rambler_68_CYMRU_b
12/3/08
12:49 PM
Page 1
Y YR ELUSEN SY’N GWEITHIO AR RAN CERDDWYR
RHIFYN 68
Cerddwyr Cymru yn gadael i’r trên gymryd y straen hynod o falch o fod yn cymryd rhan ym mhrosiect ‘Troeon Trên’ am yr wythfed flynedd yn olynol. Mae’r prosiect hwn yn dangos pa mor hawdd yw hi i fynd am dro ymhellach i ffwrdd ond heb y costau ychwanegol o dalu am betrol neu barcio.” Meddai Jane Davidson AC, Gweinidog dros yr Amgylchedd, Cynaliadwyedd a Thai, “Mae gan Gymru rwydwaith rheilffordd wledig ardderchog sy’n hygyrch o drefi a phentrefi ar draws y wlad. O linell Dyffryn Conwy yn y gogledd, i linellau’r Cambrian a Chalon Cymru (sydd gyda’i gilydd yn gwasanaethu Powys, Ceredigion, Gwynedd a Sir Gaerfyrddin) ac i Linell Rheilffordd y De Orllewin allan i Sir Benfro; a heb anghofio llinellau’r Cymoedd – maent i gyd yn rhoi mynediad gwych i wlad ardderchog i gerdded ynddi.”
‘Troeon Trên’ Caerdydd yn mynd heibio adeilad Pierhead
eth cerddwyr allan yn y glaw yn ddiweddar i fynd am dro gwahanol – defnyddio’r trên i gyrraedd a dod adref o’r tro yn hytrach na chymryd y car. Mae Cerddwyr Cymru mewn partneriaeth gydag Arriva Trains Wales wedi cynhyrchu cyfres o deithiau tywys wythnosol yn dechrau ac yn diweddu o orsafoedd rheilffordd ar draws Cymru.
Meddai Gwyn Lewis, gwirfoddolwr lleol gyda’r Cerddwyr, “Mae mynd am dro gan ddefnyddio’r trên yn ffordd wych i bobl grwydro ymhellach i ffwrdd heb orfod gyrru. Bonws ychwanegol o beidio defnyddio car yw gallu cerdded o un orsaf i’r llall a pheidio gorfod meddwl am gasglu’r car.”
ydynt eisiau poeni am ddefnyddio eu car. Byddant yn eich helpu i fynd yn ffit ac yn rhoi cyfle i chi wneud ffrindiau cerdded newydd.”
Cedwir rhaglenni Arriva Trains sydd wedi eu hargraffu yn yr holl orsafoedd rheilffordd yng Nghymru ac yn y canolfannau croeso lleol. Gellir lawrlwytho rhaglen o www.ramblers.org.uk/wales/railrambles.
A
Mae cynllun y ‘Troeon Trên’ a lansiwyd gan Jane Davidson AC, Gweinidog dros yr Amgylchedd, Cynaliadwyedd a Thai, yn gadael i bobl fwynhau cerdded heb y straen o ddefnyddio’r car, a mwynhau teithio cynaliadwy sy’n creu llai o lygredd. Mae’r trên hefyd yn rhoi mwy o gyfle i fwynhau agwedd wahanol ar gefn gwlad o gysur sedd yn y trên – yn ogystal â chyfle i eistedd yn ôl ac ymlacio ar y ffordd adref!
Meddai Ben Davies, Rheolwr Cyswllt â Rhanddeiliaid Arriva Trains Wales, “Rydym yn
Sefydlwyd Troeon Trên ym 1987, a deilliodd o gr w ˆ p craidd oedd yn darparu teithiau cerdded yng Nghanolbarth Cymru a’r Gororau. Bellach mae Troeon Trên wedi ehangu ac o fis Ionawr 2008 cyhoeddwyd rhaglen ar gyfer Cymru gyfan drwy gydweithrediad ag Arriva Trains Wales. Mae’r rhaglen yn cynnig dros 100 o droeon ar draws Cymru. Fel gyda throeon eraill a gynigir gan Gerddwyr Cymru, maent am ddim a chynigir amrywiaeth o bellterau – o droeon hanner diwrnod i anturiaethau diwrnod o hyd. Mae llawer ohonynt yn deithiau cylchol, ond mae Troeon Trên yn rhoi cyfleoedd newydd i gerdded o un orsaf i’r llall. Meddai Beverley Penney, Cyfarwyddydd Cerddwyr Cymru, “Dyluniwyd y teithiau hyn yn arbennig ar gyfer pobl a hoffai fynd am dro ond nad
Y Gweinidog Jane Davidson AC gyda Cherddwyr Caerdydd yng Ngorsaf Ffynnon Taf. TUDALEN
1
rambler_68_CYMRU_b
12/3/08
12:49 PM
Page 2
Y
GWANWYN 2008
Helo Eto …
2008
Diolch i bawb a ymatebodd i’r holiadur yn rhifyn diwethaf Y Cerddwr/Welsh Rambler – roeddech yn dweud wrthym fod y cylchlythyr yn ddigon agos i’w le. Rydym bob amser yn awyddus i glywed oddi wrthych felly cofiwch ddweud wrthym beth yr hoffech ei weld ynddo. Yn y rhifyn hwn byddwn yn sôn wrthych am y rhaglen newydd wych o Droeon Trên – troeon o’r trên ledled Cymru. y Diolch i’r gwirfoddolwyr, a gofalwch eich bod yn cael eich tocyn y Penne Beverle ac yn eu cefnogi. Mae hyn yn datblygu ar waith mawr Alan Howard a Richard a Barbara Addyman ar linell y Cambrian a thrwy Ganolbarth Cymru ers 1989. ‘Awyr iach tir cadarn’ fydd strategaeth y Cerddwyr am y pum mlynedd nesaf. Mae’r Prif Weithredwr newydd Tom Franklin yn arwain y gwaith hwn gyda’r ymddiriedolwyr ac mae wedi trefnu ymgynghoriad helaeth o fewn a thu hwnt i’r Cerddwyr. Yn dilyn o hyn bydd strategaeth debyg ar gyfer Cerddwyr Cymru. Bu Tom gyda ni yng Nghyngor Cymru, felly dewch draw a dweud wrtho beth yw eich barn. Bydd Cyngor Cymru 2008 yn Aberystwyth eleni gydag ymweliadau â safleoedd yng nghefn gwlad Ceredigion. Bydd gennym le i chi, felly cysylltwch â ni. Y tu hwnt i Gerddwyr Cymru mae llawer ohonoch yn ystyried bod teyrngedau i Syr Edmund Hilary wedi eich effeithio’n ddwfn. Mae ei gysylltiadau â Chymru yn adnabyddus – Gwesty Pen y Gwryd oedd y fan ble y lleolodd tîm Hilary eu hunain ar gyfer hyfforddiant ar yr Wyddfa cyn mynd i Everest. Cyfrannodd hyn at daith lwyddiannus pan gyrhaeddodd Hilary a Tenzing Norgay gopa Everest ar 29 Mai 1953. Aeth Jan Morris, y newyddiadurwr o ogledd Cymru, gyda’r daith ar gyfer The Times. Meddai yn ddiweddar “Mae’n ddiwedd cyfnod. Roedd yn gwbl annhebyg i unrhyw un o sêr y cyfryngau.” Roedd llawer yn sylweddoli fod ei gariad at fynyddoedd wedi arwain at ei gariad at bobl ledled y byd, ac yn arbennig pobl Nepal. Mwynhewch gerdded! Beverley Mae’r staff bob amser yn barod i’ch helpu yn Cyfarwyddydd Cymru Swyddfa Caerdydd. O’r chwith i’r dde: Mike, Beverley, Celia, Anwen, Clare a Richard. Ffoto buddugol – ‘Golau’r Gaeaf – Gwlyptiroedd Casnewydd’
MAWRTH 29 – Diwrnod Hyfforddiant ynglyn â Llwybrau, Llandudno EBRILL 12-13 – Cyngor Cymru, Aberystwyth 15th – Cyfarfod Cyffredinol Ceredigion MAI 31 – Lansiad Gogledd Cymru Troeon Trên 30 – Diwrnod Ewch i Gerdded MEHEFIN 7 – Diwrnod Hyfforddiant ynglyn â Llwybrau, De Gymru GORFFENNAF 5 – Diwrnod Hyfforddiant ynglyn â Llwybrau, (Canolradd) Canolbarth Cymru
Shwmae… Shwmae! Richard Jones ydw i, y dyn newydd yn Swyddfa Cymru a hoffwn gymryd y cyfle hwn i gyflwyno fy hun i aelodau’r Cerddwyr yng Nghymru. Dechreuais weithio i Gerddwyr Cymru ar 14 Ionawr a bydd fy swydd fel Swyddog Prosiectau ac Ariannu yn un ag iddi swyddogaeth eang ar draws ein holl meysydd gwaith: hyrwyddo cerdded, hawliau tramwy, materion yn ymwneud â mynediad a chefn gwlad. Prif ffocws fy ngwaith yw datblygu a rheoli prosiectau newydd. Fel enghraifft benodol, byddaf yn gweithio gyda grwpiau lleol i wthio ein hymgyrch ar gyfer mynediad i’r arfordir yn ei blaen. Ychydig amdanaf fi. Rwyf wedi gweithio ers llawer o flynyddoedd yn y sector gwirfoddol yng Nghymru. Rwyf wedi dod o RNIB Cymru lle roeddwn yn Rheolwr Codi Arian a chyn hynny roeddwn yn gweithio i Hafal, yr elusen iechyd meddwl, Nacro (yr elusen cwtogi ar drosedd) a’r Groes Goch. Rwy’n dod yn wreiddiol o Aberhonddu (roedd fy nhad yn gweithio i’r Parc Cenedlaethol) ac rwyf wedi bod â diddordeb hir ac angerddol mewn cerdded a mynydda.
Teyrnged Enillydd y gystadleuaeth ffotograffau Mr Alan Spiller yn derbyn ei rycsac Cotswold oddi wrth Gadeirydd Cerddwyr Cymru, Ron Williams. Cymdeithas y Cerddwyr, 3 Iard y Cowper, Ffordd Curran, CAERDYDD. CF10 5NB Ffon: 029 2064 4308 • Ffacs: 029 2064 5187 Ar y we: www.ramblers.org.uk e bost: cerddwyr@ramblers.org.uk Mae Cymdeithas y Cerddwyr yn elusen gofrestredig (rhif 1093577) ac yn gwmni a gyfyngir gan warant yng Nghymru a Lloegr (rhif 4458492). Swyddfa gofrestredig: Camelford House, 87-89 Albert Embankment, Llundain, SE1 7TW.
TUDALEN
2
MERFYN WILLIAMS.
Swydd wag i Wirfoddolwr Cerddwyr Cymru Swydd wag i Is Gadeirydd Mae’r swydd bwysig hon yn golygu helpu Y Cerddwyr yng Nghymru drwy gyfrannu’n strategol a chynrychioli’r Gymdeithas. Gobeithir y bydd yr Is-Gadeirydd yn barod i sefyll fel Cadeirydd yn 2009. Cysylltwch â’r swyddfa os oes gennych ddiddordeb a siaradwch â Ron Williams 01352 715723
Trist yw cofnodi y bu farw Merfyn Williams, cyn-Gyfarwyddwr YDCW ar 31 Rhagfyr 2007. Roedd y modd yr oedd wedi cefnogi’r amgylchedd yn ysbrydoliaeth i lawer boed hynny drwy ei waith yn arwain teithiau cerdded, yn addysgu, yn ymgyrchu neu yn gweithio gyda chyrff ag amcanion tebyg. Roedd yn poeni’n ddwfn am y materion sy’n annwyl i’r Cerddwyr a chofiwn am lawer o drafodaethau a gafwyd gyda Merfyn am gerdded a’r tirlun. Roeddem yn falch pan ddaeth Merfyn, ar awgrym Y Cerddwyr yn rhannol, yn un o aelodau cyntaf Bwrdd Cyngor Cefn Gwlad Cymru.
rambler_68_CYMRU_b
12/3/08
12:49 PM
Page 3
Y
GWEITHIO AR RHAN CERDDWYR
PROFFIL >>>
Ron – yn ymdrechu i sicrhau gwlad sy’n gyfeillgar i gerddwyr
Cerddwyr Cymru yn rhoi sylw i Mr Ron Williams, Cadeirydd Cerddwyr Cymru
Sut y daethoch chi i gymryd rhan mewn cerdded a pham ei fod yn arbennig yn awr? Dywedir wrthyf fy mod wedi dechrau cerdded yn 10 mis oed. Dydw i ddim wedi stopio. Rydw i wrth fy modd yn mynd allan i’r awyr agored. Ers i mi ymddeol mae wedi bod yn holl bwysig i mi fynd allan yn ystod dyddiau byr y gaeaf.
Pam wnaethoch chi ymuno â’r Cerddwyr? Rwy’n hoffi mynd am dro sy’n rhydd o rwystrau. Cymdeithas y Cerddwyr yw’r unig gorff sy’n ymgyrchu dros hawliau cerddwyr. Mae hefyd yn barod i gymryd camau cyfreithiol i orfodi i rwystrau gael eu symud. Chwaraeodd rôl holl bwysig mewn deddfwriaeth oedd yn effeithio ar hawliau tramwy, ac yn arbennig Deddf Parciau Cenedlaethol 1949 a Deddf Cefn Gwlad a Hawliau Tramwy 2000.
hyn yn digwydd. Credaf fod gan Y Cerddwyr rôl bwysig i’w chwarae. Dylid gwrthwynebu datblygiad niweidiol gan bawb a dylai Cymdeithas y Cerddwyr chwarae ei rhan. Mae llawer o ddatblygiad y mae rhai grwpiau ymgyrchu yn canolbwyntio arno yn ddibwys ac yn weddol fychan yn y cynllun mawr. Dylem er enghraifft fod yn ymgyrchu yn erbyn ymestyn chwarel ond a ddylem ni fod yn poeni am estyniadau i dai? Dylem hefyd fod yn ymgyrchu yn erbyn datblygiadau twristaidd ar raddfa fawr ond a ddylem ni fod yn poeni am ffarmwr sy’n dymuno cael ychydig o gabanau neu garafannau? Deuthum i i fod yn ymwneud â gwaith gyda
llwybrau drwy gael fy ngwahodd i fynd i gyfarfod o’r Pwyllgor Llwybrau gan ffrind “i weld beth oedd yn digwydd yno!” Doeddwn i ddim yn sylweddoli ei fod ef ac ysgrifennydd y pwyllgor eisoes wedi nodi rhai cymunedau i mi fod yn gyfrifol amdanynt. Roeddent hefyd wedi penderfynu y byddwn yn helpu gydag Arolwg Cyngor Cefn Gwlad Cymru a oedd yn cael ei wneud ar y pryd.
Pam fod cerdded yn arbennig i chi? Does dim byd arall yn gwneud i mi deimlo cystal. Nid yw o bwys pa mor oer, gwlyb a diflas yw’r tywydd - fel arfer dw i’n mwynhau'r profiad.
Ron Williams gyda giât newydd a gymerodd le rwystr ar lwybr 15 milltir o amgylch Pentrefoelas, a agorwyd gan gerddwyr yn ddiweddar.
Beth yw eich hoff le cerdded? Bryniau Clwyd a Gogledd Ddwyrain Cymru yn gyffredinol.
Pwy yw cydymaith cerdded eich breuddwydion? Rhywun sy’n gwybod pryd i siarad a phryd i gau ei geg!
A oes gennych hoff ddarn o git cerdded? Rwyf wedi bod yn trio prynu siaced ers blynyddoedd sydd yn fy nghadw’n sych yn y glaw. Y llynedd prynais siaced North Face, gymharol rad. Dyma’r un orau rwyf erioed wedi ei chael.
Beth yr hoffech ei gyflawni gyda’r Cerddwyr? I Gymru gael ei chydnabod fel gwlad sy’n gyfeillgar i gerddwyr.
Y digwyddiad doniolaf wrth gerdded? Roeddem yn cerdded ger llinell reilffordd ac roedd hi’n bwrw glaw. Croesodd yr arweinydd ac un neu ddau o rai eraill yn ymyl arosfa yn union cyn i drên ddod heibio. Stopiodd gweddill y grˆ wp o ryw wyth o bobl y trên a neidio arno. Nid oedd yr arweinydd yn coelio ei lygaid wrth ein gweld yn chwifio arno o’r trên wrth i’r trên ddechrau ar ei daith unwaith eto!
Sut y daethoch chi i gymryd rhan yn y grwp? ˆ Dydw i erioed wedi bod yn wirioneddol weithredol o fewn Grˆ wp. Y rheswm am ymuno â’r Cerddwyr oedd gwaith gyda llwybrau a dyna’r rheswm o hyd. Rwy’n ystyried bod y tri amcan arall yn bwysig gyda’n gwaith cefn gwlad fel rhywbeth sy’n holl bwysig. Rwyf wedi cael cymaint o fwynhad allan o gerdded fel fy mod am i gymaint â phosibl ei brofi. Nid dim ond yr ardaloedd gwyllt ac uchel ond hefyd y llwybrau sy’n hygyrch i’r rhai sy’n cael mwy o anhawster gyda symud. O ran gwarchod cefn gwlad, mae yn holl bwysig fod
ASTUDIAETH ACHOS Rwy’n ymwneud â’r cais gan bentref Pentrefoelas i ddod yn bentref ‘Croeso i Gerddwyr’. Gwnes arolwg ar y llwybrau yn y gymuned. Canfûm fod y rhan fwyaf o’r llwybrau ar agor ac yn rhai y gellid eu defnyddio gyda graddau amrywiol o anhawster ond bod yna brinder arwyddion a chyfeirbwyntiau. Golygai hyn nad oedd llawer o’r llwybrau yn hawdd i’w defnyddio oherwydd hyn. Rhoddwyd adroddiad am 47 o broblemau i Gyngor Bwrdeistref Sirol Conwy, roedd chwech ohonynt yn ymwneud â gwaith cynnal – gydag arwynebau gwael yn broblem arbennig. Roedd y gweddill yn rhwystrau. Roedd y rhan fwyaf o’r rhwystrau yn boenus yn hytrach nag yn rhwystrau llwyr – nid oedd gatiau yn agor neu doedd dim stepiau ar rai o’r camfeydd. Roedd un o’r rhwystrau ar lwybr march. Crybwyllais hyn a chafodd y rhwystr ei ddileu a gosodwyd giât newydd. Mae’r ffotograff yn dangos y giât newydd – nodwch y ddau bostyn giât newydd. Mae agor y llwybr hwn yn golygu bod llwybr cylchol o ryw 15 milltir gyda chysylltiadau â llwybrau eraill bellach ar gael i gerddwyr a merlotwyr. TUDALEN
3
rambler_68_CYMRU_b
12/3/08
12:49 PM
Page 4
Y
GWANWYN 2008
LLWYBRAU >>>
Mynediad Arfordirol, a Help!
Llwybr Cylchol Bae Caerdydd – Gwyliwch y Bwlch
gan Paul Brown ae Llwybr Arfordirol Ynys Môn yn llwybr cylchol 125 milltir o amgylch perimedr Ynys Môn. Mae’n daith wych ond nid yw eto’n berffaith, helpwch ni i’w wella. Edrychir ar ôl y rhan fwyaf o Drwyn y Gader (Carmel Head), yng nghornel Ogledd Orllewinol yr ynys gan yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol. Mae’r llanw yn llifo heibio’r ynysoedd alltraeth lle gellir yn aml gael cipolwg ar y morloi a’r dolffiniaid. Dyma lle gwelir y brain coesgoch a’r cigfrain, mae blodau gwyllt yn addurno’r silffoedd lle mae’r gwylanod coesddu i’w gweld yn yr hydref sy’n sgrechian ac yn trwsio eu hadenydd wrth roi sylw i’w cywion. Fe geir mynediad gyda’r addewid o statws Hawl Tramwy Cyhoeddus i’r rhan fwyaf o’r ardal hon ond mae llain o dir 400 metr y mae gan ffermwr lleol gytundeb arno gyda’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol i’w gau ar gyfer saethu. Caeir y llwybr hwn o 15 Medi i 1 Chwefror a gredwn sy’n ormodol, oherwydd gall y dargyfeiriad sy’n deillio o hyn fod yn 7 cilometr. Bwriada’r Swyddog Llwybrau Arfordirol ymgeisio am statws Hawl Tramwy Cyhoeddus ac mae wedi dweud wrthym fod arni angen tystiolaeth o angen. Gall hyn fod ar ffurf llythyrau oddi wrth aelodau’r cyhoedd. Felly a fyddech cystal ag ysgrifennu i nodi yr hoffech allu cerdded yr arforlin hardd hwn fel hawl drwy gydol y flwyddyn? Gobeithio y gwelwn ni chi ar y llwybr ryw ddydd.
Pobl yn cerdded ac yn seiclo i gefnogi Pont y Werin
Y giât sy’n atal mynediad ar hyd ochr y dociau i’r Eglwys Norwyaidd, Bae Caerdydd
Y
n fuan byddwch yn gallu cerdded o amgylch Bae Caerdydd. Mae’r llwybr 5 milltir (8 km) yn cynnig amrywiaeth mawr gyda golygfeydd gwych o’r Bae rhyfeddol hwn. Mae dau fwlch pwysig yn y llwybr yn cael eu pontio, diolch i raddau helaeth i ymdrechion Y Cerddwyr. Mae’r bwlch cyntaf rhwng Morglawdd Bae Caerdydd a’r Eglwys Norwyaidd. Gallwch ddal y trên tir drwy ddociau Caerdydd o ben Morglawdd trawiadol Bae Caerdydd ond ni allwch gerdded drwodd, a byddai’n dal yn rhaid i chi neidio dros Fasn y Rhâth i gyrraedd yr Eglwys Norwyaidd. Bydd y broblem hon yn cael ei datrys yng ngwanwyn 2008. Diolch i’r ffaith fod Cerddwyr Caerdydd wedi gwneud achos i’r dociau fod ar agor a’r ffaith fod Cerddwyr Cymru wedi lobïo am fynediad arfordirol a arweiniodd at grantiau i’r holl awdurdodau lleol arfordirol, mae pont Basn y Rhâth a llwybr y dociau yn cael eu creu gydag arian Llywodraeth Cynulliad Cymru a brwdfrydedd gan Ddinas Caerdydd ac
Prosiectau ‘cyswllt2’ yng Nghymru Nodwch fod deg o brosiectau “cyswllt2” yng Nghymru, ac fe’u rhestrir isod – rhowch wybod i ni sut mae Y Cerddwyr yn cyfrannu. Cyswllt glanafon Caerfyrddin Pont Clydach – Afon Tawe Penrhyn Gˆ wyr – Penclawdd – Crofty Merthyr Tudful (Llwybr Tramiau Penydarren), Port Talbot – Cwmafon Casnewydd - Caerllion Trefynwy – cysylltiadau lleol Tyndern – Cymru i Loegr dros Afon Gwy Trefforest – cysylltiadau’r Brifysgol Rhyl, Pont wrth Harbwr y Foryd Mae’r uchod i gyd yn brosiectau gweithredol ac yn rhan o’r 79 ar draws y DU - cewch fwy o fanylion ar-lein yn:
www.sustransconnect2.org.uk/schemes TUDALEN
4
Awdurdod Harbwr Caerdydd. Addewir y bydd llwybr y dociau a’r bont ar agor yn y gwanwyn yn ystod oriau gwaith arferol. Bydd hyn yn galluogi pobl i ddefnyddio’r llwybr ar droed ac ar gefn beic er mwyn pleser ac i gymudo. Mae Cerddwyr Caerdydd wedi bod yn ceisio datrys y broblem hon ers i’r morglawdd gael ei ddatblygu. Bydd ail bont o fudd i lwybr Bae Caerdydd ar yr ochr Orllewinol ger Cogan. Hwn oedd un o’r 79 o brosiectau Cyswllt2 SUSTRANS ar draws y DU a enillodd bleidlais Miliynau’r Bobl i ennill £50 miliwn. Mae’n rhaid i’r bont 140 metr i gerdded a seiclo drosti dros Afon Elai oleddfu i ganiatáu i gychod fynd drwodd. Mae’r bont a alwyd yn Bont y Werin gan gr wp ˆ Gwerin y Coed Penarth yn gwneud i ffwrdd â gorfod mentro ar bont drafnidiaeth beryglus Cogan Spur. Roedd yr hen lwybr yn gwahardd seiclo a cherdded, er bod pobl yn ei defnyddio ar droed ac ar feic oherwydd bod angen iddynt groesi Afon Elai i gysylltu Penarth a gorllewin Caerdydd â’r Bae. Bydd Pont y Werin yn cysylltu â’r pentref chwaraeon newydd ac yn cael ei defnyddio yn aml. Mae’n brosiect drud a bydd angen mwy o arian y bydd angen i’r cynghorau lleol ei godi. Meddai Gwyn Lewis o Gerddwyr Caerdydd, “Bydd y ddau ddatblygiad yn creu Llwybr Cylchol Bae Caerdydd a fydd yn llwyddiant ar unwaith gyda’n haelodau ac yn cael sylw rheolaidd yn ein rhaglenni o Deithiau Cerdded Byr.” Yr olgyfa o Fae Caerdydd o Lwybr y Dociau a ddylai fod ar agor yng ngwanwyn 2008
M
Ysgrifennwch at: Mr. A. Evans. Swyddog Hawliau Tramwy Cyhoeddus, Cyngor Sir Ynys Môn, Llangefni, Ynys Môn. LL77 7TW.
Cyfyngir mynediad i lwybr Trwyn y Gader gyda’r arwydd sy’n darllen: “TIR PREIFAT. Caniateir mynediad i’r darn yma o’r arfordir o Chwefror 1af i Fedi 14sg yn unig. Gofynnir yn garedig i’r cyhoedd gadw i’r llwybr arfordir bob amser a chadw cˆ wn ar dennyn. Diolch yn fawr.”
Mae Llwybr Cylchol Bae Caerdydd yn parhau i gael ei wella – gyda gwell hygyrchedd yn bwynt allweddol, ac mae wedi ei gysylltu’n weddol dda gan fysiau, trenau a hyd yn oed tacsi dˆ wr. Dewch i roi cynnig arno a sicrhau bod y cysylltiadau yn cael eu cynnal. Mae cau’r bylchau yn rhoi hawl i ni fwynhau’r llwybr ardderchog hwn; y gwaith cynnal gorau yw defnyddio’r cyfle.
rambler_68_CYMRU_b
12/3/08
12:49 PM
Page 5
Y
GWEITHIO AR RHAN CERDDWYR
Cynghorau Cymuned a Thref yn ymuno ag aelodau Cerddwyr Cymru am hyfforddiant yn ymwneud â Llwybrau ym Mhowys ae Cynghorau Cymuned wedi ymuno gyda Chymdeithas y Cerddwyr yng nghanolbarth Cymru mewn ymdrech i wella llwybrau yn y Sir. Daeth 46 o aelodau Cerddwyr Cymru, gwirfoddolwyr a chynrychiolwyr o’r cynghorau tref a chymuned lleol ym Mhowys ynghyd ddydd Sadwrn,
M
Rhagfyr 1af 2007 ym Mhlas Dolerw yn y Drenewydd, Powys i ddatblygu eu sgiliau i warchod llwybrau ym Mhowys. Agorodd Mick Bates, AC, Cadeirydd ac aelod sylfaenol o’r Pwyllgor Trawsbleidiol ar Gynaliadwyedd, yr Amgylchedd a Thai weithgareddau’r dydd ac meddai, “Mae’n destament gwych i’r gwaith a
wnaed gan Gymdeithas y Cerddwyr i gynnig diwrnod hyfforddi fel hyn i sir fel Powys. Powys sydd â’r rhwydwaith fwyaf o hawliau tramwy yng Nghymru ac fel gweddill y wlad, mae ganddi lawer o broblemau sydd angen eu datrys. Mae’n arbennig o dda gweld cymaint o bartneriaethau newydd yn cael eu ffurfio yma gydag aelodau Cerddwyr Cymru, cynghorau tref a chymuned yn ymuno gyda’i gilydd i ymdrin â phroblemau sy’n ymwneud â’r llwybrau a chyfleoedd ar y lefel leol.” Cynllunnir gweithdai hyfforddiant pellach ar gyfer yn ddiweddarach eleni (gweler y dyddiadur digwyddiadau ar dudalen 2) ac os yw llwyddiant y digwyddiad diweddaraf hwn yn arwydd o unrhyw beth, dylech yn sicr archebu lle yn gynnar. Galwch Mike Mills ar 029 2064 4308 neu ebostiwch mikem@ramblers.org.uk am wybodaeth am ddigwyddiadau yn y dyfodol. Bydd gwaith gyda chynghorau cymuned a thref yn parhau i ffurfio rhan bwysig o waith Mike wrth iddo ddechrau ar ymgyrch newydd yn Sir Gaerfyrddin yn nes ymlaen eleni.
Mike Mills (chwith) yn arwain gweithgareddau’r dydd wrth i 46 o aelodau Cerddwyr Cymru ymuno â Chynghorau Tref a Chymuned mewn gweithdy yn ymwneud â llwybrau yn y Drenewydd, Powys.
Mick Bates AC yn agor digwyddiadau’r dydd ac yn derbyn copi cyfarch o ‘Hawliau Tramwy, Canllaw i’r Ddeddf ac Ymarfer’ oddi wrth Swyddog Llwybrau Ardal Powys, Bob Seabrook.
CANOLBWYNTIO
M
AR ORFODI Dull ‘Dim Nonsens’ Conwy
ae dull ‘Dim Nonsens’ Cyngor Sir Conwy at orfodi ynglˆyn â chlirio rhwystrau ar hawliau tramwy cyhoeddus yn dod â manteision mawr i gerddwyr wrth i’w Swyddog Gorfodi newydd, Roger Hughes, fynd i’r afael â rhwystrau yn y Sir. Mae Roger wedi bod gyda’r Tîm Hawliau Tramwy am 18 mis ac yn fwy diweddar gyda chymorth Jason Clemence, maent gyda’i gilydd wedi datrys mwy na 250 o rwystrau. Tan yn ddiweddar iawn, roedd Conwy wedi tanberfformio yn rheolaidd o ran cadw eu llwybrau ar agor ac yn addas i’w defnyddio, gyda gwaith diweddar wrth baratoi eu cynllun gwella hawliau tramwy yn dangos bod mwy na 80% o’u rhwydwaith llwybrau naill ai yn anodd neu yn amhosibl eu defnyddio. Mae Cerddwyr Cymru wedi pwysleisio pa mor bwysig yw gwaith gorfodi yn gyson yn yr ymgyrch i ddod â llwybrau i fyny i’r safon. Mae defnydd effeithiol o swydd y Swyddog Gorfodi wedi bod yn un o amcanion allweddol yr ymgyrch sydd ar y gweill ar hyn o bryd yn y Sir. Meddai Mike Mills, Swyddog Hawliau Tramwy, “Rydw i’n canmol Roger a’r Tîm Hawliau Tramwy yng Nghonwy am gymryd y cam hwn ac ail-drefnu eu blaenoriaethau a chaniatáu i’r swydd gorfodi hon gael ei chreu. Gyda mwy na 250 o rwystrau wedi eu clirio’n barod dros y misoedd diwethaf, mae’n siarad cyfrolau am beth y gellir ei gyflawni gydag ychydig o waith gorfodi proactif… bydd awdurdodau lleol eraill bellach yn cymryd sylw o’r gwaith hwn yng Nghonwy.”
Swyddog Gorfodaeth Cyngor Sir Conwy, Roger Hughes
Mae gwirfoddolwyr Y Cerddwyr yng Nghonwy wedi bod yn pwyso am y math yma o weithredu ers blynyddoedd a gall gweithgor yr ymgyrch ymfalchïo yn ei rôl i helpu Conwy i symud ymlaen i warchod ei llwybrau.
Aelodau’r Cerddwyr o Geredigion yn derbyn eu tlws oddi wrth Mike Mills fel enillwyr grwp ˆ teitl y cwis hyfforddi tra roedd grwpiau eraill yn wylo’n agored mewn siomedigaeth!
Y Ffordd Ymlaen gyda Chynghorau Tref a Chymuned yn Sir Gaerfyrddin.
Blwyddyn Newydd… Ymgyrch Newydd! Mae prosiect newydd yn cael ei gynllunio ar gyfer y flwyddyn i ddod a fydd yn gweld Y Cerddwyr yn cyflwyno gwaith peilot gyda chynghorau tref a chymuned yn Sir Gaerfyrddin i wella llwybrau. Gobeithiwn weithio gyda chynghorau tref a chymuned i’w helpu i gyflawni statws ‘Mae Croeso i Gerddwyr’ mewn cymunedau detholedig. Rydym yn awyddus i glywed oddi wrth wirfoddolwyr ac aelodau lleol a hoffai gymryd rhan yn y prosiect hwn. TUDALEN
5
rambler_68_CYMRU_b
12/3/08
12:49 PM
Page 6
Y
GWANWYN 2008
HYRWYDDO CERDDED
>>>
Troeon gyda Thema – hwb o Llyfr Aelodau Newydd ran cyhoeddusrwydd yn 2008 yw eich gr w ˆ p chi yn cynllunio ei raglen o deithiau cerdded am y flwyddyn i ddod? Ydych chi wedi meddwl am gynnwys rhai troeon gyda thema ar ddyddiadau allweddol a allai ein helpu ni i gynhyrchu mwy o gyhoeddusrwydd a sylw yn y cyfryngau i Gymdeithas y Cerddwyr? Troeon gyda Thema yw’r ffordd orau sydd gennym o hyrwyddo grwpiau i’r cyhoedd; maent yn ddiddorol, yn dda i bobl ac mae’r cyfryngau yn hoffi rhoi sylw iddynt. Drwy gydol 2008 mae’r calendr yn llawn o ddyddiadau y gellir cynnal troeon gyda thema o’u hamgylch. Beth am dro Cofleidio Coeden (darganfod coed hynafol) ym mis Mehefin neu cynlluniwch dro o amgylch y Diwrnod Afalau Cenedlaethol ym mis Hydref. Cofiwch am droeon y gwyliau y gallwch eu trefnu yn ogystal. Rhowch wybod i ni am y troeon gyda thema yr ydych yn eu cynllunio naill ai drwy e-bost at Ruths@ramblers.org.uk neu drwy lenwi’r ffurflen a oedd yn cyd-fynd â chylchlythyr rhif 07/113.
A
Gweithdai Cyhoeddusrwydd ydym yn cynnal cyfres o weithdai Cyhoeddusrwydd a Recriwtio yn 2008. Mae’r rhain yn agored i unrhyw wirfoddolwyr sy’n cynnal gweithgareddau cyhoeddusrwydd a recriwtio ar gyfer eu gr wp. ˆ Mae’n gyfle gwych i wella eich sgiliau cyhoeddusrwydd, rhannu gwybodaeth gyda grwpiau eraill a mynd â rhai syniadau i ffwrdd gyda chi. Rhowch wybod os byddai gennych ddiddordeb mewn mynychu gweithdy yng Nghymru.
R
Bryste: Birmingham: Llundain: Caer Efrog:
12 Mai 2008 4 Mehefin 2008
The Create Centre Cyngor Gwasanaeth Gwirfoddol Birmingham 14 Mehefin 2008 Swyddog Ganolog y Cerddwyr 24 Mehefin 2008 Canolfan Gynadledda Priory Street
TANYSGRIFIWCH YN AWR Cerdded Cymru yw’r unig gylchgrawn yng Nghymru sydd wedi ei neilltuo yn gyfan gwbl i gerdded yng Nghymru. Mae’n llawn o erthyglau diddorol a ffotograffau gwych. Fe’i cyhoeddir yn chwarterol ac mae’n cynnwys newyddion, tudalennau o lythyrau bywiog, erthyglau nodwedd gan Chris Barber MBE a Roger Redfern, ffotograff o wylfan, adolygiadau, erthyglau ar hanes naturiol a’r amgylchedd, adolygiadau llyfrau, materion cefn gwlad, tudalen Y Cerddwyr a phroffil personoliaeth. Mae pob rhifyn hefyd yn cynnwys atodiad am deithiau cerdded i chi ei dynnu allan i’w defnyddio a’u casglu. Cymerwch danysgrifiad yn awr i gadw mewn cysylltiad â’r cyfan sy’n digwydd i gerddwyr yng Nghymru! Galwch 01778 392084 gyda’ch cerdyn credyd wrth law i gael y pedwar rhifyn nesaf am £12.95 neu anfonwch siec gyda’ch enw a’ch cyfeiriad at: Cylchgrawn Cerdded Cymru, Warners Subscription Services, FREEPOST PE211, Bourne, Lincs PE10 9BR. (nid oes angen stamp) TUDALEN
6
ydym yn dechrau ar brosiect newydd cyffrous a fydd yn disodli Blwyddlyfr cyfredol y Cerddwyr. Bydd cyfres o bump o ganllawiau newydd i deithiau cerdded, a gyhoeddir dros y pum mlynedd nesaf, yn canolbwyntio ar y llwybrau cerdded gorau y gall Cymdeithas y Cerddwyr eu cynnig.
R
Rydym yn arbennig o awyddus i ardaloedd lleol chwarae eu rhan drwy gyflwyno o leiaf un llwybr sydd wedi ei ddyfeisio gan wirfoddolwyr profiadol a gweithredol. (Yn anffodus ni allwn gyhoeddi tro ar gyfer pob Gr w ˆ p oherwydd nad oes digon o le, ond mae modd cynnwys un ar gyfer pob ardal). Byddwn yn darparu rhestr fer o’r holl droeon a gyflwynir fel y gall pob Ardal ystyried ar lefel leol pa dro y maent yn teimlo sy’n cynrychioli eu hardal orau a chyhoeddi hynny yn y rhifyn sydd ar fin ymddangos. Y thema ar gyfer rhifyn 2009 yw Golygfeydd Gwych. Er mwyn dechrau’r broses, rydym wedi creu ffurflen gais ar-lein syml yn www.ramblers.org.uk/routes lle gallwch lwytho disgrifiad o’r llwybr a darganfod mwy am y prosiect. Os byddai’n well gennych ddefnyddio’r post cysylltwch â’r Tîm Cyhoeddiadau yn gyntaf ar 020 7339 8527 i gael manylion am beth sydd angen ei gynnwys. Y dyddiad olaf ar gyfer cyflwyno gwybodaeth yw 30 Mehefin 2008.
Dydd Ewch i Gerdded/Get Walking Day Mae Cymdeithas y Cerddwyr yn cynnal Diwrnod Ymwybyddiaeth newydd sbon eleni – y Dydd Ewch i Gerdded ar 30 Mai i gymryd lle’r Wythnos Croeso i Gerdded a gynhaliwyd ym mis Medi bob blwyddyn. Cynhelir hwn eleni ar 30 Mai i dynnu sylw at yr uchafswm o 30 munud o weithgaredd corfforol o leiaf 5 gwaith yr wythnos a argymhellir gan yr Adran Iechyd. Mae’r Dydd Ewch i Gerdded yn anelu at godi ymwybyddiaeth ymysg pobl o bob cefndir, oed a gallu am fanteision cerdded. Fel y bydd aelodau Cymdeithas y Cerddwyr yn gwybod, mae cerdded yn rheolaidd nid yn unig yn helpu i ymladd yn erbyn gordewdra ond gall warchod unigolion hefyd rhag clefyd y galon a strôc, pwysedd gwaed uchel, osteoarthritis, iselder a chanser y colon. Fel rhan o’r Dydd Ewch i Gerdded, bydd pecynnau gwybodaeth am ddim gan gynnwys canllaw DIY i helpu pobl i ddechrau cynnwys cerdded yn rheolaidd o fewn eu bywydau ar gael i’w lawrlwytho o www.getwalking.org.uk Efallai eich bod chi yn adnabod rhywun – ffrind, perthynas, cymydog neu gydweithiwr efallai a allai elwa o gerdded mwy. Os felly, beth am grybwyll y Dydd Ewch i Gerdded a’r pecyn cerdded DIY am ddim?
Cynhelir y Dydd Ewch i Gerdded ar 30 Mai 2008 – felly lledaenwch y neges! I gael mwy o wybodaeth am y pynciau ar y tudalennau hyn cysylltwch ag Anwen Parker ar 029 2064 4308 neu e-bostiwch anwenp@ramblers.org.uk
rambler_68_CYMRU_b
12/3/08
12:49 PM
Page 7
Y
GWEITHIO AR RHAN CERDDWYR
HYRWYDDO CERDDED
>>>
Tˆ y Ddewi ac Arfordir Sir Benfro
Eglwys Gadeiriol Tˆ y Ddewi
echreuwch y tro hawdd 3 milltir hwn ym maes parcio’r Eglwys Gadeiriol, Tˆy Ddewi (tâl rhesymol) SM 749253. I gael gwybodaeth am gludiant cyhoeddus cysylltwch â Traveline ar 0870 6082608, www.traveline-cymru.org.uk.
D
1. O’r maes parcio dychwelwch i’r ffordd a throwch i’r DDE, gan fynd heibio’r Eglwys Gadeiriol ar eich chwith. Ewch i lawr Goat Street hyd nes y cyrhaeddwch Stephen’s Lane ar y dde. Cerddwch i lawr Stephen’s Lane a throwch i’r CHWITH ar y pen. Cymerwch y tro cyntaf i’r DDE wrth arwydd Bryn y Garn ac ewch ymlaen i’r pen. Trowch i’r DDE i gerdded ar hyd trac am bellter byr yna trowch i’r CHWITH ar hyd llwybr wedi ei arwyddo ar gyfer St Nons. 2. Croeswch gamfa ac ewch ymlaen gydag ymyl cae ar eich chwith. Trowch i’r DDE wrth gornel y cae, yna yn fuan trowch i’r CHWITH drwy fwlch a cherdded gydag ymyl y cae ar eich chwith i gyrraedd camfa. Croeswch hi, trowch i’r DDE a chroeswch gamfa arall (mae ffens drydan ar y cae hwn weithiau – byddwch yn ofalus), yna trwoch i’r CHWITH dros y gamfa nesaf. Ewch YMLAEN i groesi camfa ac yna dilynwch y llwybr wrth iddo fynd i lawr ac igam ogamu i gyfarfod y llwybr arfordirol. 3. Trowch i’r DDE a chymerwch ochr llaw chwith dau lwybr i fynd heibio St Non’s Retreat a New Chapel of Our Lady & St Non. Adeiladwyd y capel hwn ym 1934. Ewch drwy giât i gyrraedd ffynnon y Santes Non. Dyma un o ffynhonnau mwyaf cysegredig Cymru. Ewch drwy giât mochyn i gyrraedd gweddillion Capel y Santes Non. Y Santes Non oedd mam Dewi Sant. Ewch YMLAEN ar y llwybr glaswelltog, croeswch gamfa ac ymunwch â Llwybr Cenedlaethol Arfordir Sir Benfro. Trowch i’r DDE. Yn awr ewch ymlaen ar
hyd y llwybr arfordirol i fynd heibio Porth Ffynnon cyn cyrraedd Porth Clais, a oedd ar un adeg yn brif borthladd i Dˆy Ddewi. Rydych yn pasio uwchlaw morglawdd yr harbwr a maes o law mae’r llwybr yn ymrannu. Ewch i’r CHWITH i gyrraedd yr odynnau calch, y toiledau a chiosg te defnyddiol iawn yn yr haf. 4. Yn awr, gyda’r môr ar eich ochr dde, ewch heibio’r giatiau pren a chymerwch y llwybr wedi ei arwyddo sy’n gadael y ffordd ac yn dringo. Ewch drwy giât i groesi cae sydd hefyd yn safle gwersylla. Trowch i’r CHWITH ychydig cyn y tˆy, ac yna trowch i’r DDE drwy giât i ddilyn llwybr gyda ffens ar ei hyd. Ewch drwy bedair giât arall, ac yna mae’r llwybr yn mynd i’r dde i gyrraedd ffordd. 5. Croeswch y ffordd ac ewch ar hyd y trac gyferbyn am ryw 15 llath, yna trowch i’r CHWITH. Pam gyrhaeddwch Mitre Lane ewch YMLAEN. Yna byddwch yn ymuno â’r llwybr a gymeroch chi i ddechrau ble byddwch yn troi i’r CHWITH i ddychwelyd i’r maes parcio. Ond mae tafarn y Farmer’s Arms yn werth ymweld â hi, ac os cerddwch i lawr y llwybr yn ei hymyl byddwch yn cyrraedd yr Eglwys Gadeiriol a Phlas yr Esgob. Ffynnon Santes Non
Porth Clais
Cyfeiriwch at fap AO Anquet OL35 neu Landranger taflen 157 TUDALEN
7
rambler_68_CYMRU_b
12/3/08
12:49 PM
Page 8
Y
GWANWYN 2008
LLYFRAU >>> The Book Of The Bivvy Gan Ronald Turnbull
Navigation Techniques and Skills for Walkers Adolygwyd gan Richard Jones Gan Pete Hawkins Llyfr bach iawn am bopeth sydd angen i chi wybod Adolygwyd gan Beverley Penney am fagiau ‘bivvy’ a ‘bivouacs’ – wedi eu cynllunio a heb eu cynllunio. Mae’r llyfr hwn a werthir i’r darllenydd fel “y gorau o nosweithiau… a’r gwaethaf o nosweithiau” yn ymdrin â llawer o bynciau mewn dull diddan ond llawn gwybodaeth. Mae’r awdur, sy’n adrodd ei brofiadau personol am nosweithiau mewn ‘bivvybag’ yn adrodd chwedlau diddan hefyd am ‘bivouacs’ ar yr Eiger a’r Annapurna. Mae’r llyfr hefyd yn llawn o awgrymiadau defnyddiol ynglˆyn â dewis a defnyddio ‘bivvybag’, tra’n annog teithio’n ysgafn. Ni ellid disgrifio hwn fel llyfr taith rhesymegol. Gall hyd yn oed beri i chi deimlo’n rhwystredig os mai’r cyfan sydd arnoch ei eisiau yw ffeithiau a chyngor syml, ond o glawr i glawr y mae’n cynnig darllen cofiadwy. Cyhoeddwyd gan Cicerone, 2007, £9.99
Mountain weather: A practical guide for hillwalkers and climbers Gan David Pedgley Adolygwyd gan Richard Jones
Canllaw defnyddiol, yn arbennig i arweinwyr gr w ˆ p a’r rhai hynny sy’n mentro i’r mynyddoedd. Rhennir y llyfr yn dair adran. Mae’r gyntaf yn edrych yn fyr iawn ar ffynonellau rhagolygon y tywydd yn y DU. Mae’r ail adran yn helpu’r darllenydd i ddeall patrymau prin drwy ddadansoddi mapiau tywydd. Mae adran 3 yn edrych yn benodol ar dywydd y mynydd - ar y copaon ac yn y dyffrynnoedd. Roeddwn i yn canfod fy hun yn neidio drwy’r llyfr i’r adran olaf hon, sy’n sicr yn ddefnyddiol iawn i gerddwyr ac i grwydrwyr. Gall y canllaw hwn ynghyd â’ch profiad personol chi eich hun eich helpu i nodi a deall y tywydd sy’n bosibl yn y mynyddoedd yn seiliedig ar amodau yn yr iseldir a rhagolygon tywydd cyffredinol. Cyhoeddwyd gan Cicerone, 2006, £12
Bwriad y llyfr hwn yw datblygu gwybodaeth a hyder mewn darllen mapiau. Mae’n llyfr bach wedi ei gyflwyno’n dda gyda llawer o ddarluniau. Mae ymarferion wrth i chi fynd drwy’r adrannau yn helpu i gadarnhau gwybodaeth. Bydd hwn yn llyfr defnyddiol ac ymarferol i gerddwyr. Cyhoeddwyd gan Cicerone 2007
All Around Anglesey Ysgrifennwyd a darluniwyd gan Terry Beggs Adolygwyd gan Colin Yarwood, Ynys Mon
Mae hwn yn llyfr hardd. Mae’r ffotograffau yn unig yn ddigon i’ch ysbrydoli i roi cynnig ar gerdded y llwybr arfordirol. Mae’r disgrifiadau o’r llwybr yn gywir, gan roi un neu ddau o ddewisiadau i chi mewn llawer o achosion yn dibynnu ar y llanw a hoffterau personol. Caiff pytiau o hanes diddorol eu cynnwys hefyd. Mae’r 125 milltir wedi eu rhannu yn ddeuddeg adran a’r ffordd orau i ddefnyddio’r llyfr fyddai darllen pennod ac yna cerdded yr adran o’r llwybr a ddisgrifir. Mae’r llyfr yn gyffredinol yn werth da am arian am £19.99. Cyhoeddwyd gan Gwasg Gomer
Y Llyfr Enwau, Enwau’r Wlad – A checklist of Welsh Place-names Gan D.Geraint Lewis Adolygwyd gan Celia Wyn Parri
Os ydych chi erioed wedi meddwl beth ydy ystyr lle Cymraeg, bydd y llyfr hwn yn apelio i chi. Mae’r awdur wedi casglu’r gwaith a wnaed dros y blynyddoedd gan bobl sydd â diddordeb mewn enwau lleoedd ac wedi llunio esboniadau i filoedd o enwau lleoedd o Wynedd i Went. Mae’r mapiau, y mynegai a’r cyflwyniad dwyieithog yn gwneud hwn yn llyfr hawdd i’w ddefnyddio. Cyhoeddwyd gan Gwasg Gomer, 2007, £17.99
Holiadur Cerddwyr Cymru Yn ein rhifyn diwethaf cynhwyswyd holiadur byr. Llawer o ddiolch i bawb ohonoch a gymerodd drafferth i ymateb ac i wneud awgrymiadau adeiladol. Cawsom ein rhyfeddu gyda nifer yr atebion a gobeithiwn gynnwys cymaint o welliannau â phosibl. Mae’n ymddangos fod newyddion am grwpiau a digwyddiadau yn cael derbyniad da. Dyma rai awgrymiadau: gwybodaeth am deithiau cerdded byrrach/hawdd, troeon i g wˆ n a’u perchnogion, nodweddion arbennig e.e. natur ysbrydol cerdded, storïau llwyddiant ynglˆyn â gwella llwybrau a thro manwl ar gyfer pob rhifyn. Mae llawer ohonoch yn rhannu eich copïau o Y Cerddwr/Welsh Rambler ac yn lledaenu’r gair ac mae hynny’n galonogol. TUDALEN
8