Thema Vastgoed
De Grote Beek Eindhoven Tarra architectuur & stedenbouw Auteur Evelien Pieters gesloten gebied gesloten gebied besloten gebied
besloten gebied
opengebied gebied open
Het masterplan Landgoed De Grote Beek in Eindhoven is opgedeeld in drie zones: het open, het besloten en het gesloten gebied.
90 de Architect, oktober 2010
Het ontwerpproces voor de herinrichting van Landgoed De Grote Beek was voor psychiatrische instelling GGzE (Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven en de Kempen) in Eindhoven een stimulans om na te denken over hun vastgoedbeleid. De vroege betrokkenheid van Tarra zorgde voor integrale afwegingen gedurende het proces. Hierdoor spelen thema’s als efficiëntie en flexibiliteit een belangrijke rol in het masterplan en de ontwerpen voor vijf gebouwen. Het masterplan voor het terrein bestaat uit drie zones. Het landschap heeft in elke zone een eigen karakter, net als de verschillende zorgfuncties: gesloten, besloten en open. De meeste zorgfuncties zijn geclusterd in de centrale zone van het terrein, waardoor de afstanden die het zorgpersoneel moet afleggen zijn verkort. Deze compactheid maakt efficiënter werken mogelijk en in de nachten is er zelfs minder personeel nodig. Daarbij vergroot het de kwaliteit van het landschap. Ook op het schaalniveau van de gebouwen komt de compactheid terug om invulling te geven aan het zorgconcept. In het gebouw BB, dat binnenkort gereedkomt, vloeien de verkeersruimtes en gemeenschappelijke verblijfsruimtes volledig in elkaar over. Hierdoor is het ontwerp compact en tegelijkertijd ruimtelijk. Dit concept is in samenspraak met het zorgpersoneel tot stand gekomen en nadrukkelijk gericht op sociale controle en het stimuleren van ontmoetingen. Het thema flexibiliteit uit zich in de gebouwontwerpen, doordat de woonruimtes eenvoudig zijn te splitsen of samen te voegen. Maar de ontwerpen zijn ook in hoge mate specifiek. Elk gebouw heeft een eigen invulling, speciaal ontworpen voor de beoogde doelgroep. Dit resulteert bijvoorbeeld in verschillende verhoudingen tussen de hoeveelheid private en gemeenschappelijke ruimte binnen de gebouwen. Ondanks de specifieke ontwerpbenadering is het aannemelijk dat de gebouwen - door de brede gangen en hallen en het hoge afwerkingsniveau - in de toekomst ook andere functies kunnen huisvesten. Illustrerend hiervoor is de oorspronkelijke bebouwing op het terrein uit het begin van de twintigste eeuw. Deze wordt tevens door Tarra gerenoveerd en opnieuw ingedeeld. De gangen zijn aangenaam breed en door enkele doorbraken kunnen eenvoudig ruime woon-
Robuuste gebouwclusters In het masterplan voor Landgoed De Grote Beek is door Tarra de aanwezige logica van het landschap versterkt door een verdeling in drie zones. Elke zone heeft een eigen karakter wat betreft zorgfunctie en inrichting van het landschap. Aan de noordzijde bevindt zich het ‘gesloten landschap’ met de gesloten zorgfuncties, als een TBS-afdeling, en aan de zuidzijde het ‘open landschap’ waar externe functies kunnen worden geïntroduceerd. Het centrale deel is het ‘besloten landschap’ en bestaat uit het oorspronkelijke zorgterrein uit het begin van de twintigste eeuw. Net als de rest van het terrein was deze zone nogal rommelig geworden door allerlei paviljoenachtige bebouwing. Door het huisvesten van de zorgfuncties in een aantal robuuste gebouwclusters ontstaat er opnieuw een heldere indeling, waartussen ook het landschap weer volledig tot zijn recht kan komen.
de Architect, oktober 2010 91
Thema Vastgoed Project De Grote Beek, Eindhoven Tarra architectuur & stedebouw
Legenda 1 terras 2 dagbestedingsruimte
3
3 cliëntenkamer
2
1
4 entree 5 lift
1
2 1 4
5
2
2
1
Begane grond gebouw BB
eenheden worden gerealiseerd. Compactheid en flexibiliteit dragen bij aan een verlaging van de exploitatiekosten en de risico’s, maar de GGzE ziet ook kansen om haar onderkomen in te zetten als marketinginstrument. Nu zorginstellingen zelf de verantwoordelijkheid en dus ook de risico’s dragen voor hun vastgoed, is een hoge bezettingsgraad essentiëler geworden. Net als een
Masterplan De Grote Beek te Eindhoven
Ondanks de specifieke ontwerpbenadering is het aannemelijk dat de gebouwen in de toekomst ook andere functies kunnen huisvesten
Zorggebouw BB te Eindhoven
Maquettefoto van gebouw BB
Opdrachtgever GGzE, Eindhoven Ontwerp Tarra architectuur & stedenbouw, Den Bosch Projectarchitect Jeroen van de Ven Medewerkers Niels Walters Definitief ontwerp juni 2007
Opdrachtgever GGzE, Eindhoven Ontwerp Tarra architectuur & stedenbouw, Den Bosch Projectarchitect Jeroen van de Ven, Henk Korteweg en Joost Berkers
tevreden en gezond personeelsbestand. De uitstraling van de gebouwen en het terrein dragen hieraan bij. De zorginstelling heeft samen met Tarra dan ook gekozen voor gebouwen met een hoog afwerkingsniveau. Daarbij gaan ze een intensieve relatie aan met het omringende landschap door de opengewerkte gevels ter plaatse van de gemeenschappelijke ruimtes. De integrale benadering van het denken over de betekenis van het vastgoed voor de instelling heeft voor de GGzE een positieve uitwerking gehad op de kwaliteit van de gebouwen en het terrein. Vastgoed is hier niet slechts benaderd als kostenpost, maar als een daadwerkelijke meerwaarde voor de zorginstelling.
92 de Architect, oktober 2010
Medewerkers Amir Tatarevic Adviseur constructie Ingenieursbureau SmitWesterman, Gouda Adviseur installaties De Blaay-Van den Bogaard Raadgevende Ingenieurs, Rotterdam Aannemer Combinatie De Grote Beek, Eindhoven Bruto vloeroppervlakte 2546 m2 Bruto inhoud 9400 m3 Programma twee zorgafdelingen met ieder zestien cliëntenkamers voor cliënten met een grote mate van zelfredzaamheid Voorlopig ontwerp december 2008 Definitief ontwerp maart 2009
Alle gebouwen zijn met
Aanvang bouw september 2009
zorg gematerialiseerd en
Oplevering oktober 2010
gedetailleerd.
de Architect, oktober 2010 93