ευεξία & διατροφή - Τεύχος 59

& Διατροφή

ISSN: 1109-7418

ΚΩΔΙΚΟΣ 6899

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013 ΤΕΥΧΟΣ 59 / 11ο έτος έκδοσης

Διατροφή στην Τρίτη Ηλικία Διαταραχές πρόσληψης τροφής Το παιδί που δε βάζει βάρος Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου και Βελονισμός Γιατί τρώμε... Σοκολάτα; Oι πιο αποτελεσματικοί τρόποι άσκησης

Άρθρο Σύνταξης Μετά από μια γεμάτη με στενάχωρα γεγονότα χρονιά, μια νέα χωρίς αμφιβολία επίσης δύσκολη χρονιά έχει ξεκινήσει. Καθώς πλέον κανένας μας δεν έχει αυταπάτες για τις ημέρες που έρχονται, είμαστε όλοι μας καλύτερα προετοιμασμένοι για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες με όσο πιο θετική διάθεση μπορούμε. Αν και υπάρχουν ακόμη αγωνίες για το ενδεχόμενο κατάρρευσης της χώρας παρά τις μεγάλες θυσίες που έχουν γίνει, ένα μικρό φως στην άκρη του τούνελ φαίνεται να εμφανίζεται. Η γέννηση της πρώτης μικρής ελπίδας ανταγωνίζεται με το αίσθημα του αδιέξοδου λόγω της δυσχερούς οικονομικής κατάστασης. Αρχίζουμε όμως να αφήνουμε πίσω μας αρκετές από τις ψευδαισθήσεις του παρελθόντος. Επιθυμίες και ανάγκες πιο ουσιαστικές έρχονται και πάλι στο προσκήνιο. Στο πολύ πρόσφατο παρελθόν η γιορτινή περίοδος, που μόλις τελείωσε, ήταν συνυφασμένη με τη διασκέδαση, την ανταλλαγή ακριβών αλλά συνήθως χωρίς ουσία δώρων, τις αποδράσεις σε μακρινούς και κοντινούς προορισμούς. Καταναλώναμε για να περάσουμε καλά. Η χώρα για χρόνια βρισκόταν σε μια κατάσταση χρόνιας δυσαρμονίας, με συνεχή παλινδρόμηση ανάμεσα στην οργάνωση και στη διάλυση, το αληθινό και το ψεύτικο, την πρόοδο και την οπισθοδρόμηση, τον μόχθο και το βόλεμα. Η κρίση πλέον λειτουργεί σαν ένας καθρέπτης που μας φέρνει αντιμέτωπους με τις αλήθειες μας. Οι μέχρι σήμερα αποδεκτές συμπεριφορές όχι μόνο δεν γίνονται αποδεκτές αλλά και λοιδορούνται. Καταστάσεις πού όλοι γνωρίζαμε ή υποψιαζόμασταν αλλά αποσιωπούσαμε, όπως αλαζονεία και ανεπάρκεια των πολιτικών, διαφθορά, κατάχρηση εξουσίας, διαπλοκή, αποτελούν πλέον πρώτο θέμα συζήτησης όχι μόνο στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό προκαλώντας σχόλια καθόλου κολακευτικά. Πέρα όμως από τις καταστάσεις που δεν μπορούμε να τις καθορίσουμε, ο καθένας από μας έχει τη δύναμη και την ευθύνη να βελτιώσει τη ζωή του. Μέσα από τις δυσκολίες μπορούμε να επιστρατεύουμε εκείνες τις δυνάμεις που θα μας δώσουν το κουράγιο που χρειαζόμαστε για να προχωρήσουμε μπροστά. Γεώργιος Καραμανώλης Διευθυντής Σύνταξης του περιοδικού

Ευεξία & Διατροφή

3

ΕΥΕΞΙΑΚΟΥ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΔιμηνιαίαΓΑΣΤ Έκδοση ΙδρύματοςΚ Γαστρεντερολογίας ΔΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Ι Μ Η Ν ΙΑΙΟΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΠΕΡΙΟ ΔΙ ΚΟ2013 ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙ Ι ΔΡ ΥΜΑΤΟΣ Ρ Ετου Ν ΤΕλληνκού Ε Ρ ΟΛΟΓΙΑΣ ΑΙ Δ ΙΑΤ Ρ ΟΦΗ Σ& Διατροφής ΕΛ Ι ΓΑ ΣΤ

Π

Ε

Ρ

Ι

Χ

Ο

Μ

Ε

Ν

Α

Άρθρο Σύνταξης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Διατροφή στην Τρίτη Ηλικία .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Άρθρο: Η σημασία της συχνότητας των γευμάτων.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Άρθρο: Η συμβολή του CLA στη διατροφή και την υγεία Διατροφή: Διατροφή = Τρόπος ζωής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 του ανθρώπου .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Άρθρο: Δυσκοιλιότητα: ένα συχνό σύμπτωμα Άρθρο: πρόσληψης τροφής . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 10 που δενΔιαταραχές πρέπει να υποεκτιμάται

10 14 22

Άρθρο: Υγιεινή διατροφή. Παιδί & Εφηβος: Το παιδί που δε βάζει βάρος .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Γιατί είναι τόσο δύσκολη; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Άρθρο: Ευερέθιστου Εντέρου βελονισμός . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 18 18 Άρθρο: Σύνδρομο Στέβια, το φυσικό γλυκαντικό τουκαι μέλλοντος; Παιδί & Ηωσινοφιλική Εφηβος: ΣωστήΟισοφαγίτιδα διατροφή για.. . .μαθητές. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Άρθρο: Υγιεινό Κολατσιό στο Σχολείο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Περί Διαίτης: Γιατί τρώμε σοκολάτα ; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Περί Διαίτης: Μη θερμιδογόνες γλυκαντικές ουσίες: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 «Το Μηδεν Αγαν» Ευεξία: Oι πιο αποτελεσματικοί τρόποι άσκησης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Ευεξία: ZUMBA: η κεφάτη άσκηση. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Άρθρο: Μακαντάμια. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Άρθρο: Μεταβολές του τρόπου ζωής κατά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .με . . . . .κορτικοστεροειδή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Μικράτη&διάρκεια Νόστιμαθεραπείας

24

Συνταγές .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Επικοινωνούμε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Μικρά & Νόστιμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Ta Nέα του Ιδρύματος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Επικοινωνούμε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . 33 34 Συνταγές Ta Nέα του.. . .Ιδρύματος

Ιδιοκτήτης: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΑΣ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Εκδότης και υπεύθυνος παρά τω νόμω: Δ. Παπαπαναγιώτου, δημοσιογράφος

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Διευθυντής Σύνταξης:

Γεώργιος Π. Καραμανώλης, Γαστρεντερολόγος

Αναπληρωτές Διευθυντές Σύνταξης:

Εμμανουήλ Συμβουλάκης, Γαστρεντερολόγος

Έδρα: Πατριάρχου Ιωακείμ 30, 106 75 Αθήνα Τηλ. Fax.: 210 72 31 332, e-mail: info@eligast.gr URL: www.eligast.gr

Ευάγγελος Χολόγκιτας, Παθολόγος

Συντακτική Επιτροπή:

Μιχάλης Αναστασιάδης, Γεωπόνος

Χρήστος Γιαννικούλης, Γαστρεντερολόγος

ΔιοικητικΟ ΣυμβοΥλιο

Παναγιώτα Καφρίτσα, Παιδίατρος - Παιδογαστρεντερολόγος

Ιωάννης Μανιός, Διατροφολόγος - Εργοφυσιολόγος

Βασίλειος Παπαμίκος, Νοσοκομειακός Διατολόγος - Διατροφολόγος

Παρασκευάς Παπαχρήστος, Διατολόγος - Διατροφολόγος

Εμμανουήλ Τσόχατζης, Παθολόγος

Πρόεδρος:

Δημήτριος Παπαπαναγιώτου, Δημοσιογράφος

Διευθυντής:

Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης, Γαστρεντερολόγος

Γεν. Γραμματέας: Δημήτριος Γ. Καραμανώλης, Γαστρεντερολόγος

4

Ε

Ταμίας:

Νικόλαος Βιάζης, Γαστρεντερολόγος

Χρήστος Τριάντος, Γαστρεντερολόγος

Μέλη:

Νικόλαος Θεοδωρίδης, Επιχειρηματίας Ιωάννης Καραγιάννης, Γαστρεντερολόγος Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης, Γαστρεντερολόγος Παρασκευάς Παπαχρήστος, Διατροφολόγος Γρηγόριος Πασπάτης, Γαστρεντερολόγος Χαράλαμπος Τζάθας, Γαστρεντερολόγος Επαμεινώνδας Τσιάνος, Γαστρεντερολόγος

ΕπιμέλειαΔιόρθωση Κειμένων:

Γεώργιος Π. Καραμανώλης

Εκδοτική Επιμέλεια:

ΤΕΧΝΟΓΡΑΜΜΑmed

Marketing & Διαφήμιση:

Μένια Κουκουγιάννη Τηλ.: 210 72 31 332 Κιν.: 6944 763141 e-mail: menia@eligast.gr

Ευεξία & Διατροφή

Σχεδιασμός, Παραγωγή: ΤΕΧΝΟΓΡΑΜΜΑmed Καλλιτεχνική Επιμέλεια: Ελένη A. Βραχάτη

ISSN: 1109-7418 Το περιεχόμενο του κάθε άρθρου εκφράζει την άποψη του συγγραφέα του, η οποία δεν είναι υποχρεωτικά αποδεκτή από τη Συντακτική Επιτροπή

Ευεξία & Διατροφή

5

Δ Ι Μ Η Ν ΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟ ΔΙ ΚΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙ ΚΟΥ Ι ΔΡ ΥΜΑΤΟΣ ΓΑΣΤ Ρ Ε Ν Τ Ε Ρ ΟΛΟΓΙΑΣ Κ ΑΙ Δ ΙΑΤ Ρ ΟΦΗ Σ ΕΛ Ι ΓΑ ΣΤ

Διατροφή

Διατροφή

στην Τρίτη Ηλικία Το 2012 αποτέλεσε το ευρωπαϊκό έτος αφιερωμένο στην ενεργό γήρανση (active ageing) και στην αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών. Στόχος αυτού του έτους ήταν να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με τη συμβολή των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας στην κοινωνία, καθώς η υπογεννητικότητα σε συνδυασμό με την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης έχει σαν αποτέλεσμα την σημαντική βαθμιαία γήρανση του πληθυσμού. Ενεργός γήρανση σημαίνει να μεγαλώνουμε με καλή υγεία και ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας, να αισθανόμαστε πιο ικανοποιημένοι από τη δουλειά μας και πιο ανεξάρτητοι στην καθημερινή μας ζωή. Για να επιτευχθεί η ανεξάρτητη διαβίωση στην τρίτη ηλικία απαιτείται η επιβράδυνση της εμφάνισης των προβλημάτων υγείας που παρουσιάζονται συνήθως σε αυτή την περίοδο της ζωής. Ένας από τους παράγοντες που συμβάλλει στη διατήρηση της υγείας των ατόμων, ανεξαρτήτως ηλικίας, είναι η διατροφή. Κάθε στάδιο της ζωής μας, όμως, χρήζει και διαφορετικής προσέγγισης. Το γήρας συνοδεύεται από διάφορες φυσιολογικές και ψυχολογικές μεταβολές στον οργανισμό του κάθε ατόμου (π.χ. μειωμένη αίσθηση της γεύσης και όσφρησης, διαταραχή της λειτουργίας του κορεσμού, κατάθλιψη), οι οποίες επηρεάζουν την διατροφική του πρόσληψη. Η συνήθης μείωση της όρεξης που παρατηρείται στην τρίτη ηλικία απαιτεί υγιεινές διατροφικές επιλογές με μεγάλη θρεπτική αξία. Ποιες είναι όμως αυτές; Υγιεινές διατροφικές επιλογές Οι υγιεινές διατροφικές επιλογές καθορίζονται από την ύπαρξη ποικιλίας τροφών που προέρχονται από όλες τις ομάδες τροφίμων, και κυρίως από αυτές των φρούτων και λαχανικών, των δημητριακών, των γαλακτοκομικών προϊόντων και του κρέατος.

6

Ευεξία & Διατροφή

Κωνσταντίνα Τσουτσουλοπούλου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc στην Προαγωγή και Αγωγή της Υγείας

1. Λαχανικά και φρούτα Τα λαχανικά και τα φρούτα περιέχουν υδατάνθρακες (σάκχαρα και άμυλο), φυτικές ίνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, ενώ είναι τα κατάλληλα τρόφιμα για να συμπεριλαμβάνονται σε δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος. }}Συμβουλές: Καταναλώστε

τουλάχιστον 5 μερίδες από ποικιλία φρέσκων και ώριμων φρούτων και λαχανικών (τουλάχιστον 3 μερίδες λαχανικών και 2 μερίδες φρούτων) καθημερινά.

Περιορίστε την κατανάλωση χυμών από φρούτα,

καθώς αυτοί είναι πλούσιοι σε σάκχαρα. Για

την πρόσληψη της μέγιστης θρεπτικής αξίας από τα λαχανικά, μαγειρέψτε τα για τόσο χρονικό διάστημα, έτσι ώστε να είναι αρκετά μαλακά για να καταναλωθούν. Οι καλύτερες μέθοδοι μαγειρέματος είναι στον ατμό και στη σχάρα.

Δώστε προσοχή στην προσθήκη ελαιολάδου στα

λαχανικά.

2. Ψωμί και Δημητριακά Το ψωμί και τα δημητριακά περιέχουν υδατάνθρακες (σάκχαρα και άμυλο), φυτικές ίνες και θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνες του συμπλέγματος Β και ιχνοστοιχεία. }}Συμβουλές: Συμπεριλάβετε

στην καθημερινή σας διατροφή ψωμί και δημητριακά, συμπεριλαμβανομένου του ρυζιού, των ζυμαρικών, των δημητριακών πρωινού και άλλων προϊόντων.

Επιλέξτε γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περι-

εκτικότητας σε λίπος (2%), όπως γάλα, γιαούρτι και τυρί, ιδιαίτερα αν είναι απαραίτητη η απώλεια βάρους. Επιλέξτε πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα αν έχετε

χαμηλό σωματικό βάρος ή χρειάζεστε επιπρόσθετη ενέργεια. Τα

γαλακτοκομικά προϊόντα σας παρέχουν τη μεγαλύτερη ποσότητα ασβεστίου που χρειάζεστε ημερησίως, γεγονός το οποίο συμβάλλει στη διατήρηση της οστικής υγείας και προλαμβάνει τον κίνδυνο για οστεοπόρωση.

4. Άπαχο κρέας, πουλερικά, ψάρια και Προτιμήστε προϊόντα ολικής αλέσεως, καθώς παθαλασσινά, αυγά, όσπρια και ξηροί καρποί ρέχουν στον οργανισμό επιπλέον θρεπτικές ουσίες και φυτικές ίνες, συμβάλλοντας στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας. Καταναλώστε τουλάχιστον 6 μερίδες δημητριακών

ολικής άλεσης καθημερινά.

3. Γαλακτοκομικά προϊόντα Τα γαλακτοκομικά προϊόντα περιέχουν πρωτεΐνες, βιταμίνες, ασβέστιο και άλλα θρεπτικά συστατικά. }}Συμβουλές: Καταναλώστε τουλάχιστον 3 μερίδες γαλακτοκο-

μικών προϊόντων καθημερινά.

Αυτή η ομάδα τροφίμων περιέχει πρωτεΐνες, σίδηρο, ψευδάργυρο και άλλα θρεπτικά συστατικά. Τα όσπρια (ξερά φασόλια, φακές) και οι ξηροί καρποί, συγκεκριμένα, περιέχουν πρωτεΐνες, φυτικές ίνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Η κατανάλωσή τους είναι απαραίτητη σε περίπτωση που δεν καταναλώνετε κρέας, πουλερικά ή ψάρια. }}Συμβουλές: Καταναλώστε τουλάχιστον 1 μερίδα από αυτή την

ομάδα τροφίμων καθημερινά. Καταναλώστε

ψάρια (φρέσκα ή κατεψυγμένα) τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα.

e-mail: kontsou@gmail.com Ευεξία & Διατροφή

7

Δ Ι Μ Η Ν ΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟ ΔΙ ΚΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙ ΚΟΥ Ι ΔΡ ΥΜΑΤΟΣ ΓΑΣΤ Ρ Ε Ν Τ Ε Ρ ΟΛΟΓΙΑΣ Κ ΑΙ Δ ΙΑΤ Ρ ΟΦΗ Σ ΕΛ Ι ΓΑ ΣΤ

Επιλέξτε τρόφιμα πλούσια σε πολύ-ακόρεστα και

Αυξήστε τη φυσική σας δραστηριότητα (τουλάχι-

ω-3 λιπαρά οξέα, όπως ξηρούς καρπούς (καρύδια) και λιπαρά ψάρια φρέσκα ή κατεψυγμένα (τόνος, σαρδέλες, σολομός, σκουμπρί).

στον 30 λεπτά διαλειμματικής άσκησης ημερησίως, π.χ. περπάτημα).

την κατανάλωση κόκκινου κρέατος στη 1 φορά την εβδομάδα

Περιορίστε την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών.

Περιορίστε

Επιλέξτε άπαχο κρέας, αφαιρώντας το ορατό λίπος

από το κομμάτι που θα καταναλώσετε (π.χ. πέτσα από κοτόπουλο). Περιορίστε

ή αποφύγετε την κατανάλωση επεξεργασμένων κρεάτων (π.χ. λουκάνικα), τα οποία είναι τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος και αλάτι. Σε περίπτωση που τα καταναλώσετε, προτιμήστε τα ψητά και όχι τηγανητά.

Επιλογή και προετοιμασία τροφίμων χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος, αλάτι και σάκχαρα }}Επιλέξτε ελαιόλαδο και φυτικές μαργαρίνες κατά την

μαγειρική παρασκευή φαγητών. }}Καταναλώστε

τρόφιμα που έχουν μαγειρευτεί στο γκριλ, στον ατμό, στη σχάρα ή στην κατσαρόλα, χωρίς την προσθήκη ελαίων.

}}Περιορίστε

την ποσότητα ζάχαρης και άλατος που προσθέτετε κατά το μαγείρεμα.

}}Περιορίστε

την κατανάλωση έτοιμου φαγητού (π.χ. fast-food) σε συχνότητα μικρότερη από 1 φορά την εβδομάδα, καθώς και την κατανάλωση αναψυκτικών.

Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους στην Τρίτη Ηλικία }}Σε

περίπτωση χαμηλού σωματικού βάρους ή μειωμένης όρεξης:

Συστήνεται

η κατανάλωση μικρών και συχνών θρεπτικών γευμάτων (τουλάχιστον 5 φορές ημερησίως).

Οι

γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν χαμηλό σωματικό βάρος, βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για οστεοπορωτικά κατάγματα και συστήνεται η κατανάλωση άφθονων γαλακτοκομικών προϊόντων.

Η κατανάλωση θρεπτικών σνακ περιλαμβάνει σά-

ντουιτς ή τοστ, γιαούρτι, κρέμα, πουτίγκα ή σούπα. Καταναλώστε

πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι).

Απολαύστε επιδόρπια, όπως κρέμα, παγωτό, ρυ-

ζόγαλο. Έχετε πάντα στη διάθεσή σας κατεψυγμένα ή προ-

μαγειρεμένα φαγητά (π.χ. από σούπερ-μάρκετ) για γρήγορα και εύκολα γεύματα. Όταν έχετε όρεξη να μαγειρέψετε, ετοιμάστε με-

γαλύτερα γεύματα και καταψύξτε μερίδες για τις επόμενες ημέρες. Επιλέξτε να καταναλώνετε τα γεύματα σας μαζί με

φίλους και συγγενείς για να βελτιώσετε τη διάθεσή σας και να αυξήσετε την όρεξή σας.

περίπτωση υπερβάλλοντος σωματικού βάρους:

Νοσήματα

όπως η υπέρταση, τα καρδιαγγειακά, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 και η αρθρίτιδα είναι συχνά στους ηλικιωμένους. Αν είστε υπέρβαροι, η μικρή απώλεια σωματικού βάρους θα συμβάλλει στον καλύτερο έλεγχο αυτών των ασθενειών.

Καταναλώστε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, καθώς

και δημητριακά ολικής άλεσης, τα οποία συμβάλλουν στην επίτευξη του αισθήματος κορεσμού. Τρώτε

8

}}Σε

τακτικά (3 γεύματα την ημέρα).

Ευεξία & Διατροφή

Πηγές: EUROPA - European Union website, the official EU website (http://europa.eu/ey2012/ey2012.jsp?langId=el) Eating for Healthy Older People distributed by the Ministry of Health, New Zealand, August 2012 (https:// www.healthed.govt.nz/resource/eating-healthyolder-peoplete-kai-t%C5%8Dtika-e-ora-ai-te-hungakaum%C4%81tua)

Ευεξία & Διατροφή

9

Δ Ι Μ Η Ν ΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟ ΔΙ ΚΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙ ΚΟΥ Ι ΔΡ ΥΜΑΤΟΣ ΓΑΣΤ Ρ Ε Ν Τ Ε Ρ ΟΛΟΓΙΑΣ Κ ΑΙ Δ ΙΑΤ Ρ ΟΦΗ Σ ΕΛ Ι ΓΑ ΣΤ

Άρθρο

Η συμβολή του CLA

στη διατροφή και την υγεία του ανθρώπου Η βελτίωση του βιοτικού, και παράλληλα του μορφωτικού, επιπέδου των καταναλωτών έχει συμβάλλει στην ευαισθητοποίησή τους ως προς την ασφάλεια και την ποιότητα των τροφίμων, συνδέοντας τη διατροφή με τη διασφάλιση της υγείας τους. Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες του διαιτολογίου που παίζει καθοριστικό ρόλο στην υγεία του ανθρώπου είναι το προφίλ των λιπαρών οξέων της τροφής, με την επιδίωξη τα μεν ακόρεστα να είναι κατά το δυνατόν αυξημένα τα δε κορεσμένα μειωμένα. Από τα ακόρεστα λιπαρά οξέα αυτό που θεωρείται ότι ασκεί την πλέον ευεργετική επίδραση επί της υγείας και μακροζωΐας του ανθρώπου, είναι το συζευγμένο λινελαϊκό οξύ (CLA = conjugated linoleic acid). Το CLA είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα σύνολο από 28 διακριτά γεωμετρικά ισομερή και ισομερή θέσης του λινελαϊκού οξέος (cis-9, cis-12 C18:2). Όλα τα ισομερή του CLA δεν ανευρίσκονται σε ίσες ποσότητες στις διάφορες τροφές. Το cis-9, trans-11 CLA είναι το πιο βιολογικά ενεργό και αντιπροσωπεύει το 75 – 90 % του ολικού CLA στο αγελαδινό γάλα. Το λιπαρό οξύ CLA περιέχεται στα ζωικής προέλευσης προϊόντα (γάλα – κρέας), στα φυτικά έλαια και στις ζωοτροφές φυτικής προέλευσης. Το γάλα και το κρέας βοοειδών και αιγοπροβάτων έχουν τις υψηλότερες συγκεντρώσεις CLA,

10

Ευεξία & Διατροφή

με το γάλα να βρίσκεται στην πρώτη θέση (3,8 – 6,4 mg/g λίπους). Υπολογίζεται ότι το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα στο σύνολό τους καλύπτουν κατά μέσον όρο το 75 % της ημερήσιας προσλαμβανόμενης ποσότητας CLA. Το CLA σχηματίζεται στη μεγάλη κοιλία (προστόμαχος) των μηρυκαστικών ζώων (βοοειδών – αιγοπροβάτων) από αναερόβια βακτήρια, ως ενδιάμεσο προϊόν της βιοϋδρογόνωσης του λινελαϊκού οξέος και ενδογενώς στο μαστικό αδένα από το βασενικό οξύ με την επίδραση της Δ9-αφυδρογονάσης. Σημειωτέον ότι στη μεγάλη κοιλία αφενός τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα υφίστανται βιοϋ-

Καθηγητής Γεώργιος Ζέρβας, Διευθυντής Εργαστηρίου Φυσιολογίας Θρέψεως και Διατροφής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών / Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Γεωργικής Ακαδημίας

δρογόνωση από τα βακτήρια, αφετέρου πλεονάζουν τα trans λιπαρά οξέα, τα οποία αυξάνουν την αθηρογόνο LDL και μειώνουν την HDL.

Σχετικές μελέτες έχουν δείξει ότι το CLA αυξάνει την κινητοποίηση της γλυκόζης στα κύτταρα, αντικαθιστώντας ουσιαστικά την ινσουλίνη.

Η χλωρά νομή (βοσκή) και τα ελαιούχα σπέρματα (λίνου, σόγιας, ηλίανθου, ελαιοκράμβης, κ.α.) που χρησιμοποιούνται στη διατροφή των μηρυκαστικών ζώων, χαρακτηρίζονται από υψηλή συγκέντρωση πρόδρομων ενώσεων (λιπαρά οξέα) για την παραγωγή του CLA. Η χλωρά νομή περιέχει κυρίως λινολενικό και λινελαϊκό οξύ, ενώ τα ελαιούχα σπέρματα κυρίως λινελαϊκό και ελαϊκό οξύ.

Τις τελευταίες δεκαετίες οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι υπεύθυνες για το θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη. Τα αίτια που τις προκαλούν είναι κληρονομικά αλλά και διατροφικά, με κύριο υπεύθυνο τα κορεσμένα λιπαρά οξέα. Έρευνες που έγιναν σε διάφορα είδη ζώων έδειξαν ότι η αύξηση της ποσότητας του CLA στα χορηγούμενα σιτηρέσια προκαλεί μείωση του επιπέδου των LDL. Είναι γνωστό ότι οι LDL οξειδώνονται και εναποτίθενται στα εσωτερικά τοιχώματα των αρτηριών, προκαλώντας το φράξιμό τους. Το CLA καθιστά τις λιποπρωτεΐνες πιο σταθερές και λιγότερο ευάλωτες στην οξείδωση.

Η συγκέντρωση του CLA στο λίπος του γάλακτος και του κρέατος των μηρυκαστικών ζώων επηρεάζεται κυρίως από τη διατροφή και δευτερευόντως από άλλους παράγοντες όπως είναι το είδος του ζώου (πρόβατα>αίγες>βοοειδή), η φυλή, η ατομικότητα, η εποχή κ.α. Τα τελευταία χρόνια γίνεται εκτεταμένη έρευνα για το CLA λόγω της ευεργετικής του δράσης στην υγεία του ανθρώπου. Πειραματικές μελέτες, που έχουν γίνει περισσότερο σε διάφορα είδη ζώων και λιγότερο στον ίδιο τον άνθρωπο, έχουν δείξει ότι το CLA συμβάλλει στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού, καθυστερεί την εκδήλωση του διαβήτη και της παχυσαρκίας, αποτρέπει το σχηματισμό αθηρωματικών πλακών και τη μειωμένη ανάπτυξη των νεογνών, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και μειώνει το λόγο ω-6:ω-3 στο μυϊκό και λιπώδη ιστό. Σε πειράματα με ποντικούς παρατηρήθηκε ότι το CLA επιβράδυνε την ανάπτυξη του καρκίνου και εμπόδισε με μετάστασή του στον πνεύμονα και το μυελό των οστών όταν στην τροφή προστέθηκε CLA. Το CLA εμπλέκεται στον καταβολισμό του σωματικού λίπους μειώνοντας την όρεξη και κινητοποιώντας τα λιποκύτταρα για παραγωγή ενέργειας. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται η εκδήλωση παχυσαρκίας λόγω μείωσης του εναποτεθέντος λίπους, όπως έχουν δείξει πειραματικές μελέτες σε ποντίκια, κοτόπουλα, χοίρους και σκύλους. Η κύρια πηγή ενέργειας των κυττάρων είναι η γλυκόζη, η οποία κινητοποιείται με τη δράση της ινσουλίνης. Όταν το πάγκρεας δεν παράγει ινσουλίνη, τότε τα κύτταρα δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιούν τη γλυκόζη, η περίσσεια της οποίας είναι υπεύθυνη για την εκδήλωση του διαβήτη.

Έχει δειχθεί, επίσης, πειραματικά ότι το CLA ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, διεγείροντας τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων, παρεμποδίζοντας την αλλεργική δράση της ανοσοσφαιρίνης Ε και αυξάνοντας τη συγκέντρωση του IgG. Τέλος, σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι το CLA συμβάλλει στην αποφυγή της οστεοπόρωσης, μειώνει τις φλεγμονές και αποτρέπει τη φθορά των χόνδρων που προκαλείται από τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Το CLA αφενός παρεμποδίζει την παραγωγή φλεγμονωδών κυττοκινών που επηρεάζουν την ανάπτυξη των χόνδρων στις αρθρώσεις και ευνοούν τη φθορά τους, αφετέρου εμποδίζει την παραγωγή προσταγλανδίνης (PGE2) που συνδέεται με την οστεοπόρωση και την αρθρίτιδα. Λόγω, λοιπόν, των ευεργετικών αυτών επιδράσεων του CLA, τρόφιμα τα οποία έχουν υψηλή συγκέντρωση CLA, χαρακτηρίζονται ως βιολειτουργικά. Δεδομένου ότι τα ζωικής προέλευσης τρόφιμα (γάλα, κρέας και τα παράγωγα αυτών) επηρεάζουν σημαντικά την υγεία του ανθρώπου με το προφίλ των λιπαρών τους οξέων, το Εργαστήριο Φυσιολογίας Θρέψεως και Διατροφής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών τα τελευταία χρόνια έχει ως κύριο ερευνητικό του στόχο τον φυσικό εμπλουτισμό των παραπάνω προϊόντων σε CLA μέσω της διατροφής των ζώων, στοχεύοντας παράλληλα στη μείωση των κορεσμένων και την αντίστοιχη αύξηση των ακόρεστων λιπαρών οξέων.

e-mail: gzervas@aua.gr Ευεξία & Διατροφή

11

Δ Ι Μ Η Ν ΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟ ΔΙ ΚΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙ ΚΟΥ Ι ΔΡ ΥΜΑΤΟΣ ΓΑΣΤ Ρ Ε Ν Τ Ε Ρ ΟΛΟΓΙΑΣ Κ ΑΙ Δ ΙΑΤ Ρ ΟΦΗ Σ ΕΛ Ι ΓΑ ΣΤ

Άρθρο

Διαταραχές πρόσληψης τροφής Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι ψυχικά νοσήματα που περιλαμβάνουν κυρίως τη ψυχογενή ανορεξία και τη ψυχογενή βουλιμία. Η συχνότητα αυτών των διαταραχών αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Οι διαταραχές αυτές συνήθως εμφανίζονται νωρίς στη ζωή του ατόμου κυρίως κατά την εφηβεία, αλλά μπορούν να αρχίσουν και κατά την πρώιμη ενήλικη ζωή. Παρατηρούνται συχνότερα σε κορίτσια, αλλά μπορεί να παρουσιασθούν και στους άνδρες. Η ψυχογενής ανορεξία και η ψυχογενής βουλιμία ανήκουν στο πλαίσιο των διατροφικών διαταραχών όπου και

12

Ευεξία & Διατροφή

στις δύο περιπτώσεις το άτομο εκδηλώνει υπερβολική ενασχόληση με το βάρος του και έντονο φόβο μην παχύνει, συχνά αξιολογώντας τον εαυτό του και την αξία του, βάση της εικόνας του σώματος του. Στα πλαίσια αυτά, το άτομο υιοθετεί μια σειρά από συμπεριφορές με σκοπό να ελέγξει την κατανάλωση του φαγητού του και το βάρος του.

Δρ Άρτεμις Ξανθάκη, DPsych, MSc, BSc, Εγκεκριμένη Συμβουλευτική Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια Επιστημονικός Συνεργάτης στην Κλινική Λυράκου

Ενώ οι δύο αυτές παθήσεις έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά και κριτήρια που τις ξεχωρίζουν, θα μπορούσαμε να πούμε οτι αποτελούν τους δύο πόλους ενός κοινού φάσματος και συχνά συναντούμε περιπτώσεις ανθρώπων που μεταπηδούν μετά απο μια περίοδο ανορεξίας σε ψυχογενή βουλιμία και σε κάποιες περιπτώσεις (λιγότερο συχνά) συμβαίνει το αντίθετο. Στην Ψυχογενή Ανορεξία το βάρος του ατόμου είναι ιδιαίτερα χαμηλό και λόγω αυτού στις γυναίκες παρατηρείται αμηνόρροια και πιο συγκεκριμένα απουσία τουλάχιστον 3 διαδοχικών κύκλων. Κύριο χαρακτηριστικό της νόσου είναι η μείωση της προσλαμβανόμενης τροφής. Η διαταραχή αυτή χαρακτηρίζεται από σκόπιμη απώλεια βάρους, συμβαίνει δηλαδή με τη θέληση του ίδιου του ατόμου. Το άτομο αρνείται να διατηρήσει το σωματικό του βάρος στο κατώτερο ή πάνω απο το κατώτερο όριο που αντιστοιχεί στην ηλικία και στο ύψος του. Συνήθως παρατηρείται υποθρεψία και διαταραχές της λειτουργίας του οργανισμού. Στην Ψυχογενή Βουλιμία το βάρος του ατόμου είναι συνήθως κανονικό. Κύριο χαρακτηριστικό σε αυτή την περίπτωση είναι η κατανάλωση, σε σύντομο χρονικό διάστημα, μεγάλης ποσότητας φαγητού. Παρατηρείται αίσθημα έλλειψης ελέγχου στην κατανάλωση τροφής κατά τη διάρκεια του επεισοδίου (αίσθημα του ατόμου ότι δεν μπορεί να σταματήσει να τρώει ή να ελέγξει τι και πόσο τρώει). Το άτομο, στη συνέχεια, βιώνει αισθήματα ενοχής και δυσφορίας και λαμβάνει μέτρα αντιστάθμισης (πχ: προκλητός έμετος- χρήση καθαρτικών και διουρητικών χαπιών ή και εντατική γυμναστική), που αποσκοπούν στην αποφυγή της αύξησης του βάρους. Παρατηρείται μυστικοπαθής συμπεριφορά και απομάκρυνση απο τον περίγυρο. Συχνά λόγω των ενοχών που το άτομο αισθάνεται ύστερα απο επεισόδια αυξημένης κατανάλωσης τροφής, μπορεί να περάσει σε περιόδους ‘αυστηρής δίατας’ όπου μειώνει αισθητά την προσλαμβανόμενη τροφή, δημιουργώντας έτσι ένα φαύλο κύκλο που διατηρεί το πρόβλημα. Εάν εντοπίζετε κάποια απο αυτά τα συμπτώματα στη δική σας διατροφική συμπεριφορά ή εάν γνωρίζετε κάποιο άτομο που φαίνεται να πάσχει απο κάποια διατροφική διαταραχή, χρειάζετε να απευθυνθείτε ωποσδήποτε σε κάποιον ειδικό.

Αντιμετώπιση των διαταραχών πρόσληψης τροφής Οι διατροφικές διαταραχές μπορούν να αντιμετωπιστούν και είναι σημαντικό για το άτομο να αναζητήσει θεραπεία όσο το δυνατό συντομότερα, καθώς οι παθήσεις αυτές έχουν σοβαρές σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις. Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου βοηθάει στην καλύτερη εξέλιξη και θεραπεία του ατόμου. Αν οι διατροφικές διαταραχές αντιμετωπισθούν από νωρίς θα βελτιωθεί και η έκβαση της ανάρρωσης. Το θεραπευτικό πλάνο μπορεί να περιλαμβάνει: }}Ψυχολογικές θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν

το άτομο να αλλάξει τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές που σχετίζονται με το διαταραγμένο τρόπο διατροφής. }}Διατροφική

επιμόρφωση ώστε το άτομο να επανεκπαιδευθεί και να αποκτήσει υγιείς διατροφικές συνήθειες.

}}Μπορεί να χρειασθεί νοσηλεία για τα άτομα που πά-

σχουν από σοβαρό υποσιτισμό λόγω της έλλειψης τροφής. }}Μπορεί να γίνει χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων

για τη μείωση των αισθημάτων της κατάθλιψης και του άγχους. }}Η

οικογένεια και οι φίλοι των ατόμων που πάσχουν από κάποια διατροφική διαταραχή συχνά μπορεί να αισθάνονται σύγχυση και ψυχική ένταση. Η υποστήριξη καθώς και η επιμόρφωση και η καλύτερη κατανόηση των διατροφικών διαταραχών από τους οικείους του ασθενή, αποτελούν ένα σημαντικό μέρος του θεραπευτικού πλάνου.

e-mail: xanthaki@lyrakou.gr Ευεξία & Διατροφή

13

Δ Ι Μ Η Ν ΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟ ΔΙ ΚΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙ ΚΟΥ Ι ΔΡ ΥΜΑΤΟΣ ΓΑΣΤ Ρ Ε Ν Τ Ε Ρ ΟΛΟΓΙΑΣ Κ ΑΙ Δ ΙΑΤ Ρ ΟΦΗ Σ ΕΛ Ι ΓΑ ΣΤ

Παιδί & Εφηβος

Το παιδί

που δε βάζει βάρος Η αναγνώριση διαταραχών ανάπτυξης στη βρεφική-παιδική ηλικία αποτελεί συχνό διαγνωστικό πρόβλημα. Από μελέτες 2-25% των παιδιών παρουσιάζουν προβλήματα πρόσληψης βάρους τα πρώτα χρόνια της ζωής Η μη έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να προκαλέσει απώτερες επιπτώσεις στη σωματική και νοητική εξέλιξη Αρχικά χρειάζεται αναγνώριση του προβλήματος, αναζήτηση της παθογένειας και τελικά σωστή αντιμετώπιση και θεραπεία.

Ορισμός Ο ορισμός της ανεπαρκούς πρόσληψη βάρους συνίσταται σε οιανδήποτε παρέκκλιση από τις παρακάτω παραμέτρους: }}Βάρος

σώματος < 3η ΕΘ

}}΄Έκπτωση σωματικού βάρους κατά 2 σταθερές απο-

κλίσεις }}Βάρος σώματος < 80% του ιδανικού βάρους για το ύψος }}Δείκτης

μάζας σώματος < 3η ΕΘ

Αίτια H αιτιοπαθογένεια ποικίλει, ενώ οργανικά και μη οργανικά (ψυχοκοινωνικά) αίτια μπορεί να ενέχονται.

14

Ευεξία & Διατροφή

Καταρχάς θα πρέπει να διευκρινιστεί αν πρόκειται για φυσιολογική παραλλαγή της ανάπτυξης Στη φυσιολογική παραλλαγή ανάπτυξης ανήκουν: }}Η Γενετικά καθορισμένη καθυστέρηση ανάπτυξης όπου τα βρέφη γεννιούνται με φυσιολογικό η και χαμηλό βάρος γέννησης, οι γονεικές εκατοστιαίες θέσεις είναι χαμηλές και τα βρέφη μεγαλώνουν και αυτά στις κατώτερες εκατοστιαίες θέσεις }}Ιδιοσυστασιακή καθυστέρηση: τα βρέφη γεννιούνται με

φυσιολογικό η και χαμηλό βάρος γέννησης, οι γονεικές εκατοστιαίες θέσεις είναι φυσιολογικές ενώ παρουσιάζουν πτώση βάρους μέχρι τον 6o μήνα ζωής και στη συνέχεια ακολουθούν την θέση αυτή χωρίς πρόβλημα. }}Αναπληρωματική καθυστέρηση της ανάπτυξης (catch-

down growth). Αυτό αφορά βρέφη που γεννιούνται

Παναγιώτα Καφρίτσα, Παιδίατρος- Παδογαστρεντερολόγος

με μεγάλο βάρος γέννησης, οι γονεικές εκατοστιαίες θέσεις είναι φυσιολογικές και τα βρέφη παρουσιάζουν πτώση βάρους μετά τον 6 μήνα ζωής και στη συνέχεια ακολουθούν την θέση αυτή χωρίς πρόβλημα. }}Και τέλος τα πρόωρα βρέφη τα οποία γεννιούνται με

φυσιολογικό για την ηλικία κύησης βάρος και χρειάζονται πάντοτε διόρθωση στις εκατοστιαίες θέσεις για να μη θεωρείται ότι έχουν πρόβλημα ανάπτυξης

Οι παθολογικοί μηχανισμοί ανεπαρκούς πρόσληψης βάρους συνίστανται σε: }}Μη

ικανοποιητική πρόσληψη θερμίδων απορρόφηση ή πέψη θρεπτικών συστατικών }}Αυξημένη απώλεια θρεπτικών συστατικών }}Υπερβολική κατανάλωση ενέργειας }}Ελαττωματική χρήση ενέργειας }}Μειωμένη

1. Μη ικανοποιητική πρόσληψη θερμίδων Μη ικανοποιητική προκύπτει όταν α. Η τροφή δεν είναι διαθέσιμη, είτε λόγω ακατάλληλου τρόπου παρασκευής, ή υπάρχουν ακατάλληλες διαιτητικές συνήθειες ή λανθασμένη τεχνική σίτισης ή ακόμη και ύπαρξη διαταραχής στη σχέση γονέα-παιδιού β. Υπάρχει έλλειψη όρεξης ή δυσκολία στη σίτιση που μπορεί να προκαλέσει η ύπαρξη χρόνιου νοσήματος όπως συγγενείς ανωμαλίες, νόσοι ΚΝΣ, αναιμία καθώς η Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και τέλος η ύπαρξη στοματοκινητικής δυσλειτουργίας.

2. Μειωμένη απορρόφηση ή πέψη θρεπτικών συστατικών Μπορεί να προκληθεί από παγκρεατική – ηπατική ανεπάρκεια σε καταστάσεις όπως η κυστική ίνωση ή ηπατοπάθεια. Επίσης εντεροπάθεια που οφείλεται σε κοιλιοκάκη, τροφική αλλεργία αλλά και το βραχύ έντερο προκαλούν μειωμένη απορρόφηση της τροφής.

3. Αυξημένη απώλεια θρεπτικών συστατικών μπορεί να επέλθει είτε από το πεπτικό με εμέτους η διάρροιες είτε από τους νεφρούς }}Έμετοι Γαστρεντερικό: ΚΝΣ:

ΓΟΠ, απόφραξη

αυξημένη ενδοκράνια πίεση, φάρμακα

Συστηματικά νοσήματα : λοιμώξεις, ουρολοίμωξη,

μεταβολικές διαταραχές Διάρροια-Δυσαπορρόφηση Κοιλιοκάκη,

ΙΦΝΕ, αλλεργική εντεροπάθεια, κολίτιδα, κυστική ίνωση

}}Απώλειες

από τα νεφρά

Νεφρική

ανεπάρκεια/ σωληναριακή οξέωση αποιος διαβήτης, Σ. διαβήτης

4. Υπερβολική κατανάλωση ενέργειας Χρόνια νοσήματα όπως καρδιοπάθεια, λοιμώξεις υναιμία, υπερθυρεοειοειδισμός, ηπατική ανεπάρκεια νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να συνδέονται με μεγάλη κατανάλωση ενέργειας

5. Ελαττωματική χρήση ενέργειας Μπορεί να προκαλέσουν συγγενείς ανωμαλίες (τρισωμία 21, 18, 13), συγγενείς λοιμώξεις, Μεταβολικά νοσήματα όπως διαταραχές αμινοξέων, αποθηκευτικές νόσοι (θησαυρισμώσεις)

Διαγνωστική προσέγγιση Στη διαγνωστική προσπέλαση της δυστροφίας συμβάλλουν το ατομικό, οικογενειακό, κοινωνικό και διαιτητικό ιστορικό, η αξιολόγηση του διαιτολογίου και ο εργαστηριακός έλεγχος. Ο παιδίατρος, αλλά και ο ειδικός θα ζητήσουν λεπτομέρειες και θα προσπαθήσουν να ανιχνεύσουν πιθανό προδιαθεσικό παράγοντα. Πρόσφατη νόσηση, προωρότητα, ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης, επιπλοκή στην κύηση και λήψη φαρμάκων κατά την κύηση είναι πιθανοί παράγοντες κινδύνου.

e-mail: ykafrits@otenet.gr Ευεξία & Διατροφή

15

Δ Ι Μ Η Ν ΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟ ΔΙ ΚΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙ ΚΟΥ Ι ΔΡ ΥΜΑΤΟΣ ΓΑΣΤ Ρ Ε Ν Τ Ε Ρ ΟΛΟΓΙΑΣ Κ ΑΙ Δ ΙΑΤ Ρ ΟΦΗ Σ ΕΛ Ι ΓΑ ΣΤ

Σκόπιμο είναι να γίνει γενεαλογικό δένδρο, όπου θα αποτυπωθούν φυσικά χαρακτηριστικά αδελφών και άλλων μελών της οικογένειας, σωματομετρικά γονέων, διατροφική συμπεριφορά της οικογένειας, ιστορικό κατάθλιψης, απόρριψη ή εγκατάλειψη, ιδίως από την πλευρά της μητέρας.

}}Θυρεοειδική

Χρήσιμο είναι να αναφέρεται το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο της οικογένειας. Δυσάρεστα γεγονότα στην οικογένεια προκαλούν φόρτιση, περίεργη συμπεριφορά και διαταραχές σίτισης.

Πολλές φορές όμως χρειάζεται χρειάζεται να επεκταθεί ο έλεγχος με πιο ειδικές εξετάσεις όπως:

Η αξιολόγηση του διαιτολογίου επιτυγχάνεται με πληροφορίες όπως: }}To είδος της τροφής (βασικά γεύματα, χυμοί αντί για

φαγητό, νερό αντί για γάλα;). }}Χρόνος

που καταναλώνεται σε κάθε γεύμα (βρέφη με οισοφαγίτιδα ή στοματοφαρυγγική δυσφαγία καταναλώνουν χρόνο πολλές φορές «απρόσφορο» για σίτιση).

}}Ο

αριθμός γευμάτων.

}}Ποσότητα

γάλακτος (μητρικός θηλασμός αρκεί;)

Η συχνότητα και το των είδος κενώσεων, η παρουσία εμέτων, αναγωγών, δυσφαγία θα προσανατολίσουν για οργανικά αίτια όπως δυσαπορρόφηση, αλλεργία, λοίμωξη. Στην αντικειμενική εξέταση είναι σημαντική η αναγνώριση δυσμορφικών χαρακτηριστικών για υποκείμενα σύνδρομα καθώς και η καταγραφή των σωματομετρικών χαρακτηριστικών για την ακριβή εκτίμηση της βαρύτητας της υποθρεψίας. Η σχέση Βάρος/ Βάρος 50η ΕΘ αρκεί για να χαρακτηριστεί η υποθρεψία

σοβαρή : <60% του αναμενόμενου

μέτρια : 61-75% ήπια

: 76-90%

Ο συνήθης εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει : }}Γενική

αίματος, ΤΚΕ, φερριτίνη

}}Ουρία,

κρεατινίνη,γλυκόζη

}}Ηλεκτρολύτες,

ασβέστιο, φωσφόρος

}}Τρανσαμινάσες }}Ανοσοσφαιρίνες }}Αντισώματα

ταμινάσης

16

Ευεξία & Διατροφή

(IgG, IgA, IgM, IgE)

έναντι ενδομυίου, ιστικής τρανγλου-

λειτουργία

}}Γενική

κοπράνων και καλλιέργεια

}}Λίπος

κοπράνων

}}Ούρα }}Γενική

ούρων και καλλιέργεια

}}Αμινόγραμμα

καί οργανικά οξέα ούρων

}}Καρυότυπος }}Δερματικές }}Δοκιμασία

δοκιμασίες, RAST

ιδρώτα

}}Ενδοσκόπηση-βιοψία

εντέρου

ANTIMETΩΠΙΣΗ Οι βασικές αρχές της αντιμετώπισης του παιδιού που δε βάζει βάρος συνίστανται στην αναγνώριση της υποκειμένης αιτίας αν υπάρχει, στη συνέχεια στην εκτίμηση της βαρύτητας της υποθρεψίας αφού η μέτρια προς σημαντικού βαθμού υποθρεψία θέλει ενδονοσοκομειακή αντιμετώπιση Χρειάζεται να αρχίσει σίτιση με υπερθερμιδικό διαιτολόγιο, 150% των ημερήσιων αναγκών σύμφωνα με το αναμενόμενο βάρος για την ηλικία. Ανάλογα με την περίπτωση η σίτιση θα γίνει από το στόμα, μέσω καθετήρα, μέσω γαστροστομίας. Ο εμπλουτισμός του διαιτολογίου γίνεται με διάφορους τρόπους. Γίνεται ενίσχυση με ειδικά σκευάσματα μεμονωμένων συστατικών όπως : Πολυμερή γλυκόζης, πολυμερή γλυκόζης και λίπους Εναλλακτικά εμπλουτίζεται το διαιτολόγιο με ειδικά διαλύματα εντερικής σίτισης βασισμένα η όχι στην πρωτεΐνη αγελαδινού γάλακτος Σημαντικό βήμα στη θεραπεία είναι η παράλληλη ενθάρρυνση των γονέων και της οικογένειας. Θα πρέπει να περάσουμε το μήνυμα ότι η τροφή πρέπει να είναι απόλαυση και όχι πίεση με μικρά συχνά γεύματα με πρόγραμμα. Συμπερασματικά, το παιδί που δε βάζει βάρος είναι συχνό πρόβλημα στην παιδιατρική πράξη, χρειάζεται έγκαιρη αναγνώριση, αποκλεισμό οργανικού αιτίου, πρώιμη παρέμβαση και συστηματική παρακολούθηση.

Ευεξία & Διατροφή

17

Δ Ι Μ Η Ν ΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟ ΔΙ ΚΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙ ΚΟΥ Ι ΔΡ ΥΜΑΤΟΣ ΓΑΣΤ Ρ Ε Ν Τ Ε Ρ ΟΛΟΓΙΑΣ Κ ΑΙ Δ ΙΑΤ Ρ ΟΦΗ Σ ΕΛ Ι ΓΑ ΣΤ

Άρθρο

&

Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου Βελονισμός

Στον πεπτικό σωλήνα του ανθρώπου περιέχεται τεράστιος αριθμός μικροβίων, δημιουργώντας μία συμβίωση με οφέλη και για τις δύο πλευρές. Τα ευβιοτικά, τα προβιοτικά και τα συμβιοτικά είναι σκευάσματα που έχουν σκοπό να αυξήσουν ή να αποκαταστήσουν τον αριθμό τον “ωφέλιμων’’ βακτηριδίων προς το συμφέρον της υγείας μας. Τροφές που περιέχουν ωφέλιμους μικροοργανισμούς (όπως προϊόντα της ζύμωσης του γάλακτος) καταγράφονται ήδη από την εποχή της αρχαιότητας σε ορισμένους πολιτισμούς.

Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ), αποτελεί λειτουργική διαταραχή και περιλαμβάνει ομάδα συμπτωμάτων με κυριότερα το χρόνιο κοιλιακό πόνο, την κοιλιακή δυσφορία και διάταση, και την αλλαγή των συνηθειών του εντέρου (δυσκοιλιότητα, διάρροια ή εναλλαγή αυτών). Χαρακτηρίζεται από απουσία παθολογικής βλάβης του εντέρου. Αυτό σημαίνει ότι δεν εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία των ασθενών, μπορεί όμως να επηρεάσει πολύ την ποιότητα της ζωής, ενώ επαναλαμβανόμενες επισκέψεις στο γιατρό ή και νοσηλείες στο νοσοκομείο που οδηγούν σε απουσίες από την εργασία συνεπάγονται σημαντική οικονομική επιβάρυνση. Αποτελεί πολύ συχνή διαταραχή με τις γυναίκες να προσβάλλονται 2-3 φορές συχνότερα. Το ΣΕΕ μπορεί να κάνει την εμφάνισή του νωρίς κατά την εφηβική ηλικία ή την πρώτη ενηλικίωση. Αιτιολογία. Τα αίτια για την εμφάνιση του ΣΕΕ δεν είναι ξεκάθαρα μέχρι στιγμής. Φαίνεται ότι υπάρχει κάποια υπερευαισθησία στην αισθητική νεύρωση του εντέρου που οδηγεί σε μία υπερβολική αντίδραση όταν το εντερικό τοίχωμα υποστεί διάταση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι λείες μυϊκές ίνες του εντέρου να συσπώνται είτε υπερβολικά, προκαλώντας διάρροια και κωλικοειδείς πόνους, είτε υποτονικά προκαλώντας δυσκοιλιότητα

18

Ευεξία & Διατροφή

φούσκωμα πόνο και δυσφορία. Ερευνητές ενοχοποιούν το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα το οποίο έχει νευρικές συνδέσεις με το έντερο, διαταραχές του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος, το ανοσοποιητικό, ενώ πολύ πρόσφατες μελέτες αναφέρουν ότι ο νευροδιαβιβαστής σεροτονίνη (βρίσκεται σε σημαντική ποσότητα στο γαστρεντερικό σωλήνα), διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον περισταλτισμό και την κινητικότητα του εντέρου. Προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση του ΣΕΕ αποτελούν: }} Συναισθηματικό stress και άγχος }} Κατάθλιψη }} Αϋπνίες }} Δίαιτα φτωχή σε φυτικές ίνες }} Κατάχρηση υπακτικών φαρμάκων }} Προηγηθείσα λοίμωξη του εντέρου Θεραπεία: Η θεραπευτική αντιμετώπιση του ΣΕΕ έχει πολλές παραμέτρους και περιλαμβάνει: }} Φαρμακευτική αγωγή. Υπάρχουν πολλές κατηγορίες φαρμάκων που μπορεί να χορηγηθούν όπως σπασμολυτικά, αντιδιαρροικά, ευκινητικά του εντέρου, αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά, με άλλοτε άλλα αποτελέσματα ενώ αρκετές φορές τα οφέλη τους είναι περιορισμένα.

Χριστίνα Κόρακα, Ιατρός Αναισθησιολόγος

Αλλαγή διατροφικών συνηθειών. Ενώ δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι διατροφικοί κανόνες, συστήνεται ισορροπημένη διατροφή και προτείνεται ότι ενοχλεί τον κάθε ασθενή να το αποφεύγει ειδικά κατά την περίοδο των κρίσεων. }} Αλλαγή τρόπου ζωής. Είναι πολύ σημαντικό να υιοθετηθεί ένας τρόπος ζωής που θα στοχεύει στη μείωση του stress του άγχους και στην καταπολέμηση της αϋπνίας και θα προσφέρει χαλάρωση και ευφορία. Η άσκηση, η ενασχόληση με χορό, η yoga, η ψυχοθεραπεία είναι τρόποι που μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής και θα μειώσουν την ένταση της καθημερινότητας. }} Θεραπεία κατάθλιψης. Πολλές φορές μία κατάθλιψη μπορεί να μην εκδηλωθεί με τυπικά συμπτώματα, αρχικά τουλάχιστον, και να κάνει την εμφάνισή της με σωματικά συμπτώματα όπως αυτά του ΣΕΕ ή μπορεί και να συνυπάρχουν τα τελευταία με αυτά της κατάθλιψης. Η θέση του βελονισμού στο ΣΕΕ: Τα τελευταία χρόνια μελέτες έχουν δείξει ότι ο βελονισμός μπορεί να προσφέρει σημαντική ανακούφιση από τα συμπτώματα του ΣΕΕ. Αποτελεί ανώδυνη ακίνδυνη και χωρίς παρενέργειες θεραπευτική τεχνική που μπορεί να εφαρμοστεί ως μονοθεραπεία ή ως συμπληρωματική με άλλες μεθόδους της κλασσικής ιατρικής ενώ σαν στόχο έχει την προάσπιση της υγεία και του ‘’καλώς έχειν’’ του οργανισμού, και την πρόληψη και θεραπεία διαφόρων παθήσεων. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, οι δράσεις του βελονισμού που σαν αποτέλεσμα έχουν την ανακούφιση από τα συμπτώματα του ΣΕΕ είναι: }} Αναλγητική δράση (Pomeranz 1987) μέσω ενεργοποίησης ουσιών του ίδιου του οργανισμού (ενδορφίνες, εγκεφαλίνες, δυνορφίνες). Οι ουσίες αυτές έχουν αναλγητική αλλά και ευφορική και ηρεμιστική δράση. }} Ρύθμιση της κινητικότητας του γαστρεντερικού σωλήνα (Yin 2010, Chen 2008, Schneider2007b) μέσω ρύθμισης του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος του οργανισμού (Συμπαθητικό και Παρασυμπαθητικό). Είναι γνωστό ότι το stress ενεργοποιεί το Συμπαθητικό Νευρικό Σύστημα το οποίο με τη σειρά του προκαλεί σπασμό στο έντερο και κοιλιακή δυσφορία. Σε ασθενείς με ΣΕΕ το έντερο είναι υπερευαίσθητο ακόμα και στο ελάχιστο stress. Ο βελονισμός ενεργοποιεί το Παρασυμπαθητικό Νευρικό Σύστημα προάγοντας έτσι τη χαλάρωση. }}

Αύξηση του ουδού του κοιλιακού πόνου και της διάτασης.(Xu 2009, Tian 2006, Xing 2004). Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται μεγαλύτερο ερέθισμα (π.χ.stress) για την έναρξη των συμπτωμάτων και ότι κατά κάποιο τρόπο μεγαλώνει το ‘’σκαλοπάτι’’ στο οποίο ο ασθενής θα νιώσει πόνο και δυσφορία. Με άλλα λόγια δε θα εμφανίζονται συμπτώματα με το παραμικρό ερέθισμα. }} Μείωση του άγχους και της κατάθλιψης (Samuels 2008). Ασθενείς με ΣΕΕ είναι σύνηθες να μπαίνουν σε ένα φαύλο κύκλο, με το άγχος να προκαλεί πόνο και τον πόνο επιπρόσθετο άγχος και όλη αυτή η κατάσταση να οδηγεί τελικά σε κατάθλιψη. Ο βελονισμός αλλάζει τη χημεία του εγκεφάλου προάγοντας την παραγωγή ενδορφινών και ρυθμίζοντας την παραγωγή άλλων ψυχοτρόπων ουσιών του οργανισμού όπως είναι η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη με αποτέλεσμα τη βελτίωση των αρνητικών συναισθημάτων. Αξίζει να αναφερθούν τα αποτελέσματα μεγάλης μελέτης (RCT), τα οποία παρουσιάστηκαν στο Αμερικανικό Κολέγιο Γαστρεντερολογίας το 2000 στη Νέα Υόρκη, κατά την οποία μελετήθηκε η αποτελεσματικότητα του βελονισμού σε σχέση με θεραπείες χαλάρωσης σε ασθενείς με ΣΕΕ. Βρέθηκε λοιπόν ότι η ποιότητα ζωής των ασθενών καθώς και τα γαστρεντερικά συμπτώματα μειώθηκαν και στις δύο ομάδες, με στατιστικά σημαντική διαφορά στη μείωση του κοιλιακού πόνου. Παρόλα αυτά, όταν οι ασθενείς παρακολουθήθηκαν για 4 εβδομάδες μετά το πέρας της μελέτης, η μείωση του πόνου διατηρήθηκε μόνο στην ομάδα του βελονισμού. Επιπρόσθετα, σημαντική μείωση της αντίληψης του stress παρατηρήθηκε μόνο στην ομάδα του βελονισμού. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι ο βελονισμός αποτελεί αποτελεσματική θεραπευτική μέθοδο για τη θεραπεία του ΣΕΕ κυρίως όσον αφορά τον πόνο και το stress συγκριτικά με τις τεχνικές χαλάρωσης. Είδαμε λοιπόν ότι η θεραπεία με βελονισμό μπορεί να εφαρμοστεί είτε μόνη της είτε μπορεί με ασφάλεια να συνδυαστεί με την κλασσική ιατρική καθώς και με άλλες θεραπείες όπως ασκήσεις χαλάρωσης, φυτοθεραπεία, ομοιοπαθητική, υπνοθεραπεία, φυσικοθεραπεία, ψυχοθεραπεία. Όλες οι θεραπείες έχουν σαν στόχο τη γενικότερη υποστήριξη των ασθενών που υποφέρουν από ΣΕΕ, την αλλαγή τρόπου και στάσης ζωής με τελικό στόχο τη βελτίωση του συναισθήματος και την εξάλειψη των συμπτωμάτων. }}

e-mail: korakachristina19@gmail.com Ευεξία & Διατροφή

19

Δ Ι Μ Η Ν ΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟ ΔΙ ΚΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙ ΚΟΥ Ι ΔΡ ΥΜΑΤΟΣ ΓΑΣΤ Ρ Ε Ν Τ Ε Ρ ΟΛΟΓΙΑΣ Κ ΑΙ Δ ΙΑΤ Ρ ΟΦΗ Σ ΕΛ Ι ΓΑ ΣΤ

Άρθρο

ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα Η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα (Eosinophilic Esophagitis, EoE) είναι μια χρόνια νόσος, ανοσολογικής αρχής, η οποία χαρακτηρίζεται κλινικά από συμπτώματα οισοφαγικής δυσλειτουργίας και ιστολογικά από ηωσινοφιλική διήθηση του βλεννογόνου του οισοφάγου.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ-ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ Προσβάλλει όλες τις ηλικίες και κυρίως άνδρες της λευκής φυλής (αναλογία ανδρών/γυναικών 3:1). Αν και ο επιπολασμός της δεν έχει προσδιοριστεί με ακρίβεια, στις Η.Π.Α υπολογίζεται σε 0,44 % του πληθυσμού των ενηλίκων. Παρουσιάζει ισχυρή οικογενειακή κατανομή. Περίπου 8% των γονέων των ασθενών έχουν ιστορικό με EoE. Ένας ευρέως χρησιμοποιούμενος δείκτης της οικογενειακής επίπτωσης μιας νόσου είναι «η αναλογία κίνδυνου επανεμφάνισης στα αδέλφια» (λs) ο όποιος συγκρίνει το ποσοστό της ασθενείας μεταξύ των αδελφών

20

Ευεξία & Διατροφή

σε σχέση με τον επιπολασμό στον γενικό πληθυσμό. Αν ο δείκτης αυτός είναι >1 τότε αυξάνει ο κίνδυνος να εμφανιστεί η ασθένεια στα αδέλφια του νοσούντος ατόμου. Στην EoE ο δείκτης αυτός είναι 80 και είναι πολύ υψηλός αν αναλογιστεί κάνεις ότι άλλες αλλεργικές διαταραχές όπως η ατοπία και το άσθμα έχουν δείκτη κοντά στο 2.

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ -ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η κλινική εικόνα διαφέρει ανάλογα με την ηλικία και δεν υπάρχει κάποιο ειδικό σύμπτωμα κάνοντας έτσι την διάγνωση δυσχερέστερη. Τα βρέφη και τα νήπια εμφανίζουν άρνηση λήψης τροφής. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας μπορεί να παρουσιάζουν συμπτώματα παρόμοια της νόσου της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠΝ), όπως οπισθοστερνικό καύσο, εμετό, ναυτία και αναγωγή γαστρικού περιεχομένου. Επιγαστραλγία, διαταραχές ανάπτυξης, διάρροιες και εκδηλώσεις από

Αναστάσιος Καρλάφτης, Ιατρός

το αναπνευστικό όπως βήχας, συριγμός, ιγμορίτιδα, πνευμονία μπορεί να είναι παρόντα. Στους έφηβους και τους ενήλικες τα συμπτώματα διαφοροποιούνται και εμφανίζεται δυσφαγία κυρίως για τα στερεά, επεισόδια ενσφήνωσης τροφών, θωρακικός πόνος και σπανιότερα συμπτώματα που θυμίζουν ΓΟΠΝ. Τα επεισόδια ενσφήνωσης τροφών όταν είναι επαναλαμβανόμενα πρέπει να εγείρουν την υποψία της νόσου. Τα άνωθεν συμπτώματα συμβαίνουν διαδοχικά από την νεογνική ηλικία προς την ενηλικίωση, όποτε αυτή η εικόνα θα μπορούσε να θεωρηθεί η φυσική ιστορία της νόσου. Σε πολλούς ασθενείς συνυπάρχει κάποια αλλεργική νόσο όπως αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα, έκζεμα και τροφική υπερευαισθησία. Αξίζει να σημειωθεί ότι μερικοί ασθενείς έχουν εποχιακές εξάρσεις των συμπτωμάτων που οφείλονται σε αεροαλλεργιογόνα. Επιπλοκές της νόσου είναι οι στενώσεις που μειώνουν την διάμετρο του οισοφάγου και προκαλούν τα επεισόδια ενσφήνωσης των τροφών. Η διάγνωση θα στηριχτεί στον συνδυασμό των κλινικών εκδηλώσεων και των ενδοσκοπικών και παθολογοανατομικών ευρημάτων που είναι χαρακτηριστικά αλλά όχι παθογνωμικά για την νόσο.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ }}ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΑΝΤΛΙΑΣ ΠΡΩΤΟΝΙΩΝ (PPIs)

Σαν μονοθεραπεία δεν είναι αποτελεσματικά. Παρόλα αυτά σε μια ομάδα με EoE μπορεί να ανακουφίσουν τα συμπτώματα. Αυτοί οι ασθενείς μπορεί να πάσχουν από ΓΟΠΝ ή από EoE ανταποκρινόμενη στα PPIs. }}ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙΔΗ

Τα τοπικά κορτικοστεροειδή (εισπνεόμενα) μπορούν χρησιμοποιηθούν τόσο σαν αρχική θεραπεία όσο και σαν θεραπεία συντήρησης. Στις σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθούν και συστηματικά. }}ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αυτή στηρίζεται σε στοιχειακές και περιοριστικές δίαιτες. Στις περιοριστικές δίαιτες αποφεύγονται τροφές που μπορεί δυνητικά να είναι αλλεργιογόνες. Οι τροφές επιλέγονται με βάση τα αποτελέσματα αυτοκόλλητων και/ή δερματικών δοκιμασιών νυγμού ή εμπειρικά όπως

“στην δίαιτα των 6 απαγορευμένων τροφίμων” στην οποία αποκλείονται οι έξι πιο αλλεργιογόνες τροφές (γαλακτοκομικά, σόγια, ξηροί καρποί, θαλασσινά, σιτάρι, αυγά). Οι στοιχειακές δίαιτες στηρίζονται σε γεύματα βασιζόμενα σε αμινοξέα. Το προτέρημα αυτής της δίαιτας είναι ότι αποκλείει όλα τα πιθανά αλλεργιογόνα και επιπλέον μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο να καταδείξει αν η τροφική αλλεργία είναι υπεύθυνη για τα συμπτώματα. Τα μειονεκτήματα τους είναι ότι είναι άγευστες, δαπανηρές και μπορεί να χρειαστεί να χορηγηθούν μέσω καθετήρα σίτισης. }}ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΔΙΑΣΤΟΛΗ

Εφαρμόζεται όταν υπάρχουν στενώσεις και συνήθως σε συνδυασμό με την συντηρητική θεραπεία Τέλος στους ασθενείς μπορεί να δοθούν κάποιες συμβουλές που βελτιώνουν την ένταση των συμπτωμάτων. Η δυσφαγία μπορεί να βελτιωθεί αποφεύγοντας τρόφιμα που περιέχουν πολλές ίνες (πχ κρέας), κόβοντας τα τρόφιμα σε μικρότερα κομμάτια, μασώντας πολύ καλά τα φαγητά και πίνοντας υγρά μαζί με το γεύμα ώστε να προωθούν τους βλωμούς. Σε επεισόδια ενσφήνωσης των τροφών να σηκώνουν τα χεριά πάνω απ τους ώμους, να χοροπηδούν και να περιμένουν ώστε η τροφή να διαλυθεί και να περάσει στον στόμαχο. Όσοι παρουσιάζουν θωρακικό πόνο να αποφεύγουν τα φαγητά που τον προκαλούν, το αλκοόλ και τα όξινα ποτά.

e-mail: tasoskarlaftis@yahoo.gr Ευεξία & Διατροφή

21

Δ Ι Μ Η Ν ΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟ ΔΙ ΚΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙ ΚΟΥ Ι ΔΡ ΥΜΑΤΟΣ ΓΑΣΤ Ρ Ε Ν Τ Ε Ρ ΟΛΟΓΙΑΣ Κ ΑΙ Δ ΙΑΤ Ρ ΟΦΗ Σ ΕΛ Ι ΓΑ ΣΤ

Περί Διαίτης

Γιατί τρώμε...

Σοκολάτα; Το φαινόμενο του εθισμού σε ορισμένες τροφές είναι γνωστό στους περισσότερους από εμάς. Όταν μιλάμε για διατροφικό εθισμό βέβαια, το μυαλό μας αυτόματα πάει στη σοκολάτα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι το 40% γυναικών και το 15% των ανδρών αυτοαποκαλούνται chocoholics δηλαδή άτομα με εθισμό στη σοκολάτα.

Η

σοκολάτα είναι σε όλους μας αγαπητή, καθώς την έχουμε συνδέσει με όμορφες στιγμές και γλυκιές απολαύσεις. Τις πιο πολλές φορές όμως αισθανόμαστε ενοχή μετά την κατανάλωση της, γιατί εστιάζουμε κατά κύριο λόγο στο θερμιδικό της περιεχόμενο και αισθανόμαστε ότι «χαλάσαμε» τη διατροφή μας τρώγοντας σοκολάτα. Για να δούμε λοιπόν, πολλές από τις ευεργετικές της δράσεις, ώστε την επόμενη φορά να είναι λιγότερες οι τύψεις μας! Οι πρώτες αναφορές για τη χρήση σοκολάτας έχουν τις ρίζες τους 3000 χρόνια πριν, όπου οι φυλές των Μάγια και των Ατζέκων χρησιμοποιούσαν με διάφορους τρόπους τους καρπούς του κακάο. Όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος μετέφερε τους καρπούς της στην Ευρώπη δεν έτυχαν ιδιαίτερης προσοχής, μάλλον λόγω της διαδεδομένης αντίληψης εκείνης της εποχής ότι η πικρή γεύση υποδηλώνει φαρμάκι. Δεκαετίες όμως αργότερα όταν οι Ισπανοί πρόσθεσαν ζάχαρη κατά την επεξεργασία της κακαόμαζας τότε η σοκολάτα άρχισε να γίνεται δημο-

22

Ευεξία & Διατροφή

φιλής και οι διάφοροι τρόποι επεξεργασίας που έχουν αναπτυχθεί από τότε μέχρι σήμερα της έχουν προσδώσει μια κορυφαία θέση στις διατροφικές μας επιλογές. Πρόσφατες διατροφικές έρευνες εντόπισαν πολλά οφέλη για την υγεία μας από την κατανάλωση σοκολάτας, αν και οι περισσότερες από αυτές αναφέρονται σε απλό κακάο και στα προϊόντα του, χωρίς να έχει αναμειχθεί αυτό με γαλακτοκομικά προϊόντα ή τεχνητές γλυκαντικές ουσίες. Ας δούμε πιο αναλυτικά τις ευεργετικές δράσεις της σοκολάτας για την υγεία. Η σοκολάτα και πιο συγκεκριμένα η μαύρη περιέχει εξαπλάσια περίπου περιεκτικότητα σε ασβέστιο από την γάλακτος, που ως γνωστό είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη και την καλή υγεία των οστών και των δοντιών. Αν και η μαύρη περιέχει παράλληλα και ελαφρώς μεγαλύτερη ποσότητα οξαλικών οξέων, που δυσχεραίνουν τη διαθεσιμότητα του ασβεστίου από τον οργανισμό, ωστόσο η διαφορά είναι μικρή που δεν αλλάξει τη θρεπτική υπεροχή της μαύρης όσον αφορά το ασβέστιο.

Ηλιάνα Ηλιοπούλου, ΜSc Κλινική Διαιτολόγος Διατροφολόγος

Το μαγνήσιο επίσης βρίσκεται σε σημαντικές ποσότητες στην σοκολάτα και ιδιαίτερα η μαύρη σοκολάτα αποτελεί ξανά μια πολύ καλή πηγή. Το μαγνήσιο παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της μνήμης, καθώς συμβάλλει στην καλή λειτουργία των νευρικών συνάψεων του εγκεφάλου προάγοντας τη διαδικασία της απομνημόνευσης. Έρευνες έχουν δείξει ότι διατήρηση των επιπέδων μαγνησίου στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό συμβάλλει στην πλαστικότητα (δυνατότητα αλλαγής) των συνάψεων και συνεπώς διατηρεί τη δυνατότητα μάθησης και απομνημόνευσης. Επιπλέον η σοκολάτα ξεχωρίζει για την περιεκτικότητα της σε θεοβρωμίνη. Η θεοβρωμίνη ανήκει στην κατηγορία των μεθυλξανθινών (κυριότερος αντιπρόσωπος της κατηγορίας αυτής είναι η θεοφυλίνη στο τσάι). Έχει διουρητική δράση και συνεισφέρει στη χαλάρωση των λείων μυϊκών κυττάρων. Επίσης έχει βρεθεί ότι παρουσιάζει ελαφρά διεγερτική δράση, όπως και η καφεΐνη, σε μικρότερο βέβαια βαθμό. Πιο συγκεκριμένα βοηθάει στην μείωση της αίσθησης της κόπωσης και ενισχύει την διάθεση στο άτομο. Οι ψυχοδιεγερτικές ιδιότητες που αποδίδονται στη σοκολάτα οφείλονται στην περιεκτικότητά της σε φαινυλαιθυλαμίνη. Η ουσία αυτή σε υψηλά επίπεδα προκαλεί αισθήματα έλξης, ενθουσιασμού, επιπολαιότητας αλλά και φόβου. Λειτουργεί διεγείροντας τα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου. Επίσης, μετά την κατανάλωση της σοκολάτας απελευθερώνονται ενδορφίνες, φυσικά οπιοειδή, που έχουν αναλγητικές ιδιότητες και βελτιώνουν τη διάθεση. Επιπλέον, ένα πλήθος αντιοξειδωτικών συστατικών περιέχεται στην σοκολάτα, οι λεγόμενες πολυφαινόλες, η βασικότερη κατηγορία των οποίων είναι τα φλαβονοειδή. Αυτό καθιστά τη σοκολάτα ως σημαντική τροφή για την καλή λειτουργία της καρδιάς. Πιο συγκεκριμένα τα φλαβονοειδή εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες του οξυγόνου που δημιουργούνται από τον φυσιολογικό μεταβολισμό και δημιουργούν βλάβες στην επιφάνεια των κυττάρων. Με αυτό τον τρόπο συμβάλλουν στην μείωση της οξείδωσης της χοληστερόλης και στην μετατροπή της σε ένα επικίνδυνο στοιχείο που συσσωρεύεται από την ενδοθηλιακή βλάβη συμμετέχοντας έτσι ενεργά στη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας. Με αυτό τον τρόπο τα φλαβονοειδή (πολυφαινόλες) της σοκολάτας συμβάλουν στην μείωση του κινδύνου ανάπτυξης

αθηροσκλήρυνσης και καρδιαγγειακών παθήσεων. Πιο πλούσια σε πολυφαινόλες είναι η σοκολάτα υγείας (τα 100γρ περιέχουν 600mgr πολυφαινολών). Το ευεργετικό πλεονέκτημα της σοκολάτας από τη δράση των αντιοξειδωτικών φαίνεται να μετριάζεται για τη λευκή σοκολάτα, καθώς οι πρωτεΐνες του γάλακτος συνδέονται με τα αντιοξειδωτικά συστατικά της μειώνοντας έτσι την απορρόφηση τους. Τα φλαβονοειδή που αναφέρθηκαν πιο πάνω, έχουν και περαιτέρω ευεργετική δράση καθώς βελτιώνουν την πηκτικότητα του αίματος και μέσω αυτού του τρόπου βοηθούν στην καλύτερη ισορροπία της αρτηριακής πίεσης. Τα φλαβονοειδή επίσης έχει βρεθεί ότι έχουν αντιγηραντικές δράσεις. Τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης επίσης μπορεί να βελτιωθούν με την κατανάλωση της σοκολάτας με υψηλή περιεκτικότητα σε φλαβονοειδή, όπως είναι η σκούρα σοκολάτα. Προσοχή όμως γιατί πολλές σοκολάτες μπορεί να έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και κορεσμένα λιπαρά. Για να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη για την υγεία μας από την κατανάλωση της σοκολάτας, συνίσταται η αποφυγή μεταποιημένων προϊόντων σοκολάτας που περιέχουν επεξεργασμένη ζάχαρη και αυξημένη περιεκτικότητα σε λίπος, λόγω του γάλατος που χρησιμοποιείται. Αντ’ αυτού, συνίσταται η σοκολάτα με αυξημένη περιεκτικότητα σε κακάο (~60%).

e-mail: iliana_iliop@hotmail.com Ευεξία & Διατροφή

23

Δημήτρης Αθανασιάδης, Διατροφολόγος

Ευεξία

Oι πιο αποτελεσματικοί τρόποι άσκησης Τζόκινγκ (Jogging): Πάμε μια γρήγορη βόλτα;

Προβολές (Lunges): Προσέχετε που πατάτε!

Η πιο αποτελεσματική άσκηση, εκ του συνόλου. Δυναμώνει την καρδιά, βοηθάει στο κάψιμο του λίπους, βοηθά στη σωστή στάση σώματος, βελτιώνει το κυκλοφοριακό και καρδιαγγειακό σύστημα. Επίσης, μειώνει τις πιθανότητες για διαβήτη τύπου 2. Χαρακτηρίζεται ως η πιο εύκολη και ευχάριστη άσκηση! Βέβαια, χρειάζεται διάρκεια, 35-45’ για βέλτιστα αποτελέσματα. Οι πρωινές ώρες είναι η καταλληλότερη ώρα! Όλη την ημέρα θα είστε πλημμυρισμένοι από ενέργεια!

Μπρος, πλάγια, σταθερά ή εναλλάξ, με αλτήρες, με μπάρα ή ακόμα και χωρίς επιπλέον βάρος, οι προβολές θεωρούνται μία από τις πιο αποτελεσματικές ασκήσεις, όσον αφορά στον κορμό και τα κάτω άκρα. Βοηθούν στην καλύτερη ισορροπία του σώματος και τονώνουν τους γλουτούς! Με τη σωστή τεχνική μπορείτε να γυμνάσετε τα πόδια σας, χωρίς να τραυματίσετε και χωρίς να επιβαρύνετε τις αρθρώσεις σας.

Σκουωτ (Squat): Χτίσε γερές βάσεις Από τις πιο δυναμικές και βασικές ασκήσεις, όσον αφορά στο χτίσιμο του κορμού μας. Αυτό οφείλεται στη συμμετοχή πολλών μυών του σώματος, με έμφαση στα κάτω άκρα. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην τεχνική κατά την εκτέλεση. Παρ’ όλα αυτά, τα αποτελέσματά της είναι από τα πιο εμφανή. «Δένει» σωστά τον κορμό με τα κάτω άκρα, δημιουργώντας μας δυνατά πόδια και ραχιαίους και επίσης βελτιώνει τη στάση του σώματος.

Ασκήσεις Πυρήνα (Core Training): Ισορροπία & Αρμονία Οι κοιλιακοί και οι ραχιαίοι μύες αποτελούν πυλώνα του ανθρώπινου σώματος, αφού συμμετέχουν σε κάθε του κίνηση. Η ενδυνάμωσή τους με απλές ασκήσεις είναι απαραίτητη για την υγεία της μέσης και της πλάτης, σημεία που καταπονούν περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο οι καθημερινές υποχρεώσεις. Πλεονεκτήματα: Θωράκιση της σπονδυλικής στήλης, αύξηση αθλητικής απόδοσης, βελτίωση ισορροπίας/ στάσης σώματος, μείωση πιθανοτήτων τραυματισμών, γερό κορμί, αρμoνία σώματος! Μην παραμελείτε τις ασκήσεις πυρήνα. Είναι οι πιο ευεργετικές, και τα αποτελέσματα έρχονται πολύ γρήγορα!

Διαλλειματικές (Interval train): Αργά ή γρήγορα; Αυτό το στιλ προπόνησης αφορά τους πιο προχωρημένους. Σε αυτό συμμετέχει όλο το σώμα. Λειτουργεί εναλλάσσοντας τις ζώνες των καρδιακών σφυγμών, με συγκεκριμένα χρονικά διαλείμματα. Βελτιώνει την καρδιοαναπνευστική λειτουργία και την αντοχή. Χρησιμοποιείται από αθλητές όλων των καρδιοαναπνευστικών σπορ (ποδηλασία, δρομείς, κωπηλάτες), αλλά μπορεί να τον υιοθετήσουν όλοι με την καθοδήγηση ειδικού!

Κάμψεις (Push-ups): Η κλασική άσκηση Οι κάμψεις δίνουν έμφαση στο στήθος και τους τρικέφαλους. Ενδυναμώνουν τα χέρια και τον κορμό, ανεβάζουν τον μεταβολισμό και ενεργοποιούν τον πυρήνα μας! Δοκιμάστε να κάνετε μερικά σετ το πρωί! Θα σας αφυπνίσει άμεσα και το σώμα σας θα πλημμυρίσει με ενέργεια, για ένα δυνατό ξεκίνημα για την ημέρα σας!

Έλξεις (Pull-ups): Δυναμώστε πλάτη και δικεφάλους Οι έλξεις δίνουν έμφαση στην πλάτη και στους δικεφάλους. Αυξάνουν τη δύναμη και τη μυϊκή μάζα. Είναι δύσκολη άσκηση και είναι από τις πλέον θεμελιώδεις ασκήσεις για τον άνω κορμό. Βάλτε βραχυπρόθεσμους στόχους επαναλήψεων και αναθεωρείτε τους ανά 15 μέρες!

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ενημερωθείτε και από την ιστοθέση του medNutrition - www.mednutrition.gr

24

Ευεξία & Διατροφή

Χριστόδουλος Λικάρτσης, Ειδικευόμενος Ιατρός, Δ’ Παθολογική Κλινική, ΓΝΘ «Ιπποκράτειο»

Άρθρο

Μακαντάμια Τα μακαντάμια (macadamia) είναι ένα γένος φυτών που περιλαμβάνει εννέα είδη ανθοφόρων της οικογένειας Proteaceae. Πρόκειται για αειθαλή δέντρα που μπορούν να φτάσουν μέχρι και τα 12 μέτρα σε ύψος και ευδοκιμούν κατά κύριο λόγο στις ακτές της ανατολικής Αυστραλίας (Queensland), στη Νέα Καληδονία και στην Ινδονησία. Το γένος αυτών των φυτών πήρε το όνομά του από τον John MacAdam, συνεργάτη του περίφημου βοτανολόγου Ferdinand von Mueller, ο οποίος και τα περιέγραψε πρώτος.

Μόλις δύο από αυτά τα είδη, τα Macadamia integrifolia και Macadamia tetraphylla, καλλιεργούνται συστηματικά για εμπορικούς λόγους, καθώς τα υπόλοιπα είτε δεν τρώγονται είτε περιέχουν κυανογλυκοσίδια που έχουν τοξική δράση στον οργανισμό. Η πρώτη επίσημη καλλιέργεια αναφέρεται γύρω στα 1880 στο New South Wales της Αυστραλίας. Εντούτοις, τα μακαντάμια καλλιεργήθηκαν πρώτη φορά για εμπορική εκμετάλλευση στη Χαβάη το e-mail: 12000tolis@yahoo.com Ευεξία & Διατροφή

25

Δ Ι Μ Η Ν ΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟ ΔΙ ΚΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙ ΚΟΥ Ι ΔΡ ΥΜΑΤΟΣ ΓΑΣΤ Ρ Ε Ν Τ Ε Ρ ΟΛΟΓΙΑΣ Κ ΑΙ Δ ΙΑΤ Ρ ΟΦΗ Σ ΕΛ Ι ΓΑ ΣΤ

1920, που ήταν και η περιοχή που τα καθιέρωσε στην αγορά ως εμπορικό προϊόν. Σήμερα η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα είναι η Αυστραλία που ξεκίνησε να καλλιεργεί το προϊόν από το 1980 και στις μέρες μας κατέχει το 40% της παγκόσμιας παραγωγής. Άλλες χώρες που παράγουν μακαντάμια είναι η Ν. Αφρική, η Βραζιλία, η Κένυα, το Μαλάουι, η Κόστα Ρίκα, η Βολιβία κ.ά. Στην Ελλάδα τα εισάγουμε κυρίως από τη Ν. Αφρική και θεωρούνται από τους πλέον «ιδιαίτερους» ξηρούς καρπούς, εξαιτίας της ήπιας, κρεμώδους και λεπτής τους γεύσης. Τρώγονται σκέτα, ενώ συχνά χρησιμοποιούνται στη μαγειρική, σε σαλάτες και τη ζαχαροπλαστική. Τα μακαντάμια θεωρούνται υψηλής διατροφικής αξίας καθώς βρέθηκε ότι περιέχουν πολλά ιχνοστοιχεία, όπως μαγνήσιο, ασβέστιο, σίδηρο, ψευδάργυρο, σελήνιο, χαλκό κ.ά. όπως επίσης και τοκοφερόλες, φυτοστερόλες και σκουαλένιο. Σημαντικό είναι ότι περιέχουν μεγάλη ποσότητα μονοακόρεστων λιπαρών οξέων (75% του βάρους τους είναι λιπαρά οξέα, εκ των οποίων το 80% είναι μονοακόρεστα, κυρίως παλμιτολεϊκό οξύ), που τους προσδίδουν και την ιδιαίτερη υφή τους. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η κατανάλωσή τους βελτιώνει σε σημαντικό βαθμό το λιπιδαιμικό προφίλ σε άτομα που τα καταναλώνουν, ελαττώνοντας τις τιμές τόσο της ολικής χοληστερόλης (Total Cholesterol) όσο και της λεγόμενης «κακής» χοληστερόλης (LDL) στο αίμα. Καμία σημαντική μεταβολή δεν παρατηρήθηκε στα επίπεδα των τριγλυκεριδίων στον ανθρώπινο ορό. Αναφέρεται εξάλλου και ελάττωση του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΒΜΙ) σε άτομα που διατρέφονταν με μακαντάμια, καθώς και

26

Ευεξία & Διατροφή

ελάττωση των δεικτών φλεγμονής (λευκοτριένια, LTB-4) και οξειδωτικού στρες (8-ισοπροστάνιο). Ωστόσο, η κατανάλωση των ξηρών αυτών καρπών ωστόσο και κάποιους κινδύνους, καθώς έχει βρεθεί στον ακατέργαστο καρπό μια πρωτεΐνη βάρους 17 kD με αλλεργιογόνο δράση. Στους σκύλους, προκαλεί ένα σύνδρομο που ξεκινά σε λιγότερο από 12 ώρες από την κατανάλωση των καρπών και χαρακτηρίζεται από αδυναμία, έμετους, ρίγη, υπερθερμία, κοιλιακό πόνο, ακαμψία κ.ά. Στον ανθρώπινο οργανισμό έχουν καταγραφεί περιστατικά αλλεργιών που περιλαμβάνουν κνησμό, σύνδρομο στοματικής αλλεργίας (αγγειοοίδημα της υπερώας και της γλώσσας), πόνος και φαγούρα στο στήθος, δυσφαγία και δύσπνοια. Τα συμπτώματα σχετίζονται με αλλεργικές αντιδράσεις υπερευαισθησίας τύπου-Ι, οι οποίες επιβεβαιώνονται συνήθως με την εύρεση αυξημένων επίπεδων των IgE ανοσοσφαιρινών και τις θετικές δερματικές δοκιμασίες. Επίσης έχει αναφερθεί χειλίτιδα μετά από χρήση καλλυντικών που περιείχαν ως συστατικό λάδι από μακαντάμια. Σε πρόσφατη αμερικάνικη έρευνα αναφέρονται παρενέργειες μέτριας βαρύτητας σε ποσοστό 13% και σοβαρές στο 4% των ατόμων που παρουσίασαν αλλεργική αντίδραση στα μακαντάμια. Συμπερασματικά, τα μακαντάμια, παρότι η καλλιέργειά και επεξεργασία τους είναι πολύ πιο ακριβή σε σχέση με άλλους ξηρούς καρπούς, έχουν ιδιαίτερη γεύση και υψηλή διατροφική αξία, βοηθούν στη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ ελαττώνοντας τους παράγοντες κινδύνου για νοσήματα του καρδιαγγειακού συστήματος και οπωσδήποτε αξίζουν μια θέση στο καθημερινό μας διαιτολόγιο.

Εμμανουήλ Τσόχατζης, Παθολόγος

Μικρά & Νόστιμα Το 30% των ασθενών με νόσο του Crohn δεν ανταποκρίνονται εξαρχής σε θεραπεία με άντι-TNF παράγοντες, ενώ ακόμη 30% μετά από παροδική ανταπόκριση χρειάζονται αύξηση της δόσης ή αλλαγή θεραπευτικού παράγοντα. Το ustekinumab είναι μονοκλωνικό αντίσωμα έναντι της ιντερλευκίνης 12 και 23 με άγνωστη αποτελεσματικότητα στη νόσο του Crohn. Σε μια τυχαιοποιημένη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο New England Journal of Medicine (2012;367:1519-28), μελετήθηκε η χρήση του ustekinumab σε ασθενείς με μέτριας ή σοβαρής βαρύτητας νόσο του Crohn. Κατά την θεραπεία επαγωγής, 526 ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν ενδοφλέβια ustekinumab (σε δόση 1, 3 ή 6 mg/kg) ή εικονικό φάρμακο την εβδομάδα 0. Σαν θεραπεία συντήρησης, 145 ασθενείς που ανταποκρίθηκαν στο ustekinumab την εβδομάδα 0 τυχαιοποιήθηκαν για δεύτερη φορά να λάβουν υποδόριες ενέσεις ustekinumab (90 mg) ή εικονικό φάρμακο τις εβδομάδες 8 και 16. Το πρωταρχικό καταληκτικό σημείο ήταν η ανταπόκριση στις 6 εβδομάδες. Το ποσοστό των ασθενών που ανταποκρίθηκε στις 6 εβδομάδες ήταν 36.6%, 34,1% και 39,7% για τις δόσεις 1, 3 και 6 mg/kg αντίστοιχα έναντι 23.5% για την ομάδα του εικονικού φαρμάκου (P=0.005 σε σύγκριση με τη δόση 6 mg.kg). Το ποσοστό κλινικής ύφεσης στις 6 εβδομάδες δεν διέφερε μεταξύ του ustekinumab και του εικονικού φαρμάκου. Η θεραπεία συντήρησης με ustekinumab σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο είχε σαν αποτέλεσμα σημαντικά υψηλότερα ποσοστά κλινικής ανταπόκρισης (69.4% έναντι 42.5%, P<0.001) και ύφεσης (41.7% έναντι 27.4%, P=0.03). Σοβαρές λοιμώξεις παρουσιάστηκαν σε 7 ασθενείς (οι 6 ελάμβαναν ustekinumab) στην επαγωγή και σε 11 ασθενείς (4 ελάμβαναν ustekinumab) στην θεραπεία συντήρησης. Ένας ασθενής που ελάμβανε ustekinumab εμφάνισε βασικοκυτταρικό καρκίνωμα δέρματος. Συμπερασματικά, ασθενείς με μέτρια ή σοβαρή νόσο του Crohn που είναι ανθεκτική σε άντι-TNF παράγοντες, έχουν αυξημένη πιθανότητα ανταπόκρισης στο ustekinumab σε σύγκριση με εικονικό φάρμακο.

Χρήση ustekinumab σε ασθενείς με ανθεκτική σε θεραπεία νόσο του Crohn

Κ ΑΤ Α Χ Ω Ρ Η Σ Η

Τα οργανικά τρόφιμα διαδίδονται ευρύτερα και η ζήτηση τους έχει εξαπλασιαστεί τα τελευταία 10 χρόνια. Οι τιμές τους παρουσιάζουν διακυμάνσεις, εντούτοις συνήθως στοιχίζουν το διπλάσιο σε σχέση με τη συμβατική εναλλακτική λύση. Τα οφέλη τους στην υγεία των καταναλωτών παραμένουν αδιευκρίνιστα. Σε μια συστηματική ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο Annals of Internal Medicine (2012;157:348-366), συγκρίθηκαν τα οργανικά και συμβατικά τρόφιμα ως προς την υγεία των καταναλωτών και τα επίπεδα θρεπτικών συστατικών και ρυπαντών. Συνολικά, εντοπίστηκαν 17 μελέτες σε ανθρώπους και 223 με επίπεδα θρεπτικών συστατικών και ρυπαντών σε τροφές. Στις μελέτες με κλινικά δεδομένα, δεν διαπιστώθηκαν διαφορές ανάλογα με το είδος της τροφής στην επίπτωση αλλεργίας (έκζεμα, ατοπία, συριγμός) ή συμπτωματικής λοίμωξης με καμπυλοβακτηρίδιο. Δύο μελέτες ανέφεραν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα ζιζανιοκτόνων στα ούρα σε παιδιά που κατανάλωναν οργανικά τρόφιμα, αλλά μελέτες βιοδεικτών και θρεπτικών συστατικών στο πλάσμα, στα ούρα, στο μητρικό γάλα και στο σπέρμα σε ενηλίκους δεν διαπίστωσαν κλινικά σημαντικές διαφορές. Οι διαφορές σε θρεπτικά συστατικά και ρυπαντές μεταξύ των τροφών ήταν ετερογενείς εκτός από τα επίπεδα φωσφόρου, που ήταν υψηλότερα στις οργανικές τροφές εντούτοις όχι σε κλινικά σημαντικά επίπεδα. Ο κίνδυνος επιμόλυνσης με ανιχνεύσιμα υπολείμματα ζιζανιοκτόνων ήταν υψηλότερος στις συμβατικές τροφές (διαφορά κινδύνου 30%, CI 23-37%), εντούτοις διαφορές στον κίνδυνο υπέρβασης των ανώτερων επιτρεπόμενων ορίων ήταν μικρές. Η επιμόλυνση με Ε Coli δεν διέφερε σημαντικά μεταξύ οργανικών και συμβατικών τροφίμων. Βακτηριακή επιμόλυνση χοιρινού και κρέας από κοτόπουλο ήταν συχνή και δεν συσχετιζόταν με τον τύπο καλλιέργειας. Εντούτοις η πιθανότητα απομόνωσης βακτηρίων ανθεκτικών σε περισσότερα από 2 αντιβιοτικά ήταν υψηλότερη στα συμβατικά εξεθρεμένα ζώα (διαφορά κινδύνου 33%). Συμπερασματικά, η υπάρχουσα βιβλιογραφία δεν παρέχει ισχυρές ενδείξεις για την υπεροχή σε θρεπτικά συστατικά των οργανικών έναντι των συμβατικών τροφίμων. Τα οργανικά τρόφιμα φαίνεται να ελαττώνουν την έκθεση σε υπολείμματα ζιζανιοκτόνων και σε ανθεκτικά σε αντιβιοτικά βακτήρια.

Είναι τα οργανικά τρόφιμα πιο ασφαλή ή πιο υγιεινά από τα συμβατικά τρόφιμα?

e-mail: mtsochatzis@med.uoa.gr Ευεξία & Διατροφή

27

γράφουν οι Χρήστος Τριάντος, Γαστεντερολόγος / Χρήστος Γιαννικούλης, Γαστεντερολόγος

Επικοινωνούμε

Πα

τριά ρχου Ιωα . Fa x: 2 106 7 κείμ 3 e-m 0 10 5 Α ail 72 θή , URL : info@ 31 33 να 2 e : w ww ligast , .eli . gast gr .gr

Επικοινωνούμε

Τηλ

Αναγνώστης μας 40 ετών μας γράφει για το πρόβλημα που τον απασχολεί. Έχει επίμονη βραχνάδα εδώ και 1-2 μήνες. Δεν καπνίζει. Επισκέφθηκε Ω.Ρ.Λ. ο οποίος διέγνωσε λαρυγγίτιδα τα ενδοσκοπικά χαρακτηριστικά της οποίας ήταν τέτοια ώστε να του δημιουργούν την υποψία γαστροοισοφαγικής παλινδρομικής νόσου (οπίσθια λαρυγγίτιδα). Παρέπεμψε τον αναγνώστη μας σε γαστρεντερολόγο ο οποίος τον υπέβαλε σε γαστροσκόπηση η οποία ήταν φυσιολογική. Ο γαστρεντερολόγος δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο γαστροοισοφαγικής παλινδρομικής νόσου παρά την φυσιολογική ενδοσκόπηση και παρά την απουσία τυπικών συμπτωμάτων οισοφαγικής προέλευσης (οπισθοστερνικό καύσος, όξινες ερυγές) και συνέστησε την μακροχρόνια (τουλάχιστον για 3 μήνες) λήψη ομεπραζόλης σε υψηλή σχετικά δόση (40mg ημερησίως διαιρεμένη σε 2 δόσεις πρωί-βράδυ). Ο Ω.Ρ.Λ. συμφωνεί με την παραπάνω αγωγή. Ο αναγνώστης μας ρωτά αν είναι σίγουρο ότι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ευθύνεται για την βραχνάδα και συνεπώς αν είναι αναγκαίο να πάρει την προτεινόμενη θεραπεία. Ευχαριστούμε για την επικοινωνία. Αν και η παλινδρόμηση γαστρικού υγρού στον οισοφάγο αποτελεί φυσιολογικό φαινόμενο το οποίο παρατηρείται σε όλους τους υγιείς ανθρώπους, η παρατεταμένη διάρκεια της έκθεσης αυτής μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση τυπικών συμπτωμάτων (οπισθοστερνικό καύσος, όξινες ερυγές) ή/και ιστικής βλάβης στον οισοφάγο η οποία διαπιστώνεται ενδοσκοπικά (οισοφαγίτιδα) οπότε μιλάμε για γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσο. Ενίοτε μπορεί το γαστρικό υγρό να φθάσει έως το στοματοφάρυγγα και από εκεί να εισχωρήσει σε ανατομικές δομές του ανώτερου αναπνευστικού (π.χ. λάρυγγας) ή/και του κατώτερου αναπνευστικού (τραχεία, βρόγχοι) προκαλώντας επιπρόσθετα συμπτώματα (πχ. βράγχος φωνής, πονόλαιμο, βήχα, δύσπνοια, συρριγμό κ.α.) τα οποία καλούνται εξωοισοφαγικά συμπτώματα. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να μην υπάρχουν ενδοσκοπικά ορατές βλάβες ή τα τυπικά οισοφαγικής προέλευσης συμπτώματα παρά μόνο τα εξωοισοφαγικά συμπτώματα όπως το πιθανότερο συμβαίνει στην περίπτωση σας. Το εύρημα της οπίσθιας λαρυγγίτιδας είναι αρκετά χαρακτηριστικό και δικαιολογεί την υποψία του ωτορινολαρυγγολόγου σας και του γαστρεντερολόγου σας. Η διάγνωση μπορεί να επιβεβαιωθεί με την διενέργεια 24ωρης pHμετρία/εμπεδομετρίας η οποία αποτελεί μια αρκετά εξειδικευμένη εξέταση η οποία διενεργείται σε ορισμένα μόνο κέντρα από εξειδικευμένους σε αυτή γαστρεντερολόγους. Ωστόσο δεδομένου ότι η κλινική υποψία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης ως αιτίας της βραχνάδας είναι ισχυρή, μια λογική προσέγγιση πράγματι θα ήταν να ακολουθήσετε την προτεινόμενη αγωγή των ιατρών σας η οποία είναι και η ενδεικνυόμενη σε περίπτωση εξωοισοφαγικών εκδηλώσεων γαστροοισοφαγικής παλινδρομικής νόσου. Ενδεχόμενη ανταπόκριση στην αγωγή εκτός από θεραπεία θα αποτελούσε ταυτόχρονα και επιβεβαίωση της διάγνωσης και θα σας απάλλασσε από την ταλαιπωρία της περαιτέρω διερεύνησης μέσω pHμετρίας/εμπεδομετρίας. Σε περίπτωση που δεν ανταποκριθείτε στην αγωγή τότε μπορεί να γίνει η εμπεδομετρία και η διερεύνηση-αντιμετώπιση να συνεχισθεί αναλόγως των ευρημάτων της τελευταίας. Αναγνώστρια μας 35 ετών μας ρώτα για τον πρόβλημα που την απασχολεί. Τις τελευταίες εβδομάδες παρουσιάζει συχνά τάση για έμετο η οποία συνοδεύεται από αίσθημα περιστροφικής κίνησης των πραγμάτων γύρω της και από αστάθεια. Μια φίλη της και ένας συγγενής της, της είπαν ότι πάσχει από ΄΄γαστρικό ίλιγγο΄΄. Μας ρωτά αν πράγματι ισχύει κάτι τέτοιο, ‘αν δηλαδή υπάρχει κάποια πάθηση του στομάχου ή γενικότερα του πεπτικού συστήματος που της προκαλεί τα συμπτώματα και εάν πρέπει γι ΄αυτό να επισκεφθεί γαστρεντερολόγο προκειμένου να την διαγνώσει μέσω π.χ. διενέργειας γαστροσκόπησης. Ευχαριστούμε για την επικοινωνία. Τα συμπτώματα που περιγράφεται είναι πράγματι συμπτώματα ιλίγγου. Ο ίλιγγος συνήθως προκαλείται όταν για μια σειρά από λόγους δυσλειτουργεί ο λαβύρινθος, το αισθητήριο δηλαδή της ακοής και της ισορροπίας το οποίο βρίσκεται στο εσωτερικό τμήμα του αυτιού (έσω αυτί). Στην περίπτωση αυτή οι πληροφορίες που λαμβάνει το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα από τους δυο λαβυρίνθους δεν βρίσκονται σε συμφωνία μεταξύ τους, ούτε σε συμφωνία με τις πληροφορίες για την θέση και την κίνηση τους σώματος που προέρχονται από άλλα αισθητήρια (π.χ. τους οφθαλμούς). Αυτή η δυσαρμονία των πληροφοριών που μεταβιβάζονται προκαλεί το αίσθημα περιστροφικής κίνησης των πραγμάτων και την αστάθεια ενώ συχνά ενεργοποιείται και το κέντρο του έμετου από όλη αυτή την διαδικασία με αποτέλεσμα τάση προς έμετο ή πραγματικό έμετο. Συχνά το αίτιο του ιλίγγου δεν εντοπίζεται στον λαβύρινθο αλλά κεντρικότερα στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα κατά την πορεία και την επεξεργασία της πληροφορίας από το λαβύρινθο. Συνεπώς ο ίλιγγος δεν οφείλεται σε κάποια παθολογική κατάσταση του πεπτικού ακόμη και εάν συνοδεύεται από έμετο. Άρα ο όρος “γαστρικός ίλιγγος” δεν είναι ιατρικά σωστός, στην ουσία αποτελεί μια παρανόηση την οποία πιστεύει πολύς κόσμος (μη ιατροί εννοείται). Επομένως αν η τάση για έμετο εμφανίζεται μόνο όταν αισθάνεστε να περιστρέφονται τα πράγματα, τότε ο γιατρός που πρέπει να σας δει δεν είναι ο γαστρεντερολόγος αλλά ο ωτορινολαρυγγολόγος. Αυτός θα επιβεβαιώσει ότι πρόκειται για ίλιγγο και θα προβεί στις αναγκαίες κλινικές δοκιμασίες ή και σε παρακλινικές εξετάσεις αν το κρίνει απαραίτητο προκειμένου να καθορίσει την αιτία του ιλίγγου καθώς όπως προαναφέραμε οι πιθανές αιτίες είναι πολλές και επιπλέον δεν εντοπίζονται πάντα στον λαβύρινθο. Ακολούθως θα συστήσει την κατάλληλη θεραπεία. Αν κατά τον έλεγχο διαπιστώσει κάτι για το οποίο θα χρειασθεί την συνδρομή γαστρεντερολόγου ή άλλου ειδικού θα σας παραπέμψει ο ίδιος σε συνάδελφο της ανάλογης ειδικότητας. Προσοχή: Η στήλη αυτή δεν αντικαθιστά τη σχέση του ασθενή με το γιατρό του. Ο γιατρός σας θα αξιολογήσει τις πληροφορίες που του δίνετε, θα αναζητήσει περισσότερες μέσα από τις ερωτήσεις που θα σας κάνει και φυσικά μπορεί να σας εξετάσει. Η στήλη αυτή προσπαθεί απλώς να δώσει κάποιες χρήσιμες και γενικές πληροφορίες στα άτομα που επικοινωνούν μαζί μας σχετικά με το πρόβλημα που τους απασχολεί, με την ελπίδα ότι θα φανούν χρήσιμες όχι μόνο στον αναγνώστη που μας γράφει, αλλά και σε άλλους με παρόμοια προβλήματα.

e-mail: chtriantos@hotmail.com / gcr@otenet.gr

28

Ευεξία & Διατροφή



Επικοινωνούμε

Επικοινωνούμε

Αναγνώστρια μας 25 ετών μας γράφει για το πρόβλημα που την απασχολεί: Εμφανίζει από διετίας έλλειψη σιδήρου (χαμηλή φεριτίνη) η οποία αποκαθίσταται σχετικά όταν λαμβάνει σίδηρο από το στόμα και στην συνέχεια επανεμφανίζεται. Ο γυναικολόγος το αποδίδει σε αυξημένη απώλεια κατά την έμμηνο ρύση ενώ ο παθολόγος της σύνεστησε μια σειρά από εργαστηριακές εξετάσεις. Όλα τα αποτελέσματα ήταν φυσιολογικά εκτός από τα αντισώματα κατά της ιστικής τρανσγλουταμινάσης τα οποία ήταν θετικά. O παθολόγος της υποθέτει ότι μπορεί να πάσχει από κοιλιοκάκη και της προτείνει γαστροσκόπηση. Μας ρωτά εάν αυτό είναι αναγκαίο. Ευχαριστούμε για την επικοινωνία. Η κοιλιοκάκη είναι μια νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από δυσανεξία στην γλουτένη, μια πρωτεΐνη η οποία υπάρχει στα σιτάρι και σε άλλα δημητριακά. Το ανοσοποιητικό σύστημα την αναγνωρίζει ως ξένο αντιγόνο με αποτέλεσμα να ΄΄επιτίθεται΄΄ κατά του εντερικού βλεννογόνου ο οποίος έρχεται σε επαφή μαζί της κατά την διαδικασία της πέψης. Το αποτέλεσμα είναι μια ειδική εντερική φλεγμονή η οποία εμποδίζει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από τον εντερικό βλεννογόνο συμπεριλαμβανομένου και του σιδήρου. Αν και στην πλήρη της εκδήλωση η νόσος δίνει μια πολύ σοβαρή κλινική εικόνα (χρόνια διάρροια, απώλεια βάρους, οιδήματα, αναιμία κ.α.) οι περισσότεροι πάσχοντες δεν νοσούν εμφανώς και δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν (υποκλινικές περιπτώσεις) ή έχουν μια πολύ ήπια και άτυπη κλινική εικόνα στα πλαίσια της οποίας ενίοτε μπορεί να εμφανισθεί μια ανεξήγητη σιδηροπενία ή και σιδηροπενική αναιμία. Εκτιμάται ότι έως και το 1% του πληθυσμού μπορεί τελικά να πάσχει από κοιλιοκάκη με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όλοι μάλιστα έχουν θετικά τα αντισώματα κατά της ιστικής τρανσγλουταμινάσης. Από την άλλη πλευρά όσοι έχουν θετικά τα αντισώματα κατά της τρανγλουταμινάσης δεν είναι βέβαιο ότι πάσχουν από κοιλιοκάκη αν και θεωρούνται υψηλού κινδύνου κάποτε να νοσήσουν. Το γεγονός ότι έχετε θετικά τα αντισώματα σε συνδυασμό με την σιδηροπενία δημιουργεί πράγματι την υποψία της κοιλιοκάκης στην περίπτωση σας μολονότι οι αυξημένες απώλειες σιδήρου κατά την έμμηνο ρύση αποτελούν συνήθως επαρκή αιτία σιδηροπενικής αναιμίας για μια νέα γυναίκα. Συνεπώς είναι επιβεβλημένο να υποβληθείτε σε γαστροσκόπηση κατά την οποία ο γαστρεντερολόγος θα λάβει επαρκή αριθμό βιοψιών από το δωδεκαδάκτυλο η εξέταση των οποίων από παθολογοανατόμο θα δείξει αν έχετε την όσο ή όχι. Σε περίπτωση κατά την οποία διαγνωσθεί και ιστολογικά κοιλιοκάκη η θεραπεία είναι ισόβια δίαιτα ελεύθερη γλουτένης με εξαιρετικά κατά κανόνα αποτελέσματα. Αναγνώστης μας, μας ρωτά για τον παππού του ο οποίος είναι 95 ετών. Πριν από 5 έτη είχε νοσηλευτεί λόγω αιμορραγίας κατωτέρου πεπτικού. Είχε υποβληθεί σε κολονοσκόπηση η οποία έδειξε εκκολπωμάτωση παχέος εντέρου η οποία ήταν και η αιτία της αιμορραγίας και έναν μικρό πολύποδα ο οποίος αφαιρέθηκε ενδοσκοπικά. Η ιστολογική εξέταση του πολύποδα έδειξε χαμηλού βαθμού δυσπλασία. Οι θεράποντες ιατροί συνέστησαν επανέλεγχο σε 5 έτη. Ο παππούς τώρα δεν έχει συμπτώματα από το πεπτικό του (ανώτερο και κατώτερο), όμως πάσχει από σοβαρή καρδιακή και αναπνευστική ανεπάρκεια καθώς και από νόσο Alzheimer η οποία πριν από 5 έτη ήταν αρχόμενη και ήπια ενώ πλέον έχει επιδεινωθεί αρκετά. Μας ρωτά αν πρέπει πράγματι να υποβληθεί ξανά ο παππούς σε ενδοσκόπηση. Ευχαριστούμε για την επικοινωνία. Η αφαίρεση μικρού πολύποδα (<1cm σε διάμετρο) με χαμηλού βαθμού δυσπλασία τυπικά καθιστά αναγκαία την επανάληψη της κολονοσκόπησης το λιγότερο μετά από 5 έτη υπό την προϋπόθεση ότι ο ασθενής δεν εμφανίζει ύποπτα συμπτώματα από το κατώτερο πεπτικό ενδιάμεσα. Η ύπαρξη συνοδών νόσων, ακόμη και σοβαρής καρδιακής και αναπνευστικής ανεπάρκειας δεν καθιστά απαγορευτική την κολονοσκόπηση, ενδεχομένως καθιστά αναγκαία την λήψη επιπλέον μέτρων ασφαλείας κατά την διενέργεια της (π.χ. παρουσία αναισθησιολόγου ή/και καρδιολόγου) σύμφωνα πάντα και με την κρίση του γαστρεντερολόγου που θα την διενεργήσει. Το πρόβλημα με τον παππού σας είναι ότι βρίσκεται σε πολύ μεγάλη ηλικία και αυτό σε συνδυασμό με τα σοβαρά συνοδά του νοσήματα είναι προφανές ότι περιορίζει το προσδόκιμο επιβίωσης του. Η κολονοσκόπηση οπωσδήποτε είναι κάποια ταλαιπωρία για έναν ήδη τόσο ταλαιπωρημένο άνθρωπο, επιπρόσθετα οι κίνδυνοι που τη συνοδεύουν στην περίπτωση του παππού σας αν και δεν είναι τόσο μεγάλοι ώστε να την καθιστούν απαγορευτική από την άλλη πλευρά δεν είναι και αμελητέοι. Θα ήταν σκόπιμο να συζητήσετε τους πιθανούς κινδύνους με τους θεράποντες ιατρούς που τον γνωρίζουν καλά ως ασθενή (γαστρεντερολόγο, καρδιολόγο, πνευμονολόγο),κυρίως όμως είναι αναγκαίο να συζητήσετε με τους ιατρούς των συνοδών νοσημάτων (καρδιολόγο, πνευμονολόγο, νευρολόγο) το προσδόκιμο επιβίωσης λόγω αυτών δεδομένης και της ηλικίας του. Αν αυτό είναι σημαντικά μικρότερο των 5 ετών, δεδομένου ότι ο παππούς παραμένει ασυμπτωματικός από το πεπτικό και ότι η εξέλιξη ενός ενδεχόμενου πολύποδα εντέρου σε καρκίνο είναι κατά κανόνα αρκετά βραδεία, ίσως είναι προτιμότερο να αποφύγετε την ενδοσκόπηση.

Προσοχή: Η στήλη αυτή δεν αντικαθιστά τη σχέση του ασθενή με το γιατρό του. Ο γιατρός σας θα αξιολογήσει τις πληροφορίες που του δίνετε, θα αναζητήσει περισσότερες μέσα από τις ερωτήσεις που θα σας κάνει και φυσικά μπορεί να σας εξετάσει. Η στήλη αυτή προσπαθεί απλώς να δώσει κάποιες χρήσιμες και γενικές πληροφορίες στα άτομα που επικοινωνούν μαζί μας σχετικά με το πρόβλημα που τους απασχολεί, με την ελπίδα ότι θα φανούν χρήσιμες όχι μόνο στον αναγνώστη που μας γράφει, αλλά και σε άλλους με παρόμοια προβλήματα.



Ευεξία & Διατροφή

29

30

Ευεξία & Διατροφή

Τα Νέα του Ιδρύματος 8η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ. «Εξελίξεις στη Γαστρεντερολογία & Ηπατολογία» 8 – 9 Φεβρουαρίου 2013, Ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία Παρασκευή, 8 Φεβρουαρίου 2013 ΑΙΘΟΥΣΑ: THE ROYAL ROOM

14.00-18.00 LLL COURSE*: Nutrition in GI Diseases ΑΙΘΟΥΣΑ: THE GRAND BALLROOM

18.00-19.00 ΔΙΑΤΡΟΦΗ & Πεπτικό Σύστημα Προεδρείο: Λ. Πούλια – Π. Παπαχρήστος • Τροφικές αλλεργίες και πεπτικό σύστημα Λ. Δαμιανίδου • Μεσογειακή διατροφή και πρόληψη καρκίνων του πεπτικού Ν. Κόντου 19.00-20.00 ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑ: Από την πλευρά του ιατρού και από την πλευρά του ειδικού διατροφής Προεδρείο: Κ. Μιμίδης - Ι. Μανιός • Αιτίες, διάγνωση, επιδημιολογικά δεδομένα Γ. Καραμανώλης • Μέσα πρόληψης & αντιμετώπισης Β. Παπαμίκος

Σάββατο, 9 Φεβρουαρίου 2013 ΑΙΘΟΥΣΑ: THE ROYAL ROOM

09.00-13.00 LLL COURSE: Nutrition in Liver Diseases ΑΙΘΟΥΣΑ: THE GRAND BALLROOM

09.00-10.30 ΑΝΩΤΕΡΟ ΠΕΠΤΙΚΟ Προεδρείο: Κ. Θωμόπουλος – Σ. Σγούρος • Νεώτερες εξελίξεις στον οισοφάγο Barrett Χ. Ζαβός • Σύγχρονες απόψεις για τις κινητικές διαταραχές του στομάχου Π. Ουσταμανωλάκης • Υποβλεννογόνιοι όγκοι στην ενδοσκόπηση ανωτέρου πεπτικού. Ταξινόμηση, διαγνωστική και θεραπευτική προσπέλαση Β. Θεόπιστος • Ανθεκτική ΓΟΠΝ: Ποιοί είναι οι καλύτεροι υποψήφιοι για χειρουργική αντιμετώπιση; Δ. Θεοδώρου 10.30-11.00 ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΔΙΑΛΕΞΗ

Προεδρείο: Ι. Κουτρουμπάκης • Use of biologics in ulcerative colitis Laurent Peyrin-Biroulet 11.00-11.30 Διάλειμμα – Καφές

Σάββατο, 9 Φεβρουαρίου 2013 11.30-13.00 ΚΑΤΩΤΕΡΟ ΠΕΠΤΙΚΟ Προεδρείο: Α. Καψωριτάκης – Κ. Κατσάνος • Φροντίδα των ασθενών με IBD πέρα από τη φαρμακευτική και χειρουργική αντιμετώπιση Κ. Καρμίρης • Βιολογικοί παράγοντες και μετεγχειρητικές επιπλοκές: Υπάρχει συσχέτιση; Ι. Παπακωνσταντίνου • Διάγνωση και αντιμετώπιση της μικροσκοπικής κολίτιδος Γ. Μπάμιας • Καρκίνος ορθού: Ελάχιστη επεμβατική αντιμετώπιση Ι. Πιλπιλίδης 13.00-13.30 ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΔΙΑΛΕΞΗ Προεδρείο: Κ. Τριανταφύλλου • Training and accreditation in colonoscopy Siwan Thomas-Gibson 13.30-14.30 Μεσημβρινή διακοπή – Γεύμα 14.30-16.00 ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΗ Προεδρείο: Π. Κατσινέλος – Γ. Πασπάτης • Ελεγχος ποιότητας επεμβατικής – κολονοσκόπησης πολυπεκτομής Ζ. Τσιαμούλος • Σύγχρονοι μέθοδοι εντεροσκόπησης Λ. Μπουρίκας • Επιλογή ασθενών για εξειδικευμένη ενδοσκόπηση με τις νεώτερες τεχνικές Γ. Αναγνωστόπουλος • Νεώτερα δεδομένα για την ενδοσκοπική θεραπεία αιμορραγίας ανωτέρου πεπτικού μη κιρσικής αιτιολογίας Α. Γκαγκάλης 16.00-17.30 ΗΠΑΡ Προεδρείο: Ι. Βλαχογιαννάκος – Γ. Γερμανίδης • Οξεία αλκοολική ηπατίτις Ε. Τσόχατζης • Αναζωπύρωση της ηπατίτιδος Β σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς: Ο ρόλος της πρόληψης Γ. Ζαχαράκης • Νεώτερες εξελίξεις στα αυτοάνοσα νοσήματα ήπατος Κ. Ζάχου • Σύγχρονη αντιμετώπιση των όγκων ήπατος Γ. Σωτηρόπουλος 17.30-18.00 Διάλειμμα – Καφές 18.00-18.30 ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΔΙΑΛΕΞΗ Προεδρείο: Γ. Παπαθεοδωρίδης • Optimal management of chronic HCV patients in 2013 Tarik Asselah 18.30-21.00 Τελετή Λήξης Διημερίδας

Απονομή τιμητικών μεταλλίων

Απόδοση Υποτροφιών 2012 - 2013

Ευχαριστίες

Ευεξία & Διατροφή

31

Τα Νέα του Ιδρύματος Χορηγοί και Δωρητές μέχρι 17/01/2013 Λάβαμε τα κάτωθι ποσά και ευχαριστούμε: Αγαπητός Θεοδόσης, Άνοιξη

30 € Κουσοπούλου Νικολέττα, Θεσσαλονίκη

50 € Σαβεριάδης Αδάμος, Λάρνακα/Κύπρος

50 €

Αρβανιτάκη Μαριάννα, Βέλγιο

50 € Κρομπά Γεωργία, Καλαμάτα

20 € Σιδερέα Φανή, Ρόδος

30 €

Βαμβακάρη Φεβρωνία, Εκάλη

50 € Κυριαζόπουλος Γρηγόριος, Αλεξάνδρεια

30 € Σκλάβαινα Μαρία, Πειραιάς

50 €

Βαρέλης Ιωάννης, Ρόδος

20 € Λαούδη Φωτεινή, Π. Φάληρο

20 € Σουσούδη Μαριέττα, Ρόδος

25 €

Βασίλιεβα Λαρίσα, Χολαργός

50 € Λίλα Δέσποινα, Νίκαια

15 € Σοφιανού Βασιλική, Χανιά

50 €

Βαφειάδη - Ζουμπούλη Ειρήνη, Αθήνα

50 € Λώτης Βασίλειος, Λάρισα

50 € Σταθόπουλος Χρίστος, Κρέστενα Ηλείας

20 €

Βότση Ειρήνη, Λήμνος

20 € Μανουσάκης Κωνσταντίνος, Πειραιάς

50 € Σταμάτη – Μπίμπα Ελένη, Άλιμος

30 €

Γεωργούλας Σωκράτης, Αργυρούπολη

30 € Μάντζαρης Γεράσιμος, Κηφισιά

50 € Στεργιάννη Χρυσούλα, Αμφιλοχία

20 €

Γεωργούλας Σωτήριος, Λαμία

30 € Μερκουρόπουλος Μάρκος, Καβάλα

50 € Στεργίου Μαρία-Μαργαρίτα, Πειραιάς

15 €

Γιαννακόπουλος Αθανάσιος, Μαρούσι

50 € Μπαγλατζής Χρήστος, Αλμυρός Βόλου

30 € Τασολάμπρου Χρυσούλα, Πειραιάς

50 €

Γκέσιου Χρυσούλα, Δράμα

20 € Μπερίνος Δημήτριος, Παπάγου

50 € Τάσσιος Περικλής, Αθήνα

50 €

Γραμματικός Κωνσταντίνος, Πρέβεζα

20 € Μπουγιούρη Αγγελική, Κερατσίνι

15 € Τασσοπούλου Τερψιθέα, Ν. Σμύρνη

20 €

Δανδάκης Δημήτριος, Αθήνα

50 € Νικολάου Παναγιώτα, Λευκωσία/Κύπρος

50 € Τελάκης Εμμανουήλ, Πειραιάς

50 €

Δημητρακόπουλος Ιωάννης &

20 €

Δημητρακοπούλου Μαρία, Φάρσαλα

80 € Ξενοφώντος Μαρίνος, Λεμεσός/Κύπρος

50 € Τζουβαλά Μαρία, Παπάγου

50 €

Δημητρίου Αθανασία, Πάτρα

30 € Ξιάρχος Παναγιώτης, Θεσσαλονίκη

50 € Τράντος Μιχαήλ, Φάρσαλα

20 €

Δημητρίου Βασιλική, Λάρισα

50 € Ξουργιάς Βασίλειος, Αθήνα

50 € Τριανταφυλλίδη Ευαγγελία, Καλαμάτα

20 €

Εμμανουήλ Θεόδωρος, Χολαργός

50 € Οικονόμου Μιχάλης, Αθήνα

Ευγενίου Ανδρέας, Λάρνακα/Κύπρος

50 € Ουσταμανωλάκης Παντελής, Ηράκλειο

Ευθυμίου Παναγιώτης, Λεμεσός/Κύπρος

50 € Παζαρίδης Ιωάννης, Τρίπολη

50 € Τριανταφυλλίδου – Κηπουρού Βασιλική, Παλλήνη 50 € Τσακίρη Ελευθερία, Θεσσαλονίκη 20 € Τσιάνος Επαμεινώνδας, Ιωάννινα 50 € Τσικριτζής Ιορδάνης, Καβάλα 20 € Τσιμπούρης Παναγιώτης, Αθήνα 20 € Τσιόδρα Παρασκευή, Αθήνα

Ευστρατιάδης Νικόλαος, Κόρινθος

100 € Παπαβασιλείου Ευστάθιος, Αθήνα

Ζαβός Κωνσταντίνος, Λάρνακα/Κύπρος

50 € Παπαδημητρίου Δημήτριος, Λάρισα

Ζαχαρής Βασίλειος, Λάρισα

30 € Παπαδιάς Δημήτριος, Ιωάννινα

Καλφούτζος Γεώργιος, Αγριά Βόλου

Καραμαργιός Δημήτριος, Σταμάτα

50 € Παπαδογεωργόπουλος Κωνσταντίνος, Παπάγου 50 € Παπαθεοδωρίδης Βασίλειος, Καλαμάτα 50 € Παπαθεοδωρίδη Ελένη, Καλαμάτα 20 € Παπαντωνίου Κώστας, Νέα Τρίγλια 20 € Χαλκιδικής

Καρατσιβούδη Χριστίνα, Πάτρα

20 € Παπασταθακόπουλος Ευάγγελος, Πειραιάς 30 €

Κατσιούλα Αλεξάνδρα, Αθήνα

20 € Πετίνης Γεώργιος, Πειραιάς

Κοθώνας Φώτιος, Χολαργός

50 € Πια Δέσποινα, Παπάγου

Κοκόση Κωνσταντία, Αγ. Παρασκευή

20 € Πολύζου – Λασπιά Παρασκευή, Λαμία

50 €

Κοντοδήμου Κυριακή, Θεσσαλονίκη

50 € Πρωτόπαπας Ανδρέας, Θεσσαλονίκη

50 €

Κουβαράς Στέργιος, Χαλκίδα

50 € Ραχωβίτης Αλέξανδρος, Λάρισα

Κάμαρη Ντίνα, Ψυχικό Καπετάνος Δημήτριος, Θεσσαλονίκη Καραγιάννη Μάγδα, Λάρισα

32

Ντελή – Καραχρήστου Καλλιρρόη, Αγρίνιο 20 € Τζανίμης Αναστάσιος, Αθήνα

Ευεξία & Διατροφή

20 € 15 € 50 € 15 € 50 € 50 €

20 € Τσιρώνη Ευτυχία, Αθήνα

50 €

20 € Φορτοτήρα Παρασκευή, Θεσσαλονίκη

20 €

20 € Χαϊδεμένου Δήμητρα, Καλαμάτα

20 €

30 €

20 € 100 €

In memoriam

Μιχαήλ Καρατζάς, Μαρούσι Μνήμη αγαπημένων φίλων Μανώλη 50 € & Πέτρου Γ. Καραμανώλη

100 €

Τα Νέα του Ιδρύματος Α Π Ο Δ Ο Σ Η Υ Π Ο Τ Ρ Ο Φ Ι Ω Ν ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2012– 2013 Μετά από πρόταση του Επιστημονικού Συμβουλίου, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ. αποφάσισε να δώσει για το ακαδημαϊκό έτος 2012 – 2013 τις κάτωθι υποτροφίες: 1. Υποτροφία «Γεώργιος Τριανταφύλλου» Απεφασίσθη να δοθεί υποτροφία διαρκείας 6 μηνών στην κ. Μαρία Τριανταφύλλου, η οποία είναι Ειδικευόμενη Γαστρεντερολόγος, προκειμένου να μετεκπαιδευτεί για χρονικό διάστημα 6 μηνών στο Glasgow Royal Infirmary υπό τη διεύθυνση του Καθηγητού Andrian Stanley στον τομέα των εξειδικευμένων ενδοσκοπικών τεχνικών σε ασθενείς με ΙΦΝΕ. Η υποτροφία είναι χορηγία της Ε.Ο.Μ.Ι.Φ.Ν.Ε.

2. Υποτροφία «Ηλίας Φωκάς» Απεφασίσθη να δοθεί υποτροφία διαρκείας 6 μηνών στην κ. Ιωάννα Παρίση, η οποία είναι Ειδικευόμενη Γαστρεντερολόγος, προκειμένου να μετεκπαιδευτεί για χρονικό διάστημα 6 μηνών στο Sheila Sherlock Liver Unit / Royal Free Hospital, London υπό τη διεύθυνση του Καθηγητού Andrew Burroughs στον τομέα της Ηπατολογίας. Η υποτροφία είναι χορηγία της GILEAD SCIENCES. 3. Υποτροφία «Αντώνιος Ζερβακάκης» Απεφασίσθη να δοθεί η υποτροφία «Αντώνιος Ζερβακάκης» στον κ. Κωνσταντίνο Παπαμιχαήλ, Γαστρεντερολόγο, προκειμένου να εκπονήσει ερευνητικό πρωτόκολλο με τίτλο «Προσδιορισμός των Υποδοχέων Ισταμίνης 3 (H3R) και 4 (H4R) στον εντερικό βλεννογόνο ασθενών με Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νόσο του Εντέρου σε ύφεση ή σε υποτροπή». Η υποτροφία είναι χορηγία της εταιρείας ASTRAZENECA.

Αίτηση Εγγραφής Μέλους Ονοματεπώνυμο: ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Διεύθυνση: ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Πόλη / Νομός: ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Ταχ. Κώδικας: ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Επάγγελμα: .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. Ειδικότητα (μόνο για ιατρούς - διατροφολόγους): ......................................................................................................................................................................................................................................... e-mail: .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. Τηλέφωνο: ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Fax: .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. Επιθυμώ να γίνω συνδρομητής (20 € ετήσια συνδρομή) Τρόποι πληρωμής συνδρομών, εφόσον προηγηθεί η εγγραφή μέλους: - με ταχυδρομική επιταγή επ’ ονόματι του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ.

- με προσωπική επιταγή επ’ ονόματι του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ.

- με κατάθεση απευθείας στον τραπεζικό λογαριασμό*: ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Αρ. Λογαριασμού: 5050 – 019 – 529 – 067 *Εάν η κατάθεση γίνει ανώνυμα, παρακαλούμε ενημερώστε τη γραμματεία για τη συνδρομή σας

Ευεξία & Διατροφή

33

Συνταγές

Τι θα χρειαστείτε (για 6 άτομα) 1 κουταλιά ψιλοκομμένο ΑΝΗΘΟ 250 γρ. ΑΡΑΚΑ 6 κουταλιές ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ 2 ΚΡΕΜΜΥΔΙΑ ΦΡΕΣΚΑ ψιλοκομμένα 1 κουταλιά ψιλοκομμένο ΜΑΪΝΤΑΝΟ ΑΛΑΤΙ και ΠΙΠΕΡΙ 1 κιλό ΣΟΥΠΙΕΣ καθαρισμένες και κομμένες 2 μεγάλα ΚΡΕΜΜΥΔΙΑ τριμμένα ½ κιλό καθαρισμένα ΦΑΣΟΛΑΚΙΑ 3 ΝΤΟΜΑΤΕΣ

Σουπιές με Φασολάκια και Αρακά Κατηγορία: ΨΑΡΙΑ-ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ Βαθμός δυσκολίας: (από 1-5): 1 - πολύ εύκολη

+

Χρόνος παρασκευής: 40 λεπτά Χρόνος μαγειρέματος: 1 ώρα και 45 λεπτά



Εκτέλεση: 1. Ζεσταίνετε το ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ με 3 κουταλιές νερό σε κατσαρόλα. Προσθέτετε τα κρεμμύδια και τα κρεμμυδάκια. Όταν ξανθύνουν, προσθέτετε τις σουπιές και τις βράζετε σε χαμηλή φωτιά, ώσπου να μαλακώσουν.

2. Ξεφλουδίζετε και ψιλοκόβετε τις ντομάτες. Τις προσθέτετε μαζί με το μαϊντανό, τον άνηθο, τα φασολάκια, τον αρακά, αλάτι και πιπέρι και 1 ½ φλιτζάνι νερό. Αφήνετε το φαγητό να βράσει 1 ώρα περίπου. Σερβίρεται ζεστό ή κρύο. Σχολιασμός: Γράφει τη Μαρία Ζερβού, Διαιτολόγο – Διατροφολόγο, zervou@mednutrition.gr

Αυτό το πιάτο αποτελεί έναν διατροφικό θησαυρό! Οι σουπιές είναι πλούσιες σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας και ψευδάργυρο, θρεπτικά συστατικά απαραίτητα για την παραγωγή ορμονών. Αποτελούν εξαιρετική πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β, οι οποίες ενισχύουν το νευρικό σύστημα! Τα λαχανικά του πιάτου, εκτός από ζωηρά χρώματα, προσφέρουν μια ποικιλία βιταμινών, όπως καροτένιο (βιτ. Α), βιταμίνη C, φυλλικό οξύ, ιχνοστοιχεία όπως μαγνήσιο αλλά και αντιοξειδωτικά, όπως λυκοπένιο στην ντομάτα. Αξίζει να σημειώσουμε, ότι ο τρόπος μαγειρέματος είναι ιδανικός, καθώς το ελαιόλαδο δεν τσιγκαρίζεται και έτσι δεν χάνονται τα πολύτιμα συστατικά του, οι πολυφαινόλες και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα του. Τα φασολάκια και ο αρακάς, είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, οι οποίες αποτελούν έναν πολύτιμο σύμμαχο για να ρυθμίσουμε τον κορεσμό μας αλλά και να διατηρήσουμε την καλή λειτουργία του εντέρου. Καλή όρεξη!

Τι θα χρειαστείτε (για 8 άτομα) ½ κουταλάκι τριμμένο ΒΑΣΙΛΙΚΟ 3 μεγάλες καθαρισμένες ΓΑΡΙΔΕΣ 8 ΓΥΑΛΙΣΤΕΡΕΣ χωρίς το κέλυφος 6 μεγάλες καθαρισμένες ΚΑΡΑΒΙΔΕΣ 1 ποτηράκι ΛΕΥΚΟ ΚΡΑΣΙ 2 ψιλοκομμένα ΦΡΕΣΚΑ ΚΡΕΜΜΥΔΙΑ 8 ΚΥΔΩΝΙΑ χωρίς το κέλυφος 250 γρ. φρέσκα ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ κομμένα και σωταρισμένα ΑΛΑΤΙ - ΠΙΠΕΡΙ ½ κουταλάκι τριμμένη ΡΙΓΑΝΗ 1 κουταλάκι κλωστές τριμμένο ΣΑΦΡΑΝ 300 γρ. φιδέ ή (κομμένο σε δύο κομμάτια) ΣΠΑΓΓΕΤΙ 6 κουταλιές ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ

Παέλια με Φιδέ και Θαλασσινά Κατηγορία: ΨΑΡΙΑ-ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ Βαθμός δυσκολίας: (από 1-5): 3 - μέτρια

+++

Χρόνος παρασκευής: 30 λεπτά Χρόνος μαγειρέματος: 40 λεπτά

Εκτέλεση: 1. Βάζετε σε μία κατσαρόλα το κρασί και λίγο νερό. Μόλις πάρει βράση, προσθέτετε το σαφράν, ανακατεύετε και αφήνετε το μίγμα κατά μέρος. 2. Ζεσταίνετε το ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ σε ρηχή κατσαρόλα και σωτάρετε σε μέτρια φωτιά τον φιδέ ή το σπαγγετίνι, ώσπου να πάρουν χρώμα. Προσθέτετε τα θαλασσινά και τα σωτάρετε και αυτά.

3. Ρίχνετε τον ζωμό με το σαφράν, τη ρίγανη και το βασιλικό και αφήνετε το μίγμα στη φωτιά, ανακατεύοντας τακτικά, ώσπου να ψηθεί το ο φιδές και να απορροφηθούν τα υγρά. Πασπαλίζετε με το κρεμμυδάκι και σερβίρετε αμέσως. Σχολιασμός: Γράφει τη Μαρία Ζερβού, Διαιτολόγο – Διατροφολόγο, zervou@mednutrition.gr

Ένα πιάτο που μυρίζει θάλασσα! Η κύρια πηγή ενέργειας σ’αυτό, προέρχεται από τα ζυμαρικά, μια πηγή αμύλου όπως προτείνει και η βάση της Μεσογειακής Πυραμίδας. Τα θαλασσινά προσφέρουν βιταμίνη Β12, ενώ τα οστρακοειδή, αποτελούν εξαιρετική πηγή μετάλλων όπως το μαγνήσιο, το ασβέστιο, ο σίδηρος, ο φώσφορος και ο ψευδάργυρος. Από αυτά, ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητο συστατικό, που ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα. Μαζί με το σελήνιο, που αποτελεί ισχυρό αντιοξειδωτικό, θωρακίζουν τον ανθρώπινο οργανισμό από τις ιώσεις. Τα μανιτάρια, βασικό συστατικό της συνταγής, συμπληρώνουν το πιάτο με πρωτεΐνη φυτικής προέλευσης. Το κρεμμύδι αυξάνει την περιεκτικότητα του πιάτου σε φυτικές ίνες, όπως και τα μανιτάρια. Τέλος το σαφράν (Κρόκος Κοζάνης), παρόλο που χρησιμοποιείται σε μικρή ποσότητα για να προσφέρει χρώμα στο πιάτο, περιέχει κάποια σημαντικά ιχνοστοιχεία. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα πιάτο μέτριας δυσκολίας, αλλά υψηλής θρεπτικότητας, που αξίζει να δοκιμάσετε!

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ενημερωθείτε και από την ιστοθέση του medNutrition - www.mednutrition.gr

34

Ευεξία & Διατροφή



Ευεξία & Διατροφή

35

ABBOTT