European Expression - Issue 71 by European Expression

Гια την Ευρώπη της νέας χιλιετίας

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, το κύριο χρηματοδοτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποστηρίζει τις επενδύσεις που προάγουν τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη της Ευρώπης. Οι δανειοληπτικές και χρηματοδοτικές δραστηριότητες της Τράπεζας εστιάζονται στην ενίσχυση των πολιτικών και οικονομικών στόχων της Ένωσης. www.eib.org

Η Τράπεζα που προάγει τους στόχους της Ευρώπης

annonce 2PME21x28_2GR.indd 1

3/12/08 15:17:58

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΥΡΩΠΑΪΚΗ EΚΦΡΑΣΗ E Τ Ρ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α

Ε Κ Δ Ο Σ Η

Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Ο Υ

Π Ρ Ο Β Λ Η Μ ΑΤ Ι Σ Μ Ο Υ

έτος ιδρυσης: 1989 • ISSN: 1105-8137 • 5 ΕΥΡΩ • ΧΡΟΝΟΣ 18 • ΤΕΥΧΟΣ 71 • ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2008 ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΕΚΔΟΤΗΣ: "ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ-ΘΕΣΜΟΙ", Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο Ομήρου 54 - Αθήνα - 106 72 Τηλ.: +30 210 3643224 Fax: +30 210 3646953 E-mail: ekfrasi@ekfrasi.gr http://www.ekfrasi.gr ΚωδικΟς εντύπου: 1413

ΕΚΔΟΤΗΣ- ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ: Νίκος Γιαννής ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ: Σταματίνα Ξεφτέρη ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Κατερίνα Ανδρωνά Στο τεύχος αυτό συνεργάστηκαν:

Αλέξανδρος Αλεξάκης Αλέξανδρος Γιαννής Αθανάσιος Γραμμένος Αλίκη Γιωτοπούλου -Μαραγκοπούλου Ρόδη Κράτσα Μαίρη Ματσούκα Διονυσία Ρηγάτου Χαράλαμπος Παπασωτηρίου Παναγιώτα Σακελλάρη Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης Γιώργος Χατζημαρκάκης European Council on Foreign Relations Thomas Giry ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ: Εκδόσεις: «ΗΛΙΑΙΑ» ΔΗΜ. ΣΧΕΣΕΙΣ: iForce Communications Α.Ε.

44Ευρωπαϊκή ενότητα,αμερικανική ανανέωση,ατλαντική αυτογνωσία στους δρόμους της Γάζας............................................................................................................5 του Νίκου Γιαννή Η ΕΚΛΟΓΗ ΤΟΥ ΟΜΠΑΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΗΠΑ-ΕΥΡΩΠΗΣ 44Oι Ευρωατλαντικές σχέσεις στη νέα εποχή που ανοίγει ο Ομπάμα...................................7 Ρόδη Κράτσα 44Η εκλογή του Μπάρακ Ομπάμα: Αμερικανική αλλαγή, παγκόσμιες προσδοκίες.......10 Μαίρη Ματσούκα 44Ομπάμα: “Yes we can!”. Οι Ευρωπαίοι μπορούμε;................................................................13 Γιώργος Χατζημαρκάκης 44Ευρωπαϊκή Eξωτερική Πολιτική και ο Ομπάμα: Mind the Gap........................................14 Αλέξανδρος Γιαννής 44Ομπάμα και Ε.Ε στο δύσκολο 2009........................................................................................16 Χαράλαμπος Παπασωτηρίου 44Re-wiring the US-EU relationship,..........................................................................................17 των Daniel Korski, Ulrike Guérot and Mark Leonard (European Council on Foreign Relations) 60 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΟΔΔΑ 44Η 60η επέτειος της ΟΔΔΑ και τα ελληνικά γεγονότα.......................................................21 Αλίκη Γιωτοπούλου-Μαραγκοπούλου 44Συνθήκες κράτησης και σεβασμός της αξιοπρέπειας του κρατουμένου........................23 Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΕ 44The French presidency of the European Union or the return of political will................25 Thomas Giry ΟΗΕ 44Η Διεθνής Κοινωνία και η αναμόρφωση του ΟΗΕ..............................................................30 Αθανάσιος Γραμμένος ΓΝΩΜΕΣ 44Η Δημοκρατία μας......................................................................................................................32 Αλέξανδρος Αλεξάκης ΝΕΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ, ΕΥΡΩΠΑΙΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ 44Παρουσίαση: «Νέος Έλληνας, Πολίτης της Ευρώπης, Πολίτης του Κόσμου»...............36 Διονυσία Ρηγάτου- Παναγιώτα Σακελλάρη ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ 44Τι τρέχει στην Ευρώπη;..............................................................................................................38 44Βιβλιοπαρουσίαση......................................................................................................................43 44Νέα της Έκφρασης......................................................................................................................44

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

con t en t s

vropaiki EkfraSsi E q u a r t er l y e d i t ion on euro p e a n issues

First Published: 1989 • ISSN: 1105-8137 • EURO 5 • YEAR 18 • VOL. 70 • JULY - AUGUST - SEPTEMBER 2008

PROPRIETOR - EDITION: "European Society, Politics, Expression, Institutions", non Profit Making Company 54 Omirou St., Athens 106 72 Tel.: +30 210 3643224 Fax: +30 210 3646953 E-mail: ekfrasi@ekfrasi.gr http://www.ekfrasi.gr

EDITOR - PUBLISHER BY LAW: Nicos Yannis PUBLISHING DIRECTOR: Stamatina Xefteri DIRECTION: Katerina Androna CONTRIBUTORS:

Alexandros Aleksakis Jorgo Chatzimarkakis European Council on Foreign Relations Aliki Giotopoulou -Maragkopoulou Thomas Giry Athanasios Grammenos Rodi Kratsa M. Matsouka Alexandros Yannis Harris Papasotiriou Dionysia Rigatou Panagiota Sakellari Konstantinos Tsitselikis

44Εuropean Unity, American renewal, atlantic self-knowledge in the streets of Gaza,.....5 N. Yannis

THE ELECTION OF OBAMA AND THE EU-US RELATIONSHIP 44Euroatlantic relations in the new Obama-period,..................................................................7 Rodi Kratsa

44The election of Obama: American change, global expectations,.......................................10 M. Matsouka

44Obama: “Yes we can”. European People, can we?..................................................................13 J. Chatzimarkakis

44European Foreign Policy and Obama: Mind the gap,..........................................................14 Al. Yannis

44Obama and the European Union in the hard year of 2009,................................................16 H. Papasotiriοu

44Re-wiring the US-EU relationship,..........................................................................................17 Daniel Korski, Ulrike Guérot and Mark Leonard (European Council on Foreign Relations)

60 YEARS SINCE THE SIGNATURE OF THE UDHR 44The 60th anniversary of the UDHR and the greek incidents,............................................21 A. Giotopoulou-Maragkopoulou

44Conditions of reservation and respect of dignity of detainee,...........................................23 K. Tsitselikis

ΤHE FRENCH PRESIDENCY IN THE EU 44The French presidency of the European Union or the return of political will,...............25 T. Giry

UNITED NATIONS 44The International Society and the reformation of United Nations,..................................30 A. Grammenos

OPINIONS 44Our democracy,...........................................................................................................................32 A. Aleksakis MODERN GREEK, EUROPEAN CITIZEN 44Presentation: Modern Greek, Citizen of Europe, Citizen of the World,..........................36 Dionysia Rigatou, Panagiota Sakellari

TECHNICAL ADVISOR: Hliea PUBLIC RELATIONS iForce Communications SA

PERMANENT COLUMNS 44What’s going on in Europe?......................................................................................................38 44Book presentation.......................................................................................................................43 44European Expression News......................................................................................................44 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

E D I T O R I AL

Ευρωπαϊκή ενότητα, αμερικανική ανανέωση, ατλαντική αυτογνωσία στους δρόμους της Γάζας

ώρα που οι αποστάσεις μίκρυναν πολύ, η Λωρίδα της Γάζας είναι μια λωρίδα μέσα σε κάθε ευρωπαϊκό σπίτι. Τώρα δεν έχουμε δικαιολογία ως πολίτες όταν παρατηρούμε αδιάφοροι την ευρωπαϊκή αδυναμία να υπάρχει ως ένας παράγων σταθερότητας, ασφάλειας, ειρήνης και ευημερίας στο διεθνές πεδίο. Ενας οικονομικός γίγαντας και πολιτικός νάνος σε καιρούς χαλεπούς για την οικονομία είναι μάλλον νάνος παρά γίγαντας. Οι δύο πόλοι διεθνούς επιρροής προς τους οποίους στράφηκαν τα βλέμματα κατά τη διάρκεια της νέας ισραηλοπαλεστινιακής σύγκρουσης, ήταν από τη μια ο απερχόμενος και από την άλλη ο επερχόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ, αφού ο Κίσινγκερ όχι απλώς δεν έχει ποιον Ευρωπαίο συνομιλητή να καλέσει στο τηλέφωνο, αλλά τα ίδια τα αμέτρητα ευρωπαϊκά τηλέφωνα έχουν ανεπιδιόρθωτη βλάβη εδώ και δέκα χρόνια, αφού όλες οι οδηγίες καταλόγου στις οποίες καταφεύγουν τα κράτη έχουν αποδειχθεί ανεπαρκείς, με τελευταίο τον ιρλανδικό σταθμό της Συνθήκης της Λισαβώνας. Η πολιτική ένωση της Ευρώπης και άρα η ενιαία φωνή στον διεθνή χώρο παραμένει το ζητούμενο, καθώς αποδεικνύεται ότι η διακυβερνητική λειτουργία της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και ΠολιτιΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

κής Ασφάλειας οδηγεί σε μια τουλάχιστον ασταθή και κατακερματισμένη αν όχι άφωνη Προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, μετά την κρίση μεταξύ Γεωργίας και Ρωσίας, τώρα και στη νέα μεσανατολική έκρηξη. Οι Ευρωπαίοι θέλουν, η Ευρώπη δεν μπορεί. Δεν μπορεί εν προκειμένω γιατί χάνεται κάπου ανάμεσα στο Παρίσι, την Πράγα και τη Στοκχόλμη. Τώρα επιβεβαιώνεται πως επρόκειτο περί δυστυχήματος ότι η διεύρυνση προς την κεντρική και ανατολική Ευρώπη, με τα φιλοατλαντικά μικρομεσαία κράτη, δεν συνδυάστηκε με ταυτόχρονη εμβάθυνση της θεσμικής λειτουργίας, με αποτέλεσμα να υπονομεύεται, μεταξύ άλλων, η αποτελεσματική παρέμβαση της ΕΕ σε διεθνείς κρίσεις, να στομώνεται τελικώς μια παγκόσμια Ευρώπη, μια Ευρώπη που θα εξισορροπεί και θα αποσοβεί κρίσεις, μια Ευρώπη που θα προβάλει ένα άλλο πρότυπο ενοποίησης και ενότητας, μιας δημοκρατίας δημοκρατιών και μιας κοινωνίας πολιτών.

νέα αμερικανική Προεδρία, αυτή του 44ου Προέδρου Μπ. Ομπάμα, προσφέρει και στην Ευρώπη την ευκαιρία της ενδοσκόπησης με στόχο την υπέρβαση της παρούσης θεσμικής δυστοκίας, καθώς και της ανάπτυξης του διεθνούς της αναστή-

Τώρα δεν έχουμε δικαιολογία ως πολίτες όταν παρατηρούμε αδιάφορο την ευρωπαϊκή αδυναμία να υπάρχει ως ένας παράγων σταθερότητας, ασφάλειας, ειρήνης και ευημερίας στο διεθνές πεδίο.

E D I T O R I AL

ματος. Πάντως η ανανέωση της εικόνας της υπερδύναμης (π.χ. η αναμενόμενη αλλαγή στο θέμα του κλίματος), οι νέες αξίες, οι πολύπλευρες προσδοκίες, η πιθανολογούμενη επιστροφή στην πολυμέρεια και η ενδεχόμενη εσωστρεφής αναδίπλωση λόγω της οικονομικής κρίσης, δημιουργούν ένα περιβάλλον ώστε η Ευρώπη θα είναι αναγκασμένη να αναθεωρήσει παραδοσιακές αγκυλώσεις και να αναζητήσει την ευκαιρία προτού αυτή εξελιχθεί σε κίνδυνο.

μως οι κίνδυνοι δεν μονοπωλούνται από την Ευρώπη, αφορούν όλους, ιδιαίτερα στον σύγχρονο κόσμο όπου εκείνοι που αφήνουν τα πόδια από τα πετάλια του ποδηλάτου σύντομα χάνουν την ισορροπία. Ο συγγραφέας, πολιτικός σύμβουλος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Τζόρτζταουν, Charles A. Kupchan, στο βιβλίο του «Το τέλος της αμερικανική εποχής», διατυπώνει την άποψη ότι το τέλος της αμερικανικής ακμής πλησιάζει. Με τι θα αντικατασταθεί η αμερικανική ηγεμονία και πώς θα προετοιμαστούν οι Αμερικανοί ηγέτες για τη νέα πραγματικότητα είναι ερωτήματα που θίγει. Εκτιμά, ότι τη μεγαλύτερη πρόκληση για τις ΗΠΑ δεν συγκροτεί ούτε το ισλάμ, ούτε η ανερχόμενη Κίνα, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οικονομία της οποίας ήδη ανταγωνίζεται ισχυρά την αμερικανική οικονομία. Η άνοδος της Ευρώπης, σε συνδυασμό με την ως τώρα μονομερή δράση και τον απομονωτισμό στις ΗΠΑ, οδηγεί στον διχασμό της Δύσης και στην αντιπαλότητα Αμερικής και Ευρώπης, ενώ προβλέπει επίσπευση της μετάβασης προς έναν κόσμο με πολλαπλά κέντρα εξουσίας. Η απουσία αμερικανικών σπουδών στην Ελλάδα, αλλά και η αρκετά περιορισμένη ενασχόληση σε ολόκληρη την Ευρώπη με την εσωτερική πολιτική και κοινωνική δομή των ΗΠΑ, σε αντίθεση με τη μονομανή ενασχόληση με την αμερικανική εξωτερική πολιτική σε ολόκληρη την Ευρώπη, συμβάλλει στη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού. Ενώ στις ΗΠΑ υπάρχουν κέντρα συστηματικής ενασχόλησης με τα ευρωπαϊκά θέματα, στην Ευρώπη αυτό δεν συμβαίνει στον ίδιο βαθμό, με αποτέλεσμα την έλλειψη γνώσης και την επικράτηση μιας στερε-

ότυπης αρνητικής εικόνας και μιας διαστρεβλωμένης πραγματικότητας για τις ΗΠΑ. Η Ευρώπη αποδίδει μεγαλύτερη σημασία στις ισλαμικές και τις ανατολικές σπουδές παραμελώντας την Αμερική. Τότε γιατί οι Ευρωπαίοι γονείς υπερηφανεύονται στέλνοντας τα παιδιά τους στην αντίπερα όχθη και γιατί ένα μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού επιστημονικού δυναμικού, ειδικά στον χώρο των θετικών επιστημών, φυλλορροεί εδώ και δεκαετίες στις ΗΠΑ; Όπως δεν είναι παράδοξο ότι ένας ισχυρός ιδεολογικός συνασπισμός στην Ελλάδα αποδίδει ευθύνη αποκλειστικά στους Ισραηλινούς λες και η Χαμάς απαρτίζεται από τους αμνούς του ειρηνιστικού κινήματος; Όπως γράφει ο Π.Μανδραβέλης «ευτυχώς δεν θα μάθουμε ποτέ, αλλά θα είχε ενδιαφέρον να ξέραμε τι θα ζητούσαν από την ελληνική κυβέρνηση, αν ο δικός μας γείτονας αντί για «προκλήσεις», εκτόξευε σε τακτά χρονικά διαστήματα μερικές πραγματικές «ρουκετούλες» σε μια ακτίνα μέχρι τη Λάρισα» και ως γείτονα αναφέρεται στους σκληροπυρηνικούς της ΠΓΔΜ.

πολιτειακή και πολιτική οργάνωση των ΗΠΑ είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που συγκροτούν την αμερικανική ταυτότητα. Ο αμερικανικός φεντεραλισμός είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζεται η αμερικανική κοινωνία, η αμερικανική οικονομία, ο αμερικανός πολίτης του συνταγματικού πατριωτισμού, το πολύ-πολιτισμικό χωνευτήρι, η αμερικανική ελευθερία και δημοκρατία. Όπως έγραψε ο Τζών Άνταμς το 1776 «η ευλογία μιας κοινωνίας εξαρτάται ολοκληρωτικά από τη μορφή της συνταγματικής διακυβέρνησης». Κατά συνέπεια, καθότι η συγκριτική πολιτική όπως και το συγκριτικό δίκαιο είναι ένας δρόμος διπλής κατεύθυνσης, το να ενσκύψουμε στην αμερικανική πολιτική και κοινωνική οργάνωση και να ανατρέχουμε στην ιστορική εμπειρία της αμερικανικής ανεξαρτησίας και ενοποίησης, συμβάλλει στην ευρωπαϊκή αυτογνωσία και άρα στην οικοδόμηση μιας στέρεας πολιτικής ταυτότητας και ένωσης στον ευρωπαϊκό χώρο. Επίσης έτσι θα επωφεληθούμε όχι μόνο ένθεν αλλά και κακείθεν του ατλαντικού. Νίκος Γιαννής ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

Η ΕΚΛΟΓΗ ΤΟΥ ΟΜΠΑΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΗΠΑ-ΕΥΡΩΠΗΣ Οι Ευρωατλαντικές σχέσεις στη νέα εποχή που ανοίγει ο Ομπάμα της Ρόδης Κράτσα, Αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Οι Ευρωατλαντικές σχέσεις σήμερα

Γιατί η Ευρώπη είδε θετικά την εκλογή Ομπάμα

ιανύσαμε την πιο άσχημη περίοδο των τελευταίων πενήντα ετών στις ευρωατλαντικές σχέσεις. Πριν από 7 χρόνια το 75% των Ευρωπαίων είχε θετική άποψη για τις ΗΠΑ, ενώ τώρα μόλις το 25% εκφράζει την ίδια άποψη. Είναι σίγουρα απευκταίο για την Αμερική αλλά και για την ίδια την Ευρώπη οι πολίτες των ευρωπαϊκών χωρών, των πιο στενών συμμάχων των Η.Π.Α. να τηρούν τόσο αρνητική στάση απέναντί τους. Η οκταετία Τζορτζ Μπους δεν υπήρξε εποικοδομητική για τις σχέσεις της Αμερικής με τους Ευρωπαίους εταίρους της. Η μονομέρεια που εφάρμοσε τραυμάτισε τις ευρωαμερικανικές σχέσεις και διεύρυνε το χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού. Στη δεύτερη τετραετία η κυβέρνηση Μπους έκανε βήματα για να βελτιώσει τις διμερείς σχέσεις σε επίπεδο κυβερνήσεων και βελτίωσε το σχετικό κλίμα με κάποια κράτη-μέλη ως ένα βαθμό, αλλά δεν τα κατάφερε και με την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη.

Σύμφωνα με έρευνες, ο Μπαράκ Ομπάμα φαίνεται να είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ευρώπη, γιατί εκπροσωπεί αυτά που οι Ευρωπαίοι περιμένουν από τον ρόλο της Αμερικής, δηλαδή δικαιοσύνη και ανθρώπινο πρόσωπο, μεγαλύτερο σεβασμό στους εταίρους τους και στους διεθνείς οργανισμούς, μεγαλύτερο ενδιαφέρον να γνωρίσουν τους άλλους πολιτισμούς, να συνεργαστούν με τον υπόλοιπο κόσμο. Σημαντικό στοιχείο στο να κερδίσει την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη αποδείχτηκε και το ότι εμπνέεται από την παράδοση της Ευρώπης για ένα κοινωνικό κράτος πιο αποτελεσματικό και προστατευτικό για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

Ο Ομπάμα και η ΕΕ μαζί απέναντι στις σημαντικές παγκόσμιες προκλήσεις Οικονομία: Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι προκλήσεις για το νέο Πρόεδρο είναι πολλές, γιατί αναλαμβάνει τα ηνία

της εξουσίας σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία. Κύρια προτεραιότητά του είναι να κάνει ουσιαστικές διορθωτικές κινήσεις, αλλά και να πάρει δυναμικές πρωτοβουλίες έτσι ώστε να βγάλει τις ΗΠΑ από το αδιέξοδο και την οικονομική κρίση που αντιμετωπίζουν. «Πιστεύω ότι οι καινοτομίες και η τεχνολογία θα επιτρέψουν να οδηγήσουμε την οικονομία μας στο μέλλον» είπε, ενώ έχει προτείνει ένα σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης με στόχο τη δημιουργία 2,5 εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας ως το 2011, δεσμευόμενος να τονώσει την αμερικανική οικονομία με το μεγαλύτερο πακέτο αναπτυξιακών έργων από τη δεκαετία του 1950 στις ΗΠΑ, που οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι θα είναι της τάξεως των 500 δις δολαρίων. Μια τέτοια εξέλιξη θα έχει παράλληλα θετικές επιδράσεις στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο, αφού μια υγιής και δυναμική αμερικανική οικονομία μπορεί να λειτουργήσει ως μηχανή ανάκαμψης και για τις υπόλοιπες οικονομίες του κόσμου. Μέσα στο σημερινό σύνθετο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον η στενή και ειλικρινής συνεργασία ΗΠΑ-Ευρωπαϊκής

ΘΕΜΑ

Ένωσης είναι προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι διεθνείς προκλήσεις. Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζοζέ Μπαρόζο, πρότεινε την από κοινού υιοθέτηση από τις ευρωπαϊκές και τη νέα αμερικανική κυβέρνηση, προγράμματος τόνωσης των οικονομιών στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Παράλληλα η αμερικάνικη δέσμευση είναι απαραίτητη για μία νέα, παγκόσμια αρχιτεκτονική υγιούς και δίκαιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Περιβάλλον: Ο Ομπάμα είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος απέναντι στις περιβαλλοντικές προκλήσεις, συνάδοντας έτσι με την ΕΕ που εκφράζει έμπρακτα την κινητοποίησή της για την αντιστροφή της περιβαλλοντικής καταστροφής και των κλιματικών αλλαγών. Δεσμεύτηκε μάλιστα πρόσφατα να μειώσει τις εκπομπές αερίων διοξειδίου του άνθρακα στις ΗΠΑ στα επίπεδα του 1990 έως το 2020 (και όχι έως το 2025, όπως ήταν το σχέδιο Mπους), στο πλαίσιο γενικότερου σχεδίου δράσης κατά της αλλαγής του κλίματος. O στόχος είναι αρκετά φιλόδοξος, δεδομένου ότι οι εκπομπές ρυπογόνων αερίων από τις ΗΠΑ είναι σήμερα κατά 14% αυξημένες σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Επίσης, ο ορισμός του νομπελίστα φυσικού Στίβεν Τσου ως υπουργού Ενέργειας στο νέο κυβερνητικό σχήμα, ο οποίος ειδικεύεται στη μελέτη της αλλαγής των κλιματικών συνθηκών, αποδεικνύει ότι η περιβαλλοντική προστασία θα αποτελέσει προτεραιότητα της νέας κυβέρνησης. Ο Ομπάμα είπε ακόμα ότι θα συνεργαστεί με τους Δημοκρατικούς αλλά και τους Ρεπουμπλικάνους, με επιχει-

ρηματίες και καταναλωτές για να καταλήξουν σε ένα συναινετικό πλαίσιο, μια επιθετική προσέγγιση για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Η Διάσκεψη της Κοπεγχάγης του 2009 με βασικό στόχο την επίτευξη μίας νέας διεθνούς συμφωνίας, που θα διαδεχθεί το πρωτόκολλο του Κιότο που εκπνέει το 2012, θα είναι μία καλή ευκαιρία και ένα τεστ της αμερικάνικης αποφασιστικότητας για ένα παγκόσμιο αγώνα υπέρ του περιβάλλοντος και των επόμενων γενεών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη υιοθετήσει μία κοινή και φιλόδοξη δέσμευση. Ιράκ – Εξωτερική πολιτική: Η στάση του Ομπάμα για το Ιράκ, ότι δηλαδή θα αποχωρήσουν από το Ιράκ τα στρατεύματα, έχει θετική αποδοχή στην Ευρώ-

πη, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο. Συνδυάζεται όμως με κάποιο προβληματισμό για το πόσο καλά μελετημένο είναι το χρονοδιάγραμμα αποχώρησης, πόσο εντάσσεται σε ένα σχέδιο ασφάλειας στο ίδιο το Ιράκ και στην ευρύτερη περιοχή π.χ. σε συνδυασμό με ενίσχυση των στρατιωτικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν, επίλυση του παλαιστινιακού και βέβαια των σχέσεων με το Ιράν. Οι Ευρωπαίοι συμμετείχαν στρατιωτικά στο Αφγανιστάν σε δευτερεύοντα ρόλο, ενώ στο Ιράκ αρνήθηκαν να συμμετάσχουν, πλην της Αγγλίας κι ορισμένων ακόμα ευρωπαϊκών χωρών, εκτός του ιστορικού πυρήνα της Ένωσης. Ιδιαίτερα η εκστρατεία στο Ιράκ προκάλεσε ένα ρήγμα ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού και ανέδειξε παράλληλα τις διαφωνίες μέσα στην Ευρώπη και την έλλειψη κοινής στρατηγικής κι εξωτερικής πολιτικής. Πρέπει να σημειώσουμε βέβαια ότι οι Ευρωπαίοι ήδη συμβάλλουν οικονομικά στην ανασυγκρότηση του Ιράκ και θα συνεχίσουν να το κάνουν. Επίσης, μια στρατηγική σύγκλιση Αμερικής – Ρωσίας θα μπορούσε να άρει και τα αδιέξοδα της αμερικανικής πολιτικής από το Ιράκ ως τη Βόρειο Κορέα, κάτι που υποστηρίζει και η Ευρώπη, γιατί η ισορροπία αυτή θα συμβάλει και στην εσωτερική συνοχή. Τα κράτη-μέλη δε θα βλέπουν τη Ρωσία ως «δυνητική απειλή», δε θα βλέπουν την Αμερική ως «ηγεμόνα», δε θα διχάζονται πάνω στο δίλημμα αν θα στηριχθούν στην Ουάσιγκτον για να αντιμετωπίσουν τον «επεκτατισμό» της Μόσχας, ή στη Μόσχα για να εξισορροπήσουν τον «ηγεμονισμό» της Ουάσιγκτον. Από μια στρατηγική σύγκλιση ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΘΕΜΑ Αμερικής - Ρωσίας θα βγουν ωφελημένες και οι δύο, αλλά περισσότερο ίσως βγει ωφελημένη η Ε.Ε. Γιατί όπως έδειξε η ιστορική εμπειρία, πρόσφατη και παλαιότερη, η Ευρώπη δε μπορεί να ενωθεί μέσα σε ένα κλίμα ψυχροπολεμικών ανταγωνισμών Δύσης-Ανατολής. Η Ευρώπη κάποτε υπήρξε ο ηγεμόνας του κόσμου. Τώρα μπορεί να γίνει επίκεντρο των παγκόσμιων ισορροπιών.

Η Ελλάδα και ο Ομπάμα

πό την εκλογή του νέου Προέδρου των Η.Π.Α. περιμένουμε μεγαλύτερη κατανόηση στα θέματα που απασχολούν τη χώρα μας και υποστήριξη στα δίκαια αιτήματά μας γιατί φάνηκε ότι θα προσεγγίσει διαφορετικά τα ευαίσθητα γεωπολιτικά ζητήματα και περιοχές όπως είναι τα Βαλκάνια, η Κύπρος, η Μ. Ανατολή. Ελπίζουμε ο στόχος να είναι η επίλυση των προβλημάτων, ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου, η ειρήνη και η σταθερότητα και όχι η εξυπηρέτηση μονομερών συμφερόντων. Έχει ήδη εκφραστεί με θαυμασμό για τον ελληνικό πολιτισμό και υπέρ των ελληνικών θέσεων σε ελληνοτουρκικά και Σκοπιανό. Ιδιαίτερα για το θέμα των Σκοπίων έχει αναφερθεί επικριτικά στη στάση της FYROM σχετικά με εχθρικές ενέργειες κι αδιαλλαξία. Για το όνομα των Σκοπίων ο Ομπάμα υποστηρίζει τη διαδικασία του ΟΗΕ και θεωρεί πως για να υπάρξει σταθερότητα στην περιοχή χρειάζεται μια λύση που να ικανοποιεί και τις δυο πλευρές. Ελπίζουμε ότι θα ενθαρρύνει και ειλικρινά θα υποστηρίξει αυτήν την προοπτική και η κυβέρνησή του θα υιοθετήσει τη νέα διεθνή ονομασία και στις διμερείς σχέσεις με τα Σκόπια. Τέλος, τονίζει ότι η λύση στην Κύπρο δεν είναι η διχοτόμηση, αλλά ένα ενιαίο κράτος με μια διεθνή προσωπικότητα, κάτι το οποίο συνάδει και με τις ελληνικές και ελληνοκυπριακές θέσεις. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

Ο Μπαράκ Ομπάμα εμπνέεται από την παράδοση της Ευρώπης για ένα κοινωνικό κράτος πιο αποτελεσματικό και προστατευτικό για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Ευρώπη-Η.Π.Α.: μία νέα εταιρική σχέση

ίναι δύσκολο να προβλέψουμε ακριβώς τις εξελίξεις μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Ομπάμα, αλλά υποθέτουμε ότι θα υπάρχουν θετικότερο κλίμα και ευνοϊκότερες προϋποθέσεις για μία καλλίτερη εταιρική σχέση μεταξύ Ευρώπης και Η.Π.Α. Διαπιστώνουμε ότι υπάρχει σύγκλιση απόψεων σε καίρια θέματα όπως το περιβάλλον, ο διάλογος με τις άλλες περιφερειακές δυνάμεις, η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. Ο Ομπάμα μπορεί ν’ ανοίξει νέους δρόμους συνεργασίας μεταξύ Ευρώπης και Η.Π.Α. Στον Πρόεδρο J.M. Barroso δήλωσε σε τηλεφωνική τους επικοινωνία ότι πιστεύει στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και θα την υποστηρίξει. «Ως Πρόεδρος ο Μπαράκ Ομπάμα θα αποκαταστήσει τη σχέση συνεργασίας Αμερικής – Ευρώπης, αλλά θα έχει και απαιτήσεις από τη Γηραιά Ήπειρο, η οποία θα κληθεί να αναλάβει τις ευθύνες που της αναλογούν στον χειρισμό των μεγάλων ζητημάτων που απασχολούν την ανθρωπότητα», είπε σε συνέντευξή του κι ο σύμβουλος του Δημοκρατικού υποψηφίου για τις σχέσεις με την Ευρώπη, Φίλιπ Γκόρντον. Η Ευρώπη, λοιπόν, πρέπει να προετοιμαστεί προς αυτή την κατεύθυνση για να αξιοποιήσει τις νέες προοπτικές που ευελπιστούμε να δημιουργηθούν στις ευρω-αμερικάνικες σχέσεις.

Πρέπει να ξεκαθαρίσει τη θέση της σε θέματα κοινής ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής, άμυνας καθώς και πολυμερούς συνεργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν, είναι δηλαδή διατεθειμένη, να δόσει θεσμικό λόγο και ρόλο στις αναδυόμενες δυνάμεις στο πλαίσιο των διεθνών οργανισμών, αν είναι διατεθειμένη να υποστηρίξει το διεθνές εμπόριο και τις αναπτυσσόμενες χώρες με ελεύθερη αγορά και όχι προστατευτικά μέτρα. Πρέπει επίσης να επισημάνουμε ότι σε αυτές τις ελπίδες και προοπτικές οι πολιτικές ηγεσίες της Ευρώπης είναι συγκρατημένα αισιόδοξες. Οι δυνάμεις του βεληνεκούς των ΗΠΑ δύσκολα αλλάζουν άμεσα και ριζικά εξωτερική πολιτική με την αλλαγή ηγεσίας.Απλώς κάνουν κάποιες διορθώσεις. Άλλωστε η οξύτητα των προβλημάτων που ο Ομπάμα θα αντιμετωπίσει ως Πρόεδρος τον υποχρεώνει να δώσει όλη την προσοχή του στα προβλήματα της οικονομίας και της κοινωνίας παραμερίζοντας τις «αλλαγές» εξωτερικής πολιτικής που οραματιζόμαστε οι Ευρωπαίοι. Ίδωμεν. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. H. G. Poettering έχει προσκαλέσει τον νέο Πρόεδρο ν’ απευθύνει ομιλία στην Ολομέλεια. Πιστεύω ότι όσο περισσότερο γνωρίζουν την Ευρώπη, τους θεσμούς, τη λειτουργία τους, ο νέος Πρόεδρος και το επιτελείο του, τόσο περισσότερες δυνατότητες και προϋποθέσεις θα έχουμε συνεργασίας, κατανόησης, εμπιστοσύνης, κοινής πορείας.

Η ΕΚΛΟΓΗ ΤΟΥ ΟΜΠΑΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΗΠΑ-ΕΥΡΩΠΗΣ

ΘΕΜΑ

Η εκλογή του Μπάρακ Ομπάμα:

Αμερικανική αλλαγή, παγκόσμιες προσδοκίες της Μαίρης Ματσούκα, Ευρωβουλευτού ΠΑΣΟΚ Ο ιστορικός χαρακτήρας των αμερικανικών εκλογών

ίναι βέβαιο. Οι αμερικανικές εκλογές του 2008 άνοιξαν ένα νέο, ιστορικό κεφάλαιο στο πεδίο της πολιτικής. Δύο είναι, τουλάχιστον, τα στοιχεία που συνηγορούν υπέρ αυτής της διαπίστωσης. (α) Καταρχήν, η συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση κινητοποίησε, και μάλιστα σε πρωτοφανές επίπεδο, την αμερικανική κοινωνία. Εντυπωσιακά ήταν τα πλάνα των πολιτών που περίμεναν υπομονετικά στις τεράστιες ουρές, προκειμένου να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα. Πρόκειται για ένα μεγάλο αριθμό Αμερικανών πολιτών που μέχρι πρόσφατα αμφισβητούσε τους πολιτικούς, απαξίωνε την πολιτική δράση, υποτιμούσε την εκλογική διαδικασία. Και όμως, στις τελευταίες εκλογές οι συγκεκριμένοι πολίτες φαίνεται πως είχαν εναποθέσει όλες τους τις ελπίδες, σε αυτές… Αυτή η πλήρης μεταστροφή της στάσης των Αμερικανών πολιτών, όσο και αν φαίνεται, εντούτοις δεν είναι παράδοξη. Οι δύο θητείες του προέδρου Μπους του νεότερου, υπήρξαν κατα-

στροφικές. Οι πολιτικές επιλογές των οκτώ τελευταίων ετών όξυναν τα εσωτερικά προβλήματα και ανέτρεψαν την «ιδανική» εικόνα που προσπάθησε να προάγει η αμερικανική ηγεμονική εκδοχή, του προέδρου Κλίντον. Υπενθυμίζεται ότι επί Κλίντον οι πολεμικές επιχειρήσεις νομιμοποιούντο αποκλειστικά στο πεδίο των «ηθικών στρατιωτικών δράσεων»! Στο εσωτερικό, οι νεοφιλελεύθερες επιλογές της κυβέρνησης Μπους σε συνδυασμό και με την προώθηση των «σκοτεινών» σχέσεων διαπλοκής με ισχυρούς οικονομικούς κολοσσούς, δημιούργησαν ένα εκρηκτικό οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό μείγμα: επεκτάθηκαν οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες, οξύνθηκε η φτώχεια, η ασφάλεια της υγείας καταχωρήθηκε πλέον ως «κοινωνική ανασφάλεια» και κατέστη εφιάλτης ακόμα και για τα μεσαία στρώματα, ενώ η αναφορά σκανδάλων πήρε ανησυχητικές διαστάσεις, αφού αποκάλυψε ότι ο «βασιλιάς ήταν τελικά γυμνός». Αυτή η παρακμιακή τάση στο εσωτερικό της χώρας εμφανίσθηκε με επιθετικότητα στο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Ειδικότερα, η αμερικανική ηγεμονία στη διάρκεια της συγκεκριμένης περιόδου εκφρά-

σθηκε μέσω δύο κύριων διαύλων: της αλαζονείας, κυρίως προς τους συμμάχους της και των μη νομιμοποιημένων στρατιωτικών επιχειρήσεων προς τους «εχθρούς» της. Ποιος μπορεί να ξεχάσει ότι ο πόλεμος κατά του Ιράκ στηρίχθηκε σε ασύστολα ψέματα και διεξήχθη χωρίς τη συγκατάθεση του ΟΗΕ; Να λοιπόν γιατί οι μεγάλες μάζες των μη προνομιούχων Αμερικανών πολιτών αναζήτησαν και πάλι την ελπίδα στις εκλογές. Ήταν ένα τρόπος να διατρανώσουν το αίτημα τους ενάντια στην απάνθρωπη αυτή πολιτική που λατρεύει τις αγορές, τα κέρδη, τη συνεχή αναπαραγωγή της οικονομικής δύναμης του μεγάλου κεφαλαίου και περιφρονεί τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Επιπλέον, θέλησαν να δώσουν ένα τέλος στην άγρια και επεκτατική εξωτερική πολιτική της χώρας τους, που ευθύνεται για την αύξηση της παγκόσμιας δυσαρέσκειας έναντι των ΗΠΑ, καθώς και για τη «στοχοποίηση» της αμερικανικής κοινωνίας. (β) Το δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο των αμερικανικών προεδρικών εκλογών, επικεντρώνεται ασφαλώς στην εκλογή του Αφρο-Αμερικάνου υποψηφίου Μπάρακ Ομπάμα απέναντι στον «ήρωα του πολέμου του Βιετνάμ και καθαρόαιμο» Αμερικάνο Μακ Κέιν. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΘΕΜΑ

εκλογή του Ομπάμα έδωσε μια άμεση, αυθόρμητη και, παράλληλα, αποστομωτική απάντηση στις επιλογές του ρατσισμού, των διακρίσεων του «πολιτικώς ορθού», που εξακολουθούν να είναι παρούσες και να διχάζουν την αμερικανική κοινωνία. Από την άλλη μεριά, η εκλογή του νέου προέδρου δείχνει και τη δομική αλλαγή που πραγματοποιείται στα σπλάχνα της κοινωνίας, με τη ραγδαία αλλαγή του συσχετισμού του πληθυσμού υπέρ των ισπανόφωνων πολιτών. Πέρα όμως από τους συμβολισμούς που σηματοδότησε η εκλογική διαδικασία και νίκη του Μπάρακ Ομπάμα, θα πρέπει να εξεταστούν και κάποιες παράμετροι που συνδέονται με την πολιτική που πρόκειται να ακολουθήσει ο νέος Πρόεδρος. Σε αυτό το πεδίο, η κατάσταση εμφανίζεται πράγματι περισσότερο πολύπλοκη.

Ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος μπροστά στις νέες προκλήσεις Προεκλογικά, ο Μπάρακ Ομπάμα εξέφρασε την αγωνία του Αμερικανικού λαού

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

για «αλλαγή». Το ερώτημα που τίθεται, κατά συνέπεια, αναφέρεται στην «ποσοτική» και την «ποιοτική» εμβέλεια των αλλαγών που μπορεί να επιφέρει η πολιτική του νέου προέδρου. Σήμερα, φυσικά, προτού καν αναλάβει επίσημα τα καθήκοντά του είναι δύσκολο να αποφανθούμε επί του προαναφερόμενου ερωτήματος. Θα μπορούσαμε ωστόσο να καταλήξουμε σε ορισμένα βασικά συμπεράσματα έμμεσα, θέτοντας ένα γενικό πλαίσιο προβληματισμού σε τρία κεντρικά ζητήματα: � Η αφρο – αμερικανική καταγωγή του νέου προέδρου, σε ποιο βαθμό θα επηρεάσει τις αποφάσεις του; Σε επίπεδο συμβολισμού, όπως ήδη αναφέρθηκε, η καταγωγή του είχε τεράστιο νόημα. Ακόμα, καθόλου δεν αποκλείεται να του προσδίδει και μια πρόσθετη ευαισθησία σε ορισμένα θέματα. Όμως, και αυτό είναι το σημαντικότερο, η πολιτική, και μάλιστα της μοναδικής υπερδύναμης, δε βασίζεται στα συναισθήματα και τις ευαισθησίες αλλά σχετίζεται άμεσα και συναρτάται καθοριστικά με τα υφιστάμενα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. � Οι ΗΠΑ θα εγκαταλείψουν την πολιτική της μονοπολικής ηγεμο-

11 νίας που ακολούθησαν σε όλη της διάρκεια της μεταψυχροπολεμικής περιόδου; Είναι στα στρατηγικά σχέδια του νέου προέδρου η προοπτική δημιουργίας ενός πολύ-πολικού διεθνούς συστήματος; Επί του θέματος αυτού, τρεις είναι οι παρατηρήσεις που θα μπορούσαν να γίνουν: (α) Θα πρέπει να θεωρείται ως δεδομένο ότι ο νέος πρόεδρος θα εγκαινιάσει μια νέα γεωπολιτική στρατηγική με στόχο τον επαναπροσδιορισμό των εξωτερικών σχέσεων των ΗΠΑ με τη διεθνή κοινότητα. Η επιλογή αυτή ωστόσο δεν προδικάζει ότι η πολιτική των ΗΠΑ θα εγκαταλείψει τις ηγεμονικές της φιλοδοξίες. Οι δύο παρατηρήσεις που ακολουθούν, συνηγορούν υπέρ του αντιθέτου. (β) Ακόμα και οι πλέον μετριοπαθείς πολιτικοί αναλυτές, που θα έχουν επιρροή στη σημερινή αμερικανική διοίκηση, όπως είναι ο Ζ. Μπρεζίνσκι, προτείνουν μια διαφορετική, «ήπια» τακτική της αμερικανικής ηγεμονίας, έτσι αυ-

Η ΕΚΛΟΓΗ ΤΟΥ ΟΜΠΑΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΗΠΑ-ΕΥΡΩΠΗΣ

τή να ισχύσει χωρίς να προκαλεί «εχθρούς και συμμάχους», όπως έκανε με προκλητικό τρόπο η διοίκηση Μπους. (γ) Η επιλογή των Π. Γκέιτς και Χ. Κλίντον, στα υπουργεία Άμυνας και Εξωτερικών αντίστοιχα, υπογραμμίζει τη βούληση του νέου προέδρου να συνεχίσει στα βήματα των προκατόχων τους, τουλάχιστον για ένα πρώτο διάστημα. � Ο Ομπάμα θα αμφισβητήσει το νεοφιλελεύθερο μοντέλο; Είναι δια-

ΘΕΜΑ

λεγγύης και της προστασίας των πολιτών, την προώθηση μιας πολιτικής με επίκεντρο την οικολογική ισορροπία. Μια τέτοιου είδους πολιτική ωστόσο, φαίνεται πολύ πιο εύκολη από ότι πραγματικά είναι, αφού όλα αυτά τα θέματα συνδέονται με τεράστια, κατεστημένα συμφέροντα, των οποίων οι «δικαιούχοι» όχι απλώς θα αρνηθούν να τα «παραχωρήσουν», αλλά θα δώσουν τις δικές τους μάχες για να τα διατηρήσουν και να τα διευρύνουν. Η

Η αμερικανική πολιτική επί Μπους ήταν ιδιαίτερα προκλητική, αν όχι υβριστική, προς την «παλαιά» Ευρώπη, όταν αυτή αρνείτο να συμμετάσχει στις επιθετικές επιλογές της Ουάσιγκτον.

τεθειμένος να ανατρέψει τις απάνθρωπες ανισότητες της αμερικανικής κοινωνίας; Θα ανασυστήσει το σύστημα της Δημόσιας Υγείας; Θα εκπονήσει και θα εφαρμόσει όπως υποσχέθηκε – το πρόγραμμα ΑΠΠΟΛΩΝ, που συνίσταται στην εφαρμογή μιας νέας ενεργειακής πολιτικής, η οποία θα δημιουργήσει εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας και μια νέα πλανητική ενεργειακή στρατηγική; Θα δώσει προτεραιότητα στην περιβαλλοντική ισορροπία; Η σημαντικότερη, ίσως, πολιτική αλλαγή που μπορεί να επιφέρει η πολιτική του Αμερικανού προέδρου προσδιορίζεται από τα τρία αυτά στοιχεία: την ανατροπή του οικονομικού φιλελευθερισμού, την ανασύσταση της κοινωνικής αλλη-

εμβέλεια των αλλαγών της πολιτικής του προέδρου Ομπάμα, θα κριθεί κατά κύριο λόγο στα συγκεκριμένα πολιτικά πεδία.

Η νέα αμερικανική πολιτική έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελλάδας

αμερικανική πολιτική επί Μπους ήταν ιδιαίτερα προκλητική, αν όχι υβριστική, προς την «παλαιά» Ευρώπη, όταν αυτή αρνείτο να συμμετάσχει στις επιθετικές επιλογές της Ουάσιγκτον. Θα πρέπει όμως να επισημανθεί ότι στις σχέσεις ΗΠΑ – Ε.Ε το σφάλμα δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και στην πολιτική που ακολουθούν οι Βρυξέλλες.

Όταν η Ευρώπη θυσιάζει το «κράτος πρόνοιας», που εκφράζει απόλυτα τους πολίτες της, στο όνομα ενός ακραίου ανταγωνισμού ο οποίος, όπως δείχνει και η τελευταία παγκόσμια χρηματοπιστωτική – οικονομική κρίση, οδηγεί σε ανισότητες, συγκρούσεις και αδιέξοδα, η ευθύνη δε μπορεί να βαρύνει τις ΗΠΑ. Συνεπώς, αντί η Ευρώπη να ακολουθεί τον ολισθηρό δρόμο του οικονομικού φιλελευθερισμού και της εξυπηρέτησης των αμερικανικών συμφερόντων, καλό θα ήταν να αναζητήσει ένα νέο ανθρωποκεντρικό οικονομικό - κοινωνικό μοντέλο που ταιριάζει στη φιλοσοφία της, θα ανταποκρίνεται στην ιστορία της και θα αναλαμβάνει τις ευθύνες της ως παγκόσμιου πόλου. Τέλος, η Ελλάδα οφείλει και αυτή ως εταίρος της Ένωσης να συμμετάσχει στην εκπόνηση της νέας ευρωπαϊκής στρατηγικής που θα καθιστά την Ε.Ε. ισότιμο συνομιλητή των ΗΠΑ, προβάλλοντας ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης και εξωτερικής πολιτικής. Έτσι θα μπορούσε να προωθήσει αποδοτικά και τα δικά της εθνικά συμφέροντα. Δυστυχώς όμως η κυβέρνηση Καραμανλή, με προσωπική ευθύνη του πρωθυπουργού, έχει οδηγήσει τη χώρα στα αδιέξοδα που προκαλεί η αδρανής, εσωστρεφής, φοβική πολιτική, μιας χώρας χωρίς στρατηγική, θέσεις και όραμα. Είναι αναμφίβολο. Η εκλογή του νέου Αμερικανού προέδρου θα επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ωστόσο καλό είναι να μην έχουμε ψευδαισθήσεις. Η ζωή μας και το μέλλον εξαρτάται πριν και πάνω από όλα από εμάς τους ίδιους και, κυρίως, από τη μαζική, κοινωνική μας δράση. Όσο οι κοινωνίες θα διεκδικούν τα δικαιώματά τους, τόσο περισσότερο οι ηγέτες θα σέβονται τους δημοκρατικούς θεσμούς. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΘΕΜΑ

Ομπάμα: «Yes we can!». Οι Ευρωπαίοι μπορούμε; του Γιώργου Χατζημαρκάκη*

“Y

es we can!”. O Ομπάμα πίστεψε σε αυτήν την ιδέα της αλλαγής και εκατομμύρια Αμερικανοί τον ακολούθησαν. Αλλά ποιά είναι τα αίτια αυτής της επιτυχίας; Και κυρίως, ποιες θα είναι οι συνέπειες για εμάς τους Ευρωπαίους; Πρώτα από όλα, οι Αμερικάνοι πολίτες ήταν καθαρά δυσαρεστημένοι με την πολιτική του Μπους και του Τσένεϋ και ο Ομπάμα αντιπροσώπευε το ακριβώς αντίθετο. Συνάμα, ο κόσμος ανακάλυψε τη δύναμη της ψήφου του. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τη νεότερη γενιά που, διαψεύδοντας τον μύθο της πολιτικής της απάθειας, συνέβαλε ιδιαίτερα σε αυτήν την αλλαγή. Οι νέοι είναι τώρα συνεπαρμένοι με την επίπτωση που είχαν στην αμερικανική πολιτική. Κατάφεραν να δώσουν ένα άλλο πνεύμα, μια άλλη στάση, μια άλλη κατεύθυνση στη χώρα τους για τα επόμενα χρόνια. Αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτή η αλλαγή για την Ευρώπη; Μπορούμε να συνάγουμε αρκετά συμπεράσματα. Πρώτον, η νίκη του Ομπάμα απέδειξε πως δεν πρέπει να υποτιμούμε όσους δεν μοιάζουν να είναι επικρατέστεροι. Όλα είναι πιθανά σε αυτούς τους καιρούς, ακόμη και αν τα πράγματα φαίνονται υπερβολικά περίπλοκα. Δεν ήταν ο πιο πιθανός υποψήφιος και ένα μεγάλο τμήμα των ψηφοφόρων, συμπεριλαμβανομένων πολλών από τους υποστηρικτές του, πίστευε πως ήταν αδύνατον να εκλέγει. Αλλά με το ταλέντο του στην επικοινωνία κατάφερε να διαδώσει το σαφές πολιτικό του μήνυμα και ξεσήκωσε τα πλήθη σε ένα ενωμένο “Yes we can”. Αυτός ο πολιτικός – «αουτσάιντερ» απέδειξε στην Ευρώπη πως όλες οι λύσεις για τα σημαντικά ζητήματα δεν θα έρθουν αναγκαστικά από την κ. Μέρκελ ή τον κ. Σαρκοζύ, διότι, παρά τις αντιξοότητες, κάποιος με μια σαφή ιδέα μπορεί να έχει την ευκαιρία να κερδίσει το κοινό. Ο Ομπάμα έδωσε αυτήν την ελπίδα στην Ευρώπη. Δεύτερον, η εκλογή του Ομπάμα πιθανόν να δυσκολέψει τα πράγματα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το θέλγητρο του ευρωπαϊκού μοντέλου θα ξεθωριάσει εάν ο Ομπάμα καταφέρει να οδηγήσει σωστά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για παράΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

δειγμα, η μοναδικότητα της Ευρώπης ως πρωτοπόρος του παγκόσμιου κινήματος για την προστασία του κλίματος θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο με τη θητεία του Ομπάμα. Αυτός ο Αμερικανός Πρόεδρος φαίνεται πρόθυμος να αλλάξει τη στάση της χώρας του στο θέμα αυτό. Από την άλλη πλευρά, θα είναι δυσκολότερο για την Ευρώπη να κατηγορήσει τις ΗΠΑ όπως όταν ήταν ο πρόεδρος Μπους στην εξουσία, πράγμα που ίσως είναι ιδιαίτερα επιζήμιο όσον αφορά λεπτά θέματα όπως η καταπολέμηση της τρομοκρατίας - στο οποίο η Ευρώπη έχει αντισταθεί μέχρι στιγμής. Ο ρόλος του “κακού” θα μπορούσε να αλλάξει στα μάτια του παγκόσμιου κοινού. Ωστόσο, υπάρχει επιτέλους ένας Πρόεδρος των ΗΠΑ ανοιχτός στον διάλογο, με πιο προοδευτικές ιδέες, με τον οποίο οι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορούν να έχουν έναν ανοιχτό και παραγωγικό διάλογο. Τρίτον, αυτές οι εκλογές απέδειξαν πως κάθε ψήφος μετράει. Εκατομμύρια ψηφοφόροι πήγαν στις κάλπες, μικροί και μεγάλοι, πλούσιοι και φτωχοί, ρεπουμπλικάνοι και δημοκράτες. Αυτή η ψηφοφορία χρησιμεύει ως παράδειγμα της πραγματικής ισχύος του πολιτικού μας συστήματος, της δημοκρατίας. Και θα μπορούσε να εμπνεύσει τους Ευρωπαίους, κυρίως τους νέους, να ψηφίζουν και να συνεχίσουν να έχουν πίστη στην πολιτική. Και τέλος, πρέπει να διδαχθούμε από το ισχυρότερο στοιχείο του μηνύματος του Ομπάμα: να είμαστε ενωμένοι. Αυτό έπεισε τους πολίτες ότι είναι ο κατάλληλος υποψήφιος. Και ακριβώς αυτό απουσιάζει ουσιαστικά από την ευρωπαϊκή ταυτότητα. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να αισθάνονται ενωμένοι και να το αποδεικνύουν με κάθε ευκαιρία, εάν επιθυμούν να διατηρήσουν την καθοδηγητική και ηγετική τους θέση στην παγκόσμια πολιτική. * Ο Γιώργος Χατζημαρκάκης είναι Γερμανός Ευρωβουλευτής, εκλεγμένος με το Φιλελεύθερο Κόμμα της Γερμανίας (FDP) και υποψήφιος για την ηγεσία του, καταγόμενος εκ πατρός από τη νότια Κρήτη, μέλος και συνεργάτης της Ευρωπαϊκής Έκφρασης σχεδόν από την ίδρυση της εδώ και 20 χρόνια.

Η ΕΚΛΟΓΗ ΤΟΥ ΟΜΠΑΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΗΠΑ-ΕΥΡΩΠΗΣ

ΘΕΜΑ

Ευρωπαϊκή Eξωτερική Πολιτική και ο Ομπάμα: Mind the Gap του Αλέξανδρου Γιαννή*

εκλογική νίκη του Ομπάμα απο μόνη της είναι το πρώτο μεγάλο επίτευγμα της εξωτερικής πολιτικής της νέας εποχής στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν έχει ακόμη αναλάβει την εξουσία και η εικόνα των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ευρώπη αλλά και γενικότερα έχει ήδη βελτιωθεί θεαματικά. H εξωτερική πολιτική της επο-

ες αλλά και τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά και του κόσμου γενικότερα. Η πρόκληση συνεπώς της εποχής Ομπάμα είναι η αξιοποίηση αυτής της μεγάλης ευκαιρίας με τη σωστή διαχείριση των μεγάλων αυτών προσδοκιών. Αλλά ας τα πάρουμε ένα ένα. Ο Ομπάμα δείχνει να καταλαβαίνει και να θεωρεί οτι τα διεθνή και παγκόσμια προβλήματα είναι σύνθετες προ-

Η μυθοποίηση της ιστορικής εκλογής του Ομπάμα στην Ευρώπη ενέχει τον σοβαρό κινδύνο μίας απότομης προσγείωσης.

χής Ομπάμα επίσης αναμένεται να είναι πιο πραγματιστική, λιγότερο μονομερής αλλά και πιθανότατα πιο εσωστρεφής απο την εποχή Μπους. Δηλαδή μια εξωτερική πολιτική γενικότερα πιο συμβατή με τις αντιλήψεις, τις αξί* Ο Αλέξανδρος Γιαννής είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στην έδρα Κωνσταντίνος Καραμανλής της Σχολής Φλέτσερ του Πανεπιστημίου Τάφτς της Βοστώνης και ιδρυτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Εκφρασης.

κλήσεις που δεν επιδέχονται δραστικές λύσεις. Θα έχουμε λοιπόν μάλλον μια επιστροφή σε πιο παραδοσιακές και πραγματιστικές αντιλήψεις στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής στη Ουάσινγτον που ταιριάζει ευρύτερα με τις ευρωπαϊκές επιλογές. Ο πρώτος κερδισμένος πιθανότατα θα είναι οι σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών με τη Ρωσία. Ο Ομπάμα επίσης δείχνει προετοι-

μασμένος να θέσει μεγαλύτερη έμφαση στις διεθνείς συμμαχίες και λιγότερο σε μονομερή ακτιβισμό. Οι νεοσυντηρητικές συνταγές της εποχής Μπους αποτελούν ιστορία. Ο Ομπάμα έχει θέσει ως κεντρικό στόχο της εξωτερικής πολιτικής του την ανόρθωση του διεθνούς κύρους των Ηνωμένων Πολιτειών. Και αυτό είναι μια μεγάλη ευκαιρία για την Ευρώπη. Μάλλον και για τη Μέση Ανατολή.

έλος ειναι πιθανό, λογω και των τεράστιων εσωτερικών προβλημάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, να δούμε επίσης μια πιό απομονωτική και πιο προστατευτική τάση στη αμερικανική εξωτερική πολιτική, δεδομένων βέβαια των αλληλεξαρτήσεων της παγκοσμιοποίησης. Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν σημαντικότατο συνέταιρο σε πολλά παγκόσμια προβλήματα, μία τέτοια εξέλιξη ενέχει σημαντικές προκλήσεις για την Ευρώπη. Π.χ. μπορούμε ν’ αντιμετωπίσουμε τις παγκόσμιες περιβαλλοντικές προκλήσεις χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες; Και πόσο έτοιμη είναι η ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική για έναν κόσμο με λιγότερη αμερικανική παρέμβαση; Οι προοπτικές για μια καλύτεΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΘΕΜΑ ρη συνεργασία Ευρωπαϊκής Ενωσης -Ηνωμένων Πολιτειών στην εποχή Ομπάμα είναι σίγουρα θετικές. Η μεγαλύτερη άμεση πρόκληση όμως στο νέο αστερισμό της εποχής Ομπάμα θα είναι η διαχείριση προσδοκιών. Η μυθοποίηση της ιστορικής εκλογής του Ομπάμα στην Ευρώπη ενέχει τον σοβαρό κινδύνο μίας απότομης προσγείωσης. Τα διεθνή προβλήματα στα οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένει δραστικές αλλαγές στη Ουάσινγτον είναι πολύπλοκα (π.χ. περιβάλλον, Αφγανιστάν). Ο Ομπάμα κληρονομεί επίσης τα αποτελέσματα επιλογών της εποχής Μπους (π.χ. στρατιωτική παρουσία στο Ιρακ, ανατολική επέκταση του ΝΑΤΟ) τα οποία αναπόφευκτα περιορίζουν σημαντικά, τουλάχιστον αρχικά, τις επιλόγες του. Και βέβαια η εξωτερική πολιτική ιστορικά αλλά και ακόμη περισσότερο στην εποχή της παγκοσμιοποίησης δεν εξαρτάται μόνο απο την ίδια τη χώρα, ακόμα και αν αυτή λέγεται Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά κυρίως απο τις παγκόσμιες εξελίξεις, και συχνα συγκεκριμένα γεγονότα (π.χ. τρομοκρατικές ενέργειες, οι τιμές του πετρελαίου).

ι διεθνείς διαπραγματεύσεις που στοχεύουν το 2009 στην επίτευξη μιας νέας παγκόσμιας συνθήκης για το κλίμα είναι πιθανό να αποτελέσει την πρώτη μεγάλη ευρωπαϊκή απογοήτευση της εποχής Ομπάμα, ίδιως διότι χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες μια νέα συνθήκη είτε δεν θα είναι εφικτή καθόλου, είτε θα είναι περιορισμένης σημασίας. Η βαθειά οικονομική κρίση, τα γνωστά τεράστια ιδιωτικά συμφέροντα στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και η συνταγματική επιταγή για 2/3 πλειοψηφία στη Γερουσία για την επικύρωση διεθνών συνθηκών, κάνουν το έργο του Ομπάμα πολύ δύσκολο. Ακόμη και αν θέλει είναι πιθανό να μην μπορεί. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

Ένα άλλο μεγάλο ερώτημα είναι αν θα μπορέσει ο Ομπάμα να απεγκλωβιστεί από τα στρατηγικά αδιέξοδα στο Ιράκ, το Αφγανιστάν, το Ιράν και την Παλαιστίνη. Η μεγαλύτερη προσδοκία είναι με το Ιράν. Ο Ομπάμα δείχνει διατεθειμένος για ρήξη με την απομονωτική εξωτερική πολιτική μιας ολόκληρης γενιάς και μια τέτοια εξέλιξη μπορεί ν’ αποδειχθεί καταλυτικής σημασίας για την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Η περιοχή όμως είναι χαρακτηριστικά διάσημη για την πολυπλοκότητα της και ο Ομπάμα, αρχικά τουλάχιστον, θα είναι μάλλον απορροφημένος από τα πιο επείγοντα εσωτερικά ζητήματα της οικονομικής κρίσης. Ο κίνδυνος διάψευσης προσδοκιών είναι επίσης αμοιβαίος. Η Ευρώπη τα προηγούμενα χρόνια αυτάρεσκα ασκούσε κριτική στη Ουάσινγτον απαιτώντας διαφορετικές στρατηγικές επιλογές σε μια σειρά διεθνών προκλήσεων. Το επίκεντρο της κριτικής ήταν βέβαια ο Μπους. Οι Δημοκρατικοί περιμένουν τώρα ότι η εποχή Ομπάμα θα ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Αφγανιστάν είναι πιθανό ν’ αποτελέσει την πρώτη μεγάλη αμερικανική απογοήτευση. Η Ουάσινγκτον περιμένει τώρα

15 μεγαλύτερη ευρωπαϊκή στρατιωτική συνεισφορά στο Αφγανιστάν. Είναι όμως η Ευρώπη έτοιμη; Πιστεύει ότι μια μεγαλύτερη στρατιωτική παρουσία είναι η λύση; Και θέλει να εμπλακεί βαθύτερα σ’ ένα τόσο δύσκολο πρόβλημα; Η καλή διαχείριση προσδοκιών και η αποφυγή αμοιβαίων απογοητεύσεων και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού είναι κρίσιμης σημασίας, διότι μπορεί να καθορίσει αποφασιστικά το κλίμα των μελλοντικών σχέσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης - Ηνωμένων Πολιτειών της εποχής Ομπάμα. Η Ευρώπη και η Αμερική είναι καταδικασμένες να συνεργάζονται, και η εποχή Μπους αποδυνάμωσε μεν αλλά δεν ακύρωσε τη συνεργατική αυτή σχέση. Το ερώτημα σήμερα είναι αν η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορέσουν ν’ αξιοποιήσουν στο μέγιστο δυνατό την ιστορική αυτή ευκαιρία μιας νέας εποχής για να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση τους στο καινούριο και ευμετάβλητο κόσμο στον οποίο μπαίνουμε μαζί, χρησιμοποιώντας τις μεγάλες προσδοκίες της εκλογής Ομπάμα ως εφαλτήριο.

κίνδυνος είναι απλά να χαθεί μια μεγάλη ευκαιρία. Και η μεγαλύτερη άμεση πρόκληση είναι το χάσμα μεταξύ των προσδοκιών και των πραγματικών δυνατοτήτων και των δυο πλευρών. Η σωστή διαχείριση προσδοκιών και η αποφυγή αμοιβαίων απογοητεύσεων ακόμα και αν δεν οδηγήσουν άμεσα σε σημαντικές επιτυχίες θα είναι η καλύτερη δυνατή αρχή για μια επιτυχημένη μακρόχρονη συνεργασία μιας νέας Ευρώπης με μια νέα Αμερική.

Η ΕΚΛΟΓΗ ΤΟΥ ΟΜΠΑΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΗΠΑ-ΕΥΡΩΠΗΣ

ΘΕΜΑ

Ομπάμα και Ε.Ε. στο δύσκολο 2009 Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, Αναπληρωτής

Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Παντείου

ύμφωνα με δημοσκοπήσεις, στα περισσότερα μέρη του πλανήτη έχουν αναπτυχθεί υψηλές προσδοκίες για θεαματικές αλλαγές στην εξωτερική πολιτική του Ομπάμα σε σύγκριση με την πολιτική του προκατόχου του. Ασφαλώς ο Ομπάμα θα δώσει διαφορετικό στίγμα από τον νεότερο Μπους. Η πολιτική του κάθε Προέδρου ωστόσο δεν δημιουργείται μέσα σε κενό ούτε γράφεται σε λευκή κόλλα. Οι ΗΠΑ έχουν πάγια εθνικά συμφέροντα, που απορρέουν από τη γεωπολιτική θέση τους σε συνάρτηση με τις εξελίξεις στον διεθνή καταμερισμό ισχύος. Κεντρική θέση στις διεθνείς εξελίξεις του 2009 θα έχουν τα προβλήματα του Αφγανιστάν και του Πακιστάν. Ο πόλεμος στο Ιράκ έχει πλέον μπει σε τροχιά αμερικανικής απεμπλοκής, εκτονώνοντας μια πηγή αντιθέσεων μεταξύ των ΗΠΑ και μεγάλου μέρους της Ευρώπης. Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν θα καθυστερήσει ή θα ανακοπεί λόγω της κατακόρυφης πτώσης των ιρανικών εσόδων από τις εξαγωγές πετρελαίου, εκτονώνοντας ή τουλάχιστον αναβάλλοντας άλλη δυνητική πηγή ευρωατλαντικών τριβών. Το Αφγανιστάν απεναντίας βρίσκεται σε κατάσταση αυξανόμενης κρίσης, που διαπλέκεται με τα εσωτερικά προβλήματα του Πακιστάν. Τυχόν αποσταθεροποίηση του Πακιστάν ενέχει εφιαλτικούς κινδύνους, καθώς πρόκειται για χώρα

με πυρηνικά όπλα που έχει φανατικούς ισλαμιστές. Ως εκ τούτου η διαχείριση των προβλημάτων Αφγανιστάν και Πακιστάν θα βρεθεί πολύ ψηλά στις προτεραιότητες της αμερικανικής διπλωματίας. Οι πολύ πιθανές εκκλήσεις του Ομπάμα για αυξημένη συμμετοχή των Ευρωπαίων στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν αναμένεται να μην γίνουν ενθουσιωδώς αποδεκτές στην Ευρώπη.

λλο μείζον ζήτημα κατά το 2009 θα είναι η διαχείριση της διεθνούς οικονομικής κρίσης, όπου βρίσκεται καλύτερο πεδίο για ευρωατλαντική συνεργασία. Για τον αναπτυγμένο κόσμο προδιαγράφεται μάλλον η χειρότερη οικονομική κρίση της μεταπολεμικής εποχής. Ούτε ο Ομπάμα ούτε οι Ευρωπαίοι πάντως δεν φαίνεται προς το παρόν να κινούνται στην κατεύθυνση του οικονομικού προστατευτισμού, δηλαδή ουσιαστικά της εξαγωγής ανεργίας, που κατά το 19301931 οδήγησε στη συρρίκνωση του διεθνούς εμπορίου κατά δύο τρίτα και στην επακόλουθη εμβάθυνση και επιμήκυνση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Στη διαχείριση της διεθνούς οικονομικής κρίσης την πρωτοβουλία έχουν μάλλον οι ΗΠΑ. Η Ε.Ε αποφάσισε να προβεί σε δημοσιονομική τόνωση της τάξης των 200 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η κυβέρνηση Μπους προτείνει για τις

ΗΠΑ τόνωση διπλάσιου μεγέθους (500 δισεκατομμύρια δολάρια). Το ίδιο παρεμπιπτόντως αποφάσισε και η Κίνα (περίπου 550 δισεκατομμύρια δολάρια). Η επερχόμενη κυβέρνηση Ομπάμα σκοπεύει να αυξήσει την τόνωση στις ΗΠΑ σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα, περίπου στα τριπλάσια της Ε.Ε. Η καλύτερη ελπίδα για υπέρβαση της κρίσης είναι να αρχίσει να αναπτύσσεται ξανά η αμερικανική οικονομία στο δεύτερο εξάμηνο του 2009, ώστε να συμπαρασύρει προς τα επάνω και άλλες οικονομίες.

ημαντικές εξελίξεις αναμένονται στον χώρο της ενέργειας και της περιβαλλοντικής προστασίας. Ο Ομπάμα επιδιώκει να επιφέρει θεαματική στροφή των ΗΠΑ, ώστε να μετατραπούν από την πιο ενεργειακά σπάταλη κοινωνία σε πρωτοπόρο στην αναζήτηση ενεργειακής εξοικονόμησης και στην ανάπτυξη βιώσιμων πηγών ενέργειας. Αναμένονται μείζονες πρωτοβουλίες κατά τις πρώτες εκατό ημέρες της προεδρίας του. Δεν τον ευνοεί ωστόσο η πτώση στην τιμή του πετρελαίου, που έχει κάνει λιγότερο πιεστική την αναζήτηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Όσα προβλήματα πάντως και αν συναντήσει ο Ομπάμα στο Κογκρέσο για να περάσει τις νομοθετικές πρωτοβουλίες του, οι θέσεις του θα τον φέρουν πιο κοντά στις περιβαλλοντικές ευαισθησίες της Ευρώπης από την απερχόμενη κυβέρνηση Μπους. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΘΕΜΑ

Re-wiring the US-EU relationship Daniel Korski, Ulrike GuŽrot and Mark Leonard

Introduction

n 2005, as the dust settled on one of the most fractious periods in transatlantic relations, the then German chancellor Gerhard Schroeder called for a debate about new transatlantic institutions in a speech at the Munich Security Conference. He argued that NATO could no longer be the central institution in a relationship that spanned everything from climate change and genetically modified (GM) foods to joint actions in Afghanistan and the Balkans. The thrust of his message was undeniably correct, but the timing was not ideal. Just two

years after the invasion of Iraq, Europeans and Americans were willing to work together again at an operational level, but political divisions were still raw. And there were still great differences, at the level of analysis and solutions, on some of the biggest global issues, such as international terrorism, Iraq, Afghanistan, Iran, climate change, and the International Criminal Court. The election of Barack Obama has seriously narrowed the policy differences between Europe and the US. While significant disagreements remain on ambition, priority and ap-

proach, both sides now agree to a large degree on the major challenges facing them. Moreover, the President-elect is likely to be America’s first “post-Special Relationship” leader, eager to see Britain play a role in making Europe work rather than to build an exclusive US-UK bilateral bond. New institutions are no surrogate for common interests and strategy. But a coherent framework for cooperation could help Europeans and Americans to get a clearer sense of each other’s priorities and to develop a shared idea of the problems both sides must confront. Where common interests exist,

About the authors Daniel Korski is a Senior Policy

Fellow at the European Council on Foreign Relations. He was previously deputy head of the UK’s PostConflict Reconstruction Unit, an advisor to the Afghan Minister for Counter-Narcotics, and head of the UK/US Provincial Reconstruction Team in Basra, Iraq. He had also worked a political advisor to Lord Paddy Ashdown, former High Representative of BosniaHerzegovina.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

Ulrike GuŽrot is a Senior Policy

Fellow and Head of the Berlin Office at the European Council on Foreign Relations. Previously she was Senior Transatlantic Fellow with the German Marshall Fund, and prior to that the head of the European Union unit at the German Council on Foreign Relations (DGAP) in Berlin. Ulrike has also worked as an Assistant Professor on European studies at John Hopkins University, as a Senior Research Fellow at Notre Europe in Paris, and as a staff member of the German Bundestag’s Commission on External Affairs.

Mark Leonard is Executive Director

of the European Council on Foreign Relations. Previously he was Director of Foreign Policy at the Centre for European Reform, and Director of the Foreign Policy Centre, a think-tank he founded under the patronage of the British Prime Minister Tony Blair. Mark has spent time in Washington as a Transatlantic fellow at the German Marshall Fund of the United States, and in Beijing as a visiting scholar at the Chinese Academy for Social Sciences.

ΘΕΜΑ

18 these transatlantic institutions could help the two sides marshal their resources to come up with a common approach. With the change of leadership in Washington, the US and the EU are presented with an ideal moment to strengthen the US-EU institutional bond, at the same time as US and European leaders develop a new substantive transatlantic agenda.

Existing institutions fail to deliver

ATO is and will continue to be the most important organisation for ensuring European security. European countries rely on the Article V guarantee, and NATO’s role in Afghanistan and the Balkans is crucial to Europe’s security interests. But NATO is no longer the place where Americans or Europeans go to talk about big strategic questions. This is true not only for non-military topics such as the global financial crisis or climate change, but also for classic foreign policy problems such as the resurgence of Russia, the rise of China, and Iran’s nuclear programme. The EU will not be a high-end military operator for decades, but its emergence as a security actor is a fact, since it has advantages that NATO can never enjoy, such as the potential to blend civilian and military assets and the ability to deploy where the US and NATO are not welcome. If NATO does not provide an adequate forum for discussing numerous issues critical to the transatlantic relationship, neither does the current US-EU institutional architecture. Formally speaking, US-EU cooperation is based on the Transatlantic Declaration of 1990 and the New Transatlantic Agenda (NTA), adopted in 1995. The NTA set up an adjustable framework for US-EU relations, upgraded the lev-

el of commitments, and widened the scope of ties at the US-EU level. Meetings now take place on many levels, including, summit meetings between the US, the European Commission and the EU Presidency. In 2007, a Transatlantic Economic Council was set up, aimed at deepening economic integration through harmonising economic regulation among other approaches.

nfortunately, the Transatlantic Economic Council has not lived up to its initial promise, whilst the annual US-EU summit at the level of heads of states and governments is a potluck dinner, depending for its success on who holds the rotating EU presidency at any given time -- in one year European representation consisted of a commission president and a rotating presidency from the smallest country in the EU. The US representation is more consistent, usually comprising the President, VicePresident, Secretary of State, Secretary of Commerce, National Security Adviser, and occasionally other senior officials, but the meeting tends to last just a few hours and is higher on symbolism than on substance. When President George W. Bush attended the USEU summit meeting in June 2005, the session was so raucous -- with each EU leader wanting to brief the press afterwards that they had given the US leader a piece of their mind -- that President Bush later confided he would not have attended if he had known what to expect. As a result, most of the business in the transatlantic relationship is conducted bilaterally or through informal smaller groups, such as the Quad, the Quint, the Quartet, and contact groups like the E3+3 process on Iran. Every European ambassador in Washington, DC, knows that they will be judged back home by the degree of familiarity

they display on the US policy process relative to their European counterparts. One of the main reasons that it is difficult to have proper transatlantic discussions is that Europeans themselves seem unable to have real strategic discussions on issues such as Russia, China, the Middle East or European defence. Europe may not be divided between old and new parts, but it is divided nonetheless. Many member states see having a seat at the table as an end in itself. The EU is also frequently held back by the vexed topic of size. So long as the EU grants Luxembourg the same status as France or Germany in formal institutions, it is inevitable that many issues will be addressed through informal channels. The US itself bears some of the blame for the lack of European coherence. Though successive US administrations have supported European integration, American policymakers cannot always resist the urge to “divide and rule” the 27-member bloc; one recent example of this is the US’s decision to negotiate directly with a handful of European governments over transatlantic airline security, pushing the European Commission to one side.

Better work with new institutions

new set of Euro-Atlantic institutions could be inaugurated early in President Obama’s term. These should aim to strengthen high-level policy dialogue, improve working-level contacts and help re-create the transatlantic community for a new generation of decision-makers and opinion-formers. This could happen at six levels, and should involve an investment in both formal and informal ties. At the highest level, the President of the United States should be invited once a year to the European Council, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΘΕΜΑ and the leaders should have an informal discussion about global issues. The first step towards this could be to organise back-to-back EU and NATO summits, which would allow the necessary interchange without rushing towards a formalised arrangement of US participation in the European meeting. If successful, the US President could be invited to the European Council meeting.

corps, the External Action Service. In this case, the US Secretary of State and the EU’s High Representative should develop a schedule of regular consul-

econd, it is important for EU foreign ministers to have an ongoing strategic conversation with the US Secretary of State. These discussions can be institutionalised. Every month, European foreign ministers meet in the General Affairs and External Relations Council (GAERC) together with the EU Foreign Policy “Czar” Javier Solana and the European Commission. It would make sense for them to invite the Secretary of State to join them twice a year (once in each EU Presidency) for an informal strategic discussion on the big issues of the day. American Cabinet officials could also be invited to European Commission meetings from time to time, when issues of mutual concern are discussed, like trade with third countries like China, or development aid to Africa. Should the Lisbon Treaty be adopted in the near future, US Cabinet officials should be invited to the Foreign Affairs Council (which will replace the GAERC). The Treaty’s stipulations would provide for a stronger European interlocutor in the shape of the High Representative for Common Foreign and Security Policy, who is given power to coordinate EU foreign policy, supported by a European diplomatic ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

tations. If the Lisbon Treaty does not come into effect, to prepare for highlevel meetings before US attendance at the GAERC US/PSC discussions should be held alternately in Brussels and Washington. European leaders should also consider “double-hatting” the EU Head of Delegation in Washington as an EU Special Representative (much like the EU’s set-up in Macedonia) with diplomats seconded to the EUSR’s office to help him fulfil more diplomatic and representational tasks. An alternative would be to appoint a separate European envoy who could work with bilateral envoys to prepare for the meetings.

he EU should reach out beyond the executive, since many of the issues that matter most to European governments, like Kyoto and the International Criminal Court, tend to be blocked by Congress. The European Parliament (EP) and the US Congress have already established an interparliamentary relationship through

19 Transatlantic Legislators’ Dialogue. This link could be strengthened by including not only US Representatives but also Senators, as well the chairpersons of foreign affairs committees in all 27 EU national legislatures. It may even be beneficial to establish a small European Legislatures Liaison Office in Congress, comprising representatives from the EP and national legislatures, as well as setting up Congress/EP task forces on key issues like Afghanistan/ Pakistan and climate change. One way to underscore the importance of stronger transatlantic legislative ties would be for President Obama to address the European Parliament, perhaps with congressional leaders sitting by his side, before the parliamentary elections in June 2009. The last US President to address the European legislature was Ronald Reagan on 8 May 1985 -- not even Bill Clinton made it. As the US leader will attend NATO’s 60th anniversary summit in Strasbourg-Kehl in April, a visit to the EP’s Strasbourg seat ought not to be impossible to schedule. Formal institutions will inevitably be unwieldy, so the EU should also invest in renewing informal institutions. The starting point could be to emulate successful examples of smaller forums, such as the “EU Three” group of Britain, France and Germany plus SG/HR Solana, which negotiates with Iran, or the partnership Poland and Lithuania forged with Solana during the orange revolution. The EU and the US could set up other ‘”contact groups” to discuss specific issues, made up of the relevant EU foreign ministers and Solana, plus the US Secretary of State and perhaps other American decisionmakers. A structured EU-US dialogue on Pakistan is long overdue while on

ΘΕΜΑ

20 North Africa, the EU’s Mediterranean countries should take part in discussions. The smaller member states fear EU foreign policy being dominated by big countries. It is therefore vital for groups to include those countries most involved in any given situation, regardless of their size or standing. These contact groups should always include Solana, who can represent the rest of the European Union and ensure a good flow of information between all stakeholders.

he US and the EU should consider a series of initiatives to improve working-level contacts. Both sides are grappling with the challenge of failing and fragile states. On the back of a new data-sharing agreement, the US and EU could create a US-EU Conflict Prevention Task Force, with a permanent secretariat housed in Brussels, which could coordinate intelligence about developing conflicts, produce joint analyses and propose conflict-mitigating strategies for discussion by US and European leaders. Such a set-up could have been useful in helping to warn of a crisis in, and prepare options to deal with, the eastern parts of the Democratic Republic of Congo (DRC). If progress on NATO-EU relations takes place, then a NATO/EU School for Conflict, Post-Conflict and Stabilisation could be set up to provide training for deploying officials -- a sort of Harvard for bureaucrats heading into war zones. Another potentially useful institution would be a US-EU Diplomatic Centre in Washington, on the model of the German Marshall Fund, which could bring US and European diplomats together on courses, workshops, and training programmes as well as facilitating secondments between the different foreign services. As part of this, a “Marshall-Monnet Fellow-

ship” for younger US and European officials from the European Commission, Council Secretariat, European Parliament and EU governments could be set up, with a programme to include an annual retreat, six-month secondments, and course work. Finally, given the importance of familiarising the US leadership with Europe’s strategic thinking and decision-making, the EU could consider an enhanced public diplomacy initiative, including an International Visitors Program offering 50 prospective US leaders study trips to Europe.

t the end of the day, any progress in transatlantic relations should be built on the foundations of a more coherent EU foreign policy. Europe should not wait for the usual pattern of transatlantic relations to be restored, with the US in the role of the policy demandeur and the EU as the reluctant follower. European leaders must develop their own views on the best ways to rescue NATO’s Afghan mission, to respond to instability in Pakistan, to counter Russia’s belligerence and to manage China’s emergence, not to mention developing a coherent viewpoint on international terrorism, the spread of WMDs and unrest across the Middle East. This will require political will -- rather than “political won’t” -- across the 27 EU states and would be helped by robust institutional structures, such as those proposed in the Lisbon Treaty. New transatlantic institutions cannot in themselves help the EU develop policies or come up with a better way of thinking strategically about foreign policy issues; but at a time of considerable transatlantic policy convergence, the absence of a solid framework for US-EU discussion will see both sides miss out on a valuable opportunity for cooperation on shared challenges.

ABOUT ECFR

he European Council on Foreign Relations was launched in October 2007 to promote a more integrated European foreign policy in support of shared European interests and values. With its unique structure, ECFR brings a genuinely pan-European perspective on Europe’s role in the world: ECFR was founded by a Council whose members include serving and former ministers and parliamentarians, business leaders, distinguished academics, journalists and public intellectuals. Their aim is to promote a new strategic culture at the heart of European foreign policy. With offices in five countries, ECFR’s in-house policy team brings together some of Europe’s most distinguished analysts and policy entrepreneurs to provide advice and proposals on the EU’s big global challenges. ECFR’s pan-European advocacy and campaigns will work through the internet and the media to make the necessary connections between innovative thinking, policy-making and civic action. ECFR is backed by the Soros Foundations Network, Sigrid Rausing, FRIDE (La Fundacion para las Relaciones Internacionales y el Dialogo Exterior), the Communitas Foundation and UniCredit. ECFR works in partnerships with other organisations but does not make grants to individuals or institutions. www.ecfr.eu

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

60 ΧΡ ΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΟΔΔΑ

Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Η εκστρατεία –για τον εορτασμό των 60 χρόνων από τη υπογραφή της ΟΔΔΑ– υπενθυμίζει σε μας ότι σε έναν κόσμο που ταράζεται ακόμα από τη φρίκη του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, η Διακήρυξη ήταν η πρώτη παγκόσμια δήλωση αυτού που παίρνουμε τώρα ως δεδομένο -- η έμφυτη αξιοπρέπεια και η ισότητα όλων των ανθρώπινων όντων. Γενικός Γραμματέας Ban Ki-mοοn

η Η 60 επέτειος της ΟΔΔΑ

και τα ελληνικά γεγονότα της Αλίκης Γιωτοπούλου-Μαραγκοπούλου,

Προέδρου του Ιδρύματος Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Ι φετινή 60η επέτειος της Οικουμενικής Διακήρυξης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΟΔΔΑ) ήταν στην Ελλάδα θλιβερή και σε βαθειά αντίθεση με αυτή τη Διακήρυξη. Τα γεγονότα που διαδραματίσθηκαν αυτές τις μέρες έχουν ανάγκη πολλού στοχασμού. Όσο κι’ αν εμφανίσθηκαν και εξελίχθηκαν αιφνιδίως, πράγματι έχουν ρίζες βαθιές κοινωνικοπολιτικές και μακρόχρονες. Και δεν στερούνται σχεδιασμού, προπαντός πολιτικού, πιθανότατα όχι μόνο ελληνικού. Πολλοί νέοι δρουν υπό μορφή ξεσπάσματος των πνιγηρών συνθηκών ζωής μέσα στις οποίες μεγαλώνουν, διαπλέκονται και υποχρεώνονται να ζήσουν. Άλλοι δρουν και ως όργανα που χρησιμοποιούνται επιτήδεια από τους κινούντες τα νήματα της παγίδευσής τους στα σχέδια εξουσιαστικής κυριαρχίας, οικονομικής και πολιτικής, που οι ώριμοι στήνουν και οι έφηβοι ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

και νεαροί, υιοθετούν, συνειδητά ή όχι, ως πρότυπα και της δικής τους ζωής, «προσαρμοζόμενοι κοινωνικά». Οι γενεσιουργοί παράγοντες αυτής της κατάστασης είναι πολλοί. Επιλεκτικά και συνοπτικά θα επισημάνουμε μερικούς σημαντικούς. Ως πρώτον αναφέρουμε τον άκρατο εγωκεντρισμό σε συνδυασμό με την πτώση των ηθικών αξιών στη θέση των οποίων τοποθετήσαμε τον πλουτισμό. Ο πλούτος μπήκε ως κυρίαρχη και σχεδόν αποκλειστική αξία στη ζωή μας, υπεράνω του ανθρώπου. Τα πάντα γίνονται αντικείμενα εμπορίου και κέρδους, ακόμη και ο ίδιος ο άνθρωπος, το σώμα και η ψυχή του. Επιπρόσθετα, η περιρρέουσα βία κυριαρχεί. Αυτή η βία και τα αφάνταστα μέσα της νέας τεχνολογίας κατέστησαν δυνατή – και μάλιστα υπό μορφή οργανωμένη και παγκόσμια – την εγκληματική, αισχροκερδή και βίαιη δράση εναντίον, ιδίως, των οικονομικο-κοινωνικά ή ψυχοπνευματικά

αδυνάτων κοινωνικών κατηγοριών και ατόμων. Η έλλειψη σωστής και ουσιαστικής παιδείας συμβάλλει τα μέγιστα στην εξάπλωση αυτής της κατάστασης. Εξ άλλου, η συνεχής βάθυνση του χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών, λαών και ατόμων, γεννάει και αυξάνει κάθε κοινωνική αδικία και παράγει το απειλητικό φάσμα της ανεργίας, ιδίως των νέων. Όχι λίγο συντελεί στην αφόρητη κατάσταση της σύγχρονης ζωής και η καταστροφή του περιβάλλοντος, που μας αναγκάζει να ζούμε σε μια φύση αφύσικη, στερημένη από τον καθαρό αέρα, το πράσινο, το νερό, και που γεννάει τα ακραία καιρικά φαινόμενα και τις φοβερές βλάβες στην υγεία, σωματική και ψυχοπνευματική, των ανθρώπων. Φθάσαμε να κινδυνεύει ο ίδιος ο πλανήτης. Όλα τα παραπάνω λειτουργούν σε αλληλεπίδραση με την υποτίμηση της αξίας του ανθρώπου – της ζωής του και της αξιοπρέπειάς του – δηλαδή ως αι-

60 ΧΡ ΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΟΔΔΑ

τιώδεις παράγοντες της απαξίας του ανθρώπου, αλλά και ως συνέπεια της τελευταίας. Και γεννούν ρήξεις και συγκρούσεις διαφόρων βαθμών έντασης και έκτασης. ΙΙ πανερχόμαστε ειδικότερα στην πτώση των ηθικών αξιών. Πολλοί πιστεύουν – και ορθά – ότι αυτό είναι καταστρεπτικό κοινωνικό φαινόμενο. Γιατί οι αξίες κανονικά εμπνέουν την επιλογή πυξίδας ζωής, την οποία αγωνιωδώς αναζητεί κάθε έφηβος. Αν η κοινωνία μας δεν του προσφέρει τέτοιες, αυτός παραπαίει στη ζωή και ψυχικά υποφέρει, φθάνοντας μερικές φορές μέχρι εγκληματικότητας ή σχιζοφρένειας όταν αδυνατεί να αποκτήσει μια αυτοτελή και ανεξάρτητη προσωπικότητα, που η σωστή εξέλιξη κάθε ανθρώπου έχει ανάγκη. Και όμως, νέο σύστημα αξιών κατάλληλο για ηθική πυξίδα υπάρχει στην εποχή μας. Παρ’ όλο που οι βασικές του γραμμές είναι συντομότατα διατυπωμένες, είναι ευρύτατο και μπορεί να καλύψει όλους τους ανθρώπους, χωρίς διαμάχες θρησκευτικές ή πολιτικές ή εθνικές ή εθνοτικές ή διαφορές φύλου ή φυλής. Αυτό είναι το σύστημα των διεθνώς αναγνωρισμένων και σαφώς διατυπωμένων αρχών και κανόνων των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Στηρίζονται σε μια βασική αρχή : να σέβεται ο καθένας μας την αξία του κάθε ανθρώπου, χωρίς διάκριση καμιά, μαθαίνοντας να μπαίνουμε στη θέση του Άλλου, του κάθε Άλλου. Και να τοποθετούμε τον Άνθρωπο και την αξιοπρέπειά του υπεράνω κάθε υλικής αξίας. Η μεγαλύτερη φροντίδα και προσοχή πρέπει να αφιερώνεται στους πολλούς και αδύνατους ώστε να υπερνικηθεί η εκμετάλλευσή τους από την οικονομική ολιγαρχία η οποία τους παρεμποδίζει την απόλαυση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΔΑ) που τα κείμενα του συστήματος σαφώς ορίζουν. Όλο το σύστημα των ΔΑ περιέχεται

βασικά και περιληπτικά στην Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΟΔΔΑ) της οποίας τα εξηντάχρονα γιορτάζουμε εφέτος. Σε 30 μόνο άρθρα έθεσε τις βάσεις ενός minimum συστήματος αξιών, που όμως αν εφαρμοστεί είναι αρκετό για να αποκτήσει η ανθρωπότητα πυξίδα ζωής εξασφαλιστική συγχρόνως της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Με πηγή την ΟΔΔΑ – το σοφότερο κείμενο του παρελθόντος αιώνα – συντάχθηκαν και ισχύουν πολυάριθμες συμβάσεις διεθνείς και περιφερειακές. Αυτές είναι δεσμευτικότερες από τη Διακήρυξη και προβλέπουν όργανα ελέγχου της εφαρμογής τους, μερικά από τα οποία, μάλιστα, είναι διεθνή ή περιφερειακά δικαστήρια ΔΑ – όπως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ΔΑ του Συμβουλίου της Ευρώπης και το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων – και άλλα (treaty bodies) εξελίσσονται σε οιονεί δικαστήρια. Παρ’ όλα αυτά, οι ισχυροί της Γης, ιδίως τις τελευταίες δεκαετίες, ποδοπατούν τις αρχές και τους κανόνες των ΔΑ. Και οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν πλήρη συναίσθηση των ολέθριων συνεπειών αυτού του γεγονότος. Ούτε του πόση σημασία θα είχε για τη βελτίωση της ζωής σ’ αυτή τη Γη η επικράτηση του νέου αυτού – minimum αλλά επαρκούς – κώδικα αξιών που εδραιώνουν οι αρχές και οι κανόνες των ΔΑ. Τονίζουμε ότι η εμπέδωσή τους σε κάθε άνθρωπο βασικά πρέπει να αρχίσει πολύ νωρίς, διότι ο σεβασμός των ΔΑ είναι τρόπος ζωής, που συνηθίζεται από την παιδική ηλικία και συνίσταται κυρίως στο σεβασμό των δικαιωμάτων του κάθε ανθρώπου. Κατακτάται δε με σταθερή και ήρεμη διεκδίκηση των δικών σου δικαιωμάτων αλλά και με συστηματική άσκηση να μπαίνεις στη θέση του Άλλου. Να περιμένουμε από τους πολιτι-

κούς και τους αδίστακτους συλλέκτες πλούτου να μπουν στο σωστό δρόμο και να αλλάξουν την εγωκεντρική, λατρευτική του χρήματος και της εξουσίας, στάση τους; Θα ήταν αφελές … Με την κοινωνία, όμως, των φωτισμένων πολιτών και ιδιαίτερα των δασκάλων – όσων έχουν συναίσθηση της τεράστιας σημασίας του ρόλου τους – πιστεύω ότι μπορεί να γίνει δουλειά. Αρκεί να ενώσουμε όλοι τις προσπάθειές μας. Όσο για την ανώτατη εκπαίδευση, έχει, δυστυχώς, ακολουθήσει το πρότυπο των πολιτικών. Κι’ έτσι έχασε το κύρος και την καθοδηγητική δύναμή της. Οι καθηγητές βούλιαξαν μόνοι τους – με λίγες εξαιρέσεις – το κεφάλι τους, που υπερείχε, μέσα στα θολά νερά … Η μεγάλη πλειονότητά τους γίνεται κάθε μέρα συνεργός στη ματαίωση της μεγάλης υπηρεσίας που θα μπορούσε να προσφέρει στον εξανθρωπισμό της σύγχρονης κοινωνίας η 60χρονη ΟΔΔΑ ! Και διδάσκει μόνο – αν τα διδάσκει –ξερά άρθρα διατάξεων που η ίδια σπεύδει να καταπατήσει! Οι πλείστοι πολιτικοί ηγέτες του κόσμου και τα όργανά τους, αρκούνται να διαλαλούν σαν «πραμάτειά τους», την «αδιάφθορη, δίκαιη και προστατευτική των αδυνάτων» πολιτική τους. Τι αποκαρδίωση! Δεν θα μας νικήσει όμως αυτή. Όσες φορές οι λαοί πείσθηκαν για τα δίκαιά τους, άλλαξαν την κοινωνικοπολιτική κατάσταση. Και ανέτρεψαν τον ρουν της ιστορίας. Ας οργανώσουμε τον αγώνα μας. Η ΟΔΔΑ πρέπει να γίνει πράξη ζωής, για να μη ξαναφθάσουμε στη ναζιστική κατάργηση των ΔΑ και τελικά στην αυτοκτονία μας με τους εξοντωντικότερους ως τώρα πολέμους ! Ήδη οι τάξεις των συγκεντρωμένων σε ΜΚΟ αγωνιστών των ΔΑ πυκνώνουν διεθνώς. Η βία, η διαφθορά και η περιφρόνηση της αξίας του ανθρώπου πρέπει να παραμερίσουν. Θα ανοίξουμε τη θύρα να περάσει η ΟΔΔΑ. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

60 ΧΡ ΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΟΔΔΑ

Συνθήκες κράτησης και σεβασμός της αξιοπρέπειας του κρατουμένου Με αφορμή την απόφαση KAJA κατά Ελλάδας (ΕΔΔΑ, 27.7. 2006, 32927/03) του Κωνσταντίνου Τσιτσελίκη, Επίκουρου καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

ο να πει κανείς ότι το ζήτημα των συνθηκών κράτησης στην Ελλάδα αποτελεί θέμα κεντρικό στη συζήτηση σχετικά με τα δικαιώματα του ανθρώπου είναι μάλλον περιττό, ιδιαίτερα ύστερα από τις πρόσφατες κινητοποιήσεις των κρατουμένων. Οι κινητοποιήσεις αυτές αποτέλεσαν την ωριμότερη διεκδίκηση του αυτονόητου: την ευθυγράμμιση της πραγματικότητας με τα όσα προβλέπονται από τις διεθνείς προδιαγραφές περί συνθηκών φυλάκισης (όπως οι Ευρωπαϊκοί Κανόνες Φυλακών της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης του 2006) μέχρι το σχετικό εγχώριο δίκαιο (βλ. τον Σωφρονιστικό Κώδικα). Ο υπερβολικός αριθμός των κρατουμένων που κρατούνται σε άθλιες συνθήκες, χωρίς την στοιχειώδη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αποτελεί πραγματικό όνειδος και ευθεία προσβολή του κράτους δικαίου. Η απαξία με την οποία αντιμετωπίζει το κράτος το ζήτημα των φυλακών και ειδικά των συνθηκών κράτησης έχει βαθιές αναφορές στην εν γένει αντιμετώπιση των κοινωνιών μας των ασθενέστερων ομάδων οι οποίες δεν αποτελούν, με την πολιτική έννοια, ομάδες πίεσης. Ωστόσο το σύντομο αυτό σχόλιο δεν θα επικεντρωθεί στην κατάσταση των φυλακών. Οι συνθήκες κράτησης στις δικαστικές φυλακές είναι άμεσα συνδεδεμέΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

νες με την κατάσταση στα αστυνομικά κρατητήρια, καθώς αφορούν την ουσία του ίδιου ζητήματος, αλλά και γιατί αποτελούν σε πολλές περιπτώσεις συγκοινωνούντα δοχεία αναφορικά με την κίνηση του πληθυσμού των κρατουμένων. Η υπόθεση KAJA, η οποία πριν από 2 χρόνια κατέληξε σε καταδικαστική για την Ελλάδα απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμά-

των του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), αποτελεί μια καθημερινή ιστορία που αφορά εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες κρατούμενους της Ελληνικής αστυνομίας σε χώρους ακατάλληλους για μακροχρόνια κράτηση. Οι κρατούμενοι αυτοί παραμένουν εκεί πολλές εβδομάδες, και συχνά μήνες, μέχρι να μεταφερθούν αλλού ή να απελαθούν από τη χώρα. Μαζί τους βρίσκονται υπόδικοι, προφυλακισμένοι σε αστυνομικά κρατητήρια κατά παράβαση των σχετικών διατάξεων.

Ο υπερβολικός αριθμός των κρατουμένων που κρατούνται σε άθλιες συνθήκες, χωρίς την στοιχειώδη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αποτελεί πραγματικό όνειδος και ευθεία προσβολή του κράτους δικαίου.

ο ΕΔΔΑ κλήθηκε να κρίνει κατά πόσο οι συνθήκες κράτησης στα κρατητήρια της Ασφάλειας Λάρισας συνάδουν με την υποχρέωση των κρατικών αρχών να μεταχειρίζονται τους κρατουμένους με σεβασμό στην αξιοπρέπειά τους, χωρίς δηλαδή να ασκούν εξευτελιστική, ατιμωτική ή απάνθρωπη μεταχείριση. Η εξέταση του ισχυρισμού του προσφεύγοντα σχετικά με τις συνθήκες κράτησης έγινε με την επίσκεψη κλιμακίου του ΕΔΔΑ στη Λάρισα (32.3.2006) και την εξέταση μαρτύρων παρουσία των συνηγόρων του προσφεύγοντα, καθώς και των αντιπροσώπων της κυβέρνησης. Είναι η δεύτερη φορά που το Δικαστήριο πραγματοποιεί αυτοψία σε χώρο κράτησης στην Ελλάδα μετά την περίφημη υπόθεση Peers (στον Κορυδαλλό).

60 ΧΡ ΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΟΔΔΑ

ο Δικαστήριο λαμβάνοντας υπόψη του τις διεθνείς προδιαγραφές που οφείλουν να τηρούν οι χώροι (βραχείας) κράτησης της Αστυνομίας (βλ. 12η Γεν Έκθεση του CPT, 3.9.2002) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «το γεγονός της παραμονής του προσφεύγοντα στον επίδικο χώρο κράτησης επί τρίμηνο αποτελεί εξευτελιστική μεταχείριση με την έννοια του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ) (Βλ. υποθέσεις Dougoz και Peers). Σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου του Στρασβούργου, οι συνθήκες οι οποίες συνιστούν εξευτελιστική μεταχείριση σε περίπτωση μακροχρόνιας κράτησης σε χώρο ο οποίος διαμορφώθηκε για κράτηση βραχείας διάρκειας είναι (παρ. 49) η έλλειψη: - Δυνατότητας προαυλισμού και σωματικής άσκησης, - Δυνατότητας επικοινωνίας με τον έξω κόσμο μέσω τηλεόρασης και ραδιοφώνου, - Εστίασης και παροχής ικανοποιητικής τροφής (στους κρατούμενους των κρατητηρίων της Αστυνομίας σε όλη την Ελλάδα παρέχεται το ποσό των 5,85 ευρώ ημερησίως για την κάλυψη των διατροφικών τους αναγκών με δική τους πρωτοβουλία).

ια να έχουμε παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, δηλαδή για να θεωρηθεί ότι οι συνθήκες κράτησης ισοδυναμούν με απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση αν όχι με βασανιστήριο, θα πρέπει σύμφωνα με νομολογία και θεωρία να έχει γίνει

υπέρβαση ενός ελάχιστου ορίου καταπόνησης που αντικειμενικά επιφέρει ο εγκλεισμός σε κάθε άνθρωπο. Η από-

εκεί καταχρηστικά για χρονικό διάστημα πολλών εβδομάδων. Τι ευθύνεται για τον υπερπληθυσμό στα αστυνομικά κρατητήρια και τις ελληνικές φυλακές; Η απάντηση είναι κοινό μυστικό: μεταξύ άλλων, η κράτηση αλλοδαπών των οποίων η απέλαση είναι ανέφικτη, η ευκολία με την οποία διατάσσεται η προφυλάκιση, και όχι ως εξαιρετικό μέτρο όπως επιτάσσει η ποινική μας δικονομία, και η ποινικοποίηση της καθ’ έξη χρήσης ναρκωτικών ουσιών. Οι χρήστες, αντί να τεθούν υπό ιατρική παρακολούθηση και σε προγράμματα απεξάρτησης βρίσκονται φυλακισμένοι και μάλιστα σε απαράδεκτες συνθήκες.

λυτη υποκειμενικοποίηση των προδιαγραφών κράτησης μπορεί να διολισθήσει σε μία σχετικοποίηση των υποχρεωτικών προϋποθέσεων προς τα κάτω. Το ΕΔΔΑ με την απόφαση αυτή υπογραμμίζει τις σταθερές εκείνες των προδιαγραφών που αντικειμενικά πλέον έχουν παραβιάσει το κατώτερο όριο νομιμότητας. Επίσης, η απόφαση αποτελεί σημαντική εξέλιξη για τα ελληνικά πράγματα καθώς αφορά μεγάλο αριθμό κρατουμένων σε αστυνομικά κρατητήρια, οι οποίοι παραμένουν

σως το πλήθος των σε εκκρεμότητα προσφυγών θα δώσει την ευκαιρία να εμπλουτιστεί η νομολογία του Δικαστηρίου του Στρασβούργου και κυρίως θα ωθήσει την ελληνική κυβέρνηση να αναθεωρήσει πολιτικές και πρακτικές, δυστυχώς εκ των υστέρων και πάλι με τον λάθος τρόπο. Η ευαισθησία των εμπλεκόμενων φορέων ή, έστω, η συσσώρευση ανάλογων καταδικαστικών αποφάσεων από το Στρασβούργο ίσως επιφέρει τις τόσο αναγκαίες βελτιώσεις σε έναν τομέα που σήμερα αποτελεί έναν από τους μελανότερους τομείς του πολιτισμού και της δικαιοταξίας μας. Και εδώ εννοώ την απαξίωση της αξιοπρέπειας του κρατουμένου και την μετατροπή των κρατητηρίων σε χώρο αποθήκης που αναπαράγει τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Για να έχουμε παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, θα πρέπει σύμφωνα με νομολογία και θεωρία να έχει γίνει υπέρβαση ενός ελάχιστου ορίου καταπόνησης που αντικειμενικά επιφέρει ο εγκλεισμός σε κάθε άνθρωπο. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

Η ΓΑΛΛΙΚ Η ΠΡ ΟΕΔΡΙ Α ΣΤΗΝ Ε .Ε .

The French presidency of the European Union or

the return of political will

he year 2008 ended under the sign of the economic crisis. But the success of the last EU summit appears to have placed the Old Continent in the limelight, in the center of everybody’s attention. It must be admitted that the return of Europe is attributed in a big part, to the work and personality of President Nicolas Sarkozy who left nobody indifferent and knew how to save Europe from its downward spiral, despite the emergence of unexpected crises. While the return of France in the European game was an axis of his presidential campaign in 2007 to “erase” the French “no” regarding the European Constitutional Treaty in 2005, the main desire of the french presidency was to fulfill its duties as european presidency in total success. When France succeeded Slovenia in the presidency of the European Union on 1 July 2008, nobody imagined that it would have to deal with all major crises of the year during its 6 month mandate. Not only the French presidency of the European Union inherited a crisis

By Thomas Giry*

Phd candidate in History of Law (Universite de Bordeaux) caused by the Irish “no” to the Lisbon Treaty (a mini treaty negotiated by the Europeans to get over the impasse of European construction after the French and Dutch negative answers to the European “Constitutional Treaty” in 2005) but also, even worse, the Georgian crisis and the financial crisis followed by the risk of economic crisis. All these elements could be an obstacle towards the objectives of the French presidency but this didn’t happen.

* Th omas Giry is a legal advisor, former assistant professor of teaching and research in History of Law (assistant temporaire d’enseignement et de recherché -Universities of Bordeaux and Metz) and associate coordinator of the group “studies and reflections” in the organization “Le Chene” ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

France invested heavily on its 12th presidency in the EU and was very carefully prepared for it. Many observers welcomed the preparatory work of French authorities to make the presidency a success. To do this, the French Government had set ambitious goals and had given priority to certain issues, such as immigration, the common agricultural policy, european defense, energy and the environment. France led the program -fixed by them- to a satisfying result, but its management of international crises that caused problems to the scheduled agenda of the Presidency was mostly acclaimed: it revealed a new practice of the european institutions and a political vision of Europe in the world, which France tried to share with the other members of the Union.

An ambitious presidency

he French government had been settled on ambitious targets for the EU presidency and its main concern was concentrated to areas such as immigration, the common agricultural policy, European defense, energy and the environment. In analyzing the results of the French presidency, one can only note that many cases have progressed and

Η ΓΑΛΛΙΚ Η ΠΡ ΟΕΔΡΙ Α ΣΤΗΝ Ε .Ε .

France has achieved unquestionable and important decisions on these issues.

n the area of immigration; the EU reached an agreement based on the French proposal for the adoption of a European pact on immigration and asylum, in particular the idea of “selective immigration”, an issue emphasized by Mr. Sarkozy during his presidential campaign. The pact is a further step towards a greater harmonization of legislation at european level. It includes five commitments of the signatories: organize legal immigration and facilitating the integration, control illegal immigration and arrange the return of illegal immigrants, better control of the borders, establish a single procedure for asylum before 2012 and finally conclude re-entry agreements with countries of origin of illegal immigrants. In the field of defense; France’s action is not only a european operation in the Indian Ocean, under British command, to fight against sea piracy: France announced that it intended to boost European defense policy. Several initiatives have been launched or accelerated during his presidency: the operation against piracy in Somalia and the modernization of european helicopters and training pilots; the establishment of a fleet of European air transport, the creation of a naval and air intervention-group, new capabilities for the European Satellite Center; strengthening of the role of the European Defense Agency. These initiatives have led to ratification by the European Council which clearly called for strengthening military capabilities, improving the responsiveness of European forces, the coordination of operations to evacuate European citizens from conflict zones, the contribution of soldiers for maritime surveillance,

the establishment of joint training for officers. The EU should be able to deploy 60.000 men in 60 days, to conduct simultaneously two large peacekeeping, or two rapid response operations and Member States pledged on other targets. European defense takes shape, slowly but certainly it acquires credibility over time.

n the Common Agricultural Policy (CAP); an agreement was reached in November on the outcome of the health of the CAP, but the French proposal to launch further discussions on the principles of CAP reform in 2013 bumped into non enthusiastic reactions from partners. This agreement is a follow up of the reform which started in 2003 with the decoupling of aid. It defines an upcoming increase of the transfer of direct aid towards rural development measures and the compulsory suppression of 10% of iced grounds. The principle of interventions (procurement / storage) is maintained in the dairy sector for certain, reduced quantities. The intervention on other products was decreased. On the other side, the Council decided to distribute fruit and vegetables in schools. The future CAP reform is postponed. The legal and budgetary framework remains immutable and France intended to return to older politics taking into account the fundamental principles of the Common Agricultural Policy.

nergy and environment; a package of energy-climate, with significant concessions, which provoked “naturally” much criticism on behalf of the Greens, has been finally accomplished by the French at the last summit of the European Union The latter has adopted the principle that, by 2020 EU will have reduced its CO2 emissions by 20%, its ener-

gy consumption by 20% and also that its energy sources will have been diversified by using -at a percentage of 20% - renewable sources of energy. The industries that emit each year 2 billion tons of CO2, or in other words the half of total EU emissions must reduce it by 21%. A system of purchase and auction of “rights to pollute” will be introduced after 2013, so as to offer a motive towards this aim. Some of these rights will be offered free of charge, while others not. Moreover, a solidarity mechanism is established in favour of states mostly depending on “dirty” forms of energy, so as to help them modernize their production. In-depth models of implementation are introduced. They are designed to “flatten” in the time and according to the exposure to competition, to changes required in whole sectors of the european economy. They have been the subject of tough negotiations at the European Council held on December.

n the economic framework; a plan was adopted to cope with the international crisis under the leadership of the French Presidency. This prompted European institutions to mobilize themselves with the intention of supporting the economy and producing an ambitious recovery plan. After consultations, the Member States announced measures to be taken at national level. On 26 November the European Commission released a “plan” to fight against the economic crisis, which marks the major changes compared to the strategy usually followed by the European executive. For the first time EC expressed the view of supporting consumption, by means of reducing the TVA so as to help mostly the disadvantaged classes. It confirmed the inside - brackets criteria of the Pact of Stability and Growth taking note of the exceptional nature of the ongoing ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

Η ΓΑΛΛΙΚ Η ΠΡ ΟΕΔΡΙ Α ΣΤΗΝ Ε .Ε . crisis. The European Council adopted the amended revival plan, which consolidates up to € 200 billion (1.5% of European GDP), the efforts made by Member States (170 billion) and the European institutions (30 billion) to support the economy. We can clearly notice that the French Presidency in the EU respected its commitments by also ensuring the continuity of legislative procedures in progress. The work program of the presidency covered broader areas ranging from social policy and employment to maritime safety and competitiveness. Apart from these fields we should add the project “Union for the Mediterranean” that the French President wished to launch officially. Under the leadership of France the idea of creating a “Mediterranean Union” revived. Under this presidency, this idea - suggested to European partners- aimed to replace the Barcelona Process adopted in 1995, which never managed to encourage close relations between the EU and countries on the southern shore of the Mediterranean. Despite the reservations and polemics on this initiative, due to the fact that this project ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

could oppose in a competitive manner to the community’s construction, the 27 EU member states formally joined the project on July 13 along with the presence of 17 countries of the region. For the first time in a european conference, Israeli and the Arab countries,

sitting at the same table, participated in a common project. The Union for the Mediterranean is now formally a reality. The Arab League cooperated and the simultaneous presence of Israel and Arab countries in the governing bodies is a diplomatic success of the Union. It was on the diplomatic field that

the French Presidency has been extremely ambitious and its initiatives were remarkable. It is not unfair to say that the Presidency has taken advantage of certain situations and coordinated an effective international policy According to the judgement of several observers, the management of many crises by the presidency was described as successful and european policy brought unexpected results in this area. After having theorized the need for a strong presidency of the Council, France has been exemplary in this respect and proved its faith to a certain tradition of being active. Apart from relations with China, all major issues of international politics consisted the opportunity to promote relations with other major partners and to reveal the face of a more active Europe with much will and always present on the international scene. The French Presidency became a powerful voice, well heard in the U.S. and China, as well as in Canada or Russia. In the East, it imposed a reasonable vision concerning relations with Russia without offering a guarantee and approving their current political choices, while preserving its interests without putting aside the fact that it cannot ig-

Η ΓΑΛΛΙΚ Η ΠΡ ΟΕΔΡΙ Α ΣΤΗΝ Ε .Ε .

nore its largest neighbor. Despite some differences and hindrances, the Union proved to be more united and active on the international stage through France’s action. The French vision has undoubtedly enriched the European identity on the international scene by raising awareness of its strength and its assets. If there was one area where Europe marked steps forward, that would be foreign policy and security policy. The management of the conflict between Russia and Georgia concluded so that Europe was able to resolve a dispute and propose a peace plan. Europe has been able to assert itself a plan by replacing in fact the vacant position that United States politics left. In addition, the Union succeeded for the first time in being displayed as a credible and powerful interlocutor, playing at a superior level of diplomacy with confidence in international politics. EU promoted the realization of an international mediation so as to put an end to the Russian-Georgian conflict. She obtained an undeniable diplomatic success that highlighted the need for a European policy, towards Russia, more productive, effective and cohesive, more measured than that of the United States but also a political presence and financial activity in the neighborhood of the Union. Although some states such as Poland or Baltic states were reluctant, all endorsed the agreements negotiated by the French Presidency. The conduct of external relations for the French presidency has been regarded publicly by several Heads of State and government as efficient and successful. Many of them express their fear due the rotating presidency because Czechia may not have the ability to respond to the challenges posed by the changing international environment and global economic crisis.

The French Presidency has therefore put aside many habits and seems to have brought many changes in practices used while dealing with crisis. And we can hardly deny that the personal style of President Sarkozy marked his presidency and brought about its innovations.

The innovative presidency The return to a political Europe

he French presidency undertook its responsibilities at a crucial time for the European Union, while trying to complete the institutional reform and coping at the same time with challenges of a world in motion. This presidency, rushed by four major crises, had to face the consequences of the Irish “no”, which resulted to the delay of any kind of institutional reform, at which EU has been aiming since nearly 10 years. Then the President of the Union should coordinate a successful mediation mission between Moscow and Tbilisi. And finally there was the danger of sealing caused by the financial crisis threatening the european economy. All these crises led to “playing politics”. The French Presidency through Nicolas Sarkozy put aside european methods by turning to a more voluntary action and initiatives sometimes criticized by its partners rather than using the customary wait-and –see policy applied by Europeans: “Legal “Europe must erase itself in favour of a Europe of voluntarism, a more political Europe. It will be able to negotiate alone, without mandate and without worrying about criticism, sometimes successfully as in Georgia. His will and his activism come to transform actual disasters announced

into media successes and the political consequences are crucial for Europe, which finally gives the appearance of being united under his leadership. Europe found faith in itself and left behind internal disagreements as those during the Iraq crisis. Mr Sarkozy arrived in Moscow coming to the negotiating table regarding to an agreement compatible with russian ambitions, which was subsequently endorsed by all European partners while the Lithuanian president had talked about Munich. It is a decisive step for Europe which appeared united. While traveling to Georgia and Russia to make a dialogue about cease-fire between the warring parties, against all the recommendations for prudence, he saved the regime of Georgia, fought for the rebuilt and preservation of good relations with Russia while maintaining the unanimity of the 27 and allowed the Union to assert itself the authority on the international scene. During the financial crisis, the French president tried to plug the gaps, people were unable to react and respond in an organized way to the crisis and as for European countries : the English proposed their own rescue plan, while Germany did not seem eager to act. The G4 meeting proved to be a failure but Mr Sarkozy insisted on obtaining an agreement able to play the role of a concerted response to the crisis. The same situation was formed while elaborating plans about the economic revival. Again, each partner implemented some special measures: the United Kingdom chose to lower VAT, Germany remained committed to a budgetary orthodoxy during the election campaign, unwilling to spend six months in adjustment efforts, conducted since reunification. On the other side, the European Commission covers ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

Η ΓΑΛΛΙΚ Η ΠΡ ΟΕΔΡΙ Α ΣΤΗΝ Ε .Ε . all these plans with a european varnish. Mr Sarkozy can claim that Europe acted with collective spirit and presented its own revival plan on December 4. In six months, the political organisation of Europe was perturbated to face these crises: the Commission, guardian of fiscal orthodoxy and competition, realised its de facto prerogatives subjected to politics. In fact, one politician: Mr. Sarkozy, who has tried to coordinate the efforts of European and reached -quickly and effectively- decisions marking a real change in practices. He was personally involved in searching procedures for solutions. The Presidency of the European Union cannot be summarized in an administrative and logistics function. From now on, there are expectations for political decisions. He gave again meaning to the concept of a political Europe, of european power and put pressure on european practice by obliging them to follow his pace. His approach is supported due to the belief that the EU lacks political will and must conquer a higher speed of response to changes taking place. Europe must be accepted as a global player and power in its own right. This approach has been shocking. The european press has been very critical of certain French initiatives. The style caused sentiments of surprise and annoyment, especially in Germany as part of its relationship with Chancellor Angela Merkel: some considered it as a challenge including the Franco-German couple, which plays the leading role in many European decisions. The French presidency by his voluntarism has demonstrated a powerful political leadership, who has overcome difficulties that only the diplomatic negotiations wouldn’t have achieved, although it seems necessary to reform the organization so that this chair is not an epic without future. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

The necessary reform of the European Union

he French presidency has obtained interesting results and the various crises activated Europe’s mechanisms, but the reliability of such a technocratic construction remains unsatisfactory in times of crisis. European Central Bank is placed at the heart of the European system over the past fifteen years and guarantees the liquidity of the monetary system, of accounting standards issued by Brussels, in order to prudential ratios dogmatic questionable imposed on banks and insurance companies, whose result is the decrease the capacity of credit available in times of crisis, a common “exchange place” in four european countries, whose regulatory bodies are though different. Briefly, it is a mille-feuille of institutions built without consistency, without reflection, which proved to be totally ineffective during the financial crisis, since a few days ago the failure of several banks began, National governments had to interveve, under the penalty of widespread disaster while paradoxically an economic Europe was developed around the free movement of capital, the euro and the Maastricht criteria. Additionally, this a system of rotating presidency which does not allow Europe to be effective or have a real political clarity and under these conditions, one always remembers the formula that Henry Kissinger was using forty years ago along with the irony that characterized him: “Europe, very good, but what phone number?”.The question remains valid and unless a reform of European institutions takes place, despite the revival of the Treaty of Lisbon, there is no guarantee that the answers we need will be covered,

as European nations are seeking protection and wish to be provided with a powerful, protective Europe reacting quickly to crises and overall offering solutions to the current crisis which will upset the continent for an indefinite period Paradoxically, while States had legitimate national reflexes, the recent crises reinforced the need for a powerful Europe and confirmed the benefits of the euro but the risk of a possibly “absent” European leadership after the French presidency could plunge Europe into older practices, unable to move effectively and provide european citizens immediately with concrete answers. A Europe perceived -fairly or not -as distant from citizens’ concerns. After the economic crisis it would be a crisis of confidence policy, whose effects are already being sorely felt in some countries, a crisis of confidence that could transform into a major social crisis. The crises may offer opportunities for progress that must be seized and we may have witnessed the emergence of a new Europe, a new european identity, built on an empirical basis while coping with the financial and diplomatic crisis. For the first time, Europe had a great importance and gravity, not only on European level but also on international level during the French presidency but these swallows will not bring us the spring, if no resolution for the institutional and financial crisis is thoroughly found. It is essential that an active political system embraces Europe. Quoting General de Gaulle, you must know how to “renounce the renunciation”, and this can be achieved only by concerted action, solidarity and “voluntarism” at a european level: We must continue this political momentum created by the French presidency, because inertia at this point of crisis would be the worst solution.

Ο.Η.Ε.

Η Διεθνής Κοινωνία και η αναμόρφωση του ΟΗΕ του Αθανάσιου Γραμμένου, διεθνολόγου, Υποψήφιου δρ Παν. Μακεδονίας

την «κοινωνία των κοινωνιών» που αποτελείται από όλες τις κοινωνίες (κράτη) που δημιούργησε ο άνθρωπος συνυπάρχουν αναπόφευκτα το ένστικτο της επιβίωσης και η ανάγκη της ασφάλειας, δεν υπάρχει όμως η εσωτερική δομή που εξασφαλίζει την ειρήνη, όπως στις ανθρώπινες κοινωνίες. Το διεθνές σύστημα είναι άναρχο γιατί δεν υπάρχει καμιά υπέρτατη αρχή ή εξουσία η οποία να μπορεί αλλά και να έχει τη δικαιοδοσία να επιβάλλει την τάξη. Κάτι τέτοιο θα συναντούσε εγγενείς δυσκολίες. Πρώτα, δεν υπάρχει μια κοινή συνισταμένη μεταξύ των κοινωνιών που επιτρέπει κατά συνέπεια την ύπαρξη κοινών κριτηρίων για να αντιμετωπίζονται οι πράξεις των κρατών. Η έλλειψη κοινών κανόνων ακολουθείται από την έλλειψη μέσων. Εσωτερικά, οι αστυνομικές δυνάμεις επιβάλλουν το γράμμα του νόμου. Εξωτερικά, εκτός από την έλλειψη κοινού γράμματος υπάρχει και η έλλειψη παγκόσμιων αστυνομικών δυνάμεων. Η έλλειψη τέτοιων μέσων επισημαίνει ότι η κοινωνία των κρατών ομοιάζει με την κατάσταση του ανθρώπου πριν τη δημιουργία της κοινωνίας. Τα κράτη, σύμφωνα με τη ρεαλιστική οπτική, αγωνίζονται εναντίον όλων σε ένα πεδίο μάχης για την επιβίωση. Ο Ρεαλισμός δίνει έμφαση στους περιορισμούς της πολιτικής (συνεργασίας) που επιβάλλονται από την εγωιστική

φύση των ανθρώπων και την απουσία μιας παγκόσμιας κυβέρνησης [Donelly 2005]. Επιπλέον, η αναρχία όπως την περιγράφει ο Hobbes οδηγεί στην ιδιότυπη ιεραρχία του διεθνούς συστήματος. Η πάλη όλων εναντίων όλων αναδεικνύει τις φυσικές διαφορές και ξεχωρίζει τους ισχυρούς από τους ανίσχυρους. Αυτόματα δημιουργούνται ομάδες κρατών που συσπειρώνονται γύρω από τους πιο δυνατούς πόλους, με σκοπό να μεγιστοποιήσουν την ασφάλεια τους. Ο δυνατότερος κάθε πόλου επιβάλλει την ηγεμονία του και αποδέχεται νέα μέλη για να αυξήσει τη δύναμη του και ανάλογα, οι αδύναμοι, αναγνωρίζουν την ισχύ του. Ο Θουκυδίδης, στον κλασσικό «διάλογο των Μηλίων», υποστηρίζει ότι ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμη του και ο αδύναμος υποχωρεί όσο του επιβάλλει η αδυναμία του [Πλατιάς 1999].

ια τους φιλελεύθερους, αντίθετα, η ειρήνη είναι η ομαλή κατάσταση των πραγμάτων [Kant]. Οι νόμοι της φύσης διδάσκουν την αρμονία και τη συνεργασία στους ανθρώπους. Οι πόλεμοι, γίνονται από μη δημοκρατικές κυβερνήσεις ή από πολε-

μοχαρείς τάξεις. Οι υπέρμαχοι του φιλελευθερισμού υποστηρίζουν ότι ένας κόσμος αποτελούμενος από φιλελεύθερες κοινωνίες θα είχε ελάχιστη ροπή προς τον πόλεμο καθώς θα αναγνώριζαν την μεταξύ τους νομιμότητα. Η τυραννική φύση θεραπεύεται από το φάρμακο της δημοκρατίας και του ελεύθερου εμπορίου. Αμφότερα, επιφέρουν σταδιακά την ευημερία, την κατανόηση και την συνεννόηση μεταξύ των λαών και η λογική του πολέμου καθίσταται αδιανόητη. Ορμώμενος από την επικράτηση του φιλελεύθερου μοντέλου στον Ψυχρό Πόλεμο, ο Fukuyama υποστήριξε ότι έληξε παράλληλα και η ιδεολογική εξέλιξη του ανθρώπου κι επίσης ότι η διάδοση της δημοκρατίας στον κόσμο θα προκαλέσει αναπόφευκτα την εξάπλωση της «ζώνης ειρήνης» [Fukuyama 1992].

ισχύς του Διεθνούς Δικαίου κι η σύγχρονη ηθική έχει μειώσει την απόσταση που χωρίζει το Ρεαλισμό από τον Πλουραλισμό. Η ασφάλεια και η επιβίωση παραμένει το ζητούμενο όμως προσεγγίζεται μέσα από διαδικασίες συνεργασίας κι έτσι θα μπορούσαμε να πούμε ότι η «διεθνής αναρχία» έχει αντικατασταθεί από τη «σχετική αναρχία». Οι παίκτες εξακολουθούν να είναι ιδιοτελείς όμως και τα πρότυπα συμπεριφοράς, ιδιαίτερα στην Ευρώπη που ο πόλεμος θεωρείται πια αδιανόητος, επιβάλλουν την εξάΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

Ο.Η.Ε.

ντληση των ειρηνικών μεθόδων επίλυσης των διαφορών και επιτρέπουν τη χρήση βίας κατόπιν της έγκρισης του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ωστόσο, 60 χρόνια μετά την ίδρυση του, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών έχει ανάγκη από μια ενδοσκόπηση που θα τον κάνει πιο αποτελεσματικό, προσαρμόζοντας τον στις σύγχρονες ανάγκες της διεθνούς κοινωνίας. Η μονομερής άσκηση βίας στο Ιράκ, έπληξε σημαντικά το ρόλο του ΟΗΕ και κάνει επιτακτική την αναμόρφωση του με κατεύθυνση την δημοκρατικότητα, τη διεθνή δικαιοσύνη και την ειρηνική διευθέτηση των συγκρούσεων με τη λεπτότητα που απαιτεί η μη επέμβαση στο εσωτερικό ενός κυρίαρχου κράτους. Όμως, για να μην καταλήξουμε σε ουτοπία πρέπει να κατανοήσουμε ότι στις διεθνείς σχέσεις πρωταρχικό ρόλο έχει το εθνικό συμφέρον, είτε στη σύγκρουση είτε στη συνεργασία. Τα κράτη συμμορφώνονται όταν εξυπηρετείται το συμφέρον τους και αντιδρούν στην αντίθετη περίπτωση.

αναμόρφωση του ΟΗΕ είναι απαραίτητη σε 3 επίπεδα. Στη Γενική Συνέλευση, στο Συμβούλιο Ασφαλείας και στο Γε-

νικό Γραμματέα. Η Γενική Συνέλευση, είναι το όργανο που δίνει δημοκρατικό χαρακτήρα στον Οργανισμό, έτσι αποκτώντας πιο ενεργητικό ρόλο μπορεί να μεταμορφωθεί σε ένα «παγκόσμιο-κοινοβούλιο» ασκώντας νομοθετική εξουσία, συναποφασίζοντας με το Συμβούλιο Ασφαλείας για όλα τα θέματα. Αυτό, προϋποθέτει τη δέσμευση όλων των μελών ότι θα πειθαρχούν απόλυτα στις αποφάσεις αλλιώς η διαδικασία εκπίπτει και οι αποφάσεις μοιάζουν με ευχές. Το Συμβούλιο Ασφαλείας πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα συμπεριλαμβάνοντας νέα μόνιμα μέλη όπως η Γερμανία και η Ιαπωνία, ενώ το σύνολο των μελών τους θα μπορούσε να φτάσει τις 20 χώρες. Το απαραίτητο σε κάθε περίπτωση είναι η κατάργηση του βέτο που εξυπηρετεί μόνο ιδιοτελή συμφέροντα των δικαιούχων υπονομεύοντας το δημοκρατικό χαρακτήρα της διαδικασίας. Ακόμη, αναγκαία είναι και η αναβάθμιση του θεσμού του Γενικού Γραμματέα ο οποίος θα μπορούσε να είναι μια αναγνωρίσιμη προσωπικότητα υψηλού κύρους με πολύ συγκεκριμένα καθήκοντα, ένας ρυθμιστής των διακρατικών σχέσεων που να μπορεί να

έχει δυναμικό ρόλο όταν το απαιτούν οι περιστάσεις.

ερισσότερο, ο ΟΗΕ θα αποτύχει αν δεν ενισχύσει την αμοιβαία κατανόηση της κουλτούρας και της πολιτικής των μελών του, ώστε να διευκολυνθεί ο διάλογος και τα περιθώρια για μη βίαιες λύσεις. Οι περισσότερες διενέξεις οφείλονται στην στερεότυπη εικόνα του «άλλου», λόγω φόβου, άγνοιας ή ακόμη και του διλλήματος ασφαλείας. Εκεί, ο Γενικός Γραμματέας μπορεί να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την εξομάλυνση των σχέσεων και την παροχή εγγυήσεων καλής θέλησης. Ίσως, σαν τελευταία σκέψη, η μεταφορά της έδρας του ΟΗΕ στην καρδιά της φιλελεύθερης Ευρώπης, όπως η Ελβετία, ανάμεσα σε πολλά κράτη και όχι σε ένα απομακρυσμένο, θα διέλυε τις υπόνοιες της αυξημένης αμερικανικής επιρροής. Τα εκκρεμή ζητήματα που προστίθενται στην agenda (συγκρούσεις, τρομοκρατία, οικολογία, αναζωπύρωση εθνικισμού και ακροδεξιάς, θρησκευτικός φονταμενταλισμός, διάδοση των πυρηνικών όπλων και των όπλων μαζικής καταστροφής, αποτυχημένα κράτη) καθιστούν τις αλλαγές απαραίτητες.

Το απαραίτητο σε κάθε περίπτωση είναι η κατάργηση του βέτο που εξυπηρετεί μόνο ιδιοτελή συμφέροντα των δικαιούχων υπονομεύοντας το δημοκρατικό χαρακτήρα της διαδικασίας. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΓΝΩΜΕΣ

Η Δημοκρατία μας του Αλέξανδρου Αλεξάκη

Η Δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται διότι κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας, διότι έμαθε τους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα, την παρανομία ως ελευθερία, την αναίδεια του λόγου ως ισότητα και την αναρχία ως ευδαιμονία. Ισοκράτης (436 π.Χ-338 π.Χ.)

Δημοκρατία απευθύνεται σε ανθρώπους με πολιτισμό, που μπορούν να αντιληφθούν την έννοια συνύπαρξης με άλλους. Τι σημαίνει αυτό; Να έχουν ήθος. Να έχουν μια διανόηση τέτοιου βαθμού ώστε να δύνανται να αντιληφθούν το μέγεθος των ιδιοτήτων της. Να κατανοήσουν τις λεπτές έννοιες, οι οποίες πλαισιώνονται με την εφαρμογή των νόμων, ώστε στην Πολιτεία που εγκαθιδρύεται, να μπορέσουν να ζήσουν με αξιοπρέπεια οι πολίτες της. Με πρωταρχικό στόχο τον σεβασμό των ανθρωπίνων αξιών, κάτι που συνεπάγεται –τρόπος εφαρμογής- για τη διαβίωση και συμβίωση όλων μαζί σε μια κοινωνία . Alexandros_alexakis@yahoo.gr

Οι κανόνες που τη διέπουν ασφαλώς, διαισθάνομαι και όχι μόνο, αλλά έχω την πεποίθηση ότι συνιστούν και υφαίνουν την ωραιότητα της ζωής σε συνδυασμό της αναγνώρισης του μόχθου για τον βιοπορισμό και της αλληλεπίδρασης του περιβάλλοντος μαζί με δημιουργικότητα. Η κοινωνία είναι ένα σύνολο ενεργών, του βίου, ανθρώπων που αποφαίνεται ως ένα σώμα, το οποίο συνθέτει την Ύπαρξη μιας Φυλής, ο προορισμός της και το αίτιον αυτής της Ύπαρξης μας είναι άγνωστος. Πλην όμως ορισμένα σημεία αυτής, πιθανόν να τα καταλαβαίνουμε, ακροθιγώς, από ορισμένα γεγονότα. Εικάζουμε, με απώτερο σκοπό να ερμηνεύσουμε από τα δρώμενα την Αλήθεια. Για την υγεία αυτού του σώματος-

φυλή, απαιτείται το κάθε μέλος που το απαρτίζει, όπως τα κύτταρα αποτελούν το σύνολο ενός οργανισμού, να είναι υγιές. Και για να γίνει αυτό πρέπει να υπακούει πειθαρχημένα και πιστά σε κανόνες. Αυτοί οι κανόνες ορίζουν πως πρέπει να συμπεριφερόμεθα ώστε να μη διασπαστεί το σώμα. Οι τρόποι διοίκησης της Φυλής ορίζονται από την πορεία της στον χρόνο, τις δοξασίες, τα ήθη και τα έθιμα της και κάτι ακόμη: τη θέση της ως προς το περιβάλλον (Γη, συνθήκες, βιοπορισμός), στα κατά τόπους μήκη και πλάτη. Για παράδειγμα. Το νερό είναι ένας παράγοντας απαραίτητος για την ανάπτυξη ζωής ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΓΝΩΜΕΣ στον πλανήτη, το ίδιο και για τις πηγές τροφής, τις αγροτικές εργασίες (καλλιέργειες), την αλιεία. Για τον λόγο αυτόν, πολιτισμοί ανεπτύχθησαν εκεί όπου υπάρχει καθαρό πόσιμο νερό παράλληλα με εύφορα εδάφη. Το ίδιο και οι μαζικές μετακινήσεις των φυλών για την ανεύρεση πηγών της συντήρησης τους. Αυτή η αναζήτηση πρωτίστως έκανε πολλές φυλές στην ιστορία να μετακινηθούν και με τον έναν ή άλλον τρόπο να διεισδύσουν σε άλλες, να αναμειχθούν, να συνυπάρξουν ή να τις κατακτήσουν. Η διαμόρφωση της σκέψης στον Έλληνα για την κοινωνία και την Δημοκρατία αυξάνεται για την περιφρούρηση της ύπαρξης του, μέσω του σεβασμού προς τις αξίες της ζωής. Δανείζομαι μερικές σκέψεις από τον δάσκαλο και συγγραφέα Ι.Μ.Παναγιωτόπουλο, που δείχνουν το πόσο έχει συμβάλει στις πολιτείες η σκέψη της ανθρώπινης διοίκησης μέσω των κανόνων της. «…το ψωμί είναι η ελευθερία του πεινασμένου. Όταν τα παιδιά του γυμνητεύουν, δεν έχει τον καιρό να φιλοσοφήσει. Aλλά και αν φιλοσοφήσει, η φιλοσοφία του θα είναι φιλοσοφία της πείνας…» Η διαμόρφωση της νέας τάξης (μετά την διείσδυση) επέβαλλε νέους κανόνες διοίκησης. Έχουμε λοιπόν τις κατά καιρούς ανακατατάξεις οι οποίες γράφτηκαν στις σελίδες της ανθρωπότητος. Από την εποχή των Ορφικών με την καταγραφή των αξιών περί ζωής του ανθρώπου, η πρώτη Ελληνική μαρτυρία περί Δημοκρατικών κανόνων, διδασκαλία του Πλάτωνος. Παραθέτουμε εν συντομία αυτούς τους χρυσούς κανόνες. Mη φονεύσης τον συνάνθρωπον σου. Έσο οικτίρμον προς όλα τα δημιουργήματα. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

Έσο αγνός και σεμνός. Έσο φιλαλήθης. Έσο δίκαιος προς πάντα άνθρωπο. Έσο εγκρατής εν παντί. Έσο φιλόξενος προς πάντα ξένο. Πόσο μοιάζουν με του Ιησού Χριστού!!! Μετέπειτα την Ελληνική Δημοκρατία… Και συνεχίζω με τις σκέψεις του Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου: «…O Έλληνας άνθρωπος, ο Λατίνος άνθρωπος και ο άνθρωπος της Aνατολής, προτού προφτάσει να πλάσει τον ιδανικό του τύπο, συναιρέθηκαν σ έναν άλλο τύπο ανθρώπου, τον άνθρωπο που εδημιούρ-

γησε ο Xριστιανισμός». Aν η σημαντικότερη αρετή του Έλληνα υπήρξε η φαντασία, η πνευματική αναγωγή και η λατρεία του σωματικού κάλλους, αν η σημαντικότερη αρετή του Λατίνου υπήρξε η πειθαρχία, η τάξη και το οργανωτικό δαιμόνιο, αν ο άνθρωπος της Aνατολής υπήρξε περισσότερο ψυχή και λιγότερο πνεύμα, επιρρεπής σε “μυστικά” βιώματα, και κατανυκτικός, ο χριστιανός άνθρωπος, συνεπαρμένος από την ηδονή της μεταφυσικής, αυτοεξόριστος από τα εγκόσμια, πραγματοποίησε με τη δύναμη της αγάπης, όσο και όπου μπόρε-

ΓΝΩΜΕΣ

34 σε, ένα τύπο, όπου η συναισθηματική διάχυση έπαιξε τον κύριο ρόλο. Έμπασε άλλη μια φορά τη θεότητα, και κατά τρόπο κυριαρχικό, μέσα στα πράγματα του κόσμου τούτου, τη θεότητα που είχε ακρωτηριάσει η ελληνική φιλοσοφία -και μάλιστα η μετασωκρατική τη θεότητα που είχε ουσιαστικά αγνοήσει η λατινική κοσμοθεωρία και που είχε μέσα στην ασάφεια του μισόφωτου συλλάβει η Aνατολή. O θεός του Xριστιανισμού κατέχει την ελληνική ακριβολογία. Aργότερα ήρθε να προστεθεί σε τούτα τα στοιχεία και η λατινική πειθαρχία, και μάλιστα στο δεύτερο μεγάλο κλάδο του Xριστιανισμού, το δυτικό κλάδο… O Έλληνας είναι ο φανατικός εραστής των παιδευτικών αξιών. O Λατίνος οιστρηλατείται από την επιδίωξη του κλέους. O Xριστιανός, μολονότι οι παιδευτικές αξίες εξακολουθούν να του είναι πολύτιμες, δεν θεωρεί την απαιδευσιά εμπόδιο. O δρόμος του ουρανού είναι ανοιχτός σε όλους. Eμπόδιο θεωρεί τον πλούτο, αν είναι άσχημα χρησιμοποιημένος, την προσήλωση στο σώμα, την υπερεκτίμηση των εγκωμίων αγαθών. O ανθρωποκεντρισμός του κλασσικού Eλληνισμού και της Pώμης εξαφανίζεται…» αυτά από τον Ι.Μ.Παναγιωτόπουλο. Με την έλευση της νέας πραγματικότητας η οποία σηματοδοτείται με την εμφάνιση του Χριστού, συνδυάζεται η Δημοκρατία με την Αγάπη, η οποία προϋποθέτει τον πλησίον. Προϋποθέτει ακόμη μιαν άλλη μετάβαση γνωμοδότησης της ίδιας της έννοιας της αλληλεγγύης. Από τον Νουν, που είναι η Φιλοσοφία του Εγώ, στην καρδιά που είναι του Γίγνεσθαι και του Είναι. Τοιουτοτρόπως ο Έλληνας συναιρεί τη Σοφία με την Αρετή.

Η τελευταία ιδιότητα βεβαίως του είναι οικεία διότι συνυπάρχουν μέσα του από τότε που γνωρίζει τον τόπο του.

ανάμειξη με νέα στοιχεία από φυλές οι οποίες έχουν άλλες διδασκαλίες και κυρίως περιέχεται η πλέον επιτακτική ανάγκη, αυτή της επιβίωσης. Όμως, αυτό συνεπάγεται του τρόπου και των μεθόδων εφαρμογής των προσωπικών διαμορφωμένων αξιών. Σήμερα. Το ελληνικό στοιχείο νοθεύτηκε. Λησμόνησε και για αιώνες κοιμόταν ή είχε χαθεί. Όταν συνήλθε έμοιαζε με την ωραία κοιμωμένη του δάσους. Ή μ΄αυτήν την γυναίκα (πρωταγωνίστρια του έργου Good buy Lenin), που ενώ διαρκεί το καθεστώς της κατοχής των Ρώσων στην Ανατολική Γερμανία παθαίνει κάτι η υγεία της και πέφτει σε κώμα. Όταν μετά από μήνες συνέρχεται, έχει αλλάξει το σκηνικό της διοίκησης έχει πέσει το Τοίχος του Βερολίνου και συμβαίνουν κοσμοσμοϊστορικά γεγονότα. Βλέπει γύρω της άλλα πράγματα. Προσπαθεί να τα ερμηνεύσει και να κατανοήσει. Της λείπει όμως κάτι. Η ταυτότητα της.

πων σε τρόπο σκέψης (λόγο γενετικής όπως είπαμε) ξεχωριστό από τους γηγενείς και μεταξύ τους. Και ο Έλληνας, μη μπορώντας να αντιδράσει, μουδιασμένος ίσως, ή έστω ευτυχής, πλημμυρισμένος από την χαρά της ελευθερίας, της οποίας στοιχείο είναι ο έρως και η αγάπη, (η ωραιότης της ζωής που αναφέραμε) διέδωσε -ως άνθρωπος ανώτερος και φιλόξενος -ότι έστω και αυτοί (οι συγχονευθέντες μαζί του στον ίδιο τόπο) ήταν Έλληνες επειδή μιλούσαν ελληνικά, είχαν την ίδια θρησκεία, και ακόμη συγκινητικό ήταν το γεγονός πως και ορισμένοι πάλεψαν μαζί του για την ελευθερία. Αποτέλεσμα, να διοικείται από τους ανθρώπους που διείσδυσαν στην ελληνική φυλή και να διαμορφώνονται νόμοι -γνώμες τρόποι ζωής, σύμφωνα με τα συμφέροντα αυτών των ανθρώπων.

Στην ελληνική πραγματικότητα συνέβη το εξής.

Ο Ισοκράτης είναι σημερινός και θα είναι πάντα επίκαιρος.

νώ συνήλθε ο Έλληνας από μια πολλών αιώνων ύπνωση (Βυζάντιο, Τουρκοκρατία), του απέκοψαν τη συνέχεια από την ιστορική του ταυτότητα. Συγχωνεύτηκε βίαια και άθελα του ή μη με άλλες φυλές που δεν είχαν την ίδια διδασκαλία μ΄αυτόν. Αποτέλεσμα, ο τόπος αυτός να αποτελείται από ένα μωσαϊκό πλήθους διαφορετικών φυλών και ανθρώ-

Δημοκρατία στην πατρίδα μας κατασκευάστηκε από κάποιους στα μέτρα τους για να συμβάλουν με τους νόμους της στην εφαρμογή της δικής τους δημοκρατίας η οποία καμία σχέση δεν έχει με την Ελληνική. Οι διοικούντες την κατάσταση στον τόπο μας όλων των κομμάτων σκέπτονται και δρουν κατά τέτοιο τρόπο λες και υπακούουν σε υπαλληλικές

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΓΝΩΜΕΣ εντολές έξωθεν. Αποτέλεσμα αυτού είναι να ενθαρρύνουν την ελαστικότητα της ηθικής, την ανοχή στην διαφθορά, στην άνευ τιμωρίας των πράξεων της, στην καλλιέργεια της ψυχικής κατάπτωσης (έλλειψη χαράς, ευτυχίας και ειρήνης των πολιτών, η Ελλάδα κατατάσσεται στον κατάλογο ευτυχίας των πολιτών της στην 87 θέση). Ασκούν τη συμφέρουσα διοίκηση ανάλογα με την επιθυμία των ψηφοφόρων. Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων οι οποίες φροντίζουν για τα εθνικά συμφέροντα και όμως αυτές διαρκούν ελάχιστα.

Ελάχιστες αποδείξεις της ψυχικής κατάπτωσης Η παιδεία. Μια δομή και τρόπο διαπαιδαγώγησης απαίδευτος που οδηγεί σε αδιέξοδο. Η ψυχική υγεία των μαθητών τραυματίζεται. Στόχος των παιδιών δεν είναι η κατάκτηση του πνευματικού ιδεώδους αλλά η θέση σε κάποιο Πανεπιστήμιο όποια κι αν είναι αυτή, (με πρωταγωνιστικό ρόλο να παίζουν η έννοια και συμφέρον των φροντιστηρίων, ανύπαρκτο είδος παιδείας για λαούς με τον πολιτισμό μας) -στο οποίο δυστυχώς δεν διδάσκεται ανθρωπιά αλλά εξειδίκευση- ανεξάρτητα εάν η ικανότητα ή η κλίση του μαθητού ταιριάζει μ’ αυτό που θα σπουδάσει για να συνδυάσει την ευτυχία με την εργασία. Δυστυχώς, όλα ξεκινούν από την εξής λανθασμένη αντίληψη. Ο έχων πτυχίο κάποιων συγκειμένων επιστημών, χρήζει ιδιαίτερης προσοχής από κάποιον άλλο που δεν κατέχει δίπλωμα και το επάγγελμα του είναι τεχνίτης χειρόναξ, κ.λπ. Και ας είναι ο πτυχιούχος κατώτερος ηθικά και μορφωτικά από τον άλλον. Οι απόφοιτοι, έχουν πλέον μάθει ό,τι η ζωή τους στον χώρο της κοινωνίας δεν είναι η προσφορά ενός αγώνα και η κατάκτηση του για την κοινωνία, την πατρίδα, και τον άνθρωπο, αλλά ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

για την κατάκτηση της ζωής μέσα από όποια τύχη που καθίσταται συμφέρουσα. Μαθητεύσεις για το ατομικό συμφέρον. Οι διδάσκοντες σε όλες τις βαθμίδες έδειξαν τον τρόπο πρώτοι. Οι καταλήψεις και οι απεργίες των μαθητευομένων είναι το αποτέλεσμα της διδασκαλίας των παιδιών από δασκάλους, κλήρο και γονείς, κυβερνώντες, διοίκηση, που η διδασκαλία τους προς τα παιδιά είναι το παράδειγμα της δικής τους ζωής. Συνδέεται με τον αγώνα για αναρρίχηση σε θώκους, συμφέροντα για προώθηση και μόνο των προσωπικών τους φιλοδοξιών. Διαστρέβλωσαν ακόμη και τις λέξεις της ελληνικής γλώσσας. Π.χ. Τις αφισοκολλήσεις, τα γραψίματα και τη βρωμιά στους τοίχους των αμφιθεάτρων Πανεπιστημίων και των Σχολείων, την ονόμασαν «ελεύθερη διακίνηση ιδεών». Την κατάληψη και την καταστροφή των εργαστηρίων και των οργάνων διδασκαλίας, την ονόμασαν «Άσυλο». Το αυτονόητο, για να γίνει κατανοητό, απαιτεί μεγάλη συζήτηση, χάσιμο χρόνου, φθορά ψυχής. Οι πόλεις Κακόγουστη χωρίς ρυθμό και μη βιώσιμη η δομή των μεγαλουπόλεων (π.χ. η Αθήνα, Πειραιάς τα περίχωρα, τα προάστια, κ.ά). Κατοικίες με εξωτερικά μουτζουρωμένα ντουβάρια βρώμικα, όπως ακριβώς είναι ο εσωτερικός κόσμος τους, χωρίς την παραμικρή αίσθηση της καλαισθησίας. Πλήρεις από αυτοκίνητα το ένα πάνω στο άλλο, σχηματίζοντας-ζωγραφίζοντας τις ελάχιστες όμορφες γειτονιές και συνοικίες. Η παντελής έλλειψη σύνδεσης Φύσης και κατοικίας. Όπου υπήρχε λιβάδι, μποστάνι, κύτη ποταμού, καλλιέργειες, μετετράπησαν σε τσιμεντένιες κατασκευές και αποθήκες για απόβλητα, όπου όλοι οι διοικούντες

35 και της τοπικής αυτοδιοίκησης Δήμος-Νομαρχία νυν και επίδοξοι, αδιαφορούν υπηρετώντας αγκιστρωμένοι τις επιθυμίες των τοπικών μαζώνψηφοφόρων. Οι δρόμοι Δρόμοι μέσα στις πόλεις και εθνικού δικτύου, γενικώς της υπαίθρου ακατάλληλοι με ταμπέλες σήμανσης, ελλιπείς ή κατεστραμμένες. Τα ΜΜΕ- επικοινωνιακοί παράγοντεςεμπόριο. Η έλλειψης του Μέτρου - Η παρακμή της Τέχνης Ενημέρωση και ψυχαγωγία από τα ΜΜΕ με προεξέχουσα την προπαγάνδα της θλίψης και της κακόγουστης επιλογής δειγμάτων πολιτισμού, με κύριο χαρακτηριστικό την διαμόρφωση της κοινής γνώμης στο σύνολό τους, όπως συμφέρει κατά περίπτωση. Καταστήματα παντού με ξένες επιγραφές. Η χρήση ξένων λέξεων, τρόπο ζωής, απόρροια μίμησης ξένων πολιτισμών που καμία σχέση έχουν με το ελληνικό γίγνεσθαι με αποκορύφωση την απαξίωση των ελληνικών προϊόντων (χαρακτηριστικό παράδειγμα το ελαιόλαδο αντικαθιστώντας το με το ξενόφερτο σπορέλαιο) περιφρονώντας και προσβάλλοντας τις παραδόσεις τα ήθη και τα έθιμα της φυλής μας. Η Δημοκρατία, όπως και η Ζωή, πάντα θα ζητά τη διαύγεια του καθαρού Πνεύματος. Το προσδόκιμο μιας ζωής συνυφαίνεται με την αναζήτηση του. Αυτό εξ άλλου είναι και άσκηση του βίου. Ενός αγώνα στην προσήλωση των Αξιών της. Και σαφώς με τις διδασκαλίες του ελληνικού πνεύματος. Όμως, όσον υπάρχουν άνθρωποι αυτό θα νοθεύεται με την ρύπανση της σκέψης τους, που θα λιποψυχά και θα αναζητά τις πηγές- μόνο- της Επιβίωσης, δυστυχώς… και όχι της Βίωσης.

ΝΕΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ / ΕΥΡΩΠΑΙΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ

Νέος Έλληνας Πολίτης της Ευρώπης Πολίτης του Κόσμου της Διονυσίας Ρηγάτου, Πολιτικού Επιστήμονος, και της Παναγιώτας Σακελλάρη, Οικονομολόγου - Επικοινωνιολόγου

Το σχέδιο Δράσης…

ρόκειται για ένα εξάμηνο σχέδιο δράσης, που παρά τη σύντομη χρονική του διάρκεια φιλοδοξεί να προσεγγίσει και να κινητοποιήσει ένα νέο θεσμό, τα Τοπικά Συμβούλια Νέων της Ελλάδας, ενισχύοντας τη συμμετοχικότητα και τη συνεργασία των νέων, στο πλαίσιο των ΤΟΣΥΝ αλλά και γενικότερα ως ενεργών πολιτών. Είναι ένα πρόγραμμα ιδιαίτερα καινοτόμο, καθώς απευθύνεται σε έναν νέο θεσμό τον οποίο προσεγγίζει μέσω νέων τεχνολογιών, νέων μορφών δράσης, προωθώντας την ευγενή άμιλλα, τη συμμετοχή, τη συνεργασία και τη μάθηση, με απώτερο αποτέλεσμα τη συμβολή στην ενεργό συμμετοχή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Παράλληλα, στοχεύει στην ενημέρωσή των νέων, στην ενεργοποίηση τους και στην προώθηση του διαλόγου και του προβληματισμού γύρω από θέματα ευρωπαϊκά. Βασικός στόχος είναι η ενίσχυση του άξονα πολιτικής «Νέος Έλληνας Πολίτης της Ευρώπης-Πολίτης του Κόσμου». Η ανάδειξη της ευρωπαϊκής διάστασης, μέσα από το πρίσμα της συμμετοχής και της δράσης τοπικών δομών νεολαίας είναι θεμελιώδους σημασίας για την περαιτέρω δραστηριοποίηση τους και την ανάδειξή τους σε πολίτες της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας σφαίρας.

Τι είναι τα ΤΟΣΥΝ;

α Τοπικά Συμβούλια Νέων αποτελούν ένα νέο θεσμό που δίνει σε νέους, 15 έως 28 ετών, τη δυνατότητα να συμμετέχουν στα κοινά του τόπου τους. Πρόκειται, ουσιαστικά, για την οργανωμένη, αυτόνομη και εκλεγμένη εκπροσώπηση της νεολαίας σε κάθε Δήμο και Κοινότητα, που καλείται να εκφράσει απόψεις και να προωθήσει αιτήματα άμεσου ενδιαφέροντος με τη βοήθεια και των ΟΤΑ.

Ο διαγωνισμός…

ε το πρόγραμμα «Νέος Έλληνας Πολίτης της Ευρώπης-Πολίτης του Κόσμου» δόθηκε η δυνατότητα σε όλους τους νέους - μέλη, εκλεγμένα ή μη των ΤΟΣΥΝ, να ενημερωθούν για ζητήματα ευρωπαϊκής φύσης και να λάβουν μέρος σε διαγωνισμό για την ανάδειξη του πιο “ευρωπαϊκού” ΤΟΣΥΝ. Μέσω του διαγωνισμού, στον οποίον έλαβαν μέρος 83 ΤΟΣΥΝ, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντή-

σουν σε ένα ερωτηματολόγιο 30 ερωτήσεων γύρω από την ΕΕ και ευρωπαϊκούς θεσμούς, αλλά και έννοιες όπως ο ομοσπονδισμός, οι αρχές αναλογικότητας και επικουρικότητας, το κοινωνικό ντάμπινγκ και το δημοκρατικό έλλειμμα, για τα οποία χρειάζονταν γνώσεις ποσοτικές, αλλά και κριτική ικανότητα. Την πρώτη φάση του διαγωνισμού, ολοκλήρωσε το 55,42% και από τους οποίους αναδείχθηκαν τα 25 ΤΟΣΥΝ (ποσοστό: 54,35%) με τις πληρέστερες απαντήσεις, από άποψη ποσοτική, ποιοτική και κριτική, από έγκριτη κριτική επιτροπή, που συνεδρίασε στα γραφεία της Ευρωπαϊκής Έκφρασης. Δύο εκπρόσωποι από κάθε ένα από τα 25 ΤΟΣΥΝ που διακρίθηκαν, κλήθηκαν στην Αθήνα για να συμμετάσχουν στο 2ο μέρος του Διαγωνισμού, που αφορούσε σε ερωτήσεις, από την κριτική επιτροπή, και απαντήσεις, από τους 2 εκπροσώπους, σε πραγματικό χρόνο και με ευρωπαϊκό, αλλά κυρίως κριτικό περιεχόμενο. Η εκδήλωση έλαβε χώρα το Σάββατο 20 Δεκεμβρίου 2008, στο πλαίσιο του Forum Ευρωπαίος Πολίτης (Πολυσυνέδριο – Έκθεση Money Show).

Η βράβευση…

διαγωνισμός ολοκληρώθηκε την Κυριακή 21 Δεκεμβρίου 2008, με

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΝΕΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ / ΕΥΡΩΠΑΙΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ την εκδήλωση βράβευσης. Πιο “Ευρωπαϊκό ΤΟΣΥΝ” αναδείχθηκε το ΤΟΣΥΝ ΙΤΕΑΣ, 2ο το ΤΟΣΥΝ ΚΑΒΑΛΑΣ και 3ο το ΤΟΣΥΝ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ. Οι νικητές κέρδισαν ένα ταξίδι για 5 μέλη του ΤΟΣΥΝ στις Βρυξέλλες και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, ενώ το 2ο και 3ο ΤΟΣΥΝ θα συμμετάσχουν στο ταξίδι με έναν εκπρόσωπο-μέλος τους, ενώ έλαβαν και αναμνηστικά δώρα.

� Η ΕΕ στο Παγκόσμιο Πολιτικό Σύστημα

την διαδικτυακή κατάρτιση μπορούσαν να λάβουν μέρος μέλη των ΤΟΣΥΝ αλλά και νέοι και νέες από όλη την Ελλάδα. Οι συμμετέχοντες πα-

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

τους νέους, που ήρθαν από όλες της γωνιές της χώρας μας, και τους δόθηκε η ευκαιρία να συζητήσουν και να εκφράσουν τις ανησυχίες τους τόσο για το μέλλον της Ευρώπης συνολικά, όσο και για το μέλλον της Ελλάδας. Με το πέρας της κατάρτισης χορηγήθηκαν πιστοποιητικά συμμετοχής.

Η συμμετοχή

On line κατάρτιση… το πλαίσιο του προγράμματος πραγματοποιήθηκε διαδικτυακή κατάρτιση σε πραγματικό χρόνο, από τους καθηγητές πανεπιστημίου Νίκο Γιαννή, Δημήτρη Χρυσοχόου, Μαρία Μενδρινού, Χάρη Παπασωτηρίου και τον πρόεδρο του Εθνικού Συμβουλίου Νέων, Γιώργο Στασινό, αναφορικά με τις ακόλουθες θεματικές: � Τα δικαιώματά μου ως Ευρωπαίος Πολίτης � Εθνικά και Ευρωπαϊκά Προγράμματα για τη Νεολαία � ΜΚΟ, κοινωνία πολιτών και νεολαία ενώπιον των Ευρωεκλογών 2009 � Το Δημοκρατικό Μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης � Ανεργία και πολιτικές απασχόλησης, τρίτος τομέας οικονομίας και εθελοντισμός, επιχειρηματικότητα νέων

ρακολούθησαν τις εισηγήσεις, έκαναν παρεμβάσεις, ερωτήσεις και ενημερώθηκαν για την επικαιρότητα αναφορικά με τις θεματικές που παρουσιάστηκαν. Το ενδιαφέρον ήταν έντονο από

συμμετοχή στο πρόγραμμα «Νέος Έλληνας Πολίτης της Ευρώπης πολίτης του κόσμου» ενίσχυσε τη συνεργασία μεταξύ των μελών των Τοπικών Συμβουλίων Νέων, τους έδωσε τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με Τοπικά Συμβούλια από άλλες περιοχές της Ελλάδας και να δημιουργήσουν νέες συνεργασίες, να ενημερωθούν για την Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς και να αντλήσουν παραδείγματα δράσεων τα οποία θα μπορούσαν να πραγματοποιήσουν και στον δήμο τους. Η κινητικότητα αυτή ενθάρρυνε τους νέους μέλη ΤΟΣΥΝ να αναλάβουν δράση στο δήμο τους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των νέων στις περιοχές τους. Στόχος της Ευρωπαϊκής Έκφρασης είναι η προσπάθεια αυτή να συνεχιστεί και να ενισχύσει αλλά και να επιβραβεύσει τα Τοπικά Συμβούλια Νέων.

ΤΙ ΤΡΕΧΕΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΤΙΤΡΕΧΕΙΣΤΗΝΕΥΡΩΠΗ What a wonderful Europe!

Γάλλος πρέσβης στο Ηνωμένο Βασίλειο, M. Maurice Gourdault-Montagne, δήλωσε στους Financial Times ότι όσον αφορά την ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική, η Ευρωπαϊκή Ένωση και ιδιαίτερα η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν πρέπει να προσπαθήσουν στην κατεύθυνση της δημιουργίας νέων θεσμών, αλλά να δείξουν την ικανότητά τους με παρεμβάσεις σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις. «Ο σκοπός δεν είναι να έχουμε ένα ευρωπαϊκό στρατό ή ναυτικό», είπε ο Πρέσβης, αλλά απλώς να ενώσουμε τα τεχνικά και οικονομικά μέσα που διαθέτουμε μαζί με το ανθρώπινο δυναμικό για να είμαστε στρατιωτικά αξιόπιστοι, στη γραμμή της Γαλλοβρεταννικής συνεργασίας που εγκαινιάσθηκε λίγα χρόνια πριν με τη συμφωνία του Saint Malo. Όσον αφορά στην οικονομική κρίση, σύμφωνα με τον Υπουργό Εξωτερικών της Φινλανδίας Alexander Stubb "οι ευρωπαϊκές χώρες είναι πιο ενωμένες τώρα παρά από όσο ήταν πριν ένα χρόνο και έδειξαν ότι μπορούν να παίξουν ουσιωδέστατο ρόλο στην αναμόρφωση των διεθνών θεσμών". Σύμφωνα με τον M. GourdaltMontagne και τον Αl. Stubb φαίνεται ότι όλα κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση της προαγωγής του αποτελεσματικού ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει σε παγκόσμιο επίπεδο η Ευρώπη. Υπέροχη η Ευρώπη, θα έλεγε κανείς... Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Ως προς το σκέλος που αφορά το στρατό, πώς θα αντιδράσουν οι ευρωπαϊκές χώρες όταν η νέα ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών θα ζητά να τεθούν σε εφαρμογή οι απαιτήσεις του Προέδρου Ομπάμα, που αναπτύχθηκαν κατά το ταξίδι που προεκλογικά πραγματοποίησε στην Ευρώπη : «είναι ώρα να ενισχύσουμε το ΝΑΤΟ ζητώντας περισσότερα από τους συμμάχους μας»; Υπάρχει δε ήδη εκνευρισμός σχετικά με την προοπτική απευθείας διαπραγματεύσεων μεταξύ Ιραν και και της νέας ηγεσίας του Μπαρακ Ομπάμα, που θα αφήσει στο περιθώριο την ευρωπαϊκή διπλωματία. Σχετικά με την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση, μπορούμε να ανλήσουμε μερικά λόγια από το άρθρο στους Financial Times : «...δεν είναι όλα ρόδινα στην ευρωζώνη. Όπως φαίνεται από τις αυξανόμενες διαδόσεις μεταξύ κυβερνητικών συνδέσμων στην Ελλάδα, την Ιταλία και άλλες χώρες πάνω από τη Γερμανία, οι αγορές δε συμπεριφέρονται ως μία ενιαία οντότητα. Οι επενδυτές είναι καλά πληροφορημένοι ότι η Ευρώπη, αντίθετα με τις ΗΠΑ, δεν είναι ομοσπονδιακό κράτος και δεν έχει κεντρικό χρηματοπιστωτικό μηχανισμό για να μεταφέρονται ποσά χρηματοδότησης από μία χώρα ευημερούσα σε μία που έχει προβλήματα (November 20, Stumbling to stability, by Tony Barber). Έτσι, το πρόβλημα είναι αυτό : Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ομοσπονδιακό κράτος. Θα έπρεπε να περιμένουμε από τους Financial Times να

ομολογήσουν στον κόσμο την «άβολη» αυτή αλήθεια; Δε θα μπορούσαμε να πούμε κάτι για το πώς οικοδομείται ένα τέτοιο κράτος και ποιες χώρες έχουν την κύρια ευθύνη να αναλάβουν την πρωτοβουλία του εγχειρήματος αυτού;

Το Βραβείο Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου LUX στη “Σιωπή της Λόρνα”

ο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απένειμε στις 22 Οκτωβρίου 2008 στο Στρασβούργο το Βραβείο Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου στο έργο «Η Σιωπή της Λόρνα» (Le silence de Lorna), των Βέλγων σκηνοθετών Jean-Pierre και Luc Dardenne. Το έργο προβλήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου στην αίθουσα Ιντεάλ σε δημοσιογραφική προβολή, ενώ η διανομή του έργου στις κινηματογραφικές αίθουσες στην Ελλάδα άρχισε στις 11 Δεκεμβρίου 2008.

Ένα βραβείο για την προώθηση ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΤΙ ΤΡΕΧΕΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

του Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προσπαθεί με το βραβείο LUX να δώσει ώθηση στη διανομή ευρωπαϊκών κινηματογραφικών έργων αλλά και να ενθαρρύνει την κινηματογραφική παραγωγή εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στόχος του βραβείου είναι να καταρρίψει τα γλωσσικά σύνορα που συχνά εμποδίζουν την ευρεία διανομή των ευρωπαϊκών ταινιών και να διευκολύνει την κυκλοφορία τους καθώς και να ενθαρρύνει την κινηματογραφική δημιουργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Βασικό κριτήριο για τη βράβευση ενός κινηματογραφικού έργου είναι να καταδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο την παγκοσμιότητα των ευρωπαϊκών αξιών, την πολυμορφία του ευρωπαϊκού πολιτισμού και να συμβάλλει στο διάλογο σχετικά με την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Το έργο θα μεταγλωττιστεί στις 23 επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο ύψους 87.000 ευρώ. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ηλεκτρονική σελίδα: http://www.lux-prize.eu/

Adoption of the energy-climate package

icolas Sarkozy, the current President of the European Council, welcomes the adoption of the energy-climate package on first reading by the European Parliament. Following the agreement reached by the European Council of 11-12 December, this vote by the European Parliament – passed by a great majority – marks a historic step: the European Union is the world’s first major economy to adopt a working programme that is precise and binding in its implementation of a commitment to reduce greenhouse gas emissions by 2020. The package adopted by the ParliaΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ment and the Council ensures the strict implementation of the unconditional commitment to reduce emissions by 20% by 2020 and to reduce them by 30% if the developed countries make a comparable commitment and the developing countries make fitting, yet precise and verifiable, commitments. The package sets out this objective precisely by sector, year and country. It also stipulates, equally precisely, how the commitment to increase the share of energy consumption from renewable energies to 20% is to be implemented, and provides a working structure for efforts in the domain of the automobile, fuel, and carbon capture and storage. The European Union has thus

proved its capacity to collectively achieve ambitious objectives on an issue that is critical for the future of the planet. The President of the European Council hopes that the other developed economies and the major emerging economies will, in turn, adopt precise objectives to be achieved by 2020, along with operational roadmaps, so that a fitting global agreement can be reached in Copenhagen. Πηγή : uefrance.fr

Είκοσι χρόνια Βραβείο Ζαχάρωφ: επιβράβευση του θάρρους και της αυτοθυσίας Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει εδώ και 20 έτη το Βραβείο Ζα-

ΤΙ ΤΡΕΧΕΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

χάρωφ σε ανθρώπους που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αμοιβαίας κατανόησης. Κάθε νικητής έχει τη δική του ιστορία, αλλά όλοι έχουν κοινά ιδανικά: θρησκευτική ελευθερία και ανοχή, ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, ανθρώπινα δικαιώματα και συμφιλίωση, δημοκρατία, κ.ά. Αν και οι αγώνες τους περιορίζονται συχνά σε ένα μόνο σημείο του κόσμου, μας αγγίζουν όλους. Τα ανθρώπινα δικαιώματα βρίσκονται στην καρδιά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Καθ’όλη τη διάρκεια του έτους, οι ευρωβουλευτές στρέφουν την προσοχή τους στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επισκέπτονται περιοχές που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και νομοθετούν προσπαθώντας να βελτιώσουν την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Βραβείο Ζαχάρωφ αποτελεί ένα από τα εργαλεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τη μεγαλύτερη προβολή.

Φέτος το Βραβείο Ζαχάρωφ γιορτάζει την 20ή του επέτειο

ατά τη διάρκεια της συζήτησης που διεξήχθη χθες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η πρώην νικήτρια του Βραβείου Ζαχάρωφ Leyla Zana δήλωσε ότι «το βραβείο αυτό έχει σίγουρα ενθαρρύνει πολλούς ανθρώπους, ιδίως Κούρδους». Όταν έλαβε το Βραβείο Ζαχάρωφ η ίδια, ήταν η μόνη κούρδα βουλευτής στο τουρκικό κοινοβούλιο, ενώ σήμερα υπάρχουν 22 κούρδα μέλη στο ίδιο κοινοβούλιο... Η Taslima Nasreen αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα της (Μπαγκλαντές) και είναι σήμερα εξορισμένη στην Ινδία. «Δεν έχω σπίτι, είμαι παντού άστεγη» δήλωσε ενώπιον των

ευρωβουλευτών. Ωστόσο, «το Βραβείο Ζαχάρωφ μου δίνει την ενθάρρυνση να συνεχίσω να αγωνίζομαι σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση» πρόσθεσε. Η Hauwa Ibrahim από τη μεριά της έβαλε το ποσό του Βραβείου Ζαχάρωφ (50.000 ευρώ) σε λογαριασμό που βοήθησε να πάνε στο σχολείο πάνω από 100 παιδιά στη Νιγηρία. Χάρη στο ίδιο χρηματικό έπαθλο, «Las Nadres de Playa de Mayo» άνοιξαν ένα βιβλιοπωλείο, ένα πολιτικό καφενείο και ένα πανεπιστήμιο με πάνω από 2.400 σπουδαστές. Οι «Δημοσιογράφοι χωρίς σύνορα»

πρότειναν να δημιουργηθεί ένα δίκτυο για τους νικητές του Βραβείου Ζαχάρωφ, να βελτιωθεί η συνεργασία με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, να γίνουν ιστολόγια και να σταλούν ορισμένοι βραβευθέντες σε χώρες από τις οποίες δεν προέρχονται για να μιλήσουν εκεί. Ο Adem Demaçi υποστήριξε τέλος ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να είναι πιο γενναιόδωρο γιατί το χρηματικό έπαθλο που συνεπάγεται το Βραβείο Ζαχάρωφ «είναι χαμηλότερο από το ποσό που χορηγείται από άλλα βραβεία στην ίδια περιοχή». Χθες απενεμήθη το Βραβείο ΖαΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΤΙ ΤΡΕΧΕΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ χάρωφ 2008 στον κινέζο ακτιβιστή Hu Jia, ο οποίος όμως βρίσκεται σε κατ’οίκον περιορισμό και, ως εκ τούτου, δεν ήταν σε θέση να παραστεί στη σημερινή τελετή απονομής του βραβείου στο άτομό του. Η Ολομέλεια άκουσε ωστόσο τη βιντεοσκοπημένη φωνή της Zeng Jinyan, που μίλησε για το σύζυγό της και φετινό νικητή του Βραβείου Ζαχάρωφ Hu Jia. Μια κενή καρέκλα ήταν στην αίθουσα για να συμβολίσει την απουσία του νικητή του Βραβείου Ζαχάρωφ για το 2008. «Το 1988, ένας από τους πρώτους νικητές του Βραβείου, ο Nelson Mandela, ήταν στη φυλακή. Το 1988, υπήρχε επίσης μια άδεια καρέκλα για τον Andrei Sakharov. Σήμερα υπάρχει εδώ μια κενή καρέκλα για τον Hu Jia» δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Ο νικητής του Βραβείου Ζαχάρωφ για το 2008, ο Hu Jia, εκπροσωπεί τη φιμωμένη φωνή της Κίνας και του Θιβέτ, και σήμερα θα ακούσουμε αυτή τη φωνή» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Pöttering. Στα πλαίσια της 20ής επετείου του Βραβείου Ζαχάρωφ, διεξήχθη επίσης συζήτηση με δεκαέξι προηγούμενους νικητές του Βραβείου που μίλησαν για τη σημασία του βραβείου για αυτούς. Ο Hans-Gert Pöttering, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, παρουσίασε επίσης το νεοσύστατο δίκτυο Ζαχάρωφ που θα προωθήσει τις δραστηριότητες των νικητών του Βραβείου. Πηγή : europarl.europa.eu

Ευρωπαϊκό Έτος Δημιουργικότητας και Καινοτομίας το 2009 Ένα 2009 γεμάτο δημιουργικότητα και καινοτομία

γκαινιάστηκε επίσημα το “Ευρωπαϊκό Έτος Δημιουργικότητας και Καινοτομίας 2009” που έχει ως σύνθημα “Φανταστείτε. Δημιουργείστε. Καινοτομήστε.” Η πρωτοβουλία αυτή έχει ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

προσωπική, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη, αλλά και η προβολή ταλέντων σε διάφορους τομείς: εκπαίδευση, πολιτισμός, επιχειρήσεις, έρευνα, απασχόληση, ενέργεια, μεταφορές, περιβάλλον, κοινωνία της πληροφορίας, κ.ά. Τα μέτρα θα περιλαμβάνουν εκστρατείες, εκδηλώσεις και πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Πηγή: create2009.europa.eu/ ως στόχο να υπογραμμίσει τη συνεισφορά της δημιουργικότητας και της καινοτομίας στην οικονομική ευημερία, αλλά και την προσωπική ανάπτυξη. Ως εκ τούτου, πολλά θα είναι τα γεγονότα που θα πραγματοποιηθούν σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο καθ’όλη τη διάρκεια του 2009. Στόχος του “Ευρωπαϊκού Έτους Δημιουργικότητας και Καινοτομίας 2009” είναι η προώθηση της δημιουργικότητας και της καινοτομίας για την

Nα σταματήσει η βία στη Γάζα ζητούν οι ευρωβουλευτές Εξωτερικές σχέσεις

ο Κοινοβούλιο θα συζητήσει για την Μέση Ανατολή την επόμενη εβδομάδα “Η ζωή ενός Παλαιστινίου έχει την ίδια αξία με τη ζωή ενός Ισραηλινού”, δήλωσε ο Hans-Gert Pöttering, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο κ. Pöttering εξέφρα-

42 σε τη βαθειά του ανησυχία για τα πρόσφατα γεγονότα στη Γάζα και κάλεσε όλες τις πλευρές να σταματήσουν τη βία. Μια κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία βρίσκεται άλλωστε ήδη στη Μέση Ανατολή, ενώ το φλέγον αυτό θέμα θα συζητηθεί και κατά τη διάρκεια της Ολομέλειας της επόμενης εβδομάδας.

“Ήταν μεγάλο λάθος που η Χαμάς κήρυξε τη λήξη της εκεχειρίας” και “ξανάρχισε τις επιθέσεις με πυραύλους κατά του Ισραήλ” δήλωσε ο Hans-Gert Pöttering, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αλλά και της Ευρωμεσογειακής Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης. Ωστόσο, “η μαζική ισραηλινή αντίδραση” στις 27 Δεκεμβρίου, που είχε εκατοντάδες θύματα στη Λωρίδα της Γάζας, “αποτελεί κλιμάκωση απολύτως δυσανάλογη” σύμφωνα με τον κ. Pöttering. “Τέτοιου είδους στρατιωτικές επιχειρήσεις δεν οδηγούν σε διαρκή ειρήνη στην περιοχή. Οι δολοφονίες και οι τραυματισμοί αμάχων σε τέτοιο βαθμό θα δυναμώσουν μόνο τη Χαμάς και θα ωθήσουν το λαό της Γάζας και τους Παλαιστίνιους ακόμη περισσότερο σε εξτρεμιστικά φαινόμενα” πρόσθεσε καλώντας όλα τα μέρη να προβούν σε άμεση κατάπαυση του πυρός

ΤΙ ΤΡΕΧΕΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ και να προωθήσουν το διάλογο. Για τον κ. Pöttering μια μακροχρόνια λύση που θα περιλαμβάνει τη δημιουργία δύο κρατών “μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την ενεργό συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων μερών”. Συνεργασία Ευρώπης και Αμερικής “Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να διαδραματίσει έναν ιδιαίτερα ενεργό ρόλο στην ειρηνευτική διαδικασία στην περιοχή” πρόσθεσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ζητώντας τη συνεργασία της μελλοντικής αμερικανικής κυβέρνησης. Μια ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον τσέχο υπουργό Εξωτερικών Karel Schwarzenberg (καθώς η Τσεχία βρίσκεται από την 1η Ιανουαρίου στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης) είναι ήδη άλλωστε στη Μέση Ανατολή με σκοπό την προώθηση της εκεχειρίας. Ο γάλλος πρόεδρος Nicolas Sarkozy προέβη επίσης σε διπλωματική επίσκεψη για την προώθηση της ειρηνευτικής διαδικασίας. Συζήτηση στην Ολομέλεια Οι πρέσβεις των Παλαιστινίων και των Ισραηλινών θα συναντήσουν στις Βρυξέλλες την Τετάρτη το απόγευμα μέλη της κοινοβουλευτικής επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων. “Η αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να επιμείνει στην κατάπαυση του πυρός από όλες τις πλευρές” δήλωσε ο Proinsias de Rossa, αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής αντιπροσωπείας για την Παλαιστινιακή Αρχή. Να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της Συνόδου Ολομέλειας της επόμενης εβδομάδας (12-15 Ιανουαρίου) που θα πραγματοποιηθεί στο Στρασβούργο, οι ευρωβουλευτές θα συζητήσουν την ταχεία επιδείνωση της κατάστασης στη Λωρίδα της Γάζας. Κάντε κλικ στον σχετικό σύνδεσμο για να παρακολουθήσετε ζωντανά τη Σύνοδο!

όρος «αχάριστος φωνή» απαντάται στο φιλόσοφο Επίκουρο. Δεν έχει, άρα, τη σημερινή σημασία του «αγνώμονα», αλλά την αρχαία σημασία του «μη ευχάριστου». Αχάριστος φωνή λοιπόν σημαίνει τη φωνή που δεν ακούγεται ευχάριστα στ’ αυτί μας. Η φωνή του βιβλίου αυτού είναι «αχάριστος» επειδή τα κείμενά του δεν βάλλουν αποκλειστικά κατά των κρατούντων. Μια τέτοια φωνή θα ήταν εύκολη και μάλλον ευχάριστη, αφού απαλλάσσει όλους και όλες από κάθε ευθύνη. Για όλα φταίνε οι κακοί, πωρωμένοι, ανίκανοι κρατούντες και ποτέ εμείς, ο «λαός», που ενίοτε αποκαλείται «απλός λαός» ή και «λαουτζίκος». Είναι η συνήθης φωνή των πολιτικών κάθε απόχρωσης. Εμείς, ο «απλός λαός», έχουμε μάθει, να προσβλέπουμε παθητικά στους κρατούντες για τη λύση όλων των προβλημάτων μας. Αρνούμαστε όμως να κοιτάξουμε για λύσεις εντός μας, μέσα στην κοινωνία μας. Να ψάξουμε μήπως δεν είμαστε ο λαός «ο πάντα ευκολόπιστος και πάντα προδομένος», να ψάξουμε μήπως φταίμε κι εμείς σε κάτι, μήπως τελικά έχουμε τους κρατούντες που μας αξίζουν, επειδή αυτοί είναι η εικόνα και η ομοίωσή μας. «Τέρατα υπάρχουν, αλλά είναι πολύ λίγα για ν’ αποτελούν πραγματικό κίνδυνο. Πιο επικίνδυνοι είναι οι απλοί άνθρωποι», είπε ο Πρίμο Λέβι. Αυτό το ψάξιμο επιχειρεί η «αχάριστος φωνή». Το επιχειρεί σε δυο μεγάλους τομείς: το ρατσισμό και τον εθνικισμό, ο οποίος σε τελευταία ανάλυση είναι και αυτός μια μορφή ρατσισμού. Αναζητά το ρατσισμό και τον εθνικισμό, όχι μόνο στις πιο σημαντικές πολιτικές και κοινωνικές

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΓΟΥΣΕΤΗΣ

Αχάριστος φωνή εκδηλώσεις μας, αλλά και στις πιο ασήμαντες και τετριμμένες καθημερινότητες. Αναζητά τον εθνικισμό (και τον τοπικισμό) που κρύβεται στο ποδόσφαιρο, στον δήθεν αντιιμπεριαλισμό όταν είμαστε η πιο ξενότροπη χώρα, στο εκ του ασφαλούς γιουχάισμα των Αμερικανών, στην αναγόρευση των Μιλόσεβιτς και Κάρατζιτς σε εθνικούς μας ήρωες, στην υποκριτική λατρεία προς την ορθοδοξία όταν για παράδειγμα είμαστε οι πρώτοι στον κόσμο σε εκτρώσεις, στον εκφυλισμό της ίδιας της ορθοδοξίας σε εθνικιστική ελληνορθοδοξία, στην εχθρότητα και τη φοβία απέναντι σε όλες τις χώρες με τις οποίες έχουμε κοινά σύνορα. Αντίστοιχα, ο ρατσισμός δεν απαντάται μόνο στην πρωτοφανή μισαλλοδοξία απέναντι στις μειονότητες που είναι ο πολιτισμικός μας πλούτος, ούτε στο μίσος και τη δυσανεξία προς τους μετανάστες. Κρύβεται και σε καθημερινές διακρίσεις . H ρύπανση και η κατάληψη των πεζοδρομίων από μοτοσικλέτες, τα σκουπίδια στις παραλίες και στους δρόμους, η ηχορρύπανση, αποτελούν διακρίσεις και περιφρόνηση -μια ιδιότυπη μορφή ρατσισμού- απέναντι στο συνάνθρωπό μας. Η απαξίωση κάθε χώρου και κάθε πράγματος που είναι κοινόχρηστο, το ίδιο. Χωρίς αυτή την απαξίωση και περιφρόνηση, δεν θα ήσαν δυνατά διάφορα σκάνδαλα σε βάρος του κοινόχρηστου χώρου μας, ξεκινώντας από το Πόρτο Καράς στη Χαλκιδική και τελειώνοντας στο μοναστήρι Βατοπεδίου στην Ξάνθη. Ο ρατσισμός τέμνεται με τη διαφθορά. Όλα αυτά αποτελούν ίσως το μεγαλύτερο μέρος αυτού που λέγεται «ελληνική ιδιοπροσωπία». Και χρειάζεται

μιαν ερμηνεία. Αυτή την ερμηνεία επιχειρεί να ανιχνεύσει το επίμετρο του βιβλίου, που έχει τίτλο «Η κατακερματισμένη κοινωνία». Ο όρος, δανεισμένος από τον φιλόσοφο Ernest Gellner, περιγράφει μια κοινωνία που αποτελείται από επί μέρους ομαδοποιημένα συμφέροντα, χωρίς συνοχή. Μια ομαδοποίηση είναι η οικογένεια: μέσα στα πλαίσια της οικογένειας γίνονται συγκινητικές θυσίες, ακόμα και μέχρι του να δίνει κανείς τη ζωή του. Απέναντι στον πόνο των διπλανών οικογενειών όμως, υπάρχει μια εντυπωσιακή για τα ευρωπαϊκά δεδομένα αδιαφορία. Αντίστοιχη ομαδοποίηση θα βρει κανείς στις συντεχνίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το κτίριο της «Ρικομέξ» που κατέρρευσε στο σεισμό και 39 εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους. Οικογένειες των θυμάτων κατέθεσαν αγωγή με την οποία ζήτησαν αποζημίωση ύψους ενάμισι εκατομμυρίου ευρώ η κάθε μία. Τότε, οι υπόλοιποι εργαζόμενοι της Ρικομέξ κατέδειξαν μιαν εντυπωσιακή απουσία ταξικής αλληλεγγύης. Τοποθετήθηκαν κυνικά εναντίον των οικογενειών των νεκρών συναδέλφων τους, υποστηρίζοντας ότι, αν η εταιρεία καταβάλει τις αποζημιώσεις, τότε οι ίδιοι κινδυνεύουν να μείνουν άνεργοι αφού η επιχείρηση θα υποχρεωθεί να κηρύξει πτώχευση. Οι οικογένειες των θυμάτων μπορεί να ανήκουν στην εργατική τάξη, αλλά όχι (πια) στην ίδια συντεχνία. Αντίστοιχη τέτοια ομαδοποίηση συμφερόντων βρίσκει κανείς στον τοπικισμό. Πρόσφατο παράδειγμα ο καυγάς των δικηγόρων Χανίων και Ηρακλείου για την έδρα του Εφετείου. Οι ομαδοποιήσεις παίρνουν διάφορες μορ-

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

φές, ακόμα και ιδεοληπτικές, όπως μασόνοι, ελληνορθόδοξοι, οπαδοί ποδοσφαιρικής ομάδας, κλπ. Τέτοια πραγματικά περιστατικά έχουν επιλεγεί και παρουσιάζονται μέσα στις σελίδες της «αχαρίστου φωνής». Η έρευνά της δεν ανατρέχει σε ιστορικά στοιχεία. Αρκείται σε γεγονότα της δεκαετίας 1997-2006. Τα κείμενα γράφτηκαν όταν τα γεγονότα ήσαν «ζεστά» σε μορφή επιφυλλίδας στην εφημερίδα «Αυγή». Θα ήσαν ξεπερασμένα και άχρηστα σήμερα, αν η ελληνική κοινωνία πορευόταν προς τα μπροστά, αν δηλαδή είχε ξεπεράσει ορισμένα επαρχιώτικα κομπλεξικά ανακλαστικά της. Αλίμονο, η κοινωνία μας παραμένει απελπιστικά στάσιμη, μέσα στο τέλμα της. Και δυστυχώς τα κείμενα διατηρούν την αξία τους, σαν να γράφονται σήμερα. Πιστεύω ότι όσο συνεχίζουμε να προσέχουμε μόνο τα στερεότυπα των λαϊκιστών πολιτικών που θέλουν ν’ ακούγονται ευχάριστα στ’ αυτί μας, τόσο θα βαλτώνουμε στην καθυστέρηση και στην αμάθεια, ψελλίζοντας τα λόγια του Διονύση Σαββόπουλου: «Αφού δεν είχε νέα ευχάριστα να πει, καλύτερα να μη μας πει κανένα». Μόνος τρόπος για να ξεφύγουμε από τον επαρχιωτισμό μας, για να ανασκουμπωθούμε και να κάνουμε το άλμα που οι Ευρωπαίοι εταίροι μας έκαναν πριν κάποιους αιώνες, είναι να ακούμε αχάριστες φωνές από κάθε κατεύθυνση και να απευθύνουμε αχάριστες φωνές, καθένας προς κάθε κατεύθυνση. Αυτό μπορεί ο αναγνώστης να το θεωρήσει και ως πολιτική πρόταση. (Σημείωμα του συγγραφέα )

ΝΕ Α ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ

Παιδί & τρίτη ηλικία

λοκληρώθηκε το πρόγραμμα δημιουργικής απασχόλησης «Στον Αστερισμό της Ευρώπης» με την εκδήλωση που διοργανώθηκε την Παρασκευή 21 Νοεμβρίου 2008 στο Πνευματικό Κέντρο Χρήστος Μπέκας με θέμα «Παιδί & Τρίτη Ηλικία». Το πρόγραμμα διοργάνωσε η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Ευρωπαϊκή Έκφραση σε συνεργασία με τον Δήμο Σπάτων. Την έναρξη της εκδήλωσης σήμανε ο Δρ Νίκος Γιαννής, καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Αναπλ. Βουλευτής Περιφ. Αττικής, ο οποίος είχε και την ευθύνη συντονισμού του εκδήλωσης. O Νίκος Γιαννής, επεσήμανε ότι η δημιουργική απασχόληση και η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των παιδιών αναπτύσσουν τη δημιουργικότητα τους και την κοινωνικότητα τους και τους οδηγούν σε μια θετική στάση απέναντι στη ζωή. Χαιρετισμό εκ μέρους του Δήμου έκανε ο κ. Μαργέτης Αθανάσιος, αντιδήμαρχος Μαρκοπούλου, ο οποίος τόνισε ότι τέτοιου είδους πρωτοβουλίες και

προγράμματα χαίρουν της αποδοχής του Δήμου και ειδικά δράσεις που αφορούν τα παιδιά και την τρίτη ηλικία. Τις εισηγήσεις ξεκίνησε η κ. Χάσκου Σοφία, σύμβουλος ψυχικής υγείας και υπεύθυνη για τα μαθήματα δημιουργικής απασχόλησης η οποία παρουσίασε το πρόγραμμα και τα αποτελέσματα του. Στη συνέχεια το λόγο πήρε η κ. Χριστίνα Οικονομοπούλου καθηγήτρια Πανεπιστημίου με εισήγηση που αφορούσε το παιδί και την τρίτη ηλικία. Η κ. Οικονομοπούλου στην ει-

σήγηση της τόνισε: «Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε εμείς τους ηλικιωμένους, είναι ο τρόπος με τον οποίο θα αντιμετωπίσουν οι επόμενες γενιές εμάς τους ίδιους». Επίσης παρουσίασε στοιχεία του ΟΗΕ όσον αφορά στη γήρανση στην Ελλάδα καθώς και τις αλλαγές στην ηλικιακή πυραμίδα ενώ μίλησε για τις σχέσεις παππούδων και εγγονιών. Στη συνέχεια ακολούθησε η εισήγηση της κ. Γεωργίας Χάσκου, ψυχολόγου με θεματική που αφορούσε το

υπεύθυνο παιδί και πώς αυτό πρέπει να μεγαλώνει, με χρήσιμες συμβουλές προς τους γονείς σε ότι φορά τη σωστή ανατροφή υπεύθυνων παιδιών . Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση της κ. Ειρήνης Ξηρά, ψυχολόγου η οποία μίλησε για τις σχέσεις γονέων και παιδιών, μια εισήγηση η οποία καθήλωσε τους γονείς και ανέδειξε τα προβλήματα που υπάρχουν στις σχέσεις μεταξύ γονέων και παιδιών. Ακολούθησαν ερωτήσεις από το κοινό και η εκδήλωσε έκλεισε με δεξίωση.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΝΕ Α ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ

Παιδί, περιβάλλον, τέχνες

το τέλος του έφτασε το πρόγραμμα δημιουργικής απασχόλησης «Το περιβάλλον & οι τέχνες μέσα από τη δημιουργική διαχείριση του ελεύθερου χρόνου» με την εκδήλωση που διοργανώθηκε την Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου 2008 στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Τέχνης, με θέμα «Παιδί, Περιβάλλον, Τέχνες». Την εκδήλωση διοργάνωσε η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Ευρωπαϊκή Έκφραση σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Τέχνης. Την εκδήλωση συντόνισε ο Δρ Νίκος Γιαννής, καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Αναπλ. Βουλευτής Περιφ. Αττικής. O Νίκος Γιαννής υπογράμμισε ότι η δημιουργική απασχόληση και η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των παιδιών και ειδικά για θέματα περιβάλλοντος και περιβαλλοντικής αγωγής αποτελούν ζητήματα μείζονος σημασίας, δεδομένου ότι η περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι μια πρωτοποριακή δραστηριότητα βγαλμένη από την σύγχρονη ανάγκη για ευαισθητοποίηση της νέας γενιάς απέναντι στα περιβαλλοντικά ζητήματα, αλλά και καλλιέργειας της ατομικής ευθύνης που είναι ο μεγάλος απών στην πατρίδα μας και όπου στρέφεται διεθνώς πλέον η προστασία του περιβάλλοντος. Χαιρετισμό εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Κέντρου Τέχνης έκανε ο πρόεδρος του κέντρου κ. Ευάγγελος Ανδρέου, ο οποίος τόνισε ότι τέτοιου είδους πρωτοβουλίες και προγράμματα χαίρουν της αποδοχής του κόσμου πόσο ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

μάλλον του Ευρωπαϊκού Κέντρου Τέχνης που είναι ένας φορέας με δράσεις για τον πολιτισμό, την επιστημονική, μορφωτική και πολιτιστική εγρήγορση των πολιτών. Πρώτη εισηγήτρια η κ. Χάσκου Σοφία, σύμβουλος ψυχικής υγείας και υπεύθυνη για τα μαθήματα δημιουργικής απασχόλησης, η οποία παρουσίασε το πρόγραμμα και τα αποτελέσματα του. Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο κ. Νίκος Ραϊσης, μέλος ΔΣ και μέλος της ομάδας Περιβαλλοντικής Αγωγής του Συλλόγου «Αρχέλων» για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας με εισήγηση που αφορούσε το παιδί & την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Ο κ. Ραϊσης στην εισήγηση του τόνισε ότι «η

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να ζουν σε αρμονία με το περιβάλλον κι όχι καταστρέφοντας το, ώστε να διαμορφώνονται ενεργοί πολίτες, με περιβαλλοντικές και κοινωνικές ευαισθησίες και κριτική συνείδηση, που αγωνίζονται καθημερινά να αλλάξουν τον κόσμο, να προστατέψουν το περιβάλλον». Ακολούθησε η εισήγηση της κ. Γεωργίας Χάσκου, ψυχολόγου, σχετικώς με το υπεύθυνο παιδί και πώς να το μεγαλώσουμε, με χρήσιμες συμβουλές προς τους γονείς σε ό,τι αφορά τη σωστή ανατροφή. Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση της κας Ειρήνης Ξηρά, ψυχολόγου η οποία μίλησε για τις σχέσεις γονέων

ΝΕ Α ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ

και παιδιών, μια εισήγηση η οποία καθήλωσε τους γονείς και ανέδειξε τις πραγματικές ανησυχίες των γονέων σχετικά με τη συμπεριφορά τους προς τα παιδιά. Το κοινό ανταποκρίθηκε υποβάλλωντας ερωτήσεις, ενώ μετά τις εισηγήσεις ακολούθησε δεξίωση.

Πολιτιστικές & Περιβαλλοντικές Διαδρομές με ΠοδήλατοΞενάγηση στο Φράγμα του Μαραθώνα

ε επιτυχία πραγματοποιήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2008, στον Μαραθώνα, η εκδήλωση που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Έκφραση Ανατολική Αττική με την υποστήριξη του Δή-

μου Μαραθώνα, στο Μουσείο Προβολής Μαραθωνίου Δρόμου με θέμα: «Πολιτιστικές & Περιβαλλοντικές Διαδρομές με Ποδήλατο», με την παρουσία της περιβαλλοντικής ομάδας του Γυμνασίου Κερατέας, της τοπικής κοινωνίας, αντιπροσώπων συλλόγων, φορέων και Μ.Κ.Ο, αλλά και εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης.

Ο Δρ Νίκος Γιαννής, καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Αναπλ. Βουλευτής Περιφ. Αττικής ήταν υπεύθυνος για την πορεία της ημερίδας και τη διεξαγωγή της συζήτησης . O Νίκος Γιαννής μίλησε για την αξία της χρήσης του ποδηλάτου και επεσήμανε ότι το ποδήλατο αποτελεί το πλέον οικολογικό μέσο μεταφοράς και δεν επιβαρύνει το πε-

ριβάλλον. Τόνισε ότι μπαίνουμε στην εποχή της ατομικής ευθύνης και πως πρέπει να αλλάξουμε συμπεριφορά, αναθεωρώντας τις στερεότυπες πλέον αντιλήψεις για την ποιότητα ζωής. Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυνε ο Δήμαρχος Μαραθώνα κ. Σπύρος Ζαγάρης. Ο κ. Βασίλης Καμπάς, Διευθυντής της Εταιρείας Εναλλακτικού Τουρισμού Pame Volta ενημέρωσε το κοινό για τον εναλλακτικό τουρισμό και το ποδήλατο. Αναφέρθηκε στα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του ποδηλάτου, συζήτησε με τους μαθητές και το κοινό για διάφορα θέματα όπως για τις μάρκες των ποδηλάτων, πού μπορεί να πάει κανείς με το ποδήλατο, πώς το προστατεύει, τυχόν ατυχήματα που συμβαίνουν, τι πρέπει να προσέχουν κατά την οδήγηση κ.λπ. Έγινε συζήτηση για τους ποδηλατόδρομους και αναφέρθηκαν παραδείγματα από ευ-

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΝΕ Α ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ρωπαϊκές πόλεις που γίνεται εκτεταμένη χρήση ποδηλάτου. Ακολούθησε η εισήγηση της κ. Μαρίνας Γαλατσινού, Μέλος ΔΣ Ευρωπαϊκής Έκφρασης, η οποία μίλησε για εναλλακτικές μορφές τουρισμού και συγκεκριμένα για τον αεροπτερισμό. Κατά τη διάρκεια της εισήγησης έδειξε βίντεο από πανελλήνιους αγώνες αεροπτερισμού. Στη συνέχεια ακολούθησαν βόλτες με ποδήλατο στην περιοχή γύρω από το Μουσείο Μαραθωνίου Δρόμου. Πριν την έναρξη της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκε ξενάγηση στο Φράγμα του Μαραθώνα από τους κ. Άγγελο Λένα και κ. Ιωάννα Κοροβέση, από την ΕΥΔΑΠ. Το πρόγραμμα συνέβαλε στην ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας και των μαθητών στην προσέγγιση του ζητήματος της χρήσης του ποδηλάτου ως εναλλακτικό μέσο μεταφοράς.

Αναδάσωση στην Κερατέα

ην Κυριακή 7 Δεκεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Έκφραση Ανατολική Αττική σε συνεργασία με το ΤΟΣΥΝ (Τοπικό Συμβούλιο Νέων) και το Δήμο Κερατέας διοργάνωσε αναδάσωση στην περιοχή Δροσιά της Κερατέας με 800 δασικά φυτά. Η περιοχή έχει καεί 2 φορές τα τελευταία χρόνια (1994 και

1996) αλλά και παλαιότερα με αποτέλεσμα την αδυναμία φυσικής αναγέννησης. Στην αναδάσωση πήραν μέρος πολλοί νέοι από το ΤΟΣΥΝ Κερατέας και το ΤΟΣΥΝ Αναβύσσου, την περιβαλλοντική ομάδα του Γυμνασίου Κερατέας με τη συνοδό τους, τα «πουλιά» από τους «οδηγούς» Κερατέας με τους συνοδούς τους, μέλη του εξωραϊστικού συλλόγου «Δροσιά» και μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Κερατέας. Τα φυτά ήταν πεύκα, κυπαρίσσια, πικροδάφνες, βελανιδιές και χαρουπιές. Η δράση αυτή υποστηρίζεται από τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς και τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού με το πρόγραμμα «Δράσεις σε πυρόπληκτες περιοχές». Στα πλαίσια του προ-

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

γράμματος έχουν γίνει ξεναγήσεις αρκετών νέων από ΤΟΣΥΝ και μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου: α) στην Ελληνική Εταιρεία Ανακύκλωσης στο Μαρούσι, β) στον ποταμό Ασωπό στα Οινόφυτα και γ)στο Φράγμα του Μαραθώνα προκειμένου να γνωρίσουν τα παιδιά τις επιπτώσεις των αστικών και βιομηχανικών απορριμμάτων στο περιβάλλον και τη διαχείριση του πόσιμου νερού. Επίσης έγιναν σεμινάρια που αφορούσαν τη διαχείριση στερεών και υγρών αποβλήτων (αστικών και βιομηχανικών), τη διαχείριση του πόσιμου νερού, τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, τις πρώτες βοήθειες σε πουλιά. Ο συντονισμός, η ενημέρωση και η εκπαίδευση έγιναν από ειδικούς επιστήμονες της Ευ-

ρωπαϊκής Έκφρασης- Ανατολική Αττική, Μαρία Μήλα περιβαλλοντολόγο, Μαρίνα Γαλατσινού, Πολιτικό Επιστήμονα και της Άνιμα, Μαρία Γανωτή. Τον συντονισμό των νέων του ΤΟΣΥΝ έκανε ο Διονύσης Κλάδης. Την Αναδάσωση οργάνωσε το μέλος της Ευρωπαϊκής Έκφρασης Κώστας Στράμπι και ο Πρόεδρος του συλλόγου "Δροσιά" κ. Κωνσταντινίδης. Την οργάνωση από πλευράς του Δήμου Κερατέας ανέλαβε ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Κερατέας Σωτήρης Ιατρού. Πολλά από τα δέντρα ήταν προσφορά του αναπληρωτή βουλευτή Νίκου Γιαννή τα οποία προσέφερε αντί της εκτύπωσης ευχητήριων καρτών για τα Χριστούγεννα.

Μεσογειακή διατροφή και τοπική ανάπτυξη

ε συνέχεια των σεμιναρίων μεσογειακής διατροφής σε μαθητές των γυμνασίων και λυκείων στο Μαρκόπουλο, επιτυχώς ολοκληρώθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2008 η ημερίδα που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Έκφραση Ανατολική Αττική με την υποστήριξη του Δήμου Μαρκοπούλου, στο Αμφιθέατρο Δημαρχιακού Μεγάρου Δήμου Μαρκοπούλου, με θέμα: «Μεσογειακή Διατροφή & Τοπική Ανάπτυξη», με την παρουσία της τοπικής κοινωνίας, αντιπροσώπων συλλόγων, φορέων και Μ.Κ.Ο, αλλά και εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης. Την έναρξη της ημερίδας σήμανε ο Δρ Νίκος Γιαννής, καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Αναπλ. Βουλευτής Περιφ. Αττικής, ο οποίος είχε και την ευθύνη συ-

ΝΕ Α ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ

ντονισμού της εκδήλωσης. O Νίκος Γιαννής ανέφερε μεταξύ άλλων ότι η αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας τείνει να γίνει μάστιγα, για τον λόγο αυτό η μεσογειακή διατροφή με τα οφέλη που παρέχει πρέπει να υιοθετηθεί από όλους μας και ειδικά από τα παιδιά. Ως πατέρας 4 παιδιών ο ίδιος τονίζει ότι είναι σημαντική η ενημέρωση των γονέων από επαγγελματίες υγείας, σε σχέση με τους κανόνες υγιεινής διατροφής ώστε να εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους σε όλες τις γεύσεις. Τις εισηγήσεις ξεκίνησε ο κ. Κωνσταντίνος Δαρεμάς, Αντιδήμαρχος Μαρκοπούλου ο οποίος παρουσίασε την περίπτωση του Δήμου Μαρκοπούλου αναφορικά με το θέμα της Μεσογειακής Διατροφής και της Τοπικής Ανάπτυξης. Ο κ. Δαρεμάς στην εισήγηση του τόνισε ότι ο Δήμος Μαρκοπούλου κατά κανόνα είχε μια μικρή και υποτυπώδη ανάπτυξη βιολογικών καλλιεργειών που όμως με τη στροφή της

κοινωνίας σιγά-σιγά σε μία πιο υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια σταδιακά και με αποτελέσματα πολλά υποσχόμενα. Η κ. Λαμπρινή Μπλαγλατζή, ΠαιδίατροςΔιατροφολόγος, πραγματοποίησε στα Γυμνάσια και Λύκεια του Δήμου Μαρκοπούλου, σεμινάρια αναφορικά με τη μεσογειακή διατροφή. Το θέμα της εισήγησης της ήταν «Μεσογειακή Διατροφή, Νέοι & Παρεμβάσεις». Η κ. Μπαγλατζή εξήγησε τι είναι η μεσογειακή διατροφή. Αναφερόμενη στο παράδειγμα των κατοίκων της Κρήτης, παρουσίασε την πυραμίδα της μεσογειακής διατροφής, τη σύσταση της μεσογειακής διατροφής, ενώ αναφέρθηκε στα ποσοστά της παχυσαρκίας σε ενήλικους Έλληνες. Επίσης παρουσίασε το φαινόμενο της παιδικής παχυσαρκίας στην Ελλάδα και τα αίτια που την προκαλούν. Τέλος μίλησε για τις σύγχρονες τάσεις στη διατροφή παιδιών και εφήβων, έκανε διαιτητικές συστάσεις και έδωσε σύντομες συμβουλές για όλους. Ακολούθησε η εισήγηση του κ. Σωτήρη Παπασωτηρίου, Διευθύνοντος Εταίρου της Εταιρείας Κοινωνικών & Οικονομικών Μελετών σχετικώς με τη μεσογειακή διατροφή και την επιχειρηματική δραστηριότητα. Ο κ. Παπασωτηρίου εξήγησε ότι ο Δήμος Μαρκοπούλου, διαθέτει χαρακτηριστικά τα οποία συμβάλλουν

στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και ειδικά αυτής που σχετίζεται με την καλλιέργεια και τα βιολογικά προϊόντα. Αναφέρθηκε σε παραδείγματα βιομηχανικής δραστηριότητας σε τοπική και εθνική κλίμακα, ενώ δεν παρέλειψε να αναφέρει ευρωπαϊκά παραδείγματα. Οι εισηγήσεις έκλεισαν με την κ. Ελένη Αναπλιώτη, καθηγήτρια φυσικής αγωγής με Msc στην εφαρμοσμένη διαιτολογία και διατροφή, η οποία παρουσίασε τα αποτελέσματα από το πρόγραμμα παρέμβασης που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος στα σχολεία της περιοχής. Μετά την ενημέρωση των μαθητών σχετικά με τη μεσογειακή διατροφή, καταγράφηκαν και εκτιμήθηκαν οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών με τη χρήση ερωτηματολογίου. Με βάση τα αποτελέσματα, 63,5% γνώριζε τι είναι η μεσογειακή διατροφή ενώ τα κορίτσια ενδιαφέρονται περισσότερο από τα αγόρια για θέματα διατροφής. Επίσης 90% των παιδιών ηλικίας 12-13 ετών καταναλώνει πρωινό καθημερινά,ενώ μόνο 60% στις ηλικίες 16-17 ετών. Επίσης 46% των μαθητών καταναλώνουν περισσότερο από 3 φορές την εβδομάδα κόκκινο κρέας, ενώ καταναλώνει τροφή εκτός σπιτιού (fast food) από 2-4 φορές την εβδομάδα το 39% του συνόλου των παιδιών. Τέλος, παρατηρείται ότι τα προϊόντα των κιλικίων είναι εξαι-

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

ΝΕ Α ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ

ρετικά χαμηλής διατροφικής αξίας (αναψυκτικά, τυροπιτοειδή, σοκολάτες κ.λπ). Το πρόγραμμα συνέβαλε στην ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας και των μαθητών στην προσέγγιση του ζητήματος της σωστής διατροφής, αλλά και του ρόλου της μεσογειακής διατροφής και της συμβολής της στην τοπική ανάπτυξη.

«Κοινωνία Πολιτών: Προλαμβάνει και Αντιμετωπίζει τις Επιπτώσεις των Κλιματικών Αλλαγών»

ε με γάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2008, στον Γέρακα, η ημερίδα που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Έκφραση Ανατολική Αττική, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχείου Γέρακα, με θέμα: «Οι Κλιματικές Αλλαγές στον 21ο Αιώνα & οι Τρόποι Εξοικονόμησης Νερού», με την παρουσία της τοπικής κοινωνίας, αντιπροσώπων συλλόγων, φορέων και Μ.Κ.Ο., αλλά και εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης. Χαιρετισμό απηύθυνε ο Δήμαρχος Γέρακα κ. Αθανάσιος Ζούτσος, ο οποίος επισήμανε τις προσπάθειες που πρέπει να κάνουμε όλοι σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο για την απόκτηση οικολογικής συνείδησης, ενώ

αναφέρθηκε και στην “Εκστρατεία εξοικονόμησης νερού”, που εγκαινίασε ο Δήμος Γέρακα τονίζοντας ότι “η οικονομία στο νερό δεν είναι θέμα χρημάτων αλλά ζωής”. Τον Δήμαρχο προλόγισε ο κ. Αθανάσιος Γραμμένος, Ειδικός Συνεργάτης του Δήμου Γέρακα. Την έναρξη της ημερίδας σήμανε ο Δρ Νίκος Γιαννής, καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Αναπλ. Βουλευτής Περιφ. Αττικής, ο οποίος είχε και την ευθύνη συντονισμού του συνεδρίου. Τις εισηγήσεις ξεκίνησε η κα Ντόρα Πετρουλά, Συνεργάτης στην Εκστρατεία για την Κλιματική Αλλαγή του WWF Ελλάς, με θεματική “Το Κλίμα είναι στο Χέρι σου”, η οποία παρουσίασε τα αίτια και τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών, δίνοντας έμφαση στην ανθρωπιστική και την οικονομική διάσταση και τη δράση της κοινωνίας πολιτών. Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο κος Σταύρος Μηλιώνης, Πρόεδρος της Μ.Κ.Ο. ΚΕΑΝ, με θέμα εισήγησης “Κλιματικές Αλλαγές και Κοινωνία των Πολιτών “, η

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

οποία αφορούσε στον ρόλο που όλοι οι ενεργοί πολίτες μπορούν να διαδραματίσουν, αλλά και σε πρακτικές συμβουλές και τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου, όπως οι πράσινες ταράτσες. Ακολούθησε η εισήγηση της κας Μαίρης Βιταλιώτου, Υπεύθυνη Θεμάτων Διαχείρισης Υδατικών Πόρων της Μεσόγειος SOS, με θέμα “Κλιματική Αλλαγή και Νερό”, η οποία ανέλυσε τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στους υδάτινους πόρους, τη σχέση του νερού με το κλίμα, τις πλημμύρες αλλά και τη λειψυδρία που αντιμετωπίζουν πολλές χώρες και την ανάγκη για ανακύκλωση, εξοικονόμηση σε σπίτι, εργασία και σχολείο και αειφορική διαχείριση των υδατικών αποθεμάτων. “Η ατομική και συλλογική μας δράση, για την προστασία του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα των υδάτων, είναι πολύ σημαντικές σε μια «κρίσιμη» εποχή όπως αυτή που διανύουμε, ενώ κρίνεται επιτακτική η ανάγκη αλλαγής της κουλτούρας, της

στάσης και της συμπεριφοράς μας για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των κλιματικών αλλαγών και την ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων, για καλύτερη ποιότητα ζωής και ευημερία”, κατέληξε ο Νίκος Γιαννής. Μέσω του προγράμματος επιτεύχθηκε η ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας και μαθητών του Γέρακα στην προσέγγιση του ζητήματος των κλιματικών αλλαγών, των επιπτώσεών τους και των διεθνών εξελίξεων, ενώ δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στο νερό, παρουσιάζοντας πρακτικές συμβουλές για την καθημερινή χρήση του. Την εκδήλωση έκλεισε δεξίωση των παρευρισκομένων, ενώ το Σάββατο 20 Δεκεμβρίου 2008, ώρα 13.00-15.00, ακολούθησε επιτυχώς το δεύτερο μέρος του συνεδρίου (συζήτηση στρογγυλής τραπέζης) με θέμα “Περιβάλλον και Τοπική Αυτοδιοίκηση”, στο 2ο Forum: Ευρωπαίος Πολίτης, στο πλαίσιο του πολυσυνεδρίου Money Show, στο Ξενοδοχείο Χίλτον.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ

Δημοσιεύσεις στην Ευρωπαϊκή Εκφραση Σκοπός της έκδοσης είναι η παρουσίαση διαφορετικών απόψεων –αρκεί να μην εκφέρονται αυθαίρετα– και η δημιουργία κατάλληλου πλαισίου διαλόγου και ανταλλαγής ιδεών με επίκεντρο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ελληνική συμμετοχή σ’ αυτήν. Οι απόψεις που εκφράζονται δεν δεσμεύουν αποκλειστικά την ιδιοκτησία, τον εκδότη ή την σύνταξη.

Τα άρθρα τα οποία δημοσιεύονται στην Ευρωπαϊκή Έκφραση, επιλέγονται από τη σύνταξη με κριτήρια την επιστημονική εγκυρότητα, την ποιότητα, τη θεματική κάθε τεύχους, την πρωτοτυπία και επικαιρότητα. Μπορεί να δημοσιευθεί κείμενο και σε ξένη γλώσσα (κυρίως αγγλικά ή γαλλικά) κατόπιν συνεννόησης. Η έκταση του κειμένου δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 900 λέξεις.

Όσον αφορά τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, υποβάλλονται οποτεδήποτε, σε τρία αντίτυπα, υπακούουν στις διεθνείς προδιαγραφές επιστημονικής μεθοδολογίας, δεν έχουν δημοσιευθεί ούτε με παραπλήσια μορφή ή περιεχόμενο σε άλλα έντυπα, κρίνονται από μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Έκφρασης, με πλήρη διασφάλιση της αντικειμενικής κρίσης (ανωνυμία του κρινομένου

✂

ΕΚΦΡΑΣΗ

Απαγορεύεται αυστηρά η μερική ή ολική αναδημοσίευση ή αναδιανομή με οποιονδήποτε τρόπο, εκτός αν υπάρχει έγγραφη άδεια του εκδότη. Οι συγγραφείς, μετά την ανακοίνωση σ’ αυτούς της θετικής κρίσης για μελλοντική δημοσίευση του άρθρου στην Ευρωπαϊκή Έκφραση, δεσμεύονται αυτό να μην δημοσιευθεί οπουδήποτε αλλού. Οι συγγραφείς λαμβάνουν δωρεάν δύο αντίτυπα του οικείου τεύχους. Η ιδιοκτησία διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα να διανέμει με οποιουσδήποτε όρους, άρθρα, περιλήψεις και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Έκφραση διαμέσου του δικτύου Ίντερνετ.

Όνομα........................................................................................

Έτος ίδρυσης: 1989 Ομήρου 54, 106 72, Αθήνα, τηλ: 210 3643224, fax: 210 3646953, e-mail: ekfrasi@ekfrasi.gr

Επιθυμώ να γραφτώ συνδρομητής στο περιοδικό “Ευρωπαϊκή Έκφραση” Ετήσια Διετής 20 Ευρώ

Σε όλες τις περιπτώσεις μαζί με κάθε υποβολή κειμένου συμπεριλαμβάνεται και περίληψη στα γαλλικά ή στα αγγλικά (100-200 λέξεις). Το κείμενο θα πρέπει να αποστέλλεται και σε δισκέτα PC ώστε να αποφεύγονται οι αδυναμίες της δακτυλογράφησης και γενικά να επιτυγχάνεται η έκδοση. Καλό είναι επίσης να αποστέλλεται φωτογραφία του συγγραφέα. Χειρόγραφα, δισκέτες και άλλα πρωτότυπα δεν επιστρέφονται.

ΔΕΛΤIΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΟΥ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ

Τακτικός Συνδρομητής Δημόσιοι Οργανισμοί, Τράπεζες, Βιβλιοθήκες, ΑΕΙ, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, Εταιρείες, Σύλλογοι Ευρώπη Άλλες ήπειροι Φοιτητής, σπουδαστής, στρατιώτης Συνδρομή ενίσχυσης-υποστήριξης

και των κρινόντων, ο κρινόμενος πληροφορείται βέβαια ολόκληρη την κρίση) και η έκτασή τους κυμαίνεται μεταξύ 2000 - 3000 λέξεων. Ο υποψήφιος αποστέλλει σύντομο βιογραφικό σημείωμα.

35 Ευρώ

Επώνυμο.................................................................................... Διεύθυνση.................................................................................. Ταχ. Κώδικας............................................................................. Πόλη........................................................................................... Τηλέφωνο:.................................................................................

50 Ευρώ 25 Ευρώ 30 Ευρώ

100 Ευρώ 45 Ευρώ 55 Ευρώ

15 Ευρώ 50 Ευρώ

25 Ευρώ 90 Ευρώ

Οι συνδρομές καταβάλλονται στα γραφεία της Έκφρασης 9π.μ. - 5 μ.μ., με ταχυδρομική επιταγή, ή τέλος στην Εθνική Τράπεζα (αρ. λογαριασμού 701/29600287)

E-mail:........................................................................................ Επάγγελμα:...............................................................................

Ημερομηνία Υπογραφή

Η «Ευρωπαϊκή Έκφραση» εξασφάλισε και προσφέρει στους αναγνώστες της το βιβλίο ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ των ΕΚ∆ΟΣΕΩΝ

“Σε Πολυτελή Θήκη για ένα

Αξιόλογο ∆ώρο”

του

John Stevenson

στη Μισή Τιµή

Μόνο µε €

Ένα µοναδικό στη χώρα µας επίτοµο και αξιόπιστο έργο, γραµµένο από οµάδα ιστορικών των µεγαλύτερων Πανεπιστηµίων και µεταφρασµένο σε 6 γλώσσες. Πώς και από ποιους δηµιουργήθηκε η σηµερινή Ευρώπη; ΑΠΟ

ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ ΗΣ ΧΙΛΙΕΤΙΑΣ ΕΩΣ ΤΗΝ ΑΥΓΗ ΤΗΣ 3

ΑΡΧΑΙΟΙ, ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ & ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ, ΒΥΖΑΝΤΙΟ, ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ, ∆ΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ, ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ, ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΕΘΝΗ-ΚΡΑΤΗ, ΠΟΛΕΜΟΙ, ΕΝΩΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ, ΕΛΛΑ∆Α & Ε.Ε. ₪ Βιογραφίες σηµαντικών προσωπικοτήτων. ₪ Προσωπικότητες και γεγονότα που σηµάδεψαν και διαµόρφωσαν την Ευρώπη, µε χρονική και γεωγραφική απεικόνιση. ₪ Αντικειµενική και κατανοητή γραφή, που περιγράφει τη συναρπαστική διαδροµή της

ηπείρου µας στην πολιτική , οικονοµική, πολιτισµική, θρησκευτική και κοινωνική ζωή.

Έγκριση Καταλληλότητας του ΥΠΕΠΘ: Υ/Α124618/Γ7/21.11.06. Πλούσια εικονογραφηµένο µε 450 εικόνες: αυθεντικές φωτογραφίες, εικόνες από ιστορικά αρχεία, µουσεία και συλλογές.

512 σελίδες, 16 χρονοδιαγράµµατα, 65 χάρτες, διαστάσεις 28,5x22,0 εκατ. Εκτύπωση offset, χαρτί 113 gsm jap matt, έγχρωµη κουβερτούρα, εξώφυλλο σκληρό πανόδετο µε χρυσοτυπία.

ΚΟΥΠΟΝΙ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑΣ Επιθυµώ να παραλάβω µε αντικαταβολή την ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ στην τιµή των 60 Ευρώ ΟΝΟΜΑ:...................................................ΕΠΩΝΥΜΟ:.................................................................. ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ:............................................................................................Τ.Κ.:.............................. ΠΟΛΗ:.....................................................ΤΗΛ:.................................ΚΙΝ.ΤΗΛ.:............................. E-MAIL: .................................... FAX: ....................................... Στείλτε το κουπόνι ταχυδροµικά στη διεύθυνση: Βαλτετσίου 29 – Αθήνα 10681, ή Τηλεφ.: 210 3808536 ή στείλτε Fax: 210 3827966, ή E-Mail: kxkbooks@otenet.gr ΕΞΟ∆Α ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ € 5

Ευρωπάϊκοσ διάγωνισμοσ κομικ «Ευρωπάϊκη Ενωση κάι ιθάγΕνΕιά» Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

ηι

υ ο σ ά ι Ε ν Ε γ θά

η π ω ρ υ Ε ν τη

η τ Ε σ ι Φ Ζωγρά

Ζεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Φτιάξε λοιπόν ένα κόμικ με θέμα την ιθαγένεια! Γίνε ένας από τους νικητές που θα βραβευτούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Προθεσμία αποστολής: 27 Φεβρουαρίου 2009