ΧΡΗΜΑ #447, Ιούλιος - Άυγουστος 2020 by ethosMEDIA

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΔΕΘ Η «μητέρα» των εκθέσεων στην Covid-19 εποχή

ΧΡΗΜΑ

ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΟΜΟΛΟΓΑ

τ.447/ 07-08.2020

Τα εταιρικά ομόλογα μετά τη διετή «ανομβρία»

Τώρα το δάνειο που θέλετε, «κατεβαίνει» στο λογαριασμό σας, πιο εύκολα και γρήγορα από ποτέ!

Ευάγγελος Γκιζελής Ιδρυτής, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Gizelis Robotics

Δημιουργούμε την επόμενη μέρα της παραγωγής

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΚΑΘΕ ΑΥΡΙΟ

Δουλειά μας είναι να συμβάλουμε ουσιαστικά στον μετασχηματισμό της εγχώριας παραγωγικής βιομηχανίας, προκειμένου αυτή να καταστεί ανταγωνιστική σε ένα ευμετάβλητο περιβάλλον.

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.447 / 07-08.2020 / € 6,00

Στην παροχή προσωποποιημένων εμπειριών εστιάζουν τα loyalty schemes

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ-ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ Τ.Κ. ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΛΗ ΧΩΡΑ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε-ΜAIL ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ ΚΙΝΗΤΟ FAX ΑΦΜ* ΔΟΥ* * ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις-κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά... οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 15,00€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ☐ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ethosMEDIA AE. Σημειώνετε πάντα το όνομά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψη κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

☐ ΕΠΙΤΑΓΗ ☐ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ *Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ethosMEDIA SA, Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953 Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Αποδέχομαι πως τα προσωπικά μου στοιχεία θα τηρηθούν από την ethosMEDIA Εκδοτική-Συνεδριακή AE για τις ανάγκες αποστολής του περιοδικού ΧΡΗΜΑ, στο οποίο είμαι συνδρομητής. Η αποστολή του περιοδικού γίνεται μέσω εταιρείας διανομής ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail). Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με τα προσωπικά σας στοιχεία, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κ. Λαζαράκου Αναστασία, Σύμβουλο Διοίκησης, στο e-mail: lazarakou.n@ethosmedia.eu

advertorial

NBG Business Seeds H Εθνική Τράπεζα βραβεύει τους πρωταγωνιστές της καινοτομίας-τεχνολογίας

ε τη διαδικτυακή τελετή βράβευσης 10 νέων καινοτόμων επιχειρήσεων, ολοκληρώθηκε στα τέλη Ιουνίου ο Διαγωνισμός Καινοτομίας & Τεχνολογίας, που διοργάνωσε για δέκατη συνεχή χρονιά η Εθνική Τράπεζα, στο πλαίσιο του προγράμματος NBG Business Seeds για τη στήριξη και ανάδειξη της νεοφυούς επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα. Τα τελευταία δέκα χρόνια, ο Διαγωνισμός έχει δεχτεί πάνω από 3.700 προτάσεις, ενώ έχουν συμμετάσχει πάνω από 6.400 άτομα. Το πρόγραμμα NBG Business Seeds έχει υποστηρίξει περισσότερες από 100 εταιρείες και προσπάθειες, τόσο μέσω των χρηματικών βραβείων συνολικής αξίας 490.000 ευρώ όσο και μέσω στρατηγικών συνεργασιών με διεθνείς οργανισμούς και πανεπιστημιακούς φορείς, οι οποίοι παρέχουν στους συμμετέχοντες mentoring και χρηματοδοτικά εργαλεία που προάγουν την καινοτόμο και εξωστρεφή επιχειρηματικότητα. Οι νικητές του 10ου Διαγωνισμού Καινοτομίας & Τεχνολογίας, στους οποίους απονεμήθηκαν τα 10 βραβεία, είναι:

■ Πρώτο χρηματικό βραβείο 20.000 ευρώ για την πρόταση με τίτλο «Κodika.io». Το Kodika.io είναι μια εφαρμογή για iPad και Mac, η οποία επιτρέπει σε οποιονδήποτε να αναπτύξει προηγμένες εφαρμογές για κινητά μέσα σε λίγες ώρες χωρίς να χρειάζεται προηγούμενη γνώση προγραμματισμού. ■ Δεύτερο χρηματικό βραβείο 10.000 ευρώ για την πρόταση με τίτλο «ΚΥΤΙΟΝ». Το ΚΥΤΙΟΝ είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα Γεωργίας Ακριβείας κατάλληλο για χρήση σε ανοικτές και θερμοκηπιακές καλλιέργειες. ■ Τρίτο χρηματικό βραβείο 6.000 ευρώ για την πρόταση με τίτλο «Τrimsignal». H Trimsignal είναι μια stratup εταιρεία που επικεντρώνεται στην εφαρμογή μιας κατοχυρωμένης τεχνολογίας για τον σχεδιασμό ψηφιακών συστημάτων, όπως επεξεργαστών, βελτιώνοντας την απόδοσή τους 35-60% και την κατανάλωση ισχύος 15-40%. ■ Τέταρτο χρηματικό βραβείο 4.000 ευρώ για την πρόταση με τίτλο «RecyTrust», μια διαδικτυακή πλατφόρμα για B2B χρήση και μια εφαρμογή κινητού που συνδέει απευθείας επιχειρήσεις που διαθέτουν ή παράγουν ανακυκλώσιμα υλικά με πιστοποιημένες εταιρείες ή ιδιώτες που δραστηριοποιούνται στην περισυλλογή, την επεξεργασία και την αξιοποίηση των απορριμμάτων.

Κodika.io

ΚΥΤΙΟΝ

Trimsignal

Απονεμήθηκαν, επίσης, για το πέμπτο βραβείο 6 χρηματικά ποσά, 1.500 ευρώ έκαστο, στις προτάσεις: • “BioCos”: Διασφαλίζει την αυθεντικότητα του ελαιολάδου με τη μέθοδο του DNA. • “Mojools”: Εφαρμογή που μετατρέπει τους χρήστες σε δημιουργούς κοσμημάτων με τη χρήση της τεχνολογίας του 3D printing. • “PTA Rehab Ecorthotics”: Εξατομικευμένοι ορθοπεδικοί νάρθηκες με τη μέθοδο του 3D printing, με πρώτη ύλη βιοδιασπώμενο-πολτοποιήσιμο πλαστικό. • “Mojestik”: Super premium ποιότητας τροφή για κατοικίδια, που διατίθεται μέσω συνδρομής. • “MyAlgos”: Ολοκληρωμένη λύση στην απομακρυσμένη παρακολούθηση και διεπιστημονική διαχείριση ασθενών με χρόνιες παθήσεις. • “Collaborate”: Σύγχρονη εφαρμογή διαχείρισης ιατρικών φακέλων ασθενών, απομακρυσμένης συνεργατικής διάγνωσης & υποστήριξης λήψης ιατρικών κλινικών αποφάσεων μέσω μηχανικής μάθησης.

ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ 11ου ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Η υποβολή αιτήσεων συμμετοχής στον 11ο Διαγωνισμό ξεκίνησε στις 7 Ιουλίου και θα παραμείνει ανοικτή μέχρι τις 8 Οκτωβρίου 2020 στις 15:00. Οι θεματικές ενότητες είναι: 1. Ηλεκτρονική επιχειρηματικότητα 2. Περιβάλλον και τεχνολογία 3. Πολιτισμός και τεχνολογία Όπως κάθε χρόνο, οι πρώτες τέσσερις ιδέες που θα βραβευθούν θα λάβουν τα ποσά των 20.000, 10.000, 6.000 και 4.000 ευρώ, αντίστοιχα, κατόπιν αξιολόγησης από καθηγητές πανεπιστημίων και στελέχη της Εθνικής Τράπεζας. Αναλυτικές πληροφορίες για το περιεχόμενο κάθε θεματικής ενότητας, καθώς και όλες τις λεπτομέρειες για τον Διαγωνισμό, μπορείτε να βρείτε στη διεύθυνση nbg.gr/competition. • • •

RecyTrust ΧΡΗΜΑ 1

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

εν αρχή...

Ταμείο Ανάκαμψης: Ένα σύγχρονο «σισύφειο άγος»; (*)

ροφανώς και δεν περιμέναμε να γίνουμε σοφότεροι για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ΕΕ. Με τη Γερμανία να έχει την προεδρία για το τρέχον εξάμηνο και το Βερολίνο να επιχειρεί να ενορχηστρώσει σειρά εξελίξεων σε διάφορα μέτωπα. Από το πολιτικό/γεωπολιτικό (δες... μυστική συνάντηση εκπροσώπων Γερμανίας-Ελλάδας-Τουρκίας μόλις λίγα 24ωρα μετά την απόφαση του Ρ.Τ. Ερντογάν για τη μετατροπή, εκ νέου, της Αγια-Σοφιάς σε τζαμί) μέχρι το οικονομικό. Για το τελευταίο, με την (υπό) στήριξη με κρατικούς πόρους ακόμη και ιδιωτικών επιχειρήσεων της χώρας, συντηρώντας έτσι το σταθερό στρατηγικό πλεονέκτημα που έχει η Γερμανία έναντι των άλλων, όπως της Γαλλίας και της Ιταλίας (για να περιοριστούμε στις τρεις ισχυρότερες). Και, φυσικά, στα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης: σύμφωνα με δήλωση της ίδιας της καγκελαρίου, Άγκελας Μέρκελ, θα ενεργοποιείται χρηματοδοτικά από τις αρχές του 2021. Στο διάστημα που ακολουθεί είναι βέβαιο πως θα γίνουμε μάρτυρες ενός (κατά το κοινώς λεγόμενο) «μασάζ» των «ισχυρών» προς τους «αδύνατους», προκειμένου οι δεύτεροι να αναγκαστούν να αποδεχθούν όσο το δυνατόν περισσότερους όρους, προϋποθέσεις και δεσμεύσεις των πρώτων. Στην Αθήνα, η κυβέρνηση, φρονίμως ποιούσα, προχώρησε στη σύσταση ειδικής επιτροπής (Πισσαρίδη), που θα αναλάβει την εύρυθμη και αποτελεσματική διαχείριση των πόρων που θα προέλθουν και από το Next Generation EU (από ονοματοδοσία, πάντως, καλά τα πάνε). Αλλά και από άλλες πηγές «ευρωπαϊκού χρήματος». Το θέμα είναι πως η επιτροπή έχει συσταθεί, τα μέλη της συσκέπτονται, αλλά, προσώρας, μας λείπουν τα δύο-τρία πολύ βασικά, δηλαδή πόσα θα είναι τα κεφάλαια, ποια θα είναι η σύνθεσή τους και το εξίσου σημαντικό: έναντι ποιων δεσμεύσεων. Θα επιμείνω στο τελευταίο, εστιάζοντας στη στάση της Ολλανδίας, δεδομένου του ότι, σε αυτήν τη φάση, το Άμστερνταμ είναι ο πιστότερος εκφραστής των συμφερόντων του Βερολίνου, και για ορισμένους «κακεντρεχείς νότιους» ο πρωθυπουργός, Μαρκ Ρούτε, “her master’s voice”, της Άγκελα Μέρκελ. Εν προκειμένω, παρακολουθώ τις δηλώσεις/παρεμβάσεις του 53χρονου πολιτικού, καθώς λειτουργούν ως προάγγελος εξελίξεων. «Είμαι απαισιόδοξος για συμφωνία στη Σύνοδο Κορυφής...» προειδοποιούσε λίγες μέρες πριν την εν λόγω συνάντηση. 2

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Σε ό,τι μας αφορά, τώρα, τελευταίες πληροφορίες από τη Χάγη θέλουν τον Μαρκ Ρούτε να υπεραμύνεται της άποψης πως η ΕΕ θα πρέπει να έχει όχι μόνο εποπτικό, αλλά και παρεμβατικό ρόλο στο πολυετές μεταρρυθμιστικό πλαίσιο που θα πρέπει να ακολουθήσει κάθε χώρα-μέλος η οποία θα περνά από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ποιος είναι ο Ολλανδός πρωθυπουργός; Ο τρίτος μακροβιότερος ηγέτης της ΕΕ (από τις 14 Οκτωβρίου 2010, για την ακρίβεια), ο οποίος έχει «ζήσει» όλα τα μνημόνια της χώρας μας, αλλά και της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Κύπρου, κρατώντας πάντοτε και σταθερά την, ίσως, σκληρότερη στάση (διαχρονικά). Ήδη, ο Μαρκ Ρούτε πέτυχε (;), μετά από επαφές και συνάντηση με την Άγκελα Μέρκελ στο Βερολίνο, να κάνει η Γερμανίδα πολιτικός ένα βήμα πίσω: δηλαδή οι επιχορηγήσεις (και όχι μόνο τα δάνεια) θα συνοδεύονται από πολυετές μεταρρυθμιστικό πλάνο για κάθε χώρα-μέλος. Πρακτικά, με επιπλέον όρους. Νομίζω, πως αυτά τα ολίγα ενδεικτικά είναι που κρατούν σε “alert” τη Φραγκφούρτη κατακαλόκαιρο και οδηγούν την Κριστίν Λαγκάρντ σε νέους σχεδιασμούς για παρεμβατικές δράσεις της ΕΚΤ –το πιθανότερο στη συνεδρίαση της 10ης Σεπτεμβρίου. Σε κάθε περίπτωση, καλό υπόλοιπο καλοκαιριού…

Κ.Μ. Γελαντάλις (*) Σύμφωνα με τη μυθολογία μας, αποδίδει/συμβολίζει το ατέρμονο βασανιστήριο του παιδιού του Αιόλου και της Εναρέτης. Μυθικός βασιλιάς της Κορίνθου ο Σίσυφος, με τον Όμηρο να τον χαρακτηρίζει τον σοφότερο και πονηρότερο των Ελλήνων.

advertorial Γιώργος Πολυχρονίου Συντονιστής Διευθυντής Δραστηριοτήτων Στρατηγικής, Ανάπτυξης και Ρυθμιστικών Θεμάτων, ΔΕΠΑ Εμπορίας

Η ΔΕΠΑ στη νέα εποχή

παγκόσμια αγορά ενέργειας αλλάζει γρήγορα. Η ηλεκτρονική επανάσταση των τελευταίων δεκαετιών, η παγκοσμιοποίηση, καθώς και η γενικευμένη ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος, έχουν δημιουργήσει συνθήκες σύγκλισης των αγορών, αυξημένης εμπορευματοποίησης των ενεργειακών προϊόντων και προσπάθειας συνεχούς ενίσχυσης της λειτουργικής ευελιξίας των ενεργειακών επιχειρήσεων. Στο περιβάλλον αυτό, όλες οι παραδοσιακές εταιρείες φυσικού αερίου αλλάζουν τη μορφή και το λειτουργικό μοντέλο τους, μεταβαλλόμενες από εταιρείες αερίου σε ενεργειακές εταιρείες, με ολοένα και πιο διεθνοποιημένο χαρακτήρα, αυξημένη καθετοποίηση και επέκταση σε δράσεις πράσινης οικονομίας. Αλλά και στην ελληνική αγορά οι συνθήκες την τελευταία δεκαετία έχουν αλλάξει πολύ γρήγορα. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν ανάγκες επέκτασης των ενεργειακών υποδομών, κυρίως στον χώρο του αερίου, έχουν γίνει πολύ σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση της σύγκλισης της ελληνικής αγοράς με τις υπόλοιπες σύγχρονες ευρωπαϊκές αγορές, με ταχεία απελευθέρωση της αγοράς, επιβολή του ιδιοκτησιακού διαχωρισμού των ενεργειακών επιχειρήσεων, ενίσχυση του ανταγωνισμού, καθώς και αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ και δράσεις επιτάχυνσης της ενεργειακής μετάβασης σε καθεστώς βιώσιμης ανάπτυξης. Η ΔΕΠΑ είναι μια εταιρεία που διανύει πλέον την τέταρτη δεκαετία της ιστορίας της και ομολογουμένως στη χρονική αυτή διαδρομή είχε μια εξαιρετικά επιτυχημένη πορεία, δημιουργώντας το σύνολο των υποδομών αερίου της χώρας και επιτυγχάνοντας τη διείσδυση του φυσικού

αερίου στο εθνικό ενεργειακό ισοζύγιο με τη δημιουργία εκ του μηδενός μιας νέας αγοράς. Όλα αυτά με συνεχώς κερδοφόρο πορεία και διατήρηση της οικονομικής ευρωστίας, έτσι ώστε να αποτελεί, πλέον, βασικό πυλώνα της ελληνικής ενεργειακής αγοράς. Η πορεία αυτή δεν ήταν καθόλου δεδομένη και αποτελεί πραγματικά επίτευγμα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η εταιρεία ήταν εξαρχής υπό τον έλεγχο του Δημοσίου, είχε να επιτελέσει ένα τεράστιο έργο και όλα αυτά σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο τοπίο, συνήθως λόγω της ανάγκης εφαρμογής τροποποιήσεων του ευρωπαϊκού νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου. Κατά τη γνώμη μου, το μυστικό της επιτυχίας ήταν η προσαρμοστικότητα που έδειξε η εταιρεία στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Σημαντικό ρόλο έπαιξε επίσης το ότι η εταιρεία δεν καλλιέργησε τη λογική μιας μονοπωλιακής επιχείρησης, δεδομένου του ότι ακόμα και πριν το άνοιγμα της αγοράς αερίου το φυσικό αέριο θα έπρεπε να ανταγωνιστεί άλλα ενεργειακά προϊόντα για να διεισδύσει στην αγορά. Σημαντική συμβολή είχε ακόμα η επιτυχημένη κεντρική πολιτική επιλογή συνεργασιών με μεγάλες διεθνείς εταιρείες (Shell, ENI, EDISON κ.ά.), που δημιούργησε συνθήκες ώσμωσης με σύγχρονες εταιρικές πρακτικές. Την ίδια ευελιξία δείχνει η ΔΕΠΑ και τα τελευταία χρόνια, σε ένα ολοένα και πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον, προσαρμόζοντας συνεχώς τη στρατηγική της στις νέες συνθήκες. Κεντρικοί άξονες στρατηγικής της είναι: α) Η μετατροπή της από εταιρεία αερίου σε εταιρεία ενέργειας με αυξημένη καθετοποίηση, β) η διατήρηση της ανταγωνιστικότητάς της στη βασική της εμπορική δραστηριότητα, γ) η επέκταση της δραστηριότητάς της εκτός της χώρας και δ) η πρωτοπορία στην υιοθέτηση νέων δραστηριοτήτων. Υλοποιώντας τη στρατηγική της και αξιοποιώντας την οικονομική της ευρωστία, η εταιρεία προχώρησε αρχικά προ διετίας σε ένα

μεγάλης σημασίας βήμα για την αποσαφήνιση της εμπορικής της παρουσίας, με την εξαγορά του συνόλου της ΕΠΑ Αττικής (Φυσικό αέριο-Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας) και την πλήρη αποχώρησή της από την ΕΠΑ Θεσσαλονίκης Θεσσαλίας (Zenith). Στο ίδιο διάστημα, η εταιρεία προσαρμόζει διαρκώς το εμπορικό χαρτοφυλάκιο προμηθειών της, ξεκίνησε να δραστηριοποιείται σε γειτονικές χώρες, αξιοποιώντας την αυξανόμενη συμμετοχή της σε περιφερειακά έργα μεγάλης εμβέλειας (Eλληνοβoυλγαρικός αγωγός-IGB, νέος Τερματικός Σταθμός LNG Αλεξανδρούπολης), και πρωτοπορεί στην ανάπτυξη νέων εφοδιαστικών μοντέλων (αεριοκίνηση, LNG μικρής κλίμακας για τη ναυτιλία και άλλες χρήσεις), ενώ στο αμέσως επόμενο διάστημα σχεδιάζει την ενίσχυση της παρουσίας της στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την ανάληψη δράσεων στην κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης. Η μεγάλη ιδιαιτερότητα είναι ότι όλα αυτά γίνονται παράλληλα με τον δομικό μετασχηματισμό της εταιρείας και την προετοιμασία της για ιδιωτικοποίηση. Όπως είναι γνωστό, ολοκληρώθηκε πρόσφατα ο ιδιοκτησιακός διαχωρισμός των δικτύων διανομής και των διεθνών έργων με τη δημιουργία των νέων εταιρειών ΔΕΠΑ Υποδομών και ΔΕΠΑ Διεθνών Έργων, και πλέον η ΔΕΠΑ είναι μια, κατά βάση, εμπορική επιχείρηση (πλέον ως ΔΕΠΑ Εμπορίας) με καθετοποιημένο χαρακτήρα, ενώ αναμένεται στο αμέσως επόμενο διάστημα η ιδιωτικοποίηση τόσο της ΔΕΠΑ Υποδομών όσο και της ΔΕΠΑ Εμπορίας. Η ΔΕΠΑ, με την επιτυχημένη πορεία της, άλλαξε καθοριστικά το ενεργειακό τοπίο της χώρας τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Θα τολμήσω την πρόβλεψη ότι και με την ιδιωτικοποίησή της θα βάλει ανεξίτηλη σφραγίδα στα ενεργειακά δρώμενα, αποτελώντας τον καταλύτη για την ευρύτερη αναδιάταξη και ωρίμανση της ενεργειακής αγοράς. • • • ΧΡΗΜΑ 3

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

Θα νικήσει ο χρυσός ή οι μετοχές-«χρυσάφι»;

14 ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΟΜΟΛΟΓΑ

Τα εταιρικά ομόλογα μετά τη διετή «ανομβρία»

20 85Η ΔΕΘ

Η «μητέρα» των εκθέσεων στην Covid-19 εποχή

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Στην παροχή προσωποποιημένων εμπειριών εστιάζουν τα loyalty schemes

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

τ.447/07-08 2020

ΔΕΘ Η «μητέρα» των εκθέσεων στην Covid-19 εποχή

ΧΡΗΜΑ τ.447/ 07-08.2020

30 ~ ΤΡΑΠΕΖΕΣ

«Φρένο» από τα κόκκινα δάνεια στη χρηματοδότηση της οικονομίας

ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΟΜΟΛΟΓΑ Τα εταιρικά ομόλογα μετά τη διετή «ανομβρία»

Τώρα το δάνειο που θέλετε, «κατεβαίνει» στο λογαριασμό σας, πιο εύκολα και γρήγορα από ποτέ!

Ευάγγελος Γκιζελής

36 ~ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ

Ιδρυτής, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Gizelis Robotics

Δημιουργούμε την επόμενη μέρα της παραγωγής

Εξεύρεση ανθρώπινου δυναμικού στη «νέα κανονικότητα»

SS POS RE

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ 563

ISSN 1105-0470

ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΚΑΘΕ ΑΥΡΙΟ

S PO

21-0117

46 ~ LOYALTY SCHEMES

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY

Στην παροχή προσωποποιημένων εμπειριών εστιάζουν τα loyalty schemes

52 ~ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 7TH DIGITAL BANKING FORUM

Το νέο τοπίο στην ψηφιακή τραπεζική

70 ~ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ

Η αγορά αυτοκινήτου στη δεκαετία της κρίσης 02 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ: Ταμείο Ανάκαμψης: Ένα σύγχρονο «σισύφειο άγος»; 78 ~ ΑΝΑΛΥΣΗ VRS: Equinix 80 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ: Είναι τα αυτονόητα

ΧΡΗΜΑ τεύχος Ιουλίου - Αυγούστου 2020 ISSN 1105-0470

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. ιδιοκτησία

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

KEY ACCOUNT MANAGER Ράντω Μανώλογλου manologlou.r@ethosmedia.eu

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Γιούλη Μουτεβελή mouteveli.g@ethosmedia.eu

ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΣΎΝΤΑΞΗΣ Χρήστος Κώνστας konstas.c@ethosmedia.eu

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu

YΠΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚTΗΣ Κυρέλα Πέτρου petrou.k@ethosmedia.eu

DATABASE MARKETING Νίκος Αθανασίου athanasiou.n@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Θοδωρής Αναγνωστόπουλος Shutterstock

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Κ.Μ. Γελαντάλις banks-press@ethosmedia.eu

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Kωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ Έλενα Χαραλάμπους zoegraph@gmx.net

Κώστας Παπαγρηγόρης kostasp76@gmail.com

Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T: 210 9984950, | Φ: 210 9984953 E: press-banks@ethosmedia.eu www.ethosmedia.eu

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.447 / 07-08.2020 / € 6,00

περιεχόμενα

Στεφανία Σούκη stefaniasouki@gmail.com

www.ethosevents.eu

MARKETING & MAGAZINE COORDINATOR Αλεξάνδρα Λυμπέρη lyberi.a@ethosmedia.eu

www.banks.com.gr

www.insuranceworld.gr

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

www.virus.com.gr

Intelligence, not just news.

Ευάγγελος Γκιζελής

Ιδρυτής, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Gizelis Robotics

Δημιουργούμε την επόμενη μέρα της παραγωγής ΧΡΗΜΑ 5

χρηματιστήριο

ΜΠΕΡΔΕΜΕΝΟΙ ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ Θα νικήσει ο χρυσός ή οι μετοχές-«χρυσάφι»;

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

οιάζει με τη σύγκριση μεταξύ της συζύγου και της ερωμένης, όμως, στην πραγματικότητα, κάπως έτσι βλέπουν οι επενδυτές τον χρυσό και τις μετοχές. Όπως συνέβαινε πάντα στην καταγεγραμμένη ιστορία, έτσι και στη σημερινή πρωτοφανή κρίση οι επενδυτές αναζητούν την «ασφάλεια» του χρυσού από τα «κάλλη» των κερδών των αγορών, όταν δεν πιστεύουν στα «ράλι» των χρηματιστηρίων. Ποιο από τα δύο λιμάνια, όμως, είναι αυτό που συμφέρει

περισσότερο, στο τέλος; Με την πανδημία του κορωνοϊού να έχει φέρει μια δίχως προηγούμενο ύφεση, το «ράλι» που κάνει ο χρυσός προς τα υψηλά οκταετίας και το milestone των 1.800 δολ./ ουγγιά μοιάζει απολύτως λογικό. Από την άλλη, με τους αναλυτές να διαφωνούν ως προς την πορεία που θα έχει η «αγορά των αγορών» (και άρα και τα επόμενα χρηματιστήρια) το επόμενο εξάμηνο, κάποιοι που δεν δίστασαν να επενδύσουν σε μετοχές κέρδισαν πολύ παραπάνω από το βάρος τους σε χρυσάφι. Και, έτσι, το ερώτημα του ποια από τις δύο επενδύσεις θα αποδειχθεί επικερδέστερη θα απαντηθεί από τον χρόνο... Με χρυσά... κέρδη Ξεχάστε τον χρυσό: Η κρίση του Covid-19 μπορεί να έφερε καταστροφή, αλλά για μερικούς έφερε χρυσά… κέρδη. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό της κάποτε άσημης πλατφόρμας τηλεδιασκέψεων Zoom, η οποία έχει εκτοξευθεί κατά 250% σε έναν χρόνο. Αλλά επειδή οι αριθμοί λένε την αλήθεια, η μετοχή της εταιρείας ξεκίνησε από τα 68,72 δολ. το έτος, για να φτάσει στην εντυπωσιακή τιμή των 259,13 δολ. την 1η Ιουλίου. Έτσι, ο επενδυτής Σάμιουελ Τσεν, ο οποίος επέμεινε στην επένδυσή του σε αυτή, κέρδισε περισσότερο από 1,5 δισ. δολ. σε μερικούς μήνες από τη μετοχή, αφού ελέγχει το 3,8% της Zoom, η οποία σε έναν χρόνο έχει μεγαλύτερη αποτίμηση από αυτήν που έχουν, συνδυαστικά, οι αεροπορικές Southwest, Delta Airlines, American, Lufthansa, United, IAG και Air France-KLM μαζί! Ιστορίες τέτοιες υπάρχουν πολλές και δεν εκτυλίσσονται μόνο στη Wall Street. Ένα παράδειγμα στη «δική μας» ήπειρο είναι ο καλύτερος performer του ευρωπαϊκού Stoxx 600 φέτος: Με κέρδη άνω του 170%, η μετοχή της σουηδικής εταιρείας τηλεπικοινωνιών Sinch αξίζει σήμερα 13 φορές περισσότερα από αυτά που θα πλήρωνε κανείς το 2015 στην αρχική δημόσια προσφορά της! Πίσω στη Wall Street: Εκτός από τους “big movers”, όπως την Tesla, που κέρδισε 106% στο δεύτερο τρίμηνο του έτους, τη Shopify

Ενισχύεται η «λάμψη» του πολύτιμου μετάλλου με κέρδη 18% στο έτος και προοπτικές έως τα 2000 δολ. την ουγκιά!

(127% στο ίδιο διάστημα) και την Paypal (+82% στο Q2 του 2020), με τις Twilio, Fastly, Adobe, Wix και Etsy (επίσης με τριψήφια κέρδη) «πρωταγωνίστριες» της τεχνολογίας και του e-commerce, υπάρχουν κι άλλοι που «ζαλίζουν». Σκεφτείτε, για παράδειγμα, ότι η μετοχή της Fastly, μιας εταιρείας που ειδικεύεται στο μάνατζμεντ περιεχομένου cloud, καταγράφει ιλιγγιώδη κέρδη ύψους 348,52% σε ένα τρίμηνο! Όλες αυτές οι μετοχές καταγράφουν τρελά κέρδη. Και, λόγω του trend που έχουν δημιουργήσει, συνεχίζουν να κινούνται ανοδικά με bullish προθέσεις. Πόσο μεγαλύτερα μπορούν να είναι τα κέρδη; Με τον tech index να έχει το καλύτερο τρίμηνο από το 1999, πολλοί είναι αυτοί που αναμένουν συνέχιση αυτού του «ράλι» και το επόμενο τρίμηνο, όσο η παγκόσμια οικονομία θα ανακάμπτει και οι επενδυτές θα είναι ανυπόμονοι να κεφαλαιοποιήσουν τη «νέα πραγματικότητα» που «γλυκοχαράζει» (και) στις παγκόσμιες αγορές. Είναι όμως έτσι; Η «φοβία» Υπάρχουν κάποιοι που δεν αποδέχονται αυτήν την άποψη και θεωρούν ότι η αγορά θα κάνει νέα διόρθωση. Είτε επειδή θα ξαναφουντώσει η πανδημία, είτε λόγω της ύφεσης που έρχεται, είτε για μια σειρά από άλλους λόγους. Και αυτοί με το ευαίσθητο “sentiment” είναι που αποεπενδύουν από τις αγορές και προτιμούν να τοποθετήσουν τα χρήματά τους σε ένα risk-off asset, το οποίο δεν δίνει τόσο μεγάλα κέρδη όσο της Fastly, αλλά «κλειδώνει» τα κέρδη. Από τις αρχές ΧΡΗΜΑ 7

χρηματιστήριο

Τα δύο μεγάλα ρίσκα για τις αγορές

Απίστευτο «ράλι» από μετοχές που καταγράφουν άνοδο έως και 348,52% σε ένα τρίμηνο στη Wall Street, έως 170% στην Ευρώπη.

του έτους, τα προθεσμιακά συμβόλαια του χρυσού έχουν εξασφαλίσει κέρδη 18%. Και η στροφή τους στο πολύτιμο μέταλλο (που, φυσικά, συμπαρασύρει και τα υπόλοιπα μέταλλα) οδηγεί για πρώτη φορά μετά από 9 χρόνια τον χρυσό πάνω από το «σημαδιακό» milestone των 1.800 δολ. την ουγγιά. Η «λάμψη» του πολύτιμου μετάλλου ενισχύεται από τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια, τους φόβους για την εξέλιξη από την πανδημία και τις επίμονες εμπορικές συγκρούσεις μεταξύ των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη. Αφού έσπασε το ψυχολογικό όριο των 1.800 δολ. –εξηγούν αναλυτές–, δίνεται διεθνώς το σήμα για περαιτέρω κέρδη. Έτσι, τώρα πληθαίνουν οι εκτιμήσεις ότι οι τιμές του χρυσού πολύ σύντομα θα φτάσουν τα ιστορικά υψηλά επίπεδα των 1.923,70 δολ. (για τα προθεσμιακά συμβόλαια) και των 1.921,17 δολ. την ουγκιά (για την τιμή σποτ), ενώ 8

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Η αναλύτρια της Invesco, Κριστίνα Χούπερ, θεωρεί ότι ο κορωνοϊός δεν είναι η μεγαλύτερη απειλή για τις αγορές. Όπως λέει, μεγαλύτερο κακό στις μετοχές κάνουν οι εντεινόμενες εμπορικές διαμάχες μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας. «Η πανδημία», εξηγεί, «έχει σε μεγάλο βαθμό καταπολεμηθεί από τη νομισματική πολιτική της Fed». Όμως αυτό που μπορεί να δώσει ένα τρομακτικό και όχι παροδικό χτύπημα στις αγορές είναι ένας πόλεμος δασμών, κατά τη Χούπερ: «Όπως είδαμε στα τέλη του 2018 και το 2019, ο εμπορικός πόλεμος ήταν πολύ προβληματικός. Προκάλεσε μια μεγάλη “θύελλα” για τις μετοχές και μια μεγαλύτερη “θύελλα” για τη συνολική οικονομία. Αυτό μπορεί να ξανασυμβεί τώρα».

δεν αποκλείεται μέσα στους επόμενους 12 μήνες να σπάσουν και το φράγμα των 2.000 δολαρίων! Από την άλλη, οι αναλυτές της Goldman Sachs αναφέρουν ότι η βελτιωμένη διάθεση ανάληψης ρίσκου στις ανεπτυγμένες οικονομίες –καθώς οι μεγαλύτερες οικονομίες αίρουν τα μέτρα lockdown– σε συνδυασμό με τις προσδοκίες για οικονομική ανάκαμψη στις αναδυόμενες αγορές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε διόρθωση των τιμών του χρυσού. «Παρ’ όλα αυτά, η ζήτηση για επενδύσεις σε χρυσό συνήθως είναι αυξημένη κατά τα πρώτα στάδια μιας οικονομικής ανάκαμψης, έχοντας ως μοχλό στήριξης τις ανησυχίες περί συναλλαγματικών υποτιμήσεων και χαμηλότερων πραγματικών επιτοκίων» επισημαίνει η Goldman. «Μια ευρεία οικονομική ανάκαμψη αναπόφευκτα θα ασκήσει πιέσεις στονχρυσό» συμφωνεί και η HSBC.

Με τη Wall Street –και κατ’ επέκταση και τις άλλες αγορές– να δείχνουν ιδιαίτερη «ευαισθησία» σε ζητήματα εμπορικής διαμάχης, αυτός δεν είναι ο μόνος φόβος που προκύπτει. Το άγνωστο είναι ακόμη πιο τρομακτικό και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι, όπως αναφέρει το CNBC, κάποιοι επενδυτές στοιχηματίζουν σε ένα μαζικό sell-off της αμερικανικής χρηματαγοράς αμέσως μετά τις προεδρικές εκλογές, με κάποιους αναλυτές να υποστηρίζουν ότι υπάρχουν επενδυτές που «φοβούνται» νίκη των Δημοκρατικών στην προεδρία και στο Κογκρέσο. Ο Κουίνσι Κρόσμπυ, επικεφαλής αναλυτής στην Prudential Financial, εξηγεί ότι ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θεωρείται καλύτερος υποψήφιος για την οικονομία και για την πορεία της αγοράς από τον πρώην αντιπρόεδρο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος δήλωσε ότι θα αυξήσει τη φορολογία στις επιχειρήσεις. Οι δε αναλυτές της BCA Research λένε ότι οι χρηματαγορές θα επηρεαστούν από μια νίκη του Τζο Μπάιντεν, καθώς θα προκύψει ένα «λιγότερο φιλικό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις και τη φορολογική πολιτική».

Πού στρέφει ο «πόλεμος» το “cash” Δεν είναι μόνο τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης, η «αδυναμία» του δολαρίου και η νομισματική πολιτική που ενισχύουν τον χρυσό. Ακόμη και γεγονότα που δεν έχουν άμεσα να κάνουν με την οικονομία, όπως η αναζωπύρωση των γεωπολιτικών αβεβαιοτήτων, μπορούν να αυξήσουν τη ζήτηση για το πολύτιμο μέταλλο. Χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα είναι η ένταση μεταξύ Ινδίας και Κίνας που επικαλείται ο επικεφαλής αναλυτής της HSBC, Τζέιμς Στίλε: «Οι δύο πολυπληθέστερες χώρες της Ασίας αποτελούν παράλληλα και τους δύο μεγαλύτερους εισαγωγείς και καταναλωτές χρυσού στον κόσμο. Περαιτέρω κλιμάκωση της έντασης θα μπορούσε να πυροδοτήσει στροφή προς τον χρυσό». Ένα νέο άλμα στις τιμές του χρυσού, πέρα από τα μέτρα-«μαμούθ» δημοσιονομικής

και νομισματικής στήριξης από κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες, και ο πληθωριστικός αντίκτυπος στις τιμές ενεργητικού μπορούν να προκαλέσουν ενδεχόμενη αύξηση της ανεργίας στις ΗΠΑ όταν εκπνεύσουν τα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης και το Πρόγραμμα Προστασίας Επιταγών ή διεύρυνση των εμπορικών εντάσεων μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ –με την κυβέρνηση Τραμπ να εξετάζει το ενδεχόμενο επιβολής νέων δασμών σε εξαγωγές αξίας 3,1 δισ. δολ. από Βρετανία, Ισπανία, Γαλλία και Γερμανία. Όλα αυτά τα γεγονότα μπορεί να τρομάξουν τους επενδυτές, στρέφοντάς τους μακριά από το ρίσκο και προς τη «λάμψη»… του χρυσού. Παραμένει σε τεράστιο discount το ΧΑ

Μεγαλύτερο κακό από τον κορωνοϊό κάνουν στις μετοχές οι εντεινόμενες εμπορικές διαμάχες μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας.

Ένα διάστημα 12+6 μηνών ήταν αρκετό για να επιβεβαιωθεί ο χαρακτήρας του ελληνιΧΡΗΜΑ 9

χρηματιστήριο

μας αποτελεί η απουσία συγκροτημένου εγχώριου επενδυτικού πόλου, με ενδεικτικό το γεγονός ότι το σύνολο του ενεργητικού όλων των αμοιβαίων κεφαλαίων μόλις που ξεπερνά τα 7 δισ., όταν η έκθεση των ξένων (και... ξένων) funds, traders κ.λπ. στις εισηγμένες υπολογίζεται στα 27 δισ. (στο 63,5% της συνολικής αποτίμησης, τον Μάιο του 2020). Συνεπώς, οι ξένοι (και... ξένοι) έχουν τον «πρώτο και τελευταίο λόγο», επί της ουσίας «χειραγωγούν» τη διακύμανση των διεθνών δεικτών (FTSE, MSCI) και μέσω αυτών διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην επενδυτική θέση μιας εισηγμένης. Πρόβλημα αποτελεί και η «ρηχότητά» της, καθώς μόλις 12 εισηγμένες αποτιμώνται από 1 δισ. και πάνω (*), δηλαδή έχουν κάποια θέση στα χαρτοφυλάκια των hyper funds. Coca-Cola, OTE, ΟΠΑΠ, Jumbo, Prodea, ΕΛΠΕ, Eurobank, Motor Oil, Εθνική, Τέρνα Ενεργειακή, Lamda Development και Mytilineos.

κού χρηματιστηρίου. Στους μεν 12 μήνες, δηλαδή το 2019, για να καταγραφεί η μεγαλύτερη απόδοση από κάθε άλλη αγορά διεθνώς, στους δε πρώτους 6 μήνες του 2020 για να αναδειχθεί η «ρηχότητά» του, καθώς ήταν το χρηματιστήριο με τις μεγαλύτερες απώλειες από κάθε άλλης χώρας της ευρωζώνης και με την αναλογική εκτενέστερη «εξαέρωση» σε όρους κεφαλαιοποίησης ως ποσοστό στο ΑΕΠ. Περισσότερα από 17 δισ. χάθηκαν το πρώτο εξάμηνο, σχεδόν το 8% του ελληνικού ΑΕΠ, με τον τραπεζικό κλάδο να «μετρά» διόρθωση σχεδόν 60% στο διάστημα Ιανουαρίου-Ιουνίου. Επί της ουσίας, το ελληνικό χρηματιστήριο ουδέποτε ακολούθησε το μακροβιότερο bull market στην ιστορία της Wall Street, παρέμεινε σε τεράστιο discount σε σχέση με τα ευρωπαϊκά, ακόμη και χωρών με σημαντικά οικονομικά προ10

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

βλήματα (Μιλάνο), ενώ ήταν η αγορά με τη μεγαλύτερη πτώση στη διάρκεια της κρίσης λόγω Covid-19, για να ακολουθήσει με ισχνή αντίδραση τη (σχεδόν) ολική επαναφορά των S&P 500 και Nasdaq ή την ανάκτηση μεγάλου μέρους των απωλειών (λόγω κορωνοϊού) που είχε ο DAX στη Φραγκφούρτη. Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως την ώρα που ο S&P 500 διαμορφωνόταν στις 3.115,86 μονάδες (Τετάρτη 1 Ιουλίου), σε κοντινή απόσταση από το all year high των 3.393,52 μονάδων, και ο DAX στις 12.259,19 (με ιστορικό υψηλό τις 13.795,52 μονάδες), στο Χρηματιστήριο Αθηνών ο Γενικός Δείκτης μετά βίας έφτανε τις 641,43 μονάδες. Με τον τραπεζικό κλαδικό δείκτη στις 370, σε απόσταση μόλις 100 μονάδων από το all year low. Πρόβλημα της χρηματιστηριακής αγοράς

Από αυτήν την άποψη, εξηγείται η στάση των ξένων που έχουν επενδυμένο ένα μεγάλο μέρος σε μια (το πολύ) 15άδα εισηγμένων με μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα και κατά κύριο λόγο είναι μετοχές με θετική απόδοση όχι τόσο σε βραχύβιες «αναλαμπές» της αγοράς, αλλά σε μεγαλύτερης διάρκειας κύκλους. Και ένα μικρότερο κυρίως για trading κινήσεις, με το ήμισύ του να «παίζεται» στις τραπεζικές μετοχές. Υπολογίζοντας μια αναλογία 80/20 περί τα 20 με 22 δισ. (σε τρέχουσες τιμές), είναι τοποθετημένο σε μετοχές με long τάση για διαστήματα 1-5 ετών. Από ΟΤΕ και Coca-Cola, μέχρι Motor Oil, Mytilineos, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΟΠΑΠ και Jumbo, ΟΛΠ, Τέρνα Ενεργειακή, Sarantis, και από το 2019 σε Lamda Development, ΔΕΗ, Viohalco. (*) Με τιμές κλεισίματος Τετάρτης 15 Ιουλίου και μετά από ένα αρνητικό σερί 8 συνεδριάσεων. Κάτι που είχε να καταγραφεί από τον Μάρτιο του 2018. • • •

ΧΡΗΜΑ 11

Η αξιόπιστη λύση επιχειρηματικής συνέχειας για τη βιομηχανία των συνεδρίων και των εκθέσεων Την πρεμιέρα της στο ελληνικό κοινό έκανε δυναμικά η LiveOn, η νέα ολοκληρωμένη ελληνική διαδικτυακή πλατφόρμα διοργάνωσης ψηφιακών συνεδρίων και εκθέσεων, στην οποία εταιρείες και επαγγελματίες μπορούν να διοργανώσουν και να παρακολουθήσουν από απλές εταιρικές παρουσιάσεις έως ολοκληρωμένα συνεδριακά προγράμματα και εκθέσεις, συνδυάζοντας σε πραγματικό χρόνο ενημέρωση, δικτύωση και αλληλεπίδραση με επιχειρήσεις, χορηγούς και εκθέτες.

LiveOn ξεκίνησε τη λειτουργία της τον Ιούνιο του 2020 και στους πρώτους δύο μήνες έχει φιλοξενήσει με ιδιαίτερη επιτυχία τη διοργάνωση τεσσάρων επαγγελματικών συνεδριακών εκδηλώσεων της ethosEVENTS, σε 6 συνεδριακές ημέρες, με περισσότερους από 100 ομιλητές από την Ελλάδα, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ και 150 και πλέον χορηγούς, ανάμεσά τους κορυφαίες επιχειρήσεις της ελληνικής αγοράς. Τις εκδηλώσεις αυτές παρακολούθησαν online περισσότεροι από 1.400 σύνεδροι, 50% περισσότεροι από τις αντίστοιχες εκδηλώσεις έναν χρόνο πριν, με φυσική παρουσία, με βαθμό ικανοποίησης 4,7 στα 5 και 100% πρόθεση σύστασης της πλατφόρμας στον επαγγελματικό τους κύκλο. 12

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Έχοντας αναπτυχθεί εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα από την τεχνική ομάδα του ομίλου εταιρειών ethosGROUP (ethosMEDIA, ethos EVENTS και ethosBUSINESS), η LiveOn είναι προϊόν της πολύχρονης (πάνω από 30 χρόνια) εμπειρίας των εταιρειών του ομίλου σε κάθετες αγορές αιχμής (υγεία, φάρμακο, ασφάλιση, τράπεζες, οικονομία κ.λπ.), της συνδυασμένης τεχνογνωσίας τόσο στην ψηφιακή ενημέρωση και επικοινωνία όσο και στη διοργάνωση κλαδικών εκδηλώσεων πληροφόρησης και δικτύωσης, και της στρατηγικής αντίληψης του ομίλου να δημιουργεί ουσιαστικές ευκαιρίες δικτύωσης σε επιχειρήσεις και επαγγελματίες από την Ελλάδα και άλλες χώρες. Χτισμένη ώστε να απαντά στις σύγχρονες επιχειρηματικές ανάγκες τις οποίες ανέδειξε η πρόσφατη πανδημία του κορωνοϊού, η LiveOn δίνει στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να επικοινωνούν εξατομικευμένα και online με τα κοινά που τους ενδιαφέρουν, να προβάλλουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους και να ανακοινώνουν τις δραστηριότητές τους ακόμα και σε συγκυρίες κατά τις οποίες η φυσική επαφή δεν είναι εφικτή, και να αξιοποιούν τις εντυπωσιακές δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας όχι μόνο σε virtual και hybrid, αλλά και σε live εκδηλώσεις, προαπαιτούμενο πλέον (και νομοθετικά) για κάθε εκδήλωση.

Η LiveOn συνδυάζει σε μια εύκολα προσβάσιμη, fully scalable, cloud-based εφαρμογή με web και mobile interface: • την εύκολη δημιουργία και διαχείριση οποιασδήποτε εταιρικής και επαγγελματικής εκδήλωσης (webinar, εταιρικές παρουσιάσεις, παρουσιάσεις προϊόντων, συνέδρια, εκθέσεις κ.λπ.), οποιουδήποτε μεγέθους και συχνότητας, με δυνατότητα πλήρους προσαρμογής της στις απαιτήσεις branding και marketing κάθε διοργανωτή, • την απόλυτα ασφαλή (με end-to-end κρυπτογράφηση δεδομένων και εξελιγμένα security features) και ανεμπόδιστη περιήγηση συνέδρων, εκπροσώπων χορηγών και εκθετών σε οργανωμένο περιβάλλον, που παρέχει διαρκώς ευκαιρίες πληροφόρησης, δικτύωσης και προβολής, • την πλήρη ψηφιακή ενσωμάτωση λειτουργικών χαρακτηριστικών των live εκδηλώσεων (2D και 3D περίπτερα, κάρτες, προωθητικό υλικό, παράλληλη διερμηνεία κ.λπ.), ώστε να είναι διαθέσιμα αμέσως μετά τη λήξη κάθε εκδήλωσης για συνέδρους, χορηγούς, εκθέτες και διοργανωτή, αναλυτικά, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά απολογιστικά στατιστικά δεδομένα. Ανάμεσα στα σημαντικά χαρακτηριστικά της LiveOn μπορούμε να ξεχωρίσουμε την ενσωμάτωση stream, ανεξαρτήτως streaming service, την υποστήριξη πολλαπλών design (είτε από έτοιμα templates είτε με custom design), την υποστήριξη B2B meetings (άμεσα ή προγραμματισμένα), την ενσωμάτωση προηγμένου συ-

στήματος registration και ticketing, με ενσωματωμένη δυνατότητα ασφαλών πληρωμών, το πολυγλωσσικό περιβάλλον χρήσης και μια σειρά από collaboration & networking features. Συνεργάζεται με πολλαπλά συστήματα e-mail marketing, έχει ειδικό API για εξαγωγή στοιχείων σε άλλα προγράμματα, websites κ.λπ., και δίνει στους διοργανωτές τη δυνατότητα να στέλνουν κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης ειδοποιήσεις, να διεξάγουν polls και έρευνες ικανοποίησης και να έχουν απολογιστικά στατιστικά τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά την εκδήλωσή τους. Η LiveOn διατίθεται εμπορικά από την ethosBUSINESS τόσο απευθείας σε διοργανωτές συνεδρίων, εκδηλώσεων και εκθέσεων αλλά και εταιρείες, όσο και μέσα από συνεργασίες με διαφημιστικές εταιρείες, εταιρείες δημοσίων σχέσεων, εταιρείες επικοινωνίας κ.λπ. Μέσα από το καινοτόμο επιχειρηματικό μοντέλο χαμηλού κόστους χρήσης που προτείνουμε, και το οποίο σύντομα θα είναι διαθέσιμο μέσα από το site της LiveOn, κάθε πελάτης μας θα μπορεί να διαμορφώσει 100% online τις προδιαγραφές, να πληρώσει με ασφάλεια τις σχετικές χρεώσεις και να στήσει την εκδήλωσή του με την υποστήριξη, χωρίς χρέωση, ενός εξειδικευμένου Customer Success Manager της εταιρείας μας. Επιπλέον δε, ως πρόσθετη υπηρεσία, μπορεί να έχει στη διάθεσή του μια πλήρως οργανωμένη και έμπειρη ομάδα που μπορεί να αναλάβει εξ ολοκλήρου την οργάνωσή της (στρατηγική, σχεδίαση, διαχείριση, υλοποίηση). Με λίγα λόγια, η LiveOn είναι σήμερα η αξιόπιστη λύση επιχειρηματικής συνέχειας για τη βιομηχανία των συνεδρίων και των εκθέσεων όχι απλώς για να προστατέψει τα έσοδά της, αλλά και για να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες ανάπτυξης. • • • ΧΡΗΜΑ 13

[αφιέρωμα]

Από τον Κ.Μ. Γελαντάλι

ε την ολοκλήρωση των εγγραφών και την επιτυχή έκδοση του ομολογιακού δανείου της Lamda Development κλείνει μια εκκρεμότητα που –λόγω κορωνοϊού– πήγε πίσω την άντληση κεφαλαίων από τη συγκεκριμένη εισηγμένη και τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ που είχε προηγηθεί λίγο νωρίτερα. Εκδόσεις προγραμματισμένες προ Covid-19 από δύο από τους μεγαλύτερους ομίλους του εγχώριου επιχειρείν και του χρηματιστηρίου, στυλοβάτες του «εθνικού προϊόντος» και χιλιάδων θέσεων εργασίας. Πρόκειται όντως για ένα εντυπωσιακό restart, κυρίως λόγω του ύψους των αντληθέντων κεφαλαίων, της έκδοσης δύο κορυφαίων, έτσι κι αλλιώς, ομίλων, συντηρώντας το ενδιαφέρον μιας αγοράς που θα μπορούσε να προσφέρει πολύ περισσότερα σε καιρούς χαλεπούς και ενός τραπεζικού συστήματος που λειτουργεί με φειδώ.

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Τα εταιρικά ομόλογα μετά τη διετή «ανομβρία» Οι ευκαιρίες που χάθηκαν, οι προϋποθέσεις επανεκκίνησης

Καθώς οι δύο συγκεκριμένες εκδόσεις οδηγούν σε ρεκόρ κεφαλαίων σε ετήσια βάση, δεν αποκλείεται το επόμενο διάστημα να δούμε κι άλλες ανάλογες επιχειρηματικές κινήσεις. Θυμίζω ότι το 2017 είχαν αντληθεί μέσω του ΧΑ (της εσωτερικής/εγχώριας αγοράς κρατικών τίτλων) 610 εκατ. Τα 820 εκατ. της περιόδου Ιανουαρίου-Ιουλίου 2020 αποτελούν νέο υψηλό. Και από αυτήν την άποψη αναθερμαίνει τις προσδοκίες ανθρώπων της αγοράς πως θα υπάρξει και συνέχεια. Μπορούμε να μιλήσουμε για αναστροφή της εικόνας, μετά από τη διετή «ανομβρία»; Ναι, από την άποψη ότι και το επενδυτικό ενδιαφέρον ήταν σημαντικό και η ενεργοποίηση παραγόντων του επιχειρείν/επενδύειν ελπιδοφόρα. Αλλά και όχι, καθότι αφορά εκδόσεις που είχαν

σχεδιαστεί, αναγγελθεί, και λόγω πανδημίας μετατέθηκαν να πραγματοποιηθούν σε εύλογο χρόνο. Ωστόσο, σε σύγκριση με το 2018 και το 2019, δηλαδή με χρονιές «κανονικές» για τις διεθνείς και την εγχώρια αγορά, τα 820 εκατ. έρχονται να καταδείξουν πως και κεφάλαια υπάρχουν και επενδυτική διάθεση. Αρκεί βέβαια να δίνεται στον εν δυνάμει αγοραστή κίνητρο, δέλεαρ. Κάτι που δεν καταφέρνει να πετύχει μέχρι τώρα

Το 2018 ήταν μια σχετικά «φτωχή» χρονιά, με τρεις εκδόσεις και 235 εκατ. κεφάλαια. Το 2019 ήταν σαφώς καλύτερο, με επίσης τρεις εκδόσεις, αλλά μεγαλύτερου ύψους (525 εκατ.), δημιουργώντας την πεποίθηση πως σταδιακά η αγορά θα αποκτούσε βάθος, θα ακολουθούσαν αρκετές υγιείς επιχειρήσεις, με την επενδυτική κοινότητα να αξιοποιεί τη θετική συγκυρία και το ευνοϊκό περιβάλλον, όπως αυτό διαμορφώνεται στα κρατικά ομόλογα και τις επιτυχείς «εξόδους» του ΟΔΔΗΧ, και μάλιστα εν μέσω καραντίνας.

Όμως υπήρξε και η απόσυρση του ενδιαφέροντος για νέες εκδόσεις (ΟΠΑΠ, Mytilineos, ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, Sunlight), ενώ «στον πάγο μπήκε» και η πρόθεση της διοίκησης Στάσση για έξοδο στις διεθνείς αγορές για τη ΔΕΗ. Ωστόσο, στις διεθνείς αγορές προσέφυγε πρόσφατα η TITAN Cement, επιτυγχάνοντας σημαντική μείωση του κόστους (φέρνοντας μπροστά τη λήξη του 2021). Αρκετές είναι οι εταιρείες –κυρίως εισηγμένες– που μέχρι τα μέσα Μαρτίου είχαν αφήσει να διαφανεί η πρόθεσή τους να προχωρήσουν στην έκδοση εταιρικών ομολόγων, κυρίως στην εγχώρια αγορά. Η πανδημία, το lockdown και όσα ακολούθησαν τις υποχρέωσαν να κάνουν πίσω, χάνοντας έτσι μια καλή ευκαιρία να περιορίσουν τα κόστη τους. Από τον Οκτώβριο του 2016 μέχρι και σήμερα, έχουν εκδοθεί 13 ομόλογα προς διαπραγμάτευση στην Κύρια Αγορά του ΧΑ και 4 στην Εναλλακτική. Έχουν δε αντληθεί περί τα 2,3 δισ., με την προσφορά να πλησιάζει, συνολικά, τα 5 δισ. ευρώ. Δεν τα λες κι άσχημα σαν μεγέθη…

Tα 820 εκατ. έρχονται να καταδείξουν πως και κεφάλαια υπάρχουν και επενδυτική διάθεση.

Κι ενώ το 2017, που έγιναν οι πρώτες μεγάλες εκδόσεις, τα επιτόκια διαμορφώνονταν στο 4,5% με 5,5%, ακολούθησαν άλλες με 200 και 300 μονάδες βάσης χαμηλότερα, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα και της προεξόφλησης υφιστάμενων ομολόγων, εκδίδοντας καινούργια με σαφώς πιο συμφέροντες όρους. Παρότι το ΧΑ δεν έχει αλλάξει ως προς τα βασικά του χαρακτηριστικά –«ρηχό» ήταν και τέτοιο παραμένει, με περιορισμένο επενδυτικό ενδιαφέρον, «περιφερειακό» και «άνευρο» εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα–, η ταυτόχρονη κίνηση των δύο μεγάλων ομίλων (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Lamda Development) μπορεί να οδηγήσει σε αντιστροφή της εικόνας, να αναθερμάνει την επενδυτική/ επιχειρηματική κοινότητα. Σταδιακά, η επαναφορά της συγκρατημένης αισιοδοξίας οδηγεί ορισμένους να κάνουν λόγο για «έτος καμπής» (για το 2020), παρά τα όσα διαδραματίζονται διεθνώς (και) στα χρηματιστήρια και στις αγορές λόγω Covid-19. Το όφελος για τις επιχειρήσεις είναι προφανές: άντληση πολύτιμων κεφαλαίων με ευνοϊκούς όρους. Πρακτικά, οι εταιρείες βρίσκουν κεφάλαια με χαμηλότερα κόστη από αυτά του τραπεζικού συστήματος. Για να χρηματοδοτήσουν έτσι τα επενδυτικά σχέδιά

ΧΡΗΜΑ 15

εταιρικά ομόλογα

το χρηματιστήριό μας, που παραμένει «ρηχό», μη ελκυστικό για «φρέσκα κεφάλαια» και νέα εισαγωγή εταιρειών. Δυστυχώς για το ΧΑ, η σύγκριση σε σχέση με την αγορά εταιρικών ομολόγων αποβαίνει εις βάρος του, παρά το γεγονός ότι η δεύτερη προσφέρει μικρές αποδόσεις (που, σημειωτέον, δεν είναι πάντα εγγυημένες).

εταιρικά ομόλογα

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι ο όμιλος κάνει λόγο για δημιουργία 20.000 νέων θέσεων εργασίας σε βάθος πενταετίας. Επίσης, να σημειωθεί ότι η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ήταν η δεύτερη που «έσπαγε» το όριο του 3% μετά το 2,6% της ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ (το φθινόπωρο του 2019).

Ο ΤΙΤΑΝ, η ΔΕΗ και ο διεθνής παράγων Το έναυσμα για την επανεκκίνηση των εκδόσεων εταιρικών ομολόγων στις διεθνείς αγορές έδωσε ο ΤΙΤΑΝ. Με την έκδοση 7ετούς ομολόγου, αντλώντας 250 εκατ. με διπλάσιες προσφορές και επιτόκιο 2,75% (χαμηλότερο και από το εύρος 2,875%-3,125% που είχε τεθεί αρχικά). Προσώρας (τέλη Ιουλίου) ανάλογες κινήσεις από άλλους ομίλους δεν έχουν αναγγελθεί και το τοπίο είναι μάλλον «θολό», σε μια συγκυρία κατά την οποία οι αγορές επιχειρείται να ισορροπήσουν εν μέσω ανησυχιών από την έξαρση των κρουσμάτων, αλλά και προσδοκιών για την εξεύρεση του εμβολίου. Με τη ΔΕΗ, λόγω πανδημίας, να έχει μεταθέσει τον σχεδιασμό της για ομόλογο (300 plus εκατ. ευρώ) να γίνει σε εύθετο χρόνο στα γραφεία των εισηγμένων, κυρίαρχος είναι, μάλλον, ο προβληματισμός για τη συνέχεια.

τους και μάλιστα χωρίς να στραφούν προς τις διεθνείς αγορές. Αν αναλογιστεί κάποιος τα επενδυτικά πρότζεκτ των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και Lamda Development τι φέρνουν σε προστιθέμενη αξία (σε όλα τα μέτωπα), θα έχει μια εικόνα της «επόμενης ημέρας». Το θετικό; Οι εκδόσεις αυτές, έχοντας ως ελάχιστο κόστος 1.000 ευρώ (ανά ομολογία), απευθύνονται στον μέσο και μικρό Έλληνα επενδυτή και καταθέτη, οι οποίοι αναζητούν επωφελείς τοποθετήσεις για το κεφάλαιό τους, εν μέσω μηδενικών τραπεζικών καταθέσεων. Γεγονός στο οποίο έδωσε ιδιαίτερο βάρος ο διευθύνων σύμβουλος της Lamda Development, Οδυσσέας Αθανασίου, γιατί η εταιρεία δεν προχώρησε στην έκδοση ομολόγου απευθυνόμενη στη διεθνή αγορά. «Σκοπός μας ήταν να συμμετάσχει στην έκδοση ο μέσος Έλληνας επενδυτής...» ήταν το μήνυμα του CEO του ομίλου. 16

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Σε κάθε περίπτωση, η συμμετοχή του retail στις εκδόσεις αποτελεί και «ψήφο εμπιστοσύνης» στα επενδυτικά προγράμματα των δύο ομίλων. Η συμφερόντων Λάτση εισηγμένη θα αξιοποιήσει τα έσοδα του ομολογιακού (συν τα 650 εκατ. της ΑΜΚ και τον δανεισμό 2 δισ. από το banking) για τη χρηματοδότηση της πρώτης φάσης των έργων του Ελληνικού, ενώ θα προχωρήσει και σε αποπληρωμή κοινοπρακτικού δανείου (ανεξόφλητο υπόλοιπο 89 εκατομμυρίων). Παράλληλα, η ΓΕΚ του ομίλου Περιστέρη εξασφάλισε 500 εκατ. (από 9.951 επενδυτές, μεταξύ αυτών και η EBRD), την ώρα που έχει εξαγγείλει ένα τεράστιο επενδυτικό πρόγραμμα.

Από τη μια πλευρά, το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων, ο ΟΔΔΗΧ να πετυχαίνει εντυπωσιακές εκδόσεις, η ΕΚΤ να (υπό) στηρίζει (και) την αγορά κεφαλαίων, χρέους κ.λπ., από την άλλη οι προβλέψεις για μεγάλη ύφεση, η αδυναμία του ΧΑ να καταστεί ελκυστικός επενδυτικός προορισμός, η αγορά εταιρικών ομολόγων, δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να υπάρξει συνέχεια στα επιτυχή εγχειρήματα των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και Lamda Development.

Πισωγύρισμα λόγω Covid-19 Tα πάνω-κάτω στην αγορά ομολόγων έφερε και η «επέλαση» του Covid-19, με σημαντικές παράπλευρες απώλειες, σε μια συγκυρία κατά

H συγκεκριμένη αγορά, από την πρώτη μέρα της λειτουργίας της, το 2016, μέχρι τα τέλη του 2019, αποτέλεσε πηγή άντλησης πάνω από 1,5 δισ. με τριπλάσιες και το 90% να αφορά Έλληνες καταθέτες, μικρούς και μεγάλους επενδυτές. Oι εκδόσεις, όπως αυτές των MLS, House Market/Ikea (όμιλος Fourlis) OΠAΠ, Sunlight, ΓEK TEPNA, Mytilineos, Coral, TΕΡΝΑ EΝΕΡΓΕΙΑΚΗ είχαν επιτόκιο έως 3,75%. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, στις αρχές Φεβρουαρίου, θέλησε να προχωρήσει σε κάποιες αλλαγές, έτσι ώστε να προσελκυστούν επιπλέον επενδυτικά κεφάλαια (μέσω λογαριασμών omnibus account) και να προχωρήσει σε νέες εκδόσεις.

H ταυτόχρονη κίνηση των δύο μεγάλων ομίλων μπορεί να οδηγήσει σε αντιστροφή της εικόνας. στη διεθνή αγορά) να χαμηλώσει κι άλλο το κόστος. Δυνατότητα πρόωρης αποπληρωμής (από τις 27 Ιουνίου 2020) είχε και η εταιρεία Mytilineos για το 5ετούς διάρκειας ομόλογο ύψους 300 εκατ., με επιτόκιο 3,10% και έκδοση τον Ιούνιο του 2017. Το ίδιο διάστημα (από 20 Ιουνίου) θα μπορούσε να αποπληρώσει η Sunlight την έκδοση 50 εκατ. με 5ετούς διάρκειας ομόλογο και επιτόκιο 4,25%. Για τον OΠAΠ η δραματική κατάσταση στις αγορές ακύρωσε κάθε ενδεχόμενο νέας έκδοσης, όπως και για τη ΔEH, που σχεδίαζε να βγει στις αγορές προς τα τέλη Mαρτίου-μέσα Απριλίου. Η επενδυτική ημερίδα (Investors’

Day, στις 23 Mαρτίου, στο Λονδίνο) έχει προ πολλού ακυρωθεί, με την έκδοση να καθίσταται προβληματική και λόγω της σημαντικής μείωσης της χρηματιστηριακής αξίας. Ωστόσο, τελευταία η ΔΕΗ, με την ανάκτηση μέρους της αποτίμησης να διαμορφώνεται στα 835 εκατ. ευρώ (συνεδρίαση 15ης Ιουλίου), μπορεί να ξαναμπεί στο παιχνίδι. Όμως, με την κρίση, δημιουργήθηκαν στις αγορές νέα δεδομένα και, ακόμη και να αλλάξει η τάση, η κατάσταση δεν θα είναι ιδιαίτερα ελκυστική. Και βλέπουμε... Για τα υφιστάμενα ομολογιακά, πέραν αυτών που έδιναν τη δυνατότητα πρόωρης αποπληρωμής, ο χρόνος πιθανόν να είναι ο σύμμαχος που αναζητούν οι εκδότες. Ή τουλάχιστον ένας από τους συμμάχους, καθώς όλες οι εκδόσεις έχουν ικανό χρονικό περιθώριο ωρίμανσης/ λήξης, από το 2022 μέχρι το 2026. Παρ’ όλα αυτά, η υποχώρηση της τιμής χαμηλότερα της ονομαστικής αξίας (του ορίου 100)

O ερχομός όμως της «τέλειας καταιγίδας» στις αγορές, με τις τρομακτικές απώλειες σε μετοχές, ομόλογα, σύνθετα προϊόντα κ.λπ., όχι μόνο ακύρωσε τις εκδόσεις που βρίσκονταν στον αρχικό σχεδιασμό, αλλά σταμάτησε και κάθε σκέψη για επαναγορά υφιστάμενων εκδόσεων, διαδικασία που θα διευκόλυνε τις επιχειρήσεις να μειώσουν το κόστος χρήματος-δανεισμού τους. Παράλληλα, το stop αφορά κι άλλες τρεις εταιρείες που είχαν περιθώριο ανάκλησης για εκδόσεις που «τρέχουν» ήδη. Συγκεκριμένα, τον OΠAΠ για ομολογιακή έκδοση 200 εκατ. (Mάρτιος 2017) 5ετούς διάρκειας, με επιτόκιο 3,5%. Ο Οργανισμός είχε τη δυνατότητα να προχωρήσει (από τη Δευτέρα 23 Mαρτίου) στην πρόωρη αποπληρωμή, προσβλέποντας μέσω νέας έκδοσης (είτε στην ελληνική είτε ΧΡΗΜΑ 17

εταιρικά ομόλογα

την οποία στόχος ήταν η αναθέρμανση της αγοράς εταιρικών ομολόγων. Το διάστημα Μαρτίου-Μαΐου «πάγωσε» και τη συγκεκριμένη αγορά, που τώρα, μετά την επιτυχή έκβαση των εγχειρημάτων ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και Lamda Development, επιχειρείται να θερμανθεί εκ νέου. Για να δούμε, ωστόσο, ορισμένες λεπτομέρειες για το «επίμαχο διάστημα», για να έχουμε καλύτερη εικόνα του βαθμού δυσκολίας. Από τη μια πλευρά, υπήρξαν επιπτώσεις στις τιμές και στο κόστος δανεισμού των εκδόσεων που έχουν ολοκληρωθεί, και από την άλλη «πάγωσαν» τα όποια σχέδια υπήρχαν από τους ομίλους να εκδώσουν ομόλογα, πέρα από το γεγονός ότι ο «θεσμός» των ομολόγων του XA παραμένει σε αδράνεια.

εταιρικά ομόλογα προσδοκίες αρκετών, αλλά αυτό δεν φαίνεται αρκετό…

Η FeD, η ECB και οι αγορές Από τα μέσα Ιουνίου, η FeD έχει κάνει ένα βήμα παραπάνω. Επεξέτεινε τις παρεμβάσεις της στο εταιρικό χρέος, προχωρώντας πλέον και σε αγορές μεμονωμένων εταιρικών ομολόγων, πλέον των διαπραγματεύσιμων αμοιβαίων κεφαλαίων (ETFs) που ήδη αγοράζει.

Με την κρίση δημιουργήθηκαν στις αγορές νέα δεδομένα και, ακόμη και να αλλάξει η τάση, η κατάσταση δεν θα είναι ιδιαίτερα ελκυστική.

δίνει μιαν άλλη δυνατότητα στην εταιρεία, από τη στιγμή που έχει κεφαλαιακή επάρκεια για να χρηματοδοτήσει την αγορά από το επενδυτικό κοινό. Σε περίπτωση που ένας ομολογιούχος θέλει να αντλήσει ρευστότητα σε αυτήν την συγκυρία, μπορεί να ρευστοποιήσει τη θέση του (υπό το 100, με βάση την τρέχουσα τιμή). Με αυτόν τον τρόπο η εταιρεία θα μπορούσε (έμμεσα) να μειώσει το κόστος των υποχρεώσεών της, συνακόλουθα στηρίζοντας την τιμή του ομολόγου. Βέβαια, για να μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο σε έκταση, θα έπρεπε να έχει βάθος η σχετική αγορά, κάτι που, μέχρι στιγμής, δεν υφίσταται. Το σίγουρο είναι πως και για την αγορά εταιρικών ομολόγων (στην Ελλάδα και σε διεθνείς αγορές) η σαρωτική κρίση προκάλεσε σοβαρή βλάβη, που θα χρειαστεί εύλογο χρόνο για να επανέλθει –και αν– στα θετικά επίπεδα του Ιανουαρίου. «Κόβοντας» έτσι «γέφυρες» χρηματοδότησης για εταιρείες που ήθελαν φθηνότερο χρήμα, αλλά και μια επενδυτική επιλογή με ικανοποιητική απόδοση 3%-4% για τους ιδιώτες καταθέτες και επενδυτές. Προφανώς, οι εκδόσεις των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ-Lamda Development αναθέρμαναν, εν μέρει, τις

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Στο πλαίσιο της προσπάθειας να στηρίξει τις λειτουργίες της αγοράς και να διευκολύνει τη ροή των πιστώσεων στην οικονομία, διεύρυνε την πιστωτική διευκόλυνση που έχει δρομολογήσει για το εταιρικό χρέος. Ειδικότερα, με βάση τις τελευταίες κατευθυντήριες γραμμές, η FeD ανακοίνωσε ότι θα αγοράζει στη δευτερογενή αγορά μεμονωμένα ομόλογα με υπολειπόμενη διάρκεια τα πέντε χρόνια ή λιγότερα. Οι αγορές αυτές θα συνδυαστούν με τα ETFs που ήδη αγοράζει. Στόχος των αγορών μεμονωμένου χρέους θα είναι «να δημιουργηθεί ένα χαρτοφυλάκιο εταιρικών ομολόγων που βασίζεται σε ένα ευρύ και διαφοροποιημένο δείκτη των αμερικανικών εταιρικών ομολόγων» αναφέρει η FeD σε ανακοίνωση που έδωσε στη δημοσιότητα. «Αυτός ο δείκτης αποτελείται από όλα τα ομόλογα στη δευτερογενή αγορά που έχουν εκδοθεί από αμερικανικές επιχειρήσεις που πληρούν τον ελάχιστο δείκτη πιστοληπτικής ικανότητας του προγράμματος, τη μέγιστη ωρίμανση και άλλα κριτήρια». Μπορεί αυτό να αποτελέσει πρόκριμα για ανάλογη κίνηση από την πλευρά της Φραγκφούρτης; Θα κινηθεί ενεργότερα η ECB και σε ζητήματα «ιδιωτικού/εταιρικού χρέους», όπως είχε αφήσει να εννοηθεί ο Μάριο Ντράγκι στην αρχή της πανδημίας; Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο διευρυμένων αγορών από την πλευρά της Κριστίν Λαγκάρντ θα μπορούσε να ευνοηθεί και η ελληνική πλευρά; Από τις μέχρι τώρα ενέργειες, την εμφανή (υπό) στήριξη και της Αθήνας από τη Φραγκφούρτη, η απάντηση θα μπορούσε να είναι καταφατική. Για να δούμε… • • •

ΧΡΗΜΑ 19

[αφιέρωμα]

85η ΔΕΘ: Η «μητέρα» των εκθέσεων στην Covid-19 εποχή έχουν διαμορφωθεί εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού. Μετά τους τελευταίους κρίσιμους μήνες, η φετινή διοργάνωση θέλει να στείλει ένα αισιόδοξο μήνυμα για την επανεκκίνηση της οικονομίας, που θα ακουστεί και πέρα από τα σύνορα της χώρας.

Από την Κυρέλα Πέτρου

έες τεχνολογίες, καινοτόμες ιδέες και φιλόδοξα επιχειρηματικά εγχειρήματα θα πρωταγωνιστήσουν στην 85η ΔΕΘ, που θα διοργανωθεί από τις 5 έως τις 13 Σεπτεμβρίου του 2020 στο Διεθνές Εκθεσιακό Κέντρο Θεσσαλονίκης. Τιμώμενη χώρα της διοργάνωσης θα είναι η Γερμανία, που ετοιμάζει πυρετωδώς τη συμμετοχή της, υπογραμμίζοντας την εμπιστοσύνη της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης στην έκθεση του Σεπτεμβρίου. Με γνώμονα την ασφάλεια και την υγεία εκθετών και επισκεπτών, η φετινή έκθεση θα είναι προσαρμοσμένη στις νέες συνθήκες που

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Με τον πήχη να ανεβαίνει υψηλότερα χρόνο με τον χρόνο, τόσο σε επίπεδο εκθετών όσο και επισκεπτών, η 85η ΔΕΘ θα μείνει πιστή στον διαχρονικό ρόλο της έκθεσης ως μοχλού ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής. Θα δώσει δε, για μία ακόμη χρονιά, το αναπτυξιακό στίγμα της χώρας, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Άλλωστε, μεταξύ των επιχειρήσεων που θα φιλοξενήσει θα βρίσκονται δεκάδες startups, με νέες, ευρηματικές επιχειρηματικές ιδέες. Δυναμικό θα είναι το «παρών» και του επιμελητηριακού κόσμου της χώρας μέσω της συμμετοχής της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος. Πέραν του χαρακτήρα της ως έκθεσης B2C, B2B και B2G (Business to Government), η 85η ΔΕΘ θα δώσει έμφαση και στην κυκλική οικονομία με σχετικές δράσεις, ενώ θα έχει έντονο και το στοιχείο του πολιτι-

σμού και της ψυχαγωγίας. Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης, η οποία διοργανώνεται από το 1926, θεωρείται η «μητέρα» των εκθέσεων στην Ελλάδα και το μεγαλύτερο εκθεσιακό και εμπορικό γεγονός της χώρας και των Βαλκανίων. Με άξονα την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία, η ΔΕΘ προάγει την ελληνική οικονομία και αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για την προβολή και την επίτευξη εμπορικών συνεργασιών, με επίκεντρο την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ταυτόχρονα, δημιουργεί φυτώρια ανάπτυξης νέων κλαδικών εκθέσεων και άλλων γεγονότων με διεθνή προσανατολισμό. Ένα πλήθος παράλληλων εκδηλώσεων και δημιουργικών happenings θα αποτελέσουν πόλο έλξης για όλες τις ηλικίες, δημιουργώντας την ετήσια γιορτινή ατμόσφαιρα στους κατοίκους της πόλης και τους επισκέπτες της. Τιμώμενη χώρα: Γερμανία Η σύσφιξη των οικονομικών, εμπορικών, επενδυτικών, αλλά και πολιτιστικών σχέσεων ανάμεσα στην εκάστοτε τιμώμενη χώρα και

την Ελλάδα βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. Στη φετινή διοργάνωση, η ΔΕΘ προσκαλεί, ως τιμώμενη χώρα, την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, τη σημαντικότερη αγορά της Ευρώπης, που είναι ταυτόχρονα και μία από τις κορυφαίες οικονομίες του κόσμου. Η Γερμανία παίρνει τη σκυτάλη από την Ινδία –η οποία τιμήθηκε πέρσι– για να προτείνει τις καλές πρακτικές της στην επιχειρηματικότητα αλλά και στον τρόπο ζωής, δίνοντας έμφαση στην ενέργεια και το περιβάλλον

με τους ακόλουθους τομείς ενδιαφέροντος: πράσινη ανάπτυξη, επαγγελματική κατάρτιση, «έξυπνες» πόλεις, κινητικότητα, νεοφυείς επιχειρήσεις, υγεία, διατροφή. Το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομίας και Ενέργειας ανέθεσε τον συντονισμό της παρουσίασης των γερμανικών επιχειρήσεων σε έναν εκθεσιακό χώρο έκτασης 6.000 τ.μ. (περίπτερο 13) στον Εκθεσιακό Οργανισμό της Κολωνίας (Koelnmesse GmbH), ο οποίος θα υποστηρίζεται στο έργο του από τον Σύνδεσμο της Γερμανικής Εκθεσιακής Βιομηχα-

Ενότητες της 85ης ΔΕΘ

Ελλάδα και Επιχειρηματικότητα Γνωρίστε 400+ ελληνικές επιχειρήσεις Ένα ευρύ φάσμα ελληνικών επιχειρήσεων εκπροσωπείται στη ΔΕΘ διά μέσου της συμμετοχής μεγάλων φορέων, Οργανισμών και κρατικών υπηρεσιών από όλη τη χώρα. Ανάμεσά τους το σύνολο σχεδόν των επιμε-

νίας (Association of the German Trade Fair Industry-AUMA) και το Ελληνογερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο. Στην επιτυχία της συμμετοχής της Γερμανίας ως τιμώμενης χώρας θα συμβάλουν, επιπλέον, γερμανικοί και διμερείς φορείς με σταθερή παρουσία στην Ελλάδα, όπως οι Γερμανικές Σχολές Θεσσαλονίκης και Αθήνας, το Ινστιτούτο Goethe, η Γερμανική Υπηρεσία Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών (DAAD), η Deutsche Welle και η Ελληνογερμανική Συνέλευση.

λητηρίων, με περισσότερες από 400 επιχειρήσεις-μέλη τους, υπό την οργανωτική επιμέλεια της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος (ΚΕΕΕ). Η ενότητα «Ελλάδα και Επιχειρηματικότητα» καταλαμβάνει έναν μεγάλο εκθεσιακό χώρο στη ΔΕΘ. Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να αντλήσουν χρήσιμες πληροφορίες, να γνωρίσουν μια πλούσια γκάμα προϊόντων ελληνικής παραγωγής και να ενημερωθούν για υπηρεσίες που αφορούν στην επιχειρηματικότητα, τον πολιτισμό και τις νέες τεχνολογίες. ΧΡΗΜΑ 21

ΔΕΘ

Θα δώσει, για μία ακόμη χρονιά, το αναπτυξιακό στίγμα της χώρας.

ΔΕΘ Εκπαίδευση και επιχειρηματικότητα Το αφιέρωμα για την εκπαίδευση και τις ευκαιρίες σταδιοδρομίας στη ΔΕΘ αποτελεί σημείο συνάντησης για την εκπαιδευτική κοινότητα. Οι επισκέπτες μπορούν να ενημερωθούν, μεταξύ άλλων, για εκπαιδευτικά προγράμματα, νέες δράσεις, καινοτόμες ιδέες, ευκαιρίες καριέρας, πιστοποίηση γνώσεων και συμβουλευτικές υπηρεσίες σταδιοδρομίας. Στο περίπτερο όπου φιλοξενείται η Akademia συμμετέχουν ιδιωτικές επιχειρήσεις και δημόσιοι φορείς από όλο το φάσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, όπως: Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα Πανεπιστημιακού Τομέα (ΑΕΙ), Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα Τεχνολογικού Τομέα (ΤΕΙ), Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ), ιδιωτικά σχολεία, Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ) , Παραρτήματα ξένων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στην Ελλάδα, Γραφεία διασύνδεσης, Εταιρείες εκπαιδευτικού λογισμικού.

Κυκλική οικονομία-Ενέργεια Στο αφιέρωμα “Circular Economy-Energy” θα παρουσιαστούν καινοτόμες λύσεις κυκλικής οικονομίας, με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας, σε συνδυασμό με την υψηλότερη δυνατή απόδοση, τις ολοκληρωμένες εφαρμογές και τη διάδοση των «καθαρών» τεχνολογιών. Οι επισκέπτες της 85ης ΔΕΘ θα έχουν τη δυνατότητα να δουν από κοντά φωτοβολταϊκά συστήματα τελευταίας τεχνολογίας για τη βέλτιστη εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας και πρωτοποριακά προϊόντα θέρμανσης-ψύξης με χρήση βιομάζας, παρόχους ενέργειας, τεχνολογίες περιβάλλοντος και συστήματα διαχείρισης αποβλήτων και ανακύκλωσης. Ακόμη, ενημερωτικά φόρουμ και εκδηλώσεις, που μπορούν να παρακολουθήσουν όλοι οι επισκέπτες της ΔΕΘ, θα εστιαστούν σε θέματα κυκλικής οικονομίας, αστικού περιβάλλοντος, περιβαλλοντικής προστασίας και εξοικονόμησης ενέργειας. 22

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Θα φιλοξενήσει δεκάδες startups με νέες, ευρηματικές επιχειρηματικές ιδέες. Γεύσεις Ελλάδας «Γωνιά Γαστρονομίας»-Περίπτερο 4 Η «Γωνιά Γαστρονομίας», η μεγαλύτερη θεματική έκθεση γαστρονομίας στη Βόρεια Ελλάδα, έχει προετοιμάσει μια γιορτή αρωμάτων, χρωμάτων και γεύσεων. Η έκθεση αναπτύσσεται στο περίπτερο 4, σε έναν χώρο 600 τ.μ., όπου οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν τους παραγωγούς και να δοκιμάσουν ποιοτικά προϊόντα, ζωικής και φυτικής προέλευσης, παραδοσιακά και γκουρμέ, από όλη την Ελλάδα: χειροποίητα ζυμαρικά, αρωματικά ελαιόλαδα, σπιτικά αλλαντικά, γευστικές μαρμελάδες και μέλι, γλυκίσματα πρωτότυπα και παραδοσιακά, όσπρια, μυρωδάτα βότανα και αμέτρητα ακόμα προϊόντα από την Ημαθία, τη Μακεδονία, τη Μεσσηνία, την Κρήτη, τις Σέρρες και κάθε γωνιά της ελληνικής γης.

Αυτοκίνητο-Ηλεκτροκίνηση

«Η Ελλάδα στο πιάτο μας»-Περίπτερο 17

Η ΔΕΘ αποτελεί το ισχυρότερο μέσο διασύνδεσης του κλάδου της μηναχοκίνησης. Θα παρουσιάσει νέα μοντέλα αυτοκινήτων και μηχανών, εταιρείες καυσίμων και λιπαντικών, εξοπλισμούς συνεργείων και ανταλλακτικών, συστήματα ασφαλείας, multimedia και car audio. Παράλληλα, στην έκθεση συμμετέχουν επιχειρήσεις που αξιοποιούν εναλλακτικές μορφές καυσίμων (υγραέριο-φυσικό αέριο-ηλεκτρισμός).

Είναι η θεματική ενότητα που έχει στόχο την ανάδειξη των προϊόντων της ελληνικής γης στο ευρύ κοινό. Ο εγχώριος, πρωτογενής τομέας παραγωγής μπαίνει στο επίκεντρο με παρουσιάσεις, εκδηλώσεις και γευσιγνωσίες που προωθούν τις τοπικές γεύσεις, τα εκλεκτά προϊόντα και την πλούσια γαστρονομική κουλτούρα της Ελλάδας.

Επίσημο Αυτοκίνητο της 85ης ΔΕΘ: Volkswagen Electric car by Kosmocar

Το περίπτερο 17 φιλοξενεί ποικίλες εκδηλώσεις γευσιγνωσίας με αντιπροσωπευτικά τρόφιμα και ποτά από τα περισσότερα διαμερίσματα της χώρας.

ΔΕΘ

Κυριάκος Ποζρικίδης

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΘ-HELEXPO

Το μήνυμα της 85ης ΔΕΘ δεν είναι άλλο από την επανεκκίνηση της οικονομίας. Δεδομένου ότι θα είναι η πρώτη έκθεση που θα διοργανωθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο μετά την εκδήλωση της πανδημίας, το αισιόδοξο αυτό μήνυμα θα βγει από τα όρια της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό, η φετινή διοργάνωση γίνεται ακόμα πιο σημαντική, σε σχέση με άλλες χρονιές» επισημαίνει στη συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Κυριάκος Ποζρικίδης, διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΘ-HELEXPO, δίνοντας το στίγμα της φετινής διοργάνωσης. Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες της φετινής ΔΕΘ σε σχέση με τις προηγούμενες; Η φετινή ΔΕΘ θα διοργανωθεί σε ένα πρωτόγνωρο περιβάλλον, εξαιτίας της κατάστασης που έχει διαμορφώσει ο κορωνοϊός. Η διοργάνωση θα έχει αναγκαστικά άλλη μορφή, αφού θα ακολουθήσει το υγειονομικό πρωτόκολλο που ενέκρινε πρόσφατα ο ΕΟΔΥ και το οποίο θα εφαρμόσουμε σχολαστικά, προκειμένου να προφυλάξουμε τους επισκέπτες, τους εκθέτες και τους συνεργάτες μας. Η φετινή διοργάνωση θα εστιάσει στην οικονομία, στο επιχειρείν, στην τεχνολογία, την καινοτομία και στις b2b συναντήσεις. Σε κάθε περίπτωση, θα προσπαθήσουμε, στο μέτρο του δυνατού, να διατηρηθεί το στοιχείο της «γιορτής», χαρακτήρας με τον οποίο είναι ταυτισμένη η έκθεση στη συνείδηση των επισκεπτών. Ποια είναι τα επιπλέον μέτρα που έχετε λάβει; Το υγειονομικό πρωτόκολλο είναι μακροσκελές και προβλέπει μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια. Από τις θερμομετρήσεις και την πιθανή χρήση μασκών μέχρι τον συγκεκριμένο αριθμό επισκεπτών ανά τ.μ. στα περίπτερα

και τους υπαίθριους χώρους, η ΔΕΘ-HELEXPO θα εφαρμόσει μέχρι κεραίας τον καταστατικό χάρτη που ενέκρινε πριν από λίγο καιρό ο ΕΟΔΥ για τη διοργάνωση. Ποια είναι η εικόνα που έχετε μέχρι τώρα σε επίπεδο συμμετοχών; Μετά το πρώτο πάγωμα, η ροή των συμμετοχών ξεκίνησε και πάλι. Μάλιστα, κάποια περίπτερα γεμίζουν ήδη, ενώ το ενδιαφέρον των εκθετών επανέρχεται σταδιακά. Είμαστε βέβαιοι ότι σε επίπεδο συμμετοχής εκθετών η εικόνα θα είναι πλήρης. Στην τεράστια προσπάθεια που καταβάλλεται ώστε να πετύχουμε ένα άρτιο εκθεσιακό αποτέλεσμα σημαντική είναι η στήριξη που λαμβάνουμε από μεγάλες εταιρείες, εκθέτες και χορηγούς, όπως η Wind, η ΔΕΗ, η Kosmocar, η «Παπαστράτος», οι οποίες πιστεύουν, όπως και εμείς, πως η 85η ΔΕΘ θα στείλει ένα αισιόδοξο μήνυμα μετά τη δύσκολη περίοδο που βιώσαμε όλοι και συνεχίζουμε σε ένα βαθμό να βιώνουμε. Ποιοι είναι οι στόχοι της φετινής διοργάνωσης και ποιο το μήνυμα;

Το μήνυμα δεν είναι άλλο από αυτό της επανεκκίνησης της οικονομίας, που μετά από ένα δίμηνο lockdown ανοίγει σταδιακά. Μάλιστα, με δεδομένο ότι η 85η ΔΕΘ θα είναι η πρώτη έκθεση που θα διοργανωθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο μετά την εκδήλωση της πανδημίας, το αισιόδοξο αυτό μήνυμα θα βγει από τα όρια της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό, η φετινή διοργάνωση γίνεται ακόμα πιο σημαντική σε σχέση με άλλες χρονιές. Οι στόχοι μας είναι να κρατήσουμε ζωντανό το ενδιαφέρον του κόσμου στο πλαίσιο των περιορισμών που έχουν επιβληθεί, αλλά και την «ψυχή» της ΔΕΘ, που έχει βιώσει δύσκολες καταστάσεις και στο παρελθόν. Άλλωστε, να σας θυμίσω ότι η έκθεση έχει περάσει κυριολεκτικά διά πυρός και σιδήρου, αφού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ανατινάχθηκαν οι εγκαταστάσεις της. Ποιες ευκαιρίες εκτιμάτε ότι προσφέρει η φετινή ΔΕΘ και ποιες είναι οι προσδοκίες από τη φετινή διοργάνωση; Μετά το lockdown, είναι μια καλή ευκαιρία για τις επιχειρήσεις να βρουν ένα βήμα προβολής και δικτύωσης, να καταγράψουν τις νέες τάσεις, τις οποίες πάντα φέρνει σε πρώτο πλάνο η ΔΕΘ, αλλά και να επανεφεύρουν εαυτές στη δύσκολη αυτή περίοδο, που ανέτρεψε ό,τι γνωρίσαμε μέχρι στιγμής. Επίσης, η γερμανική επιχειρηματική παρουσία θα δώσει τη δυνατότητα σε πολλές ελληνικές επιχειρήσεις να ανοίξουν διαύλους επικοινωνίας με τη γερμανική αγορά. ΧΡΗΜΑ 23

ΔΕΘ Σε κάθε περίπτωση, θέλουμε να διοργανώσουμε μια έκθεση που δεν θα κάνει ούτε ένα βήμα πίσω από το υψηλό επίπεδο των προηγούμενων διοργανώσεων. Αντίθετα, θα θέσει νέες βάσεις για τη συνέχεια και θα αποδείξει ότι ακόμη και με τις μεγαλύτερες δυσκολίες, η ΔΕΘ συνεχίζει να είναι επιταχυντής ανάπτυξης της οικονομίας. Πείτε μας λίγα λόγια για τη συνεργασία με τη φετινή τιμώμενη χώρα. Η συνεργασία μας με τη Γερμανία ήταν άψογη από την πρώτη στιγμή και η ψήφος εμπιστοσύνης της εν μέσω της δύσκολης αυτής περιόδου είναι ιδιαίτερα σημαντική. Πρέπει να λάβετε υπόψη σας ότι στη Γερμανία πολλά εκθεσιακά γεγονότα έχουν ακυρωθεί ή αναβληθεί, όμως οι Γερμανοί ήταν αποφασισμέ-

νοι να υποστηρίξουν τη συμμετοχή τους στην 85η ΔΕΘ. Πριν από μερικές ημέρες μάλιστα βρέθηκε στο Διεθνές Εκθεσιακό Κέντρο Θεσσαλονίκης γερμανική αντιπροσωπεία, η οποία συζήτησε με τη διοίκηση της ΔΕΘ-HELEXPO θέματα όπως η ασφάλεια, η επισκεψιμότητα, η συνεπής εφαρμογή του υγειονομικού πρωτοκόλλου και ο σχεδιασμός του Εθνικού Γερμανικού Περιπτέρου. Το Εθνικό Γερμανικό Περίπτερο, με 63 επιχειρήσεις και φορείς, έχει ήδη καλυφθεί πλήρως και συγκεντρώνει συμμετοχές από τους μεγαλύτερους κλάδους της γερμανικής οικονομίας, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, η ενέργεια, οι ταχυμεταφορές και τα logistics, η φαρμακοβιομηχανία, η αγροδιατροφή, η πληροφορική/λογισμικό, οι αεροπορικές μεταφορές, η διαχείριση αποβλήτων και η

Κωνσταντίνος Μαραγκός

προστασία του περιβάλλοντος κ.ά. Ενδεικτικά, ορισμένες από τις επιχειρήσεις και βιομηχανίες που θα συμμετάσχουν στο Εθνικό Γερμανικό Περίπτερο είναι οι BASF, Bayer, Boehringer Ingelheim, DHL Express, Fraport Regional Airports of Greece Management Company SA, Kosmocar SA, Mercedes-Benz Hellas, Siemens Electrotechnical Projects and Products Societe Anonyme κ.ά. Το επιχειρηματικό σκέλος της γερμανικής συμμετοχής ενισχύεται ακόμη περισσότερο από την πρωτοβουλία του Ελληνογερμανικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου, που οργανώνει το δικό του Ομαδικό Περίπτερο, με τίτλο “Greece meets Germany”, στο οποίο θα δώσει την ευκαιρία σε εταιρείες με εξαγωγική δράση προς τη γερμανική αγορά να προβάλουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα στους επισκέπτες της ΔΕΘ. • • •

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Πρόεδρος του Ελληνογερμανικού Επιμελητηρίου

Κύρια προσδοκία μας είναι μέσα από τη φετινή ΔΕΘ να τεθούν οι βάσεις για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση νέων επενδυτικών έργων στην Ελλάδα, υποστηριζόμενων από τη Γερμανία, όπως και η διεύρυνση των ελληνογερμανικών επιχειρηματικών συνεργειών με εξωστρεφή προσανατολισμό» αναφέρει, μεταξύ άλλων, στη συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Κωνσταντίνος Μαραγκός, πρόεδρος του Ελληνογερμανικού Επιμελητηρίου, αναφερόμενος στη συμβολή του επιμελητηρίου στη φετινή διοργάνωση.

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Τι σηματοδοτεί για εσάς η ανάδειξη της Γερμανίας σε τιμώμενη χώρα στην 85η ΔΕΘ; Η φετινή διεθνής διοργάνωση θα αποτελέσει μία ακόμη πραγματική ευκαιρία περαιτέρω τόνωσης των ελληνογερμανικών οικονομικών, επενδυτικών και εμπορικών σχέσεων. Ελλάδα και Γερμανία, επί πολλές δεκαετίες,

Ποιος είναι ο ρόλος που έχει αναλάβει το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο στη φετινή διοργάνωση; Καταρχήν, το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο δρα υποστηρικτικά και διοργανωτικά για την καλύτερη δυνατή παρουσία της Γερμανίας ως τιμώμενη χώρα στην 85η ΔΕΘ, στηρίζοντας όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Παράλληλα, διοργανώνει το Ελληνικό Ομαδικό Περίπτερο 10, δίπλα σε αυτό της τιμώμενης χώρας, με τίτλο “Greece Meets Germany”, το οποίο θα φιλοξενήσει παραγωγούς με εξαγωγική δραστηριότητα στη Γερμανία, αντιπροσώπους/διανομείς γερμανικών προϊόντων στην Ελλάδα και ελληνικές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών προς γερμανικές εταιρείες. Επίσης, προετοιμάζει Β2Β συναντήσεις μεταξύ εκπροσώπων ελληνικών και γερμα-

νικών επιχειρήσεων, όπως και μια σειρά εκδηλώσεων που θα λάβουν χώρα στο Εθνικό Γερμανικό Περίπτερο, με θεματικές όπως η εφαρμογή της ψηφιοποίησης στο επιχειρείν, η διττή εκπαίδευση και η επαγγελματική κατάρτιση, ο ρόλος του Παγκόσμιου Δικτύου των Διμερών Γερμανικών Επιμελητηρίων, ο μετασχηματισμός της ενεργειακής αγοράς και η εξοικονόμηση ενέργειας, οι προοπτικές του ελληνικού τουρισμού και η επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας μετά την πανδημία. Τέλος, το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο διοργανώνει για πέμπτη συνεχή χρονιά επίσημο δείπνο, στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, με σκοπό να γεφυρώσει την πολιτική με την επιχειρηματικότητα, συνεργαζόμενο, όπως κάθε χρόνο, με τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ) και τον Σύνδεσμο Εξαγωγέων-ΣΕΒΕ, καλύπτοντας έτσι όλο το εύρος της επιχειρηματικότητας στη Βόρειο Ελλάδα.

ΔΕΘ

«συμπλέουν» σ’ ένα σταθερό πλαίσιο συνεργατικότητας και αμοιβαιότητας, έχοντας πάντα ανοικτούς τους ορίζοντές τους για υψηλότερους στόχους. Αυτό ήδη φάνηκε στο Ελληνογερμανικό Οικονομικό Φόρουμ του περασμένου Μαρτίου, όπως και στο Hellenic-German Virtual Business Forum, που πραγματοποιήθηκε φέτος τον Ιούνιο, δίνοντας τη δυνατότητα σε ελληνικές και γερμανικές επιχειρήσεις να μετάσχουν σε ψηφιακές B2B συναντήσεις. Η ΔΕΘ αποτελεί τον επόμενο «σταθμό», ώστε οι δύο χώρες να αναδείξουν εκ νέου τη δυναμική-στρατηγική τους συνεργασία στον τομέα της οικονομίας και ειδικότερα σε μια περίοδο που η Γερμανία έχει αναλάβει την προεδρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήδη ο αριθμός των διαρκώς αυξανόμενων συνδεόμενων γερμανικών επιχειρήσεων με έδρα την Ελλάδα υπολογίζεται σε 160, και η αξία των καθαρών ροών άμεσων επενδύσεων από τη Γερμανία στην Ελλάδα για την περίοδο του 2008-2018 ανήλθε σε 6 δισ. ευρώ. Παράλληλα, η Γερμανία, μέσα από το Εθνικό της Περίπτερο 13, θα έχει την ευκαιρία να παρουσιάσει καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες σε πεδία όπως, μεταξύ άλλων, οι αερομεταφορές, αεροπλοΐα-αεροδιαστημική, αυτοκινητοβιομηχανία, ενέργεια, πράσινη οικονομία, διαχείριση αποβλήτων, φαρμακοβιομηχανία, τεχνολογία πληροφορικής και λογισμικού.

Ποιες είναι οι προσδοκίες σας από τη διοργάνωση; Κύρια προσδοκία μας είναι μέσα από τη φετινή ΔΕΘ να τεθούν οι βάσεις για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση νέων επενδυτικών έργων στην Ελλάδα, υποστηριζόμενων από τη Γερμανία, σε πεδία όπως οι ΑΠΕ, τα logistics, το real estate, η φαρμακοβιομηχανία, οι νέες τεχνολογίες κ.ά. Θα επιδιώξουμε, επίσης, οι Β2Β επαφές να διευρύνουν το φάσμα των ελληνογερμανικών επιχειρηματικών συνεργειών με εξωστρεφή προσανατολισμό και στόχο την ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης, τη Γερμανία. Αυτή δε η διπλή στόχευση θα μπορούσε να έχει έναν κοινό παρονομαστή: το πώς η χώρα θα ενισχύσει τις βιομηχανικές-παραγωγικές υποδομές της, ώστε σταδιακά να μετριάσει την εξάρτησή της από τον τουρισμό. Η Γερμανία μπορεί να στηρίξει την προσπάθεια αυτή με συνέπεια, εισφέροντας στην Ελλάδα τεχνογνωσία και κεφάλαια. Πώς εκτιμάτε ότι θα επηρεάσει η φετινή ιδιαίτερη συγκυρία (λόγω Covid) την έκθεση; Είναι βέβαιο ότι σε κάποιο βαθμό θα περιορίσει την προσέλευση επισκεπτών στις εγκαταστάσεις της διοργάνωσης. Προτεραιότητα

για όλους μας αποτελεί φέτος η ασφάλεια όχι μόνο των επισκεπτών, αλλά και των εκθετών, όπως και όσων θα εμπλακούν στην προετοιμασία και θα υποστηρίξουν τα περίπτερα της έκθεσης. Το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο θα συμβάλει τα μέγιστα, ώστε να τηρηθούν αυστηρά όλες οι ειδικού τύπου προδιαγραφές οργάνωσης των χώρων, τόσο στην έκθεση όσο και στο ξενοδοχείο όπου θα λάβει χώρα το επίσημο δείπνο. Παράλληλα, αναπροσαρμόζει μερικώς τις δράσεις του, προκειμένου η εκτέλεσή τους να καταστεί απόλυτα συμβατή με τις έκτακτες συνθήκες διαμόρφωσης των εκθεσιακών εγκαταστάσεων, ενώ στρέφει την προσοχή του στις B2B συναντήσεις, δίνοντας έμφαση περισσότερο σε ποιοτικές και λιγότερο σε ποσοτικές παραμέτρους. Εξάλλου, αυτό το οποίο έχει μεγαλύτερη σημασία για τον φορέα μας είναι η επιχειρηματική «ζύμωση», ώστε επενδυτές και επιχειρηματίες από τις δύο χώρες να έχουν την ευκαιρία να συνομιλήσουν μέσα στο σωστό πλαίσιο και να συνεργαστούν εποικοδομητικά με κεντρικό μέλημα την ανεύρεση νέων-κοινών πεδίων δράσης και την ενίσχυση των ήδη υπαρχόντων. • • • ΧΡΗΜΑ 25

συνέντευξη

Ευάγγελος Γκιζελής Ιδρυτής, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Gizelis Robotics

α ρ έ μ η ν ε μ ό π ε ν η τ ε μ ύ ο γ «Δημιουρ της παραγωγής» Αποκλείεται να σου δώσω συνέντευξη χωρίς πρώτα να έρθεις εδώ στο εργοστάσιο, στο Σχηματάρι, να δεις με τα μάτια σου τι κάνουμε και πώς σχεδιάζουμε το μέλλον» μού δήλωσε κατηγορηματικά και με ύφος που δεν σήκωνε αντιρρήσεις. Ένας ιδιαίτερα ευγενικός και γενικά χαρούμενος άνθρωπος, ο Ευάγγελος Γκιζελής, ο γιός του Σταμάτη –που, ακόμα και σήμερα, τριγυρίζει μέσα στο εργοστάσιο δίνοντας οδηγίες και κατευθύνσεις στο προσωπικό–, ήθελε όχι απλώς να δείξει τη δουλειά του, αλλά κυρίως να μεταλαμπαδεύσει το όραμά του για μια σύγχρονη βιομηχανία, που δεν θα διαθέτει απλώς αυτοματισμούς και εργαλεία υψηλής ακρίβειας, αλλά θα στηρίζεται σε μια «έξυπνη, διασυνδεδεμένη παραγωγική διαδικασία», που θα προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες σε όλους τους συντελεστές της. Ο Ευάγγελος Γκιζελής, ιδρυτής, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Gizelis Robotics, δεν φείδεται χρόνου και κόπου στην προσπάθειά 26

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

του να μετασχηματίσει την ελληνική βιομηχανία σε μια «έξυπνη» και ανταγωνιστική βιομηχανία. Η προσωπική του ιστορία ξεκινά στη βιοτεχνία μηχανημάτων επεξεργασίας λαμαρίνας του πατέρα του, Σταμάτη. Στα μέσα της δεκαετίας του ’80, η βιομηχανία Γκιζελής βγάζει στην αγορά τις πρώτες κοπτικές-καμπτικές μηχανές λαμαρίνας, ψαλίδι και στράντζα… Το 1993 δημιούργησε την πρώτη αυτόματη μηχανή, ένα CNC. Ο Ευάγγελος Γκιζελής δεν έφυγε μακριά από την οικογένειά του. Σπούδασε Οικονομικά και Ψυχολογία και συνέχισε να δουλεύει δίπλα στον πατέρα του. Ακόμη κι όταν δημιούργησε τη νέα του επιχειρηματική δραστηριότητα, την Gizelis Robotics, δεν απομακρύνθηκε. Τα δύο εργοστάσια, οι δύο τόσο διαφορετικές, αλλά τελικά τόσο συμπληρωματικές βιομηχανικές μονάδες στέκονται δίπλα η μία στην άλλη, ακριβώς για να θυμίζουν την κοινή τους καταγωγή και το κοινό τους όραμα.

Ο Ευάγγελος Γκιζελής πιστεύει με πάθος ότι η ελληνική βιομηχανία, σήμερα, διαθέτει όλα τα εφόδια τόσο για να εξάγει τα προϊόντα της όσο και για να προσελκύει ξένες επενδύσεις. Η λύση που αυτός προτείνει είναι να επενδύσουν περισσότεροι και περισσότερα στις εξειδικευμένες ρομποτικές λύσεις και στην τεχνητή νοημοσύνη. Ο συνδυασμός της ανθρώπινης ικανότητας με τη ρομποτική αξιοπιστία και την αυτονομία θα φέρει την καινοτομία και την επιχειρηματική ανάπτυξη που έχει ανάγκη ο τόπος για να δημιουργηθούν χιλιάδες νέες, σταθερές και καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας. Η αυτοματοποίηση, σε συνδυασμό με το Internet of Things, ενισχύει την παραγωγικότητα και προσδίδει υπεραξία με σύγχρονα manufacturing data. Το μυστικό της επιτυχίας του κ. Γκιζελή είναι ότι ξέρει να ακούει. Ακούει τις απαιτήσεις των πελατών του και σχεδιάζει end-to-end λύσεις, που απαντούν στις πραγματικές τους ανάγκες.

Στον Χρήστο Ν. Κώνστα Τώρα τελευταία, όλοι μιλούν για τη νέα μεγάλη βιομηχανική επανάσταση. Τη θεαματική αλλαγή στους τρόπους και τις μεθόδους παραγωγής. Ο δικός σας τομέας, η ρομποτική, εντάσσεται σε αυτήν τη νέα πορεία της βιομηχανικής παραγωγής; Όχι, κ. Κώνστα. Τα ρομπότ ανήκουν στην προηγούμενη φάση της βιομηχανικής επανάστασης. Η αυτοματοποίηση της παραγωγής είναι ήδη μέρος της καθημερινότητας σε κάθε σύγχρονη ανταγωνιστική βιομηχανία. Το industry 4.0 θεωρεί τη ρομποτική ως δεδομένο και ασχολείται κυρίως με την επικοινωνία των μηχανών. Η 4η βιομηχανική επανάσταση βρίσκεται ήδη σε πλήρη εξέλιξη και στηρίζεται στη διασύνδεση όλων των παραγωγικών συστημάτων μεταξύ τους, με στόχο τη συγκέντρωση στοιχείων από την παραγωγική διαδικασία και την απεικόνισή τους σε συγκεντρωτικούς πίνακες και διαγράμματα, και μάλιστα σε πραγματικό χρόνο. Εμείς, στην Gizelis Robotics, ασχολούμαστε όχι μόνο με τα ρομποτικά συστήματα που αυξάνουν την παραγωγικότητα και εξασφαλίζουν σταθερή ποιότητα, αλλά κυρίως σχεδιάζουμε, κατασκευάζουμε και υλοποιούμε όλα τα περιφερειακά συστήματα. Θέλουμε ο πελάτης να μπορεί να χρησιμοποιήσει παραγωγικά τη διασύνδεση των συστημάτων μεταξύ τους, με σκοπό τη συνεργασία τους με εσωτερικά συστήματα (π.χ. ERP), ώστε να ελέγχουν συγκεκριμένους δείκτες (KPIs). Αυτός, λοιπόν, είναι ο νέος στόχος. Με τη διασύνδεση όλων των συστημάτων μεταξύ τους επιτυγχάνουμε καλύτερο έλεγχο παραγωγής με ταυτόχρονη μείωση του λειτουργικού κόστους. Ο συνδυαστικός σχεδιασμός τεχνολογίας, ρομπότ, μηχανολογικού και ηλεκτρολογικού εξοπλισμού και λογισμικού και η προετοιμασία είναι τα «κλειδιά» της επιτυχίας. Τα ρομπότ, ωστόσο, παραμένουν η βασική δραστηριότητα της Gizelis Robotics. Διάβαζα ότι πρόσφατα πήρατε μια θέση στην πεντάδα της StartUs Insights με τις καλύτερες, παγκοσμίως, νεοσύστατες ρομποτικές εταιρείες για βιομηχανικές εφαρμογές. Αυτό προσπαθώ να σας εξηγήσω. Η δουλειά μας δεν είναι απλώς να κατασκευάζουμε αυτό-

ίζεται στη Η 4η βιομηχανική επανάσταση στηρσυστημάτων. ών διασύνδεση όλων των παραγωγικ ματες μηχανές παραγωγής. Δουλειά μας είναι να συμβάλλουμε ουσιαστικά στον μετασχηματισμό της εγχώριας παραγωγικής βιομηχανίας, προκειμένου αυτή να καταστεί ανταγωνιστική σε ένα ευμετάβλητο περιβάλλον. Σας έδειξα τη δουλειά που κάναμε στη Βιοχάλκο, είδατε τι ετοιμάσαμε για μια βιομηχανία παραγωγής μπισκότων, την Παπαδοπούλου. Ειλικρινά, θα ήθελα να σας δείξω τι έχει καταφέρει ο Κωστής Κωνσταντινίδης, ο πρόεδρος της Calpak, μιας ελληνικής βιομηχανίας με μακρά παράδοση στον τομέα της ηλιακής ενέργειας, που πραγματικά επενδύει στη δημιουργία του πρώτου «έξυπνου» εργοστασίου στην Ελλάδα. Οι πελάτες μας έχουν τις ιδέες, τους στόχους τους, τις αγορές τους. Εμείς προσπαθούμε να αυτοματοποιήσουμε την παραγωγική διαδικασία, ώστε οι εργαζόμενοι σ’ αυτές τις βιομηχανίες να απασχολούνται σε εργασίες προστιθέμενης αξίας και ευφυΐας. Δουλειές που είναι δύσκολες, βαρετές και ανθυγιεινές για τον άνθρωπο (όπως είναι τα μεγάλα βάρη, οι επικίνδυνες βαφές κ.λπ.), τώρα, γίνονται από ρομποτικά συστήματα. Αλλά αυτά τα ρομποτικά συστήματα πρέπει να συνεργαστούν με το σύνολο της παραγωγικής διαδικασίας. Τα ρομπότ πρέπει να συνυπάρξουν με τους ανθρώπους, που είναι και οι χειριστές τους. Οι αυτόματες μηχανές θα επικοινωνούν με τους εργαζόμενους και τα στελέχη της διοίκησης, θα ανταλλάσσουν πληροφορίες, ώστε να δημιουργηθεί ένα «έξυπνο», παραγωγικό,

ανταγωνιστικό εργοστάσιο, που θα προσφέρει προϊόντα και υπηρεσίες διαρκώς προστιθέμενης αξίας. Η κρίση που προκάλεσε η πανδημία του κορωνοϊού, προφανώς, δημιούργησε νέου είδους εμπόδια στη δουλειά σας… Ναι και όχι. Αναμφισβήτητα, ήταν ένα σοκ. Για μήνες ολόκληρους πάγωσε ολόκληρη η παραγωγική διαδικασία και κυρίως τα επενδυτικά πλάνα, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως. Ταυτόχρονα όμως αυτή η κρίση μάς προσέφερε χρόνο να σκεφτούμε, να σχεδιάσουμε και να προετοιμαστούμε για την επόμενη μέρα. Νομίζω ότι από την κρίση αυτή εγώ προσωπικά άντλησα δύο κρίσιμα συμπεράσματα: Το πρώτο αφορά την αξία της λεγόμενης «εσωτερικής αγοράς», που δείχνει σταδιακά βήματα επανεκκίνησης. Είναι σίγουρο ότι μια μικρή χώρα σαν την Ελλάδα πρέπει να στηρίζεται στις εξαγωγές. Από την άλλη όμως πλευρά, για να είναι ανταγωνιστική μια οικονομία σε διεθνές επίπεδο πρέπει να διαθέτει μια ισχυρή εσωτερική αγορά, μια εθνική βιομηχανία. Η Ελλάδα πρέπει να επενδύσει στην επικράτειά της. Να παράγει ανταγωνιστικά αγαθά και υπηρεσίες στο εσωτερικό, ώστε να απασχολούνται στην Ελλάδα οι λαμπροί επιστήμονες και οι φιλόδοξοι νέοι. Όταν εμείς έχουμε στο εσωτερικό μας μια μεγάλη παραγωγική βιομηχανία, τότε θα μπορούν να μας αντιμετωπίζουν και οι ξένοι ΧΡΗΜΑ 27

συνέντευξη

ρωμένων λύσεων πληροφορικής και επικοινωνιών. Θυμηθείτε, τώρα, πώς ξεκίνησε η συζήτησή μας. Η 4η βιομηχανική επανάσταση αφορά τη διασύνδεση των μηχανών και όχι απλώς την αυτοματοποίηση των διαδικασιών.

με σεβασμό, σαν μια ισχυρή και ανταγωνιστική δύναμη. Ποιο είναι το δεύτερο συμπέρασμα που αντλήσατε από την κρίση της πανδημίας; Αυτή η αναγκαστική παύση των εργασιών ήταν μια χρήσιμη, σήμερα, θα έλεγα απαραίτητη περίοδος για να δούμε πιο προσεκτικά το τμήμα έρευνας και ανάπτυξης. Μέσα στην υγειονομική κρίση, καταφέραμε να σχεδιάσουμε 20 νέα ρομποτικά συστήματα και να δημιουργήσουμε τις υποδομές για την παραγωγή δύο νέων αυτόνομων συνεργατικών ρομπότ. Το ένα μπορεί να αυτοματοποιήσει και να πετύχει άριστα αποτελέσματα στην απολύμανση (εκνέφωσης και UVC ακτινοβολίας). Το δεύτερο μπορεί να χρησιμοποιηθεί κυρίως σε νοσοκομεία, προστατεύοντας από τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις. Με λίγα λόγια, αυτό το υποχρεωτικό διάλειμμα μάς οδήγησε σε νέες ιδέες και νέες αγορές. Βλέπω ότι έχετε ήδη προσελκύσει το ενδιαφέρον ξένων επενδυτικών funds. Σας ξεχωρίζουν και θέλουν να επενδύσουν σε αυτό που κάνετε… Δεν μ’ ενδιαφέρει να πουλήσω μετοχές της εταιρείας μου. Είναι αλήθεια ότι, πριν ενάμιση χρόνο, ήρθε η Brookstreet Equity Partners και μαζί βρήκαμε μια από κοινού ευέλικτη και αποδοτική συνεργασία. Υπό άλλες συνθήκες, θα είχα δώσει και σ’ 28

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Προσπαθούμε να συνδυάσουμε την ανθρώπινη ικανότητα με τη ρομποτική αξιοπιστία και την αυτονομία. αυτούς την ίδια αρνητική απάντηση που έχω δώσει σε δεκάδες άλλους fund managers. Η Brookstreet, ωστόσο, είναι κάτι διαφορετικό. Πρόκειται για ένα fund με Έλληνες επενδυτές, που τυχαίνει να μένουν στην Αγγλία και βλέπουν τις εξελίξεις στην Ελλάδα από μία… παραγωγική απόσταση. Έχουν μακροπρόθεσμο επενδυτικό ορίζοντα. Η εμπλοκή τους δεν εξαντλείται στη διοχέτευση κεφαλαίων, αλλά μας βοηθούν στο άνοιγμα νέων αγορών, στο μπόλιασμα με νέες ιδέες. Όπως γνωρίζετε, στην Brookstreet, managing partner είναι o κ. Όμηρος Σαρίκας ενώ συμμετέχουν και άλλα αναγνωρισμένα στελέχη με πολυετή εμπειρία στην ελληνική και διεθνή αγορά. H Brookstreet έχει επενδύσει σε ακόμη δύο ελληνικές εταιρείες: τη Nanophos, που εδρεύει στο Λαύριο και εφευρίσκει «έξυπνα» υλικά με τη βοήθεια της νανοτεχνολογίας, και τη γιαννιώτικη Terracom, με αντικείμενο την ανάπτυξη λογισμικού και την παροχή ολοκλη-

Δεν αντέχω να μη σας ρωτήσω. Θυμάμαι πολύ καλά ότι εσείς τολμήσατε να επενδύσετε στην προοπτική της ελληνικής οικονομίας στη χειρότερη στιγμή της ιστορίας της… Ήταν το 2011. Η Ελλάδα βυθιζόταν στην ύφεση, κι εσείς ήρθατε, μέσα στην «καλή χαρά», να επενδύσετε στη… ρομποτική. Σήμερα, είστε η μοναδική στην Ελλάδα και από τις ελάχιστες στην Ευρώπη εταιρείες που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά στον χώρο του αυτοματισμού με τη χρήση ρομπότ, και τώρα μου μιλάτε για την επικοινωνία των ρομπότ με τους ανθρώπους. Μα αυτό ακριβώς διέγνωσαν οι αναλυτές καινοτομίας της StartUs Insights, που ξεχώρισαν την εταιρεία μας μέσα από χιλιάδες επιχειρήσεις από ολόκληρο τον πλανήτη. Κάθισαν και μελέτησαν τις αναδυόμενες τεχνολογίες από 589 ανερχόμενες και νεοσύστατες επιχειρήσεις που εργάζονται σε ρομποτικές λύσεις και εφαρμογές για τον μεταποιητικό και βιομηχανικό τομέα. Επέλεξαν απ’ ολόκληρο τον πλανήτη 5 εταιρείες ρομποτικής, ανάμεσα στις οποίες είναι η Gizelis Robotics. Το μυστικό μας –που δεν είναι πλέον μυστικό– είναι ότι προσπαθούμε να συνδυάσουμε την ανθρώπινη ικανότητα με τη ρομποτική αξιοπιστία και την αυτονομία. Ειλικρινά, το πιστεύω πως οι ελληνικές βιομηχανίες και επιχειρήσεις μπορούν σήμερα να καινοτομήσουν και να βιώσουν επιχειρηματική ανάπτυξη στο πλαίσιο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Αυτή η εξέλιξη δεν γίνεται γραμμικά, δεν είναι μια απλή διαδικασία. Για την υλοποίηση κάθε έργου που αναλαμβάνουμε διεξάγεται έρευνα για τη σωστή λειτουργία και τον βέλτιστο αυτοματισμό του συστήματος. Όλα τα κομμάτια που περιλαμβάνουν την εφαρμογή σχεδιάζονται τρισδιάστατα σε ειδικά προγράμματα μηχανολογικού σχεδίου και στη συνέχεια εισάγονται σε προγράμματα προσομοίωσης (simulation), από όπου προκύπτουν χρήσιμα συμπεράσματα,

Μέσα στην υγειονο-μική κρίση, καταφέ ε ραμε να σχεδιάσουμ 20 νέα ρομποτικά συστήματα. όπως η καταλληλότερη διάταξη των επιμέρους μηχανημάτων, καθώς και οι χρόνοι λειτουργίας (κύκλοι). Με αυτόν τον τρόπο η εταιρεία Gizelis Robotics εξασφαλίζει στους πελάτες της την επιτυχία των συστημάτων τα οποία εγκαθιστά και είναι σε θέση να προσφέρει λύσεις για οποιαδήποτε ανάγκη αυτοματοποίησης. Όπως και να ’χει, εγώ χαρακτηρίζω μεγάλη γενναιότητα την απόφασή σας να επενδύσετε στη ρομποτική την εποχή που η Ελλάδα κυριολεκτικά βούλιαζε… Νομίζω πως, απλώς, έκανα το αυτονόητο. Ο πατέρας μου ξεκίνησε τη βιομηχανική κατασκευή. Εγώ, απλώς, προσπάθησα να προσθέσω πάνω στο οικογενειακό οικοδόμημα δημιουργώντας έναν κλάδο υψηλής τεχνολογίας πάνω στην «παραδοσιακή», οικογενειακή επιχείρηση. Η οικογένεια Γκιζελή ανέκαθεν είχε στόχο την ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας. Πάντοτε αποσκοπούσε στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών στην υπάρχουσα τεχνογνωσία. Η ρομποτική ήταν ο νεότερος κλάδος υψηλής τεχνολογίας, που προσφέρει πλεονεκτήματα σε όλες τις επιχειρήσεις που τη χρησιμοποιούν. Τώρα, επενδύουμε στην «έξυπνη» βιομηχανία. Είναι κι ένας κλάδος που κεντρίζει το ενδιαφέρον και του δικού μας προσωπικού, καθώς η αναζήτηση της χρήσης του σε νέες εφαρμογές είναι μεγάλη. Έτσι, οι εργαζόμενοί μας έχουν ένα επιπλέον κίνητρο, αφού συνεχώς βοηθούν επιχειρήσεις να βελτιώσουν την παραγωγή τους… Είναι σημαντικό να αναφέρουμε τις σχέσεις εμπιστοσύνης με τους πελάτες μας, μιας και οι ομάδες μας δουλεύουν μαζί για το τελικό, και απόλυτα λειτουργικό, αποτέλεσμα. Πόσο κοντά είναι η ελληνική βιομηχανία σε αυτό που εσείς περιγράφετε ως 4η βιομηχανική επανάσταση; Η κρίση του κορωνοϊού αλλά και οι γενναίες αποφάσεις των Ευρωπαίων ηγετών με το πρό-

γραμμα Next Generation EU προσφέρουν μια μεγάλη –δεν τολμώ να πω, αλλά φοβάμαι πως είναι– τελευταία ευκαιρία για την Ελλάδα της παραγωγής να αλλάξει επίπεδο στην ανταγωνιστικότητά της. Υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν. Πρέπει να αυξηθούν οι επενδύσεις στις νέες τεχνολογίες. Σήμερα, αντιστοιχούν μόλις στο 13% (των συνολικών επενδύσεων) στην Ελλάδα, ενώ στην Πορτογαλία φτάνουν το 37%. Με τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης και με την εφαρμογή φορολογικών και άλλων κινήτρων για συγχωνεύσεις, ώστε να μεγαλώσουν τα μεγέθη των επιχειρήσεων, μπορούμε να πραγματοποιήσουμε το αναγκαίο άλμα προς τη νέα εποχή. Για να απαντήσω στην ερώτησή σας, σήμερα στην ελληνική βιομηχανία αντιστοιχούν 17 ρομπότ ανά 1.000 εργαζόμενους. Είμαστε χαμηλά. Στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης, πίσω από Πορτογαλία, Τουρκία κ.ά. Μπορούμε όμως, τώρα, να καλύψουμε το χάσμα των ψηφιακών και τεχνολογικών δεξιοτήτων που εντοπίζεται στη χώρα μας. Να στηρίξουμε την έρευνα μέσω στενότερης συνεργασίας επιχειρήσεων και πανεπιστημίων. Σας επαναλαμβάνω, γιατί θέλω να γίνει απολύτως κατανοητό: Η 4η βιομηχανική επανάσταση δεν είναι τα ρομπότ. Το σημαντικότερο είναι η δικτύωση, η επικοινωνία, ώστε η πληροφορία να συγκεντρώνεται σε μια ηλεκτρονική πλατφόρμα και να μπορούμε να την εκμεταλλευτούμε καλύτερα. Το «έξυπνο» εργοστάσιο είναι αυτό που όλα τα μέσα επικοινωνούν μεταξύ τους: Όταν οι άνθρωποι, τα ρομποτικά συστήματα και οι μηχανές επικοινωνούν, παράγουν μια πληροφορία που μπορεί να αξιοποιηθεί. Θεωρήστε την αύξηση της παραγωγής ως δεδομένο και

ως εκ των ων ουκ άνευ δεδομένων για την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων στις χώρες δραστηριοποίησής τους. Περιγράψτε μου, λοιπόν, το «έξυπνο» εργοστάσιο Πρέπει να πάμε μαζί σε ορισμένες καινοτόμες παραγωγικές μονάδες, για να δείτε πώς λειτουργεί στην πράξη. Πέρυσι, που είχαμε τη δυνατότητα, διοργανώσαμε το open house. Ανοίξαμε το εργοστάσιό μας στο Σχηματάρι, για να δει ο κόσμος από κοντά τη μοναδική εμπειρία ρομποτικών συστημάτων και υπηρεσιών τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύσσεται στην Ελλάδα. Στην πράξη, όλα αυτά σημαίνουν, μεταξύ άλλων, έως και 30% λιγότερο χρόνο στον σχεδιασμό νέων προϊόντων, μέχρι και 60% περισσότερο παραγωγικό χρόνο των μηχανών, έως 10% μικρότερες δαπάνες συντήρησης, 35% καλύτερη ποιότητα προϊόντων, μέχρι 25% λιγότερα αποθέματα και 10% περισσότερη ασφάλεια στην εργασία. Οι αυτόματες μηχανές συνεργάζονται με τους ανθρώπους και δημιουργούν νέες, υβριδικές δραστηριότητες. Προσέξτε: Οι εταιρείες που χρησιμοποιούν μηχανές για να αντικαταστήσουν ανθρώπους απλά θα κλείσουν. Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί το ρομπότ εκεί που είναι καλύτερο από αυτόν. Σ’ ένα «έξυπνο» εργοστάσιο από αυτά που λειτουργούν ήδη στην Ελλάδα, μέσα σε έναν χρόνο, ο κύκλος εργασιών αυξήθηκε κατά 150% και το προσωπικό απέκτησε νέες, μοναδικές δεξιότητες. Αυτή είναι η φιλοδοξία μου, σε αυτήν την προσπάθεια καταναλώνω το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας μου. Θέλω να δημιουργήσω την «επόμενη μέρα» στην ελληνική βιομηχανική παραγωγή. • • • ΧΡΗΜΑ 29

θέμα

«Φρένο» από τα κόκκινα δάνεια στη χρηματοδότηση της οικονομίας

Πόσο ισχυρό θα είναι το νέο κύμα κόκκινων δανείων 300.000 στεγαστικά θα επιδοτηθούν από το πρόγραμμα «ΓΕΦΥΡΑ»

Από τον Κώστα Παπαγρηγόρη

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

μεση προτεραιότητα αποτελεί τόσο για το εγχώριο πιστωτικό σύστημα όσο και για την ίδια την κυβέρνηση η αντιμετώπιση του υφιστάμενου μεγάλου αποθέματος μη εξυπηρετούμενων δανείων, το οποίο, ανάλογα με την εξέλιξη των μακροοικονομικών μεγεθών, θα αυξηθεί περαιτέρω το επόμενο διάστημα. Κι αυτό γιατί είναι προφανές ότι ο μεγάλος όγκος των μη εξυπηρετούμενων δανείων που βαρύνει τις ελληνικές τράπεζες εξακολουθεί να φρενάρει τη χρηματοδότηση της οικονομίας, που είναι τώρα περισσότερο απαραίτητη παρά ποτέ. Ωστόσο, παρά τις συντονισμένες προσπάθειες των τραπεζών, η πανδημία του κορωνοϊού επέφερε σημαντικές καθυστερήσεις στη μείωσή τους, με αποτέλεσμα το απόθεμα να είναι ακόμη υψηλό και οι τελικοί στόχοι να απέχουν ακόμη αρκετά. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ΤτΕ, τον Μάρτιο του 2020 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια διαμορφώθηκαν σε 60,9 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 7,6 δισ. ευρώ (ή 11,1%) συγκριτικά με το

τέλος Δεκεμβρίου του 2019 και κατά περίπου 46,3 δισ. ευρώ έναντι του Μαρτίου 2016, που είχε καταγραφεί και το υψηλότερο επίπεδο. Η μείωση αυτή οφείλεται στη μεταφορά μη εξυπηρετούμενων δανείων εντός ομίλου από την τράπεζα Eurobank ενόψει της ολοκλήρωσης της συναλλαγής πώλησης μέσω τιτλοποίησης δανείων (“Project Cairo”). Επισημαίνεται ότι η εν λόγω συμφωνία, η οποία ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2020, αποτελεί την πρώτη τιτλοποίηση στην Ελλάδα που χρησιμοποιεί το Πρόγραμμα Παροχής Εγγυήσεων σε Τιτλοποιήσεις Πιστωτικών Ιδρυμάτων («Ηρακλής»), για ποσό 2,4 δισ. ευρώ. Εξαιρουμένης αυτής της ενδοομιλικής συναλλαγής, η υποχώρηση του αποθέματος των NPLs κατά το πρώτο τρίμηνο του 2020 ανήλθε σε περίπου 1,1 δισ. ευρώ (ή 1,3%) και οφείλεται κυρίως σε διαγραφές ύψους 600 εκατ. ευρώ και σε μικρότερο βαθμό σε ρυθμίσεις δανείων. Έτσι, ο λόγος των μη εξυπηρετούμενων δανείων προς το σύνολο των δανείων παρέμεινε τον Μάρτιο του 2020 σε υψηλό επίπεδο

(37,4%), εντούτοις μειώθηκε για πρώτη φορά μετά από αρκετά έτη σε επίπεδα κάτω του 40%, ως απόρροια της συναλλαγής της Eurobank. Ως προς τις επιμέρους κατηγορίες χαρτοφυλακίων, ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων διαμορφώθηκε σε 42,4% για το στεγαστικό, 48,6% για το καταναλωτικό και 38,4% για το επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο. Εντός του επιχειρηματικού χαρτοφυλακίου, ο δείκτης για το χαρτοφυλάκιο τόσο των ελεύθερων επαγγελματιών και πολύ μικρών επιχειρήσεων όσο και των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων παραμένει ιδιαίτερα υψηλός, 62% και 50,6%, αντίστοιχα. Την ίδια στιγμή, με χαμηλές ταχύτητες κινήθηκαν, σύμφωνα με την ΤτΕ, οι ρυθμίσεις κόκκινων δανείων από το τραπεζικό σύστημα κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 2020. Μάλιστα η ΤτΕ τονίζει το γεγονός ότι ενώ το ποσοστό των δανείων που είχαν τεθεί σε καθεστώς ρύθμισης παρέμενε υψηλό ακόμη και πριν την πανδημία, ωστόσο εμφάνιζε και πάλι καθυστέρηση μετά τη συνομολόγηση της ρύθμισης. Υψηλό παραμένει, σύμφωνα με την ΤτΕ, το ποσοστό των δανειοληπτών που έχουν αιτηθεί νομική προστασία (οι οφειλές τους αντιστοιχούν σε σχεδόν 15% του συνολικού υπολοίπου των μη εξυπηρετούμενων δανείων). Τα δάνεια αυτής της κατηγορίας αφορούν είτε φυσικά πρόσωπα (ν. 3869/2010) είτε νομικά πρόσωπα (ν. 4307/2014). Ειδικότερα, περίπου το 30% των μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων έχει υπαχθεί σε καθεστώς νομικής προστασίας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα καταναλωτικά δάνεια είναι 19%.

Το ύψος της νέας γενιάς μη εξυπηρετούμενων δανείων θα εξαρτηθεί από το μέγεθος της ύφεσης και την αύξηση της ανεργίας το τρέχον έτος, καθώς και την επακόλουθη ανάκαμψη, όπως εκτιμά η ΤτΕ. Ωστόσο, τα νέα κόκκινα δάνεια που δημιούργησε η πανδημία του κορωνοϊού στο εγχώριο πιστωτικό σύστημα υπολογίζονται μέχρι στιγμής περί τα 7-10 δισ. ευρώ, επιβεβαιώνοντας τελικά τα αισιόδοξα σενάρια που είχαν προβλέψει οι διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών.

Σε 60,9 δισ. διαμορφώθηκαν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια τον Μάρτιο, μειωμένα κατά 46,3 δισ. έναντι του Μαρτίου 2016. Με βάση τα στοιχεία που απέστειλαν οι τράπεζες στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, προκειμένου η τελευταία να ετοιμάσει τη διαπραγματευτική της στρατηγική ενόψει του νέου γύρου συζητήσεων με τους Θεσμούς για την κρατική επιδότηση των στεγαστικών δανείων δανειοληπτών που πλήττονται από τον κορωνοϊό, προκύπτει ότι έως τις 29 Φεβρουαρίου, οι δανειολήπτες που έχουν δεχτεί πλήγμα από την κρίση του κορωνοϊού ανέρχονται σε 1,7 εκατ., εκ των οποίων οι 330.000 έχουν δάνεια που συνδέονται με την πρώτη κατοικία. Από αυτούς το 1 εκατομμύριο αφορά σε εργα-

Περί τα 7 δισ. ευρώ τα κόκκινα δάνεια ζομένους των οποίων οι εταιρείες είτε έκλειτου κορωνοϊού σαν με κρατική εντολή είτε επλήγησαν από τις Υπό αυτές τις συνθήκες, η ΤτΕ «κρούει τον κώδωνα του κινδύνου» για νέα αύξηση των κόκκινων δανείων, καθώς, όπως επισημαίνει, δεδομένης της επίδρασης της πανδημίας, εκτιμάται ότι μέρος των μέχρι στιγμής εξυπηρετούμενων δανείων θα καταγραφούν ως μη εξυπηρετούμενα στα τέλη του 2020 ή κατά τη διάρκεια του 2021, ιδίως δε στις περιπτώσεις δανείων που καταγράφονται ως εξυπηρετούμενα είτε λόγω του ότι έχουν τεθεί σε καθεστώς ρύθμισης είτε επειδή, λόγω της πανδημίας, τελούν υπό καθεστώς προσωρινής αναστολής καταβολής δόσεων κατ’ εφαρμογήν σχετικών διατάξεων.

συνέπειες της πανδημίας και οι υπόλοιποι 700 χιλιάδες είναι πάσης φύσεως ελεύθεροι επαγγελματίες. Σημειώνεται ότι όλων των παραπάνω εργαζομένων οι ΚΑΔ ανήκουν στις σχετικές λίστες του Υπουργείου Οικονομικών. Τα δάνεια που συνδέονται με την πρώτη κατοικία περιλαμβάνουν: ■ Δάνεια που εξυπηρετούνται κανονικά ■ Δάνεια που έχουν ρυθμιστεί και πλέον εξυπηρετούνται ■ Δάνεια μη εξυπηρετούμενα

Το συνολικό ύψος όλων των παραπάνω δανείων ανέρχεται σε 20 δισ. ευρώ. Στις κατηγορίες των εξυπηρετούμενων και των δανείων σε ρύθμιση περιλαμβάνονται 250.000 δάνεια, συνολικού ύψους 13-14 δισ. ευρώ. Από αυτά τα μισά περίπου είναι τα εξυπηρετούμενα και τα υπόλοιπα σε ρύθμιση. Τα υπόλοιπα 80.000 δάνεια είναι μη εξυπηρετούμενα, με το συνολικό τους ύψους να φτάνει περίπου τα 7 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες από το οικονομικό επιτελείο, η κυβέρνηση, προκειμένου να επιδοτήσει το σύνολο των δόσεων και των 330.000 δανείων μέχρι 9 μήνες, θα χρειαστεί περίπου 700 εκατ. ευρώ. Στην πράξη, όμως, το ποσό αυτό θα περιοριστεί σημαντικά, γιατί η διαπραγμάτευση με τους Θεσμούς και τα αυστηρά κριτήρια επιλεξιμότητας που θα θέσουν θα χαμηλώσει την τελική περίμετρο των δικαιούχων δανειοληπτών, με αποτέλεσμα να εκτιμάται ότι τελικά η κυβέρνηση θα χρειαστεί ένα ποσό που δεν θα υπερβαίνει τα 500 εκατ. ευρώ.

Οι κόκκινοι κλάδοι Εστίαση, τηλεπικοινωνίες, πληροφορική και μέσα ενημέρωσης είναι οι κλάδοι στους οποίους καταγράφονται τα περισσότερα μη εξυπηρετούμενα δάνεια για το 2019, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος. Συγκεκριμένα, τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις ανήλθαν στο τέλος του 2019 σε 121,4 δισ. ευρώ, αποτελώντας περίπου το 62% της συνολικής χρηματοδότησης των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων προς την οικονομία. Την ίδια στιγμή, ο λόγος των ΜΕΔ στο επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο (32,2%) συνεχίζει να επηρεάζεται κυρίως από το υψηλό ποσοστό στην κατηγορία των μικρομεσαίων (43,7%) και των πολύ μικρών επιχειρήσεων (56,2%). Αναφορικά με τη διάρθρωση των χρηματοδοτήσεων στους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, σημειώνεται ότι η μεγαλύτερη συγκέντρωση αφορά εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του εμπορίου (19% των συνολικών χρηματοδοτήσεων προς επιχειρήσεις). Ο δείκτης ΜΕΔ για τον εν λόγω κλάδο κυμαίνεται σε επίπεδο υψηλότερο του μέσου όρου του αντίστοιχου δείκτη των επιχειρηματικών δανείων (44,7%, έναντι 32,2%). Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, πολύ υψηλά ποσοστά ΜΕΔ καταγράφονται στους κλάδους της εστίασης (58,8%), των τηλεπικοινωνιών, ΧΡΗΜΑ 31

θέμα της πληροφορικής και ενημέρωσης (47,6%), των κατασκευών (42,3%), των αγροτικών δραστηριοτήτων (41,6%) και της μεταποίησης (33,8%), ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά παρατηρούνται ενδεικτικά στους κλάδους της ενέργειας (3,0%) και των χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων (17,2%). Μάλιστα οι αναλυτές της ΤτΕ επισημαίνουν ότι συνεχίζει να προβληματίζει το γεγονός ότι ο κλάδος του τουρισμού/καταλυμάτων παρουσιάζει υψηλό ποσοστό ΜΕΔ (27,6%), παρά τον εξωστρεφή χαρακτήρα και τη διευρυνόμενη συμβολή του στο ΑΕΠ.

Λιγότερες προβλέψεις σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο Σύμφωνα με την ΤτΕ, ο δείκτης κάλυψης των ΜΕΔ από προβλέψεις ανήλθε στο τέλος του 2019 σε 43,9%, από 47,4% το 2018. Ειδικότερα, οι προβλέψεις που είχαν σωρευτικά σχηματίσει οι τράπεζες έως το τέλος του 2019 για την κάλυψη των ΜΕΔ ανέρχονται στο επίπεδο των 30,1 δισ. ευρώ, έναντι 38,7 δισ. ευρώ στο τέλος του 2018. Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στις σημαντικές διαγραφές και πωλήσεις που πραγματοποιήθηκαν εντός του έτους. Συνολικά, επισημαίνεται ότι το επίπεδο του δείκτη κάλυψης των ΜΕΔ από προβλέψεις υπολείπεται του μέσου όρου των ευρωπαϊκών ομίλων μεσαίου μεγέθους, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του τέταρτου τριμήνου του 2019. Το σύνολο των ρυθμισμένων δανείων ανήλθε στο τέλος του 2019 σε 38,6 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 22,9% των συνολικών δανείων, έναντι του 25,7% στο τέλος του 2018 (46,3 δισ. ευρώ). Εντούτοις, το 19,9% των ήδη ρυθμισμένων δανείων εμφανίζει καθυστέρηση άνω των 90 ημερών, αμετάβλητο από το τέλος του 2018.

«Παίρνει μπροστά» η εγχώρια αγορά των κόκκινων δανείων Με το πρόβλημα ουσιαστικά να παραμένει, οι διοικήσεις των συστημικών τραπεζών εμφανίζονται, πλέον, αποφασισμένες να επιταχύνουν τις διαδικασίες αναδιάρθρωσης των κόκκινων χαρτοφυλακίων τους μέσω τιτλοποιήσεων, 32

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

εκτιμώντας ότι οι συνέπειες της πανδημίας στην ελληνική οικονομία βαίνουν, όσο περνά ο καιρός, διαχειρίσιμες. Είναι, άλλωστε, χαρακτηριστικό το ότι, παρά τις έκτακτες συνθήκες των τελευταίων εβδομάδων λόγω κορωνοϊού, στην εγχώρια αγορά των NPEs καταγράφεται αξιοσημείωτη κινητικότητα, την ίδια στιγμή που και η ίδια η κυβέρνηση μεταφέρει στους διεθνείς επενδυτές το μήνυμα ότι από την πλευρά της υπάρχει η απαιτούμενη αποφασιστικότητα να ξεκαθαρίσουν τα περίπου 70 δισ. κόκκινα δάνεια που έχουν οι ελληνικές τράπεζες στα χαρτοφυλάκιά τους. «Παρακολουθούμε πολύ στενά τις διεθνείς αγορές, σημειώνει στο ΧΡΗΜΑ υψηλόβαθμο τραπεζικό στέλεχος, και πλέον ο ορίζοντας που έχουμε μας επιτρέπει να διατηρούμε σε αυξημένη ετοιμότητα τους μηχανισμούς μας, ώστε να τρέξουν ταχύτατα από εδώ και στο εξής τα projects των τιτλοποιήσεων». Ενδεικτική είναι άλλωστε η κινητικότητα που καταγράφεται στην αγορά ακόμη και σήμερα, που το μούδιασμα στην οικονομία είναι ακόμη ισχυρό. Το Υπουργείο Οικονομικών «έχει ανάψει το πράσινο φως» για τη χορήγηση στη Eurobank των πρώτων κρατικών εγγυήσεων του προ-

γράμματος «Ηρακλής» για την τιτλοποίηση ύψους 7,5 δισ. ευρώ με την κωδική ονομασία “Cairo”. Τέσσερα σχήματα απαρτίζουν, σύμφωνα με πληροφορίες, τη short list των διεκδικητών για το “Project Galaxy Cepal”, τη μεγάλη τιτλοποίηση της Alpha Bank και την πώληση της Cepal. Η διοίκηση της Alpha Bank υπό τον CEO, Βασίλη Ψάλτη, ολοκλήρωσε τη short list με τις μη δεσμευτικές προσφορές, η οποία περιλαμβάνει τέσσερα σχήματα, μεταξύ των οποίων τις Pimco, Elliot-Credito Fondiario, Cerved, με την υποβολή των δεσμευτικών προσφορών να έχει οριστεί μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου. Υπενθυμίζεται ότι η Alpha Bank ανακοίνωσε και την απόκτηση του 100% της Cepal, η οποία –αφού ολοκληρωθεί η ενοποίηση των διευθύνσεων διαχείρισης ΜΕΑ της Alpha Bank με την υφιστάμενη δραστηριότητα της Cepal– θα διατεθεί προς πώληση (σε ποσοστό έως 100%) στον επενδυτή που θα αναδειχθεί από τη διαγωνιστική διαδικασία του Galaxy. Στο πλαίσιο του “Project Galaxy”, το οποίο δρομολογείται με επιταχυνόμενους ρυθμούς, η τράπεζα θα διαθέσει εντός των προσεχών

Ξεπάγωσαν οι τιτλοποιήσεις, με στόχο τη μείωσή τους κατά 30 δισ. μέχρι το τέλος του έτους.

μηνών προς πώληση σε διεθνείς επενδυτές έως το 100% των μετοχών της Cepal καθώς και ποσοστό από τα mezzanine και junior notes της τιτλοποίησης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, ύψους έως 10,5 δισ. ευρώ. Παράλληλα, δρομολογείται και η υποβολή αίτησης υπαγωγής των τιτλοποιήσεων του “Project Galaxy” στο πρόγραμμα εγγυήσεων «Ηρακλής». Προσηλωμένη στον σχεδιασμό της που προγραμμάτιζε για φέτος και περιλαμβάνει τιτλοποιήσεις 8 δισ. ευρώ παραμένει και η Τράπεζα Πειραιώς. Συγκεκριμένα, πρόκειται για το “Project Vega”, το οποίο περιλαμβάνει κόκκινα δάνεια ύψους 6 δισ. ευρώ, από τα οποία 5 δισ. είναι επιχειρηματικά και 1 δισ. στεγαστικά δάνεια. Το δεύτερο πρότζεκτ έχει την επωνυμία “Phoenix” και αφορά 2 δισ. ευρώ μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια. Σε ό,τι αφορά στην Εθνική Τράπεζα, το σχέδιό της προβλέπει τιτλοποιήσεις 5-7 δισ. ευρώ κατά βάση στεγαστικών δανείων, χωρίς μετασχηματισμό του ομίλου ή πώληση εταιρείας διαχείρισης, όπως στους άλλους τρεις μεγάλους του κλάδου. Επιπλέον, έχει στη φαρέτρα της έκτακτα κέρδη 800 εκατ. ευρώ περίπου το πρώτο τρίμηνο του 2020, τα οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει για την εξυγίανσή της ακόμη και με δυσμενέστερους όρους, εφόσον η διοίκησή της επιλέξει να επιταχύνει τον σχετικό επιχειρησιακό σχεδιασμό.

“Bad bank” προωθεί η ΤτΕ Την ώρα που οι τέσσερις συστημικές τράπεζες σχεδιάζουν να έχουν μειώσει τα κόκκινα δάνειά τους κατά 30 δισ. ευρώ περίπου μέχρι το τέλος του 2020, η ΤτΕ σημειώνει ότι τα υφιστάμενα διαθέσιμα εργαλεία για τη μείωσή τους, περιλαμβανομένης και της πρωτοβουλίας του Σχήματος Προστασίας Στοιχείων Ενεργητικού, του γνωστού «Ηρακλή», κινούνται ορθώς προς τη βελτίωση της ποιότητας των ισολογισμών των τραπεζών. Ωστόσο, με το διαθέσιμο απόθεμα NPEs να προσδιορίζεται στο 37,3% με στοιχεία του πρώτου τριμήνου του 2020, την αβεβαιότητα αναφορικά με την κλιμάκωσή του στο επόμενο διάστημα, την περιορισμένη δυνατότητα, λόγω χαμηλής κερδοφορίας, δημιουργίας κεφαλαίου από τις τράπεζες, την εκτιμώμενη επιδείνωση της σχέσης της αναβαλλόμενης οριστικής και εκκαθαρισμένης φορολογικής

απαίτησης έναντι του Δημοσίου ως ποσοστού των εποπτικών ιδίων κεφαλαίων, αλλά κυρίως την επιτακτική ανάγκη χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας, καθίσταται σαφές ότι απαιτούνται επιπλέον ενέργειες τόσο από τις τράπεζες όσο και από την Πολιτεία. Στο πλαίσιο αυτό, η Τράπεζα της Ελλάδος επεξεργάζεται συγκεκριμένη πρόταση για την υλοποίηση ενός σχήματος συνολικής διαχείρισης των προβληματικών στοιχείων ενεργητικού (Asset Management Company-AMC) των ελληνικών τραπεζών. Σύμφωνα με την πρόταση της ΤτΕ, όχι μόνο δεν ανατρέπονται, αλλά αντίθετα αξιοποιούνται οι υφιστάμενες υποδομές των τραπεζών καθώς και οι συμμετοχές τρίτων μερών στους τομείς διαχείρισης των NPEs. Επιπλέον, ενδεχόμενες ζημίες που σχετίζονται με το υφιστάμενο απόθεμα NPEs καλύπτονται αποκλειστικά από τις τράπεζες και όχι από τον Έλληνα φορολογούμενο, μέχρι του ελάχιστου ορίου του δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η χρηματοπιστωτική σταθερότητα και αποκλείεται οποιαδήποτε διασύνδεση του προτεινόμενου σχήματος με ενδεχόμενα σενάρια εφαρμογής μέτρων εξυγίανσης. Τέλος, πρέπει να τονιστεί ότι η πρόταση δεν αποσκοπεί απλώς σε κεφαλαιακή ελάφρυνση, αλλά και σε εκτέλεση συναλλαγών σε όρους αγοράς, με τη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών.

Έτοιμη για τον «Ηρακλή 2» δηλώνει η κυβέρνηση Από την πλευρά της, η ηγεσία του Υπουργείου Οικονομικών δηλώνει έτοιμη να προχωρήσει αμέσως μόλις κριθεί απαραίτητο και στον «Ηρακλή 2», προκειμένου να καλυφθούν οι

Το ύψος της νέας γενιάς μη εξυπηρετούμενων δανείων θα εξαρτηθεί από το μέγεθος της ύφεσης και την αύξηση της ανεργίας. ανάγκες των τραπεζών στη μεγάλη προσπάθειά τους να μειώσουν τα κόκκινα δάνεια κατά 30 δισ. ευρώ φέτος. Κύκλοι του Υπουργείου Οικονομικών τονίζουν με κάθε ευκαιρία στο ΧΡΗΜΑ ότι «η κυβέρνηση θα παρακολουθεί πολύ στενά τη ζήτηση από τις τράπεζες για τον “Ηρακλή” και θα είναι σε θέση να προχωρήσει και στον “Ηρακλή 2”, παρατείνοντας τη διάρκεια του σχήματος και αυξάνοντας, πέραν των 12 δισ. ευρώ, τις κρατικές εγγυήσεις που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τις τράπεζες». Με δεδομένο το ότι και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν ανακοινώσει στο επενδυτικό κοινό ότι, στο πλαίσιο της επιτάχυνσης των σχεδίων μείωσης των κόκκινων δανείων τους, θα «χτυπήσουν» φέτος την «πόρτα» του «Ηρακλή» για τη μεταβίβαση κόκκινων δανείων της τάξεως των 30 δισ. ευρώ, η κυβέρνηση καθιστά με κάθε ευκαιρία σαφές το ότι θα στηρίξει με κάθε τρόπο τη στρατηγική αυτή, διευκρινίζοντας ότι αμέσως μόλις χρειαστεί θα αυξήσει και πέραν των 12 δισ. ευρώ τις κρατικές εγγυήσεις που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τις τράπεζες. Οι Θεσμοί παρακολουθούν από πολύ κοντά τους τελευταίους μήνες την πορεία του ελληνικού Asset Protection Scheme, καθώς η αποτελεσματική λειτουργία του κρίνεται, λόγω της πανδημίας, κομβικής σημασίας. ΧΡΗΜΑ 33

θέμα

Βαθιά «ανάσα» από το πρόγραμμα «ΓΕΦΥΡΑ» Με μεγάλη ικανοποίηση αποδέχθηκε το τραπεζικό σύστημα το νέο πρόγραμμα «ΓΕΦΥΡΑ» για τους δανειολήπτες στεγαστικών δανείων, το οποίο θα έχει διάρκεια 9 μήνες, θα καλύπτει τόσο εξυπηρετούμενα όσο και μη εξυπηρετούμενα δάνεια, με την υποβολή των αιτήσεων να γίνεται ηλεκτρονικά από τις αρχές Αυγούστου. Αφορά στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια με υποθήκη την πρώτη κατοικία. Έμπειρα τραπεζικά στελέχη εκφράζουν την εκτίμησή τους ότι στο πρόγραμμα «ΓΕΦΥΡΑ» θα ενταχθούν περί τις 300.000 στεγαστικά δάνεια και επισημαίνουν ότι, από το σύνολο των δανείων που θα ενταχθούν, οι 200.000 αφορούν εξυπηρετούμενα δάνεια και οι υπόλοιπες 100.000 ανήκουν στα μη εξυπηρετούμενα και σε αυτά που έχουν καταγγελθεί. Το προωθούμενο σχέδιο της κυβέρνησης προβλέπει ότι η επιδότηση φθάνει στο 90% της μηνιαίας δόσης όσων πολιτών πλήττονται από την υγειονομική κρίση και εξυπηρετούν κανονικά τα τραπεζικά δάνεια με ανώτατο όριο τα 600 ευρώ.

Με μεγάλη ικανοποίηση αποδέχθηκε το τραπεζικό σύστημα το νέο πρόγραμμα «ΓΕΦΥΡΑ» για τους δανειολήπτες.

Για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τα δάνεια που ρυθμίστηκαν πρόσφατα, η μέγιστη επιδότηση περιορίζεται στα 500 ευρώ, ενώ για τα μη εξυπηρετούμενα που έχουν ήδη καταγγελθεί και οδηγούνται σε πλειστηριασμό (με σκοπό να αποτραπεί αυτός) η επιδότηση είναι ακόμα μικρότερη και φθάνει στα 300 ευρώ. Η σχετική ηλεκτρονική πλατφόρμα αναμένεται να ανοίξει τον Αύγουστο και θα δέχεται αιτήσεις μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2020. 34

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Οι δικαιούχοι Σε σχέση με τον νόμο 4605/2019 για την προστασία της πρώτης κατοικίας, οι δικαιούχοι του προγράμματος «ΓΕΦΥΡΑ» θα είναι διευρυμένοι, ενώ για πρώτη φορά θα επιβραβεύονται και όσοι δανειολήπτες ήταν συνεπείς στην εξυπηρέτηση των δανείων τους. Ειδικότερα, οι δικαιούχοι του προγράμματος «ΓΕΦΥΡΑ» θα είναι: ■ Φυσικά πρόσωπα εργαζόμενοι σε κλάδους που έχουν πληγεί, άνεργοι που λαμβάνουν έκτακτη στήριξη, ελεύθεροι επαγγελματίες σε πληγέντες κλάδους. ■ Φυσικά πρόσωπα με σημαντική μείωση του μηνιαίου μισθού τους. ■ Επαγγελματίες που παρουσίασαν μείωση της εμπορικής δραστηριότητάς τους (μειωμένος ΦΠΑ άνω του 20%, λαμβάνοντας υπόψη το δεύτερο τρίμηνο του 2020 σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2019). ■ Δικαιούχοι που έλαβαν ενίσχυση με τη μορφή της επιστρεπτέας προκαταβολής. ■ Φυσικά πρόσωπα που εντάσσονται στον μηχανισμό ενίσχυσης της απασχόλησης «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ». ■ Ιδιοκτήτες ακινήτων που λαμβάνουν μειωμένο ενοίκιο. Σε όλες τις παραπάνω κατηγορίες πληγέντων η επιδότηση θα δοθεί τόσο σε εξυπηρετούμενα

όσο και σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ενώ ο νόμος 4605/2019 επιδοτούσε μόνο τα δάνεια που ήταν μη εξυπηρετούμενα στις 31 Δεκεμβρίου 2018.

Η επιδότηση Το πρόγραμμα προβλέπει τρεις κατηγορίες δανειοληπτών και κλιμάκωση της επιδότησης, με επιβράβευση για τους δανειολήπτες που ήταν συνεπείς στην εξυπηρέτηση των δανείων τους μέχρι το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης. Αναλυτικά, θα ισχύσουν τα εξής: α) Για τα εξυπηρετούμενα δάνεια: Η μηνιαία δόση θα επιδοτηθεί σε ποσοστό 90% κατά το πρώτο τρίμηνο, κατά 80% το δεύτερο τρίμηνο και κατά 70% το τρίτο τρίμηνο. Το ανώτατο μηνιαίο όριο επιδότησης μπορεί να φτάσει τα 600 ευρώ. Οι δανειολήπτες πρέπει να πληρούν τις εξής προϋποθέσεις: ■ Η αξία της κύριας κατοικίας τους να μην ξεπερνά τις 300.000 ευρώ (το αντίστοιχο όριο με τον ν. 4605/2019 ήταν 250.000 ευρώ). ■ Το υπόλοιπο του δανείου να μην ξεπερνά τις 300.000 ευρώ ανά τράπεζα (το αντίστοιχο όριο με τον ν. 4605/2019 ήταν 130.000 ευρώ). ■ Το οικογενειακό εισόδημα να μην ξεπερνά τις 57.000 ευρώ (έναντι 36.000 ευρώ με τον ν. 4605/2019).

■ Οι καταθέσεις να μην ξεπερνούν τις 40.000 ευρώ (έναντι 15.000 ευρώ με τον ν. 4605/2019). ■ Η συνολική ακίνητη περιουσία να μην ξεπερνά τις 600.000 ευρώ (έναντι 280.000 ευρώ στον ν. 4605/2019). β) Για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τα δάνεια που ρυθμίστηκαν πρόσφατα: Η μηνιαία δόση θα επιδοτηθεί σε ποσοστό 80% κατά το πρώτο τρίμηνο, κατά 70% το δεύτερο τρίμηνο και κατά 60% το τρίτο τρίμηνο. Το ανώτατο μηνιαίο όριο επιδότησης μπορεί να φτάσει τα 500 ευρώ. Τα κριτήρια επιλεξιμότητας των δανειοληπτών είναι: ■ Η αξία της κύριας κατοικίας τους να

μην ξεπερνά τις 250.000 ευρώ (όπως ίσχυε και στον ν. 4605/2019). ■ Το υπόλοιπο του δανείου να μην ξεπερνά τις 250.000 ευρώ (έναντι 130.000 ευρώ στον ν. 4605/2019). ■ Το οικογενειακό εισόδημα να μην ξεπερνά τις 45.000 ευρώ (έναντι 36.000 ευρώ στον ν. 4605/2019). ■ Οι καταθέσεις να μην ξεπερνούν τις 25.000 ευρώ (έναντι 15.000 ευρώ στον ν. 4605/2019). ■ Η συνολική ακίνητη περιουσία να μην ξεπερνά τις 500.000 ευρώ (έναντι 280.000 ευρώ στον ν. 4605/2019). γ) Για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που έχουν ήδη καταγγελθεί και οδηγούνται σε πλειστηριασμό: Η μηνιαία δόση θα επιδοτείται σε

ποσοστό 60% κατά το πρώτο τρίμηνο, κατά 50% το δεύτερο τρίμηνο και κατά 30% το τρίτο τρίμηνο. Το ανώτατο μηνιαίο όριο επιδότησης μπορεί να φτάσει τα 300 ευρώ. Οι προϋποθέσεις για τους δανειολήπτες είναι: ■ Η αξία της κύριας κατοικίας τους να μην ξεπερνά τις 200.000 ευρώ. ■ Το υπόλοιπο του δανείου να μην ξεπερνά τις 130.000 ευρώ. ■ Το οικογενειακό εισόδημα να μην ξεπερνά τις 36.000 ευρώ. ■ Οι καταθέσεις να μην ξεπερνούν τις 15.000 ευρώ. ■ Η συνολική ακίνητη περιουσία να μην ξεπερνά τις 280.000 ευρώ. •••

[αφιέρωμα]

Εξεύρεση ανθρώπινου δυναμικού στη «νέα κανονικότητα»

Προσδιορίζεται εκ νέου ο τρόπος και ο τόπος εργασίας

ποτελεί κοινώς αποδεκτή παραδοχή ότι οι πηγές του διατηρήσιμου ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και κατ’ επέκταση της επιτυχίας μιας επιχείρησης δεν εντοπίζονται μόνο στους χρηματοοικονομικούς πόρους και στο κεφάλαιο. Εντοπίζονται μέσα στις ίδιες τις επιχειρήσεις, στο ανθρώπινο δυναμικό τους και στις διαδικασίες μέσω των οποίων επιτυγχάνουν την παράδοση υψηλών και ποιοτικών αποτελεσμάτων, όπως είναι η ικανοποίηση των πελατών ή η καινοτομία και η συνεχής βελτίωση και ανανέωση. Στην παρούσα συγκυρία, με τις πολλαπλές επιπτώσεις μιας πρωτόγνωρης στη σύγχρονη εποχή παγκόσμιας πανδημίας, η οποία, μεταξύ άλλων, έχει επιφέρει δραστικές αλλαγές και 36

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

στον χώρο και τη μορφή της εργασίας, ο ρόλος των συμβούλων εξεύρεσης ανθρώπινου δυναμικού είναι πολύτιμος. Η επιλογή του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού βασίζεται στην πίστη ότι θα συμβάλει θετικά στην πρόοδο των εργασιών της επιχείρησης. Έτσι, το ανθρώπινο δυναμικό αποτελεί τον βασικό μοχλό ανάπτυξης της επιχείρησης και κύριο συντελεστή της επιτυχίας των στόχων της επιχείρησης. Χωρίς να παραγνωρίσουμε την αναγκαιότητα των λοιπών περιουσιακών στοιχείων που διαθέτει η επιχείρηση και αποτελούν το ενεργητικό της, η συνεισφορά του ανθρώπινου δυναμικού είναι απαραίτητη και κυρίαρχη στην αναπτυξιακή πορεία της επιχείρησης. Η επισήμανση του καθοριστικού ρόλου που διαδραματίζει το ανθρώπινο δυναμικό, στο

Από την Κυρέλα Πέτρου

πλαίσιο της επιχείρησης, συνηγορεί στον χαρακτηρισμό του ως «το πολυτιμότερο ενεργητικό στοιχείο» οποιασδήποτε επιχείρησης. Οι σύμβουλοι ανθρώπινου δυναμικού υποστηρίζουν τους πελάτες τους με αποτελεσματικές πρακτικές HR, οι οποίες τους βοηθούν να προσανατολιστούν περισσότερο προς τους στόχους τους, επιδεικνύοντας την ευελιξία και την προσαρμοστικότητα που απαιτεί η σύγχρονη εποχή και η παρούσα περίοδος, ειδικότερα. Στη συνέχεια, εκπρόσωποι ορισμένων από τις μεγαλύτερες εταιρείες εξεύρεσης ανθρώπινου δυναμικού μάς δίνουν το στίγμα της αγοράς στην παρούσα συγκυρία, τις τάσεις που προδιαγράφονται και τη ζήτηση, όπως αυτή διαμορφώνεται για συγκεκριμένες κατηγορίες.

ανθρώπινο δυναμικό Ο κ. Κωνσταντίνος Μυλωνάς, Cluster Head, Adecco Group Greece & Bulgaria, εκτιμά ότι «ο κόσμος της εργασίας είναι μάλλον απίθανο να επιστρέψει στην “κανονικότητα” που γνωρίζαμε. H πανδημία του Covid-19 ανέδειξε την ανάγκη να προσδιοριστεί εκ νέου το πώς, πότε και πού θα εργάζονται οι άνθρωποι τα επόμενα χρόνια. Η ξαφνική και δραματική αλλαγή στον χώρο της εργασίας έχει επιταχύνει κάποιες αναδυόμενες τάσεις όπως η ευελιξία στον χώρο εργασίας, η ηγεσία με βάση τη συναισθηματική νοημοσύνη και η ανάγκη διαρκούς ανάπτυξης και απόκτησης νέων δεξιοτήτων, οι οποίες καθίστανται πλέον θεμελι-

ώδεις για την επιτυχία κάθε επαγγελματία και κάθε εταιρείας». Ο ίδιος αναφέρει επίσης ότι «το ανθρώπινο δυναμικό είναι από τα σημαντικότερα αν όχι το σημαντικότερο στοιχείο που προσδίδει αξία σε έναν οργανισμό. Με τα νέα δεδομένα που έχει φέρει η πανδημία, τώρα περισσότερο από ποτέ, είναι αναγκαίο οι οργανισμοί να επενδύσουν στο ανθρώπινο δυναμικό τους. Η τεχνολογία έχει βοηθήσει στην αυτοματοποίηση πολλών διεργασιών, αλλά δεν αρκεί για να επιτύχει ένας οργανισμός. Αντίθετα, φαίνεται πως ο ανθρώπινος ρόλος στον κόσμο της εργασίας ενισχύεται και εξελίσσεται χάρη στην τεχνολογία, δεν υποκαθίσταται από αυτήν. Η εξέλιξη βέβαια του ρόλου του ανθρώπου προϋποθέτει τη διαρκή απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων. Αυτό σημαίνει ότι οι οργανισμοί είναι σημαντικό να στραφούν ταυτόχρονα σε δύο κατευθύνσεις, πρώτον στην αναζήτηση των κατάλληλων ταλέντων και δεύτερον στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων και στην επανακατάρτιση του υπάρχοντος προσωπικού τους, για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις ανάγκες του κόσμου της εργασίας σήμερα και στο μέλλον».

H συνεισφορά του ανθρώπινου δυναμικού είναι απαραίτητη και κυρίαρχη στην αναπτυξιακή πορεία της επιχείρησης.

Όσον αφορά τις εξελίξεις στις μεθόδους αναζήΧΡΗΜΑ 37

ανθρώπινο δυναμικό τησης και διαχείρισης του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού, ο κ. Μυλωνάς επισημαίνει ότι «οι επιχειρήσεις και τα τμήματα HR αναγνωρίζουν την ανάγκη να αξιοποιήσουν σύγχρονες μεθόδους προσέλκυσης ταλέντων, όπως είναι τα social media και οι πλατφόρμες διαχείρισης υποψηφίων. Μεγάλη σημασία, φυσικά, δίνεται και στο χτίσιμο ενός ελκυστικού employer brand, που θα αναδείξει έναν οργανισμό σε εργοδότη επιλογής για τα σημερινά ταλέντα. Σε έρευνα που είχε διεξαγάγει η Adecco με το ΟΠΑ το 2019 φάνηκε επίσης πως η εκπαίδευση και η ανάπτυξη που προσφέρουν στο προσωπικό τους οι οργανισμοί αποτελούν στοιχεία που αξιολογούν θετικά οι σύγχρονοι υποψήφιοι όταν επιλέγουν εταιρεία-εργοδότη. Η ίδια έρευνα εξέτασε επίσης και την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης στις διαδικασίες προσέλκυσης και επιλογής ταλέντων. Φαίνεται από τα ευρήματα πως, παρά την εξέλιξη της τεχνολογίας και τα νέα εργαλεία που αναπτύσσονται, η χρήση τους στην Ελλάδα γίνεται ακόμα με επιφυλακτικότητα. Όμως διαφαίνεται η τάση μεγαλύτερης αξιοποίησής της στο εγγύς μέλλον. Η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης, με καινοτόμα μέσα, όπως Τext Αnalytics και Voice Mining, πλατφόρμες Integrated ATS, Social Media Analytics, Gamified Assessments κ.ά., κάνει δειλά την εμφάνισή της στην προσέλκυση και στην επιλογή προσωπικού, με τις μεγάλες εταιρείες να παρουσιάζονται αρκετά έτοιμες στο να υιοθετήσουν τέτοιου είδους πρακτικές». Ο ίδιος αναφέρει ότι τα επαγγέλματα που έχουν ολοένα και μεγαλύτερη ζήτηση είναι, όπως είναι αναμενόμενο, όσα σχετίζονται με την τεχνολογία και ειδικότερα: Computer Hardware Engineers, Computer Software Engineers, Computer Security Specialists, Computer and Information Systems Managers, App Developers, Cloud Computing Specialists, Computer-Controlled Machine Tool Operators, Network Systems & Data Communications Analysts. Ταυτόχρονα, η χρήση της τεχνολογίας εκτιμά ότι επηρεάζει ολοένα και περισσότερο και μετασχηματίζει ακόμα και τα «παραδοσιακά» επαγγέλματα. Επαγγελματίες όλων των κλάδων, π.χ. ανθρώπινου δυναμικού, marketing, πωλήσεων, με εξοικείωση στις νέες τεχνολογίες αποτελούν ταλαντούχα στελέχη που η αγορά έχει ανάγκη. 38

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Ο κ. Μάριος Καβουρίδης, διευθύνων σύμβουλος της KSM Human Resources, αναφέρει σχετικά με την επίδραση της πανδημίας και τις νέες συνθήκες που δημιουργούνται: «Οι μήνες που πέρασαν έφεραν στην επιφάνεια συναισθήματα φόβου, ανησυχίας και ανασφάλειας σε ατομικό αλλά και συλλογικό επίπεδο. Όλα όσα βιώσαμε και βιώνουμε μας φέρνουν αντιμέτωπους, θέλοντας και μη, με ανατροπές που επηρεάζουν την καθημερινότητά μας. Σε αυτό το νέο πλαίσιο, όλοι, επιχειρήσεις και εργαζόμενοι, καλούμαστε να προσαρμοστούμε και να επιλέξουμε τρόπους που θα εξασφαλίσουν σε όλους μας καταρχάς υγεία αλλά και βιωσιμότητα. Σε ένα πρώτο επίπεδο, οι συνθήκες εργασίας άλλαξαν και εξασφαλίστηκε η υγεία των εργαζομένων, με τη δυνατότητα να εργάζονται από το σπίτι. Αυτή η τακτική κρίνω ότι ήρθε και θα μείνει και για τις επιχειρήσεις που μέχρι σήμερα δεν παρείχαν τέτοιου είδους δυνατότητα για τους εργαζομένους τους. Οι εταιρείες θα πρέπει να εξασφαλίσουν στο προσωπικό τους τον απαραίτητο εξοπλισμό και φυσικά τον σεβασμό στο ωράριο εργασίας τους. Παράλληλα, και οι χώροι εργασίας πρέπει να οργανωθούν με τέτοιο τρόπο όπου θα τηρούνται απαρέγκλιτα όλοι οι κανονισμοί για την προστασία της υγείας. Σίγουρα αυτό θα καταστήσει πιο δύσκολο τις διά ζώσης συναντήσεις, αλλά οι επιχειρήσεις οφείλουν να προστατεύσουν τους εργαζομένους τους. Όλα αυτά μας φέρνουν αντιμέτωπους όλους –και αυτούς που δεν είχαν προετοιμαστεί– με μια ψηφιακή επανάσταση, καθώς το σύνολο των λειτουργιών μας πρέπει

πλέον να γίνεται ηλεκτρονικά και να είναι εύχρηστο και για τον χρήστη αλλά και τον δέκτη. Σε αυτό το σημείο, δυστυχώς, έχουμε εντοπίσει ότι πολλοί υποψήφιοι εργαζόμενοι δεν είναι τεχνολογικά εκπαιδευμένοι, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται στην online επικοινωνία τους με τις εταιρείες. Συμπερασματικά, όλες οι πλευρές πρέπει γρήγορα και αποτελεσματικά να καλύψουν οποιαδήποτε κενό είχαν έως και σήμερα για να μπορούν να ανταποκριθούν στη νέα πραγματικότητα». Σχετικά με την εξεύρεση του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού, ο κ. Καβουρίδης, σημειώνει: «Οι εταιρείες οφείλουν να μάθουν να επενδύουν στο ανθρώπινο δυναμικό τους. Δεν νοείται υγιής και πετυχημένη επιχείρηση που δεν έχει αντιληφθεί αυτήν την πολύ απλή αλήθεια. Η δύναμή μας είναι οι άνθρωποί μας, λέμε εμείς στην KSM και το εννοούμε. Είναι σημαντικό, από τη μέχρι τώρα εμπειρία μου στον χώρο, οι εταιρείες να εμπιστεύονται έμπειρους εργαζόμενους και να τους αμείβουν ανάλογα, αλλά ταυτόχρονα να μη φοβούνται να επενδύσουν σε νέα ταλέντα, που θα εκπαιδευτούν από το μηδέν. Οι εταιρείες πλέον εστιάζουν

ανθρώπινο δυναμικό στην εξεύρεση πολύπλευρων ταλέντων και αναζητούν ανθρώπους με διάθεση να δημιουργήσουν, αλλά και να μπορούν να συνεργάζονται αρμονικά με την υπόλοιπη ομάδα. Η ανάπτυξη των επιχειρήσεων στηρίζεται μεν στα ταλέντα της, αλλά απογειώνεται όταν υπάρχει οργανωμένη ομαδική δουλειά και εκεί έγκειται η δυσκολία, στο να ανακαλύψει κανείς τον τέλειο αυτό συνδυασμό. Θεωρώ, γενικά, ότι εταιρεία που θα επενδύσει συνολικά στους εργαζομένους της, θα βγει σίγουρα κερδισμένη μακροπρόθεσμα. Για να επιτευχθεί όμως αυτό, θα πρέπει να έχει γίνει σωστή προετοιμασία και επιλογή αυτών των ταλέντων, που κατά κύριο λόγο επιτυγχάνεται με εξειδικευμένες εταιρείες ανθρώπινου δυναμικού που έχουν τεχνογνωσία και εργαλεία για την προσέλκυση αυτών των ανθρώπων». Ο ίδιος αναφέρει ακόμη ότι η μεγαλύτερη ζήτηση στην εργασιακή αγορά, με βάση το πελατολόγιο της KSM, επικεντρώνεται στις πωλήσεις (κυρίως τεχνικές πωλήσεις-IT, Chemicals κ.ο.κ.), όπως επίσης και σε διάφορους κλάδους πληροφορικής. Ραγδαία άνοδο συναντάμε και σε ό,τι αφορά στο digital

marketing και φυσικά σταθερή ζήτηση έχουν και οι ειδικότητες του HR. Οι μεγάλες εταιρείες τείνουν να αναζητούν πιο εξειδικευμένο προσωπικό σε αντίθεση με τις μεσαίες ή μικρότερες, που κυρίως αναζητούν εργαζομένους με πολλαπλά skills για να καλύψουν ιδανικά μεγαλύτερο εύρος υπηρεσιών. «Σύμφωνα με τις παγκόσμιες έρευνες και τις προκλήσεις της βιομηχανίας 4.0., στο άμεσο μέλλον –σε κάποιες ανεπτυγμένες χώρες ήδη διαφαίνεται έντονα– θα δημιουργηθούν στην αγορά τεράστιες ελλείψεις σε ό,τι αφορά τις ειδικότητες που περιστρέφονται γύρω από την παραγωγή (operations, supply chain, productservice development, data science, IT-OT integration), για αυτό και η μετακίνηση εργαζομένων σε άλλες χώρες από τη γενέτειρά τους θα είναι ακόμη πιο έντονη.

Ο ανθρώπινος ρόλος στον κόσμο της εργασίας ενισχύεται και εξελίσσεται χάρη στην τεχνολογία.

Στην Ελλάδα, πέρα από τα διοικητικά στελέχη βέβαια, μεγάλες δυσκολίες αντιμετωπίζει η αγορά στην κάλυψη εργατικών/χειρωνακτικών θέσεων, κάτι που φαίνεται να αγνοείται στις ευρύτερες συζητήσεις του κλάδου μας» επισημαίνει ο κ. Καβουρίδης. ΧΡΗΜΑ 39

ανθρώπινο δυναμικό εργάζονται πλέον απομακρυσμένα ή ακολουθούν υβριδικά μοντέλα (ο όμιλός μας παρέχει αντίστοιχα προγράμματα “Manager as Career Coach” και το “Personal Career Focus”) γίνεται πιο επιτακτική από ποτέ για την ενίσχυση της δέσμευσης και της παραγωγικότητάς τους. • Προσαρμογή-Ανθρωποκεντρική προσέγγιση

Ο κ. Χαράλαμπος Καζαντζίδης, διευθύνων σύμβουλος της ManpowerGroup Ελλάδας, αναφέρει ότι ο αντίκτυπος του Covid-19 έχει δημιουργήσει, αναμφισβήτητα, πρωτοφανείς προκλήσεις για τους ανθρώπους και τις οικονομίες σε όλο τον κόσμο. Η αγορά της εξεύρεσης, στελέχωσης και διαχείρισης ταλέντων δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Οι νέες συνθήκες που αποτελούν τη νέα πραγματικότητα, σύμφωνα με τον κ. Καζαντζίδη, συνοψίζονται ως εξής: • Ανακατατάξεις στη ζήτηση ταλέντων και στις προθέσεις προσλήψεων Σύμφωνα με την παγκόσμια έρευνα MEOS του ομίλου μας για τις προσθέσεις προσλήψεων, το μεγαλύτερο ποσοστό των Ελλήνων εργοδοτών αναμένουν να επιστρέψουν στα προ Covid-19 επίπεδα προσλήψεων εντός των 12 επόμενων μηνών, καθώς το 65% αναφέρει πως η επιχειρηματική τους δραστηριότητα αναστάλθηκε ή διακόπηκε λόγω του Covid-19. • Επανασχεδιασμός της διαδικασίας εύρεσης, στελέχωσης και διαχείρισης βασισμένη σε ψηφιακές πλατφόρμες-Απαραίτητη η κουλτούρα ανάπτυξης των ταλέντων O κόσμος της απασχόλησης τείνει να γίνει πιο ψηφιακός σε όλο το φάσμα του ενώ το disruption δημιούργησε νέα μοντέλα και ψηφιακά μονοπάτια προσέλκυσης και διαχείρισης ταλέντων. Η ανάγκη δημιουργίας και ενίσχυσης μιας κουλτούρας διαχείρισης και ανάπτυξης καριέρας των ανθρώπων που 40

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Η αλλαγή είναι δυναμική και χρειάζεται ευελιξία και συνεχής προσαρμογή. Οι ηγέτες είναι απαραίτητο να καινοτομούν, να πειραματίζονται, να μαθαίνουν γρήγορα και να ενθαρρύνουν τις ομάδες τους να κάνουν το ίδιο υιοθετώντας την προσέγγιση People First. • Ασφαλής χώρος εργασίας-Ασφαλής επανεκκίνηση Η φυσική αποστασιοποίηση, ο ατομικός προστατευτικός εξοπλισμός, τα εργαλεία υγιεινής, η παρακολούθηση θερμοκρασίας «μετέφεραν» τον σχεδιασμό του ανθρώπινου δυναμικού σε άλλο επίπεδο. Η ευαισθητοποίηση γύρω από την Υγιεινή θα επηρεάσει άμεσα τους χώρους εργασίας και θα απαιτήσει νέες δεξιότητες. Για αυτόν τον λόγο η ManpowerGroup συμμετέχει στην παγκόσμια συμμαχία των τριών ηγέτιδων εταιρειών στον κλάδο υπηρεσιών ανθρώπινου δυναμικού, στοχεύοντας στην αντιμετώπιση της εργασιακής κρίσης, στην επιστροφή των ανθρώπων στην ασφαλή εργασία και στην επανεκκίνηση των επιχειρήσεων.

Η αλλαγή είναι δυναμική και χρειάζεται ευελιξία και συνεχής προσαρμογή.

ΧΡΗΜΑ 41

ανθρώπινο δυναμικό

Στο ερώτημα για την εξεύρεση ανθρώπινου δυναμικού ως κομβικού παράγοντα ανάπτυξης της επιχείρησης, ο κ. Καζαντζίδης αναφέρει: «Το ταλέντο εξακολουθεί να αποτελεί την ειδοποιό διαφορά σε έναν οργανισμό, δεν είναι ο εξοπλισμός και οι εγκαταστάσεις που τον κάνουν να ξεχωρίζει, αλλά ο άνθρωπος. Το recruitment αποτελεί διαχρονικά ένα ζήτημα υψίστης σημασίας για την επιβίωση και την επιτυχία οποιασδήποτε εταιρείας. Ειδικά αυτό το δύσκολο διάστημα έχουμε σχεδιάσει καμπάνιες όπως “Niche Talent”, “Tech Talent” και “Right Talent”, όπου οι εργοδότες μπορούν να ανακαλύψουν εξειδικευμένα ταλέντα από διαφορετικούς κλάδους και ειδικότητες». Όσον αφορά τις εξελίξεις στις μεθόδους αναζήτησης και διαχείρισης του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού, ο κ. Καζαντζίδης σημειώνει: «Το social recruitment, η αναζήτηση, ο εντοπισμός και η προσέγγιση υποψηφίων για την κάλυψη θέσεων εργασίας αξιοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν αποτελεί νέα τάση στον κλάδο του ανθρώπινου δυναμικού. Αυτό που έχει εξελιχθεί είναι η ποιότητα και η στρατηγική, καθώς πλέον οι καμπάνιες στα social media είναι πιο αναβαθμισμένες, ώστε να απευθύνονται με πιο αυθεντικό τρόπο στους υποψήφιους. Τέλος, στο πλαίσιο της φυσικής αποστασιοποίησης, οι συνεντεύξεις μέσω βίντεο αντικαταστήθηκαν από τις διαπροσωπικές». Σε ό,τι αφορά τη ζήτηση στελεχών, ο ίδιος αναφέρει: «Το τελευταίο χρονικό διάστημα, παρατηρούμε αύξηση ζήτησης για επαγγελματίες που σχετίζονται με τον κλάδο του λιανεμπορίου, της υγείας, της τεχνολογίας και των μεταφορών. Όπως αποτυπώνεται από την Έρευνα Προοπτικών Απασχόλησης της ManpowerGroup για το Γ’ Τρίμηνο 2020 οι εργοδότες που αναμένουν αύξηση προσλήψεων είναι αυτοί της πρωτογενούς παραγωγής (βιομηχανία εξόρυξης, ηλεκτρισμός, φυσικό αέριο και ύδρευση). Αντίθετα, οι τομείς που αναμένεται να καταγραφεί η μεγαλύτερη μείωση απασχολησιμότητας είναι των κατασκευών, της βιομηχανίας/παραγωγής και του τουρισμού». Τέλος, ο κ. Καζαντζίδης, επισημαίνει ότι «υπάρχει αρκετή τεχνογνωσία και “μαθήματα” που λάβαμε στην κρίση του Covid-19 που 42

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

μπορούν να αξιοποιηθούν ώστε να πράξουμε αυτό που θεωρούσαμε αδύνατο. Ας επιλέξουμε να οικοδομήσουμε το μέλλον. Γνωρίζουμε από την έρευνα του ομίλου μας “Τι αναζητούν οι εργαζόμενοι” ότι οι άνθρωποι κάθε ηλικιακής ομάδας εκτιμούν την ευελιξία, την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και την ευκαιρία να εργαστούν και να μάθουν με έναν τρόπο που τους ταιριάζει. Αυτή είναι η ευκαιρία μας να ξαναχτίσουμε ένα μέλλον πιο ευέλικτο, αξιόπιστο και ψηφιακό για ανθρώπους που μπορούν να συνδυάσουν φυσική και εξ αποστάσεως εργασία και για οργανισμούς που αξιοποιούν το ταλέντο που μπορεί να λειτουργήσει από οπουδήποτε».

Η κ. Ιωάννα Κουνούπη, εμπορική διευθύντρια της Randstad Hellas, αναφέρει σχετικά με τις νέες συνθήκες που δημιουργούνται στην αγορά: «Η κρίση του Covid-19 άλλαξε δραστικά τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων. Χαρακτηριστικό είναι το εύρημα της έρευνας HR Trends 2020, με το 63% των ερωτηθέντων να αναφέρει πως δεν διέθετε τμήμα διαχείρισης κινδύνου κατά το ξέσπασμα της κρίσης. Μάλιστα, το ποσοστό αυτό καταγράφεται ακόμη υψηλότερο για τις εταιρείες με αριθμό εργαζομένων κάτω των 50 ατόμων, αγγίζοντας το 73%. Επιπρόσθετα, στο πλαίσιο των νέων συνθηκών που δημιουργούνται, αναδεικνύονται ως πρωτεύοντα η υιοθέτηση των μέτρων τόσο της υποχρεωτικής εργασίας από το σπίτι, όπως αναφέρουν τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων εταιρειών, όσο και της αναστολής όλων των επαγγελματικών ταξιδιών για παραπάνω από τις μισές εταιρείες.

Tα επαγγέλματα που έχουν μεγαλύτερη ζήτηση είναι κυρίως όσα σχετίζονται με την τεχνολογία.

ανθρώπινο δυναμικό Παράλληλα, το 58% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι αυτή η εμπειρία τούς αναγκάζει να προσαρμόσουν τον τρόπο λειτουργίας τους στο μέλλον, με τις πιο συνηθισμένες λειτουργικές αλλαγές να αφορούν στην εκτεταμένη χρήση της τεχνολογίας, η οποία επιτρέπει την ενσωμάτωση της τηλεργασίας στις πολιτικές της εταιρείας, αλλά και στην εφαρμογή αυστηρότερων μέτρων υγιεινής και ασφάλειας». Σε ερώτηση για την εύρεση και επιλογή ανθρώπινου δυναμικού (recruitment) ως κομβικού παράγοντα ανάπτυξης μιας επιχείρησης, η κ. Κουνούπη, επισημαίνει: «Σύμφωνα με την έρευνα HR Trends 2020, το 52% των εταιρειών που συμμετείχαν δήλωσαν ότι θα ακολουθήσουν τα πλάνα προσλήψεων, ενισχύοντας έτσι το ανθρώπινο δυναμικό τους. Σε συνδυασμό με το ότι το 48% των εταιρειών έθεσαν ως πρώτη προτεραιότητά τους την ανάπτυξη και αναδιαμόρφωση των απαραίτητων δεξιοτήτων εντός του οργανισμού, διακρίνεται η τάση οι εταιρείες να δίνουν έμφαση στον παράγοντα του ανθρώπινου δυναμικού ως τον παράγοντα εκείνον που συνεισφέρει στην ενίσχυση του οργανισμού και της διαφοροποίησής του από τον ανταγωνισμό κατά τη μετά Covid-19 εποχή. Σύμφωνα με την έρευνα, οι μεγαλύτερες

προκλήσεις στη μετά Covid-19 εποχή, στο πλαίσιο της διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, αφορούν στην αύξηση και διατήρηση απόδοσης και παραγωγικότητας (35%), στη διατήρηση των αποδοτικότερων εργαζομένων (31%) και στην εκπαίδευση και ανάπτυξη των δεξιοτήτων (30%)». Η ίδια σημειώνει ότι «μέχρι τώρα, η διαδικασία πρόσληψης προσωπικού πραγματοποιούνταν μέσω αλλεπάλληλων διά ζώσης συναντήσεων, τηρώντας φυσικά το μέτρο social distancing. Τώρα βλέπουμε ότι οι εταιρείες που προχωρούν σε προσλήψεις αξιοποιούν σημαντικά την τεχνολογία, διεξάγοντας βιντεο-συνεντεύξεις (28%), αλλά και τηλεφωνικές συνεντεύξεις (6%)». Όπως τονίζει η κ. Κουνούπη, «στη Randstad ξεκινήσαμε τη χρονιά δυναμικά, με θετικά σημάδια ανάπτυξης της αγοράς μετά από καιρό. Ο Covid-19 έφερε απρόσμενες αλλαγές, αλλάζοντας βίαια τις συνθήκες στην αγορά εργασίας αλλά και τις καθημερινές συνθήκες της εργασιακής μας ζωής. Στη Randstad προσφέρουμε στους εργαζομένους μας τη δυνατότητα να εργαστούν από το σπίτι τα τελευταία δύο χρόνια. Έτσι, το μοντέλο της εργασίας εξ αποστάσεως δεν μας αιφνιδίασε καθόλου. Παρ’ όλα αυτά, αντιμετωπίσαμε προκλήσεις που σχετίζονται με το άγχος που βιώσαμε

εμείς, ως εργαζόμενοι, οι συνεργάτες και υποψήφιοί μας, με τις αλλαγές στο εργασιακό νομικό πλαίσιο, τις οποίες κληθήκαμε να εφαρμόσουμε σε 4.500 εργαζομένους που έχουμε στη μισθοδοσία μας σε διαφορετικούς κλάδους, και πολλά ακόμα. Η εμπειρία μας όμως από την πρώτη αυτή κρίση του Covid-19 μάς έκανε πιο σοφούς. H Randstad, σε συνεργασία με άλλες εταιρείες ανθρώπινου δυναμικού σε παγκόσμιο επίπεδο, σχημάτισαν κοινή συμμαχία για τον αγώνα ενάντια στον Covid συλλέγοντας πρωτόκολλα διαχείρισης υγιεινής & ασφάλειας που υιοθετούνται από μεγάλες εταιρείες σε 5 διαφορετικούς κλάδους και ενημερώνοντας παράλληλα μικρότερες εταιρείες που ίσως δεν έχουν πρόσβαση σε αντίστοιχα δεδομένα». Σχετικά με τη ζήτηση στελεχών, η ίδια αναφέρει ότι παρατηρείται στους τομείς των κλάδων ΙΤ και ψηφιακού μάρκετινγκ, δύο τομείς που τα τελευταία χρόνια έχουν γνωρίσει μεγάλη αύξηση. Αυτό μάλιστα επιβεβαιώνεται και από τη μεγάλη ανάγκη προώθησης των ηλεκτρονικών υπηρεσιών των εταιρειών (εξυπηρέτηση πελατών & τηλεφωνικά κέντρα, IT profiles/developers, sales, marketing & e-commerce, logistics), γεγονός που αυξάνει ακόμη περισσότερο τη ζήτηση. ΧΡΗΜΑ 43

ανθρώπινο δυναμικό

Πώς διαμορφώνονται όμως οι συνθήκες στην αγορά εργασίας στην Covid και μετά-Covid εποχή;

Σε πρόσφατη έρευνα της ICAP, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της ετήσιας εκδοτικής πρωτοβουλίας της ΙCAP “Leading Employers in Greece”, αναφέρεται ότι η θετική εικόνα των τελευταίων ετών στην αγορά εργασίας αντιστρέφεται το 2020, καθώς η πανδημία λόγω της νόσου Covid-19, που εμφανίστηκε παγκοσμίως αλλά και στη χώρα μας (Μάρτιος 2020), οδηγεί την ελληνική οικονομία σε βαθιά ύφεση. Η οικονομική δραστηριότητα και κατά συνέπεια η απασχόληση πλήττονται σημαντικά στον βραχύ χρονικό ορίζοντα. Ως εκ τούτου, οι προβλέψεις σχετικά με την εξέλιξη του ποσοστού ανεργίας στην Ελλάδα το 2020 είναι δυσοίωνες, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι στη χώρα μας το ποσοστό ανεργίας θα αυξηθεί πάνω από δύο ποσοστιαίες μονάδες το 2020 σε σχέση με το 2019, ενώ μείωση αυτού προβλέπεται από το 2021. Ο κ. Νικήτας Κωνσταντέλλος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου εταιρειών ICAP, σχολιάζει σχετικά: «Η αγορά εργασίας αντιμετωπίζει πρωτόγνωρες συνθήκες το τελευταίο διάστημα, καθώς η πανδημία Covid-19, που εμφανίστηκε στη χώρα μας αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, αναμένεται να οδηγήσει την ελληνική οικονομία σε βαθιά ύφεση το 2020. Οι επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης, από τα μέσα Μαρτίου και έπειτα, αποτυπώθηκαν μερικώς στα στοιχεία του πρώτου τριμήνου του τρέχοντος έτους, καθώς το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 44

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

0,9% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2019. Η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας πλήττει σημαντικά την απασχόληση, έστω και σε βραχύ χρονικό ορίζοντα. Η θετική, λοιπόν, εικόνα που παρουσίασε η αγορά εργασίας τα προηγούμενα έτη και συγκεκριμένα η αύξηση της απασχόλησης και η μείωση της ανεργίας για έκτη συνεχόμενη χρονιά, έστω και με αργούς ρυθμούς, θα αντιστραφεί το 2020, καθώς οι μέχρι τώρα προβλέψεις για την πορεία της ανεργίας είναι δυσοίωνες για το τρέχον έτος. Ο ετήσιος δείκτης ανεργίας διαμορφώθηκε στο 17,3% το 2019, καταγράφοντας μείωση κατά 10 περίπου ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2013, παραμένοντας ωστόσο σε υψηλά επίπεδα. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα Εργατικού Δυναμικού, το πρώτο τρίμηνο του 2020 οι απασχολούμενοι στη χώρα μας αυξήθηκαν οριακά κατά 1,0% σε σχέση με τις αρχές του 2019, το δε ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε στο 16,2% το πρώτο τρίμηνο του έτους από 19,2% το αντίστοιχο του 2019. Ωστόσο, οι αρνητικές συνέπειες στην απασχόληση λόγω της πανδημίας αναμένεται να φανούν κυρίως τους επόμενους μήνες. Εξάλλου, έντονος προβληματισμός και αβεβαιότητα επικρατεί στον επιχειρηματικό κόσμο σχετικά με την πορεία κλάδων που συνεισφέρουν σημαντικά στην απασχόληση, όπως είναι ο τουρισμός. Είναι ενδεικτικό ότι η ΕΕ (Μάιος

2020) προβλέπει ότι η ανεργία θα σκαρφαλώσει στο 19,9% για το 2020. Η ομαλοποίηση της λειτουργίας της αγοράς μετά το lockdown ξεκινά ουσιαστικά το δεύτερο εξάμηνο του 2020. Σίγουρα τα διάφορα μέτρα που λαμβάνει η Πολιτεία για τη στήριξη των επιχειρήσεων αναμένεται να συμβάλουν στον περιορισμό των απωλειών θέσεων εργασίας, ωστόσο απαιτούνται αποτελεσματικότερες παρεμβάσεις για την επίλυση των πολλαπλών προβλημάτων που έχει επιφέρει η διαχείριση της υγειονομικής κρίσης». Σε ακόμη μία πρόσφατη έρευνα της Adecco, με τίτλο “Resetting Normal: Defining the New Era of Work”, επισημαίνεται ότι η πανδημία του κορωνοϊού έχει επιφέρει ριζικές αλλαγές στη συμπεριφορά και τις προσδοκίες των εργαζομένων και των ηγετών των επιχειρήσεων. Και οι δύο ομάδες βλέπουν την ανάγκη να γίνουν σημαντικές αλλαγές, τόσο όσον αφορά στις ανθρώπινες σχέσεις στον χώρο εργασίας όσο και αναφορικά με τις δεξιότητες που κρίνονται απαραίτητες στη σύγχρονη και μελλοντική αγορά εργασίας. Ειδικότερα, τα βασικά ευρήματα της έρευνας αναφέρονται σε μετάβαση στην «υβριδική» εργασία, καθώς η έρευνα αποκάλυψε ότι ο εργασιακός κόσμος είναι έτοιμος για ένα νέο «υβριδικό» μοντέλο, με τα τρία τέταρτα (74%) των εργαζομένων που ερωτήθηκαν να αναφέρουν ότι ένας συνδυασμός εργασίας στο γραφείο και τηλεργασίας αποτελεί το ιδανικό μοντέλο για το μέλλον. Ταυτόχρονα, πάνω από τα δύο τρίτα (69%) των εργαζομένων τάσσονται υπέρ της αξιολόγησης της εργασίας τους με βάση το αποτέλεσμα. Σύμφωνα με τους ερωτηθέντες, η επίτευξη των στόχων και όχι οι ώρες εργασίας θα πρέπει να είναι ο βασικός παράγοντας αξιολόγησης. Επίσης, ένα υψηλό ποσοστό στελεχών C-suite (74%) συμφωνούν ότι πρέπει να επανεξεταστεί η πιθανή μείωση του αριθμού των εργάσιμων ωρών εβδομαδιαίως. Επίσης, αναγνωρίζεται η ανάγκη και επιθυμία αναβάθμισης των δεξιοτήτων παγκοσμίως, καθώς 6 στους 10 υποστηρίζουν ότι οι ψηφιακές τους δεξιότητες βελτιώθηκαν κατά τη διάρκεια του lockdown, ενώ δύο τρίτα (69%) των συμμετεχόντων επιθυμούν περαιτέρω ανάπτυξη των ψηφιακών τους δεξιοτήτων. • • •

άρθρο

Αυτή τη χρονιά, στηρίζουμε τους εργαζομένους με τις διατακτικές εσωτερικού τουρισμού για να στηρίξουμε όλοι μαζί τον τουρισμό μας!

περίοδος που διανύουμε είναι πολύ δύσκολη για τις επιχειρήσεις, οι οποίες καλούνται αφενός να διαχειριστούν τις πιέσεις από τα μέτρα περιορισμού της πανδημίας και αφετέρου να στηρίξουν τη δραστηριότητα και τους εργαζομένους τους. Έτσι, προσπαθούν να αξιοποιήσουν όλες τις δυνατότητες που προσφέρει το κράτος, διατηρώντας την αφοσίωσή τους σε υψηλά επίπεδα. Τον τελευταίο καιρό, η κυβέρνηση προσπαθεί να στηρίξει τις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί από την πανδημία, με ιδιαίτερη έμφαση στον κλάδο του τουρισμού. Πρωτοβουλίες ενίσχυσης της ρευστότητας αλλά και κίνητρα στις εταιρείες, προκειμένου να διατηρήσουν το εργατικό δυναμικό τους και να του προσφέρουν επιπλέον παροχές, είναι μερικά μόνο παραδείγματα της προσπάθειας αυτής. Το τελευταίο κομμάτι έχει τη δική του σημασία, καθώς η ενίσχυση της καταναλωτικής ισχύος των εργαζομένων έχει πολλαπλά οφέλη για την οικονομία, καθώς όχι μόνο κινεί την αγορά, αλλά και βοηθά στην αύξηση των φορολογικών εσόδων. Ένα από τα ενδιαφέροντα παραδείγματα της προσπάθειας για την παροχή κινήτρων είναι η ετήσια παροχή διακοπών (300 ευρώ ανά εργαζόμενο) μέσω διατακτικών εσωτερικού τουρισμού, που προανήγγειλε πριν λίγες βδομάδες η κυβέρνηση και έχει ως στόχο να στηρίξει τον εσωτερικό τουρισμό, που έχει πληγεί σοβαρά λόγω του Covid-19. Η σχετική ρύθμιση για τις «διατακτικές εσωτερικού τουρισμού» αναμένεται από την αγορά, με την ιδιωτική πρωτοβουλία να είναι έτοιμη να την υποδεχθεί. Σημαντικό πλεονέκτημα της απόφασης αυτής είναι πως η παροχή δεν θα

επιβαρύνεται με εργοδοτικές εισφορές και οι διατακτικές εσωτερικού τουρισμού θα εντάσσονται στις εκπιπτόμενες δαπάνες των επιχειρήσεων.

Η ευθύνη των επιχειρήσεων Αυτή ακριβώς είναι η στιγμή που πρέπει να αναλάβουν ρόλο και οι ίδιες οι επιχειρήσεις, προκειμένου να συνεισφέρουν με τον δικό τους τρόπο στη στήριξη του κλάδου του τουρισμού και κατ’ επέκταση της ελληνικής οικονομίας. Η ιδιωτική πρωτοβουλία μπορεί, με την ευελιξία, την τεχνολογία, την ταχύτητα και την τεχνογνωσία που διαθέτει, να προσθέσει στις κρατικές παροχές των διατακτικών εσωτερικού τουρισμού σημαντική αξία μέσα από σύγχρονα προϊόντα και στρατηγικές συνεργασίες.

Η λύση Οι επιχειρήσεις οι οποίες θέλουν να προσφέρουν επιπλέον παροχές στο προσωπικό τους αναζητούν τις λύσεις που θα επιτρέψουν στους εργαζομένους να έχουν εύκολη πρόσβαση σε αυτές και να τις αξιοποιήσουν στο μέγιστο. Ένα «εργαλείο» που δημιουργήθηκε ακριβώς για αυτόν τον σκοπό, είναι η νέα κάρτα MyBenefits που παρουσίασε πρόσφατα στην ελληνική αγορά η Edenred. Μια ονομαστική, επαναφορτιζόμενη κάρτα που μπορούν να παρέχουν οι επιχειρήσεις στους εργαζομένους τους, κι εκείνοι με τη σειρά τους μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν σε όλες τις τουριστικές επιχειρήσεις με POS στην Ελλάδα (τουριστικά καταλύματα, τουριστικά πρακτορεία, ακτοπλοϊκά εισιτήρια κ.ά.), ενισχύοντας την αγοραστική τους δύναμη έως 300 ευρώ/έτος,

βοηθώντας παράλληλα στην ταχύτερη επανεκκίνηση της οικονομίας, ιδίως σε κρίσιμους τομείς, όπως είναι αυτός του τουρισμού.

Απαντώντας στις πρωτόγνωρες προκλήσεις Η MyBenefits έρχεται, λοιπόν, να καλύψει την παροχή που σχετίζεται με τις φετινές διακοπές, αλλά και οποιαδήποτε άλλη παροχή μια εταιρεία επιθυμεί να προσφέρει (γυμναστήρια, μετακινήσεις από και προς το γραφείο κ.ά.). Οι εταιρείες που τη χρησιμοποιούν απολαμβάνουν μια σειρά από οφέλη, όπως άμεση έκδοση στο όνομα του δικαιούχου, άμεση φόρτιση και επαναφόρτιση για μειωμένους χρόνους διαχείρισης, ανέπαφες συναλλαγές και τεχνολογία Chip & PIN, δυνατότητα ορισμού κατηγοριών χρήσης βάσει της εταιρικής πολιτικής παροχών κ.ά. Επιπλέον, προσφέρει ευελιξία στην εξαργύρωση, ευκολία στην ενεργοποίηση με ορισμό προσωπικού αριθμού PIN, πρόσβαση 24/7 στο υπόλοιπο της κάρτας, το ιστορικό των συναλλαγών, υπενθύμιση PIN & φραγή κάρτας, μέσω της Mobile Εφαρμογής MyEdenred. Το κυριότερο όμως είναι η αύξηση της παραγωγικότητας και της ικανοποίησης των εργαζομένων, χάρη στην απλή χρήση της και την ευελιξία στις επιλογές.

Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε το www.mybenefits.gr/holidayvoucher ή σκανάρετε τον παραπάνω κωδικό. • • • ΧΡΗΜΑ 45

[αφιέρωμα]

Στην παροχήιημένων προσωποπο εμπειριών α ε σ τ ι ά ζο υ ν τ

loyalty s e m e h c s

Από την Κυρέλα Πέτρου

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

πιστότητα των πελατών αναδεικνύεται σε έναν από τους καθοριστικότερους παράγοντες για την επιτυχημένη πορεία μιας επιχείρησης. Τα προγράμματα επιβράβευσης πελάτη μπορούν σήμερα να κάνουν τη διαφορά μεταξύ επιβίωσης και οικονομικής εκτόξευσης, καθώς έχουν εξελιχθεί σε σημαντικό «όπλο» για κάθε λιανέμπορο. Νέες τεχνολογικές εξελίξεις σημειώνονται στην ανάπτυξη προγραμμάτων επιβράβευσης, τα οποία λαμβάνουν πιο προσωποποιημένη μορφή με tailor made προτάσεις για κάθε πελάτη. Τα loyalty schemes έχουν γίνει πολύ δημοφιλή τα τελευταία χρόνια. Καθώς ο ανταγωνισμός στην αγορά γίνεται όλο και πιο έντονος, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις εντάσσουν σχετικά προγράμματα στη στρατηγική του μάρκετινγκ, ζητώντας από τους πελάτες τους να γίνουν μέλη στο club των πιστών πελατών και να αποκτήσουν την κάρτα που θα τους επιβραβεύει με πόντους και δώρα σε κάθε αγορά τους. Loyalty προγράμματα ονομάζουμε εκείνα τα προγράμματα ανταμοιβών που προσφέρει

loyalty schemes

μια εταιρεία σε πελάτες που πραγματοποιούν συχνά αγορές των προϊόντων και υπηρεσιών της. Στην ουσία, τα προγράμματα αυτά αποτελούν μια στρατηγική κίνηση με ανταποδοτικό χαρακτήρα από την πλευρά της εταιρείας προς τους πιο αφοσιωμένους πελάτες της. Ως προγράμματα πιστότητας ορίζονται όλες οι δομημένες και μακροπρόθεσμες ενέργειες μάρκετινγκ που πραγματοποιεί μια επιχείρηση για να οικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης με τους πελάτες της, που θα της αποφέρουν επαναληψιμότητα αγορών, και θα αποτρέψουν τους πελάτες της από το να στραφούν προς τον ανταγωνισμό. Τα προγράμματα πιστότητας αποτελούν ένα «εργαλείο» μάρκετινγκ, το οποίο μπορεί να προσδώσει σε μια επιχείρηση σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Τα προγράμματα loyalty αξιοποιούν το πλήθος των πληροφοριών που προκύπτουν από τις συναλλαγές με τους πελάτες της επιχείρησης με σκοπό να αναδείξουν τις τάσεις της καταναλωτικής τους συμπεριφοράς. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι πελάτες που ανήκουν σε ένα πρόγραμμα πελατειακής αφοσίωσης μιας επιχείρησης αγοράζουν με μεγαλύτερη συχνότητα και ξοδεύουν πολλαπλάσια από τους πελάτες της επιχείρησης που δεν συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Επιπλέον, το πρόγραμμα επιβράβευσης κάνει τους πελάτες πιο πιστούς, ωθώντας τους στο να πραγματοποιούν επαναλαμβανόμενες αγορές. Ένα σύστημα επιβράβευσης πελατών μπορεί να αναφέρεται σε διάθεση δωρεάν προϊόντων, εκπτωτικά κουπόνια, δώρα, ταξίδια ή κάθε άλλου είδους ανταμοιβή που προσδίδει αξία στον καταναλωτή. Βασικό στόχο ενός προγράμματος πιστότητας αποτελεί αφενός η ευχαρίστηση των πιστών πελατών μιας εταιρείας και αφετέρου η ενθάρρυνση των υπόλοιπων πελατών, ώστε να εξελιχθούν και οι ίδιοι σε αφοσιωμένους πελάτες της. Τα στάδια ανάπτυξης ενός βασικού προγράμματος loyalty περιλαμβάνουν σε γενικές γραμμές τέσσερα βασικά βήματα: Στόχοι προγράμματος πιστότητας και έκδοση κάρτας, Ορισμός προγράμματος πιστότητας (ποντοδοτικά, άμεσης έκπτωσης κ.λπ.), Επικοινωνία προς τον πελάτη και Συνδυασμός

Τα προγράμματοατελούν πιστότητας απ άρκετινγκ, «εργαλείο» μ προσδώσει που μπορεί να αγωνιστικό σημαντικό αντ πλεονέκτημα. της κάρτας πελάτη με άλλες υπηρεσίες. Σήμερα η τάση επικεντρώνεται περισσότερο σε digital, mobile applications και αναμένεται σταδιακή κατάργηση των πλαστικών καρτών στο μέλλον, καθώς οι πελάτες που αλληλεπιδρούν με τις επιχειρήσεις μέσω του κινητού τους τηλεφώνου τείνουν να είναι πιο πιστοί, επειδή τα κινητά είναι προσωπικές συσκευές και τα έχουν πάντα μαζί τους. Επιπλέον, το mobile παρέχει πιο εξειδικευμένα εργαλεία μάρκετινγκ. Μέσω της διαχειριστικής σουίτας της εφαρμογής η επιχείρηση μπορεί να επικοινωνεί με τους πελάτες της, να αποκτήσει και να αναλύσει πολύτιμα δεδομένα για το πελατολόγιό της και να τα αξιοποιήσει για εμπορικούς και διαφημιστικούς σκοπούς. Η συγκέντρωση στοιχείων άλλωστε είναι «κλειδί» για τα προγράμματα επιβράβευσης της αγοραστικής συνέπειας, καθώς αποτελούν ένα από τα βασικά «εργαλεία»

που χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις για να πείσουν τον καταναλωτή να δώσει στοιχεία που συνθέτουν το μοναδικό του προφίλ. Πρόκειται για δημογραφικά στοιχεία και δεδομένα συναλλαγών από τις αγορές του. Αυτά επιτρέπουν την εις βάθος ανάλυση και, τελικά, την κατανόηση της καταναλωτικής του συμπεριφοράς. Τα δεδομένα και οι αναλύσεις που προκύπτουν είναι πολύτιμα για τις επιχειρήσεις, που μπορούν έτσι να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν στοχευμένες ενέργειες μάρκετινγκ, με συγκριτικά υψηλά ποσοστά ανταπόκρισης από την πλευρά των πελατών τους. Βέβαια, για να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν αυτές τις στοχευμένες ενέργειες μάρκετινγκ καλούνται να αξιοποιήσουν «εργαλεία» και πλατφόρμες από εξειδικευμένες εταιρείες, με την τεχνολογία να διαδραματίζει πλέον σημαίνοντα ρόλο στις εξελίξεις, όπως θα δούμε παρακάτω. ΧΡΗΜΑ 47

loyalty schemes

Πώς λειτούργησαν όμως τα προγράμματα loyalty στο lockdown;

Ο κ. Βαγγέλης Καραλής, CEO της Qivos, αναφέρει: «Κάθε αιφνίδια αλλαγή στο οικονομικό περιβάλλον, όπως αυτή που βιώσαμε και βιώνουμε λόγω των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, αφήνει τα σημάδια της και στην καταναλωτική μας συμπεριφορά. Το κλείσιμο των εμπορικών καταστημάτων ήταν μια πρωτοφανής κατάσταση, συνέπεια των μέτρων που ελήφθησαν, και επηρέασε σχεδόν όλο το φάσμα της αγοράς. Σήμερα, οι καταναλωτές έχουν επιστρέψει στα φυσικά καταστήματα, υπό νέες συνθήκες, αναζητώντας λύσεις και διευκολύνσεις που η τεχνολογία γενικότερα και τα προγράμματα επιβράβευσης ειδικότερα μπορούν να προσφέρουν. Είναι μια επέκταση του φαινομένου που ονομάζουμε “έξυπνες αγορές”. Ο καταναλωτής εκμεταλλεύεται στοχευμένες προσφορές, αναζητά καλύτερες τιμές και ποιοτικότερη, προσωποποιημένη εξυπηρέτηση, η οποία πλέον πρέπει να περιλαμβάνει και πρακτικές εναρμονισμένες με τα μέτρα για την προστασία της υγείας όλων μας. Αν σε αυτά προσθέσετε την απότομη άνοδο του ηλεκτρονικού εμπορίου, τότε έχετε μια πληρέστερη εικόνα των αλλαγών, που ουσιαστικά οδηγούν τα προγράμματα loyalty στην επόμενη μέρα». 48

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Αναφορικά με το πού επικεντρώνονται πλέον τα loyalty schemes, ο ίδιος σημειώνει: «Η παροχή προσωποποιημένης εμπειρίας στον πελάτη και η συγκέντρωση δεδομένων καταναλωτικής συμπεριφοράς και μέσω αυτών η αύξηση των πωλήσεων είναι τα σημεία στα οποία επικεντρωνόμαστε ως Qivos όταν σχεδιάζουμε, υλοποιούμε και διαχειριζόμαστε ένα πρόγραμμα επιβράβευσης. Το να γνωρίζεις πραγματικά το προφίλ του καταναλωτή και να μπορείς βάσει αυτού να στείλεις στοχευμένες και προσωποποιημένες επικοινωνίες έχει αποδειχτεί ότι μεγιστοποιεί την κερδοφορία και την αξία του πελάτη σε όλο τον κύκλο της σχέσης του με μια επιχείρηση. Στην Qivos βοηθάμε τις επιχειρήσεις να συλλέξουν δεδομένα πελατών τόσο από τον φυσικό όσο και από τον ψηφιακό κόσμο, να τα αναλύσουν αξιοποιώντας τεχνολογίες, όπως η μηχανική μάθηση (machine learning) και η τεχνητή νοημοσύνη (artificial intelligence), να κτίσουν τα επιμέρους προφίλ των πελατών τους (personas) και να σχεδιάσουν προσωποποιημένες επικοινωνίες. Έχει αποδειχτεί ότι όταν το κάνουν αυτό με συνέπεια, πετυχαίνουν μέχρι και 15% ανταπόκριση (response rate) και μέχρι 25% αύξηση πωλήσεων (incremental sales) ανά καμπάνια». Σε ό,τι αφορά τις προοπτικές για την περαιτέρω ανάπτυξη και επέκταση των συγκεκριμέ-

Τo mobile και τα social mediaς σε είναι καταλύτε er όλο το custom journey.

νων προγραμμάτων, ο κ. Καραλής αναφέρει: «Δεδομένης της νέας πραγματικότητας, το customer loyalty καλείται να συνεισφέρει ή και να πρωταγωνιστήσει στην εφαρμογή λύσεων που κάνουν πιο εύκολη, γρήγορη και αποτελεσματική τη σχέση του εμπόρου με τον καταναλωτή, φέρνοντας στο φυσικό κατάστημα πρακτικές από το ψηφιακό περιβάλλον. Παράλληλα, το real time και το proximity marketing είναι δύο σχετιζόμενες τάσεις που θα συνεχίσουν να απασχολούν την αγορά του loyalty. Στην Qivos έχουμε ήδη υλοποιήσει επιτυχώς σχετικά έργα με τη χρήση εργαλείων που μας

Σε αυτήν την εξειδίκευση επενδύουμε και αυτό θεωρούμε ως σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, όντας η μοναδική εταιρεία στον ελληνικό χώρο με αποκλειστικό αντικείμενο το customer loyalty management. Σήμερα, η πλατφόρμα Qivos Cloud εξυπηρετεί πελάτες και καταναλωτές σε πολλαπλές γλώσσες, πολλαπλά νομίσματα και διαφορετικές αγορές με σημαντικές ιδιαιτερότητες. Έτσι, αναπτύσσουμε δραστηριότητα σε τρεις γεωγραφικές περιοχές: Βαλκάνια, Ηνωμένο Βασίλειο και Μέση Ανατολή, με την υλοποίηση έργων σε 8 χώρες». Η κ. Μαρία Πάτση, COO της Warply, αναφέρει από την πλευρά της: «Η περίοδος του lockdown ήταν καθοριστική για το λιανικό εμπόριο αλλά και για όλους τους οργανισμούς που παρέχουν υπηρεσίες, κυρίως γιατί ήταν πολύ άμεση και μεγάλη η αύξηση ζήτησης για online υπηρεσίες. Σε μια τέτοια περίοδο, λοιπόν, το loyalty του πελάτη ήταν ένα challenge, καθώς οι πελάτες δεν έβρισκαν διαθέσιμες τις υπηρεσίες που ήθελαν –κυρίως online υπηρεσίες–, επίσης το customer experience συχνά ήταν κατώτερο από το αναμενόμενο και, τέλος, οι προσφορές και οι εκπτώσεις είχαν μειωθεί σημαντικά όλη την περίοδο της καραντίνας. Με αυτά τα δεδομένα, το churn του πελάτη αυξήθηκε σημαντικά –με ποσοστά που άγγιξαν και το 40%. Τα προγράμματα επιβρά-

loyalty schemes

επιτρέπουν να βλέπουμε με λεπτομέρεια το ταξίδι του καταναλωτή μέσα σε ένα φυσικό κατάστημα. Έτσι, του προσφέρουμε μια αναβαθμισμένη εμπειρία, εμπλουτισμένη με στοιχεία από το online περιβάλλον αγορών». Όπως επισημαίνει ο CEO της Qivos: «Η τεχνολογία παίζει σημαίνοντα ρόλο στην εξέλιξη των προγραμμάτων επιβράβευσης του καταναλωτή. Για αυτό και στην Qivos τα τελευταία δέκα χρόνια επενδύουμε σταθερά, συστηματικά και με ενθουσιασμό στην ανάπτυξη του Qivos Cloud. Πρόκειται για μια εξειδικευμένη in-store πλατφόρμα μάρκετινγκ, η οποία επιτρέπει στους marketers να χτίσουν ελκυστικά προγράμματα επιβράβευσης. Με τη βοήθειά μας, συλλέγουν στοιχεία καταναλωτικής συμπεριφοράς, τα αναλύουν και επικοινωνούν προσωποποιημένα με τους πελάτες τους, επιτυγχάνοντας ουσιαστικά αποτελέσματα.

own, d k c lo υ ο τ ς ε ν ή μ Κατά τους βευσης ά ρ ιβ π ε α τ α μ μ ά ρ γ τα προ ά στο γ ρ ε ν ε ιο π η μ ό κ α βρέθηκαν προσκήνιο. βευσης λειτούργησαν όχι μόνο σαν φρένο σε αυτήν την τάση απώλειας πελατολογίου, αλλά και σαν καταλύτης για αύξηση των πωλήσεων. Με personalized offers και επικοινωνίες στη βάση των μελών, με προσφορές στοχευμένες, με επιπλέον προνόμια για τα μέλη, όπως άμεση παράδοση και βέβαια πολλά digital events και σεμινάρια. Η Warply, όλη αυτήν την περίοδο, ήταν από τις λίγες εταιρείες που ανέλαβε δράση με λύσεις άμεσες στους πελάτες, γύρω από έναν γενικό πυλώνα πιστότητας –μη μένοντας δηλαδή μόνο σε μια απλή επιβράβευση ποντοδοσίας. Δημιουργήσαμε και παρείχαμε στους πελάτες μας λύσεις για να κρατήσουν πιστό το πελατολόγιό τους που περιλάμβαναν ανέπαφες

ψηφιακές πληρωμές μέσω κινητού για pick up και delivery, e-ordering πλατφόρμα για b2b και b2c παραγγελίες, e-coupons για προσωποποιημένες προσφορές, αλλά και για ενίσχυση του customer experience και λύσεις για ενίσχυση της πιστότητας. Στόχος μας, γενικά σαν εταιρεία, αλλά και φιλοσοφία μας είναι ότι αγκαλιάζουμε τα προγράμματα πιστότητας που τρέχουμε και τα αντιμετωπίζουμε σαν μια ομάδα με τον πελάτη –με κοινούς στόχους και επιτεύξεις. Αυτό που μας διακρίνει σαν εταιρεία, και είναι κάτι για το οποίο είμαστε πολύ υπερήφανοι, είναι ο προσανατολισμός μας πάντα στην καινοτομία. Και αυτό ήταν που μας έβγαλε και πολύ μπροστά κατά τη διάρκεια της καραντίνας». ΧΡΗΜΑ 49

loyalty schemes

Ποιες είναι οι προοπτικές για την περαιτέρω ανάπτυξη και επέκτασή τους;

Η κ. Πάτση εκτιμά ότι: «Εν έτει 2020, ακόμη πάρα πολλές εταιρείες και οργανισμοί συνεχίζουν και έχουν πολύ παραδοσιακά σχήματα επιβράβευσης, κυρίως για δύο λόγους. Ο ένας είναι γιατί δεν έχουν αντιληφθεί την αξία που μπορεί να προσφέρει ένα πρόγραμμα επιβράβευσης, πρώτα-πρώτα σε πωλήσεις, αλλά και σε αξία προς το brand. Ο δεύτερος λόγος είναι γιατί πολλές εταιρείες ακόμη είναι πολύ παραδοσιακές και δεν έχουν αντιληφθεί πως πρέπει να έχουν “εργαλεία” –όπως ένα omnichannel loyalty πρόγραμμα– για να αντεπεξέλθουν στα challenges της ψηφιακής εποχής. Άρα υπάρχουν τεράστια περιθώρια ψηφιοποίησης και ανάπτυξης. Ένα πρόγραμμα πιστότητας και επιβράβευσης πελατών είναι σήμερα ένα από τα απαραίτητα και βασικά “εργαλεία” μάρκετινγκ, πιο βασικό από above the line επικοινωνία και από τα λίγα που μπορεί να φέρει άμεση αύξηση στις πωλήσεις. Εμείς στη Warply προσφέρουμε ήδη ένα ολόκληρο οικοσύστημα πάνω στο κομμάτι της επιβράβευσης και σαν leaders στον τομέα του loyalty δείχνουμε την “επόμενη μέρα”, που είναι ένα fintech σύστημα με πόντους 50

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

επιβράβευσης, χρήματα από κουπόνια, wallet καρτών –τραπεζικών– όλα σε ένα και με “δορυφόρους” τα δεδομένα αγορών του πελάτη, behavioral data και μηχανισμούς που βοηθάνε την κάθε εταιρεία να μάθει τον χρήστη και τις προτιμήσεις του. Επίσης, τo mobile και τα social media είναι καταλύτες σε όλο το customer journey του πελάτη, πια, κάτι που δεν αφορά μόνο στα προγράμματα επιβράβευσης, αλλά γενικότερα στην αγοραστική συμπεριφορά μας. Άρα, πάμε άμεσα σε mobile apps αντί για την πλαστική καρτούλα, που πολλοί ακόμη χρησιμοποιούν, και με άμεση σύνδεση με τα social media. Θα αναφέρω ένα πρόγραμμα που λανσάραμε πρόσφατα στην Ελλάδα και είμαστε πολύ υπερήφανοι, καθώς υιοθετεί όλες τις νέες τάσεις που αναφέρω και είναι το πρόγραμμα επιβράβευσης ΓΕΡΜΑΝΟΣ, για το οποίο δουλεύουμε πολλούς μήνες και παρέχουμε και έχουμε δημιουργήσει την τεχνική υποδομή και την πλατφόρμα loyalty, τη στρατηγική, τις ενέργειες για τους χρήστες, τις νέες υπηρεσίες που θα ενισχύσουν το engagement και τις πωλήσεις, με βασικό πυλώνα του προγράμματος ένα καινοτόμο mobile app, το G-App». Η ίδια τονίζει επίσης: «Τα loyalty κατευθύνονται σε σύνδεση με τα wallets και στην ενίσχυση των προνομίων που προσφέρουν.

Ήδη στο εξωτερικό είναι κυρίαρχες τάσεις – το πιο γνωστό παράδειγμα είναι η Starbucks USΑ–, αλλά γενικότερα δεν υπάρχει wallet εμπόρου ή τράπεζας που να μην είναι συνδεδεμένο πλέον με loyalty και προνόμια. Μια στρατηγική κατεύθυνση που πρώτοι έχουμε εισαγάγει και προσφέρουμε σε αρκετούς πελάτες μας είναι και τα 3rd parties benefits και προσφορές που εισάγονται σαν επιβράβευση και προσφέρουν win-win marketing solution, καθώς από τη μια αξιοποιείται η βάση των πελατών στο έπακρο, η 3η εταιρεία κερδίζει νέους πελάτες και το κόστος της επιβράβευσης μειώνεται σημαντικά. Η Warply αναδείχτηκε φέτος Loyalty Agency of the Year, ενώ είναι από το 2019 μέλος στο παγκόσμιο πρόγραμμα Mastercard startpath και συνεργάζεται με την ομάδα της Mastercard σε όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα εξειδικεύεται στο mobile κανάλι και με την AI loyalty & customer engagement πλατφόρμα Warply Engage, που παρέχει all-in-one δεκάδες υπηρεσίες». Η κ. Αργυρώ Κοτσίκου, Senior Portfolio Management & Loyalty Officer της Linakis Digital, επισημαίνει: «Τα τελευταία χρόνια, τα προγράμματα επιβράβευσης βρίσκονται στο επίκεντρο, τόσο γιατί καθιστούν

Αναφέρει δε ότι κατά τους μήνες του lockdown τα προγράμματα επιβράβευσης βρέθηκαν ακόμα πιο ενεργά στο προσκήνιο, καθώς οι εταιρείες μέσω αυτών επιδίωξαν να διατηρήσουν και να ενισχύσουν τη σχέση τους με τους υπάρχοντες πελάτες τους, σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσουν την ενεργή επάνοδό τους μετά τη λήξη των μέτρων. «Ως αποτέλεσμα, τη συγκεκριμένη περίοδο, παρατηρήσαμε μια σημαντική αύξηση της επικοινωνίας των εταιρειών, που εστιαζόταν σε 2 περιοχές. Αρχικά στην προβολή μηνυμάτων τύπου “Είμαστε δίπλα σας”, στοχεύοντας στη συναισθηματική ταύτιση με τους πελάτες τους. Πολλές ήταν οι εταιρείες που θέλησαν μέσω των προγραμμάτων επιβράβευσης να περάσουν αισιόδοξα μηνύματα και να ενισχύσουν το κοινωνικό τους προφίλ, προτρέποντας τα μέλη τους να δωρίσουν μέρος των διαθέσιμων πόντων τους για τη στήριξη ομάδων που είχαν ανάγκη ή που “υπερέβαλαν εαυτόν” για τη φροντίδα άλλων και πολλαπλασιάζοντας τους πόντους που συγκεντρώθηκαν. Η δεύτερη περιοχή ενδιαφέροντος εταιρειών τόσο της ελληνικής όσο και της διεθνούς αγοράς ήταν η ανάπτυξη επικοινωνιών που στόχο είχαν να δώσουν μια δημιουργική λύση στις δύσκολες ώρες της καραντίνας. Τέτοια παραδείγματα ήταν online μαθήματα φυσικής άσκησης, υγιεινής διατροφής, DIY κατασκευών, δημιουργικής απασχόλησης και διασκέδασης εντός του σπιτιού. Δεν έλειψαν και οι επιχειρήσεις που έσπευσαν να δημιουργήσουν interactive εφαρμογές και παιχνίδια για τα μέλη των προγραμμάτων τους που χάριζαν επιπλέον πόντους σε όσους συμμετείχαν. Έτσι κατάφεραν να διατηρήσουν τα brands υψηλά στο μυαλό των καταναλωτών και να αυξήσουν τη διαθέσιμη επιβράβευση των πελατών τους αυξάνοντας την πιθανότητα νέων αγορών με τη λήξη της καραντίνας» αναφέρει η κ. Κοτσίκου. «Από την άλλη πλευρά», σημειώνει, ότι «η μαζική αύξηση της επικοινωνίας προς το

loyalty schemes

ευκολότερη την πρόσβαση των brands στα δεδομένα των πελατών τους όσο και λόγω της αποδεδειγμένης ικανότητάς τους να επηρεάζουν την καταναλωτική συμπεριφορά των μελών τους».

ίνοντα α μ η σ ι ε ίζ α π ία γ ο Η τεχνολ η των ρόλο στην εξέλιξ σης. υ ε β ά ρ ιβ π ε ν ω τ ά μ προγραμ καταναλωτικό κοινό από πολλές επιχειρήσεις μειώνει την αποτελεσματικότητα των ενεργειών και φέρνει για άλλη μια φορά στο επίκεντρο την ανάγκη για προσωποποιημένη επικοινωνία. Η διάγνωση των αναγκών και των προτιμήσεων του εκάστοτε πελάτη είναι πλέον απαραίτητη και η ενσωμάτωση της πληροφορίας αυτής στην επικοινωνιακή και εμπορική στρατηγική των εταιρειών είναι αυτή που θα εξασφαλίσει ότι οι πελάτες θα λάβουν μηνύματα που τους ενδιαφέρουν, αυξάνοντας την πιθανότητα να αγοράσουν. Το lockdown όμως δημιούργησε και περαιτέρω ευκαιρίες. Η αυξημένη χρήση του Διαδικτύου είναι μία από αυτές. Μην μπορώντας να επισκεφθούν τα φυσικά καταστήματα, τα μέλη των προγραμμάτων αύξησαν τις επισκέψεις τους στις ιστοσελίδες των αγαπημένων τους brands. Η

ανάλυση της περιήγησης αυτής μέσω data analytics και ο σωστός συνδυασμός της με τις καταναλωτικές συνήθειες του πελάτη, όπως διαφαίνονται από τα προγράμματα επιβράβευσης, μπορεί να εμπλουτίσει το προφίλ των μελών, διευκολύνοντας τη δημιουργία πελατοκεντρικών στρατηγικών και προσφέροντας σημαντικά insights στη διοίκηση των εταιρειών ευρύτερου ενδιαφέροντος». Τέλος, η κ. Κοτσίκου τονίζει ότι οι υπεύθυνοι των προγραμμάτων καλούνται να προσαρμοστούν στις νέες καταναλωτικές συνήθειες του κοινού, εστιάζοντας και στην παροχή εμπειριών –πέρα από το οικονομικό όφελος– που θα αυξήσουν τη σύνδεση των μελών με τα brands για να πειραματιστούν με νέες υπηρεσίες, όπως την καταβολή συνδρομής για την εξασφάλιση παραπάνω προνομίων. • • • ΧΡΗΜΑ 51

7th Digital Banking Forum

Το νέο τοπίο στην ψηφιακή τραπεζική

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

7th Digital Banking Forum

ο νέο τοπίο στην ψηφιακή τραπεζική παρουσιάστηκε στο 7th Digital Banking Forum, που φέτος πραγματοποιήθηκε στις 26 Ιουνίου 2020, πλήρως ψηφιακά, μέσα από τη LiveOn, τη νέα πλατφόρμα online συνεδρίων και εκδηλώσεων της ethosEVENTS. Είκοσι διακεκριμένοι ομιλητές και δεκάδες σύνεδροι είχαν την ευκαιρία να βιώσουν μια ξεχωριστή εμπειρία, διαφορετική από άλλες αντίστοιχες εκδηλώσεις, τόσο στον τρόπο παρουσίασης όσο και στον βαθμό αλληλεπίδρασης, υπό τον συντονισμό του δημοσιογράφου κ. Δημήτρη Μαλλά. Το συνέδριο διοργανώθηκε από την ethosEVENTS σε συνεργασία με το οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.com.gr και το οικονομικό και επενδυτικό περιοδικό ΧΡΗΜΑ.

δείχθηκε η παγκόσμια ανάγκη για αξιόπιστες υποδομές, ακόμη και ως μέτρο θωράκισης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, κατά το τρίμηνο Μαρτίου-Μαΐου 2020 οι πληρωμές μέσω internet και mobile banking αυξήθηκαν κατά 12,6%. Τον Ιούνιο, μάλιστα, καταγράφηκαν διψήφια ποσοστά αύξησης σε σχέση με τον αντίστοιχο περσινό μήνα.

Την έναρξη του συνεδρίου πραγματοποίησε ο κ. Κωνσταντίνος Ουζούνης, CEO, ethosGROUP, ο οποίος προέτρεψε τους συνέδρους να αξιοποιήσουν τις πλούσιες δυνατότητες της νέας πλατφόρμας LiveOn, χάρη στις οποίες η digital συνεδριακή εμπειρία προσομοιάζει με την εμπειρία ενός «φυσικού» συνεδρίου.

Ο κ. Βασίλης Παναγιωτίδης, Διευθυντής, Ελληνική Ένωση Τραπεζών, ανέλυσε την –υπό διαμόρφωση– στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις πληρωμές μικρής αξίας (retail payments) και το digital finance/fintech action plan, παρουσιάζοντας παράλληλα τα βασικά σημεία του Digital Finance Strategy. Τόνισε ότι ανα-

Με έδρα το Ντουμπάι, το deVere Group έδωσε το «παρών» στο 7th Digital Banking Forum μέσω του κ. Δημήτρη Λιτσικάκη, Global Head of Fintech, ο οποίος με την ομιλία του “The post-COVID FinTech landscape” έδωσε μια γεύση για το τοπίο που διαμορφώνεται για τo fintech μετά την πανδημία. Ως εκπρόσωπος ενός από τους μεγαλύτερους ανεξάρτητους ομίλους, με portfolio 10 δισ. ευρώ και δραστηριότητες σε wealth και asset management, τόνισε ότι το deVere Group συνέχισε την ανάπτυξή του μέσα στην κρίση του κορωνοϊού. Η κρίση επηρέασε τις fintech, πολλές από τις οποίες προχώρησαν σε δραστικές περικοπές. Το funding έφτασε στα επίπεδα του 2017, περίπου 6-7 δισ. ανά τρίμηνο. ΧΡΗΜΑ 53

7th Digital Banking Forum

Ο ακαδημαϊκός κ. Μάρκος Ζαχαριάδης, Greensill Chair in Financial Technology (FinTech) Alliance Manchester Business School, University of Manchester, στην ομιλία του με τίτλο “The Future of Banking in the post-COVID era”, αναφέρθηκε εκτενώς και επιστημονικά στο φαινόμενο fintech, εκτιμώντας ότι θα υπάρξουν συμπράξεις τραπεζών και τεχνολογικών υπηρεσιών. Επίσης, αναφέρθηκε στους βασικούς πυλώνες μεταμόρφωσης και στις αλλαγές στην τραπεζική αρχιτεκτονική, επισημαίνοντας ότι υπάρχει τάση επιτάχυνσης του ψηφιακού μετασχηματισμού. Ως χαρακτηριστικά παραδείγματα ανέφερε τις Apple Card, Samsung Pay, Worldplay by Amazon κ.ά.

O κ. Δημήτρης Πλέσσας, Διευθυντής, Digital Business, Εθνική Τράπεζα, τόνισε ότι στην εποχή της πανδημίας όλα χρειάστηκε να εξελιχθούν ταχύτατα. Η εξέλιξη, δηλαδή, ήταν αναγκαστικά ραγδαία, ώστε το everyday banking να εξελιχθεί σε μια πλήρη γκάμα online υπηρεσιών. «Η Εθνική Τράπεζα είναι η πρώτη και 54

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

η μόνη τράπεζα στην Ελλάδα που προσφέρει onboarding banking via mobile. Μέσα στην καραντίνα καταγράψαμε κατακόρυφη άνοδο στους onboarding χρήστες. Η τάση συνεχίζεται και μετά το lockdown. Μικρό ποσοστό των εγχρήματων συναλλαγών πραγματοποιείται πλέον στο κατάστημα. Η νέα κατάσταση είναι εδώ για να μείνει» τόνισε ο κ. Πλέσσας, εκτιμώντας ότι το ποσοστό στις digital συναλλαγές θα φθάσει πάνω από 90%.

Στην ομιλία του με θέμα “All for Customer Centricity”, ο κ. Κωνσταντίνος Τσιπτσής, Διευθυντής, Αdvanced Analytics & Campaign Management, Eurobank, ανέφερε ότι στόχος της Eurobank είναι η πελατοκεντρικότητα με τη σωστή αξιοποίηση της τεχνολογίας και της καινοτομίας. «Συλλέγουμε διαφορετικό feedback και το μετατρέπουμε σε action. Έxoυμε δημιουργήσει μια εξαιρετική βάση campaign management. Αξιοποιούμε την τεχνολογία για να ακούμε τη φωνή των πελατών. Με εσωτερικά εργαλεία και τεχνική ανάλυση, ερευνούμε τα στοιχεία που έρχονται από τους πελάτες για την καλύτερη/αποτελεσματικότερη λειτουργία της τράπεζας. Δεν ξεκινούν όλα από το μηδέν, αξιοποιούμε υπάρχουσες τεχνολογίες της τράπεζας» σημείωσε.

7th Digital Banking Forum Τη στρατηγική της Alpha Bank, τις καινοτόμες υπηρεσίες και τις συναλλαγές με κάρτες παρουσίασε ο κ. Γρηγόρης Πολίτης, Διευθυντής, Διεύθυνση Καρτών και Χρηματοδοτήσεων Ιδιωτών. H Alpha Bank είναι η πρώτη ελληνική τράπεζα που προσφέρει στους πελάτες της τη δυνατότητα να εντάξουν τις κάρτες τους στο Apple Pay, τον νέο, καινοτόμο, ασφαλή και εύκολο τρόπο διεξαγωγής ανέπαφων πληρωμών με κάρτες, σε φυσικά καταστήματα, καθώς και στο Διαδίκτυο, που παρέχει η Apple στις συσκευές της. Η δυνατότητα ισχύει για τις κάρτες Visa και Mastercard της Alpha Bank. Μέχρι στιγμής, τη δυνατότητα αυτή έχουν επιλέξει περισσότεροι από 30.000 πελάτες της τράπεζας, με τη μέση συναλλαγή να διαμορφώνεται στα 22 ευρώ, σύμφωνα με τον κ. Πολίτη.

Σημαντικά στοιχεία για τις συναλλαγές με κάρτες μέχρι σήμερα, τη «μετά-Covid εποχή», παρουσίασε ο κ. Αντίγονος Παπαδόπουλος, Εμπορικός Διευθυντής, Cardlink. Όπως ανέφερε, η χρήση contactless καρτών στην ελληνική αγορά ανέρχεται στο 87%. Ο Έλληνας χρησιμοποιεί σχεδόν για τα πάντα την κάρτα του. Η χρήση της ακόμη και για ποσό κάτω του 1 ευρώ έχει μπει στην καθημερινότητα. Η μέση αξία συναλλαγής ανήλθε στα 26 ευρώ τον Ιούνιο. Σύμφωνα με στοιχεία της Cardlink, η αξία συναλλαγών το 2019 ανήλθε στα 36 δισ. (+14%), ενώ τα τερματικά ανέρχονται στις 730.000 (+30.000).

Ο κ. Χάρης Αραπαντζής, Account Executive, Enterprise Business Group, Huawei, ανέφερε στην ομιλία του: «Υπάρχουν σαφείς επιπτώσεις στο τραπεζικό σύστημα και στη λειτουργία των επιχειρήσεων. Όλα ψηφιοποιούνται στις συναλλαγές και υπάρχει μια επιτάχυνση στην προσαρμογή και υιοθέτηση νέων τεχνολογιών». Σύμφωνα με τον κ. Αραπαντζή, οι τράπεζες αναδιοργανώνονται και προσαρμόζονται στη λειτουργία του πλήρως ψηφιακού πελάτη. Στο πλαίσιο αυτό, μεγάλες ασιατικές τράπεζες έχουν συνεργαστεί με fintech, γεγονός που έχει οδηγήσει σε εκτίναξη πελατολογίου και μεριδίων αγοράς.

Aναδείχθηκε η παγκόσμια ανάγκη για αξιόπιστες υποδομές, ακόμη και ως μέτρο θωράκισης της ευρωπαϊκής οικονομίας

ΧΡΗΜΑ 55

7th Digital Banking Forum

Τη διαφορετική προσέγγιση της N26 από τις «παραδοσιακές» τράπεζες παρουσίασε ο κ. Sarunas Legeckas, General Manager, Greater Europe. Με υπηρεσίες fintech, πλήρως mobile και σύντομα υπηρεσίες σχετικά με το financial wellness, η N26 βρίσκεται σε 25 χώρες, χωρίς φυσική παρουσία, και ο πελάτης μπορεί να ανοίξει λογαριασμό σε λίγα μόλις λεπτά. Σύμφωνα με τον κ. Legesckas, η Ν26 ήδη μετρά 50.000 πελάτες στην Ελλάδα, μια αγορά με υψηλές καταθέσεις στο τραπεζικό σύστημα, τις οποίες μπορεί να προστατεύσει η γερμανική εταιρεία, με πλήρη άδεια, βάσει του προγράμματος εγγυοδοσίας, που αποδεικνύεται πολύ ελκυστικό για τους Έλληνες.

O κ. Μάνος Μακρομάλλης, Business Operations & Strategic Partnerships, Excelon, ανέφερε στην ομιλία του ότι oι τράπεζες ξεκίνησαν ως φυσικά καταστήματα, αρκετά από τα οποία εξελίχθηκαν σε digital, αλλά από ένα σημείο και μετά η μετεξέλιξή τους είναι δύσκολη. «Μετά εμφανίστηκαν οι challenger banks χωρίς φυσική 56

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

παρουσία. Και μετά έρχεται η Εxcelon, που ενσωματώνει και κρυπτονομίσματα, τεχνολογία blockchain και γενικότερα τη χρήση μη φυσικού χρήματος» ανέφερε ο ίδιος σημειώνοντας ότι η Εxcelon, βλέποντας όλα τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι παραπάνω, ήρθε να δώσει μια διαφορετική λύση, με ανταγωνιστικό τιμοκατάλογο και εξαιρετική ασφάλεια, όπως τη δημιουργία crypto wallet, που αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό στην «Covid-εποχή».

Επιχειρήσεις όπως η Revolut ξεκίνησαν μετά την κρίση του 2008, όταν πολλοί άνθρωποι έχασαν την εμπιστοσύνη τους στο παραδοσιακό τραπεζικό σύστημα. Σε αυτήν τη διαδρομή και στους στόχους του μέλλοντος αναφέρθηκε στο 7th Digital Banking Forum η κ. Elena Lavezzi, Head of Southern Europe, Revolut. «Ήρθαμε για να συνδυάσουμε την τεχνολογία με την τράπεζα, με διαφανείς λειτουργίες και χρεώσεις. Αποστολή μας είναι να είμαστε το μοναδικό σημείο που θα απαντά στις καθημερινές ανάγκες των καταναλωτών. Έχουμε παγκοσμίως 10 εκατομμύρια πελάτες και 100 χιλιάδες περίπου πελάτες στην Ελλάδα, μια αγορά η οποία είναι πολύ σημαντική για εμάς» τόνισε. Στη συνέχεια, επεσήμανε: «Δομούμε τις δραστηριότητές μας ακόμη πιο σωστά στην Ελλάδα και θα επικεντρωθούμε τους επόμενους μήνες, γιατί ανταποκρίθηκε πολύ καλά στην κρίση. Έρχονται νέα λανσαρίσματα από τη Revolut τους επόμενους μήνες».

7th Digital Banking Forum Για την υιοθέτηση νέων πρωτοβουλιών των κεντρικών τραπεζών όσον αφορά την ενίσχυση του fintech μίλησε η κ. Σταυρούλα Καμπουρίδου, Επικεφαλής Κόμβου Καινοτομίας, Σύμβουλος, Τράπεζα της Ελλάδος. Όπως επεσήμανε, οι μηχανισμοί διευκόλυνσης συνίστανται κυρίως στη δημιουργία ενός κόμβου καινοτομίας, στην οποία προχώρησε πέρσι η ΤτΕ, και στη δημιουργία προστατευμένων κανονιστικών περιβαλλόντων. «Ήδη είμαστε έβδομοι στους EU-27. Η Τράπεζα της Ελλάδος, εκτός από ρυθμιστής, είναι και αρωγός στην προώθηση του fintech, μέσα από συγκεκριμένες κανονιστικές διατάξεις. Μέχρι σήμερα, έχουμε δεχτεί 45 αιτήματα για ένταξη στην πλατφόρμα, τα περισσότερα αφορούν startup εταιρείες» τόνισε.

“A Bridge from Core to Cloud” ήταν ο τίτλος της ομιλίας της κ. Φάννυς Κοφινά, Senior Solutions Architect, InTTrust. Η τελευταία αναφέρθηκε στις σύγχρονες προκλήσεις στον τραπεζικό τομέα και στους τρόπους με τους οποίους μπορούν να τις αντιμετωπίσουν. Οι τράπεζες θα πρέπει να κινηθούν σε 4 διαφορετικούς πυλώνες (Omni-channel banking, Core modernization, Cognitive banking, Ready for open banking). Η κ. Κοφινά παρουσίασε τις λύσεις και τα εργαλεία της InTTrust, προτείνοντας το ΙΒΜ Financial services workbench, τονίζοντας ότι η προσέγγιση θα πρέπει να κινείται σε ένα digital lair ευέλικτο, το οποίο να βελτιώνεται συνεχώς.

Για το ελληνικό Digital Banking Οικοσύστημα και τις καινοτομίες της Intrasoft, εντός και εκτός συνόρων, μίλησε ο κ. Μάνος Αρκάς, Senior Product Manager, Banking & Finance, Intrasoft International, στο 7th Digital Banking Forum. Κατά την ομιλία του με τίτλο “Digital Wallet Ecosystems”, ο κ. Αρκάς τόνισε ότι ο νέος στόχος είναι η ευρεία χρήση, το συνεχές engagement και το interaction. «Πολλές τράπεζες του εξωτερικού έχουν κάνει release service σε εφήβους και παιδιά ως μελλοντικούς εξοικειωμένους πελάτες και γενικότερα παρέχονται πρωτοποριακά προϊόντα» ανέφερε, σημειώνοντας: «Το e-wallet παρέχει πια όλες τις ευκολίες. Ο ανταγωνισμός αυξάνεται δημιουργικά και οι καταναλωτές απομακρύνονται από τα μετρητά, με τους 7 στους 10 να στρέφονται στις ψηφιακές λύσεις σε μόνιμη βάση, ακόμη και μετά την Covid-19».

Oι τράπεζες αναδιοργανώνονται και προσαρμόζονται στη λειτουργία του πλήρως ψηφιακού πελάτη ΧΡΗΜΑ 57

7th Digital Banking Forum

σε σχέση με την πιστοληπτική ικανότητα. Ειδικότερα, αναφέρθηκε στο ότι αυτή περιλαμβάνει βαθμολογία συμπεριφοράς βάσει ανάλυσης συναλλαγών, μηχανική μάθηση σχετικά με τα σχέδια δαπανών, φορητότητα του χρηματοοικονομικού προφίλ, σε πλήρως ψηφιοποιημένο περιβάλλον. Ο κ. Ανδρέας Τσαγκάρης, Chief Technology Officer, Performance Technologies, ανέφερε ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός απαιτεί εφαρμογές εύκολες και δυνατότητα ανάπτυξης οπουδήποτε σε περιβάλλον cloud. «Το 80% των οργανισμών έχει μετεγκαταστήσει εφαρμογές ή δεδομένα από δημόσιο cloud σε εσωτερικές εγκαταστάσεις ή σε ιδιωτικό cloud. Η αγορά των ιδιωτικών cloud εκτιμάται ότι θα ανέλθει το 2020 σε 725 δισ. δολ., έναντι 443 δισ. δολ. το 2017» ανέφερε χαρακτηριστικά.

H χρήση contactless καρτών στην ελληνική αγορά ανέρχεται στο 87%. Ο Έλληνας χρησιμοποιεί σχεδόν για τα πάντα την κάρτα του. Η κ. Ιωάννα Στανεγλούδη, Co-Founder & Chief Risk Officer, Finclude, επικεντρώθηκε στη χαμηλή πιστωτική διείσδυση που εντοπίζεται στην ΕΕ, σημειώνοντας ότι 58 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ δεν διαθέτουν κάποιο πιστωτικό προϊόν. Η ίδια ανέλυσε τον τρόπο λειτουργίας και τα πλεονεκτήματα που παρέχει η λύση της Finclude 58

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

7th Digital Banking Forum Στο πρώτο fireside chat που διεξήχθη, με συντονιστή τον κ. Δημήτρη Μαλλά, φιλοξενήθηκαν οι κύριοι Δημήτρης Πρίμπας, Διευθυντής Επιχειρηματικών και Συμβουλευτικών Υπηρεσιών, ΙΒΜ Ελλάδας και Κύπρου, και James Buckley, VP & Director Europe at Infosys Finacle. Ο κ. Πρίμπας επεσήμανε ότι η IBM, αυτήν τη στιγμή, δεν επικεντρώνεται μόνο στην εταιρική αριστεία, αλλά διεισδύει όλο και περισσότερο στον κόσμο των retail πελατών, καθώς τους ενδιαφέρει το customer engagement. Προς την κατεύθυνση αυτή έχει ενισχύσει τη συνεργασία της με την Infosys με τη δημιουργία κέντρου αριστείας στην Αθήνα. Πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό κέντρο εξειδίκευσης για τον τραπεζικό τομέα (European Banking Center of Excellence) και την οικογένεια λύσεων Finacle Digital Banking. Ο κ. James Buckley ανέφερε: «Το 23% του τζίρου της εταιρείας μας προέρχεται από την Ευρώπη. Εστιάζουμε στην τεχνολογία και τις υπηρεσίες μας. Η ΙΒΜ είναι εταίρος μας πολλά χρόνια. Παρέχουμε λύσεις λογισμικού για χρηματοπιστωτικούς φορείς. Ασχολούμαστε πολύ με fintech». Ο ίδιος εκτίμησε ότι «προφανώς βιώνουμε μια καθίζηση παγκοσμίως στα μικρά fintech. Σίγουρα θα υπάρξουν κάποιες εξαγορές τα επόμενα δύο χρόνια».

Ο κ. Αγαμέμνων Παπαστεργίου, Διευθυντής, Διεύθυνση Ψηφιακής Τραπεζικής, Alpha Bank, περιέγραψε τον τρόπο με τον οποίο επηρέασε την καθημερινότητα η πανδημία, αλλά και τα γοργά αντανακλαστικά της τράπεζας στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων. Όπως τόνισε, οι ψηφιακές υπηρεσίες αξιοποιήθηκαν στο έπακρο εν μέσω καραντίνας. «Εμείς, ως Alpha Bank, κληθήκαμε μέσα σε μία μέρα να δουλέψουμε με έναν διαφορετικό τρόπο, ενώ τα καταστήματα παρέμεναν κλειστά, με περιορισμούς. Τα ψηφιακά μέσα ήταν καταλυτικά και φάνηκε ότι οι επενδύσεις μας, ειδικά των τελευταίων ετών, απέδωσαν στο έπακρο» τόνισε. Οι συναλλαγές σε καταστήματα, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, έπεσαν στο 7%, ενώ οι ηλεκτρονικές από το 40% ανέβηκαν στο 60%. Μόνο το τελευταίο δίμηνο, η Alpha Bank κατέγραψε 100.000 νέους ενεργούς χρήστες, διπλάσιους από το προηγούμενο δίμηνο. • • •

ΧΡΗΜΑ 59

θέμα

Από τη Στεφανία Σούκη

«Τονωτική ένεση» για τον τουρισμό οι νέες επενδύσεις σε ξενοδοχεία

πό τη μία κυριαρχεί το «σοκ» της κατάρρευσης των εσόδων και των αφίξεων –ενώ ο δρόμος της επαναφοράς αποδεικνύεται ότι δεν είναι ούτε ομαλός ούτε προβλέψιμος–, από την άλλη το επενδυτικό «σοκ» που έχει ανάγκη ο τουρισμός. Εν μέσω της σεζόν Covid-19, το επενδυτικό ενδιαφέρον στον τουρισμό παραμένει απτό, με νέα πρότζεκτ αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων να βρίσκονται στα σκαριά, την ίδια στιγμή 60

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

που το κυβερνητικό επιτελείο τείνει ευήκοον ους στο αίτημα να ανοίξει ο δρόμος για τις νέες αλλά και τις παλιότερες επενδύσεις στον κλάδο. Ξεκινώντας από το Ελληνικό, για το οποίο έχουν χυθεί τόνοι μελανιού τα τελευταία χρόνια, και φθάνοντας μέχρι τις εγκρίσεις για τις νέες στρατηγικές επενδύσεις από τη Διυπουργική Επιτροπή, ο στόχος παραμένει ένας: Να υπάρξει ένα θετικό «σοκ» στην αγορά και μάλιστα σε

μια συγκυρία κατά την οποία ο κλάδος έχει δεχθεί το μεγαλύτερο χτύπημα στην ιστορία του, με εισπράξεις που είναι ζήτημα αν θα μπορέσουν φέτος να φθάσουν ακόμη και τα 5 δισ. ευρώ, που είναι το καλό σενάριο (σ.σ. το κακό είναι τα 3,5 δισ. ευρώ) σε σύγκριση με τα 18,2 δισ. ευρώ του 2019. Τα νούμερα απέχουν μακράν ακόμη και από τις χειρότερες επιδόσεις του κλάδου την τελευταία 15ετία από το 2005 έως και το 2019. Ενδεικτικά, τη χειρότερη χρονιά των τελευταίων ετών, το 2010, που ήταν και η μοναδική κατά την οποία οι τουριστικές εισπράξεις έπεσαν κάτω από το ψυχολογικό όριο των 10 δισ. ευρώ, τα έσοδα ανήλθαν σε 9,6 δισ. ευρώ, με βάση τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, ενώ 15 χρόνια πριν άγγιζαν τα 10,7 δισ. ευρώ.

Οι νέες επενδύσεις Η προσπάθεια που επιχειρείται τώρα είναι διττή: αφενός η αύξηση της απασχόλησης και αφετέρου η ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος προς την κατεύθυνση της ποιότητας που θα φέρει τουρίστες υψηλότερων εισοδηματικών κριτηρίων.

Το «σοκ» των νέων επενδύσεων στον τουρισμό επικαλείται και η εξειδικευμένη εταιρεία συμβούλων GBR Consulting, η οποία από τη μία υπογραμμίζει την κατάρρευση των εσόδων στους προορισμούς, αλλά και στους ξενοδόχους, ενώ από την άλλη αναφέρεται στις νέες μεγάλες επενδύσεις που δημιουργούν θετικές προσδοκίες για τον κλάδο. Το Ελληνικό –για το οποίο οι προκαταρκτικές εργασίες για τις κατεδαφίσεις ξεκίνησαν ήδη μέσα στον Ιούνιο– είναι η πλέον εμβληματική επένδυση, συνολικού ύψους 8 δισ. ευρώ και ύψους 2 δισ. ευρώ για την πρώτη φάση. Με την ολοκλήρωση του διαγωνισμού για την άδεια του καζίνου και τις αποφάσεις για τις εκκρεμείς δικαστικές αποφάσεις ενδεχομένως και μέσα στο φθινόπωρο, θα είναι όλα έτοιμα ώστε να προχωρήσει η αγορά μετοχών της Ελληνικό ΑΕ από το ΤΑΙΠΕΔ, ώστε να γίνει στη συνέχεια και η επίσημη έναρξη του έργου.

Οι εκτιμήσεις για την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών θεωρούν εφικτό τον στόχο για το πρώτο εξάμηνο του 2021, αν και στην Ελλάδα η μετάθεση χρονοδιαγραμμάτων είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Στην πρώτη, πλέον, απαιτητική φάση της επένδυσης, στόχος είναι να αναδειχθεί το Ελληνικό σε έναν νέο διεθνή προορισμό, με την ευρύτερη έννοια του όρου. Πρακτικά, τι σημαίνει αυτό; Προτεραιότητα στην κατασκευή των απαραίτητων έργων υποδομής και ανάπτυξης σε όλο το μήκος και το πλάτος μιας αναμορφωμένης παραλιακής ζώνης. Δημιουργία ενός επιχειρηματικού κέντρου στα πρότυπα των αντίστοιχων επιχειρηματικών κέντρων που υπάρχουν στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

του Ελληνικού. Στην πρώτη φάση του έργου περιλαμβάνονται, επίσης, πολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες, η αναβάθμιση της μαρίνας του Αγίου Κοσμά, η ελεύθερη παραλία του Ελληνικού και το μεγαλύτερο στην Ελλάδα εμπορικό και ψυχαγωγικό κέντρο. Επιπλέον, θα αναπτυχθούν το Ολοκληρωμένο Τουριστικό Συγκρότημα, που θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων καζίνο και χώρους ψυχαγωγίας και διασκέδασης, καθώς και οικιστικές αναπτύξεις πέριξ του πάρκου. Πρέπει όμως να λάβετε υπόψη σας πως όσα αναφέρθηκαν είναι απλώς η επικεφαλίδα ενός ξεχωριστού κεφαλαίου. Καθεμιά ενότητα του έργου, που αποτελεί συμπλήρωμα της άλλης, αποτελεί από μόνη της ξεχωριστό έργο μεγάλης κλίμακας.

Παράλληλα, θα έχει ολοκληρωθεί ένα μεγάλο μέρος του Μητροπολιτικού Πάρκου

Σύμφωνα με τον επενδυτή, όλοι οι χώροι του Ελληνικού όχι μόνο θα είναι επισκέψιμοι,

Στον τομέα των παραθεριστικών κατοικιών έχει δώσει δυναμική ώθηση η Costa Navarino.

ΧΡΗΜΑ 61

θέμα

Όλοι οι χώροι του Ελληνικού θα είναι επισκέψιμοι και εύκολα προσβάσιμοι. αλλά θα καταστούν εύκολα προσβάσιμοι με τις υποδομές που θα δημιουργηθούν από τη Lamda, όπως για παράδειγμα την υπογειοποίηση μεγάλου τμήματος της Λεωφόρου Ποσειδώνος και συμπληρωματικά συγκοινωνιακά έργα που θα υλοποιήσουμε. Να σημειωθεί ότι το Ελληνικό θα είναι ένας προορισμός ιδιαίτερα φιλικός και εύκολα προσβάσιμος στον χρήστη των μέσων μαζικής μεταφοράς: Για παράδειγμα, από τον σταθμό του Μετρό στο Ελληνικό θα ξεκινάει γραμμή του τραμ που θα κατασκευαστεί με χρηματοδότηση του επενδυτή και θα διασχίζει κάθετα το σύνολο του Ελληνικού, φτάνοντας μέχρι την παραλία, όπου θα συναντά και θα διασυνδέεται με την υπάρχουσα γραμμή του τραμ κατά μήκος της παραλίας. Μία διετία έχουν μπροστά τους προκειμένου να παραδοθούν σε πρώτη φάση οι δύο έτερες μεγάλες επενδύσεις που εγκαινιάστηκαν μέσα στον Ιούνιο, μετά από πολυετείς αδειοδοτικές διαδικασίες, το Kilada Hills στην Πελοπόννησο συνολικού ύψους άνω των 400 εκατ. ευρώ από τον όμιλο της Dolphin, αλλά και το Κassiopi Project ύψους άνω των 120 εκατ. 62

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

ευρώ στην περιοχή «Ερημίτης» της Κέρκυρας. Και ο δύο επενδύσεις θα υλοποιηθούν σταδιακά και περιλαμβάνουν πολυτελείς κατοικίες οι οποίες θα πωλούνται σταδιακά όσο προχωρά η κατασκευή, χρηματοδοτώντας ως έναν βαθμό και τα έργα. Το έργο της Κασσιόπης, που έχει περάσει κυριολεκτικά διά πυρός και σιδήρου λόγω των δικαστικών προσφυγών και των αντιδράσεων που συνεχίζονται ακόμη και τώρα με επίκεντρο τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο του έργου, υπολογίζεται ότι θα δημιουργήσει 1.000 θέσεις εργασίας κατά τη διάρκεια της κατασκευής του και 500 θέσεις αφού τεθεί σε λειτουργία. Η τοπική οικονομία εκτιμάται ότι θα ενισχυθεί με 180 εκατ. ευρώ σε βάθος δεκαετίας, ενώ το φορολογικό όφελος στη φάση των εργασιών υπολογίζεται στα 36 εκατ. ευρώ. Οι Αμερικανοί της NCH Capital –που έχουν επενδύσει σε γειτονικές μας αγορές, αλλά και στην Κύπρο– θέλουν να δημιουργήσουν ένα πολυτελές θέρετρο στη βόρεια Κέρκυρα, ενώ είναι «ανοικτοί» και σε νέες επενδύσεις στην Ελλάδα, τώρα που φαίνεται ότι το πρότζεκτ

της Κέρκυρας έχει τροχοδρομήσει. Απαντώντας περί των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου, η NCH αναφέρει ότι το 93% της έκτασης (περίπου 455 στρέμματα) θα παραμείνει πράσινο. Η δόμηση θα περιοριστεί στο 7% και θα υιοθετήσει στον μέγιστο δυνατό βαθμό τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά της Κέρκυρας, διατηρώντας αναλλοίωτο το τοπικό στοιχείο. Η μονάδα, που θα περιλαμβάνει ξενοδοχείο πέντε αστέρων (ήδη βρίσκονται στο τελικό στάδιο οι επαφές για το ξένο πολυτελές brand που θα βάλει την υπογραφή του στο έργο), παραθεριστικές επαύλεις και μαρίνα περίπου 60 θέσεων, θα κατασκευαστεί με βάση τις αρχές βιοκλιματικού σχεδιασμού. Θα αναπτυχθούν και θα επεκταθούν, παράλληλα, υποδομές της περιοχής, όπως οι υποδομές αντιπυρικής προστασίας, αφαλάτωσης και ανακύκλωσης. Σε επαφές με τρίτους επενδυτές για την παραχώρηση συμμετοχής βρίσκεται η Dolphin για το Kilada Hills στην Αργολίδα, όπου αυτήν τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη οι εργασίες για τη δημιουργία του γκολφ. Πρόκειται για την

πρώτη τουριστική επένδυση που εντάχθηκε στο πλαίσιο των στρατηγικών επενδύσεων και είναι η πρώτη που άρχισε να υλοποιείται από τον Ιανουάριο του 2020. Η επένδυση στο σύνολό της θα υπερβεί τα 400 εκατ. ευρώ, ενώ θα δημιουργήσει 800 θέσεις εργασίες κατά τη φάση της κατασκευής και 600 θέσεις εργασίας κατά τη φάση της πλήρους λειτουργίας της. Η επένδυση αναπτύσσεται σε έκταση συνολικής επιφάνειας 2.079 στρεμμάτων και περιλαμβάνει, στην πρώτη φάση, γήπεδο γκολφ 18 οπών επιφάνειας 870 στρεμμάτων, με μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση κτηρίων Club House και λοιπών εγκαταστάσεων 5.000 τ.μ. Το ενδιαφέρον είναι ότι το γήπεδο γκολφ έχει προδιαγραφές για διεθνή πρωταθλήματα, γεγονός που εξυπηρετεί και τον σκοπό της επιμήκυνσης της σεζόν στην περιοχή μέσω αθλητικών και λοιπών διοργανώσεων.

Η δεύτερη φάση της επένδυσης περιλαμβάνει πολεοδομούμενη έκταση 1.131 στρεμμάτων με παραθεριστικές κατοικίες, ξενοδοχειακό συγκρότημα με κέντρο ευεξίας και αναζωογόνησης (Spa), αθλητικές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις εστίασης και αναψυχής, κοινόχρηστους χώρους πρασίνου και λοιπές υποδομές συνολικής δόμησης 198.000 τ.μ. Ειδικά για τις παραθεριστικές κατοικίες, έχει ξεκινήσει ήδη η πώλησή τους, ώστε να αυτοχρηματοδοτήσουν και το πρότζεκτ. Στο κομμάτι των παραθεριστικών κατοικιών έχει δώσει δυναμική ώθηση και η Costa Navarino, η οποία μάλιστα «λάνσαρε» στην αγορά από αυτό το καλοκαίρι ένα ενδιάμεσο επενδυτικό προϊόν για το οικιστικό κομμάτι του συγκροτήματος της Costa Navarino με 42 συνολικά κατοικίες, που πωλούνται σε τιμές από 1,2 έως 1,7 εκατ. ευρώ (οι πρώτες

κατοικίες που είχε λανσάρει ο όμιλος αφορούσαν τα πιο ακριβά ακίνητα επιφάνειας από 350 έως 1.100 τ.μ., με τιμές πώλησης από 2,8 εκατ. ευρώ, ενώ το 2019 έγινε το λανσάρισμα του δεύτερου επενδυτικου προϊόντος για 90 διαμερίσματα με τιμές από 500.000 ευρώ). Παράλληλα, η ΤΕΜΕΣ, ο φορέας ανάπτυξης του συγκροτήματος, έχει αυτήν τη στιγμή σε εξέλιξη νέο επενδυτικό πρόγραμμα συνολικού ύψους 250 εκατ. ευρώ στην περιοχή της Μεσσηνίας, κεφάλαια που έρχονται να προστεθούν στα 600 εκατ. ευρώ που έως τώρα έχουν επενδυθεί για την ανάπτυξη της Costa Navarino. Οι νέες περιοχές είναι το Navarino Bay, όπου ήδη κατασκευάζεται ένα υπόσκαφο, υπερπολυτελές resort με 99 σουίτες και βίλες, σε ένα

Είναι ζήτημα αν θα μπορέσουν φέτος τα έσοδα να φθάσουν τα 5 δισ. ευρώ.

ΧΡΗΜΑ 63

θέμα

Στόχος παραμένει ένας: Να υπάρξει ένα θετικό «σoκ» στην αγορά.

παραθαλάσσιο μέτωπο 2 χλμ., το Navarino Waterfront, ένα σύγχρονο lifestyle resort, με παραθαλάσσια αγορά και 200 δωμάτια, σουίτες και bungalows, καθώς και το Navarino Hills, στο οποίο αναπτύσσονται δύο γήπεδα γκολφ 18 οπών, clubhouse και βοηθητικές εγκαταστάσεις, σε συνολική έκταση 5.000 στρεμμάτων. Ως προς την επίδραση που θα έχουν οι νέες επενδύσεις στην περιοχή, αξίζει να τονιστεί ότι, εκτός του ότι θα ενισχύσουν την καθιέρωσή της ως ποιοτικού προορισμού για όλο τον χρόνο, θα δημιουργήσουν επιπλέον 1.670 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας, πέραν των 4.000 που έχουν δημιουργηθεί μέχρι σήμερα.

Πήραν το «πράσινο φως» Σε σαφώς πιο πρώιμο στάδιο, με μία διετία, τουλάχιστον, μπροστά στον μακρύ δρόμο των αδειοδοτήσεων, βρίσκονται οι επενδύσεις που πήραν το «πράσινο φως» από τη Διυπουργική Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων μέσα στον Ιούλιο, συνολικού ύψους 1,1 δισ. ευρώ, με επίκεντρο τον τουρισμό. 64

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Στις εν λόγω επενδύσεις περιλαμβάνεται και το πολυσυζητημένο πρότζεκτ της ρωσικής Mirum Hellas, το οποίο έχει επανεγκριθεί και στο παρελθόν. Ωστόσο, χρειάστηκαν εκ νέου διευθετήσεις και υπολογίζεται ότι θα μπορούσε να ξεκινήσει κατασκευαστικά εντός του 2021. Το επενδυτικό σχέδιο “Elounda Hills” στην Ελούντα της Κρήτης από τη Mirum έχει προϋπολογισμό 410 εκατ. ευρώ και πρόκειται να δημιουργήσει 960 θέσεις εργασίας κατά την περίοδο κατασκευής και λειτουργίας. Ως προς τις λοιπές επενδύσεις που εγκρίθηκαν, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το νέο πρότζεκτ της Μυκόνου (που έρχεται να προστεθεί στα άλλα δύο μεγάλα τουριστικά πρότζεκτ, αυτό των 60 εκατ. ευρώ των Αράβων της AGC που «τρέχουν» και τον Αστέρα Βουλιαγμένης και της Grivalia, ύψους περί τα 50 εκατ. ευρώ), που πρόκειται να δημιουργήσει 410 θέσεις εργασίας. Πρόκειται για την ίδρυση 2 ξενοδοχείων (Raffles Mykonos & Fairmont Mykonos), τουριστικών κατοικιών και συνεδριακού κέντρου στη Μύκονο από τη “White Mulberry Development”, εταιρεία η οποία συνδέεται

με ξένα αλλά και ελληνικά επιχειρηματικά κεφάλαια. Ο προϋπολογισμός της επένδυσης –η οποία έχει αρκετό δρόμο μπροστά με εγκρίσεις για τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και το ΕΣΧΑΣΕ, που παίρνουν πολλούς μήνες– ανέρχεται σε 104 εκατ. ευρώ, σηματοδοτώντας και την άφιξη στη Μύκονο του ξενοδοχειακού κολοσσού της Accor. Επιπλέον, εγκρίθηκαν η δημιουργία μαρίνας στη θέση «Βλυχός» της Λευκάδας, κοινό έργο του Δήμου Λευκάδας και του Διαδημοτικού Λιμενικού Ταμείου Λευκάδας, προϋπολογισμού 70 εκατ. ευρώ, τρία πρότζεκτ στην Ίο ύψους 43 εκατ. ευρώ, 45 εκατ. ευρώ και 90 εκατ. ευρώ. Επίσης, ένα σύνθετο τουριστικό κατάλυμα 5 αστέρων με τουριστικές κατοικίες στον δήμο Ακτίου-Βόνιτσας από την RND Investments Greece, με ολλανδικά κεφάλαια και προϋπολογισμό 107 εκατ. ευρώ, και μία ακόμη σύνθετη τουριστική επένδυση τύπου resort στην Κυλλήνη από την «Tουριστικές και Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις Κυλλήνη», με προϋπολογισμό 240 εκατ. ευρώ. • • •

η ζωντανή σας σύνδεση με την ασφαλιστική αγορά της Ελλάδας! Ο

Α Σ Φ Α Λ Ι Σ Τ Ι Κ Ο Σ

Κ Ο Σ Μ Ο Σ

τεύχος 83|σεπτέμβριος-οκτώβριος/2018

16 αφιέρωμα ΣΥΝΤΑΞΕΙΣΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ Αλλάζει άρδην το σκηνικό των συντάξεων

52 αφιέρωμα ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ Νέες ισορροπίες στις δύο αγορές υγείας

48 θέμα CYBER INSURANCE

Ο ασφαλιστικός κλάδος ενώπιος ενωπίω με την πρόκληση του cyber κινδύνου

αφιέρωμα

ΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Κρίση και τεχνολογία αύξησαν τη ζήτηση για νέα προγράμματα και καλύψεις

Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου Πρόεδρος & CEO Eurolife ERB, Πρόεδρος ΕΑΕΕ

Η ιδιωτική ασφάλιση αρωγός του κράτους

www.insuranceworld.gr

visit us ethosmedia.eu Email: info@ethosmedia.eu T: 210 9984950

Θέμα

Ο καταλυτικός Π ρόλος των Proxy Advisors στην Covid-19 εποχή

οιες είναι οι συνέπειες της πανδημίας Covid-19 στη συμπεριφορά των θεσμικών επενδυτών, των ψήφων των μετόχων-ακτιβιστών και των πρακτικών προσφυγής και ψηφοφορίας δι’ αντιπροσώπου; Πώς επηρέασε η πανδημία τον τρόπο με τον οποίο οι θεσμικοί επενδυτές τοποθετούν τα κεφάλαιά τους σε μια τόσο ιδιαίτερη περίοδο, πώς ψήφισαν και ποιες είναι οι μελλοντικές επενδυτικές τάσεις; Θα συνεχίσει το αυξανόμενο κύμα ακτιβισμού των μετόχων να πλήττει τις «ανοχύρωτες» εισηγμένες εταιρείες;

Πώς μπορούν να ωφεληθούν επενδυτές, μέτοχοι-ακτιβιστές και εισηγμένες

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Το εξειδικευμένο διαδικτυακό σεμινάριο, με θέμα “Proxy Solicitation, Shareholder Activism & Institutional Investor Behavior in the post Covid-19 Era”, που φιλοξενήθηκε από τις ethosGROUP & Georgeson, επικεντρώθηκε στην απάντηση αυτών των ερωτήσεων, παρουσιάζοντας «μαθήματα» που αντλήθηκαν από πρακτικές διαμεσολάβησης σε άλλες χώρες (ενδελεχής έλεγχος, συμπεριφορά ψήφου των κυριότερων θεσμικών επενδυτών), συζητώντας λεπτομερώς την εμπειρία της διεξαγωγής των ετήσιων γενικών συνελεύσεων από απόσταση, παρέχοντας ταυτόχρονα καίριες συμβουλές σε εισηγμένες εταιρείες του ΧΑ.

Πρέπει να vid ως Co ν ο τ ε μ ύ ο θ χ ε δ ο απ α». τ η τ ό κ ι ν ο ν α κ τη «νέα Contested resolutions in Greece (2019 – 2020) Approved resolutions with over 10% opposition (on quorum)

We analysed 351 resolutions in 67 issuers’ AGMs from 1 July 2019 to 30 June 2020 Issuers with at least one contested resolution

35%

Contested resolutions on all resolutions (%)

65%

19%

81% No. contested

40 35

No. uncontested

Average support (%) 78

90,00 79

60,00 50,00

25 41

40,00 30,00

20,00

10 5 0

80,00 70,00

7 discharge of board and auditors

14/07/2020

Στην εισαγωγή του ο κ. Κωνσταντίνος Ουζούνης, CEO, ethosGROUP, που εκπροσωπεί την Georgeson τα τελευταία 15 χρόνια, παρουσίασε τη δραστηριότητά της, αναφέροντας ότι ιδρύθηκε το 1935 και αποτελεί τον κορυφαίο πάροχο στρατηγικών υπηρεσιών μετόχων στον κόσμο σε εταιρείες και ομάδες μετόχων που εργάζονται για να επηρεάσουν την εταιρική στρατηγική. Η Georgeson προσφέρει συμβουλές και εκπροσώπηση σε ετήσιες συνελεύσεις, συγχωνεύσεις και εξαγορές και σειρά από άλλες συναλλαγές. Η βασική της εμπειρία στην ψηφοφορία δι’ αντιπροσώπου ενισχύεται και συμπληρώνεται από τις στρατηγικές συμβουλευτικές υπηρεσίες της, περιλαμβανομένης και της στρατηγικής προσέλκυσης, ταυτοποίησης μετόχων, ανάλυσης εταιρικής διακυβέρνησης, προβλέψεις ψηφοφορίας και διορατικότητα ως προς την επενδυτική ιδιοκτησία και το προφίλ ψήφου. Η τοπική της παρουσία και το παγκόσμιό της αποτύπωμα της επιτρέπουν να μπορεί να αναλύει και να μετριάζει τον λειτουργικό

4 financial statements

7 remuneration report

12 4

remuneration director elections auditor election auditor and fees policy

2020 Proxy Season Preview

κίνδυνο που συνδέεται με διάφορες εταιρικές δραστηριότητες σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ο κ. Domenic Brancati, Georgeson, Chief Executive Officer UK/Europe, στην ομιλία του, με θέμα «Θεσμικοί επενδυτές-Τι έχει αλλάξει στα πρότυπα ψηφοφορίας τους από τον Covid-19 και πώς έχει αλλάξει ο ακτιβισμός στο σημερινό τοπίο», ανέφερε ότι αναμφίβολα ο κόσμος βιώνει πολλές αλλαγές τους τελευταίους μήνες και το ίδιο συμβαίνει και στις κεφαλαιακές αγορές και τα οικοσυστήματα γύρω από αυτές. «Οι θεσμικοί επενδυτές βρίσκονται υπό πίεση, εδώ και καιρό, αλλά οι πελάτες τους, οι asset managers, χρησιμοποιούν την ψήφο τους προκειμένου να διασφαλίσουν ότι αναλαμβάνοντας τις επιχειρήσεις θα ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους. Μέχρι πρότινος, τα φλέγοντα θέματα ήταν κυρίως οι αμοιβές, τα μερίδια αγοράς, η ρευστότητα στον ισολογισμό, η διαφορετικότητα των φύλων και οι δεξιότητες της διοίκησης. Οι αμοιβές συνεχίζουν να αποτελούν σημαντικό θέμα στη διαδικασία της ψηφοφορίας,

9 bylaws

10,00

dividends

ratify auditors

0,00

Georgeson Public

ωστόσο βλέπουμε να δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στο περιβαλλοντικό και κοινωνικό τοπίο. Οι asset managers γίνονται πιο ενεργοί από ποτέ άλλοτε όσον αφορά την κλιματική αλλαγή και άλλα κοινωνικά θέματα. Αυτές οι τάσεις είχαν ξεκινήσει πριν από την εποχή του Covid-19, όμως ο Covid λειτουργεί ως καταλύτης για την αλλαγή αυτή. Παλαιότερα γινόταν πολλή συζήτηση για το θέμα της διαφορετικότητας των φύλων σε ένα ΔΣ. Σήμερα, βλέπουμε συζητήσεις μεταξύ επιχειρήσεων και επενδυτών για τη διαφορετικότητα σε επίπεδο εθνικής ταυτότητας μέσα σε ένα ΔΣ». Σχετικά με τους μετόχους-ακτιβιστές, ο κ. Brancati ανέφερε ότι «μέχρι πρότινος χρησιμοποιούσαν επιρροές όπως η ρευστότητα, ειδικές πληρωμές μερισμάτων και τα μερίδια αγοράς, ως παράγοντες που θα φέρουν αλλαγή σε μια εταιρεία. Σήμερα, ωστόσο, με τα νέα δεδομένα, οι ακτιβιστές θα πρέπει να επανεκτιμήσουν την προσέγγισή τους. Είναι γεγονός ότι πολλοί ακτιβιστές τηρούν στάση αναμονής, προκειμένου να δουν τις εξελίξεις σχετικά με τον Covid. Ωστόσο, έχουν περάσει ήδη 8 μήνες και ως εκ τούτου πρέπει να αποδεχθούμε τον Covid ως τη “νέα κανονικότητα”» τόνισε. ΧΡΗΜΑ 67

Θέμα

Όπως επεσήμανε, οι ακτιβιστές-μέτοχοι ξοδεύουν σημαντικά κεφάλαια και χρόνο για να καταλάβουν τον στόχο τους και να «χτίσουν» μια καμπάνια γύρω από αυτόν. Σε κάθε περίπτωση, μια εισηγμένη επιχείρηση πρέπει να είναι καλά προετοιμασμένη για να τους αντιμετωπίσει. Πρέπει να γνωρίζει τη μετοχική της βάση, τα σημαντικά θέματα για τους μετόχους και τον τρόπο με τον οποίο θα τους απευθυνθεί. «Εμείς παρέχουμε στις διοικήσεις ένα σημαντικό πλεονέκτημα όταν τους μιλάμε εκ μέρους τους, διαχειριζόμενοι όλες τις πιέσεις και τα επιχειρήματα» επεσήμανε ο κ. Brancati. Περαιτέρω, ανέφερε πόσο σημαντικό είναι να γνωρίζουν οι διοικήσεις την ιδιότητα των επενδυτών τους, να τους καταλάβουν και να μπορούν να τους κατηγοριοποιήσουν, ώστε να έχουν καλύτερη επικοινωνία και συνεννόηση μαζί τους. Το μήνυμά του δε για την παρούσα περίοδο συνοψίζεται στη φράση “Be flexible, be transparent, be prepared” («Να είστε ευέλικτοι, να είστε διαφανείς, να είστε προετοιμασμένοι»).

Ο κ. Alberto D’Aroma, Georgeson, Head of Corporate Governance Italy and other markets, στην παρουσίασή του, με θέμα «Συμβουλές για ελληνικές εταιρείες: Προεπισκόπηση περιόδου γενικών συνελεύσεων 2019-20: Κύρια θέματα υπό εξέταση.

Οι asset managers γίνονται πιο ενεργοί όσον αφορά την κλιματική α αλλαγή και άάλλ κοινωνικ θέματα.

Συμπεριφορά ψήφου των βασικών θεσμικών επενδυτών», επεσήμανε ότι η διαφάνεια είναι το «κλειδί» για τη διασφάλιση της λογοδοσίας του διοικητικού συμβουλίου, η οποία αποτελεί μείζον θέμα συζητήσεων, ειδικά κατά τη διαδικασία μιας μεταβίβασης. «Η διαφάνεια και η λογοδοσία αποτελούν τη μεγαλύτερη ανησυχία όσον αφορά τις επενδύσεις σε ελληνικές επιχειρήσεις. Μπορούμε να επισημάνουμε διάφορα επιμέρους ζητήματα, στο τέλος όμως θα διαπιστώσουμε ότι όλα καταλήγουν στην έλλειψη πληροφόρησης» σημείωσε. Σχετικά με τη συμβολή της Georgeson στην επίλυση αυτών των προβλημάτων, ανέφερε

Analysis of institutional investors’ votes Investors’ votes

216 investors’ voting behaviour in 19 issuers’ AGMs on 180 resolutions 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00%

26,73%

remuneration policy

12,75%

41,51%

director elections

remuneration report

bylaws

ISS rec.s

54,8%

51,4%

remuneration policy

director elections

remuneration report

40,7%

bylaws

14/07/2020

2020 Proxy Season Preview

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

1,05%

0,80%

23,46%

auditor and fees Auditor election

dividends

discharge of board and auditors

financial statements

No. of Against (%) 5,3%

56,3%

25,0%

ratify auditors

ISS For (%)

20,44%

Ratify auditors

No. of For (%)

100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0%

1,98%

8,90%

24,17%

3,0%

2,7%

21,4%

auditor and fees auditor election

dividends

ISS Against (%)

Georgeson Public

discharge of board and auditors

financial statements

ότι «η Georgeson παίρνει πληροφόρηση από τους μετόχους και τη μεταφέρει στους επενδυτές και το αντίστροφο. Οι Proxy Advisors προσφέρουν υπηρεσίες στους επενδυτές, παρέχοντάς τους πληροφόρηση και συμβουλές για την ψήφο τους, αυξάνοντας το ενδιαφέρον των μετόχων να χρησιμοποιήσουν το δικαίωμα ψήφου και να ακουστούν, ανοίγοντας την πόρτα σε καλές πρακτικές περαιτέρω ανάπτυξης της εταιρείας». Ο κ. D’Aroma αναφέρθηκε εκτενώς σε στατιστικά στοιχεία από την ελληνική αγορά για την παρουσίαση και ψηφοφορία θεμάτων που τίθενται σε γενικές συνελεύσεις και επεσήμανε: «Θέλω να εστιάσω στην επαναστατική πολιτική, την εκλογή διοίκησης και την έκθεση αποδοχών ως τα πιο σχετικά αντικείμενα στην υποβολή μιας πρότασης σε μια γενική συνέλευση». Επιπροσθέτως, αναφέρθηκε εκτενώς στη διαδικασία που ακολουθεί η Georgeson για την προετοιμασία ενός θέματος ώστε να τεθεί σε ψηφοφορία και στη διασφάλιση του αποτελέσματος με ψήφο δι’ αντιπροσώπου. Ενδεικτικά, το χρονοδιάγραμμα δράσεων περιλαμβάνει τις παρακάτω κινήσεις: Ταυτοποίηση δραστηριότητας, αξιολόγηση διακυβέρνησης & κινδύνου, επαφή με τους σχετιζόμενους επενδυτές, ανατροφοδότηση εκθέσεων-αναφορών και βελτίωση, προετοιμασία θεμάτων που θα αναφερθούν-αποκαλυφθούν, ενημέρωση επενδυτών σχετικά με την κατάσταση βελτίωσης, δημοσίευση υλικού, ενεργοποίηση πληρεξούσιου-αντι-

ote

Ο κ. Ιωάννης Δελατόλας, ATHEX Group Key Account Manager, Listings & Issuers Division, στην παρουσίασή του, προσώπου και, τέλος, ψηφοφορία στη γενική General Meetings - 2020 Experience με θέμα «Γενικές συνελεύσεις εξ αποστάσεσυνέλευση. Συμπερασματικά, και κατόπιν στατιστικής ως-Η εμπειρία του 2020», ανέφερε ότι, λόγω επεξεργασίας αιτημάτων-προτάσεων που της κατάστασης Covid-19, σύμφωνα με το υποβλήθηκαν σε γενικές συνελεύσεις στην άρθρο 33 της ΠΝΠ 20.03.2020/2020, παρέΕλλάδα, ανέφερε ότι ο αυξημένος έλεγχος χεται στις εταιρείες η δυνατότητα διεξαγωγής επί των προτάσεων και των πολιτικών των γενικών συνελεύσεων των μετόχων έως τις προτεινόντων, που αποσκοπούσε στον περι- 30.06.2020 μέσω τηλεδιάσκεψης, ανεξάρορισμό των μακροπρόθεσμων επενδυτικών τητα από το αν υπάρχει σχετική διάταξη στο κινδύνων, ενίσχυσε τις σχέσεις μεταξύ εται- καταστατικό τους. Πρόσφατα, ο νόμος 4702/03.07.2020 παρειών και επενδυτών. ρέτεινε την προαναφερθείσα περίοδο έως Όπως ανέφερε, υπήρχαν επενδυτές που τις 31.08.2020. Σε αυτήν την περίπτωση, η απευθύνθηκαν στις εταιρείες για να εκφρά- πρόσκληση προς τους μετόχους της γενικής σουν την ανησυχία τους αργότερα, όπως συνέλευσης περιλαμβάνει σχετική πληροφόεπίσης εταιρείες που συνεργάστηκαν με τους ρηση και τεχνικές οδηγίες για τη συμμετοχή μετόχους για να κατανοήσουν καλύτερα τις στη συνέλευση. ανάγκες τους και να αποφύγουν αρνητικά Με την εφαρμογή αυτού του επείγοντος μέτρου, διευκολύνεται η λειτουργία των αποτελέσματα στην Ετήσια Έκθεση. εταιρειών, καθώς οι τελευταίες είναι σε θέση Ο κ. D’Aroma σημείωσε ότι τα κύρια θέματα να πραγματοποιήσουν μια γενική συνέλευση που συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια των εξ αποστάσεως, χωρίς να είναι απαραίτητο γενικών συνελεύσεων και roadshows ήταν να θεσπιστεί καμία περαιτέρω νομοθετική η εταιρική διακυβέρνηση, όπως και αρχές πρόβλεψη. και θέματα βιωσιμότητας, όπως συνοψίζο- Ο όμιλος του Χρηματιστηρίου Αθηνών, από το νται παρακάτω: δομή διοικητικού συμβου- τέλος Μαΐου 2020, παρέχει απομακρυσμένες λίου, αμοιβές εκτελεστικών μελών, risk υπηρεσίες διεξαγωγής γενικής συνέλευσης management, παροχή εσωτερικής πληρο- μέσω της πλατφόρμας “AXIA e-Shareholders Meeting”, σε πραγματικό χρόνο, μέσω τηλεφόρησης, αειφορία. Τέλος, ανέφερε ότι οι επενδυτές είναι συ- διάσκεψης σε εισηγμένες εταιρείες. Μέχρι νέταιροι (partners) σε κάθε επιχείρηση και τώρα, έχουν πραγματοποιηθεί 16 γενικές έτσι πρέπει να αντιμετωπίζονται και όχι ως συνελεύσεις χρησιμοποιώντας τη λύση του αντίπαλοι, επειδή είναι προϋπόθεση να πάει ομίλου ΧΑ. καλά η εταιρεία, για να πάει καλά και η επέν- Για να συμμετάσχουν και να ψηφίσουν οι μέτοχοι σε γενική συνέλευση, αυτοί ή οι πληδυσή τους.

ρεξούσιοί τους, θα πρέπει να δημιουργήσουν και να χρησιμοποιήσουν έναν ηλεκτρονικό λογαριασμό στην πλατφόρμα που αναπτύχθηκε από το ΧΑ. Ενεργοποιώντας τον ηλεκτρονικό λογαριασμό στην πλατφόρμα, οι μέτοχοι μπορούν να: 1) παρίστανται στις εργασίες της γενικής συνέλευσης με ηλεκτρονικά ή οπτικοακουστικά μέσα, 2) λάβουν τον λόγο και να απευθυνθούν προφορικά στη γενική συνέλευση, καθ’ όλη τη διάρκειά της, ενώ την ίδια στιγμή, μέσω της πλατφόρμας, θα μπορούν: • να ψηφίσουν τα θέματα της ημερήσιας διάταξης • να λαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με την καταγραφή των ψήφων τους. «Εύλογα πρέπει να αναμένεται ότι οι εταιρείες θα επιλέξουν να διοργανώσουν γενικές συνελεύσεις εξ αποστάσεως, μέσω πλήρως εικονικών συναντήσεων, χωρίς φυσικό χώρο συνάντησης, και όλα τα επιλέξιμα μέλη να παρευρίσκονται μέσω ηλεκτρονικών μέσων ή υβριδικών συναντήσεων. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, στην οποία ο ρυθμός αλλαγής έχει αυξηθεί εκθετικά, οι εταιρείες πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις και τις ευκαιρίες με νέους και καινοτόμους τρόπους, όπως να παρέχουν απομακρυσμένες γενικές συνελεύσεις» τόνισε ο κ. Δελατόλας. • • • ΧΡΗΜΑ 69

Θέμα

ΡΑ Ο Γ Α Η Κ Ι Ν Η Η ΕΛΛ Υ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΙΑ ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗ (2010-2019)

Άρθρο του Μιχάλη Μάρκου, MBA Διευθυντικού Στελέχους-Συμβούλου Επιχειρήσεων & Καθηγητή Διοίκησης Επιχειρήσεων/Marketing

δεκαετία 2010-2019 είναι συνυφασμένη με τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση της Ελλάδας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέσα σε αυτήν την κρίση, κανένας κλάδος δεν έμεινε ανεπηρέαστος, όπως ακριβώς συνέβη και με τον κλάδο του αυτοκινήτου, στον οποίο η οικονομική κρίση και η ύφεση επηρέασαν τις πωλήσεις νέων αυτοκινήτων, που βρέθηκαν στο ναδίρ. Χαρακτηριστικά, το 2010 πουλήθηκαν 141.499 μονάδες, όταν ο μέσος όρος τις χρονιές 2004-2009 ήταν 265.796 μονάδες. Το 2012 ήταν η χρονιά-αρνητικό ορόσημο στην ελληνική αγορά αυτοκινήτου, καθώς έφθασε στο ναδίρ, με 58.482 μονάδες. Κάνοντας μια μικρή ιστορική αναδρομή, τη δεκαετία 1990-1999, η αγορά είχε πάνω από 160.000 πωλήσεις (M.O.) ετησίως, φτάνοντας τo 1.605.292 πωλήσεις, ενώ το 2000 σημειώνεται αύξηση ταξινομήσεων, πραγματοποιώντας 290.225 πωλήσεις τη συγκεκριμένη χρονιά. 70

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

Έχοντας ως παρακαταθήκη την καλύτερη επίδοση όλων των εποχών στην ελληνική αγορά αυτοκινήτου, η δεκαετία 2000-2009 ξεκίνησε δυναμικά και παρουσίασε απίστευτη ανάπτυξη, φτάνοντας το ιστορικό ρεκόρ των 2.691.078 πωλήσεων, με μέσο όρο ανά έτος τις 269.000 περίπου αυτοκίνητα. Δυστυχώς, το 2010 ήρθαν οι πρώτες ενδείξεις για την ύφεση που θα επακολουθούσε τις επόμενες χρονιές στον κλάδο του αυτοκινήτου, λόγω της οικονομικής ύφεσης και της κρίσης που θα βίωνε η χώρα μας. Στην τελευταία δεκαετία (2010-2019), είχαμε 7 συνεχόμενες χρονιές κάτω από το ψυχολογικό φράγμα των 100.000 πωλήσεων, επιστρέφοντας σε εποχές της δεκαετίας του 1970. Μέσα σε ένα διάστημα δύο ετών, η αγορά είχε μια εντυπωσιακή πτώση -58,6% και από το 2013 και μετά η αγορά ανέκαμψε, επιδεικνύοντας άνοδο της τάξης του 95,1%. To 2018 επιστρέψαμε σε εξαψήφια νούμερα

πωλήσεων και το 2019 αυξήθηκαν περαιτέρω οι πωλήσεις κατά 10.678 μονάδες (+10,3%). Πάντως, οι συνολικές πωλήσεις σε αυτήν τη δεκαετία δεν ξεπέρασαν το φράγμα του 1.000.000, μένοντας στις 887.876 πωλήσεις. Η διαφοροποίηση των πωλήσεων των αυτοκινήτων μέσα στη δεκαετία δεν είναι μόνο ποσοτική, αλλά και ποιοτική, αντανακλώντας τις αλλαγές που επήλθαν στις καταναλωτικές συνήθειες των αγοραστών, λόγω της κρίσης. Το 2019 το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς στα επιβατικά αυτοκίνητα κατέλαβε η κατηγορία Β (σούπερ μίνι) με 32,9%. Το αντίστοιχο μερίδιο της κατηγορίας αυτής το 2009 ήταν 25,4%, με την κατηγορία C (μικρά οικογενειακά) να βρίσκεται στο 28,3%. Ακόμη μεγαλύτερες είναι οι αποκλίσεις στις πιο ακριβές κατηγορίες. Το 2019 το μερίδιο της κατηγορίας D (μεγάλα οικογενειακά) ήταν μόλις 1,5%, έναντι 12% το 2009.

Ταξινομήσεις καινούργιων αυτοκινήτων την περίοδο 2000-2019 στην ελληνική αγορά

Εξέλιξη πωλήσεων αυτοκινήτων στη δεκαετία 2010-2019

«Πρωταθλήτρια» πωλήσεων την τελευταία δεκαετία αναδεικνύεται η Toyota, κάνοντας μάλιστα και το double-double, μιας και κορυφαίο αυτοκίνητο σε πωλήσεις την ίδια περίοδο είναι το Toyota Yaris, με 50.733

μονάδες. Η Toyota πραγματοποίησε 88.299 πωλήσεις αυτήν την περίοδο και το μερίδιο που της αναλογεί είναι στο 9,94% (η μοναδική εταιρεία που είναι κοντά σε διψήφιο αριθμό market share). Οι θέσεις που κατέ-

λαβε η εταιρεία περιλαμβάνουν 9 πρωτιές και μία 3η θέση (1η κατά τα έτη 2013-2019 και 2010-2011 και 3η το 2012). Βέβαια, οι πωλήσεις της στο τέλος της δεκαετίας έχουν πτώση -24,53% σε σχέση με το 2010.

Τοπ-20 εταιρειών σε σύνολο ταξινομήσεων την τελευταία δεκαετία στην ελληνική αγορά ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΣ

ΣΥΝΟΛΟ

ΜΕΡΙΔΙΟ ΑΓΟΡΑΣ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΣ

ΣΥΝΟΛΟ

ΜΕΡΙΔΙΟ ΑΓΟΡΑΣ

1. TOYOTA

88.299

9,94%

11. SKODA

31.001

3,49%

2. VOLKSWAGEN

69.576

7,84%

12. MERCEDES

26.698

3,01%

3. OPEL

68.979

7,77%

13. BMW

23.686

2,67%

4. NISSAN

53.493

6,02%

14. RENAULT

22.672

2,55%

5. FIAT

47.597

5,36%

15. AUDI

22.542

2,54%

6. FORD

40.951

4,61%

16. SEAT

19.820

2,23%

7. PEUGEOT

38.892

4,38%

17. KIA

14.639

1,65%

8. HYUNDAI

38.220

4,30%

18. VOLVO

13.464

1,52%

9. CITROËN

37.591

4,23%

19. MINI

9.722

1,09%

10. SUZUKI

36.551

4,12%

20. HONDA

8.006

0,90%

Πηγή: www.seaa.gr

ΧΡΗΜΑ 71

Θέμα H κατάταξη των τοπ-20 εταιρειών την τελευταία δεκαετία (2010-2019) στην ελληνική αγορά ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΣ

2010 2011

TOYOTA

1η

3η

1η

11η

10η

16η

5η

3η

2η

VOLKSWAGEN

3η

2η

4η

3η

2η

3η

HYUNDAI

5η

7η

9η

4η

6η

11η

18η

9η

8η

4η

OPEL

2η

1η

3η

4η

3η

4η

6η

5η

FIAT

6η

5η

8η

6η

5η

6η

CITROËN

10η

9η

4η

7η

8η

7η

10η

8η

9η

7η

SUZUKI

9η

11η

10η

9η

6η

8η

7η

8η

NISSAN

8η

6η

4η

3η

2η

4η

9η

MERCEDES

13η

15η

16η

13η

11η

9η

7η

10η

12η

10η

RENAULT

20η

19η

18η

17η

13η

12η

10η

11η

AUDI

14η

13η

12η

14η

13η

15η

17η

12η

7η

8η

10η

15η

17η

14η

13η

PEUGEOT

SKODA FORD

4η

7η

9η

7η

10η

11η

14η

BMW

17η

16η

15η

14η

12η

9η

13η

14η

15η

KIA

19η

14η

13η

18η

19η

15η

16η

SEAT

12η

17η

11η

15η

17η

14η

16η

17η

VOLVO

25η

21η

14η

15η

17η

16η

18η

MINI

26η

24η

19η

15η

17η

19η

20η

HONDA

18η

23η

20η

22η

Στην 2η θέση είναι η VW με 69.576 πωλήσεις και μερίδιο αγοράς 7,84%, έχοντας και αυτή καταγράψει απώλειες στις πωλήσεις της κατά -26,72% (2019 vs 2010). Η εταιρεία κατέλαβε την 3η θέση το 2010 και το 2011, τέσσερις συνεχόμενες δεύτερες θέσεις κατά τα έτη 2012-2015, την 4η θέση το 2016, την 3η το 2017, τη 2η θέση το 2018 και, τέλος, την 3η θέση το 2019. Η Opel, με 68.979 πωλήσεις και 7,77% μερίδιο αγοράς, καταλαμβάνει την 3η θέση, έχοντας απώλειες στις πωλήσεις της κατά -42,97 % (2019 vs 2010). Η εταιρεία κατέλαβε τη 2η θέση το 2010 και το 2011, την 1η θέση (την καλύτερη μέσα στη δεκαετία) το 2012, την 3η θέση το 2013 και το 2014, την 4η θέση το 2015, την 3η θέση το 2016, την 4η θέση το 2017, την 6η θέση (τη χαμηλότερη μέσα στη δεκαετία) το 2018 και την 5η θέση το 2019. H Nissan βρίσκεται στην 4η θέση, με 53.493 πωλήσεις και 6,02% μερίδιο αγοράς, καταγράφοντας μικρές απώλειες στις πωλήσεις 72

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

ία Στην τελευτα αμε δεκαετία, είχ ς 7 συνεχόμενε χρονιές κάτω από το ψυχοα λογικό φράγμ των 100.000 πωλήσεων.

Πηγή: www.seaa.gr

της κατά -5,09% (2019 vs 2010). Η εταιρεία κατέλαβε την 8η θέση το 2010, την 6η θέση τις χρονιές 2011-2013, την 4η το 2014, την 3η το 2015, τη 2η το 2016 και το 2017, την 4η το 2018 και την 9η θέση (τη χαμηλότερη μέσα στη δεκαετία) το 2019. Στην 5η θέση βρίσκεται η Fiat, με 47.597 πωλήσεις και 5,36% μερίδιο αγοράς. Οι πωλήσεις της μειωθήκαν κατά -20,68% (2019 vs 2010), ενώ κατέλαβε την 6η θέση το 2010, την 5η θέση κατά τα έτη 2011-2014, την 8η (τη χαμηλότερη μέσα στη δεκαετία) το 2015, την 6η το 2016 και το 2017, την 5η το 2018 και την 6η το 2019. Στην 6η θέση βρίσκεται η Ford, με 40.951 πωλήσεις και μερίδιο αγοράς 4,61%, ενώ οι απώλειές της έφτασαν στο -61,32% (2019 vs 2010). Από τις υψηλές θέσεις του 2010 και του 2011 (4η και τις δύο χρονιές), η Ford ακολούθησε καθοδική πορεία κατά τη διάρκεια του 2010. Το 2012 κατέλαβε την 7η θέση, το 2013 πήρε την 9η θέση, το 2014 την 7η θέση, το 2015 πήρε τη 10η θέση

(ήταν και η τελευταία χρονιά μέσα στο τοπ10), τη διετία 2016-2018 έπεσε στην 11η θέση και το 2019 κατέλαβε τη 14η θέση (τη χαμηλότερη μέσα στη δεκαετία).

αγοράς. Η εταιρεία δεν γνώρισε σχεδόν καμιά απώλεια στις πωλήσεις της, πραγματοποιώντας μια πολύ μικρή άνοδο της τάξης του 0,76% (2019 vs 2010). Κατέλαβε την 9η θέση το 2010, την 11η θέση το 2011 και το 2012, τη 10η το 2013, την 9η το 2014, την 6η το 2015 (την υψηλότερη μέσα στη δεκαετία), την 8η το 2016, την 7η το 2017 και το 2018 και την 8η το 2019.

Στην 7η θέση βρίσκεται η Peugeot, με 38.892 πωλήσεις και 4,38% μερίδιο αγοράς. Είναι η μοναδική εταιρεία του τοπ-10 που είδε τις πωλήσεις της να σημειώνουν εκπληκτική άνοδο, της τάξης του 94,06%, από το 2010 στο 2019. Η ανοδική πορεία της την τελευταία δεκαετία είναι αξιοθαύμαστη, μιας και το 2010 βρισκόταν στην 11η θέση και στο τέλος του 2019 φιγουράρει στη 2η θέση. Το 2011 και το 2012 κατέλαβε τη 10η θέση, το 2013 έπεσε στη 16η θέση, όπου έμεινε και την επόμενη χρονιά (2014), από όπου ξεκίνησε μετά την εντυπωσιακή της πορεία, φτάνοντας στην 5η θέση για τρεις συνεχόμενες χρονιές (2015-2017). Το 2018 ανέβηκε άλλες δύο θέσεις, καταλαμβάνοντας την 3η θέση, και το 2019 πήρε τη 2η θέση (την καλύτερη μέσα στη δεκαετία). Η Hyundai βρίσκεται στην 8η θέση για τη δεκαετία που μας πέρασε σε όγκο πωλήσεων, πραγματοποιώντας 38.220 πωλήσεις και αποκτώντας ένα μερίδιο αγοράς της τάξης του 4,30%. Η κρίση επηρέασε τις πωλήσεις της, μειώνοντας κατά 14,53% τις ταξινομήσεις της (2019 vs 2010). Η εταιρεία κατέλαβε την 5η θέση το 2010, την 7η θέση το 2011, την 9η θέση το 2012, την 4η το 2013, την 6η το 2014, την 11η το 2015, τη 18η (τη χαμηλότερη μέσα στη δεκαετία) το 2016, την 9η το 2017, την 8η το 2018 και την 4η το 2019 (την καλύτερη θέση μέσα στη δεκαετία μαζί με εκείνη του 2013). Στην 9η θέση βρίσκεται η Citroën, με 37.591 πωλήσεις και 4,23% μερίδιο αγοράς. Η εταιρεία πραγματοποίησε αύξηση των πωλήσεών της κατά 25,55%, συγκρίνοντας τις πωλήσεις της το 2019 με αυτές του 2010. Η εταιρεία κατέλαβε τη 10η θέση το 2010, την 9η το 2011, την 4η θέση το 2012 (την υψηλότερη μέσα στη δεκαετία), την 7η το 2013, την 8η το 2014, την 7η το 2015, τη 10η το 2016, την 8η θέση το 2017, την 9η θέση το 2018 και την 7η θέση το 2019. Τη δεκάδα με τις περισσότερες πωλήσεις μέσα στη δεκαετία κλείνει η Suzuki, με 36.551 πωλήσεις και 4,12% μερίδιο

Βασική προϋα πόθεση για ν ο πάει μπροστά υκλάδος του α αι τοκινήτου είν α η σταθερότητ οστα μακροοικ ένομικά δεδομ . να της χώρας

Συνοπτικά, μόνο 6 εταιρείες έχουν συνεχόμενη παρουσία στο τοπ-10 των ταξινομήσεων στην ελληνική αγορά την τελευταία δεκαετία: η Toyota, η Opel, η Nissan, η VW, η Fiat και η Citroën. Τέλος, αξιοπρόσεκτες είναι οι αυξήσεις που πέτυχαν μέσα στη δεκαετία μάρκες όπως η Land Rover (με ποσοστό ανάπτυξης 513,46% το 2019 σε σχέση με το 2010), η Dacia, που κατέγραψε αύξηση κατά 189,67% στις πωλήσεις της (2019 vs 2010), η Mini, που κατέγραψε αύξηση κατά 116,51% (2019 vs 2010), και η Mercedes, που είδε τις πωλήσεις της να αυξάνονται κατά 81,68% (2019 vs 2010). Αντίθετα, εταιρείες όπως η Skoda, η Subaru και η Alfa Romeo κατέγραψαν σημαντικές απώλειες μέσα στη δεκαετία, καταγράφοντας μειωμένες πωλήσεις, κατά -42,78% για τη Skoda, -80,57% για την Alfa Romeo και -88,26% για τη Subaru (2019 vs 2010). Όσον αφορά τα κορυφαία μοντέλα με τις περισσότερες πωλήσεις την τελευταία δεκαετία, το Τoyota Yaris κατέχει την πρωτιά με 50.733 πωλήσεις, ακολουθεί το Opel Corsa με 40.168 πωλήσεις, 3ο σε πωλήσεις είναι το VW Polo με 32.000 πωλήσεις, 4ο είναι το Fiat Panda με 26.879 ταξινομήσεις, ενώ 5ο είναι το Ford Fiesta με 23.107 πωλήσεις. Στην 6η θέση βρίσκεται το Nissan Micra με 22.311 πωλήσεις, στην 7η θέση βρίσκεται το Nissan Qashqai με 21.987 ταξινομήσεις, στην 8η θέση είναι το Citroën C3 με 21.624 πωλήσεις, στην 9η θέση είναι το Opel Astra με 20.787 πωλήσεις, ενώ τη δεκάδα κλείνει το μικρομεσαίο μοντέλο της Hyundai, το i20, με 19.518 πωλήσεις. Αξιοπρόσεκτο είναι το γεγονός πως η Nissan και η Opel είναι οι μόνες εταιρείες που κατάφεραν να εμφανίσουν δύο μοντέλα τους στο τοπ-10 των πωλήσεων αυτήν τη δεκαετία. Η Nissan το κατάφερε με το Micra και το Qashqai, ενώ η Opel με το Corsa και το Astra. ΧΡΗΜΑ 73

Θέμα Τοπ-10 μοντέλων αυτοκινήτων σε πωλήσεις τη δεκαετία 2010-2019 στην ελληνική αγορά

Τοπ-10 μοντέλων με τις περισσότερες πωλήσεις ανά χρονιά για τη δεκαετία 2010-2019

Σε θέματα αμαξώματος, τη μερίδα του λέοντος την έχουν τα μικρομεσαία (Β και C) με συνδυασμένο ποσοστό που φτάνει κοντά στο 53% (52,89%). Πιο συγκεκριμένα, τα αυτοκίνητα της κατηγορίας Α (μικρά πόλης) έχουν πουλήσει συνολικά 136.164 μονάδες και καταλαμβάνουν ένα ποσοστό 74

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

της τάξης του 15,34%, τα αυτοκίνητα της B κατηγορίας από μόνα τους έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο από όλα τα υπόλοιπα segments με 37,55% (και 333.368 συνολικές πωλήσεις), ενώ η C κατηγορία από μόνη της έχει ποσοστό 22,88% και 203.162 συνολικές πωλήσεις. Αξιοπρό-

σεκτο γεγονός της δεκαετίας αποτελεί η θεαματική άνοδος των SUV κατά 229% (2019 vs 2010), που καταλαμβάνουν ένα ποσοστό της τάξης του 15,14%, και η συνεχόμενη πτώση που σημειώνει χρόνο με τον χρόνο η sports κατηγορία (πτώση κατά 94%).

Συνολικές πωλήσεις αυτοκινήτων ανά segment την περίοδο 2010-2019 στην ελληνική αγορά 2019

2018

16.078

2015

2014

2013

2012

TOTAL

15.313

12.905 11.885 11.644

9.913

8.654

9.326 17.045 23.401 136.164

15,34%

37.598

36.900

31.875 29.130 30.252 30.898 26.183 25.981 37.262 47.289 333.368

37,55%

15.816

16.056

16.182 22.613 21.798 19.252 15.666 13.669 24.299 37.811 203.162

22,88%

1.726

2.014

2.730

4.047

3.465

3.819

3.297

3.243

265

344

409

221

188

263

204

216

482

F-G

SUV

40.092

30.228

21.353

8.170

5.766

3.945

2.811

MPV

277

313

654

1.182

1.404

1.987

2.052

1.689

1.304

1.137

212

162

210

239

108

MPV-M/COMBI SPORTS

2017

2016

2011

2010

6.534 10.774

41.649

4,69%

912

3.504

0,39%

516

0,06%

3.497

6.355 12.172 134.389

15,14%

1.092

1.670

3.849

4.718

17.146

1,93%

967

552

284

528

811

11.311

1,27%

156

294

1.238

3.411

6.116

0,69%

Πηγή: www.seaa.gr

Τέλος, σε θέματα κινητήρων: οι κινητήρες από 1.000 έως 1.600 κυβικά εκατοστά έχουν τις περισσότερες ταξινομήσεις την περίοδο αυτή, ενώ στον τομέα των καυσίμων διαπιστώνεται μια επιβράδυνση στην αγορά πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων (και αντίστοιχη αύξηση των βενζινοκινητήρων). Τα μικρά μοντέλα, τόσο σε αμάξωμα όσο και σε κινητήρες, είχαν την τιμητική τους τη δεκαετία που ολοκληρώθηκε, ωστόσο η τάση στην αγορά έχει μετατοπιστεί προς τα SUV-Crossover αμαξώματα (με μικρούς κινητήρες), τα οποία αναδεικνύονται στα πιο δημοφιλή σε πωλήσεις και θα κυριαρχήσουν κατά την επόμενη δεκαετία (2020-2029).

Πώς προβλέπεται το μέλλον του αυτοκινήτου στην Ελλάδα της επόμενης δεκαετίας Οποιαδήποτε πρόβλεψη για οποιονδήποτε κλάδο εμπεριέχει το ρίσκο της αβεβαιότητας, ειδικά αν μιλάμε για την Ελλάδα, όπου από το 2010 έως το 2019 πραγματοποιήθηκαν 6 (!) εκλογικές αναμετρήσεις και επιβλήθηκαν 3 (!) μνημόνια, αναδεικνύοντας το ιδιαίτερα ασταθές και απρόβλεπτο πολιτικό (και οικονομικό) περιβάλλον της χώρας. Βασική προϋπόθεση για να πάει μπροστά ο κλάδος του αυτοκινήτου είναι η σταθερότητα στα μακροοικονομικά δεδομένα της χώρας, με κυριότερη τη σταθερότητα σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Μέσα στην επομένη δεκαετία, αναμένονται (βάσει λογικής) δύο εκλογικές αναμετρήσεις (2023 και 2027), όμως το πολύ πρόσφατο παρελθόν μάς έχει δείξει ότι προσφεύγουμε στις κάλπες συχνό-

τερα του προβλεπόμενου χρονοδιαγράμματος που ορίζεται από το Σύνταγμα (κάθε 4 χρόνια). Επίσης, δεν πρέπει να αγνοούνται και οι έκτακτες ή απρόβλεπτες καταστάσεις, όπως η πρόσφατη υγειονομική πανδημία με τον κορωνοϊό (Covid-19), που θα βάλει σε κίνδυνο την οικονομική σταθερότητα όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και όλου του κόσμου. Στην ελληνική αγορά του αυτοκινήτου, το 2020 (στην αρχή της νέας δεκαετίας) δεν θα είναι ευοίωνο, μιας και οι πωλήσεις καινούργιων οχημάτων το πρώτο εξάμηνο του έτους (Ιανουάριος-Ιούνιος) έχουν καταγράψει πτώση -44,2% και αναμένεται η χρονιά να κλείσει σε πενταψήφιο νούμερο (περίπου στις 85.000 μονάδες). Προ κορωνοϊού, οι προσδοκίες όλων των επιχειρήσεων της αγοράς ήταν διαφορετικές και περίμεναν να σταθεροποιηθεί η αγορά στα επόμενα 2-3 χρόνια κοντά στις 150.000 πωλήσεις νέων αυτοκινήτων περίπου τον χρόνο, μιας και οι δυνατότητες της αγοράς, βάσει των δεδομένων που είχαν δημιουργηθεί (προ κορωνοϊού) στην οικονομία, έτειναν προς τα εκεί. Το μεγαλύτερο στοίχημα για τον κλάδο του αυτοκινήτου την επόμενη δεκαετία είναι η επιτυχής μετάβαση της αγοράς στη νέα εποχή της ηλεκτροκίνησης. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, με το πρόσφατο σχέδιο για την ηλεκτροκίνηση στην Ελλάδα, έθεσε ως στόχο το 2030 ένα στα τρία αυτοκίνητα που θα τίθενται σε κυκλοφορία να είναι ηλεκτρικά. Η ηλεκτροκίνηση (μαζί με την αυτόνομη οδήγηση) θεωρούνται τα “next big things” στον χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας. Το

χαμηλότερο λειτουργικό κόστος, η οικονομία στα τέλη κυκλοφορίας, η ελευθερία κίνησης μέσα στον δακτύλιο μεγάλων πόλεων και η φιλική προς το περιβάλλον τεχνολογία στρέφουν όλο και περισσότερο τις αυτοκινητοβιομηχανίες, τα κράτη και τους καταναλωτές προς αυτήν την κατεύθυνση. Βέβαια, σημαντική παράμετρος προς την ίδια κατεύθυνση είναι η πολιτική της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή, που έχει θέσει ως στόχο τη δραστική μείωση των εκπομπών καυσαερίων των αυτοκινήτων έως το 2030. Συνοψίζοντας, η κρίση επηρέασε τις καταναλωτικές προτιμήσεις των αγοραστών την τελευταία δεκαετία όσον αφορά τα χαρακτηριστικά τους, όπως το μέγεθός τους, την ποιότητά τους, την αξιοπιστία τους, την τεχνολογία κίνησης που αυτά χρησιμοποιούν και τη μέση κατανάλωση καυσίμου που απαιτείται για την κίνησή τους. Επίσης, δόθηκε ένα γερό πλήγμα στην καταναλωτική πίστη, επηρεάζοντας δραματικά τις λιανικές πωλήσεις. Ευκαιρίες που θα πρέπει να εκμεταλλευτεί την επόμενη δεκαετία η ελληνική αγορά του αυτοκινήτου είναι η ηλεκτροκίνηση, το car sharing, το leasing ιδιωτών, η αύξηση της λιανικής πώλησης και η απόσυρση των πολύ παλαιών και ρυπογόνων αυτοκινήτων. Αυτά, σε συνδυασμό με τις πολλές προσφορές που υλοποιούν οι εισαγωγικές εταιρείες, τα πολλά νέα μοντέλα αυτοκινήτων που έρχονται και τα νέα χρηματοδοτικά προγράμματα που προσφέρουν (προσαρμοσμένα στα τωρινά δεδομένα και ανάγκες των καταναλωτών), προμηνύουν ένα καλύτερο μέλλον στον δοκιμαζόμενο κλάδο του αυτοκινήτου στην Ελλάδα. • • • ΧΡΗΜΑ 75

po rt al

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΤΟ

H νέα ψηφιακή εποχή της ελληνικής ακτοπλοΐας Η Attica Group, μητρική εταιρεία των Superfast Ferries, Blue Star Ferries και Hellenic Seaways, ανακοίνωσε την εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου/ κάρτας επιβίβασης (e-ticket/boarding pass) στα δρομολόγια των γραμμών εσωτερικού, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη νέα ψηφιακή εποχή της ελληνικής ακτοπλοΐας. Στόχος της νέας εφαρμογής είναι να βελτιώσει τις παρεχόμενες υπηρεσίες, να διευκολύνει τον επιβάτη στις συναλλαγές του και να απλοποιήσει τη διαδικασία επιβίβασης στις μετακινήσεις του με πλοίο.

Τα ηλεκτρονικά εισιτήρια μπορούν να αποθηκευτούν σε οποιαδήποτε «έξυπνη» προσωπική συσκευή (smartphone, tablet κ.λπ.), στις εφαρμογές Wallet & Passbook για λειτουργικά συστήματα IOS και Android, αντίστοιχα, ενώ είναι δυνατή και η εκτύπωση σε χαρτί Α4. Η επιβίβαση στο πλοίο γίνεται με την απλή επίδειξη του εκτυπωμένου ή ηλεκτρονικού εισιτηρίου/boarding pass συνοδεύοντάς το με τα απαραίτητα παραστατικά για την ονομαστική τους ταυτοποίηση (ταυτότητα, διαβατήριο, άδεια οδήγησης).

▶▶▶ ΔΕΗ: Ένα deal πώλησης

σημαντικά χαμηλότερο από το αντίστοιχο επιτόκιο δανεισμού εταιρειών, με πιστοληπτική αξιολόγηση B (7,5%), ενώ σημαντικό είναι και το γεγονός ότι η ΔΕΗ δεν δίνει πρόσθετες εγγυήσεις. Τονίζεται ότι σε πρόσφατες συναλλαγές ελληνικών εταιρειών το επιτόκιο διαμορφώθηκε στην περιοχή του 6,3% με παροχή εσόδων από πολύ σημαντικά assets ως εγγύηση.

ΝPL με ουσία

Στις σελίδες αυτές θα βρείτε τους τίτλους ειδήσεων και άρθρων που έχουν δημοσιευθεί τον τελευταίο μήνα στο portal

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

«Πράσινο φως» δίνεται από τη διοίκηση της ΔΕΗ για το δεύτερο πακέτο τιτλοποίησης ληξιπρόθεσμων οφειλών άνω των 90 ημερών, μέσω του οποίου θα αντλήσει 300 με 350 εκατ. ευρώ. Το επιτόκιο βρίσκεται στο 6,8% (χαμηλότερο αντίστοιχου επιτοκίου για λογαριασμό εταιρειών με το ίδιο rating B), με την επιχείρηση να μη δίνει πρόσθετες εγγυήσεις. Επί της ουσίας, η ΔΕΗ δεν πουλάει «ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις», αλλά μέσω αυτών αντλεί ρευστότητα (χρησιμοποιώντας τες σαν εγγυήσεις), ενώ είναι η πρώτη φορά που αντί για distress funds στη σχετική διαδικασία συμμετείχαν και αναλαμβάνουν επενδυτικό ρίσκο οίκοι όπως η Pimco, η JP Morgan, η Deutsche Bank. Πρόκειται για καινούργιο μοντέλο διαχείρισης υποχρεώσεων, που, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν οδηγός και σε άλλες περιπτώσεις, άλλων επιχειρήσεων. Το επιτόκιο διαμορφώνεται στο 6,8%,

▶▶▶ H Cepal ανήκει ολοκληρω-

τικά στην Alpha Bank

Τον πλήρη μετοχικό έλεγχο της Cepal Holdings (“Cepal”) απέκτησε η Alpha Bank, σε συνέχεια των ενεργειών υλοποίησης του “Project Galaxy”, του στρατηγικού σχεδίου της τράπεζας για την πλήρη εξυγίανση του ισολογισμού της. Συγκεκριμένα, ολοκληρώθηκε η μεταβίβαση του ποσοστού του μετοχικού κεφαλαίου της Cepal Holdings SA, που κατείχε μέχρι πρότινος η Centerbridge, καθιστώντας την τράπεζα μοναδικό μέτοχο της εταιρείας. Στο πλαίσιο του “Project Galaxy”, το οποίο δρομολογείται με επιταχυνόμενους

Intelligence, not just news.

ρυθμούς, η Alpha Bank θα διαθέσει εντός των προσεχών μηνών προς πώληση σε διεθνείς επενδυτές έως το 100% των μετοχών της Cepal καθώς και ποσοστό από τα mezzanine και junior notes της τιτλοποίησης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, ύψους έως 10,5 δισ. ευρώ. ▶▶▶ Το νέο επιχειρηματικό

μοντέλο των Public-Media Markt

H πανδημία έφερε τα πάνω-κάτω στο retail, εκτινάσσοντας το ηλεκτρονικό εμπόριο, αλλάζοντας τις καταναλωτικές συνήθειες και δημιουργώντας νέα μοντέλα και συμπεριφορές. Με εκατομμύρια επισκέψεις σε φυσικά και online καταστήματα, χιλιάδες online συναλλαγές, συστήματα και τεχνολογίες, οι άνθρωποι της Public-Media Markt προσπαθούν να συλλάβουν τον παλμό του καταναλωτή και να λειτουργούν με ταχύτητα, σχεδιάζοντας λύσεις για τις νέες ανάγκες του. Η Public-Media Markt προσαρμόζει πλήρως το επιχειρησιακό της μοντέλο, δημιουργώντας δύο ξεχωριστές αλλά εξίσου ισχυρές διευθύνσεις, έχοντας ως βασικό γνώμονα την κάλυψη των νέων αναγκών του καταναλωτή: • Διεύθυνση Retail Business • Διεύθυνση eCommerce Business Με τον Γιάννη Σίμο και τον Antoine Brouwer να αναλαμβάνουν, αντίστοιχα, τις θέσεις των επικεφαλής. ▶▶▶ Η Epsilon Net πρωταγωνι-

στεί στην Κύρια Αγορά

Ενώ το χρηματιστήριο «βολοδέρνει» με χαμηλούς τζίρους και μεγάλη αδράνεια, η μετοχή της Epsilon Net μπαίνει στην Κύρια Αγορά, μετά την ολοκλήρωση της σχετικής διαδικασίας και την άρση προσωρινής αναστολής διαπραγμάτευσης των μετοχών της. Με τιμή εκκίνησης τα 2,40 ευρώ η μετοχή της Epsilon Net αντέδρασε ανοδικά με ποσοστό 5% για να διαμορφωθεί στα 2,52 ευρώ. Να σημειωθεί πως, με βάση το ισχύον πλαίσιο, το ημερήσιο όριο διακύ-

μανσης της τιμής της μετοχής είναι ελεύθερο για τις πρώτες τρεις συνεδριάσεις. Στα 25,53 εκατ. ανέρχεται ήδη η χρηματιστηριακή αξία της εισηγμένης. Εκτίμηση παραγόντων της αγοράς είναι πως το παράδειγμα της Epsilon Net τώρα, της Entersoft παλαιότερα (προ Covid-19) να μεταταγούν στην Κύρια Αγορά από την Εναλλακτική θα μπορούσε να ακολουθήσει και η Performance Technologies. Ευρύτερα δε να λειτουργήσει σαν κίνητρο για την είσοδο κάποιας νέας εταιρείας στο ΧΑ, μετά τις εξόδους διαρκείας αφήνοντας, πλέον, τις μισές από τις εισηγμένες στις αρχές του 2000. ▶▶▶ Πόσα έχασαν τα ελληνικά

ξενοδοχεία λόγω πανδημίας;

Τεράστιες απώλειες κατέγραψαν τα έσοδα των ξενοδοχείων στην Αττική την περίοδο της πανδημίας. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι οι πληρότητες των ξενοδοχείων στην Αττική, όπως αποτυπώνεται σε έρευνα της GBR Consulting για τον Ιούνιο, ήταν στο 5%, τη στιγμή που πέρσι η πληρότητα των ξενοδοχείων της Αθήνας ήταν 93%, με πλήρη λειτουργία όλων των ξενοδοχείων. Οι απώλειες από την κρίση ανήλθαν σε 350 εκατ. ευρώ για τα ξενοδοχεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης στο πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Για τα ξενοδοχεία της Αθήνας, οι συνολικές απώλειες συγκριτικά με την αντίστοιχη περσινή περίοδο ήταν περίπου 300 εκατ. ευρώ. Η πληρότητα του Ιουνίου του 2020, παρά την εντυπωσιακά μειωμένη προσφορά διαθέσιμων δωματίων (μόνο το 21% του συνόλου των δωματίων ήταν διαθέσιμο), δεν ξεπέρασε σε μέσο όρο το 26% για τα ξενοδοχεία που βρίσκονταν σε λειτουργία. Τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο 2020, οι επιδόσεις των ξενοδοχείων της Αθήνας ήταν υψηλότερες όσον αφορά τα έσοδα σε σύγκριση με τους αντίστοιχους μήνες πέρσι. Τον Μάρτιο, σε λειτουργία ήταν το 73% των διαθέσιμων δωματίων στην Αθήνα-Αττική. Τους μήνες Απρίλιο και Μάιο, μόνο το 5% του συνόλου των δω-

ματίων της Αττικής ήταν διαθέσιμα, ενώ τον Ιούνιο που επιτράπηκε η επαναλειτουργία των ξενοδοχείων διαθέσιμο ήταν το 21% των δωματίων. ▶▶▶ Η ελληνική εταιρεία που

δημιούργησε το πρώτο ηλεκτροκίνητο και «έξυπνο» σκούτερ

Είναι ηλεκτροκίνητο, είναι «έξυπνο» και είναι και 100% ελληνικό. Αν όλα πάνε καλά, το πρώτο σκούτερ που συγκεντρώνει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά θα κάνει την εμφάνισή του στους δρόμους το ερχόμενο καλοκαίρι. Μέχρι τότε, οι δημιουργοί του θα έχουν καταλήξει και στο όνομά του. «Αυτό το ψάχνουμε ακόμα. Η εταιρεία μας λέγεται Give, το project λέγεται i.lektra, αλλά για το ίδιο το σκούτερ είμαστε ακόμη στη φάση της αναζήτησης» λέει ο Ηλίας Νασιόπουλος, συνιδρυτής της εταιρείας Give, η οποία έδωσε «σάρκα και οστά» στο πρωτότυπο δίτροχο, μαζί με τους Λευτέρη Κόζα, Αστέρη Αποστολίδη και Σεβαστιανό Μαΐλ. Είναι μια αισιοδοξία από την οποία όμως δεν λείπει ο ρεαλισμός. «Έχουμε προσαρμόσει το σχέδιο στην πραγματικότητα της ελληνικής αγοράς. Γι’ αυτό ξεκινάμε με μια χαμηλή μέση παραγωγή, 200-300 κομμάτια την πρώτη χρονιά, για να φτάσουμε τα 1.000 στις επόμενες» λέει. Αυτό που θα κυκλοφορήσει στους δρόμους το καλοκαίρι του 2021 θα είναι ένα οικολογικό δίτροχο η τελική ταχύτητα του οποίου θα φτάνει τα 85 χλμ. την ώρα και η ενεργειακή του αυτονομία, την οποία θα εξασφαλίζουν τρεις αποσπώμενες μπαταρίες, τα 180 χλμ. Το σκούτερ θα διαθέτει ακόμη μια ψηφιακή οθόνη ιντσών με όλες τις απαραίτητες ενδείξεις, όπως και πλοηγό. Η ηλεκτρική του ενέργεια όμως δεν είναι η μοναδική καινοτομία. Το σκούτερ θα είναι ένα από τα πρώτα οχήματα παγκοσμίως το οποίο θα ενεργοποιείται από το κινητό τηλέφωνο, ενώ η ίδια συσκευή θα λειτουργεί και ως συναγερμός, αφού θα ειδοποιεί τον κάτοχο για τυχόν απόπειρα κλοπής. • • • ΧΡΗΜΑ 77

ανάλυση

EQUINIX, INC. Εταιρία Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Nasdaq, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ [Bloomberg Ticker: EQIX:US] [Reuters Ticker: EQUIX.QQ] Κλάδος Δραστηριότητας: Data Center REITs Πορεία Τιμής Μετοχής (Τελευταίο Έτος, σε $) 1.200.000

600,00

900.000

400,00

600.000

200,00

300.000

0.00 24/6/19

5/8/19

16/9/19

25/10/19

6/12/19

21/1/20 3/3/20 14/4/20 Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance.

Τιμή Μετοχής (σε $)

663,65 $

Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) Χρ. Αξία (σε εκατ. $) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) Συντελεστής Beta

85,93 57.027,45 444.353 0,834

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

800,00

13/5/19

Τιμή Μετοχής 12 Μαΐου 2020 Χρηματιστήριο (σε $)

Όγκος συν/γών

Πορεία Τιμής Μετοχής & Δείκτη (Τελευταία 5 Έτη, Βάση = 100)

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο

ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ Η Εταιρεία (Όμιλος) Equinix ιδρύθηκε το έτος 1998 και λειτουργεί ως Real Estate Investment Trust (REIT). Λειτουργεί 211 data center σε 26 χώρες παγκοσμίως, όπως στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Αυστραλία.

Αποτελέσματα Α’ Τριμήνου 2020 & 2019 (Όμιλος, σε εκατ. $)

280

Q1 2020

Q1 2019

1.445

5,97%

1.363

Μικτό Κέρδος

708

3,97%

681

Κέρδη προ Τόκων και Φόρων

684

3,64%

660

Κέρδη προ Φόρων

149

-6,97%

160

Καθαρά Κέρδη μφδμ

119

0,60%

118

Κύκλος Εργασιών

210

140

0 12/5/15 4/11/15 3/5/16 26/10/16 25/4/17 18/10/17 17/4/18 10/10/18 9/4/19 3/10/19 31/3/20 S&P 500

Μετοχή

702,00 476,24 0,98% 22,73% 39,35%

Μέγ. 52 εβδ. ($) Χαμ. 52 εβδ. ($) Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance.

Σημείωση: Το οικονομικό έτος της Εταιρείας ολοκληρώνεται στις 31 Δεκεμβρίου.

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιριών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ & ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

• Για τις ανάγκες σύνταξης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων • Για την εξεύρεση της αξίας μιας επιχείρησης σε θέματα εξαγορών, συγχωνεύσεων και συμμετοχής στρατηγικού επενδυτή • Για θέματα φορολογικής συμμόρφωσης και για την ανάγκη ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίων

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες, Περίοδος 2013 – 2019 (Όμιλος, σε εκατ. $)

Πωλήσεις

Μικτά Κέρδη

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

P/BV (x)

EV / EBITDA (x)

ΔΑΝΕΙΑ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x)

ROE %

2013

2.153

1.001

112

601,1

23,2

60,3

1,45

2014

2.444

1.114

-260

-219,7

25,1

53,8

1,54

-11%

2015

2.753

1.272

211

188

303,7

20,8

47,0

1,83

2016

3.612

1.657

160

127

449,7

13,1

37,3

1,26

2017

4.368

2.052

287

233

244,8

8,3

31,4

1,28

2018

5.072

2.413

433

365

156,1

7,9

27,4

1,36

2019

5.562

2.688

693

507

112,4

6,5

24,5

1,21

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης, Περίοδος 2014 – 2019 (Όμιλος, σε εκατ. $) 2014

2015

2016

2017

2018

2019

Πωλήσεις

2.444

2.753

3.612

4.368

5.072

5.562

Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.)

1.198

1.292

1.821

2.193

2.605

2.810

50,98%

53,09%

49,59%

49,80%

48,63%

49,48%

-260

188

127

233

365

507

-10,6%

6,8%

3,5%

5,3%

7,2%

9,1%

611

2.229

748

1.413

606

1.870

263

292

396

576

630

689

102

Μικτό Περιθώριο Κέρδους

Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους

Ταμειακά Διαθέσιμα

Ημέρες Αποθεμάτων

Ημέρες

Αποθέματα Ημέρες Πελατών

Ημέρες

Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών

Ημέρες

Προμηθευτές Operating Cycle

Ημέρες

Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος)

Ημέρες

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων. Έτος Ίδρυσης: 2002 ΧΡΗΜΑ 79

διά ταύτα. .

α τ η ό ν ο τ υ α Είναι τα Ευρύτερη διάσταση δόθηκε στα εγκαίνια που έλαβαν χώρα στην πρόσφατη εκδήλωση της ElvalHalcor για τη λειτουργία του νέου τετραπλού ελάστρου της βιομηχανίας αλουμινίου. Ήταν εγκαίνια με διττή σημασία, λόγω της παρουσίας τόσο του πρωθυπουργού, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, όσο και του προέδρου του ομίλου, Μιχάλη Στασινόπουλου. Ο μεν πρωθυπουργός εστιάστηκε και στις ευκαιρίες για ανάπτυξη (και) της βιομηχανίας, με αναφορές και στην παραγωγική αξιοποίηση των κονδυλίων από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης. Για το συγκεκριμένο, δείγματα γραφής είχαμε στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής, με εκτενέστερες αναφορές μας στη στήλη «Εν Αρχή». Προς τούτο και η συγκρότηση της Επιτροπής Πισσαρίδη, στελεχωμένης από γνώστες του αντικειμένου και θεωρητικά και πρακτικά. Ο δε επικεφαλής του ομίλου, παρόντος του πρωθυπουργού, επανέφερε ένα από τα πάγια αιτήματα όχι μόνο του ομίλου Viohalco, αλλά και ευρύτερα της εναπομείνασας βαριάς βιομηχανίας του τόπου μας, της κατεξοχήν ενεργοβόρου. Αδήριτη είναι η ανάγκη για ανταγωνιστικό κόστος ενέργειας, σε μια περίοδο κατά την οποία το αντίστοιχο χρηματοδοτικό έχει βελτιωθεί/ελαφρυνθεί σημαντικά. Πράγματι, κατά τη διετία 2018-2020, το κόστος χρήματος έχει μειωθεί σε θεαματικό βαθμό, διευκολύνοντας έτσι, κυρίως, τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους να αντλήσουν 80

Ιούλιος - Αύγουστος 2020

κεφάλαια με –συγκριτικά πάντα– ανταγωνιστικούς όρους. Συνακόλουθα να (υπό) στηρίξουν τους επενδυτικούς σχεδιασμούς τους, να παράξουν περισσότερο, να δημιουργήσουν επιπλέον θέσεις εργασίας. Όμως, στο ίδιο διάστημα (2018-2020), μια απλή και μόνο παραβολή των δύο (κόστος ενέργειας/χρηματοδότησης) αποτυπώνει τη σταθερή διεύρυνση της «ψαλίδας»... Το πρόβλημα με το κόστος ενέργειας έγκειται, σε μεγάλο βαθμό, και στη διάσταση συμφερόντων των ίδιων των επιχειρηματιών, δηλαδή αυτών που παράγουν –πωλούν– και κερδίζουν (από την παροχή ρεύματος) και αυτών που το χρησιμοποιούν/πληρώνουν. Και, σύμφωνα με επιχειρηματίες (και των δύο πλευρών), αυτή είναι μια σημαντική ειδοποιός διάσταση: από τα ουσιαστικά εμπόδια στην εξεύρεση λύσης. Πλην όμως, απαιτείται ένας κοινός τόπος, για το συμφέρον αμφότερων των πλευρών. Για αυτό, πρακτικά, θα πρέπει αφενός οι δύο «παραγωγοί»-«καταναλωτές» και αφετέρου η κυβέρνηση να εργαστούν για να υπάρξει αποτέλεσμα. Ο δε πρωθυπουργός, παρών στα εγκαίνια και γνώστης του οικονομικού αντικειμένου, άκουσε το αίτημα του προέδρου του ομίλου. Για αυτό είμαι συγκρατημένα αισιόδοξος πως αυτήν τη φορά θα βρεθεί ο τρόπος.

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΔΕΘ Η «μητέρα» των εκθέσεων στην Covid-19 εποχή

ΧΡΗΜΑ

ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΟΜΟΛΟΓΑ

τ.447/ 07-08.2020

Τα εταιρικά ομόλογα μετά τη διετή «ανομβρία»

Τώρα το δάνειο που θέλετε, «κατεβαίνει» στο λογαριασμό σας, πιο εύκολα και γρήγορα από ποτέ!

Ευάγγελος Γκιζελής Ιδρυτής, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Gizelis Robotics

Δημιουργούμε την επόμενη μέρα της παραγωγής

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΚΑΘΕ ΑΥΡΙΟ

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.447 / 07-08.2020 / € 6,00

Στην παροχή προσωποποιημένων εμπειριών εστιάζουν τα loyalty schemes