Pl manifesto web

MANIFEST

W SPR AWIE E-UMIEJĘTNOŚCI Wstęp: Don Tapscott, Autor Wikinomii

Współautorami Manifestu są czołowi przedstawiciele rządów, instytucji edukacyjnych, przemysłu jak również osoby odpowiedzialne za kształtowanie polityki i badania naukowe

MANIFEST

W SPR AWIE E-UMIEJĘTNOŚCI Wstęp: Don Tapscott, Autor Wikinomii

Współautorami Manifestu są czołowi przedstawiciele rządów, instytucji edukacyjnych, przemysłu jak również osoby odpowiedzialne za kształtowanie polityki i badania naukowe

PR ZEDMOWA Pomimo obecnego kryzysu ekonomicznego i turbulencji finansowych przechodzenie w gospodarkę opartą na wiedzy, której motorem są innowacje, nabiera tempa. Zdolność europejskich firm do konkurowania na globalnym rynku i do tworzenia innowacyjnych rozwiązań w coraz większym stopniu staje się uzależniona od strategicznego i efektywnego wykorzystania nowych technik informacyjno-komunikacyjnych. Ta nowa rewolucja przemysłowa przynosi korzyści wysoko wykwalifikowanym i mającym odpowiednie umiejętności ICT pracownikom podczas gdy ci, którzy mają niższy poziom kompetencji lub ich w ogóle nie mają stają się coraz bardziej zagrożeni wykluczeniem. Wraz z rozwojem konkurencji i rynków na świecie przemysł w coraz większym stopniu poszukuje talentów wszędzie tam, gdzie one występują a e-umiejętności stanowią kluczowy element konkurencyjności Europy jako regionu.

Obecny kryzys ujawnił ogromne słabości naszych gospodarek i rynków pracy.

W czasie gdy stopa bezrobocia przewyższa poziom 10% w dalszym ciągu nie dysponujemy wystarczającą liczbą osób mających e-umiejętności. Aby zobrazować zaistniałą sytuację, liczba absolwentów kierunków informatycznych rosła w sposób ciągły do roku 2005 jednak od tamtej pory maleje a odsetek studentek informatyki pozostaje bardzo niski. Liderzy biznesu ostrzegają, że możemy być narażeni na ogromny niedobór talentów w obszarach umożliwiających wzrost konkurencyjności i innowacyjności, co w długim okresie czasu będzie utrudniać wzrost gospodarczy. Będziemy potrzebować nie tylko profesjonalistów w zakresie ICT ale także liderów, menadżerów i przedsiębiorców mających e-umiejętności niezależnie od wykonywanego zawodu i branży.

Europa jest w stanie poradzić sobie z wyzwaniami przed jakimi staje. Komisja Europejska zaproponowała wdrożenie długookresowej strategii e-umiejętności jak również Agendę Cyfrową, aby w pełni możliwe było określenie warunków jakie muszą zostać spełnione w celu wykorzystania potencjału jaki niesie ze sobą ICT. Osiągnięto pewne postępy jednak nie są one wystarczające - konieczne jest przyspieszenie i zintensyfikowanie podejmowanych działań. Aby przeciwdziałać stopie bezrobocia osiągającej rekordowo wysokie poziomy i niekorzystnym prognozom gospodarczym, Komisja Europejska proponuje wdrożenie nowych rozwiązań w zakresie polityki gospodarczej, które umożliwią wzrost gospodarczy w roku 2012.

Manifest ten zawiera wiele ważnych zagadnień przedstawionych przez czołowych przedstawicieli rządów, szkolnictwa, liderów biznesu a także osób odpowiedzialnych za kształtowanie polityki i badania naukowe. Manifest ten pokazuje główne obszary dotyczące niedoboru e-umiejętności w Europie i określa kierunek działań jakie należy podjąć. Jestem ogromnie wdzięczny im wszystkim za podzielenie się swoją mądrością, wiedzą oraz za ich zaangażowanie w stworzenie wspólnej wizji i planu działania. Manifest ten jest wezwaniem do działania dla nas wszystkich.

Antonio Tajani

Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej ds. Przemysłu i Przedsiębiorczości PRZEDMOWA

3

WSTĘP Tworzenie Cyfrowych Możliwości w Europie Don Tapscott Europa znajduje się w punkcie krytycznym. Wyzwania w postaci wysokiego poziomu długu, bezrobocia wśród młodych ludzi, zapaści gospodarczej, niepokojów społecznych, braku innowacji, paraliżu przemysłowego oraz wszelkiego innego rodzaju problemy są ze sobą połączone. Nie tylko w Europie, ale na całym świecie gospodarka przemysłowa i wiele jej instytucji przestaje działać. Obserwujemy gałęzie przemysłu, które pogrążone są w kryzysie, rządy które nie potrafią podjąć odpowiednich działań, środki masowego przekazu takie jak gazety, które tracą na znaczeniu, niestabilne instytucje finansowe czy też nieprawidłowo działające instytucje odpowiedzialne za globalną współpracę i rozwiązywanie problemów czy w końcu źle działający transport. Konieczne jest ponowne zastanowienie się oraz przebudowa wielu organizacji i instytucji, które służyły nam przez dziesięciolecia a obecnie widoczny jest już ich zmierzch.

Jednocześnie zauważyć można powstające nowe rodzaje przedsiębiorstw, gałęzie przemysłu i na nowo tworzącą się cywilizację. Społeczeństwo dysponuje potężną platformą umożliwiającą zbliżenie do siebie ludzi, umiejętności i wiedzy potrzebnej do zapewnienia wzrostu, rozwoju społecznego oraz sprawiedliwego i zrównoważonego świata. W związku z zachodzącą rewolucją przemysłową stare modele przemysłowe ulegają zmianie a jednocześnie zaobserwować możemy szereg nowych możliwości.

Internet bardzo szybko się zmienia, stając się środkiem komunikacji mającym coraz większe znaczenie i jest także istotnym narzędziem innowacji i tworzenia dobrobytu, który w znaczący sposób zmniejsza koszty współpracy a przez to umożliwia zmianę sposobu w jaki społeczeństwo jest zdolne do tworzenia innowacyjnych rozwiązań, wytwarzania produktów, usług i kształtowania dobrobytu a nawet generowania wartości publicznej. Wraz ze wzrostem tempa zmian, przyspieszeniu ulegają także ich skutki.

Rewolucja cyfrowa niesie ze sobą obietnicę transformacji gospodarki i społeczeństwa w celu osiągnięcia dobrobytu, rozwoju społecznego i stabilności.

Przedsiębiorcy i wspólnoty starają się razem w nowy sposób znajdować odpowiedzi na wspólne wyzwania i problemy. Tak jak nigdy wcześniej, ludzie na całym świecie współpracują ze sobą na rzecz ponownego określenia roli instytucji i zachowania naszej planety, utrzymania zdrowia i zapewnienia naszej obecności na ziemi. Począwszy od edukacji i przedmiotów ścisłych aż po nowe podejścia do roli jaką mają do odegrania obywatele i demokracja widoczne są

4

Manifest w sprawie e-umiejętności

nowe inicjatywy, które oparte są o zupełnie nowe zasady odgrywające ogromną rolę w XXI wieku, do których zaliczyć można współpracę, otwartość, wymianę, współzależność i integralność.

Jednak istnieje dość poważny problem. W całej Europie powiększa się przepaść w zakresie możliwości cyfrowych pomiędzy wymaganiami stawianymi z jednej strony przez transformację cyfrową z drugiej zaś umiejętnościami, wiedzą i możliwościami pracowników. Zgodnie z informacjami zawartymi w Manifeście w sprawie e-umiejętności pomimo to, że stopa bezrobocia wśród młodych ludzi wynosi średnio w Europie 22% pracodawcy stale podkreślają, że nie są w stanie znaleźć pracowników na stanowiska wymagające określonych umiejętności naukowych bądź technicznych. Braki te stają się coraz bardziej widoczne. Niedawne ogólnoeuropejskie badanie przeprowadzone przez London School of Economics (LSE) pokazuje, że mamy do czynienia z poważnym deficytem umiejętności wśród młodych ludzi w Europie pomimo dość popularnego poglądu, że mają oni „umiejętności cyfrowe we krwi”. Dodatkowo LSE zauważa, że w ostatnich latach tempo nabywania e-umiejętności przez młodych ludzi ulega spowolnieniu. Pogląd ten potwierdzony został w raporcie Livingstone-Hope opublikowanym w Wielkiej Brytanii, który stwierdza że programy edukacyjne w żadnym razie nie odzwierciedlają ani nie rozumieją potrzeb przemysłu. Jako przykład posłużyć może to, że szkoły koncentrują się na wyposażeniu uczniów w umiejętności podstawowe takie jak korzystanie z edytora tekstów a nie na głębszym i bardziej istotnym zagadnieniu jakim jest nabywanie wiedzy na temat szeregu narzędzi technicznych, informatyki czy programowania.

Według najnowszych danych Eurostatu opublikowanych w 2009 roku wśród dwudziestu siedmiu państw członkowskich Unii Europejskiej zaledwie 14,3 osób na 1000 w wieku 20-29 lat studiuje przedmioty ścisłe i techniczne na poziomie akademickim. Mamy więc do czynienia z pewnego rodzaju paradoksem: młodzi ludzie, to osoby które szczególnie często korzystają z IT; 16-24 latkowie korzystają z Internetu od pięciu do siedmiu razy w tygodniu. Jednak mimo to mniej niż 30% chłopców i 15% dziewczyn planuje podjęcie studiów informatycznych. Brak zainteresowania przedmiotami ścisłymi i technicznymi zaczyna się w późnych latach szkoły podstawowej i we wczesnych latach nauki w szkole średniej. Ma to wpływ na liczbę utalentowanych młodych osób podejmujących studia wyższe w tym kierunku a następnie na poziom e-umiejętności wśród pracowników. Należy zatem założyć ambitne cele jak również wdrożyć zmiany w całym systemie edukacji, aby sprostać potrzebom młodych ludzi w Europie, zmienić ich sposób postrzegania zawodów informatycznych a także zwiększyć ich motywację jak również poprawić wyniki uzyskiwane przez nich na poziomie akademickim w przedmiotach ścisłych i technicznych jak również lepiej przygotować ich do przyszłego życia zawodowego.

WSTĘP

5

Przepaść w zakresie możliwości cyfrowych stanowi ogromny problem Problem ten jest niezmiernie ważny gdyż umiejętności korzystania z techniki jak i zdolności stanowią kluczowy element dla wszystkich gałęzi przemysłu.

Stare modele biznesowe w zakresie innowacji, produkcji, dystrybucji czy też każdego innego rodzaju działalności gospodarczej ulegają zmianie o 180 stopni wskutek globalizacji i rewolucji cyfrowej. Zgodnie z tym o czym mówię już od wielu lat, firmy które ulegają transformacji poprzez zastosowanie techniki są bardziej innowacyjne gdyż lepsze wyniki osiągają osoby utalentowane mające kompetencje informatyczne. Mają lepszy kontakt z klientami gdyż media społecznościowe wprowadzają klientów w granice sieci biznesowej.

Internet, mobilność jak również powstanie tak zwanych „dużych danych” oraz kolejnej generacji analizy danych umożliwia firmom poprawienie ich wyników i uzyskanie przewagi konkurencyjnej. Wskutek niedoboru wśród pracowników odpowiednich kompetencji cyfrowych i wiedzy firmy w Europie, rządy i inne instytucje pozostają w tyle.

Jednak istnieje jeszcze jeden problem - bezrobocie wśród młodych ludzi w Europie przewyższa znacznie poziom 22 %. Stopa bezrobocia stale rośnie od 10 lat. W Grecji i w Hiszpanii bezrobocie wśród młodych ludzi osiągnęło niemal poziom 50 %. Wielu wini za ten stan rzeczy technikę, ale tak nie jest.

Rozwiązania techniczne, które powstały niedawno dotyczyły automatyzacji - zazwyczaj głównym celem była redukcja kosztów, zwłaszcza liczby pracowników. Ale obecnie wraz z rozwojem rewolucji cyfrowej rolą techniki jest zwiększanie a nie tylko automatyzacja możliwości ludzkich. Komputery stały się narzędziami służącymi do komunikacji i wymiany informacji, wiedzy i rozwijania inteligencji. Nie są to już tylko narzędzia służące do automatyzacji.

Ponadto na globalnym rynku pracy są to narzędzia umożliwiające budowanie konkurencyjnych firm i gospodarek a więc miejsc pracy.

Z pewnością nowe formy współpracy mogą przyczyniać się do zaniku niektórych zawodów czy też przyczyniać się do zmiany bądź ograniczenia przez firmy liczby pracowników. Ale ważniejsze jest to, że techniki informacyjne mogą przyczynić się wspierania nowo powstałych firm poprzez wzmacnianie ich możliwości tworzenia innowacyjnych rozwiązań przez co nowe i nieduże firmy stają się z kolei najbardziej niezawodnymi ośrodkami tworzenia nowych miejsc pracy. Badanie przeprowadzone przez Fundację Kauffmana w Stanach Zjednoczonych w 2007 roku pokazało, że miejsca pracy tworzone są przede wszystkich przez nowe firmy, tj. przedsiębiorczość: osiem z dwunastu milionów nowych miejsc pracy powstało dzięki firmom mającym mniej niż pięć lat.

Przywódcy rządów niepotrzebnie koncentrują swoją uwagę w kierunku największych i osiągających najlepsze wyniki firm uważając je za źródło powstawania nowych miejsc pracy. To Internet tworzy nową erę przedsiębiorczości

6

Manifest w sprawie e-umiejętności

i nowe modele biznesowe. Małe firmy mogą mieć wiele podobnych możliwości jak duże firmy nie mając jednocześnie tak dużego bagażu w postaci biurokracji, pozostałości starych zwyczajów, systemów czy starego sposobu pracy, czyli tego wszystkiego co może hamować innowacje. Innowacje otwarte, gdzie osoby utalentowane nie muszą pochodzić jedynie z firmy, niosą korzyści dla wszystkich przedsiębiorstw a największymi beneficjentami są małe firmy. Wraz z wykorzystywaniem w coraz większym stopniu Internetu w poszukiwaniu nowych zasobów uzyskują one nieznany wcześniej dostęp do rynków globalnych, który zarezerwowany był poprzednio jedynie dla największych korporacji.

Motorem branży ICT były zawsze inicjatywy związane z przedsiębiorczością.

W coraz większym stopniu model ten jest przyjmowany przez inne gałęzie przemysłu. Umiejętności związane z przedsiębiorczością i innowacyjnością staną się więc istotnym elementem e-umiejętności w przyszłości. „Umiejętności i rozwój pracowników stanowią walutę gospodarczej przyszłości Europy” zauważa Jan Muehlfeit z Microsoftu, jednocześnie współprezes Europejskiego Stowarzyszenia e-umiejętności.

Przedsiębiorczość tworzy miejsca pracy. Współpraca i modele biznesowe oparte o sieć umożliwiają konkurencyjną przedsiębiorczość. Prawdy te odnoszą się zarówno do branży ICT jak i do gospodarki jako całości. Jeżeli mamy zająć się problemem strukturalnego bezrobocia, konieczne jest stworzenie w Europie odpowiednich regulacji, które będą mogły zostać wprowadzone w życie.

Szanse jakie oferuje nam technika są uniwersalne a przedsiębiorcy w Europie mają do czynienia z konkurencją na poziomie globalnym. Przedsiębiorca w Indiach bądź Chinach może także czerpać korzyści z możliwości zatrudniania pracowników na całym świecie, wiedzy osób z innych państw czy też mieć dostęp do klientów wykorzystując różnego rodzaju nowe platformy internetowe. Jednak miejsca pracy tworzone będą w sposób nieproporcjonalny tam gdzie kultura, instytucje i talenty przyczyniają się wprowadzania nowych innowacji na rynek. Ważne jest, aby Europa stała na czele najbardziej cenionych e-umiejętności w tak ogromnie konkurencyjnej gospodarce globalnej jak również posiadała pracowników, włączając przedsiębiorców i menadżerów, którzy posiadają szeroką wiedzę z zakresu techniki jak również znających zagadnienia związane z rewolucją cyfrową.

Aby przedsiębiorczość mogła się rozwijać a także aby mogły powstawać nowe miejsca pracy rządy muszą inwestować w szkolnictwo, dzięki czemu pracownicy posiadać będą wysokiej klasy e-umiejętności. Należy więc unikać protekcjonizmu, ale także konieczna jest gwarancja że rynki globalne nie staną się zamknięte dla przedsiębiorców. Rządy mogą zachęcać do większych inwestycji w badania i rozwój poprzez zachęty podatkowe czy też innego rodzaju ułatwienia bądź też umożliwiać nowo powstałym firmom dostęp do kapitału venture oraz pomocy w obszarze marketingu. Przywódcy w każdym z państw mogą organizować cyfrowe burze mózgów jak również angażować ludzi do zastanowienia się nad możliwymi

WSTĘP

7

wyzwaniami przed jakimi będą musieli stanąć po to, aby zachęcić obywateli do zastanowienia się nad tym jak można promować przedsiębiorczość. Jeżeli Europa ma stworzyć i utrzymać miejsca pracy na powstającym globalnym rynku rządy muszą przestać polegać na dużych firmach a same stać się mistrzami przedsiębiorczości.

Musi mieć to miejsce w szkołach, mediach i w każdym innym możliwym miejscu i kiedykolwiek tylko nadarzy się ku temu okazja. Każdy kraj w Europie potrzebuje kampanii na rzecz tworzenia „miejsc pracy dzięki przedsiębiorczości” powstałej we współpracy z partnerami, której celem jest budowanie e-umiejętności oraz przyczynienie się do nadania szybszego tempa tworzeniu oraz rozwojowi nowych firm.

Jednak w Europie w gospodarce cyfrowej marginalizowanych jest ponad 300 milionów osób. Nabywanie e-umiejętności mogłoby zwiększyć liczbę pracowników mających odpowiednie kompetencje jak również możliwości zatrudnienia i stać się tak potrzebnym impulsem do zwiększenia produktywności.

Pracownicy w dalszym ciągu muszą poszerzać swoje umiejętności, aby pozostawać konkurencyjnymi na wymagającym rynku pracy w XXI wieku. Płace pracowników posiadających e-umiejętności są znacznie wyższe niż tych, którzy mają niższe umiejętności. Konieczne jest jednak wdrożenie odpowiednich strategii menadżerskich i technik, aby mówić o pełnym wykorzystaniu e-umiejętności, które ułatwiają efektywne innowacje oparte o IT jak również ożywienie gospodarcze i wzrost produktywności.

Istnieje kilka kluczowych poziomów na których wymagana jest posiadanie odpowiedniej wiedzy: • Wszyscy pracownicy muszą posiadać pewien stopień biegłości, kompetencji i wiedzy z zakresu narzędzi z jakich obecnie korzystamy gdyż stają się one kluczowym elementem przyczyniającym się do odpowiedniego wykonywania pracy na każdym stanowisku.

• Menadżerowie i dyrektorzy sami muszą mieć e-kompetencje. Jest to warunek wstępny do tego, aby móc zrozumieć w jaki sposób nowe media mogą przyczyniać się do osiągnięcia sukcesu organizacji. W porównaniu z innymi częściami świata dyrektorzy w Europie później zaczęli korzystać z komputerów w celach prywatnych. Powinni jednak być liderami w tym względzie, gdyż to oni kształtują kulturę firmy a pracownicy podążają za ich przykładem. Edukacja dyrektorów oraz e-przywództwo stanowią elementy kluczowe.

• Konieczne jest umożliwienie znacznie lepszej specjalizacji profesjonalistów w zakresie techniki jako takiej - programiści, analitycy, inżynierowie ds. systemów oraz architekci są potrzebni firmom i rządom do budowania i zarządzania środowiskami ICT.

8

Manifest w sprawie e-umiejętności

• Sam sektor ICT potrzebuje nowych talentów – osób, które są w stanie konkurować na światowym rynku pracy. Europa potrzebuje najwyższej klasy techników, projektantów i technologów. Biorąc pod uwagę niesamowity rozwój centrów ds. innowacji począwszy od Doliny Krzemowej po Bangalur, Pekin i Seul działania te muszą zostać podjęte bardzo szybko.

• Problem niedoboru talentów w obszarze ICT to czubek góry lodowej w obszarze jakim jest STEM. Innymi słowy, Europa musi podjąć działania mające na celu rozwój umiejętności dotyczących przedmiotów ścisłych, techniki, inżynierii i matematyki (tj. STEM).

Wszystko to nie oznacza, że jedynie edukacja techniczna jest ważna czy też że „umiejętności” określane w sposób tradycyjny jako jedyne mają znaczenie.

Konieczne jest bowiem bardziej zrównoważone podejście do edukacji w obszarze przedmiotów ścisłych i humanistycznych. Na poziomie studiów licencjackich w dalszym ciągu jest miejsce dla nauk humanistycznych.

Kiedyś wystarczyło skończyć studia i było się przygotowanym do życia konieczne było jedynie bycie „na bieżąco” w wybranej przez nas dziedzinie aktywności zawodowej. Dzisiaj kończąc studia jesteśmy przygotowani do, powiedzmy, piętnastu minut życia zawodowego. Jeżeli na pierwszym roku studiów mieliśmy zajęcia z przedmiotów technicznych, będąc na czwartym roku studiów połowa informacji jakie wtedy uzyskaliśmy może być już nieaktualna. Oczywiście w dalszym ciągu będziemy potrzebować podstaw na których budować będziemy swoją wiedzę - nie będziemy mogli przy okazji każdej z rozmów i czynności szukać informacji w wyszukiwarce Google.

To co liczy się o wiele bardziej to zdolność uczenia się przez całe życie, myślenia, prowadzenia badań, poszukiwania informacji, analizy, syntezy, krytycznej oceny i umieszczania informacji w odpowiednim kontekście jak również umiejętność wykorzystywania danych z przeprowadzonych badań do rozwiązywania problemów, współpracy i komunikacji. Jest to szczególnie ważne dla studentów i pracodawców, którzy konkurują na globalnym rynku.

Rynki pracy mają obecnie charakter globalny i biorąc pod uwagę modele biznesowe oparte na sieci pracownicy muszą sprostać konkurencji w czasie rzeczywistym. Pracownicy i menadżerowie w większym stopniu niż kiedykolwiek wcześniej muszą się uczyć, przystosowywać i osiągać wyniki.

Tak więc kiedy w Manifeście tym używamy słowa „e-umiejętności” odnosi się ono nie tylko do ograniczonych zdolności korzystania z danych narzędzi cyfrowych ale do szerokiej wiedzy i możliwości uczenia się przez całe życie na temat odpowiednich obszarów rewolucji cyfrowej, techniki, jej zastosowań oraz jej sposobów wykorzystania czy też możliwości transformacji.

WSTĘP

9

Tak więc co należy zrobić?

Aby wykorzystać potencjał jaki niesie ze sobą rewolucja cyfrowa jak również aby dotrzymać kroku globalnej konkurencji konieczna jest transformacja umiejętności, wiedzy i możliwości pracowników w Europie. Działając razem przemysł, instytucje edukacyjne oraz rządy mogą przyczynić się do wdrożenia długookresowych działań oraz wspólnie osiągnąć sukces, dzięki czemu możliwe będzie stworzenie nowych miejsc pracy, zwiększenie konkurencyjności oraz wzrostu gospodarczego. Pracownicy w Europie potrzebują narzędzi, które pozwolą im zaangażować się w inicjatywy oparte na innowacjach, które powstawać będą dzięki firmom których motorem jest cyfryzacja. Ma to zastosowanie w odniesieniu do wszystkich sektorów gospodarki. Konieczne jest, aby wszyscy pracownicy, nie tylko młodzi, posiadali odpowiednie e-umiejętności umożliwiające im udział w erze pozyskiwania informacji czerpanych z sieci.

Edukacja to obecnie proces, który trwa przez całe życie.

Konieczne jest zapewnienie wszystkim obywatelom łatwego dostępu do szkoleń z zakresu ICT a w procesie tym Europejski Tydzień e-umiejętności odgrywa kluczową rolę. Koncentruje się on na celach określonych przez Komunikat Komisji Europejskiej z 2007 roku pt. „e-umiejętności w XXI wieku”. Znajdziemy w nim wezwanie do tego, aby e-umiejętności stały się częścią nauczania w szkołach podstawowych i średnich. Konieczne jest także lepsze nauczanie przedmiotów ścisłych, w szczególności matematyki i fizyki. Młodzi ludzie muszą zrozumieć, że e-umiejętności dają im większe możliwości kariery zawodowej.

Granice pomiędzy światem akademickim a przemysłem będą w dalszym ciągu się zamazywać. Ma to znaczenie pozytywne - ułatwia bliższe dopasowanie wymagań przemysłu do prowadzonych badań naukowych. Dzięki temu specjaliści ds. IT mają odpowiednie e-umiejętności. To z kolei daje szansę na zwiększoną wartość biznesową. Jednocześnie konieczne jest, aby Europa skoncentrowała się w większym stopniu na kwestii lepszego wykorzystania dostępnych talentów. e-umiejętności stanowią doskonały dodatek dla każdego specjalisty. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez IDC 90% wszystkich stanowisk pracy wymagać będzie do 2015 roku podstawowych e-umiejętności. Całkowity potencjał e-Rządu zmaterializuje się wówczas gdy Europejczycy będą mieli dostęp do Internetu jak również gdy będą mieć e-umiejętności. Konieczne są szkolenia z zakresu kompetencji cyfrowych dla osób zagrożonych wykluczeniem. Nawet będąc na emeryturze seniorzy czerpią korzyści z coraz lepszych e-umiejętności wykorzystywanych w ich codziennym życiu w odniesieniu do zarządzania swoim zdrowiem, finansami oraz sprawami osobistymi.

Istnieje pilna potrzeba odniesienia się do niepokojącego trendu dotyczącego zmniejszającej się liczby kobiet podejmujących zatrudnienie w obszarach związanych z ICT. Ma to negatywny wpływ na wzrost gospodarczy w

10

Manifest w sprawie e-umiejętności

związku z czym wszystkie kraje muszą podejmować działania mające na celu przeciwdziałanie nierównowadze płci. Mniejsza liczba kobiet podejmujących studia ICT jak również karierę w tym obszarze sprawia, że mamy do czynienia z ogromnym niedoborem talentów w firmach ICT oraz w gospodarce.

Aby sprostać wyzwaniom przed jakimi stoi Europa w zakresie e-umiejętności konieczne będzie wprowadzenie istotnych zmian do sposobów zarządzania, tak aby lepiej wykorzystywać ogromne możliwości w zakresie przedsiębiorczości i rozwoju biznesu. Konieczne jest połączenie techniki z innymi kompetencjami biznesowymi. Według Instytutu Wartości Innowacji w wielu firmach działy IT osiągają gorsze wyniki od zakładanych przez co zarządy firm są niechętne do tego, aby finansować innowacje. Uzyskane informacje sugerują, że czołowe organizacje to te, które potrafią tworzyć innowacyjne rozwiązania będące na styku biznesu i ICT. Promowanie europejskich standardów w zakresie e-kompetencji i certyfikacji sprawi, że wzrośnie ranga ICT jak również zwiększy się poziom zainteresowania nabywaniem zaawansowanych e-umiejętności. Przyczyni się to do nabywania wiedzy, umiejętności i kompetencji, które wymagane będą zarówno w sektorze prywatnym jak i państwowym. Wzmocni to rolę europejskich uniwersytetów będących źródłem specjalistów ds. ICT oraz menadżerów mających e-kompetencje. Umiejętności potrzebne do osiągania sukcesu w branży ICT będą musiały ulec transformacji i zostać zaadaptowane do nowych źródeł wzrostu.

W Manifeście tym partnerzy oraz organizacje wspierające strategię Europejskich e-umiejętności są gotowe do odegrania roli w tworzeniu europejskiego partnerstwa w zakresie edukacji. Znaczenie jakie odgrywa innowacyjność edukacji ICT i rozwój e-umiejętności jest ogromne.

Don Tapscott jest autorem bestsellerów do których zaliczyć można Makrowikinomię (napisaną wspólnie z Anthonym D Williamsem). Obecnie kieruje badaniami w zakresie nowych modeli rozwiązywania globalnych problemów i zarządzania.

WSTĘP

11

12

Manifest w sprawie e-umiejętności

SPIS TR EŚCI Przedmowa

3

Wstęp: Tworzenie Cyfrowych Możliwości w Europie

4

Spis treści

13

Zarys ogólny: Szersza perspektywa: nowe dążenie do doskonałości i innowacyjności

14

Rozdział 1: Innowacyjna edukacja: pracownicy przyszłości w Europie

24

Rozdział 2: Poszukiwanie i kształtowanie talentów

35

Rozdział 3: Działy IT generujące wartość

47

Rozdział 4: Odblokowanie pełnego potencjału kobiet

62

Rozdział 5: Wizja przyszłości

77

Biografie autorów

86

Bibliografia

100

SPIS TREŚCI

13

Z ARYS OGÓLNY: Szersza perspektywa: nowe dążenie do doskonałości i innowacyjności Dr Bruno Lanvin Pojęcie Europy jako „realistycznej utopii” podlega obecnie pierwszej wielkiej próbie. Chociaż bez wątpienia obecny kryzys ma charakter ogólnoświatowy, przebiega on w różny sposób w poszczególnych częściach świata. Po raz pierwszy w dziejach współczesnych wybuch kryzysu nastąpił w okresie, kiedy to główna gospodarka wytwórcza nie jest główną gospodarką konsumpcyjną.

Również po raz pierwszy w historii współczesnej międzynarodowa przewaga konkurencyjna opiera się na czynnikach, które tak niewiele mają wspólnego z czynnikami naturalnymi, geografią i „trwałą przewagą techniczną”.

Nowa potrzeba działania W tak szybko zmieniającym się środowisku Europa zmuszona jest do określenia podstaw na których budowany będzie jej dobrobyt. W przeciągu ostatniej dekady Europa dokonała strategicznych wyborów w tym względzie, którymi są: stworzenie konkurencyjnej gospodarki opartej na włączeniu społecznym jak również ochrona środowiska oraz innowacyjność. Wskutek obecnego kryzysu realizacja tych zamierzeń jest bardziej kosztowna a jednocześnie nabiera dodatkowego znaczenia. Jeżeli w Europie zaszły jakiekolwiek zmiany z stosunku do e-umiejętności, ma to związek z poczuciem konieczności podejmowania działań jakie się z nimi wiążą: stopa bezrobocia w Europie w dalszym ciągu rośnie podczas gdy wydaje się, że w Stanach Zjednoczonych i innych częściach świata już osiągnęła najwyższe możliwe poziomy i zaczyna spadać (spójrz na poniższy wykres).

Stopa bezrobocia w 27 państwach członkowskich UE, 17 państwach należących do strefy Euro, Stanach Zjednoczonych i Japonii, dane okresowo uaktualniane, od stycznia 2000 roku do stycznia 2012 roku Euro-17

% 10

UE-27 Stany Zjednoczone

8 6

Japonia

4 ‘00

’01

‘02

’03

‘04

’05

‘06

’07

Źródło: Eurostat 2012

14

Manifest w sprawie e-umiejętności

‘08

’09

‘10

’11

‘12

Rok kalendarzowy

Jednak prawdziwa konieczność podejmowania działań wynika z wysokiego wskaźnika bezrobocia wśród młodych osób (określanych jako osoby w wieku od 15 do 24 lat). W styczniu 2012 roku całkowita stopa bezrobocia wśród młodzieży w 27 państwach członkowskich UE wyniosła 22,4% (zobacz poniższy wykres) podczas gdy w strefie Euro wskaźnik bezrobocia wyniósł 21,6%. W styczniu 2011 roku wskaźnik ten wyniósł odpowiednio 21,1% oraz 20,6%. Najniższą stopę bezrobocia zaobserwować można w Niemczech (7.8%), Austrii (8,9%) i Holandii (9,0%) podczas gdy najwyższy poziom bezrobocia zanotować można w krajach takich jak Słowacja (36,0%), Grecja (48,1% w listopadzie) oraz Hiszpania (49,9%). Wskaźnik bezrobocia w Stanach Zjednoczonych i w Japonii wyniósł odpowiednio 8,3% oraz 4,6%.

Stopa bezrobocia wśród młodzieży spośród 27 państw członkowskich UE oraz 17 państw strefy Euro, dane okresowo uaktualniane w okresie od stycznia 2000 roku do stycznia 2012 roku UE-27

% 22

Euro-17

20 18 16 14 ‘00

’01

‘02

’03

‘04

’05

‘06

’07

‘08

’09

‘10

’11

‘12

Rok kalendarzowy

Źródło: Eurostat 2012

Konieczność podejmowania działań wiąże się z rosnącym przekonaniem, że nowe technologie produkcji, nowe wzorce konsumpcji jak również nowe modele zachowań dają możliwości ożywienia „generującego miejsca pracy” w Europie bez konieczności rezygnowania z ambicji stania się światowym liderem w obszarze produktywności, innowacji i włączenia społecznego. Właśnie tutaj techniki komunikacyjno-informacyjne (ICT) jak również e-umiejętności stają się kluczowym elementem przyszłych analiz oraz polityk mających na celu stworzenie warunków dla tworzenia miejsc pracy i zrównoważonego rozwoju w Europie.

Nowe możliwości Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat zaobserwować można wzrost liczby wysyłanych maili z 12 milionów dziennie do 247 miliardów jak również liczby wysyłanych smsów z 400,000 do 4,5 miliarda jak również zwiększoną liczbę godzin naszej obecności w sieci z 2,7 godzin tygodniowo aż do 18 godzin: w takim świecie umiejętności każdego z nas jak również umiejętności społeczne, zawodowe i menadżerskie muszą zostać na nowo określone i dostosowane.

ZARYS OGÓLNY: SZERSZA PERSPEKTYWA

15

Nowe osiągnięcia w obszarze informacji i sieci (włączając w to zagadnienia takie jak Cloud computing, duże ilości danych, media społecznościowe, Internet mobilny czy też konwergencja) stwarzają potrzebę określenia nowych umiejętności jak również stanowią ogromną szansę dla tych, którzy wpierw stworzą takie umiejętności i je opanują.

Dane dotyczące obecnego i przewidywanego poziomu podaży i popytu na e-umiejętności zaprezentowane zostaną w dalszej części tego opracowania.

Pokazują one trwały deficyt tychże umiejętności w całej Europie: paradoks wysokiego poziomu bezrobocia wraz z dużą liczbą nieobsadzonych stanowisk pracy w „obszarach związanych z e-umiejętnościami” będący jedną z najbardziej uderzających cech rynku pracy w Europie.

Jest to także czas kiedy wybór najbardziej odpowiedniej strategii w odniesieniu do kwestii e-umiejętności jest tak samo ważny jak narzędzia i procesy, które należy wdrożyć aby móc sobie z zaistniałą sytuacją poradzić. W związku z tym, że motorem globalnej konkurencyjności jest w coraz większym stopniu wiedza i innowacje jasnym jest, że Europa musi opierać się na swoich silnych stronach (którymi są sektor ICT oraz gospodarka oparta na wiedzy), aby stawać się kluczowym graczem na arenie międzynarodowej. Jednakże dostosowywanie jakości oraz struktury pracowników do wyzwań i szans wynikających z powstania światowej gospodarki opartej na wiedzy pozostaje wyzwaniem samym w sobie, które jeżeli zostanie zignorowane może mieć negatywny wpływ na działania mające na celu ukształtowanie przyszłości Europy jako globalnej potęgi oraz modelu „konkurencyjności wraz z włączeniem”, które podejmowane zostaną w przyszłości. Tego właśnie dotyczą e-umiejętności. Niczego więcej.

Brakujące najważniejsze ogniwo, zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie Istnieje zgoda wśród partnerów, że e-umiejętności są konieczne do tego, aby zwiększać konkurencyjność, produktywność i innowacyjność jak również profesjonalizm pracowników, dają one także możliwość podejmowania zatrudnienia przez Europejczyków. Konieczne jest zapewnienie najwyższych światowych standardów w obszarach takich jak wiedza, umiejętności, kompetencje oraz kreatywność menadżerów, osób pracujących w obszarach związanych z IT jak również użytkowników oraz zapewnienie im możliwości pogłębiania swojej wiedzy poprzez program skutecznego kształcenia się przez całe życie.

Europa potrzebuje zarówno osób mających e-umiejętności do stworzenia infrastruktury jak również osób, które mają e-umiejętności, które umożliwiają korzystanie z niej. Społeczeństwo składające się z osób mających e-umiejętności jest bowiem prekursorem społeczeństwa opartego na wiedzy. Wskutek

16

Manifest w sprawie e-umiejętności

braku odpowiednich e-umiejętności w Europie poniesione inwestycje w rozwój infrastruktury jak i te planowane (np. szerokopasmowy Internet) nie wygenerują pełnego zwrotu z inwestycji. Z punktu widzenia przemysłu, jasne jest także i to, że długotrwały znaczący niedobór pracowników mających odpowiednie kompetencje poważnie zagraża europejskiej gospodarce. Ma on także negatywny wpływ na rozwój przemysłu zaawansowanych technologii jak również spowalnia tempo innowacji co z kolei ma wpływ na zatrudnienie oraz produktywność w związanych z nim gałęziach przemysłu. Wskutek tego niedobór pracowników IT zmniejsza zdolność Europy do konkurowania na arenie międzynarodowej. Wewnętrznie, niedobór ten stanowi zagrożenie w osiągnięciu Wspólnego Rynku Wewnętrznego Usług Cyfrowych.

e-umiejętności kluczem do konkurencyjności Europy, wzrostu i tworzenia miejsc pracy We wrześniu 2007 roku w następstwie intensywnych konsultacji oraz dyskusji prowadzonych z partnerami oraz państwami członkowskimi w kontekście Europejskiego Forum e-umiejętności, Komisja Europejska przyjęła Komunikat dotyczący „e-umiejętności w XXI wieku: Zwiększanie Konkurencyjności, Wzrostu oraz Tworzenia Miejsc Pracy”, który zawiera długookresową strategię Unii Europejskiej dotyczącą e-umiejętności. Strategia ta została przyjęta przez państwa członkowskie podczas Posiedzenia Rady ds. Konkurencyjności w listopadzie 2007 roku. Uczestnicy z zadowoleniem przyjęli także długookresową agendę e-umiejętności. Branża informatyczna ustanowiła Radę Przywódców Przemysłu e-umiejętności, której celem jest pomoc we wdrażaniu strategii.

Związane z tym badanie pokazało, że krajowe polityki dotyczące IT mają tendencję do koncentrowania się na rozwijaniu podstawowych umiejętności komputerowych użytkowników. Rozwój kompetencji informatycznych użytkownika często uważany jest za część składową polityki dotyczącej kształcenia zawodowego. Dziewięć państw posiada określone regulacje mające na celu rozwijanie e-umiejętności biznesowych. Dwadzieścia sześć państw posiada regulacje przygotowane z myślą o e-umiejętnościach dla użytkowników podczas gdy jedenaście państw (Dania, Francja, Niemcy, Węgry, Irlandia, Malta, Hiszpania, Portugalia, Rumunia, Wielka Brytania oraz Turcja) posiada regulacje odnoszące się w sposób szczególny do rozwijania e-umiejętności wśród profesjonalistów. W badaniu określonych zostało w sumie czterdzieści pięć inicjatyw, które w sposób szczególny ukierunkowane były na rozwój umiejętności informatycznych profesjonalistów.

Nastąpił także znaczący postęp we wdrażaniu strategii e-umiejętności w UE. Stworzono Europejskie Ramy e-Kompetencji jak również Europejski portal kariery e-umiejętności oraz umożliwiono nawiązanie współpracy partnerom wysokiego szczebla. Od tamtej pory zaobserwować można wdrożenie szeregu

ZARYS OGÓLNY: SZERSZA PERSPEKTYWA

17

nowych inicjatyw, które odnoszą się do popytu i podaży (wraz ze stworzeniem scenariuszy foresight), aby móc lepiej przewidywać zmiany jak również dalszy rozwój Europejskich Ram e-Kompetencji; promowanie odpowiednich zachęt finansowych i fiskalnych. W tym kontekście, ogólnoeuropejski projekt Tygodnia e-umiejętności będący częścią kampanii mającej na celu propagowanie wiedzy na temat e-umiejętności miał na celu promowanie e-umiejętności, wymianę doświadczeń, umożliwienie współpracy jak również zmobilizowanie partnerów.

W czasie kiedy Europa w dalszym ciągu stara się wyjść z kryzysu, wnioski z roku 2007 tworzą nową jakość: bezrobocie w obszarach związanych z IT pozostaje na poziomie znacznie niższym niż całkowita stopa bezrobocia. Oznacza to więc, że stymulowanie rozwoju sektora IT (i e-umiejętności) należy zostać wzięte pod uwagę jako antycykliczny instrument służący uzdrowieniu gospodarki w oparciu o tworzenie miejsc pracy o czym była mowa wcześniej.

Nowy wymiary globalnego wyścigu po talenty Głównym zagadnieniem, które ma wpływ na zapotrzebowanie na e-umiejętności jest globalne poszukiwanie pracowników. Wystarczy spojrzeć na wyniki handlowe, aby zauważyć że Europa importuje więcej produktów IT i eksportuje więcej usług IT jednocześnie eksportując droższe produkty IT i usługi a importując mniej kosztowne produkty i usługi.

Wyraźnie widać więc, że Europa potrzebuje wysoko wykwalifikowanych specjalistów w obszarze e-umiejętności, którzy mogą wnieść wkład w tworzenie innowacyjnych rozwiązań, zwłaszcza w obszarze usług.

Europa w przeciągu ostatniego dziesięciolecia nie odniosła spektakularnych wyników na polu pozyskiwania utalentowanych informatyków z zagranicy.

Out-sourcing i off-shoring nie są rozwiązaniami, które stanowią rozwiązanie kwestii niedoboru e-umiejętności w Europie. Gdy metody tego rodzaju są nadużywane, mogą one narazić na szwank jakość innowacyjnych produktów i usług. Ponadto istnieją wyraźne przesłanki wskazujące na to, że te kraje które dotychczas wypełniały lukę w niedoborze e-umiejętności w Europie - jak na przykład Chiny i Indie - wkrótce same zmierzą się ze znaczącym niedoborem e-umiejętności. Dodatkowo, oprócz zapewnienia odpowiednich e-umiejętności w Europie ważne będzie także znalezienie sposobów na podniesienie poziomu e-umiejętności pracowników.

Obecnie „globalizacji rynków e-umiejętności” towarzyszy zwiększona mobilność wysoko wykwalifikowanych pracowników. Światowe sieci informacji, wirtualna obecność, zespoły wirtualne pracujące w różnych strefach czasowych i miejscach tworzą nowe środowiska pracy w których pozyskiwanie osób mających odpowiednie kompetencje stało się problemem o charakterze

18

Manifest w sprawie e-umiejętności

strategicznym. „Wyścig mający na celu podwyższenie poziomu umiejętności jak i zwiększenie doskonałości akademickiej nabrał obecnie szybszego tempa: wydatki na szkolnictwo wyższe oraz na badania i rozwój na całym świecie ulegają zwiększeniu - zwłaszcza w krajach rozwijających się.”

Czas na podjęcie działań Korzystając ze wzoru „piramidy umiejętności” przygotowanego przez INSEAD eLab wyraźnie widać, że Europa musi rozwiązać wyzwania na każdym z trzech poziomów (1) umiejętność pisania i czytania oraz podstawowe umiejętności włączając w to e-umiejętności, matematykę oraz przedmioty ścisłe; (2) umiejętności zawodowe wymagane na rynku pracy, które uzyskane zostały poprzez naukę w szkole jak również w coraz większym stopniu „w pracy”; (3) osoby utalentowane podejmujące zatrudnienie w globalnej gospodarce opartej na wiedzy (GKE), które są mniej uchwytne a jednocześnie są liderami i przewidują zmiany, odgrywają także kluczową rolę w tworzeniu innowacyjnych rozwiązań. Chociaż Europa odnosi lepsze wyniki niż wielu z jej konkurentów na polu umiejętności podstawowych i zawodowych, nie jest liderem z żadnej z trzech kategorii (zobacz poniższy wykres).

Poz iom

2

Poz iom

3

Osoby mające odpowiednie umiejętności w gospodarce opartej na wiedzy: Trzeci (górny) poziom obejmuje bardziej subtelne lecz mniej wymierne umiejętności, które wymagane są do zarządzania i prowadzenia zespołów międzynarodowych, pracy w zespołach wirtualnych oraz do określania, przewidywania i kierowania zmianą.

GKE Umiejętności te są konieczne do wdrażania innowacyjnych rozwiązań jak również talenty do tego, aby móc sprostać nowym wyzwaniom i problemom.

Umiejętności podstawowe

Umiejętności zawodowe: Drugi (środkowy) poziom odnosi się do wiedzy i do zdolności jakie należy mieć aby móc wykonywać daną pracę. Część z tych umiejętności można nabyć poprzez edukację formalną (np. politechniki, wydziały prawa i uniwersytety). Jednak coraz więcej z tych umiejętności można nabyć „w pracy”.

Poz iom

1

Umiejętności podstawowe oraz umiejętność pisania i czytania: Umiejętność czytania Pierwszy (podstawowy) poziom Piramidy Umiejętności obejmuje i pisania oraz umiejętności umiejętności podstawowe oraz wiedzę jaka jest potrzebna do tego, podstawowe (matematyka, aby można było funkcjonować w nowoczesnym społeczeństwie. przedmioty ścisłe, umiejętność Obejmują one nie tylko umiejętności podstawowe (np. pisanie, czytanie oraz podstawowe umiejętności matematyczne) ale w obsługi komputera) coraz większym stopniu znajomość obsługi komputera.

Źródło: Lanvin, B. and Fonstad, N. (2009), “Who Cares? Who Dares? providing the skills for an innovative and sustainable Europe” INSEAD eLab, marzec 2009.

W roku 2009 INSEAD dał Europie ocenę B w kategorii umiejętności podstawowych, B minus za umiejętności zawodowe oraz oceną C za talenty GKE. Od tamtej pory niewiele się zmieniło. Nie ma jednak powodu dla którego Europa powinna zostawać w tyle: Finlandia, Dania czy Szwecja to kraje, które zajmują wysokie miejsca w światowych rankingach. Nabywanie kompetencji „w pracy” stanowić będzie istotną część rozwiązania a główną rolę do odegrania będą miały systemy edukacji. Systemy edukacji w Europie,

ZARYS OGÓLNY: SZERSZA PERSPEKTYWA

19

począwszy od szkolnictwa na poziomie szkoły podstawowej aż po szkolnictwo wyższe wymagają zmian systemowych tak aby móc lepiej wprowadzić zagadnienia związane z umiejętnościami cyfrowymi do programów nauczania. Zmiana ta wymagać będzie ścisłej współpracy pomiędzy szkołami a przedsiębiorstwami, zrozumienia potrzeby przeprowadzenia zmian jak również znacznie większych nakładów finansowych.

Europa inwestuje w szkolnictwo wyższe znacznie mniej niż Stany Zjednoczone i Japonia. W niedawnym raporcie przygotowanym przez Economist Intelligence Unit (EIC) Stany Zjednoczone, Singapur, Wielka Brytania, Irlandia i Korea Południowa sklasyfikowane zostały jako kraje, które najlepiej rozwijają talenty informatyczne. Według EIU kluczem do sukcesu w państwach jest zwiększanie liczby studentów uczęszczających na zajęcia na studiach wyższych, włączając w to nauki ścisłe oraz inżynierię.

Kraje te mają także światowej klasy uniwersytety bądź instytuty techniczne, które umożliwiają osobom związanym z techniką rozwijanie umiejętności biznesowych i menadżerskich a nie tylko technicznych.

Realizacja Agendy Cyfrowej dla Europy W 2010 roku Komisja Europejska formalnie przyjęła Agendę Cyfrową dla Europy przygotowaną przez Wiceprzewodniczącą Neelie Kroes, która określa siedem kluczowych obszarów które wymagają podjęcia działań: stworzenie Jednolitego Rynku Cyfrowego, większa interoperacyjność, zwiększanie zaufania do Internetu i bezpieczeństwa, szybszy dostęp do Internetu, zwiększenie inwestycji w badania i rozwój, rozwój umiejętności cyfrowych oraz włączenie społeczne, wykorzystywanie technik komunikacyjnoinformacyjnych w celu rozwiązywania wyzwań przed jakimi stoimy jak zmiany klimatu czy starzenie się społeczeństw. Przykłady korzyści obejmują łatwiejsze płatności elektroniczne oraz wystawianie faktur, szybki rozwój telemedycyny oraz korzystanie z oświetlenia zużywającego mniejszą ilość energii.

Komisja Europejska będzie: • promować e-przywództwo oraz profesjonalizm w obszarze ICT w celu zwiększenia liczby utalentowanych osób w Europie, kompetencji oraz mobilności informatyków w Europie.

• wspierać rozwój narzędzi online, tak aby móc określić i rozpoznać kompetencje informatyków jak i użytkowników w połączeniu z Europejskimi Ramami e-Kompetencji oraz EUROPASS. • promować zwiększenie liczby kobiet pracujących w zawodach związanych z ICT.

20

Manifest w sprawie e-umiejętności

• działać w celu podjęcia decyzji przez Europejski Fundusz Społeczny dotyczącej uznania umiejętności cyfrowych za priorytet (2014-2020).

• proponować ogólnoeuropejskie wskaźniki kompetencji cyfrowych i umiejętności korzystania z mediów.

Aby tak się stało, spodziewano się że państwa członkowskie będą: • wdrażać długookresowe programy dotyczące e-umiejętności i umiejętności cyfrowych.

• traktować e-learning jako element dominujący w programach mających na celu modernizację szkolnictwa oraz szkoleń, włączając w to programy nauczania, ocenę wyników w nauce jak również rozwój zawodowy nauczycieli i trenerów.

Dość łatwo można zauważyć w jaki sposób typologia opisana powyżej (piramida umiejętności) mogłaby mieć zastosowanie w przypadku każdego z punktów. Głównym wyzwaniem będzie jednak realizacja tego zadania w sposób spójny we wszystkich instytucjach europejskich i rządach.

Tworzenie innowacji, aby być najlepszym, bycie najlepszym, aby tworzyć innowacje W przeciągu kilku ostatnich lat niektórzy partnerzy (w szczególności partnerzy branżowi) zabierali głos w kwestii stworzenia zaleceń mających na celu podjęcie natychmiastowych działań. Niektóre z nich przedstawione zostały poniżej.

Konieczność wprowadzenia kampanii informacyjnych na poziomie władz UE oraz państw członkowskich poprzez partnerstwa publiczno-prywatne w celu pokazania możliwości podjęcia ścieżki kariery przez osoby studiujące matematykę, przedmioty ścisłe lub technikę. Kampanie te powinny także podkreślić niedobór e-umiejętności, który zaobserwować można obecnie w UE oraz skutki rosnącej przepaści między popytem a podażą.

Konieczność zapewnienia wszystkim szkołom podstawowym i średnim szybkiego Internetu do roku 2015 jak również przeszkolenia wszystkich uczniów ze sposobu korzystania z Internetu w sposób odpowiedzialny i bezpieczny. Zwiększyć powinna się także liczba zajęć pozalekcyjnych takich jak wizyty w laboratoriach, dni otwarte w firmach czy też wizyty naukowców.

Konieczność zwiększania możliwości realizowania praktyk dających uczniom pogląd na temat „wiedzy, którą można sprzedać”, które organizowane powinny być w

ZARYS OGÓLNY: SZERSZA PERSPEKTYWA

21

dwóch kluczowych momentach: kiedy uczniowie podejmują decyzję na temat kierunku dalszego kształcenia po zakończeniu szkoły średniej jak również na początku studiów, kiedy uczniowie podejmują decyzje dotyczące przyszłej ścieżki kariery.

W perspektywie średniookresowej, należy rozważyć: • Przeprowadzenie analizy statystycznej dotyczącej niedoboru umiejętności IT w celu określenia szczegółowych obszarów niedoborów.

Powstać powinien również europejski Eurobarometr, którego zadaniem będzie monitorowanie potrzeb pracodawców w zakresie e-umiejętności w perspektywie najbliższych trzech i pięciu lat.

• Wprowadzenie zachęt dla nauczycieli pragnących wziąć udział w szkoleniach związanych z IT oraz chcących zmodernizować swoje metody nauczania w celu wprowadzenia nauczania/ uczenia się przy pomocy narzędzi cyfrowych. Należy wprowadzić także certyfikaty potwierdzające poziom e-umiejętności nauczycieli.

• Komisja Europejska powinna powołać i finansować konkursy międzyszkolne z zakresu matematyki i przedmiotów ścisłych realizowane przez szkoły w Europie, w których nagradzana byłaby doskonałość.

Ponadto wyraźnie widać, że wyzwanie jakim są e-umiejętności będzie miało zarówno charakter jakościowy jak i ilościowy. Europa potrzebuje wysoko wykwalifikowanych profesjonalistów w obszarze IT, którzy sprostają wymaganiom pracodawców. Tradycyjny model „ucz się potem pracuj” staje się mniej adekwatny wraz ze wzrostem zmienności na rynku pracy. Pracodawcy i nauczyciele muszą wspólnie podejmować działania, aby przygotować lepsze ramy nabywania umiejętności (tj. uczenia się jak się uczyć).

Strategia e-umiejętności kierowana przez UE nie może być jedynie tematem o charakterze krótkookresowym. Zauważyć można wyraźnie problem popytu i podaży w odniesieniu do e-umiejętności, który stanie się coraz bardziej widoczny. Zwiększeniu ulegnie zapotrzebowanie na tradycyjne umiejętności techniczne a na dodatek na umiejętności jakie muszą mieć pracownicy w gospodarce opartej na wiedzy.

Jednakże zalecenia te mają charakter podrzędny w odniesieniu do „globalnego imperatywu innowacji” przed którym staje Europa. e-umiejętności stanowią kluczowy element ekosystemu innowacji; innymi słowy Europa musi mieć perfekcyjne e-umiejętności, aby pozostać czołowym zawodnikiem w globalnym wyścigu o innowacje. Europa musi być liderem, aby móc wprowadzać innowacje. Jednocześnie Europa musi podjąć działania mające na celu ulepszenie systemu szkolnictwa i szkoleń, aby stać się bardziej atrakcyjna dla

22

Manifest w sprawie e-umiejętności

osób utalentowanych, naukowców, wysoko wykwalifikowanych pracowników oraz menadżerów. Na poziomie szkolnictwa wyższego jak również kształcenia się przez całe życie i edukacji podstawowej Europa musi wprowadzać innowacyjne rozwiązania, aby pozostawać liderem.

Nie ma na co czekać Europa jako region musi być bardziej twórczy, wspierać w pełni inicjatywy dotyczące zwalczania niedoboru e-umiejętności, który stanowi problem natury strukturalnej a nie cyklicznej. Obecny kryzys w pewnym stopniu zaburzył debatę, gdyż niższy poziom zapotrzebowania na e-umiejętności doprowadził do błędnych wniosków dotyczących zmniejszania się przepaści w zakresie e-umiejętności. Jednak jest to w dużym stopniu tylko złudzenie: jeżeli firmy, rządy oraz środowisko naukowe w Europie szybko nie podejmie działań, przepaść ta stanie się coraz bardziej widoczna w chwili gdy zaczniemy obserwować wzrost gospodarczy. Te spośród gospodarek Europy, które nie skorzystają z kryzysu aby zwiększyć możliwości wyposażenia pracowników i menadżerów w e-umiejętności staną się zmarginalizowane w wyścigu o konkurencyjność na rynku globalnym opartym na wiedzy i innowacji.

Zapotrzebowanie na umiejętności na rynku

Ogólny popyt i podaż w zakresie umiejętności

Podaż umiejętności na rynku Scenariusz nr 2: lepsze programy nauczania e-Kompetencji

Podaż umiejętności na rynku Scenariusz nr 1:

Niedobór umiejętności

brak podejmowanych działań

Czas

Przed kryzysem

Kryzys

Po kryzysie

Źródło: Lanvin, B. and Fonstad, N. (2010), “Strengthening e-Skills for Innovation in Europe”, INSEAD eLab, 2010.

W świetle obecnego wyzwania jakie stanowi w Europie wysoki poziom bezrobocia wśród młodych ludzi, konieczność podejmowania działań nabiera nowego znaczenia. Zauważyliśmy jedynie początek rewolucji cyfrowej: jej przyszłość powinna mocno być związana z celami jakie stawia sobie Europa (konkurencyjność, zrównoważony wzrost oparty na innowacyjności) jednocześnie pozostając silnie zakorzeniona w rozwiązywanie obecnych potrzeb i oczekiwań obywateli Europy.

Oferowanie im możliwości nabycia e-umiejętności stanowi kluczowy element tego złożonego systemu.

ZARYS OGÓLNY: SZERSZA PERSPEKTYWA

23

Rozdział 1: Innowacyjna edukacja: pracownicy przyszłości w Europie Od chwili publikacji pierwszej edycji Manifestu e-umiejętności w 2010 roku pomimo faktu iż kryzys gospodarczy miał duży wpływ na poziom zatrudnienia - zwłaszcza wśród młodych ludzi - jeden z elementów nie uległ zmianie: niedopasowanie umiejętności rozwijanych za pośrednictwem systemu szkolnictwa w porównaniu z rodzajem umiejętności jakie wymagane są przez rynek pracy.

Tak jak mówiliśmy przy okazji pierwszej edycji tego manifestu należy zaobserwować pewien paradoks: „młodzi ludzie są szczególnie zaangażowanymi użytkownikami IT; 16-24 latkowie korzystają z Internetu od pięciu do siedmiu razy w tygodniu. Mimo to mniej niż 30% chłopców i 15% dziewcząt planuje podjęcie studiów związanych z informatyką na poziomie szkolnictwa wyższego”.

Brak zainteresowania przedmiotami ścisłymi i technicznymi rozpoczyna się wcześnie (od późnych klas szkoły podstawowej i początkowych lat szkoły średniej) i ma wpływ na liczbę utalentowanych młodych ludzi podejmujących naukę na poziomie szkolnictwa wyższego a w konsekwencji na poziom e-umiejętności jakimi dysponują pracownicy. Ambitne cele i zmiany muszą zostać zrealizowane na poziomie systemu szkolnictwa, tak aby mógł on sprostać potrzebom młodych ludzi w Europie, miał pozytywny wpływ na ich postrzeganie przedmiotów ścisłych i technicznych, motywację, osiąganie wyników oraz naukę podczas studiów jak również umożliwić im lepszy start w życie zawodowe.

Przepaść w umiejętnościach uczniów Cele stawiane przez politykę europejską w zakresie wyposażania młodych ludzi w umiejętności potrzebne w środowisku pracy mówiące o osiągnięciu „stopy zatrudnienia na poziomie 75% wśród kobiet i mężczyzn w wieku od 20 do 64 lat do 2020 roku” są godne pochwały. Inicjatywa „Nowe umiejętności w Nowych miejscach pracy” zapoczątkowana w listopadzie 2010 roku stawia sobie określone cele, którymi są: • Promowanie lepszego przewidywania potrzeb w zakresie przyszłych umiejętności.

• Lepsza korelacja pomiędzy umiejętnościami a potrzebami rynku pracy.

• Wypełnienie luki pomiędzy edukacją a pracą.

24

Manifest w sprawie e-umiejętności

Biorąc pod uwagę fakt, że osoby które w 2020 roku będą miały 20 lat są obecnie uczniami szkół średnich należy sprawić, aby systemy edukacji już dzisiaj mogły wyposażyć uczniów i młodych ludzi w kompetencje cyfrowe i e-umiejętności, które okażą się przydatne kiedy wejdą oni na rynek pracy w 2020 roku.

Aby tak się stało Europejska Rekomendacja dotycząca Kluczowych Kompetencji na rzecz kształcenia się przez całe życie opublikowana w 2006 roku określa dwa obszary kompetencji technicznych: „kompetencje podstawowe w przedmiotach ścisłych i technice” (włączając wiedzę techniczną jak również wykorzystanie narzędzi technicznych) oraz „kompetencje cyfrowe” w korzystaniu z narzędzi IT w pracy, podczas wypoczynku czy też w celach komunikacji.

Dane zebrane przez Eurostat dotyczące „Rezultatów Agendy Cyfrowej” pokazują zmniejszający się poziom kompetencji młodych ludzi w zakresie korzystania z narzędzi cyfrowych. W dalszym ciągu zaobserwować można, że pewna grupa młodych ludzi nie korzysta z Internetu w sposób regularny, w szczególności osoby o niskim poziomie wykształcenia - średnio 13% młodych ludzi o niskim poziomie wykształcenia nie korzysta z Internetu w sposób regularny a liczba ta wzrasta do 50% w niektórych krajach takich jak Rumunia.

Zaledwie 25% młodych ludzi w UE określa siebie jako osoby, które mają „wysoki” poziom kompetencji podstawowych umiejętności internetowych podczas gdy wysoki poziom kompetencji określony jest jako zdolność do wykonywania pięciu z sześciu czynności które obejmują korzystanie z wyszukiwarki w celu znalezienia informacji; wysyłanie emaili wraz z załącznikami; umieszczanie wiadomości na forach dyskusyjnych, grupach dyskusyjnych czy też innego rodzaju czatach; korzystanie z Internetu w celu dokonywania rozmów telefonicznych; korzystanie z platform typu peer-to-peer sharing w celu wymiany plików z filmami, muzyką, itd.; przygotowanie strony internetowej.

Z uwagi na fakt, że te „zaawansowane” umiejętności nie obejmują najbardziej podstawowych zawodowych umiejętności informatycznych takich jak sieci społecznościowe, konserwacja sprzętu IT, networking czy programowanie dla początkujących stanowi to potencjalne zagrożenie dla dzisiejszego pokolenia, które to w większości przypadków szukać będzie pracy w której wymagane będą e-umiejętności, zwłaszcza w sytuacji kiedy to według Europejskiego Monitora Miejsc Pracy (European Vacancy Monitor) zawody informatyczne oferują najlepsze możliwości dla wysoko wykwalifikowanych młodych ludzi.

Polityka podstawowych kompetencji ICT Pomimo widocznej przepaści w obrębie kompetencji jakie mają uczniowie w porównaniu z oczekiwaniami, z punktu widzenia polityki edukacyjnej należy położyć nacisk na rozwój podstawowych kompetencji ICT

ROZDZIAŁ 1: INNOWACYJNA EDUKACJA

25

w szkołach. Zazwyczaj na różnych szczeblach edukacji zaobserwować można holistyczne podejście do tej kwestii: począwszy od kompetencji nauczycieli aż po kompetencje uczniów, eBezpieczeństwa i ICT na rzecz włączenia osób o specjalnych potrzebach jak również podziału cyfrowego.

Tego rodzaju zasady działania mają także związek z zapewnieniem odpowiedniej infrastruktury jak również z zapewnieniem dostępu do odpowiednich rozwiązań takich jak tablice interaktywne, w niektórych przypadkach notebooki jak również tradycyjne laboratoria komputerowe (zarówno mobilne jak i zainstalowane na stałe). Treści cyfrowe stanowią również priorytet w większości państw Europy mające postać wspólnot internetowych dla nauczycieli i uczniów aż po dostęp do e-podręczników oraz baz materiałów.

Raporty Insight przygotowane przez European Schoolnet w 2011 roku pokazują szereg odpowiednich praktyk i przykładów stosowanych przez Ministerstwa ds. Edukacji w państwach członkowskich, których celem jest wspieranie rozwoju podstawowych kompetencji informatycznych jak również uznanie faktu iż kompetencje cyfrowe stanowią podstawowy składnik nowoczesnego podejścia do kwestii korzystania z komputerów. Istnieje wiele strategii mających na celu wprowadzenie do procesu nauczania zagadnień związanych z kompetencjami cyfrowymi na poziomie krajowym zarówno w postaci programu nauczania informatyki, zazwyczaj kładącego nacisk na umiejętności ICT użytkownika po wprowadzanie ICT w ramach każdego z przedmiotów.

Niektóre kraje (np. Niemcy) oraz regiony zaczęły korzystać z egzaminów certyfikacyjnych instytucji zewnętrznych, tak aby móc określić poziom podstawowych kompetencji ICT, na przykład za pomocą Europejskiego Komputerowego Prawa Jazdy. Jednak do dzisiaj dla większości rozwarstwienie cyfrowe nie stanowi głównego celu a szkoły w różny sposób wprowadzają w życie zalecenia rządów. Wyjaśnia to z pewnością przepaść jaka występuje pomiędzy celami określanymi przez politykę państw a poziomem obserwowanych następnie umiejętności uczniów.

Istnieje zatem potrzeba wdrażania obecnych praktyk, aby zapewnić przesiąkanie metod i narzędzi ICT do odpowiednich części składowych systemu edukacji jak również położenie większego nacisku na wprowadzanie praktyk ICT. Należy także położyć nacisk na kwestie związane z rozwarstwieniem cyfrowym, aby zapewnić każdemu z uczniów osiągnięcie dobrego poziomu podstawowych kompetencji ICT, niezależnie od środowiska z jakiego się wywodzą. Jednak główną barierą pozostaje kwestia związana z kompetencjami nauczycieli: nie ma obecnie standardów dotyczących kompetencji ICT nauczycieli podczas gdy standardy globalne niekoniecznie mają zastosowanie w kontekście europejskim. Ministerstwa

26

Manifest w sprawie e-umiejętności

ds. Edukacji badają konieczność wprowadzenia własnych standardów, które powinny mieć związek z Europejskimi Ramami e-Kompetencji. Kluczowym elementem mającym wpływ na nabywanie umiejętności cyfrowych jest organizowanie inicjatyw dla kilku partnerów takich jak Laboratorium Klasy Lekcyjnej Przyszłości, które pozwolą nauczycielom eksperymentować z innowacyjnymi rozwiązaniami pedagogicznymi korzystając w tym celu z techniki.

Czy założone cele są wystarczająco ambitne?

Obecne inicjatywy zaprezentowane w Europejskich Ramach Kompetencji Kluczowych chociaż są przydatne jako punkt wyjścia w odniesieniu do podstawowych kompetencji cyfrowych dla wszystkich obywateli w sposób niewystarczający określają szczegółowo zdefiniowane kompetencje w zakresie e-umiejętności wykorzystywane w życiu zawodowym. Traktować je można raczej jako zestaw umiejętności podstawowych, które przydatne są w różnego rodzaju sytuacjach jednak nie przygotowują one w sposób odpowiedni osób zainteresowanych do dalszej nauki czy bardziej zaawansowanych szkoleń informatycznych. Problem ten ma charakter endemiczny w państwach członkowskich UE. Według raportu Livingstone-Hope: „Przemysł narażony jest na straty wskutek działalności systemu edukacji, który nie rozumie jego potrzeb. Ma to potwierdzenie w postaci programów nauczania w szkołach, które koncentrują się na umiejętnościach ICT w biurze a nie na informatyce czy umiejętnościach programowania, które wymagane są przez firmy z branży zaawansowanych rozwiązań takich jak gry wideo czy efekty wizualne.

Jednocześnie młodzi ludzie i ich nauczyciele powinni być bardziej świadomi możliwości podjęcia zatrudnienia w tych branżach przemysłu jak również kwalifikacji jakie są potrzebne, aby móc podjąć pracę. Przedmioty określane mianem STEM, tj. przedmioty ścisłe, technika, inżynieria i matematyka a do tego sztuka stanowią klucz do sukcesu.”

Raport w dalszej części zawiera rekomendacje dotyczące nadania informatyce takiej samej wagi jaką mają inne przedmioty ścisłe, tj. fizyka i matematyka, które nauczane są od 11 roku życia i dalej jako element podstawy programowej w szkołach średnich. Wskutek tych zaleceń rząd Wielkiej Brytanii podjął krok w kierunku zastąpienia tradycyjnych lekcji ICT (opartych na podejściu dotyczącym kompetencji cyfrowych) lekcjami informatyki podczas których nacisk kładziony jest na programowanie, tworzenie stron internetowych jak również tworzenie aplikacji na urządzenia mobilne.

ROZDZIAŁ 1: INNOWACYJNA EDUKACJA

27

Od matematyki i fizyki do programowania Istotnym wyzwaniem stojącym na drodze odchodzenia od podstawowych kompetencji IT w kierunku e-umiejętności są osiągnięcia w przedmiotach takich jak matematyka i fizyka. Dobre osiągnięcia matematyczne - w szczególności dobra znajomość algebry i algorytmów są konieczne, aby móc dalej rozwijać umiejętności programowania oraz umiejętności informatyczne.

Badanie przeprowadzone przez Microsoft Teaching and Learning pokazuje, że matematyka jest zazwyczaj jednym z tych obszarów gdzie innowacyjne metody nauczania są najrzadziej wykorzystywane podczas lekcji. Podobnie znajomość fizyki jest konieczna do tworzenia aplikacji związanych z sieciami i informatyką. Stosunkowo niski poziom osiągnięć i zainteresowania tymi zagadnieniami wśród uczniów w Europie są niepokojące biorąc pod uwagę nabywanie bardziej zaawansowanych e-umiejętności.

Badanie Eurydice poświęcone tym zagadnieniom wskazuje na brak polityki na poziomie krajowym w wielu państwach Europy dotyczącej wspierania osób osiągających gorsze wyniki. Te kraje, które osiągają lepsze wyniki w przedmiotach ścisłych i matematyce według Programu OECD Międzynarodowej Oceny Uczniów (PISA) posiadają zazwyczaj rozbudowane systemy, których celem jest wspieranie osób które osiągają gorsze rezultaty dzięki czemu mogą osiągać lepsze wyniki.

Dodatkowo raport Eurydice wskazuje na pominięcie ważnej roli ICT w nauczaniu matematyki. „Wykorzystanie ICT w nauczaniu matematyki jest zapisane w większości państw, jednak pomimo ogólnej dostępności komputery są rzadko wykorzystywane podczas lekcji matematyki. Sprzeczność ta sprawia, że matematyka nie jest postrzegana jako przedmiot mający zastosowanie gdyż nie łączy się jej z techniką z której codziennie korzystają uczniowie.”

Matematyka i fizyka są przedmiotami, którymi w szczególności w małym stopniu interesują się dziewczyny. Przykłady i modele wykorzystywane podczas lekcji tych przedmiotów przemawiają bardziej do chłopców niż do nich. Z tego powodu dziewczyny decydują się nie wybierać matematyki i fizyki w szkole średniej co stanowi barierę w podejmowaniu studiów z zakresu informatyki a następnie rozpoczynania kariery w branży IT. Głównym czynnikiem mającym wpływ na tą sytuację według Eurydice jest brak nacisku na kwestie związane z różnorodnością podczas szkoleń dla przyszłych nauczycieli: „Zajmując się zagadnieniami dotyczącymi różnorodności, tj. nauczanie różnych uczniów, branie pod uwagę różnych zainteresowań chłopców i dziewcząt jak również unikanie stereotypów w odniesieniu do płci podczas pracy z uczniami stanowi rodzaj kompetencji na które kładzie się najmniejszy nacisk podczas szkoleń dla przyszłych nauczycieli.”

28

Manifest w sprawie e-umiejętności

Kwestie te kierują naszą uwagę na konieczność poprawy jakości nauczania i uczenia się matematyki oraz fizyki poprzez stosowanie bardziej innowacyjnych metod opartych na nowoczesnych technikach kładąc większy nacisk na kwestie związane z równością płci.

Informatyka jako dyscyplina Najnowsze ogólnoeuropejskie dane dotyczące roli informatyki jako przedmiotu ujętego w programie nauczania są szczątkowe. Obecnie jeden z raportów Insight dotyka tej kwestii w aspekcie związku z szerszą polityką ICT w edukacji. Na podstawie tychże raportów wyraźnie widać, że informatyka - jeżeli w ogóle ujęta została w programie nauczania - prawie zawsze jest przedmiotem do wyboru. Sytuacja wygląda inaczej w Szwajcarii gdzie informatyka stała się przedmiotem obowiązkowym w 2008 roku i wyraźnie wskazuje na wiedzę techniczną z zakresu ICT jako ważny element edukacji na poziomie szkoły średniej. Ciekawą sytuację zaobserwować można w Austrii, gdzie ICT na danych stanowiskach pracy w sposób wyraźny wymienione zostało w celach krajowych tak jak i „e-umiejętności” i ponad podstawowe kompetencje cyfrowe włączając „praktyczną informatykę”.

Informatyka stanowi osobny przedmiot już od pierwszych klas szkoły średniej.

Nabywane kompetencje podlegają sprawdzeniu poprzez zastosowanie testów organizacji trzecich takich jak Europejski Certyfikat Umiejętności Komputerowych (ECDL), ale także za pośrednictwem certyfikatów wydawanych przez firmy informatyczne jak Cisco, Microsoft, SAP, Novell i Oracle, które stanowią dodatek do podstawowych umiejętności technicznych.

Ich motorem są szkoły będące częścią „Grup ds. eLearningu”.

Cypr wprowadza także zajęcia z informatyki na poziomie wyższych klas szkół średnich i zajęcia te w pierwszym roku szkoły średniej stanowią obowiązkowe wprowadzenie do tematu. W dwóch następnych klasach szkoły średniej uczniowie mogą wybrać zajęcia z informatyki, aplikacji i sieci (ostatnie wspierane są przez Akademię sieci Cisco). W wybranych szkołach technicznych oferowany jest dla zainteresowanych uczniów trzyletni program nauczania w zakresie technika informatyki dający możliwość poznania szerokiego zakresu zagadnień związanych z informatyką. Wiele państw posiada podobne programy z których skorzystać mogą uczniowie zawodowych szkół średnich jednak liczba uczniów podejmujących naukę w tych obszarach jest często niewielka i zdominowana z dużej mierze przez chłopców.

Wyraźnie widać, że zagłębiając się w kwestie związane z informatyką począwszy od algorytmów aż po programowanie i networking - istnieje możliwość lepszego przygotowania się do studiowania przedmiotów ścisłych na poziomie uniwersyteckim czy też szkół zawodowych.

ROZDZIAŁ 1: INNOWACYJNA EDUKACJA

29

Możemy znaleźć przykłady praktyk na niższych poziomach edukacji mające na celu zintegrowanie informatyki i techniki z nauczaniem w szkołach: The Massachussets Institute of Technology (MIT) stworzył „Scratch” będący językiem programowania dla dzieci. Szkoły w Unii Europejskiej korzystają z niego już w szkołach podstawowych i później. Wspólnoty Scratch są szczególnie obecne zarówno w Wielkiej Brytanii i Portugalii jak również w innych krajach.

W Holandii współpraca między SURFNET/Kennisnet od 2004 roku przyczyniła się do wprowadzenia do szkół różnego rodzaju narzędzi IT (np. konkurs stwórz grę). Inne ciekawe rozwiązanie zostało wprowadzone w szkołach średnich dobrowolnie gdzie certyfikaty branżowe jak np. IC3, ECDL oraz certyfikaty Microsoftu mogą być wykorzystywane do zbierania punktów, które potrzebne są do ukończenia edukacji szkolnej.

Badanie dotyczące Innowacyjnego Nauczania i Uczenia się, którego sponsorem jest program Microsoftu Partnerzy w Nauczaniu koncentruje się na konieczności przygotowania młodych ludzi do XXI wieku, celu który zdaniem wielu wymaga fundamentalnej zmiany możliwości edukacyjnych oraz zintegrowania techniki z procesem nauczania i uczenia się. Badanie ITL kładzie nacisk na te modele nauczania, które mają silny związek z wynikami kształcenia w XXI wieku.

Uzyskane wyniki pokazały, że większość uczniów w dalszym ciągu jest w roli tradycyjnych konsumentów informacji a nie osób rozwiązujących problemy, innowatorów czy producentów. Chociaż wykorzystanie ICT w procesie nauczania staje się coraz bardziej powszechne, wykorzystanie ICT przez uczniów w procesie uczenia się w dalszym ciągu stanowi wyjątek w wielu szkołach.

Nadszedł także czas aby odejść od „wysp dobrych praktyk” do bardziej popularnego podejścia do nauczania i uczenia się informatyki. Zadaniem systemów edukacyjnych obowiązujących w państwach należących do Unii Europejskiej jest zbadanie konieczności położenia nacisku na informatykę oraz na włączenie do programów nauczania bardziej zaawansowanych umiejętności ICT. Nie należy czekać aż na poziomie szkół średnich rozpocznie się nauka informatyki - proste metody można także zastosować pracując z najmłodszymi dziećmi w szkole.

Wzorce zachowań dla młodych ludzi odwodzą ich od IT Wraz z wiekiem uczniów wzorce takie jakie nauczyciele, rodzice, doradcy zawodowi oraz osoby pojawiające się w mediach pełnią kluczową rolę w zachęcaniu uczniów do podejmowania decyzji dotyczących ich ścieżki kariery.

W szczególności dziewczyny polegają na wsparciu osób starszych, które darzą szacunkiem, w wyborze ich przyszłej ścieżki kariery a przez to i rodzaju studiów jakie zdecydują się podjąć po ukończeniu szkoły średniej.

30

Manifest w sprawie e-umiejętności

Poniższy wykres przedstawia porównanie opinii uczennic, pracowników IT w Cisco oraz rodziców i nauczycieli.

Na czym polega praca w obszarze sieci internetowych 100 %

50 %

0%

Tworzenie oprogramowania

spotkania z klientami

pomoc innym ludziom

ulepszanie świata

Odsetek zawodów w obszarze sieci internetowych w których według Cisco wymagane jest podejmowanie wszystkich działań Uczennice, które twierdzą że większość zawodów w obszarze sieci internetowych wymaga podejmowania każdego z działań Rodzice/ nauczyciele, którzy twierdzą że większość zawodów w obszarze sieci internetowych wymaga podejmowania każdego z działań Źródło: WHITE PAPER Women and ICT: Why are girls still not attracted to ICT studies and careers? European Schoolnet, 2009

Wyraźnie widać, że postrzeganie kariery zawodowej w branży IT przez rodziców i nauczycieli jest szczególnie nierealistyczne: mniej niż 35% z nich wierzy, ze praca w zawodach związanych z IT ma pozytywny wpływ na świat jako całość a znacząca większość uważa, że pracownicy branży IT nie spędzają dużo czasu na spotkaniach z innymi ludźmi, na przykład z klientami. W związku z tym przekazywać będą uczniom nieprawdziwe informacje, którzy na ich podstawie mogą oprzeć swoją decyzję dotyczącą wyboru ścieżki kariery. Ważne jest zatem, aby informacje otrzymywane przez nauczycieli i rodziców dotyczące IT były bardziej aktualne jeżeli „liczba” młodych ludzi decydujących się na pracę w IT ma ulec zwiększeniu.

Niwelowanie przepaści między szkolnictwem a środowiskiem pracy Kolejnym istotnym wyzwaniem e-umiejetności jest umożliwienie przejścia między szkołą a miejscem pracy. Reformy w zakresie szkolnictwa na poziomie podstawowym i średnim są często podyktowane potrzebą wyposażenia dzieci w wiedzę, która umożliwi im odegranie roli jako wykształcony obywatel w przyszłości. W wielu krajach zaobserwować można pewien sceptycyzm w odniesieniu do potrzeby oglądania się na potrzeby przedsiębiorstw jeżeli chodzi o rozwijanie umiejętności młodych ludzi, które wykorzystane zostaną w ich przyszłym środowisku pracy. Ma to związek z obawą, że system edukacji powinien być czymś więcej

ROZDZIAŁ 1: INNOWACYJNA EDUKACJA

31

niż tylko dostarczycielem zawodów przyszłości. Bez wątpienia prawdą jest, że młodzi ludzie muszą nabyć wiedzę dla siebie samych jak również przyswoić sobie informacje z zakresu różnych przedmiotów co także zwiększa jakość życia jak i możliwości znalezienia zatrudnienia. Poniższy wykres pokazuje umiejętności widziane przez przedstawicieli przemysłu jako element konieczny do rozwiązania kwestii ich niedopasowania.

Ocena Umiejętności wymaganych w branży gier wideo i efektów wizualnych według Livingstone-Hope: Cele oraz grupa docelowa mająca odpowiednie kompetencje

Zapewnienie trwałego napływu wysoce utalentowanych osób ze szkół podejmujących zatrudnienie w branży

Cele

Zapewnienie dostępu do wysokiej jakości szkoleń mających na celu poprawę umiejętności pracowników

Organizacje szkoleniowe

Grupa docelowa

Szkoły

Szkoły wyższe Uniwersytety

Przemysł

Źródło: The Livingstone-Hope Skills Review of Video Games and Special Effects, 2011

Jednak równowaga została przechylona zbyt bardzo w tym kierunku młodzi ludzie cierpią w szczególności z powodu kryzysu gospodarczego wskutek czego należy położyć większą uwagę na umiejętności umożliwiające podjęcie zatrudnienia. Kraje które ucierpiały z powodu kryzysu w mniejszym stopniu, tj. Holandia, Niemcy oraz Austria kładą największy nacisk na związek między środkami umożliwiającymi podjęcie zatrudnienia a zaangażowaniem pracodawców w szkolnictwo.

Zostało to przestawione w niedawnym badaniu dr Anthonego Manna z Grupy Zadaniowej Edukacji i Pracodawców w Wielkiej Brytanii, który zauważa że „analiza OECD pokazuje, że te kraje w których system edukacji stanowi połączenie nauczania w klasie jak również poznawania danego zawodu połączone z edukacją zawodową (jak w przypadku praktyk w Niemczech) odnotowują zazwyczaj znacznie niższy poziom bezrobocia wśród młodzieży”.

32

Manifest w sprawie e-umiejętności

W raporcie czytamy dalej, że „Przykład Wielkiej Brytanii pokazuje istnienie statystycznie istotnych związków pomiędzy liczbą kontaktów pracodawców (tak jak na przykład rozmowy na temat kariery czy doświadczenia zawodowego), które mają miejsce w szkole (dla uczniów w wieku od czternastu do dziewiętnastu lat) jak i ich przekonanie (na poziomie między dziewiętnaście a dwadzieścia cztery) w dążeniu do ustalonych celów związanych ze ścieżką kariery.”

IT jak również i pozostali uczestnicy rynku powinni ściślej współpracować ze szkołami tak aby poziom zaangażowania pracodawców jak i porady dotyczące wyboru ścieżki kariery miały charakter bardziej realistyczny i odbywały się regularnie. Inicjatywy takie jak Tydzień e-umiejętności czy InGenious starają się wyrównać w sposób systemowy przepaść jaką można zaobserwować w Europie.

Europejski Tydzień e-umiejętności organizowany przez Komisję Europejską skupia wszystkie czołowe organizacje, których celem jest wspólne podejmowanie działań mających na celu zwiększenia świadomości na temat możliwości podejmowania pracy w branży IT jak również zaproponować młodym ludziom szkolenia i możliwość pogłębienia swojej wiedzy, co stanowi jeden z celów ukierunkowanych na profesjonalistów oraz małe i średnie przedsiębiorstwa. Działania te mają ogromne znaczenie, które przewyższa sumę indywidualnych działań i muszą być kontynuowane przez długi okres czasu, aby można było mówić o sukcesie.

Odnosząc się do szerszego wyzwania jakie stanowią przedmioty ścisłe i technika należy wspomnieć o programie inGenious finansowanym w 50% przez program badawczy Komisji Europejskiej FP7 a w 50% przez przemysł, który „jest wspólną inicjatywą zainicjowaną przez European Schoolnet oraz Europejski Okrągły Stół Przedsiębiorców, którego celem jest zwiększenie poziomu zainteresowania młodych Europejczyków przedmiotami ścisłymi oraz techniką jak również możliwościami podejmowania zatrudnienia w obszarach z nimi związanych przez co odnosi się do kwestii związanych z niedoborem umiejętności w przyszłości. Wszystkie działania podejmowane w ramach programu inGenious mają za zadanie pokazanie, że inicjatywy dotyczące współpracy szkolnictwa i przemysłu przyczyniają się do poprawy możliwości podejmowania zatrudnienia w obszarach związanych ze STEM przez młodych ludzi jednocześnie zachęcając ich do zastanowienia się nad szeroką gamą interesujących możliwości jakie w przyszłości wniesie w ich życie STEM.”

ROZDZIAŁ 1: INNOWACYJNA EDUKACJA

33

Zalecenia: Podsumowując, chociaż udało się osiągnąć bardzo wiele w dalszym ciągu jest wiele do zrobienia. Poniższe kwestie należałoby uznać za kluczowe • Poprawić praktyczne sposoby wdrażania kompetencji cyfrowych w całym systemie edukacji. Poprawić poziom kompetencji w tym obszarze poprzez wprowadzenie Ram e-Kompetencji zgodnych z akredytacją nauczycieli w celu zapewnienia uczniom i szkołom pełnych korzyści wynikających z inwestycji w infrastrukturę ICT. • Wprowadzenie e-umiejętności zarówno na poziomie szkoły podstawowej jak i średniej w oparciu o kompetencje cyfrowe aż po informatykę. Systemy edukacji powinny także kłaść większy nacisk na umiejętności informatyczne umożliwiające zdobycie wyższego stopnia e-umiejętności jak również podstawowych kompetencji cyfrowych.

• Podnieść poziom nauczania przedmiotów ścisłych - w szczególności matematyki i fizyki kładąc większy nacisk na równowagę płci oraz pomaganie uczniom mającym problemy jak również wprowadzenie bardziej innowacyjnych metod.

• Zwrócić uwagę na problem braku wiedzy na temat ścieżek kariery poprzez zaangażowanie pracodawców w podejmowanie decyzji dotyczących przyszłej ścieżki kariery - dotrzeć do osób będących wzorem dla młodzieży takich jak rodzice i nauczyciele oraz do samych nauczycieli za pośrednictwem tychże programów.

• Zwiększyć liczbę różnego rodzaju inicjatyw mających na celu współpracę między przedstawicielami przemysłu a instytucjami edukacyjnymi, aby wspólnie móc podejmować działania dotyczące kwestii związanych z wyborem ścieżek kariery jak również nabywania umiejętności informatycznych.

• Kontynuować działania mające na celu nadanie e-umiejętnościom charakteru priorytetu politycznego, co pozwoli zapewnić długookresowe działania co z kolei przyniesie oczekiwane zmiany w systemie szkolnictwa.

34

Manifest w sprawie e-umiejętności

Rozdział 2: Poszukiwanie i kształtowanie talentów Na świecie brakuje osób, które mają odpowiednie umiejętności. Niedobór ten z biegiem czasu nabierze jeszcze większego znaczenia. W tej sytuacji pod uwagę należy wziąć dwa główne zagadnienia: Wielu Europejczyków jest marginalizowanych jeżeli chodzi o gospodarkę cyfrową - zachęcając ich do nabycia e-umiejętności można byłoby zwiększyć liczbę pracowników mających odpowiednie umiejętności. Śmiałe plany w zakresie kształtowania polityki europejskiej pozwoliłyby Europie zrobić krok do przodu w kwestii niedoboru pracowników. Do tej grupy zaliczyć można: kobiety, seniorów, osoby niepełnosprawne oraz osoby wykluczone niemające umiejętności cyfrowych.

Obecni pracownicy wykwalifikowani nie wykorzystują w pełni swojego potencjału. Poziom wynagrodzenia profesjonalistów w obszarach związanych z e-umiejętnościami jest wysoki a specyfika biznesu często wymaga ponownego wyszkolenia nowych pracowników, aby mogli oni pracować bardziej efektywnie.

Należy wprowadzić strategie i techniki menadżerskie, aby mieć pewność że e-umiejętności są w pełni wykorzystywane w celu poprawienia produktywności w Europie jak również umożliwienia efektywnych innowacji w oparciu o IT.

Docieranie do osób, które nie mają Internetu W zwalczaniu niedoboru pracowników pomocne będzie skoncentrowanie wysiłków ukierunkowanych na osoby wykluczone pod względem cyfrowym - szkolenia dla grup osób wykluczonych mają pozytywny wpływ na zdolność podejmowania przez nie zatrudnienia. Grupa ta jest w Europie w dalszym ciągu liczna a w niektórych przypadkach często cieszą się oni z możliwości uwolnienia się od presji codziennego życia, które ich zdaniem przynosi technika. Taki pogląd stanowi jednak barierę uniemożliwiającą pełen udział w coraz większym stopniu społeczeństwie cyfrowym. Umiejętności cyfrowe i zaangażowanie stanowią bramę do rozwoju ekonomicznego i społecznego tak samo jak i możliwości uczenia się.

Konieczne jest podjęcie bardziej zdecydowanych działań mających na celu dotarcie do tych osób wykluczonych pod względem cyfrowym - ale także konieczne jest zwiększenie umiejętności całego społeczeństwa, które mimo to że jest „włączone” nie posiada wystarczającej biegłości, aby móc w pełni korzystać z techniki w codziennym życiu i w pracy.

ROZDZIAŁ 2: POSZUKIWANIE I KSZTAŁTOWANIE TALENTÓW

35

Zdaniem Posłanki do Parlamentu Europejskiego Edit Herczog: „Brak kobiet w obszarach związanych z nauką i badaniami jest kwestią zauważalną już od pewnego czasu. Liczba osób głośno mówiąca o swoich obawach z tym związanych i jednocześnie wzywających do podjęcia natychmiastowych działań rośnie z każdą minutą. Inną kwestią, która tak samo zasługuję na uwagę i w pewnym sensie jest związana z tym problemem (a może i jest nawet bardziej konkretna) została niemal całkowicie zaniedbana.

Brak kobiet w obszarach związanych z IT został zauważony w niewielkim stopniu lub niemal pominięty. Publikacje czy badania naukowe dotyczące tego zagadnienia w UE są bardzo ograniczone. Jeżeli połowa z 500 milionów Europejczyków nie zostanie wzięta pod uwagę i nie będzie czerpać korzyści, wówczas zaobserwujemy na dużą skalę nierównowagę pod względem płci i wieku jak również społeczną niesprawiedliwość. My, jako osoby odpowiedzialne za kształtowanie polityki musimy podjąć wszystkie możliwe kroki, aby temu przeciwdziałać.”

Kwestie związane ze stereotypowym postrzeganiem IT jako domeny mężczyzn, w szczególności młodych stanowią nie lada wyzwanie dla branży IT. Wynikiem takiego stanu rzeczy jest nierównowaga w branży, gospodarce a nawet i społeczeństwie. Wszystkie osoby mają szanse podjęcia zatrudnienia w branży jeżeli tylko będą mieć e-umiejętności. Zaobserwować możemy także wyzwanie związane z IT w małych i średnich przedsiębiorstwach, gdzie widoczna jest niemal jednolita struktura osób stojących na czele małych i średnich przedsiębiorstw działających w branży IT.

Dobre intencje Ale czy jest to może jednak kwestia motywacji a nie wykluczenia?

Zaobserwować możemy istotne różnice pomiędzy tym co pracownicy branży IT opisują a tym co myślą o IT osoby uważane za wzorce w szczególności rodzice i nauczyciele. Błędnie zakładają, że pracownicy IT pracują w samotności, pisząc oprogramowanie w słabo oświetlonym biurze nie mając szans na jakąkolwiek autonomię bądź kreatywność. Przekazują ten negatywny obraz młodym ludziom i innym osobom, które nie mają kontaktu z osobami, które rzeczywiście pracują w branży IT. Osoby odpowiedzialne za kształtowanie polityki jak również i sektor prywatny powinny działać wspólnie, aby zwalczać ten nieprawdziwy wizerunek. „Stanowić to może dobry punkt wspólny do pracy nad zalecaniami w których mogą wziąć udział inne pokolenia i grupy wiekowe a w tym szczególnym przypadku zamiast e-umiejętności, konieczne jest jedynie pozytywne podejście oraz entuzjazm wobec techniki i całego sektora.” uważa Edit Herczog, Posłanka do Parlamentu Europejskiego.

36

Manifest w sprawie e-umiejętności

Badania naukowe wskazują także na brak pozytywnych modeli w mediach i w szeroko pojętym świecie kultury w związku z czym dziewczyny niechętnie biorą pod uwagę możliwość podjęcia zatrudnienia w branży IT. Rzadko można zobaczyć różny wizerunek programistów i ekspertów IT w filmach jak i w telewizji, niezależnie od tego czy są to postacie fikcyjne czy też nie. Utrwala to pogląd iż IT stanowi „zajęcie dla chłopców” i że kobiety i inne wykluczone grupy nie odgrywają w branży żadnej roli.

W kwestii osób starszych Edit Herczog odnosi się do imigrantów cyfrowych; osób, które nie urodziły się w świecie w którym Internet był dostępny.

Wskazuje ona na następujący problem: „IT jest zazwyczaj tematem, któremu osoby dorosłe i seniorzy tj. imigranci cyfrowi przypisują nadmierną zagadkowość. Należy kontynuować programy i warsztaty mające na celu pomóc im w zrozumieniu tego, że jest to narzędzie które służy do uzyskiwania i wymiany informacji, nie różniące się tak bardzo od radia czy telewizji. Główną różnicą jest to, że jest szybsze i bogatsze niż cokolwiek wcześniej w historii ludzkości. Stanowi szansę dla każdej grupy wiekowej: począwszy od rzeczy trywialnych takich jak czytanie wiadomości, szukanie przepisu czy rezerwowanie biletu do teatru czy też utrzymywanie kontaktu z osobami nam bliskimi, pokazywania zdjęć czy też organizowania wakacji dla rodziny co zajmuje zaledwie kilka minut. Możliwość wykorzystania e-umiejętności do umieszczania plików i znajdowania dokumentów włączając w to wyniki badań lekarskich czy też poszukiwanie usług medycznych oraz pomocy w nagłych wypadkach dzięki ICT pomaga zredukować poczucie zależności i oznacza długotrwałą niezależność.”

Wśród osób starszych napotkamy zazwyczaj opór w stosunku do narzędzi IT gdyż uważają oni, że udało im się obyć a niekiedy i osiągnąć w życiu sukces bez nich. Jednak starsze pokolenia mogą z pewnością czerpać korzyści z e-umiejętności - czy to w pracy czy też w życiu osobistym. Wraz ze starzeniem się w szybkim tempie społeczeństw Europy e-umiejętności stanowią wspaniały dodatek do ich życia zawodowego, jednocześnie zwiększając znaczenie ich pozostałych umiejętności na zmieniającym się rynku pracy.

Edukacja nieformalna stanowi rozwiązanie przy wykorzystaniu którego można dotrzeć do innych grup osób wykluczonych. Telecentra działające w oparciu o IT stanowią wspaniałe narzędzie w całej Europie służące zwiększaniu kompetencji cyfrowych i edukacji dorosłych z grup docelowych. Zaczynając od podstawowych umiejętności cyfrowych mających na celu rozwój osobisty, aktywny udział w społeczeństwie, społeczne włączenie i - wskutek zwiększającej się recesji gospodarczej - szanse na znalezienie zatrudnienia.

ROZDZIAŁ 2: POSZUKIWANIE I KSZTAŁTOWANIE TALENTÓW

37

Telecentra są zazwyczaj bezpłatne, łatwo dostępne i mają charakter lokalny dają możliwość nieformalnego uczenia się jak i poznawania osób, co stanowi zaletę dla osób wyłączonych pod względem cyfrowym. Nawiązywanie kontaktu z tymi grupami za pomocą techniki cyfrowych daje ogromną możliwość przywrócenia grup osób wykluczonych z powrotem do społeczeństwa.

Możliwość zatrudnienia stanowi element kluczowy. Umiejętności podstawowe, które wymagane są aby móc ubiegać się o pracę w coraz większym stopniu związane będą z e-umiejętnościami. Jeżeli kwestia ta zostanie zignorowana w przeciągu najbliższych lat rosnąca liczba osób stanowiących podklasę cyfrową stanie się trwałą blizną społeczeństwa.

Telecentra są zazwyczaj zlokalizowane w bibliotekach publicznych, szkołach i ośrodkach kultury i często prowadzone są przez organizacje zajmujące się wolontariatem czy tez organizacje działające na rzecz lokalnych wspólnot - są łatwo dostępne i ułatwiają dostęp do komputerów, Internetu i innego rodzaju technik cyfrowych, które umożliwiają zbieranie informacji, tworzenie, uczenie się jak również komunikowanie się z innymi. W całej Europie jest obecnie ponad 100,000 telecentrów. Jednak należy podjąć działania mające na celu synchronizację wysiłków prowadzonych w Europie na szczeblu krajowym.

W tym właśnie celu powstało Telecentrum-Europa, którego zadaniem jest koordynowanie inicjatyw na poziomie krajowym - kraje, w których nastąpiło skoordynowanie wysiłków odnoszą większe sukcesy w pozyskiwaniu funduszy od rządów. Telecentrum-Europa ma także do odegrania rolę jako pośrednik wymiany informacji pomiędzy państwami a więc dając Europie możliwość reakcji na zmieniające się potrzeby IT Europy.

Produktywność ma znaczenie Przechodząc do kwestii lepszego wykorzystania osób mających e-umiejętności należy wspomnieć o szeregu trudności jakie zostały zidentyfikowane za pośrednictwem badania przeprowadzonego przez London School of Economics. Trudno jest wykorzystać wykwalifikowanych pracowników IT gdyż są drodzy a w związku ze specyfiką wielu firm istnieje konieczność zapewnienia im odpowiedniego przeszkolenia w momencie przyjmowania ich do pracy.

Istnieje także obawa o to, że trudno będzie ich zintegrować z hierarchią firmy skąd wynikać mogą problemy natury organizacyjnej. Jednak dzisiaj żadna firma nie może się obejść bez e-umiejętności i są one konieczne w celu zapewnienia efektywnego funkcjonowania firmy.

Według wskaźników firmy w Europie są w mniejszym stopniu zdolne do wykorzystania e-umiejętności w celu zwiększenia produktywności.

Potwierdzenie tej tezy ma często charakter poszlakowy: na przykład poziom

38

Manifest w sprawie e-umiejętności

wynagrodzeń pracowników mających e-umiejętności nie jest tak wysoki jak można byłoby się spodziewać biorąc pod uwagę szeroko rozpowszechnione informacje, że takich kandydatów jest na rynku pracy niewielu.

Bezpośrednie dowody pokazują, że firmy amerykańskie mające swoje oddziały w Europie w sposób bardziej efektywny osiągają korzyści wynikające z produktywności poprzez IT niż firmy lokalne - niezależnie od tego czy pracownicy pochodzą z lokalnego rynku pracy czy też z zagranicy. Wskazuje to zatem na różnicę wynikającą z praktyk organizacyjnych i menadżerskich jak również i zdolności.

Zaobserwować można wyraźną różnicę także w przypadku firm europejskich. Duże korporacje są świadome potrzeby posiadania przez nowo zatrudnianych pracowników e-umiejętności podczas gdy w przypadku małych i średnich firm ma to mniejsze znaczenie - mimo to, że dostępne są silne dowody na to, że małe i średnie firmy w dużym stopniu mogą czerpać korzyści z efektywnego wykorzystania IT. Tymczasem sektor publiczny wymaga znajomości e-umiejętności.

Pomimo to istnieje ogólna zgoda ze stwierdzeniem, że dostępność w Europie pracowników mających e-umiejętności jest niewystarczająca, aby sprostać celom społeczno-ekonomicznym określonym przez Unię Europejską a przedstawiciele biznesu, rządy jak i analitycy wysyłają sygnały ostrzegawcze. Między 41% a 56% firm we wszystkich sektorach regularnie poszukuje specjalistów IT wskazując, że na wiele z tych stanowisk trudno jest „znaleźć odpowiednich kandydatów”. Badania empiryczne przeprowadzone przez OECD i Europejskie Forum e-umiejętności potwierdzają ten pogląd.

Problem deficytu pracowników można rozwiązać w dwojaki sposób: poprawić jakość szkoleń zawodowych (bądź zwiększyć liczbę pracowników poprzez imigrację czy outsourcing) jak również w lepszym stopniu wykorzystywać pracowników posiadających odpowiednie kwalifikacje czy tych którzy mogą je nabyć.

Krótko rzecz biorąc Europa koncentruje się obecnie na zwiększaniu liczby osób posiadających odpowiednie kompetencje - jednak należy robić znacznie więcej, aby móc korzystać z tych zasobów.

Od sali lekcyjnej po miejsce pracy Innowacje techniczne kształtują przyszłą pracę. Jednak zauważamy powstającą przepaść pomiędzy tymi którzy posiadają dostęp, umiejętności i możliwości osiągnięcia sukcesu na nowym rynku pracy a tymi którzy ich nie mają.

ROZDZIAŁ 2: POSZUKIWANIE I KSZTAŁTOWANIE TALENTÓW

39

Kompetencje cyfrowe stanowią kluczowy element przygotowania do podjęcia zatrudnienia oraz osiągnięcia sukcesu zawodowego w szeregu różnych profesji. Jeżeli spojrzymy na to gdzie generowany jest popyt, odpowiedź może być częściowo wyjaśniona poprzez kluczową rolę jaką odgrywa obecnie technika w małych i średnich przedsiębiorstwach (MSP), które stanowią podstawę gospodarki. Z ogólnoświatowego badania przeprowadzonego przez Vanson Bourne wynika, że 60% małych i średnich przedsiębiorstw określiło wykorzystywanie technik komputerowych jako aspekt decydujący o tym czy ich biznes będzie się rozwijał czy też tylko będzie nastawiony na to, aby przetrwać. Dodatkowo, 73% małych i średnich przedsiębiorstw uważa, że technika powinna pomagać ich pracownikom w pracy niezależnie od miejsca i czasu. e-umiejętności dla nowej gospodarki stanowią zatem priorytet dla rządów, przemysłu i środowiska akademickiego. Świat IT bardzo szybko się zmienia. Ci, którzy odkryją i nabędą umiejętności potrzebne do wyrównania różnic w poziomie umiejętności zabezpieczą swoją przyszłość jak i przyszłość swoich firm. Te globalne trendy w obrębie innowacji i technice muszą znaleźć odzwierciedlenie w sposobie kształcenia w szkołach jak i w kształceniu nauczycieli wykorzystując w tym celu nowoczesne rozwiązania, które pomagają zachęcić czy też od nowa zainteresować młodych ludzi jak i osoby kształcące się przez całe życie, dostarczając im tych umiejętności jakich potrzebuje nowoczesna gospodarka. Patrząc na przykład przechodzenia w kierunku Obliczeń w Chmurze (Cloud Computing) większość firm będzie chciała wyszkolić swoich informatyków w taki sposób, aby byli oni w stanie przekazać pracownikom umiejętności i niezbędne kompetencje zanim ta zmiana nastąpi. Dyrektorzy ds. Informatyki, którzy pragną poprzez IT generować przychody firmy muszą z konieczności być liderami w zakresie szkoleń dotyczących Chmury - zarówno oni sami jak i ich pracownicy. Charakter pracy ulega zmianie. Nowe możliwości zatrudnienia związane z technikami Chmury jak i plan dotyczący potrzebnych umiejętności określony został przez Microsoft w raporcie zatytułowanym „Cloud Computing: Co profesjonaliści IT muszą wiedzieć”. Nowe środowisko Cloud Computing daje tym wszystkim, którzy mają odpowiednie kompetencje i umiejętności możliwość stworzenia i rozwijania własnej firmy.

Nabywanie umiejętności, które przydatne będą w przyszłości jak również zmiany zachodzące na rynku pracy to zagadnienia poruszane w niedawno opublikowanym raporcie przez London School of Economics pt. „Modelowanie Chmury. Wpływ na zatrudnienie w dwóch przykładowych sektorach w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Włoszech i Stanach Zjednoczonych”. Według przeprowadzonego badania Cloud Computing skutkować będzie zmianami roli menadżerów w różnych sektorach przemysłu jak również potrzebą odgrywania przez menadżerów roli pośredniej między specjalistą ds. biznesu/ techniki, aby osiągnąć sukces. Potencjał wzrostu

40

Manifest w sprawie e-umiejętności

związany z nowymi rozwiązaniami wskazuje na to, że na przykład w Wielkiej Brytanii między 2010 a 2014 rokiem poziom wzrostu zatrudnienia w zawodach związanych z Chmurą w obszarze usług związanych ze smartfonami wyniesie 349%. Umiejętności IT stają się coraz bardziej obecne na rynku pracy i wyraźnie zauważyć można wpływ tej sytuacji na menadżerów. Świadomość zachodzenia tych trendów jak również nabywanie umiejętności koniecznych w XXI wieku jest szczególnie istotne dzisiaj dla młodych Europejczyków, którzy stają obecnie wobec prawdziwego rozdziału oferowanych możliwości. Wskutek rekordowego poziomu bezrobocia w Europie rozwój nowych umiejętności jak również nabywanie kompetencji będzie elementem kluczowym dzięki czemu młodzi ludzie będą mogli spełnić nowe wymagania rynku pracy jak również wykorzystać szansę podjęcia nowego zatrudnienia. Branża ICT ma do odegrania rolę na wszystkich szczeblach pracując razem z innymi partnerami w celu zapewnienia możliwości podejmowania zatrudnienia wykorzystując w tym celu zarówno podstawowe jak i zaawansowane umiejętności IT. Inicjatywa Wielkiej Brytanii pt. „Britain Works” stanowi przykład partnerstwa publiczno-prywatnego koncentrującego się na zagadnieniach związanych z koniecznością zwiększania kwalifikacji. Program Britain Works działając we współpracy z organizacjami pozarządowymi, lokalnymi centrami nauczania jak również władzami publicznymi stawia sobie za cel pomoc pół miliona osobom w znalezieniu pracy w przeciągu trzech lat w tych obszarach gospodarki, które będą motorem wzrostu. W ramach programu 300,000 młodych ludzi znalazło zatrudnienie dzięki szkoleniom z zakresu umiejętności IT jak i praktykom IT w różnych branżach przemysłu począwszy od produkcji i usług aż po sam przemysł IT.

Słabe zarządzanie Powszechność samokształcenia pracowników jak również wskaźniki dotyczące szkoleń organizowanych w miejscu pracy pokazują potrzebę przeprowadzania szkoleń, które wykraczają poza zwykły zakres szkoleń oferowanych przez instytucje edukacyjne i organizacje szkoleniowe.

Niedawne badanie ekonometryczne przeprowadzone przez Centrum na rzecz Wyników Ekonomicznych w London School of Economics pokazuje, że proces zarządzania różni się znacznie biorąc pod uwagę stopień wykorzystania IT a firmy europejskie odnoszą gorsze wyniki niż ich amerykańscy konkurenci działający na dokładnie tych samych rynkach.

W większości firmy te korzystają z jednakowych rozwiązań i rekrutują pracowników z tej samej grupy. W związku z tym, że badania mają

ROZDZIAŁ 2: POSZUKIWANIE I KSZTAŁTOWANIE TALENTÓW

41

charakter zbiorczy i wykorzystują dane z wielu firm mają one ogromne znaczenie a wyjaśnienie tych różnic nie jest łatwe. Jednakże dalsze badania przeprowadzone przez London School of Economics (LSE) dotyczące praktyk menadżerskich zarówno w małych i średnich przedsiębiorstwach w branży przemysłu lotniczego lepiej pokazują, które spośród praktyk menadżerskich się różnią co daje nam możliwość bliższego zrozumienia w jaki sposób zarządzani są pracownicy mający e-umiejętności. Możemy zauważyć, że na przykład wynagrodzenia i zachęty są wyższe w USA zarówno w przypadku osób mających wysoki jak i średni poziom e-umiejętności, jesteśmy także w stanie wyciągnąć hipotetyczne wnioski iż rodzaje zadań jakie zazwyczaj podejmują pozwalają im na lepsze korzystanie z tych umiejętności. Jest to dość krzepiące.

Problem e-umiejętności w Europie ma zarówno charakter ilościowy jak i jakościowy. Kładzie to nowe światło na dotychczas nieznany problem w Europie.

Kraje odnoszące najlepsze wyniki charakteryzują się znacznie mniejszą liczbą źle zarządzanych firm. Uważa się, że w tych krajach, które mają największą liczbę źle zarządzanych firm jakość zarządzania nie jest jednym z priorytetów. Zwiększanie standardów zarządzania będzie miało pozytywny wpływ na poprawę wyników.

Uderzający jest brak samoświadomości menadżerów na temat cech jakimi powinni cechować się menadżerowie; według danych menadżerowie nie starają się porównywać swoich działań menadżerskich w kontekście innych firm, w szczególności ma to miejsce w tych państwach członkowskich UE, które cechują się niskim poziomem umiejętności jak Wielka Brytania, Grecja i Portugalia a różnice są najbardziej widoczne w sposobie wykorzystania IT. Poziom wynagrodzeń jak i produktywność są w sposób bardziej bezpośredni związane z liczbą zadań do jakich wykorzystywany jest komputer w pracy bądź też do podstawowego poziomu umiejętności pracowników.

Problem e-umiejętności w Europie stanowi także wyzwanie dla kadry menadżerskiej. Z tego powodu powinniśmy skoncentrować nasze wysiłki raczej na wydziale zarządzania aniżeli na wydziale informatyki. Osoby odpowiedzialne za kształtowanie polityki powinny wziąć to pod uwagę, aby uniknąć nieodpowiedniego rozdysponowania zasobów.

Innowacja wymaga zarządzania Wyzwanie związane z zarządzaniem ulega dodatkowej presji wskutek zmiany kulturowej polegającej na wprowadzeniu innowacji do procesów biznesowych. Każdy z nas posiada umiejętności, jednak mają one znaczenie jedynie wówczas gdy mają zastosowanie w biznesie. Oprócz zadań związanych z przepływem informacji, często można mówić o innowacyjnych działaniach, które mogą być wykonywane dzięki IT i wymagają one elastyczności nie tylko ze strony organizacji ale także i pracowników.

42

Manifest w sprawie e-umiejętności

Według uznanych analityków zajmujących się kwestiami związanymi z gospodarką i zarządzaniem IT: „Firmy tak po prostu nie podłączają komputerów czy sprzętu telekomunikacyjnego i osiągają wysoką jakość usług czy przychodów z tytułu efektywności. Zamiast tego przechodzą często przez długi i trudny proces współtworzenia wynalazku. Sprzedawcy IT tworzą rozwiązania; nie nakazują lecz jedynie umożliwiają korzystanie z nich; użytkownicy IT muszą współtworzyć aplikacje. Współtworzenie tak jak i wszystkie wynalazki obejmuje zarówno procesy jak i produkty. Biorąc pod uwagę procesy wykorzystywane przy współtworzeniu, efektywne wykorzystanie IT często związane jest ze zmianami w organizacji.”

Perfekcyjne połączenie: najlepsi w najlepszych firmach Najlepsi pracownicy poszukują najlepszych firm. Zachęty mające na celu nabywanie przez pracowników nowych umiejętności dają szansę pracy w elastycznych organizacjach, które cenią takie umiejętności. Związek pomiędzy możliwościami organizacji i zachętami pracowników stoi za bardziej powierzchownym zjawiskiem, które jest mierzalne: liczba pracowników mających umiejętności jak i polityka zatrudnienia w firmach. Oznacza to, że pracownicy będą zainteresowani nabywaniem odpowiednich i bardziej zaawansowanych umiejętności jeżeli będą mieli szansę podjęcia pracy w danej organizacji jednak firmy, które w lepszym stopniu mogą wykorzystać te umiejętności powinny być w stanie zaoferować wyższe pensje i lepsze zachęty dla innowacyjnych pracowników. Wnioski te wynikają z danych dotyczących porównania poziomu wynagrodzeń.

Na coraz bardziej globalnym rynku, Europejczycy mający e-umiejętności wybierać będą firmy dające największe możliwości. Zaobserwować można zatem niebezpieczeństwo, że możliwości te znajdować się będą poza Europą.

Z tego względu wraz ze zmianą procedur dotyczących rozwoju e-umiejętności, Europa staje się eksporterem e-umiejętności a nie regionalnym centrum innowacji co jest oczywiście niekorzystne. Jednakże jest to prawdopodobne.

Od słów do czynów ICT występuje obecnie w niemal wszystkich aspektach naszego życia. ICT jest ściśle związane z chęcią posiadania prosperującej i konkurencyjnej gospodarki, ochroną środowiska jak i społeczeństwa bardziej demokratycznego, otwartego i obejmującego wszystkich. Jednak pragnienie to stanie się rzeczywistością jeżeli wszyscy obywatele zostaną zmobilizowani jak i upoważnieni do pełnego uczestnictwa jak i tworzenia nowego społeczeństwa cyfrowego. Na rutynę nie ma miejsca.

ROZDZIAŁ 2: POSZUKIWANIE I KSZTAŁTOWANIE TALENTÓW

43

Możliwość decydowania w dzisiejszym świecie cyfrowym oznacza wiele fundamentalnych kwestii. Możliwość decydowania oznacza, że mamy pewne prawa jako użytkownicy i konsumenci w nowym środowisku internetowym. Możliwość decydowania oznacza także, że mamy dostęp do sprawnie działającego internetu bezprzewodowego jak i przewodowego.

Jednak ponad wszystko, możliwość decydowania oznacza e-umiejętności, innymi słowy, danie wszystkim kompetencji i umiejętności tak aby mogli korzystać z szans jakie daje era cyfryzacji.

Biorąc pod uwagę konieczność podejścia holistycznego w celu nadania każdemu Europejczykowi skutecznych możliwości decydowania, należy uwzględnić konieczność ustanowienia strategicznego planu działania pozwalającego na ocenę postępów w sposób regularny. Wydaje się więc odpowiednim określenie konkretnych założeń, które pozwoliłyby na trwałe monitorowanie oraz ocenę adekwatności podejmowanych działań mających na celu osiągnięcie wspomnianych powyżej celów. Agenda Cyfrowa dla Europy przedstawia szereg założeń związanych z włączeniem cyfrowym takich jak zwiększenie poziomu regularnego korzystania z Internetu z 60% do 75% do 2015 roku (i z 41% do 60% w przypadku osób mniej uprzywilejowanych) oraz do 2015 roku o połowę zmniejszyć liczbę osób które nigdy nie korzystały z Internetu (do 15%). Wszystkie osoby dorosłe powinny mieć łatwy dostęp do szkoleń z zakresu ICT. W tym względzie zaproponowane działania mające na celu osiągnięcie wspomnianych założeń stanowiłyby Plan Działania w zakresie Kompetencji i Umiejętności. Inicjatywa ta polegałaby na stworzeniu szkoleń dotyczących danych kompetencji cyfrowych dla grup osób zagrożonych ryzykiem wykluczenia, promowanie współpracy jak również zachęt dla inicjatyw oferowanych przez sektor prywatny mających na celu przeprowadzanie szkoleń dla wszystkich osób zatrudnionych. Muszą one zostać w sposób holistyczny zintegrowane z inicjatywami podejmowanymi przez szkolnictwo.

Potencjał Europy leży w umiejętnościach jej obywateli, pracowników i firm. Bez wszechobecnej infrastruktury możliwe będzie korzystanie z ICT jedynie w ograniczonym stopniu a w przypadku braku umiejętności będzie można mówić jedynie o ograniczonych korzyściach społecznoekonomicznych jakie niesie ICT. Jeżeli będziemy ignorować ten stan rzeczy, brak umiejętności ICT stanie się barierą, która uniemożliwi Unii Europejskiej utrzymanie konkurencyjności na arenie międzynarodowej.

Odnosząc się do wyzwań związanych z produktywnością i inwestycjami w utalentowanych ludzi pod względem IT, poniższe zalecenia mają charakter kluczowy:

44

Manifest w sprawie e-umiejętności

• Położyć większy nacisk na zarządzanie techniką jak i samoświadomość dotyczącą dobrych praktyk menadżerskich. Menadżerowie powinni być lepiej wykształceni, aby byli tego świadomi jak i po to, aby mogli wykorzystać nabytą wiedzę w sposób systematyczny, rządy zaś powinny zachęcać źle zarządzane firmy do tego, aby jej pracownicy nabywali lepsze umiejętności. Wymaga to dwóch składników: większa liczba menadżerów powinna mieć ukończone kursy na poziomie szkół wyższych a kształcenie menadżerów powinno obejmować informacje dotyczące rodzaju techniki jak również sposobu w jaki e-umiejętności pracowników mogą być jak najlepiej wykorzystywane.

• Pracownicy mający umiejętności powinni być zachęcani do tego, aby angażowali się w życie organizacji, dzielili jej cele jak i uczestniczyli w działaniach firmy. Zbyt często wykształceni pracownicy są ograniczani poprzez możliwości podejmowanych przez nich różnych zadań, nie mają także możliwości wykorzystania swoich umiejętności w sposób innowacyjny, który mógłby przyczynić się do zwiększenia produktywności.

• Zapewnić osobom mającym e-umiejętności odpowiednio lepsze warunki zatrudnienia. Płace i wynagrodzenia a w szczególności niekorzystne rozróżnienie między tymi, którzy mają umiejętności a tymi, którzy są starsi rangą a nie mają takich umiejętności nie stanowi zachęty dla młodszych pracowników, którzy chcą zwiększyć poziom posiadanych umiejętności. Podczas gdy firmy twierdzą, że stoją w obliczu niezaspokojonej podaży, nie ma dowodów na to że popyt wpływa na wzrost poziomu wynagrodzeń w Europie w odniesieniu do pracowników mających e-umiejętności.

• Zmiany dotyczące możliwości kariery dla osób mających e-umiejętności: ICT jest głęboko zakorzenione w firmach osiągających największe sukcesy. Jednakże pracownicy mający e-umiejętności są rzadko w stanie, a nawet jeszcze rzadziej zachęcani są do tego aby podejmować najbardziej atrakcyjne ścieżki kariery w europejskich firmach.

• Rządy powinny dokładać starań, aby sposób w jaki korzystają z e-umiejętności był jak najlepszy jak również do tego, aby e-rządy działały na najwyższym poziomie, należy także inwestować w doświadczenie i najlepsze modele, które mogą wpływać w większym stopniu na praktyki organizacyjne w gospodarce.

ROZDZIAŁ 2: POSZUKIWANIE I KSZTAŁTOWANIE TALENTÓW

45

• Zapewnienie porównywalnego poziomu podstawowych umiejętności na rynku pracy, tak aby pracodawcy wiedzieli jakie umiejętności mają osoby ubiegające się o pracę. Pracownicy będą także mieli większą jasność odnośnie wymagań stawianych w pracy dzięki skoordynowanym wymaganiom oraz opisom stanowisk pracy.

• Wzrost produktywności dzięki e-umiejętnościom ma dwie podstawowe formy: poprzez elastyczność w adaptowaniu się do nowych procesów w sposób szybki i tani oraz poprzez innowacje. Przyszła agenda e-umiejętności powinna koncentrować się na tych umiejętnościach jak również na zapewnieniu entuzjastycznego podejścia do nich w szkołach, na poziomie rządów jak i programach mających na celu zwiększanie świadomości opinii publicznej.

Fakty i wnioski są jasne. Osoby odpowiedzialne za kształtowanie polityki, przemysł, środowisko akademickie, specjaliści ds. kadr jak również przywódcy organizacji powinni wziąć te rady pod uwagę.

46

Manifest w sprawie e-umiejętności

Rozdział 3: Działy IT generujące wartość Dział IT stanowi kluczowe połączenie pomiędzy branżą IT a innymi firmami jakim służy - i jest istotnym źródłem innowacji. Działy IT są platformą umożliwiającą prowadzenie działalności biznesowej. Pomagają firmom łączyć ludzi, procesy i techniki w celu automatyzacji procesów biznesowych jak również tworzą rozwiązania, które umożliwiają organizacjom i użytkownikom wykonywanie swojej pracy w sposób efektywny i innowacyjny.

Rolą IT jest także przekształcenie inwestycji IT, w postaci osób, procesów i technologii w wartość biznesową przy pomocy użytkowników mających e-kompetencje. Jedno Euro wydane na dział IT powinno wygenerować więcej niż 1 Euro wartości biznesowej. Ale czy tak jest? I czy w ogóle wiemy jak to mierzyć?

Ogólnie rzecz biorąc IT nie potrafi jednoznacznie odpowiedzieć na te pytania. Dyrektorzy ds. IT w wielu organizacjach nie są w stanie dokładnie zmierzyć i przedstawić poziomu wartości biznesowej wygenerowanej przez IT. Często określa się to mianem Paradoksu Produktywności IT, który określony został przez Roberta Solow w zdaniu: „Wszędzie widzę komputery z wyjątkiem statystyk dotyczących produktywności.”

Jest to frustrujące dla przywódców biznesowych i generuje brak zaufania pomiędzy zarządem firm a działami IT. W niektórych przypadkach prowadzi to do sytuacji, kiedy dział IT jest sprowadzony do pozycji dostawcy operacyjnego dla biznesu a nie partnera strategicznego. Jeżeli dział IT będzie w stanie z powodzeniem odnieść się do tej kwestii, istnieje wówczas szansa na to, że będzie miał głos na spotkaniach zarządu.

Oprócz nieprawdziwego odbierania roli działu IT w organizacjach równie alarmujące jest to, że zawód informatyka jest często postrzegany w sposób negatywny. Obserwatorzy branży IT często skarżą się na brak możliwości rozwoju zawodowego, mało atrakcyjny wizerunek zawodu jakim jest informatyk, krótkowzrocznego podejścia do techniki, rosnącego utowarowienia jak i zmniejszania się znaczenia IT w organizacjach.

Patrząc na taki scenariusz łatwo jest zrozumieć dlaczego w Europie mamy niewystarczającą liczbę uczniów studiujących informatykę. A jednocześnie zgodnie z prawem Moore’a IT jest być może jednym z najbardziej przydatnych zasobów biznesowych jakie ma obecnie do dyspozycji przemysł i firmy.

ROZDZIAŁ 3: DZIAŁY IT GENERUJĄCE WARTOŚĆ

47

Skutki złej reputacji IT zarówno w organizacjach jak i wśród społeczeństwa są oczywiste: niewystarczająca liczba odpowiednio wykwalifikowanych pracowników rozpoczyna pracę jak i kontynuuje pracę na stanowisku informatyka wskutek czego przedsiębiorstwa w Europie nie korzystają w pełni z innowacyjnych rozwiązań jakie daje IT. Ma to oczywiście negatywny wpływ na konkurencyjność Europy na arenie międzynarodowej.

Zaobserwować można powtarzalność tej sytuacji. Brak możliwości pokazania wartości jaką generuje IT sprawia, że zmniejszeniu ulega strategiczna rola IT w organizacjach a przez to i poziom inwestycji w IT jakie mają miejsce.

Im mniejsza utożsamiana waga IT tym mniej pieniędzy inwestowanych jest właśnie w IT. To z kolei ma negatywny wpływ na liczbę osób zainteresowanych podjęciem zatrudnienia w tym obszarze co skutkuje mniejszą liczbą osób mających odpowiednie kwalifikacje z których korzystać mogą firmy aby stawać się źródłem zwiększonej wartości biznesowej.

Jednak nie wszystko ma charakter negatywny. Niektóre z czołowych firm europejskich wykorzystują z powodzeniem IT we wszystkich aspektach swojej działalności. W rozdziale tym przedstawimy kilka przykładów jak również weźmiemy pod uwagę liczbę umiejętności jakie potrzebne są do tego, aby umożliwić osiągnięcie sukcesu. Pod koniec rozdziału przedstawimy zalecenia oraz działania jakie należy podjąć, aby trend ten nabrał w Europie szybszego tempa.

Czy IT ma znaczenie?

Martin Curley, dyrektor Intel Labs Europe i współzarządzający Instytutem Wartości Innowacji (IVI) dostrzega wyzwanie przed jakim stoimy: „IT staje się jedną z dominujących sił zmieniających obecnie biznes i społeczeństwo.

Coraz częściej dostrzegamy zderzenie prawa Moore’a ze wszystkimi rodzajami biznesu co tworzy ogromne szanse dla firm i przedsiębiorstw ale jest i wyzwaniem”. Chociaż technika, zgodnie z prawem Moore’a, rozwija się w bardzo szybkim tempie, sposoby zarządzania i jej wykorzystania zdają się w sposób znaczący pozostawać w tyle. Dowodem tego są obawy regularnie wnoszone przez wielu prezesów firm jak i cytowane w publikacjach mających na celu próbę odpowiedzi na pytanie „Czy IT ma znaczenie?”

W dalszym ciągu wyraźnie widać potrzebę lepszej informacji na temat związków pomiędzy inwestycjami w IT a wynikami biznesowymi.

Spirala w dół Zdaniem Instytutu Wartości Innowacji w wielu firmach działy IT nie osiągają odpowiednich wyników a zarządzający firmami niechętnie finansują innowacje.

W takich firmach działy IT koncentrują się całkowicie na działalności operacyjnej firmy przez co nie zauważa się szans jakie dają nowe rozwiązania. Na przykład

48

Manifest w sprawie e-umiejętności

w firmach tego typu jedynym celem utożsamianym z wprowadzeniem cloud computing jest lepsze zarządzanie zwykłymi procesami IT w odróżnieniu do możliwości jakie daje jako czynnik umożliwiający wdrażanie innowacji.

Aby przeciwdziałać tej sytuacji jak również zatrzymać stopniowe zmniejszanie się wagi IT dyrektorzy ds. IT muszą być w stanie lepiej przedstawiać potencjalną wartość jaką generuje IT. Ponadto konieczna jest obecność osób mających odpowiedni zestaw umiejętności i wiedzy, aby taka wizja mogła zostać wdrożona.

Błędne rozumienie roli IT Kluczem do angażowania odpowiednich osób jest stworzenie bazy odpowiednio wykwalifikowanych osób. Jest to wyzwanie jeżeli weźmiemy pod uwagę dzisiejszą sytuację. Wśród młodych osób zaobserwować możemy często mylne przekonanie, że informatycy pracują jedynie w firmach IT. Faktem jest, że mniej niż 50% pracowników IT pracuje w branży informatycznej. Większość zatrudniona jest w działach IT różnych firm.

Błędnie jest także interpretowane i to, że kariera w branży IT koncentrować się będzie na rozwijaniu techniki. Kiedy patrzymy na IT w szerokim tego słowa znaczeniu, coraz mniejsza liczba osób pełni stanowiska czysto techniczne. Obecnym trendem jest łączenie techniki i innych kompetencji biznesowych. Mówiąc po prostu skoncentrowanie się „jedynie na technice” jest coraz rzadsze.

Z dostępnych informacji wynika, że czołowe firmy mają największe możliwości tworzenia innowacyjnych rozwiązań tam gdzie spotyka się biznes i IT. IT jest przede wszystkim narzędziem a jego potencjał jako źródło przewagi konkurencyjnej wykorzystany może być najlepiej razem z innowacjami w biznesie a nie w próżni. Aby umożliwić wdrażanie innowacyjnych rozwiązań, zaobserwować możemy rosnące zapotrzebowanie na osoby, które mają zarówno umiejętności biznesowe jak i umiejętności IT. Jednak obecnie podaż takich osób nie jest adekwatna do popytu na rynku przez co tracimy szanse jak i możliwości utrzymania konkurencyjności. Ma to ogromny wpływ na gospodarkę i w równie ważnym stopniu na dobro społeczeństwa.

Ostatnie badania pokazują spadek liczby studentów na kierunkach informatycznych. Studenci informatyki to jedyne potencjalne źródło osób mających e-kompetencje. Stanowi to odzwierciedlenie obaw jakie związane są z postrzeganiem IT przez społeczeństwo. Trend ten musi zostać odwrócony. Rola jaką odgrywa IT w czołowych organizacjach w Europie bardzo szybko się zmienia a znaczenie osób, które nie tworzą technologii coraz bardziej wzrasta. Ponadto wraz z coraz to nowszymi rozwiązaniami

ROZDZIAŁ 3: DZIAŁY IT GENERUJĄCE WARTOŚĆ

49

takimi jak Cloud computing ułatwiającymi demokratyzację informatyki możliwości wykorzystania IT w różnych sferach biznesu będzie coraz bardziej wzrastać w nadchodzących latach. Na przykład coraz większe zaawansowanie jak i łatwość korzystania z platform jako usług ułatwi tworzenie innowacyjnych rozwiązań IT poza tradycyjnym środowiskiem IT. Wymaga to jednak odpowiednio wykwalifikowanych osób mających odpowiednie kompetencje w zakresie IT jak i biznesu. Warto zwrócić uwagę na przepaść między IT a programami edukacyjnymi związanymi z zarządzaniem innowacjami IT, które powinno stać się częścią programów MBA w czołowych szkołach biznesu.

Znaczenie IT Michael Gorriz, Prezes EuroCIO, Europejskiego Stowarzyszenia Dyrektorów ds. IT oraz Dyrektor ds. IT w Daimler wyjaśnia: „W większych organizacjach IT tak jak i Zarządzanie Informacjami odgrywa bardzo ważną rolę. Wydaje się jednak, że prawda ta nie jest dobrze rozumiana przez świat zewnętrzny. Duże organizacje przestałyby działać gdyby zawiodły systemy informatyczne. Przedłużająca się awaria z pewnością doprowadziłaby do niepowodzenia w biznesie. W przypadku dużych organizacji skutki takiej sytuacji byłyby ogromne”.

Michael Gorriz kreśli pozytywny obraz tego w jaki sposób IT może być wykorzystywane w pozytywny sposób, na przykład w firmie Daimler: „Daimler nie różni się wcale pod tym względem. IT stanowi integralną część całej struktury organizacyjnej. IT jest częścią wszystkich pierwszorzędnych jak i drugorzędnych procesów biznesowych. Nawet zanim pierwszy kawałek metalu zostanie wykorzystany, nowy Mercedes-Benz przejechał na komputerze miliony testowych kilometrów. Nasze samochody projektowane są w technice trójwymiarowej, konstruowane i tworzone na komputerze. Ma to także miejsce w przypadku testów dotyczących bezpieczeństwa i wytrzymałości jak również symulacji zachowań kierowcy.

Jedynie dzięki tym symulacjom jesteśmy w stanie przewidzieć w jaki sposób zachowywać się będzie nowy model”.

To samo ma miejsce w przypadku linii produkcyjnej samochodu MercedesBenz – wszystko modelowane jest w trójwymiarze. Dlatego też nieplanowane zmiany konstrukcyjne rzadko mają miejsce. IT wykorzystywane jest w obszarach związanych z dostawami, recyklingiem, zarządzaniem częściami zapasowymi, handlem, marketingiem, obsługą klienta czy też w zakresie napraw. W rzeczywistości IT jest motorem efektywności biznesu. Coraz więcej klientów w Internecie personalizuje wybrany samochód, prosi o wycenę i umawia się na jazdę próbną.

50

Manifest w sprawie e-umiejętności

Tak więc e-umiejętności stanowią ważny element efektywności operacyjnej.

W coraz większym stopniu e-umiejętności będą związane z innowacyjnością biorąc pod uwagę fakt, że IT staje się głównym wyróżnikiem w odniesieniu do nowych produktów i usług.

Podobnie w Intelu techniki informatyczne stanowią system nerwowy firmy a w coraz większym stopniu także i mięśnie gdyż zautomatyzowane systemy IT pomagają fabrykom Intela na całym świecie produkować i wysyłać rocznie ponad miliard wysokiej jakości i wysoce zaawansowanych części.

Tempo innowacji w firmach takich jak Intel gdzie całe portfolio produktów zmienia się niemal każdego roku możliwe jest dzięki IT. Światowe zespoły projektowe działające razem dzięki IT pomagają Intelowi jak i innym firmom ze wszystkich sektorów gospodarki cały czas wprowadzać innowacyjne rozwiązania.

Daimler prezentuje także i inny dobry przykład wykorzystania IT jako elementu umożliwiającego innowacje w biznesie. Dzięki car2go transport indywidualny w obszarach miejskich nabiera nowego znaczenia. Po raz pierwszy klienci mogą wynająć samochód „Smart Fortwo” w każdym miejscu miasta, o każdej porze dnia i w atrakcyjnej cenie liczonej według stawki za minutę. Samochody mogą zostać zlokalizowane za pomocą telefonu komórkowego czy też Internetu, wypożyczone w sposób spontaniczny - nawet na jedną jazdę - czy też zarezerwowane z góry. Technika telefonii komórkowej wraz z najnowszymi rozwiązaniami IT umożliwia wyjątkowy i łatwy sposób wynajmu samochodu. Innowacyjne rozwiązania IT w tym przypadku dotyczą zupełnie nowego pojęcia mobilności kierowcy jak i towarzyszącemu temu uzasadnieniu biznesowemu.

Dział IT w Intelu we współpracy z Intel Corporate Affairs Group stworzył globalną platformą mającą na celu dostarczanie treści multimedialnych z zakresu matematyki i przedmiotów ścisłych, które skierowane są do dzieci z całego świata. Dział IT nie tylko stworzył samą platformę (www.skool. com) z której korzysta ponad dwadzieścia państw na całym świecie i która dostępna jest w wielu językach lecz także opracował wyjątkowy model biznesowy oparty na partnerstwie publiczno-prywatnym w celu zapewnienia możliwości korzystania z platformy.

Wprowadzenie przez dział IT Disneya fotografii cyfrowych w parkach rozrywki, które początkowo spotkało się ze sprzeciwem ze strony biznesu stanowi kolejny przykład w jaki sposób dział IT może być liderem i pomagać firmom nie tylko przetrwać lecz także rozwijać się. Korzystanie z fotografii cyfrowej w parkach rozrywki dało firmie Disney szansę pobierania pieniędzy od gości parku kilkakrotnie podczas ich jednej wizyty jednocześnie zwiększając ich zadowolenie z wizyty w parku.

ROZDZIAŁ 3: DZIAŁY IT GENERUJĄCE WARTOŚĆ

51

Czytanie na temat tak innowacyjnych sposobów wykorzystania IT jest nie tylko zachęcające ale i inspirujące. Jednak Daimler, Intel i Disney to nie jedyne firmy wykorzystujące IT w celu generowania wartości biznesowej jak i umożliwiania wdrażania innowacji. Ale wszystkie te organizacje stoją przed tym samym wyzwaniem jakim jest ogromny niedobór osób mających odpowiednie umiejętności.

e-umiejętności w firmach będących użytkownikami końcowymi Tak więc jak organizacja skupiona wokół IT tak jak Daimler widzi e-umiejętności? Michael Gorriz wyjaśnia: „Mamy trzy kategorie osób zajmujących się IT. Po pierwsze są to osoby, które tradycyjnie nazywane się specjalistami IT pracującymi w dziale IT. W przypadku Daimlera stanowią oni 2% wszystkich pracowników. W innych organizacjach liczba ta jest wyższa i oscyluje wokół 10% i więcej w przypadku usług finansowych.

Po drugie istnieje spora grupa osób, które w dużym stopniu korzystają z systemów IT. Są to osoby zajmujące się inżynierią, pracujące w logistyce, finansach czy administracji. W przypadku ich wszystkich korzystanie z IT stanowi istotną część ich pracy. Ostatnią grupę stanowią wszystkie pozostałe osoby korzystające ze standardowych narzędzi IT takich jak Internet, email, systemy informatyczne czy wsparcie procesów. Potrzebują oni ogólnych e-umiejętności bądź specjalnego szkolenia, aby móc korzystać z systemów z których korzystają. Wyraźnie widać, że we wszystkich częściach organizacji istniej potrzeba posiadania przez pracowników zaawansowanych e-umiejętności”.

W przypadku specjalistów IT powszechnie stosowane definicje e-umiejętności zostały uzgodnione z wieloma partnerami w Europie.

Obecnie opracowywane są odpowiednie plany. Jednak aby zaproponowany model e-umiejętności stał się jeszcze bardziej obecny więcej firm jak i instytucji edukacyjnych musi go wspierać i wdrażać.

Niestety we wszystkich tych kategoriach widoczny jest niedobór osób a dokładniej rzecz biorąc niedobór osób mających odpowiednie e-umiejętności. Oczywiście wszyscy młodzi ludzie potrafią grać w gry komputerowe czy też korzystać z portali społecznościowych. Jenak wielu młodych ludzi napotyka na trudności kiedy muszą zacząć korzystać ze standardowych systemów IT w środowisku pracy.

Na tym etapie promowanie jak i wykorzystanie narzędzi takich jak Europejskie Komputerowe Prawo Jazdy (ECDL) byłoby ogromnym krokiem do przodu. Korzyści z tego płynące czerpaliby uczniowie, organizacje

52

Manifest w sprawie e-umiejętności

oraz społeczeństwo jeżeli tylko nabyliby te podstawowe e-umiejętności.

Oprócz korzystania z edytora tekstów i arkuszy kalkulacyjnych powinniśmy także pomyśleć o wprowadzeniu podstawowych informacji z zakresu administracyjnych systemów biznesowych. Przyczyniłoby się to do poprawy stopnia profesjonalizmu jak i mobilności zawodowej.

W przypadku specjalistów IT zaobserwować możemy wiele problemów.

Nie tylko mamy niedobór osób studiujących informatykę, zarządzanie informacjami czy też podejmujących studia w dziedzinach pokrewnych (spodziewamy się niedoboru na poziomie 10-15% w zależności od sytuacji gospodarczej w 2015 roku). Dodatkowo w przypadku innych przedmiotów zauważyć możemy zbyt mały nacisk na IT. W przypadku wszystkich tradycyjnych przedmiotów wiedza z zakresu IT wymagana jest do tego, aby móc w sposób profesjonalny wykonywać swoją pracę zwłaszcza tam, gdzie mamy do czynienia z innowacyjnymi rozwiązaniami. Prowadzi to do niedopasowania między tym co oferują instytucje edukacyjne a tym czego potrzebują pracodawcy.

Nawet jeśli uniwersytety promują e-umiejętności na różne sposoby, konieczne jest aby programy nauczania były dostosowywane do szybko zmieniającego się środowiska IT. Sieci społecznościowe jak i Cloud computing obecne są od niedawna ale już wpływają na nasze życie w istotny sposób. e-umiejętności muszą stać się częścią strategii uczenia się przez całe życie.

Duża organizacja jak Daimler ma tą przewagę, że współpracuje bezpośrednio z uniwersytetami. Jednym ze sposobów rozwiązywania problemów z jakimi zmaga się Daimler jest organizowanie szkoleń bądź kursów dla pracowników.

Ale zdaniem firmy Daimler należy zrobić o wiele więcej.

Według Michaela Gorriza „potrzebujemy społeczeństwa, w którym pracownicy mają odpowiednie e-umiejętności niezależnie od tego czy są to „zaawansowani użytkownicy” czy też specjaliści IT. „Nie jest to jedynie wymaganie jakie stawia duże przedsiębiorstwo ale warunek konieczny do tego, abyśmy stawali się społeczeństwem opartym na wiedzy”.

Pod uwagę należy także wziąć kwestię badań nad systemami informacji.

Znacząca część badań nad systemami informacji ma obecnie miejsce na uniwersytetach; wydziały zajmujące się badaniami nad systemami informacji wywodzą się z nauki behawioralnej. Chociaż te badania są cenne, nie są one wystarczające.

Design Science wyłania się obecnie jako paradygmat, który może dostarczyć nowych narzędzi tak aby pomagać pracującym dyrektorem ds. IT i dyrektorom firm w sposób bardziej systematyczny zarządzać jak

ROZDZIAŁ 3: DZIAŁY IT GENERUJĄCE WARTOŚĆ

53

również generować przychody dzięki IT. Instytut Wartości Innowacji opiera swoje główne badania naukowe na nauce projektowania i tworzy narzędzia oraz programy szkoleniowe dla pracujących dyrektorów ds. IT. Unikatowym aspektem tych badań jest to, że w dużej mierze badania te współtworzą dyrektorzy ds. IT zatrudnieni w wielu firmach, którzy dzieląc się swoją wiedzą przyczyniają się do rozwoju profesji jaką jest dyrektor ds.

IT. Wiedza ta jest skodyfikowana i zawarta w uaktualnianych ramach oraz spisie nazwanym Ramami Dojrzałości IT (IT-CMF). W związku z tym, że spis jest w sposób regularny uaktualniany, oferowane szkolenia mogą być w sposób dowolny dopasowywane tak aby oferowane szkolenia dotrzymywały kroku nieustannie zachodzącym zmianom w obszarze techniki. Zacieranie się granic pomiędzy środowiskiem akademickim a przedstawicielami przemysłu stanowi trend, który prawdopodobnie w przeciągu najbliższych lat będzie dalej się rozwijał gdyż ułatwia on dopasowanie wymagań rynku i wyników badań naukowych, którego celem jest dostarczenie specjalistom ds. IT odpowiednich e-umiejętności, które z kolei przyczyniają się do generowania większej wartości biznesowej.

e-Kompetencje Oprócz dyskutowanych już niedoborach e-umiejętności coraz bardziej widoczny jest brak dopasowania między tym co oferują szkoły a wymaganiami przemysłu. Ponadto brak dojrzałości związany z zawodami IT oznacza, że niemożliwe jest na poziomie organizacyjnym - nie mówiąc już o poziomie ogólnoeuropejskim - porównanie różnych kompetencji IT jak również wiedzy użytkowników IT. Ta sytuacja nie może mieć dalej miejsca.

Niebezpieczeństwo na jakie narażone jest społeczeństwo wskutek różnych interpretacji kompetencji IT staje się coraz większe wraz z obecnością IT we wszystkich aspektach codziennego życia.

Kluczowym krokiem mającym na celu przeciwdziałanie tej sytuacji jest wprowadzenie ram, które w sposób spójny określą e-umiejętności w Europie. Da to szkołom, instytucjom szkolnictwa wyższego, pracodawcom, pracownikom, firmom szkoleniowym jak i agencjom zatrudnienia możliwość działania w nieco bardziej skoordynowany sposób. Dzięki temu organizacje będą w stanie określić stanowisko pracy w zakresie wymaganych kompetencji IT. Z kolei profesjonaliści IT będą mogli określić jakie kompetencje IT posiadają. A także osoby związane z edukacją będą mogły zapewnić przejrzystość w zakresie kompetencji jakie nabywane są poprzez udział w organizowanych przez nich kursach przez co umożliwią planowanie kariery jak i szkolenia.

Wstępne wersje Europejskich Ram e-Kompetencji (e-CF) pokazują, że mogą spełnić rolę niczym Rosetta stone e-Kompetencji w Europie. Umożliwianie

54

Manifest w sprawie e-umiejętności

mobilności profesjonalistów stanie się kluczowym celem, który osiągnięty może zostać poprzez umożliwienie zrozumienia niezależnie od organizacji i kraju. Aby w pełni czerpać z możliwości jakie dają ramy e-Kompetencji wszyscy z czołowych partnerów - przedstawiciele branży (zarówno IT jak i organizacje użytkowników), organizacje edukacyjne (publiczne i prywatne) jak i rządy (europejski, krajowy i lokalny) muszą natychmiast przyjąć jej główne założenia. Dalsze działania w tym obszarze powinny mieć charakter priorytetowy. W przypadku braku spójności prawdopodobnym jest, że powstaną wzorce na poziomie organizacji, lokalnym, krajowym i europejskim które pozbawione będą spójności przez co utrudniać będą mobilność i rozwój zawodowy pracowników w Europie.

Niedawny projekt Dyrekcji Generalnej ds. Przemysłu i Przedsiębiorstw dotyczący Profesjonalizmu IT, który przeprowadzony został przez IVI oraz Europejską Radę Towarzystw Informatycznych dotyczył przyjęcia e-CF. Zaleca się także połączenie indywidualnych kompetencji i możliwości organizacyjnych o czym jest mowa w dalszej części.

Innowacja i wartość Wartość i koszt to oczywiście dwa różne pojęcia. Tak jak powiedział Oscar Wilde „Cynikiem nazywamy takiego człowieka, co zna cenę wszystkich rzeczy, a nie zna wartości żadnej z nich”.

Wielu dyrektorów ds. Informatyki pomyśli zapewne o kimś czytając ten cytat. Zaobserwować można coraz większą presję na koszty związane z IT. Nie ma to związku z ekonomią gdyż jest zjawisko o charakterze stałym.

Należy jednak skupić się na wartości, aby móc uwolnić korzyści biznesowe wynikające z IT opartego na innowacyjnych rozwiązaniach.

Wyzwanie jakim jest IT oparte na innowacyjnych rozwiązaniach nie jest jedynie zależne od e-umiejętności; należy rozwiązać problem znacznie szerszy. Rozwiązanie musi dotyczyć ludzi, procesów i technologii. Innymi słowy dyrektorzy ds. IT jak i prezesi firm muszą brać pod uwagę szerszą perspektywę oceniając zdolność organizacyjną IT w przeciwieństwie do brania pod uwagę jedynie sumy indywidualnych kompetencji pracowników. Zrozumienie dojrzałości organizacji daje w tym przypadku wgląd w strategie oraz działania jakie mogą zostać wdrożone w celu zwiększenia wartości biznesowej IT generowanej poprzez kapitał ludzki, techniczny bądź operacyjny firmy.

Ramy możliwości ICT mogą zostać wykorzystane do określenia luk w możliwościach organizacyjnych IT. Jednym z możliwych rezultatów takiej oceny może być określenie potrzeby zwiększenia poziomu

ROZDZIAŁ 3: DZIAŁY IT GENERUJĄCE WARTOŚĆ

55

znajomości określonych kompetencji użytkownika, co będzie mogło mieć miejsce poprzez szkolenie dopasowane do potrzeb pracownika czy też poprzez zatrudnienie/ outsourcing. W ten sposób ramy możliwości ICT jak i kompetencji ICT mogą idealnie się wzajemnie uzupełniać przyczyniając się do większej wartości biznesowej dla firm. Z tego powodu zaobserwować możemy silny związek symbiotyczny pomiędzy ramami możliwości organizacji takimi jak IT-CMF oraz ramami indywidualnych e-umiejętności jak e-CF.

Nowa odpowiedzialność Działy IT znajdują się w kluczowym momencie. Konwergencja istotnych trendów w branży takich jak Cloud computing, demokratyzacja IT jak również innowacyjność usług mają wpływ na rolę jaką odgrywają dyrektorzy ds. IT. W związku z tym konieczne będą istotne zmiany, tak aby dyrektorzy ds. IT dalej odgrywali rolę w firmach w przyszłości.

Niezależnie od stopnia dojrzałości organizacji istotna rola IT w organizacjach oznacza, że celem nadrzędnym dla dyrektorów ds. IT jest stworzenie podstaw skutecznego świadczenia usług. Brak zdolności zapewnienia spójnego poziomu usług uniemożliwi dyrektorom ds. IT pokazanie wartości generowanej przez IT a sposób w jaki dyrektorzy ds. IT zarządzają podstawowymi możliwościami operacyjnymi IT (tj. „zapewnienie działania sprzętu”) prawdopodobnie ulegnie istotnej zmianie wraz z przesuwaniem się w kierunku modelu użyteczności usług w chmurze.

Zaobserwować będzie można także większy nacisk na zarządzanie relacjami z firmami zewnętrznymi a nie na wewnętrznym zarządzaniu zasobami. W rzeczywistości wydaje się prawdopodobne, że wiele organizacji przyjmie hybrydowy model chmury, zachowując wewnętrzny model zapewnienia funkcjonowania najbardziej istotnych procesów i działań jednocześnie korzystając z firm zewnętrznych w celu zapewnienia procesów biznesowych skierowanych do klienta. Aby taka zmiana mogła mieć miejsce konieczne będzie wprowadzenie zmian w umiejętnościach zarówno dyrektorów ds. IT jaki i profesjonalistów zatrudnionych w działach IT. Z czasem coraz większy stopień odpowiedzialności za poprawne działanie IT zostanie przekazany firmom zewnętrznym a dyrektorzy ds. IT prawdopodobnie koncentrować się będą w większym stopniu na wartości dodanej IT - wykorzystując IT jako narzędzie umożliwiające wdrażanie innowacji w organizacji. Jednak sposób w jaki powstają innowacje, a następnie są dostarczane i zarządzane prawdopodobnie ulegnie dużej zmianie. Na przykład zamiast innowacji powstałych dzięki IT wywodzących się przede wszystkim z działów IT coraz większe zaawansowanie oraz łatwość korzystania z rozwiązań platformy jako usługi umożliwi tworzenie

56

Manifest w sprawie e-umiejętności

i powstawanie rozwiązań poza działem IT. W celu zapewnienia spójności oraz jakości jak również współpracy z głównymi systemami IT dla biznesu, dyrektorzy ds. IT muszą podejmować działania mające na celu zachęcanie do tworzenia oraz zarządzania takimi rozwiązaniami przez biznes.

Wymagać to będzie istotnej zmiany roli dyrektorów ds. IT. Szacuje się, że obecnie na każdego specjalistę ds. IT przypada czterech programistów.

Do dzisiaj większość dyrektorów ds. IT koncentrowało się na kontroli oraz ograniczaniu możliwych szkód jakie wyrządzone mogą zostać przez takich użytkowników końcowych. Wraz z powstawaniem nowych platform, rola dyrektora ds. IT musi ewoluować aby skuteczniej wykorzystywać umiejętności pracowników, gdyż ich związek z biznesem jak i duża liczba osób oznacza, że stanowią oni ogromną szansę dla powstawania nowych źródeł innowacyjnych rozwiązań. Oczywiście wymagać to będzie zmiany w zakresie e-umiejętności dyrektorów ds. IT, specjalistów IT jak również tychże „programistów”. Najwyraźniej rola „osób myślących w dwojaki sposób” czyli tych osób, które potrafią połączyć wiedzę z zakresu IT oraz biznesu ulegnie prawdopodobnie znacznemu wzrostowi.

Instytucje odpowiedzialne za kształcenie mają do spełnienia ważną rolę w tejże ewolucji w miejscach pracy, gdyż ich zadaniem jest wprowadzenie odpowiednich zmian w sposobie nauczania następnego pokolenia jeżeli rzeczywiście chcemy mieć do czynienia z sytuacją w której możemy mówić o odpowiedniej podaży odpowiednio wykwalifikowanych osób, które będą w stanie sprostać rosnącemu popytowi. Wyzwaniem jest sposób w jaki kształceni będą studenci informatyki jak również sposób przekazania odpowiednich umiejętności IT tym studentom, którzy nie studiują informatyki. Bez takich zmian przedsiębiorstwa w Europie zarówno duże jak i małe nie będą w stanie wykorzystać potencjału tychże technik co skutkować będzie zmniejszaniem się zdolności Europy do konkurowania w globalnej gospodarce opartej na wiedzy.

Dyrektor ds. IT jest najważniejszy Dyrektor ds. IT ma do odegrania ogromną rolę we wdrażaniu potrzebnych zmian w organizacjach jednak jest to zadanie pełne wyzwań. Na poziomie zarządu rola jaką odgrywa IT jest często marginalizowana, często z powodu niezrozumienia przez członków zarządu tego czym jest IT. Podobną sytuację zaobserwować możemy w przypadku ukierunkowania się przez dyrektorów na cięcie kosztów w działach IT a nie na innowacjach jakie te działy mogą tworzyć. Wynika to często z niemożności zaprezentowania przez dyrektorów ds. IT wartości jaką generuje IT. Jest to także spowodowane brakiem odpowiednich umiejętności biznesowych wśród dyrektorów ds. IT.

ROZDZIAŁ 3: DZIAŁY IT GENERUJĄCE WARTOŚĆ

57

Możliwości jakie wnieść może IT są często nieprawidłowo rozumiane przez zarządy firm z powodu nieznajomości zagadnień IT. Z jednej strony dyrektorzy ds. IT stoją przed wyzwaniem zapoznania członków zarządu z zagadnieniami IT, tak aby mogli oni lepiej zrozumieć wartość jaką jest IT w ich firmie. Dyrektorzy finansowi mogą się nauczyć, że cięcie kosztów nie jest rozwiązaniem przyczyniającym się do powstania innowacyjnego działu IT. Z drugiej strony, dyrektorzy ds. IT w najbliższych latach staną przed wyzwaniem (nie mówiąc już o ogromnym niedoborze osób o odpowiednich kwalifikacjach) pokazania wartości dodanej IT. Wydaje się, że dyrektorzy ds. IT rozumieją sytuację w jakiej się znajdą i obecnie wdrażają inicjatywy mające na celu stawienie jej czoła.

Po pierwsze IVI (w którego skład wchodzi wiele czołowych firm IT oraz firm wykorzystujących IT) stworzyło ramy oraz program edukacyjny mający na celu wspieranie dyrektorów ds. IT w pokazywaniu wartości jaką generuje IT. Ponad 500 dyrektorów ds. IT z całego świata wzięło udział w szkoleniu a obecnie działa także nowy program szkoleniowy z zakresu zarządzania IT pokazujący jak należy przedstawiać wartość IT. Jednocześnie Europejskie Stowarzyszenie Dyrektorów ds. IT rozpoczęło prace nad własnym programem edukacyjnym, który koncentruje się w sposób bezpośredni na wymaganiach wynikających z niedoboru pracowników, próbując umożliwić obsadzenie pracownikami jednych z najbardziej kluczowych stanowisk. Pierwsza grupa studentów bierze obecnie udział w programie. Warto także zauważyć, że dyrektorzy ds. IT zdołali przekonać wiele ze znanych szkół biznesowych w Europie oraz uniwersytetów technicznych do wspierania ich w realizacji tego programu. Jednym z ciekawych elementów tego programu jest to, że studenci mają możliwość wzięcia udziału w projekcie w jednej z uczestniczących w nim instytucji edukacyjnych w różnych krajach, a wszyscy otrzymają jednakowy certyfikat uczestnictwa. Decyzja dotycząca ujednolicenia programu nauczania e-CF została już podjęta dzięki czemu możemy mówić o prawdopodobnie pierwszym egzaminie certyfikacyjnym z zakresu e-CF w Europie.

Chociaż inicjatywy te stanowią istotny krok w kierunku poprawy zarządzania IT nie są one wystarczające, aby w sposób znaczący zwiększyć liczbę studentów informatyki czy też aby przyczynić się do lepszego zrozumienia IT przez osoby reprezentujące inne zawody. Konieczne są dodatkowe działania mające na celu wypracowanie takiego rozwiązania, które jest satysfakcjonujące dla Europy.

58

Manifest w sprawie e-umiejętności

Zalecenia Europejskie Stowarzyszenie Dyrektorów ds. IT jak i Instytut Wartości Innowacji proponują podjęcie następujących kroków: Zastosowanie na szerszą skalę Europejskich Ram e-Kompetencji e-CF (jak i związane z tym rezultaty projektu profili zawodowych ICT) w przemyśle IT jak i tych gałęziach przemysłu, które wykorzystują IT oraz w małych i średnich przedsiębiorstwach jak i przez rządy. Im większy stopień przyjęcia e-CF tym większy potencjał możliwości ustandardyzowania kompetencji, profili zawodowych oraz szkoleń dzięki czemu możliwe stanie się wspieranie profesjonalizacji IT. Jednocześnie dalszemu doskonaleniu profili zawodowych IT powinno towarzyszyć zatrudnianie pracowników IT przez czołowych partnerów programu. Zalecenia dotyczące e-programu nauczania powinny zostać uaktualnione jak również należy udzielić wsparcia instytucjom edukacyjnym w Europie pracującym nad stworzeniem programów edukacyjnych i szkoleniowych, które dopasowane są do e-CF. Ważne jest także, aby ułatwić powstanie wspólnej platformy szkoleniowej dla osób pracujących w IT. Obecnie pracodawcy jak i specjaliści ds. IT mają trudności z poznaniem rezultatów kursów, w szczególności tych organizowanych w różnych krajach.

Dopasowanie kursów do e-CF w sposób znaczący przyczyniłoby się do poprawy przejrzystości w odniesieniu do zagadnień poruszanych w trakcie kursów.

Poprawa poziomu edukacji z zakresu IT dla osób niebędących specjalistami IT IT odgrywa istotną rolę niemal w każdym zawodzie tak więc zrozumienie systemów IT w danym obszarze jest ważne po to, aby można było z nich korzystać w sposób skuteczny. Jednak instytucje edukacyjne w wielu przypadkach nie dopasowują programów nauczania do wymagań przemysłu w związku z czym należy podejmować dalsze działania mające na celu zapewnienie uczniom wiedzy dotyczącej, na przykład, zastosowania IT w wybranym przez nich zawodzie czy też pokazania im jakie systemy IT są dostępne i jak można je ulepszać. IT stanowi obecnie ważny element wielu zawodów a studenci muszą zostać wyposażeni w odpowiednie e-umiejętności, aby móc szybko odnaleźć się w nowym miejscu pracy. Przejście w kierunku Cloud computing prawdopodobnie wpłynie na zwiększenie znaczenia tego trendu gdyż programiści zdają sobie sprawę z roli jaką odgrywać będą nowo powstające techniki (np. w przypadku platformy jako usługi).

Rozwijanie lepszych relacji między przemysłem a instytucjami edukacyjnymi Przemysł oraz instytucje edukacyjne muszą ze sobą ściślej współpracować.

Jest to obszar w którym podjęte zostały ważne kroki jednak w dalszym ciągu zaobserwować można wiele braków. Na przykład Instytut Wartości

ROZDZIAŁ 3: DZIAŁY IT GENERUJĄCE WARTOŚĆ

59

Innowacji przyjął podejście otwartości względem innowacji opracowując uaktualnianą na bieżąco bazę wiedzy i zintegrowanych programów nauczania, które w sposób ciągły uaktualniane są przez liczne firmy, uniwersytety i agencje rządowe. Podobnie przy tworzeniu programów edukacyjnych przygotowywanych przez Europejskie Stowarzyszenie Dyrektorów ds. IT biorą udział dyrektorzy ds. IT oraz inni przedstawiciele branżowi dzięki czemu możliwe jest zapewnienie zgodności programów nauczania z potrzebami przemysłu. Z przykrością należy jednak stwierdzić, że takie podejście nie jest powszechnie stosowane. Osoby będące liderami IT rzadko kiedy są przyjmowane do pracy na szanowanych uniwersytetach jako wykładowcy IT czy też nie są angażowani do współtworzenia odpowiednich programów nauczania. Stanowi to dość negatywny kontrast w stosunku do innych dziedzin takich jak prawo, medycyna czy inżynieria gdzie doświadczeni eksperci branżowi są zapraszani do odgrywania właśnie takich ról. Jednak i te zawody mogłyby czerpać większe korzyści angażując ekspertów ds. IT do tworzenia programów nauczania, dzięki czemu możliwe stałoby się rozwijanie odpowiednich umiejętności informatycznych poprzez realizację programu nauczania.

Poprawa relacji i zrozumienia pomiędzy dyrektorami a działem IT W wielu organizacjach zaobserwować można złe relacje między działem IT a zarządem. Ma to negatywny wpływ na produktywność i innowacyjność, ale może także stać się źródłem ryzyka (na przykład jeżeli zarząd firmy stworzy precedens polegający na promowaniu najnowszego gadżetu technicznego w sieci wewnętrznej). Podejmowanych jest wiele działań takich jak komunikowanie na temat polityki w zakresie IT. Podobne inicjatywy skierowane do dyrektorów a także wspierane przez Komisję Europejską mogą ułatwić zwiększenie świadomości jak i zrozumienie wagi jaką odgrywa IT w generowaniu wartości i innowacji. Rola IT uległa ogromnej zmianie lecz dyrektorzy w niektórych organizacjach koncentrują się w dalszym ciągu na produktywności i kosztach IT a nie na jego potencjale tworzenia innowacyjnych rozwiązań. Wsparcie Komisji w tym obszarze może przyczynić się do poprawy zrozumienia przez dyrektorów ważnej roli jaką odgrywa IT w firmach w Europie. Komunikaty te mogą także dotyczyć innych zagadnień takich jak zarządzanie informacjami, analiza strategiczna wpływu IT na środowisko czy relacje między IT a zarządem przez co mogą przyczynić się do zwrócenia uwagi dyrektorów na te zagadnienia, które w coraz większym stopniu dotyczą wszystkich firm a nie tylko firm informatycznych.

Promowanie IT wśród młodych ludzi Stopień zainteresowania zajęciami z informatyki w szkole spada.

Tendencja ta jest alarmująca i należy podjąć kroki, aby odwrócić ten trend.

Ponadto zaobserwować można potrzebę zwiększenia świadomości jak

60

Manifest w sprawie e-umiejętności

i informowania młodych ludzi na temat roli IT we wszystkich gałęziach przemysłu a nie tylko w przemyśle IT. Niedawne działania podjęte przez dyrektorów ds. IT w szkołach pozwoliły określić poważne niezrozumienie roli jaką odgrywa IT. Bez odpowiedniego zrozumienia licznych możliwości podjęcia zatrudnienia w obszarach związanych z IT poziom zainteresowania IT wśród młodych ludzi prawdopodobnie będzie spadał stanowiąc prawdziwe zagrożenie dla utrzymania konkurencyjności Europy w dłuższej perspektywie czasu. Aby zmiany mogły mieć miejsce, muszą one zostać wprowadzone w szkołach średnich a nawet i w szkołach podstawowych.

Europejski Tydzień e-umiejętności przyczynia się już dzisiaj do zmiany postrzegania IT przez młodych ludzi. Dalsze skoordynowane działania realizowane przez przemysł, rządy jak i określone instytucje edukacyjne mogłyby opierać się na tych podstawach a jednocześnie przyczyniać się do wspierania kluczowych założeń Agendy Cyfrowej dla Europy.

Powyższe zalecenia mają wiele wspólnego z działaniami określonymi w niedawnym badaniu przeprowadzonym przez IVI i CEPIS na zlecenie Komisji Europejskiej w celu rozbudowania Europejskich ram w zakresie profesjonalizmu IT. Chociaż projekt dotyczył jedynie profesjonalistów, znaczenie rozwijania odpowiednich e-umiejętności było głównym motorem stworzenia zaproponowanych ram.

Z perspektywy przemysłu ICT Komisja Europejska podjęła odpowiednie kroki. Zaobserwować można ogromne poparcie tych inicjatyw. Sektor ICT zdaje sobie sprawę z wagi kontynuowania i wzmacniania tych inicjatyw z biegiem czasu, w szczególności biorąc pod uwagę możliwe korzyści jakie mogą wynikać, na przykład, z ujednolicenia e-CF. Istotnym wyzwaniem jakiemu należy sprostać jest zmobilizowanie przedstawicieli przemysłu, rządów i środowiska akademickiego i to właśnie w tych obszarach odpowiedzialność muszą przyjąć na siebie partnerzy projektu. Badania pokazują, że niedobór specjalistów IT w 2015 osiągnie poziom 10-15%, zaobserwować będzie także można rosnący brak zainteresowania informatyką wśród młodych ludzi. Wszystko to wraz z rosnącym niedopasowaniem nauczania informatyki z praktyką jak również brak e-umiejętności wśród osób wykonujących zawody nieinformatyczne pokazuje w sposób widoczny skalę problemu przed jakim staje Europa.

Biorąc pod uwagę rolę informatyki jako dziedziny umożliwiającej innowacje w biznesie w sposób wyraźny widać potrzebę podjęcia skoordynowanych i wspólnych działań. Jeżeli mamy przeciwdziałać dalszemu spadkowi konkurencyjności gospodarczej Europy wszyscy partnerzy muszą wziąć sobie do serca wezwanie do działania i podjąć odpowiednie kroki już teraz.

ROZDZIAŁ 3: DZIAŁY IT GENERUJĄCE WARTOŚĆ

61

Rozdział 4: Odblokowanie pełnego potencjału kobiet „Zapomnijmy o Chinach, Indiach i Internecie: motorem wzrostu gospodarczego są kobiety.”

The Economist, 15 kwietnia 2006 Według memorandum wyjaśniającego Unii Europejskiej poświęconego starzeniu się pracowników „od 2012 roku w Europie zacznie spadać liczba osób w wieku produkcyjnym podczas gdy liczba osób w wieku powyżej sześćdziesięciu lat będzie dalej rosnąć o około dwa miliony osób rocznie według scenariusza, który zakłada możliwy wzrost imigrantów jak i liczby urodzin”. Aby sprostać potrzebom firm konieczna będzie większa liczba osób posiadających szersze spektrum umiejętności gdyż malejąca liczba pracowników będzie musiała objąć taką samą liczbę stanowisk pracy a jedynym możliwym sposobem, aby tak się mogło stać będzie efektywne wykorzystanie ICT. Jednak należy zadać ważne pytania: Gdzie są kobiety? Jak sobie radzą? Jaka będzie ich przyszła rola w odniesieniu do ICT? W rozdziale tym przedstawimy kluczowe fakty, przeanalizujemy dane i wyjaśnimy dlaczego właśnie teraz powinniśmy skoncentrować się na zagadnieniu jakim jest równość płci. We wnioskach tego rozdziału zaprezentujemy zalecenia dotyczące działań jakie należy podjąć, aby mieć pewność, że kobiety są w pełni zaangażowane a ich wkład w gospodarkę cyfrową jest w w pełni dostrzegany.

Statystyki, projekty i inicjatywy Według statystyk podział płci ma miejsce we wczesnym etapie edukacji ICT. Różnice te pogłębiają się w starszych klasach szkół średnich i są one jeszcze bardziej widoczne na etapie szkolnictwa wyższego. Przepaść ta jest także widoczna w środowisku pracy. Pierwsze kompleksowe badanie dotyczące zainteresowań młodych ludzi, wartości, planów i stosunku do nauki i techniki według osób uczących się, które rzuciło światło na ważne aspekty uczenia się przedmiotów ścisłych i techniki, zostało przeprowadzone w latach 20032006 przez Norweskie Centrum na rzecz Nauczania Przedmiotów Ścisłych na Uniwersytecie w Oslo w Norwegii (ROSE). ROSE zebrało informacje od ponad 40,000 piętnastolatków w czterdziestu krajach.

62

Manifest w sprawie e-umiejętności

Znaczenie Nauczania Przedmiotów Ścisłych Turcja Grecja Portugalia Hiszpania Polska Czechy Łotwa Estonia Słowenia Austria Niemcy Irlandia Szkocja Irlandia Północna Anglia Finlandia Islandia Szwecja Dania Norwegia 0%

20%

40%

60%

80%

100%

Dziewczyny są bardziej chętne do tego, aby podjąć zatrudnienie w obszarach związanych z techniką Chłopcy są bardziej chętni do tego, aby podjąć zatrudnienie w obszarach związanych z techniką Źródło: Projekt ROSE - The Relevance of Science Education (Znaczenie Nauczania Przedmiotów Ścisłych), 2010

To międzynarodowe badanie komparatywne ujawniło, że w większości państw europejskich ogromnie mała liczba dziewczyn rozważyłaby możliwość podjęcia kariery naukowej. W rzeczywistości niewielka liczba dziewczyn w Europie jest zainteresowana podjęciem zatrudnienia w obszarze związanym z techniką. Zjawisko to potwierdza niski odsetek dziewczyn podejmujących studia informatyczne gdyż stanowią one zaledwie od 10 do 30% studentów kursów związanych z ICT i mniej niż 20% wszystkich pracowników w zawodach związanych z ICT. W przypadku badań naukowych w obszarze inżynierii i przedmiotów ścisłych tendencje są podobne: stosunek kobiet kończących studia informatyczne w Europie spadł z 25% w 1998 roku do 22% w 1996 roku - a więc do poziomu, który w przypadku Europy niekorzystnie odbiega od państw takich jak Kanada (27%), Stany Zjednoczone (28%) i Korea Południowa gdzie 38% absolwentów studiów informatycznych to kobiety.

Ten niepokojący trend można zaobserwować w Europie również i dzisiaj.

Kariery akademickie kobiet w dalszym ciągu wyraźnie charakteryzowane są przez silną segregację pionową. Odsetek kobiet zwiększa się z 31% całkowitej liczby studentów na poziomie studiów licencjackich do 36% w przypadku doktorantów i absolwentów a następnie ponownie spada do poziomu 33% w przypadku pracowników akademickich zatrudnionych na poziomie C, 22% na poziomie B i zaledwie 11% na poziomie A (jest to tak zwany „wykres nożyczek”) .

ROZDZIAŁ 4: ODBLOKOWANIE PEŁNEGO POTENCJAŁU KOBIET

63

100 %

Proporcje kobiet i mężczyzn będących pracownikami naukowymi specjalizujących się w dziedzinach związanych z przedmiotami ścisłymi i inżynierią, studenci i pracownicy akademiccy, UE-27, 2002/2006 Mężczyźni 2006

50 %

0%

Kobiety 2006 ISCED 5A Studenci

ISCED 5A Absolwenci

ISCED 6 Studenci

ISCED 6 Absolwenci

Poziom C

Poziom B

Poziom A

Źródło: Dane statystyczne dotyczące edukacji (Eurostat): baza danych WIS (Dyrekcja Generalna ds. Badań) Definicje ocen: A: Najwyższa ocena /stanowisko na którym przeprowadzane są zazwyczaj badania.

B: Pracownicy naukowi zajmujący stanowiska nie aż tak wysokie rangą jak stanowiska najwyższe (A), ale wyższe rangą od tych zajmowanych przez osoby, które dopiero co uzyskały stopień doktora.

C: Pierwszy stopień/ stanowisko jakie zajmuje osoba, które dopiero co uzyskała stopień doktora.

ISCED 5A: Programy na poziomie szkół wyższych mające na celu uzyskanie wystarczających kwalifikacji, aby można było brać udział w zaawansowanych programach badawczych i podejmować zatrudnienie w zawodach wymagających wysokich umiejętności.

ISCED 6: Programy na poziomie szkół wyższych mające na celu uzyskanie tytułu doktora (doktorat).

Obszary kształcenia SET = 400 Przedmioty ścisłe, matematyka i informatyka + 500 inżynieria, produkcja i budownictwo.

Obszary nauki SET = Inżynieria i Technika + Przyrodoznawstwo.

Pięć państw europejskich, gdzie udział kobiet wśród pracowników akademickich zatrudnionych na poziomie „A” jest najwyższy to: Rumunia, Łotwa, Bułgaria, Finlandia i Portugalia. Najniższy odsetek można zanotować natomiast na Malcie, Cyprze oraz w Luksemburgu, Irlandii, Belgii, Grecji i Holandii. Proporcje wahały się między 32% w Rumuni i 2% na Malcie. Ta nadreprezentacja mężczyzn na studiach informatycznych jak i w zawodach związanych z IT sprawia, że zaobserwować możemy ogromny niedobór talentów w firmach ICT oraz w gospodarce.

W przypadku różnic pomiędzy kontynentami największy odsetek kobiet w obszarach związanych z nauką i inżynierią zaobserwować można w Północnej/ Zachodnia Ameryce a następnie w Ameryce Południowej i Oceanii. Europa Zachodnia pozostaje w tyle zajmując piąte miejsce.

64

Manifest w sprawie e-umiejętności

Proporcje kobiet i mężczyzn w nauce i inżynierii w 2008 roku Nauka i Inżynieria 2008

1 2 3 4 5 6 7 8

Na świecie Ameryka Północna / Środkowa Europa Środkowa / Wschodnia Ameryka Południowa Oceania Europa Zachodnia Bliski Wschód Azja Afryka

Kobiety Nr % 1.058.156 39,4 296.894 48,2 92.228 46,9 62.298 44,7 21.909 43,0 268.182 41,8 85.572 40,3 226.337 28,0 4.736 24,5

Mężczyźni Nr % 1.625.546 60,6 318.714 51,8 104.391 53,1 77.082 55,3 29.003 57,0 373.963 58,2 126.983 59,7 580.850 72,0 14.560 75,5

Liczba całkowita 2.683.702 615.608 196.619 139.380 50.912 642.145 212.555 807.187 19.296

Źródło: NSF Science and Engineering Indicators, 2008

Europa Zachodnia ma silniejszą pozycję jeżeli spojrzymy na liczbę inżynierów.

W przypadku odsetka kobiet wśród wszystkich pracowników, Europa Zachodnia zajmuje czwarte miejsce po Europie Centralnej/ Wschodniej, Ameryce Południowej i Oceanii. Brak kobiet podejmujących naukę w celu uzyskania kwalifikacji informatycznych w sposób bezpośredni wpływa na odsetek kobiet, które zatrudnione są obecnie jako specjaliści ds. IT. Chociaż liczba kobiet uczestniczących w kursach IT na poziomie szkoły średniej jest dość niewielka - jak pokazują obserwacje w Wielkiej Brytanii - kobiety osiągają lepsze wyniki od mężczyzn.

W związku z tym wydaje się rozsądnym założenie, że gdyby kobiety podejmowały zatrudnienie w zawodach związanych z IT w większym stopniu, poziom jak i liczba osób mających odpowiednie kompetencje na rynku pracy uległby w znaczący sposób poprawie.

W ostatnich latach Accenture przeprowadziło serię badań w ramach Międzynarodowego Dnia Kobiet, które pokazało rosnącą rolę jaką odgrywa ICT wśród kobiet jak również rosnące znaczenie kobiet jako liderów w firmach.

Około 4000 kobiet pełniących stanowiska kierownicze w małych i dużych firmach z około dwudziestu państw wzięło udział w corocznej internetowej ankiecie. Badanie pokazało, że kobiety są bardziej odporne a w „obecnym świecie ekonomicznej niepewności i ogromnej konkurencyjności organizacje, które mają odpornych przywódców będą miały wyraźną przewagę.”

Więcej niż osiem na dziesięć kobiet powiedziało, że chętnie nauczyłoby się korzystać z nowych technik takich jak blogi czy sieci społecznościowe jako

ROZDZIAŁ 4: ODBLOKOWANIE PEŁNEGO POTENCJAŁU KOBIET

65

narzędzia umożliwiające im osiągnięcie sukcesu w przyszłości. Ponad 76% kobiet uważa, że coraz większego znaczenia nabierać będzie wykorzystanie tych technik. 66% kobiet powiedziało, że sposób wykorzystania techniki w relacjach międzyludzkich ulegnie w przyszłości diametralnej zmianie.

Jeżeli chodzi o sytuację kobiet na rynku pracy w Europie (EU 27), 31,6% osób zatrudnionych w sektorze ICT to kobiety.

Udział kobiet w ICT w UE-27, 2010 Najwyższy udział

Najniższy udział

Litwa

45,1%

Austria

30%

Bułgaria

43,9%

Irlandia

30%

Łotwa

37,8%

Słowacja

29,3%

Rumunia

36,2%

Szwajcaria

29,1%

Chorwacja

35,4%

Wielka Brytania

28,5%

Cypr

35,5%

Dania

28,2%

Niemcy

34,3%

Czechy

26,5%

Polska

34,2%

Turcja

25,1%

Islandia

24,6%

Holandia

23,4%

Finlandia Grecja

34% 33,7%

Źródło: Global Contact, Francja, 2012, w oparciu o dane OECD, Eurostat i IESF

Największy udział kobiet w ICT (> 35%) spośród 27 państw członkowskich UE w 2010 roku zanotować można było w następujących krajach: • Litwie: 45,1% • Bułgarii: 43,9% • Łotwie: 37,8% Najmniejszy udział kobiet w ICT spośród 27 państw członkowskich UE w 2010 roku zanotować można było w następujących krajach: • Danii: 28,3% • Czechach: 26,5% • Holandii: 23,4%

66

Manifest w sprawie e-umiejętności

Niepokojącym trendem jest fakt, że liczba kobiet w ICT w Europie zmalała (UE 27) z 32,7% w 2008 roku do 31,6% w roku 2010.

W niektórych państwach członkowskich UE takich jak Luksemburg i Włochy zanotować można wzrost liczby kobiet zatrudnionych w ICT o odpowiednio około 5,2% i 1,8% podczas gdy w innych państwach takich jak Łotwa, Portugalia i Dania liczba kobiet zatrudnionych w ICT znacząca spadła o odpowiednio około 6,1%, 5% i 3,2%. Ta ogromna rozbieżność powinna zostać dokładniej przeanalizowana, tak aby można było zrozumieć powody zaistniałej sytuacji. Powinno to doprowadzić do zaprezentowania rozwiązań jak również podjęcia odpowiednich działań mających na celu zmniejszenie różnić pomiędzy najwyższymi i najniższymi wartościami.

Ankieta dotycząca Europejskich e-Kompetencji Zawodowych przeprowadzona przez CEPIS w 2011 roku wśród 2000 specjalistów ds. IT z dwudziestu ośmiu państw potwierdziła powyższe trendy i jednocześnie zwróciła uwagę na przewagę liczby mężczyzn nad liczbą kobiet w ICT. Jedynie w odniesieniu do dwóch obszarów możemy mówić o liczbie kobiet na poziomie przekraczającym 20% - jest to: Menadżer ds. Jakości IT & Audytor: 30% oraz Trener IT: 41%. Dodatkowo odsetek kobiet informatyków jest niższy niż 10% w następujących kategoriach: Menadżer ds. Bezpieczeństwa IT, Menadżer ds. Sieci oraz Inżynier Systemów IT. CEPIS - Rada Europejskich Towarzystw Informatycznych Europa (średnia) Trener IT Menadżer ds. Jakości IT & Audytor Menadżer Klienta IT Programista Architekt Systemów IT Menadżer ds. Bezpieczeństwa IT Menadżer ds. Sieci Inżynier Systemów IT 0%

50%

100%

Kobiety Mężczyźni Źródło: Ankieta CEPIS dot. e-Kompetencji zawodowych w Europie. Raport dot. Europy 2011

Biorąc pod uwagę rekomendowane zalecenia CEPIS wyraźnie sformułował potrzebę podjęcia „natychmiastowych działań mających na celu zwalczanie nierównowagi płci we wszystkich krajach jak również zwiększenie udziału kobiet w zawodach związanych z IT. Kontynuowanie jak również rozwijanie obecnie prowadzonych działań, które koncentrują się na prezentowaniu wzorców dla

ROZDZIAŁ 4: ODBLOKOWANIE PEŁNEGO POTENCJAŁU KOBIET

67

kobiet oraz programach mentorskich powinny zostać wdrożone na szerszą skalę. Państwa członkowskie powinny wprowadzić zachęty fiskalne dla firm, które wprowadzą założenia dotyczące równości płci jako element kultury organizacyjnej, polityki zatrudniania jak również programów rozwoju kariery”.

W odniesieniu do zwiększania ogólnego poziomu e-umiejętności w Europie podejmowanym działaniom musi towarzyszyć przedstawiony poniżej proces oceny, który stanowi potwierdzenie tego, że kobiety nabywają przede wszystkim e-umiejętności poprzez proces uczenia się; samokształcenie jak również sformalizowane instytucje edukacyjne znajdują się na drugim i trzecim miejscu. W przypadku mężczyzn samokształcenie jest ważniejsze od nieformalnego uczenia się oraz sformalizowanej edukacji.

W przeciągu ostatnich lat zarówno instytucje państwowe jak i prywatne, akademickie oraz organizacje pozarządowe podjęły kilka ciekawych inicjatyw w zakresie wspierania działań i projektów mających na celu motywowanie dziewczyn i kobiet do doskonalenia i nabywanie umiejętności: W ramach projektu zrealizowanego przez Fraunhofer IAIS pt. „Roberta – dziewczyny odkrywają roboty” finansowanego przez Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych Niemiec (2002-2006) powstały dwadzieścia trzy regionalne centra Roberta w Niemczech w latach 2005 i 2008. W ramach akcji „Roberta idzie do UE” stworzonych zostało 12 regionalnych centrów Roberta w Austrii, Włoszech, Szwecji, Szwajcarii oraz Wielkiej Brytanii. W samych Niemczech w szkoleniach wzięło udział kilkuset nauczycieli i około 5000 dziewczyn podczas gdy liczba dziewczyn biorących udział w szkoleniach wyniosła w przybliżeniu 5000 w całej Europie. Kursy Roberta często dają początek zespołom dziewczyn biorącym następnie udział w konkursach z zakresu robotyki takich jak RoboCupJunior czy też FIRST Lego League. Biorąc pod uwagę oceny kursów 94% uczestniczek powiedziało, że kursy im się podobały, 88% poleciłoby je swoim znajomym a 74 % byłoby zainteresowanych dodatkowymi kursami.

Fraunhofer IAIS wraz z ECWT pracują nad stworzeniem modelu dalszego rozwoju sieci w zakresie robotyki wśród dziewczyn ze wszystkich państw europejskich.

Na poziomie krajowym projektem, który obejmuje swoim zasięgiem największą liczbę osób oraz osiąga bardzo dobre rezultaty jest projekt Klubów komputerowych dla dziewczyn (Computer Clubs for Girls - CC4G) w Wielkiej Brytanii, który zachęca dziewczyny w wieku od dziesięciu do czternastu lat do rozważenia możliwości związania swojej przyszłości z IT poprzez pokazywanie rozwiązań technicznych w kontekście codziennego życia za pośrednictwem projektów opartych

68

Manifest w sprawie e-umiejętności

na muzyce, modzie oraz dotyczących znanych osób. Możliwe jest to dzięki wykorzystaniu najnowocześniejszych pomocy internetowych, których najnowsza wersja stworzona została przez Aardman tj. autorów sukcesu bohaterów takich jak Wallace i Gromit.

Od 2005 roku ponad 135,000 dziewczyn z 3,800 szkół miało kontakt z projektem CC4G. 84% z nich bardziej niż kiedykolwiek wcześniej rozważa możliwość podjęcia studiów lub przyszłego zatrudnienia w obszarach związanych z IT. Otrzymując dofinansowanie w wysokości €600 każda szkoła może przez rok prowadzić po lekcjach internetowy klub CC4G. Sponsorzy często wspierają lokalne kluby a czasami przychodzą do szkół i zachęcają dziewczyny do dalszej pracy. Nie jest wymagana specjalistyczna wiedza z zakresu IT a w prowadzenie klubów mogą zaangażować się wszystkie rodzaje organizacji.

W Europie eRada Stowarzyszeń Zawodowych Informatyków (CEPIS) w ramach Europejskiego Tygodnia e-umiejętności 2010 stworzyła nową Nagrodę CEPIS dla Kobiet w ICT, której celem jest zachęcenie młodych kobiet do podjęcia edukacji a następnie zatrudnienia w obszarach związanych z ICT. Nagroda przyznawana jest w ramach ogólnoeuropejskiego konkursu poświęconego kompetencjom cyfrowym wśród kobiet. W roku 2010 czternastoletnia Anna Voríšková zdobyła stypendium edukacyjne w wysokości €1000 za przygotowaną stronę internetową (http://www. folmici.cz/) oraz blog. Laureatką drugiego miejsca została Louisa Luciani ze Szwecji za zorganizowanie szkolnych klubów komputerowych jak również za to, że jest wzorem do naśladowania dla kobiet angażujących się w ICT. W 2012 roku główną nagrodę zdobyły Afroditi Gkertsi, Eirini Kokkinidou oraz Anastasia Zarafidou z Grecji za projekt „Pokonaj Roboty” podczas gdy drugie miejsce zajęła Sarka Vavrova z Czech za projekt pt. „Timekeeper”.

W przypadku marginalizowanych grup kobiet zaobserwować możemy także wiele inspirujących inicjatyw. Kobiety stanowią ponad połowę imigrantów w Europie. „Kobiety - imigrantki, e-umiejętności i Zatrudnienie w Europie” to tytuł badania przeprowadzonego w 2009 roku przez TASCHA i finansowanego przez Microsoft, którego celem było zbadanie wpływu programów szkoleniowych w zakresie e-umiejętności realizowanych przez organizacje pozarządowe na zatrudnienie oraz zaadoptowanie się do społeczeństwa kobiet będących imigrantkami w krajach takich jak Węgry, Włochy, Holandia, Rumunia oraz Hiszpania. Badanie to przeprowadzone zostało w ramach programu Microsoft Unlimited Potential będącego długookresową inicjatywą mającą na celu zobowiązanie się do inwestowania w rozwój e-umiejętności w Europie poprzez współpracę z organizacjami pozarządowymi oraz realizowanie inicjatyw szkoleniowych na poziomie lokalnym skierowanych do tych osób, które nie mają kontaktu z techniką.

ROZDZIAŁ 4: ODBLOKOWANIE PEŁNEGO POTENCJAŁU KOBIET

69

W badaniu którego celem było określenie w jaki sposób dostęp do IT jest kluczowym elementem mającym na celu poprawę sytuacji społecznej oraz ekonomicznej jak również znalezienia pracy wzięło udział 530 kobiet.

Około jedna trzecia kobiet imigrantek posiada podstawowe umiejętności komputerowe i internetowe. 32% kobiet to osoby o średnio zaawansowanym poziomie umiejętności komputerowych podczas gdy 22% cechuje średnio zaawansowany poziom umiejętności internetowych. Nieznacznie więcej niż 20% kobiet nie posiada żadnych e-umiejętności. Wnioskiem wynikającym z badania jest to, że kobiety muszą stawić czoła „podwójnym barierom” na rynku pracy: po pierwsze jako kobiety a po drugie jako imigrantki. Aby przeciwdziałać barierom w podejmowaniu przez nie zatrudnienia należy im zapewnić: szkolenia językowe, informacje dotyczące kwestii związanych z zatrudnieniem, pomoc w rozwijaniu ich kontaktów jak również szkolenia.

Innym przykładem na który warto zwrócić uwagę jest inicjatywa Europejskiego Sojuszu na rzecz Umiejętności i Zatrudnienia - oraz partnerów takich jak Microsoft, Adecco Group i State Street - tj. Nagroda Umiejętności umożliwiających znalezienie zatrudnienia 2011. Oprócz nagród takich jak „Zwiększanie roli młodych poprzez Umiejętności” i „Aktywne Starzenie się poprzez nabywanie kompetencji IT” powstała także nagroda „Zwiększanie roli kobiet poprzez technikę” mająca na celu pokazanie wyjątkowych i skutecznych przykładów wykorzystania szkoleń z zakresu ICT oraz rozwoju umiejętności przez organizacje pozarządowe w celu zwiększenia szans zatrudnienia oraz poprawy inkluzji społecznej i cyfrowej. Pierwsza nagroda w wysokości €5,000 przyznana została litewskiej organizacji Langas į ateitį - „Okna do Przyszłości” - za projekt przedstawiający skuteczne szkolenia skierowane do dziewczyn i kobiet poświęcone tematyce związanej z komputerami oraz informatyką, mające także odniesienie do biznesu i wspólnot. Langas į ateitį, pod kierownictwem dyrektor Lorety Križinauskienė, przeszkoliło w przeciągu ostatnich pięciu lat 45,000 kobiet.

Należy teraz podjąć działania na rzecz równości płci Aby zrozumieć rosnącą wagę nowych umiejętności w XXI wieku w porównaniu z tymi, które dominowały w XX wieku musimy zrozumieć, że na świecie zaszła istotna zmiana: ze społeczeństwa w dużej mierze analogowego staliśmy się społeczeństwem cyfrowym.

Josephine Green pełniąca od 1997 roku stanowisko Starszego Dyrektora ds.

Trendów i Strategii w Philips Design zaproponowała abyśmy zwrócili uwagę na zmianę jaka zaszła w odniesieniu do techniki będącej motorem a techniki będącej narzędziem, a więc innymi słowy od piramid do naleśników. W XX wieku gospodarka opierała się na rynku masowym, korzyściach skali jak również produkcji masowej umożliwiającej wzrost. Była to era rynku

70

Manifest w sprawie e-umiejętności

technicznego z dominującą odgórną strukturą kierowania i kontroli - a więc piramidą. XXI wiek natomiast dotyczy innowacji społecznych.

Technika daje możliwość stawania się kreatorami własnego życia jak również projektowania własnego stylu życia. Internet umożliwia ludziom dostęp do wszelkiego rodzaju innowacji. Nie chodzi bowiem jedynie o konsumpcję ale o koegzystencję. Nasz świat określony jest poprzez zarządzanie międzykulturowe i komunikację, silnie oparty na Wspólnotach Praktyk (CoP) oraz wykorzystaniu ICT. Jest to więc ekosystem, którego motorem jest dopasowana personalizacja.

Skoro „Pokolenie Sieci” (również często określane mianem Pokolenia Y, First Digitals czy Millennials) zaczyna obejmować stanowiska kierownicze, należy wziąć pod uwagę ich cechy jak również style uczenia się jeżeli z powodzeniem mamy walczyć z ograniczoną obecnością kobiet na rynku pracy. Jest to pokolenie odtwarzaczy MP3, czatów, gier online czy też wymiany plików. Jest to pokolenie, które silnie wierzy w to, że „kultury można się nauczyć” i że działa ona na rzecz modeli zatrudnienia zorientowanych na ludzi a nie na produkty. Główne aspekty takich modeli to teorie motywacji oraz awans w ramach organizacji.

Dzisiejszy świat ceni różnorodność, włączenie wszystkich grup społecznych oraz równość płci znacznie w większym stopniu niż kiedyś. Podczas gdy mężczyźni byli motorem zmian w erze industrializacji w dzisiejszym świecie kobiety mogą odgrywać rolę na polu innowacji.

John Hagel III, współprzewodniczący znajdującego się w Dolinie Krzemowej Centrum for the Edge Deloitte, które przeprowadza oryginalne badania naukowe jak również rozwija teorie dotyczące nowego wzrostu firm potwierdza ten pogląd: „W gospodarce cyfrowej opartej na wiedzy kapitał ludzki zastępuje zasoby naturalne jako źródło wzrostu. Firmy i kraje, które będą liderami w XXI wieku to te, które najlepiej poradzą sobie z wykorzystaniem innowacyjności i kreatywności swoich pracowników/ obywateli. Kobiety bez wątpienia to rosnąca w siłę grupa utalentowanych osób”.

Wdrażane są także nowe koncepcje Społecznego Zwrotu Inwestycji co wiąże się z zapotrzebowaniem na różnego rodzaju umiejętności. W „świecie piramidy” do umiejętności tych zaliczamy: zarządzanie, planowanie, budżetowanie, mierzenie, ocenianie, organizowanie, strukturyzowanie oraz kontrolowanie. W „świecie naleśnika” wymagane umiejętności to: innowacyjność, zadawanie pytań, kwestionowanie, marzenie, wyobrażanie, doświadczenia, uczenie się i przedsiębiorczość.

Ekologiczne Społeczeństwo oparte na wiedzy - agenda polityki ICT do roku 2015 na rzecz przyszłego europejskiego społeczeństwa opartego na wiedzy

ROZDZIAŁ 4: ODBLOKOWANIE PEŁNEGO POTENCJAŁU KOBIET

71

- zaprezentowane przez Rząd Szwecji podczas szwedzkiej prezydencji w Unii Europejskiej w roku 2009 zwróciło uwagę na jeden z dziesięciu kluczowych aspektów odgrywających rolę w przyszłości na znaczenie inwestycji w kształtowanie polityki miękkiej infrastruktury w Europie - inwestowania w kapitał ludzki.

Zmiana kierunku jest w dużym stopniu spójna z wyrażanym pragnieniem kobiet podejmowania zatrudnienia w obszarach i zawodach, które dają korzyści społeczeństwu i/lub osobom indywidualnym i przyczyniają się do pozostawania kobiet w zawodach związanych z inżynierią.

Obecnie zaobserwować możemy silną potrzebę zwrócenia uwagi na kwestie związane z różnorodnością. Raport McKinsey pt. Kobiety są ważne z 2009 roku jak również badanie McKinsey dotyczące Scentralizowanego Przywództwa z 2010 roku pokazują, że kluczowe atrybuty przywództwa reprezentowane przez kobiety – stymulacja intelektualna, inspirowanie, wspólne podejmowanie decyzji jak również ustalanie oczekiwań/ nagród - były kluczowym elementem wychodzenia z recesji jak również czynnikami umożliwiającymi osiągnięcie sukcesu w dzisiejszej złożonej gospodarce nękanej przez kryzys finansowy.

Z danych Światowego Forum Gospodarczego wynika, że te kraje które są wzorem w podziale zasobów w równym stopniu na kobiety i mężczyzn, niezależnie od poziomu zasobów, osiągają lepsze wyniki niż te, które tego nie robią.

Badanie przeprowadzone przez Catalyst w 2011 roku pokazało, że różnica w poziomie zwrotu z zainwestowanego kapitału pomiędzy firmami zajmującymi czołowe miejsca, gdzie liczba kobiet na kierowniczych stanowiskach waha się między 19-44% a tych zajmujących dolne miejsca, gdzie w zarządach nie ma kobiet wynosi 26%.

Dr Erkki Ormala - Wiceprezes ds. Środowiska Biznesowego w Nokia Corporation i Prezes DIGITALEUROPE wskazał podczas Konferencji e-umiejętności 2011 dotyczącej Wzrostu Konkurencyjności i Zatrudnienia zorganizowanej w dniu 13 grudnia 2011 w Brukseli na kwestię związaną z tym, że „większa liczba kobiet zaangażowanych w rozwój techniki stanowi prawdziwe źródło innowacji”.

Wzrost zaangażowania kobiet według Nokii wiąże się z trzema celami: • przywództwa - zdolność przeprowadzania zmian na rynku cyfrowym.

• budowania możliwości organizacyjnych - talent w połączeniu z wiedzą, umiejętności i doświadczenia umożliwiające odróżnienie Nokii od konkurencji.

• umożliwienia użytkownikom nabywania różnorodnych doświadczeń - dwujęzyczność płci mająca na celu dostarczenie rozwiązań, które są atrakcyjne.

72

Manifest w sprawie e-umiejętności

Media społecznościowe Media społecznościowe są obecnie całkowicie zdominowane przez kobiety: w każdej kategorii wiekowej liczba kobiet korzystających z sieci społecznościowych jest wyższa od liczby mężczyzn. Pod względem wykorzystania czasu, kobiety dominują w przestrzeni mediów społecznościowych. Gdyby Facebook był krajem, byłby wówczas trzecim największym państwem na świecie. Najszybciej rosnącą grupą użytkowników Facebooka są kobiety w wieku 55-65 lat.

57% użytkowników Facebooka i Twittera to kobiety. 86% kobiet w USA posiada własną stronę na portalach społecznościowych a 72% kobiet loguje się codziennie. 80% kobiet korzystających z mediów społecznościowych kliknęło w ikonę „zostań fanem” na stronach określonych produktów i marek.

Kiedy założona została na Facebooku strona Kobiety UE w ramach warsztatu Kobiety na rzecz Inteligentnego Wzrostu zorganizowanego podczas Spotkania dotyczącego Agendy Cyfrowej w czerwcu 2011 roku w przeciągu miesiąca odwiedziło ją 14,500+ a dziewięćdziesiąt pięć osób ją „polubiło”. W tym samym czasie na portalu LinkedIn do grupy dołączyło ponad 100 osób oraz rozpoczęto piętnaście dyskusji podczas gdy na Twitterze w kategorii @ EUWomen powstało 158 tweetów a liczba osób śledzących tweety wyniosła dziewięćdziesiąt jeden w przeciągu miesiąca poprzedzającego Spotkanie poświęcone Agendzie Cyfrowej. Średniookresowa prognoza do roku 2020 zaprezentowana przez Cedefop (Europejskie Centrum na rzecz Rozwoju Szkoleń Zawodowych) pokazuje, że wraz ze wzrostem wykorzystania w pracy wiedzy i umiejętności konieczne jest wykorzystanie potencjału osób nieaktywnych na rynku pracy, w szczególności kobiet których kwalifikacje przewyższają kwalifikacje mężczyzn.

Ogólnie rzecz biorąc poziom obecności kobiet na rynku pracy jest niższy niż mężczyzn. Jednak rośnie on wraz z podnoszeniem się poziomu kwalifikacji podczas gdy stopień obecności mężczyzn spada. W przypadku obydwu płci powszechnym zjawiskiem jest występowanie hierarchii w zależności od poziomu kwalifikacji. Jednak stopa wzrostu jest zazwyczaj wyższa w przypadku kobiet niż mężczyzn co odzwierciedla fakt, że (formalnie) kobiety w przyszłości będą prawdopodobnie miały wyższe kwalifikacje niż mężczyźni z wyjątkiem kwalifikacji na poziomie średnim, gdzie stopa wzrostu jest wyższa w przypadku mężczyzn niż kobiet.

Z drugiej strony przewiduje się, że w Europie proporcje pracowników na rynku pracy o niskim poziomie kwalifikacji będą spadać. Spadek ten będzie silniejszy w przypadku kobiet niż mężczyzn. Trendy te można zaobserwować w niemal wszystkich krajach.

ROZDZIAŁ 4: ODBLOKOWANIE PEŁNEGO POTENCJAŁU KOBIET

73

Inną zmianą, która wskazuje na rosnącą potrzebę uczestnictwa kobiet na rynku pracy jest stałe tworzenie miejsc pracy w usługach, w szczególności tych usługach które są sprzedawane.

Przedsiębiorstwa jak i innego rodzaju usługi zanotują wzrost zatrudnienia na poziomie siedmiu milionów. Należy spodziewać się także silnych wzrostów w obszarach związanych z dystrybucją i transportem.

Przewidywany umiarkowany wzrost zatrudnienia w przypadku usług, które nie są sprzedawane wynika ze stworzenia znacznej liczby stanowisk pracy w obszarach związanych z opieką zdrowotną i edukacją co z kolei będzie częściowo rekompensowane poprzez zmniejszone zapotrzebowanie na pracowników w administracji publicznej z powodu spodziewanych cięć budżetowych.

Innowacje płci W przeciągu ostatnich lat w badaniach naukowych wzrósł poziom świadomości dotyczący wartości dodanej wynikającej z różnorodności płci.

Coraz większa liczba naukowców wykorzystuje zagadnienie dotyczące płci do tworzenia nowych rozwiązań i wiedzy.

Projekt „Innowacje Płci” zapoczątkowany na Uniwersytecie Stanford prowadzony jest we współpracy z grupą ekspertów w zakresie „Innowacji poprzez Płeć” stworzonej przez Komisję Europejską skupiającą ekspertów z dwudziestu państw członkowskich Unii Europejskiej pod kierownictwem Uniwersytetu Technicznego w Berlinie i Fraunhofer Gesellschaft. W ramach projektu rozwijane są metody analizy płci dla naukowców i inżynierów jak również stanowi ono źródło studiów przypadku jako konkretnych przykładów w jaki sposób analiza płci przyczynia się do powstawania innowacji w trzech obszarach badawczych: przedmiotach ścisłych, medycynie oraz inżynierii.

Zalecenia Nadszedł czas, aby poświęcić więcej miejsca jak również aby skupić się w większym stopniu na poprawie kwestii związanych z równością płci w obszarach związanych z ICT w Europie.

Sukces Agendy Cyfrowej dla Europy oraz Strategii Europa 2020 zależeć będzie w dużej mierze od tego czy Komisja Europejska i partnerzy znajdą sposoby oraz środki zintegrowania, poprzez podejmowanie wspólnych działań przez partnerów, masy krytycznej kobiet w Europie w obszarze dostępu, projektowania, badań, innowacji, produkcji i wykorzystania ICT w latach 2011-2020.

74

Manifest w sprawie e-umiejętności

Wszystkie osoby zatrudnione z obszarach związanych z IT muszą wspólnie pracować nad stworzeniem grupy utalentowanych kobiet, które będą mogły podjąć zatrudnienie w branży biorąc jednocześnie pod uwagę całkowity cykl życia człowieka. Jednocześnie konieczne jest skupienie się na zachęcaniu kobiet, które już pracują w branży ICT na pozostaniu w zawodzie i osiąganiu sukcesów.

Fundamenty wspólnych działań podejmowanych na poziomie europejskim położone zostały podczas konferencji Kobiety w Nauce, Innowacji i Technice w Erze Cyfryzacji zorganizowanej przez Dyrekcję Generalną ds.

Społeczeństwa Informacyjnego, Węgierską Prezydencję UE oraz EWCT w dniach 7-8 marca 2011 roku w Budapeszcie, której gospodarzem była Neelie Kroes - Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej odpowiedzialna za Agendę Cyfrową, podczas której przyjęto „Budapesztańską Deklarację w Stulecie Międzynarodowego Dnia Kobiet 2011”.

Deklaracja Międzynarodowego Dnia Kobiet oparta jest na publikacji ECWT dotyczącej przyjęcia Agendy Cyfrowej oraz konsultacji online, które miały miejsce od lutego do końca czerwca 2011 roku. Kładzie ona nacisk na konieczność wdrażania zrównoważonej infrastruktury partnerskiej w Europie oraz angażowanie kluczowych graczy takich jak sektor prywatny i publiczny, środowisko naukowe i organizacje pozarządowe w celu stworzenia planu działania w zakresie płci w ramach Agendy Cyfrowej.

Założenia

Deklaracja Budapesztańska została zaaprobowana podczas Zebrania dotyczącego Agendy Cyfrowej odbywającego się w Brukseli w dniach 16-17 czerwca 2011 roku podczas którego zwrócono uwagę na „poprawę poziomu znajomości e-umiejętności oraz integracji kobiet, które mają odpowiednie kompetencje we wszystkie działania dotyczące e-umiejętności, co stanowić powinno Filary Agendy Cyfrowej”.

- Wczesne inwestycje w młodych ludzi a w szczególności w dziewczyny - Przyjęcie najlepszych wzorców zachowań w odniesieniu do kwestii związanych z problematyką uwzględnienia równości płci oraz wzorców zachowań - Promowanie Agendy Cyfrowej biorąc pod uwagę równowagę płci - Promowanie kapitału ludzkiego oraz inwestowanie w kobiety - Wprowadzenie lepszego zarządzania w oparciu o wskaźniki dotyczące różnorodności

ICT na rzecz Wyzwań Społecznych

Poprawa e-Umiejętności

Badania & Innowacje

Bardzo szybki Internet

Zaufanie & Bezpieczeństwo

Interoperacyjność & Standardy

Jednolity Rynek cyfrowy

Filary Agendy Cyfrowej

Cyfrowa Przyszłość

Źródło: Raport. Zgromadzenie ds. Agendy Cyfrowej. 2011 Warsztat 22 Kobiety na rzecz inteligentnego wzrostu

ROZDZIAŁ 4: ODBLOKOWANIE PEŁNEGO POTENCJAŁU KOBIET

75

Końcowym krokiem w kierunku bardziej efektywnego wdrażania Deklaracji Budapesztańskiej jest uzyskanie poparcia dla Deklaracji podczas planowanego posiedzenia Parlamentu, które odbędzie się na jesieni 2012 roku oraz przyjęcie postanowienia włączającego Deklarację do programu HORYZONT 2020 Komisji Europejskiej na lata 2014-2020.

Zalecenia proponowane przez Europejskie Centrum na rzecz Kobiet i Techniki obejmują podjęcie następujących działań: • Stworzenie długookresowego europejskiego planu działania we współpracy z każdym z partnerów w zakresie promowania kobiet i agendy e-umiejętności. Kontrola i coroczna analiza wyników musi stanowić integralny element planu.

• Rozszerzenie działalności Europejskiego Spisu Kobiet i ICT, które od stycznia 2010 wspierane jest przez Europejskie Stowarzyszenie na rzecz e-umiejętności, aby stała się źródłem informacji na temat kobiet i e-umiejętności w Europie (polityka kształtowana na poziomie krajowym, przykłady dobrych praktyk, badania naukowe, zatrudnienie i nagradzanie, nabywanie umiejętności i ich wykorzystywanie, itd.).

• Promowanie studium dobrych praktyk organizacji pozarządowych zajmujących się szkoleniami z zakresu e-umiejętności w Europie.

• Upewnienie się, że partnerstwa stworzone z myślą o poprawie poziomu edukacji oraz zainteresowania uczniów przedmiotami ścisłymi, techniką, inżynierią i matematyką kładą wystarczający nacisk na kwestie związane z równością płci.

76

Manifest w sprawie e-umiejętności

Rozdział 5: Wizja przyszłości W roku 2012 Europa w dalszym ciągu musi podejmować działania mające na celu zwiększanie produktywności. Chociaż można mówić obecnie o zażegnaniu skutkom kryzysu finansowego podstawowe bolączki nie zostały wyleczone.

Istotnym przykładem jest tutaj w dalszym ciągu wysoka stopa bezrobocia wśród młodych osób w Europie, która w przeciągu ostatnich lat stale wzrasta.

Najbardziej dotknięte bezrobociem są osoby poniżej 25 roku życia. W Grecji stopa bezrobocia osiągnęła 47,2% podczas gdy w Hiszpanii według ostatnich danych podanych przez Eurostat wynosi 48,3%. To niepokojące zjawisko ma wpływ na wielu dobrze wykształconych Europejczyków. Dane te są także skutkiem zmieniającego się środowiska pracy i zatrudnienia w Europie, które przyspieszają globalne transformacje i częściowy upadek wielu tradycyjnych gałęzi przemysłu. Oszczędności i ograniczanie kosztów w sektorze publicznym, publiczno-prywatnym i prywatnym jest konieczne, ale w żadnym razie nie jest wystarczające do tego, aby zapewnić mieszkańcom Europy dostatnią przyszłość.

Wzrost musi być generowany poprzez innowacje i przedsiębiorczość.

Jednocześnie przed społeczeństwem w Europie stoi kilkanaście długookresowych wyzwań którymi są starzejące się społeczeństwo czy też wprowadzenie bardziej efektywnej i nowoczesnej opieki medycznej. Inne wyzwania dotyczą mechanizmów na rzecz poprawy wydajności i zużycia energii, dostaw wody czy też zarządzania ruchem oraz zanieczyszczenia w rozwijających się miastach.

Techniki informacyjno-komunikacyjne (ICT) są w tym kontekście słusznie postrzegane jako czynnik zmian w gospodarce i w społeczeństwie. Stąd nasuwa się kluczowe pytanie: w jaki sposób Europa może rozwijać odpowiednie e-umiejętności nie tylko po to, aby można było korzystać z ICT lecz także aby tworzyć innowacje oparte na ICT, nowe gałęzie przemysłu i rynki? „Umiejętności jak również rozwój pracowników to waluta gospodarczej przyszłości Europy” zauważa Jan Muehlfeit z Microsoft pełniący jednocześnie stanowisko współprezesa Europejskiego Stowarzyszenia e-umiejętności. Słusznie stwierdza także, że „na poziomie globalnym osoby odpowiedzialne za kształtowanie polityki określiły innowacje techniczne jako istotny element przyczyniający się do uwalniania ludzkiego potencjału. Widzą oni także nowe techniki jako klucz do wdrażania priorytetów na poziomie krajowym w obszarach takich jak opieka zdrowotna, edukacja, niezależność energetyczna czy zmiany klimatu”.

Po pierwsze spójrzmy jedynie na same innowacje. Innowacyjność nie polega jedynie na stworzeniu czegoś nowego, ale na tworzeniu nowej wartości.

ROZDZIAŁ 5: WIZJA PRZYSZŁOŚCI

77

Zgodnie ze słowami Petera F. Druckera będącego ojcem nowoczesnego zarządzania jest to czynność nadawania zasobom nowych możliwości umożliwiających tworzenie wartości (Innowacja i Przedsiębiorczość, 1985).

Cechą charakteryzującą ICT jest stale rosnąca zdolność łączenia, generowanie danych oraz rosnąca niezależność jej elementów technicznych - niezależnie od tego czy jest to oprogramowanie, usługi, dane bądź urządzenia. Innowacje ICT mają cechy, które definiują zapotrzebowanie na umiejętności: Szybkość: Nie ma innej gałęzi przemysłu w której cykl powstawania innowacyjnych rozwiązań byłby tak krótki. Chociaż sektor ICT uzależniony jest od rozwiązań długookresowych takich jak standardy sieci komórkowej czy badań naukowych w obszarze przechowywania danych czy projektowania procesorów, rynek ICT szybko się zmienia w szczególności w obszarze produktów przeznaczonych dla konsumentów jak i usług.

Prowadzi to do ciągłej potrzeby uaktualniania umiejętności, zwłaszcza tych technicznych, jak również skutkuje ograniczonym okresem korzystania z tych umiejętności.

Współzależność: ICT cechuje to, że łączy wiele obszarów. Innowacje ICT rzadko zachodzą w izolacji. Pomysły dotyczące strategi platform są elementem koniecznym w branży ICT. Z tego względu zapotrzebowanie na umiejętności nie jest jedynie określone poprzez nowe rozwiązania techniczne lecz bardzo silnie poprzez dynamikę rynku. Ma to także odniesienie do konieczności posiadania umiejętności związanych z rozwojem strategii około-technicznych.

Społeczne: ICT dało początek fenomenowi społecznemu jakim jest tworzenie rozwiązań przez internautów, media społecznościowe, crowdsourcing i wiele innych. W ten sam sposób w jaki ICT stanowi współzależną technikę w coraz większym stopniu wpływa na zmiany w sposobie interakcji między ludźmi jak również na zmiany w organizacjach oraz na sposób pracy. Stąd wywodzi się także zapotrzebowanie na umiejętności, które stoją na styku ICT i społeczeństwa, środowiska prawnego oraz wewnątrz organizacji, w szczególności w odniesieniu do opartego na ICT systemu projektowania usług, zaangażowania użytkowania czy też zgodności z prawem.

Prawdziwie globalny: Przemysł ICT to jeden z pierwszych rodzajów przemysłu o charakterze prawdziwie globalnym jednocześnie będący motorem globalizacji jak powiedział poprzedni prezes IBM Sam Palmisano w artykule w Foreign Affairs z 2006 roku pt. „Globalnie zintegrowane przedsiębiorstwo”. ICT umożliwiło globalną współpracę i wymianę usług w czasie rzeczywistym. W zamian pozwoliło także w sposób globalny poszukiwać utalentowanych osób jak również globalne rozdysponowanie

78

Manifest w sprawie e-umiejętności

zadań. Doprowadziło to do sytuacji, gdzie niektóre z aspektów ICT mają charakter lokalny - w szczególności te będące na styku ze społeczeństwem, użytkownikami i organizacjami - a niektóre są coraz bardziej skoncentrowane i geograficznie niezależne. Na przykład: usługi firmy Google dostarczane są do ponad 100 państw poprzez zaledwie dziesięć dużych centrów przetwarzania danych zlokalizowanych na całym świecie. Ta sama sytuacja ma miejsce w przypadku badań i rozwoju ICT. Ważne jest, aby Europa w tym globalnym wyścigu pozostała na czele poprzez zapewnienie najbardziej wartościowych umiejętności ICT. Przedsiębiorczy: Motorem przemysłu ICT zawsze była przedsiębiorczość.

Globalni gracze tacy jak Facebook czy Google rozpoczynali swoją działalność niecałą dekadę temu. Innowacje ICT w coraz większym stopniu powstają dzięki innowacjom otwartym jak również procesom takim jak wydzielanie firm czy przedsięwzięcia zewnętrzne a powszechnym zjawiskiem jest rozwój firm poprzez fuzje i przejęcia. Model ten jest w coraz większym stopniu stosowany także i w innych branżach. Dobrym przykładem mogą być tutaj europejscy producenci samochodów. Daimler and BMW koncentrują się na tworzeniu innowacyjnych rozwiązań w usługach związanych z mobilnością poprzez przedsięwzięcia zewnętrzne, ale jednocześnie wspierają młode firmy. Źródło transformacji i zmian: żadna inna technika nie odgrywała nigdy wcześniej większego wpływu na przemysł i sektor usług. Umożliwia ona szereg innowacji, nie tylko pod względem tworzenia nowych produktów i usług lecz także poprzez tworzenie nowego systemu nerwowego w przedsiębiorstwach umożliwiającego zmianę procesów i modeli organizacyjnych. Dając podstawy całkowicie nowym modelom biznesowym ICT ma szansę zmieniać ale i jednocześnie odkrywać na nowo gałęzie przemysłu.

Opierając się na tych istotnych czynnikach określenie wąskiej i ukierunkowanej jedynie na technikę perspektywy e-umiejętności nie wydaje się być odpowiednie. Na przykład IBM wyraził ten pogląd tworząc SSME (Service Science Management & Engineering) określające fakt iż zarządzanie jak również umiejętności techniczne i inżynieryjne są konieczne do tego, aby stworzyć w oparciu o ICT systemy usług przyszłości. Będąc techniką integracyjną ICT muszą towarzyszyć ludzie mający zintegrowane umiejętności.

Aby tak się stało konieczny jest wspólny wysiłek wszystkich zainteresowanych.

Edukacja jest tutaj elementem kluczowym. Oczywistym jest, że dyscyplina naukowa jaką jest informatyka jest tutaj potrzebna, ale tylko w części stanowi ona rozwiązanie zaprezentowanych problemów. Edukacja oparta na ICT jak również e-umiejętności muszą zostać jeszcze bardziej zintegrowane, jak również w sposób bardziej holistyczny, z systemami szkolnictwa jak i kształceniem się przez całe życie włączając umiejętności i kompetencje w

ROZDZIAŁ 5: WIZJA PRZYSZŁOŚCI

79

zakresie zarządzania i przedsiębiorczości. Nie jest to jednorazowe wyzwanie edukacyjne lecz jest to wyzwanie dla profesjonalistów, którym nie obce jest ICT w ich życiu zawodowym, jak zauważa Michael Gorriz, Dyrektor ds. IT w firmie Daimler: „Możliwość nabycia oraz dalszego rozwijania odpowiednich e-umiejętności przez specjalistów ds. IT jak również pracowników powinno stać się czymś normalnym. Jest to konieczne nie tylko w przypadku większych organizacji; konieczne jest to do budowania oraz rozwoju Europy krok po kroku w kierunku innowacyjnego społeczeństwa czy też tego co niekiedy określa się mianem „społeczeństwa opartego na wiedzy”.

Musisz wiedzieć Przyczyny ekonomiczne wraz z wyzwaniami przed jakimi stoją społeczeństwa kreują w sposób niezaprzeczalny konieczność zajęcia się przez Europę problemem rozwoju e-umiejętności jak i rolą ICT w edukacji. Czynnikiem jaki ma tutaj wpływ to trudność polegająca na zachęceniu szerszej grupy uczniów - w szczególności kobiet - do podejmowania studiów informatycznych a następnie pracy w obszarach związanych z ICT. Trudnością jest także poinformowanie potencjalnych studentów na temat roli ICT oraz zintegrowanych umiejętności, które określą przyszłość zawodu informatyka pomimo to, że większość młodych Europejczyków korzysta z narzędzi ICT codziennie w wielu obszarach ich życia. Obecna sytuacja sprawia, że powstaje ryzyko iż w Europie nie będzie odpowiedniej liczby osób z których pochodzić będą przyszli specjaliści tej kluczowej dziedziny oraz przemysłu XXI wieku.

Może to wynikać z wielu przyczyn. Po pierwsze uczenie się za pomocą ICT nie jest w sposób wystarczający zintegrowane z programami nauczania w Europie w szkołach na poziomie podstawowym i średnim. Właśnie w tym okresie rozwoju kształtuje się motywacja do podejmowania przyszłego kierunku kształcenia a jednocześnie nabywane są wstępne kompetencje. W dużej mierze nie zostaje wykorzystany potencjał jaki daje możliwość zastosowania ICT w edukacji na poziomie podstawowym i średnim na znacznie większą skalę niż obecnie jak również zintegrowania ICT z programami nauczania. ICT daje wiele możliwości nauczycielom rozwijania innowacyjnych modeli kształcenia, w szczególności poprzez zbliżenie środowiska edukacyjnego do prawdziwych problemów świata. Jako przykład posłużyć może tutaj wykorzystanie danych dotyczących środowiska naturalnego czy informacji na temat natężenia ruchu ulicznego podczas lekcji geografii, wykorzystując dokumenty historyczne z bibliotek cyfrowych podczas lekcji historii czy w końcu analizowanie danych w oparciu o realistyczne dane podczas lekcji matematyki.

Inną przyczyną może być to, że informatyka na poziomie szkół wyższych w Europie koncentruje się wokół matematyki i przedmiotów technicznych. Studia na tym kierunku nie obejmują istotnych kompetencji z zakresu e-umiejętności

80

Manifest w sprawie e-umiejętności

o których mowa powyżej jak te odnoszące się do społecznego wymiaru ICT, przedsiębiorczości i innowacji jak również ogólnie pojętych umiejętności biznesowych. Umiejętności te są zazwyczaj nabywane po ukończeniu studiów, po wejściu na rynek pracy. Jednak niektóre uniwersytety zdają sobie sprawę z tego problemu. Na przykład Uniwersytet w Warwick daje studentom możliwość uczestniczenia w krótkim kursie „Kluczowych Umiejętności”.

Deficyt e-umiejętności na poziomie szkół podstawowych, średnich oraz wyższych w Europie jest w dużej mierze odpowiedzialny za brak specjalistów mających umiejętności ICT i przyczynił się do powstania rynku pracy ICT gdzie tradycyjne kwalifikacje akademickie w przypadku możliwości podjęcia zatrudnienia nie mają aż tak dużego znaczenia. W rzeczywistości wielu specjalistów ds. ICT posiada dyplomy akademickie w dziedzinach innych niż informatyka. Umiejętności ICT mogą być pokazane poprzez osiągnięcia na polu zawodowym czy też obranej ścieżki kariery, nie ma konieczności uzyskania ich oficjalnego potwierdzenia czy weryfikacji.

Trzeba działać teraz W Manifeście tym liderzy w swoich dziedzinach proponują szereg konkretnych działań mających na celu zwiększenie liczby specjalistów ICT, co z kolei pomoże odmłodzić a także utrzymać silny sektor ICT jak również pracowników mających e-umiejętności: Zacznijmy od edukacji na poziomie podstawowym i średnim Nabycie e-umiejętności we wczesnej fazie edukacji, począwszy od szkoły podstawowej aż do rozpoczęcia studiów umożliwia transformację człowieka.

Studenci potrafią lepiej korzystać i zarządzać informacjami. To wpływa na rozwój innowacyjnego myślenia, które w coraz większym stopniu stawać się będzie zaletą osób wchodzących na rynek pracy. Inicjatywy podejmowane przez przemysł w szkołach jak i uniwersytetach skierowane do nauczycieli i studentów jak Imagine Cup firmy Microsoft, program World Ahead Intela czy Targi Nauki Google’a pokazują zaangażowanie firm we wspieranie branży ICT jak również zainteresowanie ze strony uczniów i studentów. Przykładem może tutaj być fakt udziału ponad 300,000 studentów ze 142 państw w konkursie Imagine Cup 2009-2010. Istotnym elementem takich inicjatyw jest wykorzystanie ducha przedsiębiorczości oraz kreatywności studentów jednocześnie stawiając ich wobec problemów, które mogą zostać rozwiązane przy pomocy ICT. Kolejny istotny krok stanowiłoby zintegrowanie właśnie takich elementów nauczania z programami nauczania, aby przyczyniały się do wspierania innowacji organizacyjnych w instytucjach edukacyjnych (np. poprzez poznawanie nowych obszarów uczenia się i zagadnień) a więc poprzez promowanie innowacji w edukacji przy pomocy ICT.

ROZDZIAŁ 5: WIZJA PRZYSZŁOŚCI

81

Zwiększenie atrakcyjności ICT jako ścieżki kariery Atrakcyjność ICT jako obszaru prowadzenia działalności zawodowej czy wyboru ścieżek kariery stanowi integralny element działań mających na celu zmianę systemu edukacji. Konieczne jest lepsze pokazanie ogromnych możliwości jakie daje ICT jak również zaprezentowanie możliwości rozwoju kariery, tak aby obywatele Europy mogli poczuć, że e-umiejętności są integralną częścią ich pracy. Jednym z podjętych kroków było stworzenie Europejskiego Portalu Kariery e-umiejętnościl którego celem jest pomoc w ułatwieniu dopasowania odpowiednich umiejętności do odpowiednich zawodów a poza tym przełamywanie pewnego rodzaju barier istniejących wokół zawodów związanych z ICT. W tym duchu muszą zostać podjęte zmiany w odniesieniu do podejścia do IT i e-umiejętności przez młodych ludzi, kobiety jak i starzejące się społeczeństwo. Jedną z metod może być zaangażowanie jak również nadanie odpowiedniej rangi w Europie ambasadorom cyfryzacji, którzy byliby wzorem w branży ICT jak również i tych osób pochodzących z pokrewnych obszarów a więc dyrektorów ds. ICT, przedsiębiorców cyfrowych czy czołowych naukowców. Jeżeli nie podejmiemy takich działań z pewnością osoby utalentowane podejmą zatrudnienie w innych sektorach czy innych częściach świata. Istniejące obecnie stereotypy dotyczące informatyków - jeżeli nie zaczniemy im przeciwdziałać - staną się przeszkodą w rozwoju sektora usług ICT, a także utrudnią rozwój innowacji biznesowych w niemal wszystkich organizacjach. Podjęte kroki muszą także mieć na uwadze aktywną rolę jaka odgrywają kobiety w ICT. Dobrym przykładem może być tutaj Kodeks Dobrych Praktyk zatrudniania Kobiet w ICT, który powstał z inicjatywy Neelie Kroes, Wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej jak również Komisarza odpowiedzialnego za Agendę Cyfrową. Kodeks jest pierwszym zbiorem praktycznych inicjatyw mających na celu poprawę doświadczeń kobiet podejmujących zatrudnienie w ICT. Sygnatariuszami kodeksu jest wielu partnerów akademickich jak i branżowych.

Zwiększenie i rozszerzenie współpracy pomiędzy środowiskiem akademickim a sektorem ICT Szybko rozwijające się ICT, które w dużej mierze uzależnione jest od aktywności przedsiębiorców jak i rynku sprawia, że środowisko naukowe musi utrzymywać silne więzy z branżą. Programy realizowane przez przemysł w których biorą udział uniwersytety jak na przykład Inicjatywa Akademicka IBM czy Sojusz Akademicki Microsoftu to w tym kontekście bardzo ważne inicjatywy. Pierwszym elementem jest stworzenie bezpłatnych lub niedrogich produktów i usług przeznaczonych dla środowiska naukowego.

Nowe rozwiązania obejmują dostarczenie centrów danych jak również środowisk analizy dużej ilości danych takich jak wspólna Inicjatywa Uniwersytetu Cloud Computing firm IBM i Google. Dodatkowo przemysł ICT jest zaangażowany w prace centrów badawczych zlokalizowanych na uniwersytetach, wymianę personelu jak również w nowe formy współpracy.

82

Manifest w sprawie e-umiejętności

Przykładem może być tutaj fiński uniwersytet Aalto założony we współpracy z Nokia Corporation i innymi parterami branżowymi oferujący wspólne Fabryki Projektów i Usług mające na celu wspieranie przedsiębiorczości studentów i ich zaangażowanie w projekty dotyczące innowacji.

Przemysł ICT zajmuje się także doradzaniem uniwersytetom w zakresie sposobów poprawy i poszerzenia oferty studiów informatycznych i pokrewnych programów nauczania. Jako przykład posłużyć może tutaj inicjatywa Usług Naukowych IBM, której celem jest promowanie programów nauczania na rzecz innowacji w ICT w odniesieniu do złożonych systemów usług takich jak opieka zdrowotna czy energia.

Dyskusje jakie ostatnio mają miejsce dotyczą Dni Akademickich IBM i sposobów zbliżenia analizy dużych danych ze środowiskiem akademickim.

Oprócz współpracy środowiska naukowego z przemysłem w obszarach takich jak nauka i przedsiębiorczość istnieje także potrzeba lepszej współpracy pomiędzy prywatnymi organizacjami szkoleniowymi w obszarach związanych z ICT, przemysłem i środowiskiem naukowym. Ma to związek ze wspomnianym poprzednio zagadnieniem certyfikacji, które powinno stanowić dodatek do dyplomów akademickich. W większości przypadków umiejętności podlegające certyfikacji to te, które dotyczą ściśle określonych potrzeb rynku jak na przykład tworzenie oprogramowania, szkolenie z produktów czy określonych języków programowania. Certyfikacja może stanowić element edukacji akademickiej w szerszym znaczeniu, gdyż niektóre z elementów pozwolą pracodawcom na określenie wiedzy danej osoby związanej z danym zadaniem ICT, techniką bądź narzędziem.

Certyfikacja tak jak opisane zostało to tutaj dotyczy także kwestii związanych z zarządzaniem jakością jak również szybko zmieniającego się rynku ICT, gdzie określone kwalifikacje mają ograniczony okres zastosowania.

Promowanie europejskich standardów certyfikacji Zwiększanie znaczenia profesjonalizmu ICT jest nowym bodźcem do nabywania zaawansowanych kompetencji ICT. Biorąc pod uwagę inwestycje w nabywanie umiejętności w danym sektorze, akredytacja stanowi istotny wyróżnik gdyż przyczynia się do mobilności specjalistów a jednocześnie stanowi fundamenty rozwijania atrakcyjnych ścieżek kariery. Rozwój Ram e-Kompetencji (e-CF) jest jedynym wspólnym ogólnoeuropejskim odniesieniem do kompetencji specjalisty ICT uznawanym przez państwa członkowskie i przemysł. Ramy te mają szansę stać się istotnym wyróżnikiem Europy. e-CF jest podstawowym, jasnym i odpowiednim punktem orientacyjnym dla firm, które muszą podejmować decyzje dotyczące kwestii zarządzania utalentowanymi osobami do których zaliczyć można proces rekrutacji, planowanie ścieżek kariery, szkolenia i ocenę pracowników. Kładzie on nacisk na wiedzę, umiejętności i kompetencje potrzebne i wykorzystywane w ICT, zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym.

ROZDZIAŁ 5: WIZJA PRZYSZŁOŚCI

83

Wskazówki dotyczące Europejskiego Programu Nauczania e-Kompetencji wdrożone przez INSEAD, które zgodne są z e-CF dzięki przyjęciu standardowego programu nauczania pokazują znaczenie jakie odgrywają informatycy. Wzmacnia to rolę uniwersytetów w Europie w kształcenie specjalistów w obszarze ICT jak również menadżerów mających e-kompetencje w Europie. Jest to w istocie krok w odpowiednim kierunku.

Połączenie podaży z popytem Zarówno rządy, przemysł jak i środowisko naukowe powinny wspólnie pracować nad zapewnieniem Europie zaawansowanych e-umiejętności, które potrzebne są w nowo powstałych obszarach jakimi są Cloud computing, ekologiczne IT, cyber bezpieczeństwo, interoperacyjność i e-Zdrowie.

Umiejętności przyczyniające się do osiągnięcia sukcesu w branży ICT będą musiały ewoluować jak również zostać dopasowane do nowych kierunków rozwoju. Wpływ e-umiejętności na różne sektory jak na przykład na opiekę zdrowotną wpłynie na zmianę jak również na poprawę sposobów radzenia sobie z niektórymi z największych wyzwań przed jakimi stoi społeczeństwo.

Rozwijanie partnerstwa na rzecz innowacji w obszarze edukacji ICT w Europie i rozwoju e-umiejętności Jak widać stoją przed nami ogromne wyzwania dotyczące Wizji e-umiejętności w przyszłości. Mogą one zostać podsumowane w następujący sposób: 1. Stworzenie zintegrowanych e-umiejętności wykorzystywanych w zawodach związanych z ICT w przyszłości; 2. Zwiększenie roli ICT jak i uczenia się przy pomocy ICT w szkołach na poziomie podstawowym i średnim w celu zwiększenia zainteresowania jak i motywacji uczniów do podejmowania pracy w branży ICT; 3. Rozszerzenie oraz wprowadzanie innowacji w oparciu o akademickie programy nauczania z zakresu informatyki i pokrewnych dziedzin, aby móc sprostać wyzwaniom ICT w przyszłości; oznacza to odejście od w dużej mierze technicznego podejścia do dyscypliny jaką jest ICT; 4. Stworzenie nowych modeli partnerstwa pomiędzy przemysłem a środowiskiem akademickim w szczególności zwiększenie zaangażowania studentów w tworzenie innowacji opartych na ICT jak również wspieranie uzyskiwania wiedzy na temat przedsiębiorczości; 5. Uzupełnienie kwalifikacji akademickich o nieformalne kwalifikacje branżowe uzyskane w oparciu o standardy akceptowane w całej Europie jak i programy certyfikacyjne.

84

Manifest w sprawie e-umiejętności

Kilkanaście europejskich organizacji podejmuje działania mające na celu poprawę szkolnictwa w zakresie ICT jak i e-umiejętności. W szczególności zaliczyć do nich możemy m.in.: Europejski Instytut ds. Techniki i Innowacji (EIT) – ICT Labs, Europejskie Stowarzyszenie e-umiejętności (EeSA), Europejską Grupę Przemysłową ds. Uczenia się (ELIG), Europejską Fundację na rzecz Rozwoju Zarządzania (EFMD), European Schoolnet (EUN) oraz DIGITALEUROPE. Wszystkie te organizacje są ukierunkowane w określony sposób: ustandardyzowane e-kompetencje i certyfikacja (EeSA), innowacje i techniki edukacyjne konieczne do nabywania e-umiejętności (ELIG), aspekty zarządzania i przedsiębiorczości w odniesieniu do e-umiejętności (EFMD), programy dotyczące e-umiejętności w szkołach (EUN), edukacja ICT na najwyższym poziomie (EIT) jak również reprezentowanie przemysłu ICT (DIGITALEUROPE). Każdy z tych elementów jest częścią składową ogólnych założeń określonych w tym manifeście i są one motorem Strategii e-umiejętności Komisji Europejskiej.

Europa jak i państwa członkowskie muszą teraz podjąć działania w zakresie realizacji zaleceń przedstawionych w niniejszym manifeście. Istnieje ogromna potrzeba współpracy w zakresie innowacyjnego podejścia do edukacji informatycznej w Europie. Wspólne inwestycje na dużą skalę muszą być podejmowane przez wszystkich partnerów tak aby można było mówić o Europie w pełni czerpiącej korzyści ze zwiększonej konkurencyjności, silniejszego wzrostu oraz większej liczby lepszych stanowisk pracy. Aby osiągnąć ten ambitny cel, podejmowane działania muszą dotyczyć zaleceń przedstawionych w tym manifeście. Nadszedł właśnie czas, aby te wszystkie elementy połączyć. Naszym horyzontem jest Europa 2020.

W manifeście tym my partnerzy jak i zwolennicy Europejskiej Strategii e-umiejętności jesteśmy gotowi do odegrania roli w stworzeniu Europejskiego Partnerstwa Innowacji w Edukacji będącego odpowiedzią na Agendę Cyfrową Komisarz Neelie Kroes ogłoszoną w Berlinie w grudniu 2011 roku podczas konferencji Online Educa. Innowacje w zakresie edukacji informatycznej jak również w rozwój e-umiejętności powinny stać się głównym celem w nadchodzącej przyszłości.

Konferencja zorganizowana przez Duńską Prezydencję w dniach 27-28 lutego 2012 roku może zostać prawdopodobnie najlepiej scharakteryzowana tymi dwoma słowami będącymi syntezą wizji przedstawionej powyżej „Cyfrowy sposób myślenia” lub „Myśleć Cyfrowo” co stanowi w rzeczywistości wszystko to, co potrzebne jest do tworzenia wzrostu i miejsc pracy w Europie w tak kluczowym momencie w jakim się znaleźliśmy.

ROZDZIAŁ 5: WIZJA PRZYSZŁOŚCI

85

BIOGRAFIE AUTORÓW Pilar del Castillo Vera

Posłanka do Parlamentu Europejskiego Pilar del Castillo jest Posłanką do Parlamentu Europejskiego z Hiszpanii. W latach 2000 - 2004 była Ministrem ds. Edukacji, Kultury i Sportu a w 2004 po raz pierwszy została wybrana do Parlamentu Europejskiego.

Jest członkinią Partido Popular (Partia Ludowa), która z kolei jest członkiem Europejskiej Partii Ludowej.

Pilar del Castillo Vera jest koordynatorką frakcji EPL w Komitecie ds.

Przemysłu, Badań i Energii (ITRE), członkinią zastępczą w Komitecie ds. Ekonomicznych i Monetarnych, członkinią Delegacji ds. stosunków z Republiką Indii oraz członkinią zastępczą Komitetu Delegacji do wspólnej komisji parlamentarnej UE-Chorwacja.

Od czerwca 2009 roku jest Przewodniczącą Europejskiej Fundacji ds. Internetu oraz członkinią Sieci Polityki Transatlantyckiej (TPN) i Europejskiego Forum Energii (EEE). Pilar del Castillo jest także członkinią Forum Knowledge4Innovation (K4I) oraz Przewodniczącą stałej Grupy Roboczej ds. Energii w ramach Europejskiej Sieci Idei.

86

Manifest w sprawie e-umiejętności

Professor Martin Curley Wiceprezes i Dyrektor Intel Labs Europe, Intel

Martin Curley jest dyrektorem w Intel Labs Europe oraz głównym inżynierem w Intel Corporation. Intel Labs Europe to sieć dwudziestu czterech laboratoriów Intel oraz ponad tysiąca badaczy/ inżynierów w Europie, których zadaniem jest zarówno prowadzenie badań naukowych w Intelu jak również zwiększenie konkurencyjności Europy/ umiejętności społeczeństw. Obecnie Martin jest Globalnym Dyrektorem ds. Innowacji w Intel Corporation. Poprzednio Martin zajmował kierownicze stanowiska w obszarze Zarządzania IT i Automatyzacji w Intel zarówno w Stanach Zjednoczonych jak i w Europie jak również zajmował stanowiska menadżerskie i badawcze w General Electric (Irlandia) i Philips (Holandia).

Martin jest autorem oraz współautorem trzech książek dotyczących technik zarządzania umożliwiających generowanie wartości, tworzenie innowacji oraz umożliwianie przedsiębiorczości. Martin jest także Profesorem Technik i Innowacji Biznesu na Narodowym Uniwersytecie Irlandii w Maynooth i wizytującym wykładowcą w MIT Sloan. Jest także współzałożycielem/ Dyrektorem Instytutu Wartości Innowacji, gdzie pomaga w kierowaniu wyjątkowego konsorcjum przemysłowo-akademickiego w zakresie innowacji, którego celem jest lepsze zarządzanie IT oraz innowacyjność. Martin jest obecnie przewodniczącym Grupy ds. Strategii i Polityki w zakresie Otwartych Innowacji w UE, jest także członkiem grupy wysokiego szczebla zajmującej się mierzalnością Innowacji w UE.

BIOGRAFIE AUTORÓW

87

Eva Fabry

Dyrektor Europejskiego Centrum na rzecz Kobiet i Techniki (ECWT) Eva Fabry jest jedną z założycielek ECWT a jednocześnie pełni obecnie funkcję Dyrektora Centrum. Jest także Przewodniczącą Globalnej Sieci Kobiet i Techniki (GWT) oraz Menadżerem ds. Europy w Regionalnym Centrum Innowacji Papirbredden Innovasjon.

Od roku 2005 Eva jest członkinią Komitetu Sterującego Międzynarodowej Grupy Zadaniowej ds. Kobiet i ICT (ITF) i jest uznawana za lidera Społeczności Ekspertów przez Globalny Sojusz Organizacji Narodów Zjednoczonych na rzecz ICT i Rozwoju (GAID). Eva odegrała kluczową rolę w tworzeniu Europejskiego Centrum na rzecz Kobiet i Techniki (ECWT) i została wybrana na stanowisko dyrektora Centrum w lipcu 2008 roku.

Eva jest także Menadżerem ds. Projektów Europejskiego Spisu Kobiet i ICT utworzonego przez Komisję Europejską w październiku 2009 roku.

88

Manifest w sprawie e-umiejętności

Dr Michael Gorriz

Główny dyrektor ds. informatyki i dyrektor ds. Zarządzania Techniką Informacyjną, Daimler AG W styczniu 2008 roku dr Michael Gorriz objął stanowisko Głównego Dyrektora ds. Informatyki oraz Dyrektora ds. Zarządzania Techniką Informacyjną w Daimler AG. Jest odpowiedzialny za strategię, planowanie oraz rozwój systemów IT jak również za działanie wszystkich baz danych i sieci komunikacyjnych w Daimler AG. Dr Gorriz podlega bezpośrednio Wilfriedowi Porth, który jest członkiem zarządu ds. zasobów ludzkich.

Dr Michael Gorriz rozpoczął karierę w niemieckiej firmie zajmującej się aeronautyką Messerschmitt-Bolkow-Blohm GmbH, która później przekształcona została w firmę stowarzyszoną z Daimler-Benz - DASA, która niedawno połączyła się z EADS. Na początku 2000 roku dr Gorriz objął stanowisko wiceprezesa ds. systemów informatycznych w zarządzie Daimlera a następnie w 2005 roku został Dyrektorem ds. Informatyki w Mercedes-Benz Samochody i Ciężarówki.

Na obecnym stanowisku dr Gorriz jest odpowiedzialny za globalne systemy IT w dziale Mercedes-Benz Samochody i Ciężarówki w Daimler AG. W 2009 roku niemieckie czasopisma CIO i Computerwoche nazwały dr Michaela Gorriza „Dyrektorem roku ds. Informatyki” w kategorii dużych przedsiębiorstw.

BIOGRAFIE AUTORÓW

89

Peter Hagedoorn

Sekretarz Generalny EuroCIO Peter Hagedoorn pracuje w branży IT od blisko 20 lat.

W roku 2000 objął stanowisko Dyrektora ds. Informatyki oraz Wiceprezesa w Hagemeyer (międzynarodowej holenderskiej firmy handlowej) a następnie Dyrektora ds. Informatyki i Starszego Wiceprezesa w Océ NV. W 2004 roku Peter wraz z kilkunastoma Dyrektorami ds. Informatyki w Holandii założył Holenderską Platformę Dyrektorów ds. IT będącą stowarzyszeniem dla dyrektorów ds. informatyki i przez pięć lat był jej prezesem. W tym okresie był także członkiem Rady Doradczej EuroCIO. W 2005 roku Peter otrzymał nagrodę Dyrektora roku ds. Informatyki w uznaniu za wniesiony wkład.

Od roku 2008 Peter jest doradcą w kilkunastu organizacjach prywatnych i publicznych, gdzie pełnił różne stanowiska jak na przykład dyrektor zarządzający w firmie konsultingowej 3Align.

W listopadzie 2011 roku Peter Hagedoorn został mianowany przez Zarząd Pierwszym Sekretarzem Generalnym Europejskiego Stowarzyszenia Dyrektorów ds. IT (następcy EuroCIO).

90

Manifest w sprawie e-umiejętności

Edit Herczog

Posłanka do Parlamentu Europejskiego Edit została członkinią MSZP (Węgierska Partia Socjalistyczna) w 1989 roku. W latach 1998 - 2004 była członkinią Węgierskiego Zgromadzenia Narodowego.

Od 2007 roku zasiada w zarządzie Węgierskiej Partii Socjalistycznej.

Edit Herczog została wybrana do Parlamentu Europejskiego w 2004 roku a następnie została pełnoprawną członkinią komitetu ds. Ochrony Konsumenta i Rynku Wewnętrznego oraz członkinią zastępczą Komitetów ds. Badań, Energii i Kontroli Budżetowej. Edit jest obecnie pełnoprawną członkinią Komitetu ds. Przemysłu, Badań i Energii oraz członkinią zastępczą komitetów ds. Kontroli Budżetowej oraz Budżetu. Jest także Skarbnikiem Frakcji Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim.

Ponadto Edit jest członkinią zarządu Europejskiego Forum ds. Energii, Europejskiej Fundacji ds. Internetu, Grupy Kangura, Forum na rzecz Przyszłości Energii Jądrowej oraz Sieci Polityki Transatlantyckiej.

BIOGRAFIE AUTORÓW

91

John Higgins, CBE

Dyrektor Generalny DIGITALEUROPE John Higgins został mianowany na stanowisko Dyrektora Generalnego DIGITALEUROPE, stowarzyszenia na rzecz przemysłu technik cyfrowych w Europie, w listopadzie 2011 roku a poprzednio przez dziewięć lat kierował czołowym stowarzyszeniem w Wielkiej Brytanii - Intellect.

John pracuje w branży IT od ponad 20 lat. W 1995 roku został mianowany Dyrektorem Wykonawczym Rocket Networks, firmy internetowej z siedzibą w Kalifornii, która była pierwszą na świecie firmą dostarczają studia nagraniowe online. Do Wielkiej Brytanii powrócił w 1998 roku, gdzie został mianowany Dyrektorem Generalnym Stowarzyszenia Usług Komputerowych i Oprogramowania będącego jednym z poprzedników Intellect.

John jest członkiem organu nadzorującego Uniwersytetu Warwick jak również przewodniczy komitetowi ds. audytu. Jest także przewodniczącym komitetu ds. działań w zakresie polityki globalnej Światowego Stowarzyszenia Usług IT, WITSA oraz członkiem rady e-umiejętności, rady ds. umiejętności w sektorze cyfrowym w Wielkiej Brytanii. Otrzymał dwie nagrody za ogromny wkład jaki wniósł do sektora stowarzyszeń (w 2004 roku) a następnie (w 2008 roku) za jego wkład w branżę IT. Królowa nadała mu tytuł Komandora Imperium Brytyjskiego w 2005 za jego wkład w brytyjski przemysł IT.

92

Manifest w sprawie e-umiejętności

Alexa Joyce

Starszy Menadżer ds. Rozwoju European Schoolnet Alexa Joyce pracuje jako Starszy Menadżer ds. Rozwoju w European Schoolnet będącej siecią Ministerstw ds. Edukacji z 30 państw Europy a jej zadaniem jest nawiązywanie współpracy jak również kierowanie programem inGenious, którego rolą jest prowadzenie badań jak i rozwoju nauczania przedmiotów STEM (www.ingenious-science.eu).

Alexa Joyce posiada trzynastoletnie doświadczenie w obszarze edukacji koncentrując się w szczególności na nauczaniu przedmiotów ścisłych, techniki, inżynierii oraz matematyki jak również na roli techniki we wspieraniu reform edukacyjnych w zakresie reformy procesów nauczania i uczenia się. Alexa Joyce jest także Doradcą Wykonawczym programu Hewlett-Packard STEM+ Catalyst jak również zasiada w Komitecie Wykonawczym Europejskiego Stowarzyszenia e-umiejętności.

Alexa Joyce redagowała oraz przygotowała kluczowe dokumenty dotyczące kształtowania polityki takie jak m.in. Manifest w sprawie e-umiejętności czy też Raport Cisco na temat Kobiet i ICT. Jej głównym obszarem zainteresowań są europejskie projekty badawcze dotyczące edukacji ale także była konsultantem OECD, IUPAC i UNESCO (Paryż, Francja oraz Bangkok, Tajlandia) w zakresie edukacji na poziomie globalnym oraz edukacji w regionie Azji i Pacyfiku.

BIOGRAFIE AUTORÓW

93

Werner Korte Dyrektor, empirica

Werner B. Korte jest dyrektorem empirica (www.empirica.com) wraz z Simonem Robinsonem i jest odpowiedzialny za zarządzanie wieloma największymi projektami badawczymi związanymi z e-umiejętnościami, oceną polityki, nowymi formami pracy, społeczeństwa informacyjnego, wskaźników statystycznych wykorzystywanych do określenia e-umiejętności i innych obszarów.

Niektóre z projektów którymi ostatnio zarządzał to „Umiejętności ICT”, badanie poświęcone „Monitorowaniu Podaży i Popytu e-umiejętności w Europie” (2009-2010) oraz badanie eUmiejętności 21 dotyczące „Oceny wdrażania komunikacji w zakresie e-umiejętności w XXI wieku” dla Dyrekcji Generalnej ds. Przedsiębiorstw (2010).

Werner przygotował także „Profile krajów w zakresie e-umiejętności” oraz „Statystyki Umiejętności” dla Cisco Systems i - od początku 2012 roku – będzie pełnił stanowisko koordynatora projektów w Dyrekcji Generalnej ds.

Przedsiębiorstw w zakresie badań dotyczących „e-Wizji, Planu i Możliwych Scenariuszy” oraz „Znaku jakości szkoleń rozwijających e-umiejętności.”

94

Manifest w sprawie e-umiejętności

Dr Bruno Lanvin

Dyrektor Wykonawczy, INSEAD eLab Dr Bruno Lanvin pełnił wysokie stanowisko w Banku Światowym oraz Organizacji Narodów Zjednoczonych a obecnie jest Dyrektorem Wykonawczym w INSEAD eLab. Jego działalność koncentruje się na konkurencyjności, innowacyjności oraz reformach rządowych.

Od dłuższego czasu jest zaangażowany w prace Światowego Forum Gospodarczego (biorąc udział przed wszystkim w tworzeniu corocznego Indeksu Gotowości Sieci oraz od 2001 roku Światowego Raportu na temat Technik Informacyjnych). Dr Bruno Lanvin odgrywa kluczowe role w pracach INSEAD w obszarze innowacji (rozwój Modelu Gotowości do Innowacji (IRM), dostosowywanie Światowego Indeksu Innowacji (GII), tworzenie umiejętności na rzecz innowacji – pracując od 2009 roku dla Komisji Europejskiej oraz Europejskich Szczytów Biznesu). Jest częstym prelegentem na spotkaniach wysokiego szczebla a także doradza światowym korporacjom i rządom w zakresie zagadnień o znaczeniu strategicznym.

BIOGRAFIE AUTORÓW

95

Andrea Parola

Dyrektor Europejskiego Stowarzyszenia e-umiejętności (EeSA) Andrea Parola jest konsultantem pracującym w Brukseli.

Obecnie jest dyrektorem Europejskiego Stowarzyszenia e-umiejętności (EeSA), platformy skierowanej dla partnerów z siedzibą w Brukseli. EeSA jest europejską platformą, której celem jest rozwijanie umiejętności ICT i kompetencji wśród specjalistów, pracowników i obywateli ze wszystkich sektorów oraz grup społecznych w celu zbudowania bardziej konkurencyjnej i innowacyjnej Europy dla wszystkich.

EeSA promuje wymianę idei, zwiększanie świadomości jak również przykłady dobrych praktyk w Europie jak również wspiera rozwój narzędzi i metodologii dotyczących zarządzania e-umiejętnościami. Andrea jest także dyrektorem firmy, którą założył w 2009 roku - EU Strategy sprl podejmującej działania w obszarach związanych z zagadnieniami dotyczącymi spraw publicznych i interesu publicznego.

96

Manifest w sprawie e-umiejętności

Dr Richard Straub

Sekretarz Generalny, Europejska Grupa Przemysłowa ds. Uczenia się Podczas swojej trzydziestodwuletniej kariery w IBM, dr Richard Straub zajmował kluczowe międzynarodowe stanowiska kierownicze takie jak Zastępca Dyrektora Generalnego PC Europa oraz Globalnego Dyrektora ds.

Nauczania. Od roku 2006 współpracuje z organizacjami typu non-profit jako pracujący na pół etatu dyrektor oraz społeczny przedsiębiorca. Obecnie jest członkiem komitetu wykonawczego Europejskiej Fundacji na rzecz Rozwoju Zarządzania (EFMD) oraz Sekretarzem Generalnym Europejskiej Grupy Przemysłowej ds. Nauczania (ELIG). Jest także doradcą w IBM Global Education Industry.

Jako społeczny przedsiębiorca dr Richard Straub założył w 2008 roku Austriackie Towarzystwo Petera Druckera a w 2010 roku Europejskie Towarzystwo Petera Druckera. Jest prezesem obydwu z nich. Zadaniem Towarzystwa Petera Druckera jest pełnienie roli katalizatora w zakresie poprawy zarządzania odgrywającego ważną rolę w nowoczesnym społeczeństwie. Towarzystwo jest organizatorem corocznego wydarzenia o nazwie Globalne Forum Petera Druckera w Wiedniu, którego czwarta odsłona odbędzie się w listopadzie 2012 roku.

BIOGRAFIE AUTORÓW

97

Don Tapscott Don jest jednym z czołowych autorytetów z zakresu innowacji, mediów oraz ekonomicznego i społecznego wpływu techniki, doradza także firmom i szefom rządów na całym świecie. Jest autorem lub współautorem 14 znanych książek do których zaliczyć można Zmianę Paradygmatu z 1992 roku. Jego bestseller z 1995 roku Gospodarka Cyfrowa wpłynął na zmianę myślenia na całym świecie na temat Internetu jako narzędzia zmian a następnie dwa lata później zdefiniował on pojęcia Pokolenia Sieci oraz „cyfrowego podziału” w książce pod tytułem Cyfrowa Dorosłość. W swojej pracy z 2000 roku pod tytułem Cyfrowa Stolica wprowadził przełomowe pojęcia jak „sieć biznesowa” i został określony przez BusinessWeek mianem „czystego oświecenia”. Wikinomia: W jaki sposób masowa współpraca zmienia wszystko była w 2007 roku najlepiej sprzedającą się książką z dziedziny zarządzania w Stanach Zjednoczonych i została przetłumaczona na ponad 25 języków.

The Economist nazwał jego najnowszą książkę Makrowikinomia: Restart biznesu i świata „Schumpeteriańską historią kreatywnej destrukcji” a Huffington Post stwierdził, że jest to „nic więcej jak tylko plan naprawy niedziałającego świata.” Przez ponad 30 lat Don wprowadził wiele przełomowych teorii, które mają obecnie zastosowanie.

W roku 2011 Don zajął dziewiąte miejsce na liście Thinkers50 Czołowych 50 Myślicieli Biznesu na świecie. Zajął także drugie miejsce jako Czołowy Światowy Myśliciel w zakresie Globalizacji a Makrowikinomia zajęła drugie miejsce jako Najlepsza Książka Biznesowa Dwóch Ostatnich Lat. Don jest członkiem Światowego Forum Gospodarczego i Adiunktem Zarządzania w Szkole Zarządzania Rotman na Uniwersytecie w Toronto. Trudno jest sobie wyobrazić, aby ktoś inny miał większy wpływ na wyjaśnianie rewolucji cyfrowej i jej wpływu na świat.

98

Manifest w sprawie e-umiejętności

John Vassallo

Wiceprzewodniczący ds. UE, Zastępca Doradcy Prawnego, Microsoft Europe John Vassallo jest kierownikiem zespołu w Brukseli do Spraw Korporacyjnych i Regulacji UE w Microsoft.

Stanowisko to stworzone zostało, aby pomóc w rozwijaniu dialogu firmy z osobami odpowiedzialnymi za kształtowanie polityki oraz regulacji na poziomie UE. John Vassallo był Prezesem Amerykańskiej Izby Przemysłowo-Handlowej w UE, organizacji reprezentującej ponad 140 firm o korzeniach amerykańskich w Instytucjach Europejskich oraz rządach UE w Brukseli.

W latach 1993 - 1997 John był Ambasadorem Malty przy Unii Europejskiej, NATO i Belgii gdzie brał udział w negocjacjach akcesyjnych jego kraju do UE i NATO. Następnie pełnił stanowisko Starszego Doradcy w General Electric oraz Dyrektora biura ds. Europejskich w Brukseli, które zajmował do 2008 kiedy to dołączył do Microsoftu.

BIOGRAFIE AUTORÓW

99

BIBLIOGR AFIA Accenture. (2008). One step ahead of 2011. A new horizon for working women. Ze strony internetowej Accenture: http://www.accenture. com/SiteCollectionDocuments/Local_Germany/PDF/2008_ ANewHorizonforWorkingWomen.pdf Accenture. (2010). Women Leaders and Resilience – Perspectives from the C-Suite. Ze strony internetowej Accenture: http://www.accenture. com/SiteCollectionDocuments/PDF/Accenture_Womens_Research_ Women_Leaders_and_Resilience3.pdf Ala-Mutka, K., Punieand, Y., & Redecker, C. (2008). Digital Competence for Lifelong Learning. Streszczenie proponowanych działań. Komisja Europejska. JRC Technical Notes ( JRC48708). Ze strony internetowej JRC: http://ftp.jrc.es/EURdoc/JRC48708.TN.pdf Andersson, T., Curley, M., & Formica, P. (2010). Knowledge driven entrepreneurship. The key to social and economic transformation. (Innovation, Technology, and Knowledge Management). New York: Springer.

BERR, BCS, e-Skills UK, & Intellect. (2008). Women in IT Scorecard.

A definitive up to date evidence base for data and commentary on women in IT employment and education. Ze strony internetowej Archiwów Krajowych Wielkiej Brytanii: http://webarchive.nationalarchives.gov. uk/20100421065100/e-skills.com/research-and-policy/2535 Britain Works Program: http://www.microsoft.com/uk/britainworks/britainworks.aspx Cattaneo, G., Husing, T., Kolding, Korte, W.B., & M., Lifonti, R. (2009).

Monitoring e-Skills demand and supply in Europe. Current situation, scenarios, and future development forecasts until 2015. Ze strony internetowej Monitora e-umiejętności z dnia 30 marca 2012 roku: http://www.eskills-monitor.eu/ documents/e-Skills%20Monitor2010_brochure.pdf Cedefop. Skill supply and demand in Europe. Medium Term forecast up to 2020. Ze strony internetowej Cedefop. http://www.cedefop.europa.eu/ EN/Files/3052_en.pdf Duńska Organizacja ds. Biznesu i Komisja Europejska (2012). European High Level Conference: A Single Digital Market by 2015 - A driver for economic growth and jobs. Ze strony internetowej duńskiej prezydencji

100 Manifest w sprawie e-umiejętności

w Radzie UE. Zobacz sugestie byłego Premiera Finlandii Esko Aho z Postępowania dotyczącego alokacji Europejskich Funduszy Strukturalnych w obszarze ICT http://eu2012.dk/en/Meetings/Conferences/ Feb/A-Single-Digital-Market-by-2015 Devillard, S., Desvaux, G., & Baumgartner, P. (2007). Women Matter.

Gender diversity, a corporate performance driver. McKinsey & Company.

Ze strony internetowej McKinsey & Company DIGITALEUROPE: http://www.digitaleurope.org/ Dolton, P., & Pelkonen, P. (2008) The wage effects of computer use. Journal of Industrial Relations, 46 (4), 587-630.

EU Women: https://www.facebook.com/euwomen http://linkd.in/euwomen; @EUWomen Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Edukacji i Kultury (2007).

Kluczowe Kompetencje na rzecz kształcenia się przez całe życie – Ramy europejskie. Dziennik urzędowy, L 394. Ze strony internetowej: http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/publ/pdf/ll-learning/ keycomp_en.pdf Komisja Europejska, Dyrekcja ds. Badań Naukowych. (2009). She figures 2009, Statistics and Indicators on Gender Equality in Science. Ze strony internetowej Komisji Europejskiej: http://ec.europa.eu/research/ science-society/document_library/pdf_06/she_figures_2009_en.pdf Komisja Europejska. Demography Report 2008: Meeting Social Needs in an Ageing Society. Brussels: SEC (2008) 2911. Ze strony internetowej Komisji Europejskiej: http://ec.europa.eu/social/ BlobServlet?docId=709&langId=en Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego. (2012). European Vacancy Monitor. (Wydanie numer 5/styczeń 2012). Ze strony internetowej Komisji Europejskiej: http://ec.europa.eu/social/ BlobServlet?docId=7314&langId=en Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego. (2011). Employment and Social Developments in Europe 2011. Ze strony internetowej Komisji Europejskiej: http://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=7294&langId=en

BIBLIOGRAFIA

101

Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego. Inicjatywa dotycząca Nowych Umiejętności na rzecz Nowych Miejsc Pracy. Ze strony internetowej Komisji Europejskiej: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=568 Europejski Tydzień e-umiejętności: http://eskills-week.ec.europa.eu European Foundation for Management Development (EFMD): http://efmd.org/ European Institute of Innovation & Technology (EIT). EIT ICT Labs Knowledge and Innovation Communities (KICs): http://eit.ictlabs.eu/ European Learning Industry Group (ELIG): http://elig.org/ Parlament Europejski & Rada. (2004). Decyzja numer 2241/2004/ec Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 2004 dotycząca wspólnych ram wspólnotowych w zakresie przejrzystości kwalifikacji i kompetencji (Europass). Dziennik Urzędowy, L 390/6 Parlament Europejski & Rada. (2006). Zalecenie 2006/962/ Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 roku dotyczące kluczowych kompetencji w zakresie kształcenia się przez całe życie. Dziennik Urzędowy, L 394. Ze strony internetowej EUR-Lex: http://eur-lex.europa.eu/ LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32006H0962:EN:NOT European Schoolnet (EUN): http://www.eun.org Eurostat (2012). Stopa bezrobocia w UE-27, EA-17, Stanach Zjednoczonych i Japonii, okresowo uaktualniane, styczeń 2000 - styczeń 2012. Ze strony internetowej Eurostatu: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_ explained/index.php?title=File:Unemployment_rates_EU-27,_EA-17,_ US_and_Japan,_seasonally_adjusted,_January_2000_-_January_2012.

PNG&fi%20letimestamp=20120301094746 Eurostat. (2012). Poziom bezrobocia wśród młodych, UE-27 i EA -17, okresowo uaktualniane, styczeń 2000 - styczeń 2012. Ze strony internetowej Eurostatu zawierającej odnośniki bibliograficzne: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index. php?title=File:Youth_unemployment_rates,_EU-27_and_EA-17,_ seasonally_adjusted,_January_2000_-_January_2012.PNG&fi%20 letimestamp=20120301094915

102 Manifest w sprawie e-umiejętności

FDM Group. (2011). Dedicated to Women in IT. Ze strony internetowej FDM Group. http://www.fdmgroup.com/us-about_us-women_in_it Forge, S., Blackman, C., Bohlin, E., & Cave, M. (2009). A Green Knowledge Society. An ICT policy agenda to 2015 for Europe’s future knowledge society. SCF Associates Ltd. Ze strony internetowej Komisji Europejskiej: http://ec.europa.eu/information_society/eeurope/i2010/docs/i2010_ high_level_group/green_knowledge_society.pdf Green, J. (2007). Democratizing the Future. Towards a new era of creativity and growth. Philips Design. Ze strony internetowej Philips Design: http://www.design.philips.com/philips/shared/assets/Downloadablefile/ democratizing-the-future-14324.pdf Hagel, J., Brown, J. S., & Davidson, L.. (2009). Measuring the Forces of Long Term Change: The 2009 Shift Index, Deloitte Center for the Edge.

Ze strony internetowej Deloitte: http://www.deloitte.com/view/en_EC/ ec/ca2c68c3dc794210VgnVCM200000bb42f00aRCRD.htm Hasebrink, U., Görzig, A., Haddon, L., Kalmus, V., Livingstone, S., & members of the EU Kids Online network. (2011). Wzorce ryzyka i bezpieczeństwa w sieci. Szczegółowa analiza na podstawie ankiety Dzieci UE w sieci przeprowadzonej wśród dzieci w wieku od 9 do 16 lat i ich rodziców w 25 państwach europejskich. Program Bezpiecznego Internetu Komisji Europejskiej. Ze strony internetowej London School of Economics: http://www2.lse.ac.uk/media@lse/research/EUKidsOnline/D5%20 Patterns%20of%20risk.pdf Hausmann, R., Tyson, L. D. & Zahidi, S. (2011). Global Gender Gap report 2011. World Economic Forum (WEF ). Raport. Ze strony internetowej WEF: http://www3.weforum.org/docs/WEF_GenderGap_Report_2011.pdf i2010. High Level Group. (2009) Benchmarking Digital Europe. 2011-2015 a conceptual framework. i2010 Information Space. Innovation & investment in R&D. Inclusion (issue no: 27, October, 2009), 16-19. Ze strony internetowej Komisji Europejskiej: http://ec.europa.eu/information_society/eeurope/ i2010/docs/benchmarking/benchmarking_digital_europe_2011-2015.pdf ITL Research. Innovative Teaching and Learning: http://www.itlresearch.com/ Kolding, M., Robinson, C., & Ahorlu, M. (2009) Post Crisis: e-Skills are needed to Drive Europe’s Innovation Society. ICD White Paper. Ze strony internetowej Komisji Europejskiej z dnia 30 marca 2012 roku: http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/ict/files/ idc_wp_november_2009_en.pdf

BIBLIOGRAFIA

103

Lanvin, B. & Fonstad, N. (2009). Who cares? Who dares? Providing the skills for an innovative and sustainable Europe. Ze strony internetowej INSEAD z dnia 30 marca 2012 roku: http://www.insead.edu/elab Lanvin, B. & Fonstad, N. (2010). Strengthening e-Skills for Innovation in Europe. Ze strony internetowej INSEAD z dnia 30 marca 2012 roku: http://www.insead.edu/elab Le Monde. (2005). L’Europe est la dernière utopie réaliste (Europa jest realistyczną utopią), (wywiad z Mario Vargasem Llosą), Paryż, 2005.

Livingstone, I., & Hope, A. (2011) Next Gen. Transforming the UK into the world’s leading talent hub for the video games and visual effects industries.

Ze strony internetowej Nesta z dnia 30 marca 2012 roku: http://www.nesta.org.uk/library/documents/NextGenv32.pdf Livingstone, S., & WanMedia, Y. (2011). Literacy and the Communications Act. What has been achieved and what should be done. LSE Media Policy Project: Media policy brief 2. Ze strony internetowej LSE: http://eprints.lse.ac.uk/38613/1/LSEMPPBrief2.pdf http://blogs.lse.ac.uk/mediapolicyproject/2011/06/13/media-literacy/ Mann, A. (2012). It’s who you meet: why employer contacts at school make a difference to the employment prospects of young adults. Ze strony internetowej Education and Employers Taskforce z dnia 30 marca 2012: http://www.educationandemployers.org/media/15052/its_who_you_ meet_final_report.pdf McKinsey & Company. (2008). Women Matter. Female leadership, a competitive edge for the future. Ze strony internetowej McKinsey & Company Molinsky, A., Davenport, D., Iyer, B. & Davidson, C. (2012). Three skills every 21st century manager needs. Harvard Business Review, 90 (1/2), pages 139-143.

Nef consulting. Social Return On Investment (SROI ). Ze strony internetowej fundacji nowych gospodarek: http://neweconomics.org/ projects/social-return-investment

104 Manifest w sprawie e-umiejętności

Renkin, T. (2012). The global race for excellence and skilled labour. Current Issues.Technology and innovation. Ze strony internetowej Deutsche Bank/ DB Research z dnia 30 marca 2012: http://www.dbresearch.com/PROD/DBR_INTERNET_EN-PROD/ PROD0000000000285883.pdf?kid=dbr.inter_ghpen.headline ROSE – The Relevance of Science Education. Ze strony internetowej Uniwersytetu w Oslo: http://www.uv.uio.no/ils/english/research/ projects/rose/ Schiebinger, L. & Schraudner, M. (2011). Interdisciplinary Approaches to Achieving Gendered Innovations in Science, Medicine and Engineering.

Interdisciplinary Science Reviews, 36 (2), 154-67. Ze strony internetowej Uniwersytetu Stanforda: http://genderedinnovations.stanford.edu/ ISR_07_Schiebinger.pdf The Budapest IWD Centenary Declaration 2011 Wspieranie Planu Działania dotyczącego Płci w ramach Agendy Cyfrowej. Wspólna Konferencja Wysokiego Szczebla „Kobiety w Nauce, Innowacjach i Technice w Erze Cyfryzacji” Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Społeczeństwa Informacyjnego i Mediów oraz Węgierska Prezydencja. Ze strony internetowej http://www.asszisztencia.hu/ntit/index.php?menu=9 The Economist Intelligence Unit 2008. (2008). How technology sectors grow - Benchmarking IT industry competitiveness 2008

BIBLIOGRAFIA

105

Manifest ten został przygotowany przez European Schoolnet oraz DIGITALEUROPE w ramach Europejskiego Tygodnia e-umiejętności.

Europejski Tydzień e-umiejętności jest inicjatywą Komisji Europejskiej i finansowany jest w ramach Programu Konkurencyjności i Innowacyjności (CIP), którego celem jest zachęcanie europejskich przedsiębiorstw do zwiększania swojej konkurencyjności.

Wydawca

European Schoolnet (EUN Partnership AISBL), Rue de Trèves 61, Bruksela, 1040, Belgia Redaktorzy Caroline Bergaud, Natalia Kurop, Alexa Joyce i Colleen Wood Design, DTP i druk

Josworld, Belgia i Hofi Studio, Czechy Koordynacja przekładów Danosh Nasrollahi

106 Manifest w sprawie e-umiejętności

Współpracownicy Pilar del Castillo Vera Martin Curley Eva Fabry Michael Gorriz Peter Hagedoorn Edit Herczog John Higgins CBE Alexa Joyce Werner Korte Bruno Lanvin Andrea Parola Richard Straub Don Tapscott John Vassallo ISBN 9789490477301 - EAN: 9789490477301 Nakład 14,000

Opublikowano w czerwcu 2012 roku. Poglądy wyrażane w niniejszej publikacji są poglądami autorów i niekoniecznie są to poglądy European Schoolnet, DIGITALEUROPE, Europejskiego Stowarzyszenia e-umiejętności czy Komisji Europejskiej. Publikacja ta jest dostępna zgodnie z warunkami licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/).

107

MANIFEST W SPR AWIE E-UMIEJĘTNOŚCI Nie tylko w Europie, ale na całym świecie gospodarka przemysłowa i wiele jej instytucji przestaje działać. Jednocześnie zauważyć można powstające nowe rodzaje przedsiębiorstw, gałęzie przemysłu i nową cywilizację. Z tego powodu Europa znajduje się w punkcie krytycznym. Z jednej strony powiększa się przepaść w zakresie możliwości cyfrowych pomiędzy wymaganiami stawianymi przez transformację cyfrową z drugiej zaś umiejętnościami, wiedzą i możliwościami pracowników. Aby wykorzystać potencjał jaki niesie ze sobą rewolucja cyfrowa jak również aby dotrzymać kroku globalnej konkurencji w Europie konieczne jest wyposażenie pracowników w e-umiejętności. Działając razem przemysł, instytucje edukacyjne oraz rządy mogą przyczynić się do wdrożenia długookresowych działań oraz osiągnięcia sukcesu, dzięki czemu możliwe będzie stworzenie nowych miejsc pracy, zwiększenie konkurencyjności oraz wzrostu gospodarczego.

Manifest ten zawiera informacje jak można to osiągnąć. Opiera się na szerokiej gamie rozwiązań i stanowi obowiązkową lekturę dla tych wszystkich, którzy w XXI wieku mają udział w pozyskiwaniu, rozwijaniu i zatrzymywaniu w Europie talentów mających e-umiejętności.

„Przepaść w zakresie możliwości cyfrowych stanowi ogromny problem. Rynki pracy mają obecnie charakter globalny i biorąc pod uwagę modele biznesowe oparte na sieci pracownicy muszą sprostać konkurencji w czasie rzeczywistym.

Pracownicy i menadżerowie muszą uczyć się, przystosowywać i osiągać wyniki jak nigdy wcześniej.”

Don Tapscott

Don Tapscott jest jednym z czołowych autorytetów w zakresie innowacji, mediów oraz wpływu techniki na społeczeństwo i gospodarkę, doradza także szefom rządów i prezesom firm na całym świecie. Don Tapscott jest autorem 14 bestsellerów na temat techniki w biznesie i społeczeństwie a do jego najnowszych książek zaliczyć można Makrowikonomię (napisaną wspólnie z Anthonym D Williamsem), która zdaniem The Economist jest „Schumpeteriańską historią kreatywnej destrukcji” a którą Huffington uznał za „nic innego jak plan naprawienia zepsutego świata”. Don obecnie kieruje badaniami w zakresie nowych modeli rozwiązywania globalnych problemów i zarządzania.