European Expression - Issue 73 by European Expression

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΥΡΩΠΑΪΚΗ EΚΦΡΑΣΗ E Τ Ρ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α

Ε Κ Δ Ο Σ Η

Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Ο Υ

Π Ρ Ο Β Λ Η Μ ΑΤ Ι Σ Μ Ο Υ

έτος ιδρυσης: 1989 • ISSN: 1105-8137 • 5 ΕΥΡΩ • ΧΡΟΝΟΣ 19 • ΤΕΥΧΟΣ 73 • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2009 ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΕΚΔΟΤΗΣ: "ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ-ΘΕΣΜΟΙ", Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο Ομήρου 54 - Αθήνα - 106 72 Τηλ.: +30 210 3643224 Fax: +30 210 3646953 E-mail: ekfrasi@ekfrasi.gr http://www.ekfrasi.gr ΚωδικΟς εντύπου: 1413 ΕΚΔΟΤΗΣ- ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ: Νίκος Γιαννής ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ: Σταματίνα Ξεφτέρη ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Κατερίνα Ανδρωνά Στο τεύχος αυτό συνεργάστηκαν:

Νίκος Βασιλάκος, Κωνσταντίνος Γ. Κούγιας, Γιώργος Μυλωνάς, Ιωάννης Παρίσης, Νίκος Χρυσόγελος

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ: Εκδόσεις: «ΗΛΙΑΙΑ» ΔΗΜ. ΣΧΕΣΕΙΣ: iForce Communications Α.Ε.

44Εισαγωγικό σημείωμα................................................................................................................. 5 του Νίκου Γιαννή 44ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ Αλλαγές στην πολιτική και στο πολιτικό σύστημα επιδιώκουν οι Οικολόγοι Πράσινοι

του Νίκου Χρυσόγελου............................................................................................................... 7

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 44Ανανεώσιμες, Νέες ή Ήπιες Μορφές Ενέργειας στην Ελλάδα

του Νίκου Γιαννή....................................................................................................................... 13

44Η σημερινή κοσμογονία των ΑΠΕ : θα έρθει ποτέ και στη χώρα μας;

του Δρ. Νίκου Βασιλάκου....................................................................................................... 14

44Η Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Πολιτική και οι στόχοι της Ελλάδας..................................... 16 44Απόψεις για την αιολική ενέργεια

πηγή : Διαδίκτυο....................................................................................................................... 21

44Ενεργειακά Νέα......................................................................................................................... 23 ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 44Στρατηγική της Λισσαβώνας και Ελλάδα στη δίνη της οικονομικής κρίσης,

του Κωνσταντίνου Γ. Κούγια .................................................................................................29

44Προς μια ευρωπαϊκή στρατηγική αντίληψη και κουλτούρα,

του Δρ. Ιωάννη Παρίση........................................................................................................... 32

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 44Ομιλία Προέδρου Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος (Σ.Β.Β.Ε.)

κ. Γιώργου Μυλωνά.................................................................................................................. 35

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ

44Τί τρέχει στην Ευρώπη;............................................................................................................ 38 44 Βιβλιοπαρουσίαση................................................................................................................... 40 44Νέα της Έκφρασης.................................................................................................................... 41

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 71 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2008

c o n t en t s

vropaiki EkfraSsi E q u a r t e r l y e d i t i o n o n e u r o p e a n iss u es

F i r s t P u b l is h e d : 1 9 8 9 • I S S N : 1 1 0 5 - 8 1 3 7 • E URO 5 • Y E AR 1 9 • VOL . 7 3 • APR I L - J U N E - J ULY 2 0 0 9 PROPRIETOR - EDITION:

"European Society, Politics, Ex-

pression, Institutions", non Profit Making Company 54 Omirou St., Athens 106 72 Tel.: +30 210 3643224 Fax: +30 210 3646953 E-mail: ekfrasi@ekfrasi.gr http://www.ekfrasi.gr EDITOR - PUBLISHER BY LAW: Nicos Yannis PUBLISHING DIRECTOR: Stamatina Xefteri DIRECTION: Katerina Androna CONTRIBUTORS:

N. Chrysoyelos, K. Kougias, G. Mylonas, I. Parisis, N. Vasilakos TECHNICAL ADVISOR: Hliea PUBLIC RELATIONS iForce Communications SA

44Εditorial......................................................................................................................................... 5 N. Yannis

44ECOGREENS Changes in politics and in the political system as an objective of the Ecogreens

N. Chrysoyelos............................................................................................................................. 7

RENEWABLE SOURCES OF ENERGY 44Renewable, New or Mild forms of energy in Greece,

N.Yannis...................................................................................................................................... 13

44The cosmogony of RSE nowadays: will it ever happen in our country?

N. Vasilakos................................................................................................................................14

44The European Energy Policy and the objectives of Greece...............................................16 44Opinions relating to the wind energy,

source: Internet......................................................................................................................... 21

44“Energy” News.......................................................................................................................... 23 TALKING ABOUT EUROPE 44Lisbon Strategy and Greece in the maelstrom of economic crisis,

K. Kougias.................................................................................................................................. 29

44Towards a european strategic concept and culture,

I. Parisis....................................................................................................................................... 32

INDUSTRY 44Speech of G. Mylonas, President of the Association

of Industries in Northern Greece..........................................................................................35

PERMANENT COLUMNS 44What’s going on in Europe?.................................................................................................... 38

44Book presentation..................................................................................................................... 40 44“European Expression” News................................................................................................ 41 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

E D I TOR I AL

Ευρωεκλογές 2009 ή άρρητες εθνικές εκλογές;

υρωεκλογές 2009. Είναι η έβδομη φορά στην ιστορία όπου οι Ευρωπαίοι προσέρχονται στις κάλπες προκειμένου να εκλέξουν αντιπροσώπους αποφασισμένους να υπηρετήσουν την κοινή μας πορεία προς το ευρωπαϊκό όνειρο. Η κοινή διαδρομή σημαδεύεται από τη θλιβερή ανάμνηση της καθημαγμένης από τον ευρωπαϊκό εμφύλιο Ευρώπης, που βρήκε μέσα στις στάχτες του πολέμου τη δύναμη, χάριν τόσο της φεντεραλιστικής έμπνευσης και του ζωογόνου πάθους ανθρώπων, δυσεύρετου αναστήματος για τα σημερινά δεδομένα, όσο και της σοφίας των ιδρυτών – πατέρων, να δώσει ένα αποφασιστικό χτύπημα στον εθνικισμό, θέτοντας τα θεμέλια της σημερινής βιώσιμης ειρήνης, δημοκρατίας και ευημερίας για όλους. Κράτη και λαοί αυτοδεσμεύτηκαν, χωρίς έξωθεν ή άνωθεν επιβολή, να περιστείλουν την εθνική κυριαρχία, αναθέτοντας την άσκηση μέρους εθνικών αρμοδιοτήτων σε υπερεθνικά όργανα, όπως το σημερινό Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όπως σε κάθε κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία οι εκλεγμένοι καλούνται να υπηρετούν τους στόχους της κοινότητας των πολιτών διαμέσου της ετερότητας των ιδεολογικών και πολιτικών απόψεων και συμφερόντων που εκφράζονται από τις πολιτικές οικογένειες – κόμματα διευρωπαϊκής εμβέλειας, όχι όμως να εξυπηρετούν επί μέρους συμφέροντα, ειδικώς δε τα εθνικά, παρά μόνο στον βαθμό που αυτά εντάσσονται στο συνολικό σχέδιο. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

Αλλιώς δεν υπάρχει Ευρώπη, όπως δεν θα υπήρχε Ελλάδα εάν επροηγείτο το συμφέρον οποιασδήποτε περιφέρειας της και ήταν σε θέση να το επιβάλλει σε βάρος του συνόλου. Εξάλλου στην ΕΕ το όργανο που προορίζεται για να υπερασπίζει τα εθνικά συμφέροντα είναι το Συμβούλιο και αυτό πράττει. Όμως η Ευρώπη άρχισε να καμπουριάζει από τα βάρη, μιας μεγάλης διεύρυνσης μελών χωρίς την εμβάθυνση που αυτή προϋπέθετε, τη διατήρηση της ευημερίας και του φημισμένου κοινωνικού της μοντέλου με τις απαιτήσεις της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και του διεθνούς ανταγωνισμού, των αναπτυσσομένων χωρών που ζητούν θέση στο όνειρο, της υποβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος και του κλίματος, και την τεράστια αύξηση των μεταναστευτικών ροών τέλος, απειλείται να λυγίσει η ηγετική της θέση και ακτινοβολία προς τον υπόλοιπο κόσμο, που προσβλέπει στο ευρωπαϊκό υπόδειγμα ενοποίησης και δημοκρατικής κοινωνίας.

Ευρώπη λοιπόν χρειάζεται ν’ ανάψει ξανά τις μηχανές, ύστερα από μια δεκαετία θεσμικής – συνταγματικής τελμάτωσης, ευρωφοβικών δισταγμών και «ομόφωνης δημοκρατίας». Ως δόκιμο βήμα πλέον για τον σκοπό αυτό οφείλουμε να εξετάσουμε τη δημιουργία μιας πρωτοπορίας, π.χ. των 16 χωρών που έχουν υιοθετήσει το Ευρώ, οι οποίες διαθέτουν το πλεονέκτημα και την εμπειρία της στενής συνύπαρ-

«Οι πολιτικοί αρχηγοί, ειδικώς των μεγάλων πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα, εν ελλείψει εσωκομματικής δημοκρατικής συζήτησης και ανάδειξης των υποψηφίων Ευρωβουλευτών, «δωρίζουν» κατ’ ουσία τις θέσεις των Ευρωβουλευτών, με κριτήρια εθνικά, για να μην πούμε κομματικά, σίγουρα πάντως όχι ευρωπαϊκά».

E D I TOR I AL

ξης. Αυτές είναι πλέον σε θέση να «εκπαιδεύσουν» και να ρυμουλκήσουν και τις υπόλοιπες χώρες όταν τούτες αισθανθούν έτοιμες για μια στενότερη ένωση, για συμμετοχή σε μια ενιαία δημοκρατική πολιτική κοινότητα.

νέα Ευρώπη δεν θα στηρίζεται στον αποκλεισμό, αλλά στην ένταξη κάθε διαφορετικότητας, θα είναι μια ανοιχτή όσο ποτέ Ευρώπη, όπου όμως οι κανόνες θα εφαρμόζονται, αφού το κράτος δικαίου είναι πολύτιμο μέρος της πλούσιας ευρωπαϊκής κληρονομιάς. Τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα και ελευθερίες του ευρωπαϊκού ονείρου προηγούνται των συνόρων που έχουν σηκώσει ποικίλοι δυνάστες, ακόμη και τύραννοι της πλειοψηφίας με εθνικά προσχήματα. Στη νέα Ευρώπη θα επιταχύνουμε τη φορολογική εναρμόνιση, θα έχουμε ενιαία μακροοικονομική και κοινωνική πολιτική, χωρίς τις οποίες το Ευρώ θα είναι μισερό, θα δημιουργήσουμε έναν πόλο προσέλκυσης και όχι διαρροής, όπως σήμερα, εγκεφάλων και αριστείας, βιώσιμης επιστήμης, τεχνολογίας, καινοτομίας. Οι ιδρυτές - πατέρες της νέας Ευρώπης θα οικοδομήσουν τη νέα σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον, με την ίδια συνείδηση επιβίωσης και αειφορίας, με την ίδια πίστη και αυτοθυσία που οι ιδρυτές - πατέρες του μεταπολέμου έβαλαν τις βάσεις της ενωμένης Ευρώπης. Το πολιτικό κόστος δεν θα το επωμίζεται πλέον ο πολιτικός που κάνει κάτι για το περιβάλλον, αλλά εκείνος που παραλείπει να κάνει κάτι για το περιβάλλον. Ο πολιτικός της νέας Ευρώπης δεν ορίζει ως αντίπαλο τον πολιτικό του ανταγωνιστή και δεν διεκδικεί την εξουσία ως λεία, εξ’ ου και η διαφθορά, αλλά ηγείται της αγωνιώδους προσπάθειας ν’ αλλάξουμε συνήθειες, δεν βλέπει τα άτομα ως ανά τετραετία ψηφοφόρους – εξυπηρετούμενους πελάτες ενός σπάταλου κρατισμού, αλλά ως καθημερινούς πολίτες, ώστε να δει κι ο καθένας μας έτσι τον εαυτό του και να πράττει ευσυνείδητα το καθήκον του προς την κοινωνία και τη φύση. Η νέα Ευρώπη θα έχει οικουμενική συνείδηση, σπίτι μας όλος ο κόσμος, όμως σπίτι όλων. Όχι όπως αποφάσισαν να γιορτάσουν έξω από το Εφετείο και στο κέντρο της Αθήνας την Ημέρα της Ευρώπης, 9 Μαϊου, οι διάφορες εκφάνσεις της μισαλλοδοξίας και του έκπτωτου ολοκληρωτισμού.

οιοι λοιπόν καλούνται να οικοδομήσουν αυτήν την Ευρώπη; Οι πολιτικοί αρχηγοί, ειδικώς των μεγάλων πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα, εν

ελλείψει εσωκομματικής δημοκρατικής συζήτησης και ανάδειξης των υποψηφίων Ευρωβουλευτών, «δωρίζουν» κατ’ ουσία τις θέσεις των Ευρωβουλευτών, με κριτήρια εθνικά, για να μην πούμε κομματικά, σίγουρα πάντως όχι ευρωπαϊκά. Ότι αυτό συμβαίνει και σε ορισμένες άλλες χώρες της ΕΕ είναι φυσικά μια εύκολη δικαιολογία, δεν αφήνει όμως μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας ότι με τον τρόπο αυτό η Ευρώπη μπορεί να πάει μακριά κι ας περισσεύουν τα λόγια τα μεγάλα και τα ωραία, των εθνικών πολιτικών αρχηγών για την Ευρώπη, η ευρωπαϊκή ακινησία είναι το άρρητο συμφραζόμενο της εθνικής κυριαρχίας. Γιατί την κρίσιμη στιγμή, αυτή που η Ευρώπη θα σε χρειάζεται Ελληνα Ευρω-Βουλευτή, η εντολή θα έλθει από την εθνική πρωτεύουσα, από τον εθνικό αρχηγό που έχει εκλεγεί με βάση ένα εθνικό πολιτικό πρόγραμμα και που αυτό ορθώς εκείνος υπηρετεί και με το οποίο κρίνεται, άρα εσύ θα είσαι αγνώμων προς τον εντολέα σου εάν πράξεις άλλως, με το χέρι στην ευρωπαϊκή σου καρδιά και επίορκος του εθνικού συμφέροντος, απώτερη πηγή της νομιμοποίησης σου δεν είναι οι Ευρωεκλογές, είναι η εθνική λαϊκή ετυμηγορία δια της εθνικής πολιτικής ηγεσίας. Εξάλλου ποια είναι η ευρωπαϊκή ιδεολογική και πολιτική διαπάλη και σε τι έκταση και βάθος συζητούνται τα ευρωπαϊκά θέματα στην ευρω-προεκλογική περίοδο στην Ελλάδα και αλλού, αν συζητούνται κιόλας;

ς ελπίσουμε ότι η αλλαγή του καθεστώτος των Ευρωβουλευτών που θα ισχύσει από την επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο, με την οποία ισχυροποιείται η ευρωπαϊκή πολιτική τους υπόσταση, θα συμβάλλει στη θετική κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ενημέρωσης, πολιτικού διαλόγου, άρα πολιτικής ενοποίησης και συνταγματοποίησης της Ευρώπης, στη σταδιακή δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δήμου και μιας ομοσπονδιακής Ευρώπης. Ωστόσο τα μικρά βήματα που δοκιμάσθηκαν επιτυχώς μέχρι σήμερα, είναι ανεπαρκή τώρα και θα έπρεπε να δώσουν τη θέση τους σε ένα μεγάλο βήμα. Υπηρετώντας την Ευρώπη υπηρετούμε την Ελλάδα, οι κραυγές εθνικής υπερβολής τι στην αλήθεια υπηρετούν, εκτός από δεισιδαίμονες προκαταλήψεις και πολιτικό καιροσκοπισμό; Ας είναι αυτές οι Ευρωεκλογές οι τελευταίες έμμεσες εθνικές εκλογές και αυτό το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το τελευταίο των μικρών βημάτων. Εκτός κι αν η ιστορία, χάριν της κοινωνίας πολιτών, καθώς και εμπνευσμένων και γενναίων ηγετών, τρέξει ακόμη πιο γρήγορα…

Νίκος Γιαννής

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ

Αλλαγές στην πολιτική και στο πολιτικό σύστημα επιδιώκουν οι Οικολόγοι Πράσινοι Του Νίκου Χρυσόγελου* Μέλους της Γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων

Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών

α αποτελέσματα στις ευρωεκλογές αποδεικνύουν την κρίση του πολιτικού συστήματος και της πολιτικής. Κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα εξουσίας δεν πήρε ψήφο εμπιστοσύνης. Η ΝΔ έχασε μεγάλο ποσοστό των προηγούμενων ψηφοφόρων της λόγω διαφθοράς και αποτυχημένων πολιτικών στα θέματα οικονομίας, κοινωνίας και περιβάλλοντος. Το ΠΑΣΟΚ δεν έπεισε ότι έχει αλλάξει και αποτελεί αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης. Η αύξηση των ποσοστών του ΛΑΟΣ οφείλεται κυρίως στην απόκρυψη των επικίνδυνων και λαϊκιστικών του θέσεων μέσω μιας επικοινωνιακής πολιτικής που βασίζεται κυρίως στην ανάδειξη των προβλημάτων για να κερδίσει εκλογική επιρροή. Το ΚΚΕ κατάφερε μεν να συσπειρώσει ξανά ένα ποσοστό της ψήφου διαμαρτυρίας αλλά αρχίζει nikoschry@gmail.com ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

να παρουσιάζει και αυτό φθίνουσα πορεία. Ο ΣΥΡΙΖΑ πλήρωσε την συγκεχυμένη εικόνα που εκπέμπει με εγκατάλειψη πολλών από τις θέσεις που διαφοροποιούσαν το χώρο της ανανεωτικής αριστεράς από τις υπόλοιπες πολιτικές οικογένειες. Τα σκάνδαλα, η κρίση πολιτικής εκπροσώπησης, η οικονομική – κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση, η μετατροπή της πολιτικής σε μια υπόθεση κομματικών αντιδικιών συχνά χωρίς περιεχόμενο έχει προκαλέσει μεγάλη οργή απέναντι στο κομματικό και πολιτικό σύστημα και τείνει να διαμορφώσει μεταξύ των πολιτών την πεποίθηση ότι η πολιτική και οι πολιτικοί δεν προσφέρουν λύσεις, μερικές φορές είναι το κύριο εμπόδιο στις λύσεις. Η μεγάλη αποχή είναι μία ένδειξη αυτής της απαξίωσης της πολιτικής. Αναλύοντας τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών διαπιστώνουμε ότι τα κομματικά τείχη έχουν σε σημαντικό βαθμό πέσει. Τα κόμματα δεν ελέγχουν πλέον τους πολίτες και πρακτικές του παρελθόντος (όπως οι πελατειακές σχέσεις και η συμμετοχή στη διαφθορά) δεν έχουν την ίδια

αποτελεσματικότητα πλέον. Σε κάθε εκλογική διαδικασία θα πρέπει τα κόμματα να προσπαθούν πολύ, ώστε να πείθουν τους πολίτες, όχι μόνο για να επιλέξουν συγκεκριμένο κόμμα, αλλά ακόμα και για να πάνε να ψηφίσουν. Οι νέοι είναι αυτοί που απείχαν περισσότερο από την τελευταία εκλογική διαδικασία (σε ποσοστό μέχρι και 70% σε κάποιες ηλικίες). Ενώ ζουν τις συνέπειες των αποφάσεων που λαμβάνουν οι σημερινές γενιές και οι πολιτικοί στη ζωή και το μέλλον τους, δεν έχουν σήμερα φωνή. Για να μπορέσουν να συμμετάσχουν στις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις είναι αναγκαίες σήμερα νέες μορφές πολιτικής συμμετοχής, που θα τους δίνουν το δικαίωμα και τη δυνατότητα να συν-διαμορφώνουν το μέλλον και τη ζωή τους.

Σε νέα εποχή οι Οικολόγοι Πράσινοι

ι πολίτες στέλνουν ένα πολιτικό μήνυμα, ότι πρέπει να αλλάξει ριζικά το πολιτικό σύστημα και τα θέματα του περιβάλ-

ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ

λοντος και της πράσινης πολιτικής να μπουν στο κέντρο της πολιτικής συζήτησης. Οι Οικολόγοι Πράσινοι φέρνουν μια νέα κουλτούρα στην πολιτική που επιδιώκει λύσεις, αντί να συντηρούν την κομματική αντιπαράθεση. Έχουμε μεγάλη ευθύνη να μεταφράσουμε σωστά την πολιτική «εντολή» των πολιτών και να δουλέψουμε μαζί με την κοινωνία των πολιτών για αλλαγές στις προτεραιότητες της πολιτικής και για συνεκτικές πράσινες λύσεις στα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία και ως χώρα. Είναι φανερό πια ότι σημαντικό ποσοστό των πολιτών δεν αμφισβητεί απλώς το πολιτικό σύστημα και την πολιτική, όπως είναι τουλάχιστον σήμερα, αλλά επιζητεί και εναλλακτικές πολιτικές προτάσεις, η σημαντικότερη από τις οποίες φαίνεται να είναι η πράσινη πολιτική πρόταση. Τα εκλογικά αποτελέσματα τόσο σε ευρωπαϊκό (σημαντική αύξηση της εκλογικής δύναμης των Πρασίνων σε διάφορες χώρες) όσο και σε εθνικό επίπεδο (εκλογή για πρώτη φορά ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων) τεκμηριώνουν αυτήν την εκτίμηση. Η εμπειρία δείχνει ότι στους Πράσινους συγκλίνουν πολίτες που αν και ξεκίνησαν από διαφορετικές αφετηρίες διαμορφώνουν μια νέα πολιτική, κοινωνική και καθημερινή ταυτότητα, μια πράσινη ταυτότητα. Οι Πράσινοι έχουν μια συγκεκριμένη πρόταση διεξόδου από την κρίση, συνεκτική πράσινη λύση απέναντι στα σημερινά οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα, και αυτό εκτιμήθηκε στις περισσότερες χώρες. Τόσο τα ποσοστά των Πρασίνων σε αρκετές χώρες όσο και η εκλογή 53 πρασίνων Ευρωβουλευτών αποδεικνύουν ότι οι Πράσινοι αποτελούν μια αξιόπιστη εναλλακτική πολιτική πρόταση. Αντιλαμβανόμενοι αυτό τον ρόλο που καλούνται να παίξουν, οι Οικολόγοι Πράσινοι οργανώνονται καλύτερα,

αναλαμβάνουν πολιτικές πρωτοβουλίες, επιδιώκουν διάλογο με την κοινωνία των πολιτών, συσπείρωση ευρύτερων δημοκρατικών δυνάμεων, ώστε να επιτευχθούν οι αλλαγές που απαιτούνται μέσα από τη διαμόρφωση σταθερών κοινωνικών πλειοψηφιών. Επιδιώκουν και είναι ανοικτοί στο να αποτελέσουν σημείο σύγκλισης δυνάμεων που, αν και ξεκίνησαν πιθανώς από διαφορετικές αφετηρίες, έχουν σήμερα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός τους τα θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος, της κοινωνικής αλληλεγγύης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της πράσινης οικονομίας, που αντιλαμβάνονται ότι οι απαντήσεις στα σημερινά προβλήματα πρέπει να είναι πράσινες. Επιδιώκουμε η παρουσία μας στο νέο πολιτικό σκηνικό να αποτελέσει τον καταλύτη για ευρύτερες αλλαγές στα κόμματα τόσο για μετακινήσεις προς τους Οικολόγους Πράσινους όσο και για καλύτερους συσχετισμούς στο εσωτερικό των υπόλοιπων κομμάτων για τις δυνάμεις που χαρακτηρίζονται από οικολογικές ευαισθησίες. Ενισχύουμε συνολικά τη φυσιογνωμία μας, ως κόμματος που διεμβολίζει εγκάρσια το πολιτικό σκηνικό, συνενώνοντας πολίτες από διαφορετικές αφετηρίες αλλά με κοινή οπτική τις νέες, πράσινες, προτεραιότητες που επιβάλει η οικολογική κρίση. Προσπαθούμε να συνδυάσουμε γόνιμα το ρεαλισμό με το οραματικό στοιχείο της πολιτικής οικολογίας, είμαστε ρεαλιστές, αλλά με όραμα. Ταυτόχρονα βέβαια, οι απαιτήσεις των πολιτών είναι πλέον πολύ υψηλότερες. Πολλοί περισσότεροι από τους 180 χιλιάδες πολίτες που μας ψήφισαν περιμένουν από εμάς να σταθούμε αντάξιοι των προσδοκιών τους. Οι απαιτήσεις αυτές μας φέρνουν μπροστά στην ανάγκη για κοινοβουλευτικές παρεμβάσεις στο Ευρωκοινοβούλιο, μόνιμες πολιτικές και κοινωνικές παρεμβάσεις σε όλες τις περιοχές της

χώρας και στο κεντρικό επίπεδο, για πιο επαγγελματική, δημοκρατική και αποτελεσματική λειτουργία και οργάνωσή μας, για πιο υπεύθυνη και βαθιά πολιτική συζήτηση και παραγωγή στο εσωτερικό μας.

Στροφή της πολιτικής προς την επίτευξη λύσεων και την αντιμετώπιση της διαφθοράς

κραίες αντιλήψεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στις υπόλοιπες χώρες πέτυχαν αύξηση των ποσοστών τους απευθυνόμενοι στους φόβους και τις φοβίες των πολιτών. Η μετανάστευση μετατρέπεται για παράδειγμα σε πρόβλημα όταν δεν υπάρχει μια σοβαρή ευρωπαϊκή και εθνική μεταναστευτική πολιτική. Η χειρότερη λύση είναι η λαϊκιστική αντιμετώπιση των προβλημάτων, που μπορεί να εντείνει τους κινδύνους, αλλά και τις κοινωνικές συγκρούσεις. Είχαμε ευρωεκλογές και μόνο τα ευρωπαϊκά θέματα δεν συζητήθηκαν. Είναι πολύ πιθανό να πάμε σύντομα και σε εθνικές εκλογές χωρίς να γίνει καμία συζήτηση για τα πραγματικά προβλήματα. Ως Οικολόγοι Πράσινοι θα επιδιώξουμε να θέτουμε συνεχώς στο κέντρο της πολιτικής συζήτησης τα βασικά προβλήματα και να αναδεικνύουμε τη συνοχή των πράσινων προτάσεων. Αλλά και να προ(σ)καλούμε τα άλλα πολιτικά κόμματα να συζητούν για τις πολιτικές προτάσεις τους και τις λύσεις που προτείνουν, να μην μένουν σε μια αντιπαράθεση με κομματικό, αλλά ελάχιστα πολιτικό περιεχόμενο. Υπάρχει μεγάλο τέλμα στην ελληνική πολιτική σκηνή, ακόμα και για θέματα στα οποία θα μπορούσαν να υπάρξουν συμφωνίες. Τα δυο κόμματα εξουσίας επιδιώκουν απλώς την κατάληψη και νομή της εξουσίας, στην ποΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ λιτική των 2 κομμάτων της αριστεράς κυριαρχεί η κριτική αλλά δεν αντιπροτείνουν τι πρέπει και μπορεί να γίνει. Οι Οικολόγοι Πράσινοι επιδιώκουμε τώρα να αλλάξουμε την πολιτική, να επηρεάσουμε τις εξελίξεις στη χώρας μας ώστε να στραφούν προς πιο βιώσιμες – οικολογικά και κοινωνικά - κατευθύνσεις. Αλλά και να συμβάλλουμε σε μια ανάγκη που είναι φανερή στην ελληνική κοινωνία, να παίξουμε το ρόλο μιας πολιτικής δύναμης που θα πιέσει το πολιτικό σύστημα και τα κόμματα να στραφούν στην επιδίωξη λύσεων και στη γόνιμη αντιπαράθεση, όχι στη στείρα κομματική αντιπαλότητα που κυριαρχεί σήμερα. Η «κουλτούρα συνεργασίας» δεν σημαίνει ότι καταργούμε την ανάγκη να υπάρχουν διακριτές πολιτικές οικογένειες σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Είμαστε ένα διαφορετικό κόμμα με συγκροτημένη πολιτική πράσινη ταυτότητα, δεν μπαίνουμε σε κάποιο άλλο κόμμα γιατί αν επιδιώκαμε κάτι τέτοιο θα το είχαμε ήδη κάνει. Με βάση το γεγονός, λοιπόν ότι είμαστε ένα διακριτό κόμμα, μπορούμε να συνεργαζόμαστε με άλλα κόμματα και κυρίως με την κοινωνία των πολιτών για να προωθούμε λύσεις και να διαμορφώνουμε κοινωνικές και πολιτικές πλειοψηφίες σε επιμέρους, συγκεκριμένα θέματα. Η κουλτούρα διαλόγου και συνεργασίας που κυριαρχεί στους Οικολόγους Πράσινους δεν αντιφάσκει με την προσπάθεια μας για ανατροπή του σημερινού σάπιου πολιτικού συστήματος, της διαφθοράς, της διαπλοκής, της κακοδιοίκησης, των πελατειακών σχέσεων, της εξοντωτικής γραφειοκρατίας, των ρουσφετιών και των «εξυπηρετήσεων», της καταστροφής του περιβάλλοντος. Όλων αυτών που μας προσβάλουν ως ανθρώπους και μας ξευτιλίζουν ως πολίτες αλλά και υποθηκεύουν το μέλλον των παιδιών μας. Μια τέτοια πολιτική προϋποθέτει ότι θα έρθουν στο προσκήνιο ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

και θα συνεργαστούν - όχι κατ’ ανάγκη μέσα από τον ίδιο κομματικό σχηματισμό ή με εκλογικές συνεργασίες αλλά στο πλαίσιο μιας χαλαρής «πολιτικής καμπάνιας μηδενικής ανοχής στη διαφθορά σε κάθε επίπεδο» - δυνάμεις που διακατέχονται από μια τέτοια αντίληψη και σήμερα βρίσκονται περιθωριοποιημένες μέσα σε κοινωνικούς φορείς ή και μέσα στα υπάρχοντα κόμματα.

Πράσινη λύση στην κρίση

ίμαστε ένα πράσινο κόμμα με απόψεις και προτάσεις για το περιβάλλον, την οικονομία, τα κοινωνικά θέματα, την πολιτική, την λειτουργία της δημοκρατίας, την Ευρώπη. Προτείνουμε πράσινη λύση που αντιμετωπίζει ταυτοχρόνως την οικο-

νομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση. Γι αυτό μιλάμε για Πράσινο New Deal και δημιουργία σε ευρωπαϊκό επίπεδο 5.000.000 πράσινων θέσεων εργασίας (100.000 πράσινες θέσεις εργασίας στην Ελλάδα). Σε όλα τα περιβαλλοντικά προβλήματα (π.χ ρύπανση Ασωπού και ευρύτερης περιοχής, Κορώνεια κ.α) προτείνουμε συνεκτικές λύσεις που περιλαμβάνουν και προτάσεις οικονομικές και κοινωνικές. Είναι σημαντικό ότι τα κόμματα εξουσίας αρχίζουν να ανακαλύπτουν τους τίτλους της οικολογίας αλλά και της πράσινης οικονομίας και προσπαθούν να πείσουν –κάτω από την πίεση της μετακίνησης ψηφοφόρων τους προς τους Οικολόγους Πράσινους – ότι έγιναν ξαφνικά και ολίγον..πράσινα. Αλλά τα κόμματα πρέπει να μπουν στην ουσία της οικολογικής πολιτικής και της πράσινης οικονομίας και να μην μένουν στις επιφανειακές προσεγγίσεις. Και κυρίως να αποδεικνύουν σε καθημερινό επίπεδο (κεντρική πολιτική, αυτοδιοίκηση, επιμέρους τοποθετήσεις) ότι εννοούν πράγματι αυτά που λένε. Η «ανακοίνωση» οικολογικών προτάσεων και η επικοινωνιακή διαχείριση των περιβαλλοντικών προβλημάτων δεν πείθει πλέον τους πολίτες. Μιας και γίνεται τελευταία πολύ συζήτηση για την πράσινη οικονομία και τις πράσινες πολιτικές, για τους Οικολόγους Πράσινους η πράσινη οικονομία δεν είναι απλώς η προσθήκη μερικών πράσινων οικονομικών δραστηριοτήτων σε μια λανθασμένη οικονομική κατεύθυνση, σε ένα λαν-

ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ ευρωπαϊκό επίπεδο που μπορούν στο μέτρο του εφικτού να συμβάλλουν σε λύσεις προβλημάτων που χρονίζουν, άλλες πολιτικές δυνάμεις εμποδίζουν τις λύσεις και η κοινωνία πρέπει να τους θέσει αμείλικτα ερωτήματα για τις ευθύνες τους.

11 άξονες κεντρικών πολιτικών παρεμβάσεων

θασμένο αναπτυξιακό μοντέλο. Είναι αντιθέτως μια βαθιά αλλαγή των κατευθύνσεων της οικονομίας, μια αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου, ώστε να βαδίζουν μαζί βιώσιμη οικονομία, πράσινη απασχόληση, κοινωνική αλληλεγγύη και προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος. Παραδείγματος χάριν, σε ενεργειακό επίπεδο η πράσινη οικονομία δε σημαίνει για μας απλώς αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα, αλλά μια πράσινη ενεργειακή επανάσταση στην Ελλάδα και την Ευρώπη που τερματίζει την εποχή των ορυκτών καυσίμων και της πυρηνικής ενέργειας και βασίζεται πλέον στην εξοικονόμηση ενέργειας ως κύρια πηγή ενέργειας καθώς και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τέτοια σχέδια υπάρχουν και αποδεικνύεται ότι είναι εντελώς ρεαλιστικά. Απαιτούν, όμως, συγκροτημένες πολιτικές που σταδιακά επιτυγχάνουν τους στόχους που είναι οικονομικοί (αντικατάσταση ξεπερασμένων οικονομικών δραστηριοτήτων από νέες, βιώσιμες, πράσινες), κοινωνικοί (διατήρηση και αύξηση της απασχόλησης, ενίσχυση της τοπικής οικονομίας) και περιβαλλοντικοί (μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκη-

πίου κατά 80%, μείωση ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αναζωογόνηση τοπικών οικονομιών που συνδέθηκαν μονομερώς με τα ορυκτά καύσιμα). Θέτουμε προς διάλογο προτάσεις για μια πιο οικολογική, κοινωνική και δημοκρατική Ευρώπη, παράγοντα ειρήνης, πρόληψης των συγκρούσεων και υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για μια ευρωπαϊκή πολιτική για τη μετανάστευση. Στα θέματα των διεθνών σχέσεων και της εξωτερικής πολιτικής έχουμε θέσεις που βασίζονται στο σεβασμό του διεθνούς δικαίου, στην αξιοποίηση των ευρωπαϊκών και διεθνών θεσμών για την πρόληψη των συγκρούσεων και την επίλυση κρίσεων, στη δημιουργία γεφυρών επικοινωνίας και αλληλοκατανόησης που διευκολύνουν την καλή γειτονία και την εξάλειψη των κινδύνων, απειλών και των εξτρεμισμών. Απόψεις που πουλάνε «πατρίδα», που έχουν οδηγήσει τη χώρα σε στρατηγικές ήττες (π.χ Κυπριακό, αποτυχία υιοθέτησης συμβιβαστικής λύσης στο όνομα της γειτονικής χώρας) θα έπρεπε να εξηγούν ποιες θέσεις έχουν και τι προτείνουν. Εμείς έχουμε αναλάβει επανειλημμένα πρωτοβουλίες σε βαλκανικό και

ι κεντρικές πρωτοβουλίες των Οικολόγων Πράσινων στρέφονται το επόμενο διάστημα σε 11 άξονες κεντρικών πολιτικών θεμάτων (όπως αποφασίσαμε στο συνέδριο μας στη Θεσσαλονίκη στις 26-28/6 και εξειδίκευσε το Πανελλαδικό Συμβούλιο στις 12/7) που αφορούν στα εξής: (1) Ανάδειξη μιας συνεκτικής πράσινης λύσης απέναντι στην οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση, η δημιουργία 100.000 πράσινων θέσεων εργασία, η υιοθέτηση ενός Πράσινου New Deal στην Ευρώπη και τη χώρα μας ως απάντηση στην οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση διαπερνάει όλες τις πολιτικές παρεμβάσεις μας σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο. (2) Διαμόρφωση μιας αποτελεσματικής περιβαλλοντικής πολιτικής, η δημιουργία ενός ισχυρού και με την κατάλληλη πολιτική εντολή για την εφαρμογή των περιβαλλοντικών πολιτικών Υπουργείου Περιβάλλοντος, Αειφορίας, Φυσικών Πόρων και Προστασίας του Κλίματος καθώς και η πίεση για δημιουργία αποτελεσματικών μηχανισμών εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής (3) Ανάδειξη λύσεων για 10 σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα για τα οποία έχουμε καταθέσει προτάσεις: προστασία δασών, διαχείριση και προστασία φυσικών περιοχών, αντιστροφή της τάσης μείωσης της βιοποικιλότητας, αντιμετώπιση ρύπανσης ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ Ασωπού και ευρύτερης περιοχής, μείωση, ανακύκλωση και βιώσιμη διαχείριση απορριμμάτων, κλείσιμο όλων των ΧΑΔΑ, εξοικονόμηση και προστασία νερών, προστασία Κορώνειας, εξάλειψη τοξικών ουσιών με προτεραιότητα εξασθενές χρώμιο, αμίαντο, υδράργυρο, μόλυβδο και κάδμιο, προστασία και βιώσιμη διαχείριση παράκτιων και θαλάσσιων περιοχών, βιώσιμη αλιεία, δημιουργία νέων θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, δραστική μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις πόλεις, μείωση της ρύπανσης από τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων (4) Προστασία του κλίματος, απεξάρτηση από ορυκτά καύσιμα, προώθηση ΑΠΕ (5) Ευρύτατη κινητοποίηση των πολιτών ώστε να υπάρξει ικανοποιητική και δεσμευτική συμφωνία στην Κοπεγχάγη για την προστασία του κλίματος (6) Αναθεώρηση της αγροτικής πολιτικής, με ενίσχυση των βιολογικών πρακτικών, της πολύλειτουργικότητας, της ομοσπονδοποίησης τοπικών παραγωγών (και συνεταιρισμών) και της σύνδεσής τους με δίκτυα καταναλωτών, του αγροτουρισμού και οικοτουρισμού, των πρακτικών προστασίας του περιβάλλοντος, του συνδυασμού με τη διαχείριση προστατευόμενων φυσικών περιοχών. (7) Βιώσιμη μεταναστευτική πολιτική στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Η διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής και εθνικής μεταναστευτικής πολιτικής που δίνει λύσεις κατάλληλες και για τους μετανάστες και για τους ευρωπαίους και έλληνες πολίτες (8) Δημιουργία ενός μαζικού μετώπου για την αντιμετώπιση της διαφθοράς – προώθηση θεσμικών αλλαγών – προτάσεις για διαφάνεια με βάση τις αναλυτικές θέσεις που έχουμε επεξεργαστεί. Πρόσκληση σε κόμματα, ΜΚΟ, κοινωνικές οργανώσεις και βουλευτές ανεξαρτήτως κομμάτων για ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

τη δημιουργία μιας κοινής καμπάνιας για την αντιμετώπιση της διαφθοράς πέρα από κομματικά σύνορα: καμπάνια «μηδενική ανοχή στη διαφθορά». (9) Συμμετοχική δημοκρατία. Συστηματική προώθηση των προτάσεών μας για εμπλουτισμό της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας με νέους θεσμούς συμμετοχικής δημοκρατίας, ώστε να εισαχθούν νέοι θεσμοί πολιτικής συμμετοχής το σημερινό πολιτικό σύστημα. (10) Δημιουργία ενός μετώπου μετριοπαθών δυνάμεων για την προώθηση λύσεων στα προβλήματα με τη ΠΓΔΜ και προώθηση πράσινων λύσεων στα Βαλκάνια. Αν και κάθε χώρα αλλά και κάθε περιφέρεια, έχει λόγο η ίδια για το όνομά της, όπου δύο κοινωνίες αυτό-προσδιορίζονται με το ίδιο όνομα, αποτελεί βασική χειρονομία καλής θέλησης να εξειδικεύσει κάθε πλευρά το δικό της αυτοπροσδιορισμό, λαμβάνοντας υπόψη την αντίστοιχη επιλογή της άλλης. Στο πνεύμα αυτό θεωρούμε δίκαιη μια λύση κοινά αποδεκτής σύνθετης ονομασίας για τη γειτονική χώρα, στο πλαίσιο μιας συνολικότερης δέσμης μέτρων για οικοδόμηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Συμφέρον της χώρας μας είναι αυτό που οδηγεί σε λύση, το αληθινό. Ας διδαχτούμε από τα λάθη της δεκαετίας του ‘90, τότε που ενώ υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις να λυθεί το πρόβλημα με σύνθετη ονομασία, με διασφάλιση των συνόρων και εξάλειψη των κινδύνων αλυτρωτισμού (όπως προέβλεπε το πακέτο Πινέιρο), οι ακραίες αντιλήψεις απομόνωσαν την λογική και οδήγησαν σε λάθος επιλογές που της πληρώνουμε μέχρι σήμερα μιας και η γειτονική χώρα έχει αναγνωριστεί ως σκέτη Μακεδονία από 120 χώρες. Οι Οικολόγοι Πράσινοι θα προωθήσουν το διάλογο και κοινές πρωτοβουλίες στα Βαλκάνια για την

11 προώθηση πράσινων λύσεων στην περιοχή, στη βάση της κοινής διακήρυξης των Βαλκανικών Πρασίνων Κομμάτων που συμφωνήθηκε στη συνάντηση που οργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Ιούνιο του 2008 καθώς και τον Μάιο 2009 στο πλαίσιο του Πράσινου Διαλόγου Ανατολής Δύσης, Ο ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων θα επιδιώκει συστηματικά να φέρνει στο ευρωκοινοβούλιο, αλλά και στην ομάδα των Πρασίνων Ευρωβουλευτών, θέματα που απασχολούν τις βαλκανικές κοινωνίες στην κατεύθυνση της ευρωπαϊκής προοπτικής τους. Στενότερη συνεργασία με τους Ευρωπαίους Πράσινους για την προώθηση αλλαγών σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε θέματα πολιτικής συγκρότησης της ΕΕ, υιοθέτησης μιας Ευρωπαϊκής Συνθήκης για τη Δημοκρατία, τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Κοινότητας των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, την στροφή της Ε.Ε προς αποτελεσματικές πολιτικές για την προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος, τη σύγχρονη κοινωνική προστασία, την εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών και τη μείωση του δημοκρατικού ελλείμματος, τη στροφή προς την πράσινη οικονομία. (11) Σχετικά με τη διακυβέρνηση… Στους πολιτικούς αλλά και εκλογικούς σχεδιασμούς των άλλων κομμάτων αρχίζει να μπαίνει μια σταθερή παράμετρος, το πώς θα επηρεάσει το πολιτικό σύστημα και την πολιτική η παρουσία των Οικολόγων Πράσινων. Θεωρούμε μεγάλη πρόοδο ότι τα θέματα μπαίνουν πια σε μια πολιτική βάση και εγκαταλείπονται προσεγγίσεις που επιδίωκαν να παρουσιάσουν τους Οικολόγους Πράσινους, είτε ως ανύπαρκτους ή απολίτικους, είτε ως απόντες από τους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς αγώνες, είτε ως «εφεύρημα του συστήματος», ,είτε ως

ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ

Η πράσινη οικονομία δεν είναι απλώς η προσθήκη μερικών πράσινων οικονομικών δραστηριοτήτων σε μια λανθασμένη οικονομική κατεύθυνση, σε ένα λανθασμένο αναπτυξιακό μοντέλο. Είναι αντιθέτως μια βαθιά αλλαγή των κατευθύνσεων της οικονομίας, μια αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου, ώστε να βαδίζουν μαζί βιώσιμη οικονομία, πράσινη απασχόληση, κοινωνική αλληλεγγύη και προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος.

«απειλή για τη χώρα». Οι Οικολόγοι Πράσινοι είμαστε κατά των μονοκομματικών κυβερνήσεων, που έχουν κάνει σοβαρή ζημιά στη χώρα και στη δημοκρατία. Θεωρούμε ότι είναι πια ώρα για κυβερνήσεις συνεργασίας. Κάτι τέτοιο απαιτεί όμως και σοβαρές αλλαγές αντιλήψεων: η νομή της εξουσίας χρειάζεται να δώσει τη θέση της στη «διακυβέρνηση», ως διαμόρφωση ευρύτερα αποδεκτών στόχων και συντονισμό για την προώθησή τους. Δεν είμαστε λιγούρηδες για καρέκλες και εξουσία, ούτε όμως μονίμως αρνητές της συνεργασίας, ακόμα και σε επίπεδο κυβερνητικό. Δεν είναι πιθανό να συνεργαστούμε με κάποιο από τα δύο κόμματα εξουσίας, αν δεν αλλάξουν. Αλλά αν εξαιτίας της εκλογικής και πολιτικής πραγματικότητας (μη αυτοδυναμία, συμμετοχή μας στην επόμενη Βουλή με σημαντικό αριθμό βουλευτών κ.α) αναγκαστούν να αλλάξουν, γιατί εμείς πρέπει να αποκλείσουμε εκ των προτέρων αυτήν την περίπτωση; Επιδιώκουμε να αλλάξουμε την πολιτική και το πολιτικό σύστημα και είμαστε αισιόδοξοι ότι μπορούμε να κινητοποιήσουμε ευρύτερες δυνάμεις της κοινωνίας για αυτές τις αλλαγές. Η προώθηση μιας πράσινης ατζέντας στην πολιτική και στην κοινωνία είναι απαραίτητο να συμβαδίσει με αλλαγές στο σύστημα πολιτικής

εκπροσώπησης ώστε να προωθηθεί ένα μοντέλο συμμετοχικής διακυβέρνησης απαλλαγμένου φυσικά από τις πελατειακές σχέσεις και τη διαφθορά. Χωρίς ένα νέο μοντέλο πολιτικής και διακυβέρνησης είναι αδύνατο ν α πρ οωθηθούν οι βαθιές περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που απαιτούνται σήμερα για τη βιωσιμότητα. Σε αυτές τις αλλαγές του μοντέλου διακυβέρνησης μπορούμε να παίξουμε σημαντικό ρόλο πιέζοντας και αναλαμβάνοντας πολιτικές πρωτοβουλίες προεκλογικά αλλά φυσικά κυρίως μετεκλογικά με την είσοδο μας στην ελληνική Βουλή και τη στέρηση της αυτοδυναμίας από τα δύο κόμματα εξουσίας. Οι Οικολόγοι Πράσινοι θα συμμετάσχουν αυτόνομα στις εκλογές με στόχο να εισέλθουν στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Εφόσον εκλέξουμε 8-10 βουλευτές, η πίεση για αλλαγές μπορεί μετεκλογικά να προωθηθεί από τους Οικολόγους Πράσινους:

- είτε από τη θέση μιας δημιουργικής αντιπολίτευσης, - είτε στηρίζοντας με ψήφο ανοχής μια κυβέρνηση μειοψηφίας που θα δεσμευτεί να προωθήσει ένα σύνολο περιβαλλοντικών, οικονομικών, κοινωνικών και δημοκρατικών-θεσμικών αλλαγών και θα είναι υπό τη συνεχή αξιολόγηση μας, - είτε και με τη δική μας συμμετοχή σε μια εναλλακτική κυβερνητική συνεργασία που θα είναι όμως δημόσια συμφωνημένη και δημοκρατικά αποφασισμένη, θα είναι δεσμευμένη για την προώθηση συγκεκριμένων αλλαγών και πολιτικών που θα οδηγήσουν τη χώρα προς τη βιωσιμότητα, την πράσινη οικονομία, τη συμμετοχική δημοκρατία και τη διαφάνεια. Η προοπτική αυτή είναι η πιο δύσκολη γιατί απαιτεί ρήξεις με το παρελθόν, δεσμεύσεις, φερεγγυότητα των εταίρων και της προγραμματικής συμφωνίας, καθώς και αλλαγή κουλτούρας των κομματικών στελεχών και των κομμάτων των ίδιων που θα μπορούσαν να συμμετάσχουν σε μια τέτοια συνεργασία, ιδιαίτερα σε όποιο έχει συμμετάσχει στη διακυβέρνηση της χώρας μέχρι σήμερα με εξόχως αρνητικές συνέπειες για τη χώρα. Αλλά στην πολιτική ζητούμενο είναι οι αλλαγές και όχι η επιβεβαίωση μιας αντίληψης ότι τίποτα δεν αλλάζει. Οι θέσεις μας είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο, www.ecogreens. gr. Η ιστοσελίδα μας είχε πάνω από 500.000 επισκέψεις το τελευταίο τρίμηνο. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Ανανεώσιμες, Νέες ή Ήπιες Μορφές Ενέργειας στην Ελλάδα Tου Νίκου Γιαννή, καθηγητή Ευρωπαϊκής Πολιτικής

χρήση των συμβατικώνορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας παρουσιάζει δύο μειονε-

κτήματα: 1. προοπτική εξάντλησης και 2. ρύπανση περιβάλλοντος. Οι ΑΠΕ, εκτός της αειφορίας και της μη ρύπανσης επιπλέον: - έχουν μηδενικό κόστος πρώτης ύλης που σε συνδυασμό με τις μικρές απαιτήσεις συντήρησης συνεπάγεται και περιορισμένο κόστος λειτουργίας - η παραγωγή ενέργειας γίνεται από μονάδες μικρής δυναμικότητας κοντά στον τόπο κατανάλωσης περιορίζοντας έτσι τις απώλειες κατά τη μεταφορά ενέργειας. Είναι αποκεντρωμένες (μπορούν δηλαδή να εφαρμοστούν στο επίπεδο της κατοικίας ή της επιχείρησης), εύκολες στη χρήση και μπορούν να γίνουν οικονομικά αποδοτικές. - ήδη πάνω από 3.500 άτομα απασχολούνται στη βιομηχανία ηλιοθερμικών συστημάτων στην Ελλάδα και η περαιτέρω ανάπτυξη της αγοράς συνεπάγεται νέες θέσεις εργασίας σε μια καθαρή τεχνολογία. - η εξοικονόμηση ενέργειας που συντελείται ειδικά στην Ελλάδα είναι πολύ σημαντική. Οι εγκατεστημένοι ηλιακοί θερμοσίφωνες εξοικονομούν ήδη 1,1 δισεκατομμύρια κιλοβατώρες τον χρόνο, όση ενέργεια παράγει δηλαδή ένας συμβατικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής, ισχύος 200 μεγαβάτ. Χωρίς τους ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ηλιακούς θερμοσίφωνες θα υπήρχε ένα σημαντικό έλλειμμα ισχύος, ιδιαίτερα στα απομονωμένα ηλεκτρικά δίκτυα των νησιών που θα αντιμετώπιζαν έτσι συχνές διακοπές ρεύματος, ιδίως την τουριστική περίοδο. Στόχος της ΕΕ είναι να αυξήσει η Ελλάδα τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο 20,1% επί του συνόλου της κατανάλωσης ενέργειας το 2020. Αυτό προϋποθέτει αύξηση της απόδοσης των συστημάτων κατανάλωσης ενέργειας που χρησιμοποιούνται σήμερα. Οι ΑΠΕ διανύουν μια περίοδο πρώτης ωρίμανσης αφού πλέον είναι κατάλληλες για γενική χρήση και όχι μόνο για ειδικές εφαρμογές. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται και από την ευρεία διάδοσή τους ειδικά τα τελευταία χρόνια. Οι κύριες μορφές ΑΠΕ είναι: Ηλιακή, Αιολική, Γεωθερμική, Υδροηλεκτρική, Κυματική Ενέργεια και Ενέργεια από Βιομάζα δηλαδή η χημική ενέργεια που εμπεριέχεται σε κάθε υλικό που προέρχεται άμεσα ή έμμεσα από το φυτικό κόσμο. Η καύση της βιομάζας είτε απευθείας είτε μετατρεπόμενη σε κατάλληλο καύσιμο αποδίδει θερμική ενέργεια η οποία στη συνέχεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ποικιλία εφαρμογών. Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια από τις πλέον ευνοημένες περιοχές του πλανήτη αναφορικά με την ηλιακή και αιολική ενέργεια. Οι μέρες ηλιοφάνειας κυμαίνονται στις 2.700 ώρες ετησίως ενώ οι

άνεμοι φτάνουν σε ορισμένες περιοχές στα 9,7 μέτρα το δευτερόλεπτο. Για χώρες όπως η Ελλάδα, λοιπόν που δεν διαθέτουν αξιόλογα αποθέματα συμβατικών καυσίμων η προοπτική αντικατάστασης των συμβατικών καυσίμων από ΑΠΕ είναι ακόμα σημαντικότερη, λαμβάνοντας υπόψη και την δυνατότητα εξοικονόμησης συναλλάγματος, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των συμβατικών καυσίμων που καταναλώνεται είναι εισαγόμενα. Το κόστος εγκατάστασης των συστημάτων αυτού του είδους αποσβένεται σε σύντομο χρονικό διάστημα. Επιπλέον οι συνεχείς πετρελαϊκές κρίσεις έχουν το γνωστό άμεσο αντίκτυπο τόσο στην εθνική οικονομία όσο και στην αγοραστική ικανότητα κάθε πολίτη γεγονός που κάνει την προώθηση των ΑΠΕ μονόδρομο για την Ελλάδα. Για το 2020 προτείνονται από την ΕΕ δεσμευτικοί στόχοι γνωστοί ως 20-2020 (20% συμμετοχή των ΑΠΕ στο ευρωπαϊκό ενεργειακό ισοζύγιο, 20% μείωση των εκπομπών αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου σε σχέση με το 1990 και 20% εξοικονόμηση ενέργειας) Με βάση τον κανονισμό της Ε.Ε, το 5,75% του συνόλου των καυσίμων μεταφορών, που καταναλώνονται στις χώρες της Ε.Ε. μέχρι το 2010, θα πρέπει να είναι βιοκαύσιμα. Αυτό σημαίνει για την Ελλάδα ότι η κατανάλωση των βιοκαυσίμων θα ανέρχεται το 2010 σε περίπου 160.000 τόνους βιοντίζελ και 400.000 βιοαιθανόλης.

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Το νέο θεσμικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ στην Ελλάδα περιορίζει, σε κάποιες περιπτώσεις, τη γραφειοκρατία, επιλύει νομικά αδιέξοδα, ενώ και η προβλεπόμενη τιμολόγηση είναι ικανοποιητική καθώς οδηγεί σε απόσβεση των επενδύσεων εντός 5-10 ετών. Παράλληλα, η τιμολόγηση δεν αποτελεί αντιοικονομική λύση για την πολιτεία, καθώς συμβάλλει στην υλοποίηση των υποχρεώσεων της Ελλάδας για προσαρμογή στο Πρωτόκολλο του Κιότο και τις κοινοτικές οδηγίες και στην αποφυγή των σχετικών οικονομικών κυρώσεων. Υπάρχει ανάγκη αφενός για παροχή «παράπλευρων» κινήτρων για επενδύσεις σε ΑΠΕ, αφετέρου για άμεση ολοκλήρωση του χωροταξικού σχεδιασμού που θα συμβάλλει στην ορθολογική και ταχύτερη διείσδυση των ΑΠΕ. Μεταξύ άλλων, το νέο πλαίσιο δεν υιοθετεί την εφαρμογή της διαδικασίας Onestop-shop στη μορφή ενός ενεργειακού «ΚΕΠ» στην έδρα της κάθε περιφέρειας, με το οποίο και μόνο- θα συναλλάσσεται ο κάθε επενδυτής κάτι που δυσχεραίνει την ευρύτερη αξιοποίηση των ΑΠΕ . Η Κοινωνία Πολιτών, ως χώρος αγωγής και έκφρασης των αξιών του πολίτη αποτελεί παραδοσιακά μέσο ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης, διαλόγου και κινητοποίησης των πολιτών. Τα περιβαλλοντικά θέματα, λοιπόν, δεν θα μπορούσαν να λείπουν από την ατζέντα των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Η προστασία του περιβάλλοντος, η ανάπτυξη περιβαλλοντικής συνείδησης, η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αποτελούν από τα πλέον φλέγοντα και πιεστικά ζητήματα που έχουν μπροστά τους οι ΜΚΟ στη σημερινή εποχή. Είναι υποχρέωση αλλά και επιλογή της Κοινωνίας Πολιτών να προωθήσει τη χρήση των ΑΠΕ, να ενημερώσει για την ανάγκη αλλαγής τρόπου ζωής, προωθώντας την εξοικονόμηση της ενέργειας, αλλά και να αποτελέσει μοχλό πίεσης προς την πολιτική εξουσία για ενίσχυση και διάδοση των ΑΠΕ.

Η σημερινή κοσμογονία των ΑΠΕ:

θα έρθει ποτέ και στη χώρα μας; Του Δρ. Νίκου Βασιλάκου Πρόεδρου της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Παραγωγών Ενέργειας από ΑΠΕ (EREF)

ε ολόκληρο τον κόσμο συντελείται την περίοδο αυτή μια αληθινή κοσμογονία όσον αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και ιδιαίτερα την αιολική και την ηλιακή ενέργεια. Οι ΑΠΕ αναδεικνύονται πλέον όχι μόνο ως ο βασικός πυλώνας, μαζί με την εξοικονόμηση ενέργειας, της ενεργειακής και περιβαλλοντικής πολιτικής σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και ως ένα ιδιαίτερα δυναμικό, πρώτης προτεραιότητας, επενδυτικό μέσο για την τόνωση της ανάπτυξης, και πρώτιστα της απασχόλησης, και την αντιμετώπιση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Να θυμίσω επιγραμματικά τις πολύ σημαντικές εξελίξεις που σημειώθηκαν διεθνώς στο χώρο των ΑΠΕ, τον τελευταίο και μόνο μήνα : • Την ψήφιση της νέας Κοινοτικής Οδηγίας για τις ΑΠΕ, με δεσμευτικούς ποσοτικούς στόχους και υποχρεώσεις των Κρατών-Μελών για το 2020 • Την ίδρυση, από 75 αρχικά χώρες (και πολύ περισσότερες στη συνέχεια), του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA) • Την εξαγγελία από το νέο πρόεδρο των ΗΠΑ Barack Obama ενός

γιγαντιαίου «Πράσινου» New Deal, που θα περιλαμβάνει επενδύσεις 150 δισ. δολαρίων στην πράσινη ενέργεια, μέσα στα επόμενα 10 χρόνια, και θα δημιουργήσει 5 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας • Τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ένα νέο επενδυτικό πακέτο στήριξης της δοκιμαζόμενης από την παγκόσμια κρίση Ευρωπαϊκής οικονομίας, συνολικού ύψους 5 δισ. Ευρώ, που περιλαμβάνει επενδύσεις 3,5 δισ. Ευρώ στην ενέργεια, από τα οποία μισό δισεκατομμύριο Ευρώ αφορούν αποκλειστικά την προώθηση της κατασκευής υπεράκτιων αιολικών πάρκων. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, όλη αυτή η κοσμογονία των ΑΠΕ φτάνει ως μακρινός απόηχος, πλήρως υποβαθμισμένος και ξεδοντιασμένος. Ο επενδυτικός κλάδος των ΑΠΕ στη χώρα μας βρίσκεται σήμερα σε πλήρη τελμάτωση. Έργα υλοποιούνται πλέον με το σταγονόμετρο, ενώ καθ’ όλα ώριμες επενδύσεις ΑΠΕ, ύψους πάνω από 2 δισ. Ευρώ, έχουν ανασταλεί, μπλεγμένες στα γρανάζια της αδειοδοτικής γραφειοκρατίας, των τοπικιστικών αντιθέσεων και μικροπολιτικών συμφερόντων. Και αυτό, τη στιγμή που οι ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΕ είναι πλέον ιδιαίτερα ελκυστικές κοστολογικά. Απόλυτα χαρακτηριστικό της τελμάτωσης που επικρατεί στην εγχώρια αγορά ΑΠΕ είναι το γεγονός ότι μέσα σε ολόκληρο το 2008 εγκαταστάθηκαν στη χώρα μας μόνο 114 MW (!!) αιολικών πάρκων, όταν στο ίδιο αυτό χρονικό διάστημα εγκαταστάθηκαν στην Ισπανία 1.609 αιολικά MW (σύνολο εγκατεστημένης αιολικής ισχύος στο τέλος του 2008: 16.754 MW), στη Γερμανία 1.665 MW (23.903 MW), στη Γαλλία 950 MW (3.404 MW), στην Ιταλία 1.010 MW (3.736 MW), στην Πορτογαλία 712 MW (2.862 MW), στη Μ. Βρετανία 836 MW (3.241 MW), στη Σουηδία 236 MW (1.021 MW), στην Ολλανδία 500 MW (2.225 MW), στην Ιρλανδία 208 MW (1.002 MW), κ.λπ. Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής, ήταν η Ελλάδα να υποχωρήσει, στο τέλος του 2008, στη δωδέκατη θέση της Ευρώπης όσον αφορά την κατάταξη της εγκατεστημένης ισχύος αιολικών πάρκων, από τη δέκατη θέση που βρίσκονταν το 2007, αφού μας ξεπέρασαν και η Σουηδία και η Ιρλανδία. Με τον ως άνω ετήσιο ρυθμό εγκατάστασης αιολικών πάρκων στη χώρα μας (114 MW), θα χρειαστούμε πάνω από 15 χρόνια (!) για να φθάσουμε τον εθνικό μας στόχο ΑΠΕ για το 2010 (4300 MW, εκ των οποίων 3600 MW αιολικών), και πάνω από 50 χρόνια (!!) για να φθάσουμε το δεσμευτικό μας στόχο ΑΠΕ του 2020 (κατ’ ελάχιστον 8.000 MW αιολικών). Η μη επίτευξη των ως άνω στόχων θα έχει άμεσες και οδυνηρές οικονομικές συνέπειες για το ελληνικό νοικοκυριό. Σύμφωνα με τις πιο έγκυρες δημόσιες επιστημονικές ανακοινώσεις μελετών-στις οποίες μάλιστα στηρίχθηκε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εκτίμηση των επιπτώσεων της συνολικής Κλιματικής και Ενεργειακής Πολιτικής που πρότεινε στις 23 Ιανουαρίου ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

2008-αν το σύστημα ηλεκτρισμού της χώρας μας δεν προσαρμοστεί κατάλληλα θα επιβαρύνεται από το 2013 και μετά με 2,2 δις Ευρώ κάθε χρόνο, γεγονός που θα οδηγήσει σε 45% αύξηση σε πραγματικές τιμές της τελικής τιμής ηλεκτρικής ενέργειας για τον Έλληνα καταναλωτή, δεδομένων μάλιστα των ήδη δρομολογημένων και ανακοινωμένων αυξήσεων.

υστυχώς, στις ΑΠΕ, το κράτος με τις διάφορες εκφάνσεις του (Περιφέρειες, Τοπική Αυτοδιοίκηση, Συμβούλιο της Επικρατείας, συναρμόδια Υπουργεία, κλπ.), παρεμποδίζει κατ’ ουσία τις επενδύσεις, επιδεικνύοντας αδυναμία κατανόησης της συνολικής εικόνας των περιβαλλοντικών και οικονομικών ωφελειών από την ανάπτυξη της πράσινης ενέργειας. Ως αποτέλεσμα, μέσα από ένα δαίδαλο διαδοχικών ή επικαλυπτόμενων αρμοδιοτήτων, αλληλοσυγκρουόμενων πολιτικών, πρακτικών και τοπικών μικροσκοπιμοτήτων, φθάνουμε στην παράλογη και ανώμαλη κατάληξη να διώκεται στην Ελλάδα ως οικολογικά επιβλαβής (!) ο φιλικότερος προς το περιβάλλον τρόπος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Θα πρέπει εδώ και τώρα να γίνει η αναγκαία «σεισάχθεια», να λυθεί επιτέλους ο γόρδιος δεσμός των ακατανόητων αδειοδοτικών και χωροταξικών εμποδίων που έχουν ορθώσει η Πολιτεία και οι φορείς της, αλλά και η αντιφατικότητα της πολιτικής κάθε συναρμόδιου Υπουργείου, να αναγνωρισθεί στην πράξη ο ρόλος των ΑΠΕ ως εγχώριας ενεργειακής πηγής με ύψιστη περιβαλλοντική και κοινωνικοοικονομική προτεραιότητα για τη χώρα, υπό το φως και των σχετικών Κοινοτικών και διεθνών δεσμεύσεών της (Πρωτόκολλο του Κυότο, νέα Κοινοτική Οδηγία για τις ΑΠΕ, δεσμευτικοί εθνικοί στόχοι για το 2020, κλπ.).

Και πάνω απ’ όλα, θα πρέπει να συντονιστούν με ενιαία πολιτική κατεύθυνση και καθοδήγηση τα συναρμόδια Υπουργεία (Ανάπτυξης, ΠΕΧΩΔΕ, Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Πολιτισμού, Τουριστικής Ανάπτυξης, κ.α.) και οι Περιφέρειες, έτσι ώστε να λειτουργήσουν, επιτέλους, όσον αφορά τις ΑΠΕ, ως συντεταγμένη Πολιτεία και κυβέρνηση, και όχι ερμηνεύοντας και εφαρμόζοντας στην πράξη αποσπασματικά, ελλιπώς και κατά το δοκούν, τη σχετική νομοθεσία, με τις δικές τους, το καθ’ ένα Υπουργείο, κατευθύνσεις και πολιτικές. Η Ελλάδα, με το πλούσιο και πολύμορφο δυναμικό ΑΠΕ με το οποίο είναι προικισμένη (αιολική, ηλιακή, υδροηλεκτρική και γεωθερμική ενέργεια, βιομάζα, κλπ.), θα μπορούσε, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της διεθνούς προσπάθειας και της ταχύρρυθμης ανάπτυξης των ΑΠΕ, ιδιαίτερα δε της ηλιακής και της αιολικής ενέργειας (το αντίστοιχο παράδειγμα της Πορτογαλίας είναι χαρακτηριστικό). Όμως, οι δυσκολίες που παρουσιάστηκαν και τα εμπόδια που ορθώθηκαν ήταν πολλά, τα λάθη συχνά (από όλες τις πλευρές), οι παρανοήσεις και παρεξηγήσεις στην ημερήσια διάταξη. Παρ’ όλα αυτά, δεκαπέντε χρόνια αργότερα, η εμπειρία που αποκτήθηκε από την Πολιτεία, την Αυτοδιοίκηση, τους τοπικούς φορείς, τους επενδυτές, συνιστά πλέον μια γόνιμη μαγιά, μια κρίσιμη μάζα, που μπορεί, μαζί με το χωροταξικό των ΑΠΕ που θεσμοθετήθηκε πρόσφατα, αλλά και με το σαφώς βελτιωμένο και εξειδικευμένο θεσμικό πλαίσιο του τομέα, να αποτελέσει το εφαλτήριο για ένα νέο ξεκίνημα. Για μια ανάπτυξη των ΑΠΕ με πλήρη σεβασμό στο περιβάλλον, που θα αποτελέσει ισχυρό πόλο τοπικής οικονομικής δραστηριότητας και απασχόλησης, ιδιαίτερα στους δύσκολους καιρούς που βιώνουμε σήμερα.

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Η Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Πολιτική και οι στόχοι της Ελλάδας Ο Μακροχρόνιος Ενεργειακός Σχεδιασμός πρέπει να εξυπηρετεί: την πολιτική περιβαλλοντικής προστασίας και συμμετοχής της χώρας μας στην παγκόσμια προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, την επίτευξη των ευρωπαϊκών δεσμεύσεων της Χώρας, την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού στα πλαίσια της νέας αγοράς ενέργειας. Για αυτό απαιτείται επανακαθορισμός των προτεραιοτήτων της ενεργειακής πολιτικής με βάση την ανωτέρω ιεράρχηση, ιδιαίτερα μετά τους δεσμευτικούς στόχους που περιλαμβάνονται στην απόφαση των Πρωθυπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Μάρτιο 2007 και εξειδικεύονται με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Ιανουάριο 2008. Η ποσοτική μετάφραση των δεσμευτικών αυτών στόχων για το 2020, ισοδυναμεί με την ανάγκη εγκατάστασης τουλάχιστον 10.000 MW αιολικών πάρκων στην Ελλάδα. Σημειώνεται ότι με βάση τις επίσημες ανακοινώσεις της ΡΑΕ στην 4η Ημερίδα της ΕΛΕΤΑΕΝ, οι μελέτες ευστάθειας και αξιοπιστίας του ηλε-

› › › ›

Το διεθνές και ευρωπαϊκό πλαίσιο για την κλιματική αλλαγή και την ενεργειακή πολιτική μέχρι το 2020

ι διεθνείς εξελίξεις του τελευταίου έτους, απέδειξαν την ανάγκη να υπάρξει μια επεξεργασμένη και συνεκτική Ενεργειακή Στρατηγική,

κτρικού συστήματος υπό συνθήκες μεγάλης διείσδυσης αιολικής ενέργειας που έχουν εκπονηθεί από τη ΡΑΕ και το ΔΕΣΜΗΕ, συμπεραίνουν ότι η υλοποίηση της εγκεκριμένης Μελέτης Ανάπτυξης του Συστήματος Μεταφοράς (ΜΑΣΜ) εξασφαλίζει την απρόσκοπτη σύνδεση και διείσδυση μόνο 5.500 MW αιολικών πάρκων στο διασυνδεδεμένο σύστημα χωρίς οικονομικές ή άλλες συνέπειες για αυτά. Η ισχύς αυτή αυξάνεται σε 6.000-6.200 MW αν συμπεριληφθούν και τα αιολικά πάρκα στα μη διασυνδεδεμένα νησιά. Επομένως, είναι σαφές ότι απαιτούνται πρόσθετα έργα, μέτρα και πολιτικές, διότι ο τρόπος με τον οποίον έχει προγραμματισθεί να αναπτυχθεί το ηλεκτρικό σύστημα της Χώρας δεν εξασφαλίζει ούτε καν την προσέγγιση των στόχων του 2020. Οι πολιτικές αυτές πρέπει να προωθούν την εξοικονόμηση ενέργειας, τις εγχώριες και διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις, την ανάπτυξη του δικτύου διανομής κατά τρόπο που να ευνοεί την διασπαρμένη παραγωγή και τα συστήματα αποθήκευσης. Πρέπει τέλος να διασφαλίζουν προσεκτική επιλογή του μίγματος συμβατικής ηλεκτροπαραγωγής ώστε να μπορεί να υποστηρίξει τις ανάγκες διείσδυσης ΑΠΕ και μείωσης των εκπομπών Αερίων του Φαινομένου του Θερμοκηπίου.

η οποία θα έχει εξασφαλίσει ένα ελάχιστο βαθμό συναίνεσης των εμπλεκόμενων στον κλάδο (Πολιτεία, επιχειρηματικός κόσμος, επιστημονικός κόσμος, ΜΚΟ). Με δεδομένο ότι η Ελλάδα ανήκει στην ευρωπαϊκή οικογένεια, η Στρατηγική αυτή θα πρέπει να ενσωματώνει τη νέα ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης και να αποτελεί τον οδικό χάρτη για την επίτευξη των στόχων της σε εθνικό επίπεδο.

Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο ο δεσμευτικός στόχος 20-20-20 για το 2020 περιλαμβάνει: 1. 20% συμμετοχή των ΑΠΕ στο ευρωπαϊκό ενεργειακό ισοζύγιο 2. 20% μείωση των εκπομπών αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου (ΑΦΘ) σε σχέση με το 1990 3. 20% εξοικονόμηση ενέργειας 4. 10% συμμετοχή των βιοκαυσίμων στις μεταφορές ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Πηγή Καθημερινή

Η ποσοτική μετάφραση των στόχων για τις ΑΠΕ στην Ελλάδα

ε κάθε περίπτωση, η ποσοτική μετάφραση αυτών των στόχων είναι σημαντική για το ελληνικό ενεργειακό σύστημα. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ανακοινώθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2008 προβλέπει για την Ελλάδα: 1. 18% συμμετοχή των ΑΠΕ στην τελική ενεργειακή κατανάλωση της χώρας το 2020 από 6,9% που ήταν το 2005, 2. Συμμετοχή των κλάδων της οικονομίας που περιλαμβάνονται στη Οδηγία για την Εμπορία Δικαιωμάτων (EU-ETS sectors) στην επίτευξη του ευρωπαϊκού δεσμευτικού στόχου για μείωση 21% των εκπομπών το 2020 σε σχέση με το 2005. 3. Μείωση των εκπομπών από τους non EU-ETS τομείς κατά 4% το 2020 σε σχέση με το 2005. Ειδικά για την ηλεκτροπαραγωγή, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ο στόχος για συνολική συμμετοχή 18% ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο, σημαίνει παραγωγή πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας ίσης περίπου με 35% της εγχώριας εθνικής κατανάλωσης ηλεκτρισμού. Έτσι σήμερα, ο στόχος του 29% που για πρώτη φορά νομοθετήθηκε επίσημα από την Ελληνική Βουλή με το Ν.3468/2006 φαντάζει ήδη συντηρητικός. Μέχρι σήμερα έχουν εμφανιστεί ή ανακοινωθεί διάφορες προσεγγίσεις για τον ενεργειακό σχεδιασμό και ειδικότερα το μελλοντικό μέγεθος σταθμών ΑΠΕ που πρέπει να λειτουργούν το 2020, προκειμένου η Ελλάδα να επιτύχει το δεσμευτικό της ευρωπαϊκό στόχο. Ενδεικτικά αναφέρουμε: 1) Στην 4η Ημερίδα της ΕΛΕΤΑΕΝ που πραγματοποιήθηκε την 15η Φεβρουαρίου 2008, ανακοινώθηκε ένα ενδεικτικό σενάριο που (με πάρα πολύ αυστηρές για την αιολική ενέργεια υποθέσεις) για να πετύχει το στόχο ΑΠΕ, τον επιμέρους στόχο 10% για

τα βιοκαύσιμα και τον στόχο για 20% εξοικονόμηση ενέργειας απαιτεί το 2020 στην ηλεκτροπαραγωγή: • Αιολικά Πάρκα: 9.400 MW • Υδροηλεκτρικά: 4.100 MW • Φωτοβολταϊκά: 1.000 MW • Γεωθερμία: 100 ΜW • Βιομάζα: 100 MW 2) Ο Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών παρουσίασε τον Φεβρουάριο 2008 ένα σημαντικό κείμενο για τον Μακροχρόνιο Ενεργειακό Σχεδιασμό της χώρας, όπου τα σενάρια επίτευξης των στόχων περιλαμβάνουν το 2020: • Αιολικά Πάρκα: 8.300 – 10.600 MW • Υδροηλεκτρικά: 3.900 – 4.100 MW • Φωτοβολταϊκά: 1.100 – 2.400 MW • Γεωθερμία: 100 – 200 ΜW • Βιομάζα: 100 – 300 MW • Ηλιοθερμικά: 50 – 200 MW 3) Στα πλαίσια της επεξεργασίας μιας πρότασης για τον Μακροχρόνιο Ενεργειακό Σχεδιασμό, σε αντικατάσταση του αποσυρθέντος σχεδίου του Αυγούστου 2007, τα επίσημα όργανα

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

της Πολιτείας έχουν επεξεργαστεί διάφορα σενάρια, εκ των οποίων το σενάριο μερικής επίτευξης του στόχου ΑΠΕ (17,5%) προβλέπει: • Αιολικά Πάρκα: 8.000 MW • Υδροηλεκτρικά: 3.900 MW • Βιομάζα: 400 MW • Λοιπές ΑΠΕ: 900 MW Στα υπόλοιπα σενάρια, που δεν επιτυγχάνουν τον στόχο, η εκτιμώμενη ισχύς αιολικών πάρκων το 2020 είναι 6.200 MW, με τις υπόλοιπες ΑΠΕ να παραμένουν ως ανωτέρω. Υπογραμμίζεται ότι αν στο ίδιο αυτό σενάριο αποπειραθεί να επιτευχθεί ο στόχος 18% με την εγκατάσταση των απαραίτητων πρόσθετων αιολικών πάρκων, τότε η συνολική εγκατεστημένη ισχύς πρέπει να ανέλθει σε 11.950 MW αιολικών. Σε όλα τα παραπάνω σενάρια επίτευξης του στόχου ΑΠΕ, η εγκατεστημένη ισχύς αιολικής ενέργειας κυμαίνεται μεταξύ 8.300 – 11.950 MW. Το μέγεθος αυτό είναι το απολύτως ελάχιστο, διότι βασίζεται σε υποθέσεις που είναι ευνοϊκές για τις λοιπές ΑΠΕ (π.χ. ότι θα επιτευχθεί ο στόχος του 10% βιοκαύσιμα στις μεταφορές σε όλα τα σενάρια, ή ότι -σε όλα τα σενάρια- θα υπάρχει σημαντική πρόσθετη ισχύς 800-1000 MW από νέoυς υδροηλεκτρικούς σταθμούς σε σχέση με τα 3.100 MW που υπάρχουν σήμερα, ή ότι θα υπάρξει πάρα πολύ σημαντική αξιοποίηση της βιομάζας, των βιομηχανικών και ζωικών αποβλήτων στα ημί-επίσημα σενάρια των φορέων της Πολιτείας). Αυξημένες απαιτήσεις εγκατάστασης αιολικών πάρκων μπορεί να προκύψουν, από: τη μη υλοποίηση αυτών των ανωτέρω υποθέσεων για τις λοιπές ΑΠΕ (βιοκαύσιμα, βιομάζα, νερά), την αποτυχία της επίτευξης του στόχου της εξοικονόμησης ενέργειας,

› ›

την ανάγκη επίτευξης του ευρωπαϊκού στόχου 20% για μείωση των εκπομπών ΑΦΘ, αν το υπόλοιπο ενεργειακό μίγμα της χώρας παραμείνει εξαιρετικά ρυπογόνο, την πιθανή ανάγκη επίτευξης αυξημένης μείωσης εκπομπών ΑΦΘ 30% σε ευρωπαϊκό επίπεδο για το 2020. Σε κάθε περίπτωση είναι σαφές ότι πρέπει να σχεδιαστεί κατάλληλα και να υλοποιηθεί άμεσα η απαιτούμενη ανάπτυξη του ηλεκτρικού ενεργειακού συστήματος. Υπενθυμίζεται ότι κατά την πρόσφατη 4η Ημερίδα της ΕΛΕΤΑΕΝ, ο Πρόεδρος της ΡΑΕ Καθηγητής Μιχάλης Καραμανής ανακοίνωσε για πρώτη φορά δημόσια, ότι σύμφωνα με τις μελέτες ευστάθειας και αξιοπιστίας του ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος που έχουν εκπονηθεί, η υλοποίηση της εγκεκριμένης Μελέτης Ανάπτυξης του Συστήματος Μεταφοράς (ΜΑΣΜ) εξασφαλίζει την απρόσκοπτη σύνδεση και διείσδυση 5.500 MW αιολικών πάρκων στο διασυνδεδεμένο σύστημα χωρίς οικονομικές ή άλλες συνέπειες για αυτά. Η ισχύς αυτή αυξάνεται σε 6.000-6.200 MW αν συμπεριληφθούν και τα αιολικά πάρκα στα μη διασυνδεδεμένα νησιά. Παρότι τα μεγέθη αυτά είναι ήδη πολύ αυξημένα σε σχέση με την τρέχουσα πραγματικότητα, είναι εξίσου σαφές ότι δεν επαρκούν για την επίτευξη του στόχου για το 2020.

› ›

Ανάγκη παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από παράκτια αιολικά πάρκα

ι δεσμεύσεις της χώρας μας για τη συμμετοχή των ΑΠΕ στο ενεργειακό της ισοζύγιο καθιστούν επιτακτική την χάραξη μιας ενεργειακής στρατηγικής με γνώμονα την αξιοποίηση του ανεξάντλητου φυσικού της πλούτου.

Σε αυτή την κατεύθυνση μπορεί αδιαμφισβήτητα να συμβάλει η εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας με τη δημιουργία αιολικών πάρκων τόσο στη στεριά όσο και σε θαλάσσιες περιοχές. Οι σημαντικότεροι λόγοι για τη δημιουργία παράκτιων αιολικών πάρκων: Μεγαλύτερη δυνατή μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου και επομένως συμβολή στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η ευρεία εκμετάλλευση των ΑΠΕ σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας μπορεί να συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος από τα αέρια του θερμοκηπίου (σύμφωνα με τις επιταγές του Πρωτοκόλλου του Κιότο). Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με τη χρησιμοποίηση φιλικότερων προς το περιβάλλον μεθόδων, όπως η εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας, αποτελεί ένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση. Μηδενική παραγωγή ρύπων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε σχέση με σταθμούς παραγωγής που χρησιμοποιούν συμβατικά καύσιμα. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Ρύπων σε όλες τις ρυπογόνες επιχειρήσεις κάθε χώρας κατανέμονται δικαιώματα ρύπων. Την περίοδο 2008-2012 εφαρμόστηκε η δωρεάν κατανομή αυτών των δικαιωμάτων. Από το 2013, όμως, το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπει την κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι οι ρυπογόνες επιχειρήσεις, όπως οι ηλεκτροπαραγωγοί, θα πρέπει είτε να αγοράσουν αυτά τα δικαιώματα είτε να καταφύγουν σε λύσεις που δε ρυπαίνουν το περιβάλλον (παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ). Έλλειψη διαθέσιμου χώρου στη στεριά, λόγω πολλών χωροταξικών περιορισμών, αλλά και της περιορισμένης χερσαίας έκτασης σε σχέση

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ με την θαλάσσια περιοχή. Οι πολυάριθμες χωροταξικές διατάξεις που ισχύουν στη χώρα μας σε συνδυασμό με το πλήθος των προστατευόμενων περιοχών πολιτιστικής και κοινωνικής κληρονομιάς καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολη την ανεύρεση κατάλληλης τοποθεσίας για μιας τέτοιας κλίμακας έργο, όπως η εγκατάσταση ενός αιολικού πάρκου. Επιπρόσθετα, η αδυναμία του Χωροταξικού Σχεδιασμού να προσδιορίσει σαφώς στην επικράτεια τις «κατάλληλες» περιοχές για τη δημιουργία ενός αιολικού πάρκου, δυσχεραίνει το όλο εγχείρημα και αποθαρρύνει τους υποψήφιους επενδυτές. Η επιλογή της παράκτιας χωροθέτησης του αιολικού πάρκου αποτελεί την πιο ενδεδειγμένη λύση. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει και η μελέτη της επιστημονικής ομάδας του Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με διευθυντή τον πρύτανη Κωνσταντίνο Μουτζούρη, η οποία διερευνά το σύνολο της ακτογραμμής της Ελλάδας για τον εντοπισμό κατάλληλων παράκτιων θέσεων για εγκατάσταση Θαλάσσιων Αιολικών Πάρκων. Οι Κυκλάδες, το Βόρειο Αιγαίο, η Νότια Κρήτη, το Βόρειο Ιόνιο καθώς και το νοτιοανατολικό μέρος των Δωδεκανήσων είναι οι καταλληλότερες περιοχές για δημιουργία Θαλάσσιων Αιολικών Πάρκων. Από την ανάλυση και επεξεργασία των ανεμολογικών στοιχείων της ΕΜΥ στους 43 συνολικά παράκτιους Μετεωρολογικούς Σταθμούς προέκυψε ότι η παράκτια ζώνη της Ελλάδος μπορεί να διακριθεί στις εξής περιοχές, από απόψεως αιολικού δυναμικού: • Στο Βόρειο και Νοτιοανατολικό Αιγαίο υπάρχει ομαλή μεταβολή αιολικού δυναμικού, κυμαίνεται από 6.000KWh/m2 έως 12.000KWh/m2. • Στην Κρήτη υπάρχει σταθερότητα του αιολικού δυναμικού, περίπου ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

6.000KWh/m2. • Στις Κυκλάδες υπάρχει έντονα ανομοιόμορφη κατανομή του αιολικού δυναμικού, με μέγιστη κομβική θέση τον Μ.Σ. Πάρου (17.000KWh/m2). • Στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα υπάρχει χαμηλό αιολικό δυναμικό, με ήπια μεταβολή από 2.000 έως 5.000KWh/m2. • Στο Βόρειο Ιόνιο υπάρχει σχετικά υψηλό αιολικό δυναμικό, με έντονη όμως μεταβολή. Στις περιοχές των Μ.Σ. Κερκύρας και Πρεβέζης επικρατεί υψηλό αιολικό δυναμικό από 6.000 έως 10.000KWh/m2. Ενώ στο Νότιο Ιόνιο και συγκεκριμένα στους Μ.Σ. Ζακύνθου και Κεφαλονιάς, επικρατεί χαμηλό αιολικό δυναμικό, της τάξεως των 4.000KWh/m2.

Η ενεργειακή μελέτη για την Ελλάδα έδειξε, ότι η χώρα μας μπορεί να καλύψει με 500 μεγάλες ανεμογεννήτριες τουλάχιστον το 10% των ενεργειακών αναγκών της, ενώ τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους, τα οποία έχουν πολύ υψηλό δυναμικό εάν διασυνδεθούν με το εθνικό ηλεκτρικό δίκτυο μπορούν να αποτελέσουν αιολικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αντίστοιχους με τους θερμοηλεκτρικούς της ενδοχώρας. Μεγαλύτερη απόδοση των αιολικών μηχανών μέχρι και 30% στη θάλασσα σε σχέση με την στεριά. Η απόδοση των αιολικών πάρκων εξαρτάται κατά κύριο λόγο από την ταχύτητα του ανέμου. Όπως είναι γνωστό στη θάλασσα σε σχέση

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

με την ξηρά πνέουν εντονότεροι άνεμοι και δεδομένου ότι η παραγόμενη ενέργεια μεταβάλλεται ανάλογα με τον κύβο της ταχύτητας του ανέμου, εκτιμάται ότι κάθε θαλάσσια ανεμογεννήτρια παράγει αρκετή ενέργεια σε έναν χρόνο, ώστε να καλύψει τις ανάγκες περίπου 1.500 νοικοκυριών. Αν συνυπολογιστεί και το γεγονός ότι η διάρκεια ζωής μιας Α/Γ στη θάλασσα είναι μεγαλύτερη κατά 25 χρόνια από την αντίστοιχη στη στεριά, προκύπτει η μεγάλη σημασία της εκμετάλλευσης των θαλασσινών ανέμων. Μεγαλύτερη απόδοση των ανεμογεννητριών σε σχέση με τα φωτοβολταϊκά συστήματα. Η ενέργεια που παράγεται ανά kW εγκατεστημένης ισχύος από τα αιολικά πάρκα είναι κατά πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με τους φωτοβολταϊκούς σταθμούς με δεδομένο ότι και τα δύο έχουν τοποθετηθεί στη βέλτιστη κατά περίπτωση θέση. Εξοικονόμηση εγχώριων φυσικών πόρων (λιγνήτης, πετρέλαιο). Η χρησιμοποίηση των εγχώριων φυσικών πόρων δεν πρέπει να γίνει σε βάρος των επόμενων γενιών. Η βέλτιστη αξιοποίηση αυτών περιλαμβάνει ένα διαχρονικό σχεδιασμό, ο οποίος θα διασφαλίζει την επάρκειά τους για τις επόμενες δεκαετίες. Μείωση της ενεργειακής και οικονομικής εξάρτησης από άλλες χώρες (εισαγωγές πετρελαίου, φυσικού αερίου). Η Ελλάδα εμφανίζει τον υψηλότερο βαθμό ενεργειακής εξάρτησης στην Ε.Ε. Ο βαθμός εξάρτησης είναι 33% υψηλότερος από το μέσο όρο της Ε.Ε.27 (72% για την Ελλάδα σε απόλυτα νούμερα έναντι 54% για την Ε.Ε.-27). Ο ενεργειακός σχεδιασμός της χώρας θα πρέπει να συμπεριλάβει σε μεγαλύτερο ποσοστό στο ενεργειακό ισοζύγιο την παραγωγή ενέργειας από την αιολική ενέργεια και τις άλλες ΑΠΕ.

6. 7.

Χωροθέτηση αιολικών πάρκων

σης από οικισμούς, σύμφωνα με τις διατάξεις του χωροταξικού. 7) Πρέπει να αποδεικνύεται η δυνατότητα ασφαλούς διασύνδεσης και μεταφοράς της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Μεγίστη απόσταση χερσαίας όδευσης έως τον υποσταθμό διασύνδεσης: 20 χλμ.

ύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2742/1999 «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη» (ΦΕΚ 207 Α) άρθρο 10, τα υποχρεωτικά κριτήρια χωροθέτησης αιολικών μονάδων στην θάλασσα και τις ακατοίκητες νησίδες είναι τα παρακάτω: 1) Επιτρέπεται η χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων σε όλες τις θαλάσσιες περιοχές της χώρας που δι- (www.oceanenergycouncil.com) αθέτουν προϋποθέσεις αιολικής εκμεπό μελέτες σε υφιστάμεταλλευσιμότητας, και δεν εντάσσονται να έργα έχει προκύψει ότι σε ιδιαίτερο θεσμικό καθεστώς ρητής οι πυλώνες των Α/Γ μποαπαγόρευσης της εγκατάστασης ή δεν ρούν να λειτουργήσουν ως αποτελούν ζώνη αποκλεισμού, όπως θεσμοθετημένα ή υποθαλάσσια πάρ- τεχνητοί ύφαλοι, γύρω από τους οποίκα ή βεβαιωμένες γραμμές επιβατικής ους αυξάνεται ο πληθυσμός των ψαριών λόγω της ύπαρξης τροφής. Με ναυσιπλοΐας. 2) Ελάχιστες αποστάσεις ανεμο- αυτόν τον τρόπο αποδεικνύεται ότι η γεννητριών για την διασφάλιση της εγκατάσταση Α/Γ δεν αποτελεί έναν λειτουργικότητας και απόδοσης των παράγοντα κινδύνου για τη θαλάσσια αιολικών πάρκων, σύμφωνα με τις δι- πανίδα, αλλά αντίθετα συνεισφέρει θετικά στο τοπικό οικοσύστημα. ατάξεις του χωροταξικού. Επιπρόσθετα, ο θόρυβος που πα3) Απαγορεύεται η εγκατάσταση Α/Γ σε απόσταση μικρότερη των 500 ράγεται από τη λειτουργία των μηχαμ. από οργανωμένες ή διαμορφωμένες νών εξασθενεί σημαντικά με την αύξηακτές λουομένων ή άλλες αξιόλογες ση της απόστασης (στα 150 μέτρα από την Α/Γ η ένταση του θορύβου είναι ακτές και παραλίες (π.χ. αμμώδεις). 4) Απαγορεύεται η εγκατάσταση περίπου 45 dB - www.windpower.org). Α/Γ σε μικρούς – κλεισ τού ς κόλπους με εύρος ανοίγματος μικρότερο Παράδειγμα εγκατάστασης παράκτιου αιολικού από 1100 πάρκου και όψη από το λιμάνι της Κοπενχάγης. μ. 5) Ελάχιστη απόσταση εγκατάστα- Αντίστοιχα, ο θόρυβος που μεταδίδεσης από περιοχές και στοιχεία της πο- ται στη θάλασσα δεν μπορεί να θεωρηλιτιστικής κληρονομιάς, σύμφωνα με θεί επιβλαβής για τη ζωή στη θάλασσα, καθώς είναι συγκρίσιμος με αυτόν των τις διατάξεις του χωροταξικού. 6) Ελάχιστη απόσταση εγκατάστα- μηχανών των πλοίων.

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη λειτουργία των αιολικών πάρκων

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Απόψεις για την αιολική ενέργεια Χωροθέτηση με μέτρο και σεβασμός στο περιβάλλον

Η αισθητική των αιολικών πάρκων διαμορφώνει τα τοπία του 21ου αι.

Του Nικου Μπελαβίλα*

ι ανεμογεννήτριες αποτελούν ένα αντικείμενο βιομηχανικού design της εποχής μας, αναμφίβολα προχωρημένης αισθητικής. Αυτή προκύπτει κυρίως από την τεχνολογική τελειότητα του σχεδιασμού τους. Oπως άλλωστε και για τους ίδιους λόγους, υψηλής βιομηχανικής αισθητικής αντικείμενα υπήρξαν οι χωροδικτυωματικοί πυλώνες μεταφοράς ενέργειας της ΔΕΗ, ή οι δορυφορικές κεραίες τηλεπικοινωνιών του πρώτου ελληνικού σταθμού στις Θερμοπύλες. Eνα αντικείμενο μπορεί να έχει ποιότητα στον σχεδιασμό του, όμως η άκριτη τοποθέτηση τους παντού και σε ανεξέλεγκτες ποσότητες ακυρώνει την ποιότητα. Οι πυλώνες της ΔΕΗ και οι δορυφορικές κεραίες μάς δείχνουν ακριβώς το πρόβλημα της απώλειας του μέτρου. Το τεράστιο μέγεθος και η δυσκολία ένταξης του συγκεκριμένου αντικειμένου, της ανεμογεννήτριας, στο φυσικό ή το αστικό περιβάλλον, θέτει ζητήματα προσεκτικών χειρισμών. Το τοπίο ευαίσθητων παράκτιων ή ορεινών περιοχών και η μικροκλίμακά του διαλύεται καθώς τα μικρά μεγέθη, τόσο συνηθισμένα στον ελλαδικό χώρο, δεν ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

μπορούν να ισορροπήσουν δίπλα σε μία γιγαντιαία φτερωτή ή ακόμη χειρότερα σε μία συστοιχία πολλών δεκάδων, όπως για παράδειγμα είχε προταθεί για την κορυφογραμμή του μικρού νησιού της Σερίφου πριν από λίγα χρόνια. Το ίδιο πρόβλημα προκύπτει και με το ιδιαίτερα εύθραυστο και κακοποιημένο μέχρι σήμερα τοπίο των παραδοσιακών οικισμών, κυρίως των νησιών. Αντίθετα, σε πιο ουδέτερα τοπία με επανάληψη φυσικών στοιχείων σε μεγάλη έκταση και μήκος, σε χέρσους ορεινούς αυχένες, σε κάμπους και αγροτικές εκτάσεις, ή σε ακτογραμμές μεγάλου μήκους μακριά από οικιστικά και φυσικά περιβάλλοντα που χρήζουν προστασίας, η λελογισμένη και μελετημένη με τα πιο πάνω κριτήρια τοποθέτηση τους δεν αποτελεί κατά τη γνώμη μου πρόβλημα. Ας μην κάνουμε, λοιπόν, με τις ανεμογεννήτριες ό,τι κάναμε με τους πυλώνες και τις δορυφορικές κεραίες. Ας βρούμε τρόπους να τις χωροθετήσουμε, σεβόμενοι ακριβώς την αρχή για τις οποίες τις κατασκευάζουμε: Την προστασία του περιβάλλοντος! * Ο Νίκος Μπελαβίλας είναι αρχιτέκτων.

Οι ανεμογεννήτριες, σαν μοναχικοί, μεταλλικοί μίσχοι φυτών, πυκνώνουν σε όλον τον κόσμο Tου Νίκου Βατόπουλου

αγκόσμια Ημέρα του Ανέμου έχει ορισθεί η 15η Ιουνίου και ήδη έχουν δρομολογηθεί πολλές εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης του κοινού και στην Ελλάδα. Ωστόσο, στη χώρα μας, την ανεμοδαρμένη, ιδίως στο Αιγαίο, η κουλτούρα μας γύρω από τα αιολικά πάρκα και τις ανεμογεννήτριες είναι ακόμη ανώριμη, ίσως γιατί δεν υπάρχει διαδεδομένη ενημέρωση. Βλέπει κανείς χώρες όπως η Δανία, η Γαλλία, η Βρετανία, η Γερμανία, οι ΗΠΑ, ακόμη και η Πορτογαλία, τελευταία, να έχουν κάνει άλματα. Ωστόσο, η διαβάθμιση της ωριμότητας κάθε χώρας στον τομέα αυτό έχει πολλές αποχρώσεις. Χώρες μικρές ή με περιορισμένη τεχνολογική κουλτούρα, όπως η Μάλτα, π. χ., είναι περισσότερο επιφυλακτικές και ο δημόσιος διάλογος εκεί θυμίζει όσα ακούμε και στη δική μας χώρα. Το εύθραυστο οικοσύστημα των μικρών νησιών μας θέλει ιδι-

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

αίτερη προσοχή στον χειρισμό, είναι η αλήθεια, και ένα βραχώδες τοπίο στο Αιγαίο διαφέρει από μια πεδιάδα της Ολλανδίας, όπου φύονται οι ανεμογεννήτριες. Ωστόσο, είναι και θέμα εκπαίδευσης και εξοικείωσης. Γιατί πέρα από την οικολογική παράμετρο και τον τομέα της ενέργειας, η αισθητική φόρμα των ανεμογεννητριών προκαλεί επίσης αντιπαράθεση. Κάποιοι τις βλέπουν σαν σύγχρονα έργα γλυπτικής. «Σκεφτείτε τις ψηλόλιγνες μορφές των πύργων και των πτερυγίων», μας λέει ο δρ Απόστολος Ν. Φραγκούλης, επιστήμων εξειδικευμένος στην αιολική ενέργεια. «Μην ξεχνάτε το μέγεθος του εγχειρήματος ενός πτερυγίου ανεμογεννήτριας, που συνδυάζει σε μορφή την αεροδυναμική, την επιστήμη των σύνθετων υλικών και την μηχανική στη δημιουργία μιας φόρμας που ελίσσεται στο πεδίο του ανέμου και στον χώρο». Συχνά, η θέα τους σε ένα ελεύθερο πεδίο, στη θάλασσα, π.χ., όπως συμβαίνει στη Δανία ή στους ατέλειωτους κάμπους της Ολλανδίας ή των μεσοδυτικών πολιτειών των ΗΠΑ, περικλείει «ποίηση». Υπάρχουν, όμως, άλλοι, που όταν δεν τις δαιμονοποιούν, θέλουν να τις βγάλουν από το πεδίο τους. Όσο περνάει ο καιρός, όμως, πληθαίνουν όσοι εκφράζουν πιο μετριοπαθή και υπό όρους κριτική.

Η αντικειμενική ομορφιά μιας ανεμογεννήτριας Του Justin Good*

το βαθμό που τα αιολικά πάρκα βοηθούν στη θεραπεία του περιβάλλοντος και της οικονομίας, είναι δημιουργικά όμορφα. Πώς γίνεται η ομορφιά να είναι αντικειμενική, σας ακούω να ρωτάτε. Ορισμένοι βρίσκουν τα αιολικά πάρκα άσχημα βιομηχανικά κατασκευάσματα, που προσβάλλουν το άμεσο οπτικό περιβάλλον. Αλλοι αγαπούν το φονξιοναλιστικό, μοντέρνο τους «λουκ». Και οι δύο απόψεις είναι επιφανειακές, καθώς στηρίζονται στην εμφάνιση. Η επιφανειακή ομορφιά είναι αντικειμενική γιατί βασίζεται στην όψη, αλλά η βαθιά ή αληθινή ομορφιά έχει να κάνει με την αλληλεπίδραση. Εχει να κάνει με την εναρμόνιση των ανθρώπων με τα οικοσυστήματα, έχει να κάνει με το «όλον» και μπορεί να περιγραφεί με όρους συστήματος συνοχής. Ένα σύστημα είναι συνεκτικό όταν η ύπαρξή του ωφελεί, και ωφελείται, από το ευρύτερο περιβάλλον από το οποίο εξαρτάται. Όταν έχουμε την εμπειρία

της βαθιάς ομορφιάς, η ομορφιά που εισπράττουμε δεν βρίσκεται στην όψη, αλλά στην αλληλεπίδραση. Η ομορφιά της Φύσης, που ο καθένας μπορεί να δει, είναι βαθιά υπό αυτή την έννοια: η Φύση εξισορροπεί και εναρμονίζει αντίρροπες δυνάμεις με τρόπο που κάνει ακόμη και τις πιο εξελιγμένες ανθρώπινες δημιουργίες να μοιάζουν πρωτόγονες. Συνεπώς, δεν μπορείς απλώς και μόνο κοιτώντας ένα αιολικό πάρκο να πεις αν είναι ή δεν είναι αληθινά ωραίο. Μπορείς όμως να το νιώσεις, αρκεί να είσαι αρκούντως ενημερωμένος για τις πραγματικές οικολογικές παραμέτρους της ενεργειακής τεχνολογίας. Μία αντλία εξόρυξης πετρελαίου και μία ανεμογεννήτρια μπορεί να μοιάζουν με μια πρώτη ματιά, αλλά η αντλία θα είναι άσχημη, ενώ η γεννήτρια, ωραία. Οσο τα αιολικά πάρκα θα χρησιμεύουν να διορθώνουν τα μοντέλα ανάπτυξης του παλαιού ενεργειακού συστήματος, θα λάμπουν με μια ομορφιά που θα απομιμείται τη σταθερότητα, την αλληλοσύνδεση και την αρμονία μιας κυψέλης μελισσών, ενός ποταμού ή ενός άνθους. *Ο Justin Good, Ph. D. διδάσκει Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ. Συνδιευθύνει το Sanctuary στο Shepardfields (www. oursanctuary. org, justin@oursanctuary. org).

Τα κείμενα έχουν επιλεχθεί από το διαδίκτυο

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑΝΕΑ ΕΚ: έκθεση για διαχωρισμό παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας

ον πλήρη διαχωρισμό ανάμεσα στην παραγωγή και την διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας, υποστήριξαν οι ευρωβουλευτές, υπερψηφίζοντας την έκθεση της Βρετανής ευρωβουλευτού Ελουνέντ Μόργκαν που εισηγήθηκε εκ μέρους της Επιτροπής Βιομηχανίας, Ερευνας και Ενέργειας. Σύμφωνα με την έκθεση, το σύστημα διαχωρισμού: «θα πρέπει να είναι αποτελεσματικό όσον αφορά την άρση τυχόν συγκρούσεων συμφερόντων μεταξύ παραγωγών και διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς». Υπογραμμίζεται επίσης ότι «δεν πρέπει να δημιουργήσει ένα επαχθές και δύσχρηστο ρυθμιστικό καθεστώς για τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές, το οποίο θα είναι δύσκολο και δαπανηρό στην εφαρμογή του». Η εισηγήτρια κάνει επίσης ιδιαίτερη αναφορά στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και υπογραμμίζει μεταξύ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

άλλων ότι «είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί η ικανότητα διασύνδεσης των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης». Απώτερος στόχος για τα κράτη μέλη είναι να φθάσουν το 20% στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως το 2020. Με στόχο «την αποτροπή της κατοχής δεσπόζουσας θέσης στην αγορά από μεγάλους παράγοντες, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διευκολύνουν τη διασυνοριακή πρόσβαση νέων φορέων παροχής διαφορετικών πηγών ενέργειας καθώς και νέας παραγωγής ενέργειας». Για να επιτευχθεί η σημερινή απόφαση του πλήρους «διαχωρισμού», οι ευρωβουλευτές απέρριψαν μεταξύ άλλων την εναλλακτική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύμφωνα με την οποία οι εταιρείες θα μπορούσαν να δώσουν τον έλεγχο των στοιχείων της διανομής τους (και των επενδυτικών και εμπορικών αποφάσεων) σε έναν «Ανεξάρτητο Διαχειριστή Συστήματος» (ISO). Σύμφωνα με την εισηγήτρια, κάτι τέτοιο συνεπάγεται «γραφειοκρατία και πολυδάπανο ρυθμιστικό έλεγχο». Tο Κοινοβούλιο απέρριψε μια πρόταση του Συμβουλίου η οποία, σύμφωνα με τους υπέρμαχούς της, θα μπορούσε να δώσει τη δυνατότητα στα κράτη «να απελευθερώσουν περισσότερο τις αγορές χωρίς να χρειαστεί να καταφύγουν σε αποσύνδεση των ιδιοκτησιακών σχέσεων». Με την έκθεση Μόργκαν οι ευρωβουλευτές υιοθέτησαν και σειρά μέ-

τρων υπέρ των καταναλωτών, όπως: 1) το δικαίωμα λύσης της σύμβασης με τους παρόχους ηλεκτρισμού ατελώς, 2) το δικαίωμα αποζημίωσης, σε περίπτωση κατά την οποία το επίπεδο της ποιότητας των υπηρεσιών είναι χαμηλό (όπως για παράδειγμα, ανακριβής και καθυστερημένη χρέωση), 3) το δικαίωμα να αλλάξουν προμηθευτές μέσα σε δύο εβδομάδες, 4) το δικαίωμα να πληροφορούνται, τουλάχιστον τριμηνιαία, την πραγματική κατανάλωση και τα πραγματικά κόστη του ηλεκτρισμού. Tο Κοινοβούλιο πρότεινε επίσης μέτρα προστασίας για τα φτωχά κοινωνικά στρώματα. «Η ενεργειακή πενία - τονίζεται στην έκθεση - είναι ένα διογκούμενο πρόβλημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για το λόγο αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναπτύξουν εθνικά σχέδια δράσης για την αντιμετώπισή της και τη διασφάλιση του απαιτούμενου ενεργειακού εφοδιασμού». Με δελτίο Τύπου η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ δήλωσε μετά την ψηφοφορία ότι καταψήφισε την έκθεση Μόργκαν. Η ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Αννυ Ποδηματά που είναι μέλος της Επιτροπής Ενέργειας δήλωσε μεταξύ άλλων: «Η Έκθεση Morgan, η οποία υπερψηφίστηκε, εισηγείται τον πλήρη ιδιοκτησιακό διαχωρισμό των δραστηριοτήτων μεταφοράς από τις δραστηριότητες παραγωγής-προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, προκειμένου να λειτουργήσει αποτελεσματικά ο αντα-

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

γωνισμός και να προωθηθεί η ενιαία αγορά ενέργειας». Σύμφωνα με την κ. Ποδηματά, η πρόταση που υιοθετήθηκε αγνοεί τις ιδιαιτερότητες των κρατών-μελών και οδηγεί στον κατακερματισμό των καθετοποιημένων επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας στον τομέα της ενέργειας. Υπογράμμισε ότι σε χώρες όπως η Ελλάδα, οι καθυστερήσεις που σημειώνονται στα έργα υποδομής «δεν οφείλονται στον καθετοποιημένο χαρακτήρα της ΔΕΗ, αλλά στη στρεβλή ενεργειακή πολιτική, η οποία δεν αντιμετωπίζει την ενέργεια ως δημόσιο αγαθό αλλά ως εμπόρευμα, στοχεύοντας πρωτίστως στην αύξηση της κερδοφορίας». Επιπλέον τόνισε: «Καλούμε την κυβέρνηση να υπερασπιστεί, στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ενέργειας, τη διατήρηση των καθετοποιημένων επιχειρήσεων και να δεσμευτεί πως θα διατηρήσει το δημόσιο χαρακτήρα της ΔΕΗ, ώστε τα πάγια περιουσιακά της στοιχεία, για τα οποία έχουν δαπανηθεί πόροι του ελληνικού λαού, να συνεχίσουν να αποτελούν δημόσια περιουσία» κατέληξε η ευρωβουλευτής.

Βρετανική Ένωση Αιολικής Ενέργειας

Αυξήστε τις εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας Του Δρ. Ιωάννη Τσιπουρίδη*

BRITISH WIND ENERGY A S S O C I AT I O N BWEA, η κορυφαία ένωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας του Ηνωμένου Βασιλείου, καλωσόρισε την έκθεση της ROYAL SOCIETY for the PROTECTION of BIRDS – RSPB «Θετικός Σχεδιασμός για Χερσαίες Αιολικές Εγκαταστάσεις» (Positive Planning for Onshore Wind), η οποία αναλύει πως να αυξηθεί σημαντικά η ισχύς των χερσαίων αιολικών εγκαταστάσεων. Τα στοιχεία δείχνουν ότι μπορούν να αναπτυχθούν τα χερσαία αιολικά πάρκα χωρίς επιβάρυνση της άγριας φύσης. Η Maria McCaffery, Δ/ντρια της BWEA δήλωσε : “Έρευνες σε αιολικά

πάρκα έχουν επανειλημμένα δείξει ότι οι ανεμογεννήτριες έχουν ελάχιστη επίδραση στην άγρια φύση. Από την άλλη είναι πλέον σίγουρο πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η κλιματική αλλαγή θα έχει καταστροφικές επιδράσεις στους βιότοπους των πτηνών, αν δεν αντιδράσουμε σύντομα. Η έκκληση της RSPB για επιτάχυνση των χερσαίων εγκαταστάσεων αιολικής ενέργειας είναι μελετημένη σωστά και ήρθε την κατάλληλη στιγμή.” Η έκθεση αναγνωρίζει ότι στα πλαίσια ενός ευρύτερου μίγματος ανανεώσιμων ενεργειών, που απαιτείται για να επιτύχει το Ην Βασίλειο τους στόχους του στα πλαίσια των στόχων για ΑΠΕ της ΕΕ για το 2020, θα πρέπει να υπάρξει μια σημαντική αύξηση στη χερσαία ισχύ των αιολικών εγκαταστάσεων, που σημαίνει ανάπτυξη μεγαλύτερου αριθμού ανεμογεννητριών. Η έκθεση τονίζει ότι η Κυβέρνηση θα πρέπει να εξασφαλίσει μια σωστά οργανωμένη αδειοδοτική διαδικασία σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, ώστε να ανταποκριθεί στην αύξηση σε αριθμό και κλίμακα των έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η BWEA επίσης αναφέρει ότι το θέμα του χωροταξικού σχεδιασμού που αναφέρεται στην έκθεση δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί σαν δικαιολογία για να τυλίξει τις αιτήσεις αιολικών πάρκων σε γραφειοκρατικές διαδικασίες. “Η BWEA πιστεύει ότι είναι σημαντικό η έκθεση της RSPB να συνοδευτεί από δράσεις στο πεδίο εφαρμογής. Η κυβέρνηση πρέπει να παράσχει καλύτερες υποδομές και εργαλεία στις τοπικές αυτοδιοικήσεις ώστε να ανταποκριθούν στις αιτήσεις” κατέληξε η McCaffery. * Πρόεδρος Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας - ΕΛΕΤΑΕΝ Εκδότης “ΑΝΕΜΟλόγια” Εκδότης “Energy point” www.eletaen.gr

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Εγκαίνια δικτυακής πύλης για πράσινη κατανάλωση

Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινιάζει τη δικτυακή πύλη BUILD UP (http:// www.buildup.eu/) που θα αποτελέσει εργαλείο για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων. Το περιεχόμενο του ιστότοπου, που θα περιλαμβάνει ποικίλες πληροφορίες και ορθές πρακτικές σχετικά με τη νομοθεσία στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας, θα ενημερώνεται τακτικά και θα βελτιώνεται από τους ίδιους τους χρήστες. Τα κτίρια ευθύνονται για το 40% περίπου της ενεργειακής κατανάλωσης στην Ευρώπη. Ως εκ τούτου, η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων εξοικονόμησης ενέργειας που έχει καθορίσει η ΕΕ και για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ενώ παράλληλα συμβάλλει και στην ενεργειακή ασφάλεια. Η ΕΕ το 2002, εξέδωσε οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, η οποία πρότεινε στα κράτη μέλη μια ολοκληρωμένη προσέγγιση ενόψει της αποτελεσματικής χρήσης της ενέργειας στα κτίρια. Η Επιτροπή αναγνώρισε ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ότι ένα μεγάλο δυναμικό οικονομικώς συμφέρουσας εξοικονόμησης ενέργειας παραμένει ανεκμετάλλευτο. Συνεπώς, τον Νοέμβριο 2008, πρότεινε αναδιατύπωση της οδηγίας με στόχο αυξημένη εξοικονόμηση ενέργειας της τάξεως των 60 έως 80 εκατ. τόνων πετρελαίου ετησίως μέχρι το 2020, ήτοι περαιτέρω μείωση της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης της ΕΕ κατά 5 ως 6% σε σχέση με ό,τι θα μπορούσε να επιτευχθεί με την εφαρμογή της υφιστάμενης οδηγίας. Με βάση αυτές τις προτάσεις, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε τον Απρίλιο 2009, νομοθετικό ψήφισμα με το οποίο ζητούσε ακόμη πιο φιλόδοξη και απαιτητική νομοθεσία. Αναμένεται η θέση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Η δικτυακή πύλη BUILD UP θα δώσει τη δυνατότητα σε όλους, ιδιοκτήτες ή κατασκευαστές, να αναζητήσουν και να ανταλλάξουν πληροφορίες και βέλτιστες πρακτικές. Ταυτόχρονα, επιτυγχάνεται η ενημέρωση της αγοράς σχετικά με το νομοθετικό πλαίσιο. Η πύλη BUILD UP μπορεί να γίνει ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για τη βελτίωση της απόδοσης των κτιρίων», δήλωσε ο Επίτροπος για την ενέργεια κ. Andris Piebalgs.

Ενέργεια: ο νέος επενδυτικός χάρτης

ε μεγάλη συμμετοχή κορυφαίων εκπροσώπων της πολιτικής ηγεσίας, επικεφαλής νευραλγικών φορέων της ενέργειας και εκπροσώπων επιχειρήσεων από όλους τους τομείς του ενεργειακού κλάδου πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 30 Ιουνίου η ημερίδα της εφημερίδας «Απογευματινή»,με θέμα «Ενέργεια: ο νέος επενδυτικός χάρτης» στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθήνας. Η ημερίδα διεξήχθη υπό την αιγίδα του υπουργείου Ανάπτυξης, και με τη συνεργασία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα και του γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα. Εστιάζοντας άμεσα στη συντελούμενη και στη χώρα μας απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, καθώς και στις επιταγές των στόχων που έχει θέσει η ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής δια της προώθησης των πράσινων μορφών ενέργειας, η ημερίδα έθεσε επί τάπητος το ζήτημα των συνολικών ενεργειακών επενδύσεων στην Ελλάδα, του βαθμού εξέλιξής τους, των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν, των συνεργασιών που ανακύπτουν και των ευκαιριών που παρουσιάζονται. Στο πλαίσιο αυτό με τη συνδρομή των κατεξοχήν ειδημόνων του κλάδου διαγράφει, χωρίς απλουστεύσεις και λαϊκισμούς, τους βασικούς όρους του νέου ενεργειακού τοπίου που βρίσκεται υπό διαμόρφωση στην Ελλάδα και την ελληνική αγορά. Ανάμεσα στα θέματα που συζητή-

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ σχετικών θεσμικών πλαισίων, ώστε να διασφαλιστεί ένα ενιαίο και απόλυτα σαφές πλέγμα κανόνων και κριτηρίων, χωρίς γκρίζες ζώνες και περιθώρια αμφισβήτησης. Ένα πλέγμα το οποίο θα παρέχει ασφάλεια δικαίου στους υποψήφιους επενδυτές, θα επιτρέψει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στις αδειοδοτούσες αρχές και παράλληλα θα διασφαλίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις της αειφόρου ανάπτυξης”. Η Ελλάδα, κατέληξε ο Κων. Μίχαλος, έχει μια καίρια θέση, στο κέντρο των διεθνών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, και μπορεί να αποτελέσει κορυφαίο προορισμό εγχώριων και ξένων επενδύσεων που θα παράγουν απασχόληση, θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας και στηρίξουν την ελληνική Περιφέρεια.

θηκαν περιλαμβάνονται οι διαστάσεις των εξελίξεων στη συμβατική ηλεκτροπαραγωγή, η ανάπτυξη των υποδομών και οι εξελίξεις στην αγορά φυσικού αερίου και πετρελαιοειδών, τα επενδυτικά προγράμματα των μεγάλων δημόσιων και ιδιωτικών ‘παικτών’ της ενέργειας, θέματα ανταγωνισμού, ενώ ιδιαίτερη έμφαση, όπως είναι εύλογο, αποδίδεται στο θέμα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι επενδύσεις στην αιολική ενέργεια και τα φωτοβολταϊκά, η πρόοδος τους, η δημόσια οικονομική στήριξη και οι κοινωνικές αντιδράσεις αποτελούν θέματα τόσο φλέγοντα όσο και άμεσης επικαιρότητας, γι’ αυτό και τα σχετικά τραπέζια της ημερίδας διακρίνονται από πολύ υψηλή επιχειρηματική συμμετοχή. Ακολουθούν επισημάνσεις από τα κύρια σημεία των χαιρετισμών και των ομιλητών. Τις εργασίες άνοιξε ο Πρόεδρος

του ΕΒΕΑ Κωνσταντίνος Μίχαλος, παρατηρώντας πως “ο τομέας της ενέργειας εμφανίζει τα τελευταία χρόνια μεγάλη, ίσως και τη μεγαλύτερη ανάπτυξη σε θέματα επενδύσεων. Το γεγονός αυτό αντικατοπτρίζει τις τάσεις και τις ανάγκες τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και τη διαμόρφωση ενός νέου, ευνοϊκότερου περιβάλλοντος στο εσωτερικό της χώρας”. Συνοψίζοντας τις σημαντικές θεσμικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί στο χώρο της ενέργειας στο πλαίσιο των σχετικών ευρωπαϊκών οδηγιών, ο Κων. Μίχαλος στάθηκε στην καταγραφή του ουσιαστικού αποθέματος εμπειρίας που υπάρχει πια και στην Ελλάδα και που πρέπει να αξιοποιηθεί προκειμένου να γίνουν οι αναγκαίες διορθωτικές παρεμβάσεις και να ενισχυθεί η δυναμική της αγοράς”. Αυτό που κυρίως απαιτείται, κατά τον πρόεδρο του ΕΒΕΑ, “είναι η περαιτέρω εξέλιξη των

Ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής στο γραπτό χαιρετισμό του στάθηκε ιδιαίτερα στον αναβαθμισμένο ρόλο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στο νέο ενεργειακό περιβάλλον. Συνοψίζοντας τις βασικές γραμμές της κυβερνητικής πολιτικής για την ενέργεια, ο πρωθυπουργός επέμεινε στο στόχο της διασφάλισης ενός συστήματος πολλαπλών πηγών ενεργειακής προμήθειας που υπηρετεί την ενεργειακή ασφάλεια και που ο ίδιος υπηρετείται από το σύστημα των μεγάλων αγωγών υπό κατασκευή. Ιδιαίτερη έμφαση επίσης απέδωσε στις πολιτικές προώθησης των ΑΠΕ του ελληνικού κράτους. «Μια σειρά μεταρρυθμίσεις, με κορυφαίες την προώθηση της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας, τη δημιουργία του Ειδικού Χωροταξικού για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και τη διαμόρφωση νομοθετικού πλαισίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, δίνουν την ευκαιρία σε ιδιώτες να προχωρήσουν με ασφάλεια σε επενδύσεις στον κρίσιμο τομέα της ενέργειας», τόνισε. «Βεβαίως στον ραγδαία εξεΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

λισσόμενο κλάδο της ενέργειας, πάντα υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω βελτίωση, για καλύτερο συντονισμό της δράσης μας. Είναι γι’ αυτό ιδιαίτερα χρήσιμες οι ευκαιρίες ανταλλαγής απόψεων, όπως αυτή που παρέχει η ‘Απογευματινή’ με την αξιέπαινη διοργάνωση αυτής της ημερίδας», κατέληξε. Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την Ενέργεια A. Pielbags στο γραπτό του μήνυμα αναφέρθηκε στους βασικούς στόχους της ΕΕ για την ενέργεια και την εσωτερική αγορά ενέργειας τονίζοντας ότι είναι εφικτοί για όλες τις χώρες μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στο στόχο για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, για παράδειγμα, που είναι 20% ως το 2020, τόνισε ότι μπορεί να επιτευχθεί στην Ελλάδα με τη χρήση τοπικών ανανεώσιμων πηγών, όπως είναι η αιολική ενέργεια, το βιοαέριο, η βιομάζα και οι ηλιακές θερμικές τεχνολογίες. «Μια άλλη προτεραιότητα για τα κράτη μέλη της Ε.Ε. είναι η διαφοροποίηση των διαδρομών και των προμηθειών, που ενισχύουν την ενεργειακή ασφάλεια: στόχος που στην περίπτωση της Ελλάδας υπηρετείται από την κατασκευή νέων αγωγών, των ITGI και South Stream, οι οποίο φέρνοντας φυσικό αέριο από διαφορετικές χώρες και μέσα από διαφορετικές διαδρομές, δίνουν πράγματι στη χώρα τη δυνατότητα να καταστεί κόμβος και πηγή διαφοροποίησης για τη Μεσόγειο και ειδικά για τα Βαλκάνια».

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ

Υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Χατζηδάκης περιέγραψε τον τριπλό ρόλο του υπουργείου Ανάπτυξης στην εποχή της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας και της πορείας προς την εμβάθυνση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας. Οι λειτουργίες αυτές, όπως είπε, περιλαμβάνουν τη διπλωματία της ενεργειακής πολιτικής, ή και «διπλωματία των αγωγών», που εγγυάται την παρουσία της χώρας στις διεθνείς εξελίξεις, την ανάληψη ενός ρυθμιστικού ρόλου στην εσωτερική αγορά, ακόμη κι αν το δημόσιο συμμετέχει με κάποιο ποσοστό στη ΔΕΗ, και την προώθηση πολιτικών που αντιμετωπίζουν το φαινόμενου του θερμοκηπίου. Ο Υπουργός Ανάπτυξης αναφέρθηκε ιδίως στις πρωτοβουλίες του υπουργείου για τους τομείς φυσικού αερίου, πετρελαιοει-

δών, και ιδίως της έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων όπου και προωθείται νέο θεσμικό πλαίσιο, καθώς και εξοικονόμησης της ενέργειας. Ιδιαίτερη σημασία απέδωσε εξάλλου στα μέτρα που ελήφθησαν για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς πετρελαιοειδών, η οποία ενδιαφέρει και τους καταναλωτές, ιδίως μετά την αύξηση του ειδικού φόρου στα καύσιμα: μεταξύ αυτών αναφέρθηκε στην εισαγωγή αυτόματων πωλητών στα βενζινάδικα, την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων ΚΕΔΑΚ, αλλά και την λεπτομερή παρακολούθηση και ανακοίνωση στοιχείων της αγοράς από το υπουργείο. Τέλος, ως προς τις ΑΠΕ ο υπουργός είπε ότι για την υπέρβαση των μέχρι σήμερα υστερήσεων στις πράσινες επενδύσεις και σε συνεννόηση με τη ΡΑΕ έχει ληφθεί μέριμνα για την ολοκλήρωση της εξέτασης των δύο τρίτων των αιτήσεων που αφορούν μεγάλες επενδύσεις ΑΠΕ ως τον Ιούλιο.

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ στην παρούσα φάση της αγοράς, β) τη βελτίωση της αποδοτικότητας που μπορεί να επιτευχθεί με τη μεθοδική μείωση των ελεγχόμενων δαπανών, γ) τη δημιουργική κοινωνική συναίνεση, που θα αφήνει χώρο στη ΔΕΗ να αναπτυχθεί και να καλύψει τις αυξανόμενες ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια και δ) την ισότιμη αντιμετώπιση της ΔΕΗ με τις άλλες επιχειρήσεις του κλάδου, διατηρώντας τις ειδικές υποχρεώσεις που έχει λόγω της θέσης της. Ο αντιπρόεδρος της ΡΑΕ Μιχά-

CREDIT

Ο πρόεδρος της ΔΕΗ Τάκης Αθανασόπουλος διέγραψε την τριπλή κρίση που αντιμετωπίζει ο ενεργειακός κλάδος, την παγκόσμια οικονομική κρίση με την συνακόλουθη έλλειψη ρευστότητας και τις επιπτώσεις της στη ζήτηση, την περιβαλλοντική κρίση που περιορίζει τις δυνατότητες χρήσης καυσίμων με υψηλές εκπομπές ρύπων και διοξειδίου του άνθρακα και την κρίση στην ασφάλεια εφοδιασμού η οποία και συναρτάται με τον περιορισμένο χαρακτήρα των πρωτογενών πηγών – συνιστώσες που όπως είπε, χρήζουν προσοχής όταν αφορούν επενδύσεις με διάρκεια ζωής 40 ετών. Στο πλαίσιο αυτό, η ΔΕΗ αναγνωρίζοντας το ρόλο της ως του βασικότερου μοχλού ανάπτυξης της Εθνικής Οικονομίας μέσα σε ένα διεθνές πλαίσιο εντεινόμενου ανταγωνισμού «χαράζει τη στρατηγική της με το όραμα ενός ισχυρού παίκτη σε περιφερειακό επίπεδο με αναφορά στην ευρύτερη περιοχή και αγορά όλων των γειτονικών χωρών και όχι περιορισμένα εντός των ελληνικών συνόρων». Ο κ. Αθανασόπουλος παρουσίασε την έως σήμερα εξέλιξη όλων των επενδύσεων της ΔΕΗ, θερμοηλεκτρικών, υδροηλεκτρικών και ΑΠΕ, κατά τις προβλέψεις του Επιχειρησιακού Σχεδίου 2009-2014, όπως επίσης και τις υστερήσεις που έχουν ανακύψει είτε εξαιτίας της ανεύρευσης αρχαιοτήτων είτε εξαιτίας της απαγόρευσης από την πολιτεία της χρήσης του λιθάνθρακα ως καύσιμης ύλης. Κλείνοντας ο πρόεδρος της ΔΕΗ αναφέρθηκε στους βασικούς όρους που κατά την δική του εκτίμηση θα διασφαλίσουν την ανεμπόδιστη ανάπτυξη του τομέα της ενέργειας και που περιλαμβάνουν: α) την προώθηση υγιούς ανταγωνισμού, με σταθερό και δίκαιο ρυθμιστικό πλαίσιο προσαρμοσμένο

w w w. S c i A m E a r t h 3 . c o m

λης Θωμαδάκης ανέδειξε τα πεδία της αγοράς χονδρεμπορικής, των τιμολογίων λιανικής, των δικτύων Μεταφοράς και Διανομής, του φυσικού αερίου ως ενεργειακής πηγής στρατηγικής σημασίας και της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ως τις κρίσιμες εκείνες παραμέτρους από τις οποίες θα εξαρτηθεί η διαμόρφωση του βέλτιστου τοπίου και η αξιοποίηση των ευκαιριών στην ενέργεια. Εστιάζοντας

καταρχήν στην ανάγκη για διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς χονδρεμπορικής, που, όπως είπε, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την επάρκεια προσφοράς ενέργειας στη χώρα, τόνισε «ότι είναι απαραίτητο να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την παροχή κάθε δυνατής πληροφόρησης στους συμμετέχοντες στην αγορά ενέργειας, την παρακολούθηση των κανόνων λειτουργίας αλλά και της συμπεριφοράς των συμμετεχόντων σε αυτήν, ώστε το μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον που έχει εκδηλωθεί τα τελευταία χρόνια από μεγάλους επενδυτικούς ομίλους να συνεχιστεί και να ενταθεί». Για τα τιμολόγια λιανικής πώλησης σημείωσε ότι οι σχετικές αποφάσεις του υπουργείου Ανάπτυξης είναι βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, που όμως εκκρεμεί η ολοκλήρωσή τους. Ως προς τα Δίκτυα Μεταφοράς και Διανομής στάθηκε αφενός στην ανάγκη επενδύσεων και επέκτασης των Δικτύων, καθώς διαφορετικά, όπως είπε, «δεν θα επιτευχθεί ποτέ η πραγματοποίηση των απαιτούμενων επενδύσεων σε ΑΠΕ», και αφετέρου «στην αποκατάσταση της σημαντικής έλλειψης ενός ανεξάρτητου Διαχειριστή Δικτύου Διανομής». Ο αντιπρόεδρος της ΡΑΕ ανέδειξε ακόμη το πρωτόγνωρο επενδυ53 τικό ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα στην ελληνική αγορά φυσικού αερίου, που παρέχει μια σημαντική ευκαιρία για τη δημιουργία ενός σύγχρονου και ευέλικτου περιφερειακού συστήματος εμπορίας φυσικού αερίου για την ευρύτερη περιοχή, και προέβαλε την ανάγκη να υπερνικηθεί η αντίσταση των τοπικών κοινωνιών έναντι των ΑΠΕ, με συστηματική κι εκτεταμένη πληροφόρηση των τοπικών κοινωνιών και την παροχή καλά σχεδιασμένων κινήτρων. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΜΙ ΛΩΝ ΤΑ Σ ΓΙ Α ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Στρατηγική της Λισσαβώνας και Ελλάδα στη δίνη της οικονομικής κρίσης Του Κωνσταντίνου Γ. Κούγια Υπ. Διδάκτορος Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης Πανεπιστημίου Κρήτης (Σχολή Κοινωνικών Επιστημών)

ε τη χειρότερη οικονομική κρίση που γνώρισε ο κόσμος από τη δεκαετία του 1930 να έχει ήδη διαβεί το κατώφλι της Γηραιάς Ηπείρου και τις συνέπειές της να γίνονται αισθητές πλέον στην πραγματική οικονομία, η Στρατηγική της Λισσαβώνας (ΣτΛ) διέρχεται τη δική της κρίση αφενός ταυτότητας, υπό την έννοια να διατηρηθεί η εγκυρότητα της ως μέσο συνάντησης της Ένωσης με τις μελλοντικές προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης μετά το τέλος της οικονομικής καταιγίδας και αφετέρου έντασης υπό τη λογική να ενισχυθούν οι προσπάθειες των κρατών μελών προς τις μακροπρόθεσμες κατευθύνσεις της Στρατηγικής. Η ΣτΛ βρίσκεται στο μέσο της νέας τριετούς φάσης 2008-2010 Με ένα σύνολο μακροοικονομικών, μικροοικονομικών πολιτικών και πολιτικών απασχόλησης, η στρατηγική διαρθρώνεται σε 24 κατευθυντήριες γραμμές, με έμφαση σε τέσσερις προτεραιότητες, όπως αυτές προσδιορίσθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την άνοιξη του 20061 : i. επένδυση στη γνώση και στην 1 Συμπεράσματα Ευρωπαϊκού Συμβουλίου 23-24.3.2006, 7775/1/06, CONCL 1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

καινοτομία ii.απελευθέρωση του επιχειρηματικού δυναμικού ιδίως των ΜΜΕ iii. εκσυγχρονισμός των αγορών εργασίας και επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό iv.ενέργεια και κλιματικές αλλαγές στοχεύοντας στην ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας και παραγωγικότητας, ποσοτικοποιώντας δύο παραμέτρους, την επίτευξη του 70% ως ποσοστό απασχόλησης (60% για τις γυναίκες) και του 3% του ΑΕΠ ως δαπάνη στην έρευνα. Η πρόοδος των παραπάνω στοχεύσεων χαρακτηρίζεται κατά βάση από τις διαφοροποιημένες επιδόσεις των κρατών μελών που κατά βάση επηρεάζονται αρνητικά υπό την παρούσα χρονική συγκυρία.. Στο επίπεδο της μακροοικονομίας, οι διαφοροποιημένες επιδόσεις αντανακλώνται σε μια αξιοσημείωτη διαφορά του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ένωσης στο σύνολό του με το αντίστοιχο των πέντε πιο προηγμένων μελών της κατά 34%.2 Η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί αν λάβουμε υπόψη τα διογκούμενα δημοσιονομικά ελλείμματα, καθώς και τη 2 Eurostat, GDP per capita in PPS http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/ table.do?%20tab=table&init=1&plugin=1 &language=en&pcode=tsieb010 accessed 19.05.09

μείωση του ΑΕΠ που - σύμφωνα με την Επιτροπή για το πρώτο τρίμηνο του 2009 - διολισθαίνει στο 2,5% για τη νομισματική ζώνη του Euro και 2,4% στο σύνολο3 με πιθανολογούμενη αναστροφή μόλις 0,5% το 2010.4 Σε αντιστοιχία κινείται και ο δείκτης παραγωγικότητας που, αν και βελτιώνεται, υποδεικνύει ότι το χάσμα με τις ΗΠΑ παραμένει (42,3 μονάδες βάσεις διαφορά, 2008).5

ε επίπεδο μικροοικονομίας, οι δαπάνες για την Έρευνα και την Καινοτομία δεν έχουν μεταβληθεί από το 1,84% του 2006 (3,32% η Ιαπωνία, το 2005, 2,61% οι ΗΠΑ το 2006) με αποτέλεσμα ο στόχος του 3% να υπολείπεται και να κινδυνεύει και στο σύνολό της η ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας.6 Η ενι3 Eurostat, News release euroindicators, 100/2009, 8July 2009 4 Communication for the Spring European Council Driving European recovery Brussels, 4.3.2009 COM(2009) 114 final http://ec.europa.eu/commission_barroso/ president/pdf/press_20090304_en.pdf accessed 19.05.09 5 Eurostat, Labour productivity per person employed http://epp.eurostat. ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&in it=1&plugin=1&language=en&pcode=tsi eb030 accessed 19.05.09 6 Eurostat Gross domestic expenditure on R&D http://epp.eurostat.

ΜΙ ΛΩΝ ΤΑ Σ ΓΙ Α ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

αία αγορά που αποτελεί το μέσο για ανοιχτές και ανταγωνιστικές επιμέρους αγορές εμφανίζει σχετικά τα πιο ισχνά αποτελέσματα στο βαθμό που δράσεις υπέρ αυτής δεν προβλέπονται στα περισσότερα Εθνικά Προγράμματα Μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο σημειώνεται ενδυνάμωση του ρυθμού μεταφοράς στην εσωτερική έννομη τάξη της κοινοτικής νομοθεσίας για την ενιαία αγορά. Στον τομέα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αν και οι εθνικές πολιτικές κινούνται ως προς την ορθή κατεύθυνση, ωστόσο συγκριτικά με το 2007 σημειώνονται καθυστερήσεις ως προς τις κατευθύνσεις του Εαρινού Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του 2006 για την έναρξη των επιχειρήσεων, την επιχειρηματικότητα ως κατάρτιση, την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, την πρόσληψη νέο-εισερχομένων στην αγορά εργασίας με το κόστος σε χρόνο και χρήμα να εξακολουθεί να είναι υψηλότερο για την έναρξη μιας μικρομεσαίας επιχείρησης στην Ένωση συγκριτικά με τις ΗΠΑ. Αναφορικά με την πράσινη ανάπτυξη που μακροπρόθεσμα μειώνει την ενεργειακή εξάρτηση και ενισχύει την ανταγωνιστικότητα, η Ένωση στο σύνολό της βρίσκεται σε τροχιά σύγκλισης με το Πρωτόκολλο του Kyoto, ενώ πρόοδος σημειώνεται στον τομέα της μείωσης εκπομπής ρύπων που αγγίζει το 7% (στόχος το 8%), ενώ στον τομέα της κατανάλωσης ενέργειας υπάρχει συνολική αύξηση 12% (1990-2005) ως τίμημα της ετήσιας κατά μέσο όρο αύξησης του ΑΕΠ κατά 2,1% η οποία όμως συνδέεται και με αύξηση του ποσοστού της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κατά 19% (13,8% το

ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&in it=1&plugin=1&language=en&pcode=tsi ir020 accessed 19.05.09

2000, 22% ο στόχος).7 Ο τομέας όμως που εμφανίζει την μεγαλύτερη πρόοδο, αλλά αναμένεται να υποστεί και τις μεγαλύτερες απώλειες αφορά την απασχόληση και τις αγορές εργασίας. Το επίπεδο απασχόλησης βρίσκεται στο 65,9% κατά μέσο όρο (59,1% γυναίκες) προσεγγίζοντας μεν, αλλά απέχοντας από το όριο του 70%. Η ανεργία για τους πρώτους μήνες του 2009 (Μάιος) εμφανίζεται στο 9,5% στη νομισματική ζώνη του Euro – το υψηλότερο σημείο από το Μάιο του 1999 – και αντίστοιχα στο 8,9% στο σύνολο των 27 κρατών μελών – το υψηλότερο από τον Ιούνιο του 20058 – με ανοδικές όμως τάσεις αν αναλογιστεί κανείς τη μείωση που εμφανίζει αφενός ο κλάδος των κατασκευών κατά 2,7% – στο σύνολο των 279 – και αφετέρου η βιομηχανική παραγωγή κατά 0,5% – στη νομισματική ζώνη του Euro.10 Η εαρινή εκτίμηση του 2009 από την Επιτροπή προβλέπει μείωση του επιπέδου απασχόλησης κατά 2% και αύξηση της ανεργίας κατά 2,5% αγγίζοντας το 11% το 2010.11 Η κατάτμιση των εθνικών αγορών εργασίας αναμένεται, αφενός να επηρεάσει κατά διαφορετικό τρόπο τα κράτη μέλη, αφετέρου αποτελεί βασική αδυναμία των αγορών εργα7 Eurostat, Environment http://epp. eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/ structural_indicators/indicators/environment accessed 19.05.09 8 Eurostat news releases euroindicators 97/2009, 2 July 2009 9 Eurostat news releases euroindicators 105/2009, 17 July 2009 10 Eurostat news releases euroindicators 101/2009, 14 July 2009 11 Spring forecasts 2009-2010: a tough 2009, but EU economy set to stabilise as support measures take effect Reference: IP/09/693 9,5%Date: 04/05/2009 http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/09/693 accessed 19.05.09

σίας, αφού οι τελευταίες εμφανίζουν διαφορετικές χωριτικότητες αναφορικά με τη συμμετοχή και την ενεργοποίηση και κατά συνέπεια μειωμένες επιδόσεις στους τομείς της δια βίου κατάρτισης, της ανεργίας των νέων και του επιπέδου απασχόλησης συνολικότερα. Ως μέσα προς ενίσχυση του συγκεκριμένου πεδίου πολιτικής, η ΣτΛ επιστρατεύει την ενίσχυση της ευελισφάλειας και την ενδυνάμωση και αναβάθμιση των ατομικών δεξιοτήτων.

Ελλάδα με διογκούμενο δημοσιονομικό έλλειμμα που σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat12 ανέρχεται στο 5% του ΑΕΠ με το μέσο κοινοτικό στο 2,3% του ΑΕΠ, δημόσιο χρέος που κυμαίνεται στο 97,6%του ΑΕΠ με το μέσο κοινοτικό στο 61,5%, επίπεδο απασχόλησης 61,9% (48,7% γυναίκες), ανεργία 8,3%, δαπάνες για έρευνα 0,57%, ιδιωτικές επενδύσεις που φτάνουν στο 19,5% του ΑΕΠ και ενεργοβόρα ανάπτυξη (204kg/1000€) δε μπορεί να θεωρηθεί ότι κινείται με ταχύ βηματισμό. Οι μεγαλύτερες αδυναμίες εμφανίζονται στην απελευθέρωση της αγοράς, στην ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών και στην κατάρτιση και την εκπαίδευση.13 Υπό αυτά τα δεδομένα δεν είναι τυχαία η κατάταξη της Ελλάδας στην 20η θέση της γενικής κατάταξης αναφορικά με τις επιδόσεις των τομέων της ΣτΛ που καταρτίζει σε ετήσια βάση το Centre for European Reform (Φεβρουάριος 2009).

12 Eurostat News release euro indicators 56/2009, 22 April 2009 13 Commission’s December 2008 Annual Progress Report Statistical Annex http://ec.europa.eu/growthandjobs/pdf/ european-dimension-200812-annual-progress-report/stats.pdf accessed 19.05.09 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΜΙ ΛΩΝ ΤΑ Σ ΓΙ Α ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Στον πίνακα επιδόσεων με βάση δομικούς δείκτες που επιχειρείται η αξιολόγηση των κρατών μελών αναφορικά με τις επιδόσεις τους στις κατηγορίες της οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος για το 2008 και συγκριτικά με το 2007 στις δύο πρώτες θέσεις εμφανίζονται η Σουηδία και η Δανία αντιστοίχως ενώ η Ισπανία, η Ελλάδα και η Ιταλία εμφανίζονται ως τα κράτη μέλη με τις μεγαλύτερες καθυστερήσεις από την ομάδα των παλαιότερων κρατών μελών της Ένωσης. Πίνακας 1 Γενική Κατάταξη κρατών μελών στη βάση των επιδόσεων των πολιτικών της Στρατηγικής της Λισσαβώνας Rank 2008

Rank 2007

Sweden

Denmark

Netherlands

Austria

Finland

Greece

Portugal

Italy

Hungary

Poland

Romania

Bulgaria

Malta

Πηγή: The Lisbon Scorecard IX How ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

to emerge from the Wreckage Simon Tilford Philip Whyte, Centre for European Reform 2009 Σε συνολικό επίπεδο οι επιδόσεις των καρτών μελών αναφορικά με την επίτευξη των στόχων της Στρατηγικής της Λισσαβώνας θεωρούνται «μέτριες», με τους συντάκτες της έρευνας να τις αξιολογούν συνολικά με τη βαθμολογία του «C».

ναμφίβολα υπό την παρούσα οικονομική συγκυρία, στο τέλος του 2010, οι στόχοι της ΣτΛ δεν πρόκειται να εκπληρωθούν. Η κατάσταση δυσχεραίνει στο βαθμό που αρκετά κράτη μέλη (κυρίως τα μεγαλύτερα) αποσυνδέουν τις εθνικές μεταρρυθμίσεις τους από τη ΣτΛ. Υπό αυτές τις συνθήκες οι αρχιτέκτονες της Στρατηγικής οφείλουν να προετοιμάσουν την εποχή μετά το 2010 με βασικό κεκτημένο τη μέχρι τώρα διακυβέρνηση της που μας κληροδοτεί ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης, προσδιορισμού των προκλήσεων και προσανατολισμού των μεταρρυθμίσεων. Πέρα από την οικονομική κρίση οι μεγάλες προκλήσεις της τεχνολογικής αλλαγής, της παγκοσμιοποίησης και της γήρανσης του πληθυσμού παραμένουν. Οι μεταρρυθμίσεις των ρυθμίσεων που αφορούν τις χρηματοοικονομικές

υπηρεσίες και την ενιαία αγορά τίθενται στο θεματολόγιο, αλλά η δυναμική της αλλαγής δεν πρέπει να περιοριστεί μόνο εκεί. Η νέα ΣτΛ, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη διεύρυνση, την ένταση του διεθνούς ανταγωνισμού, θα πρέπει να ενισχύσει τη διάσταση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, του επανασχεδιασμού του κοινωνικού κράτους και να ενδυναμώσει τους αρμούς μεταξύ των πολιτικών της καινοτομίας και της πράσινης ανάπτυξης, συνδέοντας ταυτοχρόνως αυτές με τον κοινοτικό προϋπολογισμό καθιστώντας τα παραπάνω συγκριτικά πλεονεκτήματα. Η χρησιμοποιούμενη μεθοδολογία αξιολόγηση των Εθνικών Προγραμμάτων θα πρέπει να ενταθεί έτσι ώστε να δοθεί κίνητρο αμβλυνθεί το διογκούμενο χάσμα ανάπτυξης μεταξύ των κρατών μελών. Το μεγαλύτερο βάρος αναμφίβολα βαραίνει τα κράτη μέλη που εν όψει της κρίσης ορισμένα μπορεί να επιλέξουν το δρόμο της περιχαράκωσης, του προστατευτισμού και του ήσσονος πολιτικού κόστους θέτοντας σε κίνδυνο την ενιαία αγορά και την ευημερία της νομισματικής ζώνης, ξεχνώντας όμως ότι οι αγορές εργασίας και οι αγορές κεφαλαίου αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία των οποίων η δυναμική ξεπερνά τις κατά μόνας μεταρρυθμίσεις. e-mail : kkougias@hotmail.com

Πίνακας 2 Συνολική επίδοση της Στρατηγικής της Λισσαβώνας The Lisbon process= C Heroes

Austria, Czech Republic, Sweden and Denmark

Villains

Greece, Hungary, Italy, Poland and Spain

Πηγή: The Lisbon Scorecard IX How to emerge from the Wreckage Simon Tilford Philip Whyte, Centre for European Reform 2009

ΜΙ ΛΩΝ ΤΑ Σ ΓΙ Α ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Προς μια ευρωπαϊκή στρατηγική αντίληψη και κουλτούρα Του Δρ. Ιωάννη Παρίση

Υποστράτηγου ε.α., Διδάκτορος Πολιτικής Επιστήμης

χει γίνει ευρύτερα δεκτό ότι μόνο μία Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ) που προοδευτικά θα καθίσταται ισχυρότερη, με παρουσία στο παγκόσμιο περιβάλλον, θα δώσει τη δυνατότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) να καλύψει το κενό που υφίσταται μεταξύ του περιβάλλοντος ασφάλειας της Ευρώπης και των ακόμη ανεπαρκών πόρων της για την ασφάλεια. Το κενό αυτό δεν μπορεί να καλυφθεί μέχρις ότου τα κράτη μέλη της Ένωσης συγκλίνουν και εναρμονίσουν τις εθνικές τους στρατηγικές αντιλήψεις σε μια ενιαία στρατηγική αντίληψη της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφάλειας αποτέλεσε το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή. Πράγματι, η συμφωνία για το πού, πότε, πώς και γιατί η Ευρώπη θα αναλαμβάνει δράση, αποτελεί τη βάση για μια αποτελεσματική ασφάλεια και άμυνα. Κατά συνέπεια, οι αποφάσεις των κρατών μελών σχετικά με τη συνεισφορά τους προς την κατεύθυνση της ενιαίας στρατηγικής αντίληψης, είναι εκείνες που θα δώσουν ανάλογες δυνατότητες στην ΕΕ και κατ’ επέκταση στην ΕΠΑΑ. Με τον όρο στρατηγική αντίληψη (strategic concept) εννοούμε τον τρόπο ενεργείας που γίνεται αποδεκτός ως αποτέλεσμα της εκτίμησης της στρατηγικής κατάστασης. Αποτελεί μια διατύπωση του τι πρέπει να γίνει

υπό ευρεία έννοια, αρκετά ευέλικτη ώστε να επιτρέπει τη χρήση της στο πλαίσιο των στρατιωτικών, διπλωματικών, οικονομικών, ψυχολογικών και άλλων μέτρων τα οποία απορρέουν από αυτή.1 Η στρατηγική αντίληψη παρέχει συνολική κατεύθυνση για την ανάπτυξη λεπτομερών στρατιωτικών σχεδίων και πολιτικών. Περιγράφει τους σκοπούς και της αποστολές και εξετάζει τις στρατηγικές επιπτώσεις τους υπό το φως του εξελισσόμενου στρατηγικού περιβάλλοντος και των συναφών προς την ασφάλεια προκλήσεων και κινδύνων. Εξετάζει επίσης το ρόλο των άλλων κύριων παραγόντων που συμβάλλουν στην σταθερότητα και ασφάλεια, όπως είναι η πρόληψη των συρράξεων και η διαχείριση κρίσεων, η σύμπραξη, η συνεργασία και ο διάλογος, η διεύρυνση, ο έλεγχος των όπλων, ο αφοπλισμός και η μη διασπορά. Η στρατηγική αντίληψη δίνει επίσης κατευθυντήριες γραμμές για τις δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης βασιζόμενες στις αρχές των στρατηγικών της Ένωσης και των χαρακτηριστικών των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Μια σημαντική εξέλιξη θα ήταν η δυνατότητα αποτελεσματικότερου συντονισμού των θεμάτων ασφάλειας στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο. Για το σκοπό αυτό θα μπορούσε να συσταθεί 1 Ορισμός του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ (http://usmilitary.about. com/od/glossarytermss/g/s6008.htm)

ένα «Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφαλείας» (ή Συμβούλιο Ασφαλείας της ΕΕ) το οποίο θα ενσωμάτωνε τη σημερινή Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας. Αυτό το Συμβούλιο Ασφαλείας θα πρέπει να οργανωθεί και σχεδιαστεί κατά τρόπο, ώστε να επιτυγχάνει την ισορροπία μεταξύ της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας και της πολιτικής νομιμοποίησης και να έχει την αρμοδιότητα της ασφάλειας και άμυνας της Ένωσης τόσο από στρατιωτικής όσο και από μη στρατιωτικής πλευράς. Επικεφαλής φυσικά του Συμβουλίου Ασφαλείας θα είναι ο Ύπατος Εκπρόσωπος για την ΚΕΠΠΑ, κυρίως υπό την μορφή που προβλέπει η νέα Συνθήκη της Ένωσης, δηλαδή του Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας. Από πολλές πλευρές υποστηρίζεται η ανάγκη απόκτησης μιας ευρωπαϊκής στρατηγικής κουλτούρας η οποία θα μπορούσε να συμβάλει στη βελτίωση της συνεργασίας και στη σταδιακή ομογενοποίηση των στρατιωτικών λειτουργιών εντός της ΕΕ, στα πλαίσια της ΕΠΑΑ. Με τον όρο στρατηγική κουλτούρα (strategic culture), εννοούμε ένα σύνολο ιδεών, τρόπων αντίδρασης και προτύπων συνήθων συμπεριφορών τις οποίες μοιράζονται τα μέλη μιας στρατηγικής κοινότητας σε σχέση με την αντίδραση και τη συνεργασία τους προς αντιμετώπιση διαΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΜΙ ΛΩΝ ΤΑ Σ ΓΙ Α ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ φόρων καταστάσεων ή προκλήσεων.2 Ειδικότερα με τον όρο «ευρωπαϊκή στρατηγική κουλτούρα» αναφερόμαστε στην απόκτηση ενός κοινού ευρωπαϊκού τρόπου εκτίμησης των κινδύνων και αντίδρασης σ’ αυτούς, βασισμένου στις ευκαιρίες που παρέχονται και τους περιορισμούς που επιβάλλονται από τη γεωστρατηγική θέση, την ιστορία, την παράδοση, την ισχύ και τη δομή της Ευρώπης.3 Η ανάλυση σχετικά με την αναγκαιότητα απόκτησης ευρωπαϊκής στρατηγικής κουλτούρας, λαμβάνει υπόψη της τον χαρακτήρα της Ένωσης και τη θέση της ως εν δυνάμει στρατηγικού δρώντος. Ο καθορισμός της στρατηγικής κουλτούρας ως πολιτικής και θεσμικής δυνατότητας και διαδικασίας διαχείρισης και ανάπτυξης στρατιωτικών δυνάμεων, προσδιορίζεται, μεταξύ των άλλων, και από την έξωθεν αναγνώριση της ΕΕ ως νομιμοποιημένου δρώντος στo στρατιωτικό πεδίο. Είναι προφανές ότι η έννοια της στρατηγικής κουλτούρας δεν αναφέρεται μόνο στον στρατιωτικό τομέα και τους στρατιωτικούς, αλλά αφορά συνολικά στην ευρωπαϊκή ηγεσία, καταρχήν την πολιτική, που λαμβάνει αποφάσεις για το σύνολο των πολιτικών της Ένωσης. Πρόκειται δηλαδή για την αλληλεπίδραση της ιδέας της στρατηγικής κουλτούρας, αφενός με την ενδεχόμενη υψηλή στρατηγική της Ένωσης, αφετέρου με συγκεκριμένες πρακτικές που αναφέρονται στα δόγματα, τις πολιτικο-στρατιωτικές σχέσεις, την απόκτηση στρατιωτικών δυνατοτήτων και την οργάνωση επιχειρήσεων ΕΠΑΑ.4 2 Colin S, Gray, Strategic culture as con-

text: the first generation of theory strikes back 3 “Beyond 2010. European Grand Strategy in a Global Age”, Bertelsmann Stiftung, 2007, σ. 40. 4 Iver B. Neumann & Henrikki Heikka, “Grand Strategy, Strategic Culture, Practice. The Social Roots of Nordic Defence”, Coopera-

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

Η ευρωπαϊκή ιδιαιτερότητα, είναι εμπεδωμένη σε εθνικές κουλτούρες και συμπεριφορικές ιδιαιτερότητες που μπορεί να συγκροτήσουν μια «ευρωπαϊκή στρατηγική κουλτούρα».

Υπάρχει μια ευρύτερη συζήτηση για την κοινή ευρωπαϊκή στρατηγική κουλτούρα η οποία αναφέρεται σε πολλούς τομείς, αναπτύσσεται σε μάκρος χρόνου και εστιάζει στην ευρωπαϊκή ιδιαιτερότητα που την διαφοροποιεί από άλλους στρατηγικούς δρώντες, καταρχήν από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ευρωπαϊκή ιδιαιτερότητα, είναι εμπεδωμένη σε εθνικές κουλτούρες και συμπεριφορικές ιδιαιτερότητες που μπορεί να συγκροτήσουν μια «ευρωπαϊκή στρατηγική κουλτούρα». Η τελευταία θα μπορούσε να αναδείξει νόρμες, αξίες και συμπεριφορές που θα ενισχύσουν την ευρωπαϊκή ιδιαιτερότητα. Πρόκειται κατ’ ουσία για συνάντηση διαφόρων εθνικών οπτικών από όπου μπορεί να προκύψουν κοινές οπτικές (κουλτούρα διαλόγου για το τι είναι σημαντικό για την ΕΕ) που να λαμβάνουν υπόψη την ευρωπαϊκή διάσταση και να έχουν ως στόχο την απόκτηση προτύπων ενιαίας στάσης ή τρόπου αντίδρασης στις διάφορες καταστάσεις που αφορούν στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Πώς είναι δυνατόν να συμβάλει στην ανάπτυξη της ΕΠΑΑ η απόκτηση ενιαίας στρατηγικής αντίληψης κουλτούρας από την ΕΕ; Θέτοντας το ερώτημα, κατά πόσον η ΕΕ είναι δυνατόν να αναπτύξει ουσιαστική στρατηγική αντίληψη και κουλτούρα, προβάλλει η ιδέα της ανθρώπινης ασφάλειας, δηλαδή η ασφάλεια των πολιτών της Ένωσης ως προϋπόθεση tion and Conflict, Vol. 40, No. 1, 5-23 (2005).

και ως βάση για την ανάπτυξη αυτής της κουλτούρας.5 Κάποια κύρια θέματα γύρω από τα οποία περιστρέφεται η αντίληψη της στρατηγικής αντίληψης και της στρατηγικής κουλτούρας της ΕΕ, μπορεί να είναι6: • Οι στρατιωτικές δυνατότητες. Η καθιέρωση μιας ενιαίας ευρωπαϊκής στρατηγικής αντίληψης είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να αιτιολογηθεί η απόκτηση δυνατοτήτων που είναι αναγκαίες για τις ανθρωπιστικές και ειρηνευτικές αποστολές που η Ένωση επιθυμεί να αναλαμβάνει. • Η ικανότητα αυτόνομης δράσης. Ενώ η ΕΕ έχει αποκτήσει σημαντική εμπειρία από, έστω περιορισμένες, στρατιωτικές και αστυνομικές αποστολές και έχει δημιουργήσει μια συνεχώς αναπτυσσόμενη αναγνώριση και εμπιστοσύνη για ανάληψη δράσης, προκύπτει το ερώτημα, κατά πόσον και σε ποιους τομείς αυτές οι εμπειρίες έχουν δημιουργήσει αίσθηση αξιοπιστίας και νομιμοποίησης για αυτόνομη δράση. • Η ικανότητα πολιτικο/στρατιωτικής ενσωμάτωσης. Με δεδομένο ότι οι επιχειρήσεις που η ΕΕ πραγματοποίησε στην Αφρική και τα Βαλκάνια, βασίσθηκαν κυρίως σε μια κοινή πολι5 Janne Haaland Matlary, “When Soft Power Turns Hard: Is an EU Strategic Culture Possible?” Security Dialogue, Vol. 37, No. 1, 105-121 (2006). 6 Βλέπε ευρεία ανάλυση του θέματος στο Paul Cornis and Geoffrey Edwards, “The strategic culture of the European Union: a progress report”, International Affairs, Vol. 81, Nο 4, July 2005 , σ. 801-820.

ΜΙ ΛΩΝ ΤΑ Σ ΓΙ Α ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Αυτή η κοινή στρατηγική κουλτούρα, που στην πράξη σημαίνει κοινή αντίληψη πάνω στα θέματα άμυνας και στρατιωτικής πρακτικής, είναι απαραίτητη να καθιερωθεί σταδιακά μέσα στην ΕΕ, δεδομένου ότι αποτελεί προϋπόθεση για την ευρύτερη και βαθύτερη ανάπτυξη της κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας. τικο/στρατιωτική προσπάθεια, τίθεται το ερώτημα, κατά πόσο οι διαδικασίες της ΕΕ για τη διαμόρφωση πολιτικής εξασφαλίζουν το κατάλληλο επίπεδο, αλλά και βάθος πολιτικο/στρατιωτικής ενσωμάτωσης. • Η τυποποίηση των εξοπλισμών. Επιδίωξη της Ένωσης αποτελεί η δημιουργία μιας αποτελεσματικής Ευρωπαϊκής Αμυντικής Τεχνολογικής και Βιομηχανικής Βάσης (EDTIB) στόχος της οποίας είναι η διεύρυνση της συνεργασίας στα θέματα των εξοπλισμών μεταξύ των κρατών μελών.7 Η επιδίωξη αυτή έχει συμπεριληφθεί στο κείμενο στρατηγικής για τη συνεργασία στους εξοπλισμούς (European Armaments Co-ordination Strategy)8 για την υποστήριξη της ΕΠΑΑ. • Η σχέση ΕΕ-ΝΑΤΟ. Θεωρώντας ότι οι επιχειρήσεις της ΕΕ είχαν σχετικά περιορισμένη χρονική διάρκεια και σκοπό, και ότι σε μεγάλο βαθμό 7 “A STRATEGY FOR THE EUROPEAN DEFENCE TECHNOLOGICAL AND INDUSTRIAL BASE” (EDTIB), Brussels, 14 May 2007, όπου εισαγωγικά αναφέρεται: “The maintenance of a strong DTIB in Europe is a fundamental underpinning of the European Security and Defence Policy. It is our DTIB which supplies the bulk of the equipment and systems our Armed Forces require; which ensures that they have the best which world-leading technology can provide for them; and which guarantees that we can operate with appropriate independence. And the DTIB is also a valuable economic asset, as a major source of jobs, exports and technological advance - which in turn helps to maintain public support for defence.” 8 EUROPEAN ARMAMENTS CO-OPERATION STRATEGY, Brussels, 15 October 2008

εξαρτιόταν από τη συνεργασία με την Ατλαντική Συμμαχία, τι θα πρέπει να γίνει σχετικά με την εξέλιξη της σχέσης μεταξύ ΕΕ και ΝΑΤΟ; Αυτή η κοινή στρατηγική κουλτούρα, που στην πράξη σημαίνει κοινή αντίληψη πάνω στα θέματα άμυνας και στρατιωτικής πρακτικής, είναι απαραίτητη να καθιερωθεί σταδιακά μέσα στην ΕΕ, δεδομένου ότι αποτελεί προϋπόθεση για την ευρύτερη και βαθύτερη ανάπτυξη της κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας. Βαδίζοντας πάνω στις εμπειρίες και τα δεδομένα της Ατλαντικής Συμμαχίας, η ΕΠΑΑ θα πρέπει να δημιουργήσει το κατάλληλο πλαίσιο λειτουργίας, με ενιαίες διαδικασίες, που θα αρχίζει από τον ενιαίο τρόπο σύνταξης των εγγράφων και θα φθάνει στην κοινή στρατηγική και τακτική αντίληψη σύνταξης επιτελικών σχεδίων και ανάπτυξης των επιχειρήσεων.9 Ως πρωτοβουλίες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της στρατηγικής κουλτούρας μπορούν να θεωρηθούν οι διμερείς ή πολυμερείς συνεργασίες, κυρίως των ισχυρότερων ευρωπαϊκών κρατών, για τη συγκρότηση κοινών δυνάμεων με στόχο την παρουσία της ΕΕ σε περιοχές συμφερόντων της και

9 Οι αντίστοιχες διαδικασίες στο ΝΑΤΟ ρυθμίζονται με τις γνωστές ως Standing Operational Procedures (STO). Ο όρος που χρησιμοποιείται στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις είναι Βασικές Οδηγίες Ενεργειών (ΒΟΕ).

την ανάλογη προβολή ισχύος.10 Βεβαίως, εκείνο που θα συμβάλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη κοινής στρατηγικής κουλτούρας είναι η κατά το δυνατόν στενή επαφή αξιωματικών των κρατών μελών, μέσα από κοινές εκπαιδεύσεις και συνεργασία σε ασκήσεις και επιχειρήσεις. Αυτό σημαίνει περαιτέρω ανάπτυξη και μόνιμη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Κολλεγίου Ασφάλειας και Άμυνας (ESDC)11 καθώς και συγκρότηση μόνιμων στρατηγείων της ΕΕ. Κάποιες σκέψεις, προερχόμενες κυρίως από τη γαλλική πλευρά και υποστηριζόμενες από τη Βρετανία, αναφέρονται στην ανάγκη συγκρότησης ενός μονίμου πλήρους στρατηγείου – αντί των υφιστάμενων πέντε - με δύναμη 50 επιτελών και δυνατότητα αύξησης σε 150 κατά τη διάρκεια συγκεκριμένης επιχείρησης.12 Ένα τέτοιο στρατηγείο θα αποτελούσε, κατά κάποιο τρόπο, το «Γενικό Στρατηγείο» της ΕΕ. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μια ένδειξη επίτευξης ικανοποιητικού επιπέδου κοινής στρατηγικής κουλτούρας στο πλαίσιο της ΕΠΑΑ, θα ήταν όταν πάψουμε να αναφερόμαστε για «πολυεθνικά στρατηγεία» και «πολυεθνικές δυνάμεις» αλλά συνειδητά χρησιμοποιούμε τους όρους «ευρωπαϊκά στρατηγεία» και «ευρωπαϊκές δυνάμεις». 10 Σημαντική για παράδειγμα θεωρείται η πρωτοβουλία του Γάλλου Προέδρου Ν. Σαρκοζύ, που εκδηλώθηκε ως πρόταση προς το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Ιούλιου του 2008, για συγκρότηση κοινής δύναμης αεροπλανοφόρων που θα πλέουν στη Μεσόγειο. 11 Επισημαίνεται ότι μεταξύ των κύριων στόχων του Ευρωπαϊκού Κολλεγίου Ασφάλειας και Άμυνας αναφέρεται: “...to further enhance the European security culture within ESDP”. Βλέπε: Council Joint Action 2005/575/CFSP of 18 July 2005 establishing a European Security and Defence College (ESDC). Official Journal L 194 of 6 July 2005. 12 “France eyes defence EU transport, naval moves”, Reuters Africa, 27/6/2008. http:// africa.reuters.com/wire/news/usnL15548214. html ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Ομιλία Προέδρου Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος (Σ.Β.Β.Ε.) κ. Γιώργου Μυλωνά στο ανοικτό μέρος της Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης 2009

Αγαπητοί φίλοι,

ον Ιούνιο πέρσι, μετά το τέλος της περιπέτειάς μου, είχα δηλώσει ότι επιθυμώ να αποχωρήσω από την προεδρία του ΣΒΒΕ. Το καταστατικό του Συνδέσμου όμως δεν προβλέπει σύγκλιση εκλογικής Γενικής Συνέλευσης μετά τον Ιούνιο, και σεβόμενος την ιστορία του συνδέσμου, που ποτέ στο παρελθόν δεν είχε κενό εξουσίας, καθώς και ορισμένα πρακτικά, αλλά κρίσιμα θέματα του Συνδέσμου, που δεν μπορούσαν να αντιμετωπισθούν νωρίτερα, φθάσαμε στη σημερινή Γενική Συνέλευση, όπου ψηφίσθηκε το νέο Διοικητικό Συμβούλιο, και θα αναδείξει το νέο Πρόεδρο. Ως Πρόεδρο, πρότεινα στα μέλη μας, να αναδείξουν το Νίκο Πέντζο, Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΖΑΝΑΕ, μιας παραδοσιακής βιομηχανίας στον τομέα της μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, αλλά κυρίως ένα νέο άνθρωπο, με υψηλό ήθος, όρεξη για δουλειά και προσφορά, χαμογελαστό, με θετική αύρα, γνώστη των προβλημάτων της βιομηχανίας και έμπειρο στα θέματα του συνδέσμου, καθόσον τα τελευταία χρόνια ήταν μέλος της διοικητικής επιτροπής. Μια πνοή φρεσκάδας στη νοσηρή οικονομική πραγματικότητα.

Αμερική βρίσκεται σε κρίση από τους τελευταίους μήνες του 2007. Ο κόσμος βρίσκεται σε κρίση από το τέλος του 2007. Η Ελλάδα βιώνει την παγκόσμια κρίση από το τέλος του 2007. Άσχετα αν εμείς την ανακαλύψαμε το 2009.Δεν είμαι ο ειδικός που θα αναλύσει τους λόγους και την εξέλιξη της κρίσης, ούτε αυτός που θα πει εξυπνάδες για την έξοδο από την κρίση. Είμαι όμως εξοργισμένος με τις ανοησίες που ακούω, με τον ψεύτικο ξύλινο λόγο, με τον στρογγυλεμένο και «πολιτικά ορθό» λόγο, με τον στρουθοκαμηλισμό μπροστά στα κολοσσιαία προβλήματα, με τα συνθήματα χωρίς ουσία, με την άγρια εκμετάλλευση της κοινωνικής αγωνίας προς προσπορισμό ποταπών συμφερόντων, με τον καιροσκοπισμό ταγών, ομάδων και κομμάτων.Είμαι εξοργισμένος που όλοι είναι εναντίον όλων, άνευ λόγου και αιτίας, με τα μαχαίρια βγαλμένα, διψασμένοι για πάλη και αίμα, μεθυσμένοι από το κακό που θα μπορούσαν να κάνουν. Για να κερδίσουν τι; Για να προσφέρουν στην κοινωνία τι; Κρίση, κύριοι, σημαίνει ανατροπή. Κρίση σημαίνει ότι ζεις σε θάλαμο επειγόντων περιστατικών. Κρίση σημαίνει ότι πρέπει να κάνεις reset.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Επανεκκίνηση σε όλα, από όλους. Επαναξιολόγηση και χαμηλή ελληνική παραγωγικότητα και το υπερβολικό κόεπαναπροσδιορισμός στόχων. Για άτομα, επιχειρήσεις, ορ- στος που δημιουργεί το κράτος στη λειτουργία τους. Αυτή γανισμούς και κυβερνήσεις. Κρίση σημαίνει αδρεναλίνη και που εκλιπαρεί να της επιστραφεί ο ΦΠΑ που της χρωστάει όχι μούδιασμα. Για μένα επιπλέον, κρίση σημαίνει αναβολή το κράτος, να καταστούν υποχρεωτικές οι προδιαγραφές στο όνειρο. Και να μην ξεχνάμε: μετά την κρίση ποτέ δεν της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να προστατευθούν από εξωπροσγειωνόμαστε εκεί από όπου ξεκινήσαμε. τερικό αθέμιτο ανταγωνισμό. Αυτή που στη στρεβλή ελληΚαι μέσα σ’ αυτή την κρίση η βιομηχανία έχει στοχο- νική αγορά παίζει το ρόλο τραπεζίτη, χρηματοδοτώντας με ποιηθεί. Ο ΣΒΒΕ έχει στοχοποιηθεί. Η ΑΛΟΥΜΥΛ έχει μεγάλες πιστώσεις το εμπόριο, το οποίο, στις σημερινές δύστοχοποιηθεί. Εγώ έχω στοχοποιηθεί. Και όλα αυτά γιατί; σκολες συνθήκες, της μεταβιβάζει όλα του τα προβλήματα. Για τα συμφέροντα τίνος;Έχει στοχοποιηθεί γιατί έχει κοινή Σίγουρα η ελληνική βιομηχανία δεν φταίει για την κρίση. λογική, που λείπει από πολλούς; Γιατί ακολουθεί τη λογική Είναι και αυτή θύμα που πασχίζει μόνη της, χωρίς να κατετου καλού νοικοκύρη; Γιατί ξέρει καλά την παραβολή με τις βάζει τρακτέρ στους δρόμους, και χωρίς να της παρέχονται μωρές παρθένες; ειδικές εκπτώσεις ή ενισχύσεις, να προβλέψει και να σχεΗ ελληνική βιομηχανία τα τελευταία χρόνια έχει απο- διάσει το μέλλον της, να λάβει τα μέτρα της, για να μπορεί δυναμωθεί σημαντικά, εξαιτίας επιχειρηματικών λαθών, κυ- να σταθεί στα πόδια της την επόμενη μέρα, να ανταποκριβερνητικής απαξιωθεί στις υποχρεώτικής θεώρησής της, σεις της προς όλους Η ελληνική βιομηχανία τα τελευταία χρόνια έχει και κυρίως λόγω της του τρίτους και να παγκοσμιοποίησης. εξακολουθήσει να αποδυναμωθεί σημαντικά, εξαιτίας επιχειρηματικών Αλλά και ποιος αναπτύσσεται, να λαθών, κυβερνητικής απαξιωτικής θεώρησής της, και να θέλει να γίνει βικαινοτομεί και να κυρίως λόγω της παγκοσμιοποίησης. ομήχανος, σε μια εξαπλώνεται στον χώρα, που μόνο κόσμο. οι τομείς παροχής Σίγουρα δεν είυπηρεσιών θεωρείναι αυτή από την ται ότι αντιπροσωοποία ζήτησε ο Πρόπεύουν το μέλλον της χώρας; Ή όταν ξέρει ότι θα είναι ο εδρος της Δημοκρατίας να πληρώσει για την κρίση που δηυπ’ αριθμόν ένας εχθρός της ακατανόητα πανίσχυρης και μιούργησε. Και σίγουρα δε φταίνε και οι εργαζόμενοι σε απυρόβλητης αριστεράς, ή και όποιου άλλου δυσαρεστη- αυτήν για την κρίση. Σίγουρα δεν είναι αυτή την οποία η μένου-διαμαρτυρομένου, που εκεί προσωποποιεί τις όποιες Κυβέρνηση σπεύδει πρωτίστως να στηρίξει, όπως κάνουν ιδεολογικές του και μη αντιδράσεις, δίκαιες ή άδικες; όλες οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο. Αλλά για τι μεγέθους ελληνική βιομηχανία μιλάμε; Για Και όμως όλοι ζητάνε από τη βιομηχανία να κάνει μαγιτη GENERAL MOTORS, τη SONY, τη FIAT; Ποιο είναι το κά τρικ ή θαύματα για να βγει από την κρίση. Γιατί λένε είχε μέγεθος και τα χαρακτηριστικά της ελληνικής βιομηχανίας κέρδη! Που τα έβαζε σε ένα σεντούκι και τα κρατούσε ζεστά που όλοι πυροβολούν; Για ποιους κολοσσούς και ποια μο- για κάτι τέτοιες στιγμές, που συμβαίνουν συχνά! Και δεν νοπώλια μιλάνε; Η Ελληνική βιομηχανία είναι μικρομεσαία τα χρησιμοποιούσε για επενδύσεις μαζί με άλλα δανειακά και δεν είναι απρόσωπη. κεφάλαια! Ουαί υμίν γραμματείς και φαρισαίοι! Όποια όμως και να είναι, η ελληνική βιομηχανία είναι Όμως κάποιοι καιροσκόποι, που εκπροσωπούν μικρή από τα πρώτα θύματα της κρίσης. Ιδίως αυτή που είναι εξω- μειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας, με απίστευτο μίσος για στρεφής. Αυτή που είδε τις τιμές των πρώτων υλών και της κάθε τι δημιουργικό ή οτιδήποτε παράγει πλούτο, με πλήρη ενέργειας μαζί με το κόστος μεταφοράς να τινάζονται στα αδιαφορία για το ποια είναι τα πραγματικά προβλήματα, με ύψη. Αυτή που είδε τα επιτόκια να εκτινάζονται πριν το ξε- κυνισμό για το τι ξημερώνει την επόμενη μέρα, με χαρά για κίνημα της κρίσης. Και που στη συνέχεια είδε αγορές όπως την προοπτική διάλυσης οποιασδήποτε βιομηχανίας, και η Αγγλία και η Ισπανία να σταματούν να παραγγέλνουν, εξ αυτού αύξηση της ανεργίας, μιας και έτσι θα αυξηθεί η άλλες να αναστέλλουν τις παραγγελίες τους, άλλες να υπο- πολιτική της πελατεία, έχουν επιδοθεί σε πογκρόμ με τα φατιμούν τα νομίσματά τους από 20 έως 50%, άλλες να μην σιστικά τους όργανα, εναντίον της ελληνικής βιομηχανίας, πληρώνουν, ενώ ο παγκόσμιος ανταγωνισμός συμπίεζε τη που έχει προσφέρει χιλιάδες θέσεις εργασίας τα τελευταία ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

χρόνια στην ελληνική κοινωνία. ταστρατηγήσουν το εργατικό δίκαιο και θα παραβιάσουν Στην Ελλάδα όμως μας έχουν ευνουχίσει! Έχουμε χάσει νόμους και αποφάσεις. Αυτούς δεν τους υπερασπίζομαι. αυτό που κατεξοχήν χαρακτηρίζει τους επιχειρηματίες : το Αντιθέτως τους καταδικάζω και τους κατηγορώ, γιατί συθάρρος και την παρρησία λόγων και πράξεων. Σκύβουμε το κοφαντούν την υγιή επιχειρηματικότητα. Αυτοί όμως δεν κεφάλι, λες και ντρεπόμαστε που είμαστε παθιασμένα δημι- είναι ο κανόνας και δε νομιμοποιούν κανένα να αμαυρώνει ουργικοί, ακούραστοι στη δουλειά μας, παράγουμε πλούτο, την εικόνα της ελληνικής βιομηχανίας. δημιουργούμε ευημερία, εκπαιδεύουμε στελέχη, φέρνουμε συνάλλαγμα. Ανεχόμαστε μεσαιωνικές πρακτικές, με την Η λύση για την κρίση είναι μία! Ιερά Εξέταση απέναντί μας, να βιάζει τη δημιουργικότητά Κύριοι της κυβέρνησης, Κύριοι της αντιπολίτευσης, μας. Κύριοι της αριστεράς, Κύριοι πανεπιστημιακοί, Κύριοι των Μας έχει στοχοποιήσει όλος ο πολιτικός κόσμος, κρύβο- ΜΜΕ, Κύριοι της διανόησης, Κύριε Πρωθυπουργέ, ντας την αλήθεια του τι πραγματικά σημαίνει Έλληνας βιομήχανος ή επιχειρηματίας σε ένα οπισθοδρομικό και μη δηBγείτε και πείτε την αλήθεια στους πολίτες. Όχι αυτή μιουργικά υποβοηθητικό περιβάλλον. Στην μοναδική χώρα που σας βολεύει, όχι για αυτά που σας βολεύουν, αλλά για του κόσμου όπου το κέρδος είναι αμαρτία! ‘Ίσως μαζί με την όλα. Την ωμή πικρή αλήθεια. Και αν έχετε πρόταση για την Κούβα! Μας έχουν πορεία προς το άμεαναγκάσει να ζούμε σο μέλλον, αν έχετε Μας έχει στοχοποιήσει όλος ο πολιτικός κόσμος, με προστασία, ή φοσυγκεκριμένο σχέβικά, σε μια πατρίδα διο δράσης, πείτε το κρύβοντας την αλήθεια του τι πραγματικά σημαίνει που την λατρεύουμε καθαρά και ξάστεΈλληνας βιομήχανος ή επιχειρηματίας σε ένα και δεν μας αφήνουν ρα. Όσο και αν δεν οπισθοδρομικό και μη δημιουργικά υποβοηθητικό να τη βλέπουμε να θα μας αρέσει, να μεγαλουργεί, με ποείστε σίγουροι ότι περιβάλλον. λίτες που ευημερούν θα συνταχθούμε να και είναι περήφανοι δώσουμε τη μάχη. που είναι Έλληνες. Να μας πείσετε Σε ανύποπτο χρόνο στο παρελθόν, δήλωσα δημόσια, όμως ότι μας λέτε όλη την αλήθεια. τόσο την πίστη μου στην μεγάλη αξία των εθνικών συλλοΓια το απώτερο μέλλον ενώστε τις φωνές σας και τους γικών συμβάσεων, ως ελάχιστη ασφάλεια των εργαζομένων, προβληματισμούς σας με την υπόλοιπη Ευρώπη, για να στο σεβασμό των δικαιωμάτων των εργαζομένων, όπως και αποφασίσουμε σε τι κόσμο θέλουμε να ζήσουμε. Μην μιότι οι εργαζόμενοι στη βιομηχανία έχουν κοινό συμφέρον λάτε όμως γι’ αυτό, ως υπεκφυγή, επειδή δεν έχετε πρόταση με την ίδια την επιχείρηση να προσπαθήσουν από κοινού για το άμεσο. για το καλύτερο αποτέλεσμα, γιατί είναι στην ίδια βάρκα, με κοινή μοίρα. Σε κάποιους όμως δεν αρέσει η κοινή προ- Αγαπητοί φίλοι, σπάθεια, η συναίνεση. ταν μεγάλη μου τιμή να εμπιστευθεί ο ΣΒΒΕ Εξανίσταμαι, όταν ακούω κάποιους να απορούν, που σε την εκπροσώπησή του στο πρόσωπό μου. Ίσως πολλές βιομηχανίες, διοίκηση και εργαζόμενοι συμφωνούν δεν τον δικαίωσα, αλλά σίγουρα τον τίμησα, στα μέτρα που πρέπει να πάρει μία βιομηχανία για να ξεκαι υπόσχομαι ότι θα είμαι δίπλα του όποτε περάσει την κρίση, που έχουν απεριόριστη εμπιστοσύνη σε με χρειαστεί. αυτούς που τους διοικούν και τους εμπιστεύονται το μέλλον Και τώρα φεύγω να ασχοληθώ με όλες μου τις δυνάμεις, τους. Κανένας αυτόκλητος σωτήρας δεν έχει το δικαίωμα για την τήρηση της υπόσχεσης που έδωσα στους εργαζόνα υποβάλει, ακόμη χειρότερα δε και με ψυχολογική βία, σε μενους της ΑΛΟΥΜΥΛ, ότι μετά την κρίση θα είναι το ίδιο ένα εργαζόμενο, ποιό είναι το συμφέρον του και ποιό όχι. περήφανοι, όπως και πριν, για την εταιρία, που βοήθησαν Ιδίως δε σε περιπτώσεις απόλυτης νομιμότητας, τα όρια της να φθάσει τόσο ψηλά, και για το οποίο τους ευχαριστώ.Και οποίας τα καθορίζει η Βουλή των Ελλήνων, και όχι όποια εσείς οι βιομήχανοι, να είστε περήφανοι για τη δημιουργιμειοψηφία φωνάζει περισσότερο. κότητά σας και την προσφορά σας στην κοινωνία. Να είστε Είμαι σίγουρος ότι θα υπάρξουν εργοδότες που θα κα- πάντα καλά.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΤΙ ΤΡΕΧΕΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΤΙΤΡΕΧΕΙΣΤΗΝΕΥΡΩΠΗ YOUrope needs YOU ●● Η Ευρώπη σε χρειάζεται: 1ο Βραβείο Νεότητας “Καρλομάγνος”

Πολωνική υποψηφιότητα με το «YOUrope needs YOU” βραβεύθηκε με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Νεότητας Καρλομάγνος στις 19 Μαΐου στο Άαχεν. Πρόκειται για μια πρωτότυπη ιδέα με την οποία φοιτητές πανεπιστημίου χρησιμοποιούν “ανεπίσημες” μεθόδους για την ενημέρωση των νέων σχετικά με την Ευρώπη. Το δεύτερο και τρίτο βραβείο απονεμήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Θεάτρου του Πανεπιστημίου Άλμπι της Γαλλίας και στη γερμανική υποψηφιότητα “Gumboot Diplomacy” αντίστοιχα. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Χάνς Γκέρτ Πέτερινγκ, και ο πρόεδρος του Ιδρύματος του Διεθνούς Βραβείου Καρλομάγνου, Μίχαελ Γιάνσεν, συμμετείχαν στην τελετή και παρέδωσαν το βραβείο στον πρώτο νικητή. Με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Νεότητας Καρλομάγνος αναγνωρίζονται έργα που ενισχύουν το κοινό αίσθημα της ευρωπαϊκής ταυτότητας των νέων. Καλωσορίζοντας τους εκπροσώπους των 27 υποψηφίων ο Χάνς Γκέρτ Πέτερινγκ δήλωσε: «Με τις ιδέες σας, τη δημιουργικότητα και τη συμμετοχή σας, μας δείχνετε πώς οι νέοι ζουν την ευρωπαϊκή ιδέα, καθώς και τον τρόπο που θεωρούν την ενωμένη Ευρώπη ως μια πραγματική κοινότητα αλλά και ως μια ευκαιρία για το μέλλον τους».

Βραβεία και διαδικασία επιλογής Τα χρηματικά βραβεία για τους τρεις νικητές είναι των €5000, €3000 και €2000, αντίστοιχα. Οι τρεις νικητές θα επισκεφθούν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά τους προσεχείς μήνες. Τον Μάρτιο 2009, οι εθνικές κριτικές επιτροπές που αποτελούνται από τουλάχιστον δύο ευρωβουλευτές και ένα εκπρόσωπο μιας οργάνωσης νέων επέλεξαν ένα νικητή από κάθε ένα από τα 27 κράτη μέλη. Τον Απρίλιο, η ευρωπαϊκή κριτική επιτροπή, που αποτελείται από τρεις βουλευτές, τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τέσσερις εκπροσώπους του Ιδρύματος του Διεθνούς Βραβείου Καρλομάγνου, επέλεξαν τους τελικούς τρεις νικητές από τις 27 υποψηφιότητες που υποβλήθηκαν από τις εθνικές κριτικές επιτροπές.

●● Ο Jerzy Buzek νέος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Πολωνός πολιτικός Jerzy Buzek, μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), εξελέγη, στο Στρασβούργο, με ευρεία πλειοψηφία Πρόεδρος του ΕΚ για τα επόμενα δυόμιση χρόνια. Με 555 ψήφους υπέρ ο Jerzy Buzek επεκράτησε της Σουηδής υποψήφιας της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς EvaBritt Svensson η οποία έλαβε 89 ψήφους. Ψήφισαν συνολικά 713 Ευρωβουλευτές και η απαραίτητη απόλυτη πλειοψηφία ήταν 323 ψήφοι.

Ο νέος Πρόεδρος κάλεσε τους Ευρωβουλευτές να λειτουργούν ως θεματοφύλακες της δημοκρατίας. Επιπλέον, τους ζήτησε να δώσουν έμφαση στην αντιμετώπιση της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης και στην οικονομική ανάκαμψη της ΕΕ. Τόνισε ότι το ΕΚ θα πρέπει να δώσει υψηλή προτεραιότητα στην αντιμετώπιση της ανεργίας, στην ενεργειακή ασφάλεια καθώς και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ο κ. Buzek δήλωσε επίσης, ότι η εκλογή του, «άπιαστο όνειρο πριν μερικά χρόνια», αποδεικνύει πόσο πολύ έχει αλλάξει η Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες και απέτισε φόρο τιμής στα εκατομμύρια των συμπολιτών του και άλλων Ευρωπαίων που δεν υποταχθήκαν στο απολυταρχικό κομμουνιστικό σύστημα. Ο κ. Buzek ευχαρίστησε τον απερχόμενο πρόεδρο Hans-Gert PÖTTERING για την προσφορά του στην ευρωπαϊκή οικοδόμηση και έπλεξε το εγκώμιο του προκάτοχου του κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στην «τεράστια πολιτική κουλτούρα του». ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΤΙ ΤΡΕΧΕΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Βιογραφικό του Jerzy Buzek

εννήθηκε στις 3 Ιουλίου 1940 στο Śmiłowice (Σιλεσία) στην Πολωνία. Διετέλεσε Πρωθυπουργός της Πολωνίας και μέλος του Πολωνικού Κοινοβουλίου (Sejm) κατά τα έτη 1997-2001. Οδήγησε την Πολωνία στις δομές του ΝΑΤΟ το 1999, ενώ το 1998 ξεκίνησε τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση.Σπούδασε στη Σχολή Μηχανικών Ενέργειας στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Σιλεσίας. Συνέταξε περίπου 200 ερευνητικές εργασίες και δίδαξε στα Τεχνικά Πανεπιστήμια της Σιλεσίας και του Opole.Είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το 2004. Ήταν ο εισηγητής για το Έβδομο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την Έρευνα και την Καινοτομία, καθώς και για το Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Σχέδιο Ενεργειακών Τεχνολογιών. Εκπροσώπησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά τις εκλογές του 2004 στην Ουκρανία και υποστήριξε την «Πορτοκαλί Επανάσταση». Δηλώσεις των επικεφαλής των πολιτικών ομάδων του ΕΚ

νέος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου «αντιπροσωπεύει την ενότητα της Ευρώπης», δήλωσε ο ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ, FR) κ. Joseph DAUL. Πρόσθεσε δε ότι «θα ήταν εξαιρετικό αν τα επόμενα δυόμισι χρόνια μπορούσαμε να ξεχάσουμε τη διαίρεση μεταξύ ανατολικής και δυτικής Ευρώπης». Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Προοδευτικής Συμμαχίας Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (Σ&Δ, DE) Martin SCHULZ, η εκλογή του Jerzy BUZEK στο αξίωμα του Προέδρου του ΕΚ αποτελεί μια «ιστορική στιγμή» και αυτό 20 χρόνια μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου και πέντε χρόνια μετά την ένταξη της Πολωνίας στην ΕΕ. Εκ μέρους της Ομάδας των Φιλελευθέρων (ΦΙΛ, BE), ο Guy VERHOFSTADT εξέφρασε την στήΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ριξη της πολιτικής του ομάδας στο πρόσωπο του νέου Προέδρου και τον κάλεσε να εργαστεί για την ενίσχυση του ρόλου της ΕΕ. Για την Rebecca HARMS της Ομάδας των Πρασίνων (ΠΡΣ/ΕΕΣ, DE) o Jerzy BUZEK αξίζει την προεδρία του ΕΚ. Θα ενδυναμώσει δε «τις γέφυρες μεταξύ ανατολικής και δυτικής Ευρώπης». Συγχαρητήρια στον νέο Πρόεδρο απεύθυνε και ο Timothy KIRKHOPE εκ μέρους της Ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ΕΣΜ, UK), o όποιος υπογράμμισε τη σημασία που αποδίδει ο Jerzy BUZEK στις πολιτικές ελευθερίες. Από την Ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς (ΕΕΑ/ΠΒΧ, DE), ο Lothar BISKY δήλωσε βέβαιος ότι ο νέος Πρόεδρος θα προωθήσει τη διατήρηση της πολιτιστικής πολυμορφίας στην ΕΕ. Παράλληλα, χαιρέτισε τη συμβολή της Πολωνίας στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Εξ ονόματος της Ομάδας της Ένωσης της Ευρώπης των Εθνών (ΕΕΕ, UK), ο Nigel FARAGE χαρακτήρισε την εκλογή του Προέδρου του ΕΚ ως ένα είδος στέψης και εξέφρασε τη λύπη του που οι πρόεδροι εκλέγονται «βάσει των αποφάσεων των πολιτικών ομάδων».

●● Δημοσιογραφικό βραβείο Eυρωπαϊκού Kοινοβουλίου 2009: Οι Έλληνες νικητές

ι Γιώργος Χρηστίδης και Σοφία Χριστοφορίδου για τον γραπτό Τύπο, η Μαρία Νικολάου για το ραδιόφωνο και ο Μάριος Διονέλλης για το διαδίκτυο είναι οι δημοσιογράφοι που επέλεξε η ελληνική κριτική επιτροπή του Βραβείου για το 2009. Το Βραβείο Δημοσιογραφίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου απονέμεται για δεύτερη συνεχή χρονιά με στόχο να ενθαρρύνει την προσπάθεια των

δημοσιογράφων που με τη δουλειά τους προάγουν τις ευρωπαϊκές αξίες και αναδεικνύουν τα κοινά ευρωπαϊκά θέματα και προβλήματα. Η ελληνική κριτική επιτροπή, που αποτελείτο από έγκριτους δημοσιογράφους, κατέληξε στις καλύτερες υποψηφιότητες για τις τρεις από τις τέσσερις κατηγορίες του Βραβείου. Στην κατηγορία του Γραπτού Τύπου επικράτησε η υποψηφιότητα της δημοσιογραφικής ομάδας του ενθέτου της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ , με τίτλο «Η Ευρώπη μας», με τους δημοσιογράφους Γιώργο Χρηστίδη και Σοφία Χριστοφορίδου. Η κριτική επιτροπή εκτίμησε τον εμπεριστατωμένο λόγο των συντακτών καθώς και την ολοκληρωμένη παρουσίαση των θεμάτων όπως επίσης και την πρωτοτυπία και την αναλυτική τους προσέγγιση. Στο ραδιόφωνο, η Μαρία Νικολάου από την ΕΡΑ Κομοτηνής ξεχώρισε με την εκπομπή της «Στο Europe Direct της γειτονιάς σας» . Η κριτική επιτροπή εκτίμησε το γεγονός ότι στην εκπομπή της η δημοσιογράφος δίνει το βήμα σε νέους ανθρώπους οι οποίοι περιγράφουν την καθημερινότητά τους ως Ευρωπαίοι πολίτες. Στο διαδίκτυο ξεχώρισε η υποψηφιότητα του Μάριου Διονέλλη από την Τηλεόραση χωρίς Σύνορα (TVXS) με το ρεπορτάζ του “Οδοιπορικό στη Μυτιλήνη”. Το ρεπορτάζ ασχολείται με το πρόβλημα της μετανάστευσης και του ασύλου και αναδεικνύει τις ελλείψεις του νομοθετικού πλαισίου καθώς και την αδυναμία της Πολιτείας να υποδεχθεί τους μετανάστες με ανθρωπιά. Η κριτική επιτροπή εκτίμησε ιδιαίτερα την εξαιρετική ποιότητα του ρεπορτάζ καθώς επίσης και το επίκαιρο της πραγματοποίησής του. Μία υποψηφιότητα που εκτός των άλλων διακρίθηκε και για την πρωτοτυπία της προσέγγισης ειδικά σε ένα νέο Μέσο όπως είναι η διαδικτυακή τηλεόραση. Πηγή : europarl.gr

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Το βιβλίο Socialist register 2009 Violence today Actually existing barbarism Leo Panitch & Colin Leys Εκδόσεις: Σαββάλας

εφετινή έκδοση του Socialist Register με θέμα: Η βία σήμερα. Η υπαρκτή βαρβαρότητα, δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη. Πράγματι, μετά δύο παγκοσμίους πολέμους, πολυάριθμες αιματηρές περιφερειακές συρράξεις και πολλαπλά φαινόμενα γενοκτονίας οι σύγχρονες μορφές βίας εμφανίζονται ολοένα πιο ποικίλες και πολυσύνθετες. Τα φαινόμενα αυτά παρ’ όλο που προφανώς συνδέονται με τη συγκυρία και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο καπιταλισμός απαιτούν μια νέα προσέγγιση, για την κατανόηση των αιτιών και των συνεπειών τους. Ο τόμος περιλαμβάνει άρθρα που αναλύουν όχι μόνο φαινόμενα βίας σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές του κόσμου (Ιράκ, ΗΠΑ, Ινδία, Νικαράγουα, Ν. Αφρική, Ινδονησία, Κολομβία) αλλά και επίμαχα θεωρητικά ζητήματα, όπως για τη σχέση βίας με το κοινωνικό φύλο, τις λαϊκές κινητοποιήσεις, τη στρατηγική της αριστεράς και των κινημάτων χειραφέτησης εν γένει. ΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ. Τα δέκα έξι άρθρα του τόμου υπογράφουν σημαντικοί στοχαστές και συγγραφείς της σύγχρονης πολιτικής και κοινωνικής θεωρίας όπως οι: Samir Amin, John Berger, Lynne Segal, Henry Bernstein, Leo Panitch, Colin Leys, κ.ά. ΠΟΙΟΙ ΘΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΟΥΝ. To Socialist Register 2009 απευθύνεται σε κάθε σκεπτόμενο πολίτη που προβληματίζεται για τις αιτίες και τις συνέπειες των πολλαπλών και πολυδιάστατων φαινομένων βίας, που ίσως δικαίως χαρακτηρίζουν την εποχή μας ως «υπαρκτή βαρβαρότητα». ΓΙΑΤΙ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ. Το Socialist Register 2009 είναι ο έκτος τόμος που εκδίδεται στη χώρα μας στα αγγλικά. Με αυτόν τον τρόπο οι Εκδόσεις Σαββάλα φιλοδοξούν να φέρουν τον προβληματισμό της ιστορικής αυτής επετηρίδας (πρώτη έκδοση 1964) με άμεσο και αποτελεσματικό τρόπο στο ελληνικό ανα-

γνωστικό κοινό. Η επιλογή της έκδοσης στα αγγλικά εκτός των άλλων αποτελεί και πεποίθηση της σειράς Κοινωνικές Επιστήμες/Social Sciences ότι τα αγγλικά εκτός από γλώσσα της «νέας τάξης πραγμάτων», αποτελούν και τη βάση επικοινωνίας για όλους εκείνους, που μέσα από τον κριτικό στοχασμό, επιδιώκουν να αλλάξουν την υπάρχουσα «βαρβαρότητα» του κόσμου μας.

The European Public Sphere and the Media Europe in Crisis Edited by Anna Triandafyllidou, Ruth Wodak and Michał Krzyanowski Palgrave Macmillan

his book contributes to the theoretical and policy debates on the existence and development of a European public sphere. It presents a critical discussion of the links between media, history and politics in Europe by looking at the re-organization of ideological and political determinants (such as Left-Right or East-West) and debating the existence of a European editorial culture. The volume also examines how international crises have been debated in national media in Europe throughout the post war period. It looks empirically at the national media coverage of eight crisis events: the 1956 revolution in Budapest, the building of the Berlin Wall in 1961, the May 1968 youth revolt in Paris, the events of August 1968 in Prague, the declaration of a state of war in Poland in 1981, the fall of the Berlin Wall in 1989, the outbreak of the Second Gulf War in 2003 and the Mohammed cartoons crisis in 2006. ANNA TRIANDAFYLLIDOU is Assistant Professor at the Democritus University of Thrace, Greece and Senior Research Fellow at ELIAMEP, Athens. MICHAL KRZYZANOWSKI is Senior Research Fellow at the Department of Linguistics and English Language, Lancaster University, UK and Assistant Professor at the School of English, Adam Mickiewicz University, Pozna. RUTH WODAK is Distinguished Professor and Chair of Discourse Studies at the Linguistics Department, Lancaster University, UK. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

ΝΕ Α ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ Ευρωπαϊκή Έκφραση

Οι νικητές του Διαγωνισμού Νέος Έλληνας Πολίτης της Ευρώπης στις Βρυξέλλες

α γραφεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες επισκέφτηκαν μέλη της Ευρωπαϊκής Έκφρασης καθώς και μέλη των ΤΟΣΥΝ Ιτέας, Καβάλας και Αμαρουσίου, οι οποίοι κατέκτησαν τις 3 πρώτες θέσεις στον Διαγωνισμό Νέος Έλληνας Πολίτης της Ευρώπης, Πολίτης του Κόσμου που διοργανώθηκε με την υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς και του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Ελλάδα. Εκεί ξεναγήθηκαν στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και ενημερώθηκαν από Έλληνες Ευρωβουλευτές για τον θεσμό και το ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Νέοι & Ευρώπη

Συγκρότηση Δικτύου Νέος Έλληνας Πολίτης της Ευρώπης

ε μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση που διοργάνωσε η Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Ευρωπαϊκή Έκφραση» σε συνεργασία με το Τοπικό Συμβούλιο Νέων Μαγούλας με θέμα: «Νέοι & Ευρώπη-Συγκρότηση Δικτύου Νέος Έλληνας Πολίτης της Ευρώπης» την Δευτέρα 6 Απριλίου 2008 και ώρα 18.00 στο Δημαρχείο Μαγούλας. Η εκδήλωση αποσκοπούσε στην ενημέρωση των νέων και ειδικά των μελών των ΤΟΣΥΝ, μαθητών αλλά και της τοπικής κοινωνίας για θέματα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, με στόχο την ενεργό συμμετοχή τους σε δράσεις προώθησης της ευρωπαϊκής ιδέας και της ευρωπαϊκής ενοποίησης, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία συνείδησης Ευρωπαίου πολίτη. Επίσης βασικό στόχο της εκδήλωσης αποτελούσε η ενημέρωση των συμμετεχόντων για τα ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως για παράδειγμα: η κάρτα Νέων, Νέα

Γενιά σε Δράση, Eurodesk, Sms of Youth και άλλα. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκαν εισηγήσεις από τον κ. Νίκο Γιαννή, καθηγητή Ευρωπαϊκής Πολιτικής με θέμα «Νέοι και Ευρώπη», από τον κ. Γιώργο Στασινό, Πρόεδρο του Εθνικού Συμβουλίου Νεολαίας με θέμα «Sms of Youth, Δράσεις για το Περιβάλλον», από την κα Τσουκανά Ιωάννα, εκπρόσωπο του Ινστιτούτου Νεολαίας με θέμα «Ευρωπαϊκά Προγράμματα Νεολαίας», ενώ από τον κ. Κώστα Ιωάννου, Πρόεδρο του ΤΟΣΥΝ Μαγούλας, παρουσιάστηκε η εμπειρία των συμμετεχόντων στο ταξίδι που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες για τους νικητές του Διαγωνισμού «Νέος Έλληνας Πολίτης της Ευρώπης, Πολίτης του Κόσμου». Σημαντικό κομμάτι της εκδήλωσης ήταν η δημιουργία του Δικτύου «ΝΕΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ» που συστήθηκε από τους: ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ, ΤΟΣΥΝ ΜΑΓΟΥΛΑΣ, ΤΟΣΥΝ ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΩΝ, ΤΟΣΥΝ ΜΑΝΔΡΑΣ, ΤΟΣΥΝ ΜΕΓΑΡΩΝ, ΤΟΣΥΝ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ, ΤΟΣΥΝ ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΥ, ΤΟΣΥΝ ΝΕΑΣ ΠΕΡΑΜΟΥ, ΤΟΣΥΝ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ, ΤΟΣΥΝ ΙΤΕΑΣ, ΜΚΟ ΝΕΟΙ ΜΕ ΑΠΟΨΗ,ΣΥΛΛΟΓΟ ΗΠΕΙΡΩΤΩΝ ΘΡΙΑΣΙΟΥ, με στόχο την ενημέρωση των νέων, και ειδικά των μελών των ΤΟΣΥΝ, για θέματα της ευρωπαϊκής πραγματικότητας, αλλά και την ενεργοποίηση τους σχετικά με δράσεις προώθησης της Ευρωπαϊκής Ιδέας, του διαλόγου και της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης. Μέσω του δικτύου θα υπάρχει συνεχής ενημέρωση και επικοινωνία μεταξύ των μελών του, και όχι μόνο, για ευρωπαϊκά προγράμματα που μας αφορούν, όπως για παράδειγ-

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 73 • 2ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

μα ανταλλαγές νέων, νέα γενιά σε δράση, κάρτα νέων, καθώς επίσης ενημέρωση για θέματα εκπαίδευσης, εργασίας, επιχειρηματικότητας, περιβάλλοντος και άλλα. Τονίστηκε βέβαια ότι υπάρχει η δυνατότητα για τη συμμετοχή στο Δίκτυο και άλλων φορέων και ΤΟΣΥΝ.

26 Ιουνίου 2009

Παγκόσμια Ημέρα των Ναρκωτικών

Ευρωπαϊκή Έκφραση για είναι ο εθνικός συντονιστής της πρωτοβουλίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού με τίτλο Ευρωπαϊκή Δράση για τα Ναρκωτικά (EAD). Γνωρίζετε ότι περίπου 12 εκατομμύρια άνθρωποι στην EE κάνουν χρήση ή έκαναν κάποια στιγμή στο παρελθόν χρήση κοκαΐνης; Γνωρίζετε ότι κατά μέσο όρο ένας πολίτης της ΕΕ πεθαίνει κάθε ώρα από υπερβολική δόση; Γνωρίζετε ότι οι θάνατοι από ναρκωτικά στην Ευρώπη ανέρχονται σε 7.000-8.000 ετησίως; Για να αντιμετωπίσει αυτό το σοβαρό πρόβλημα ναρκωτικών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε σήμερα μια νέα πρωτοβουλία ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του κοινού με τίτλο ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ (EAD), που έχει ως κύριο στόχο να κινητοποιήσει την κοινωνία και να αυξήσει την ευαισθητοποίηση όσον αφορά τα ναρκωτικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η EAD θα βασιστεί στην αρχή της «επιμερισμένης ευθύνης» και θα ενθαρρύνει τον καθένα – ομάδες ή άτομα,

επαγγελματίες, ή απλά κάθε μέλος της κοινωνίας – να υποσχεθεί ρητά και να αναλάβει δέσμευση για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών με κάποιο τρόπο. O κ. Barrot, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, παρουσία του κ. Νίκου Aλιάγα, δημοσιογράφου/τηλεοπτικού αστέρα, και του Jerzy Owsiak δημοσιογράφου/κοινωνικού αγωνιστή, κήρυξε επίσημα την έναρξη της EAD κατά τη διάρκεια εκδήλωσης υψηλής προβολής με τη συμμετοχή περίπου 120 φορέων από την ΕΕ. Ο Αντιπρόεδρος Barrot, Επίτροπος αρμόδιος για τη δικαιοσύνη την ελευθερία και την ασφάλεια, δήλωσε: «Μία από τις δηλωμένες προτεραιότητες του νέου σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2009-2012), του οποίου η EAD αποτελεί κύρια δράση, είναι να ενθαρρύνει τις οργανώσεις και τους πολίτες να αναλάβουν ενεργό ρόλο. Στο πλαίσιο της EAD, απευθυνόμαστε στους Ευρωπαίους στην καθημερινή τους ζωής προσφέροντάς τους τα μέσα τόσο για να εκφράσουν τις απόψεις τους όσο και για να αναλάβουν δράση». Από σήμερα, οι πολίτες και οι οργανώσεις της Ευρώπης θα έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν την EAD, προσθέτοντας έτσι ευρωπαϊκή διάσταση και προβολή στο έργο τους, και να ανακαλύψουν τρόπους με τους οποίους οι καθημερινές δραστηριότητές τους, οι κοινωνικές ευθύνες τους και το αντίστοιχο περιβάλλον τους μπορούν να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση και τη δέσμευση σε σχέση με τα ναρκωτικά και τους κινδύνους που ενέχει η κατάχρησή τους. Κάθε ειδική και δημιουργική δράση σε κάθε επίπεδο στην Ευρώπη, που επηρεάζει θετικά τη συμπεριφορά σε σχέση με τα ναρκωτικά, ή αυξάνει την ευαισθητοποίηση όσον αφορά τα ναρκωτικά και τους κινδύνους από την κατάχρησή τους, μπορεί να αποσταλεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στη διεύθυνση www.action-drugs.eu.Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητες του Αντιπροέδρου κ. Barrot στην ιστοσελίδα του: http:// ec.europa.eu/commission_barroso/ barrot/welcome/default_en.htm

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ

Δημοσιεύσεις στην Ευρωπαϊκή Εκφραση Σκοπός της έκδοσης είναι η παρουσίαση διαφορετικών απόψεων –αρκεί να μην εκφέρονται αυθαίρετα– και η δημιουργία κατάλληλου πλαισίου διαλόγου και ανταλλαγής ιδεών με επίκεντρο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ελληνική συμμετοχή σ’ αυτήν. Οι απόψεις που εκφράζονται δεν δεσμεύουν αποκλειστικά την ιδιοκτησία, τον εκδότη ή την σύνταξη.

Τα άρθρα τα οποία δημοσιεύονται στην Ευρωπαϊκή Έκφραση, επιλέγονται από τη σύνταξη με κριτήρια την επιστημονική εγκυρότητα, την ποιότητα, τη θεματική κάθε τεύχους, την πρωτοτυπία και επικαιρότητα. Μπορεί να δημοσιευθεί κείμενο και σε ξένη γλώσσα (κυρίως αγγλικά ή γαλλικά) κατόπιν συνεννόησης. Η έκταση του κειμένου δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 900 λέξεις.

Όσον αφορά τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, υποβάλλονται οποτεδήποτε, σε τρία αντίτυπα, υπακούουν στις διεθνείς προδιαγραφές επιστημονικής μεθοδολογίας, δεν έχουν δημοσιευθεί ούτε με παραπλήσια μορφή ή περιεχόμενο σε άλλα έντυπα, κρίνονται από μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Έκφρασης, με πλήρη διασφάλιση της αντικειμενικής κρίσης (ανωνυμία του κρινομένου και

✂

ΕΚΦΡΑΣΗ

Απαγορεύεται αυστηρά η μερική ή ολική αναδημοσίευση ή αναδιανομή με οποιονδήποτε τρόπο, εκτός αν υπάρχει έγγραφη άδεια του εκδότη. Οι συγγραφείς, μετά την ανακοίνωση σ’ αυτούς της θετικής κρίσης για μελλοντική δημοσίευση του άρθρου στην Ευρωπαϊκή Έκφραση, δεσμεύονται αυτό να μην δημοσιευθεί οπουδήποτε αλλού. Οι συγγραφείς λαμβάνουν δωρεάν δύο αντίτυπα του οικείου τεύχους. Η ιδιοκτησία διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα να διανέμει με οποιουσδήποτε όρους, άρθρα, περιλήψεις και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Έκφραση διαμέσου του δικτύου Ίντερνετ.

Όνομα........................................................................................

Έτος ίδρυσης: 1989 Ομήρου 54, 106 72, Αθήνα, τηλ: 210 3643224, fax: 210 3646953, e-mail: ekfrasi@ekfrasi.gr

Επιθυμώ να γραφτώ συνδρομητής στο περιοδικό “Ευρωπαϊκή Έκφραση” Ετήσια Διετής 20 Ευρώ

Σε όλες τις περιπτώσεις μαζί με κάθε υποβολή κειμένου συμπεριλαμβάνεται και περίληψη στα γαλλικά ή στα αγγλικά (100-200 λέξεις). Το κείμενο θα πρέπει να αποστέλλεται και σε δισκέτα PC ώστε να αποφεύγονται οι αδυναμίες της δακτυλογράφησης και γενικά να επιτυγχάνεται η έκδοση. Καλό είναι επίσης να αποστέλλεται φωτογραφία του συγγραφέα. Χειρόγραφα, δισκέτες και άλλα πρωτότυπα δεν επιστρέφονται.

ΔΕΛΤIΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΟΥ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ

Τακτικός Συνδρομητής Δημόσιοι Οργανισμοί, Τράπεζες, Βιβλιοθήκες, ΑΕΙ, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, Εταιρείες, Σύλλογοι Ευρώπη Άλλες ήπειροι Φοιτητής, σπουδαστής, στρατιώτης Συνδρομή ενίσχυσης-υποστήριξης

των κρινόντων, ο κρινόμενος πληροφορείται βέβαια ολόκληρη την κρίση) και η έκτασή τους κυμαίνεται μεταξύ 2000 - 3000 λέξεων. Ο υποψήφιος αποστέλλει σύντομο βιογραφικό σημείωμα.

35 Ευρώ

Επώνυμο.................................................................................... Διεύθυνση.................................................................................. Ταχ. Κώδικας............................................................................. Πόλη........................................................................................... Τηλέφωνο:.................................................................................

50 Ευρώ 25 Ευρώ 30 Ευρώ

100 Ευρώ 45 Ευρώ 55 Ευρώ

15 Ευρώ 50 Ευρώ

25 Ευρώ 90 Ευρώ

Οι συνδρομές καταβάλλονται στα γραφεία της Έκφρασης 9π.μ. - 5 μ.μ., με ταχυδρομική επιταγή, ή τέλος στην Εθνική Τράπεζα (αρ. λογαριασμού 701/29600287)

E-mail:........................................................................................ Επάγγελμα:...............................................................................

Ημερομηνία Υπογραφή

Ευρωπαϊκή δράση για τα ναρκωτικά (EAD)

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

EUROPEAN ACTION ON DRUGS