ευεξία & διατροφή - Τεύχος 8 by Evi Oldspeeken

ÉÏÕËÉÏÓ/ÁÕÃÏÕÓÔÏÓ 2004

ÔÅÕ×ÏÓ 8

& BéïëïãéêÜ ôñüöéìá: Ãéáôß ðñáãìáôéêÜ áîßæïõí; Öëåãìïíþäçò åíôåñïðÜèåéá êáé ïóôÜ: YðÜñ÷åé ó÷Ýóç; Eãêõìïóýíç: Äßáéôá ãéá äýï áëëÜ õðü ðñïûðïèÝóåéò

periodikoALEX8.indd 13

15/9/2004, 1:02:17 ìì

editorial Ó÷Ýóç Éáôñïý - Áóèåíïýò ÐñïâëÞìáôá ÇèéêÞò êáé Äåïíôïëïãßáò Ç èåìåëéþäçò áñ÷Þ ôçò óýã÷ñïíçò éáôñéêÞò çèéêÞò êáé äåïíôïëïãßáò âáóßæåôáé áêüìç êáé óÞìåñá óôçí ðåñßöçìç öñÜóç ôïõ ðáôÝñá ôçò ÉáôñéêÞò ÉððïêñÜôç (5ïò ð.×. áéþíáò) « ’Ùöåëåé̃í ̉Þ ìç âëÜðôåéí», äçëáäÞ ï éáôñüò ðñÝðåé ðÜíôïôå íá áðïâëÝðåé óå ùöÝëåéá êáé ü÷é âëÜâç ôçò õãåßáò ôïõ áóèåíïýò. ¼ëïé ïé Üíèñùðïé áíáãíùñßæïõí üôé ç õãåßá åßíáé ôï ìÝãéóôï èåìåëéþäåò áãáèü. Äßíåé ôç äõíáôüôçôá óôïí Üíèñùðï íá Ý÷åé «êïéíùíéêÞ æùÞ», äçëáäÞ íá åßíáé æùíôáíü êýôôáñï ôçò êïéíùíßáò. «Ãåéá ìïõ, ðëïýôç ìïõ» ëÝåé ï èõìüóïöïò ëáüò. Óôï ðïëýðëïêï êïéíùíéêïïéêïíïìéêü ðåñéâÜëëïí ôïõ 21ïõ áéþíá ôç ó÷Ýóç éáôñïý – áóèåíïýò åðçñåÜæïõí ðïéêßëïé ðáñÜãïíôåò. Ðñþôá áð’ üëá êïéíùíéêïß, üðùò ç öõëÞ, ôï öýëï êáé ç ìåôáíÜóôåõóç. Ðñéí áðü Ýíáí áéþíá ôï óêëáâïðÜæáñï ôùí ìáýñùí áíèïýóå óôçí ÁìåñéêÞ, áëëÜ áêüìç êáé óÞìåñá óå ðïëëÝò ÷þñåò ôçò ãçò õðÜñ÷ïõí ðïéêßëåò ìïñöÝò äïõëåßáò. Ïé ãõíáßêåò äåí áðïëáìâÜíïõí ðáíôïý éóüôçôá êáé ïé ïéêïíïìéêïß ìåôáíÜóôåò åßíáé óå ðïëëÝò ÷þñåò «êáôþôåñï áíèñþðéíï åßäïò». Óçìáíôéêüò ðïëéôéêüò ðáñÜãïíôáò óÞìåñá åßíáé ôï óýóôçìá õðçñåóéþí õãåßáò ôïõ êñÜôïõò, ðïõ êáèïñßæåôáé áðü áñ÷Ýò ôçò «óýã÷ñïíçò» ïéêïíïìßáò, üðùò ï Ýëåã÷ïò êüóôïõò – áðïôåëÝóìáôïò. Óôï ðëáßóéï ôïõ ðïëéôéêïïéêïíïìéêïý áõôïý ðåñéâÜëëïíôïò ôïõ 21ïõ áéþíá äåí åßíáé ðÜíôïôå åëåýèåñç ç åðéëïãÞ éáôñïý áðü ôïí áóèåíÞ, ïýôå ï éáôñüò åßíáé ðÜíôïôå åëåýèåñïò óôçí åðéëïãÞ åñãáóôçñéáêþí åîåôÜóåùí êáé èåñáðåßáò, äçëáäÞ åðéëïãÞ öáñìÜêùí. ¢ëëïé óçìáíôéêïß ðáñÜãïíôåò ðïõ ðáñåìâáßíïõí óôç ó÷Ýóç éáôñïý – áóèåíïýò åßíáé ïé íüìïé ôïõ êñÜôïõò, ôá ôïðéêÜ Þèç êáé Ýèéìá êáé ç èñçóêåßá. Ó÷åäüí óå êáíÝíá êñÜôïò óÞìåñá ïé íüìïé äåí åðéôñÝðïõí ôçí åõèáíáóßá. Ç äùñåÜ êáé ç ëÞøç ïñãÜíùí ãéá ìåôáìïó÷åýóåéò åðçñåÜæïíôáé áñíçôéêÜ áðü ôïðéêÜ Þèç, åíþ õðÜñ÷ïõí èñçóêåßåò ðïõ áðáãïñåýïõí ôéò ìåôáããßóåéò áßìáôïò. ÔÝëïò, ç áëìáôþäçò áíÜðôõîç ôçò âéïôå÷íïëïãßáò Ý÷åé èÝóåé ìåßæïíá çèéêÜ äéëÞììáôá óôï óýã÷ñïíï Üíèñùðï, üðùò «åðéôñÝðåôáé ç êëùíïðïßçóç áíèñþðïõ;». Ïé êáíüíåò éáôñéêÞò çèéêÞò êáé äåïíôïëïãßáò óôéò ó÷Ýóåéò éáôñïý

– áóèåíïýò åßíáé áðáñáßôçôïé ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôïõ áóèåíïýò. Ï áóèåíÞò áéóèÜíåôáé áíáóöáëÞò, ôñïìáãìÝíïò, óôï «Ýëåïò ôïõ éáôñïý». Ï éáôñüò óôá ìÜôéá ôïõ áóèåíïýò åßíáé ï ãíþóôçò ôçò áëÞèåéáò, ï Ýìðåéñïò èåñáðåõôÞò, Ýíá åßäïò «Èåïý». Ãé’ áõôü ç óýã÷ñïíç ÉáôñéêÞ ðñÝðåé íá áóêåßôáé ìå áãÜðç ãéá óõíå÷Þ ìÜèçóç (äåí åðéôñÝðåôáé Üãíïéá åê ìÝñïõò ôïõ éáôñïý) êáé ìå áöïóßùóç óôïí áóèåíÞ, ðïõ ðåñéëáìâÜíåôáé óôïí ïñéóìü ôçò ëÝîçò «áíèñùðéóìüò». Ç ÅõñùðáúêÞ ÅðéôñïðÞ ôïõ Ðáãêüóìéïõ Ïñãáíéóìïý Õãåßáò äçìïóßåõóå ôï 1994 ôéò «Áñ÷Ýò ôùí äéêáéùìÜôùí ôùí áóèåíþí ãéá ôçí Åõñþðç». Ïé áñ÷Ýò áõôÝò åßíáé : (á) ðñïóôáóßá ôïõ èåìåëéþäïõò äéêáéþìáôïò ôïõ áíèñþðïõ ãéá éáôñéêÞ öñïíôßäá (â) ðñïóôáóßá ôçò áîéïðñÝðåéáò êáé ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôïõ áóèåíïýò (ã) óåâáóìüò ôùí äéêáéùìÜôùí ôïõ áóèåíïýò ùò áôüìïõ (ä) öñïíôßäá þóôå ïé áóèåíåßò íá áðïêïìßæïõí ôï ìÝãéóôï äõíáôü üöåëïò áðü ôï óýóôçìá õãåßáò óôçí Åõñþðç. Ïé áíÜãêåò ãéá óýã÷ñïíïõò êáíüíåò çèéêÞò êáé äåïíôïëïãßáò ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôùí áóèåíþí Ýãéíáí Ýêäçëåò ìåôÜ ôéò êáôáäßêåò ôùí éáôñþí – Íáæß óôç ÍõñåìâÝñãç ôï 1946-47. Åßíáé ãíùóôü üôé óôç ÍõñåìâÝñãç êáôáäéêÜóôçêáí éáôñïß – Íáæß, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóáí êñáôïýìåíïõò óôñáôïðÝäùí óõãêÝíôñùóçò ùò ðåéñáìáôüæùá. Ãéá ôï ëüãï áõôüí ç ÃåíéêÞ ÓõíÝëåõóç ôùí ÇíùìÝíùí Åèíþí óôéò 10 Äåêåìâñßïõ 1948 äéåôýðùóå ôç äéáêÞñõîç ôùí äéêáéùìÜôùí ôïõ áíèñþðïõ, ðïõ ðåñéåëÜìâáíå 30 Üñèñá. Óôï 25ï Üñèñï áíáãñÜöåôáé : «ÊÜèå Üíèñùðïò Ý÷åé ôï äéêáßùìá åðáñêïýò éáôñéêÞò öñïíôßäáò …». ¼ìùò ç äéáêÞñõîç áõôÞ äåí Þôáí åðáñêÞò ãéá íá åðéëýóåé ôá ðñïâëÞìáôá ôçò óýã÷ñïíçò çèéêÞò óôç ó÷Ýóç éáôñïý – áóèåíïýò. Ôï 1960 óôéò Ç.Ð.Á. ëåéôïýñãçóáí ïé ðñþôåò ÌïíÜäåò áéìïêÜèáñóçò ãéá íåöñïðáèåßò. Ïé ÌïíÜäåò Þôáí ëßãåò êáé ïé áóèåíåßò ðïëëïß. ÄçìéïõñãÞèçêå ôüôå ç «God Committee» («ÅðéôñïðÞ ôïõ Èåïý»), ìå óêïðü íá åðéëÝîåé ôïõò áóèåíåßò ãéá áéìïêÜèáñóç. Óôá êñéôÞñéá åðéëïãÞò ôçò ÅðéôñïðÞò ðåñéëáìâÜíïíôáí : ¸ããáìïé ìå ôÝêíá, èñçóêåõüìåíïé, åñãáæüìåíïé – õøçëüìéóèïé, åíåñãïß êïéíùíéêÜ ðïëßôåò! Ôá êñéôÞñéá áõôÜ êáôáñãïýóáí êÜèå Ýííïéá éóüôçôáò óôçí

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 15

15/9/2004, 1:02:39 ìì

ðáñï÷Þ éáôñéêÞò ðåñßèáëøçò êáé äõíáìßôéæáí ôç ó÷Ýóç éáôñïý – áóèåíïýò. Ç ÅðéôñïðÞ áõôÞ (êáé ôá êñéôÞñéÜ ôçò) êáôáñãÞèçêå ôï 1968 ìåôÜ áðü ðñüôáóç óôç Ãåñïõóßá ôïõ ÃåñïõóéáóôÞ Walter Mondale. ÁëëÜ áêüìç ðéï ðñüóöáôá, ôï 1973, ç «ÅðéôñïðÞ Ðïéüôçôáò Éáôñéêþí Õðçñåóéþí êáé ¸ñåõíáò óå Áóèåíåßò» ìå Ðñüåäñï ôïí Edward Kennedy Ýöåñå óôï öùò ôçò äçìïóéüôçôáò 40 åôþí ðåéñÜìáôá óå Áöñï-Áìåñéêáíïýò ìå óýöéëç. Ðñüêåéôáé ãéá ôçí ðåñßöçìç «Tuskegee Syphilis Study” ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôïõ ÓéíóéíÜôé. Óôç ìåëÝôç áõôÞ óôïõò áóèåíåßò ìå óýöéëç äå ÷ïñçãïýíôáí èåñáðåßá, ãéá íá åñåõíçèåß ç åîÝëéîç ôçò íüóïõ. ÄåêáðÝíôå Ýôç áñãüôåñá (1997) ï Ðñüåäñïò ôùí Ç.Ð.Á. Bill Clinton æÞôçóå äçìüóéá óõããíþìç ãéá ôá ðåéñÜìáôá ðïõ Ýãéíáí óå Áìåñéêáíïýò ðïëßôåò óôï ÓéíóéíÜôé. Åßíáé ó÷åäüí âÝâáéï üôé ç êáôáóôñáôÞãçóç ôïõ äéêáéþìáôïò ôùí áíèñþðùí ãéá «éóüôçôá» óôçí õãåßá Ý÷åé óõìâåß êáé óõìâáßíåé áêüìç êáé óÞìåñá óå ðïëëÝò ÷þñåò, áëëÜ äå âëÝðåé ôï öùò ôçò äçìïóéüôçôáò. Ôá ðáñáäåßãìáôá áðü ôéò Ç.Ð.Á. Þëèáí óôï öùò ôçò äçìïóéüôçôáò ëüãù ôùí êáíüíùí éó÷õñÞò åóùôåñéêÞò äçìïêñáôßáò ðïõ õðÜñ÷ïõí óôç ÷þñá áõôÞ. Óôç ó÷Ýóç éáôñïý – áóèåíïýò Ý÷ïõí åðéêñáôÞóåé äýï èåùñßåò. Óýìöùíá ìå ôçí ðáëáéüôåñç «ðáôåñíáëéóôéêÞ» èåùñßá (paternalism = pater = ðáôÝñáò), ï éáôñüò öñïíôßæåé ôïí áóèåíÞ üðùò ï ðáôÝñáò ôï ðáéäß ôïõ. Åíåñãåß ãéá ôï «êáëü» ôïõ áóèåíïýò, ÷ùñßò áðáñáßôçôá íá ôïí åíçìåñþíåé, ãéáôß åßíáé óïöüôåñïò ôïõ áóèåíïýò, ï ïðïßïò ðñÝðåé íá õðáêïýåé. Óýìöùíá ìå ôéò ðëÝïí óýã÷ñïíåò áðüøåéò, ï éáôñüò êáé ï áóèåíÞò óõíåñãÜæïíôáé. ¸÷ïõí áìïéâáßï óåâáóìü êáé ìïéñÜæïíôáé ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ õðÜñ÷ïõí. ÄçëáäÞ ï áóèåíÞò ðëçñïöïñåß ôïí éáôñü ãéá üëá ôá óõìðôþìáôÜ ôïõ êáé ï éáôñüò ôïí åíçìåñþíåé ãéá ôç íüóï áðü ôçí ïðïßá ðÜó÷åé (ï áóèåíÞò) ìå ëåðôïìÝñåéåò. Åíèáññýíåé ôïí áóèåíÞ óå óõæÞôçóç êáé áðáíôÜ óôéò áðïñßåò ôïõ. Ôïí óõìâïõëåýåé, ÷ùñßò íá ôïí êáèïäçãåß. ÓõììåôÝ÷ïõí êáé ïé äýï óôéò ôåëéêÝò áðïöÜóåéò, äçëáäÞ ó÷åôéêÜ ìå ôéò åîåôÜóåéò ðïõ èá ãßíïõí êáé ôï åßäïò ôçò èåñáðåßáò. Ï áóèåíÞò Ý÷åé äéêáßùìá íá áñíçèåß íá õðïâëçèåß óå êÜðïéá åîÝôáóç Þ èåñáðåßá, áöïý âÝâáéá Ý÷åé åíçìåñùèåß ðëÞñùò êáé ï éáôñüò ðñÝðåé íá ðñïôåßíåé åíáëëáêôéêÝò åîåôÜóåéò Þ èåñáðåßåò. Ï éáôñüò åîçãåß óôïí áóèåíÞ üôé Ý÷åé ôï äéêáßùìá íá äéáêüøåé ôç èåñáðåßá üðïôå ôï åðéèõìåß. Óôçí êáèçìåñéíÞ ðñÜîç, ç ó÷Ýóç éáôñïý – áóèåíïýò åßíáé ðëÝïí ðïëýðëïêç. Ï éáôñüò ïöåßëåé íá äéåñåõíÞóåé ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ áóèåíïýò êáé ôéò åðéèõìßåò ôïõ. Åðéèõìåß ï áóèåíÞò íá óõììåôÝ÷åé óôéò áðïöÜóåéò êáé óå ðïéï âáèìü; ÌÞðùò åðéèõìåß íá Ý÷åé ðáèçôéêü ñüëï óôç ó÷Ýóç éáôñïý – áóèåíïýò; ÕðÜñ÷ïõí áóèåíåßò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôç öñÜóç «ÃéáôñÝ ìïõ äå èÝëù íá îÝñù ëåðôïìÝñåéåò. Ìüíï êÜíå ìå êáëÜ». Óôïõò áóèåíåßò áõôïýò ï éáôñüò ðñÝðåé íá ëåéôïõñãÞóåé óýìöùíá ìå ôçí ðáôåñíáëéóôéêÞ èåùñßá. Ç Üðïøç ôùí éáôñþí êáé ôùí áóèåíþí ãéá ôç óùóôÞ ó÷Ýóç

ìåôáîý ôïõò äå óõìâáäßæåé ðÜíôïôå. Óå ìéá ðñüóöáôç ìåëÝôç (2002), åêðñüóùðïé (Ðñüåäñïò Þ ÃñáììáôÝáò) ôùí åõñùðáúêþí åíäïóêïðéêþí éáôñéêþí åôáéñéþí áðÜíôçóáí óå åñùôÞìáôá ó÷åôéêÜ ìå ôçí ðïéüôçôá åíçìÝñùóçò ôùí áóèåíþí óôç ÷þñá ôïõò, ðñéí íá õðïâëçèïýí óå åíäïóêüðçóç (ãáóôñïóêüðçóç, êïëïíïóêüðçóç, êëð). ¼ëïé (96%) ïé åêðñüóùðïé áðÜíôçóáí üôé ç åíçìÝñùóç åßíáé ëåðôïìåñÞò, üôé óôï 77% ôùí ðåñéðôþóåùí åíèáññýíïõí ôïí áóèåíÞ íá õðïâÜëåé åñùôÞóåéò êáé üôé ôï 85% ôùí éáôñþí åíçìåñþíïõí ôïí áóèåíÞ ãéá ðéèáíÝò åðéðëïêÝò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí åîÝôáóç. ¼ìùò ç Üðïøç áõôÞ ôùí éáôñþí – ãáóôñåíôåñïëüãùí äå óõìâáäßæåé ìå ôá áðïôåëÝóìáôá Üëëçò ðñüóöáôçò äçìïóßåõóçò (1999), üðïõ áíáëýåôáé ç Üðïøç ôùí óõããåíþí áóèåíþí, ïé ïðïßïé Ýðñåðå íá äþóïõí óõãêáôÜèåóç ãéá ôïðïèÝôçóç åíäïóêïðéêÞò ãáóôñïóôïìßáò, äçëáäÞ åíäïóêïðéêÞ ôïðïèÝôçóç ðëáóôéêïý óùëÞíá óôï óôüìá÷ï ãéá óßôéóç ôïõ áóèåíïýò. ÅðôÜ ôïéò åêáôü (7%) áðü ôïõò óõããåíåßò ðáñáðïíÝèçêáí üôé äå ñùôÞèçêå êáí ç ãíþìç ôïõò, 25% üôé äå óõæçôÞèçêáí åíáëëáêôéêÝò ìÝèïäïé óßôéóçò êáé 38% üôé äå óõæçôÞèçêáí ðéèáíÝò åðéðëïêÝò áðü ôçí åíäïóêïðéêÞ áõôÞ åðÝìâáóç. Öáßíåôáé ëïéðüí üôé áêüìç êáé óÞìåñá óôéò áíåðôõãìÝíåò ÷þñåò ç ó÷Ýóç éáôñïý – áóèåíïýò äåí åßíáé éäáíéêÞ. Ôï óçìáíôéêüôåñï ßóùò ðáñÜðïíï ôùí áóèåíþí åßíáé üôé ï éáôñüò äåí Ý÷åé ÷ñüíï ãéá íá óõæçôÞóåé ìáæß ôïõò. Ï óýã÷ñïíïò ÁóêëçðéÜäçò ðñÝðåé ü÷é ìüíï íá åßíáé åíÞìåñïò ãéá üëåò ôéò åîåëßîåéò ôçò ÉáôñéêÞò, áëëÜ íá äçìéïõñãåß êëßìá åìðéóôïóýíçò êáé íá äéáèÝôåé ÷ñüíï ãéá óõæÞôçóç ìå ôïí áóèåíÞ. ÐñÝðåé åðßóçò íá óõìâïõëåýåé ôïí áóèåíÞ, ÷ùñßò íá ôïí êáèïäçãåß êáé íá áðïäÝ÷åôáé üôé ï áóèåíÞò ìåôÝ÷åé óôéò áðïöÜóåéò ãéá äéáãíùóôéêÝò åîåôÜóåéò êáé èåñáðåßá. Ôï ìïíôÝëï áõôÞò ôçò ó÷Ýóçò Þ éáôñéêÞò óõìðåñéöïñÜò ðñÝðåé íá êáëëéåñãåßôáé áðü ôç öïßôçóç óôçí ÉáôñéêÞ Ó÷ïëÞ êáé íá äéäÜóêåôáé êáé íá áíáðôýóóåôáé ðëÞñùò êáôÜ ôçí åîåéäßêåõóç ôïõ éáôñïý. ¢ñéóôïò éáôñüò óçìáßíåé ðñþôá áðü üëá «Üíèñùðïò».

ÓÐÕÑÏÓ ËÁÄÁÓ ÊáèçãçôÞò Ãáóôñåíôåñïëïãßáò Ðáí/ìßïõ Áèçíþí

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 16

15/9/2004, 1:02:39 ìì

ÉÏÕËÉÏÓ/ÁÕÃÏÕÓÔÏÓ 2004

ÔÅÕ×ÏÓ 8

ÈÅÌÁÔÁ

Öëåãìïíþäçò åíôåñïðÜèåéá êáé ÏóôÜ 10 ÊïéëéïêÜêç 18 Ç ÉïãåíÞò çðáôßôéäá óôç ÷þñá ìáò 28

ÌÏÍÉÌÅÓ ÓÔÇËÅÓ ÄéáôñïöÞ Ðáéäß & ¸öçâïò ÌéêñÜ & Íüóôéìá Ðåñß Äéáßôçò … Åðéêïéíùíïýìå

16 12 30 22 24

ÅÉÄÉÊÅÓ ÓÔÇËÅÓ

ÅÕÅÎÉÁ & ÄÉÁÔÑÏÖÇ Äéìçíéáßá ¸êäïóç ôïõ Åëëçíéêïý Éäñýìáôïò Ãáóôñåíôåñïëïãßáò & ÄéáôñïöÞò

ÉäéïêôÞôçò : ÅËËÇÍÉÊÏ ÉÄÑÕÌÁ ÃÁÓÔÑÅÍÔÅÑÏËÏÃÉÁÓ & ÄÉÁÔÑÏÖÇÓ

ÌéêñÝò Éóôïñßåò Åõåîßá Ãåýóåéò Ôá ÍÝá ôïõ Éäñýìáôïò

×áñÜëáìðïò ÔæÜèáò Ãáóôñåíôåñïëüãïò ÄçìïóéïãñáöéêÞ åðéìÝëåéá: ÄçìÞôñçò ÊáðñÜíïò Åýá Êáñáìáíþëç Äéüñèùóç êåéìÝíùí: Aëßêç ÔæÜèá

Åêäüôçò êáé õðåýèõíïò ðáñÜ ôù íüìù: Ä. Ðáðáðáíáãéþôïõ ÄçìïóéïãñÜöïò

Äçìüóéåò Ó÷Ýóåéò: ÉùÜííçò ÊáñáãéÜííçò Ãáóôñåíôåñïëüãïò

¸äñá: ÐáôñéÜñ÷ïõ Éùáêåßì 30, 106 75 ÁèÞíá Ôçë. Fax.: 210 72 31 332, e-mail: info@eligast.gr URL : www.eligast.gr

ÅììáíïõÞë Áñ÷áýëçò Ãáóôñåíôåñïëüãïò (Åðéêïéíùíïýìå)

Èåìáôéêïß ÓõíôÜêôåò:

ÉùÜííçò ÄÞìêáò Êëéíéêüò Äéáéôïëüãïò Äéáôñïöïëüãïò (Ðåñß Äéáßôçò)

ÄçìÞôñçò ÊáñáãéÜííçò Ãáóôñåíôåñïëüãïò (ÌéêñÜ & Íüóôéìá) Êþóôáò ÌÜñêïãëïõ Ãáóôñåíôåñïëüãïò (ÈÝìáôá) Âáóßëåéïò ÍôåëÞò Ãáóôñåíôåñïëüãïò (ÈÝìáôá) Ìáßñç ÌáõñÞ–ÂáâáãéÜííç Åð. ÊáèçãÞôñéá Âéï÷çìåßáò & ×çìåßáò Ôñïößìùí (ÄéáôñïöÞ) ÉùÜííá Ðáíáãéþôïõ Ðáéäßáôñïò – Ãáóôñåíôåñïëüãïò (Ðáéäß & ¸öçâïò) Õðåýèõíç ÄéáöÞìéóçò : ÐÝííõ ×áôæçãåùñãßïõ Ôçë. 210 74 99 308 Fax. 210 77 13 795 e-mail : pennyh@triaenatours.gr

8 32 34 34

ÄÉÏÉÊÇÔÉÊÏ ÓÕÌÂÏÕËÉÏ Ðñüåäñïò: Ä.Ðáðáðáíáãéþôïõ ÄéåõèõíôÞò: Ê. ÁñâáíéôÜêçò Ã. ÃñáììáôÝáò: Ä. Ã. Êáñáìáíþëçò Ôáìßáò: Á. Ðáðáóðýñïõ ÌÝëç: Á. Óõíïäéíïý, Â. ×. ÃïëåìÜôçò, Ä. Á. ÊáðñÜíïò, Ã. ÊçôÞò, Ó. Ä. ËáäÜò, Å. Â. ÔóéÜíïò, Ã. ÖùêÜò

Káëëéôå÷íéêÞ äéåýèõíóç: N. A. ÃêåóêÝñ Êáëëéôå÷íéêÞ åðéìÝëåéá-DTP: Aëåî. Ðáðáäïðïýëïõ

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 18

15/9/2004, 1:02:40 ìì

µικρές ιστορίες

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 20

15/9/2004, 1:02:43 ìì

Φλεγµονώδης εντεροπάθεια και οστά: ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΧΕΣΗ ;

Ç óõ÷íüôçôá åìöÜíéóçò ïóôåïðüñùóçò åßíáé áõîçìÝíç óå áóèåíåßò ðïõ ðÜó÷ïõí áðü öëåãìïíþäç íïóÞìáôá ôïõ åíôÝñïõ åðçñåÜæïíôáò ôçí ðïéüôçôá æùÞò ôïõò. ÕðÜñ÷åé üìùò ôñüðïò ðñüëçøçò êáé óùóôÞò áíôéìåôþðéóçò. Óôá éäéïðáèÞ öëåãìïíþäç íïóÞìáôá ôïõ åíôÝñïõ (ÉÖÍÅ) ðåñéëáìâÜíïíôáé ç íüóïò ôïõ Crohn êáé ç åëêþäçò êïëßôéäá. Ôá íïóÞìáôá áõôÜ äåí ðñïóâÜëëïõí ìüíï ôïí ðåðôéêü óùëÞíá, áëëÜ ðñïêáëïýí êáé åîùåíôåñéêÝò åêäçëþóåéò. Ìßá áðü áõôÝò åßíáé ç ïóôåïðüñùóç.

Τι είναι η οστεοπόρωση; Ç ïóôåïðüñùóç åßíáé ç åëÜôôùóç ôçò ïóôéêÞò ðõêíüôçôáò óå óçìáíôéêü âáèìü, ðïõ óõíåðÜãåôáé ìåßùóç ôçò áíôï÷Þò ôïõ ïóôïý. Ôá Üôïìá ìå ïóôåïðüñùóç áíôéìåôùðßæïõí áõîçìÝíï êßíäõíï åìöÜíéóçò áíáßôéùí êáôáãìÜôùí. ¸íáò áóèåíÞò ðïõ ðÜó÷åé áðü ïóôåïðüñùóç óõíÞèùò äåí ðáñïõóéÜæåé êáìßá óõìðôùìáôïëïãßá êáé ãé’áõôü ç ïóôéêÞ áðþëåéá áðïôåëåß óõ÷íÜ Ýíáí êñõöü êßíäõíï. Ç êáëýôåñç ìÝèïäïò åëÝã÷ïõ ôçò ïóôéêÞò ðõêíüôçôáò åßíáé ç ìÝèïäïò DEXA (áðïññïöçóéïìÝôñçóç ìå äéðëÞò åíÝñãåéáò X-ray). Ðñüêåéôáé ãéá ìßá áðëÞ êáé áíþäõíç ìÝèïäï, ðïõ ìðïñåß íá åêôéìÞóåé ôçí ïóôéêÞ ðõêíüôçôá ôçò óðïíäõëéêÞò óôÞëçò, ôïõ éó÷ßïõ, ôïõ êáñðïý, êáèþò êáé üëïõ ôïõ óþìáôïò. ÐëåïíåêôÞìáôá ôçò ìåèüäïõ èåùñïýíôáé ï ìéêñüò áðáéôïýìåíïò ÷ñüíïò (ðåñßðïõ 15 ëåðôÜ áíÜ ðåñéï÷Þ) êáé ç ìéêñÞ ðáñå÷üìåíç áêôéíïâïëßá (ðåñßðïõ ôï 1/6 ìßáò áðëÞò áêôéíïãñáößáò èþñáêïò áíÜ ðåñéï÷Þ åíäéáöÝñïíôïò).

Οστεοπόρωση στην ΙΦΝΕ Ïé áóèåíåßò ìå ÉÖÍÅ ðáñïõóéÜæïõí áõîçìÝíç óõ÷íüôçôá ïóôåïðüñùóçò óå óýãêñéóç ìå ôï ãåíéêü ðëçèõóìü. Öáßíåôáé üôé ôï 15% ôùí áóèåíþí áõôþí ðÜó÷ïõí áðü ïóôåïðüñùóç. ÌåëÝôåò áíáöÝñïõí üôé ï êßíäõíïò åìöÜíéóçò êáôÜãìáôïò åßíáé 40% ìåãáëýôåñïò óå áóèåíåßò ìå ÉÖÍÅ óå ó÷Ýóç ìå ôï ãåíéêü ðëçèõóìü. Åíþ óôï ãåíéêü ðëçèõóìü ôï ìåãáëýôåñï êßíäõíï åìöÜíéóçò ïóôåïðüñùóçò ðáñïõóéÜæïõí ïé ãõíáßêåò ìåôÜ ôçí åììçíüðáõóç, óôïõò áóèåíåßò ìå ÉÖÍÅ ïé Üíôñåò Ý÷ïõí ðáñüìïéï êßíäõíï åìöÜíéóçò ïóôåïðüñùóçò êáé êáôÜãìáôïò ìå ôéò ãõíáßêåò.

Πώς δηµιουργείται; Ç áéôßá åìöÜíéóçò ïóôåïðüñùóçò óå áóèåíåßò ìå ÉÖÍÅ äåí Ý÷åé ðëÞñùò äéåõêñéíéóèåß. ÄéÜöïñïé ðáñÜãïíôåò Ý÷ïõí åíï÷ïðïéçèåß, üðùò 1) ç èåñáðåßá ìå êïñôéêïåéäÞ, 2) ç äõóáðïññüöçóç ôïõ 10

áóâåóôßïõ Þ/êáé ôçò âéôáìßíçò D, ðïõ ïöåßëåôáé óå öëåãìïíÞ ôïõ âëåííïãüíïõ Þ óå ÷åéñïõñãéêÞ áöáßñåóç ôìÞìáôïò ôïõ åíôÝñïõ, 3) ç Ýëëåéøç ãåííçôéêþí ïñìïíþí, 4) ç áðåëåõèÝñùóç êõôïêéíþí (ïõóéþí ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôç öëåãìïíÞ êáé ôç äñáóôçñéüôçôá ôçò íüóïõ) áðü ôï ðÜó÷ïí Ýíôåñï, 5) ôï êÜðíéóìá. Ôåëåõôáßá åëÝã÷åôáé ï ñüëïò ôçò âéôáìßíçò Ê êáé ç ãåíåôéêÞ ðñïäéÜèåóç óôçí áíÜðôõîç ïóôåïðüñùóçò óå áóèåíåßò ìå ÉÖÍÅ. Ç ÷ñÞóç êïñôéêïåéäþí åßíáé áðü ôïõò êõñéüôåñïõò ðáñÜãïíôåò áíÜðôõîçò ïóôåïðüñùóçò. Äåí åßíáé óáöÝò åÜí ôá êïñôéêïåéäÞ åðçñåÜæïõí ôçí ïóôéêÞ ðõêíüôçôá Þ áðëþò áíôáíáêëïýí ôç óïâáñüôçôá ôçò íüóïõ ãéá ôçí ïðïßá ÷ïñçãïýíôáé. Ç ÷ïñÞãçóÞ ôïõò åßíáé ðïëëÝò öïñÝò áíáðüöåõêôç, ðñïêåéìÝíïõ íá ôåèåß ìéá Ýîáñóç ôçò åíôåñéêÞò íüóïõ õðü Ýëåã÷ï. Óôçí ðñïóðÜèåéá áðïöõãÞò ÷ïñÞãçóçò åðáíåéëçììÝíùí ó÷çìÜôùí êïñôéæüíçò, ï éáôñüò êáôáöåýãåé óôç ÷ñüíéá ÷ïñÞãçóç Üëëùí öáñìÜêùí, üðùò åßíáé ç áæáèåéïðñßíç. Óôïõò áóèåíåßò ìå íüóï Crohn óõ÷íÜ ÷ïñçãåßôáé âïõäåóïíßäç ðïõ áí êáé ðñüêåéôáé ãéá êïñôéêïåéäÝò, ëüãù äéáöïñåôéêïý ìåôáâïëéóìïý áðü ôá óõíÞèç, åðçñåÜæåé êáôÜ ðïëý ëéãüôåñï ôçí ïóôéêÞ ðõêíüôçôá.

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 22

15/9/2004, 1:02:57 ìì

Πότε οι ασθενείς µε ΙΦΝΕ θα πρέπει να υποβάλλονται σε DEXA; Ï éáôñüò óáò èá óáò åíçìåñþóåé ðüôå èá ðñÝðåé íá õðïâëçèåßôå óå DEXA. ÄéÜöïñïé ðáñÜãïíôåò ëáìâÜíïíôáé õð’ üøéí, üðùò ôï êÜðíéóìá, ç öõóéêÞ Üóêçóç, ç äñáóôçñéüôçôá ôçò íüóïõ, ç åðáñêÞò ëÞøç áóâåóôßïõ, ôï ïéêïãåíåéáêü éóôïñéêü ïóôåïðüñùóçò, ç ðñþéìç åììçíüðáõóç, ôï éóôïñéêü áìçíüññïéáò, ç óõíýðáñîç Üëëùí íïóçìÜôùí (üðùò ïé èõñåïåéäïðÜèåéåò, ç íåöñéêÞ êáé ç çðáôéêÞ íüóïò êáé ôï éóôïñéêü ãáóôñåêôïìÞò) êáé ç óõ÷íÞ Þ ü÷é ÷ïñÞãçóç êïñôéêïåéäþí. Óå ãåíéêÝò ãñáììÝò ïé áóèåíåßò ìå ÉÖÍÅ èá ðñÝðåé íá õðïâÜëëïíôáé óå DEXA üôáí:

• • • •

έχουν ιστορικό αναίτιου κατάγµατος λαµβάνουν κορτικοστεροειδή >7.5mg ηµερησίως για περισσότερο από 3 µήνες είναι γυναίκες κατά την εµµηνόπαυση είναι άντρες άνω των 50 ετών

Ï Ýëåã÷ïò ôïõ áóèåíïýò ðåñéëáìâÜíåé åîåôÜóåéò áßìáôïò ãéá áðïêëåéóìü Üëëùí ôõ÷üí áéôéþí ïóôåïðüñùóçò. Åðßóçò óõíÞèùò äéåíåñãåßôáé áêôéíïãñáößá ôçò èùñáêéêÞò êáé ïóöõúêÞò ìïßñáò ôçò óðïíäõëéêÞò óôÞëçò ãéá Ýëåã÷ï êáôáãìÜôùí. ÁíÜëïãá ìå ôï áðïôÝëåóìá ôçò DEXA ï éáôñüò èá óáò ðñïôåßíåé êÜðïéï åßäïò öáñìáêåõôéêÞò ðáñÝìâáóçò Þ ðáñáêïëïýèçóç. ºóùò áðáéôçèåß ç ÷ïñÞãçóç áóâåóôßïõ êáé âéôáìßíçò D, åÜí ç çìåñÞóéá ðñüóëçøç ìå ôçí ôñïöÞ êñéèåß áíåðáñêÞò.

Πώς προλαµβάνεται η οστεοπόρωση;

Πείτε • • •

στο κάπνισµα στην κατανάλωση µεγάλης ποσότητας οινοπνεύµατος στην αλόγιστη χρήση κορτικοειδών χωρίς εντολή ιατρού

Πείτε •

•

ΟΧΙ

ΝΑΙ

στην κατανάλωση γαλακτοκοµικών προϊόντων, καθώς η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου είναι επιβεβληµένη στη γυµναστική καθώς φαίνεται να υποβοηθά στη βελτίωση της οστικής πυκνότητας στις οδηγίες του ιατρού σας, για να τεθεί η εντερική νόσος υπό έλεγχο

Ðþò èåñáðåýåôáé; Ôá ðéï äéáäåäïìÝíá öÜñìáêá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç èåñáðåßá ôçò ïóôåïðüñùóçò åßíáé ôá ïéóôñïãüíá, ç êáëóéôïíßíç, ôá äéöùóöïíéêÜ êáé ôåëåõôáßá ç ðáñáèïñìüíç.

Ïéóôñïãüíá Óõíéóôþíôáé éäéáßôåñá óå ãõíáßêåò ìå ðñþéìç åììçíüðáõóç. Áðïöåýãåôáé ç ÷ïñÞãçóç ïñìïíïèåñáðåßáò óå áóèåíåßò ìå éóôïñéêü èñïìâþóåùí êáé ïéêïãåíåéáêü éóôïñéêü êáñêßíïõ ìáóôïý. Ïé ãõíáßêåò ðïõ ëáìâÜíïõí ïñìïíïèåñáðåßá èá ðñÝðåé íá ãíùñßæïõí üôé äéáôñÝ÷ïõí áõîçìÝíï êßíäõíï èñïìâïáããåéáêþí åðåéóïäßùí êáé êáñêßíïõ ôïõ ìáóôïý.

ÄéöùóöïíéêÜ

Êýñéïò åêðñüóùðïò ôçò êáô êáôçãïñßáò çãïñßáò áõôÞò åßíáé ç áëåíäñïíÜôç. Óôéò ðáñåíÝñãåéåò áðü ôç ÷ïñÞãçóç ôçò áëåíäñïíÜôçò ðåñéëáìâÜíïíôáé ç íáõôßá, ç äéÜññïéá, ç äõóêïéëéüôçôá êáé ôá Ýëêç ôïõ ïéóïöÜãïõ. Åßíáé óçìáíôéêü ôï öÜñìáêï íá ëáìâÜíåôáé ìáæß ìå Ýíá ðïôÞñé íåñü, ìéóÞ þñá ðñéí áðü ôç ëÞøç Üëëïõ öáñìÜêïõ Þ ôñïöÞò êáé íá ðáñáìÝíåé ï áóèåíÞò óå üñèéá óôÜóç ãéá ìéóÞ þñá ìåôÜ ôç ëÞøç ôïõ.

Êáëóéôïíßíç Ç êáëóéôïíßíç Ý÷åé ðñïôáèåß ãéá ôç èåñáðåßá ïóôåïðüñùóçò óå ìåôåììçíïðáõóéáêÝò ãõíáßêåò, áëëÜ äåí õðÜñ÷ïõí ìåëÝôåò ãéá áóèåíåßò ìå ÉÖÍÅ. Óçìáíôéêü ðëåïíÝêôçìá ôçò êáëóéôïíßíçò åßíáé ç áíáëãçôéêÞ ôçò äñÜóç.

Ðáñáèïñìüíç Äåí õðÜñ÷ïõí ìåëÝôåò ðïõ íá ôåêìçñéþíïõí ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôÜ ôçò óå áóèåíåßò ìå ÉÖÍÅ. ¸÷åé åðéäåßîåé êáëÜ áðïôåëÝóìáôá óå ìåôåììçíïðáõóéáêÝò ãõíáßêåò.

Ãéá ðüóï êáéñü èá ðÜñù èåñáðåßá; ÓõíéóôÜôáé ç ìÝôñçóç ïóôéêÞò ðõêíüôçôáò åôçóßùò ìåôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò èåñáðåßáò. ÅÜí äåí ðáñáôçñçèåß åðéäåßíùóç (ïðüôå áðáéôåßôáé áëëáãÞ ôçò èåñáðåßáò), ç èåñáðåßá óõíÞèùò óõíå÷ßæåôáé ôïõëÜ÷éóôïí ãéá ôñßá Ýôç, êáé áí åßíáé äõíáôüí ãéá üóï ÷ñüíï ç ïóôåïðüñùóç åðéìÝíåé. ÅÜí ðáñáôçñçèåß åðéäåßíùóç ôçò ïóôéêÞò ðõêíüôçôáò ìåôÜ ôç äéáêïðÞ ôçò èåñáðåßáò, èá ðñÝðåé íá ãßíåôáé åðáíÝíáñîç.

ÅÕÔÕ×ÉÁ Ê. ÔÓÉÑÙÍÇ Ç Å. Ê. Ôóéñþíç åßíáé Ãáóôñåíôåñïëüãïò ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 23

15/9/2004, 1:03:25 ìì

παιδί & έφηβος

Φλεγµονώδεις παθήσεις του εντέρου και Χαµηλό Ανάστηµα: Μια στενή συνύπαρξη

Γιατί η φλεγµονώδης πάθηση του εντέρου πολύ συχνά πάει χέρι-χέρι µε το κοντό ανάστηµα;

1.20 cm 1.10 cm 70.5cm

80 cm

Τι είναι οι φλεγµονώδεις παθήσεις του εντέρου; Öëåãìïíþäåéò ðáèÞóåéò ôïõ åíôÝñïõ åßíáé ó÷åôéêÜ óðÜíéåò ðáèÞóåéò ðïõ óõíïäåýïíôáé áðü óõìðôþìáôá áðü ôï ãáóôñåíôåñéêü óýóôçìá, üðùò ðüíï óôç êïéëéÜ, ìåôåùñéóìü, ÷ñüíéåò äéÜññïéåò ìå ðñüóìåéîç Þ ìç âëÝííáò Þ áßìáôïò óôéò êåíþóåéò. Ïé ðéï óõ÷íÝò åßíáé ç íüóïò ôïõ Crohn êáé ç åëêþäçò êïëßôéäá.

Πόσο συχνό είναι το Κοντό Ανάστηµα στις καταστάσεις αυτές; ¸íá óçìáíôéêü ðïóïóôü ðáéäéþí êáé åöÞâùí ìå öëåãìïíþäç ðÜèçóç ôïõ åíôÝñïõ ðáñïõóéÜæåé ×áìçëü ÁíÜóôçìá, äçëáäÞ åßíáé ðéï êïíôü áðü ôçí 3ç åêáôïóôéáßá èÝóç ýøïõò ãéá ôï öýëï ôïõ, ôçí çëéêßá ôïõ êáé ôïí åèíéêü ðëçèõóìü. Ìåãáëýôåñï ìÜëéóôá ðïóïóôü ôùí ðáéäéþí áõôþí Ý÷åé ìç éêáíïðïéçôéêü ñõèìü áíÜðôõîçò, äçëáäÞ êåñäßæåé ëßãá ìüíï åêáôïóôÜ ýøïõò ôïí ÷ñüíï. Áîßæåé ìÜëéóôá íá óçìåéùèåß üôé ðïëëÝò öïñÝò ôï ÷áìçëü áíÜóôçìá äéáãéãíþóêåôáé ðñïôïý ôåèåß ç äéÜãíùóç ôçò öëåãìïíþäïõò ðÜèçóçò ôïõ åíôÝñïõ. Ìåôáîý ôùí öëåãìïíùäþí áõôþí ðáèÞóåùí, ç íüóïò ôïõ Crohn óõíïäåýåôáé ðéï óõ÷íÜ (óå ðïóïóôü áðü 11-35%) áðü ÷áìçëü áíÜóôçìá, åíþ ç åëêþäçò êïëßôéäá óõìâáäßæåé óðáíéüôåñá ìå ÷áìçëü áíÜóôçìá (ðïóïóôü ðåñßðïõ 5-8%).

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 24

15/9/2004, 1:03:51 ìì

παιδί & έφηβος ¼óï ìÜëéóôá ðéï ìåãÜëç åßíáé ç Ýêôáóç ôïõ ðñïóâåâëçìÝíïõ åíôÝñïõ óôç íüóï ôïõ Crohn êáé ìåãáëýôåñç ç ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá ýðáñîçò ôçò, ôüóï ìåãáëýôåñç åßíáé êáé ç áñíçôéêÞ åðßäñáóç óôï ñõèìü áíÜðôõîçò.

Τι καθορίζει τη φυσιολογική ανάπτυξη ενός παιδιού; Ç öõóéïëïãéêÞ áíÜðôõîç åíüò ðáéäéïý åîáóöáëßæåôáé üôáí ðëçñïýíôáé ïñéóìÝíá êñéôÞñéá: Á) Íá õðÜñ÷åé åðÜñêåéá ôùí áðáñáßôçôùí óôïé÷åßùí ôüóï ôùí èåñìßäùí, üóï êáé ôùí ðñùôåúíþí, ôùí é÷íïóôïé÷åßùí êáé ôùí âéôáìéíþí. Â) Ç ðñüóëçøç ôùí óôïé÷åßùí áõôþí íá õðåñâáßíåé ôá åðßðåäá êáôáíÜëùóçò ôïõò. Ã) Ç óýíèåóç ôùí äéáöüñùí éóôþí íá õðåñâáßíåé ôá åðßðåäá êáôáâïëéóìïý/ áðïäüìçóÞò ôïõò.

Τι προκαλεί το χαµηλό ανάστηµα στις παθήσεις αυτές; Ç áéôßá ôïõ ÷áìçëïý áíáóôÞìáôïò óôá ðáéäéÜ áõôÜ åßíáé ðïëõðáñáãïíôéêÞ: 1) Ç áíïñåîßá ôçò ßäéáò ôçò ðÜèçóçò ðïëý óõ÷íÜ ïäçãåß ôï ðáéäß óå áíåðáñêÞ ðñüóëçøç èåñìßäùí êáé áðáñáßôçôùí óôïé÷åßùí.

êáëýôåñï üóï íåáñüôåñï åßíáé ôï ðáéäß êáé ðáñáìÝíåé ìåãÜëï ðåñéèþñéï ìÝ÷ñé íá êëåßóïõí ïé åðéöýóåéò ôùí ïóôþí. Óå ðåñßðôùóç åêôåôáìÝíçò öëåãìïíÞò ôïõ åíôÝñïõ, üðïõ åêôïìÞ ôìÞìáôïò ôïõ äåí åßíáé åöéêôÞ, ôüôå ç ÷ïñÞãçóç åéäéêÞò óôïé÷åéáêÞò äßáéôáò ìðïñåß íá âïçèÞóåé óôçí êáëýôåñç èñÝøç êáé âåëôßùóç ôïõ ñõèìïý áíÜðôõîçò. ÅðéðëÝïí, üôáí ç õðïêåßìåíç ðÜèçóç êáèéóôÜ ôç ÷ñüíéá êïñôéæïíïèåñáðåßá áðáñáßôçôç, ìðïñåß ç õðï÷þñçóç ôçò öëåãìïíÞò ÷Üñç óôçí áíôéöëåãìïíþäç äñÜóç ôçò êïñôéæüëçò, íá åðéöÝñåé ìåãáëýôåñï üöåëïò óôçí áíÜðôõîç áðü ôçí áñíçôéêÞ ôçò åðßäñáóç óôï ñõèìü áíÜðôõîçò. ÓõìðåñáóìáôéêÜ, üóï íùñßôåñá ôåèåß ç äéÜãíùóç ôçò öëåãìïíþäïõò ðÜèçóçò ôïõ åíôÝñïõ êáé üóï íùñßôåñá áíôéìåôùðéóèåß ç ÷ñüíéá öëåãìïíÞ êáé ç õðïèñåøßá, ôüóï êáëýôåñá ìðïñåß íá áíôéìåôùðéóôåß ç áñíçôéêÞ åðßäñáóç óôï ñõèìü áíÜðôõîçò. Óå êÜèå ðåñßðôùóç, ç ëåðôïìåñÞò êáôáãñáöÞ ôïõ âÜñïõò êáé ôïõ ýøïõò ôïõ ðáéäéïý óôéò áíôßóôïé÷åò êáìðýëåò áíÜðôõîçò ãéá ôï öýëï êáé ôçí åèíéêÞ ôïõ êáôáãùãÞ èá âïçèÞóïõí óôçí Ýãêáéñç äéáðßóôùóç êáé áíôéìåôþðéóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò.

Äñ. ×ÑÉÓÔÉÍÁ ÊÁÍÁÊÁ-GANTENBEIN Ç X. ÊáíáêÜ - Gantenbein åßíáé Ðáéäßáôñïò-Ðáéäïåíäïêñéíïëüãïò ÄéäÜêôùñ Ðáíåðéóôçìßïõ ÂÝñíçò Åëâåôßáò ÌïíÜäá Åíäïêñéíïëïãßáò, ÄéáâÞôç êáé Måôáâïëéóìïý Á’ Ðáéä/ êÞò ÊëéíéêÞò Ðáíåð/ìßïõ Áèçíþí

2) Ç äõóáðïññüöçóç êáé ïé ÷ñüíéåò äéÜññïéåò, åõèýíïíôáé êõñßùò ãéá ôçí ìç áðïññüöçóç ðñùôåúíþí, èåñìßäùí êáé é÷íïóôïé÷åßùí, áðáñáßôçôùí ãéá ôç óùóôÞ èñÝøç êáé áíÜðôõîç. 3) Ç ÷ñüíéá öëåãìïíÞ ôçò ßäéáò ôçò ðÜèçóçò äñá áíáóôáëôéêÜ óôçí áíÜðôõîç. 4) Ç óõ÷íÜ áðáñáßôçôç êáé áíáðüöåõêôç ìáêñï÷ñüíéá êïñôéæïíïèåñáðåßá ìå ôç óåéñÜ ôçò ìðïñåß íá åðéäñÜóåé áíáóôáëôéêÜ óôçí áíÜðôõîç. Ç êïñôéæïíïèåñáðåßá ïäçãåß óå áõîçìÝíï êáôáâïëéóìü/ áðïäüìçóç ðñùôåúíþí, åíþ üðùò ðñïáíáöÝñèçêå ëüãù áíïñåîßáò êáé äõóáðïññüöçóçò õðÜñ÷åé áíåðáñêÞò óýíèåóç ðñùôåúíþí êáé ôåëéêÜ ï óõíäõáóìüò áõôþí ïäçãåß óå áñíçôéêü ðñùôåúíéêü éóïæýãéï.

Υπάρχει ανεπάρκεια Αυξητικής Ορµόνης στα παιδιά αυτά; ÓõíÞèùò äåí õðÜñ÷åé áíåðÜñêåéá ÁõîçôéêÞò Ïñìüíçò óôá ðáéäéÜ áõôÜ. Áðëþò, ìåñéêÝò öïñÝò óõæçôéÝôáé ç èåñáðåõôéêÞ ÷ïñÞãçóç ôçò ÁõîçôéêÞò Ïñìüíçò ÷Üñç óôçí áíáâïëéêÞ ôçò äñÜóç óôïí ìåôáâïëéóìü ôùí ðñùôåúíþí ãéá íá áíôéóôáèìßóåé ôçí êáôáâïëéêÞ äñÜóç ðïõ ðñïêáëåß ç êïñôéæïíïèåñáðåßá.

Ποια θα είναι η θεραπεία του χαµηλού αναστήµατος; Ç áíôéìåôþðéóç ôïõ ×áìçëïý áíáóôÞìáôïò Ýãêåéôáé ðñþôá áð´üëá óôçí áíôéìåôþðéóç ôçò õðïêåßìåíçò ðÜèçóçò ôïõ åíôÝñïõ. ¸ôóé, óå ðåñéïñéóìÝíçò Ýêôáóçò ðÜèçóç, ç åêôïìÞ ôïõ ðñïóâåâëçìÝíïõ ôìÞìáôïò ôïõ åíôÝñïõ ïäçãåß óõ÷íÜ óå Üñóç ôüóï ôçò ÷ñüíéáò öëåãìïíÞò, üóï êáé ôçò äõóáðïññüöçóçò êáé ôåëéêÜ óõíïäåýåôáé áðü óçìáíôéêÞ âåëôßùóç ôüóï ôçò èñÝøçò üóï êáé ôïõ ñõèìïý áíÜðôõîçò. Ôï èåñáðåõôéêü áðïôÝëåóìá åßíáé ìÜëéóôá ôüóï 14

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 26

15/9/2004, 1:04:00 ìì

ÂÂéïëïãéêÜ éïëïãéêÜ ã ôñüöéìá ôñüöéìá: ñ γγιατί πραγµατικά ρ γµ αξίζουν;

Ôá âéïëïãéêÜ ðñïúüíôá áðïôåëïýí Ýíáí áðü õò ðéï äõíáìéêïýò êëÜäïõò ôçò âéïìç÷áíßáò ôñïößìùí, áíáðôý÷èçêå ìå ñõèìü 20% êáôÜ ôá ôåëåõôáßá 10 ÷ñüíéá. ôï 2000, ç áãïñÜ ôùí âéïëïãéêþí ðñïúüíôùí Þôáí áîßáò 6,6 äéò D.A. Economic Research Service, 2000). Ç áëìáôþäçò áíÜðôõîç ôçò áãïñÜò ôùí âéïëïãéêþí ðñïúüíôùí ðáñáôçñÞèçêå êáé óôçí Éáðùíßá, ôç Ì. Âñåôáíßá êáé Üëëåò ÷þñåò ôçò Å.Å. Ïé ðùëÞóåéò âéïëïãéêþí ðñïúüíôùí ãéá ôï 2003 ðñïâëÝðïíôáí íá öôÜóïõí óå ðáãêüóìéï åðßðåäï ôá 21,5 äéò äïëÜñéá (U.S.D.A. Foreign Agriculture Service, 2000). Óôç Ì. Âñåôáíßá, ïé ðùëÞóåéò ôùí âéïëïãéêþí ôñïößìùí ùò ðïóïóôü åðß ôïõ óõíüëïõ ôùí ðùëÞóåùí ôùí ôñïößìùí áõîÞèçêáí áðü 0,25% ôï 1994 óå 1,6% ôï 2002 (Ôhe Economist, 2003). Óôçí ÅëëÜäá, ïé êáëëéåñãïýìåíåò ìå âéïëïãéêÝò ìåèüäïõò åêôÜóåéò Þôáí 5.905 óôñÝììáôá ôï 1993, åíþ ôï 2003 166.725 óôñÝììáôá. ÐáñÜëëçëá, óôï ßäéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, ï áñéèìüò ôùí åðé÷åéñçìáôéþí ðïõ áó÷ïëïýíôáé ìå ôç âéïëïãéêÞ ðáñáãùãÞ áãáèþí Ý÷åé áõîçèåß áðü 165 óå 4.065 (äéêôõáêüò ôüðïò ôçò ÄÇÙ, 2004). Ç âéïëïãéêÞ êáëëéÝñãåéá åßíáé Ýíá ïéêïëïãéêü óýóôçìá äéá÷åßñéóçò ôïõ åäÜöïõò êáé ôùí öõôþí ðïõ êáëëéåñãïýíôáé óå áõôü. Ç áñ÷Þ ôçò âéïëïãéêÞò êáëëéÝñãåéáò âáóßæåôáé óå Ýíá õãéÝò êáé ðëïýóéï Ýäáöïò, óôï ïðïßï ìðïñïýìå íá êáëëéåñãÞóïõìå õãéÞ öõôÜ éêáíÜ íá áíôéóôáèïýí óå áóèÝíåéåò êáé ðñïóâïëÝò áðü Ýíôïìá. Ç âéïëïãéêÞ ãåùñãßá áðïêëåßåé ôç ÷ñÞóç ôïîéêþí ÷çìéêþí åíþóåùí.

Ôá óçìáíôéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá ôçò âéïëïãéêÞò ãåùñãßáò óõíïðôéêÜ ðáñïõóéÜæïíôáé åäþ: Á. Ãéá ôï ðåñéâÜëëïí

1. Áåéöïñßá åäÜöïõò Ïé ôå÷íéêÝò ôçò âéïëïãéêÞò êáëëéÝñãåéáò âáóßæïíôáé óôï õãéÝò ÷þìá ðïõ åßíáé áðáñáßôçôï ãéá ôï õãéÝò öõôü. Ôï æùíôáíü ÷þìá ðñïìçèåýåé ðëÞñùò ôá èñåðôéêÜ óõóôáôéêÜ ðïõ ÷ñåéÜæåôáé ôï öõôü, ôï ïðïßï ìå ôç óåéñÜ ôïõ äßíåé êáñðü ìå ðëïýóéï ÷áñáêôÞñá, ãåýóç êáé Üñùìá. ÊÜèå êáëëéåñãçôéêÞ ðåñßïäïò åßíáé ìïíáäéêÞ êáé äéáöÝñåé áðü ôçí ðñïçãïýìåíç. Ç áðüäïóç êáé ç ÷áìçëÞ ðáñáãùãÞ ôïõ ÷ùñáöéïý (óõíÞèùò 300 - 400 êéëÜ /óôñÝììá) åßíáé óôáèåñÞ ãéá êÜèå ÷ñüíï êáé åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò ðïéüôçôáò ôïõ ôåëéêïý ðñïúüíôïò. 2. Ðñïóôáóßá ôùí õäñïöïñÝùí ôïõ åäÜöïõò áðü ñõðáíôÝò, üðùò ÷ëùñïûäñïãïíÜíèñáêåò, ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôá åíôïìïêôüíá êáé íéôñéêÜ éüíôá, ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôá ëéðÜóìáôá

3. Ðñïóôáóßá ôçò âéïðïéêéëüôçôáò. Óôéò âéïëïãéêÝò êáëëéÝñãåéåò, åðåéäÞ üëá ãßíïíôáé ìå ðéï «öõóéêü» ôñüðï, æïõí ðéï ðïëëÜ åßäç æùõößùí, åíôüìùí êáé ðáñáöõÜäùí, ÷ùñßò üìùò íá ðñïêáëïýí æçìéÜ óôçí êáëëéÝñãåéá êáé áðüäïóç ôùí êáëëéåñãïýìåíùí öõôþí. Ç âéïðïéêéëüôçôá åßíáé áõîçìÝíç óå ó÷Ýóç ìå ôéò óõìâáôéêÝò êáëëéÝñãåéåò êáé áõôü ïäçãåß óå ìåãáëýôåñç óôáèåñüôçôá ôïõ ïéêïóõóôÞìáôïò (IFOAM, 2002).

Â. Ãéá ôçí êáëëéÝñãåéá

1. Ôï öõôü ìðïñåß íá áíáðôýóóåé êáëýôåñï áìõíôéêü óýóôçìá 2. Ôï ôåëéêü ôñüöéìï Ý÷åé êáëýôåñç ãåýóç êáé Üñùìá. 3. Äåí Ý÷ïõìå åíôáôéêïýò ñõèìïýò êáëëéÝñãåéáò, ìå óõíÝðåéá íá ìçí ðéÝæåôáé ôï öõôü íá ìåãáëþóåé ìå ðéï ãñÞãïñï êáé ëéãüôåñï öõóéêü ñõèìü. Ôï öõôü ìðïñåß Ýôóé íá áêïëïõèÞóåé ôïõò äéêïýò ôïõ öõóéêïýò ñõèìïýò áíÜðôõîçò, ìå áðïôÝëåóìá ï ðáñá÷èåßò êáñðüò íá Ý÷åé áíþôåñåò ïñãáíïëçðôéêÝò éäéüôçôåò.

Ã. Ãéá ôïí ôåëéêü êáôáíáëùôÞ

1. Äåí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óõíèåôéêÝò ïõóßåò êáé Ýôóé áðïöåýãåôáé êÜèå ðéèáíÞ ôïõò ðáñåíÝñãåéá óôïí Üíèñùðï.

2. Óôá âéïëïãéêÜ ôñüöéìá äåí õðÜñ÷ïõí õðïëåéììáôéêÝò ïõóßåò, ðïõ åêôüò áðü ðáñåíÝñãåéá óôçí õãåßá, ðñïêáëïýí êáé áëëïßùóç ôùí ãåõóôéêþí êáé áñùìáôéêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôïõ ðñïúüíôïò.

3. Ôá ôñüöéìá ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü âéïëïãéêÞ êáëëéÝñãåéá åßíáé áðáëëáãìÝíá áðü ïðïéáäÞðïôå ÷çìéêÞ ïõóßá (åíôïìïêôüíá, æéæáíéïêôüíá Þ ëéðÜóìáôá), ðïõ åßíáé åðéâëáâÞò ôüóï ãéá ôï öõôü, üóï êáé ãéá ôïí ôåëéêü êáôáíáëùôÞ.

4. ÅéäéêÜ ãéá ôï êñáóß, ôï âéïëïãéêü êñáóß ðåñéÝ÷åé èåéþäç (óïõëößäéá) óå ðïëý ìéêñüôåñç óõãêÝíôñùóç óå ó÷Ýóç ìå Ýíá óõìâáôéêü êñáóß. Ãéá ôïõò óõìâáôéêïýò ïßíïõò, ôï áíþôåñï åðéôñåðôü üñéï áðü ôçí ôñÝ÷ïõóá åëëçíéêÞ íïìïèåóßá åßíáé 180 mg/l, óôïõò âéïëïãéêïýò ïßíïõò ðåñéïñßæåôáé ç ÷ñÞóç ôùí èåéùäþí êÜôù áðü ôá 100 mg/l.

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 28

15/9/2004, 1:04:01 ìì

διατροφή Ôá áõîçìÝíá åðßðåäá ôùí èåéùäþí óôï êñáóß Ý÷ïõí äéôôÞ áñíçôéêÞ åðßðôùóç: • Ìðïñïýí íá åðéäñÜóïõí áñíçôéêÜ óôçí õãåßá ôïõ áíèñþðïõ. ¢ôïìá ôá ïðïßá åßíáé åõáßóèçôá óå åíþóåéò ôïõ èåßïõ óõíÞèùò ðáñïõóéÜæïõí Üóèìá êáé áíáðíåõóôéêÝò äõó÷Ýñåéåò, ôï ìÝãåèïò ôùí ïðïßùí åîáñôÜôáé áðü ôï âáèìü åðçñåáóìïý ôïõò óôï èåéÜöé. Óðáíéüôåñá áñêåôïß Üíèñùðïé ðáñïõóéÜæïõí ðïíïêÝöáëï ìåôÜ ôçí êáôáíÜëùóç êñáóéþí ìå áõîçìÝíá èåéþäç åÜí åßíáé åõðáèåßò óå áõôÜ. •ÐëÞôôïõí ôá ïñãáíïëçðôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ êñáóéïý, áöïý åßíáé áíôéëçðôÜ áðü ôá áéóèçôÞñéá üñãáíá ôçò ãåýóçò êáé ôçò üóöñçóçò ôïõ áíèñþðïõ. Ïé ðåñéóóüôåñïé ëåõêïß ïßíïé Ý÷ïõí ÷áñáêôçñéóôéêü äõóÜñåóôï «èåéþäåò» Üñùìá êáé ãåýóç.

Áíôß óõìðåñÜóìáôïò

ÐáñáöñÜæïíôáò Ýíá ãíùóôü ñçôü ìðïñïýìå íá ðïýìå ðùò «ôï ðåñéâÜëëïí öõãåßí áäýíáôïí». Ôá âéïëïãéêÜ ðñïúüíôá åßíáé ðñïúüíôá ìéáò öéëïóïößáò êáé êáëëéåñãçôéêÞò ðñáêôéêÞò öéëéêÞò ôüóï ðñïò ôï ðåñéâÜëëïí, üóï êáé ðñïò ôïí ôåëéêü êáôáíáëùôÞ, ôïí ¢íèñùðï. Ç âéïëïãéêÞ êáëëéÝñãåéá óôï÷åýåé óôç ìåãéóôïðïßçóç ôçò åõåîßáò ðïõ íéþèïõìå ôñþãïíôáò Þ ðßíïíôáò Ýíá ðñïúüí áõîçìÝíçò, óå ó÷Ýóç ìå ôá óõìâáôéêÜ ôñüöéìá, äéáôñïöéêÞò áîßáò. ÁõôÞ ç öéëïóïößá êáé ðñáêôéêÞ äßíåé ôçí ðñùôïâïõëßá óôç Öýóç íá êÜíåé ôï Ýñãï ôçò êáé âñßóêåôáé óôïí áíôßðïäá ôçò ðñáêôéêÞò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí ðáñáãùãÞ ôùí íåïöáíþí ôñïößìùí. Áò óôáìáôÞóïõìå ãéá Ýíá äåõôåñüëåðôï ôïõò öñåíÞñåéò ñõèìïýò ôçò óýã÷ñïíçò æùÞò êáé áò óêåöôïýìå ðùò óå êÜðïéá ðñÜãìáôá (áðü ôçí ùñßìáíóç ôïõ öñïýôïõ ùò ôç äéáôñïöÞ ìáò) ôï «óðåýäå âñáäÝùò» Ý÷åé éäéáßôåñç áîßá! Óôïí ïéêïíïìéêü êáé åìðïñéêü ðüëåìï ìåôáîý ôùí âéïôå÷íïëïãéêþí åôáéñåéþí ðïõ åìðïñåýïíôáé íåïöáíÞ ôñüöéìá êáé ôùí âéïëïãéêþí êáëëéåñãçôþí, áò äéáöõëÜîïõìå ôç äéá âßïõ åõåîßá êáé õãåßá ìáò êáôáíáëþíïíôáò áíåðéöýëáêôá âéïëïãéêÜ

ÐïóïóôÜ âéïëïãéêþí ðñïúüíôùí ðïõ ðáñÜ÷èçêáí ôï 2003 áíÜ åßäïò (äéêôõáêüò ôüðïò ôçò ÄÇÙ, 2004).

Âéâëéïãñáößá Äéêôõáêüò ôüðïò ôçò ÄÇÙ (Ïñãáíéóìüò ÅëÝã÷ïõ êáé Ðéóôïðïßçóçò Âéïëïãéêþí Ðñïúüíôùí) www.dionet.gr IFOAM (2002). Organic Agriculture & Biodiversity, Eds IFOAM. The Economist, 11.12.2003, Research Report of Economist Intelligence Unit on Nutrition in Collaboration with Soil Association. Unites States Department of Agriculture (U.S.D.A.) Economic Research Service, Agricultural Outlook, April 2000. U.S.D.A. Foreign Agricultural Service FAS online, June 2000, “Organic Markets Oler U.S. Agriculture Current and Future Sales Opportunities”.

Áò óôáìáôÞóïõìå ãéá Ýíá äåõôåñüëåðôï ôïõò öñåíÞñåéò ñõèìïýò ôçò óýã÷ñïíçò æùÞò êáé áò óêåöôïýìå ðùò óå êÜðïéá ðñÜãìáôá (áðü ôçí ùñßìáíóç ôïõ öñïýôïõ ùò ôç äéáôñïöÞ ìáò) ôï «óðåýäå âñáäÝùò» Ý÷åé éäéáßôåñç áîßá!

ÉÙÁÍÍÇÓ ÆÁÌÐÅÔÁÊÇÓ ßíáé ËÝêôïñáò ×çìåßáò Ôñïößìùí ñïößìùí, ÔìÞìá ×çìåßáò Å.Ê.Ð.Á. izabet@chem.uoa.gr

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 29

15/9/2004, 1:04:07 ìì

Κοιλιoκάκη (εντεροπάθεια απο γλουτένη)

Πότε

Πότε τα δηµητριακά δεν είναι αθώα

Είναι γνωστό ότι τα δηµητριακά αποτελούν την κύρια βάση διατροφής της µεγάλης πλειονότητας του πληθυσµού σε παγκόσµιο επίπεδο. ÕðÜñ÷åé üìùò ìßá ðÜèçóç, Þ êáôÜ ðïëëïýò êáôÜóôáóç, üðïõ ôá äçìçôñéáêÜ, êáé êáô’ åðÝêôáóç üëá ôá ðáñÜãùãÜ ôïõò (Üëåõñá ê.Ü.), Ý÷ïõí âëáðôéêÞ åðßäñáóç óôïí ïñãáíéóìü üíôáò ôïîéêÜ ãéá ôïõò åéäéêïýò ó÷çìáôéóìïýò (ëÜ÷íåò) ôïõ ëåðôïý åíôÝñïõ, áð’ üðïõ äéåíåñãåßôáé ç áðïññüöçóç ðñáêôéêÜ üëùí ôùí èñåðôéêþí óõóôáôéêþí ôùí äéáöüñùí ôñïöþí. ÁðïôÝëåóìá ôïõ ãåãïíüôïò áõôïý åßíáé ìåéïíåêôéêÞ áðïññüöçóç ðïõ ïäçãåß, Üëëïôå óå ìéêñü êáé Üëëïôå óå ìåãÜëï âáèìü, óå õðïèñåøßá, áäõíáìßá, ÷Üóéìï âÜñïõò, áíáéìßá êáèþò êáé óôçí åìöÜíéóç äéáöüñùí óõìðôùìÜôùí ìå ðñïåîÜñ÷ïíôá ôéò äéÜññïéåò, ôï öïýóêùìá êáé ôá ãïõñãïõñçôÜ óôçí êïéëéÜ. Óôéò ðåñéóóüôåñï âáñéÝò, êáé óõíÞèùò ðáñáìåëçìÝíåò, ðåñéðôþóåéò ç êáôÜóôáóç áõôÞ ìðïñåß íá ïäçãÞóåé óå ãåíéêåõìÝíç êá÷åîßá ôïõ ïñãáíéóìïý. Ç êáôÜóôáóç áõôÞ öáßíåôáé ïôé Þôáí ãíùóôÞ áðü ôçí áñ÷áéüôçôá, ç ðñþôç äå ó÷åôéêÜ áêñéâÞò ðåñéãñáöÞ ôçò áðïäßäåôáé óôïí Áñåôáßï ôïí Êáððáäüêç. Óôç óõíÝ÷åéá ðåñéãñÜöçêå äéá÷ñïíéêÜ êáé áðü ðïëëïýò Üëëïõò, ÷ùñßò üìùò êáíåßò íá ìðïñÝóåé íá åíôïðßóåé ìå áêñßâåéá ôï õðåýèõíï ôïîéêü áßôéï. Áõôü ðñïóäéïñßóèçêå áðü Ýíáí

;

Ï Ð Õðåýèõíç ãéá ôéò âëÜâåò áõôÝò åßíáé ç ãëïõôÝíç, Ýíá ðñùôåúíéêü óõóôáôéêü ðïõ áðáíôÜ óå ïñéóìÝíá äçìçôñéáêÜ êáé óõãêåêñéìÝíá óôï óéôÜñé, ôï êñéèÜñé êáé ôç âñþìç, ü÷é üìùò óôï êáëáìðüêé. Ç íüóïò ìðïñåß íá åêäçëùèåß óå êÜèå çëéêßá, áðü ôçí ðáéäéêÞ (ìåôÜ ôçí åßóïäï ôùí äçìçôñéáêþí óôç äéáôñïöÞ) ìÝ÷ñé êáé ôçí ðñï÷ùñçìÝíç åíÞëéêç æùÞ. Ôá óõìðôþìáôá åßíáé óõíÞèùò ðåñéóóüôåñá êáé âáñýôåñá óôçí ðáéäéêÞ çëéêßá, ëüãù óçìáíôéêïý âáèìïý êáèõóôÝñçóçò ôçò øõ÷ïóùìáôéêÞò áíÜðôõîçò (åî áéôßáò ôçò ìåéïíåêôéêÞò áðïññüöçóçò ôùí áðáñáßôçôùí èñåðôéêþí óõóôáôéêþí), åíþ óôïõò åíÞëéêåò óõíÞèùò åßíáé çðéüôåñá êáé ðñïóïìïéÜæïõí óå áõôÜ ôïõ åõåñÝèéóôïõ åíôÝñïõ («óðáóôéêÞò êïëßôéäïò»), óõíïäåýïíôáé üìùò óôçí ðëåéïíüôçôá ôùí ðåñéðôþóåùí êáé áðü ìéêñüôåñïõ Þ ìåãáëýôåñïõ âáèìïý áíáéìßá (óõíÞèùò áðü Ýëëåéøç óéäÞñïõ). Ç äéÜãíùóç ôçò êáôÜóôáóçò áõôÞò åßíáé åýêïëç, ìå ôçí ðñïûðüèåóç üôé ï ãéáôñüò èá ôçí õðïøéáóèåß êáé èá ðñï÷ùñÞóåé óôéò áðáñáßôçôåò äéáãíùóôéêÝò åîåôÜóåéò, ôéò ïðïßåò áðïôåëïýí ç ëÞøç âéïøéþí áðü ôï ëåðôü Ýíôåñï ìå ãáóôñïóêüðçóç (üðïõ äéáðéóôþíåôáé éóôïëïãéêÜ ç áðïðëÜôõíóç Þ êáé åðéðÝäùóç ôùí ëá÷íþí) êáèþò êáé ï ðñïóäéïñéóìüò åéäéêþí áíôéóùìÜôùí (áíôéãëéáäéíéêþí, åíäïìõóßïõ

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 30

15/9/2004, 1:04:17 ìì

êáé éóôéêÞò ôñáíóãëïõôáìéíÜóçò). Ç äéÜãíùóç åðéâåâáéþíåôáé ìå åðáíÜëçøç ôùí âéïøéþí êáèþò êáé ôùí áíôéóùìÜôùí ìåôÜ áðü ôñåéò Ýùò Ýîé ìÞíåò äßáéôáò åëåýèåñçò ãëïõôÝíçò. Ôï ôé åßíáé õðåýèõíï ãéá ôçí åõáéóèçóßá ôùí áôüìùí ìå êïéëéïêÜêç óôçí ãëïõôÝíç äåí åßíáé ãíùóôü, åßíáé üìùò ðëÞñùò ôåêìçñéùìÝíï üôé ç êáôÜóôáóç áõôÞ åìöáíßæåôáé óå Üôïìá ðïõ Ý÷ïõí óõãêåêñéìÝíç ãåíåôéêÞ ðñïäéÜèåóç (ãéá ôï ëüãï äå áõôü ç êïéëéïêÜêç ìðïñåß íá óõíïäåýåôáé êáé áðü Üëëá áõôïÜíïóá íïóÞìáôá Þ êáé óáê÷áñþäç äéáâÞôç) ðéèáíüôáôá äå êáé óå óõíäõáóìü ìå êÜðïéï Þ êÜðïéïõò (Üãíùóôïõò ðñïò ôï ðáñüí) ðåñéâáëëïíôïãåíåßò ðáñÜãïíôåò. Ãéá ôá áíùôÝñù óõíçãïñåß êáé ôï ãåãïíüò üôé ç êáôÜóôáóç áõôÞ åßíáé óõíçèÝóôåñç óôéò ÄõôéêÝò êïéíùíßåò, óðáíéüôåñç óå Áóéáôéêïýò ðëçèõóìïýò êáé ðñáêôéêÜ Üãíùóôç óôçí ÁöñéêÞ. Éäéáßôåñï åðßóçò ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò êáôÜóôáóçò áõôÞò áðïôåëåß ôï ãåãïíüò üôé ç èåñáðåõôéêÞ ôçò áíôéìåôþðéóç óôçñßæåôáé ìüíï óôç äéáôñïöéêÞ áðïöõãÞ ôïõ õðåýèõíïõ áéôßïõ, äçëáäÞ ôçò ãëïõôÝíçò, êáé ü÷é óôç ÷ïñÞãçóç öáñìÜêùí. Ç åéäéêÞ áõôÞ äßáéôá ïíïìÜæåôáé «äßáéôá åëåýèåñç ãëïõôÝíçò» êáé üôáí ôçñåßôáé óùóôÜ êáé ÷ùñßò ðáñåêôñïðÝò ïäçãåß óôçí ðëÞ-

åíôÝñïõ, üóï êáé üëùí ôùí ôõ÷üí óõìðôùìÜôùí Þ ðáèïëïãéêþí áéìáôïëïãéêþí åñãáóôçñéáêþí åîåôÜóåùí. Ç äßáéôá áõôÞ óôçñßæåôáé áö’ åíüò óôçí Üöïâç êáôáíÜëùóç ðëçèþñáò öõóéêþí ôñïöþí (êñÝáò, øÜñé, ëá÷áíéêÜ, öñïýôá, ñýæé, ãÜëá), áö’ åôÝñïõ óå åéäéêÜ åðåîåñãáóìÝíá âéïìç÷áíéêÜ ðñïúüíôá ìå âÜóç ôá äçìçôñéáêÜ, áðü ôá ïðïßá üìùò Ý÷åé áöáéñåèåß ìå êáôÜëëçëåò ôå÷íéêÝò ç ãëïõôÝíç. ¸ôóé, Üôïìá ìå êïéëéïêÜêç ìðïñåß íá äéáôñÝöïíôáé êáé ìå ðñïúüíôá áëåýñïõ, øùìß, æõìáñéêÜ, êÝúê, ãëõêÜ ê.Ü. (óôç ÷þñá ìáò êõêëïöïñïýí ìå ôçí ïíïìáóßá Glutaln). Éäéáßôåñç ðñïóï÷Þ áðáéôåßôáé ãéá ôçí áêïýóéá êáôáíÜëùóç âéïìç÷áíïðïéçìÝíùí ôñïöéêþí ðáñáóêåõáóìÜôùí, üðïõ ç ãëïõôÝíç ìðïñåß ìåí íá ìçí áðïôåëåß êýñéï Þ âáóéêü óõóôáôéêü (óïêïëÜôåò, ðáôáôÜêéá, ðáãùôÜ êáé ðëçèþñá Üëëùí), áëëÜ íá åìðåñéÝ÷åôáé, óå ìéêñÞ Ýóôù ðïóüôçôá, óå äéÜöïñá ðñüóèåôá ôùí ôñïöþí áõôþí. Ôï ðñüâëçìá åßíáé üôé, óå Üôïìá ìå êïéëéïêÜêç, ç ãëïõôÝíç, áêüìç êáé óå åëÜ÷éóôç ðïóüôçôá, áóêåß ôá÷ýôáôá ôçí ôïîéêÞ ôçò äñÜóç óôéò ëÜ÷íåò ôïõ ëåðôïý åíôÝñïõ êáé åìðïäßæåé ôçí åðÜíïäï Þ äéáôÞñçóÞ ôïõò óôç öõóéïëïãéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõò, åíþ ç áðïêáôÜóôáóç ôùí âëáâþí áðáéôåß äéÜóôçìá áñêåôþí ìçíþí äßáéôáò åëåýèåñçò ãëïõôÝíçò.

ìå åíçìåñùôéêÜ öõëëÜäéá, ðåñéïäéêÝò åêäüóåéò, ïäçãïýò ìáãåéñéêÞò, óåìéíÜñéá êáé Üëëåò ó÷åôéêÝò äñáóôçñéüôçôåò. Óôç ÷þñá ìáò, åäþ êáé áñêåôÜ ÷ñüíéá, Ý÷åé äçìéïõñãçèåß áíÜëïãç ïñãÜíùóç, ç «ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá ãéá ôçí ÊïéëéïêÜêç» ìå áíÜëïãåò äñáóôçñéüôçôåò (éóôïóåëßäá: www.koiliokaki.com). ¼ëåò ó÷åäüí ïé áåñïðïñéêÝò åôáéñåßåò, êáèþò êáé ôá ìåãÜëá îåíïäï÷åéáêÜ óõãêñïôÞìáôá, ìðïñåß íá ðáñÝ÷ïõí, êáôüðéí ðñïóõíåííüçóçò, ãåýìáôá åëåýèåñá ãëïõôÝíçò. Ç êïéëéïêÜêç áðïôåëåß ÷ñüíéá êáôÜóôáóç êáé óõíïäåýåé ôï êÜèå Üôïìï óå üëç ôç äéÜñêåéá ôçò æùÞò ôïõ. Ãéá áõôüí áêñéâþò ôï ëüãï ç äßáéôá åëåýèåñç ãëïõôÝíçò ðñÝðåé íá áêïëïõèåßôáé ðéóôÜ êáé ìå êÜèå åðéìÝëåéá åö’ üñïõ æùÞò, áö’ åíüò ãéá ôç äéáôÞñçóç ôïõ áôüìïõ óå êáëÞ êáôÜóôáóç, áö’ åôÝñïõ ãéá ôçí ðñüëçøç ó÷åôéêÜ óðÜíéùí áëëÜ äõíçôéêÜ êáêïçèþí êáôáóôÜóåùí (üðùò ôï ëÝìöùìá ôïõ ëåðôïý åíôÝñïõ).

ÉÙÁÍÍÇÓ Á. ÊÁÑÁÃÉÁÍÍÇÓ Ï É. Á. ÊáñáãéÜííçò åßíáé ÄéåõèõíôÞò Ãáóôñåíôåñïëïãéêïý ÔìÞìáôïò óôï Íïóïêïìåßï «Áãßá ¼ëãá» ÁèÞíá

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 31

15/9/2004, 1:04:27 ìì

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η «Μεσογειακή ∆ιατροφή Χωρίς Γλουτένη» Θωµαή Καραγκιόζογλου-Λαµπούδη Παιδίατρος-Γαστρεντερολόγος, Καθηγ. Κλινικής ∆ιατροφής ΑΤΕΙΘ Αγγελική Αποστόλου ∆ιαιτολόγος, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων (160 óåë., Ýã÷ñùìá åéêïíïãñáöçìÝíï, ôéìÞ 15€) ÄéÜèåóç: “IÐÐÏÊÑÁÔÇÓ” ÉáôñéêÜ âéâëßá, Èåóóáëïíßêç 2003, ôçë.2310 285785

Åßíáé áðüëõôá ôåêìçñéùìÝíï üôé ç óùóôÞ, áõóôçñÞ êáé åö’üñïõ æùÞò ôÞñçóç ôçò åéäéêÞò äßáéôáò åëåýèåñçò ãëïõôÝíçò áðïôåëåß ôç ìüíç êáé ðëÞñùò áðïôåëåóìáôéêÞ èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç áóèåíþí ìå êïéëéïêÜêç (Þ åíôåñïðÜèåéá áðü ãëïõôÝíç). Ç ôÞñçóç ôçò äßáéôáò áðáëëÜóóåé ôïí ðÜó÷ïíôá áðü ôá óõìðôþìáôá, åðáíáöÝñåé ôéò åñãáóôçñéáêÝò åîåôÜóåéò óå öõóéïëïãéêÜ üñéá, ðñïöõëÜóóåé äå áðïôåëåóìáôéêÜ êáé áðü ôõ÷üí åìöÜíéóç ìáêñï÷ñüíéùí åðéðëïêþí ôçò êáôÜóôáóçò áõôÞò (êïéëéïêÜêç). Ç äßáéôá áõôÞ óõíßóôáôáé óôçí ïëïêëçñùôéêÞ áðïöõãÞ äçìçôñéáêþí êáé ôùí ðáñáãþãùí ôïõò, åíþ åðéôñÝðïíôáé üëá ôá Üëëá öõóéêÜ èñåðôéêÜ óõóôáôéêÜ, ç áíáðëÞñùóç äå ôùí äçìçôñéáêþí êáé ôùí ðáñáãþãùí ôïõò êáèßóôáôáé äõíáôÞ ìå ôç ÷ñÞóç åéäéêþí âéïìç÷áíéêÜ åðåîåñãáóìÝíùí áëåýñùí, áðü ôá ïðïßá Ý÷åé áöáéñåèåß ç ãëïõôÝíç. 20

Ãéá ôçí êáôÜ ôï äõíáôüí ðëÞñç äéáôÞñçóç ôïõ ãåõóôéêïý ðáñÜãïíôá êõêëïöïñåß ðëçèþñá îåíüãëùóóùí ïäçãþí ìáãåéñéêÞò, ïé ïðïßïé üìùò, ëüãù ôçò ðñïÝëåõóÞò ôïõò, Ý÷ïõí ùò âÜóç äéáôñïöéêÝò óõíÞèåéåò Âïñåéïåõñùðáúêþí Þ Âïñåéïáìåñéêáíéêþí ëáþí, ïé ïðïßåò üìùò åßíáé óõíÞèùò ðëïýóéåò óå ëéðáñÜ êáé ðåñéÝ÷ïõí ëéãüôåñá ëá÷áíéêÜ, öñïýôá êáé åëáéüëáäï. ÁõôÜ áêñéâþò ôá óõóôáôéêÜ áðïôåëïýí ôç âÜóç ôçò ëåãüìåíçò ÌåóïãåéáêÞò äßáéôáò, ç ïðïßá Ý÷åé áðïäåé÷èåß ðïëý õãéåéíüôåñç ôçò ÂïñåéïäõôéêÞò êáé ç ïðïßá Ý÷åé óõíäåèåß êáé ìå ìáêñüôåñç ãåíéêÜ åðéâßùóç ðñïöõëÜóóïíôáò áðü êáñäéáããåéáêÜ íïóÞìáôá êáèþò êáé ïñéóìÝíåò íåïðëáóßåò. Ôï êåíü áõôü áêñéâþò Ýñ÷åôáé íá êáëýøåé ìå ðïëý ãëáöõñüôçôá êáé ìå ðëçèþñá óõíôáãþí âáóéóìÝíùí óôç ÌåóïãåéáêÞ äßáéôá ôï âéâëéü «ÌåóïãåéáêÞ äßáéôá ÷ùñßò ãëïõôÝíç»

ôùí óõíáäÝëöùí È. Êáñáãêéüæïãëïõ-Ëáìðïýäç êáé Á. Áðïóôüëïõ. Ðåñéãñáöéêüôáôá êáëýðôåé ðëÞñùò ôéò äéáôñïöéêÝò êáé ãåõóôéêÝò áíÜãêåò áôüìùí ìå êïéëéïêÜêç, ÷ùñßò íá ðáñáëåßðåé ôá óçìáíôéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá ðïõ ðñïóöÝñåé ç ÌåóïãåéáêÞ äßáéôá (Ý÷åé äå êáé ôï ðëåïíÝêôçìá ïôé åßíáé ãñáììÝíï óôá ÅëëçíéêÜ!). Ôï óõíéóôþ áíåðéöýëáêôá óå üëá ôá Üôïìá ìå êïéëéïêÜêç êáé åßìáé áðüëõôá âÝâáéïò üôé èá ôïõò åîáóöáëßóåé ìßá óùóôÞ êáé ôáõôü÷ñïíá õãéåéíÞ äéáôñïöÞ åëåýèåñç ãëïõôÝíçò.

ÉùÜííçò Á. ÊáñáãéÜííçò

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 32

15/9/2004, 1:04:35 ìì

περί διαίτης

... αλλά λλά άυ υπό προϋποθέσεις 1. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ Ç ãõíáßêá èá ðñÝðåé íá ðñïóÝîåé ðÜñá ðïëý ðñïôïý ìåßíåé Ýãêõïò, êáèþò ôá óçìáíôéêüôåñá ðñïâëÞìáôá åíäå÷ïìÝíùò íá îåêéíïýí ðñéí áðü ôçí Ýíáñîç ôçò åãêõìïóýíçò. • Áñ÷éêÜ, ëïéðüí, èá ðñÝðåé ç ìÝëëïõóá ìçôÝñá íá åßíáé âéïëïãéêÜ þñéìç. Áõôü óçìáßíåé üôé èá ðñÝðåé íá Ý÷ïõí ðåñÜóåé ôïõëÜ÷éóôïí 5 ÷ñüíéá áðü ôçí Ýíáñîç ôçò åììÞíïõ ñÞóåùò. ÐáñÜäåéãìá: ¸íá êïñßôóé ðïõ åßíáé 14 ÷ñïíþí åßíáé âéïëïãéêÜ þñéìï, ìüíï åÜí ç Ýììçíïò ñÞóç îåêßíçóå óôá 9 ÷ñüíéá. Ó÷üëéï: Ôßèåôáé õðü áìöéóâÞôçóç ç óõíáéóèçìáôéêÞ – øõ÷ïëïãéêÞ ùñßìáíóç êáé ç ïéêïíïìéêÞ åëåõèåñßá óå ôÝôïéá çëéêßá. • Èá ðñÝðåé ç ìçôÝñá íá åìðïäßæåé ôçí ðéèáíüôçôá íá ôçò óõìâåß êÜôé ôï ïðïßï áõôÞ èá ìðïñïýóå íá åß÷å áðïöýãåé. ÐáñÜäåéãìá: Ï åìâïëéáóìüò üëùí ôùí íÝùí êïñéôóéþí (ð.÷. ãéá éëáñÜ) Þ ç ðñïëçðôéêÞ ðñüóëçøç âéôáìéíþí êáé é÷íïóôïé÷åßùí (ð.÷. ãéá ôçí áðïöõãÞ ðñïâëçìÜôùí íåõñéêÞò öýóåùò ãéá ôá âñÝöç) Ó÷üëéï: Áõôü èá ðñÝðåé íá óõìâåß ìüíï ìå ôçí ðáñÝìâáóç ôçò ðïëéôåßáò êáé õðü ìïñöÞ ðñïãñÜììáôïò ìáæéêÜ, ãéáôß ìüíï Ýôóé èá åßíáé áðïôåëåóìáôéêü. • Èá ðñÝðåé íá åßíáé õðü Ýëåã÷ï êáé õðü óôåíÞ èåñáðåßá ïé åêöõëéóôéêÝò êáé ãåíåôéêÝò áóèÝíåéåò. ÐáñÜäåéãìá: Ç ðåñßðôùóç ôïõ äéáâÞôç Þ ôçò öáéíõëêåôïíïõñßáò. Ó÷üëéï: Ç óôåíÞ ðáñáêïëïýèçóç áðü ôçí éáôñéêÞ ïìÜäá èåùñåßôáé õðï÷ñåùôéêÞ. • Ìéá õãéÞò êýçóç îåêéíÜ ìå ôçí Ýãêõï íá Ý÷åé ôï öõóéïëïãéêü âÜñïò. Ôï ÂÌÉ (äåßêôçò ìÜæáò óþìáôïò: âÜñïò/ýøïò2) èá ðñÝðåé íá êõìáßíåôáé ìåôáîý 20 – 26. ¸ôóé, ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé ìå ÂÌÉ ðÜíù áðü 29 õðÜñ÷åé ç ðñïäéÜèåóç ãéá õðÝñôáóç, ôïîáéìßá äéáâÞôç êýçóçò, êáéóáñéêÞ ôïìÞ, êáé íåõñïëïãéêÜ ðñïâëÞìáôá ãéá ôï Ýìâñõï. Ó÷üëéï: Áõôü óçìáßíåé üôé ç ãõíáßêá ìå áõîçìÝíï âÜñïò èá ðñÝðåé íá ÷Üóåé ðñþôá âÜñïò êáé ìåôÜ íá êõïöïñÞóåé. Ç äõóêïëßá óå áõôü åßíáé êïéíùíéêÞò öýóåùò êáé ôï åã÷åßñçìá ßóùò áíÝöéêôï, áöïý ðïëëïß ðáñÜãïíôåò åðçñåÜæïõí ôç «óýëëçøç» åíüò ðáéäéïý. • Èá ðñÝðåé íá áðïöåõ÷èïýí ïé ïõóßåò êáé ôá öÜñìáêá.

periodikoALEX8.indd 34

ÐáñÜäåéãìá: Ôï êÜðíéóìá, ôá áëêïïëïý÷á êáé ôá öÜñìáêá äå èá ðñÝðåé íá áðïöåýãïíôáé ìüíï êáôÜ ôçí êýçóç áëëÜ êáé ðïëý ðéï ðñéí áðü áõôÞ. Ó÷üëéï: Èá ðñÝðåé ç ãõíáßêá (êáé ïé ðåñéâÜëëïíôåò áõôÞ) íá óõíåéäçôïðïéÞóåé üôé ôá «èÝëù» ôçò êáé ïé óõíÞèåéåò ôçò ôþñá ðåñíïýí óå äåýôåñç ìïßñá. Ðñùôåýïíôá ñüëï ðáßæåé ôþñá ç íÝá ýðáñîç ðïõ Ýñ÷åôáé… • Ç ìÝëëïõóá ìçôÝñá èá ðñÝðåé íá åßíáé óå Üñéóôç äéáôñïöéêÞ êáôÜóôáóç. ÐáñÜäåéãìá: ÅÜí ç ìçôÝñá ðáñïõóéÜæåé Þäç åëëåßøåéò óå èñåðôéêÜ óõóôáôéêÜ äå èá åßíáé óå èÝóç íá ìåôáöÝñåé ìå áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôá èñåðôéêÜ óõóôáôéêÜ áðü ôçí ôñïöÞ ôçò, ìÝóù ôïõ ðëáêïýíôá, óôï Ýìâñõï. Åðßóçò ôï Ýìâñõï èá ðáßñíåé óõóôáôéêÜ áðü ôá äïìéêÜ óõóôáôéêÜ ôïõ óþìáôïò ôçò ìçôÝñáò, ãåãïíüò ðïõ èá ôçí åîáóèåíåß áêüìç ðåñéóóüôåñï. Ó÷üëéï: Èá ðñÝðåé íá åßìáóôå óå åðáãñýðíçóç, Ýôóé þóôå íá ãßíïõí ïé áðáñáßôçôåò åîåôÜóåéò ôïõëÜ÷éóôïí 2 ìÞíåò ðñéí áðü ôçí êýçóç. Åðßóçò ç ñïÞ ôñïößìùí óôï óðßôé èá ðñÝðåé íá åßíáé óõíå÷Þò êáé ÷ùñßò åëëåßøåéò (ôï ïéêïíïìéêü status óå áõôÞí ôçí ðåñßðôùóç åßíáé ðïëý óçìáíôéêü).

2. Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΑΠΑΙΤΕΙ ∆ΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ÊáôÜ ôçí åéóáãùãÞ óôçí êëéíéêÞ Þ óôï íïóïêïìåßï èá ðñÝðåé ç åãêõìïíïýóá íá õðïâëçèåß óå êÜðïéåò äéáôñïöéêÝò êáé áíèñùðïìåôñéêÝò åîåôÜóåéò: • ÖõóéêÞ åîÝôáóç (ð.÷. ÷Ýñéá, ðüäéá, ðñüóùðï êáé ëáéìüò) óå äéÜöïñá óçìåßá ôïõ óþìáôïò, êáôÜ ôçí ïðïßá äéáöáßíïíôáé ôõ÷üí äéáôñïöéêÝò åëëåßøåéò. • Ï Äéáéôïëüãïò èá ðñÝðåé íá áîéïëïãåß ôç ìÝ÷ñé ôþñá äéáôñïöéêÞ ðñüóëçøç ôçò åãêýïõ êáé íá ëáìâÜíåé óïâáñÜ õð’ üøéí ôïõ ôéò äéáôñïöéêÝò óõíÞèåéåò ôçò åãêýïõ. • ÊáôáãñáöÞ ôùí âáóéêþí áíèñùðïìåôñéêþí ìåãåèþí, üðùò ôï ýøïò, ôï âÜñïò êáé êáôÜ ðåñßðôùóç õðïëïãéóìüò ôïõ ðÜ÷ïõò ôùí äåñìáôéêþí ðôõ÷þí. • ¸íáò åðéëåãìÝíïò êáôÜëïãïò âéï÷çìéêþí åîåôÜóåùí óõãêåêñéìÝíùí èñåðôéêþí óõóôáôéêþí ôüóï óôï áßìá, üóï êáé óôá ïýñá. Ïé ðåñéóóüôåñåò Ýãêõïé äåí áíôéìåôùðßæïõí êáíÝíá ðñüâëçìá, áëëÜ èá ðñÝðåé íá ãßíåôáé ëåðôïìåñÝóôáôç áîéïëüãçóç, ãéá íá åîáëåéöèåß ç ðéèáíüôçôá ëÜèïõò.

15/9/2004, 1:04:57 ìì

3. ΤΙ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΡΩΕΙ ΜΙΑ ΕΓΚΥΟΣ Όταν πλέον διαπιστωθεί ότι δεν υπάρχει κάποιο πρόβληµα, η διατροφή της εγκυµονούσας δεν παρουσιάζει διαφορές από τα συνηθισµένα διατροφικά πρότυπα που προβάλλονται από όλους τους έγκυρους οργανισµούς. Η κατανάλωση ζυµαρικών (γενικά αµυλούχων τροφών) θα πρέπει να δίνει το 55 – 60% του συνόλου των ηµερησίων θερµίδων, θα πρέπει να υπάρχουν 2 – 4 διαφορετικά φρούτα, 2 – 3 ποτήρια γάλα (ή γιαούρτι), 2 – 3 διαφορετικές σαλάτες (µε τάση µείωσης, όσο πλησιάζουµε στις τελευταίες εβδοµάδες), και 150 – 200 γρ. πρωτεινικής πρόσληψης. Τα ανωτέρω συνθέτουν το πάζλ της καθηµερινής διατροφικής ρουτίνας της εγκύου. Μάλιστα η αύξηση των θερµίδων µιας εγκύου αρχίζει µετά το 1ο τρίµηνο και είναι της τάξεως των 300 θερµίδων ηµερησίως (πάντοτε κατά περίπτωση).

∆ε θα πρέπει να υπάρχει πανικός και τεράστιες ποσότητες φαγητού. Η ιατρική οµάδα θα αξιολογεί τις ανάγκες και θα επαγρυπνά για θρεπτικά συστατικά κριτικής σηµασίας (ασβέστιο, σίδηρος, µαγνήσιο, φυλλικό οξύ και φώσφορος). Η ποσότητα των θερµίδων δε θα πρέπει να ξεπερνά τις 2200 θερµίδες (πάντα µε τις εξαιρέσεις που µπορεί να υπάρχουν). Για να έχουµε ένα µέτρο σύγκρισης, µια αθλήτρια του βόλεϊ σε συνθήκες βαριάς προπόνησης καταναλώνει 3000 – 3500 θερµίδες. Η υπερβολική αύξηση του σωµατικού βάρους κατά την κύηση ενδεχοµένως να δίδει βαρύτερα νεογνά, αλλά όχι κατά ανάγκη περισσότερο βιολογικώς ώριµα. Μπορεί να οδηγηθούµε σε καισαρική τοµή, µακροσωµικά νεογνά, καθυστερηµένο τοκετό και την ύπαρξη µηκωνίου. Σε κάθε περίπτωση η αύξηση του βάρους κατά την κύηση θα πρέπει να κυµαίνεται µεταξύ 8-12 κιλών.

4. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ç ðáñÜèåóç ðåñáéôÝñù ëåðôïìåñåéþí ãéá ôç äéáôñïöéêÞ áãùãÞ ôùí åãêýùí äçìéïõñãåß ôçí ðéèáíüôçôá óýã÷õóçò áðü ôïõò ìç ãíþóôåò ôïõ áíôéêåéìÝíïõ êáé åßíáé Üãïíç, êáèþò áðáéôåß ôçí êáôáíüçóç êáé åöáñìïãÞ äéáìÝóïõ ôçò åêðáßäåõóçò. Ç ãõíáßêá ðïõ ðñüêåéôáé íá öÝñåé óôç æùÞ ìéá íÝá ýðáñîç èá ðñÝðåé íá áëëÜîåé ðïëëÝò áðü ôéò ìÝ÷ñé ôþñá óõíÞèåéÝò ôçò.

ÁíáöÝñïõìå üôé Ýíáò áðü ôïõò êýñéïõò óôü÷ïõò ãéá ìéá åðéôõ÷çìÝíç åãêõìïóýíç åßíáé ç åðßôåõîç âÜñïõò íåïãíïý ôïõëÜ÷éóôïí 2500 ãñ.

ÔÝëïò ïé Ç.Ð.Á., ïé ïðïßåò âñßóêïíôáé áíÜìåóá óôïõò ðñùôïðüñïõò ôçò åðéóôçìïíéêÞò Ýñåõíáò ãéá ôç äéáôñïöÞ êáôÜ ôçí êýçóç, Ýèåóáí ôïõò åîÞò óôü÷ïõò ãéá ìéá åðéôõ÷çìÝíç êýçóç êáôÜ ôç äåêáåôßá 1990 – 2000 : -Να µειωθεί ο ρυθµός γέννησης ελλειποβαρών νεογνών (<2500 γρ.) -Να µειωθεί το αλκοολικό σύνδροµο νεογνών (fetal alcohol syndrome). -Να επιτευχθεί η φυσιολογική αύξηση του βάρους κατά την κύηση -Να υπάρξει µεγαλύτερος αριθµός µητέρων που θηλάζουν τα νεογνά περί τους 6 µήνες -Να µειωθεί η κατανάλωση αλκοόλ, καπνού και φαρµάκωνναρκωτικών -Να υπάρχει έγκαιρη περίθαλψη στην αρχή της κύησης -Να προλαµβάνονται τα προβλήµατα που δηµιουργούνται κατά τον τοκετό στο νεογνό -Να προλαµβάνεται η παχυσαρκία της µητέρας τόσο πριν από την κύηση, όσο και κατά το θηλασµό

×ÑÇÓÔÏÓ ÐÁÐÁÂÁÃÃÅËÇÓ Ï ×. ÐáðáâáããÝëçò åßíáé Êëéíéêüò Äéáéôïëüãïò óôï Êñáôéêü ÈåñáðåõôÞñéï ËÝñïõ ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 35

15/9/2004, 1:05:32 ìì

επικοινωνούµε Ï áíáãíþóôçò ìáò ×Ô áðü ôçí ÎÜíèç ìáò ñùôÜåé ãéá ôçí áóöÜëåéá ôùí öáñìÜêùí ãéá ôçí ãáóôñïïéóïöáãéêÞ ðáëéíäñüìçóç êáé ðïéï óõãêåêñéìÝíá ôùí áíáóôïëÝùí áíôëßáò ðñùôïíßùí (ÁÁÐ), ðïõ ï ößëïò ìáò ÷ñçóéìïðïéåß ãéá áñêåôü êáéñü. Îåêßíçóå ôç èåñáðåßá ìå áõôÜ ôá öÜñìáêá ãéá óõìðôùìáôïëïãßá ðáëéíäñüìçóçò. Ðáñüôé ôá óõìðôþìáôá õðï÷þñçóáí ìå ôçí áãùãÞ, êÜèå ðñïóðÜèåéá íá ôá óôáìáôÞóåé áðÝôõ÷å. Ôþñá äåí Ý÷åé ìåí óõìðôþìáôá áðü ôïí ïéóïöÜãï ùóôüóï ôáëáéðùñåßôáé áðü Ýíôïíç áäõíáìßá ðïõ âñÝèçêå üôé ïöåßëåôáé óå áíáéìßá. ¸íáò óõããåíÞò ôïõ ôïõ åßðå üôé ïé ÁÁÐ ìðïñåß íá åìðïäßóïõí ôçí óùóôÞ áðïññüöçóç ôïõ óéäÞñïõ êáé óõíåðþò íá ðñïêáëÝóïõí áíáéìßá, üôáí ëáìâÜíïíôáé ãéá ìåãÜëï äéÜóôçìá. Ìáò ñùôÜåé ëïéðüí áí éó÷ýåé êáé ðïéåò åíáëëáêôéêÝò ëýóåéò Ý÷åé áí äåí ìðïñåß íá ðÜñåé êÜðïéïí ÁÁÐ ãéá ôá óõìðôþìáôá ôçò ðáëéíäñüìçóçò ôïõ. ÁãáðçôÝ ößëå, åõ÷áñéóôïýìå ãéá ôçí åðéêïéíùíßá. Ïé áíáóôïëåßò áíôëßáò ðñùôïíßùí èåùñïýíôáé áóöáëÝóôáôá öÜñìáêá. Áêüìá êáé ç ìáêñï÷ñüíéá ÷ñÞóç ôïõò äåí ðñïêáëåß ðñïâëÞìáôá üðùò ôá äéêÜ óáò (áíáéìßá êëð). Èá ðñÝðåé íá õðïâëçèåßôå óå åîåôÜóåéò ãéá íá äåßôå ðïéá åßíáé ç áéôßá ôçò áíáéìßáò óáò. Äõóôõ÷þò, äåí ìáò ãñÜöåôå áí ðáßñíåôå ãéá êÜðïéï ëüãï Üëëá öÜñìáêá (ð.÷. ç ÷ñüíéá ÷ñÞóç áóðéñßíçò Þ Üëëùí öáñìÜêùí ãéá ñåõìáôéóìïýò ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåé áðþëåéá áßìáôïò), ðïéá åßíáé ç çëéêßá óáò (óå çëéêéùìÝíá Üôïìá õðÜñ÷åé ðÜíôá ï öüâïò ç áíáéìßá íá åßíáé áðïôÝëåóìá êÜðïéáò êáêïÞèïõò íüóïõ) êáé âåâáßùò äåí ìáò áíáöÝñåôå êáèüëïõ áí åêôüò ôçò áíáéìßáò-áäõíáìßáò Ý÷åé åìöáíéóèåß êÜðïéï êáéíïýñãéï óýìðôùìá (áíïñåîßá, áðþëåéá âÜñïõò, ðüíïò, äéáôáñá÷Ýò ôùí êåíþóåùí êëð) ãéá íá êáôåõèõíèåß ï Ýëåã÷ïò ðñïò êÜðïéï óõãêåêñéìÝíï üñãáíï. Ç êõñßá ÌÊ áðü ôçí ÁèÞíá, ìáò ãñÜöåé ãéá íá ìáò ñùôÞóåé ó÷åôéêÜ ìå ôï ðñüâëçìá ðïõ ôçí áðáó÷ïëåß ôïõò ôåëåõôáßïõò ìÞíåò. Óå ôõ÷áßï Ýëåã÷ï âñÝèçêå ìéêñÞ áýîçóç ôùí ôñáíóáìéíáóþí (åíæýìùí ðïõ äåß÷íïõí üôé õðÜñ÷åé öëåãìïíÞ-êáôáóôñïöÞ óôï Þðáñ). Áðü ôïí 24

Ýëåã÷ï âñÝèçêáí èåôéêÜ áíôéóþìáôá Ýíáíôé ëåßùí ìõéêþí éíþí (SÌÁ), ÷ùñßò Üëëá åõñÞìáôá ôüóï ãéá éïýò çðáôéôßäùí üóï êáé ãéá Üëëåò áéôßåò çðáôïðáèåéþí. ÐáñÜëëçëá (áðü ü,ôé êáôáëÜâáìå) ìÝ÷ñé íá âãïõí ôá áðïôåëÝóìáôá üëùí áõôþí ôùí åîåôÜóåùí åðéóêÝöèçêå ãáóôñåíôåñïëüãï ðïõ óõíÝóôçóå (êáé ôåëéêÜ Ýêáíå) ãáóôñïóêüðçóç. Ðáñüôé áõôÞ ç åîÝôáóç Þôáí ÷ùñßò åõñÞìáôá ï ãéáôñüò ðÞñå ìåñéêÝò âéïøßåò áðü ôç äåýôåñç ìïßñá ôïõ äùäåêáäáêôýëïõ (ôï áñ÷éêü ôìÞìá äçëáäÞ ôïõ ëåðôïý åíôÝñïõ). Ç éóôïëïãéêÞ ôïõò åîÝôáóç Ýäåéîå üôé õðÞñ÷áí âëÜâåò ðïõ Þôáí óõìâáôÝò ìå áõôÝò ðïõ ðáñáôçñïýíôáé óå óýíäñïìï äõóáðïññüöçóçò ôïõ ôýðïõ ôçò êïéëéïêÜêçò. ÓôÜëèçêáí ôá êáôÜëëçëá áõôïáíôéóþìáôá ðïõ Þôáí èåôéêÜ. Ï ãéáôñüò ëïéðüí ôçò óõíÝóôçóå äßáéôá åëåýèåñç ãëïõôÝíçò. Ùóôüóï, ç ößëç ìáò äåí Ý÷åé áñ÷ßóåé áêüìá íá ôçí åöáñìüæåé êáé ðñïâëçìáôßæåôáé áöïý ðéóôåýåé üôé åßíáé ìéá åîáéñåôéêÜ äýóêïëç äßáéôá éäßùò ãéá Ýíá Üôïìï ðïõ ôïõ áñÝóïõí ôá ôáîßäéá êáé ïé êïéíùíéêÝò Ýîïäïé üðùò åßíáé ç ßäéá. Ìáò ôïíßæåé üôé äåí Ý÷åé êáíÝíá áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ óõìðôþìáôá ôçò êïéëéïêÜêçò, üðùò áõôÜ ôçò áíáöÝñèçêáí áðü ôïí ãéáôñü ôçò êáé üðùò ôá äéÜâáóå óå âéâëßá êáé óôï äéáäßêôõï. ÁíáñùôéÝôáé ëïéðüí áí áîßæåé ôïí êüðï íá îåêéíÞóåé ôçí äßáéôá åëåýèåñç ãëïõôÝíçò, ðïõ üðùò êáôÜëáâå åßíáé êáé ç ìïíáäéêÞ èåñáðåßá ãéá ôçí êïéëéïêÜêç. ÁãáðçôÞ ìáò ößëç åõ÷áñéóôïýìå ãéá ôï ðïëý åíäéáöÝñïí óáò ãñÜììá. ¼ðùò èá äéáâÜóåôå êáé óå Ýíá Üëëï Üñèñï óôï ðáñüí ôåý÷ïò ôïõ ðåñéïäéêïý ìáò, ç êïéëéïêÜêç åßíáé ìéá ðÜèçóç ðïõ ðñïêáëåßôáé áðü äõóáíåîßá óôç ãëïõôÝíç, ìéáò ïõóßáò ðïõ âñßóêåôáé óôá äçìçôñéáêÜ. Ðáñüôé åßíáé ìéá ðÜèçóç ðïõ Ý÷åé ðåñéãñáöåß ðñéí áðü ÷éëéÜäåò ÷ñüíéá, ó÷åôéêÜ ðñüóöáôá Ý÷ïõí ãßíåé ìåãÜëá Üëìáôá ôüóï ãéá ôçí êáôá-

íüçóç ôçò ðáèïãÝíåéáò ôçò íüóïõ áëëÜ êáé ôç öõóéêÞ ôçò ðïñåßá. ¸ôóé, Ý÷åé ãßíåé ðéá êáôáíïçôü üôé ôá ðåñéóóüôåñá Üôïìá ðïõ ðÜó÷ïõí áðü áõôÞ ôç íüóï äåí ðáñïõóéÜæïõí ôá êëáóéêÜ óõìðôþìáôÜ ôçò (äéÜññïéåò ëåõêùðÝò, êïëëþäåéò êáé äýóïóìåò, ìåãÜëç áðþëåéá âÜñïõò êëð), áëëÜ åßíáé ðéèáíüôåñï íá Ý÷ïõí êÜðïéåò Üôõðåò êïéëéáêÝò åíï÷ëÞóåéò (ðïõ óõ÷íÜ èåùñïýíôáé êáé áíôéìåôùðßæïíôáé óáí óýíäñïìï åõåñåèßóôïõ åíôÝñïõ –óðáóôéêÞ êïëßôéäá), Þ íá ìçí Ý÷ïõí êáèüëïõ óõìðôþìáôá êáé ç äéáðßóôùóç ôçò íüóïõ íá ãßíåôáé óôá ðëáßóéá åëÝã÷ïõ ãéá Üëëåò ðáèÞóåéò, üðùò ç áíáéìßá Þ ç ïóôåïðüñùóç. ¸÷ïõìå êáôáëÜâåé áêüìá üôé óå ðïëëïýò áóèåíåßò ç êïéëéïêÜêç óõíõðÜñ÷åé ìå äéÜöïñåò Üëëåò ðáèÞóåéò ðïõ ìðïñåß íá ðñïóâÜëëïõí ðñáêôéêÜ ïðïéïäÞðïôå üñãáíï ôïõ óþìáôïò. Öáßíåôáé ëïéðüí üôé åóåßò áöïý Ý÷åôå âéïøßåò ëåðôïý åíôÝñïõ óõìâáôÝò ìå êïéëéïêÜêç êáé ôá áõôïáíôéóþìáôá óáò åßíáé èåôéêÜ, ðÜó÷åôå áðü ôç íüóï Üó÷åôá ìå ôçí ðáñïõóßá Þ ìç óõìðôùìÜôùí . ÅðéðëÝïí åóåßò Ý÷åôå êáé ôçí ôñáíóáìéíáóáéìßá ìå èåôéêÜ SMA áíôéóþìáôá, ðïõ èåùñïýíôáé ÷áñáêôçñéóôéêÜ åíüò ôýðïõ áõôïÜíïóçò çðáôßôéäáò, ðïõ ðáñïõóéÜæåôáé ó÷åäüí áðïêëåéóôéêÜ óå íÝåò ãõíáßêåò êáé âñßóêåôáé íá óõíõðÜñ÷åé óõ÷íÜ óôï ßäéïí áóèåíÞ ìå ôçí êïéëéïêÜêç. Ùóôüóï, åóåßò äåí Ý÷åôå õðïâëçèåß (áðü üôé êáôáëÜâáìå) óå âéïøßá Þðáôïò ãéá íá åðéâåâáéùèåß ç äéÜãíùóç êáé íá âñåèåß ðüóï óçìáíôéêÝò âëÜâåò õðÜñ÷ïõí óôï Þðáñ óáò. Áí óõìâáßíåé áõôü ðéóôåýïõìå üôé ðñÝðåé íá ðñïãñáììáôéóèåßôå ãéá ôçí åîÝôáóç áõôÞ. Ãéáôß üìùò èá ðñÝðåé åóåßò, ìéá áóèåíÞò ðïõ üðùò ÷áñáêôçñéóôéêÜ ìáò áíáöÝñåôå äåí Ý÷åôå êáèüëïõ óõìðôþìáôá ðïõ èá ìðïñïýóáí íá áðïäïèïýí óôçí êïéëéïêÜêç, èá ðñÝðåé íá áêïëïõèÞóåôå ôçí äßáéôá åëåýèåñç ãëïõôÝíçò; Ðáñüôé äåí Ý÷åé ãßíåé áðüëõôá êáôáíïçôÞ ç öõóéêÞ åîÝëéîç ôùí áóèåíþí áõôþí, ôá âáóéêÜ ïöÝëç ðïõ ìðïñïýìå íá ðåñéìÝíïõìå ìå ôçí äßáéôá åßíáé: 1. Ðïëý óõ÷íÜ ïé áóèåíåßò ìå õðïêëéíéêÞ ìïñöÞ êïéëéïêÜêçò (ìå ëßãá Üôõðá Þ êáé êáèüëïõ óõìðôþìáôá), ðáñïõóéÜæïõí ôñïöéêÝò äéáôáñá-

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 36

15/9/2004, 1:05:53 ìì

επικοινωνούµε ÷Ýò üðùò óéäçñïðåíßá êëð, äéáôáñá÷Ýò ðïõ äéïñèþíïíôáé áöïý ï áóèåíÞò áêïëïõèÞóåé ôçí äßáéôá åëåýèåñç ãëïõôÝíçò. 2. Óôïõò áóèåíåßò ìå êïéëéïêÜêç õðÜñ÷åé áõîçìÝíïò êßíäõíïò ãéá áíÜðôõîç êáêïçèþí ðáèÞóåùí, ðïõ ìåéþíåôáé ó÷åäüí óôá åðßðåäá ôùí öõóéïëïãéêþí áôüìùí ìå ôçí äßáéôá åëÝõèåñç ãëïõôÝíçò. Ãéá íá åßìáóôå üìùò åéëéêñéíåßò, ðñÝðåé íá óçìåéþóïõìå üôé ï êßíäõíïò áõôüò öáßíåôáé üôé äåí åßíáé ôüóï ìåãÜëïò üóï ðéóôåõüôáí ðáëéüôåñá-áëëÜ âåâáßùò õðÜñ÷åé. Åðßóçò, öáßíåôáé üôé êéíäõíåýïõí êõñßùò ïé áóèåíåßò ìå óõìðôùìáôéêÞ íüóï. Äåí Ý÷åé äéåõêñéíéóèåß áêüìç áí ïé áóèåíåßò ìå õðïêëéíéêÞ ìïñöÞ ôçò íüóïõ áíáðôýóóïõí êáñêßíï óõ÷íüôåñá áðü ôï ãåíéêü ðëçèõóìü êáé áí íáé ðüóï óõ÷íüôåñá ðáñïõóéÜæåôáé áõôüò. 3. Ïé ãõíáßêåò ìå êïéëéïêÜêç ðïõ åðéèõìïýí íá ôåêíïðïéÞóïõí, áí âñßóêïíôáé óå êáíïíéêÞ äßáéôá (ðïõ ðåñéÝ÷åé äçëáäÞ ãëïõôÝíç) äõóêïëåýïíôáé íá óõëëÜâïõí, ðïëý óõ÷íÜ ðáñïõóéÜæïõí ðñïâëÞìáôá ôçò êýçóçò (êáèõóôÝñçóç áíÜðôõîçò ôïõ åìâñýïõ Þ êáé èÜíáôï áõôïý), åíþ ôï íåïãÝííçôï Ý÷åé ìéêñü óùìáôéêü âÜñïò. Ïé äéáôáñá÷Ýò áõôÝò áðïêáèßóôáíôáé êáé ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò ç ãõíáßêá ìðïñåß íá Ý÷åé ìéá öõóéïëïãéêÞ åãêõìïóýíç áí áêïëïõèÞóåé äßáéôá åëåýèåñç ãëïõôÝíçò. 4. ÕðÜñ÷ïõí ìåëÝôåò ðïõ äåß÷íïõí üôé ç ðáñáôåôáìÝíç Ýêèåóç óå ãëïõôÝíç óôá ðñïäéáèåóéêÜ Üôïìá ó÷åôßæåôáé ìå ôçí áíÜðôõîç áõôïáíüóùí íüóùí (ôïõ èõñåïåéäïýò Þ ôïõ Þðáôïò,ð÷ áõôïÜíïóç çðáôßôéäá). Ùóôüóï, áõôü åßíáé ìéá ðáñáôÞñçóç ðïõ äåí åßíáé ãåíéêÜ áðïäåêôÞ óôç äéåèíÞ âéâëéïãñáößá 5. Êáé ôÝëïò êáé èá åðéìÝíáìå íá áêïëïõèÞóåôå ôçí äßáéôá åëåýèåñç ãëïõôÝíçò ëüãù ôïõ êéíäýíïõ ôçò ïóôåïðüñùóçò. Åßíáé ãíùóôü üôé ïé áóèåíåßò ìå êïéëéïêÜêç ðáñïõóéÜæïõí óõ÷íÜ ïóôåïðüñùóç êáé êáôÜãìáôá åîáéôßáò áõôÞò. Ðáñüôé êáé ðÜëé áõôüò ï êßíäõíïò öáßíåôáé íá åßíáé êáôÜ ðïëý ìåãáëýôåñïò óôá Üôïìá ðïõ ðáñïõóéÜæïõí ôçí êëáóéêÞ óõìðôùìáôïëïãßá ôçò íüóïõ óå ó÷Ýóç ìå ôá Üôïìá ìå õðïêëéíéêÞ ìïñöÞ áõôÞò êáé äåí åßíáé óßãïõñï áí ç äßáéôá áðü ìüíç ôçò ìðïñåß íá áðïêáôáóôÞóåé

Þäç õðÜñ÷ïõóåò âëÜâåò, ðñÝðåé íá èõìßóïõìå üôé åóåßò Ý÷åôå êáé Ýíá äåýôåñï ðñüâëçìá, áõôü ôïõ Þðáôïò êáé ôçò ðéèáíÞò áõôÜíïóçò çðáôßôéäáò. Áí ôåëéêÜ áðïäåé÷èåß üôé áõôÞ åßíáé ç áéôßá ôçò áýîçóçò ôùí ôñáíóáìéíáóþí ðïõ Ý÷åôå, ôüôå èá óõíõðÜñ÷ïõí äýï íüóïé ðïõ ìðïñåß íá ðñïêáëÝóïõí ïóôåïðüñùóç, áöïý êáé ç áõôïÜíïóç çðáôßôéäá ôüóï áö åáõôÞò üóï êõñßùò ôá öÜñìáêá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí áíôéìåôþðéóÞ ôçò (êïñôéêïåéäÞ), ðñïêáëïýí áðþëåéá ïóôßôç éóôïý. Ãéá üëá áõôÜ ðéóôåýïõìå üôé èá ðñÝðåé íá áêïëïõèÞóåôå ôçí äßáéôá ÷ùñßò ãëïõôÝíç ðáñüëç ôçí ðñïóùñéíÞ áíáóôÜôùóç ðïõ ìðïñåß íá öÝñåé óôç æùÞ óáò, óçìåéþíïíôáò üôé ïé áóèåíåßò áíáöÝñïõí üôé áéóèÜíïíôáé ðïëý êáëýôåñá (óùìáôéêÜ êáé øõ÷ïëïãéêÜ) üôáí âñßóêïíôáé óôçí äßáéôá ðáñÜ üôáí ôñÝöïíôáé ìå öõóéïëïãéêÞ äßáéôá, Üó÷åôá ìå ôçí ðáñïõóßá Þ áñéèìü ôùí óõìðôùìÜôùí ðïõ åß÷áí. Ç áíáãíþóôñéá ìáò ÂË áðü ôçí ÁèÞíá ìáò ãñÜöåé ãéá ôï ðñüâëçìá ðïõ ôçí áðáó÷ïëåß êáé æçôÜ ôç óõìâïõëÞ ìáò. Ï Üíäñáò ôçò (ðñéí áðü 20 ÷ñüíéá) óå çëéêßá 35 åôþí, âñÝèçêå íá Ý÷åé êáñêßíï óôï ðá÷ý Ýíôåñï. Íïóçëåýèçêå ôüôå óå Íïóïêïìåßï ôïõ åîùôåñéêïý (Áããëßá). Ïé ãéáôñïß ôçò åßðáí üôé ðéèáíÜ ðñüêåéôáé ãéá óýíäñïìï ïéêïãåíïýò ðïëõðïäßáóçò, áöïý ðáñüôé äåí õðÞñ÷å Üëëç ðåñßðôùóç êáñêßíïõ Þ ðïëýðïäá óôï ðá÷ý Ýíôåñï óå êÜðïéï óõããåíÞ, ùóôüóï õðÞñ÷áí áñêåôïß ðïëýðïäåò óôï Ýíôåñï ôïõ óõæýãïõ ôçò. Ïé ãéáôñïß ôüôå ðÞñáí áßìá áðü ôïí Üíäñá ôçò ãéá «ðéï åéäéêÝò åîåôÜóåéò», ôá áðïôåëÝóìáôá üìùò áõôþí ôùí åîåôÜóåùí äåí ôá ðëçñïöïñÞèçêå ðïôÝ. Ðáñüëç ôçí åã÷åßñçóç êáé ôçí ÷çìåéïèåñáðåßá ðïõ Ýëáâå, ï Üíäñáò ôçò ößëçò ìáò äõóôõ÷þò áðåâßùóå. Ç ößëç ìáò ìáò ñùôÜåé áí õðÜñ÷åé êÜðïéá äïêéìáóßá ðïõ íá ìðïñåß íá äåßîåé áí êÜðïéïò Ý÷åé Þ ü÷é ôï óýíäñïìï áõôü. ¸÷åé 2 ðáéäéÜ (çëéêßáò 27 êáé 28 áíôßóôïé÷á). Ðáñüôé ïé Üããëïé ãéáôñïß ôçí óõìâïýëåõóáí ôüôå íá õðïâëçèïýí ôá ðáéäéÜ ìåôÜ ôçí åöçâåßá óå êïëïóêüðçóç ç ßäéá åßíáé åðéöõëáêôéêÞ. Áöåíüò èá ôïõò èõìß-

óåé Ýôóé ôçí ôáëáéðùñßá ôïõ ðáôÝñá ôïõò êáé áöåôÝñïõ Ý÷åé áêïýóåé üôé ç êïëïóêüðçóç åßíáé áñêåôÜ åðþäõíç. ¸ôóé øÜ÷íåé ãéá åíáëëáêôéêÝò ëýóåéò. ÄéáâÜóáìå ìå åíäéáöÝñïí ôï ãñÜììá óáò. Ï ãåíåôéêüò Ýëåã÷ïò åöáñìüæåôáé (ôïõëÜ÷éóôïí óôï åîùôåñéêü) ãéá íá ðéóôïðïéÞóåé üôé êÜðïéïò óõããåíÞò áóèåíïýò ìå ôï óýíäñïìï ïéêïãåíïýò ðïëõðïäßáóçò [ÓÏÐ] åßíáé öïñÝáò Þ ü÷é ôïõ ìåôáëëáãìÝíïõ ãïíéäßïõ êáé Ýôóé êéíäõíåýåé íá áíáðôýîåé óå ìéêñÞ çëéêßá êáñêßíï ðá÷Ýïò åíôÝñïõ. Ùóôüóï, Ý÷åé íüçìá íá ãßíåôáé üôáí åßìáóôå óßãïõñïé üôé óôçí ïéêïãÝíåéá õðÜñ÷åé áõôü ôï óýíäñïìï-õðÜñ÷ïõí ðïëëïß óõããåíåßò ìå êáñêßíï ðá÷Ýïò óå ìéêñÞ çëéêßá, ðáñïõóßá åêáôïíôÜäùí ðïëõðüäùí óôï Ýíôåñï êëð. Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ óõæýãïõ óáò áñêåôïß áðü ôïõò ðáñÜãïíôåò áõôïýò äåí ðëçñïýíôáé. ¸ôóé, äåí îÝñïõìå áí üíôùò ðñüêåéôáé ãéá ðåñßðôùóç ÓÏÐ ÷ùñßò ïéêïãåíåéáêü éóôïñéêü (êáé îÝñïõìå üôé õðÜñ÷ïõí áñêåôÜ ôÝôïéá ðåñéóôáôéêÜ) Þ êáñêßíïõ ðá÷Ýïò ÷ùñßò ïéêïãåíåéáêü éóôïñéêü Þ Üëëï ðñïäéáèåóéêü ðáñÜãïíôá (óðïñáäéêüò êáñêßíïò) ðïõ áíáðôý÷èçêå óå ìéêñÞ çëéêßá. Êáé âåâáßùò äåí óáò åíäéáöÝñåé ôüóï áí ôá ðáéäéÜ óáò Ý÷ïõí Þ ü÷é ÓÏÐ üóï áí Ý÷ïõí ðïëýðïäåò, ðïõ êÜðïéïò áðü áõôïýò èá åîåëé÷èåß óå êáñêßíï. Êáé ìüíï ç êïëïóêüðçóç ìðïñåß íá óáò áðáíôÞóåé óå áõôü ôï åñþôçìá. Êáé âåâáßùò Ý÷åôå êáèõóôåñÞóåé áñêåôÜ. ÔÝëïò íá áíáöÝñïõìå üôé ìå ôçí ÷ñÞóç ôùí íåþôåñùí åíäïóêïðßùí (êáé ìå ôçí óùóôÞ åêðáßäåõóç ôùí ãéáôñþí) ç êïëïóêüðçóç Ý÷åé ðÜøåé íá åßíáé ìéá åðþäõíç åîÝôáóç. Óå áõôü Ý÷ïõí âïçèÞóåé êáé ôá öÜñìáêá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáôÜ ôçí äéÜñêåéá ôçò åîÝôáóçò ðïõ êáôáóôÝëëïõí åëáöñÜ ôïí áóèåíÞ Ýôóé þóôå íá ìçí ôáëáéðùñåßôáé ó÷åäüí êáèüëïõ, üðùò åðßóçò êáé ôá íåþôåñá ó÷Þìáôá åíôåñéêÞò ðñïåôïéìáóßáò, ìéáò êáé ìå áõôÜ ï áóèåíÞò äåí ÷ñåéÜæåôáé íá ìÝíåé ÷ùñßò ðñáêôéêÜ êáèüëïõ öáãçôü ãéá ðïëëÝò çìÝñåò.

ÅÌÌÁÍÏÕÇË ÁÑ×ÁÕËÇÓ ÌÁÑÉÍÁ ÊÏÍÔÏÕ Ç Ì. Êïíôïý åßíáé Ãáóôñåíôåñïëüãïò

Προσοχή: Η στήλη αυτή δεν αντικαθιστά τη σχέση του ασθενή µε το γιατρό. Ο γιατρός σας θα αξιολογήσει τις πληροφορίες που του δίνετε, θα αναζητήσει περισσότερες µέσα από τις ερωτήσεις που θα σας κάνει και φυσικά µπορεί να σας εξετάσει. Η στήλη αυτή προσπαθεί απλώς να δώσει κάποιες χρήσιµες και γενικές πληροφορίες στα άτοµα που επικοινωνούν µαζί µας σχετικά µε το πρόβληµα που τους απασχολεί, µε την ελπίδα ότι θα φανούν χρήσιµες όχι µόνο στον αναγνώστη που µας γράφει, αλλά και σε άλλους µε παρόµοια προβλήµατα. 26

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 38

15/9/2004, 1:06:03 ìì

éïãåíÞò ηπατίτιδα στη χώρα µας

ÌÝ÷ñé óÞìåñá Ý÷ïõí áíáêáëõöèåß äéÜöïñïé éïß ðïõ ðñïêáëïýí óôïí Üíèñùðï ïîåßá çðáôßôéäá (A, B, C, D, E êëð). Áðü áõôïýò ïé éïß Â, C êáé D Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá ðáñáìÝíïõí åíåñãïß óôïí ïñãáíéóìü êáé íá äçìéïõñãïýí ÷ñüíéá öëåãìïíÞ óôï Þðáñ, íá ðñïêáëïýí äçëáäÞ ÷ñüíéá çðáôßôéäá. Áðü ôá Üôïìá ðïõ ðÜó÷ïõí áðü ÷ñüíéá çðáôßôéäá Ýíáò óçìáíôéêüò áñéèìüò ìåôÜ áðü ÷ñüíéá ìðïñåß íá ðáñïõóéÜóåé êßññùóç Þ áêüìç êáé çðáôïêõôôáñéêü êáñêßíï. Åßíáé óçìáíôéêü íá ãíùñßæïõìå ðüóïé Üíèñùðïé ðÜó÷ïõí áðü ÷ñüíéá çðáôßôéäá, ü÷é ìüíï ãéáôß óÞìåñá õðÜñ÷åé äõíáôüôçôá áðïôåëåóìáôéêÞò áíôéìåôþðéóçò ôçò íüóïõ, áëëÜ êáé ãéáôß ìå áõôü ôïí ôñüðï ìðïñïýìå íá õðïëïãßóïõìå ðüóïé Üíèñùðïé êéíäõíåýïõí áðü êßññùóç Þ êáñêßíï ôïõ Þðáôïò, ãåãïíüò êáèïñéóôéêü ãéá ôçí ðñüëçøç êáé ãéá ôç äçìüóéá õãåßá ãåíéêüôåñá. Ïé éïß ôçò çðáôßôéäáò Â êáé C Ý÷ïõí ôç äýíáìç íá ðñïêáëïýí áðü ìüíïé ôïõò ÷ñüíéá çðáôßôéäá, åíþ ï éüò ôçò çðáôßôéäáò D ÷ñåéÜæåôáé ôç óõíýðáñîç ôïõ éïý Â ãéá 28

íá åðéâéþóåé ìÝóá óôïí ïñãáíéóìü. Èá áó÷ïëçèïýìå ìå ôçí åðéäçìéïëïãßá ôùí äýï ðñþôùí éþí, ïé ïðïßïé Üëëùóôå åßíáé êáé ïé óõ÷íüôåñïé. Êáé ïé äýï éïß ìåôáäßäïíôáé áðü Üíèñùðï óå Üíèñùðï ìÝóù ôçò ðáñåíôåñéêÞò ïäïý (äçëáäÞ ìÝóù ôïõ áßìáôïò êáé ôùí õðüëïéðùí ìïëõóìÝíùí âéïëïãéêþí õãñþí, ôçò óåîïõáëéêÞò ïäïý êëð). Ðáñüëåò ôéò äéáöïñÝò ôïõò (ï éüò ôçò çðáôßôéäáò Â ìåôáäßäåôáé åõêïëüôåñá, ï éüò ôçò çðáôßôéäáò C ìåôáäßäåôáé óðÜíéá ìÝóù ôçò óåîïõáëéêÞò ïäïý), ïé ôñüðïé ðñïöýëáîçò êáé ïé ïìÜäåò õøçëïý êéíäýíïõ åßíáé ïõóéáóôéêÜ ßäéåò. Óçìáíôéêü ðëåïíÝêôçìá óôïí ôïìÝá ôçò ðñüëçøçò áðïôÝëåóå ç áíáêÜëõøç ôïõ åìâïëßïõ ðïõ ðñïöõëÜóóåé áðü ôçí çðáôßôéäá Â – äõóôõ÷þò ü÷é êáé áðü ôçí çðáôßôéäá C.

ΗΠΑΤΙΤΙ∆Α Β Ãéá íá áíôéëçöèïýìå ôï ìÝãåèïò ôïõ ðñïâëÞìáôïò, áñêåß íá óçìåéþóïõìå üôé ðåñßðïõ 300 åêáôïììýñéá Üíèñùðïé ðáãêïóìßùò åßíáé öïñåßò ôçò íüóïõ, åíþ 250.000 èÜíáôïé ôï ÷ñüíï áðïäßäïíôáé óôïí éü. Ìå âÜóç ôç óõ÷íüôçôá áíåýñåóçò ôïõ éïý óôï ãåíéêü ðëçèõóìü, ïé ÷þñåò êáé ïé äéÜöïñåò ðåñéï÷Ýò ÷ùñßæïíôáé óå ôñåéò êáôçãïñßåò: ÷áìçëÞò åíäçìéêüôçôáò (óõ÷íüôçôá ìéêñüôåñç áðü 2 %), åíäéÜìåóçò åíäçìéêüôçôáò (2-8%) êáé õøçëÞò (ìåãáëýôåñç áðü 8%). Ç ÷þñá ìáò, ìÝ÷ñé ðñéí áðü ìéá äåêáåôßá ðåñßðïõ, áíÞêå óôéò ÷þñåò ìå ìÝôñéá åíäçìéêüôçôá, âÜóåé ôùí åðéäçìéïëïãéêþí óôïé÷åßùí áðü ìåëÝôåò óôï ãåíéêü ðëçèõóìü áëëÜ êáé óå åéäéêïýò ðëçèõóìïýò, üðùò ïé áéìïäüôåò, ïé íåïóýëëåêôïé, ïé öïéôçôÝò êëð. Ôç äåêáåôßá ôïõ 70 ïé ðåñéóóüôåñåò ìåëÝôåò *Ýäåé÷íáí üôé ç óõ÷íüôçôá

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 40

15/9/2004, 1:06:04 ìì

áíåýñåóçò ôïõ áíôéãüíïõ åðéöáíåßáò (ôïõ áíôéãüíïõ äçëáäÞ ðïõ èÝôåé ôç äéÜãíùóç ôçò ÷ñüíéáò çðáôßôéäáò Â) Þôáí 4.9% óôïõò íåïóýëëåêôïõò, 2.4% óôïõò öïéôçôÝò êáé 4.6% óôï íïóçëåõôéêü ðñïóùðéêü. Ïé ìåëÝôåò ðïõ Ýãéíáí óôéò ßäéåò ïìÜäåò ôçí åðüìåíç äåêáåôßá Ýäåéîáí ìéá óáöÞ ìåßùóç, ðïõ öôÜíåé Ýùò 50-80%. Ôï ßäéï öáéíüìåíï, ôçò ìåßùóçò äçëáäÞ ôçò óõ÷íüôçôáò áíåýñåóçò ôïõ éïý ôçò çðáôßôéäáò Â, ðáñáôçñåßôáé êáé óôïõò áéìïäüôåò, ïé ïðïßïé Üëëùóôå åßíáé êáé ç ïìÜäá ðïõ åîåôÜæåôáé õðï÷ñåùôéêÜ ãéá ôïí éü, ðñïêåéìÝíïõ íá áðïöåõ÷èåß ç ìåôÜããéóç ìïëõóìÝíïõ áßìáôïò êáé ç äéáóðïñÜ ôïõ éïý. Óå ìåëÝôåò ðïõ Ýãéíáí ôç äåêáåôßá ôïõ 1990 êáé áöïñïýóáí óå ìåãÜëïõò ðëçèõóìïýò áéìïäïôþí, ç óõ÷íüôçôá âñÝèçêå ìéêñüôåñç áðü 1% êáé ìå åìöáíÞ ôç ÷ñïíïëïãéêÞ ôÜóç ìåßùóÞò ôçò, éäéáßôåñá áðü ôï 1995 êáé ìåôÜ. Ìéá ðáñáôÞñçóç ðïõ Ý÷åé éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí åßíáé üôé óå ìåëÝôåò ðïõ Ýãéíáí ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá äéáðéóôþíåôáé üôé ç óõ÷íüôçôá ôçò ÷ñüíéáò çðáôßôéäáò Â åßíáé óçìáíôéêÜ õøçëüôåñç óôïõò ïéêïíïìéêïýò ìåôáíÜóôåò. Êõìáßíåôáé ìÜëéóôá áðü 5% ìÝ÷ñé 22,7% áíÜëïãá ìå ôç ìåëÝôç êáé ôç ÷þñá ðñïÝëåõóçò. Óå ðñüóöáôá äçìïóéåõìÝíç ìåëÝôç, ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï ôìÞìá ìáò, öÜíçêå üôé 1 óôïõò 4 Áëâáíïýò ìåôáíÜóôåò Ý÷åé ÷ñüíéá çðáôßôéäá Â. Ôï ÷áìçëü êïéíùíéêü êáé ïéêïíïìéêü åðßðåäï ôùí áôüìùí óå óõíäõáóìü ìå ëáíèáóìÝíåò éáôñéêÝò êáé íïóçëåõôéêÝò ðñáêôéêÝò óôï ðáñåëèüí óõíéóôïýí ôéò êýñéåò áéôßåò ôïõ öáéíïìÝíïõ. Ôï ãåãïíüò Ý÷åé óçìáóßá ãéá ôá ìÝôñá ðñüëçøçò ðïõ ðñÝðåé íá ëçöèïýí, þóôå êáé ïé ìåôáíÜóôåò êáé ïé ïéêïãÝíåéÝò ôïõò íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óôïí åìâïëéáóìü, ï ïðïßïò åßíáé äéáèÝóéìïò áðü ôçí ðñïçãïýìåíç äåêáåôßá êáé ðñïóöÝñåé Üñéóôç ðñïöýëáîç.

ΗΠΑΤΙΤΙ∆Α C Ï éüò ôçò çðáôßôéäáò C áíáêáëýöèçêå ó÷åôéêÜ ðñüóöáôá (óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 80) êáé Ýêôïôå áðïôåëåß Ýíá áðü ôá óçìáíôéêüôåñá ðñïâëÞìáôá äçìüóéáò õãåßáò ðáãêïóìßùò. Ðáñüëï ðïõ ç ïîåßá çðáôßôéäá C áêïëïõèåß Þðéá êáé óôçí ðëåéïøçößá áóõìðôùìáôéêÞ ðïñåßá, Ýíá ìåãÜëï ðïóïóôü (50-80%) ôùí íïóïýíôùí áíáðôýóóåé ÷ñüíéá çðáôßôéäá êáé áðü áõôïýò Ýíá ìéêñüôåñï ðïóïóôü ìðïñåß íá áíáðôýîåé ìÝóá óôá åðüìåíá 20-30 ÷ñüíéá êßññùóç Þ êáé êáñêßíï ôïõ Þðáôïò. Ç çðáôßôéäá C óõíéóôÜ Ýíá óçìáíôéêü ðñüâëçìá äçìüóéáò õãåßáò ðáãêïóìßùò. Õðïëïãßæåôáé üôé ôï 3% ôïõ ðëçèõóìïý ôçò ãçò Ý÷åé Ýñèåé óå åðáöÞ ìå ôïí éü êáé Üñá 170 åêáôïììýñéá Üíèñùðïé êéíäõíåýïõí íá áíáðôýîïõí êßññùóç, çðáôéêÞ áíåðÜñêåéá Þ çðáôïêêõôáñéêü êáñêßíï. Óôçí ÅëëÜäá ç áêñéâÞò Ýêôáóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò óôï ãåíéêü ðëçèõóìü äåí åßíáé ãíùóôÞ. Ïé ðëçñïöïñßåò ìáò ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ìåëÝôç õðïïìÜäùí, üðùò ïé áéìïäüôåò, üðïõ ç óõ÷íüôçôá áíåýñåóçò ôïõ áíôé-HCV êõìáßíåôáé áðü 0,20-0,90% ðåñßðïõ. Áðü ìåëÝôåò óôï ãåíéêü ðëçèõóìü äéáðéóôþèçêå üôé õðÜñ÷ïõí ðåñéï÷Ýò ôçò ÷þñáò, üðùò ôï ÊáôÜêùëï Þ ôï Óðßëé ôçò ÊñÞôçò, óôéò ïðïßåò ç óõ÷íüôçôá åßíáé óçìáíôéêÜ õøçëüôåñç êáé áíÝñ÷åôáé óôï 7-10%. ÔÝëïò, ç çðáôßôéäá C áðïôåëåß ìÜóôéãá ãéá ôïõò ÷ñÞóôåò åíäïöëÝâéùí íáñêùôéêþí ïõóéþí, áöïý ïé

8/10 ðÜó÷ïõí áðü ÷ñüíéá ëïßìùîç. Åßíáé óçìáíôéêü íá óçìåéþóïõìå üôé ìÝ÷ñé ôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 90, üôáí áêüìç ï éüò äåí åß÷å ôáõôïðïéçèåß êáé äåí Þôáí äõíáôüí íá ãßíåé Ýëåã÷ïò ôùí áéìïäïôþí, Ýíáò óõ÷íüò ó÷åôéêÜ ôñüðïò ìåôÜäïóçò Þôáí ïé ìåôáããßóåéò áßìáôïò. Ôï 70-90% ôùí ðåñéðôþóåùí çðáôßôéäáò ìåôÜ áðü ìåôÜããéóç ïöåéëüôáí óôïí éü ôçò çðáôßôéäáò C. Áðü ôüôå üìùò ðïõ åöáñìüæåôáé ï Ýëåã÷ïò ôùí ìåôáããéæüìåíùí öéáëþí êáé ãéá áíôéóþìáôá Ýíáíôé ôïõ éïý ôçò çðáôßôéäáò C, ç ðéèáíüôçôá ìåôÜäïóçò ôïõ éïý ìå áõôüí ôïí ôñüðï Ý÷åé ìåéùèåß êáôáêüñõöá. ÅíäåéêôéêÜ áíáöÝñïõìå üôé óýìöùíá ìå õðïëïãéóìïýò ðïõ Ý÷ïõí ãßíåé óôéò Ç.Ð.Á., ðñéí áðü ôïí Ýëåã÷ï ôùí áéìïäïôþí ï êßíäõíïò Þôáí 0,45% áíÜ ìåôáããéæüìåíç öéÜëç áßìáôïò êáé ìåôÜ ôïí Ýëåã÷ï ìåéþèçêå óôï 0,004%. ¼ðùò ðñïáíáöÝñèçêå, äåí õðÜñ÷åé ìÝ÷ñé óÞìåñá äéáèÝóéìï åìâüëéï ãéá ôçí çðáôßôéäá C êáé ãéá ôï ëüãï áõôü Ý÷åé ìåãÜëç óçìáóßá ç ëÞøç ðñïëçðôéêþí ìÝôñùí. ÅðåéäÞ Ý÷åé Þäç äéáðéóôùèåß üôé ç ÷ñÞóç áëêïüë áðïôåëåß ôï óçìáíôéêüôåñï ßóùò åðéâáñõíôéêü ðáñÜãïíôá ôá÷ýôåñçò åîÝëéîçò ðñïò êßññùóç, Ý÷åé åîáéñåôéêÞ óçìáóßá ç äéáêïðÞ ôçò ÷ñÞóçò ôïõ áðü ôïõò áóèåíåßò. Âåâáßùò, üóï êáé áí áðïôåëåß êïéíïôïðßá, ðñÝðåé íá ôïíéóèåß üôé, üðùò êáé ãéá üëá ôá ðñïâëÞìáôá äçìüóéáò õãåßáò, ìåãáëýôåñç óçìáóßá ãéá ôï êïéíùíéêü óýíïëï Ý÷åé ç ðñüëçøç, ç ïðïßá åßíáé ìåí êáèÞêïí ôçò Ðïëéôåßáò áëëÜ êáé ôïõ êáèåíüò îå÷ùñéóôÜ.

ÓÐÇËÉÏÓ ÌÁÍÙËÁÊÏÐÏÕËÏÓ

Ï. ÁÍÁÃÍÙÓÔÏÕ Ï Ï. Áíáãíþóôïõ åßíáé Ðáèïëüãïò

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 41

15/9/2004, 1:06:22 ìì

µικρά & νόστιµα Αυξήθηκαν οι δότες οργάνων για µεταµόσχευση το 2003

AÈÇÍÁ

Äüôåò ÏñãÜíùí

ÍÅÁ ÕÏÑÊÇ

Çðáôßôéäá Â

ÁèÞíá: Áýîçóç ðáñïõóßáóå ôï 2003 óå ó÷Ýóç ìå ôï 2002 ï áñéèìüò ôùí äõíçôéêþí äïôþí ïñãÜíùí ðïõ ðñïïñßæïíôáé ãéá ìåôáìüó÷åõóç, óýìöùíá ìå äçìïóßåõìá ôïõ ÂÞìáôïò ôçò ÐÝìðôçò. Ç ðñïóöïñÜ ïñãÜíùí öáßíåôáé üôé åßíáé ðåñéóóüôåñï äéáäåäïìÝíç óôçí ðåñéöÝñåéá, êáèþò áðü åêåß ðñïÝñ÷ïíôáé ïé ðåñéóóüôåñïé äüôåò (áýîçóç êáôÜ 1,8% ôï 2003). ÁíôéèÝôùò, óôçí ÁôôéêÞ ï áñéèìüò ôùí äïôþí ìåéþèçêå êáôÜ 4,5% ôï 2003 óå ó÷Ýóç ìå ôï 2002, åíþ óôç Èåóóáëïíßêç ðáñÝìåéíå óôáèåñüò. Åíôýðùóç ðñïêáëåß ôï ãåãïíüò üôé ôá ìåãÜëá íïóïêïìåßá ôçò ÁôôéêÞò, üðùò ï Åõáããåëéóìüò, ôï Óéóìáíüãëåéï, ôï Ëáúêü êáé ôï ÙíÜóåéï Êáñäéï÷åéñïõñãéêü ÊÝíôñï äåí ðåñéëáìâÜíïíôáé óôç ëßóôá ôïõ Åèíéêïý Ïñãáíéóìïý Ìåôáìïó÷åýóåùí (ÅÏÌ) ìå ôá íïóçëåõôéêÜ éäñýìáôá ðïõ êáôÜ ôï 2003 áíÝöåñáí åãêåöáëéêÜ íåêñïýò äüôåò. ÅîáéñåôéêÜ ìéêñÞ üìùò åßíáé êáé ç óõìâïëÞ ìåãÜëùí íïóïêïìåßùí ôçò ÷þñáò ðïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé óôïí êáôÜëïãï ôïõ ïñãáíéóìïý. Ôá íïóçëåõôÞñéá ðïõ êáôÝ÷ïõí ôéò ôñåéò ðñþôåò èÝóåéò óôïí êáôÜëïãï ôïõ ÅÏÌ, ï ïðïßïò äüèçêå ôçí ÔåôÜñôç óôç äçìïóéüôçôá ìáæß ìå ôçí Ýêèåóç ôïõ ïñãáíéóìïý ãéá ôï 2003, åßíáé ôï Á×ÅÐÁ (áíáöÝñèçêáí 11 åãêåöáëéêÜ íåêñïß äüôåò, áîéïðïéÞèçêáí 4), ôï Ðáíåðéóôçìéáêü Íïóïêïìåßï ôçò ËÜñéóáò (áíáöÝñèçêáí 10, áîéïðïéÞèçêáí 7). Óôïí áíôßðïäá âñßóêïíôáé ìåãÜëá íïóïêïìåßá, üðùò ôï Ãåíéêü Êñáôéêü ôçò Íßêáéáò, ôï Áóêëçðéåßï Âïýëáò, ôï ÉððïêñÜôåéï, ôï Íïóïêïìåßï Ñåèýìíïõ, êáé ôï Ðáíåðéóôçìéáêü Íïóïêïìåßï Çñáêëåßïõ. Ðáñ’ üôé äÝ÷ïíôáé ìåãÜëï áñéèìü ðåñéóôáôéêþí ìå êñáíéïåãêåöáëéêÝò êáêþóåéò êáé Üëëïõò óïâáñïýò ôñáõìáôéóìïýò, êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ 2003 áíÝöåñáí ìüíï Ýíáí åãêåöáëéêÜ íåêñü äüôç. Óôçí Ýêèåóç ôïõ ÅÏÌ áíáöÝñåôáé åðßóçò üôé ðáñáôçñåßôáé óçìáíôéêÞ áýîçóç óôéò ðôùìáôéêÝò ìåôáìïó÷åýóåéò íåöñïý (25,23%). Ç áýîçóç ðïõ ðáñïõóéÜæïõí ïé ìåôáìïó÷åýóåéò Þðáôïò óôçí ÅëëÜäá åßíáé 14,28%, åíþ ïé ìåôáìïó÷åýóåéò êáñäéÜò ðáñïõóéÜæïõí ðôþóç êáôÜ 44,4% (åííÝá êáé ðÝíôå ìåôáìïó÷åýóåéò êáôÜ ôï 2002 êáé 2003 áíôßóôïé÷á). “Áõôü üìùò äåí áíôéêáôïðôñßæåé ôçí ðñáãìáôéêÞ åéêüíá áðü Üðïøç ðñïóöïñÜò ïñãÜíùí óôç ÷þñá ìáò, äéüôé ðñïóöÝñèçêáí óôï åîùôåñéêü äÝêá ìïó÷åýìáôá êáñäéÜò, äõï êáñäéÜò-ðíåõìüíùí, äÝêá ðíåõìüíùí áðü ðÝíôå äüôåò êáé äþäåêá Þðáôïò”, äéåõêñéíßæåôáé óôçí Ýêèåóç. ÂáóéêÞ áéôßá ôçò ðñïóöïñÜò áõôÞò Þôáí, êáôÜ ôïí ÅÏÌ, ç ìç ýðáñîç êáôÜëëçëùí õðïøÞöéùí ëçðôþí óôç ÷þñá ìáò. Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé ç ðëåéïíüôçôá ôùí äùñçôþí ïñãÜíùí åßíáé ãõíáßêåò (56,68%) êáé Üôïìá

Η κρυφή λοίµωξη µε HBV προάγει την ανάπτυξη ηπατοκυτταρικού καρκινώµατος ÍÝá Õüñêç, 26/1/04: Ï éüò ôçò çðáôßôéäáò Â (HBV) äéáôçñåß ôçí ïãêïãïíéêüôçôÜ ôïõ êáé ðñïÜãåé ôçí êáñêéíïãÝíåóç óôï Þðáñ áêüìç óôçí ðåñßðôùóç êñõöÞò ëïßìùîçò, óýìöùíá ìå êëéíéêÞ ìåëÝôç Iôáëþí åðéóôçìüíùí, ðïõ äçìïóéåýåôáé óôï Gastroenterology. Ç êñõöÞ ëïßìùîç ìå HBV ÷áñáêôçñßæåôáé áðü áíß÷íåõóç ôïõ éïý óôïí çðáôéêü éóôü, áëëÜ ü÷é êáé óôï áßìá êáé ìÝ÷ñé ôþñá äåí Þôáí îåêÜèáñï áí êáé áõôïý ôïõ ôýðïõ ç ëïßìùîç ó÷åôßæåôáé ìå áõîçìÝíï êßíäõíï áíÜðôõîçò çðáôïêõôôáñéêïý êáñêéíþìáôïò (ÇÊÊ). Ç Äñ ÔåñÝóá Ðïëéêßíï áðü ôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Ìåóßíá óôçí Éôáëßá Ýëåãîå ôçí ýðáñîç ôïõ HBV óå éóôïëïãéêÜ äåßãìáôá Þðáôïò áðü 108 áóèåíåßò ìå ÇÊÊ êáé áðü 192 áóèåíåßò ìå Üëëá çðáôïëïãéêÜ íïóÞìáôá. Óå êáíÝíáí áðü ôïõò áóèåíåßò áõôïýò äåí áíé÷íåõüôáí ï éüò óôï áßìá. Ï HBV áíé÷íåýèçêå óôï 64% ôùí áóèåíþí ìå ÇÊÊ êáé óôï 33% ôùí áóèåíþí ìå Üëëïõ ôýðïõ çðáôéêÞ íüóï. Ï ðñïöáíÞò áõôüò óýíäåóìïò ôïõ HBV ìå ôçí áíÜðôõîç ÇÊÊ äéáôçñÞèçêå áêüìç êáé ìåôÜ ôéò ðñïóáñìïóôéêÝò ñõèìßóåéò ãéá ôçí çëéêßá, ôï öýëï êáèþò êáé ôç óýã÷ñïíç ìüëõíóç áðü ôïí éü ôçò çðáôßôéäáò C (HCV). ÓõìðåñáóìáôéêÜ, ïé áóèåíåßò ìå åðéäåéíïýìåíï çðáôïëïãéêü íüóçìá èá ðñÝðåé íá åîåôÜæïíôáé êáé ãéá êñõöÞ ëïßìùîç ìå HBV ìå çðáôéêÞ âéïøßá. ÄÇÌÇÔÑÇÓ ÊÁÑÁÃÉÁÍÍÇÓ

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 42

15/9/2004, 1:06:34 ìì

ευεξία

Θαλασσινά:

κίνδυνοι και ωφέλειες από την κατανάλωσή τους Ôá èáëáóóéíÜ áðïôåëïýí áðáñáßôçôï ìÝñïò ôçò äéáôñïöÞò ìáò. Ôá øÜñéá êáé ôá ïóôñáêïåéäÞ åêôüò áðü áðïëáõóôéêÜ åäÝóìáôá åßíáé êáé õãéåéíÞ óõíÞèåéá ãéá üóïõò ôá êáôáíáëþíïõí ôáêôéêÜ. Áðïôåëïýí ðçãÝò ðñùôåúíþí ìéêñÞò èåñìéäéêÞò áîßáò, ðëïýóéåò óå Üëáôá êáé é÷íïóôïé÷åßá. Ôï óçìáíôéêüôåñï üìùò ìÝñïò ôçò äéáôñïöéêÞò ôïõò áîßáò åßíáé ôá ëßðç! Ìðïñåß íá áêïýãåôáé ïîýìùñï, ôá ëßðç üìùò ôùí øáñéþí åßíáé ðëïýóéá óå ùìÝãá-3 ëéðáñÜ ïîÝá. Ôá ôåëåõôáßá èá ìðïñïýóáí íá ÷áñáêôçñéóôïýí óáí “êáëÜ ëßðç”- êáô´áíôéóôïé÷ßá ìå ôçí åõñýôåñá ãíùóôÞ “êáëÞ ÷ïëçóôåñüëç”- óå áíôßèåóç ìå ôá õðüëïéðá êåêïñåóìÝíá æùéêÜ ëßðç. Óå óåéñÜ ìåëåôþí ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá Ý÷åé áðïäåé÷èåß ç áîßá ôùí ùìÝãá-3 ëéðáñþí ïîÝùí óôçí ðñüëçøç ôùí åìöñáãìÜôùí êáé ôùí åãêåöáëéêþí åðåéóïäßùí, ÷Üñç óôçí áíôéèñïìâùôéêÞ ôïõò éäéüôçôá ðïõ áöïñÜ óôçí ðÞîç ôïõ áßìáôïò êáé óôçí áðïöõãÞ ó÷çìáôéóìïý áèçñùìáôéêÞò ðëÜêáò óôï ôïß÷ùìá ôùí áããåßùí. Åëáôôþíïõí åðßóçò ôá ôñéãëõêåñßäéá, Ýíáí Üëëï ðáñÜãïíôá ôïõ ïðïßïõ ç áýîçóç óõíïäåýåôáé áðü áõîçìÝíï êßíäõíï êáñäéáããåéáêþí åðåéóïäßùí. Èåùñåßôáé åîÜëëïõ üôé Ý÷ïõí áíôéöëåãìïíþäåéò éäéüôçôåò êáé Ý÷ïõí ÷ñçóéìïðïéçèåß èåñáðåõôéêÜ óôç ñåõìáôïåéäÞ áñèñßôéäá êáé óôéò éäéïðáèåßò öëåãìïíþäåéò íüóïõò ôïõ åíôÝñïõ. Ðéèáíüí åðßóçò íá Ý÷ïõí åõåñãåôéêÞ åðßäñáóç óôçí õðÝñôáóç êáé óôç íåöñïðÜèåéá, åíþ äéåñåõíÜôáé ï ñüëïò ôïõò óôçí áíôéìåôþðéóç øõ÷éáôñéêþí äéáôáñá÷þí êáé êÜðïéùí ìïñöþí êáñêßíïõ. ÐáñÜ ôéò åõåñãåôéêÝò åðéäñÜóåéò ôùí èáëáóóéíþí óôçí õãåßá, áõôÜ åíÝ÷ïõí êÜðïéïõò êéíäýíïõò, ðïõ åßíáé ðåñéóóüôåñï Þ ëéãüôåñï ãíùóôïß. Ï ãíùóôüôåñïò êßíäõíïò, ðïõ áöïñÜ êõñßùò óôá ïóôñáêüäåñìá, åßíáé ç åðéìüëõíóÞ ôïõò áðü âáêôÞñéá, éïýò Þ ðá-

ñÜóéôá. Áõôü ó÷åôßæåôáé ìå ôéò ðåñéï÷Ýò óõëëïãÞò Þ êáëëéÝñãåéáò ôùí áíùôÝñù åéäþí. Ôá ðéï óõ÷íÜ ìéêñüâéá ðïõ åðéìïëýíïõí ôá èáëáóóéíÜ åßíáé êïëïâáêôçñßäéá, éïß ãáóôñåíôåñßôéäáò, ï éüò ôçò çðáôßôéäáò Á, óôåëÝ÷ç ôçò ÷ïëÝñáò óå ðåñéï÷Ýò ðïõ áõôÞ åíäçìåß. Ôá óõìðôþìáôá áðü ôç âñþóç ìïëõóìÝíùí ôñïöþí áöïñïýí êõñßùò óôï ãáóôñåíôåñéêü êáé åßíáé íáõôßá, åìåôïß, äéÜññïéåò, êïéëéáêü Üëãïò, ðõñåôüò, áêüìá êáé óýã÷õóç Þ êáé êþìá êáé åìöáíßæïíôáé áðü 2 Ýùò 24 þñåò áðü ôç ëÞøç ôçò ôñïöÞò. Åßíáé ãíùóôÝò ïé åðéäçìßåò ãáóôñåíôåñßôéäáò ôéò çìÝñåò ìáæéêÞò êáôáíÜëùóçò èáëáóóéíþí (ð.÷. ÊáèáñÜ ÄåõôÝñá). Ç âáñýôçôá âÝâáéá ôùí óõìðôùìÜôùí åîáñôÜôáé êáé áðü ôïí îåíéóôÞ – ôïí áóèåíÞ ðïõ äÝ÷åôáé ôï ìéêñüâéï. ¸ôóé åðéâáñõíôéêïß ðáñÜãïíôåò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå áõîçìÝíç íïóçñüôçôá åßíáé ç åðéâáñçìÝíç ãåíéêÞ êáôÜóôáóç ôïõ áóèåíïýò, ç åãêõìïóýíç, ï áëêïïëéóìüò, ç óõíýðáñîç áíïóïáíåðÜñêåéáò, êáêïÞèåéáò Þ ìåôáâïëéêþí íïóçìÜôùí, ç ÷çìåéïèåñáðåßá, ç ëÞøç áíôéüîéíùí Þ Üëëùí öáñìÜêùí ðïõ åëáôôþíïõí ôçí ãáóôñéêÞ ïîýôçôá êáé ç áõîçìÝíç çëéêßá. ¢ëëïò ðáñÜãïíôáò ðïõ áõîÜíåé ôïí êßíäõíï íüóçóçò åßíáé ç ôÜóç êÜðïéá áðü ôá èáëáóóéíÜ íá ôñþãïíôáé ùìÜ (ð.÷. óïýóé Þ ïóôñáêüäåñìá). Ôï êáëü ìáãåßñåìá èáíáôþíåé ôçí ðëåéïíüôçôá ôùí ðáèïãüíùí ìéêñïïñãáíéóìþí êáé áõîÜíåé ôçí áóöÜëåéá. ¸ôóé êÜðïéåò ïìÜäåò ðëçèõóìïý, ð.÷. ïé Ýãêõïé, ðñÝðåé íá áðïöåýãïõí ôá ùìÜ èáëáóóéíÜ. Áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ âÝâáéá, ôï ðáñáôåôáìÝíï ìáãåßñåìá óå õøçëÝò èåñìïêñáóßåò êáôáóôñÝöåé ôá ùìÝãá-3 ëéðáñÜ ïîÝá êáé ôá õðüëïéðá èñåðôéêÜ óõóôáôéêÜ ôùí øáñéþí. Ãé’ áõôü ðñÝðåé íá áðïöåýãïíôáé ïé õðåñâïëÝò ôïõ áíôßèåôïõ Üêñïõ. ÐñïêåéìÝíïõ íá åëá÷éóôïðïéçèåß ï äéáôñïöéêüò êßíäõíïò, ï Áìåñéêáíéêüò Ïñãáíéóìüò

ÖáñìÜêùí (FDA) êáèéÝñùóå - áðü ôï 1995 üóïí áöïñÜ óôá èáëáóóéíÜ - ìßá íÝá ìÝèïäï åëÝã÷ïõ ôçò áóöÜëåéáò ôùí ôñïößìùí, áðü ôï óôÜäéï ôçò ðáñáóêåõÞò ôïõò ùò ôç äéáíïìÞ ôïõò. Ç ìÝèïäïò áõôÞ åßíáé ãíùóôÞ ìå ôá áñ÷éêÜ HACCP – ðñïöÝñåôáé ÷Üóéð – (Hazard Analysis Critical Control Point = áíÜëõóç êéíäýíïõ êáé êñéôéêü óçìåßï åëÝã÷ïõ áõôïý) êáé åß÷å áíáðôõ÷èåß áñ÷éêÜ ôç äåêáåôßá ôïõ 1960 áðü ôç NASA ãéá ôçí áóöáëÞ äéáôñïöÞ ôùí áìåñéêáíþí áóôñïíáõôþí. Ç ìÝèïäïò áõôÞ Ý÷åé äýï óêÝëç: ÊáôÜ ôï ðñþôï êáôáãñÜöïíôáé üëïé ïé ðéèáíïß êßíäõíïé áðü ôïõò ïðïßïõò ìðïñåß íá ìïëõíèåß ìßá ôñïöÞ (óôÜäéï åðåîåñãáóßáò ðñþôùí õëþí, ðáñáóêåõÞò, óõóêåõáóßáò, äéáíïìÞò, óõíôÞñçóçò, êëð) – áõôü áíáöÝñåôáé óáí “áíÜëõóç êéíäýíïõ”. ÊáôÜ ôï äåýôåñï áðïöáóßæåôáé óå ðéï óçìåßï ôçò ðáñáãùãÞò ïé êßíäõíïé áõôïß ìðïñïýí êáëýôåñá íá åëåã÷èïýí – áõôü áíáöÝñåôáé óáí “êñéôéêü óçìåßï åëÝã÷ïõ” ãéá ôïí êÜèå êßíäõíï. Ç ìÝèïäïò áõôÞ åßíáé ðéï áóöáëÞò áðü ôïí áðëü ôõ÷áßï äåéãìáôïëçðôéêü Ýëåã÷ï ôùí ôñïößìùí. Áí ìðïñåß üìùò íá åëåã÷èåß Ýùò Ýíá óçìåßï ï êßíäõíïò ìéêñïâéáêÞò åðéìüëõíóçò ôùí ôñïöþí, äåí ìðïñåß íá ãßíåé ôï ßäéï êáé ãéá ôïí êßíäõíï áðü ôç ìüëõíóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò. ÄçëçôÞñéá, üðùò ï õäñÜñãõñïò, ïé äéïîßíåò, ôá ðïëõ÷ëùñéùìÝíá äéöåíýëéá (PCBs) êáé åíôïìïêôüíá (DDT, chlordane), êáôáëÞãïõí óå ëßìíåò, ðïôÜìéá êáé óôç èÜëáóóá. ÁõôÜ áðïäïìïýíôáé ðïëý áñãÜ, åíþ ïé õäñüâéïé ìéêñïïñãáíéóìïß åðéôõã÷Üíïõí ôç âéïóõóóþñåõóç áõôþí ôùí ñýðùí, ðïóïóôü Ýùò êáé 1.000.000 öïñÝò ìåãáëýôåñï áðü ôç óõãêÝíôñùóÞ ôïõò óôï íåñü, êáé ðáñÜëëçëá ôïõò åéóÜãïõí óôçí ôñïöéêÞ áëõóßäá. Ðïëýò ëüãïò ãßíåôáé ôåëåõôáßá ãéá ôï ìåèõëéêü õäñÜñãõñï – ìßá ôïîßíç ðïõ áíåõñßóêåôáé óå êÜðïéá åßäç øáñéþí êáé ìåôáöÝñåôáé

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 44

15/9/2004, 1:07:08 ìì

ìÝóù ôçò âñþóçò ôïõò óôïí Üíèñùðï, ìå óçìáíôéêÝò óõíÝðåéåò ãéá ôç äçìüóéá õãåßá. Ï õäñÜñãõñïò åßíáé Ýíá ìÝôáëëï ðïõ öõóéêÜ áíåõñßóêåôáé óôï ðåñéâÜëëïí áðü åîÜôìéóÞ ôïõ áðü ôï öëïéü ôçò ãçò Þ ìÝóù ôçò Ýêñçîçò çöáéóôåßùí. Ç ìåãÜëç üìùò áýîçóÞ ôïõ ôéò ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò ïöåßëåôáé óå áíèñþðéíåò äñáóôçñéüôçôåò (âéïìç÷áíéêÝò åöáñìïãÝò, êáýóç áðïâëÞôùí). Ï öõóéêÜ õðÜñ÷ùí õäñÜñãõñïò ìåôáâïëßæåôáé áðü ìéêñïâáêôÞñéá óå ìåèõëéêü õäñÜñãõñï. Ç ìåôáöïñÜ ôïõ óôçí ôñïöéêÞ áëõóßäá åßíáé ìßá óùñåõôéêÞ ÷ñüíéá äéáäéêáóßá. Ôá øÜñéá ðïõ ðñïóëáìâÜíïõí ôï ðëáãêôüí êáôáíáëþíïõí êáé ôï ìåèõëéêü õäñÜñãõñï. ¼ôáí ôá øÜñéá áõôÜ áðïôåëÝóïõí ôñïöÞ ãéá ìåãáëýôåñá øÜñéá, ôá äåýôåñá èá óõóóùñåýóïõí ôçí ôïîßíç óôïõò éóôïýò ôïõò ìå áðïôÝëåóìá ïé õøçëüôåñåò óõãêåíôñþóåéò íá áíåõñßóêïíôáé óå øÜñéá ðïõ æïõí ðïëý êáé åßíáé óôçí êïñõöÞ ôçò ôñïöéêÞò áëõóßäáò (ð.÷. êáñ÷áñßáò, îéößáò, êëð). Ãéáôß ï ìåèõëéêüò õäñÜñãõñïò åßíáé åðéêßíäõíïò; Ðñüêåéôáé ãéá ìßá íåõñïôïîßíç, ç ïðïßá óå õãéåßò åíÞëéêåò ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåé ìõáëãßåò, íáõôßá, æÜëç, åðéãáóôñáëãßá, áôïíßá, åëÜôôùóç ôçò ìíÞìçò, áêüìá êáé ôñé÷üðôùóç! Óå ðïëý õøçëÝò óõãêåíôñþóåéò ïäçãåß óå ôýöëùóç, åëÜôôùóç ôùí êéíçôéêþí äåîéïôÞôùí, ðñïâëÞìáôá ïìéëßáò, êíçóìü ôùí Üêñùí, åãêåöáëéêÞ êáé íåöñéêÞ âëÜâç. Ç åðßäñáóç ôçò ôïîßíçò áõôÞò åßíáé üìùò ðéï åðéâëáâÞò óôï áíáðôõóóüìåíï íåõñéêü óýóôçìá ôùí åìâñýùí êáé ôùí âñåöþí. ¸ôóé, ç äçëçôçñßáóç áðü õäñÜñãõñï ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåé óôá âñÝöç ãåíåôéêÝò áíùìáëßåò, üðùò ðáñáìüñöùóç, ôýöëùóç êáé êþöùóç, åíþ óôá ìéêñÜ ðáéäéÜ åëÜôôùóç ôïõ äåßêôç íïçìïóýíçò (IQ) êáé ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåò. Óôéò Ç.Ð.Á. – üðïõ, ëüãù ôçò Ýíôïíçò âéïìç÷áíïðïßçóçò, ï êßíäõíïò åßíáé ðéï äéáäåäïìÝíïò – îåêßíçóáí áðü ôçí ðñïçãïýìåíç äåêáåôßá ðñïóðÜèåéåò ãéá ôçí åîáêñßâùóç êáé ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò. ¸ôóé, ôï ÌÜñôéï ôïõ 1991 ç ÁìåñéêáíéêÞ Áêáäçìßá Åðéóôçìþí (NAS) äçìïóßåõóå ìßá ìåëÝôç ìå ôßôëï “ÁóöÜëåéá ôùí Èáëáóóéíþí” (seafood safety) üðïõ áíÝëõå ôïõò êéíäýíïõò ôçò äçìüóéáò õãåßáò áðü ôçí êáôáíÜëùóç ôùí èáëáóóéíþí êáé ôçí åðÜñêåéá ôùí áíôßóôïé÷ùí ðñïãñáììÜôùí áóöáëåßáò. Ôï 1993 ç ÁìåñéêáíéêÞ Õðçñåóßá Ðñïóôáóßáò ôïõ ÐåñéâÜëëïíôïò (EPA) îåêßíçóå ôçí Ýêäïóç åôÞóéùí ïäçãéþí ùò ðñïò ôéò áóöáëåßò ðåñéï÷Ýò áëéåßáò, ôïõò áíåõñåèÝíôåò ÷çìéêïýò ñýðïõò, ôá ìïëõíèÝíôá åßäç øáñéþí êáé ôéò õðïïìÜäåò ðëçèõóìïý ðïõ áíôéìåôùðßæïõí õøçëüôåñï êßíäõíï, åíþ ôáõôü÷ñïíá

îåêßíçóå ï ó÷çìáôéóìüò ìéáò åèíéêÞò âÜóçò äåäïìÝíùí. Ôï 1998 åêäüèçêáí 2.506 ïäçãßåò – 98% ðåñéóóüôåñåò áðü ôï 1993 (1.266), ìå ôï 75% áõôþí íá áöïñïýí óôç ìüëõíóç áðü õäñÜñãõñï áðü Ýíá óýíïëï 39 ÷çìéêþí ñýðùí. Ôï 2002 åß÷áí åëåã÷èåß 95.000 ëßìíåò (33%), 544.000 ìßëéá ðïôáìþí (15%) êáé ôï 70% ðåñßðïõ ôùí áêôþí ôùí Ç.Ð.Á. Ï ðñïóäéïñéóìüò ôïõ ìåèõëéêïý õäñÜñãõñïõ óôï áíèñþðéíï óþìá ãßíåôáé ìå ìÝôñçóÞ ôïõ óôï áßìá êáé óôéò ôñß÷åò ôùí ìáëëéþí. ÈÝôïíôáò ùò ôéìÞ áíáöïñÜò ôá 5,8 ìéêñïãñáììÜñéá áíÜ ëßôñï áßìáôïò, âñÝèçêå üôé ôï 8% ðåñßðïõ ôùí åîåôáóèåéóþí ãõíáéêþí óôéò Ç.Ð.Á. åß÷áí õøçëüôåñåò óõãêåíôñþóåéò, åíþ ç óõãêÝíôñùóç õäñáñãýñïõ Þôáí ôåôñáðëÜóéá (!) óå áõôÝò ðïõ åß÷áí êáôáíáëþóåé øÜñé ôïí ôåëåõôáßï ìÞíá. Ôï ÌÜñôéï ôïõ 2001 ï Áìåñéêáíéêüò Ïñãáíéóìüò ÖáñìÜêùí (FDA) åîÝäùóå ïäçãßåò ùò ðñïò ôçí êáôáíÜëùóç èáëáóóéíþí, óýìöùíá ìå ôéò ïðïßåò ïé Ýãêõïé, ïé èçëÜæïõóåò ìçôÝñåò, ïé ãõíáßêåò ðïõ ðñüêåéôáé íá ìåßíïõí Ýãêõïé ôïõò åðüìåíïõò 6 ìÞíåò êáé ôá ðáéäéÜ êÜôù ôùí 8 åôþí ðñÝðåé íá áðïöåýãïõí ôçí êáôáíÜëùóç ìåãÜëùí áñðáêôéêþí øáñéþí (êáñ÷áñßáò, îéößáò, ìåãÜëï óêïõìðñß), íá ìçí ðåñéïñßæïíôáé óå Ýíá, áëëÜ íá ôñþíå ðïéêéëßá èáëáóóéíþí, êáé ü÷é ðåñéóóüôåñï áðü 340 ãñáììÜñéá ìáãåéñåìÝíïõ øáñéïý ôçí åâäïìÜäá. ÌÝ÷ñé ðñüóöáôá èåùñïýíôáí üôé ôï ðñüâëçìá áöïñÜ êõñßùò ôç âéïìç÷áíïðïéçìÝíç Âüñåéá ÁìåñéêÞ. Ç ìüëõíóç üìùò ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò äåí Ý÷åé óýíïñá. ¸ôóé, ôï 2003 áêïëïýèçóå ç ÂñåôáíéêÞ Õðçñåóßá Ôñïößìùí (FSA) ìå áíÜëïãåò ïäçãßåò – ãéá ôá ðáéäéÜ ï ðåñéïñéóìüò öèÜíåé ìÝ÷ñé ôçí çëéêßá ôùí 16 åôþí. Ôçí ßäéá ÷ñïíéÜ áñêåôÝò ìåëÝôåò áðü ôçí Éôáëßá Ýäåéîáí üôé áñêåôÜ åßäç øáñéþí ôçò Ìåóïãåßïõ ðåñéÝ÷ïõí ìåèõëéêü õäñÜñãõñï, ðïõ õðåñâáßíåé ôá åðéôñåðôÜ áðü ôçí ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç üñéá (0,5 mg áíÜ êéëü õãñïý âÜñïõò). Áí åðé÷åéñïýóáìå íá ïñéïèåôÞóïõìå ôñåéò êáôçãïñßåò èáëáóóéíþí áíÜëïãá ìå ôçí ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõò óå ìåèõëéêü õäñÜñãõñï (õøçëÞ, ìÝôñéá, ÷áìçëÞ), ôüôå óôçí ðñþôç ïìÜäá ìå óõãêÝíôñùóç 1 ìÝñïò áíÜ åêáôïììýñéï (ppm) áíÞêïõí ôá ìåãÜëá øÜñéá-êõíçãïß (êáñ÷áñßáò, îéöß-

áò, ìåãÜëï óêïõìðñß ôïõ áôëáíôéêïý), óôç äåýôåñç (Üíù ôïõ 0,13 ppm) ï ëåõêüò ôüíïò, ï âáêáëÜïò, ç ðÝñêá, ç ðÝóôñïöá, ôï ëáâñÜêé, ï ñïöüò, ï áóôáêüò, êáé óôç ôñßôç ïìÜäá (êÜôù ôïõ 0,13 ppm) ï öáéü÷ñùìïò ôüíïò, ï óïëïìüò, ïé óáñäÝëåò, ïé ãáñßäåò, ôá êôÝíéá, ôá óôñåßäéá êáé ôá ìáëÜêéá. Ôá ðáñáðÜíù äåí ðñÝðåé íá ëåéôïõñãÞóïõí áðïôñåðôéêÜ óôçí êáôáíÜëùóç èáëáóóéíþí, êáèþò üðùò ðñïáíáöÝñèçêå áðïôåëïýí ðïëýôéìç êáé èñåðôéêÞ äéáôñïöéêÞ óõíéóôþóá. ÐñïóöÝñïõí üëåò ôéò áðáñáßôçôåò ðñùôåÀíåò, ÷ùñßò íá ðá÷áßíïõí. Áêüìá êáé ôï ðéï ëéðáñü øÜñé (Üñá êáé ðëïýóéï óå ùìÝãá-3 ëéðáñÜ ïîÝá), üðùò åßíáé ôï óêïõìðñß ôïõ Áôëáíôéêïý, ðåñéÝ÷åé ëéãüôåñï áðü ôï 25% ôùí 67 ãñáììáñßùí çìåñÞóéïõ ïëéêïý ëßðïõò ðïõ áíôéóôïé÷åß óå Ýíá Üôïìï ðïõ êáôáíáëþíåé 2.000 èåñìßäåò çìåñçóßùò. Ç äå ðëåéïøçößá ôùí õðüëïéðùí øáñéþí êáé ïóôñáêüäåñìùí ðåñéÝ÷ïõí ðïëý ëéãüôåñï ëßðïò. ÅîÜëëïõ ç ÁìåñéêáíéêÞ ¸íùóç ÄéáôñïöÞò (ADA) óõóôÞíåé ôçí êáôáíÜëùóç 2-3 ãåõìÜôùí èáëáóóéíþí åâäïìáäéáßùò óáí ìÝóï ãéá ôçí åëÜôôùóç ôçò ÷ïëçóôåñüëçò, åíþ óôéò ïäçãßåò ôçò ÁìåñéêáíéêÞò ÊáñäéïëïãéêÞò ¸íùóçò (AHA) ôïõ 2000 áíáöÝñåôáé üôé “ç êáôáíÜëùóç ôïõëÜ÷éóôïí 2 ãåõìÜôùí øáñéþí åâäïìáäéáßùò èåùñåßôáé üôé ðñïóöÝñåé êáñäéïðñïóôáôåõôéêü áðïôÝëåóìá”. Ôá èáëáóóéíÜ ðñïôåßíïíôáé êáé áðü Üëëïõò ïñãáíéóìïýò õãåßáò óáí áðáñáßôçôç êáé áóöáëÞò äéáôñïöÞ, áñêåß êÜðïéåò ïìÜäåò ðëçèõóìïý (Ýãêõïé, ðáéäéÜ) íá áðïöåýãïõí êÜðïéá åßäç øáñéþí êáé íá êáôáíáëþíïõí êÜðïéá Üëëá ìå ìÝôñï. ÕðÜñ÷åé Üëëùóôå óôç öýóç ôüóç ìåãÜëç ðïéêéëßá èáëáóóéíþí ðïõ ðñïóöÝñïõí ðïëëÝò åíáëëáêôéêÝò ãåõóôéêÝò åìðåéñßåò. ¢ëëùóôå, ç óùóôÞ äéáôñïöÞ åêôüò áðü ðïëéôéóìüò åßíáé êáé õãåßá.

ÍÉÊÏÓ ÁÍÔÙÍÁÊÏÐÏÕËÏÓ Ï Í. Áíôùíáêüðïõëïò åßíáé Åéäéêåõüìåíïò Ãáóôñåíôåñïëüãïò

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 45

15/9/2004, 1:07:21 ìì

γεύσεις Συνταγές της γιαγιάς Βασιλικής

Μπακαλιάρος

µε κρεµµύδια

Υλικά 1 φύλλο µπακαλιάρο 2 κιλά ξερά κρεµµύδια 3/4 ποτηριού ελαιόλαδο 1 κουτί ντοµατάκια αποφλοιωµένα 2 κουταλιές πελτέ 1 ποτηράκι άσπρο κρασί αρετσίνωτο 6 – 7 σκελίδες σκόρδο 4 – 5 φύλλα δάφνης 7 – 8 κουκιά µπαχάρι αλάτι, πιπέρι

Προετοιµάζουµε τον µπακαλιάρο από την προηγούµενη ηµέρα (το λιγότερο 24 ώρες πριν). Εκτέλεση Τον τεµαχίζουµε και τον σκεπάζουµε µε κρύο νερό, το οποίο αλλάζουµε αρκετές φορές µέχρι την εποµένη. Κόβουµε τα κρεµµύδια σε φετάκια και τα βάζουµε σε πλατιά κατσαρόλα µε ένα ποτηράκι νερό και τα ανακατεύουµε. Όταν σωθεί το νερό, ρίχνουµε το λάδι και τα αφήνουµε να µαραθούν. Προσθέτουµε τα ντοµατάκια τριµµένα, τον πελτέ, το κρασί, τη δάφνη, το µπαχάρι, το σκόρδο κοµµένο σε φετάκια και πιπέρι. Αλάτι θα βάλουµε στο τέλος και µόνο εφόσον χρειασθεί. Αφήνουµε το µίγµα να βράσει περίπου 45 λεπτά. Στο διάστηµα αυτό αλευρώνουµε και τηγανίζουµε ελαφρά τον µπακαλιάρο και όταν τα κρεµµύδια είναι έτοιµα, βάζουµε τα κοµµάτια του µπακαλιάρου ανάµεσα στα κρεµµύδια και τα σκεπάζουµε µε αυτά για να πάρουν όλη την ουσία. Το σιγοψήνουµε σκεπασµένο ακόµα 30 λεπτά περίπου.

Καλή επιτυχία! ΚΑΙΤΗ ΒΛΑΧΟ∆ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ Άγιος Στέφανος Αττικής

τα νέα του ιδρύµατος ΙΑΤΡΙΚΑ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΑ Ολοκληρώθηκε η Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη του Ιδρύµατος που προορίζεται για τους Ιατρούς και τους Φοιτητές της Ιατρικής. Η συνολική δαπάνη για το έτος 2004 άγγιξε το ποσό των 17.000 €. Η Εκτελεστική Επιτροπή θα εισηγηθεί στο ∆ιοικητικό Συµβούλιο, αφού εκτιµήσει όλες τις παραµέτρους, εάν και κατά πόσον θα υπάρξει συµβολική συνδροµή των χρηστών της Ιατρικής Βιβλιοθήκης από τον Ιανουάριο του 2005, προκειµένου αυτή να συντηρηθεί και να εµπλουτιστεί.

ΧΟΡΗΓΟΙ ΚΑΙ ∆ΩΡΗΤΕΣ µέχρι 31/07/2004 Λάβαµε τα κάτωθι ποσά και ευχαριστούµε : Στυλιανός Κινδήρογλου, Βούλα Ιπποκράτης Κοκολιός, Χολαργός Κωνσταντίνος Ι. Μακρής, Ζαχάρω Ηλείας Ιωάννης Θ. Βλιώρας, Καλαµπάκα Μαρία Καραλή, Αγρίνιο Αναστάσιος Χατζηδάκης, Ιαλυσός Ρόδου Λάζαρος Κολαξής, Ιωλκός Μαγνησίας Αθανάσιος Πέρδος, Ηράκλεια Σερρών Ευτυχία Γριµάλδη, Θεσσαλονίκη Θέµης Χοµορίτης, Βόλος Χρύσα Κουρκούνη, Φάρσαλα Πολυξένη Γ. Σίµου, Χαλάνδρι (Mνήµη Γεωργίου Α. Σίµου & Εµµανουήλ Γ. Καραµανώλη) Μαρία Μπάκα, Λάρισα Ιωάννης Καραϊτιανός, Αθήνα

30 € 50 € 30 € 50 € 50 € 30 € 50 € 20 € 150 € 50 € 30 € 100 €

20 € 100 €

Ιλεάνα Παναγιωτίδη, Ιωάννινα 20 € Μαρία Λάµπρου – Μελιδώνη, Ρόδος 50 € Χρήστος Μακρής, Περιστέρι 50 € Παναγιώτα Μπάλλα, Π. Φάληρο 20 € Ελευθέριος Ζαγκανάς, Θεσσαλονίκη 200 € Εµµανουήλ Αεράκης, Θεσσαλονίκη 100 € Αικατερίνη Φραγκουλοπούλου, Αγ. Στέφανος 30 € ∆ηµήτριος Ι. Κουρµπουζός, Κυπαρίσσι, Ρειχέα Λακωνίας 10 € Αναστάσιος Μαλιαµάνης, Μέγαρα 10 € Μοναχή Αγάθη, Αλίαρτος Βοιωτίας 30 € Αθανάσιος Τόπης, Βέροια 20 € Ζωή Σωτηριάδη, Αγ. Παρασκευή 50 € Λάκης Βαϊρακλιώτης, Φάρσαλα 30 € Τριαντάφυλλος Γιαβάνογλου, Θεσσαλονίκη 30 € Αύρα Καραπατή, Ζάκυνθος 50 € Ιωάννης ∆ηµητρακόπουλος, Φάρσαλα 100 €

ΕΥΕΞΙΑ & ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

periodikoALEX8.indd 46

15/9/2004, 1:07:25 ìì