύνοντας την πελατειακή βάση, εγγυώνται την ανάκαμψη και τη συνακόλουθη βιωσιμότητα. Διαχειριζόμενοι το «σήμερα» προετοιμάζουμε ένα ελπιδοφόρο μέλλον, αρκεί να αποδεχθούμε ότι αναπόφευκτα θα υπάρξει σημαντική οικονομική ζημιά είτε στην επιχείρησή μας είτε στην επιχείρηση του προμηθευτή ή πελάτη μας. «Καταληκτικά», επισημαίνεται από την εταιρεία, «ο αγώνας φυσικά δεν έχει χαθεί. Το παιχνίδι τώρα αρχίζει και δεν είναι “σπριντ”, αλλά αγώνας αντοχής. Οι επιχειρήσεις που θα επιδείξουν, έγκαιρα, αντανακλαστικά, συνειδητοποιώντας την κατάσταση και τις εξελίξεις σήμερα, είναι βέβαιο ότι θα στέκονται όρθιες αύριο».

Η απλή, κατανοητή και συνεχόμενη επικοινωνία σε περιόδους κρίσης είναι εξαιρετικά σημαντική.

Ο σκοπός της διενέργειας ελέγχου Ο σκοπός του ελέγχου των οικονομικών καταστάσεων είναι η διατύπωση γνώμης σχετικά με την ορθότητα και την εύλογη παρουσίαση των οικονομικών καταστάσεων, είτε σύμφωνα με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα που έχουν υιοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση είτε σύμφωνα με τα Λογιστικά Πρότυπα που έχουν υιοθετηθεί από την ελληνική νομοθεσία. Για τη διαμόρφωση της ελεγκτικής γνώμης ο ελεγκτής πρέπει να αποκτήσει τα κατάλληλα, επαρκή ελεγκτικά στοιχεία τα οποία εξασφαλίζουν την εξαγωγή συμπεράσματος πάνω στο πού θα βασιστεί η γνώμη του. Νόμιμος ελεγκτής είναι το φυσικό πρόσωπο το οποίο έχει λάβει την άδεια να διενεργεί υποχρεωτικούς ελέγχους από την ΕΛΤΕ, σύμφωνα με τον Ν. 3693/2008.

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Ελεγκτικό γραφείο είναι το νομικό πρόσωπο το οποίο έχει λάβει την άδεια να διενεργεί υποχρεωτικούς ελέγχους από την ΕΛΤΕ, ανεξάρτητα από τη νομική μορφή. Σημειώνεται ότι η ιστορία του θεσμού του ελέγχου στην Ελλάδα είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον θεσμό των ανώνυμων εταιρειών, καθώς η αδυναμία διαχείρισης των ΑΕ στις αρχές του 20ού αιώνα κατέστησε την κρατική παρέμβαση στη Λογιστική και στην Ελεγκτική επιτακτική ανάγκη. Η πρώτη νομοθετική παρέμβαση ήταν αυτή του Ν. 1348/1918, ο οποίος ουσιαστικά έφερε όλες τις ανώνυμες εταιρείες υπό στενή κρατική παρακολούθηση. Οι αρχές και οι κανόνες της Ελεγκτικής διαμορφώνονται από τη μακροχρόνια εφαρμογή του ελέγχου και από τα ελεγκτικά πρότυπα. Τα ελεγκτικά πρότυπα καθοδηγούν τους ελεγκτές στο έργο τους και συνιστούν το μέτρο της εκτιμήσεως της εργασίας τους, ενώ η ευθύνη του ελεγκτή δεν περιορίζεται μόνο στην ικανοποίηση των συμφερόντων του πελάτη, αλλά σχετίζεται άμεσα με την αποδοχή ότι ενεργεί υπέρ του δημόσιου συμφέροντος. Η Ελεγκτική, όπως έχει αναφερθεί, δεν περιορίζεται μόνο στην έκφραση γνώμης σχετικά με την εύλογη και ορθή παρουσίαση των οικονομικών καταστάσεων των εταιρειών, αλλά κατά κύριο λόγο οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές ασκούν δημόσιο λειτούργημα. Για τον λόγο αυτό, ο συγκεκριμένος επιστημονικός κλάδος είναι αναγκαίο να διέπεται από ένα σύνολο νόμων και αρχών που να εξασφαλίζουν την ποιότητα των πληροφοριών που δημοσιεύονται κατά τη διάρκεια του ελέγχου. Ειδικότερα, οι ορκωτοί ελεγκτές λογιστές, κατά την άσκηση των ελεγκτικών τους αρμοδιοτήτων, έχουν ως ρυθμιστή των βασικών παραμέτρων του ελεγκτικού επαγγέλματος τον Ν. 3693/2008, ο οποίος σήμερα έχει αντικατασταθεί σχεδόν πλήρως από τον Ν. 444/2017. Ο συγκεκριμένος νόμος έχει καθιερώσει την ύπαρξη εποπτικής αρχής, τη διενέργεια ποιοτικών ελέγχων, την επιβολή πειθαρχικών κυρώσεων, τα οποία αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας των ελεγκτών. • • •

ranking

Σημάδια ανάκαμψης στον κατασκευαστικό κλάδο Η οικοδομική δραστηριότητα αναθερμαίνεται και τα μεγάλα έργα «ξεμπλοκάρουν». Οι επιχειρήσεις του κατασκευαστικού τομέα που άντεξαν στην ύφεση λαμβάνουν θέση ώστε να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες. Έκτακτες όμως συνθήκες μεταβάλλουν τα παραπάνω δεδομένα, τα οποία αυτή τη στιγμή είναι νωρίς ακόμη να εκτιμηθούν πλήρως. Όσον αφορά τα προ Covid-19 δεδομένα, ο κατασκευαστικός κλάδος (5η, 6η και 7η τάξη) εκτιμάται ότι παρουσίασε το 2019 αύξηση κύκλου εργασιών άνω του 5%, επανερχόμενος στην πορεία σταθεροποίησης που καταγράφει την τελευταία τετραετία, μετά το ναδίρ που συνάντησαν οι επιχειρήσεις του κλάδου το 2012. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται αναλυτικά στοιχεία κατάταξης με βάση τη μελέτη «Τεχνικές εταιρείες 7ης, 6ης, 5ης τάξης» (2019) που εκπόνησε η ΣΤΟΧΑΣΙΣ Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ (www.stochasis. com). Όπως αναφέρει ο κ. Βασίλης Ρεγκούζας, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΣΤΟΧΑΣΙΣ, το συνολικό μέγεθος της αγοράς

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

των τεχνικών εταιρειών 7ης, 6ης, 5ης τάξης υπολογίζεται σε 3.786 εκατ. ευρώ το 2018, παρουσιάζοντας μείωση 2,1% σε σχέση με το 2017 και Μέσο Ετήσιο Ρυθμό Μεταβολής (ΜΕΡΜ) 1,3% την περίοδο 2012-2018. Ειδικότερα, το μέγεθος της αγοράς των τεχνικών εταιρειών 7ης τάξης υπολογίζεται σε 2.887 εκατ. ευρώ το 2018, παρουσιάζοντας μείωση 4,5% σε σχέση με το 2017 και ΜΕΡΜ 9,9% το διάστημα 20122018, ενώ το μέγεθος της αγοράς των τεχνικών εταιρειών 6ης τάξης υπολογίζεται σε 528 εκατ. ευρώ το 2018, παρουσιάζοντας αύξηση 8,0% σε σχέση με το 2017 και ΜΕΡΜ -13,6% την περίοδο 2012-2018. Όσον αφορά στο μέγεθος της αγοράς των τεχνικών εταιρειών 5ης τάξης, αυτό υπολογίζεται σε 371 εκατ. ευρώ το 2018, παρουσιάζοντας αύξηση 4,8% σε σχέση με το 2017 και ΜΕΡΜ -4,0% το διάστημα 2012-2018.

Για το 2019, οι αναλυτές της ΣΤΟΧΑΣΙΣ εκτιμούν ότι το συνολικό μέγεθος της εξεταζόμενης αγοράς θα παρουσιάσει αύξηση άνω του 5% σε σχέση με το 2018. Όσον αφορά στη χρηματοοικονομική ανάλυση του κλάδου, όπως παρατηρεί η υπεύθυνη των κλαδικών μελετών της ΣΤΟΧΑΣΙΣ, κ. Κατερίνα Ματσούκα, οι ζημιές της ΑΚΤΩΡ τα έτη 2016 και 2018

επιδρούν στο EBITDA (%) του κλάδου. Συγκεκριμένα, χωρίς την ΑΚΤΩΡ το EBITDA (%) διαμορφώνεται σε 5,58% το 2016 και 7,45% το 2018. Επίσης, σημειώνεται ότι οι τιμές του δείκτη κάλυψης χρηματοοικονομικών δαπανών δείχνουν ότι οι επιχειρήσεις παραμένουν «ευπρόσβλητες» σε πιθανές μεταβολές του οικονομικού περιβάλλοντος.

Κάλυψη Χρηματοοικονομικών Δαπανών

Η οικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων του κλάδου χαρακτηρίζεται από σχετικά ικανοποιητικές συνθήκες άμεσης ρευστότητας, παρά τη μικρή διαχρονική μείωση που εμφανίζει από το 2014.

Οι οικονομικές συνθήκες των τελευταίων ετών αποτυπώνονται ως έναν βαθμό από την εξέλιξη του δείκτη περιθωρίου μικτού κέρδους του εξεταζόμενου κλάδου. Σημειώνεται ότι χωρίς την ΑΚΤΩΡ το περι-

θώριο λειτουργικού κέρδους διαμορφώνεται σε 3,42% το 2016 και 5,47% το 2018 και το περιθώριο καθαρού κέρδους σε 1,17% το 2016 και -0,13% το 2018.

ΧΡΗΜΑ 41

ranking Αξίζει να σημειωθεί, όπως αναφέρει ο κ. Αδάμ Ρεγκούζας, Senior Consultant της ΣΤΟΧΑΣΙΣ, πως, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα προ φόρων 55 επιχειρήσεων του κλάδου με δημοσιευμένα οικονομικά στοιχεία και για τις δύο χρήσεις 2017-2018, προκύπτει ότι 29

εξ αυτών βελτίωσαν τα αποτελέσματά τους το 2018 έναντι του 2017 (15 αύξηση κερδών, 5 μείωση ζημιών, 9 από ζημιές σε κέρδη) και 32 επιχειρήσεις αύξησαν τις πωλήσεις τους, εκ των οποίων 14 αύξησαν και τα κέρδη τους το 2018. • • •

Αριθμός επιχειρήσεων

Αύξηση κέρδους το 2018/2017

27%

Μείωση κέρδους το 2018/2017

Αύξηση ζημιών 2018/2017

11%

Μείωση ζημιών 2018/2017

Από ζημιές το 2017 σε κέρδη το 2018

15%

Από κέρδη το 2017 σε ζημιές το 2018

16%

Κατάταξη τεχνικών εταιρειών 7ης τάξης βάσει κύκλου εργασιών 2018

Η οικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων χαρακτηρίζεται από σχετικά ικανοποιητικές συνθήκες άμεσης ρευστότητας.

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Κατάταξη 10 μεγαλύτερων τεχνικών εταιρειών 6ης τάξης βάσει κύκλου εργασιών 2018

Το μέγεθος της αγοράς των τεχνικών εταιρειών 7ης τάξης υπολογίζεται σε 2.887 εκατ. ευρώ το 2018.

Κατάταξη 10 μεγαλύτερων τεχνικών εταιρειών 5ης τάξης βάσει κύκλου εργασιών 2018

Οι επιχειρήσεις παραμένουν «ευπρόσβλητες» σε πιθανές μεταβολές του οικονομικού περιβάλλοντος.

ΧΡΗΜΑ 43

θέμα

» ι ε ί α κ « Πώς ς η τ ά τ η τ ό τ σ υ ε ρ τη α ί ν α χ η μ η βιο ν ώ ρ ο φ α αερομετ ρείς κάνουν καλύτερη δουλειά για τη μείωση του κόστους από ό,τι αναμενόταν, αλλά προειδοποιεί ότι αυτό δεν θα είναι αρκετό για την αποτροπή «έκτακτων απωλειών» για το έτος. Σημειώνοντας ότι η κυβερνητική υποστήριξη για το εργατικό δυναμικό ήταν μεγαλύτερη από το αναμενόμενο, η HSBC αναφέρει ότι αναμένει αυτές οι αεροπορικές εταιρείες να μειώσουν τον αριθμό των υπαλλήλων τους εσόδων, με συνολική «βουτιά» της αεροπορι- κατά περίπου 50% για την περίοδο Ιουνίου-Δεκής κίνησης κατά 48%. κεμβρίου. Από τις αρχές Απριλίου, τα αεροπορικά δρομο- Η τράπεζα επισημαίνει επίσης πιο αισιόδολόγια έχουν συρρικνωθεί σχεδόν κατά 80%, ξες ειδήσεις σχετικά με τη χρηματοδοτική όπως σημειώνει η ΙΑΤΑ. μίσθωση. Τον Μάρτιο ανέμενε από τις αεροπορικές εταιρείες να διαπραγματευτούν μόνο Έρχονται συγχωνεύσεις μέτριες μειώσεις μισθώσεων, τοποθετώντας τους αερομεταφορείς με ιδιόκτητους στόλους Στο πλαίσιο αυτό, η κρίση του κορωνοϊού θα σε καλύτερη οικονομική κατάσταση από εκείεπιταχύνει την ενοποίηση αεροπορικών εται- νους που βασίζονται σε μισθωμένα αεροσκάρειών σε ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς οι φη. Τώρα επισημαίνει τα σχόλια που έγιναν λιγότερο κερδοφόροι αερομεταφορείς απο- κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης αποτελετυγχάνουν ή εξαγοράζονται από ανθεκτικότε- σμάτων του IAG για το πλήρες έτος 2019, στα ρους ανταγωνιστές, σύμφωνα με ανάλυση της οποία ο όμιλος δήλωσε ότι οι εκμισθωτές υποHSBC. στηρίζουν «νικητές» που προβλέπουν ότι θα Η ανάλυση της HSBC καλύπτει τις επιβιώσουν από την κρίση και τους παρέχουν Aegean Airlines, Air France-KLM, τη δυνατότητα να αναβάλουν τις πληρωμές. EasyJet, Finnair, IAG, Lufthansa, Norwegian, Ryanair, SAS και Wizz Air. Η Η HSBC πιστεύει ότι όλες οι αεροπορικές τράπεζα διαπιστώνει ότι αυτοί οι αερομεταφο- εταιρείες που καλύπτει το Norwegian Bar

Στα 314 δισ. δολ. οι απώλειες εσόδων

ην πλέον «ανώμαλη προσγείωση» πυροδότησε η κρίση του κορωνοϊού για τις αεροπορικές εταιρείες ανά τον κόσμο, δρομολογώντας ή/και επιταχύνοντας τις εξελίξεις στον τομέα. Η βιομηχανία των αερομεταφορών «καίει» τη ρευστότητά της με επικίνδυνο ρυθμό, με τις προβλέψεις να αναφέρουν ότι περίπου 61 δισ. δολ. θα μπορούσαν να «κάνουν φτερά» από τα αποθεματικά των εταιρειών μόνο το δεύτερο τρίμηνο. Είναι ενδεικτικό το ότι σε παγκόσμιο επίπεδο η πτώση της ζήτησης φθάνει το 70% σε σύγκριση με πέρσι, και στην Ευρώπη ειδικότερα φθάνει έως και το 90%. Η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών (ΙΑΤΑ) προβαίνει σε συνεχείς αναθεωρήσεις των εκτιμήσεών της επί τα χείρω. Όπως αναφέρουν τα πρόσφατα στοιχεία της, καταγράφονται απώλειες εσόδων 314 δισ. δολ., ποσό που αντιπροσωπεύει 55% μείωση των επιβατικών 44

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Association θα επιβιώσουν και εκτιμά «70% μισθώσεις διακοπών έως τον Ιούνιο, 60% το τρίμηνο του Σεπτεμβρίου και 50% το τρίμηνο του Δεκεμβρίου». Η αδύναμη οικονομική κατάσταση του Norwegian «πιστεύουμε ότι θα κάνει τις εταιρείες μίσθωσης απρόθυμες να προσφέρουν μισθώσεις διακοπών» προσθέτει η τράπεζα. Οι αεροπορικές εταιρείες της Ευρώπης επιδεικνύουν επίσης ισχυρότερη από την αναμενόμενη απόδοση του κεφαλαίου κίνησης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι παρακρατούν επιστροφές χρημάτων από τους πελάτες μέσω της έκδοσης κουπονιών, μια πρακτική που, όπως αναφέρει, δεν συμμορφώνεται με τους κανόνες της ΕΕ. «Εάν οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί δεν εξελιχθούν για να επιτρέψουν αυτήν τη συμπεριφορά, οι προοπτικές ρευστότητας για τις αεροπορικές εταιρείες θα επιδεινωθούν».

Σχετικά με το Capex, η HSBC σημειώνει: «Οι αεροπορικές εταιρείες δεν παραλαμβάνουν αεροσκάφη αυτήν τη στιγμή, οπότε δεν πραγματοποιούνται τελικές πληρωμές παράδοσης». Παρατηρεί επίσης ότι «η στενή υποστήριξη της κυβέρνησης και η εποικοδομητική δέσμευση των συνδικάτων μειώνουν το κόστος εργασίας, το κεφάλαιο κίνησης προστατεύεται κατηγορηματικά, οι περισσότερες αεροπορικές εταιρείες έχουν διαπραγματευτεί όρους βελτίωσης του κόστους μίσθωσης και οι επενδύσεις έχουν ουσιαστικά ανασταλεί». Ανέφικτο το θετικό σενάριο Παρά τα φαινομενικά υγιή οικονομικά του κλάδου, η τράπεζα προειδοποιεί ότι παρόλο που παρατηρείται χαμηλότερη «καύση» μετρητών, η απόδοση σε σχέση με την προ Covid-19 περίοδο «παραμένει πολύ άσχημη».

2020 H2 ‘restart’ slow leaving RPKs down 33% yoy by Q4 Domestic markets assumed to open in Q3, international much slower Global RPK quarterly profile, % change year-on-year

20% 10%

Impact of the recession

% change year-on-year

-10% -20%

-30%

Q4 50% recovery international markets, reduced by recession

Global RPK growth

-40%

H κρίση του κορωνοϊού θα επιταχύνει την ενοποίηση ν αεροπορικώ ε εταιρειών σ ολόκληρη η. την Ευρώπ

-50% -60%

Q3 recovery domestic markets, reduced by recession impact

-70% -80% -90%

2016

2017

2018

2019

Source: IATA Economics using data and forecasts from Oxford Economics and IATA

2020

2021

Economics

ΧΡΗΜΑ 45

θέμα

Οι προηγούμενες προβλέψεις για μια ουσιαστική ανάκαμψη που θα ισχύσει τον Απρίλιο/Μάιο φαίνονται τώρα ουτοπικές «και η ιδέα ότι αυτή η κρίση θα επιλυθεί μέχρι τον Ιούνιο φαίνεται εξίσου ανέφικτη». Το hedging στα καύσιμα είναι ένας τομέας που αναμένεται να προκαλέσει σημαντικό «πόνο» κατά το υπόλοιπο του 2020, με τις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες να αντισταθμίζουν συνήθως το 25-90% των αναγκών τους, πολύ μεγαλύτερο δηλαδή ποσοστό από άλλες περιοχές του κόσμου, σύμφωνα με την HSBC.

That implies a halving of global RPKs in 2020

With lower yields that means a $314 billion or 55% fall in passenger revenues RPKs 2020 (vs 2019 yearon-year change)

Passenger revenue $ billion 2020 vs. 2019 levels

Asia-Pacific

-50%

-113

Europe

-55%

-89

Africa

-51%

-6

Region of airline registration

North America Middle East Latin America

Industry

-36% -51%

-49%

-48%

-64 -24

-18

-314

Note: This assumes, as in the previous impact assessment, that the domestic lock-down lasts 3 months, until the end of Q2. But international travel restrictions are assumed in this assessment to be reduced more slowly, with only 50% of pent-up international RPKs recovered by Q4 (after reduction due to recession impact).

Source: IATA Economics

Στην ίδια ανάλυση προειδοποιεί επίσης για αδύναμη αύξηση της κίνησης, που εκτείνεται σε βάθος χρόνου μέχρι την επόμενη δεκαετία. «Θα χρειαστεί έως το 2022 ή ίσως το 2023 για να ανακάμψει το επίπεδο κίνησης που παρατηρήθηκε το 2019, καθώς οι όγκοι των αερομεταφορών σχετίζονται άμεσα με την οικονομική δραστηριότητα και η παγκόσμια οικονομία θα συρρικνωθεί από αυτό το ξέσπασμα» προβλέπει η HSBC. «Η συσσώρευση χρέους που θα προκύψει από τις αεροπορικές εταιρείες που επιβιώνουν από το lockdown θα επιβαρύνει τις επιχειρήσεις και πιθανότατα θα απαιτηθεί η ανακεφαλαιοποίησή τους σε κάποιο στάδιο». Στοιχεία της ΙΑΤΑ αναφέρουν ότι περίπου 65,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας συνδέονται με την αεροπορία, η αλυσίδα εφοδιασμού της οποίας αποτελείται από πολλές επιχειρήσεις που έχουν αναστείλει προσωρινά τη λειτουργία 46

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Economics

τους ενώ άλλες έχουν προαναγγείλει λουκέτο. Ανάμεσά τους είναι αεροπορικές εταιρείες, εστιατόρια, τουριστικές επιχειρήσεις και ξενοδοχεία. Σύμφωνα με την ΙΑΤΑ, περίπου 25 εκατομμύρια θέσεις εργασίας βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο έως ότου ο τομέας της αεροπορίας λειτουργήσει ξανά. Πρόκειται για πληθυσμό ίσο με τον πληθυσμό της Αυστραλίας ή το σύνολο του εργατικού δυναμικού της Ιταλίας και μεγαλύτερο από το εργατικό δυναμικό μεγάλων βιομηχανικών χωρών, όπως η Ισπανία ή ο Καναδάς. Η κλίμακα των οικονομικών επιπτώσεων είναι τεράστια. Το μεγαλύτερο πλήγμα δέχεται η Ευρώπη, όπου απασχολούνται 5,6 εκατ. εργαζόμενοι, ενώ οι συνολικές απώλειες στα έσοδα του

Περίπου 25 ια εκατομμύρ θέσεις εργα σίας βρίσκο σο ν ται σε άμε ς κίνδυνο έω ας ότου ο τομέ ρίτης αεροπο γήας λειτουρ σει ξανά.

κλάδου αναμένεται να ξεπεράσουν τα 252 δισ. δολ. (-46%) το 2020. Την τελευταία εβδομάδα του Μαρτίου, σύμφωνα με την ΙΑΤΑ, οι αεροπορικές εταιρείες της Ευρώπης κατέγραψαν τη μεγαλύτερη μείωση εσόδων σε σύγκριση με όλες τις επιμέρους αγορές αερομεταφορών του πλανήτη (-46%). Εκτιμάται, μάλιστα, πως το 2020 θα σημειώσουν πτώση εσόδων (RPKs) της τάξης των 76 δισ. δολ. (66,8 δισ. ευρώ). Οι αναλυτές της ΙΑΤΑ εκτιμούν πως στο δεύτερο τρίμηνο της χρονιάς που διανύουμε η μείωση εσόδων των αεροπορικών εταιρειών ανά επιβάτη (RPKs) είναι πιθανό να φθάσει το -70% σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια. Ο μεγαλύτερος φόβος των παραγόντων του τομέα αερομεταφορών του πλανήτη είναι μήπως οι αεροπορικές εταιρείες ξεμείνουν από ρευστότητα. Καλύτερα θωρακισμένες από αυτήν την άποψη φέρονται να είναι οι αεροπορικές εταιρείες της Ασίας/Ειρηνικού XRIMA_FisikoAerio_MAMA_21,5x14,5.pdf

και της Μέσης Ανατολής, των οποίων το «μαξιλάρι» ρευστότητας διαμορφώνεται στα επίπεδα των 10 μηνών. Οι αερομεταφορείς της Ευρώπης, σύμφωνα πάντα με την ΙΑΤΑ, διέθεταν αντοχές ρευστότητας 6-7 μηνών. Πρώτη προτεραιότητα για τις αεροπορικές αποτελεί η αποδοχή από τους ταξιδιώτες να αλλάξουν τα εισιτήριά τους για μελλοντικές ημερομηνίες, προκειμένου να μη χρειαστεί να τους επιστρέψουν άμεσα χρήματα. Σιωπηρά έχει δοθεί από τις εταιρείες η δυνατότητα μετάθεσης της ημερομηνίας ταξιδιού εντός των επόμενων έξι μηνών ή και μέχρι το τέλος του 2020. Η Aegean μάλιστα έσπευσε να δώσει στους επιβάτες τη δυνατότητα (εφόσον επρόκειτο να ταξιδέψουν μέχρι 31 Μαρτίου φέτος) να αλλάξουν τα εισιτήριά τους χωρίς χρέωση με ημερομηνία ταξιδιού έως 27 Μαρτίου 2021. Περικοπές δαπανών Επικαλούμενη στοιχεία των αεροπορικών

29/04/2020

21:58

εταιρειών-μελών της, η ΙΑΤΑ εκτιμά πως στο δεύτερο τρίμηνο φέτος τα έσοδα των αεροπορικών εταιρειών θα συρρικνωθούν στα επίπεδα των 67 δισ. δολ. (58,9 δισ. ευρώ) έναντι 210 δισ. δολ. (184,5 δισ. ευρώ) στο αντίστοιχο τρίμηνο του 2019. Στο ίδιο τρίμηνο, οι αεροπορικές εταιρείες, σύμφωνα πάντα με την ΙΑΤΑ, αναμένεται να καταγράψουν συνολικές ζημιές ύψους 39 δισ. δολ. (34,3 δισ. ευρώ), έναντι καθαρών κερδών 7 δισ. ευρώ (6,2 δισ. ευρώ) στο αντίστοιχο τρίμηνο του 2019. Απολύσεις και περικοπές αμοιβών την ίδια στιγμή προδιαγράφει η πρόβλεψη της ΙΑΤΑ για τα κόστη πληρωμάτων των αεροπορικών εταιρειών. Επικαλούμενη στοιχεία των αεροπορικών εταιρειών, η ένωση εκτιμά πως οι σχετικές δαπάνες θα μειωθούν στο δεύτερο τρίμηνο κατά 33% σε σύγκριση με το 2019, περιοριζόμενες στα 12 δισ. δολ. (10,5 δισ. ευρώ), έναντι 18 δισ. δολ. (15,8 δισ. ευρώ) την ίδια περίοδο του 2019. • • •

Θέμα

του Ευάγγελου Τσάπα

Η αγορά κρυπτονομισμάτων στην εποχή του Covid-19 Η εξάπλωση του κορωνοϊού έχει δραματικό αντίκτυπο στις αγορές και στην παγκόσμια οικονομία. O αριθμός των νεκρών και η καθήλωση του πληθυσμού δημιούργησαν τεράστιες πιέσεις και στα κρυπτονομίσματα, τα οποία βρίσκονται για πρώτη φορά από τη δημιουργία τους στο μέσον μιας οικονομικής κρίσης. 48

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

αυξηθεί κατακόρυφα ο βαθμός συσχέτισης των τιμών του Bitcoin με αυτές του S&P 500. Τα τελευταία τρία χρόνια, έχει παρατηρηθεί ότι όταν αυξάνει ο βαθμός συσχέτισης αυτών των δύο, το Bitcoin κινείται πτωτικά. Από την άλλη, το Bitcoin κάνει μεγάλες κινήσεις σε κάθε ανοδική αντίδραση και αυξάνει την «όρεξη» των traders για την ανάληψη ρίσκου. Στο παρακάτω διάγραμμα βλέπουμε την κίνηση του Bitcoin, του χρυσού και του S&P 500, τις τελευταίες κρίσιμες ημέρες.

τιμή του Bitcoin, τον Φεβρουάριο ήταν 10.000 δολ., βρέθηκε κάτω από τις 4.000 δολ. στις 13 Μαρτίου και, παρόλο που σταθεροποιήθηκε αργότερα πάνω από τις 6.000 δολ., δεν μπορεί παρά να προκαλεί ανησυχία στους επενδυτές η συνέχεια της κρίσης. Η δραματική αυτή εξέλιξη εμφανίστηκε τη στιγμή που η προσδοκία ότι το Bitcoin είναι ένα ασφαλές καταφύγιο σε περιόδους αστάθειας ήταν αρκετά διαδεδομένη. Υπήρξε η υπόθεση ότι το Bitcoin, λόγω του πεπερασμένου πλήθους του, θα μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο διατήρησης αξιών και επενδυτικά να συμπεριφέρεται όπως ο χρυσός. Δυστυχώς, η τραγική πραγματικότητα που βιώνουμε διαψεύδει έως τώρα αυτήν τη διατύπωση. Βέβαια, η ένταση της πτώσης ήταν τόσο μεγάλη που ακόμη κι ο χρυσός, η απόλυτη αξία αντιστάθμισης σε περιόδους αναταραχής, είχε πτωτική πορεία. Αυτήν την περίοδο που διανύουμε, έχει

Το 2020 φαίνεται ότι θα είναι καθοριστικό για το μέλλον των κρυπτονομισμάτων. Η συγκλονιστική κρίση θα δοκιμάσει τις αντοχές τους.

Η κρίση του κορωνοϊού επισκίασε όλες τις άλλες εξελίξεις του πρώτου τριμήνου του 2020. Όμως, μια σημαντική εξέλιξη, που θα καθορίσει το μέλλον των κρυπτονομισμάτων, συντελέστηκε από την αρχή του χρόνου. Αυτή είναι η εφαρμογή της 5ης τροπολογίας της οδηγίας για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας (AMLD 5) της Ευρωπαϊκή Ένωσης. Στην ντιρεκτίβα αυτή, εκτός των άλλων, γίνεται αναφορά στα κρυπτονομίσματα και τους κανόνες που πρέπει να τα διέπουν. Φτιάχνεται, λοιπόν, ένα πλαίσιο στο οποίο θα περιορίζονται τα αποκεντρωμένα χαρακτηριστικά των κρυπτονομισμάτων και κυρίως η ανωνυμία των επενδυτών. Παρόλο που αυτές οι απαιτήσεις έρχονται σε αντίθεση με τη φιλοσοφία των κρυπτονομισμάτων, αποτελούν μια ευκαιρία για την εξάπλωση της χρήσης τους σε ένα πολύ μεγαλύτερο φάσμα. Οι κανόνες αφορούν κυρίως τα ανταλλακτήρια και τους θεματοφύλακες και ειδικά στο σημείο όπου ένα κρυπτονόμισμα μετατρέπεται σε Ευρώ. Θα πρέπει οι φορείς αυτοί να έχουν τις ίδιες διαδικασίες που τηρούν οι τράπεζες για τα προσωπικά στοιχεία των πελατών τους ΧΡΗΜΑ 49

Θέμα και ειδικά όσα αφορούν το KYC (Know Your Customer). Η αλήθεια είναι πως ήδη η συντριπτική πλειοψηφία των ανταλλακτηρίων ζητούν από τους πελάτες τους στοιχεία του διαβατηρίου, των εισοδημάτων τους και χρησιμοποιούν διάφορους τρόπους επικύρωσής τους ηλεκτρονικά, αλλά σίγουρα θα χρειάζονται αρκετές ακόμη ενέργειες έως την αδειοδότησή τους. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα στη Γερμανία, που με την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής ντιρεκτίβας στη νομοθεσία της, τα Bitcoin ATM της εταιρείας KKT UG από το

Βασική ορολογία των κρυπτονομισμάτων Κάθε συναλλακτική μονάδα είναι ένα κομμάτι κρυπτογραφημένου κώδικα, που είναι δύσκολο να αναπαραχθεί, αλλά εύκολο να επικυρωθεί (coin). Τι είναι το Blockchain; Είναι μια αποκεντρωμένη μέθοδος καταγραφής οποιασδήποτε φύσης συναλλαγών με τέτοιον τρόπο ώστε οι εγγραφές να είναι μόνιμες και επαληθεύσιμες. Είναι μια αλυσίδα κουτιών (blocks) με τρία βασικά χαρακτηριστικά: 1. Τον αριθμό του προηγουμένου block (το κρυπτογραφικό αποτύπωμα του προηγούμενου) 50

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Βερολίνο, που λειτουργούσαν σε ένα απροσδιόριστο καθεστώς, αναγκάστηκαν σε παύση της λειτουργίας, αφού δεν είχαν πάρει άδεια λειτουργίας. Η αρμόδια εποπτική αρχή BaFin ανακοίνωσε ότι οι ενδιαφερόμενοι φορείς θα πρέπει να καταθέσουν αίτηση για άδεια έως τις 30 Νοεμβρίου. Ήδη 40 φορείς έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για αδειοδότηση. Το 2020 φαίνεται ότι θα είναι καθοριστικό για το μέλλον των κρυπτονομισμάτων. Η συγκλονιστική κρίση θα δοκιμάσει τις αντοχές τους και θα δημιουργήσει τις τιμές που μελλοντικά θα αποτελούν χαμηλό επίπεδο αναφοράς. Η αλλαγή της αντιμετώπισης των κρυπτονομισμάτων από τις ρυθμιστικές

αρχές και η αναγνώρισή τους ως συναλλακτικών μέσων θα δημιουργήσουν ένα καινούργιο τοπίο στην αγορά και θα καθορίσουν σημαντικά τον βαθμό διάδοσή τους και το επίπεδο της χρηστικότητάς τους. Οι φορείς που υποστηρίζουν τη λειτουργία των κρυπτονομισμάτων θα πρέπει κι αυτοί να αντιληφθούν τις καινούργιες προκλήσεις και να δημιουργήσουν τις υποδομές ώστε να αντεπεξέλθουν και να εκμεταλλευθούν τις προοπτικές του νέου τοπίου.

2. Την πληροφορία που θα καταγραφεί (π.χ. συναλλαγή)

μορφή –στην ουσία είναι καταγραφές συναλλαγών αποθηκευμένες σε Blockchain. Τα ψηφιακά πορτοφόλια είναι προγράμματα λογισμικού που αποθηκεύουν τα δημόσια και ιδιωτικά κλειδιά που αλληλοεπιδρούν με το Blockchain, με αποτέλεσμα οι χρήστες να μπορούν να παρακολουθούν το υπάρχον ποσό που εμπεριέχεται και να πραγματοποιούν συναλλαγές. Όταν ένας χρήστης αποστέλλει ένα οποιοδήποτε πόσο ψηφιακού νομίσματος, ο έτερος κατ’ ουσία υπογράφει την κυριότητα του ποσού που συναλλάχθηκε στη διεύθυνση του πορτοφολιού του. Κάθε ψηφιακό πορτοφόλι αποτελείται από ένα δημόσιο και ένα ιδιωτικό κλειδί. Το δημόσιο κλειδί χρησιμοποιείται ώστε να λάβεις νομίσματα (εφόσον τακτοποιηθεί ο λογαριασμός στο δίκτυο). Το ιδιωτικό κλειδί χρησιμοποιείται για να επικυρώσεις τη συναλλαγή και αποδεικνύει ότι είσαι ο κάτοχος του δημόσιου κλειδιού.

3. Έναν αναγνωριστικό αριθμό του εκάστοτε block (το κρυπτογραφικό αποτύπωμα του εν λόγω block) Κάθε συναλλαγή συνδέεται με την προηγούμενη και καταγράφονται δημόσια όλα τα δεδομένα. Για τη μεταβίβαση και την αποθήκευση ενός κρυπτονομίσματος χρειάζεται η ύπαρξη ενός ψηφιακού πορτοφολιού (wallet). Τι ορίζεται ως «ψηφιακό πορτοφόλι»; Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά πορτοφόλια τσέπης, τα ψηφιακά πορτοφόλια δεν αποθηκεύουν νόμισμα. Στην πραγματικότητα, τα κρυπτονομίσματα δεν αποθηκεύονται σε καμία θέση και δεν υφίστανται σε φυσική

Στο διάγραμμα βλέπουμε στις 7 Μαρτίου τις τιμές του Bitcoin να περνούν κάτω από τον κινητό μέσο των 200 ημερών.

Το Bitcoin κάνει μεγάλες κινήσεις σε κάθε ανοδική αντίδραση και αυξάνει την «όρεξη» των traders για την ανάληψη ρίσκου.

Τύποι ψηφιακών πορτοφολιών: Υπάρχουν διάφοροι τύποι πορτοφολιών που παρέχουν διαφορετικούς τρόπους αποθήκευσης και πρόσβασης στο ψηφιακό μας νόμισμα: Desktop: Πορτοφόλια που εγκαθίστανται σε υπολογιστή (ή φορητό υπολογιστή) και είναι προσβάσιμα μόνο από αυτόν στον οποίο έχουν μεταφορτωθεί. Τα πορτοφόλια για επιτραπέζιους ή φορητούς υπολογιστές, λόγω αυτού, προσφέρουν ένα από τα υψηλότερα επίπεδα ασφάλειας. Mobile: Πορτοφόλια που μπορούν να εγκατασταθούν ως εφαρμογή στο τηλέφωνό σας και είναι χρήσιμα, καθότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν οπουδήποτε, περιλαμβανομένων και των καταστημάτων λιανικής πώλησης. Τα φορητά πορτοφόλια είναι συνήθως πολύ μικρότερα και απλούστερα στη χρήση από τα πορτοφόλια για υπολογιστές, λόγω του περιορισμένου διαθέσιμου χώρου στο κινητό. Online: Πορτοφόλια που υπάρχουν στο “Cloud’’, δηλαδή είναι προσβάσιμα από οποιαδήποτε συσκευή. Συνεπώς, ο συγκεκριμένος τύπος του πορτοφολιού είναι πολύ εύχρηστος και βολικός, όμως καθίσταται πιο ευάλωτος σε κλοπή, αφού τα ιδιωτικά κλειδιά των χρηστών ελέγχονται και από τρίτα μέρη που παρέχουν τη συγκεκριμένη διευκόλυνση.

έγγραφο με 2 QR codes, που αναλογούν στο δημόσιο και ιδιωτικό κλειδί που μπορούμε να του περάσουμε από άλλο τύπο πορτοφολιού coins σε αυτό και να μείνουν αποθηκευμένα εκεί χωρίς να συνδεθεί στο Internet. Συνεπώς, μπορούν να παρομοιαστούν με χαρτονομίσματα, με τη βασική διαφορά ότι σε περίπτωση φυσικής κλοπής τους, ο ληστής δεν μπορεί να τα πάρει στην κατοχή του, αφού σου δίνει τη δυνατότητα καταχώρισης κωδικού. Για τη μεταφορά νομισμάτων μέσω δικτύου (peer-to-peer) χρειάζεται να είναι γνωστή η διεύθυνση ενός συμβατού πορτοφολιού. Η μεταφορά των νομισμάτων μεταξύ πορτοφολιών γίνεται με απόλυτη ασφάλεια και επικυρώνεται χωρίς την ύπαρξη ενδιάμεσου μέλους ή φορέα (decentralized). Μέθοδοι επαλήθευσης συναλλαγών Proof of Work: Είναι ένας μηχανισμός που επαληθεύει τη δημιουργία ενός νέου block (συναλλαγής). Η ενέργεια πραγματοποιείται μέσω της συνάρτησης κρυπτογράφησης Hush (εύρεση μοναδικού σειριακού αριθμού) που θα επικυρώσουν οι χρήστες οι οποίοι θα προσφέρουν επεξεργαστική ισχύ σε αντάλλαγμα κάποιου ποσού του κρυπτονομίσματος (miners). Η απόδειξη της ορθής διεργασίας του είναι η επεξεργαστική ισχύς και συνακόλουθα η ενέργεια που δαπανάται. Ένα βασικό χαρακτηριστικό των συστημάτων αυτών είναι η ασυμμετρία τους: η εργασία πρέπει να είναι μέτρια σκληρή (αλλά εφικτή) από την πλευρά του αιτούντος, αλλά εύκολη να ελεγχθεί για τον πάροχο υπηρεσιών.

Paper: Ο συγκεκριμένος τύπος πορτοφολιού παρέχει τη μεγαλύτερη ασφάλεια από τα υπόλοιπα, αλλά είναι λιγότερο εύχρηστο. Proof of Stake: Η απόδειξη της συμμετοΤο «χαρτί» ουσιαστικά είναι ένα τυπωμένο χής (POS) είναι μια μέθοδος με την οποία

ένα δίκτυο Blockchain κρυπτονομισμάτων αποσκοπεί στην επίτευξη διανεμημένης συναίνεσης. Αν και η μέθοδος απόδειξης της εργασίας επιδιώκει από τους χρήστες να τρέχουν επανειλημμένα αλγόριθμους κατακερματισμού για την επικύρωση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, η απόδειξη της συμμετοχής επιζητά από τους χρήστες να αποδείξουν την κυριότητα σε ένα ορισμένο ποσό του νομίσματος («συμμετοχή» τους στο νόμισμα). Η απόδειξη της εργασίας βασίζεται στη χρήση της ενέργειας. Η μέθοδος απόδειξης της συμμετοχής μπορεί να είναι αρκετές χιλιάδες φορές πιο αποδοτική. Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η επικύρωση των συναλλαγών πραγματοποιείται με δύο τρόπους, ανάλογα με την αρχιτεκτονική κάθε κρυπτονομίσματος: • είτε με εξόρυξη (miners) • είτε με πορτοφόλια που συμμετέχουν στη διαδικασία (validators). Πλεονεκτήματα-μειονεκτήματα κρυπτονομισμάτων Με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και την εμφάνιση του κρυπτονομίσματος, παρατηρήθηκαν πολλά οφέλη σε αυτό το συναλλακτικό μέσο, παρ’ όλα αυτά επιφυλάσσει και κινδύνους. Πλεονεκτήματα: • Ευχρηστία: Στην περίπτωση των κρυπτονομισμάτων απαιτείται μια συσκευή με τη δυνατότητα πρόσβασης στο Διαδίκτυο και ένα ψηφιακό πορτοφόλι για την πραγμαΧΡΗΜΑ 51

Θέμα τοποίηση συναλλαγών. Εν αντιθέσει με την παραδοσιακή διαδικασία ανοίγματος τραπεζικού λογαριασμού, απαιτούνται πλήθος δικαιολογητικών εγγράφων. • Χαμηλό κόστος λειτουργίας και γρήγορες συναλλαγές: Η περάτωση μιας τραπεζικής συναλλαγής ενδέχεται να απαρτίζεται από σημαντικά τέλη. Μέσω των κρυπτονομισμάτων παύουν να ισχύουν οι προμήθειες στο επίπεδο του τραπεζικού συστήματος. Επίσης, αρκετές συναλλαγές μπορούν να πραγματοποιηθούν σε λίγα λεπτά. • Peer-to-Peer δίκτυο: Ένα δίκτυο υπολογιστών που επιτρέπει σε δύο ή περισσότερους υπολογιστές να μοιράζονται τους πόρους τους ισοδύναμα. Απόρροια αυτού είναι η μη ύπαρξη κεντρικού διακομιστή (τραπεζικό σύστημα) για την εκπλήρωση συναλλαγών. • Διεθνής χρήση: Με τα κρυπτονομίσματα μπορείς να πραγματοποιείς συναλλαγές χωρίς γεωγραφικό περιορισμό και δύσκολες διαδικασίες. • Ασφάλεια: Καθίσταται αδύνατο να πραγματοποιηθεί συναλλαγή πλην του ιδιοκτήτη του πορτοφολιού, εκτός αν παραβιαστεί, κάτι όμως αρκετά δύσκολο, καθότι υπάρχουν ποικίλοι τρόποι ασφάλειας. • Διαφάνεια: Κάθε συναλλαγή που πραγματοποιείται καταγράφεται στην αλυσίδα Blockchain. Έτσι οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να δουν τη μετάβαση των κρυπτονομισμάτων χωρίς να φαίνονται τα προσωπικά τους στοιχεία. Μειονεκτήματα: • Έλλειψη γνώσης και πιθανή μη αντιστρέψιμη πληρωμή: Πλήθος ανθρώπων, λόγω της πολυπλοκότητας της τεχνολογίας των συστημάτων, δεν γνωρίζουν πώς λειτουργούν τα κρυπτονομίσματα και είναι εκτεθειμένοι σε κινδύνους. Συνεπώς, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί πριν από την επένδυσή μας. Επίσης, αν προβούμε σε εσφαλμένη πληρωμή διά μέσου κρυπτονομισμάτων, τότε καθίσταται αδύνατη η επιστροφή των χρημάτων. Το μόνο που μπορεί να συμβεί είναι να ζητήσουμε από το άτομο πίσω τα χρήματά μας, σε περίπτωση δε άρνησης, τα χρήματά 52

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

μας χάνονται. • Μεταβλητότητα στην αξία και κίνδυνος επένδυσης: Οι αξίες των κρυπτονομισμάτων χαρακτηρίζονται από μεγάλες διακυμάνσεις, με συνέπεια τον φόβο διακράτησής τους από τις επιχειρήσεις. Οι επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα χαρακτηρίζονται από υψηλό κίνδυνο, όπως είδαμε και στην τωρινή κρίση. • Περιορισμένη αποδοχή: Τα κρυπτονομίσματα δεν έχουν διεισδύσει στον κλάδο των επιχειρήσεων, εξαιτίας της έλλειψης γνώσης και του φόβου διακυμάνσεως των τιμών. Ως εκ τούτου, είναι λίγες οι επιχειρήσεις που δέχονται τα κρυπτονομίσματα για την αγοραπωλησία αγαθών. • Αποθήκευση: Στα κρυπτονομίσματα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στους κωδικούς πρόσβασης, στο ιδιωτικό κλειδί του πορτοφολιού καθώς και στις συσκευές στις οποίες είναι εγκατεστημένα. Σε περίπτωση απώλειας, δεν μπορούν να ανακτηθούν. Όλα τα πράγματα στη ζωή έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, για αυτό πρέπει να αξιολογούμε τις ενέργειές μας και τα πιθανά αποτελέσματα σε όλες τις περιπτώσεις. Τα κρυπτονομίσματα κάνουν την καθημερινότητα των συναλλαγών μας ευκολότερη μέσω της χρήσης της προηγμένης τεχνολογίας, έτσι λοιπόν το πόσο θα επηρεάσουν τη ζωή μας εξαρτάται από εμάς. Το βέβαιο είναι ότι με την ορθή χρήση της τεχνολογίας, θα πραγματοποιηθούν σημαντικές αλλαγές στην κοινωνικοοικονομική ζωή μας. Ανταλλακτήρια-Ασφάλεια Ο αριθμός των ανταλλακτηρίων με τα οποία συναλλάσσονται τα κρυπτονομίσματα είναι πολύ μεγάλος, και οι επενδυτές που είναι εξοικειωμένοι με ηλεκτρονικές πλατφόρμες μπορούν με ευκολία να πραγματοποιούν συναλλαγές σε αυτά. Η μεγάλη πρόκληση των ανταλλακτηρίων, που κρίνει την αξιοπιστία τους, είναι η ασφαλής διατήρηση των νομισμάτων των πελατών τους, καθώς υπάρχουν περιπτώσεις ανταλλακτηρίων που χακάρονται και πλήθος νομισμάτων χάνονται. Η αδειοδότηση των ανταλλακτηρίων και των φορέων που παρέχουν υπηρεσίες θεματοφυλακής από εποπτικές αρχές της Ευρωπαϊκής

Έχει αυξηθεί κατακόρυφα ο βαθμός συσχέτισης των τιμών του Bitcoin με αυτές του S&P 500.

Ένωσης θα είναι μια σημαντική εξέλιξη, που θα καθορίσει τις προοπτικές τους. Αυτό μας κάνει να υποθέσουμε ότι τα ανταλλακτήρια που διατηρούν αυστηρούς κανόνες ασφαλείας θα είναι αυτά που θα αδειοδοτηθούν και πιο άμεσα. Συνεχίζοντας, να αναφέρουμε την πολύ υψηλή ασφάλεια που παρέχει το ηλεκτρονικό πορτοφόλι του εκάστοτε κρυπτονομίσματος. Μια απλή στρατηγική για έναν ιδιώτη όταν αγοράζει κρυπτονομίσματα στο ανταλλακτήριο είναι να τα μεταφέρει στο ηλεκτρονικό πορτοφόλι του. Βέβαια, χρειάζεται μεγάλη προσοχή, γιατί αν χαθεί ή ξεχαστεί ο κωδικός πρόσβασης του πορτοφολιού, η ανάκτησή του είναι αδύνατη.

Ethereum Το Ethereum εισήλθε στην αγορά στις 30 Ιουλίου 2015, έχοντας ήδη συγκεντρώσει κεφάλαια από crowd sale.Το βασικό νόμισμα Ethereum είναι ένα προγραμματισμένο περιβάλλον στο οποίο μπορούν να δημιουργηθούν νέα είδη εφαρμογών, π.χ. Gitcoin, Cent, DAI. Η κεφαλαιοποίησή του ανέρχεται στα 14,5 δισεκατομμύρια. Το ελληνικό κρυπτονόμισμα

Βασικά κρυπτονομίσματα

Bitcoin Δημιουργήθηκε το 2008 από άγνωστο έως σήμερα πρόσωπο και αποτελεί το σημείο αναφοράς όλων των κρυπτονομισμάτων. Το Bitcoin παρουσίασε πώς το Blockchain, το P2P και το PoW λειτουργούν αποτελεσματικά στην πράξη. Λόγω της ανοικτής φύσης του λογισμικού του, επιτράπηκε σε πολλούς προγραμματιστές να πειραματιστούν με τον κώδικά του και να δημιουργήσουν νέα κρυπτονομίσματα. Η κεφαλαιοποίησή του ανέρχεται στα 120 δισεκατομμύρια.

Bitcoin Cash Δημιουργήθηκε το 2017 ως παρακλάδι της αλυσίδας του Bitcoin για να καλυφθεί η ανάγκη της μεγαλύτερης ταχύτητας των συναλλαγών. Οι κάτοχοι του Bitcoin απέκτησαν τον ίδιο αριθμό Bitcoin Cash. Σήμερα, η κεφαλαιοποίησή του ανέρχεται στα 4 δισεκατομμύρια.

Bitcoin SV Στις 15 Νοεμβρίου 2018, μετά από εσωτερική διαμάχη, το Bitcoin Cash χωρίστηκε στο Bitcoin SV, με σημερινή κεφαλαιοποίηση στα 3,1 δισεκατομμύρια.

Lite Coin Δημιουργήθηκε τον Οκτώβριο του 2011 από fork (διακλάδωση) του Bitcoin. Είναι πιο γρήγορο από το Bitcoin, αλλά πιο πολύπλοκο και ακριβό για να παραχθεί. Η κεφαλαιοποίησή του ανέρχεται στα 2,5 δισεκατομμύρια.

Dash Διασπάστηκε και αυτό από την αλυσίδα του Bitcoin σαν Xcoin. Αργότερα, μετονομάστηκε σε Darkcoin και όταν σταμάτησε οριστικά η χρήση του στο Dark Net, μετονομάστηκε σε Dash. Σήμερα, η κεφαλαιοποίησή του ανέρχεται στα 622 εκατομμύρια.

XPR Δημιουργήθηκε για κάνει αποτελεσματικές συναλλαγές. Μπορεί να πιστοποιήσει μια συναλλαγή σε 3-5 δευτερόλεπτα και ο τρόπος λειτουργίας του είναι ενεργειακά βιώσιμος. Η κεφαλαιοποίησή του ανέρχεται στα 7 δισεκατομμύρια.

Hellenic Coin (HNC) Το Hellenic Coin είναι ένα κρυπτονόμισμα που δημιουργήθηκε, εξελίσσεται και υποστηρίζεται στην Ελλάδα. Εμφανίστηκε το 2015, με προσδοκίες για τη χρήση του στον τουρισμό και ως εναλλακτικό μέσο πληρωμών την περίοδο του capital control. Οι στόχοι αυτοί δεν επιτεύχθηκαν, αλλά η αδιάκοπη λειτουργία του επιβεβαίωσε την τεχνογνωσία της ομάδας που το δημιούργησε. Το ξεκίνημα 2020 βρίσκει το Hellenic Coin υπό την καθοδήγηση του ειδικού από συνεχόμενες ανόδους κατηγοριών στο μπάσκετ, Τσάπα Βαγγέλη. Με την άφιξή του, μια σειρά από αλλαγές συντελούνται στις υποδομές του Hellenic Coin. Τον Φεβρουάριο του 2020 έγινε μια σημαντική αναβάθμιση στον κώδικα (hard fork) του νομίσματος, ώστε να εξασφαλίζονται γρήγορες συναλλαγές με μικρή περιβαλλοντική επιβάρυνση. Στην επιβεβαίωση των συναλλαγών συμμετέχουν πλέον με τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια τους όλοι οι κάτοχοι του Hellenic Coin, οι οποίοι λαμβάνουν και μια μικρή αμοιβή για αυτήν τη συμβολή και με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται η συμμετοχή των ενεργοβόρων miners. Τo Hellenic εισήχθη και ανταλλάσσεται με το Bitcoin σε νέα ανταλλακτήρια με υψηλή κατάταξη σε ημερήσιο τζίρο συναλλαγών. Παράλληλα, συντελέστηκε ανασχεδιασμός στους στόχους και τις δραστηριότητες και νέοι άνθρωποι προστέθηκαν στην ομάδα υποστήριξης. Το Hellenic Coin έχει θέσει ως βασικό του στόχο να προσφέρει Blockchain λύσεις σε πρότζεκτ συναλλαγών, επιβραβεύσεων και παρακολούθησης εργασιών σε ελληνικές επιχειρήσεις. • • • ΧΡΗΜΑ 53

άρθρο

στη Γραμμή Υγείας 1010 ισχύει όχι μόνο για τους αγρότες πελάτες της εταιρείας, αλλά και για τις οικογένειές τους, έως το τέλος του Μαΐου. Επισημαίνεται ότι η INTERAMERICAN, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα, δραστηριοποιείται στην ασφάλιση του αγροτικού τομέα από το 2016 συνδυάζοντας τεχνογνωσία, καινοτομία, συμβουλευτικές υπηρεσίες και συνεργασίες, με οδηγό τη μεγάλη παράδοση των δύο και πλέον αιώνων που έχει κτίσει η μητρική εταιρεία ACHMEA στην ασφαλιστική κάλυψη των γεωργικών καλλιεργειών στην Ολλανδία. Η εταιρεία παρέχει στον επαγγελματία αγρότη και σε κάθε επιχειρηματία αγροτικών δραστηριοτήτων τη δυνατότητα επιλογής και σύνθεσης ασφαλιστικής προστασίας για υποδομές (αγροτικά ακίνητα, εγκαταστάσεις θερμοκηπίων, εξοπλισμό), γεωργικά μηχανήματα, αγροτικά οχήματα, μηχανήματα παραγωγής και συσκευασίας, φυτική παραγωγή υπαίθρια και εντός θερμοκηπίου, μεταφορά αγροτικών προϊόντων και αστική ευθύνη έναντι τρίτων (γενική, εργοδότη και προϊόντος), με στόχο να μειώσει τους κινδύνους από την αγροτική δραστηριότητά τους και να παρέχει την απαραίτητη ρευστότητα σε ενδεχόμενη δύσκολη στιγμή.

Η INTERAMERICAN ενισχύει το εθνικό σύστημα υγείας με 7 κλίνες ΜΕΘ και 5 φορητούς υπερηχοτομογράφους Η INTERAMERICAN, με έντονο το αίσθημα της ευθύνης και της κοινωνικής αλληλεγγύης στη δύσκολη αυτή περίοδο που βιώνουμε όλοι μας λόγω της πανδημίας, αναλαμβάνει ενεργό ρόλο και προχωρά σε πρωτοβουλίες υποστήριξης του εθνικού συστήματος υγείας, σε άμεση επικοινωνία και συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας. Συγκεκριμένα, έγιναν αποδεκτές από το υπουργείο δύο δωρεές της INTERAMERICAN, που αφορούν στην κάλυψη αναγκών σε ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, με είδη που είναι άμεσα παραδοτέα, έχοντας ως στόχο την ενίσχυση με εφόδια του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού της χώρας, που μάχεται ανελλιπώς για τη δημόσια υγεία: • Επτά (7) κλίνες ειδικά για Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, τύπου Hillrom 900 Accela με ζυγό και ειδικό αερόστρωμα και • Πέντε (5) συστήματα φορητών υπερηχοτομογράφων Philips Lumifay,

Παροχή δωρεάν χρήσης της Γραμμής Υγείας 1010 με αντίστοιχα tablets, που θα αξιοποιούνται για καρδιολογικό και πνευαπό την INTERAMERICAN σε όλους τους αγρότες μονολογικό έλεγχο, αλλά και συγκυριακά για την ανάγκη εκτίμησης πελάτες περιστατικών σχετικά με την εισαγωγή τους σε ΜΕΘ. Με αίσθημα κοινωνικής ευθύνης, κατά τη δύσκολη περίσταση της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων, η INTERAMERICAN προσφέρει σε όλους τους αγρότες πελάτες της δωρεάν χρήση της Γραμμής Υγείας 1010. Η πρόσβαση στη Γραμμή Υγείας είναι διαθέσιμη κάθε ημέρα, ακόμη και κατά τα σαββατοκύριακα και τις αργίες. Σε 24ωρη βάση ανταπόκρισης, ένας γιατρός υπηρεσίας είναι συνεχώς διαθέσιμος για να δώσει συμβουλές και απαντήσεις σχετικά με την υγεία, τα ανοιχτά φαρμακεία και νοσοκομεία, καθώς και κατευθύνσεις σε περίπτωση ανάγκης για άμεση περίθαλψη. H δυνατότητα δωρεάν πρόσβασης 54

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Σε αυτήν την κρίσιμη εθνική στιγμή, που το αίσθημα της ενότητας είναι πιο έντονο από ποτέ, o Γιάννης Καντώρος, διευθύνων σύμβουλος της INTERAMERICAN, δήλωσε: «Οφείλουμε να συνεισφέρουμε όσο μπορούμε στη θωράκιση του εθνικού συστήματος υγείας σε αυτήν την κρίσιμη φάση, να συνεργαστούμε οι επιχειρήσεις μεταξύ μας και με τον δημόσιο τομέα και να υποστηρίξουμε με κάθε δυνατό τρόπο τη μεγάλη, αξιέπαινη προσπάθεια των ανθρώπων που στελεχώνουν το σύστημα στον καθημερινό αγώνα τους να περιθάλψουν νοσούντες και να σώσουν ζωές». • • •

an subscription portal, the ultimate resource for news, analysis, opinions, data and exclusive behind-the-scenes content regarding the Greek NPLs and NPEs market

www.nplconfidential.com

confidential

the insiderâ&#x20AC;&#x2122;s guide Ignore it, at your peril!

Θέμα

η ν ί δ η τ σ ς ό μ σ ι ρ υ ς α Ο το ί μ η δ ν α π ς τη Από πού θα έρθουν έσοδα τη φετινή σεζόν;

η χρυσή τομή ανάμεσα στα υγειονομικά πρωτόκολλα που θα ισχύσουν στον τομέα των ταξιδιών την επόμενη μέρα μετά τον κορωνοϊό και την εξασφάλιση της βιωσιμότητας στον κλάδο για φέτος αναζητούν κυβέρνηση και τουριστικοί φορείς, με τη φετινή σεζόν να είναι παντελώς στον αέρα και οποιαδήποτε πρόβλεψη όσον αφορά τις αφίξεις και τα έσοδα να είναι επισφαλής. Σε μια πρώτη εκτίμηση, από την πλευρά των ξενοδόχων, φέτος οι προσδοκίες έρχονται από τον εσωτερικό και τον οδικό τουρισμό, που φαίνεται ότι μπορούν να δώσουν μια πρώτη «ένεση» στον κλάδο, που βρέθηκε 56

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

από το ζενίθ –με μια αύξηση προ κορωνοϊού κατά 22% σε αφίξεις και κατά 23% σε εισπράξεις το πρώτο δίμηνο του 2020– στο απόλυτο ναδίρ. Ωστόσο, δεδομένου του ότι σχεδόν 7 στους 10 τουρίστες στη χώρα μας έρχονται αεροπορικώς, οδηγείται κανείς εύκολα στο συμπέρασμα ότι η υστέρηση στα φετινά έσοδα του κλάδου φέτος σε σύγκριση με τα 18,2 δισ. ευρώ του 2019 που έφεραν τα 34 εκατομμύρια τουρίστες θα είναι χαώδης. Τώρα τα έσοδα είναι στον αέρα και φαίνεται δύσκολο να πιαστεί ακόμη και ο στόχος που έχει θέσει για το 2020 το Υπουργείο Τουρισμού για το

40% των εσόδων της περασμένης χρονιάς, ήτοι πέριξ των 7 δισ. ευρώ. Από την πλευρά του υπουργείου, ο στόχος είναι να μπορέσει να ανοίξει τουριστικά η Ελλάδα εντός του Ιουλίου, όχι φυσικά για όλες τις χώρες και για όλους τους προορισμούς, αλλά τουλάχιστον θα πρέπει να ανοίξει η διμερής επικοινωνία και τα ταξίδια με κάποιες χώρες. Την ίδια στιγμή, το ενδιαφέρον των εγχώριων τουριστικών φορέων, προκειμένου να περισώσουν ό,τι γίνεται περισσότερο από τη φετινή σεζόν –η οποία θεωρείται, λίγο-πολύ, χαμένη– στρέφεται τώρα στα υγειονομικά

πρωτόκολλα που θα ισχύσουν την επόμενη μέρα για τα ταξίδια και κυρίως στο αν οι Βρυξέλλες θα καταφέρουν να υιοθετήσουν αυτήν τη φορά μια κοινή στάση στην επανεκκίνηση, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στο ξεκίνημα της κρίσης του κορωνοϊού, όταν κάθε χώρα υιοθέτησε τη δική της στρατηγική. Για την Ελλάδα, μέρος του χαμένου εδάφους υπολογίζεται να ανακτηθεί το 2021, και το 2022 πια ο κλάδος να έχει τη δυνατότητα να επιστρέψει στα επίπεδα στα οποία βρισκόταν το 2018, όταν οι τουριστικές εισπράξεις ξεπέρασαν το ορόσημο των 16 δισ. ευρώ. Σημειωτέον ότι όσο προχωρούν οι μέρες τόσο φαίνεται να χαμηλώνει ο πήχης ως προς τον αριθμό των ξενοδοχείων που θα ανοίξουν φέτος, με ό,τι βέβαια αυτό συνεπάγεται για

τις τοπικές οικονομίες: Μόλις πριν από δύο-τρεις εβδομάδες, οι εκτιμήσεις έκαναν λόγο για 1 στις 3 μονάδες που θα παρέμεναν κλειστές φέτος λόγω ακυρώσεων, κατάρρευσης της ζήτησης και ασύμφορου κόστους, με δεδομένες και τις πιέσεις που υφίσταται σύσσωμος ο κλάδος από τους tour operators του εξωτερικού για πολύ χαμηλές τιμές, όχι μόνο για φέτος, αλλά ακόμη και για τη σεζόν του 2021. Ενδεικτικές του «μπρα ντε φερ» που προκάλεσε η πανδημία μεταξύ Ελλήνων ξενοδόχων και ξένων tour operators είναι και οι διαπιστώσεις από πλευράς της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων ότι λόγω της κρίσης του Covid-19 οι tour operators όχι μόνο έχουν σταματήσει τις πληρωμές των early booking (σ.σ. προκρατήσεων), αλλά και καταγγέλλουν τις συμβάσεις που έχουν υπογράψει με τα ξενοδοχεία, ακυρώνοντας εγγυημένα και μη συμβόλαια. Παράλληλα, απαιτούν από τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις να προχωρήσουν σε σημαντικές εκπτώσεις για την τρέχουσα σεζόν και να τους παράσχουν πίστωση, καθώς δηλώνουν πως θα εξοφλούν τις σχετικές κρατήσεις εντός… 60 ημερών από την αναχώρηση των πελατών. Τους όρους αυτούς επιδιώκουν να τους περι

όσο τ ς ε ρ έ ν οι μ ο πήχης ως ύ ο ρ ω χ ο ι Όσο πρνα χαμηλώνε ξενοδοχείων ι ν φαίνεταον αριθμό τωυν φέτος. προς τ ου θα ανοίξο κλάδο: π λάβουν και στα συμβόλαια που θα υπογραφούν για το έτος 2021. Οι Έλληνες ξενοδόχοι δηλώνουν ότι οι όροι αυτοί είναι αντικειμενικά αδύνατον να εφαρμοστούν, πολύ δε περισσότερο εν μέσω της κρίσης και λαμβάνοντας υπόψη τα τεράστια οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν ήδη οι επιχειρήσεις και το αυξημένο λειτουργικό κόστος που θα έχουν από τα υγειονομικά μέτρα που θα κληθούν να εφαρμόσουν όταν επαναλειτουργήσουν. Σημειωτέον ότι η… αισιόδοξη εκτίμηση αναφέρει ότι ο αριθμός ανεβαίνει στο 1 στα 2 ή αλλιώς κοντά στα 5.000 ξενοδοχεία που μπορεί να μείνουν κλειστά φέτος από το σύνολο των 9.971 μονάδων σε όλη τη χώρα, με τους ξενοδόχους να κάνουν πλάνα συνεργειών και σύμπτυξης δραστηριοτήτων, π.χ. σε προορισμούς που έχουν περισσότερες μονάδες και άρα θα διατηρήσουν κλειστές κάποιες από αυτές. Ακριβώς η χαμένη, τουριστικά, φετινή χρονιά έχει φουντώσει και τις συζητήσεις για τη «μονοκαλλιέργεια» της ελληνικής οικονομίας και τις προβλέψεις εντός και εκτός Ελλάδας, περιλαμβανομένου και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, για «βουτιά» του ΑΕΠ φέτος, από τη στιγμή που η Ελλάδα είναι από τις χώρες του ΟΟΣΑ με τα μεγαλύτερα ποσοστά εξάρτησης από τον τουριστικό

Με βάση τα νούμερα του 2019, η άμεση συνεισφορά του τουρισμού στο ελληνικό ΑΕΠ με 25 δισ. ευρώ (εκ των οποίων 18,18 δισ. ευρώ άμεσες τουριστικές εισπράξεις και κρουαζιέρα, αλλά και εσωτερικός τουρισμός, επενδύσεις, μεταφορές) αντιστοιχεί σε ένα 13% και αν ληφθούν υπόψη και οι πολλαπλασιαστές του κλάδου, σύμφωνα με το ΚΕΠΕ και το ΙΟΒΕ (2,2 έως 2,65), η άμεση και έμμεση συνεισφορά φτάνει το 30%. Υπάρχουν ολόκληρες περιοχές της χώρας με συντριπτική εξάρτηση από τον κλάδο, όπως το 97% του ΑΕΠ στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, το 71% στα νησιά του Ιονίου, το 50% στο ΑΕΠ της Κρήτης κ.ο.κ.

Οι κινήσεις για την επόμενη μέρα Εν μέσω θυέλλης, οι κινήσεις που μπορούν να γίνουν για την επόμενη μέρα στο κομμάτι της προσέλκυσης τουριστών –πέραν φυσικά της έμφασης στο υγειονομικό ζήτημα και της εστιασμένης προβολής της χώρας, η οποία θα επιχειρήσει να κεφαλαιοποιήσει την καλή διαχείριση ως προς τον έλεγχο της πανδημίας– είναι περιορισμένες. Στις προτάσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι είναι η στροφή σε νέες αγορές, ο οδικός τουρισμός, αλλά και ο εσωτερικός τουρισμός, την ίδια στιγμή που οι αεροπορικές αφίξεις όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο είναι κυριολεκτικά στον αέρα, λόγω του μεγάλου αντίκτυπου της πανδημίας του ΧΡΗΜΑ 57

Θέμα κορωνοϊού στις αερομεταφορές. Η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών ΙΑΤΑ εκτιμά (στις 15 Απριλίου) ότι φέτος τα έσοδα στις αεροπορικές από την πτώση της επιβατικής κίνησης θα μειωθούν κατά 314 δισ. δολ., με την πτώση να είναι πάνω από το ήμισυ ή αλλιώς της τάξεως του 55%. Για τη χώρα μας, η ΙΑΤΑ τοποθετεί τις απώλειες με βάση την ίδια ανάλυση που προβλέπει τρίμηνη αποχή από τις πτήσεις στο 52% όσον αφορά τη μείωση επιβατών και κατά 3,8 δισ. δολ. όσον αφορά την πτώση εσόδων, σημειώνοντας ότι σε κίνδυνο βρίσκονται 233.200 θέσεις εργασίας. Τα στελέχη του κλάδου εκτιμούν ότι απαιτούνται τουλάχιστον τρία χρόνια ώστε να επανέλθει η ζήτηση στα επίπεδα προ κρίσης κορωνοϊού, επομένως οι ζημίες για τον κλάδο θα εξακολουθήσουν να υφίστανται σε βάθος

Νέες αγορές

Εσωτερικός τουρισμός

Ως προς τη στροφή στις νέες αγορές, από τις πέντε βασικές αγορές της Ελλάδας πέρσι (Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ιταλία και ΗΠΑ), η χώρα μας δέχθηκε συνολικά 11,8 εκατ. επισκέπτες, ήτοι το ένα τρίτο επί του συνόλου των 34 εκατομμυρίων (μαζί με την κρουαζιέρα) του 2019.

Ο κοινωνικός και ο εσωτερικός τουρισμός είναι επίσης δύο τομείς που έχουν τονιστεί ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα. Ο εσωτερικός τουρισμός, αν κι έχει απαξιωθεί τα τελευταία χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης και της μείωσης των εισοδημάτων του Έλληνα, μπορεί να αποτελέσει στη δεδομένη συγκυρία την κατάλληλη «γέφυρα» στο στάδιο της επανεκκίνησης. «Ωστόσο, ο εσωτερικός τουρισμός δεν μπορεί να κάνει την ανατροπή για φέτος, δεν είναι εισαγόμενα έσοδα, δεν επηρεάζει ούτε το ΑΕΠ ούτε τις τουριστικές εισπράξεις της χώρας, πρόκειται για

Τα συνολικά έσοδα, με βάση τα στοιχεία της ΤτΕ, από τις πέντε αυτές αγορές ανήλθαν στα 8,8 δισ. ευρώ από το σύνολο των 18,18 δισ. ευρώ του 2019 και τώρα αυτά τα νούμερα είναι στον αέρα, πολύ περισσότερο δε από τη στιγμή που όλες οι ευρωπαϊκές χώρες θα επιχειρήσουν να στρέψουν τους πολίτες τους εντός των τειχών,

άσεις β μ υ σ ς υν τι οχεία, ο λ λ έ γ αταγ με τα ξενοδ όλαια. κ s r o t a υμβ per πογράψει σ o r η u μ o ι t Οι υν υ γυημένα κα ο χ έ υ ο π τας εγ ν ο ν ώ χρήμα ρ ακυ στο εσωτερικό,

χρόνου, ακόμη κι αν η υγειονομική κρίση τεθεί υπό σχετικό ή πλήρη έλεγχο. Για την Ελλάδα της υψηλής εποχικότητας, όπου επίσης η φετινή θερινή περίοδος είναι παντελώς στον αέρα, τα περιθώρια για τον κλάδο έχουν στενέψει αντίστοιχα επικίνδυνα και το απαραίτητο «οξυγόνο» από την επιστροφή στην κανονικότητα και την ομαλοποίηση στην επιβατική κίνηση είναι εμφανές ότι δεν μπορεί να έρθει πριν από το καλοκαίρι του 2021. «Ακόμη κι αν όλα από τον Ιούνιο και μετά ήταν με έναν μαγικό τρόπο όπως πριν, δύο-τρεις καλοκαιρινοί μήνες δεν αρκούν για να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα και την αντοχή των επιχειρήσεων σε όλη την αλυσίδα, αφού ούτως ή άλλως κατά τους χειμερινούς μήνες, στη χώρα, η ζήτηση παραδοσιακά είναι μειωμένη» σχολιάζουν στελέχη που παρακολουθούν την αγορά. Από πού μπορούν να έρθουν, λοιπόν, έσοδα για φέτος; 58

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

αφενός λόγω του μείζονος θέματος της υγειονομικής ασφάλειας, αφετέρου λόγω της ανάγκης για ενίσχυση του εσωτερικού τους τουρισμού. Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων εκτιμά ότι για φέτος η Ελλάδα θα μπορούσε να στραφεί σε λιγότερο «παραδοσιακές», για τη χώρα, αγορές εισερχόμενου τουρισμού, οι οποίες όμως θα μπορούσαν να καλύψουν ένα μέρος των απωλειών από τη Δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπως το Ισραήλ, ο Λίβανος, οι αραβικές χώρες, η Κύπρος, ενώ ερωτηματικό υφίσταται για τη Ρωσία, στην οποία δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο το υγιειονομικό ζήτημα. Ενδεικτικά, για το Ισραήλ, η Ελλάδα, με 700 χιλιάδες επισκέπτες πέρσι, κατατάσσεται ως ο τρίτος σημαντικότερος σε προτίμηση τουριστικός μεσογειακός προορισμός μετά τη Γαλλία και την Ιταλία. Για την Κύπρο, οι τουριστικοί φορείς θεωρούν θετικό το γεγονός ότι συζητά να προωθήσει δικαιούχους της του κοινωνικού τουρισμού και στην Ελλάδα, γεγονός που συνιστά ένα θετικό μήνυμα.

που ουσιαστικά αναμοχλεύεται και ανακυκλώνεται» σχολιάζει ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, κ. Αλέξανδρος Βασιλικός. Ο εσωτερικός τουρισμός θα μπορούσε να λειτουργήσει για τον πρώτο καιρό μετά την επανεκκίνηση, από τον Ιούνιο και μετά, ως «τονωτική ένεση» για την επόμενη μέρα στις τουριστικές επιχειρήσεις, έστω κι αν είναι πολύ μικρό το ποσοστό του επί του συνόλου των διανυκτερεύσεων (μόλις στο 10%, έναντι του 90% που είναι το ποσοστό του εισερχόμενου τουρισμού). Με το σκεπτικό ότι οι Έλληνες μπορούν να δώσουν μια ανάσα φέτος στον κλάδο, το Υπουργείο Τουρισμού αναβιώνει παλιά προγράμματα που ίσχυαν προ μνημονίων και επιπλέον επιχειρεί να ενισχύσει τα κονδύλια του κοινωνικού τουρισμού σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας. Στο τραπέζι τίθεται και ένα είδος «κινητροδότησης» μέσω μιας μορφής vouchers (π.χ. σε συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων), που μπορεί να στηριχθεί και από μια πιο ευνοϊκή πολιτική τιμών των ίδιων των ξενοδόχων και των τουριστικών επιχειρήσεων.

Επισημαίνεται εδώ ότι στα χρόνια της κρίσης ο εσωτερικός τουρισμός έφτασε να αντιστοιχεί σε μια δαπάνη πέριξ του 1,5 δισ. ευρώ, κοντά στο ένα τρίτο σε σύγκριση με την προ κρίσης περίοδο. Σε άλλες χώρες, όπως η Ιταλία για παράδειγμα, στην οποία τα αντίστοιχα ποσοστά βρίσκονται στο 50%-50% και το διεθνές κομμάτι για το 2020 θεωρείται χαμένο στο 100%, η εγχώρια ζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ενίσχυση του κλάδου τη φετινή χρονιά.

ικό ρ ε τ ω σ τον ε ό π α ι α ρχοντ τουρισμό. έ ς ε ί κ δο κό Oι προσ και τον οδι

Αφίξεις-εισπράξεις της Ελλάδας από τις 5 βασικές αγορές το 2019 ΧΩΡΑ

Οδικός τουρισμός Με δεδομένο το ότι οι αεροπορικές συνδέσεις θα είναι δύσκολες την επόμενη μέρα σε όλα τα επίπεδα, αφού η εξίσωση που έχουν να λύσουν οι παίκτες του κλάδου περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές παραμέτρους (το μείζον υγειονομικό ζήτημα και την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των ταξιδιωτών, τον έλεγχο του κόστους και την αποφυγή ακόμη και της χρεοκοπίας, τον επαναπρογραμματισμό με βάση τις αγορές που θα ανοίξουν), ο οδικός τουρισμός μπορεί να αποτελέσει κι αυτός μια διέξοδο για φέτος. Κοντά στο 30% επί του συνόλου των τουριστών της Ελλάδας επισκέπτονται τη χώρα οδικώς, με τον οδικό τουρισμό το 2019 να αντιστοιχεί σε 12,3 εκατ. αφίξεις (-1,8% έναντι του 2018), νούμερο καθόλου ευκαταφρόνητο. Αν και οι οδικοί τουρίστες δεν θεωρούνται «ακριβοί» τουρίστες, ο οδικός τουρισμός, κυρίως από τα Βαλκάνια, μπορεί να αποτελέσει κι αυτός ένα από τα «όπλα» της φετινής τουριστικής σεζόν για συγκεκριμένες περιοχές της Ελλάδας που είναι πιο εύκολα προσβάσιμες, όπως για παράδειγμα δημοφιλείς προορισμοί της Βόρειας Ελλάδας, η Χαλκιδική κ.τ.λ. • • •

ΑΦΙΞΕΙΣ (σε χιλιάδες) ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ (σε εκατ.)

Γερμανία

4.026

2.958

Ηνωμένο Βασίλειο

3.499

2.564

Γαλλία

1.541

1.090

Ιταλία

1.553

1.008

ΗΠΑ

1.179

1.187

Μερικό σύνολο 5 αγορών

11.798

8.807

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 2019 (με κρουαζιέρα)

34.004

18.179 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος

Οι νέες εκτιμήσεις της ΙΑΤΑ για τα έσοδα των αεροπορικών το 2020 Κατά 314 δισ. δολ. θα μειωθούν τα έσοδα στις αεροπορικές από την πτώση της επιβατικής κίνησης το 2020. Η πτώση είναι πάνω από το ήμισυ ή αλλιώς της τάξεως του 55%. Στις 24 Μαρτίου η αντίστοιχη εκτίμηση ήταν στο μείον 44% ή κατά 252 δισ. δολάρια. Η ζήτηση στην επιβατική κίνηση θα μειωθεί κατά 48% το 2020 έναντι του 2019. Οι ζοφερές εκτιμήσεις θέτουν σε κίνδυνο 25 εκατομμύρια θέσεις εργασίας διεθνώς που εξαρτώνται από τις αερομεταφορές. Για την Ελλάδα η ΙΑΤΑ προβλέπει μείωση επιβατών κατά 52% και πτώση εσόδων ύψους 3,8 δισ. δολαρίων. Στην Ελλάδα, το 2020, βρίσκονται σε κίνδυνο 233.200 θέσεις εργασίας. Πηγή: Διεθνής Ένωση Μεταφορών (ΙΑΤΑ) με εκτίμηση στις 15 Απριλίου

ΧΡΗΜΑ 59

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

1st Occupational Insurance Services

1st Occupational Insurance Services: Tα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης η μόνη αξιόπιστη λύση

ναν ενδεδειγμένο και αξιόπιστο τρόπο συμπληρωματικής συνταξιοδοτικής αναπλήρωσης αποτελούν τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, τα οποία μπορούν, μεταξύ άλλων, να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αύξηση των «εθνικών» επενδύσεων, όπως συμβαίνει στο εξωτερικό. Όπως επισημάνθηκε στο 1ο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης, που συνδιοργάνωσαν η ΕΛΕΤΕΑ και η Ethos Media, όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς καλούνται να κινηθούν με πιο συστηματικό τρόπο, ώστε να υπάρξει η κατάλληλη κουλτούρα και εκπαίδευση στην αγορά. Πλήθος παραγόντων, υψηλόβαθμων αξιωματούχων, Ελλήνων, ξένων και θεσμικών φορέων, συμμετείχαν στο συνέδριο, με κορυφαία παρουσία αυτή του προέδρου της EIOPA, κ. Gabriel Bernardino, ως κεντρικού ομιλητή. Αναγκαία, όπως αναφέρθηκε, είναι η απλούστευση των διαδικασιών για την περαιτέρω ανάπτυξη του θεσμού, όπως και μια ενιαία εποπτεία, που θα διασφαλίζει τη μείωση της γραφειοκρατίας, ώστε να διευκολύνεται η σύσταση των ΤΕΑ. Η επαγγελματική ασφάλιση αποτελεί μια υπόθεση που στόχο έχει το αμοιβαίο όφελος για εργοδότη και εργαζόμενο και το ζητούμενο είναι η σιγουριά, η αξιοπιστία και η σταθερότητα στην τήρηση των κανόνων. «Κλειδί» για το μέλλον της επαγγελματι-

κής ασφάλισης είναι η φορολογία και η παροχή κινήτρων. Κατά τα άλλα, «αγκάθι» παραμένει το υψηλό κόστος λειτουργίας και οι χρονοβόρες διαδικασίες, κάτι που μπορεί να απλουστευθεί μέσω αυτοματοποιημένων διαδικασιών. Η ανάπτυξη του θεσμού είναι πράγματι γεγονός τα τελευταία χρόνια. Μπορεί το χάσμα με τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους (αριθμός Ταμείων, εργαζόμενοι, επενδύσεις, συνεισφορά επί του ΑΠΕ κ.ά.) να παραμένει πολύ μεγάλο, όμως η πρόοδος τα τελευταία χρόνια, με τις προσπάθειες της ΕΛΕΤΕΑ, είναι ρεαλιστική. Ειδικότερα, την τελευταία τριετία, και ιδίως το έτος 2019, ο κλάδος της επαγγελματικής ασφάλισης στην Ελλάδα διήγαγε έναν ανοδικό κύκλο. Αυτό πιστοποιεί η σύσταση και λειτουργία 5 νέων επαγγελματικών ταμείων εντός του προηγούμενου έτους και η επικείμενη αδειοδότηση εντός του πρώτου τριμήνου του 2020 άλλων 5 νέων Καταστατικών ΤΕΑ από πολύ σημαντικές επιχειρήσεις και επαγγελματικές ενώσεις. Ήδη στον 2ο πυλώνα έχουν δραστηριοποιηθεί εισηγμένες εταιρείες και επιχειρήσεις που προέρχονται από πολύ δυναμικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Στα τέλη της περσινής χρονιάς, η ελληνική

αγορά επαγγελματικής ασφάλισης αριθμούσε 23 επαγγελματικά ταμεία, με συνολικό ενεργητικό που προσέγγιζε το 1,6 δισ. ευρώ ή σε ποσοστό επί του ΑΕΠ μόλις 0,84%. Το δε ποσοστό των ενεργών ασφαλισμένων σε ΤΕΑ επί του συνόλου των απασχολουμένων ανέρχεται στο 4,1%. Στο ελληνικό δίκαιο ενσωματώνεται η σχετική Κοινοτική Οδηγία 2016/2341 “IORP II”, που αποτελεί το κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη θέσπιση κάποιων ελάχιστων και ενιαίων τεχνικών προδιαγραφών για τη λειτουργία ΙΕΣΠ (Ιδρυμάτων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών), μετά την ψήφιση του ασφαλιστικού νομοσχεδίου. Ειδικότερα, η Κοινοτική Οδηγία βελτιώνει σημαντικά το σύστημα διακυβέρνησης των ΙΕΣΠ και εισάγει νέα πρότυπα πληροφόρησης και ενημέρωσης τόσο για τις εποπτικές αρχές όσο και για τους ασφαλισμένους, με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας και της βιωσιμότητας. Ένα νέο επίσης σημαντικό στοιχείο της Οδηγίας είναι και η κατάργηση των περιορισμών των διασυνοριακών δραστηριοτήτων, που βοηθούν τα ΙΕΣΠ να αξιοποιήσουν τα οφέλη της ΕΕ, πραγματοποιώντας, πλέον, διασυνοριακές μεταφορές μεταξύ ΙΕΣΠ χωρίς εμπόδια και δαιδαλώδεις διαδικασίες. ΧΡΗΜΑ 61

1st Occupational Insurance Services ισχυρή εποπτεία, ώστε να δημιουργηθεί μια βιομηχανία βιώσιμη, με αξιοπιστία και φερεγγυότητα.

Gabriel Bernardino: Mε τη χρήση των κεφαλαιαγορών μπορούμε να κλείσουμε το συνταξιοδοτικό κενό Ιδιαίτερης σημασίας για το συνέδριο και για τα μηνύματα που απορρέουν για τον θεσμό της επαγγελματικής ασφάλισης στην Ελλάδα ήταν η παρουσία του κ. Gabriel Bernardino, ο οποίος τόνισε ότι η EIOPA και οι επιμέρους θεσμοί καλούνται να λάβουν εκείνες τις πρωτοβουλίες ώστε να αντιμετωπιστεί το συνταξιοδοτικό κενό. Αναλύοντας την τρέχουσα κατάσταση, ο κ. Bernardino σημείωσε πως: «Τα νέα μοντέλα εργασίας, οι μη τυποποιημένες μορφές εργασίας, οι χώρες που μπορεί να αλλάξει ένας εργαζόμενος, το δημογραφικό, είναι μεταξύ των κρίσιμων παραγόντων που απειλούν το εισόδημα κατά τη σύνταξη. Η Ευρώπη ψάχνει να βρει τον τρόπο να γεφυρώσει το κενό στο συνταξιοδοτικό, για να μειώσει τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες και να διατηρήσει την κοινωνική συνοχή». Ο Gabriel Bernardino, από την Αθήνα, έκανε συστάσεις καλώντας για το άνοιγμα της αγοράς, ωστόσο οι Έλληνες είναι αυτοί, είπε, που θα καθορίσουν το μέλλον τους. Σύμφωνα με τον ίδιο, «με τη χρήση των κεφαλαιαγορών μπορούμε να κλείσουμε το συνταξιοδοτικό κενό, με στόχο, μακροπρόθεσμα, υψηλότερες αποδόσεις και συντάξεις». Όπως σημείωσε: «Δεν είμαι εδώ να σας πω τι θα κάνετε με τις συντάξεις», αναφέροντας ότι, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή και διεθνή εμπειρία, σήμερα είναι μια τεράστια ευκαιρία και η ορθή χρονική στιγμή για αλλαγές: «Η Ελλάδα βγαίνει μετά από μια τεράστια κρίση, αναπτύσσεται και είναι η σωστή στιγμή για τις μεταρρυθμίσεις» τόνισε. Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με τον Bernardino, είναι απαραίτητη μια ενιαία 62

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Χρήστος Νούνης: H επαγγελματική ασφάλιση αποτελεί πλέον αναγκαιότητα Ιδιαίτερα έντονο είναι το ενδιαφέρον που καταγράφεται, πλέον, σήμερα στην αγορά επαγγελματικής ασφάλισης για την ίδρυση και λειτουργία επαγγελματικών ταμείων από ελληνικές αλλά και πολυεθνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας. Αυτό επεσήμανε, μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος της ΕΛΕΤΕΑ και του ΤΕΑ-ΥΠΟΙΚ, κ. Χρήστος Νούνης, σημειώνοντας πως αναμένεται να συνεχιστεί εντονότερα το 2020, λαμβάνοντας υπόψη πληροφορίες από την αγορά αλλά και το διερευνητικό ενδιαφέρον εταιρειών που καταγράφεται στην ΕΛΕΤΕΑ, που σηματοδοτεί μια νέα φάση ανάπτυξης του θεσμού προς όφελος της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Για την ώρα, ήδη, στον 2ο πυλώνα έχουν δραστηριοποιηθεί εισηγμένες εταιρείες και επιχειρήσεις που προέρχονται από πολύ δυναμικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με τον κ. Νούνη, τα διοικητικά συμβούλια εταιρειών υιοθετούν, πλέον, τα επαγγελματικά ταμεία και ως εργαλεία αποτελεσματικής και αμφίδρομα ανταποδοτικής διαχείρισης του εργατικού τους δυναμικού, πέραν των υπολοίπων σημαντικών πλεονεκτημάτων οργανωτικής, λειτουργικής και φορολογικής φύσεως που αυτά προσφέρουν στα ασφαλισμένα τους μέλη. Όπως σημείωσε, η επαγγελματική ασφάλιση αποτελεί, πλέον, αναγκαιότητα για το υφιστάμενο συνταξιοδοτικό πρόβλημα της χώρας, με τους αυξημένους δημογραφικούς, δημοσιονομικούς και λοιπούς περιορισμούς που το χαρακτηρίζουν. Ειδικότερα, σύμφωνα με τον κ. Νούνη, οι μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό σύστημα δεν

θα πρέπει να εξαντλούνται σε μονόπλευρες παρεμβάσεις στον 1ο διανεμητικό πυλώνα, αλλά να κινούνται προς την κατεύθυνση της παράλληλης αξιοποίησης της συμπληρωματικής κεφαλαιοποιητικής συνταξιοδοτικής αποταμίευσης και την καθιέρωση ενός ισορροπημένου συνδυασμού κρατικού και ιδιωτικού συστήματος ασφάλισης, που θα εστιάζεται στην ανάπτυξη του 2ου πυλώνα ασφάλισης (ΤΕΑ) και θα υποστηρίζει την παράλληλη ενίσχυση της ιδιωτικής ασφάλισης (3ου πυλώνα). Αναλύοντας περαιτέρω την ανάγκη ενίσχυσης της επαγγελματικής ασφάλισης σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα τριών πυλώνων ασφάλισης, ο κ. Νούνης εξήγησε πως η χρονική συγκυρία είναι ευοίωνη για τον 2ο και τον 3ο πυλώνα για να ξεπεράσουν το μόλις 5% που συνεισφέρουν στο ασφαλιστικό σύστημα συνολικά, δημιουργώντας παράλληλα οφέλη για τους ασφαλισμένους και την ελληνική οικονομία. Όπως εξήγησε: «(…) οι δύο αυτοί πυλώνες διασφαλίζουν τη μεγιστοποίηση της ανταποδοτικότητας εισφορών-παροχών, μέσω του κεφαλαιοποιητικού τους χαρακτήρα, τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος και τη συμπληρωματικότητα των κρατικών παροχών με πρόσθετες παροχές/εισοδήματα που αυξάνουν σε σημαντικό βαθμό για τους συμμετέχοντες ασφαλισμένους την αναπλήρωση των παροχών

1st Occupational Insurance Services

που λαμβάνουν από τον 1ο κρατικό πυλώνα ασφάλισης. Επιπλέον, η συμπληρωματική της κοινωνικής ασφάλισης παροχή συνταξιοδοτικών υπηρεσιών από τον 2ο και τον 3ο πυλώνα μπορεί να δημιουργήσει, μεσομακροπρόθεσμα, μεγάλο όγκο αποθεματικών, μέσω της αποταμίευσης και της παραγωγικής αξιοποίησής της, παρέχοντας πολύτιμους πόρους για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης της χώρας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, που είναι και το μεγάλο ζητούμενο για τη χώρα μας στην παρούσα φάση».

Γιάννης Βρούτσης: Η κυβέρνηση πιστεύει στον θεσμό της επαγγελματικής ασφάλισης Υπέρ του θεσμού των ταμείων επαγγελματικής ασφάλισης, στο πλαίσιο της ενίσχυσης του 2ου πυλώνα, τάχθηκε ο υπουργός Εργασίας, κ. Γιάννης Βρούτσης, κατά την ομιλία του στο 1ο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης. Ο κ. Βρούτσης περιέγραψε τα μελανά σημεία της οικονομίας, του ασφαλιστικού συστήματος, και τα προβλήματα που δημιουργήθη64

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

καν εν καιρώ κρίσης, και όχι μόνο. Μιλώντας για την επαγγελματική ασφάλιση, σημείωσε πως ο σχετικός νόμος εισάγεται στη Βουλή προς ψήφιση το επόμενο διάστημα, αναδεικνύοντας το γεγονός πως η κυβέρνηση στηρίζει έμπρακτα τις μεταρρυθμίσεις. Ειδικότερα για την ενίσχυση του 2ου πυλώνα ασφάλισης, ο κ. Βρούτσης σημείωσε πως ενισχύεται με: • την κατάθεση και ψήφιση νομοσχεδίου για την ενσωμάτωση της δεύτερης ευρωπαϊκής οδηγίας για τα επαγγελματικά ταμεία, • την προώθηση κανονιστικών πράξεων που προβλέπονται στο νομοσχέδιο, • την περαιτέρω νομική θωράκιση των επαγγελματικών ταμείων μέσω τροποποίησης του νόμου 2002, • την τροποποίηση και συμπλήρωση του νομικού πλαισίου, με στόχο την ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία των επαγγελματικών ταμείων. Όπως εξήγησε ο κ. Βρούτσης, δύο βασικοί λόγοι αποτελούν στοιχεία που θα δώσουν ώθηση στον θεσμό της επαγγελματικής ασφάλισης. Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση πιστεύει ακράδαντα στους τρεις πυλώνες ασφάλισης, οι οποίοι θα ενισχυθούν με σημαντικές παρεμβάσεις, και κυρίως στα επαγγελματικά ταμεία. Επιπλέον, στο πλαίσιο της ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων εξυπηρετείται μέσω των συμπληρωματικών συστημάτων ασφάλισης

ένας επιπλέον στόχος: Η ανάπτυξη και προώθηση της κοινοτικής κεφαλαιαγοράς. Παράλληλα, ο υπουργός Εργασίας ξεκαθάρισε πως το δημόσιο κοινωνικό σύστημα δεν κινδυνεύει από την επαγγελματική ασφάλιση, εξηγώντας τον κεντρικό ρόλο του 1ου πυλώνα, που αποκτά πλέον – σύμφωνα με τον ίδιο– όρους βιωσιμότητας ώς το 2070. Καταλήγοντας, ο κ. Βρούτσης σημείωσε πως η ανάπτυξη θα έρθει… και μέσα από τα επαγγελματικά ταμεία.

Βασιλική Λαζαράκου: Επενδυτές μεγάλης κλίμακας τα ΤΕΑ Έναν σύγχρονο θεσμό ασφάλισης, που προσφέρει τη δυνατότητα ασφαλών συνταξιοδοτικών παροχών, χαρακτήρισε τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, από την πλευρά της, η πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, κ. Βασιλική Λαζαράκου. Επιπλέον, η κ. Λαζαράκου επεσήμανε πως πρόκειται για επενδυτές μεγάλης κλίμακας, με μακροπρόθεσμους στόχους, περιγράφο-

Επιπροσθέτως, τα ΤΕΑ μπορούν να συμβάλουν στις προσπάθειες για μια βιώσιμη ανάπτυξη, συμβάλλοντας με επενδύσεις στο περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση. «Θέλουμε και αυτή η αγορά να συνεισφέρει με επενδύσεις προς όφελος του συνόλου της οικονομίας» τόνισε, μεταξύ άλλων, η κ. Λαζαράκου.

Κατά την ομιλία του για τις προοπτικές της επαγγελματικής ασφάλισης στην Ελλάδα, παραδέχθηκε πως το 1ο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης αποτέλεσε μεγάλη έκπληξη, τόσο λόγω όσων ακούστηκαν όσο και λόγω της ευρείας συμμετοχής στελεχών της αγοράς και του ενδιαφέροντος λοιπών παραγόντων. Ο ίδιος, άλλωστε, χαρακτηρίζεται για τη βαθιά γνώση του γύρω από τα ζητήματα αυτά. «Θυμάμαι τις εποχές που παρόμοιες εκδηλώσεις απασχολούσαν μόλις 20-30 άτομα» σημείωσε χαρακτηριστικά. Αναφερόμενος στις προκλήσεις της κοινωνικής ασφάλισης στην Ευρώπη και τις συστάσεις τις περασμένες δεκαετίες, σημείωσε πως η μείωση των παροχών και η αύξηση των ορίων ηλικίας είχαν προφανές πολιτικό κόστος. Ως εκ τούτου, προκαλεί απορία το γεγονός ότι οι πολιτικές ηγεσίες στην Ελλάδα δεν προώθησαν επαρκώς τη λύση της επαγγελματικής ασφάλισης, όπως συνέβη και στην ΕΕ. Στηλίτευσε τα «κακώς κείμενα» της Πολιτείας, όλα αυτά τα χρόνια, εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους δεν υπήρξε η απαιτούμενη ανάπτυξη 18 χρόνια μετά το 2002, από τον πρώτο νόμο για τα ΤΕΑ (ν. 3029/2002).

Με μια χρήσιμη ιστορική αναδρομή για την κατάσταση στο συνταξιοδοτικό σύστημα και τους παράγοντες που αποτέλεσαν τροχοπέδη για την ανάπτυξη της επαγγελματικής ασφάλισης ξεκίνησε την ομιλία του ο κ. Πάνος Ζαμπέλης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Aon Hewitt και πρόεδρος του ΤΕΑ-ΕΛΤΑ.

Σύμφωνα με τον κ. Ζαμπέλη, το κρατικό συνταξιοδοτικό σύστημα σύντομα δεν θα είναι σε θέση να παρέχει ούτε το μισό ύψος σύνταξης από αυτό που παρέχει τώρα. Από τα ποσά των καταβαλλόμενων συντάξεων σήμερα, το 40% καλύπτεται από τις καταβαλλόμενες εισφορές και το υπόλοιπο 60% από τον κρατικό προϋπολογισμό. Εν κατακλείδι, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι κρίσιμο να οριστεί με σαφήνεια αν τα ΤΕΑ έχουν κάποιο ρόλο στο συνολικό συνταξιοδοτικό σύστημα και ποιος είναι αυτός ο ρόλος. Ακόμα και σήμερα, μετά από δέκα περίπου κυβερνήσεις που πέρασαν, καμία δεν ασχολήθηκε ουσιαστικά με τα ΤΕΑ, κυβερνήσεις με τα τρία μεγάλα κόμματα των ημερών μας. Προς το παρόν, φαίνεται ότι στα ΤΕΑ έχει απομείνει ένας ρόλος «φιλοδωρήματος» για κάποια ελίτ εργαζομένων που έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει σε κάποιο ΤΕΑ. Όμως οι συνθήκες φαίνονται πια αρκετά πιο ευοίωνες για τον θεσμό των ΤΕΑ, που αποτελεί, όπως σημειώνει ο κ. Ζαμπέλης, τη μόνη διέξοδο για τις μελλοντικές συνταξιοδοτικές παροχές. Υπό αυτό το πρίσμα, απαιτούνται δομές, ρυθμιστικό πλαίσιο, συνεργασία φορέων.

Συγκεκριμένα: Άργησαν να δοθούν τα φορολογικά κίνητρα, οι εισφορές προς την κοινωνική ασφάλιση ήταν πολύ υψηλές, υπήρχαν προβληματικές κανονιστικές διατάξεις (π.χ. 100 άτομα), ενώ ακόμα και τώρα ο τομέας των ΤΕΑ δεν έχει λάβει τη θέση που του αρμόζει στο ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα. Ειδικότερα, επεσήμανε τι απαιτείται ώστε τα ΤΕΑ να γίνουν ένας τομέας που θα αφορά τη συντριπτική πλειοψηφία που τα έχει ανάγκη και όχι να καταστεί ένας θεσμός για μια ελίτ εργαζομένων. Τι χρειάζεται:

Παναγιώτης Ζαμπέλης: Η μόνη διέξοδος για τις μελλοντικές συνταξιοδοτικές παροχές

αρχή), απαλλαγμένη από γραφειοκρατία.

• Να διευθετηθούν τα προβλήματα του κρατικού συνταξιοδοτικού συστήματος. Να μειωθεί ουσιαστικά το κόστος του. • Να αναγνωριστεί ο ρόλος των ΤΕΑ στο πλαίσιο του συνταξιοδοτικού μας συστήματος. • Να γίνει μια πιο επιμελής επεξεργασία των κινήτρων. • Το νομικό πλαίσιο να έρθει στο ύψος των περιστάσεων (αναγνώριση του ρόλου του εργοδότη κ.λπ.) • Σύγχρονη και ενιαία εποπτεία (ανεξάρτητη

Bruno Gabellieri: Να πείσετε τους νέους για τα οφέλη Τους στόχους και τον ρόλο που διαδραματίζει η AEIP παρουσίασε, από την πλευρά του, ο γενικός γραμματέας, κ. Bruno Gabellieri, European Association of Paritarian Institutions (AEIP), ο οποίος βρέθηκε κι αυτός στην Αθήνα μαζί με τον κ. Gabriel Bernardino, επικεφαλής της EIOPA, για τις ανάγκες του συνεδρίου, αναλύοντας παράλληλα τις προοπτικές και τις προκλήσεις για τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης. Η AEIP, που αποτελεί τον συνδετικό κρίκο εργοδοτών και εκπροσώπων εργαζομένων, ΧΡΗΜΑ 65

1st Occupational Insurance Services

ντας τον ρόλο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς γύρω από τα ΤΕΑ ως επόπτη των Κανόνων Επενδύσεων. Αναφερόμενη επίσης στην ενσωμάτωση της αναθεωρημένης Οδηγίας (2349/2016) στο ελληνικό δίκαιο, η κ. Λαζαράκου τόνισε πως με αυτή λαμβάνουν χώρα: η διαμόρφωση υψηλότερων προτύπων χρηστής διακυβέρνησης και διαχείρισης κινδύνων, η ενθάρρυνση διασυνοριακής δραστηριότητας και μεταφοράς, η εξασφάλιση σαφών πληροφοριών σε μέλη και δικαιούχους των Ταμείων και η εξασφάλιση αναγκαίων εργαλείων στους επόπτες για την αποτελεσματική λειτουργία των ιδρυμάτων. Εξειδικεύοντας χαρακτηριστικά των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης, η κ. Λαζαράκου σημείωσε πως τα ΤΕΑ πλεονεκτούν, λόγω της ελεύθερης κίνησης των κεφαλαίων και παροχής υπηρεσιών. Αυτό σημαίνει πως τα ΤΕΑ μπορούν, για παράδειγμα, να διαχειρίζονται κεφάλαια επιχειρήσεων που έχουν ιδρυθεί σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ, δηλαδή εταιρείες με θυγατρικές σε όλη την ΕΕ –και μόνο– θα μπορούν να έχουν Ταμείο για όλο τους το προσωπικό.

1st Occupational Insurance Services δίνει έμφαση στην ανάπτυξη του θεσμού των ΤΕΑ, που μπορούν να αποτελέσουν ένα συμπληρωματικό εισόδημα μετά το πέρας του εργασιακού τους βίου. «Πρέπει να πείσετε τους νέους, δηλαδή τους μελλοντικούς συνταξιούχους, για τα οφέλη της επαγγελματικής ασφάλισης» τόνισε. Σημείωσε πως τα εργαλεία υπάρχουν και οι μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Μιλώντας για τα επαγγελματικά ταμεία, ο κ. Gabellieri τόνισε πως λειτουργούν με επαγγελματισμό, τα σχήματα αυτά έχουν πρωτίστως κοινωνικό χαρακτήρα, βασίζονται στην εθνική στρατηγική μιας χώρας και μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο αφενός ως συμπληρωματική παροχή στις συντάξεις των εργαζομένων, αφετέρου ανακουφίζοντας το δημόσιο σύστημα ασφάλισης. Παράλληλα, τα εν λόγω Ταμεία (IORPs) είναι από τους λίγους επενδυτές στην ΕΕ με τόσο μακρόπνοη στόχευση, έχοντας τη δυνατότητα για επενδύσεις με κοινωνικό και περιβαλλοντικό πρόσημο. Ο κ. Gabellieri μίλησε για τις γενικότερες προκλήσεις στην ΕΕ, όπως το δημογραφικό πρόβλημα, η αύξηση των εργαζομένων που δεν έχουν μόνιμη εργασία, η χαμηλή οικονομική ανάπτυξη και τα μηδενικά επιτόκια δανεισμού.

Φαίδων Ταμβακάκης: Αλλάζει το «παιχνίδι» με την είσοδο της Κίνας σε συντάξεις-αποταμίευση Χρήσιμα στοιχεία, που αποδεικνύουν τις προκλήσεις που αναδύονται σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο, ανέδειξε ο κ. Φαίδων Ταμβακάκης, συνιδρυτής και αντιπρόεδρος του ΔΣ της Alpha Trust για τη διαχείριση των ΤΕΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία, τα συνταξιοδοτικά ταμεία κατέχουν πάνω από το 10% των μετοχών και πάνω από το 20% των ομολό66

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

γων παγκοσμίως. Ωστόσο, τα δεδομένα αλλάζουν τώρα που η Κίνα επιδιώκει μεγαλύτερη συμμετοχή σε αποταμιεύσεις-συντάξεις. Στο επίκεντρο βρέθηκαν το δημογραφικό, η μακροζωία, οι αποδόσεις και τα Αμοιβαία Κεφάλαια ESG στην Ευρώπη. Ειδικότερα, μεταξύ άλλων, σημείωσε πως «δυσανάλογα τεράστια είναι η αποθησαυρισμένη περιουσία των Ελλήνων για την ικανότητά τους και τα μεγέθη του ΑΕΠ της χώρας. Είναι μεγάλη, αν συνυπολογιστεί η αξία των ακινήτων, η οποία προ κρίσης άγγιζε τα 2 τρισ. ευρώ. Δεν βρίσκονταν σε χέρια ιδιωτών, ήταν όμως είδος αποταμίευσης. Η ιδιοκτησία στον κόσμο άλλαξε σημαντικά, ενώ τα κράτη καλούνται να βρουν τρόπους να αντιμετωπίσουν το δημογραφικό και να δώσουν συντάξεις». Ανοδική είναι η πορεία των ΤΕΑ και η πρόοδος που έχει συντελεστεί τα τελευταία 20 χρόνια. Βάσει των τελευταίων στοιχείων, η αξία των περιουσιακών υπό διαχείριση κεφαλαίων διαμορφώθηκε στα 49,5 τρισ. (+6,4% GAGR), έναντι 23,6 το 2008, σηματοδοτώντας τις αλλαγές στο ιδιοκτησιακό καθεστώς στον κόσμο. Το συνολικό μερίδιο των συνταξιοδοτικών ταμείων ασφάλισης θα αυξηθεί κάθετα τα επόμενα χρόνια, με την είσοδο της Κίνας στην αγορά των συντάξεων. Σχολιάζοντας την ελληνική πραγματικότητα, ο κ. Ταμβακάκης υπενθύμισε πως τα ΤΕΑ κατέχουν το χαμηλότερο ποσοστό επί του ΑΕΠ, μόλις στο 0,7%, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι οι Έλληνες δεν αποταμίευαν. «Για χρόνια, η κύρια αποταμίευση στην Ελλάδα ήταν το ακίνητο, κυρίως λόγω του ανίσχυρου νομίσματος και της ανασφάλειας. Η αποθησαυρισμένη περιουσία των Ελλήνων δεν είναι μικρή προς το ΑΕΠ της χώρας, αν συνυπολογίσουμε ότι η συνολική αξία των ακινήτων, ιδιωτικών και επαγγελματικών, πριν από την οικονομική κρίση έφτανε τα 2 τρισεκατομμύρια» επεσήμανε. Αναλύοντας περαιτέρω την αγορά ομολόγων, πιθανές επενδυτικές επιλογές και την έννοια της αποταμίευσης, ο κ. Ταμβακάκης είπε επίσης πως από τα τελευταία στοιχεία αποδεικνύεται ότι τα ομόλογα είναι αποταμιευτικό εργαλείο. Ομοίως και στην Ελλάδα, με τη σύνθεση του χαρτοφυλακίου να αποτελείται κατά 54,7% από ομόλογα, κατά 11,9% από μετοχές και κατά 19,1% από συλλογικές επενδύσεις.

Οι επενδύσεις σε κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων έχουν να κάνουν σε σημαντικό βαθμό με τη διάρθρωση των αγορών και την εντοπιότητα. Σε διεθνές επίπεδο, το ποσοστό των επενδύσεων που γίνονται σε συνταξιοδοτικά ταμεία είναι της τάξης του 10-20%. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στο Επαγγελματικό Ταμείο Οικονομολόγων Μικτό, που επενδύει μόνο σε ελληνικούς τίτλους, με απόδοση Α/Κ 103,96% και δείκτη Αναφοράς 27,29%. Το Ταμείο κατάφερε να έχει μέση απόδοση 6,6% ενώ ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις κατά τις οποίες η μέση ετήσια απόδοση ξεπερνά το 1%.

1st Occupational Insurance Services Σύμπραξη εργοδοτών και εργαζομένων Με κινητήριο μοχλό ανάπτυξης την εμπιστοσύνη ανάμεσα σε εργοδότες και εργαζομένους καλούνται να αναπτυχθούν τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης. Στο πάνελ Ι του συνεδρίου, με τίτλο «Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης: Σύμπραξη Κοινωνικών Εταίρων», αναζητήθηκε η «χρυσή τομή» ανάμεσα σε επιχειρήσεις και εργαζόμενους, με φόντο την απαραίτητη δημιουργία κουλτούρας για την ανάπτυξη του θεσμού στην Ελλάδα. Εκπρόσωποι Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) στην Ελλάδα περιέγραψαν τις συνθήκες και τα επιτεύγματα ώς τώρα, ενώ εκπρόσωποι εργαζομένων ανέλυσαν τις ανάγκες, από τη δική τους σκοπιά, στο υπό διαμόρφωση νέο αυτό πλαίσιο. Σύμφωνα με τις απόψεις των ομιλητών, είναι γεγονός πως απαιτούνται ακόμα αρκετές προσπάθειες για την ανάπτυξη της αποταμιευτικής συνείδησης. Βασικό ζητούμενο –και– για το μέλλον του συγκεκριμένου θεσμού είναι να υπάρχει σιγουριά και αξιοπιστία, ένα νομοθετικό και φορολογικό πλαίσιο που θα είναι σταθερό.

Διαχείριση και αποδόσεις επενδύσεων Με την παρουσία κορυφαίων εταιρειών από το asset management και θεσμικών φορέων έλαβε χώρα το πάνελ ΙΙΙ «Εποπτεία, Διαχείριση & Αποδόσεις Επενδύσεων Επαγγελματικών Ταμείων». Αυτό που απασχολεί τα ΤΕΑ είναι οι σίγουρες αποδόσεις με μακροπρόθεσμο στόχο. Κομβικό στοιχείο, πλέον, θεωρείται όχι η απλή διασπορά κινδύνου (μετοχές, ομόλογα, άλλες επενδυτικές επιλογές), αλλά και η μείωση του ρίσκου μέσω διαφορετικών asset manager ως προς τη διαχείριση. Όπως επισημαίνει η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, οι απαιτούμενες Κοινοτικές Οδηγίες έχουν ενσωματωθεί και, παρά τις προκλήσεις, η Εποπτεία είναι σε ικανοποιητικό επίπεδο. Κρίσιμο

στοιχείο αποτελεί επίσης η διαρκής αξιολόγηση των διαχειριστών. Σημειώθηκε, επίσης, πως απαιτείται από όλους κουλτούρα όσον αφορά την αποταμίευση, ενώ αρκετοί είναι αυτοί που χαρακτηρίζουν τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης «κουμπαρά πολυτελείας», καθώς δίνεται η δυνατότητα αποταμίευσης με τη συνοδεία επαγγελματιών της αγοράς, σύγχρονων εργαλείων και υπό αυστηρό εποπτικό πλαίσιο. Οι ομιλητές του τελευταίου πάνελ σημείωσαν επίσης πως η ίδρυση ενός ΤΕΑ θα είναι προς όφελος εργοδότη-εργαζομένου και οι εταιρείες asset management, με την πολύχρονη εμπειρία και τα σύγχρονα εργαλεία που διαθέτουν, μπορούν να παρέχουν λύσεις υψηλής ποιότητας. • • •

**Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων, του Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών και της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών, με την πολύτιμη υποστήριξη των:

Επιπλέον, το τελευταίο διάστημα, παρατηρείται μια σύμπνοια απόψεων, ενώ, όπως αναφέρθηκε, πληθαίνουν οι περιπτώσεις κατά τις οποίες οι ίδιοι οι εργοδότες προκρίνουν τη σύσταση ΤΕΑ. Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί πως οι διαδικασίες παραμένουν χρονοβόρες και αρκετές φορές το κόστος είναι υψηλό –κυρίως για μικρότερα ΤΕΑ. Τέλος, όπως επισημάνθηκε, η επαγγελματική ασφάλιση έρχεται να συμπληρώσει τη «μεγάλη εικόνα» και ο ρόλος της είναι διακριτός, γεγονός που καθιστά αρμονική τη συνύπαρξη με τις ομαδικές ασφαλίσεις του 3ου πυλώνα. ΧΡΗΜΑ 67

Θέμα

Σ τ ε λ έ χ η ε π ι χ ε ι ρ ή σ ε ω ν: ουν ζ ί π ω τ ε μ ι τ ν α ς ώ Π την κρίση και τι ν η τ α ι γ ν υ ο ζ ά ι δ ε χ σ επόμενη μέρα

α αντανακλαστικά των επιχειρήσεων δοκιμάζει –αν μη τι άλλο– μία ακόμη κρίση, που, σε αντίθεση με προγενέστερες, προέκυψε ξαφνικά, και σε μια περίοδο ανάκαμψης για την ελληνική οικονομία μετά την πολυετή οικονομική κρίση. Σε αυτήν την περίπτωση, το «κάδρο» είναι πολύ μεγαλύτερο και οι όποιες προβλέψεις επιχειρούνται παρακινδυνευμένες. Τα επιχειρηματικά στελέχη σε όλο τον κόσμο αναθεωρούν τις στρατηγικές διαχείρισης κεφαλαίων, καθώς προετοιμάζονται για μια μακρά περίοδο βραδείας ανάκαμψης.

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Οι επικεφαλής των επιχειρήσεων επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των άμεσων επιπτώσεων του κορωνοϊού στις αλυσίδες εφοδιασμού, στα έσοδα και στην κερδοφορία, ενώ ταυτόχρονα επανεξετάζουν την κατανομή κεφαλαίων και τα σχέδιά τους για συγχωνεύσεις και εξαγορές μετά την κρίση. Όπως ειδικότερα αναφέρεται στην 22η έκδοση της εξαμηνιαίας έρευνας της ΕΥ, Global Capital Confidence Barometer (CCB22), που διεξήχθη την περίοδο από τις 4 Φεβρουαρίου έως τις 26 Μαρτίου 2020, το 73% των ανώτατων στελεχών διεθνώς εκτιμούν ότι η πανδημία του Covid-19 θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία. Περισσότεροι από τους μισούς (52%) αναγκάζονται να αναπροσαρμόσουν τις επιχειρησιακές λειτουργίες τους, καθώς διαπιστώνουν την ευπάθεια της εφοδιαστικής τους αλυσίδας, ενώ το 54% των ερωτηθέντων αναμένουν μια μακρά περίοδο βραδείας ανάκαμψης, η οποία θα επεκταθεί και το 2021. Σχεδόν τρεις από τους τέσσερις (73%) συμμετέχοντες στην έρευνα, η οποία καταγρά-

φει τις απόψεις άνω των 2.900 ανώτατων στελεχών παγκοσμίως, περιλαμβανομένης και της Ελλάδας, εκτιμούν ότι η πανδημία του Covid-19 θα έχει σοβαρό αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία, με τη μορφή διαταραχών στις αλυσίδες εφοδιασμού, καθώς και μειωμένης κατανάλωσης. Ταυτόχρονα, τα στελέχη αντιδρούν στην κρίση προβαίνοντας σε αναθεωρήσεις των μοντέλων λειτουργίας των οργανισμών τους. Ο αυξανόμενος ρυθμός με τον οποίο ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις διακόπτουν τη λειτουργία τους σε πολλά μέρη του κόσμου έχει αναδείξει τις ευπάθειες των αλυσίδων εφοδιασμού πολλών εταιρειών, με πάνω από τις μισές (52%) να λαμβάνουν μέτρα για να αλλάξουν τη δομή με την οποία δραστηριοποιούνται σήμερα και το 41% να επενδύουν στην επίσπευση της αυτοματοποίησης διαδικασιών. Καθώς το 49% των ανώτατων στελεχών επιχειρήσεων παγκοσμίως αναφέρουν περιθώρια κέρδους ίδια ή και χαμηλότερα σε σχέση με πριν από δύο χρόνια, η μεγάλη πλειοψηφία των εταιρειών (95%) προετοιμάζονται για περαιτέρω μείωση των περιθωρίων κερδοφορίας τους, ενώ η παγκόσμια οικονομία επιβραδύνεται.

Προετοιμασία για όσα έπονται Σύμφωνα με την έρευνα της ΕΥ, πολλές επιχειρήσεις (72%), υπό την πίεση των στόχων που είχαν θέσει ως προς τα έσοδα και την κερδοφορία, είχαν ήδη προχωρήσει σε σημαντικές πρωτοβουλίες μετασχηματισμού. Η πλειοψηφία των στελεχών (72%) σκοπεύουν, επίσης, να προβούν σε τακτικότερες αναθεωρήσεις στρατηγικών και χαρτοφυλακίων. Επιπροσθέτως, τα στελέχη αναφέρουν ότι, με την επιστροφή στην κανονικότητα, θα επικεντρωθούν, κατά προτεραιότητα, σε αλλαγές στις επενδύσεις τους στην ψηφιακή τεχνολογία (43%), καθώς και στην ανακατανομή κεφαλαίων σε όλο το εύρος του χαρτοφυλακίου τους (42%).

ώνει: «Είναι βέβαιο ότι η επόμενη μέρα από την κρίση του Covid-19 θα μας βρει όλους σε ένα πολύ διαφορετικό οικονομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον από αυτό που μέχρι σήμερα γνωρίζαμε. Για να προσαρμοστούν σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να επισπεύσουν τον μετασχηματισμό τους, αλλάζοντας το επιχειρηματικό μοντέλο τους και αναπροσαρμόζοντας την κατανομή των κεφαλαίων τους. Είναι επιτακτικότερο από ποτέ να διερευνηθούν και να αξιοποιηθούν οι επιλογές στρατηγικών συνεργασιών, συμπράξεων και συγχωνεύσεων και εξαγορών, ούτως ώστε οι επιχειρήσεις να αποκτήσουν τις οικονομίες κλίμακος που θα τους παράσχουν πρόσβαση στην απαραίτητη χρηματοδότηση για την ολοκλήρωση του μετασχηματισμού τους στη μετά-Covid εποχή. Συνεπώς, με την επάνοδο στην κανονικότητα, είναι πιθανό η δραστηριότητα σε συγχωνεύσεις και εξαγορές να ενταθεί, καθώς η εμπειρία από την περίοδο 2008-2012 δείχνει ότι το διάστημα της ανάκαμψης προσφέρεται για την απόκτηση αξιόλογων περιουσιακών στοιχείων».

Τι προβλέπουν για την κρίση στελέχη λιανεμπορίου και προμηθευτών Κάνοντας focus στην εγχώρια αγορά και δη στον τομέα των σουπερμάρκετ και των προμηθευτών τους –δεδομένου του ότι πρωταγωνιστούν κατά τη διάρκεια της πρωτόγνωρης αυτής δοκιμασίας–, βλέπουμε ότι αλλάζουν σημαντικά τις προτεραιότητές τους, εκτιμώντας ότι ο Covid-19 θα επηρεάζει την αγορά/οικονομία και το 2021. Στο πλαίσιο της κυλιόμενης Έρευνας Τάσεων στο Λιανεμπόριο FMCG του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), πραγματοποιήθηκε έκτακτη μέτρηση για την εξάπλωση του κορωνοϊού Covid-19, η οποία καταγράφει τις απόψεις των στελεχών

«Κλειδί» ο μετασχηματισμός μέσω συγχωνεύσεων και εξαγορών Παρότι τα διοικητικά συμβούλια επικεντρώνονται σήμερα στην άνευ προηγουμένου παγκόσμια υγειονομική κρίση, τα στελέχη επεξεργάζονται παράλληλα και σχέδια για την επόμενη μέρα. Ενώ το 54% των ερωτηθέντων αναμένουν μια περίοδο βραδείας ανάκαμψης της οικονομικής δραστηριότητας, σε σχήμα “U”, η οποία θα επεκταθεί το 2021, το 38% προβλέπει ότι η ανάκαμψη και η επιστροφή στην κανονικότητα θα επέλθει στο τρίτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους (ανάκαμψη σε σχήμα “V”). Μόλις ένα 8% προβλέπει μια ανάκαμψη σχήματος “L”, δηλαδή μια περίοδο παρατεταμένης ύφεσης, με την οικονομική δραστηριότητα να ανακάμπτει το 2022. Καθώς η πλειοψηφία των επιχειρήσεων αναμένει ανάκαμψη μεσοπρόθεσμα, η πρόθεση για υλοποίηση συγχωνεύσεων και εξαγορών κατά τους επόμενους 12 μήνες παραμένει στα υψηλά επίπεδα (56%) που καταγράφονταν σε όλη τη διάρκεια του τρέχοντος κύκλου συμφωνιών. Ωστόσο, τα στελέχη παγκοσμίως αναφέρουν ότι, εξαιτίας του Covid-19, θα επικεντρωθούν περισσότερο στην επιχειρησιακή ανθεκτικότητα ενός στόχου, κατά την αξιολόγηση μιας συναλλαγής (38%), ενώ αναμένουν μείωση στις αποτιμήσεις (39%). Ο κ. Τάσος Ιωσηφίδης, επικεφαλής του Τμήματος Χρηματοοικονομικών Συμβούλων & Υποστήριξης Συναλλαγών της ΕΥ Ελλάδος, σημει-

τελής Καταγράφεται παν οντος έλλειψη ενδιαφέρ ις. για νέες επενδύσε ΧΡΗΜΑ 69

Θέμα επιχειρήσεων του κλάδου για τα κύρια κλαδικά θέματα και προκλήσεις. Η έρευνα διεξήχθη την περίοδο 1-6 Απριλίου 2020 με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου και δείγμα από 180 ανώτερα και ανώτατα στελέχη επιχειρήσεων (λιανεμπόριο-αλυσίδες σουπερμάρκετ και προμηθευτές FMCG) από τη Γενική Διεύθυνση και τα τμήματα Marketing, Πωλήσεων, Αγορών, Οικονομικών, Πληροφορικής κ.λπ.

Η εξέλιξη αυτή, σε μεγάλο βαθμό, αποδίδεται στα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού και συγκεκριμένα στις αγορές «πανικού» των πρώτων ημερών του Μαρτίου, στο κλείσιμο της εστίασης και στην παραμονή των πολιτών στα σπίτια. Η εκτίμηση για το σύνολο του 2020 είναι αρκετά διαφορετική και αποτυπώνει το υφεσιακό περιβάλλον που διαμορφώνεται.

Τα αποτελέσματα καταγράφουν την αξιολόγηση των εξελίξεων από τα στελέχη του κλάδου για το πρώτο και για το δεύτερο εξάμηνο του 2020, οι οποίες συνοψίζονται σε:

Συνολικά, εκτιμάται ότι οι πωλήσεις του κλάδου θα παραμείνουν αμετάβλητες το 2020 σε σχέση με το 2019. Ποσοστό 46% εκτιμά ότι θα αυξηθούν και ποσοστό 39% ότι θα μειωθούν. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι το δεύτερο εξάμηνο του 2020 αναμένεται να καταγράψει πτωτικές πωλήσεις περί το 2% σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2019.

• Αύξηση των πωλήσεων το πρώτο εξάμηνο σε σχέση με το αντίστοιχο του 2020, αλλά συνολικά αμετάβλητες πωλήσεις συνολικά το 2020. • Μεγάλη επιδείνωση του οικονομικού κλίματος. • Αλλαγές στις προτεραιότητες των επιχειρήσεων, με έμφαση στην αντιμετώπιση της έκτακτης κατάστασης λόγω του Covid-19. Σε σχέση με τις προσδοκίες για τις πωλήσεις του κλάδου, καταγράφεται μεγάλο ποσοστό ερωτηθέντων (68%) οι οποίοι θεωρούν ότι οι πωλήσεις του κλάδου θα αυξηθούν κατά το τρέχον εξάμηνο. Μεσοσταθμικά, τα στελέχη που συμμετείχαν στην έρευνα εκτιμούν ότι θα καταγραφεί αύξηση της τάξης του 2,1% στις πωλήσεις το εξάμηνο Ιανουάριος 2020-Ιούνιος 2020 σε σχέση με το ίδιο εξάμηνο του 2019 (1,95% ήταν η εκτίμηση στη μέτρηση του Ιανουαρίου).

Βέβαια, οι πωλήσεις στο λιανεμπόριο τροφίμων σχετίζονται άμεσα με την ψυχολογία των καταναλωτών και την ευρύτερη οικονομική και κοινωνική κατάσταση, και ενδεχομένως πολιτικές εξελίξεις να επιδράσουν σε αυτήν την πρόβλεψη.

Πλήρης αναστροφή της θετικής τάσης Η θετική τάση που καταγράφηκε στην αποτίμηση της εξέλιξης της οικονομικής κατάστασης της χώρας το 2019 παρουσιάζει πλήρη αναστροφή σε αυτήν τη μέτρηση. Συγκεκριμένα, ενώ τον Ιανουάριο 2020 η πλειοψηφία σε ποσοστό 74% θεωρούσε ότι η οικονομική κατάσταση βελτιώθηκε και το 1% ότι χειροτέρεψε, τρεις μήνες μετά το 27% θεωρεί ότι η οικονομική κατάσταση βελτιώθηκε και το 65% ότι χειροτέρεψε. Αντίστοιχα ποσοστά είχαν να καταγραφούν από τον Ιούλιο του 2017.

Παρ’ όλα αυτά, είναι σημαντικό ότι το οικονομικό κλίμα παρουσιάζει επιδείνωση, αλλά συγκράτηση, η οποία οφείλεται κυρίως στις θετικές προσδοκίες των στελεχών για τις πωλήσεις. Θετικά αξιολογείται το ότι, παρά τη μεγάλη μείωση στον δείκτη οικονομικού κλίματος, αυτός διατηρεί το θετικό πρόσημο. Οι εξελίξεις αυτές αποτυπώνονται και στη λίστα με τα προβλήματα και τις προκλήσεις που καταγράφονται από τα στελέχη του κλάδου, με τα κυριότερα να φαίνονται στο σχήμα 4: Τα δύο βασικά προβλήματα που είχαν καταγραφεί στην προηγούμενη μέτρηση ήταν η μειωμένη κερδοφορία και ο υψηλός δείκτης ΦΠΑ. Η χαμηλή κερδοφορία πέφτει σε αυτήν τη μέτρηση στην 5η θέση, ενώ ο υψηλός ΦΠΑ βρίσκεται εκτός της πρώτης δεκάδας. Αντίθετα, η αβεβαιότητα περιβάλλοντος, που βρισκόταν στην 7η θέση τον Ιανουάριο, βρίσκεται για μία ακόμα φορά στην 1η θέση ως το πιο σημαντικό πρόβλημα του κλάδου, ενώ η πρόβλεψη ζήτησης, που δεν είχε απασχολήσει ποτέ την τελευταία 5ετία που πραγματοποιού70

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

νται μετρήσεις για τα στελέχη ως σημαντικό πρόβλημα, πλέον βρίσκεται στη 2η θέση, ως αποτέλεσμα των απότομων αλλαγών στις αγοραστικές συνήθειες του καταναλωτικού κοινού, καταδεικνύοντας σε έναν βαθμό τα «άγνωστα νερά» στα οποία βρίσκεται η αγορά. Ως τρίτο σημαντικότερο πρόβλημα καταγράφεται η αδυναμία των νέων αναδυόμενων αναγκών των καταναλωτών για παράδοση στο σπίτι. Πρόκειται για μια εξέλιξη η οποία δεν είχε προβλεφθεί από την αγορά και απαιτεί σημαντικές επενδύσεις από τις επιχειρήσεις (με άγνωστο όμως ορίζοντα), ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν σε αυτή.

Οι νέες προτεραιότητες Αντίστοιχες είναι και οι εξελίξεις σε σχέση με τις προτεραιότητες των επιχειρήσεων. Ενώ η ενίσχυση των πωλήσεων αποτελούσε παραδοσιακά την πρώτη προτεραιότητα των επιχειρήσεων, πλέον πέφτει στην 8η θέση. Αντίθετα, νέες προτεραιότητες βρίσκονται στις πρώτες θέσεις. Η προστασία της υγείας του προσωπικού με μεγάλη διαφορά αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα με 76%, η διαθεσιμότητα των προϊόντων προς το καταναλωτικό κοινό βρίσκεται στη 2η θέση με 58%. Γενικά, κυριαρχούν οι προτεραιότητες γύρω από τις εξελίξεις σε σχέση με τα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού Covid-19, με 54% η αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων λόγω του Covid-19 και η διασφάλιση υγιεινής στους χώρους πώλησης με 45%. Ενδιαφέρον αποτελεί το ότι για το 30% είναι προτεραιότητα πλέον το ηλεκτρονικό εμπόριο και οι πωλήσεις εξ αποστάσεως, κάτι που αναμένεται να δώσει νέα ώθηση στην αγορά αυτή. Παρ’ όλα αυτά, καταγράφεται και η παντελής έλλειψη ενδιαφέροντος αυτήν την περίοδο για νέες επενδύσεις, κάτι που είναι μεν αναμενόμενο, αλλά αποτελεί δυσάρεστη εξέλιξη. Αυτό εξηγείται και από τις εκτιμήσεις των στελεχών του κλάδου για τη διάρκεια της κρίσης. Το 74% πιστεύει ότι η έκτακτη κατάσταση με τον Covid-19 θα κρατήσει πάνω από 2 μήνες, ενώ το 96% πιστεύει ότι η αγορά και η οικονομία θα επηρεάζονται από την έκτακτη κατάσταση έως το τέλος του 2020 ή και περισσότερο, με ένα στα δύο στελέχη να πιστεύει ότι θα επηρεάζεται μετά το τέλος του χρόνου. • • • ΧΡΗΜΑ 71

Θέμα

Το «θαύμα» του e-commerce: Οι προκλήσεις και η επόμενη μέρα

Νέοι χρήστες, περισσότερες παραγγελίες και αυξημένος τζίρος για τα e-shops στην πανδημία

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

έσα στα χρόνια της οικονομικής ύφεσης συνηθίσαμε να ακούμε ότι «η κρίση κρύβει και ευκαιρίες», κάτι που ωστόσο τις περισσότερες φορές ακουγόταν σαν… παρηγοριά, με λίγα απτά παραδείγματα. Στην παρούσα ωστόσο κρίση, που έχει προκαλέσει η πανδημία Covid-19, η ρήση αυτή έλαβε σάρκα και οστά με εντυπωσιακή ταχύτητα και επιτυχία μέσα σε ελάχιστες ημέρες, για ορισμένους κλάδους. Ο πλέον ενδεικτικός τομέας είναι το e-commerce. Πρόκειται για έναν τομέα που τα τελευταία χρόνια, αν και γνώριζε σημαντική ανάπτυξη και στην Ελλάδα, αποτελούσε ένα μικρό ποσοστό στο σύνολο των αγορών μας. Η εικόνα αυτή άλλαξε μέσα σε λίγα μόλις 24ωρα. Οι επιχειρήσεις ηλεκτρονικού εμπορίου δοκίμασαν, ενίσχυσαν και επέδειξαν εντυπωσιακά αντανακλαστικά, πετυχαίνοντας να διαχειριστούν τεράστιους όγκους παραγγελιών. Νέες συμφωνίες συνεργασίας επιτεύχθηκαν κυριολεκτικά εν μία νυκτί και ήδη σήμερα φαίνεται ότι όσοι είχαν έτοιμες υποδομές και επέδειξαν ευελιξία καρπώνονται πολύ μεγάλα οικονομικά οφέλη από τη συγκεκριμένη κρίση, μετατρέποντάς τη σε «χρυσή» ευκαιρία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας* που διενήργησε την περίοδο 1-7 Απριλίου η Plushost.gr, η οποία εξειδικεύεται εξολοκλήρου στο e-commerce 360°, η επισκεψιμότητα σε e-shops, τόσο direct όσο και μέσω των social media, εκτοξεύεται κατά 45% ενώ οι παραγγελίες online βλέπουν τον όγκο τους να μεταβάλλεται κατά +52,3%.

Οι αγορές μέσω μεγάλων οθονών κάνουν ηχηρό comeback (+50%), οι τηλεφωνικές παραγγελίες από κινητό τηλέφωνο ανακτούν το χαμένο έδαφος (+53%), ενώ διαπιστώνεται πρόσθεση νέων χρηστών κατά 61%. Παρά το γεγονός ότι είναι νωρίς να εκτιμήσει κανείς το μέγεθος της μεγάλης αλλαγής που επέρχεται στο ηλεκτρονικό εμπόριο, στελέχη της αγοράς σκιαγράφησαν με τις απαντήσεις τους μια πρώτη εικόνα, αποτυπώνοντας τη μεταστροφή των καταναλωτικών συνηθειών και τη δυναμική των ηλεκτρονικών αγοραστικών συμπεριφορών στο άμεσο μέλλον.

Πώς12. έχει μεταβληθεί η επισκεψιμότητα στο στο e-shop σας στα Πως έχει μεταβληθεί η επισκεψιμότητας e-shop σας στακινητά Κινητάτηλέφωνα; τηλέφωνα;

Αυξήθηκε

52,85%

139

Έμεινε σταθερή

Μειώθηκε

ΔΓ/ΔΑ

37 0

16,73% 16,35% 14,07% 40

100

120

140

✓ Από τα αποτελέσματα της έρευνας διαπιστώνεται μεγάλη αύξηση στην επισκεψιμότητα από την χρήση των κινητών τηλεφώνων

Αύξηση επισκεψιμότητας και online παραγγελιών Ο περιορισμός της μετακίνησης των πολιτών επηρέασε αρχικά θετικά την επισκεψιμότητα των ηλεκτρονικών καταστημάτων στους περισσότερους κλάδους του ηλεκτρονικού εμπορίου. Πιο συγκεκριμένα, το 52,2% αυτών (150) δηλώνουν ότι οι παραγγελίες αυξήθηκαν, το 8,09% (23) ότι παρέμειναν σταθερές, το 31,62% (91) ότι μειώθηκαν και το 8,09% (23) ότι δεν γνωρίζουν ακόμη. Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι η πλειονότητα των ηλεκτρονικών καταστημάτων πιστεύουν ότι η επόμενη μέρα μετά τον Covid19 θα είναι θετική για το ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, το 57,3% αυτών (165) υιοθετούν το πιο αισιόδοξο σενάριο περί «θετικής επόμενης ημέρας για το e-commerce», το 26,47% (76) το αρνητικό, το 10,29% αυτών (30) εκτιμούν ότι η κατάσταση θα διατηρηθεί ως έχει ενώ το 5,88% αυτών (17) κρίνουν ότι είναι ακόμη νωρίς, ως εκ τούτου απαντούν ότι «δεν γνωρίζουν». Έως και 134% εβδομαδιαίως αύξηση της δαπάνης Σύμφωνα με έρευνα του GRECA, του Ελληνικού Συνδέσμου Ηλεκτρονικού Εμπορίου, παρατηρήθηκε αύξηση έως και 134% εβδομαδιαίως στην καταναλωτική δαπάνη προϊόντων που γίνεται σε ηλεκτρονικά καταστήματα από Έλληνες, ενώ τον Μάρτιο εκατοντάδες κατηγορίες εκτοξεύθηκαν από τις online αγορές, όπως puzzles με +1,654%, web cameras με +1,256% και στρώματα γυμναστικής με +772% σε σχέση με τον Φεβρουάριο φέτος. Ταυτόχρονα, η online επισκεψιμότητα σε όλες τις μεγάλες κατηγορίες ηλεκτρονικού εμπορίου αυξάνεται κάθε εβδομάδα, με πρωταγωνιστές τα Προϊόντα Ψυχαγωγίας με +433%, τον Αθλητισμό & Hobby με +129% και τα Παιδικά-Βρεφικά είδη με +118% για την εβδομάδα

30 Μαρτίου-5 Απριλίου 2020 σε σχέση με την εβδομάδα 2 Μαρτίου-8 Μαρτίου 2020, που ήταν η τελευταία εβδομάδα προ καραντίνας. Στον αντίποδα βρίσκονται κατηγορίες ηλεκτρονικού εμπορίου με προϊόντα αυτοκίνησης και μοτοκίνησης, μόδας και ειδών ταξιδιού και μεταφοράς, που εμφανίζουν πτώση στην οnline δαπάνη, όπως, ενδεικτικά, αμορτισέρ αυτοκινήτου με -99% και βαλίτσες ταξιδιού. Ωστόσο, ακόμα και η κατηγορία της μόδας έδειξε τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης, με αύξηση 4% σε online επισκεψιμότητα την εβδομάδα 30 Μαρτίου-5 Απριλίου 2020, λόγω και των online αγορών για την πασχαλινή περίοδο. Η έρευνα αυτή διενεργήθηκε για το διάστημα από 30 Δεκεμβρίου 2019 έως 5 Απριλίου 2020 από τον GRECA, τον Ελληνικό Σύνδεσμο Ηλεκτρονικού Εμπορίου, με τη συνεργασία των μηχανών σύγκρισης τιμών BestPrice και Skroutz, την Google και την ομάδα eMarket Intelligence της Convert Group. Τα στοιχεία αντλήθηκαν από 4.451 e-shops με τα οποία συνεργάζεται το Skroutz, από 2.116 e-shops με τα οποία συνεργάζεται το BestPrice και από εκατομμύρια δεδομένα τοποθεσίας των Google Maps, χωρίς να γίνει επεξεργασία κανενός προσωπικού δεδομένου χρηστών. Από την έρευνα έχουν εξαιρεθεί όλες οι κατηγορίες υπηρεσιών (όπως αεροπορικά εισιτήρια, μουσική, ταινίες, συνδρομές σε παιχνίδια), αλλά και η κατηγορία αγορών από online super markets. Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά στην Ελλάδα που ολοκληρώθηκε έρευνα με τόσο διευρυμένο δείγμα ηλεκτρονικών καταστημάτων, όπως επίσης και η πρώτη φορά που υπολογίζεται η ποσοστιαία μεταβολή της δαπάνης σε ευρώ για την online κατανάλωση των Ελλήνων.

Μάλιστα, ο Ελληνικός Σύνδεσμος Ηλεκτρονικού Εμπορίου προηγήθηκε αντίστοιχων φορέων σε παγκόσμιο επίπεδο διενεργώντας τη συγκεκριμένη έρευνα, εφαρμόζοντας μάλιστα μεθοδολογία που θεωρείται πιο ακριβής από τα πάνελ καταναλωτών ή τα scanned data περιορισμένου δείγματος ηλεκτρονικών καταστημάτων. Η πρόεδρος του ΔΣ του GRECA, δρ Κατερίνα Φραϊδάκη, δήλωσε σχετικά: «(…) Το προϊοντικό ηλεκτρονικό εμπόριο στη χώρα μας αυξάνεται με γρήγορους ρυθμούς, γεγονός που παρατηρείται και στο σύνολο των χωρών του εξωτερικού. Οι καταναλωτές στρέφουν τις αγορές τους με μεγάλη ταχύτητα στο online και οι επιχειρηματίες επενδύουν περισσότερο από ποτέ στον κλάδο του ηλεκτρονικού εμπορίου. Σαφώς θα πρέπει όλοι μαζί να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που έχουν αναδυθεί, ιδιαίτερα αυτές στον χώρο των logistics και του last mile delivery, για την καλύτερη εμπειρία των καταναλωτών. Ο GRECA δεσμεύεται να συνεχίσει τις πρωτοβουλίες του και σε αυτόν τον άξονα». Στενότερες σχέσεις με social media και Google Τα social media αποτελούν ένα από τα βασικά κανάλια που τροφοδοτούν με επισκεψιμότητα τα ηλεκτρονικά καταστήματα, οι εκπρόσωποι των οποίων δηλώνουν στην έρευνα της Plushost ότι αυξήθηκαν σημαντικά οι επισκέπτες κυρίως μέσω του Facebook. To 43,70% αυτών (110) δηλώνουν ότι αυξήθηκε η επισκεψιμότητά τους, το 28,5% (72) ότι παρέμεινε σταθερή, το 19,3% (49) ότι μειώθηκε, ενώ το 8,4% (21) ότι δεν είναι σε θέση να δώσουν ακόμη κάποια απάντηση. Η επισκεψιμότητα που φέρνει αυτήν την ΧΡΗΜΑ 73

Θέμα Πώς13. έχει μεταβληθεί η επισκεψιμότητα στο στο e-shop σαςσας σεσεοθόνες Πώς έχει μεταβληθεί η επισκεψιμότητας e-shop οθόνεςtablet Tablet;

Αυξήθηκε

Έμεινε σταθερή

31,60%

ΔΓ/ΔΑ

21,20%

Η γενικότερη αύξηση της επισκεψιμότητας παρατηρείται ότι ενισχύθηκε από νέους χρήστες. Το 61,03% των εκπροσώπων των ηλεκτρονικών καταστημάτων (176) απαντούν θετικά στην ερώτηση αν η κρίση της πανδημίας έφερε νέους πελάτες στα e-shops ενώ το 28,68% αυτών (83) έχουν αντίθετη άποψη. Ένα 10,29% αυτών (30) δεν γνωρίζουν ακόμη. Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι αποτυπώνεται ίδιο ποσοστό μεταβολής τόσο σε αύξηση όσο και σε μείωση των τηλεφωνικών παραγγελιών (33,09% και 95 καταστήματα, αντίστοιχα, τόσο για θετικές όσο και για αρνητικές απαντήσεις). Το 23,53% των ερωτηθέντων (68) δηλώνουν ότι παρέμειναν σταθερές και το 10,29% αυτών (30) δεν γνωρίζουν.

28,40% 79

Μειώθηκε

Νέοι πελάτες: Ήρθαν για να μείνουν;

18,80%

✓ Από τα αποτελέσματα της έρευνας διαπιστώνεται ότι η χρήση των ταμπλετών δεν επηρέασε γενικά την μεταβολή της επισκεψιμότητας των ηλεκτρονικών καταστημάτων

περίοδο το e-mail marketing, παρόλο που αποτελεί το πιο άμεσo μέσο επικοινωνίας των ηλεκτρονικών καταστημάτων με τους πελάτες, παραμένει ως επί το πλείστον σταθερή. Το 25,52% των συμμετεχόντων στην έρευνα (61) δηλώνουν ότι αυξήθηκε, το 37% (90) ότι παρέμεινε σταθερή, το 20,92% (50) ότι μειώθηκε, ενώ το 15,9% αυτών (38) είτε δεν γνωρίζουν είτε δεν επιθυμούν να απαντήσουν. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η πλειονότητα των ηλεκτρονικών καταστημάτων επενδύουν αυτήν την περίοδο στις πληρωμένες διαφημίσεις της Google. Το 45,2% των ερωτηθέντων (113) απαντούν στη σχετική ερώτηση ότι η επένδυσή τους αυξήθηκε, το 21,18% (53) ότι παρέμεινε σταθερή, το 22,02% (55) ότι υπέστη μείωση και το 11,6% αυτών (29) ότι δεν ξέρουν ή δεν επιθυμούν να απαντήσουν στην ερώτηση. Επιπλέον, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το Skroutz συνεισφέρει κι αυτό στην αύξηση της επισκεψιμότητας των ηλεκτρονικών καταστημάτων: Πιο συγκεκριμένα, το 39,2% των ερωτηθέντων (98) δηλώνουν ότι η κίνηση μέσω της πλατφόρμας αυτής αυξήθηκε, το 20% (50) ότι η συνεισφορά της είναι σταθερή, το 16% (40) ότι μειώθηκε και το 24,8% (62) ότι δεν γνωρίζουν. Σημειώνεται ότι τα ηλεκτρονικά καταστήματα συνεχίζουν να επενδύουν στα κανάλια προώθησης που χρησιμοποιούν. Το 27,1% αυτών (78) το έχουν αυξήσει, το 42,6% αυτών (123) το διατήρησαν σταθερό και σε ποσοστό 22,79% (66) το μείωσαν. Η πλειονότητα των ηλεκτρονικών καταστημάτων διαπίστωσαν αύξηση της επισκεψιμότητας 74

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

από τη χρήση των μεγάλων οθονών. Για την πλειονότητα, δηλαδή για το 39,15% (101), αυξήθηκε, για το 29,84% (77) παρέμεινε σταθερή, για το 15,12% (39) μειώθηκε ενώ το 15,89% (41) δεν δίνει απάντηση.

Η πλειονότητα των ηλεκτρονικών καταστημάτων διαπίστωσαν αύξηση του τζίρου την περίοδο του Covid-19. Το 17,71% των ερωτηθέντων (51) απαντούν ότι ο κύκλος εργασιών αυξήθηκε πάνω από 60%, το 35,42% (102) ότι διογκώθηκε έως και 60%, το 4,86% (14) ότι παρέμεινε σταθερός, το 25,35% (73) ότι μειώθηκε έως και 60% ενώ το 16,67% (48) ότι μειώθηκε πάνω από 60%.

Από τα αποτελέσματα της έρευνας διαπιστώνεται μεγάλη αύξηση στην επισκεψιμότητα από τη χρήση των κινητών τηλεφώνων. Το 52,85% των ερωτηθέντων (139) έχουν στοιχεία ότι αυξήθηκε, το 16,73% (44) ότι παρέμεινε σταθερή, το 16,35% (43) ότι μειώθηκε και το 14,07% αυτών (37) δεν γνωρίζουν. Διαπιστώνεται ότι η χρήση των ταμπλετών δεν επηρέασε γενικά τη μεταβολή της επισκεψιμότητας των ηλεκτρονικών καταστημάτων. Το 28,4% των ερωτηθέντων (71) καταγράφουν ότι αυξήθηκε, το 31,60% (79) ότι παρέμεινε σταθερή, το 21,20% (53) ότι μειώθηκε και το 18,80% αυτών (47) δεν γνωρίζουν.

Αύξηση παρατηρείται και στον μέσο όρο της παραγγελίας για την πλειονότητα των ηλεκτρονικών καταστημάτων που συμμετείχαν στην έρευνα. Το 13,54% αυτών (39) απαντούν ότι αυξήθηκε πάνω από 60%, το 28,47% (82) έως 60%, το 17,36% (50) ότι

Έχουν καθυστερήσεις στιςστις παραδόσεις των σας; 23.σημειωθεί Έχουν σημειωθεί καθυστερήσεις παραδόσεις τωνπαραγγελιών παραγγελιών σας;

NAI

193

OXI

ΔΓ/ΔΑ

66,91%

22,79%

10,29%

100

150

200

✓ Το σημαντικό ίσως πρόβλημα που προέκυψε αφορά στις παραδόσεις των παραγγελιών που γίνονται από την πλευρά των εταιρειών courier

έμεινε σταθερός, το 19,7% (57) ότι μειώθηκε έως 60% ενώ το 20,83% (60) ότι έπεσε πάνω από 60%. Προφανώς η εκτόξευση της επισκεψιμότητας που παρατηρήθηκε οδήγησε και στην αύξηση της εγκατάλειψης του καλαθιού από τους επισκέπτες, όπως διαπιστώνεται από τις απαντήσεις των ηλεκτρονικών καταστημάτων. Το 10,07% των ερωτηθέντων (29) παρατηρούν ότι αυξήθηκε πάνω από 60%, το 29,86% (86) ότι η αύξηση περιορίστηκε έως +60%, το 28,13% (81) ότι παρέμεινε σταθερή, το 17,36% (50) ότι μειώθηκε έως και 60% ενώ το 13,58% (42) ότι μειώθηκε πάνω από 60%. Delivery και επάρκεια προϊόντων Το σημαντικό ίσως πρόβλημα που προέκυψε αφορά στις παραδόσεις των παραγγελιών που γίνονται από την πλευρά των εταιρειών courier. Αυτό δηλώνει το 66,91% των ερωτηθέντων (193), ενώ την αντίθετη άποψη έχει το 22,79% αυτών (66). Ακόμη δεν γνωρίζει το 10,29% των ερωτηθέντων (30). Παρόλο που σημειώνεται καθυστέρηση στις παραδόσεις των παραγγελιών, αυτό δεν οδήγησε σε σημαντική αύξηση του ποσοστού των επιστροφών, με την πλειονότητα των ηλεκτρονικών καταστημάτων να δηλώνουν ότι έχει παραμείνει σταθερό. Ένα μικρότερο ποσοστό, το 20,69% (59 καταστήματα), παραδέχονται ότι οι επιστροφές αυξήθηκαν το επίμαχο διάστημα, με τη συντριπτική πλειονότητα αυτών (48,53% ή 140 καταστήματα) να δηλώνουν ότι οι καταναλωτές που επιστρέφουν προϊόντα από e-shops παρέμειναν σταθεροί. Μόλις το 10,29% αυτών (30) δη-

Έχετε12.επάρκεια αποθεμάτων; Πως έχει μεταβληθεί η επισκεψιμότητας στο e-shop σας στα Κινητά τηλέφωνα;

Αυξήθηκε

52,85%

139

Έμεινε σταθερή

Μειώθηκε

ΔΓ/ΔΑ

37 0

16,73% 16,35% 14,07% 40

100

120

140

λώνουν ότι οι επιστροφές μειώθηκαν και το 20,59% των ερωτηθέντων (59) απαντούν ότι δεν γνωρίζουν. Το θετικό είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ηλεκτρονικών καταστημάτων, για την ώρα, διαθέτουν εμπορεύματα προκειμένου να εξυπηρετήσουν τους πελάτες. Το 72,06% αυτών (208) δηλώνουν ότι έχουν επάρκεια, το 17,65% αυτών (51) καταγράφουν ανεπάρκεια ενώ σε ποσοστό 10,29% (30) δεν ξέρουν/δεν απαντούν. Η πλειονότητα των εκπροσώπων των καταστημάτων εκτιμούν ότι «στο άμεσο διάστημα θα υπάρξει πρόβλημα σχετικά με την επάρκεια των αποθεμάτων που διαθέτουν τα ηλεκτρονικά καταστήματα και την ανατροφοδότησή τους». Μάλιστα το 41,18% του συνόλου (119) πιστεύουν ότι «σύντομα θα αντιμετωπίσουν προβλήματα», το 36,03% αυτών (104) εκφράζουν την αντίθετη άποψη, ενώ

σε ποσοστό 22,79% (66) δεν γνωρίζουν ή δεν απαντούν.

*Ταυτότητα έρευνας: Από το σύνολο των 288 καταστημάτων το 23,4% (68) αφορά στην Τεχνολογία, το 14,7% (42) στην κατηγορία Μόδα-Ένδυση-Υπόδηση-Αξεσουάρ, το 12,5% (36) σε Άλλη Κατηγορία, το 11,7% (34) στην κατηγορία Σπίτι-Κήπος, το 9,5% (28) στην κατηγορία Ομορφιά-Προσωπική Φροντίδα-Φαρμακείο, το 7,35% (21) στα Πολυκαταστήματα, το 5,1% (15) στον Αθλητισμό-Hobby, το 3,68% (11) στα Τρόφιμα-Ποτά-Σουπερμάρκετ, ισόποσο ποσοστό και ισάριθμα καταστήματα στα Κοσμήματα-Ρολόγια, 2,9% (8) στον Επαγγελματικό Εξοπλισμό, 1,47% (4) στην κατηγορία AutoMoto-Σκάφη, 1,47% (4) στα Βιβλία-Χαρτικά, 1,47% (4) στα Παιδικά-Βρεφικά και 0,74% (2) στην Ψυχαγωγία. • • • ΧΡΗΜΑ 75

po rt al

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΤΟ

Δύο ακόμη servicers κόκκινων δανείων πήραν άδεια από την ΤτΕ Η αγορά της διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων μεγαλώνει, παρά την προσωρινή υποχρεωτική επιβράδυνση της δραστηριότητάς τους. Ο κορωνοϊός θα αφήσει, δυστυχώς, τη χώρα με ακόμη περισσότερα κόκκινα δάνεια. Δύο νέες εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από τραπεζικές οφειλές έλαβαν άδεια λειτουργίας από την Τράπεζα της Ελλάδος και ξεκινούν τη δραστηριοποί-

▶▶▶ Το «σίριαλ» της Εθνικής Ασφαλιστικής θα τραβήξει μέχρι το… 2021;

Στις σελίδες αυτές θα βρείτε τους τίτλους ειδήσεων και άρθρων που έχουν δημοσιευθεί τον τελευταίο μήνα στο portal

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Με εύλογο ενδιαφέρον περιμένουν στα κεντρικά γραφεία της πλατείας Κοτζιά την απάντηση των Βρυξελλών στο αίτημα της Εθνικής Τράπεζας για μετάθεση της πώλησης της Εθνικής Ασφαλιστικής. Ως γνωστόν, μετά από δύο ατελέσφορους διαγωνισμούς, η μοναδική προσφορά (για το 80% του μετοχικού κεφαλαίου) ήταν από το CVC Capital, με το fund να επιχειρεί να διευρύνει τη δραστηριότητά του, μετά τον κλάδο της υγείας (Metropolitan, ΥΓΕΙΑ, ΙΑΣΩ General κ.ά. σε Ελλάδα και Κύπρο) και στον ασφαλιστικό. Σύμφωνα με πληροφορίες, το fund είχε υποβάλει πρόταση λίγο πάνω από τα 500 εκατ., αρκετά κοντά στην τελευταία χαμηλότερη αξία της θυγατρικής της ΕΤΕ. Ωστόσο, η διοίκηση της ΕΤΕ είχε αποτιμήσει περίπου 1,1 δισ. το fair value της θυγατρικής, τίμημα που επ’ ουδενί θα μπορούσε να βρει σε αυτήν τη συγκυρία. Για αυτό και ζήτησαν από την DG Comp και νέα παράταση, επικαλούμενοι τις επιπτώσεις λόγω της πανδημίας του Covid-19. Είναι προφανές πως η διοίκηση της Εθνικής δεν θέλει να πουλήσει ίσως το καλύτε-

ησή τους στην αγορά. Πρόκειται για την HipoGes και τη First Capital, που συμπληρώνουν τον μακρύ κατάλογο των 20 και πλέον servicers που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας. Όλα αλλάζουν στην αγορά. Όχι μόνο οι τράπεζες, αλλά και οι εταιρείες διαχείρισης κόκκινων δανείων, όπως και τα funds, καλούνται να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα που δημιουργεί η κρίση, αναθεωρώντας τα επιχειρησιακά σχέδιά τους.

ρο “non core asset” της σε distress τιμές και επιδιώκει να «πάει στην παράταση». Όμως πρόκειται για έναν διαγωνισμό που θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί από το τέλος του 2017, κι αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά στη Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. ▶▶▶ Μια μεγάλη βιομηχανική μονάδα αναστέλλει τη λειτουργία της

Μία ακόμη μεγάλη βιομηχανική μονάδα στην περιοχή του Βόλου αναστέλλει τη λειτουργία της και θέτει το προσωπικό της σε διαθεσιμότητα για τουλάχιστον έναν μήνα. Η Χαλυβουργία Ελλάδος ενημέρωσε τους 300 περίπου εργαζομένους της ότι αναστέλλει τη λειτουργία της, λόγω έλλειψης πρώτων υλών και μείωσης των παραγγελιών. Τα 300 άτομα που εργάζονται στη Χαλυβουργία Ελλάδος, τόσο στη μονάδα στην Α’ ΒΙΠΕ Βόλου όσο και στο εργοστάσιο-υψικάμινο στη Β’ ΒΙΠΕ Βόλου, εντάσσονται στα μέτρα ενίσχυσης της κυβέρνησης. Η εταιρεία, που ανήκει στην οικογένεια Μάνεση, ανακοίνωσε στο προσωπικό ότι θα καταβληθεί το πρώτο δεκαπενθήμερο του Απριλίου, τα χρήματα που αναλογούν στο δώρο του

Intelligence, not just news.

Πάσχα, αλλά και διατακτική 200 ευρώ. Η Χαλυβουργία Ελλάδος είναι η δεύτερη μεγάλη χαλυβουργία στην περιοχή του Βόλου που, μετά τη Sovel, μηδενίζει την παραγωγική της διαδικασία και θέτει σε διαθεσιμότητα το προσωπικό της. ▶▶▶ Στον Ιβάν Σαββίδη το

Πόρτο Καρράς-Τα βασικά σημεία του deal και το τίμημα

Καταρχήν συμφωνία που επιτεύχθηκε για τη μεταβίβαση του Πόρτο Καρράς στην Belterra Investments, συμφερόντων του ομογενούς επιχειρηματία Ιβάν Σαββίδη, ανακοίνωσε στο χρηματιστήριο η Τεχνική Ολυμπιακή. Στα βασικά σημεία της συμφωνίας συμπεριλαμβάνονται: • Το καταρχήν συνολικό τίμημα που θα καταβάλει η εταιρεία με την επωνυμία «Belterra Investments Ltd» για την απόκτηση όλων των ως άνω περιουσιακών στοιχείων ανέρχεται στο ποσό των 205.000.000 ευρώ, ενώ το τίμημα που αντιστοιχεί εν τέλει στην Εταιρεία και τη θυγατρική αυτής «T.O. International Holding Ltd» για τα περιουσιακά στοιχεία που τους αντιστοιχούν ανέρχεται συνολικά στο ποσό των 168.884.530 ευρώ (εάν είναι ελεύθερα υποχρεώσεων/debt free basis). • Σημειώνεται ότι το τίμημα για την αγορά του συνόλου των μετοχών της «Πόρτο Καρράς ΑΕ» μειώνεται κατά ποσό ανερχόμενο σε 53.994.360 ευρώ, που θα καταβληθεί για την αποπληρωμή δανειακών υποχρεώσεων της εταιρείας «Πόρτο Καρράς ΑΕ» για τις οποίες έχει εγγυηθεί η Εταιρεία. ▶▶▶ H επένδυση της Pfizer στη Θεσσαλονίκη προχωρά, παρά τον Covid-19

H Θεσσαλονίκη θα αποκτήσει σύντομα ένα υπερσύγχρονο ψηφιακό εργαστήριο (digital hub) μιας μεγάλης φαρμακοβιομηχανίας παγκοσμίου εμβέλειας. Παρά το ξέσπασμα της κρίσης, η δημιουργία του ψηφιακού εργαστηρίου (digital hub) της Pfizer στη Θεσσαλονίκη αλλά και η πρόσληψη των επιστημόνων που θα το

στελεχώσουν θα υλοποιηθούν κανονικά. Σε σχέση με το αρχικό χρονοδιάγραμμα, εντοπίζονται μικρές καθυστερήσεις στη διαδικασία εύρεσης και αξιοποίησης του κεντρικού κτηρίου. Η Pfizer έχει ήδη εντοπίσει έναν χώρο 600 τ.μ. κοντά στο αεροδρόμιο της συμπρωτεύουσας για να στεγάσει προσωρινά την πρώτη ομάδα περίπου 40-50 στελεχών, τα οποία θα έχουν προσληφθεί μέχρι και τον Ιούλιο. Παράλληλα, όμως, αναζητεί και ένα μεγαλύτερο κεντρικό κτήριο περίπου 4.000 τ.μ., το οποίο θα προσφέρει 200 θέσεις εργασίας στους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης και των big data/analytics. ▶▶▶ Στο στόχαστρο του fund QCM η ελληνική εταιρεία Akazoo SA

Δύο χρόνια μετά –από το 2018– την αποκάλυψη του σκανδάλου της Folli Follie, το hedge fund QCM έβαλε στο στόχαστρό του την εταιρεία ελληνικών συμφερόντων Akazoo SA. Η Akazoo είναι εταιρεία streaming μουσικής, με φορολογική έδρα το Λουξεμβούργο και εισηγμένη στον αμερικανικό Nasdaq από τον περασμένο Σεπτέμβριο, μετά από αντίστροφη συγχώνευση (reverse merger), ενώ στο παρελθόν ήταν τμήμα της ελληνικής εταιρείας InternetQ. Στην Akazoo έχει επενδύσει ο όμιλος DECA του Δημήτρη Δασκαλόπουλου. Η Akazoo υποστηρίζει πως είναι μια «επιτυχημένη πολυεθνική στον τομέα της μετάδοσης μουσικής, με μέγεθος σε επίπεδο εσόδων, κερδών και χρηστών, που ανταγωνίζεται κολοσσούς του κλάδου, όπως η Pandora και η Tidal». Κατά την QCM, όμως, τα στοιχεία που συνέλεξε «δείχνουν πως η Akazoo είναι απλώς μια μικρή, ζημιογόνος εταιρεία με βάση την Ελλάδα, με ελάχιστους χρήστες και έσοδα». Επισημαίνεται, επίσης, πως «οι λογιστικές καταστάσεις της Akazoo, που ελέγχονται από ελεγκτική εταιρεία δεύτερης γραμμής (σ.σ. δηλαδή όχι από μία εκ των μεγάλων διεθνών ελεγκτικών ομίλων) μπορεί να κρύβουν σοβαρές πα-

ραλείψεις ή κάτι χειρότερο». Η Akazoo απασχολεί «μόλις 26 εργαζόμενους, σημαντικό ποσοστό των οποίων εργάστηκαν πρόσφατα σε άλλες αποδεδειγμένες απάτες (π.χ. Globo) ή πιθανές απάτες (Velti)». ▶▶▶ H CVC Capital Partners ει-

σχωρεί στη Skroutz

Deal με τη Skroutz πέτυχε η CVC Capital Partners, μέσω της οποίας αποκτά πακέτο μειοψηφικής συμμετοχής στο μετοχικό της κεφάλαιο. Η νέα αυτή συνεργασία με τη CVC Capital Partners –αποτέλεσμα συζητήσεων που ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο του 2019– διευρύνει τις δυνατότητες της εταιρείας για περαιτέρω ανάπτυξη και καινοτομία στην αγορά του ηλεκτρονικού εμπορίου, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τη δυναμική της ομάδας της Skroutz για ανάπτυξη νέων υπηρεσιών. Η συναλλαγή αυτή υπόκειται στην έγκριση της Ελληνικής Επιτροπής Ανταγωνισμού και αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός των επόμενων μηνών. ▶▶▶ Η Ελλάδα έχει πλέον το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής μασκών για τον κορωνοϊό

Απαραίτητες θα είναι οι μάσκες, τα γάντια μίας χρήσης, τα αντισηπτικά και οι αποστάσεις έως ότου βρεθεί το εμβόλιο. Γενικά, θα τηρούμε κανόνες για πάρα πολύ μεγάλο διάστημα, σύμφωνα με τις δηλώσεις του υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κ. Άδ. Γεωργιάδη, σε συνεντεύξεις του, ο οποίος γνωστοποίησε ότι, με παρέμβαση των Υπουργείων Υγείας και Ανάπτυξης, έγινε παραλαβή μηχανημάτων από την Κίνα, προκειμένου να υπάρξει παραγωγή υγειονομικών μασκών ασφαλείας από μεγάλο εργοστάσιο παραγωγής στην Ελλάδα. Πρόκειται για το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής μασκών για τον κορωνοϊό στη χώρα μας και η παραγωγή του θα είναι 9 εκατομμύρια τεμάχια μάσκες τον μήνα. Οι μονάδες βρίσκονται στη Λάρισα και στη Θράκη και η παραγωγή ξεκίνησε στις 25 Απριλίου. • • • ΧΡΗΜΑ 77

ανάλυση

BRITISH PETROLEUM PLC Εταιρία Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο NYSE, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ [Bloomberg Ticker: DIS:US] [Reuters Ticker: DIS.N] Κλάδος Δραστηριότητας: Πετρέλαιο & Φυσικό Αέριο / Καθετοποιημένες Δραστηριότητες Πορεία Τιμής Μετοχής (Τελευταίο Έτος, σε $)

Τιμή Μετοχής 24 Ιανουαρίου 2020 Χρηματιστήριο (σε $)

38,10 $

Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) Χρ. Αξία (σε εκατ. $) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) Συντελεστής Beta

3.380,00 128.778,00 6.406.471 0,950

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

46,00

30.000.000

34,50

22.500.000

23,00

15.000.000

11,50

7.500.000

45,23 36,05 1,20% -3,00% -4,94%

Μέγ. 52 εβδ. ($) Χαμ. 52 εβδ. ($) Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο

0.00 22/1/19

6/3/19

17/4/19

31/5/19

26/8/19

8/10/19

19/11/19

3/1/20

Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance. Τιμή Μετοχής (σε $)

Όγκος συν/γών

ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ Η British Petroleum (BP) plc αποτελεί έναν πολυεθνικό όμιλο με καθετοποιημένες δραστηριότητες στους κλάδους του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Η εταιρεία δραστηριοποιείται στους ακόλουθους τομείς: Upstream, Downstream, Rosneft, και Other businesses & corporate. [Πηγή: Reuters]

Πορεία Τιμής Μετοχής & Δείκτη (Τελευταία 5 Έτη, Βάση = 100)

Αποτελέσματα 9μήνου 2019 (Όμιλος, σε εκατ. $) 9M 2019

9M 2018

210.446

-7,23%

226.853

Μικτό Κέρδος

38.212

-2,43%

39.162

Κέρδη προ Τόκων και Φόρων

24.330

-14,10%

28.325

Κέρδη προ Φόρων

7.905

-44,86%

14.335

Καθαρά Κέρδη μφδμ

4.172

-52,63%

8.807

170 Κύκλος Εργασιών 128

43 0 26/1/15 21/7/15 13/1/16 8/7/16 30/12/16 27/6/17 19/12/17 15/6/18 10/12/18 6/6/19 27/11/19 S&P 500

Μετοχή

Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance.

Σημείωση: Το οικονομικό έτος της Εταιρείας διαρκεί από Ιανουάριο μέχρι Δεκέμβριο.

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιριών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ & ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

• Για τις ανάγκες σύνταξης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων • Για την εξεύρεση της αξίας μιας επιχείρησης σε θέματα εξαγορών, συγχωνεύσεων και συμμετοχής στρατηγικού επενδυτή • Για θέματα φορολογικής συμμόρφωσης και για την ανάγκη ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίων

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες, Περίοδος 2012-2018 (Όμιλος, σε εκατ. $)

Πωλήσεις

Μικτά Κέρδη

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

P/BV (x)

EV / EBITDA (x)

ΔΑΝΕΙΑ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x)

ROE %

2012

388.074

61.374

19.769

11.251

11,4

1,1

5,0

0,41

2013

396.217

70.339

31.769

23.758

5,4

1,0

3,4

0,37

18%

2014

358.678

49.396

6.412

4.003

32,2

1,1

7,1

0,47

2015

225.894

24.064

-7.918

-6.400

-20,1

1,3

22,2

0,54

-7%

2016

186.606

25.310

-430

172

748,7

1,3

11,8

0,60

2017

244.582

40.637

9.474

3.468

37,1

1,3

6,7

0,63

2018

303.738

50.855

19.378

9.578

13,4

1,3

5,0

0,65

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης, Περίοδος 2013-2018 (Όμιλος, σε εκατ. $) 2013

2014

2015

2016

2017

2018

Πωλήσεις

396.217

358.678

225.894

186.606

244.582

303.738

Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.)

325.878

309.282

201.830

161.296

203.945

252.883

17,75%

13,77%

10,65%

13,56%

16,61%

16,74%

23.758

4.003

-6.400

172

3.468

9.578

6,0%

1,1%

-2,8%

0,1%

1,4%

3,2%

22.520

29.763

26.389

23.484

25.586

22.468

29.231

18.373

14.142

17.655

19.011

17.988

39.831

31.038

22.323

20.675

24.849

24.478

47.159

40.118

31.949

37.915

44.209

46.265

Μικτό Περιθώριο Κέρδους

Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους

Ταμειακά Διαθέσιμα

Ημέρες Αποθεμάτων

Ημέρες

Αποθέματα Ημέρες Πελατών

Ημέρες

Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών

Ημέρες

Προμηθευτές Operating Cycle

Ημέρες

Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος)

Ημέρες

-5

-8

-11

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων. Έτος Ίδρυσης: 2002 ΧΡΗΜΑ 79

διά ταύτα. .

ο ρ ε τ ό ρ ι ε χ ο τ α ι γ ι α τ Προετοιμάζον Προετοιμάζονται για το χειρότερο και προσεύχονται για το μέτριο σενάριο. Κάπως έτσι θα μπορούσε να σκιαγραφηθεί το κυβερνητικό σχέδιο για την «επόμενη ημέρα», που έχει δύο καθοριστικούς αγνώστους: τον χρόνο και την ένταση/έκταση της κρίσης στο υγειονομικό πεδίο και τις επιπτώσεις σε οικονομικό-επιχειρηματικό-κοινωνικό επίπεδο όσον αφορά στην αγορά εργασίας. «Ξέρουμε ότι, κατά πάσα πιθανότητα, αυτή η πανδημία θα επιστρέψει το φθινόπωρο...» εκτιμούσε ο πρωθυπουργός στην τηλεδιάσκεψή του με τον πρόεδρο και τη Διεύθυνση Δωρεών του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, με τον υπουργό Υγείας να συμπληρώνει: «Ενδεχομένως να περιμένουμε τον χειμώνα δύο κύματα μαζί. Και κορωνοϊού και γρίπης». Είναι προφανές πως στην κυβέρνηση προετοιμάζονται για το “worst case scenario”, με την εξέλιξη στο μέτωπο του Covid-19 να κρίνει κατά πόσον θα μπορούσε να εκτυλιχθεί το μέτριο σενάριο, κάτι που στο Μαξίμου θεωρούν πως θα μπορούσαν να διαχειριστούν με συγκριτικά λιγότερες απώλειες. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και το εγχείρημα της εξόδου στις αγορές.

Μάρτιος - Απρίλιος 2020

Αυτήν τη φορά με την έκδοση ομολόγου 7ετούς διάρκειας, με τις τελικές αποφάσεις να «κλειδώνουν» το βράδυ της Δευτέρας 13 Απριλίου και αφού είχε ολοκληρωθεί ένας ακόμη γύρος επαφών της Αθήνας με τους ξένους οίκους. Ακολούθησε το mandate σε Citi, Commerzbank, Credit Suisse, Morgan Stanley, Nomura και Société Générale και η ενεργοποίηση primary και secondary dealers. Η ανάληψη και μόνο του εγχειρήματος σε μια τόσο ταραγμένη περίοδο, εν μέσω πιέσεων στο τραπεζικό σύστημα των χωρών του Νότου, με ανάλογη βαριά εικόνα για τα ιταλικά, ισπανικά ομόλογα, ήταν “too risky”. Ταυτόχρονα όμως έστελνε ένα μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση ότι η Ελλάδα τηρεί τα χρονοδιαγράμματα, βρίσκεται σε επικοινωνία/συνεργασία με τις αγορές, μπορεί και δίνει μέρος του κρατικού χρέους ακόμη και εν μέσω «καταιγίδας», με ό,τι αυτό σημαίνει. Στο 2,05% το επιτόκιο, πάνω από 5 δισ. οι προσφορές, άλλα 2 με 2,5 δισ. στο «σακούλι» και πειστικό μήνυμα πως θα ακολουθήσουν και οι άλλες δύο εκδόσεις. Για το τρίτο και το τέταρτο τρίμηνο του 2020, με την προϋπόθεση ότι ενδεχομένως να έχει βελτιωθεί κάπως το κλίμα, θα πραγματοποιηθούν με ελκυστικότερους όρους.

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΧΡΗΜΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

www.banks.com.gr

Κεφαλαίο Κίνησης με επιδότηση επιτοκίου

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Το μεγάλο στοίχημα στην εποχή του κορωνοϊού

ΧΡΗΜΑ

AUDITING, TAX & CONSULTING

τ.445/ 03-04.2020

Ο καθοριστικός ρόλος του consulting & crisis management

Στην Τράπεζα Πειραιώς συμβάλλουμε στην επανεκκίνηση του αύριο

Βύρων Νικολαΐδης

Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, PeopleCert

Κάντε την αίτησή σας στο www.ependyseis.gr/mis και επιλέξτε την Τράπεζα Πειραιώς για τη χρηματοδότησή σας.

ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΚΑΘΕ ΑΥΡΙΟ

X+7 R

563

Μάθετε περισσότερα στο 210 328 8000 και στο www.piraeusbank.gr

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

*Η εισφορά του Ν.128/75, εφαρμόζεται στο 60% του δανείου και επιβαρύνει τον πελάτη.

Το πρώτο μάθημα από την εμπειρία της πανδημίας είναι η ανάγκη για ταχύτητα

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.445 / 03-04.2020 / € 6,00

Τράπεζες: Οι ριζικές αλλαγές που προκαλεί η πανδημία στο πιστωτικό σύστημα